Вы находитесь на странице: 1из 22
TRUONG DAI HQC CONG NGHIEP THANH PHO HO CHi MINH VIEN KHCN VA QL MOI TRUONG A my, a MUL HO CHI MINH UNIVEPATY OF INDUSTRY Dé Tai: XU LY DAT B] NHIEM KIM LOAI NANG GVHD : GS.TSKH LE HUY BA SVTH : TRAN DUC CHIEU THANH LOP : DHMT3A MSSV : 07707261 THANH PHO HO CHi MINH - 2010 Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang Muc luc L. LOi MOG Date... eee 3 2. O nhiém méi trong dat... ee 5 3. O nhiém kim loai nang trong dat............ 11 4. Cac phuong phap xi ly dat bi 6 nhiém......14 Page 2 Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang Loi Mé Dau Nguén phat thai céc KLN truéc hét phai ké dén cdc nganh san xuat cong nghiép cé str dung xii, clo, ¢6 chat phé thai nhigu thiy ngin hay nginh céng nghigp than da vi dau mé 6, chat thai chita chi, thiy ngan va cadimi. Tai nhiéu noi, cdc chat thai déc hai nay bj dé thing ra méi trudmg ma khéng hé duge xit ly. Tai TP. HCM, két qua phan tich hign trang 6 nhiém KLN trong dat ving trong Ita khu. vue phia Nam thanh phé cho thay ham luong déng, kém, chi, thiy ngdn, crém trong dat trong lia chju anh hudng tryc tiép cia nude thai cdng nghiép phia nam thanh phé déu tuong duong hoc cao hon ngudng cho phép (TCVN 7209:2002) dat sit dung cho muc dich néng nghiép. Trong dé him lugng cadimi vuot qué tiéu chudn cho phép 2,3 lin; kém vugt qua 1,76 lat Réc sinh hoat, dc biét rac thai d6 thi ciing 1a mét ngudn gia ting lugng kim loai ning trong dat. Tai da so dé thi hign nay, ti 1 thu gom rac con ), tham chi cé mot so d6 thi chua cé don vj thu gom va noi tap két rac. Ha NOi, mot trong nhiing d6 thj c6 ti 1g thu gom ric cao mhat, cing chi dat ti1é dao dong khoang 70-80 phan tram/nim, Lugng réc thai cdn Iai tin dong 6 cdc nude ao hd, ngd xém, kénh muong, theo dong née mua chay tran gay 6 nhiém méi trudng. Theo cdc nha khoa hoc, khodng 70 - 80 phan trim cdc nguyén t8 KLN trong nude thai lang xuéng bin trén dudng di cua nd. Do dé vige sir dung bin thai lam phan bén duge coi 18 mt trong nhiing nhan t6 cao ¢6 nguy co gay 6 nhiém KLN. Ngoai ra, hoat dng néng nghiép cing chinh 1 mot nguén gay 6 nhiém kim loai nang. Vigc lam dung cdc logi phén bén héa hoc, héa chat bio v¢ thy vat da lam gia tang lugng du cdc kim logi nhw Asen, Cadimi, thity ngan va kém trong dat. Su phat trién vi mo rng cdc lang nghé thi céng di kém vai vige sit dung ngay cing éa chat song hau hét cdc ling nghé 6 mudc ta hign nay déu khong 6 bign phap xir ly chat thai, gay 6 nhiém mdi truéng, trong dé cé moi trudng dat. Page 3 Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang Hién nay, van dé 6 nhiém kim loai nang trong dat dang dién ra phé bién & nhiéu noi trén Thé gidi. Cé rat nhiéu phuong phap khac nhau duge sir dung dé xit ly kim loai ning trong dat, Tuy nhién, gin day phuong phap st dung thy vat dé xir ly kim loai nang trong dat duge cdc nha khoa hoc quan tam dic biét béi chi phi dau tu thap, an toan va than thién v6i moi truéng. +h dat 6 nhiém 14 mét qua trinh doi héi céng nghé phute tap va von dau tu cao. Dé xit ly dat 6 nhiém ngudi ta thudng str dung cac phuong phap truyén théng nhu: rita dat; cé dinh cdc chat 6 nhiém bang hoa hgc hode vat ir ly nhiét; trao déi ion, 6xi hod hoe Khir cdc chat 6 nhiém; dao dat bj 6 nhiém dé chuyén di dén nhimg noi chén lap thich hop,... Hau hét cdc phuong phap dé n kém vé kinh phi, gidi han vé ky thuat va han ché vé dign tich,... Gan day, nhé nhiig hiéu