1. 4. 7.
Sank ve tank psikolojisi, bu kiilerin sor- Organizmann ne yaptn ancak zi- Bilisel yaklam savunan psikologlar
gulanmas, yarglanmas ve insanlarn ya- hinsel sreleri inceleyerek tam olarak davran zihinsel sreler olarak tanmla-
salar karsnda tutum ve tavrlar psikoloji anlayabiliriz. mlardr.
bilimi tarafndan incelenmektedir. Davranlar, zihinsel sreler temelin- Aadakilerden hangisi bu tanma uy-
de yorumlayarak gereki bir biimde gun bir davran deildir?
Bu parada psikoloji biliminin hangi
inceleyebiliriz. A) Bir haftalk ilerin tasarlanmas
zellii vurgulanmaktadr?
Burada verilenler aadaki psikoloji B) Bir geometri probleminin zm yolu-
A) Dier bilimlerle ilikili olma
yaklamlarndan hangisinin grleri- nun dnlmesi
B) Aratrma yntemi ne uygundur? C) Sosyoloji dersinin kavramlarnn ez-
C) Etik ilkeleri A) Gestalt yaklam berlenmesi
D) Geliim sreci B) Psikodinamik yaklam D) Unutulan bir annn hatrlanmaya al-
E) Uygulama alan C) Bilisel yaklam lmas
D) Biyolojik yaklam E) Soukta uzun sre bekleyen kiinin tit-
E) Hmanist yaklam remesi
2.
Psikolojide organizma denince, canllarn 8.
hepsi deil, sadece insan ve hayvan an- 5.
lalmaldr. Psikoloji kaygl bireyi ele alrken onun Midesi aryan bir insann keyifsiz olma-
kayglanmasna neden olan bilinli ya da s ne kadar olas bir durumsa, keyifsiz ve
Bu durum aadaki yarglardan hangi- stres altnda bulunan bir insann midesinin
bilinsiz tm i ve d etmenleri ele alr.
siyle aklanamaz? armas da o kadar olas bir durumdur.
Elde ettii bulgular birletirerek kaygl
A) nsan ve hayvanlarn ortak zellikleri olma davrann belirlemeye alr. Bu parada savunulan gr aadaki-
vardr. Bu parada psikoloji biliminin hangi lerden hangisidir?
B) Zihinsel ve duygusal davranlarda bu- amacndan sz edilmektedir?
A) Fizyolojik ve psikolojik olaylar arasnda
lunurlar. A) Davranlar kontrol etme etkileim vardr.
C) Hayvan davranlarnn bazlar insan- B) Davranlar anlama ve aklama B) Ayn uyarclar bireylerde farkl tepkile-
lara genellenebilir. C) Davranlar ngrme re neden olabilir.
D) nsanlar ve hayvanlar ayn fiziksel or- D) Davranlar deitirme C) Bireyin davranlarnn oluumunda
tam paylarlar. E) Davranlar nesnelletirme sadece kaltsal geler etkilidir.
E) Hayvan davranlarndan elde edilen D) Davranlarn oluumuna bilinalt
sonular insan iin ngr olana geler katk salar.
salar.
6.
E) nsan davranlarn kendisi zgrce
Freud, bilinaltn bilinci de iine alan b-
oluturur.
yk bir daireye benzetir. Buradaki duygu,
3.
dnce ve gdlerin pasif kalmadn,
Her insan tek ve biriciktir. Bu nedenle de bazen hayal, bazen rya, bazen de biim
insann davranlar, sorunlar ve oluum deitirerek davranlarda kendini gster- 9.
nedenleri benzersizdir. diini ileri srer. Bilinalt, bastrlm duygular alandr.
Bu gr ile psikoloji biliminin karla- Freudun bu yaklamnda temel ald Ruh hastalklarnn nedenleri burada bu-
t hangi glk vurgulanmaktadr? gr aadakilerden hangisidir? lunur. Yaplacak ey, hastay konuturarak
A) nsan davranlar bir btnlk olutu- hipnozla ya da ryalarn yorumlayarak
A) nsan anlama ve aklamada evrensel hastalk nedenini ortaya karmaktr.
racak ekilde ele alnmaldr.
ltlerin belirlenememesi
B) nsann sadece dtan gzlenebilen Bu para aadaki yaklamlardan
B) nsan davranlarnn kaltsal faktrler- davranlar incelenmelidir. hangisinin grne uygundur?
den etkilenmesi
C) nsan davranlarna biyolojik ve kalt- A) Watson'un davransal yaklamna
C) nsanlar zerinde her trl deneyin ya- sal geler yn verir.
B) Maslow'un hmanizmi temel alan an-
plamamas D) Bilinaltndaki duygular eitli yollarla layna
D) nsanlarn ayn olaya ayn tepkileri ver- bilin dzeyine kabilir.
C) Adolf Meyer'in biyolojik yaklamna
mesi E) nsan davranlarn bireyin evreye
uyumunu kolaylatracak ekilde d- D) Piaget'in bilisel yaklamna
E) Doa bilimlerinin yntemlerinin kulla-
nlamamas zenlemelidir. E) Freud'un psikodinamik yaklamna
11.
Yaant gelerine blnemez; yaanty
incelerken gelerin ilikileri ve etkileim-
15.
13. Gdlenme ve eitleri
leri dikkate alnmaldr. "Yaant, gele-
rinin toplamndan fazladr." Limonatann Davransal yaklam ne sren psikolog- Duyum ve algnn olumas
tad, kendini oluturan unsurlarn tadndan lar btn davranlarn sonradan kazanl- renmeyi etkileyen faktrler
farkldr. m yani renilmi olduunu ileri srmek-
tedirler. Bu grleri nedeniyle eitilen bir Zek, kiilik, tutum zellikleri
Bu paraya dayanarak aadaki yarg-
ocuu yaratl ne olursa olsun bir cani Burada verilen konular inceleyen psi-
lardan hangisine ulalabilir?
ya da bir bilgin yapmann mmkn olduu- koloji biliminin amac aadakilerden
A) nsan davranlar karmak olduun- nu sylerler. Oysa soyaekim ve doutan hangisidir?
dan aklanamaz. getirilen zellikle dikkate alnmakszn in-
A) nsan davranlarn hayvan davran-
B) nsanlarn dtan gzlenebilen davra- sann anlalmas mmkn deildir.
laryla karlatrmak
nlar incelenmelidir. Bu parada davransal yaklamn B) nsanlarn davranlarn kontrol etmek
C) nsan davranlar btn olarak ince- hangi zellii yerilmektedir? C) nsanlarn birbiriyle olan etkileimlerini
lenmelidir. A) Hayvan davranlarna nem vermesi artrmak
D) Bilinalt geler insan davranlarn B) Kaltsal geleri gz ard etmesi D) nsann yeteneklerinin snrlarn sap-
etkiler. C) Bilinaltna nem vermemesi tamak
E) Kaltsal geler insan davranlarna D) Deney yntemini kullanmas E) nsanlarn ortak ve farkl ynlerini orta-
yn verir. E) ebak yntemine kar kmas ya koymak
1. 4. 6.
Psikoloji insan ve hayvan davranlarn Bir alveri merkezinde ba toplayan Bu yaklam laboratuvarda yaltlm dav-
nesnel bir yntemle inceleyen, deneysel biri, bir adama yaklayor ve ok sayda ran biimlerini incelemek yerine, insann
bir bilimdir. insann nnde bata bulunmasn rica sorunlarna ynelmek gerektiini savunur.
ediyor. Bunun zerine adam, ba eki nsan davranlarn anlamada en etkili yol
Buna gre aadakilerden hangisi psi-
imzalayp ba toplayan kiiye veriyor. ise, ona deer vermek ve ona kar empati
kolojinin ilgilendii konulardan biri de-
Bu durumda adamn cmert biri olduunu yapmaktr.
ildir?
veya bata bulunmak zorunda brakld-
Bu parada grleri verilen psikoloji
A) Normal d davranlar saptamak n dnebiliriz. Fakat bu alveri mer-
yaklam aadakilerden hangisidir?
B) nsan davranlarn karlatrmak kezinde bata bulunan kiilerin oran
yzde onu gememektedir. A) Hmanist yaklam
C) Kiinin toplum iindeki davranlarn
aratrmak Bu rnee dayanlarak aadaki genel- B) Psikodinamik yaklam
D) nsan ve hayvan davranlarnn ben- lemelerden hangisine ulalabilir? C) Biyolojik yaklam
zer ynlerini ortaya koymak D) Yapsalc yaklam
A) nsanlar tm ynleriyle anlamak ve
E) Beden ve ruh arasndaki ilikiyi akla- aklamak olanakszdr. E) Davransal yaklam
mak
B) nsanlar farkl ya dnemlerinde farkl
davranlar sergilerler.
2. 7.
C) Ayn uyarc bireylerde farkl davran-
lara neden olabilir. renmenin nrofizyolojisine ilikin yeter-
Zengin olmay hayal etmek davran deil-
li bilgiler olmamasna ramen beyinde ve
dir ama zengin olmak iin srekli almak D) nsan davranlar kontrol edilebilir.
sinir sistemindeki deiiklikler eitli ara-
bir davrantr. E) nsanlar davranlarn kontrol edebilir- larla gzlenmekte ve birtakm sonulara
Buna gre bir etkinliin davran olabil- ler. ulalmaktadr. Ayrca belli an ya da im-
mesi aadakilerden hangisine bal- gelerin beyinde ayr bir yere yerletirildii
dr? de dnlmektedir.
A) Toplumun onaylad davranlar ol- Bu gr aadaki psikoloji yaklam-
masna larndan hangisine uygundur?
B) Duygular dile getirmesine 5. A) Psikodinamik yaklam
C) Bireyin dncelerine dayanmasna
19. yzyln sonlarna doru psikoloji, fel- B) Hmanist yaklam
D) Dtan gzlenebilir olmasna sefenin ruh ile uraan alan olarak gr- C) Bilisel yaklam
E) Bilinaltn ortaya karmasna lrken son dnemlerde fizyoloji, fizik ve
kimya bilimlerindeki gelimelerden etkile- D) Davransal yaklam
nerek insan davranlarn bilimsel olarak E) Biyolojik yaklam
3. laboratuvarda incelemeye almtr. Bu
Davranlar bireyin ya, cinsiyet gibi orga- almalarn sonucunda psikoloji ura
nik nedenler; duygu, heyecan, korku gibi alann, alma biimini ve alma ama- 8.
psikolojik nedenler; iinde bulunulan fiziki cn belirleyerek felsefeden bamsz hale I. Hayvanlarn bilinaltnn ortaya karl-
ve sosyal evre; gemi yaant ve dene- gelmitir. mas
yimler; tutum ve beklentiler etkiler. II. nsanlar zerinde uygulanmas sakn-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
glardan hangisine ulalabilir? cal deneylerin hayvanlar zerinde ya-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
plabilmesi
glardan hangisine ulalabilir?
A) Psikoloji doa bilimlerinin yntemlerini
III. Hayvan davranlarnn evresel et-
A) Davranlar birok faktrn etkisi altn- kullanarak felsefeden ayrlmtr.
kenlerden bamsz gereklemesi
da gerekleir. B) Psikolojinin konusu ruh ve metafizik
IV. nsan davranlarnn iyi anlalmasn
B) Davranlar bilinalt faktrlerden etki- varlklardr.
salamas
lenerek oluur. C) Psikoloji felsefe ile olan ban kesme-
melidir. Burada verilenlerden hangileri psikoloji
C) nsanlarda ayn uyaran ayn davran-
biliminin hayvan davranlarn incele-
lara yol aar. D) Doa bilimleri psikoloji biliminin verile-
mesinin nedenlerinden deildir?
D) Kaltsal zellikler davranlar etkiler. rinden yararlanmaldr.
E) Toplumsal sorunlarn artmas psikoloji A) I ve II B) I ve III C) II ve III
E) Davranlar bireyin eitim dzeyinden
etkilenir. bilimini ortaya karmtr. D) II ve IV E) III ve IV
9. 11. 14.
Freuda gre her davrann, kiinin kendi- nsan, kendinde bir deerdir. nsan, ken- Btn davran biimleri organizmann
sinden kaynaklanan nedenleri vardr. Bire- disinden, davranlarndan, oluturaca gzlemlenebilir eylemleridir. rnein ben
yin kiiliinin olumas bebeklik, ocukluk, kimliinden kendisi sorumludur. Hayat kahvalt ediyorum, yryorum, kouyo-
genlik alarnn sentezidir. Baz temel kendisi iin yaamaya deer ve anlaml bir rum, kzaryorum ve yeri geldiinde al-
eilimler sosyal bir varlk olan insann top- hle getirmek kiinin kendisine der. Her yorum. Bu eylemler dardan gzlemle-
lumda yaamasn zorlatrd iin bu ei- birey kendine zgdr. nemiyor olsayd, bir deerleri de olmazd.
limler bilinaltna itilir. nsan anlamak iin nk o zaman bunlarn varlndan ha-
Hmanist yaklamn bu grleriyle berdar da olmazdk. Davrann varln-
de bu bilinaltn incelemek gerekir.
aadakilerden hangisine nem verdi- dan sz ediyorsak, gzlemlenebilir oldu-
Freudun bu yaklamnda temel ald i sylenebilir? unu sylyoruz demektir.
gr aadakilerden hangisidir?
A) Bilinalt faktrlere Bu gr aadaki psikoloji yaklam-
A) nsan davranlar karlatrlabilir B) znel deerlere larndan hangisine uygundur?
zellikler gsterir.
C) Gzlenebilen davranlara A) Hmanist yaklam
B) nsan davranlarnn gzlenebilen
D) Kaltsal zelliklere B) Bilisel yaklam
ynleri incelenmelidir.
E) Zihinsel etkinliklere C) Biyolojik yaklam
C) Bireyin bugnk davranlarnn ne-
denleri onun gemi yaantsnda D) Psikodinamik yaklam
12. E) Davransal yaklam
aranmaldr.
D) Anormal insan davranlar tedavi edi- Eer biz insan davranlarn anlamak isti-
lebilir. yorsak yalnzca gzlenebilen davranlar
incelemeliyiz, dnce ve duygular deil.
E) Kaltsal zellikler insan davranlarna
Davranlar ynlendiren isel faktrle-
yn verir.
ri aramak davrann gerek nedenlerini
bulmay engeller. Gerek ynlendirici fak-
trler de d evrededir.
Bu gr aadaki psikologlardan
hangisinin yaklamna uygundur?
A) Skinner'in davransal yaklamna
B) Freud'un psikodinamik grne
C) Piaget'in bilisel yaklamna
10. D) Meyer'in biyolojik yaklamna
B) Psikolojinin metafizik konularla ilgilen- A) Pozitif bir bilim olmas A) Freud'un psikodinamik yaklamna
mesine B) Farkl yaklamlarnn bulunmas B) Maslow'un hmanistik grne
C) Felsefe ile ilikili olmas
C) Psikolojinin felsefeyi etkilemesine C) Watson'un davransal yaklamna
D) Uzmanlk alanlarnn olumas
D) Psikolojinin pozitif bilim olmasna E) Verilerinden gndelik yaamda yarar- D) Piaget'in bilisel grne
E) Psikolojinin etik ilkelerinin olumasna lanlmas E) Meyer'in biyolojik yaklamna
1. 4. 6.
Bir klinik psikolog kendisine bavuran bir statistikte ilikisel yntem (korelasyon) nsanolu bir fotoraf makinesi delidir,
hastasnn aile gemii, geirdii hasta- iki cins veri arasndaki banty belirtmek btn alglarmz baz varsaym ve kav-
lklar, okul hayat, bandan geen bek- iin kullanlan bir tekniktir. Aralarnda ba- ramlar erevesinde olumaktadr. Gn-
lenmedik olaylar, i ve evlilik yaam gibi nt bulunan iki cins verinin deime yn- lk yaamda olduu gibi bilimde de evre-
konularda ayrntl bilgiler toplamak istiyor. leri ayn ise korelasyon pozitiftir. mizde olup biten her eyi deil, ancak baz
eyleri alglar veya gzleriz. Yaama veya
Bu psikoloun aadaki yntemlerin- Buna gre aadaki deikenlerden
aratrma amacmza gre bir semeye
den hangisini kullanmas uygun olur? hangileri arasnda pozitif korelasyon
gitmek, ancak konumuza ilikin olgularla
vardr?
A) Katlml gzlem B) likisel yntem ilgilenmek bizim iin hem doal hem de bir
C) Tmevarm D) Doal gzlem A) Zayf karakterlilik Liderlik zorunluluktur.
B) Kendine gvenme Uzun boylu olma u durum bilimde aadakilerden
B
E) Biyografi
hangisini zorunlu klmaktadr?
C) Tekrar says Unutma
A) Bilim, ulat sonularn her trl e-
D) Zek dzeyi Baar dzeyi likiden uzak, kendi iinde tutarl olma-
E) Dikkat Hata oran sn ister.
B) Bilimde objektiflii mutlak deil snrl
2. ve zel anlamda yorumlamak gerekir.
C) Bilim doay egemenlii altna almaya
Spor yapmann kilo vermeye etkisini ara-
deil, insanla yarar salamaya y-
trmak iin bir deney yaplyor. Her ynden
nelmelidir.
elenmi iki gruptan birine dzenli spor
yaptrlrken, dier grup serbest brakl- D) Bilimsel aratrmaya konu olan olgular,
yor. Bir ayn sonunda spor yapan gruptaki tm olgularn ancak kk bir paras-
bireylerin kilo verdii gzleniyor. n kapsamaktadr.
E) Bilim tek tek olaylarla deil, olgu trleri
Bu deneyde etkisi incelenen (bamsz
ile urar.
deiken) faktr aadakilerden han-
gisidir?
A) Spor yapmak B) Zaman 7.
C) Ya D) Kilo vermek Bir aratrmada, aratrmaclar, bilgilerini
geici olarak unutmu ya da bilmiyormu
E) Cinsiyet 5. gibi hareket ederek aratrmaya balama-
ldrlar. Aratrmacnn kiisel inanlar,
"Gerilim, hastala yakalanma riskini ar-
karlar, alkanlklar, beklentileri aratr-
trr." tezinden hareket eden ve fareler
mada yer almamaldr.
zerinde yaplan bir laboratuvar aratr-
masnda, iki ayr fare grubu alnmtr. Burada bilimsel aratrma ilkelerinden
Bu gruplardan birinin bulunduu kafes, hangisi zerinde durulmutur?
3. rahatsz edici biimde dzensiz olarak A) Doruluk B) Genelleyicilik
dnen bir cihaza balanmtr. Sonuta, C) Sistemlilik D) Nesnellik
Aratrmac deney yaparken aratrma ko- dnen kafesteki farelerin te ikisinin has-
nusu zerinde etkili olduunu dnd E) Snrllk
talandklar, rahatsz edilmeyen kafesteki
baz koullar deitirir, onlar dndaki ko- farelerin hastalanma orannn ise daha az
ullar sabit tutar ve deikenlerin incele- 8.
olduu saptanmtr.
nen konu zerindeki etkilerini dikkate alr. Kii davranlarnn baz ynlerini lmede
Bu aratrmann bamsz deikeni birtakm aralardan yararlanlr. rnein
Bir aratrmada, aratrmacnn etkisini aadakilerden hangisidir? yetenekleri, ilgileri, zeky, kiilii, tutum-
aratrd faktre ne ad verilir?
A) Hastala yakalanma lar lmede bu yntemden yararlanlr.
A) Baml deiken Bu parada psikoloji biliminin hangi
B) Dnen cihaz
B) Korelasyon ynteminden sz edilmektedir?
C) Bamsz deiken C) Gerilim yaama A) Deney B) Olay incelemesi
D) Kontrol grubu D) Gzlem sresi C) Doal gzlem D) Test
E) Hipotez E) Farelerin says E) Anket
9. 12. 14.
Doumun hemen ardndan bebeklerin Yaplan kaytlarn kiisel bilgileri aa nsan davranlar ok karmaktr. Baz
hareketlerinin ayrntl olarak izlenmesi karmas ve zarara neden olacak du- durumlarda insan davrann tanmlamak
Bir stadyumda takmlarn destekleyen rumlar yaratmas sz konusuysa psi- pek kolay olmaz. Olayn derinliine inmek
taraftarlarn davranlarnn gzlenme- kolog aratrmaya katlanlardan onlar gerekir. nsan davrann tanmak iin
si birer doal gzlemdir. bir ekilde filme almadan veya kaydet- gemi yaantlarn, nemli olaylarn ve
meden nce izin almaldr. iliki kurduu insanlarn ona nasl bir etki-
Buna gre doal gzlem iin aada-
kilerden hangisi sylenebilir? Psikolog yeterli sayda gzlemde bu- de bulunduunu renmek gerekir. Bunun
lunmadan genel yarglar ortaya koy- iin psikolog inceledii kimsenin ailesi, ar-
A) Bireyin gemi yaants iin yaknla-
maktan kanmaldr. kadalar ve dier ilgililerle konuur. Elde
rndan bilgi alnd
Psikolog aratrmann fiziksel ac ya ettii bilgileri nesnel olarak kaydeder. Dav-
B) Bamsz deikenin baml deiken ranlarn nedenlerini ortaya karrken bu
da ciddi duygusal strese neden olaca-
zerindeki etkisinin incelendii bilgilerden yararlanr.
n grd durumlarda katlmclar
C) Davrann doal oluumu ierisinde uyarmaldr. Bu parada insan davranlarnn anla-
mdahale etmeden gzlendii
Bu belirlemelerde aadakilerden lmasnda hangi yntemden yararlanl-
D) Elde edilen verilerin saysal deerler
hangisi vurgulanmaktadr? d vurgulanmaktadr?
olarak sunulduu
E) Davrann, gzlemcinin hazrlad A) Psikolojinin alt dallar A) Olay incelemesi
koullar altnda izlendii B) Psikolojide uyulmas gereken etik ilke- B) Sistematik gzlem
ler C) Korelasyon
10. C) Psikolojinin aratrma yntemleri D) Deney
I. Gdlenme dzeyi renme miktar D) Psikolojinin bilim haline gelme sreci E) Test uygulama
II. Grlt-dikkat E) Psikoloji biliminin amac
III. Boy uzunluu Zek dzeyi
Yukardaki deikenlerin hangileri ara-
snda yksek iliki olduu sylenebilir?
A) Yalnz I B) Yalnz II
C) I ve II D) I ve III
D) II ve III
11.
Bireyin gemiinde yer alan olaylar be-
timleyerek aklayan vaka incelemesi, 13. 15.
ounlukla gemiteki olaylarn belirlen- lgi, ynelim, beeni, tutum ve duygu- ki deiken arasndaki iliki miktarna
mesine dayanr. zellikle klinik psikologlar lar birtakm sorularla tespit etmeye korelasyon denir. Korelasyon katsays,
tarafndan ruhsal bozukluklarn temeline yarar. deikenler arasndaki iliki miktarnn
inilmesinde kullanlr. Deikenler arasndaki iliki miktarn yannda, ilikinin ynn de gsterir. Baz
Buna gre vaka incelemesi ynteminin gsterir. deikenler arasndaki iliki ayn deiim
temel amac aadakilerden hangisidir? ynne, bazlar ise zt deiim ynne
Bireyin duygu, dnce ve davranla-
A) ki olay arasndaki iliki miktarnn sap- sahiptir.
rn anlamak iin karlkl konumadr.
tanmas Zek, bilgi, kiilik ve baary len de- Buna gre aadaki deikenlerden
B) Bireyde kalc etkide bulunan gemi erlendirme aralardr. hangisindeki korelasyonun dierlerin-
olaylarn saptanmas den farkl olmas beklenir?
Burada aklamas bulunmayan ara-
C) Davranlarn doal ortamnda ince- A) Tekrar says - Unutma
trma yntemi aadakilerden hangisi-
lenmesi
dir? B) Spor yapma - Hastalk
D) Birtakm testler uygulanarak bilinalt-
A) Grme B) Anket C) Otokratik liderlik - Demokratik katlm
nn ortaya karlmas
C) Test D) Korelasyon D) Zeka dzeyi - Baar miktar
E) Deikenler arasndaki neden - sonu
ilikisinin belirlenmesi E) Olay incelemesi E) ednklk - Sosyal kiilik
1. 4. 7.
Bir psikolog aratrma yaparken alma- Aralarnda iliki bulunan iki cins veri nsan; tarih boyunca efsanelerin, mitolo-
larna hibir ey bilmiyormu gibi bala- arasndaki deime ynleri ayn ise jinin, deiik sanat dallarnn, dinlerin ve
maldr. korelasyon pozitiftir. felsefenin konusu olmutur. nsan bilmeyi
Deikenler arasndaki ilikinin yn amalayan bilim d alanlar olduu gibi
Bu szle psikologlara aadakilerden
ters ynde ise bu durumda korelasyon insan inceleyen antropoloji, etnoloji, biyo-
hangisini yapmalar tlenmektedir?
negatif olur. loji, sosyoloji gibi bilimler de vardr. nsan
A) Aratrma konusunu snrlamalar Buna gre aadaki deikenlerden ortaya koyduu davranlarla ele alan psi-
B) Aratrmay tm insanlara genelleme- hangileri arasnda negatif korelasyon koloji, insann bilimsel olarak anlalmas-
leri olmas beklenir? n amalayan alanlardan biridir.
A) Buzlu hava Trafik kazas
C) Aratrmada nesnel olup n yarglar- Paradan psikoloji ile ilgili aadaki
B) Gdlenme renme
dan kanmalar yarglardan hangisine ulalr?
C) Tekrar dzeyi Unutma
D) Aratrmada problem tespitini yapma- D) Yry yapma Temiz olma A) Psikolojide gzlem ve deney metodlar
lar E) Dzenli beslenme Salkl olma kullanlr.
E) Aratrmay yeterli sayda kiiyle ger-
5. B) Psikolojide elde edilen veriler gnlk
ekletirmeleri
Matematik dersinde baarl olan renci- hayata uygulanr.
ler ayn zamanda mzik dersinde de baa- C) Psikolojinin amac davranlarda top-
rl oluyorlarsa "Acaba bu iki ders baars lumsal evrenin etkisini aratrmaktr.
arasnda iliki var mdr?" diye sorarak ya D) nsan davranlar bilimsel yntemlerle
da kz rencilerin szel alanda, erkek aklanamaz.
2. rencilerinde saysal alanda baarl ol-
Amerikal psikologlarn Amerikan toplu- E) Psikolojinin amac insann bilimsel ola-
duunu gzlemlemisek, "Cinsiyet ile baz
munda yaptklar aratrma bulgular Trk rak anlalmasdr.
derslerin renilmesi arasnda iliki var
kltr ve toplumuna aynen uygulanama- mdr?" diye dnrz.
yabilir. Bu nedenle Trk psikologlarn, Bu parada sz edilen konularn ara-
Trk toplumu iinde aratrmalar yapmaya trlmasna uygun olan psikolojik yn-
tevik etmek gereklidir. tem aadakilerden hangisidir?
Bu parada psikologlara aadakiler- A) Grme
den hangisi nerilmektedir? B) Deney
C) Olay incelemesi
A) Aratrmalarda nesnel davranmalar D) Korelasyon
8.
B) inde yaanlan toplumun kltrn E) Gzlem Grmecinin sorular sorup yant alaca
renmeleri biimde, grlen kii ile yz yze ya da
C) Evrensel sonulara ulamalar 6. karlkl iliki iinde yapt gzlem bii-
Etik "nsan eylemlerini inceleyen felsefe mine grme denir. Grmede salkl
D) Deney yntemini kullanmalar
dal olarak tanmlanmaktadr." Psikoloji bilgiler alabilmek iin baz noktalara da
E) Batl kaynaklar aratrmalar de insan davranlarn inceler. Etikte "ey- dikkat edilmelidir.
lem", bilinli yaplan davrantr. Psikoloji
Aadakilerden hangisi grme tek-
insan davranlarn kontrol altna almak
niinde dikkat edilecek konulardan biri
ya da propaganda gibi yntemlerle etki-
deildir?
lemek amac ile kullanldnda "etik" bir
sorun ortaya km olur. A) Grmenin mutlaka kayt altna aln-
3. Bu para aadaki hangi yargy des- mas gerekir.
"Bireyin davranlarn gemi yaantlar- tekler? B) Grmenin yapld ortam, gr-
na bakarak anlamaya alan" bir psiko- A) Psikolojide etik sorunlar ve ilkeler dik- meyi olumlu ya da olumsuz ynde etki-
log aadaki aratrma yntemlerinden kate alnmaldr. lememelidir.
hangisini kullanmaldr? B) Etik ve psikoloji, zellikle hmanistik
C) Grmede kullanlan dil sulayc ya
yaklamla ilikilendirilmitir.
A) Deney da sorgulayc tarzda olmamaldr.
C) Etik insan davranlarn psikoloji yar-
B) Gzlem dmyla inceler. D) Grmeci grlen kiiye gven tel-
D) Psikolojinin kt amalar iin kullanl- kin etmelidir.
C) Korelasyon
mas engellenmelidir. E) Grme srasnda dardan gelecek
D) Olay incelemesi
E) Bir bilim dal olan psikolojide her ey ses, grlt gibi olumsuz uyaranlar en-
E) Zeka testi etik kuralara gre yaplmaktadr. gellenmelidir.
9. 11. 14.
Etik ilkeler bilimsel almalarda ahlaki,- Psikoloji kurulduunda bilin hallerini ele Bir snftaki renciler okul baarlar bak-
sosyal ve insani adan nelerin doru, alan bir bilim iken, gnmzde insan ve mndan birbirlerine denk iki gruba ayrlyor
nelerin yanl olduunu syler. Psikoloji hayvan davranlarn inceleyen pozitif bir ve her ikisine de ilk defa karlatklar bir
biliminin konusu insan davranlar oldu- bilim olarak tanmlanmaktadr. okuma paras veriliyor. Birinci grup bu
undan psikolojide aratrma yaplrken Bu durumun temel nedeni aadaki- paray sessiz ve sakin bir odada, ikinci
bilimlerin etik ilkelerine uyulmaldr. lerden hangisidir? grup ise grltl odada okuyor. Belli bir
A) Psikolojinin yntemlerinin gelimesi sre sonunda iki grupta da okuma durdu-
Aadakilerden hangisi psikoloji bilim-
B) Psikolojinin deneysel nitelik kazanmas ruluyor. Gruplardaki rencilere, okuduk-
de uyulmas gereken etik ilkelerden biri
lar para ile ilgili sorular soruluyor.
deildir? C) Psikolojinin dier bilimlerden yararlan-
mas Bu deneyde aadakilerden hangisi
A) Aratrmacnn, aratrmay kendi hi-
D) Psikolojide alt dallarn olumas bulunmamaktadr?
potezlerini dorulayacak biimde so-
nulandrmas E) Psikolojide kaltma nem verilmesi A) gzlem
B) Katlmclarn istedikleri zaman aratr- B) Bamsz deiken
madan ekilebilmelerine olanak sa- C) Kontrol grubu
12.
lanmas
"ocuklarn yeni szckler renmesi D) Baml deiken
C) Aratrmalarn maddi kayg gzetilme- ifadelerinin gelimesini salamaktadr." E) Deney grubu
den yaplmas varsaymnn geerli olup olmad bir de-
D) Katlmclarn aratrma hakknda bilgi- neyle aratrlmak isteniyor. Bu deneyde
lendirilmesi zek dzeyi, ya, eitim dzeyi, sosyal or-
tam gibi ynlerden birbirine denk iki grup
E) Aratrma yaplacak kiilerin bilgileri-
denek seiliyor. Denek grubundan birine
nin gizli tutulmas
her akam yeni szckler ieren bir masal
okunmu, dier gruba ise okunmamtr.
Sonuta ocuklarn szck daarc, dil
ve anlatm yetenei bakmndan karla-
10. trlmtr. 15.
Psikolojik aratrmalarda istatistiksel ve- Bu aratrmann bamsz deikeni Aratrmaclarn bir ilacn belirli bir grev
rilerin doru sonu almay engelleyebile- aadakilerden hangisidir? zerindeki etkisini lmek istedikleri de-
cek biimde deitirilmesi, aratrmacnn neyi ele alalm. Bu deneyde koullar tm
A) Dil ve anlatm yetenei
beklentisi dorultusunda kmayan bulgu- denekler iin ayn yaplr. Bunun amac,
larn rapor edilmesi, aratrmada toplan- B) Zek dzeyi
ilacn dndaki unsurlarn deneklerle ilgili
mayan verilerin toplanm gibi gsterilme- C) Ortam
grevdeki baarlarna olan etkilerini kont-
si yollarna gidilmemelidir. Ayrca psikolog D) Eitim dzeyi rol etmektir. Deneyciler kontrol gerek-
aratrmaya katlm iin ar ya da uygun- E) Yeni szckler renme letirmek iin denekleri baml deiken
suz ekonomik tevikler salamaktan ka- zerindeki davranlar etkilemesi olas
nmaldr. ya, arlk, ortam gibi deikenler ynn-
13. den eletirmilerdir.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
Bir psikolog yardmc olmak istedii bir bi-
glardan hangisine ulalabilir? Bu deneyde koullar kontrol etme
reyin eski yaantlar, evresi, dosyalar ve
aada verilenlerden hangisinin gere-
A) Psikolojide aratrmac, aratrmann buna benzer birok detaylar incelenerek,
derinlemesine aratrma yaparak elde et- idir?
amacna uygun yntemleri semelidir.
tii bilgilerle alma yapmaktadr. A) Bamsz deikenin baml deiken
B) Psikolojik aratrmalarda uygun de-
Bu parada sz edilen psikolog, psi- zerindeki etkisini belirginletirmenin
nekler seilmelidir.
kolojinin hangi yntemini kullanmakta- B) Aratrmay daha az bir maliyetle bitir-
C) Psikolojide aratrma yaplrken ara
dr? menin
deikenler aratrmadan yaltlmal-
dr. A) Sistematik gzlem C) Aratrmay ksa srede sonulandr-
B) Deney mann
D) Psikolojide aratrma yaplrken etik
kurallara uyulmaldr. C) Vaka incelemesi D) Deneyci yanlln nlemenin
E) Psikolojide deney yntemi kullanlma- D) Korelasyon E) Aratrma evrenini nceden belirleme-
maldr. E) Anket nin
1. 4. 7.
Psikoloji biliminin fiziksel nedenli alg ya- I. Bireyin yaa bal davran deiiklik- Bireylerin ilgi ve yeteneklerine uygun mes-
nlmalarn aklamak iin n krlma lerinin incelenmesi leklerde almalarn salama endstri
prensibini, i salg bezlerinin kimyasal ya- II. retim programlarnn biim ve ierik psikolojisinin temel amalarndandr.
ps ile ileyiini, beyin ve sinir sisteminin ynnden gelitirilmesi
Endstri psikolojisinin bu amac ger-
yapsn, ileyiini bilmesi ok nemlidir. III. Bireyin toplum iindeki davranlarnn ekletirmesi aadakilerden hangisi-
Buna gre psikoloji bilimi insan davra- aratrlmas ne yneliktir?
nlarn aklamak iin aadakilerden IV. Hangi konunun kime, nasl retilece-
A) Bireyin i verimini ve doyumunu artr-
hangisini yapmaldr? inin belirlenmesi
maya
A) Gzlenebilen davranlar incelemeli- Yukardaki konulardan hangisi eitim B) Mesleklerin eitlenmesini salamaya
dir. psikologlarnn alanna girer?
C) Bireyin refah dzeyini artrmaya
B) Dier bilim dallarnn bulgularndan ya- A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) Aile ve toplumun beklentilerini gz
rarlanmaldr. nnde tutmaya
D) II ve IV E) III ve IV
C) Deney yntemini kullanmaldr. E) Bireyin i bulmasn kolaylatrmaya
D) Bireyin gemi yaantsn aratrmal-
dr.
5.
E) Aratrmalarnda nesnel davranmal-
dr. I. Bireyin yaa bal davran deiiklik-
leri nasl gerekleir?
8.
Duygusal bozukluklara tan koyarlar ve
II. Deiik gruplara ye olmann bireyin
davranlar zerindeki etkileri neler- bunlar psikoterapi ile tedavi ederler.
2. dir? Psikolojik sorunlar olan kiilerle ilgile-
nirler.
Bir gencin kendisine uygun bir meslek III. Bireyler baka insanlarla birlikteyken
nasl tepkilerde bulunurlar? Davran bozukluklarn konu edinirler.
bulmasna yardm etmek, bir ocua baz
alkanlklarnn kt olduunu kavrattra- IV. Hafif duygusal sorunlar olan bireylere Burada psikolojinin alt dallarndan han-
rak uyumlu olmasn salamak gibi konu- nasl yardmc olunabilir? gisinin inceleme alanna yer verilmitir?
lar ele alnr. Burada verilen sorulardan hangilerine A) Endstri psikolojsi
Bu durum aadaki psikoloji alt dalla- sosyal psikoloji nin cevap vermesi bek- B) Deneysel psikoloji
rndan hangisini ilgilendirir? lenir?
C) Sosyal psikoloji
A) Sosyal psikoloji A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
D) Klinik psikoloji
D) I ve IV E) II ve IV
B) Klinik psikoloji E) Geliim psikolojisi
C) Endstri psikolojisi
D) Geliim psikolojisi
E) Danmanlk psikolojisi
6.
Ergenlik dnemindeki genler neden 9.
saldrgan tavrlar sergilemektedirler? Bir fabrikada oluabilecek grev artlarn
3. ocuklar ka yanda soyut konular belirleyebilmek amacyla iilere "i doyu-
renebilmektedirler? mu" envanteri uygulanm, iilerin cret
nsanlarn zek, kiilik, ruh hastalklar
Yal insanlarda alnganlk neden fazla- ve alma ortamndan memnun olup ol-
gibi eitli konulardaki problemlerinin te-
dr? madklar belirlenmeye allmtr.
his ve tedavi edilmeleriyle ilgili eitli tah-
minler zerinde alan psikoloji alt dal Buradaki sorulara cevap arayan psiko- Bu parada sz edilen durum psikolo-
aadakilerden hangisidir? loji alt dal aadakilerden hangisidir? jinin en ok hangi alt daln ilgilendirir?
A) Klinik psikoloji A) Klinik psikoloji A) Eitim psikolojisi
B) Eitim psikolojisi B) Eitim psikolojisi B) Endstri psikolojisi
C) Sosyal psikoloji C) Geliim psikolojisi C) Kilinik psikoloji
D) Deneysel psikoloji D) Sosyal psikoloji D) Geliim psikolojisi
E) Endstri psikolojisi E) Endstri psikolojisi E) Danmanlk psikolojisi
13.
Ben hafif duygusal, kiisel sorunlar olan
bireylerin davranlar ile ilgilenirim. Bireye 15.
11.
yaamn kolaylatracak bilgiler vererek,
alma hayatnn bilime uygun olarak
nsan davranlar karmak sreler ie- ilgilerini ve yeteneklerini aa karacak
dzenlenmesi, alanlar mutlu, al-
rir. Davranlarn olumasnda etkili olan kararlarn almasna yardmc olurum.
malarn da verimli klar.
alglama, dnme, irade ve bellek gibi Gerektiinde eitli testler ve mlakatlar
zihinsel srelerin incelenip davrann uygulayarak bireylerin meslekleriyle, ei- nsan, ilgi duyduu ve yetenekli olduu
fizyolojik temellerinin aratrlmas ve bu limleriyle ilgili sorunlar anlamaya al- ite almaldr. nk ancak byle
ynde elde edilen bilgilerle dier alanlara rm. Bireylerin yaamlaryla ilgili en doru bir alma zevkli ve verimli olur.
yardmc olunmas bu srelerin daha ko- karar vermeleri iin seeneklerin farkna Reklm, vitrinlerin dzenlenmesi ve
lay anlalmasn salayacaktr. varmalarn salarm. satclarn eitilmesi satlar artran
gelerdir.
Bu parada anlatlan almalar aa- Bu parada sz edilen psikoloun
daki psikoloji alt dallarndan hangisiyle aadaki alt dallardan hangisinde a- Bu bilgiler psikolojinin uygulama alan-
ilgilidir? lt sylenebilir? larndan hangisine uygundur?
A) Sosyal psikoloji A) Geliim psikolojisi A) Tp ve klinik
B) Endstri psikolojisi B) Psikometrik psikoloji B) Endstri ve ticaret
C) Deneysel psikoloji C) Eitim psikolojisi C) Askerlik ve souk sava
D) Geliim psikolojisi D) Sosyal psikoloji D) Eitim ve renme
E) Klinik psikoloji E) Danmanlk psikolojisi E) Rehberlik ve danmanlk
1. 4. 6.
Psikoloji bir yandan fizyoloji, anatomi ve Okul sadece retim deil, hayata hazr- %10 beyin hasarna uram bir hasta yz
kimya gibi deneysel bilimlerden, bir yan- lama ilevi de tar. Psikolojik bilinlen- tanma testinde %15, %55 beyin hasarna
dan sosyoloji, antropoloji, corafya gibi meyle kendisini daha iyi anlayabilen birey uram bir hasta ise ayn testte %95 hata
sosyal bilimlerden yararlanr. okulda rendiklerini gelecekte ailesinde, yapmtr. Bu durum, beyindeki hasar mik-
i yerinde ve dier ortamlarda kullanabile- tar ile yz tanmadaki hatalar arasnda ok
Psikoloji biliminin dier bilimlerden ya-
cektir. O halde ortaretim kurumlarnda gl bir iliki olduunu gstermektedir.
rarlanmasnn temel nedeni aadaki-
psikoloji eitiminin gerei de aktr. Bu aratrmada aadaki psikoloji yn-
lerden hangisidir?
temlerinden hangisi kullanlmtr?
Bu paraya gre psikoloji retiminin
A) Davranlarn ok ynl ve karmak A) Doal gzlem
gerei aadakilerden hangisidir?
olmas B) Olay incelemesi
B) Psikolojinin gen bir bilim olmas A) Okullardaki disiplin sorunlarn azalt-
C) Sistematik gzlem
ma
C) Her davrann deneysel yntemle in- D) Korelasyon
celenememesi B) Bireyin mutluluuna katk salama
E) ebak yntemi
D) nsan davranlarnda benzerlikler g- C) Bireyin kendisinin ve bakalarnn dav-
rlmesi ranlarnn nedenlerini anlayabilme
7.
E) Psikolojinin yntemlerinin yetersiz ol- D) Toplumsal yapy deitirme
Bamz ard, istediimiz bir eyi ala-
mas E) Anormal davranlar tehis ve tedavi madmz iin ya da daha nce bizi olum-
edebilme suz etkileyen bir davran yaptklar iin
bazen arkadalarmza krc davranm
2. olabiliriz.
Bu parada sz edilen durumlar aa-
Sosyal psikoloji, bireyin toplumsal ortam-
dakilerden hangisiyle aklanabilir?
daki davranlarn inceleyen psikoloji alt
A) Davranlarn deiik nedenlerle orta-
daldr. Bireyin gruba, grubun da bireye
ya kabilmesiyle
olan etkilerini inceler.
B) Corafi koullarn insan davranlarn
Buna gre aadakilerden hangisi sos- etkilemesiyle
yal psikolojinin inceledii konulardan C) Davranlarn bilisel sreler sonu-
biri deildir? cunda ortaya kmasyla
A) Liderlik 5. D) Davranlarn sosyalleme srecinde
B) Sosyal davran Psikolojik olaylarn karmak olmas ne- ekil almasyla
C) Sosyal etki deniyle aratrmacnn her etkeni denetim E) nsan davranlarnn tek bir nedene
altnda tutmas mmkn olmayabilir. r- bal olmasyla
D) Propaganda
nein deneklerden bazlar zgn, bazlar
E) Sosyal kurum sevinli, bazlar uykusuz bir gece geir- 8.
mi, bazlar tam uykusunu alamam ola-
ocuklarda, "namus", "vatan", "kutsal" gibi
bilirler. Bu durumlar bamsz deikenin
deer belirten kavramlar geliim dnemle-
alaca deeri etkiler.
3. rinde ortaya ktndan, geliim psikoloji-
Bu parada psikolojik olaylarn karma- siyle yakndan ilgilidir.
retilen mallarn pazarlanmasnda, al-
k olmas aadakilerden hangisine Buna gre geliim psikolojisinin konu-
c-satc ilikilerinde, mallarn tantm iin
balanmaktadr? su aadakilerden hangisidir?
yaplan reklamlarda psikolojiden byk l-
de yararlanlr. A) Psikoloji biliminin yntemlerini geliti- A) Bireyin toplum iindeki davranlarnn
rememesine incelenmesi
Bu parada sz edilen durumlarla psi-
kolojinin hangi alt dal ilgilenir? B) Sonucu etkileyecek deiik faktrlerin B) Davran bozukluklarnn tehis ve te-
bulunmasna davisi
A) Eitim psikolojisi
C) Psikoloji biliminin ge gelien bir bilim C) Bireyin yaa bal davran deiiklik-
B) Endstri psikolojisi
olmasna lerinin incelenmesi
C) Klinik psikoloji
D) Bireyin toplum iinde yaamasna D) renme ilkelerinin belirlenmesi
D) Psikometrik psikoloji
E) Aratrmann snrlarnn belirleneme- E) Bireyin alma hayatnn dzenlen-
E) Danmanlk psikolojisi mesine mesi
9. 11. 14.
Yaplan aratrmalarda gen erkeklerdeki I. nsan davranlarna bilinalt faktrler Geliim psikolojisi alanndaki almalar
iddet davranlarnn bedendeki kimyasal etki yapar. ile tannan ve doal gzlem yntemini kul-
dengesizlie bal olduu grlmtr. II. nsann zihinsel faaliyetleri geliim ev- lanan Jean Piaget, ocuun yetikinlie
Buna gre kandaki bakr ve inko orannn relerine paralel olarak ortaya kar. dek bir dizi zihinsel geliim evrelerinden
saldrgan davranlarda etkili olduu ve III. nsan davranlar, uyarclara gsteri- getiini savunur. Piaget'nin gelime ile
len tepkilerdir.
kandaki bileim oranlarn normale dn- ilgili grleri, eitim anlayna deiiklik-
drmekle davranlarn olumlu hale gele- IV. nsan davranlarn aklamak iin bi- ler getirmitir. Belli kavramlarn zmlene-
reyin gemi davranlar incelenmeli-
bilecei ne srlmtr. bilmesi iin zihinsel gelimede baz aa-
dir.
malarn tamamlanm olmasnn gerektii
Bu parada sz edilen durum aada- Yukardaki yarglardan hangileri psiko-
anlalmtr.
ki psikoloji yaklamlarndan hangisine dinamik yaklamn savunduu temel
uygundur? grlerdir? Parada anlatlanlar aadaki yarg-
A) I ve II B) I ve III C) I ve IV lardan hangisi destekler?
A) Hmanist yaklam
D) II ve III E) III ve IV
B) Bilisel yaklam A) Endstri alannda psikolojinin verilerin-
den yararlanlr.
C) Psikodinamik yaklam 12.
Kardeini iyi tanyan bir abla ona nasl B) Psikologlar grleriyle eitim anlay-
D) Davransal yaklam
davranacan bilir. Anne ve babasnn is- n etkiler.
E) Biyolojik yaklam
teklerini sezen bir gen, evlat olarak ken- C) Psikoloji ve sosyoloji arasnda bilgi
dine denleri daha iyi yapar. Alclarn alverii bulunmaktadr.
kiisel zelliklerini az ok anlam olan bir
D) Psikoloji doa bilimlerinin verilerinden
satc daha ok mal satar.
yararlanr.
Bu parada aadakilerden hangisi
vurgulanmtr? E) Adalet mekanizmasnda psikolojinin
A) Bireyleri ve onlarn davranlarn tan- verilerinden yararlanlr.
yan kimse daha olumlu ilikiler kurar.
B) Birey kiisel zelliklerini doutan ve 15.
yaant yoluyla kazanr.
10. rencilerin baarsn artrmak iin yap-
C) Bireylerin davranlarn nceden kes-
Bili, bireyin bilgi edinmesini, sorunlar- tirmek pek mmkn deildir. lacak yardmn nasl olmas gerektii ko-
n zmesini ve gelecee ynelik planlar D) nsanlar farkl insanlarn deerlendir- nusunda bir aratrma yaplmtr. Bunun
yapmasn salayan alg, dnme, bellek melerine ok nem verirler. iin ayn yata, ayn zek dzeyinde ve on
ve bilgi ileme gibi zihinsel srelerini gs- E) Bireylerin davranlar bilinalt etken- gne kadar ayn eitimi alm renciler
termek amacyla kullanlr. Bu sreleri lerle aklanabilir. seilmi ve gruba ayrlmlardr. Birin-
kullanarak birey kendisi ve evresi hakkn- ci gruptaki rencilere derslerin dnda
da yeni bilgiler edinir, eski olaylar hatrlar, 13. hibir yardm yaplmamtr. kinci grupta-
ortaya kan sorunlar zer ve gelecekle ki rencilere onlar pasif durumda bra-
Kk bir kz ocuu, huysuzluk nbetleri
ilgili planlar yapar. geiriyor, yemeini yemiyor, btn gece kacak ekilde yardm yaplmtr. nc
alyor. Bunun iin bavurduklar psikolog, gruptaki rencilere ise onlar aktif duru-
Bilisel yaklamn bu yaklamnda te- ma getirecek her trl yardm yaplmtr.
ayrntl bir inceleme yapmakla birlikte, bu
mel ald gr aadakilerden hangi- Bu arada renmeye etki edebilecek tm
ocuun gemi yaants ve aile ilikileri
sidir? hakknda ayrntl bilgi toplamaya balyor. faktrler de denetim altna alnmtr. So-
A) Davranlar toplumsal koullardan et- Bu bilgilere ocuun evresiyle ya da ar- nuta bu gruplarn baar dzeyleri birbir-
kilenerek oluur. kadalaryla yaplan grmelerle ura- leri ile karlatrlmtr.
yor ve ocua yardmc olmaya alyor.
B) Her yata gerekletirilmesi gereken Bu aratrmann bamsz deikeni
Bu rnekte sz edilen uzmanlk alan
geliim grevleri bulunur. ve kullanlan yntem aadakilerden aadakilerden hangisidir?
C) Hormonlar ve beynin yaps insan dav- hangisidir? A) rencilerin baars
ranlarn belirler. A) Danmanlk psikolojisi Korelasyon
B) Eitim dzeyi
D) nsan, uyarclar ileyebilen ve adlan- B) Geliim psikolojisi Deney
C) Klinik psikoloji Biyografi C) renci gruplar
drabilen bir varlktr.
D) Sosyal psikoloji Katlml gzlem D) Ders sresi
E) Her birey zgr seimleriyle kiiliini
oluturur. E) Psikometrik psikoloji statistik E) rencilere yaplan yardm
1. 4. 7.
Psikolojinin sosyolojiyle iliki iinde olan Okul arkadalaryla uyum salayamayan teden beri bireyin kendisine "Ben kimim?",
uzmanlk alan aadakilerden hangi- renci, dier renciler tarafndan d- "Nereye aitim?", "Yaammda neler yapma-
sidir? lanr ve uyumsuz biri olarak kabul edilir. lym?" diye sorular sorduu bilinmektedir.
Arkadalar tarafndan dlanan ren- nsann gereksinimlerini planlad kararlar
A) Geliim psikolojisi
cinin davranlarnda dzelmeler yerine yerine getirebilmesi, problemlerini zebil-
B) Sosyal psikoloji anormallikler ve saldrgan davranlar g- mesi ve kendine ait farkndal gelitirerek
C) Klinik psikoloji rlmtr. ve daha salkl olarak yaayabilmesine
D) Deneysel psikoloji yardm edilmelidir.
Bu renciye aadaki psikoloji alt
E) Psikometrik psikoloji dallarndan hangisi yardmc olabilir? Bu parada sz edilen kiilere psiko-
lojinin hangi alt dal yardmc olabilir?
A) Geliim psikolojisi
B) Klinik psikoloji A) Geliim psikolojisi
C) Endstri psikolojisi B) Eitim psikolojisi
2. D) Sosyal psikoloji C) Danmanlk psikolojisi
E) Deneysel psikoloji D) Klinik psikoloji
Psikoloji stres oluturan nedenleri an-
lam ve aklayabilmise bu davrann E) Endstri psikolojisi
hangi koullarda ve ne zaman ortaya ka-
can bilme olanana sahibiz demektir.
5.
Bu parada psikoloji biliminin hangi
amacndan sz edilmektedir? Bilinaltna iletilen duygular ve dnceler
ortadan kaybolmaz. nsann davrann
A) Davranlar deneye dayandrma
etkilemeye devam eder. Normal d dav-
B) Bilinaltn ortaya karma ranlarn kayna, zme ulamam bi-
C) Davranlar nceden kestirebilme linaltndaki duygu ve dncelerdir.
D) Davranlar deitirme Bu parada grleri verilen psikoloji
E) Davranlar iin alt dallar oluturma yaklam aadakilerden hangisidir?
A) Psikodinamik
B) Bilisel
C) Hmanist
D) Davransal
3. 8.
E) Biyolojik
Dnme, kederlenme gibi kiinin dav- Ailesinin doktor olmasnn isteine sosyo-
ranlarna bakarak dorudan bilgi sahibi log olmak istediini syleyerek kar kan
olmadmz, dil ile ifade edilmeyen isel lise rencisi, babasnn "Sosyolog olmak
yaantlar incelenmelidir. nsan sevgiden, iin bana iyi bir neden gsterebilir misin?"
nefretten, kukudan, kederden ayr bir
6. sorusuyla karlar. renci, "Sosyolog
varlk deildir. Modann davranlar zerindeki etkilerinin olmak istiyorum, nk kendimi ancak bu
incelendii bir aratrmada, sosyal psiko- alanda kefedeceimi hissediyorum. n-
Bu parada aadakilerden hangisi
loglar bireyin moda eilimlerinden etkilen- san olarak buna hakkm var." diye cevap
vurgulanmaktadr?
me sreciyle ilgilenecektir. verir.
A) nsan davranlarnn karmak olduu
Buna gre sosyal psikolojinin inceleme rencinin bu tavr aadaki psikoloji
B) Dtan gzlenebilen ve llebilen alan aadakilerden hangisidir? yaklamlarndan hangisinin grleri-
davranlarn aratrld ne uygundur?
A) Bireyin geliim basamaklar
C) nsan davranlarnn birok kaynak-
B) Bireyin anormal davranlarnn tedavi- A) Psikodinamik yaklam
tan etkilendii
si B) Hmanist yaklam
D) nsann gzlenemeyen i davranlar-
nn incelenmesi gerektii C) Bireyin i yaam C) Nrobiyolojik yaklam
E) Ayn uyaranlarn insanlarda farkl tep- D) Bireyin renme yntemleri D) Bilisel yaklam
kilere yol at E) Bireyin grupla etkileimi E) Davransal yaklam
9. 12. 14.
Davran, beynin ve sinir sisteminin etkinli- Grup ilikilerini inceleyen psikologlar Bir aratrmac bir konuyu deneysel olarak
i bilinerek ve temel alnarak aklanabilir. nemli kavramlar ve teknikler gelitirmi- incelemek istediinde ilk yapaca ey,
Her davrann temelinde son derece kar- lerdir. Bu kavram ve teknikler aile ilikileri aratrmann savn ortaya koymak olma-
mak sinirsel sreler vardr. Beyinde olu- ile ilgili olabildii gibi, bir irket ynetiminin ldr. rnein, renmeden sonraki za-
an sinirsel sreler kaslara geer ve gz- veya snftaki rencilerin davranlarn manda yaplan etkinliklerin hatrlama ze-
lenebilen davranlar halinde ortaya kar. da ilgilendirir. irket yneticisi, retmen, rindeki etkisini aratrmak iin yaplan bir
Bu paradaki gr aadaki psikoloji bahekim, mahalle muhtar gibi kiiler aratrmada; ncelikle "Katlmclar bir ke-
yaklamlarndan hangisine uygundur? psikolojinin yntem ve kavramlarndan ya- lime listesini rendikten sonra uyurlarsa,
A) Hmanist yaklam rarlanarak gruplarndaki insan ilikilerini uyandklarnda, uykuya yatmadan gruptan
B) Biyolojik yaklam dzenli, salkl ve verimli ynde gelitire- daha fazla kelime hatrlar." eklindeki sav
C) Davransal yaklam bilirler. ortaya konmaldr.
1. 4. 7.
Bireylerdeki gelime ile ilgili aadaki Kimliin kazanlmasnda ergen, yaamda- Kimlik oluumunu baaryla tamamla-
yarglardan hangisi yanltr? ki tm deer ve inanlar iinden kendisine mam kiiler, ruh sal bakmndan iyi
uygun olan seer, kendisi iin bir deer durumda olmayan bireylerdir. Bunlar iliki-
A) Gelimenin hz her dnemde ayn de-
lei oluturur. lerinde doyumsuz, yaamlarnda mutsuz-
ildir.
durlar. Kimlik geliimini baaryla tamam-
B) Yetenek ve becerilerin geliimi belli bir Bu cmlede aadakilerden hangisi
lam olanlar ise ruh sal bakmndan
sra izler. dile getirilmektedir?
dengeli ve uyumludurlar.
C) Geliimi yalnzca d faktrler etkiler. A) Kimlik geliiminin ergenlik dneminde
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
D) Geliimin bedensel - ruhsal ve sosyal tamamland
glardan hangisine ulalabilir?
yanlar birbirini etkiler. B) Ergenin z gven sorunlar yaad
A) Bireyin kimlik seiminde daha ok ya-
E) nsann geliimi ok ynl gerekleir. C) Ergenin kendine zg bir kimlik kazan- kn evresi etkili olur.
d
B) Kimlik oluumuyla ruh sal arasnda
D) Ergenin baarl modellerle zdeim dorudan bir iliki bulunur.
kurduu
C) Her kimlik oluumu baarl bir zde-
E) Ergenin kimlik bunalmna girdii lemenin rndr.
2. D) Kimlik geliiminde cinsiyet nemli bir
faktrdr.
Ergenlikte, gen kendi dnme biiminin
en dorusu olduuna inanarak, evresiyle 5. E) Bireyler genlik dneminde mutlaka
gereksiz tartmalara girebilir. kimlik sorunu yaarlar.
Aadakilerden hangisi bireyin kimlik
Bu durum gencin ergenlik dneminde aray aamalarndan deildir?
hangi anlaya sahip olduunu gster-
A) taat, ballk aamas
mektedir?
B) zdelemenin baarlamamas
A) Toplumun deer yarglarn benimse-
C) Geri ekilme aamas
me
D) Gerekleri grme aamas
B) D grne nem verme
E) Belirsizlik aamas
C) Sorumlu davranma
D) Ben merkezci dnme
E) Cinsiyet rollerini oynama
6.
Kimlik, bireyin kendi katks ve abasyla
elde edilir. Bu nedenle kimlik oluumunda
birey kendi sorumluluunu stlenebilmeli-
8.
dir. nk bireyin tm gelecei, bu oluu- Ergenlik ya da genlik dneminde birey-
3. mu baaryla tamamlamasna baldr. de anne ve babay model, kusursuz rnek
olarak grme, beenme davranlar kay-
Aadakilerin hangisi genlik dne- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
bolmaya balar. Gen, beendii baka
minde insanlarn baarmas gereken glardan hangisine ulalabilir?
kiilere ynelir; deneye deneye kendine
grevler arasnda gsterilemez?
A) Birey kimlik oluumunu gerekletire- en uygun benlii bulmaya alr.
A) Aileden bamsz kiilik oluturmak bildiinde baarl olur.
Bu parada aadakilerden hangisi
B) Bir meslee ynelmek B) Kimliin oluumu zdeleme sreciy- vurgulanmtr?
C) Kendi cinsiyetine uygun toplumsal rol le ilgilidir.
A) Kimlik oluturma sreci
gerekletirmek C) Ayn toplumda yaayan bireyler ayn
kimlie sahip olurlar. B) Fizyolojik deiimler
D) Toplumsal sorumluluk stlenmeyi iste-
mek D) Tm genlerin kimlik oluumu baarl- C) Cinsiyet rollerini renme
9. 12. 14.
Kimlik, dtan verilen bir kiilik deildir. Bi- ocukluktaki kritik dnem ile ilgili al- nsann yeni koullara uyabilmesi iin yeni
reyin kendi katks ve abasyla elde edilir. malar gstermektedir ki, uyaran zenginli- eyler renmesi, baz alkanlklarn b-
Bu nedenle kimlik oluumunda birey kendi i frsatn bulabilmi ocuklarn, ilerideki rakmas, baz yeni beceriler kazanmas
sorumluluunu stlenebilmelidir. yaamlarnda yeteneklerini gsterebilme gerekmektedir. Yaamn her dneminde
anslar dierlerine oranla daha fazladr. kazanlmas gereken bu yeni davran
Aadakilerden hangisi kimlik oluu-
biimlerine ve alkanlk sistemlerine ge-
munda bireyin katk ve abasnn gs- Bu aratrmann bulgusu aadaki yar-
liim grevleri denir.
tergesidir? glardan hangisini destekler?
Bu parada geliim grevlerinin hangi
A) Toplumsal evrenin etkisinde kalma A) Doa koullar insan davranlarn et-
zellii vurgulanmaktadr?
B) Fiziksel grn olarak farkllama kiler.
B) Her dnemin kendine zg geliim g- A) Bireyi toplumla uyumlu hale getirerek
C) Refleks davranlar gsterme
revleri bulunur. karlalan sorunlarn zlmesi
D) Hzl bedensel deiim geirme
C) evresel koullar davranlar zerinde B) Kimlik karmaasnn oluabilmesi
E) Yeteneklerine uygun meslek seimine
etkilidir. C) Genlik dneminde biimlenmesi
ynelme
D) Geliim yaam boyu devam eder. D) Kaltmn gelerinin ortaya kmas
E) Fizyolojik yap psikolojik yap zerinde E) zdeleme srecinini yaanmas
etkilidir.
10.
Gebelik srasnda pek ok nemli kiisel
zellik, dllenen yumurtann genetik ya-
ps tarafndan belirlenir. Genler, baka
eylerin yan sra cinsiyet, ten, gz ve sa
rengi, vcudun boyutlarn belirler. Bu ge-
netik belirleyiciler geliim srasnda ortaya
kar.
13.
Bu parada geliimde etkili olan hangi
ocuklar ounlukla hayvanlarla ilgili ksa
faktrden sz edilmektedir?
ryalar grme eilimindedirler. Yalar
A) Toplumsal evre B) Eitim dzeyi ilerledike daha uzun konu ya da yk ie-
C) Cinsiyet D) Kaltm ren ryalar grmeye balarlar. Yetikinler,
konular iyi gelitirilmi ryalar grrler, di-
E) Deneyimler er insanlar nemli rol oynar; kendi rya-
larnda bir karakter olarak olduka sk yer
alrlar. 65 ya zerindeki kiiler de daha 15.
ok lmle ilgili ryalar grrler.
Neye yneleceinin bilincindedir.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- Kendine yabanc deildir.
glardan hangisine ulalabilir?
11. Kendine zg duygular, dnceleri
A) Ryalar gemie ynelik olduu gibi ve amalar vardr.
Aadakilerden hangisi ergenlik dne-
gelecee ynelik de olabilir.
minde grlen zellikle fizyolojik dei- Bu belirlemeler aadakilerden hangi-
iklikler sonucudur? B) inde bulunulan geliimsel dnem r- sine uygun bir durumdur?
yalarn ieriini etkiler.
