UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE BANJA LUKA

FAKULTET PRAVNIH NAUKA

SEMINARSKI RAD

KRIVINO PRAVO

OLAKAVAJUE I OTEAVAJUE OKOLNOSTI U

ODMJERAVANJU KRIVINE SANCKIJE

STUDENT: MENTOR:

Dragan Stupar prof.dr Mile Matijevi

Istono Sarajevo,2017.

1
SADRAJ:
UVOD.......................................................................................................................3

1. POJAM KRIVINIH SANKCIJA....................................................................4

1.1 Sistem krivinih
sankcija.........................................................................................................5
2. OLAKAVAJUE I OTEAVAJUE OKOLNOSTI U ODMJERAVANJU
KRIVINE SANKCIJE...................................................................................5
2.1 Olakavajue i oteavajue okolnosti u naem krivinom
pravu.............................................................................................................6
2.2 Okolnosti za ublaavanje krivine sankcije...................................................9
2.3 Naini za ublaavanje krivine sankcije......................................................10
3. ODMJERAVANJE KRIVINE SANKCIJE OSUENOJ OSOBI..................11

ZAKLJUAK...........................................................................................................13

LITERATURA ........................................................................................................14

2
 UVOD

Tema ovog seminarskog rada iz predmeta Krivino pravo je '' Olakavajue i

oteavajue okolnosti u odmjeravanju krivine sankcije'', gdje u na saet i
jednostavan nain pokuati pristupiti zadanoj temi.

Da bi se pribliio tematici, u kratkim crtama u objasniti pojam krivinih sankcija i

njene vrste, te u detaljnije pristupiti objanjavanju okolnosti u odmjeravanju krivinih
sankcija u sistemu kanjavanja u krivinom zakonodavstvu.

3
 1. POJAM KRIVINE SANKCIJE

Svako drutvo preduzima odreene mjere za suzbijanje kriminaliteta. One se mogu

podijeliti na preventivne i prinudne. Preventivnim mjerama, koje mogu biti opte i
posebne, treba sprijeiti da do kriminaliteta uope doe. Mjere koje se prinudno
primjenjuju prema uiniocima krivinih djela zbog izvrenog djela nazivaju se
krivinim sankcijama. 1

Sveukupnost ovih mjera u odreenom zakonodavstvu ini sistem krivinih sankcija.

Krivine sankcije su meusobno veoma razliite. Npr. sankcija moe biti dugotrajni
zatvor, ali i sudska opomena. Meutim, uprkos tome postoje neka opa, zajednika
obiljeja svih krivinih sankcija:

a) Sve krivine sankcije imaju zajedniku opu svrhu. Njihovom primjenom drutvo
se titi od kriminaliteta;

b) Krivine sankcije po pravilu obuhvataju liavanje ili ograniavanje sloboda ili prava
uinioca krivinog djela;

c) Uiniocu krivinog djela moe se izrei samo sankcija koja je predviena zakonom
koji je bio na snazi u vrijeme kad je krivino djelo uinjeno nulla poena sine lege;

d) Krivina sankcija se moe izrei samo uiniocu krivinog djela;

e) Krivinu sankciju izrie nadleni organ, a to je sud;

f) Izricanju krivine sankcije prethodi sudski postupak u kome se utvruje postojanje

uslova za izricanje odreene sankcije. Na osnovu navedenih obiljeja moe se dati
opi pojam krivine sankcije: Krivina sankcija je mjera krivinopravne prinude koju
sud izrie uiniocu krivinog djela u zakonito sprovedenom postupku, radi zatite
drutva od kriminaliteta, a sastoji se u liavanju ili ograniavanju odreenih sloboda i
prava ili u upozorenju uinioca da e biti lien ili ogranien slobode ili prava ako
ponovo izvri krivino djelo. 2

