Вы находитесь на странице: 1из 462

THE GREAT

MATHEMATICAL
PROBLEMS
Marvels and Mysteries of Mathematics

IAN STEWART


2016
519.6
22.1
88

.
88 / ; . .
.: -, 2016. 460 .

ISBN 978-5-91671-318-3

,
, -
.
-
. , ,
-
. ,
, .
,
, -
, ,
.
,
, , -
,
.

519.6
22.1

Joat Enterprises, 2013


ISBN 978-5-91671-318-3 (.) , ,
ISBN 978-1-84668-1998 (.) . -, 2014


2002 .
,
.

,
.

.
elementy.ru,
,

- ,
-.
, ,
.


www.dynastyfdn.ru.

........................................................................... 11

1 .............................................................. 15
2 ...... 37
3 ............................... 71
4 .... 97
5 ............ 127
6 ...157
7 ..... 175
8 ......................... 203
9 ...225
10 ? ............... 255
11 P / NP ......... 291
12 ......307
13 ................. 327
14 -
.......................................................................... 351
15 ..................... 367
16 ?................................................................ 395
17 ..................................... 403

.............................................................................. 419
.......................................................................... 433
......................................................... 450
!
,
, 1930 .


,

. ,
-
, , -
, -
. , -

.
, -
, ,
. ,
. ,
-
350 , ,
. -
100 ,
-
(
). -
, 150 , -
, .

, -
-
.
, ,
-
. , -
.
12

, -
, -
, -
, ,
.
-
.
,
-
.
,
,
.
,
.
100 000 -,

. , -
.
, , ,
-
. , -
, 25 , - -
: .
.
, . -
, ? -
- , .
, , -
, -
,
, , . -

.
.
13


, -
. , -
, , -
. ,
, , ,
, -
.
XVIII XIX . , -
, . -
. -
, .
, ,
.
-
,
. , -
. ,
, -
. -
( ), -
,
-
, , -
.
,

.
, 2012.
1

,
. -
, , -
, -
, 1996 .
- Horizon -
BBC . , -
,
-.
,
.

50 -
. , -
,

. BAFTA -
, , -
Emmy. -
,
, .

, -
,
. -
, .
16

-
,
,
XVII . .
, ,
,
. , -
,
300 ,
1995 . -
,
. , -
, . -
, .
, -
.
10 ,
.
-
-
, .
,
. -
, , -
( -
).
. -
, ,
, -
,
, .
, , -
. , ,
, -
,
17

, . , -
, ,
- ; ,
,
.
, , -
-
.
-
, , ,
. -
, -
. (
, -
) , . -
-
, .
,
, -
. !
,
, . , -
.
, (
)
, , ,
.
: -
,
. -
-
: , , --
-

.
18

, , , , ,
, .
(, , ) :
.
. , -
, ,
, .
.
? .
,
. -
: , -
- . -
, -
. -
?
, -
, , -
.
, , ,
, -
. -
: , ,
. ,
.
-
, .
,
, - -

. -
: -
,
? -
, ,
19

, , -
,
, -
-
. -
.
, ,
. .

: ,
, - -

. , -
, . , -
,
, -
. - -
, , -
- . ,
-
, , -
. -
,
. ,
.
, -
, -
, , -
- .
300 ,
-
. , -
. , -
:
-
20

?
, ,
.
-
.

, ,
, .
,
-
, -
-
X-. , -
, -
, . ?
? -
! ?

-
. ,
, -
,
. -
, -
: , , , ?
(-
) ,
.
. , -
, -
. -
. .
-
. , ,
.
21

, 300 ,
.
-
,
: -
. , ,
, , ,
,
. ( ,
,
, , .)
, , ,

, , -
- .
,
. - -
, ,
, , , , -
, .
,
: ,
- .
- ,
. -
-
, , , -

. -
, - . --
, ,
, ,
. , , -
: , -
,
22

-
.


, -
. -
: .

, .

.
,
.
, -
, -
. , .
-
.
-
, , -
-
. : -
. -
,
: , ,
, , , -
. , -
:
. -
, -
, -
, .
.
,
, .
23

- ,
, -
, , -
, , .
, -
. ,
-
,
.
. -
, -
: -
, . ,

, .
? ,
?
-
?
:
. ,
, , -
. , ,
.
, , , -
. : -
.
, , -
, .

, - . ,
, ,
(, , , -
)
. ,
24

. . , . -
, -
,
. , ,
, : .
2011 .,
-
,
, 45
.
, ,
-
: , .
,
, -
, ,
,
, -
. -
,
, , ,
. :
, , -
. -
, -
,
. -
, -
, -
.
-
. .

? -
.
25

.
, .
,
, -
. -
,
, , ,
-

( ,
). -
-
. -
. , , -
,
.

, , ,
, , -
, . , -
, -
.
, -
1 ,
.
-
: . 1900 .

, 23
. -
, .
, , -
, , ,
. ,
, .
26


.
-
. -
, ,
, , -
, -
. , -
1.
-
. , .
,
, -
, .
,
. -
, , .
,
, . -
(, , -
)
, -, , .
,
. , -
, -
,
. :
, -
. , ,
.
,

.
, -
. .
27


, , -
, . -
-
.
.
, -
, .
, , .
, . -
, -
.
,
, -
, . , -
, -
, -
. ,
. , -
, , .

-
. : -
,
. , ?
,
, , , -
- .
, . -
, , -
, , .
, ,
, -
. , -
.
28


, -
-
i,
. -

. -
, -
, -
-
, . ,
-
-
, -
. ,
-
. ,
. -
, ,
. -
,
, -
, -
. -
. -
:
, ,
, -
.
, -
,
-
, , , .
-
, .
29

, -
, -
-
. ,
. -

, ,
. , - ,
( , -
, - , ), -
! -
.
.
, -
,
. -
, -

. . -
, -
, ,
. ,
, -
.
-, , -
.

? -
.
-
. ,
,
. , -

. -
30

,

.
, -
, , , -
.
-
. ,
, -
1,
1945 .
,
. -
, -
.
. -
, -
, ,
.


-
XIX XX .
, -
.

. , - -
, , ,
.
, , -
. , ,
: , -
, ,
1
. -
. .: , 1970.
31

. , -
, ,
, ,
.
-
: , .
, -
, ,
.
, -
, . -
, ,
- .
,
, ,
. , :
, -
.
.
, ,
,
, ,
, , -
. , ,
, , -
, , , -
-
. ,
,
.
: ,
, , , ,
, - .
: ,
, , .
32

, -, -
,
. , ,
, .
,
. , ,
,
,
, .
. ,
-,
-
. , , -
. -
,
- , -
, .
, ,
-
, ,
. , -
. , -
,
. , -
. -
. -

.
.
, ,
, , -
.
, -
. -
,
33

.
-
, ,
. -
,
. -
, , , ,

.
, ,
, , -
. -
, -
, .
, -
(. . ) -
, ,
. , -
, - -
. -
, -
.
.
,
, -
. ,
64 ,
-
. , 32 , -
. ,
-
, . 1.
62 31 ? , -
, . , -
, -
34

, . ,
, , -
, -
. ,
. , , -
, .

( ), -
, , .
-
. , -
,
. , -
,
. -
, -
,
.

. 1.
, ( )?
( ) ,
,
35


. ,
,
,
- . .

, .
,

.
,
.
,
, .
,
. , -
, -
, ,
.
2


-
,
. , -
, . -
, -
, : 6 = 2 3. ,
5, -
. , , 5 = 1
5, . , -
, ,
, , . -
! -
, ,
. -
,
.
, , , -
.
: .
,
- ,
38

, . -
, ,
-
. -
.
. -
, , .
, ,
. , ,
5.
, , -
,
. , ,
.
;

. : -
, .

.
, . -
- . -
,
. ,
,
. -
: , -
-
. -
,
- -
. -
, , , -
, ,
.
39

,
, ,
, 250 .
, -
.
, ,
.


, -
-
.
: ,
, . -

, ,
. -
, -
, .

, .
VII -
, , .
, , -
.
, -
(), -
. , 16 VII -
,
, . ,
ab= ba, .

. -
, 135 630,
:
40

135 = 33 5; 630 = 2 32 5 7.

,
, ; -
32 5. , 45.
. ,
-
. -
. 2 VII

.
-
, . .
, . 135 630 -
-
. 135 630 , :

630 135 = 495;


495 135 = 360;
360 135 = 225;
225 135 = 90.

90 < 135, -
90 135:

135 90 = 45.

45 < 90, 45 90:

90 45 = 45;
45 45 = 0.

, 135
630 45.
, -

( ),
41

. ,
, , -
.
, -
, -
.
. -
-
. ,
. -

.

30 . -
,
,
,
. 32 -
, ,
. , -
, -
,
. ,

60 = 2 2 3 5 = 2 3 2 5 = 5 3 2 2

. ., 60
, -
. , , ,
60 = 7 -. -
32.
. , , , -
, .
30. , -
60 = 7 - ,
42

2, 3 5 7, -
.
,
: 1. -
, :
, , ,
1 = 1 1, . , -
, ,
- -
. 1
, -
, , -
. . -
, 1 ,
, ,
, -
. - 1 1 = 1 -
, 1 1 1 1 1 1 1 1 = 1
. -
, -
,
, 1 .
, 20 IX, -
: -
, .
, .
,
. -
, , , -
, , ?

,
-
.
( ) -
43

, . ,
, , -

. .
1801 . ,
( , , -
, ,
),
(Disquisitiones Arithmeticae).
, -
:
, -

.
, ,
. , -
, -
, .
,
,
,
, . -
,
. -
,
. -
, -
.
.
,

1 080 813 321 843 836 712 253,


:
44

13 929 010 429 77 594 408 257,

, , -
624 401 249 .
, ,
100 , -
50 ,

.
, - , ,
100 .
,
1099 + 1 ( 1000 001
98 ). 13
( ), -
7, 141 122 524 877 886 182 282 233 539
317 796 144 938 305 111 168 717.
-
10199 + 1, 200 ,
, . , , -
100 .
? -

.

( ) ,
, , , (-
). ,
-
. , ,
,
: -
. , , -
. -
, ,
45

. ,
.

( -
, 7,
). -
,
,
, .
12-
12 .
-
, 12, . , 5
5 = 25, 24 12, 24.
5 5 = 1 12.
, -
. ,
,
. ,
-
:
, . -
-
, -
, , , .
,
p a, p, (p 1)
a 1 p. , , p = 17 a = 3.
, 316
17 1. :

316 = 43 046 721 = 2 532 160 17 + 1.

, , -
, , 100-
46

. , -
. , , ,
, . -
, -
.
, . ,
, -
. 561, 2003 .
, , -
, . -
,
;
. , -
x x2/7 ,
x, x .
-
, -
1976 . . , -


( 9). 1980 .
, . . , -
. , ,
, , ,
.
(. . -
)
,
, -
. -
, , , -
.

-, -
.
47

, , -
, , .
-
, -
, , ,
, . -
, 22--
1 080 913 321 843 836 712 253,
32 875 725 419. -
794 582 971 , -
. , .
1956 . -
.
, ,
, .
, ,
-
100 , . ,

, 1980 .
, .
,
, ? -
,
. -
,
P. -

, -
P; . ,
P , ,
, . , , -
,
. P -
-
48

. -
, 11.
P
. , -
- , ,
100- -
. ,
P-. , -
n-
10n/2, , -
n. , -
, - ,
, .
1980- . -
, ,
, -
. 1983 . ,

P-: -
. ,
, n
log log n, log . -
log log n , -
P-. -
:
n , . . 1 10100 , log log n
230. : , log log n
, ,
.
, P-,
2002 . --
.
2. -
, -
n12; -
49

n7,5. , -
P- , , ,
, n -
.
,
n 101000. -
,
. , -
P- .
,
. 7,5 6.
-
, 3,
.
-
, .
.
, , -
, . -
, , x,
, , 5x3 + 4x 1. -
, ,
. 3
.
- : -
.
, ,
, . -
-
: -
, -
. ,
. 2001 . -
.
, ,
50

, ,
-
p, , p 1
. -
, -
1985 . -
. -
, ,
.

, -
, -
.
20
.
, -
. , , :
,
. ,

, ,
. -
, , -
,
,
.
- -
,
. , -
,
.
. -
, 1978 . ,
, .
, 100-.
51

( RSA) -
, -
-,
, -
. , , -
,
, .
- , -
, -
. -
,

.
-

, .
P- -
-
. -
, ,
.
- , ,
, -
, -
( ,
), , ,
,
, .
!

-
. , -
, -
.
-
52

, ,
x2 . ( -
, ,
,
3.)
, , -
,
,
. , , -
,
. ,
, . . 1
, -
1000 .

1.
1000

11000 168
10012000 135
20013000 127
30014000 119
40015000 118
50016000 114
60017000 117
70018000 106
80019000 110
900110 000 111


, :
, 114 117. -
, -
: , -
. -
: ,
53

.
. -
() : -
,
.
: . -
,
276194 . . . , -
, , . -
-
,
( ).
, -
7.
7 ,
50 -
.
, ,
-
, ,
. -
, ,
. ,
.

. 2.
54

-

, .
2 1 102, -
,
. , ,
-
, .
, .
. 1,
. 2, , .
, 2: , -
, 4, 6 8. -
3, , .
, 3: , 6
( ) 9. 5,
. , 5: -
,
10, 30, 60 90.
7, . , 7:
, -
14, 49 91. 11 ,
. , 11 -
(. . ) 121, -
. . -
.
,
-
.
-
, ,
, :
. -
.
1742 .
55

, . -
, -
. :
,
,
, . -
, , :
-
.
.
, 4 , -
2, 6.
1 . -
, -
.

, , -
, : -
.
1
,
n + 1 n + 2, n . n
, . -
: -
, , , ,
. , -
.
, 1 , -
.
( ) :

.
( -
): 5 -
.
56

-
, 4.
, , -
. , , -
,
.
-
:

4 = 2 + 2;
6 = 3 + 3;
8 = 5 + 3;
10 = 7 + 3 = 5 + 5;
12 = 7 + 5;
14 = 11 + 3 = 7 + 7;
16 = 13 + 3 = 11 + 5;
18 = 13 + 5 = 11 + 7;
20 = 17 + 3 = 13 + 7.

, ,
1000 , , -
. , 1000 = 3 + 997, 1 000 000 = 17 + 999 983.
1938 . -
100 000.
:
,
. .

, -
?
, -
, . -
, -
. 1923 .

57

, -
n -
:
n / [2 (log n)2]. n , -
, .
,
,
, , -
.
, -
, ,
.
, . -

. -
, . ,
-
Faber & Faber, 2000 . -
1 000 000 . -
-
1. :
2002 . -
, ,
,
250 .


.
,
. -
,

, . , {1, 2, 3} {4, 5}

1
. . .: , 2002.
58

1 + 4, 2 + 4, 3 + 4, 1 + 5, 2 + 5, 3 + 5, . . {5, 6, 7, 8}.
; -
, 6 = 2 + 4 = 1 + 5. -
.
-
:
, -
. -
,
, ,
, -
. 2,
. 2
,
. , -
, . -
2 + 2 4, -
-
6.
30
. : {3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23,
29}. -
, . 3: ,
30 ( , -
29) . -
.
-,
, a + b = b + a. , -, -
-
(. . 3) ( -
) . ,
. , -
, . -
32
.
59

. 3. 30.
, 30. .
: .

.
, . -
9 9 = 81.
.
, ,
,
81 / 4, . ., , 20. 6
30 13 , 20 ( -
) 13 -
. ,
, . ,
20 13 .
,
60

. -
. , ,
.
, -
-
. , -
:

. ? 20 -
, 13 .
1,5 .
( 27, -
, .)
- , -
.
,
, -
. , -
(. 9),

x. x / log x. 1 000 000 -
72 380. (-
78 497.)
, n2 / 4 =
= 250 -
. , -
( ).
, -
500 000 .
, - , -
.
,
, -
,
,
61

,
, . . x
x / log x .
. , -
, -
-
. , -
,
, -
, ,
.
-
,

. -
, -
.
-

.

, -
, -
. -
-
.
, -
. -
.
, ,
-
- , -
, (, , ,
).
.
62


, , ,
.
-
, , :
, 3 11,
, -
, 10666
. ,
, , -
-
. , -
, . . ,
101042
. 3,
11.
: 10666,
101042, .
, , : -
5,8 1017 -
4298 .
-
, , ,
, , , -
, 1012, -
. 1012 -
( ,
) 11,0337 1029. ,
,
; , -
,
,
. -

,
63

1043. , , -
, , -
.
, .
, . -
20 ,
, - ,
,
-
.
-
-
-
,
.
-
. ,
,
, -
, , 1,773, 1,771 + e
e (
). -
, -
. ,
. , -
. ,
, , -
, -
.
,
,
.

, -
.
64

1923 ., -
-
.
-
, -
9. ,

. 1930 .
-
, . , -

.
, ,
,
. -
. 1937 . -
, -
, -
. 1939 . ,
314 348 907. 2002 .

e3100, 2 101346.
, ,
-
.
1969 . , -
6 . -
, 1982 .
19. 19, -
, 6 , ,

3. 1995 . 6
5 , -
. -

65

4 1014, , ,
4,
. 1997 . -
, ,
, (. 9)
. , -
, 1, 3 5,
.
-
, . 1995 . -
-
7 -
. ,
:
. (
, 3: ,
. -
-
3, . . .)

:
. -
, n e67
( 1,25 1029) ,
n 2n, .
- -
, , -
, , 1030, -
.
4
1014,
, 1030. ,
-
,
.
66


,
. -
-
.
, -

7 5. -
, , -

.
2012 . ,
. , -
( ) -
. -
:
5 . -
6. -

. -
-
. 5 3,
,
4. -
, , .
.
1998 . ,
1014. 2007 . -- -
1018 . ,
-

1995 . 1973 . , -
-
( , -
) . , . ,
67


.
,
. 3, -
, -
, ,
.
, , ,
, ,
, , -
1. -
, , -
.

