Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
NARODOWEJ
Piotr Nowak
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
Opracowanie redakcyjne:
mgr in. Piotr Nowak
Konsultacja:
dr in. Anna Kordowicz-Sot
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
315[01].Z2
Ksztatowanie rodowiska
pracy
315[01].Z2.01 315[01].Z2.02
Dostosowanie Okrelanie wymaga
rodowiska pracy stanowiska pracy
W ukadzie czowiek maszyna (praca) rodowisko (rys. 1), czowiek jest podmiotem
odpowiedzialnym za prawidowy przebieg procesw, a nie tylko elementem tego ukadu [4].
Druga grupa metod oceny obcienia psychicznego prac, w ktrej jako wskanik
przyjmuje stan organizmu. Polegaj one na obserwacji lub pomiarze rnych reakcji
i zachowa czowieka, ktre s wskanikiem stanu, w jakim dana osoba aktualnie si
znajduje.
Metody fizjologiczne, do ktrych zalicza si rejestracj nastpujcych wskanikw:
zmiana w prdach czynnociowych mzgu i serca,
zmiana oporu elektrycznego skry,
zmiana wielkoci renicy oka,
zmiana poziomu wraliwoci na migotanie wiata,
wystpowanie okrelonych substancji chemicznych w moczu.
Metody psychologiczne obejmujce:
badanie poziomu sprawnoci psychofizycznej czowieka: czasu reakcji, liczby bdw
popenionych przy wykonywaniu zada,
badanie sprawnoci w wykonywaniu zada umysowych.
Stosujc metody psychologiczne jako wskaniki wielkoci obcienia psychicznego
dokonuje si porwnania wynikw uzyskanych przez grup osb wypocztych i zmczonych,
wykonujcych to samo zadanie lub porwnuje si wyniki zebrane w tej samej grupie osb
przed, a nastpnie po wykonaniu okrelonego zadania.
Badania psychologiczne s zwykle atwiejsze do przeprowadzenia, gwnie dlatego, e
nie s inwazyjne, czyli nie ingeruj bezporednio w funkcjonowanie organizmu. Z tego
powodu s czciej stosowane do oceny wielkoci obcienia psychicznego prac ni metody
fizjologiczne.
Przykadem metody psychologicznej jest metoda oceny obcienia psychicznego
T. Marka bazujca na zaoeniu, e obcienie psychiczne to stan lub odpowied organizmu
wynikajca z nadmiernego poziomu pobudzenia. Polega na rejestracji zachowania si osoby
badanej w trakcie pracy, na jej stanowisku roboczym. Rejestracji dokonuje si za pomoc
kamery filmowej lub magnetowidowej ze ciek dwikow. Materia filmowy poddaje si
nastpujcej analizie:
wyodrbnia si zachowania obronne, tzn. zachowania nie zwizane bezporednio
z wykonywanym zadaniem,
dokonuje si dokadnego pomiaru czasu trwania zachowa obronnych,
okrela si procentowy udzia zachowa obronnych w stosunku do 10minutowego
odcinka pracy podczas wszystkich dokonanych rejestracji.
Zmczenie psychiczne w pracy powoduje wzrost czasu trwania zachowa obronnych.
Moment, kiedy czas ich trwania wynosi 5% czasu pracy, uznaje si za moment pojawienia si
zmczenia psychicznego.
W trzeciej grupie metod miernikiem wielkoci obcienia psychicznego prac s
rozbienoci pomidzy wymaganiami rodowiska i moliwociami czowieka.
wiczenie 2
Okrel poziom monotonii pracy wystpujcej na stanowisku pracownika obsugujcego
pras mimorodow, wykonujcego przez ca zmian robocz ten sam detal w jednej
operacji technologicznej. Przy zaoeniu, e: podawanie i odbir detalu odbywa si rcznie,
wyzwalanie ruchu roboczego sterowanie oburczne poprzez rwnoczesne naciskanie dwch
przyciskw.
Wt
Wt
Wt
Wt
Cz
Cz
Cz
Cz
Pn
Pn
Pn
Pn
r
r
Pt
Pt
Pt
Pt
N
N
S
S
A - - R R P P P N N - - R R R P P N N - - - R R P P N N N
B
C
D
R zmiana ranna, P zmiana popoludniowa, N zmiana nocna.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjani istot obcienia psychicznego?
2) wymieni symptomy zmczenia psychicznego?
3) scharakteryzowa etapy procesu pracy?
4) rozrni metody oceny obcienia psychicznego?
5) okreli poziom obcienia psychicznego?
6) wyjani zjawisko monotonii pracy?
7) okreli poziom monotonii pracy?
8) scharakteryzowa wpyw na pracownika pracy w nocy i systemie
zmianowym?
9) ustali harmonogram pracy w systemie zmianowym?
