ANO 4 | Edición nº 37 | Xaneiro de 2018 | Prezo 2 euros

Compostela
licita
700.000€ en
obras
Nova cita con Xantar en
Páxina 5
Expourense
A Coruña
plantará 1500
novas árbores

Páxina 8

Adegas da
Ribeira Sacra
reciben
medallas
Páxina 9

Ourense
encarga
medicións de
gas radón
Páxina 10
Páxina 16
Investimentos
da Xunta nos
Peares
Ramón Reimunde
Entrevista

Páxina 12 escritor e presidente de PROMAGAL

Gold List Traveler

“A mala prensa do
Internacional
destaca a
eucalipto viría por non
Balneario de
Mondariz
favorecer a biodiversidade”
Páxina 20 Páxina 14
2 NOVAS DE TURONIO | Xaneiro de 2018
Opinión
Cadernos da viaxe
A cuestión catalá e Galicia
O
s partidos soberanistas obtive-
ron a maioría absoluta nas
eleccións catalás, cun 47,5%
de votos e 70 escanos sobre 135. O re-
sultado é aínda máis rechamante se
temos en conta que a convocatoria
electoral dende o Goberno do Estado
era ilexítima , por mor dunha incons-
titucional aplicación do 155 e que os
partidos non desfrutaron das mesmas
posibilidades, cos principais candida-
tos de Junts x Catalunya e ERC no cár-
cere ou no exilio.
Mais o feito de obter Cs o primeiro
posto en votos (máis do 25%) e escanos,
Afouteza
A
fouteza foi a verba do ano
2017 escollida pola maioría
dos votos do público no Portal
das Palabras da RAG. Afouteza ten
dous sentidos segundo o Dicionario da
RAG: disposición de espirito para ac-
tuar sen temor aos perigos e a seguri-
dade que alguén ten en si mesmo. Xa
que logo, unha persoa afouta non é
temeraria, porque dirixe a súa acción
consciente deses perigos e non en-
fronta o que non pode conlevar. A
afouteza é un concepto proactivo,
Dereito penal do inimigo
U
nha corte de apelación do Tri-
bunal Supremo (TS) consti-
tuída para resolver o recurso
de O. Junqueras contra a prisión
preventiva acordada polo maxistrado
instrutor do mesmo Tribunal, P. Lla-
rena, rexeitou o recurso do líder ca-
talán, por considerar que existía
risco fundado de reiteración delic-
tiva, malia o compromiso de res-
pecto á legalidade expresado polo
preso político.
Porén, o verdadeiramente grave
desta resolución xudicial son as súas
conclusións constituíndo corpo dou-
Por Xoán Antón Pérez-Lema
a falta dunha maioría absoluta de votos
independentista e a grave derrota da
CUP (que baixa de 10 escanos a só 4)
achega certas particularidades a esta
vitoria electoral. Junts x Catalunya e
ERC non van precisar deles para gobernar
e interpretarán o seu 43% de votos
(fronte ao 39,5% de Junts x Si do
2015) no sentido dun mandato cidadá
para continuar co procès, malia que
afastándose dunha vía unilateral que
semella arquivada polo de agora.
Agora é, pois, a hora da política. O
tripartito dinástico do 155 non conti-
nuará unido como até de agora. O
moito máis aló da reactiva teimudez
que, porén, poderá constituir unha
das cualidades da persoa afouta en va-
rias das etapas da súa acción.
A seguridade en si propio da persoa
afouta esixe sabermos quen somos,
de onde vimos e onde imos. É esa se-
guridade a que fai posíbel actuar con
consciencia e xestión dos perigos e
dificultades, mais sen amedoñarmos
por eles, sen que a dificultade da
tarefa nos faga recuar.
Os pobos, as nacións, como entes
trinal dende as desaqueladas teses
da Fiscalía Xeral do Estado e do ma-
xistrado Llarena a respecto da apli-
cación do delicto de rebelión aos lí-
deres do procès, nunha interpretación
dos feitos e aplicación dos tipos pe-
nais mais propia dunha sentenza de-
finitiva ca do limitado coñecemento
propio dunha resolución cautelar e
provisional.
O artigo 472.5 do Código Penal
(CP) castiga como rebeldes aos que
declaren a independencia dunha parte
do territorio do Estado alzándose de
xeito público e violento. Mais até
PSC-e canda él o PSOE-han pasar páxina
da suicida colaboración co PP e con
Cs e buscar un espazo propio, quizais
partillado parcialmente cuns Comúns
desterrados á irrelevancia. E será Pedro
Sánchez quen primeiro requirirá de
Rajoy unha oferta de negociación. Por
outra banda, a situación evoluirá no
ámbito da Unión Europea, onde as
simpatías do soberanismo catalán co-
tizarán á discreta alza, sendo probábeis
as presións ao Goberno do Estado para
que abandone o inmobilismo e abra
unha negociación para unha reforma
constitucional en termos de federalismo
asimétrico, para garantir o encaixe da
singularidade catalá.
Podería ocorrer, xa que logo, que
este inverno se abrise a vía para negociar
colectivos tamén precisan de afouteza.
Precisan saber onde veñen, o seu pa-
sado, e onde queren ir e precisan de
seguridade en si propios. E a seguri-
dade dunha nación esixe sempre a
súa autonomía, o seu self government:
pouco pode dar Galicia no contexto
estatal, europeo e universal senón é