A) Statlerin says artar. A) Kiiliin kaltsal ynne
C) Cinsiyet rolleri ryalarn nasl olutu-
B) skelette byme grlr. unu aklar B) Baarl bir kimlik geliimine
C) Toplumsal evre geliir. D) Her insan rya grr. C) Bilisel eliki yaanmasna
D) Beden oranlar deiir. E) Ayn meslei yapan kiiler benzer r- D) Kimlik karmaas grlmesine
E) Cinsel olgunluk ortaya kar. yalar grrler. E) Ben merkezci dnmeye
1. 4. 7.
arkadamza Bugn ok k grn- I. Ahmetin pastaneden gelen kokular Shakespearenin Macbeth adl eserinde
yorsun. dediimizde, kendini o ana kadar hissetmesi cinayet ileyen bayan Macbethin, kimse-
k olarak grmeyen kii, o andan sonra II. Ahmetin pastaneden gelen kokunun nin grmemesine ramen zerinde kan
kendini k olarak alglamaya balar. brek kokusu olduunu anlamas lekesi grerek polise teslim olmas hal-
Bu parada verilen rnekte bireyin alg- Burada verilen rnekler aadaki kav- sinasyona, bir baka kimsenin karanlkta
lamas iin aadaki yarglardan hangi- ramlardan hangisini ifade eder? kayalardan oluan bir yn koyun srs
sine ulalabilir? olarak grmesi illzyona rnektir.
I. II.
A) Telkin, alg zerinde etkilidir. Buna gre halsinasyon ile illzyon
A) gd Alg arasndaki fark uyarcnn hangi zelli-
B) lgiler ve gereksinimler algy etkiler.
B) Duyum Refleks ine dayaldr?
C) Hareketli uyaranlar ncelikle alglanr.
D) n yarglar olaylarn olduu gibi alg- C) Duyum Alg A) iddetine
lanmasn engeller. D) Uyarc Duyum B) htiyac karlamasna
E) Uyaranlar bireyde alg yanlmasna yol E) Alg Duyum C) Duyu organlarnn yapsna
aabilir.
D) Var olup olmamasna
E) Doutan gelmesine
2.
Elimizin zerine den toz tanelerini du- 5.
yumlayamayz fakat elimizin stne den
yamur tanelerini duyumlarz.
Kiinin yamur tanelerini duyumsa- 8.
masnn temel nedeni aadakilerden
Yukardaki ekilde beyaz daireyi kapatan Su ime her insann gereksinimidir. Bu
hangisidir?
siyah daire daha yakndaym gibi algla- gereksinim organizmann normal uyarl-
A) Bireyde duyusal uyumun gerekle- nr. masna neden olur. Ama su gereksinimi
memesi uzun sre karlanamazsa ar uyarlma
Bu durumun nedeni aadakilerden
B) Uyarann iddetinin dk olmas balar.
hangisidir?
C) Duyu organnn yetersiz olmas
Bu parada ar uyarlmann hangi
D) Deri duyumunun basnca duyarl ol- A) ekil-zemin algs alglamay etkiler.
zellii vurgulanmaktadr?
mamas B) Benzerlikler alg zerinde etkilidir.
E) Uyarann farkllama eiini amas A) Kiiden kiiye deitii
C) Hareketli uyaranlar durgun olanlardan
nce alglanr. B) Organizmann dengesini bozduu
15.
13.
"Kalbinizin atn hissedebiliyor musu-
nuz?, Ayanzda orap var m? veya Yukardaki ekli, daireleri birbirleriyle di-
olmadnn farknda mydnz?, Oturdu- key a halinde birleen drt izgi olarak
unuz yer yumuak m, yoksa sert mi?, deil de birbirlerini dikey olarak kesen iki
Bedeninizin durumu nasl, beliniz, omzu- izgi olarak grrz.
nuz, boynunuz rahat m, yoksa gergin mi-
Bu durum aadakilerden hangisiyle
siniz?" D uyarclarn hepsinin farknda
aklanabilir?
11. olarak bu soruyu okumaya devam etseydi-
I. Haberlerde sklkla verilen iddet olay- niz, okuduunuzdan bir ey anlamazdnz. A) Birbirine zt olan uyaranlar daha kolay
larnn insanlar etkilememesi alglanr.
Bu parada okunann anlalmasnda
II. Srekli dk not alan bir rencinin B) Nesnelerin yakn ya da uzak olmas
aadakilerden hangisinin etkili oldu-
bu duruma zlmemesi derinlik algsna yol aar.
u vurgulanmaktadr?
Bu iki durum aadakilerden hangisine C) Birbirine benzer ve yakn uyaranlar s-
A) Algda seici dikkatin
rnektir? reklilik algsna neden olur.
B) Algda tamamlamann
D) nceden tannan uyarclar algda de-
A) Ar uyarlma B) Duyusal uyum C) Algda hazr bulunuluun imezlie yol aar.
C) Duyarszlama D) Alkanlk D) Algda deimezliin E) Gemi yaantdaki deneyimler algda
E) Yetersiz uyarlma E) Derinlik algsnn seicilik oluturur.
1. 4. 7.
Normal bir yolda ok hzl giden bir araba, Evine A marka bir buzdolab alan kii, Uyarclar duyu organlarn etkiler ve dav-
otobanda da ok yava giden bir araba buzdolabnn birka kez arza yaptn rana neden olur. Alk, susuzluk, yor-
dikkatimizi daha ok eker. grnce, ayn markann dier rnlerini gunluk, uyku gereksinimi iten; k, ses,
almaktan vazgeer ve btn rnlerini ha- koku dtan gelen uyarclardr.
Bu rnekte algda seicilii etkileyen
tal olarak alglar.
hangi faktrden sz edilmektedir? Bu parada aadakilerden hangisi
Bu parada sz edilen rnekte algla- dile getirilmektedir?
A) Tekrar B) Sreklilik C) Ztlk
may etkileyen hangi faktrden sz edil-
D) Anilik E) Hareket A) Her uyarmn duyum oluturmad
mektedir?
B) uyarclarn d uyarclardan daha
A) Telkin B) n yarglar
etkili olduu
C) Gdlenme D) lgiler
C) Bireyde ar uyarlmann oluabildii
E) Meslek
D) Uyarclarn ve ihtiyalarn davranla-
ra etkide bulunduu
2. E) Bireyin uyarclar ayrt edebildii
6.
Duyumlar ham maddelerdir. Bu ham mad-
9.
deler yorumlannca alg ortaya kar. r-
nein gkte giden bir cismi grmemiz du- nsan ve hayvanlarn normal yaantlarn
3. yumdur. nceki bilgilerimizi de iin iine devam ettirebilmeleri iin evreden gerekli
Piirilmi bir kurbaa baca bir Fransz katarak onun uak olduunu sylememiz uyarm almalar zorunludur. Eer organiz-
iin itah ac yiyecek olarak alglanrken, ise algdr. ma gerekli uyarm alamam ise, sklma,
bir Trk bu durumu mide bulandran bir yorulma, anormal haller gsterme gibi du-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
olay olarak alglayabilir. rumlarla kar karya kalmaktadr.
glardan hangisine ulalabilir?
Bu parada sz edilen rnekte algla- Bu parada aadakilerden hangisinin
A) Duyum ve alg arasnda bir farkllk bu-
may etkileyen hangi faktrden sz edil- organizmay etkilediinden sz edil-
lunmamaktadr.
mektedir? mektedir?
B) nce alg sonra duyum oluur.
A) Beklentiler A) Sosyal ihtiyalarn
C) Duyumlarn deneyimler sonucunda
B) Gereksinimler anlaml hale getirilmesiyle alg oluur. B) Fizyolojik gdlerin
C) Gemi yaant deneyimleri D) Duyumlar kiiden kiiye deiirken C) Yetersiz uyarlmann
D) Dikkat eksiklii alg herkes iin ayndr. D) Duyarszlamann
E) Kltrel farkllk E) Alg yanlmalar her bireyde grlebilir. E) Alkanlklarn
15.
I. Alk, tokluk, bulant, yorgunluk gibi i
11. organlarndan gelen duyumlardr.
Biribirimizle karlatmz zaman genel- 13. II. Beyincik ve i kulaktaki yarm daire
likle tokalarz. nceki deneyimlerimiz- kanallar ile ilikili olan; ban duruu,
Bir hakim, hakimlik grevine baladktan beden hareketlerini denetleme, yer e-
den kiinin el yaps hakknda bilgimiz var- sonraki ilk durumasnda suluya ceza kimine kar durma ve tam denge gibi
dr. Tokalatmz elinde birka parma verirken heyecanlanabilir ve bu heyecan duyumlardr.
eksik olan kiiyle karlanca bir tuhaflk davranlarna yansyabilir; terler, sesi tit-
yaarz. Her zaman normal karladmz III. Organlarmzn, bedenimizin ne du-
rer. Fakat belli bir sre sonra veya belli bir
tokalama durumu bu kez dikkatimizi ek- rumda olduunu anlamamz salar.
durumadan sonra hi heyecanlanmaz.
mitir. Yukarda verilen duyumlar srasyla
Bu parada sz edilen durum aada-
aadakilerden hangisidir?
Bu parada alglamay etkileyen hangi ki kavramlardan hangisiyle aklanabi-
faktrden sz edilmektedir? lir? I. II. III.
A) Uyarann hareketli olmas A) Duyarszlama A) Kas Organik Denge
B) Bireyin ihtiyalar B) Homeostasis B) Organik Denge Kas
C) Bireyin zihinsel tutumu C) Gdlenme C) Organik Kas Denge
D) Bireyin iinde bulunduu ortam D) Yetersiz uyarlma D) Denge Organik Kas
E) Uyarann allandan deiik olmas E) Refleks E) Kas Denge Organik
1. 4. 7.
Bazen sosyal gdler fizyolojik gdlerin nsanlar ihtiyalarn karlamak veya ihti- Zengin olmak iin ok alan bir i adam,
nne geebilir. yalarnn eksikliinin ortaya kard ge- alrken acktnn, susadnn, uyku-
rilimlerden kurtulmak iin bunlar giderme- sunun geldiinin farkna varmayabilir. Belli
Aadakilerden hangisi bu aklamaya
de etkili olacak hedeflere doru harekete bir amaca gdlenen organizma, yalnz o
uygun bir rnektir?
geerler. Bu bakmdan okul eitiminde amala ilgili eyleri dikkate alr, onun d-
A) Uykusuz kalan bir alann masa ba- ihtiya yaratmak ve var olan ihtiyalardan ndakilerle ilgilenmez.
nda uyuklamas yararlanmak renciler zerinde etkili bir
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
B) Yorulan kiinin dinlenmesi rol oynar.
glardan hangisine ulalabilir?
C) A bir insann hrszlk yapmas Bu parada aadakilerden hangisinin
A) Gdleri tanmlamak olduka gtr.
D) Susuz kalan kiinin amurlu suyu i- neminden sz edilmektedir?
B) Gemi yaant ve deneyimler gdler
mesi A) Alkanlklarn zerinde etkilidir.
E) Kiinin inanlarndan dolay oru tut- B) Gdlenmenin C) Farkl gdler bireyde benzer davra-
mas
C) Fizyolojik gdlerin nlara yol aabilir.
D) Yetersiz uyarlmann D) Bilinalt faktrler bireyin gdlenme
2. E) Dengelenmenin dzeyini etkiler.
saat arka arkaya oturup ders alm- E) Birey ihtiyacn karlayan gdlere y-
tm. Artk okuduumu anlayamyordum ve nelerek seici davranr.
kitaptaki yazlar fark edemez hale gelmi-
5.
tim.
Canl organizmalarn varln devam et-
Kiinin bu durumu aadakilerden
tirebilmeleri iin beden ss, oksijen, su,
hangisiyle aklanabilir?
kandaki eker oran gibi organizma iin
A) Ar uyarlmann renmeyi olumsuz gerekli unsurlarn belirli snrlar iinde tu-
etkilemesiyle tulmas gerekir. Organizmalar deien
B) Gdlenmenin dk olmasyla evre koullarnda, ancak kendi i denge-
lerinin kontrol altnda bulundurulmasyla
C) Uzun sreli uyaranlarn almaya yol
fizyolojik devamllk salayabilirler.
amasyla
D) Alkanlklardan zor vazgeilmesiyle Bu paraya gre fizyolojik devamlln
temel koulu aadakilerden hangisidir?
E) Uyaranlara dikkatin younlamasyla
A) renmeye istekli olma
B) Sosyal gdlere doyum salama
3. 8.
C) Kararl bir i evre salama
Hayatta en nemli ey nedir? sorusu-
D) Doa koullarna uyum salama Ayn tiyatro eserini izlemeye giden birey-
na a olan insanlarn yiyecek; souktan
E) Bir toplum iinde yaama lerden bazlar gerekten tiyatrodan ho-
yen insanlarn scaklk; kendisini yal-
landklar iin gittikleri halde, bazlar da
nz hisseden insanlarn da, dier insan-
elerinin veya ocuklarnn hatr iin ya
larla birlikte olma diye cevap verdikleri
da tiyatro izlemeyi sever grnmek iin
grlmtr. 6.
gidebilir.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- Uzun sre hibir ile ilgilenmeden evde
glardan hangisine ulalabilir? Bu paraya dayanlarak aadaki ge-
oturan kiilerde dnme ve davranla-
nellemelerden hangisine ulalabilir?
A) Gdlerin doyurulmamas organizma- rnda anormal durumlar grlmtr.
da gerginlie yol aar. A) Farkl sosyal gdler ayn davrana
Bu durumun nedeni aadakilerden
B) Bireyin deneyimleri gdlerin doyurul- yol aabilir.
hangisidir?
masnda etkilidir. B) Sosyal gdler sonradan ortaya kar.
A) Farkllama eii
C) Fizyolojik gdler sosyal gdleri etki- C) htiyalar fizyolojik gdleri ynlendirir.
ler. B) Algda deimezlik
D) Sosyal gdler fizyolojik gdlerden
D) Gdler bireyin ihtiyalarna gre e- C) Ar uyarlma daha nemlidir.
itlilik gsterir. D) Yetersiz uyarlma E) Gdlerin doyurulmasnda belli bir
E) Gdlenen organizmann etkinlii artar E) Alg yanlmas nem sras bulunur.
9. 11. 14.
Trafik kazas geiren ya da ilk defa semi- Ayn cinsten olan duygulanmlar her yaa- Refleks davranmlarnda ayn uyarclar
ner veren bir insann her iki durumda da nnda bizim iin bir baka nitelik tar. Di- ayn tepkiye neden olur. Oysa karmak
kalp at hzlanr, elleri titreyip avu ileri yelim ki bir arky dn ilk kez dinlediniz ve davranmlarda bazen ayn uyarclar farkl
terleyebilir. ok beendiniz. Yani ondan haz duydunuz. tepkilere yol aabilir. Buz gibi bir bardak
Bugn ayn arky tekrar dinlediniz ve yine su bazen ime duygusu, bazen de rper-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- haz duydunuz. Bunlarn ikisi de hazdr. An- me duygusu uyandrr. Karn a olan bir
glardan hangisine ulalabilir? cak bu iki hazzn ayn olmas dnlemez. ocuk nne yemek konulduunda yeme-
A) Farkl heyecanlarda ayn fizyolojik tep- Bu parada aadakilerden hangisi yebilir. O anki durumu (utanmas, zgn
kiler ortaya kar. vurgulanmtr? olmas, arsnn olmas, o yemei sev-
B) Heyecanlar yaam srdrmede ge- A) Duygularmz evreden etkilenir. memesi gibi durumlar) bu tepkisine neden
rekli davranlara kaynaklk eder. B) Gemi yaantlar duygularmz etki- olmutur.
ler.
C) Heyecanlar organizmann denge duru- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
munda deiiklie neden olmaz. C) Duygusal tepkiler fizyolojik deiiklik- glardan hangisine ulalabilir?
lerden etkilenir.
D) Her heyecan organizmay ayn dzey- A) Organizmann baz davranmlar ref-
D) Duygular kk yalarda ekillenir.
de etkiler. leks gibi basit deildir.
E) Duygusal olaylar deikendir.
E) Ani olaylar heyecana neden olur. B) Bir insan tanmak iin onu btn ola-
rak incelemek gerekir.
12.
C) Bireyin ilgileri, ok sayda uyarcdan
Bebek bydke, evrenin dikkatini ek-
mek iin alar. Aladnda ya da fkelen- hangilerinin alglanacan belirler.
diinde istekleri yerine getirilirse, btn D) Zihinsel bir tepki davrana dnme-
istekleri iin zlmeye ve fkelenmeye; diinde anlamn kaybeder.
tersine bir tepki gsterildiinde ise znt- E) nsanlar basit uyaranlara ayn ve basit
sn, fkesini, giderek btn duygularn tepkiler verirler.
kontrol etmeye ynelir.
Bu parada duygularn hangi zellii
vurgulanmaktadr?
A) Ar uyarlmaya yol at 15.
B) evresel koullara gre ekillendii Bir grup ya da ekibin paras olarak
C) Fizyolojik belirtilerle kendini gsterdii kabul edilmek, sosyal etkinliklere katl-
10. D) Kaltsal olup zamanla deimedii mak birlikte olma ihtiyacn gsterir.
Grup iine giren birey, o grubun hibir E) Her bireyde ayn biimde grld Baar gereksinimi yksek kii, bir ii
yesi tarafndan fark edilmiyor. Hi kimse baarm olmann verdii i doyuma
kafasn kaldrp bakmyor, cevap vermi- 13. ular. O nedenle kazanc az da olsa
yor, yapt hibir ie aldrmyor, sanki o ilgin ileri tercih edebilir.
Japon arlarnn, kovana saldran eek
hi yokmu gibi davranlyor. Bu durumda arlarn topluca rettikleri yksek s Baz kiiler belli bir hedef setikten
olan kiinin iinde ok iddetli bir kzgnlk ile ldrmeleri sonra, o grevi baar ile tamamlayana
ve aresizlik ortaya kacaktr. Saldr srasnda bizonlarn, kendilerini kadar baka hibir eyle ilgilenmezler.
korumak iin ember oluturmalar Bu ii yarm brakmazlar ve ok aba
Bu parada savunulan gr aadaki-
Yuvasna yaklaan bir ylan gren ku- harcarlar.
lerden hangisidir?
un, yaral taklidi yaparak dikkat ek- Bu belirlemelerde bireyin davrann
A) Sosyal gdler renilmitir. meye almas etkileyen hangi faktrn neminden
B) Gdler bireyin ihtiyalarn karlar. Burada verilen igd davranlar iin sz edilmektedir?
C) Baz gdler olgunlama sonucunda aadakilerden hangisi sylenebilir?
A) Fizyolojik gdlerin
ortaya kar. A) Tm canllarda grld
B) Yetersiz uyarlmann
D) Bireyler toplumda kabul edilmeyi sa- B) renmeye dayal olduu
layan gdlere nem verirler. C) Organizmay tehlikelerden koruduu C) Kaltsal gelerin
1. 4. 7.
Uyku bozukluu, uyuyamama, gndelik Madde bamll, alkol, uyuturucu, Ne her trl eyleme hemen girimeliyiz,
faaliyeti etkiledii ya da ar uyku haline yattrc veya uyarc maddelere kar ne isteklerimizi hibir engel tanmadan
neden olduu zaman ortaya kar. tutsakl dile getirir. Bu maddelerin olu- hemen doyurmak yoluna gitmeliyiz ne de
turduu bilin durumlarnn hoa gider isteklerimiz, duygularmz yznden ken-
Aadakilerden hangisi uyku bozuk- olmas bireyleri baml klmaktadr. Ba- dimizi ayplamal ve sulamalyz. inde
luklarndan biri deildir? mllkta nemli olan maddeler deil, onu bulunduumuz duruma en uygun olan
A) Uykuya dalamama kullanmak iin gelien drtdr. davran seerek o ynde davranmalyz.
B) Uyurgezerlik Bu parada madde bamllnn hangi
Bu parada aadakilerden hangisinin
zellii vurgulanmaktadr?
C) Sk sk uykudan uyanma gereklilii vurgulanmaktadr?
A) D uyarcdan ok iten gelen ihtiya-
D) Ar uyuma cn etkili olduu A) Gereksinimler karsnda bilinli bir
E) Ayn saatte uyuma B) Kk yalarda olutuu farkndalk gsterilmesinin
C) Olumsuz evredeki insanlardan al- B) Bilinaltna bastrlan gdlerin farkna
kanln edinildii varlmasnn
D) Toplumsal sorunlara yol at C) Fizyolojik ihtiyalar ncelikle karla-
2. E) Bireyin iradesinin dnda alt mann
Fechnere gre, zihin ve beden tek bir D) Toplumsal evrenin bilincinde olmas-
gerein farkl yzleridir. 5. nn
Bu szle anlatlmak istenen dnce Maden oca gibi karanlk mekanlarda E) Snrsz insan ihtiyalarn karlama-
aadakilerden hangisidir? alanlarda beden, biyoritm zellii saye- nn
sinde kendini ayarlar. leri ya da geri saat
A) Dnce yaps ile fiziksel yap birbiriy- uygulamalar biyoritmde geici aksamalar
le uyumludur. ortaya karr.
B) Dnce yoluyla beden kontrol edile- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
bilir. glardan hangisine ulalabilir?
C) Fizyolojik yap bireyin dnce yaps- A) Uzun sreler ksa zaman srelerinden
n etkiler. kolay alglanr.
D) Dnce ve organik yap birbirinden B) Zaman algs grecelidir.
bamszdr. C) Biyolojik saat her kiide farkldr.
D) Biyolojik saatin ilemesi zaman algs-
E) Bedenin verdii tepkiler dtan gzle-
n dzenli hale getirir.
nebilirken, dnceler dtan gzlene-
mez. E) Yallar genlere gre zaman farkl bi-
imde alglar. 8.
Uyku, tam bir sakinlik durumu deildir; uy-
kuda da dnrz. Baz insanlar uykula-
6. rnda yrrler. Uyuyan kii evreye kar
3. Ryalarnz hatrlamak istiyorsanz, yata-
tamamen duyarsz deildir. Anne, bebein
nzn baucunda bir kalem ve not defteri
Uyku srasnda bilincin basks zayfla- alama sesiyle uyanr. Baz insanlar belirli
bulundurmanz gerekir. Bir rya grd-
ynca, bilinalt olaylar sembolik anlamlar bir saatte uyanmaya karar verip kararlarn
nzde uyanmanz gerektiini kendi ken-
yklenerek rya yoluyla ortaya kar. Bu gerekletirebilirler.
dinize telkin edin. Bu durumda ayrntlar
nedenle, ryalarn yorumu son derece
hemen hatrlamaya alrsnz ve onlar Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
nemlidir. Ryalar zerinde yaplan al-
yazabilirsiniz. glardan hangisine ulalabilir?
malar da nem kazanmtr.
Bu parada savunulan gr aada- A) Uyku dnemlerinin hafif ya da ar ol-
Bu parada ryalarn hangi zelii vur- kilerden hangisidir? mas yaa bal olarak deiir.
gulanmaktadr? A) Her insan rya grr.
B) nsanlarda birtakm uyku bozukluklar
A) Gelecekten haber vermesi B) Ryann grlme skl yaa bal grlebilir.
olarak deiir.
B) Bilinaltnn aa kmas C) Uyku, ryalarn grld dnemdir.
C) Rya dneminde uyandrlan kiiler
C) Bir dnce tr olmas D) Uyku srasnda bilin d uyarclara t-
grdkleri ryay hatrlarlar.
D) D uyaranlardan etkilenmesi D) Rya bilinli bir farkndalktr. myle kapal deildir.
E) lgi ekici olmas E) Ryalarn farkl evreleri bulunur. E) Uyku organizma iin gereklidir.
9. 12. 14.
Hipnoz srecinde birey, basit telkinler- nsan geri bildirimle (biofeedback) beden Kimine gre uyku, organizmann tmyle
le hipnoza hazrlanr. Telkin giderek alg, ilevlerinin bir ksmn bilincin denetimi her trl davran ve tepkilerinin yavala-
bellek ve iradeyi etkileyip deitirebilecek altna alabilir. rnein; kalp atlarn, d, alg kaplarnn kapand, organiz-
lde glendirilir. rnein, gzlerini tiklerini, gerginliini kontrol edebilir, ar mann korunmaya alnd, merkezi sinir
aamayaca sylenen birey, gerekten duyumunu azaltabilir. Bugn teknolojinin sistemi ve bedenin pasif bir dinlenmeye
de gzlerini aamaz. de yardmyla eitli aralarla bireyin ken- getii bir durumdur. Kimisi de farkl ola-
Buna gre, hipnozun aadakilerden disine ilikin verileri yakalamak ve bylece rak, uykuda beynin aktif olarak alt,
hangisine bal olarak ortaya kt bireyi eiterek tepkilerini denetim altna nrofizyolojik bir toparlanma ve onarm
sylenebilir? almak daha kolay hale gelmitir. yapld, uyankken renilenleri aykla-
ma ve depolama, beyin korteksinde uya-
A) Derinlik algsna Paradan aadaki yarglardan hangi-
nklk iin aktif hazrlanma srelerinin
B) Derin uykuya sine ulalamaz?
olduu da ileri srlmektedir.
C) Bilin uyumasna A) Biofeedback bireyin eitimiyle gerek-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
D) Biyolojik saate letirilir.
glardan hangisine ulalabilir?
E) Organik rahatlamaya B) Biofeedback beden ilevlerinin bilin
ve dikkat yoluyla kontroln salar. A) Uyku tm insanlar iin gereklidir.
C) Biofeedback ile insan vcudunda baz B) nsanlarda farkl uyku bozukluklar g-
10. organlarn kontrol altna alabilir. rlebilir.
Uyku, insan organizmasnn dinlenmesi, D) Biofeedback ile ar nedeni olabilecek C) Uykunun birtakm evreleri vardr.
korunmas iin gereklidir. Uyku srasnda organik bozukluk yok edilebilir. D) Uykunun ilevleri ile ilgili farkl grler
organizmada tm tepkiler yavalar. Bata E) Gelitirilen aralar sayesinde biofeed- bulunmaktadr.
merkezi sinir sistemi olmak zere tm sis- back yapmak kolaylamtr. E) Uykunun sresi kiilere gre deiir.
temler buna gre yeniden dzenlenir.
Bu parada uykunun hangi zellii vur-
gulanmaktadr?
A) Ryann grld dnem olmas
B) Uyku bozukluklarnn grlmesi 15.
C) Bellein korunmas Hiptonik uyku, grnmyle normal uy-
D) Organizma iin ihtiya olmas kuya benzemesine karn farkl bir yap
gsterir. Hipnotik telkinle uyuyan kii d
E) Alkanla bal olmas
dnyaya kapaldr; ama hipnozu yapan
kiinin etki ve telkinlerine aktr. Hipnozu
yapan kii, denei uyuttuktan sonra onun
11. bilinaltn uyarnca belirli eyleri belirli bi-
Bu yazy okurken uyank msnz, yoksa imde yapmasn alayabilir. Bu telkinler
13.
rya m gryorsunuz? Kimse bu soruyu uyandktan sonra denek tarafndan yerine
Farkl bilin durumlar, parlak hayallere
yantlamakta zorlanmaz. Olaan uyanklk getirilir.
dalmann yol at zihinsel sapmadan,
durumuyla rya grme arasndaki farkll-
uyuturucularn yol at karklk ve Bu paraya dayanlarak hipnozla ilgili
hepimiz biliriz. Alkol ya da uyuturucu
alg bozukluuna kadar deiebilir. olarak aadakilerden hangisi syle-
gibi maddelerin yol at baka psikolojik
Farkl bilin durumu, olaan ve zihinsel nebilir?
zellikleri de biliyoruz.
ilev rntsnden, deiimi yaayan A) Telkin araclyla ortaya kan ve tam
Bu parada sz edilen psikolojik zel- kiiye farkl grnen bir duruma doru olmayan bir uyku halidir.
likler aadakilerden hangisiyle ilgilidir? deiiklik olduunda ortaya kar.
B) Bireyin, evresindeki her tr deime-
A) Hipnoz Buna gre, aadakilerden hangisi lere kar farkndaln artrr.
B) Bilin durumlar farkl bilin durumlarndan birine rnek C) Birey, yetilerinin elvermedii davran-
C) Meditasyon deildir? lar yapabilir hale gelir.
D) Uyku A) Uyku B) Rya C) Meditasyon D) Bilinli bir ynelim sz konusudur.
E) Bellek sreleri D) Hipnoz E) renme E) Organik bir temeli vardr.
1. 4. 6.
Toplumsal evreye uyum salayamayan Uyma davran bir kiinin davran ve g- stnde alt masa, kii iin hibir an-
kii, toplum tarafndan dlanr. Bunun rlerini gerek ya da var olduu dn- lam olmayan bir fiziki obje olabilir. Ayn
sonucunda eitli psikolojik ve toplumsal len bir bask nedeni ile deitirmesi, bask kii zerinde alt eski masann ayns-
sorunlar ortaya kar. ynne gre uyum gstermesidir. Dier n bir antikac dkkannn vitrininde grr-
bir deyile bakalar yle davrand veya se, birdenbire farknda olmad eski ma-
Bu parada insan yaamn etkileyen sasna kar olumlu bir tutum gelitirebilir.
istedii iin davranlarn deitirmesidir.
hangi faktrden sz edilmektedir?
Bu parada tutumlarn hangi zellii
A) Sosyalleme B) Doa koullar Buna gre aadakilerden hangisi
vurgulanmaktadr?
uyma davranna rnektir?
C) Zek dzeyi D) Kaltsal geler A) Gl olanlarn zor deimesi
E) Gdlenme dzeyi A) Bireyin sevdii bir ayakkaby arkada- B) Model alma sonucunda deimesi
larnn hi yakmadn sylemesine C) Olaylarn kendi tutumunu dorulaya-
ramen giymesi cak ekilde yorumlanmas
B) Bir gencin babasndan ekindii iin D) Yeni deneyimlerle deiebilmesi
2. trafik kazas yaptn saklamas E) Davranlarla eliebilmesi
Bireyin tutum ve davranlarnn bakala- C) Srekli olarak retmeninden azar i-
rnn varlndan etkilenerek deimesine ten rencinin haylazlk yapmaya de-
sosyal etki denir. vam etmesi 7.
D) Bir kiinin holanmad fakat arkada- Bir futbolcunun gece hayatn snrlamak
Buna gre aadakilerden hangisinde
larnn ok beendii bir tiyatro oyunu isteyen kulp bakan ve hekimi, uykusuz
sosyal etkinin rol yoktur?
hakkndaki dncelerini sylemekten kalmann zararlarn, byle bir yaamn
A) Toplu tama aralarnda alak sesle ekinmesi futbolcuya yakmadn, taraftarlarn da
konuulmas E) Kiinin su olduunu bildii halde r- bundan holanmadklarn syleyerek fut-
B) Kiinin misafirlie gittii evde nazik vet almas bolcuyu gece hayatndan vazgeirmeye
davranmaya zen gstermesi almlardr.
C) niversiteye giri snavlarna hazrla- Bu parada sz edilen kulp baka-
nan gencin ders almas n ve hekim aadakilerden hangisini
D) Bal eliyle yemekten holanan birinin gerekletirmeye almaktadr?
lokantada atal bak kullanmas 5. A) Futbolcuyu ikn etmeye
E) Kiinin beenmedii fkraya herkes Deprem felaketinin acsn yaam bir kii B) Futbolcuyu zorla itaat ettirmeye
glnce glmesi deprem iareti saylabilecek uyarclar iin C) Futbolcuyu grup lideri yapmaya
olumsuz duygulara sahiptir ve bu uyarc-
D) Futbolcunun tutum ve davranlarn
lardan kanr. Bunun yan sra koullan-
tutarl yapmaya
ma, olumlu tutumlar da dourabilir. Bir
E) Futbolcuyu grup yeleriyle zdeim
arkadamzn yannda iyi vakit geirmi,
3. mutlu olmusak o kii bize iyi duygular his-
kurmaya yneltmeye
Hrszlk yaparak Hrszlk ahlakl bir dav- settirecek, ona kar olan tutumumuz da
ran deildir. mesaj vermeye alan ki- olumlu olacaktr.
8.
inin mesaj yerine ulamaz.
Bu parada savunulan gr aadaki- l. Demokratik liderlik modelinde grupta
Bu rnee dayanlarak aadaki yarg- lerden hangisidir? lider deil, kurallar etkilidir.
lardan hangisine ulalabilir?
A) Bir tutum bireyin dier tutumlaryla ili- ll. Otoriter liderlik modelinde lider, grup
A) Mesajn iletilmesinde kiinin stats- kilidir. zerinde gl etkisi olan kiidir.
nn yksek olmas ikn etmeyi kolay- B) Tutumlarn olumasnda evrenin etki- Buna gre demokratik lider hangi zel-
latrr. si vardr. liiyle otoriter liderden farkldr?
B) Kuvvetli tutumlarn deimesi zordur. C) Tutumlar kuvvet dereceleri bakmn- A) Etkili bir konuma tarznn olmasyla
C) Bireylerin davranlarna ters den dan birbirinden farkllk gsterir. B) kna yeteneinin yksek olmasyla
mesajlar insanlar etkilemez. D) Tutumlar her zaman bilinli olumayp C) Kurallar kendisinin belirlemesiyle
D) Mesaj alann tutumlaryla uyuan me- bazen artlanmalar yoluyla meydana D) Gruptaki bireylerin beklentilerini kar-
sajlar daha ok ilgi eker. gelebilir. lamasyla
E) Mesajn iletilmesinde dilin kullanlmas E) Olumsuz tutumlar renmeyle kazan- E) Yetki kullanmnn kurallara bal olma-
nemlidir. lr. syla
9. 11. 14.
Bir firma yetkilisi rnn tantmak iin Ne dnmemiz ve nasl davranmamz Kuzey Afrika kkenli bir kii, Fransada
mteriyi telefonla arar, mteri ok fazla gerektii konusunda sze dklmeyen ku- mhendislik diplomas almay baarm
dinlemeden, ilgilenmediini syler ve ka- ral ve beklentiler tutum ve davranlarm- ve ardndan ABDde konusunda yksek
patmak ister. Firma yetkilisi ksa bir vakit z ynlendiren etkiler oluturur. Bu etkiler lisans yapm olmasna ramen z gemi-
ayrmasn rica eder ve kiiyi firmaya da- bize, asansre bindiimizde ne doru ini yollad hibir irketten cevap alama-
vet eder. Kii firmadaki grmede yet- bakmamz, kalabalk olmayan otobs ya dndan yaknmaktadr. Bu durumu rnek
kilinin anlattklaryla ilgilenir ve durumun da trende bir yabancnn yanna oturma- gsteren Fransadaki sivil toplum kurulu-
ekici olduuna karar verir. mamz syler. lar, z gemilerde bulunan doum yeri,
Bu parada savunulan gr aadaki- milliyetiniz hanelerinin silinmesini talep
Bu olaya dayanlarak aadaki yarg- lerden hangisidir? etmilerdir.
lardan hangisine ulalabilir? A) Bireyler gruplarda ortak amala i birli- Bu parada sz edilen kiinin i ba-
A) Kiinin alannda uzman olmas bireyle- i yaparlar. vurusunun kabul edilmemesinin temel
rin tutumlarn etkiler. B) Birey toplum iinde sosyalleir. nedeni aadakilerden hangisidir?
C) Sosyal etki altnda kalan birey uyuma A) Olumsuz tutumlarn davranlar etki-
B) Yzyze olma fikirlerin kabul edilme-
ynelir. lemesi
sinde etkilidir.
D) Her tutum bir dier tutumla ilikilidir. B) Tutumlarn kk yalarda renilmesi
C) Bilisel eliki yaanmas kiinin uyu- E) Bireyin davranlar toplumsal koul-
munu geciktirir. C) Tutumlarn her zaman davrana d-
lardan etkilenmez. nmemesi
D) Gruptaki kiilerin sz birlii etmesi bi-
reyin ikna olmasn kolaylatrr. D) n yarglarn olumlu tutuma yol amas
12.
E) nsanlarda otoriteye itaat etme eilimi Bir emlak, ev almak isteyen bir mteri- E) Tutumlarn nem derecelerinin farkl
bulunur. ye nce kt bir evi, sonra biraz daha iyisi- olmas
ni gstermitir. Bunun sonucunda mteri
ikinci evi normalde olduundan daha da
temiz ve geni olarak alglamtr.
10.
Emlak bu davran ile aadakilerden
Hemen mdahale gerektiren acil olaylar- hangisini salamaya almaktadr?
da baka seyicilerin varlnn bireye, risk- A) kna etmeyi
lere ramen mdahale etme cesaretini B) Boyun emeyi
vereceini dnebiliriz. Ancak aratrma- C) Alkanlklar deitirmeyi
lar tersini gstermektedir. ou kez bizi D) n yarglar krmay
mdahale etmekten alkoyan ey, baka E) Sosyallemeyi
insanlarn varlnn ta kendisidir. nk
bakalarnn varl durumu acil olmayan 15.
bir durum olarak tanmlamaya veya bir ey-
13.
Toplantmz, varsaylan bir gr birliinin
lemde bulunma sorumluluunu datmaya l. Futbol oynamaktan holanyorum.
merak uyandrc bir atmosferinde ger-
neden olur. ll. Arkadalarm istedii iin futbol oynu-
ekleiyordu. Danmanlar mdahalenin
yorum.
Bu parada dile getirilen gr aa- planlarn ve gerekelerini eletirmekte
lll. Her hafta sonu mutlaka futbol oyna- baarszlk gstermilerdi. Eer, kdem-
dakilerden hangisidir?
rm. li danmanlardan biri bile bu servene
A) Grup iinde riske girme eilimi daha
Bu szleri syleyen kii aadakiler- kar km olsayd, bakan bu mdaha-
fazladr.
den hangisi hakknda bilgi vermekte- leden vazgeerdi. Oysa tek bir kii bile,
B) Davranlar, dncelerden ve baka- dir? mdahalenin aleyhine konumad.
larnn varlndan etkilenir.
Bu parada sz edilen durumda aa-
l. ll. lll.
C) evre koullar deitike davranlar dakilerden hangisi bulunmamaktadr?
da deiir. A) taat etme Benimseme Alkanlk
A) Otoriteye itaat etme
D) Birey-grup etkileimi bireyin verimlilii- B) Tutum Uyma Alkanlk
ni artrr. B) Gruba uyum salama
C) Uyma Tutum Alkanlk
E) Bakalarnn varl bireyler zerinde D) Alkanlk Benimseme taat etme C) Farkl olamama
beklenilenin tersine bir etkide buluna- E) Alkanlk Uyma zdeim D) Benimseme
bilir. kurma E) Grubun bykl
1. 4. 7.
Ergenlik dnemi, bireyin bedensel ve fiz- Gdlerin uzun sre giderilememesi (yok- nceleri i yerindeki arkadana kar
yolojik ynden yetikinlie hazrland sunluk) ve engellenmesi, psikolojik sei- olumsuz tavr olan bir kii, skntl bir ann-
dnemdir. cilii artrr ya da zaman zaman bireyin da arkadann kendisine yardm ettiini
bakalaryla ilikisini, grupla ilikilerini ve grdnde arkadann kendisine kar
Aadakilerden hangisi bu durumu r- hayatn dier ynlerini belirgin biimde dncesi deiebilir.
neklendirir? deitirir.
Bu parada sz edilen durum aada-
A) Ergenlerde zdeim kurma sklkla g- Bu parada davranlar etkileyen hangi kilerden hangisiyle aklanabilir?
rlr. faktrden sz edilmektedir?
A) Gl tutumlarn deimesi zordur.
B) Ergen kendine uygun meslee hazrla- A) Bilinalt gelerden
nr. B) Tutumlar arasnda bir tutarllk bulunur.
B) Doa koullarndan
C) Ergen olmadk riskler alabilir. C) Tutumlar eitim yoluyla ekillenir.
C) Gereksinimlerin iddetinden
D) Ergen aile yerine evredeki dier in- D) Tutumlar zamanla deiebilir.
D) Anne baba tutumlarndan
sanlara ynelir. E) Bir tutum baka bir tutumla ilikilidir.
E) Toplumsal evreden
E) Ergendeki hormonlarn aktif olmas
cinsel olgunluu ortaya karr.
5. 8.
2. Doktorun, alan telefonunun sesine Sosyal gdler, toplumda bir yer edinmeyi
Bir cep telefonunu grmemiz duyum, o uyanmas; annenin, ocuun alamasna salar. Bu gdler yreden yreye dei-
cep telefonununun markasn, modelini uyanmas aadakilerden hangisinin iklik gsterebilmektedir. rnein, eski
bilmemiz ise algdr. gstergesidir? Ispartada an ve erefin kayna, kimse
A) Sk sk uyanma ile gelen uyku bozuklu- grmeden hrszlk yapmak iken, gnmz
Buna gre algy duyumdan ayran te-
unun kapitalist toplumlarnda an ve erefin
mel zellik aadakilerden hangisidir?
B) Uyuyan kiinin evresine kar tama- kayna varlkl olmaktr.
A) Uyarcnn anlamlandrlmas men duyarsz olmadnn Bu parada sosyal gdlerin hangi
B) Uyarcnn varl C) Uyku srasnda belirli aralklarla rya zellii vurgulanmaktadr?
C) Uyarcnn nitelii grldnn
A) renilmi olmas
D) Uyarcnn bir ihtiyac karlamas D) Uykuda bilinaltnn altnn
B) Bireyi toplumda saygn klmas
E) Uyarann bykl E) Uykunun birtakm gereksinimleri kar-
C) Bireysel ayrlklara yol amas
ladnn
D) Ailenin etkili olmas
E) Toplumdan topluma deerinin dei-
3. mesi
6.
Gdlenmi organizma bir etkinlii, gd-
Bir kii arkada iin hediye alrken yalnz
lenmemi bir organizmaya gre daha is-
olduu halde, seiminde arkadann be-
tekli ve etkili bir ekilde srdrecektir.
enisinin etkisi altndadr. Bu onun toplum-
Buna gre gdlenmenin davranlar
9.
sal bir davranta bulunduunu gsterir.
zerinde nasl bir etkide bulunduu Geliim dnemler halinde gerekleir ve
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- her dnemin kazanlmas gereken zellik-
sylenebilir? glardan hangisine ulalabilir? leri bulunur.
A) Davranlarn dtan gzlenmesine yol A) Sosyal davran bireyin statsnden
Aadakilerden hangisi genlik dne-
aar. etkilenir.
minin geliim grevleri arasnda deil-
B) Davrana enerjisini verir ve onun y- B) nsanlarda otoriteye itaat etme eilimi dir?
nn belirler. bulunmaktadr.
A) Aileden bamszlk kazanma
C) Bireylerin davranlarnda benzerlik C) Yzyze ilikiler bireyin ikn olmasn
oluturur. kolaylatrr. B) Akran gruplarnda yer edinebilme
D) Bireye ulaamayaca hedefler koydu- D) Grubun byk olmas bireyin uyma C) Kiisel deer duygusu oluturma
rur. davrann etkiler. D) Organizmann hzl deiimine uyum
E) Bireyin tutum ve davranlarnn tutarl E) Toplumsal davran iin yzyze iliki salama
olmasn salar. zorunlu deildir. E) Otoritelere itaat etme
15.
Bilisel eliki, birbiriyle elien iki bilin
ya da inancn bir arada bulunmasyla or-
taya kar. rnein, bililerden birisi "Ben
13. iyi ve sadk bir arkadam." dieri de "Dn
Sadece nefes alp verme dnda hibir arkadam Ahmet hakkndaki dedikodula-
11. faaliyetin gsterilemedii, uyarcdan arn- r herkese syledim." ise burada bilisel
Ayn yemek kokusu bazen itahmz aar, drlm bir ortamda braklan deneklerden eliki ortaya kyor ve bu durum kiide
bazen de midemizi bulandrr. A olduu- en dayankl olanlarn sekiz saat dayana- psikolojik bir rahatszlk ortaya kartyor.
muz halde nmze konan yemei yeme- bildii gzlenmitir. Bu sreden sonra da- Bu durumdan kurtulmak iin davran de-
yebiliriz. Bu tepkimizde o anki zntl yanabilenlerde de zaman arttka stres, itirilemeyeceinden, o kiiye kar olan
olma, utanma, mide ars, beklenti vb. sknt, gerginlik yaadklar bazlarnn ise tutum deitirilebilir. Ahmet'in bir arkada
durumumuz etkili olur. halsinasyonlar grdkleri saptanmtr. deil de sadece tandk biri olduu kabul
Bu deney sonucuna gre aadakiler- edilerek bu skntdan kurtuluyor.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
glardan hangisine ulalabilir? den hangisi sylenemez? Bu parada aadakilerden hangisi
A) Organizma, etkin olmaktan alkonulur- sz konusu edilmektedir?
A) Birey evreye uyum salamak iin a-
r bir aba sarfeder. sa gerilim duyar. A) Bireyin baarlaryla zdeim kurmas
B) Ayn uyarclar bireyde farkl tepkilere B) Organizma, srekli uyaran alma ge- B) Bireyin gndelik yaamn tutumlarn
neden olabilir. reksinimi iindedir. etkilemesi
C) Ar uyarlma bireyin dengesini boza- C) Organizmada uyumlu durumun bozul- C) Dnceler arasndaki tutarszln tu-
bilir. mas rahatszla neden olur. tum deiimine etkisi
D) htiyalar karlayan uyaranlar daha D) nsann rahatszl uyarcnn tr ve D) Tutumlarn davrana dnme ne-
fazla dikkat eker. iddetiyle ilgilidir. denleri
E) Farkl uyaranlar bireyde benzer tepki- E) Organizma, uyarc olmadan da yaa- E) kna olmann tutumlarn geliimine
lere yol aar. mn salkl biimde devam ettirir. yapt katklar
1. 4. 7.
Bir ynetici alanlarna Ben kimim? u Yksek oranda alkoll bir srcye trafik Uyma davrannda, bireyin dnce ve
anda nasl bir insan olmak istiyorum? Ba- polisi evinin adresini sorduunda, src davranlarn yesi bulunduu grubun
kalar beni nasl bir insan olarak gryor? evinin adresini hatrlayamamtr. normlarna gre dzenlemesi de sz ko-
sorularn sorup cevaplarn sadece kendi- Bu durum aadakilerden hangisiyle nusudur. Bireyin dncesiyle grubun
leri iin yazmalarn istemitir. aklanabilir? beklentileri arasnda uyumsuzluk olduu
durumlarda da bireylerin gruba kar k-
Yneticinin bu uygulamas aadaki- A) Ar dozda kullanlan bamllk yapan
mamak iin uyma davrannda bulunduk-
lerden hangisini belirlemeye yneliktir? maddeler organik nedenli unutmaya
lar gzlenmektedir.
yol aar.
A) zel yeteneklerini Bu parada sz edilen uyma davran
B) Hoa gitmeyen anlar bilinaltna itile-
B) Benlik algsn iin aadakilerden hangisi sylenebilir?
rek unutulur.
C) Akl saln A) zdeim kurma yoluyla gerekletii
C) Yeni renilen bilgiler eski bilgileri
D) Geliim devlerini unutturur. B) Bireyin grup normlarn benimsedii
E) Zek dzeyini D) Kullanlmayan bilgiler zamanla unutulur. C) Sz birliinin uyma davrann artrd
B) Duyum eikleri arasndaki uyarclarn Bu paradaki rnee dayanlarak aa- A) Birbirine benzer olan uyaranlar birlikte
alglanmasyla daki yarglardan hangisine ulalabilir? alglanr.
C) Dikkat eken uyarclarn ncelikle al- A) gd davranlar renilmitir. B) Eksik olan uyaran zihin tarafndan ta-
glanmasyla mamlanr.
B) Gdlenmenin iddeti igd davra-
D) Duyumun basit, algnn karmak bir nlarn etkiler. C) Uyarcnn iddeti alglamay etkiler.
srete gereklemesiyle C) gd davranlar tre zg olup D) Birbirine zt olan uyaranlar daha kolay
E) Uyarcnn iddetinin deitiinin fark- kendiliinden ortaya kar. alglanr.
llama eiiyle anlalmasyla D) gd davranlar renme sonu- E) Bireyin gemi yaants algy etkiler.
cunda deiebilir.
E) gd davranlar pekitirmeyle geli-
ir.
15.
Bir aratrmada, bir grup erkek izci ocu-
un izcilik konusundaki tutumlar ll-
mtr. Sonra onlara, izciliin nemini
yitirdii, genlerin doay daha iyi tanma
yerine ehirlerdeki olanaklar denemeleri-
nin onlar iin daha yararl olacana ilikin
bir konferans verilmitir. ocuklar, yesi
11. olduklar izci grubunun normlarna ters
Maslow, insann nce temel ihtiyalarnn den propagandaya kar diren gster-
doyurulmas gerektiini belirtir. Fizyolojik 13. milerdir. zellikle gruplarna byk deer
gdler doyuma ulatktan sonra toplum- ok beendiimiz bir sanatnn yaam veren ocuklarn, eski tutumlar daha g-
sal gdler bireyin ihtiyalar ve kiilik ya- yksn renmemiz ve onunla ilgili lenmitir. Gruplarna dierleri kadar nem
psna gre ekillenir. En son gerekleen en ince ayrntlar bile hatrlamamz ok vermeyenlerin tutumlar ise ya hi dei-
toplumsal gd de kendini gerekletirme kolaydr. memi ya da biraz zayflama grlmtr.
gdsdr. ok sevinli olduumuz durumlarda Bu aratrmada tutum deiiminin o-
Maslow'un bu yaklamnda temel ald renmemiz ve rendiklerimizi sakla- cuklarda ayn olmamasnn gerekesi
gr aadakilerden hangisidir? mamz kolay olur. olarak aadakilerden hangisi gste-
Bu bilgilere dayanlarak aadaki yar- rilmitir?
A) Baz durumlarda sosyal gdler fizyo-
glardan hangisine ulalabilir?
lojik gdlere stnlk salayabilir. A) ocuklarn propagandadan anlama
B) Gdler farkl bireyleri farkl ekilde et- A) Gl duygular zamanla deimez. yalarnn kk olmas
kiler. B) Duygulara uygun olan bilgilerin re- B) Propagandacnn konusunda uzman
C) Gdlerin biimlenmesi ve doyurulma- nilmesi ve saklanmas kolay olur. olmamas
s belli bir sra izler. C) Duygusal bilgiler bilinaltna itilerek C) Propagandann zamanlamasnn uy-
D) evre koullar gdlenmede rol oy- unutulur. gun olmamas
nar. D) Organik etkenler hatrlamay etkiler. D) ocuklarn gruplarna ballk dzeyle-
E) Her davrann temelinde sosyal gd- E) Duygular akl ile kontrol altna alnabi- rinin farkl olmas
ler bulunur. lir. E) ocuklarn n yargl olmas
1. 4. 7.
niversiteli erkek renciler zerinde ya- nsan, duyumlarna psikolojik ve toplum-
Nesneye yakn olduumuzda aydnlk ve
plan bir aratrmada; birok kz resimleri sal zelliklerini ve gemi deneyimlerini
parlak, uzak olduumuzda glgeli gr-
gsteriliyor, hangisinin gzel olduunu ekleyip bir deerler, anlamlar sistemi olu-
rz. Parlak ve aydnlk olan daha yakn,
semeleri isteniyor. rencilere bir sre turur. rnein geceleyin kayan bir mete-
glgeli olan daha uzakm gibi izlenim
sonra ayn resimler hangi ulustan olduk- or baz insanlar tarafndan grlmse
uyandrr.
lar belirtilerek verildiinde daha farkl se- ve insanlarn meteora ynelik n bilgileri
Bu durum aadakilerden hangisinin yoksa onu meteor olarak alglamaz. Onla-
imlerin olutuu grlyor.
olumasna neden olur? ra gre, gkte bir yldz kayp dmtr.
Bu paradaki rnek aadaki yarglar-
A) Yetersiz uyarlmaya dan hangisini destekler? Yeryznde de o yldzn ait olduu bir in-
B) Genellemeye A) Kiinin alglamasnda gereksinimler san lmtr.
C) Algda btnle etkilidir. Bu parada aadaki psikolojik sre-
B) Bireylerin gemi yaants alglamay lerin hangisine ynelik bir aklama ya-
D) Derinlik algsna
etkiler. plmaktadr?
E) Algda seicilie A) Derinlik algsna
C) Uyaranlar ancak belli bir btnlk iin-
de iken anlaml olarak alglanabilir. B) Algnn deimezliine
2. D) Tutum ve n yarglar alglamada etkili- C) Alg dayanana
dir. D) Halsinasyona
Byk kentlerin trafik karmaas, hava kir-
E) Bireylerin davranlar hakknda kesin E) Algda tamamlamaya
lilii, grlt, i yaamndaki zorluklar gibi
sorunlar insan etkiler; ar uyarlmaya yol sonulara ulalamaz.
aar.
8.
5. Bir pencereye hangi adan bakarsak
Parada anlatlanlar destekleyen yarg Baz genler, ne istediklerini, nereye var- bakalm gzmze den imgesi farkl-
aadakilerden hangisidir? may amaladklarn bilmezler. Karar- lamasna ramen onu her zaman dik-
A) nceki renmelerimiz imdiki algla- szdrlar, uzun sreli seim yapamazlar. drtgen olarak alglarz. Bu durum algda
rmz etkiler. Kendilerine belli bir yn izemeyen bu deimezliktir. Algda deimezlik, ne ol-
B) Organizmann gereinden fazla uyar- genler meslek seiminde de zorlanrlar. duunu bildiimiz bir nesnenin eklinin,
cyla karlamas organizmay rahat- Hatta bazlar kendilerini bir ie veremez, bak amz ne olursa olsun hep ayn al-
sz eder. alamaz, dikkatlerini bir noktada topla- glanmas biiminde ortaya kar.
C) Bir uyarcnn tekrarlanmas fark edil- yamazlar. Buna gre algda deimezliin aa-
me olasln artrr. Bu parada sz edilen durum aa- dakilerin hangisine bal olarak ortaya
D) Kiilik zellikleri davranlar ynlendi- daki kavramlardan hangisiyle akla- kt sylenebilir?
ren en temel etmenlerdir. nabilir? A) Duygulara B) Deneyimlere
E) Gereksinimler algda seicilie neden A) Sosyal uyum C) n yarglara D) Gereksinimlere
olur. B) Benlik bilinci E) lgilere
C) Kiilik bozukluu
3. D) Olumsuz aktarm 9.
E) Kimlik karmaas Bir deneyde k, ses, basn, s gibi uya-
Son derece baml olan yeni domu be- rclardan yaltlm, i uyarclarn gerek-
bekte bamszlk duygusunu gelitirmeye 6. tirdii etkinliklere de uygun olmayan oda
almak bo bir abadr. Bamszlk an- Mesaj dinleyenin tutumlarnn kuvvet de- kullanlmtr. Gnll olan renciler belli
cak bebein organik ihtiyalar giderildi- recesi, bu tutumlara ball, kendine olan sre bu odalara alnmtr. Deney ncesi
inde bilincine varlan bir aamadr. gveni ve zekas etkendir. nat ve kendi ve deney sonrasnda ayn kiilere uygu-
Bu paradan aadaki yarglardan karn n planda tutan insanlar daha zor lanan zeka testlerinin sonular arasnda
hangisine ulalr? ikna olur. fark olduu gzlenmitir. Deney sonunda
Parada, ikna olmada aadaki ifade- zeka puanlarnda dme, alglamalarn-
A) Fizyolojik gdler daha nce gideril-
lerden hangisi vurgulanmtr? da bozukluk ve davranlarda dzensizlik
mesi gereken birincil gdlerdir.
A) Mesaj ar derecede tutumlara ters meydana gelmitir.
B) Birincil gdler her bireyde ayn biim-
derse ikna olma glemektedir. Deney sonras ortaya kan bu olum-
de grlmez. B) Mesajn yazl ya da szl olmas ikna suzluklarn nedeni aadaki kavram-
C) Toplumsal gdler bazen fizyolojik g- zerinde etkilidir. lardan hangisiyle aklanabilir?
dlerden ncelikli hle gelir. C) Mesaj dinleyen kiinin zellikleri ikna A) Duyarszlama
D) Birey sosyalletike bamszlk gd- olmada olduka etkilidir. B) Ayrt etme
s gelimeye balar. D) Mesaj veren, olumlu ve ikna edici bir C) Yetersiz uyarlma
E) Bamszlk gds her bireyde ayn tavr taknmaldr. D) Halsinasyon
dzeyde deildir. E) Mesaj ak, net ve anlalr olmaldr. E) Homeostasis
E) Alglamann bireyden bireye farkl ol- C) Makam ve saygnlk C) Uykunun eitli evreleri vardr.
duunu D) Kiilerle yz yze olma D) Uykunun merkezi sinir sistemine fay-
E) Kiilerin fikir birlii dalar vardr.
E) Uykuda grlen ryalar sinir sistemi
sal asndan nemlidir.
13.
Gnlk yaantmz boyunca birok ey
duyar ya da dnrz. Olmaz tasarm- 15.
larmz, ulalmaz umutlarmz, gerekle- Bir film ynetmeninin mesleiyle ilgili
11. meyecek isteklerimiz bilincimizden geer. olaylar dikkatle izlemesi
Birey, u andaki ihtiyacn karladktan zellikle isteklerimizden bazlar gnah, D dnyadaki nesnelerin boyutlu ve
sonra geleceinin gven altnda olmasn bazlar ayp ya da bir ksm su olarak birbirlerine gre yaknda uzakta ola-
ister. Barnma, korunma, beslenme gibi kabul edilen trden olabilir. Bu trden is- rak alglanmas
gvenlik gdlerini doyurunca kendisini teklerimiz aslnda zihnimizden kaybolmaz. Ayn elbiseleri giymi bir turist kafilesi-
bir grup iinde hissetme, grup iinde se- Yalnzca bilin dzeyinde kendini gstere- nin bir grup olarak alglanmas
vilme ve saylma ihtiyac duyar. Bu ihtiya mediinden, bastrlr.
Burada verilen rnekler aadaki al-
da karlannca mesleinde daha baarl
Bu parada aadakilerden hangisi gsal srelerden hangileriyle ilgilidir?
olmak, kendini gerekletirmek, yaratc,
vurgulanmtr?
retici olmak ister. I. II. III.
A) Bilinli insanlar topluma yarar salar-
Bu paradan hareketle gdlerle ilgili A) Seicilik Derinlik Organizas-
lar.
aadaki sonulardan hangisine var- yon
labilir? B) Bilincimizde istemediimiz duygu ve B) Deimez- Seicilik llzyon
dncelerimizi bilinaltna atamayz. lik
A) Bireydeki fizyolojik dengeyi korumaya
C) nsan rahatsz eden duygu ve dn- C) Seicilik Deimez- Organizas-
yneliktir.
celer yalnzca bilinaltnda bulunur. lik yon
B) Bireyler aras farkllklara dayanr.
D) Bilinli olmak sadece insanlarda var- D) Organizas- Derinlik Seicilik
C) Bireyin kiilik zelliklerinden etkilenir. dr. yon
D) Belli bir sra ile ortaya kar. E) stenilmeyen duygu ve dnceler bi- E) Derinlik Seicilik Deimez-
E) Kaltmla ortaya kar. linten bilinaltna itilir. lik
1. 4. 7.
Yeni bir bilgisayar programnn rencilere I. Birden ok duyu organ ve kasn koor-
Nasl para kazanlacan, parann akl-
retilmesi iin renciler bilgisayar labora- dinasyonuyla gerekletirilir.
c yollardan nasl deerlendirileceini,
parann bireyin statsn etkileyeceini tuvarnda toplanm ve her birine program II. Baarl davranlar dllendirilir.
bilmek aadaki renme yollarndan amalar sylenmitir. Bilgisayar retmeni III. Aniden igr eklinde gerekleir.
hangisiyle gereklemektedir? btn rencilere seslenerek program u-
IV. renme dzeyi, hz ve hataszlkla l-
radan an, u komuta gidin ve u ilemleri
A) Bilisel renme lr.
yapn eklinde komutlar vermitir.
B) Edimsel koullanma Buradan sz edilen renme yolu aa- Burada verilenlerden hangileri psiko-
C) Psikomotor renme dakilerden hangisidir? motor renmenin zellikleridir?
D) Farkna varmadan renme A) Szel renme A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
E) Modeli gzleyerek renme B) Psikomotor renme D) II ve III E) III ve IV
C) Edimsel koullanma yoluyla renme
D) Kavray yoluyla renme 8.
E) Klasik koullanma yoluyla renme Bir hayvana dans etme retilirken, hayvan
elektrik akm geirilen bir zemin zerinde
ayaklarndan birini kaldrp tekini koyarak
5. srarken belli bir mzik paras alnr. Bu
2. Bir retmen rencisinden istedii dav- durum yeteri kadar tekrarlandnda, ayn
ranlar yaptnda Aferin, ok iyisin gibi mzik alnd zaman kzgn sac zerinde
Babas bilgisayar tamircisi olan bir ocuk
takdir edici cmleler kurmakta, istemedi- olmadklar halde hayvanlarn dans eder
evlerindeki bilgisayar babasndan grd-
i bir davran yaptnda ise onu serte gibi hareketler yaptklar grlr.
gibi amakta ve yine babasndan nasl
grdyse yle kapatmaktadr. uyarmaktadr. Bylece retmen ren- Bu parada sz edilen renme ynte-
cisinde davran deiiklii oluturmaya mi aadakilerden hangisidir?
Bu parada sz edilen ocuun - almaktadr.
renme yolu aadakilerden hangisidir? A) Edimsel koullanma
Bu parada sz edilen retmenin kul-
A) Edimsel koullanma land retme yolu aadakilerden B) Gizli renme
13.
I. Edimsel koullanmada organizma,
istenen davranlar yaptnda dl-
lendirilirken, istenmeyen davranlar
yaptnda cezalandrlr. Bylece dl
ve ceza durumlarn yorumlayarak neyi
yapp neyi yapmamas gerektiine ka-
rar verir.
II. Klasik koullanmada, organizmann 15.
doal olarak bir uyarcya verdii tep- Birbirlerine nasl davranmalarn istiyor-
sanz ocuklarnza yle davrann. Saygl
11. ki, o uyarcya balanan ve gerekte
davranlan, iyilik ve zel yaam haklarna
tepkiyle balants olmayan baka bir
Gittii bir kitapda aradn bulan - sayg gsterilen ocuklarn kardelerine
renci sk sk oraya gidebilir. Daha sonraki uyarcya aktarlr. Pavlovun deneyin- benzer ekilde davranma olasl daha
gidilerinde aradklarn bulamazsa artk de kpein et yerine zile tepki vermesi yksektir. te yandan sk sk ztlalan
oraya gitmekten vazgeebilir. bu durumu rneklendirir. ve eletirilen ocuun, kardelerine kar
ayn eletirel ve ztlac tutumu sergile-
Bu rencinin kitapya gitmekten vaz- Aadakilerden hangisi klasik ve edim-
mesi beklenebilir. Dayak yiyen ocuklarn
gemesi aadakilerden hangisiyle sel koullanmann ortak zelliidir?
kardelerine dzenli olarak fiziksel iddet
aklanabilir?
A) renmenin birdenbire gereklemesi uygulamalar olasdr.
A) artlanlan bir davrann snmesiyle B) Tekrar says arttka hata orannn Bu parada eitimde aadakilerden
B) Pekitirecin cezaya dnmesiyle dmesi hangisinin yaplmas nerilmektedir?