Predyspozycje psychiczne
Sprawnoci sensomotoryczne s to sprawnoci zwizane z funkcjonowaniem narzdw
zmysw (wzroku, suchu, smaku, powonienia, dotyku) oraz narzdu ruchu (sprawno rk,
precyzja ruchw rk, sprawno ng, koordynacja wzrokowo-ruchowa itp.):
ostro wzroku jest to zdolno ostrego widzenia bez koniecznoci uywania szkie
korekcyjnych niezbdna midzy innymi przy wykonywaniu takich zawodw jak optyk,
mechanik precyzyjny,
rozrnianie barw jest to zdolno do porwnywania lub odrniania kolorw pod
wzgldem odcieni, nasycenia i jasnoci: rozpoznanie pojedynczych barw kontrastowych
(konserwator dzie sztuki, artysta malarz, fotograf, chemik),
widzenie stereoskopowe jest to widzenie gbi umoliwiajce ocen odlegoci
(kierowca, architekt),
widzenie o zmroku jest to zdolno dostrzegania ksztatw przedmiotw w warunkach
sabego natenia wiata (kierowca, maszynista),
ostro suchu jest to rozrnianie wysokoci i natenia dwikw (muzyk, stroiciel
instrumentw muzycznych),
zmys rwnowagi jest to odczuwanie pozycji i ruchu ciaa (pilot, akrobata),
czucie dotykowe jest to odczuwanie rnych waciwoci przedmiotw bezporednio
stykajcych si z ciaem, odczuwanie ucisku, wibracji (masaysta, ceramik),
czucie smakowe niezbdna midzy innymi przy wykonywaniu takich zawodw jak
kucharz, cukiernik,
powonienie niezbdna midzy innymi przy wykonywaniu takich zawodw jak chemik,
kucharz,
koordynacja wzrokowa-ruchowa jest to wspdziaanie narzdu wzroku i ruchu
pozwalajce na rwnoczesne posugiwanie si nimi (krawiec, kierowca, tokarz),
szybki refleks jest to szybkie podejmowanie decyzji pod wpywem pojawiajcego si
bodca (np. instruktor nauki jazdy, kierowca rajdowy),
Predyspozycje fizyczne
Wydolno fizyczna organizmu to zdolno jego funkcjonowania w rnych warunkach
obcie wysikiem fizycznym, szczeglnie w strefie obcie maksymalnych. Czynnikami
decydujcymi o wydolnoci fizycznej czowieka s: energetyka wysiku (metabolizm tlenowy
i beztlenowy), koordynacja nerwowo-miniowa rnych grup miniowych, termoregulacja
ustroju, czynniki psychologiczne (motywacja, subiektywna tolerancja zmian wywoanych
zmczeniem), charakterologiczne i zdrowotne. Wydolno fizyczna kobiet jest mniejsza
o 30% od wydolnoci fizycznej mczyzn. Wydolno fizyczn organizmu determinuje wiele
cech fizjologicznych charakteryzujcych poszczeglne ukady lub ich zespoy.
4.2.3. wiczenia
wiczenie 1
Wybierz po trzy najwaniejsze predyspozycje z grup: sprawnoci motorycznych,
zdolnoci, osobowoci jakie powinien posiada kierowca autobusu.
wiczenie 2
Okrel czy mczyzna w wieku 22 lat posiadajcy przecitn wydolno fizyczn, moe
wykonywa prac na poziomie 55% VO2max, bez naruszenia swojego stanu rwnowagi
czynnociowej.
4.3.3. wiczenia
wiczenie 1
Przeprowad pomiar maksymalnej siy mini doni.
wiczenie 2
Porwnaj wydatek energetyczny wybranych 3 osb z grupy podczas przenoszenia ciaru
5 kg w czasie 5 minut.
wiczenie 3
Przeprowad badania psychotechniczne sprawnoci reagowania na bodce w narzuconym
tempie pracy aparatem Pirkowskiego.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) okreli, ktre ukady anatomiczne podlegaj badaniu przy okrelaniu
predyspozycji fizycznych?
2) wyjani sposb pomiaru puapu tlenowego?
3) scharakteryzowa metod pomiaru wydatku energetycznego za
pomoc miernika?
4) wymieni jakie predyspozycje psychiczne badane s z uyciem
testw psychologicznych?
5) wyjani rnic pomidzy selekcj pozytywn a negatywn
w doborze kandydatw do pracy?
6) wyjani na czym polega badanie aparatem krzyowym
Dufouera?
7) okreli przeznaczenie aparatu Pirkowskiego?
11. Badania neurologiczne pracownika maj na celu oceni sprawnoci funkcjonowania ukadu
a) ruchu.
b) krwiononego.
c) oddechowego.
d) nerwowego.
13. Dobr pracownikw metod polegajc na odrzuceniu osb najsabszych, nie speniajcych
kryterium wymaga kwalifikacyjnych na okrelone stanowiska pracy nazywamy
a) selekcj pozytywn.
b) doborem ujemnym.
c) selekcj negatywn.
d) eliminacj ujemn.
15. Zdolno danej osoby do wykonywania pracy fizycznej, czyli wysiku fizycznego okrela
a) zrczno rk.
b) zdolno koncentracji uwagi.
c) koordynacja wzrokowo-ruchowa.
d) maksymalna sia skurczu dowolnego.
18. Metoda oceny poziomu obcienia psychicznego wedug J. Mc. Cormick, P. R. Jeanneret,
R. Mecham polega na
a) badaniu wydatku energetycznego.
b) rozwizaniu testu zawierajcego 20 pyta.
c) okreleniu monotonii pracy.
d) wypenieniu kwestionariusza zawierajcego okoo 200 pyta.
20. Badanie polegajce na naciskaniu przez badanego przycisku, ktry w danym momencie
znajduje si na przeciciu wsprzdnych wyznaczonych przez dwie palce si lampki
sygnalizacyjne wykonywane jest na
a) aparacie Pirkowskiego.
b) psychometrze Lehmanna.
c) aparacie krzyowym Dufouera.
d) mierniku przestrzennym Dufouera.
Nr
Odpowied Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem: