IES NOSA SEORA DOS OLLOS GRANDES - LUGO

1 de ESO
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA NATUREZA

TEMA 3. REINOS MONERAS, PROTOCTISTAS E FUNGOS

1. REINO MONERAS

1.1 Caractersticas xerais

Pertenecen a este reino as bacterias e as cianobacterias, tamn chamadas algas
cianoficeas .
Se caracterizan por:
Son todos organismos unicelulares procariotas, polo tanto microscpicos, dicir, s se
poden ver se utilizamos microscopio e por iso se denominan normalmente microorganismos.
As sas clulas non teen ncleo
Ocupan todos os ecosistemas da Terra

1.2 As bacterias
Algunhas bacterias son patxenas, porque cusanlles enfermedades tanto aos seres
humanos como a outros seres vivos. Anda que a gran maiora son beneficiosas e de moita
utilidade na industria farmacetica e alimentaria.

Investiga para qu se utilizan as bacterias na industria farmecetica e alimentara?

As bacterias son organismos

unicelulares cun tamao entre 1 micra e
unhas 10 micras. O exterior da membrana
celular presenta unha envoltura rxida que
recibe o nome de parede celular ou
bacteriana, e que responsable da forma
da clula.

1 micra = 0.001 mm

Tema 3 Departamento de Ciencias da Natureza 1

 IES NOSA SEORA DOS OLLOS GRANDES - LUGO
1 de ESO
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA NATUREZA

As bacterias son capaces de vivir en calquera ambiente: terra, mar, aire, auga e outros
seres vivos, por moi desfavorables que parezan as condicins.

Poden vivir con osxeno (aerbicas) ou sin osxeno (anaerbicas).

Poden ser auttrofas ou hetertrofas. Algunhas son fotosintticas (utilizan a luz solar
como fonte de enerxa) ou ben son capaces de utilizar compostos qumicos como fontes de
enerxa como xofre ou ferro, e neste caso chmanse quimiosintticas.
Poden ter vida libre ou asociarse a outros seres vivos, neste caso se chaman
simbiticas, como por exemplo unhas bacterias intestinales que viven no intestino humano
que nos axudan a fabricar vitamina K

A sa reproduccin moi simple, xa que se dividen en dous con gran rapidez cando as
condicins son favorables e recibe o nome de biparticin.

1.3 Tipos de bacterias

Pola sa forma as bacterias se clasifican en

catro grandes grupos: Cocos, bacilos, espirilos, e
vibrins.
Cocos y diplococos Os cocos teen forma esfrica. Poden
Estreptococos Estafilococos aparecer asociados en parellas (diplococos), en
forma de acios (estafilococos) ou ben agrupados
formando cadenas (estreptococos).
Os bacilos son alongados e teen forma
cilndrica.
Os espirilos teen forma de espiral e os
Bacilos y diplobacilos Estreptobacilos
vibrins asemllanse a unha coma.

Vibrins
Espirilos Espiroquetas

1.3 As cianobacterias
Son organismos unicelulares procariotas que viven na auga, son fotosintticos e forman
parten do plancton. Son moi importantes porque producen grandes cantidades de osxeno
mediante a fotosntese.

O Reino Moneras est formado polas bacterias e cianobacterias ou algas cianoficeas.

Son organismos unicelulares e procariotas

Para ver as caracteristicas deste reino, Video: Reino Moneras e despois podes realizar

Actividade: Test sobre Moneras

Tema 3 Departamento de Ciencias da Natureza 2

 IES NOSA SEORA DOS OLLOS GRANDES - LUGO
1 de ESO
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA NATUREZA

2. Reino Protoctistas

Dentro deste reino inclense diferentes tipos de organismos vivos que non gardan
relacin algunha entre si e tampouco son animais, plantas, fungos e bacterias. Moitos bilogos
plantexan a posibilidade de facer novas divisins dentro deste reino.
Todos teen clulas eucariotas e poden ser unicelulares ou pluricelulares, maila que stes
ltimos non presentan tecidos. A sa nutricin pode ser auttrofa ou hetertrofa. Pertenecen
a este reino protozoos e algas.