C) Snen bir davrann kendiliinden C) Bir davrann kusursuz ve hzl yapl-
A) Kiilerde gdlenme oluturmann
geri gelmesiyle masnn renilmesi
B) renme dzeyine gre davranmann
D) Pekitirilen davranlarn sreklilik ka- D) nceden tepkide bulunulmayan uya-
zanmasyla ranlara tepki vermenin renilmesi C) Uygun model oluturmann
E) Sk tekrarlanan davranlarn alkanl- E) renmenin farkna varmadan ger- D) Farkna varmadan renmenin
a dnmesiyle eklemesi E) Uygun davranlar dllendirmenin
1. 4. 6.
I. Stten az yanan yourdu fleyerek Gittii markette istedii ikolatalar alabil- Her gn nnden getiimiz, yolumuzun
yer. mek iin alayan ocuun annesi, ikola- zerindeki bir maazann yerini rendi-
II. Bal tutan parman yalar. talar ocua verdiinde ocuun sustu- imizin bilincine varamayz. Ama yoldan
unu grm ve daha sonraki zamanlarda geen birisi maazann yerini sorduunda
Bu iki atasz aadaki renme yolla-
her aladnda ocuun istediini yerine hemen syleriz.
rndan hangisine rnektir?
getirmeye devam etmitir. Bu anne geen
Bu parada sz edilen renme yolu
A) Edimsel koullanma zaman iinde ocuun alamay alkan-
aadakilerden hangisidir?
B) Programl renme lk haline getirdiini ve hrn olduunu
belirtmitir. A) Gizli renme
C) Psikomotor renme
ocuun alamay alkanlk haline ge- B) Model alarak renme
D) Gizli renme
tirmesi aadakilerden hangisiyle ak- C) Psikomotor renme
E) Deneme yanlma yoluyla renme
lanabilir? D) artlanma yoluyla renme
A) ocuun toplumsallaamamasyla E) Deneme-yanlma yoluyla renme
B) Annenin, ocuun alamasn pekitir-
mesiyle
C) ocuun zihinsel olgunlamasn ta-
mamlayamamasyla 7.
2.
D) Annenin kayg dzeyinin yksek olma- renme, tekrar ve yaant sonucu dav-
Genelleme sayesinde, daha nce kar- syla ranlarda meydana gelen olduka kalc
latmz uyarclara, nceden rendii- E) dl uygulamasnn baz durumlarda deiikliklerdir. Birok davranmz -
miz uyarclara benzerlik ve yaknlk dere- cezaya dnmesiyle renme sonucu kazanlmtr.
cesine gre tepkide bulunuruz.
Buna gre aadakilerden hangisi -
Bu durum genelleme yaparken aa- renme olarak nitelendirilemez?
dakilerden hangisinin etkili olduunu
gstermektedir? A) Bir kpein vurulan av sahibine getir-
mesi
A) Kayg dzeyinin
B) arpm tablosunun ezberlenmesi
B) Olgunlamann
C) Ergenlik dneminde boyun uzamas
C) Zek dzeyinin
D) Matematik bilgilerinden fizikte yararla-
D) Gemi yaantlarn nlmas
E) dl ve cezann E) yerinin kurallarna uyulmas
5.
Bir renci bir retmenin sert davran-
larndan sonra retmenin kendisinden, 8.
3. dersten ve dier retmenlerden de e- Psikomotor beceriler birok hareketten
kinmeye balam ve hatta retmenlik meydan gelir. Bir beceride birok duyum
Aile, arkada, akraba evresi, bir ocuun mesleine kar olumsuz duygular geli-
kfr etmeyi renmesine yol aabilecei organ ve kas grubu ile belirli salg bezleri
tirmitir. Bir sre sonra ayn renci o - birbirlerine bal olarak ve karlkl etkile-
gibi, gzel konumay renmesine de yol retmenlerden ekinmemeye, retmenlik
aabilir. im iinde alrlar. Btn bu organlarn
mesleine de sayg duymaya balamtr. faaliyetleri belirli bir hedefe ynelmitir.
Bu cmlede renmenin hangi nitelii Bu rencinin durumu aadaki kav-
zerinde durulmaktadr? Buna gre aadakilerden hangisi psi-
ramlardan hangileriyle aklanabilir? komotor renmeye rnek deildir?
A) Bir olgunlama gerektirmesi A) Genelleme Ayrt etme A) Bale yapma
B) yi ya da kt ynde gerekleebilmesi B) Snme Kendiliinden geri gelme B) On parmak klavye kullanma
C) Zek dzeyi ile ilgili olmas C) Gdlenme Pekitirme C) Motorsiklet yars olma
D) renme ynteminin nemli olmas D) Pozitif transfer Negatif transfer D) Ders alma
E) dl ya da cezayla gereklemesi E) Snme Ayrt etme E) Sirkte cambazlk yapma
9. 12. 14.
oumuz byklerimizden duymuuzdur. Bir bireyi taklit etmek ya da grubun bir Deklanr fotoraf makinesinin resim e-
"Bakmakla renilseydi, kediler kasap baka yesinin davranlarn rnek al- kilirken baslan dmesidir. Bu dmeye
olurdu". Fakat bunun tersi olan ataszleri mak basnca fla patlar. Fotoraflarda insan-
de vardr. rnein "Grgl kular gr- Bir kiinin, bakasnn bir ey syledi- larn gz kapal kmas, genellikle fla-
dn iler." ya da "Dala bakan keinin ini duyup ya da yaptn grp, onu n parlak ndan korunma tepkisidir.
aaca kan ola olurmu." bu durumu kopya etmeye almak nsanlar deklanre basma ile fla patla-
anlatan ataszleridir. Bu belirlemeler aadaki renme yol- mas arasnda ba kurduklarndan, dek-
Bu parada sz edilen renme yolu larndan hangisine rnektir? lanre basma srasnda hatta fotoraf-
aadakilerden hangisidir? nn "ekiyorum." szn duyunca gzleri
A) Psikomotor renme kslr veya kapanr.
A) Koullanma yoluyla renme
B) Model alarak renme
B) Psikomotor renme Bu paradaki sz edilen durum aa-
C) Deneme - yanlma yoluyla renme C) Kavray yoluyla renme daki renme yollarndan hangisine
D) Model alarak renme D) Edimsel koullanma yoluyla renme rnektir?
E) Farkna varmadan renme E) Farkna varmadan renme A) artlanma yoluyla renme
B) Psikomotor renme
10. C) Kavray yoluyla reme
Yeni aldnz bir kaza giydiiniz zaman
D) Bilisel renme
arkadalarnz "Kazan ok gzel, sana
ok yakm." derse, o kaza giyme E) Farkna varmadan renme
davrannz devam eder. Davrann so-
nucunda organizmann houna giden bir
durum ortaya kar. Eer yeni kazanz
giydiiniz gn, deer verdiiniz bir arkada-
nz kazan size yakmadn sylerse,
o kaza giymek istemezsiniz.
Bu parada sz edilen durum aa-
daki renme yollarndan hangisine 15.
rnektir?
Bir okulda yaplan ankette; derslerinde
A) Edimsel koullanma 13. ok baarl baz rencilerin tannm
B) Psikomotor renme Et uyarcs kpekte doal olarak salya bilim adamlarna hayran olup onlar taklit
C) Kavray yoluyla renme tepkisine neden olur; buna karlk zil sesi ettikleri, buna karn arkadalarna kar
D) Gizli renme kpekte doal olarak salya tepkisine yol kaba ve saldrgan davranlarda bulunan
E) Model alarak renme amaz. Bir deneyde kpee, et vermeden baz rencilerin de televizyonlarda izle-
birka saniye nce zil alnr, bu uygula- nen baz dizilerdeki mafya elemanlarna
11. ma bir sre tekrarlanr. 20-40 denemeden hayran olup onlar taklit etmek istedikleri
sonra kpein sadece zil sesine salya sal- belirlenmitir.
Bir maazadan birka kez ald rnlerin
glad grlr. Burada zil sesi besin uya-
pahal ve bozuk kmas zerine kii bir Bu paradan aadaki yarglardan han-
rcs etkisi yapmakta, yalnz bana salya
daha o maazaya gitmemi, maazada gisine ulalabilir?
tepkisine yol amaktadr.
satlan tm rnlerin bozuk ve pahal ol-
A) nsanlarda rtk renme grlebilir.
duu yargsna ulamtr. Bu deneyle ilgili olarak aadakilerden
hangisi sylenemez? B) Pekitirilen davranlar sreklilik gs-
Bu parada sz edilen durum aada-
terir.
kilerden hangisiyle aklanabilir? A) Zil sesine salya salglanmas koulsuz
C) nsan model alarak deil, yaparak -
A) Edimsel artlanma - Ayrt etme tepkidir.
renir.
B) Model alma - Snme B) Et koulsuz uyarcdr.
D) zdeim kurma ve model alma genlik
C) Klasik koullanma - Genelleme C) Zil, deneyden nce ntr uyarcdr. dnemlerinde grlen bir renme yo-
D) Gizli renme - Transfer D) Ete kar salya doal tepkidir. ludur.
E) Psikomotor renme - Kendiliinden E) Zile salya salglanmas koullu tepki- E) Olumlu modeller gibi olumsuz model-
geri gelme dir. ler de rnek alnabilir.
1. 4. 7.
Ar dzeyde kayg, renmeyi olumsuz I. Erimek istedikleri bir hedefi olmayan-
Bir eyi yanl renmektense hi ren-
ynde etkiledii gibi, ok dk dzeyde- lar, almaktan zevk alamazlar.
memek daha iyidir. nk renilmemi
bir eyin renilmesi, yanl renilenin ki kayg da renmeyi gletirmektedir. II. rencilerinde alma istei olutura-
dzeltilmesinden daha kolaydr. Biraz kayg ise, renmeyi olumlu ynde mayan bir retmen havanda su dv-
etkilemektedir. mekten baka bir i yapmamaktadr.
Bu parada sz edilen durum aa-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- Bu iki szle renmeyi etkileyen hangi
dakilerden hangisinin neden olduu bir
glardan hangisine ulalabilir? faktrn neminden sz edilmektedir?
olumsuzluktan kaynaklanmaktadr?
A) Bireyin bir davran renebilmesi A) Kayg dzeyinin
A) Gdlenme eksiklii
iin zihinsel ve bedensel olgunlama B) Olgunlamann
B) Olumsuz transfer
gerekmektedir.
C) leve taklma C) Tekrar yapmann
B) Birey rendiklerini davranlaryla
D) Eletirel dnme D) Gdlenmenin
gsterir.
E) artlanmay genelleme E) Bilgileri transfer etmenin
C) Aralkl olarak pekitirilen davranlar
sreklilik gsterir.
D) Gdlenme arttka renme kuvvet-
2. lenir. 8.
yandaki bir ocua ne kadar altr- E) yi bir renme iin bireyin genel uya- Konuma yeteneinin gelimesi genetik
ma yaptrlsa yaptrlsn, okuma yazma ya rlmlk hali orta dzeyde olmaldr. olarak belirlenmi zellikler ile deneyim
da matematikteki 4 ilem retilememek- arasndaki etkileime bir rnektir. Normal
tedir. 5. geliim srasnda btn bebekler konu-
Sava esirlerinin bulunduu kamplarda may renirler; ancak bu, belirli bir nro-
Bu durum aadakilerden hangisiyle
yaplan incelemelerde, esirler kama ve lojik gelime dzeyine ulamadan gerek-
aklanabilir?
kurtulma mitlerini tamamen yitirdikleri lemez. Hibir bebek bir yandan nce
A) nceki renmeler yeni renmeleri cmle kurarak konuamaz.
iin, bu kamplarda duygusuzluk normal
etkiler.
hale gelmitir. Bu parada renmeyi etkileyen hangi
B) renme iin organizmann zihinsel faktrden sz edilmektedir?
ve bedensel olgunlua erimesi gere- Bu parada duygusuzluun normal
kir. hale gelmesi aadakilerden hangisine A) Kayg dzeyi
balanmaktadr? B) renme yntemi
C) Tekrar ve egzersiz renmeyi olumlu
etkiler. A) renilmi aresizliin yaanmasna C) Olgunlama
D) yi bir renme iin renenden geri B) Bedenin fizyolojik tepkilerinin azalma- D) Gdlenme
bildirimler alnmaldr. sna E) Trsel ayrm
E) Pekitireler renmeyi kolaylatrr. C) Duygularn kontrol edilmesine
D) Gdlenmenin artmasna
E) Heyecann artmasna
9.
3. Birey, iine yaramayan ya da yaramaya-
6.
Kk bir ocuk ne lise matematiini re- cak olan konular renmede zorlanr.
nebilir ne otomobil kullanabilir ne de soyut Geometri bilgisi tam olan rencinin tri- Eitim faklteleri rencisi retmenlikle,
kavramlar renebilir. gonometri konusunu kolaylkla renmesi hukuk fakltesi rencisi ise yasalarla ilgili
aadakilerden hangisiyle aklanr? kavramlar kolay renir.
Bu paraya gre renmenin gerekle-
ebilmesi iin aadakilerden hangisi A) Eski bilgiler yeni renmeyi zorlatr- Bu parada renmeyi etkileyen hangi
gereklidir? mtr. faktrden sz edilmektedir?
B) Yeni bilgi eski bilgiyi unutturmutur.
A) Gdlenme A) Zeka dzeyi
C) Eski bilgiler yeni renmeyi kolayla-
B) Tekrar yapma trmtr. B) Tekrar says
C) Biraz kaygl olma D) Eski bilgi yeni bilgiyi unutturmutur. C) Konunun anlaml olmas
D) Olgunlama E) renilen bilgiler arasndaki farklar ayrt D) renme yntemi
E) Transfer yapma edilmitir. E) Gereksinime uygun bilgiler
15.
Bir aratrmada, zellikleri bakmndan
birbirine denk grup fare alnm ve la-
13. birent deneyine tabi tutulmulardr. Birinci
Birincil pekitirme renilmi olmayan, gruptaki farelerin yapt her doru davra-
birincil pekitirelerle yaplan pekitir- n bir yiyecek tanesiyle dllendirilmitir;
11. medir. ikinci gruptaki farelere iki yiyecek tanesi
Be yandaki ocuklar bir arkadalarnn kincil pekitirme, renilmi, ikincil pe- verilmi; nc gruptaki fareler ise drt
evine giderken yollarn bulabilirler ancak kitirelerle yaplan pekitirmedir. yiyecek tanesiyle dllendirilmitir. So-
yolu tarif edemezler ya da kat kalemle nuta, farelerin renme hzyla yiyecek
Aadakilerden hangisi ikincil pekitir-
gidi yolunu izemezler. Buna karlk 8 tanesi arasnda dorusal bir iliki gzlen-
me ye rnektir?
yandaki ocuklar yolun haritasn rahat- mitir.
a izebilirler. A) devini bitiren ocua bilgisayarla oy-
Bu aratrmada, farelerin renme hz-
namasna izin verilmesi
Bu parada renmeyi etkileyen hangi n etkileyen faktr aadakilerden han-
faktrden sz edilmektedir? B) Bir kedinin yiyecek aramas gsidir?
C) Fillere mzik eliinde dans etmeleri-
A) Tekrar says A) Pekitirecin tr
nin retilmesi
B) renme teknii B) Pekitirecin miktar
D) Snfta uslu duran renciye szl no-
C) Kayg dzeyi tunun yksek verilmesi C) Pekitirecin sresi
D) Zihinsel olgunlama dzeyi E) Bir ata souktan kanmann retil- D) Pekitirecin verili hz
E) Cinsiyet mesi E) Pekitirecin nitelii
1. 4. 7.
Bir musibet (yaanlan ders verici bir olay) Dart manda oyuncular her attan sonra Kavray yoluyla (sezgisel) renmede
bin nasihattan daha evladr (iyidir). atas- okun dart tahtasndaki hangi sayya denk olaylar arasnda iliki kurabilmek, dene-
zn renme asndan deerlendirdi- geldiini renerek oyuna devam ettikle- yimler ve zeka nemli rol oynar. New-
imizde aadaki sonulardan hangi- rinden, ma esnasnda skoru lehlerine e- ton'un kafasna elma dnce yerekimini
sine ulalabilir? virmek iin aba harcayabilirler. bulmas hikayesi buna rnektir.
A) renmede deneyimler szlerden Bu durum renme yntem ve teknikle- Kavray yoluyla renmede aada-
daha etkilidir. rinden hangisine rnektir? kilerden hangisi doru olarak kabul
B) Pekitirilen davranlarn grlme sk- edilebilir?
A) Aralkl ya da toplu renme
l artar.
B) Para ya da btn renme A) Yalnzca igdsel olarak olaylar ara-
C) Ceza dlden daha etkili bir motivdir. snda ba kurarak renme oluur.
C) Programl renme
D) Bilisel renme her zaman davrana B) Deneme - yanlma sonucu renme
dnmeyebilir. D) Sonuca ilikin bilgi verme
gerekleir.
E) renmede taklit nemlidir. E) Tekrara yer verme
C) Duyu organlar yardmyla renme
gerekleir.
D) Sorunun zm birdenbire sezgi ile
kavranr.
5.
2. E) Aratrma ve inceleme sonucu ren-
Ge saatlerde yaplan devlerden genel-
me gerekleir.
Babas, kitap okuduu iin ocuu dl- likle verim alnamamaktadr. Yorgun, uy-
lendirmektedir. Bazen iki kitap okuyunca, kusu gelen kii dikkatini alaca konuya
bazen be kitap okuyunca dl vermekte- veremez. Bu durumda renci, almala-
dir. rn daha din olduu saatlerde gerekle-
tirmelidir.
Babann uygulad renme yntemi
aadakilerden hangisidir? Bu parada renmeyi etkileyen hangi
faktrden sz edilmektedir?
A) Deiken aralkl pekitirme
B) Szel dl A) Kayg dzeyi
C) Sabit oranl pekitirme B) Genel uyarlmlk hali
D) Deiken oranl pekitirme C) Zeka dzeyi
E) Olumsuz pekitirme D) Geri bildirim
E) Olgunlama
8.
Dolaptaki ikolatay alp yemek isteyen bir
ocuk ikolatay alamaynca alar. Bunun
3. 6. zerine annesi ocuun alamay brak-
Bir kedi ve bir de kpei olan Metin Bey Kiinin otomobil kullanmay renirken mas iin ikolatay verir. ocuk ikolatay
kpeine ileri atlan bir cismi geri getirme- nce dz vitesli otomobil kullanmay - alnca susar. Bu olaydan sonra ocuk her
sini retmi fakat kediye bu davran - renmeyi, daha sonra otomatik vitesli oto- istediini alayarak elde etmeye balar.
retememitir. mobil kullanmay renmesi daha iyidir. Anne de ocuunun alamasndan kurtul-
Bu durumun nedeni aadakilerden Buradaki ama nceden rendii bilgi- mak iin ocua istediini vermeye devam
hangisidir? lerinden faydalanmas ve yeni renecei eder.
konunun iini kolaylatrmasdr.
A) renmenin olgunlamaya bal ol- Bu parada sz edilen annenin ocu-
mas Bu parada renmeyi etkileyen hangi un isteklerini yerine getirmesi aa-
faktrden sz edilmektedir? dakilerden hangisinin sonucudur?
B) Kayg dzeyinin renme srecini etki-
lemesi A) Gdlenme A) Snme
C) Tre zg niteliklerin farkl olmas B) Elde edilecek sonucun bilinmesi B) Ayrt etme
D) renmede doru yntemin seilme- C) renilecek konunun zorluk dzeyi C) Gdlenme
mesi D) Zek dzeyi D) renilmi eresizlik
E) Zeka dzeylerinin farkl olmas E) Pozitif transfer E) Olumsuz pekitirme
9. 12. 14.
Bir lisenin yneticileri, ildeki dier liselerle Tp rencisi tpla; felsefe rencisi felse- yi bir snf dzeninin renciyi gdledii,
yaplacak bilgi yarmas ncesinde - fe ile ilgili kavramlar daha kolay renir. renci baarsn artrarak renilenlerin
rencilere, yarmada birinci olmalar halin- hatrlanmasna neden olduu, rencile-
Bu rnekte renmeyi etkileyen hangi
de tmne birer adet tablet bilgisayar he- rin birlikte alma alkanl kazanma-
kavram bulunmamaktadr?
diye edecekleri vaadinde bulunmulardr. larna ve arkada ilikilerinin gelimesine
Bu rencilerin daha nceki yarmalara A) lgiler katkda bulunduu ortaya konulmutur.
gre daha iyi hazrlandklar ve yarmada B) Bilgi birikimi Bu aratrmann bulgusu aadaki yar-
birinci olduklar gzlenmitir.
C) htiyalar glardan hangisini destekler?
Okul yneticilerinin rencilere tablet D) Olumlu transfer A) Bireyin yeni renmelere istekli olmas
bilgisayar vermeyi vaad etmeleri, -
E) Gdlenme baary artrr.
rencilerde aadakilerden hangisini
salamaya yneliktir? B) Fiziksel ortam renmeye olumlu kat-
kada bulunur.
A) Duyarszlamay
C) Kiinin renme yetenei zek ile ili-
B) Dikkati odaklamay kilidir.
C) Gdlenmeyi D) Tekrar says arttka renme dzeyi
D) Alkanl de artar.
E) Olumlu transferi E) renilecek konular aralkl olarak a-
llmaldr.
10.
ikolatay kardeiyle paylamayan o-
cuktan, ikolatann geri alnmas
Kardeiyle kavga eden ocuun eline
vurulmas
Bu iki durum aadaki kavramlardan
hangisiyle aklanabilir? 13. 15.
Ceza uygulamas eklinde yaplan olum- Bir ilkokulda yneticiler snfn bir ay s-
A) Ceza B) Negatif transfer reyle en temiz tutan snfn rencilerin
suz pekitirmelerde, cezann meydana
C) Model alma D) Snme getirdii tehdit edici durum ortadan kalk- resimlerini okul panosuna asacaklarn ve
E) artlanma tnda davran yeniden, belki de daha be dersten karnelerine birer not fazla ve-
iddetli olarak ortaya kar. Bu bakmdan receklerini sylemilerdir. Bunun zerine
ceza eklindeki pekitirmeler renmeler- ayn snfta eitim gren, aralarnda e-
de tercih edilmemektedir. kememezlik olan ve nceden kavga eden
11. renciler bile snf temiz tutmak iin g-
Buna gre ceza nn renmede etkili
lkokulda recilere okuma yazma reti- l bir ekilde ibirliine girmilerdir.
bir yntem olmamasnn temel nedeni
lirken farkl yntemlerden yararlanlr. r-
aadakilerden hangisidir? Bu parada aadakilerden hangisi
nein harfler retilirken "O" yerine simit
dile getirilmektedir?
"J" yerine ylan gibi ifadeler kullanlr. Bu A) Benimseme olmadndan olumsuz
ekilde renciye alfabenin daha kolay davrann geici olarak ortadan kalk- A) Birey rendiklerini davranlaryla
retilmesi amalanr. mas gsterir.
Bu tr renmede aadakilerden han- B) Her insanda farkl sonulara yol ama- B) Yarma ve dle kavuma istei grup
gisinden yararlanlmaktadr? s ii dayanmay artrr.
C) Kalc davran bozukluklarna neden C) Ceza kimi durumlarda dlden daha
A) Olumlu pekitirmeden
olmas etkili bir hale gelebilir.
B) Basitten zora gitmeden
D) Farkl uygulama biimlerinin olabilme- D) Grubun bykl renme dzeyini
C) Tmdengelim ynteminden si etkiler.
D) Uyarc benzerliinden E) Davran gereklemeden nce uygu- E) renme bilisel srelerle gerekle-
E) Sezgisel renmeden lanmas ir.
1. 4. 7.
Bellek; yaantlar, renilen konular, ki grup denekten birinci grup bir listede- Beyinde hcre kaybnn olmas, protein
bunlarn gemile ilikisini anlamakla bir- ki szckleri reniyor, sonra her iki grup sentezinin olmamas, eskiyen ve len be-
likte (zihinde) saklama gc ve anmsama birden ikinci bir liste reniyor. Her iki yin hcrelerinin yerine yenilerinin gelme-
(hatrlama) yetisidir. grubun ikinci listeden ne kadar szc mesi unutmann nedenleri arasndadr.
unuttuu aratrldnda, birinci gruptaki
Buna gre aadakilerden hangisi bel- Bu parada unutmay etkileyen hangi
deneklerin daha fazla szck unuttuklar
lein ilevlerinden biri deildir? faktr zerinde durulmaktadr?
grlyor.
A) Bireyin kiiliini gelitirmesi Birinci grubun unutmasnn daha fazla A) Bastrma mekanizmas
B) e yarayan bilgilerin tercih edilmesi olmasnn nedeni aadakilerden han- B) Organik nedenler
gisidir? C) Geriye ket vurma
C) Ayn bilgilerin tekrar renilmesi zo-
runda kalnmamas A) Yaratc dnme eksiklii D) Bilgilerin kullanlmamas
D) nceki bilgilerden yararlanlarak yeni B) Bastrma mekanizmas E) leriye ket vurma
bilgilerin oluturulmas C) leriye ket vurma
E) Bilgi birikimi salamas D) Negatif transfer 8.
E) Geriye ket vurma 3284371 gibi 7 haneli bir telefon numa-
rasnn hepsini birden ezberlemek gtr.
2.
nsanlar bu tr rakamlar paralara ble-
ilanna bakarak evirdiimiz bir telefon 5. rek 328 43 71 eklinde ezberlerler.
numarasn, arama bittikten sonra hatrla- Bir i grmesinin mlakatnda i ba-
Bu paradaki rnekte bellekte kalma-
yamayz. Numaraya tekrar bakma gerei vurusu yapan kiiye bir tarihi eserin resmi
y kolaylatran hangi yntemden sz
duyarz. gsteriliyor. Kii cevab hatrlamakta glk
edilmektedir?
ekiyor. Bir sre sonra soruyu soran kiinin
Bu durum aadaki kavramlardan han-
Antalyaya hi gittiniz mi? sorusu zerine A) Ayrntlama
gisiyle aklanabilir?
cevabn Aspendos olduunu hatrlyor. B) Anahtar szck kullanma
A) Bilinaltna atma Bu durum aadaki grlerden hangi-
C) Gruplama
B) Organik yap bozukluu sini destekler?
D) arm yapma
C) Geriye ket vurma A) Mekan olarak birbirine yakn olan uya-
D) Ksa sreli bellek rclardan biri dierinin hatrlanmasn E) Hayal etme
kolaylatrr.
E) leve taklma
B) Aralarnda benzerlik olan uyarclar-
9.
dan biri dierinin hatrlanmasn g-
letirebilir. O kadar almm ki, o eski konak kalnt-
3. s eve, bunu sonradan, yeni evimizdeyken
C) Ayn zaman diliminde meydana gelen
ngilizcesi iyi olan bir kiinin ince ren- kendimi hla orada oturuyormuum gibi
olaylardan biri dierini hatrlatr.
meye baladktan sonra ngilizce konula- hissetmeye baladmda anladm. Hatta
D) Birbirine zt olan uyaranlar birbirini
rndan bazlarn unutmaya balad g- epeyce bir zaman, yazmalarmda hep o
artrabilir.
rlmtr. konak kalnts evin adresini kullandm
E) Olumsuz anlar yaratc dnmeyi en-
ok sonra fark ettim.
Bu durumun nedeni aadakilerden geller.
hangisidir? Bu paradaki yazarn szn ettii
unutma iin aadakilerden hangisi
A) Hatrlanmak istenmeyen konular birey 6.
sylenebilir?
tarafndan bastrlarak unutulur. Dilimin ucunda deyimini bilirsiniz. Bu de-
B) Geirilmi ar hastalklar bellekteki yim hatrlamakta glk ektiimiz ve ha- A) Beynin ilevini yava yava yitirdii
bilgileri bozabilir. trlama abas baarszlkla sonulanan B) Olumsuz duygularn bilinaltna iterek
C) Eski bilgiler yeni renilen bilgileri bilgilerimiz iin kullanlr. unutmak istedii
unutturabilir. Bu parada bellek srelerindeki hangi C) Yeni renilen bilgilerin eski bilgileri
D) Birbirine benzeyen konular uzun sre aamadaki aksamadan sz edilmektedir? unutturduu
hatrlanr. D) Kullanlmayan bilgilerin zamanla unu-
A) Geri arma B) Kodlama
E) Yeni renilen bilgiler nceden reni- tulduu
C) Depolama D) arm yapma
len bilgilerin unutulmasna neden ola- E) Eskiden renilen bilgilerin yeni bilgi-
bilir. E) Gruplama lerin kullanmn unutturduu
10. 12.
Mantk dersi iyi olan bir rencinin tarih Peterson'un bellek zerinde yapt ara- 14.
renmeye baladktan sonra mantkta trma sonularnda; alglananlarn 3 sa- Bisiklet kullanan kiinin motorsiklet kul-
rendii baz konular unutmaya balad- niye sonra %62'sinin, 6 saniye sonra lanmay daha kolay renmesi transfere,
grlmtr. %41'inin, 9 saniye sonra %25'inin, 15 sani- renilen bir formln belli bir sre sonra
ye sonra %16'snn ve 18 saniye sonra ise unutulmas ket vurmaya rnektir.
Bu durum aadakilerden hangisiyle
%15'inin hatrland gzlenmitir. Bellein
aklanabilir? Buna gre transfer ile ket vurma arasn-
bu ksmna sonradan ksa sreli bellek ad
da ne tr bir farkn bulunduu sylene-
A) renme dzeyi arttka hatrlama d- verilmitir.
bilir?
zeyi de artar.
Bu aratrmaya gre ksa sreli bellek
B) Hoa gitmeyen anlar bilinaltna bas- A) Ket vurma unutmayla, transfer ren-
iin aadakilerden hangisi sylenebi-
trlarak unutulur. meyle ilgilidir.
lir?
C) Mutlak bir unutma yoktur. B) renilenler kalc ise transfer, deilse
A) Tekrarlar sonucunda bilgilerin uzun ket vurma gerekleir.
D) Yeni renilen bilgiler geriye ket vurma sreli bellee aktarlabildii
ile nceden renilen bilgileri unuttu- C) Birbirine benzer konularda renme
B) Duyusal bellekle ilikili olduu ve ket vurma az olur.
rur.
C) Kapasitenin zamanla snrl olduu D) Transfer ksa sreli bellekte, ket vurma
E) Beynin ilevini yitirmesi bellekteki bil-
gilerin unutulmasna neden olur. D) Kalc renmenin korunduu uzun sreli bellekte gerekleir.
E) Unutmann gereklemedii E) Ket vurma renme aamasnda,
transfer renme sonras gerekleir.
15.
11. Youn i temposu, stres, fiziksel ve ruhsal
ki renmenin biraz benzer olduu du- yorgunluk gibi sorunlar unutkanlk belir-
rumlarda ket vurma (bozucu etki) daha tilerinin balad ya drmekte, kii-
oktur. nk biraz benzerlik durumunda nin beyin fonksiyonlarn yavalatmakta,
renme konularn kartrma durumu insanlarn evrelerinde yaanan olaylar
ortaya kar. Buna karlk renme ko- ge alglamasna veya unutmasna yol
nular arasnda ok benzerlik olursa ya da amaktadr. Yaplan gzlemler, yala bir-
benzerlik olmazsa ket vurma az olur ya da 13. likte ilerleyen ve basit gndelik ilerin bile
olmaz. Anlamsz kelime gruplarnn re- Ksa sreli bellek, dtan gelen uyarcla- yerine getirilmesinde sorunlar yaratan
nilmesinin, spor becerilerine ket vurmas rn ve duyu organmzla yaptmz alg- unutkanln 65 ya snrndan 30a kadar
beklenemez. lamalarn seime girdii, elendii filtredir. dtn gstermektedir.
Dardan gelen grlt, bir ie younla-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- Bu durum aadaki grlerden hangi-
mken kulamza gelen bir ses, anlama-
glardan hangisine ulalabilir? siyle paralellik gsterir?
dmz dildeki konumalar gibi bilgilerin
A) Kullanlmayan bilgiler zamanla bellek- alnp yok edilmesi, ksa sreli bellekte A) Bellek birey tarafndan kullanldka
ten silinir. gerekleir. glenir.
B) Aradan geen sre arttka unutma ar- Bu paraya gre ksa sreli bellein i- B) Bellek anlk ve srekli bellek olarak s-
tar. levi aadakilerden hangisidir? nflanabilir.
C) Bellekteki bilgilerin kullanlmas za- C) Bireyin psikolojik ve fizyolojik durumu
A) Uzun sreli hatrlamalar salamas
man alr. belleini etkiler.
B) Algda seicilii oluturmas
D) Bellek, bilgiler zerinde ilem yapma D) Bellein geliimi kaltsal gelere gre
olana salar. C) Kavram renmeye yardmc olmas ekillenir.
E) renilen konular arasnda yaknlk D) Davranlar biimlendirmesi E) nsanlar hoa gitmeyen anlarn bel-
arttnda unutma da artar. E) Bellei glendirmesi lekten silme eilimindedirler.
1. 4. 7.
amarlarn temizliinde hep ayn mad- Soru sormay bilen insan, sosyal evresi- Bir lke iin hazrlanm olan bir zek testi
deyi kullanan bir bayan daha nce kar- nin ona kabul ettirmek istediklerini hemen yalnzca o lke iin kullanlmaldr. Baka
lamad bir lekeyi karmak iin farkl bir benimsemez, onlar bir elekten geirir. Bir bir lkede olduu gibi uygulanrsa bireyle-
yntem dnememektedir. ksmn, kendi dorularyla akanlar alr, rin zek dzeylerini lmede doru sonu
dierlerini reddeder. Reddedilenlerle m- vermedii grlr.
Bu durum problem zmeye engel olan cadele etmek yle sanld kadar kolay
hangi faktrden kaynaklanmaktadr? Bu durum zek testlerinin hazrlanma-
deildir.
snda ve uygulanmasnda hangi duru-
A) Kltrel koullanmalar Bu parada sz edilen dnme tr mun gz nnde bulundurulmas ge-
B) Zihinsel kurgu aadakilerden hangisidir? rekliliine rnek olabilir?
C) Bilisel eliki A) Yaratc dnme A) Kaltm B) Kltr C) Ya
D) Duygusal davranma B) arml dnme
D) Cinsiyet E) Eitim dzeyi
E) Organik bozukluk C) Rastlantsal dnme
D) Tmevarmsal dnme
E) Eletirel dnme
2. 8.
eitli eitim dzeylerine sahip aileler-
yi gdlenmi bir kii stn zekl birin-
den gelen ocuklarn bir arada olduklar
den daha baarl olabilir. te yandan s- 5.
okullarda yaplan aratrmalarda, yksek
tn zekl biri olumsuz evresel koullar- Yaplan bir aratrmada ayn zek dze-
eitim dzeyli ailelerden gelen ocuklarn
dan dolay baarl olamayabilir. yine sahip tek yumurta ikizlerinden biri
dierlerine gre hem baarl hem de zek
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- gecekonduda oturan yoksul ve eitimsiz
bakmndan stn olduklar saptanmtr.
glardan hangisine ulalabilir? bir aile yanna, dieri de bykehirde
Bu aratrmann bulgusu aadaki yar-
oturan varlkl ve kltrl ve ailenin yanna
A) Zeknn belirleyicisi kaltmdr. glardan hangisini destekler?
yerletiriliyor. 15 yl sonra ocuklarn zek
B) Zek blm ya ilerledike hafif bir dzeyleri yeniden lldnde yoksul ai- A) Zek testleri o konuda uzman olan ki-
ekilde geriler. lenin yannda yetien ocuun, kardeine iler tarafndan uygulanmaldr.
C) nsanlarn uygun mesleklere yneltil- oranla daha dk zek blmne sahip B) Zeki insanlar evresine uyum sala-
mesi iin zek blmleri bilinmelidir. olduu gzleniyor. makta zorlanrlar.
Bu parada zeky etkileyen hangi fak- C) nsanlarda tek tip bir zek bulunma-
D) Baar iin zek tek bana yeterli de-
trn neminden sz edilmektedir? maktadr.
ildir.
D) Zek zerinde toplumsal evre nemli
E) Her insanda farkl bir zek tr baskn- A) Eitim dzeyi B) Toplumsal evre
etkilerde bulunur.
dr. C) Kaltm D) Kiilik yaps E) Zeki renciler okul yaamnda baa-
E) Beslenme rl olurlar.
3.
6.
Yaplan aratrmalar genetik benzerlikle
Baz meslekler ve bu mesleklere hazr- 9.
zek benzerlii arasndaki korelasyonun
layc mesleki eitim programlar, meka- Problemlerin deiik biimlerde zmle-
tek yumurta ikizlerinde 0.90, ift yumurta
nik ilikileri grebilme, cisimlerin uzayda nebileceini grebilme, st dzey zihinsel
ikizlerinde ise 0.55 olduunu gsteriyor.
alacaklar biimleri gz nnde canlan- ilemleri yapabilmeyi gerektirir.
Buna gre zek zerinde aadakiler- drabilme, saylar ve szckleri kolayca
den hangisinin gl bir etkiye sahip renebilme gibi zel durumlar gerektir- Bu parada problem zmede aada-
olduu sylenebilir? mektedir. kilerden hangisi gerekli grlmektedir?
13.
Zek blmn bilmek, bireylerin zihin
gcne uygun bir eitim ve retim alma-
11. larnda byk yararlar salar. Zek bl-
Yaplan aratrmaya gre, zek testi pu- m dk olan insanlar normal eitimden
anlar ile okuldaki baar arasnda olduka yararlanamaz. Bunlar tespit edilerek zel
yksek bir korelasyon vardr. Ancak ilko- eitime tabi tutulabilir. Ayn ekilde stn
kuldan, liseye, niversiteye eitim basa- zekl bireylerin daha st dzeyde bir ei- 15.
maklarnda ilerledike zek testi puanlar tim almalar salanr. Ayrca baz meslek- Bir sosyoloun kendi toplumunun olumsuz
ile okuldaki baar lleri arasndaki ko- leri yapabilmek iin normalin stnde bir ynlerini grmek istemedii iin topluma
relasyonun dt grlmektedir. zekya sahip olmak gerekir. Bu meslekle- nesnel bakamamas ya da bir psikoloun
re uygun insanlarn seilmesinde de zek kendi ocuu ile ilgili bir davransal prob-
Bu aratrmann bulgusu aadaki yar-
blmnden yararlanlabilir. lemin zmnde zorlanmas bireyin ya-
glardan hangisini destekler?
ratc dnmesini engelleyen bu faktrle-
Bu paraya gre zeka blmn bilme-
A) Zek arttka bireyin baars da art- re rnek olarak gsterilebilir.
nin yarar aadakilerden hangisidir?
maktadr.
Bu parada sz edilen faktrler aa-
B) Zek ile okul baars arasnda ters A) Zeka testlerinin gelitirilebilmesi
dakilerden hangisidir?
orant bulunmaktadr. B) Zekann yerinde deerlendirilmesine
olanak salamas A) Biyolojik engeller
C) Dzenli ders alan rencilerin zek
blm yksektir. C) stn zekallarn tespit edilmesi B) Kltrel etmenler
D) Zek ile kiilik dorudan ilikilidir. D) nsanlarn rekabeti bir yapda yart- C) Duygusal etmenler
1. 4. 7.
Otomobil srmeyi otomatik vitesli arabada Bireyler beden, zek yetenek, kiilik, - Zek testleri her toplumun kltrel yaps
renen bir src, byk olaslkla nor- renme, dikkat ve daha birok ynlerden gz nnde tutularak hazrlanmaldr.
mal vitesli arabay srmede zorlanacaktr. birbirinden farkldrlar. Bireyleri birbirinden
ayrmaya yarayan bu farkllklara bireysel Aadakilerden hangisi zeknn toplu-
Bu durum, olumsuz geie bir rnektir.
farklar denir. mun kltrnden bamsz olmadna
Buna gre olumsuz gei iin aada- bir kanttr?
Buna gre aadakilerden hangisi bi-
kilerden hangisi sylenebilir?
reysel farkllklarn bilinmesinin fayda- A) Bir toplumdaki bireylerin zek dzeyle-
A) Tekrar edilen davranlarn pekitiril- larndan biri deildir? rinin normal dalm gstermesi
mesiyle olumas A) Bireyleri ilgi duyduu alanlara ynelt- B) Bireylerin zihinsel baar dzeylerinin
B) nceki renmenin sonraki renme- mek zek testleri yardmyla llebilmesi
yi kolaylatrmas B) Bireyleri daha kolay kontrol altna al- C) Toplumlarda zek testlerini uygulaya-
C) stenmeyen davranlar nlemesi mak cak elemanlarn yeterli eitimden ge-
D) Bir uyarcya gsterilen tepkinin ben- C) Bireyleri yeteneklerine gre snflan- memeleri
zer uyarclara da gsterilmesi drmak D) Ayn toplumda yaayan bireylerin farkl
E) nceki renilenlerin sonraki ren- D) Bireyin yeteneklerine uygun meslekle- zeka dzeyinde bulunmalar
meleri gletirmesi re ynelmesini salamak E) Bir toplum iin gelitirilen testlerin ba-
E) Bireylerin yeteneklerinin gelitirmeleri- ka bir toplum bireylerinin zek dzey-
ne yardmc olmak lerini belirlemede doru sonu verme-
2. mesi
Yapt iyiliklerin karlnda bir teekkr
grmeyen birey, bir sre sonra artk iyilik 5.
yapmay brakabilir. Uzun sre araba kullanmayan bir sr-
cnn bilgi ve becerilerini unutmas
Bu durum aadakilerden hangisiyle Kiinin 10 senedir grmedii niver-
aklanabilir? sitedeki arkadann ismini hatrlaya-
A) Davrann snmesiyle mamas
B) Alkanlklarn g deimesiyle Bu iki rnee dayanlarak aadaki bil-
C) renilmi aresizlikle gilerden hangisine ulalabilir?
9. 11. 14.
Zek, insanlar arasndaki farkllklar olu- Hi fizik eitimi grmemi, fiziin temel Tenis oynamay bilen bir insan, masa teni-
turan temel zelliklerden biridir. nceleri ilke ve kurallarndan habersiz birinin ka- sini daha kolay renir. nk iki oyun da
yaplan aratrmalarda zeknn bilisel pasitesi ne kadar iyi olursa olsun, g bir ayn tr davranlar gerektirir. Ancak "F"
boyutu zerinde durulmaktayd. Ancak fizik problemini zmesi beklenemez. Uy- klavye ile bilgisayar kullanmay bilen bir in-
gnmzde, bilisel boyutun yannda, gun kapasiteye sahip olduu halde, temel san "Q" klavye ile bilgisayar kullanmasn
bilgilerde yeterli dzeyde renme olma-
bireyin isel ve duygusal alglamasnn renirken zorlanr.
dka problem zlmeyecektir.
da zek dzeyini etkiledii aratrmalarla
Bu parada problem zmede aada- Bu rneklere dayanlarak aadaki yar-
saptanmtr.
kilerden hangisinin gerekli olduu vur- glardan hangisine ulalamaz?
Bu aratrmann bulgusu aadaki yar- gulanmaktadr?
A) ki olay arasndaki ilke ve teknikler ne
glardan hangisini destekler? A) Yaratc zeka kadar benzerse renme o kadar ko-
A) Zeka tek bir faktrle aklanamaz. B) Alan bilgisine sahip olma lay olur.
B) Zeka soyut dnme yeteneidir. C) Gdlenme B) nceden renilen konular sonradan
D) Problemi tanmlama renilen konular gletirebilir.
C) Zeka geliiminin hz ve dzeyi yaa
E) Merak gdsyle aratrma yapma
bal olarak deiir. C) Yeni renilen bilgiler eskiden reni-
D) Zeka yeni durumlara uyabilme yetene- len bilgileri unutturur.
idir. 12. D) nceden renilen bilgiler yeni bilgi-
E) Zekann belirleyicisi kaltmdr. Deha, gereklememi baarlarla kendini lerin renilmesinde alkanlk at-
gsteren olaanst yksek yaratc yete- mas oluturabilir.
nek anlamna gelir. Deha sahibi kiilerin
E) nceki renmeler sonradan reni-
olaanst baarlarnn kaynandaki z-
len bilgileri etkiler.
gn gizli g kaltsaldr; ama bu gizli g-
cn rn verip vermemesi, en azndan bir
lde olanaklara ve eitime baldr.
Bu paradan aadaki yarglardan
hangisine ulalabilir?
15.
Kurulum, alkanlklar sonucu belli bir
A) Deha hem kaltsal hem de evresel et-
davran hep belirli bir biimde yapmann
menlerden etkilenir.
getirdii bir hazr olma durumudur. Benim-
B) Dahilik akl, aba ve alma ile geliir.
senmi olan bir fikir, olayn farkl grlme-
C) evrenin iyi olmas zeka ve dahilikte
sini engelleyebilir. Bireyin dnceleri hep
etken deildir.
belirli bir dorultuya ynlendirilerek, dier
10. D) zel yetenek sahibi bireyler ancak ei-
zmlerin ya da yollarn grlmesi en-
timle dahi olabilir.
Geirilen kazalar ya da hastalklarn be- gellenebilir. Bu ekilde bireyin yaratcl
E) Deha olmak bilimsel bir bulu yapmak
yin ve sinir sistemine bir zarar vermesi krelir ve baars azalr.
demektir.
sonucu, hasarn miktarna gre, gemi
Bu paraya dayanlarak kurulumla ilgili
yaant, bilgi ve beceriler tamamen ya da
13. aadaki aklamalardan hangisi do-
ksmen unutulur.
Bir retmen her dersin banda, geen ru kabul edilebilir?
Bu durum, unutma ile ilgili aadaki dersteki konuyla ilgili sorduu sorularla
A) Problemin unsurlarn tam olarak alg-
ifadelerden hangisine rnektir? rencileri szl olarak yoklamaktadr.
layamama
zellikle almayan rencileri seip
A) renilen bilgilerin anlaml olmas B) Karlalan problemlere hep ayn dav-
soru sormaktadr. renciler de oluan
unutmay azaltr. bu skntl durumdan kurtulmak iin her ran kalplaryla, yntemlerle zm
B) renmeden sonra tekrar yaplmama- derse alarak gelmektedirler. arama
s unutmay artrr. Bu retmenin uygulad yntem aa- C) Bir ie ya da sorunu zmeye belli bir
C) Bireye sknt veren durumlar unutula- dakilerden hangisidir? heyecan ya da evkle, gdlenmi ola-
bilir. A) Olumsuz transfer rak balama
D) Anlam ifade etmeyen ezberlemeler a- B) Olumlu transfer D) zm yollar iinde izlenmesi gere-
buk unutulur. C) Olumlu pekitirme ken basamaklardan bazlarn atlama
E) Unutmann nedenlerinden biri organik D) Olumsuz pekitirme E) zm retme gdsnde gerekli mo-
bozukluklardr. E) Davran biimlendirme tivasyonda azalma
15. B 14. C 13. D 12. A 11. B 10. E 9. A 8. C 7. E 6. C 5. D 4. B 3. E 2. A 1. E Cevaplar
1. 4. 7.
Bedensel olarak salkl fakat anne baba- Psikolojide incelenen davranlarn ou Matematik, fizik, kimya problemlerini -
dan gelen genler sebebiyle dk zek sevinmek, zlmek, alglamak, hayal zerken verilenlerin neler olduunu belir-
dzeyine sahip bir bireyin, dier aile ye- kurmak, kskanmak gibi i yaantlardr. leriz. Bizden istenen eyin ne olduunu,
leri de zekca dk olduundan, bu tr Bu trden i yaantlar insann zihninden neyi zmemiz beklendiini kavramaya
gerilik ailesel olarak adlandrlmaktadr. getiinden bu davranlar dardan gz- alrz. Sonra da verilen problemi hangi
lenemez. kurallar, yasalar uygulayarak zmleye-
Bu parada zek geriliinin nedeni ola-
Aadakilerden hangisi zihinsel sre- bileceimizi belirleriz.
rak aadakilerden hangisi gsteril-
lere rnek deildir?
mektedir? Buna gre, problem zmede aada-
A) Tasarlamak kilerden hangisi gereklidir?
A) Yetersiz beslenme
B) Dnmek
B) Eitim dzeyi A) Bir yolun zm getirmediini grnce
C) Kahkaha atmak
C) Gelir dzeyi yeni ve farkl yollar aramak
D) arm yapmak
D) Toplumsal evre B) Problemi daha nce denenmemi yn-
E) Hatrlamak temlerle zmek
E) Kaltm
C) Olaylar arasnda balant kurup neden
- sonu ilikisine gre hareket etmek
5.
D) Problemi belirleyip zmne ilikin
2. 13 yandaki 6.000 ocuk zerinde yap-
aratrma yapmak
lan aratrmaya gre, zihinsel yetenekler
Bebek ilk kez yrmeyi ve ayakta durmay bakmndan erkeklerin yerel ilikiler ve E) Hangi aamaya hangi yollarla gelindi-
renirken yetikin bir insan zarif yrme- problem zmede; kzlarn ise bellek, mu- ini bulmak
yi; yal bir insan da kstlanan hareket ye- hakeme ve aklclk, saysal g alanlarn-
tenei ile nasl yrneceini renir. da stnlk gsterdikleri ileri srlmtr.
Para renmeyle ilgili aadaki yar- Bu parada savunulan gr aadaki-
glardan hangisini destekler? lerden hangisidir?
A) Motor renme fiziksel geliime bal A) Cinsiyet farkllklar zihinsel yeterlilik-
olarak gerekleir. lerde farklla neden olabilir.
B) renme srasnda yaplan yardm, B) Yetenek insanda doutan gelmekte-
renmeyi etkiler. dir.
C) Deneme - yanlma yoluyla renme C) Zek ve yetenek testleri her lmde
kalc renmeyi gerekletirir. ayn sonucu vermelidir.
D) renme farkl biimlerde gerekle- D) Zeki ve yetenekli insanlar kk ya-
mektedir. larda kendini belli eder.
E) renme yaam boyu devam eder. E) Zihinsel geliim somuttan soyuta do-
ru bir sra izler. 8.
Zek yaamn ilk on ylnda byk bir ge-
6. lime kaydetmektedir. Bu sre iinde en
hzl gelimeler ilk iki ylda gerekleir.
Bir evde iki ve alt yalarnda ocuklar var-
3. Balangta davran birka refleksten
dr. Alt yandaki ocuun yapt hare-
nsanln ilkel yaamndan bugnk mo- oluan bebek, iki yl sonunda kendi ba-
ketleri iki yandaki ocuk da yapmaktadr.
dern yaama adm atmasnda, bilimin Bunu fark eden anne; "Eer by bu na yryebilen, konuabilen, baz basit
ilerlemesinde belleimizin etkisi gz ard hareketleri yapmasayd, k de yap- planlamalar yapabilen, hatrlayabilen bir
edilemez. mazd." demitir. kii haline gelir.
Bu cmlede bellein hangi ilevi dile Bu parada sz edilen ocuun - Bu parada aadakilerden hangisi
getirilmektedir? renme yolu aadakilerden hangisidir? dile getirilmektedir?
A) Toplumun yanlglarn nlemesi A) Model alarak renme A) Zeknn yaa bal deiimi
B) nsanlarn birbirini tanmas B) Kavray yoluyla renme B) Gdlenme ve zek ilikisi
C) Ksa sreli bellektekilerin unutulmas C) Deneme - yanlma yoluyla renme C) Kaltmn zeky etkilemesi
D) Bilgi birikimini muhafaza etmesi D) Farkna varmadan renme D) Zeknn kiilik yaps ile ilikisi
E) Yenilikleri sorgulamas E) Programl renme E) Zeknn bireysel farklardan biri olduu
9. 12. 14.
Yaratclk, daha nce denenmemi, kefe- Zek lmlerinde dikkat edilmesi gere- renmeyle ilgili yaplan bir deneyde, pe-
dilmemi, yepyeni bir yolla sonuca gitmeyi ken zelliklerden birisi de kltrel evreyi dala baslnca kaps alan bir kafes ha-
amalar. Bu ynyle allm kalplarn d- hesaba katmaktr. Nitekim, Almanya'ya zrlanr. eriye a bir kedi braklr. Kafesin
nda dnmeye, "yaratc dnme" diye- g eden ilk kuak Trklerin ocuklarna dna da yiyecek konulur. Kedi nceleri
biliriz. Kurallar, snrlar ve prensipleri a- uygulanan testlerde bu gereklie dikkat rastgele davranlarda bulunur. Rastgele
mak yaratc dnmenin zelliklerindendir. etmeyen baz psikologlar, son derece kt pedala dokunur ve kafesin kaps alr.
Bu paraya gre yaratc dnme be- zek puanlar ile karlamlardr. Kedi tekrar ayn artlarda kafese konulur.
cerisi gelimi kiilerde aadakiler-
Tekrar pedala basar ve kap alr. Birok
den hangisi bulunmaldr? Bu parada aadakilerden hangisi
tekrardan sonra ayn kedi kafese konulur
A) Eletirel dnebilme yetisi dile getirilmektedir?
konulmaz hemen pedala basabilecek du-
B) Israrc alma A) Zek bir toplumda ortalama deerler- ruma gelir.
C) Yksek gdlenme dedir.
D) Esnek ve farkl dnme becerisi Yukarda sz edilen renme tr
B) Zeka ve kiilik arasnda dorudan bir aadakilerden hangisidir?
E) Alan bilgisine sahip olma
iliki bulunmaktadr.
A) Kavray yoluyla renme
C) Zek testleri her lmde ayn sonucu
10. vermelidir. B) Edimsel koullanma yoluyla renme
Belli bir alanda spor yapan bir insan o spor
D) Zek testlerinin geerlilii bulunma- C) Motor renme
dalnda hi spor yapmayan bir kiiye gre
daha baarl bir antrenr olur. Bu durum maktadr. D) Farkna varmadan renme
olumlu transfere rnektir. E) Zek testleri hazrlanrken toplumsal E) Bilisel renme
Buna gre "olumlu transfer"in tanm ve kltrel zellikler gz nnde bu-
aadakilerden hangisidir? lundurulmaldr.
A) Eskiden renilen bilgilerin yeni re-
nilen bilgileri unutturmasdr.
B) nceki renmenin sonraki renme-
yi gletirmesidir.
C) lke ve yntem benzerlii olan iki konu-
dan nceki renmenin sonraki ren-
meyi kolaylatrmasdr.
D) Pekitirilen davranlarn grlme sk-
lnn artmasdr. 13.
E) Yeni renilen bilgilerin eski bilgilerin Okula yeni balayan ocuklarn okuma-
hatrlanmasn zorlatrmasdr. lar da yazmalar da zayftr. Ancak hedef 15.
davrana ynelik olarak gzelleen yaz- Yalanan insanlarn belleklerinin zayflad-
11. lar ve dzgnleen okumalar pekitirile- ndan sz edilir. Beyin genken kaydedi-
Bir ocua 15 aylk iken Yunanca metinler rek kademeli yaklatrma yaplr. Bu, bir lenler hi unutulmaz, nk kesin olarak
okunmu ve ocuk 3 yana gelinceye ka- bakma hedef davrann kk admlara kayda geilmitir. Oysa bir sre nce -
dar buna devam edilmitir. ocuk 8 yana blnmesi anlamna gelir. Her bir admda renilenler, yal kimsenin beden ve zeka
geldiinde kendisine bu metinlerle birlikte ilerleme olduka pekitirme yaplr. dzeyinden bamsz olarak unutulur. Bu-
ve bunlara eit zorlukta baka Yunanca nun nedeni yallkla birlikte azalan protein
Bu rnee gre, "kademeli yaklatrma"
metinler ezberletilmitir. Aratrma sonu- sentezidir. Protein retiminin yavalamas
cunda ocuun 3 yana kadar dinledii nasl uygulanmaktadr?
ve azalmas uzun sreli bellein kesin ka-
metinleri dier ocuklara gre daha az tek- A) Hedef olarak belirlenmi davrana bi- yt yaplabilme gcn drr.
rar yaparak ezberleyebildii gzlenmitir. raz daha yaklaan davrana pekitir-
Bu aratrmann bulgusu aadaki Parada hangi durumlar arasndaki
me yaplarak
yarglardan hangisin destekler? iliki vurgulanmtr?
B) Maddi dl verilerek
A) Bireyin duygular hatrlamay etkiler. A) Unutma renme derecesi
B) Mutlak unutma yoktur. C) renmenin birden bire olmasna ze-
min hazrlayarak B) Uzun sreli bellek Biyolojik zellik
C) Organizmann fizyolojik yaps bellein
kapasitesini belirler. D) Her davran pekitirilerek C) Ksa sreli bellek Zeka seviyesi
D) Anlaml bilgiler daha ge unutulur. E) Snmeye balayan davranlar dl- D) ok ksa sreli bellek Zeka seviyesi
E) Zihni yorgunluk unutmay hzlandrr. lendirilerek E) Duyum bellei renim durumu
1. 5. 7.
Kiilik bireyin evreye, kendine zg bir Shieldes, doduktan sonra ayr evreler- Pasifik Okyanusundaki Samua adalarn-
ekilde uymasn salayan psikolojik ve de yetien ok sayda tek yumurta ikizini, da, ayn corafi blgede yaayan iki ka-
fizyolojik unsurlarn rgtlenmesidir. zek ve kiilik yaps asndan inceleye- bileden birinin iyi, barsever, ibirliine
rek bulduu benzerliklerin, ayn evrede yatkn kiiliklere sahip olduklar, dier ka-
Aadaki davranlardan hangisinde bir arada byyen kardeler ve ift yumur- biledekilerin sava ve saldrgan kiilikte
kiiliin daha ok etkisi grlmektedir? ta ikizlerinden ok daha fazla olduunu olduklar gzlenmitir. Bu iki kabiledeki
grmtr. deerlerin, rollerin ve ocuk yetitirme
A) Karn ackan kimsenin yemek yemesi
tarzlarnn da farkl olduu saptanmtr.
B) Bir rencinin ders dinlemesi Bu aratrmann bulgusu aadakiler-
Bu aratrmaya dayanlarak aadaki
C) Bir ocuun kedilerden korkmas den hangisi destekler? yarglardan hangisine ulalabilir?
D) Bir gencin annesine iek vermesi
A) Kiilik ve zek birbirinden farkldr. A) Doa koullar bireyin kiiliinin oluu-
E) Yolcularn ani fren sesiyle irkilmesi munda etkilidir.
B) Zek, kiiliin oluumunda belirleyici
bir etkiye sahiptir. B) Bireyler kendi gereksinimlerine gre
2. kiiliklerini olutururlar.
C) Kiilik ve zek daha ok doutan ge-
tirilen temel zelliklerden oluur. C) Kiiliin oluumunda kltrel koullar
Bir insanda neelilik, hareketlilik, ho sy- etkili olmaktadr.
lei, ask suratl ve sinirli gibi duygularn D) Bireyin zek ve kiilii ailesinden etki-
D) Fiziksel yap ile kiilik arasnda doru-
biri ya da birka sreklilik kazanmsa bu lenmektedir.
dan bir iliki bulunur.
onun huyudur. E) Kiilik ve zek evrenin etkisiyle oluur. E) Bilinalt faktrler kiilik oluumunu et-
Bu durum aadaki kavramlardan han- kiler.
gisiyle aklanabilir?
8.
A) Kimlik oluumu B) Yetenek
Kiilik testleri bireylerin konukan-sessiz,
C) stn zek D) Benlik giriken-ekingen, maceraperest-tedbirli,
E) Miza nazik-dik kafal, sakin-kaygl, telal-bo-
veren vb. zelliklerini belirlemeye ynelik
lmler yapar.
3. Buna gre, kiilik testleri ile aadaki-
lerden hangisi belirlenmektedir?
Miza, kiinin doutan getirdii biyolojik
A) Bireyin olaylar karsnda verdii tipik
zelliklerin davranlar etkilemesidir. Ka-
6. tepkiler
rakter, kiinin daha ok sonradan eitimle
kazand zellikleri ierir. Her bireyin gl ve zayf ynleri vardr. B) Bireyin soyut zeks
Bu ynlerin gl olan, bireyin hangi C) Bireyin zel yetenekleri
Bu kavramlarn bir araya getirdii olu- D) Bireyin renme dzeyi
eitim programnda baarl olabileceini
um aadakilerden hangisidir?
belirler. Bu, ayn zamanda gelecekte yap- E) Bireyin alglama gc
A) Kiilik B) Zek C) Benlik lacak olan iteki baary da nemli lde
D) Yetenek E) Kanaat etkiler. nk o iin yaplmas iin gerekli 9.
olan snr potansiyele sahip olmadan ba-
Baz psikologlara gre, ailenin tek ocu-
arl olmak mmkn deildir.
4. u olarak bytlm ocuklar ileriki ya-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- amlarnda, arkada gruplar iinde uyum
nsanlarla ilikilerimizde drst olanlar sorunlar yaamaktadr. Bu nedenle kk
glardan hangisine ulalabilir?
drst olmayanlardan, yardm severleri yalarda ocuun aile dndaki sosyal
yardm sevmeyenlerden, arkada canl- A) Kiiliin temelleri ocukluk yaantsn-
evrelerde de bulunmasna dikkat edilme-
s olanlar olmayanlardan, nazik olanlar da olumaktadr. lidir.
kaba olanlardan kolayca ayrt edebiliriz. B) Kiilik zellikleri ile baar arasnda Parada kiilik geliiminde etkili olan
Bu parada bireylerde ayrt edici zelli- dorudan bir iliki bulunmaktadr. faktrlerden hangisinin nemi vurgu-
in aadakilerden hangisi olduu be- C) d, ego ve sperego arasndaki iliki lanmaktadr?
lirtilmektedir? bireyin kiiliini etkiler. A) Sosyal ortamn
A) Beden yaps B) Kiilik zellikleri D) Kiilik insanlar dier bireylerden ayrt B) Ebeveynin ilgisinin
eden bir zelliktir. C) Kaltmn
C) Olgunlama dzeyi D) Sosyal ortam
E) Kiiliin oluumunda koullanmalar et- D) Zeknn
E) Zek dzeyi kili olur. E) Fiziksel ortamn
13.
Alfred Adlere gre kiilerde genel olarak
aile ve topluma uyma biiminde ortaya -
11. kan isel bir eilim vardr. Bunun yannda
Freud, serbest arm, hipnoz, rya yine doutan gelen bir sevme ve arka-
analizi ile ocukluk anlarn analiz ederek da olma yeteneinden de sz edilebilir.
bireyin bilin d olan eylerin farkna var- Kiilerin bunlara kart eylemlerde bulun-
malarna ve bylece kiiliin anlalmas- malar baz d gler nedeniyledir. Gele-
na alr. cekte insandaki doal sevgi aa kacak
ve daha iyi bir dnyada yaanabilecektir.
Freudun bu yaklamnda temel ald
gr aadakilerden hangisidir? Alfred Adler bu szleriyle aadakiler-
den hangisini dile getirmektedir? 15.
A) Kiiliin oluumunda kaltsal geler et- Aadakilerden hangisi yanstc test-
kili olmaktadr. A) Bireyler temelde kt ve bencildir.
lerin zelliklerinden biri deildir?
B) Kk yalardaki yaantlar kiiliin B) Kiilik toplumsal evreden etkilenir.
