Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
TRN TH THY H
IT
BI GING
PT
IN T S
H NI 10.2013
LI NI U
IT
thng dng. Bi ging gm 4 chng, trc v sau mi chng u c phn gii thiu v
phn tm tt gip ngi hc d nm bt kin thc. Ngoi ra bi ging cn c cc cu hi
n tp ngi hc kim tra mc nm kin thc sau khi hc mi chng. Trn c s cc
kin thc cn bn, bi ging c gng tip cn cc vn hin i, ng thi lin h vi
thc t k thut.
PT
Bi ging gm c 4 chng v 1 ph lc c b cc nh sau:
Chng 1: Hm Boole v cng logic.
Chng 2: Mch logic t hp.
Chng 3: Mch logic tun t.
Chng 4: B nh bn dn.
Ph lc: Gii thiu mt s h m thng dng
Do thi gian c hn nn bi ging ny khng trnh khi thiu st, rt mong bn c gp
. Cc kin xin gi v B mn K thut in t - Khoa K thut in t 1- Hc vin Cng
ngh Bu chnh vin thng.
Xin trn trng cm n!
Tc gi.
i
THUT NG VIT TT
ANSI American National Standards Vin tiu chun Quc gia Hoa k
Institude
Bus Mt s ng dy dn mc song song dng cho vic truyn cc tn hiu a ch, d liu
v iu khin
CAS
CLR
CMOS
IT
Column Address Select
Clear
Xa
Crumb 2 bit
Deckle 10 bit
Dynner 32 bit
ii
EEPROM Electrically Erasable ROM ROM lp trnh c v xa c bng in
Latch B cht
LED
LSB
Maxterm
IT
Light Emitting Diode
Tha s ln nht
it pht quang
MOSFET Metal Oxide Semiconductor FET FET c cc ca cch ly bng lp ooxxit kim
loi
Nibble 4 bit
PRE Preset Ti lp
iii
RAM Random Access Memory B nh truy cp ngu nhin
IT
PT
iv
MC LC
LI NI U ................................................................................................................................................. i
THUT NG VIT TT .............................................................................................................................. ii
MC LC ...................................................................................................................................................... v
CHNG 1. HM BOOLE V CNG LOGIC .......................................................................................... 1
GII THIU CHUNG ................................................................................................................................ 1
1.1 I S BOOLE ................................................................................................................................... 1
1.1.1. Cc nh l c bn.......................................................................................................................... 2
1.1.2 Cc nh lut c bn: ....................................................................................................................... 2
1.1.3. Ba quy tc v ng thc :................................................................................................................ 2
1.2 CC PHNG PHP BIU DIN HM BOOLE ............................................................................... 3
1.2.1 Bng trng thi................................................................................................................................ 3
IT
1.2.3 Phng php bng Cc n (bng Karnaugh hay phng php hnh hc.) ........................................ 6
v
2.2 PHN TCH MCH LOGIC T HP .................................................................................................34
2.3 THIT K MCH LOGIC T HP ....................................................................................................35
2.4. MCH M HO V GII M .........................................................................................................38
2.4.1 Mt s loi m nh phn thng dng ...............................................................................................38
2.4.2. Cc mch m ho: .........................................................................................................................40
2.4.3. Cc b gii m ............................................................................................................................44
2.4.4. Cc b bin m ............................................................................................................................54
2.5. B HP KNH V PHN KNH ....................................................................................................57
2.5.1 B hp knh (MUX-Multiplexer) ...................................................................................................57
2.5.2. B phn knh (Demultiplexer: DMUX) .........................................................................................60
2.5.3. Mt s ng dng ca b hp knh v phn knh ............................................................................62
2.6. MCH S HC. ................................................................................................................................64
2.6.1. Mch tng. ....................................................................................................................................64
2.6.2. Mch hiu. ....................................................................................................................................67
2.6.3. B cng, tr theo b 1 v b 2. ......................................................................................................69
2.7. MCH SO SNH. ..............................................................................................................................70
IT
2.7.1. B so snh.....................................................................................................................................70
2.8. MCH TO V KIM TRA CHN L. ............................................................................................73
2.8.1. M chn, l. ..................................................................................................................................73
4.8.2. Mch to v kim tra chn/l. ........................................................................................................73
PT
2.9. MCH TO M V GII M HAMMING .....................................................................................76
2.9.1. To m ..........................................................................................................................................76
2.9.2. Gii m .........................................................................................................................................79
2.10. N V S HC V LOGIC (ALU)................................................................................................80
TM TT .................................................................................................................................................83
CU HI N TP ....................................................................................................................................84
CHNG 3. MCH LOGIC TUN T......................................................................................................85
GII THIU. .............................................................................................................................................85
NI DUNG ...............................................................................................................................................85
3.1. KHI NIM CHUNG V M HNH TON HC .............................................................................85
3.1.1. Khi nim chung ...........................................................................................................................85
3.1.2. M hnh ton hc ..........................................................................................................................85
3.2. PHN T NH CA MCH TUN T ...........................................................................................86
3.2.1. Cc loi Trig ...............................................................................................................................86
3.2.2. u vo khng ng b ca trig. .................................................................................................95
3.2.3. Chuyn i gia cc loi trig. ......................................................................................................96
3.3. NG DNG CA TRIG TRONG MCH NH THI. ................................................................ 104
vi
3.3.1. Mch in ca IC 555.................................................................................................................. 104
3.3.2. Mt vi ng dng ca IC nh thi 555 ........................................................................................ 105
3.4. PHNG PHP M T MCH TUN T. ................................................................................... 108
3.4.1. Bng ........................................................................................................................................... 109
3.4.2. hnh trng thi........................................................................................................................ 110
3.5. PHN TCH MCH TUN T ....................................................................................................... 112
3.5.1. Cc bc phn tch mch tun t ................................................................................................. 112
3.5.2. Phn tch mch tun t ng b ................................................................................................... 113
3.7.3. Phn tch mch tun t khng ng b. ........................................................................................ 115
3.6. THIT K MCH TUN T........................................................................................................... 117
3.6.1. Cc bc thit k mch tun t ng b....................................................................................... 117
3.6.2. Cc bc thit k mch tun t khng ng b ............................................................................ 118
3.6.3. Thit k mch tun t t hnh trng thi. ................................................................................. 121
3.6.4. V d.......................................................................................................................................... 123
3.6.3. Thit k mch tun t t bng. ..................................................................................................... 128
IT
3.7. MT S V D KHC. ................................................................................................................... 131
3.7.1. Mch tun t ng b. ................................................................................................................. 131
3.7.2. Mch tun t khng ng b ....................................................................................................... 135
3.8. MT S MCH TUN T THNG DNG ................................................................................... 140
3.8.1. B m. ...................................................................................................................................... 140
PT
3.8.2. Thit k b m .......................................................................................................................... 159
3.8.3. Thit k b m t IC m .......................................................................................................... 166
3.8.4. B ghi dch (Shift Register) ......................................................................................................... 170
TM TT ............................................................................................................................................... 179
CU HI N TP CHNG 3 .............................................................................................................. 180
CHNG 4: B NH BN DN .............................................................................................................. 183
GII THIU ............................................................................................................................................ 183
4.1. KHI NIM CHUNG ....................................................................................................................... 183
4.1.1. Khi nim ................................................................................................................................... 183
4.1.2. Nhng c trng chnh ca b nh .............................................................................................. 183
4.1.3. Phn loi ..................................................................................................................................... 184
4.1.4. T chc ca b nh ..................................................................................................................... 185
4.2. B NH C NH - ROM............................................................................................................... 186
4.2.1. Cu trc chung ca ROM ............................................................................................................ 186
4.2.2. MROM ....................................................................................................................................... 192
4.2.3. PROM ........................................................................................................................................ 193
vii
4.3. B NH BN C NH ................................................................................................................. 194
4.3.1. EPROM (Erasable PROM) .......................................................................................................... 194
4.3.2. EEPROM (Electrically Erasable PROM) ..................................................................................... 195
4.4. RAM ................................................................................................................................................. 196
4.4.1. Cu trc khi ca RAM ............................................................................................................... 196
4.4.2. Cu to ca DRAM ..................................................................................................................... 198
4.4.3. SRAM ........................................................................................................................................ 199
4.5. A CNG SILICON- B NH FLASH ......................................................................................... 199
4.6. B NH CACHE ............................................................................................................................. 201
TM TT ............................................................................................................................................... 201
CU HI N TP .................................................................................................................................. 202
TI LIU THAM KHO ........................................................................................................................... 203
PH LC .................................................................................................................................................... 204
GII THIU V H M ...................................................................................................................... 204
A1. H thp phn .................................................................................................................................. 204
A2. H nh phn.................................................................................................................................... 204
IT
A3. Cc php tnh trong h nh phn..................................................................................................... 205
B. H 8 (bt phn) v h 16 (thp lc phn) ........................................................................................... 206
C. Chuyn i c s gia cc h m .................................................................................................... 207
C1. Chuyn i t h c s 10 sang cc h khc .................................................................................... 207
PT
C.2. i mt biu din trong h bt k sang h thp phn ....................................................................... 208
C.3. i cc s t h nh phn sang h c s 8 v 16 ............................................................................. 209
viii
CHNG 1. HM BOOLE V CNG LOGIC
IT
C th dng gin Venn trong l thuyt tp hp biu din 3 php ton logic trn.
Mt trng thi ca i tng no lun c th bin logic biu din n lun c gi tr 1
ngc l th nhn gi tr 0. Ta nhn c trong tp hp ny hai hng s 0 v 1.
PT
A
1
mt iu kin s kin c th pht sinh. iu kin ch c th c hoc khng. Hm s
biu th bn thn s kin c pht sinh hay khng pht sinh.
1.1.1. Cc nh l c bn.
V trong i s logic ch c th c hai hng s 0 v 1 nn cc bin logic cng ch ly
mt trong hai gi tr . Do , xut hin cc nh l c bn sau:
3 B A.A 0 A A 1
5 Hp th A + A.B = A A.(A + B) = A
6 Hon nguyn
AA
7 nh l
DeMorgan
IT
A.B.C... A B C... A B C ... A.B.C...
2
1.1.3.2. Quy tc tm o ca hm s:
Php o ca hm s c thc hin bng cch i du nhn thnh du cng v ngc
li; i 0 thnh 1 v ngc li; i bin nguyn thnh bin o v ngc li. Ngoi ra, nhng
du o no ca hm nhiu bin vn phi gi nguyn, v tun th theo quy tc i nhn
trc, cng sau .
Bng trng thi lit k gi tr (trng thi) mi bin theo tng ct v gi tr hm theo
mt ct ring (thng l bn phi bng). Bng trng thi cn c gi l bng s tht hay
PT
bng chn l.
i vi hm n bin s c 2n t hp c lp. Cc t hp ny c k hiu bng ch mi,
vi i = 0 n 2n -1 (xem bng 1-2) v c tn gi l cc hng tch hay cn gi l minterm.
m A B C f
m0 0 0 0 0
m1 0 0 1 1
m2 0 1 0 1
m3 0 1 1 0
m4 1 0 0 1
m5 1 0 1 0
m6 1 1 0 0
m7 1 1 1 1
Bng 1-2. Bng trng thi hm 3 bin
3
+ R rng, trc quan. Sau khi xc nh cc gi tr bin vo c th tm c gi tr u ra
nh bng trng thi. Do vy, trong cc s tay tra cu u gii thiu bng trng thi c gi
bit c chc nng logic ca mch.
+ gii quyt bi ton dng logic th s dng bng trng thi l hu ch nht. Do
vy, trong qu trnh thit k mch s vic u tin nn lm l lp bng trng thi.
Nhc im ch yu ca bng trng thi l s phc tp nu s bin qu nhiu, khng
th dng cc cng thc v nh l tnh ton.
1.2.2 Phng php i s
C 2 dng biu din l dng tuyn (tng cc tch) v dng hi (tch cc tng).
+ Dng tuyn: Mi s hng ca tng c gi l mt hng tch hay minterm ( bin),
v thng k hiu bng ch "mi" (ch s i c tnh trong h thp phn).
+ Dng hi: Mi tha s l hng tng hay maxterm ( bin), thng c k hiu bng
ch "Mi". Nu trong tt c mi hng tch hay hng tng c mt cc bin, th dng tng cc
tch hay tch cc tng tng ng c gi l dng chun. Dng chun l duy nht.
Bng 1-3 l cc mi v Mi ca hm 2 bin v 3 bin.
0
Bin
0
Minterm
(mi)
A B m0
IT
Maxterm
(Mi)
A B M1
A
0
Bin
B C
0 0
Minterm
(mi)
A B C m0
Maxterm
(Mi)
A B C M0
PT
0 1 0 0 1
A B m1 A B M1 A B C m1 A B C M1
1 0 A B m2 A B M2 0 1 0 A B C m2 A B C M2
1 1 A B = m3 A B M3 0 1 1 A B C M3
A B C m3
a) 1 0 0 A B C m4 A B C M4
1 0 1
A B C m5 A B C M5
1 1 0
A B C m6 A B C M6
b) 1 1 1 A B C m7 A B C M7
Tng qut, hm logic n bin c th biu din ch bng mt dng tng cc tch:
4
2 n 1
f X n 1,..., X0 a i mi (1.1)
i0
5
F(A, B,C) (A B C)(A B C)(A B C)
(0 0 0) 2 (0 0 1) 2 (0 1 0) 2
010 110 210
F(A, B,C) M 0 .M1.M 2 (0,1, 2)
Nhn xt:
i vi dng minterm: mi c gi l s hng nh nht. S hng nh nht c cc tnh
cht sau:
+ u bao gm tt c cc bin ca hm trong mt tha s; mi bin s ch xut hin mt
ln di dng tha s hoc l nguyn bin hoc l o bin.
+ tch ca hai s hng nh nht bt k lun bng 0
+ tng ca tt c cc s hng nh nht lun bng 1
i vi dng Maxterm: Mi c gi l tha s ln nht. Tha s ln nht c cc tnh
cht sau:
IT
+ u bao gm tt c cc bin ca hm;
+ mi bin s ch xut hin mt ln di dng tng ca tha s hoc l nguyn bin
hoc l o bin.
+ tng ca hai tha s ln nht bt k lun bng 1
PT
+ tch ca tt c cc tha s lun bng 0
u im ca phng php i s:
+ Dng cc k hiu logic biu din mi quan h logic gia cc bin lm cho cch vit
gn, cch vit ny c tnh khi qut v tru tng cao.
+ Rt tin s dng cc cng thc v nh l ca i s Boole bin i.
+ Tin cho vic s dng s logic thc hin hm s. Ch dng cc k hiu logic
ca mch in cng tng ng thay th php ton xt trong biu thc hm s th ta c mt
s logic.
Nhc im chnh ca phng php ny l kh xc nh gi tr hm ng vi t hp bin
mt cch trc tip i vi cc hm phc tp (khng trc quan nh bng trng thi).
1.2.3 Phng php bng Cc n (bng Karnaugh hay phng php hnh hc.)
T chc ca bng Cc n:
Mt hm logic c n bin s c 2n (mi tng ng vi mt minterm mi ca hm). Cc
t hp bin phi xp theo th t m Gray ngha l cc hng tch trong hai k cn ch khc
nhau mt bin. Cc t hp bin c vit theo mt dng (thng l pha trn) v mt ct
(thng l bn tri).
6
Tnh tun hon ca bng Cc n:
Khng nhng cc k cn khc nhau mt bin m cc u dng v cui dng, u ct
v cui ct cng ch khc nhau mt bin (k c 4 gc vung ca bng) nn cc ny cng gi
l k cn.
Cch ghi gi tr hm trn bng Ccn: Mun thit lp bng Cc n ca mt hm cho
di dng chun tng cc tch (minterm), ta ch vic ghi gi tr 1 vo cc ng vi hng tch
c mt trong biu din (ng vi a i = 1), cc cn li s ly gi tr 0 hoc c b trng. Nu
hm cho di dng tch cc tng (Maxterm), cch lm cng tng t, cc ng vi hng tng
c trong biu din li ly gi tr 0 (ng vi a i = 0), v cc khc ly gi tr 1.
Cu to bng Cc n cho hm 3 bin, 4 bin v 5 bin c cho ti bng 1-4.
CD
AB 00 01 11 10
m0 m1 m3 m2
00
A B C D A B C D A B C D A B CD
m4 m5 m7 m6
01
A B C D A B C D A BCD A B C D
m0 m1 m3
A BC A BC A BC A BC
m4 m5 m7 m6
A BC A BC A BC A BC
IT m2 11
10
m12
A BCD
m8
A B
m13
C
m9
D A B C D
m15m14
A BCD
m11
A BCD A BCD A BCD A BCD
m10
PT
CDE
AB 000 001 011 010 110 111 101 100
m0 m1 m3 m2 m6 m7 m5 m4
00
A B C D E A B C D E A B C D E A B C D E A B C D E A B CDE A B C D E A B C D E
m 24 m 25 m 27 m 26 m30 m31 m 29 m 28
11
A B C D E A B C D E A B C D E A B C D E A B C D E A B C DE A B C D E A B C D E
m16 m17 m19 m18 m 22 m 23 m 21 m 20
10
A BCD E A BCD E A BCD E A BCD E A BCD E A BCD E A BCD E A BCD E
7
CD
AB 00 01 11 10
00
1 1 0 0
01 0 1 1 0
11 0 0 1 1
0 0 0 1
10
IT
1.3. CC PHNG PHP TI THIU HA (RT GN HM )
Trong thc t, khi vit mt hm logic di dng no , th dng c c khng phi l
dng duy nht. Thng thng nu biu thc cng n gin th mch in cng n gin. Khi
thit k mch phi m bo sao cho cc phn t trong mch phi ti thiu nht tit kim
chi ph, do vy, ngi thit k phi s dng cc phng php ti thiu ha hm logic.
PT
C ba phng php ti thiu ho. Nu s bin s tng i t (n 6) khi dng
phng php hnh v, phng php ny dng bng Ccn. Nu s bin tng i nhiu dng
phng php i s hoc dng phng php Mc. Quine Cluskey.
1.3.1. Phng php i s
Da vo cc nh l hc a biu thc v dng ti gin.
V d: Hy a hm logic v dng ti gin:
f AB AC BC
Li gii:
p dng nh l, A A 1 , A A.B A ta c:
f AB AC BC A A
AB ABC AC ABC
AB AC
Nhn xt:
8
T v d trn ta thy: nu trong tng cc tch, xut hin mt bin v o ca bin
trong hai s hng khc nhau, cc tha s cn li trong hai s hng to thnh tha s ca
mt s hng th ba th s hng th ba l tha v c th b i.
1.3.2 Phng php bng Cc n
Phng php ny thng c dng rt gn cc hm c s bin khng vt qu 5.
Cc bc ti thiu ha:
i vi minterm:
1. Gp cc k cn c gi tr 1 (hoc 0) li thnh tng nhm 2, 4, ...., 2i . S
trong mi nhm cng ln kt qu thu c cng ti gin tc l nu gp c 2n th ta ti
gin c n bin. Mt c th c gp nhiu ln trong cc nhm khc nhau. Nu gp theo
cc c gi tr 0 ta s thu c biu thc b ca hm.
2. Thay mi nhm bng mt hng tch mi, trong gi li cc bin ging nhau theo
dng v ct.
3. Cng cc hng tch mi li, ta c hm ti gin.
i vi Maxterm:
IT
1. Gp cc k cn c gi tr 0 (hoc 1) li thnh tng nhm 2, 4, ...., 2i . S
trong mi nhm cng ln kt qu thu c cng ti gin. Mt c th c gp nhiu ln
trong cc nhm khc nhau. Nu gp theo cc c gi tr 1 ta s thu c biu thc b ca
hm.
2. Thay mi nhm bng mt hng tng mi, trong gi li cc bin ging nhau theo
PT
dng v ct.
3. Nhn cc hng tng mi li, ta c hm ti gin.
BC
A 00 01 11 10
0 1 1 1 0 AC
1 1 1 0 0
B
9
+ Gp cc c gi tr 1 k cn li vi nhau thnh hai nhm (bng 1-6)
f (A,B,C) AB BC
Rt gn theo Maxterm
B C
A B
IT
f (A, B, C) A B B C B A C
f (A,B, C) B( A C)
PT
Bng 1-8 trnh by mt s cch gp v gi tr ca hm theo minterm.
a) B.D b) A.B
c) B.D d) B
10
f) A.B A.B
e) C
Bng 1-8. Bng Ccn c 2n c gp.
IT
nht - Maxterm) ca hm s u nm trong cc vng, khng c st.
V d: Hy dng bng Cc n ti gin hm :
f A,B,C 1, 4, 5,6,8,12,13,15
Li gii:
PT
Lp bng Cc n bng 1-9. Ta thy vng (m4 + m5 + m12 + m13) l ln nht nhng cc
vng khc u cha m4, m5 , m12 , m13 nn vng ny l vng tha.
CD
AB 00 01 11 10
00 0 1 0 0
01 1 1 0 1
11
1 1 1 0
10 1 0 0 0
f (A,B,C,D) A C D A BD A C D ABD
11
Khi nim hm ty chn
Trn thc t, tn ti mt s t hp bin c gi tr khng nh hng n kt qu ca hm.
V d: s BCD l s m ha 10 k hiu thp phn thnh nh phn 4 bit. Vi 4 bit nh phn ta
c th biu din c m Hexa, nhng cc k hiu A16(1010), B16(1011), C16(1100),
D16(1101), E16(1110), E16(1111) li khng ph hp vi m BCD.
Do vy, khi lp bng Cc n khng quan tm n cc gi tr ny. Su gi tr ny c
gi l cc trng thi ty chn (dont care). Cc trng thi ny c th c gi tr 1 hoc 0, ty
thuc vo mc ch ngi s dng v thng thng chng c k hiu bng ch x .
Khi tin hnh ti thiu bng bng Cc n: ty theo yu cu, c th ty khoanh vng
qua iu kin ty chn hm ti gin hn.
T , c th vit dng tng qut ca hm logic nh sau:
Dng chun minterm:
f A, B, C m i d
mj ; (1.3)
d
IT
F(A,B,C...) M i d M j
12
1.4.1 Cng logic c bn
1.4.1.1 Cng AND
Cng AND thc hin hm logic
f f A, B A.B AB (1.5)
Hnh 1-2. K hiu cng AND - theo tiu chun ANSI (American National Standards
Institude), Vin tiu chun Quc gia Hoa k
0
0
1
B
0
1
0
F = AB
0
0
0
IT
Bng trng thi 1-11a, b l nguyn l hot ng ca cng AND (2 u vo).
A A
L
L
H
B
L
H
L
F= AB
L
L
L
PT
1 1 1 H H H
a) Ghi theo gi tr logic b) Ghi theo mc logic
f A.B A B (1.7)
hoc i vi cng nhiu u vo
AB
A B
1.4.1.2. Cng OR
Cng OR thc hin hm logic:
f A, B A B (1.9)
IT
PT
Hnh 1-4. K hiu ca cng OR theo tiu chun ANSI
A B f A B f
0 0 0 L L L
0 1 1 L H H
1 0 1 H L H
1 1 1 H H H
14
Cng trn s , nh l DeMorgan c th tm c mi quan h gia cng NOR v
cng AND.
f A B A.B (1.11)
Khi tc ng ti u vo cng AND logic m, th hm ra ca n tng ng vi hm
ra ca cng NOR vi logic dng.
Hnh 1-5 m t s tng ng trnh by trn y:
A
AB AB
f A (1.12)
K hiu ca cng NOT c ch ra trn hnh 1-6.
IT A
A A
A
PT
Hnh 1-6. K hiu ca cng NOT theo tiu chun ANSI.
A f A f
0 1 L H
1 0 H L
a) Theo gi tr logic b) Theo mc logic
Bng 1-13a, b. Bng trng thi ca cng NOT.
15
1.4.2. Logic dng v logic m
i vi cng NOT kho st phn trn, vic o tn hiu trc hay sau l nh nhau:
Du trn u vo hoc u ra ca cng ch ra l gi tr tc ng c tch cc thp. Khi
khng c du trn ny mc logic tng ng s l tch cc cao hay cn gi l logic dng.
Logic dng l logic c in th mc 1 lun ln hn in th mc 0.
Logic m l o ca logic dng. Trong logic dng mc 1 c in th cao hn mc 0.
i vi logic m, ngc li mc 0 c in th cao hn mc 1.
1.4.3. Mt s cng ghp thng dng
Khi ghp ba loi cng logic c bn nht s thu c cc mch logic t n gin n
phc tp. y, ch xt mt vi mch ghp n gin nhng rt thng dng.
1.4.3.1. Cng NAND
Ghp ni tip mt cng AND vi mt cng NOT ta c cng NAND (Hnh 1-8).
A.B
IT
Hnh 1-8. S cu to cng NAND
f A.B AB
f A.B.C.D... ABCD...
(1.13)
PT
K hiu cng NAND (hnh 1-9) v bng trng thi (bng 3-4).
A B F A B F
0 0 1 L L H
0 1 1 L H H
1 0 1 H L H
1 1 0 H H L
Bng 1-14a,b. Bng trng thi ca cng NAND
16
T hnh 1-10, c th vit c hm ra ca cng NOR 2 v nhiu u vo nh sau:
AB
AB
Hot ng ca cng NOR c gii thch bng bng trng thi nh ch bng 1-15a,b.
A B f A B f
0 0 1 L L H
AB
F AB ABAB
AB
17
Phn t hp thnh ca cng XOR gm c ba loi cng lgic c s AND, OR, NOT. K
hiu ca cng XOR 2 u vo c trnh by trn hnh 1-13.
Bng 1-16 l bng trng thi v bng chc nng ca cng XOR 2 u vo.
