44 01 1 Reaksiyonlar+Kesit-Buyuklukleri

lk yayn: 13 Haziran 2014
www.guven-kutay.ch
YAPI STAT
Prof. Dr. P. Marti
Reaksiyonlar ve Kesit byklkleri

44-01-1
Bu dosyay 44_00_Yap Statiine Giri ve zet dosyasyla beraber incelerseniz daha iyi anlarsnz.
evirenler: M. Gven KUTAY, Muhammet ERDL

En son durum: 1 Eyll 2014
Bu dosyalarda yalnz ders notlarnn tercmesi verilmitir. Daha geni ve detayl bilgi almanz iin
Prof. Dr. P. Marti nin Statik kitabn neririm.
Almanca-Deutsch ngilizce-English Prof. Dr. P. Marti
Peter Marti Peter Marti Prof. Dr. sc. Peter Marti

Baustatik, Grundlagen- Theory of Structures, Fundamentals, 1990 ile 2014 senelerinde
Stabtragwerke-Flchentragwerke Framed Structures, Plates and Shells Zrich ETH da naat Statii
Ernst & Sohn, Berlin, 2012 Ernst & Sohn, Berlin, 2012 ve Konstrksiyonu Profesr
44_01_1_Reaksiyonlar+Kesit-Byklkleri.doc www.guven-kutay.ch
DKKAT:
Bu alma iyi niyetle ve bugnn teknik imkanlarna gre yaplmtr. Bu almadaki bilgilerin yanl
kullanlmasndan doacak her trl maddi ve manevi zarar iin sorumluluk kullanana aittir. Bu
almadaki bilgileri kullananlara, kullandklar yerdeki artlar iyi deerlendirip buradaki verilerin
yeterli olup olmadna karar vermeleri ve gerekirse daha detayl hesap yapmalar nerilir. Eer herhangi
bir dzeltme, tamamlama veya bir arzunuz olursa, hi ekinmeden bizimle temasa geebilirsiniz.
Statik dosyalarnda kullandmz terimlerin Almancadan Trke karln, ne Trk Dil

Kurumunda nede normal veya elektronik szlklerde bulamadk. Hedefimiz Trke bilen ve
temel bilgisi az dahi olan ktleye basit olarak bilgileri aktarmak olduu iin, kendi mantmza
gre okuyucunun anlayaca, basit Trke terimler kullandk. Ayrca 44-00 numaral dosyada
Trke-Almanca(-ngilizce-Franszca) szlk ile Kaynaklar verdik. steyen oradan kullanlan
Trke terimleri bulabilir. Bilginiz ola!..
Terimlerin Trke karl iin byk yardm olan sayn Muhammet ERDL e kendim ve
dosyadan faydalanacaklarn adna ok teekkr ederim. Ayrca 44-20 numaral dosyada Trke-
Almanca szlk ile Kaynaklar verdim.
NDEKLER
0. Genel giri ................................................................................................................................................................. 3

0.1. Kuvvet, moment ve denge kurallar................................................................................................................. 3
0.2. Kesit byklkleri ve statik belirlilik .............................................................................................................. 4
0.3. Denge denklemiyle genel zm..................................................................................................................... 5
0.4. Reaksiyon ve Kesit byklkleri..................................................................................................................... 6
0.5. Statik problemlerinin zmnde tutulacak yol .............................................................................................. 7
1. Deformasyonlar......................................................................................................................................................... 9
1.1. Boyuna deformasyon ....................................................................................................................................... 9
1.2. Enine deformasyon (sehim), Galile'nin problemi, ......................................................................................... 14
1.2.1. Kavis ......................................................................................................................................................... 15
1.2.2. Sehimin kavis ile hesaplanmas ............................................................................................................... 17
1.2.3. Sehimin pratikte hesaplanmas.................................................................................................................. 17
1.2.3.1. Tek kuvvetle zorlanan basit kiri..................................................................................................... 17
1.1.1.1.1. Saysal rnek 1 ............................................................................................................................................18
1.1.1.1.2. Saysal rnek 2 ............................................................................................................................................18
1.2.3.2. Yayl ykle zorlanan basit kiri...................................................................................................... 19
1.1.1.1.3. Deney ve sehimle gerilim hesab.................................................................................................................21
1.1.1.1.4. Yayl ykle zorlanan basit kiri iin rnek .................................................................................................22
1.1.1.1.5. Yayl ykle zorlanan basit kiriin (halatn) maksimum boyu .....................................................................24
1.1.1.1.6. Deney kirii .................................................................................................................................................25
1.2.4. Kavisli ubuk ............................................................................................................................................ 27
1.2.4.1. Kavisli ubukta deerler.................................................................................................................. 28
1.2.4.2. Dik kuvvet etkisinde oynakl kemer ........................................................................................... 30
2. Saysal rnekler ....................................................................................................................................................... 31
2.1. Denizde petrol platformu ............................................................................................................................... 31
2.2. Atom santral koruyucu gmlei ................................................................................................................... 31
Yap Statii 3
0. Genel giri
0.1. Kuvvet, moment ve denge kurallar
Bir kuvvet; etkiledii nokta (A), bykl (F) ve yn, etki dorusu (f) ile tanmlanr. Bylece
kuvvet "Vektr" F olarak bilinir.
M=rxF
a
O
F
r
n
A
f
ekil 1, Kuvvetin tanm ve sa el kural
Kuvvetin etki dorusu "f" ve herhangibir nokta "O" belirli bir dzlem oluturur. Bu dzlemei bir
cisim zerinde dnrsek etki kuvveti F, "O" noktas etrafnda bu cismi "O" noktasnda bu
dzleme dik olan bir eksen "n" etrafnda dndrmeye zorlar. Bu dndrme "F" kuvvetinin
bykl ve "F" kuvvet vektrnn "O" noktasna olan uzakl ile orantldr.
M Fa
Bu bant grld gibi moment vektr olarakta ifade edilebilir, ekil 1.

ekil 1, Kuvvetin tanm ve sa el kural
M rF
Bu durum "Sa el kural" veya "Sa cvata kural" olarakta tanmlanr. Buradan bu durumdaki
"denge kural"n yazalm. Bir cismin denge halinde olmas iin, cisme etki gsteren kuvvet ve
momentler biribirlerini eit olarak karlamallar, yani toplamlar sfr olmaldr. Bu tanmlamay
matematiksel ifade edersek;
F0 ; M rF 0
CK CK CK
Burada CK "Cisim kesiti"ndeki btn etki eden byklkler demektir. Bunu bir cisim veya
sistemin bir paras olarak ayrp btn etki kuvvetlerini gsterirsek SCD " Serbest Cisim
Diyagram " n elde ederiz.
Denge art genelde alt eitlik denklemiyle gsterilir. Yalnz kuvvetlerin analiziyle kalmayp
momentlerinde analizini yaparsak alt eitlik denklemini buluruz., fakat bunlar yeni bir ey
getirmez.
r F (r r) F r F r F 0
CK CK CK CK
4 Reaksiyonlar ve Kesit byklkleri
0.2. Kesit byklkleri ve statik belirlilik
Cismin kesiti I ve II iin (ekil 2);

I O x R F 0 ; M r x F 0
II II
y R
M Bylece "Dname" oluur.
-M z
-R R F ; M r x F
II II
O II F
Dname etki noktas "O" daki reaksiyon etkilerinden
oluur.
ekil 2, Kesit byklkleri
Kiriteki kesit byklkleri:

R ( N, Vy , Vz ) , M (T , M y , M z )
y x DIN ve EN standartlarna gre cismi etkileyen
N
T byklkler. Bkz. ekil 3.
Vy N N Normal kuvvet
My z
Vz Vy, Vz N x-eksenine dik kuvvet
Mz T Nm Torsiyon momenti
My, Mz Nm Eilme momenti

ekil 3, Cismi etkileyen byklkler
Kurulan denge artlar denklemleriyle sistemdeki reaksiyonlar hesaplanabiliniyorsa o sistem "Statik

Belirli Sistem" dir.
Statik belirli ve belirsiz sistemler iin basit rnekler:
a) oynakl kemer. b) ki oynakl ve eki balantl c) ki taraf sabit kemer.

