Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
Composicin en verso que se caracteriza por la brevedad, concisin, ingenio y vivacidad expresiva. En
Roma, los primeros epigramas son de fines del S II A de Xto, pero consiguieron su configuracin
definitiva con Quinto Valerio Marcial (40-103 D de Xto). En sus epigramas, Marcial muestra con gran
realismo los tipos humanos que se movan en la corrompida sociedad de su poca. No faltan alusiones
personales, de modo que en su obra se reflejan las dificultades de su propia vida. Su intencin era
presentar sin ambages la sociedad de su poca en su aspecto ms jocoso, sin intencin moralizante.
Antes de la llegada de los romanos, la Pennsula Ibrica estaba habitada por diversos pueblos pre-
romanos (beros, tartesios, vascos, astures, cntabros, etc), que convivan con los pueblos colonizadores
(fenicios, griegos y cartagineses), por lo que era un crisol de culturas con diferentes grados de desarrollo.
Los romanos llegaron a la Pennsula Ibrica, que pas a llamarse Hispania, en el S III A de Xto e
iniciaron un proceso de conquista del territorio que dur dos siglos. Los pueblos conquistados se
adaptaron al modo de vida de los romanos y asimilaron su cultura en un proceso conocido como
romanizacin, que no afect por igual a todo el territorio (las zonas ms romanizadas fueron el Este y Sur
peninsulares). Tambin se produjo una reorganizacin del territorio, que en un principio se dividi en dos
provincias: Citerior (con capital en Cartagena) y Ulterior (con capital en Crdoba). En poca de Augusto
las provincias fueron tres: Tarraconense (con capital en Tarragona), Btica (con capital en Crdoba) y
Lusitania (con capital en Mrida). Finalmente, en poca de Diocleciano (S III D de Xto), las provincias
eran seis: Btica, Lusitania, Gallaecia, Cartaginense, Tarraconense y Mauritania Tingitana. En el S IV D
de Xto se cre la provincia de las Islas Baleares.
La romanizacin supuso un cambio en todos los mbitos de la vida, sobre todo en lo relativo a la lengua
(el latn desplaz a las otras lenguas habladas en Hispania excepto el euskera), urbanismo (los romanos
enriquecieron las ciudades ya existentes y crearon nuevos asentamientos o colonias, en las que todo
funcionaba como en Roma) y las vas de comunicacin, pues construyeron calzadas, que permitan el
traslado rpido de tropas y el intercambio de productos, de entre las que destacan:
El fin del poder romano en Hispania se produjo en 411 D de Xto, con la llewgada de los suevos.
Posteriormente llegaran los visigodos en 507 D de Xto y los musulmanes en 711 D de Xto.
XIII-LA RELIGIN ROMANA:
Sus primeras manifestaciones son privadas, las ceremonias pblicas se introducen ms tarde.
La religin romana es politesta, es decir, los romanos teman y respetaban a muchos dioses, de los cuales
el ms importante era Jpiter, que junto con Juno y Minerva formaba la Trada Capitolina. La mayora
de los dioses son heredados de Grecia, aunque tenan otro origen.
Los actos de culto comprendan las plegarias, ofrendas, sacrificios y juegos funerarios. Dichos actos
tenan lugar en lugares consagrados ( delante de un templo, una fuente o bosques sagrados). El ms
importante era el sacrificio de un animal que tena que ser inmaculado y parecer que prestaba su
consentimiento al sacrificio. Una vez muerto, se examinaban las vsceras para saber si los dioses lo
aceptaban. En caso afirmativo, se quemaban las entraas sobre el altar y se celebraba un banquete con la
carne. El sacrificio deba hacerse respetando estrictamente las frmulas y rituales.
Tambin se consultaba a los dioses cuando se quera tomar una decisin importante para la ciudad
mediante los auspicios. El ms conocido es la observacin del vuelo de las aves. Si el ave apareca a la
izquierda era seal de mal agero y en caso contrario, la seal era positiva.
