GuiaDocente WijatzWuuj 110901

Gua docente para el uso del Wijatz Wuuj
Primer Grado Primaria
o u a e
i
Gua docente para el uso del Wijatz Wuj,
Mi libro semillero.
Comunicacin y lenguaje para primer grado primaria.
Rafael Gonzlez Cotuc; Samuel Prez Mendoza, Cristbal Ermitao Choloto Vsquez y Salvador Quiacan
Rocch.
Instituto para el Desarrollo y la Innovacin Educativa en Educacin Bilinge y Multicultural -IDIE- .
Organizacin de Estados Iberoamericanos para la Educacin la Ciencia y la Cultura, OEI. Oficina en
Guatemala.
49 Pginas il; 21.59 cm. Guatemala, marzo 2011.
Cultura e idioma Tzutujil. Aprendizaje lectoescritor.
Este material se ha diseado para que tenga la mayor difusin posible y que de esta forma contribuya
al mejor desempeo de educadoras y educadores y aprendizaje de los nios y las nias. Por tanto, se
autoriza su reproduccin, siempre que se cite la fuente y se realice sin nimos de lucro.
Organizacin de Estados Iberoamericanos para la
Educacin la Ciencia y la Cultura, -OEI- Oficina de
Guatemala
Autoridades Ministerio de Educacin
Marlene Grajeda de Paz Dennis Alonzo Mazariegos
Representante Permanente Ministro de Educacin
Magal Garca Jorge Manuel Raymundo Velsquez
Coordinadora del Instituto para el Desarrollo y la Viceministro de Educacin Bilinge e Intercultural
Innovacin Educativa Bilinge y Multicultural, IDIE/OEI
Autoridades Educativas Direccin Departamental de Solol
Equipo Tcnico OEI
Especialistas en Educacin Bilinge y Multicultural Director Departamental de Educacin, Solol
Sonia Salom Raymundo Gonzlez Israel Chocoj Yac
Jos Augusto Yac Noj
Jefe del Departamento Tcnico Bilinge Intercultural
Antonio Avia Aranda
Salvador Petzey Cu
Autores
Coordinador Nivel Primario
Rafael Gonzlez Cotuc
Lorenzo Garca Ixmat
Samuel Prez Mendoza
Cristbal Ermitao Choloto Vsquez Supervisor Educativo
Salvador Quiacan Rocch Porfirio Geremas Par Chavajay,
Diseo y Diagramacin Coordinadores Tcnicos Administrativos CTAs-
Editorial Maya Wuj Manuel Eduardo Choloto Coch
Gerardo Chavajay Dionisio
Juan Ujpn Rodeno
Pedro Culum Culum
Wijatz Wujuj 1 est elaborado para nios y nias de primer grado de primaria que pertenecen a la
comunidad sociolingstica Tzutujil. Busca el desarrollo de las cuatro competencias bsicas de la comunicacin
y el lenguaje: escuchar, hablar, leer y escribir en el idioma Tzutujil como lengua materna, as como el
fortalecimiento de la identidad cultural.
Gua del Docente Wijatz Wuuj
Mediante las actividades que el texto propone, nias y nios fortalecern las competencias propuestas
por el Ministerio de Educacin para primer grado de primaria del Currculum Nacional Base, en el rea de
Comunicacin y Lenguaje. Se hace referencia a algunas de las siguientes competencias y sus indicadores
de logro:
COMPETENCIAS A DESARROLLAR INDICADORES DE LOGRO

1 Responde con gestos, 1.1. Responde a preguntas y
movimientos y oralmente peticiones sencillas utilizando
a mensajes sencillos gestos y movimientos corporales.
escuchados en la L2. 1.2. Identifica sonidos propios del
idioma.
1.3. Utiliza expresiones de cortesa
al saludar en el aula y en la
escuela.
2 Identifica, visualmente, 2.1. Asocia el nombre de objetos
figuras, imgenes y con las ilustraciones que los
palabras del vocabulario representan.
bsico. 2.2. Identifica los nombres de
compaeras y compaeros, de
familiares, de objetos personales
y del aula cuando se presentan
en forma escrita.
2.3. Identifica signos y smbolos
utilizados en la prevencin de
accidentes y desastres.
4
COMPETENCIAS A DESARROLLAR INDICADORES DE LOGRO
3 Identifica fonemas, 3.1. Utiliza, en su comunicacin oral
smbolos y grafas de la y escrita, palabras y fonemas de
L2 en diferentes contextos la L2 que son diferentes a los de
comunicativos. la L1.
3.2. Forma familias de palabras
partiendo de la raz de palabras
del vocabulario bsico de la L2.
3.3. Valora los fonemas, smbolos y
grafas de su L1, L2 y los de los
otros idiomas de la comunidad.
4 Utiliza la segunda lengua 4.1. Utiliza los pronombres personales
para comunicar oral y al comunicarse.
grficamente ideas y 4.2. Nombra animales, frutas
sentimientos. y objetos de los distintos
ambientes del hogar y del aula.
4.3. Utiliza vocabulario bsico
relacionado con actividades
cotidianas.
El Wijatz Wuuj incluye tres materiales:
1 Un libro para uso de los nios y las nias, el cual ser utilizado con el acompaamiento del
docente.
2 Una gua para el uso docente que orienta cmo utilizar adecuadamente el libro en el aula.
3 Un CD conteniendo 10 canciones interpretadas por nios y nias en el idioma Tzutujil, que

apoyan el aprendizaje del idioma.
5
Estructura global del material:
Wijatz Wuuj est organizado en treinta y dos (32) lecciones, que incluyen el aprendizaje de las 10
vocales (cortas y prolongadas) y las 22 consonantes que hacen el total de los fonemas que componen
el alfabeto Maya Tzutujil.
En cada leccin se incluyen variadas actividades de carcter individual y colectivo. Se inicia con
la presentacin de una imagen relacionada con la letra en aprendizaje; la misma est enmarcada
dentro de un contexto con elementos naturales y/o socioculturales de la comunidad Tzutujil. Con ella,
se busca el desarrollo de algunas destrezas de aprendizaje como: la percepcin de tamaos, colores,
formas, posicin en el espacio, figura, fondo y el pensamiento a travs de la observacin, discriminacin,
nombrar e identificar detalles. Mediante el trabajo con las imgenes se busca generar en el grupo de
estudiantes el dilogo previo y el anlisis sobre el grafema que representa valindose de ejercicios de
discusin, conversacin y relato de experiencias.
El proceso lector se desarrolla en todo el documento, que parte desde las imgenes y se va fortaleciendo
en todas las actividades que se presentan. La lectura y escritura de las letras inicia con el trazo
de cada una perfeccionndose posteriormente con ejercicios para complementar: de identificacin,
repeticin, de pareamiento, entre otras. Al final de cada leccin se proponen alternativas de evaluacin
(autoevaluaciones, coevaluaciones y heteroevaluaciones) que permitan encontrar estrategias de
retroalimentar el proceso de enseanza y aprendizaje dentro del aula.
Iconos:
Para facilitar el uso del libro se han creado conos especficos indicativos de las actividades a realizar:
Tzutujil Espaol Representacin
Kojtziibaani Escribamos
Kojsamaji Trabajemos
6
Tzutujil Espaol Representacin
Kojsamaj chi qoochooch Trabajemos en casa
Ninsamaji Trabajo (yo)
Qapaja qasaamaaj Evaluacin
Nsikij ruuwach wuuj Leo (yo)
Contenidos
El desarrollo y organizacin de los contenidos del Wijatz Wuuj 1 y su gua docente, est conformado
principalmente por dos elementos: primero, por la presentacin de contextos que incluyen imgenes que
muestran los contenidos principales a desarrollar y, segundo, por las letras del alfabeto que, mediante
las variadas actividades, posibilitarn el desarrollo de la competencia lecto/escritora. El alfabeto est
organizado de la siguiente manera:
Vocales: en el Wijatz Wuuj se inicia con el aprendizaje de las vocales cortas seguidas inmediatamente
de las vocales largas. La secuencia de las mismas va de acuerdo al nivel de complejidad de cada
una en su escritura y pronunciacin. Se principia con la vocal i seguida de su mayscula I, se contina
con la vocal o-O, u-U, a-A finalizando con la e-E. En este mismo orden se trabaja con las vocales
largas ii-Ii, oo-Oo, uu-Uu, aa-Aa, ee-Ee. La razn de este ordenamiento parte fundamentalmente de
la forma y cantidad de trazos que requiere cada letra. Por ejemplo la letra i minscula lleva dos
trazos mientras que su mayscula puede tener uno tres. La e minscula sin embargo, es ms
compleja por la combinacin de lnea recta y curva y la mayscula que requiere de cuatro trazos.
Consonantes comunes: se inicia con el aprendizaje de las consonantes similares en escritura con el
7
7
Castellano, an fueran diferentes en su pronunciacin, utilizando el siguiente orden: j-J, n-N, r-R, t-T,
ch-Ch, k-K, m-M, p-P, s-S, l-L, w-W, q-Q, tz-Tz, y-Y, x-X.
Consonantes glotalizadas y compuestas: el siguiente bloque de consonantes que aparecen en el