A B f A B f
0 0 0 L L L
0 1 1 L H H
1 0 1 H L H
1 1 0 H H L
a) Bng trng thi b) Bng chc nng
IT
Hnh 1-14. S thc hin hm XOR 3 u vo
PT
T biu thc v bng trng thi ca cng XOR c th suy ra mt s tnh cht ca hm
XOR nh sau:
1. Lut giao hon:
A B B A (1.16)
2. Lut kt hp:
(A B) C A (B C) (1.17)
A A 1 (1.22)
18
5. Lut i ch nhn qu
Nu A B C th
A C B v B C A (1.23)
f AB AB hay f A B A ~ B (1.24)
A B f A B f
0 0 1 L L H
0 1 0 L H L
1
0
1
H
H
L
H
PT
Hnh 1-15. K hiu ca cng XNOR 2 u vo theo tiu chun ANSI
19
im ny phi tm ra cng c th to ra h hm y . Cng NAND v cng NOR c th
tha mn iu kin ny.
iu ny c ngha l t cng NAND hoc cng NOR c th to ra cc cng logic c
bn khc.
Tnh a chc nng ca cng NAND:
T cng NAND c th to ra cc cng NOT, AND, OR v NOR.
to c cc cng logic ny, dng cc nh l Boole bin i.
A.A A A
A.B A B
B
IT
A.B A B
AB A B
PT
Hnh 1-16. Tnh a chc nng ca cng NAND
A A A A
A B A B A B A B
A
A B A.B
A A B A.B
A .B A. B
20
T hnh 1-16 v 1-17, ta c th kt lun l mi mch logic t hp c th xy dng ch t
mt loi cng c bn l cng NAND hoc cng NOR. y l mt c im quan trng trn
quan im tnh ng nht ca cng ngh ch to, do vy, gi thnh chi ph gim, tin cy
cao.
Gii:
F A B A B A B A A A B BB A(A B) B(A B)
A AB BAB A AB BAB A AB . B AB
T biu thc bin i trn v c s logic hnh 1-18.
A A.B
A A.B B A.B F
A.B F A B
IT B A.B
Gii:
PT
F A B A B A B A B A B BB A B A A A(A B) B(A B)
A(A B) B(A B) A (A B) B (A B)
A (A B) B (A B)
AA B
A A B B A B F
A+B F AB
B A B
21
1.5. Cc tham s chnh
1.5.1 Mc logic (Logic Levels)
Mc logic l mc in th trn u vo v u ra ca cng tng ng vi logic "1" v
logic "0", n ph thuc in th ngun nui ca cng (VCC i vi h TTL (Transistor
Transistor Logic) v VDD i vi h MOS (Metal Oxide Semiconductor)). Lu rng, nu
mc logic vo vt qu in th ngun nui c th gy h hng cho cng.
IT
bin i nh do cc thng s ca cc phn t trong mch hoc do ngun cp bin i hoc do
nhit
Mc logic l tham s quan trng ca cng, c th xc nh c trng thi logic vo/ra
bng cch dng vn k.
Thng thng cc cng TTL hot ng mc ngun nui l 5V 0,25V. L tng,
PT
TTL c mc tn hiu cao l 5V; thp l 0V. Tuy nhin, trn thc t cc cng TTL khng t
c in p l tng v n c thit k chp nhn mt di in p tng ng vi
mc H (high) v L (low). Mc L ng vi in p t 0V 0,8V v mc H ng vi in p t
2V 5V
Nu in p ca tn hiu nm trong di t 0,8V n 2V th tn hiu ra s khng chc
chn ng (c th mc H c th mc L). Do vy khi lm vic vi mch phi chc chn
rng khng khong in p ny a n u vo. (Hnh 1-20).
Hnh 1-21 m t mc in p vo/ra ca h cng CMOS.
22
Hnh 1-22. Mc in p vo/ra ca cng CMOS trong trng hp 10V v 15V
IT
1.5.2. chng nhiu (Noise Immunity)
chng nhiu (hay phng v nhiu) l mc nhiu ln nht tc ng ti u vo
hoc u ra ca cng m cha lm thay i trng thi vn c ca n.
chng nhiu l tiu chun nh gi nhy ca mch logic i vi tp m xung trn
PT
u vo vi mch. chng nhiu khi u ra mc logic 0 v 1 l khc nhau.
Nu gi chng nhiu khi u ra mc logic 1 l VN_H (Noise_High) ; chng nhiu khi
u ra mc logic 0 l VN_L(Noise_Low). in p vo/ ra tng ng l VI (In); VO (Out) th c th
phn ra hai trng hp :
a) Tc ng nhiu khi mc ra trng thi thp b) Tc ng nhiu khi mc ra trng thi cao
23
VO _ H min VN _ H VI _ H min
VN _ H VI _ H min VO _ H min (1.25)
VN _ H VI _ H min VON
Qua s tnh ton trn c th biu din chng nhiu bng hnh v 1-24. Thy rng s
IT
khc bit gia di in p vo v ra chnh l di nhiu ca cng. V d, i vi cng TTL th
mc nhiu thp l s sai khc gia 0.8V v 0.5V bng 0.3V, trong khi mc nhiu cao l s sai
khc gia 2.7V v 2V bng 0.7V. Tng t i vi cng CMOS.
PT
25
Do cu to ca mch logic, tr gia hai loi chuyn bin thng khc nhau. Chng
ging nhau v mc v gn nhau v gi tr nhng khng tng ng.
rng sn trc tPHL v rng sn sau tPLH l khong thi gian bin xung
thay i trong khong t 10% n 90% gi tr bin cc i.
i vi hu ht cc loi vi mch s ngy nay tr truyn t l rt nh. Tr truyn t c
th nh c 1ns. Mt vi loi mch logic c thi gian tr ln c vi trm nano giy. rng
sn trc v sn sau thng nh hn thi gian tr.
Tr truyn t trung bnh c tnh theo cng thc:
t PHL t PLH
t pd (1.27)
2
Khi mc ni tip nhiu cng logic th tr truyn t ca ton mch s bng tng tr
truyn t ca mi cng.
1.6. MT S LU KHI S DNG IC S
1.6.1. S chn v k hiu trn thn IC.
Vi h TTL:
IT
LS: tc cao dng diode Schottky.
AS: tc siu cao dng diode Schottky.
ALS: tc cao, cng sut thp.
F: tc siu cao, thi gian tr cc nh.
PT
Vi h CMOS:
HC: tc cao (gp 10 ln h LS).
ACL kh nng chng nhiu tt, tc nhp cao, tr nh.
AHC: tc cc cao (gp 3 ln HC), cng sut, dng tiu th nh.
26
1.6.2. Mt s c im ca IC h TTL v CMOS.
i vi IC h TTL
+ Tt c cc u vo ca cng TTL h s hot ng nh mc logic 1 (do diode base-
emitter ca transistor ca mch vo khng c phn cc thun). Trng hp ny gi l th
ni u vo.
+ Khi khng s dng mt u vo no ca cng th phi ni n vi t hoc dng
ngun sao cho chc nng ca cng khng b thay i.
+ Khng c ni trc tip hai u ra ca hai cng TTL vi nhau. Trong trng hp
ny phi s dng cng collector h -OC (Open Collector).
i vi IC h CMOS.
+ Khng c php th ni cc u vo khng c s dng n m phi ni chng vi
t hoc dng ngun hoc u khc sao cho chc nng ca cng khng b thay i.
+ in tr u vo cao gy nn hin tng tch t ht tnh in, dn n pht sinh in
th c th ln nh thng lp in mi mng gia cc G v knh dn. Do vy ngi ta
ch to li diode in tr u vo nhm bo v transistor.
X l cng tha:
IT
+ in tr u ra thng nh nn tc chuyn mch tng i nhanh.
1.6.3. X l cng tha, li vo tha.
27
kin c sn, d dng kt ni cc linh kin, d dng thit k. t c cc yu cu cn
phi c mt vi cng c ti thiu ha cc biu thc logic. Mt s phng php c s
dng ph bin l phng php i s Boole, bng Cc n.
ng thi chng ny trnh by cu trc, nguyn l v c im ca cng thng
dng. Xut pht t thc t mch in vi mch ho, nn trng tm ch nghin cu ca
chng ta l cc cng c vi mch ho.
C 2 loi vi mch s ph bin nht : TTL v MOS. TTL l cng ngh in hnh trong
nhm cng ngh transistor bao gm TTL, HTL, ECL, MOS l cng ngh vi mch s dng
MOSFET, trong in hnh l MOS
CU HI N TP
1. Chuyn cc hm logic sau sang dng chun ca minterm?
a) A.B.(CD A.B)
a) A.B.(CD A.B)
PT
b) A.(B A.C).(A B.C)
d) (A B).(B C).(C D)
a) A B BD CDE D A
28
6. Rt gn hm sau theo phng php i s?
a) C D C D . A C D
b) A BC . A B BC C A
a. A B A B AB
b. AB (A B C) = ABC
c. A B C = A B C
9. Rt gn:
a) ABAB
b) A B A B
c) A B A B
d) A + AB
10. Chng minh ng thc
IT
PT
a) A (B C) = A.B.C A.B.C
b) A B A B
c) A B A B
d) A B A B
11. Chng minh ng thc
a) A BC A BC ABC ABC = AB + AC + BC
b) AB A C BC = AB A C
12. Rt gn
a) AB BCD A C BC
b) C D C D . A C D
c) A BC . A B BC C A
29
d) A C AB BC BCD E
b) A B AB A B AB
c) A B AC BC B C D B C E B C F
F A, B, C, D, E A.B C D.E
F A, B, C, D, E (A B).C D E
F A, B, C, D, E A.B C.D.E
b) Lp bng Ccn v rt gn hm F ?
19. Cho hm logic sau:
F A, B, C, D = (A B).(C D)
a) a hm F v dng chun tc
b) Lp bng Ccn v rt gn hm F?
c) Lp bng Ccn v rt gn hm F ?
20. Cho mch in nh hnh v:
30
a) Thit lp bng trng thi m t hot ng ca mch?
b) V th dng xung ti u ra khi dng xung vo cho tu chn?
21. Cho hm logic:
f (A, B, C, D) = (0, 2, 5, 6, 7, 8, 10, 13, 15)
a) Vit biu thc ti gin ca hm
b) Thc hin hm bng 1 mch ti u ton NOR 2 li vo
22. Hy chng minh tnh cht sau ca hm XOR:
a) A B B A
b) (A B) C A (B C)
c) A(B C) A.B A.C
31
26. Vit biu thc hm ra F ca mch in sau v lp bng trng thi tng ng:
A
B
E F
C
32
CHNG 2: MCH LOGIC T HP
gin.
IT
nh phn, x l chng theo mt phng thc no .
Phn u ca chng gii thiu cch phn tch v thit k cc mch logic t hp n
Phn tip theo gii thiu mt s mch t hp thng dng trong cc h thng s:
PT
- M ho v gii m cc lung d liu nh phn.
- Hp knh v phn knh chn hoc chia tch cc lung s nh phn theo nhng yu
cu nht nh nh tuyn cho chng trong vic truyn dn thng tin,
- Cc mch cng, tr.
- Cc php so snh s nh gi nh tnh v nh lng trng s ca cc s nh phn.
- Mch to v kim tra tnh chn l, mch to v gii m Hamming.
2.1 KHI NIM CHUNG
Cn c vo c im v chc nng logic, cc mch s c chia thnh 2 loi chnh:
mch t hp v mch tun t (mch tun t c trnh by chng sau).
2.1.1. c im c bn ca mch t hp
Trong mch s, mch t hp l mch m tr s n nh ca tn hiu u ra thi im
ang xt ch ph thuc vo t hp cc gi tr tn hiu u vo. c im cu trc mch t hp
l c cu trc nn t cc cng logic.
33
2.1.2. Phng php biu din chc nng logic
Cc phng php thng dng biu din chc nng logic ca mch t hp l hm s
logic, bng trng thi, s dng logic, bng Cac n (Karnaugh), cng c khi biu th bng
th thi gian dng xung.
i vi vi mch c nh (SSI) thng biu din bng hm logic. i vi vi mch c va
(MSI) thng biu din bng bng trng thi.
2.2 PHN TCH MCH LOGIC T HP
Phn tch mch logic t hp l nh gi, ph phn mt mch . Trn c s , c th
rt gn, chuyn i dng thc hin ca mch in c c li gii ti u theo mt ngha
no y.
Mch t hp c th bao gm hai hay nhiu tng, mc phc tp ca ca mch cng
rt khc nhau.
Nu mch n gin th tin hnh lp bng trng thi, vit biu thc, rt gn, ti u (nu
cn) v cui cng v li mch in.
Nu mch phc tp th tin hnh phn on mch vit biu thc, sau rt gn, ti
u (nu cn) v cui cng v li mch in.
IT
V d: Phn tch mch logic sau v ti u mch:
PT
T v c mch sau:
34
Hnh 2. 2. S mch logic sau khi rt gn
F AB AC BC AB.AC.BC
T v c mch sau:
IT
Hnh 2. 3. S mch logic sau khi ti u.
S hnh 3.3 cha thc s ti u v vn s dng hai loi cng NAND (NAND 2 li
PT
vo v NAND 3 li vo), do vy phi ti u v dng NAND 2 li vo:
F AB AC BC A(B C) BC
A (B C) BC A.B.C.BC
T v c mch sau:
35
Phng php thit k logic cc mch t hp l cc bc c bn tm ra s mch in
logic t cc yu cu nhim v cho.
Cc bc ca qu trnh thit k c th rt gn trong bn bc chnh:
+ Phn tch yu cu
Yu cu nhim v thit k ca vn logic thc c th l nhng yu cu trnh by di
dng vn bn, cng c th l mt bi ton logic c th. Nhim v phn tch l xc nh ci no
l bin s u vo, ci no l hm s u ra v mi quan h logic gia hm v bin.
IT
u tin, t cc yu cu c th lit k thnh bng biu din quan h tng ng gia
trng thi tn hiu u vo v trng thi hm s u ra. l bng k chc nng logic gi tt
l bng chc nng (hay l bng trng thi).
Tip theo thay cc gi tr logic cho trng thi, tc l dng cc k hiu 0 v 1 thay cho
cc trng thi tng ng ca u vo v u ra. Kt qu c bng trng thi.
PT
T mt bng chc nng c th c cc bng trng thi khc nhau, nu thay gi tr logic
khc nhau.
V d: S nguyn l mch in hnh 2-6.
36
+ Biu thc logic: T bng chc nng 2-1 nu thay i gi tr logic theo 4 cch khc
nhau s c cc biu thc logic khc nhau.
Trng hp a: 0 biu th ngt v tt ; 1 biu th ng v sng
1 biu th ng v tt
Khi lit k bng chc nng hoc bng trng thi, c th khng lit k cc t hp trng
thi tn hiu u vo khng th c hay b cm. Nhng t hp ny cng c th c lit k,
PT
nhng ti u ra, trng thi tng ng ghi du cho X, thng s dng cc trng thi
nh du cho ti thiu ho hm logic.
+ Ti thiu hm logic:
Thit k s mch logic trc tip t hm s c c t bng trng thi thng l rt
phc tp. Cn sau khi thc hin ti thiu ho hm logic, ni chung vic thit k thun li
hn, khng nhng ch dng s linh kin t hn, m cn nng cao tin cy ca mch logic.
+ V s logic:
Kt qu vic ti thiu ho l biu thc logic OR AND. Cn c vo vic chn la loi
cng logic c th, cn bin i biu thc logic thnh dng ph hp. V d, nu chn dng
cng NAND phi c biu thc dng NAND hoc dng cng NOR, NORAND phi c biu
thc tng ng.
V d : Mt ngi nh hai tng. Ngi ta lp hai chuyn mch hai chiu ti hai tng, sao
cho tng no cng c th bt hoc tt n. Hy thit k mt mch logic m phng h thng
?
Li gii:
37
+ Nu k hiu hai cng tc l hai bin A, B. Khi tng 1 bt n v ln tng 2 th tt
n i v ngc li. Nh vy n ch c th sng ng vi hai t hp chuyn mch v tr
ngc nhau. Cn n tt khi v tr ging nhau. H thng chiu sng trong c s nh hnh
2-7.
A B F=AB
0 0 0
0 1 1
1 0 1
1 1 0
Bng 2-3. Bng trng thi m t hot ng ca h chiu sng
IT
PT
Hnh 2. 8. S logic th hin hm F
Biu thc ca hm l: F A B A B = A B
hoc F AB A AB B
y l hm XOR. Hm ny c th c th hin bng nhiu kiu mch khc nhau.
Hnh 2.8 l mt dng s th hin hm F.
2.4. MCH M HO V GII M
2.4.1 Mt s loi m nh phn thng dng
2.4.1.1. Cc dng m nh thp phn (BCD-Binary Coded Decimal)
S BCD c vai tr rt quan trng trong my tnh. Khi a s thp phn vo my tnh th
phi chuyn s thp phn thnh s nh phn v khi hin th phi chuyn s nh phn thnh
thp phn. S BCD thc hin nhim v chuyn 10 k hiu thp phn thnh cm s nh phn 4
bit (1 cat). T s 10 tr ln th mi k hiu s c biu th t nht bng 2 cat nh phn.
38
V d: 9 = 1001; 10 = 0001 0000.
C rt nhiu cch m ha 10 k hiu thp phn thnh 4 bit nh phn, nhng trong phn
ny ch gii thiu mt s m BCD thng dng.
M BCD t nhin (N-BCD: Nature BCD) hay gi l m BCD 8421.
Trong m N-BCD, cc ch s thp phn c nh phn ho theo trng s nh nhau 23,
22, 21, 20 nn c 6 t hp d, ng vi cc s thp phn 10, 11, 12, 13, 14 v 15. S xut hin
cc t hp ny trong bn tin c gi l li d.
39
S S nh M d 3 M M Gray M M vng
thp phn phn Gray D 3 Johnson
2 0010 0101 0011 0111 11000 0000000100
3 0011 0110 0010 0101 11100 0000001000
4 0100 0111 0110 0100 11110 0000010000
5 0101 1000 0111 1100 11111 0000100000
6 0110 1001 0101 1101 01111 0001000000
7 0111 1010 0100 1111 00111 0010000000
8 1000 1011 1100 1110 00011 0100000000
9 1001 1100 1101 1010 00001 1000000000
Bng 2-5. Cu to ca mt s m nh phn thng dng.
M d 3
Do trng s nh phn ca mi v tr biu din thp phn l t nhin nn my tnh c th
thc hin trc tip cc php tnh cng, tr, nhn, chia theo m NBCD. Tuy nhin nhc im
chnh ca m l tn ti t hp ton Zero (0), gy kh khn trong vic ng b khi truyn dn
tn hiu.
IT
V vy, ngi ta s dng m D-3 c hnh thnh t m NBCD bng cch cng thm
310 vo mi t hp m. Nh vy, m khng bao gm t hp ton Zero. M D-3 ch yu
c dng truyn dn tn hiu m khng dng cho vic tnh ton trc tip.
M Gray.
M Gray cn c gi l m cch 1, l loi m m cc t hp m k nhau ch khc nhau
PT
duy nht 1 bit. Loi m ny khng c tnh trng s. Do , gi tr thp phn c m ha
ch c gii m thng qua bng m m khng th tnh theo tng trng s nh i vi m
BCD.
M Gray c th c t chc theo nhiu bit. Bi vy, c th m theo m Gray.
Cng tng t nh m BCD, ngoi m Gray chnh cn c m Gray d-3.
M Johnson (vng xon).
M Johnson s dng 5 bit nh phn biu din 10 k hiu thp phn. M ny c s bit
1 tng dn t tri qua phi cho n khi y, sau gim dn bit 1.
M vng
M vng s dng 10 bit nh phn biu din 10 k hiu thp phn vi cc trng s
9876543210. Mi t hp m ch bao gm mt bit 1 chy vng t phi qua tri.
2.4.2. Cc mch m ho:
Ni mt cch tng qut, m ho l dng vn t, k hiu hay m biu th mt i
tng xc nh. Cc h thng in t s (nh my tnh) ch tip nhn thng tin di dng nh
phn, m nh phn c hai ch s 0 v 1, v vy cc s liu, cc lnh cho my tnh thc hin
u phi c biu din di dng nh phn. Sau khi c my tnh x l cn thit phi
40
gii m a thng tin cho con ngi (h thp phn). M nh phn n bit c 2n trng thi, c
th biu th 2n tn hiu. Vy tin hnh m ho N tn hiu, cn s dng n bit sao cho 2 n N.
B m ho l mch in thao tc m ho, c nhiu b m ho khc nhau, b m ho nh
phn, b m ho nh - thp phn, b m ho u tin v.v.
2.4.2.1. B m ho thp phn sang BCD8421:
B m ho nh - thp phn l mch in chuyn m h thp phn bao gm 10 ch s,
u ra l nhm m s nh phn gi l m nh phn BCD (Binary Coded Decimal). Cn c vo
cng thc 2n N = 10 nn chn n = 4. M nh phn 4 bit c 16 t hp (t m). Ch cn chn
10 t m tu trong s l biu th 10 tn hiu u vo. Vy c rt nhiu phng n.
S thp phn
0 (Y0)
1 (Y1)
IT
Di y l bng m ho BCD 8421 rt thng dng:
D
0
0
C
0
0
B
0
0
A
0
1
PT
2 (Y2) 0 0 1 0
3 (Y3) 0 0 1 1
4 (Y4) 0 1 0 0
5 (Y5) 0 1 0 1
6 (Y6) 0 1 1 0
7 (Y7) 0 1 1 1
8 (Y8) 1 0 0 0
9 (Y9) 1 0 0 1
D Y8 Y9 Y8 .Y9
C Y4 Y5 Y6 Y7 Y4 .Y5 .Y6 .Y7
(2.1)
B Y2 Y3 Y6 Y7 Y2 .Y3 .Y6 .Y7
A Y1 Y3 Y5 Y7 Y8 Y1.Y3 .Y5 .Y7 .Y8
41
S logic ca b m ho BCD 8421 c trnh by trn hnh 2-6.
D Y8 Y9 Y8 .Y9
IT
C Y4 Y5 Y6 Y7 Y4 .Y5 .Y6 . Y7
B Y2 Y3 Y6 Y7 Y2 .Y3 . Y6 . Y7
A Y1 Y3 Y5 Y7 Y9 Y1 .Y3 .Y5 . Y7 . Y9
PT
42
2.4.2.2. B m ho u tin
Trong cc b m ho thng thng, tn hiu u vo tn ti c lp (khng c tnh
hung c 2 tn hiu tr ln ng thi tc ng). B m ho u tin th khc, c th c nhiu
tn hiu ng thi a n, nhng mch in ch tin hnh m ho tn hiu in u vo no
c mc u tin cao nht thi im .
Xem xt nguyn l hot ng v qu trnh thit k b m ho u tin qua v d sau:
Thit k mt mch logic m ho nh phn i vi 10 tn hiu vo Y0, Y1, , Y9 sao cho
mc u tin cao nht gim dn t Y9 n Y0. Nu c nhiu tn hiu ng thi xut hin
u vo th tn hiu no c mc u tin cao nht trong s mi c m ho, gi thit c tn
hiu u vo v tn hiu u ra u tch cc mc thp.
Theo yu cu trn, cn c cng thc 2 n N = 10, vy dng m nh phn n = 4 bit.
Bng 2-7 bng trng thi b m ho u tin.
Y9 Y8 Y7 Y6 Y5 Y4 Y3 Y2 Y1 Y0 D C B A
1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1 1 0 x 1 1 1 0
1 1 1 1 1 1 1 0 x x 1 1 0 1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
1
0
x
IT
1
1
0
x
x
1
0
x
x
x
0
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
1
1
1
1
1
1
0
0
0
0
0
1
1
0
0
0
1
0
1
0
PT
1 0 x x x x x x x x 0 1 1 1
0 x x x x x x x x x 0 1 1 0
Bng 2-7. Bng trng thi b m ho u tin.
D Y9 Y9 Y8 Y9 Y8 D Y9 Y8
C Y9 Y8 Y7 Y9 Y8Y6 Y9 Y8Y5 Y9 Y8Y4 C Y9 Y8 Y7 Y9 Y8 Y6 Y9 Y8 Y5 Y9 Y8 Y4
B Y9 Y8 Y7 Y9 Y8Y6 Y9 Y8Y5 Y4 Y3 Y9 Y8Y5 Y4 Y2 (2.2)
B Y9 Y8Y7 Y9 Y8 Y6 Y9 Y8 Y5 Y4 Y3 Y9 Y8 Y5 Y4 Y2
A Y9 Y9 Y8 Y7 Y9 Y8 Y7 Y6 Y5 Y9 Y8 Y7 Y6 Y5 Y4 Y3 Y9 Y8 Y7 Y6 Y5 Y4 Y3 Y2 Y1
A Y9 Y9 Y8Y7 Y9 Y8 Y7 Y6 Y5 Y9 Y8 Y7 Y6 Y5 Y4 Y3 Y9 Y8Y7 Y6 Y5 Y4 Y3Y2 Y1
Theo bng 2-7, khi c nhiu tn hiu cng tc ng, th tn hiu c mc u tin cao nht
c m ho, cc tn hiu khc tng ng x (d l 1 hay 0) cng khng c tc dng. Kt qu
c cc hm logic u ra di dng NORAND cng thc (2.2).
S logic hnh 2.12 tho mn yu cu trn
43
2.4.3. Cc b gii m IT
Hnh 2. 12. B m ho u tin
44
cc u ra cn li u khng c la chn, ly gi tr 0 hoc 1. S khi tng qut ca b
chn a ch nh phn nh ch hnh 2-13.
V d: Xy dng mch gii m nh phn 2 vo 4 ra v mt u vo iu khin E.
Li gii: Lp bng trng thi 2-8.
E A1 A0 D0 D1 D2 D3
0 x x 0 0 0 0
1 0 0 1 0 0 0
1 0 1 0 1 0 0
1 1 0 0 0 1 0
1 1 1 0 0 0 1
Bng 2-8. Bng trng thi
D0 E.A1.A 0
D1 E.A1.A 0
(2.3)
IT D 2 E.A1.A 0
D3 E.A1.A 0
D1
D2
D3
A0
A1
45
Hnh 2. 15. S chn ca IC 74154
Hnh 2.16 m t cu trc ca n hin th s 7 on sng dng diode pht quang, cch
k hiu cc on bng cc ch ci a, b, c, d, e, f, g. By on l 7 diode pht quang.
