23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1.

Aama Snav

TRKYE BLMSEL VE TEKNOLOJK ARATIRMA KURUMU

BLM NSANI DESTEKLEME DARE BAKANLII

23. ULUSAL FZK OLMPYATI - 2015

BRNC AAMA SINAVI

Soru kitap tr
A

16 Haziran 2015 Sal, 09.30 - 13.00

ADAYIN ADI SOYADI :

T.C. KMLK NO :
OKULU / SINIFI :
SINAVA GRD L :

SINAVLA LGL UYARILAR:

Bu snav oktan semeli 25 adet sorudan olumaktadr, sre 210 dakikadr.
Her sorunun sadece bir doru cevab vardr. Doru cevabnz, cevap kadnzdaki ilgili kutucuu tamamen karalayarak
iaretleyiniz. Soru kitapndaki hi bir iaretleme deerlendirmeye alnmayacaktr.
Her soru eit deerde olup, drt yanl cevap bir doru cevab gtrecektir. Bo braklan sorularn deerlendirmede
olumlu ya da olumsuz bir etkisi olmayacaktr.
Sorular zorluk srasnda DELDR. Dolaysyla yantlamaya gemeden nce btn sorular gzden geirmeniz nerilir.
Snavda herhangi bir yardmc materyal, elektronik hesap makinesi ya da karalama kad kullanlmas yasaktr. Soru
kitapndaki boluklar karalama iin kullanabilirsiniz.
Snav sresince grevlilerle konuulmas ve soru sorulmas, rencilerin birbirlerinden kalem, silgi vb. eyler istemeleri
yasaktr.
Sorularda bir yanln olmas dk bir olaslktr. Byle bir eyin olmas durumunda snav akademik kurulu gerekeni
yapacaktr. Bu durumda size den, en doru olduuna karar verdiiniz seenei iaretlemenizdir. Ancak, snava giren
aday eer bir sorunun yanl olduundan emin ise itiraz iin, snav sorular ve cevap anahtar TBTAKn internet
sayfasnda (http://www.tubitak.gov.tr) yaynlandktan sonra 10 ign ierisinde, kantlar ile birlikte, TBTAKa
bavurmas gerekir; bu tarihten sonra yaplacak bavurular ileme konmayacaktr. Sadece snava giren adayn sorulara itiraz
hakk vardr, nc kiilerin snav sorularna itiraz ileme alnmayacaktr.
Ulusal Fizik Olimpiyat 2015 Birinci Aama Snavnda sorulan sorularn nc kiiler tarafndan kullanlmas
sonucunda doacak olan hukuki sorunlardan TBTAK ve Olimpiyat Komitesi sorumlu tutulamaz. Olimpiyat komitesi,
bu tip durumlarda sorular ile ilgili gr bildirmek zorunda deildir.
Snav srasnda kopya eken, ekmeye teebbs eden ve kopya verenlerin kimlikleri snav tutanana yazlacak ve bu
kiilerin snavlar geersiz saylacaktr. Grevliler kopya ekmeye veya vermeye kalkanlar uyarmak zorunda deildir,
sorumluluk size aittir.
Snav baladktan sonraki ilk yarm saat iinde snav salonundan ayrlmak yasaktr.
Snav sresince snava giri belgenizi ve resimli bir kimlik belgesini masanzn zerinde bulundurunuz.
Snav salonundan ayrlmadan nce cevap kadnz ve soru kitapn grevlilere teslim etmeyi unutmaynz.

Baarlar Dileriz

1
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A1) Elektron ve Hidrojen

Elektronun klasik (Compton) yarap 2.82 nin Hidrojen atomunun Bohr
yarapna olan oran nedir?
A) Proton ktlesinin elektron ktlesine oran yaklak 1800.
B) Elektronun yk yaklak 1.6 1019 Coulomb
C) Hidrojen atomunun iyonizasyon enerjisi yaklak 13.6 eV
D) 4
E) nce yap sabitinin karesi 2 1/1372

2
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A2)Zplayan Oyuncak
Bir oyuncak iki ktleli diskin sabitli ve serbest uzunluu olan bir yay ile birbirine
balanmas ile yaplmtr. Oyuncak ktlelerden biri yerde dieri onun zerinde olacak
ekilde yerletiriliyor. stteki ktleyi bastrp yay sktrp aniden serbest brakarak
balattmz hareket srasnda iki ktlenin de yerden ayrlmasn istiyoruz. Bu durumda
alttaki ktlenin yerden ayrlabilmesi iin braktmz anda iki ktlenin arasndaki mesafe en
fazla ne kadar olabilir? Yerekimi ivmesi dir, yay sabiti oyunca zplatabilecek kadar
byk seilmitir.
A
2

B 1 2
( )
2
C
3

D
?