biét vé co ché hap thy, chuyén hod, chong chu va loai bé kim loai nding cia mét sé loai the vat, ngudi ta da bit diu cha y dén kha nang sir dung thye vat dé xir ly méi trudng nhu mét cng ngh moi trudng dae bist. Lam s Page 4 Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang 1/0 NHIEM MOI TRUONG DAT 1.1/ Vai tré cua méi truong dat Dat 1a noi tri ngu ciia con ngudi va hau hét cdc sinh vat can, 1 nén méng cho cde céng trinh xy dymg dan dung, céng nghigp va van héa ciia con ngudi © Dat 1 mGt nguén tai nguyén quy gia, con ngudi sir dung tai nguyé 10 hoat d6ng san xuat néng nghiép dé dam bao nguén cung cap Ivong thue thye pham cho con ngudi. Nhu vay dat rat quan trong déi véi con ngudi ching ta. 1.2/ Thé nao 1a 6 nhiém dat a) Khainiém + O nhiém mii trudng dat duge xem 1a tt ca cdc hign tugng lam nhiém ban méi truéng dat béi cac chat 6 nhiém. + O mhiém moi tradng dat 1a hau qua cae hoat déng ciia con ngudi lam thay ddi cdc nhan t6 sinh thai vugt qua nhing gidi han sinh thai cia cdc quan xd séng trong dat. b) Phan loai Nguéi ta phan dat bi 6 nhiém lam 5 logi: Do chat thai cong nghiép. Do chat thai néng nghiép. Do chat thai sinh hoat. Do diu mé Do chat phong xa. > O nhiém dat do chat thai cong nghiép * Khi SO2, NOx, H,S,...sinh ra c6 thé chuyén héa thanh cdc géc axit tao Page 5 Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang thanh axit gay mua axit lim mit edn bing PH trong dat © - Bui chtra nhiéu kim loai nang (nhu chi, kém,...) sé king xuéng dat sé lam thay di thanh phan at tai d6 va nhiém déc d6i véi cay trong va vat nudi theo duéng day chuyén thyc pham. * - Nude thai CN chita nhiéu chat vé co, cc chat hitu co, dung méi hitu co, cdc chat dau mé, cdc chit tay rita,... Néw Khong duge xit ly truée khi thai ra ngoai ching sé duge lu git trong dat hg sy di chuyén Ling dong hay thém vao dat. © C&c chat thai rin CN nhuw xi, phan thira cua sin phim co khi, nha may luyén kim,... khong duge ti ché hoe xir ly truée ma thai truc tiép ra mdi truong sé anh huémg dén chat lugng, ning sudt cy tréng va gay anh hueng lau dai dén ving dat 46. Nhu vay & VN nhin chung dat da bi thodi héa trén bén mat: Thoai héa héa hoe : Dat tré nén chua dan, ham hong hiu co va lan dé tigu thdp, nghéo cae ion kiém nur; Ca2+ va Mg? Thodi héa vat ly : ting dit méng dan, mat cdu trac hode cau tric kém, site tham nude kém, dat chat khéng thuén Ii cho b6 ré nhimg cay trong ngdn ngay phat trign, Thodi héa sinh hoc : hogt tinh sinh hoc cia dat kém do thiéu chat hitu co, dat chua va nhigu doc 6 nhiém mdi trudng dat cdc loai. > O nhiém dat do chat thai néng nghiép * Do thuéc bao vé thuc vat: Nhiéu thuéc bao vé thuc vat (TBVTV) cé thé ton gu law di trong dat. Khi thude bo vé thye vat xam nhép vio moi tnaimg y siit.Do kha nang digt khudn cao nén TBVTV dang thai ciing diét nhiéu vi sinh vat 6 Igi trong dat, lam gidm hoat tinh sinh hoc trong dat. Mat s6 TBVTV nbu: clo hitu co, DDT, lindan, aldrin, photpho hitu co v.v. Page 6 Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang ide nan héa hoe: Khi sir dung phan bén du thira, phan du d6 sé bj rita ‘161 theo nude hog nam lai trén dat gay 6 nhiém moi truémg. -Z_ bi véi phan bon v6 ca: Trong phan supe lan throng c6 cén khong $% axit H,SO, ty do, khi di vao mdi truéng dat sé lam giam d6 PH cita dit. Do trong dat 6 cée ion Fe(IID), AICI) két hgp véi Irgng phan béa supe dur thia tao thanh phophat kim logi khéng tan lam cho