1
Kriterijumi odmjeravanja kazne, Beograd 1975; Bai F. str.368
2
www.studomat.ba./krivino

4
 1.1 Sistem krivinih sankcija

Skoro do kraja 19.vijeka jedina krivina sankcija je bila kazna (fizika kazna, liavanje
slobode, imovinska kazna). Krajem 19. i poetkom 20.vijeka poinju se propisivati
posebne sankcije za maloljetne uinioce krivinih djela, koje su u prvo vrijeme
nazvane mjere bezbjednosti, a zatim vaspitno-popravne, odnosno vaspitne mjere.
Dalji razvoj strukture krivinih sankcija nastavljen je uvoenjem mjera bezbjednosti
namijenjenih uiniocima krivinih djela kod kojih je postoji odreeni stepen duevne
poremeenosti, te uiniocima koji krivina djela vre pod uticajem alkohola i droga.
Ova sankcija obuhvata odgovarajui medicinski tretman. Za savremene sisteme
krivinih sankcija karakteristino je postojanje veeg broja razliitih sankcija. U nekim
zakonodavstvima one se svrstavaju u 3 vrste: kazne, mjere bezbjednosti i vaspitne
mjere. Neka krivina zakonodavstva predviaju i neke posebne krivinopravne mjere
koje se ne mogu striktno svrstati u jednu od navedenih grupa. U teoriji krivinog
prava one se razliito nazivaju: parapenalne mjere, sudske mjere, sankcije sui
generis itd. Takve su npr: sudska opomena, obaveza naknade prouzrokovane tete,
oduzimanje imovinske koristi steene krivinim djelom, pravne posljedice osude itd.
U nekim zakonodavstvima posebnu krivinu sankciju predstavlja uslovna osuda. U
tom smislu se moe rei da je danas u najveem broju zemalja prihvaen pluralistiki
sistem krivinih sankcija.3

2. OLAKAVAJUE I OTEAVAJUE OKOLNOSTI U

ODMJERAVANJU KRIVINE SANKCIJE

Olakavajue i oteavajue su one okolnosti koje utiu na odmjeravanje kazne za

izvreno djelo. Okolnosti koje utiu da se uiniocu izrekne blaa kazna u okviru
posebnog minimuma i maksimuma nazivaju se olakavajuim, a okolnosti koje utiu
da se izrekne stroija kazna oteavajuim. 4

Okolnosti se mogu podijeliti na objektivne i subjektivne, zavisno od toga da li se

odnose na djelo ili uinioca. Po vremenu nastanka, okolnosti se mogu odnositi na
odreena stanja koja su postojala prije izvrenja krivinog djela, okolnosti vezane za
samo izvrenje djela i okolnosti koje su se javile nakon izvrenja djela. U najveem
broju zakodavstava sudu je preputeno da procijeni koje se okolnosti smatraju

3
Opti instituti krivinog prava u sudskoj praksi, Ljiljana Filipovi 42.str
4
Kriterijumi odmjeravanja kazne, Beograd 1975; Bai F. str.370

5
olakavajuim a koje oteavajuim. U odgovoru na pitanje da li zakonom treba
propisati sve okolnosti koje sud treba uzeti u obzir pri izboru vrste i mjere kazne,
postoje vrlo razliita rjeenja u pojedinim krivinim zakonodavstvima od taksativnog
nabrajanja i obavezivanja suda da uzme u obzir samo izriito navedenu okolnost, pa
do preputanja sudu da odredi sve olakavajue i oteavajue okolnosti.

2.1 Olakavajue i oteavajue oklonosti u naem krivinom pravu

U KZ FBiH nisu iscrpno navedene sve olakavajue i oteavajue okolnosti, ve

zakon u odredbi l.40 posebno ukazuje samo na neke od njih. To su okolnosti
vezane za linost uinioca stepen krivine odgovornosti, pobude iz kojih je djelo
uinjeno, raniji ivot uinitelja, dranje poslije krivinog djela itd, okolnosti vezane za
za izvreno djelo jaina ugroavanja i povrede zatienog dobra i okolnosti pod
kojima je djelo izvreno. U sluaju novanih kazni u obzir se uzima i imovinsko stane
uinitelja KD.