Statik belirli. kemer. Statik belirli. Statik belirsiz.
ekil 4, Statik belirli ve belirsiz sistemler
ekil 4, a ve b ile verilmi olan kemerler "Dtan Statik Belirli", yani; basit kirite olduu gibi
reaksiyonlar rahatlkla hesaplanr. Fakat "ten Statik Belirsiz" dirler.
Reaksiyon byklklerini hesaplamak iin denge denlemlerinn yan sra, deformasyon

bantlarda hesaba katlmaldr.
44_01_1_reaksiyonlar+kesit-byklkleri.doc www.guven-kutay.ch
Yap Statii 5
0.3. Denge denklemiyle genel zm
Denge denlemiyle genel

Q zm iin denge denlemleri
DD yazlr:
x
A B 1. DD; Yatay kuvvetlerin
z toplam sfrdr;
a L-a
Fh 0
Ah
Q A h Q cos 0
SKD
AV B 2. DD; Yataklarda
momentlerin toplam sfrdr;
Q.cos
N
MA 0
A yatanda
V

Q.sin M A B L Q sin a 0
M
3. DD; Dikey kuvvetlerin
toplam sfrdr;
Q.sinaa2/L
FV 0
Ah Q
A V L Q sin (L a ) 0
AV A
A BV
B Q Denge denlemlerindan
reaksiyonlar bulunur
ekil 5, Denge denlemiyle zm
1. DD : Fh 0 A h Q cos
2. DD : M A 0 B Q sin a / L
3. DD : FV 0 A V Q sin (1 a / L)
Grafik olarak kuvvetler "Kuvvet Poligonu" ilede bulunur.
A, B ve Q kuvvetleri kapal bir gen oluturmaldr ve kuvvetler bir noktada kesimelidir.

Bkz. ekil 5.
0.4. Reaksiyon ve Kesit byklkleri

Reaksiyon ve Kesit byklklerini incelemek iin ekil 6 ile grlen z-ekseni ynnde tek kuvvet
etkisindeki "Klasik kirii" ele alp inceleyelim.
F
ekil 6 ile grld gibi A yata her ynde
y
x sabit, Hareketsiz yatak, B yata ise y ve z
A B ynlerinde sabit x ynnde hareketlidir, Hareketli
a L-a
yatak. A yatan F kuvvetinin x ve z ynndeki
L
z bileenleri, ama B yatan yalnz z-ynndeki
bileeni etkiler.
ekil 6, Klasik kiri
Kiriteki yataklar dikkate almadan yalnz A ve B
yataklarndaki reaksiyonlar kiriin ntr ekseni ile
F izersek "Serbest Cisim Diyagram" n buluruz,
A h= 0 ksa tanm "SCD" . Bkz. ekil 7.
B Gayet kolaylkla grlecei gibi, F kuvveti kirie
A
tam dik olduundan A yatana x-ynnde kuvvet
etkisi olmaz.
ekil 7, Serbest Cisim Diyagram "SCD"
SCD da yalnz A yatan ele alp B yatan yok
sayarsak "F" kuvveti kirii A yatanda y-ekseni
F etrafnda saat dn ynnde dndrmeye zorlar.
M Dndrme a mesafesi ile orantldr, ve bunu A
A yatanda y-eksenine gre moment olarak (F.a)
M yazabiliriz. Ama kiri A yata etrafnda
B dnemediine gre, dengenin salanmas ve
a L-a
L sistemin stabil kalmas iin B yatandada saat
dnne ters ynde bir moment etkisi olmaldr.
ekil 8, A yatanda F momenti M Bkz. ekil 8.
Bylece u denge forml yazlr; BL Fa
Buradanda B yatan etkileyen kuvvet bulunur:
Fa
B F 1
L
B N B yatandaki kuvvet
F N Kirii etkileyen kuvvet
a m Kuvvetin A yatana mesafesi
L m Kiriin AB mesafesi
Bu dnceyi aynen B yata iin yaparsak:
Bylece u denklemi buluruz;

F
F (L a )
M A F 2
L
B
M A N A yatandaki kuvvet
A a L-a F N Kirii etkileyen kuvvet
L a m Kuvvetin A yatana mesafesi
L m Kiriin AB mesafesi
ekil 9, B yatandaki F ve A momenti
Yap Statii 7
Burada salamay yaparsak:
a La
A B F F
L L
bulunur. Buda mekaniin denge denklemlerinden biridir. Ayn yndeki kuvvetlerin toplam sfrdr;
Fz 0
denlemini teyid eder.
F.a/L M
V
F.(La)/L M=F.a.(L-a)/L
ekil 10, Dik kuvvet V (Fz) dalm ekil 11, Eilme momenti M dalm
A yat ile F kuvveti arasnda kirie dik bir kesiti dnrsek, bu kesit kirii sol ve sa paralar
olarak ikiye ayrr. Biz sol taraftaki paray ele alp inceleyelim. ekil 12 ve 0 x1 x .
Kesitin x1 boyunu tam F kuvvetinin olduu yere ekersek,
C kirii etkileyen dik kuvvetin, dik kuvvet "V" ye eit olur.
d V=A
Dik kuvvet "V" ile "A" yata kuvveti saat dn ynnde
T moment oluturur. Bu momenti yatay etkili nceden
V
A bilinmeyen "d" mesafeli "T = C" kuvvet ifti karlar.
x1 Burada denge formln yazarsak kesitteki momenti buluruz;
A x1 T d M
ekil 12, Kesitin sol paras
ekil 12 ile kesit byklkleri dik kuvvet V ve eilme momenti M de grlmektedir. Yatay ift
kuvvetler T=C yerine, genelde bunlarn oluturduu moment M=T.d kullanlr. Bu momentler kirii
emeye zorladklarndan "Eilme momenti" denir. Bu durumun analizini ilerde sayfa 14, paragraf
1.2 ile yapacaz.
0.5. Statik problemlerinin zmnde tutulacak yol
Statik problemlerinin zmnde tutulacak yolu bir rnekle grelim. rneimiz sabit yayl ykle
zorlanan klasik kiri olsun, ekil 13, q=sabit.
A B x
z
L
ekil 13, Sabit yayl ykl klasik kiri
Sistemi veya ksmi sistemi etkileyen bilinen veya bilinmiyen btn kuvvet ve momentler bir
krokide gsterilir ve buna " Serbest Cisim Diyagram " , ksa tanm "SCD" denir.
SCD 1 ; Sistemin SCD si SCD 1 e gre yatay etkili kuvvet yoktur. DD