dat chai cimg va hy digt céc vi sinh vat 6 ich trong dét. 2 Ddi vai phan bon hiu co ty nhién; Néu khong ding ding ky thuat va dang kigu lugng nén dé gay 6 nhiém méi trudng dat, gay hai cho dng vat va con ngudi, ‘Trong diéu kign yém khi sé lim tang qué trinh khit, sinh ra cde chat 6 him nhu HLS, CH, va tao mii kho chju, lim giam pH cua dat, Page7 Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang > O nhiém dat do cc chat thai sinh hoat ‘© Chat thai sinh hoat rét phitc tap, né bao gdm cdc loai thite an thira, rac thai nha bép, lam vudn, dd ding héng, g6, thay tinh, nhya, céc loai gidy thai, cac loai réc duéng phé byi, bim, 1d cdy ... Ching duge thu gom, tp trung, phan logi va xir ly. Sau khi xtr ly, ché bién thanh phan hitu co hode chén dét. Cuéi cing van anh husng dén moi trudng dat.Céc bai chén ldp 06 mii héi théi anh hung téi sinh vat trong dat, gidm lugng oxy trong dat. © Do bin céng ranh cia hé théng thoat nude cia thinh phé ma thanh phan cdc chat hitu co, v6 co, kim logi tg0 nén céc hn hgp cae phite chat va don chat khé phan hay. Page Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang > O nhiém dat do dau mo © Onhigm dau khéng chi anh hudng t6i mdi trudng bién ma cdn anh huong téi méi trudng dat. © Khi trén bé mit dat cé mot lép mong thi ciing can tr qua trinh trao déi chat ciia cdc sinh vat trong dat, cdc sinh vat trong dat sé chét dan. * Khi diu xam nhip vao dat, chang lim thay déi cdu tric, dic tinh ly hoc va héa hoe cita dat, ching bién cdc hat keo thanh “tro”, khéng cé kha ning hap phu va trao déi nifa, Lim cho vai trd dém, tinh oxy héa, tinh din dign, din mhigt cia moi trudng dat thay déi ‘manh Dau li hén hop chat cao phan tr c6 thé tigu i hau hét cde thye vat, dong vat, sinh vat trong dat. Page? Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang > O nhiém do chat phong xa Chat phéng xa huy hoai cdc co thé séng bai vi né khoi mao cdc phan img héa hoc dic hai d6i voi cdc mé té bao. ‘Vi du: Cac lign két trong cae cdu tric cao phan tir sé bj bé gly. Trong cae trudng hop ng6 déc phéng xa cap tinh, ty xuong, noi tao ra hong cau mau bj huy hogi va sé hong héng cdu trong mau bi gidm sat. Né con lam tén thong gen. Page Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang 2/ O nhiém kim loai nang trong dat at la anh phan cha yéu ciia moi trudng d6 thi va néng thén, vige quin ly hét site quan trong anh huéng dén chat lugng dat. Cac hoat déng cua dé thi 1a nguyén nhan lam suy gidm chat long dat va cach thire quan bao vé 14 yéu cau khan cap. 6 day tap trung xem xét sy 6 nhiém dat do kim loai nang. 2.2/ Kim loai nang trong dit Vige khai thc, san xuat va sir dung sin phim héa hoc (thuéc trir sau, thude son, é&e gp hay cn bim) gay 6 nhiém kim logi nding trong dat 6 . Kim logi nang ciing c6 trong dat ty nhién nhung hiém khi & mite d6 doc hai. Dat 6 nhiém tiém tang cé thé xay ra 6 bai chén lép cf (noi chira chat thai céng nghigp): ning vudm an trai cii sit dung chat diét c6 cd chita Arsenic nhu mt thinh phan hoat dong; nhing noi sir dung nue thai cong nghiép va bin thai cia thanh phé (thi x4); nhimg ving xung quanh déng chat thai mo; khu cong nghiép noi héa chat duge dé thanh déng trén dat hoge nhimg ving xui gid tir khu cong nghigp. Sy tich Itiy kim loi ngng qué mite trong dat gay déc hai cho ngudi va nhing dong Vat khac. Cac théi quen thai kim logi ning bira bai (trong thoi gian dai) lam thay d6i chudi thite an. Ng6 