II-II-LOS SACERDOTES:
Era un oficio civil, desempeado por ambos sexos. Se agrupaban en colegios sacerdotales. Los ms
importantes eran los siguientes:
1-Flamines: consagrados cada uno a un dios. El ms importante era el Flamen Dialis o sacerdote de
Jpiter.
5-Vestales: sacerdotisas de Vesta. Deban mantener encendido el fuego sagrado en el templo de la diosa.
Su cargo duraba 30 aos bajo voto de castidad.
Se realizaba en el seno familiar, bajo la direccin del paterfamilias. Honraba a los dioses familiares: lares
(dioses protectores del hogar), penates (dioses protectores de la despensa) y manes (espritus de los
antepasados).
IV-EL PANTEN ROMANO:
XIV-LA ELEGA
La poesa elegaca es intimista y subjetiva: El poeta expresa en ella sus preocupaciones por amores no
correspondidos o estados de nimo tristes y desesperados.
Los introductores del gnero elegaco en la literatura latina fueron Catulo y los poetae novi. Sin embargo,
los poetas elegacos principales escriben en poca de Augusto (31 A de Xto-14 D de Xto).
Es autor de cuatro libros de Elegas. En los tres primeros predomina la temtica amorosa centrada en la de
Cintia, su enamorada, que en el ltimo libro, ya muerta, es objeto de idealizacin.
Sus obras pertenecen a diversos gneros, entre los que destaca la epstola literaria (Tristia y Epistulae
ex Ponto) y la poesa didctica (Ars Amandi, Remedia Amoris). Es tambin autor de un extenso
poema Las Metamorfosis, en el que se describen diversos mitos.
XV-EL DERECHO ROMANO
Posteriormente, los juristas introdujeron innovaciones en el derecho romano, sentando las bases de la
ciencia jurdica. Una de ellas fue la distincin entre derecho pblico y derecho privado.
El derecho privado afectaba a los particulares y poda ser de tres tipos: natural (marcaba el cdigo tico
de todos los romanos), derecho de gentes (regulaba la relacin entre los romanos y quienes no posean la
ciudadana romana) y civil (recoga el conjunto de leyes procedentes de decretos y edictos).
Para crear una ley, el magistrado propona un proyecto que se presentaba al Senado para su discusin.
Despus deba ser aprobado por votacin en la Asamblea y publicado.
Los procesos judiciales eran organizados por los magistrados, mientras que los jueces examinaban los
hechos y pruebas y pronunciaban la sentencia en asuntos de poca transcendencia. Para asuntos de ms
importancia se recurra a los tribunales permanentes.
En el S VI D de Xto, Justiniano mand reunir toda la jurisprudencia clsica y las leyes de los
emperadores en una inmensa obra llamada Digesto.
LATINISMOS:
-1er Examen:
In situ: en el lugar
-2 Examen:
I-TIEMPOS DE INFECTUM:
1-Presente:
a-1 conjugacin: tema de presente cambiando la a del tema por una e + desinencias:- m,- s ,- t,- mus,- tis,
-nt.
AME-M
AME-S
AME-T
AME-MUS
AME-TIS
AME-NT
c-Conjugacin mixta: tema de presente + I +A + desinencias: -m, -s, -t, -mus, -tis, -nt.
CAP-I-A-M
CAP-I-A-S
CAP-I-A-T
CAP-I-A-MUS
CAP-I-A-TIS
CAP-I-A-NT
2-Pretrito imperfecto: infinitivo + desinencias (todas las conjugaciones): -m, -s, -t, -mus, -tis, -nt.
II-TIEMPOS DE PERFECTUM:
1-Pretrito perfecto: tema de perfecto + ERI + desinencias (todas las conjugaciones): -m, -s, -t, -mus, -tis,
-nt.
2-Pretrito pluscuamperfecto: tema de perfecto + ISSE (todas las personas) + desinencias: -m, -s, -t, -mus,
-tis, -nt.
AMAV-ISSE-M MONU-ISSE-M LEG-ISSE-M VEN-ISSE-M CEP-ISSE-M
-SUJUNTIVO DE SUM-ES-ESSE-FUI:
EJERCICIOS:
Do-das-dare-dedi-datum: dar.