46
i vi LED catt chung, catt c ni vi nhau v ni t. Cn LED ant chung th
ant c ni vi nhau v ni vi + 5V.
Cc b gii m c cc u ra tch cc thp, s dng LED ant chung, u ra ca b gii
m c ni vi cc catt qua cc in tr hn ch dng.
Dng c hin th bng tinh th lng, gi tt l LCD (Liquid Crystal Display).
LCD ch hot ng khi c nh sng phn cc chiu vo. t c mc ch ny, pha
trc cc on cn c mt knh phn cc nh sng. Cc on khng hot ng s phn x i
vi lung nh sng phn cc ny v do , khng nhn thy chng. Ngc li cc on hot
ng khng phn x nn b en li. u im ni bt ca LCD l cng sut tiu th rt nh.
y l u im quan trng c bit vi cc thit b bng pin nh (nh my tnh bm, my tnh
xch tay). Tuy nhin, nhc im l sng yu v LCD tn dng nh sng c sn (ngun
t nhin ca mi trng hay ngun sng nh chiu hu) v iu khin phn x ca nh sng
ny.
IT
PT
Hnh 2. 17. Mn hnh LCD v phng php kch thch sng s 3 thp phn
47
Hnh 2. 19. Mch in gii m BCD sang 7 on
IT
c kch thch vi ngun xung c bin t 0 n 5V, tn s 40Hz th chng s phn x
sng, cc thanh cn li khng c in th xoay chiu tc ng nn vn ti. Do vy, s 3
c hin th trn mn hnh LCD.
LE
PT
BI
LT BI LE LT
48
Li vo Li ra Hin th
LE BI LT D4 D3 D2 D1 Qa Qb Qc Qd Qe Qf Qg
X X L X X X X H H H H H H H 8
X L H X X X X L L L L L L L trng
L H H L L L L H H H H H H L 0
L H H L L L H L H H L L L L 1
L H H L L H L H H L H H L H 2
L H H L L H H H H H H L L H 3
L H H L H L L L H H L L H H 4
L H H L H L H H L H H L H H 5
L H H L H H L L L H H H H H 6
L H H L H H H H H H L L L L 7
L H H H L L L H H H H H H H 8
L H H H L L H H H H L L H H 9
L H H H L H L L L L L L L L trng
L H H H L H H L L L L L L L trng
L H H H H L L L L L L L L L trng
L
L
L
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
X
H
H
H
X
L
H
H
X
IT
H
L
H
X
L
L
L
L
L
L
L
L
L
L
L
L
L
L
L
L
L
L
L
L
L
trng
trng
trng
Ph thuc vo m BCD khi LE chuyn trng thi t L
n H
PT
Bng 2-9. Bng chc nng ca IC 4511
49
Cc u vo D,C,B, A l m BCD 8421. Trong 6 trng thi t 1010 1111 khng
c s dng, nh du cho X x l ti thiu ho. Tn hiu u ra a g dng kch
sng LED tng ng ca hin th 7 thanh.
y xt mch gii m c cc u ra tch cc mc thp, dng LED ant chung.
Bng 2-10 l bng trng thi b gii m BCD sang by on.Ti thiu ho dng phng
php bng Cc n. Hnh 2.21 trnh by cc bng Karnaugh.
Cc x c th tu chn, trong khi ti thiu ho. Ti thiu ho dng minterm, i vi
cc trong bng Karnaugh c gi tr 0 xc nh hm o:
IT
PT
Hnh 2. 21. Bng Karnaugh hm logic u ra ca cc LED hin th a, b, c, d, e, f, g
b B C.D C.D
(c) c B C D
c B C D
50
e B.D C.D
IT
PT
Hnh 2. 22. a) B gii m BCD sang 7 on; b) Mt dng k hiu ca cng NORAND
51
S ni mch gia 7447 v ch th 7 on c trnh by trn hnh 2.23.
Trong cc in tr R lm nhim v bo v cho cc LED, R = 300 .
Xo cc s 0 khng c ngha v xo cc s khng cn thit ca LED hin th.
Vic hin th c th cn nhiu ch s, dn n trng hp phn ln s ch s khng c
tn hiu trn u vo, lc ny chng hin th gi tr 0. iu ny gy kh khn cho ngi c
v tiu tn nng lng ca ngun nui. Hoc i khi khng cn hin th cc s 0 cn thit.
thc hin cc mc ch trn, trong thit k ngi ta a vo cc chn iu khin LED trng
thi tt.
V d i vi IC 7447 ngi ta thit k c 2 chn RBO (Riple Blanking Output u ra
xo ni tip) v RBI (Riple Blanking Intput u vo xa ni tip) (Hnh 2.24).
IT
PT
Hnh 2. 24. B gii m BCD sang 7 on.
52
Hnh 2. 25 B gii m nh phn sang 7 on (loi MC 14495)
D C B A
0 0 0
IT
Bng 2-11 trnh by bng trng thi MC14495 v cc hin th ca LED.
u vo
0
a b c d
1 1 1 1
e
1
f
1
u ra
g h+i
0 0
j
Z cao
Hin th
0
PT
0 0 0 1 0 1 1 0 0 0 0 0 Z cao 1
0 0 1 0 1 1 0 1 1 0 1 0 Z cao 2
0 0 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 Z cao 3
0 1 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 Z cao 4
0 1 0 1 1 0 1 1 0 1 1 0 Z cao 5
0 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 0 Z cao 6
0 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 Z cao 7
1 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 Z cao 8
1 0 0 1 1 1 1 1 0 1 1 0 Z cao 9
1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 Z cao A
1 0 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 Z cao B
1 1 0 0 1 0 0 1 1 1 0 1 Z cao C
1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 Z cao D
1 1 1 0 1 0 0 1 1 1 1 1 Z cao E
1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 1 1 0 F
Bng 2-11. Bng trng thi MC14495 (Gii m hexa sang by on)
53
2.4.4. Cc b bin m
C nhiu loi m nh phn c dng trong cc h thng k thut s. Mt vi m ny l
nh phn c to m sang BCD, BCD d 3, Gray, Gray d 3, bt phn hoc thp lc
phnThng thng ngi ta yu cu i t m ny sang m khc. V d u vo ca h
thng k thut s c th l m NBCD, u ra c th l LED 7 on, h thng ny x l d
liu theo dng nh phn nn d liu phi chuyn t m NBCD sang m nh phn.
Cc b bin m c th c thit k bng cch s dng cc cng logic, cc b hp knh
v phn knh. Tuy nhin trn thc t c mt s loi IC c sn thc hin chc nng ny.
2.4.4.1. B bin m t nh phn sang Gray
Bng 2-12 l bng trng thi m t mi quan h gia m nh phn v m Gray 3 bit.
G 2 B2
G1 B2 B1 (2.4)
G 0 B1 B0
54
2.4.4.2. B bin m t Gray sang nh phn
Bng 2-13 l bng trng thi m t mi quan h gia m nh phn v m Gray 3 bit.
B2 G 2
IT B1 B2 G1
B0 B1 G 0
55
Hnh 2.28 l s khi ca IC 74184.
Bng chc nng ca IC 74184 c cho trn bng 2-14.
S BCD Cc u vo Cc u ra
E D C B A G Y5 Y4 Y3 Y2 Y1
0-1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
2-3 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1
2-5 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0
6-7 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 1
8-9 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0
10-11 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 1
12-13 0 1 0 0 1 0 0 0 1 1 0
12-15 0 1 0 1 0 0 0 0 1 1 1
16-17 0 1 0 1 1 0 0 1 0 0 0
18-19 0 1 1 0 0 0 0 1 0 0 1
20-21 1 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0
22-23 1 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1
22-25 1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 0
26-27
28-29
30-31
32-33
32-35
1
1
1
1
1
0
0
1
1
1
0
1
0
0
0
IT 1
0
0
0
1
1
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
1
1
1
0
0
1
1
1
0
0
0
1
1
0
0
1
0
1
0
1
PT
36-37 1 1 0 1 1 0 1 0 0 1 0
38-39 1 1 1 0 0 0 1 0 0 1 1
Bt k x x x x x 1 1 1 1 1 1
Bng 2-14. Bng chc nng ca IC 74184
56
iu ny c ngha l cc u vo BCD nm trong phm vi t 00 n 39 u c bin thnh
s nh phn tng ng bi mch ny. Cc chn Y6 Y7 v Y8 khng c dng cho mch ny.
Nhng chn ny thng c dng tm b 9 v b 10 cho s BCD.
i vi mch bin m t nh phn sang BCD thng s dng IC 74185.
2.5. B HP KNH V PHN KNH
2.5.1 B hp knh (MUX-Multiplexer)
B hp knh cn gi l b dn knh (hay b ghp knh), n cng c gi l b chn
d liu (Data Selector). Chc nng logic c bn ca b hp knh l di s iu khin ca tn
hiu chn (n u vo iu khin) thc hin chn ra knh no (trong s 2 n knh u vo)
ni thng tn hiu u vo c chn n u ra.
ngi dng khng b nhm ln trong vic xc nh a ch knh, cc nh sn xut vi
mch dng cc ch s knh 0, 1, 2, trng vi gi tr thp phn ca t hp nh phn tng
ng ca cc u vo iu khin.
Hnh 2.30 trnh by s khi ca b hp knh 4 u vo v 1 u ra d liu.
IT
PT
Hnh 2. 30. B hp knh 4 vo 1 ra
A1 A0 Y
0 0 D0
0 1 D1
1 0 D2
1 1 D3
57
Mch in 2.31 th hin hm Y.
IT
2.32 trnh by s logic ca vi mch 74LS153. Trong vi mch gm 2 b hp knh c 4
ng vo d liu, k hiu l C0, C1, C2, C3 v mt ng ra Y. C hai b hp knh u c
chung 2 u vo iu khin A, B, mi b hp knh u c u vo cho php G ring. Mch
thuc h logic TTL, chn 16 l ngun nui VCC: + 5V, chn 8 l t (GND): 0V.
PT
58
Vi mch 74150 c k hiu logic trn hnh 2.33 l b hp knh c 16 ng vo d liu
v 4 ng vo iu khin chn knh A, B, C, D v mt u vo cho php G . u ra d liu
k hiu l W.
IC 74151 l b hp knh 8 ng c hai u ra Y v W l o ca Y (hnh 2.34).
IT 74LS151
12 I7
13 I6
14 I5
15 I4
1 I3
2 I2
3 I1
E 97
S2 10
S1
S0 11
Y5
PT
4 I0 YN 6
59
T bng chc nng 2-13, suy ra bng trng thi vi cch chn mc thp L l 0, mc cao
H l 1 v c th suy ra biu thc logic sau:
W Y
T biu thc logic 2.6 c s logic ca b hp knh trn hnh 2.35.
G
D0
D1
D2
D3 Y
W
D4
D5
D6
C
D7
IT
PT
Hnh 2. 35. S logic ca b hp knh 8 ng 74151
60
S khi m t chc nng ca b phn knh mt u vo, 4 u ra c trnh by trn
hnh 2.36.T s khi hnh 2.36 lp c bng trng thi.
B A Y0 Y1 Y2 Y3
0 0 D 0 0 0
0 1 0 D 0 0
1 0 0 0 D 0
1 1 0 0 0 D
Bng 2-14. Bng trng thi ca b phn knh 1 vo 4 ra.
C th lp bng trng thi biu din s hot ng ca b phn knh trn nh bng 2-
14.
T bng trng thi 2-14, vit c biu thc logic ca b phn knh nh sau:
Y0 A.B.D
Y1 A.B.D
(2.7)
Y2 A.B.D
Y3 A.B.D
IT
T biu thc logic, c th xy dng s logic ca b phn knh:
PT
61
74LS155 4
1 Ea 3a
2 Ea 2a 5
1a 6 74LS154 17
3 A1 0a 7 15 16
13 A0 3b 12 14
11 13 15
2b 14
14 Eb 1b 10 12
15 Eb 9 11 13
0b 19 E1 10 11
18 E0 9 10
8 9
7 8
74LS138 20 A3 6 7
21 A2 5 6
3 A2 Q7 7 22 A1 4 5
2 A1 Q6 9 23 A0 3 4
1 A0 Q5 10 2 3
Q4 11 1 2
Q3 12 0 1
6 E3 Q2 13
5 E2 Q1 14
4 E1 Q0 15
G1
IT Y0
Y1
Y2
PT
Y3
G2A
G2B Y4
Y5
Y6
Y7
62
2.5.3.2. Chuyn i lung d liu t song song sang ni tip v ngc li
Mt lung d liu s song song c tnh cht mi bit ca n xut hin ng thi, lun c
u th v tc x l nhanh nhng khi truyn trn khong cch xa s tn nhiu ng truyn
nn thng thng n c chuyn i thnh d liu kiu ni tip (vi tnh cht cc bit xut
hin tun t) trc khi i n ng truyn nh b hp knh-MUX.
V d: Hnh 2.40 cho php thc hin bin i 8 bit d liu 8 bit song song thnh mt
dy ni tip theo trt t xc nh nh cc tn hiu chn A2A1A0 lun chuyn tun t t trng
thi 000 n trng thi theo mt chu k xc nh nh khi to xung nhp (clock) to ra xung
c chu k l TB.
IT
Hnh 2. 40. Chuyn d liu song song 8 bit sang dy ni tip 8 bit sau 8 xung nhp
2.5.3.3. To hm logic
PT
S dng MUX to hm logic trc tip t bng trng thi khng cn rt gn, vi mc
ch ny cc u vo chn (u vo a ch) l cc bin logic, mi u vo d liu c ni
thng xuyn vi mc cao (logic 1) hay mc thp (logic 0) ty theo bng trng thi.
V d: F (A, B, C) = (1, 2, 6, 7).
T biu thc trn, lp c bng trng thi 2-15.
u vo chn u ra
A (A2) B(A1) C(A0) F
0 0 0 0 D0
0 0 1 1 D1
0 1 0 1 D2
0 1 1 0 D3
1 0 0 0 D4
1 0 1 0 D5
1 1 0 1 D6
1 1 1 1 D7
Bng 2-15. Bng trng thi
63
Hnh 2. 41. S logic thc hin hm F
+ AB = 01 th F C ;
+ AB = 10 th F = 0;
+ AB = 11 th F = 1;
IT
T cc biu thc trn, v c s mch thc hin nh hnh 2.41.
PT
2.6. MCH S HC.
2.6.1. Mch tng.
Gi s c hai s nh phn n bit A v B, trong :
A A n 1 A n 2 ...A 0 v B Bn 1 Bn 2 ...B0
xy dng mch thc hin php cng hai s cn nm vng nguyn tc cng y 1
bit, trn c s xy dng b cng song song n bit. C th trong phn ny s gii thiu
phng php xy dng mch cng song song 4 bit t mch cng ton phn (y ) 1 bit.
2.6.1.1. Mch bn tng (Half Adder HA)
Mch bn tng c 2 u vo:
a0 l bit c trng s nh nht ca s A.
b0 l bit c trng s nh nht ca s B.
Mch c 2 u ra: S0 l kt qu php cng ct c trng s nh nht.
C0 l gi tr nh sang ct c trng s cao hn k tip.
Nguyn tc hot ng ca mch bn tng c din t bi bng trng thi 2-16.
64
a0 b0 S0 C0
0 0 0 0
0 1 1 0
1 0 1 0
1 1 0 1
Bng 2-16. Bng trng thi ca mch HA
ITS0 a 0 b0
C0 a 0 .b 0
S khi v s logic ca HA c trnh by trn hnh 2.42.
2.6.1.2. Mch tng ton phn (Full Adder - FA)
(2.8)
PT
Mch c 3 u vo: ai l ch s ct th i ca s A.
bi l ch s ct th i ca s B.
Ci l bit nh ca trng s nh hn lin k chuyn n
Mch c 2 u ra: S0 l kt qu php cng ct th i.
C0 l bit nh sang trng s ln hn k tip.
Bng trng thi ca FA c trnh by bng 2-17.
ai bi Ci S0 C0
0 0 0 0 0
0 0 1 1 0
0 1 0 1 0
0 1 1 0 1
1 0 0 1 0
1 0 1 0 1
1 1 0 0 1
1 1 1 1 1
Bng 2-17. Bng trng thi ca b FA
65
T bng trng thi suy ra hm logic ca FA:
S0 a i b i Ci
(2.9)
C0 a i .b i a i Ci bi Ci
S khi v mch logic trnh by trn hnh 2.43.
Ci
S0
a) ai FA
bi C0
Ci
ai
bi S0
b) C0
T bng trng thi ca FA d dng suy ra biu thc logic bng cch ly tng chun ca
IT
cc tch, tc l ly tng cc Mintex m hm bng 1.
C0 a i .b i .Ci a i .b i .Ci a i .bi .Ci a i .b i .Ci
Ci a i .b i a i .b i a i .bi Ci (a i bi ) a i .b i (2.11)
C0 Ci (a i b i ) a i .bi
T cng thc (2.11) v (2.12) c th xy dng mch FA t hai mch HA. S logic
ca FA t hai HA c trnh by trn hnh 2.44.
66
Nu Ci = 0 th FA tr thnh HA.
2.6.1.3. B cng song song 4 bit.
Gi s, c hai s nh phn 4 bit A v B. Trong :
A A 3 .A 2 .A1.A 0
B B3 .B2 .B1.B0
nh sau:
A = 1 1 1
IT
song 4 bit thc hin php cng hai s A v B nh hnh 2.45.
V d: C hai s A v B vi A = 1111, B = 1001. Php cng hai s c thc hin
1
PT
B = 1 0 0 1
C = 1 1 1 1
= C3 C2 C1 C0 C-1
= 1 1 0 0 0
Nhc im ca b cng loi ny: Tn hiu nh u ra (Carry Out) c to thnh
sau khi i qua bn b cng FA0 , , FA3. Nu mi b cng FA l hai mch cng bn phn
th Carry Out s xut hin u ra sau mt thi gian T = 8 ln thi gian qu vi thi gian
qu l thi gian tr chuyn mch ca mt tng logic. Do vy thi gian tr rt ln, c bit
khi s bit ca mi s hng tng ln ln. khc phc nhc im ngi ta dng b
cng nh nhanh hay b cng nh nhn trc (Fast carry hay Carry look Ahead).
2.6.2. Mch hiu.
2.6.2.1. Mch bn hiu (HS-Half Subtract)
Mch bn hiu c 2 u vo:
a0 l bit c trng s nh nht ca s A.
b0 l bit c trng s nh nht ca s B.
Mch c 2 u ra:
67
S0 (Subtract Output) l kt qu php tr ct c trng s nh nht.
B0 (Borrow Out) l gi tr mn ca ct c trng s cao hn k tip.
Nguyn tc hot ng ca mch bn hiu c din t bi bng trng thi 2-18.
a0 b0 S0 B0
0 0 0 0
0 1 1 1
1 0 1 0
1 1 0 0
Bng 2-18. Bng trng thi ca mch HS
S0 a 0 b 0
(2.12)
B0 a 0 .b 0
S khi v s logic ca HS c trnh by trn hnh 2.46.
IT
PT
Hm logic:
S0 a i b i Bi
(2.13)
B0 a i .bi a i .Bi bi .Bi
S khi v s logic c trnh by trn hnh 2.47.
Nu Bi = 0 c mch tr bn phn.
IT
PT
69
Cng/ tr theo b 1 c ngha l s du tr bin thnh du cng thng qua php b 1.
Khi thc hin cng, nu xut hin bit trn th phi cng vo kt qu c p s chnh xc.
Cng/ tr theo b 2 c ngha l s du tr bin thnh du cng thng qua php b 2.
Khi thc hin cng, nu xut hin bit trn th phi b bit i.
Hnh 2.48 v 2.49 gii thiu mch cng/tr theo b 1 v 2 s dng IC 7483 (cng 2 s
nh phn 4 bit) v IC 7486 (XOR).
Trong cc h thng s, c bit l trong my tnh, thng thc hin vic so snh hai s.
Hai s cn so snh c th l cc s nh phn, c th l cc k t m ho nh phn. Mch so
snh c th hot ng theo kiu ni tip hoc theo kiu song song. Trong phn ny s nghin
PT
cu b so snh theo kiu song song.
2.7.1. B so snh.
2.7.2.1. B so snh 1 bit.
T bng trng thi 2-20 c biu thc ra:
f a i .b i
f a i bi (2.14)
f a i .bi
ai bi f< f= f>
0 0 0 1 0
0 1 1 0 0
1 0 0 0 1
1 1 0 1 0
Bng 2-20. Bng trng thi ca mch so snh
70
Hnh 2. 50. Mch in b so snh 1 bit
IT
f a 3 . b 3 a 3 b 3 . a 2 . b 2 a 3 b3 . a 2 b 2 . a1 . b1 a 3 b 3 . a 2 b 2 . a1 b1 . a 0 . b 0
a3
b3
a2
b2
f>
a1
b1
a0
b0
71
u vo so snh u vo ni tip tng u ra
A3B3 A2B2 A1B1 A0B0 IA>B IA<B IA=B QA>B QA<B QA=B
A3>B3 x x x x x x 1 0 0
A3<B3 x x x x x x 0 1 0
A3=B3 A2>B2 x x x x x 1 0 0
A3=B3 A2<B2 x x x x x 0 1 0
A3=B3 A2=B2 A1>B1 x x x x 1 0 0
A3=B3 A2=B2 A1<B1 x x x x 0 1 0
A3=B3 A2=B2 A1=B1 A0>B0 x x x 1 0 0
A3=B3 A2=B2 A1=B1 A0<B0 x x x 0 1 0
A3=B3 A2=B2 A1=B1 A0=B0 1 0 0 1 0 0
A3=B3 A2=B2 A1=B1 A0=B0 0 1 0 0 1 0
A3=B3 A2=B2 A1=B1 A0=B0 0 0 1 0 0 1
A3=B3 A2=B2 A1=B1 A0=B0 0 0 0 1 1 0
A3=B3 A2=B2 A1=B1 A0=B0 1 1 0 0 0 0
Bng 2-21. Bng trng thi ca IC so snh 4 bit 74HC85
IT
V d mun thc hin so snh 2 s nh phn 8 bit phi ni 2 IC 7485. Hnh 2.52 v 2.53
gii thiu k hiu v cch u ni IC.
+5V
A3 A2 A1 A0
IA>B
B3 B2 B1 B0
PT
IA<B 74HC85
IA=B
Hnh 2. 52. K hiu logic ca IC 74HC85 v cch ni IC 74HC85 khi so snh 2 s nh phn 4 bit
72
2.8. MCH TO V KIM TRA CHN L.
C nhiu phng php m ho d liu pht hin li v sa li khi truyn d liu.
Phng php n gin nht l thm mt bit vo d liu c truyn i sao cho s ch s 1
trong d liu lun l chn hoc l. Bit thm vo c gi l bit chn/l.
thc hin c vic truyn d liu theo kiu a thm bit chn, l vo d liu chng
ta phi:
Xy dng s to c bit chn, l thm vo n bit d liu.
Xy dng s kim tra h xem l h chn hay l vi (n + 1) bit u vo (n bit d
liu, 1 bit chn/l).
2.8.1. M chn, l.
M chn v m l l hai loi m c kh nng pht hin li hay dng nht. thit lp
loi m ny ch cn thm mt bit chn/ l (bit parity) vo t hp m cho, nu tng s bit 1
trong t m (bit tin tc + bit chn/l) l chn th c m chn v ngc li c m l.
Bng 2-22 l mt v d v m chn/l.
IT
0000
0001
0010
0011
PC
0000
0001
0010
0011
0
1
1
0
PL
0000
0001
0010
0011
1
0
0
1
PT
0100 0100 1 0100 0
0101 0101 0 0101 1
0110 0110 0 0110 1
0111 0111 1 0111 0
1000 1000 1 1000 0
1001 1001 0 1001 1
Bng 2-22. M BCD 8421 chn / l
73
Biu thc kim tra tnh chn:
PC d1 d 2 ... d n 0
Biu thc kim tra tnh l:
PL d1 d 2 ... d n 1
T , xy dng c mch kim tra tnh chn/l:
74
Tnh chn/l ca cc u vo u vo u ra
t 0 7 u vo chn u vo l u ra chn u ra l
Chn H L H L
L H L L H
Chn L H L H
L L H H L
x H H L L
x L L H H
Bng 2-27. Bng chc nng ca IC
S logic ca IC
IT
Hnh 2. 57. S logic ca IC 74180
75
V d 3: S khi ca mch to v kim tra tnh chn 8 bit:
to m v gii m n gin.
IT
M Hamming l loi m tuyn tnh, m ny c R.W. Hamming a ra v s dng
trong mt s h thng thng tin. M ny c kh nng sa sai mt li. M Hamming c s
D P 1 2P
PT
(2.15)
Khi s bit tin tc tng th s bit kim tra cng tng, tuy nhin tc ca s bit tin tc
nhanh hn nhiu so vi s tng ca s bit kim tra. Do vy, khi s bit tin tc cng ln th hiu
qu s dng bit chn/l cng cao, iu ny dn n vic s dng m Hamming tr nn ph
bin.
2.9.1. To m
to m Hamming, cn xc nh gi tr cc bit kim tra tnh chn hoc l ca t m.
V tr cc bit kim tra chn/l l cc bit c th t 2i tnh t bit c trng s nh nht.
V d: vi s bit tin tc l 5, p dng cng thc (2.15) th s bit kim tra chn/l l 4.
Cch sp xp v tr cc bit nh sau:
9 8 7 6 5 4 3 2 1
D5 P8 D4 D3 D2 P4 D1 P2 P1 (*)
Cc bit chn/l c nhim v kim tra tnh chn hoc l (ty theo yu cu) ca mt s bit
k c bn thn chng trong t hp m.
