JEZUS IN NAZARETH 1

JEZUS IN NAZARETH

Guido Biebaut, 24 / 11/ 2017 Alle rechten voorbehouden (enkele aanpassingen)

 JEZUS IN NAZARETH 2

Een overdenking

JEZUS IN NAZARETH
Deut.18:9-20 / 1 Cor.1:18-25 / Luk.4:14-30 Herziene Statenvertaling

Jezus, te Nazareth staat er bovenaan dit Bijbelgedeelte. De titel klinkt neutraal maar eigenlijk is
het een droef verhaal. Paulus zou de handelswijze van de mensen in Nazareth en het grootste
deel van het Joodse volk formuleren als "aanstoot nemen aan de persoon van Jezus." 1 Cor.1:23.
Onze bedoeling is dezelfde: namelijk het achterhalen van de handelswijze van Christus in Zijn
eigen dorp waar Hij is opgegroeid en de Aktie EN reactie van Zijn toehoorders nagaan.

Men zegt terecht dat de wieg van het christendom in het Jodendom heeft gestaan. Dit principe
zien we hier in de praktijk aan het werk. N de doop en de verzoeking in de woestijn keert Jezus
in de kracht van de Geest terug naar Galila en leert in de Joodse synagogen. Hierin ligt voor ons
kerkmensen een les verscholen. In de R.K.K. in Belgi gaat 10% nog ns in de maand naar de
kerk. In de Protestantse kerk ziet het er lichtjes beter uit, maar er is ook geen stormloop. Jezus,
vindt kerkbezoek nu juist een belangrijke zaak. Door zijn aanhoudend onderricht in de Joodse
synagogen is daar de christelijke kerk geboren, gegroeid en volwassen geworden. Samen bijeen
komen is een belangrijk element van kerkzijn, ook nu nog?

Tijdens Zijn leeractiviteit komt Christus in Zijn vaderstad terecht: Nazareth een kleine gemeente
enkele kilometers van Kapernaum. Enkele maanden tevoren was Hijzelf er nog werkzaam. Want
als zoon van een timmerman zal hij ook dat beroep hebben uitgeoefend. En volgens Zijn
gewoonte van kindsbeen af n als rondreizend profeet gaat Hij hun leerhuis binnen. En het is
Sabbat, de rustdag. De synagoge zit vol, nu vooral dat die Jezus er is. Het merendeel zit er uit
nieuwsgierigheid. Wat zal Hij allemaal vertellen? Een goddelijk woord? Troost of opstand?
Revolutie tegen de Romeinen? Ze hebben van Zijn faam al gehoord en nu willen ze het zelf eens
meemaken. Dan zullen ze nu zelf kunnen beoordelen of het allemaal wel waar is wat er over Hem
verteld wordt. Eerst zien en dan geloven. Iedereen heeft gespannen de ogen op Hem gericht en
wacht af.

Nadat de officile lezingen van de wet zijn gedaan en de dankgebeden uitgesproken zijn staat
Jezus op om voor te lezen. Dit is op zichzelf niet zo wonderbaarlijk. Toen waren er namelijk nog
gn theologische faculteiten die een diploma van bekwaamheid afleverden. Elke mannelijke
Jood zowel mentaal als moreel bekwaam, was gemachtigd tot een schriftoverdenking uit de
profeten.
 JEZUS IN NAZARETH 3

Met mentale eigenschap bedoelde men elke man boven de 12 jaar oud. Denk hierbij aan Jezus
die als twaalfjarige in de tempel met de leraren sprak en hen verbaasde met Zijn antwoorden.
Onder morele bekwaamheid veronderstelde men dat iemand van onbesproken gedrag was: gn
hoereerder, gn lasteraar, gn dronkaard enz... Dezelfde zaken ook die Paulus later aan
Timotheus en Titus schrijft met betrekking tot het ouderlingschap en diakenschap.

De beschrijving van Lucas in zijn evangelie komt dan ook overeen met wat we weten uit de
Talmoed. Het hoofd van de synagoge moest het dan wel toestaan dat Jezus een overdenking zou
houden. De Synagogen stonden niet onder het beheer van de tempel in Jeruzalem of van de
Levieten. Ze werden plaatselijk opgericht onder een plaatselijk beheer.

