Zbirka Zadataka Iz Fizike

Skripta sa
zadacima iz Aleksandar Jankovi
fizike
Skripta sa zadacima iz fizike namjenjena studentima graevinarsta,
arhitekture i geodezije koja obuhvata oblasti iz mehanike, talasa,
termodinamike, prenosa mase i toplote i optike
Skripta sa zadacima iz Fizike A. Jankovi
1 FIZIKE VELIINE I MJERENJA .......................................................................................................4
1.1 FIZIKE VELIINE I KONVERZIJA MJERNIH JEDINICA ...................................................................4

1.2 MJERENJA I ZNAAJNE CIFRE .....................................................................................................5
1.3 VEKTORI ....................................................................................................................................6
2 KINEMATIKA .................................................................................................................................8
2.1 PRAVOLINIJSKO KRETANJE ........................................................................................................8

2.2 KRIVOLINIJSKO KRETANJE........................................................................................................10
2.3 KRUNO KRETANJE ..................................................................................................................13
2.4 KINEMATIKA ROTACIONOG KRETANJA ....................................................................................14
2.5 RAVNOMJERNO PROMJENLJIVO ROTACIONO KRETANJE ........................................................16
3 DINAMIKA TRANSLATORNOG KRETANJA ...................................................................................18
3.1 I NJUTNOV ZAKON ...................................................................................................................18

3.2 DINAMIKA TRANSLATORNOG KRETANJA.................................................................................19
3.3 RAD .........................................................................................................................................21
3.4 ZAKON ODRANJA MEHANIKE ENERGIJE ...............................................................................23
3.5 ZAKON ODRANJA ENERGIJE ...................................................................................................24
3.6 DINAMIKA KRUNOG KRETANJA .............................................................................................27
4 DINAMIKA ROTACIONOG KRETANJA ..........................................................................................29
4.1 MOMENT SILE ..........................................................................................................................29

4.2 DINAMIKA ROTACIONOG KRETANJA .......................................................................................29
4.3 ENERGIJA ROTACIONOG KRETANJA .........................................................................................31
FIZIKE VELIINE I MJERENJA

4.4 KOMBINOVANO ROTACIONO-TRANSLATORNO KRETANJE ......................................................32
5 GRAVITACIJA ..............................................................................................................................34
5.1 NJUTNOV ZAKON GRAVITACIJE ...............................................................................................34

5.2 GRAVITACIONO UBRZANJE I TEINA ........................................................................................35
5.3 UBRZANJE ZEMLJINE TEE .......................................................................................................36
5.4 KEPLEROVI ZAKONI ..................................................................................................................36
5.4 GRAVITACIONA POTENCIJALNA ENERGIJA...............................................................................38
6 OSCILACIJE ..................................................................................................................................40
6.1 PROSTO PERIODINO OSCILOVANJE ........................................................................................40

6.2 BRZINA I UBRZANJE .................................................................................................................40
6.3 OSTALI TIPOVI PERIODINOG KRETANJA .................................................................................42
Poglavlje: 1
7 TALASI ........................................................................................................................................44
1
7.1 TALASNA JEDNAINA...............................................................................................................44

7.2 BRZINA I UBRZANJE ESTICA....................................................................................................45
7.3 BRZINA TALASA .......................................................................................................................48
7.4 INTERFERENCIJA TALASA .........................................................................................................49
8 AKUSTIKA ...................................................................................................................................52
8.1 OSNOVNE AKUSTIKE VELIINE ...............................................................................................52

8.2 SLABLJENJE ZVUKA ..................................................................................................................53
8.3 VRIJEME REVERBERACIJE .........................................................................................................55
8.4 ZVUNA IZOLOVANOST ...........................................................................................................57
9 TOPLOTA ....................................................................................................................................59
9.1 TERMIKO IRENJE I NAPREZANJE ...........................................................................................59

9.2 KALORIMETRIJA I FAZNI PRELAZI .............................................................................................61
9.3 KONDUKCIJA ...........................................................................................................................62
9.3 KOMBINOVAN PRENOS TOPOTE..............................................................................................63
10 TERMODINAMIKA ....................................................................................................................66
10.1 JEDNAINA STANJA ...............................................................................................................66

10.3 PRVI ZAKON TERMODINAMIKE ..............................................................................................68
10.4 TERMODINAMIKI CIKLUSI ....................................................................................................70
10.5 MOLEKULARNO-KINETIKA TEORIJA GASOVA .......................................................................73
11 DIFUZIJA VODENE PARE ............................................................................................................75
11.1 OSNOVNI PARAMETRI VLANOSTI.........................................................................................75

11.2 SLUAJEVI BEZ KONDENZACIJE ..............................................................................................76
11.3 SLUAJEVI SA KONDEZACIJOM ..............................................................................................79
12 JEDNOSMJERNE STRUJE............................................................................................................83
12.1 OTPOR ...................................................................................................................................83

12.2 OMOV ZAKON .......................................................................................................................84
12.3 KIRHOFOVA PRAVILA .............................................................................................................86
13 NAIZMJENINA STRUJA ............................................................................................................88
14 TALASNA OPTIKA ......................................................................................................................91
14.1 DIFRAKCIONA REETKA .........................................................................................................91
15 GEOMETRIJSKA OPTIKA ............................................................................................................93

Poglavlje: 1
2
15.1 PRELAMANJE I ODBIJANJE SVJETLOSTI NA RAVNIM POVRINAMA........................................93

15.2 SFERNA OGLEDALA ................................................................................................................95
15.3 SOIVA ..................................................................................................................................96
15.4 KOMBINACIJE ........................................................................................................................98
16 FOTOMETRIJA.........................................................................................................................100
16.1 SVJETLOSNI IZVORI ..............................................................................................................100

16.2 OSVJETLJENOST ...................................................................................................................101
16.3 SJAJ I OSVJETLJAJ .................................................................................................................103

Poglavlje: 1
3
1 FIZIKE VELIINE I MJERENJA
1.1 FIZIKE VELIINE I KONVERZIJA MJERNIH JEDINICA

1) Svjetski rekord u tranju na 100 m postavio je Husein Bolt, istravi 100 metara za 9.58 sekundi.
Kolikom se brzinom u kilometrima na ac kretao Bolt? Koliko puta je sporiji od brzine zvuka, koja iznosi 1236
km/h.
Rjeenje: 37.6 km/h, oko 33 puta sporije
2) Pretvoriti sledede jedinice:

l m3
a)
s h
b) kWh MJ
km m
c)
h s
g kg
d) 3
3
mm m
g kg
e) 3
l m
Rjeenje: a) 3,6 b) 3,6 c) 0.2778 d)1000000 e) 1

mm km
a) 2
2
s h
g kg
b)
min dan
nm mm
c)
s dan

kJ J
d) 2
dm 2 dan m s
Rjeenje: a) 12.96 b) 1.44 c) 0.0864 d) 1.157

0 0 0
180 =_____ rad, rad = _____ , 2/3 rad = _____
Rjeenje: , 180, 120
5) Brzina nekog talasa se odreuje prema relaciji:

c
gdje je talasna duina, a frekvencija. Ako talasna duina iznosi 495 nm, a frekvencija talasa 606 THz, odrediti
brzinu talasa u m/s.
Rjeenje: 3108 m/s

Poglavlje: 1
4
1.2 MJERENJA I ZNAAJNE CIFRE

1) Debljina drvene ploe mjerena je u dva navrata i u oba sluaja je dobijena vrijednost debljine od 2 cm.
Prvi put pomodu lenjira koji mjeri sa tanodu do 1 mm, a drugi put preciznije pomodu noniusa koji mjeri sa
tanodu do 1/10 mm.
a) Zapisati pravilno rezultat mjerenja i odrediti koliko mjerenja sadre znaajnih cifara,
b) odrediti koliko znaajnih cifara sadre brojevi 0.00682 i 1.0720
Rjeenje: a) 2.0 II znaajne cifre, 2.00 III znaajne cifre b) 0.0682 III znaajne cifre, 1.0720 V znaajnih
cifara
2) Zaokruiti sledede brojeve:

a) 2,7182818 na 2 decimalna mjesta
b) 0,069354718 na 3 znaajne cifre
c) 5,0495 na 4 znaajne cifre
Rjeenje: a) 2,72 b) 0,0694 c) 5,050
3) Zaokruiti broj =3.141592654:

a) na 6 znaajnih cifri
b) na 4 deicmalna mjesta
c) na 3 decimalna mjesta
d) broj 7.15 na jedno decimalno mjesto
Rjeenje: a) 3.14159 b) 3.1416 c) 3.142 d) 7.2
4) Ako dimenzije parcele iznose 38.44 x 19.5 m2 odrediti povrinu i obim parcele vodedi rauna o broju
znaajnih cifara.
Rjeenje: O=115.9 m, P=750. m2
5) Izvriti sledede aritmetike operacije, vodedi rauna o broju znaajnih cifara konanog rezultata:
0.745 2.2
a)
3.885

b) 27.153+138.2-11.74
Rjeenje: a) 0.42 b) 153.6
6) Pomodu mikromoetarskog zavrtnja izmjerena duina strane kocke iznosi 19.32 mm. Izraziti zapreminu
kocke u kubnim milimetrima, kubnim centimetrima i kubnim metrima?
Rjeenje: V=7211 mm3=7.21 cm3=7.2110-6 m3
7) Neka je mjerenja debljina ice mikrometarskim zavrtnjem i neka su dobijeni slededi rezultati u III
uzastopna mjerenja: d1=5.50 mm, d2=5.51 mm, d3=5.56 mm. Odrediti:
a) srednju vrijednost i greke pojedinanih mjerenja
b) maksimalnu apsolutnu i maksimalnu relativnu greku i zapisati konaan rezultat mjerenja
Rjeenje: a) <f>=5.52 cm f1=-0.02 mm, f2=-0.01 mm, f3=0.04 mm

b) f=0.04 mm f=0.72 % (5.52 0.04) [mm]
Poglavlje: 1
5
8) Neka su mjerene stranice x i y pravougaonika i neka su dobijeni sledede rezultati u tri uzastopna
mjerenja: x1=2.55 cm i y1=4.58 cm, x2=2.68 cm i y2=4.59 cm, x3=2.49 cm i y3=4.71 cm. Odrediti povrinu
pravougaonika i zapisati konaan rezultat mjerenja.
Rjeenje: (11.9 0.4) [cm2]
9) U tri mjerenja iine daljine sabirnog soiva direktnom metodom dobijeni su slededi rezultati:
p1=33.0 cm i l1=14.3 cm, p2=34.2 cm i l2=14.0 cm, p3=40.2 cm i l3=13.3 cm. Gdje p predstavlja rastojanje
predmeta od soiva, a l rastojanje lika od soiva. Ako se iina daljina odreuje prema relaciji f=pl/(p+l) odrediti:
a) srednju vrijednost i greke pojedinanih mjerenja
b) maksimalnu apsolutnu i maksimalnu relativnu greku i zapisati konaan rezultat mjerenja.
Rjeenje: a) <f>=9.97 cm, f1=0.01 cm, f2=-0.04 cm, f3=0.02 cm

b) f=0.04 cm, f=0.401 %, f=(9.97 0.04) [cm]
1.3 VEKTORI
1) Navesti dvije fizicke velicine koje su skalari: _________ i __________ i napisati dvije veliine koje su
vektori: ____________ i ____________
Rjeenje:
2) Nakon uzletanja avion putuje 10.4 km istono, zatim 8.7 km sjeverno i 2.1 km vertikalno na vie. Koliko
se daleko nalazi od poetne take?
Rjeenje: 13.7 km
3) Na osnovu pravouglog trougla sa slike:

sin
tg

Kateta a, pravouglog trougla sa slike prema Pitagorinoj
teoremi, jednaka je:
Rjeenje: sin=b/c, tg=b/a i a=(c2-b2)
4) Odrediti x i y komponentu vektora iji je intenzitet iznosi D=3.00, a ugao

izmeu vektora i pozitivnog dijela x ose iznosi 3150?
Rjeenje: Dx=2.12 m, Dy=-2.12 m
5) Poredaj sledede vektore prema prema njihovom intenzitetu, od najvedeg ka najmanjem.

a)

A 3i 5 j 2k m
b)

B 3i 5 j 2k m
c)

C 3i 5j 2km
d)

D 3i 5 j 2k m
Poglavlje: 1
Rjeenje: Svi intenziteti su isti I iznose 6.16
6

6) Vektor A intenziteta 2.8 i vektor B intenziteta 1.9 su prikazani na
slici. Pronadi:

a) Intenzitet i smjer vektorskog zbira R A B

b) Intenzitet i smjer vektorske razlike R A B
0 0
Rjeenje: a) R=2.47, =18.1 b) R=4.09, =83.7
7) Pronadi skalarni proizvod vektora i ,

odgovarajudih intenziteta 4 i 5. Vektori su prikazani na slici.
Rjeenje: 4.5
8) Data su dva vektora:

A 6i 3 j k m

B 4 i 5 j 8k m
Nadi intenzitet rezultujudeg vektora:

C 2A B
Rjeenje: C=16.9
9) Nadi ugao izmeu dva vektora:

A 2i 3 j k

B 4i 2 j k
Rjeenje: 1000
10) Za vektore prikazane na slici odrediti:

a) komponente,
b) skalarni proizvod,
c) intenzitet i smjer vektorskog proizvoda.
Rjeenje: a) Ax=6, Ay=0 Bx=3.46, By=2 b) C=20.78

c) C=12, ka pozitivnom kraju z ose
11) Izvesti izraze za skalarni i vektorski proizvod preko

komponenti dva vektora:

A A x i Ay j A z k

B Bx i By j Bz k

Rjeenje: C Ax Bx Ay By Az Bz C Ay Bz Az By i Az Bx Ax Bz j Ax By Ay Bx k
Poglavlje:
7
2 KINEMATIKA
2.1 PRAVOLINIJSKO KRETANJE
1) estica se krede du jednog pravca i njen poloaj se mijenja prema relaciji:

m m
x 4 t 2 2 t 2
s s
a) pronadi poloaj tijela u 0, 1 i 3 sekundi,
b) pomjeraj i preeni put tijela od 0 do 1 s i od 1 s do 3 s,
c) brzinu u 0, 1 i 3 sekundi i
d) ubrzanje u 0, 1 i 3 sekundi.
Rjeenje: a) x1=0, x2=-2m, x3=6m

b) x12=-2m, s12=2m, x23=8m, s23=8m
c) vx1=-4m/s, vx2=0, vx3=8m/s
d) ax1=ax2=ax3=4m/s2
2) estica se krede du jednog pravca i mjenja svoj poloaj prema relaciji:

m m
x 2m 3 t 2 2 t 2
s s
a) pronadi poloaj estice u t1=0, t2=0.75 s i t3=2 s,
b) pomjeraj i preeni put od 0 do 2 sekunde,
c) brzinu u t1=0, t2=0.75 s i t3=2 s,
d) ubrzanje u t1=0, t2=0.75 s i t3=2 s.
Rjeenje: a) x1=2 m, x2=3.125 m, x3=0

b) x=-2 m, s=4.25 m
c) vx1=3 m/s, vx2=0, vx3=-5 m/s
d) ax1=ax2=ax3=-4 m/s2
3) Auto se krede pravolinijski i x komponenta brzine mjenja mu se sa vremenom prema relaciji:

m m
v x 60 0.5 3 t 2 KINEMATIKA
s s
a) pronadi promjenu brzine u x-pravcu u vremenskom intervalu od prve do trede sekunde
b) x-komponentu prosjenog ubrzanja u ovom vremenskom intervalu
c) x-komponentu trenutnog ubrzanja u prvoj i u tredoj sekundi
m m m m
Rjeenje: a) v x 4 b) a sr x 2 c) a x 1 1 , ax2 3 2
s s2 s 2
s
4) Poetna brzina lifta iznosi 1 m/s. Na osnovu prikazanog

grafika zavisnosti ubrzanja od vremena pronadi visinu do koje se
lift podigao u toku prvih 8 sekundi i nacrtati grafik zavisnosti
brzine od vremena?
Rjeenje: y=13 m
Poglavlje: 2
8
5) Iz zadanog grafika brzine kretanja nekog tijela,

nacrtati grafik ubrzanja u zavisnosti od proteklog vremena.
Odrediti preeni put tijela.
Rjeenje: a1=30 km/h2, a2=0, a3=10 km/h2, s=211,25 km
6) Tijelo se krede pravolinijski i sa konstantnim

ubrzanjem od 0.5 m/s2 i za 20 s pree put od 200 m. Koliko
iznosi poetna brzina, a koliko brzina nakon preenih 200 m?
Rjeenje: v0x=5 m/s, vx=15 m/s
7) Tijelo je po pravolinijskoj putanju za 12 sekundi prelo put od 540 cm. Pri tome se prvih 6 sekundi
kretalo ubrzano bez poetne brzine, a poslednjih est sekundi se kretalo konstantnom brzinom koju je imalo na
isteku 6 sekunde.
a) Odrediti put preen u prvoj sekundi i brzinu tijela u poslednjih 6 sekundi.
b) Nacrtati dijagram zavisnosti brine od vremena i
dijagram zavisnosti ubrzanja od vremena.
Rjeenje: a) x(t=1s)=5 cm, v2x=60 cm/s
8) Na osnovu datog grafika zavisnosti brzine od vremena,

nacrtati grafike ubrzanja od vremena i odrediti ukupan preeni put
tijela?
Rjeenje: x=5 m
9) Kamen koji slobodno pada prelazi polovinu ukupnog puta za poslednje dvije sekunde. Sa koje visine h
pada kamen? Koliko je ukupno vrijeme t padanja?
Rjeenje: h=230m
10) Ako se lopta baci u vis sa odreenom poetnom brzinom v0, dosegnude
maksimalnu visinu h nakon odreenog vremena t. Ako se ista lopta baci u vis sa duplo
vedom poetnom brzinom 2v0, koliko de nova maksimalna visina iznositi?
a) h2 b) 2h c) 4h d) 8h e) 16h
Koliko de lopti trebati vremena da dostigne novu maksimalnu visinu:
a) t/2 b) t/2 c) t d) t2 e) 2t KINEMATIKA
Rjeenje: c) e)
11) Loptica je baen sa vrha zgrade visoke 50 m poetnom brzinom od 20 m/s

vertikalno navie. Odrediti:
a) maksimalnu visinu do koje loptica stie i vrijeme potrebno da se to desi,
b) vrijeme potrebno da se loptica vrati do visine odakle je baeno i brzinu
kamena u tom trenutku,
c) brzinu i poloaj loptice na isteku 5 s.
Rjeenje: a) y=20.4 m, t=2.04 s b) t=4.08 s, vy=-20 m/s c) y=-22.5 m, vy=-29 m/s

Poglavlje: 2
9
2.2 KRIVOLINIJSKO KRETANJE

1) ovjek tri po krunoj putanji poluprenika 10 m. Koliki put predje ako obie 10.5 krugova? Koliki
pomjeraj napravi pri tome?
Rjeenje: s=660 m, r=20m
2) Lopta je baena sa balkona sa visine 10 m od plonika. U

trenutku kada je horizontalno rastojanje od zgrade 3 m, lopta je dostigla
svoju maksimalnu visinu koja iznosi 3.2 m u odnosu na balkon, a pala je na
rastojanju 12 m od zgrade. Ako je koordinatni sistem orijentisan kao na
slici, za najviu i najniu taku putanje odrediti odgovarajude:
a) koordinate,
b) vektore poloaja,
c) udaljenosti u odnosu na koordinatni poetak.

Rjeenje: a) x1=3 m, y1=13.2 m x2=12 m, y2=0 b) r1 3mi 13.2m j , r2 12mi c) r1=13.5m, r2=12m
3) Tijelo ima x i y koordinate (1.1m, 3.4 m) u trenutku t1=0 i x i y koordinate (5.3m, -0.5m) u trenutku
t2=3s. Odrediti:
a) vektore poloaja, kao i vektor pomjeraja za ovaj vremenski interval
b) nacrtati vektore poloaja u posmatranim vremenskim trenucima i nacrtati vektor pomjeraja
za ovaj vremenski interval

Rjeenje: r1 1.1mi 3.4m j r2 5.3mi 0.5m j

r 4.2mi 3.9m j
4) Koordinate tijela koje se krede u xy-ravni dati su u

zavisnosti od vremena:
m m
x 2.4 t y 3m 1.2 2 t 2
s s
a) Odrediti vektore poloaja u trenutku t1=0 i
t2=2s i vektor pomjeraja za ovaj vremenski interval
b) Nacrtati vektore poloaja, vektor
pomjeraja, kao i vektore trenutne brzine u ovim takama.
KINEMATIKA
Rjeenje: a) r1 3m j r2 4.8mi 1.8m j

r 4.8mi 4.8m j
5) Auto se krede po putanji koja je prikazana na slici i

mjenja koordinate prema slededim relacijama:
m m
x 0.3 2 t 2 7 t 30m
s s
m 2 m
y 0.2 2 t 9 t 30m
s s
Odrediti:
a) vektore poloaja u 10 s i 20 s,
b) vektor pomjeraja za dati vremenski interval
c) sve traene veliine grafiki predstaviti

Rjeenje: a) r1 70mi 40m j , r1 50mi 70m j
Poglavlje: 2

b) r 20mi 30m j
10
6) Dizajner web stranice pravi animaciju, u

kojoj je vektor poloaja take na kompjuterskom
ekranu dat u zavisnosti od vremena:
cm cm
r 4cm 2.5 2 t 2 i 5 t j
s s
a) Pronadi vektore poloaja u
trenutku t1=0 s i t2=2 s,
b) vektor pomjeraja i vektor
prosjene brzine u ovom vremenskom intervalu.
c) Pronadi vektor trenutne brzine u
t1=0 s i t2=2 s, i izraunati njihov smjer i intenzitet,
d) grafiki predstaviti vektore
poloaja, vektor pomjeraja i vektore trenutne brzine
u datim takama.
e) Pronadi vektor promjene brzine i vektor prosjenog ubrzanja za ovaj vremenski interval,
f) vektore trenutnog ubrzanja u trenucima t1=0 i t2=2 s i izraunati njihov intenzitet i smjer.

Rjeenje: a) r1 4cmi r2 14cm i 10cm j
cm cm
b) r 10cmi 10cm j , v sr 5 i 5 j
s s
cm cm cm
c) v 1 5 v 2 10 i 5
0 0
j , v1=5 cm/s,1=90 j , v2=11.2 cm/s,2=26.6
s s s
cm cm cm cm
e) v 10 i a sr 5 2 i f) a1 a 2 5 2 i a1 a 2 5 2 1 2 00
s s s s
7) Lopta je baena pod odreenim uglom u odnosu na Zemljinu povrinu i mijenja svoje koordinate
prema slededim relacijama:
m m m
x 10 t y 10 t 5 2 t 2
s s s
a) poslije koliko vremena de lopta ponovo udariti u zemlju i koliko de iznositi njen domet,
b) koordinate tijela na isteku 1 s i 2 s i odrediti vektor pomjeraja u ovom vremenskom intervalu
c) intenzitet trenutne brzine u 1 s i 2 s. i zapisati ih u vektorskom obliku.
Rjeenje: a) t=2 s, x=20 m

b) x1=10m, y1=5 m, x2=20m, y2=0 r1 10mi 5m j , r2 20mi r 10mi 5m j
m m m KINEMATIKA
c) v1=10 m/s, v2=102 m/s 1 10 i , 2 10 i 10 j
s s s
8) Avion leti na konstantnoj visini. U trenutku t1=0

komponente trenutne brzine aviona iznose x=90m/s,
y=110m/s, a u trenutku t2=30s komponente vektora trenutne
brzine su x=-170m/s, y=40m/s. Odrediti:
a) Intenzitet i smjer vektora trenutne brzine u
posmatranim trenucima
b) Vektor promjene brzine, vektor prosjenog
ubrzanja
c) Nacrtati vektore poloaja, vektor pomjeraja, i
vektore trenutne brzine. Sa takama su oznaeni poloaji aviona
u posmatranim trenucima.
Rjeenje: a) v1=142.1 m/s v2=174.6 m/s, 1=50.70, 2=-13.20

m m m m
Poglavlje: 2

b) 260 i 70 j a sr 8.66 2 i 2.33 2 j
s s s s
11
9) Tijelo se krede u ravni. Njegova x i y koordinata se

mjenjaju sa vremenom prema relaciji:
m
x 2.0m 0.25 2 t 2
s
m m
y 1.0 t 0.025 3 t 3
s s
Pronadi:
a) Poloaj tijela u t1=0 i t2=2s,
b) pomjeraj i prosjenu brzinu u vremenskom
intervalu od t1=0 s do t2=2s,
c) trenutne brzinu, njen intenzitet i smjer u. t1=0
i t2=2s.
d) prosjeno ubrzanje u vremenskom intervalu
od t1=0s do t2=2s.
e) intenzitet i smjer trenutnog ubrzanja u drugoj
sekundi.

Rjeenje: a) r1 2.0mi 0.0m j r2 1.0mi 2.2m j
m m
b) r (1.0m)i 2.2m j sr 0.5 i 1.1 j
s s
m m m m m
c) 1 1 j 1 1 1 90 0 2 1.0 j 1.3 j 2 1.6 2 52 0
s s s s s
m m
d) a sr 0.5 2 i 0.15 2 j
s s
m m
e) a1 0.5 2 a 2 0.58 2 1 00 2 310
s s
10) Lopta je baena poetnom brzinom 37.0

0
m/s, pod uglom od 53,1 .
a) Poloaj, intenzitet, i smjer vektora
brzine u drugoj sekundi
b) Koliko de vremena biti potrebno
da lopta dostigne najviu taku u letu, i koliko iznosi
visina u tom trenutku?
c) Pronadi domet kosog hica lopte?
KINEMATIKA
0
Rjeenje: a) x=44 m, y=39.6 m, v=24.4 m/s, =24.2
b) t=3.02 s, y=44.7 m c) x=134 m
11) Motociklista slede sa litice. U trenutku kad se

nalazi na samom kraju litice, njegova brzina ima samo
horizontalnu komponentu, koja iznosi 9 m/s. U
trenutku kada je prolo 0,5 s od kada je motociklista
sletio sa litice, pronadi:
a) poloaj i udaljenost od kraja litice,
b) intenzitet i usmjerenje vektora brzine.

Rjeenje: a) r 4.5m i 12.2m j r=4.66 m
b) v=10.25 m/s, =-28.60
Poglavlje: 2
12
0
12) Kamen je baen sa vrha zgrade pod uglom od 30 u odnosu na horizontalu brzinom od 20 m/s. Ako je
visina zgrade 45 m, odrediti:
a) poloaj, intenzitet i smjer vektora brzine u 0.5 sekundi,
b) maksimalnu visinu koju kamen dostie i vrijeme potrebno da se to desi,
c) vrijeme potrebno da kamen padne na zemlju, brzinu i horizontalni domet kosog hica.
Rjeenje: a) x=8.7 m, y=3.8 m, v=18 m/s, =16.40

b) t=1 s, ymax=5.1 m
c) t=4.2 s, x=72.7 m
13) Tijelo je baeno poetnom brzinom od 10 m/s, sa

visine od osam metara iznad zemlje, pod uglom od -200 u
odnosu na horizontalu. Koliki de biti domet tijela (x-
koordinata) u trenutku kada tijelo udari u zemlju?
Rjeenje: t2=0.97 s, x=9.11 m
14) Koristedi kinematike jednaine za kosi hitac i dati trigonometrijski identitet, izvesti date izraze za
maksimalnu visinu i maksimalni domet kosog hica:
sin 0 2 2 sin2 0
y max 0 x max 0 2 sin cos sin 2
2g g
Za nevedene relacije zakljuiti pod kojim uglom se treba baciti tijelo da bi se postigao maksimalni domet i
maksimalna visina hica.
Rjeenje: za maksimalan domet 450, za maksimalan hitac 900
2.3 KRUNO KRETANJE
1) Za etiri prikazana sluaja opisati

kretanje tijela navodedi: tip -putanje, koje
komponente ubrzanja postoje i da li se
intenzitet i pravac brzine tijela mijenja.
Rjeenje:
a) pravolinijski, at0, an=0, tijelo povedava
brzinu, ne mijenjajudi smjer
KINEMATIKA
b) krivolinijski, at=0, an0, tijelo ne mijenja
brzinu, mijenjajudu stalno smjer
c) krivolinijski at0, an0, tijelo povedava brzinu,
mijenjajudi stalno smjer
d) krivolinijski at0, an0, tijelo smanjuje svoju
brzinu, mijenjaudi stalno smjer
2) Ako poluprenik Zemlje iznosi 6380 km, kolikom brzinom i sa kolikim ubrzanjem se oko zemljine ose
rotacije kredu take na:
a) ekvatoru
b) geografskoj irini 450
c) polovima
2 2
Rjeenje: a) v=464 m/s, a=an=0,0337 m/s b) v=328 m/s, a=an=0,0239 m/s c) v=0, a=an=0
Poglavlje: 2
13
3) Materijalna taka se krede po krunici poluprenika 20 cm sa stalnim tangencijalnim ubrzanjem 5

cm/s2. Ako je poetna brzina take nula, poslije koliko vremena de normalno ubrzanje biti jednako
tangencijalnom?
Rjeenje: t=2s
2
4) Auto moe izdrati maksimalno centripetalno ubrzanje od 9.4 m/s , a da ne izleti sa zakrivljene putanje.
Ako se krede konstantnom brzinom od 40 m/s:
a) koliki je minimalni poluprenik kruga po kojem se moe kretati?
b) Ako se brzina smanji za 20%, za koliko de se smanjiti minimalni radijus po kojem auto moe da
se krede?
Rjeenje: a) r=170.2 m b) r=108.9 m
5) Tijelo se krede konstantnom brzinom po krunici poluprenika 5 m. Pun krug obie za 4 sekunde.
Koliko je ubrzanje tijela?
Rjeenje: a=12.3 m/s2
6) Na slici je prikazano tijelo koje se krede po krunoj putanji

poluprenika 2.5 m i odgovarajudi vektori brzine i ubrzanja u tom
trenutku. Odrediti normalno i tangencijalno ubrzanje u tom trenutku.
Rjeenje: an=13 m/s2, at=7.5 m/s2, v=5.7 m/s
7) Auto ravnomjerno usporava na krivini krunog oblika

usporavajudi sa poetnih 90 km/h na 36 km/h tokom 15 s. Poluprenik
krivine iznosi 100 m. Odrediti ubrzanje, njegovu normalnu i tangencijalnu
komponentu u trenutku kada voz ima brzinu 36 km/h.
Rjeenje: at=1 m/s2, an=1 m/s2, a=2 m/s2
2.4 KINEMATIKA ROTACIONOG KRETANJA
1) Tijelo se krede konstantnom brzinom od 2 m/s po krugu poluprenika 2 m. Odrediti:

a) Koliki put pree tijelo po krunici za 0.5 s? KINEMATIKA
b) Koliki ugao opie vektor poloaja tijela za 0.5 s?
c) Koliko iznosi ugaona brzina tijela?
Rjeenje: s = m, = /2 rad, = rad/s
2) Baca diska obrde disk u radijusu od 80cm. U jednom

trenutku obrde se ugaonom brzinom od 10 rad/s, dok ugaono
ubrzanje iznosi 50 rad/s2. Odrediti koliko je tangencijalno i
centripetalno ubrzanje.
Rjeenje: at=40 m/s2, an=80 m/s2

Poglavlje: 2
3) Treba dizajnirati propeler aviona, tako da pravi

2400 obrtaja u minuti, i tako da brzina taaka na ivici
14
propelera ne prelazi brzinu zvuka, kako bi se izbjegla prevelika buka pri probijanju zvunog zida. Brzina taaka
na ivicama propelera treba da iznosi maksimalno 270 m/s. Koliki treba da bude poluprenik propelera? Koliko
bi iznosilo centripetalno ubrzanje ovom sluaju?
Rjeenje: r=1.074 m, an=acp=67840 m/s2
4) Kruna ploa poluprenika 0.2 m rotira. Ugaoni poloaj na obodu ploe u odnosu na x-osu mijenja se
sa vremenom prema relaciji:
rad
2.0 3 t 3
s
Odrediti:
a) ugaoni poloaj u trenucima t1=0,5s i t2=1s
b) ugaoni pomjeraj, srednju ugaonu brzinu i rastojanje
koje je taka na obodu diska prola u ovom
vremenskom intervalu.
c) ugaonu i linijsku brzinu u trenucima t1=0,5s i t2=1s
d) prosjeno ugaono ubrzanje u posmatranom
vremenskom intervalu
e) ugaono, normalno i tangencijalno ubrzanje u trenucima
t1=0.5 s i t2=1 s
Rjeenje: a) 1=0,25 rad, 2=2 rad

b) =1,75 rad, sr=3.5 rad/s, s=0,35 m
c) 1=1,5 rad/s, v1=0.3 m/s, 2=6 rad/s, v2=1.2 m/s
d) sr=9 rad/s2
e) 1=6 rad/s2, an1=0.45 m/s2, at1=1.2 m/s2, 2=12 rad/s2, an2=7.2 m/s2, at2=2.4 m/s2
5) Ugaoni poloaj take na obodu toka koji rotira dat je sa relacijom:

4rad t 3rad t 2 t 3
Pronadi:
a) ugaoni poloaj u t1=2 s i t2=4 s,
b) ugaoni pomjeraj i prosjenu ugaonu brzinu tokom ovog vremenskog intervala,
c) ugaonu brzinu u t1=2 s i t2=4 s,
d) promjenu ugaone brzine i prosjeno ugaono ubrzanje tokom ovog vremenskog intervala,
e) ugaono ubrzanje u t1=2 s i t2=4 s,
f) tangencijalno i centripetalno ubrzanje i brzinu ove take u t1=2 s i t2=4 s.
Rjeenje: a) 1=4 rad, 2=32 rad b) =28 rad, sr=14 rad/s c) 1=4 rad/s, 2=28 rad/s KINEMATIKA
2 2
e) 1=6 rad/s , 2=18 rad/s
6) Ugaona brzina toka se mijenja sa vremenom prema relaciji:

rad rad
z 2.75 1.75 3 t 2
s s
Odrediti:
a) ugaonu brzinu u trenucima t1=0 i t2=3 s,
b) srednje ugaono ubrzanje u ovom vremenskom intervalu
c) ugaono ubrzanje u trenucima t1=0 i t2=3 s.
Rjeenje: a) z1=2.75 rad/s, z2=18.5 rad/s b) srz=5.25 rad/s2 c) 1=0, 2=10.5 rad/s2
Poglavlje: 2
15
2.5 RAVNOMJERNO PROMJENLJIVO ROTACIONO KRETANJE
1) Oko valjka poluprenika 0.2 m obmotano je ue o koje je objeen teret. U poetnom trenutku teret je
2
nepokretan, a zatim se sputa ubrzanjem od 0.02 m/s . Odrediti ugaono ubrzanje valjka i ugaonu brzinu valjka
kada se teret spusti za 1 m.
Rjeenje: =1 rad/s, =0.1 rad/s2
2) Ventilator se obrde sa ugaonom brzinom od 900 obr/min. Nakon iskljuivanja

ventilator ravnomjerno usporava sa rotiranjem i nakon 75 obrtaja se zaustavlja. Koliko
vremena je proteklo od iskljuivanja do zaustavljanja ventilatora.
Rjeenje: t=10 s, =-3 rad/s2
3) Vrata irine 1 m u poetnom trenutku se nalaze u stanju mirovanja i normalno u odnosu na povrinu
zida. Ako se vrata zatvore nakon 1 s gdje pri zatvaranju ravnomjerno ubrzavaju sa rotiranjem, odrediti koliko
iznosi:
a) ugaono ubrzanje i ugaono brzina u trenutku zatvaranja
b) preeni put, brzina, normalno (centripetalno) i tangencijalno ubrzanje take na ivici vrata u
trenutku zatvaranja
Rjeenje: a) =3.14 rad/s2, =3.14 rad/s

b) s=1.57 m, v=3.14 m/s, an=acp=9.86 m/s2, at=3.14 m/s2
4) Ugaona brzina DVD diska u trenutku t=0 iznosi 27.5 rad/s, a njegovo
ugaono ubrzanje je konstantno i iznosi -10 rad/s2. Linija PQ na povrini diska
lei du x ose u poetnom trenutku.
a) Kolika je ugaona brzina u trenutku t=0.3s?
b) Koliki ugao linija PQ zaklapa sa pozitivnim djelom x ose u
ovom trenutku?
Rjeenje: ) =27.5 rad/s b) =7.8 rad
5) Ugaona brzina toka poluprenika 0.1 m, poveda se sa 10 rad/s na 15 rad/s za 2 sekunde. Odrediti:
a) Koliko je ugaono ubrzanje toka i opisani ugao toka za to vrijeme?
b) Brzinu, tangencijalno i normalno (centripetalno) ubrzanje take na obodu toka u trenutku
kada mu ugaona brzina iznosi 15 rad/s. KINEMATIKA
2
Rjeenje: ) =2.5 rad/s , =25 rad
b) v=1.5 m/s, an=acp=22.5 m/s2, at=0.25 m/s2
6) Dijagram brzine nekog tijela koje rotira dato je na

slici:
a) Koliko iznosi ugaono ubrzanje tijela u toku
prve dvije sekunde, a koliko u toku poslednje etiri sekunde?
b) koliko obrtaja naini tijelo u toku prvih est
sekundi?
Rjeenje: a) 1=2 rad/s2, 2=0 b) N=3.18 obr
7) Ventilator se obrde ugaonom brzinom od 150 rad/s.