Video-vides-videre-vidi-visum: ver.
Rego-regis-regere-rexi-rectum: gobernar.
Venio-venis-venire-veni-ventum: venir.
Facio-facis-facere-feci-factum: hacer.
DECLINACIONES 4 Y 5
SINGULAR PLURAL
Nus-Exercit-us N-us-Exercit-us
V-us-Exercit-us V-us-Exercit-us
G-us-Exercit-us G-uum-Exercit-uum
D-ui-Exercit-ui D-ibus-Exercit-ibus
Ab-u-Exercit-u Ab-ibus-Exercit-ibus
SINGULAR PLURAL
N-u-Corn-u N-ua-Corn-ua
V-u-Corn-u V-ua-Corn-ua
Ac-Corn-u Ac-ua-Corn-ua
G-us-Corn-us G-uum-Corn-uum
D-ui-Corn-ui D-ibus-Corn-ibus
Ab-u-Corn-u Ab-ibus-Corn-ibus
II-5 declinacin: incluye sustantivos femeninos , salvo dies (m/f) y meridies (m). Solo se declinan en
singular (excepto dies y res). Tienen el nominativo singular acabado en es y el genitivo singular
acabado en ei. La raz se obtiene quitndole ei al genitivo singular. Se declinan aadindole a la raz las
desinencias siguientes:
SINGULAR PLURAL
N-es-Di-es N-es-Di-es
V-es-Di-es V-es-Di-es
Ac-em-Di-em Ac-es-Di-es
G-ei-Di-ei G-erum-Di-erum
D-ei-Di-ei D-ebus-Di-ebus
Ab-e-Di-e Ab-ebus-Di-ebus
1-4 declinacin:
b-Sustantivos con dativo y ablativo plural ubus: Tribus-tribus (f): tribu; Arcus-arcus (m): arco; Quercus-
quercus (f): roble. Dat/Ab pl: tribubus, arcubus, quercubus
2-5 declinacin:
a-En ocasiones se utiliza el nominativo y acusativo plural de los sustantivos que no son dies y res.
3-En ciertas expresiones, el genitivo singular es i: Ej: plebi scitum, aedilis plebi.
EJERCICIOS:
PRONOMBRES PERSONALES:
-1 persona:
SINGULAR PLURAL
N-Ego N-Nos
Ac-Me Ac-Nos
G-Mei G-Nostrum/nostri
D-Mihi D-Nobis
Ab-Me/mecum Ab-Nobis/nobiscum.
-2 Persona:
SINGULAR PLURAL
N-Tu N-Vos
Ac-Te Ac-Vos
G-Tui G-Vestrum/vestri
D-Tibi D-Vobis
Ab-Te/tecum Ab-Vobis/vobiscum.
-3 Persona:
SINGULAR Y PLURAL:
Ac-Se
G-Sui
D-Sibi
Ab-Se/secum.
PRONOMBRES POSESIVOS:
EJERCICIOS:
VOCABULARIO:
Trado-tradis-tradere-tradidi-traditum: entregar.
Multus-multa-multum: mucho.
Felix-felicis: feliz.
Innatus-innata-innatum: innata.
In (preposicin): en.
Fragilis-fragile: frgil.
Et (nexo): y.
Longus-longa-longum: largo.
Peditatus-peditatus : infantera.
Equitatus-equitatus: caballera.
Ab (preposicin): desde.
Ad (preposicin): hasta.
Aestas-aestatis: verano.
Laboro-laboras-laborare-laboravi-laboratum: trabajar.
Magnus-magna-magnum: grande.
In (preposicin): a, contra.
Tribuo-tribuis-tribuere-tribui-tributum: otorgar.
Festus-festa-festum: festivo.
Mitto-mittis-mittere-misi-missum: enviar.
Asinus sacos plenos sale portabat et iter per viam iuxta rivum faciebat. Onus suum magno labore ferebat
et mulionis voces tolerabat. In rivum casu cecidit atque in aquis diu permansit. Denique ex aquis cum
magna difficultate surrexit ac rem mirabilem animadvertit: Salis magna pars diluta pondus leve fecerat.