mdulo son las consonantes glotalizadas simples k-K, q-Q, t-T, b-B y se finaliza con las consonantes
compuestas glotalizadas que son: ch-Ch, tz- Tz, quedando de ltimo el cierre glotal ().
En la construccin de las lecciones la enseanza se va haciendo de forma aditiva, es decir, cuando se

ensea la letra j se combina con todas las vocales, luego se ensea la n combinndola con la j y
vocales; as se trabaja con las dems letras, hasta finalizar con la x que es la ltima letra que conforma
el primer grupo de consonantes. Conforme se va avanzando el conocimiento de las consonantes, as
se va incrementando su uso en todas las lecciones. El orden del aprendizaje de las letras han sido
frecuenciadas de acuerdo a su nivel de uso; es decir, se inicia con las letras que ms se usan en el
idioma materno de la nia y del nio Tzutujil y para reforzamiento de las mismas se trabaja letras de tres
en tres con los mismos ejercicios. Con el fin de facilitar el desarrollo de las lecciones, las actividades de
las diferentes lecciones han sido graduadas, inician con actividades fciles de desarrollar hasta llegar a
ejercicios complejos. Algunas propuestas de cmo trabajar el mdulo son las siguientes:
El Wijatz Wuuj 1 ha sido desarrollado por un equipo de profesionales del rea Tzutujil, quienes convencidos
de que es necesario que la niez aprenda desde el propio idioma, se dieron a la tarea de emprender
este valioso proyecto cuyo resultado final es este material. En su produccin ha participado un conjunto
de personas de la Comunidad Tzutujil entre quienes se cuentan las autoridades de la Direccin
Departamental de Solol, los Coordinadores Tcnico Administrativos, directores y directoras, as como
maestros y maestras de primer grado de las escuelas de San Pedro La Laguna, San Juan La Laguna,
San Pablo La Laguna y Santa Mara Visitacin.
Queda en sus manos este material, como una pequea contribucin a la educacin bilinge de
calidad que todos los nios y las nias de la Comunidad Tzutujil se merecen, con la invitacin a que se
utilice tratando de facilitar a los estudiantes la mejor experiencia de aprendizaje de las competencias
lingsticas, en el marco de una educacin con equidad y respetuosa de la diversidad.
Cordialmente,
Sus autores. Equipo institucional de la OEI en Guatemala. Direccin Departamental de Solol. Coordinadores
8 Tcnico Administrativos.
8
Sakaajeem
Jar akaal:
1. Nkuluba chi re banoj rupalaj, siloj ruuqa raqan owi ntzijon opoon ja nkutux chi re pa Tzutujil tzijobal.
3. Nuuwil, nuuchob kin nuuban taq ruuqul, taq rachibal naquun kin rutzijbaxiik ja taq tzijb rixiin ja
Tzutujil tzijobal.
1 Saamaaj
1 Rukutiik kol kuxatzijb i .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa jun qapabaltziij ri:
Atix xuuban jar ajkix laj aa Tix

toq xti rumal jun mix.
Xuuban atix toq xti rumal jun mix
jar ajkix laj aa Tix.
Creado por Rafael Gonzlez Cotuc
3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja qapabaltziij.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin ixoq chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal ixoq, jani chi
re: Naq naatzat?, Atzatoon jun ixoq atat? Tabij keebi taq ixoqii jar awojtaq keewach?, Jani
taq rutziyaq ja jun ixoq?, Jani rujalbeen ri jun ixoq rukiin jun aachi? Naq chi saamajiil nuuban
jar ixoq? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ti ruuqul ja kol kuxatzijb i .
6 Nkeeban rachibal i ja tijoxeelaa chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb i .
8 Saamaaj rixiin chi jaay.
9 Ja pajoj saamaaj nban chi riij jar ojtaqineem, utz nkeeban pa kiyonaal, pa kulaaj, pa mookaaj
jar akalaa owi tijooneel nbano chi ke.
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin kolkuxatzijb i: is, tix, inin, nim.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
1.1. Nkulba ja kaxaneem chi re ruuqa raqan kin chi re rupalaj.
3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta
9
rukiin ja ko pa kaxlan tziij.
9
Sakaajeem
Jar akaal:
1. Nkuluba chi re banoj rupalaj, siloj ruuqa, raqan owi ntzijon opoon ja nkutux chi re pa Tzutujil
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
2 Saamaaj
1 Rukuutik kol kuxatzijb o .
2 Nkaaxaaj ja tijooneel chi ke jar ee ajtijoxeelaa ja jun qijiintziij ri:
Naq chi tzijbal kaari?

juun rukiin aa Tol
kai qukiin ojoj
ma ko ta awikiin atat.
Kulbaneem: Tzijb O
Creado por Cristbal Choloto Vsquez
3 Nkikamuluj rukaxaxiik ja tijoxeelaa ja qijiin tziij.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin koj chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal koj, jani chi
re: Naq naatzat?, Naq nkeeban ja koj?, Jani kiij ja koj, Naq nkeetij ja koj Baar nekeje wi
ja koj Atzatoon atat ja koj? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ti ruuqul ja kol kuxatzijb o .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja o chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb o .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin kolkuxatzijb o: nop, koj, kow, ojoj.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
0 rukiin ja ko pa kaxlan tziij.
10
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
3 Saamaaj
1 Rukuutik kol kuxatzijb u .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa ja qapabaltziij:
Chi ruuxee jun tut ko wi ja kut ruujeey umul.

Ja kut ruujeey umul chi ruuxee jun tut ko wi.
3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja qapabal tziij .