2300 , , -
,
. ,
- .
, , -
4k + 1 4k + 3. -
: ak + b
a b
, a b . ,
a = 18. b = 1, 5, 7, 11, 13 17. , -
18k + 1, 18k + 5,
18k + 7, 18k + 11, 18k + 13 18k + 17. 18k +
+ 6, , 18 6. -
,
-
, -
. 2004 .
-
, : -
1
-
2013 . . .
68

, ,
.
, -
: -
k. k2;
k2 1, 3,
.
k2 + 1 ,
:

2 = 12 + 1, 5 = 22 + 1, 17 = 42 + 1, 37 = 62 + 1 . .

, -
:

18 672 907 718 657 = (4 321 216)2 + 1.

,
, -
, k -
. -
1857 . : -
k, ,
. -
, -
, k2 + k + 2 ( 2,
).
, ,
. : k2 + k + 41. -
, k = 0, 1, 2, , 40 , , k = 1, 2, , 40
. -
k , - .
.
,
, , , .
69

:
2. :

3 5, 5 7, 11 13, 17 19.

( 2012 .) -

3 756 801 695 685 2666 669 1, 200 700 -
. 2011 .
PrimeGrid. 1915 .
,
, , ,
, . -
. -
, -
n, , n n + 2
.
,
, x,
n
2a ,
(log n)
2

a , 0,660161.
, -
, -
x x / log x. -
-
, .
, ,
. -
, . -

9. -
2500 , -
, .
3

,
. -
,
2000 . -
, -
.
( ), -
. -
3,14159 -; -
22 / 7. -

. -
-
10 .
2011 .
-
, -
, -
. ,
.

, , -
, .
,
.
72


.
,
. -
, -
, 5. -

.
-
: 6. -
,
. ,
-
,
.
-
, , -
. , -
,
, . -
-
; , -
.
.
, -
: .
,
, .
, -
, -
.
,
, , -
,
7.
73

-
:
. ( , ,
, ,
, , -
.)

.
.
,
. ,
.
-
. :
, .
,
, ,
-
.
,
: , -
. , -
, .
. -

. ,
: . ,
, , .
,
, -
, , -
. -
, -

.
74

, -
.
, -
. , -

-
,
. ,
, -
. -
.
,
. , -
, -
,
. :
-
; ,
. -
, .
,
, ; -
, .
, -
, , ; -
, , -
.
, .
,
.
,
. , , -
,
, -
. :
75

,
, -
. , ;
. -
.

. -
, .
, , .
,
. , -
. 13 -

.
, -
. , ,
,
. ,
, , -
? ? ,
, , -
?
. , : -
, .
,
. -
, . -
, . -
, -
.
, -
: , -
. .
, -
, , .
76

, -
- ,
.
, , -
: , ,
.
, , - . , -
,
. -
, , -
, -
.
-
,
. , -
. ,
, -
, -
. ,
,
. XIX ., -
, .
, -
, ,
.


-. , -
. , ,
, . , -
-
, , .
- -
, , -
, . ,
77

, -
,
. -
-
. -
,
,
, : -
17 -
.
, ,
7, 9, 11, 13 14 -
, 3, 4, 5, 6, 8, 10 12
. -
, ,
.
: ?
, -
. ,

. -
: ,
. -
-
: , , .
. -
-
; , -
. . (. 4).
-
3, 4 5 . , -
, -
6, 8, 10, 12, 16, 20 .
3 5 ,
15-. -
78

, , 2000 ,
. ,
-
. : ,
.

. 4. . :
, , ,
,

-
, ,
, , -
. .
-
.
. ,
1777 ., -
.
.
,
: ,
, , -
. : ,
-
. , -
,
.
,
,
, .
17- .
79

140 , -
. -
-
, :
. ,
, -
(
). -
, .
.
, :
-
(. . 5 ).
,
,
.

. 5. ().
()

, ,
. . , -
. -

,
80

. -
. ,
: ,
. ,
, , -
- .
x,
y.
,
, . 5 () ,
-
, . -
(x, y),
x, -
y. -
, ,
. ,
1. :
x y -
, x2 +
+ y2 = 1.
; , -
. ,
,
x y
, , -
8.

,
, -
x, x -
, .
x . ,

x4 3x3 3x2 + 15x 10 = 0


81

, x4, . . -
. 1, 3, 3, 15 10. -
: x = 1, 2, 5 5 .
, . .
. , 7x + 2,

. , x2 3x +
+ 2 = 0,
. -
y. , ,
x y, - ,
y x
, x. -
, -
.
. , -

.
-
, -
. ,
, . -
, -
, .
-
. , ,
,
, ,
. -
, x2, -
x.

, .
-
.
82

,
,
-
,
,
. , -
1, 2, 4, 8, 16 . .9 -
. -
,
,
. -

, . -
, : ,
.
.
( -
), , -
, -
,
. , ,
, 15, . . 3 5. -
15-
(
) ( ), . 6.
, -
- ,
15-10. 3 5 , -
. -

, . -
. , -
x5 1 = 0. 5
-
.
83

5, ,
;
. , :
-
. 1, 4 ;
,
. , -
, , -
, -
.
;
, 1 -
.

. 6.
15-.
, , A B
15-

-
,
, 1
.
; -
84

, , , 1.
- , -
imaginary (-
) i. ,
, ,
, 3 + 2i.
,
, ,
: 3 2i.
, , -
, -
,
(. . 7, ).
200 -
. -
, -
, ,
,
, .
,
, -
,
:
,
. -
,
,
.
.
,
. , x2 1 = 0 1
1, x2 + 1 = 0 .
x2 = 0, -
0,
11.
85

. 7. ().
()

, , x2 + 1 = 0 : i
i. ;
, -

: -
( ) -
. (-
) , -
( ) . .
x5 1 = 0, , , -
, , -
. -
: x = 1. ?
-
, x = 1
(. . 7, ). -
: -
.
, , , -
, 5 .
, , -
86

1 4;
.

x5 1 = (x 1) (x4 + x3 + x2 + x + 1).

( ,
, .) -
x = 1.
-
.
.

, -
, -

, -
.
, ,
. , , -
, -
. ,
17-,
: -
.
.
- , -
.
n
xn 1 = 0 .
,

(x 1) (xn 1 + xn 2 + + x2 + x + 1).


x = 1, n 1 -
87

. n , ; n ,
x = 1.
, :
-
.
, ,
, -
.
-
, , -
. -
, , ,
. ,
.
,
: -
. -
.
, 2 2 2,
. . . , , n 1
. -
. n = 9, n 1 = 8, .
,
, 9 12.
, -
? n 1 -
2 2 2 2 = 16.
n = 17, .
, , , -
- ,
, . ,
-
-
1. , -
: -
88

, .
, ; , -
16- , -
.
-
. ?
: 2, 3 5. - -
, 20 + 1, 21 + 1 22 + 1. , -
, -
. , ,
16- , 17--
,
. 17-
-
. ,
, -
, 1
. , , -
.
,
; ,
-
. ,
.
,
16- .
, -
13. ,
, ,
.
, , -
. -
, - -
.
, -
89

, -
. , -
.
, ,
, .
-
-
.
, 17 -
. : 28 +
+ 1 = 257 216 + 1 = 65 537. ( -
, , -
, ; -
.) 16 -
, 232 + 1 = 4 294 967 297, 641
6 700 417, , . ,
n
22 + 1 -
n = 5, 6, 7, 32. ,
. , -
, -
, . -
257-.
65 537- ,
, , ,
14.

, -
,
, -

. -
, . -
,
:
60, 20.
90

, , -
. , , -

.
, , -
, .
1837 .

-
-
.
-
(. .
, ).
,
, , -

. 3
, . , -
, , -
. -
, p .
-
, , -
, , , 1
. , -

,
, , -
.
-
, ,
, .
22 / 7
7x 22 = 0, ,
91

. ,
, ,
, ,
,
. ,
, . -
. -
,
, ,
.
,
. -
, -
p / q, p q , -
, .
(
, . . ratio, ), -
. , (22/7) .
;
355 / 113 .
, -
; . , -
, -
1768 .
-
, ()
15. 1873 .
, -
, -
, 2. -
- -
.
.
, , -
, , . .
92

-
. .
. -
.
-
, , -
, , .
-

e .
e 2,71828, , ,
, . -
, , -
.
, -
, , -
, e.
,
. -
,
1 / 2 1 / 2.
0, . -
, , e -
, , , e -
.
1882 . -
, -
, e -
-
. ,
, e i,
ei = 1. , -
. -
i, , 1
.
93

: 1 x + 1 = 0.

, -
, . . . ,
.


. ,
, .

. , -
. -, -
, , -
.
, -
.
-
. ,
, -
, .
, -
-
.
-
. , ,
100 , -
. , -
, ,
.
-
.
, ,
. ,
, ,
,
94

.
1962 . , -
, , ,
, .

,
.
, .
1997 . , -
.
. ,
.
, , .

, , -
1996 . -
, :

1 4 2 1 1
p= ( - - - ).
n= 0 2 4n
8n + 1 8n + 4 8n + 5 8n +6

-
. n 0 ().
,
-
:


1 (-1)n 32 1 256
p= 10n (- - + -
64 n=0 2 4n + 1 4n + 3 10n + 1
64 4 4 1
- - - + ).
10n + 3 10n + 5 10n + 7 10n + 9

,
1, 4, 32, 64, 256, 24n
210n , , ,
,
95

. -
-
. -
: 2010 .
Yahoo
, 0.


4, 8 16.
; ,
. -
? -
,
.
4

-
-
. , -
,
. , ,
, ,
, ,
. -
-
, -
, ,
, , -

.
- -
, .
, .
, .
, -
, .
, -
, .
, -
98

: ,
- , ,
, .
.
, -
, . ,
, ,
. ,
, ,
,
.
,
, -
.
, -
, ,
.
, -
. -

, , -
, ,
. -

.

,
. 1852 .
, -
, -
. ,

, -
. ,
,
99

, -
. -
, ,
; -
, ,
,
. -
, -
(. . 8 ).

. 8. ().
()

,
, -
, -
, -
.
,
:

[ , -
] ,
,
, . ,
-
100

-,

,
, : -
?
, , ?

, -
, ,
, . 8, -
, , , -
.
: -
. -
,
.
, , -
( -
) . -
.
. , , ,
, . ,
, . -
,
. -
, -
. -
, ,
, , .
, , -
-
, - .
1860- . , -
, -
,
101

. -
,
.
-
, .
,
,
.
,
. -
, -
.
, -
.

. 9.

, -
(. . 9).
:
, , -
, 180
.
102

: -
, , -
,
? -
, -
, . -
, 16.
,
, , -
.
: , -
, -
.

, ,
( ).
: (
), -
( ).
(. . 10 ). ,
(. . 10 ). ,
, -
, .
,
.
, -
, -
.
.
(. . 10 ).
,
, ( ) -
, . -
. -
;
103

. 10. (). ().


,
( ) ()

, , -
. ,
,
, . -
, -
; , ,

- - , -
.
, -
:
?
, , ,
F (), E
() V (), F + V E = 2. -
, , -
. ,
.
10.
,
, , -
, . -
V = 5.
, 10 , E = 10. -
F = E V + 2 = 7.
104

,
,
.
, 21 , -
, .
10,5.
, ,
11 . , 10. -
, .
, .
,
-
. , -
, , , -
, -
.
, -
, -
. - -
, ,
. -
, -
.
,
. ,
- . , -
, -
. ,
,
. ,
, , 703 ,
, -
702 ,
. ,
, -
105

.
, ,
. -
.
,
.

- -
, 1878 .
, -
. ,
( ) -
, . -
, - ,
-
Nature.
-
17. , -
. , -
.
-
, -
. , , -
, : ,
.
1 , -
. -
. ,
.
; -
,
.
, -
,

106

. , -
, , ,
. , , ,
, - .
,
.
, -
, . -
. , -
.

. ,
, -
. ,
. -
: , ,
, .
-
( -
, - -
), , -
. ,
, , -
. ,
: , - -
? , -
, -
. . ,
, ,
, .
, -
,
, , , .

.
107

, , -
, .
, -
-
. -
, -
.
, (. . -
) .
, -
: , -

.
, .
, .
-
. , ,
,
.
-
. ,
, -
, , ,
, , -
. ,
, , -
. , -
,
, -

-
.
,
? .
, ,
108

, -
, ,
,
.

-
. -
, . -

, -
. -
: ,
,
, , ,
?
.

, , -
.
. -

, .
, . , ,
, -
. , -
. -
, -
18. ,
, . -
-
. , -
,
. , -
. -
, -
109

, .
, .
, , -
, . ( , -
, ,
.)
. ,
. -
;
, . ,

, , .
. , -
, 20 -
, 703, . ,
, -
. ,
.
. ,
, ,

, , .

-
.
, .
-
, -
. ,
, . -
1879 .
American Journal of Mathematics. -
, -
, . -
:
110

.
-
, .
.

, .
(
: -
.)
, , -
-
, . -
, ,
,
.
, .
, -
, -
. -
:
, -
,
.
-
-
.
, -
, , -
. -
, -
.
, , , .
,
,
, - 19.
111

, ,
, -
, . -
,
( , ) ,
- ,
(. . 11).

. 11. ( ),
(),
: : ; :
,

-
- , .
,
-.
: , , -
. -
-
. ,

. -
- . :
, -
- .
, .
112

: -
,
. ,
, , ,
. :
, .
: The
Nation .
, ,
. -
, -
.
,
- .

-
, -
.
-
. , , ,
, , , .
, -
.
1889 . ,
, ,
, , -
, , .
.
-
, -
. ( -
)
. , -
, .
( ), -
113

, . ,
, ,
. -
.
-
: . -
, -
: ,
, -
, -
. ,
. ,
,
. , , -
, -
. , -
, -
, . , ,
, . , -
(. . 12 ).

. 12.

, -
.
(. . 12 ), -
, (. . 12
). ,
,
114

. -
(
) ,
. , -
, . -
,
, -
. . .

. -
, ,
. ,
, ,
. , -

. . 13 () , -
; , ,
. ,
. -
, , (. -
. 13 ). -
g (genus ).
,
g , g 1: -
,
7 + 48 g + 1
.
2
g 1 10 :

7 8 9 10 11 12 12 13 13 14.

, , ,
,
. , -
115

. 13. : . ,

. :


.
. -
, -
. ,
.
, , -
.
, .
1968 . -

, . -
, -
, .
g = 0, . . ,
,
. -
,
. -
,
, , , -
. ,

116

, ,
. , -
.
, , -
, .
. -

. , -
, .
1. .
2.
, , -
-
.
3. ,
. , , -
,
,
,

.

, , -
. -
, -
. -
, ,
. -
, -
. .
, ( -
) : -
,
(. . 14). , ,
,
117

. -
. : -
, ,
.
,
. ,
. , -
, .

. 14.

, , ,
,
. , -
. , -
, ,
, . ,
, , -
; ,
.
, , -
. , -
-
, .
, ,
. , -
.
.
118

, -
: ,
.
,
. - -
.
-
, . ,

, -
.
-
-
. , ,
,
, 1948 .
. , -
10 000 .
500 .

. ,
, ,
. -
. -
(. 10).
,
200 , 198 13 -
. -
. ,
- ,
, 10 000 -
. : -
9998 . -
1967 . -
, .
119


, ,
, -
. ,
. -
, ,
.
, ,
, . , ,
ILLIAC-IV,
. , , -
, -
-, Cray 6600.

, .
-
.

, -
, .
-
- ,
-
,
. , : -
, -
? , -
,
. -
Cray .
, ,
, ,
. -
, -
,
120

, , ,
. , .

, ,
, , ,
,
-
. ,
, , -
. ,
. -
. ,
, ,
, ,
. -
, -
-
, . , -
, ,
-
. -
, , -
. 1974 .
.
, , ,
, : -
,

. -
,
, . -
, ,
. -
, .
. -
121

, , -
, -
. ,
, ,
. -
-
.
-
2000 . 1976 . -
, -
. The Times

.
, -
,
. ,
,
, -
.
, -
.

. , -
-
, -
. , ,
.
, -
, -
, .
-
.
1000
487 .
450--
122

, 1482 -
. .


. -
.
. 1970- .
.
1, , -
.
. , -
:

- .
.
---
- . , -
, -
---; -
, .
- -
, , -
. : , -
, .

, . , , ,

,
-
. , ?
-
, -
. ,
,
, , ,
, -
123

. -
.
, .
, , -
. , -
.
, , . -

,
- -
. -
. -
; , ,
,
0 1. , . -
, -
. , Intel P5 Pentium -
:
4 195 835 3 145 727, 1,33373,
1,33382. , -
. ,
-
.
, , -
, -
, .
, , -
, -
, , -
. ,
, , -
.

.
,
124

, , ,
? -
, . -
; , ,
.
(Four
Colours Sufce) -
:

: , 40,
, , -
, , ,
40, , -
, 700
.

- ,
. -
, :
. -
, -
. -
; ,
, ,
, -
-
.


,
. ,
, -
.
1990- ., ,
, -
,
125

-
. 1994 . , ,
-
, ,
.
633 ,
32 . -
, 1482 487 -
.
,
.
, , , -
. ? -
, -
. , , -
, -
. -
,
, : ! ,
-
-
.
, -
, ,
. , ,
.
: ,
. , ,
.
, -
. , ,
,
, . -
( ), -

126

.
g . ; ,
-
(. . 12 ),
, -
. -
- .
:
. -
. , , ,
, , . -
, -
.
, .
, . -

.
, .
,
, , ?
, ,
.
( , ) , -
. ,
,
.
, , ,
- .
- , ,
,
,
-
. 10
,
.
5

.
.
;
, ;
. -
. , , -
,

. , -
. -
, , ,
, ,
, - .
, .
. , -
.
-
. ( ,
) -
, -
. . -
, -
(. . ),

128

. . ,
, , .
-
. -
: -
, . ,
. -
: ? -
, , -
, .
-
? 400
XVII . -
. ,

.
. , ,
.
, -
.
,
.

II, , , -
.
. ,

, -
.
,
. (De
Nive Sexangula). 1611 . -
( -
), -
387 .
129

.
-
.
, .
,
, , -
. ,
:
,
, -
.
.
,
, , - -
-
. - ,
:
, ,
,
, -
-
:

, ?
-
.
.
, ,
, . . ,
. -
, (. . 15).
,
( ), -
: -
, -
130

. , -

.