Jezus, staat dus op, waarmee Hij te kennen geeft dat Hij uit de schriften wil voorlezen. Aangezien
Jezus ondertussen al een bepaalde bekendheid heeft als een rondreizende rabbi zal de
verantwoordelijke van de synagoge geen bezwaar maken. En men stelt Hem het boek Jesaja ter
hand. En daaruit leest Hij het Messiaanse stuk voor uit het eenenzestigste hoofdstuk. Het is
voorzeker een eigen keuze die Hij hierbij maakt, en niet een Bijbelgedeelte dat normaal op die
dag gelezen werd. In ieder geval is dat stuk voor Joden niet onbekend want het was zover wij
kunnen nagaan een officile tekst van de jaarlijkse verzoendag, Yom-Kippoer.
Het is een prachtige hoopgevende tekst die Jezus leest. Goed nieuws voor de armen. Loslating
van gevangenen. Het licht geven aan blinden. Een aangenaam jaar des Heren. Een Sabbatsjaar
van verlossing.

Na de lezing geeft Jezus de rol terug aan de dienaar en gaat zitten. Dit is de normale gang van
zaken, een rabbijn praat gewoon zittend. In enkele uitzonderingen wel eens rechtstaande zoals
Paulus in Pisidi (Hand.13:16).

Er heerst een grote spanning, iedereen heeft de ogen op Hem gevestigd. En Hij begint met de
uitspraak "Heden is deze Schrift in uw oren in vervulling gegaan." Dit is, en dat mogen we niet
vergeten in de rest van dit gedeelte uit Lukas, een dogmatische bevestiging van het Messiasschap
van Jezus. Hij is diegene op wie de Geest des Heren rust. Hij is de gezalfde, de Messias, de
Christus. Het aangename jaar des Heren is begonnen.

Al het andere dat Christus hierbij nog gezegd heeft schrijft Lucas niet op. Maar op het einde van
Zijn uitleg betuigen allen hun instemming. De Messiaanse verwachting is groot nu het volk onder
de voet gelopen is door Romeinse horden. Dit zijn nu eens woorden van genade! Daar zou je
"amen" kunnen op zeggen!
 JEZUS IN NAZARETH 4

Maar de verwondering wordt verbijstering, en de verbijstering verafschuwing wanneer iemand de

idee oppert: Is dit niet de zoon van Jozef? Op welke wijze kan een zoon van een timmerman die
nieuwe wereld brengen? Dat hebben anderen, die nog betere papieren hadden dan Jezus,
menselijk gesproken ook geprobeerd zonder resultaat? Kan een timmermanszoon ooit gezalfd
worden, Messias-zijn? De boodschap van deze man past niet bij de man die ze brengt.
En het ongeloof blijft aangroeien. Hoe langer men erover praat en nadenkt hoe groter de
ontgoocheling is in deze Jezus.

Hij neemt terug het woord (vers 23) en zegt: Maar Hij zei tegen hen: U zult Mij ongetwijfeld dit
spreekwoord voorhouden: Dokter, genees uzelf; alles waarvan wij gehoord hebben dat het in
Kapernam gebeurd is, doe dat ook hier in Uw vaderstad. Volgens de vertaling van
Prof.Brouwer: "Voorzeker zult gij mij dit spreekwoord voorhouden: geneesheer, genees uzelf,
wat wij hoorden, dat in Kapernaum geschied is, doe dat ook hier in uw vaderstad."

De Heer die enkele ogenblikken voordien zichzelf als Messias had aangeboden begreep wel
gedeeltelijk het ongeloof van deze mensen. Vandaar deze ironische opmerking. Indien Hij de
redder is waarop gewacht wordt laat Hem dan eens bewijzen wat Hij kan, zo ongeveer is de
redenering! Indien het waar is dat er in Kapernaum wonderen geschied zijn laat ons dit in
Nazareth eens zien! Maar Jezus is moreel onmachtig tot enige wonderbare daad. De
geestesgesteldheid van die mensen blokkeerde als het ware de kracht van de Geest in zijn
binnenste. De Nazareners geloven niet echt, ze zijn alleen maar nieuwsgierig. Verder niets. Zoveel
ongeloof op n plaats verzameld is frustrerend.

