Вы находитесь на странице: 1из 60

fPtoiBh

irsko f;zx
SHIVRANJANI
by
JAGTAR SINGH

JAGTAR SINGH
Press House
;wogD
University Campus,
Punjabi University,
;opZs dk Gbk
Patiala 147002 fustD tkb/
Punjab (India)
Mobile: 9888024852 w/o/ g{iBhe fgsk
;tortk;h
;qH gqhsw f;zx ih
d/ Bkw
First Edition : September, 2008 i' nZi th
Price : Rs. 175/- goSkt/A tKr
Layout : Harjit Singh
Laser Type Setting : Rahul Computers, jw/;aK w/o/ Bkb Bkb
M: 98769-30229
ofjzd/ jB.
Printed by : PEARL BOOKS PVT. LTD.,
Patiala.
nkgD/ pko/
fgsk ;odko gqhsw f;zx d/ xo wksk nwo e"o dh e[Zy'A
w/ok iBw Gkt/A g{Bk (wjkokPNok) ftZu j'fJnk go pugB s'A
j[D sZe w?B{z gzikp ftZu nkgDk ihtB fpskT[D dk wkD gqkgs
j'fJnk j?.
w/oh w[Ybh gVQkJh r"ofwzN gqkfJwoh ;e{b, ;yhok (B/V/
izv'e/$;ojkbh) ftZy/ j'Jh. jkfJo ;?ezvoh gZXo dh gVQkJh ;qh
r[o{ noiB d/t \kb;k jkfJo ;?ezvoh ;e{b, soBskoB s'A
ehsh. fJ;/ ;w/A d"okB w?A nkgD/ foPs/dko gk; gfNnkb/ nk
frnk. \kb;k ekbi, gfNnkbk fty/ gVQkJh d"okB w/oh B"eoh
1972 ftZu gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk fty/ bZr rJh.j[D w?A
fJ;/ :{Bhtof;Nh fty/ fvgNh ofi;Noko d/ s"o s/ ;/tk fBGkn
fojk jK.
pugB s'A jh rIb ;[DB dk P"e ;h. Gkos d/ ;zrhs s'A
fJbktk nkw s"o s/ ;t/o/Pkw o/vhU ;N/PB bkj"o s'A }IbK d/
gq'rokw nkT[Ad/ ;B, fiBQK B{z pVh rj[ Bkb ;[Ddk ;K. fJBQK B{z
;[D;[D e/ }Ib$rhs fbyD dk P"e g?dk j[zdk fojk.
oI
' h oN
' h dh Gkb ftuZ idA' gfNnkb/ nkfJnk sK fJE Z / wA?
nkgD/ wk;V ih GkJh p\PhP f;x z okrh jo' K d/ gfotko ftu Z
fojk. fJj ro [ pkDh ehosB d/ Bkb if[Vnk jf'Jnk gfotko ;h.
fJ; gfotko ftu ne;o ro [ pkDh ;r
z hs ns/ ;o
[ skb dhnK rb Z K
jd
z[ hnK ofjzdhnK ;B i' w?A ;[Ddk ofjzdk ;h ns/ ne;o
ftukodk th ofjzdk ;h.
}Ib ns/ rhs fbyD ftZu seBheh ;'Mh Bk j'D ekoB
fPtoziBh vii

}Ib fbyD dhnK pohehnK B{z ni/ sZe th BjhA ;wM ;fenk.
fco th wB ftu i' GktBktK g?dk j[zdhnK ojhnK T[BQK B{z
}Ib$rhs okjhA T[ikro eodk fojk jK.
fbyD dk P"e sK Gkt/A 2425 ;kbK s'A brksko ubdk fojk
j? fco th ed/ed/ ;kbK dk gkVk g?Adk fojk j? sK th fJj P"e
fe;/ Bk fe;/ soQK fIjB ftZu pfDnk jh fojk j?.
gfNnkb/ ftZu e[ZM d';sK Bkb ;KM th pDh i' ;kfjZse
;orowhnK Bkb i[V/ j'J/ ;B. T[BQK Bkb fdbh ;KM j'D ekoB
rhs$}Ib$BIw nkfd pko/ ftukotNKdok th j[zdk fojk. edh
edkJhA fJeZm/ p?m e/ fJe d{i/ Bkb nkgDhnK GktBktK ;KMhnK
th eod/ ofjzd/. fJBQK fwZsoK ftZu'A ;qh irdhP f;zx y[Pfdb,
;qh nzfwqsgkb P?dk, ;qh niw/o e?AE, ;qh BthB ewb nkfd Bkb
yak; GkJhukoe ;KM ;h. fJBQK ftZu'A ;qL irdhP f;zx y[Pfdb
ni/ th gfjbK dh soQK jh fwbd/ ofjzd/ jB ns/ jw/Pk fbyd/
ofjD bJh gq/od/ ofjzd/ jB. fco j"bhj"bh rqfj;Eh d/
ezwKekiK ftZu fJj o[MkB xNdk frnk. T[; ;w/A d"okB ;ko/
d';sK B/ ob e/ fJe feskp gkskb s'A nkekP sZe gqekfPs
ehsh. fJ; ftZu w/ohnK th d' }IbK ;akwb jB. ed/ edkJhA
n\pkoK ns/ w?rIhBK ftZu th }Ib$rhs G/i fdzdk ;K i' rkj/
prkj/ SgdhnK ofjzdhnK ;B. go ed/ th ouBktK B{z g[;seK
d/ o{g ftZu SkgD pko/ ;'funk BjhA ;h.
fgZS/ fij/ w?A gkfe;skB ftZu Pq'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh
tZb'A G/i/ iZE/ Bkb T[ZE'A d/ r[odtkfonK d/ doPBK bJh gfotko
;w/s frnk. fJj ;[Gkrk w"ek w?B{z ;qL joGiB f;zx, w?B/io ;qh
dopko ;kfjp, nzfwqs;o d/ T[u/u/ T[FZdw Bkb jh gqkgs j'
;fenk. fJ; T[gokb/ bJh w?A T[BQK dk ;dk foDh ojKrk.
gkfe;skB fty/ Pqh BBekDk ;kfjp, ;qh gzik ;kfjp, ;qh v/ok
;kfjp, bkj"o ns/ j'o r[odtkfonK d/ doPB ehs/. fJ;
fPtoziBh ix