Stepen krivine odgovornosti . Krivina odgovornost zavisi od stepena

uraunljivosti i vinosti. Uraunljivost, kao psihiko stanje koje se sastoji u sposobnosti
za shvatanje znaaja uinjenog djela i sposobnosti upravljanja svojim postupcima,
moe se stepenovati s obzirom na to da li su ove sposobnosti bile kod uinioca
veeg ili manjeg intenziteta. Psihika stanja uinioca, koja se kreu od potpune
uraunljivosti do bitno smanjene uraunljivosti, mogu sadravati razliite stepene
intelektualne i voluntaristike moi. Slino je i sa vinou, kao psihikim odnosom
uinioca prema izvrenom djelu; svjest i volja mogu biti razliitog intenziteta. Tako,
direktan umiljaj predstavlja po pravilu vei stepen vinosti od eventualnog umiljaja.
S toga,kad se uionicu sudi za krivino djelo izvreno sa umiljajem, sud pri
odmjeravanju kazne treba da ocjeni da li je postojao direktan ili eventualni umiljaj.
Nehat se takoer moe, sa aspekta teine vinosti, stepenovati na svjesni i nesvjesni.
Stepen krivine odgovornosti prije svega zavisi od stepena uraunljivosti i vinosti, ali
mogu se uzeti u obzir i neke druge subjektivne okolnosti koje ne ulaze u uraunljivost
i vinost, kao to su starosna dob uinioca, njegovo obrazovanje, vaspitanje, psihika
labilnost, moralne karakteristike njegove linosti, okolnosti da je djelo izvreno iz
straha, bezobzirnost pri izvrenju djela i sl.5

Pobude iz kojih je djelo uinjeno. Pobuda je unutranji psihiki poriv na odreeno

ljudsko ponaanje. Ona je esto razlog vrenja nekog krivinog djela. Ne postoji ni
jedna pobuda koja apsolutno opravdava izvrenje djela, ali u postupku odmjeravanja
kazne nije bez znaaja kojim se unutranjim motivom uinilac rukovodio pri

5
Kriterijumi odmjeravanja kazne, Beograd 1975; Bai F.

6
donoenju odluke da izvri djelo. Ako je izvreno ubistvo da bi se rtvi skratile velike
patnje, ta pobuda moe olakavajui da djeluje kod odmjeravanja kazne. 6

Jaina ugroavanja ili povrede zatienog dobra. Kroz ovu okolnost do izraaja
dolazi manja ili vea teina posljedice uinjenog djela. Posljedica krivinog djela se
moe sastojati u ugroavanju ili u povredi zatienog dobra. I u jednom i u drugom
sluaju moe postojati razliit intenzitet posljedice. Opasnost za zatiena dobra
moe biti vea ili manja, zavisno od toga koja su dobra izloena opasnosti, koliki je
broj dobara izloen opasnosti, koliko je opasnost bliska, kojim sredstvima odnosno,
kojim radnjama je stvorena opasnost.

Okolnosti pod kojima je djelo uinjeno. Ove okolnosti mogu biti vrlo razliite i ne
mogu se unaprijed odrediti. Mogu oznaavati objektivne ili subjektivne situacije koje
su postojale prije ili za vrijeme izvrenja KD. Takvim se moe smatrati:

-da li je do izvrenja krivinog djela dolo poslije dueg razmiljanja i pripremanja ili
spontano bez pripremnih radnji,

-da li je pri izvrenju djela koritena neka situacija koja olakava izvrenje djela ili
ukazuje na posebnu bezobzirnost uinioca (koritenje poara, poplave, zemljotresi,
bolesno stanje rtve i sl.),

- prema kome je krivino djelo izvreno,

-ko je rtva krivinog djela, -

sredstvo, vrijeme i nain izvrenja djela ako ne predstavljaju elemente bia krivinog
djela,

-da li je djelo izvreno od jednog ili vie lica.7

Raniji ivot uinioca. Ova okolnost znai jedinstvenu ocjenu linosti uinioca prije
izvrenog djela, koja se zasniva na nizu okolnosti vezanih za njegov raniji ivot. Kroz
ovu okolnost sud treba doi do saznanja da li izvreno djelo predstavlja sluajnu
epizodu u ivotu uinioca, ili je ono rezultat jednog opeg asocijalnog naina ivota.
To saznanje se zasniva na okolnosti da li je uinilac i ranije vrio krivina djela ili nije,
kao i sveukupna ocjena njegovog ivota.