E Alttaki ktle asla yeri
terk edemez.

3
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A3)Homojen olmayan yzen cisim

L uzunluunda bir silindir 1 ve 2 younluklu iki malzemenin bir birine kartrlmas ile
yaplmtr ve younluu ekseni boyunca deimektedir. Eksen boyunca younluk

() = 1 + (2 1 )

olarak verilmitir.
Bu silindir bir ynden 0 younluklu svya brakldnda 1 kadarlk ksm svnn stnde
kalmaktadr, eer 180 derece dndrlp svya braklrsa batmayan uzunluk 2 olmaktadr.
Bu durumda 1 ve 2 nedir?

1 2
1 2 A) 1 2

0 0
B) 1 2 /2 2 1 /2
0 0

C) 1 2
(1 2 )0 ( 1 )0
2 2 2
D) 1 2
(1 + 2 )0 ( + 2 )0
2 2 1
E) 1 = 2 olur bu yzden 1 , 2 ayr ayr
bulunamaz

4
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A4)arpma
1 =1 kg ktleli bir blokun zerine m=0.5 kg ktleli baka bir blok konulmutur. Bu iki ktle
arasndaki statik srtnme katsays =0.1 olarak verilmitir. Bu sistem srtnmesiz bir
dzlem zerinde v=2 m/s hz ile duraan durumdaki 2 =1.5 kg ktlesine doru
kaymaktadr. arpmann elastik olabilmesi iin iki ktle arasna ktlesiz bir yay
konulacaktr, ikinci ktle ile yer arasnda srtnme yoktur, yerekimi ivmesi = 10 / 2
olarak verilmitir. arpma boyunca m ktlesinin 1 in zerinde kaymamas iin aradaki
yayn yay sabiti nasl seilmelidir?
A) B) C) D) E)
0.75 / 0.75 / 1 / 0.5 / 1 /

2
g= 10 m/s

m v= 2 m/s

M1 M2

5
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A5)Kapasitor devresi

tane zde kapasitrden biri 2 dieri yk ile yklenmi, ncs ise yklenmemitir.
Bu kapasitorler ekide grld gibi birbirlerine ve deeri belirli olmayan bir dirence
balandktan sonra ekildeki anahtar kapatlyor. Anahtar kapatlp uzun bir sre devrenin
dengeye gelmesi bekleniliyor. Anahtar kapatldktan sistem dengeye gelene kadar geen
srede diren zerinde aa kan s ne kadardr?

A) Diren verilmedii iin

bulunamaz.
+ 2
+ B)
C 2q q C 6
-
- 52
C)
2
Q=0 C 2
D)
4
E) 0

6
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A6) Kresel aberasyon

Gerek grntnn, basit bir teorinin tahmininden olan farkna aberasyon veya kusur ad
verilir. Kresel bir aynann aberasyonu, aynann merkez eksenine yakn gelen nlarn odak
uzunluu f, ile aynann kenarlarna gelen nlarn odak uzunluu f', arasndaki fark olarak
tanmlanr.

Kresel aynann taban yarap H ve erilik yarap R ise, aadakilerden hangisi

f-f' aberasyonu yaklak olarak verir?

a) H2/(2R)
b) H2/(4R)
H
c) H3/R2 R
d) H3/(2R2)
e) 2H2 /R

7
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A7)Yamuk tekerlek.
Kaza geiren bir bisikletin tekerlei dairesel olmaktan km kk yarap byk yarap
olan bir elips halini almtr. Bu haliyle tekerlein merkezi etrafndaki eylemsizlik momenti
0 toplam ktlesi ise dir. Tekerlek byk yarap yere deecek ekilde serbest braklyor
ve kaymadan yuvarlanyor. Tam kk yarap yere dedii anda ktle merkezinin hz
nedir? Yerekimi ivmesi olarak verilmitir.
A) B) C) D) E)