. 15. 12

, -
, ()
. , ,
.
. -
(. . 16 );
(. . 16 ). -
, , -
.
,
. -

, -
. . 1720.
. 16 ,
. -
, -
131

.
, .

. 16. (). (
, ) ()

, -
, . -
. -
-
.
: ,
.
, ; , ,
, , -
. , ,
. , -
,
(. . 17
). (. . 17 -
). 12 :
, . , -
.
-
.
, :
, .
132

.
12 : -
, . ,
, ,
, ,

. , -
, .
: ,
-
, . : .

. 17. ( )
( ) (). ()

,
.
-
, -
, .
, , , -
.
, , , -

, ,
. ,
133

? , ,
,
, -
. -
, -
.
, -
. -
;
, -
.

. -

,
, -
. ,
. -
, , -
, .
,
.
. -
. -
,
. , -
, ,
, . -
, -
, .

. -
, ,
,
.
134

-
. , -
,
-
, -
. :
,
, -
, .
, .
. , ,
. -
.
.
, , , -

, . -
, .
, .
,
, . ,
.
,
, . 1958 . -
, -
, . -
, .
, ,
-
, .
, -
.
: ?
, (. .
) . ,
135


;
,
. -
, -
, . , , -
,
.
, ,
(. . 16 ). -
,
. -
, -
, -
. .
, -
. -
. . 18
, . 18
,
.
. 19 .
, -
. -
. 19 .
,
.
,
60.
.
- -
. ,
. 19 .
-
, . 19 -
136

. -
. 19 -
-
. -
,
- ,
.

. 18.

. 19.

, , -
.
? , -
, , . . 20
, -
.
. ,
137

, ,
, -
.
? -
() :
, 20. -
, .
1, . -
, , -
, . -
-
/ 18 , 0,7405.
,
,
.

. 20.

. -
, -
, .
, . -

. ,
. -
138

-
, - . ,
- ?
-
.
,
: . -
, -
. ,
,
-
.
, -
-
, 1883 . -
,
. -
,
/ 18 .
-
, , -
.
,
. ,
. -
: .
, -
, ,
. -
,
. .
, -
-
-
,
139

. , ,
,
. ,
-
, , , . -
,
, . -
,
;
. . , , -
, , , -
. , -
, .

, -
. , -
-
. -
, ,
, .
, -
, .
, -
. , -

.
-
, , .
,
-
, -
,
. -
? , ,
.
140

.
,
, -
. :
-
,
.
, . , -
,
,
.
.
:
. ,

. , -
-
-
? ,
? -
. ,
, ,
. , -
-
,
, -
.

. -
, -
, , ,
.
, -
. , -
, ,
141

. -
, ,
. ,
, ,
-
, ,
, -
. ,
, -
,
:

-
.
, , -
. , -
-
. , .
, .
, ,
.
? - , -
? ,
? -
-
, -
. , 49
.
, -
? . 21 :
, .
7 . , -
, ,
,
. . 21 , -
142

. -
,
6,98. .
, .

. 21. 49 7 7 ().
49 ()

, , -
, . -
.
n2 -
n. -
,
- . n -
, , ,
.
- -
, , , -
, , -
, ,
, -
. 4n n2.

143

n = 7. , -
, , .
.
.
; -

, -
, .
, -
. -
14 , ,
,
.
, -
, -
. -

.
,

. -

. , , -
,
. , -
. 1773 . ,
-
, / 12
0,9069. 1831 . (
-
) : -
,

.
-
144

, , . . -
24- -
. (, .) -
,
.
. -
,
.
?
(1727) ,
-
, -
,
1. -
, , -
, , -
, ,

. ,
, , , -
.
, -
. ,
0,6366. 2008 . ,
.
, ,
, , -
0,74 -
. -
,
, ,
, -
-
1
pretty regular dodecahedrons -
, . . .
145

. -
- -
. ,
, -
.
, , -
.

-
1892 ., -
-
,
.
, -
, -
.
1910 . , -
, , ,
. ,
,
1940 . , ,
.
. 2010 .
-
.


, .
-
(. . -
, -
).
, -
. ,
49 .
146

49 ,
, -
98.
, ,
.
,
, -
.

. 22.

-
, -
,
.
, . -
-
:
(. . 22), -
.
,
98 98 -
.
147

-
: -
. -
,
. , , : ,
,
. , -
, , -
.
, -
.
.
: ,
, .
.
, -
, -
, . -
-
.
-
.
-

.
, 1953 ., ,
. ,

. -
: -
, ,
.
-
, -
,
148

. -

. , 1958 . ,
0,7797. :
.
1986 . . 0,77844,
1988 . - 0,77836.
,
, 0,7405, -
. -
.
1990 . - ,
. -
, . ,
Mathematical Reviews, :
, [ ] -
: . , ,
, .
, ,
,
. , -
, . -
, -
, . 1996 .
, . -
-
.

. -
. ,
, -
2,51 . -
: -
,

149

. ,
2,51 .
, -,
.
, ,
.

.


, .
, ,
. . 23 :
( ) -
; ( )
-
; -
. , -

.

. 23. : -
; ,
;
; ,


; -
21. -
150

,
( ),
-
.
; , -
. ,
;
. , -
, -
: -
, ,
.
:

2 p
4arctg - = 0,0553736 .
5 3
0,4429888.

. -
:
, -
. ,
.
:

. -

. ,
, .
5000
,
. 1992 .
:
1. ,
.
151

2. , -
,
.
3. , -
,
( -
).
4. ,
.
5.
.

1 1994 ., 2 1995 .
-
, (
).
-
, . 1998 . -
-
. 5
.

. 24.
152


. , -
, -
.
-
,
.
(. . 24). ,
, -
,
. -
, .
, -
, , -
, ,
.
, : -
, 100 000 -
. , , -
, .
-
, 250 -
3 .

1999 . Annals
of Mathematics,
12 . 2003 . , -
99% . -
1% ;
, -
,
.
. ,
, , 100%
, 2003 . -
153

, -

.
- ,
. -
, , -
. 1, -
. -
, ,
:
. -
-
: ,
.
-
. , -
. -
, .
-
: -
, , , -
, -
, , , .
() .
- ,
, -
.

: , ,
, . -
, -
, -
. , ,
. -
. , -
154

,
-
.
-
. -
,
. -

: -
.
, -
.
1887 . , -
80 , -
.
, 1905 . -
. : []
. -
, -
; -
, ,
.
,

, -
. , -
: , -
-
22. - .
,
.

2007 . ,
, 60 000 -
. , -
155

,
. -
100%, -
. , -
, , .
-
. ,
, , -
- . -
- ,
:
.
Project FlysPecK. -
, -
20 .
, .
6




. , -
, , , .
2002 . -
:

1922 .

, -
XX .
. -
1983 .,
, -
.


, -
, -
. , ,
. , ,
: .
158


.
, - 250 .
. . . , -
13 ,
, .
, . .
. , ,
,
.
: ,

( x), -
( x2) , -
( x3) . ,
,
. , -
( 1 / x), . . -

.
,
, . . 22/7,
. ,
. :
-
. -
. -
.
, , , ,
-
( ).
1770 .
, -
. -
: -
159

.
3, 4, 5:
(32 + 42 = 52). 5, 12, 13: (52 +
+ 122 = 132). -
( ), -
29 30 X
.
-
.
, -
. , -
, -
, .
-
,
,
,
, .
:

.
, -
, -
, .
, ( -
), ,
. ,
, ,
, -
.
, . -
, -
, .
, , -
.
160

, -
. :
, - .
, .

x2 + y2 = z2.

z2,

(x / z) 2 + (y / z) 2 = 1.

3, ,
(x / z, y / z) .
-
: -
. ,
, -
, , . -

. -
, .
.
( -
), , t

2t t 2 -1

t 2 + 1 , t 2 + 1

. , t -
, . -
, -
.
, , ,
161

. , t = 22 / 7,

308 435

533 533
, .

: 3082 + 4352 = 5332. -


, , .
,
,
.
, x2 = 2y2 + 1.
(32 = 2 22 + 1, 172 = 2 122 + 1)
.
; -
. ,
. ,

. -
.
(1, 0), ,
-.
(. . 25) , .
, , , -
, . ,
, .
, -
, -
.
, , -
. -
, ,
. , -
, , -

. -
162

, , -
, .
1/ 1 - x 2 ,
, .
, , : , -
23.

. 25. A B
: A + B

,
,
, -
. -
2, 2 ,
.
, 2: -
-
,
. ,
-
163

2, . ,
2.

XVIII XIX .
, -
. -
; , -
, . ,
2 ( ),
. -
, , -
.
-
.
-
,
. , ,
. , -
-
.
1750 .
-
. , -
, -
-
, , : (1 x2) (1 4x2).
1811 .
, -

.
: , -
, -
24. ,
.
, .
164

1826 . -
, , , -
, 1841 ., 12
. -
1827 . .

, 1829 ., -
-
.

, -
. , , -
, ,
,
.
-
.
; -
. ,
, . -
,
, : -
, . -
-
( ),
.
, , -

. -
: -
, -
; ,
,
(. . 26). -
, , ,
165

-
, -
(. . 12). , -
,
. -
, , ,
.

. 26. .
, .

. , ,
, ,
-
(. . ). -
, -
. -
,
, -
. -
y, ax3 + bx2 + cx + d,
166

a, b, c d , x y
:

y2 = ax3 + bx2 + cx + d.

-
, ,
. -
, .
,
-
. -
, -
. -
.
. 27 -
y2 = 4x3 3x + 2 y2 = 4x3 3x. y
, -
. -
,
.
.

. 27. : y2 =
= 4x3 3x + 2; y2 = 4x3 3x

,
, -
167

.
- ,
. , -
.
, -
. ,
.
-
, -
.
, -
, -
. ,
, -
(. . 28). (,
, -
. -
,
.)
P Q, P*Q.

. 28. P Q P*Q

, P Q ,
P*Q . * -
,

168

. O
:

P + Q = (P*Q) *O.

-
, O

, (.
10). , , ,
. , -
, -
: , , -
,
.
1908 . :
, ,
-
? , -
, -

. 1922 . ,
. -
,
-
. , -
, , -
. ,
, -
.
-
,
.
, -
: .
169

, -
. -
-
. -
, , .
-
, . -
, -
3 / 4 , ,
2 / 3 .
1 2 3,
2, 3, 4, 6, 8, 9, 12 . . 2a3b. -
.
XIII .
,
, . 1343 .
( , ,
, ) -
. , -
, , -
:
? -
: : (1, 2), (2, 3), (3, 4) (8, 9).
,
.

(8, 9).
, 23; , 32. -
, -
; , , -
(0, 1) ( 1, 0), -
. 1844 .
, , ,
,
.
170

, 1844 . -
Journal fr die Riene und
Angewandte Mathematik :

, , -
, ,
; , -
.
, 8 9, -
; , xm yn = 1, -
, -
.

-
. m n 1.
,
,
2002 . . -
1955 . , 1973 . -
-
. -
,
( 2). -
, -
, - -
. ,
3: 17-
, -
.
-
. , -
, -
-
0 1 , ,
32 23 = 1.
171

, -
-
, . , ,
.
, ,
.
.

: -
, .
, -
, :
, -
, -
, -
.
- , , , -
, -
, -
. -
, (
,
) . -
, , -
. -
x2 + y2 = 1. -
.
-
, . -
: -
, ,
,
, .
, , -

172

, .
, ,
.

; xm yn =
= 1, .
-
.

. , -
-
. 0
1. 4, -
, , -
. 0, 1,
2 . .
? -
. , , -
-
, . -
.

,
.
-
: -
. -
. , -
, , .
, ,
,
. , -
,
. , -
, : -
173

, 2
. , -
,
; , (
).

. -
: .
.
, , ;
, .
, -
, , , -
.
1983 .
,
.
. -
,
, , 1990 .
, -
.
,
7. -
, n, 3, -
xn + yn = 1 .
(n 1) (n 2) / 2, -
3, n 4. -
, n 4
. -
, , -
, x y , -
.
,
.
7

2,
-
.
: .
. -
,
, ? , -
? -
, : XVIII .,

. , ,
.
1601 . -
16071608 . . , -
- , .
, -
, -
. , 1620- .
, .
. ,
-
, -
. -
176

-
.

1631 . -
. -

: . -
.
. -
, -
-, , . -
, -
,
, -
. , ; -
.

; , ,
.
,
.
-
; , -
. -
, -

.
,
1630 . , -
, -
. .
1670 .,
. -
,
,
177

. -
1621 .
VIII
II (. . 29).
-
. 6
,
. ,
: -
,
. , -
. -
, , -
4,

42 = (16 / 5)2 + (12 / 5)2

. 25, 202 = 162 +


+ 122, 16, 32 + 42 = 52.

; -
.
-
, , ,
, . -
, -
, , , -

. , -
, - -
,
.
, , -
; -
, . ,
178

. 29. ,

. . -
:

,
, ,
.
, .

, , -
, ,

xn + yn = zn

, n -
, 3. , -
179

, x y .
,
.
, -
.
1995 ., -
, -
,
, . , -

. ,
,
XIX . -
, .
XX XXI . -
.

, -
, . -
,
, , , -
. -
.
.
-
, -
. -
-

. ,
; -
. -
:
, (). ,
(. . x y ),
180

. ,

, .

- . -
, , -
, .
.
, -
4. , , -
, -
. -
,
. -
. , -
, , ,
. ,
. -
,
30.
, -
. ,
,
n 4,
. n 2 4,
p, n- -
4- , p-1.

: 3, 5 7. -
1770 .; -
,

1
, m,
, m. ,
, 3,
4, 2 . . .
181

, .

1825 .
1839 .
. -
6, 10 14, -
3, 5 7.
-
, . -

, -

. -
.
, . ,
-, -
p . -
x, y, z p.
.
, p, , -

100. -
.
, -
, -
. ,
, -
. -
, -
,
. -
-
, -
. -

182

1977 . ,
.

1847 . , -
, . -
,
. , -
17--
(. 3).
, , -
.

p- ( p ),
. 1 ,
p, p- . -
, -
xp 1 = 0 p. -
p- ,
, 1, , 2, 3,
, p 1 (. . 25). -
, xp + yp -
p :

xp + yp = (x + y) (x + y) (x + 2y) (x + p 1y).

, zp,
p- .
, ,
, p- ,
p- .
, -
, p-
. .
1847 .
-
183

, .
, -
. , -
, p-
, .
-
, ,
, . -
, , .
-
, .
,
, ,
.
.

:

- , ,

, -
, ,
[ ] ;
.

, , , -
-
. ,
, ,
. -
. -
, -
.
,
,
x 1.
184

(
, , ,
, ) -
( ,
) .
.
, , x2 2,
. a + b, a, b -
;
, a, b .
, .
: x2 + x 1 ( 5 1) / 2,
, , .

, . ,
,
- -
. : -
, -
, ,
1. -
-
. ,
. , -
, , -
. ? .
, ,
.
, -
. -
, .
. -
, , , -
, -
. . -
185

, .
. -
,
. -
,
.
, .
.
. , -
.
.
, , -
1, 5, 9, 13, 17, 21, 25 . . ,
4k + 1. -
,
. , -
. -
, 25 , 5 5, 5
. 21
, (3 7)
. 4k + 3, 4k + 1. -
, -
( ) . , ,
, , -
.
, .
-
. 4389. 4389 = 4 1097 + 1, . .
.
:

4389 = 21 209 = 33 133 = 57 77.

, , ,
. , 57 ,
186

3 19 -
. 21, 33, 77, 133 209.

.

4389 = 3 7 11 19,

, -
4k + 3.

:

(3 7) (11 19), (3 11) (7 19), (3 19) (7 11).

,
4k + 3 4k + 1.
,
, ,
. , (21 =
= 3 7, ), -
. ,
, ,
, 4k + 1
, . , 5 + 5 =
= 10, 10 . , -
, .
, -
. x2 15.
a + b 15 , a b .
10 :

10 = 2 5 = (5 + 15 ) (5 15 ).

, (2, 5, 5 + 15 ,
5 15 ) 26.
187

, 1847 .,
, -
.
,
p ,
23- .
, -
-
, p = 23. (
,
, .)
p,
(11, 13, 17, 19),
. : -
,
. ,
.

-
, ,
.
: ,
.

23- -
. , ,

. -
4k + 1.
- ,
- , -
. -
4k + 3.
;
, .
188

,
.
. -
, -
a + b 15 ,
, 5 . , ,
, 3 .

2=( 5+ 3)( 5 3 ), 5 = 5 5

5 + 15 = 5 ( 5 + 3 ), 5 15 = 5 ( 5 3 ).

, -
5 , 5 , 5 + 3 , 5 3 -
.
-
, -
. , -
. ,

.
: ,

.
, -
.

,
.

. .
: , .
,
189

. , -
. -
, , -
,
.
,
,
. , ,
, , .

,
-
. -
. ,
, -
,
. , , ,

.
, .
1, ;
. , -
( )
.

:

, . 1850 . -
, -
, .
100 37,
59 67.
.

: ,
190


.
, -

.
, -
, -
. , 1915 . . -
,
.
. -
,
-
.
, -
37, 59, 67, 101, 103, 131, 149, 157,
233 257. ,

37 1893 . 1905 .
p 257. -
, -
.
1967 . 25 000- , . -
1976 . 100 000.
-
, , , ,
, . . ,
, -
, .
, ,
, ,
: -
-
.
.
191


, : -
- . -
, . -
,
.
, . -

(. 6). ,
-
, ,
, .
-
. -
, -
, - .
.
6 ,
. 1830- .
,
.
, -
,
.
,

.
-
-
: mu + nv
u v (. . 30). -
z , -
,
. , -
, .
192

-
,
. z (az + b)/(cz + d),
a, b, c, d . , -
, -
, .
, -
.
: -
(.
. 26 30).

, . -
-
, .

. 30.

-
.
193

,
. -
-
. -
,
, .
-
.
. -
,
.
, (x, y),
, x2 + y2 = 1. A ,

x = cos A, y = sin A.

,
.
, -
. ,
.
- -
. x y
A, -

, -
A. -
,
, , -
-
.
,

. ,

194

.
? -
.

-
1975 ., -

. , 1982
1986 ., . p, , -
. -
, a, b c, -
, ap + bp = cp.
-
:

y2 = x (x ap) (x bp).