consciente da súa identidade, coñe-
cedora do seu pasado e autónoma á
hora de decidirmos o futuro.
Un pobo será afouto se vive nos
valores cívicos e democráticos e pro-
duce politicos con data de caducidade
e suxeitos á revogación cidadá que
sexan quen de tecer consensos, propór
obxectivos e pór os intereses colectivos
de agora constitúe feito non con-
trovertido, mesmo internacionalmen-
te, o carácter esencialmente non
violento do procès. Os propios ma-
xistrados do TS recoñecen que non
consta que Junqueras participase en
feitos violentos nin dese ordes di-
rectas para desenvolver esa caste
de accións. Pero para a corte de
apelación do TS a violencia existe
dende o intre no que Junqueras,
como vicepresidente catalán, debeu
pensar que o desenvolvemento do
procès podería causar reaccións de
violencia lexítima por parte do Es-
tado. Para o TS a pacífica ocupación
dos colexios electorais constituiu a
causa das violentas actuacións poli-
ciais do 1-O que, xa que logo, serían
unha reforma consti-
tucional que podería
limitarse a re-
coñecer máis
competencias (e
blindalas de
eventuais inicia-
tivas recentralizadoras) e un mellor fi-
nanciamento ou incluir tamén a vía
para un referéndum catalán vencellante,
con regras máis ou menos ríxidas, na
liña da lei da claridade canadiana.
Galicia non habería ficar á marxe
desta reforma constitucional. Porque
a ampliación e blindaxe do autogoberno
é a única vía factíbel para o noso be-
nestar, tendo en conta que os nosos
intereses económicos non adoitan coin-
cidir cos intereses economicos xerais.
diante dos individuais. Unha nación
é afouta cando é maior de idade para
rachar co dependentismo e comprende
que require no mundo de socios, mais
non de titores. Un país é afouto
cando sabe construir relacións per-
manentes de comunidade con outros
países dende a igualdade, o compro-
miso e a voluntariedade.
Si, é ben significativo que a verba
máis votada da lingua galega este
ano fose afouteza. Sen dúbida os seus
votantes, coma centos de milleiros
de galegos, estaban a formular a súa
arela dun País próspero e seguro de
si. Un País autònomo, aberto ao
mundo e solidario.
tamén da responsabilidade de Jun-
queras e integrarían ese elemento
de violencia que esixe o devandito
artigo do CP para que exista o delicto
de rebelión.
Velaí a revirada aplicación da Lei
que fai o TS, impropia dun Dereito
Penal dos cidadáns, o único posíbel
nos Estados democráticos. Semella
máis ben que se está a aplicar un
Dereito Penal do inimigo, propio dun
estado de excepción non declarado.
E a aplicación do concepto de inimigo
no Dereito interno sempre foi o xerme
da destrución autoritaria do Estado,
segundo o profesor Raúl Zaffaroni.
Como ven de escrebir o constitu-
cionalista J. Pérez Royo “esto no
puede acabar bien nunca”.
NOVAS DE TURONIO | Xaneiro de 2018
Por: Guillermo Rodríguez
Que tal recibiron o novo ano?
O
pasado ano 2017 tívonos preo-
cupados polo que pasaba en Ca-
taluña. Dende o goberno Central
(léase Rajoy e satélites) deuse un puñe-
tazo na mesa e mandaron parar. Suspen-
deron a autonomía, practicamente,
meteron no cárcere un montón de diri-
xentes políticos e sociais (outros fuxiron
e non puideron botarlles a luva) , puxé-
ronse ao timón da Generalitat e convo-
caron eleccións que se celebraron o
pasado día 21 de decembro.
A intención era que con estas medidas
os cataláns, como nenos asustados, ían
meterse debaixo da mesa e pedir
perdón.Non foi así, obviamente. Os cál-
culos do goberno só lle funcionan cando
os dirixe Montoro; aí non hai fallo.
Logo, os outros, as decisións políticas
rematan sendo un cúmulo de erros que
como di o refrán “daquelas augas veñen
estes lodos”.
Celebráronse as eleccións convocadas
por Rajoy pero o seu particular “ungüento
de fierabrás” (léase artigo 155 da Cons-
titución) non lle funcionou. Os chamados
secesionistas, independentistas, sobe-
ranistas (segundo conveña) non só non
desapareceron do mapa político senón
que voltaron conseguir maioría de De-
putados para o próximo Parlamento Ca-
talán. A marca branca do PP, léase Cida-
dáns, conseguiu un moi bo esultado. O
PP (partido matriz din algúns) quedou
no último lugar, a punto de desaparecer
da política catalá.
Agora estamos á espera do que poida
ocorrer. Nada bo, polo que estamos
vendo, pero…é de supoñer que en
Madrid, que son tan listiños eles, saiban
sair do charco, da chapuza política que
nos ofreceron en Cataluña.
Mentras todo o País estaba pendente
do caso catalán, o goberno non daba
FUCO PRADO
Director
contas de nada. Cando saia do guión
político e para que a Rajoy se lle enchera
a boca e presumira da boa marcha da
economía. Claro que as cousas non eran,
non son así como nolas pinta.