Poglavlje: 2
Od iskljuenja ventilatora, pa do njegovog zaustavljanja

protekne 10 s, pri emu ventilator ravnomjerno usporava sa
16
rotiranjem. Koliko iznosi ugaono ubrzanje i koliko obrtaja ventilator napravi tokom zaustavljanja?
Rjeenje: =-15 rad/s2, N=119 obr
8) Gramofonska ploa u toku etiri sekunde opie ugao od

60 rad pri emu ubrzava sa rotiranjem konstantnim ugaonim
2
ubrzanjem od 2.5 rad/s . Koliko iznosi poetna, a koliko krajnja
ugaona brzina?
Rjeenje: 0=10 rad/s, =20 rad/s
9) Ugaono ubrzanje propelera se mijenja sa vremenom

prema grafiku, ako je propeler poeo sa rotiranjem iz stanja
mirovanja, nacrtati grafik promjene ugaone brzine sa vremenom i
izraunati broj obrtaja koje propeler napravi u toku rotiranja.
Rjeenje: N=23.9 obr
KINEMATIKA
Poglavlje: 2
17
3 DINAMIKA TRANSLATORNOG KRETANJA
3.1 I NJUTNOV ZAKON
1) Tri sile djeluju u smjerovima koji su prikazani na slici. Izraunati

koliko iznosi intenzitet rezultantne ovih sila?
Rjeenje: R=865 N
2) Na slici je prikazan smjer djelovanja sile zatezanja

koja je rastavljena na x i y komponentu. Koordinatni sistem je
orijentisan tako da je x-osa paralelna sa povrinom, a y-osa je
normalna na nju. Ucrtati na slici smjer gravitacione sile kojom
zemlja privlai kutiju mase jednu tonu i izraunati koliko
iznose x i y komponenta gravitacione sile. Kutija zajedno sa
ovjekom se nalazi na strmoj ravni nagibnog ugla 300. Kakve
su komponente ove sile po predznacima (zaokruiti taan
odgovor):
a) x i y komponenta su pozitivne
b) x komponenta je negativna, y komponenta
je pozitivna
c) x i y komponenta su negativne
d) x komponenta je pozitivna, y komponenta je negativna
Rjeenje: Fgx=-4.9 kN, Fgy=-8.5 kN
3) Tri sile intenziteta F1=250N, F2=50N i F3=120N djeluju u smjerovima

prikazanim na slici. Pronadi intenzitet i smjer (ugao u odnosu na x-osu)
DINAMIKA TRANSLATORNOG KRETANJA

rezultantne sile.
Rjeenje: R=128 N, =1410
4) Semafor teine Q, zakaen je pomodu dva kabla zanemarljive mase. Kablovi zaklapaju ugao od 450 u
odnosu na horizontalu. Koliko iznosi sila zatezanja kablova (izraunati):
a) Q/2
b) Q/2
c) Q
d) Q2
e) 2Q
Rjeenje: b)
5) Auto mase 1130 kg miruje na platformi koja je nagnuta pod uglom od

0 0
25 u odnosu na horizontalu. Auto je povezan kablom koji zaklapa ugao od 31
sa povrinom platfome, za nosa. Pronadi intenzitet sile zatezanja kabla i
normalne sile i nacrtati dijagram sila koji djeluju na tijelo
Rjeenje: T=5.5 kN, N=7.2 kN

Poglavlje: 3
18
6) Motor automobila mase 203.9 kg visi na lancu koji je

povezan prstenom O za druga dva lanca, od kojih je jedan
privrden za zid, a drugi za tavanicu. Nadi silu zatezanja sva tri
lanca. Masa prstena i lanaca se moe zanemariti.
Rjeenje: T1=2000 N, T2=1155 N, T3=2310 N
7) Audi A6 se krede pravolinijski na traci za testiranje

auta konstantnom brzinom od 160 km/h i prolazi pored WV
Bube, koja se takoe krede pravolinijski konstantnom brzinom
od 75 km/h? Na koje auto djeluje veda rezultantna sila i koliko
one iznose?
Rjeenje: R=0 za oba auta
8) Na slededi jednostavan nain se odreuje koeficijent trenja izmeu tijela i podloge. Tijelo jednostavne
geometrije poput kvadra ili kocke se postavi na strmu ravan iji se nagib moe mijenjati. Nagib se povedava sve
dotle dok se ne postigne kritini ugao pod kojim se tijelo krede konstantnom brzinom. Ako kritini ugao strme
0
ravni iznosi 15 odrediti koliko iznosi koeficijent trenja izmeu tijela i podloge.
Rjeenje: =0.268
9) Blok mase 10.2 kg je povezan uetom, zanemarljive

mase, preko kotura ije se trenje moe zanemariti sa
0
kutijom mase m2. Blok lei na strmoj ravni ugla 15 i
zanemarljivog trenja. Koliko treba da iznosi masa kutije m2
da bi se sistem kretao sa konstantnom brzinom?
Rjeenje: m2=2.652 kg
3.2 DINAMIKA TRANSLATORNOG KRETANJA

1) Izraunaj i poredaj sledede situacije od najvie prema najnioj, zavisno od intenziteta ubrzanja objekta.
Da li postoje situacije u kojima je isti intenzitet ubrzanja?
a) a objekat mase 2 kg djeluje rezultantna sila od 2 N
b) a objekat mase 2 kg djeluje rezultantna sila od 8 N
c) a objekat mase 8 kg djeluje rezultantna sila od 2 N
d) a objekat mase 8 kg djeluje rezultantna sila od 8 N
Rjeenje: b)-a)-d)-c)
2) Knjiga se nalazi na stolu.

a) Koje sile djeluju na knjigu? Nacrtati dijagram sila.
b) Koje su sile reakcije za svaku silu koja djeluje na knjigu?
Rjeenje: a) normalna i gravitaciona sila, b) sila kojom knjiga djeluje na sto i sila kojom knjiga privlai Zemlju
3) U kojem sluaju se ne javlja sila trenja uopte, u kojem sluaju postoji samo sila statikog trenja, a u kojem
sluaju postoji samo sila kinetikog trenja. Nacrtati dijagram sila za svaki od navedenih sluajeva:
a) kutija se nalazi u stanju mirovanja na horizontalnoj podlozi,
b) kutija se nalazi u stanju mirovanja na strmoj ravni nagnutoj pod nekim uglom ,
c) kutija se krede sa konstantnom brzinom na strmoj ravni nagnutoj pod nekim uglom ,
d) kutija se krede sa konstantnim ubrzanjem na strmoj ravni nagnutoj pod nekim uglom .
Poglavlje: 3
Rjeenje: a) nema sile trenja, b) sila statikog trenja, c) sila kinetikog trenja, d) sila kinetikog trenja
19
4) Tijelo mase 200 kg se nalazi na ledu. U poetnom trenutku tijelo miruje.

Izraunati kolikom horizontalnom silom je potrebno djelovati na tijelo da bi ono nakon
etiri sekunde dostiglo brzinu od 6 m/s. Intenzitet sile trenja iznosi 100N.
Rjeenje: 400 N
5) Dva tega masa 5 kg i 3 kg spaja ue koje je prebaeno preko nepominog kotura.

Kolika je sila zatezanja ueta? Trenje zanemariti.
Rjeenje: 36.8 N
6) Sanke se sputaju bez poetne brzine niz strmu ravan duine 50 metara koja je nagnuta pod uglom od
300 sa konstantnim ubrzanjem. Koliko iznosi ubrzanje sanki, ako koeficijent kinetikog trenja iznosi 0.25.
Nacrtati odgovarajudi dijagram sila koje djeluju na tijelo.
Rjeenje:a=2,78 m/s2
7) Radnik vue kutiju mase 11.2 kg pomodu ueta po horizontalnoj podlozi pravolinijski i konstantnom
brzinom od 3.5 m/s. Koeficijent kinetikog trenja izmeu kutije i povrine iznosi 0.4.
a) Koliku horizontalnu silu mora primjeniti radnik da bi odravao kretanje konstantnom brzinom?
b) Da li bi bilo radniku lake da odrava kretanje kontantnom brzinom ukoliko bi kutiju vukao
pod uglom od 150 u odnosu na horizontalu?
Rjeenje: a) T=44 N b) lake, T=41.1N
8) Teret mase 15 kg je povezan uetom zanemarljive mase preko

koturaije se trenje moe zanemariti za teg mase 28 kg. Odrediti ubrzanje kojim
se teret podie, ako se teg pusti bez poetne brzine.
Rjeenje: ay=2.96 m/s2

0
9) Tijelo se nalazi na strmoj ravni nagibnog ugla 30 i gurnuto je uz nju
poetnom brzinom 5m/s. Poslije koliko vremena de brzina tijela opet biti 5m/s,

ako je koeficijent trenja 0.1.
Rjeenje: t=2,1s
10) Lift mase 800 kg se krede nanie brzinom od 10 m/s, a zatim poinje da konstantno da usporava i
zaustavlja se preavi 25 metara. Pronadi ubrzanje lifta i silu zatezanja kabla pomodu kojeg se lift zaustavlja.
Rjeenje: y=-2 m/s T=9.45kN
11) Na horizontalnom stolu se nalazi telo mase m1=600g. Koncem koji je prebaen preko kotura, vezano je
sa drugim telom mase m2=200g koje slobodno visi. Izraunati:
a) Kolika je sila zatezanja konca ako je trenje zanemarljivo
b) Kolika je sila zatezanja konca ako je koeficijent trenja izmeu tela i stola iznosi =0.40
Rjeenje: a) T=1,5 N b) T=2,06 N
12) Tri tijela mase m1=3kg, m2=2kg i m3=5kg vezana su i

postavljena na strmu ravan. Prvo i drugo telo vezani su oprugom
koeficijenta k=1000 N/m, dok je drugo i trede tijelo vezano uetom
0
koje je prebaeno preko kotura. Ugao strme ravni je =30 . Koliko je
izduenje opruge? Koeficijent trenja zanemariti.
Poglavlje: 3
Rjeenje: x=0.023m
20
0
13) Tijelo mase 10 kg baeno je brzinom v0=12m/s uz strmu ravan nagibnog ugla =45 .
a) Izraunati ukupni preeni put uz strmu ravan, ako je koeficijent trenja =0.3.
b) Posle koliko vremena de se tijelo vratiti u polaznu taku?
Rjeenje: a) x=8m, b) t=1.33s
14) Tijelo mase 0.45 kg je gurnuto pravolinijski

poetnom brzinom od 2.8 m/s. Zbog trenja o podlogu
tijelo usporava i zaustavlja se nakon 1.0 m. Koliki je
intenzitet i smjer sile trenja koje djeluju na tjelo?
Rjeenje: ax=-3.92 m/s2, Ftr=1.76 N, suprotno smjeru

kretanja tijela
15) Tijelo mase 4kg se nalazi na horizontalnoj podlozi zanemarljivog trenja i pod dijelovanjem horizontalne
sile zapoinje sa kretanjem. Nakon 1min dostie brzinu od 30m/s. Odrediti:
a) ubrzanje tijela i intenzitet sile koja uzrokuje kretanje tijela,
b) preeni put nakon 1min od poetka kretanja.
Rjeenje: a) ax=0.5 m/s2, F=2 N b) x=900 m
16) Blok mase 6 kg koji se u poetnom trenutku nalazio u stanju mirovanja, vue se horizontalnom silom
od 12 N po horizontalnoj podlozi. Odrediti brzinu bloka nakon preenih 3 m, ako koeficijent kinetikog trenja
iznosi 0.15.
Rjeenje: v=1.8 m/s
17) ovjek pokuava pomodu ueta pomadi kutiju teine 500 N. Da bi

pokrenuo kutiju potrebno je da primjeni horizontalnu silu od 230 N. Kada se
kutija pomjeri, dalje moe odravati kretanje sa konstantnom brzinom
primjenjujudi silu od 200 N.
a) Koliki je koeficijent statikog, a koliki kinetikog trenja?
b) Ukoliko se vue kutija uetom, koje se nalazi pod uglom od
0

30 u odnosu na horizontalu, da li de biti potrebno da ovjek primjeni manju ili
vedu silu kako bi odravao kutiju u kretanju sa konstantnom brzinom?
Rjeenje: a) =0.4, s=0.46 b) T=188 N, manju
18) Tijelo mase m1=1 kg je povezano uetom zanemarljive mase preko

kotura ije se trenje moe zanemariti za drugo tijelo mase m2=1 kg koje
vertikalno visi. Pretpostavljajudi da je trenje izmeu tijela i podloge
zanemarljivo, odrediti koliko iznosi ubrzanje sistema i koliko iznosi sila
zatezanja ueta.
Rjeenje: a=4.9 m/s2, T=4.9 N
3.3 RAD
1) Izraunati rad koji izvri gravitaciona sila u dva sluaja:

a) kada tijelo mase 0.51 kg slobodno pada sa visine od 2 m.
b) kada se isto tijelo sputa sa vrha strme ravni visine 2 m.
Rjeenje: a) A=10 J b) A=10 J

Poglavlje: 3
21
2) ovjek vue kutiju teine 500 N po horizontalnoj podlozi pravolinijski 1 m, zatim mijenja smjer svog
kretanja i vrada se u poetni poloaj. Koeficijent trenja izmeu kutije i podloge iznosi 0.4. Koliki rad izvri sila
trenja tokom kretanja kutije?
Rjeenje: A=-400J
3) Izraunaj i poredaj po vrijednosti konane kinetike energije od najmanje ka najvedoj, za sledede

sluajeve:
a) Tijelo mase 2 kg krede se brzinom od 5 m/s.
b) Tijelo mase 1 kg je iz stanja mirovanja ubrzalo pod dejstvom sila koje su na njega izvrile
ukupan rad od 30 J.
c) Tijelo mase 1 kg je od poetne brzine 4 m/s ubrzalo pod dejstvom sila koje su na njega izvrile
ukupan rad od 20 J.
Rjeenje: a)-c)-b)
4) Traktor vue sanke natovarene sa drvima

djelujudi konstantnom silom od 5000N, pod uglom od
0
36.9 u odnosu na horizontalu. Ukpuna teina sanki
zajedno sa drvima iznosi 14700N. Suprotno smjeru
kretanja sanki, djeluje i sila trenja iji intenzitet iznosi
3500N. Koliki je rad izvrila svaka od sila koje djeluju na
sanke i koliki iznosi ukupan rad svih sila, ako su sanke
prele put od 20 m du prave linije.
Rjeenje: Amg=0, AN=0, AT=80kJ, Atr=-70kJ Auk=10kJ
5) Sanduk mase 30 kg vue se uetom koje je zategnuto pod uglom od 300 u odnosu na horizontalu. Ako
je intenzitet primjenjene sile 150 N, a koeficijent trenja 0.4, koliku brzinu e imati sanduk nakon preenih 5 m,
ukoliko je pokrenut iz stanja mirovanja? Zadatak rijeiti:
a) primjenom Njutnovih zakona mehanike
b) primjenom zakona o promjeni kinetike energije

Rjeenje: vx=3.74 m/s
6) Kocka masa 2 kg gurne se uz strmu ravan nagibnog ugla 300 i koeficijenta trenja 0.1 i pri tome pree
put od 3 m uz strmu ravan, a zatim se vrada u poetni poloaj.
a) Koliki rad izvri svaka od sila i koliko iznosi ukupan rad koji izvre sve sile tokom uzlaznog
kretanja.
b) Kolikom brzinom je kocka gurnuta uz strmu ravan. Rijeiti preko zakona o promjeni kinetike
energije.
c) Izraunati rad koji izvre gravitaciona sila i sila trenja tokom ukupnog kretanja tijela (uzlazno +
silazno).
Rjeenje: a) Amg=-29.4 J, Atr=-5.1 J, AN=0, Auk=-34.5 J b) v=5.9 m/s c) Amg=0, Atr=-10.2 J
7) Elektron se krede pravolinijski konstantnom brzinom 8107 m/s. Na elektron djeluju elektrina,
magnetna i gravitaciona sila. Tokom kretanja eletkron pree put od jedan metar. Ukupan rad (rezultantne sile)
izvren na elektronu je (izraunati!):
1) Pozitivan
2) Negativan
3) Nula
Rjeenje: 3)
Poglavlje: 3
22
8) Predmet mase 1 kg koji se u poetnom trenutku nalazio u stanju mirovanja ubrzava pod dijelovanjem
stalne sile koja djeluje u smjeru kretanja tijela i prelazi put od 10 m nakon 1 s od poetka kretanja. Odrediti:
a) ubrzanje tijela,
b) intenzitet sile koja djeluje na tijelo,
c) brzinu tijela i rad koji izvri sila pri prelasku puta od 10 m.
2
Rjeenje: a) a=20 m/s i b) F=20N c) v=20 m/s, A=200N
9) Dva tijela masa 8 kg i 6 kg vezana su nerastegljivim uetom

zanemarljive mase preko kotura ije se trenje moe zanemariti. Poetna
brzina tijela je 0.9 m/s i nakon preenih 2m oba tijela se zaustavljaju.
a) Koliki je koeficijent kinetikog trenja izmeu tijela mase 8
kg i podloge, ako sistem ravnomjerno usporava?
b) Koliki je izvreni rad sile trenja i sile zatezanja ueta na
tijelo mase 8 kg?
c) Koliki je izvreni rad gravitacione sile i sile zatezanja ueta
na tijelo mase 6 kg?
d) Kolika je kinetika energija i jednog i drugog tijela u poetnom trenutku?
e) Grafiki predstaviti sile koje djeluju na tijela (Docrtati ih na sliku).
Rjeenje: a) =0,786 b) AT=120 J, Atr=-123.4 J c)Amg=117.7J AT=-120 J d) Ek1=3,24 J, Ek2=2,43 J
3.4 ZAKON ODRANJA MEHANIKE ENERGIJE
1) Kamen mase 1 kg je baen sa vrha zgrade visoke 50 m poetnom

brzinom od 20 m/s vertikalno navie. Ukoliko je otpor vazduha zanemarljiv
izraunati gravitacionu potencijalnu energiju i ukupnu mehaniku energiju
tijela u najvioj taki leta i u poloaju tijela na isteku 5 sekunde. Ove energije
raunati:
a) u odnosu na vrh zgrade
b) u odnosu na zemljinu povrinu

c) maksimalnu visinu do koje kamen stie i brzinu kojom
kamen pada na Zemljinu povrinu
Rjeenje: a) Egp=200 J E=200J Egp=-220J E=200J

b) Egp=690J E=690J Egp=270J E=690J
c) hmax=20.4 m v=37.2 m/s
2) Tijelo je baeno poetnom brzinom 10m/s pod nekim uglom

prema horizontali (povrini zemlje) Na kojoj visini h de brzina tijela biti
jednaka desetini poetne brzine vh=v0/10? Otpor vazduha zanemariti.
Rjeenje: 5.04m
3) Tijelo je gurnuto uz strmu ravan pod nagibnim uglom od 300 i poetnom brzinom od 6.26 m/s. Koliki de
put predi tijelo uz strmu ravan do zaustavljanja? Trenje izmeu tijela i podloge se moe zanemariti. Zadatak
rijeiti preko:
a) Zakona o odranju mehanike energije sistema.
b) Njutnovih zakona kretanja. Nacrtati dijagram sila koje djeluju na tijelo.
Rjeenje: a) i b) x=4m
Poglavlje: 3
23
0
4) Tijelo je puteno iz stanja mirovanja sa vrha strme ravni duine 4m, koja je nagnuta pod uglom od 30 .
Trenje od podlogu se moe zanemariti. Kolika je brzina tijela na kraju strmu ravni? Zadatak rijeiti preko:
a) Zakona o odranju mehanike energije
b) Njutnovih zakona kretanja. Nacrtati dijagram sila koje djeluju na tijelo.
c) Koliki rad izvri normalna sila (sila otpora podloge)na tijelo tokom kretanja niz strmu ravan?
Rjeenje: a) i b) v=6.26m/s c) N=0
5) Tijelo mase 3 kg puteno je da slobodno pada sa visine od 20m. Kolikom brzinom de tijelo udariti u
Zemlju? Otpor vazduha je zanemariv. Zadatak rijeiti primjenjujudi:
a) zakon odranja energije
b) njutnove zakone kretanja
Rjeenje: v=19.81 m/s
6) Tijelo mase 1 kg je baeno poetnom brzinom od 10 m/s vertikalno nanie sa visine 20 m. Kolika de biti
brzina tijela na visini od 10 m i njegova gravitaciona potencijalna energija, ukoliko se referentni nivo postavi u
nivou take bacanja? Otpor vazduha je zanemarljiv.
Rjeenje: v=17.2 m/s, Egp=-98.1 J
3.5 ZAKON ODRANJA ENERGIJE

1) Strma ravan duine 150 m nagnuta je prema horizontalnom putu za 300. Automobil mase 2*103 kg
sputa se bez poetne brzine sa vrha strme ravni pod djelovanjem gravitacione sile. Odrediti:
a) Za koje de vrijeme automobil stidi do podnoja strme ravni ako je koeficijent trenja 3 / 5
b) Kolika de biti kinetika energija automobila u podnoju strme ravni?
c) Koliki de put predi po horizontalnom dijelu putanje do zaustavljanja, ako je koeficijent trenja
isti kao na kosom dijelu puta?
d) Kolika de biti kinetika energija automobila u podnoju strme ravni i koliki bi put preao po
horizontalnom dijelu puta ako bi se kretao bez trenja?

Rjeenje: a) t=12,3s b) Ek=588,6 kJ c) s=86,37m d) Ek=1471,5 kJ/ beskonaan
2) Koeficijent trenja strme ravni je 0.2. Koliki de put predi tijelo po horizontalnoj povrini, poto je se
spustilo sa brda visine 15 m metara i nagiba 300, ako je koeficijent trenja na horizontalnom dijelu puta isti kao i
na strmoj ravni? Kolika de biti brzina tijela na kraju strme ravni? Zadatak rijeiti preko:
a) Njutnovih zakona kretanja,
b) zakona o odranju energije
Rjeenje: a) x=42m v=17.2m/s
3) Sa vrha strme ceste dugake 100m, visinske razlike 20m sputaju se sanke mase 5kg. Odredit
koeficijent trenja strme ravni, ako su sanke pri dnu brijega imale brzinu 16 m/s. Poetna brzina je bila 0 m/s.
Zadatak rijeiti preko:
a) njutnovih zakona kretanja
Rjeenje: =0.071
4) Telo mase m=20kg gurnuto je brzinom v=12m/s uz hrapavu strmu ravan nagibnog ugla =300. Ako je
koeficijent trenja 0.29, koliko de iznositi brzina tijela, kada se ono vrati ponovo u poetni poloaj. Zadatak rijeiti
preko:
Poglavlje: 3

24
Rjeenje: a) i b) v=6.9 m/s
5) Tijelo mase 10 kg baeno je brzinom v0=12m/s uz strmu ravan koeficijent trenja =0.3 nagibnog ugla
=450. Izraunati koliki de put tijelo predi uz strmu ravan do zaustavljanja primjenjujudi:
a) Zakon o odranju energije
b) Njutnove zakone kretanja. Nacrtati dijagram sila
c) Posle koliko vremena de se tijelo vratiti u polaznu taku?
Rjeenje: a) i b) x=8 m c) t=3.15s
6) Tijelo je gurnuto po hirozontalnoj podlozi poetnom brzinom od 3 m/s i uslijed trenja se zaustavlja
nakon odreenog vremena. Koeficijent trenja izmeu tijela i podloge iznosi 0.4. Koliki put je prelo tijelo do
zaustavljanja? Zadatak rijeiti preko:
a) Njutnovih zakona
b) Zakona o odranju energije
Rjeenje: s=1.15 m
7) Radnik pokuava ubaciti sanduk mase 12kg u kamion,

gurnuvi ga poetnom brzinom od 5 m/s uz platformu duine
2.50m, koja je nagnuta pod uglom od 300. Sanduk prelazi 1.6
m uz platformu, zatim se zaustavlja i vrada nazad.
Pretpostavljajudi da je sila trenja koja djeluje na sanduk du
platforme konstantna, koliko iznosi koeficijent trenja izmeu
sanduka i platforme? Zadatak rijeiti preko:
a) Njutnovih zakona kretanja
Rjeenje: =0.343
8) Tijelo mase 5 kg puteno da pada sa visine 5 m, udari u

zemlju brzinom 8 m/s. Odrediti intenzitet srednje sile otpora
vazduha, primjenjujudi:
a) njutnove zakone kretanja
b) zakon o odranju energije
Rjeenje: F0=17 N
9) Veliki ekid za zabijanje stubova mase 200 kg, podignut

je na visinu od 3 m iznad stuba. ekid se zatim pusti bez
poetne brzine i udara u stub. Vertikalne ine koje navode ekid
djeluju konstantnom silom trenja od 60 N. Izraunati brzinu
kojom ekid udara u stub koristedi:
a) njutnove zakone kretanja
b) zakon odranja energije
Rjeenje: v=7.55 m/s

Poglavlje: 3
25
10) Telo mase 1 kg krede iz stanja mirovanja po

horizontalnoj glatkoj podlozi zanemarljivog trenja pod
dejstvom sile intenziteta 1.73 N, koja djeluje pod uglom od
0
30 u odnosu na horizontalu. Odrediti kolika je brzina tijela
nakon preenih 3 m primjenom:
b) zakona odranja energije
Rjeenje: v=3 m/s
11) Tijelo je gurnuto po horizontalnoj podlozi poetnom brzinom od 10 m/s i uslijed trenja se nakon
preenih 100 m zaustavilo. Odrediti koeficijent trenja izmeu tijela i podloge primjenom:
b) zakona odranja energije
Rjeenje: =0.051
12) Tijelo mase 1 kg je baeno vertikalno navie brzinom od 10.8 m/s sa povrine Zemlje. Ukoliko se otpor
vazduha ne moe zanemariti, a srednji intenzitet sile otpora vazduha tokom kretanja tijela iznosi 1.85N,
odrediti do koje visine de tijelo dospijeti. Zadatak rijeiti prijeko:
Rjeenje: y=5 m
13) Lopta mase 0.145 kg je baena u vis rukom, poetnom brzinom od 20 m/s.
Prilikom bacanja ruka zajedno sa loptom se pomjera 0.5 metara na vie.
Zanemarujudi otpor vazduha, i pretpostavljajudi da ruka na loptu djeluje
konstantnom silom pronadi:
a) intenzitet sile kojom ruka djeluje na loptu
b) brzinu na visini od 15 metara od take u kojoj lopta se odvaja.
c) maksimalnu visinu do koje lopta stie

Rjeenje: a) F=59 N b) v=10 m/s c) ymax=20.4 m
14) Na tijelo mase 3 kg koje miruje pone dijelovati sila

konstantnog pravca i intenziteta. Koliko iznosi impuls tijela
nakon 5 sekundi, ako se tijelo za to vrijeme pomaklo za 25 m?
Rjeenje: p=30 kgm/s
15) Dva bloka povezana su tako da je blok mase m1=1 kg

na horizontalnoj podlozi i sa jedne strane je vezan za oprugu
koeficijenta elastinosti k=20 N/m, a sa druge strane uetom
zamenarljive mase za blok mase m2=1 kg. Ako se blok mase
m2 uslijed svoje teine spusti za rastojanje h=0.5 m, pri emu
se opruga razvue za isto rastojanje zajedno sa blokom mase
m1, odrediti koeficijent kinematikog trenja izmeu bloka m1 i
podloge.
Rjeenje: =0.49
Poglavlje: 3
26
3.6 DINAMIKA KRUNOG KRETANJA

0
1) a) Kolika centripetalna sila djeluje na tijelo mase 1 kg koje se nalazi u Banja Luci (=45 ), uslijed
rotacije Zemlje oko njene ose?
b) Kolika centripetalna sila djeluje na ovo tijelo ukoliko se ono nalazi na polovima i na ekvatoru?
Poluprenik Zemlje iznosi 6380km.
Rjeenje: a) Fcpbl= 0,023 N b) Fcpe=0,033 N, Fcpp=0
2) Na kraju ueta duine 0.5 m vazano je tijelo mase 1 kg. Ue se

zarotira sa 100 obr/min u vertikalnoj ravni tako da opisuje krunu putanju
kao na slici. Izraunati koliko iznosi sila zatezanja ueta kada se tijelo nalazi
u takama A i B.
Rjeenje: TA=45 N, TB=64.6 N
3) Kuglica mase 100 g obeena je za laku nerastegljivu nit duine 1 m i

0
ravnomjerno rotira u horizontalnoj ravni. Ugao izmeu niti i vertikale je 30 .
Pronadi period rotacije kuglice i silu zatezanja niti.
Rjeenje: FT=1.13 N, T=1.87 s
4) Teg mase 1kg visi na uetu duine 1m koji smo iz vertikalnog

poloaja otklonili za ugao 300. Nadi silu zatezanja ueta kad ono prolazi
kroz ravnoteni poloaj.
Rjeenje: 12.4 N
5) Telo mase 1 kg krede se bez trenja po putu prikazanom na slici.