Inde asinus laetus ambulavit. Asinus spongiarum pondus iuxta rivum post paucos dies ferebat. Se in aquas
proiecit, spongiae aquam sumpserunt et ponderis gravitas auxit. Tunc onus magno labore comportavit.
Homo voluptatem immoderate saepe quaerit et dolores invenit.
VOCABULARIO:
Plenus-plena-plenum: lleno.
Porto-portas-portare-portavi-portatum: llevar.
Et (nexo): y.
Magnus-magna-magnum: grande.
Fero-fers-ferre-tuli-latum: soportar.
Tolero-toleras-tolerare-toleravi-toleratum: aguantar.
Cado-cadis-cadere-cecidi-casum: caer.
Atque (nexo): y.
In (preposicin): en.
Permaneo-permanes-permanere-permansi-permansum: permanecer.
Ex (preposicin):de.
Surrigo-surrigis-surrigere-surrexi-surrectum: resurgir.
Ac (nexo): y.
Dilutus-diluta-dilutum: disuelto.
Levis-leve: ligero.
Facio-facis-facere-feci-factum: hacer.
Laetus-laeta-laetum: contento.
Ambulo-ambulas-ambulare-ambulavi-ambulatum: caminar.
Paucus-pauca-paucum: poco.
Projicio-projicis-projicere-projeci-projectum: lanzar.
Comporto-comportas-comportare-comportare-comportatum: llevar.
Quaero-quaeris-quaerere-quaesivi-quaesitum: buscar.
Invenio-invenis-invenire-inveni-inventum: encontrar.
4-Analiza morfosintcticamente y traduce:
Minos, Cretae rex atque Minotauri pater, Athenis paucis annis antea magno bello vicerat. Victor non
solum magnam pecuniam, sed etiam multos obsides ab Atheniensibus quotannis flagitabat atque
obsidibus Minotaurum alebat. Sed Theseus, Athenarum regis filius, Ariadnae, Cretae tyranni filiae,
auxilio saevum monstrum occidit. Ariadna cum Theseo e Creta, patria sua, evasit, sed Theseus in insula
Naxo nocte puellam reliquit.
VOCABULARIO:
Atque: y.
Paucus-pauca-paucum: poco.
Magnus-magna-magnum: grande.
Vinco-vincis-vincere-vici-victum: vencer.
Ab (preposicin): de.
Flagito-flagitas-flagitare-flagitavi-flagitatum
Alo-alis-alere-alui-alitum: alimentar.
Saevus-saeva-saevum: cruel.
Auxilium-auxilii (n).
Occido-occidis-occidere-occidi-occisum: matar.
In (preposicin): en.
SINGULAR PLURAL
M F N M F N
Ejemplos:
-Videtis servos qui aurum quaerunt: Veis esclavos que buscan oro.
-Romulus urbem condidit quam Romam vocavit: Rmulo fund una ciudad a la que que llam Roma.
-Deinceps annus fuit quo ego consulatum petivi: A continuacin fue el ao en el que aspir al consulado.
EJERCICIOS:
1-Analiza morfosintcticamente y traduce:
Phidias Minervae simulacrum, quo templum quod Athenienses sacraverant ornavit, fecit.
VOCABULARIO:
Praesto-praestas-praestare-praestavi-praestatum: prestar.
Reddo-reddis-reddere-redidi-reditum: devolver.
Confido-confidis-confidere-confidi-confisum: confiar.
Multus-multa-multum: mucho.
Felix-felicis: feliz.
Miser-misera-miserum: desgraciado.
Credo-credis-credere-credidi-creditum: creer.
Sero-seris-serere-serui-seritum: sembrar.
Aspicio-aspicis-aspicere-aspexi-aspectum: ver.
Phidias-Phidiae (f):Fidias.
Sacro-sacras-sacrare-sacravi-sacratum: consagrar.
Orno-ornas-ornare-ornavi-ornatum: adornar.
Facio-facis-facere-feci-factum: hacer.
Clarus-clara-clarum: famoso.
Pulcher-pulchra-pulchrum: hermoso.
2-Analiza y traduce:
Nocte, qua mater Alexandrum concepit, ingens serpens, qui eius corpus circumvolvebat apparuit; Eadem
die duae aquilae supra domus patris eius culmen sederunt, quasi omen duplicis imperii, Europae et Asiae.
Praeterea, ea die eius pater duarum victoriarum nuntium accepit.Id omen universo terrarum orbis infanti
victoriam portendebat. Is enim, admodum iuvenis, immensum imperium condidit.
VOCABULARIO:
Concipio-concipis-concipere-concepi-conceptum: concebir.
Ingens-ingentis: gigantesco.
Circumvolvo-circumvolvis-circumvolvere-circumvolvi-circumvolsum: rodear.
Dies-diei (/f): da, plazo, fecha.
Duo-duae-duo: dos.
Duplex-duplicis: doble.
Et (nexo): y.
Duo-duae-duo: dos.
Accipio-accipis-accipere-accepi-acceptum: recibir.
Universus-universa-universum: todo.
Portendo-portendis-portendere-portendi-portentum: anunciar.
Immensus-immensa-immensum: inmenso.
Condo-condis-condere-condidi-conditum: fundar.
3-Analiza y traduce:
Graeci Troiam per multos annos oppugnabant et multa proelia in planitie sub urbis moenibus gerebant.
Cassandra, regis Priami filia et Apollinis sacerdos, suis civibus patriae cladem perniciemque praedicebat,
sed Troiani Cassandrae verbis fidem non tribuebant et magnae victoriae spem servabant.
Graeci Troiam post longam annorum seriem equi dolo expugnaverunt; ita hostium acies urbem
occupaverunt et omnia ferro ignique vastaverunt. Postremo Cassandra et aliae mulieres Troianae Graecis
serviebant.
VOCABULARIO:
Multus-multa-multum: mucho.
Oppugno-oppugnas-oppugnare-oppugnavi-oppugnatum: atacar.
Et (nexo): y.
In (preposicin): en.
Troianus-Troiana-Troianum: Troyano.
Tribuo-tribuis-tribuere-tribui-tributum: dar.
Magnus-magna-magnum: grande.
Servo-servas-servare-servavi-servatum: conservar.
Longus-longa-longum: largo.
Expugno-expugnas-expugnare-expugnavi-expugnatum: atacar.
Omnis-omne: todo.
Vasto-vastas-vastare-vastavi-vastatum: devastar.
Alius-alia-alium: otro.
Non tantum bonos viros putamus, qui mala non amant et solum omnia bona expetunt, sed etiam, qui
aliena non cupiunt, sua non effundunt, immo rebs suis indigentibus subveniunt. Vere bonos ideo
iudicamus homines, qui minime divitias optant, sed contra simplicia, utilia, non superflua quaerunt. In
rebs privatis tamquam in publicis necessariae parsimonia et modestia. Reliqua necessaria non sunt.
VOCABULARIO:
Tantum: tanto.
Bonus-bona-bonum: bueno.
Puto-putas-putare-putavi-putatum: considerar
Malus-mala-malum: malo.
Omnis-omne: todo.
Expeto-expetis-expetere-expetivi-expetitum: buscar.
Alienus-aliena-alienum: ajeno.
Cupio-cupis-cupere-cupivi-cupitum: desear.
LA VOZ PASIVA:
I-TIEMPOS DE INFECTUM:
Se forman exactamente igual que en voz activa combiando las desinencias: -or/r,- ris/re,- tur,- mur,- mini,
-ntur. La nica excepcin es la 2 persona del singular del futuro imperfecto de indicativo de as
conjugaciones 1 y 2, donde se cambia BI por BE.
II-TIEMPOS DE SUPINO (tiempos compuestos): se forman con el participio perfecto pasivo y el verbo
SUM.