Line prilike uinioca. To su okolnosti vezane za prilike u kojima uinilac ivi.U

sudskoj praksi takvim okolnostima se najee podrazumijeva zdravstveno stanje
uinioca, njegova starosna dob, porodine prilike- broj lanova porodice, naroito
djece i njihovo zdravstveno stanje, ekonomsko stanje porodice, invalidnost uinioca,
njegova profesija i drutveni poloaj i dr. U krivinopravoj teoriji ne postoji jedinstveno
miljenje o tome da li ove okolnosti treba uzimati u obzir prilikom odmjeravanja
kazne, posebno ako se prihvate kao olakavajue. Smatra se da uinilac nije ni

6
Kriterijumi odmjeravanja kazne, Beograd 1975; Bai F.
7
ibid

7
''zasluen'' ni ''kriv'' za postojanje linih prilika i da ove okolnosti treba imati u vidu
samo ako se one mogu dovesti u neku klauzalnu vezu sa izvrenim djelom. Zakon
obavezuje sud da pri odmjeravanju kazne uzme u obzir i ove okolnosti. 8

Dranje uinioca poslije uinjenog krivinog djela. Ova okolnost ulazi u optu
ocjenu linosti uinioca djela i odraava njegov stav prema izvrenom djelu. Taj stav
moe biti drutveno pozitivan ako iz cjelokupnog dranja uinioca proizilazi njegovo
iskreno kajanje zbog izvrenog djela, pokuaj da se neutraliu negativni efekti djela.
Suprotno, taj stav moe biti drutveno neprihvatljiv ako iz dranja uinioca proizilazi
svjesno prihvatanje djela, saglaavanje s njim, aljenje to djelo nije proizvelo i tee
posljedice. Ocjenu o tome sud moe da donese na osnovu spremnosti uinioca da
naknadi tetu prouzrokovanu krivinim djelom i da u granicama svojih mogunosti
otkloni tetne posljedice djela, vrati imovinsku korist koju je stekao izvrenjem djela.
Od posebnog znaaja je dranje uinioca pred sudom i u krivinom postupku.
Okolnost da uinilac ne priznaje krivino djelo i da preuzima odreene radnje kako se
ono ne bi otkrilo, ne moe se uzeti kod odmjeravanje kazne, jer oktivljeni nije duan
da sebe obvinjuje niti da pomae u otkrivanju sopstvenog krivinog djela. Ako je
priznao djelo, ako je priznanje iskreno i ako je uinjeno da bi se krivinim postupkom
lake dolo do materijalne istine, onda se tako uinjeno priznanje moe uzeti kao
olakavajua okolnost kod odmjeravanja kazne. Kad je rije o dranju uinioca
poslije izvrenja djela,treba imati u vidu da u odreenim sluajevima ono moe biti
osnov za blae kanjavanje ili osloboljenje od kazne. Takav je, na primjer, sluaj kod
dobronamjernog odustajanja od izvrenja djela, zatim kod saizvrilac, podstreka ili
pomaga dobrovoljno spree izvrenje krivinog djela i u posebnim sluajevima koje
zakon predvia.

Imovinsko stanje uinioca. Ova okolnost posebno je znaajna pri izricanju novane
kazne. Pri odmjeravanju ove kazne sud je obavezan da ocjeni imovinsko stanje
uinioca, vodei rauna o visini njegovog linog dohotka, drugim prihodima, imovini i
njegovim porodinim obavezama. Imovinsko stanje ne predstavlja u pravnom smislu
olakavajuu ili oteavajuu okolnost kod odmjeravanja novane kazne.