.
-
.

. , .
, ,
. -
, , -
.
,
. ,
, , -
, , . . , -
. ,
; -
,
. ,
, ,
195

a, b c . ,
,
. , , -
: , -
. , -
, , .
,
.
, -
, .

. : -

.
. 1955 . -
,
.
, -
.
, -
, ,
.
,

- . :
, -
, , -
. ,
, -

, -
.
, -
.
, ,
196

, ,
. -
, , -
. 19571958 . -
, , , . -
, , :
,
- ,
. , ,
.

. :
, , , -
.
.
, -
, -
.
. -
, ,
:

: , ,
-
.
, , . -
, -
!

, -
, -
,
. ,
XX ,
,
,
197

. -
. , -
,
.
.
1960- .
, -

, -
.
,
. -
, , -
: ,
.

,
. -
-
, , , - -
.
1980- ,
-
. -
. 1984 . -
, -
: ,
. -
- ,
,
, -
. 1986 ., , -
.

, -
198

. , -
, ,
. , ,
: ,
, ,
-
.

- . ,
, :

10 , ,
-
[ ],
300 , -
, , ,
. , , -
, ,
.
, , .
, .

1971 .
-
. ( -
),
. -
,
. 1985 .
-

.
, , -
, . -
, -

199

. -

-

.
,
. ,
, -
,
. , - -
.
-
. ,
, , -
. -
, .
, .
, -
.
, -
. -
, . -
,
, , , -
. 1991 . -
, -
. : -
.
1993 . .
.
:
, -
- .
1988 .: -
,
200

,
. -
-

. -
: , -
. , , -
: , -
.

. -
, .
, , ,
,
, ,
. .
-
, ,
.
.
, ,
: !

! -
. -
,
, , ,
.
,
. 1993 .
:
, -
.
, . . ,
.
201

1994 . ,
-
: [ ]
, . , ,
, . : -
, ,

. -
100 , , -
. , .
. , -
, -
.
. -
.
:
. -
, . :
, . ,
, - , -
, - .
, , , -
, -
,
.
1995 . ,
, .
Annals of Mathematics
.
, -
-
. .

- -
. -
202

, , , -
. - 100-
250- , -
,
. , -
,
, -
- , -
.
-

. , -
, , -
-
, .
,
. ,
- , -
, -
.
, -
.
8

, -
,
-
. -
. -
.
- ,
, .
, , 27. ,

, --
,
. , -
. , -
, ,
.
-
, -
, , .
, -
: .
: .
,
.
204

, -
. XIX . -
, , -
, .
( )
, ,
, . -
, , ,
-
. -
, -
.

, -
. -
, , ,

. , , :
, -
.
, .

. . -
, ,
,
, . -
. -
(planetes) . , ,
(planets), -
, , , -
. -
: . , .

, 2006 . -
.
205

, , -
, -
. , -


. -


. , -
, . -
88 , 12 .
,
.

.
, -
( ) 150 . . .
, . . ,
,
, ,

.
,

. ,
, -
.
-
. ,
, ,
, , .
, -
,
, . 1596 .

206

(Mysterium Cosmographicum),

. , -
-
. , -
, , -
. ,
-
,
. -
, , , -
, -
.
, 120
,
, , ,
.
, -
.
1600 .
, .
-
II. -
.

(Astronomia Nova), 1609 .
. -
,
, , -
. ,
, -
; .
,
, ,
.
207

[ ]
, ,
, , -
, , !

, -
.
1619 . (Harmonices Mundi)

, : -
( ) -
.
,
. 1687 . -
(Philosophiae
Naturalis Principia Mathematica) ,
-
: , -
-
. -
:
, . :
,
, -
, , . -
,
, ,
. , , -
.
. -
, . -
, -
, -

.
208

?
. , -
. ,
.
-
. , -
, , -
. , -
,

.

.
XVIII . -
: ,
-
. ( GPS, -
.) -
, ,
. , -
, -
,
-
. -
. , -
,
:
.
, . 1747 .
, , -
, -
,
.

.
209

.
1767 . ,
. 1772 . -
, -
, -
. -
:
. -
- .
,

(, -
), -
.
1860 1867 . - -

-
. -
, -
. -
:
. -
900 -
. -
. 1970- . -

:
.
,
,
. -
-
, . -
,
: -
210

. -
,
(, ) -
. , -
,
1,77, 3,55 7,15 , . . -
1:2:4. -
,

,
.

, n , . . -
, -
, , . -
:
. ,
, , ,
. -
, , , -
. ,
10, 20, 1000
.
-
( 1000 ),
, -
,
. , -
: -
. , ,
, -
. , -
,
- . -
, ,
211

? -
, ?
- -
? ,
, ?
1889 . II
60 . -
-
n .

, ,
. , -
, :
, ,
, , .
, -
, .
.
, , -
, -
. ,
,
. -
,
. -
.
, -
, .

, . -
1890 . , -
.
-
. -
-
212

. , -
.

, .
-
, .
,
. -
, ,
, , ,
(. 10). -
-
. ,
-
.
-
.
, ,
. -
, -
.
. , -
-
, . -
. -
, ,
. -
, ,
, -
. -
-
. ,
,
, , , .
, -
213

.
.
-
,
-
. :
365 ,
27 .
. ,
, ,
-
. -
: -
,
, ,
,
.
, ,

. , -
, ,
. , ,
. ,
,
, -
, . ,
. : , -
,
.
. ,
-
. -
, , - :
-,
, , , -
214

. . . ,
, :

,
,
-
, , -

, .

. 31. .

(-
) (. . 31). -
, 1960- . -
, . ,
, , .
,
. - -
- . , -
, -
215

, -
. ,
(. . ,
)
-
, .
, -
. ,
,
.
, . -
. 1990 .
- -
-
; , , -
, -
.
,
. ,
. , -
, , ,
, , ( ,
, ) ,
, .
- --
,
, -
1994 .
, , , -
, -
. :
, ,
. -
, , -
, -
216

,
. .
, -
, , , -
. ,

. .
,
.
-
. , -
-
. ,
, .
1912 . .
n
. 1991 . .

, -
, -
. , , -
, -
,
-
(. 12). -
,
, . -
, -
.

n
, -
. ,
-
. -
217

, , . 1993 . -
,
. -
: , . 32.
,
.

. 32. -

.
2001 . -
. , -
, -
, -
, ,
. :
-
,
. -

.
2000 .
, , -
, ,

. -
-
, , -
218

100%.
,
, -
. -
, -
. , -
,
. , -
-
. -
, 2000 .,
.
-
. A, B C.
-
, , -

B, C A.
C, A B. -
. -
,
.

: . 33 -
. , ,
.
.
-
. -
. , ,
. -
-
, , 2003 .
-
,
219

. 33.
220

. ,
.

, ?
, , , .
-
,
, -
. , .
, , -
.
-
,
, -
, , ,

. 1961 . , -
-
, , -

,
. -
, -
1043 ,
, -
. , ,
, , ,
, ,
, , .
103
102 .
, , 1043, -

. ,
- .
221

-
-
.
- ,
: -
.
, -
, , -
,
. -
. ,
. , -
, -
. , 200 -
- -
, -
.
1982 . Longstop
-
( ). -
, -
.
-

, -
. .
1984 . ,
, , -
,
. 1988 . -
-
, -
. , -
( ,

222

). , -
845 ,
. -
-
-
.
-
1989 .
, -
. , -
-
. ,
, :
15 ,
100
- .
-
-
. -
. 2009 . -
,
2500 .
, -
1 . 1% -
: ,
.
1999 . -
.,
, , -
. ? . ,
, ,
? -
, , -
, . ,
, .
223


, -
, ,
. -
; -
, ,
, -
, -
10 28. ,
, -
,
- -
. -
1018 .
, 5 . -
, , ,
, 30% .
, , -
. -
, -
, -
.
, -
, 5 ,
.
- .

:
. -
, -
,
, , -
. ,
-
.
224

,
.
-
,
,
.
1984 . - , -
, -
. 1993 . -
,
-.
,
.
, ,
, , , -
-
10 -
.
.
,
-.
-
, -.

. -
, .
.
, .
, , -
. -
, ,
,
. -
? , , -
.
9


2 -
,
.
, -
, . ,
, -
, .

.
.
1835 . ,
-
,
: , , ,
. -
,
. -
.
, -
. -
, .
.
226

,
. :
-
?
, ,
, .
, -
, , ,
. -
. ,
-
1. , ,
.
, , -

-
100:

100, 10 000, 1 000 000, 100 000 000.

101, 10 010, 1 000 100, 100 001 000,

. .
. ,
, 1,
:

1, 10, 100, 1000

.
, -
-
, , .
227

, -
,
, ,
.
, -
, , .

, , -
, . ,
, ,
, -
. -
,

. -
. , ,
. -

, -
.

, , -
,
.
, , -
.
,
, , -
, , .
-
,
. , -
. ,
,
, . , , -
228

,
.
- ,

-
. -
-
. -

, , , -
.
1859 . -
-, -
-.

. -
, -
. :

. .
, ,
-
, -,
- .
, , -
. -
, ,
.

2 , -
, . , -
,

. 17971798 . ,
-
229

. -
,
. , , -
: 1789 .
, -
140- ( 126
). -
. 1776 .
10 000 000, -
, 2, 3 5. -
2, 3 5 , 2,
, .

, x,
(x).
3,14159, -
, ,
, ,
. 1808 .
, (x), -
, x / (log x 1,08366).
1849 . ,
, 15, -
, ,
x, x / log x x.
(
), , , -
. 1838 . -
, . ,
29
x
dt
Li( x ) = .
0
log t
x , Li(x)
x / log x 1; ,
230

(x), -
, . 34 ( ),
Li(x) , x / log x. Li(x)
. ,

(1 000 000 000) = 50 847 534,


Li(1 000 000 000) = 50 849 234,9.

x / log x : -
48 254 942,4.

. 34. (x) Li(x) () .


x / log x ( ) .
x ,

Li(x) x / log x
,
-
. , -
(x),
. -
,
231

,
- , -
. .
, -
, .


, -
. -
-
:
, -
. 1737 . , -
-
,
.
, . :

1 1 1
... ... =
1 - 2- s 1 - 3- s 1 - p- s
1 1 1 1 1 1 1
= s + s + s + s + s + s + s + ...
1 2 3 4 5 6 7

p , s -
. , s
,
, s . -
, , . ., -
, -
.
. -
,
. -
,
. , ,
232

. -
-
, -
.
, ,
. -
, p.
, -
p. :

1 1 1 1 1
-s
= s + s + 2 s + 3 s + ...
1- p 1 p p p

, p,
, -
, . .
. , (. . -
, ) s- ,
-
. , .
-
, -
. -
() :

1 1 1 1 1 1 1
z ( s) = s
+ s + s + s + s + s + s + ...
1 2 3 4 5 6 7

, -
s,
-.
, , -
( -
s, ).
(2) = 2 / 6
233

s.
.
-
s. 1848 1850 . -

:
.
, -
-. ,
s , -
.
, x (x) x / log x
, -
, . ,
, .
, 1845 .:
(2) ,
.
.
, - -
, -
: --
, .
. -
s , -
s ,
s, 1.
, . -
, -
(s) , -
1. s , s = 1 -
- 30.
1859 . --
,
,
234

. (x)31.
, ,
, -.
, , ,
, -
.
, (x) ,
.
, -
. , -
12 :

2, 3, 4 = 22, 5, 7, 8 = 23, 9 = 32, 11,

log 2 + log 3 + log 2 + log 5 + log 7 + log 2 + log 3 + log 11,

10,23.
,
-
.
, -
. -
,
x
xr 1
- + x - log (1 - x -2 ) - log 2p ,
r r 2

, () -
, .
--
.
2, 4, 6 - -
- ,
235

, , , -
(
).
, , -
: -
x, - -
, -
-
x/ x.
, -
,
,
x x. -
, :
, - -
0 1.
, , -
.
- ?
, -

, -
,
-
. .

,
,
1. - ( s = 1),
(,
,
).
-
(x), - -
. :
236

, [ -] .
, ,
,
,
.

-
-. :
- -
: -
1 / 2 (. . 35). -
.

. 35. -,

,
-
. , -

. .

.
237

, ,
. -

.
: --
-.
, ,
-
0 1, . . -
1 / 2 -
.
, -
-,
, . -
x . -
,
x, x. -
x. -
, x,
.
, , - -
, ,
.
.
, -
. , , -
, . 1896 . -
-
, ,
- -
. -
, -
. -
.
:
238

. -

,
, -
. -
-
,
.
, , , -
. 1980 .
,
-
.


, ,
.
, -
,
.
-
. ,
, , x
(x) Li(x) 1, , -
. , -
x32. -
( ).
, x. -
,
x log x . ,
. 1901 . ,

1
p( x ) - Li( x ) x log x
8p
239

x 2657.
: , 1, -
. -
(x) Li(x).

. , ,
n

en log log n

n 5040, ( = 0,57721)33.

,
,
,
.
, , -
-
. -

: p -
log p. -
, , -
, ,
.
1936 ., ,
p -
p log p , .

. -
,
, , , -
, .
, , -
.
240

-
. , -
, , 2 ,
: , 1 , -
4, , 3 , 4. ,
4k + 1 4k + 3, k ,
4, .
-
, , 4:

4 0 4 8 12 16 20 24 28 32 36
1 5 13 17 29 37
3 3 7 11 19 23

,
.
?
-
? -
, , -
, ,
4k + 3.
, 4k + 1 -
, , ,
. -
, 4k + 3
, 4k + 1
.
-
. , 2 3, 6k + 1 6k +
+ 5, -
. , , 5,
5k + 1, 5k + 2, 5k + 3, 5k + 4. -
5k, 5 , , , -
5, .
241

,
-
. 5k -
. ,
-
. :

5 5 10 15 20 25 30 35 40
1 11 31 41
2 7 17 37
3 13 23 43
4 19 29

-
,
.
, -
, .
.
XIX . , -

, ,
. 1785 . ,

,
. -
, - . 1837 . -
, , -
,
. -
- . , -
, L- . ,
4k + 1 / 4k + 3 :

L (s, ) = 1 3 s + 5 s 7 s + 9 s ,
242

+1 4k + 1, 1
4k + 3 0 .
, , -
.
- ,
,
. L-,
.
, -
,
.
, 5k + 1, -
x, Li(x) / 4; -
5k + 2, 5k + 3, 5k + 4. -
, .
- L-
1k + 0, . . -
.
:
L- , -
1 / 2, , -
.
, -
.
. ,
-

. -
, -
,
. , 1917 . ,
-
, , () 4k + 3
, 4k + 1.
, ,
243

4k + 3
4k + 1, , .
-
, ,
1976 ., 2. -
, -
.
.

. , 7 ,
, , -
.

, . -
-
: , .
-
. , -
.
, ,
-
. , -
.
, , -
. -

. -
- -
-
. , ,
: -
.
.
--
. -
244


.

. .
1974 . -
. , -
,
. - .
- ,
. -

, ,
. , -

- ,
.

, -
, -
. -
. -
, ,
. ,
. , -

. , ,


, , -
.
-

, - ,
.
, -
245

, .

1 1 1
14,135i, 21,022i, 25,011i.
2 2 2
,
. , 0,5,
,

-. -
, . ,
; -
.
1903 . ,
(. . -) -
. 1935 .
195. 1936 . ,
1041 . -
, .
, -
-, -
, -
,
. , , -
. 1953 .
-
,
1104 .
,
, . , -
2004 .,
10 (1013). -
.
, - -
, .
246

,
, .
, 10 ,
, ,
.
10 30. , -
-
. 10
, 10 -
.
- -
, . -
,
. ,
.
, -
. ,

40%. -
, , , -
,
. , -
, ,
.

? -
, -
? , . -
,
: . ,
, , , -
,
.
,
1919 . .
247

,

.
, 2. ,
20 . 2,
-
.
50%, -
, .
1919 ., ,
, . 1958 .

, ,
1,845 10361, . -
, ,
906 180 359. 1980 . -
, 906 150 257.

, .
, 906 150 257 -
.
, ,
,
. . -
, -
,
, .
, :
(x) Li(x). -
, , ,
x ,
1. -
: 1, . . (x)
Li(x). 2008 . -
, x 1014. 2012 .
248

2. ,

, %


2 2 1 100
3 3 1 100
4 22 2 66
5 5 1 75
6 23 2 60
7 7 1 66
8 23 3 71
9 32 2 62
10 25 2 55
11 11 1 60
12 22 3 3 63
13 13 1 66
14 27 2 61
15 35 2 57
16 24 4 53
17 17 1 56
18 2 32 3 58
19 19 1 61
20 22 5 3 63

1018,
. -
-- ,
1020.
, , . ,
,
. 1914 . ,
! x -
,
(x) Li(x) (
) . , (x)
Li(x) x.
249


x.
1933 . , -
, , x:
10101034, .
,
, 1 -
, ,
.
, ,
. 1955 .
, :
101010963.
-
,
, -
. 1966 . 101165.
1987 . 7 10370, 2000 . -
1,39822 10316.

1,39801 10316. -
,
2 10312.
, 1,3971667 10316.
, 1941 . ,
, -
(x) > Li(x). 2011 . -
200 -,
(x) x 1010 000 000 000 000, -
, x , 3,17 10114, (x)
Li(x).
1018, ,
10114 , .

.
250


.
50
, 2000 . -
,
.
-
, 2002 . -
,
, -
-
.

. -
-
. -
, ,
. , -

. -
, ,
.
,
-
. ,
-
, , , - -
,
. -
:
,
.
,
. -
, 1912 .
251

. -
, -
. 1982 . -
, - : -
-
. -
, .

, -
, -
.
-
-, -
.
-
, .
1950 . ,

.
.
1972 . -
.

-
-. -

,
, -
. 1999 . , -
.
. 1999 . -
,

, -
.
252


.
, -
, .
, , ,
,
, -
. -
, ,
.
.

: .
.

, -
.
, . -
,
40
(
$15 000).
-
, -
.
, -
.
-
.
, , -
, . , -
.
-
-
.
253

-
, .
1998 . ( )
.