q 1: Fx 0 Ax 0
DD 2: A yatana gre moment, u
Ax = 0 yatak moment sfr, temel kural.
L qL
A z = q.L/2 Bz = q.L/2 Bz L q L 0 Bz
2 2
DD 3: Fz 0 Bz q L A z 0
ekil 14, Sabit yayl ykl klasik kirite SCD 1
qL
Az
2
SCD 2 ; Ksmi sistemin SCD si SCD 2 ye gre moment denklemi:
q x
MP DD 1: M P 0 M P qx A z x 0
Ax x 2
VP qx
P NP Parabol MP L x
Az 2
z x DD 2: Fz 0 VP q x A z 0
L
ekil 15, Sabit yayl ykl klasik kirite SCD 1 VP q x
2
Kesit byklkleri:
Moment dalm Moment:
Dik kuvvet dalm biliniyorsa dik kuvvetin
integrasyonu alnrsa Moment dalm
q.L2/8 bulunur.
Moment dalm biliniyorsa momentin
trevi alnrsa dik kuvvet dalm bulunur.
Maksimum moment x=L/2:
Trevi alnm q L L q L2
M max L M max
2 2 2 8
dVz d 2M y
q
ntegrasyonu yaplm dx dx 2
Dik kuvvet:
Dik kuvvet dalm L
VP q x
q.L/2 2
x=0 veya x=L ise dik kuvvet maksimumdur.
+ L qL
Vmax( x 0) q 0 Vmax
q.L/2 2 2
L qL
Vmax( x L ) q L Vmax
2 2
Normal kuvvet dalm x=L/2 ise dik kuvvet sfrdr
L L
Vmax( x L / 2) q V0
2 2
dM y
Vz
dx
ekil 16, Sabit yayl ykl klasik kirite dalmlar
Normal kuvvet: N Ax 0
Yap Statii 9
1. Deformasyonlar
Klasik kiriteki deformasyonu incelemek istersek, kiriteki gerilim "" (yerel etkilerin alana blm) ile bu
gerilimden oluan uzamann "" (birim boyundaki kiri parasnn esnemesi, uzama veya ksalmas) dorusal
(linear) orantl olduu kabul edilirse, yani ilemler "Hook kanunlar" dahilindeki sahada oluyorsa (Bkz.
Mukavemet deerleri) u eitlikler yazlr (Bkz. F 3, F 4 ve F 5).
E F 3
veya E / F 4
veya /E F 5
Buradaki orant faktr E "Elastiklik modl" dr.

Bu tanmlamalar daha iyi anlamamz iin bir rnekle tanmlamalar anlatalm.
1.1. Boyuna deformasyon
Problem;
1 numaral noktada sabit balanm, 2 numaral noktada Q yk
ile yklenmi bir halat kabul edelim.
1 Halatn kendi z arl etkisinda kopmamas ve Q ykn
tamas iin halatn boyu ne kadar olabilir?
L Halat kesit alan sabit kabul edilmektedir.
Q kN Tanan yk
2
A m Halat kesit alan, sabit kabul edilmektedir
2 f kN/m2 ekme mukavemeti
kN/m2 ekme gerilimi
Q L m Uzunluk
kN/m zgl arlk
2
ekil 17, Asl halat N kN Normal kuvvet
zm 1, A=sabit;
ekme gerilimlerini daima pozitif "", Bas gerilimlerini daima negatif "" olarak gsteririz. nce
SCD n izelim, ekil 19.
Q+.A.L = Q+.A.L
A
1 N+dN
x
L .A.dx dx
2 x
Q =Q/A N=Q
Q
N =N/A 2
ekil 18, Asl halatta kesit byklkleri, A sabit ekil 19, Asl halat iin SCD, A sabit
ekil 19 ile grlen durumda x ynndeki denge denklemini yazarsak:
Fx 0 N dN A dx N 0
dN A dx 0
dN A dx
Bu denklemin integralini alrsak:
N Ax C
Burada x=0 iken N=Q olduundan C=Q olmaldr. C nin deerini yerletirirsek;
N Ax Q F 6
Dier taraftan biliyoruz ki teoretik olarak kopma gerilimi kopma mukavemetine eit olunca halat
kopar.
f
N/A
N/A f
N Af F 7
Bu deeri yukardaki formle (F 6) yerletirir ve x = halatn tam boyunu alrsak, denklemimiz u

ekli alr:
AL Q A f
Dier taraftan ilk terim halatn arldr "G":
AL G
G Q Af F 8
Q Af G denklemi A.f ye blersek

Q G
1 tekrar G yerine .A.f yerletirirsek
A f Af
Q AL
1
Af A f
Q L
1
Af f
F 7 ile Q=0 ise Af AL
Buradanda kopma boyu L0 f / bulunur.
L L
Burada : ilemini yaparsak
f f /
Q L
Burada f / L0 yerleitirelim; 1 burada F 8 yerletirilirse
A f L0
Buraya kadar yaptklarmz toparlarsak u eitlikleri yazabiliriz:
Q Q L L
1 1
G Q Af f L0
Q L
1 F 9
GQ L0
imdide G/Q orantsn hesaplayalm:

G G 1

Q A f G A f 1
G
Yap Statii 11
G 1

Q A f 1
G
A f
Burada terimini ele alalm ve f L0 ; G AL yerletirelim:
G
A f A L0

G AL
A f L0
Bylece eitliimiz:
G L
G 1

Q L0 1 sa taraf L0/L ile blersek
L
L0
G
L F 10
Q 1 L0
L
Bulduumuz bu deierleri diyagramda gsterirsek ekil 20 ile ekil 21 elde edilir.
Q Q/G
Q+G
1 3
Asimtot
L L
0 L0 0 L0
Q L
1
GQ L0 L=0 G/Q=0
L=0 Q/(G+Q)=1 L=L0 G/Q=
L=L0 Q/(G+Q)=0
ekil 20, Q/(G+Q) orants ekil 21, G/Q orants
Tespitler: Q > 0 ise L deeri L0 deerine yaklatkca, G deeri doru sonsuza doru byr.
Q > 0 olduu taktirde, halatn Q = 0 daki kopma boyu L0 a ulalamaz.
L / L0 L0 L
Maliyet fiyat Q ile (L0L)1 orantldr.
1 L / L0 L0 L0 L
Kopma mukavemeti f yalnz 1 numaral balant yerinde kullanlr.
zm 2, A optimal seilmi
Q.eL/L 0
(A+dA).f
1
x
L .A.dx dx
2 x
Q A.f
Q
N=A.f =f=Sabit 2
ekil 22, Kuvvet ve gerilim dalm, A optimal ekil 23, Asl halat iin SCD, A optimal
ekil 23 ile grlen durumda x ynndeki denge denlemini yazarsak:
Fx 0 A dA f A dx A f 0
G
f L0
A
dA f A dx 0
dA L0 A dx
dA dx