Een profeet is nooit populair in zijn vaderstad. Dat was niet nieuw in de geschiedenis van Isral.
Zevenhonderd jaren voordien was dit geschied met de profeet Elia. Isral nam deze profeet niet
serieus behalve enkelen die anoniem wilden blijven. Alleen een heidense vrouw, een Sidonische,
hechtte geloof aan de woorden van de profeet en werd gezegend. Israls verwerping van zijn
profeten is de tragiek van het zaad van Abraham. Evenzo verging het de opvolger van Elia, de
profeet Elisa. Niemand uit Isral die in hem de macht van God erkende. En het meest positieve
element in zijn prediking was de doop van de door lepra gekwelde Syrische generaal Naman. Die
was nota bene een heiden.

Deze opmerkingen die de aanwezigen allemaal kenden uit hun eigen geschiedschrijving deed de
maat overlopen. De kloof is nu nog breder geworden. Ze waren gekrenkt in hun trots, in hun
nationaal bewustzijn. En hun eerste verwondering slaat om in vijandigheid, in haat. Want nu
begrepen ze wat er aan de hand is. Deze timmermanszoon zou zich niet gaan inmengen in het
politieke gebeuren. Volgens hun opvattingen over de komende Messias was dit zeker niet de
 JEZUS IN NAZARETH 5

geschikte kandidaat. Die man had niet gehoord dat het partijprogramma was: Joden in, Romeinen
buiten, eigen volk eerst.

Ze willen Jezus gebruiken voor hun eigen doelstellingen maar, Hij doet niet mee aan hun spel.
Jezus, is gekomen voor de Joden maar ook voor de Romeinen en alle andere volkeren en
stammen en talen en natin. Christus denkt aan allen die in geestelijke nood zitten. De
Nazareners denken alleen aan zichzelf. Christus wil een nieuwe wereld voor alle gelovigen
zonder onderscheid. De Joden wensen de nieuwe wereld alleen voor hun eigen volk.
En vandaar de haat. Zoals de meester, zo later ook de eerste christenmartelaren (Hand.7:51-54 /
22:22). Er ontstaat een groot tumult: de synagoge staat in rep en roer.
Daarom hebben ze een slagzin bedacht: wg met de man, wg uit de synagoge en wg uit de
stad. De gemoederen zijn niet te bedaren. Men voert Jezus aan de rand van de stad om Hem van
de rotsen te werpen. Waar zoveel ongeloof op n plaats verzameld is, kan de Messias niets
bereiken.

Lucas beschrijft hier niet alles. Die rotsen waarover de Bijbeltekst spreekt liggen ongeveer drie
kilometer ten Zuidoosten van de stad. Dat wil zeggen dat ze Jezus drie kilometer ver gesleurd
hebben om hun doel te bereiken. Het lijkt een echte lynchpartij: zonder proces, illegaal en zonder
scrupules. Want dit was toch heiligschennis, of niet? Hoe durf je als Jood zo je eigen ik verlagen,
je identiteit verliezen? De geschiedenissen van Elia en Elisa waren tenslotte maar een klein deel
uit hun vaderlandse geschiedenis. God had hen zeker niet verlaten. God laat Zijn volk toch niet
varen. Maar dan moeten ze ook luisteren naar wat de profeten te zeggen hebben.

Maar gelukkig blijft het bij een poging tot het recht in eigen handen nemen. Het is wel het
voorspel van wat er later met Hem gebeurt. Hij gaat midden tussen hen door. Of Zijn wonderbare
macht hier iets mee te maken heeft weten wij niet zeker.

Jezus, is niet bang te sterven. Alleen is het nu het juiste moment nog niet. Hij heeft nog maar
enkele maanden zijn dienst als profeet opgenomen. Drie jaar later gaat Hij zelfbewust Zijn eigen
dood tegemoet.

Zelfzeker gaat Christus verder. Nazareth heeft Hm verworpen, Hij verwerpt Nazareth. Hij gaat
verder Zijn eigen toekomst tegemoet, Zijn tijd om te sterven was nog niet gekomen. Eerst moest
die boodschap van het aangename jaar des Heren aan anderen gepredikt worden.