. -
, ,
-
.
2000 . , -
, ,
,

. -
,
-
$1 . -
-
, .
.
: -
. ,
, , -
,
. -
. , -
(1900), -
.
1015.
, -
. , -
, .
, ,
, . -
, , , -
254

. , , ,
, , - , -
-, -
. -
, , , -
.

. , -
, .
,
, . , -
, :
1962 . , ,
, ,
. ? , .
10
?

-
XIX ., ,
. -
,
, -
.

. ,
, ,
-
. ,
. ,
, -
.
1904 . , ,
, , -
,
. ,
, : ,
.
, -
-
, .
256

-
, ,
.
2002 . -
.
, -
, -
.
-
,
. . -
, -
. . ,
.
, , ,
. , -
.
-
.

-
, : -
.
, , .

, . -
,
: , -
. ,

. ,
.
. -
, ,
-
? 257

. , -
.
-
? , , -
, .
-
. , , -
, . -
,
. (.
. 36).
, , -
.
,
,
- , , -
. . , -
, . -
,
, :
. , -
, , :
. ,
, .

. 36.

. -
. , -
, .
,
258

. -
,
. , ,
, .
-
. , , , -
, , , -
. -
:
-
. , -
. ,
,
.
,
.

? , ,
. -
, ,
. -
, . ,
, -
, , :
, , , .
: . -
,
.,
XXI .
, .


1813 . , ,
, ,
- -
? 259

. .
: -
. 4 -
:
F , V E , F E +
+ V = 2.
, , -
, -
, .
.
, -
-
, .
, -
. , ,
16 -
, 32 16 ; F E + V = 0. -
-
: g , F E + V = 2 2g.
-
: , -
.
, -
, ,
. ,
. -
. , ,
.
, , -
, , -
-
. , -
; .
-
. -
260

, -
. ,
, -
-
, :
.
-
: -
. -

,
-
. , -
.
, -
.
,
.
1865 ., . 9 4. -
, -
, , -
, -
. .
,
, ,
, -
.
, -
, , .
.
-
, 1847 . ,
, . -
10 . ,
analysis situs,
? 261

. . , -
. -
, : -
. 1861 .,
, -
,
. -
, ,
,
( ) (-
). ,

g (. . 11 , 4). -
g ,
. g = 0, , g > 0, -
g . , -
-
, .
.
, ,
, .

,
,
. -
, , ,
-
. , -
, , , -
: . -

, ,
. , -
,
(. . 12, 4).
262

. 37. ,
-


-
. ,
,
, , ,
, -
(. . 37). , -
,
, , , -
.
, , ,
, ,
, . -
,
, . , ,
.
-
.
-
, -
. , ,
, , -
,
. -
.
-
? 263

, g
-
.
, -
. -
, ,
-
.

1900 . , -

, -
. -
: -
, , -
.
,
, ,
.
-
F E + V , -
1870 . , -
, .
, , -
g,
, g 1.
. -
-
, ,
. , k-
k- .
-
, -
. -
. -
264

15. ,

,
. ,
, , -
, , . -
, -
, , ,
. -
, -
. -
, , -
,
,
. , -
, .
0 n , -
-
.
-
2.
3. -
, . . -
. -
: ,
-
. , , -
.
.
, -
, . , , ,
, .
, . -
,

? 265

. ,
:
,
,
.
.
-
,
1 . ,

,
. -
, -
34. -
,
,
, -
-
. ,
.

, : -
, -
. -
.
.
,
, , -
.
,
:
.
-
, , ,
-
266

, . 1900 . -
, ,
,
. , -
-
, ,
(. .
). 1904 ., , ,
. -
, ,
, . -
, -
, ,
, ,
, .
. -
,
.
-
. :
. -
1933 ., 21 -
, , -
. , ,
-
. ,
- , , -
.
, -
(. . 38).
2500 . -
12 ,
. -
.

? 267

. 38. ,

(, ) ,

. . ,
,
. , -
, . . 36.

: 180, -
.
, . -
. , :
.


. , -
: .
, -
-
. -
,
.
, , -
268

. -
-
, , -

. -
, :
, :

;

:
;
,
. ,
(a + b) + c = a + (b + c). -
.

,
( ), -
35 a + b = b + a.

. -
: -
. -
, ,
, ,
, . ,
: ,
.
, ? -
, , ? -
, ,
, -
. ,
. , ,
? 269

, -
. , ,
, , ,
, , ,
.

. , -
. -
.
, .
, (,
, ), .
0: -
.
1,
, .
2 , 3
. .; , ,
. -
, -
. 1
, 2 . .
, -
1, , -
2, 1 3. -
,
5 8 13.
,
-
-
, .
.

0. 0 1
1. .
270

0 + 1 0 , -
, 1 -
.
( -).
, -
.
, -
, -
0, , , -
. 0 + 1 1
, -
1. ,
0 + 1 = 1
, .
1
1? ,
0, .
, .
,
. 1 + ( 1), . . 1 1,
0. . -
1 1 -
0. , , , -
1 1 ,
, - ,
. -
: .
, -

. - -
, .
,
, -
. .
, 1 1
? 271

0. , 1 + ( 1) = 0 -
.
,
-
- ,
-
. , -
0. -
, , ,
. , .
( ),
. -
Z Zahl ().
, , -

, -
- -

. , -
. -
. ,
.
,
36, ,
.
i,
, -
Z -
. , -
. -

, , .
, , -
.
,
272


99%, 98% . . -
: . -
: 0.
: 0 + 0 = 0, -
.
, ,
.
, ,
-
.

, -
.
,
. -
? , ?
- , ,
-: -
,
. , -
.
;
.
, .
. -
- -

; .
-
, , -
, . -
, , ,

. , ,
? 273

. ,
, -
(. . 39 ), -
. ,
. ,

(m, n). m ,
. n -
, . . 39
(5, 2),
. -
, -
, : (3, 6) + (2, 4) = (5, 10). -
.

. 39. (1, 0) (0, 1) (). (5, 2)


().

-
, , -
, , ,
. -
, , -
,
. -
.
-
. 120
, .
274

, ,
: . -
, -
, , -
, 1900 ., .
-
: , -
? ,
,
, . . , -
? -
: -
[
] V, . ,
V ,
V [ -
]? , -
, -
. -
.
.

, -
, -
.
, n- -
n. -
.
n- . n = 2,
. ,
50 .
1961 . -
.
g
, g
? 275

, .

. -
,
, -
, 7.
,
: -
6, 5.
, -
, -
3 4, -
,
. -
,
.
, , 1982 ., -

, .
, .
, 50 20 -

, , , -
, . , -
, ,
.
.
, , , -
, -
: - , , - -
, - , ,
, - .
, -

: .
276

, -
, , -
: .
,

. -
:
, ,
.
,
:
. -
, ,
, . . . -
, -
-
.
. -
.
. -
, -
.
. -
: -
, ,
. -
,
.
, -
. , .
-
, -
. : -
(. . 12 -
4).
? 277

-
. , , -
, -
. :
. , -
, , .
-
. ,
, ,

, -
.
XVIII .,
,
, -
. ,
. -
, -
, -
. -
( ,
), (
: -
, ) -
( ,
). , -
-
. -
, /
, -
.
,
: -
.
g g = 0 1. , ,
278

. 40.
(AA, BB, CC, DD)

. , g -
, -
,
-
? : g,
2. . 40 g = 2 -
.
,
, . g -
, ,
g.
, , -
. -
:
: g = 0 ;
: g = 1 ;
g : g = 2, 3, 4 -
.

, ,

? 279

, .
.
, -
. , -
. ,
. .
, .
, -
, -
. , -
.

-
, -
, , -
, -
. , ,
, -
. , -

, -
. : -
, ,
/ .
,
120,
.
, ,
: -
. -
, .
, -
, , . . ,
, , .
-
280

,
.

, ,
, -
. -, -
. , -
, -
.
: , -
. : -
, .
, , -
, . ,
, , .
-, , -
. -
: . , -
, ,
. .
, , -

.
, . 1982 .
-
: -
, -
, -
. ,
, -
.

,
,
: . ,
? 281


, -
, -
, -
. :
. , -
, ,
, , -
.

, . 1915 .
, ,
-
, - -
, ,
. -
,
, -

. -
; .
, ,
,

. , -
,
-.
, , -
: .
, -
.
4,
, ,
. ( , -
.)
282

, -
(. . 41).
. ,
, , -
.
, -
( ) -
,
. -
.
,
-
. , -
, -
, . . .
, , , . -
, -
.

. 41.

-
, -
. -
. -
, .
,
, -
. 1981 . ,
,
.
? 283

, -
,
.
, .
, -
-
. ,

, , , .
, -
.
, -
. -
, , -
, ,
, -
. ,

. ,
, -
-
, ,
. , -
,
.
2000 . - ;
-
.
, -
, ,
,
. ,
.
, , ,
, ,
284

.
,
-
.
. -
4, - -
, - arXiv.org,
,
( )
. -

arXiv .
2002 . arXiv -
.
: . ,
-
, -
, ,
. - -
-
.
: ,
. , , -
, .
: .
, -
, -
, ,
,
arXiv.
,
.
.
,
-
? 285

,
, .
: -
, , -
,
-
. -

. ,
.
, , , -
! -
, -
, ,
-
. , -

-
, -
- .
-
. , arXiv
, .
, -
i . -

, - !
.

, . ,
- , -
, . -
.
, -
, , -
286

. , -
. , -
,
. ,
, -
, , , .
- , , ,
. -

- . , -
, arXiv -
. , -
. . ,
, , .
.
,
. , , -
, ,
. -
, : !
! , .

, -
. , .
, -

. ,
, . -
, , -
.
, , -
. , ,
, , ,
. , -
.
? 287

.
: ,
.
, , ,

, .
-

. -
,
. ,

.
, , . -
-
, -
. ,
, ,
. - ,
.
: ,
. , .
,
, .
-
, ,
( ). -
,
.
: ,

. .

-
. ,
288

, ,
, ,
,
, -
. ,
, -
, . -
, -
, ,
.
arXiv
2002 . 2010 . -
. -
, , , .
, , -
. -
2003 . 2004 .,
,
-
,
, -
, . , -
, , -
. ,
.
2005 . -
,
. -
2006 .
,
.
-
-
, -
( -
? 289


).
-
. , -
-
, -

. -
: -
. -
, , .
, arXiv .

: -
, - -
. 2008 .;
(, , ) -
.
,
.
: .
, -
, -
, .
,
. ,
. ,
, ,
. ,
:
-
, , , -
. , -
,
,
290

, -
. , ,
,
. -
,
:
.
-
? -
, - -
, .
, , .
, -
. ,
, -
. , ,
,
. -
, -
, , -
, ,
.
.
-
,
. .
11


P / NP

-
,
, - . -
,
, -
, , .
,
, -
.

.
.
, -
( ,
),
. , -
. -
-
.
-

292

, , ,
, . -
, -

.

.
:
, -
. , ,
, . -
, -
.
:

.
,
.
, -
- -
. ,
: .
, , , -
-
. , -
- x + a = y, ,
x = y a, : x + 3 = 10,
x = 10 3 = 7 , -
,
3 10.
, -
. - -
.
, , ,
. , -
P / NP 293

: -
-
(- - - --
). -, ,
-
. -
- (. .
)
-
,
.
,
, -
. : -
, , -
.
, -
: . -
. , -
, -
, .
,
, ,
: , -
, -
. -
.
, -
,
.
, ,
( -
) -
.
, ,
294

, ,
. -
, , , . -
, -

,
, , .
,
( -
, ) . -

,
, . -

, , .
, , ,
,
. ,
, -
. -
, , -
, -
, .
P / NP, ,
.

2
. P, -
. , -
, ,
-
(, ). -
.
,
, . , -
P / NP 295

, ,
, -
, .
P, P, -
.
( )
-P, .
,
, . . -
, -
. E
.
, -
, .
, ,
. ( -
) 0, 2, 4, 6 8, ,
.
:

0? , . .
2? , . .
4? , . .
6? , . .
8? , . .
. .

,
, .
-
.
-
P.
, -
, , ,
296

, , -
. ,
,
. , , -
:

, -
( )
. :

,
, . -
, (. .
).
, -
, .
n, n 1 -
P / NP 297

, n, n (n 1)
. , n2, -
, , .
, ,
, ,
n (n 1) . -
P,
. -
-
nlogn .
-
E , , -
n- .
2n , ( ) -
n , -
2nn, , 2n, , 3n -
n. ,
,
,
.
E -
. -
. -
. ,
? -
, -
,
. n

n! = n (n 1)  (n 2)   3  2  1

( n ). -
, 37.
, -
, -
298

.
2nn2 ;
n
2n 3n.
,

, ,
.
2006 . . , . , . .
85 900 . 2012 .
.


. , -

-
.
E -
, , -
. ,
.
: ,
, ,
.
.
P -
,
-P. , -
nlogn n- , , ,
, ,
101000 . -
-
. , -
P .
, . -
P / NP 299

: -
, ,
. :
,
, -
, .
, ,
.
? -
, , , -
? , -
: -
n- .
, : -
, -
. , ,
.
, .
,
.
, NP. -P
, -
. -
, , -
,
.
, ,
.
,
NP-
. ,
, ( ). -
, -
11 111 111 111, ,
21 649. -
300

, : -
21 649 , .
513 239 , . -
, . -
, 21 647 ,
513 286 9069.
, .
-
(, ,
, 11 111 111 111
). , , -
. ,
NP P
: -
,
. , -
: . ,
, ,
,
. 2 ,
.
NP -
. - -
n- , -
, -
, , ,
, . -
. P -
NP. -
, -
, , .
-
. - -
,
.
P / NP 301

.
NP P
? : P NP?
, , -
-
,
,
. ,
,
,
.
. , -
, .
,
, , -
, ,
, , . -
,
. , , -
, ,
, -
. -
, . , -
,
P NP? . ,
.
, . ,
P NP, -

NP-. -
: ,
, , -
.
, , -
, -
302

, , ,
, . .
, -
. , -
, -
, , . -

.
:
, -
, -
. , . ,
, , -
, .
1931 .,
,
( , -
). 1936 . -
.
-
, , ,
? ,
. -
. , P / NP
. ,
, .
-
, P / NP . ,

P / NP ,
- , , -
NP, -
-
. -
P / NP 303

, 1971 . -
, .
-
-
. NP- .
NP- : -
P, NP-
P.
NP- , SAT
. -
, -
(
) . ,
: SAT -
(3-SAT) NP-.
A, B, C,
Z, A, B, CZ ,
. , -
. -
, NP-, -
3-SAT.
, NP-
. ,
P, ,
P . -
: , -
NP- , -
. ,
NP- -
. NP- -
, -
. NP-
NP- -
, -
.
304

, -
NP- : -
.
, (. . -
) . , -
.
,
,
. (, -
.) -
P, , -
, .
- X.
X
, X.
X
, ,
P -
X. :
1. X
. -
.
2. -

.
3. -
X,
.


, -
P.
, , -
,
.
P / NP 305

.
(.
. 42 ). -
-
. -

, . -
, -
, . 42 . -
-
:
. ,
:
.


, -

.

. 42. ( ),
().
( ) ,
( ).
,
()

,
, .
, NP-,
NP-. :
1972 . -
, NP- 21 .
306

NP-,
: , -
NP. 300
NP- , -
, , .
, ( )
,
. ,
P / NP - . ,
, 100 .
12

,
, ,
, P / NP
. -
-
. -
-
,
- -
. -
; , -
,
. -

(
); -
, -
.
8 , -

. -
, -
.
, -
308

. -
. ,
. , -
.
, -

. ,
.
.
-

: , -
(,
).

, , -
, .
, -
.
:
.
-
, -
-
? ,
, -
.
,

. , ,
.

, -
-
. -
309

, .
: -
;
-
, .
(-
, , -
), -
. -
,
. , -
.
1822 ., -

. 1842 1843 .
-
1757 .
, -
, , ,
,
. -
, -
.
, ,
, -
, , .
,
. ,
.
, ,
, -.
-
: -
, -

310

. : ,
( ) . , ,
,
.
.

.
, -

, .

. , -
( ) -
,
. , -
, ,
. -
, , -
. ,
.
. -
, -
.
:
. -
: -
-
.
, . -
-
. ,
, -
; , . -
: -:

311

. -
: -
, .
-
; .
, -
,
-
. ,
, -
. -
, -
, ,
, , .
.
. -
, -
, -
. , ,
- -
, .
, -
,
, -
. , , -
. , , ,
8 ,
, ,
.
-
,
. -
-
, -
: , , .
312


-
,
, . . , -
.
,
.
, -
,
.
. -
( , ),
, -
-
, -
.
. , -
, , ,
.
,

. ,
. -

, ,
. , -
, -
. -
, ,
-
. , -
-
, . -
,
.
313

-
.

, .
-
. -
. , -
, , -
, ,
, .
.
, -
, .
.
, -
.
,
, .
-
, . -

. -
, . -
, ,
, -
. ,
-
, -
. -
-
,
. ,
-
: -
-
314


. ,
( , ),
.
, ,
, , -
: .
,
. -
: , -
-
. , -
.

, , -
,
. ,
, -
. , -
,
, .
, -
(
), (
). ,
, -
?
. -
, , -
.
,
, :
,
. , ,
.
315

-
.
.
.
.
:
1. .
, -
. -
,
-
, -
.
2. -
. , ,

-
.
, ,
;
-
, -
.
3. -
. 1. , -
,
,
.
4.
. , 2 .

-
, , , -
, . -
, , .
316

, -
. -
, .

(, ), -
, -
-
. 1969 . -
,
1 2 , 3 4
.
,
, ,
,
. , , . -
, -
, , ,
.
, ,
-
.

, -
, , -

.

-
, ,
. , -
, , -
. -
, ,
-
. .
317

, -
,
. ,
. , -
( ),
. ,
, -
, .
.
,
. : .
, , -
, .
, .
,
-
.
, .
-
, -
. -
,
,
,
.
-
, ,

, ( -
) .
-
. -
-
, . . , ,
. -
318

-
. , ,
,
, . -
, -
, -

. -
, -
,
. , -
-
, , -
1 1 1
1 + + + + ..., 2.
2 4 8

,
, , ,
, . , , -
.
, , ,
. , -
1 2; 3 4. ,
,
. , 1
, 2,
-

. ,
, ,
.
, , -
, .
4, 3 -
. -
319

. ,
, 2
1.
, , ,
.
,
-
. , , -
,
.