Bit chn/l P c nhim v kim tra tnh chn l ti cc v tr n chim gi c gi tr 1
(theo bng nh phn).
76
H thp phn H nh phn
P8P4P2P1
0 0000
1 0001
2 0010
3 0011
4 0100
5 0101
6 0110
7 0111
8 1000
9 1001
10 1010
11 1011
12 1100
13 1101
IT 14
15
1110
1111
Bng 2-28. Bng trng thi
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
1 0 P 8 1 1 0 P4 1 P2 P1
Tm P1:
P1 v tr 3 v tr 5 v tr 7 v tr 9 = 0.
P1 D1 D2 D4 D5= 0.
P1 1 0 1 0 = 0 P1 = 0
Tm P2:
P2 v tr 3 v tr 6 v tr 7 v tr 10 = 0.
P2 D1 D3 D4 D6= 0.
P2 1 1 1 1 = 0 P2 = 1
Tm P4: IT
P4 v tr 5 v tr 6 v tr 7 = 0.
P4 D2 D3 D4 = 0.
PT
P4 0 1 1 = 0 P4 = 0
Tm P8:
P8 v tr 9 v tr 10 = 0.
P8 D5 D6 = 0.
P8 0 1 = 0 P3 = 1
T m Hamming chn pht i l:
1 0 1 1 1 0 0 1 1 0
78
Hnh 2. 61. Mch to m Hamming
2.9.2. Gii m
Khi nhn c t m, tin hnh tnh Si. Nu m Hamming chn th Si = 0, nu l m
Hamming l th Si = 1. Nu kt qu nhn c khng ng th t m nhn c b li (i vi
m chn) hoc t hp cc gi tr o ca Si chnh l v tr li (i vi m l).
Biu thc ca cc Si (i vi v d trn) l:
S3 = P8 D5 D6
S2 = P4 D2 D3 D4
S1 = P2 D1 D3 D4 D6
S0 = P1 D1 D2 D4 D5
D6 D5 P8 D4 D3 D2 P4 D1 P2 P1
IT
T , v c mch gii m nh hnh 2.62.
S0 S1 S2 S3
PT
+
+
+
+
Hnh 2. 62. Mch gii m Hamming
79
chuyn mch ng tng ng vi mt bit li c truyn (cng XOR tin hnh o bit
tng ng).
IT
Hnh 2. 63. Mch to m v gii m Hamming 4 bit
PT
u tin, mch t tt c 7 chuyn mch li v v tr ngt. Sau la chn vi gi tr
ca mch m ha vi chuyn mch ng v quan st cc bit chn/l cch hot ng ca b
gii m. Tip theo, thay i cc chuyn mch nh li chn cc bit li vo d liu v quan
st li cch hot ng ca b gii m. iu g s xy ra nu bn kch hot nhiu hn mt
chuyn mch nh li?
Khi gii m nhn c 7 bit m v khi phc li thng tin ban u (4 bit d liu).
2.10. N V S HC V LOGIC (ALU).
n v s hc v logic (Arithmetic Logic Unit) l mt thnh phn c bn khng th
thiu c trong cc my tnh. N bao gm 2 khi chnh l khi logic v khi s hc v mt
khi hp knh.
Khi logic: Thc hin cc php tnh logic nh l AND, OR, NOT, XOR.
Khi s hc: Thc hin cc php tnh s hc nh l: cng, tr, tng 1, gim 1.
S khi ca 1 n v s hc logic ALU 4 bit c m t hnh 2.64.
80
Hnh 2. 64. S khi ca b ALU 4 bit
A0 A1
B1
A2
B2
IT 7
8
6
5
Cn
M
S0
S1
2 1 23 22 21 20 19 18
A0 B0 A1 B1 A2 B2 A3 B3
54/74180
Cn+4
A=B
16
14
PT
A3 G 17
4 S2
B3 3 S3 P 15
F0 F1 F2 F3
G
F0
9 10 11 13
F1 B
F2
VCC = 24
F3 GND = 14
81
u vo la chn ch hot ng Cc u vo v u ra hot ng mc tch cc cao
S3 S2 S1 S0 Logic (M=H) S hc (M=L)
(Cn =H)
L L L L A A
L L L H AB A+B
L L H L A.B AB
L L H H 0 Tr 1 (ca b 2)
L H L L A.B A cng A.B
L H L H B (A + B) cng A.B
L H H L AB A tr B tr 1
L H H H A.B (A . B) tr1
H L L L AB A cng A . B
H L L H AB A cng B
H L H L B (A B) cng A . B
H L H H A.B A . B tr 1
H
H
H
H H
H
H
H
H
L
L
H
H
L
H
L
IT A
1
AB
A+B
A cng A*
(A +B) cng A
(A B) cng A
A tr 1
PT
Bng 2-29. Bng chc nng ca IC 74181 khi M mc logic thp
A*: tng bit c dch sang v tr c trng s cao hn
82
u vo la chn ch hot ng Cc u vo v u ra hot ng mc tch cc thp
S3 S2 S1 S0 Khi logic (M=H) Khi s hc (M=L)
(Cn =L )
L L L L A A tr 1
L L L H A.B AB tr 1
L L H L AB A.B tr 1
L L H H 1 tr 1 (ca b 2)
L H L L AB A cng (A B)
L H L H B A. B cng (A B)
L H H L AB A tr B tr 1
L H H H AB AB
H L L L A.B A cng (A + B)
H L L H AB A cng B
H L H L B A B cng (A + B)
H L H H A+B A+B
H
H
H
H
H
H
H
H
L
L
H
H
L
H
L
H
IT 0
A.B
A.B
A
A + A*
A . B cng A
A.B cng A
A
PT
Bng 2-30. Bng chc nng ca IC 74181 khi M mc logic cao
TM TT
Trong chng ny, gii thiu mch logic t hp. Mch t hp do cc phn t logic
c bn cu trc nn. c im ca mch t hp l tn hiu u ra thi im bt k no cng
ch ph thuc vo tn hiu u vo thi im m khng lin quan n trng thi vn c
ca mch.
Mch t hp rt phong ph, khng th xem xt ht trong chng 2. Trng tm ca
chng l nm vng c im mch t hp v phng php chung khi thit k, phn tch
mch t hp. V vy, chng gii thiu mt cch chn lc b m ho, b gii m, b hp
knh, phn knh, mch cng, tr, mch so snhtrong qu trnh , xem xt phng php
phn tch v thit k mch t hp.
Khi phn tch mch t hp cho, c th vit ra hm logic u ra cho tng cp ca s
, ri tin hnh ti thiu ho hm logic biu th r mi quan h gia u ra vi u
vo.
83
Vic ti thiu ho hm logic rt quan trng. V vic ny lm cho mch logic n gin,
kinh t. Chng ta mong mun mch in cng t linh kin cng tt, s u vo ca mch cng
cng khng th qu nhiu.
CU HI N TP
1. Mch logic t hp l mch thc hin chc nng g?
2. B m ho u tin khc vi b m ho thng thng im no?
3. Dng c hin th 7-on c th hin th nhng k t g?
4. Dng c hin th 7-on Ant chung khc vi loi Catt chung im g? V hnh minh
ha.
5. Thit k b hp knh 5 ng vo d liu?
6. Dng IC 74138 thit k b phn knh 1 vo 32 ra.
7. Thut ng parity (tnh chn l) c ngha l g? Nu b to bit chn l nhn mt bit kim
tra parity chn, n yu cu nhn bit parity dng g?
8. Xy dng mch to v kim tra chn/ l 7 bit?
IT
9. Thit k mch logic ton NAND 2 li vo thc hin vic ly biu quyt a s: gm 3
li vo v 1 li ra. Trng thi li ra lun c mc theo a s mc ca tn hiu vo.
10. Xy dng mch bin m BCD 8421 thnh nh phn p dng cho s (1001 0110 01012 =
965 10).
PT
11. Xy dng mch bin m nh phn 4 bit thnh m Gray.
12. Xy dng mch t hp c 4 li vo v 1 li ra. Hm ra c mc logic 1 khi tn hiu li vo
chia ht cho 3.
13. Khi cn so snh 2 s nh phn 16 bit cn dng my IC 7485? Hy v s thc hin vic
ghp ni .
14. Khi cn cng 2 s nh phn 32 bit cn dng my IC 74283? Hy v s thc hin vic
ghp ni .
84
CHNG 3. MCH LOGIC TUN T
GII THIU.
Chng 2 nghin cu v php phn tch v thit k cc mch logic t hp. Mc d
rt qua trng nhng n ch l mt phn ca cc h thng k thut s. Mt phn qua trng ca
cc h thng k thut s khc l phn tch v thit k mch tun t. Tuy nhin vic thit k
cc mch tun t li ph thuc vo vic thit k mch t hp c cp chng 2.
C nhiu ng dng m u ra s phi c to ph hp vi tun t nhn c cc tn
hiu vo. Yu cu ny khng th c tho mn bng vic s dng h thng logic t hp.
Nhng ng dng ny yu cu u ra khng ch ph thuc vo cc iu kin u vo
hin c m cn ph thuc vo lch s ca cc u vo. Lch s c cung cp bng cch phn
hi t u ra v li u vo.
Mch logic tun t khng nhng ph thuc vo trng thi cc u vo v cn ph thuc
vo trng thi trong ca n. Mch tun t c chia lm hai loi chnh l mch tun t khng
ng b v mch tun t ng b.
IT
Trong phn ny s gii thiu v cc phn t nh ca mch tun t. Cch phn tch v
thit k mch tun t n gin v phc tp.
NI DUNG
3.1. KHI NIM CHUNG V M HNH TON HC
PT
3.1.1. Khi nim chung
Trong chng ny, s ni n h thng s c gi l mch logic tun t (hay cn gi
l mch dy - Sequential Circuit). Hot ng ca h ny c tnh cht k tip nhau, tc l trng
thi hot ng ca mch in khng nhng ph thuc trc tip u vo m cn ph thuc vo
trng thi bn trong trc ca chnh n. Ni cch khc cc h thng ny lm vic theo
nguyn tc c nh.
3.1.2. M hnh ton hc
Mch tun t l mch bao gm mch logic t hp v mch nh. Mch nh l cc trig.
i vi mch tun t, p ng ra ca h thng mch in khng ch ph thuc trc tip vo
tn hiu vo (X) m cn ph thuc vo trng thi ni (Q) ca n. C th m t s khi tng
qut ca mch tun t.
y: X - tp tn hiu vo.
Q - tp trng thi trong trc ca mch.
W - hm kch.
Z - cc hm ra
Hot ng ca mch tun t c m t bng mi quan h ton hc sau:
85
Z = f(Q, X)
Trong phng trnh ton hc ca mch tun t c hai thng tin. l thng tin v trng
thi tip theo ca mch tun t v thng tin v tn hiu ra ca mch. Hai thng tin ny cng
ph thuc ng thi vo trng thi bn trong trc ca mch (Q) v tn hiu tc ng vo
(X) ca n. C th vit li biu thc trn nh sau:
Z = f [Q(n), X] ; Q (n +1) = f [Q(n), X]
Trong : Q(n +1): l trng thi k tip ca mch.
Q(n): l trng thi bn trong trc .
IT
hiu r hn v mch tun t, xt cc phn t c trong mch. Mch logic t hp
c xt chng 2 cn phn t nh chnh l cc trig.
3.2. PHN T NH CA MCH TUN T
3.2.1. Cc loi Trig
PT
nh ngha: Trig l phn t c kh nng lu tr (nh) mt trong hai trng thi bng
n nh tng ng vi hai mc logic 1 v 0. Trig trong ting Anh cn gi l Flip Flop vit
tt l FF.
3.2.1.1. Trig RS
IT
Hnh 3-3. S phn loi trig
PT
Trig RS khng ng b
Hnh 3-4 l k hiu ca trig RS trong Hnh 3-4. S k hiu trig RS khng ng b
cc s logic.
87
Nguyn l hot ng ca trig RS khng ng b cng NAND
Nguyn l hot ng ca trig RS khng ng b cng thng qua bng trng thi 3-1.
S R Q n 1 Mod hot ng
0 0 x Cm
0 1 1 Lp
1 0 0 Xa
1 1 Qn Nh
Bng 3-1. Bng trng thi ca trig RS cng NAND
(Set) v u ra R l u vo xa (Reset).
IT
n nh ca trig RS, v khng th xc nh trng thi trc ca n.
Cn c vo bng Cc n hnh 3-2, tm c phng trnh c trng:
Q n 1 S R .Q n
S.R 1
(3.1)
PT
SR
Hnh 3-6
Bng Cc n ca Q n 1
Bng trng thi ca trig RS dng cng NOR c cho bng 3-2.
88
c im ca Trig c bn:
- u im: Mch n gin, c th nh 1 bit, l c s cu trc cc Trig hon ho
hn.
- Nhc im: Tn hiu trc tip iu khin trng thi u ra, ng dng b hn ch, tn
hiu vo rng buc ln nhau, khng trng thi cm.
Trig RS ng b
IT
Nguyn l hot ng ca trig RS ng b cng NAND:
Khi C = 0 cc cng vo b ngt, trig RS c bn khng tip thu tn hiu vo, mch c
duy tr trng thi c. Khi C = 1 cc cng vo thng, mch sn sng tip thu tn hiu vo R, S.
Nguyn l hot ng trig RS ng b cng ging nh trig RS c bn, chng ch khc
l ch tip nhn tn hiu u vo R, S khi C = 1. V l do nn gi l trig RS ng b. Bng
PT
trng thi c ch ra trn bng 3-3.
89
u im: iu khin chn m mch, trig ch tip thu tn hiu vo khi C = 1.
Nhc im: Trong thi gian C = 1, tn hiu vo vn trc tip iu khin trng thi u
ra ca trig.
3.2.1.2. Trig JK
Trig JK l loi trig c hai u vo iu khin J, K. Trig ny c u im hn trig
RS l khng cn tn ti t hp cm bng cc ng hi tip t Q v chn R v t Q v S.
Tuy nhin, im c bit l trig JK cn c thm u vo ng b C. Trig c th lp hay xo
trong khong thi gian ng vi sn m hoc sn dng ca xung ng b C. Trig JK
thuc loi ng b.
S hot ng ca trig JK c trnh by bng bng trng thi 3-4
C J K Qn+1 Mod hot ng
0 x x Qn Nh (i vi loi trig JK dng cng NAND)
1 x x Qn Nh (i vi loi trig JK dng cng NOR)
Ck 0 0 Qn Nh
Ck 0 1 0 Xo
Ck 1 0 1 Lp
Ck 1 1
QnIT Thay i trng thi theo mi xung nhp
J .Qn
K.Q n
90
T hnh 3-10, c phng trnh:
Q n 1 J.Q n K .Q n (3.2)
Qn
0
0
1
1
IT D
0
1
0
1
Q n 1
0
1
0
1
PT
Bng 3-11. Bng trng thi trig D
Qn 1 D (3.3)
91
Q Q
Q n 1 JQ n KQ n TQ n TQ n
Qn 1 T Qn (3.4)
T = 1 c sn m ca C th Q n 1 Q n
Qn
0
0
1
1
IT T
0
1
0
1
Q n 1
0
1
1
0
PT
Bng 3-12: Bng trng thi ca Trig T
3. 2.1.3. Trig T
Trig T l mch in ch c chc nng chuyn i trng thi trong iu kin nh thi
ca C. Trig T l Trig T m T =1. Phng trnh c trng:
Q n 1 T Q n 1 Q n Q n (3.5)
92
th thi gian dng sng ca Trig T c trnh by trn hnh 3-14.
Nhn xt: T cc bng trng thi ca cc trig trn thy rng: Cc trig D v RS c th
lm vic c ch khng ng b v mi tp tn hiu vo iu khin D, RS lun lun tn
ti t nht 1 trong 2 trng thi n nh. Trng thi n nh l trng thi tho mn iu kin Qk
= Q. Cn trig T v trig JK khng th lm vic c ch khng ng b v mch s ri
vo trng thi dao ng nu nh tp tn hiu vo l 11 i vi trig JK hoc l 1 i vi
trig T. Nh vy, trig D, trig RS c th lm vic c hai ch : ng b v khng ng
b cn trig T v trig JK ch c th lm vic ch ng b.
3.2.1.3. Cc loi trig Ch- t (MS-Master- Slave).
IT
Hnh 3-15. Cu trc ca trig MS
PT
Do cc loi trig ng b trn u hot ng ti sn dng hay sn m ca xung
nhp nn khi lm vic tn s cao th u ra Q khng p ng kp vi s thay i ca xung
nhp, dn n mch hot ng tnh trng khng c tin cy. Loi trig MS khc phc c
nhc im ny. u ra ca trig MS thay i ti sn dng v sn m ca xung nhp, nn
cu trc ca n gm 2 trig ging nhau nhng cc tnh iu khin ca xung Clock th ngc
nhau m bo sao cho ti mi sn ca xung s c mt trig hot ng. V nguyn tc
hot ng ca loi trig MS (RS-MS, JK-MS, D-MS, T-MS) hon ton ging nh cc loi
trig thng thng (RS, JK, D, T).
Cu trc chung ca mt trig MS c minh ho hnh 3-15.
a) Trig RS Master- Slave
Mch ny gii quyt trit vn trc tip iu khin, l nhc im ca cc loi
trig trn.
Cu trc mch v nguyn l hot ng.
Hnh 3-16 l s ca trig RS Master Slave gm 2 trig RS c bn ghp lin tip vi
nhau, mt l trig RS Master (trig ch), mt l trig RS Slave (trig t), xung ng h cung
cp cho chng l o nhau (qua mch o).
93
S G Qm
E C
A Q S Q
C C
F
B
R
H
D Q
Qm R Q
Master Slave
C
a) b)
Hnh 3-16: Trig RS Master- Slave. S logic (a) ; k hiu logic (b)
+ Khi C = 0 cng G, H ngt nn trig Master ngt, C 1 cng C, D thng, n tip thu
m
tn hiu u ra Master do Q Q , Q Qm
IT
Qnm1 S R.Qnm
Vi iu kin S, R khng ng thi bng khng.
+ Khi c sn m ca C.
PT
Xung nhp C t bin xung 0, Trig Master ngt, khi C t bin ln 1, Trig
Slave tip nhn tn hiu c trig Master ghi nh t thi gian C = 1, ngha l trig Slave
chuyn i trng thi theo biu thc logic:
Qn 1 S R.Qn (3.6)
94
Loi trig RS master Slave c trnh by trn hnh 3-16 vn cn s rng buc ca R v
S. Khi R = S = 1, cc cng G v H u mc thp, dn n trng thi cm Q m 1 v
Qm 1 .
o ca nhau. Do ch cn em mc cc u ra Q v Q a n u vo ca G v H th c
gii quyt vn trn ngi ta ci tin trig RS Master Slave theo s c trnh
by trn hnh 3-17, v khng dng tn u vo RS m gi l J, K. Trig JK Master Slave v
gi tt l trig JK.
Theo trnh by trn v s ci tin ca trig JK, thy nguyn tc hot ng ging nh
trig RS Master Slave, ch khc s tng ng sau ca tn hiu u vo:
S J. Q n (3.7)
R K.Q n (3.8)
IT Q
PT
Hnh 3-17: Trig JK Master Slave S logic (a) K hiu logic (b)
95
Hnh 3-18. u vo khng ng b mc tch cc cao
IT
hiu logic ging nh k hiu sn m ca xung Clock.
PT
Hnh 3-19. u vo khng ng b mc tch cc thp
96
Trong thit b s c th cn nhiu loi trig khc nhau. Tuy nhin cc IC trong cng
nghip thng ch sn xut mt s loi nht nh ph bin l trig D, JK. Mt khc trong mt
IC thng c 2 n 4 trig cng loi, c th gy ra s d tha loi ny nhng li thiu loi
khc. Do , vic chuyn i gia cc loi trig l cn thit. Tm phng php chuyn i
gia cc loi trig .
Vi 4 loi trig trn th c 12 kh nng chuyn i sang nhau.
3.2.3.1. Phng php chuyn i gia cc loi trig.
1. Nguyn tc chung
IT
Hnh 3-21. S khi ca phng php chuyn i trig
Chuyn i gia cc loi trig l vic bin chc nng ca mt trig cho thnh mt
trig khc loi. thc hin c cng vic ny bt buc phi b sung thm mt mch lin
hp ph. S khi th hin mt trig chuyn i c trnh by trn hnh 3-21.
PT
T s hnh 3-21 c th suy ra cch chuyn i l tm quan h hm ra ca mch kch
thch ph fb cng chnh l hm kch thch ca trig cho vi u ra ca n v kch thch
vo.
Vic chuyn i gia cc loi trig c th thc hin theo mt trong hai phng php
sau:
- Dng phng trnh c trng ca trig cho, kt hp vi php bin i logic cn
thit a n v phng trnh c trng ca trig cn tm. Trn c s phng trnh c
trng, vit ra hm kch thch v v s tng ng ca trig.
Phng php ny tng i nhanh, nhng cn k nng bin i hm logic.
- Dng bng kch thch ca trig cho v trig cn tm xc nh hm kch thch
sau v s logic ca trig cn tm.
Nh bit, lp bng trng thi cho cc trig c ngha l tm trng thi k tip ca trig
khi bit tn hiu vo, cn bng hm kch l bng tm hm kch (tn hiu vo) khi bit
trng thi ra. Ni cch khc, lp bng hm kch l qu trnh ngc li vi vic lp bng trng
thi.
T bng trng thi ca cc trig, lp c bng hm kch 3-13:
97
Qn Qn+1 RS JK D T
0 0 X0 0X 0 0
0 1 01 1X 1 1
1 0 10 X1 0 1
1 1 0X X0 1 0
Bng 3-13. Bng hm kch ca cc loi trig
IT
Phng trnh c trng ca trig RS c dng:
n 1
Q S R.Q
R.S 0
cn phng trnh c trng ca trig JK c dng:
n
(3.10)
PT
Q n 1 J.Q n K.Q n (3.11)
S J.Q n
R=K
n
Tuy nhin, iu kin rng buc R.S = 0 nn khi J = K = 1 ; Q 0 th
R K 1
n
S J.Q 1
98
So snh (3-10) v (3-12) tm c hm kch:
S J.Q
n
(3.13)
n
R K.Q
Q Q
Qn Qn
a) i vi S
IT b) i vi R
PT
Hnh 3-23. Bng Cc n xc nh s ph thuc ca S, R vo Q, J, K
S J.Q n
n
R K.Q
Tng t, tm c hm logic chuyn i:
RS D
R D
(3.14)
S D
RS T
R T.Q n
(3.15)
n
S T.Q
RS T
99
R Q n
(3.16)
n
S Q
Mch chuyn i c trnh by trn hnh (3-24)
Q Q
Q Q
a) RSD b) RST
IT b) RST
Q Q
J S
(3.17)
K R
S 3-25a)
a) JK RS b) JK D c) JK T
Q
Q Q
Q
100
Q Q
Q
Q
d) JK T
Hnh 3-23. Chuyn i t trig JK sang a) RS ; b) D ; c) T ; d) T
+ T JK sang D
Biu thc:
J D
(3.18)
K D
S hnh 3-25b).
+ T JK sang T
Biu thc: IT J T
K T
(3.19)
PT
S hnh 3-25c).
+ T JK sang T
Biu thc:
J T 1
(3.20)
K T 1
Hoc
J Q n
(3.21)
K Q n
S hnh 3-25d).
c) Chuyn t D sang cc loi
+ T D sang RS
Cn bng hai phng trnh c trng. Tm c biu thc:
D S RQn (3.22)
101
S hnh 3-26a)
Q Q
+ T D sang JK
Biu thc:
D JQ n K.Q n (3.23)
S hnh 3-26b)
IT
PT
+ T D sang T
Biu thc:
D T Qn (3.24)
S hnh 3-26c)
+ T D sang T
Biu thc:
D T Qn
102
T 1 D Qn (3.25)
S hnh 3-26d)
d) Chuyn t T sang RS, JK, D.
+ T T sang RS
Biu thc:
S hnh 3-27a).
+ T J sang JK:
Biu thc:
T JQ n K.Q n (3.27)
Biu thc:
T D Qn
IT
Mch in c th hin hnh 3-27c).
PT
Q Q
103
3.3. NG DNG CA TRIG TRONG MCH NH THI.
3.3.1. Mch in ca IC 555.
B nh thi 555 c s dng rt rng ri trong cc b dao ng a hi, a hi i, v
cc b so snh v.v Hnh 3-28 l s khi nguyn l ca IC nh thi ny, trong chc
nng ca cc chn c ch ra trong bng sau:
Chn Chc nng Chn Chc nng
1 t - GND 5 in p iu khin
2 Chn kch thch 6 Chn ngng
3 u ra 7 u phng in
4 Xo - Reset 8 Ngun Vcc
Bng 3-14. Bng m t chc nng ca cc chn trong IC
Hnh 3-27. S khi nguyn l ca IC LMC 555 Hnh 3-28. S chn ca IC LMC555
104
thp (mc 0) cm trig hot ng. u ra Q ca trig RS c a qua cng NOT ti u
ra chn 3, ng thi Q ni vi transistor T to u phng in.
IT
Mch a hi i c mt trng thi n nh v mt trng thi tm n nh. Khi c tc
dng ca xung ngoi, mch c th chuyn i t trng thi n nh sang trng thi tm n
nh. Sau khi duy tr mt thi gian, mch s t ng quay li trng thi n nh. Thi gian tm
n nh ph thuc vo cc thng s ca mch m khng ph thuc vo xung kch. Mch a
hi c ng dng trong cc mach nh thi, to dng xung, tr v.v..
PT
Hnh 3-29 trnh by s khi ca mch a hi i dng IC - 555.