2.1 Os protozoos
Os protozoos son seres unicelulares hetertrofos. Algns son de vida libre e habitan en
medio acutico e outros son parsitos polo que poden ocasionar enfermidades. O medio mis
habitual nos protoctistas o acutico, e forman o zooplancton qu o principal alimento
doutros seres vivos.
Atendendo a sa forma de moverse, os protozoos clasifcanse en catro clases: Ciliados,
flagelados, rizpodos e esporozoos

Observa as fotografas de PROTOZOOS

Video: Movimiento paramecio

Video: Movimiento ameba

Plasmodium falciparun (parsito en sangre Video: Movimiento flagelado

que produce a malaria en humanos)

Tema 3 Departamento de Ciencias da Natureza 3

 IES NOSA SEORA DOS OLLOS GRANDES - LUGO
1 de ESO
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA NATUREZA

Responde as seguintes cuestins:

1. Cmo estn formados, por 1 ou varias clulas? Son unicelulares ou pluricelulares?

2. Cmo crees que se moven? Por qu?

3. Qu mecanismo de locomocin ten cada protozoo?

Para observar mellor o seu movemento podes ver os videos cortios que hai sinalados
debaixo de cada foto , ou tamen podes ver o video : Movemento nos protozoos

Os protozoos ciliados poseen numerosos cilios que utilizan para desprazarse e

provocar corrientes de auga, por medio das cales aproximan o alimento cara unha especie de
abertura por onde se introduce o alimento na clula. O exemplo mis tpico o Paramecio.
Existen ciliados parsitos e de vida libre.
Os protozoos flaxelados utilizan 1 ou 2 flaxelos para desprazarse e tamn poden ser
parsitos ou de vida libre.

No grupo dos flaxelados se atopa o

Trypanosoma brucei que un organismo
parsito da sangue dos vertebrados que na
especie humana produce a enfermidade do
sono, transmitida pola mosca tse-tse.

Rizpodos.
Mvense gracias a unhas prolongacins do citoplasma chamadas pseudpodos, que
empregan tamn para capturar alimento. Poden ser de vida libre como a ameba ou parsitos.

Tema 3 Departamento de Ciencias da Natureza 4

 IES NOSA SEORA DOS OLLOS GRANDES - LUGO
1 de ESO
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA NATUREZA

Esporozoos
Carecen de orgnulos locomotores polo que son inmviles e todos son parsitos,
reprodcense asexualmente por esporas (clulas originada a partir da clula madre) e por eso
se chaman esporozoos. Neste grupo destacaca o Plasmodium malariae, axente causante do
paludismo ou da malaria, enfermidade moi grave e endmica de moitos pases africanos que
ataca aos glbulos vermellos, produce fiebres moi altas e que se transmite a travs do
mosquito Anopheles.

2.2 As algas
Observa estas fotografas de algas

En qu se diferencian? Cal pensas que a causa desa diferencia?

Caractersticas das algas:

As algas son seres unicelulares ou pluricelulares e que viven exclusivamente na auga.

As sas clulas son eucariotas, non teen tecidos e teen nutricin auttrofa,
Conteen clorofila e outros pigmentos fotosintticos para realizar a fotosntese.

Tema 3 Departamento de Ciencias da Natureza 5

 IES NOSA SEORA DOS OLLOS GRANDES - LUGO
1 de ESO
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA NATUREZA

Antiguamente se clasificaron como plantas, pero as algas pluricelulares non posen

tecidos nin rganos especializados como as follas e as races das plantas. Poden reproducirse
sexual e asexualmente.
As algas son moi importantes no medio mario xa que constiten un dos principias
grupos de seres vivos productores de materia orgnica no mar, polo que resultan
imprescidibles para o desenvolvemento da vida.
Nalgns pases como Xapn empganse para elaborar sopas e ensaladas. E tamn se
utilizan na industria farmacetica e alimentaria.

Tipos de algas
Todas as algas poseen ademis da clorofila outros pigmentos predominantes que lles dan
un color determinado, e en funcin destes pigmentos e a sa coloracin se clasifican en algas
pardas, vermellas e verdes.
Nas algas pardas adquiren unha cor amarronada ou parda, a maiora son marias,
pluricelulares e de gran tamao (algunhas ata 50 m de lonxitude)
As algas vermellas poden ser unicelulares ou pluricelulares, habitan en augas profundas
porque gracias aos pigmentos vermellos son capaces de captar a pouca luz que chega ao fondo
do mar.
As algas verdes teen moita clorofila, que un pigmento que utilizan para captar a luz
solar na fotosntese. Viven en augas pouco profundas.
Podes ver Video: As algas

Despois de ver o video das lagas, comenta que erro detectas no video con relacin a
clasificacin das algas?