Imos darlle, queridos lectores, uns
cantos datos que veñen a confirmar que
“España no va bien”, nin nos tempos de
Aznar nin agora.
Vexamos pois, unha cantas guindas:
Acordo cos sindicatos e patronais
sobre o novo soldo base. Subirá un 20%
de aquí ao 2020 sempre que a economía,
o PIB suba un 2,50 %. Caso de non ser
así o Goberno non terá ningún compro-
miso para aumentar o soldo base.Curioso;
Montoro non da puntada sen nó. El re-
partirá máis diñeiro se hai unha maior
cotización de traballadores e empresarios.
Falar de repartir a riqueza de maneira
máis xusta non se contempla no acordo.
E a xente aplaude coas orellas!! O soldo
base español non chega aos 800€.
Pero fíxense nos soldos base dos
países de Europa dun nivel semellante
ao noso: Francia=1.480€; Alemania=
1490€; R. Unido= 1100€; P. Baixos=1.550
Bélxica=1560 Luxemburgo=1.988 €.
Somente teñen o soldo base máis
baixo Portugal, Grecia e alguns máis.
É que nesta España que vai coma un
tiro temos o 20,33% da poboación en
risco de exclusión social; a metade dos
fogares galegos non superan os
1700€/mes; dous de cada dez residentes
ingresaron en 2017 menos de 634€.
En Galicia 30.000 fogares están sus-
tentados grazas ás axudas e subsidios.
Sen embargo os bancos recuperaron
7.700 millóns de euros.
Tampouco nos informou o Sr. Rajoy
que dende o ano 2009 o investimento
en Educación caeu un 37%; en Sanidade
un 12%. Que as infraestruturas de obra
Editorial
civil tiveron un retroceso do 60% respecto
ao ano 2007 e un 80% respecto ao ano
2009. O investimento dos concellos e
deputacións segue fundida; igual que
en aeroportos e zonas urbanas con
caídas do 80% sobre 2007. En investi-
mentos viarios a caída superou o 40%.
Son datos oficiais, non inventados
por ningún friki que lle teña manía ao
Goberno.
Para ir rematando, estes días o Sr.
Montoro (o que ten a hucha dos cartos
públicos) ameazou os Gobernos Autonó-
micos con non ingresarlles nada a conta
neste anos mentras non lle aproben os
Orzamentos do Estado. Si claro; sóalles a
unha chantaxe, non si? Obviamente, é
unha asquerosa chantaxe. Claro que ao
País Vasco isto non lles preocupa. Eles,
como deberamos ter nós tamén, teñen
realmente competencias como Goberno.
É o Sr. Montoro quen ten que esperar a
que a Caixa dos Cartos vasca lle transfira
o que ao Goberno Central lle corresponda
polo seu investimento naquela Comuni-
dade. Era isto, precisamente, o que pedían
os cataláns nos últimos anos; pero, cla-
ro…quen manda manda e así lles vai.
A pregunta que todos nos facemos é:
por que non nos din a verdade?, por que
non nos din a que petos vai parar esa
mellora da economía española? ; porque
está claro que á maioría da poboación
non; porque está claro que se aumenta
o nivel de familias en exclusión social é
porque aos seus petos non chega esa
abundancia.
Pero así seguimos; á Sra. Merkel, á
Banca e aos Fondos de Buitres hai que
telos contentos.
Diante da chamada desesperada de
Luis de Guindos acudiron como hienas a
meterlle o dente ao capital español. O
máis insaciable foi o fondo Blackrok.
3
Tamén acudiu, animado por Felipe Gon-
zález, o mexicano Carlos Slim para facerse
co emporio de FCC e de Aqualia (a maior
distribuidora de auga de España). Din
que nestes momentos tenlle botado o
ollo a Repsol.
En poucos anos e a prezo de saldo os
fundos estranxeiros fixéronse co control
de 19 das 35 empresas do IBEX. Por non
falar do control practicamente total que
as multinacionais estranxeiras exercen
nas máis importantes empresas do sector
industrial, así como os fundos nortea-
mericanos sobre o patrimonio inmobiliario
herdado das Caixas de aforros. Recente-
mente o BBVA vendeulle as fondos USA
o seu patrimonio inmobiliario de 70.000
inmobeis a prezo de ganga.
As eléctricas Endesa, Enaás ou Iberdola
xa pasaron a mans estranxeiras. Blackrock
é o primeiro accionista dos bancos San-
tander e BBVA. Tamén controla DIA, Fe-
rrovial, Repsol e Iberia. En canto a
CEPSA xa pertence total mente ao fundo
IPIC de Abu Dhabi.
Non se escapan a esta rapiñada os
medios de comunicación como Mediaset,
Antena 3 con PRISA á cabeza.
Toda esta venda en forma de saldo do
país comezou con Felipe González (lem-
bran ao seu Ministro de Economía, Sr.
Solchaga, que afirmaba que España era
o país europeo no que se podían facer
os mellores negocios), continuou con
Aznar, seguiu con Zapatero e, claro,
Rajoy non ía ser menos.
Pregunta do millón: quen manda re-
almente neste país?, de que somos
donos os españois? Vostedes mesmos
poden darse a resposta.
Que o 2018 poidan ser felices coas
pocas cousas que nos permiten desfrutar.
Ás veces, cando realmente somos felices,
de poucas cousas precisamos.
4 NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018

NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018
Redacción
O Goberno de Compostela inicia a
licitación de obras orzamentadas en máis
O
de 700.000 euros
Goberno local apro-
bou o venres 29 o ini-
cio do procedemento
de licitación de catro actua-
cións longamente demanda-
das en Santiago, cun
investimento de máis de
700.000 euros. O concelleiro
Xan Duro, encargado de dar
conta dos acordos da Xunta de
Goberno, salientou o "elevado
volume de investimentos que
se está a licitar nas últimas
reunións do Executivo, e que
fará que o 2018 sexa o ano da
obra pública en Compostela".
Das obras licitadas, a pro-
posta da concellería de Medio
Rural, Mantemento e Obras
para o Equilibrio Territorial,
as de maior orzamento serán
as da rexeneración do pavi-
mento da calzada dos viarios
de acceso ao Palacio de Con-
gresos (Miguel Ferro Caaveiro
e Fernando Casas Novoa). A
actuación ten un tipo máximo
de licitación de case 274.000
euros e un prazo de execución
de tres meses, e permitirá re-
novar por completo o firme
do viario. Ao tempo tamén se
acometerán reparacións pun-
tuais nas beirarrúas e mello-
rarase a accesibilidade nos
pasos de peóns existentes.
Ademais, iniciouse o pro-
cedemento de contratación
Xan Duro deu conta dos asuntos tratados na Xunta de Goberno
das obras de mellora da acce-
sibilidade na rúa Bispo Diego
Peláez, cun tipo de licitación
de 230.000 euros. Os traballos,
cun prazo de execución de
cinco meses, permitirán di-
minuír os desniveis entre a
rúa e os portais dos edificios
para salvar as escaleiras exis-
tentes na actualidade. Tamén
se ampliarán as beirarrúas, re-
novaranse as redes de servizo
e saneamento, e instalaranse
novos colectores soterrados,
elementos de alumeado e mo-
biliario urbano. Con este pro-
xecto, completarase a reno-
vación integral do barrio de
Vista Alegre.
Outra actuación longamente
agardada é a do acondiciona-
mento do aparcadoiro público
en superficie da avenida de
Ferrol, no que se van investir
uns 110.000 euros.
Por último, tamén se iniciou
o procedemento de licitación
do proxecto de reparación da
calzada da rúa do Espírito
Santo. A actuación ten un or-
zamento de 75.000 euros, e
un prazo de execución de dous
meses. O obxectivo das obras
é "afrontar o deterioro xeral
do pavimento de lastras da
rúa, que presenta rotura de
pezas e afondamentos en zonas
puntuais, e que constitúe un
risco para a seguridade viaria".
O proxecto prevé retirar todo
o pavimento existente para
construír unha nova capa de
rodadura de formigón, e per-
mitirá afrontar a reparación
das zonas de sumidoiros de
pluviais. Tamén se reporán as
pezas de madeira rotas, ou
excesivamente deformadas, na
pasarela situada na zona cen-
tral da rúa.
O Concello aproba a creación de
A
44 novos postos de traballo
Xunta de Goberno vén
de darlle luz verde á
Oferta Pública de Em-
prego do 2017, que inclúe a
creación de 44 postos de tra-
ballo e a convocatoria de
dúas prazas de promoción in-
terna para uxieres. O Concello
continúa así dotando de re-
cursos humanos á Administra-
ción local, a pesar das
restricións marcadas polo Go-
berno central coa taxa de re-
posición.
Dentro da Oferta Pública
de Emprego destaca a reserva
dunha praza para unha persoa
con discapacidade intelectual,
sendo a primeira vez na his-
toria do Concello que se realiza
esta reserva. Sumaríase a ou-
tras tres prazas que se reservan
para persoas con diversidade
funcional, superando o número
mínimo que marca a lexisla-
ción estatal. Así, ofertaranse
un total de 44 novas prazas
ás que se lle suman dúas de
promoción interna. O Concello
O BNG de Brión pide solución aos
O
problemas no abastacemento de augas
BNG de Brión a través
do seu portavoz muni-
cipal, Xosé Penas, pre-
sentou esta mañá unha
proposta vía escrito ao goberno
municipal solicitando actúe
con todos os mecanismos le-
gais ao fin de instar a compa-
ñia Espina e Delfin a solucionar
dun xeito definitivo todos e
cada ún dos problemas que se
repiten de forma regular no
abastecemento de augas en di-
versas zonas e aldeas do Con-
cello. Dende o pasado 22 de
decembro moitas vivendas de
diversas zonas volven ter pro-
blemas na calidade da auga,
sendo sempre a resposta por
parte da compañía de que a
5
Galicia
traballará con colectivos e
asociacións de persoas con
discapacidade intelectual para
que a Oferta de Emprego sexa
inclusiva na adaptación de
temarios e na organización
do proceso de selección.
Quenda libre
Dentro das novas prazas
convócanse como persoal fun-
cionario dous técnicos/as de
xestión, un administrativo/a,
un letrado/a, un arquitecto/a
técnico/a, dous oficiais alba-
neis, tres bombeiros conduto-
res, dous policías locais, dez
auxiliares administrativos, tres
músicos/as (clarinete, trombón
e frauta) e un técnico en in-
formática.
Como persoal laboral con-
vócanse tres psicólogos/as,
dous educadores/as familiares,
tres traballadores/as sociais,
un axente de desenvolvemento
local, un técnico de orientación
laboral, un coordinador/a de