EC
8 4
R
6 VO
555 3
7
VI
2
C 1 5
C1 0,01 F
105
cho transistor T m, t C phng in qua R, qua transistor xung t. T C phng in n
khi VC = 0. y l trng thi n nh bn (trng thi i) ca mch.
Khi c xung vung a ti u vo, nu bin xung vo ln, in p ra ca b so
snh (2) S = 1, do Q = 1 v Q 0 , bt u thi gian ko di xung u ra. V Q 0 nn T
cm, t C tch in, mch tch in t +VCC , qua R, qua C xung t, t C np in vi hng
s thi gian:
n R.C (3.28)
IT
PT
EC
VI
2E C / 3
VC
EC
VO
TW
106
TW RCln 3 1,1RC (3.29)
EC
R1
0,01 F
R2
VC
VO
IT
Hnh 3-32. Mch a hi dng IC - 555
107
T t nap t ph 0, 7(R 1 2R 2 )C (3.32)
EC / 3
EC
VO
Tnap
Tph
1 1, 43
f (3.33)
T (R1 2R 2 )C
0,01 F
IT EC
R1
PT
R2
VC
VO
108
3.4.1. Bng
a. Bng chuyn i trng thi.
Bng chuyn i trng thi bao gm cc hng v cc ct, cc hng ghi cc trng thi
trong, cc ct ghi cc gi tr ca tn hiu vo. Cc ghi gi tr cc trng thi trong k tip m
mch s chuyn n ng vi cc gi tr hng v ct. Bng chuyn i trng thi c m t
bng 3-16.
Tn hiu vo
V V1 V2 . Vn
S
Trng thi S1 Trng thi k tip
Q1n 1 Q n2 1 Qin 1
trong Qn+1
S2
Sn
Bng 3-16. Bng chuyn i trng thi
S
V1
IT
Cc hng ca bng ghi cc trng thi trong, cc ct ghi cc tn hiu vo. Cc ghi gi tr
ca tn hiu ra tng ng. Bng tn hiu ra c m t bng 3-17.
V V2
Tn hiu vo
. Vn
PT
Trng thi S1 Z1 Z2 Zj Tn hiu ra
trong S2
::
Sn
Bng 3-17. Bng tn hiu ra
C th gp hai bng chuyn i trng thi v bng tn hiu ra thnh mt bng chung gi
l bng chuyn i trng thi / ra. Lc trn cc ghi cc gi tr ca trng thi k tip v tn
hiu ra (Qn+1 / Z) tng ng vi trng thi hin ti v tn hiu vo.
Bng chuyn i trng thi v tn hiu ra c m t bng 3-18.
Tn hiu vo
V V1 V2 . Vn
S
Trng S1 Trng thi k
Q1n 1 / Z Q n2 1 / Z Qin 1 / Z
thi tip Qn+1 v tn
trong S2
hiu ra Z
:
Sn
109
Bng 3-18. Bng chuyn i trng thi v tn hiu ra
IT
Tp cc tn hiu vo l tp cc cung K.
c. Chuyn i gia hai m hnh Mealy v Moore.
Mealy v Moore l hai m hnh ton hc ca mch tun t, n l hai cch biu din
khc nhau ca mch tun t. Gia hai cch biu din ny l nh x 1-1 v lun tn ti thut
PT
ton chuyn t m hnh ny sang m hnh kia v ngc li.
Chuyn i t m hnh Mealy sang m hnh Moore.
Qu trnh chuyn i c thc hin theo cc bc sau:
ng vi mi cp (Qn+1 / Z) ca m hnh Mealy quy nh thnh mt trng thi tng ng
vi Q ca m hnh Moore.
Lp bng chuyn i trng thi cho m hnh Moore: ng vi mi trng thi Q th c mt
tn hiu ra tng ng.
V d: Mch tun t c m t bi m hnh Mealy c hnh trng thi, bng chuyn
i trng thi, tn hiu ra nh hnh 3-35.
110
Bc 1. T bng chuyn i trng thi / tn hiu ra, gn cc trng thi trong Qj ca m
hnh Moore nh sau:
S1 / 0 = Q0; S0 / 0 = Q1; S2 / 0 = Q2; S1 / 1 = Q3;
V 0 1
S
S0 S1 / 0 S0 / 0
S1 S1 / 0 S2 / 0
S2 S1 / 1 S0 / 0
Hnh 3-35b). Bng chuyn i trng thi / tn hiu ra
Mealy Moore
Trng thi / tn hiu ra
S1 / 0
S0 / 0
S2 / 0
S1 / 1
IT Trng thi
Q0
Q1
Q2
Q3
Tn hiu ra
0
0
0
1
PT
Bng 3-19. Gn trng thi, tn hiu ra cho m hnh Moore
Moore
Mealy Trng Trng thi k Tn
thi hin tip hiu ra
ti V=0 V=1
S1 / 0 Q0 Q0 Q2 0
S0 / 0 Q1 Q0 Q1 0
S2 / 0 Q2 Q3 Q1 0
S1 / 1 Q3 Q2 Q0 1
Bng chuyn i trng thi
111
0 1
Q0 / 0 0 Q1 / 0
1
1 1
0
Q3 / 1 Q2 / 0
0
IT
tun t, chng lun lun tng ng vi nhau.
M hnh Mealy c hm ra ph thuc vo tn hiu vo v trng thi trong ca mch. M
hnh Moore c hm ra ch ph thuc vo trng thi trong ca mch.
Nhn chung m hnh Mealy c s trng thi trong t hn so vi m hnh Moore, nhng
m hnh Moore li c h hm ra n gin hn m hnh Mealy.
PT
Trn thc t c hai m hnh ny u c dng m t mch tun t. Ty tng trng
hp m s dng loi m hnh no thit k mch c s n gin hn, kinh t hn.
3.5. PHN TCH MCH TUN T
3.5.1. Cc bc phn tch mch tun t
Bi ton phn tch l bi ton xc nh chc nng ca mt mch cho trc. Khi tin
hnh phn tch cn tun theo cc bc sau:
- S mch: T s cho trc cn xc nh chc nng tng phn t c bn ca s
, mi quan h gia cc phn t .
- Xc nh cc u vo v ra, s trng thi trong ca mch: Coi mch nh mt hp en
cn phi xc nh cc u vo v ra ca mch, c im ca cc u vo, u ra. xc nh
c s trng thi trong ca mch cn phi xc nh xem mch c xy dng t bao nhiu
phn t nh (trig JK) t xc nh c s trng thi trong c th c ca mch.
Gi s trig l n th s trng thi c th c ca mch l 2 n.
- Xc nh phng trnh hm ra, phng trnh hm kch ca cc trig.
112
- Lp bng chuyn i trng thi. Bng ny biu din mi quan h trng thi k tip, tn
hiu ra nh phn vi trng thi hin ti v cc tn hiu vo tng ng.
Da vo phng trnh c trng ca trig thit lp phng trnh chuyn i trng
thi v t xc nh c trng thi k tip v tn hiu ra tng ng vi tn hiu vo v
trng thi hin ti ca mch. i vi mch tun t khng ng b c iu kin kch sn
xung Clock khc nhau nn khi thit lp bng phi ch n iu kin kch sn xung Clock.
Ch khi no ng sn xung Clock iu khin th phng trnh chuyn i trng thi c
thit lp nu khng trng thi trong ca mch tun t c gi nguyn.
- hnh trng thi: T bng trng thi xy dng hnh trng thi v tn hiu ra ca
mch.
- V gin dng xung ( th thi gian). V gin dng xung cn lu : trig ch
chuyn i trng thi tng ng vi sn kch ca xung ng h xut hin.
- Chc nng ca mch: Da vo hnh trng thi xc nh c chc nng ca mch
3.5.2. Phn tch mch tun t ng b
Phn tch mch tun t ng b c s c biu din nh hnh 3-37.
IT
Bc 1: S trn c hai u vo l tn hiu X v xung nhp Clock. C mt tn hiu Z
ra, mch s dng hai phn t nh l hai trig JK (Q0 v Q1).
Bc 2: Xc nh u vo, u ra v s trng thi trong ca mch.
PT
113
J1 = Q0 ; K1 = X Q 0 X Q0
Q n 1 J Qn K Q n
Phng trnh chuyn i trng thi:
01
S1
X X
S3 10 11 S2
Z=1
Bc 6: Chc nng ca mch: Trn hnh trng thi, thy c hai ng chuyn i
trng thi l S0 S1 S2 S0 v S0 S1 S3 S0. Theo ng S0 S1 S2 S0 th
tn hiu ra Z = 1 s c a ra cng thi im c xung nhp th 3. Theo ng S0 S1 S3
S0 th khng c tn hiu ra (Z = 0). Do vy, s phn tch theo con ng th nht S0 S1-
114
S2 S0 : S chuyn i trng thi u tin t S0 S1 ch nh tc ng ca xung nhp m
khng ph thuc vo trng thi ca X. Chuyn i trng thi th hai t S1S2 nh tc ng
ca xung nhp v s tc ng ca tn hiu vo X = 1. Cn s chuyn i trng thi th ba t
S2 S0 ch nh tc ng ca xung nhp m khng ph thuc vo tn hiu vo.
Nh vy, mch ch a ra tn hiu ra Z = 1 khi ng chuyn i i qua S2 tc l mch
ch a ra tn hiu ra Z = 1 khi dy tn hiu vo X c dng 010, 011, 110 v 111. C th biu
din dy tn hiu vo mch c tn hiu ra Z = 1 nh sau:
0 1
011 011
Tm li, mch cho s trn c chc nng kim tra dy tn hiu vo X dng chui
c di bng 3. Nu chui tn hiu vo c dng l 1 trong 4 dy: 010, 011, 110 v 111 mch
s cho tn hiu ra Z = 1 ti thi im c xung nhp th 3. rng ca tn hiu ra Z bng
rng xung nhp (Z = C Q1 Q0).
Hnh 3-39 biu din dng xung ra ca mch hay cn gi l gin xung.
IT
PT
Hnh 3-39. Dng xung ra ca mch
Ql Ql
Q2 Q2
Q3 Q3
115
Gii: Mch hnh 3-340 c hai phn chnh: b m v b gii m. phn tch mch d
dng, phn tch tng phn.
Bc 1. Vit cc phng trnh:
C Q3 Q2 Q1 u ra
0 0 0 0 D0
1 0 0 1 D1
2 0 1 0 D2
3 0 1 1 D3
4 1 0 0 D4
5 1 0 1 D5
6 1 1 0 D6
7 1 1 1 D7
Bng 3-22. Bng trng thi
116
Kt hp c hai phn phn tch, v c dng xung ra nh hnh 3-42.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
C
D0
D1
D2
D3
D4
D5
D6
D7
Nhn xt: Mch tun t ny chnh l b to xung tun t (b pht xung nhp). Mch
ny dng to cc xung tun t c th t thi gian trc sau. Cc xung ny lm chun thi
gian cho s ng b ca cc b phn trong thit b. Xung Clock chun c a vo b m,
b gii m s bin i cc trng thi ca b m thnh xung tun t trn cc u ra.
3.6. THIT K MCH TUN T.
IT
3.6.1. Cc bc thit k mch tun t ng b.
Bc 4: M ho trng thi.
117
S bin nh phn dng m ho cc trng thi trong ca mch ph thuc vo s lng
trng thi trong ca mch. Nu s lng trng thi trong l N, s bin nh phn cn dng l n
th n phi tho mn iu kin: n log2N.
C rt nhiu cch m ho khc nhau, mi cch cho mt s thc hin mch khc
nhau. Vn l phi m ho sao cho s mch thc hin l n gin nht.
Bc 5: Xc nh h phng trnh ca mch. C hai cch xc nh:
+ Lp bng chuyn i trng thi v tn hiu ra, t xc nh cc phng trnh kch
cho cc trig.
+ Da trc tip vo hnh trng thi, vit h phng trnh Ton, Toff ca cc trig v
phng trnh hm ra.
Bc 6: V s thc hin.
3.6.2. Cc bc thit k mch tun t khng ng b
Bc 1: Xc nh bi ton, gn hm v bin, tm hiu mi quan h gia chng.
Bc 2: Xy dng hnh trng thi, bng chuyn i trng thi v hm ra.
Bc 3: Rt gn trng thi (ti thiu ho trng thi).
IT
Vic ti thiu ho trng thi ch yu da vo khi nim trng thi tng ng. Cc
trng thi tng ng vi nhau c th c thay bng mt trng thi chung i din cho
chng.
C nhiu phng php ti thiu ha trng thi. Trong phn ny, gii thiu phng php
PT
ti thiu ho Caldwell. C s l thuyt ca vic ti thiu ho l da vo khi nim cc trng
thi tng ng.
nh ngha cc trng thi tng ng:
Trng thi Si c gi l trng thi tng ng vi trng thi Sj (Si Sj) khi v ch khi:
nu ly Si v S j l hai trng thi ban u th vi mi dy tn hiu vo c th chng lun cho
dy tn hiu ra ging nhau.
Nu c nhiu trng thi tng ng vi nhau tng i mt th chng tng ng vi
nhau (tnh cht bc cu). kim tra mt nhm cc trng thi xem chng c tng ng vi
nhau khng, c th s dng bng trng thi v tn hiu ra nh sau:
Nhm cc trng thi tng ng phi c nhng hng trong bng tn hiu ra ging
nhau.
Nhm cc trng thi tng ng phi c nhng hng trong bng trng thi cng mt
ct (ng vi cng mt t hp tn hiu vo) l tng ng. Ngha l ng vi cng mt t hp
tn hiu vo cc trng thi k tip ca chng l tng ng.
Quy tc Caldwell:
118
Nhng hng (tng ng vi trng thi trong) ca bng chuyn i trng thi v tn hiu
ra s c kt hp vi nhau v c biu din bng mt hng chung - c trng (trng thi
c trng) cho chng nu nh chng tho mn hai iu kin sau:
+ Cc hng tng ng trong ma trn ra ging nhau.
+ Trong ma trn ra, cc hng tng ng phi tho mn 1 trong 3 iu sau:
- Cc hng trong ma trn trng thi ging nhau.
- Cc trng thi trong cng mt ct nm trong nhm trng thi c xt.
- Cc trng thi trong cng mt ct l cc trng thi tng ng.
Sau khi thay th cc trng thi tng ng bng mt trng thi chung c trng
cho chng, lp li cc cng vic tm cc trng thi tng ng khc cho n khi khng th
tm c cc trng thi tng ng no na th dng li. S trng thi trong bng chuyn i
trng thi l ti thiu.
Nhc im ca phng php ny l khi s trng thi qu ln th cng vic ti thiu
ho mt nhiu thi gian.
Bc 4: M ho trng thi.
IT
S bin nh phn dng m ho cc trng thi trong ca mch ph thuc vo s
lng trng thi trong ca mch. Nu s lng trng thi trong l N, s bin nh phn cn
dng l n th n phi tho mn iu kin: n log 2N.
C rt nhiu cch m ho khc nhau, mi cch cho mt s thc hin mch khc
nhau. Vn l phi m ho sao cho s mch thc hin l n gin nht.
PT
Do mch khng ng b hot ng khng c s tc ng ca xung nhp cho nn trong
mch thng c cc hin tng chy ua lm cho hot ng ca mch b sai, v vy khi m
ho trng thi phi trnh hin tng ny.
Bc 5: Xc nh h phng trnh ca mch. C hai cch xc nh:
+ Lp bng chuyn i trng thi v tn hiu ra, t xc nh cc phng trnh kch
cho cc trig.
+ Da trc tip vo hnh trng thi, vit h phng trnh Ton, Toff ca cc trig v
phng trnh hm ra.
C hai cch ny u c dng phng trnh:
+ Phng trnh ca mch ch dng NAND.
+ Phng trnh ca mch dng trig RS khng ng b v cc mch NAND.
+ Phng trnh ca mch dng cc loi trig khc.
Bc 6: V s thc hin.
Sau y l ni dung ca tng phng php.
119
Da vo cc bc thit k mch nu trn, ngi ta a ra hai cch thit k mch tun
t: dng bng chuyn i trng thi v dng hnh trng thi:
Cch 1: Da vo bng chuyn i trng thi.
a) Ch dng cc mch NAND.
K hiu : A, B, N l cc bin nh phn dng m ho cc trng thi trong ca mch.
X1, X2Xm l cc tn hiu vo c m ho nh phn.
Z1, Z2Zm l cc tn hiu ra c m ho nh phn.
Da vo bng chuyn i trng thi xc nh h phng trnh:
Ak = fA (A, B, N , X1, X2Xm )
Bk = fB (A, B, N , X1, X2Xm )
Nk = fN (A, B, N , X1, X2Xm )
Z1 = g1 (A, B, N , X1, X2Xm )
Z2 = g2 (A, B, N , X1, X2Xm )
IT
Zn = gn (A, B, N , X1, X2Xm )
Ti thiu ho h hm v vit phng trnh dng ch dng NAND.
PT
b) Mch dng trig RS v cc mch NAND.
Trong bng trng thi cn c vo s thay i trng thi ca tng trig:
A Ak, B Bk,, N Nk, xc nh c gi tr tng ng ca u vo kch R, S
cho tng trig, t vit c h phng trnh:
R A 1 A , N , X1 , X 2 X m
(3.34)
SA 2 A , N , X1 , X 2 X m
Z A , N , X1 , X 2 X m (3.35)
120
SA = tp hp bt ca A + [(1)]
RA = tp hp tt ca A + [(0)]
Hay
SA TonA [(1)]
(3.36)
R A ToffA [(0)]
Lm tng t vi cc loi trig khc.
a) Ch dng mch NAND.
Phng trnh c trng ca trig RS
Qk S R Q A k SA R A A (3.37)
IT
SA = 2A (A , N , X1, X2Xm )
RN = 1N (A , N , X1, X2Xm )
SN = 2N (A , N , X1, X2Xm )
PT
Z1 = 1 (A , N , X1, X2Xm )
Z2 = 2 (A , N , X1, X2Xm )
Zn = n (A , N , X1, X2Xm )
Ti thiu ho h phng trnh.
c). Tng t i vi cc loi trig khc.
3.6.3. Thit k mch tun t t hnh trng thi.
Gi thit: Cho hnh trng thi ca mch c tp tn hiu vo V, tp tn hiu ra R, tp
trng thi trong S (cha m ho nh phn).
Xc nh: H phng trnh nh phn ca mch ( ti thiu ho). Trn c s v mch
in.
3.6.3.1. Cc bc thit k
M ho tn hiu vo V, tn hiu ra R, trng thi trong S chuyn thnh mch dng nh
phn c cc tp tn hiu vo X, tn hiu ra Y, trng thi trong Q.
121
Xc nh h phng trnh tn hiu ra: Yi = fi (X, Q). Phng trnh ny c xc nh
trn cc cung vi m hnh kiu Mealy, trn cc nh vi m hnh kiu Moore. Ti thiu cc
hm ny.
Xc nh h phng trnh hm kch cho cc trig v ti thiu ho n.
Sau y gii thiu thut ton xc nh phng trnh u vo kch cho cc trig t
hnh trng thi.
n n1
i vi trig Qi bt k s thay i trng thi t Qi n Qi ch c th c 4 kh nng
nh hnh 3-44.
Hnh 3-44. Cc cung biu din s thay i trng thi t Qin n Qin1 ca trig Qi
IT n n1
Trong cc cung biu din s thay i t Qi n Qi c k hiu nh sau:
122
Ti thiu ho hm Ti va tm c rt ra phng trnh kch cho trig T.
c.Thut ton xc nh phng trnh u vo kch cho trig JK .
n 1
Phng trnh c trng ca trig JK: Qi J Qi K Qi
Xc nh:
Ton = cc cung m Qi c bt (Qi thay i t 0 1 - cung loi 2) = (2). a
phng trnh ca Ton v dng:
Ton T Q
*
i J = T* (3.38)
Toff T Q**
i K = T ** (3.39)
IT
S = Ton + [Cc cung loi (1)]
R = Toff + [Cc cung loi (0)]
Cc cung loi (1), cc cung loi (0) trong du [ ] biu thc ca S, R c ly gi tr
khng xc nh. Nhng gi tr ny v nhng trng thi khng c s dng s c dng
ti thiu ho sao cho biu thc nhn c l ti gin nht.
PT
3.6.4. V d
minh ho, xt v d sau: Thit k b m ng b c M = 5 vi hnh trng thi
3-45 v m ho trng thi 3-23, dng:
Trig D v cc mch AND; Trig T v cc mch AND; Trig JK v cc mch AND.
Gii:
Q1'
Q1'
Hnh 3-45. hnh trng thi Bng 3-23. Bng m ha trng thi
123
B m M =5 nn c 5 trng thi 0, 1, 2, 3, 4. n gin, trn hnh khng ghi cc
tn hiu vo m v tn hiu ra. Tn hiu ra ca b m ch xut hin khi b m ang trng
thi 4 v c tn hiu vo m, lc b m quay tr v trng thi ban u 0 v cho ra tn
hiu ra.
IT
T bng 3-25, phng trnh tn hiu ra Z:
Xc nh cc phng trnh kch cho cc trig :
a) Trig D.
Nhn vo hnh trng thi:
Z = Q3
PT
Q3 = 1 ti nh (4); Q2 = 1 ti nh (2), (3); Q1 = 1 ti nh (1), (3).
T , lp bng Cc n ti thiu ha hm Di
D 2 Q 2 .Q1 Q 2 .Q1 Q1 Q 2
124
Bng 3-26. Bng Cc n tm hm kch
D1 Q1 .Q 3
D2 = Q2 Q1 Q2 Q1 Q2 Q1
D1 = Q1 Q3
IT
trng thi (1) (2) (tng ng t 001 010): Q1 khng thay i trng thi (= 0), Q2 thay
i t 0 1 v Q3 thay i t 1 0, nn ghi Q2Q3 ln cung t (1) (2). Tng t nh vy
c:
125
Bng 3-27. Bng Cc n tm hm kch
T1 Q 3
T3 = Q3 + Q2Q1 ; T2 = Q1 ; T1 = Q3
Ton = ( T* ) Q i rt ra Ji = T*.
Toff = ( T ** ) Qi rt ra Ki = T**.
trig nh sau:
IT
Vit cc biu thc T on, Toff cho cc trig v t xc nh phng trnh kch cho cc
126
J3 = Q2Q1; K3 = 1; J 2 = Q1 ; K2 = Q 1 ; J1 = Q 3 ; K1 = 1
IT
PT
J1 Q3
127
R 3 Q2 R 3 Q1
S2 Q 2 .Q1
S1 Q1 .Q3
IT
Bng 3-29. Bng Cc n tm hm kch
PT
Sau khi rt gn t bng 3-29 thu c kt qu sau:
128
Vit phng trnh u vo kch cho tng Qi ca trig v cc hm ra ri ti thiu cc
hm ny. Trn c s xy dng mch in.
V d: Thit k mch tun t ng b dng trig JK. H c u vo l X, u ra l Z.
Cc u vo v ra u l s nh phn. u ra Z = 1 nu u vo X l dy nh phn xut hin
theo quy lut X = 0101. Cc trng hp khc Z = 0.
S Sn+1 Z
X=0 X=1
Q3Q2Q1 Q3Q2Q1 Q3 Q2 Q1 X=0 X=1
000 000 001 0 0
001 010 011 0 0
010 100 101 0 1
011 110 111 0 0
100 000 001 0 0
101 010 011 0 0
110 100 101 0 0
111 110 IT 111
Bng 3-30. Bng chuyn i trng thi
0 0
S Sn Sn+1 Z
Q3Q2Q1 X=0 X=1 X=0 X=1
000 S0 S0 S1 0 0
001 S1 S2 S3 0 0
010 S2 S4 S5 0 1
011 S3 S6 S7 0 0
100 S4 S0 S1 0 0
101 S5 S2 S3 0 0
110 S6 S4 S5 0 0
111 S7 S6 S7 0 0
Bng 3-31. Bng m ho trng thi
129
T bng chuyn i trng thi c m ha trn, nhn thy c mt s trng thi
tng ng nhau, nn c th loi bt c mt s trng thi.
S0 S4 S04 ; S1 S5 S15 ; S3 S7 S37
T lp c bng chuyn i trng thi 3-32:
Sn Sn+1 Z
X=0 X=1 X=0 X=1
S04 S04 S15 0 0
S15 S2 S37 0 0
S2 S04 S15 0 1
S37 S6 S37 0 0
S6 S04 S15 0 0
Bng 3-32. Bng chuyn i trng thi
sau khi ti thiu ha ln 1
S046
X=0
S046
IT
Tip tc tin hnh ti thiu ha v lp c bng 3-33:
Sn Sn+1
X=1
S15
X=0
0
Z
X=1
0
PT
S15 S2 S37 0 0
S2 S046 S15 0 1
S37 S046 S37 0 0
Bng 3-33. Bng chuyn i trng thi
sau khi ti thiu ha ln 2
T bng chuyn i trng thi lp c hnh trng thi:
0/0
S046
1/0
S15
0/0
0/0 1/0 0/0
1/1
S37 S2
1/0
130
Sn Q1 Q0
S046 00
S15 01
S2 11
S37 10
Bng 3-35. Bng m ha
trng thi
T bng 3-35, tnh Ton, Toff tm phng trnh hm kch bng cch tnh Ton, Toff :
J1 Q0
K1 X Q 0 XQ0
J 0 XQ1
K 0 X Q1
Z XQ1Q0
X
IT
J0
C
Q0 J1
C
Q1 Z
PT
K0 K1
CK
3.7. MT S V D KHC.
3.7.1. Mch tun t ng b.
V d 1: Thit k mch tun t thc hin nhim v kim tra dy tn hiu vo dng nh
phn c di bng 3 c a vo lin tip trn u vo X. Nu dy tn hiu vo c dng l
010 hoc 011 hoc 110 hoc 111 th Z = 1. Cc trng hp khc Z = 0.
Gii:
Bc 1: Xc nh bi ton. Mch c thit k c nhim v pht hin tn hiu vo. Khi
nhn c 1 trong cc dy tn hiu trn th mch s bo rng nhn c.