2( 2 2 ) 2( )2 2( )2 2( 2 2 )
2( )
0 + ( 2 + 2 ) 0 0 + 2 0 + 2

a
V=?
b

8
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A8) Nkleer bozunma

A elementi yarlanma mr ile B elementine dnmektedir. B elementi ise 2 yarlanma
mr ile radyoaktif olmayan C elementine dnmektedir. Tamamen A atomlarndan
olumu olarak balayan malzemede ne kadar sre sonra B atomu says maksimum olur?
A) (2)
B) 4
C) 5
D) 2
E) 2

9
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A9) Eik Dzlem

1
Srtnmesiz bir eik dzlem x eksenini 22 mde y eksenini 2 mde z eksenini ise mde
3
2
kesmektedir. Yerekimi ivmesi z ynnde 10 / dir. Tepe noktasndan
1
(x=0m,y=0m,z= m) braklan bir ktle ka saniye sonra yere (z=0 m seviyesine) ular?
3
A 5
B
3
15
C 15
D
6

5
E
33

5

10
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A10)Dalgal tel
zdirenci olan bir maddeden uzunluunda bir tel imal edilmitir. Tel retilirken 0
yarapnda bir silindir olmas amalanm ama imalat hatas sonucu telin yarapnda
dalgalanmalar olumutur. Telin uzunluu boyunca yarap:
2
() = 0 + sin2 ( )

olarak deimektedir. malat hatalarnn kk olduu ( 0 ve ) durumda bu telin
direnci aadakilerden hangi yaklak ifade ile daha doru ifade edilir?

A)
02
R0 R(x)
B)
02
(1 )
0
2
C)
02
(1 + 2) x
0

D)
02
(1 + )
0

E)
02
(1 )
0

11
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A11) Kaldrma Kuvveti ve Arlk

ki tane zde kap ayn ykseklie kadar 0 younluklu sv ile dolduruluyor. ki kaptaki
svnn iine de hacimli birer kre tamamen batacak ekilde yerletiriliyor. Birinci kaptaki
krenin younluu 1 svnn younluundan az olduundan krenin yzeye kmasn
engellemek iin kre bir ip ile kabn tabanna tutturuluyor. kinci kaptaki krenin younluu
2 svnn younluundan daha byk olduundan krenin tabana demesini engellemek iin
kre bir iple svnn stndeki sabit bir noktaya balanyor. ki kap da bu ekilde tartlarn
stne konulup arlklar llyor. Yerekimi ivmesi g ise tartlarn okuduu deerlerin
arasndaki fark nedir ve hangi tart daha yksek deer okur?
A) 1 = 2

B) 1 > 2 , ama fark

verilenlerle belirlenemez.

C) 1 < 2 , ama fark

verilenlerle belirlenemez.

1 2
D) 1 < 2 ,
2 1 = (1 0 )

0 0 E) 1 > 2 ,
1 2 = (2 1 )

1 2

12
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A12) Yerekimi ivmesini lmek.

Yerekimi ivmesini lmek iin kullanlan dzeneklerden biri st ste yerletirilmi iki tane
fotoselli devreden olumaktadr. Bu devreler kendi seviyelerinden geen objenin ilk geii ile
(yukar doru), ikinci geii (aa doru) arasndaki zaman farkn lmektedirler. ki devre
aras dey uzaklk olarak
verilmitir. lk hz bilinmeyen bir
nesne iki dzenein seviyesinden 2
de geecek ekilde atlp 1 ve
2 llyor. Bu deerleri
kullanarak g nasl elde edilebilir? L

A) =
1 2 1
2
B) =
1 +2
8
C) =
1 2 2 2
4
D) = ( 2
1 2 )
E) lk hz bilinmeden bulunamaz.

13
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A13)Kutuplayc dizisi

Kutuplanmam (polarize olmayan) bir k kayna nne art arda konulmu drt
kutuplaycnn eksenleri, dey eksene gre srayla 0, 30, 60 ve 90 derece a yapmaktadr.
K4

K3

K2

K1

(1) Son kutuplaycnn arkasna geen n iddetinin gelen k iddetine oran nedir?

Geen n iddeti

(2) kutuplayclardan birini kartarak azaltlabilir mi? yle ise hangisi?

(3) kutuplayclardan bir ya da daha fazlasn kartarak sfra indirilebilir mi? yle ise
hangileri?