Druge okolnosti koje se odnose na linost uinioca. Osnovni smisao ove

odredbe u Zakonu jeste da se istakne znaaj subjektivnih okolnosti pri odmjeravanju
kazne i da se ukae da prethodnim okolnostima nije iscrpljena lista moguih
subjektivnih okolnosti.

Osim prethodno navedenih, sud moe cijeniti i svaku drugu okolnost ako smatra da
je ona od znaaja za odmjeravanje kazne.9

Olakavajue i oteavajue okolnosti djeluju na odmjeravanje kazne u granicama

posebnog minimuma i posebnog maksimuma propisane kazne.

8
Kriterijumi odmjeravanja kazne, Beograd 1975; Bai F.
9
www.studomat.ba./krivino

8
Okolnosti koje Zakon predvia kao olakavajue ili oteavajue pri odmjeravanju
kazne, mogu se javiti i kao zakonski elementi bia krivinog djela. Npr. koristoljublje
kao pobuda je oteavajua okolnost pri odmjeravanju kazne, ali u nekim sluajevima
ova okolnost daje teu kvalifikaciju izvrenom djelu ubistvo iz koristoljublja je teko
ubistvo.

U nekim sluajevima ista okolnost moe imati karakter kvalifikatorne okolnosti i

istovremeno biti uzeta u obzir pri odmjeravanju kazne. Npr. postoji kvalifikovani oblik
KD ugroavanja javnog saobraaja ako je usljed izvrenog djela nastupila smrt
jednog ili vie lica. Kvalifikatorna posljedica smrt vie lica u svojoj konkretizaciji
moe obuhvatiti smrt 3, 5, 10 ili vie lica i okolnost koliko lica je nastradalo moe biti
oteavajua pri odmjeravanju kazne.

Okolnosti koje zakon predvia kao olakavajue ili oteavajue okolnosti pri
odmjeravanju kazne mogu se pojaviti i kao zakonski elementi bia krivinog djela,bilo
da je rije o osnovnom ili kvalifikovanom, odnosno privilegovanom obliku. Tako npr.
Visina prouzrokovane tete moe da bude oteavajua okolnost (jaina povrede
zatienog dobra), ali kod nekih krivinih djela to je zakonski elemenat, uslov za
postojanje djela. Ili, koristoljublje je pobuda koja takoer moe da djeluje kao
oteavajua okolnost kod odmjeravanja kazne. Ista okolnost se moe dva puta
uraunavati uiniocu krivinog djela. Ako je jedna okolnost ve uzeta u obzir pri
propisivanju kazne, ta ista okolnost ne moe, po pravilu, biti uzeta u obzir i pri
sudskom odmjeravanju kazne.10

2.2 Okolnosti za ublaavanje krivine sankcije

Ublaavanjem kazne uiniocu se izrie ili manja mjera od one koja je propisana za
izvreno djelo, ili blaa vrsta kazne od propisane. U naem krivinom pravu postoje 3
grupe osnova za ublaavanje kazne.

a) Opi osnov za ublaavanje kazne. Ako ovaj osnov postoji, sud moe ublaiti
kaznu bez obzira na to koje krivino djelo je izvreno i ko je uinilac. Kao takve
okolnosti KZ FBiH predvia:

- prekoraenje granica nune odbrane;

- prekoraenje granica krajnje nude;

- pokuaj krivinog djela;

- bitno smanjena uraunljivost;

10
www.studomat.ba./krivino

9
- pravna zabluda;

- pomaganje kao oblik sauesnitva u izvrenju krivinog djela.