1012 fdB d/ T[bhe/ gq'rokw nB[;ko o/b rZvh ftZu, s'o/c/o/


d"okB gkfe;skB d/ PfjoK ftZu T[BQK b'eK Bkb fwbD dk w"ek
fwfbnk i' pVh m/m gzikph p'bd/ jB ns/ gzikph I[pkB Bkb
fgnko eod/ jB. gkfe;skB d/ b'e gzikph ftZu rZbpks eoe/
ya[Ph wfj;{; eod/ ;B. fJ; dk w/o/ wB s/ pj[s gqGkt fgnk
ns/ T[;/ ;w/A fJj wB pfDnk fe id'A ed/ th e'Jh rhsK$}IbK
dh feskp fsnko eoB dk w"ek fwfbnk sK nkgDhnK ouBktK
B{z gzikph GkPk d/ BkbBkb Pkjw[yh ftZu fbgh^nzsoB eoe/
gqekfPs eoKrk sK i' gkfe;skB d/ T[j b'e i' gzikph I[pkB B{z
p/jZd fgnko eod/ jB T[j th ;kfjZse s"o s/ Pkjw[yh okjhA
gzikph I[pkB Bkb i[V ;eD.
fJ; feskp B{z nwbh o{g d/D ftZu fiZE/ gq'|?;o ;shP e[wko
Powk dh pj[s jh nfjw G{fwek ojh. T[FZE/ ;qL joihs f;zx
j'oK B/ fJ; feskp d/ yoV/ s'A b? e/ fgqzfNzr sZe i' ;bkj[D :'r
ezw ehsk j? T[; bJh w?A jw/PK T[BQK dk foDh ojKrk. w?B{z T[od{
I[pkB BjhA nkT[Adh. fJ; bJh w?A nkgDhnK ouBktK B{z Pkjw[yh
ftZu fbghnzsoB eoB pko/ vkH nBto fuokr j'oK B{z p/Bsh
ehsh fiBQK B/ fyV/ wZE/ fJj fIzw/tkoh pky{ph fBGkJh.
gq'c?a;o irsko f;zx, vhB, bkfJp/qoh n?Av n?i{e/;aB c?ebNh, i'
w/o/ f;oBkthJ/ th jB ns/ w/o/ pVQ/ fgnko/ fwZso th jB, T[BQK
B/ fJ; feskp d/ yoV/ B{z ;[uko{ o{g d/D ftZu w/oh pVh wdd
ehsh j?. fJ; bJh w?A T[BQK dk P[eor[iko jK.
wK p'bh dh ;/tk ftZu o[ZM/, gzikph fNqfp{B d/ ;zgkde ;qh f;ZX{
dwdwh j'oK B/ fJ; g[;se tk;s/ nkgDk ehwsh ;wK eZY e/
w/ok ;[gBk ;keko ehsk j?. w?A T[BQK dk sfj^fdb'A XzBtkdh jK.
}IbK$rhsK dhnK ouBktK dh fJ; feskp dk Bkw
fPtoziBh oZfynk frnk j?. w/oh fJj fdbh fJZSk j? fe fJj
feskp Gkosh gzikphnK d/ BkbBkb gkfe;skB ftu gzikph
fPtoziBh xi

I[pkB Bkb fgnko eoB tkfbnK d/ jZEK ftZu th gZ[i/. d'BK


w[beK dhnK g[okDhnK ;KMK B{z w[V s'A ;[oihs eoB d/ i' jhb/ j'
oj/ jB T[; ftZu w?A th fJ; feskp okjhA nkgDk s[S fijk
:'rdkB gk fojK jK.
w?B{z fJj rZb efjD ftZu e'Jh ;ze'u BjhA j? fe w?A
rhs$}Ib fbyD ftu gqgZe BjhA jK. f;o| P"e Bkb jh
nkgDhnK GktBktK B{z nZyoK okjhA gqrN ehsk j?. fJBQK
ouBktK ftZu'A i/ fJe ;so th fe;/ gkme d/ fdb B{z S'j b?Adh j?
sK w?A ;wMKrk fe w/oh feskp SkgD dk wB'oE g{ok j' frnk
j?.

(irsko f;zx)
u[Zg d/ nfj;k; s'A
u/szB ofjDk,
\kw'P ;w[zdo
s{|kB dk nkrkI pDd/ B/.
X[\d/ X{zJ/
p[Md/ BjhA ;kbK sheo,
izrbK sZe fJj
popkd eoe/ ofjzd/ B/.
2 fPtoziBh 3

1
p/t|kJh dk j'fJnk gk;ko feT[A j?.
fdB^pfdB frodk t|k dk fwnko feT[A j?.