A L0
Bu denklemin integralini alrsak:
A C ex / L0
Burada x=0 olduunda A = Q/f olduu iin F 11 elde edilir.
Q x / L0
A e F 11
f
Dier taraftan:
L L L
Q x / L0 Q
G A dx e dx L0 e x / L 0
0 0 f f 0
Q Q
G L0 e L / L 0 L0
f f
G
Q
f

L0 e L / L 0 1
f L0

G Q eL / L0 1 Q eL / L0 Q
Q
G Q Q eL / L0 eL / L0 F 12
GQ
GQ G
eL / L0 eL / L0 1 F 13
Q Q
bulunur.
Yap Statii 13
Bulduumuz bu daierleri diyagramda gsterirsek ekil 24 ile ekil 25 elde edilir.
Q Q/G
Q+G
Asimtot
3
2
1
A sabit
A optimal
1
A optimal
A sabit
L L
0 L0 0 L0
ekil 24, Q/(G+Q) orants ekil 25, G/Q orants
Tespitler: Optimal seilen kesit alanyla kopma mukavemeti f her yerde kullanlr.
Q > 0 iin teorik olarak L deeri L0 deerinden daha byk olabilir.
Konstrksiyonun maliyeti A sabitten daha ekonomk olur.
elik halat iin kk bir saysal rnek verelim.
zgl arl ; e = 78,5 kN/m3 , Kopma mukavemati f = 500 N/mm2 = 500.103 kN/m2 kabul
edelim.
L0 f / 500 103 / 78,5 6369,4 L0 6369,4m
1.2. Enine deformasyon (sehim), Galile'nin problemi,

Enine deformasyon problemi Galile (Galileo Galilei, 1564-1642, talyan) ile balar. Problem; dik
kuvvetin oluturduu deformasyonlar dikkate almadan, yalnz eilme momentlerinin oluturduu
deformasyonlar ele alp, kirii btn boyunda "b" geniliinde, "h" yksekliinde (h>b) sabit
dikdrtgen kabul edersek, ekil 26, ile grlen durum ortaya kar.
Kirite oluacak deformasyonlarn analizini ve hesabn yapabilmek iin; gerilim "" (alan birimini
etkileyen lokal kuvvetler) ile esneme "" (birim boyunun esnemesi, uzama veya ksalmas)
arasnda Hook kanunu dediimiz oranty kabul etmemiz gereklidir.
E F 14
MPa Kesitteki gerilim

E MPa Elastiklik modl, orant faktr
1 Esneme
o
d/2 h/2
M x
d y h
h d/2 C h/2
T=C
b o o b
z
ekil 26, Dikdrtgen kesitte gerilim dalm

Ntr ekseni kiriin yar yksekliinde olmaldr. Ntr ekseninin st taraf basya alt tarafda ekiye
zorlanacaktr ve z deeri ile lineer deiicektir. Bylece u kabul ortaya kar; hesaplarda ekme
gerilimi pozitif (+), bas gerilimi negatif () kabul edilir. Kesitin herhangi bir yerindeki gerilim:
2z
0
h
byklndedir.
ekil 26, ile grlen T=C kuvvetini hesaplayalm. ABM tabanl ve b ykseklikli gen prizmann
hacmi C kuvveti kadardr.
h 1 bh
T C o b C o
2 2 4
Ve kuvvet arlk merkezinden zorlayacana gre:
d h 2 2h
buradanda d bulunur.
2 2 3 3
Bu deerleri moment formlnde yerletirirsek:
bh 2h b h2
M C d o o
4 3 6
Yukarda kesitin geometrik lleri ile hesaplanan faktre kesitin "Karkoyma momenti" denir ve
sembolde "W" harfiyle gsterilir. Galile payday "2" kabul etmiti.
Yap Statii 15
b h2
W F 15
6
W mm3 Dikdrtgen kesitin karkoyma momenti b < h
b mm Kesitin eni
h mm Kesitin ykseklii
Bylece yeni bir orant balants bulunur ve eitli ekillerde yazlabilir.
M o W F 16
M
W F 17
o
M
o F 18
W
o MPa Kesitteki normal gerilim
M Nmm Kesiti etkileyen moment
W mm3 Kesitin karkoyma momenti
1.2.1. Kavis
Kavisi bulmak iin eilme momentinin zorlad ekil 27 ile grlen bir kiriten A-A kesiti ile
balayan ok kk bir birim boyu ksmn ele alalm. Kabul ettiimiz boy ok kk olduundan
eimin merkezinden bu boyu gren ada ok kktr ve bunu dolarak adlandralm.
A o o /E o.dx
d
h/2
R y M x
y
A h
M h/2 h/2 d
d
z
h/2
A A o o o /E dx
0 b
L=1
x x o.dx
ekil 27, Kavis

d as ok kk olduundan ann tanjant deeri ile radyan deerini eit kabul edebiliriz ve
deerini eimden oluan kavis olarak tanmlarz.
tan d d F 19
d rad Kesiti gren eimin merkez as

rad Kavis
ekil 27 ile grlen kiri parasn analiz edersek, u bantlar buluruz:
1 2 o
F 20
R h
d
' F 21
dx
h
Buradan => o bulunur.
2
Dier taraftan F 16 ile moment M o W dir. Burada deerleri yerletirirsek:
h b h2
M E
2 6
b h3
M E
12
Yukarda kesitin geometrik lleri ile hesaplanan faktre kesitin "Eylemsizlik momenti" veya
"Atalet momenti"denir ve sembolde "I" harfiyle gsterilir. ekil 27 ile gsterilen R "Kavis
radyosu" dur.
M EI
b h3
I F 22
12
I mm4 Dikdrtgen kesitin eylemsizlik momenti b < h
b mm Kesitin eni
dw
Kiriin kk bir parasn ele alalm. Burada tan w ' bants mevcuttur.
dx
x
w" '
Buradan:
w = Sehim
w"
z
dw Bulunur.
0 0 / E
dx 0 M / W
W 2I/ h
ekil 28, Sehim w
Buradanda kavis bantlarn u ekilde yazabiliriz, F 23.
M 2M 2 o
w" F 23
EI EWh h
1/mm Kavis
E MPa Elastikiyet modl
I mm4 Dikdrtgen kesitin eylemsizlik momenti b < h
W mm3 Kesitin karkoyma momenti
o % Paradaki esneme
Sehimi mekaniin diferansiyel denklemi olarak w sehimi iki defa trevi alnan u bant ile
hesaplanr.
M M
w veya w 0 F 24
EI EI
w" 1/mm Sehimin ikinci dereceden trevi
I mm4 Dikdrtgen kesitin eylemsizlik momenti
EI Nmm2 Eilme rijitlii
Yap Statii 17
1.2.2. Sehimin kavis ile hesaplanmas