dc cap tinh tir kim loai nang hiém khi do dn vao hodc tiép xiie qua da nhung ciing cé thé. Viée tiép xtc véi kim loai nang lau ngay nén cdc loai bénh; - Chi- gay than kinh mét méi, réi loan than kinh - Cd- anh huéng than, gan va b6 phan GI - Arsenic — dau doc da, anh huéng thn va hé noron trung wong. Van dé thuémg gay ra béi caction kim loai (nhimg nguyén t6 trong dat 1a do cée Page uw Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang cation Pb”! ...) nhu Hg, Cd, Pb, Niken, Cu, Zn, Cl va Mn. Cac anion xung quanh thudng 1a (nhing nguyén (6 trong dat két hgp véi oxy va cé dign tich am: MnO,” ...) Arsenic, molybdenum, Solenium va Bo. Nguén phat thai cc KLN truéc hét phai ké dén cdc nganh san xuat cong nghigp cd sit dung xut, clo, ¢ chat phé thai nhiéu thiy ngn hay nganh céng nghiép than da ‘va dau mé cé chat thai chia chi, thay ngan va cadimi. Tai nhiéu noi, cae chat thai d6c hai nay bj dé thing ra méi truong ma khong hé duge xir ly. Tai TP. HCM, két qua phan tich hign trang 6 nhiém KLN trong dat ving trong lia ‘hu vue phia Nam thanh phé cho thdy ham lugng déng, kém, chi, thay ngdn, crom trong dat trong Iva chiu anh huéng true tiép cua mudc thai céng nghigép phia Nam thanh phé déu tuong duong hodc cao hon nguéng cho phép (TCVN 7209:2002) déi voi dat sit dung cho muc dich néng nghigp. Trong &6 him lugng cadimi vugt qua tiéu chudn cho phép 2,3 lin; kém vugt qué 1,76 lan. Réc sinh hogt, dic biét ric thai dé thj cing 14 mOt nguén gia tng Iugng kim logi nang trong dat. Tai da sé dé thi hién nay, ti Ié thu gom rac cn thdp, tham chi cd mé6t sé dé thi chua cé don vi thu gom va noi tip rac. Ha NGi, mot trong nhitng dé thi cé ti 1é thu gom rac cao nhit, eiing chi dat ti 1¢ dao d9ng khoang 70-80%/nam. Lugng rac thai cdn lai ton dong 6 cac nude ao h6, ngd x6m, kénh muong, theo dng nuée mua chay tran gay 6 nhiém méi tung. Theo cdc nha khoa hoc, khoang 70 ~ 80% cdc nguyén t KLN trong nude thai ling xudng bin trén dung di cua nd, Do dé vige str dung bin thai lim phan bén duge coi 1a mot trong nhitng nhan td cao cé nguy co gay 6 nhigém KLN. 6p cing chinh 1a m6t nguén gay 6 nhiém kim loai Jam dung cdc loai phan bén héa hoc, héa chat bao vé thye vat da Lim gia tng Iwgng ton du cdc kim loai nhu Asen, Cadimi, thay ngan va kém trong dat. Su phat trién va mé rGng cdc lang nghé tha céng di kem véi viée sir dung ngay cang nhiéu héa chat song hau hét céc Ling nghé 6 mudc ta hign nay déu khéng e6 bign phap xtr ly chat thai, gay 6 nhi&m méi trang, trong dé c6 mai trudng dat. Page 12 Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang 2.3/ Ngan chan 6 nhigm KLN Ngan ch§n 6 nhiém kim loai ning rét quan trong béi vi eng vige Lim sach dat 6 nhiém rat khé khan va dat tién. Viée str dung chat thai cong nghiép hay bin phai tuan theo quy dinh gidi han do US.Environmental Protection Agency (EPA) dé ra trong bang 1. Bang 1: Quy dinh mite gidi han kim logi nang trong dat (Adapted from USEPA , 1993) Kim Loai_ | Nong d6 | Téc 46 tai 6 nhiem | Téc d6 6 nhiem tich Nang 1én nhat hang nam lay trong bi (mg/kg or | (kg/ha/yr) | (Lb/A/yt) | (kg/ha) | (Ib/A) ppm) Arsenic 75 2 18 a 36,6 Cadmium 85 19 17 39. 34,8 Chronium | 3000 150 134 3000 | 2,679 Copper 4300 75 67 1500__| 1,340 Pead 420 21 14 420 375 [Mercury [840 15 13,4 300 [268 Page 13 Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang Molybdenum 57 0,85, 0,80 17. 