A) oktan semeli sorulardan olumas
olumasnda belirleyicidir. C) Kiilik zellikleri insanlar birbirinden
ayrt eder. B) Kiilii btn olarak deerlendirmesi
C) Beden yaps ile kiilik dorudan iliki-
lidir. D) Kklk yaantlar kiiliin oluumu- C) Uyarclarn tam olarak belirlenmemesi
D) Kiilik, birtakm testlerle llebilir. nu belirler. D) Kiilii dolayl olarak lmesi
E) Kiilik zek gibi bireysel ayrlklardan E) Bireylerin toplumsal yn doutan E) Yantlarn yorumlanarak sonuca ulal-
biridir. gelen doal bir yetenektir. mas
1. 4. 6.
l. niversiteye gitmek isteyen bireyin Organizma iin ayn anda ortaya kan ve
Hasta ocuunun yannda olmak isteyen
ayn zamanda ders almaktan skl- ayn nem derecesine sahip iki veya daha
bir babann i iin bir toplantya katlmak
mas fazla seenekten birini seememe haline
zorunda kalmas durumunda kiinin
aadakilerden hangisini yaamas ll. Para kazanmak isteyen kiinin bir ite atma denir.
beklenir? almaktan holanmamas
Buna gre aadakilerden hangisi bir
Bu iki durum aadakilerden hangisine atma deildir?
A) Yaklama kanma atmas
rnektir?
B) Engellenme A) Uykusuz kalan bir annenin gece ocu-
C) Kanma kanma atmas A) Yaklama yaklama atmas una bakmak durumunda kalmas
D) Kararllk gstermesi B) Yaklama kanma atmas B) Kilo vermek isteyen kiinin tatl yiye-
E) Yaklama yaklama atmas C) Engellenme cekleri yemek istemesi
D) Hayal krkl C) Sevilmeyen bir ite almak ya da i-
siz kalmak arasnda tercih yaplmas
E) Kanma kanma atmas
D) Baarl olmak isteyen bir yneticinin
ok almas
E) Kiinin elindeki parayla hangi otomobil
markasn seeceine karar vereme-
mesi
2.
Sevdii gence kaan ve ok istedii halde 7.
gelinlik giyemeyen kzn yaad psiko- Aadakilerden hangisi yaklama-yak-
lojik durum aadakilerden hangisidir? lama atmasna rnek deildir?
A) Fobi A) Televizyonda ayn saatte farkl kanalda
B) Stres 5. yaynlanan iki filmi de seyretme istei
C) Hayal krkl Kii ne kadar ok stres yaarsa tansiyon B) ok beendimiz iki ayakkabdan sade-
hastalna yakalanma riski de o kadar ce birine yetecek paramzn olmas
D) Kanma kanma atmas
artmaktadr.
E) Savunma mekanizmas kullanm C) ocuun kendisi iin ayn derecede
Stres ve tansiyon hastal arasndaki ekici olan iki oyuncaktan birini se-
ilikiyi aadaki grafiklerden hangisi mek zorunda kalmas
gstermektedir? D) Tatile gidecek birisinin deniz kenarna
m yoksa da evine mi gideceini be-
lirleyememesi
E) Uakla yolculuk yapmak isteyen ama
3. ykseklik korkusu olan birinin durumu
9. 12. 14.
ocuklarn niversiteye gndermekle Ya tutmad iin yasal nedenlerle sr- "Sra ok sevdiimiz bir air aabeyimizin
zveride bulunan anne babalar ocukla- c belgesi alamama sosyal engellenme- iirine gelmiti. O da, o sralarda hasta-
rna yksek baar iin bask yapabilirler; ye, ar heyecanlandndan src bel- l ilerledii iin iyice kmt ve son
ocuk da anne babasn hayal krklna gesi alamama ise psikolojik engellenmeye gnlerini yayordu. Bir yandan birincilii
uratmamak iin kendisini ar bir bask birer rnektir. vererek onu son gnlerinde mutlu etmek
altnda hissedebilir. u halde yetikinlerin Bu paraya dayanlarak aadaki yar- istiyorduk, ama bir yandan da onunkinden
genlerden bazen de yeteneklerinin ze- glardan hangisine ulalabilir? ok daha gzel bir iirin hakkn vermek is-
rinde baar beklemesi, ocukta byk bir A) Engellenme bireylerde saldrgan dav- tiyorduk. Jrideki btn arkadalar ylece
bask oluturabilir. ranlara yol aabilir. oturmu bakyorduk. Kimse azn ap
Bu parada ocuklarda aadakilerden B) Engellenme hayal krklyla sonulanr. yle yapalm, diyemiyordu."
hangisinin olutuu vurgulanmaktadr?
C) Engellenme, bireyin kendinden ya da Bu parada sz edilen kiiler iin aa-
A) Engelleme evresinden kaynaklanabilir. dakilerden hangisi sylenebilir?
B) Psikolojik atma D) Engellenme uzun sre devam ettiin-
A) Ar strese girdikleri
C) Stres de birey duyarszlar.
B) Psikolojik atma yaayp kararsz
D) Normal d davranlar E) Engellenmede yaanan gerilimin iddeti
kaldklar
E) Gdlenme dkl bireyin gdlenme dzeyine baldr.
C) Kendilerinden kaynaklanan bir engel-
10. leme ile karlatklar
1. 4. 7.
l. Eini kaybeden birinin einin lm tari- nsanlar toplum tarafndan onaylanmayan
Kendi hatas nedeniyle trafik kazasna ne-
hini unutmas olumsuz kiilik zelliklerinin baka insan-
den olan birinin, arabasnn donanmnn
yetersiz olduunu sylemesi aadaki ll. Kiinin borcunun tarihini unutmas larda olduunu syleyerek rahatlarlar. r-
savunma mekanizmalarndan hangisiy- Bu iki rnek aadaki savunma meka- nein karsn kskanan adamn, karsn
le aklanabilir? nizmalarndan hangisiyle aklanabilir? kskanlkla sulamas gibi.
A) Yceltme B) Bastrma A) Hoa gitmeyen durumlar bilinaltna Bu parada sz edilen savunma meka-
bastrma nizmas aadakilerden hangisidir?
C) Yanstma D) Bahane bulma
B) Toplumun onaylamad davranlar A) dnleme B) Gerileme
E) Kart tepki gelitirme
iin bahane bulma C) Yadsma D) Yanstma
C) inden gelenin tam tersine davran-
E) zdeim kurma
lar sergileme
D) Baarszl baarl olunan bir alanda
telafi etme
E) Ulalmayan hedefin deerini klt- 8.
2. me
Savunma mekanizmalar, gerginlii azalt-
Kiinin herhangi bir eksikliini, yetersiz- tklar ve yaamda karlatmz sorunla-
liini bir baka alanda baar salayarak ra daha uyumlu bir ekilde yaklamamz
kapatmasna dnleme denir. saladklar srece rahatlatc olmaktadr.
9.
lgi ekici bir zellii, baars olmayan
baz bireylerin baz durumlarda bir ak-
rabasnn ya da arkadann baarla-
6. rndan sz edip, bununla vnmesi
Bakanlk yarnda yenilgiyi hazmede- Baz genlerin popler bir kiinin k-
3. meyen bir kii, rakibini tebrik etmi, bu yafetine benzer kyafetler giyip, onun
Baz insanlar aresizlik duygularn ve durumu demokrasinin bir gzellii olarak davranlarna benzer davranlar ser-
kk dme kayglarn parann getirdii grdn sylemitir. gilemesi
g ve saygnlkla gidermeye alrlar.
Bu kiinin kulland savunma mekaniz- Bu davranlar aadaki savunma me-
Bu tr insanlarn kulland savunma mas aadakilerden hangisidir? kanizmalarndan hangisine rnektir?
mekanizmas aadakilerden hangisi-
A) Yanstma A) Yanstma
dir?
B) Kama B) Kart tepki gelitirme
A) Yanstma B) dnleme
C) Kart tepki gelitirme C) zdeim kurma
C) Bastrma D) Yn deitirme D) Bastrma D) Bastrma
E) Pollyannaclk E) Yceltme E) Hayal kurma
13.
stn olma ve beenilme gdleri engel-
lenmi olan birey, aalk duygusuna ka-
plr. Bu duygudan kurtulmak iin stnlk
elde edebilecei elverili bir yolu seer.
Btn abasn bu yolda younlatrr. 15.
Buna dnleme mekanizmas denir. Kk kzm, evimizin salonunda bulunan
gmln zerindeki saati drm.
11. Aadakilerden hangisi dnleme
Den saat bozulmu. Onun drd-
mekanizmasna uygun bir rnektir?
Toplumun beenisini kazanamayan bir sa- n anlayp: "Neden saati drdn k-
nat, dncesinde kendisini ok beeni- A) Yenilen takmn oyuncularnn arka- zm?" dediimde bana, "Baba merak edip
len bir sanat gibi deerlendirebilir. dalarn sulamas dokundum, ok kenardayd ve dt" dedi.
Bu sanatnn durumu aadakilerden B) Kilosu fazla olan kiinin Su isem ya- Kk kzn szleri aadaki savunma
hangisiyle aklanabilir? ryor. demesi mekanizmalarndan hangisiyle akla-
C) Kaburga kemikleri krlan kiinin Buna nabilir?
A) Hatalarnn sorumluluunu bakalarn-
da kr bacaklarm da krlabilirdi.
da arama A) Karsndaki kiileri kmseme
demesi
B) Ulalamayan hedefin deerini kltme B) Tepkisini baka nesnelere yneltme
D) Arkadalar tarafndan sevilmeyen ki-
C) Hayal kurma yoluyla avunma inin derslerinde baarl olmaya al- C) Davranna mantkl gerekeler bulma
D) Olumsuz duygularn bakalarna yan- mas D) Ho olmayan anlar hatrlamaktan ka-
stma E) Kadnn doum gnn unutan eine nma
E) nceki ya dnemlerine gerileme ksmesi E) Kklk yaantlarna gerileme
1. 4. 7.
ou kii tutuu futbol takm galip geldi- Kopya eken rencinin tm arkadalar- Babasnn lm haberini alan birisinin bu-
inde, bu durumu byk bir cokuyla kar- n kopya ekmekle sulamas aadaki nun yalan olduunu sylemesi aadaki
lar ve sabaha kadar kutlamalar yaparak, savunma mekanizmalarndan hangisiy- savunma mekanizmalarndan hangisi-
sanki kendileri bir baar kazanm gibi le aklanabilir? ne rnektir?
sevinirler. A) nceki ya dnemlerine gerilemesiyle A) Yanstma B) Yadsma
Bu durum aadaki savunma mekaniz- B) Baarszln baarl bir alanda telafi C) dnleme D) Yn deitirme
malarndan hangisini rneklendirir? edilmesiyle
E) Manta brme
A) Manta brme B) Bastrma C) Sorunun bilinaltna bastrlp unutul-
masyla
C) Yanstma D) zdeim kurma
D) fkenin baka bir kiiye yn deitir-
E) Yadsma mesiyle
E) Kabahatin baka insanlara yanstlma- 8.
syla Yanstma mekanizmas, sululuk ve yeter-
sizlik duygularnn sonucu olarak kiinin
dnce ve duygularn bakalarnn ze-
rine atmasdr.
Buna gre aadaki davranlardan
2. hangisi yanstma mekanizmasna r-
5. nektir?
Br psikoloa gre sk sk glen insanlar Erikinler engelleyici durumlarla kar kar-
kalplerinde en ok acy tayanlardr. Hat- A) Yzme bilmeyen kiinin havuzlar za-
ya kaldklarnda bazen olgunluk dze-
ta bazen yle sesli glerler ki, hkrklar- ten ok kirli demesi
yinin gerisinde davranlara bavururlar.
nn sesi bile duyulmaz. Barp arabilir veya baa kma yolun- B) Annesine sinirlenen ocuun kendi
da her giriimden vazgeip ksme yolunu kardeine barmas
Bu parada sz edilen psikolog insan-
larn aadaki savunma mekanizmala- seebilirler. Tpk ocuklarda olduu gibi. C) Cimri birinin tm insanlar cimri olmak-
rndan hangisini kullandn sylemek- la sulamas
Bu parada sz edilen durum aada-
tedir? ki savunma mekanizmalarndan hangi- D) Sporda baarl olamayan kiinin ba-
siyle aklanabilir? arl olmu sporcular taklit etmesi
A) Kart tepki gelitirme
E) Kiinin demesi gereken borcunun
B) Bahane bulma A) Yanstma B) dnleme
miktarn unutmas
C) Bastrma C) Bastrma D) Gerileme
D) dnleme E) Yn deitirme
E) Yanstma
9.
6. Klk kaban olmadndan ceket giyerek
sokaa kan biri, kabanla terleyip terin
ok istedii halde niversite eitimi ala-
soumasyla hasta olunabileceini evre-
mayan bir ev hanm, niversite eitimi
sindekilere anlatarak, kaban olmamasn-
alm kadnlarn sosyal etkinliklerine ka-
dan dolay yaad gerilimden kurtulma-
tlmakta, akademik kariyer yapan arka-
ya alabilir.
3. dann aratrmalarna gnll yardmc
olarak elik etmektedir. Bu kiinin kulland savunma mekaniz-
Sevdii kiiden ayrlan bir gencin, evde
mas aadakilerden hangisidir?
kk kardeine barmas aadaki sa- Bu parada sz edilen ev hanmnn
vunma mekanizmalarndan hangisiyle kulland savunma mekanizmas aa- A) dnleme
aklanabilir? dakilerden hangisidir? B) Kart tepki gelitirme
A) Bastrma B) dnleme A) Yceltme B) Yn deitirme C) zdeim kurma
C) Yn deitirme D) zdeim kurma C) Bahane bulma D) Kama D) Manta brme
E) Yanstma E) Gdleri arptma E) Bastrma
15.
nsanlarda beenilme ve stn olma istei
eitli nedenlerle doyurulmam bireyler,
baka alanlarda ar aba gstererek bu
isteklerini doyurmaya alrlar. rnein
derslerinde baarsz olan bir rencinin,
sosyal etkinliklerde kendini gstererek
evresinin beenisini kazanmas gibi. Bu
davran ekli savunma mekanizmalarn-
dan "dnlenme" ile ilgilidir.
1. 4. 7.
evrenin beklentilerine uygun davranlar Hastann sama olduunu bildii halde, Kkken asansrde bir sre kapal kalan
gsteren insanlar normal, bu beklentilerin aklndan bir trl atamad eitli korkular bir bireyin yetikin olduunda asansre
dnda davranlar gsteren insanlar ise vardr. rnein, hasta meydanda, arda, binmesi gerektiinde sebepsiz bir kayg
anormal olarak adlandrlrlar. pazarda dolamaktan korkar. Buralarda yaad grlmtr.
dolarken arpnt tutar, ba dner, ba-
Buna gre kaygnn olumasnda,
Aadakilerden hangisi normal insa- ylacak gibi olur. Bunun iin yalnz bana
nn zelliklerinden biri deildir? I. Bilin altna itilmi korkular
sokaa kmak istemez, yannda gvendi-
i birinin bulunmasn ister. II. Genelleme
A) Yeteneklerinin farknda olmas III. Seici dikkat
Bu parada sz edilen hastalk aa-
B) Kendisiyle bark olmas IV. Alg yanlmas
dakilerden hangisidir?
C) Toplumla uyumlu olmas koullarndan hangileri etkili olmutur?
A) Obsesyon B) Fobi
D) Sorunlarna gereki zmler bulmas A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
C) Histeri D) Mani
E) Srekli kuku ve kayg halinde bulun-
E) Organik fel D) II ve III E) III ve IV
mas
5. 8.
Askerlerin cephede sava halindeyken kork- Baz kylerde vaktinin byk bir blmn
tuklar, ama korkuyu askere yakmayan bir kahvede geiren erkekler vardr. Bunlar ev
duygu kabul ettiklerinden unuttuklar, sava ilerinin yan sra, ba-bahe ilerinin o-
2. sonrasnda da bastrdklar bu duygulardan unu da elerine brakrlar. Bu kylerde ev
dolay kendilerinde ruhsal ve bedensel bo- ve tarla ilerinde elerine yardm eden bir
Bir amaca ulamada engellerin devam
zukluklarn ba gsterdii grlmtr. avu erkek "anormal" olarak nitelenmekte-
etmesi ya da alabilir olmas bireyin ruh
sal bakmndan nemlidir. Bu rnee dayanlarak aadaki yarg- dir. Kentlerde ise erkeklerin ev ilerine yar-
lardan hangisine ulalabilir? dm etmeleri "normal" olarak kabul edilir.
Aadaki tepkilerden hangisi bireyin
A) Psikolojik faktrler fizyolojik bozukluk- Buna gre bir davrann normal ya da
ruh saln olumlu ynde etkiler?
lara yol aabilir. anormal olmas aadakilerden hangi-
A) Engelin yok saylmas B) Bedensel ve fizyolojik tepkiler duygu- sine baldr?
B) Gereki hedeflerin belirlenmemesi lara elik eder.
A) Bireyin gndelik yaamn etkileyip et-
C) Bir davrann anormal saylmas kl-
C) Hedeflerin ilgi ve yeteneklere uygun kilememesine
tre gre deiebilir.
olmas B) Kayg dzeyinin yksek olup olmama-
D) Fizyolojik rahatszlklar anormal davra-
D) Engel durumunda saldrgan davran- sna
nlarla kendini gsterir.
larn gsterilmesi C) Bireyin tek bana ya da grup iinde
E) Srekli kayg ve stres durumu her in-
E) Engeli ortadan kaldrma yerine mca- sanda grlebilir. olmasna
delen vazgeilmesi D) inde bulunan sosyal ve kltrel orta-
6. ma
Her insann yaamnda kayglanmas, fke- E) Sanr grlp grlmemesine
lenmesi, atmaya dmesi olaandr. An-
cak bu durum gnlk yaam engellediinde
anormallik belirtisi olarak grlmelidir. 9.
3. Bu paraya gre bir davrann anormal Srekli olarak kt ya da indii mer-
Saldrgan bir uyumsuzluk iindeki bu tip- olmas aadakilerden hangisine ba- diven basamaklarn saymak
ler, mutlu aile tablosu veren, ama asln- ldr? Srekli olarak hastalktan korunmaya
da yle olmayan, ocuklar ile scak iliki A) Normalden sapmann ara sra gerek- almak
kuramayan, dl ve cezay tutarsz veren lemesine Bu rnekler aadaki davran bozuk-
zellikler gsterir. B) Gndelik hayatn uyumunu ortadan luklarndan hangilerine uygundur?
Parada aadaki kiilik bozuklukla- kaldrmasna A) Depresyon Anksiyete
rndan hangisinden sz edilmektedir? C) Fizyolojik belirtilerle kendini gsterme-
B) Obsesyon Fobi
sine
A) Anksiyete B) izofreni C) Obsesyon Komplsiyon
D) Dier insanlar tarafndan gzlenebil-
C) Paranoya D) Psikopati mesine D) Obsesyon Hipokondri
E) Obsesyon E) D krklna yol amasna E) Halsinasyon Histeri
13.
Bir kimsenin yalnz kald zaman uygun
11. davranmas iin belirli kurallar yoktur.
izofrenide sosyal ilikiler bozulur, top- rnein kii, kendini dl kazanm biri
lumla uyum gleir. Hasta olmayan ey- olarak dnp, dl trenindeki konu-
leri grr ve duyar, zihninde aslsz d- masn yapabilir. Ancak bu davranlardan 15.
nceler oluur. Kendini gerekletirme, birini ders esnasnda snfta yaparsa, bir- Hastalk korkusu her insanda vardr ve
yeteneklerini kullanma, gelecei ngrme ok kii ona anormal gzyle bakar. Eer bu durum normal kabul edilir. Fakat hasta
sz konusu deildir. Hastalarda heyecan- bu davranlar sk tekrarlarsa, sonunda bireylerde bu korku bireyin btn davra-
lar, korkular, anksiyeteler sklkla grlr. kendini bir akl hastanesinde bulabilir. Ne- nlarn etkiler ve abartl bir hl almaya
Bu duygularla gerekletirdii davranlar deni, davranlar deil, bu davranlar balarsa, ruh sal tehlikeli bir boyut alr.
herkes tarafndan normal olmayan biim- yanl yerde yapmasdr.
Bu paraya gre ruh salnn tehlike-
de karlanr.
Bu paraya gre bir davrann normal ye dmesinin nedeni aadakilerden
Buna gre izofreni hastasnn ruh sa- ya da anormal olarak nitelenmesinde hangisidir?
l ile ilgili olarak aadakilerden han- aadakilerden hangisi belirleyici ola-
A) Toplumsal evrenin bask yapmas
gisi sylenemez? bilmektedir?
B) Olaan d etkin bir kaygnn yaan-
A) Gereklikle ban yitirdii A) Kiilik zellikleri mas
B) Topluma uyum salayamad B) Gerekleme sresi C) Kararsz kalnmas
C) Kimlik oluumunu tamamlad C) Gereksinim miktar D) Hayatn akn deitirecek olaylarn
D) Bamsz hareket edemedii D) Davrann kontrol edilmesi yaanmas
E) Davranlarn kontrol edemedii E) Davrann yapld ortam E) Dncelerin toparlanamamas
1. 4. 7.
Freuda gre, bugnk davranlara ekil Yaklama - yaklama atmasnda, kii iki Napolyon, Hitler, Mussolini gibi g gs-
veren gemi yaantlardr. rnein Van ekici hedeften birisine biraz daha yaknla- terisine dkn diktatrlerin hepsi ksa
Gogh; byk yalnzlklarn, dev aclarn, rsa, dierinin ekicilii de o lde zayf- boyludur. Ancak bu diktatrler emirleri al-
olaanst hznlerin ressamdr. lar ve bylece seimin yaplmas kolaylar. tndaki kimseleri uzun boylulardan semi
Bu parada atmann nlenmesi iin ve onlara kt davranmlardr.
Freud bu gryle aadakilerden
aadakilerden hangisinin yaplmas Bu kiilerin kulland savunma meka-
hangisini dile getirmektededir?
nerilmektedir? nizmas aadakilerden hangisidir?
A) Sanat eserinde bilinaltndaki d- A) Savunma mekanizmas kullanlmas
nceleri yanstr. A) Kt davranlar iin bahane bulun-
B) Seim yapma sresinin uzatlmas
mas
B) Baarl sanatlarla zdeim kurulma- C) Olayn nedenlerinin aratrlmas
B) Aalk duygusunun farkl bir alanda
ldr. D) Kararszln hedeflerden birinin lehi- dnlenmesi
C) Sanatnn eserleri ancak o kii tara- ne bozulmas
C) inden gelenin tam tersine davran-
fndan aklanabilir. E) Her seenein yok saylmas lar sergilemesi
D) Sanatlarn yetenekleri doutan ge- D) nceki ya dnemlerine gerilenmesi
lir. 5. E) Suun bir bakasna yanstlmas
E) Sanatlar toplum iinde tek bana ol- Tematik Alg Testi'nde denee yaklak yir-
duklarndan farkl davranrlar. mi belirsiz resim gsterilir ve her biri iin bir
yk oluturmas istenir. Denekten, hayal 8.
gcnn de yardmyla aklna gelen her Babasnn babalar gnn kutlamay unu-
tr yky anlatmas istenir. Test, kiinin tan Sevgi, kz kardei bu durumu hatrlat-
imgesel retimlerinde gerekleen temel tnda, "Aman canm, ben tatilde gzel bir
temalar aa karmak amacn tar. hediye alr, bizzat veririm. yle kuru kuru
Buna gre Tematik Alg Testi'nin amac telefonda kutlamak bana yakmaz, yoksa
2. aadakilerden hangisidir? unuttum sanma." diyerek durumu kurtar-
Komusunu kskanan kadnn ona ok maya almtr.
A) Bireyin kiiliini dolayl yollardan lmek
fazla ilgi gstermesi aadaki savunma B) Kiilik sorunlarna zm bulmak Sevgi'nin bu davran aadaki sa-
mekanizmalarndan hangisiyle akla- vunma mekanizmalarndan hangisine
C) Kiiliin gelitirilebilir bir nitelik olduu-
nabilir? rnektir?
nu gstermek
A) Bahane bulma D) Bireysel farkllklar en aza indirgemek A) Bahane bulma
B) Yanstma E) Zeka dzeyini belirlemek B) Yanstma
C) Yceltme C) Kart tepki gelitirme
D) Yn deitirme 6. D) Yceltme
E) Kart tepki gelitirme Ailesinin yannda ar derecede himaye E) Yn deitirme
edilen, her trl istei karlanan bir gen-
cin niversiteyi farkl bir ehirde okuma
durumunda kalmas onda gerginlik mey-
dana getirecektir. Bir yanda her isteinin 9.
karland bir ortamdan ayrlmama iste- I. Bir gencin paratle atlamay ok me-
3. i, dier yanda kendi bana kararlar ala- rak etmesi ancak yksekten korkmas
Anne ve babasnn misafirlerin bebeiyle bilecei bir ortamda yaama, geleceini II. Bir i yerinde hem takm ruhunun hem
ilgilendiini gren sekiz yandaki ocuk ekillendirme istei ayn gle karar ver- de rekabet ortamnn yaratlmas
hi yapmad halde parman emerek mesini zorlatrabilir.
Bu iki durum aadaki kavramlardan
dikkat ekmeye almtr. Bireyin bu durumu aadakilerden hangisiyle aklanabilir?
hangisiyle aklanabilir?
Bu durum aadaki savunma mekaniz- A) Yaklama - yaklama atmas
A) Yaklama - yaklama atmas
malarndan hangisine rnektir?
B) Duyarszlama B) Hayal krkl
A) Bahane bulma B) Yadsma C) Yaklama - kanma atmas
C) Hayal krkl
C) Hayal kurma D) Yn deitirme D) Kanma - kanma atmas D) Olumlu stres
E) Gerileme E) Engellenme E) Kanma - kanma atmas
13.
Carl Rogersa gre her insan doutan 15.
mutluluu arar, potansiyelini gerekle- Karn a ve paras olmayan biri, yiyecek
tirmek iin abalar, iyiye doru deime satan bir dkkanda olduunda alt benlik
insann doasnda vardr. Bir kimsenin yiyecei izinsiz almasn, st benlik ise
kendisi ile ilgili alglamalar onun benlik bi- asla byle bir ey yapmamasna gre dav-
lincini oluturur. Olumlu benlik bilinci iin ranr. alarsa alt benlik etkin olur, doyuma
koulsuz sevgi gereklidir. Koulsuz sevgi, ular. almaz, oradan uzaklarsa vicda-
11. bireyi ne yaparsa yapsn onun sevgi ve n rahatlar; ama doyuma ulamam olur.
niversite snavna hazrlanan bir renci saygya layk olduunun kabuldr. Bu tr Doyuma ulamam gd, bilin dna iti-
youn alma temposunun basks altn- sevgi iinde byyenlerin benlik anlayla- lir, ama orada varln srdrr. Ego den-
dadr. Bu srete kazanamama kaygs da r gl ve olumludur. geleyici bir zm bulmusa birey hem
vardr. Bu yaananlara bir de anne baba vicdani ynden rahat olur hem de doyuma
Rogersn bu yaklamnda temel ald
arasndaki geimsizlik eklenirse renci ular. Szgelimi, imdi paras olmadn,
gr aadakilerden hangisidir?
bunalr. Bu durumdaki kiide baz beden- sonra deyebileceini satcya syleyerek
sel ve ruhsal tepkiler grlr. A) Kiilik zellikleri doutan gelir. yiyecek alabilir.
Bu rencinin yaad durum aa- B) nsan doasnn iyi olmas uygun ev- Bu parada, aadaki kiilik kuramla-
daki kavramlardan hangisiyle akla- resel koullarla birletiinde olumlu ki- rndan hangisinin grlerine yer veril-
nr? ilik oluur. mektedir?
C) Beden yaps ve fizyolojik zellikler bi-
A) Gerileme A) Psikodinamik kuram
reyin kiiliini etkiler.
B) Yn deitirme B) Varoluu kuram
D) Bilinalt faktrler bireyin nasl bir kii-
C) Engellenme lik oluturacan belirler. C) renme kuram
D) Stres E) Kklk yaantlar bireyin kiiliini D) Gestalt kuram
E) Koullanma etkiler. E) Hmanistlik kuram
1. 4. 7.
Baz psikologlar kiilii, kaltm ve toplum- Heyecanl, sinirli, durgun olma" zellii Murat Bey, yurt dnda bir fuara katlmak
sal evrenin birleimi olarak aklamakta- "miza" kavramyla; "dalkavuk, yalanc, istemi, ancak ilgili lkenin vizesini alama-
dr. drst olma" zellii ise "karakter" kavra- d iin fuara katlamamtr.
myla ifade edilir.
Bu grn temelinde aadakilerden Bu parada sz edilen kiinin yaa-
hangisi bulunmaktadr? Bu paraya dayanlarak aadaki bilgi- d durum aadakilerden hangisine
lerden hangisine ulalabilir? rnektir?
A) Bireyin kiilii hormonlar ve fizyolojik
etmenlerce belirlenir. A) Kiilik miza ile karakterin toplamdr. A) atma B) Engellenme
B) Kiilii aklamak olduka gtr. B) Kiiliin bir blm olan miza zellik- C) Fobi D) Stres
leri toplumsal evrede ekillenir.
C) Kiilik, bireyin deneyimleri ve model E) Heyecan
olma sreleriyle oluur. C) Miza doutan getirilen zellikler
D) Kiilik, kltrlere gre farkllk gsterir. iken, karakter sonradan kazanlan ki-
ilik zellikleridir.
E) Kiiliin oluumunda hem kaltm hem 8.
de sosyal ortam etkilidir. D) Miza zamanla deiirken, karakter
zellikleri deimez. Bir arkadamn dn trenine davetliy-
dim. Yeni bir takm elbise almaya niyetlen-
E) Karakter bireyin doutan getirdii ki-
mitim. Bu i iin de hazrlk yapmtm.
ilik zellikleri olup zaman iinde de-
Sat eleman bana zerime tam olan bir
imez.
takm elbise kard. Giydiimde ok be-
endim. Sat elemannn getirdii ikinci
takm elbiseyi de ok beendim. kisini de
2. almaya niyetlendim. Ancak benim gcm
Bakalaryla kolay geinemeyen, kendini 5. birini almaya yetiyordu.
sevdiremeyen ve insanlar sevmeyen biri- Baz fobiler korkutucu deneyimlerden Bu parada sz edilen kiinin durumu
sinin Ben yalnzlktan holanrm. dedii kaynaklanr. Asansrde kalan biri, kapal aadakilerden hangisine bir rnektir?
gzlenmitir. yerde kalma korkusu edinebilir. Kalabalk-
A) Kanma - kanma atmas
Bu kiinin kulland savunma mekaniz- ta izdiham yaayanlar gzleyen bir kiide
kalabalk korkusu oluabilir. B) Hayal krkl
mas aadakilerden hangisidir?
C) Yaklama - kanma atmas
A) Bahane bulma B) Yn deitirme Bu parada fobilerin hangi zellii vur-
gulanmaktadr? D) Engellenme
C) Bastrma D) Yceltme
E) Yaklama-yaklama atmas
A) Nedeninin bilinmemesi
E) Kart tepki gelitirme
B) renmeye dayal olmas
C) Bireyin gndelik yaamn etkilememesi
D) Her bireyde gzlenebilmesi 9.
E) Takntl insanlarda grlmesi Ksa boylu ve tombul olanlar giriken,
yumuak huylu ve rahat; uzun ve zayf
olanlar, sklgan, sakin, kontroll; kaslar
gelimi, iri yapl olanlar ise grltl, sal-
3.
drgan ve aktif olur.
ki ocuu da kzamk olan anne tedavi 6. Bu grn temel dayana aadaki-
iin sadece bir kzamk inesine ulaabil-
"Kzgn olduu arkadana gc yetmeyen lerden hangisidir?
mitir.
ocuun, arkadann okul antasna zarar
A) Kiilik alnan eitimle ynlendirilebilir.
Bu annenin aadakilerden hangisini vermesi" aadaki savunma mekaniz-
yaamas beklenmez? malarndan hangisiyle aklanabilir? B) Beden yaps ile kiilik arasnda ban-
t vardr.
A) Kayg dzeyinin artmas A) Yanstma
C) Kiilik bilinalt faktrlere gre ekillenir.
B) Homeostasisin grlmesi B) Bahane bulma
D) Her birey kiiliini zgrce kendisi
C) atma durumunda kalmas C) dnleme oluturur.
D) Hayal krklnn gzlenmesi D) Yn deitirme E) Kiilik geliimi ocukluktan itibaren
E) Engellenme ile karlamas E) Gerileme balar ve yaam boyu devam eder.
13.
Stres tepkileri ortamda neler olduuna
bal olarak deil, insanlarn onlara nasl
tepki verdiine bal olarak ortaya kar.
Hissedilen eyler genel olarak dn- 15.
celerin paralelindedir. Olay ayn olduu Alt ay nce iimi kaybetmitim. Yeniden
halde farkl kiilerde farkl tepkiler ortaya ie girebilmek iin iki yere bavurdum.
kabilir. rnein ayn snavda zayf not al- Getiimiz gn iki i yerinden de beni
11. m iki renciden biri, "Bu snavda iyi not aradlar, bavurumun kabul edildiini ve
ocuklar ilk nce anna babalarndan etki- alamadm ama bir sonraki snavda baa- gn iinde ie balamam gerektiini
lenirler. Bu yzden ocuklarn eitiminde rl olacam." diye dnebilir. Dieri ise, belirttiler. yerinin biri oturduum yere
aile byklerinin rnek olmalar nemli rol "Ben bu dersi ne yapsam baaramyorum, yakn, dierinin ise creti iyi. Ama ben bu
oynar. mahvoldum." diye dnebilir. i yerlerinden hangisini seeceime karar
veremiyorum.
Bu parada ocuklarn aadaki savun- Bu paraya gre stresin oluumunda
ma mekanizmalarndan hangisini kullan- aadakilerden hangisinin etkili oldu- Bu kiinin yaad psikolojik atma-
dndan sz edilmektedir? u sylenebilir? nn nedeni aadakilerden hangisidir?
A) Yceltme A) atma yaamnn A) Kararsz kalma
B) Yn deitirme B) Sosyal evrenin B) Sabrsz davranma
C) zdeim kurma C) Ar uyarlmann C) Gdlenme
D) Bastrma D) Yan D) Hayal krkl
E) Yanstma E) Psikolojik faktrlerin E) Yetersiz uyarlma
1. BLM: SOSYOLOJYE GR
Sosyolojinin zellikleri ve Dier Bilimlerle likisi, Toplumsal Olay - Olgu 3
Toplumu Oluturan Unsurlar, Sosyolojinin Douu 5
Sosyolojinin Aratrma Yntemleri ve Teknikleri 7
Tarama 9
1. 4. 7.
Trkiyenin gelimi lkeler seviyesine Sosyoloji toplumu konu edinen bir bilimdir. Sosyoloji, bize nasl bir insan ile evlenme-
ulamas iin sadece Ekonominin geli- nsanlarn oluturduu toplumdaki her tr- mezi, hangi ilerde baarl olabilecei-
mesi gerekir. denilirse bu eksik bir tanm- l ilikileri, olaylar ve kurumlar kendine mizi, uymamz gereken ahlak kurallarnn
lama olur. konu edinmitir. neler olduunu gstermez. Sosyoloji yal-
Aadakilerden hangisi sosyoloji bilimi- nzca olup bitenlerin resmini karr.
Bu parada toplumsal olaylarn hangi
zellii vurgulanmaktadr? nin inceledii konulardan biri deildir? Bu parada sosyoloji biliminin hangi
A) Toplumsal deiimin nedenleri zellii vurgulanmaktadr?
A) Tek bir nedenle aklanamamas
B) Kiilii etkileyen faktrler A) Toplumsal yaam etkiledii
B) Her toplumun kendine zg olmas
C) Toplumsal kurumlarn oluum sreci B) Toplumsal sorunlarla ilgilendii
C) Bireye bask yapp davranlarn etki-
D) Farkl kltrlerin karlatrlmas C) Olmas gerekeni belirttii
lemesi
E) Toplumsal tabakalamann nedenleri D) Kendine zg aratrma ynteminin
D) Kat bir nedenselliin bulunmas
bulunduu
E) Toplumdan topluma deimesi
5. E) Normatif olmad
13.
Sosyolojik aratrmalara gre, her toplu-
mun bireylerinde bulunduu sanlan er-
genlik bunalm, baz toplumlarda daha az
15.
grlmektedir. Byle toplumlarda ocuk
belli bir yata hemen yetikin olarak top- Tarih, Fransz htilali'ni incelerken temelde
lumda yerini almaktadr. rnein krsal onun nasl olduunu ortaya koyma ama-
11. cndadr. Fakat tarihin yapt aklamalar
kesimde ocuk kk yata evlendirilmek-
Botanik bilimi hangi hava koullarnda tedir. Ergenlik bunalm bireysel deil, belli sadece inceledii olaya zgdr. Sosyolo-
hangi aacn ne kadar rn vereceini bir kltrn genlere tanmlad toplum- jinin amac ise toplumsal olaylar arasnda-
ok nceden syleyebilmektedir. Fakat sal konumla ilgilidir. O halde, insan ele ki nedensellik ilikilerini ortaya koymaktr.
hibir sosyal bilimci I. Dnya Sava'ndan alan her bilgi tr toplumu da gz nne Sosyoloji sadece Fransz htilali'ni deil,
ksa bir sre sonra II. Dnya Sava'nn - almaldr. genelde ihtilal olgusunun nedenlerini
kacan nceden syleyememitir. aratrr ve bu konuda sosyolojik yasalara
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
ulamaya alr.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- glardan hangisine ulalabilir?
glardan hangisine ulalabilir? Buna gre sosyolojinin tarihten farkl
A) Sosyolojik aratrmalarda etik ilkelere
olan yn aadakilerden hangisidir?
A) Tm bilimler ayn yntemleri kullanr- uyulmaldr.
lar. B) Sosyolojide kavram karmaasndan A) Toplumsal olaylar yer ve zaman belir-
B) Bilimler insan hayatn kolaylatrmay kanlmaldr. terek aklamas
amalamaldr. C) Toplumsal olaylar yine bir toplumsal B) Toplumsal olaylar tek nedene indirge-
C) Sosyal bilimlerin sonular kesindir. olayla aklanmaldr. yerek aklamas
D) Sosyal bilimlerde doa bilimlerine gre D) Sosyoloji toplumsal sorunlara zm C) Olan olduu gibi aklamas
ndeyide bulunmak gtr. yollar nerir. D) Toplumsal olaylar ynlendirmesi
E) Sosyal bilimler doa bilimleri gibi de- E) Sosyolojinin kendine zg aratrma E) Toplumsal olaylar inceleyip genelle-
ney yntemini kullanmaldr. yntemleri vardr. melere ulamas
1. 4. 7.
Kitle iletiiminde bir gazete, yaynevi ya da Sosyal grup, ortak amalarn gerekletir- 1662 ylnda ngiliz kuma tccar John
radyo alanlar, teknolojik gereklilikleri mek iin sosyal normlara ve deerlere uy- Graunt, insann farkl zellikleri zerine
gun olarak, karlkl rolleri yerine getiren
tamamlayarak ve gerekli dnmleri sa- deiik aratrmalara yol aan doum ve
kiilerden olumu, benzerlerinden ayrlp
layarak bir televizyon kanal oluturabilirler. kendi iinde btnleebilen bir topluluktur. lm olaylarn incelemek amacyla Lond-
ra kilisesinin kayt defterlerini kullanma
Bu durum toplumsal gruplarla ilgili ola- Buna gre aadakilerden hangisi
sosyal gruba rnektir? dncesini uygulamaya koydu. Bu olay
rak aadakilerden hangisine bir r-
toplumsal bilimlerin balangc olarak sim-
nektir? A) Bir ite almayanlar gesel bir anlam ifade etmektedir.
A) Zamanla deiebilir olmasna B) Markette alveri yapanlar
Bu olayn sosyal bilimlerin balangc
B) dl ve cezalarn iletilmesine C) Bir caddedeki kalabalklar
olarak grlmesinin temel nedeni aa-
C) Stat ve rollerin bulunmasna D) Lisede renim gren renciler
dakilerden hangisidir?
E) Bir ofiste alanlar
D) Ortak deer yarglarnn paylalmasna A) Sosyal gerein ancak baka bir sos-
E) Bireyin gereksinimlerini karlamasna yal gerekle aklanabilmesi
5.
B) Dinsel bilgilerin egemenliine son ver-
1750'li yllardan sonra buharn gcnn
mesi
2. kullanlmas ile sanayi devrimi meydana
gelmitir. 1789 ylnda Fransz htilali or- C) Akl ve mantk ilkelerine uygun al-
Toplumsal bilimler alanndaki yaynlar taya km ve ynetim ekilleri deierek malar yaplmas
bir yandan milliyetilik fikirlerinin, dier sosyal yap yeniden ekillenmitir. Sosyo-
D) Bilimsel yntemin sosyal olaylara ilk
yandan insan hak ve zgrlklerinin do- loji biliminin ortaya kmas da bu dneme
denk gelmektedir. kez uygulanmas
uunda ve yaylmasnda etkili olmutur.
zellikle liberalizmle gelen zgrlk ve Bu paraya gre sosyoloji biliminin E) Toplumsal bilimlerin konusunun insan
sosyalizmle gelen eitlik fikirleri demok- domasnda aadakilerden hangisi olmas
rasinin domasnda ve yaylmasnda etkili etkili olmutur?
olmutur. A) Kltrler aras temasn gereklemesi
Bu parada toplum bilimlerinin han- B) Ekonomik ve siyasal alanda hzl bir
deiimin yaanmas 8.
gi alanda deiime yol atndan sz
edilmektedir? C) Toplum bilimlerinin yntemlerinin ge- Gnmzde toplumsal yaamn her ala-
limesi nnda meydana gelen byk deiim ve
A) Eitim B) Aile C) Din D) Toplumsal stat ve rollerin deimesi dnmlerle birlikte ortaya kan sorun-
D) Siyaset E) Ekonomi E) Nesnel aratrmalarn gerekletiril- lar, bireyi yalnzlk duygusuna srklemek-
mesi tedir. Bireyin yalnzln gidermesine, top-
lumsal dnmlere ayak uydurmasna,
3. yaad toplumu ve dnyay daha iyi tan-
6.
Toplum yaamnn ve insanlar aras ili- Toplu halde yaamann bir sonucu olarak masna, onu anlamlandrmasna en byk
kilerin nasl iledii anlaldka savalar, btn insanlar hayatlar boyunca bir grup- yardm toplumsal gruplar yapmaktadr.
toplum ii atmalar, aile anlamazlklar, tan dierine girip karlar. Sabah aile gru- Parada toplumsal gruplarla ilgili aa-
ynetimde verimsizlik gibi ok nemli so- bunda gnlk hayatna balayan insan, i
daki ifadelerden hangisi vurgulan-
runlar daha bilimsel dzeyde ele alnr ve gruplarna ve arkada gruplarna katlarak
akam eve dner. Bu durum insann haya- mtr?
bu sorunlar nlemenin yollar bulunabilir.
t boyunca devam eder. A) Her toplumsal birlik bir grup olutur-
Bu parada toplumsal sorunlarn zl- Bu parada anlatlmak istenen ana d- maz.
mesi aadakilerden hangisine ba- nce aadakilerden hangisidir?
B) Toplumsal gruplarn ortak norm ve
lanmaktadr?
A) Sosyal yaam bireyin eitli gruplarla amalar vardr.
A) Farkl toplumlarn rnek alnmasna iliki kurmasna yol aar.
C) Bir toplumsal grupta yeler arasnda
B) Demokratik bir ynetime B) Sosyal gruplar karlkl olarak birbirle- benzerlik ne kadar oksa uyum da o
rini etkiler.
C) Toplumu ve insan konu alan bilimlerin derece yksektir.
C) Sosyal gruplar nesnel olarak ele alnp
gelimesine D) Toplumsal gruplar bireyin toplumda tek
incelenmelidir.
D) Toplumsal olaylarn tarafsz biimde bana olmadn hissettirerek onun
D) Toplum sosyal gruplarn bir araya gel-
incelenmesine mesinden olumutur. yaamna anlam katar.
E) Toplum bilimlerinin doa bilimleriyle E) Bireyin ait olduu gruplarda geerli E) Gruplarn birtakm toplumsal ilevleri
ibirlii yapmasna normlara uymas zorunludur. vardr.
9. 12. 14.
Komu, ky, aile ve akraba gibi topluluk- Toplumsal yaam her gn milyonlarca Sosyolojinin "bilimsel olduu kadar ideolo-
lara birincil toplumsal grup denir. Bu grup- insann aralarnda kurduklar miyarlarca jik bir karaktere sahip" olduunu savunan-
larda yelerin yz yze, scak ve samimi ilikiden oluuyor. u anda insanlarn kimi lar, 18. yzyl sonras toplumsal dnm-
ilikide bulunmas yelerin birbirini yakn- evleniyor, kimi doum yapyor, kimi okula lerin sosyoloji bilimini meydana getirdiini
dan tanmalarn ve birbirlerine balanma-
gidiyor... Ama bu milyonlarca deiik iliki vurgulamaktadrlar. Onlara gre sanayi
larn salar.
bir kargaaya yol amyor. Her ilikinin ne devrimi (sanayileme) sonucu ortaya -
Buna gre aadakilerden hangisi bi- sonu verecei taraflarca nceden kestiri- kan yeni toplum ve sorunlar, bu toplumun
rincil toplumsal gruplarn zelliklerin- lebiliyor. Bu ilikilerin erevesi toplumsal bilimini ortaya karmtr.
den biri deildir? gruplar iinde oluup biimleniyor.
Bu paradan aadaki yarglardan
A) likilerin resmiyetten uzak olmas Bu parada toplumsal gruplarn hangi hangisine ulalabilir?
B) Biz bilincinin gl olmas zellii vurgulanmaktadr?
A) Sosyoloji dier bilimlerin verilerinden
C) likilerde hukuk normlarnn etkili ol-
A) Birtakm stat ve rollerin olmas yararlanmak zorundadr.
mas
D) yelerin birbirini yakndan tanmas B) levinin zamanla deiebilmesi B) Sosyoloji bilimsel bir temele sahip de-
C) Birincil ya da ikincil olmas ildir.
E) Gl bir dayanmann olmas
D) Toplumsal dzene katk salamas C) Sosyoloji hzl deien ekonomik geli-
10. melerin sonucunda ortaya kmtr.
E) yelerinin ihtiyalarn karlamas
Toplumsal gruplar bireyin yaants iin ka- D) Sosyoloji bireysel deil toplumsal so-
nlmazdr. Bir gn ierisinde birok top- runlarla ilgilenmelidir.
lumsal gruba deiik ihtiyalardan veya et- E) Sosyoloji yalnzca bir siyasi gr sa-
kinliklerden dolay girer karz. Bylece her vunan sosyologlarca kurulmutur.
girdiimiz toplumsal grup bize kar bir grev
yerine getirmi olur. Bizler de girmi olduu-
muz toplumsal gruplarda, o grubun amacna
gre sorumluluklarmz yerine getiririz.
Bu parada toplumsal gruplarn hangi
zellii vurgulanmaktadr? 15.
A) nsann beklentilerini ve gereksinimle-
13. 19. yzylda sanayi devriminden sonra,
rini karlamas Bir futbol takmnda her oyuncunun grevi toplumsal yapy zmlemek ve bir an-
B) Birtakm stat ve rollerinin bulunmas vardr, hibirisi ayn zamanda komaz, h- lamda da sanayi toplumunun savunucusu
C) Toplumsal deerlere gre ekillenmesi cuma gemez. Hcuma geildiinde her olmak, bylelikle toplumun sorunlarnn
oyuncu ne yapacan bilir. Her oyuncu zmnde rol almak, toplumsal deime
D) Toplumsal deiime katk salamas
kendi bana buyruk hareket ederse, or- ve gelimenin genel yasalarn tespit edip
E) Bireyin kimlik ve kiiliini gelitirmesi
taya bir takm oyunu kmaz. Ne yaptn ngrler elde etmek, sosyoloji biliminin
bilmeyen deiik kyafet ve grnmlerde- temel amalar olarak belirginlemiti.
11. ki insanlar, dzensiz bir biimde koturup Bu paradan aadaki sonulardan
Grubun eidine gre, grup yelerinin uy- dururlar. hangisine ulalabilir?
mak zorunda olduu resmi ya da resmi ol-
mayan kurallar vardr. Grup ii ilikiler belirli Bu paraya dayanlarak toplumsal A) Sanayi devrimi sosyal bilimlerin ve
kurallara gre dzenlenir ve bu kurallara gruplarla ilgili olarak aadaki yarglar- sosyolojinin zayflamasna neden ol-
uyulup uyulmadnn belirlenmesi grubun dan hangisine ulalabilir? mutur.
devam ve dzeni asndan zorunludur. A) Beklentileri karlayamayanlar zaman- B) Sosyoloji kurulu yllarnda pratik
Bu parada toplumsal gruplarn hangi la ortadan kalkar. amalara ve toplumsal sorunlara y-
zellii vurgulanmaktadr? B) yeler kendilerinden beklenen davra- nelik, ilevsel bir bilimdir.
A) Farkl stat ve rollerin bulunmas nlar yaptklarnda anlamldr. C) Sosyoloji kurulu yllarnda nesnel ol-
B) yelerini sosyalletirmesi C) Belli amalar gdlenme ile ortaya - makta zorlanan bir bilim olmutur.
C) yelerin farkl saygnlklarnn olmas kar. D) Sosyoloji toplumsal olaylardan genel
D) Toplumsal kontroln normlarla salan- D) Statlerin deeri ayndr. sonulara ulamaya alr.
mas E) Toplumsal dzenin devamna katk E) Sosyoloji nesnel yntemleri olan bir bi-
E) En az bir amacnn olmas salar. limdir.
15. B 14. C 13. B 12. D 11. D 10. A 9. C 8. D 7. D 6. A 5. B 4. E 3. C 2. D 1. A Cevaplar
1. 4. 7.
Bir sosyolog, aratrd konunun zellik- zel bir konu zerinde yaplan bilimsel bir "Gelir ve eitim dzeyi yksek ailelerde
lerini dierlerinden ayrmak zorundadr. incelemedir. Snrlar belirlenmi tek bir ocuk says azdr." yargs ile "Ailelerin ve
Bylece konularn karkl nlenerek konunun derinlemesine aratrlmasdr. eitim dzeyi arttka ocuk saysnn azal-
aratrmann gvenilirlii artm olur. Bu yolla sosyal olgu ya da grubu belirli bir mas beklenir." yargs birbirinden farkldr.
Sosyoloji, olaylar ve olgular arasnda iliki
planla ve tm ayrntlaryla somut olarak
Bu parada sosyologlarn aadaki kurarken ikinci anlay benimsemektedir.
incelemek mmkn olur.
ilkelerden hangisine dikkat etmesi ge-
Buna gre, sosyolojik aratrmalarda
rektiinden sz edilmektedir? Bu parada sz edilen aratrma yn- aadaki ilkelerden hangisine uyulma-
temi aadakilerden hangisidir? s beklenir?
A) Aratrma alann snrlama
B) Kavram karmaasndan kanma A) Anket A) Olgular birer eya gibi ele alnmaldr.
C) Nesnel davranma B) Sosyometri B) Olgular olaslkla aklanmaldr.
D) Genellenebilir sonulara ulama C) Monografik inceleme C) Nedensellik ilkesine nem verilmelidir.
E) Olaylar ok nedenli olarak ele alma D) Katlml gzlem D) Olgular aratrrken tarafsz olunmaldr.
E) Olay incelemesi E) Olgular aratrrken deneysel yntem
kullanlmaldr.
8.
Bir aratrmac, seim ncesinde semen-
2. lerin eilimlerini renmek amacyla bir
5. soru formu hazrlam ve bu soru formu-
Bir fabrika incelemesinde aratrmac be- nu semenlere vererek cevaplamalarn
lirli bir sre aratrd fabrika iileri ile Bir sosyolog herhangi bir aratrma yap- istemitir. lke genelindeki tm bireylere
birlikte yaamtr. madan nce o aratrma ile ilgili tek tek ulamas mmkn olmadndan, belirli bir
bilgi toplamal ve daha sonra bu bilgiler yntemle seilen bir ksm semen zerin-
Bu aratrmacnn kulland yntem de inceleme yapmtr.
nda ulat sonucu topluma genelle-
aadakilerden hangisidir?
melidir. Bu aratrmada hangi veri toplama tek-
A) Tmevarm nikleri kullanlmtr?
Bu parada sz edilen aratrma yn-
B) Olay incelemesi temi aadakilerden hangisidir? A) Deney - Sosyometri
C) Sosyometri B) Tmevarm - Tmdengelim
A) Katlml gzlem
D) Anket C) Grme - Olay incelemesi
B) Olay incelemesi
E) Katlml gzlem D) Anket - rneklem alma
C) Sosyometri
E) Katlml gzlem - Sistematik gzlem
D) Tmdengelim
E) Tmevarm
9.
Aratrmac, inceledii konuyla ilgili olarak
3. o zamana kadar sahip olduu bilgileri bilmi-
yormuasna davranmak zorundadr. Bir
Bilimsel aratrmalarda nesnel sonulara sosyoloun, "Bildiim eyleri bilmiyorum;
ulaabilmek iin, inceleme konusuna uy- kaldrm olduum rtleri yeniden gzle-
gun yntemin seilmesi nemlidir. rimin nne seriyorum." sz toplum bilim-
6. ciye yol gstermesi bakmndan nemlidir.
Buna gre bir ky ailesinin seilerek Bir snftaki rencilerin, bir i yerinde
ayrntl bir biimde incelenmesi iin Bu parada toplum bilimcilere aada-
alanlarn veya yurtta kalan rencilerin kilerden hangisi nerilmektedir?
aadaki yntemlerden hangisi uygu- birbirleriyle ilikilerinde sempati-antipati,
lanmaldr? ilgi veya ilgisizliklerinin aratrlmasnda A) Aratrma konusunu snrlamalar
A) Monografik inceleme aadaki veri toplama tekniklerinden B) n yarglardan arnk olmalar
hangisinden yararlanlmaldr? C) Kavram karmaasndan kanmalar
B) Sosyometri
A) Katlml gzlem B) Anket D) Aratrma konusuna uygun bir yntem
C) Tmdengelim
semeleri
D) Anket C) Tmdengelim D) Sosyometri
E) Toplumdaki nedensellik ban ortaya
E) Sistematik gzlem E) Tmevarm karmalar
11. 15.
1950'li yllarda, lkemizde niversite re- Byk kentlerdeki gecekondularda ya-
tim yelerinin nclnde ok sayda k-
13. ayan rencilerin niversite snavlarn-
yn toplumsal yaps incelenmitir. Bu in- Le Play, aratrmasna konu olarak ii daki baarszlklarn incelemek iin bir
celemelerde her bir kyn genel nfusuyla ailelerini almtr. Nedeni ise iilerin top- gecekondu blgesine gidip baarszln
kadn ve erkek nfusu, kydeki okur - yazar lumun byk ounluunu oluturmasdr. arkasndaki nedenler bir toplum bilimci
insan says, byk ve kkba hayvan Aratrmac, aratrma iin setii ailelerle tarafndan aratrlmtr. Gelir dkl,
says, hane bana den arazi miktar, tek tek grerek derinlemesine bir incele- sosyalleme sorunlar, alma imknnn
kyde ekilen balca rnler, kyn sorun- me yapmtr. Bu ekilde elde ettii veriler- olmamas, ktphaneden yararlanama-
lar ayrntl bir ekilde belirlenmi, sonular den yola karak yaad toplumdaki tm ma, zel ders alamama gibi pek ok fakt-
saysal olarak ifade edilmitir. ii aileleri iin genellemelere varmtr. r gecekonduda yaayan rencilerin ba-
arszlk nedenleri olarak tespit etmitir.
Bu parada sz edilen aratrmada Le Playin bu aratrmasnda kulland
aadaki yntemlerden hangisi kulla- aratrma yntemleri aadakilerden Bu aratrmada aadaki yntemler-
nlmamtr? hangisidir? den hangisi kullanlmamtr?
1. 4. 7.
Durkheim iinde yaad gruba, topluma Bir sosyal bilimcinin su, din, rk ayrm, Sosyolojinin amalarndan balcala-
salam, gvenilir, sk balarla bal olan siyaset gibi konulardaki sosyolojik ara- r; toplumlar zaman ve yer bakmndan
insanlarn intihar etmelerinin daha g trmalarda kendi duygularn, beklentilerini nesnel ve somut koullar iinde anlamak,
olacan ne srmektedir. aratrmaya katarak tarafszln ortadan toplumlarn tarih iinde geirmekte olduk-
kaldrma riski, fizikinin maddeyi aratrr-
lar deiimin etkenlerini ve dorultusunu
Bu gre gre sosyoloji bilimi aa- ken tarafszln ortadan kaldrma riskin-
aklamaktr. Ayrca toplumlararas ben-
daki bilimlerden hangisinden yararlan- den daha oktur.
zerlikleri saptayp genellemelere varmak
maldr? Bu parada sosyal bilimlerde aada-
ve bylece insanlara toplumlarn deime
A) Tp B) Antropoloji kilerden hangisinde glkle karlal-
sreci zerinde etkili olma olana suna-
dndan sz edilmektedir?
C) Corafya D) Psikoloji rak ngr imkn salamaktr.
A) Toplumsal yapnn srekli deimesi
E) Hukuk B) Olgular deney yntemiyle incelemesi Bu paraya dayanlarak aadakiler-
den hangisinin sosyolojinin amalarn-
C) Nesnel deerlendirmelerde bulunmas
2. dan biri olduu sylenemez?
D) Konularn toplumdan topluma dei-
mesi A) Toplum hakknda genellemelere ula-
Sosyoloji toplum, toplumsal yap, toplum-
mak
sal iliki ve bunun dourduu sonular E) Uygun yntemlerin bulunmamas
inceler. Sosyoloji toplumun bilimsel olarak B) Toplum hakknda ndeyide bulunmak
aklanp anlalmas grevini de zerine 5. C) Somut gereklikleri aratrmak
alm bir bilimdir. D) Toplumlar karlatrmak
Sosyoloji toplumu bilimsel olarak akla-
Buna gre aadakilerden hangisi yan ve onun anlalmasn salayan bir bi- E) Toplumlarn nasl olmas gerektiini
sosyoloji biliminin zelliklerinden biri limdir. nsanlar tarih boyunca evrelerinde belirlemek
deildir? meydana gelen olaylarn nedenlerini an-
lamaya almlardr. inde yaadmz
A) Tek tek olaylardan yola karak genel- toplumu, gruplar, kurumlar anlayp ak-
lemelere ulama lamak iin sosyolojiye ihtiyacmz vardr.
B) Olmas gerekeni ortaya koyma Bu parada sosyoloji bilimine hangi ne-
C) Toplumsal olaylar nedensellik ilikisi denle ihtiya duyulduundan sz edil-
iinde btn olarak ele alma mektedir?
D) Nesnel bilgilere ulama A) Toplumsal yapy kavrama istei
E) Toplumda meydana gelen olaylar ok B) Kiiyi anormal davranlardan koruma
ynl inceleme abas
8.
C) Olmas gerekene ilikin gr bildirme
D) Tarihe aklk getirme gereksinimi Sosyolojinin, olaylar zaman ve yer gste-
3. rerek aklamak gibi bir amac yoktur. O
E) Kltrleri karlatrma istei
Sosyolojik bir aratrmann bulgular dier incelemeleri sonucu birtakm deimez
aratrmaclar tarafndan da aynen ve ks- yasalara ulama abasnda olan pozitif
men tekrarlanabilir olmaldr. Ayn konum-
6. bir bilimdir. rnein eitli toplumlarda var
da, ayn rneklem zerinde, ayn teknik- Bir siyasi partinin bakan ya da ynetim olan gecekondu olayndan ziyade genel
lerle, belli bir zaman sresi iinde benzer kadrolar deise ya da partiden ayrlsalar olarak "gecekondu olgusuyla" ilgili sonu-
bulgular elde edilmelidir. dahi grup varln srdrebilir. lara ulamaya alr.
Bu parada sosyolojik aratrmalarda Paradan toplumsal grupla ilgili aa- Bu parada sosyoloji biliminin hangi
aadakilerden hangisinin gerekli ol- daki ifadelerden hangisine ulalr? zellii vurgulanmaktadr?
duu vurgulanmaktadr? A) Grubun sreklilii bulunur.
A) Her toplumu kendi gereklii iinde in-
A) Aratrma konusunu snrlama B) Grup yeleri karlkl ilikide bulunur- celemesi
lar.
B) Kavramlar ak seik tanmlama B) Nesnel olmas
C) Bireyler baz gruplara atanma yoluyla
C) Gvenilir ve geerli sonulara ulama ye olurlar. C) Toplum hakknda ngrlerde bulun-
D) Toplumsal deiimi gz nnde bulun- mas
D) Baz gruplara katlm snavla gerekle-
durma ir. D) Olmas gerekeni incelememesi
E) abucak sonuca ulama eiliminden E) Grup, yelerinde gruba zg bir kimlik E) Toplum hakknda genellemelere ula-
kanma gelitirerek grup bilinci oluturur. mas
9. 12. 14.
Kk gruplarda bireyler arasndaki yak- Durkheim "ntihar" adl eserinde, intiha- Aratrmac, aratrma konusu hakknda
lama ve uzaklama modellerini akla- rn toplumsal bir olgu olduunu, nedenini bir bilgiye sahip deilse, elde ettii say-
may salayan bir aratrma tekniidir. bireyde deil toplumda aramak gerekti- sal verileri yorumlayamayacak veya yanl
Grup ii dayanmay tespit edip geimsiz- ini savunur. nk bir toplumdaki inti- yorumlayacaktr. Bu durum toplum ile ilgili
lik derecesini, kimin lider zelliini tad-
har olaylarnn miktarnn yllara gre ok sorunlarn zmlenmesine de yansya-
n, hangi bireylerin birbirleriyle daha ok
deimediini ve intiharn bireyin dinine, cak, ileri srlen zm nerileri topluma
iletiimi olduunu bu teknikle renmek
mmkndr. rnein okulda uygulanacak ailesine, devletine ballyla ters orant- uygunluk gstermeyeceinden, belki de
bu teknikle birbirleriyle iliki iinde olan l olduunu, toplumdaki intihar miktarnn daha fazla sorunun ortaya kmasna ne-
bireyleri saptayarak baarnn ykselmesi toplumun o dnemdeki antik yapsyla ili- den olacaktr.
salanabilir. kili olduunu kefetmitir.
Bu parada anlatlanlar, sosyolojide
Parada sz edilen aratrma teknii Durkheim'in bu yaklamnda temel ald aratrma yaparken aadakilerden
aadakilerden hangisidir? gr aadakilerden hangisidir? hangisinin gerekli olduuna iaret et-
A) Mlakat B) Olay incelemesi mektedir?
A) Toplumsal olaylar bir eya gibi incelen-
C) Sosyometri D) statistik melidir. A) Aratrma konusunun snrlarn belir-
E) Anket B) Toplumsal olaylar her toplumun kendine lemenin
zgdr. B) Doru olup olmad belirlenebilir bir
10.