Wat een dag daar in Nazareth, gehuldigd met Hosanna en enkele ogenblikken nadien vergruisd.
Ze hebben gn wonder gezien en Hem daarom verworpen.
 JEZUS IN NAZARETH 6

Laten we even ingaan op de woorden van Jesaja en de vervulling ervan. Sinds de tweede eeuw
hebben theologen en kerkvaders geleerd dat de armen de heidenen zijn die dit evangelie niet
kennen. De gevangenen zijn dan dezen die geestelijk gevangen zijn in zonde, wereldse filosofie of
allerlei ik-zuchtige bezigheden. De blinden, dezen die het evangelie slechts letterlijk zien, en niet
kunnen inzien dat de mens meer is dan zijn buik en behoeften.

Deze geestelijke uitleg vinden we in het ganse nieuwe Testament verder uitgelegd. God is een
God van verzoening en bevrijding. Van zonde en dood, zowel voor de Jood als de heiden. Voor
een arme zou het evangelie echt een verademing kunnen zijn. Het goede nieuws van Jezus van
Nazareth geeft mensen en uitzicht voor de toekomst. Er komt beterschap. Er zal uiteindelijk recht
geschieden en een mens zal zijn loon waardig zijn en niet worden uitgebuit door de groten en de
machtigen. Ook een letterlijke uitleg is dus mogelijk. En de blinden waarover sprake is kunnen ook
verklaard worden als mensen die blind geworden zijn in de donkere gevangenissen. Door hun
bevrijding kunnen ze terug zien.

Kan er een betere boodschap zijn dan deze: er komt rust voor de door kommer verdrukte ziel.
Bevrijding en verlossing, geestelijk en lichamelijk is de korte inhoud van de boodschap van Jesaja.
God is bevrijder en trooster van verdrukten!

Dat Jezus dit niet letterlijk gedaan heeft wil nog niet zeggen dat deze uitleg verkeerd is. Het zou
juist daarom kunnen verklaard worden als dat het een opdracht is voor Zijn volgelingen. Moeten
wij als Christenen juist niet instaan voor de mensenrechten? Onze broeders en zusters worden
vervolgd in landen als Afganistan, Brune of de Verenigde Arabische Emiraten, waar moslims het
laatste woord hebben. Moeten we als medechristenen dan niet protesteren!

Dezelfde Jezus met dezelfde boodschap uit Nazareth spreekt ook vandaag nog tot ons, in onze
vergadering. Wat is trouwens onze reactie? Hoe zou ik gehandeld hebben in Nazareth? Is de
boodschap van Christus voor mij een goede boodschap? NU VANDAAG?

Weten en beseffen we ook dat wij vandaag als gelovigen zijn opgenomen in Zijn profetisch
spreken. Dat het vandaag aan ons gegeven is om over dat aangename jaar te prediken. Ook
wanneer dat voor de meeste mensen ongelegen zal zijn. Want wat we moeten preken of
profeteren is dat er bij God geen aanzien des persoon is. En dat maakt de boodschap ook zo
krachtig hoewel niet altijd populair.

Maar dat wil zeggen dat wij als christenen ook niet mogen zwijgen waar er onrecht geschied
zowel dichtbij als veraf. En zoals de waarheid voor de mensen van Nazareth niet altijd populair
 JEZUS IN NAZARETH 7

was zo zal dat ook vandaag niet zijn. Hij is omwille van de waarheid gekruisigd. Waarom zouden
wij, als Zijn volgelingen, ook niet delen in Zijn lijden zoals Paulus dat eens zegt: als wij kinderen
zijn, dan zijn wij ook erfgenamen. - Rom.8:17 Want als je de zuivere waarheid zal vertellen en
recht voor iedereen en genade voor zondaars, zal men je nog raar bekijken en wie weet je nog
buiten de stad brengen. Buiten het knusse leventje dat de wereld ondertussen voor zichzelf
geschapen heeft.

Maar de wereld en zijn begeren gaan voorbij en uiteindelijk komt het aangename jaar des Heren.
Of de huidige wereld en al zijn goddeloosheid dat graag wil is wat anders. Maar Gods koninkrijk
komt nog in volle heerlijkheid en staat nu voor onze deur. Amen.