15 Nickel 75 0,90 0,80 18 16 Selenium 100 3 4 100 89 Zine 7500 140 125 2800 2500 ‘Su ngin chin 6 nhiém kim loai nang lA phuong phép tt nhat tranh 6 nhigm kim loai cho dat. Véi ban trén, sur cdn bang tuong déi duge ding dé chi ra ting sé bin. Jén nhat cé thé duge ding. Vi du, gitp cho cac vién chirc thanh phé cung cp tong sé bin 1én nhat (kg/ha) cho dat néng nghiép. Téc dé tai 6 nhiém hang nam cho kém 1a 140kg/ha/yr (tir bang 1). Phan tich bin trong phéng thi nghiém cho thay néng a6 kém 1a 7500mg/kg, ngwai ta c6 thé tinh duge bao nhiéu (tons/A) dé khong vugt qua 140kg/ha/yr. Nhing kim loai duge giéi thigu 1a gay 6 nhiém mdi trudng ching sé luu lai. Nhiing kim logi khong phan ra nhur phan tir bazo cacbon (hitu co). Chi logi tris Hg va Selenium bang cach bién d6i thanh hoi nhé vi sinh vat. Tuy nhién rat khé loai bé kim loai ra khoi moi trudng, Cach xir ly 6 nhiém kim loai nng trong dat theo phuong php truyén théng rit cao véi nhing ving dat réng bj 6 nhiém. Céch xit ly 06 thé duge hay chuyén dén noi khéc dé xir ly, ca hai cach nay déu t6n nhiéu tin, ei jam tai ché- 3/ Cac phuong phap xu ly dat bi 6 nhiém Xir ly bang nhiét d6 cao (san pham thay tinh, céc dang hat, Khéng cé 16 ri kim loai). « Nhimg nhan t6 héa ran (san pham vat chat giéng xi mang). © Céch thite 1am sach (Ie 6 nhiém ra ngoai). Hién nay ngudi ta dang khuyén khich mot phuong php véi chi phi th4p, an toan va than thién véi méi truéng 1a phuong phdp: Xt ly kim loai nang trong dat bang thye vat. 1. Gisit u Lam sach dat 6 nhiém 1a mét qué trinh doi hoi céng nghé phic tap va von dau tu Page Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang cao. Dé xir ly dat 6 nhiém ngudi ta thudng sit dung cdc phuong phép truyén thong nhu: t Ly; xtr ly nhiét; trao di ion, Oxi hoa hod khir cae chat 6 nhiém; dao dat bi 6 nhiém dé chuyén di dén nhing noi chon lap thich hgp,... Hau hét cdc phuong phdp dé rat ton kém vé kinh phi, gidi han vé ky thuat va han ché vé dign tich,... Gan day, nho nhimg hiéu biét vé co ché hap thy, chuyén hoa, chéng chju va loai bé kim loai nang cia mét sé loai thye vat, ngudi ta da bat dau cha y in kha nding sir dung thyc vat dé xir ly moi trrdmg nhu mot céng nghé méi tring dc biét. Kha nang lam sach méi truéng cia thyc vat da dug biét tir thé ky XVIII bing cdc thi nghigm ciia Joseph Priestley, Antoine Lavoisier, Karl Scheele va Jan Ingenhousz. Tuy nhién, mai dén nhing nam 1990 phuong phap nay méi duge nhac dén nhu mét loai cong nghé méi ding dé xt ly méi trudng dat va nude bi 6 nhiém bai cdc kim loai, cdc hop chat hiru co, thudéc sting va cdc chat phéng xa. Tuy nhién, trong khuén khé cia bai viét nay chung t6i chi tp trung gidi thigu vé kha nang xtr ly cdc kim loai nang trong dat bai mot sé loai thy vat. rita dat; cé dinh cdc chat 6 nhiém bang hoa hoc hoi 2. Cong nghé xir ly kim loai ndng trong dat bang thue vat Thue vat c6 nhiéu cach phan img khdc nhau déi véi suv c6é mat ciia cdc ion kim logi trong méi truéng. Hau hét, cdc loai thye vat rét nhay cém véi sy c6 mat cia cde ion kim loai, tham chi 6 ndng 6 rat thap. Tuy nhién, van cé mét sé loai thye vat khéng chi co kha nang séng duge trong méi truéng bi 6 nhiém béi cdc kim loai déc hai ma con cé kha nang hp thy va tich cdc kim logi nay trong céc b@ phan khac nhau cua chéingf 1]. Trong thu té, céng nghé xir ly 6 nhiém bang thye vat doi héi phai dép img mét sé diéu kign co ban nhw ng, cé kha nang van chuyén cdc chat 6 nhiém tir dat lén than nhanh, chéng chju