C) Toplumsal olaylarn deiebilirlii gz hipotez oluturmann
lkel ve geleneksel toplumlarda aratr- nnde bulundurulmaldr. C) Fiziksel olaylarla sosyal olaylar arasn-
ma yapan toplum bilimciler toplumu "bir
yabanc gibi dtan" izleyebilecekleri gibi D) Toplumsal olaylar saylarla ifade edilebilir. daki fark kavramann
"toplumun bir yesi gibi yaayarak" da in- E) Toplumsal olaylarn nedeni dier bir top- D) Aratrma tekniini eitlendirmenin
celeyebilirler. lumsal olaydr. E) nceleme alannn bilgisine sahip ol-
Bu parada toplum bilimcilerin kulland mann
hangi yntemlerden sz edilmektedir?
A) Anket - Tmevarm
B) Monografik nceleme - Olay ncelemesi
C) Tmdengelim - Sosyometri 15.
D) Doal gzlem - Katlml gzlem Sosyoloji;
E) rneklem alma - Analoji zellikle eitim, ticaret, ynetim, si-
yaset, medya gibi toplumsal ilikilere
13. daha ak mesleklerden olanlarn ba-
11.
Fazla retilen bir rnn fiyat dme arlarn artrr.
Eskiden dnler bireyin toplumsal ko-
eilimine girer. Fiyat dnce az parayla Toplumsal gruplar, snflar, kurumlar,
numuna gre krk gn krk gece ya da
gn gece yaplr, fakirlere yemekler, ok sayda rn alnr. Bu durum parann deerleri, bireyler aras iliki ve etkile-
hediyeler datlrd. Dn sayesinde bi- deerinin artmas demektir; ancak bu da imde rol oynayan etkenleri ve iinde
reyler arasnda dayanma artard. Oysa ihracatn azalmasna neden olur. hracat yaad toplumsal yapy yakndan ta-
gnmzde dnler azalm sadece ni- azalnca retim de azalr. retimin azal- nmaya yardmc olur.
kah yeterli hale gelmitir. ou yerde de mas isizlii dourur. sizlik ise berabe- Toplumun ynlendirici roln, toplum-
nikah sonras yaplan dn yemeinde rinde toplumsal sorunlara yol aar. sal gruplarn benzerliklerini, farklklar-
misafirler kendi masraflarn kendileri kar- n, gizli ya da ak atmalarn gere-
lar olmulardr. Bu paraya dayanlarak toplumsal olay-
e uygun olarak alglamay salar.
larla ilgili olarak aadakilerden hangi-
Bu parada sosyal olaylarn hangi zel- Bu bilgilerde sosyoloji biliminin hangi
si sylenemez?
lii vurgulanmaktadr?
zellii vurgulanmaktadr?
A) Zaman iinde deitii
A) Toplum iinde zamanla deimesi
B) Bir gesindeki deiimin dier geleri A) Olan incelemesi
B) Birden ok nedenin olmas
etkiledii B) Pratik yaama katk salamas
C) Bireye bask yaparak davranlarn et-
kilemesi C) Genel yarglar ifade ettii C) Kendine ait ynteminin bulunmas
D) Saylarla ifade edilebilmesi D) Bireyi etkiledii D) Normatif olmamas
E) Toplumdan topluma deimesi E) Neden-sonu ilikisinin bulunduu E) Bireysel olaylarla ilgilenmemesi
1. 4. 7.
Sosyoloji "Hangi toplum modeli iyidir?", Hukuku, ekonomist, tarihi, siyaseti eer Gnmzde ilkel yntemlerle retim ya-
"Hangi toplumsal deerler iyidir?" ya da toplumsal davranlar konusunda bilgi sa- pan firmalar, fazla kazan salayamazlar.
"Toplumsal deerler nasl olmaldr?" gibi hibi deilse baarl olma anslar olduka nk teknolojik yeniliklerden yararlanan
sorular sormaz. Toplumsal yapnn ve top- dktr. Baar iin sosyoloji biliminin ve- firmalar daha hzl ve daha ucuza retim
lumsal deerlerin niteliini aratrr. rilerinden yararlanmak dier toplum bilimci- yapmaktadrlar. Bu nedenle firma yneti-
ler iin ncelikli bir konu olmaldr. cileri, dier firmalar gibi teknolojik yenilik-
Bu parada sosyoloji biliminin hangi
Bu parada toplum bilimleriyle ilgile- lerden yararlanmak zorundadrlar.
zellii vurgulanmaktadr?
nenlere aadakilerden hangisini yap- Bu parada toplumsal olaylarn hangi
A) Deney yntemini kullanmamas malar nerilmektedir? zellii vurgulanmaktadr?
B) Normatif olmamas A) Toplumu btn olarak incelemeleri A) Toplumdan topluma deimesi
C) ngrde bulunmas B) Nesnel bir tutum izlemeleri B) Bireye ve kurumlara bask yapmas
D) Toplum bilimleriyle ilikili olmas C) Sosyoloji bilimiyle ilikili olmalar C) Nesnel yntemlerle incelenebilmesi
E) Genellemelere ulamas D) Sosyolojinin yntemlerini kullanmalar D) Saylarla ifade edilebilmesi
E) Aratrma alann snrlamalar
E) Toplumdan kaynaklanmas
2. 5. 8.
Bir sosyolog yapt aratrmayla, ince- I. Ekonomik krizlerin olduu her dnemde Birok yldan beri sosyologlar arasnda,
ledii grup iindeki bireylerin birbirleriyle ailelerde boanma oranlar artmaktadr. sosyolog iin uygun roln ne olmas ge-
ilikilerini incelemek istemitir. zellikle
II. Yunanistanda ekonomik kriz yaan- rektii konusunda heyecanl tartmalar
grup iinde sevilen veya sevilmeyen, var-
maktadr. olagelmektedir. zerinde anlamazla
sa dlanan bireyleri belirlemeye ynelik
O halde Yunanistanda boanma oran artar. dtkleri sorunlardan biri udur: Sosyo-
sorular yneltmi ve grup ii dayanma
loglar toplumsal olaylarn ve sosyal ya-
biimini analiz etme imkn bulmutur. Burada verilen aratrma yntemi iin
plarn tarafsz gzlemcileri mi olmaldr;
aadakilerden hangisi sylenebilir?
Bu parada sz edilen sosyoloun yoksa ahlaken onlar deerlendirmeli ve
kulland aratrma yntemi aadaki- A) zelden zele giden analoji yaplmtr. eletirmeli midir? Sosyolog deerden ba-
lerden hangisidir? B) Soyut ilikiler ortaya konmutur. msz m veya deerlere sahip mi olma-
C) zelden genele giden tmevarm kul- ldr?
A) Sosyometri
lanlmtr. Sosyologlarn tarttklar bu sorun aa-
B) Katlml gzlem
D) Sonular saysal olarak ifade edilmitir. daki aratrma ilkelerinden hangisiyle
C) Olay incelemesi ilgilidir?
E) Genelden zele giden tmdengelim
D) Anket A) Nedensellik B) Seicilik
kullanlmtr.
E) Monografik inceleme
C) Apaklk D) Nesnellik
6. E) Olgusallk
3. Demokrasinin belirli tarihler arasnda ge-
liimini incelemek tarih biliminin grevidir.
9.
Durkheim, toplum bilimlerinde aratrma-
ya balamadan nce sosyal olaylar hak- Demokratik sistemin genel karakterini ve Sosyoloji insanla ilgili bir bilimdir. Ancak
knda hibir ey bilmiyormuasna ha- niteliklerini belirlemek ise sosyolojinin ala- onun konusu birey deil, toplumun kendi-
reket etmemizi, bireysel deneyimlerimiz nna girer. sidir. Baka deyile sosyoloji tek insanla
sonucu elde ettiimiz bilgilerden zihnimizi Bu paraya dayanlarak aadaki ge- ilgilenmez. Onun ilgilendii en az iki veya
soyutlamamz gerektiini syler. nellemelerden hangisine ulalabilir? daha ok kiinin karlkl ilikileridir.
Durkheim sosyal aratrmalarn hangi A) Sosyoloji olmas gerekeni incelemez. Buna gre aadakilerden hangisi sos-
zellii tamas gerektiini vurgula- B) Sosyoloji tarihe yn veren nemli olay- yoloji biliminin ilgilendii bir konu de-
mtr? larla ilgilenir. ildir?
11. 15.
Bir sosyolog olarak benden bir blgenin Bir sosyolog, aile zerinde yaplan bir
geri kalmlnn nedenlerinin aratrlma- aratrmada son be ylda boanma oran-
sn isteseler, ilk nce blgenin gemiiyle larnda bir dme tespit etmitir. Aratr-
ilgili bilgiler toplarm. Daha sonra orada may yapan sosyolog bu durumu; aile ii
yaayan insanlarla grp duygularn, dinamiklerin artmasna, sosyal yapnn
13. glenmi olmasna dayandrmtr. An-
dncelerini, tutumlarn aratrrm. Geri
kalmln nedenini blgenin fiziki zellik- Deney ynteminde her olayn bir sebebi cak daha sonraki aratrmalarda evlilik
leri olabilecei ihtimalini gzard etmem. bulunduu ve ayrc artlar altnda dai- oranlarna bakldnda son be ylda
Bununla beraber kalknmay olanakl kla- ma ayn olaylarn meydana gelecei var- ciddi bir azalmann olduu gzlenmitir.
cak kanuni dzenlemelerin yaplp yapl- saylmaktadr. Ancak toplumsal gereklik Boanma oranlarndaki dkln en
madna da dikkat ederim. hakkndaki nedensel bantlarda doa nemli sebeplerinden biri olarak evlilik
bilimlerindeki kadar kesin sonular vere- oranlarndaki d olabileceine dikkat
Bu gr savunan sosyolog aada- cek uygunluk olmadndan, sosyolojide ekilmitir.
kilerden hangisini vurgulamaktadr? deney ynteminin kullanlamadn syle-
Bu parada sosyolojik aratrmalarda
A) Toplumsal olaylar bir eya gibi ele al- memiz gerekir.
aadakilerden hangisine dikkat edil-
narak incelenmelidir. Buna gre sosyoloji biliminde deney mesi gerektii vurgulanmaktadr?
B) Aratrma yaplrken toplumsal olayla- ynteminin kullanlmamasnn nedeni
A) Problem tespitinin yaplmasna
rn deiebilirlii gz nnde bulundu- aadakilerden hangisidir?
rulmaldr. B) Aratrmann amacna uygun ynte-
A) Bireysel olaylarn incelenmesi min seilmesine
C) Sosyolojik aratrmalarda aratrma
B) Evrensel sonulara ulalmas C) Toplumsal sorunlara zm retilebi-
evreni snrlandrlmaldr.
C) Toplumun kat bir gerekircilikle incele- lecek konularn seilmesine
D) Toplumsal olaylar tek bir nedenle ak-
nememesi D) Etik ilkelere uyulmasna
lanmamaldr.
D) Nesnel tutumdan saplabilmesi E) Sosyal olaylar etkileyebilecek dier
E) Toplumsal olaylar saylarla ifade edile-
bilmelidir. E) ok sayda toplum bulunmas etkenlerden arndrlmasna
1. 4. 7.
Sosyalleme, bireyin iinde doduu top- Yzyze, kiisellik iermeyen, duygusal et- Toplum yaamnn varl sosyal ilikilerle
lumun kltrn tm geleriyle birlikte - kileim ykl, karlar aan ilikilere birin- balar ve srer. Sosyal ilikileri dier ili-
renmesi ve benimsemesidir. cil; resmi, snrl, dar kapsaml, aklclk te- kilerden ayran temel zellik, iliki iinde
meline dayal ilikilere ikincil ilikiler denir. olan insanlarn birbirlerinin varln kar-
Buna gre aadakilerden hangisi sos-
lkl olarak onaylamalardr.
yallemenin amalarndan biri deildir? Buna gre ilikilerin birincil ve ikincil
olarak snflanmasnda aadakilerden Buna gre aadakilerden hangisi sos-
A) Bireye toplumsal rollerini retme yal ilikiye rnek deildir?
hangisi lt alnmaktadr?
B) Toplumun srekliliini salama A) Bir babann ocuuyla konumas
A) likinin sresi
C) nsanlar birbirine yaklatrma B) Bir ocuun bilgisayarda oyun oynamas
B) likinin resmi normlarla belirlenip belir-
D) Bireyde belli deerler oluturma C) Bir tezgahtarn mteriye mal satmaya
lenmemesi
E) Bireyi toplumsal sapmaya ynlendirme almas
C) likinin kara dayanp dayanmamas
D) Bir alann mdryle tartmas
D) likinin samimi olup olmamas E) Bir turist rehberinin mze hakknda so-
2. E) likinin olumlu ya da olumsuz olmas rulan sorulara cevap vermesi
Bireyin topluma almas, toplumun bir ye-
si olmas, topluma uyum salayabilmek
iin gerekli bilgileri, kurallar, alkanlklar,
5. 8.
deerleri, inanlar renmesi ve benimse- Otobs duranda bekleyenler, toplu halde Fransa'da 2 yandayken kaybolan ve or-
mesi durumuna "sosyalleme" denir. otobse binerler, sinema, tiyatro salonu- manlk bir alanda yaamak zorunda kalan
nu dolduran insanlar bir kalabalk topluluk Anna 13 yandayken bulunmutur. Yllar-
Buna gre aadakilerden hangisinde
olutururlar. Bu insanlardan ikisinin birbirini ca profesyonel dil ve uzman eitimi verilen
baarl bir sosyallemeden sz edile-
fark etmesi, bakalarna gre davranla- Anna, btn abalara ramen konuma
mez?
rn deitirmesi, birbirleriyle konumalar yetenei 4 yandaki bir ocuunkinden
A) Bayramlarda byklerin ziyaret edil- yeni bir toplumsal iliki sreci balatr. ileri gidememitir. Toplumsallaamayan
mesi Anna'nn geliimi hep snrl kalmtr.
Buna gre aadakilerden hangisi sos-
B) Otobse binmek iin srann sonuna yal ilikinin zelliklerinden biri deildir? Bu paradaki rnee dayanlarak sos-
girilmesi yallemeyle ilgili aadaki yarglardan
A) En az iki insann olmas
C) Oturulan sitenin kurallarna uyulmas hangisine ulalabilir?
B) nsanlarn birbirinden haberdar olmas
D) Ktphanede yksek sesle konuul- A) Belirli ya dnemlerinde gerekleir.
mas C) likilerin uzun sreli ve gl olmas B) Gelimi toplumlarda gzlenir.
E) Zenginlerin toplumdaki yoksul insanla- D) likinin belirli bir sre devam etmesi C) Bireyin kimliini oluturur.
ra yardm etmesi E) nsanlarn etkileim iine girmesi D) Baaryla tamamlayamayanlar toplum-
dan dlanr.
3. 6. E) Gdlenme dzeyi nemlidir.
Her gn evde, i yerinde, markette, yolda Bir ailedeki kar koca veya iki karde ara-
deiik kiilerle trl ilikilerde bulunuruz. sndaki ilikilerde, eler veya kardeler 9.
Bu ilikilerden bir ksm toplumsal nitelikte tm kiilikleri ile ilikiye katlrlar. Oysa I. Arkadalk, aile, komuluk gibi grup-
iken, bazlar toplumsal nitelik tamamak- bir vergi dairesinde vergi memuru ile ver- larda grlen ilikilere birincil ilikiler
tadr. gisini demekte olan ykml arasndaki denir.
toplumsal ilikide taraflar kiiliklerinin ok II. Devlet, okul, ehir gibi gruplarda gr-
Aadakilerden hangisi toplumsal bir
snrl bir ynyle katlrlar. len ilikilere ise ikincil ilikiler denir.
iliki nitelii tamamaktadr?
Bu parada toplumsal ilikiler aa- Buna gre aadakilerden hangisi bi-
A) retmenin snfta rencilere bir soru
dakilerden hangisine gre snflandrl- rincil ve ikincil ilikiden sadece biri iin
sormas
maktadr? geerlidir?
B) Televizyonda yarma programnn iz-
lenmesi A) likilerin sresine A) likinin bir sre devam etmesi
C) Hasta ziyaretinde bulunulmas B) likilerin birincil ya da ikincil oluuna B) En az iki insann bulunmas
D) ki arkadan telefonda grmesi C) likinin kara dayanmasna C) nsanlarn karlkl olarak etkilemeleri
E) Bir lokantada garsona yemek siparii- D) likideki kiilerin statsne D) likiye bir anlam yklenmesi
nin verilmesi E) likinin saygn olup olmamasna E) likide yazl normlarn geerli olmas
15.
13. Bireyin iinde bulunduu toplumun ya-
Kendimize aitmi gibi grdmz birok psn ve deerlerini renip bunlar i-
davrann zamanla kendi ailemizde de selletirebilmesi; yani topluma uyum
benzer biimde olduunu gzlemliyoruz. salayabilmesi srecine sosyalleme
Bununla birlikte ailenin dnda baz eyle- (toplumsallama) denir. Bireyin yaad
ri renmemize katks olan baka gruplar evreye daha salkl bir uyum yapabil-
11. mesi ise kendine daha fazla sorumluluk
da vardr. rnein arkadalarmz, ret-
On sekizinci yzyln balarnda insanlar menlerimiz, komularmz gibi. Yaam yklenmesiyle gerekleir. Bu sorumluluk-
tarma dayal ilerden fabrikalara gelme- bu insanlarla birlikte reniyor, onlardan larn biri de, toplumdaki gerekli ve geerli
ye ve yzyln koullarna uygun yerlerde etkileniyor ve ayn zamanda onlar da et- olan toplumsal kurallara uymak ve uygu-
yaamaya balamlardr. Bu dnemlerde kiliyoruz. lanmasna yardmc olmaktr.
insanlar arasnda ikincil ilikiler arlk ka- Aadakilerden hangisi bu paradan
zanmaya balamtr. Bu parada aadakilerden hangisi
karlacak bir sonutur?
vurgulanmaktadr?
Bu durumun temel nedeni aadakiler- A) Kurallara uymak toplumsal yapy zayf-
den hangisidir? A) Sosyallemenin kiiliin bir paras ol- latr.
A) nsanlar aras ilikilerin yzyze olmas duu
B) Her bir birey, yklendii sorumluluk
B) nsanlarn daha ksa srelerde sosyal- B) Bireyin kk yalarda sosyalletii orannda sosyalleir.
lemesi C) Sosyallemenin byk gruplarda ger- C) Toplumsal rol bireyin toplumsal stat-
C) nsanlarn ekonomik gereksinimlerini ekletii sne bal olarak var olur.
karlamak istemesi D) Sosyalleme srecinin bireyin zgrl- D) Sorumluluk bireyin kendi eylemlerinin
D) Ekonomik faaliyetlerin niteliinin de- n kstlad sonularn stlenmesidir.
imesi E) Sosyallemenin birey ve toplum ara- E) Toplumsal yap srekli bir deiim ie-
E) nsanlarn eitim dzeyinin ykselmesi snda karlkl olarak gerekletii risindedir.
1. 4. 7.
ocuk, mteri olma, iilik, yneticilik, Babasnn subay olduu klada askerlik Klelik daima ekonomik bir temele dayan-
annelik aadaki kavramlardan hangi- yapan Ahmet, eitim alannda babasyla mtr; bir alma ve altrma sistemi
siyle aklanabilir? karlatnda bir asker gibi mi yoksa bir sonucu ortaya kmtr. Kleliin ortaya
evlat gibi mi davranmas gerektiini kesti- k ile birlikte, daima bir aristokrasi ol-
A) Toplumsal deer
rememekte; bazen asker bazen evlat gibi mu ve klelerin emekleriyle yaamlarn
B) Toplumsal stat davranmaktadr. srdrmlerdir.
C) Rol pekimesi Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
Bu paradaki durumu aklayan kavram
D) Toplumsal prestij aadakilerden hangisidir? glardan hangisine ulalabilir?
E) Toplumsal norm A) Sosyal statlerin belirlenmesi ve anlam
A) Sosyal prestij
ifade etmesi dier statlere baldr.
B) Rol pekimesi B) Gelimi toplumlarda kazanlm sta-
C) Stat aktarm tler nceliklidir.
2.
D) Rol atmas C) Statler zamanla farkllk gsterir.
Dini deerlerin arlkta olduu toplumda D) Statler sosyal ihtiyalardan kaynaklanr.
E) Anahtar rol
din adamlarnn, sanatn nemli grld-
E) Bireyler iin anahtar stat daha nem-
toplumda sanatlarn, ataerkil yapnn
lidir.
olduu toplumlarda erkein stats daha
yksektir.
8.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- 5.
glardan hangisine ulalabilir? Doktor, baba ve evlat statlerine sahip
Eskiden ressamlk, heykeltralk, tiyat- bir birey dnelim. Bu bireyin babasna
A) Her statnn en az bir rol bulunmak- ro oyunculuu makbul bir i saylmazd. sayg ve hrmet gstermesi, ocuuna ilgi
tadr. Gnmzde ise bu sanat dallarna kar ve sevgi gstermesi, hastalarn muayene
B) Toplumun deerli grd statler, genlerde byk bir ilgi gzlenmektedir. etmesi beklenir.
toplumda yksek saygnla sahiptir.
Bu parada statlerin hangi zellii Bu paraya dayanlarak aadaki ge-
C) Statlerin birou eitim ve yetenekle vurgulanmaktadr? nellemelerden hangisine ulalabilir?
kazanlmtr.
A) Birinin anahtar stat konumunda olmas A) Baz statler doutan gelir.
D) Statnn saygnl toplumsal saygnl- B) ok fazla stats olan kii rol atma-
garanti etmez. B) Statlerin saygnlnn zamanla de-
s yaar.
imesi
E) Karmak toplumlarda bireyin statleri- C) Statlerin nem dereceleri birbirinden
nin says fazladr. C) Ayn anda birden ok olmas
farkldr.
D) Birtakm rollerinin bulunmas D) Her stat farkl bir rol beraberinde ge-
E) Belirli kurallara dayanmas tirir.
3. E) Statnn saygn olup olmamas bireyin
kiiliiyle ilgilidir.
Esnaftan statsne uygun davranlar
beklenir ancak mteri olmadan esnafn
bu davranlar yerine getirmesi mmkn 6.
9.
deildir. Bir kaymakamn einin kendisinin bir stat
Bir yarg, arkada ortamnda arkadalar-
Bu parada aadakilerden hangisi saygnl yokken, einin statsnden do-
na kar da bir yarg gibi davranmaktadr.
dile getirilmektedir? lay bulunduu ortamlarda sayg grmesi
stat saygnlnn paylalmasdr. Kiinin arkadalarna bir yarg gibi
A) Stat sabit, rol deikendir. davranmas aadakilerden hangisine
Bu durum aadaki kavramlardan han- rnek gsterilebilir?
B) Her stat birtakm rolleri gerektirir.
gisiyle aklanabilir?
C) Bir stat bir baka statnn varlyla A) Rollerin aka benimsenmesine
anlam kazanr. A) Rol atmas B) Statlerin toplumca farkl alglanmasna
D) Her statnn saygnl iinde yaan- B) Anahtar stat C) Verilmi statlerin kazanlm statler-
lan toplum tarafndan belirlenir. C) Rol pekimesi den stn olmasna
E) Bir toplumda ilevini yitiren statler za- D) Beklenen rol D) Sosyal prestijin azalmasna
manla ortadan kalkar. E) Stat aktarm E) Rol atmasnn yaanmasna
13.
Ulam aralarnn yaygnlamad
toplumlarda ulam hayvanlarla salan-
11. 15.
dndan nalbantlk nemli bir i haline
ini hakkyla yapan bir retmene, mes- gelir. Oysa gnmz toplumlarnda bu Kurum yneticisi olan bir kimse yabanc
leini sadece para kazanma arac olarak i alan yok olma noktasndadr. dilini gelitirmek iin bir dil kursuna yazlr.
gren bir retmenden daha ok sayg Baz ilkel kabilelerde ocuklara bakmak Yani renci olur. Bu kimse kurs grd-
duyarz. Fedakr bir doktor dier doktor- ve ev ilerini yapmak babaya dmek- kurumda kendisi gibi rencilik yapan
lardan daha ok takdir toplar. tedir. Oysa ou toplumda bu anneye dier yelere zaman zaman ynetici gibi
den bir grevdir. davranr. Yol gsterici gibi hareket eder.
Bu parada aadakilerden hangisi
Kurumun grnen eksikliklerini ilgililere
vurgulanmaktadr? Bu belirlemelere dayanlarak aadaki
haber verir.
yarglardan hangisine ulalabilir?
A) Her bireyin birden fazla stats bulu-
Bu kiinin davranlar iin aadaki-
nur. A) Stat ve roller topluma ve zamana
lerden hangisi sylenebilir?
B) Her statnn saygnl zamanla dei- gre deiir.
ime urar. B) Statlerin br ksm doutan verilirken A) Verilmi statlerini ne kard
C) Toplumsal statlerin bir ksm dou- bir ksm sonradan kazanlmaktadr. B) Rol pekimesi gerekletirdii
tan, bir ksm kazanlm niteliktedir. C) Her statnn en az bir rol bulunmak- C) Anahtar statsn kullanmasnn rol
D) Statlerin fazlal rol atmasna yol tadr. atmasna yol at
aabilir. D) Her statnn saygnl ayn deildir. D) Statsnn saygnln artrd
E) Statlerin saygnl rollerin gerekle- E) Statler uzun bir zaman diliminde olu- E) Statsne uygun rolleri toplumun bek-
tirilme biimine baldr. ur. lentileri ynnde oynad
1. 4. 7.
Toplum halinde yaayan insanlar belirli Hindistanda farelerin kutsal saylp ldrl- Alveri merkezlerinde, bankalarda, pa-
olaylar karsnda belirli tarzda davranma- memesi, bu lkeye ktlk nedeniyle d lke- zarlarda, metro istasyonlarnda insan
ya zorlayan kurallara sosyal norm denir. lerden yardm olarak gelen budayn byk kalabalna ramen bir dzen hakimdir.
blmnn fareler tarafndan yenmesine Kimse kimseyle itiip kakmamakta, ba-
Bu parada sosyal nomun hangi zelli- ve ktln srmesine neden olmaktadr. rp armamaktadr. Toplumun normlar
i vurgulanmaktadr? Bu paraya dayanlarak aadaki bilgi- bu durumun gereklemesinde nemli rol
A) Toplumdan topluma deimesi lerden hangisine ulalabilir? almaktadr.
A) Eitimin yaygnlamas toplumsal de-
B) Bireyleri benzer davranlar gsterme- Bu parada toplumsal normlarn hangi
erleri deitirir.
ye yneltmesi zellii vurgulanmaktadr?
B) Toplumsal deerler toplumun maddi
C) Yazl veya yazsz olabilmesi unsurlarn etkiler. A) Farkl neme sahip olmas
D) Dil araclyla aktarlmas C) Toplumsal deerlerin olumas uzun B) levini yitirenlerin ortadan kalkmas
E) levini yitirenlerin ortadan kalkmas bir zaman diliminde gerekleir. C) Bireyi zgr klmas
D) Her toplumda grlen evrensel deer- D) Toplumsal kontrol salamas
ler bulunmaktadr. E) Her toplumun kendine zg olmas
E) Toplumsal deerler toplumsal yapdan
2. bamszdr.
Sosyal deerler toplumda yer alan kii- 8.
lerin sosyo-kltrel olaylarn, nesnelerin 5. Toplumsal deerler iyi, kt, doru, yan-
kymet derecelerini belirleyen ltlerdir. lkel toplumlarda su bireysel olsa da l, gzel, irkin gibi toplumlarn beeni-
Namus, fazilet, kutsallk gibi. ceza suu ileyen bireyin grubuna verilir. lerinden kaynaklanan ve onlar yanstan
Modern toplumlarda ise su gibi ceza ltlerdir. Bayrak, vatan, misafirperverlik,
Aadakilerden hangisi toplumsal de-
da bireyseldir. dayanma, bayramlar, bye sayg gibi
erlerin zelliklerinden biri deildir?
Bu belirlemeler aadaki yarglardan deerlerden sz edilebilir.
A) Toplumsal ilikilere yn vermesi hangisini desteklemektedir?
Bu paraya dayanlarak toplumsal de-
B) Toplumsal dayanmay yanstmas A) Su ve ceza ilikilerinde kollektiflik
erlerin temel ilevi iin aadakiler-
srmektedir.
C) Bireyin deneyimlerini yanstmas den hangisi sylenebilir?
B) Toplumlardaki gelimeye paralel ola-
D) Ortak duygulara hitap etmesi rak su ve ceza kavramlar da dei- A) Toplumun ortak duygu ve dnceleri-
E) Toplumlara gre farkllk gstermesi mektedir. ni yanstarak toplumsal birlii salama
C) lkel toplumlardaki ceza anlay daha B) Resmi normlarn yaptrmlarna kay-
eiticidir. naklk oluturma
D) lkel toplumlardan beri su ve ceza C) Bireye kiilik ve kimlik kazandrma
3. kavramlar deimemitir. D) levini yitiren normlar ortadan kaldrma
Trk toplumunda gemie bakarak aileye E) Modern toplumlar cezalandrma konu- E) Farkl kltrleri birbirine yaklatrma
ballk azalsa da aile hl varln devam sunda daha esnektir.
ettirebilmektedir. Bat toplumlarnda ise ai-
leye verilen nem azalrken yerini; zerk- 6. 9.
lik, bireycilik ve maddi refah gibi deerlere Tren, hem kendi bana toplumsal bir de- Her toplumsal grup kendi yelerinin dav-
brakmaktadr. eri ieren, hem de bir toplum veya gru- ranlarn dzenleyen kurallara sahiptir.
bun amalarna ulamasn kolaylatran Ancak toplumsal yaam iinde zamanla,
Bu durum aadaki bilgilerden hangi- biimsel, simgesel ve sreli bir kollektif mevcut normlardan sapmalar yaanr.
sine bir kant oluturur? eylemdir. Tren, bireyleri etkilemek iin nk yeni ihtiyalar karsnda toplumsal
A) Toplumsal deerler bireylerin toplum- belirli yerlerde ve belirli aralklarla dzen- kurallarn gc azalarak toplumsal uyu-
sal statsn belirler. lenen bir toplu davran trdr. Trenler mun bozulmasna neden olur.
belli bir toplumun ideolojisini salamlatr-
B) Toplumsal deerler toplumsal norm- Parada vurgulanan dnce aada-
ma ynnde nemli grevler grr.
larla ilikilidir. kilerden hangisidir?
Bu parada trenlerin hangi ilevi yeri-
C) Toplumsal deerler olduka uzun sre A) Toplumsal normlar dzeni salar.
ne getirdiinden sz edilmektedir?
geerliliini korur. B) Normlar zamanla deiir.
A) Toplumsal birlii kuvvetlendirme
D) Toplumsal dzen toplumsal deerler C) Normlar toplumsal ilikileri dzenler.
B) Yasalara geerlilik kazandrma
sayesinde korunur. D) Kurallar bireyin toplumsallamasn
C) Eitimli insanlarn saysn artrma
E) Toplumsal deerler toplumsal yapya D) Toplumsal deiimi yavalatma salar.
gre deiim hz gsterir. E) Yatay hareketlilii hzlandrma E) Kurallar toplumlar gelitirir.
15.
Deerler, kiilerin dnce, tutum ve dav-
11. ranlarnda birer lt olarak ortaya kar
13. ve toplumsal yaamn vazgeilmez bir ge-
Toplumda normlara uygun bir davran
Gelimi toplumlarda aileyle ilgili olan sini oluturur. Deerler, bir gruba ya da top-
dllendirilirken, uymayan bir davran
deerler, tarm toplumlarndaki gele- luma mensup olanlarn uymak durumunda
cezalandrlabilir. Fakat baz normlarn
neksel aile deerleriyle ayn deildir. olduklar veya dikkate almalar beklenen
toplumun sreklilii bakmndan nemi
Gelimi toplumlarda daha esnek iken, genellemi ahlaki inanlar olarak kavram-
daha fazladr. rnein ktphanede g-
tarm toplumlarnda daha katdr. sallatrlabilir. rnein adam ldrmenin,
rlt yapan kiinin inedii norm fazla
nemli deilken, bakasnn canna zarar
Osmanl Devletinde kydeki kadnlarn yalan sylemenin yanllnn, insan haya-
tarlada almas olaan karlanr ve tna deer vermenin ve drstln doru-
veren bir kimsenin inedii norm byk
nemli grlrd. Oysa kentteki kadn- luunun benimsenmesidir.
bir cezayla karlar.
lar iin ev dnda almak sz konusu
Bu paraya dayanlarak toplumsal de-
Bu parada normlarn hangi zellii olmaz, ho karlanmazd.
erlerle ilgili olarak aadakilerden
vurgulanmaktadr?
Bu belirlemelerde toplumsal deerlerin hangisi sylenemez?
A) levini yitirenlerin zamanla ortadan hangi zellii vurgulanmaktadr?
A) Toplum tarafndan kiinin benimseme-
kalkmas
A) Toplumsal normlardan beslenmesi sinin beklendii
B) Toplumsal sapmalar artrmas
B) nsanlar birbirine yaklatrmas B) Bireyin davranlarna yn verdii
C) Toplumsal deerlerden beslenmesi
C) Toplumdan topluma ve ayn toplumda C) Toplumsal ilikileri dzenledii
D) Sosyal normlarn bazen resmi norm-
zamanla deimesi D) Erdemli dnce ve davranlara y-
lardan daha caydrc olmas
E) Kuvvet derecelerinin birbirinden fakl D) nem derecelerinin farkl olmas nelttii
olmas E) Toplumsal kontrole katk salamas E) Her birinin ayn deerde olduu
1. 4. 7.
Btn toplumlar dl ve cezalardan olu- Serap hanm bir doktordur ve bir hastaha- nsanlar sosyal yaamn dzenli olmasn
an bir yaptrm dzenine sahiptir. Bu yap- nede mesleini srdrmektedir. Fakat Se- kiilerin gerek birbirleriyle gerekse top-
trmlar toplumsal yapnn zelliine gre rap hanm ayn zamanda bir anne, sendi- lumla ilikilerinin bir dzen iinde gerek-
farkllk gsterebilir. kada ynetici, vakfta ye ve yeenlerinin lemesini isterler.
halasdr.
Bu yaptrmlarn temel amac aadaki- Aadakilerden hangisi toplumsal d-
lerden hangisidir? Serap hanmn statsne bal olarak zeni salamaya ynelik unsurlardan
anahtar rolnn aadakilerden han- biri deildir?
A) Cinsiyet rollerini retme
gisi olduu sylenebilir?
B) Sosyallemeyi salama A) Hukuk kurallar
A) Annelik B) Toplumsal sapma
C) Toplumsal statleri belirginletirme
B) Vakf yelii C) Toplumsal deerler
D) Bireyin davranlarn aklama
C) Halalk D) Toplumsal normlar
E) Toplumsal kontrol salama
D) Sendika yneticilii E) Gelenek ve grenekler
E) Doktorluk
8.
5.
Daha nce sekreter olarak tannan bir ba-
Asker kaa olma, vatana ihanet etme,
yan, milletvekili ile evlendikten sonra ev-
yetimin hakkn yeme, kamu malna zarar
2. resinden farkl bir ilgi ve saygnlk grme-
verme gibi davranlar toplumda istenmez
ye balamtr.
retmenlik bir statdr ve kiinin toplum- ve cezalandrlr. Vatan sevgisi, hakk g-
daki konumunu belirler. Bir retmenin zetme, muhta olana yardm etme gibi Bu durum aadaki kavramlardan han-
ders anlatmas, rencilerle ilgilenmesi, davranlar da toplumda beeniyle kar- gisiyle aklanabilir?
veli ile iletiim kurmas gibi davranlar ile lanr, bunlar yapanlar takdir edilir. A) Anahtar stat
retmenlik statsnn gereklerini yerine
Bu parada toplumsal deerlerin hangi B) Rol atmas
getirmi olur.
zellii vurgulanmaktadr? C) Stat aktarm
Bu parada aadakilerden hangisi
A) Bireyin davranlarn dl ve cezalar- D) Yatay hareketlilik
aklanmaktadr?
la ynlendirmesi E) Rol pekimesi
A) Toplumsal deer B) Zamanla deimesi
B) Toplumsal norm C) Sosyalleme srecinde renilmesi
C) Toplumsal rol D) Toplumdan topluma deimesi 9.
D) Toplumsal kontrol
E) Normlarn temelini oluturmas Kylerimizde ekonomik ynden gl ge-
E) Toplumsal hareketlilik ni topraklara sahip kiilerin siyasi gleri
de fazladr. nk zellikle douda bu ki-
6. iler topraklar zerinde yaayan ve al-
Yasalara uymayanlarn cezalandrlma- anlardan oy toplayabilmektedirler. Sade-
s veya yaplmas istenen eyin yasal ce statye dayal olarak kazanlan erk ise
tedbirlerle zorla yaptrlmas ynetme becerisi olmayan kiilerce yanl
Gelenek, adet, rf ve geleneklerin in- ve ktye kullanlabilmektedir.
3. sanlarn belli konular zerinde duygu
Bu parada aadakilerden hangisi
ve tutumlarn denetlemesi
Stat bireyin toplumdaki konumudur. Bire- eletirilmektedir?
yin denetimi dnda sahip olduu statle- Burada verilenler normlarn hangi zel-
liine rnektir? A) Bireylerin rol atmas yaamas
re verilmi stat, kendi abas sonucu elde
B) Bireylerin sadece ekonomik glerine
ettii statye kazanlm stat denir. A) Yaptrmlarla toplumsal kontrol sala-
dayal statsel g kullanmalar
Aadakilerden hangisi bir toplumsal ma
C) Toplumda insanlarn farkl statlere
stat deildir? B) Kltrn bir paras olma
sahip olmalar
A) Zengin olma B) Anne olma C) Sosyalleme srecinde renilme
D) Orta tabakann genilemesi
C) retmen olma D) Duygusal olma D) Belirli bir sre sonra deime
E) Saygnln yksek statdeki kiinin
E) Erkek olma E) Sosyal deerlerle uyumlu olma yaknlarna da gemesi
15.
Kiinin evresinin, toplum iinde ona nes-
13. nel olarak uygun grd yere stat denir.
Sosyal iliki, insanlar karsndaki kii Her stat, insanlar belli ekillerde davran-
11. ve gruplarn varln dikkate almaya iter. maya zorlar. nsanlar yaamlarn birden
retimin daha ok tarma dayal olduu fe- Bu, kiilerin varlklarnn insan tarafndan fazla grup ierisinde srdrdkleri iin
odal toplumlarda gelenek ve greneklerin bilinir oluu deil, onlar yaam biimi, birden fazla statleri vardr. Bu yzden bir-
gl olduu; demokrasi, eitlik ve adalet deerler dnyas gibi ynlerden kendi ko- den fazla rol de benimsemi olmaktadr-
gibi deerlerin zayf olduu grlmektedir. numlarnda kabul etmeleri anlamndadr. lar. Bazen insanlar hangi statlerine gre
Ancak sanayiye dayal, gelimi toplum- Karsndakilerin gnlk alkanlklar, de- davranacaklarna karar veremezler ve rol
larda bu deerlerin glendii grlmek- erleri ve yaam biimini dikkate almayan atmas meydana gelir.
tedir. bir ilikinin ortaya dengeli bir etkileim ko-
Buna gre, rol atmasna neden olan
yamayaca aktr.
Bu paradan ulalabilecek yarg aa- temel etken aadakilerden hangisi-
dakilerden hangisidir? Bu paraya gre uyumlu bir sosyal ili- dir?
kinin temelinde aadakilerden hangi-
A) Toplumsal dzen toplumsal deerler A) Davran kalplarnn dier insanlar ta-
si bulunmaktadr?
sayesinde korunur. rafndan belirlenmesi
B) Toplumsal koullar zgrln ger- A) Kar tarafn her isteinin yerine getiril- B) Birden fazla statnn gerektirdii rolle-
eklemesini kolaylatrmaldr. mesi rin karmaa oluturmas
C) Toplumsal yap maddi ynden gl B) likinin sosyal statlere gre biimlen- C) Statlerin saygnlk derecesinin birey-
toplumlarda daha gelimitir. mesi lere gre deimesi
D) Demokrasi, eitlik ve zgrlk dn- C) Kardaki kiiye hogrl olunmas D) Sosyal gdlerin fizyolojik gdlerden
celerinden kaynaklanmaktadr. D) Bireyin kendi amalarn gerekletir- daha etkin olmas
E) Toplum biimleri toplumsal deerleri mesine yardmc olmas E) Toplumsal statlerin bireylerin hayatla-
belirler. E) Gr farkllklarnn fazlalamas rn biimlendirmesi
1. 4. 7.
Eitlik bir toplumsal deerdir. Bu zellik Evlenecek genlerin, iinde bulunduu Toplum iinde yaayan bir kimse, "Ben
hukuk kurallarna yanstlarak, eitlie ay- toplumun adetlerine gre dn yap- kendi bildiim biimde ve kendi inand-
kr davranlar cezalandrlr. malar m deerler erevesinde yaayacam;
Bireylerin iinde bulunduu stat ve halkn neye, niin inand beni ilgilendir-
Bu durum aadakilerden hangisiyle
role uygun olmayan davranlardan ka- mez." diyemez. Toplum deerleri, yaam
aklanabilir?
nmalar biimi, trafikte, bakkalda, yolda, okulda ve
A) Toplumsal deerler bireylerin toplum- Bu iki durumda toplumsal normlarn her yerde insan kuatr. Farknda olsun
sal konumunu belirler. hangi zellii vurgulanmaktadr? ya da olmasn, kii toplumsal yaama uy-
B) Toplumsal deerler toplumsal gruplar gun davranr.
A) Toplumdan topluma deimesi
ve kurumlar araclyla benimsenir. Bu para aadaki yarglardan hangisi-
B) Farkl neme sahip olmas
C) Bir toplumsal deer norm haline d- ni destekler?
C) Bazlarnn resmi olmas
ntrlerek somutlar ve yaptrm D) Birincil gruplarda grlmesi A) Toplumsal statler bireyin nasl davra-
gc artar. E) Bireye bask yaparak davranlar etki- nacan belirler.
D) Toplumun gereksinimlerini karlaya- lemesi B) nsanlar toplumsal deerlere kaytsz
mayan deerler ve normlar ortadan kalamaz.
kalkar. 5. C) Toplumsal kontrol normlarla salanr.
E) Gelimi toplumlarda hukuk kurallar I. Bireylerin yaadklar toplumun klt- D) Toplumsal deerler toplumsal norm-
gldr. rn kazanmas larla desteklenir.
II. Karlksz ek verenlerin toplumdan E) Statlerin fazla olmas kiilerde rol a-
2. dlanmas tmasna yol aar.
Burada verilenler aadaki kavramlar-
Kiilerin statleri ayn olsa bile prestijleri
dan hangisiyle aklanabilir?
birbirinden farkl olabilir.
I. II.
Aadakilerden hangisi bu duruma uy-
A) Sosyalleme Sosyal kontrol
gun bir rnektir?
B) Sosyalleme Rol atmas
A) Bir iinin statsne uygun hareket et- C) Sosyal stat Sosyal rol
mesi
D) Sosyal grup Sosyal prestij
B) Bir savcnn i alkanlklarn evine ta- E) Sosyal norm Sosyal kontrol
mas
8.
C) Baba olan retmenin okulda da ok
hogrl davranmas Her toplum iinde, toplumun temel kltr
6.
deerlerini paylaan, ancak kendine zg
D) Sporculardan bazlarnn hayranlarnn Toplumsal ilikilerin kurulmasn salayan deer, norm ve yaama biimlerine sahip
olduka fazla olmas etkileimler sonucu insanlar bir dierinin gruplar bulunur. Bunlara alt kltr grupla-
E) Bir mdrn evinde anne olduunu tepkilerini dikkate alarak eylemde bulunur, r denir. Alt kltr gruplarnn deer, norm
unutmamas ortak kanlar oluturur. Bu kanlar da top- ve yaama biimleri toplumun temel kl-
lumsal kurallar, statleri, rf ve adetleri tryle uyumaz ve ona bir tepki olutu-
meydana getirir. rursa kart kltr gruplar ortaya kar. Bu
3.
durum sapma davranlarna neden olur.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
irket, sendika ve byk kentler gibi b-
glardan hangisine ulalabilir? Bu paraya gre toplumsal sapmann
yk gruplarda grlen ilikilere ikincil ili-
nedeni aadakilerden hangisidir?
kiler denir. A) nsan toplumsal bir varlktr.
B) Maddi kltrel yap manevi kltrel ya- A) Baz gruplarn toplum genelinden farkl
Aadakilerden hangisi ikincil ilikile-
py etkiler. norm ve deerlere sahip olmas
rin zelliklerinden biri deildir?
C) st yap alt yapy deitirir. B) Normlarn zamanla deiime uramas
A) Sosyal etkileim gldr.
D) Toplumsal yap farkl toplumsal taba- C) Ynetimin halkn beklentilerini karla-
B) Yazl kurallar geerlidir. yamamas
kalarn bir arada bulunduu bir btn-
C) likiler ksa srelidir. dr. D) Hukuk kurallarnn ilevsiz hale gelmesi
D) likiler resmidir. E) Toplumsal ilikiler toplumsal yapy bi- E) Normlarn sosyalleme srecinde -
E) likiler kara dayaldr. imlendirmede etkilidir. renilmesi
9. 12. 14.
Gzel sanatlarda okumak isteyen 12. snf Bireyler, doumlarndan itibaren ailelerin- Kltrel birikimin snrl olduu ilkel top-
rencisi, lkemizde bu meslein i ola-
den toplumsal deerleri renmeye ba- lumlarda, bireyin toplumsallatrlmasnda
naklarnn fazla olmadn ve toplumun
bu meslee olumlu bakmadn anladk- lar. Toplumsallama adn alan bu sre, aile ve toplumdaki dier yelerin abalar
tan sonra bu amacndan uzaklaabilir. ayn zamanda bireyin toplumsal kimlik yeterlidir. Ancak kltrel birikim hzlandk-
edinme srecidir. Birey bu deerleri isel- a, bireyin toplumsallatrlmas ilevi de-
Bu para aadaki yarglardan hangisi-
letirir, kendi kiiliinin bir paras haline iik toplumsal kurumlar tarafndan sa-
ni destekler?
getirir. lanmaya balanmtr. Gnmz modern
A) Statler deitiinde buna bal olarak toplumlarnda her toplumsal kurum bireye
roller de deiir. Bu paradan aadaki sonulardan
kltrn farkl zelliklerini kazandrr.
B) Kii, toplumda anahtar statsne gre hangisine ulalabilir?
saygnlk kazanr. Bu paraya gre toplumsallama ile il-
A) Toplumsal deerler bireyler aras ili-
C) Kazanlm statler verilmi statler- gili aadakilerden hangisi sylenebi-
kilerin kurulmasnda nemli bir etkiye
den daha saygndr. lir?
sahiptir.
D) Statlerin seilmesinde toplumsal A) Toplumlarn gelimesi toplumsalla-
B) Birey toplumsal deerleri iselletire-
prestiji belirleyicidir. mada daha ok kurumun ilevsel hale
rek toplumsal kimliini oluturur.
E) Stat kurumsal, prestij kiiseldir. gelmesine neden olur.
C) Toplumsal deerler, toplumsal gruplar
ve kurumlar araclyla benimsenir. B) Gelimi toplumlarda toplumsallama
10. aile iinde gerekletirilir.
rencilerim derste srekli kendileriyle D) Toplumsal deerlere uymayan bireyler
ilgilenmemi ve derste performansmn toplumdan dlanrlar. C) Toplumsallama srecinde birey top-
yksek olmasn istiyorlar. Annem her lumla uyumlu hale gelir.
E) Toplumsal deerler, bireylerin toplum-
gn kendisini telefonla aramam, saygda sal konumunu belirler. D) Kltrel birikimin az olduu toplumlar-
kusur etmememi istiyor. Olum ise her da bireylerin renecekleri fazladr.
akam kendisine ilgi gstermemi ve oyun
oynamam istiyor. E) Toplumsallama ile birey kendi kimlii-
ni oluturur.
Bu parada sz edilen durum aada-
kilerden hangisiyle aklanabilir? 13.
A) Baz roller, dier rollerin gerekletiril-
nsann iinde bulunduu toplumun de-
mesini kolaylatrr.
erlerini, kurallarn yaam biimini -
B) Her statnn saygnl zamanla dei-
renerek toplumsal bir varlk haline gelme
ime urar.
sreci toplumsallama olarak ifade edilir.
C) Her stat farkl bir rol gerekletirme-
Bylece insan, kazand her yeni bilgi,
yi gerektirir.
beceri, alkanlk vb. davranlar sayesin-
D) Toplumlar karmaklatka bireyin rol-
lerinde art grlr.
de dier insanlarla daha iyi ilikiler kurabi- 15.
lir ve iinde bulunduu ortama daha abuk
E) Statler sonradan kazanlr. Birincil likiler: Yzyze gerekleen,
uyum salar.
duygusal boyutlu, youn ve samimi iliki-
11. Bu paradan aadaki sonulardan leri ifade eder. Arkadalk ilikileri, aile ii
Bir genel mdr; hanmnn kocas, hay- hangisine ulalabilir? ilikiler birincil niteliktedir.
vanseverler derneinin bakan, yaenleri- A) Toplumsal deerler bireysel deerleri kincil likiler: Resmi ve kara dayal ili-
nin days olabilir. Fakat o ncelikle genel
oluturmaktadr. kilerdir. Kent ortamnda kurulan ilikiler bu
mdrlyle ilgili grevlerini yerine getirir.
B) Toplumsal deerlerin somut hali top- niteliktedir.
Bu durum aadakilerden hangisine
rnektir? lumsal kurallarda grlr. Buna gre, aadakilerden hangisi sa-
C) Toplumsallama, bireyin kendi toplu- dece birincil ilikilerin zelliidir?
A) Her statnn en az bir rol vardr.
munu dier toplumlardan ayrmasn
B) Anahtar rol, bireyin anahtar statsne A) likinin ksa sreli olmas
salar.
ait roldr. B) Byk gruplarda grlmesi
C) Kiinin stats zamanla deiir. D) Toplumsallama bir renme ve toplu-
ma uyma srecidir. C) Yazl kurallarn grlmesi
D) Stat ve rol toplum tarafndan belirle-
E) Bireyin toplumsallama srecinde ba- D) likinin resmi normlara gre biimlen-
nir.
arsz olmas yabanclamay dou- mesi
E) Baz toplumlarda doutan getirilen
statler daha nemli grlr. rur. E) Gl etkileimin olmas
15. E 14. A 13. D 12. B 11. B 10. C 9. D 8. A 7. B 6. E 5. A 4. E 3. A 2. D 1. C Cevaplar
1. 4. 7.
Doal yaamn bir paras olmak, insann Kentlerin ekonomik ve sosyal bakmdan Bir lkede karayolu a gelitirilince, re-
doayla iliki kurmasn gerektirmitir. Ay- gelimeleri, dier kentleri egemenlikle- tilen mallar trlarla tanmaya balad. Bu
rca insan, ihtiyalarn gidermek iin teki ri altna almalar daha byk toplumlarn durum maliyeti azaltt gibi yresel pa-
insanlarla da ibirlii yapmak zorundadr. ortaya kmasna neden olur. Birbirinden zarlarn yapsnda da deiiklikler mey-
Doann glerine kar bir insann tek farkl yapya sahip olan eitli toplumlar, dana getirerek rekabeti artrd. Bylece
bana savaamamas, insanlarn gleri- merkezi bir otoritenin altna alnarak byk fiyatlar dt.
ni birletirmelerini zorunlu hale getirmitir. bir birlik meydana getirmilerdir.
Bu durum aadakilerden hangisine
Bu parada sz edilen durum aada- Bu parada anlatlanlar aadakilerden uygun bir rnektir?
kilerden hangisine yol amamtr? hangisinin oluumunu salamtr?
A) Gelimi lkelerin geri kalm lkeleri
A) Demokrasilerin B) zlerin
A) Avclk ve toplaycla etkilemesine
C) mparatorluklarn D) Milletin
B) Toplumun olumasna B) Alt yapdaki deiikliklerin ekonomik
E) Feodalitenin
C) blmne yapy olumlu etkilemesine
D) Devletin oluumuna 5. C) Ekonomik olaylarn toplumsal olaylara
E) Kltr oluumuna yol amasna
Sanayi devrimi ile tarm makinelemi,
bylece ayn miktar toprak daha fazla D) Doal evrenin ekonomik yapy etkile-
insan besleyebilir hale gelmitir. mesine
2.
Kent sanayisi tarm sektr dnda- E) Gelimemi lkelerin alt yap yatrm-
Kentler parann ilk kullanld yerlerdir. ki insanlara i salayarak daha fazla larnn zayf olmasna
Kentlerde retim ailelerinin gereksinim- insan besleyebilir duruma getirmi,
lerinden fazla yaplm ve retilen mallar kentlerde nfus ylmalarna da neden
gereksinimi olan dier kiilere satlmtr. olmutur.
Bu parada kentlerin hangi zellii vur- Bu belirlemelerde sanayi devrimi ile il-
gulanmaktadr? gili olarak aadakilerden hangisi sz
konusu edilmektedir?
A) Nfusun youn olmas
A) Ortaya kma zaman
B) Hizmet sektrnn gelimesi
B) Bilimsel icatlarla ilikileri
C) likilerin ikincil olmas
C) Kltrler aras etkileime katks
D) Tek tanrl dinlerin grlmesi
D) Doal evreyi kirletmesi
E) Ticaret merkezleri olmas
E) Toplumsal yapdaki etkileri
8.
3. Tarmda makinelemenin artmas, reti-
6.
Geleneksel uygarlklarda insanlarn byk min geimlik olmaktan karak pazar iin
Ayn blgede yaayan toplumlarn fark-
blm toprak zerinde alrlard. Tek- retime dnmesi deiimin en nemli
l kltrler oluturduu grlmektedir.
nolojik gelimenin snrl olmas insanlar gesidir. Artk kylerde de geni ailelerin
Corafi koullar ayn olan toplumlarn yerini yava yava ekirdek aile almakta-
tarmsal retimin yannda gndelik iler
ekonomik etkinlikleri, gelenekleri, hu-
yapmak zorunda brakrd. Buna karn dr. Sanayilemedeki hzl deimeler ky
kuk kurallar birbirinden farkldr.
bugnk sanayi toplumlarnn temel zel- toplumsal yaamn da etkilemektedir.
lii alanlarn byk blmnn fabrika, Bu iki duruma dayanlarak aadaki
yarglardan hangisine ulalabilir? Bu paraya dayanlarak ky gruplar
ofis ve dkkanlarda olmasdr.
iin aadakilerden hangisi sylene-
Bu parada toplumsal yapnn hangi A) Toplumsal yaam tarz sadece corafi bilir?
zellii vurgulanmaktadr? koullarla aklanamaz.
A) Deiimin yava olduu topluluklardr.
B) Doa koullar ve toplumsal yap ara-
A) Bireyin davranlarn kontrol etmesi snda dorudan bir iliki bulunmaktadr. B) Birincil ilikiler gzlenir.
B) Maddi ve manev gelerinin olmas C) Doa olaylar toplumsal olaylar etkiler C) Geimleri tarm ve hayvancla dayanr.
C) Zaman iinde deimesi ve deitirir. D) Ekonomik deimeler yaam biimini
D) gelerinin kendi iinde uyumunun ol- D) Ayn olay ayn artlarda ayn sonular deitirmektedir.
mas dourur. E) Kentin ekicilii kylleri ge zorla-
E) Nfus hareketliliklerinden etkilenmesi E) Dil, toplumsal yaam etkiler. maktadr.
9. 12. 14.
Toplumsal yap maddi ve manevi geler rencilerin zerinde altklar proje- Kentlerde gelenekler, grenekler ve evre
btndr. Maddi yap, toplumun nfusu- yi bitirmek iin birlikte almas basks ky ortamndaki kadar etkili deil-
nu, nfusun yaad corafi alan, retim kisi de alan elerin ev ilerini pay- dir. Bu durum insanlarn daha rahat hare-
aralarn ve kurumlarn ifade eder. Ma- lamas ket etmelerini ve kendilerini zgr hisset-
nevi yap ise, toplumsal ilikileri, toplumsal Havalarn erken soumas zerine top- melerini salamaktadr. Bu da insanlarn
rol ve staty, toplumun deer ve normla- lanmam mahsulleri toplamak iin ky- kente yerleme isteklerini artrmaktadr.
rn ifade eder. llerin birbirine yardm etmesi
Bu parada kyden kente glerin han-
Buna gre, aadakilerden hangisi ma- Bu belirlemeler toplumsal etkileimin gi nedene dayand savunulmaktadr?
nevi yap unsurlarndan deildir? hangi zelliine rnektir?
A) Kentin maddi olanaklarnn daha iyi ol-
A) Toplumsal iliki A) birliine dayanmasna mas
B) Ky - kent B) Rekabet oluturmasna B) Kylerde miras yoluyla topraklarn k-
C) Rol - stat C) atmaya yol amasna lmesi
D) Toplumsal normlar D) Bask sonucu olumasna C) Kentlerde resmi olmayan sosyal kont-
E) Corafi koullardan etkilenmesine roln zayf olmas
E) Toplumsal deerler
D) Kentin salk olanaklarnn iyi olmas
E) Kyde dourganln fazla olmas
10.
Ekonomik kriz dnemlerinde i yerlerin-
de yaanan iten karmalar, alanlara
olduka gvensiz bir ortam sunmaktadr.
Herkes bir sonraki iten kartlan olma-
mak iin srekli performansn artrmaya
almakta ve alma arkadalaryla k-
yasya bir yar iine girmektedir.
Bu parada sz edilen toplumsal etkile-
im modeli aadakilerden hangisidir?
A) blm B) Rekabet
C) atma D) Bask
E) birlii
15.
13.
Yzyze olmayan (dolayl), kara da-
Gney Amerika'da 1890 ile 1912 yllar yal ve ksa sreli ilikilerin yaygn ol-
11. arasnda, siyahlarn (zenciler) dier Ame- duu, bu ilikilerin resmi yasa ve ynet-
Rusya'da k mevsiminde gecelerin uzun rikallarn bulunduu tren vagonlarna, meliklere gre gerekletii, ok sayda
olmas sahne sanatlarnn gelimesine, tuvaletlere ve kafelere girmesi yasaklan- kiiyi kapsayan gruplara "ikincil grup"
bin bir gece masallarnn yazl edebiyata mt. Byle bir ayrmclk 1896'da ayr denir.
tanmasna ve klasik eserlerin domas- vagon ve tuvaletlerin anayasal olduunu Yz yze, samimi ve uzun sreli iliki-
na yol amtr. Rusya'nn uzun gecele- ilan eden bir yksek mahkeme kararyla lerin yaygn olduu; ilikilerin, yelerin
rinde halk okumaya ve sahne sanatlarna da resmi olarak tescil edilmiti. 1900'l yl- ortak istek ve iradeleriyle gerekletii,
youn bir ilgi gstermektedir. larda Martin Luther King'in nclnde dolaysyla grup ii dayanmay g-
balatlan boykot eylemleri bu ayrmcln lendirdii gruplara "birincil grup" denir.
Bu parada toplumsal yaamn biim-
kaldrlmasna ynelikti.
lenmesinde aadakilerden hangisinin Buna gre toplumsal gruplarn birincil
etkili olduu vurgulanmaktadr? Bu parada sz edilen durum toplum- ve ikincil grup olarak snflanmasnda
A) Nfus younluunun sal etkileim kavramlarndan hangisine aadakilerden hangisi lt alnmak-
rnektir? tadr?
B) Eitim dzeyinin
C) Kentlemenin A) birlii B) Rekabet A) ye says B) Kurulu amac
D) Bilimsel gelimelerin C) Uyum D) blm C) Sresi D) liki biimi
E) Fiziki evrenin E) atma E) Liderlik tr
15. D 14. C 13. E 12. A 11. E 10. B 9. B 8. D 7. B 6. A 5. E 4. C 3. C 2. E 1. A Cevaplar
1. 4. 7.
Sosyal tabakalar arasnda geiin serbest Parsonsa gre belirli bir toplumda hangi Hindistan'da bir kasta mensup olan kii
deerlere daha fazla nem verildii bili- baka bir kastta bulunan kiiyle evlene-
olduu yaplanmaya ak tabakalama ad
nirse, o toplumdaki tabakalama sistemi mez.
verilir.
zerine bir eyler sylemek mmkn ol- Orta a'da soylu ya da nemli mevki-
Aadakilerden hangisinin ak taba- maktadr. lerde bulunan bir kiinin olu akl sal-
kalamann grld toplumlarda ol- yerinde olmasa bile soylu kabul edilir
Aadakilerden hangisinin Parsonsun
mas beklenmez? ve nemli grevlere getirilebilirdi.
grlerine uygun olduu sylenebilir?
Bu rnekler aadaki kavramlardan
A) Eitimde frsat eitliine imkan veril- A) lkel toplumlarda sanayicilere nem
hangisiyle aklanabilir?
mesi verilmesi
A) Ak snf tabakalamas
B) Dikey hareketliliklerin gzlenmesi B) Sanayilemi toplumlarda bilim insan-
larna nem verilmesi B) Toplumsal snf
C) Hukukun bireyin temel hak ve zgr- C) Dikey hareketlilik
C) Teokratik ynetimlerde zgrlk fi-
lklerini korumas
kirlere ska yer verilmesi D) Nfus younluu
D) Doutan gelen statlerin nemli ol- D) Feodal toplumlarda giriimcilere nem E) Kapal tabakalama
mas verilmesi
E) Kiinin yetenekleri dorultusunda ta- E) Gelimi toplumlarda tarmla ilgilenen- 8.
st tabaka
bakasn deitirebilmesi lere nem verilmesi
Orta tabaka
5.
Alt tabaka
2. Aznln demografik (nfus olarak) bir an-
lam vardr. Ancak Gney Afrikada yerli Burada tabakalama piramidi verilen
Ayn yaam tarzna sahip insanlarn olu-
Bantu halk sayca stn olmalarna ra- bir lke iin aadaki yarglardan han-
turduu toplumsal snflarn st ste sra- gisi dorudur?
lanmasna toplumsal tabakalama denir. men aznlk muamelesi grmektedir. Si-
yasal, sosyal ve psikolojik basklar bunda A) st tabaka lkenin en byk ksmn
Buna gre aadakilerden hangisi top- nemli etkenlerdir. oluturur.
lumsal tabakalamay belirleyen lt- Bu parada savunulan gr aadaki- B) Orta tabaka yok denecek kadar azdr.
lerden biri deildir? lerden hangisidir? C) Piramit ok gelimi bir lkeye aittir.
A) Gelir dzeyi A) Birtakm basklara maruz kalan aznlk- D) Alt tabaka lkenin ok az bir kesimini
lar sayca az anlamna gelmemektedir. oluturur.
B) Cinsiyet
B) Aznlk kavram toplumda sayca az ol- E) Az gelimi bir lkeye ait tabakalama
C) Saygnlk eklidir.
may gerektirir.
D) Toplumsal stat C) Aznlklara birtakm ayrcalklarn veril-
E) Toplumsal rol mesi toplumsal dzeni bozabilir. 9.