. -

. -
. 1988 .
, -
, , -
, -
, -
,
.
,
,
. 1989 . -
, -
, .
, , -
. ,
, -
? , -
, -
-
. ,
,
.
320

, -
, , -

. -
,
-
. 1989 .
1995 . , , -
, , , . -
,
, -
, . , -
, , -
. -
,
. ,
,
, .
? -
, -
, . , -
,
,
.
. , -
. , -
,

. -
. -
,
.
, , , ,
. -
: .
321


16 000 2,23 / .
960 , 300 ,
3,7 / .
, -

. , ,
: -
- Centaur-G. -
,
, . -
Centaur-G . -

IUS. ,

, 1994 .,
.
.
, -
.
, , -
, , -
, -
. , , -
,

, . , -
,
. -
, , ,
-
.
,
,
.
322

.
.

? , .
,
. -
, ,
.
,
.
, -
.
-
, ,
. -
, , , ,
, -
, -
. ,
,
, - -
.
, ( ,
) -
, , ,
.

-
,
, , -
.
.
, ,
,
,
323

, .
, , ,
, -
, .
.
, , -
, -
. -
: -
, -
. -
, -
-
.
, . . -
,
.

. -
,
,
-
. , , -

.
,
. , 1941 . -

. ,

. -
, , .
,
, -
.
324

,
.
, , , -
: , -
,
.

. 43. , -
VAPOR

. 43 -
, -
VAPOR
,
. -
: .
(
) , -
325


. -

.
,
, :



, ,
-
. [ -
] -
.
, , .

, . 43,
, , ,
. -
, -
.
13

-
-
. -
. , -
50 175 ,
. 8 -
, , ( ) -
. ,
. -
, .
7,5
( $9 ).
.
10 000 100 , -
,
, . -
, -
, -
17 .
, .
2011 . -
ATLAS CMS

125 (
328

,
,
). 4 2012 .
, -
,
,
. -
, , -
, -
, -
.
,
.
-
, -
, . -
, ,
, -
0 2. -
, , -

.
-
, , -
, .
-
.
,
. -
, -

. , -

,
-
329

, , -
:
.


, .
, -
, ,
. -

, , ,
. ,
( , -
, , -
) .
,
-
, . -
,
-
. , -
.
, -
- .
-
, -
. , -
, : -
.
, , ,
, ,
.
,
-
, -
330

, XX . -
, -
,
,
, . -
,
2000 -
.
, , , , -
,
.
- .
XIX . -
: ,
, -
, . -
-
.
-
, -
. , ,
-
,
. -
: , -
, -
,
. , , -
, , .
,

. ,
, -35 -37 -
76 24% . -
35,45.
331

-
. -
, . XX ,
- ,
,
, .
, -
, -
,
. -
, , -
-
, .
, -
.
- ,
. 1908 . -
.
-
-
, -
. 1911 . 1 -
,
.

, - -
, . -
, .
1897 . , -
, ,
, . : ,
1
19061907 . -
.
1910 . . (17761856) 100 -
, 1811 ., ,
. . .
332

.
,
. -
, - , -
. , -
, :

- . 1909 .
, , -
,
.
.
-
? ,
,
. -
, , ,
.
. -
, -
. ,
.
, -
, , -
- . ,
, -
.
-
, -
. , --
, -
. -
, -
.
, . -
333

, , - -
, -
. ,
, -
.
. ,
: ,
, , , -
. , ,
.
,
: ,
, -
. 1800
. , -
, -
.
: , -
-, .
, :
,
,
. -
. , -35 17 -
, 17 18 ; -37 17 ,
17 20 . 35,45 -
,
.
XX . ,
.
,
.
,
, -
.
334

. -
, , -
, -
,
.
.
,
.
, ; , ( , )
.
, -
, - . -
, -
, .
,
, -
, - . -

.
, ,
. -
. -
-
,
,
.
, , , 1956 .
. -
. , ,
(
). -
,
,
, :
, , -
335

.
-
, ,
. -
3 . -
,
, ,
. -
,
, .
-
.
:
, . -
, :
, -
.

-
,
- .
, -
, ,
,
. -
, - , -
, -
(, )
, (-
, ) .
-
. -
. -
, ,
. -
336

. ,
, -
, .
, -
, ,
.
, . ,
-.
, ,
, , , -
: ,
. , , , -
: . , -
, ,
, -
, ,
, .
, -
(, ). -
, , -
. -
,

.
1920- . ( ,
), , ,
,
, . -
. -
- ,
, . . -
. -
. -
. ,
, -
337

,
: ,
.
.
; , 2 3
3 2 . , -
, -
, , -
, , , .
, .
, ,
.
-
. , , -
, .
.
.
(1928 .), -
, ,
1940- 1950- .
.
, -
, ,
. , -
. , -
,
, .
,
.
, : -
. ,
,
, .
, -
, , . -
338

, . , -
, ,
, , -
.
, ,
.
, 8, -
.
XX . , -
. , -

. -
, . -
,
. , -
. , -
,
, -
-
. -
, .
-
. -
?
.

-
, , -
. -
,
. -
, ,
,
: . -
, , -
339

-
.
:
.

. -
: ,
.
. -

( ) ( , -
).
-
, (, , -
-
, ).

-
,
. . . -
: , -
-
, . . .
, -
-
. -
, ,

.
. , -
,
-
(U) -
(1), , -
, U(1).
340

: -
,
, . -
, , -
-
: .
U(1)
.
,
, 1960- .
, , .

U(1) , -
W+, W0, W B0.
, ,
, ;
,
U(2) (U) -
(2), (S)
. , -
U(1) SU(2), ,
.
, -
, -
. U(1) -
: -
,
. -
, SU(2) . -
.
-
, -
. -
,
,
341

. , -
,
. -
, ,
.
,
16 - ,
.
17- , -
. , -
, :
. , , .
-,
. -
, quark , -
, :
! , quark
. -
. -
.

, .
: / , / , -
/ . ,
, : , (
-)
. 12
. -
: , , -
. ,
-
, . -

, . -
, -
342

.
, Z- W-
, -
. -
,
, , , ,
, .
;
.
. -

, . -
: -
. . 44 -
. . 44
, .

- -




-

Z-


-

- -
-

W- -



-

. 44. 17 ().
(). = u- ( ) +
+ d- ( ) ( ). = u- +
+ d- ( )
343

,
16 -
.
, .
, , , -
, , , -
, .

, :
.
16 , , -
.
1993 . ,
, -
. .
, -
( -).
. , - -
, - .

, .
. , -
- , .
. : -
,
, . -
. ,
,
.

, SU(3). -
, -
. -
,
. , -
344

, , -
U(1), SU(2) SU(3) . -
-
U(1) SU(2) SU(3). ,
SU(2) SU(3) ; , -
.
, ,
, -
, , -
.
-
: U(1), SU(2) SU(3).
.
, , -
, .
U(1) SU(2) SU(3) -
, -
.
, , .
, ,
. , U(1) -
- :
, , -
-. , -
-
-
.

.
, -
.
, -
. , -
, .
, -
345

-
.
-
, ,
.
, -
, -
,
. -
, -
.
19 , -
-
.
: , ,
-. -
: , . -
,
:
. ,
, .
, ,
,
. 1954 .


. : -
,
. 1960 . ,
- :
, ,
, -
. , ,
. -
,
346

-
, .
,
. -
SU(2) SU(3),
, -
-
. , -
. -
: -
.
.
- -
. ,
.

, -
. -

. , -
,
. -
,
, , -
. -
.
, -
-
. , -
.
. ,
, . -
,
, , , .
, -
347

.
, -
.
1970- . .
-
.
. -

, -
:
, .
- -
.
, , ,
-
.
,
. -
.
-
, -
-
- . -
.
.


, .
, , -
, -
.
, -
.
, , -
, ,
348

-
. ,
.

, -
. ,
,
(. . ) -
, -
. -
.
, .
() -
,
-
, -
.
, -
-
, -
. ,
, , -
,
. -
-
,
, -
.
,

. -
.
. 2004 .
, :
,
349

. , -
-
, ,

. , -
.
, ,
, , -
. -
, -,
, -
. -
, -
,
, ,
. , ,
-
. , -
, ,
.

, , -
, ,
.
14


-

7
, , 6 13
. 400 . . .,

, ,
. -
,
. -
. , 1968 .,
.
- X . -
, , ,
: -
-
, -
? , 1, 25 49
24. , 1 + 24 = 25 25 + 24 = 49. -
953 1029 ., , -
, ,
-- 998 . -
, , -
352

, 972 .
.
:
d x , x d, x
x + d ? -
, :
-
? -
, a, b c a2 + b2 = c2,
ab / 2? -
, , -
.
,
-
. .
: ,
, 1, 2, 3 4 . -
, 5, 6 7, , . , -
3, 4, 5 3 4/2 = 6, -
6. -
7, , (24/5)2, (35/12)2
(337/60)2 7. -
5 . ,
, ,
. -
, - -
.
, 1 .
, -
, .
,
. , , -
,
1983 . -
, -
- 353


.
-
. -
: , . -

-.
,
. -
6 ( ) 7 (
). , -
.

, -
, . -

, , -
, . -
- .
:

0 1 1 2 3 5 8 13 21 34 55 89


. -
, -
. ,
. -
,
XIX . , -
.
- -
.

(Liber Abbaci),
354

1202 . -
-
, 0 9,
. -
-
825 ., -
(Algoritmi de Numero Indorum),
, , -
. -
,
. ,
. ,
-
. -
(Liber Quadratorum).
, -
.
-. 1225 .
II.
, , ,
. -
.
. -
. -
. -
, -
, 5.
, .
, , ,
5 , -
x, x 5, x x + 5 .

:
1681 41
2

x= = .
144 12
- 355

2401 49
2
961 31
2

x -5 = = x + 5 = = .

144 12 144 12
-
. ,
/ .
720,
: 312, 412 492. 122 = 144,
720 / 144,
538.
9, 40 41 180 -
36. 20 / 3, 3 / 2,
41 / 6. 5.
congruum

. congruere, -
.
. 3.
.

3.

d
5 3 / 2, 20 / 3, 41 / 6
6 3, 4, 5
7 24 / 5, 35 / 12, 337 / 60
13 780 / 323, 323 / 30, 106921 / 9690
14 8 / 3, 63 / 6, 65 / 6
15 15 / 2, 4, 17 / 2
20 3, 40 / 3, 41 / 3
21 7 / 2, 12, 25 / 2
22 33 / 35, 140 / 3, 4901 / 105
23 80155 / 20748, 41496 / 3485, 905141617 / 72306780
356

-
, ,
5, 6, 14, 15, 21, 30, 34, 65, 70, 110, 154 190, -
18 , . ,
(1855) (1915 .) -
7, 22, 41, 69, 77 43 , -
1000. 1225 . , 1 -
, . 1569 . -
. 1915 . 100
, ,
1980 . 1000 -
. ,
. 101.
:

711024064578955010000
,
118171431852779451900

3967272806033495003922
,
118171431852779451900

4030484925899520003922
.
118171431852779451900

1914 . . 1986 ., -
, .
2000.
- , ,
y2 = x3 d2x x, y
, d 39.
: -
x, x d x + d,
, -
.
.
- 357

. -
d y2,
x,
. -
, -
: -
?
, -
. , 157 -
, -

2244035177043369699245575130906674863160948472041
.
8912332268928859588025535178967163570016480830

,
, 720 5, -
.
d n2 n, -
. ,
, -
d, n. -
n2 .
n; n2 .
, -
(. . ),

, .
, :

1, 2, 3, 5, 6, 7, 10, 11, 13, 14, 15, 17, 19.


. -
d, ,
, ( -
) x, y, z
358

2x2 + y2 + 8z2 = d

2x2 + y2 + 32z2 = d.

d, , -
,

8x2 + 2y2 + 16z2 = d

8x2 + 2y2 + 64z2 = d.

, -
. -
, x, y z ,
d. ,

.
d:
d = 1, -
x = 0, y = 1, z = 0.
.
, , , -
.
d = 2, -
x = 1, y = 0, z = 0.
.
, , , -
.
d = 3, -
x = 1, y = 1, z = 0.
.
- 359

, , ,
.
d = 5 7, -
. . -
, .
d = 6, -
. -
, .

, 1, 2, 3, 4 (= 22 1)
, 5, 6 7 .
, 2009 . -
, -
3 148 379 694 . -
,

, -
. -
Selmer . ,
Sage
.
. ,
, d ,
. , ,
. : -
, .
, -
5, 6 7. -
,
. , ,
,
-, .

-,
, . ( ,
360

, - -
?) , -
-
.
, ,
. , -
, , -
-. - -
, -

, -
. :
?
6, , 7,
,

. , ,
, ,

.
0
, . 1 -
, . . -
,
-
. 2 -
g ,
g 2, . , -
1983 .

: -
, . 28 6,
. -
,
.
- 361

: , -

. ,
,
. , , .
-
, ,
.
, .
- , -
.
, -
, ,
. -
-
. , , , -
(m1, m2, m3) , -
:

(m1, m2, m3) + (n1, n2, n3) = (m1 + n1, m2 + n2, m3 + n3).

(
). -
0, . , -
. , , ,
. -
.
-.
1960- ., -
, -
. EDSAC, -
-
. ,
,

362

.
. , 1963 . -
.
.
,
.
- -
:
, , -
p -
. , -
p. -

.
.

,
, - .
, -, -
. -
-

12 2.
-
, -
.
-
, 12 ,
.
, ,
. , -
-
-
, .

- 363

, -
.
, -
,
.
,
. ,
- ,
, -
.
-
-
. -
, , -

.
, 40.
, , :
, XIX .
, , -
, . -
9, , ,
-
. -
.
- -
(
9), L- .
--
. , , -
,
L- .
, -
, -
, .
364

, -
. -
,
, - -
-
.
-
, -
,
,
s. , -
- , , 1, -
(s 1). -
, L-
1

L (C, s) = c (s 1)r + ,

c , r, -
. -
: L (C, s) s = 1 r- .
, ;
,
-
, -
,
, .

, , -
- ,
, 28.
, -
29 ,
. , -
,
- 365

, . , -
, .
, -
, 18. 2006 .
, :

y2 + xy = x3 2617596009270588409631170178770120390355
6438969515x + 51069381476131486489742177100373772089
779103253890567848326.

y2 =
x,
. -
, ,
. ,
.
, ,
0 1. 0, -
.
1, -
, , , -
. -
y2 = x3 + px, p 8k + 5 (,
13, 29, 37 . .). ,
1, -
.

1000. , ,
, , -
, . ,
p = 877

37549452812716293105504069942092792346201
.
6215987776871505425463220780697238044100
366

,
- ( -
), -
. 1976 .
, -
. ,
0, L- -
1.
-
, , ,
L-.
, - -
0 1. 1990 . -
, -
0 1.
, -
, c
- .
, -
, . -
, ( )
0 1. 2010 . -
, : -
7 / 16. -
-
,
, -
.
, , -
, , 2 .
.
15


, -
. -
, , ,
, . -
-
: , ,
-
,
- , ,
- . -
, -
. -

.
, 1950 .
, . -
- , -
. .
:


-
368

-
.

, -
, , . -
, : , ,
, . , -
, , , ,
- ,
. -
. -
, .
, .
-
, ,
.
, -
. ,
XX XXI .,
.
,
,
. -
,
.
, , ,
,
? -
, , -
, -
? .
, , -
.
?
?
369

, ,
?
,
?
,
. ,
. -
,

, .
, ,
, ?
-

.

.
. , -
, ,
? , -
, -
, ? -
, ,
-
. -
, . -
, ,
,
?
, , -
.

-
. ,
. : ,
370

-, -
(
7,5 , ). , -
. -

, .


.
. -
, -
(. 3).
-, -
, , ,
, ,
.
,
: -
, y = 3x + 1.
.
, -
. , , -
, ,
. ,
? , , ?
, -
?
,
. . -
. , ,
, -
,
. ? ,
, .
:
371

,
. .
, .
-
.
. , -
x = x, . (
x = x .) ,
x3 + y3 = 3xy,
. 45. ,
. ,
, .

. 45.

,
. - -
, : -
- ?
, ,
, , -
.
372

-, , -
, ? -
(x, y, z) . -
, , -
, ,
. , , .
( , , -
, -
. -
x = x.)

, -
. XIX . . -
,
- -
.
, 1864 ., -

x 4 + y 4 + x 4 - y 2 z 2 - z 2 x 2 - x 2 y 2 - x 2 - y 2 - z 2 + 1 = 0.

. 46 .
16 ,
,
. 16
, . . ,
. -
.
XIX .
. -
; , ,
? .
,

. , 5 (
373

. 46. 16

) 8 ( ).
: -
,
,
, -
.
-
, -
: . , -
(x, y, z, w), -
.
-
,
( ), ( ),
( ).
, . . .
, 17 -
11 , -
( ) , -
.
, , -
. -
374

, -
( -
), .
( ,
manifold variety)41.
, -
,
, , , -
, .

, -
. , , -
i, -
1.
? ,
.

. ( -
, -
, .) -

( -
).
. : -
,
.
, ,

. -
,
, -
. -
.
, , -
, -
375

. ,

. , -
.
? ,
-
. , -
-
,
. -
, , ,
.
.
, , -
, -
. , -
, ? ,
. , -
.
? ,
. .
-
. ,
.
. .
, -
- . ( ,
) ( ),
, -
.
-
:
, .
. -
; -
376

,
.
.
-
. , XVIII
XIX . . ,
,
, -
XX .

. , -
-
-
-
.
. -
,
,
, :

( );
, -
();

().

,
: . -
,
, ,
. , ,
16 . ,
, , -
-
, .
377

-
. , , -
, , , .

: , -
.
. , -

: ? -
-
, -
.
, . ,
. -
, , -
,
- ,
. ,
-
, . , ,
, .
, .


.
. -
-
, : ,
.
( !),
.
, .
-
( , ,
) . -
378

;
.
. , -
( , , -
), ,
,
, , ,
. , -
.
,
-
.