duge véi néng 46 cae chat 6 nhiém cao va cho sinh khéi nhanh [1,3,6]. Tuy nhién, hau hét cdc loai thye vat c6 kha ning tich luy KLN cao 14 nhimg loai phat trién cham va cé sinh khéi thap, trong khi cdc thye vat cho sinh khéi nhanh thuéng rat nhay cdm vi méi trudng cé néng dé kim loai cao. Xt ly KEN trong dat bing thyc vat cé thé thyc hign bang nhiéu phuong phap khdc nhau phy thuéc vao timg co ché loai bé cc KLN nhu: - Phuong phap lam giam néng dé kim loai trong dat bang cach trang cc loai thue vat 6 kha nang tich luy kim logi cao trong than, Cac loai thye vat nay phai két hop duge 2 yéu té 1a c6 thé tich uy kim loai trong than va cho sinh khéi cao. Cé rat nhiéu loai dap Page 15 Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang img duge diéu kién thir nhat (bang 1), nhung khéng d4p tmg duge diéu kién thit hai. Vi vay, cdc loai cé kha nang tich luy thap nhung cho sinh khdi cao ciing rat cin thiét (bang 2). Khi thu hoach céc loai thye vat nay thi cde chat 6 nhiém cing duge loai bé ra khoi dat va cac kim loai quy hiém nhu Ni, TI, Au,... c6 thé duge chiét tach ra khoi cay. - Phuong php sir dung thye vat dé cé dinh kim loai trong dat hoe bin bai sy hap thy cia ré hode két ta trong ving ré. Qué trinh nay lim gidm kha nang linh dong cua kim logi, ngan chan 6 nhiém nude ngdm va lam giam ham lugng kim loai khuéch tan vao trong cée chudi thire an. Bang 1. Mét sé lodi thyee vat co kha néing tich luy kim loai nang cao [1] Nong d9 kim loai tich luy . _ a 103 " Tac gia va nim cong Tén Lodi trong thdn (1g/g trong lung be kha) Arabidopsis halleri 13.600 Zn Exnst, 1968 (Cardaminopsis halleri) Thlaspi caerulescens 10.300 Zn Emnst, 1982 Thlaspi caerulescens 12,000 Cd Madico et al, 1992 Thlaspi rotundifolium §.200 Pb Reeves & Brooks, 1983 Minuartia verna 11,000 Pb Emnst, 1974 Thlaspi geosingense 12.000 Ni Reeves & Brooks, 1983 Alyssum bertholonii 13.400 Ni Brooks & Radford, 1978 Alyssum pintodasilvae 9.000 Ni Brooks & Radford, 1978 Berkheya codii 11,600 Ni Brooks, 1998 Page Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang Psychotria douarrei 47.500 Ni Baker et al., 1985 Miconia lutescens 6.800 Al Bech et al., 1997 Melastoma 10.000 Al Watanabe et al., 1998 malabathricum Trong nhiing nam gin day, ngudi ta quan tim rt nhiéu vé céng nghé sit dung thy vat dé xit ly méi trudng bai nhiéu ly do: dign tich dat bj 6 nhiém ngay cing tang, cde kién thite khoa hoc vé co ché, chite nang ca sinh vat va hé sinh thai, ap lye cia cong déng, sw é kinh té va chinh trj,... Hai muoi nam truée day, cdc nghién citu vé linh vue nay con rat it, nhung ngay nay, nhiéu nha khoa hoc dac biét 1a @ My va chau Au da cé rat nhiéu dé tai nghién ciru co ban va tmg dung céng nghé nay nhu mét céng nghé mang tinh chat thuong mai, Han ché cua céng nghé nay 1a & chd khéng thé xem nhu mét cong nghé xir ly tire thoi va phé bién & moi noi. Tuy nhién, chién luge phét trién cde chong trinh nghién ciru co ban ¢é thé cung cdp duge cdc giai phdp xir ly 44t mét edch than thign véi méi truéng va bén ving. Nam 1998, Cuc méi truéng Chau Au (EEA) danh gid higu qua kinh té cua cdc phuong phdp xtr ly KLN trong dat bing phuong phap truyén théng va phuong phap si dung thyc vat tai 1.400.000 vj tri bi 6 nhiém 6 Tay Au, két qua cho thay chi phi trung binh cia phuong phap truyén théng trén 1 hecta dat tir 0,27 dén 1,6 trigu USD, trong khi phuong phap sit dyng thye vat chi phi thdp hon 10 dén 1000 