x Burada tan w
z, w
ve tan( d ) w w"dx
ds R d dx 1 w2
ds
vede
R +d
w w dx w

d tan(d )
d 1 ( w w dx ) w
dx
Olarak kabul edersek, buradan u banty buluruz.
1 w

ekil 29, Kavisten sehim
R 1 w 2 3 / 2 F 25
Burada w'2 dikkate alnmayacak kadar kk olduundan payday "1" kabul edebiliriz. Bylece
kavisin deeri F 26 ile bulunur.
w F 26
1/mm Kavis
w" 1/mm Sehimin ikinci dereceden trevi
Eer w" n iareti pozitif (+) karsa kiriin sehimi yukarya dorudur. ekil 29 ile grlen kiri
sehimi aaya dorudur ve n iareti negatifdir (-).
1.2.3. Sehimin pratikte hesaplanmas
1.2.3.1. Tek kuvvetle zorlanan basit kiri
Daha nce kullandmz ve bildiimiz basit kirii ele alalm ve tam ortasndan F kuvveti ile
zorlandn kabul edelim, ekil 30 iin u bantlar yazabiliriz.
Mx F L 2 x F x
F w
A x B EI 4E I L 2EI
C 2 x FL 2 x F x
z
L/2 L/2
Mx Mm
F L 4 L 2
F x
F/2 w
F/2 2EI
x
F x2
w w dx
M
c0
Mx Mm= F.L/4 4EI
w" Kiriin ortasnda x=L/2 de tan w 0
olacandan, x=L/2 yerletirilir ve c0 bulunur.
w'
F L2 F x2 F L2
c0 w
wm
w 16 E I 4 E I 16 E I
F x 3 F L2 x

w w dx c1
ekil 30, Basit kirite sehim 12 E I 16 E I
B yatanda x = L deerinde sehim sfr olacandan c1 deeri sfrdr ve x = L yerletirirsek, Kiriin
maksimum sehim formln buluruz. Bu literatrlerde verilen formldr.
F L3
w max F 27
48 E I
F N Kuvvet
L mm Kiriin etkilenen boyu
I mm4 Kesitin eylemsizlik momenti
1.1.1.1.1. Saysal rnek 1
Yataklar aras mesafesi L=1,8 m olan basit kiriin drtke kesit boyutlar b=20 mm, h=40 mm dir.
Kiriin tam ortasndan F=1 kN kuvvetle zorlanmaktadr. Kiri malzemesi elik E= 210'000 MPa dr.
Kiriteki gerilimi hesaplarsak:
M FL b h2
0 ; M ; W
W 4 6
3 F L 3 103 1800
0 84,4MPa
2 b h2 2 20 402
Kiriin orta noktasndaki sehim:
F L3 F L3 103 18003
wm 5,42mm
48 E I 4 E b h 3 4 210000 20 403
Burada teorik olarak bulduumuz basit kiriteki sehimi saysal olarak grmek istersek, u rnei ele
almamz gerekir:
1.1.1.1.2. Saysal rnek 2
Bir deneyde, tahtadan yataklar aras L=1,8 m, kesit genilii b=325 mm, kesit ykseklii h= 22 mm
ve x=L/2 de F=1 kN kuvvetle zorlanan basit kiriin elastikiyet modl E= 10 kN/mm2 kabul
edilmitir.
Kiriin kenarlarda x=L/2 noktasndaki 0 gerilimini hesaplarsak,
FL 3 F L 3 103 1800
0 17,2 N / mm2
4 W 2 b h 2 2 325 222
Kiriin x=L/2 noktasndaki sehim wm hesaplanrsa,
F L3 F L3 103 18003
wm 42,1 mm
48 E I 4 E b h 3 4 104 325 223
Kiriin kenarlardaki gerilimi "0 " tahtann emniyetli mukavemet deerine gre oldukca yksek ve
Gerilim-Uzama orantsnn dorusallda yaklak olarak olumaktadr. Bu durumdan tr artan F
kuvveti ile dahada kavislenen F-wm-Diyagram oluur. Bak ekil 31.
eki L
E 48.E.I
L L2
Bas
wm
ekil 31, Tahtadan basit kiri diyagramlar

Yklemelere gre llen deerler tablosu
Ktle [kg] F [N] wm [mm] Aklamalar
Yap Statii 19
1.2.3.2. Yayl ykle zorlanan basit kiri

Kirilerde tek veya nokta etkili yklerin yannda yayl yklerde olur. Tek kuvvetlerin dnda etki
gsteren yayl ykleri dnrsek ekil 32 ile grlen durum ortaya kar.
q [kN/m]
x
Q [kN]
z
q.dx
V
M M+dM
V+dV
dx
ekil 32, Basit kirite yayl yk
Kiriin dx boyunda kk bir parasn ele alp inceleyelim. Burada kesitte oluan dengeye gre:
Dik kuvvet V q dx
Moment M V dx
dV
FV 0 V dV q dx dV 0 q
dx
dM
M 0 M dM V dx dM 0 V
dx
d 2M
Bantlarn kurabiliriz. Buradanda; q M" q
dx 2
M"=q diferensiyel denklemi yukarda grdmz w"= diferensiyel denklemine benzer. Burada
edeer zm dnrsek sehimide zorlanmaya gre hesaplamak mmkndr (Mohr analojisi).
F
Moment dalm
F.L
F/2 4 F/2
q* F.L
4.E.I
M
Zorlanma q* =
E.I
L/2 L/2 F.L2
16.E.I

V*= w ' Dik kuvvet V *= V (q* ) = w '
+
M*= w Eilme momenti M *= M (q* ) = w

+ wm
ekil 33, Basit kirite yayl yk
Moment alann yayl yk olarak kabul edip kiri ortasndaki momenti Mm deerini hesaplarsak:
F L F L
Mm
2 2 4E I
Dier taraftan kiri ortasndaki kavis:
wm Mm FL
w'
A=F/2 EI 4E I
L/3 L/6
L/2 Momentin tam alan, toplam yayl yk, ekil 33:
L FL L
ekil 34, Moment alann yayl yk
F
2 4EI 2
F L2
F
8 E I
Simetriden tr A ve B yataklarnda yatak kuvvetleri bir birine eittir A=B=F/2. ekil 33 ile:
M B 0 L 1 F L2 1 F L2
M B F A L 0 A F A
2 2 8E I 2 2E I
FV 0 F L2
w' A w'
16 E I
Kiri ortasndaki moment sehimdir. ekil 34 ile:
L L L L 3 L L w 'L F L2 L
wm A w ' w ' w ' w ' w '
2 6 2 6 6 6 3 16 E I 3
F L3
wm
48 E I
Bu forml yukarda bulduumuz F 27 deerinin aynsdr. Bylece buraya kadar yaptmz analiz
ve incelemelerin doru olduu grlr.
lerde anlatlanlar daha iyi ve abuk anlamak iin ekil 33 ve ekil 34 ile verilen sembolleri
tanmlayalm.
F kuvvet, Kirii zorlayan yayl ykn kuvveti.
q* zorlanma, F kuvvetinin oluturduu moment alannn tersi zorlayan M
yayl yk olarak kabul edilir: q* w"
EI
V* dik kuvvet, zorlanmann oluturduu dik kuvvetler olarak kabul V* V(q*) w '
edilir:
M* eilme momenti, zorlanmann oluturduu momentin deeri, M* M (q*) w
sehimin deeri olarak kabul edilir. Mohr analojisi:
w' alan kuvveti, zorlanmann sol yar alan kuvvet deeri, kiri ortas F L2
sehim wm yi oluturan kuvvet olarak kabul edilir: w ' V
16 E I
M*m kiri ortas eilme momenti, zorlanmann oluturduu kiri ortas
momentin deeri kiri ortas sehim wm olarak kabul edilir
L F L2 L F L3
Mm w m V* wm
3 16 E I 3 48 E I
Yap Statii 21
1.1.1.1.3. Deney ve sehimle gerilim hesab