centro sociocultural e seis ani-
madores/as socioculturais.
mesma e apta para o consumo
xa que pasa os “seus” controis,
outras veces a resposta e que
posiblemente sexa cuestión de
dias, ou que se debe a algún
produto “químico”. O problema
xa ven de fai tempo, de feito o
BNG de Brión presentou varias
veces preguntas nos plenos no
referido a este tema, tendo
sempre a mesma resposta: todo
é normal.
E por iso polo que instamos
ao concello a que cumpra a
súa función de control, verifi-
cación e inspección sobre un
tema tan importante para toda
a veciñanza e que xa fai moito
tempo agarda por unha solu-
ción a tan delicado tema.
6
Opinión
Por Baldomero Iglesias Dobarrio. Mero
P
Puidera ser un agasallo dos Magos?
obres de nós! Non podemos darnos
pena! Pobres de nós! Onde nos
trae esta condena! Pobres de nós,
traídos aínda pola cadea! Estamos en
mans de quen máis nos estafan. Estamos
en mans de quen nos sacou a propiedade
pública dos servicios básicos e necesa-
rios. E con eles fan negocio, só negocio.
Aí están en mans privadas as eléctricas,
e sángrannos todos os días. Mesmo men-
tindo o prezo e aumentando beneficios.
A luz é de quen a paga, anque os encoros
e as augas, e as terras polas que os ríos
pasan, sexan nosas, de todos! Deles son
os muros, nosas son as pedras e algún
día teremos que usalas para defendernos.
Malia tanto sosego precisamos de ira para
erguer en digna medida dos roubos que
nos perpetran. Así pasa con case todo,
coas farmacéuticas que explotan a nosa
saúde en base ao mesmo negocio, á ren-
dibilidade económica, unicamente é o
egoísmo duns poucos que chega mesmo
a crear deficiencias para despois minori-
zalas. Así pasa cos bancos, nós pagamos
sempre! Aínda tamén os pufos e as fuxi-
das a paraísos fiscais, ou con pagos blin-
dados. Nós pagamos sempre. Así dicía un
Prefiren ser donos de si, ou isto
T
non entra na nosa democracia?
odos aceptaron estas eleccións for-
zadas. Aínda non sei moi ben por-
que. Todo o aparato do estado e
das amplas redes de convicción, estive-
ron a dar o quite, a facer que todo seme-
lle normal dentro da enorme
anormalidade. Foron unhas eleccións for-
zadas nas que ninguén buscou outras po-
sibilidades, algunha na que imperase a
razón, o entendemento. Quero dicir que
non foron unhas eleccións abertas, que
viñan de despois de depoñer un goberno
enteiro e legalmente constituído, que
non se escoitou ao primeiro protago-
nista. E o peor, convocounas quen non
debera, alguén que non ten prédica, que
non o escoitan. Ese alguén que convoca
aproveitou sibilinamente a situación para
darse bombo xunto con outras forzas de
semellante calado e teorías xordas. A
eses foilles ben, quixeron aproveitar de
novo “a forza da súa razón” para impoñer
as súas solucións, que forzan rexeitamen-
tos e a non integración, a fuxida de ca-
pitais, a fuxida de empresas, de boicots
e redención de foros, de especulacións
artísticas e culturais, de espolio, e van
cego, e todos contaban non vía! Parado-
xos da vida, que equivocados estamos. A
mesma banca que nos fendeu en mil ana-
cos, esa que houbo que rescatar a base
dos nosos cartos, esa que os políticos de-
cidiron salvar a custo da emigración de
tantos, a custo das nosas privacións, a
custo da nosa saúde e educación, a custo
do “noso todo” que nos roubaron. E os
políticos actuaron como se foran os car-
tos deles, déronlles crédito aos que non
dan crédito, porque sempre que prestan,
venden a altos prezos! Foron os mesmos
políticos que resgardan aos empresarios
corruptos, aos cómplices da súa mesma
corruptela, aqueles mesmos que degra-
dan a sublime dignidade do traballo, das
condición xustas do esforzo e do salario.
Os mesmos que ameazan con despidos,
con horas abusivas, con ridículas nómi-
nas que humillan a calquera. Aqueles
amigos destes políticos que decretan á
forza, que compran vontades para sacar
adiante os orzamentos e logo gobernar
contra de nós. Así nos vai. Temos a ener-
xía máis cara, os prezos máis abusivos,
as pensións máis baixas, as autopistas
máis caras, o leite máis barato, os im-
ben traxeados. Todo iso sumado a un cu-
rrículo cheo de mentiras, de transgre-
sións, tramas, corrupción e todo canto xa
sabemos. Pois, moi ben, agora pode
pasar de todo. Pode suceder que estes
volvan insistir no 155 como panacea da
súa orde democrática, que exclúe, que
non deixa expresar, que forza eleccións e
lembra tempos ingratamente sabidos,
estarán novamente errados. Sucedeu que
gañaron os que non poden gobernar, nin
deben, pois na súa efervescencia deixa-
ron ver as intencións bastardas de tem-
pos miserables e non precisamente
democráticos. Os resultados non gustan
a ninguén. Virán ríos de tinta, dos xenu-
flexionados de sempre, que son case
todos. Silencio e unha certa decepción.
Aquela represión aínda latente foi o ver-
dadeiro fracaso, o de non saber unha so-
lución que puxese freo á caída no
abismo. Non hai comunicación. Só saben
facer que interveña a xustiza en temas
que non son de trato xudicial senón po-
lítico, de acordos que fomenten o apego.
E estes, mandan forzas de orde para calar
o berro diante a desconsideración e o
NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018
postos máis elevados. A nosa sanidade
foi boa, moi boa. Hoxe xa non é tan boa
e está tamén moi privatizada, masificada
e restrinxida. Fixeron hospitais de titula-
ridade pública que xestionan empresas
privadas. É todo unha ousada manipula-
ción chea de acordos dixitais, boicots,
extorsións, ocultacións, roubos, presións,
mediadas por fiscais e xuíces nomeados
a dedo –amigos e próximos-, tribunais
paralelos, casos múltiples de corrupción.
Podería dicirse que un caos. A que agar-
damos, logo? Que máis temos que saber
para botalos! Falo de todos eles, os que
gobernan e os que os deixan gobernar.
Pois confío que desta vez e por todas,
saibamos a diferencia entre o “B” e o “V”
e os arredemos da posibilidade de seguir
empeorando as cousas. Apousentaron e
nada fixeron ben, compracidos, mirando
como todo se perde. Outros deixáronse
mercar dalgún xeito, calaron e non se re-
belan contra tanta soidade e pobreza,
contra a tristura que nos embarga, contra
a ruindade manifesta dos que enriquece-
ron á nosa costa. É un dereito a reclamar,
necesario, o dereito de poder loitar con-
tra as leis inxustas, tan manifestamente
inxustas ou de retorta aplicación. Debe-
mos loitar contra a inhumana condición
do sometemento sen que por iso se poida
descontento, a humillación dun pobo
que non se deixa asoballar. De momento
o que si está garantido, é o desapego.
Non se trata de invadir a Generalitat e
gobernar desde os ministerios españois,
como algúns quixeran facer. Volvendo
atrás, á involución contable. Trátase de
ausentar provocacións, de saír desta in-
terminable lista de catástrofes, de deixar
as chulerías de certos mandatarios que,
por un puñado de votos, son quen de
venderse ao demo. Uns barallan o cum-
primento da lei, coma dun dogma. Sa-
bendo que esa lei que lles enche tanto a
boca e que eles –na súa práctica- perver-
ten, precisa de actualizacións e de mo-
dernidade, que é caduca, decadente e
enfermiza. Non contempla casos que
antes non se sabían ou non querían
saber. Mentres, no outro lado máis débil,
defenden a liberdade a decidir o seu fu-
turo, condenados a vivir a intervención
do estado, algo nada democrático por
moito 155 que lles veña a pano. Non dei-
xamos de evocar un goberno intelixente,
que fale e que goberne, pois este non pa-
rece ser o máis axeitado. Cómpre dialo-
gar, mentres se pode, e saír desta
situación con certa dignidade. Digo que
non parece o máis axeitado porque para
invitar á dignidade hai que tela e non pa-
rece, dado o número de corruptos que hai
condenar ou re-
primir aos que
loitan. Cómpre,
por salubri-
dade social e
para que non
se poida re-
petir o dano que nos fixeron, que nos
están facendo. Debémonos rebelar contra
as situacións de humillación que contem-
plan, por un lado, xente facendo colas
nos contedores do lixo para buscar co-
mida e, mentres, outros –nesa concilia-
ción de traizóns- levando a sacas cheas
e subindo os prezos dos servizos básicos,
cobrando por xestionar os nosos escasos
cartos mentres abusan e, por riba, logo,
imos pagar os seus desfalcos. Son cóm-
plices os políticos que todo isto consen-
tiron, xunto con aqueles que apuran a
sacar o 155 para paralizar vontades de
tantos que están-estamos cansos da ig-
nominia de saber que non se correspon-
den os feitos co que din, nin coas
palabras divulgadas polos medios de
presión social, que aceleran teimosa-
mente a mentira. Sería un bo agasallo
dos Magos porque, certamente, non re-
solven a situación. E o novo ano sería
moito máis bo, tan só depurando res-
ponsabilidades!
“en plantilla” e dado o número de impe-
dimentos que poñen para que se investi-
gue a verdade, o número de casos
abertos, a teima das forzas da orde para
acalar a voz da xente cando pide pan e
que morre de fame, ou daqueles que cada
vez nos sentimos máis pobres, máis pa-
rados, máis en precario e que miramos
como os ricos son máis ricos nun reparto
desigual e mesmo inmoral, que rebaixou
o beneficio social e os servizos públicos,
evitando responsabilidades para poder
favorecer á Banca. En realidade ganaron
os desautorizados a gobernar por este
goberno, os que meten os narices onde
deben e atopan uns modos que lembran
tempos de escuras pedras. Darase o caso
que formen goberno persoas destituídas,
aínda fuxidos ou no cárcere. Menudo es-
perpento está servido. E entón que? Vol-
verán os tribunais paralelos, coa forza
tomar o goberno desde os ministerios?
Volverán boicotear produtos cataláns?
Volverán animar ás empresas en buscar
novo destino, volverán destituír cargos,
expedientar funcionarios, vociferar men-
tiras? Algún día en Moncloa deberán
facer autocrítica da nefasta xestión que,
desde logo, baixo o meu humilde re-
canto, non é democrática. Fáltanlles ade-
mais luces e primaveras, ventos de
anovado osíxeno.

NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018
Redacción
Capitalismo e patriarcado
S
egún di Interviu, a CUP apoia ás
prostitutas en Cataluña, o cal se
é certo, paréceme moi ben. Aínda
que entendo a quen di que a prostitu-
ción humilla ás mulleres en xeral e,
desde logo, non hai que alentala, máis
ben todo o contrario. Porén coido lem-
brar que moitos soldados da II Repú-
blica ían a putas e que a República
Española organizaba estes “servizos” ás
súas tropas; ou que en Cuba tamén hai
prostitución, pois a Revolución non aca-
bou con ela. No entanto, penso que o
capitalismo e a inxustiza social e inter-
nacional que este xenera, agrandan o
problema e así vemos como no Estado
español a prostitución e o seu consumo
alcanza cifras alarmantes. Algúns cida-
dáns exemplares e con responsabilida-
des públicas son clientes habituais. Hai
clientes que mallan e maltratan ás pros-
titutas; porén, afortunadamente, non
todos son iguais e tamén os hai que de-
nunciaron tramas de trata de persoas
nos clubs de alterne. A violencia contra
as prostitutas tamén é violencia de xé-
nero e así debe ser tratada. Coido que
me metín e me estou metendo nun xar-
H
Coherencia, por favor
ai algún tempo, a pouco de se
instalar en TUI a SER (sucursal
de Radio Vigo para o Baixo-
miño), este escribidor, sensibilizado
polos problemas que desmotivan o
aprecio dos cidadáns desta Terra pola
cultura propia, nomeadamente no que
ó idioma natural do país atinxe, pre-
guntoulle ó traballador da SER en Tui,
Sr. J.L. Álvarez, se ían emitir algún
programa na lingua propia (en galego,
para os non iniciados). Respondeume
que non. Que el, se lle falan en galego,
fala en galego e se lle falan en caste-
lán, fala en castelán. Nada que obxetar;
el é un traballador que realizará o seu
traballo aplicando a normativa que a
política empresarial establece. Xa sería
máis obxetable a política da empresa,
que non establece uns programas,
anque fosen breves, confeccionados e
Por Ramón Coira Luaces
dín, pero entre unha feminista da alta
burguesía (que igual explota a súa em-
pregada doméstica) e unha prostituta,
coido que simpatizo máis coa segunda;
pois esta non lle fai mal a ninguén, só
a si mesma. A pornografía tamén é moi
machista (debería feminizarse bastante
máis) e esta é a educación sexual que
recibimos e reciben moitos mozos. Cou-
sificar á muller e convertila nun obxecto
de consumo non está ben; pero o máis
hipócrita é que xeralmente é a vítima a
que se sinte culpábel e a que acarrea co
estigma social. Os homes buscan sexo e
tamén exercer dominio sobre a muller
(o que pode ser un xogo inocente, peri-
goso ou un drama). En moita menor me-
Por Petrus de Gundisalvi
emitidos en galego, como poderían ser
os intervalos de desconexión da cen-
tralidade madrileña. Cadenas da compe-
tencia menos proclives a este tipo de
sensibilidades, emiten curtos espacios
no idioma daquí. Alguén me retrucará
que é unha empresa privada e, non lle
faltarían argumentos convincentes: “O
corazón non vai lonxe da carteira”.
O que parece menos razoable é que,
unha morea de persoas do común que
na súa vida cotía viven en galego, así
como algúns próceres da cultura e da
política, mesmo licenciados universi-
tarios que, asimesmo viven case en
galego, cando se lles presenta outra
persoa (anque sexa galega) falando
alleo e se, ademais, lle poñen un mi-
crófono diante dos beizos, toda a súa
sensibilidade pola nosa cultura (o
idioma é o seu cerne), se é que a po-
dida pero os homes tamén se prostitúen
con outros homes ou con mulleres. E iso
non é culpa do patriarcado. E o peor é
a estigmatización da parte máis débil
neste tipo de relacións. Na sociedade, e
non só nestes ambientes, lamentable-
mente, é moi frecuente pisotearse uns
a outr@s como cabichas. Cando a
un/unha lle afecta unha cousa intensa-
mente ou está sometido a moita presión
con frecuencia deixa de ser obxectivo e
pasa a ser apaixonad@, visceral e
pouco precis@. A min tenme pasado
bastantes veces. Téñenme tamén criti-