G[ Z b oj/ B/ \{ B d/ foPs/ b' e ,


foPfsnK ftu j' fojk seoko feT[A j?.

fdb u'A eZYD bZfrnk e[M d/o BjhA bkT[Ad/,


w[Zy u fwm/ p'b, fdbK ftu yko feT[A j?.

fco fojk ;h T[j sK d/Adk nwB dk g?}kw,


nZi T[;d/ jZE ftu sbtko feT[A j?.

Go itkBh T[wo ftu fujok T[dk; feT[A,


jo itkBh p'M dk fPeko feT[A j?.

jo Xow efjzdk j? e'Jh T{u Bhu BjhA,


XowK ftu gZygks dh dhtko feT[A j?.

eoe/ tkndk s[ o frnk gq d / ; ,


eo fojk fdb nZi th T[; fgnko feT[A j?.
4 fPtoziBh 5

2
d';sK dh, d';sh ikfDnk.
id ed/A w?A, j'Ad gSkfDnk.

fJe feDek jK, pkM T[BK d/ w?A,


fro fgnk EZb/, id'A th SkfDnk.

T[j ;wK G[bdk BjhA w? ni/,


fwb ed/, d'BK B/ i' ;h wkfDnk.

:ko dh :koh , :kok G[Zb Bk,


pkM :koK, GNe/Ark tKr fBwkfDnK.

ed'A sZe, vodk oj/Ark w"s s'A,


w"s sK, fwbDh j? oki/ okfDnK.

fgnko ftu seoko, j[zdk j? sK eh,


ne;o j' iKdk j,? fJM
z nDikfDnK.
6 fPtoziBh 7

3
}w Bk eo s{z, ekbhnK p'bhnK oksK dk.
j[D sK t/bk nkT[Dk j?, gqGksK dk.

p'jVK EZb/ p?m e/, feZ;/ rk Bk s{z,


T[FZm ;'jfDnk, fJj t/bk BjhA pksK dk.

fe;ws nkgDh nkg pDkT[Dh g?Adh j?,


fdb feT[A Xotk;k, fco n"yksK dk.

s{z th sK ;" n"rD, b? e/ p?mK j?A,


eh |kfJdk, d{i/ d/ xo ftu MksK dk.

fwjBs dk cb, jodw fwZmk j[zdk j?,


wkD Bk eo s{z, UgohnK ;"}ksK dk.

}w dk p'M th b? e/, fcoBK f;Zy b? sz{,


fJj th sK fjZ;k j?, oZph dksK dk.
8 fPtoziBh 9

4
G[Zb iktKrk i' w?A, \[nkp d/ tKr.
n;
? h f|sos BjhA wo
/ h, iBkp d/ tKr.

fIz d rh sK phs ikt/ r h Io{ o ,


Yb ojh j? T[wo, Ppkp d/ tKr.

wkD ;h, T[; nkgD/ j[;B s/,


nZi j? bkuko, \kBk \okp d/ tKr.

w?A eh dZ;K, s{z jh nZi gSkD eo,


w/ok ihtB sK j?, y[bQh feskp d/ tKr.

feT[A ejK, SZv d/ BPk }o{o dk,


\[d jh T[so ikJ/rk, Pokp d/ tKr.

w[PebK ftu p;o j'Jh fIzdrh,


ezfvnk ftu fyV/ j'J/, r[bkp d/ tKr.
10 fPtoziBh 11

5
nZi d/ ;wki dh, Ej[ gk BjhA ;ed/.
pD frnk YKuk i', T[; Ykj BjhA ;ed/.

d|soK ftu, tzvd/ fcod/ B/ vke T[j,


pkM bZsK, d' edw i' ik BjhA ;ed/.

eo oj/ B/ |?;b/ w[be d/, pD e/ Btkp,


fbyD ftu T[j BK ezBk, bk BjhA ;ed/.

gV oj/ jK o'I \poK, d/P j[D y[Pjkb j?,


go ftuko/ b'e, oZi e/ yk BjhA ;ed/.

efjo T[;dk j? iK wkV/ b/y B/ ;kv/,


fJZIsK nZi n;hA, eZi gk BjhA ;ed/.

G/d GktK v'fpnk, fJ; w[be :ko',


uko GkJh ob e/, u[ZbQk sk BjhA ;ed/.

;Zu ;Zu nkyD'A th, fMied/ B/ b'e,


tbtb/ fdb d/ Tj
[ feTA[, d|Bk BjhA ;ed/.
12 fPtoziBh 13

6
d[BhnK dk e[M G/d, Bk gkfJnk iKdk j?.
jo fJe G[b e/ n"r[D, r[D isbKdk j?.

PkB Ugoh fd;dh j?, jo fujo/ s/,


x[D yKd/ fdb, jo fJe P\; S[gKdk j?.

c[Zb fyVB s'A gfjbK, \[Pp{ fyzv iKdh,


Gztok w{o\ fco th, feT[A wzvoKdk j?.

e?d s'A gfjbK, ftjbk s[fonk fcodk ;h,


fgzio/ d/ ftu, o'I jh oZi e/ yKdk j?.

oZp d/ th d;s{o, fBokb/ j'J/ B/,


b'V j[zdh id X[Zg dh, whAj to;Kdk j?.

\[d}oIK dh d[BhnK d/ ftu, ohs fJj',


pDdk }?o T[jh, i' wB GKdk j?.
14 fPtoziBh 15

7
16 fPtoziBh 17

8
18 fPtoziBh 19

9
20 fPtoziBh 21

10
22 fPtoziBh 23

11
24 fPtoziBh 25

12
nk frnk, pfjbkT[Dk fdb nk frnk.
;hB/ d/ ftu }w, S[gkT[Dk nk frnk.

gh e/ }w G[bD tkb/, p[Ifdb B/,


}w gh e/ \[d , BfPnkT[Dk nk frnk.

okj w/oh ftu ezv/ pj[s fyZbko/ B/,


uZ[e ezfvnK , M'bh gkT[Dk nk frnk.

fjio dhnK ghVK ftu ;[ZX^p[ZX y' p?mk,


okj nDikD/, wB GNekT[Dk nk frnk.