1-Participio perfecto pasivo: se forma a partir del tema de supino : supino del enunciado (5 forma) sin
um:
-Lego-legis-legere-legi-lectum: lect-
-Audio-audis-audire-audivi-auditum: audit-
-Capio-capis-capere-cepi-captum: capt-
Al tema de supino resultante se aaden las desinencias us (m)-a (f)-um (n) para el singular y i (m)-ae
(f)-a (n) para el plural:
SINGULAR PLURAL
M F N M F N
-Amat-us-amat-a-amat-um -Amat-i-amat-ae-amat-a
-Monit-us-monit-a-monit-um -Monit-i-monit-ae-monit-a
-Lect-us-lect-a-lect-um -Lect-i-lect-ae-lect-a
-Audit-us-audit-a-audit-um -Audit-i-audit-ae-audit-a
-Capt-us-capt-a-capt-um -Capt-i-capt-ae-capt-a.
2-TIEMPOS DE INDICATIVO:
EST/FUIT SUNT/FUERUNT/FUERE
SUM/FUI SUMUS/FUIMUS
EST/FUIT SUNT/FUERUNT/FUERE
SUM/FUI SUMUS/FUIMUS
EST/FUIT SUNT/FUERUNT/FUERE
SUM/FUI SUMUS/FUIMUS
EST/FUIT SUNT/FUERUNT/FUERE
SUM/FUI SUMUS/FUIMUS
EST/FUIT SUNT/FUERUNT/FUERE
Yo fui/he sido cogido/a
ERAM/FUERAM ERAMUS/FUERAMUS
ERANT/FUERANT ERANT/FUERANT
ERAM/FUERAM ERAMUS/FUERAMUS
ERAT/FUERAT ERANT/FUERANT
ERAM/FUERAM ERAMUS/FUERAMUS
ERAT/FUERAT ERANT/FUERANT
ERAM/FUERAM ERAMUS/FUERAMUS
ERANT/FUERANT ERANT/FUERANT
ERAM/FUERAM ERAMUS/FUERAMUS
c-Futuro perfecto: participio perfecto +futuro imperfecto o futuro perfecto de indicativo de SUM.
ERO/FUERO ERIMUS/FUERIMUS
ERIT/FUERIT ERUNT/FUERINT
ERO/FUERO ERIMUS/FUERIMUS
ERIT/FUERIT ERUNT/FUERINT
ERO/FUERO ERUNT/FUERINT
ERIT/FUERIT ERUNT/FUERINT
ERO/FUERO ERIMUS/FUERIMUS
ERIT/FUERIT ERUNT/FUERINT
ERO/FUERO ERIMUS/FUERIMUS
ERIT/FUERIT ERUNT/FUERINT
Yo habr sido cogido/a
3-TIEMPOS DE SUBJUNTIVO:
SIM/FUERIM SIMUS/FUERIMUS
SIT/FUERIT SINT/FUERINT
SIM/FUERIM SIMUS/FUERIMUS
SIT/FUERIT SINT/FUERINT
SIM/FUERIM SIMUS/FUERIMUS
SIT/FUERIT SINT/FUERINT
SIM/FUERIM SIMUS/FUERIMUS
SIT/FUERIT SINT/FUERINT
SIM/FUERIM SIMUS/FUERIMUS
ESSEM/FUISSEM ESSEMUS/FUISSEMUS
ESSET/FUISSET ESSENT/FUISSENT
ESSEM/FUISSEM ESSEMUS/FUISSEMUS
ESSET/FUISSET ESSENT/FUISSENT
ESSEM/FUISSEM ESSEMUS/FUISSEMUS
ESSET/FUISSET ESSENT/FUISSENT
ESSEM/FUISSEM ESSEMUS/FUISSEMUS
ESSET/FUISSET ESSETIS/FUISSETIS
ESSEM/FUISSEM ESSEMUS/FUISSEMUS
EJERCICIOS:
Do-das-dare-dedi-datum: dar.
Video-vides-videre-vidi-visum: ver.
Rego-regis-regere-rexi-rectum: gobernar.
Venio-venis-venire-veni-ventum: venir.
Facio-facis-facere-feci-factum: hacer.