lan [1]. Bang 2. Mét sé lodi the vat cho sinh khéi nhanh Page Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang £6 thé sie dung dé xit by kim loai nding trong dét [1] Tén loai Kha nang xtr ly Tac gia va nam céng bd Salix Populus Brassica napus, Juncea, B. nigra Cannabis sativa Helianthus Typha sp. Phragmites australis KLN trong dat, nude Ni trong dit, nude va nuée ngam B. | Chat phéng xa, KLN, Se trong dat Chat phéng xa, Cd trong dat Pb, Cd trong dat Mn, Cu, Se trong nude thai mé khodng san KLN trong chat thai mé khodng sin Page Greger va Landberg, 1999 Punshon va Adriano, 2003 Brown, 1996 va Banuelos etal, 1997 Ostwald, 2000 EPA, 2000 va EI al., 2001 Horne, 2000 Massacci et al., 2001 Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang Glyceria fluitans KLN trong chat thai mé | MacCabe va Otte, 2000 khodng sn Lemna minor KLN trong nude Zayed et al., 1998 3. Cac loai thye vt c6 kha nang hap thy kim loai Cé it nhat 400 loai phan bé trong 45 ho thye vat duge biét 1a cé kha nang hap thy kim logi [2, 3, 6]. Cac loai ndy 1 cae loai thy vat than thao hoc thin g6, ¢6 kha ning tich luy va khong cé biéu hign vé mat hinh thai khi néng 46 kim logi trong than cao hon diac bigt voi cdc digu kign moi tru’mg va kha nang tich luy ham long kim loai cao c6 thé g6p phan ngan cén cdc lodi sau bo va su nhigm ndm [1]. Co nhiéu gidi thuyét di duge dua ra dé gidi thich co ché va trién vong cia loai cOng nghé nay. 3.1. Gia thuyét sue hinh thanh phite hop: co ché logi bd cdc kim logi déc etta cde loai thyc vat bing céch hinh thinh mt phite hgp. Phize hgp nay 6 thé la chat hoa tan, chat khong d9c hoie 1a phire hgp hiu co - kim logi duge chuyén dén céc b6 phén cita té bao c6 cdc hoat d6ng trao di chat thap (thanh té bao, khéng bio), 6 day ching duge tich luy 6 dang cac hop chat hitu co hoae vé co bén ving [1,4]. sue léng dong: cac loai thyc vat tach kim loai ra khdi dat, tich ly au d6 duge logi bé qua 14 khé, rita tri qua biéu bi hode bi 3.3. Gia thuyét hap thu thu dong: sit tich luy kim logi la m9t san phim phy cia co ché thich nghi di kign bat Igi cua dat (vi dy nhu co ché hap thy Ni trong loai dat serpentin). 3.4. Su tich luy kim loai la co ché chéng lai cdc diéu kién stress v6 sinh hode hitu sinh: higu lye cia kim loai chéng lai cc loai vi khudn, nim ky sinh va cdc loai sinh vat an 14 da duge nghién ctu [1,3,4] Page Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang Ngiy nay, sy thfch nghi cia cdc lodi thye vat c6 kha ning hép thy kim logi ning chua duge lam sang 6 bai c6 rit nhiéu yéu (6 phite hop téc dng lin nhau. Tich luy kim loai 14 m6t m6 hinh cy thé cua sy hip thy dinh duéng khodng 6 thye vat. Cé 17 nguyén t6, duge biét 1a can thiét cho tat ca cdc loai thyc vat bac cao (C, H, O, N, S, P, K, Ca, Mg, Fe, Mn, Cu, Zn, B, Mo, Cl va Ni). Cac nguyén té da lugng can thiét cho céc loai thyte vat 4 ndng d6 cao, trong khi cde nguyén t6 vi long chi cin doi hoi 6 ndng dé rit thdp. Cac loai thy vat duge sir dung dé xtr Iy mdi trudng bao gdm céc loai cé kha ning hap thy dugc cdc kim loai dang vét can thiét nh Cu, Mn, Zn va Ni hode khong can thiét nhu Cd, Pb, Hg, Se, Al, As voi ham lugng lén, trong khi déi véi cac loai thu vat khac 6 cdc néng 46 nay 1 cue ky d6c hai [1,5,6]. 