(1) (2) (3)

(A) 27/128 2 veya 3 2 ve 3

(B) 27/64 1 veya 4 1 ve 4

(C) 33/8 2 veya 3 Hayr
(D) 33/16 2 veya 3 1 ve 4
(E) 33/16 1 veya 4 2 ve 3

14
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A14) Oyuncak araba

ki tane R yarapl ve M ktleli silindirin
merkezlerinden geen eksenler iki telle
tutturularak bir oyuncak araba yaplyor.
Silindirlerin iindeki younluk dalm 1
ayn olmadndan eksen etrafndaki
eylemsizlik momentleri farkl, 1 ve 2 2
olarak verilmi. Bu oyuncak araba al
eik dzlemden aa inerken iki silindir
de kaymadan yuvarlanyorsa silindirleri
tutturan tellerin her birinin zerindeki
gerilim ne kadardr? Yerekimi ivmesi g dir.
A) B) C) D) E)
2 sin 2 1 2 sin
0 1 sin 1 2 1 + sin

2 2 2 2 + 1 2 2 + 2 2 2 + 1 + 2 2 2

15
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A15) Kpte indksiyon

uzunluunda ve her biri direncine sahip 12 tane tel kullanlarak bir kp yaplmtr. Bu
kp bir kesi merkezde kenar da x, y ve z eksenleri dorultusunda olacak ekilde
yerletiriliyor. Bu kpn zerine

() = ( + + )

olarak ifade edilebilecek cisim kegeni ynnde, uzayda homojen, zamana bal bir
manyetik alan etki ediyorsa ekilde gsterilen P (x=0,y=0,z=L) ve Q(x=0,y=L,z=L) keleri
arasndaki kenar zerindeki akmn iddeti ve yn nedir? ( > 0)

3 2 z
A) , Pden Qya Q

2
1 2
B) , Qdan Pye P
3 y
1 2
C) , Pden Qya
2
2 2
D) , Qdan Pye
3
E) 0 x

16
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A16) DNAy ayrmak

DNA molekl iki iplikten olumaktadr. Bu ipliklerin her birinin zerinde nkleik asitler
birbirlerinden =0.33 nanometre mesafe kadar uzak olacak ekilde dizilmilerdir. Bir
iplikteki nkleik asit dier iplikteki nkleik asit karln bulduunda yaklak 300
milielektronvolt enerji ile balanmaktadr. DNA ipliklerini iki utan tutup ekerek amak iin
gereken minimum kuvvet yaklak ka Newtondur? (Elektronun yk 1.6 1019 )

A) 0.1 B) 103 C) 106 D) 1010 E) 1013

G C
A T
C G d
G C
T A
G C
G C
C G

F F

17
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A17) Yars gm kapl kre

Yarap R ve krnm indisi 3/2 olan cam krenin yars gm ile kaplanmtr. ekilde
gsterildii gibi cam krenin kaplanmam kutbundan ekseni dorultusunda 2R uzaklktaki P
noktasna yerletirilen kk cismin grnts btn krlma ve yansmalardan sonra nerede
oluur? Havann krlma indisini 1 kabul ediniz.

A) Aynann
ukurunda gm
kaplanm yzeyin
tepe noktasnda
2R
B) Cam krenin
gm kaplanmam
tarafndaki yzeyin P
tepe noktasnda

C) P noktasnda

D) Cam krenin
merkezinde

E) Sonsuzda

18
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A18) ubuklar balayan ip

Her biri ktleli iki homojen ubuk orta noktalarndan birbirlerine vidalanmlardr ve bu
vida etrafnda srtnmesizce dnebilmektedirler. Bu ubuklar en st noktalarndan bir iple
aralarndaki a olacak ekilde balanmlardr. ubuklar srtnmesiz bir yzeyin zerinde
denge durumdaysalar ipteki gerilim nedir? Yerekimi ivmesi dir.
A) tan
B) ubuklarn uzunluu verilmeden bulunamaz.
C) ()

2 2 (/2)
D) (2 2 )
E) 2 (/2)

2

19
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A19) Termal genleme

Bakrdan yaplma bir ubuk 0 scaklnda uzunluundayken scaklk 1 e ykseltildiinde
uzunluu + (1 0 ) olur.
Bakrdan bir kare plaka retiliyor ve bu kare plakann tam ortasna kk dairesel bir delik
alyor. 0 scaklnda bu deliin alan ise scaklk 1 olduunda deliin alan ne olacaktr?
( Karenin kenar uzunluu verilmemitir ama kenarlar serbest bir ekilde genleebilmektedir,
genleme kktr)
(A) Kenar uzunluu verilmeden bilinemez.
(B) Delik klr, alan (1 0 ) olur.
(C) Delik byr, alan + (1 0 ) olur.
(D) Delik bir ynde klr dier ynde byr,
alan ayn kalr.
(E) Delik byr, alan + 2(1 0 ) olur.