4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin us chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal us, jani chi re:
Naq naatzat?, Naq nkeetij ja us?, La atrutioon atat ja us, Jani rubajnikiil ja ti us Baar chi ri
qas nekeje wi ja us Atzatoon atat ja us? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ti ruuqul ja kol kuxatzijb u .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja u chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb u .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin kolkuxatzijb u: us, tut, jul, tulul.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
!
11
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
4 Saamaaj
1 1 Rukuutik kol kuxatzijb a .
2 2 Nbixaaj ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa ja ti biix Aj.
Aj
Qas rax ja taq awan Rumaal ka tawojtaqiij
rutikoon nutata Rusikixiik ja a
nimaq, nimaq ja aj Rutzijbaxiik chaqajaa
nuuya ja taq awan. Ja tzijb a a a a.
//Nimaq awan a a a a
Nimaq ja aj a a a a//
Msica adaptada: Nia bonita
Letra versin Tzutujil: Samuel Prez Mendoza
3 Nkikamuluuj rubixaxiik ja tijoxeelaa ja ti biix.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin aj chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal aj, jani chi re:
Naq naatzat?, La kol ee waj ixix?, La atijoon atat ja aj, Jani rutijiik ja aj Naq nban chi re
rutzajkiik ja aj Na chik julee naqjuun nban chi re ja aj? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ti ruuqul ja kol kuxatzijb a .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja a chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb a .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin kolkuxatzijb a: tap, rax, jal, aj.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta rukiin ja
ko pa kaxlan tziij.
12
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
5 Saamaaj
1 Rukuutiiik kol kuxatzijb e .
2 Nuuchol ja tijoneel chi keewach ja tijoxeelaa jun qapabal tziij:
Kemem nuukem ja am
nuukem kemem ja am
ja am kemen nuukem.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin tenten chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj.
Jar ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal tenten, jani
chi re: Naq naatzat?, Naq nok wi ja tenten?, Naq okonaq ja tenten, Jani ruuqul ja tenten
Baar chi ri nqoomax wi ja tenten Atzatoon atat ja tenten? Naq nbajn eel chi re ja tenten
toq nbe chi riij tiyoox Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ti ruuqul ja kol kuxatzijb e .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja e chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb e .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin kolkuxatzijb e: tenten, kemem, ikem.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
#
13
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
Saamaaj
1 Rukuutik taq kol kuxatzijb i, o, u, a kin e .
2 Nubixaaj ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa ja ti biix Taq kol kuxatzijb.
Taq kol kuxatzijb

Qas chajniim ninbe Wojtaq chik a, wojtaq chik e,
pan ajtijaal, pabiix ninbe wojtaq chik i kin rachibiil ja o,
ronojeel qiij. xaruuyoon u jutzit na nrajo
xa xar waa ri nwojtaqiij na chuwaaq.
Ja toq inyawaa
qas chili nina qaaj
rumaal ma tinwaaj
ntzila jun qiij. Msica adaptada: Voy a la escuela
Letra versin Tzutujil: Rafael Gonzlez Cotuc
3 Nkikamuluuj rubixaxiik jar ee ajtijoxeelaa ja ti biix.
4 Nkamuluuj rukuutiik ja tijooneel ja taq tzijb i, o, u, a kin e chi keewach ja tijoxeelaa, ja
ko pa Wijatz Wuuj.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ti ruuqul ja taq kol kuxatzijb i, o, u, a kin e .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa taq rachibal ja i, o, u, a kin e chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja taq tzijb i, o,
u, a kin e .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin taq kolkuxatzijb i, o, u, a kin e : ixoq, koj, kut, tut, tenten, aj.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
$ 3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta
14
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
3. Nuuwil, nuuchob kin nuuban taq ruuqul, taq rachibal naquunl kin rutzijbaxiik ja taq tzijb rixiin ja
Tzutujil tzijobal.
6 Saamaaj
1 Rukuutik yuquyaq kuxatzijb ii .
Ja jun xiik iwiir xuutzop jun is riij siis

iwiir xuutzop jun is riij siis ja jun xiik.
3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja qapabal tziij.

4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin iik chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal iik, jani chi re:
Naq naatzat?, La atijoon atat ja iik?, La nkeetij awachalaal ja iik? Jani rtijiik ja iik?, La nuutik
atata ja iik?, Atzatoon atat ja iik toq tikil na? Kin julee chik akaxaneem .
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ti ruuqul ja yuquyaq kuxatzijb ii .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja ii chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb ii .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
15
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
7 Saamaaj
1 Rukuutik yuquyaq kuxatzijb oo .
2 Nkaxaaj ja tijooneel chi ke ja tijoxeelaa ja qijiintziij ri:
Naq chi tzijb kaari?

nuukoj pooy
nuukoj mooy
kameej nqaakoj pa qoochooch.
Kulbaneem: Tzijb oo
3 Nkikamuluj rukaxaxiik ja tijoxeelaa ja qijiintziij.

4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin ooj chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal ooj, jani chi
re: Naq naatzat?, La atijoon atat ja ooj?, La nkeetij awachalaal ja ooj? Jani rtijiik ja ooj?,
La ko ooj tikil pan ee chanooj ixix?, Atzatoon atat ja ooj toq nqasaxi? Jani neeli ja ooj toq
nchaqaji Kin julee chik akaxaneem
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ti ruuqul ja yuquyaq kuxatzijb oo .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja oo chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj bar ko wi ja tzijb oo .
9 Ja pajooj saamaaj nban chi riij jar ojtaqineem, utz nkeban pa kiyonaal, pa kulaaj, pa mookaaj
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
& rukiin ja ko pa kaxlan tziij.
16
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
8 Saamaaj
1 Rukuutik yuquyaq kuxatzijb uu .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach jar ee ajtijoxeelaa ja qapabaltziij ri:
Lajuuj ja tuuj, lajuuj ja wuuj

wuuj ja lajuuj, tuuj ja lajuuj.
Creado Por Rafael Gonzlez Cotuc

4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin uuq chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal uuq, jani chi
re: Naq naatzat?, Jaru ruuwach uuq atzatoon? La naakoj atat ja uuq? Naq taq nekemo wi
ja uuq? Naq nban chi re rusamajixiik ja uuq? Naq rejtzabaliil ja uuq atzatoon atat? Kin julee
chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ti ruuqul ja yuquyaq kuxatzijb uu .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja uu chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb uu .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
17
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
9 Saamaaj
1 Rukuutik yuquyaq kuxatzijb aa .
2 Nbixaaj ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa ja ti biix Ja ti paas.
Ja ti paas
//Ja ti naan koli jun ti ruupaas: qas ti utz// //Qojtaqiij ja ti biix akalaa: aa aa//
//Qas ti utz ti ruupaas //Ko ti aa, ko ti aa
Qas ti utz ti ruupaas ja ti naan// ko ti aa ja rukaan ja ti paas//
Msica adaptada: Cuando tengas muchas ganas de aplaudir

3 Nkikamuluuj rubixaxiik ja tijoxeelaa ja ti biix.

4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin paas chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj.
Jar ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal paas, jani
chi re: Naq naatzat?, Naq nok wi ja paas? La akojoon atat ja paas? Naq taq nebano wi ja
paas? Naq nban chi re rusamajixiik ja paas? Naq rejtzabaliil ja paas atzatoon atat? Kin julee
chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ti ruuqul ja yuquyaq kuxatzijb aa .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja aa chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb aa .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
(
rukiin ja ko pakaxlan tziij.
18
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
10 Saamaaj
1 Rukuutik yuquyaq kuxatzijb ee .
Leej nuutij eel

ja tijoxeel laj aa Weel.
Aa Weel ja tijoxeel
nuutij eel leej.