REPASA E CONTESTA AS SEGUINTES CUESTINS:

1.Nomea os grupos que forman

parte do Reino Moneras.

2. Explica cales son as

carcteristicas do Reino Moneras.

Tema 3 Departamento de Ciencias da Natureza 6

 IES NOSA SEORA DOS OLLOS GRANDES - LUGO
1 de ESO
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA NATUREZA

3.En qu se diferencian as
bacterias das cianobacterias?

4. Nomea os grupos que incle o

reino Protoctista?

5.Comenta cales as
caractersticas comns a todos
os Protoctistas?

6. Cales son as caractersticas

dos Protozoos?

7. Qu formas de locomocin
teen os protozoos?

8.Qu caractersticas teen as

algas? Cantos tipos de algas hai?
En qu se diferencian?

Tema 3 Departamento de Ciencias da Natureza 7

 IES NOSA SEORA DOS OLLOS GRANDES - LUGO
1 de ESO
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA NATUREZA

3. Os fungos

Os fungos son algns unicelulares ou pluricelulares con clulas eucariotas e hetertrofos

que se alimentan de materia orgnica en descomposicin.

3.1 Caractersticas xerais

O reino fungos incle unha gran variedade de organismos:
Unicelulares como as levaduras ou fermentos e pluricelulares, como os cogumelos e os
mofos. Todos os fungos teen clulas eucariotas e algns son unicelulares e outros son
pluricelulares. Tamn poden reproducirse asexualmente e sexualmente. Necesitan un
ambiente hmedo para sobrevivir
Durante moito tempo se incluron dentro do Reino das plantas, xa que as sa paredes
teen parede celular igual que as clulas vexetais.

Por qu os fungos se inclen nun reino aparte?

1. A diferencia das plantas, trtase de seres hetertrofos, incapaces de fabricar a sa
propia materia orgnica, que deben tomar polo tanto do medio que os rodea.
2. As sas paredes celulares estn formadas por quitina e das plantas de celulosa. A
quitina un hidrato de carbono tpicamente animal e a celulosa un hidrato de carbono
propio de plantas. Por eso no proceso evolutivo os fungos estn mis prximos aos animais ca
s plantas.

3.2 Tipos de fungos

Fungos unicelulares: Os fermentos

Entre os fungos unicelulares detacan os fermentos pola sa importancia para o ser
humano, xa que gracias s fermentacins que provocan en determinadas substancias
obtense numerosos productos comerciais. As por exemplo o fermento Sacharomyce
cerevisae fermenta o azucre da uva transformandoo en alcohol etilico.
A ferementacin un proceso qumico polo que algns organismos obteen enerxa
transformando a glicosa en ausencia de osxeno

Fungos pluricelulares:
Zigomicetes: Fungos moi sinxelos coas hifas sen tabicar. Grupo de los mohos

Estructura dun moho Pan con moho

Tema 3 Departamento de Ciencias da Natureza 8

 IES NOSA SEORA DOS OLLOS GRANDES - LUGO
1 de ESO
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA NATUREZA

Ascomicetes: Grupo no que as hifas xa estn tabicadas, e as esporas se forman no interior

dunhas clulas especiais chamadas ascas. Neste grupo encontramos a colmenilla e as trufas

Colmenillas Trufas

Basidiomicetes: Fungos que teen tamn as hifas tabicadas e as esporas se forman no

interior dunhas clulas especiais chamadas basidios. Dentro deste grupo temos os tpicos
cogumelos, algns comestibles como Boletus edulis ou txicos como a Amanita muscaria.

Pero, qu son os cogumelos?