Iskrivljeni dijelovi su polukrugovi poluprenika R=100 cm. Brzina tijela na
horizontalnom dijelu puta iznosi v=5m/s. Nadi silu
kojom tijelo djeluje na podlogu, kada se nalazi:

a) na horizontalnom dijelu puta
b) na sredini ispupenog dijela puta
c) na sredini ulegnutog dijela puta
Napomena: Koristiti zakon odranja energije

Rjeenje: a) 9.8 N b) 4.9 N c) 54 N
6) Skejter ija je masa zajedno sa skejtbordom 75 kg se

sputa niz rampu poluprenika 3 m. Rampa ima oblik etvrtine
kruga i trenje izmeu nje i skejtborda se ne moe zanemariti. Ako
brzina skejtera na kraju rampe iznosi 6 m/s, koliki rad izvri sila
trenja?
Rjeenje: Atr 855J
7) Na slici su prikazane dvije platforme razliitog oblika i zanemarljivog trenja. Visine u poetnom
poloaju y1, kao i krajnjem poloaju y2 na kojem se nalaze i jedno i drugo tijelo na rampama su jednake. Koje
tijelo de stidi na desni kraj rampe sa vedom brzinom (izraunati):
a) tijelo 1
b) tijelo 2
c) brzina je ista za oba tijela
Poglavlje: 3
Rjeenje: c)
27
8) Strma ravan se zavrava krunim lukom poluprenika 10

cm. Sa koje minimalne visine treba pustiti tijelo bez poetne
brzine, da bi ono moglo da proe ceo luk bez odvajanja od
podloge. Zadatak rijesiti preko zakona o odranju energije.
Rjeenje: 25 cm

Poglavlje: 3
28
4 DINAMIKA ROTACIONOG KRETANJA
4.1 MOMENT SILE

1) Radnik pokuava odvrnuti maticu francuskim kljuem duine 25 cm
0
djelujudi silom od 17 N i pod uglom do 37 u odnosu na francuski klju. Koliki
je moment sile u odnosu na osu rotacije?
Rjeenje: =2.56Nm
2) Na otvorena vrata irine 1 m djeluje sila intenziteta

10 N u prikazanim smjerovima. Za etiri prikazana sluaja
odrediti momente sile i zakljuiti koja sila de biti
najefektivnija u zatvaranju vrata.
Rjeenje: a) =10 Nm b) =0 c) =0 d) =2.5 Nm
3) Radnik pokuava odvrnuti maticu na vodovodnoj cijevi

djelujudi svojom teinom od 900 N na kraj francuskog kljua. Francuski
0
klju je duine 0.8 m i nalazi se pod uglom od 19 u odnosu na
horizontalu. Pronadi intenzitet i smjer momenta sile u odnosu na osu
rotacije?
Rjeenje: =650 Nm
4) Slika prikazuje silu koja uzrokuje rotaciju francuskog kljua. Ukoliko je duina
0
tapa L=1 m, intenzitet sile P=10 N, a ugao =30 , koliko iznosi moment ove sile?
Rjeenje: =8.7 Nm
DINAMIKA ROTACIONOG KRETANJA

5) Intenzitet sile F iznosi 10 N, a duina tapa iznosi 0.4 m. Koliko
iznose momenti etiri sile prikazane na slici.
Rjeenje: =4 Nm, =1.74 Nm, =0.346Nm, =0
4.2 DINAMIKA ROTACIONOG KRETANJA
1) Izraunati koliki moment sile i ugaono ubrzanje tapa

izaziva:
a) sila F1
b) sila F2
Smjer i intenzitet djelovanja sila su prikazani na slici. Masa tapa
iznosi 1.2 kg, a moment inercije tapa se rauna prema formuli:
I=(1/3)mR2.
Rjeenje: 1=4 Nm, 1=40 rad/s2 b) 2=1.2 Nm, 2=12 rad/s2

Poglavlje: 4
29
2
2) Toak ima moment inercije 2.5 kgm oko ose rotacije. Koliki je potreban moment sile da bi toak
postigao ugaonu brzinu od 400rad/s za 8s, ako je u poetnom trenutku bio u stanju mirovanja.
Rjeenje: =125Nm
3) Kabal zanemarljive mase je obmotan oko

cilindra mase 50 kg i prenika 0.12m. Ukoliko se
kabal vue horizontalnom silom intenziteta 9 N,
cilindar poinje rotirati oko horozntalne ose. Kolika
je ugaona brzina rotiranja cilindra nakon 5 sekundi?
Moment inercije cilindra oko ose koja je postavljena
horizontalno i prolazi kroz njegov geometrijski centar
je (1/2)MR2.
Rjeenje: =30 rad/s

2
4) Elektrini motor djeluje konstantnim momentom sile od 10 Nm na toak momenta inercije 2 kgm .
Koliko iznosi ugaona brzina nakon 8 sekundi, ako je toak u poetnom trenutku bio u stanju mirovanja?
Rjeenje: =40 rad/s
5) a) Kako se mijenja ugaono ubrzanje krune ploe, na koju djeluje konstantni moment sile, ako
pri istoj masi, povedamo njen poluprenik dva puta. Moment inercije krune ploe iznosi 1/2MR2
b) tangencijalno ubrzanje taaka na obodu krune ploe.
Rjeenje: a) smanji se 4 puta b) smanji se 2 puta
6) Cilindrini pravilan disk poluprenika 60 cm i mase 3 kg rotira oko ose koja prolazi kroz centar diska sa
1.2103 obr/min. Pri koenju disk poinje da se obrde jednako usporeno i zaustavlja se kroz 50 s. Moment
inercije diska iznosi mR2/2:
a) Odrediti silu trenja koja dovodi do koenja diska,
b) tangencijalnu brzinu i ubrzanje take na obodu diska.
Rjeenje: Ftr=2,25 N a=1,5 m/s2 v=75,36 m/s

7) Metalni disk mase 50 kg i poluprenika 0.2m zavrtili smo do brzine 480 obrtaja u minuti, a zatim
prepustili samom sebi. Pod uticajem trenja on se zaustavio. Koliki je moment sile trenja, ako se disk zaustavio
nakon 50 sekundi? I=mr2/2.
Rjeenje: =1Nm
8) Moment inercije toka poluprenika 0.2 m, koji moe rotirati slobodno u prostoru, iznosi 190 kg m2.
Na toak koji je u poetnom trenutku bio u stanju mirovanja poinje dijelovati stalni moment sile od 95N m.
Odrediti:
a) ugaono ubrzanje i ugaonu brzinu nakon 20s od poetka rotiranja toka
b) tangencijalno ubrzanje take na obodu i broj obrtaja koji toak napravi nakon 20s od poetka
rotiranja.
Rjeenje: a) =0.5 rad/s2, =10 rad/s b) N=15.9 obr, at=0.1 m/s2

Poglavlje: 4
30
9) Pod dijelovanjem stalnog momenta sile, kruni disk mase 50 kg i poluprenika 0.2 m zapoinje sa
rotiranjem i nakon 5 s dostie ugaonu brzinu od 5 rad/s. Odrediti:
a) ugaono ubrzanje,
b) moment sile koji uzrokuje rotaciju diska,
c) tangencijalno i normalno ubrzanje take na obodu krunog diska
na isteku pete sekunde.
2
Moment inercije krunog diska rauna se prema formuli I=(1/2)mR .
2 2 2
Rjeenje: a) =1 rad/s b) =1 Nm c) at=0.2 m/s , acp= 5 m/s
10) Toak poluprenika 8 cm i mase 1 kg moe slobodno rotirati oko svog

centra. Ue je obmotano oko toka i vue se silom od 1N. Moment inercije toka
iznosi mR2/2. Koliko iznosi ugaona brzina toka nakon 4 sekunde.
Rjeenje: =100 rad/s
11) Da se prazna kofa mase 3 kg, koja se nalazi na samom otvoru bunara sa vratilom, slobodno spusti
uslijed svoje teine do povrine vode potrebno je 3 s. Pri tome se ue odmotava sa horizontalnog vratila mase
2
12 kg koje ima oblik punog drvenog valjka momenta inercije mR /2. Odrediti:
a) brzinu kofe pri udaru o povrinu vode,
b) visinu na kojoj se kofa nalazi iznad povrine vode.
Rjeenje: a) v=9.81 m/s b) h=14.7 m
4.3 ENERGIJA ROTACIONOG KRETANJA

1) Brzinomjer u autu funkcionie tako to pretvara ugaonu brzinu tokova u linijsku brzinu auta. Ako je
prenik tokova 61 cm, a brzina auta 96 km/h izraunati:
a) Kolika je ugaona brzina tokova?
b) Kolika je kinetika energija rotacije toka, ako njegov moment inercije oko ose rotacije iznosi
0.35 kgm2?
Rjeenje: a) =43.7 rad/s b) Ekr=334 J

2) Vrata se u poetnom trenutku nalaze u stanju mirovanja i normalno na povrinu zida, to znai da ih je
0
potrebno zarotirati za 90 kako bi se zatvorila. Teina vrata iznosi 750N, a irina L=1.25m. Moment inercije vrata
koja rotiraju oko ose koja prolazi du ivice vrata rauna se preko relacije mL2/3. Ako primjeni silu konstantnog
smjera i intenziteta od 220N na kraj vrata i normalno na njenu povrinu:
a) Koliko de iznositi ugaono ubrzanje vrata?
b) Koliko de vremena biti potrebno da se vrata zatvore i kinetiku energiju rotacije vrata u tom
trenutku?
Rjeenje: a) =6.9 rad/s2, b) t=0.67 s, Ekr=430 J
3) Moment inercije tapa prikazanog na slici, mase 3 kg i duine L=0.5 m, kada rotira oko ose rotacije koja
prolazi kroz njegov kraj rauna se na osnovu relacije ML2/3.
a) koliko iznosi moment inercije tapa i koliki moment
izaziva sila F?
b) koliko iznosi kinetika energija rotacije u 5 s, ako je tap
poeo sa rotiranjem iz stanja mirovanja?
d) tangencijalno i centripetalno (normalno) ubrzanje take
na obodu tapa u ovom trenutku?
Poglavlje: 4
Rjeenje: a) I=0.25 kgm2, =1.6 Nm b) Ekr=128 J d) at=3.2 m/s2, an=512 m/s2
31
4) Intenzitet sile F iznosi 1 N. Duina tapa iznosi 0.4 m, a masa tapa 0.9 kg.
Moment inercije tapa koji rotira oko ose rotacije koja prolazi kroz njegov kraj
iznosi mL2/3. Ako je tap je u poetnom trenutku mirovao, za dva sluaja prikazana
na slici izraunati:
a) moment sile i ugaono ubrzanje,
b) ugaonu brzinu nakon dvije sekunde i kinetiku energiju tapa u
tom trenutku.
2
Rjeenje: prvi sluaj) =0.2 Nm, =4.2 rad/s , =8.4 rad/s, Ekr=1.67 J
drugi sluaj) =0, =0
5) Oko valjka mase M=60kg koji moe da rotira oko horizontalne ose, namotano je ue na ijem kraju visi
teg mase m=6kg, koji je odignut h=5 m iznad Zemljine povrine. Ukoliko se teg pusti da pada iz stanja mirovanja,
dolazi do odmotavanja ueta i rotiranja valjka. Odrediti brzinu tega kada on dotakne tlo. Zadatak rijeiti preko:
a) osnovnog principa dinamike rotacionog kretanja
Rjeenje: v=4.04 m/s
4.4 KOMBINOVANO ROTACIONO-TRANSLATORNO KRETANJE

1) Dva valjka jednakih poluprenika r i masa m, jedan pun, a drugi upalj, kotrljaju se bez trenja niz strmu
ravan prelazedi do kraja strme ravni iste puteve. U kome odnosu stoje brzine valjaka v1 i v2 na dnu strme ravni?
Moment inercije punog valjka iznosi mr2/2, a upljeg mr2.
4
Rjeenje:
3
2) Metak mase 360 g krede se brzinom 800 m/s i rotira sa 5250 obrtaja u minuti. Odrediti koji dio od
2
ukupne energije kretanja (kinetike energije) ini energija rotacije? Moment inercije iznosi 4.9 kgm .
Rjeenje: 87%

3) Niz strmu ravan puteni su da se skotrljaju se kugla i valjak. Koliko je ubrzanje tih tijela? Ugao nagiba
0 2
strme ravni iznosi 30 , a poetna brzina tijela je 0 m/s. Moment inercije kugle iznosi (2/5)mr , a moment
2
inercije valjka (1/2)mr . Zadatak rijeiti preko:
a) jednaina za dinamiku rotacije tijela
2 2
Rjeenje: ak=3.5m/s , av=3.3m/s .
4) Ako se cilindar mase M i poluprenika R pusti iz stanja mirovanja, ue

koje je namotano o njegov obod se odmotava i usljed toga dolazi do rotiranja
cilindra. Pronadi brzinu cilindra nakon to se spustio za 0.5 m? Za moment
inercije cilindra uzeti MR2/2.
Rjeenje: v=2.56 m/s

Poglavlje: 4
32
2
5) Kugla mase 1kg i momenta inercije (2/5)mr putena je iz stanja mirovanja da se skotrlja niz strmu
ravan visine 2 m, koja je nagnuta pod uglom 300. Koliko iznosi brzina kugle u podnoju strme ravne i intenzitet
sile trenja? Zadatak rijeiti preko:
a) osnovnog principa dinamike rotacionog kretanja
Rjeenje: v=5.3 m/s, FTR=1,4 N
6) Na vrhu strme ravni nalaze se puna sfera,

uplja sfera, puni cilindar i uplji cilindar sa tankim
zidom. Ako se sva etiri tijela puste istovremeno bez
poetne brzine, koje tijelo de se prvo dokotrljati na kraj
strme ravni? Visina strme ravni iznosi 2m.
2
Momenti inercije: puna sfera = (2/5)mr , uplja sfera =
(2/3)mr2, puni cilindar = (1/2)mr2, uplji cilindar = mr2
Rjeenje: v1=5.29 m/s, v2=4.85 m/s, v3=5.11 m/s, v4=4.43 m/s, puna sferapuni cilindaruplja sferauplji
cilindar
Poglavlje:
33
5 GRAVITACIJA
5.1 NJUTNOV ZAKON GRAVITACIJE
1) Kolikom se gravitacionom silom privlae dvije lae, svaka mase 107 kg, kada se nalaze na udaljenosti
od 1 km?
-3
Rjeenje: Fg=6.6710 N
2) Zna se da jabuka mase 1 kg sa visine od 1 m pada ka Zemlji sa priblinim ubrzanjem od 9.8 m/s2 usled
gravitacione sile kojom je privlai Zemlja. Kolikim ubrzanjem se krede Zemlja prema jabuci? Masa Zemlje iznosi
5.981024 kg, a njen poluprenik 6380 km?
Rjeenje: a=1.6410-24 m/s2
3) Kosmiki brod se krede od Zemlje ka Mjesecu. Na kom rastojanju od centra Zemlje, i Zemlja i Mjesec
istom gravitacionom silom privlae kosmiki brod. Masa Zemlje je 81 put veda od mase Mjeseca, a rastojanje
izmeu centara Zemlje i Mjeseca je 3.8108 m.
Rjeenje: 3.42108 m
4) Upotrebom jednog od ureaja za provjeravanje gravitacione sile izmjereno je da se olovna kugla mase
5 kg i kuglica mase 10 g na udaljenosti 7 cm privlae silom 6,13 10-10 N. Koliko iznosi univerzalna gravitaciona
konstanta kada je izraunamo iz ovih eksperimentalnih podataka?
Rjeenje: G=6.007410-11 Nm2/kg2
5) Planeta Saturn ima 100 puta vedu masu od Zemlje i 10 puta je udaljenija od Sunca u odnosu na Zemlju.
Porededi gravitaciona privlaenja, koliko puta se razlikuje gravitaciono privlaenje izmeu Saturna i Sunca od
gravitacionog privlaenja izmeu Zemlje i Sunca:
a) 100 puta vede
b) 10 puta vede
c) Isto GRAVITACIJA
d) 10 puta manje
e) 100 puta manje
Rjeenje: c)
6) Slika prikazuje sistem od tri zvjezde koje se

nalaze u tjemenima pravouglog trougla. Ugao izmeu
0
kateta i hipotenuze iznosi 45 . Pronadi intenzitet i smjer
ukupne gravitacione sile kojom dvije velike zvjezde djeluju
na malu zvjezdu.
Rjeenje: F=1.871026 N, =14.60
7) Kolikom gravitacionom silom djeluje Zemlja na ovjeka mase 70 kg koji se nalazi na njenoj povrini, a
kolikom Mjesec u nodi kada je pun i kada se nalazi direktno iznad njega na udaljenosti 378 000 km. Za masu
Zemlje uzeti da iznosi 5.981024 kg, a za poluprenik Zemlje 6380 km. Masa Mjeseca iznosi 7.351022 kg.
Poglavlje: 5
Rjeenje: Fgz=686 N, Fgm=2.410-3 N
34
5.2 GRAVITACIONO UBRZANJE I TEINA
1) Na koju visinu h iznad zemljine povrine treba podidi tijelo, da bi mu se teina smanjila za 5%?
Rjeenje: 163 km
2) Koliko je gravitaciono ubrzanje na povrini Sunca? Poznato da je njegov prenik 108 puta vedi od
prenika Zemlje, a gustina etiri puta manja. Za masu Zemlje uzeti 5.9810 kg, a za poluprenik 6380 km.
24
2
Rjeenje: 265 m/s
3) Koliko je gravitaciono ubrzanje na visini iznad povrine Zemlje koja jednaka njenom polupreniku?
Koliki put prijee tijelo koje je puteno da slobodno pada sa te visine u prvoj sekundi? Gravitaciono ubrzanje na
povrini Zemlje 9.8 m/s2.
2
Rjeenje: gh=2.45m/s , h=1.2m
4) Kevendi je u svom uvenom eksperimentu 1798 godine rekao da je izvagao Zemlju i odredio njenu
gustinu. Odrediti prosjenu gustinu Zemlje na isti nain kao to je i on to uradio, ako se znaju slededi podaci:
gravitaciono ubrzanje (9.81 m/s2), poluprenik Zemlje (6380 km) i univerzalna gravitaciona konstanta (6,67*10-
11
Nm2/kg2).
Rjeenje: =5.5103kg/m3
7) ovjek mase 80 kg odskoi na Zemlji vertikalno uvis do visine hz=18cm. Do koje bi visine hm odskoio
ovjek iste mase na Mjesecu ako bi bile jednake poetne brzine v0 skoka uvis sa povrine Zemlje i sa povrine
Mjeseca? Trenje sa vazduhom na Zemlji se zanemaruje. Prenik Mjeseca je 3.8 puta manji od prenika Zemlje, a
njegova masa je 81 put manja od mase Zemlje.
Rjeenje: hm=100cm
8) Neutronske zvijezde su kompaktne zvijezde malih dimenzija, ali masa koje su reda veliine mase Sunca.
Jedna takva zvijezda ima istu masu kao i Sunce, a poluprenik svega 20 km. Znajudi da je masa Sunca, a ujedno i
ove zvijezde 1.991030 kg i pretpostavljajudi da ovjek moe nekako stati na nju, koliko bi iznosila njegova teina
na povrini te zvijezde, ako je njegova teina 675 N na povrini Zemlje?
Rjeenje: Q=2.281013 N GRAVITACIJA

6 23
9) Bespilotna letilica je poslana na planetu Mars poluprenika Rm=3.410 m i mase Mm=6.4210 kg.
Teina letjelice na povrini Zemlje iznosi 3920 N. Odrediti teinu letjelice i gravitaciono ubrzanje na povrini
6
Marsa, kao i na visini od 610 m iznad povrine Marsa.
Rjeenje: gm=3.7 m/s2, Qm=1482 N, gmh=0.485 m/s2, Qmh=194 N
10) Izraunati i poredati sledede hipotetike planete u zavisnosti od gravitacionog ubrzanja na njihovoj
povrini, od najvede ka najmanjoj:
a) Masa = 2 puta masa Zemlje, poluprenik = 2 puta poluprenik Zemlje

b) Masa = 4 uta masa Zemlje, poluprenik = 4 puta poluprenik Zemlje
c) Masa = 4 puta masa Zemlje, poluprenik = 2 puta poluprenik Zemlje
d) Masa = 2 puta masa Zemlje, Poluprenik = 4 puta poluprenik Zemlje
Rjeenje: c)-a)-b)-d)
Poglavlje: 5
35
5.3 UBRZANJE ZEMLJINE TEE

1) Izraunati ubrzanje Zemljine tee (lokalno gravitaciono ubrzanje) na povrini Zemlje uraunavajudi
efekat rotacije na polovima, ekvatoru i geografskoj irini Banja Luke (=450). Za poluprenik Zemlje uzeti
24
Rz=6380 km, a za masu Mz=5.9810 kg.
Rjeenje: gp=9.799 m/s2, ge=9.765 m/s2, gbl=9.786 m/s2

24
2) Planeta koja ima isti poluprenik (6380 km) i masu kao Zemlja (5.9810 kg) rotira 10 puta vedom
ugaonom brzinom od nje. Kolika je razlika izmeu ubrzanja Zemljine tee na polu i ubrzanja Zemljine tee na
ekvatoru.
2
Rjeenje: 3.374 m/s
3) Koliko bi trajao dan na Zemlji, ukoliko bi ona rotirala oko svoje ose tako da tijela na ekvatoru budu u
besteinskom stanju.
Rjeenje: 5000s
4) Izraunati lokalno gravitaciono ubrzanje (ubrzanje zemljine tee) na geografskoj irini 450
uraunavajudi efekat rotacije i elipsoidnog oblika Zemlje, ako se zna da poluprenik Zemlje na ovoj geografskoj
irini iznosi 6367,5 km. Kolika bi bi se greka napravila (u postotcima), ukoliko bi se ovi efekti zanemarili i
ukoliko bi se pretpostavio da Zemlju karakterie jedan poluprenik od 6371 km.
Rjeenje: g=9.8135 m/s2, %=0.06 %
5) Zemlja predstavlja geoid koji rotira. Poluprenik Zemlje na ekvatoru iznosi 6378.1 km, a na polovima
6356.8 km.
a) Odrediti lokalno gravitaciono ubrzanje (ubrzanje sile Zemljine tee) na polovima
b) Vrh planine Chimborazo predstavlja taku na povrini Zemlje na kojoj se gravitacija Zemlje
najslabije osjeti. Izraunati lokalno gravitaciono ubrzanje (ubrzanje sile Zemljine tee) u ovoj taki, ako se zna da
se ova planina nalazi na ekvatoru i da njena nadmorska visina iznosi 6.2 km.
Radi precizinijeg prorauna za masu Zemlje uzeti da iznosi 5.9721024 kg, a za vrijednost univerzalne
gravitacione konstante 6.67410-11 Nm2/kg2.
3 2 2
Rjeenje: gp=9.86 m/s , gc=9.745 m/s
GRAVITACIJA
5.4 KEPLEROVI ZAKONI
1) Na kojoj visini iznad Zemljine povrine bi trebalo da se

krede vetaki satelit, koji bi se uvjek nalazio nad jednom istom
takom Zemljine povrine? Za masu Zemlje uzeti da iznosi
5.981024 kg, a za poluprenik Zemlje 6380 km.
Rjeenje: 36000km
2) a) Odrediti brzinu kojom bi se kojom bi se morao kretati vetaki Zemljin satelit ija orbita se
nalazi na visini h=2000km od Zemljine povrine. Za koje vrijeme taj satelit obie pun krug oko Zemlje?
b) Za koliko procenata je manje gravitaciono ubrzanje na ovoj visini u odnosu na gravitaciono
ubrzanje na povrini Zemlje? Za poluprenik Zemlje uzeti 6380 km, a za masu Zemlje 5.981024 kg.
Poglavlje: 5
Rjeenje: a) v=6.91 km/s, T=2h 5min 50 sec b) za 42.1 %
36
6
3) Oceniti masu sunca, ako se zna da je srednji poluprenik Zemljine orbite 149*10 km.
Rjeenje: 21030kg
4) Poluprenik planete Jupiter iznosi R=71*103 km. Njegov najudaljeniji satelit obie pun krug oko
planete za T=16,69 dana. Rastojanje od centra satelita do centra Jupitera iznosi d=27R. Nadi vrijednost
gravitacionog ubrzanja gj na povrini jupitera.
Rjeenje: g=26.5m/s2
5) Zemlja se krede oko Sunca brzinom od 30 km/s. Kolika je brzina kretanja Neptuna oko Sunca ako se zna
da je njegova udaljenost od Sunca 30 puta veda od udaljenosti Zemlje od Sunca.
Rjeenje: vn=5.45km/s
6) 15 jula 2004 godine, NASA je lansirala svemirsku letilicu Auru kako bi mogla prikupljati podatke o
Zemljinoj atmosferi i klimi. Satelit je poslan u krunu orbitu 705 km iznad Zemljine povrine.
a) Kolikom brzinom se Aura krede? Koliko sati je potrebno Auri da napravi jedan pun krug oko
Zemlje?
b) Kolika iznosi gravitaciono ubrzanje na ovoj visini? Poluprenik Zemlje iznosi 6380 km, a masa
Zemlje 5.981024 kg.
Rjeenje: a) v=7.49km/s, T=99min b) g=7.946 m/s2
7) Internacionalna svemirska stanica u toku jednog dana napravi 15.65 obrtaja oko Zemlje.
a) Kolika je brzina kretanja stanice po krunoj orbiti? Na kojoj se visini nalazi iznad Zemljine
povrine?
b) Koliko iznosi gravitaciono ubrzanje na ovoj visini? Poluprenik Zemlje iznosi 6380 km, a masa
Zemlje 5.981024 kg.
Rjeenje: a) v=7.69km/s, h=370km b) g=8.75 m/s2
8) Poluprenik Mjeseca iznosi 1740 km, a masa Mjeseca 7.351022 kg.

a) Koliko iznosi gravitaciono ubrzanje na Mjesecu?
b) Ako pretpostavimo da se Mjesec krede po priblino krunoj putanji oko Zemlje, koliko iznosi
period rotacije izraen u danima i brzina ketanja Mjeseca, ako je rastojanje izmeu centara Zemlje i Mjeseca
3.84108 m, a masa Zemlje 5.981024 kg.
Rjeenje: a) g=1.62 m/s2 b) T=27.3 dana

GRAVITACIJA
9) Masa Sunca iznosi 21030 kg, a srednja udaljenost izmeu Sunca i Zemlje 1.51011 m. Pretpostavljajudi
da je putanja Zemlje oko Sunca kruna, izraunati:
a) brzinu kojom Zemlja krui oko Sunca
b) period rotacije Zemlje oko Sunca. Dobijeni rezultat izraziti u danima.
Rjeenje: a) v=29.82 km/s b) T=365.6 d
10) Period rotacije satelita po krunoj orbiti oko Zemlje iznosi 96 min. Odrediti na kojoj visini se nalazi
satelit?
Rjeenje: h=565.5 km
11) Halejeva kometa se krede po izduenoj eliptinoj orbiti oko Sunca mase 21030 kg. U perihelu ona je
udaljena 8.75107 km od Sunca, a u afelu 5.26109 km. Koliko iznosi velika poluosa ove eliptine orbite, a koliko
period obrtanja komete?
Poglavlje: 5
Rjeenje: 75.3 godine
37
5.4 GRAVITACIONA POTENCIJALNA ENERGIJA
1) Asteroid se krede direktno ka Zemlji i na rastojanju jednakom 10 poluprenika Zemlje (Rz=6380 km) od
njenog centra ima brzinu 12 km/s. Zanemarujudi efekte zemljine atmosfere izraunati kolikom brzinom de
asteroid udariti u Zemlju?
Rjeenje: v=16 km/s
2) Kolikom brzinom bi trebalo lansirati tijelo

pravolinijski u vis sa Zemljine povrine, kako bi ona
dostigla visinu jednaku polupreniku Zemlje? Kolikom
brzinom bi trebalo lansirati tijelo, kako bi ono napustila
graviotaciono polje Zemlje i dolo na mjesto na kome vie
ne djeluje gravitaciona sila Zemlje? Zanemariti otpor
vazduha, Zemljinu rotaciju i gravitaciono privlaenje
ostalih nebeskih tijela. Za poluprenik Zemlje uzeti
24
6380 km, a za njenu masu 5.9810 kg.
Rjeenje: v=7.9 km/s, v=11.2 km/s
3) Koliko je puta apsolutna vrijednost gravitacione potencijalne energije vjetakog Zemljinog satelita
veda od njegove kinetike energije? Pretpostavimo da je putanja satelita kruzna.
Rjeenje: dva puta
4) Potrebno je smjestiti meteoroloki satelit mase 1000 kg u krunu orbitu 300 km iznad Zemljine
povrine.
a) Koliku brzinu i period obrtanja de imati satelit?
b) Koliki je rad potrebno izvriti da bi se satelit smjestio u ovu orbitu? Poluprenik Zemlje iznosi
6380 km, a masa Zemlje 5.981024 kg.
Rjeenje: a) v=7,727 km/s, T=5431 s b) A=3.261010 J
5) Poluprenik Marsa je 2 puta manji od poluprenika Zemlje, a masa Marsa je 10 puta manja od mase
Zemlje. Odrediti:
a) koliko puta je vede gravitaciono ubrzanje na povrini Zemlje od gravitacionog ubrzanja na
povrini Marsa. GRAVITACIJA
b) koliko puta je veda druga kosmika brzina Zemlje u odnosu na drugu kosmiku brzinu Marsa
Rjeenje: a) 2.5 puta b) 5 puta
6) Za asteroid poluprenika 500 km na ijoj povrini gravitaciono ubrzanje iznosi 3 m/s2, odrediti:
a) drugu kosmiku brzinu (brzinu potrebnu da se napusti gravitaciono polje tog asteroida)
b) brzinu kojom bi palo tijelo na povrinu tog asteroida, ukoliko bi se pustilo da pada sa visine od
1000 km.
Rjeenje: a) v2kb=1732 m/s b) v=1414 m/s
Potrebne konstante
Poluprenik Zemlje 6380 km

Univerzalna gravitaciona konstanta 6.67*10-11 Nm2/kg2
Masa Zemlje - 5.98*1024 kg
Poglavlje: 5
Masa Sunca - 1.991030kg

Poluprenik orbite Zemlje - 1.51011m
38
Poluprenik Mjeseca 1740 km

Masa Mjeseca - 7.351022kg
GRAVITACIJA
Poglavlje: 5
39
6 OSCILACIJE
6.1 PROSTO PERIODINO OSCILOVANJE
1) Za koji dio perioda oscilovanja de taka, koja harmonijski osciluje, da pree put jednak polovini
amplitude, ako je u poetku posmatranja bila u ravnotenom poloaju?
Rjeenje: t=T/12
Napomena: Poetak posmatranja je iz ravnotenog poloaja, tako da je poetni fazni ugao jednak nuli.
2) a) Tijelo mase 0.5kg je okaeno o opruu i izvueno iz ravnoteno poloaja pod djelovanjem sile
od 6N za 0.03m, a zatim puteno da osciluje. Koliko iznosi konstanta elastinosti opruge, frekvencija i kruna
frekvencija, kao i period oscilacija? Trenje o podlou je zanemarljivo.
b) Ako se stavi tijelo etiri puta vede mase na istu opruu, koliko puta de se period oscilovanja i
frekvencija oscilovanja promjeniti?
Rjeenje: a) k=200 N/m, =20 rad/s, T=0.314 s, =3.18 Hz

b) period de se povedati dva puta, a frekvencija smanjiti dva puta
3) Na slici je prikazano tijelo koje se krede po krunoj putanji

poluprenika x0 konstantnom ugaonom brzinom . Za koordinatni sistem
orijentisan kao na slici izvesti izraz u kojem je prikazana vremenska zavisnost
vertikalne projekcije vektora poloaja tijela koje krui.
Rjeenje: x=x0sin(t+0)
4) Ultrazvuni pretvara koji se koristi u medicinske svrhe osciluje frekvencijom 6.7 MHz. Koliko iznosi
period oscilovanja i kolika je kruna frekvencija oscilovanja?
Rjeenje: a) T=1.4910-7 s, =42.1 Mrad/s
5) a) Ako tijelo vertikalno osciluje u poetnom trenutku t=0 je na udaljenosti +0.01m od ravnotenog
poloaja i krede se odreenom brzinom na vie, da li de njegova amplituda biti veda, manja ili jednaka 0.01m? OSCILACIJE
Da li de njegov poetni fazni ugao biti vedi od nule, manji od nule ili jednak nuli?
b) Ako tijelo vertikalno osciluje i u poetnom trenutku t=0 je na udaljenosti -0.01m od ravnotenog
poloaja i krede se odreenom brzinom na vie, da li de njegova amplitude biti veda, manja ili jednaka 0.01m?
Da li de njegov poetni fazni ugao biti vedi od nule, manji od nule ili jednak nuli?
Rjeenje: a) veda, pozitivan b) veda, negativan
6.2 BRZINA I UBRZANJE

1) Materijalna taka mase 5g izvodi harmonijske oscilacije frekvencije od 0,5 Hz i amplitude 3 cm.
Odrediti:
a) brzinu take kada je ova udaljena 1,5 cm od ravnotenog poloaja
b) maksimalnu silu koja djeluje na materijalnu taku
c) ukupnu energiju koju posjeduje materijalna taka pri oscilovanju
Poglavlje: 6
-2 -3 -5
Rjeenje: a) vx=8.1810 m/s b) Fmax=1.4810 N c) E=2.2210 J
40
2) Tijelo objeeno o spitalnu oprugu, izvedeno je iz ravnotenog poloaja za 5cm i puteno da osciluje u
vertikalnom pravcu stalnom frekvencijom 3Hz. Smatrajudi da tijelo osciluje prosto harmonijski, odrediti:
a) ubrzanje tijela kada se nalazi na udaljenosti 2 cm od ravnotenog poloaja
b) poslije koliko vremena od prolaska kroz ravnoteni poloaj de tijelo biti na tom udaljenju.
2
Rjeenje: a) a=-7m/s b) t=0.02s
3) Tijelo mase 0.5kg je okaeno o opruu koeficijenta elastinosti 200N/m izvedeno je iz ravnoteno
poloaja za x=+0.015m i saoptena mu je poetna brzina od +0.4m/s. Pronadi period, amplitudu, poetni fazni
uao oscilovanja i ubrzanje tijela? Grafiki predstaviti poloaj tijela koje osciluje u tom trenutku i nacrtati kako
su usmjereni vektori brzine i ubrzanja.
Rjeenje: T=0.314 s, x0=0.025m, 0=36.90, ax=-6 m/s2
4) Tijelo mase 5kg okaeno o opruu konstante elastinosti 200 N/m je puteno da osciluje iz stanja
mirovanja na udaljenosti od 0.02m od ravnoteno poloaja. Izraunati:
a) Maksimalnu brzinu
b) Maksimalno ubrzanje
c) Brzinu i ubrzanje tijela na 0.01m od ravnoteno poloaja, kada se tijelo krede prema njemu.
Rjeenje: a) v0= 0.1265 m/s b) a0= 0.8 m/s2 c) v=-0.1095 m/s, a=-0.4 m/s2
5) Tijelo mase 0.2 kg vezano je opruom

koeficijenta elastinosti 5 N/m, za nepokretni oslonac i
nalazi se na horizontalnoj podlozi zanemarljivog trenja.
Ako se tijelo povue na desno za 0.1 m, a zatim pusti
bez poetne brzine tijelo se vrada ka ravnotenom
poloaju na lijevo (x=0). Kolika je brzina tijela kada se
nalazi na rastojanju x=0.08m ?
Rjeenje: vx=-0.3 m/s
6) Teg mase m=3.5 kg objeen je o oprugu konstante elastinosti k=6 N/m i vertikalno osciluje oko
ravnotenog poloaja sa amplitudom x0=8 cm. Znajudi da u trenutku t=0.5 s od poetka oscilovanja elongacija
(otklon) tijela iznosi x=7 cm odrediti:
a) period i poetni fazni ugao oscilovanja
b) brzinu i ubrzanje tijela u ovom poloaju
Rjeenje: a) T=4.8 s, 0=0.41 rad b) vx=5.1 cm/s, ax=-12 cm/s