4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin keem chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal keem, jani chi
re: Naq naatzat?, Naq nok wi ja keem? La atzatoon atat ja keem? Naq taq neebano wi ja
keem? Naq nooki ja keem? Naq nban chi re rusamajixiik ja keem? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ti ruuqul ja yuquyaq kuxatzijb ee .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja ee chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb ee .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
3.1 Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta
)
19
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
Saamaaj
1 Rukuutik taq yuquyaq kuxatzijb ii, oo, uu, aa kin ee .
2 Nbixaaj ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa ja ti biix Taq yuquyaq kuxatziib.
Taq yuquyaq kuxatziib

Iwiir pan ajtijaal Ja tijooneel xbij chi we
xinruukam to nuutee Ja aa, ja ee, ja ii, ja oo, ja uu
qas xinxibeej ti wii //ejqaal, ejqaal, ejqaal
ma wojtaqin ta aa. xintziibaj qaaj nuubii//.
Msica adaptada: Ayer vine a la escuela
Letra versin Tzutujil: Rafael Gonzlez Cotuc
3 Nkikamuluj rubixaxiik ja tijoxeelaa ja ti biix.
4 Nkamuluuj rukuutiik ja tijooneel ja taq tzijb ii, oo, uu, aa kin ee chi keewach ja tijoxeelaa,
ja ko pa Wijatz Wuuj.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ti ruuqul ja taq yuquyaq kuxatzijb ii, oo, uu, aa
kin ee .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa taq rachibal ja ii, oo, uu, aa kin ee chi re xka kin chi ruuwach
keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja taq tzijb ii,
oo, uu, aa kin ee .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
1 3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta
= rukiin ja ko pa kaxlan tziij.
20
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
11 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb j .
Qas jiik riij ja jun jaaj ajiij

qas jiik riij ja jun jaaj aaj
ja jun jaaj ajiij qas jiik riij
ja jun jaaj aaj qas jiik riij.

4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin aaj chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal aaj, jani chi
re: Naq naatzat?, Naq nok wi ja aaj?, Atzatoon atat ja aaj toq tikil na? Atzatoon atat ja aaj
qasabal ooj, Jani rujalbeen ri ja aaj rukiin patzam Naq nbajn chi re ja aaj toq nok xuul
Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul chakultzijb j .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja j chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb j .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
rukiin ja ko pa kaxlan tziij. 1
Ntunsaaj jar achibal rukin ruubii. 1
21
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
2. Ntunsaaj jar achibal rukin ruubii.
Tzutujil tzijobal.
12 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb n .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa jun qijiintziij.
Naq chi tzijb kaari?

Nkamo eel beey chi re Not
kai rukaan naan
pa rukisbal ko wi chi re jaan.
Kulbaneem: Tzijb n
Creado por Cistbal Choloto Vsquez
3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja qijiin tziij.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin naan chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal naan, jani chi
re: Naq naatzat?, Atzatoon jun naan atat? Tabij keebi taq naani jar ee ko pan atinaamit?,
Jani nbijni ja naan?, Jani rubajnikiil ja jun ti naan? Naq chi saamajiil nuuban ja naan? Kin
julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ti ruuqul ja chakultzijb n .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja n chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb n .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
1 2.1. Ntunsaaj jar achibal rukin ruubii pa Tzutujil tzijobal.
22
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
13 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb r .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa jun ruqulajeem.
Qas kiiil jar ojeer

ja rijaa nkisiipaj qoor
ja ka naan Ron miyeer
xsiipaj ruuqoor aa Toor.
3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja ruqulajeem.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin riij chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj.
Jar ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal riij, jani
chi re: Naq naatzat?, Jani rubajnikiil ja riij saquul? Jani rubajnikiil ja riij saqmoloo? Naq chik
julee naqjuun ko riij awojtaq ruuwach? Baar nya wi riij taq naquun ja ma ti koj chik?, Naq
rukayewaal nuuya chi qe ja riij taq naquun toq ma pa rukojlibal ta nya wi? Kin julee chik
akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul ja chakultzijb r .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja r chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb r .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
2.1. Ntunsaaj jar achibal rukin ruubii pa Tzutujil tzijobal.
1
3
23
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
Saamaaj
1 Rukuutiik ja taq chakultzijb j, n kin r .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa ja qapabaltziij.
Nim raqan rusaqaaj ja naan Ron

Ja naan Ron nim raqan rusaqaaj.
Creado por Samuel Prez Mendoza
3 Nkikamuluuj rubixiik ja tijoxeelaa ja qapabal tziij.

4 Nkamuluuj rukuutiik ja tijooneel ja taq tzijb j, n kin r chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa
Wijatz Wuuj.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul ja taq chakultzijb j, n kin r.
6 Nkeeban ja tijoxeelaa taq rachibal ja j, n kin r chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja taq tzijb j, n
kin r .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
1
4
24
Sakaajeem
Jar akaal:
1. Nkuluba chi re banoj rupalaj, siloj ruuqa, raqan owi ntzijon opoon ja nkutux chi re pa Tzutujil tzijobal.
3. Nuuwil, nuuchob kin nuuban taq ruuqul, taq rachibal naquun kin rutzijbaxiik ja taq tzijb rixiin ja Tzutujil tzijobal.
14 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb t .
2 Nbixaaj ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa jun biix Ja Tut.
Ja Tut
Ja nata iwiir xuutik jun tut, tut, tut //Xaatik jun tut, tut, tut
Xuutik kaan chi ruuwach roochooch watit, tit, tit. rixiin a tee, tee, tee//
//Xuutik jun tut, tut, tut
rixiin watit, tit, tit// Qojtaqiij rusikixiik aa Toor, Toor, Toor
qojtaqiij rutzijbaxiik chaqaa Toor, Toor.
Jun ti tut iwir xaatik atat, tat, tat, //Rusikixiik Toor, Toor,
xaatik kaan chi ruuwach roochooch aa tee tee, tee. rutzijbaxiik Toor, Toor, //
Msica adaptada: Un paso aqu, un paso all
3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja biix.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin tut chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar ajtijoneel nuuban
julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal tut, jani chi re: Naq naatzat?, Naq nok wi ja
tut? La atzatoon atat ja tut? Baar ntijkomix wi ja tut? Jani rubajnikiil ja tut? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ti ruuqul chakultzijb t .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja t chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb t .
9 Ja pajoj saamaaj nban chi riij jar ojtaqineem, utz nkeeban pa kiyonaal, pa kulaaj, pa mookaaj jar akalaa
owi tijooneel nbano chi ke.
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin chakultzijb t : tut, juut, teem, Tiin, tunaaj
Taq tziij ja ko pa kichontzijb: tut, juut, tunaaj owi aaj, atat, jat, Toor, Tuun, Tiin, tojooj owi ooj kin nuutij.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta rukiin ja ko pa 1
kaxlan tziij. 5
25
Sakaajeem
Jar akaal:
15 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb ch .
2 Nsikiij ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa jun yuququntziij.
Jar aachi nuuban chanooj

ja pa taq chanooj ko ichaaj
jar ichaaj ko pa taq cholaaj
ja pa taq cholaaj tixoon chaaj
ja ka chaaj nkijtisiij jar ichaaj.
3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja yuququn tziij.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin chiij chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar ajtijoneel
nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal chiij, jani chi re: Naq naatzat?,
Naq nok wi ja chiij? La atzatoon atat ja chiij? Baar ntijkomix wi ja chiij? Jani rubajnikiil ja chiij? Kin julee
chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul ja chakultzijb ch .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja ch chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb ch .
9 Ja pajoj saamaaj nban chi riij jar ojtaqineem, utz nkeeban pa kiyonaal, pa kulaaj, pa mookaaj jar
akalaa owi tijooneel nbano chi ke.
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin chakultzijb ch : chaj, ichaaj, chiij, aachi, chanooj.
Taq tziij ja ko pa kichontziib: chaj, aachi, roochooch, ichaaj owi aaj, chiij, jachooj owi ooj, chanooj owi
ooj, chaajiin owi chaaj, chaaj kin chararaan.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
6 rukiin ja ko pa kaxlan tziij.
26
Sakaajeem
Jar akaal:
16 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb k .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa jun cholontziij Taq chikopii.
Taq chikopii
Pa ruuwi taq chee ko wi ruusook ja ti kuuk, Ja ti toktok nuusil ruujeey ja toq nbixaani,
nkototoj ruujeey toq nuukaq opoon rii; neruxibeej taq sanik, ikaan kin taq sik
ja koj patzapik riij, nim pa ruuqul nuuban toq nooqi, jeee nkawaj kii pa taq muq
ja ka keej chuchuj riij kin nuuban ijqam. toq nkikaxaaj ja toktok.
3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja cholontziij.

4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin kuuk chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar ajtijoneel
nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal kuuk, jani chi re: Naq naatzat?, Naq
nkeeban ja kuuk?, Jani kiij ja kuuk, Naq nkeetij ja kuuk Baar nekeje wi ja kuuk Atzatoon atat ja kuuk?
Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul chakultzijb k .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja k chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb k .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin chakultzijb k : keej, iik, koj, ikaj, kuuk.
Taq tziij ja ko pa kichontzijb: kuuk, keej, kaaj owi aaj, jiik owi iik, koj, kut, ikaan, ikaj, tikooj owi ooj, tokon.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
3.1 Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta rukiin ja ko
1
pa kaxlan tziij.
7
27
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
Saamaaj
1 Rukuutik ja taq chakultzijb t, ch kin k .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa ja taq qijiintziij ri.
Naq chi tzijb kaari? Naq chi tzijb kaari? Naq chi tzijb kaari?
Nuukoj aa Toor Ko ruuqa Najbeey ko wi chi re chaj,
nuukoj aa Tiin ko raqan; pa nikaaj ko wi chi re aachi,
naakoj atat. ma koj ta, najbeey kin kisbal ko wi chi re chakach.
ma keej ta
nixta ka kuuk ta.
Kulbaneem: Tzijb T Kulbaneem: Tzijb K Kulbaneem: Tzijb Ch
3 Nkikamuluuj ruchooliik ja tijoxeelaa ja taq qijiin tziij.

4 Nkamuluuj rukuutiik ja tijooneel ja taq tzijb t, ch kin k chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa
Wijatz Wuuj.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul ja taq chakultzijb t, ch kin k.
6 Nkeeban ja tijoxeelaa taq rachibal ja t, ch kin k chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja taq tzijb t, ch
kin k .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
8
ko pa kaxlan tziij.
28
Sakaajeem
Jar akaal:
17 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb m .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa jun pajchuntziij Ixiim.
Ixiim
Pa nimaq taq tzalaam nattzujkar pe wi, Koli nim ruukux,
maqan jar akasleemaal koli kol ruukux;
nim jar utziil ayaoon to chi ke ja qatit qamama; ko kaq, ko raxwaach,
nojmejei nojxukei rumaal chi nim ja qachojqaaq ayaoon ko qan, ko xolob kin saq,
qas nqamayiij kin natqaloqoqooj. maltiyoox, maltiyoox chi aawe jar ayaoon
qakaslemaal;
at qaawaay at qakuyaa.

3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja pajchuntziij.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin muuj chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal muuj, jani chi re:
Naq naatzat?, Naq nyao wi ja muuj?, Baar chi ri naato wi aawii toq maxako qiij, Jani rubajnikiil
ja muuj? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul chakultzijb m .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja m chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb m .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin chakultzijb m : Kemem, am.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
1.1. Nkulba ja kaxaneem chi re ruuqa raqan kin chi re rupalaj. 1
3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta rukiin ja ko pa 9
kaxlan tziij.
29
Sakaajeem
Jar akaal:
18 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb p .
2 Nkaxaaj ja tijooneel chi ke ja tijoxeelaa ja qijiintziij.
Naq kaari?
Nuubak akalbaal,
ma ko ta ruuqa
nim raqan,
ma ti bijni
ee ko taq achibal chi ruuwach
kin ma wuuj ta.
Kulbaneem: paas
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin paar chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal paar, jani chi
re: Naq naatzat?, Jani ruxlaa ja paar?, Jani riij ja paar, Naq nkeetij ja paar Baar nekeje wi
ja paar Atzatoon atat ja paar? Kin juleechik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul chakultzijb p .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja p chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb p .
9 Ja pajoj saamaaj nban chi riij jar ojtaqineem, utz nkeeban pa kiyonaal, pa kulaaj, pa mokaaj
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin chakultzijb p : nop, poop.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
1 3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta rukiin ja
0 ko pa kaxlan tziij.
30
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
19 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb s .
2 Nbixaaj ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa ja biix Jun ti sanik.
Jun ti sanik.
Ko jun ti sanik Xuutzat jun nim siis
xuutzat jun soochoj nuutij jun ti sik,
ja nuuban s, s muun laj siis, siis, siis
chikojol qaayiis. xa at siik che wi.
Msica adaptada: Payasito soy

3 Nkikamuluj rubixaxiik ja tijoxeelaa ja biix.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin sanik chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal sanik, jani chi
re: Naq naatzat?, Naq nkeeban ja sanik?, Jani kiij ja sanik, Naq nkeetij ja sanik Baar nekeje
wi ja sanik La atrutioon atat ja sanik? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul chakultzijb s .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja s chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb s .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin chakultzijb s : Is, siis.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta !
31
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
Saamaaj
1 Rukuutik ja taq chakultzijb m, p kin s .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa ja ruqulajeem.
Ja paas ko sajkiiy chi paam, Ko jun mokaaj wiis Xinchap jun tap,
ko sajkiiy chi paam ja keem, ja ruuxee qas saq, xinchap jun us,
ja keem qas utz rupaam, qas saq ruuxee ja wiis. ja ka chijch toj xinchap,
qas utz ruupaam ja keem. Ja iis ma ti kijy pa xaq. maxako xinruupus.
3 Nkikamuluuj rubixiik ja tijoxeelaa ja ruqulajeem.

