Вы находитесь на странице: 1из 4

Indice

0 Considerazioni preliminari 5
0.1 scalari, vettori e tensori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
0.1.1 Divergenza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
0.1.2 Gradiente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
0.1.3 Rotore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
0.1.4 Due importanti teoremi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1 Generalità sui fluidi 11


1.1 definizione di fluido . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.2 concetto di continuo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.3 densità ed espansione termica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.4 comprimibilità di un fluido . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1.5 viscosità e sforzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.6 tensione di vapore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
1.7 tensione superficiale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
1.7.1 ∗ effetto della curvatura della superficie . . . . . . . . . . . . . . . . 25
1.7.2 capillarità . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

2 Statica dei fluidi 31


2.1 pressione in un fluido . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
2.2 distribuzione di pressione in un fluido . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
2.3 variazioni di pressione in un fluido in quiete . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
2.4 atmosfera standard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
2.5 forze di pressione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
2.5.1 pressione costante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
2.5.2 distribuzione lineare di pressione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
2.5.3 forze di pressione su una superficie curva . . . . . . . . . . . . . . . 45
2.6 spinta di Archimede . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
2.7 galleggiamento e stabilità . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
2.8 misuratori di pressione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

1
2 INDICE

3 Cinematica dei fluidi 57


3.1 descrizione lagrangiana ed euleriana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
3.2 traiettorie, linee di corrente e streaklines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
3.3 derivata materiale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
3.4 ∗ accelerazione di Lagrange . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
3.5 ∗ funzione di corrente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
3.6 analisi del moto nell’intorno di un punto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
3.6.1 caso bidimensionale semplificato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
3.6.2 ∗ caso generale tridimensionale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

4 Dinamica dei fluidi 73


4.1 teorema del trasporto di Reynolds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
4.2 equazione di conservazione della massa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
4.2.1 forma integrale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
4.2.2 forma differenziale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
4.3 equazione di bilancio della quantità di moto . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
4.3.1 forma integrale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
4.3.2 forma differenziale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
4.3.3 applicazione dell’equazione di bilancio della quantità di moto . . . . 80
4.4 equazione di conservazione dell’energia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
4.4.1 forma integrale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
4.4.2 forma differenziale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
4.4.3 applicazione dell’equazione di conservazione dell’energia . . . . . . . 85

4.5 forma differenziale vs forma integrale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

4.6 il tensore degli sforzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

4.7 relazioni costitutive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
4.8 equazioni di Navier–Stokes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
4.9 ∗ varie forme dell’equazione dell’energia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

5 Equazione di Bernoulli 101


5.1 seconda legge della dinamica per un fluido ideale . . . . . . . . . . . . . . . 101
5.2 ∗ equazione di Bernoulli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
5.3 ∗ teorema di Crocco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
5.4 tubo di Pitot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
5.5 tubo di Venturi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112


6 Dinamica della vorticità 117
6.1 equazione del trasporto della vorticità . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
6.2 teorema di Kelvin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
6.3 teoremi di Helmholtz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
INDICE 3

7 Soluzioni esatte delle equazioni di Navier–Stokes 127


7.1 flusso tra lastre piane e parallele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
7.2 flusso di Couette . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
7.3 flusso di Hagen–Poiseuille . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

8 Flussi potenziali 137
8.1 teoria del potenziale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
8.2 soluzioni tridimensionali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
8.2.1 sorgente e pozzo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
8.2.2 doppietta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
8.3 sovrapposizione di soluzioni tridimensionali . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
8.3.1 il semicorpo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
8.3.2 la sfera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
8.4 soluzioni bidimensionali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
8.4.1 sorgente e pozzo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
8.4.2 doppietta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
8.4.3 vortice libero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
8.5 sovrapposizione di soluzioni bidimensionali . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
8.5.1 il semicorpo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
8.5.2 il cilindro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
8.5.3 il cilindro rotante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

9 Strato Limite 161


9.1 equazioni di Prandtl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
9.2 separazione dello strato limite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
9.3 ∗ soluzione simile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
9.4 equazione integrale dello strato limite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

10 Turbolenza 179
10.1 fenomenologia della turbolenza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
10.2 equazioni di Reynolds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
10.3 viscosità turbolenta e lunghezza di mescolamento . . . . . . . . . . . . . . 192
10.4 turbolenza omogenea ed isotropa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

11 Forze fluidodinamiche e similitudini 201


11.1 teorema di Buckingham ed analisi dimensionale . . . . . . . . . . . . . . . 203
11.2 similitudine dinamica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
11.3 similitudine distorta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
11.4 Studio di flussi particolari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
11.4.1 Flusso intorno a corpi immersi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
11.4.2 Flussi con superficie libera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
11.4.3 Flusso nelle macchine rotanti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
11.5 Flusso in circuiti chiusi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
11.6 Legge di Darcy-Weisbach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225
4 INDICE

11.6.1 tubi a sezione non circolare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228


11.6.2 perdite concentrate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
11.7 forze aerodinamiche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235

12 Cenni sui flussi comprimibili 253
12.1 propagazione di piccole perturbazioni e velocità del suono . . . . . . . . . . 253
12.2 Flusso quasi unidimensionale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258