D) Aznlklar farkl bir hukuksal dzenle- Hindistan'daki kast sisteminin en nemli
meye sahip olmaldrlar. kltr olan evlenmeden sonra nem s-
3. E) Tm devletlerin iinde aznlk gruplar ralamasnda yemek kltr gelmektedir.
Her ne kadar servet ve gelir dzeyi sos- bulunabilir. Bir Hindu kendisinden daha aa kazta
mensup biriyle yemek yiyemez. Hatta baz
yal snfn belirlenmesinde geerli bir lt
aa kastlar vardr ki, bir yemee glge-
olsa da, kiinin sosyal snfnn tek belirle- 6. lerinin demesi o yemei yukar kastlar
yicisi olarak alnmas doru deildir. Toplumsal tabakalama, bireylerin be- iin mundar saydrr.
Buna gre, aadakilerden hangisi bu lirli veya genelletirilmi zellikleri bak-
mndan aa ve yukar statler eklinde Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
gre bir kant oluturur? glardan hangisine ulalabilir?
derecelendirilmeleridir. Bu bakmdan top-
A) Her tabakada dikey hareketliliin gz- lumsal tabakalama, bir statler hiyerari- A) Kapal tabakalamann grld top-
lenmesi sidir. Bu hiyerari de toplumda bir altlk ve lumlarda snflar arasnda kat kurallar
stlk dzeni ortaya karr. grlr.
B) Ayn tabakadaki kiilerin benzer tke-
Buna gre toplumsal tabakalamay or- B) Din, kapal tabakalama sisteminin
tim alkanlklarnn olmas taya karan temel faktr aadakiler- oluumunda etkilidir.
C) Kiinin ayn anda birok statye sahip den hangisidir?
C) Kapal tabakalamada kazanlm sta-
olup onlara uygun rolleri oynamas A) Rol says tler nemlidir.
D) Farkl ekonomik duruma sahip olanla- B) Toplumsal deerlere ballk D) Kapal tabakalamada yatay hareketli-
rn ayn snf iinde yer alabilmesi C) Gelire bal toplumsal konum lik grlmez.
E) Kiilerin zamanla mesleklerini deiti- D) Toplumsal evre E) nsanlar kapal tabakalamada top-
rebilmesi E) Eitim dzeyi lumsal snfn eitimle deitirebilir.
13.
Sosyal farkllama sistemlerinden en bili-
15.
neni, phesiz Hindistandaki kast sistemi-
dir. Her kast geleneksel olarak bir meslek nsanlar arasnda doal farkllklar (ya,
ya da sanat adyla anlr. Kastlar biyolojik cinsiyet, zek vb.) ve toplumun empoze
ve genetik anlamda farkl rklar deil, farkl ettii yapay farkllklar (gelir, meslek, ei-
11. snflardr. Hindu dininde kir ve pislik ka- tim vb.) vardr. Bu farkllamaya dayal
Pareto'ya gre tabakalar ve snflar ara- nlacak, saknlacak eylerin banda gelir. olarak yaplan deerlendirme sonucunda
sndaki eitsizlii, ayrm doal karlamak Dinsel treye gre, baz eylerin, baz i- insanlar gelirlerine, eitim dzeylerine ve
gerekir. Hatta bu durum doal olduu ka- lerin ve bu ileri yapanlarn kirli olduuna yaam tarzlarna gre toplum ierisinde
dar insanlarn ve toplumlarn deimez bir inanlr. Daha temiz olan ileri yapanlar, birbirleri arasnda hiyerarik bir biimde
yapsal zelliidir. Birbirinden farkl insan- kendilerini kirli ilerle uraanlardan daha sralanrlar.
lar arasnda eitlikten sz edilemez ve bu stn grrler.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
doal eitsizlik, toplumsal snflarn oluu-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- glardan hangisine ulalamaz?
munda yatan gerektir.
glardan hangisine ulalabilir?
A) Toplumsal tabakalama her toplumda
Pareto bu grleriyle toplumsal taba-
A) Sosyal snflar arasndaki eitsizliin grlr.
kalarn ve snflarn olumasn aada-
artmas toplumsal zlmeye yol aar. B) Ekonomik farkllklar bireyin toplumsal
kilerden hangisine dayandrmaktadr?
B) Toplumlarda ak snf tabakalamas- tabakasn belirlemede etkilidir.
A) Toplumsal hareketliliin yaanmasna na doru gitme eilimi bulunmaktadr. C) Ayn toplumsal tabakann iinde farkl
B) nsanlarn birbirinden farkl zellikleri- C) Sosyal snflama o toplumun sosyal yaam tarzlar grlebilir.
nin olmasna deerleriyle yakndan ilikilidir. D) Gelimi toplumlarda toplumsal taba-
C) Toplumun bireyi etkilemesine D) Snfsz bir topluma tarihte rastlanma- kalama grlmez.
D) Toplumsal deiimin hzl olmasna mtr. E) Toplumda elde edilen statlerden baz-
E) nsanlar arasndaki ekonomik farkllk- E) Baz toplumlarda doutan getirilen lar daha saygn olup bireyin toplumsal
larn azalmasna statler etkili olmamaktadr. tabakasnn belirlenmesinde etkilidir.
1. 4. 7.
Bireyin gelirinde veya prestijinde belirgin Her toplumda alt, orta ve st tabakada in- Bir ii iin hayat boyunca ii olarak ayn
artlar ya da azallar ortaya karan ha- sanlar bulunmaktadr. Toplumsal yapda i yerinde veya ayn i kolunda alabile-
reketlilie dikey hareketlilik denir. tabakalar arasnda oluan ini ve klara cei gibi bir ey sz konusu deildir. Bir
dikey hareketlilik denir. ii cretli grubunda altktan sonraki
Buna gre aadakilerden hangisi di-
hayatnda kendine bir i yeri de aabilir.
key hareketlilie rnektir? Aadakilerden hangisi dikey hareket-
Bu kii kk bir tamirhane kurup daha
lilii artran bir faktr deildir?
A) Kyde terzilik yapan kiinin ehre ge- sonra iini gelitirdike iveren grubuna
lerek terzilik yapmas A) Eitim dzeyinin artmas da girebilir.
B) Bir yargcn atamasnn bir ehirden B) Nfus yaps Bu parada sz edilen durum aada-
baka bir ehre yaplmas C) Baar gereksinimi ki kavramlardan hangisiyle aklanabi-
C) Zengin bir mteahhitin iflas ederek in- D) Geleneklere bal olunmas lir?
aat kalfal yapmas
E) Ekonomik gelimeler A) Kapal tabakalama
D) Bir sekreterin ynetim asistan olmas
B) e yabanclama
E) Bir iinin memurluk statsne ge-
C) Dikey hareketlilik
mesi 5.
D) Yatay hareketlilik
Yatay hareketlilikte kiinin yaam biimin-
E) Toplumsal snf
2. de, gelir dzeyinde nemli bir art veya
eksilme sz konusu olmaz. Bu kimse al-
Kresel ge ilikin ilk almalarda, g
t iyerini ve mesleini deitiriyor ancak
etkilediine inanlan isel ve dsal etken-
ler "itme etkenleri" ve "ekme etkenleri" gelir dzeyi deimiyorsa, bu kiinin yatay
olarak eitli faktrlerle aklanmtr. hareketlilik iinde olduu sylenebilir.
9. 11. 14.
Eitim, toplumsal hareketliliin gerekle- I. Bir futbolcunun baka bir takma trans- Geleneksel toplumlarda yaygn olarak
fer olmas
mesinde nemli bir faktr olmasna ra- ak ve gizli isizlik nedeniyle, crette az
men, ayn eitim seviyesine sahip bireyle- II. Tatil iin deniz kenarna gidilmesi bir art olasl kiiyi corafi hareketlili-
rin, her zaman ayn hareketlilik imkanlarna III. Bir retmenin mdr yardmcs ol- e itebilir. Modern ve gelimi toplumlarda
mas
sahip olmadklar grlr. Bunun nedeni, ise bu eilimin doabilmesi iin ok daha
eitim seviyesinin yannda bireylerin iinde Burada verilen rnekler aadaki kav- yksek bir gelir art beklentisi ile daha iyi
bulunduklar toplumsal evre ve aile yapla- ramlardan hangisiyle aklanabilir? toplumsal evre koullar kiinin yer dei-
rnn da etkisinin olmasdr. A) Yar kapal tabakalama tirmesinde etkili olabilir.
B) Dikey hareketlilik
Bu paraya dayanlarak aadaki yarg- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
lardan hangisine ulalabilir? C) Toplumsal snf glardan hangisine ulalabilir?
D) Toplumsal aznlk
A) Toplumsal hareketlilikte doal evreye A) Toplumsal hareketlilik iin gerekli ko-
E) Yatay hareketlilik
uyum nemlidir. ullar toplumsal yapyla ilikilidir.
B) Toplumsal hareketlilii engelleyen fak- 12. B) Geleneksel toplumlarda birincil, geli-
trler ayn toplumda zamanla deiebi- mi toplumlarda ikincil ilikilerin ge-
Demokratik bir toplum olma zellii tabaka-
lir. erli olmas toplumsal hareketlilie yol
lar aras yer deitirme olana salar. Ak
C) Gelimekte olan toplumlarda toplumsal snf tabakalamas olarak adlandrlan bu aar.
hareketlilik hzldr. durumda bireylere ait statlerin artmas ya C) Toplumlar gelitike toplumsal hare-
da azalmas toplumsal zgrlklere bal ketlilik artar.
D) Toplumsal hareketliliin olumasnda
olarak mmkn olabilir.
birok faktr etkili olmaktadr. D) Geleneksel toplumlarda dikey hareket-
Buna gre toplumsal hareketliliin ger- lilik, gelimi toplumlarda yatay hare-
E) Toplumsal hareketlilik ak snf tabaka- eklemesi aadakilerden hangisine
lamasnn olduu toplumlarda grlr. ketlilik daha sk grlr.
baldr?
E) Toplumsal deiim toplumsal hareket-
A) Nfusun artmasna
liliin itici gcdr.
B) Temel hak ve zgrlklerin korunmasna
C) Eitim dzeyinin ykselmesine
D) Kurumlarn e gdml almasna
E) retim biiminin deimesine
10.
Geni geleneksel aile tipi, dikey hareketli- 13. 15.
lii engeller; nk bu ailede geleneklere Verilen tabaka- lkel toplumlarda ya, cinsiyet ve fiziksel
ballk ve var olan koullarn srdrlme- st g gibi snrl sayda statlerin olmas
lama piramidine tabaka
si nemlidir. Geni aile yelerinin aileden toplumsal hareketlilii azaltr. Gelimi
gre bu toplum-
kopup kente g etmesi, eitim olanakla- Orta toplumlarda bu statlerin yan sra eitim,
da dikey hareket- tabaka
rndan yararlanmas aile yapsna ters d- ekonomik g gibi daha farkl statlerin
liliin olduu g- Alt
mektedir. ekirdek aile hareketlilii zendi- bulunmas hareketlilii artrc etkiye sa-
rlmektedir. tabaka
ren ocuklara atlm ruhu veren bir ailedir. hiptir.
Bu parada savunulan gr aadaki- Buna gre, toplumsal hareketliliin pi-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
ramitteki gibi olduu bir toplumla ilgili
lerden hangisidir? glardan hangisine ulalabilir?
aadakilerden hangisi sylenemez?
A) Dikey hareketlilik istei bireylerde daha A) Ak snf tabakalamas olduundan A) Toplumsal hareketlilik arttka insanla-
ok almaya yol aar. dikey hareketlilik olumaktadr. rn topluma uyumlar gecikir.
B) Yeni mesleklerin ortaya kmas dikey B) Doutan getirilen statlere gre top- B) Gelimi toplumlarda saygn statlerin
hareketlilii artrr. lum ekillenmektedir. says azdr.
C) Aile yaps ile toplumsal hareketlilik ara- C) Kii eitim yoluyla toplumsal tabakas- C) Toplumsal hareketlilik toplumsal iliki-
snda dorudan bir iliki bulunur. n deitirip dikey hareketlilik olutura-
lerin gelimesine yol aar.
bilir.
D) Geleneksel ailede dikey hareketlilik, e- D) Toplumsal hareketlilik ile toplumsal
D) Kii bir st tabakaya kabildii gibi, bir
kirdek ailede yatay hareketlilik grlr. alt tabakaya da debilir. yap birbiriyle ilikilidir.
E) Ynetim biimi yatay ve dikey hareketli- E) Kii, dikey hareketlilikle toplumsal ta- E) Kapal toplumlarda birok toplumsal
lii etkiler. bakasn deitirebilmektedir. snf bulunur.
15. D 14. A 13. B 12. B 11. E 10. C 9. D 8. B 7. C 6. B 5. A 4. D 3. E 2. D 1. C Cevaplar
1. 4. 7.
Kyde tarm iisi olarak geimini sala- nsanlar tarafndan topran yeterli gbre- Gnmzde ayakkab tamircilii, yor-
yan bir gen tarm alanlarnn verimsiz- leme yaplmadan veya dinlendirilmeden ganclk gibi meslekler bir daralma iine
lemesi soncu geimini salayamaz hle kullanlmas topran verimliliini azaltr. girmitir. Hazr nevresim tercihi yorgan-
gelmi, byk bir kente g etmi ve yaa- Verimsiz topraklardan dolay zerinde ya- clk mesleini etkilemitir. Bu durumda
mn srdrmek iin burada seyyar satc- ayanlar yeterli lde beslenemezler. Bu yorganclarn gelir seviyelerinde ve hayat
lk yapmaya balamtr. standartlarnda d grlmtr. Byle-
nedenle insanlar daha verimli topraklara
ce bir zamanlar esnaflk yapan bir yorgan-
Bu durum aadaki kavramlardan han- g edebilirler.
c, bakasnn yannda cretli almak
gisiyle aklanabilir? Bu paraya dayanlarak aadaki ge- durumunda kalmtr.
A) Yatay hareketlilik nellemelerden hangisine ulalabilir?
Bu parada sz edilen durum aadaki
A) Corafi yap toplumsal yaam etkiler
B) Ak snf tabakalamas kavramlardan hangisiyle aklanabilir?
ve deitirir.
C) Dikey hareketlilik B) Kylerden kentlere doru olan gler A) Yatay hareketlilik
D) Kapal snf tabakalamas sanayi devriminden sonra balamtr. B) e yabanclama
E) Rekabet C) Yatay hareketlilik her toplumda grlr. C) Dikey hareketlilik
D) Nfus art toplumsal deiime yol aar.
D) Sosyalleme
E) Toplumsal yapdaki deiim doa ko-
2. E) Kapal tabakalama
ullar ile aklanamaz.
nsan meydana getiren hcreler srekli
deitii, yerlerine yenileri getii halde, 5. 8.
birey olarak ayn kiidir. Bunun gibi yzyl-
Gelimi lkelerde toplumsal deimenin Toplumlarn snflandrlmasnda Karl
lar nceki Trk toplumunu oluturan birey-
yaylma hz, gelimekte olan lkelere gre Marx retim biimlerini, Karl Popper yne-
lerden hibiri bugn hayatta olmamasna
ok daha fazla olur. nk hzl deiim tim biimlerini, Auguste Comte dnce
ramen Trk toplumu deerleriyle birlikte
geleneksel yapy da deitirmitir. Oysa biimlerini lt almtr.
var olmaya devam etmektedir.
gelimekte olan toplumlarda geleneksel
Buna gre toplumlarn snflandrlma-
Bu parada toplumun hangi zellii deerler hl ok etkilidir ve bu deerler syla ilgili aadakilerden hangisi sy-
vurgulanmaktadr? toplumsal deiimlere kar koyar. lenebilir?
A) Topraa yerleilmesiyle birlikte ortaya Bu parada gelimekte olan lkelerin
A) Farkl ltlerin kullanld
kmas hangi zellii vurgulanmaktadr?
B) Ailenin temel alnd
B) Maddi ve manev kltr gelerinin ol- A) Ekonominin sanayiye dayanmas
B) Toplumsal deiimin yava olmas C) Demokratik yapnn nemli olduu
mas
C) Nfus art hznn azalmas D) Toplumsal yapnn maddi gelerinin et-
C) yeleri arasnda iblmnn olmas
D) Toplumsal deerlere balln azal- kili olduu
D) Bir srekliliinin bulunmas
mas E) Toplumsal deiimin gz nnde tutul-
E) Dzenin normlarla salanmas E) glerin artmas duu
3. 6. 9.
Corafi ve mesleki hareketlilie yol aan nsanlk geliimini hzla srdrmekte ve Yatay hareketlilik ayn toplumsal tabaka
ehir blgelerine g olay, genel olarak kendini daha sonra olacak tehlikelere kar- (snf, stat grubu) iinde yer alanlarn
ehrin ekicilii ve kyn iticilii eklinde savunabilmektedir. Buna en iyi rnek, benzer statler arasndaki geileridir.
gereklemektedir. ktlktr. Artk ktl engellemek iin doa- Kyde ya da krsal kesimdeki bir tarm
ya teknolojik aletlerle mdahale edilebi- iisinin kente gyle burada vasfsz
Aadakilerden hangisi lkemizdeki i
liyor ve az bir tohumla ok fazla mahsul olarak yapt ilerle ortaya kan konumu
gn nedenlerinden biri deildir?
toplanabiliyor. En sert iklimlerde bile tarm yatay hareketliliktir.
A) Kan davasnn can ve mal gvenliini yaplabilmektedir. Buna gre, aadakilerden hangisi ya-
tehdit etmesi
Bu parada gnmz toplumlarnn tay hareketlilie bir rnek deildir?
B) Miras yoluyla topraklarn paralanmas hangi zellii vurgulanmaktadr?
A) Bir inaat iisinin mteahhit olmas
C) ehirde i bulma olanaklarnn yksek A) Kentlerin krsal alandan g almas
olmas B) Ekonomik rekabetin younlamas B) Bir iinin memur kadrosuna gemesi
D) ehirde eitimden daha kolay faydala- C) Doay denetim altna alarak ihtiyala- C) Bir retmenin farkl bir ile atanmas
nlmas rn giderebilmesi D) Bir doktorun uzman olmas
E) Tarm ve hayvanclkta refah seviyesi- D) Eitim dzeyinin ykselmesi E) Bir mhendisin iki farkl projede al-
nin artmas E) Organik dayanmann artmas mas
15.
Bir toplumdaki insanlar toplumsal taba-
13. kalamada farkl tabakalarda yer alrlar.
st tabakada bulunanlarn tketimleri ge-
blm;
limi ve eitlenmitir. Kltrel, sanatsal
11. nsana kendi yetenei dorultusunda ve bilimsel etkinliklerden faydalanma st
Gnmzde toplumsal hareketlilikte birey- istedii alanda alma imkan salar. seviyededir. Alt tabakadakilerin tketimleri
ler hangi tabakadan, hangi etnik gruptan nsann iin belli bir blmnde al- snrl ve eitlenmemi olup kltrel, sa-
ve renkten olursa olsun, eitim frsatla- mas onu uzmanlatrr, mesleinde natsal ve bilimsel etkinliklerden yararlan-
rndan zeka ve yetenekleri lsnde eit yenilikler yapmasna yardmc olur. ma olduka dktr.
faydalanmalar onlara yeni statler elde Verimi artrr.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
etme imkn vermektedir. alan kiinin uzmanlamas nedeniy-
glardan hangisine ulalabilir?
Bu paraya gre gnmzdeki toplum- le nitelikli mal retilmesini salar.
A) Bireysel deerler toplumsal tabakala-
sal hareketlilik iin aadakilerden Bu bilgilere dayanlarak i blm ile
may etkiler.
hangisi sylenemez? ilgili aadakilerden hangisi sylene-
bilir? B) Bireyin tabakas ile tketim biimi ara-
A) nsanlarn gelirlerini artrabildii snda bir iliki bulunmaktadr.
B) Tabakalar arasndaki geiin kolay ol- A) Bireye ve ekonomiye olumlu katk sa-
C) Toplumsal snflarn olmayaca bir
duu lad
toplumsal dzen olanakszdr.
C) Verilmi statlerin tabakalamay etki- B) Rekabeti artrd
D) retim biimi bireyin toplumsal snfn-
ledii C) Kiiyi iine kar yabanclatrd daki tketim biimini etkiler.
D) Bireysel zelliklerin etkili olduu D) Az gelimi toplumlarda grld E) nsanlar gelirlerinden fazlasn tket-
E) Saygn statlere ulalabildii E) Kiinin statsn ykselttii me eilimindedirler.
1. 4. 6.
Nfusu az olan yerleim yerlerinde daha Tarmsal retimin balamas toplumda Gebe toplumlarda nfusun artmas, eko-
samimi ve yz yze ilikiler grlrken, temel deiikliklere yol amtr. Birtakm nomik sorunlar da beraberinde getirdi. Bu
fazla nfusa sahip yerleim yerlerindeki bitki ve hayvanlarn evcilletirilmesi sonu- kalabalk nfusu beslemek iin artk sade-
ilikiler daha resmidir. cunda insanlarn fiziksel evreyle ilikisi ce doadan toplananlar yetmiyordu. Bu ne-
kkten deimitir. Teknik aamalarla ta- denle insanlar bitki yetitirmek, hayvanlar
Bu belirlemede toplumsal yapy etkile-
rm gelitike nfus da artmtr. evcilletirerek onlardan yararlanmak iin
yen hangi faktrden sz edilmektedir?
topraa yerlemek zorunda kaldlar.
Tarmsal retimin balamasyla nfu-
A) Corafi koullar Bu paraya gre toplumlarn topraa
sun artmasnn nedeni aadakilerden
B) Kltrler aras bilgi alverii hangisi olabilir? yerlemesi aadakilerden hangisiyle
C) Demografik geler aklanabilir?
A) Parann deiimde kullanlmas
D) Eitim dzeyi A) Aile yaplarnn deimesiyle
B) Daha nitelikli barnaklar yaplmas B) Gereksinimlerin artmasna bal olarak
E) Ekonomik geler
C) retilenlerin tketilenlerden fazla ol- tarm ve hayvancln renilmesiyle
mas C) Cinsiyete dayal i blmnn artma-
D) Devletin ortaya kmas syla
2. E) Topluluklar arasndaki anlamazlkla- D) Kutsal yerlerin braklmak istenmeme-
ki milyara yaklaan nfusuyla dnyann rn oalmas siyle
en kalabalk lkesi olan in'de hkmet- E) nsanlarn birbirinden korunma ihtiya-
ler, nfusu kontrol altna almak amacyla cyla
nfus planlamas yntemlerine bavur-
maktadr. 7.
Bu durum aadakilerden hangisiyle Yatay hareketlilik ayn toplumsal tabakada
aklanabilir? kalmak koulu ile bireyin iini ya da bulun-
duu mekan deitirmesidir.
A) Her toplum gen nfusa sahip olmak
ister. Buna gre aadakilerden hangisi yatay
hareketlilie rnek olarak gsterilemez?
B) Nfus hareketlilii kentlemeyi hzlan-
drr. A) Bir obann kyden kente g etmesi
B) Ankara'da i bulamayan kiinin Antal-
C) Hzl nfus art isizlie yol aar.
ya'ya gelip burada da i bulamamas
D) Nfus art orannn ykseklii toplum- 5. C) Bir retmenin oturduu mahalleden
sal yapy olumsuz etkiler.
Dnyadaki btn toplumlar, ister ilkel ister baka bir mahalleye yerlemesi
E) Nfus art toplumlarn gelimilik D) Bir retmenin bykehir belediye
gelimi, ister zengin, ister fakir olsun aile
gstergesidir. bakan olmas
kurumunu destekler, ailenin yaamas iin
elinden geleni yapar. Bu yzden toplumu E) Bir ailenin 6 gnlk yaz tatiline kmas
oluturan din kurumu aileyi kutsar, eitim-
kurumu anne babaya saygy retir. Hu-
3. 8.
kuk ise ailenin dalmamasn, boanma-
Hindistan'daki kast sisteminde kii bir maya ye tutar. Herkesin birbirini tand ky gruplarnda
daha terk etme olanann olmad bir su ileme oran kentlere oranla daha d-
Bu parada aadakilerden hangisi
kast iinde doar. Bu kasttan e seer ve ktr.
vurgulanmaktadr?
burada lr. Yapabilecei eitim ve mes- Bu durum aadakilerden hangisiyle
lek trleri de kast tarafndan belirlenir. A) Toplumsal normlara uygun davranlar aklanamaz?
dllendirilir.
Bu parada sz edilen durum aada- A) Kydeki ilikilerin resmi normlara da-
kilerden hangisine rnektir? B) Toplumsal yapnn geleri arasnda yal olmasyla
nemli bir iliki vardr.
A) Dikey hareketlilik B) Kylerde sosyal kontrol mekanizmala-
C) Eski normlar yeni normlarla atabilir. rnn gl olmasyla
B) Ak snf tabakalamas
D) Toplumsal yapdaki deiim kanl- C) Kydeki ilikilerin birincil olmasyla
C) Yar kapal tabakalama mazdr. D) Kylerdeki nfusun az olmasyla
D) Beyin g E) Toplumsal yap ekonomik ilikilerden E) Kylerde toplumsal normlara uyulma-
E) Kapal tabakalama etkilenir. syla
9. 12. 14.
Okur yazar oran yksek, eitli konular- Belirli lde gelimi her toplumda en nsanlarn ou, asl olan dilerler fakat
da uzmanlam, kalifiye bir nfusa sahip azndan bir alt bir de st tabaka bulunur. krl olan tercih ederler. Bir hizmeti kar-
olan toplumlarn ekonomik olanaklar faz- Birbirinden farkl olan insanlar arasnda lk beklemeksizin yerine getirmek asl, hiz-
la, toplumsal sorun ve bunalmlar azdr.
hibir ekilde eitlikten sz edilemez. Bu metin karln almak ise krl bir davra-
Bu parada savunulan gr aadaki- doal eitsizlik, toplumsal snflarn oluu- ntr. Bir insan verdii hizmetin karln
lerden hangisidir? munun temelinde yatan gerektir. denk bir ekilde almaldr.
A) Toplumsal yapnn maddi ve manevi Bu parada savunulan gr aadaki- Bu parada toplumsal etkileim trle-
geleri bulunur. lerden hangisidir? rinden hangisi belirtilmitir?
B) Toplumsal yap zamanla deiir.
A) Toplumsal snflar arasndaki eitsizlik A) atma
C) Nfus art toplumsal sorunlara yol
aar. doal karlanmaldr. B) Mbadele
D) Nfusun nitelikli olmas toplumsal yap B) Toplumsal snflarn oluumunda ei- C) Rekabet
zerinde etkilidir. tim dzeyi nemli bir faktrdr.
D) Uyarlama
E) Her toplumda belirli oranlarda gen C) Her toplumda farkl bir toplumsal snf
E) Benzetirme
nfusun artmas istenen bir durumdur. daha nemli grlr.
D) Toplumsal snflarn olmad bir top-
10. lum dzeni oluturulabilir.
Doada yetien bitkileri toplayarak, hay- E) Toplumsal snflarn retim biimi farkl
vanlar avlayarak geimini srdren ge-
olduu gibi tketim biimi de farkldr.
be toplumlarn kkl medeniyetler kurma-
lar beklenemezdi. Ancak zamanla sulak
ovalarda tarm yaparak topra kullanmay
renen toplumlar ileri bir medeniyet ku-
rabilmilerdir.
Bu paraya gre insanolunun medeni- 13.
yet kurabilmesinin temel nedeni aa-
dakilerden hangisidir? amzda modern bir toplumsal hareket-
lilik arac olarak eitim dnlmektedir.
A) Nfusun artmas
Eitimin toplumsal hareketlilik salaya-
B) Toplumsal snflama bilmesi iin eitim yatrmlarnn dengeli
C) Teknik i blm olmas gerekir. leri seviyede bir eitim
D) Topraa yerleme grmenin her zaman yukarya doru bir
15.
E) Birincil ilikiler toplumsal hareketlilik salayacan iddia Kente yeni gelen insanlar yeni dorular,
etmek zordur. zellikle vasfl insan g- normlar ve davran kalplar ile kar kar-
11. cnn isizlikle kar karya bulunduu ya kalrlar. Bu durumda bireylerin kent-
lkelerde daha ok eitim grmek isizlik sel yaama uyum sorunlar balar. Kente
Birincil gruplarda yeler arasnda yz
riskini artrmaktadr. g edenlerin nemli bir ksm bu deer-
yze, sk, youn, biz duygusunun ar
bast ilikiler vardr. kincil gruplarda ise leri kolayca benimseyemez. Kentte doan
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
daha az kiisel, daha seyrek, biimsel ve ikinci kuak bireyler ise daha hzl bir de-
glardan hangisine ulalabilir?
karcla dayanan ilikiler grlr. iim ierisine girerler. Aile ve akrabalk
A) Eitim toplumsal hareketliliin itici g- balar zayflar, ilikiler ikincil olur, kuak
Bu parada sz edilen durum aada-
cdr. atmalar grlr.
kilerden hangisiyle aklanabilir?
B) Eitim dzeyinin dk olduu toplum- Bu parada kentlemenin hangi zellii
A) Her grubun bir amacnn olmasyla
larda dikey hareketlilik azdr. vurgulanmaktadr?
B) Gruplarn dinamik bir yapsnn bulun-
C) Eitim olanaklarndan insanlar eit bi-
masyla A) arpk kentlemenin olumas
imde yararlandrlmaldr.
C) Kiinin ayn anda birden fazla grubun B) Hizmet sektrnn genilemesi
yesi olmasyla D) Eitim ile insanlarn yetenekleri ortaya
karlarak toplumsal kalknma salan- C) Kltrel uyumsuzluklarn yaanmas
D) Gruplardan bazlarnda hukuk normla-
rnn etkili olmasyla maldr. D) Eitim olanaklarndan eit olarak ya-
E) likilerin niteliinin grubun yapsna E) Eitimin her zaman toplumsal hareket- rarlanlmamas
bal olmasyla lilie yol aaca doru deildir. E) Gelir adaletsizliklerinin olumas
15. C 14. B 13. E 12. A 11. E 10. D 9. D 8. A 7. D 6. B 5. B 4. C 3. E 2. D 1. C Cevaplar
1. 4. 6.
Bir yerleim biriminde nfusun artmasyla Toplumsal kurallar ve kurumlar zaman ie- Az gelimi bir toplumda hzl nfus art-
kalknmay olumsuz etkilemektedir.
birlikte yz yze ilikiler azalm bylece risinde fonksiyon ve yap bakmndan fark-
ya da d gler nedeniyle nfusu azalan
toplumsal ilikilerin dzenlenmesinde ya- llar. Sosyal deime insann doayla ve blgelerde ekonomik hayat canlln yitir-
zl ve resmi sosyal normlar etkili olmaya toplumla etkileimi sonucu oluur. Sosyal mektedir. Sanayi merkezlerinde ise nfus
balamtr. deime kanlmazdr. Her toplumda ayn hzla oalmakta, ekonomi hareketlen-
deildir. Sosyal deimenin yn, hz, mekte, insanlarn istekleri, beklentileri art-
Bu parada aadakilerden hangisinin makta yeni sosyal gruplar ve rgtlenme
ekli toplumlara gre farkllk gsterir.
deitiinden sz edilmektedir? biimleri ortaya kmaktadr.
Bu paraya dayanarak sosyal deime
A) Sosyal ilikilerin niteliinin Bu parada toplumsal deimeyi etkile-
iin aadakilerden hangisi sylene- yen hangi faktrden sz edilmektedir?
B) Sosyal statlerin mez?
A) Demografik nedenler
C) Sosyal deerlerin
A) Ayn toplumda zamanla deiimin B) Teknoloji kullanmnn yaygnlamas
D) Sosyal rollerin gzlendii C) Corafi koullar
E) Sosyal saygnln B) Deiimin zorunlu olduu D) Kltr alverii
C) Gelimi toplumlarda deiimin yava E) Kitle iletiim aralarnn kullanm
gerekletii
7.
2. D) Her toplumda az ya da ok grld
Toplumda meydana gelen birtakm sos-
E) Toplumdan topluma deiimin hznn yal, kltrel, ekonomik deimeler, eitim-
nceki yllarda haberlemede sadece
farkllat ci personelin davran ve dncelerinin
mektup, telgraf ve sabit telefon kullanlr- deimesini zorunlu klmtr. Buna gre
ken, gnmzde cep telefonu ve internet toplumlarn yaplarnda meydana gelen
yaygn bir biimde kullanlmaya balan- deiikliklere bal olarak eitim sistem-
mtr. lerinde de deiimin olmas kanlmazdr.
Bu durum aadakilerden hangisinin Bu paraya dayanarak aadaki yarg-
lardan hangisine ulalabilir?
gerekletiine bir kanttr?
A) Corafi koullar toplumsal deiimi et-
A) Toplumsal sapmann kiler.
B) Toplumsal dayanmann B) Toplumsal deimenin hz her toplum-
da farkldr.
C) Toplumsal deimenin 5. C) Deiim kendiliinden olabildii gibi
D) Toplumsal hareketliliin bask yoluyla da gerekleebilir.
Hindistanda ilkel bir grup oluturan Toda
E) Toplumsal tabakalamann lar poliandri (bir kadnn ok erkekle ev- D) Hzl toplumsal deiimler birtakm so-
lenmesi) uygulamakta idiler. Bu sistemi runlara yol aabilir.
yrtmek iin kadn nfusunun az olmas E) Toplumdaki deimeler toplumda yer
zorunlu idi. Bu sebeple Todalar kz ocuk- alan sistemleri etkiler.
larn ldryorlard. Zamanla kz ocukla-
3. rnn ldrlmesi yasaklanm ve poliandri
8.
Doada meydana gelen deprem, sel, sal- fonksiyonel deeri kalmad iin kendili- Dnlerde uygulanan gelenekler, sosyal,
siyasi ve kltrel deiimlere paralel olarak
gn hastalklar evre ile nfus arasndaki inden ortadan kalkmtr.
farkllayor ve giderek deiiyor. Dnle-
dengeyi bozar, toplumsal yaam biimini rin yapld gnler, dne davet ve e-
Todalarn evlilik biimlerinin deime-
belirler. rnein Uzakdouda meydana lence ekilleri, gelin ve damadn kyafetleri
siyle ilgili olarak aadaki yarglardan
gelen byk depremin ardndan yerleim hep deiiklie urayan unsurlardandr.
hangisine ulalamaz?
birimlerinin ina edilmesindeki bak as Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
deimitir. A) Cinsiyetlerin dengesiz olmas toplum- glardan hangisine ulalabilir?
sal deiime yol aar. A) Kltrler birbirleriyle etkileim iindedir.
Bu parada toplumsal deimeyi etkile-
yen faktr aadakilerden hangisidir? B) Doa koullar toplumsal deiimi B) Ekonomik faktrler toplumsal deiimi
balatan en nemli gedir. balatan en nemli gedir.
A) Doa koullar
C) Her toplum az ya da ok deiir. C) Toplumsal kurumlarn deiim hz
B) Kltrel faktrler ayn deildir.
D) Geleneklerin farkllamas toplumsal
C) Ekonomik faktrler D) Geleneksel yap, eitli faktrlerin etki-
deiime yol aar.
siyle zaman iinde deiir.
D) Teknolojik bulular E) htiyalar karlamayan kltrel geler E) Baz kltrel geler deiime kar di-
E) Ynetim biimi zamanla ortadan kalkar. renlidir.
9. 12. 14.
Toplumu oluturan unsurlardan birisinde Tarmda teknolojik gelimelerin yaanma- Bat toplumlarnda yirminci yzyln ikinci
yaanan herhangi bir deime toplumun s tarmsal retimi artran nemli bir geli- eyreinden sonra balayan geleneksel
mevcut uyumunda bozulmaya yol aar. Bu
me olmakla birlikte bu alanda alan pek toplumsal yapdaki deiim 1990'l yllar-
uyumsuzluk dier unsurlarn da deiime
ayak uydurmas ile giderilir. Yeni dei- ok kii ise bu srete isiz kalmtr. siz dan itibaren Trk toplumunda da etkisini
melerle yeniden uyum sorunlar doar ve kalan bu insanlar kentlere g etmilerdir. gstermeye balamtr. zellikle son on
benzer srelerin yaanmasyla yeniden Kentlerde bu insanlar barnma ve alma ylda grlen hzl deiim geleneksel
uyum oluur. Sre bu ekilde ilemeye alanlarnda pek ok olumsuzlukla kar- toplumsal yapdaki temel karakterleri olan
devam eder. lamlardr. Zamanla bu olumsuz koul- bykanne - bykbaba, anne - baba ve
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- larn iyiletirilmesi zorunlu hle gelmitir. ocuklarn stat ve rollerini hzla deitir-
glardan hangisine ulalabilir? meye devam etmektedir.
Bu parada toplumsal deimenin han-
A) Geleneksel ve modern zelliklerin bir gi zellii vurgulanmaktadr? Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
arada bulunduu toplum kalknr. glardan hangisine ulalamaz?
B) Baz toplumsal kurumlarn ilevleri di- A) Baz alanlarda yava gereklemesi
erlerinden nemlidir. B) Toplumsal btnlemeye yol amas A) Deiimin hz farkl olsa da her toplum
yaps deiir.
C) Toplumsal deiim her zaman ekono- C) Toplumsal tabakalamayla sonulan-
mik faktrler tarafndan balatlr. mas B) lkemizde aile yaps hzl bir deiime
D) Yenilikler birtakm sosyal patlamalara uramtr.
D) Bir alanda gerekletiinde dier alan-
yol aabilir. C) lkelerdeki deiim dier lkelerde de
larda da deiimin grlmesi
E) Toplumsal kurumlar arasnda bozulan deiime yol aar.
E) stenmeyen bir durum olmas
uyum zamanla i dinamiklerle denge-
D) Deiim bir sre iinde gerekleir.
lenir.
E) Her toplumda ayn dnemde ayn de-
10. iimler gerekleir.
eitli televizyon kanallar, deiik kay-
naklardan topladklar haberleri bir araya
getirip toplumsal olaylar izleyiciye sun-
maktadr. Bylece izleyiciler bilinlenmek-
te ve olaylara katlm salanmaktadr. 15.
Reklam, propaganda, eitim ve bilgilen-
Atn kzldereliler tarafndan kullanlmasy-
dirme yoluyla insanlarn dnce, inan,
kan, tutum ve davranlar deimekte, la kltr ve evre arasndaki geleneksel
sonuta toplumsal yaam deimektedir. denge bozulmutur. Kabilenin avlanma
Bu parada toplumsal yaam deiti- blgesi yetersiz duruma gelmi, savalar
13. artm ve daha geni blgelerde avlan-
ren hangi faktrden sz edilmektedir?
A) Kitle iletiim aralar Bir toplumdaki toplumsal ilikilerde, ku- mak kolaylamtr. At, savalk niteliini
B) Bilimsel bulular rumlarda ve yapda belirli bir durumdan deitirmi, beyaz insanlarla temas kolay-
C) Ekonomik geler baka bir durum ya da biime geie top- lam, krk ticareti gelimitir. Bu ise aile
D) Doa koullar lumsal deime denir. Toplumsal deime sistemini derin biimde etkilemitir.
E) Demografik geler nedeni insanln bilgi ve deneyim biriki-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
minin artmas olabildii gibi, savalar veya
glardan hangisine ulalabilir?
11. doal felaketlerden sonra yaanan bir y-
Tibetlilerin eski yneticileri tekerlei bil- km da olabilir. A) Toplumsal deiim geleneksel toplum-
melerine ramen toplumu tembelletirir larda yavatr.
Buna gre aadakilerden hangisi top-
diye bu kefi lkelerine sokmamlardr. B) Toplumun bir alannda meydana gelen
lumsal deiimi etkileyen istenmeyen
Bu durum bu alandaki toplumsal deime- yenilik toplumun dier ynlerini de et-
bir rnektir?
yi geciktirmitir. kiler.
Bu parada toplumsal deimeyi engel- A) Kltrel etkileimin yaygnlamas
leyen hangi faktrden sz edilmektedir? C) Manevi kltrel geler maddi kltrel
B) Ktlk nedeniyle kresel glerin art- geleri deitirir.
A) Nfus yaps
mas
B) Fiziki evre koullar D) Toplumsal deiim planl bir ekilde
C) Geleneksel kltre ballk C) catlarn artmas ve yaygnlamas gerekletirilmelidir.
D) Kltrel temasn azl D) Teknoloji kullanmnn artmas E) Toplumsal deiim her zaman istenen
E) blmnn yaygnlamamas E) Ulamn kolaylamas ynde gereklemez.
15. B 14. E 13. B 12. D 11. C 10. A 9. E 8. D 7. E 6. A 5. B 4. C 3. A 2. C 1. A Cevaplar
1. 4. 7.
Bilgisayarlarn alma alanna girmesi Gnmzde bir mahalle marketinde bile Bilimsel almalara kaynak aktaran lke-
eitli alanlarda retimin artmasna ve d lkelerden gelen rnleri grmek ler teknolojik alanlarda da byk ilerleme-
kalitenin ykselmesine yol at. Fakat bu mmkndr. Hatta sebze meyve reyo- ler kaydetmektedirler. Bu lkelerde doa
durum eitli i kollarnda insan gcne nunda Hawaiden gelme ananaslar, s- bilimleri neredeyse teknoloji retiminin hiz-
duyulan ihtiyacn azalmasna neden ola- panyadan gelme avokadolar, Afrikadan
metine sunulmutur. Toplumsal deimeler
rak isizlii artrd. gelme muzlar bulunabilir. Bu durum in-
teknolojiyi reten ve kullanan lkelerde ge-
sanln tm dnyada birbiriyle kurduu
Bu parada teknoloji kullanmnn hangi lime ve ilerleme ynnde olmutur.
sosyal iliki ve bamllklarn artmasyla
zellii vurgulanmaktadr?
ortaya kan yeni bir kavramn sonucudur. Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
A) Kresellemeyi beraberinde getirdii Bu parada sz edilen durum aadaki glardan hangisine ulalabilir?
B) Toplumsal dayanmay azaltt kavramlardan hangisiyle aklanabilir?
A) Teknolojik yenilikler beraberinde yeni hu-
C) Toplumsal deerleri deitirdii A) Kltrel gecikme B) Kreselleme
kuki dzenlemeleri zorunlu klmaktadr.
D) Corafi koullardan etkilendii C) Toplum zlme D) Kltr oku
B) Teknolojik gelimeler her toplumda
E) Olumlu ve olumsuz etkilerinin olduu E) Modernleme
ayn sorunlara yol amaktadr.
C) Yerleik toplumsal kurumlar dierlerin-
2. den daha yava deiir.
5.
Kitle iletiim aralar yoluyla ulusal kltr- D) Sosyal deime btn toplumlarda g-
ler "bir rneklemeye" doru gitmektedir. Gnmzde insan ve toplum yaam ta- rlr.
Bilgi akn salayan kitle iletiim aralar- mamen teknolojik devrimin etkisi altnda-
dr. Aile hayat, edebiyat, sanat, siyasal tu- E) Deiimin itici durumundaki teknoloji
nn tek elde toplanarak, kltrel ve siyasal
bir g hline gelmesi gnmzde tart- tumlar vb. kkten bir deiime uramtr. bilimler sayesinde retilmektedir.
lr bir sorun olmutur. rnein televizyon ve bilgisayar btnyle
toplumsal yapy deiime uratmaktadr.
Bu parada kitle iletiim aralarnn
hangi zellii vurgulanmaktadr? Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
glardan hangisine ulalabilir?
A) Kresellemeye ve tek kutuplu bir dn-
yaya dnm salamas A) Toplumsal deimenin hz toplumdan
topluma farkllk gsterir.
B) Toplumsal olaylardan her insann ha- B) Teknolojik aralar toplumsal deime- 8.
berdar olmasna yol amas yi hzlandrr.
lkel olsun, gelimi olsun hibir toplumu
C) Kltrel temas artrmas C) Toplumsal deime devamllk gste-
durgun, hareketsiz olarak nitelendireme-
D) Toplumsal birliktelie katk salamas ren bir olgudur.
yiz. Her toplumda srekli olarak dinamizm
E) Siyasal sorunlarn zmnn kolay- D) Toplumsal deime btn toplumlar
iin zorunluluktur. grlmektedir. lkel toplumlar bile yava
lamas
da olsa deime srecine tabidir. Hayatn
E) Toplumsal deime zerinde doal
her noktasnda yaanan youn deiim
olaylarn etkisi vardr.
3. nedeniyle 19. yy. ve 20.yy deime yzyl-
Otomobilin icad toplumlarda hzl bir dei- lar olarak adlandrlr. Toplumsal yaplar,
ime neden olmu; ulam, ticaret, sanayi davranlar, sistemler, toplumsal kurallar
6. da bu deimeden nasibini almaktadr ve
gibi birok alanda olumlu gelimelere yol
amtr. Bunun yan sra trafik kazalar, Sermayenin, mallarn, hizmetlerin, kltr deiimin sreklilii hep devam edecektir.
hava kirlilii, park sorunu gibi olumsuz so- varlklarnn, bilim ve teknoloji olanaklar-
nn snrlar aan bir srete kendisini gs- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
nular da beraberinde getirmitir.
terdii; dnyadaki farkl insanlar, blgeler glardan hangisine ulalabilir?
Bu para aadaki yarglardan hangisi- ve insanlar arasndaki toplumsal, ekono-
ni destekler? A) Toplumsal deiim kanlmazdr.
mik ilikilerin dnya genelinde yaygnla-
mas sonucunda ortaya kan bamllktr. B) Toplumsal deiimler planl gerekle-
A) Sosyal deime bir deer yargs ta-
maz. mektedir.
Bu parada aadaki kavramlardan
B) Sosyal deiim hayatn her alannda C) Demografik faktrler toplumsal deii-
hangisinin aklamas yaplmtr?
grlr. mi etkiler.
A) Toplumsal zlme
C) Sosyal deiime kanlmazdr. D) Geleneksel toplumlarda toplumsal de-
B) Modernleme iim yavatr.
D) Toplumun bir alanndaki deime di-
er alanlarda da deiime yol aar. C) Kreselleme
E) Toplumsal kurumlarn birindeki dei-
E) Sosyal deiimin hz kontrol edilebil- D) Toplumsal btnleme me dier toplumsal kurumlar da etki-
melidir. E) Kyerelleme ler.
9. 11. 14.
Eskiden at arabalar, kanlar veya ker- 18. yzyldan itibaren Bat Avrupa'da kk- lke topraklarn birbirinden ayran snrlar
l deiimler yaanmtr. Sanayileme, gnmzde bir ey ifade etmiyor. Her ey
vanlarla aylar sren yolculuklardan sonra
kentleme, ulus devletler, demokratikle-
istenen yerlere ulalmaktayd. Gnmz- hzla baka bir eye dnyor. Hasta-
me ve kapitalizm tarihte yepyeni olgular
de ise sesten iki kat daha hzl giden uak- lklarn ideolojilerin, sistemlerin, markala-
olarak karmza kmtr. Neredeyse
lar var. Eski alarda bir inli tccar m- dnya milletlerinin hepsi aama aama bir rn ve isimlerin snr tanmad ilgin bir
rnde birka kez "pek Yolu'nu kullanarak modernleme tecrbesi yaayarak top- ada yayoruz. Amerika'da gerekleen
Avrupa'ya gelebilirdi. Oysa gnmzde lumsal dnm sreci geirmitir. bir olay hangi lke insann yakndan ilgi-
ayn gn iinde dnyann birka ehrinde lendirmiyor ki... amzda hem bireyin
Buna gre, modernlemeyi aadaki-
bulunabilme imkan var. lerden hangisi etkilememitir? nemine ok ciddi gnderme yaplyor,
hem de binlerce, milyonlarca insann l-
Bu parada aadakilerden hangisinin A) Kiisel etkenler m deersizleiyor, eyann insandan ok
insan yaamnn deimesinde etkili ol- B) Kltrel etkenler daha deerli olduundan bahsediliyor.
duu vurgulanmaktadr? C) Ekonomik etkenler Eski in'de insanlar dmannn ilgin bir
D) Siyasal etkenler ada yaamasn istermi. Herhalde ya-
A) Ekonomik byme
admz a, o ilgin a olsa gerek...
E) Teknolojik etkenler
B) Doa olaylarn kontrol altna alma
Bu parada aadaki kavramlardan
C) Teknolojik alanda ilerleme hangileri vurgulanmamaktadr?
12.
D) Bilgi birikiminde art salama
lkede gerekletirilen yeni ekonomik A) Modernleme
E) Farkl kltrlerle temas kurma uygulamalar, sosyal ilikilerin biim dei- B) Toplumsal deime
tirmesi, ynetim deiiklikleri kimine gre
modernleme, kimilerine gre ilerleme, ki- C) Kltrleme
mine gre de gerileme olarak deerlendi- D) Toplumsal btnleme
rilir. Fakat hi kimse bu durumun bir sosyal E) Kreselleme
deime olduundan kuku duymaz.
Bu paraya dayanlarak sosyal deime
ile ilgili aadakilerden hangisi syle-
nebilir? 15.
A) Olumlu ya da olumsuz bir yn belirt- adalama on sekizinci yzylda daha
medii ok sanayilemeyi siyasal ve ekonomik
B) Toplumlarda istenilen bir durum olduu ynden tamamlayan gelerin toplumsal
C) Ynetim biiminden etkilendii yaama geirilmesi ile ilikili olarak ele aln-
10. mtr. Gnmzde ise adalama yalnz
D) Her zaman olumlu ve istenilen bir du-
Cumhuriyetin kurulmasyla birlikte Trki- rum olduu sanayileme ile snrlandrlmamakta, siya-
ye'de birtakm kurumlarda kkl deiik- sal ve kltrel zellikleri de ieren bir anlam
E) Toplumsal btnlemeye katk salad
lie gidildi. Ancak bu deime dengeli bir tamaktadr. adalama, sanayilemi
toplumlarn ulat sosyal ve ekonomik
izgide gelimedi. rnein hukuk modern- 13. gelimilik dzeyini amas nedeniyle, bilgi
letirildi ama hukukun aileyi modernletirici
Gnmzde insan ve toplum yaam ta- toplumunun sosyal ve kltrel zelliklerine
etkisi ok uzun yllar sonra kendini gsterdi.
mamen teknolojik devrimin etkisi altnda- ulama abas olarak ele alnmaldr.
Bu para aadaki yarglarn hangisini dr. Aile hayat, dini hayat, edebiyat, sa-
nat, siyasal tutumlar derin ve kkten bir Bu paraya gre "adalama" iin
destekler?
deiime uramtr. rnein televizyon aadakilerden hangisi sylenebilir?
A) Toplumun maddi unsurlar manevi un- ve bilgisayar btnyle toplumsal yapy A) Toplumlarn tarihsel ve kltrel koul-
surlarna gre daha ge deiir. deiime uratmaktadr. lara bal olarak ele alnmas gereken
B) Baz yenilikler toplum tarafndan hzla Bu parada teknolojik gelimenin hangi greceli bir kavram olduu
benimsenir. zellii vurgulanmaktadr?
B) Ekonomik koullarn belirleyici olduu
C) Toplumsal deiim demografik faktr- A) nsan yaamn kolaylatrmas
C) Demokratik ynetimlerin yaylmasn
lerden etkilenir. B) Manevi kltr deitirmesi salad
D) Hzl toplumsal deiimler toplumlarda C) Toplumsal zlmeye yol amas D) Geleneksel ve modern gelerin uyum-
bunalmlara yol aabilir. D) Tketim toplumu oluturmas lu bir btnl olduu
E) Kltrn maddi ve manevi gelerinin E) Kresel sermayenin toplumlarn siya- E) Batl toplumlarn bir taklidi olarak orta-
deiim hzlar birbirinden fakldr. setini etkilemesi ya kt
15. A 14. D 13. B 12. A 11. A 10. E 9. C 8. A 7. E 6. C 5. B 4. B 3. D 2. A 1. E Cevaplar
1. 4. 6.
Bir gazete haberinde memurlarn maala- Toplumsal btnlemenin salad top- Belirli toplumsal aamaya ulam bir top-
rndan yaplan vergi kesintilerinde yakla- lumlarda atma ve srtmeler en alt lumun daha sonraki tarihlerde daha ileri
k 10 puanlk bir indirime gidilecei belir- dzeye iner. Toplumsal gelime unsurlar aamaya ulaaca kesin bir olgu deildir.
tilmektedir. Bu durum ilerleme kavramn olan ekonomik byme ve orta tabakann rnein eski Avrupa veya Roma ynetimi
rneklendirmektedir. genilemesi ise toplumsal btnlemeyi altndaki dnemde, devlet rgtl toplum
Buna gre ilerleme ile ilgili olarak aa- salar.
aamasndadr. Oysa bu dnemi izleyen
dakilerden hangisi sylenebilir? Bu parada savunulan gr aadaki- Orta a toplumlar, ayn aamann az
A) Sanayilemi toplumlarda grlr. lerden hangisidir? gelimi ve kk rnekleridir.
B) Sivil itaatsizlik ile salanabilir. A) Tabakalar arasnda geiin serbest ol- Bu parada aadaki grlerden han-
mas toplumsal btnlemeyi salar. gisine kar klmaktadr?
C) Toplumun dzeninin kkten devrilme-
sidir. B) Ekonomik eitsizliklerin artmas top- A) Toplumsal evrim aamalar hep daha
lumda karmaaya yol aar. gelimi toplum yapsn ortaya karr.
D) Olumlu bir ynde gerekleen dei-
C) Corafi koullar yatay ve dikey hare- B) Deime,yeniliklerin yaylmasyla olur.
medir.
ketlilii hzlandrr.
E) Yn belirtmeyen olumlu ya da olumsuz C) Her yenilik tek bir kaynaktan doup
D) Nfusun artmas toplumsal btnle- btn dnyaya yaylr.
deiimlerdir.
meyi olumsuz olarak etkiler.
D) Bilgi birikimi arttka deimenin ivme-
E) Ekonomik gelimeler toplumsal birliin si de artar.
2. ve btnlemenin srdrlmesi ama-
E) Bireysel bilin arttka toplumsal bilin
Aadakilerden hangisi toplumsal - cn tar.
de artar.
zlmenin olduu toplumlarda grlebi-
lecek bir zellik deildir?
A) Kltrn maddi ve manevi geleri ara-
sndaki uyumsuzluk
B) Orta tabakann genilemesi
C) Toplumsal gruplarn fonksiyonlarnn
yetersizlii
D) Toplumsal norm ve deerlerden sap- 7.
malar 5.
Bir zamanlar lkeler geni topraklaryla,
E) Demokratik kurumlama yetersizlii Geni ailenin ekirdek aileye dnme- silahl kuvvetlerinin saysal gleriyle, yo-
si bazlarnca olumlu bir gelime olarak un nfuslaryla vnrken, gnmzde
kabul edilirken, bazlarna gre ise bu
lkeler teknoloji retimleriyle ve bilimsel
olumsuz bir durumdur. Geni ailenin da-
3. gelimelere katklaryla vnmektedirler.
yanma duygusu kazandrd, toplum-
Deime, bir durumdan yeni bir duruma sallamay st dzeyde salad; ekir- Bu nedenle gnmzde toplumlarn ama-
gei demektir. Toplumsal deime toplu- dek ailenin ise bu ilevleri yeterli dzeyde c, bilimsel ve teknolojik gelimelerde en
mun yapsnda gzlenebilen bir deime- yerine getiremedii eklinde grler sz ileri dzeye ulamaktr.
dir. Gelime kavramysa birok alanda kat konusudur.
Bu para aadaki yarglardan hangisi-
edilen olumlu mesafeyi ifade eder. Bu paraya dayanlarak aadaki yar- ni destekler?
Bu parada aadakilerden hangisi glardan hangisine ulalabilir?
A) Her toplumsal ilerlemenin toplumsal
vurgulanmaktadr? A) Toplumun kendi dinamizmi deimeyi gelimeye yol aaca doru deildir.
A) Deiimin kanlmaz olduu olumlu ynlendirir. B) Toplumsal deiimler toplumun bek-
B) Deiimin yn belirtmeyip geliimin B) Yabanc kltrlerle iliki toplumsal de- lentileriyle uyumlu olmaldr.
olumlu yn belirttii imeyi hzlandrr. C) Toplumsal gelimiliin ltleri za-
C) Sadece bir alandaki deiime ilerleme C) Gnmz toplumlarnda toplumsal de- man iinde deiir.
denildii ime ok hzldr. D) Toplumsal gelimenin en nemli gs-
D) Deiimin srekli istenen ynde ger- D) Toplumsal deimenin ynne ilikin tergesi ekonomik refah seviyesinin art-
ekletii yaklamlar farkllk iermektedir. masdr.
E) Toplumsal geliimin bir deiim olup E) Toplumsal deiim her toplum iin ge- E) Hzl toplumsal deiimler bunalmlara
her toplumda istenmedii rekli ve kanlmazdr. yol aabilir.
8. 11. 14.
Orta tabakann geni olmas btn dev- Bir lkede bireyler gelirleri itibariyle ya I. Uak icat edildikten sonra hava ulatr-
letler ve toplumlar tarafndan istenen bir ok zengin ya da fakir, eitim durumlar macl geliti. Bu alanda ortaya kan
durumdur. nk orta tabakann geni ol- bakmndan eitimsiz veya eitim seviye- sorunlar zmek, ilikileri dzenlemek
si yksek, hayat tarz itibariyle de tama- iin yeni hukuk kurallar oluturuldu.
mas gelimiliin bir ltdr. Devletler
men maddi zevklere eilim gsteren veya
orta tabakann geniletilmesi iin, ekono- manevi zevklere ynelmi olarak iki snfa II. Kitle iletiim aralaryla yabanc kltr-
mik, siyasal, hukuki baz tedbirler alrlar. ayrlm olsayd, o toplumda atmalar ve den gelen deerlerin olumsuz etkileri
Devletlerin orta tabakay geniletmek geimsizlikler kanlmaz olurdu. grlnce aile kurumunu korumaya
istemesinin temel amac aadakiler- Bir toplumda byle bir atmann ol- ynelik yeni hukuki dzenlemeler ya-
den hangisidir? mamas iin aadakilerden hangisi pld.
gereklidir?
A) Toplumsal zlmeyi nlemek Bu rneklere dayanlarak aadaki yar-
A) Toplumsal deime glardan hangisine ulalabilir?
B) Toplumsal snflamay ortadan kaldr-
mak B) Demokratikleme
A) Teknolojik gelimenin hz toplumsal
C) Toplumsal deiimi hzlandrmak C) Orta snf genilemesi
yapya gre ayarlanmaldr.
D) Kresellemeye uyum salamak D) Toplumsal i blm
B) Teknolojik yenilikler beraberinde yeni
E) Modernlemeye katk yapmak E) Modernleme
hukuki dzenlemeleri zorunlu klmak-
tadr.
12.
9. C) Hukuk kurumu toplumun en ncelikli
Toplumsal btnlemenin saland top-
Baz petrol zengini lkelerde kii bana lumlarda atma ve srtmeler en alt kurumudur.
den milli gelir ABD, Japonya ve birok dzeye iner. Toplumsal gelime unsurlar D) Hukuk kurallar yetersiz olduunda
Avrupa lkesinden fazla olmasna ramen olan ekonomik byme ve orta tabakann teknolojik gelimeler yaygnlama-
genilemesi ise toplumsal btnlemeyi maktadr.
bu lkeler gelimi lkeler olarak kabul
salar. Bunlardan birinin eksiklii ya da
edilmemektedir. yetersizlii toplumsal btnlemeyi olum- E) Bir kurumun ilevini balca bir kurum
Bu parada aadakilerden hangisi suz ynde etkiler. yerine getirebilir.
dile getirilmektedir? Bu parada toplumsal btnlemenin
A) Tek bir alanda meydana gelen ilerle- hangi zellii vurgulanmaktadr?
meler gelimilik dzeyini gstermez. A) Toplumun nfusuna bal olduu
B) Sosyal ilerleme her toplumda grlr. 15.
B) Toplumsal zlmeyi geciktirdii
C) Toplumsal ilerlemeler toplumsal geli- Toplumlarda ekonomik etkinliklerin uy-
C) Demokratik yapnn etkili olduu
meye yol aar. gulan insann, toplumsal gruplarn, ta-
D) Toplumsal deime yn belirtmeyen D) Ekonomik gelerle toplumsal ileyiin
srdrld bakalama ilikilerinin deime ynn
nesnel bir kavramdr. olumlu ya da olumsuz biimde etkilemek-
E) Ekonomik ilerleme toplumsal gelime- E) Kltr birliinin etkili olduu
tedir. retim gelitirilip yaygnlamamsa,
nin zorunlu artdr. yksek bir isizlik ve enflasyon gibi ekono-
13.
mik sorunlar ortaya kar. Bu durumda da
10. Gnmz ada toplumlarnda i bl- bir toplumsal ilerleme ve gelimeden sz
m, uzmanlama ve bireysel farkllklar edilemez.
Deime, bir durumdan yeni bir duruma ge- belirgin bir ekilde artmaya balamtr.
i demektir. Toplumsal deime toplumun Bu durum toplum iindeki kimi bireylerin Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
yapsnda izlenebilen ve gzlenebilen bir dierlerinden farkl ve stn olduunu glardan hangisine ulalabilir?
dnmesine yol am, birey olma bilin-
deimedir. Gelime kavram ise belirli bir A) Toplumsal deime her toplumda az
cini glendirmitir. Dolaysyla toplumsal
alanda kat edilen olumlu mesafeyi anlatr. bilin giderek zayflamakta, nemini yitir- ya da ok grlr.
Bu paraya gre aadaki deimeler- mektedir. "gemisini kurtaran kaptan" anla- B) Deimenin hz toplumdan topluma
den hangisi bir gelime olarak nitelen- y giderek yaygnlamaktadr.
farkllk gsterir.
dirilemez? Bu parada sz edilen durum aada-
C) Farkl kltrlerle temas toplumsal ge-
A) Sanata verilen deerin artmas kilerden hangisine yol amaktadr?
limeye yol aar.
B) Refah seviyesinin artmas A) Modernlemeye
D) Toplumsal ilerleme ekonomi alannda
C) Toplumsal sapmalarn artmas B) Kresellemeye
deiime neden olur.
C) Kyerellemeye
D) Eitim seviyesinin artmas E) Her toplumsal deime bir ilerleme ve
D) Toplumsal zlmeye
E) Teknoloji kullanmnn artmas E) Toplumsal btnlemeye gelime deildir.
15. E 14. B 13. D 12. D 11. C 10. C 9. A 8. A 7. C 6. A 5. D 4. E 3. B 2. B 1. D Cevaplar
1. 4. 6.
nceleri ailenin yerine getirdii retim Birok insan, mevcut durumun olmas ge- Toplumu oluturan fertler bir kuman rg-
ve eitim gibi ilevler daha sonra fabrika, rektiine inand dzenden farkl olduu- s gibidir. Bir insan dier insanlarla ilgilidir.
okul gibi yeni yaplar tarafndan yerine ge- nun bilincindedir. Yine de bazlar iin Her insan kendi gereksinimlerini karla-
tirilmeye balanmtr. evli kua barndran geni aile ilikileri- mak iin ekonomik faaliyet yapar, bylece
ni yaatmak ne konut sistemimizden, ne bakasnn yaamna katkda bulunmu
Bu durum aadaki kavramlardan han-
ekonomik dzeyimizden ne de deien olur. Ayakkabcya olan ihtiyacmz, mhen-
gisiyle aklanabilir?
kltrel nceliklerimizde etkilenmeyecek dise olan ihtiyacmzdan daha az deildir.
A) Toplumsal deime ba dndrc deiimlerimize ayak uy- Bu parada sz edilen durum aa-
B) Toplumsal zlme durabilir. dakilerden hangisinin ortaya kmasna
C) Devrim neden olmutur?