-
. , -
,
, . ,
, 0, 1 2 3, 7 4 -
. x3(x 1)7(x 2)4,
. x = 0, 1 2
( ) -
. -
-
-
( ).
.
-
, -
, . -
, ,
. -
,

. , -
11- -
379

; , , -
:
( - -
) 22 / 7;
( - ) 4 / 5;
( - )
413 / 6.

, ,
: -
. , -
.

? ,
. -

.

10, , -
, .
,
? -
, ? -
-
.
, -
, , -
, -
, .
, -
.
, .
.

, -
380

. -
, -
. -
; ,
.
,
. , -
, -
, -
.
, ,
.
,
. -
, .
-
. , -
, -
.
,

. -
, .
, . 36 10,
.
,
,
.
, ,
.
, . -
, , -
, ,
, . .
.
381


-
, ,
, . ., -
. -
,
,
. -
, .

, :
, .
,
.
: -
? , -
,
?
. 47
,
. , -
, -
: ,
, -
, , . -
-
. . 47
,
. : -
, ,
-
.
,
, -

382

. 47. : (
) (- ),
(). , (
) ()

. ,
, . , -
, ,
. ,
, ,
. -
, -
-
.
.

,
, -
, .
, . ,
, -
- , . -
-
,
, .
,
,
383

, .
. ,
- .
.
, -
, -
. a
a , a + a = 2a. ,
. 3a
2a , 5a,
. , ,
, : -
3a 3b , -
2b , 5b42. -
, 3a 2b ? ,
3a 2b?

3a + 2b.

.
5 -: -
-
. , :
. , ,
, :

(3a + 2b) + (5a b) = 8a + b

.
.
, , - . ,

, -
.
. , -
384

, , .
-
, -
.
-
.
, .
-
: + = 2 ,
.
+ . -
+ . -

+ ,

(
).

11 : 3 11 .
, 11 ,
, ,
43. -
, ,
.
: 2 . -
. ,
.
, -
, .
2
- 2 .
, .
-
.
385

, -
. , -
,
, , .

-
, , , -
, ,
. -
+ . ,
, -
. ,
, -
. -
. -
.
. , -
10 , -
, .

,
, . -

, -
.
, .
, -
,
.
. -
( ), -
( ,
), .
, .
. ,
386

-
, .
, -
: -
, . ,
-
.
(, -
12); , 12 ,
.
, ,
.
. -
.
-
. -
,
, -
,
-
. , -
, -
. -
, .
, -
,

.

,
-
. ,
: , , , -
. ,
, ,
387

- -
,
.
-
. -
; , ,
, -
. n -
n- , , n + 1 ,
. ,
, ,
. . , -

( ) .
:
(), (), -
() . .
. , , . . -
. , -
-
: ,
?
,
, .
,
. 1893 . -
:
.
5, , -
, , -
. ,
, -
, 4 .
,
, , -
388

, , , -
, . 9 4.
,
: -
, ; -
, 1 .
, , -
. -
, , -
.
, -
. , -
,

-. , ,
, , -
, . ,
, ,
.
,
,
-
, -
,
.


,
. . -
- , -
-
.
-
,
,
389

.
. -
? , -
.
, . -
-
, -
.
:

,
. -
, , , -
, -
. :
-
, ? -
,
, . ,
.
, .
, -
, -
. ,
: .
-
, ,
(. 8).
XVIII, XIX XX . -
.
, XXI . 1930- .
.
.
-
.
390

, -
-
.
,
. -
,
XVIII . - , -
, . -
, -
, . 1783 . -
.
, , -
-
.
. -

,
: , .
, , -
, .
,
, -
.

: , , ,
. . , -
.
:
. -
. -
,
.
-
: -
.
391

.
-
: , . -
. ( -
),
( -
). -

(:
).
, (
?) ,
, .
? -
-
: -
. , -
, -
: . ,
-

. , .
, ,
, , -
.

, ,
, .
? .
1924 ., , ,
, -
( )
. -
,
1, 2 3.
392

-
.
-
( ). 1961 .
,
.
-
: -
.
,
, -
,
. ,
1995 .
, ,
-
. -
, -
,
, . -
: -
. ,
, . -
,
, , ,
.
-
, ,
-
. , -
. ,
, -
, -
, , -
. ,
393


, -
. -
, . -
.
16
?

, .
,
-
44. , ,
, : ,
, .
, --
2001, ,
, : -
. -
(Proles of the Future), 1962 .,
:
1970 . ;
1990 . ;
1990 . ;
2000 . .

. , ,
:
1980 . ( , -
, );
1970 . - ( ,
);
1990 . (
).
396

, 2000 . -
, ,
(
). -
, , - -
.
,
,
- , 2030 .
, -
-
- . -
- , ,
, -
.
23 -
, 1900 .
, , -
, . -
:
, .
, -
: -
.
,
,
, . -
, -
. ,
, , - -
. , P / NP-
-
-
, .
-, ,
? 397

, XXI . - -
, --
,

. , P / NP-
, - XXII . -
, - ,
, P NP.
, , -
, .
: , -
,
. , -
? -
. , ,
50 ,
. -
, - -
,
, -
-
. -
, , -
. ,
, -
.

. , -
, -
; -
. -
,
, -
: ,
, .
398

:
-
, , ,
, .
, -
, ,
.
, -
.
.
: -
-
, .
,
, ,
, , , -
, , ,
. ,
,
.
-
. ,

( ).

. -
.

. ,
. -,
, . , -
, , ,
, -
. -
,
? 399

, , .

, -
(-);
, -
; , , , -
;

.
-
, . -
,
, -
. -
-
, -
.
, -
. -
-
. -
, ,
, , -
, , -
.
-
, -
-
.
, ,
,
,
- . -
, -
. ,
400

, . ,
, ,
. , -
, -
. -
,
- , -
, . (-
, , ,
, .) -
. , -
, ,
, ,
. -
,
. - -
, ,
; -
, -
. ,
, , ,
, . -
, , ,
.
, , -
-
, . -
, ,
, ,
- .
-
, .
, -
,
. -
? 401

,
, -
. :
, -
, .
,
, -
.
,
. ,
.
17

-
,
( ) .
-
. -
, -
. , -
,
. , -
, -
. :
, -
. , , ,
.
,
( ,
), 12 ,
.
,
. ,
,
. -
:
404

, , -

.


n n!

n (n 1) (n 2) 3 2 1.

n -
. , , 26 ,

26! = 403 291 461 126 605 635 584 000 000

. , 1876
1885 ., ,

4! + 1 = 24 + 1 = 25 = 52,
5! + 1 = 120 + 1 = 121 = 112,
7! + 1 = 5040 + 1 = 5041 = 712

.
, -
, , . -
- -
1913 . 2000 .
,
1 .


,
(. . ,
, , ). -
:
405

6 = 1 + 2 + 3,
28 = 1 + 2 + 4 + 7 + 14.

, 2n 1 ,
2 (2n 1) . -
n 1

n = 2, 3.
, 47 ,
243 112 609 1 ( ,
). ,
, -
,
. -
, , -
.
.
10300, -
108,
104; ,
75
12 .


. , 2.
, 3 1. -
. ?
, 12.
:

12 6 3 10 5 16 8 4 2 1,

4 2 1 4 2 1
. ,
, -
. ,
1937 .,
406

: 3n + 1, , -
, , ,
.
, , -
. , 27, -
9232,
111 1. -
5,764
1018. , ,
4 2 1, 35 400 . -
, -
, ,
, . -
, n -
n0,84 1. -
, , .



,
.
( ) , -
. -
1719 . .
240, 117 4; 267, 244
125. -
, ,
.
, , . . -
,
. (
, -
-
. , .)
, -
407

. , ,
,
5, 7, 11, -
19. ,
.
.
672, 153 104 -
, . 2004 .
, -
. -
, -
, .
-
271, 106 103; 101,
266 255; 183, 312 323; -
( -
) 374, 300, 278 272.


,
. -
1967 . .
1998 . . , n -
-
, . -
, -
, . . -
1 / n ? ,
. ,
;
n = 4, 5, 6 7.


, ,
(.
408

. 48). ,
, . -
, ; ,
(
, , , ).
-
,
. 2011 .
, n
1,428n .

. 48.

1 1 1 1 1
Hn = 1 + + + + + ... + .
2 3 4 5 n

, , , -
. :
n , Hn logn + .
409

,
0,5772156649. 1734 ., -
1790 . ,
.
,
( e);
,
, -
, . 3
, , e : -
- -
. :
. , -
, , -
. = p / q p q, q -
10242 080.
-
-
.
. ,
, !


7 ,
,
. -
, -
d,
, , -
. ,
a + b d , a b ,
d 4k + 1, , ,
2, d .
d , , -
:
410

1, 2, 3, 7, 11, 19, 43, 67 163. -


,
. 1934 .
,
.
1952 . , -
, . 1967 .
, ,
, . .
.
.
, d , . -
-
d. 50 2, 3, 5, 6, 7, 11, 13, 14, 17,
19, 21, 22, 23, 29, 31, 33, 37, 38, 41, 43, 46, 47.
.
, -
d,
-
. , -
, ,
d, ,
. ,
, .


, , -
-
, :
, -
, -
.
, , , ,
. -
-
411

. 30
, -
, , . , ,
100 000 , -

, . ,
100 000 -
, , -
,
, . -
.

, -
, -
. .
-
-, 1984 .
, - -
.
1986 . ,
, -
. -
.
. -
,
. -
.
, , . -
, .
,
,
. , -
90
. ,
90 . .
412

,
-
. ,
, ,
, . -
, -
. -
: . -
( ),
. ,
, -
. -
, 10 000
. , -
, . -
104 ,
.
, -
, -
, (. . 49).

. 49.
413



. -
10 000 , . -
,
. -

? :
,
. , , ,
. ?

.
, -
,
, -
-
104- .
? -
? . -
. ,

: http://mathworld.wolfram.com / HadamardMatrix.html

. 50. 2, 4, 8, 12, 16, 20, 24 28


414

, , , -
,
.


, , -
,
, -
, . . 50
2, 4, 8, 12, 16, 20, 24 28,
0 1 . -
-
, .
( , ,
, -
1, 0.)
,
n = 2 n, 4. 1933 . -
, n, -
4 2a(pb + 1), p .
, 4, 92, 116,
156, 172, 184, 188, 232, 236, 260, 268 ,
n. , -
, 4. 1985 . .
268. , -
, .
2004 . - -
428, n,
, 668.


xa +yb = zc, a, b c -
, . -
,
(. 7),
415

(. 6). a, b c , -
. ,
2, , -
, , -
. -
, . -
, s = 1 / a + 1 / b + 1 / c 1.
:

1 + 23 = 32,
25 + 72 = 34,
73 + 132 = 29,
27 + 173 = 712,
35 + 114 = 1222,
177 + 76 2713 = 210639282,
14143 + 22134592 = 657,
92623 + 153122832 = 1137,
438 + 96223 = 300429072,
338 + 1590342 = 156133.

, 1 = 1a
a a = 7 . -
, s
.
1997 .
: , c = 3, a b -
3. .
, , -
, .

ABC
1983 . , -
-
: . , -
a + b = c.
416

, .
,
, .
, a = c b. , -
. , , a, b c -
, . -

. ,
-

-
. ABC, -
.
-
.
,
(. 6).
?
1851 . , -
3 .
-

a(x) + b(x) = c(x)

. ,
.
-
: , -
, -
, .

. , -
. -
.
417

a + b = c, a, b c .
a, b c , -
abc. ,
, . 1985 . -
-
,
. , ABC

45. - ABC,
, -
,
. -
:
.
, ABC
, . 1993 .
, ABC ,
.
ABC
.
, -
, : -
. .
1991 . ,
ABC, , -
. -
, . -
-
, y2 = x5 x, ABC. , -
ABC, ,
, ,
. ,
-
. -
46.

. , -
-
1. -
, i 2 , x2 + 2 = 0.
. , -
-
.
, i 2 / 3
9x2 + 2 = 0.
. -
,
.
. ,
.
. ,

, .
: 2, 5, 8, 11, 14 3.
. ,
, , -
1.
. , -
, .

2012 .
. ,
, .
. , -
, .
. , .
, .
420

. , -
, , -
.
(). : ,

. : ,

.
. , -
.
(). -
, . -
, -
.
(). -
, . -
, -
.
. -
.
, -
,
(. . 17, 19).
. .
. , -

, :
, -
.
. ,
, , . -
: = 3,1415926535897932385
-. ,
.

421

1 1 1 1 1 1 1
z ( s) = + + + + + + + ...,
1s 2 s 3s 4 s 5s 6 s 7 s

, s .
s
, -
.
. ,
. ,
.
. ,
.
(). , -
-
, .
. ,
.
.
, -

( ).
. ,
12 (. . 38).
. , . -
,
, -
(. . 10).
.
, -
-
.
, -
.
. ,
, ,
422


, . -

.
. .
. -
. - 0
n
n + 1, -
.
. , , -
, -
.
.
. ,
, . .
p / q, p q q 0. -
2 .
.
:
, , -

,
.
.
.
. . -
, 7 7 7 = 49, 72.
. ax2 + bx + c = 0,
x , a, b, c .
.
,
( ) .
- . ,
.
423

E. , -
n n- -
.
P. , -
.
-P. P.
NP. ,
( )
P.
. -
-
.
.
, , -
, .
. -
,
.
. a + bi, i -
1, a b .
. ,

.
. , -
. , 9
.
. , -
k = 1 (. . 7 . 33).
. , 6x3 5x2 + 4x 7,
6, 5, 4, 7, -
x.
. , -
.
. ,
cos A = a / c . 51.
424

. 51. (a / c), (b / c) (b / a) A

.
. , -
,
.
, .

.
. , . ,
7 7 7 7 = 343. 73.
. ax3 + bx2 +
+ cx + d = 0, x , a, b, c, d .
L- . - .
. x ( log x)
, e (= 2,71828),
x. , elog x = x.
x dt
. Li ( x ) = 0 .
log t
. -.
. ,
, -
. -
, , -
,
.
,
, .
425

. -.
. , -
.
. -
; , -
.
. ,
.
. , 6x35x2 +
+ 4x 7, x -
.
. () . ,
.
. , -
, ,
, .
. .
. 1, 2, 3
. ,
-
, -
, -
. -
: .
. -
, ,
, .
. , -
.
. -
, -
.
. ,
-
.
426

NP- . NP-,
P,
NP
P.
(). f , x f,
f (x) = 0.
. -
,
-.
. A, -
v Av.
: A(v + w) = Av + Aw A (av) = aA(v)
a.
.
.
. ,
.
. a b a / b.
. ,
-
.
. ,
.
.
.
. .
. a, b, c,
a2 + b2 = c2. , a = 3, b = 4, c = 5. -
.
. , -
,
(. . 12).
. ,
, -
. : .
427

. , , -
x. x7 7.
. , -
. , -
, ,
, .
. ,
.
. .
, 1, 2, 4, 8, 16 .
. ,
0,57721 (. . 41).
.
,
--
( , ).
. , -
.
. ,
-
, .
, -
.
. ,
, (.
. 4).
. , -
; , -
-
. , 90
.
. ,
: -
. -
.
428

. , 1,
-
. 2, 3, 5,
7, 11, 13.
.
.
. .
. ,
.
, 60 22 3 5.
. , -
. ,
2, ,
( -
) 3.
. -
, . -
,
-
,
(. . 25).
. p / q,
p q q 0. : 22 / 7.
. : , -
,
(. . 26). :
,
, .
.
, .
. .
. ,
12 -
(. . 15).
429

. ,
.
() . ,
: ,
, ,
.
. ,
. , -
90.
. , - -
: ,
.
. ,
sin A = b / c (. . 51).
. ,
. ( ),
.
. , -
. -
,
, -
.
. , -
.
. , -
.
. , ,
. , 1 + 2x + 3x2 +
+ 4x3 +
,
, .
. , -
. , 3 3 3 3 3 =
= 81, 34.
430

.
. , 6x35x2 + 4x 7
3.
. , -

. , ,
, .
. ,
tg A = b / a (. . 51).
. ,
, -
.
. .
. ,
(. . 12).
. ,

. : e.
. : -
,

.
. -
.
. ,
, .
. , -
.
. -
, .
. ,
,
.
. ,
.
431

. , -


.
. f, x
f (x). , f (x) = log x, f -
. x -
( -
z). x f (x)
( , -
).
. , , -
.
. 3, 2, 1, 0, 1, 2, 3
. : -
. -
: -
.
. , .
. , k .
, .
. , . . ,
.
. F E + V, F
, E , V
. g 2 2g
.
. ,

.
. ,
y2 = ax3 + bx2 + cx + d; a, b, c, d
(. . 27).
. ,
-
432

. , f (z) = f (z + u) =
= f (z + v), v u,
(. . 30).

1

:

1. -. -
-
? 1963 .
, .
2. . ,
-
. 1931 .: -
.
3. . -
,
-
? 1901 . , .
4. .
-
, . -
, -
, .
5. .
.
1950- ., .
6. . -
,
.
1933 .
7. . , -
-
. 1934 .
.
8. . , -
- . . 9.
9. .
(
) . .
10. .
, ,
434

-
.
1970 .
11.
.
. .
12. .
. .
13.
. , -
-
.
.
14. . -
-
. 1959 .
15. .
-
. , .
.
16. . -
?
-
? -
.
17. .

,
? , . .
, -
.
18. .
.
, (. -
5).
19. . -
,
.
, -
?
1957 . .
20. .
,
-
. ( ).
435

21.
. -
, -
. ,
.
.
22. .
.
1900 .
23. .
.
, ,
.

2
:
n
, .
r, , -
r, 1 n, (log n)2.
- , r,
n, .
n r, .
a 1
, (x + a)n -
xn + a n xr 1.
, .
.

3
, , ,
-
, . 1947 . .
, A, ,
n
. , -
A, , -
1,306.
,
-
436

. , , -
, :
http://mathworld.wolfram.com / PrimeFormulas.html;
http://en.wikipedia.org / wiki / Formula_for_primes.

4
n , n 3 , n 5, n 3
2. , n 3 = p + q, n =
= p + q + 3.

5
-
.
- , ,
, . -
,
-
; 0,00001 -
40 .