13 Alcuni personaggi storici della fluidodinamica 267

14 Bibliografia e letture consigliate 281

Вам также может понравиться

  • Meccanica Applicata Esercitazioni
    Meccanica Applicata Esercitazioni
    Документ114 страниц
    Meccanica Applicata Esercitazioni
    ErnestoMisso
    100% (1)
  • Quesiti
    Quesiti
    Документ3 страницы
    Quesiti
    Fabio Erpini
    Оценок пока нет
  • Matematica Discreta
    Matematica Discreta
    Документ101 страница
    Matematica Discreta
    Daniele Alberton
    Оценок пока нет
  • Eddie Fields
    Eddie Fields
    Документ15 страниц
    Eddie Fields
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Appunti Di Gasdinamica - M. Germano
    Appunti Di Gasdinamica - M. Germano
    Документ107 страниц
    Appunti Di Gasdinamica - M. Germano
    lukeskw
    Оценок пока нет
  • Pagamento TAC V3J9LAR27
    Pagamento TAC V3J9LAR27
    Документ1 страница
    Pagamento TAC V3J9LAR27
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Traccia - 2011 - 11 - 21 Mec Razionale Poliba
    Traccia - 2011 - 11 - 21 Mec Razionale Poliba
    Документ1 страница
    Traccia - 2011 - 11 - 21 Mec Razionale Poliba
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Conf 2
    Conf 2
    Документ2 страницы
    Conf 2
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Conf 1
    Conf 1
    Документ2 страницы
    Conf 1
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Traccia - 2011 - 10 - 21 Mec Razionale Poliba
    Traccia - 2011 - 10 - 21 Mec Razionale Poliba
    Документ1 страница
    Traccia - 2011 - 10 - 21 Mec Razionale Poliba
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Traccia 2011 6 10
    Traccia 2011 6 10
    Документ1 страница
    Traccia 2011 6 10
    vittorio brunone
    Оценок пока нет
  • Ew Contract 6308424
    Ew Contract 6308424
    Документ4 страницы
    Ew Contract 6308424
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Ticketdirect1202198736 230331 091358
    Ticketdirect1202198736 230331 091358
    Документ3 страницы
    Ticketdirect1202198736 230331 091358
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Capno0 3 PDF
    Capno0 3 PDF
    Документ68 страниц
    Capno0 3 PDF
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Fluidodinamica
    Fluidodinamica
    Документ56 страниц
    Fluidodinamica
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Capno8 12
    Capno8 12
    Документ114 страниц
    Capno8 12
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Tabelle
    Tabelle
    Документ8 страниц
    Tabelle
    ucimolfetta
    Оценок пока нет
  • Programma Fluidodinamica
    Programma Fluidodinamica
    Документ2 страницы
    Programma Fluidodinamica
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Index No
    Index No
    Документ4 страницы
    Index No
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Meccanismo Svolto
    Meccanismo Svolto
    Документ9 страниц
    Meccanismo Svolto
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Preview MAMI Esercizi
    Preview MAMI Esercizi
    Документ10 страниц
    Preview MAMI Esercizi
    Michele Pepe
    100% (1)
  • Programma Mam
    Programma Mam
    Документ1 страница
    Programma Mam
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Hamb 01 PDF
    Hamb 01 PDF
    Документ1 страница
    Hamb 01 PDF
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Tacos
    Tacos
    Документ1 страница
    Tacos
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Preview MAMI Esercizi
    Preview MAMI Esercizi
    Документ10 страниц
    Preview MAMI Esercizi
    Michele Pepe
    100% (1)
  • Titolo Di Prova
    Titolo Di Prova
    Документ24 страницы
    Titolo Di Prova
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Programma Mam
    Programma Mam
    Документ1 страница
    Programma Mam
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Guida Download Flussi M3u8
    Guida Download Flussi M3u8
    Документ3 страницы
    Guida Download Flussi M3u8
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Delega
    Delega
    Документ1 страница
    Delega
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Formulari Fisica 2
    Formulari Fisica 2
    Документ18 страниц
    Formulari Fisica 2
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Guida Download Flussi M3u8
    Guida Download Flussi M3u8
    Документ3 страницы
    Guida Download Flussi M3u8
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • Con Soluz
    Con Soluz
    Документ9 страниц
    Con Soluz
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • 16 Deformazioni
    16 Deformazioni
    Документ8 страниц
    16 Deformazioni
    Michele Pepe
    Оценок пока нет
  • 4 - Alette Di Raffreddamento
    4 - Alette Di Raffreddamento
    Документ14 страниц
    4 - Alette Di Raffreddamento
    Michele Ferranti
    Оценок пока нет
  • SDC Parte 4 FR PDF
    SDC Parte 4 FR PDF
    Документ342 страницы
    SDC Parte 4 FR PDF
    Leo Lonardelli
    Оценок пока нет
  • Integrali (Tabella Riassuntiva)
    Integrali (Tabella Riassuntiva)
    Документ5 страниц
    Integrali (Tabella Riassuntiva)
    AntonioFanelli
    Оценок пока нет
  • Esercizi Algoritmi e Strutture Dati
    Esercizi Algoritmi e Strutture Dati
    Документ107 страниц
    Esercizi Algoritmi e Strutture Dati
    bossmilan
    Оценок пока нет
  • A002 Ord23
    A002 Ord23
    Документ3 страницы
    A002 Ord23
    Organista
    Оценок пока нет
  • Disegno Tecnico Industriale Lucidi Lezioni
    Disegno Tecnico Industriale Lucidi Lezioni
    Документ450 страниц
    Disegno Tecnico Industriale Lucidi Lezioni
    Mauro63
    Оценок пока нет
  • Forme Indeterminate
    Forme Indeterminate
    Документ12 страниц
    Forme Indeterminate
    Sergio Salimbene
    Оценок пока нет
  • Modello Trinomiale PDF
    Modello Trinomiale PDF
    Документ4 страницы
    Modello Trinomiale PDF
    Iacopo Ricci
    Оценок пока нет
  • Zeta Di Riemann - Trascendenza Parte Immaginaria Zeri Non Banali
    Zeta Di Riemann - Trascendenza Parte Immaginaria Zeri Non Banali
    Документ8 страниц
    Zeta Di Riemann - Trascendenza Parte Immaginaria Zeri Non Banali
    Rosario Turco
    Оценок пока нет