4 Nkamuluuj rukuutiik ja tijooneel ja taq tzijb m, p kin s chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa
Wijatz Wuuj.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul taq chakultzijb m, p kin s.
6 Nkeeban ja tijoxeelaa taq rachibal ja m, p kin s chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj bar ko wi ja tzijb m, p, kin s .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
32
Sakaajeem
Jar akaal:
20 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb l .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa jun qapabaltziij.
Nuumol tulul ja ya Leen
ja ya Leen nuumol tulul
choloon riij ja tulul
ja nuumol ja ya Leen.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin lool chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar ajtijoneel
nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal lool, jani chi re: Naq naatzat?,
Naq nkeeban ja lool?, Jani kiij ja lool, Naq nkeetij ja lool Baar nekeje wi ja lool La achapoon jun
lool atat? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul chakultzijb l .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja l chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb l .
Rucholajiil ja taq tziij ja utz rutzibaxiik nbaani ja chi ruuwach Wijatz Wuuj.
(L- l) nkamo eel beey ( l ) pa niikajaal ( l ) pa rukisabaal
Luch molooj jul
luuk mulaaj umul
Liix puluuj saal
Leen cholaaj jal
leej pilooj ajl
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta rukiin ja 1
ko pa kaxlan tziij. #
33
Sakaajeem
Jar akaal:
21 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb w .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa jun qijiintziij.
Ntijk pa chanooj,
pa taq cholaaj nya wi,
qas rax, qas perepaq,
qas yuquyaq ruuxaaq,
ja rijqam way nok wi.
Kulbaneem: Awan
3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja qijiin tziij.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin wanan chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar ajtijoneel
nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal wanan, jani chi re: Naq naatzat?,
Naq nkeeban ja wanan toq nexikani?, Jani kiij ja wanan, Naq nkeetij ja wanan Baar nekeje wi ja wanan
Atzatoon atat ja wanan? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul chakultzijb w .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja w chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb w .
Rucholajiil ja taq tziij ja utz rutzibaxiik nbajni ja ko chi ruuwach Wijatz Wuuj.
(w-W) nkamo eel beey (w) Pa niikajaal ( w) Pa rukisabaal
wuuj awaas teew
woop aawuuj kow
Weel aawaj uleew
wachaaj awan chuw
wanan aawaal utiiw
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
1 1.1. Nkulba ja kaxaneem chi re ruuqa raqan kin chi re rupalaj.
$ 2.1. Ntunsaaj jar achibal rukin ruubii pa Tzutujil tzijobal.
3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta rukiin ja ko pa
34 kaxlan tziij.
Sakaajeem
Jar akaal:
22 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb q .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa jun ruqulajeem.
Qas utz ja jun boraaj maaq,

ja ko chi paam laq,
qas nimaq, qas saq,
ja jun boraaj maaq.
3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja ruqulajeem.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin quluq chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar ajtijoneel
nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal quluq, jani chi re: Naq naatzat?, La
atijoon atat ja quluq?, La nkeetij awachalaal ja quluq? Jani rtijiik ja quluq?, La ko ee quluuq ixix?, Atzatoon
atat ja quluq toq nuurip ruujeey? La atrusaluun atat ja quluq Kin julee chik akaxaneem .
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul chakultzijb q .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja q chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb q .
Rucholajiil ja taq tziij ja utz rutzibaxiik nbajni ja chi ruuwach Wijatz Wuuj.
(q) nkamo eel beey (q) pa niikajaal ( q ) Pa rukisabaal

quup aqanaaj maaq
qumuuj poqon peeq
quul roqoli laq
quupiin raqarik saq
qajoon chaqooj piiq
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
1
3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta rukiin ja ko pa
kaxlan tziij.
%
35
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
3. Nuuwil, nuuchob kin nuuban taq ruuqul, taq rachibal naquunkin rutzijbaxiik ja taq tzijb rixiin ja
Tzutujil tzijobal.
Saamaaj
1 Rukuutik ja taq chakultzijb l, w kin q .
2 Nbixaaj ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa ja ti biix Taq chikopii.
Taq chikopii
Xkeemol kii taq chikop Litzlitz qojejtzaani

wanan, uutiiw, lalow nee ja ti quluq
kachibiil jun ti quluq qachibiil ja ti wanan
xkeetzat jun ti litzlitz. lalow kin ti uutiiw.
Msica adaptada: Pin Pon
Letra versin Tzutujil Samuel Prez Mendoza
3 Nkikamuluuj rubixaxiik ja tijoxeelaa ja biix.
4 Nkamuluuj rukuutiik ja tijooneel ja taq tzijb l, w kin q chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa
Wijatz Wuuj.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbax iik kin ruuqul chakultzijb l, w kin q .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa taq rachibal ja l, w kin q chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja taq tzijb l, w,
kin q .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
& rukiin ja ko pa kaxlan tziij.
36
Sakaajeem
Jar akaal:
23 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb tz .
2 Nbixaaj ja tijooneel chi ke ja tijoxeelaa ja biix Litzlitz.
Litzlitz
Tzalatzik ruutzoop litzlitz //Litz, litz, litz, tzalatzik aatzoop

jun tzimaay xuutzop kaan riij, rumaal tzimaay itzeel xeeli. //
ka ja kaa ri xuutzop jun lootz
ja ti lootz mayamo qaaj ruuwach.
Msica adaptada: Mixito
Litz apcope de litzlitz.
3 Nkikamuluj rukaxaxiik ja tijoxeelaa ja biix.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin tzoop chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar ajtijoneel
nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal tzoop, jani chi re: Naq naatzat?,
Jani ruutzoop ja ak? Naq chik julee chikopii ko keetzoop? Naq nok wi ja tzoop?, Jani ja tzoop awojtaq
ruuwach?, La attzopoon jutiij atat? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul chakultzijb tz .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja tz chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb tz .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin chakultzijb tz : tziij, tzijoon, lootz, tzopoon, tzaqali, tzuquun, itzeel,
tzaqoon, tzaaqinaq kin tzalatzik.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
2.1. Ntunsaaj jar achibal rukin ruubii pa Tzutujil tzijobal. 1
3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta rukiin ja /
ko pa kaxlan tziij.
37
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
24 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb y .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa jun ti yuququntziij.
Ja pa jaay ko jun yal

ja pa yal ko jun tunaaj way
ja way xtij rumal jun chooy
ja ka chooy xxibex rumal jun siya.
3 Nkikamuluj rubixiik ja tijoxeelaa ja yuququntziij.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin yal chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal yal, jani chi re:
Naq naatzat?,La atzatoon atat ja yal? Jani rubajnikiil ja yal? Naq netijo wi ja yal? La atrution
atat ja yal? Tabiij chik julee qayiis ja ntioni Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul chakultzijb y .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja y chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb y .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin chakultzijb y : pooy, maay, tzimaay owi maay, iiyoom,
yuquyik, nyilili, yux owi yuxyik, yumuuj owi muuj, jeey kin yojyik.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
( 3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta
38
Sakaajeem
Jar akaal:
25 Saamaaj
1 Rukuutik chakultzijb x .
2 Nuuchol ja tijooneel chi ke ja tijoxeelaa jun cholontziij Xixil.
Xixil
Ti raxroj riij Ma ti kos chi bixaaneem
chaqa nbixaani ja ti xixil ma qas ta nxikaani
xiil, xiil qas nee qaaj kiix riij taq raqan
pa xaan noq wi toq nqaqan ruupaam
nkikoti, nbixaani. nuukux ja xax taq tziyaq.
Creado por Cristbal Choloto
3 Nkikamuluj rukaxaxiik ja tijoxeelaa ja cholontziij.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin xixil chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar ajtijoneel
nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal xixil, jani chi re: Naq naatzat?,
Naq nkeeban ja xixil?, Jani kiij ja xixil, Naq nkeetij ja xixil Baar nekeje wi ja xixil Atzatoon atat ja
xixil? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul chakultzijb x .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja x chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb x .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin chakultzijb x : xukuli, mix, xupxup, xaax, xiiwaan, rax owi raxroj,
xulut, xeep, xoot, ximili.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta 1
rukiin ja ko pa kaxlan tziij. )
39
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
3. Nuuwil, nuuchob kin nuuban taq ruuqul, taq rachibal naquunkin rutzijbaxiik ja taq tzijb rixiin ja
Tzutujil tzijobal.
Saamaaj
1 Rukuutik taq chakultzijb tz, y kin x .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa ja yuququntziij.
Jar ijatz nok aweex, jar ixiim nok tzoo,