:kd BjhA T[j ;ktD, fijV/ wkD/ B/,


gsMVK ftu, wB gqukT[Dk nk frnk.

pj[s bzxkJhnK oksK, frD frD skfonK ,


p{j/ Y' gbeK d/, ;"Dk nk frnk.

fdb s/ d{Dk p'M T[mkJh fcodk ;K,


fby fby rw d/ rhs, xNkT[Dk nk frnk.

edw edw s/ fvZfrnk, fco T[fmnk,


yk yk m/v/, wzfIb gkT[Dk nk frnk.
26 fPtoziBh 27

13
ekIhnK s'A th, w?A X'yk yk fbnk.
j[D sK nkgD/ wB jh, ;wMk fbnk.

sZe nZi dh jho , j?okB jK,


SZv oKMk, fi;B/ ;"yk ;kj fbnk.

t/y ik e/ e"D g?o'eko j?,


esb eoe/, efjzd/ T[;B/ ckj fbnk.

e"D wodk j?, fe;/ bJh d';s',


bZfGnk Bk fJe, iZr rkj fbnk.

oZp sK T[E/ th BjhA i/ bZfGnk,


wzdoK s/ w;fidK Ykj fbnk.
28 fPtoziBh 29

14
;ktD dh po;ks, brd? \?o BjhA.
s{|kBh fijh oks, brd? \?o BjhA.

p'b fizBk d/ ;Zu tKro ;funko/ ;h,


G[Zb p?m/ n"eks, brd? \?o BjhA.

PKs, ;'jb s/ ;hs fijk r'ok fujok,


oksK u'A gqGks, brd? \?o BjhA.

sZe sZe fi; okjK G[bh iKd/ ;K,


fdB gkt? pks, brd? \?o BjhA.

o[\ s'A brdk ;h fe \[PhnK tzv/rk,


jzM{nK ehsk wks, brd? \?o BjhA.
30 fPtoziBh 31

15
jZeK dh id th rZb s[oh.
|oIK s' A w[ B eo j' p? m / .

skoK dh tbrD ;h Gkt/ A ,


fco th T[j fdb w'j p?m/.

jZE bfrnK i' e[wbkT[Ad/ ;h,


nDr"fbnK T[j th S'j p?m/.

ikD{ z ;K ;[ g B/ ;Z u / BjhA,
gbeK d/ p{j/ Y' p?m/.
32 fPtoziBh 33

16
w[Zds j'Jh j? d/fynK, T[;dh B[jko ,
jk;/ d/ ftZu'A Ngedh, fwmh c[jko .

;'uK dh sZeVh s'fbnk, fdb jIko tko,


T[;d/ jh gk;/ sZfenk, fJ;d/ T[bko .

e[M fJ; soQK dk p'M j?, T[fmnk BjhA iKdk,


bZy dkjktsK w?A fdshnK, nkgD/ e[jko .

b'eK d/ P'o ftu jh, r[zwh w/oh nktkI,


dZ;K fe; y'bQ e/, fdb d/ }[pko .

nk;K d/ p{j/ G/V e/, o'Adk fojk ;Z:kd,


fJzB/ ;ktD bzx frnk, b? e/ pjko .
34 fPtoziBh 35

17
\;sk jkbs j[zfdnk, jkbks pdbd/ B/,
foPs/ sK fJe gk;/, ;kE pdbd/ B/.

T[ArbK T[s/ frDsh d/ foPs/ Bks/,


o';/ eo eo T[j th, n"eks pdbd/ B/.

fyZ u ' s kDh XowK dh pdb/ ;' u K,


fBs fdjkV/ b'eK d/ sK, BkE pdbd/ B/.

e'Jh Bk d/t/ Yko;, Bkb fdbk;/ d/,


uVQd/ ;{oi fgS/, T[j jo oks pdbd/ B/.
36 fPtoziBh 37

18
38 fPtoziBh 39

19
GKpV fdb d/ id th, p'Mb eod/ B/.
jzM{nK dh po;ks, ;[ykbk eodh j?.

f;js BjhA g?wkBk, o[spk BkgD dk,


gsbh jkbs tKr w/o/, T[; xo dh j?.

nZy ekPBh, w'Ajdh j? ;G Gkt/A,


ikg/ ;hos ;\s, fit/A n|;o dh j?.