2 OSCILACIJE
7) Tijelo prikazano na slici, horizontalno osciluje. U zavisnosti od datih predznaka x-komponente brzine i
ubrzanja odrediti da li de elongacija (x-koordinata) tijela biti pozitivna, negativna ili jednaka nuli (x>0, x<0, x=0):
a) x>0, ax>0
b) x>0, ax<0
c) x<0, ax>0
d) x<0, ax<0
e) x=0, ax<0
f) x>0, ax=0
Rjeenje: a) x<0 b) x>0 c) x<0 d) x>0 e) x>0 f) x=0
8) Na slobodnomn kraju vertikalno objeene opruge zanemarljive mase objeen je teg mase 0.4 kg, pri
emu se opruga izdui za 10 cm. Zatim se teg pomjeri za 4 cm iznad svog ranotenog poloaja i saopti mu se
poetna brzina od 40 cm/s. Odrediti krunu frekvenciju, amplitudu i poetni fazni ugao oscilovanja.
Poglavlje: 6
Rjeenje: =9.9 rad/s, x0=5.7 cm, 0=44.40=0.78 rad
41
9) Telo mase m objeeno je o oprugu konstante elastinosti 75 N/m i harmonijski osciluje sa periodom
1.1 s i amplitudom 15 cm. Izraunati:
a) krunu frekvenciju oscilovanja i masu tega

b) vrijeme potrebno da teg iz ravnotenog poloaja doe na udaljenost 9 cm.
c) fazu oscilovanja, brzinu i ubrzanje tega na rastojanju 9 cm od ravnotenog poloaja
d) maksimalnu brzinu i ubrzanje tega tokom oscilovanja
e) potencijalnu, kinetiku i ukupnu energiju tega na rastojanju 9 cm od ravnotenog poloaja
Rjeenje: a) =5.71rad/s, m=2.3kg b) t=0.113s c) =370, v=0.6843m/s, a=2.94m/s2

2
d) vmax=0.856m/s, amax=4.89m/s e) Ep=0.3J, Ek=0.54J, E=0.84J
10) Zakon oscilovanja harmonijskog oscilatora ima oblik:

2
x x0 sin t
T 6
Poslije kog dijela perioda de potencijalna energija prvi put biti tri puta veda od kinetike energije?
Rjeenje: t=T/12
11) Tijelo mase m=1kg obeeno je o oprugu konstante elastinosti k=100N/m i harmonijski osciluje sa
amplitudom x0=20cm. Odrediti brzinu, ubrzanje, elastinu silu, kinetiku, potencijalnu i ukupnu mehaniku
energiju u slededim poloajima
a) ravnotenom,
b) negativnom amplitudnom,
c) u poloaju x=10 cm
Rjeenje: a) za x=0 Fx=0, vx=2 m/s, ax=0, Ek=2 J, Ep=0, E=2 J

b) za x=-20 cm Fx=20 N, vx=0, ax=20 m/s2, Ek=0, Ep=2 J, E=2 J
c) za x=10 cm Fx=-10 N, vx=1.73 m/s, ax=-10 m/s2, Ek=1.5 J, Ep=0.5 J, E=2 J
12) ) Ako se uetvrostrui ukupna mehanika energija za sistem koji harmonijski osciluje, koliko puta de
se povedati amplituda, a koliko maksimalna brzina?
b) Ako se udvostrui amplituda oscilovanja, koliko puta de se promjeniti mehanika energija i
frekvencija sistema koji harmonijski osciluje?
Rjeenje: a) 2 puta
b) Mehanika energija de se povedati 4 puta, a frekvencija de ostati nepromjenjena
OSCILACIJE
6.3 OSTALI TIPOVI PERIODINOG KRETANJA

1) Pronadi period i frekvenciju oscilovanja matematikog klatna duine 1 m na Zemlji gdje gravitaciono
2 2
ubrzanje iznosi 9.8 m/s , kao i na Mjeseevoj povrini gdje gravitaciono ubrzanje iznosi 1.62 m/s .
Rjeenje: T=2 s, =0,5 Hz T=4.94 s, =0,2 Hz
2) Odrediti period i energiju oscilovanja kuglice mase 100 g okaene za nerastegljivu nit duine 50 cm ako
0
je maksimalni otklon kuglice 4 .
Rjeenje: T=1.42 s, E=1.2 mJ

Poglavlje: 6
42
3) Teg mase 1.5 kg objeen je o oprugu elastinosti 15 N/m i nalazi se u vazduhu iji se otpor moe
zanemariti i osciluje sa amplitudom 10 cm. Ukoliko se isti teg stavi u tenost koja priguuje njegove oscilacije i
iji faktor prigueja iznosi 3 kg/s, amplituda oscilovanja de poeti opadati sa prvobitnih 10 cm.
a) Napisati jednainu kretanja koja opisuje priguene i nepriguene oscilacije
b) Koliko de iznositi amplituda oscilovanja tega u tenosti nakon 2 sekunde?
rad rad
Rjeenje: a) x 10cm sin 10 t 0 x 10cm e t sin 3 t 0 b) A=1.35 cm
s s
4) Blok mase 1.5 kg izveden je iz ravnotenog poloaja za 12 cm, a zatim je puten da osciluje. Faktor
priguenja oscilacija iznosi 0.23 kg/s. Odrediti vrijeme potrebno da amplituda oscilacija opadne na 1/3 poente
vrijednosti.
Rjeenje: t=16.48 s
5) Objekat mase 1 kg osciluje na kraju vertikalne opruge konstante elastinosti 200 N/m. Efekat otpora
sredine je prezentovan preko faktora priguenja, koji iznosi 5 kg/s. Odrediti frekvenciju priguenih oscilacija.
Rjeenje: =2.2 Hz
OSCILACIJE
Poglavlje: 6
43
7 TALASI
7.1 TALASNA JEDNAINA
1) Ako se udvostrui talasna duina transverzalnog talasa na odreenom uetu bez promjene sile
zatezanja, ta se deava sa brzinom talasa i frekvencijom oscilovanja estica?
1) c=2c =
2) c=c =2
3) c=c/2 =
4) c=c =/2
Rjeenje: 4)
2) Koji tip talasa je prikazan na slici?
Rjeenje: meksiki talas (transverzalni)
3) Zvuni izvor je udaljen 1050 m od prijemnika i emituje zvuk frekvencije 100 Hz. Ako je brzina zvuka u
vazduhu priblino 350 m/s, odrediti koliko de vremena protedi dok prijemnik ne registruje zvuk od trentuka do
kada je izvor poeo emitovati signal. Koliko iznosi talasna duina, talasni broj, period i kruna frekvencija talasa?
Rjeenje: t=3 s, T=0.01 s =200 rad/s, =3.5 m, k=1.8 rad/m
4) Talas se iri brzinom 60 m/s. Frekvencija talasa je 8Hz. Odrediti u stepenima i radijanima, faznu razliku
izmeu estice koja je izvor talasa i estice koja je 5 m udaljena od izvora?
Reenje: =2400=2/3 rad
5) Izvor ravnog talasa osciluje sa amplitudom y0=2cm i periodom T. Odrediti eloganciju estice sredine
koja se nalazi na rastojanju /4 od izvora talasa, u trenutku 3T/4 od poetka oscilovnja izvora.
Rjeenje: y=0
TALASI
6) Odrediti talasnu duinu i faznu razliku susjednih
taaka. Rastojanje izmeu dvije take je podjednako i
iznosi 1cm.
Rjeenje: =12 cm, =/6 rad
7) estica izvora talasa se nalazi u koordinatnom poetku (x=0). Ako se u poetnom trenutku (t=0) nalazi
u ravnotenom poloaju i pobuena je na prosto periodino oscilovanje u vertikalnom pravcu frekvencije 4 Hz i
amplitude 2 cm, proces oscilovanja se prenosi na susjedne estice brzinom od 32 cm/s, ime dolazi do
formacije transverzalnog talasa.
a) Napisati jednainu oscilovanja estice izvora i estice koja se nalazi na rastojanju x od izvora.
b) Grafiki predstaviti talas u trenucima t=0, t=T/4, t=T2, t=3T/4, t=T i t=2T.
rad rad rad

Rjeenje: y 2cm sin 8 t y 2cm sin 8 t x
s s 4 cm
Poglavlje: 7
44
8) U elastinoj sredini prostire se talas opisan talasnom jednainom oblika:

rad rad
y 2mm sin(10 t 0.5 x)
s m
a) Odrediti frekvenciju oscilovanja estica materijalne sredine prilikom prostiranja ovog talasa,
period oscilovanja. Kolika je talasna duina ovog talasa, a kolika je brzina njegovog prostiranja?
b) Kolika je elongacija estice sredine koja se nalazi na rastojanju 8m od koordinatnog poetka
(izvora talasa) nakon osmine perioda od trenutka kada je izvor poeo da osciluje?
Rjeenje: a) =1.59Hz, T=0.628s, vmax=0.02m/s, amax=0.2m/s2, =12.57m, c=20m/s

b) y=0.147mm
9) Transverzalni talas na uetu talasne duine 32 cm pree u toku tri sekunde 24 m.

a) Koliko de iznositi talasni broj, frekvencija i period oscilovanja estica na uetu?
b) Ako se estica izvora talasa nakon etvrtine perioda od poetka oscilovanja izvora talasa
nalazila na udaljenosti od 0.07 m od ravnotenog poloaja, koliko iznosi amplituda oscilovanja estica talasa?
c) Grafiki predstaviti talas u trenucima (t=0, t=T/4, t=T/2, t=3T/2 i t=T)
d) Grafiki predstaviti oscilovanje estice izvora talasa sa vremenom
Rjeenje: a) k=19.635 rad/m, T=0.04 s, =25 Hz, =50 rad/s, b) y0=0.07 m
10) Data je talasna funkcija oblika:

t x
y 4cm sin 2
4 s 4cm
grafiki predstaviti elongaciju estice udaljene 3cm od koordinatnog poetka u zavisnosti od vremena u toku
prve etiri sekunde.
Rjeenje: t=0 y=4cm

t=1 s y=0
t=2 s y=-4 cm
t=3 s y=0
t=4 s y=4 cm
7.2 BRZINA I UBRZANJE ESTICA
1) Kroz vazduh se prostire talasno kretanje brzinom 314 m/s i frekvencije 100 Hz. U jednom trenutku je
-2 2
brzina jedne take 5*10 m/s, a njeno ubrzanje 98.1 m/s . Odrediti:
TALASI
a) amplitudu oscilovanja
b) napisati talasnu jednainu i odrediti sve veliine koje je opisuju (, , T)
c) maksimalnu brzinu i ubrzanje estice, kao i faznu razliku estice koja je izvor talasa i estice
koja je udaljena 3.14m od nje.
rad rad
b) y 2.74 10 4 m sin 200 t 2
-4
Rjeenje: a) y0=2,74*10 m x
s m
c) vmax=0.17 m/s amax=105 m/s2 =3600
2) Kroz vazduh se prostire talasno kretanje brzinom 340 m/s. U jednom trenutku je elongacija jedne
-5 -2 -5 -2
take y1=5.88*10 m i njena brzina v1=5.08*10 m/s, a druge take y2=9.51*10 m i njena brzina v2=1.94*10
m/s. Odrediti:
a) krunu frekvenciju
b) amplitudu
c) rastojanje meu takama
Poglavlje: 7
-4
Rjeenje: a) y0=1*10 m b) =628 rad/s c) x=0,34 m
45
3) Talas amplitude 10 cm i talasne duine 80 cm iri

se brzinom 8 m/s u pozitivnom smjeru x-ose.
a) Koliko iznosi kruna frekvencija,
frekvencija, period i talasni broj,
b) Kolika je elongacija, brzina i ubrzanje
estice koja se nalazi x=90 cm od izvora u trenutku kada je
nakon poetka irenja talasa prolo t=0.2 s?
c) Talas je prikazan u datom trenutku.
Oznaiti posmatranu esticu i nacrtati vektore brzine i
ubrzanja posmatrane estice.
Rjeenje: a) T=0.1 s, =10 Hz, =20 rad/s, k=2.5 rad/m

2
b) y=-7.07 cm, vy=4.44 m/s, ay=279 m/s
4) Longitudinalni zvuni talas prostire se kroz vaduh. U jednom trenutku je elongacija jedne take,
pogoene talasom y1=0.06 mm, a njena brzina v1=5cm/s, a druge take y2=0.1 mm, a njena brzina v2=3 cm/s.
Odrediti frekvenciju i amplitudu oscilovanja estica.
Rjeenje: =80Hz y0=1.2*10-4 m
5) Jednaina talasa ima oblik:

rad rad
y 0.003m sin 440 t 4 x
s m
Odrediti:
a) veliine u talasnoj jednaini i izraunati poslije koliko vremena de talas predi 330 m
b) kolika de biti brzina i ubrzanje estice u tom trenutku, koja se nalazi na udaljenosti od 330 m.
Rjeenje: a) t=3s b) v=4.14 m/s a=0 m/s2
6) Kroz homogenu sredinu prostire se talas frekvencije 1000 Hz. U jednom trenutku estica elastine
sredine nalazi se na rastojanju od 0.8 m od ravnotenog poloaja i ima brzinu 3.77 mm/s.
a) Odrediti amplitudu oscilovanja i ubrzanje estice.
b) Odrediti maksimalnu brzinu i ubrzanje i grafiki predstaviti esticu koja osciluje (nacrtati
usmjerenje vektora brzine i ubrzanja)
-3 2
Rjeenje:a) y0=1m b) vmax=6.28*10 m/s amax=39.5m/s TALASI
7) Kroz vazduh se prostire talasno kretanje brzinom 340 m/s ija ja amplituda 6 m i talasna duina 0,175
m. Ako je u jednom trenutku brzina jedne estice vazduha 6,28 cm/s pronadi:
a) njenu elongaciju i ubrzanje u tom trenutku.
b) napisati talasnu jednainu i odrediti maksimalnu brzinu i ubrzanje estice
Rjeenje: a) y=3106m, a=-447 m/s2

rad rad
b) vmax=7.32 cm/s, amax=894.1 m/s2, y 6m sin12207 t 35.9 x
s m
Poglavlje: 7
46
8) Brzina irenja talasa je 1 cm/s. Jednaina

oscilovanja jedne estice u talasu glasi:
rad
y 4cm sin t
2 s
frekvencija, period, talasna duina, i talasni broj?
b) Koliko iznosi elongacija, brzina i ubrzanje
estice koja je udaljena x=3 cm u trenutku t=4s.
Oznaiti posmatranu esticu i vektore brzine i ubrzanja.
Naznaiti amplitudu i talasnu duinu talasa na grafiku.
Rjeenje: a) =0,25 Hz, T=4 s, =4 cm, k=/2 rad/cm

2
b) y=4 cm, vy=0, ay=-9.87 cm/s
9) Jednaina oscilovanja jedne estice u talasu, koji

se krede brzinom od 30 cm/s, glasi:
3 rad
y 5cm sin t
2 s
frekvencija, period, talasna duina, i talasni broj?
b) Nadi elongaciju, brzinu i ubrzanje estice
koja je udaljena 20 cm od izvora u trenutku kada je nakon
poetka irenja talasa prolo 2s.
Oznaiti posmatranu esticu i narctati vektore brzine i
ubrzanja. Naznaiti amplitudu i talasnu duinu talasa na
grafiku.
Rjeenje: a) =0,75 Hz, T=1,33 s, =40 cm, k=/20 rad/cm

b) y=0, vy=23,56 cm/s, ay=0
10) Kroz vazduh se prostire talas brzinom c=340m/s. U jednom trenutku je elongacija jedne estice iznosi
y1=710-5m, a njena brzina v1=410-2 m/s, a elogancija druge estice je y2=10-4m i brzina je v2=210-2 m/s.
Odrediti:
a) Krunu frekvenciju
b) Amplitudu oscilovanja
c) Faznu razliku i rastojanje meu esticama TALASI
Rjeenje: a) =485rad/s b) y0=1.0810-4m c) x=0.335m
11) Na slici 11.3 prikazan je transverzalni talas na uetu u

karakteristinim trenucima t=0, t=T/4, t=T/2, t=3T/4 i t=T. U
kojem trenutku estica izvora talasa se krede na gore i ima
maksimalnu brzinu? U kojem trenutku estica na rastojanju
etvrtine talasne duine od izvora talasa ima maksimalno
ubrzanje koje je usmjereno ''na vie''?
Rjeenje: 1) a) 2) e)
Poglavlje: 7
47
7.3 BRZINA TALASA
1) a) Kolika brzina prostiranja zvunog talasa frekvencije 50Hz kroz gvozdenu ipku, ako se zna da
Jungov modul elastinosti gvoa iznosi 1.951011 N/m2, a njegova gustina 7.8 g/cm3?
b) Koliko iznosi talasna duina, talasni broj, period oscilovanja i kruna frekvencija ovog zvunog
talasa?
Rjeenje: a) c=5000m/s b) =100m, k=0.0628rad/m, T=0.02s, =314rad/s
2) a) Kolika je brzina prostiranja zvunog talasa frekvencije 1000Hz kroz vazduh pri temperaturi od
0
21 C, ako se zna da adijabatska konstanta i molarna masa vazduha iznose redom, =1.4 i M=28.8g/mol, a
univerzalna gasna konstanta iznosi R=8.31J/Kmol?
b) Koliko iznosi talasna duina, talasni broj, period oscilovanja i kruna frekvencija ovog zvunog
talasa?
Rjeenje: a) c=344m/s b) =3.44m, T=0.001s, k=1.83rad/m, =6280rad/s
3) Jednaina ravnog zvunog talasa u vazduhu je:
y 5 10 5 sin400 t 3.8 x
gdje su sve jedinice u SI sistemu. Odrediti:

a) Krunu frekvenciju, frekvenciju, period, talasnu duinu, talasni broj i amplitudu zvunog talasa
b) Brzinu prostiranja zvuka i temperaturu vazduha. Univerzalna gasna konstanta iznosi R=8.31 J/Kmol,
molarna masa vazduha M=2910-3 kg/mol, a adijabatska konstanta =1.4.
Rjeenje: a) =400 rad/s, =200 Hz, T=0,005 s, =1.65 m, k=3.8 rad/m, y0=510-5 m
b) c=330 m/s, t=-1.5 0C
4) Du ice podune mase 0.007 kg/m prostire se tvransverzalni talas amplitude 7 mm i frekvencije 500
Hz. Dvije estice koje se nalaze na meusobnom rastojanju 20 cm osciluju sa faznom razlikom od 1800. Napisati
talasnu jednainu i odrediti brzinu talasa i silu kojom je ica zategnuta.
rad rad
Rjeenje: y 7mm sin 1000 t x , c=200 m/s, F=280 N
s 20 cm
5) Ako se na jednom kraju mosta duine 400 m udari ekidem za koliko vremena de se uti prije zvuk kroz TALASI
gvoe nego kroz vazduh. Jungov modul elastinosti gvoda iznosi 1.951011 N/m2, gustina gvoa 7800 kg/m3,
a temperatura vazduha 200C. Univerzalna gasna konstanta iznosi R=8.31 J/Kmol, molarna masa vazduha
M=2910-3 kg/mol, a adijabatska konstanta =1.4.
Rjeenje: t=1.09 s
6) Ako se zvuk voza uje tri sekunde prije kroz ine nego kroz vazduh, odrediti na kojoj se udaljenosti
nalazi voz u trenutku kada je zvuni talas emitovan? Temperatura vazduha iznosi 00C. Univerzalna gasna
konstanta iznosi R=8.31 J/Kmol, molarna masa vazduha M=2910-3 kg/mol, a adijabatska konstanta =1.4.
11 2 3
Jungov modul elastinosti gvoa iznosi 1.610 N/m , gustina gvoa 7900 kg/m .
Rjeenje: s=1070 m
7) est ica na gitari su iste duine i skoro podjednako zategnute, ali su razliite debljine. Na kojoj ici se
talasi prostiru najbre? Objasniti zato
Poglavlje: 7
Rjeenje: najtanja
48
7.4 INTERFERENCIJA TALASA
1) Dva identina talasa talasne duine =30 cm, perioda oscilovanja T=1 s i amplitude y0=3cm ire se u
istom smjeru sa putnom razlikom od 10 cm.
a) napisati talasne jednaine talasa koji formiraju rezultujudi talas
b) napisati jednainu rezultujudeg talasa. Koristiti tirgonometrijsku

transformaciju sin sin 2 cos sin
2 2
c) na kolikom minimalnom rastojanju trebaju biti dva izvora da bi talasi interferirali
konstruktivno, a na kolikom da bi interferirali destruktivno?
d) koliko iznosi elongacija estice udaljene 15 cm od blieg izvora u trenutku 4.5 s.
rad rad rad rad

Rjeenje: a) y 1 3cm sin 2 t x1 y 2 3cm sin 2 t x2
s 15 cm s 15 cm
rad rad
b) y 3cm sin 2 t x 1 x 2
s 30 cm
c) xmin==30 cm konstruktivno xmax=/2=15 cm destruktivno
d) y=-2.6 cm
2) Nacrtati rezultujudi talas koji nastaje

interferencijom dva prikazana talasa. Koliko
iznose amplituda i talasna duina prikzanih, a
koliko rezultujudih talasa?
Rjeenje: y01=4 cm, y02=1 cm, y0=3cm

1=2==4 cm
3) Stojedi talas osciluje na ici prema

jednaini:

y 0.5cm sin cm 1 x cos 40s 1t
3
a) Kolika je amplituda i brzina upadnog i reflektovanog talasa koji ga grade
b) Koliko je rastojanje izmeu dva susdjedna vora ili dva susjedna trbuha
c) Kolika je brzina i ubrzanje estice na ici u poloaju x=1.5cm i trenutku t=(9/8) s
2
Rjeenje: a) y0=0.25 cm, c=120 cm/s b) 3 cm c) y=-0.5 cm, v=0, a=78.8 m/s TALASI
4) Na slici su prikazana dva talasa koja

interferiraju u poetnom trenutku (t=0).
Napisati talasne jednaine prikazanih talasa u
ovom trenutku i nacrtati rezultujudi talas.
rad
Rjeenje: y 1 2cm sin x
3 cm
rad
y 1 2cm sin x
6 cm
Poglavlje: 7
49
5) Dva identina talasa talasne duine 45cm, amplitude 4cm i perioda 2 s ire se u istom smjeru iz dva
razliita izvora sa putnom razlikom od 15cm.
a) Napisati jednainu rezultantnog talasa. Koristiti tirgonometrijsku

transformaciju: sin sin 2 cos sin
2 2
b) Kolika je elongacija take koja je udaljena 5cm od blieg ishodita (izvora) u trenutku t=T.
c) Kolika je amplituda rezultujudeg talasa?
d) Na kolikom minimalnom rastojanju trebaju biti dva izvora da bi talasi interferirali
konstruktivno, a na kolikom da bi interferirali destruktivno?
rad
Rjeenje: a) y 4cm sin t x 1 x 2
45 cm
b) y=-3.94 cm c) 4 cm d) xmin=45 cmkonstruktivno, xmin=22.5 cmdestruktivno
6) Jednaina stojedeg talasa nastalog interferencijom upadnog i odbijenog talasa od prepreku glasi:

y 2 10 3 m sin m 1 x cos 110s 1t
3
a) Napisati jednaine talasa ijim slaganjem je dobijen dati talas.
b) Koliko iznosi maksimalna brzina i ubrzanje estica sredine?
rad rad rad rad

Rjeenje: a) y 1 1 10 3 m sin 110 t x y 2 1 10 3 m sin 110 t x
s 3 m s 3 m
b) vmax=0.22 m/s amax=238.8 m/s2
7) Na slikama a) i b) su prikazana dva sluaja interferencije dva identina talasa. Grafiki predstaviti za
oba sluaja rezultantni talas. Koliko iznosi talasna duina i amplituda rezultujudih talasa ako je a=2 mm, a = 4
mm?
Rjeenje: a) a=0, =0 ili =

b) a=4 mm, =4 mm
TALASI
Poglavlje: 7
50
8) Na slici su prikazana dva talasa koja interferiraju. Odrediti talasnu duinu i amplitudu talasa koji
interferiraju i i nacrtati rezultujudi talas.
Rjeenje: talas I: y0=3 cm, =6 cm, talas II: y0=1 cm, =2 cm
TALASI
Poglavlje: 7
51
8 AKUSTIKA
8.1 OSNOVNE AKUSTIKE VELIINE

0 3
1) Zvuni talasi na temperaturi 20 C se prostiru brzinom 344 m/s kroz vazduh gustine 1.2 kg/m . Pronadi
opseg talasnih duina zvuka, amplitudnih zvunih pritisaka i nivoa zvuka koje ljudsko uho moe da registruje pri
ovim uslovima, ako se zna da intenzitet zvuka na pragu ujnosti iznosi 10-12 W/m2, a na granici bola 1 W/m2, dok
najnia frekvencija koju ljudsko uho moe registrovati iznosi 20 Hz, a najnia 20000 Hz.
Rjeenje: =17.2 mm17.2 m, pA=2.8710-5 Pa28.7 Pa, L=0120 dB
2) Zvuni talas frekvencije 1000 Hz i intenziteta 0.1 W/m2 pri normalnom atmosferskom pritisku se
prostire kroz vazduh temperature 00C. Odrediti amplitudni zvuni pritisak i nivo zvuka koje uzrokuje talas, kao i
njegovu talasnu duinu.
Rjeenje: =0.331 m/s, pA=9.26 Pa, L=110 dB
3) Pri normalnom atmosferskom pritisku (p=101.4 kPa) i temperaturi 200C prostire se kroz vazduh (=1.4,
M=2910-3 kg/m3) ton frekvencije 500 Hz i intenziteta 10-4 W/m2. Izraunati:
a) gustinu vazduha pri ovim uslovima, brzinu prostiranja zvuka i odgovarajudu talasnu duinu
b) amplitudu oscilovanja i amplitudni zvuni pritisak
c) napisati talasnu jednainu ovog zvunog talasa
Rjeenje: a) c=344 m/s, =1.21 kg/m3, =0.688 m b) pA=0.2885 Pa, y0=0.221 m

rad rad rad rad
c) y 0.221m sin 1000 t 9.16 x p 0.2885Pa cos 1000 t 9.16 x
s m s m
4) Koliki je nivo jaine zvuka , iji je intenzitet 0.1 mW/m2 (milivat po metru kvadratnom)? Ako je nivo
zvuka 23 dB, kolika de biti njegov intenzitet?
Reenje: L1=80 dB, I2=210-10 W/m2
5) Izmereni nivo buke u mainskoj hali je 2 puta vedi od nivoa buke na ulici. Izraunati intenzitet buke u
-6 2 AKUSTIKA
mainskoj hali, ako je izmjeren intenzitet buke na ulici 10 W/m .
Rjeenje: I=1W/m2
6) Intenzitet koji potie iz vie nezavisnih zvunih izvora jednak je sumi intenziteta pojedinanih izvora.
Kada etiri identina zvuna izvora istovremeno rade za koliko je decibela nivo zvuka vedi od nivoa zvuka kada
radi samo jedan?
Rjeenje: L=6dB
7) U fabrikoj hali radi vie identinih motora istovremeno, a ukupni nivo buke kojeg oni proizvode iznosi
60 dB. Ako je nivo buke kojeg proizvodi samo jedan motor 50dB, koliko identinih motora radi u fabrikoj hali?
Rjeenje: n=10
Poglavlje: 8
52
8) Kada se u daktilo biro unesu jo dvije pisade maine nivo buke se poveda za 3 dB. Kolika je buka u birou
kada se poslije unoenja pie na svim mainama istvoremeno, ako svaka maina stvara zvuk istog intenziteta od
5*10-5 W/m2?
Rjeenje: L=80dB
9) Na radnom mestu pored maine je izmeren nivo buke od 95 dB, koju ini opta (pozadinska) buka u
radionici kao i buka maine. Nivo buke opadne iskljuenjem maine na vrednost od 88 dB. Izraunati:
a) intenzitet opte (pozadinske) buke i intenzitet buke koju stvara maina
b) nivo buke koji stvara sama maina.
Rjeenje: a) Im=2.5310-3 W/m2, Ip=6.3110-4 W/m2 b) Lm=94 dB
10) Kada je prozor otvoren unutar prostorije ukupan nivo buke iznosi L = 70 dB i ovu buku ini opta buka
unutar prostorije i saobradajna buka. Kada se prozor zatvori nivo buke opadne na Lp=60 dB. Odrediti nivo buke
unutar prostorije koju bi uzrokovala samo saobradajna buka.
Rjeenje: Ls=69.5 dB
8.2 SLABLJENJE ZVUKA
1) Nivo zvuka zvunog talasa u vazduhu u nekoj taki iznosi 80 dB. Zvuk pri prostiranju slabi uslijed
dispacije zvune energije prema relaciji I2=I1e-mr, prema kojoj intenzitet zvuka opada eksponencijalno sa
rastojanjem, gdje faktor slabljenja iznosi m = 0, 02 m1, a r predstavlja rastojanje od referentne take. Odrediti
na rastojanjima r12=1m i r13 =100 m od referentne take koliki intenzitet zvuka oslabi I uslijed disipacije
zvune energije
Reenje: I12=0.0210-4 W/m2, I13=0.86510-4 W/m2
2) Zvuk slabi kroz vazduh uslijed disipacije zvune energije tako da mu intenzitet opada eksponencijalno
sa rastojanjem prema I2=I1e-mr, gdje m predstavlja energetsku konstantu slabljenja koja ima vrijednost 0,01
1/m. Ako se uslijed disipacije zvune energije intenziteti u dvije take se odnose kao I2/I1=0,9025 odrediti:
a) koliko iznosi razlika u nivoima zvuka izmeu ove dvije take,
b) rastojanje izmeu ove dvije take
Rjeenje: a) L=0,45 dB b) r=10,23 m AKUSTIKA
3) Nivo zvuka u vazduhu u jednoj taki iznosi 60 dB. Odrediti koliko nivo zvuka oslabi uslijed disipacije
zvune energije kroz vazduh od pomenute take do taaka udaljenih 1 m i 100 m, ako energetska konstanta
slabljenja iznosi 0.0115 1/m.
Rjeenje: L12=0.05 dB, L13=5 dB
4) Takasti zvuni izvor snage 50 W nalazi se u slobodnom prostoru i emituje zvuk. Ukoliko se disipacija
zvune energije moe zanemariti, odrediti:
a) intenzitet i nivo zvuka na rastojanju 2 m i 8 m od izvora,
b) izvesti izrarz za slabljenje nivoa zvuka uslijed irenja talasa.
r2
Rjeenje: a) I1=1 W/m2, L1=120 dB I2=6.21710-7 W/m2, L2=108 dB b) L 20 log
r1
Poglavlje: 8
53
5) Jedan takasti zvuni izvor u otvorenom prostoru proizvodi nivo zvuka 110 dB na rastojanju 20 m.
Zanemarujudi disipaciju zvune energije, odrediti:
a) koliko iznosi intenzitet zvuka na ovom rastojanju?
b) Kolika je snaga zvunog izvora?
c) Koliko de iznositi nivo zvuka na rastojanju 80 m od izvora?
d) Ako se akustika snaga izvora poveda etiri puta, koliko de iznositi ukupan nivo zvuka na
rastojanju 80 m od izvora?
2
Rjeenje: a) I=0.1W/m b) 502W c) L=98dB d) Luk=104dB
6) Jedan takasti zvuni izvor u otvorenom prostoru proizvodi nivo zvuka 80 db na rastojanju 10 m.
Zanemarujudi disipaciju zvune energije kroz vazduh odrediti:
a) koliki je intenzitet zvuka na ovom rastojanju i snagu zvunog izvora,
b) intenzitet zvuka na rastojanju 20 m od izvora,
c) na kojem rastojanju nivo zvuka iznosi 65 dB?
d) na kojem rastojanju se vie nede uti zvuk?
e) Ako u jednom trenutku se ukljue jo tri zvuna izvora istih snaga, koliko de iznositi ukupan
nivo zvuka na rastojanju gdje je prvobitno nivo zvuka iznosio 65 dB?
Rjeenje: a) I1=10-4W/m2, P=0.126W b) I2=2.510-5 W/m2 c) r=56.3m d) r=10 km e) Luk=71dB
7) Na rastojanju 1 m od takastog izotropnog zvunog izvora u otvorenom prostoru izmjereni nivo zvuka
iznosi 110 dB. Ako energetska konstanta slabljenja iznosi 0.01 1/m, za sledede take koje su od izvora udaljenje:
a) r2=10 m
b) r3=100 m
c) r4=1000 m
odrediti koliko iznosi slabljenje nivoa zvuka uslijed disipacije zvune energije, irenja talasa i ukupno slabljenje
nivoa zvuka posmatrano od referentne take udaljenje 1 m od izvora.
Rjeenje: a) r12=9 m LD=0.39 dB, L=20 dB, L12=20.39 dB, L2=89.61 dB

b) r13= 99 m LD=4.3 dB, L=40 dB, L13=44.3 dB, L3=65.7 dB
c) r14=999 m LD=43.4 dB, L=60 dB, L14=103.4 dB, L4=6.6 dB
8) Na rastojanju 10 m od takastog izotropnog zvunog izvora u otvorenom prostoru izmjereni nivo

zvuka iznosi 36 dB. Odrediti:
a) koliko iznosi odgovrajadi intenzitet zvuka u ovoj taki,
b) za koliko decibela nivo zvuka oslabi od ove take do take koja je udaljena 20m od zvunog
izvora uslijed disipacije zvune energije, ako energetska konstanta slabljenja iznosi 0.023 1/m,
c) za koliko decibela nivo zvuka oslabi od ove take do take koja je udaljena 20m od zvunog AKUSTIKA
izvora uslijed irenja talasa (zakon 6dB).
Rjeenje: a) I=10-8.4 W/m2 b)L=1dB c) L=6dB
9) Na rastojanju 10 m od takastog zvunog izvora, koji je smjeten u otvorenom prostoru, izmjereni nivo
zvuka iznosi 87 dB, a na rastojanju od 1000 m, 40 dB. Izraunati koliko iznose:
a) odgovarajudi intenziteti zvuka u ovim takama
b) energetska konstanta slabljenja vazduha
Rjeenje: a) I1=10-3.3 W/m2, I2=10-8 W/m2 b) m=0.00163 1/m