Mch phi thit k l mch ng b, nn s c cc u vo l X- tn hiu vo, Ck- xung
nhp iu khin, Z tn hiu ra.
131
Hnh 3-48. hnh trng thi
hnh 3-48.
IT
Tng t nh vy. Khi mch trng thi S1 th khi c tn hiu X. Ck mch chuyn n
trng thi S3 v chuyn n trng thi S4 khi c tn hiu X . Ck. Tng t, xy dng c
Nu mch 1 trong 4 trng thi S3, S4, S5, S6: khi c tn hiu vo X. Ck hoc X . Ck th
mch s chuyn v trng thi ban u S0. Khi dy tn hiu vo l 110 hoc 111 (ng vi
PT
ng chuyn i trng thi l S0 S1 S3 S0) hay khi dy tn hiu vo l 010 hoc 011
(ng vi ng chuyn i trng thi l S0 S2 S5 S0) th mch s cho tn hiu ra Z = 1
ti thi im xung th 3. Vi cc ng chuyn i khc Z = 0.
T hnh trng thi 3-48, xy dng c bng chuyn i trng thi 3-36:
Sn+1 Z
n
S X=0 X=1 X=0 X=1
S0 S2 S1 0 0
S1 S4 S3 0 0
S2 S6 S5 0 0
S3 S0 S0 1 1
S4 S0 S0 0 0
S5 S0 S0 1 1
S6 S0 S0 0 0
Bng 3-36. Bng chuyn i trng thi
132
X 0 1 X 0 1
S S
S0 S2 S1 S0 S12 S12
Z=0 Z=0 Z=0 Z=0
S1 S46 S35 S12 S46 S35
Z=0 Z=0 Z=0 Z=0
S2 S46 S35 S35 S0 S0
Z=0 Z=0 Z=1 Z=1
S35 S0 S0 S46 S0 S0
Z=1 Z=1 Z=0 Z=0
S46 S0 S0 Bng 3-38. Bng chuyn i trng thi
Z=0 Z=0 sau khi gp S1 v S2
p dng quy tc Caldwell cho bi ton trn thy trng thi S4 tng ng vi trng
thi S6 (S4 S6), S3 tng ng vi S5 (S3 S5). Thay th cc trng thi tng ng bng
Bc 4: M ha trng thi.
IT
mt trng thi chung c trng cho chng. V d thay th S4, S6 bng S46, thay th S3, S5 bng
S33. T lp c bng chuyn i trng thi 3-37 v 3-38:
Sau khi gp hai trng thi S1 v S2 thnh trng thi chung S12 th mch ch cn 4 trng
thi S0, S12, S35, S46. M ho 4 trng thi ny bng hai bin nh phn Q1 v Q0 (bng 3-39). T
PT
, v c hnh trng thi 3-49.
Bc 5: Xc nh h phng trnh ca mch.
C hai cch xc nh h phng trnh ny.
Q1 Q0 M ho S
0 0 S0
0 1 S12
1 1 S35
1 0 S46
Bng 3-39. Bng m ho trng thi
Cch 1: Da vo bng chuyn i trng thi, lp bng hm kch 3-40 cho hai trig Q0
v Q1.
133
Dng bng Cc n 3-41 rt gn, thu c kt qu sau:
J1 =Q0 ; K1 = 1
J0 = Q1 ; K0 = X Q1 ; Z = Q0 Q1
IT
PT
J 0 Q1 K 0 X Q1
134
Bng 3-41. Bng Cc n tm hm kch v hm ra.
Cch 2: Da trc tip vo hnh trng thi vit phng trnh T on, Toff ca tng trig
v phng trnh tn hiu ra.
i vi trig JK :
Ton Q = T* Q JQ = T*
ToffQ = T ** Q KQ = T**
i vi trng hp ny c:
TonQ0 S0 Q1 Q0
IT
ToffQ1 S35 S46 Q1Q0 Q1 Q0 Q1
135
X1
Mch logic Z
X2
Li gii:
Khi c mt ngi i vo th hai n s b chn lin tip. u tin X1 b chn, tip n c
X1 v X2 cng b chn, sau ch X2 b chn. Lc ny, mch cho ra tn hiu Z = 1. Khi mt
ngi ra th s ngc li. u tin n X2 s b chn, sau c X1 v X2 cng b chn v cui
cng ch c X1 b chn. S khi ca mch to tn hiu m Z c m t bi hnh 3-52.
Hai u vo ca mch l X1 X2. u ra Z c a ti u vo ca b gii m.
IT
hnh trng thi c m t hnh 3-53.
S0 l trng thi ban u ca mch. Nu mt ngi i vo th s chuyn i ca mch s
l S0 S1 S2 S3 S0. Nu mt ngi i ra th qu trnh chuyn i trng thi ca
mch l S0 S3 S4 S1 S0. Khi c mt ngi ngp ngng sau li quay ra ban u
chn n X1 sau quay ra th mch s chuyn i trng thi S 0 S1 S0 , lc mch s
PT
khng thc hin m.
X1 X 2 X1 X 2
X1 X 2 X1 X 2
X1 X 2 X1 X 2
X1 X 2 X1 X 2
Tng ng vi hnh trng thi trn, lp c bng chuyn i trng thi bng 3-42.
136
Bng 3-42. Bng chuyn i trng thi
IT
mt t hp gi tr c th ca X1, X2. Mi ca bng biu din trng thi k tip v tn hiu ra
tng ng vi trng thi hin ti v gi tr ca tn hiu vo X1, X2.
Trong bng chuyn i trng thi, nhng c khoanh trn l nhng c trng thi k
tip bng trng thi hin ti. Nhng trng thi l nhng trng thi n nh. iu kin cho
trng thi n nh l Sk = S.
PT
Trn bng c nhng trng. Nhng ny tng ng vi cc t hp tn hiu khng xut
hin u vo. Nhng ny c th in gi tr tu chn ti thiu ho h phng trnh ca
mch.
Tin hnh ti thiu ho:
C th gn trng thi k tip v tn hiu ra vo cc trng sao cho hng c trng c
th kt hp vi cc hng khc.
bng chuyn i trng thi cc hng S0, S1, S2, v S3, S4 c cc trng thi k tip v
tn hiu ra tng ng l ging nhau nu nh gn:
- trng ca hng u tin (ng vi S0) l S2 / Z = 1,
- trng ca hng th hai l S3 / Z = 0,
- trng ca hng th t l S1 / Z = 0,
- trng ca hng th ba v th nm l S0 / Z = 0,
Ni cch khc, nu thiu trng thi no trong cc hng ca bng trng thi th c th gn
trng thi cn thiu vo ch trng ca bng tin hnh rt gn.
Khi bng chuyn i trng thi c rt gn li nh bng 3-43.
137
Mch ch c hai trng thi nn m ho ch cn s dng mt bin nh phn A. m
ho trng thi S012 th A = 0, S34 th A = 1. Tn hiu ra Z = 1 trng thi S012 khi X1 X2 = 11.
X1 X 2
X2
IT
Hnh 3-54. hnh trng thi rt gn Hnh 3-55. hnh trng thi tng ng
Cung Qn Qn+1 R S
0 0 0 X 0
Ton 0 1 0 1
Toff 1 0 1 0
1 1 1 0 X
Bng 3-44. Bng hm kch ca trig RS
138
SA X1 X 2 R A X2
SA X1 X2 ; R A X2
A k X1 X 2 X 2 A X1 X 2 X 2 A X1 X 2 .X 2 A
SA X1 X2 R A X2
X2 R
139
3.8. MT S MCH TUN T THNG DNG
3.8.1. B m.
B m l loi mch tun t n gin, c xy dng t cc phn t nh l cc trig v
cc mch logic t hp. B m hot ng theo ch tun hon, c mt u vo v mt u
ra chnh. Kt thc vng tun hon b m li quay v trng thi ban u v hm ra ly gi tr
1. Ngoi cc u vo v u ra chnh cn c cc u vo v u ra ph. Cc u vo ph c
th dng lp, xa trng thi trong ca b m v mt gi tr ban u theo mong mun, hoc
lp trnh to mod m, hoc thay i tnh nng ca b m. u ra ph cng c th bao
gm nhiu loi khc nhau, cc u ra t Q 0 n Qn 1 chnh l trng thi ca b m. Khi cn
c th dn tn hiu ny qua mt b gii m hin th kt qu m.
Phn ny s a ra nhng c im c bn nht ca b m v cc phng php thit
k b m.
3.8.1.1. nh ngha v phn loi b m
a . nh ngha.
B m l mt mch tun t tun hon c mt u vo m v mt u ra, mch c s
trng thi trong bng chnh h s m (k hiu l Md). Di tc dng ca tn hiu vo m,
IT
mch s chuyn t trng thi trong ny n mt trng thi trong khc theo mt th t nht
nh. C sau Md tn hiu vo m mch li tr v trng thi xut pht ban u.
X d/1
Hnh 3-59. hnh trng thi ca b m Md
140
hnh trng thi ca b m c h s m bng Md c m t hnh 3-59. Khi
khng c tn hiu vo m ( Xd ) mch gi nguyn trng thi c, khi c tn hiu m (Xd) th
mch s chuyn n trng thi k tip.
Tnh cht tun hon ca b m th hin ch: sau Md tn hiu vo Xd th mch li
quay tr v trng thi xut pht ban u.
Tn hiu ra ca b m ch xut hin (Y = 1) duy nht trong trng hp: b m ang
trng thi Md - 1 v c tn hiu vo Xd. Khi b m s chuyn v trng thi 0.
Trong trng hp cn hin th trng thi ca b m th phi dng thm mch gii m.
b. Phn loi b m.
phn loi b m c nhiu cch khc nhau:
+ Cn c vo s khc bit tnh hung chuyn i trng thi ca trig trong b m,
ngi ta phn thnh hai loi: B m ng b (Synchronous), b m khng ng b
(Asynchronous).
Trong b m ng b (hay cn gi l b m song song), cc trig u chu tc dng
iu khin ca mt xung ng h duy nht, l xung iu khin u vo. Ni cch khc, s
IT
chuyn i trng thi ca chng l ng b. Trong b m khng ng b (b m ni tip),
c trig chu tc dng iu khin trc tip ca xung m u vo, nhng cng c trig chu
tc dng iu khin ca xung u ra ca trig khc. Vy s chuyn i trng thi l khng
cng mt lc, tc l khng ng b.
+ Cn c vo s khc bit ca h s m ca b m, ngi ta phn thnh cc loi: b
PT
m nh phn, b m thp phn, b m N phn (hay gi l b m bt k). Nu gi n l s
v tr trong m s nh phn (cng l s trig trong b m), gi N l s trng thi tch cc
(cng l s t hp m ha c dng khi lp m), i vi b m nh phn N = 2n, i vi b
m thp phn N = 10. B m nh phn v b m thp phn l trng hp ring ca b m
N phn. Thng gi N l dung lng b m hoc di m ca b m.
+ Cn c vo xung m u vo, m s m ca b m tng hay gim m ngi ta
phn thnh 3 loi: B m thun (Up counter) hay cn gi l b m tin, b m nghch
(Down counter) hay cn gi l b m li, b m thun nghch.
+ Phn loi theo kh nng lp trnh: ngi ta phn thnh: B m c kh nng lp trnh
(Programable counter), b m khng c kh nng lp trnh.
B m c kh nng lp trnh, l b m c th s dng vi cc h s m khc nhau,
ty thuc vo tn hiu iu khin a vo n. Do vy, b m ny a nng hn cc b m c
mt h s m c nh v ngy cng c s dng rng ri.
3.8.1.2 Phng php c bn phn tch chc nng logic ca b m.
phn tch mch, ngi ta a ra mt quy trnh phn tch gm 4 bc sau:
+ Vit phng trnh.
141
Cn c vo mch in cho, vit phng trnh nh thi, phng trnh u ra, phng
trnh kch, cc cng thc logic ca tn hiu u ra v tn hiu u vo.
Tm phng trnh trng thi.
Thay phng trnh kch vo phng trnh c trng ca trig tng ng, s tm c
phng trnh trng thi ca mch in, cng tc l phng trnh trng thi tip theo ca cc
trig.
+ Lp bng chuyn i trng thi.
a tt c cc t hp c th ca trng thi hin ti v tn hiu u vo ca phng trnh
trng thi v phng trnh u ra, tnh ton tm ra trng thi tip theo v tn hiu u ra
tng ng.
+ V hnh trng thi v gin xung.
+ V th thi gian cn lu : trig ch chuyn i trng thi tng ng vi sn kch
ca xung ng h xut hin.
Quy trnh 4 bc trn l chung, khng bt buc tun theo my mc, nn vn dng linh
hot trong cc trng hp c th.
3.8.1.3 B m ng b
a. B m nh phn ng b IT
B m nh phn ng b ni chung cu trc bng trig T hoc cc trig loi khc
nhng mc thnh trig T. Hnh 3-60 trnh by b m thun nh phn ng b.
PT
Nguyn l lm vic:
Vit cc phng trnh:
Xung Clock ca 4 trig u l xung m u vo:
C1 C2 C3 C4 CLK (3.40)
142
T1 1
n
T2 Q 1
(3.41)
T3 Q1n Q 2n
T4 Q1n Qn2 Qn3
Phng trnh c trng ca trig T:
Q n 1 TQ n TQ n
Thay phng trnh kch vo phng trnh c trng, c:
Q4n
Clear = 1 mch ch m.
Q3n Q2n
IT
Da vo phng trnh chuyn i trng thi, tnh c bng kt qu 3-46.
Q1n Q4n1
n 1 n 1
Q3n1
n 1 n 1
Q2n1 Q1n1
PT
0 0 0 0 0 0 0 1
0 0 0 1 0 0 1 0
0 0 1 0 0 0 1 1
0 0 1 1 0 1 0 0
0 1 0 0 0 1 0 1
0 1 0 1 0 1 1 0
0 1 1 0 0 1 1 1
0 1 1 1 1 0 0 0
1 0 0 0 1 0 0 1
1 0 0 1 1 0 1 0
1 0 1 0 1 0 1 1
1 0 1 1 1 1 0 0
1 1 0 0 1 1 0 1
1 1 0 1 1 1 1 0
1 1 1 0 1 1 1 1
1 1 1 1 0 0 0 0
Bng 3-46. Bng trng thi ca b m
143
T bng trng thi, v c hnh trng thi nh hnh 3-61.
b. B m nghch nh phn ng b
IT
Hnh 3-62. Dng sng b m thun nh phn ng b
T1
C1 C2 C3 C4 CLK
Phng trnh kch:
144
T1 1
T2 Q1n
(3.43)
T3 Q1n .Q2n
T4 Q1n .Q 2n . Q3n
Phng trnh c trng ca trig T:
Q n 1 TQ n TQ n
Thay phng trnh kch vo phng trnh c trng, c:
thi 3-47.
Q4n
0
Q3n
0
Q2n
0
IT
Tng t nh phn trn, dng cc phng php phn tch c bn, c bng chuyn trng
Q1n
0
Q4n1
1
Q3n1
1
Q2n1
1
Q1n1
1
PT
1 1 1 1 1 1 1 0
1 1 1 0 1 1 0 1
1 1 0 1 1 1 0 0
1 1 0 0 1 0 1 1
1 0 1 1 1 0 1 0
1 0 1 0 1 0 0 1
1 0 0 1 1 0 0 0
1 0 0 0 0 1 1 1
0 1 1 1 0 1 1 0
0 1 1 0 0 1 0 1
0 1 0 1 0 1 0 0
0 1 0 0 0 0 1 1
0 0 1 1 0 0 1 0
0 0 1 0 0 0 0 1
0 0 0 1 0 0 0 0
Bng 3-47. Bng trng thi b m nghch nh phn ng b
145
/0 /0 /0 /0 /0 /0 /0
0000 1111 1110 1101 1100 1011 1010 1001
/0
/1
/0 /0 /0 /0 /0 /0 /0
0001 0010 0011 0100 0101 0110 0111 1000
IT
Hnh 3-65. th dng xung ca b m nghch ng b
Nhn xt: So snh hnh 3-60 v hnh 3-63, thy s khc bit ca b m nghch vi b
m thun l u ra Q ca trig cung cp tn hiu chuyn v.
146
y thc cht l 2 b m thun, nghch gp li vi nhau, c thm mt s cng logic
lm nhim v iu khin.
d. B m thp phn ng b
B m thp phn l b m theo m nh- thp phn. V tng ng vi nhiu kiu m
ha ca m nh- thp phn, nn b m cng c nhiu b m thp phn khc nhau. y ch
gii thiu b m thp phn dng m nh- thp phn 8421 hay NBCD.
S c trnh by trn hnh 3-67.
IT
Hnh 3-67. B m thp phn ng b
C1 C2 C3 C4 CLK (3.45)
J1 K 1 1
J 2 Q 4n .Q1n ; K 2 Q1n
(3.47)
J 3 K 3 Q 2n .Q1n
n
J 4 Q3n .Q 2n .Q1n ; K 4 Q1
147
Phng trnh c trng ca trig JK:
Q n 1 J.Q n K.Q n
Phng trnh chuyn i trng thi nh sau:
Q4n
0
Q3n
0
Q2n
0
Q1n
0
IT
trig hng chc ca h thp phn chuyn i trng thi, ng thi b m n v tr v 0
Q4n 1
0
Q3n1
0
Q2n 1
0
Q1n1
1
Z
0
PT
0 0 0 1 0 0 1 0 0
0 0 1 0 0 0 1 1 0
0 0 1 1 0 1 0 0 0
0 1 0 0 0 1 0 1 0
0 1 0 1 0 1 1 0 0
0 1 1 0 0 1 1 1 0
0 1 1 1 1 0 0 0 0
1 0 0 0 1 0 0 1 0
1 0 0 1 0 0 0 0 1
1 0 1 0 1 0 1 1 0
1 0 1 1 0 1 0 0 1
1 1 0 0 1 1 0 1 0
1 1 0 1 0 1 0 0 1
1 1 1 0 1 1 1 1 0
1 1 1 1 0 0 0 0 1
Bng 3-47. Bng trng thi ca b m thp phn ng b
148
Hnh 3-68. hnh trng thi
Lu :
Trong bng trng thi 3-47 c 6 trng thi t 1010 1111 l nhng trng thi cm. Nu
v mt l do no , v d do nhiu gy ra, th mch in ri vo trng thi cm, di tc dng
ca xung clock mch vn quay tr v trng thi c s dng tc l mch c th t khi
ng.
IT
Dng sng ca b m thun thp phn ng b c trnh by hnh 3-69.
PT
Q1
Q2
Q3
Q4
149
Q Q Q Q
IT
f. B m thun nghch thp phn ng b.
S c trnh by trn hnh 3-71
PT
150
B m 1 s trng s b B m 1 s trng s ln tip theo
T1
M M
IT
S dng trig c th xy dng b m vi h s m N bt k.
Mt s s c trnh by trn hnh 3-73.
PT
a) N = 3 b))N = 5N
3.8.1.4 B m khng ng b
a. B m nh phn khng ng b
m nh phn khng ng b cn c gi l b m ni tip. Cc trig c mc
thnh trig T, mc ni tip vi nhau.
c im ca b m ny l xung nhp m khng c a ng thi vo tt c cc
trig, m ch c a vo u vo xung nhp CLK ca trig u tin, cc u vo xung nhp
ca cc trig tip theo u c ni vi u ra ca cc trig trc lin k.
Cc b m nh phn khng ng b c phn thnh: m thun v m nghch.
S b m thun nh phn khng ng b 4 bit c trnh by trn hnh 3-74.
151
Hnh 3-74. S b m thun nh phn khng ng b
Q2n 1
Gi thit trng thi ban u Q n4 Q 3n Q n2 Q1n 0000 ; tun t thay vo phng trnh trng
thi, c kt qu nh bng 3-48.
152
Trig s trn c th dng vi mch 7476 l trig JK, c hai u vo khng ng b:
lp v xa SD v CD u tc dng mc thp, mun xa CD = 0, SD =1, mun t SD = 0,
CD =1, b m lm vic ch m CD = 1, SD = 1
trig JK tr thnh trig T u vo m J = K = 1.
Hnh 3-75 l hnh trng thi ca b m.
/0 /0 /0 /0 /0 /0 /0
0000 1111 1110 1101 1100 1011 1010 1001
/0
/1
/0 /0 /0 /0 /0 /0 /0
0001 0010 0011 0100 0101 0110 0111 1000
Q1
Q2
Q3
Q4
IT
PT
Hnh 3-76. Dng sng b m thun nh phn khng ng b
153
Nguyn tc hot ng ca s ny cng ging nh s dng trig JK kch bng
sn m, cn ch iu kin nh thi kch bng sn dng.
Dng sng ca b m kiu ny c trnh by hnh 3-78, ch l sn xung ca Q
l sn ln ca Q .
Hnh 3-78. Dng sng ca b m thun nh phn khng ng b kch bng sn dng
T.
IT
c. B m nghch nh phn khng ng b
S b m ny c trnh by hnh 3-79 v 3-80 s dng cc trig mc thnh trig
PT
Trig T trong s trn s lt trng thi mi khi xut hin sn m ca xung clock.
154
- Phng trnh chuyn i trng thi:
Gi thit trng thi ban u Q n4 Q 3n Q n2 Q1n 0000 ; tun t thay vo phng trnh trng
thi, c kt qu nh bng 3-49.
155
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
CLK
Q1
Q2
Q3
Q4
a) Kch bng sn m
IT
d. B m thun nghch nh phn khng ng b
S c trnh by hnh 3-83.
Thc cht y l mch ghp ca b m thun v nghch nh phn khng ng b. S
c thm u vo iu khin UP/ Down v mt s cng thc hin m thun hoc m
PT
nghch.
m thun: Khi u vo UP/ Down = 1, u ra Q ca trig trc ni vi u vo CLK
ca trig tip sau, mch ging nh s hnh 3-74. m nghch: Khi u vo UP/ Down = 0,
u ra Q ca trig trc ni vi u vo CLK ca trig tip sau, mch ging nh s hnh
3-79.
156
c im ca b m nh phn khng ng b l cch ghp ni b m v cu trc b
m n gin, nhng c nhc im l tn s cng tc thp, xung nhiu qu t trng thi
m ha ny sang trng thi m ha khc ln.
e. B m thun thp phn khng ng b
S c trnh by hnh 3-84.
Z Q n4 .Q1n (3.54)
J1 K1 1
J 2 Q 4n ; K 2 1
(3.55)
J3 K3 1
J 4 Q3n .Q2n ; K 4 1
157
Q1n 1 J1.Q1n K1.Q1n Q1n ( CLK)
Q n2 1 J 2 .Q 2n K 2 .Q 2n Q2n .Q 4n ( Q1 )
(3.56)
Q3n 1 J 3 .Q3n K 3 .Q3n Q3n ( Q 2 )
Q n4 1 J 4 .Q 4n K 4 .Q 4n Q2n .Q3n .Q1n ( Q1 )
0 0 0 0 0 0 0 1 0 CLK1
0 0 0 1 0 0 1 0 0 CLK1; CLK2
0 0 1 0 0 0 1 1 0 CLK1
0 0 1 1 0 1 0 0 0 CLK1; CLK2 ; CLK3
0 1 0 0 0 1 0 1 0 CLK1
0 1 0 1 0 1 1 0 0 CLK1; CLK2
0
0
1
1
1
1
1
0
0
0
1
1
0
0
1
0
1
0
1
0
0
1
1
0
1
IT 1
0
0
0
0
1
0
0
0
1
1
0
1
0
1
0
0
0
1
0
CLK1
CLK1; CLK2 ; CLK3; CLK4
CLK1
CLK1; CLK2
CLK1
PT
1 0 1 1 0 1 0 0 1 CLK1; CLK2 ; CLK3; CLK4
1 1 0 0 1 1 0 1 0 CLK1
1 1 0 1 0 1 0 0 1 CLK1; CLK2 ; CLK4
1 1 1 0 1 1 1 1 0 CLK1
1 1 1 1 0 0 0 0 1 CLK1; CLK2 ; CLK3; CLK4
Bng 3-50. Bng trng thi ca b m thp phn khng ng b
158
Cn c vo hnh trng thi, kt lun rng b m ny c kh nng t khi ng.
Dng sng ca b m thun thp phn ng b c trnh by hnh 3-86.
Q1
Q2
Q3
Q4
159
Hnh 3-88. Lu thit k b m
3.10.2.2. B m ng b.
a. B m nh phn
IT
V d: Thit k b m nh phn ng b c Md = 4.
Do Md = 4 nn lp c hnh trng thi hnh 3-89.
PT
Hnh 3-89. hnh trng thi ca b m
R2 = Q2Q1; S2 Q 2 Q1
J 2 = K2 = Q 1 ;
T2 = Q1;
S mch in nh hnh 3-90.
IT
PT
Hnh 3-90. B m Mod 4 dng trig RS; JK; T
161
n n+1 Trig Q3 Trig Q2 Trig Q1
Q3 Q2 Q1 Q n 1
Q n 1
Q n 1 J3 K3 J2 K2 J1 K1
3 2 1
0 0 0 0 0 1 0 X 0 X 1 X
0 0 1 0 1 0 0 X 1 X X 1
0 1 0 0 1 1 0 X X 0 1 X
0 1 1 1 0 0 1 X X 1 X 1
1 0 0 0 0 0 X 1 0 X 0 X
Bng 3-52. Bng hm kch cho trig
J1 Q 3 ; K1 = 1; J2 = K2 = Q2; J3 = Q2Q1 ; K3 = 1;
Q2Q1
Q3 00 01 11 10
1 IT 000 x
T bng 3-53, tch ra lm 3 bng chuyn i ring bit cho 3 trig tm phng trnh
x
PT
n 1 n 1 n 1
chuyn i trng thi ca cc Q3 , Q2 , Q1 .
Q2Q1 Q2Q1
Q3 00 01 11 10 Q3 00 01 11 10
0 1 0 0 1 0 0 1 0 1
1 0 x x x 1 0 x x x
n 1 n 1
T bng 3-54 tm c Q1 , t Q1 tm c J1, K1:
Q1n 1 Q3 . Q1
Q1n 1 J1 .Q1 K1. Q1
J1 Q3 ; K1 1
n 1
T bng 3-55 tm c Q2 , J2, K2
162
Q2n1 Q2 . Q1 Q2 . Q1
Qin1 J i .Qi K i . Qi
J 2 K 2 Q1
Q2Q1
Q3 00 01 11 10
0 0 0 1 0
1 0 x x x
Q3n 1 Q3 . Q2 .Q1
Qin 1 J i .Qi Ki . Qi
J 3 Q2 . Q1 ; K3 1
Q3
1
Q2
IT
Kim tra kh nng t khi ng bng bng 3-57.
0
Q1
1
Qn3 1
0
n+1
Qn2 1
1
Q1n 1
0
PT
1 1 0 0 1 0
1 1 1 0 0 0
Bng 3-57. Kim tra kh nng t khi ng
Nhn vo bng trng thi 3-57, cc trng thi d sau mt s xung nhp u quay tr li
vng m nn b m ny t khi ng.
S mch in hnh 3-92.
163
3.10.2.3. B m khng ng b.
a. B m nh phn
Cc b m ny c s rt n gin vi c im:
- Ch dng mt loi trig T hoc JK. Nu dng trig T th u vo T lun c ni vi
mc logic '1', nu dng trig JK th J v K c ni vi nhau v ni vi mc '1'.
- u ra ca trig trc c ni vi u vo xung nhp ca trig sau k tip. Khi m
tin th ly u ra Q, khi m li th ly u ra Q (vi gi thit xung Clock tch cc ti
sn m ).
- Tn hiu vo Xd lun c a ti u vo xung nhp ca trig c trng s nh nht.
V d i vi b m nh phn khng ng b Md = 2n dng cc trig Q1, Q2 Qn-1 vi
Q1 l bit c trng s nh nht, Qn-1 l bit c trng s ln nht, c:
- Khi m tin: CQ1 = X; CQ2 = Q1CQn-1 = CQn-2.
164
- Chn xung ng h t gin xung 3-93.
1 2 3 4 5
C
Q1
Q2
Q3
C1 = C ; C2 = Q1 ; C3 = C;
- Tm h phng trnh:
Khi xt trng thi k tip ca cc trig, ngoi nhng trng thi khng c dng m
ha (t S5S7 = 101111) cn c cc trng thi khng tha mn iu kin kch ca xung
IT
Clock (ngha l khng ng sn xung Clock hoc cha xut hin sn xung Clock), cc
trng thi ny u c dng ti thiu ha.
PT
Q1n 1 Q3 .Q1
Q1n 1 Q3 Q1
165
Qn2 1 Q 2
Q1n 1 Q3 Q2 Q1
Kim tra kh nng t khi ng bng bng 3-59.
n n+1
Q3 Q2 Q1 Qn3 1 Qn2 1 Q1n 1
1 0 1 0 1 0
1 1 0 0 1 0
1 1 1 0 0 0
Bng 3-59. Kim tra kh nng t khi ng
Nhn vo bng 3-59, cc trng thi d sau 1 s xung nhp u quay tr li vng m, do
vy b m ny t khi ng.
IT
PT
Hnh 3-96. B m Mod 5 khng ng b
T h phng trnh trng thi, tm c phng trnh hm kch bng cch ng nht
n 1
chng vi phng trnh c trng: Qi J i Qi K i Qi ;
J1 Q3 ; K1 = 1; J2 = K2 = 1; J3 = Q1Q0 ; K3 = 1;
T h phng trnh hm kch, v c mch in ca b m Mod 5 khng ng b
nh hnh 3-96.
3.8.3. Thit k b m t IC m
3.8.3.1. IC m ng b 54/74
Vic thit k cc b m ng b bng cch s dng cc trig c tho lun trn
y. Cc b m dnh cho bt k hnh trng thi no v bt k trig no u c th c
thit k bng cc phng php ny. Mt vi b m (MSI) c sn v c cho trong bng 3-
60. Tt c cc IC ny u hot ng ti sn dng ca xung Clock.
166
Tn M t c tnh
IC
74160 B m thun (UP) thp phn Preset ng b v Clear khng
ng b
74161 B m thun (UP) nh phn 4 bit Preset ng b v Clear khng
ng b
74162 B m thun (UP) thp phn Preset ng b v Clear ng b
74163 B m thun (UP) nh phn 4 bit Preset ng b v Clear ng b
74168 B m thun nghch (UP/DOWN) thp phn Preset ng b v khng Clear
74169 B m thun nghch (UP/DOWN) nh phn 4 bit Preset ng b v khng Clear
74190 B m thun nghch (UP/DOWN) thp phn Preset ng b v khng Clear
74191 B m thun nghch (UP/DOWN) nh phn 4 bit Preset ng b v khng Clear
74192 B m thun nghch (UP/DOWN) thp phn Preset ng b v Clear
74193 B m thun nghch (UP/DOWN) nh phn 4 bit Preset ng b v Clear
Bng 3-60. Mt s loi IC thng dng
167
Hai u vo lp (Set) l S1 v S2,. Khi chng trng thi 1 th b m c np gi tr
1001 2.
IC 74390 gm c hai b m BCD c lp tng t nh 7490, c mt u vo xa
(Reset) cho tng b m.
IC 74490 gm c hai b m BCD c lp. Mi phn c cha 4 trig, mi phn u c
mt u vo lp (S) v mt u vo xa (R) hot ng mc tch cc cao.
H
H
H
H
L
X
X
L
IT
Bng 3-62 m t chc nng ca IC 7490.
R1 R2 S1 S2 QD QC QB QA
L L L L
L L L L
PT
X X H H H L L H
L X L X Thc hin m
X L X L Thc hin m
L X X L Thc hin m
X L L X Thc hin m
Bng 3-62. Bng chc nng ca IC7490
168
thc hin m Mod 10 (BCD) th u ra QA c ni vi xung Clock B. Tn hiu
cn m c a vo xung clock A.
Ngoi ra b m ny cng c th to ra cc Mod khc nhau (nh hn 10) bng phng
php hi tip v chn Reset.
V d: Thit k b m chia ht cho 6 bng IC 7490.
Trc ht, chuyn 610 sang nh phn tm u ra cn xa: 0110 2. Nh vy, u ra cn
xa l QB v QC.
thc hin c mch chia ny, phi ni b m v trng thi chia ht cho 1010, sau
ni u ra QB v QC vi 2 chn Reset: R1 v R2. Hnh 3-104 minh ha b m ny.
IT
Hnh 3-104. B m chia ht cho 6.
169
CLK QD QC QB
0 0 0 0
1 0 0 1
2 0 1 0
3 1 0 0
4 1 0 1
5 1 1 0
Bng 3-64. Bng trng thi Mod 6 ca IC
R01 R02 QD QC QB QA
H H L L L L
L X Thc hin m
X L Thc hin m
Bng 3-65. Bng chc nng ca IC
170
Vo song song, ra ni tip PISO (Parallel Input, Serial Output): thng tin c a
vo ng thi c n trig, ly ra tun t tng bit mt di s iu khin ca xung nhp.
- Phn theo hng dch:
Dch phi, dch tri, dch hai hng, dch vng
- Phn theo u vo:
u vo n: mi trig trong b ghi dch ch s dng mt u vo iu khin, v d nh
trig D hay cc trig khc mc theo kiu D.
u vo i: cc trig trong b ghi dch s dng c hai uvo iu khin , v d hai
u vo iu khin ca trig JK hay trig RS.
- Phn theo u ra:
Tn IC M t
7491, 7491A 8 bit - vo ni tip, ra song song
7494 4 bit - vo song song, ra ni tip
7495 4 bit - vo ni tip/song song, ra song song (dch phi, dch tri)
7496 5 bit vo song song, ra song song; vo ni tip, ra ni tip
7499 4 bit dch theo hai hng
74164 8 bit - vo ni tip, ra song song
74165 8 bit - vo ni tip/song song, ra ni tip
74166 8 bit - vo ni tip/song song, ra ni tip
74178, 74179 4 bit dch theo hai hng
74194 4 bit dch theo hai hng
74195 4 bit - vo ni tip/song song, ra song song
74198 8 bit dch theo hai hng
171
Tn IC M t
74199 8 bit - vo ni tip/song song, ra song song
74295A 4 bit 3 trng thi - vo ni tip/song song, ra song song theo hai hng
74395 4 bit 3 trng thi - vo ni tip/song song, ra ni tip/song song
Bng 3-66. Gii thiu 1 s IC ghi dch
IT
PT
Hnh 3-108. S logic b ghi song song 4 bit
Hot ng ca s nh sau:
u tin dng xung xa CD = 0 u ra Q1 Q2 Q3 Q4 = 0 0 0 0. Cc s liu cn ghi
a vo D1, D2, D3, D4. Khi c mt xung iu khin ghi a ti u vo CLK, d liu c
np vo b nh song song v cho u ra song song Q1 Q2 Q3 Q4 = D1 D2 D3 D4. Mi u ra Q
c a ti 1 u vo ca cc cng AND. Mun cho d liu ti cc u ra, u vo iu
khin ra phi bng 1.
3.8.4.3. B ghi ni tip
B ghi dch ni tip c th dch phi, dch tri v cho ra song song hoc ra ni tip.
Hnh 3-109 gii thiu s b ghi dch vo ni tip dch phi ra song song v ra ni tip
172
Hnh 3-109. B ghi ni tip dch phi
CLK
0
1
2
3
IT
Q1
0
D4
D3
D2
Q2
0
0
D4
D3
Q3
0
0
0
D4
0
0
0
0
Q4
PT
4 D1 D2 D3 D4
5 0 D1 D2 D3
6 0 0 D1 D2
7 0 0 0 D1
Bng 3-67. Bng trng thi ca b ghi dch
Gi s mun nhp s liu D1, D2, D3, D4, y l mch ghi dch phi, do phi bit D4
trc. Sau 4 xung nhp th c 4 bit s liu c np xong.
Cch ly s liu ra:
+ Ra song song: Sau 4 xung nhp np xong s liu, 4 u ra Q: Q1 Q2 Q3 Q4 = D1 D2
D3 D4; mun ly ra song song th cho u iu khin ra = 1.
+ Ra ni tip: Ly ra Q4 (trig cui cng).
Sau 4 xung nhp np xong, D4 xut hin u ra ni tip, vy cn 3 xung na D1
D2 D3 c a ra Q4.
Tm li, mun ghi ni tip 4 bit cn 4 xung CLK v cho ra u ra song song. Cn
ly s liu ra ni tip cn thm 3 xung nhp na.
173
3.8.4.3. ng dng ca b ghi dch
ng dng c bn ca cc b ghi dch l lu tr d liu tm thi v x l bit. Mt s ng
dng chung ca b ghi dch c trnh by sau y:
a. To tr
B ghi dch SISO c th c dng to thi gian tr t cho cc tn hiu s v c
cho bi cng thc:
1
t N x (3.57)
fC
Trong N l s trig v fC = l tn s xung Clock.
Nh vy, mt xung u vo xut hin ti u ra s b tr mt khong thi gian t. Thi
gian tr ny c to bi tn s xung Clock hoc s lng trig c trong b ghi dch.
b. B chuyn d liu t ni tip sang song song
Nh b ghi dch SIPO m d liu dng ni tip c chuyn sang dng song song.
c. B chuyn d liu t song song sang ni tip
d. B m vng
IT
Nh b ghi dch PISO m d liu dng song song c chuyn sang dng ni tip.
174
Hnh 3-113. hnh trng thi b m vng
Xa
CLK
D
> CLK
SD Q
F1
CD
_
Q IT D
> CLK
SD
F2
CD
Q
_
Q
D
>CLK
SD Q
F3
CD
_
Q
_
Q
PT
Hnh 3-114 l b m vng 4 bit t khi ng.
Phng trnh kch c vit nh sau:
D1 Q1n Q n2 Q 3n
D 2 Q1n
D3 Q 2n
D 4 Q3n
Thay phng trnh kch vo phng trnh c trng ( Qin 1 Di ) tm c phng trnh
chuyn i trng thi:
Q1n 1 Q1n Q n2 Q 3n
Q n2 1 Q1n
Q3n 1 Qn2
Q n4 1 Q3n
T phng trnh chuyn i trng thi, lp c bng trng thi 3-68.
175
Q1n Q2n Q3n Q4n Q1n 1 Q2n1 Q3n1 Q4n 1
0 0 0 0 1 0 0 0
0 0 0 1 1 0 0 0
0 0 1 0 0 0 0 1
0 0 1 1 0 0 0 1
0 1 0 0 0 0 1 0
0 1 0 1 0 0 1 0
0 1 1 0 0 0 1 1
0 1 1 1 0 0 1 1
1 0 0 0 0 1 0 0
1 0 0 1 0 1 0 0
1 0 1 0 0 1 0 1
1 0 1 1 0 1 0 1
1 1 0 0 0 1 1 0
1 1 0 1 0 1 1 0
1 1 1 0 0 1 1 1
1 1 1 1 0 1 1 1
IT
Bng 3-68. Bng trng thi b m vng
176
c. B m vng xon
c im ca m vng xon (m Johnson) l c s bit 1 trong t m tng dn, sau li
gim dn. Do , cu trc mch ca n tun theo biu thc:
D1 Qn
S mch ca b m c ch ra trn hnh 3-116.
Bng cch phn tch, xy dng c hnh trng thi 3-117, trong c 8 trng thi
0000
Trng thi c s dng
1000 1100
IT
khng c s dng. mch hot ng ng, trc khi m phi reset b m v trng thi
0000.
1110 0010
Trng thi khng c s dng
Do b m hnh 3-116 khng t khi ng nn hnh 3-118 gii thiu b m vng xon
t khi ng.
Q1 Q2 Q3 Q4
D SD Q D SD Q D SD Q D SD Q
F1 F2 F3 F4
_ _
> CLK _ > CLK _
Q
>CLK Q
> CLK Q
Q CD
CD CD CD
Xa
CLK
177
Tin hnh phn tch mch:
Phng trnh kch:
D1 Q 2n Q3n . Q 4n Q 2n Q3n Q4n
D 2 Q1n
D3 Q 2n
n
D 4 Q3
Thay phng trnh kch vo phng trnh c trng ( Qin 1 Di ) tm c phng trnh
chuyn i trng thi:
Q1n 1 Q n2 Q3n Q n4
Q n2 1 Q1n
Q3n 1 Q n2
Q n4 1 Q3n
Q1n
0
0
0
Q2n
0
0
0
IT
T phng trnh chuyn i trng thi, lp c bng trng thi nh bng 3-69.
Q3n
0
0
1
Q4n
0
1
0
Q1n 1
1
0
1
Q2n1
0
0
0
Q3n1
0
0
0
Q4n 1
0
0
1
PT
0 0 1 1 0 0 0 1
0 1 0 0 1 0 1 0
0 1 0 1 1 0 1 0
0 1 1 0 1 0 1 1
0 1 1 1 0 0 1 1
1 0 0 0 1 1 0 0
1 0 0 1 0 1 0 0
1 0 1 0 1 1 0 1
1 0 1 1 0 1 0 1
1 1 0 0 1 1 1 0
1 1 0 1 0 1 1 0
1 1 1 0 1 1 1 1
1 1 1 1 0 1 1 1
Bng 3-69. Bng trng thi b m vng
178
Hnh 3-119. hnh trng thi b m vng xon t khi ng
IT
t phi c phn t nh - l cc trig.
Trig l linh kin logic c bn ca mch s. Trig c hai trng thi n nh, di tc
dng ca tn hiu bn ngoi c th chuyn i t trng thi n nh ny sang trng thi n
nh kia, nu khng c tc dng tn hiu bn ngoi th n duy tr mi trng thi n nh vn
c. V th, trig c th c dng lm phn t nh ca s nh phn.
PT
Chc nng logic v hnh thc cu trc ca trig l hai khi nim khc nhau. Chc nng
logic l quan h gia trng thi tip theo ca u ra vi trng thi hin ti ca u ra v cc tn
hiu u vo. Do chc nng logic khc nhau m trig c phn thnh cc loi RS, D, T, JK.
Cn do hnh thc cu trc khc nhau m trig li c phn thnh loi trig thng v loi
trig chnh ph.
Mt trig c chc nng logic xc nh c th thc hin bng cc hnh thc cu trc khc
nhau. V d, cc trig cu trc loi chnh ph v loi thng u c th thc hin chc nng
ca mt trig khc. Ngha l cng mt cu trc c th m trch nhng chc nng khc nhau.
Mch tun t c th c rt nhiu chng loi. Chng ny ch gii thiu mt s loi
mch tun t in hnh: b m, b ghi dchng thi vi vic nm vng cu trc, nguyn
l cng tc v c im ca cc mch tun t , chng ta cng phi nm vng c c
im chung ca mch tun t v phng php chung khi phn tch v thit k mch tun t.
179
CU HI N TP CHNG 3
1. Mch in di y l mch ca trig no? V tip gin xung ra ca mch?
IT
2. Hy v tip gin xung sau. Mch lm vic c thi gian tr tn hiu l tp = 10ns
i vi mi cng (tn hiu C trong gin xung ny khng c thi gian tr).
PT
D X
Q
C
180
3. Mt trig JK c ch lt. Nu tn s Clock ca n l 1000 hz th tn s ti
u ra l bao nhiu?
4. Mt b m nh phn 4 bit th tn s ti u ra ca bit c trng s ln nht so vi tn
s xung nhp l bao nhiu?
5. Thit k b m thun m Gray 3 bit .
6. Thit k b m nghch Mod 6.
7. Thit k b m thun Mod 6.
8. Thit k b m hin th gi, pht, giy.
9. Thit k b m vng 3 bit t khi ng.
10. Thit k b to xung tun t c 6 nhp xung, yu cu rng xung nhp bng 4 ln
chu k xung Clock.
11. Phn tch b m sau?
IT
PT
Hnh v bi 11
Hnh v bi 12
181
Hnh v bi 13
IT Hnh v bi 17
PT
18. Tn hiu di dng m BCD c a lin tip trn u vo X (X l bit c trng s
ln nht). Gi tr thp phn ca ch s BCD c biu din bng n. Mi bit
thng tin c ng b vi xung nhp. Dng trig thit k mch pht hin sai khi
m trn u vo khng phi m BCD.
19. Dng trig RS thit k mch tun t khng ng b hot ng theo gin xung
sau:
Hnh v bi 19
182
CHNG 4: B NH BN DN
GII THIU
B nh bn dn thay th cc loi b nh bng vt liu t. Cc tin b mi ca cng
ngh bn dn trong thi gian gn y cung cp nhiu mch nh loi MSI v LSI c tin
cy cao v gi thnh h. Vo u thp k 60 ca th k 20, gi thnh thng phm ca mt
bit nh vo khong 2 USD. n nay (nhng nm u th k 21), gi thng phm ca 128
Mbyte vo khong 20 USD. Nh vy gi thnh thng phm ca mt bit nh sau khong 40
nm gim i khong 105.106 ln. B nh bn dn in hnh c cc t bo nh sp xp theo
hnh ch nht, gn trong khi hp nh bng nha dng DIP (Dual in line package). T bo
nh c bn l mt mch trig, transistor hay mch c kh nng tch tr in tch, t bo nh
ny dng lu tr mt bit tin.
Trong phn ny gii thiu mt s b nh bn dn c bn.
4.1. KHI NIM CHUNG
4.1.1. Khi nim
IT
B nh l mt thit b c kh nng lu tr thng tin (nh phn). Mun s dng b nh,
trc tin, phi vit d liu v cc thng tin cn thit vo n, sau lc cn thit phi ly d
liu vit trc s dng. Th tc vit vo v c ra phi c kim sot cht ch,
trnh nhm ln nh nh v chnh xc tng v tr nh v ni dung ca n theo mt m a ch
duy nht.
PT
4.1.2. Nhng c trng chnh ca b nh
4.1.2.1. Dung lng ca b nh.
Dung lng b nh l s bit thng tin ti a c th lu gi trong n. Dung lng cng
c th biu th bng s t nh n bit. T nh n bit l s bit (n) thng tin m c th c hoc
vit ng thi vo b nh. V d: Mt b nh c dung lng l 256 bit; nu n c cu trc
c th truy cp cng mt lc 8 bit thng tin, th cng c th biu th dung lng b nh l 32
t nh x 8 bit = 32 byte.
4.1.2.2. Cch truy cp thng tin.
Cc b nh c th c mt trong hai cch truy cp thng tin.
Truy cp trc tip, hay cn gi l truy cp ngu nhin (random access). cch ny,
khng gian b nh c chia thnh nhiu nh. Mi nh cha c 1 t nh n bit v c
mt a ch xc nh, m ho bng s nh phn k bit. Nh vy, ngi s dng c th truy cp
trc tip thng tin nh c a ch no trong b nh. Mi b nh c k bit a ch s c 2k
nh v c th vit c 2k t nh n bit.
Truy cp lin tip (serial access) hay cn gi l kiu truy cp tun t. Cc a t, bng
t, trng t, thanh ghi dchc kiu truy cp ny. Cc bit thng tin c a vo v ly ra
mt cch tun t.
183
4.1.2.3. Tc truy cp thng tin.
y l thng s rt quan trng ca b nh. N c c trng bi thi gian cn thit
truy cp thng tin.
Thi gian truy cp thng tin cc b nh truy cp kiu trc tip gm thi gian tm a
ch ca nh v thi gian c/vit thng tin trn . Thi gian truy cp thng tin ph thuc
ch yu vo cng ngh ch to. Vi cng ngh MOS th thi gian truy cp khong 30 n vi
trm ns.
cc b nh truy cp kiu tun t, thi gian truy cp ph thuc vo v tr ca thng tin
cn truy cp trong tp tin (file). i vi cc bng t, a t thi gian truy cp ca n c
nh ngha l thi gian trung bnh hoc cc i truy cp mt thng tin v nm trong khong
vi msec n nhiu sec.
4.1.3. Phn loi
IT
PT
Hnh 4-1. S phn loi b nh bn dn
184
s b mt i khi ngun nui b ngt. Do vy, cc chng trnh dng cho vic khi ng PC
nh BIOS thng phi np trn cc b nh ROM.
4.1.4. T chc ca b nh
B nh thng c t chc gm nhiu vi mch nh c ghp li c di t v
tng s t cn thit. Nhng chip nh c thit k sao cho c y mt s chc nng ca b
nh nh:
Mt ma trn nh gm cc nh, mi nh ng vi mt bit nh.
Mch logic gii m a ch nh.
Mch logic cho php c ni dung nh.
Mch logic cho php vit ni dung nh.
Cc b m vo, b m ra v b m rng a ch.
Cch t chc n gin nht l t chc theo t (word organized) vi s chn tuyn tnh.
Mt ma trn nh nh vy c di ca ct bng s lng t (W) v di ca hng bng s
lng bit (B) trong mt t. B chn t phi gii m 1 t (W), ngha l gii m c mt u
ra duy nht cho mt t trong b nh. Phng php ny c thi gian truy nhp ngn nhng cn
IT
mt b gii m ln khi tng s t ln, do lm tng gi thnh sn phm.
Kch thc ca phn gii m a ch s gim i khi t chc ma trn nh v phn logic
chn t cho php gii m hai bc. Ma trn nh s dng gii m hai bc ng vi t vt l v
t logic. T vt l bao gm s lng bit trong mt hng ca ma trn. T logic bao gm s
lng bit tng ng vi mt t logic c nhn bit v gi ra cng mt lc. Cn hai b gii
PT
m: mt b gii m hng chn mt t vt l v mt b gii m ct gm c mt vi mch
hp knh chn mt t logic t mt t vt l chn. Mt t vt l c chia thnh S t logic.
B gii m hng l b gii m chn 1 t W m B = W/S v b chn ct cha B b hp knh
mt ng t S.
V d: s ROM dung lng 2048 x 8 (2048 t, mi t cha 8 bit) t chc gii m hai
bc nh hnh 4- 2.
CS
185
Ma trn nh l 128 x 128, nh vy c 128 = 27 t vt l. Mt t vt l c chn bi 7
ng a ch t A0 n A6. B gii m hng chn 1 hng t 128 hng. Mt t vt l c
chia thnh 128/8 = 16 nhm 8 bit. Nhm th nht cha nhng bit c trng s cao nht ca 16
t logic. Nhm th hai cha cc bit cao tip theo ca 16 t logicNhm cui cng cha
nhng bit thp nht ca 16 t logic, do S = 16. Nh vy, nhng b gii m ct gm 8 b
hp knh mt ng t 16 ng cung cp mt t locgic ra 8 bit. Nhng a ch t A7 n
A10 iu khin cc b gii m ct. Trng hp c bit khi s phn t trong mt t vt l
bng s bit trong mt t vt l th l b nh t chc theo bit c ngha l mi t logic c
di 1 bit.
Cc b m ra m bo cc mc logic mong mun v cung cp dng in, ngoi ra
n cn c u ra collector h hoc 3 trng thi cho php ni chung u ra ca mt vi chip
vi nhau. B m ra c iu khin bi mt hay nhiu u vo nh chn mch CS (Chip
Select), cho php m CE (Chip Enable) hay cho php m u ba trng thi OE (Output
Enable).
4.2. B NH C NH - ROM
mt my tnh in t tin hnh cc hot ng bnh thng d n gin hay phc tp
th cn phi cung cp cho my trc tin l cc lnh tng bc tin hnh. Tp hp danh sch
IT
cc lnh c gi l chng trnh. Vic nhp mt chng trnh no t a hay t bn phm
vo my tnh phi tun theo s iu khin ca mt chng trnh c bit : chng trnh khi
ng thng tr trong my. Chng trnh ny c ci sn mt b nh ch c (ROM). B
nh ROM c nhng thuc tnh sau:
+ Ch cho php c ni dung c vit sn t trc cha trong n. Ni dung ny do
PT
ngi iu hnh thit k lp trnh sn v vit vo n bng mt phng php c bit.
+ Ngi s dng v nguyn tc l khng th hoc rt kh thay i ni dung thng tin
vit nh trong ROM.
+ Ni dung c vit trong ROM c tnh cht c nh, khng b mt i theo thi gian
hay do mt ngun nng lng cung cp cho ton b h thng s trong c ROM.
Do nhng thuc tnh trn nn ROM c dng khi:
+ Cha cc chng trnh vn hnh my tnh, chng trnh h tr vic lp trnh hay cc
chng trnh gim st vic iu hnh theo cc bc nghim ngt c nh.
+ Cc chng trnh ci t cho my tnh chuyn dng ch thc hin mt nhm cc cng
vic gii hn, c lp i, lp li c quy lut do cng ngh t ng ha i hi (v d: t ng
iu khin ng c cho t).
+ Lu gi cc bng biu quan trng c s dng thng xuyn nh cng c cho vic
tnh ton, x l ca my tnh v cc thit b lin quan.
4.2.1. Cu trc chung ca ROM
ROM bao gm 4 khi c bn:
+ B nh cha cc nh v trong cc nh l cc t nh.
186
+ Mch iu khin tip nhn cc tn hiu vo t knh iu khin.
+ B gii m a ch dng nh v nh.
+ Mch ra dng a ni dung nh ti cc thit b c lin quan cn tip nhn ni
dung ny.
4.2.1.1. Khi nh
IT
Hnh 4-3. Cu trc c bn ca b nh ROM
187
Hnh 4-5a l kt cu mng ma
trn (3 x 3) cc nh. V d ny
tng qut cho mt ma trn n hng c
k hiu t Y0 n Yn-1, m ct c k
hiu t X0 n Xm-1. Vy b nh ny
c dung lng l (m x n) bit nh. Mi
nh ca ma trn c hai u vo cho
php. Khi chng ng thi trng
thi tch cc th nh mi xut (c)
c mt bit lu trong n. V d
kch hot nh c k hiu l 20 th
cc u X0 v Y2 phi trng thi tch
cc, v d l tch cc cao (X0 = Y2 =
1), lc ny gi tr trn u cho php
phi l 2 t hp: X2X1X0 = 001 v
Y2Y1Y0 = 100. Vi hai t hp cho
php hng Yi v ct Xj ny ch cho
mt nh duy nht c a ch (i j)
IT
c chuyn ln trng thi tch cc.
Hnh 4-5a. Cu trc b nh kiu ma trn hng Hnh 4-5b. Tn hiu iu khin SENSE tm n
bit tng im nt ma trn l mt nh n l
188
SENSE. Mi mt nh phi l cng 3 trng thi h collector (trng thi 0, trng thi 1 v
trng thi tr khng cao).
4.2.1.2. B gii m a ch
B gii m a ch l giao din gia knh a ch v khi nh. N c kh nng truyn rt
nhiu a ch trn mt s t ng truyn. a ch nh phn phi c gii m trc khi tc
ng ti mng nh.
+ Trng hp cu trc b nh dng mng tuyn tnh:
189
Hnh 4-7. B gii m ROM 2 vo 8 ra cho 32 nh (4 hng x 8 ct)
IT 33
23
32
22
31
21
30
20
PT
13 12 11 10
03 02 01 00
1 0
A3 A2
0
A1
Cho php c
A0 1
IT
Hnh 4-9. Cng 3 trng thi dng lm mch u ra ca ROM. Tn hiu CE t b iu khin cho php
hay khng cho php kt ni b nh vi Bus d liu
A11
B0 B1
ROM 1 ROM 2
1k x 8 1k x 8
A0
D7
IT D0
192
Mt diode c t ti
(hnh v 4-11) s cho php
lu tr s liu 0. Ngc li
nhng v tr khng c diode th
s cho php lu tr s liu 1
(hoc ngc li c diode th
nh bit 1, khng c th nh bit
0-ty tnh cht mch).
IT
C hai cng ngh MOS v lng cc c dng ch to MROM. Thi gian truy
nhp ca b nh lng cc khong t 50 90 ns, b nh MOS lu hn khong 10 ln. Do
ROM lng cc nhanh hn v c kh nng kch hot tt hn trong khi mch nh MOS cng
dung lng c kch thc nh hn v tiu th nng lng t hn. Tuy nhin nh hng ca
nhiu tnh in ln nn d lm mt hay sai lch thng tin c vit nn cn c cc bin
PT
php cng ngh cht ch m bo an ton thng tin c lu tr.
4.2.3. PROM
193
khc phc nhc im ca MROM l tnh nng ng km do thi gian ch to ph
thuc vo thi gian t hng, hu nh khng thay i c ni dung, gi thnh tng i cao
nn ngi ta s dng loi ROM lp trnh c PROM.
PROM cng gm c cc diode nh MROM nhng chng c mt y to cc v tr
giao nhau gia dy t v dy bit (hnh 4-12). Mi diode c ni vi mt cu ch. Bnh
thng khi cha lp trnh, cc cu ch cn nguyn vn, ni dung ca PROM s ton l 0. Khi
nh v n mt bit bng cch t mt xung in u ra tng ng, cu ch s b t v bit
ny s bng 1. Bng cch , c th lp trnh ton b cc bit trong PROM. Nh vy, vic lp
trnh c th c thc hin bi ngi s dng ch mt ln duy nht, khng th sa i
c.
4.3. B NH BN C NH
4.3.1. EPROM (Erasable PROM)
S liu vo c th c vit vo bng xung in nhng c lu gi theo kiu khng
bay hi. l loi ROM c th lp trnh c v xa c. Hnh 4- 12 ch ra cu trc ca
mt transistor dng lm mt nh gi l FAMOST (Floating gate avalanche injection
MOS transistor).
IT ID
PT
v0 v1 v GS
194
Vic np cc in t vo vng ca ni, tc l to ra cc nh mang gi tr 0 c thc
hin bi xung in c di c 50 ms v ln + 20 V t gia cc ca v cc mng. Lc
nhng in tch mang nng lng ln s i qua lp cch in gia v ca ni. Chng
tch t trong vng ca ni v c gi y sau khi xung lp trnh tt. l do ca ni c
cch in cao vi xung quanh v cc in t khng cn nng lng sau khi lnh i, c
th vt ra ngoi lp cch in na. Chng s c gi y trong mt thi gian rt di
(t nht l 10 nm).
xo cc thng tin, tc l lm mt cc in tch in t trong vng ca ni, phi chiu
nh sng t ngoi UV vo chp nh. Lc ny, nhng in t hp th c nng lng v s
nhy ln cc mc nng lng cao v ri khi ca ni ging nh cch m chng thm nhp
vo. Trong chip EPROM c mt ca s lm bng thu tinh thch anh ch cho nh sng t
ngoi i qua khi cn xo s liu trong b nh.
4.3.2. EEPROM (Electrically Erasable PROM)
Ca s thch anh c gi thnh kh t v khng tin li nn nhng nm gn y xut
hin cc chip PROM c th xo s liu bng phng php in. Cu trc ca nh ging nh
hnh 4-14.
IT
Vic np cc in t cho ca ni c thc hin nh cch EPROM. Bng mt xung
in tng i di, cc in tch mang nng lng cao c pht ra trong s thm qua lp
ca xit v tch t trong ca ni. xo EEPROM, mt lp knh mng mng xit gia vng
ca ni tri xung di v cc mng gi vai tr quan trng. Cc lp cch in khng th l
l tng c, cc in tch c th thm qua lp phn cch vi mt xc sut thp. Xc sut
ny tng ln khi b dy ca lp gim i v in th gia hai in cc hai mt lp cch in
PT
tng ln. Mun phng cc in tch trong vng ca ni mt in th (-20 V) c t vo cc
ca iu khin v cc mng. Lc ny cc in t m trong ca ni c chy v cc mng
qua knh mng mng xit v s liu lu gi c xo i. iu lu l phi lm sao cho dng
in tch ny chy khng qu lu v nu khng vng ca ni ny li tr nn tch in dng
lm cho hot ng ca transistor khng c trng thi bnh thng (mc nh 1).
Cc chip ROM hin nay c thi gian truy nhp t 120 ns n 150 ns di hn nhiu thi
gian trong cc chip nh RAM.
195
4.4. RAM
RAM c kh nng cho php vit lu tr d liu thng tin tm thi trong mt thi gian,
sau li c thng tin tip tc x l khi cn thit nn n c tn l b nh c/vit. Mt
c tnh quan trng khc ca RAM l cc d liu trong RAM ch c tnh cht tm thi, d b
xa khi mt ngun nng lng cp cho n nn cn phi phng b cho n mt ngun ph nhm
trnh hin tng mt ngun t ngt, trong khi qu trnh x l cha kt thc, thng tin trong
RAM cn c ch.
4.4.1. Cu trc khi ca RAM
Cng nh ROM, RAM cng c 4 phn chnh nh m t trn hnh 4-15. im khc bit
l:
+ Mch iu khin ca RAM phi c thm u vo R/W iu khin hai qu trnh c bn
trong thao tc ca RAM: vit d liu thng tin vo n v qu trnh xut (c) thng tin
vit.
+ Mch u ra c kh nng kim sot hai chiu trc khi cho php giao tip vi knh
d liu. Qu trnh ny tun theo nguyn tc: (ng b vi vic iu khin R/W) khi b nh
ang c th khng c vit v ngc li; trng thi th ba c th ch quyt nh.
IT
PT
196
Bus d liu
197
+ Khi tn hiu CE1 . CE2 = 0 (c t nht mt tn hiu CE trng thi khng tch cc) th
mch iu khin hnh 4-20 s chuyn b nh sang ch ch (Standby) bt chp tn hiu
R/W c tch cc hay khng, lc ny RE = 0 v WE = 0.
4.4.2. Cu to ca DRAM
IT
hiu RAS (Row Access Strobe) v CAS (Column Access Strobe).
198
4.4.3. SRAM
Mt nh ca SRAM gi thng tin bi trng thi ca mch trig. Thut ng tnh ch
ra rng khi ngun nui cha b ct th thng tin ca nh vn c gi nguyn. Khc vi
nh DRAM, y nh trig cung cp mt tn hiu s mnh hn nhiu v c cc
transistor trong cc nh, chng c kh nng khuch i tn hiu v do c th cp trc tip
cho cc ng bit. Trong DRAM, s khuch i tn hiu trong cc b khuch i cn nhiu
thi gian v do thi gian truy nhp di hn. Khi nh a ch trong cc trig SRAM, cc
transistor b sung cho cc trig, cc b gii m a chcng c i hi nh DRAM.
VCC
Tra Tra
Trs Trs
BL BL
Hnh 4-19. Cu to mt nh ca SRAM v DRAM
IT
Nh trong DRAM, cc ca ca transistor c ni vi ng t v cc mng ni vi
cp ng bit. Nu s liu c c t nh, khi b gii m hng kch hot ng dy t
WL tng ng. Hai transistor T dn v ni trig nh vi cp dy bit. Nh vy hai u ra Q v
Q c ni vi cc ng bit v cc tn hiu c truyn ti b khuch i cui ng
PT
dy ny. V in th chnh lch ln nn x l khuch i nh vy s nhanh hn trong DRAM
(c 10 ns hoc ngn hn), do chip SRAM cn a ch ct sm hn nu thi gian truy nhp
khng c gim. Nh vy SRAM khng cn thc hin phn knh cc a ch hng v ct.
Sau khi s liu n nh, b gii m ct chn ct ph hp v cho ra tn hiu s liu ti b m
s liu ra v ti mch ra.
Vit s liu c thc hin theo cch ngc li. Qua b m vo v b gii m ct, s
liu vit c t vo b khuch i ph hp. Cng lc b gii m hng kch hot ng
dy t v lm transistor T dn. Trig a s liu c lu tr vo cp dy bit. Tuy vy, b
khuch i nhy hn cc transistor nn n s cp cho cc ng bit mt tn hiu ph hp vi
s liu vit. Do , trig s chuyn trng thi ph hp vi s liu mi hoc gi gi tr c
lu tr ph thuc vo vic s liu vit trng vi s liu lu tr hay khng.
4.5. A CNG SILICON- B NH FLASH
Trong nhng nm gn y, mt loi b nh khng bay hi mi xut hin trn th
trng, thng c s dng thay th cho cc a mm v cng trong nhng my tnh.
l b nh flash. Cu trc ca chng c bn nh EEPROM, ch c lp knh xit cc nh
mng hn. Do vy ch cn in th c 12 V l c th cho php thc hin 10 000 chu trnh xo
v lp trnh. B nh flash c th hot ng gn mm do nh DRAM v SRAM nhng li
khng b mt s liu khi b ct in. Hnh 4-20 ch ra s khi ca n.
199
VPP
WE
CE
OE
IT
Phn chnh l mng nh bao gm cc nh FAMOST nh c m t mc trn.
Ging nh SRAM, b nh flash khng dn phn knh a ch. Cc b gii m hng v ct
chn mt ng t v mt hoc nhiu cp ng bit. S liu c c a ra ngoi b m
s liu I/O hoc c vit vo nh c nh a ch bi b m ny qua cng I/O. X l
PT
c c thc hin vi in th MOS thng thng l 5V. lp trnh mt nh, n v
iu khin flash t mt xung in th ngn c 10 s v 12 V gy nn mt s chc thng thc
l vo transistor nh np vo ca ni. Mt chip nh flash 1 Mb c th c lp trnh trong
khong 2 sec, nhng khc vi EEPROM vic xo c thc hin tng chip mt. Thi gian
xo cho ton b b nh flash khong 1 sec. X l c, lp trnh v xo c iu khin bi
cc lnh c di 2 byte c b x l vit vo cc thanh vit lnh ca mch iu khin
flash.
Mc ch s dng chnh ca b nh flash l thay th cho cc a mm v a
cng dung lng nh. Do n l mch tch hp nn c u im l kch thc nh v tiu th
nng lng thp, khng b nh hng ca va p. Cc a cng cht rn da trn c s cc b
nh flash c li th v cng sut tiu th cng nh gi thnh c dung lng ti vi Mbyte.
Cc card nh loi ny c u im l khng gp phi vn mt thng tin nh trng hp
RAM CMOS khi pin Ni-Cd b hng. Thi gian lu tr thng tin trong b nh flash t nht l
10 nm, thng thng l 100 nm, vi khong thi gian ny th cc a mm v cng b
hng ri.
Nhc im ca b nh flash l ch c th xo theo kiu ln lt tng chip hoc ln
lt tng trang.
200
4.6. B NH CACHE
Vi cc my tnh c tc nhanh (trn 33MHz), cn phi xen cc trng thi i khi truy
xut d liu ti cc DRAM r tin nhng c thi gian thm nhp chm (60-120ns). iu ny
lm gim hiu sut ca my. C th gii quyt bng cch dng cc SRAM c thi gian thm
nhp ngn hn (20-25 ns, thm ch 12 ns) nhng gi thnh li rt t. B nh Cache kt hp
IT
c cc li im nhanh ca SRAM v r ca DRAM. Gia CPU v b nh chnh bng
DRAM, ngi ta xen vo mt b nh SRAM nhanh c dung lng nh bng 1/10 hoc 1/100
ln b nh chnh gi l cache; di s iu khin ca mch iu khin cache, b nh ny s
lu tr tm thi cc s liu thng c gi v cung cp n cho CPU trong thi gian ngn.
Cache cha cc thng tin mi va c CPU s dng gn y nht. Khi CPU c s
PT
liu n s a ra mt a ch ti b iu khin cache. Sau mt trong hai qu trnh sau s
xy ra:
Cache hit: nu a ch c sn trong RAM cache.
Cache miss: ngc li, nu a ch khng c sn trong RAM cache.
Nh vy, cache hit t l vi truy xut thng tin c sn trong b nh cache SRAM, cn
cache miss li t l vi truy xut thng tin c trong b nh chnh l cc DRAM.
TM TT
Trong chng ny chng ta trnh by nguyn l cu to, cc tnh nng c bn ca cc
loi b nh bn dn: ROM, PROM, EPROM, EEPROM, SRAM, DRAM, FLASH, CACHE.
Cc chip RAM khng thch hp cho cc chng trnh khi ng do cc thng tin trn
b mt khi tt ngun. Do vy phi dng n ROM, trong cc s liu cn lu tr c
vit mt ln theo cch khng bay hi nhm gi c mi.
Trong nhng nm gn y, mt loi b nh khng bay hi mi xut hin trn th
trng, thng c s dng thay th cho cc a mm v cng trong nhng my tnh.
l b nh flash. Cu trc ca chng c bn nh EEPROM, ch c lp knh xit cc nh
mng hn.
201
CU HI N TP
1. B nh ROM v c bn khc b nh RAM im g?
2. Linh kin lu gi bit thng tin ca DRAM l linh kin g?
3. Linh kin lu gi bit thng tin ca SRAM l linh kin g?
4. Linh kin lu gi bit thng tin ca EPROM l linh kin g?
5. Trong EPROM, vic np cc in tch vo vng ca ni c ngha l lm g cho n?
6. SRAM 6264: Cn bao nhiu bit a ch cho n khi dung lng l 2048 t x 8 bit?
N c th nh bao nhiu t 32 byte? Nu ghp song song 4 IC ny th dung lng
b nh tng cng l bao nhiu?
7. Lm ti b nh DRAM l g? Ti sao phi lm ti DRAM?
8. Mt DRAM c dung lng nh l 64 kbit th cn bao nhiu u vo/ra? N cha
c bao nhiu t nh phn 8 bit? V s khi ca b nh?
9. Cho ROM c dung lng 1k x 8. Hy m rng dung lng nh t (1k x 8) bit thnh
(2k x 8) bit?
IT
10. Cho b nh DRAM c dung lng l 256 x 1 Kbit. Hy m rng di t ca b
nh ln 1 Byte?
PT
202
TI LIU THAM KHO
203
PH LC
GII THIU V H M
Tnh cht quan trng nht ca mt h thng s l s dng mt dy cc k t th hin
mt con s trong h. Gi tr ca mt s c th hin thng qua gi tr v v tr ca mi k t,
v tr ny c trng s tng dn tnh t phi qua tri. S k t c dng c gi l c s ca
h v k hiu l r. Trng s ca mt h m bt k s bng ri, vi i l mt s nguyn dng
hoc m.
Trong k thut s c bn h thng s quan trng c s dng: h thp phn, h nh
phn, h bt phn (h tm) v h thp lc phn (h mi su).
Trong ton hc, ngi ta gi h m theo c s ca chng. V d: H nh phn = H c
s 2, H thp phn = H c s 10...
A1. H thp phn
H thp phn c 10 k hiu t 0 n 9 nn cn gi l h c s 10. Khi ghp cc k hiu
IT
vi nhau ta s c mt biu din s.
V d: 1265,34 l biu din s trong h thp phn:
A2. H nh phn
H nh phn (Binary number systems) cn gi l h c s hai, ch gm hai k hiu 0 v
1, c s ca h l 2, trng s ca h l 2 n. H m ny c s dng rng ri trong mch s.
Trong h nh phn, mi ch s ch ly 2 gi tr hoc 0 hoc 1 v c gi tt l
"bit"(Binary digit). Nh vy, bit l s nh phn 1 ch s. S bit to thnh di biu din ca
mt s nh phn.
Cc gi tr 210 = 1024 c gi l 1Kbit, 220 = 1048576 - Mga Bit ...
Bit tn cng bn phi gi l bit c trng s b nht (LSB Least Significant Bit) v bit
tn cng bn tri gi l bit c trng s ln nht (MSB - Most Significant Bit).
Biu din nh phn dng tng qut :
n 1
N 2 a i 2i
i m
204
Trong , a l h s nhn ca h c gi tr bng 0 hoc 1. Cc ch s ca h s ng thi
cng bng ly tha ca trng s tng ng.
V d :
1 1 0. 0 0 s nh phn phn s
205
Php chia nh phn cng tng t nh php chia s thp phn.
V d:
1 0 0 12 1 12
- 11 11
0011
- 11
0000
Trong trng hp s b chia nh hn s chia th cch thc hin ging nh v d trn, kt
qu thng s ch c phn l sau du phy, mi ln thm mt s 0 vo s b chia cn ghi mt
s 0 vo thng s pha sau du phy cho ti khi s b chia ln hn s chia. Php tnh ny
tng t nh trong h thp phn.
u im chnh ca h nh phn l ch c hai k hiu nn rt d th hin bng cc thit b
c, in. Cc my vi tnh v cc h thng s u da trn c s hot ng nh phn (2 trng
thi). Do , h nh phn c xem l ngn ng ca cc mch logic, cc thit b tnh ton hin
i - ngn ng my.
Nhc im ca h l biu din di, do thi gian vit, c di.
H 8 gm 8 k hiu: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 v 7 nn c s ca h l 8. H c s 8 c th c
biu din thnh 23. Do , mi k hiu trong h 8 c th thay th bng 3 bit trong h nh phn.
PT
Dng biu din tng qut ca h bt phn nh sau:
n 1
N8 a i 8i
i m
Trong , a l h s nhn ly cc gi tr t 0 n 7.
H 16
H 16 hay h thp lc phn hay h Hexa (Hexadecimal number systems). H gm 16 k
hiu l 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E, F nn cn gi l h c s 16.
Trong , A = 10 10 , B = 1110 , C = 1210 , D = 1310 , E = 1410 , F = 1510 .
C s ca h l 16, s 16 c th c biu din bng 2 4. Do vy, ta c th dng mt t
nh phn 4 bit (t 0000 n 1111) biu th cc k hiu thp lc phn. Dng biu din tng
qut:
n 1
N16 a i16i
i m
Trong , a l h s nhn ly cc gi tr t 0 n F.
206
H thp phn H nh phn H bt phn H thp lc phn
0 0000 0 0
1 0001 1 1
2 0010 2 2
3 0011 3 3
4 0100 4 4
5 0101 5 5
6 0110 6 6
7 0111 7 7
8 1000 10 8
9 1001 11 9
10 1010 12 A
11 1011 13 B
12 1100 14 C
13 1101 15 D
14 1110 16 E
15 1111 17 F
IT
Biu din s ca 4 h m thng dng.
C. Chuyn i c s gia cc h m
C1. Chuyn i t h c s 10 sang cc h khc
thc hin vic i mt s thp phn y sang cc h khc ta phi chia ra hai
PT
phn: phn nguyn v phn s.
i vi phn nguyn:
Ta chia lin tip phn nguyn ca s thp phn cho c s ca h cn chuyn n, s d
sau mi ln chia vit o ngc trt t l kt qu cn tm. Php chia dng li khi kt qu ln
chia cui cng bng 0.
V d 1: i s 3510 sang s nh phn.
35 2 =17 D1 a0
17 2 =8 D 1 a1
8 2 =4 D 0 a2
4 2 =2 D 0 a3
2 2 =1 D 0 a4
1 2 =0 D 1 a5
Ta c : 3510 = 1000112
V d 2: i s 3510 sang h 8.
35 8 =4 D 3 a0
4 8 =0 D 4 a1
207
Ta c : 3510 = 438
V d 3: i s 3510 sang h 16.
35 16 =2 D 3 a0
2 16 =0 D 2 a1
Ta c : 3510 = 2316
i vi phn phn s :
Khi chuyn phn phn s ta thc hin nh sau: nhn lin tip phn phn s ca s thp
phn vi c s ca h cn chuyn n, phn nguyn thu c sau mi ln nhn, vit tun t l
kt qu cn tm. Php nhn dng li khi phn phn s trit tiu hoc cho n khi t c s
bit nm sau du phy theo yu cu (trong trng hp php nhn khng hi t v 0).
V d : i s 35,37510 sang s nh phn.
Phn nguyn ta va thc hin v d a), do ch cn i phn phn s 0,375.
0,375 x 2 = 0,75 Phn nguyn = 0 a-1
0,75 x 2 = 1,5 Phn nguyn = 1 a-2
0,5 x 2 = 1,0 Phn nguyn = 1 a-3
0,0 x 2
Kt qu : 0,37510 = 0,0110 2
=0
IT Phn nguyn = 0
35,37510 = 100011,0110 2
PT
0,375 x 8 = 3,0 Phn nguyn = 3 a-1
0,0 x 8 =0 Phn nguyn =0 a-2
Kt qu : 0,37510 = 0,38
V d 3: i s 0,37510 sang h 16.
0,375 x 16 = 6,0 Phn nguyn = 6 a-1
0,0 x 16 =0 Phn nguyn =0 a-2
Kt qu : 0,37510 = 0,616
C.2. i mt biu din trong h bt k sang h thp phn
Mun thc hin php bin i, ta dng cng thc :
208
76A16 = 7 x 162 + 6 x 161 + 10 x 16 0 = 1898 10
C.3. i cc s t h nh phn sang h c s 8 v 16
V 8 = 2 3 v 16 = 24 nn ta ch cn dng mt s nh phn 3 bit l ghi 8 k hiu ca h
c s 8 v t nh phn 4 bit cho h c s 16.
Do , mun i mt s nh phn sang h c s 8 v 16 ta chia s nh phn cn i, k
t du phn s sang tri v phi thnh tng nhm 3 bit hoc 4 bit. Sau thay cc nhm bit
phn bng k hiu tng ng ca h cn i ti.
V d:
a. i s 110111,01112 sang s h c s 8
Tnh t du phn s, ta chia s ny thnh cc nhm 3 bit nh sau :
110 111 , 011 100
6 7 3 4
Kt qu: 110111,01112 = 67,34 8. ( Ta thm 2 s 0 pha sau du phy tin bin
i).
IT
b. i s nh phn 111110110,011012 sang s h c s 16
Ta phn nhm v thay th nh sau :
0001 1111 0110 0110 1000
PT
1 F 6 6 8
Kt qu: 111110110,011012 = 1F6,6816
209