T[mdk pfjzdk, fdb i' cV b?Adk j?,


brd? bZrh u'N, fit/A ofjpo dh j?.
40 fPtoziBh 41

20
jkew d/ ;zr p?m e/, jK jK eoBh j?.
X[ZgK d/ ftu ofj e/, SK SK eoBh j?.

wko{Eb d/ tk;h, n"V s'A tke| B/,


po;ksh vvZ n
{ K B,/ vK vK eoBh j?.

nkgDk feZbQk, nkgDh y[obh Yko; j??,


UgfonK ftu ik e/, pK pK eoBh j?.

ftu wdo;/, u[g uK j'Dh ;zGt BjhA,


pkb itkeK B/ sK, NK NK eoBh j?.

dkdk fojk j? B/sk, fgU wfB;No j?,


ektK d/ g[ZsK B/, eK eK eoBh j?.
42 fPtoziBh 43

21
;' u w/ o h T[ ; dh w[ j ski j? .
sko pkM'A fiUA ftj{Dk ;kI j?.

fuDr dk c[ZNDk jh, T[;dk eow j?


oks dk p;, gj[ c[Nkbk oki j?.

u[Zg sK p[ZbK dk p;, i[VBk jh j?,


y[fbQnK, p; y[fbQnk ;G okI j?.

;[D fbnk, gh fbnk, w[;ek fbnk,


fJZIsK , u[Zg dh jh bki j?.

wko jzGbk, ;'uDk, gZp g[NDk,


;|o dk nkrkI jh nkrkI j?.
44 fPtoziBh 45

22
46 fPtoziBh 47

23
ed/ Bk sZfenk T[;, Bk ;"}ks .
;dk jh e'f;nk T[;, T[;dh n"eks .

UN b? e/ oks dh, b[e e/ sK t/y,


pD e/ i[r o"PBh eo, Gkb bKr/ oks .

SZv e/ T[j d/P , gqd/; ik e/ tf;nk,


:kd nkfJnk \po? eh, gofsnk gqGks .

;po th j?, ;fji th j?, nDy th j? U; ftu,


bk rb/ s{z U;, Bk e';dk ofj iks .

do^pdo dh GNeDk, go nk; nZyK ftu j?,


so;dk j? fco fojk, o{j dh fJe Mks .
48 fPtoziBh 49

24
50 fPtoziBh 51

25
ezXK d/ ezBK dh, j[D I[pkB pDh.
wsK d/Ad/A dh th wZs, j?tkB pDh.

e?;k r'oy XzXk, d[Bhnkdkoh dk,


foPs/dkoK dh th nZy, P?skB pDh.

e';k d[ZX th, c{e wko e/ ghAdk j?,


ihGk T[;dh, id dh p/JhwkB pDh.

p'jVK T[s/ p?m e/, y/yD eodk j?,


j'P nkt/rh, Xosh id PwPkB pDh.

s'pk eoe/, neb fmekD/ nkJh Bk,


gSskt/rk, id fe;ws nDikD pDh.

p/edoK B/, fJZIsK dh gZs ikDh Bk,


;'u/rk id T[;dh fJZIs SkD pDh.
52 fPtoziBh 53

26
T[;dk ibtk ibkb, ofj iKdk.
i/ T[j ;Zuh yoh, Bk efj iKdk.

T[;dh t'NK u fiZs :ehBh ;h,


i/ jZe ftu, fto'Xh pfj iKdk.

s[oBk, nkgDh oT[A u uzrk j?,


d[y fwbdk, sK nkg/ ;fj iKdk.

shih nZy dk ;G feqPwK j?,


fJj Bk j[zdh, efjo jh Yfj iKdk.

;wM/ owI, o'; s/ frb/ fPet/,


;Zu ikD', T[j ;'uhA bfj iKdk.
54 fPtoziBh 55

27
;{oi i/ gkT[Dk j?, sK ibDk f;Zy,
Bow rsh ftu ofjDk, fJ;dh nkds BjhA.

e"w bJh i' wodk j?, T[j wodk BjhA,


wo e/ i' wo ikJ/, T[j Pjkds BjhA.

feZ;k e[o;h dk sK tZyok feZ;k j?,


r[zMb j? fJZe, ;"yh fJj p[Mkos BjhA.

jZe b?D bJh s[od/, j[zd/ pkrh BjhA,


;'Mh nkT[Dk, pDh ed/ p}kts BjhA.
56 fPtoziBh 57

28
jZE fi;d/ uwedh PwPho j?.
G/; j? |ehoh, brd? gho j?.

pkbh T[wo/ fo; fojk, nZyK u'A Bho,


PkfJd J/jhU, d/P dh skwho j?.

to s/ xo dh Gkb, eodh j? wk:{;,


\po/ feE/ Bkwd/t, epho j?.

;|?dg'Ph fi;w s/ fujo/ s/ th,


brd? fJj sK, d/P dk tIho j?.

uke j'fJnk fi;w, gZs b[Nh j'Jh,


b'E pD f;wNh, fBwkDh jho j?.
58 fPtoziBh 59

29
nXtkN/ i' ;'u bzph ftu, y'J/ B/.
fgS/ ykJh, nZrKj T[BK d/ N'J/ B/.

NKt/ NKt/ ird/ dht/ fJzi ikgD,


:kd s/oh ftu, ir ir y/o{z j'J/ B/.

sKx s/oh ftu, y{j d/ vZv{ pD p?m/,


T[;dh iku/, p[eZb ftu be'J/ B/.

o'Ih pkM'A, o'I jh oy/ o'I/ B/,


G[Zy dk eh J/` oZp ih sK \[P j'J/ B/.