Poglavlje: 8
54
10) Izmjereni nivo zvuka na rastojanju 1 m od takastog zvunog izvora smjetenog u otvorenom prostoru
iznosi 87 dB. Ukoliko se disipacija zvune energije ne moe zanemariti i ako energetska konstanta slabljenja
iznosi 0.01 1/m, odrediti:
a) koliko iznosi nivo zvuka na rastojanju 10 m od izvora
b) kolika se greka napravi zanemarivanjem disipacije zvune energije
Rjeenje: a) L=66.6 dB b) 0.6% od osnovne vrijednosti
11) Na rastojanju od 500 m od takastog

zvunog izvora koji se nalazi u otvorenom prostoru
zvuk se vie ne uje. Ukoliko energetska konstanta
slabljenja iznosi 0.0256 1/m, odrediti koliko nivo
zvuka iznosi na rastojanju 20 m.
Rjeenje: L1=81.3 dB
12) Na grafiku je prikazano slabljenje nivoa

zvuka sa rastojanjem od izvora. Sa prikazanog grafika
odrediti:
a) konstantu slabljenja zvuka m,
b) nivo zvuka na rastojanju 2000 m od
izvora
Rjeenje: a) m=3.45610-3 1/m b) L=4 dB
8.3 VRIJEME REVERBERACIJE
1) Jedna sala bez prozora duine 27 m, irine 14 m i visine 5 m ima pod od parketa iji je koeficijent
apsorpcije zvuka 0.13. Zidovi i tavanica su obraeni malterom iji je koeficijent apsorpcije 0.02. Sala ima vrata
ukupne povrine 25 m2 koja su napravljena od drveta koeficijenta apsorpcije 0.12 i prozore ukupne povrine 80
m2 i prosjenog koeficijenta apsorpcije 0.05. Odrediti vrijeme reverberacije prostorije.
Rjeenje: T=4,36 s
3
2) Odrediti vrijeme reverberacije prostorije dimenzija 4x6x8 m . Zidovi su obloeni apsorpcionim AKUSTIKA
2
materijalom koeficijenta apsorpcije 0.7 i na njima se nalaze dva prozora dimenzija 1x1.2 m koeficijenta
2
apsorpcije 0.2 i tapacirana vrata dimenzija 2x1 m koeficijenta apsorpcije 0.8. Pod i plafon su od betona
koeficijenta apsorpcije 0.05.
Rjeenje: T=0.376 s
3) a) Hala je 50 m duga, 25 m iroka i 20 m visoka. Izraunati vrijeme reverberacije za ovu halu, ako
su prednji i zadnji zidovi prekriveni panel ploama (pp=0.17), a boni zidovi i tavanica su omalterisani (m=0.06),
dok je pod od parketa (p=0.14)
b) Koliko de iznositi vrijeme reverberacije ako se unutra nalazi 1200 ljudi koji sjede na
tapaciranim stolicama ukupne apsorpcije po ovjeku sSs=0.56m2.
Zanemariti korekciju na povrinu poda i zapreminu prostorije
Rjeenje: a) T=7,5 s b) T'=3,3 s

Poglavlje: 8
55
4) a) Sala je 30 m duga, 15 m iroka i 5 m visoka. Izraunati vrijeme reverberacije prostorije, ako su

zidovi su obloeni per-ploom (z=0.1), tavanica je omalterisana (t=0.05), a na betonski pod su postavljene
vinil ploice (p=0.03).
b) Koliko de iznositi novo vrijeme reverberacije, ako se zidovi obloe materijalom koeficijenta
apsorpcije 0.5?
Zanemariti korekciju na povrinu poda i zapreminu prostorije
Rjeenje: a) T=4,47 s b) T'=1,39 s
5) Unutar prostorije duine 10m, irine 7 m i visine 4 m, ije vrijeme reverberacije iznosi 1,6 s nalazi se
zvuni izvor koji generie unutar prostorije prosjean nivo zvuka od 80 dB. Odrediti prosjean koeficijent
apsorpcije prostorije i snagu zvunog izvora.
P=710 W
-4
Rjeenje: =0.1
6) Govornik, koji se moe smatrati takastim izvorom, u slobodnom prostoru gdje se disipacija zvune
energije moe zanemariti, na rastojanju 1 m, stvara nivo zvuka od 74 dB. Izraunati koliki nivo zvuka de stvoriti
3
isti govornik u uionici ija je zapremina 100 m , a vreme reverberacije 1,25 s.
Rjeenje: L=79.9 dB
7) Jedna prostorija je iroka 10 m , dugaka 15 m, a visoka 6 m. Pod je od parketa, a tavnica i zidovi su

omalterisani. Koeficijent apsorpcije zvuka parketa je 0.13, a maltera 0.02. U prostoriji ima 100 stolica ija je
2
apsorpcija 0.12 m po komadu.
a) Koliko iznosi vrijeme reverberacije prostorije?
b) Koliku povrinu poda treba pokriti tepihom koeficijenta apsorpcije 0.32 da bi se vrijeme
reverberacije smanjilo za 30%?
Zanemariti korekciju na povrinu poda i zapreminu poda

2
Rjeenje: a) T=3.57 s b) Stp=91.05 m
8) Opremljena dvorana dimenzija 20 X 15 X 8 m3 ima vrijeme reverberacije 2 s. Ako se u dvoranu unese

jo 130 fotelja, a parket povrine S pokrije tepihom, vrijeme reverberacije se smanji za 0,4s. Nadi povrinu S,
ako je apsorpcija jedne fotelje 0,28 m2, koeficijent apsorpcije tepiha je 0,32, a parketa 0,2.
Napomena: Zanemariti korekciju na povrinu poda i zapreminu prostorije

2 AKUSTIKA
Rjeenje: S=109m
9) Izraunati vrijeme reverberacije u prostoriji zapremine 2000 m3, nakon to se jedan dio omalterisanih
zidova obloi akustikim ploama koeficijenta apsorpcije 0,8. Obloena povrina na zidovima iznosi 200 m2.
Koeficijent apsorpcije maltera iznosi 0,05, a vrijeme reverberacije prije oblaganja 4s.
Rjeenje: T=1.397 s
10) Laboratorija za vjebe iz fizike je dimenzija 11.45x8.5x3.4 m3 i ima 22 radna mesta. Povrina vrata
iznosi 1.9 m2, povrina prozora 39 m2. Zidovi i tavanica su omalterisani, a pod je linoleum na betonskoj podlozi.
Koeficijent apsorpcije linoleuma je p=0.2, omalterisanog zida z=0.02, prozorskog stakla pr=0.04, a drveta
upotrebljenog za vrata v=0.13. Apsorpcija radnog mjesta (sto i stolica) je sSs=1m2. Izraunati vrijeme
reverberacije. Kolika se greka napravi ukoliko se ne urauna korekcija na povrinu poda i zapreminu? Za
prosjenu povrinu radnog mjesta uzeti 1.5 m2, a za visinu 0.8m.
Rjeenje: T=1,13 s T'=1,21 s

Poglavlje: 8
56
3
11) Sala oblika paralelopipeda, ije su dimenzije 25 x 10 x 6 m . predviena je za predavanja. Koeficijent
apsorpcije zida od cigala iznosi z=0.025. Za pod od parketa koeficijent apsorpcije je p=0.06, a za tavanicu od
betona je t=0.015. Sala je predviena za n=310 slualaca, od kojih svaki sa svojom stolicom apsorbuje 0.5 m2.
2
Prosjena povrina koju zauzima jedan slualac sa stolicom iznosi 0.42 m , a visina kad sjedi 0.75m. Izraunati
vrijeme reverberacije kada je sala puna, uraunavajudi korekciju na povrinu poda i zapreminu prostorije
uslijed prisustva slualaca i vrijeme reverberacije kada je sala prazna i kada u njoj nema ni slualaca ni stolica.
Rjeenje: Tpuna=1.28s, Tprazna=8.26s
12) Bioskopska sala je dimenzija 22m x 12m x 7m. U salu se moe smjestiti maksimalno 450 gledalaca.
Prosjeni koeficijent apsorpcije jednog gledaoca sa stolicom iznosi 0.8, a prosjena povrina i visina koju
zauzimaju iznose 0.4 m2 i 1 m. Tavanica je viseda sa gipsanim ploama koeficijenta apsorpcije 0.1. Drvenim
ploama koeficijenta apsorpcije 0.15 je prekriveno 90 m2 zida, a 60 m2 akustikim ploama koeficijenta
apsorpcije 0.5. Ostatak zida je omalterisan materom i koeficijenta apsorpcije je 0.02. Na prednju stranu zida je
2
postavljeno filmsko platno povrine 20 m i koeficijenta apsorpcije 0.3, dok se na bonoj strani zida nalaze
drvena vrata koeficijenta apsorpcije 0.2 i povrine 15 m2. Pod je linoleum na betonskoj podlozi koeficijenta
apsorpcije 0.02. Izraunati vrijeme reverberacije pune sale uraunavajudi korekciju na povrinu poda i
zapreminu prostorije uslijed prisustva gledalaca.
Rjeenje: T=1.165 s
8.4 ZVUNA IZOLOVANOST
1) a) Za frekvenciju zvuka od 100 Hz odrediti izolacionu mod pregrade od cigle gustine 1200 kg/m3 i
debljine 0.2 m. Koliko de iznositi koeficijent transmisije i refleksije, ako se zna da je koeficijent apsorpcije
pregrade iznosi 0.04, a da gustina vazduha iznosi 1.2 kg/m3, a brzina prostiranja zvuka u njemu 344 m/s.
b) Ukoliko su dimenzije ove pregrade 4.5 m x 3 m i ukoliko se u nju ugradi prozor dimenzija 1.9
m x 1.3 m izolacione modi 35 dB, koliko de iznositi prosjena izolaciona mode pregrade sa ugraenim prozorom.
Rjeenje: a) r=3.1610-5 R=45 dB b) R=40.77 dB
2) Sloena pregrada ukupne povrine S=30 m2 sastoji se od zida koji ima izolacionu mod Rz = 45 dB i vrata
ija je povrina Sv= 3 m2 i izolaciona mod 27 dB. Izraunati:
a) izraunati izolacionu mod pregrade,
2
b) kolika mora da iznosi izolaciona mod prozora povrine Sp = 8 m , koji treba ugraditi u ovaj zid,
da se izolaciona modcele pregrade ne pogora za vie od 2 dB u odnosu na prethodno stanje.
AKUSTIKA
Rjeenje: a) R=36.4 dB b)Rpr=32.7 dB
3
3) Kolika je potrebna debljina pregradnog zida od betona gustine 1600 kg/m koji razdvaja stambenu
prostoriju i prostoriju u kojoj je smjeten izvor buke (transformator). Pregradni zid slui kao zatita od buke ija
3
izolaciona mod treba iznositi 60 dB za frekvenciju od 500 Hz. Za gustinu vazduha uzeti 1.2 kg/m , a brzinu zvuka
u njemu 344 m/s.
Rjeenje: l=16.4 cm
4) Dvije susjedne prostorije oblika kocke stranice 4 m imaju istu srednju vrijednost koeficijenta apsorpcije
0.3 i razdvojene su pregradnim zidom iji koeficijent transmisije iznosi 0.01. U prvoj prostoriji je smjeten izvor -
buke, a izmjereni nivo zvuka u ovoj prostoriji iznosi 91.4 dB. Odrediti izolacionu mod pregrade, akustiku
izolovanost druge prostorije i nivo zvuka u njoj.
Rjeenje: R=20 dB D=22.5 dB L2=68.9 dB

Poglavlje: 8
57
5) Jedna sala bez prozora je duga 13.39 m, iroka 28.15 m i visoka 6 m. Pod je od parketa iji je koeficijent
apsorpcije zvunih talasa 0.13, dok su zidovi i tavanica omalterisani i imaju koeficijent apsorpcije 0.02. Povrina
vrata u sali iznosi 20 m2 a njihov koeficijent apsorpcije je 0.1. U sali se nalazi 300 stolica.
a) Odrediti vrijeme reverberacije kada se u prostoriji nalazi 300 ljudi, gdje apsorpcija jednog
ovjeka zajedno sa stolicom iznosi 0.44 m2.
b) Koliko iznosi akustika izolovanost i nivo zvuka u sali, ako je u susjednoj prostoriji smjeten
2
izvor buke nivoa 110dB. Sala je razdvojena pregradnim zidom dimenzija 13.39 x 6 m , iji koeficijent transmisije
iznosi 0.01. Zanemariti korekciju na povrinu poda i zapreminu prostorije
Rjeenje: a) T=1.82 s b) D=24 dB, L2=86 dB
6) Izmjereno vrijeme reverberacije u kancelariji dimenzija 6 x 6 x

4 m3 iznosi 1,45 sekundi. Kancelarija je razdvojena pregradnim zidom
2
dimenzija 6 x 4 m od hale u kojoj su smjetene proizvodne maine
koje generiu buku nivoa 90dB. Ako je nivo zvuka unutar kancelarije
koji potie od proizvodnih maina 60 dB, izraunati koliko iznosi:
a) ukupna asoprcija kancelarije,
b) izolaciona mod pregrade i koeficijent transmisije
pregradnog zida.
Rjeenje: a) A=16 m2 b) R=31.76 dB, =6.6610-4
7) Pod sale bez prozora zapremine 15 x 24 x 5 m3 je prekriven parketom koeficijenta apsorpcije 0.13.
Zidovi i tavanica su omalterisani i imaju koeficijent apsorpcije 0.02. Sala ima vrata ukupne povrine 25m2 od
2
drveta koeficijenta apsorpcije 0.12. U sali se nalazi 200 stolica. Apsorpcija jedne stolice iznosi 0.15 m .
a) Koliko iznosi vrijeme reverberacije prostorije?
b) Koliko iznosi akustika izolovanost i nivo zvuka u sali, ako je u susjednoj prostoriji smjeten
izvor buke nivoa 100dB. Sala je razdvojena pregradnim zidom dimenzija 15 x 5 m2, iji koeficijent transmisije
iznosi 0.005.
Napomena: Zanemariti korekciju na povrinu poda i zapreminu prostorije
Rjeenje: a) T=3.07 s b) D=24 dB, L2=76 dB
8) Laboratorija i uionica istih dimenzija 6 x 10 x 4 m3, meusobno su razdvojeni pregradnim zidom

povrine 4x10 m2. Izmjereno vrijeme reverberacije prazne uionice iznosi 1.5 s. Zanemarujudi korkeciju na
zapreminu i povrinu uionice izraunati:
a) vrijeme reverberacije pune uionice, ako se u njoj nalazi 40 ljudi, a prosjena apsorpcija
2
jednog ovjeka iznosi 0.5m .
b) Koliko iznosi izolaciona mod pregradnog zida i njegov koeficijent transmisije, ako je u
laboratoriji smjeten izvor buke nivoa 100 dB, a izmjereni nivo zvuka koji potie od izvora u punoj uionici iznosi
60dB.
Rjeenje: a) T'=0.844 s b) R=39.41 dB, =1.1410-4

Poglavlje:
58
9 TOPLOTA
9.1 TERMIKO IRENJE I NAPREZANJE
1) Poredati sledede temperature od najvie ka najnioj:

0
a) 0.00 C
b) 260.00K
c) 77.00K
0
d) -180.00 C
Rjeenje: d)-a)-b)-c)
2) Temperatura pri kojoj azot mrzne iznosi -210 0C, a temperatura pri kojoj isparava iznosi -196 0C pri
normalnom atmosferskom pritisku.
a) Izraziti karakteristine temperature u kelvinima i farenhajtima.
b) Koliko iznosi temperaturni interval u kojem je azot u tenom obliku u stepenima celzijusa,
kelvinima i farenhajtima?
Rjeenje: a) T1=63 K, T2,=77 K, TF1=-346 0F, TF2=-320.8 0F b) t=14 0C, T=14 K, TF=25.2 0F
3) Prvobitna temperatura tijela iznosi 200C i ono se zagrijava sve dotle dok mu brojna vrijednost
temperature izraene u Kelvinima ne bude etiri puta veda od brojne vrijednosti temperature izraene u
stepenima Celzijusa. Izraunati koliko iznosi promjena temperature izraena u Kelvinima, koliko u stepenima
Celzijusa, a koliko u Farenhajtima?
Rjeenje: t=710C, T=71K, tf=127.8 0F
4) Pri 100C eljezna ina je duine 1000 m. Ako je minimalna temperatura ina -400C, koliko de iznositi
duina ina na ovoj temperaturi? Ako je maksimalna promjena duine koju ina moe da istrpi 1 m, a da pri tom
ne pukne, pri kojoj maksimalnoj temperaturi bi dolo do pucanja? Temperaturni koeficijent linearnog irenja
gvoa iznosi 1.210 1/ C.
-5 0
0
Rjeenje: l2=999.4 m t3=43.4 C TOPLOTA
-5
5) Sekundno klatno asovnika izraeno je od mesinga termikog koeficijenta linearnog irenja 1.710
0 0
1/ C i pokazuje tano vrijeme pri 20 C. Koliko de asovnik kasniti u jednom danu, ako je radna temperatura
0
asovnika 30 C?
Rjeenje: t=7.34 s
0
6) Pri 20 C aluminijumski obru ima unutranji prenik 20 cm i potrebno ga je smjestiti na stub iji je
prenik za petinu milimetra vedi od prenika obrua pri istoj temperaturi. Do koje temperature je potrebno
zagrijati obru da bi se on mogao staviti na stub?
Rjeenje: t2=61.7 0C
Poglavlje: 9
59
7) Kovanica od jedne konvertibilne marke je prenika 23.23 mm na temperaturi od

200C i izraena je od metalne legure (najvie elik) iji koeficijent povrinskog irenja
iznosi 34.610-6 1/0C. Kda se nalazi u depu, ona poprimi temperaturu ljudskog tijela od
0
37 . Za koliko de se promjeni prenik, a za koliko povrina kovanice?
-3 2
Rjeenje: d=6.8310 mm, S=0.25 mm
8) Duina ivice metalne kocke na temperaturi 00C iznosi 5 cm. Kocka se zatim ubaci u kljualu vodu i
0
zagreje do temperature 100 C. Temperaturni koeficijent linearnog irenja metala od kojeg je kocka izraena
iznosi 2010 1/ C.
-6 0
a) Za koliko se povedaju duine ivica kocke pri zagrevanju?

b) Kolika je odgovarajuda promjena povrine stranice i zapremine kocke?
c) Kolika je odgovarajuda relativna promjena gustine metala?
2 3
Rjeenje: a) l=0.01 cm b) S=0.1 cm , V=0.75 cm c) =0.6 %
9) Petrolej se nalazi na skladitu u velikom rezervoaru cilindrinog oblika poluprenika 4 m i visine 6 m.

Pri temperaturi od 10 0C gornja povrina petroleja se nalazi 10 cm ispod gornje ivice rezervoara. Koliko se
0
petroleja izlije iz rezervoara kada temperatura poraste na 35 C. Za koeficijent zapreminskog irenja petroleja
uzeti vrijednost od 110-3 1/0C, a zapreminsko irenje rezervoara zanemariti.
Rjeenje: V=8.3 m3
9) Staklena boca zapremine 1000 cm3 pri 00C je do vrha napunjena ivom pri ovoj temperaturi. Kada se
0 3 -5
staklo i iva zagreju do 55 C, 8.95 cm ive istekne iz boce. Ako je koeficijent zapreminskog irenja ive 1810
0
1/ C izraunati koeficijent zapreminskog i lineranog irenja stakla?
Rjeenje: s=1.7310-5 1/0C, s=0.57610-5 1/0C
10) Metalni tap ukleten je izmeu dvije vertikalne ploe i to tako da tap ne trpi znaajan napon.
a) Koliko de se termiki napon javiti u tapu, kada se on zagreje za 1000C. Jungov modul
elastinosti metala je Ey=200 GPa, a njegov tempeaturni koeficijent linearnog irenja 1410 1/ C.
-6 0
b) Kolikom silom de tap djelovati na ploe kojima je ukljeten, ako je povrina poprenog
presjeka tapa 50 cm2.
Rjeenje: a) =280 Mpa b) F=1.4 MN
11) Za dva vertikalna nepokretna zida uvrdena su dva tapa

0 2 TOPLOTA
duine 0.5 m na 0 C i porenog presjeka 7 cm . Razmak izmeu
0
tapova na 0 C je 0.5 mm.
a) Do koje temperature treba zagrejati tapove da se
oni dodirnu? Temperaturni koeficijent linearnog irenja ima vrijednost
1.210-5 1/0C.
b) Kolikom silom djeluju tapovi na zidove na
temperaturi 600C. Jungov modul elastinosti gvoa iznosi 20 MN/cm2.
Rjeenje: a) t2=41.60C b) F=30.9 kN

Poglavlje: 9
60
9.2 KALORIMETRIJA I FAZNI PRELAZI
1) Koliku koliinu toplote je potrebno dovesti 1 kg leda temperature -300C da bi preao u vodenu paru
0
temperature 120 C pri normalnom atmosferskom pritisku? Specifini toplotni kapacitet leda iznosi 2090 J/kgK,
vode 4190 J/kgK, a vodene pare 2010 J/kgK. Latentna toplota topljenja leda iznosi 333 kJ/kg, a latentna toplota
isparavanja vode 2260 kJ/kg.
Rjeenje: 3115 kJ
2) Dimenzije prostorije su 8 m X 6 m X 5 m. Koliku koliinu toplote je potrebno dovesti vazduhu unutar

prostorije da njegova temperatura poraste za 5 K, pretpostavljajudi da se sva toplota utroi na zagrevanje
0
vazduha. Do koje temperature treba ohladiti 0.5 kg vodene pare koja se nalazi na temperaturi od 100 C, da bi
3 3
se oslobodila ista koliina toplote? Potrebni podaci (vazduha=1.293 kg/m , cvazduha=1*10 J/kgK, cvode=4.186
kJ/kgK, cleda=2.1 kJ/kgK, latentne toplote topljenja i kondenzovanja redom iznose 335 kJ/kg i 2.25 MJ/kg).
0
Rjeenje: Q=1.55 MJ, t=-45 C
3) Koliko je potrebno dovesti toplote da bi se 1kg vode zagrijao sa 200C do 1000C, a zatim da bi 0.25kg
vode isparilo? Latentna toplota isparavanja vode 2260 kJ/kg, specifini toplotni kapacitet vode 4.186 kJ/kg0C.
Rjeenje: Q=Q1+Q2=900.2 kJ
4) Koliko se oslobodi toplote da bi se 1kg vode ohladio sa 200C na 00C, a zatim u potpunosti preao u led?
Latentna toplota topljenja leda je 335 kJ/kg, a specifini toplotni kapacitet vode 4.186 kJ/kg0C.
Rjeenje: Q=-418,7 kJ
5) Koliku koliinu toplote je potrebno dovesti gvozdenom tapu mase 1kg i duine 1m da bi se izduio za
l=1mm? Specifini toplotni kapacitet gvoa iznosi c=480 J/kgK, a temperaturni koeficijent linearnog irenja
0.1710-4 1/0C.
Rjeenje: Q=28.2 kJ
0
6) Ako se naspe mk=0.3 kg kafe (3 dl) poetne temperature tk=70 C u aluminijumsku olju mase ma=0.12
0
kg i poetne temperature ta=20 C, koliko de iznositi krajnja temperatura sistema u termodinamikoj ravnotei?
Pretpostaviti da kafa ima isti specifini toplotni kapacitet, kao i voda ck=4190 J/kgK, a aluminijum ca=910 J/kgK. TOPLOTA
0
Rjeenje: ts=65.9 C
0
7) Kolika je krajnja temperatura smee koliine vode mase mv=400 g i poetne temperature tv=80 C i
koliine alkohola mase ma=150 g i poetne temperature ta=12 0C. Specifini toplotni kapacitet vode iznosi
cv=4190 J/kgK, a alkohola ca=840 J/kgK.
Rjeenje: ts=75.2 0C
8) Mjeanjem jednakih koliina (masa) leda i vode dobili smo vodu temperature 0 0C. Kolika je bila
temperatura vode prije mijeanja, ako je temperatura leda bila 0 0C? Latentna toplota topljenja leda iznosi 335
kJ/kg, a specifini toplotni kapacitet vode 4.186 kJ/kg0C.
Rjeenje: tv=79.5 0C
Poglavlje: 9
61
9) U toplotno izolovanom sudu od bakra specifinog toplotnog kapaciteta 390 J/kgK i mase 0.1 kg nalazi
se pri temperaturi 00C mjeavina vode mase 0.16 kg specifinog toplotnog kapaciteta 4190 J/kgK i leda mase
0.018 kg latentne toplote topljenja 333 kJ/kg. Ako se u sud ubaci olovna kugla mase 0.75 kg specifinog
0
toplotnog kapaciteta 130 J/kgK i temperature 255 C, koliko de iznositi konana temperatura sistema?
0
Rjeenje: t2=21.4 C
10) Sud koji je toplotno izolovan od okoline toplotnog kapaciteta Cs=167 J/K sadri m1=60 g leda. U
0
poetku temperatura sistema (led + sud) iznosi t1=-5 C. Zatim se u sud uvodi masa vodene pare m2=15 g i
0
temperature t2=100 C. Odrediti krajnju temperaturu tm sistema (voda + sud). Latentna toplota topljenja leda je
Lt=335 kJ/kg, a latentna toplota kondenzovanja vode Lk=2260 kJ/kg. Specifini toplotni kapacitet leda iznosi cl=2
kJ/kgK, a specifini toplotni kapacitet vode cv=4186 J/kgK. Uraunati i zagrevanje suda.
0
Rjeenje: tm=38.8 C
9.3 KONDUKCIJA
1) Prostorija odaje toplotu kroz spoljanji zid betonski zid povrine 20 m2, debljine 200 mm i koeficijenta
toplotne provodljivosti 0.5 W/mK. Temperaura unutranje povrine zida iznosi 200C, a spoljanje 00C. Odrediti
gustinu toplotnog fluksa, toplotni fluks i koliinu toplote koja se izgubi u toku jednog dana kroz itavu povrinu
zida.
Rjeenje: q=50 W/m2, =1000W, Q=86.4 MJ=24 kWh
2) tap je nainjen iz dva dela jednakiha povrina poprenog presjeka. Jedan dio je od aluminijuma
koeficijenta toplotne provodnosti 1=207 W/mK i duine l1=0.6 m, a drugi od olova koeficijenta toplotne
provodnosti 2=35 W/mK i duine l2=0.4 m. Slobodni krajevi aluminijumskog i olovnog dijela se dre na
konstantnim temperaturama t1=00C i t2=200C, redom. tap je po duini termiki izolovan od okoline. Odrediti
gustinu toplotnog fluksa u tapu i koeficijent toplotne provodljivosti jednodijelnog tapa iste duine i
poprenog presjeka, kojim bi se mogao zamjeniti dvodjelni tap, a da gustina toplotnog fluksa ostane ista.
Rjeenje: q=1400 W/m2, =70 W/mK
3) Zid od betona je debljine 15cm. Sa spoljne TOPLOTA

strane ovog zida postavljena je ploa od drvene vune
debljine 3,5 cm. Graevinski element je omalterisan i sa
spoljne i sa unutranje strane slojevima matera debljine
0
2 cm. Spoljanja temperatura zida iznosi t4=4 C, a
0
temperatura na spoju betona i maltera t1,2=20 C. Pod
pretpostavkom da je gustina toplotnog fluksa
konstantna izraunati unutranju temperaturu zida, kao
i temperature na svim spojevima. Potrebni podaci su:
l1=0.02 m 1=0.873 W/mK
l2=0,15 m 2=1.513 W/mK
l3=0,035 m 3=0.093 W/mK
l4=0,02 m 4=0.873 W/m
0 0 0
Rjeenje: t1=20.7 C, t23=16.8 C, t34=4.73 C
4) Zid debljine 0.1 m je napravljen od materijala toplotne provodnosti 0.7 W/mK Izraunati gustinu
Poglavlje: 9
toplotnog fluksa, ukoliko se temperatura mijenja sa debljinom prema:
62
0
t (x) = (-100x+20) C
Kolika de temperatura biti na 2 cm od toplije strane zida?
2 0
Rjeenje: q=70 W/m t=18 C
5) Zid je nainjen od dva sloja jednakih debljina l1=l2=l, iji su koeficijenti toplotne provodljivosti redom 1
0 0
i 2, pri emu je 1=22, a t1 iznosi 25 C, dok je t2 je -10 C. Odrediti temperaturu t12 na dodirnoj povrini slojeva..
0
Rjeenje: t=13.3 C
6) Odrediti toplotni fluks, kroz zid od cigle, duine 5m, visine 4m i debljine 0,25m, ako se temperature na
povrini zida odravaju konstantnim, t1 =300C i t2=50C. Koeficijent toplotne provodnosti cigle je 0,7 W/mK. Koliki
sloj maltera, toplotne provodnosti 0,93 W/m2K, treba nanijeti na zid da bi se toplotni fluks smanjio za 10%.
Rjeenje: =1400 W, l2=3.7 cm
7) Izraunati U-vrijednost dvokrilnog prozora visine 1.4 m i irine 1.5 m, ako visina zastakljenja jednog
krila iznosi 1.26 m, a irina 0.63 m. Prozor je troslojno zastakljen staklom debljine 4 mm, a odstojanje izmeu
stakala iznosi 8 mm i ispunjeno je plemenitim gasom ksenonom. Okvir prozora je izgraen od PVC-
petkomornog profila, a spoj izmeu zastakljenja i okvira je poboljan termoizolacionom trakom.
Rjeenje: U=0.910 W/m2K
8) Ravan zid ukupne debljine 30 cm sastoji se od dva sloja nainjena od materijala ije su toplotne
provodljivosti 1=0.74 W/mK i 2=0.05 W/mK. Temperature prednje i zadnje povrine zida iznose t1=200C i t2=-
50C, respektivno. Da bi se izbjegla kondenzacija, temperature unutar zida moraju biti dovoljno visoke. Kolike
treba da budu debljine slojeva da temperatura na njihovom spoju iznosi t12=100C.
Rjeenje: l1=27.2 cm, l2=2.8 cm
9.3 KOMBINOVAN PRENOS TOPOTE
1) Prosjena januarska temperatura spoljanjeg vazduha iznosi -8 0C, dok prosjena temperatura vazduha
0 2
unutar prostorije iznosi 16 C. Koeficijenti prelaza toplote pri ovim uslovima iznose 25 W/m K (sa zid na
2
spoljanji vazduh) i 8 W/m K (sa unutranjeg vazduh na zid). Kolika treba biti minimalna debljina drvenog zida,
ija je toplotna provodljivost 0.12 W/mK, ako se vodi rauna da se ne prekorai gubitak toplote od 9 J po TOPLOTA
2
jedinici povrine (1 m ) u jedinici vremena (1 s)?
Rjeenje: 30cm
2) Toplota se razmjenjuje kroz elini zid, debljine 8mm. Sa jedne strane zida struji topla voda
temperature 120 0C, a sa druge strane voda temperature 60 0C. Koeficijent prelaza toplote sa tople vode na zid
je 2500 W/m2K, a sa zida na hladniju vodu 1000 W/m2K. Koeficijent provoenja toplote elika je 50 W/mK.
Odrediti:
a) koliinu toplote koja protekne kroz 1 m2 u toku 24 h?
b) temperature na povrinama zida
c) za koliko de se smanjiti gustina toplotnog fluksa, ako se sa obje strane zida nahvata sloj
kamenca debljine 1 mm, sa koeficijentom toplotne provodljivosti 6 W/mK.
Rjeenje: a) Q=3.32 GJ b) t1=104.6 0C, t2=98.46 0C c) q2=31690 W/m2
3) Zid neke hladnjae od cigle sa koeficijentom provodljivosti je 1=0.45 W/mK i debljine l1=38 cm, izoliran
Poglavlje: 9
je sa unutranje strane slojem plute 2=0.04 W/mK, debljine l2=15 cm, koja je presvuenja betonskom oblogom
sa koeficijentom provodljivosti 3=0.9 W/mK, debljine l3=5 cm. Temperatura spoljanjeg vazduha je ts=270C, a
63
0
temperatura zraka u hladnjai tu=-3 C. Koeficijent prelaza toplote sa vazduha na spoljanju stranu zida s=20
W/m2K, a sa unutranje strane povrine zida hladnjae na na vazduh u=8 W/m2K.
a) Kolika koliina toplote protekne kroz povrinu zida od 16 m2 u toku jednog asa?
b) Koliko puta se poveda gustina toplotnog fluksa, ukoliko nema izolacije, niti betonske obloge?
c) Koliki je pad temperature na sloju plute?
0
Rjeenje: a) 357.7 kJ b) 4.74 puta c) t=23.3 C
4) Zastakljena povrina dimenzija 1.4 m x 2.5 m i debljine 5.2 mm dijeli unutranji vazduh temperature
19.5 0C od spoljanjeg vazduha temperautre 350C. Izraunati:
a) toplotni fluks kroz staklenu povrinu, ako koeficijenti prelaza toplote za unutranji i spoljanji
vazduh redom iznose 10 W/m2K i 25 W/m2K.
b) koliko de iznositi toplotni fluks, ukoliko se zastakljena povrina prekrije papirom debljine 0.75
mm? Toplotna provodljivost stakla iznosi 0.8 W/mK, dok papira 0.05W/mK.
Rjeenje: a)370 W b) =336 W
5) Izraunati koliku debljinu termoizolacije toplotne provodljivosti 0.08 W/mK je potrebno postaviti na
postojedu tavanicu debljine 10 cm toplotne provodljivosti 0.4 W/mK da se temperatura plafona ne razlikuje za
vie od 20C od sobne temperature, kako bi se izbjegla kondenzacija na povrini plafona. Koeficijenti prelaza
toplote sa obe strane tavanice iznose 10 W/m2K, a temperatura vazduha iznad tavana 20C, dok sobna
temperatura 200C.
Rjeenje: l2=3.6 cm
6) Za graevinski element (spoljni zid, neventilisani) koji se sastoji od slededih slojeva:
produni kreni malter 1=1800 kg/m3 (l1=2cm, 1=0.87 W/mK)

beton od usitnjene opeke 2=1400 kg/m3 (l2=25cm, 2=0.58 W/mK)
pigmentni fasadni malter (l3=3cm, 3=0.70 W/mK)
i pri slededim uslovima:
tu=200C, u=8W/m2K
ts=00C, s=25W/m2K
Odrediti:
a) gustinu toplotnog fluksa, ukupan otpor prenosu toplote i U-vrijednost graevinskog elementa, TOPLOTA
b) promjenu temperature sa debljinom zida,
c) grafiki predstaviti raspodjelu temperature sa debljinom zida i sa toplotnom otpornodu (y osa
temperatura, x osa debljina zida/ otpor prenosu toplote),
d) prema pravilniku koeficijent prolaza toplote postojedeg spoljnjeg zida ne smije prelaziti vrijednost 0.4
W/m2K. Koliko treba da iznosi minimalna debljina termoizolacije (polistiren, izraen u kalupima)
toplotne provodljivost 0.041 W/mK koju treba postaviti sa spoljanje strane zida da bi standard bio
ispunjen.
Rjeenje: a) R=0.662 m2K/W, U=1.511 W/m2K, q=30.2 W/m2

b) t1=16.220C, t12=15.530C, t23=2.510C, t3=1.220C c) l4=7.6 cm
7) Spoljanji zid od cigle debljine 25 cm i koeficijenta toplotne provodljivosti 0.7 W/mK dijeli unutranji
vazduh temperature 200C od spoljanjeg vazduha temperature 00C. Ako koeficijent unutranjeg prelaza toplote
2 2
iznosi 8 W/m K, a spoljanjeg 25 W/m K, odrediti gustinu toplotnoig fluksa, U-vrijednost i ukupna otpor
prenosu toplote graevinskog elementa. Koliku debljinu termoizolacije koeficijenta toplotne provodljivosti 0.04
Poglavlje: 9
W/mK je potrebno dodati sa spoljanje strane zida, da bi toplotno-izolacioni kvalitet zida bio zadovoljavajudi, a
njegova U-vrijednost iznosila 0.4 W/m2K?
64
Rjeenje: q=38.3 W/m2, U=1.916 W/m2K, R=0.522 m2K/W, l=7.9 cm