Buradaki deneyi derste yaptk. Deerler llen deerler olup manuple edilmemitir. Sizde kendiniz
deney yapp teori ile deneyin ayn olduunu grebilirsiniz.
b F Malzeme: S 235
A x h B Varyant I : F= 60 N ; b = 60 mm ; h = 6 mm
1 2 Varyant II : F= 60 N; b = 60 mm ; h = 3 mm
z L/2 L/2 ndekslerin tanm:
w12 1. indeks 1 kuvvetin etkiledii yer,
F
2. indeks 2 sehimin yeri.
ller:
w 11
Var I Var II
F w11 .......... 1,39 ........ 11,2
w12 .......... 0,96 ........ 7,7 bu iki deer
w 12 w21 .......... ................ 7,6 ayn olmal
w22 .......... ................ 6,3
F
Kaba karlatrma:
w 21 F L3 F L3
w
F 48 E I 4 E b h 3
Burada yalnz kesitin ykseklii hI = 6 mm,
w 22 hII=3 mm olarak deimektedir ve oran 2 dir.
Buradan 23 = 8 olur ve 1,39x8 1,4x8 = 11,2
yapar. Buda pratikte llen deerlerin teorik
ekil 35, Deney ve sehimle gerilim hesab deerlere eit olduunu gsterir.
Gerilim kontroln yapacak olursak:
M/W F L F L 60 800
Moment: M 12'000 Nmm
2 2 4 4
b h 2 60 32
Kar koyma momenti: W 90 mm3
6 6
Gerilim:
[MPa] M 12'000 400
plastik deformasyon 133 MPa
akma snr 235 W 90 3
200
133 Burada S235 elii iin akma gerilimi
elastik deformasyon
100 Re = 235 MPa olduundan, sistem

[%o] elastik esneklik ksmnda kalr.
pl plastik esneklik
133
235
ekil 36, S235 Diyagram
1.1.1.1.4. Yayl ykle zorlanan basit kiri iin rnek

Burada qV = sabit kabul edilmitir.
h
qv.dh
dh ds cos cos d
v
q v dh cos
qz q v cos 2
ds = . d ds
dv
x q v dh sin
z
qz q v sin cos
dh ds
ekil 37,
Kavis radyusu (s) nin diferensiyel denklemini ele alalm:
d dq d
qz z q x ===> cos 2 2 cos sin d sin cos d
ds ds
d
3 tan d

ln 3 ln(cos ) k
Demekki:
0
(cos ) 2 sabit
(cos )3
Dier taraftan;
3/ 2
dh 1 dv 2
cos ===> 0 1
dh 2 dv 2 dv
2 dh
1
dh
Dier taraftan bildiimiz gibi;
dv 2
2
1 dh

2 3/ 2 F 28
dv
1
dh
Yukarda F 28 ile verilenlere gre;

dv 2 1
sabit
dh 2 0
olduu grlr. Buda v(h) fonksiyonunun ikinci dereceden paraboldr.
h2
v c1 h c2 F 29
2 0
Eer paraboln dnm noktasn koordinat sisteminin k noktasn kabul edersek:

h
h2
v
2 0
v
Yap Statii 23
dv2
q v .dh q v dh dh H
H.
dv h dh 2
dh H
H 2 h2
H.(dvdh + dvdh . dh)
2 Buradan v
2 0
c1 h c2
dh
Bu daha nce bulduumuz F 29 dr ve

ekil 38, bildiimiz gibi:
H
0
qv
Bu sonu = 0 noktasnda = -N/qz bulunabilir. yleki: N = -H ve qz = qv olduu iin.
4 f h2
qv v
h L2
H f q v L2
H
8f
v
L/2 H qv h2 4 f h2
v O.K.
ekil 39, 2H L2
Pratikte konstrksiyon D nin devaml zorlamada mmkn olduu kadar ok yakn olmas iin
yaplr. Zorlamann deiken olmas halinde bazen az, bazen ok dik kuvvet ve eilme momenti
zorlamalar grlecektir. Bu tr zorlamalar karlayabilmek iin "Sistemi rijitleyecek" nlemler
alnmaldr.
1.1.1.1.5. Yayl ykle zorlanan basit kiriin (halatn) maksimum boyu

Problem: Sabit yayl yk "q" ve z arl "g" ile zorlanan basit kiriin (halatn) boyu L ise,
fonksiyonunu yapt snr boyu "L0" nekadar dr?
q
L/4
SCD: q+g
A B Bh
g x H Q h
Bv
z
L L/2
B
x Bv
h Bh
z h 1
x
2 h
L/2
L/2 L/2
ekil 40, Yayl yk ve z arlkl basit kiri
4 x2
Sehim paraboldr. z h 1
2
L
Q q g L / 2
DD 1; M B 0 M B H h Q L / 4 H h q g L / 2 L / 4 0 H
q g L2
8h
Kiriin veya halatn kopmamas iin yatay kuvvet H A.f olmaldr.
DD 2; FV 0 BV Q 0 BV Q BV
q g L
2
DD 3; Fh 0 H Bh 0 Bh H Bh
q g L2
8 h
2 x BV B L
tan x V
L Bh 2 Bh
x
q g L L 8 h
2 2 q g L2 x 2h
1 2h L
h
2 L/2 8
Yap Statii 25
1.1.1.1.6. Deney kirii

Yukarda sayfa 21, paragraf 1.1.1.1.3 ile verilen Deney ve sehimle gerilim hesab n ele alalm:
F = 60 N
F L
x M A 0 F BL 0
2
F/2 F/2 F
L/2 L/2 B B 30 N
2
z
Fz 0 FBA 0
F/2 F
A FB A 30 N
F/2 2
Kiri ortasndaki moment:

L
M m 12'000 Nmm
M m A 30 400
M
Mm 2
Kiri ortasndaki kavis:

M 12'000
w"
w"= EI 205'000 135
A F B w" 433,6 mrad/m
Kavisten;
L 1
w ' m 433,6 0,4 0,5
w'
w' 2 2
m w ' 86,7 mrad
w'
L/3
L/2
Sehim;
F L3 60 8003
wm wm
48 E I 48 205'000 135
w'
wm w m 23,12 mm
w'
L/3 w 'L 86,7 800
L/2 wm w m 23,12 mm
3 103 3
ekil 41, Yayl ykte deney sehimi
Sehim hesabn daha baka metotlada yapabiliriz.
DD 1: Fz 0 V q dx V dV 0
q.dx q dx dV 0
V
DD 2: M O 0
M M+dM V dx V dV dx
M M dM 0
2 2
dx
dx
V+dV dM V dx dV 0
2
dx
ekil 42, Yayl ykte deney sehimi dV deeri ok kktr sfr kabul edilir.
2
dV
Bylece: q dx dV 0 q q V'
dx
dM
dM V dx 0 V V M' V' M ' '
dx
Buradanda.
q M' ' veya q M' ' 0 F 30
M
Mohr analojisi bulunur w" 0
EI
M
w" F 31
EI
Diferansiyel eitlik q M ' ' ile w" eitlii analogtur. Sehim de eilme momenti gibi
zorlanmalarla hesaplanabilinir. M/EI Mohr analojisi.
Eilme momentinin yayl yk q ile hesaplamasna benzer, kavisten M/(EI) sehim w hesaplanr.
Buna Mohr analojisi, Mohr benzerlii denilir.
F
o E
o tan
h/2

h/2
x 2 o

Eh
h/2

M
o E
o o
W
E
ekil 43, Yayl ykte deney sehimi H= 3 mm
Deneydeki Varyant II ye gre: W=b.h2/6=90 mm3 I=bh3/12=135 mm4 E=205'000 N/mm2

Mm = 12'000 Nmm A = 30 N
M 12'000
o o 133,3MPa
W 90
2 o 2 133,3
= 433,6 mrad/m
E h 305'000 3
Yap Statii 27
1.2.4. Kavisli ubuk

Sabit yayl yk etkisinde bir kavisli ubuk dnelim, ekil 44.
h
qv
v ds
N MV ds
z
x

qx M+dM
ds = . d
N+d
qz N
d V+dV
ekil 44, Kavisli ubuk

Kavisli ubuun analizini yapmak iin kk bir parasnn kesitini ekil 45 ile gsterildii ekilde
alalm. Her nekadar analizde kk para eik dirkdrtgen olarak grlyorsada kesit v-eksenine
paralel olarak dnlr (Bkz. ekil 45).
ekil 44 ile gsterilen kavisli ubukta detaya gre denge denklemlerini yazarsak:
1. DD Fx 0 dN V d q x ds 0 F 32
2. DD Fz 0 dV N d q z ds 0 F 33
3. DD My 0 dM V ds 0 F 34
h
x-eksenine dik kesit
x
z
kabul edilen
v-eksenine paralel kesit Gsterilen kesit
d
ekil 45, Kavisli ubukta kesit

Yukardaki F 32, F 33 ve F 34 formllerinden u bantlar bulunur;
F 32 ile dN V d q x ds 0 / ds
dN V d q x ds
0
ds ds ds
1 d dN V
burada ds R d d olduundan qx 0 F 35
ds ds
F 33 ile dV N d q z ds 0 / ds
dV N d q z ds dV N
0 qz 0 F 36
ds ds ds ds
F 34 ile dM V ds 0 / ds
dM V ds dM
0 V 0 F 37
ds ds ds
Burada herhangibir qx, qz zorlamalar verildiinde ubuun geometrik lleri kolaylkla bulunur.
Buradaki yegane art; ubuu yalnz normal kuvvet zorlayacak, dik kuvvet ve/veya eilme
momenti zorlamas olmayacak.
Burada V=M=0 eit kabul edersek, u diferensiyel denklemler bulunur.
dN
Forml F 35 ile qx 0
ds
N
Forml F 36 ile qz 0

Ve buradanda;
d dq
qz z q x F 38
ds ds
bulunur. Bu kavis radyusu (s) nin diferensiyel denklemidir.
Kazan forml bu duruma verilecek en gzel rnektir:
Basnl kazanlarda qx = 0, qz = sabit vede = r = sabit kabul edilir;
N q z r sabit F 39
bulunur. Buda "Kazan forml" dr.

1.2.4.1. Kavisli ubukta deerler
Buradaki yayl dik kuvveti (qV) sabit kabul edelim.
h
qv.dh
qv
v ds
dh ds = . d
dv
d

z dh x
L/2 L/2
L
ekil 46, Kavisli ubukta deerler
k deerler, ds d ; dh ds cos ; dh cos d

dV N dV
F 36 qz 0 N=0 qz dV q v dh cos
ds ds
q dh cos q v ds cos cos
qz v q z q v cos 2
ds ds
Yap Statii 29
dN V dN
F 35 qx 0 V=0 qx dN q v dh sin
ds ds
q dh sin q v ds cos sin
qx v q x q v sin cos
ds ds
Kavis radyusu (s) nin diferensiyel denklemini ele alalm:

d dq d
qz z q x ===> cos 2 2 cos sin d sin cos d
ds ds
d
3 tan d

ln 3 ln(cos ) k
0
Demekki: (cos )3 sabit
(cos )3
3/ 2
dh 1 dv 2
Dier taraftan; cos ===> 0 1
dh 2 dv 2 dv
2 dh
1
dh
Dier taraftan bildiimiz gibi;
dv 2

1
dh 2
2 3/ 2 F 40
dv
1
dh
Yukarda F 40 ile verilenlere gre;

dv 2 1
sabit
dh 2 0
olduu grlr. Buda v(h) fonksiyonunun ikinci dereceden paraboldr.
h2
v c1 h c2 F 41
2 0
Eer paraboln dnm noktasn koordinat sisteminin k noktasn kabul edersek:

h
h2
v
v 2 0
ekil 47, Paraboln dnm noktas
dv2
q v .dh q v dh dh H
H.
dv h dh 2
dh H h2
H Buradan v c1 h c2
2 0
2
(dvdh + dvdh . dh)
H. 2
Bu daha nce bulduumuz dr ve bildiimiz
dh
H
gibi: 0
ekil 48, Kavisli ubukta sektr qv
Bu sonu = 0 noktasnda = N/qz bulunabilir. yleki: N = H ve qz = qv olduu iin.
4 f h2
qv v
h L2
H f q v L2
H
8f
v
L/2 H qv h2 4 f h2
v O.K.
ekil 49, Kavisli ubukta yk 2H L2
Saysal uygulama rnei;
q v L2 1 2002
L=200 m ; f = 40 m ; qv = 1 MN/m ; H ==> H = 125 MN
8f 8 40
Pratikte konstrksiyon D nin devaml zorlamada mmkn olduu kadar ok yakn olmas iin
yaplr. Zorlamann deiken olmas halinde bazen az, bazen ok dik kuvvet ve eilme momenti
zorlamalar grlecektir. Bu tr zorlamalar karlayabilmek iin "Sistemi rijitleyecek" nlemler
alnmaldr.
1.2.4.2. Dik kuvvet etkisinde oynakl kemer
Burada ekil 50 ile grlen oynakl
F G kemerde A ve B yataklarndaki Av ve Bv
kuvvetleri, basit kiri hesab gibi yaplarak
f H A ve B reaksiyon kuvvetlerinden bulunur.
B B v
H
B Kuvvetler geninin balant hattndan
A
Av A "Kmpfer oyna" ile A ve B yataklar
A arasndaki "Kemer ekmesi" H bulunur.
M Av
Kemerdeki eilme momenti M, basit
H F
kirite olduu gibi momentlerin sper
F Bv pozisyonu ile (M0) ve H. momentide
B kemer ekmesiyle bulunur.
Av Bv M M 0 H ()
M0 Orta oynak yatak G de moment sfr
M 0G
olduu iin "M=0"
M0G
H
f
ekil 50, oynakl kemer
Burada kiriin kemer eklinde olmas momentlerin basit kiri momentleriyle karlatrlmalarnda
kemer momentlerinin ok daha kk olduu grlr.
Yap Statii 31
2. Saysal rnekler
2.1. Denizde petrol platformu
Petrol arama platformunun 150 m derinlikteki silindir eklindeki dip tanklarnda (ekil 51);
Suyun zgl arl 1030 kg/m3
g = 9,81 ms-2
p
Yer ekimi ivmesi
Hesabn yald derinlik h = 150 m