;kvk ihDk, j[ew nd{bh T[s/ j?,


pbd fiUA, jb bk e/ y/shA i'J/ B/.

fvZr iKdk n;wkB, MZyV M[Zb iKd/,


Xow d/ ekB/, pDe/ EzwQ yb'J/ B/.
60 fPtoziBh 61

30
o'j u fGik, e'j fojk j?.
j[D Bk e'Jh, w'j fojk j?.

fBzddk \[d , b'eK ftu pfj,


ypo? fe;, N'j fojk j?.

nzpo'A bZG foj?, o{jK d/ ozr,


g"D gkDh ;zr, X' fojk j?.

pziohA phi foj?, c[bK d/ phi,


nX{ohnK ;ZXoK, ;zi' fojk j?.

N[fNnK \kpK dh X[zXbh gos ,


jT[fenK dh sgP s/ ;[e' fojk j?.
62 fPtoziBh 63

31
fNw fNwKd/ skfonK ftu, uzB dk ;ze/s j?.
sg sgKdh X[Zg d/ ftu, uwedh fiT[A o/s j?.

s'Vdk j? jo jeheh ;[gfBnK dh g?V ,


r[zMbK s/ T[bMDK ftu, ftbedk fJj G/s j?.

v[pehnK bkT[Adk j?, jZEK s/ oy gkskb ,


nkfd s/ i[rkfd d/, G/sK s'A e[M ;[u/s j?.

fNfpnK ftu
Z Goe/ wPeK, gk fojk p\/ |
" Tj[ ,
;'fenK ftu sK jh fJE/, bfj bjKdk y/s j?.
64 fPtoziBh 65

32
fi;w dk MrVk, Bk j[D o{j dk.
j[D sK t/bk nk frnk, fyu X{j dk.

fwb e/ pfjDk, \kp j? X[zXbk fijk,


bd frnk t/bk j[D, ;KM/ y{j dk.

b[eD fwuhnK tk to'b/ b? rJ/,


tes e?;k nk frnk, mkj m{j dk.

w'j dh fyZu, j[D sK pD ckjk rJh,


esbrkj pfDnk j?, bKxk i{j dk.
66 fPtoziBh 67

33
d{oh gkVk y/g/rh.
j'Dh nkg/ M/g/rh.

gqhs nkbQDk wfje/rk,


;koh d[BhnK t/y/rh.

dod ftS'V/ G[ZbDr/,


fBZx t|kJh ;/e/rh.

;ZXohA dht/ fNweDr/,


rhs fJbkjh j/e/rh.
68 fPtoziBh 69

34
;|o nX{ok, ni/ th brdk j? :ko'.
sgdh Xos dk ;|o, ni/ th ikoh j?.

b'Jh d/ fBZx ftu, oks fJeZb/ pfj,


;zr jT[fenK, ;koh oks r[Ikoh j?.

p'M BjhA j?, fdb s/ Iywh g?VK dk,


j[D sK jo fdB, brdk tkX{ Gkoh j?.

o/sK d/ fNZfpnK s/, ozrb/ g?oK ;zr,


;hs oksK ftu, o{j dh nrBh mkoh j?.
70 fPtoziBh 71

35
;'u ;wM e/ eohJ/ i/ rZb eoBh j't/.
i/ eohJ/ fco iohJ/, i/ rZb eoBh j't/.

oks poks/ fe;/ dh u"yN uVBk wkVk,


fdB dhthA ik cVhJ/, i/ rb eoBh j't/.

dhB, JhwkB, ;ZukJh, i/ fdb d/ ftZu j't/,


jNe'o/ Bk GohJ/, i/ rZb eoBh j't/.

dZ[y, dod, woB/ s/ Bht/A j' e/ pjhJ/,


d[ydh rb Bk eohJ/, i/ rZb eoBh j't/.

wVQhA, w;hshA, epohA, p[ZbhA jk;k wkVk,


s/ok GkDk ejhJ/, i/ rZb eoBh j't/.

EkD/ , e'oN^efujoh, fJZefbnK ikDk wkVk,


o'eV i/phA GohJ/, i/ rZb eoBh j't/.
72 fPtoziBh 73

36
fp B pkM GoktK t/ ,
i'VhnK, pD iktD ir E'VhnK.

bfjoK i' s[ o iktD,


w[V gos ed/ Bk pj[VhnK.

:koK d/ ftSVB s/,


tkNK j' iKdhnK, ;"VhnK.

id \kfjPK wo iktD,
uhIK pD ikD p/b' VhnK.

wB GkT[Adk :ko fwb/,


w[Zy fyVB, SkshnK u"VhnK.

fdbpo d/ fdbk;/ s/ ,
fwN iKdhnK, :kdK e"VhnK.
74 fPtoziBh 75

37
Bk P[eok fijk pD e/ i/ bzx ikt/Ark.
bzx ikt/Ark, u?B ed/ Bk gkt/Ark.

G[b ikt/Ark i/ s{z e"b eokoK ,


o' o' e/ fco rhs, }wK d/ rkt/Ark.

bzw ;bZfwnK gZfsnK s/ i' T[eo/ ;h,


fezi fbfynK BktK , w/N fwNkt/Ark.

uzB ukBDh i' ;[gB/ o[PBkJ/ ;h,


T[FZm T[FZm MfbnK tKro w[V d[jokt/Ark.

fdB sK bzx ikt/rk, fiZdk feZdK th,


skfonK d/ ftu fxoe/ feXo ikt/Ark.
76 fPtoziBh 77

38
w/o/ ;'jfDnk, fdbK fdnk wfjowk t/.
;dk eo/Ark fJzi jh, fgnko s{z dZ;.

fijV/ tknd/ s/ e;wK ykXhnk B/,


f;o/ ukV/Ark, T[j fdbdko s{z dZ;.