20
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A20)Devre analizi
Aada verilen devrede 1 Ohmluk direnten geen akmn Amper cinsinden deeri ve yn
nedir?
A) 5/12, Bden Aya
B) 5/12, Adan Bye A
C) 1/4, Adan Bye
D) 11/25, Bden Aya
E) 2/3, Adan Bye 1 2

1V 2V
B

4
3

21
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A21) Ekrana arpan elektron demeti

scaklnda bir kaynaktan kan elektron demeti kk bir delikten iinde sabit manyetik
alan olan blgeye girmektedir. Bu blgede sapan elektronlar ekilde gsterildii gibi fosforlu
bir ekrana arpmaktadrlar. Ekrann zerindeki bir noktann parlakl o noktaya birim
zamanda arpan elektron says ile orantldr. Bu durumda ekrandaki en parlak noktann
elektronlarn girdii delie olan uzakl nedir? (Elektron ktlesi yk ise olarak
verilmitir, Planck sabiti, Boltzmann sabitidir.)

A) 2


B)


C) 2


D)


E)

22
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A22) Kp ve balon

Ktlesi 10kg ve yzey kegeni uzunluu 80cm olan homojen bir kp 0.23 kg/m3 younlua
sahip He-Ne karm gaz ile doldurulmu 8 m3 hacme sahip dev bir balon yardmyla ekilde
gsterildii gibi bir kesinin dokunduu destek zerinde yatay konumda dengededir.

Destein uygulad kuvvet ve x mesafesi nedir?

(Havann younluunu 1.23 kg/m3, Yer ekimi ivmesini 10
m/s2 alnz.)

A) 20N, 30cm

B) 50N, 40cm

C) 20N, 50cm

D) 80N, 30cm

E) 50N, 20cm

23
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A23) Galvanometre

Kk akmlar lmek iin kullanlan ve direnci 5 Ohm olan galvanometrenin inesi 0.1 mA
byklnde bir akm lldnde 50 blmlk gstergesinin sonuna dayanmaktadr.

Galvanometreyi
(1) gstergesinin her blmesi 0.2 Ampere akma denk gelecek bir ampermetre,
(2) gstergesinin her blmesi 1.0 Volt potansiyel farkna denk gelecek bir voltmetre

olarak kullanabilmek iin galvanometreye balanacak R direcinin Ohm cinsinden bykl

nedir ve galvanometreye nasl balanmaldr?

(1) Ampermetre (2) Voltmetre

(A) 5 / (105-1), paralel 5 x (105-1), seri

(B) 5 / (105-1), seri 5 x (105-1), paralel

(C) 5 / (105-1), seri 5 x (105-1), seri
(D) 5 x (105-1), paralel 5 / (105-1), seri
(E) 5 x (105-1), paralel 5 x (105-1), paralel

24
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A24) Casus uydu

Yerden 200 km ykseklie bir casus uydu yerletirilecektir. Bu uydu 1000 nanometre dalga
boyundaki k ile grntleme yapacaktr. Yerde 0.5 m aralkla yerletirilmi iki cismi
birbirinden ayrt edebilecek znrle sahip fotoraflar ekebilmesi iin uyduya
yerletirilecek kamerann merceinin ap en az ne kadar olmaldr?
A) 5 cm
B) 50 cm
C) 5 m
D) 50 m
E) Tek kamera ile bu znrlk mmkn deildir.

25
 23. Ulusal Fizik Olimpiyat 1. Aama Snav

(A25) Uzay gemisi ve uydu.

M ktleli bir uzay gemisi m ktleli bir uyduya 2 uzunluunda bir halatla baldr. Bu sistem
btn ktle ekim kaynaklarndan ok uzakta, ortak ktle merkezleri etrafnda dnmektedir.
Gemiler aras gravitasyonel ekim ve halatn ktlesi ihmal edilebilir.
lk anda halattaki gerilim kuvveti ise geminin iindeki bir motorun halat ekerek uyduyu
kendisine mesafesi kadar yaklatrabilmesi iin ne kadar i yapmas gerekir?
A) B) C) D) E)
3

+ ( + )2 +

26