4, Cae huéng tiép cin trong vige sir dung the vat xr ly méi trudng Nhu phan trén da gidi thigu, dé thuong mai hod céng nghé xir ly méi trudng bang thy vat, cin phai tim kiém cdc loai thy vat cé kha nang cho sinh khéi nhanh va tich luy ndng 46 kim logi cao trong cée co quan va dé dang thu hogch. Cé hai huéng tiép can cha yéu trong viée sit dung thuc vat dé xir ly méi truéng: - Nhip néi va nhan giéng cdc loai c6 kha nang siéu hap thy kim loai (hyperaccumulator). - Ung dung ky thuat di truyéi rc vat cai tién kha nang hip thy, chuyén hod, chéng chiu tét di véi cde digu kign moi trang [1]. Huéng tiép cn thir nhat, phat trién cha yéu & My bei nhém nghién ctu dig dau 1a Chaney, bao gbm ede bude co bn nhu: chon cdc loai thye vat, thu thép hat hoang dai va thir nghiém kha nang xt ly méi trudng, nhan gidng, cai tién diéu kign trong va tién hanh 4p dung dai tra. Higu qua cia hé théng nay da duge céng bé trong vige xir ly Co va Ni. Tuy nhi i thye vat tyr nhién 1 khong di tgo ra cde sin phim mang tich chat thong mai. Diéu nay, cing néi Jén rang, céng nghé sinh hoc sé 1a trién vong rat én trong viée dung hop 2 dac tinh co ban 1a kha ning siéu hp thu va tang sinh khdi Chvong trinh nghién ctu cia céng déng chau Au bao gdm 2 dy an déi véi thy vat chuyén gen phuc vu cho huéng nay d4 duge tién hanh. Dy 4n thir nhat 1a chuyén gen cé kha nang siéu hap thy kim loai & cay Thlaspi caerulescens vao cay Thuédc 1a va cay Ma tae 1a nhimg loai cho sinh khéi nhanh. Trong khi dé dy én thé hai t@p trung cai tién kha nang chéng chju va hap thy kim loai. Dén nay, két qua nghién ctu thanh céng nhat 1a Page 20 Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang str dung gen merA9 ciia vi khuan chuyén vao cay Arabidopsi dé xit ly Hg (ID) [1]. Tuy nhién, cé mét s6 rao can nhat dinh cia huéng tiép cAn thyc vat chuyén gen & mét sé nuéc vé mat phap ly, xd hdi va sinh thai. Trién vong ctf thyc vat chuyén gen trong vige lam sach cdc ving 6 nhiém cé 18 sé lam thay d6i mét s6 quan diém xa hdi déi nghich. Dit sao thi cdc nghién ctu trong tong lai can phai khéng chi chi tim dén phuong phap (ao ra nhimg thye vat hitu higu cho xir ly mdi truéng ma con phai sang loc nhimg tac déng tiém an cia thye vat chuyén gen d6i véi mdi trudng. 5. Két luan Céng nghé xtr ly méi trudng bang thy vat ld mét céng nghé méi va hap din duge dé cp trong nhimg nam gan day. Ky thuat nay duge cho biét 14 cé mét trién vong dic biét trong vige lam sach kim loai trong dat, it nhat 18 dudi diéu kién cu thé ndo dé va duge sit dung trong hé théng quan ly thich hop. Sy phét trién cua ky thuat di truyén va sinh hoc phan ti 1a rat cdn thiét cho loai céng nghé nay. Tuy nhién, su phat trién cia céng nghé hap nay sé khéng thé cé tinh kha thi néu khdng c6 sv déng gép vo gid ciia cdc nhém nghién cifu nhé 18, Hon 30 nam qua, cde nha khoa hoc da cé nhiéu nghién ciru déng gép quan trong vé kha nang dic biét cua thye vat trong xtr ly moi truémg. Tuy nhién, nghién citu digu tra vé Tinh vc nay thiét va phai duge huéng mg dé bao ton ngudn tai nguyén di truyén ty nhién to lén, quy gid 6 cdc méi truéng bi 6 nhiém kim loai va nang cao kién thite cua ching ta vé co ché thich nghi ty nhién cua cdc loai sigu tich uy kim loai. luén can Page Xir Ly Dat Bi O nhiém Kim Loai Nang Tai liéu tham khao 1) V6 Van Minh-V6 Chau Tuan. Céng nghé xir ly KLN trong dat bing thuc vat. Trudng DH Su Pham,DH Ba Nang. 2) http://www. yeumoitruong.com/forum/showthread.php?t=4270 3) Nguyén Thi Kiéu Diém,2009, Truong DH Céng nghiép TP.Hé Chi Minh Vign Khoa Hoc Cong Nghé Va Quan Ly M@i Trudng. Page

Вам также может понравиться