;ktD fijV/ fpskJ/ ;h, e'b pfje/,


:kd oy/Ark, w/o/ d[bko s{z dZ;.

}w fjioK d/, w?A BjhA ;fjD i'rk,


M'bh Go/Ark t|k dh, :ko s{z dZ;.

w/o/ T[s/ i/ s? j? frbk fPetk,


fJe tko BjhA, jIko tko s{z dZ;.

fgnko, t|k d/ f;o s/ ihAtdk j?,


r[bPB r[bPB, pjko pjko s{z dZ;.
78 fPtoziBh 79

39
o'jK dh Gowko bJh w?A fcodk jK.
J/;/ tbrD d/ ftu, bzp/ fuo dk jK.

e?;k p{Nk jK w?A, nZEok ;'jb fijk,


ghb/ gZs/ pDe/, jodw feodk jK.

oksK dh ekb\ s'A vodk, ;"Adk BjhA,


sVe;ko dhnK feoBK ftu, ik frodk jK.

;zr w[PebK, w'j w/ok, T[u e'Nh dk,


;" e'jK s/ ik, fJBK ftu fxodk jK.
80 fPtoziBh 81

40
p[Md/ dht/, gZb/ XkjK SZv iKd/.
fdb d/ N[eV/, rb dhnK pkjK SZv iKd/.

w"s Bk t/y/, T[wo, tes s/ w";w ,


N[NdhnK tzrK, o'AdhnK wktK SZv iKd/.

x'Vh uVfdnK, ;[ow/ nZy d/ ofj iKd/,


e[M sK uzdo/, bktK c/o/ SZv iKd/.

nbVh T[wo/ fgNDk g?Adk ;'jbK ,


o'Ad/ d[yV/, i/ f;oBktK SZv iKd/.

X[ZgK d/ ftu, i' fujo/ e[wbkT[Ad/ ;h,


pfj nrBh ftu, mzvhnk SktK SZv iKd/.
82 fPtoziBh 83

41
Bk w?A skok jK, e'Jh rrB nzdo.
Bk jh e/;o jK, \[Ph d/ PrB nzdo.

pZ; fuok} jK, pbd/ ofjD tkbk,


ibDk fcsos j?, nkgDh nrB nzdo.

tkN w/oh dk Ej[ gsk, y[d BjhA,


s[od/ ofjDk j?, nkgDh brB nzdo.

w/ok oT[A j?, gkDh ftu ne; tork,


fpyo ikDk j? nsz , nkgDh wrB nzdo.
84 fPtoziBh 85

42
w/oh p[Zeb d/ ftu, i' PowkfJnk j?.
T[; th jo o'I, fe;/ T[e;kfJnk j?.

id th b'funk, ;iok ;[Eok efjD bJh,


nZyoK dh fJpkos B/ jh T[bMkfJnk j?.

bkb ghfbnK ozrK d/ god/ bk e/,


N[ZN/ xo dk, w{zj wZEk fbPekfJnk j?.

B/sk d/ GkPD tork, T[;dk tkndk,


fBs fdjkV/ BtK g[nkVk gkfJnk j??.

e?;k w";w nkfJnk j?, ;ZyD/ ftjV/,


Bkb pjkoK, jo e'Jh e[obkfJnk j?.

sb\ jehes, \kpK dk NN Z[ Dk jh j,?


ykpK ed'A fe;/ dk ;zr fBGkfJnk j?.
86 fPtoziBh 87

43
id th T[;dhnK I[b|K ;[bMkfJnk w?A.
\[d \[d d/ skD/ ftu T[bMkfJnk w?A.

m'eo yk e/ id th frfonk, o'fJnk w?A,


fdZb d/ Xotk;k fco w[;ekfJnk w?A.

pzIo Xosh tKr jh T[wo r[Ikoh j?,


fJ;/ bJh ofjzdK jK, j[D w[oMkfJnk w?A.

d[PwD sK d[PwD, d';s th xZN BjhA,


b'V g?D s/ iKdk jK m[eokfJnk w?A.

:koK d/ fujo/ s/ jk;k d/yD bJh,


d[ZyK th jZ; e/, rb/ brkfJnk w?A.
88 fPtoziBh 89

44
;odbK s/ p?m e/ o'fJnk eo/Ark s{z.
id rhs e'Jh fgnko dk S'fjnk eo/Ark s{z.

;[gB/ id'A th nkT[D bZfrnK fyzv ikDr/,


oksK B{z T[m T[m e/ go'fJnk eo/Ark s{z.

jzM{nK B{z s/o/ e"D ght/rk w/oh soQK,


;zr jzM{nK, fBs w[yVk X'fJnk eo/Ark s{z.

pZdbK dh roi s'A, id'A th ezp ikt/Ark,


bZre/ ;hB/ fe;d/ ;"AfJnk eo/rk s{z.