jar aweex nok awan, ja tzoo noq qoor,
jar awan nok aj, ja qoor nok way,
ja aj nok jal, ja way nok qaawaay qukuya.
ja jal nok ixiim,
3 Nkikamuluuj ruchooliik ja tijoxeelaa ja yuququntziij.
4 Nkamuluuj rukuutiik ja tijooneel ja taq tzijb tz, y kin x chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa
Wijatz Wuuj.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbax iik kin ruuqul chakultzijb tz, y kin x.
6 Nkeeban ja tijoxeelaa taq rachibal ja tz, y kin x chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja taq tzijb tz,
y kin x .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin chakultzijb tz, y kin x : ximili, tziij, yuxyik, lootz, yuquyik, xeex,
xaax, yojyik, tzaqatzik kin xixil.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
= rukiin ja ko pa kaxlan tziij.
40
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
3. Nuuwil, nuuchob kin nuuban taq ruuqul, taq rachibal kin rutzijbaxiik ja taq tzijb rixiin ja Tzutujil
tzijobal.
26 Saamaaj
1 Rukuutik kulachakul tzijb k .
2 Nuuchol ja tijooneel chi ke ja tijoxeelaa ja pajchuntziij Kasaleemaal.
Kasleemaal
Qas ki nuukux toj xinpet chi paam ja kayibal, Ja ka toq xok aaqa
maxko xel nuukux chi rij jun kaam, qas nkajkoti xel to ja akal iik
ja ka nukajool jun kooj xel ruukux chi riij; xinkeje ka pa kim chi runuukiik ja nunaooj
ak, kuum, ikol ja xqakam to. ka ja kaa ri xintzu ja rikatziil ja kasleemaal.
3 Nkikamuluj rukaxaxiik ja tijoxeelaa ja pajchuntziij.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin kolokik chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal kolokik, jani chi re: Naq
naatzat?, Jani rubajnikiil ja naquun neaatzat? Naq nok wi ja naquun naatzat? Tabiij chik julee naquun
ja kolokik rubajnikiil, Jani riij ja naquun naatzat Kin juulee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul ja kulachakul tzijb k .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja k chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb k . Chi rujulaaj
roxkal kin rukablaaj roxkal ruuxaaq.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
2.1. Ntunsaaj jar achibal rukin ruubii pa Tzutujil tzijobal. 2
41
Sakaajeem
Jar akaal:
3. Nuuwil, nuuchob kin nuuban taq ruuqul, taq rachibal naquunkin rutzijbaxiik ja taq tzijb rixiin ja Tzutujil tzijobal.
27 Saamaaj
1 Rukuutik kulachakul tzijb q .
2 Nubixaaj ja tijooneel chi ke ja tijoxeelaa ja biix Qojoom.
Qojoom
Ja pa taq nimaqiij Qas utz ruxaqap

nooqi ja ti qojoom, ja ti ixtan qapooj,
qaxinaq nkeeban //ja toq nxojo wi
jar ajqojoomaa. chi ruuwach ja ti qojoom.//
Msica adaptada: Todos los Patitos
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin quuq chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj.
Jar ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal quuq, jani
chi re: Naq naatzat?, Naq nkeeban ja quuq?, Jani kiij ja quuq, Naq nkeetij ja quuq Baar
nekeje wi ja quuq Atzatoon atat ja quuq? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul ja kulachakul tzijb q .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja q chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb q .
Kutubal Sakaajee
Jar akaal:
2
42
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
28 Saamaaj
1 Rukuutik kulachakul tzijb t .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa jun qapabaltziij.
Toyotik ja toot,
ja toot toyotik,
chi paam tuy ko wi
ja toyotik laj toot.
3 Nkikamuluuj rubixiik ja tijoxeelaa ja qapabal tziij.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin toot chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal toot, jani chi
re: Naq naatzat?, Naq nkeeban ja toot ?, Jani kiij ja toot?, Naq nkeetij ja toot? Baar nekeje
wi ja toot? Atzatoon atat ja toot? Atijooj atat ja toot? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul ja kulachakul tzijb t .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja t chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb t .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
43
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
Saamaaj
1 Rukuutik taq kulachakul tzijb k, q kin t .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa jun cholontziij Tuq laj ak.
Tuq laj ak.

Ko jun ak ojeer, qas qanqoj riij, xar waa ri tuq chik ja ak, ja jun akaal xjatij jun kaam chi raqan ja
ak. Ja ka jun taa xbiij chi re jar akaal chi ma utz ta ja xuuban chi re ja ak. Looq kin kalototeej ja
taq ak utz ka looq xkatna atat.
Creado por Rafael Gonzlez
3 Nkikamuluuj ruchooliik ja tijoxeelaa ja cholontziij.
4 Nkamuluuj rukuutiik ja tijooneel ja taq tzijb k, q kin t chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa
Wijatz Wuuj.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbax iik kin ruuqul ja kulachakul tzijb k, q kin t .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa taq rachibal ja k, q kin t chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja taq tzijb k,
q kin t .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
2
4
44
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
29 Saamaaj
1 Rukuutik kulachakul tzijb b .
2 Nsikiij ja tijooneel chi ke ja tijoxeelaa jun qijiintziij.
Naq chi tzjb kaari?

Najbeey ko wi chi re biix,
pa nikaaj ko wi chi re iboch,
kin pa rukisbaal ko wi chi re kaab.
Kulbaneem: Tzijb b
Creado por Rafel Gonzlez Cotuc
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin bukubal chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj.
Jar ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal bukubal,
jani chi re: Naq naatzat?, Naq nok wi ja bukubal?, Naq okonaq ja bukubal, Jani rubajnikiil
ja bukubal Baar chi ri nkoj wi ja bukubal Atzatoon atat ja bukubal? Naq nbajn eel chi re
ja bukubal toq nkamar eel chi riix tiyoox Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul ja kulachakul tzijb b .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja b chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb b .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin chakultzijb b : baqtzaj, Bixkul, beey, buuq, baalam, Batz,
kaab, boxooj, biix, baaq, tijobal, busuuj.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
45
Sakaajeem
Jar akaal:
30 Saamaaj
1 Rukuutik yoxachakul tzijb ch .

2 Nbixaaj ja tijooneel chi ke ja tijoxeelaa ja biix Tziib Ch.
Tziib Ch
Qan ti riij ja chiiw, Simisoj ja chimaay,

qaq ti riij ja chok, cham ja lamunax,
kiix riij chalaakaan, kiix kin cham ja choob,
qas ti utz ja chuu. utz rutijiik ja muuch.
Msica adaptada: Los Pollitos Dicen