2
8) Za graevinski element povrine 20m koji se sastoji od slededih slojeva:
puna opeka (l1=23cm, 1=0.76 W/mK)

polistirenske ploe (l2=5cm, 2=0.041 W/mK)
pigmentni fasadni malter (l3=2cm, 3=0.7 W/mK)
tu=200C, u=8W/m2K
ts=-50C, s=25W/m2K
Odrediti:
a) ukupni otpor prenosu toplote, U-vrijednost, gustinu toplotnog fluksa i toplotni fluks
b) promjenu temperature sa debljinom zida
c) grafiki predstaviti raspodjelu temperature sa debljinom zida i toplotnom otpornodu (y osa
temperatura, x osa debljina zida)
Rjeenje: q=14,57 Wm/2, R=1,715 m2K/W, U=0,583 W/m2K

tu=20 t1=18,2 t12=13,8 t23=-4,0 t3=-4,4 ts=-5
9) Na grafiku je prikazana toplotna otpornost graevinskog elementa koji se sastoji od gips-kartonske

0
ploe, poliuretanske pjene i silikatne opeke kod kojeg temperatura unutranjeg vazduha iznosi 20 C, a
0
temperatura spoljanjeg vazduha 5 C odrediti:
a) grafiki predstaviti raspodjelu temperature sa toplotnom otpornodu (crtati na grafiku ispod)

b) grafikim putem odrediti temperature (priblino ih oitati sa grafika)
TOPLOTA
Rjeenje: b) tu=200C t1=19,20C t12=18,80C t23=6,00C t3=5,30C ts=50C

Poglavlje: 9
65
10 TERMODINAMIKA
10.1 JEDNAINA STANJA

3
1) U zatvorenoj posudi zapremine 1m , nalazi se 0.5 kg vodene pare i 1.6 kg dvoatomskog kiseonika. Nadi
0
parcijalne pritiske i pritisak smjee u posudi pri 500 C? Molarna masa vodene pare (vode) iznosi 18g/mol, a
dvoatomskog kiseonika 32 g/mol-u?
Rjeenje: pO=1.78105Pa, pH2O=3.2105Pa, p=4.98105Pa
2) U cilindru zapremine 10 litara se nalazi 20 molova helijuma na pritisku od 120 atmosfera. Izraunati
temperaturu gasa uzimajudi u obzir da je helijum:
a) idealan gas,
b) realan gas, ije Van-der Valsove konstante iznose a=0.00341 Pa/m3mol i b=0.0000237 m3/mol.
Rjeenje: a) T=698 K b) T=732 K
3) Koliko kilograma vazduha (M=29g/mol, R=8.31J/Kmol) sadri soba veliine 643 m3 na temperaturi od
0
27 C i na normalnom atmosferskom pritisku p=101.4 kPa.
Rjeenje: m=84,9 kg
4) Vazduh se nalazi zatvoren u sudu pod pritiskom od 101kPa i na temperaturi od 00C. Molarne masa
azota iznosi 28g/mol, kiseonika 32g/mol i argona 40g/mol.
a) Kolika je gustina vazduha i njegova molarna masa M, ako se zna da je vazduh u sudu smjea
azota 78g, kiseonika 21g i 1g argona?
b) Koliki su parcijalni pritisci gasova u smjei?
Rjeenje: a) =1,28 kg/m3, M=28,8 g/mol b)pN=81 kPa, pO=19 kPa, pAr=0,73 kPa
5) Poredati sledede idealne gasove prema broju molova od najvieg ka najniem:
TERMODINAMIKA
a) pritisak: 1 atmosfera, zapremina: 1 litar, temperatura: 300 kelvina
b) pritisak: 2 atmosfere, zapremina: 1 litar, temperatura: 300 kelvina
c) pritisak: 1 atmosfera, zapremina: 2 litra, temperatura: 300 kelvina
d) pritisak: 1 atmosfera, zapremina: 1 litar, temperatura: 600 kelvina
e) pritisak: 2 atmosfere, zapremina: 1 litar, temperatura: 600 kelvina
Rjeenje: b)c)a)e)d)
6) Standardni pritisak i temperatura nekog gasa iznose 0 0C i 101.4 kPa. Pri ovim uslovima koliku
zapreminu u litrama zauzima jedan mol idealnog gasa?
Rjeenje: 22.4 l
Poglavlje: 10
66
10.2 TERMODINAMIKI PROCESI

2 0
1) U cilindru sa pokretnim klipom, povrine S=500 cm , nalazi se na temperaturi t1=20 C gas ija je
zapremina V1=4 l. Za koliko de da se pomeri klip ako se gas zagreje do temperature t2=1000C? Promjenu
smatrati izobarnom.
Rjeenje: l=2.2cm
2) Na slici je prikazan pV dijagram dvoatomskog idealnog

gasa u kojem je apsolutna temperatura u stanju B, etiri puta
manja od apsolutne temperature u stanju A. Koliko iznosi
zapremina u stanju B?
Rjeenje: VB=0.125 l
2
3) U cilindru sa pominim klipom, nalazi se gas. Klip ima povrinu 20 cm i ima masu 6 kg. Atmosferski
5
pritisak je 10 Pa. Sa kolikom dodatnom silom treba dijelovati na klip da se zapremina gasa u cilindru smanji na
polovinu? Promenu smatrati izotermnom.
Rjeenje: F=258.8N
4) Ako se pritisak gasa u staklenom balonu elektrine sijalice nakon ukljuivanja udvostrui, a
temperatura poveda za 288 0C, odrediti temperaturu gasa i sijalice prije i poslije paljenja? Promjenu zapremine
uslijed termiko irenja stakla smatrati zanemarljivom.
Rjeenje: t1=150C, t2=3030C
5) Idealni gas se izotermno iri pri emu mu se pritisak smanji za 1 bar (1bar = 100 kPa), a zapremina
poveda za 20%. Odrediti poetni pritisak gasa.
Rjeenje: p1=600 kPa
6) Masa vazduha od 50 g nalazi se u cilindru sa pokretnim klipom. Poetna zapremina vazduha iznosi 3 l,
a pritisak 1 bar (1 bar = 100 kPa). Kolika de da bude gustina vazduha, ako se on pomodu klipa sabije tako da se
njegov pritisak poveda na 5 bar? Temperatura prilikom sabijanja ostaje konstantna.
TERMODINAMIKA
Rjeenje: =83.3 kg/m3
7) Elektrina sijalica se puni azotom do apsolutnog pritiska od 0.74105 Pa i pri temperaturi od 25 0C. Ako
se azot prihvati kao idealan gas, koliki krajnji pritisak vlada kada je sijalica upaljena i kada temperatura azota u
njoj iznosi 145 0C? Koliko je potrebno azota molarne mase 28 g/mol za punjenje serije sijalica od 1000 komada,
3
ako zapremina jedne sijalice iznosi 105 cm . Za razliku od zadatka br. 4, uraunati i promjenu zapremine stakla
uslijed njegovog termikog irenja, ako je koeficijent zapreminskog irenja stakla 2.5510 1/ C.
-5 0
Rjeenje: p2=1.03510 Pa mu=8.810 kg

5 -2
8) Odnos sabijanja u dizel motoru je 15:1, to znai da

vazduh (M=29 g/mol, j=5) u cilindru se kompresuje do 1/15
vrijednosti poetne zapremine. Ako poetni pritisak vazduha
iznosi jednu atmosferu (1 atm = 101.4 kPa 100 kPa), a
poetna temperatura 270C, odrediti konaan pritisak i
temperaturu nakon adijabatskog sabijanja,
Poglavlje: 10
Rjeenje: p2=4431 kPa, T2=886 K
67
9) pV dijagram prikazuje adijabatski proces 0.25 mola

idealnog gasa. Odrediti temperaturu i pritisak u stanjuA i
temperaturu gasa u stanjuB.
Rjeenje: pA=12.3 atm, TA=1185 K, TB=650 K
10) 48 grama kiseonika (M=32 g/mol) zapremine V1 na

temperaturi od 273 K izotermno se iri do konane
zapremine koja je pet puta veda od poetne, a zatim se pri
pritisku od 4106 Pa izohorno grije sve dok se pritisci
poetnog i konanog stanja ne izjednae. Nacrtati p-V
dijagram i odrediti parametre u takama A,B i C.
6 3
Rjeenje: p1=2010 Pa, V1=170 cm , T1=273 K
6 3
p2=410 Pa, V2=850 cm , T2=273 K
p3=2010 Pa, V3=850 cm3, T3=1364 K
6
11) Dva staklena balona, oba zapremine V=1litar,

napunjena su vazduhom i spojena pravom horizontalnom
cijevicom duine d=1m i poprenog presjeka S=0.1cm2.
Cjevica je pregraena jednom kapi ive, tako da vazduh iz
jednog balona ne moe prelaziti u drugi. Kada je
temperatura vazduha u oba balona jednaka, kap ive se
nalazi tano na sredini cijevice. Temperaturu jednog balona
0
odravamo konstantnom t1=0 C. Nadi maksimalnu i
minimalnu temperaturu tmax i tmin, na koje smijemo dovesti
drugi balon, a da kap ive jo ostane u cijevici. Zapreminu
ive, kao i provoenje toplote u ivi i staklu zanemarujemo.
Rjeenje: Tmax=275.88 K, Tmin=270.45 K
10.3 PRVI ZAKON TERMODINAMIKE

0
1) U sudu se nalazi 6.5 g vodonika (M=2 g/mol, j=5) na temperaturi od 27 C. Pri konstantnom pritisku
gasu se preda odreena koliina toplote, pri emu se zapremina gasa udvostrui. Nadi unutranju energiju gasa TERMODINAMIKA
u poetnom stanju i promjenu unutranje energije tokom ovog procesa .
Rjeenje: U1=20.3 kJ, U=20.3kJ

3
2) Kolika je unutranja energija vazduha koji se nalazi u prostoriji zapremine 100 m na standardnom
atmosferskom pritisku 101.4 kPa i temperaturi 27 0C? Za koliko se promjeni unutranja energija vazduha,
ukoliko se temperatura poveda na 300C?
Rjeenje: U=25.35 MJ, U=253.5 kJ
3) Izraunati i poredati sledede termodinamike procese prema promjeni unutranje energije u

procesima, od najvede pozitivne vrijednosti do najvede negativne vrijednosti:
a) 250 J rada se izvri nad sistemom koji oda 250 J toplote
b) 250 J rada se izvri nad sistemom, a on istovremeno apsorbuje 250 J toplote
c) sistem izvri rad od 250 J i oda 250 J toplote
Poglavlje: 10
d) sistem izvri rad od 250 J i apsorbuje 250 J toplote
Rjeenje: b)a)d)c)
68
4) Ima etiri uzorka idealnog gasa, od kojih su svi na istoj poetnoj temperaturi, poetnom pritisku i
zauzimaju istu poetnu zapreminu. Ako se svaki uzorak kompresuje do konane vrijednosti zapremine koja je
jednaka polovini poetne vrijednosti, rangirati uzorke idealnog gasa prema konanom pritisku od najvedeg ka
najmanjem:
1) jednoatomski gas koji se kompresuje izotermno
2) jednoatomski gas koji se kompresuje adijabatski (j=3)
3) dvoatomski gas koji se kompresuje izotermno
4) dvoatomski gas koji se kompresuje adijabatski (j=5)
Rjeenje: 2)4)1)3)
5) Jednoatomski idealan gas (j=3) na temperaturi od 270C i na pritisku od 1.27106 Pa ima zapreminu
4*10 m3. Ako se gasu izobarno dovede koliina toplote od 2
-3
4
10 J, kolika de biti konana temperatura i zapremina gasa? Koliko iznosi promjena unutranje energije gasa i
koliki je rad izvrio gas?
-3 3
Rjeenje: T2=781K, V=1010 m , U=11.99 kJ, A=8.13 kJ
0 5
6) Pri 17 C vodonik ima zapreminu 5 litara i nalazi se pod pritiskom od 2*10 Pa. Gas se izobarnim
zagrevanjem iri i pri tom izvri rad od 200 J. Za koliko se stepeni povisila temperatura gasa? Koliku koliinu
toplote je primio gas?
Rjeenje: T=58 K, Q=700 J
7) U zatvorenom cilindru zapremine 5 l se nalazi idealni dvoatomski gas (j=5) na temperaturi 20 C i pod
pritiskom 2x105 Pa. Gas se izohorno prevodi na pritisak od 5x105 Pa. Izraunati:
a) osnovne parametre u krakteristinim stanjima,
b) razmjenjenu koliinu toplote, izvreni rad i promjenu unutranje energije.
Rjeenje: a) p1=2105 Pa, V1=510-3 m3, T1=293 K p2=5105 Pa, V2=510-3 m3, T2=732 K
b) Q=3.74 kJ, U=3.74 kJ, A=0
8) 2 mola azota (j=5) poetne temperature 50C zagrijeva se pri emu mu se zapremina odrava
konstantnom sve dotle dok mu se pritisak ne udvostrui. Kolika koliina toplote se dovede tokom ovog
procesa?
Rjeenje: Q=11.55 kJ
9)
3
Pri izotermnoj kompresiji azota poetne zapremine 2.1 m i pritiska 0.1 Mpa, odvede se koliina TERMODINAMIKA
toplote od 335 kJ. Izraunati konanu zapreminu, pritisak i izvreni rad?
Rjeenje: A=-335 kJ, V2=0.426 m3, p2=493 kPa
10) Pronadi odgovarajudi specifini toplotni kapacitet koliinu toplote koju je potrebno dovesti koliini
vazduha od 2500 mol (M=29 g/mol) da bi se njegova temperatura povedala sa 11.6 0C na 23.9 0C:
a) pri konstantnoj zapremini
b) pri konstantnom pritisku
c) adijabatsku konstantu
Rjeenje: a) cv=716.4 J/kgK, Q=639 kJ b) cp=1003 J/kgK, Q=894 kJ c) =1.4

Poglavlje: 10
69
11) a) Azot (2 g/mol, j=5) se zagrijeva pri konstantnoj zapremini, pri emu mu se dovede 1675 kJ
toplote, a temperatura mu se povisi sa 200C na 800C. Kolika masa azota se zagrijava? Odrediti specifini toplotni
kapacitet azota pri konstantnoj zapremini?
b) Kolika masa azota bi se mogla zagrijati istom koliinom toplote za isti temperaturni interval,
ukoliko se on zagrijeva pri konstantnom pritisku? Odrediti specifini toplotni kapacitet azota pri konstantnom
pritisku, kao i adijabatsku konstantu azota?
Rjeenje: a) m=37.6 kg, cv=742 J/kgK

b) m=26.9 kg, cp=1039 J/kgK, =1.4
12) Serija termodinamikih procesa jednoatmoskog gasa je

prikazana na p-V dijagramu. Pronadi:
a) pronadi promjenu unutranje energije u
procesu ab,
b) razmjenjenu koliinu toplote u procesu bd.
Rjeenje: a) 150J b) 600 J

3 0
13) Kompresor usisava 120 m vazduha (29g/mol, j=5) pri pritisku 0,1 MPa i 27 C i kompresuje ga do
pritiska 1,2MPa. Proraun uraditi za izotermnu i adijabatsku kompresiju vazduha i odrediti:
a) osnovne parametre u poetnim i krajnjim takama procesa.
b) rad, toplotu i promjenu untranje energije za oba procesa
c) procese prikazati u p,V dijagramu
Napomena: Svaki proces posmatrati zasebno

Rjeenje: a) T=const, p2=1.2MPa, V2=10m3, T2=300K
Q=0, p2=1.2MPa, V2=20.35m3, T2=610K
b) T=const, A=-29.82MJ, Q=-29.82MJ, U=0
Q=0, A=43.48MJ, Q=0 U=-43.48MJ
14) 1kg vazduha (M=29 g/mol, j=5), pri pritisku p1=0.4MPa i temperaturi t1=1000C, ekspandira na pritisak
p2=0.1MPa. Izraunati razmjenjenu koliinu toplote, izvreni rad i promjenu unutranje energije, ako se
ekspanzija izvodi:
a) izohorno
b) adijabatski
c) izotermski
TERMODINAMIKA
Rjeenje: a) Q=-201.8kJ U=-201.8kJ A=0
b) Q=0 U=-88kJ A=88kJ
c) Q=149.2kJ U=0 A=149.2kJ
10.4 TERMODINAMIKI CIKLUSI
1) Motor kamiona tokom jednog krunog ciklusa uzima 10000 J

toplote i pretvara ih u 2000 J mehanikog rada. Odrediti koeficijent
korisnog dejstva motora i koliko toplote oda motor tokom jednog ciklusa?
Rjeenje: =0.2, Q=8000 J
2) Idealan gas prolazi kroz ciklus prikazan na slici. Odrediti

koeficijent korisnog dejstva ciklusa.
Poglavlje: 10
Rjeenje: 28.6 %
70
0
3) 1 kg vazduha (29g/mol, j=5) pritiska 100kPa i temperature 15 C, grije se pri konstantnoj zapremini do
temperature 8000C, a zatim se prevodi izotermno dok pritisak ne opadne na poetnu vrijednost 100kPa i najzad
se pri konstantnom pritisku odvodi toplota dok se ne postigne poetna temperatura. Odrediti:
a) osnovne parametre u karakteristinim takama
b) rad, toplotu i promjenu unutranje energije za sve procese
c) koeficijent korisnog dejstva i prikazati ciklus u p,V dijagramu
Rjeenje: a) p1=105Pa V1=0.825m3 T1=288K

5 3
p2=3,7*10 Pa V2=0,825m T2=1073K
5 3
p3=10 Pa V3=3m T3=1073K
b) Q12=563 kJ U12=563kJ A12=0
Q23=396,8 kJ U23=0 A23=396,8kJ
Q31=-787,7 kJ U31=-570,2kJ A31=-217,5kJ
c) 19%
4) 0.4m3 vazduha (29g/mol, j=5), temperature 150C i pritiska 1.8kPa, iri se adijabatski na dvostruko vedu
zapreminu, a zatim se izotermno prevodi do poetne zapremine, i na kraju se izohorno zagrijava do poetne
temperature. Odrediti:
a) osnovne parametre u karakteristini takama
b) rad, toplotu i promjenu untranje energije za sve procese
c) koeficijent korisnog dejstva i ciklus prikazati u p,V dijagramu
Rjeenje: a) p1=1,8 kPa V1=0.4 m3 T1=288 K

p2=0,69 kPa V2=0,8 m3 T2=218 K
3
p3=1,38 kPa V3=0,4m T3=218 K
b) Q12=0 U12=436 J A12=436 J
Q23=-380 J U23=0 A23=-380 J
Q31=436 J U31=436 J A31=0 J
c) 12,8%
5) 1m3 vazduha na temperaturi 500C i pritisku 1MPa, dovede se izobarno koliina toplote od 3MJ. Poslije
toga gas se hladi izohorno do poetne temperature, a zatim izotermski prevodi u poetno stanje. Nadi:
a) Parametre stanja u u karakteristinim takama
b) Rad, toplotu i promjenu unutranje energije za sve procese
c) Stepen korisnog dejstva ciklusa
Rjeenje: a) p1=1 Mpa V1=1 m3 T1=323 K
TERMODINAMIKA
p2= 1 Mpa V2=1.86 m3 T2=600 K
p3=0.54 Mpa V3=1.86 m3 T3=323 K
b) Q12=3000 kJ U12=2140 kJ A12=860 kJ
Q23=-2140 kJ U23=-2140 kJ A23=0
Q31=-620 kJ U31=0 A31=-620 kJ
c) %= 8%
6) 0,2 m3 vazduha (29g/mol, j=5) pritiska 7MPa i temperature 150C, grije se pri konstantnoj zapremini, a
0
zatim se adijabatski iri do pritiska 0,1 Mpa, pri emu je krajnja temperatura 15 C. Odrediti:
a) osnovne parametre u karakteristinim takama
b) rad, toplotu i promjenu unutranje energije za procese
c) prikazati ciklus u p,V dijagramu
Rjeenje: a) p1=7106Pa V1=0.2m3 T1=288K

p2=38.3106Pa V2=0.2m3 T2=1575K
6 3
p3=0.110 Pa V3=14m T3=288K
b) Q=15.6MJ U=15.6MJ A=0
Poglavlje: 10
Q=0 U=-15.6MJ A=15.6MJ
71
7) Temperatura toplotnog hladnjaka kod Karnoovog krunog ciklusa je 300 K, a toplotnog rezervoara 700
K. U sistemu je vazduh mase 1kg, najvii pritisak u toku ciklusa iznosi 4*106 Pa, a najnii pritisak u toku cilkusa
mu je 105 Pa. Molarna masa vaduha iznosi 30g/mol
a) Osnovne parametre gasa u karakteristinim stanjima
b) Nadi promjenu unutranje energije, toplotu i rad u svim procesima
c) Koliki je stepen korisnog dejstva maine koja bi radila po ovom ciklusu? Nacrtati p-V dijagram
6 3
Rjeenje: a) p1=410 Pa T1=700K V1=0.048m
p2=1.94105Pa T2=700K V2=0.1m3
p3=1105Pa T3=300K V3=0.866m3
5 3
p4=2.0610 Pa T4=300K V4=0.42m
Q=142kJ U=0 A=142kJ
b)
Q=0 U=-277kJ A=277kJ
Q=-60kJ U=0 A=-60kJ
Q=0 U=277kJ A=-277kJ
c) 57%
8) 2g azota (M=0.028 kg/mol, j=5) je na pritisku 1.3 bar (1 bar=100kPa) i temperaturi 300K. Gas se
izotermski iri i prelazi u stanje 2, pri emu mu se zapremina poveda za 40%. Zatim gas prelazi izohorskim
procesom u stanje 3, pri emu mu se pritisak poveda za 20% od onog u stanju 2. Isti gas iz stanja 3 u stanje 4
prelazi adijabatskim procesom, a zatim se iz stanja 4 vrada u prvobitno stanje 1 izobarskim procesom. Odrediti:
a) osnovne parametre gasa u karakteristinim stanjima.
c) prikazati ciklus u p-V dijagramu
Rjeenje: a) p1=1.3105Pa T1=300 K V1=1.3710-3m3

p2=0.93105Pa T2=300 K V2=1.9210-3m3,
p3=1.11105 Pa T3=360 K V3=1,9210-3m3,
p4=1.3105 Pa T4=376 K V4=1.7210-3m3.
b) Q12=60 J U12=0 A12=60 J
Q23=89 J U23=89 J A23=0
Q34=0 U34=24 J A34=-24 J
Q41=-159 J U41=-113 J A41=-46 J
9) 5g azota (M=0.028 kg/mol, j=5) u stanju 1 je na pritisku 105Pa i temperaturi 300K. Gas se izotermski
iti i prelazi u stanje 2, pri emu mu se zapremina poveda za 30%. Zatim gas prelazi izohorskim procesom u
TERMODINAMIKA
stanje 3, i konano iz stanja 3 u stanje 1 se vrada izobarskim procesom. Odrediti:
a) osnovne parametre gasa u karakteristinim stanjima.
c) prikazati ciklus u p,V dijagramu
Rjeenje: a) p1=100kPa V1=4.45410-3m3 T1=300K

p2=76.92kPa V2=5.7910-3m3 T2=300K
p3=100kPa V3=5.7910-3m3 T3=390K
b) Q12=116.9J U12=0 A12=116.9J
Q23=340.3J U23=340.3J A23=0
Q31=-473.9J U23=-340.3J A31=-133.6 J
Poglavlje: 10
72
10.5 MOLEKULARNO-KINETIKA TEORIJA GASOVA

3
1) Rezervoar zapremine 0.3 m napunjen je sa 2 mola helijuma (j=3, M=4 g/mol) i nalazi se na
temperaturi 200C. Odrediti:
a) unutranju energiju gasa i srednju energiju jednog molekula
b) srednju kinetiku energiju translatornog kretanja jednog molekula i srednju kvadratnu brzinu
molekula
c) pritisak gasa
-21 -21
Rjeenje: a) U=7304.5 J, Esr=6.0710 J/K b) Ekt=6.0710 J/K, vrms=1351 m/s c) p=16.2 kPa
2) Pri 00C masa od 3 g vodonika (M=2 g/mol, j=5) nalazi se u zapremini od 6.7 l. Odrediti:
a) masu jednog molekula vodonika
b) unutranju energiju gasa, srednju energiju jednog molekula i srednju kinetiku energiju
translatornog kretanja jednog molekula
c) srednju kvadratnu brzinu molekula i pritisak gasa
Rjeenje: a) m=3.3210 b) U=8.5 kJ, ESR=9.4210 J, EKT=5.6510 c) v=1845 m/s, p=5.0810 Pa

-24 -21 -21 5
g J
3) Kolika je masa komada kamene soli (NaCl) molarne mase 58.5 g/mol koji sadri 81024 molekula?
Rjeenje: m=777 g
4) a) Izraunati masu jednog molekula vode H20. Molarna masa vode iznosi 18 g/mol.
b) Ako je gustina vode 1000 kg/m3, koliko se nalazi molekula vode u kapljici vode poluprenika
0.1 mm? Zapremina sfere (4/3)r3.
Rjeenje: a) mmol=2.9910-23 g b) N=1.41017 molekula
5) eli ohladiti 10 molova gasa, koji se nalaze u zatvorenom cilindru sa 30 0C na 20 0C. Koju vrstu gasa bi
bilo najlake ohladiti (tj kojem gasu bi bilo potrebno dovesti najmanje toplote):
1) jednoatomski(j=3)
2) dvoatomski(j=5)
3) tri ili vieatomski(j6)
Rjeenje: tri ili vieatomski (Q2493 J)dvoatomski (Q=2077 J)jednoatomski (Q=1246 J)

0
TERMODINAMIKA
6) 1kg vazduha (M=29g/mol, j=5) na pritisku 1 bar (100 kPa) i temperaturi 27 C, sabija se po izotermi do
stanja 2, tako da je p2/p1=10. Od stanja 2 do stanja 3, gasu se izohorno dovede 837 kJ toplote, a zatim se plin
iri po adijabati do poetnog pritiska, te se hladi izobarski do poetnog stanja. Nadi:
a) Osnovne parametre gasa u karakteristinim stanjima
b) Nadi promjenu unutranje energije, toplotu i rad u svim procesima
c) Odrediti koeficijent korisnog dejstva
d) Promjenu entropije u toku krunog ciklusa
Rjeenje: a) p1=100 kPa V1=0.86 m3 T1=300 K

p2=1000 kPa V2=0.086 m3 T2=300 K
p3=4900 kPa V3=0.086 m3 T3=1468 K
P4=100 kPa V4=1.386 m3 T4=483 K
b) Q12=-198 kJ U12=0 A12=-198 kJ
Q23=837 kJ U23=837 kJ A23=0
Q34=0 U34=-706 kJ A34=706 kJ
Poglavlje: 10
Q41=-184 kJ U41=-131 kJ A41=-53 kJ

c) =54.36 %
d) S=0
73
7) Kada se udvostrui apsolutna temperatura

idealnog gasa u toku nekog procesa, koliko puta se
poveda srednja energija jednog molekula i srednja
kvadratna brzina molekula?
Rjeenje: 2 puta, 2 puta
8) Na p-V dijagramu prikazan je kruni proces

dvoatomskog idelanog gasa. Izraunati rad i promjenu
entropije gasa tokom krunog ciklusa i tokom svih
procesa unutar ciklusa, ako je T1=300K, T2=400K,
T3=500K, a koliina gasa n=2mol.
Rjeenje: A=-415 J, S12=16.7 J/K, S23=9.3 J/K, S34=-16.7 J/K, S41=-9.3 J/K, S=0
TERMODINAMIKA
Poglavlje: 10
74
11 DIFUZIJA VODENE PARE
11.1 OSNOVNI PARAMETRI VLANOSTI

0 3
1) Apsolutna vlanost vazduha temperature 20 C iznosi 13 g/m . Molarna masa vodene pare iznosi 18
g/mol. Odrediti koliko iznosi:
a) parcijalni pritisak vodene pare, relativna valnost i pritisak zasidenja na ovoj temperaturi,
b) temperaturu take rose
Rjeenje: a) p=1758.5 Pa, pz(200C)=2342.0 Pa, =75.1%

0
b) td15.4 C
2) U sobi V=120 m3 na temperaturi 150C relativna vlanost vazduha iznosi 60 %. Izraunati parcijalni
pritisak, apsolutnu vlanost i masu vodene pare sadrane u sobi. Molarna mas vode iznosi 18 g/mol.
Rjeenje: p=1024.68 Pa, c=7.7 g/m3, m=924 g
3) U zatvorenoj prostoriji temperatura iznosi 200C, a relativna vlanost 60 %. Odrediti:

a) parcijalni pritisak vodene pare u unutranjosti prostorije i parcijalni pritisak vodene pare na
unutranjoj povrini zida,
b) ako je temperatura unutranje povrine zida 18.5 0C da li de dodi do kondenzacije na
unutranjoj povrini zida? Koliko iznosi relativna vlanost na unutranjoj povrini zida?
c) Kolika de biti relativna vlanost u prostoriji, ako se ona zagreje do temperature 250C, odnosno
0
ohladi do 5
Rjeenje: a) pu=p1=1405 Pa b) Ne, 1=65.8 % c) u (250C)=44.3 %, u (50C)=100%
4) U zatvorenoj prostoriji unutranja temperatura iznosi 200C, a apsolutna vlanost vazduha 9 g/m3.
Molarna mas vode iznosi 18 g/mol. Pronadi relativnu vlanost i parcijalni pritisak vodene pare.
DIFUZIJA VODENE PARE

Rjeenje: =60%, p=1217.4 Pa
5) U zatvorenoj prostoriji unutranja temperatura iznosi 200C, a apsolutna vlanost vazduha 9 g/m3.
Molarna masa vode iznosi 18 g/mol, a univerzalna gasna konstanta 8.31 J/Kmol. Pronadi relativnu vlanost i
parcijalni pritisak vodene pare.
Rjeenje: 1217.4 Pa, =52%
6) Ako se zna da koeficijent difuzionog provoenja vodene pare za vazduh iznosi 0.625 mg/mhPa, a za
3
punu opeku gustine 1200 kg/m 0.125 mg/mhPa, odrediti koliko iznosi faktor otpora difuziji vodene pare za
opeku
Rjeenje: =5
Poglavlje: 11
75
7) Za graevinki element (Spoljni zid neventilisani) koji se sastoji od slededih slojeva:
produni kreni malter 1=1800 kg/m3 (l1=2cm, 1=0.87 W/mK, 1=20)

3
puna opeka 2=1800 kg/m (l2=25cm, 2=0.76 W/mK, 2=12)
cementni malter 3=1400 kg/m3 (l3=3cm, 3=1.4 W/mK, 3=30)

0 2
tu=20 C, u=74%, u=7,69 W/m K
ts=00C, s=50%, s=25 W/m2K
Odrediti:
a) U-vrijednost i relativni otpor difuziji vodene pare kroz graevinski element,

b) vodedi se tabelom pritisaka zasidenja, odrediti pri kojoj temperaturi unutranje povrine zida
bi dolo do oroavanja na njoj (temperaturu take rose unutranje povrine zida)?
Rjeenje: a) U=1,840 W/m2K, Z=4,3 m b) tz=15,20C
8) Za graevinski element koji se sastoji od:
unutranjeg maltera (l1=2cm, 1=10)

betonskog sloja (l2=18 cm, 2=15)
stripora (l3=7 cm, 3=50)
spoljanjeg maltera (l4=3 cm, 4=30)
Odrediti difuzionu otpornost graevinskog elementa i relativni otpor difuziji vodene pare graevinskog
elementa.
Rjeenje: X=11.68 m2hPa/mg, Z=7.3 m
11.2 SLUAJEVI BEZ KONDENZACIJE

1) Prostorija odaje toplotu i vodenu paru kroz spoljanji betonski zid debljine 20 cm i faktora otpora
0
diuziji vodene pare 5. Temperatura unutranje povrine zida iznosi 20 C, a odgovarajuda relativna vlanost 60 %.
0
Temperatura spoljanje povrine zida iznosi 0 C, a odgovarajuda relativna vlanost 60 %. Odrediti parcijalne
pritiske i pritiske zasidenja na unutranjoj i spoljanjoj povrini zida, kao i gustinu difuzionog fluksa kroz
betonski zid.
2
Rjeenje: p1=1405.2 Pa, pz1=2342.0 Pa, p2=366.5 Pa, pz2=610.8 Pa, j=649 mg/m h
2) Spoljanji zid od cigle debljine 25 cm i faktora otpora difuziji vodene pare 10 dijeli unutranji vazduh
temperature 200C i relativne vlanosti 60 % od spoljanjeg vazduha temperature 00C i relativne vlanosti 80 %.
Odrediti gustinu difuzionog fluksa i parcijalne pritiske na unutranjoj i spoljanjoj povrini zida.
Rjeenje: pzu=2342.0 Pa, pu=p1=1405.2 Pa, pzs=610.8 Pa, ps=p2=488.6 Pa, j=229.2 mg/m2h
Poglavlje: 11
76
3) Za konstrukciju koja se sastoji od:
unutranjeg maltera (l1=2cm, 1=0.93 W/mK, 1=10)

pune opeke (l2=25cm, 2=0.76 W/mK, 2=16)
spoljanjeg maltera (l3=3cm, 3=0.93 W/mK, 3=30)
Temperatura, relativna vlanost i koeficijent prelaza toplote za unutranjost prostorije i spoljanji vazduh iznose:
0 2
tu=20 C, u=75%, u=8W/m K
ts=50C, s=50%, s=25W/m2K
Odrediti:
a) gustinu toplotnog fluksa

b) temperature na unutranjoj i spoljanjoj strani zida, kao i temperature na spojevima
c) grafiki predstaviti raspodjelu temperature sa debljinom zida (y osa temperatura, x osa
debljina zida)
d) pritiske zasidenja
e) gustinu difuzionog fluksa i parcijalne pritiske
f) grafiki predstaviti raspodjelu parcijalnih pritisaka i pritisaka zasidenja vodene pare sa
debljinom zida (y osa parcijalni pritisak/ pritisak zasidenja, x osa debljina zida)
Rjeenje: Gustina toplotnog fluksa (W/m2) 27,39