Bu paraya dayanlarak toplumsal ku-
D) Evrim rumlarla ilgili olarak aadakilerden A) Toplumsal zlmenin
hangisi sylenebilir? B) Aile kurumunun
E) Toplumsal btnleme
A) Toplumsal kurumlarn birindeki dei- C) Toplumsal yaamn ve i blmnn
me dierini de deiime zorlar. D) Toplumsal kontroln
B) Toplumsal kurumlar uzun yllar sonu- E) Kresellemenin
2.
cunda oluur.
Sosyal deime bir toplumun yapsnda, C) Toplumsal kurumlarn deiim hz
kurumlarnda, bu yap ve kurumlarda yer ayn deildir. 7.
alan sosyal ilikilerin ierik ve eklinde g-
D) Ekonomik koullardaki deiimler top- Turizm hareketleri yaz mevsiminin
rlen farkllamadr.
lumsal kurumlar da etkiler. daha ok yaand blgelerde artmak-
Buna gre aadakilerden hangisi top- E) Baz toplumsal kurumlar deiime kar- tadr.
lumsal deimenin zelliklerinden biri diren gsterirler. Doal dengenin bozulmas, tahrip edil-
deildir? mesi, evre kirlilii toplum hayatn etki-
ler.
A) Her toplumda az ya da ok bir toplum-
sal deiim grlr. Ulam a zerindeki yerleim mer-
kezleri daha hzl byme gsterir.
B) Her toplumun deiim hz ayndr.
5. Bu belirlemelerde toplumsal deiime
C) Toplumun bir kurumundaki deiim di-
Gelimekte olan lkelerin en belirgin zel- yol aan hangi faktrden sz edilmek-
er kurumlar da deiime zorlar.
lii maddi ve manevi alanlarda yaadklar tedir?
D) Nfus ve ekonomik koullar toplumsal
hzl deimelerdir. Eski toplum yapsyla A) Nfus younluu
deiimi etkiler.
uyumayan yeni gelerin ortaya kmas B) Fiziksel evre
E) Toplumsal deime her zaman ileriye geleneksel toplum yapsnn i tutarlln
doru gereklemez. C) Kitle iletiim aralarnn yaygnlamas
bozar. Bu deiim srecinde yeni durum-
D) Kltrel temas
lara uyum salayamayan geleneksel un-
E) Siyasal akmlar
surlar, devreye girer yeni gelerin etkisiyle
3. deiiklie urar, bazen tmden ortadan
kalkar.
Toplumsal btn oluturan geler ara- 8.
sndaki uyumsuzluun balamas sonucu, Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
glardan hangisine ulalamaz? Kltr tayclar diyebileceimiz diplo-
bireylerin toplumsal davran alkanlk-
matlar, memurlar, gazeteciler, sanatlar,
larna, kurumlara ve denetim biimlerine A) levini yitiren kurumlar zamanla orta- renciler, gezginler, turistler gittikleri lke-
uyumlarn yitirmeleri durumu ortaya kar. dan kalkar. lerde toplumsal deimeye neden olurlar.
Bu durum aadaki kavramlardan han- B) Deiimin yaand toplumlarda gele-
Bu parada toplumsal deiime neden
gisiyle aklanabilir? nekler deiimi yavalatabilir.
olan hangi faktrden sz edilmektedir?
A) Toplumsal zlme C) Toplumsal yapnn geleri arasnda bir
uyum bulunur. A) Ekonomi faktr
B) Fonsiyonel btnleme B) Nfus yaps
D) Gelenekler toplumsal deiimi hzlan-
C) Toplumsal ilerleme drr. C) Kitle iletiim aralar
D) Toplumsal hareketlilik E) Gelien lkelerde deiim hz yksek- D) Doa koullar
E) Toplumsal gelime tir. E) Kltrel temas
9. 12. 14.
I. iek hastalnn asn Mslman- Gnmzde hibir toplum en zengini de Tarm toplumlarnda geni aile ayn za-
lar bulduklar iin Hristiyanlar iki yz yl
olsa dier toplumlardan ayr olarak varl- manda retim birimi iken, sanayi toplum-
bu ay kullanmamtr.
n srdremez. rnein ngiltere'de he- larnda ekirdek aile bu ilevini yitirmitir.
II. svire halk evlerine elektrik ba-
men hemen tm televizyon ara gereleri Sanayileme ile birlikte kadn ve erkein
lanmasna kar direnmitir. nsanlar
elektriin faydal olduunu grnce Uzak Dou'da yaplmakta, Trkiye tarm toplumsal statleri artm, akrabalk sis-
kullanmaya balamlardr. rnlerini ihra etmekte, Avrupa lkeleri teminin statleri zayflamtr. Kadnn a-
doalgaz Rusya ve Ortadou'dan temin lma yaamnda yerini almasyla erkee
Bu iki bilgiye dayanlarak aadaki yar-
glardan hangisine ulalabilir? etmektedir. olan ekonomik bamll azalmtr.
A) Sosyal deime baz toplumlarda hzldr. Bu parada aadaki kavramlardan Bu para aadaki yarglardan hangisi-
B) Toplumlar kresellemenin olumsuz- hangisi aklanmtr? ni destekler?
luklarndan ekinmektedirler.
A) Toplumsal zlme A) Toplumsal yapnn bir gesindeki de-
C) Kltrel deime toplumsal deiime
B) Modernleme ime dier geleri de deiime zor-
neden olabilir,
lar.
D) Toplumlar sorunlarn zmnde n- C) Kreselleme
ceki deneyimlerinden yararlanr. B) Hzl toplumsal deiimler toplumlarda
D) Kltrel yabanclama
E) Baz toplumlar eitli nedenlerle dei- bunalmlara yol aar.
ime diren gsterebilir. E) Kyerelleme
C) Bask yoluyla gereklemeyen toplum-
sal deimeler kalc olur.
10.
D) Toplumsal deime kanlmaz olarak
Byk uygarlklar verimli topraklar ze- modernlemeye yol aar.
rinde kurulup gelimitir. Mezopotamya
ve Msr uygarlklar buna rnektir. Verimli E) Her toplumsal deime bir ilerleme
tarm topraklarnn, eitli maden kaynak- olarak grlmemelidir.
larnn varl, stratejik konum ekonomik
zenginliin artmasna neden olmu, top-
lumsal byme ve ilerlemeye yol amtr.
Bu parada toplumsal deimeyi etkile-
yen hangi faktrden sz edilmektedir?
A) Kltrel temas
B) Fiziksel yap 13.
C) catlar
retimin elle yapld ve aile bana d-
D) Bilimsel gelimeler en arazi miktarnn ok olduu dnemler-
E) Demografik geler de birok toplumda geni aile grlmt.
15.
Geni aile ok sayda kiiden olutuu
11. iin, byk araziyi ileyecek bireylere sa- Gnmz genliinin sorunlar sosyal ya-
hipti. Fakat zamanla sanayi inklab ger- amda, deerlerdeki deimelerle daha
lkemizin stanbul, Ankara, zmir kentleri-
nin nfusu 1950'li yllarda, bugnkne gre ekleince retim elle deil, makineyle farkl bir hale gelmitir. Statkoya kar
olduka azd. Bu nedenle kentlerdeki insan- yaplmaya baland. Bu dnemde ok sa- olu, yeni dnya zlemi, gelecek korkusu,
larn birou birbirini tanyordu. nsan iliki- yda kiiden oluan retici geni ailelere yabanclama, kimlik bunalm, tketim l-
leri daha scak ve samimiydi. Fakat zaman- deil, az sayda kiiden oluan ve tketici gnl, kltr bencillii, anomi (kuralszlk),
la bu kentlerimizin nfusu hzla artt. Artk kk ailelere ihtiya duyuldu. Bu nedenle zgrlk, isizlik gibi sorun yaratan etken-
bu kentlerimizde toplumsal ilikiler, grup- ekirdek aile ortaya kt. ler ortaya karmtr.
lamalar, toplumsal kurumlar nemli lde
deiti. Birok yeni kurum ortaya kt. Bu parada sz edilen durum aadaki Bu parada toplumsal sorunlara yol
Bu parada toplumsal deimeyi etkile- kavramlardan hangisiyle aklanabilir? aan hangi faktrden sz edilmektedir?
yen hangi faktrden sz edilmektedir? A) Modernleme A) Ekonomik eitsizlikler
A) Kitle iletiim aralar B) Sosyalleme B) Kendi kltrn kk grme
B) Demografik geler
C) Toplumsal btnleme C) Ynetim biimi
C) Corafi koullar
D) Ekonomik geler D) Kreselleme D) Hzl toplumsal deiim
E) Bilim ve teknolojideki gelimeler E) Toplumsal deime E) Ailenin klmesi
1. 4. 7.
Toplumsal kurumlarn fonksiyonlarndan Nfusun giderek yalanmas, Avrupa dev- Gnmzde insanlar doal evreyi etkile-
bazlarnn baka kurumlar tarafndan ye- letlerini gerekli igcn salamak iin yebilmektedir. Kanallar, barajlar, sulama
rine getirilmeye balanmas sosyal kurum- kimi dzenlemeler yapmaya zorlamakta- sistemleri yaparak doal koullar kendi-
larn deimesine neden olur. dr. Emeklilik yann ykseltilmesi gibi d- lerine uygun duruma getirmilerdir. rne-
Aadakilerden hangisinde byle bir zenlemeler buna rnek verilebilir. in srail, l verimli bir duruma getirmi;
durum sz konusudur? Bu para aadaki yarglardan hangisi- Hollanda denizden toprak kazanmtr.
A) Ekonomik krizin isizlie yol amas ni destekler? Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
B) Kentlerde boanmalarn kylere gre A) Demografik geler toplumsal deiime glardan hangisine ulalabilir?
daha ok olmas yol aar.
A) Her toplum az ya da ok deiir.
C) Mesleki eitimin ailede deil okullarda B) Fiziksel evre toplumsal deiimi etki-
B) Toplumsal birliktelik azaldnda top-
verilmesi ler.
lumsal zlme balar.
D) Glerin arpk kentlemeye yol a- C) Toplumsal deiimin hz her toplumda
mas farkldr. C) Kltrel etkileim toplumda deiime
yol aar.
E) Nfusun hzla artmasnn ulusal geliri D) Toplumun bir alanndaki deime top-
etkilemesi lumsal gelime ile sonulanr. D) Teknoloji ile insanlar doal evrelerini
E) Toplumsal deiim bilim ve teknoloji- deitirirler.
deki gelimelerden etkilenir. E) Teknoloji kullanmnn artmas ekono-
2.
mik dzey ile ilikilidir.
Her toplum az veya ok mutlaka deiir. 5.
Ancak toplumlarn deime hzlar fark-
- nsanlarn uzaya kmas
ldr. Geleneksel toplumlar sanayilemi
toplumlara gre daha yava deiir. - Otomobilin icat edilmesi
Bu parada savunulan gr aadaki- - letiim imknlarnn artmas
lerden hangisidir? Yukarda verilen bilgiler toplumsal yaamn
A) Kltrler aras ilikiler toplumsal dei- zerinde nemli deiikliklere yol amtr. 8.
meyi hzlandrr. Bu durum toplumsal deimeye yol
Deime kanlmaz olmakta birlikte bir
B) Kltrn maddi geleri manevi geleri- aan hangi faktr rneklendirir?
etkinliin sonucudur. Deimede nemli
ne gre daha hzl deiir. A) Demografik geler olan bu etkinliin ynnn ne olduudur.
C) catlar toplumsal deiimi artrr. B) Ynetim bilimi Bu da olaya yaklamda farkllklardan
D) Toplumsal deiim tabandan tavana C) Bilim ve teknoloji kaynaklanr. Herkes iin istenen farkl ola-
doru gereklemelidir. D) Liderlik ca iin deimenin yn deer yarglar-
E) Toplumsal deimenin hz toplumlara E) Fiziksel evre nn etkisi altndadr. Buna aile yapsndaki
gre farkllk gsterir. deiiklikler rnek olarak verilebilir. Geni
ailenin ekirdek aileye dnmesi baz-
6. larnca olumlu bir deime olarak kabul
3. Geleneksel toplumlarda aile yaps ataer- edilirken, bazlarna gre ise olumsuz bir
Osmanl mparatorluu'nun ykselme d- kil bir zellik gstermekteydi. Yani kadn deimedir.
neminde padiahlarn fetih politikalarnda erkekle eit olarak grlmemekte, ailede
Bu parada savunulan gr aadaki-
fethettikleri lkelerin kltrlerine gster- ve toplumda ikinci cinsiyet olarak pek ok
lerden hangisidir?
dikleri sayg ve o toplumlarn kltrlerini hakkndan mahrum braklmaktayd. An-
gvence altna alma tavrlar fethedilen cak modern toplumlarla beraber kadnn A) Toplumsal deime birok alanda ger-
yerlerin Osmanl kltrn benimseme- erkek karsndaki eit konumu, yasalarla ekleiyorsa bu bir toplumsal gelime-
lerinde etkili olmu ve toplumsal deiimi ve eitim kurumlar araclyla salanma- dir.
hzlandrmtr. ya balanmtr. B) Hzl toplumsal deiimler toplumda
Bu parada toplumsal deiimi etkile- Bu parada sz edilen durum aadaki bunalmlara yol aabilir.
yen hangi faktrden sz edilmektedir? kavramlardan hangisiyle aklanabilir? C) Toplumsal deiim olumlu ya da olum-
A) Fiziki evre koullar A) Toplumsal zlme suz bir yn belirtmez.
B) Kltrel temas B) Toplumsal btnleme D) Toplumsal deiim insanlar tarafndan
C) Nfus younluu C) Kreselleme istenilen bir durumdur.
D) Bilim ve teknoloji D) Toplumsal deime E) Baz toplumsal kurumlar deiime kar-
E) Kitle iletiim aralar E) Kentleme diren gsterir.
9. 11. 14.
Cep telefonunun yaygnlamasyla be- Nfustaki ya, cinsiyet, doum ve lm "Demokratik kurumlarn yetersizlii, milli
raber zel gnlerin kutlanmas mektup- oranlar, gler, nfusun azl ya da ok- birlik bilincinin zayflamas, i blm ve
lama ya da telefonla aramak biiminde luu, nfus hareketleri sosyal deimeye rgtlenme yetersizlii" aadakilerden
gereklememektedir. Bu durum yerini neden olabildii gibi deimenin hzn, hangisine yol aar?
mesajlamaya brakmtr. Bylece zel ynn ve sonularn da etkilemektedir.
A) Toplumsal zlmeye
gnlere ilikin mesaj metinleri yaygn bir Bu parada sosyal deimeyi etkileyen
ekilde kullanlmaya balanm, hazr me- B) Toplumsal ilerlemeye
hangi faktrden sz edilmektedir?
sajlarn yer ald kitaplar yaynlanm, in- C) Ekonomik durgunlua
A) Bilimsel icatlar
ternet siteleri kurulmutur. D) Farkl kltrlerin etkisinde kalmaya
B) Ekonomik gelimeler
Bu parada savunulan gr aadaki- E) Toplumsal btnlemeye
C) Demografik nedenler
lerden hangisidir?
D) Corafi koullar
A) Bir alanda meydana gelen deime di-
er alanlar da etkiler. E) Bilgi birikimi
1. 4. 7.
Trk kltr, 1930larda, 1970lerde, Kltr, toplumun tad, getirdii sosyal Maddi kltr geleri daha evrensel, ma-
1990larda ve gnmz Trkiyesinde bir mirasn btndr. Bugn var olan kltr, nevi kltr geleri ise daha ok topluma
ve ayn deildir. gemi kuaklarn rn ve aktarmdr. zgdr. Bu yzden maddi kltr gelerin-
Var olan kltr rnleri deiir ve zengin- deki deiim manevi kltr gelerine gre
Bu cmlede anlatlmak istenen dn-
leir. Kltr, renme yolu ile elde edilir. daha hzldr. Szgelimi, gnmzde ye-
ce aadakilerden hangisidir?
Kltr kiinin toplumdan rendii tutum mek piirmede kullanlan mutfak ara-ge-
A) Kltr alverii toplumlar birbirine ve davranlardr. releri birok toplumda birbirine benziyor.
yaklatrr. Bu parada kltrn hangi zelliinden Ancak yemek eitleri, yemee ilikin ku-
B) Kltrel yap ayn toplum iinde za- sz edilmemektedir? ral ve deerler toplumlara zg olmaya
manla deiir. devam ediyor.
A) Deiim gstermesi
C) Ekonomik gelimeler kltrel yapy B) Sosyalleme srecinde kazanlmas Bu parada savunulan gr aadaki-
etkiler. C) renmeye dayal olmas lerden hangisidir?
D) Kltr bir toplumu dier toplumlardan D) Toplumsal bir birikim olmas A) Manevi kltr geleri maddi kltr ge-
farkl klar. E) Gelimi toplumlarda grlmesi lerini etkiler.
E) Farkl bir kltr ortamna giren bireyler B) Kltrn hem ulusal hem de evrensel
kltr oku yaayabilirler. zellikleri bulunur.
5.
C) Kltrel deiim kanlmazdr.
2. nsana iinde yaad toplumun kltr-
D) Toplumlar arasnda kltrel farkllk
n kazandran srece kltre katlma
Trk toplumunda gelin arabasnn yolunun bulunmamaktadr.
denir. rnein, Suriyede, Fransada ya da
kesilmesi doal bir davran iken, farkl bir svete doup bym olsaydk, o lke- E) Kltr insana zg bir kavramdr.
toplumda ayn durum bir su nedeni ola- lerdeki dili konuur, inanlarn benimser,
bilir. oralardaki insanlarla benzer alkanlklar
Bu parada kltrn hangi zellii vur- edinirdik.
gulanmaktadr? Bu parada kltrn hangi zellii vur-
gulanmaktadr?
A) Genel kltrn yan sra alt kltrlerin
A) nsanlarn bir arada yaamas sonu-
de olmas
cunda ortaya kmas
B) levini yitiren gelerin zamanla orta- B) Dil araclyla aktarlmas 8.
dan kalkmas C) Her toplumun kendine zg olup sos- Tropik blgelerde yaayan insanlar ok
C) Bireye bask yaparak davranlarn yallemeyle renilmesi almak zorunda deildir, nk verimli
ynlendirmesi D) Maddi ve manevi gelerinin uyumlu ol- topraklara sahiptirler. Kuzey blge insan-
D) Her toplumun kendine zg olmas mas lar ise topraklar verimsiz olduundan ya-
E) nsanlar bir arada tutmas am iin ok almak zorundadrlar. S-
E) Gelimi toplumlarda kltre balln
cak ve yal blgelerde insanlar tarm ve
az olmas
hayvanclk gibi uralar edinirler. Scak
6. ya da souk iklimde yaayan insanlarn
3. Trkiye'de Gneydou Anadolu'da daha giysi, yiyecek barnma gibi ihtiyalar da
Doann yarattklarna karlk insano- ok endogami (iten evlilik) yaplrken Ege birbirinden farkldr.
lunun oluturduu her eydir. Blgesi'nde egzogami (dtan evlilik) ya- Bu parada savunulan gr aadaki-
nsann bir toplumun yesi olarak edin- plmaktadr. Anadolu'nun baz yrelerinde lerden hangisidir?
dii bilgileri, inanlar, gelenek ve gre- ataerkil aile gzlenirken, baz yrelerinde
ekirdek aile gzlenmektedir. A) Kltrel koullar toplumun yaam bii-
nekler btndr.
mini etkiler.
Bu aklamada aadakilerden hangi- Bu parada sz edilen davran rnek-
lerinde kltrn hangi zellii vurgu- B) Kltrel yap toplumun ynetim biimi
sinin tanm verilmitir?
lanmaktadr? zerinde etkilidir.
A) Toplumsal deime C) nsan ihtiyalar snrsz, kaynaklar ise
A) Ayn toplum iinde farkllk gsterme
B) Toplumsal kurum B) Kuaktan kuaa aktarlma kttr.
C) Toplum C) Yerleik hayatla gerekleme D) Fiziksel doa koullar toplum yaam-
D) Kltr D) Dil araclyla tanabilme n etkiler.
E) Toplumsal yap E) Ekonomik koullardan etkilenme E) Her toplum az ya da ok deiir.
9. 12. 14.
retimin karasabanla yapld bir toplum, Ana-babalar kltrleme yoluyla renip Gneydou Anodolu Projesi (GAP) gere-
ok ocuklu geni aile yapsn gerektirir, kazandklarn kltrleme yoluyla ocuk- ince bugn anlurfa Ovas'na su veril-
Teknolojik bir rn olan traktrn, bierd- larna alarlar. ocuklar kltrleme sre- mektedir. Bu sulama nedeniyle saban ve
verin tarma girmesi i gcne gereksinimi
ciyle anne, baba ve toplumdan aldklarn orak yerini traktr ve bier-dvere brak-
eskisine oranla azaltacak, bylelikle fazla
nfus kente g etmek zorunda kalacaktr. sonradan kltrlerine ve kltrlenme yo- maya, kz ve at arabalarnn yerini trak-
Sonuta kydeki aile yaps zamanla de- luyla baka toplumlara ve kendi yurttala- trler, kamyonlar, otobsler ve otomobiller
iecektir. rna aktarabilirler. almaya balamtr. Buna karlk ayn
Bu parada savunulan gr aadaki- yrede ailelerdeki tre, gelenek ve gre-
Bu parada kltrn hangi zellii vur-
lerden hangisidir? neklere ballk eskiye oranla azalmakla
gulanmaktadr?
beraber hl gldr.
A) Teknolojik aralarn kullanlmas top- A) nsanlarn bir arada yaamasnn so-
lumda kltrel deiime yol aar. Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
nucunda olumas
B) Kkl kltrel geler deiime kar glardan hangisine ulalabilir?
direnlidir. B) Maddi ve manevi gelerinin uyumlu ol-
mas A) Toplumsal deime nfus yapsndan
C) Her kltr az ya da ok deiir.
etkilenir.
D) Kltrn maddi ve manevi geleri ara- C) Her toplumun kendine zg olmas
snda tutarllk bulunur. B) Geleneksel toplumlarda toplumsal de-
D) Sosyalleme srecinde renilmesi
iim daha hzl gerekleir.
E) Manevi kltr maddi kltr gelerini E) Toplumsal btnlemeye katk sala-
deitirir. C) Kltrn manev geleri deimez.
mas
D) Kltrn geleri birbiriyle uyumludur.
10. E) Kltrn maddi geleri manevi geleri-
Kltrn maddi ve manevi geleri uyum- ne gre daha hzl deiir.
lu bir btn oluturur. Bu geler srekli
etkileim iindedir. rnein karasabanla
tarm yapan bir toplumda, yerleim bi-
imleri kk kylerdir. Bu kylerde ehir
yaamnda grlen ilikiler, gelenekler ve
adetler grlmez.
Bu paraya dayanlarak kltrle ilgili 13.
olarak aadakilerden hangisi syle-
nebilir? Toplumun yaamn devam ettirmek 15.
ve evresini deitirmek iin kulland
A) Manev kltr alannda ilerilik ya da Kltr geleri ksa bir zaman diliminde
(ev, ara, traktr, elbise vb.) nesnelere
gerilik yoktur. meydana gelmemitir. Tm kltr geleri
maddi kltr denir.
B) geleri arasnda tutarllk bulunur. ait olduklar toplumun tarihsel srecinde
Sosyal yaam dzenleyen her trl
C) Uzun bir zaman diliminde oluur. olumu, yaygnlam ve kuaktan ku-
inan, deer, ahlak, yasa, gelenek ve
D) nsanlarn topraa yerlemesi sonu- greneklere manevi kltr denir. aa aktarlarak devamllk gstermitir.
cunda balamtr. O halde kltr, toplumlarn tercihlerinden
E) Manev geleri maddi geleri belirler. Buna gre kltrel gelerle ilgili olarak devraldklar ve kendilerinin de katkda
aadaki bilgilerden hangisine ulala- bulunarak sonraki nesillere aktard mad-
11. maz? di ve manevi mirasn btndr. Bylece
I. Kltr geleri deiime kapaldr. A) Gelimi lkelerde kltrn manevi toplumsal yapnn greli de olsa korunma-
II. Kltrn maddi geleri manevi geleri- geleri bulunmaz. s salanm olur.
ne gre daha hzl deiir. B) Manevi kltrn maddi kltrn dei- Bu paraya gre kltrle ilgili aada-
III. Kltrsz toplum yoktur. im hzna ayak uyduramamas klt- kilerden hangisi sylenemez?
IV. Kii iinde yaand toplumun klt- rel gecikmeye neden olur.
rnden etkilenir fakat kltr etkileye- A) Sosyalleme srecinde renildii
C) Maddi ve manevi kltr geleri birbirini
mez. B) Bireyin kltr doduunda hazr ola-
etkiler.
Kltr ile ilgili yukarda verilen bilgiler- rak bulduu
D) Kltrn maddi geleri manevi geleri-
den hangileri dorudur? C) Kltrn deimeden kald
ne gre daha hzl deiir.
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) Bireyin kltre katk yapt
E) Manevi kltr geleri ounlukla dei-
D) II ve IV E) III ve IV ime diren gsterir. E) Kuaktan kuaa aktarld
1. 4. 7.
Kltr, insanlara eitim yolu ile retilir. Gnmzde bireyler ilgisi, zevkleri, - Bir Avrupal ocuk, bir Afrika kabilesinde
Toplumda eitim veren kurumlarn ban- karlar dorultusunda toplumsal gruplar doup byse farkl deerlere sahip ola-
da aile ve okul gelir. nsanlar bu kurumlar- araclyla istedii kltrel unsurlara kat- cak, rnein i et yiyebilecektir. Dou-
labilir. rnein birey istedii meslee, par-
da aldklar eitimle, o toplumun kltrn tan getirdii zellikler o kabiledeki sosyal-
tiye, sendikaya veya yeteneklerine uygun
edinir ve bir kiilik kazanr. sanatsal etkinliklere katlabilir. leme sreci ile ekillenecek ve kiilii o
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- kltre uygun olarak oluacaktr.
Bu parada aadakilerden hangisi
glardan hangisine ulalabilir? dile getirilmektedir? Bu parada aadakilerden hangisi
A) nsan kltrel gemiinden yararlan- A) Kltr ulusal nitelik tar. vurgulanmaktadr?
maldr.
B) Birey kendi zgr iradesiyle istedii A) Maddi kltrel gelerdeki deiiklik
B) Kltr toplumsal kurumlarn i birliini kltrel unsurlar seebilir.
glendirir. manevi kltr gelerini etkiler.
C) Kltrsz toplum yoktur.
C) Kltr bireyler aras ilikilerde etkilidir. B) Birey, iinde yaad toplumun klt-
D) Kltr gemii gelecee balar.
D) Kltrel farkllklar gz ard edilmeme- rne uygun davranlar renir.
lidir. E) Birey toplumsal evresinin etkisinde
kalarak genel kltre katlr. C) Kltrn manevi geleri daha yava
E) Kltrn eitimle elde edilmesi sosyal- deiir.
lemeyi salar. 5. D) Kltrel unsurlar bir toplumdan dier
nsanlar kendi kltrel deerlerini ncelik- toplumlara yaylabilir.
2. le aileden balayarak kazanrlar. rnein
E) Kltrel temas kltrel deimeyi hz-
Bir kltr iindeki bireyler, o kltre zg bebeini srtna balayarak tayan kyl
kadnn kzlar da evcilik oynarken annesi landrr.
olan deerleri benimserler. Ayn deerleri
gibi bebeini srtna balar. Ayn ekilde
paylatklar dier kiilere kar bir ballk sofrada tavuu babas gibi yiyen ocuun
duyarlar ve birbirlerini destekleme eilimi davran da byledir.
iine girerler.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
Bu paraya dayanlarak kltrle ilgili glardan hangisine ulalabilir?
aadaki yarglardan hangisine ula- A) nsanlarn yaantlar ve davranlar
labilir? kltrlerinin izlerini tar.
A) htiyalar karlayan kltrel unsurlar B) Farkl bir kltr ortamna giren kiiler
varlklarn devam ettirir. kltr oku yaayabilir.
B) Kltr her toplumun kendine zgdr. C) Toplumda genel kltrn yan sra alt 8.
C) Kltr ekonomik etkenlerle belirlenir. kltr geleri de bulunur.
D) Kltrel temas kltrel deimeyi hz- Kendi kltrmzde kedi ve solucan eti
D) Kltr toplumsal olaylara farkl alar-
landrr. yenmez. Bu bize gre iren bir durumdur.
dan bakmay salar.
E) Kltr, insanlarn bir arada yaamas Baka bir toplumda ise st iilmez ve dana
E) Kltr toplumsal deerleri btnleti-
sonucunda oluur. eti yenmez ise, bu bize gre bir aklszlk
rerek insanlar birbirine yaklatrr.
rneidir. Bunun en byk nedeni insann
3. 6. kendi kltrn yansz olarak deerlendi-
Uluslar, kendi toplumsal gereksinimlerine rememesidir. Hemen hepimiz iinde yaa-
lk bata, belki de, insann doa ile olan dmz grubun doru, uygun, hatta dier
gre szck retirler ve ulusal diller top-
mcadelesinde yaratm olduu maddi ve lumca nemsenen alanlarda geliir. rne- gruplara stn olan niteliklere sahip oldu-
manevi deerler sistemi olan kltr, gn- in, Eskimolar'da kar ve buzla, talyanlar'da u retilerek yetitiriliriz.
mz modern toplumlarnda insann hem denizcilikle, inliler'de pirinle ilgili szck-
doal hem de toplumsal ortama ayak uy- lerin yaygnl o toplumun yaamnn kl- Bu parada sz edilen durum aada-
durmas iin ortaya koyduu tm yaratlar trel gereksinimlerinin bir sonucudur. kilerden hangisinden kaynaklanmaz?
olarak dnlmelidir. Bu paraya dayanlarak aadaki yar- A) Kiinin kendi kltrn sosyalleme
Bu parada kltrn hangi zellii dile glardan hangisine ulalabilir? srecinde renmesinden
getirilmektedir? A) Dil, iinde bulunan kltrn ihtiyalar- B) Kltrel etnosantrizmin grlmesinden
A) Bireyleri topluma kazandrmas na gre biimlenir.
C) Her toplumun kltrnn kendine zg
B) Bireyin toplumun maddi unsurlarna B) Gelimi kltrlerin dilleri dnyada
yaygn olarak kullanlr. olmasndan
katlmas
C) nsann sosyal ve fiziksel evreye uyu- C) Dilin oluumunda eitim nemlidir. D) Farkl toplumlarn etkisi altnda kaln-
munu salamas D) Kii doduu toplumun kltrnde dili masndan
D) Dil araclyla aktarlmas hazr olarak bulur. E) Kltrn nesilden nesile aktarlmasn-
E) Tarihsel bir srekliliinin olmas E) Dil, kltrn taycsdr. dan
9. 12. 14.
Hibir insan ekonomik, sosyal, siyasal ve
Kltr bir toplumun yaay tarz olarak Maldivler adasndaki "Karen" kabilesini zi-
kltrel ilikilerin oluturduu yapnn d-
nda kalamaz. Bir benzetmeyle, toplum- tanmlanabilir. Deiik yaama biimlerini yaret eden aratrmaclar orada ilgin bir
dan ayr kalan birey, bal arsnn uzun sre benimseyen toplumlarda bireylerin davra- durumla karlarlar. Bu kabilenin kadn-
kovann dnda kalmas halinde giderek nlar da farkl olur. rnein kimi toplum- lar boyunlarna taktklar demir halkalar-
elimsizlemesi ve sonunda lmesi gibi lar geleneklere baldr. Bu toplumlarda la yaamaktadrlar. Halkalar 5 yandan
bir durumla karlar.
gelenek ve grenekler bireyler iin birer itibaren takp yalar ilerledike her sene
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- yol gstericidir. Bireyler bunlara baldr. birer tane halka eklemektedirler. Kendile-
glardan hangisine ulalabilir?
Kimi kltrler ise insanlar aklc olan bilim rine bunlar niye taktklar sorulduunda
A) Her birey iinde yaad topluma bir
ve teknolojinin verilerinden yararlanmaya yle cevap verirler. "Bu halkalar bizi g-
eyler katar.
B) nsanda toplumu anlama ve inceleme ynlendirir. l klyor. Bunlar takmazsak hastalanabili-
merak bulunur. riz, ayrca bu halkalar bizi gzelletiriyor."
Bu parada kltrn hangi zellii vur-
C) nsan kendi bana yaamn srdre- cevabn verirler.
gulanmaktadr?
bilir.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
D) nsan toplumsal bir varlktr. A) Bir toplumu dier toplumlardan ayrt
glardan hangisine ulalabilir?
E) nsan kltr toplumda hazr olarak etmesi
bulur. A) Toplumlarn sahip olduu inanlar on-
B) Toplumsal dayanmaya katk yapmas
10. larn davranlarn etkiler.
C) Toplumun dierler sistemini yanstmas
Ekonomik, teknolojik ve kltrel ynden B) Kltr sosyalleme srecinde renilir.
D) Sosyalleme srecinde renilmesi
hzl bir gelime iinde olan uluslarn dilleri C) Gelimi toplumlar geri kalm toplum-
de hzl bir deiim geirir. Bu gelime ve E) Bireyin kltr toplumda hazr olarak
larn kltrn etkiler.
deimeler, o ulusun yurttalarnn dn- bulmas
ce srelerinin ve dnya grlerinin de D) htiyalar karlayan kltrel geler
ekillenmesine yol aar. toplum tarafndan benimsenir.
Bu parada savunulan gr aadaki- E) Kltrdeki bir ge moda yoluyla dier
lerden hangisidir?
kltrlere de yaylr.
A) Kltrel geleri kuaktan kuaa ak-
tarmada dil nemli rol oynar. 13.
B) Kltr somut ve soyut gelerden oluur.
Pasifik adalarnda birbirinden farkl kltr-
C) Dilin yaps kltrel farklklardan etki-
lenir. lere sahip airet vardr. Bu airetlerden
D) Her toplumda nemli grlen geler birincisinde, evlenme yana gelen gen- 15.
ile ilgili dilde gelimeler gzlenir. lerin uysal ve duygusal grlmeleri ge-
Bir insann gerek deerinin i banda
E) Kltrel gelimeler dil ve dnce ya- rekmektedir. Aksi takdirde evlenemezler.
gsterdii yeterlilik ve baar ile belir-
psnda kendisini gsterir. Dier airette ise, kadnn gl, kuvvetli,
lenebileceini anlatmak iin Adam i
her eye hakim olmas gerekmektedir, er-
banda belli olur. denir.
11. kein ise sorumluluktan uzak olmas ge-
Kltr, bireyin doutan kaltm yoluyla ge- nemli bir ie giriecek kimsenin sade-
rekir. ncsnde ise kadn ve erkein
tirdii bir deerler topluluu deil, sonradan ce kendi dncesiyle yetinmemesini,
her ikisinin de gl olmas, birbirine bask
yaantlarla kazand bir birikimdir. Her byklerinin deneyimlerinden yararlan-
kurmamas gerekmektedir. Bu airette
birey kltr yaam boyunca edindii al- masn akllca dnce ileri srebile-
kanlk, davran ve tutumla kazanr. rnein; aile yaps bu beklentileri karlayacak e-
cek kklere de danmasnn nemi-
doumdan hemen sonra ailesinden alnp kildedir.
baka bir toplumda bytlen bir ocuun ni anlatmak iin Bir senden byn,
iinde yaad toplumda geerli olan dili, Bu paraya dayanlarak aadaki yar- bir de senden kn szn dinle.
dini ve yaam biimini benimsedii grlr. glardan hangisine ulalabilir? denir.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- A) Her toplumda cinsiyete dayal ibl- Burada ataszlerinin hangi ilevi ze-
glardan hangisine ulalabilir?
m grlr. rinde durulmaktadr?
A) Kltr evrenseldir.
B) Gelimi toplumlarn kltr dier top- B) Kltrel yap cinsiyete yklenen anla- A) evreyi denetim altna alma
lumlarn kltrn etkiler. m belirler. B) Toplumsal deiimi destekleme
C) Ayn toplum iinde farkl kltrel de- C) Kltr evrensel zellikler gsterir. C) n yargl davranlar nleme
erler olabilir.
D) Farkl bir kltr ortamna giren kiiler D) Toplumun deneyim ve gzlemlerini
D) Biyolojik kaltm kltrel kaltm etkiler.
E) Birey iinde yaad toplumun klt- kltr oku yaayabilir. yanstma
rn sosyalleme srecinde renir. E) Cinsiyet rolleri zaman iinde deiir. E) Bireye kimlik kazandrma
1. 4. 7.
Bir lkenin kendi z kltrnden uzakla- Kltrn maddi deerlerinin hzla de- Son zamanlarda lkemizde yaplan d-
p baka toplumlarn kltrlerinden etkile- imesine karn, manevi gelerinin nlerde ok farkl uygulamalar gze
nerek bozulmas aadakilerden hangi- ok yava deimesi sonucunda ortaya arpmaktadr. Bunlara rnek olarak; baz
sine yol aar? kan uyumsuzluk durumudur. dnlerde havaya dolarlar atlrken, baz-
Manevi kltr gelerinin maddi kltr larnda da gelin ya da damada para yerine
A) Kltrel yozlama
gelerindeki deiikliklere ayak uydu- hediye eki taklmaktadr.
B) Kltrel farkllk ramamas durumunda ortaya kar.
Bu parada sz edilen durum aada-
C) Alt kltr Bu iki aklamada sz edilen kltrel kilerden hangisiyle aklanabilir?
D) Kltrel gecikme sre aadakilerden hangisidir?
A) Kltrleme
E) Sosyalleme A) Kltrleme
B) Kltr oku
B) Kltrel kimlik
C) Kltrel zlme
C) Kltrel yozlama
D) Kltrel gecikme
D) Kltrel gecikme
E) Kltrel deime
E) Kltrel farkllk
2.
Toplumlar arasnda kltr ynnden
5. 8.
nemli farklar olduu gibi, ayn toplumun Bir toplumun kendi kltrn yelerine Birey, iinde yaad toplumun klt-
deiik snf ve gruplar arasnda da farkl aktarma srecine denir. rn aile, okul ve yaam boyu sren
kltrel zellikler olabilir. Bireyin doumdan lme kadar, toplu- eitimle benimser.
mun istek ve beklentilerine uyacak bi- Birey iinde yaad toplumun genel
Bu durum aadaki kltrel sreler-
imde etkilenmesi ve deitirilmesidir. ve zel gelerini kendi kiisel zellikle-
den hangisiyle aklanabilir?
Burada aklanan kltrel sre aa- rini katarak toplumun bir yesi olduu-
A) Kltr yozlamas dakilerden hangisidir? nun bilincine varr.
B) Kltrel zlme Bu iki aklamada aadaki kltrel s-
A) Kltrleme B) Kltrel kimlik
C) Alt kltr relerden hangisi dile getirilmektedir?
C) Kltrel yaylma D) Kltrel gecikme
D) Kltr oku A) Kltrel benzeme B) Kltrel kimlik
E) Kltrleme
E) Kltrel deime C) Kltrel zlme D) Kltr oku
E) Kltr gecikmesi
6.
Kltrel gelerin kaynaklar farkl toplum- 9.
lara dayanr. Kltrel geler farkl toplum-
larda deiiklie uram ve btn dn- Toplumun kendi kltrn planl ve bilinli
yada kullanlmaya balanmtr. rnein olarak bireylerine aktarmas ya da kazan-
3. para Lidyallar tarafndan bulunmutur. drmas, toplum yelerinin renme s-
Bazen gl bir kltr, kendinden daha Fakat bu para farkl biimde de olsa btn recidir. Sosyal deerler, normlara uygun
zayf olan toplumu veya kltrleri eritebilir. devletler tarafndan kullanlmaktadr. davranma ve dil bu yolla kazanlr.
Bu durum aadaki kltrel sreler- Bu parada sz edilen kltrel sre Bu parada sz edilen kltrel sre
den hangisiyle aklanabilir? aadakilerden hangisidir? aadakilerden hangisidir?
15.
13. Bir kltre dier kltrlerden (dardan)
Hibir dil tamamyla saf deildir. rnein giren baz gelerin, toplumun bir ksm
on binlerce kelimelik Franszca'da Fran- grup ve bireyleri tarafndan benimsen-
szlarn z mal olan kelimelerin says ok memesi sonucu ortaya kar. Bu durum
11. vurma, krma, hor grlme olarak ortaya
azdr. Geri kalan byk bir ksm Latin ve
Yourt bizim tarafmzdan bulunan bir gda Grek kaynakldr. Bunun gibi ngilizce'ye karsa kavga ve terre neden olabilir.
olmasna karlk zaman ierisinde dnya- yardan fazla kelime Franszca'dan, Trk- rnein lkemizde arabesk mzik, pop
nn birok lkesinde tketilen bir gda ha- e'ye de ngilizce ve Arapa'dan kelimeler mzik ya da yabanc mzik dinlemek gibi
line gelmitir. Yourt gnlk hayatn iine gemitir. Baka dillerden kelime almak farkl eilimler vardr. Sorun, bu farkllk-
girmi, sanki o kltre ait bir parayma- normaldir ve bu durum sosyal ilikinin bir larn hogr ve saygyla benimsenmesi
sna kabul edilmitir. sonucudur. yerine karlkl sulama, saldr ve ileti-
imsizlikle karlanmasdr.
Bu parada sz edilen durum aa- Bu parada sz edilen durum aa-
daki kltrel srelerden hangisine r- daki kltrel srelerden hangisine r- Parada sz edilen toplumsal durum
nektir? nektir? aadakilerden hangisidir?
A) Kltrel gecikme A) Kltrleme A) Kltrel yozlama
B) Kltrel yozlama B) Kltrel gecikme B) Kltrlenme
C) Kltrel farkllk C) Kltr oku C) Kltrel atma
D) Kltrel kimlik D) Zorla kltrleme D) Kltrel gecikme
E) Kltrel yaylma E) Kltrel yozlama E) Kltrel yaylma
1. 4. 7.
Toplumumuzda yemek yeme biimi gide- Bilgiye ulama olanaklarnn artmas o- Baz toplumlarda bir ey kazandrmayan
rek deimektedir. Yer sofrasndan masa- cuklarn anne babalarna gre daha farkl bir iftlik ev ya da eya, baba yadigar
da yeme dzenine geilmektedir. bilgi ve deneyim elde etmelerine yol a- olduu dncesiyle muhafaza edilmek
maktadr. ocuklar deiime daha hzl istenilir. Yine ehrin en ilek yerinde bulu-
Bu parada kltrn hangi zellii vur- uyum gsterirken, anne babalar daha tu- nan bir yap yklp yerine yenisi yaplmas
gulanmaktadr? tucu bir yaklam sergilemektedir. Dolay- halinde byk gelir getirebilecek iken tari-
syla ocuklarn ve anne babalarn deer- hi eser olduu dncesiyle elde tutulur.
A) Yeni ihtiyalar karsnda deimesi
leri rtmemektedir. Bu parada aadakilerden hangisi
B) Bireyin davranlarna yn vermesi vurgulanmaktadr?
Bu parada sz edilen durum aada-
C) Sosyalleme srecinde renilmesi kilerden hangisine yol amaktadr? A) Kltrel birikimi koruma ve yaatmann
D) geleri arasnda bir uyumun bulunmas nemi
A) Kuak atmasnn yaanmasna
E) Kltrlerin giderek birbirine benzemesi B) Toplumu hzl deiimin etkisinden ko-
B) Sosyallemenin gecikmesine
rumak gerektii
C) Toplumsal btnlemeye C) Kltr gelerinin zamanla deitii
D) Geleneklerin deiimi hzlandrmasna D) Bireylerin, kltr toplumada hazr bul-
E) Toplumsal snflar arasndaki farklarn duu
2. belirginlemesine E) Kltrn geleri arasnda tutarszln
Eskimolar buzdolabn yiyeceklerinin don- bulunduu
mamas iin kullanrken, biz yiyeceklerin
5.
darda bozulmamas iin kullanrz. Kltr maddi ve manevi gelerden oluan 8.
bir btndr. nsann rettii tm ara ge-
Bu durum aadakilerden hangisiyle Roma mparatorluu dneminde bir balk
reler, bilim ve teknolojinin rnleri, mima-
aklanabilir? olan fes; Tunus ve Cezayir blgesinde kabul
ri yaplar. vb. maddi toplumsal deer yar- grmtr. Daha sonra Fransa ve Yunan
A) Kltrn zaman iinde deimesiyle glardr. Dnce sistemleri, kurallar ise adalarnda yaygnlamtr. Zamanla Os-
manevi gelerdendir. Bu geler birbirini manl kltrnn bir paras halini almtr.
B) Kltrn insanlarn bir arada yaama- karlkl olarak etkiler.
snn sonucunda olumasyla Bu para aadaki yarglardan hangisi-
Aadakilerden hangisin maddi gele- ni destekler?
C) Kltrn baz gelerinin evrensel zel-
rin manevi kltr gelerini etkilemesine
likler gstermesiyle bir rnek deildir? A) ana gre ileri olan kltrler geri kal-
D) Manevi kltr gelerinin maddi kltr m kltrleri etkiler.
A) Dini kurallarn ahlak kurallarn etkile- B) Farkl bir kltrden gelen geler za-
gelerini etkilemesiyle
mesi manla benimsenebilir.
E) Kltrn fiziksel evre koullarndan B) Bilimsel gelimelerin batl inanlar C) Kltrel deime uzun bir zaman dili-
etkilenmesiyle azaltmas minde gerekleir.
C) Kentlemenin evlilik biimlerini dei- D) Kltr, yabanc kltrlerin etkisinden
tirmesi korunmaldr.
D) Kitle iletiim aralarnn gelimesinin E) Kltrleme sonucunda etkileime gi-
3. misafirlikleri azaltmas ren iki kltr de deiir.
E) Teknolojik gelimelerin sanatsal g-
Hint kltrnde len bir insann cesedi ya- rleri etkilemesi 9.
klr. Trk ve Arap toplumlarnda ise len
bir insan topraa gmlr. 6. Kltrn maddi ve manevi geleri vardr.
Ancak maddi kltr geleri manevi kltr
Bu durum aadakilerden hangisiyle Eskiden balk paras alndnda tama- gelerine gre daha hzl deiir. rnein;
aklanabilir? men kza eyiz olarak harcanrd. Fakat uan yaygnlamas ok hzl olmu ama
gnmzde byle bir uygulama toplumun havaclkla ilgili kurallarn ortaya konulma-
A) Kltrn zamanla deimesiyle genelinde gzlenmeyen bir durumdur. Ev- s ve gelitirilmesi ok sonralar gerek-
B) Kltrn maddi gelerinin manevi ge- lilikler her iki tarafta imkanlar lsnde letirilebilmitir. zellikle gnmzde ma-
lerini etkilemesiyle yeni evin kurulmasna katk yaparak ger- nevi kltr gelerinin teknolojinin hzna
eklemektedir. uyumu g olmaktadr.
C) Kltrn toplumdan topluma deime-
siyle Bu durum aadakilerden hangisine Bu parada sz edilen durum aadaki
uygun bir rnektir? kltrel srelerden hangisine rnektir?
D) Corafi blgelerin kltrel yapy ekil-
lendirmesiyle A) Kltrel yaylma B) Kltrel gecikme A) Kltr oku B) Kltrel kimlik
E) nanlarn ekonomik koullardan etki- C) Kltrel zlme D) Kltrel deime C) Kltrel yozlama D) Kltrleme
lenmesiyle E) Kreselleme E) Kltrel gecikme
13.
Hint tarm her eyden nce pulluu ek-
mek iin kze ihtiya duyar. kzse inek-
ten doar. Ayn zamanda inekten gbre
elde edilir. Gbre hem tarmda hem de
yakacak olarak evlerde kullanlr. nekler
ekonomiden ok ey tketmezler. nk
bunlar otla beslenir, nerede ot bulsa onu
15.
yerler. Buna karn rettikleri ile ekono- Kltr insann, yaamnda sosyal yoldan
miye katklar fazladr. Bizim kltrmze edindii maddi ve manevi her trl geyi
ters dmekle birlikte, Hindistan yaam- iine alr. En ilkel dzeyde bulunan Avust-
11. na ve tarmna byk katklarda bulunan ralya yerlisinin veya Gney Afrika'l Busc-
Kltr, insann doada var olana karn inekler kutsal kabul edilmektedir. mann'n avlanma tarz, Kuzey Amerika'da
doaya katt her eydir. Fakat, bu durum yaayan Kzlderili tbb, Perikles Atina's-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
kltrn yaratcs olan insann tmyle nn dam tipi, modern endstrinin fabrikas
glardan hangisine ulalabilir?
zgr olduu anlamna gelmez. Kutuplar- ayn anlamda kltr geleridir. nk bun-
da ahap ev yaplamayaca gibi yamu- A) nsan hem kltrden etkilenir hem de larn hepsi kolektif insan ruhunun eseridir.
run ok yad tropik blgelerde de dz kltr etkiler. Bu bakmdan her insan grubunun deiik
atl evler yapmak gereksizdir. B) Bir toplum iin anlamsz olan kltrel ve kendisine zg bir kltr vardr.
Bu parada kltrn hangi zellii vur- unsurlar baka bir toplumda anlaml Bu parada sz edilen kltrel sre
gulanmaktadr? olabilir. aadakilerden hangisidir?
C) Kltr, toplumsal dayanmann olu-
A) Tarihi ve srekli olduu A) Kltrel farkllk
masna katkda bulunur.
B) Manevi gelerin yerel unsurlar tad B) Kltrleme
D) Kltr birlii ulusal dayanmay g-
C) Corafi koullardan etkilendii lendirir. C) Kltrel yaylma
D) Evrensel zellikler gsterdii E) Farkl kltrlerle temas sonucunda her D) Kltr oku
E) Zaman iinde deitii iki kltrde de deimeler grlr. E) Kltrel benzeme
1. 4. 7.
Kltrel geler insann toplumsal, biyolojik asr nceki Trk toplumundaki nian ve Yeni doan bir ocuk ailesinde kltr ha-
ve psikolojik nitelikteki temel ihtiyalarn gi- dn trenleri ile bugnn Trkiye'sinde- zr bulur. ocuk farkna varmadan, doum
dermeye yneliktir. ki nian ve dn trenleri birbiriyle ayn yolu ile katld ailede kltrn ierikleri-
deildir. asr ncesi adet ve ikramlar, ni, ahsiyetinin bir paras haline getirir.
Buna gre kltrel gelerin varln
nian ve dn trenleri ok kalabalk bir Bu ekilde iinde bulunduu toplumda
srdrebilmeleri aadakilerden han-
akraba ve arkada grubunda, gnlerce yaama imkn bulur. Bylece birey farkl
gisine baldr?
devam ederdi. Gnmzde ise yine ak- kltrler iinde kendi kltrel kimliini be-
A) gelerin birbiriyle uyumlu olmalarna raba ve arkada grubuyla olmakla birlikte lirlemi olur.
B) htiyalar karlama derecesine dn trenleri daha ksa srmektedir. Bu parada kltrn hangi zellii vur-
C) Toplumsal deiimin hzna Bu parada kltrn hangi zellii vur- gulanmaktadr?
D) Geleneklere ballk derecesine gulanmaktadr?
A) Toplumdan topluma deimesi
E) Nfusun az olmasna A) Tarihsel bir srekliliinin bulunmas B) Gelimi toplumlarda grlmesi
B) Her toplumun kendine zg olmas
C) Maddi gelerinin manev gelerini etki-
C) nsanlarn toplu halde yaamasyla or- lemesi
taya kmas
D) Sosyalleme srecinde renilerek bi-
D) nsan ihtiyalarn karlamas
reyin kiiliini etkilemesi
E) Ayn toplumda zamanla deimesi
E) Bireyin toplumun kltrn etkilemesi
2.
Dinsel bir grup, kendi dinsel inanlarn,
5.
onun gerektirdii yaay ve ibadet biim- Ayn davran bir toplumda sapma olarak
lerini toplumun btnnden bamsz ola- adlandrlrken, baka bir toplumda normal
rak yerine getirebilir. bir davran olarak grlebilir.
Bu durum aadaki kltrel sreler- Bu durum aadaki kavramlardan han-
den hangisiyle aklanabilir? gisiyle aklanabilir?
9. 12. 14.
1960l yllarda grlen hippi ler bir kar- Dnyann birok blgesinde hl karasa- Kente yeni gelen insanlar yeni deerler ve
kltr rneidir. Bu gruplar o yllarda ban benzeri tarmsal aralar kullanlmakta davran kalplar ile kar karya kalrlar.
yaygn olan baz kltrel deer ve norm- iken, traktrn bile yeterli grlmedii top- Bu durumda bireylerin kentsel yaama
lara kar akarak hmanizm, bar, ak, lumlar da vardr. Benzer ekilde son model uyum sorunlar balar. Kente g eden-
romantizm gibi temel deerlere arlk cep telefonlarnn kullanld gnmzde lerin nemli bir ksm bu deerleri kolay-
vermilerdir. Yeni slogan, giyim, kuam bi- ilkel toplumlarda elektriksiz bir yaam sr- ca benimseyemez. Kentte doan ikinci
imleriyle toplumca benimsenen tutum ve dren insanlarn olduu bilimektedir. kuak ocuklar ise daha hzl bir deiim
davranlara ters dmlerdir. ierisine girerler. Bu durum aile ierisinde
Bu para aadaki yarglardan hangisi-
Bu parada sz edilen hippi topluluk- gerginlikler ve kuaklar aras atmalar
ni destekler?
lar aadakilerden hangisine rnektir? meydana getirir.
A) Kltr bireyin davranlarn kstlar.
A) Kltr oku Bu parada sz edilen durum aada-
B) Gelimi toplumlar geri kalm toplum- ki kltrel srelerden hangisiyle ak-
B) Kltrel etnosantrizm
larn kltrn etkiler. lanabilir?
C) Alt kltr
C) Maddi kltrel geler her toplumda
D) Sosyalleme A) Kltrel gecikme
farkllk gsterir.
E) Kreselleme B) Kltr yozlamas
D) Manevi kltr gelerinde bir gelimilik
ya da geri kalmlktan sz edilemez. C) Kltrlenme
10. D) Kltrel yaylma
E) Kltr kuaktan kuaa aktarld iin
Yeryznde toplumlarn iliki ve etkileim- greli bir sreklilik gsterir. E) Kltr oku
leri gerekli olduu kadar kanlmaz da ol-
maktadr. Bu en ok da gnmz toplum-
lar iin geerlidir. nsanlar ve toplumlar
kanlmaz bir iliki iindedir. Bu zorunlu
iliki her trl kltrel etkileimi de bera-
berinde getirmektedir.
Bu parada sz edilen kltrel sre
aadakilerden hangisidir? 13.
A) Kreselleme
Son yllarda bilgisayar, cep telefonu ve
B) Kltrel yozlama
internet ok farkl bir ekilde hayatmza
C) Kltrel gecikme 15.
girip gnlk yaamn vazgeilmezleri ol-
D) Kltrleme dular. Fakat bunun yannda bilimsel, felse- lkemizin Karadeniz yresinde bulu-
E) Kltrlenme fi ve edebi eserler toplum tarafndan ayn nan kylerin birinde insanlar aralarnda
hzla benimsenmedii gibi baz durumlar- anlamak ve konumak iin slk kullan-
11. da direnle karlamtr. maktadrlar. Ky ortadan blen dan
doruklarndan gelen byk bir akarsu
Yaplan aratrmalarda eski alarda Asur, Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
bulunmaktadr. Bu nedenle kyn her iki
glardan hangisine ulalabilir?
Babil, in ve Roma kltrlerinin tmnde yakasnda bulunan evler birbirinden uzak
hayvanlarn karacierine baklarak falclk A) Maddi kltrel ge, manevi kltrel kalmtr. nsanlar akarsu sesinin gr olu-
yapld belirlenmitir. Gnmz toplum- geler nedeniyle toplumsal hayatta bir undan birbirleri ile bararak anlaama-
larnda da kltrel etkileimler nedeniyle, deer ve anlam kazanr. maktadr. Bylece kendi aralarnda slkla
pek ok deerin ve uygulamann birbirine B) Kltrn geleri arasnda kltrel ge- anlamaktadrlar.
yaklat gzlenmektedir. cikme yaanabilir. Bu paraya dayanlarak kltr ile ilgili
Bu parada sz edilen durum aadaki C) Maddi kltr unsurlarndaki deime aadakilerden hangisi sylenebilir?
kavramlardan hangisiyle aklanabilir? manevi kltr gelerini zamanla dei-
A) nsanlarn ortak zlemlerini yanstt
A) Kltrel benzerlik tirir.
B) Geleneksel deerlerle uyumlu olduu
B) Kltrel yozlama D) Manevi kltr geleri maddi kltr
C) Kltrlenme gelerine gre daha hzl deiir. C) Yaanlan corafyadan etkilendii
D) Kltr oku E) Kiiler kltrel geleri sosyalleme s- D) Dayanmann arac olduu
E) Kltrel etnosantrizm recinde renirler. E) Evrensel zellikler gsterdii
1. 5. 8.
Aile, kurallarn toplumca belirlendii arala- Klan ve boylardaki aile ekli totemli klan Evlilik biimlerinin bu denli ok ve farkl ol-
rnda kan ba bulunan insanlarn olutur- ailesidir. Totem, klan yelerinin atas sa- masnn kkeninde toplumun gereksinimle-
duu toplumun en kk birimidir. yld iin tm klan yeleri akraba saylr. ri yatar, rnein poligami, toplumda kadn
Aadakilerden hangisi ailenin ilevle- Bu nedenle birbirleriyle evlenmeleri ya- ya da erkek nfusunun dengesinin bozul-
rinden biri deildir? saktr. Grup yeleri arasnda evlenmenin mas sonucu ortaya kmtr. Endogami,
yasak olmas dtan evlenme biimini or- mirasn blnmemesi ve aile dna kma-
A) Neslin devamn salamas
taya karmtr. mas gibi zorunluklar sonucu domutur.
B) yelerinin temel gereksinimlerini kar-
lamas Bu paraya gre klanlardaki evlenme Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
biimi aadakilerden hangisinden et- glardan hangisine ulalabilir?
C) Bireyleri sosyalletirerek toplumla
kilenmitir?
uyumlu hale getirmesi A) Evlilik her toplumda grlen bir sosyal
A) Doa koullarndan
D) Toplumsal deerleri benimsetmesi olgudur.
B) Hukuk kurallarndan
E) Snrsz ihtiyalarla kt kaynaklar ara- C) Ynetim biiminden B) Bir toplumun evlilik biimini o toplumun
snda denge kurmas D) Dinsel inan biiminden ihtiyalar belirler.
E) Ekonomik gelimelerden C) Evlilik trleri ekonomik yap ile doru-
2. dan ilikilidir.
Aile toplumun norm deerlerini yeni ku- 6. D) Nfusun az ya da ok olmas evlilik
aklara retir. Eer bir kurumun ortaya koyduu bir norm trlerini etkilemez.
Aile, yelerinin maddi ve psikolojik ge- dier kurumlarca benimsenmezse, o top- E) Evlilikler grup iinden ya da grup dn-
reksinimlerini karlar. lumda dzensizlikler ve anomi balar. r- dan gerekleebilir.
Bu iki tanmda ailenin hangi zellii nein politik bir sistem olarak demokrasiyi
vurgulanmaktadr? benimseyen bir lkede dier kurumlar
demokrasinin yanlln savunuyor ve
A) Neslin devamn salad
demokrasiyi desteklemiyorlarsa kurumlar
B) Her toplumda grld
aras atmalar balar, toplumsal dzen
C) Sosyalleme ile yelerinin ihtiyalarn bozulur.
karlad
Bu paraya dayanarak toplumsal ku-
D) Zaman iinde deiim geirdii rumlarla ilgili olarak aadakilerden
E) Resmi ve toplumsal normlara bal ol- hangisi sylenebilir?
duu A) Her toplumda farkl bir kurumun nem
kazand
B) Toplumsal deiimi engelledikleri 9.
3. C) Ak ve gizli ilevlerinin bulunduu
nsanlarn bir arada yaamalar, toplum-
Erkein i gvey olarak kadnn evinde D) Toplumun temel gereksinimlerini kar-
sal hayatlarn dzenleyen kurallar ve ku-
oturmasna dayanan evlilik biimine az da ladklar
rumlar olumasn zorunlu hale getirmitir.
olsa lkemizde de rastlanr. E) Birbirleri ile uyumlu olduklar
Kurallar ve kurumlar araclyla insanlar
Bu tr evliliklere ne ad verilmektedir? aras ilikiden, farkl topluluklar arasndaki
A) Endogami B) Matrilokal
7. ilikilere kadar pek ok denetim mekaniz-
C) Poligami D) Neolokal G ve otoritenin babada olduu, soyun mas domutur. Kurallar ve kurumlar ol-
babaya dayand en yaygn aile siste- masayd, toplumlarn hayatnda byk bir
E) Polijini
midir. Aile, ocak denilen bir evde oturur. kargaa egemen olurdu.
Kz ve erkek ocuklar byk babalarnn, Bu parada toplumsal kurumlarn hangi
4. amcalarnn soy grubuna dahildir. Baba, zellii vurgulanmaktadr?
l. Monogami E says otoritesini dinden almaktadr. Atalarnn
kurmu olduu oca srdrmekle ykm- A) Toplumsal kontrole katk salamas
ll. Patrilokal Ailedeki ocuk says
ldr. Baba, ok kadnla evlenebilir. B) Birindeki deiimin dier kurumlar da
lll. Poliandri Ailenin yerleme yeri
Bu parada sz edilen aile tr aa- etkilemesi
lV. Endogami Ein seildii grup
dakilerden hangisidir? C) Zaman iinde deimesi
Bu eletirmelerden hangileri dorudur? A) Ataerkil aile B) Kent ailesi D) Aralarnda bir nem srasnn bulun-
A) l ve ll B) l ve lll C) l ve lV C) Anerkil aile D) ekirdek aile mas
D) ll ve lll E) lll ve lV E) Eitliki aile E) E gdm halinde almalar
11.
Toplumda baz sosyal kurumlarn zaman 15.
iinde olumu fonksiyonlar vardr. Bu
13.
Toplumsal kurumlar, insanlarn ihtiyalar-
fonksiyonlar insanlarn toplum tarafndan Baba taraf veya onun yannda oturma
n karlamak amacyla ortaya kan ve
belirlenmi grevlerini yerine getirmeleri biimindeki evlilie patrilokal,
iinde rollerin, ilikilerin bulunduu rgt-
iin zorunluluk tamaktadr. rnein, aile Anne taraf veya kadnn ailesinin ya-
lenmelerdir. Toplumsal kurumlar bu ihti-
ocuu topluma kazandrma fonksiyonu- nnda oturma biimindeki evlilie mat-
yalarn karlanmasn ancak baz ilev-
nu yerine getirmektedir. Ancak gnmz- rilokal,
leri yerine getirerek salayabilir.
de ailenin bu fonksiyonunu dier kurumlar Elerin kendilerinin ayr bir evde otur-
yerine getirmektedir. mas biimindeki evlilie neolokal ad Buna gre aadaki kurumlardan han-
verilmektedir. gisinin ilevi doru deildir?