4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin chooy chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj.
Jar ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal chooy,
jani chi re: Naq naatzat?, Naq nkeeban ja chooy?, Jani kiij ja chooy, Naq nkeetij ja chooy
Baar nekeje wi ja chooy Atzatoon atat ja chooy? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul ja yoxachakul tzijb ch.
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja ch chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb ch .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin chakultzijb ch : chiich, chuut, chooy, choob, chimaay,
chok, wujch, cham, chek, Churuneel, kaach, muuch.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
2 3.1. Nuukoj ja taq tzijb kin taq tziij chi ruuwach wuuj, chaqajaa kow nbiij ja taq tziij ja ma juunaan ta rukiin ja
46
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
31 Saamaaj
1 Rukuutik yoxachakul tzijb tz .
2 Nuuchol ja tijooneel chi ke ja tijoxeelaa jun cholontziij Aj Tzutujilaa.
Aj Tzutujilaa
Oj jaa wa ri, jar oj Aj Tzutujilaa: Aj Tzikin Jaayii, Aj Tzunun Yaii, Aj Xe Kuku Aabajii, Aj Tokor Juyuii, Aj
Tzujk Yaii, Aj Kuku Tzaamii kin Aj Chi Kokowii; ee kiy ja winaqii kin tinaamit pa ruuqa ja Tzoloj Ya ee ko
wi. Ja wa winaqii ri, ee qatit qamama xekanon kan ruubii ja taq tinaamit. Chaqajaa ja qatit qamama
kikanoj kan keebii chikopii, jani julee kamabal tziij ri: tzi, tzunun, tzikin, sootz kin tzuquy.
4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin tzunun chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj.
Jar ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal tzunun,
jani chi re: Naq naatzat?, Naq nkeeban ja tzunun?, Jani kiij ja tzunun?, Naq nkeetij ja tzunun?
Baar nekeje wi ja tzunun? Atzatoon atat ja tzunun? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul ja yoxachakul tzijb tz .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja tz chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb tz .
Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin chakultzijb tz : tzoo, tzaaq, Tzunun Ya, maatz, batz, tzuuj,
tzunun, tziin, tziiloon, Tzutujil, tzi kin yitzoon.
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
47
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
Saamaaj
1 Rukujtik ja kulachakul tzijb b kin taq yoxachakultzijb b, ch kin tz .
2 Nuuchol ja tijooneel chi keewach ja tijoxeelaa ja ti pajchuntziij Tijooj maatz.
Tijooj maatz
Pa biix Pa nimaq taq tzako Ja wa nbaan pa kitinaamit

pa chuuchujeem ntzaak wi ja maatz, jar Aj Tzutujilaa.
nwaaq wi ja tzoo ka ja kaa ri pa tzimaay
kumaal ja taq naanii. ntij wi ja maatz
kumaal ja winaqii.
Creado por Cristobal Choloto Vsquez
3 Nkikamuluuj ruchooliik ja tijoxeelaa ja pajchuntziij.
4 Nkamuluuj rukuutiik ja tijooneel ja taq tzijb b, ch kin tz chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko
pa Wijatz Wuuj.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbax iik kin ruuqul ja kulachakul tzijb b kin taq yoxachakultziib
ch kin tz .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa taq rachibal ja b, ch kin tz chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja taq tzijb b,
ch kin tz .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
2
8
48
Sakaajeem
Jar akaal:
tzijobal.
Tzutujil tzijobal.
32 Saamaaj
1 Rukuutik kulachakul tzijb .
2 Nuuchol ja tijooneel chi ke ja tijoxeelaa jun cholontziij Ijlaneem.
Ijlaaneem
Jooo kolo, Jo alaii,

kai yal, Jo alaii,
julee sii, qas nee ja taa,
rukaan ja taa. toq nmeloj to pa saamaaj.

4 Nuukut ja tijooneel jun achibal rixiin oon chi keewach ja tijoxeelaa, ja ko pa Wijatz Wuuj. Jar
ajtijoneel nuuban julee akaxaneem chi ke jar ajtijoxeelaa ja rukaan jar achibal oon, jani chi
re: Naq naatzat?, Naq nkeeban ja oon?, Jani kiij ja oon?, Naq nkeetij ja oon? Baar nekeje
wi ja oon? Atzatoon atat ja oon? Atijoon atat ja oon? Kin julee chik akaxaneem.
5 Nuukut ja tijooneel ja utz laj rutzijbaxiik kin ruuqul ja kulachakul tzijb .
6 Nkeeban ja tijoxeelaa rachibal ja chi re xka kin chi ruuwach keewuuj.
7 Nkeeban ja tijoxeelaa ja saamaaj ko chi ruuwach Wijatz Wuuj baar ko wi ja tzijb .
Kutubal Sakaajeem
Jar akaal:
49

GuiaDocente WijatzWuuj 110901

Загружено:

Сведения о документе

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

GuiaDocente WijatzWuuj 110901

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Gua docente para el uso del Wijatz Wuuj

Primer Grado Primaria

Cultura e idioma Tzutujil. Aprendizaje lectoescritor.

COMPETENCIAS A DESARROLLAR INDICADORES DE LOGRO

El Wijatz Wuuj incluye tres materiales:

3 Un CD conteniendo 10 canciones interpretadas por nios y nias en el idioma Tzutujil, que

Tzutujil Espaol Representacin

Kojsamaj chi qoochooch Trabajemos en casa

Ninsamaji Trabajo (yo)

Qapaja qasaamaaj Evaluacin

Nsikij ruuwach wuuj Leo (yo)

Consonantes glotalizadas y compuestas: el siguiente bloque de consonantes que aparecen en el

En la construccin de las lecciones la enseanza se va haciendo de forma aditiva, es decir, cuando se

Atix xuuban jar ajkix laj aa Tix

Naq chi tzijbal kaari?

Chi ruuxee jun tut ko wi ja kut ruujeey umul.

Creado por Cristbal Choloto Vsquez

3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja qapabal tziij .

Taq tziij rukaan ja saamaaj rixiin kolkuxatzijb e: tenten, kemem, ikem.

Taq kol kuxatzijb

Ja jun xiik iwiir xuutzop jun is riij siis

Creado por Rafael Gonzlez Cotuc

3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja qapabal tziij.

Naq chi tzijb kaari?

3 Nkikamuluj rukaxaxiik ja tijoxeelaa ja qijiintziij.

Lajuuj ja tuuj, lajuuj ja wuuj

Creado Por Rafael Gonzlez Cotuc

3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja qapabal tziij .

Msica adaptada: Cuando tengas muchas ganas de aplaudir

3 Nkikamuluuj rubixaxiik ja tijoxeelaa ja ti biix.

Leej nuutij eel

Creado por Rafael Gonzlez Cotuc

3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja qapabal tziij .

Taq yuquyaq kuxatziib

Qas jiik riij ja jun jaaj ajiij

Creado por Rafael Gonzlez Cotuc

Naq chi tzijb kaari?

Qas kiiil jar ojeer

Nim raqan rusaqaaj ja naan Ron

Creado por Samuel Prez Mendoza

3 Nkikamuluuj rubixiik ja tijoxeelaa ja qapabal tziij.

Jar aachi nuuban chanooj

3 Nkikamuluuj ja tijoxeelaa ja cholontziij.

Kulbaneem: Tzijb T Kulbaneem: Tzijb K Kulbaneem: Tzijb Ch

3 Nkikamuluuj ruchooliik ja tijoxeelaa ja taq qijiin tziij.

Creado por Cristbal Choloto Vsquez

Msica adaptada: Payasito soy

3 Nkikamuluuj rubixiik ja tijoxeelaa ja ruqulajeem.

Qas utz ja jun boraaj maaq,

(q) nkamo eel beey (q) pa niikajaal ( q ) Pa rukisabaal

Xkeemol kii taq chikop Litzlitz qojejtzaani

Tzalatzik ruutzoop litzlitz //Litz, litz, litz, tzalatzik aatzoop

Ja pa jaay ko jun yal

Jar ijatz nok aweex, jar ixiim nok tzoo,

Ja pa taq nimaqiij Qas utz ruxaqap

Tuq laj ak.

Naq chi tzjb kaari?

1 Rukuutik yoxachakul tzijb ch .

Qan ti riij ja chiiw, Simisoj ja chimaay,

Msica adaptada: Los Pollitos Dicen

Pa biix Pa nimaq taq tzako Ja wa nbaan pa kitinaamit

Jooo kolo, Jo alaii,

Creado por Samuel Prez Mendoza

Вам также может понравиться