Os fungos Ascomicetes e basidiomicetes non teen verdadeiros tecidos, as sas clulas
agpanse formando uns filamentos chamados hifas. O conxunto das hifas se denomina
micelio. O cal se atopa no chan e en realidade, o corpo do fungo. Algns fungos poseen unha
parte aerea e visible, chamada cogumelo, como por exemplo o champin. Anda que outros
fungos teen o cogumelo subterraneo como as trufas.
Os cogumelos son os aparellos reproductores destes fungos donde se forman as esporas,
clulas que se separan do individuo do que procede, e divdense mltiples veces ata dar lugar
a un novo micelio. Os cogumelos s aparecen temporalmente cando o fungo se vai reproducir

Tema 3 Departamento de Ciencias da Natureza 9

 IES NOSA SEORA DOS OLLOS GRANDES - LUGO
1 de ESO
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA NATUREZA

e hai condicins ambientais especiais como temperatura suave, humedade que se dan en
outono ou primavera.
Si queres entender mellor como se reproducen os cogumelos podes utilizar esta
animacin: Ciclo vital dun basidiomicete

E para saber mis sobre os fungos: Video sobre Fungos

Micelio visto ao microscopio

Estructura dunha seta: Amanita muscaria

Boletus edulis
Le atentamente o texto:
Un home de 53 anos atpase no Hospital Lucus Augusti de Lugo aqueixado pola inxestin
de cogumelos venenosos chamados Amanita Phalloides. Esta unha planta mortal xa que ten
un veneno que afecta ao fgado e aos riles provocando un fallo heptico. O problema que se
confunde fcilmente con outros protozoos que si son comestibles como por exemplo o
champin Agaricus bisporus.

1. O texto comete un erro, cal ?

Tema 3 Departamento de Ciencias da Natureza 10

 IES NOSA SEORA DOS OLLOS GRANDES - LUGO
1 de ESO
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA NATUREZA

2. Corrixe o texto e utiliza a palabra axeitada.

2.Qu argumentos utilizaras para correxir o erro?

Le con atencin:

As diatomeas son seres vivos unicelulares fotosintticos que viven na auga doce ou
maria constitundo unha parte importante do fitoplancton
O fermento da cerveza un ser unicelular que presenta unha parede celular de quitina.

En qu reino incluras cada un destes seres vivos? Explica por qu.

4. Os lquenes
Quizs viches algunha rocha con manchas na superficie, de cor negro, marrn, laranxa
ou verde. s veces aparecen tamn estas manchas en troncos de rbores ou tellados de casas
vellas. Son lquenes.
Os lquenes se forman por asociacin dunha alga e un fungo. A relacin que establecen
estes individuos unha simbiose, dicir, unha relacin donde os dous obteen un beneficio
con esa asociacin. A alga realiza a fotosntese, polo que proporciona materia orgnica ao
fungo. E o fungo captura auga e sales minerais do medio donde vive, por seco que ste sea e
da proteccin alga frente desecacin. Por exemplo son moi importantes as micorrizas,
formadas pola simbiose de fungos coas races das rbores.
Algns tipos de lquenes:

Tema 3 Departamento de Ciencias da Natureza 11

 IES NOSA SEORA DOS OLLOS GRANDES - LUGO
1 de ESO
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA NATUREZA

Lquenes foliosos: viven sobre ramas o rocas, con aspecto de pequeas hojas

Lquenes fruticulosos: viven sorbe

ramas, con aspecto de pequeos arbolito

Lquenes crustceos: viven sobre

rocas pegados sobre ela.

REPASA E CONTESTA AS SEGUINTES CUESTINS:

1.Nomea os tipos de fungos que estudiaches. Clasificaos en unicelulares e pluricelulares.

Tema 3 Departamento de Ciencias da Natureza 12

 IES NOSA SEORA DOS OLLOS GRANDES - LUGO
1 de ESO
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA NATUREZA

2.Por que os fungos pertenecen a un Reino diferente s plantas?

3.Qu importancia teen os fermentos na industria alimentara?

4. Qu funcin cumplen os cogumelos?

5. Explica qu un micelio? E unha espora?

6. Qu unha espora? Dnde se produce?

7.A qu Reino pertenecen os lquenes?

Tema 3 Departamento de Ciencias da Natureza 13

 IES NOSA SEORA DOS OLLOS GRANDES - LUGO
1 de ESO
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA NATUREZA

8.De qu se alimentan os fungos?

Tema 3 Departamento de Ciencias da Natureza 14