Bu parada toplumsal kurumlarn hangi
zellii vurgulanmaktadr? Evliliklerin bu ekilde snflandrlma- Kurum levi
snda aadakilerden hangisi lt A) Siyaset Dzeni salama
A) Toplumsal yapda bazlarnn daha
alnmaktadr?
nemli grlmesi B) Aile Neslin devamn
B) Uzun bir zaman diliminde olumas A) Ailenin e says salama
C) levlerinin baka kurumlarca yerine B) Ailenin yerleme yeri C) Ekonomi htiyalar giderme
getirilebilmesi C) Otoritenin kimde olduu D) Din Toplumsal deiimi
D) Toplumsal deerlerle ilikili olmas D) retim biimi salama
E) Kltrn taycs olmas E) Ein seildii grup E) Eitim Sosyalleme
1. 4. 6.
Budayn retimi iin tarla, tarlay srmek Tketici iin el dokunmas hal, makine Dinler birok ynden farkl olmalarna ra-
iin traktr, traktr kullanmak iin insan dokumas haldan daha deerlidir. Bu men birtakm ortak zelliklere de sahiptir.
gc ve bu faktrleri, salayacak bir kiiye nedenle Hereke, Yacbedir el dokumas Baz dinlerde kiiselletirilmi Tanrlar, ba-
ihtiya vardr. hallar btn dnyada aranlr olan ihtiya zlarnda ilahi bir g, bazlarnda ise Tanr
mallardr. olmad halde byk bir saygyla yceltil-
Buna gre retim iin aadakilerden
mi figrler vardr.
hangisi gerekli deildir? Bu parada savunulan gr aadaki-
lerden hangisidir? Bu paraya gre dinlerin ortak zellii
A) Giriimci B) Emek
aadakilerden hangisidir?
C) Tasarruf D) Sermaye A) Belli bir blgede retilen mallarn dei-
im deeri yksektir. A) te dnya inancnn olmas
E) Doal kaynak
B) Kullanm deeri olan mallarn deiim B) Kutsal saylan varlklarn bulunmas
deeri yksektir. C) Ruhun varlna inanlmas
C) retiminde emek pay yksek olan D) Ahlaki buyruklarn olmas
mallarn deiim deeri yksektir.
E) Evrenin oluumunu aklamas
D) htiyalar karlayan mallar daha yk-
2. sek fiyatla alc bulur.
Bir nesnenin para olma zellii, ne onun E) Piyasa koullar bir maln deiim de-
fizik deerinden ne de yasalarca zorunlu erini etkiler.
deiim arac olarak kullanlmasndan do-
ar. Paraya, para olma gc ve zellii ve- 7.
ren ey, toplumca benimsenmesi ve kabul Ulusal para deerinin altn ya da ya-
ediliidir. banc devlet paralarna gre drl-
mesidir.
Bu parada parann hangi zellii vur-
gulanmaktadr? Bir lkenin parasnn, yabanc lkelerin
paralar karsnda deerinin drl-
A) Deiim deerinin olmas mesidir.
B) Saklama arac olmas Burada verilen tanmlamalar aadaki
C) Tasarruf arac olmas kavramlardan hangisiyle aklanabilir?
D) Toplumca belirlenmi olmas A) Enflasyon B) Blm
E) Tketimde kullanlmas C) Tasarruf D) Tketim
E) Devalasyon
5.
Tarma dayal geleneksel toplumlarda re-
tim evlerde el tezgahlarnda yaplrken,
3. sanayi devrimi sonrasnda retim fabrika-
Bir iftinin, kendi ihtiyalarn gidermek larda yaplmaya balamtr. Buna bal
8.
iin yetitirdii tavuklar ticari bir mal deil- olarak toplumun kurumlar, yaps, norm Su, elektrik retiminde ya da tarla sulama-
dir. Ama ne zaman ki, ihtiyacndan daha ve davran kalplar deimi; geleneksel da kullanldnda retim mal; ime veya
fazla tavuk retmeye balar ve bunlar pa- davranlar giderek aklc davranlara ye- temizlik iinde kullanlrsa tketim mal
zarda satmaya balarsa, sata sundukla- rini brakmtr. olur.
r, ifti iin ticari bir mal olmutur.
Buna gre retim biiminin deimesi Buna gre bir maln retim mal veya t-
Buna gre bir nesnenin ticari mal olma- aadakilerden hangisinin deimesi- ketim mal olmasnda aadakilerden
s aadakilerden hangisine baldr? ne neden olmutur? hangisi lt alnmaktadr?
A) Deiim amacyla retilmesine A) Aile yaplarnn A) Az ya da ok miktarda olmalar
B) Doada bol miktarda bulunmasna B) Bilimsel yntemlerin B) Kullanlma biimi
C) nsan gereksinimlerini karlamasna C) Dinsel inanlarn C) Fayda salamalar
D) Piyasada az miktarda olmasna D) Nfusun dalm biiminin D) Elde edilme yollar
E) Seri retimin yaplmasna E) nsanlar aras ilikinin trnn E) retim miktarlar
9. 12. 14.
Enflasyonun olduu bir ortamda parann Din kurumu, toplumda sreklilik salayc Sosyalist ekonomik sisteme gre, bireyin
deeri srekli dtnden, tasarruf ya- mekanizmalar gelitirmeye alr. Bu ni- ve toplumun kar ayn ynde olmayabi-
pan kiinin parasn arsa, bina, altn, dviz telik ileri boyutlardaki deiimleri engel- lir. Bireyin karna ncelik verilirse toplum
gibi mallara yatrmasnn temel nedeni leyerek baz sorunlara neden olsa bile, bundan zarar grecektir. Bu nedenle top-
aadakilerden hangisidir?
toplum iin gerekli istikrar salam olur. lum kar nde gelmelidir. Bu ekilde top-
A) Parann deerinin korunmak istenmesi lumda oluan adaletsizlikler giderilecek,
Bu parada dinin hangi zellii vurgu-
B) Parann tasarrufa ynlendirilmesi herkesin ii olacak ve kalknma hzl bir
lanmaktadr?
C) lke ekonomisine katk salanmas biimde gerekleecektir.
A) nsana huzur ve gven vermesi
D) Sanayilemenin artrlmak istenmesi Buna gre aadakilerden hangisi sos-
B) Dayanmay artrmas yalist ekonomik sistemin ana dnce-
E) Yatrmlarn tevik edilmesi
C) Dier kurumlar etkilemesi lerinden biri deildir?
D) Toplumsal kontrol salamas A) Sistemin temelinde ekonomik eitlik
10. E) nsana bir yaam biimi sunmas bulunmaldr.
Sosyalleme, bireyin iinde yaad
B) zel mlkiyete kar klmaldr.
toplumun kurallarn ve deerlerini -
renme srecidir. C) retim aralar devletin elinde olmal-
Eitim belli bir toplumun varoluunu g- dr.
venceye balamak amacyla yelerine D) retimde ama kr deil, ihtiyac kar-
gerekli bilgi, beceri, dnce ve davra- lamak olmaldr.
n kalplarn aktarmas srecidir.
E) Snfsal farkllklar tevik edilmelidir.
Verilen tanmlardan hareketle, eitim ile
sosyalleme arasnda ban kurulduu
yarg aadakilerden hangisidir?
A) Toplumun kurallarn ve deerlerini
sosyallemeyle renen birey, eitimli
bireydir.
13.
B) Hem eitim hem de sosyalleme ulu- blm, toplumun ekonomik hayatnda
15.
sal bir sorundur. nemli bir yere sahiptir. Nitekim tarihsel
C) Eitim yoluyla toplumun deerleri za- geliim srecinde i blmnn geliip Televizyon dizilerinde n planda tutulan
manla deiir. yaygnlamas ile toplumlarn ilerlemeleri byk saraylarn ihtiam, zel araba ve
D) Eitimin temel ilevlerinden biri de bi- arasnda bir paralellik grlmektedir. Her ofrlerin zenginlere hizmet etmesi ve
reyin sosyallemesidir. meslekte uzmanlamaya dayanan teknik son derece zengin sofralar parlak bir ya-
i blm ise sanayi toplumlaryla nem amn fotoraf olarak insanlara sunulur.
E) Sosyalleme dzeyini yksek tutan bi-
reyler eitime nem verirler. kazanmtr. Ancak her ilerlemenin baz Bu dizileri izleyenler nemli gsterilen bu
sorunlar oluturduu da unutulmamaldr. yksek yaam standartlarna imreniyorlar
Teknik i blm de kazandrdklarnn ya- ve benzer yaama kavumay hayal edi-
nnda baz skntlara neden olmutur. r- yorlar. Bunun sonucunda lks hayat artk
11. bir ama haline geliyor.
nein, ii retilen rn iin Ben rettim.
Din, toplumsal kontrol aralarndan biridir diyememektedir.
ve bu nedenle toplumun dzeninin ve s- Bu parada aadakilerden hangisi
rekliliinin salanmasnda katks byk- Buna gre aadakilerden hangisi tek- dile getirilmektedir?
tr. nsanlar dinsel buyruk ve yasaklara nik i blmnn yararlarndan biri de- A) Reklamlar tketimi artrr.
uyduklarnda toplum da daha dzenli olur. ildir?
B) Tasarruflar oalmazsa yatrmlar
Bu parada dinin hangi ilevi vurgulan- A) Seri retimin yaplabilmesi azalr.
maktadr?
B) Mallarn ucuz olmas C) Kitle iletiim aralar insanlar belli ya-
A) nsan te dnyaya hazrlama C) retimde zaman ve emekten tasarruf am tarzlarn model almaya ynlendi-
B) Toplumsal denetimi salama salanmas rir.
C) Toplumsal birliktelii glendirme D) Bireyin iine yabanclamas D) nsan ihtiyalar zamanla artmaktadr.
D) Ahlaki deerleri yaygnlatrma E) Yaplan ite uzmanlamann salan- E) retim tketimden fazla olduundan
E) Kltr koruma ve yaatma mas mal ve hizmetlerin fiyatlar der.
1. 4. 7.
Siyasal partiler yasama ve yrtme gc- Egemenliin tarih boyunca deiik kay- Devlet, beli bir yerde egemenlik iinde
n elde etmeyi, lke ynetimine gelmeyi naklar olmutur. Egemenlii elinde bu- yaayan insan topluluudur.
ama edinmilerdir. lunduranlar seim d herhangi bir yolla Devletin szck anlam elden ele ge-
iktidara gelmise bu devlet biimi otokra- en g, iktidar demektir.
Bu cmlede siyasi partilerin hangi zel-
tik devlet adn alr. Yneticilerin seimle Buna gre, devlet kurumu iin aada-
lii vurgulanmaktadr?
i bana geldii devlet biimi demokratik kilerden hangisi sylenemez?
A) Hukuka uygun olmas devlettir. A) Belli yaptrmlarnn olduu
B) ktidar gcn kullanmay hedeflemesi Bu paraya dayanarak aadaki yarg- B) Egemenliin iktidar araclyla kulla-
lardan hangisine ulalabilir? nld
C) Kendilerine ait bir programlarnn bu-
C) Toplumsal dzeni salad
lunmas A) ktidarn elde edili biimi devletin de
D) Bir halkn bulunduu
D) ye kazanmak iin alma yapmas niteliini belirler.
E) Her toplumda ayn ynetim biiminin
B) ktidar halkn beklentilerini dikkate al- grld
E) Uzun vadeli hedeflerinin bulunmas
maldr.
C) Egemenlii elinde bulunduran kiiler
hukuka saygl olmaldrlar. 8.
D) Devlet egemenliini dardaki devlet- ktidar olmann en nemli zelliklerinden
lere kar da kullanabilmelidir. birisi de meruiyeti elde edebilmektir.
2. E) ktidar gcn bamsz organlara da- Demokratik hukuk devletlerinde iktidar,
tmaldr. seimle halk tarafndan belirlendii iin
Demokratik sistem, kart grlerin varl- genelde meruiyet sorunu yaanmaz. Fa-
na dayanr. Partiler de bu kart grle- kat ynetimi elinde bulunduran g, ama
ri temsil ederek demokratik sistemin temel 5. ve sylemlerinden sapmaya balarsa top-
gelerini oluturur. Eitlik, demokrasi asndan son derece lumsal bunalma, doal olarak da merui-
Bu parada demokratik ynetimlerin nemlidir. nk demokrasi, hem insana yet sorununa neden olur.
hangi zellii vurgulanmaktadr? kendi g ve yetenekleri ynnde gelime Buna gre iktidarn meruiyet kazanabil-
olana salar hem de herkese bilgi, yete- mesi aadakilerden hangisine baldr?
A) Farkl dncelerin dile getirilmesine
nek ve abalarna gre eitim grme ola- A) Halkn bilinlenmesine
elverili bir ortam sunmas
na tanr. nsanlara bu olanan salan- B) Hukuk kurallarna uyup toplumun bek-
B) ktidarn gcn halktan almas mad yerde demokrasiden sz edilemez. lentilerini karlamasna
C) Herkesin kanunlar nnde eit olmas Bu parada demokratik ynetimlerin C) zgrlkleri korumasna
D) ktidarn serbest seimlerle belirlen- hangi zelliinden sz edilmektedir? D) Muhalefetin grlerine nem verme-
mesi sine
A) Hukukun stnl
E) Yasalarn anayasaya uygun olmas E) Ekonomik gelimilii salamasna
B) Glerin ayrl
C) zgrlk
D) Frsat eitlii 9.
E) Serbest seimler
Oy hakkna sahip yurttalarn setikleri tem-
silciler araclyla yasalarn ve hkmetin
3. 6. politikalarnn oluturulmasna katlmasn
salayan sre ve yntemler gnmzde
Gnmzde, fiziksel olanakszlklar ve n- Bir lkede mlkiyetin byk bir ksm tek
demokrasinin meruluk temeli saylmakta-
fus okluu nedeniyle toplumun tm ye- kiinin elinde ise o lkede mutlak bir mo-
dr. Bu sre ve yntemlerle halk, kendi iin-
lerinin parlamentoya gelmesi ve ynetime narinin egemen olmas beklenir. Mlkiyet
den setiklerine kendi adna hareket etme
katlmas olanakszdr. ya da zenginlik topluluu oluturan birey-
yetkisi vererek ynetime katlm olur.
ler arasnda blnmse, o toplumda bir
Bu durum aadakilerden hangisinin Buna gre demokrasinin meruluu-
cumhuriyetin egemen olmas beklenir.
ortaya kmasna ortam hazrlamtr? nun temelinde aadakilerden hangisi
Bu parada ynetim biimlerinin hangi bulunmaktadr?
A) Dorudan demokrasinin
lte gre snflandndan sz edil- A) Ekonomik gelimilik
B) Bamsz yargnn mektedir? B) Siyasal temsil
C) Sosyalist ynetimin A) zgrlk B) Eitlik C) zgrlk ynetim
D) zel mlkiyetin C) Ekonomik durum D) Nfus D) Muhalefete yer verme
E) Temsili demokrasinin E) blm E) Sivil toplumu glendirme
15.
13.
Bilgisayar ve internet teknolojisinin geli-
Geleneksel toplumlarda nfusun ounlu- mesiyle birlikte bunlar zerinden doland-
u kendilerini ynetenlerin ok az farkn- rclk gibi toplumsal huzuru bozan olaylar
11. dadr. nsanlarn herhangi bir politik hakk da yaanmaya balad. Bu durum biliim
Baskc (totaliter) ynetimlerin bulunduu yoktur. Yalnzca egemen snflarn ya da ve internet sular ad verilen bir kavramn
lkelerde genellikle tek parti bulunur ve varlkl gruplarn politik toplulua bir aidi- gelimesine, ardndan internet ortamnda
lke ynetiminde sadece bu parti sz sa- yeti bulunmaktadr. Buna karn, modern yaplan yaynlarn dzenlenmesi ve ya-
hibidir. Oysa demokrasi ile ynetilen lke- toplumlarda politik sistemin snrlar iinde ynlar yoluyla ilenen sularla mcadele
lerde birden fazla parti ierisinden halkn yaayan ou insan kendini, ortak hak ve edilmesi hakknda kanun hazrlanmasna
seimle belirledii parti iktidardadr. Bir devlere sahip olarak ve ulusun paras neden oldu.
sonraki dnemde halk baka bir partiyi ik- olarak grr. Vatanda olarak adlandr-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
tidara getirebilir. lrlar.
glardan hangisine ulalabilir?
Bu parada demokrasinin hangi zellii Bu paraya gre modern toplumlar
A) Devletin kurumlar arasnda e gdm
vurgulanmaktadr? hangi zelliiyle geleneksel toplumlar-
bulunur.
dan ayrlr?
A) Hukukun stnl ilkesinin ilemesi B) Hukuk kurallar evrensel zellikler gs-
B) Farkl grteki partilerin halk iradesini A) Mal ve hizmetlerin retiminin yeterli ol- terir.
yanstmas masyla
C) Yeni sorunlar, hukuk sisteminde yeni
C) zgrlklerin genilemesi B) Yurttalk bilincinin gelimesiyle dzenlemeleri gerektirir.
D) Kimseye ayrcalk tannmamas C) Nfusun az olmasyla D) Resmi hukuk kurallar toplumsal norm-
E) Kuvvetlerin ayrl ilkesinin geerli ol- D) Karizmatik liderlerin bulunmasyla lardan beslenir.
mas E) Gler ayrl ilkesinin ilemesiyle E) Hukuk siyaset kurumuyla ilikilidir.
1. 4. 7.
Gnmz devleti yurttalarn eitim, sa- ocuk doduu andan itibaren aile iindeki Salk asndan deer yarglaryla ya da
lk gibi her eit gereksinimi ile ilgilenir. bireylerle bir etkileim sreci iinde eitilir. yasalarla bir mal yasaklanm olsa bile,
Bir yandan biyolojik ihtiyalar karlanr- eer o mala gereksinim duyuluyorsa fay-
Yurttalarn belli bir ekonomik dzeyin al-
ken, dier yandan ait olduklar toplumda daldr. rnein bir eker hastas iin e-
tna inmemesi iin nlemler alr. stlenecekleri stat ve rolleri gerei i bl- kerli maddeler salk asndan zararldr.
Bu parada gnmz devletlerinin han- m, normlar, deerler gelenek ve grenek- Ama kii ekerli maddelere gereksinim
ler ksaca toplumun kltr retilir.
gi zellii vurgulanmaktadr? duyuyorsa ekonomik anlamda bunlar fay-
Bu parada ailenin hangi zelliinden dal mal saylmaktadr.
A) Laik olma sz edilmektedir? Buna gre bir maln faydas ne anlama
B) Hukuka uygun davranma A) yelerinin gereksinimlerini karlama- gelmektedir?
C) Sosyal devlet olma s ve yelerini sosyalletirmesi A) Maln elde edilme biimidir.
D) Seimle iktidara gelme B) likilerin kara dayanmamas B) htiyalarn oalmasdr.
C) Evlilikle balayp boanmayla sona er- C) retimin tketimi karlama dzeyidir.
E) zgrlkleri savunma
mesi D) Emek harcamadan tketilmesidir.
D) Yapsnn zaman iinde deimesi E) Gereksinimleri karlama zelliidir.
E) Tm toplumlarda grlmesi
8.
5. Serbest pazar, belli bir rn iin yaplan
Tarm toplumlarnda insanlarn ekonomik belli fiyat tekliflerinin bir araya getirildii
gereksinimleri genellikle aile iinde kar- takas yeridir. Burada her mal veya hizmet
2. lanr. Bu durum ekonomideki blm ve reticisinin neyi, ne kadar, hangi fiyatta
tketim ilikilerinin ailenin kontrolnde ye- retilmesi gerektii konusunda kararn
Bir erkein ayn zamanda birden fazla ka-
rine getirilmesi eklinde gerekleir. Tarm tketicilerin talepleri konusunda yapt
dnla evlenmesi eklidir. Afrikann ve Orta- toplumlarnda retim birimi olarak etkinlik tahminler belirler.
dounun baz blgelerinde yaygndr. gsteren aile, sanayilemi toplumlarda ise
Buna gre serbest pazar ekonomisinde
Burada sz edilen evlilik tr aada- tketim birimi olarak etkinlik gstermektedir.
fiyatlar belirleyen faktr aadakiler-
kilerden hangisidir? Bu paraya dayanlarak aadaki yar- den hangisidir?
glardan hangisine ulalabilir? A) reticinin sermaye gc
A) Poliandri B) Endogami
A) Aile her toplumda en nemli kurum B) Arz talep ilikisi
C) Polijini D) Egzogami olarak kabul edilir. C) Mal ve hizmetin faydas
E) Neolokal B) Her toplumsal kurumun bir ilevi vardr. D) Mal ve hizmetin deiim deeri
C) Toplumsal kurumlardan bazlar dei- E) Az olan mallarn deiim deerinin
ime kar direnlidir. yksek olmas
D) Sosyalleme toplumsal kurumlar ara-
clyla gerekleir. 9.
E) Bir kurum dier bir toplumsal kurumun Baz mallar tek bir kullanta tkenir ve yok
ilevinde deiime yol aabilir. olur. rnein ekmek yenilince, kmr ya-
3. 6. klnca maddi varlklar ile birlikte faydalar
da yok olur. Ancak, bir mal ya da hizmetin
Tarm toplumlarnda grup ii evlenmeler Drstlk, saygl olmak, hogrl olmak faydasndan azar azar ve uzun sreli ola-
tevik edilirken grup d evlenmelerin gibi deerler ahlak kurumunu; yurtsever rak yararlanmak da tketim saylr. Buzdo-
sakncal olduu dnlrd. Bugn ise olmak, ulusal servetlere sahip kmak, lab, mobilya, televizyon, hal gibi mallar
modern toplumlarda grup d evlenmele- ulusu iin iyiyi gzeli, doruyu gerekle-
bu trdendir.
rin yaygnlamas gerektii ne srlmek- tirmeye almak gibi deerler siyaset ku-
rumunu oluturur. Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
tedir. glardan hangisine ulalabilir?
Bu parada savunulan gr aadaki-
Bu parada sz edilen evlilik trleri lerden hangisidir? A) Tketim arttka tasarruflar azalr.
aadakilerden hangisinde belirtilmi- A) Bir kurumun ilevini zamanla baka bir B) Her lkenin bireyleri farkl tketim al-
tir? toplumsal kurum stlenebilir. kanlklarna sahiptir.
B) Toplumsal kurumlarn nemi toplumla-
A) Monogami - Endogami C) retim miktar tketimi karlamazsa
ra gre deiir.
B) Endogami - Egzogami mal ve hizmetlerin fiyatlar artar.
C) Baz toplumsal kurumlar yava deiir.
D) Toplumsal kurumlar iinde birok farkl D) Bir maln tketilmesi o maln yok edil-
C) Neolokal - Patrilokal
sosyal deeri barndrr. mesi anlamna gelmez.
D) Poligami - Egzogami
E) Toplumsal kurumlar toplumun gereksi- E) Dayankl tketim mallar uzun bir za-
E) Matrilokal - Monogami nimlerine yant verir. man diliminde retilir.
15.
Fransz htilali ve Sanayi Devrimi ile bir-
likte toplumsal yapda byk deiimler
13. meydana geldi. Bu deiimlerden biri de
aile kurumunda yaand. Aile eskiden ol-
Demokratik toplumlarda ok seslilik vardr. duu gibi geni yapsn srdrememi,
11. ok seslilik, bir karmaa gibi grnebilir. ekirdek aile yapsna dnmtr. e-
Doalgaz evde snmak amacyla kul- Farkl dncelerin, kart grlerin ha- kirdek ailede de ocuk says olabildiin-
lanldnda tketim mal iken, elektrik vada uutuu bu toplumda bu kadar renk ce az tutulmu; bu baz toplumlarda gen
retiminde kullanldnda retim mal ve desenlerin okluu bir karklk zan- nfusun giderek azalmasna yol amtr.
olur. nedilebilir. Oysa buradaki ok seslilik bir
orkestra mzii gibi uyum ve birlik halidir. Buna gre ekirdek ailede ocuk say-
Bir ilek yemek iin kullanlrsa tketim snn az olmasnn nedenleri arasnda
nk demokrasilerde uyumlu olmaktan
mal, reel yapmnda kullanlrsa re- aadakilerden hangisi bulunmaz?
tim mal olur. anlalan ey, herkesin ayn grte olma-
s deil, farkl fikirlerin bir arada yaaya- A) Ailenin retici yapdan tketici yapya
Buna gre bir maln retim mal ya da bilmesidir. dnmesi
tketim mal olmasnda aadakiler-
Bu parada demokrasinin hangi zellii B) retim faaliyetlerinde emein katks-
den hangisi lt alnmaktadr?
vurgulanmaktadr? nn nemli grlmesi
A) Kullanm amac A) Farkl grlere hogryle yaklamak C) ocuk yetitirme maliyetlerinin yksek
B) retim biimi B) Demokratik katlm salamak olmas
C) retim amac C) Vatandalar bilinlendirmek D) ocuklara daha iyi bir gelecek hazrla-
D) retimdeki emek pay D) Dnce zgrln savunmak ma dncesi
E) Kullanm deeri E) Yasalar nnde eitlii salamak E) Kadnn alma hayatna girmesi
1. 4. 7.
Sanayi devrimi ile ekonomide balayan Tarih boyunca birok toplumda ailelerin En eski toplumlardan gnmz toplumla-
farkllamalar zamanla aileyi, dini, politik farkl ekilde kurulduunu gryoruz. lkel
rna kadar olan btn toplumlarda insan-
kurumlar ve eitimi etkilemi ve hemen kabilelerde sosyal prestij, krsal kesimde
i ihtiyac, Eskimolarda kadn saysnn larn ihtiyalar, her zaman doal kaynak-
hepsinde deimeler gzlenmitir.
azl, savalardan sonra toplumlarda g- lardan daha fazla olmutur. Bu anlamda
Bu paraya dayanlarak toplumsal ku- rlen erkek azl birden fazla ele evlen- insan ihtiyalarnn snrsz olduu syle-
rumlarla ilgili olarak aadakilerden meyi dourmutur. nebilir. "Ayan yorganna gre uzat. Ak
hangisi sylenebilir? Buna gre aadakilerden hangisi ok ake kara gn iindir". gibi ataszleri ise
A) Dier toplumsal kurumlardan etkilen- eliliin (poligami) nedenlerinden biri duygulara kaplarak savurganlk yapma-
dikleri deildir? mak gerektiini anlatr.
B) Toplumun ihtiyalarn karladklar A) ok kadnla evlenmenin erkee say-
Bu parada savunulan gr aadaki-
gnlk kazandrmas
C) Farkl amalarnn bulunduu lerden hangisidir?
B) Nfusta cinsiyetlerin dengesiz bir yap-
D) Toplumsal deiime direnli olduklar
da olmas A) Tketim retimden fazla olmaldr.
E) Greli bir srekliliklerinin bulunduu
C) Erkein ekonomik gereksinimlerine B) Blm adil olmaldr.
kadnn yardmc olmas
2. C) Tasarruflar yatrma dntrlmelidir.
D) Dinsel ve kltrel yapnn ok elilii
lkel toplumlarda aile temel kurumdu ve hor grmesi D) Kt kaynaklarla snrsz gereksinimler
dier kurumlara ihtiya duyulmamaktayd. E) gcne gereksinim duyulmas arasnda denge kurulmaldr.
Ancak toplumlarn topraa yerlemesi ve E) Emek sonucunda ortaya kan malla-
sanayilemesiyle birlikte insanlarn ihti- 5.
rn deiim deeri vardr.
yalarnn artmas ekonomi, eitim, siya- Bir erkein ya da kadnn ayn anda bir-
set gibi kurumlarn da ortaya kmasn den fazla kii ile evli olmas onlarn kiilik
zorunlu klmtr. zellikleriyle ya da ok eli evlilii tercih
etmeleriyle aklanamaz. rnein sava
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- dnemlerinde erkek lmleri fazla olduu
glardan hangisine ulalabilir? iin bir erkek ayn anda birden fazla kadn-
A) Her toplumsal kurumun en az bir ilevi la evlenebilir. Kadn saysnn erkek say-
vardr. sna gre az olduu toplumlarda bir kadn
ayn anda birden fazla erkekle evlenebilir.
B) Toplumlar gelitike farkl ihtiyalar
karlayan kurumlar oluur. Bu paraya gre ok ele evliliin nede-
ni aadakilerden hangisidir?
C) Her toplumda farkl bir kurum dier ku-
rumlardan daha nemli grlr. A) Erkein saygnln artrmak istemesi
D) Her toplumsal kurumun kendine zg B) Cinsiyetler arasndaki dengesiz nfus 8.
kurallar vardr. dalm
Toplumsal srecin sonular olarak eko-
E) Toplumsal kurumlar zaman iinde de- C) Erkein ekonomik gcn gstermesi nomi, toplumlar nemli bir ayrm duru-
iir. D) Dini gelenekler muna getirmitir. Kuzey Amerika, Avrupa,
E) Nfusun artrlmak istenmesi Japonya ve dier sanayilemi uluslarda
3. 6. refah ve g artarken, baka birok lke
nsanlarn bir arada yaamalar, nfusun ekonomik, evresel ya da politik krizlerle
Sanayilemenin getirdii anlayla insan,
artmas, aileler eklinde gruplamas, t- savamakta, giderek de fakirlemektedir.
yaam bo grmektedir. Byle bir insan
kettiklerinden ok retmesi gibi etkenler sadece bo bir hayat hayal edebilir. n- Bu paraya gre ekonominin toplumlar
beraberinde baz sorunlarn ortaya kma- k sanayileme insann yaratcln yok zerinde yapt etkiyle lkeler aada-
sna neden olmutur. Siyaset kurumunun eder. rnein daktilo ile yazlm bir say-
ilevi bu durumda toplumsal dzeni sala- kilerden hangisiyle snflandrlabilir?
fay dnn. Daktilo gelimeden nce
mak ve genel ynetimi gerekletirmektir. herkes yazda yaratcln en geni l- A) Demokratik ynetimler - Baskc yne-
lerle kullanabiliyordu. imdi ise insan timler
Buna gre siyaset kurumunun ortaya
evresine ve kendine bile yabanc kalyor.
kmasnda aadakilerden hangisi et- B) Ulus devletler - Federal devletler
kili olmaktadr? Bu parada sanayilemenin hangi zel-
lii yerilmektedir? C) Gelimi devletler - Az gelimi devlet-
A) Bireysel anlamazlklar ler
A) sizlie yol amas
B) Dini gerekeler D) Gebe devletler - Topraa yerleik
B) evre kirliliine yol amas
C) Doa koullar devletler
C) Ekonomik dengesizliklere yol amas
D) yelerini sosyalletirme E) Eitim seviyesi yksek devletler - Ei-
D) nsan yaamn anlamszlatrmas
E) Toplumsal sorunlar E) Kentlemeyi hzlandrmas tim seviyesi dk devletler
9. 12. 14.
Demokrasilerde halkn seimle belirledii Eitim, insanlk yaamnn bandan itiba- Ekonomi, mallar ve hizmetlerin retimi,
kiiler parlamentoya katlr. Parlamenter- ren vardr. Bu bakmdan eitim btnyle datm ve tketimini rgtleyen bir ku-
ler kendilerini seen halk adna yasalar modern bir olgu deildir. Ancak eski gele- rumdur. Ekonomiyi bir kurum olarak adlan-
yaparlar. Hkumet bu yasalara gre lkeyi neksel kltrn yklmasyla yeniden top- drmak, en azndan genel hatlaryla kes-
ynetir, mahkemeler de kiileri bu yasala- lumsal ina gerei ortaya knca eitim tirilebilir yerleik davranlar iinde ilev
ra gre yarglar. de yeni formuyla gndeme geldi. Yani pek grdn gsterir. rnein insanlar mal
Bu parada demokratik ynetimlerin ok kurumda olduu gibi, modern kltr ve hizmetlere deer verirler. nk onlar
hangi zellii vurgulanmaktadr? tarafndan eitim de yeniden retildi. insanlarn hayatlarn kolaylatrr. Ayrca
A) Adaletin gereklemesi mal ve hizmetlerin retimi, datm, tke-
Bu paraya dayanlarak eitimle ilgili
timi eitli ekillerde insanlarn yaantla-
B) Glerin ayrl ilkesi aadaki bilgilerden hangisine ulala-
rn biimlendirir.
C) Sosyal devlet ilkesi maz?
Bu paraya dayanlarak ekonomi ku-
D) Halk egemenlii A) Bireyin duygusal ve psikolojik doyumu-
rumuyla ilgili aadakilerden hangisi
E) Yasalar nnde eitlik ilkesi nu salar.
sylenemez?
B) Evrensel zellikler gsterir.
A) Temelini mal ve hizmetin oluturduu
C) Toplumun biimlendirilmesine katkda
10. bulunur. B) nsanlara yeteneklerine gre meslek
Toplum yelerinin organik ve sosyal ihti- edindirdii
D) Toplumun gereksinimlerini karlar.
yalarnn karlanmas, toplumsal kurum- C) nsan ihtiyalarn karlama amac ol-
E) Yeni anlay ve deiimlerle biimlen-
larn alan iinde gerekleir. rnein, duu
dirilir.
ocuklarn bakm ve korunmas aile kuru- D) Toplumsal yaam etkiledii
munda; insanlarn ortak deerler etrafnda
E) Temel bir kurum olduu
birlemesi din kurumunda; mal ve hizmet-
lerin retimi, blm ekonomi kurumun-
da; toplum dzeninin salanmas siyaset
kurumunda gerekleir.
Bu parada toplumsal kurumlarn hangi 15.
zellii vurgulanmaktadr? Rusya'nn stepleriyle Amerika'nn ayrlar
A) Deiimi ayn koullar tar. Byle olduu hlde bu
iki toplumun ekonomik eylemleri arasnda
B) Birbiri zerindeki etkileri
byk farklar vardr. svire'nin dalk ks-
C) Topluma zg oluu 13. mnda yaayan Pireneliler, Tibetlilerle ayn
D) Oluum sreci nsan var olduu gnden itibaren ihtiya corafi koullar iinde yaadklar halde,
E) levi iinde olmutur. Yrtc hayvanlardan ko- hayatlarn baka baka ekonomik eylem-
runmak ve karnn doyurmak ihtiyac duyan leriyle salarlar. Karpatlarn Bat ksm,
insan, korunmak ve avlanmak iin keskin Dou ksmna gre tarma ok daha elve-
11. bir alet yapmay dnm; bunun iin de rili olduu hlde, Bat'da topran % 88'i,
talar birbirine ya da talar aalara sr- Dou'da ise ancak % 13' ilenmitir.
Bu ailede akrabalk balar ok kuvvetlidir.
terek ilk aletini yapmtr. O gnden beri de Bu parada sz edilen durumlar aa-
Gelenek ve greneklere ballk kuraldr.
Genellikle geimini topraktan salayan hep alet yapar. Her yapt yeni alet baka dakilerden hangisiyle aklanabilir?
tarm toplumlarnda grlr. Baz toplum- bir ihtiyacn karlar. Bu aletlerle her ge-
en gn yaama dzeyini biraz daha yk- A) Ekonominin her toplumda nemli g-
larda ailenin anne akrabalna, baz yer-
seltir. Bu anlamda alet insanln uygarlk rlmesiyle
lerde de baba akrabalna dayand g-
rlr. Aile iindeki en yal ye aile reisidir. tarihinin balca unsurudur. B) Ekonomide corafi artlarn nemli ol-
masyla
Bu parada sz edilen aile tr aa- Bu parada uygarln balamas aa-
C) nsan ihtiyalarnn snrsz, kaynakla-
dakilerden hangisidir? dakilerden hangisine balanmaktadr?
rn kt olmasyla
A) Ataerkil aile B) ekidek aile A) retime B) Tketime D) Ekonominin sadece corafi koullara
C) Geni aile D) Anaerkil aile C) Tasarrufa D) Blme bal olmamasyla
E) Modern (eitliki) aile E) Deiim deerine E) retimin kalitesinin zamanla artmasyla
1. 4. 6.
Politik bir sistem olarak demokrasiyi be- Gebe toplumlarda rgn eitim yoktu. Btn kurumlar toplumun temelini olutu-
nimseyen bir lkede, dier kurumlar de- Herkes renci ve retmendi. Yaamdan ran bir kumaa benzetilebilir. Toplumsal
mokrasinin yanlln savunuyorlar ve yaantmzdan tutun, bizlerle ilgili olan her
renilirdi. Yerleik toplumlarla birlikte
desteklemiyorlarsa kurumlar aras at- ey bu kurumlar tarafndan oluturulur ve
eitim, okul ve retmen ortaya kmak- ekillenir. Bu kurumlar deitike, yaplar
malar balar ve toplumsal dzen bozulur.
tadr. Bilgi birikimi, art deer ve i blm farkllatka bizler de uygun deiimler
Burada toplumsal kurumlarn hangi arttka eitim n plana kt ve okullar ku- gsterir, farkl insanlar oluruz.
zellii vurgulanmaktadr? ruldu, retmen yetitirildi. Bu parada toplumsal kurumlarn hangi
A) Kurumlarn birinde meydana gelen de- Para aadaki hangi yargy destekler zellii vurgulanmaktadr?
ime dierlerini de etkiler. niteliktedir? A) levini yitirenlerin zamanla deimesi
B) Her toplumsal kurum deimeye kar B) Birindeki deiimin dier kurumlar da
direnlidir. A) Eitim kurumu yerleik hayatn vazge-
etkilemesi
ilmezidir.
C) Toplumsal kurumlar, toplumun srekli- C) nsan ihtiyalarn karlamas
liini salar. B) Toplumsal yaam biimi ve retim ili- D) Toplumdaki bireyleri etkilemesi
D) Toplumsal kurumlar karlkl etkileim kileri eitim zerinde belirleyicidir.
E) Kendine zg normlarnn bulunmas
iindedir. C) Eitim bireyin psikolojik ihtiyalaryla
E) Kurumlar arasnda uyum ve ballk ol- ortaya kmtr.
maldr. D) Gebe toplumlarda eitimin varln-
7.
dan sz edilemez. Bir fabrikada yaplan retim, i blm sa-
yesinde yksek olur. Ancak i blmnn
2. E) Toplumsal yap eitim kurumu zerin- sonular bazen olumsuz olabilir. rnein
de etkili deildir. bir ii, tm yaam boyunca fabrikada
lkemizde dalk blgelerde hayvanclk,
deniz kenarlarnda balklk, sulu ve ve- nnden geen banttaki rn paketleme
rimli blgelerde ise tarmsal retim daha gibi basit bir ile kar karya kalrsa bir
ok grlmektedir. tr otomata dnr. Bu durum, iinin
yapt iten sklmasna yol aabilir, yaa-
Parada belirtilen durum aadaki yar- mn anlamsz hale getirebilir.
glardan hangisini destekler? Bu parada sz edilen olumsuz du-
A) Doal evre retim biimini belirler. rum aadaki kavramlardan hangisiyle
aklanabilir?
B) retim yaplrken rn verimlilii iin
ibirlii arttr. A) Gizli isizlik
C) htiyalar retim biimini belirler. B) rnde kalitesizlik
D) Nfus yaps retim ilikilerinde etkili- C) Standardizasyon
dir. D) Otomasyon
E) retim yapabilmek iin corafi koulla- E) e yabanclama
rn elverili olmas gerekir. 5.
Devlet tm vatandalarnn onurlu bir ya- 8.
am srdrebilmeleri, maddi ve manevi Gnmzde okullar bireyi eitir, belli kim-
3. varlklarn gelitirebilmeleri iin gerekli likte bir vatanda haline getirir, daha be-
Fabrikada alan iinin, okuldaki - ortam hazrlamaldr. Bu amala devlet lirgin bir biimde de uzmanlk gerektiren
retmenin, hastanedeki doktorun abalar salk sigortas, isizlik sigortas, emek- bu ortamda meslekler kazandrr. Bunlarn
ekonomik anlamda emek saylrken, bir lilik sigortas gibi sosyal gvenlik kurum- gerisinde de hep bir genel kltr dzeyi
hobi olarak dndmz bisiklet kul- ykselir. Ortak izgiler salamann yann-
lar oluturmal, ekonomik ynden gsz
lanmak ya da pul biriktirmek iin harcanan da bireyin zel yeteneklerini de ortaya -
olanlar desteklemeli, yallar, kimsesizle-
aba emek saylmaz. karmaya alr.
ri ve yoksullar korumaldr.
Bu abann ekonomik anlamda emek Bu paraya dayanlarak eitim ile ilgili
Parada anlatlanlar devletin hangi aadakilerden hangisi sylenemez?
saylmas aadakilerden hangisine
baldr? zellii ile ilgilidir? A) Bireyi hayata hazrlad
A) Maliyetinin yksek olmasna A) Laik bir yapya sahp olma B) Bireysel becerilerin gelitirilmesini
amalad
B) Az bulunan bir mal olmasna B) Ekonomik ynden gl olma
C) Bireye toplumsal kimlik kazandrd
C) htiyalar karlamasna C) Sosyal devlet olma
D) Ekonomi kurumuna eleman yetitirdii
D) Mal ve hizmet retmesine D) Eitlik ilkesine sahip olma
E) Toplumsal dzeni normlarla koruma
E) abann uzun sreli olmasna E) Milli gelirde adaleti salama ilevi olduu
9. 12. 14.
Din kurumu, dier kurumlarn kendisinden Bireyin en nemli ihtiyalar barnma, bes- Yeryzndeki tatmin aralar insanlarn
doduu bir ana kurumdur. Balangta lenme kadar sevgi, efkat ve anlaytr. btn ihtiyalarn karlayacak bollukta
her trl kurum dinin emsiyesi altnda filiz-
Sevgiyle bymek ancak aile ierisinde olsayd ekonomik anlamda retim ve bl-
lenmi, zamanla ondan balarn kopararak
bamsz birer kurum haline gelmilerdir. olur. Sevgi gren, sevmesini de renir. mn bir anlam kalmazd. Nitekim hava,
nsanlar gnmzde sosyal yaam alann- etrafmzda tkenmeyecek kadar bol oldu-
Bu parada din kurumunun hangi zel-
lii vurgulanmaktadr? da yaad skntlar, zntleri, aclar undan retime ve blme konu olma-
ailesiyle paylaarak moral dzeyini yk- maktadr.
A) Her kurumun temelinde bulunduu
sek tutabilmekte, yaam enerjisini kaza-
B) nsann inanma ihtiyacn karlad Buna gre ekonomik etkinliklerin konu-
nabilmektedirler.
C) Btn toplumlarda grld sunu aadakilerden hangisi olutur-
Bu parada ailenin hangi ilevinden sz maktadr?
D) Dier kurumlardan etkilendii
edilmektedir?
E) Yaam iin belli ltler koyduu A) Snrsz ihtiyalarla kt kaynaklar ara-
A) Bireyi sosyalletirme snda denge kurulmas
10. B) Psikolojik doyum salama B) retimde emein paynn azaltlmas
Gen kuaklar, ailenin srekli ilev gr- C) Bireyi eitme C) retimin ihtiyatan fazla olmas
mesi iin gereken davranlar bilmeyebi- D) Bireye meslek kazandrma D) Doada bol bulunan kaynaklarla ihti-
lir. Bu nedenle aile, baz nlemler almak
E) yelerini tehlikelerden koruma yalarn karlanmas
zorundadr. Yetikin aile bireylerine zg
disiplin ve dller, ocuklar yeni davran E) retimin farkl alanlarda gerekleme-
yollarnda toplumsallatrmakla kalmaz, si
ayn zamanda yapmalar ve yapmamalar
gereken davranlar da retir.
Bu parada ailenin hangi ilevi vurgu-
lanmaktadr?
A) Toplumsal kontrole katk salamas
B) Neslin devamn salamas
C) retim birimi olmas
D) yelerinin psikolojik gereksinimlerini
gidermesi
E) En nemli kurum olmas
13.
11.
zellikleri birbirlerinden farkl olan airet- Eski Trk ailelerinde baba oluna, anne 15.
lerin bir arada yaamalar, airetler aras kzna gnlk yaam iin gerekli bilgile- I. Toplumsal dzenin hukuk kurallaryla
sorunlarn kmasna yol am; sorun- ri veriyor ve beceriler kazandryorlard. salanmas ve toplumun ynetilmesi
lar kentin gcn iten ie zedelemeye Baba oluna ata binmeyi, anne de kzna
balaynca da, airetler aras uzlamay II. Bilgi birikiminin yeni kuaklara aktarl-
ev ilerini retiyordu. Ailenin yallar da
salayacak hukuk sistemine gereksinim mas
toplumun dilini, dinini, trenlerini, ark ve
domu, bylece ilk yazl hukuk kurallar III. Neslin devamnn salanmas
masallarn ocuklara retmeye al-
ortaya kmtr.
yorlard. IV. Mal ve hizmetler ile insan ihtiyalarnn
Bu paraya gre yazl hukukun olu- karlanmas
masnda aadakilerden hangisi etkili Bu paraya gre Eski Trkler'de eiti-
olmutur? min temel amac aadakilerden han- Burada ilevleri verilen toplumsal ku-
A) Hzl toplumsal deiimin yaanmas gisidir? rumlar aadakilerden hangisidir?
B) nsanlarn can ve mal gvenliinin A) Doaya ve toplumsal yaama pratik I. II. III. IV.
salanmas uyumu salamak A) Eitim Siyaset Ekonomi Din
C) Ynetimlerin demokratiklemeye ba-
B) Toplumsal kontrol salamak B) Ekonomi Din Eitim Siyaset
lamas
D) Toplumsal problemlere zm bulma C) retim etkinliini artrmak C) Siyaset Eitim Aile Ekonomi
gereksinimi D) Bireyin yeteneklerini gelitirmek D) Din Eitim Siyaset Ekonomi
E) Ekonomik etkinliklerin artmas E) Kltrel dili yaatmak E) Siyaset Din Aile Ekonomi
1. BLM: MANTIA GR
Mantn Konusu, Akl lkeleri 3
Akl Yrtme Yntemleri 5
Tarama 7
3. BLM: MANTIK ve DL
Mantk ve Dil 33
1. 4. 7.
Elimdeki nesne ne canldr ne de canszdr. Aadakilerden hangisi yeter neden Trkiye turistiktir. nermesi doruysa
ilkesini rneklendirmez? Trkiye turistik deildir. nermesi zorun-
Bu cmlede aadaki dnme ilkelerin-
lu olarak yanltr. nk bir nerme ayn
den hangisine aykr bir durum vardr? A) Ev alabilmek iin ya kredi ekeceim
zamanda hem doru hem yanl olamaz.
ya da evremden bor alacam.
A) zdelik
B) Her yargnn doruluu iin baka bir Burada aklanan akl ilkesi aadaki-
B) nc halin yokluu lerden hangisidir?
yarg gereklidir.
C) elimezlik
C) Btn bitkiler fotosentez yaptndan A) zdelik
D) Yeter sebep iekler de fotosentez yapar. B) elimezlik
E) Amallk D) YGSden 180 puan getiimden dola- C) nc halin olanakszl
y LYS snavna girebildim.
D) Nedensellik
E) almalarmda baarl olduum iin
E) Amallk
ikramiye alabildim.
2.
5.
Aada verilenlerin hangisinde mantk
terimi farkl bir anlamda kullanlmtr? Mantk formel bir yapya sahip olduu iin
doruluk ltleri, bilimin doruluk ltle-
A) Seim yapmadan nce mantkl d- rinden farkldr. 8.
n. Bir ey ya kendisidir ya da kendisi deil-
Aadakilerden hangisi mantk doru-
B) Dncelerinin gerisindeki mant dir. Bu iki durum dnda baka bir hal d-
sunun zelliidir?
kavrayamyorum. nlemez. ifadesi aadaki dnme
C) Yapacaklarnn arasnda en mantkl A) Deney ve gzleme dayanr. ilkelerinden hangisine karlk gelmek-
seim buydu. B) Yargnn nesneye uygunluuyla ilgilenir. tedir?
D) Mantk uygulama alan olan bir disip- C) Olgusal ierie sahiptir. A) zdelik
lindir. D) Dnme ilkelerini temel alr. B) elimezlik
E) Sylediklerinde bir mantk bulamyo- E) znel bilgi ortaya koyar. C) nc halin olanakszl
rum.
D) Nedensellik
E) Amallk
3. 6.
Mantk, dnme yntemlerinin yapsn En eksiksiz tanm, znesi ile yklemi z-
analiz etme, ispatlama, kantlar deerlen- de terimlerden kurulu, yani A, Adr. bi-
dirme ve denetleme bilimidir. imindeki bir nermedir. rnein Hayvan
hayvandr. gibi.
Buna gre, aadakilerden hangisi
mantk biliminin konusu olamaz? Bu paradaki gr aadakilerden
9.
hangisiyle paralellik gsterir? Aadakilerden hangisi mantk doru-
A) karmlar oluturan nermelerdeki
sunun bir zellii deildir?
terimlerin kaplamlar A) Tanmlar yeni bir bilgi vermez.
B) nerme eklemlerini tanmlama B) Bilgi verici tanmlar mkemmeldir. A) Dnme ilkelerine uygunluk gsterir.
C) karmlarda sonuca ulamann lt- C) Bir kavramn en iyi tanm yakn cinsi B) erikle deil, biimle ilgilenir.
lerini saptama gsterilerek yaplr. C) Deney ve gzlemden bamszdr.
D) Bileik nermeleri sembollerle gster- D) zdelik bildiren tanmlar mkemmel D) Nesne hakkndaki yargnn doruluu-
me tanm olur. nu denetler.
E) nermelerin gereklikle uyuup uyu- E) Bir kavram kendisinden daha ak bir E) Akl yrtme admlar arasndaki tutar-
madn saptama kavramla tanmlanmaldr. llk denetlenir.
1. 4. 7.
(2>3), (3<5) ise buradan, (2<5) sonucuna Altn ve gm deerli madenlerdir.
ulalr. Altndan ss taklar yaplmaktadr.
Burada sz edilen durum aadaki kav- O halde gmten de ss taklar yaplr.
ramlardan hangisiyle aklanabilir? Burada verilen analojik akl yrtme iin
A) Akl yrtme aadakilerden hangisi sylenebilir?
B) zdelik A) Apak olup dorulanmasna gerek
yoktur. Yukardaki ekle gre L iin doru olan bir
C) elimezlik yargnn x, y, t, z iin de doru olduu g-
D) Amallk B) Btn iin doru olan paras iin de rlmektedir.
dorudur.
E) nc halin olanakszl Bu durum aadakilerden hangisini r-
C) Tartmalarda kullanlan bir yntemdir.
neklendirmektedir?
D) Benzetirmeye dayal olarak zihnin te-
A) Tmdengelim B) ncl
kilden tekile gitmesidir.
C) Analoji D) Tanm
E) Akln tekilden genele gidi yoludur.
E) Tmevarm
8.
5.
2. Btn filozoflar akl etkili olarak kullanr.
Birinci gn hava kapalyd ve yamur yad.
Bu fakltenin btn retmenleri bilgilidir. Descartes bir filozoftur.
nk imdiye kadar faklteden aldm kinci gn hava kapalyd ve yamur yad.
ders retmenleri bilgiliydi. nc gn hava kapalyd ve yamur yad. O halde Descartes akl etkili olarak kullanr.
Buradaki akl yrtme aadakilerden Bu rneklere dayanarak Her ne zaman Bu kyasla ilgili olarak aadakilerden
hangisine rnektir? hava kapalysa yamur yaar. yargsna hangisi sylenebilir?
ulatm.
A) Tmevarm B) Aksiyom A) Olaslkl bir doruluk deerine sahiptir.
Bu kiinin kulland akl yrtme bii-
C) Analoji D) zdelik mi aadakilerden hangisidir? B) Paradan btne doru gidilmitir.
C) Benzeim kurmaya dayal bir akl yrt-
E) Tmdengelim A) Tmdengelim B) Analoji
medir.
C) Tmevarm D) Safsata
D) Bir ksr dng rneidir.
E) ncl
E) Genel bir yargdan zel bir yarg karl-
mtr.
6.
I. Dnyorum yleyse varm.
3. II. Kars, Erzurum gibi dalk blgelerde
9.
Buzdolab ve amar makinesi beyaz e- hayvanclk yapldndan tm dalk Btn avukatlar hukukudur.
yadr. blgelerde hayvanclk yaplr.
Baz insanlar avukattr.
Buzdolab dayankl tketim maldr. III. Avrupal insanlar sarndr. nk ge-
en yl tantm Avrupallar sarnd. O halde baz insanlar hukukudur.
O halde amar makiesi de dayankl t-
IV. ilerin yllk izinleri 20 gn olduun- Bu akl yrtme aadakilerden hangi-
ketim maldr.
dan memurlarn yllk izinleri de 20 sine bir rnektir?
Bu akl yrtme aadakilerden hangi- gndr.
A) Geerli bir tmevarma
sine rnektir?
Yukarda verilenlerden hangileri tme- B) Geerli bir tmdengelime
A) Tmdengelim B) kilem varmsal akl yrtmeye rnektir?
C) Geerli bir analojiye
C) Tmevarm D) Entimem A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) Geersiz bir tmdengelime
E) Analoji D) II ve IV E) III ve IV E) Geersiz bir tmevarma
E) ncllerdeki benzerliklerden hareket E) Genel bir yargdan hareketle zel bir D) Tmevarm
edilmesi yargya varlmtr. E) Tmdengelim
1. 4. 7.
Varlk yokluktan kmaz, yok olan bir ey Aadakilerden hangisi mantk bilimi Aadakilerden hangisi mantk bilimi-
de var olamaz. u halde bir eye hem var iin sylenemez? nin konusu deildir?
hem de yok denilemez.
A) Dier bilimlere yol gsterir. A) nermelerin geerliliini denetleme
Parmenides bu szleriyle aadaki akl B) Kural koyucu bir bilimdir. B) nermelerin d dnyadaki olgulara
ilkelerinden hangisine vurgu yapm-
C) Deney ve gzlem yapmaz. uygunluunu denetleme
tr?
D) Akla dayaldr. C) Doru dnmenin kurallarn belirle-
A) zdelik
me
E) Olmas gerekeni deil, olan inceler.
B) nc halin olanakszl
D) Bir nermenin akl ilkelerine uygunlu-
C) Nesnellik unu belirleme
D) elimezlik E) Tutarl dnebilmeyi gsterme
E) Amallk
5.
8.
Ya irketimizi byteceiz ya da piyasada
2. yok olacaz. Aadakilerden hangisi mantn zel-
liklerinden biri deildir?
Her sv, sv olmas nedeniyle bulunduu Bu durum aadaki dnme ilkelerin-
kabn eklini alr. yargs aadaki akl den hangisine rnektir? A) Dncenin kurallarn ortaya koymas
ilkelerinden hangisine rnektir? B) nermelerin biimi ile ilgilenmesi
A) nc halin olanakszl
A) zdelik C) nermeleri d dnyadaki olgularla
B) zdelik denetlemesi
B) Yeter sebep
C) Yeter sebep D) Tm bilimlerin yntemi olmas
C) nc halin olanakszl
D) Amallk D) Eitlik E) Normatif bir bilgi alan olmas
E) elimezlik E) elimezlik
3.
9.
Aadakilerden hangisi mantn ko-
nular arasna girmez?
6. A ayn zamanda A olmayan olamaz.
Almanya sanayilemi bir lkedir ve ~(A~A)
A) Dnce etkinliinde yanla dme- gelir dzeyi yksektir. Bir kii ayn anda hem evli hem de be-
mek iin gerekli kurallarn belirlenmesi
ngiltere de sanayilemi bir lkedir. kar olamaz.
B) Dnceler arasndaki tutarszlklarn
O halde ngilterede de gelir dzeyi yk- Burada verilen ifadeler aadaki akl
tespit edilmesi
sektir. ilkelerinden hangisini aklamaktadr?
C) Doru dnme ve doru akl yrt-
menin yollarnn aratrlmas Bu akl yrtme aadakilerden hangi- A) nc halin olanakszl
sini rneklendirmektedir? B) zdelik
D) Dnme ile dil arasndaki ilikinin ifa-
de edilmesi A) Tmdengelim B) Analoji C) Ayrklk
E) Dncenin d dnyadaki olgulara C) Tanm D) Tmevarm D) Yeter sebep
uygun olup olmadnn denetlenmesi E) Delilli kyas E) elimezlik
11.
"Ya iyerinin kurallarna uyarsn ya da i-
ten ayrlrsn."
Bu yarg mantk ilkelerinden hangisine
rnektir?
A) Yeter sebep
B) Nedensellik
C) nc halin olanakszl
D) elimezlik
E) zdelik
14.
Aadaki karmlardan hangisi analo-
jiye rnektir?
12. A) Btn iekler gzel kokar, o halde gl
I. zdelik de gzel kokar.
II. elimezlik B) Trk romanlar gzeldir. nk bu yl 16.
III. nc halin imkanszl okuduum Trk romanlar gzeldi. Aadakilerden hangisi bir mantk
"Bir ey ne ise odur, baka bir ey deil- C) Kat, sv, gaz stlnca genleir. O hal- dorusudur?
dir." "Kalem kalemdir." yarglar yukar- de btn maddeler stlnca genleir.
A) Her ey akar her ey deiir.
daki mantk ilkelerinden hangisini ifade D) Kim dnmekten korkarsa filozof
B) Trkiye'nin en uzun nehri Kzlrmak'tr.
etmektedir? olamaz. Ben dnmekten korkmuyo-
rum. O halde filozof olabilirim. C) Zeka arttka baar dzeyi artar.
A) Yalnz I B) Yalnz II
E) svire ve Almanya demokratik lkeler- D) Bir ey, kendisinden baka bir ey de-
C) I ve II D) I ve III ildir.
dir. svire'de zgrlk vardr. O halde
E) II ve III Almanya'da da zgrlk vardr. E) Her olayn bir nedeni vardr.
1. 4. 7.
Bir snfn btn bireylerini kapsayan kav- I. Fare Bireyler grubunu dile getirip yine birey de
ramlara tmel kavram denir. II. Baz hayvanlar gerekleen kavramlara distribtif kavram
denir.
Buna gre aadakilerden hangisi t- III. Hayvan
mel kavrama rnek deildir? Aadakilerden hangisi distribtif kav-
Burada verilen kavramlar aadakiler-
rama rnektir?
A) Bitkilerin hepsi den hangisiyle adlandrlr?
A) Sendika B) Dernek C) Meclis
B) Sanatlarn tm
I. II. III.
C) Birka kadn D) Okul E) Memur
A) Tmel kavram Tekil kavram Tikel kavram
D) Hibir erkek
B) Tekil kavram Tmel kavram Tikel kavram
E) Her ii
C) Tmel kavram Tikel kavram Tekil kavram
D) Tekil kavram Tikel kavram Tmel kavram
E) Tikel kavram Tmel kavram Tekil kavram 8.
Aada verilen terim eletirmelerin-
den hangisi doru deildir?
Terim Terim Tr
5. A) Ktlk Soyut terim
Cisim, ku, hayvan, kartal terimleri kap- B) ansl Olumlu terim
2. lam geni olandan ilemi geni olana
C) Platon Tekil terim
Hayvan teriminin genel terim olmasnn sralandnda aadakilerden hangisi
doru olur? D) Kalem Disribtif terim
dayana aadakilerden hangisidir?
E) Sevimsiz Olumsuz terim
A) Ayn trden nesnelerin ortak zellikle- A) Cisim, kartal, ku, hayvan
rini dile getirmesi B) Kartal, ku, hayvan, cisim
B) Kendi bana bir anlam tamas C) Hayvan, cisim, ku, kartal
C) Tanmnn yaplamamas D) Cisim, ku, hayvan, kartal
D) Belirli bir niteliin nesnede bulunduu- E) Cisim, hayvan, ku, kartal 9.
nu belirtmesi
Aada verilen terimlerden hangisinin
E) Baka terimlerle ilikili olmas ilemi daha oktur?
A) Bitki B) iek C) Canl
6. D) Varlk E) Gl
12.
Varlk
Canl
Hayvan 16.
14.
KAVRAM
I. iek kavramnn yalnzca zihindeki
Srngen
tasarm
II. Zihindeki iek tasarmnn d dnya-
Tmel Olumlu
Yrtc srngen daki karl
Tikel
.................. Olumsuz
..................
III. iein d dnyadaki karlnn bir
varlkta gereklemesi
Timsah Somut Kollektif
Burada verilen aadakilerden hangi- Soyut Distribtif
.................. ..................
siyle aklanabilir?
Yukardaki sralamaya gre aadaki
kavram eletirmelerinin hangisinde i- I. II. III. Bu emaya aada verilen kavramlar-
lem kaplam fark en oktur? dan hangileri yazlamaz?
A) zdelik elimezlik Ayrklk
A) Varlk - Yrtc srngen A) Ordu - Asker
B) Tr Cins linti
B) Varlk - Hayvan B) nsan - nsanlk
C) Tmel Tikel Tekil
C) Canl - Yrtc srngen C) Btn bitkiler - Baz bitkiler
D) Yrtc srngen - Timsah D) Olumlu Olumsuz Soyut D) Akll - Dnen
E) Canl - Hayvan E) Nelik Gereklik Kimlik E) Canl - Canl olmayan
1. 4. 7.
Bir kavramn kaplamnda bulunan alt k- Hibir bitki hayvan deildir. Eer yklenilen kavram, yklenilen eyin
meler, o kavramn trlerini gsterir. zne dahil deilse, yani yklenen kavram
Hibir hayvan bitki deildir.
ortadan kaldrlnca yklenilen kavram or-
Buna gre aadaki kavram iftlerin-
Bu iki nerme aadaki venn diyag- tadan kalkmyorsa, yklenen kavram yk-
den hangileri arasnda cins-tr ilikisi
ramlarndan hangisiyle gsterilebilir? lenilene oranla ilintiseldir.
vardr?
Buna gre aadakilerden hangisi
A) Kalem Kat Hayvan
A) B) canl kavramnn ilintisi deildir?
B) Canl Bilgisayar Bitki Hayvan Bitki
A) remek
C) Vine Armut
B) Yaamak
D) nsan Zenci
C) Beslenmek
E) Yaz K C) D)
Bitki
Hayvan
D) Sindirim yapmak
Bitki Hayvan
E) Solunum yapmak
E) Bitki
Hayvan
2.
zglk, bir tre ait olan zelliklerdir. 5. 8.
linti, eitli trlere ait olan ortak zellik- Trlere blnebilen trlere, greli tr; tr- nsan beslenen ve reyendir. tanm sa-
lerdir. lere blnemeyen trlere, zel tr denir. dece ilintilerle (beslenmek, remek) yap-
Buna gre aadakilerden hangisi "n- lan bir tanmdr.
Bu tanma gre aadakilerden hangisi
san" kavramnn zgl deildir? zel trdr? Bu tanm aadakilerden hangisine r-
A) Konuma B) Dnme A) Gl B) iek C) Bitki nektir?
C) Kltr oluturma D) Beslenme D) Krmz gl E) Canl A) zle ilgili eksik tanm
E) Evlenme B) zle ilgili tam tanm
6. C) lintiyle ilgili tam tanm
A) B)
3.
Hayvan igds olan bir varlktr. ner- 9.
mesi nesne tanmna, Anka kuu ula- C) D) Her sebze bitkidir fakat her bitki sebze
lamaz bir dan ardndadr. nermesi ad deildir.
tanmna rnektir.
Bu nermede geen sebze ve bitki
Buna gre aadakilerden hangisinin kavramlar arasnda ne tr bir iliki bu-
tanm ad tanmna rnek olamaz? lunmaktadr?
E)
A) Bitki B) Tek gzl dev A) Ayrklk B) Eitlik
C) Kaf da D) Peri C) Eksik giriimlik D) Tam giriimlik