Temperatura (0C) 20 16,6 16,0 7,0 6,1 5
Pritisak zasidenja vodene pare (Pa) 2342,0 1892,0 1821,0 1002,7 942,4 872,9
Pritisak vodene pare (Pa) 1756,5 1756,5 1704,3 661,0 436,4 436,4
Ulazna gustina difuzionog fluksa (mg/m 2h) 161,8
sala oblika
4) Za graevinski element povrine 20m2 koji se sastoji od:
uplje cigle (l1=24cm, 1=0.61 W/mK, 1=10)

termoizolacije (kamena vuna) (l2=4cm, 2=0.038 W/mK, 2=2)
spoljanjeg maltera (l3=2cm, 3=0.93 W/mK, 3=30)

tu=200C, u=75%, u=8W/m2K
ts=100C, s=50%, s=20W/m2K
Odrediti:
a) U vrijednost, ukupnu toplotnu otpornost, gustinu toplotnog fluksa i toplotni fluks kroz itavu
povrinu zida
debljina zida)
e) gustinu difuzionog fluksa i parcijalne pritiske
Rjeenje: Gustina toplotnog fluksa (W/m2) 6,13

Temperatura (0C) 20 19,2 16,8 10,3 10,2 10
Poglavlje: 11
Gustina difuzionog fluksa (mg/m2h) 231,7
77
2
keramike ploice (l1=2cm, 1=0.87 W/mK, 1=200)

cementni estrih (l2=3cm, 2=1.4 W/mK, 2=30)
puna opeka (l3=25cm, 3=0.58 W/mK, 3=7)
0 2
tu=20 C, u=70%, u=8W/m K
ts=-50C, s=60%, s=25W/m2K
Odrediti:
b) raspodjelu temperature sa debljinom zida
c) grafiki predstaviti raspodjelu temperature sa debljinom zida
d) pritiske zasidenja vodene pare
e) gustinu difuzionog fluksa i parcijalne pritiske vodene pare
debljinom zida
Rjeenje:
a) q=39.03 W/m2 R=0.640 m2K/W U=1.561 W/m2K =781 W j=131,5 mg/m2h
0 0 0
b) tu=20 C t1=15,1 C t12=14,2 C t23=13,4 0C t3=-3,5 0C ts=-5 0C
d) pzu=2342,0 Pa pz1=1718,9 Pa pz12=1621,8 Pa pz23=1539,5 Pa pz3=457,5 Pa pzs=401,3 Pa
e) pu=1639,4 Pa p1=1639,4 Pa p12=791,3 Pa p23=605,8 Pa p3=240,8 Pa ps=240,8 Pa
6) Za konstrukciju koja se sastoji od:
unutranjeg maltera (l1=1cm, 1=1 W/mK, 1=12)

izolacionog sloja (l2=4cm, 2=0.093 W/mK, 2=2)
betonske ploe (l3=24cm, 3=0.5 W/mK, 3=10)
spoljanjeg maltera (l4=2cm, 4=1 W/mK, 4=35)
Temperatura, relativna vlanost i koeficijent prelaza toplote za unutranjost prostorije I spoljanji vazduh iznose:

tu=200C, u=50%, u=8W/m2K
ts=100C, s=80%, s=25W/m2K
Odrediti:
a) gustinu toplotnog fluksa

b) promjenu temperature sa debljinom zoda
c) grafiki predstaviti promjenu temperature sa debljinom zida (y osa temperatura, x osa
debljina zida)
e) promjenu parcijalnih pritisaka sa debljinom zida
Rjeenje:
a) q=9,05 W/m2
0 0 0 0 0 0 0
b) tu=20 C t1=18,9 C t12=18,8 C t23=14,9 C t34=10,6 C t4=10,4 C ts=10 C
d) pzu=2342,0 Pa pz1=2187,2 Pa pz12=2173,5 Pa pz23=1696,9 Pa pz34=1279,8 Pa pz4=1262,8Pa pzs=1229,4 Pa
Poglavlje: 11
e) pu=1171,0 Pa p1=1171,0 Pa p12=1164,2 Pa p23=1159,7 Pa p34=1024,5 Pa p4=983,5 Pa ps=983,5 Pa
78
11.3 SLUAJEVI SA KONDEZACIJOM

2
1) Unutar graevinskog elementa povrine 12 m se nakuplja vlaga i ulazna gustina difuzionog fluksa u zid
iznosi 200 mg/m2h, a izlazna gustina difuzionog fluksa iz zida 100 mg/m2h. Pretpostavljajudi stacionarne uslove,
kolika litara vode se nakupi u zidu tokom 15 dana?
Rjeenje: m=0.432 l
2) Za graevinski element povrine20m2 ije su karaktersitike date u tabeli:
materijal debljina faktor temperatura relativna

0
(cm) otpora () ( C) vlanost (%)
unutra tu=20 75
uz zid
1. sloj eks. polistiren 8 120 t12=-6.9
2. sloj klinker opeka 20 35
3. sloj gipsani malter 2 9
spolja ts=-10 60
na osnovu prikazanog grafika promjene parcijalnih pritisaka i pritisaka zasidenja sa debljinom zida odrediti:
a) relativni otpor difuziji vodene pare graevinskog elementa

b) masu kondenzovane vode unutar graevinskog elementa u toku mjesec dana
Rjeenje: a) Z=16.78 m b) m=1.1 kg

2
lamperija (l1=3cm, 1=0.14 W/mK, 1=70)

silikatna opeka (l2=20cm, 2=1.1 W/mK, 2=20)
cementni malter (l3=2cm, 3=1.4 W/mK, 3=30)
0 2
tu=20 C, u=60%, u=8W/m K
Poglavlje: 11
ts=-50C, s=50%, s=25W/m2K
79
Odrediti:
e) parcijalne pritiske vodene pare, ulaznu i izlaznu gustinu difuzionog fluksa i masu
kondenzovane vode u toku mjesec dana
debljinom zida
Rjeenje: Gustina toplotnog fluksa (W/m2) q=43,45 W/m2, R=0.575 m2K/W, U=1.738 W/m2K
Temperatura (0C) 20 14,6 5,3 -2,6 -3,2 -5
2 2
Ulazna gustina difuzionog fluksa (mg/m h) j1=151,7 mg/m h
Izlazna gustina difuzionog fluksa (mg/m2h) j2=93,1 mg/m h2
Masa kondenzovane vode m=84 kg=0.84 l

2
4) Za troslojni graevinski element povrine 20m kod kojeg je raspodjela temperature poznata i kod
kojeg je prikazan relativni otpor difuziji vodene pare na grafiku:
materijal temperatura relativna

0
( C) vlanost (%)
unutra tu=20 60
uz zid t1=17.9
1. sloj sloj I t12=-2.3
2. sloj sloj II t23=-3.5
3. sloj sloj III t3=-4.4
spolja ts=-5 60
a) grafiki predstaviti raspodjelu parcijalnih pritisaka i pritisaka zasidenja sa relativni otporom

difuziji vodene pare i zakljuiti na kojem mjestu se javlja kondenzacija
b) odrediti masu kondenzovane vode unutar zida u toku mjesec dana

Poglavlje: 11
Rjeenje: a) u 2. sloju
b) m=3.94 kg
80
2
5) Za graevinski element povrine 20 m koji se sastoji od slededih slojeva:
lagani beton (l1=24cm, 1=0.23 W/mK, 1=5)

polistirenska ploa (l2=5cm, 2=0.041 W/mK, 2=45)
laki gipsani malter (l3=1cm, 3=0.47 W/mK, 3=4)
tu=200C, u=90%, u=8W/m2K
0 2
ts=5 C, s=60%, s=25W/m K
Odrediti:
e) parcijalne pritiske vodene pare, ulaznu i izlaznu gustinu difuzionog fluksa i masu
kondenzovane vode u toku mjesec dana
debljinom zida
Rjeenje: Gustina toplotnog fluksa (W/m2) q=6,12 W/m2, R=2.449 m2K/W, U=0.408 W/m2K
Temperatura (0C) tu=20 t1=19,2 t12=12,8 t23=5,3 t3=5,2 ts=5
2
Ulazna gustina difuzionog fluksa 326,8 mg/m h
Izlazna gustina difuzionog fluksa 261,1 mg/m2h
Masa kondenzovane vode 0.95 kg
6) Za graevinski element povrine 20m2 ije su karaktersitike date u tabeli:
materijal debljina faktor temperatura relativna

0
(cm) otpora () ( C) vlanost (%)
unutra tu=20 50
uz zid
1. sloj malter 2 12
2. sloj termoizolacija 3 2 t23=6.1
3. sloj beton 24 10 t34=-8.2

4. sloj malter 2 35
spolja ts=-10 80
i na osnovu prikazanog grafika promjene parcijalnih pritisaka i pritisaka zasidenja sa debljinom zida odrediti:
a) relativni otpor difuziji vodene pare graevinskog elementa

b) masu kondenzovane vode unutar graevinskog elementa u toku mjesec dana
Poglavlje: 11
81
Rjeenje: a) Z=3.4 m b) m=5.61 l
7) Za konstrukciju povrine 20 m2 koja se sastoji od:
gips-kartonske ploe (l1=1.8 cm, 1=0.23 W/mK, 1=8)

silikatna uplja opeka (l2=29 cm, 2=0.560 W/mK, 2=4)
polistirenske ploe (l3=7 cm, 3=0.041 W/mK, 3=45)
fasadnog maltera (l4=2 cm, 4=1.05 W/mK, 4=15)
tu=200C, u=80%, u=8W/m2K
ts=-100C, s=80%, s=25W/m2K
Odrediti:
a) ukupni otpor prenosu toplote, U-vrijednost i gustinu toplotnog fluksa
debljina zida)
e) koliinu kondenzovane vode u zidu u toku dva mjeseca
Rjeenje:
a) q=12.06 W/m2 R=2.487 m2K/W U=0.402 W/m2K
0 0
b) tu=20 C t1=18,5 C t12=17,6 0C t23=11,3 0C t23=-9,3 0C t4=-9.5 0C ts=-100C
d) pzu=2342 Pa pz1=2133 Pa pz12=2016 Pa pz23=1341 Pa pz34=276 Pa pz4=271 Pa pzs=259 Pa
e) pu=1874 Pa p1=1874 Pa p12=1815 Pa p23=1341 Pa p34=276 Pa p4=207 Pa ps=207 Pa
f) j1= 255.6 mg/m2h j2=143,5 mg/m2h m=3.22 l
Poglavlje: Rjeenje:
82
12 JEDNOSMJERNE STRUJE
12.1 OTPOR
1) Izraunati ekvivalentnu otpornost kola koje

je prikazano na slici. Brojne vrijednosti otpornosti
prikljuenih otpornika R1,R2,R3,R4,R5,R6,R7 i R8 su
redom 5, 9, 1.5, 4, 6, 7, 2 i 3.3.
Rjeenje: Re 9
2
2) Bakarni provodnik povrine poprenog presjeka 0.25mm i duine 114.3m prikljuen je na elektrini
izvor napona 2V i zanemarljivog unutranjeg otpora. Specifini elektrini otpor bakra iznosi 1.7210-8m. Koliko
iznosi:
a) otpor proticanju struje kroz provodnik?
b) Kolika koliina naelektrisanja protekne kroz popreni presjek provodnika u toku jednog
minuta?
Rjeenje: a) R=7.86 b) q=12.56 C
3) Provodnik od bakra duine 50 metara i prenika 1.02mm na sobnoj temperaturi od 200C ima
specifinu otpornost 1.7210-8m. Temperaturni koeficijent otpornosti bakra iznosi 3.9310-31/0C. Odrediti:
a) otpor proticanju struje pri datim uslovima?
b) otpor proticanju struje pri temperaturama 00C i 1000C
Rjeenje: a) R=1.053 b) R100=1.36 , R0=0.976
4) Kroz provodnik duine 50m i poprenog presjeka 8.210-7m2 koji je prikljuen na napon od 1.75V tee
jaina struje od 1.67A. Koliko iznosi:
a) otpor proticanju struje kroz provodnik
JEDNOSMJERNE STRUJE
b) specifina otpornost materijala
-8
Rjeenje: a) R=1.048 b) =1.7210 m
5) Otpor vlakna sijalice na temperaturi od 200C iznosi 35.8. Temperaturni koeficijent otpornosti vlakna
-3 0
iznosi 4.610 1/ C.
0
a) Koliko iznosi otpor vlakna na 0 C
b) Ako se sijalica prikljui na elektrinu mreu napona 21.8V, pri emu kroz sijalicu tee struja
jaine 0.33A, koliko de iznositi temperatura vlakna?
0 0
Rjeenje: a) R0=32.8 C b) t=221 C
6) Za emu otpora prikazanu na slici izraunati

ekvivalentni otpor, ako je:
R1=2.5 , R2=10, R3=3, R4=20, R5=10 i
R6=20
Rjeenje: Re=10
Poglavlje: 12
83
12.2 OMOV ZAKON
1) U kolu prikazanom na slici elektromotorna sila

generatora ima vrednost 120V. Otpornosti R1, R2 i R3 redom imaju
vrijednosti 25, 100 i 100. Unutranja otpornost generatora se
moe zanemariti. Izraunati snagu koja se oslobada na otporniku
otpornosti R1.
Rjeenje: P 16W
2) Date su sledede vrednosti: E=12V, R1=2, R2=3, R3=1 i
R4=5.
a) Odrediti sve struje u kolu prikazanom na slici
b) Snagu koja se oslobaa na otporniku R3.
Rjeenje: I1 2.85A I2 1.58 A I4 1.26 A P3 2.5W
3) Elektromotorna sila izvora koji napaja strujno

kolo prikazano na slici iznosi E=220 V, dok su vrijednosti
otpora R1=2.5 , R2=10, R3=3, R4=20, R5=10 i
R6=20.
a) Koliki je ekvivalentan otpor veze otpornika?
b) Koliki su naponi UAB, UAC i UCD?
Rjeenje: Re 10 U AB 44V / U BC 66V / UCD 110V
4) Na bateriju akumulatora elektromotorne sile 24.8 V i

unutranjeg otpora 0.4 prikljueni su otpornici R1=4.2,
R2=4.8 i R3=6. Ampermetar pokazuje jainu struje 2A. Pronadi
vrijednost otpora R4, jainu struje koja tee kroz otpornik i snagu
struje na istom otporniku.
Rjeenje: R4 6 I 4 1A P4 6W
5) Za kolo prikazano na slici poznate su sledede
JEDNOSMJERNE STRUJE
brojne vrijednosti: E=240V, R1=18, R2=30, R3=15 i
R4=10. Unutranji otpor izvora i otpor veza se
zanemaruju.
a) Nadi jaine struja kroz sve otpore
b) Izraunati snagu koja se oslobaa na R4
Rjeenje:a) I1=13,3 A, I2=6,7 A, I3=4A, I4=2,7 A

b) P=160 W
6) Na jednosmjerni izvor struje unutranjeg otpora

r prikljuen je otpornik otpornosti 2 na kome se
oslobaa toplotna energija snage 10 W. Kada se
paralelno tom otporniku prikljui jo jedan isti takav
otpornik, ukupna snaga se ne promjeni
a) Koliki je unutranji otpor izvora ems?
b) Kolika je elektromotorna sila izvora?

Poglavlje: 12
Rjeenje: a) r=1.41 b) E=7.62V
84
7) Dato je strujo kolo prikazano na slici. Odrediti jainu

struje koju daje strujni izvor u sluaju kada je prekida P
ukljuen, odnosno iskljuen. (E=100V, r=2, R1=10, R2=10,
R3=2, R4=2)
Rjeenje: I1=28.1A, I2=26.9A
8) Pokazati da de u kolu prikazanom na slici

prilikom izmene mjesta izvora i ampermetra
jaina struje koju pokazuje ampermetar ostati
nepromjenjena. Unutranja otpornost izvora i
ampermetra se zanemaruju. E=1,2V,
R1=R2=R3=4.
Rjeenje: I3=0.1, I1=0.1A
9) Koliku de jainu struje pokazivati ampermetar A vezan

u elektrino kolo prikazano na slici, ako je poznato da
elektromotorna sila izvora iznosi E=2.1 V, dok su vrijednosti
otpora u kolu R1=3, R2=6 i R3=5? Unutranji otpori izvora
elektromotorne sile i ampermetra se mogu zanemariti.
Rjeenje: I=0.2A
10) Voltmetar unutranje otpornosti 10000 u prikazanoj

emi pokazuje napon od 12V, a ampermetar unutranje otpornosti 2 jainu
struje od 0.1A. Koliko iznose:
a) Naponi na krajevima termogenog otpornika (ab) i
ampermetra (bc) i jainu struje koja protie kroz voltmetar
b) Otpornost termogenog otpornika, kao i snagu i koliinu
toplote koja se oslobodi na njemu u toku 1h
Rjeenje: a) UR=11.8 V, UA=0.2 A, Iv=0.0012 A

b) R=118 P=1.18 W, Q=4248 J
JEDNOSMJERNE STRUJE
11) Dvije identine sijalice otpora 2 su povezane na izvor
elektromotorne sile 8V i zanemarljivog unutranjeg otpora.
Pronadi:
a) Jainu struje koja protie kroz svaku od sijalica,
snagu i toplotu koja se oslobi u toku 1h, ako su sijalice vezane
redno
b) Jainu struje koja protie kroz svaku od sijalica,
snagu i toplotu koja se oslobodi u toku 1h, ako su sijalice vezane
paralelno
Rjeenje: a) I=2A, P1=8 W, P2=8 W, Q1=28.8 kJ, Q2=28.8 kJ

b) I1=4A, I2=4A, P1=32 W, P2=32 W, Q1=115.2 kJ, Q2=115.2 kJ
Poglavlje: 12
85
12.3 KIRHOFOVA PRAVILA E1,r1

R1
1) Na slici je ema sloenog strujnog kola, odrediti jaine struja u

granama: R2 E2,r2
E1 = V, E2 = 3V, E3 = 6V
r1 = 3,2 , r2 = 6.4 , r3 = 0,12
R1 = 8 , R2 = 15
Rjeenje: 0,137 A 0,533 A 0,396 A E3,r3

R1 R2
2) Na slici je ema sloenog strujnog kola, odrediti jaine
struja u granama:
E1 = 2,1 V, E2 = 6,3 V
R4 E2,r2
r1 = 0,01 , r2 = 0,03
E1,r1
R1 = 1 , R2 = 2 , R3 = 1 , R4 = 10
R3
Rjeenje: 0 A 2,08 A 2,08 A
3) U kolu ija je ema data, otpornost otpornika je 1.4.

E1 i E2 su dva generatora jednakih elektromotornih sila od 2V.
Unutranje otpornosti generatora su 1 i 1.5. Nadi jainu
struje u svakom od generatora i u glavnoj grani.
Rjeenje: I1 0.6 A I2 0.4 A I 1A
4) U kolu ija je ema data, otpornost ima vrednost 0.5, E1 i E2

su generatori jednakih elektromotornih sila od 2V. Unutranje
otpornosti generatora su redom 1 i 1.5. Nadi razliku potencijala na
krajevima svakog od generatora.
Rjeenje: U1 0.67A U2 0
5) Za date vrijednosti, odrediti smjerove i intenzitete struja:

R1=8 R2=15.
JEDNOSMJERNE STRUJE
Generatori elektromotrnih sila imaju unutranje otpornosti.
E1=E2=E3=1.5V r1=r2=r3=3.2
E4=6V r4=0.12.
Rjeenje: I1=0.396A I2= 0.137A I3= 053A
6) Dva elektrina izvora elektromotornih sila E1=2V i E2=4V, i

unutranjih otpornosti r1=0.1, r2=0.2, vezana su u strujno kolo
na dva naina prikazana na slici. Otpornost otpornika u kolu je
R=0.5. Kolika je jaina struje koja protie kroz otpornik R u oba
sluaja?
Rjeenje: a) I=4.71A b) I=0A
7) Odrediti jaine struja u granama kola datog na slici.

Elektromotorne sile su E1=4V, E2=2V. Otpornosti su jednake i
iznose. R1=R2=R3=R4=R5=1. Unutranje otpornosti izvora se
Poglavlje: 12
zanemaruju
86
8) Nadi intenzitete struja u granama kola datog na slici, ako je E1=2V,

E2=2E1, E3=3E1 i R1=R2=R3=R4=R5=R6=1. Unutranje otpornosti izvora su
zanemarljive.
9) Za kolo prikazano na slici na kojem su naznaeni

pretpostavljeni smjerovi struja u granama, kao i smjer obrtanja kontura
primjeniti Kirhofova pravila:
kontura S1 (CDAB):
kontura S2 (BAFE):
vor A:
10) Za kolo prikazano na slici na kojem su naznaeni

pretpostavljeni smjerovi struja u granama, kao I smjer pobrtanja kontura
primjeniti Kirhofova pravila:
kontura S1 (CDAFEB):
kontura S2 (BAFE):
vor B:
JEDNOSMJERNE STRUJE
Poglavlje: 12
87
13 NAIZMJENINA STRUJA
1) Na izvor naizmjeninog napona (U=220V i =50Hz) redno su vezani termogeni otpornici R1=90 i
R2=75. Efektivna jaina struje u kolu iznosi 0.87A. Na osnovu ovih podataka:
a) induktivnost kalema, snagu naizmjenine struje i Dulovu toplotu koja se oslobodi u kolu za
vrijeme od 3 minuta.
b) nacrtati odgovarajudi fazorski dijagram
napona na krajevima elemenata i napona i struje u
kolu
Rjeenje: Q 22,48kJ P 124,92W
2) Otpornik otpornosti R, kalem induktivnosti L i

kondenzator promjenljive kapacitivnosti C, vezani su na red i
prikljueni su na izvor naizmjeninog napona frekvencije
=1MHz. Struja u kolu ima maksimalnu vrijednost kada je
kapacitivnost kondenzatora C=500 pF. Ukoliko je
kapacitivnost kondenzatora C1=600pF, struja u kolu opadne
na polovinu svoje maksimalne vrijednosti. Kolika je otpornost
R, a kolika induktivnost L?
Rjeenje: R=183.6
3) Elektrina sijalica i kondenzator spojeni su serijski u kolo naizmjenine struje frekvencije 50 Hz na

napon od 440 V. Koliki kapacitet ima kondenzator ako kroz sijalicu tee struja jaine 0.5 A, a na krajevima
sijalice je pad napona 110 V? Koliki je fazni ugao izmeu struje i napona u kolu?
Rjeenje: C 3.74F 75.5 0

Napomena: Nema kalema, serijsko R-C kolo
4) Kalem induktivnosti 0.1 H, radnog otpora 12 , spojen je na naizmjenini napon od 110 V i frekvencije
60 Hz. Odredi:
NAIZMJENINA STRUJA
a) jainu struje koja tee u kolu
b) fazni ugao izmeu struje i napona u kolu
c) snagu struje
Rjeenje: a) I 2.78 A b) 72.30 c) P 93W

Napomena: Idelan kalem nema unutranju otpornost, realan kalem u stvarnosti uvjek ima odreenu otpornost,
pa ovo kolo treba posmatrati kao serijsko R-L kolo
5) Idealni kalem induktivnosti L=0.3H, kondenzator kapaciteta C=4F i termogeni otpornik R=200 vezani
su redno i prikljueni na elektrini izvor napona 220V. Izraunati:
a) rezonantnu frekvenciju u kolu
b) jacinu struje koja protice kroz ovo kolo pri rezonanciji
c) napone na krajevima kalema, kondenzatora i termogenog otpornika pri rezonantnoj
frekvenciji.
Rjeenje: a) =145 Hz b) I=1,1 A b) U R 220V , U L 301.3V , U C 301.3V

Poglavlje: 13
88
6) U kolu naizmenine struje nalaze se redno vezani otpornik od 20 , kalem induktivnosti 0.064H i
kondenzator kapacitivnosti 300 F. Kroz kalem prolazi struja jaine 4 A, i frekvencije 50 Hz. Odrediti:
a) Efektivni napon na krajevima kalema, kondenzatora i otpornika, kao i efektivni napon u kolu
b) Fazni ugao izmeu napona i struje u kolu i snagu naizmjenine struje
c) Nacrtati odgovarajudi fazorski dijagram napona na krajevima elemenata i napona i struje u
kolu
d) Rezonatnu frekvenciju kola
7) Termogeni otpornik otpornosti R=45, kalem induktivnosti L=2H i kondenzator kapacitativnosti

C=10F vezani su redno i prikljueni na izvor naizmjenine struje, napona U=220V i frekvencije =50Hz. Kolika je:
a) impedansu kola i efektivnu jainu struje koja protie kroz kolo
b) efektivne napone na krajevima elemenata kola, fazni ugao izmeu struje i napona u kolu i
snagu naizmjenine struje.
c) nacrtati odgovarajudi fazorski dijagram napona na krajevima elemenata i napona i struje u
kolu
d) rezonantnu frekvenciju kola
Rjeenje: a) Z 313 b) U R 31.5V U L 440V U C 223V
8) Na izvor naizmjeninog napona efektivne vrijednosti 110 V i frekvencije 50 Hz vezani su redno idealni
kalem koeficijenta samoindukcije 0.01 H, termogeni otpor 11 i kondenzator kapaciteta 100 F. Odrediti:
a) Efektivnu jainu struje u kolu i efektivni napone na krajevima kalema, kondenzatora i
otpornika
b) Fazni ugao izmeu napona i struje u kolu i snagu naizmjenine struje
c) Nacrtati odgovarajudi fazorski dijagram napona na krajevima elemenata i napona i struje u
kolu
d) Rezonantnu frekvenciju kola
9) Elektrino kolo prikazano na slici prikljueno je na

gradsku elektrinu mreu frekvencije 50 Hz. Koeficijent
samoindukcije idealnog kalema iznosi 2,5 H, a kapacitet
kondenzatora 50 F. Odrediti kolika mora biti vrijednost
termogenog otpora da bi u poloaju B prekidaa P kroz kolo
proticala struja dvostruko vedeg intenziteta nego u sluaju
kada se prekida nalazi u poloaju A.
NAIZMJENINA STRUJA
Rjeenje: R=447.6
10) Na gradsku elektrinu mreu efektivnog napona 220V i frekvencije 50Hz prikljuen je serijski spoj
idealnog kalema induktivnosti 0.7H, kondenzatora kapaciteta 10m i termogenog otpornika 100. Izraunati:
a) Maksimalni napon i maksimalnu jainu struje u kolu
b) Efektivne napone na krajevima elemenata kola
c) Srednju snagu naizmjenine struje
d) Nacrtati fazni dijagram
Rjeenje: a) U0=311V, I0=2.2A b) UL=345V, UC=499V, UR=157V c) P=245W
11) a) Kada se kondenzator kapaciteta C prikljui na naizmjenini napon efektivne vrijednosti 220V i
frekvencije 50Hz, izmjerena jaina struje u kolu (efektivna) iznosi 2A. Na osnovu ovih podataka izraunati
kapacitet kondenzatora
b) U kolo se pored pomenutogkondenzatora prikljui redno i termogeni otpornik 75.
Izraunatiefektivni napon koji vlada na termogenom otporniku.
Rjeenje: a) C=29F b) UR=124V

Poglavlje: 13
89
12) U kolu naizmjenine struje, efektivne vrijednosti 5A, na red su vezani otpornik otpornosti 8, kalem
induktivne otpornosti 6 i kondenzator kapacitivne otpornosti 12. Odrediti:
a) kolike su efektivne vrijednosti napona na krajevima otpornika, kalema i kondenzatora, i koliki
su fazni uglovi izmeu napona i struje u tim sluajevima
b) kolika je impedansa kola
c) koliki je efektivni napon u kolu i koliki je fazni ugao izmeu napona i struje u ovom sluaju
Rjeenje: a) UR=40V, UL=30V, UC=60V, R=0, L=900, C=-900 b) Z=10 c)U=50V,=370
13) Dva kondenzatora kapacitivnosti 3F i 5F vezana su na red

sa kalemom koeficijenta samoindukcije 10H i izvorom naizmjenine
struje efektivnog napona 380V i frekvencije 100Hz. Izraunati
efektivnu jainu struje koja protie kroz kolo.
Rjeenje: I=0.07A
14) Otpornik od 600, vezan je na red sa kalemom induktivnosti 500mH i kondenzatorom 200mF.
Izraunati impedansu i fazni ugao izmeu struje i napona u kolu i nacrtati fazni dijagram impedanse za
naizmjenine struje frekvencije 400Hz i 600Hz.
Rjeenje: Z1=949, Z2=818
15) U kolu naizmjenine strue vezani su na red, otpornik R, kondenzator C i kalem induktivnosti L, iji su
krajevi prikljueni na izvor naizmjeninog napona efektivne vrijednosti 200V i frekvencije 50Hz. Efektivna
vrijednost struje u ovom kolu pri rezonanciji je 0.314A, a napon na krajevima kondenzatora u ovom sluaju
iznosi 300V. Kolike su vrijednosti R, L i C elemenata kola?
Rjeenje: R=637, C=3.3F, L=3.04H
16) Kalem induktivnosti 0.1H, otpornik otpornosti 5 i kondenzator kapacitivnosti 30F, vezani su na red.
Kolika treba da bude frekvencija prikljuenog napona efektivne vrijednosti 200V da bi struja u kolu bila
maksimalna? Koliko iznosi efektivna vrijednost ove struje i koliki je napon na krajevima kondenzatora u ovom
sluaju?
Rjeenje: =71Hz, I=40A, UC=1.8kV
NAIZMJENINA STRUJA
17) Termogeni otpornik otpornosti R=100, kalem induktivnosti L=0.5H i kondenzator kapacitativnosti
C=10F vezani su redno i prikljueni na izvor naizmjenine struje efektivnog napona U=220V i frekvencije
=50Hz. Odrediti:
a) impedansu kola i efektivnu jainu struje koja protie kroz kolo
b) efektivne napone na krajevima elemenata u kolu, fazni ugao izmeu struje i napona u kolu i
snagu naizmjenine struje.
c) nacrtati odgovarajudi fazorski dijagram napona na krajevima elemenata i napona i struje u
kolu
18) 3) Na naizmenini napon efektivne vrijednosti 220 V, frekvencije 50 Hz, redno su vezani
termogeni, induktivni i kapacitivni otpor. Ako je vrednost termogenog otpora 100 , induktivnog 200 i
kapacitivnog 100 .
a) fazni ugao izmeu struje i napona u kolu
b) srednju snagu naizmjenine struje u kolu
19) Na naizmenini napon efektivne vrijednosti 220 V, frekvencije50 Hz, redno su vezani omski otpor od
100 , kalem induktivnosti L = 1,5 H i kondenzator kapacitivnosti C = 30 F.
Izraunati:
Poglavlje: 13
a) efektivnu jainu struje u kolu

b) rezonatnu frekvenciju u kolu
90
14 TALASNA OPTIKA
14.1 DIFRAKCIONA REETKA

1) Normalno na povrinu optike reetke pada svjetlosni snop talasne duine 577 nm. Zaklon je udaljen 1
m od optike reetke. Rastojanje izmeu dva maksimuma prvog reda dobijena na zaklonu iznosi 29.2 cm.
Odrediti:
a) konstantu optike reetke (broja zareza po jedinici duine)
b) maksimum najvieg reda koji moe da se vidi na zaklonu
c) ugao skretanja svjetlosti koji odgovara maksimumu poslednjeg reda
0
Rjeenje: a) d=(1/250) mm b) 6 c) 60
0
2) Pod uglom od 30 vidi se maksimum etvrtog reda monohromatske svjetlosti talasne duine 644 nm.
Odrediti:
a) koliko iznosi konstanta optike reetke (broja zareza po jedinici duine)
b) maksimum najvieg reda koji moe da se vidi na zastoru
c) ugao skretanja svjetlosti koji odgovara maksimumu prvog reda
Rjeenje: a) d=(1/194) mm b) 8 c) 70 10'
3) Normalno na difrakcionu reetku ija je konstanta 4*10-3 mm pada snop monohromatske svjetlosti
talasne duine . Koliko iznosi talasna duina ove svjetlosti ako je ugao izmeu drugog i tredeg difrakcionog
maksimuma 2030'?
Rjeenje: =170nm
4) Na optiku reetku koja ima 1000 zareza/cm pada zrak monohromatske svjetlosti. Ugao difrakcije
tredeg reda iznosi 11,30. Ako se upotrebi druga optika reetka ugao difrakcije drugog reda iznosi 10,70. Koliko
iznosi konstanta druge optike reetke (broj zareza/cm)?
Rjeenje: d2=(1/1421) cm
5) Na optiku reetku pada paralelan snop monohoromatske svjetlosti talasne duine =625nm. Lik
0
TALASNA OPTIKA
drugog reda uzanog proreza vidi se pod uglom 3=30 . Koliko zareza sadri reetka po 1 cm?
Rjeenje: d=(1/40000) cm
6) Snop monohromatske svjetlosti talasne duine =520 nm pada normalno na optiku reetku koja ima
400 zareza po milimetru.
a) Odrediti redni broj maksimuma najvieg reda
b) Odrediti rastojanje difrakcionog maksimuma najvieg reda u odnosu na difrakcioni maksimum
nultog reda (zmax), ako je poznato da je udaljenost zaklona od optike reetke l=100cm.
Rjeenje: a) 4 b) zmax=1.5m
7) Kroz difrakcionu reetku koja se nalazi na rastojanju l=0.6m od zaklona proputa se svjetlost talasne
duine =700nm. Izmjereno rastojanje izmeu difrakcionih maksimuma tredeg reda iznosi 2z3=0.24m. Kako i
za koliko treba promjeniti rastojanje reetka zaklon da bi se difrakcioni maksimumi drugog reda pojavili na
Poglavlje: 14
rastojanju 2z2=0.12m?
Rjeenje: l=0.15m
91
9) Svjetlost se proputa kroz optiku reetku koja ima 4000 zareza po jednom centimetru duine. Zaklon
je namjeten na rastojanju 140cm od reetke.
a) Izraunati koliko je rastojanje meu difrakcionim maksimumima prvog reda koji se dobiju na
zaklonu, kada se prvo propusti kroz reetku svjetlost talasne duine 656nm, a zatim svjetlost talasne duine
410nm.
b) Koliki je ugao izmeu dva difraktovana zraka prvog reda?
Rjeenje: z=14cm, =0.1rad
10) Optika reetka ima 600 zareza po jednom milimetru.