:kdK id'A ;[y u?B, s/o/ fdb dk b[fNnk,


jo xVh ihn ihn e/, w'fJnk eo/Ark s{z.
90 fPtoziBh 91

45
eh fe;/ dk dkwB geVK.
eh fe;/ s/ ftPtkP eoK.
eh fe;/ dk eoK Go';k.
eh fe;/ s/ nk; eoK.

w?A th e/jk g"d fBwkDk,


wko{Eb Xosh s/ T[frnk,
iVQ sK w/oh y'yb j'Jh,
eh g[zroK, eh jk; eoK.

w/ok iBw th N{D/ jkok,


p[M rJ/ dht/, N[ZfNnk skok,
fpibh roih, pZdb gkN/,
;G e'Jh nky/, wo/ goQK.

fcNekoK ftu, fi;w S[gk e/,


pd;h;K, rb wDe/ gk e/,
SzBh cke/, sgP jzYke/,
o{j nkgDh dk Bk; eoK.

g?Afdnk j'fJnk fJe sDk jK,


fIZbs B?DhA skD yVk jK,
c[ZbK dh \[Pp{ th i{mh,
eh pkrhA w?A Bku eoK.

id fJj fi;w jzYk iktKrk,


PkfJd fco okjs gktKrk,
w[V w[V fJj', eoK d[nktK,
c/o Bk gosK J/; roK.
92 fPtoziBh 93

46
nk ;ZiDk cV pKj n;kvh.
tkNK nZi w[Zek bJhJ/.
G[b e/ fgSb/ joy ;'r .
;KMK BthnK gk bJhJ/.

g?Avk w[Peb, gzX bzp/ok,


EK EK fd;dk x'o jB/ok,
N[oB'A gfjbK wB gZEo,
fdb ewb pDk bJhJ/.

;[ z B w;[ z B / iz r b p/ b / ,
d[Zy ;[Zy d/ B/ gJ/ Mw/b/,
uzB ;{oi gkT[D'A gfjbK,
g? V K o' P Bk bJhJ/ .

ihDk w[Peb, woBk ;"yk,


x[N ;po dk GoBk n"yk,
oksK dh ekby X' e/,
ukBDhnK uwek bJhJ/ ,

fgnkoK dh e'Jh iks Bk j[zdh,


XowK dh gZy gks Bk j[zdh,
G[be/ fgSb/ Gow G[b/y/,
rb rbteVh gk bJhJ/.
94 fPtoziBh 95

47
;ZiDk d{o d{o/fvnk.
t;dk o;dk ofj.
Pkbk wkD itkBhnK.
dtK d[ n ktK pfj.

;ZiDk d{o d{o/fvnk,


tDiK ehsk d{ o .
j'D BK fdzdhnK ;QkwD/,
o;wK s/ d;s{ o .

;ZiDk d{o d{o/fvnk,


gkt/A id th c/ok.
;ko n;kvh b? bthA,
eo seVk i/ok.

;ZiDk d{o d{o/fvnk,


;kvh fJj' d[ n k.
s/o/ Pfjo'A ftuoe/,
nkt/ mzvVh tk.

;ZiDk d{o d{o/fvnk,


:kdK dh \[Pp{.
rb/ brktK nkgD/,
s/b po{jhA u'.
96 fPtoziBh 97

48
}wK Bkb M'bh Go sh.
\[Ph fdZsh Bk ed/ th bZg Goe/.

ed/ Bk ;hB/ mko fwbh,


nkJ/ nZr d/ ;w[zdo so e/.

w's'A T[; eh voBk ,


fijV/ ihAd/ B/, ;dk wo wo e/.

|oe eh b[ZfNnk ,
fco ;Zih iK yZph nZy coe/.

T[BQK T[s/ fPetk eh,


fijV/ fwb/ B/, ;dk vo vo e/.

;ZiD nb'g j'J/,


fijV/ pfjzd/ ;h, jZEK s/ jZE Xoe/.
98 fPtoziBh 99

49
T[vhe s/oh fdb dh uzdoh,
sKx jh sK j?.

d' edw p; B/VQsk dh,


bKx jh sK j?.

g'j dh oks s/ok jT[ek,


X[ydk brd?.

ikg/ rw s/ok th w/o/,


tKr jh sK j?.
100 fPtoziBh 101

50
wksw wBk fojk jK.
fJe ;"A frnk j? ofjpo,
T[; irk fojk jK.
wksw wBk fojk jK.

fPtoziBh d/ ;[o,
fdb ftu ftbe oj/ B/.
jT[e/ }wK b? e/
fJe X[B pDk fojk jK.

nkfJnk ;h s/I MyV,


ekb\ ftSk frnk i'.
nZyK dk B{o y' e/,
jzM{ tjk fojK jK.

okrK d/ PfjBPkj ,
;kIK d/ ofjB[wk ,
ohsK d/ pkdPkj ,
fwZ N h fwbk fojk jK.

eodk ;h ofjB[wkJh,
T[; r[nk fbnk j?.
N[fNnk i' whb gZEo,
T[; dpk fojk jK.
fPtoziBh eftsk dh ;kdrh dk tXhnk Bw{Bk j? i' fJ;
d/ eosk irsko f;zx dh P\;hns dh th yk;hns j?.
fJj eftsk fpBK fe;/ pBktN s/ T[u/u d/ ;w/A ;w/A
ethwB s/ SkT[Ad/ oj/ jo\^;'}, ;wkfie ftseo/pkIh, t;b s/
ftS'V/ d/ pZdbK u'A nkgw[jko/ toyk dh soQK toQh j?. fJ;/ bJh
fJ; dk w[jktok s/ Szdpzdh izrb u T[FZrD tkb/ w;s c[ZbK tkbh j?
Bk fe fe;/ wfjb d/ bknB eKNSKN eoe/ T[rkJ/ c[ZbK torh.
fJjh fPtoziBh nzdobh eftsk dh nwhoh s/ \{p;{osh j?.

f;ZX{ dwdwh
;zgkde
gzikph fNqfpT{B

Вам также может понравиться