h
t pmax .g.h = 1,516 N/mm2 (MN/m2)
pmax= .g.h
qmax .g.h.r = 18,2 MN/m

q
p
max r
Silindirin cidar kalnl 0,8 m kabul edilirse,
ortalama bas gerilimi 22,7 MPa bulunur.
q
d q max / t
ekil 51, Petrol arama platformu dip tanklar d 18,2 / 0,8 22,7 MN/m 2 (N/mm2 , MPa)
2.2. Atom santral koruyucu gmlei

Silindir eklinde atom santral koruyucu gmleinin i basnc pmax = 0,5 N/mm2 olarak kabul
edilmitir (ekil 52).
Silindirin yar ap r = 20 m
Kre balk
Takke
Silindirin evresinde u ekme kuvvetleri oluur:
qmax = r . pmax = 20 . 0,5 = 10 NN/m

Silindir
Bu kuvvetler n gerilimli beton konstrksiyon
q tarafndan karlanr.
max
ekmeye zorlanan germe paralar betona yle

byk bask yaparlarki, betonda ekme gerilimi
p
max oluamaz ve ekme geriliminin douraca atlak
larda.
q n gerilim oluturacak konstrksiyon kabaca

r r
ekil 53 ve ekil 54 ile gsterilmitir.
max
ekil 52, Atom santral koruyucu gmlei
Germe istasyonu
Germe Balants
Germe kua Silindirin cidar
ekil 53, n gerilim konstrksiyonu, prensip ekil 54, n gerilim konstrksiyonu, kaba detay
Konu ndeksi
A I
Atalet momenti .......................................................... 16 ten Statik Belirsiz...................................................... 4
C K
Cisim kesiti .................................................................. 3 Karkoyma momenti................................................. 15
Kavis .......................................................................... 15
D
Kavis radyosu ............................................................ 16
Denge kural ................................................................ 3 Kazan forml ........................................................... 28
Dtan Statik Belirli ..................................................... 4
S
Dname........................................................................ 4
Sa cvata kural........................................................... 3
E
Sa el kural ................................................................. 3
Eilme momenti .......................................................... 7 Serbest Cisim Diyagram ............................................. 3
Elastiklik modl......................................................... 9 Statik Belirli Sistem ..................................................... 4
Eylemsizlik momenti ................................................. 16
V
H
Vektr .......................................................................... 3
Hook kanunlar ............................................................ 9

44 01 1 Reaksiyonlar+Kesit-Buyuklukleri

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

44 01 1 Reaksiyonlar+Kesit-Buyuklukleri

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

lk yayn: 13 Haziran 2014

Reaksiyonlar ve Kesit byklkleri

evirenler: M. Gven KUTAY, Muhammet ERDL

Peter Marti Peter Marti Prof. Dr. sc. Peter Marti

Statik dosyalarnda kullandmz terimlerin Almancadan Trke karln, ne Trk Dil

0. Genel giri ................................................................................................................................................................. 3

ekil 1, Kuvvetin tanm ve sa el kural

Bu bant grld gibi moment vektr olarakta ifade edilebilir, ekil 1.

0.2. Kesit byklkleri ve statik belirlilik

Cismin kesiti I ve II iin (ekil 2);

ekil 2, Kesit byklkleri

Kiriteki kesit byklkleri:

My, Mz Nm Eilme momenti

Kurulan denge artlar denklemleriyle sistemdeki reaksiyonlar hesaplanabiliniyorsa o sistem "Statik

Statik belirli ve belirsiz sistemler iin basit rnekler:

a) oynakl kemer. b) ki oynakl ve eki balantl c) ki taraf sabit kemer.

ekil 4, Statik belirli ve belirsiz sistemler

Reaksiyon byklklerini hesaplamak iin denge denlemlerinn yan sra, deformasyon

0.3. Denge denklemiyle genel zm

Denge denlemiyle genel

Grafik olarak kuvvetler "Kuvvet Poligonu" ilede bulunur.

A, B ve Q kuvvetleri kapal bir gen oluturmaldr ve kuvvetler bir noktada kesimelidir.

0.4. Reaksiyon ve Kesit byklkleri

Bylece u denklemi buluruz;

ekil 13, Sabit yayl ykl klasik kiri

SCD 1 ; Sistemin SCD si SCD 1 e gre yatay etkili kuvvet yoktur. DD

Buradaki orant faktr E "Elastiklik modl" dr.

ekil 17, Asl halat N kN Normal kuvvet

Bu deeri yukardaki formle (F 6) yerletirir ve x = halatn tam boyunu alrsak, denklemimiz u

Q Af G denklemi A.f ye blersek

imdide G/Q orantsn hesaplayalm:

ekil 24, Q/(G+Q) orants ekil 25, G/Q orants

L0 f / 500 103 / 78,5 6369,4 L0 6369,4m

1.2. Enine deformasyon (sehim), Galile'nin problemi,

MPa Kesitteki gerilim

ekil 26, Dikdrtgen kesitte gerilim dalm

ekil 27, Kavis

d rad Kesiti gren eimin merkez as

1.2.2. Sehimin kavis ile hesaplanmas

ekil 31, Tahtadan basit kiri diyagramlar

1.2.3.2. Yayl ykle zorlanan basit kiri

ekil 32, Basit kirite yayl yk

M*= w Eilme momenti M *= M (q* ) = w

ekil 33, Basit kirite yayl yk

1.1.1.1.3. Deney ve sehimle gerilim hesab

100 Re = 235 MPa olduundan, sistem

ekil 36, S235 Diyagram

1.1.1.1.4. Yayl ykle zorlanan basit kiri iin rnek

Yukarda F 28 ile verilenlere gre;

Eer paraboln dnm noktasn koordinat sisteminin k noktasn kabul edersek:

Bu daha nce bulduumuz F 29 dr ve

1.1.1.1.5. Yayl ykle zorlanan basit kiriin (halatn) maksimum boyu

ekil 40, Yayl yk ve z arlkl basit kiri

1.1.1.1.6. Deney kirii

Kiri ortasndaki moment:

Kiri ortasndaki kavis:

A F B w" 433,6 mrad/m

ekil 43, Yayl ykte deney sehimi H= 3 mm

Deneydeki Varyant II ye gre: W=b.h2/6=90 mm3 I=bh3/12=135 mm4 E=205'000 N/mm2

1.2.4. Kavisli ubuk

ekil 44, Kavisli ubuk

ekil 45, Kavisli ubukta kesit

bulunur. Buda "Kazan forml" dr.

M= w Eilme momenti M = M (q* ) = w