a) Koliki je ugao izmeu dva difraktovana zraka prvog reda iz spektra vodonika ije su talasne
duine 410nm i 434nm?
b) Koliko de biti meusobno rastojanje maksimuma prvog reda koje formiraju svjetlosni zraci
ovih talasnih duina na zaklonu koji je udaljen 50cm od reetke?
Rjeenje: =0.860, z=7.96mm
11) Koliko najvie zareza smije da ima difrakciona reetka irine 3cm, da bi se njome mogao dobiti
maksimum tredeg reda, kao maksimum najvieg reda? Talasna duina monhormatske svjetlosti koja se
proputa kroz reetku iznosi 750nm.
Rjeenje: 10000
12) Normalno na difrakcionu reetku pada monohromatska svjetlost talasne duine 460.2nm. Ugao
0
difrakcije drugog reda iznosi 4 58'. Zatim se kroz istu reetku proputa monohromatska svjetlost nepoznate
talasne duine, a ugao difrakcije drugog reda u ovom sluaju iznosi 7028'. Koliko iznosi talasna duina
nepoznate svjetlosti i kolika je konstanta difrakcione reetke?
Rjeenje: 2=690nm, d=1/94mm
13) Svjetlosni zraci na dva susjedna proreza na optikoj reetci koja ima 1000 proreza po 1 mm skredu pod
0
uglom od 30 i formiraju maksimum 1. reda. Odrediti rastojanje izmeu dva susjedna proreza, putnu razliku
izmeu zraka i talasnu duinu svjetlosnih zraka.
Rjeenje: d=0.001 mm, =x=500 nm
TALASNA OPTIKA
Poglavlje: 14
92
15 GEOMETRIJSKA OPTIKA
15.1 PRELAMANJE I ODBIJANJE SVJETLOSTI NA RAVNIM

POVRINAMA
1) Zrak svjetlosti dolazedi iz planparalelne ploe nainjene od stakla, indeksa prelamanja 1.55, pada na
graninu povrinu vazduh-staklo pod uglom 500.
a) Da li de ovaj zrak svjetlosti izadi iz planparalelne ploe?
b) Pod kojim uglom de izadi zrak kada se ploa potopi u vodu? Indeks prelamanja vode iznosi
1.33.
c) Koliko iznosi granini ugao totalne refleksije u sluaju kada zrak dolazi iz staklene ploe u vodu?
Rjeenje: a) nede jer g=400 b) =63.20 c) g=59.10
2) Svjetlosni zrak pada na graninu povrinu vazduh-tenost pod uglom od 300, a prelama se pod uglom
0
od 21 . Koliki je granini ugao totalne refleksije za ovu tenost i kolika je brzina prostiranja svjetlosti u njoj.
Brzina svjetlosti u vazduhu iznosi 3*108 m/s.
Rjeenje: g=45.80, c2=2.14108 m/s
3) ovjek stoji udaljen 2 m od ivice bazena. Njegove oi su 1.8 m iznad tla. Na dnu bazena koji je dubok 2
m, nalazi se predmet udaljen 1.5 m od ivice bazena prema kojem ovjek stoji. Do koje visine treba napuniti
bazen vodom da bi ovjek ugledao predmet? Indeks prelamanja vode iznosi 4/3.
GEOMETRIJSKA OPTIKA
Rjeenje: h=1.65 m
0
4) Svjetlosni zrak pada pod uglom od 55 na staklenu ploicu indeksa prelamanja 1.6 koja se nalazi u
vazduhu. Izraunati koliko iznosi paralelno pomjeranje svjetlosnog zraka po izlasku iz ploice.
Rjeenje: x=1.43 mm
Poglavlje: 15
93
0
5) Na planparalelnu ploicu indeksa prelamanja 1.8 pada svjetlosni zrak iz vazduha pod uglom od 60 .
Kolika je debljina ploice ako je rastojanje za koje je zrak koji izlazi iz ploice pomjeren u odnosu na upadni zrak
2.5 cm.
Rjeenje: d=4.23 cm
6) Zrak svjetlosti pada iz vazduha na planparalelnu staklenu ploicu debljine 5cm i indeksa prelamanja 1,5,
pod uglom od 600. Odrediti rastojanje x za koje je zrak koji izlazi iz ploice paralelno pomjeren u odnosu na
upadni zrak.
Rjeenje: x=2.56 cm
7) Na slobodnu povrinu ulja,

indeksa prelamanja 1.4, nalijee
staklena planparalelna ploica.
Iznad ploice se nalazi vazduh
(n3=1). Pod kojim najmanjim
upadnim uglom svjetlosni zrak
treba da padne na graninu
povrinu ulje-staklo pa da se na
graninoj povrini staklo-vazduh
totalno reflektuje?
Rjeenje: =45.60
8) Dva ravna ogledala su postavljena normalno jedno u odnosu na drugo. Svjetlosni zrak pada na donje GEOMETRIJSKA OPTIKA
ogledalo u taku koja je udaljena 11.5 cm od take u kojoj se dva ogledala spajaju. Pod kojim upadnim uglom je
potrebno da svjetsni zrak padne na donje ogledalo da bi odbijeni zrak pao na sredite drugog ogledala, koje je
dugo 28 cm.
Rjeenje: =39.40
9) Svjeda je postavljena 40 cm ispred ravnog ogledala. Odrediti raunskim i grafikim putem poloaj tip i
uvedanje dobijenog lika?
Rjeenje: l=-40 cm, u=1

0
10) Dva ogledala su postavljena jedno u odnosu na drugo pod uglom od 120 . Zrak pada na donje ogledalo
0
pod uglom od 65 u odnosu na normalu. Pronadi pravac zraka nakon refleksije od drugo ogledalo?
0
Rjeenje: =55
Poglavlje: 15
94
15.2 SFERNA OGLEDALA
1) Konkavno ogledalo je poluprenika krivine 20 cm. Odrediti raunskim i grafikim putem poloaj tip i
uvedanje lika kada je predmet udaljen:
a) p=30 cm
b) p=10 cm
c) p=5 cm
Rjeenje: a) l=15 cm u=-1/2 b) l=,u=- c) l=-10 cm, u=2
2) Izdubljeno (konkavno) sferno ogledalo daje uvedan lik kada se predmet nalazi izmeu ie i centra
krivine, dobija se stvaran, obrnut i uvedan lik, koji se nalazi iza centra krivine. Kolika je iina daljina ogledala,
ako je rastojanje izmeu predmeta i njegovog lika 28 cm, a lik je tri puta vedi od predmeta. Raunski odrediti, a
zatim grafiki predstaviti na osnovu dobijenih rezultata.
Rjeenje: f=10.5 cm
3) Konveksno ogledalo formira imaginaran lik, koji je upola manji od predmeta i iste orijentacije.
Predpostavljajudu da rastojanje izmeu predmeta i lika iznosi 20 cm, odrediti iinu daljinu i poluprenik krivine
konveksnog ogledala.
Rjeenje: f=-13.3 cm, R=-26.6 cm
4) Predmet je smjeten ispred konveksnog ogledala na

udaljenosti od 7cm. Poluprenik zakrivljenosti konveksnog
ogledala iznosi 26cm. Odrediti raunskim i grafikim putem
poloaj, tip i uvedanje dobijenog lika.
Rjeenje: l=-4.55 cm, u=0.65
5) Sveda se nalazi na rastojanju 60 cm od konkavnog sfernog ogledala. Ukoliko se sveda pomeri za 10 cm

blie ogledalu rastojanje lika od ogledala uveda se za 80 cm. Odrediti poluprenik krivine sfernog ogledala R.
Rjeenje: R=80cm
GEOMETRIJSKA OPTIKA
6) Izdubljeno sferno ogledalo iji je poluprenik krivine 20 cm i ispupeno sferno ogledalo iji je
poluprenik krivine 30 cm (apsolutna vrijednost) nalaze se na medjusobnom rastojanju 40 cm, i okrenuti su
jedno prema drugom sa zajednikom optikom osom. Svjetao predmet veliine 5 cm postavljen je upravno na
optiku osu i udaljen je 15 cm od tjemena ogledala. Odrediti definitivan poloaj i veliinu lika koji grade zraci
kada se odbiju prvo od izdubljenog a zatim od ispupenog ogledala.
Poglavlje: 15
Rjeenje: l1=30cm, u1=-2 l2=-6cm, u2=0.6 u=-1.2
95
7) Konkavno i konveksno ogledalo okrenuti jedno prema drugom, imaju iste poluprenike zakrivljenosti
40 cm i nalaze se na meusobnoj udaljenosti od 70 cm. Na kojoj udaljenosti od konveksnog ogledala treba da
se nalazi osvijetljen predmet da bi njegove slike u oba ogledala bile jednake?
Reenje: p2=15 cm
8) Konveksno i konkavno ogledalo smjeteni su na istu optiku osu i razdvojeni na udljenost 80 cm.
Poluprenik krivine oba ogledala iznosi 40 cm. Predmet je smjeten na udaljenosti 30 cm od konkavnog
ogledala. Odrediti poloaj, tip i uvedanje konano dobijenog lika:
a) kada se prvo zraci odbiju od konkavno, a zatim od konveksno ogledalo
b) kada se zraci reflektuju prvo od konveksno, a zatim od konkavno ogledalo
Rjeenje: a) l1=60 cm, u1=-2 l2=-10 cm, u2=1/2 u=-1
15.3 SOIVA
1) Tanko plankonkavno soivo poluprenika krivine 20 cm napravljeno je od stakla indeksa prelamanja

1.6. Koliko iznosi iina daljina soiva:
a) u vazduhu,
b) u vodi indeksa prelamanja 1.33.
Rjeenje: a) f=-33.3 cm b) f=-44.3 cm
2) Pronadi grafikim I raunskim putem poloaj, tip i uvedanje lika koji se formira prelamanjem zraka kroz
GEOMETRIJSKA OPTIKA
sabirno soivo iine daljine 10 cm, ako je predmet postavljen na slededim rastojanjima ispred soiva:
a) p=30 cm
b) p=10 cm
c) p=5 cm
Rjeenje: a) l=15 cm, u=-0.5 b) l=, u=-

c) l=-10 cm, u=2
3) Predmet je postavljen na rastojanju 10 cm od

sabirnog soiva iine daljine 14 cm. Odrediti poloaj, tip i
uvedanje dobijenog lika, raunskim i grafikim metodom.
Rjeenje: l=-35 cm, u=3.5

Poglavlje: 15
96
4) iina daljina rasipnog soiva iznosi 20 cm. Dobijeni lik predmeta je tri puta manji i iste je orijentacije
kao i predemet. Na kojoj udaljenosti se nalazi predmet, a na kojoj lik? Grafiki predstaviti.
Rjeenje: p=40 cm, l=-13.33 cm
5) Na rastojanju od 10cm ispred rasipnog soiva iine

daljine 14 cm nalazi se predmet. Odrediti raunskim i grafikim
putem tip, poloaj i uvedanje dobijenog lika.
Grafiki dio zadatka predstaviti na slici pored.
Rjeenje: l=-5.83 cm, u=0.58
6) Sabirno soivo iine daljine f2=8cm, nalazi se na udaljenosti D=5cm od rasipnog soiva, iine daljine
f1=40cm. Na kom mjestu se nalazi krajnji lik predmeta koji je na udaljenosti p1=5cm od rasipnog soiva?
Odrediti tip, poloaj i uvedanje dobijenih likova. Lik rasipnog postaje predmet sabirnog soiva.
Rjeenje: l1=-4.44cm, u1=0.883 l2=52cm, u2=-5.55 u=-4.9
7) Dva identina sabirna soiva iine daljine 15 cm meusobno su udaljenja 60 cm. Gdje de se nalaziti i
kakav de biti biti krajnji lik i koliko de biti uvedan/umanjen u odnosu na predmet koji se nalazi na 30 cm ispred
prvog soiva nakon prelamanja zraka kroz oba soiva. Grafiki predstaviti.
Rjeenje: l1=30 cm, u1=-1 l2=30 cm, u2=-1 u=1
8) Optiki sistem se sastoji iz dva tanka soiva od kojih je jedno sabirno iine daljine f1=0,8m, a drugo
rasipno iine daljine f2=1,2m. Optike ose soiva se poklapaju, a meusobno rastojanje soiva je jednako zbiru
GEOMETRIJSKA OPTIKA
njihovih iinih daljina. Na rastojanju p1=1,4m ispred sabirnog soiva, izvan meusobnog rastojanja soiva,
postavljen je osvjetljen predmet. Gdje se nalazi krajnji lik predmeta?
Rjeenje: l1=1.87m, u1=-1,33 l2=-0.12m, u2=0,92 u=-1.22

Poglavlje: 15
97
15.4 KOMBINACIJE
1) Ispupeno (konveksno) ogledalo poluprenika krivine 26 cm i sabirno soivo iine daljine 14 cm

postavljeni su na optikoj osi prema slici. Razdaljina izmeu njih iznosi 17 cm, a predmet je postavljen na
rastojanju 10 cm od soiva. Odrediti rastojanja i poloaj dobijenih likova. Napomena: Lik konveksnog ogledala,
postaje predmet sabirnog soiva.
Rjeenje: l1=-4.54 cm, u1=0.65 l2=39.96 cm, u2=-1.85 u=-1.2
2) onkavno ogledalo poluprenika krivine 30 cm i rasipno soivo iine daljine 10 cm postavljeni su na

zajednikoj optikoj osi i okrenuti jedno prema drugom. Ispred izdubljenog ogledala postavljen je svjetao
predmet veliine 4 cm na razdaljini 20 cm od tjemena ogledala. Razdaljina izmeu tjemena ogledala i soiva
iznosi 100 cm. Odrediti rastojanja i poloaj dobijenih likova. Napomena: Lik konkavnog ogledala, postaje
predmet rasipnog soiva.
Rjeenje: l1=60cm, u1=-3 l2=-8cm, u2=0.2 u=-0.6
GEOMETRIJSKA OPTIKA
3) Svijeda se nalazi u centru zakrvljenosti konkavnog ogledala iine daljine 10cm. iina daljina sabirnog
soiva iznosi 32cm, a soivo se nalazi na udaljenosti 85cm od svijede. Raunski i grafiki odrediti tip, poloaj i
uvedanje dobijenih likova. Napomena: Lik konkavnog ogledala postaje predmet sabirnog soiva.
Rjeenje: l1=20 cm, u1=-1 l2=51.3 cm, u2=-0.6 u=0.6
4) Ispupeno (konveksno) ogledalo poluprenika krivine 26 cm i rasipno soivo iine daljine 14 cm

postavljeni su na optikoj osi prema slici. Razdaljina izmeu njih iznosi 17 cm, a predmet je postavljen na
rastojanju 7 cm od ogledala. Raunski i grafiki odrediti tip, poloaj i uvedanje dobijenih likova. Napomena: Lik
Poglavlje: 15
konveksnog ogledala postaje predmet rasipnog soiva.
98
Rjeenje: l1=-4.55 cm, u1=0.65 l2=-8.48 cm, u2=0.39 u=0.25
5) Predmet je postavljen ispred sabirnog soiva iine daljine 10 cm na udaljenosti od 20 cm. Iza soiva se
nalazi konkavno ogledalo iine daljine 5 cm na udaljenosti 30 cm. Odrediti raunskim i grafikim metodom
poloaj, tip i uvedanje konanog lika koji se dobije prelamanjem zraka kroz soivo, a zatim refleksijom zraka od
ogledalo.
Rjeenje: l1=20 cm, u1=-1, p2=10 cm, u2=-1, u=1
GEOMETRIJSKA OPTIKA
Poglavlje: 15
99
16 FOTOMETRIJA
16.1 SVJETLOSNI IZVORI
1) Koliko prostorni ugao isjeca povrina od 0.5 m2 na sferi poluprenika 1 m?
Rjeenje: =0.5 sr
2) a) Iz sijalice koja zrai kao izotropni takasti izvor snage 60 W izrai se 2 % utroene elektrine
energije u vidu svjetlosti. Kolko iznosi intenzitet emitovane svjetlosti?
b) Odrediti intenzitet svjetlosti koju emituje zeleni laser snage 5 mW koji izrai 88 % utroene
energije u vidu svjetlosti, ako je prostorni ugao u koji emituje svjetlost svega 0.78 .
Rjeenje: a) I=65.2 cd b) I=3.85106 cd
3) Usmjereni svjetlosni izvor izlazne snage P=1 W emituje svjetlost intenziteta I=3800 cd i svjetlosni fluks
od =85 lm. Odrediti prostorni ugao u koji se emituje svjetlost i svjetlosnu efikasnost (lm/W) i koeficijent
korisnog dejstva izvora (%).
Rjeenje: a) =0.022 sr b) =85 lm/W=12.44 %
4) Izotropni takasti svjetlosni izvor snage 100 W i svjetlosne efikasnosti

(koeficijenta korisnog dejstva) 15 lm/W ili 2.2 % se nalazi u sreditu sfere
poluprenika 0.4 m. Odrediti:
a) emitovani svjetlosni fluks i intenzitet svjetlosnog izvora
b) koliko svjetlosni fluks prolazi kroz povrinu na sferi veliine 0.4 m2.
Rjeenje: a) =1500 lm, I=120 cd b) p=300 lm
5) U tabeli su prikazane razliite vrste vjetakih svjetlosnih izvora zajedno sa njihovim koeficijentima
korisnog dejstva (%):
a) Odrediti odgovarajudu svjetlosnu efikasnost (lm/W) za svaki od ovih izvora
FOTOMETRIJA
b) Ako je elektrina snaga sijalice sa uarenom niti 100 W, koliko treba da iznosi odgovarajuda
elektrina snaga svakog od preostala etiri izvora, da bi on davao istu koliinu svjetlosti kao i sijalica sa
uarenom niti.
Vrsta svjetlosnog izvora
Sijalica sa Flourescentna Kompaktna Halogena Led lampa

uarenom niti cijev flourescentna sijalica
lampa
Snaga (W) 100
Koeficijent korisnog dejstva (%) 2.2 14.6 8.8 3.7 6.6
Svjetlosna efikasnost (lm/W)
Poglavlje: 16
Rjeenje: Pfc=15 W Pkfl=25 W Phs=59.3 W Pll=33.3 W

fc=99.7 lm/W kfl=60.1 lm/W hs=25.3 lm/W ll=45.1 lm/W
100
16.2 OSVJETLJENOST
1) Na stubu viskom 6 m nalazi se svetlosni izvor ija je jaina 300 cd. Odrediti povrinu kruga ispod izvora
unutar kojeg je osvetljenost veda od 2 lx.
Rjeenje: S=180 m2
2) U otvorenom prostoru na visini 8 m postavljena je lampa elektrine snage 1500 W. Svjetlosna

efikasnost lampe iznosi 2.78 % (19 lm/W). Pretpostavljajudi da je izotropni takasti svjetlosni izvor, odrediti
osvjetljenost na zemlji u taki koja se nalazi na horizontalnom rastojanju 4 m od podnoja lampe. (1 W=683 lm).
Rjeenje: E=25,25 lx
3) Takasti izotropni elektrini svjetlosni izvor nalazi se iznad ravne povrine na visini h=0.5m. Na
rastojanju 0.2m od projekcije izvora na povrinu, osvjetljenost povrine iznosi 100 lx. Ako je elektrina snaga
izvora 40 W, odrediti njegov koeficijent korisnog dejstva.
Rjeenje: =1.4%
4) Izotropni takasti svetlosni izvor S se nalazi na visini h=3m iznad horizontalne ravni stola. Osvetljenost
stola u taki koja se nalazi tano ispod svetlosnog izvora je EA=1000 lx. Odrediti:
a) kolika je osvetljenost EB u takama koje su od take A udaljene za rB = 2m,
b) rastojanje rC od take A, na kome osvetljenost iznosi EC = 700lx.
Rjeenje: a) EB=575 lx b) rc=1.54 m
5) Sa jedne strane zaklona, na

rastojanju od 30cm, postavljena je sijalica
svjetlosne jaine 80cd. Na kom rastojanju sa
druge strane zaklona treba postaviti drugu
sijalicu, svjetlosne jaine 200cd, da bi
osvjetljenost zaklona bila ista sa obe strane?
Odrediti osvjetljenost zaklona.
Rjeenje: r2=47.43cm, E=888.9lx
6) Tabla za crtanje dimenzija 100 X 60 cm2, osvjetljena je izotropnim svjetlosnim izvorom, iji totalni FOTOMETRIJA
emitovani fluks iznosi 5024 lm. Svjetlosni izvor je postavljen vertikalno iznad preseka dijagonala table na visini
od 1.6 m. Kolika je razlika izmeu minimalne i maksimalne osvjetljenosti na tabli?
Rjeenje: Emax=156.17lx, Emin=129.53lx, E=26.64lx
7) Sijalica svjetlosne jaine 100 cd, postavljena je iznad

sredine okruglog stola poluprenika 1.5 m na visini od 2 m. Ako
se sijalica zamjeni drugom, ija je svjetlosna jaina 25 cd i spusti
na takvu visinu da osvjetljenost sredine stola bude ista, koliko
puta de se smanjiti osvjetljenost ivice stola?
Rjeenje: tri puta
8) Osvjetljenost povrine stola u taki neposredno ispod

sijalice iznosi 75 lx. Kolika je osvjetljenost taaka na povrini
stola na koje svjetlosni zraci od izvora padaju pod uglom od 600?
Poglavlje: 16
Rjeenje: E=48.7 lx
101
9) Sa koje udaljenosti posmatra jo uvjek moe da vidi upaljenu cigaretu u potpuno mranoj nodi, ako je
svjetlosni intenzitet upaljene cigarete 0,0025 cd? Najmanji svjetlosni fluks koji okom moe da se zapazi je 10-13
2
lm, a povrina zenice iznosi 0,4 cm .
Rjeenje: r=1000m
10) Na sredini trga radijusa 20 m nalazi se sijalica koja obasjava trg na nain takav da je osvijetljenost na
rubu trga jednaka 40 % osvijetljenosti u centru trga. Na kojoj visini se nalazi sijalica?
Rjeenje: h=21.8 m
11) Na visini od 5,76 m postavljene su za osvjetljavanje terena dvije sijalice, svjetlosnih jaina od po 300 cd.
Odrediti rastojanje izmeu njih ako se zna da je osvjetljenost podloge u taki na jednakom rastojanju od obe
sijalice 2 lx.
Rjeenje: l=21.05 m
12) Izraunati osvjetljenost take C, koja se nalazi na

kolovozu izmeu dva svjetlosna izvora iste jaine 5000 cd,
postavljena na visinama h1=6m i h2=4m iznad taaka A i B.
Taka C se nalazi na rastojanju a=6m od take A i na
rastojanju b=4m od take B.
Rjeenje: EC=156 lx
13) Horizontalna ulica osvjetljena je pomodu

tri identine sijalice jaine od po 500 cd, koje vise
iznad ulice du iste prave na visini od 8 m.
Rastojanja susjednih sijalica su jednaka i iznose 20
m. Kolika je osvjetljenost ulice u taki koja lei
vertikalno ispod jedne od krajnjih sijalica.
Rjeenje: Ea=8.3lx
14) Na okomitom zidu neke prostorije nalaze se 3 sijalice intenziteta 1200 cd smjetene jedna iznad druge
na udaljenostima 1 m, 2 m i 3 m iznad poda prostorije. Izraunajte ukupnu osvjetljenost na dnu suprotnog zida
udaljenog 8 m.
FOTOMETRIJA
Poglavlje: 16
Rjeenje: E=12.35 lx ili E=50.86 lx
102
2
15) Izlobeni prostor povrine poda 6 x 6 m i
visine 3 m, treba biti obasjan sa etiri svjetiljke jednake
snage, koje de se nalaziti u uglovima plafona prostorije.
Osvjetljenost sredita izlobenog prostora na podu
treba da iznosi 300 lx. Koliku elektrinu snagu trebaju
imati svjetiljke, ako je njihova svjetlosna efikasnost 8 %
(55 lm/W)? Svjetiljke smatrati kao izotropne takaste
svjetlosne izvore.
Rjeenje: I=3509 cd, P=800 W
16.3 SJAJ I OSVJETLJAJ
1) Na poluprovidan ekran povrine 0.1 m2 pada paralelan snop svjetlosnih zraka. Svjetlosni fluks koji pada
na ekran iznosi 500 lm. O ovog fluksa 40% se reflektuje, 35% proe kroz njega, dok se ostatak apsorbuje.
Odrediti koliko iznosi osvjetljenost ekrana, osvjetljaj prednje i zadnje povrine ekrana.
2 2
Rjeenje: a) E=5000 lx, Lp=2000 lm/m , Lz=1750 lm/m
2) Svjetlosni fluks od 100 lm pada na ploicu povrine 10 X 10 cm2. Odrediti osvjetljaj prednje i zadnje
povrine ploice, kao i koliinu apsorbovanog, reflektovanog i transmitovanog fluksa, ukoliko je ploica:
a) crna
b) staklena
c) ogledalo
Optike karatkeristike ploice u sva tri sluaja su idealne.
Rjeenje: a) Lp=0, Lz=0 b) Lp=0, Lz=10000 lm/m2 c) Lp=10000 lm/m2, Lz=0
3) Sijalica snage 60 W izrai 2% utroene elektrine energije u vidu svjetlosti kao izotropni takasti izvor.
Postavljena je u geometrijskom centru prostorije oblika kocke i zapremine V=4x4x4m3.
a) Izraunati srednju osvjetljenost prostorije i intenzitet sijalice?
b) Koliko iznosi maksimalna, a koliko minimalna osvjetljenost u prostoriji?
c) Koliko iznosi osvjetljaj poda, ako koeficijent refleksije poda iznosi 0.5.
2
Rjeenje: a) E=8.5 lx, I=65.2 cd b) Emax=16.3 lx, Emin=3.1 lx c) L=4.25 lm/m
FOTOMETRIJA
4) Elektrina lampa svjetlosne efikasnosti 20 lm/W i snage 100W emituje svjetlost kao izotropan takasti
svjetlosni izvor i postavljena je na visinu od 4.04m iznad tla. Osvjetljenost povrine od 15cm2 koeficijenta
refleksije 0.8, koja se nalazi na tlu moe se smatrati ravnomjernom i iznosi 4lx. Odrediti:
a) totalni emitovani svjetlosni fluks lampe, njen intenzitet, kao i svjetlosni fluks koji pada na ovu
povrinu
b) osvjetljaj povrine, kao i udaljenost povrine od lampe.
2
Rjeenje: a) =2000 lm, I=159 cd, p=0.006 lm b) r=5.43 m, L=3.2 lm/m
5) Lampa koja se moe smatrati kao izotropni takasti izvor je elektrine snage 100 W i koeficijenta
korisnog dejstva (svjetlosne efikasnosti) 15 lm/W i nalazi se iznad sredine stola koeficijenta refleksije 0.5 i
povrine 1 m2. Od ukupnog emitovanog fluksa sijalice 17% pada na povrinu stola:
a) koliko iznosi intenzitet emitovane svjetlosti?
b) kolika iznosi osvjetljenost povrine stola, a koliko iznosi osvjetljaj stola?
Rjeenje: a) I=119 cd b) E=255 lx, L=127.5 lm/m2

Poglavlje: 16
103
6) Na sredini sobe duine 4 m i irine 3 m okaena je sijalica snage 75 W i svjetlosne efikasnosti 3 %.

Sijalica visi na 2 m od poda. Odrediti koliki je minimalni i maksimalni sjaj poda kao savreno difuzne povrine
koeficijenta refleksije 0.8.
Rjeenje: Bmax=7.78 nt Bmin=1.9 nt
7) Sijalica snage 100 W i svjetlosne efikasnosti (koeficijenta korisnog dejstva) 27.3 lm/W nalazi se u
sreditu kugle od materijala savreno difuzne transparencije poluprenika 15.6 cm i koeficijenta transmisije
0.75. Koliko iznosi sjaj kugle?
Rjeenje: B=2131 nt
FOTOMETRIJA
Poglavlje: 16
104
17 ATOMSKA FIZIKA
1) Maksimalna talasna duina koja kod natrijuma izaziva fotoefekat iznosi 530 nm.
a) odrediti izlazni rad elektrona iz natrijuma,
b) izraunati brzinu elektrona, ako se natrijum obasja svjetlodu talasne duine 260 nm.
-34 5
Rjeenje: a) A=2.34 eV=3.74710 Js b) v=9.24810 m/s
2) Pri prelasku elektrona sa IV na II orbitu emituje se foton energije 2.53 eV.

a) koliko iznosi talasna duina emitovanih fotona?
b) koliko iznosi impuls fotona
-27
Rjeenje: a) =490 nm b) p=1.35210 kgm/s
3) Koliki su poluprenici prve tri Borove orbite elektrona u sastavu atoma vodonika? Kolike su brzine
kretanja elektrona na njima?
6 6 6 -9 -9 -9
Rjeenje: v1=2.1810 m/s, v2=1.0910 m/s, v3=0.7310 m/s, r1=0.05310 m, r2=0.2110 m, r3=0.4810 m
4) Minimalna frekvencija svjetlosti koja izaziva fotoelektrini efekat kod natrijuma iznosi 4.41014 Hz.
Kolika de biti kinetika energija fotoelektrona ako se natrijum obasja svjetlodu talasne duine 560 nm? Rezultat
izraziti u elektron voltima. Plankova konstanta iznosi 6.62610-34 Js, jedinino naelektrisanje elektrona iznosi
1.610-19 eV.
Rjeenje: Ek=0.4 eV
FOTOMETRIJA
Poglavlje: 16
105

Zbirka Zadataka Iz Fizike

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Zbirka Zadataka Iz Fizike

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Skripta sa

zadacima iz Aleksandar Jankovi

1 FIZIKE VELIINE I MJERENJA .......................................................................................................4

1.1 FIZIKE VELIINE I KONVERZIJA MJERNIH JEDINICA ...................................................................4

2.1 PRAVOLINIJSKO KRETANJE ........................................................................................................8

3 DINAMIKA TRANSLATORNOG KRETANJA ...................................................................................18

3.1 I NJUTNOV ZAKON ...................................................................................................................18

4 DINAMIKA ROTACIONOG KRETANJA ..........................................................................................29

4.1 MOMENT SILE ..........................................................................................................................29

FIZIKE VELIINE I MJERENJA

5.1 NJUTNOV ZAKON GRAVITACIJE ...............................................................................................34

6.1 PROSTO PERIODINO OSCILOVANJE ........................................................................................40

7.1 TALASNA JEDNAINA...............................................................................................................44

8.1 OSNOVNE AKUSTIKE VELIINE ...............................................................................................52

9.1 TERMIKO IRENJE I NAPREZANJE ...........................................................................................59

10.1 JEDNAINA STANJA ...............................................................................................................66

11 DIFUZIJA VODENE PARE ............................................................................................................75

11.1 OSNOVNI PARAMETRI VLANOSTI.........................................................................................75

FIZIKE VELIINE I MJERENJA

12.1 OTPOR ...................................................................................................................................83

13 NAIZMJENINA STRUJA ............................................................................................................88

14 TALASNA OPTIKA ......................................................................................................................91

14.1 DIFRAKCIONA REETKA .........................................................................................................91

15 GEOMETRIJSKA OPTIKA ............................................................................................................93

15.1 PRELAMANJE I ODBIJANJE SVJETLOSTI NA RAVNIM POVRINAMA........................................93

16.1 SVJETLOSNI IZVORI ..............................................................................................................100

FIZIKE VELIINE I MJERENJA

1 FIZIKE VELIINE I MJERENJA

1.1 FIZIKE VELIINE I KONVERZIJA MJERNIH JEDINICA

Rjeenje: 37.6 km/h, oko 33 puta sporije

2) Pretvoriti sledede jedinice:

Rjeenje: a) 3,6 b) 3,6 c) 0.2778 d)1000000 e) 1

3) Pretvoriti sledede jedinice:

FIZIKE VELIINE I MJERENJA

Rjeenje: a) 12.96 b) 1.44 c) 0.0864 d) 1.157

4) Pretvoriti sledede jedinice:

Rjeenje: , 180, 120

5) Brzina nekog talasa se odreuje prema relaciji:

Rjeenje: 3108 m/s

1.2 MJERENJA I ZNAAJNE CIFRE

2) Zaokruiti sledede brojeve:

Rjeenje: a) 2,72 b) 0,0694 c) 5,050

3) Zaokruiti broj =3.141592654:

Rjeenje: a) 3.14159 b) 3.1416 c) 3.142 d) 7.2

Rjeenje: O=115.9 m, P=750. m2

FIZIKE VELIINE I MJERENJA

Rjeenje: a) 0.42 b) 153.6

Rjeenje: V=7211 mm3=7.21 cm3=7.2110-6 m3

Rjeenje: a) <f>=5.52 cm f1=-0.02 mm, f2=-0.01 mm, f3=0.04 mm

Rjeenje: (11.9 0.4) [cm2]

Rjeenje: a) <f>=9.97 cm, f1=0.01 cm, f2=-0.04 cm, f3=0.02 cm

3) Na osnovu pravouglog trougla sa slike:

FIZIKE VELIINE I MJERENJA

Rjeenje: sin=b/c, tg=b/a i a=(c2-b2)

4) Odrediti x i y komponentu vektora iji je intenzitet iznosi D=3.00, a ugao

Rjeenje: Dx=2.12 m, Dy=-2.12 m

5) Poredaj sledede vektore prema prema njihovom intenzitetu, od najvedeg ka najmanjem.

Rjeenje: Svi intenziteti su isti I iznose 6.16

7) Pronadi skalarni proizvod vektora i ,

8) Data su dva vektora:

9) Nadi ugao izmeu dva vektora:

10) Za vektore prikazane na slici odrediti:

Rjeenje: a) Ax=6, Ay=0 Bx=3.46, By=2 b) C=20.78