Osim toga, sud moe ublaiti kaznu i u svim sluajevima u kojima je ovlaten da
uionica oslobodi od kazne.11

b) Posebni osnov. Mogunost ublaavanja kazne posebno je predviena kod nekih

krivinih djela. U tim sluajevima ublaavanje kazne moe se vriti samo ako postoji
okolnost koju KZ izriito propisuje.

c) Ublaavanje kazne od strane suda mogue je ako sud utvrdi da postoje posebno
olakavajue okolnosti koje ukazuju da se i sa ublaenom kaznom moe postii
svrha kanjavanja. (l.41 st.2). Za ublaavanje kazne u ovom sluaju potrebna su
dva uslova. Prvo, djelo treba da je izvreno pod olakavajuim okolnostima. Drugo,
sud treba da doe do uvjerenja da se u konkretnom sluaju svrha kanjavanja moe
postii i primjenom blae kazne.

Ublaavanje je uvijek fakultativno. Ni u jednom sluaju KZ ne obavezuje sud da

uiniocu ublai kaznu.12

2.3 Naini za ublaavanje krivine sankcije

Ublaavanje se moe vriti na 2 naina: po vrsti i po mjeri kazne. Ublaavanje kazne

po mjeri postoji ako se uiniocu izrie ista vrsta kazne koja je propisana za izvreno
krivino djelo, ali u trajanju manjem od propisanog posebnog minimuma. Ublaavanje
kazne po vrsti postoji ako se umjesto propisane vrste kazne izrie blaa vrsta kazne,
npr. kad se umjesto propisanog zatvora izrie novana kazna.

U sluaju kad postoji zakonski osnov za ublaavanje, ono se po pravilu izrie po

mjeri. Ako je kao minimum kazne propisan opi minimum, tada nije mogue
ublaavanje kazne po mjeri i izrie se blaa vrsta kazne.

Ublaavanje kazne moe biti ogranieno i neogranieno. Ogranieno je kad zakon

posebnim pravilima odreuje kako se kazna moe ublaiti kad za to postoje uslovi, a

11
Opti instituti krivinog prava u sudskoj praksi, Ljiljana Filipovi
12
ibid

10
neogranieno je kad je sud ovlaten da kaznu ublai po svojoj slobodnoj ocjeni, uz
ogranienje odreeno opim minimumom kazne. 13

Granice ublaavanja kazne po KZ FBiH (l.42) su:

- ako je za krivino djelo kao najmanja mjera kazne propisan zatvor u trajanju 3 ili
vie godina, kazna se moe ublaiti do jedne godine zatvora (npr.ako je propisana
kazna od 5 godina, ona se moe smanjiti na zatvor manji od 5 godina, ali ne manji od
jedne godine);

- ako je za KD kao najmanja mjera kazne propisan zatvor u trajanju od 2 godine,

kazna se moe ublaiti do 6 mjeseci;- ako je propisan zatvor u trajanju od 1 godine,
kazna se moe ublaiti do 3 mjeseca;

- ako je propisan zatvor u trajanju manjem od 1 godine, kazna se moe ublaiti do

15 dana;

- ako je za KD propisana kazna zatvora bez naznake najmanje mjere, umjesto

zatvora moe se izrei novana kazna (ublaavanje po vrsti)

- ako je za KD propisana novana kazna sa naznakom najmanje mjere, kazna se

moe ublaiti do iznosa od 200 KM. U sluajevima kada je sud ovlaten da uinioca
oslobodi od kazne, sud kaznu moe i neogranieno ublaiti, tj. nije vezan propisanim
minimumom (l.43 st.2).14

3. ODMJERAVANJE KRIVINE SANKCIJE OSUENOJ OSOBI

Pravila o odmjeravanju kazne za djela u sticaju primjenjuju se i u sluaju suenja

osobi koja je ve osuena za neko krivino djelo. KZ FBiH (l.47) u tom pogledu
razlikuje 2 situacije:

a) Kad se sudi osuenoj osobi za krivino djelo uinjeno prije nego to je zapoela
izdravanje kazne po ranijoj osudi. Ovakvi sluajevi mogui su ako se u vrijeme
prvog suenja nije znalo za jo neka izvrena djela ili ako osoba uini jo neko
krivino djelo u vremenu izmeu pravosnanosti presude i poetka izdravanja
kazne. U takvim sluajevima primjenjuju se pravila o odmjeravanju kazne za djela u
sticaju, pri emu se ranije izreena kazna uzima kao ve utvrena. Kazna ili dio
kazne koji je osueni u meuvremenu eventualno izdrao uraunava se u izreenu