6

-
. 1990 .
,
, ,
1050.

7
,
,
, , -

(. . 52).
.
, ,
. .:
http://www.geom.uiuc.edu / ~huberty / math5337 / groupe /
quadratrix.html.
. 52. ( )

8
. -
, -
. ,
, 1 / 2
(. . 53). -
: y = 1 / 2. ( x -
y.) y = 1 / 2, x2 + y2 = 1
3 3
x2 + 1/4 = 1. x2 = 3/4, x = - . -
2 2
,
3 1 3 1
, . . 53
, -
2 2 2 2
.
438

9
, , ,
(. .

). , -
, , -
.
, .
, -
.

10
: -
-
15-. , 2 / 5 1 / 3 = 1 / 15.
.
, , , -
( )
. , ,
1, .

11
, -
. x2 1 = (x + 1)
(x 1), , ,
x = 1 x = 1.
x2 = xx: , -
. , -
x - x (x 1),
x . , -
, -
.

12
n = 9
x8 + x7 + x6 + x5 + x4 + x3 + x2 + x + 1.
:
(x2 + x + 1) (x6 + x3 + 1).
439

, , -
,
2. 6
2.

13
, 17- ,

1
-1 + 17 + 34 - 2 17 +
16

+ 68 + 12 17 -16 34 + 2 17 - 2(1 - 17)( 34 - 2 17) .

,
.
.
1803 ., . 1893 . -
. . 54 AOP0
BOC . OJ = 1/4 OB, OJE = 1/4 OJP0.
F, , EJF 45.
FP0; OB K.
K E; AP0
G H. AP0,
HP3 GP5. P0, P3, P5
, 17-.
.

. 54. 17-
440

14
. 257--
1832 . -
65 537-. -
, ,
.

15
:

1
3+
1
7+
1
15 +
1
1+
292 + ...

, .

16
- ,
, , -
.
,
.

17
Nature
, , 100 ,

.

18
F
( , ),
E , V . , -

,
,
.
, .
441

,
, E 3F / 2 ,
, 2E / 3 F. ,
F + V E = 2, 2E / 3 + V E 2. ,
12 + 2E 6V.
Vm m . V = V6 +
+ V7 + V8 +

2E = 6V6 + 7V7 + 8V6 +

, :

12 + 6V6 + 7V7 + 8V8 + 6V6 + 6V7 + 6V8 + ,

12 + V7 + 2V8 + 0,
.

19
,
. -
.

20
,
, ,
. -
/ ,
. -

, .

21
,
. .

; .
442

22
,
. 55. , -
, , -

. (
, , .)
,
, . ,
, -
, , .
,
, (. . 55).

. 55. .
(),
()

23
:

dx
1- x 2
= arcsin x ,

(arcsin sin1) ,
. , y = sin x, x = arcsin y.

24
, k .

443

dx
(1 - x )(1 - k2 x 2 )
2
.

, , -
sn. k.
, sin arcsin,
.

25
p-

= cos2 / p + i sin2 / p,

2, 3, p 1. -
, , -
-
(. . 56 ). -
a, b, c,
A sin A = a / c, cos A = b / c.

. 56. ().
()

c = 1 -
, . 56 , , -
c a,
444

cos A + i sin A.
, A B

(cos A + i sin A) (cos B + i sin B) = cos (A + B) + i sin (A + B),

(cos A + i sin A)n = (cos nA + i sin nA)

n.

p = (cos 2 / p + i sin 2 / p)p = cos 2 + i sin 2 = 1

1, , 2, 3, , p 1 p-
. , p = 1 , -
, -
.

26
.

N(a + b 15 ) = a2 15b2,

N(xy) = N(x)N(y).

N(2) = 4N(5) = 25N(5 + 15 ) = 10N(5 15 ) = 10.


2 5 (
). a2 15b2 = 2 a2 15b2 = 5 -
. ,
.
445

27
, . ,

-
. -
- .

28
.

29
, 1 / log t 2 x,
0 x.
t = 0, log t . -
Li(x),
Li(x).

30

p(1 - s)
z (1 - s) = 21-s p- s sin G( s)z ( s),
2

(s) , --
s.
, s 1.

31

1 1 1
P( x ) = p( x ) + p( x 1/2 ) + p( x 1/3 ) + p( x 1/4 ) + ... .
2 3 4

,
. (x).
-
:
dt
P( x ) = Li( x ) - Li( x r ) +
r
x t(t -1)log t
2

, () 0,
.
446

32
, x + x :

( x + x )/ x = 1 + 1/ x .

x x , 1 / x 0, -
1. x -
x. , x 1 , x
1 .

33
n, -

1 1 1
1 + + + ... + - log n.
2 3 n
34
-
(x, y, z, w), , x2 + y2 + z2 + w2 = 1.
-
.
.
( ,
) , . 57 -
. , ,
-
.
. , -

. - -
, -
.
.

. -
( ),
. -
.
447

. 57. :
;
;
,
.

35
,
a + b,
, -
ab, . , ,
, -
,
.

36
. ,
, 1;
, 1.
1, , -
1, .
, -
.

37
, n!

2pn (n / e) .
n

38

448

2 2 2 2
2 2
m + n - mn (m2 - n2 )2 = m - 2mn - n
2
2
m2 + n2 m2 + 2mn - n2
2 2
+ mn (m - n ) =
2 2 2 ,
2 2

m, n . d
mn (m2 n2), x m2 + n2 / 2. m = 5, n = 4
, mn (m2 n2) = 720. , 720 = 5 122. -
x 12, .

39
x n, x x + n , -
x3 n2x. , -
y2 = x3 n2x . , y
, x = n, . . x 2x -
, , 2 .
, x y -
y 0, a = (x2 n2) / y, b = 2nx / y c = (x2 + n2) / y
a2 + b2 = c2 ab / 2 = n.

40
:
Np
C (log r ) ,
r

p x p

r , C , ,
1 x,
.

41
, -
,
.

42
, b . , ,
-
.
449

43
. ,

, . -
, 10 -
. , . ,
. . ,
. , , ,
. .
- , .

44
, . -
,
. -
, : -
, . -
, . -
, , ,
. -
, . , ,
, .

45
ABC : > 0 -
k>0, , a, b c -
, 1, a + b = c,
c kP1+, P
abc.

46
2012 . , -
ABC
.
500- ,
.

434 , 343
, 163 , 120, 121, 124
, 48, 49
, 30, 237, 414 123, 124
, 48, 50, 51 173, 210, 226,
230, 238, 247, 312314, 408
46, 48, 49 67,
419
179, 184, 189, 197, 243 , 220, 222,
/434
21,
23, 80, 87, 170, 360, 374, 376, 217, 220
389, 409, 419 , 253, 347, 392
368, 391

370, 374376, 378, 388, 419 , 249
183, , 410
184, 189, 243, 409, 419 , 94
183, 184, 169
243, 419, 421 , 404
41 190
E- 297 , 251
NP- 299302, 233
306, 426 , 360, 363, 364
P- 48, 294, 297, -
298, 300, 303, 304, 423, 426 351, 353, 359, 361,
190, 292 364, 366, 397
-P 295 , 263
302 263
298 , . . 298
243, 294, 297 , 49
- 351 , 331
-, -
351 327, 341, 347, 370, /
419
237, 243, 247 , 173
451

, 64 , 13, 16,
, 94 4345, 47, 51, 78, 8290, 143,
, 206 163, 181183, 229, 259, 268,
, 202 280, 362, 438, 439
, 365 , 47, 302, 396, 433
404, 417 , 144
, 69 -, 341, 411
, 359 22, 72, 80, 101, 161, 162,
, 68 193, 256258, 277280, 371,
, 366 426, 434
277, 278, 280,
95 425
-, 215 256, 277
101, 256,
257, 279
425
, 340
375, 427
, 190
277, 278, 425
145
, 319
64
, 9, 25, 396, 435
, 90, 187
252
216
337
, 266 280,
, 154 283, 284, 286
, 229 , 340
, 196 , 407
, 339 , 345
, 407 , 404
- 224 , 54, 55
, 64 37, 39, 5458,
313, 323 63, 6568
, 64 214
, 173 263, 274, 377, 380, 381,
385389, 420, 423

267, 270, 420


23, 200, 392 143, 281, 322, 341,
305 345, 426
304, 305 406
, 281 , 245
, 99 , 46, 157, 417
, 222 , 67, 215
452

67
, 98, 99 20, 23, 208, 212, 307, 308, 322,
325, 389391, 421, 434, 435
, 57
, 202
, 251, 337, 340
, 415 27, 41, 42, 51, 67, 7377,
, 250 129, 159, 179, 256, 277, 355,
, 188, 243 371, 372, 405, 415, 416, 425,
- 243 427, 428
, - 65, 66 42, 46, 55, 68, 80, 85, 137,
84, 166, 148, 182, 187, 231233, 242,
193, 227, 233, 338, 384, 423 404, 421, 423, 424, 443, 444
, 55, 79, 371
, -
237 , 356
, - 307, 390, , 181
391 , 154
, 244, 392 154, 442
, - 209
, 248, 249
330
, 99, 100 n 210, 211, 216
, 356
- 228, 233237, 102, 103, 105, 108
241243, 245, 249, 251, 254, 297, 298, 306
363, 409, 420, 424, 433 25, 253, 256,
23, 24, 283, 289, 292, 294, 301, 307,
421, 425, 430 308, 314316, 322, 328, 347,
158, 171, 176178, 292, 353, 359, 397
351, 352, 355, 416 310
158, 159, 319
161, 167, 168, 171, 173, 178, , 218
302, 353, 360, 366, 414, 417, , 266
421, 433, 434 , 28, 275
, 65
L- 241, 363,
366, 424
, 181, 229, 188, 189
241, 242, 363, 364, 366, 424 330, 331, 333
453

216, 251, 321, 323, 338, 131, 132,


344, 425 134, 136, 139, 411
216, 224, 319, 81, 84, 87,
338 88, 370, 374, 422
261, 263, 266, 267, 271, 71, 72, 75, 76,
377, 379, 386, 420 90, 91, 93, 396, 436
377, 379, 386, 333, 335,
434 336, 339
259 25, 203,
259, 260, 263, 328, 336, 344, 346, 349, 367,
264, 268, 272, 381, 386, 388 409
106, 340
107, 180, 422 , 105107, 109, 440
162, 163, 232, 422, 424, , 109 113, 116,
442, 445 117, 441
91, 422, 111
433 , 128132, 134,
20, 92, 146, 227, 422, 138, 140, 141, 144, 203, 205,
434, 435 206, 207
20, 146, 127, 134, 139,
147, 227, 312, 374 140, 143, 145, 291, 434
162, 163, 227 , 251
, 395, 396
, 208
, 64
, . 190 377, 387389, 391,
-, 345 392, 423
,

405
406 , 323, 433, 434
, 64 , 366
, 218 8386, 159,
, 392 163, 166, 182, 183, 227, 233,
46 236, 260, 339, 374, 376, 378,
, 305 419, 423, 430, 432
, 362, 365 164, 191,
, 169 227, 228, 235, 238, 245, 254,
, 392 363, 364, 423
, 48 , 245
, 408
409 407
454

352, 354, , - 390


355, 357, 359, 423 307, 390, 391
, 202 , 221, 222
- 433 , 246
107109, 116, 180, , 391
190, 202, 254, 423, 424 , - 163, 181,
, 205 228
, 247 , 227
, 198, 199, 366 , 247, 249
, 411 , 48, 49, 410
, - 164 , 92
238 , . 148
, 48, 410 , 410
, 433 , 260, 264
, . 356 250
, 239 , 56, 61, 64, 69
125, 126, , 183, 187, 191,
276, 279283, 426, 427 416
159, 166, , 339
168, 171, 191, 194, 195, 200, , 258, 259, 261, 263
362, 365 64
50, 51
133,
140 , 148
c, 144
434 , 329, 331, 338, 339
85, 90, , 145
167, 424 , 417
, 303 347
, . 298 349, 397
, 248
, 187190 25, 253, 256, 287290, 292,
309, 315, 325, 347, 367, 368
413, 414
, 143, 158, , 101, 260
209, 241 101, 260262, 267
, 316 192
, 91 , 415, 416
, 181183, 187, 189 , 415
, 251 405
455

, 46
46, 243
, 343
, 345, 346, 435 203, 276, 281, 329, 339, 426
, 324 , 417
, 190 407
-, 211 --, 66,
, 170 248
212 , 16
203
367, 370, 373, 375, 376, 378, , - 65
379, 388, 419, 423
45, 362
191, 406
193195, 198 , 334
, 220 , 408
, 217 161
, 251 , 11, 256,
, 157, 159, 168, 171, 284290
172, 360 , 331
157, 158, 171, , 100
173, 353, 360, 361, 417 80, 158, 265,
-, 417 415, 426
410412 160162,
, 217 167, 168, 171, 172
, 222 158161, 168,
177, 179, 181, 355, 406, 416

, 249
307, 400
308, 310317, 322, 323, 325, , , 94
367, 397 , 246, 247, 251
, 345 310, 427
, 89, 204, 47, 294,
216, 221, 319, 322, 390 295, 299, 300, 303306
, 338 , 190
345 , 46, 49, 405
, 238 P/NP 291, 294, 302, 306,
, 20, 200, 203, 207, 307, 396, 397
208, 211, 216, 227, 307, 310, 25,
319, 337 105, 112, 126
456

3739, 57, 71, 405 , 65


205 -, 281
, 3032, 168, 191, 276, 281284, 287,
211213, 215, 217, 220, 255, 288, 427
258, 261, 263, 265268, , 134, 148
272275, 279, 377, 379, 381, , 221
387, 397 , 46
11, 118, 255,
267, 274, 275, 280, 281,
283285, 288, 291, 367 , . 414
, 48
, 340
, 46 , 66, 245, 249
, 32, 404 -, 360,
, 65, 66 362364, 366
168, 173, , 190
360, 364 , 238, 246, 251
428 - 244
, 332, 333 , - 197
, 407
65 102104, 108, 110,
116, 421, 440
134, 136, 140, 144 , 102
131, 138, 139,
143, 144, 150 340, 342
134, 136140, 143, 12, 59, 133, 135, 143,
144, 148151 338340, 344, 345, 411, 429
, 197, 198 339
, 50 338340, 344,
346, 422
51 , 217, 218
, 64 , 195197, 200, 202
, 228, 233, 235, 153, 283, 287, 316,
237, 238, 244, 281, 445 322, 323, 376, 429,
11, 46, 6466, 225, 435
228, 236, 238240, 242244, , 15, 196
246254, 396, 397, 433, 435 406
- 242, 244 , 144
281 , 249
, 115 247, 249
457

, 331
340, 341, 343 101, 103, 104, 113,
, 214 118, 125, 150, 154, 159, 165,
, 407 172, 173, 212215, 217, 255,
20, 208, 210, 256, 258266, 268, 269, 272,
220224, 307, 308, 320, 333, 274276, 278, 279, 282, 283,
335, 421 287, 288, 347, 360, 374, 377,
37, 38, 43, 44, 46, 379381, 385, 386, 389, 391,
56, 429 421, 423, 426, 430, 431, 434
323, 334, 344 , 145
253, 396, 397, 91, 93,
433 409, 430
327, 328, 265,
341344, 429 266, 274, 280
, 307310 203, 204, 208211,
, 247, 249 213, 215, 217, 218, 311, 373, 445
, 275 380382, 386389,
430, 431
335 272, 274
, 216 22, 91, 160, 161,
144 164, 193, 423, 429, 430, 443
347 275
319 313, 323
, 145
406
- 414 , 245, 302
, 190
, 157, 417
, 247 , 11, 1619, 26, 191,
, 195197, 199 198202, 366
, 221
195197, 199, 200, 202 , 124, 440
, 352, 357, 359 , 249
, 66, 67 , 359
, 201, 202 414, 415
, 253
392
, 181 , 157, 173, 201,
, 279, 280, 285 360, 417
, 337, 340 , 163, 164
458

, 337, 340 406


, 229 , 218
, 151, 152 , 410
414, , 118, 119
415 , 148, 150152, 154,
, 16, 175, 176, 178 155, 441
() 298
1619, 25, 173, - 148
175, 177, 179, 181, 182, 187, , 112115
189191, 194, 197201, 250, , 343
290, 291, 353, 415 , 392
45 367
, 335, 341 25, 367371, 377,
, 224 378, 382, 384, 387392, 397,
, 325 423
353 ,
417
328, 334 , 222
, 252 217,
252, 256, 218
287, 288, 290 341,
, 199, 201 343, 346
, 339
, 238
, 47 145
, 194, 197 , 233, 235, 242
, 275 , 217
, 408 25, 105,
112, 126
249
, 249 71, 9095, 229, 230,
, 247 234, 238, 248, 384, 409, 420,
, 410 422, 430, 440
, 118121 66
, 406
, 414
251 , 50
, 359 , 366
, 56, 61, 64, 69, 242, 246 , . 298
, 359 , 292
459

, 64 331334, 337, 341,


64, 66 342, 345
, 365, 417
, 194
, 54, 55, 78, 92, 163, 159,
169, 180, 209, 231, 232, 309, 166168, 171, 191, 193195,
310, 355, 405, 406, 409 197, 200, 202, 357, 360,
- 232, 233 362366, 431
239, 408, 409, 164,
427, 446 165, 167, 191, 193, 431
103, 259 , 46
309, 315, 316, 325 , . . 298
103, 108, 110, - 244
125, 259, 406 53
263, 431 53, 54, 61, 69
, 255, 276, 281, , 238
331, 426 , 91, 92
( 251
) , 417
329, 336339, 341, 343, 346, 320322
431 , 65

340
73, 216, , 163
249, 327, 328, 333, 340, 341, , 115
344, 345, 347, 349, 419, 429 345
341 25, 345,
327, 328, 342, 343, 347349
419
342
341, 342, 345 S
341, 344
333, 334, 340, 341, 342 SAT,
333, 334, 340, 341, 342 ) 303

.
. , .
.
.

24.10.2014. 6090/16.
1. .
29 . . 5000 . .

-
123060, .
. , . 19, 2
. (495) 980-5354
www.nonction.ru


0+
( 436- 29.12.2010 .)

Вам также может понравиться