13
Opti instituti krivinog prava u sudskoj praksi, Ljiljana Filipovi
14
ibid

11
kaznu. Analogna je situacija kad je krivino djelo izvreno za vrijeme trajanja
uvjetnog otpusta.

b) Iste odredbe primjenjuju se i za krivino djelo uinjeno za vrijeme izdravanja

kazne dugotrajnog zatvora, zatvora ili maloljetnikog zatvora. Meutim, ako se
primjenom tih odredbi ne bi mogla ostvariti svrha kanjavanja obzirom na trajanje
neizdranog dijela ranije izreene kazne, sud je obavezan da uinitelju izrekne kaznu
neovisno od ranije izreene kazne. Npr. ako osuenik na 15 godina zatvora nakon 12
izdranih godina uini krivino djelo za koje se odmjeri kazna od 10 godina,
primjenom pravila o odmjeravanju kazne za djela u sticaju on bi praktino ostao
nekanjen za to novo krivino djelo jer se ne moe izrei jedinstvena kazna zatvora
due od 15 godina. Osuenik koji za vrijeme izdravanja kazne lienja slobode uini
krivino djelo za koje se propisuje novana kazna ili zatvor do jedne godine, kanjava
se disciplinski (l.47 st.3).15

15
Kriterijumi odmjeravanja kazne, Beograd 1975; Bai F.

12
ZAKLJUAK

Nauka krivinog prava je izgradila stanovite da sud uiniocu krivinog djela

odmjerava kaznu u granicama koje su zakonom propisane za to djelo, imajui u vidu
svrhu kanjavanja i uzimajui u obzir sve okolnosti koje utiu da kazna bude manja ili
vea (olakavajue i oteavajue okolnosti), a naroito stepen krivine odgovornosti,
pobude iz kojih je djelo uinjeno, jainu ugroavanja ili povrede zatienog dobra,
okolnosti pod kojima je djelo uinjeno, raniji ivot uinioca, njegove osobne prilike i
njegovo dranje nakon uinjenog krivinog djela, kao i druge okolnosti koje se
odnose na linost uinioca.

Sudska praksa je izgradila stav da se kao olakavajue okolnosti prihvataju: teka

bolest, iskreno kajanje uinioca, nezrelost ili duboka starost, predstojea promjena
porodinog stanja, izdravanje lanova porodice, mogui gubitak zaposlenja,
redovno pohaanje kole i sl. Kao oteavajue okolnosti najee se uzimaju
naroito drzak i uporan nain izvrenja djela i sklonost ka vrenju djela. Ove okolnosti
imaju veliki znaaj u postupku individualizacije kazne to znai da se njihovim
uvaavanjem zakonom propisana kazna za izvrioca konkretizuje u odnosu na djelo
koje je poinio.

Utvrivanje svih injenica od kojih ovisi odluka o sankciji jednako je vano kao i
utvrivanje injenica o postojanju djela i krivinoj odgovornosti izvrioca djela.

Jednakost pred sudovima kao jedan od opih principa vladavine prava

podrazumijeva da svako ima pravo na jednak pristup sudu i na jednak tretman pred
sudom i obavezuje sudije i zvanine organe da ne smiju postupati na diskriminatoran
nain u primjeni zakona. Pravo na jednak tretman pred sudom u krivinom postupku
znai da odgovor pravnog sistema mora da bude slian kada su sline objektivne
injenice.

13
LITERATURA:

1. Kriterijumi odmjeravanja kazne, Beograd 1975; Bai F.

2. ''Opti instituti krivinog prava u sudskoj praksi'' , Ljiljana Filipovi
3. www.studomat.ba./krivino

14