cado por antepoñer os animais aos seres
humanos, pero é que os animais a min
nunca me fixeron ningún mal e algúns
seres humanos si. Ademais da cuestión
conservacionista en si -que é moi im-
portante- eu gosto dos animais, pero
non son sensibleiro cos animais nin os
antepoño á especie humana. Trátase de
avanzar e de buscar un equilibrio máis
xusto e armonioso, tanto nisto como en
todo. Acabo de ver na prensa o vestido
da Pedroche de fin de ano: a verdade é
que é moi sensual e elegante, unha de-
licia visual. Porén tamén hai mulleres
que saben seducir sen poñerse un ves-
tido así e poden resultar incluso máis
interesantes... Aínda que a presión do
ambiente e das circunstancias sexa moi
súen, escórase pra banda do castelán.
¿Cal é a causalidade que provoca este
fenómeno tan de...¿acomplexados??
¡Que persoas exercendo a política activa
en partidos galeguistas saian pola radio
cun idioma impostado non parece
nadiña coherente e un chisco frustrante;
por moito que, en Madrid, lle colgaran
ó castelán o apelido de cooficial para
aquén do Padornelo e para que nós si-
gamos dicindo que chove cando mexan
por enriba de nós.
Moitos dos nosos antergos laboraron
e sufriron por defender o que máis nos
caracteriza como pobo fóra de Galicia,
o noso idioma. Loitaron por axudar a
superar o chamado: autoodio dalgúns
galegos ¿desleigados? e o papanatismo
que polo alleo padecen algúns.
Innúmeras xeracións de galegos que
nos precederon (ata a de nosos pais),
moi pobres en cartos, pero moi ricas
en autoestima e non afectadas polo
xerme do papanatismo, falárono a cotío
7
Opinión
importante, cada
persoa toma as
súas propias deci-
sións e apeituga
coas consecuen-
cias. O machismo
mata e o femi-
nismo non, por
iso trato de aportar o meu grao de
area. Se unha prostituta ten a autoes-
tima destrozada (e destrózalla a socie-
dade) non vai saber defenderse, nin vai
ser capaz de deixar de exercer a prosti-
tución aínda que o desexe fervente-
mente. Lembro unha película baseada
en feitos reais sobre unha streper nor-
teamericana -de pais esquerdistas que
renegaban dela- que liderou unha pro-
testa de strepers coa que acabaron con-
seguindo certas melloras na súa
situación real. A dignidade é impor-
tante e hai que loitar por ela, na me-
dida das nosas posibilidades; pero non
esquezamos que só con dignidade e co-
herencia non sempre se consigue vivir.
Pásanos a moitos; pero non por iso dei-
xamos de ser persoas e parte da socie-
dade. As prostitutas tamén o son e os
poderes públicos deben escoitalas,
atendelas e axudalas. O peor que pode
pasar é que algunha coñeza e recoñeza
a certas autoridades.
posibilitando que chegase a nós; e
nós... avergonzándonos de imitalos.
¡Non merecen a ingratitude que moitos
amosan!
Voltaire deixou escrito que o vicio
humano que peor soportaba era o da
ingratitude: “Se o diaño me fixera un
favor, veneraría os seus cornos”. ¡Sexa-
mos gratos ós nosos antergos!
Hoxe, no noso mundo tan “ficticia-
mente satisfeito”, escoitar a un meniño
falar no noso idioma, ademais de
resultar unha ledicia engaiolante, sig-
nifica todo un... milagre.
A especie humana padece eivas non
superadas a pesar dos séculos poboando
esta “aldea”; entre outras, resalta a de
que: cando carecemos dun ben, anhe-
lámolo; cando o posuímos, ignorámolo;
cando o perdemos, chorámolo.
Cando o idioma galego morra, Galicia
morrerá con el e, entón, chorarana
coma xa choramos polo canto do cuco.
¡Sentidiño e... cante o merliño!
8

Galicia
NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018

Redacción A CORUÑA

Campaña “Coruña Viva + Natural + Abre a inscrición da VII

maratón Coruña42, que se

A
Saudable + Comprometida”

A
celebrará o 15 de abril
concelleira de
Medio Am- Conce-
biente, María llería
García, presentou a de Cul-
campaña Coruña turas, Deporte
Viva + Natural + Sau- e Coñece-
dable + Comprome- mento vén de
tida , que busca abrir o prazo
informar á poboa- de inscrición
ción dos beneficios para partici-
da existencia e am- par no VII
pliación das zonas Maratón Co-
verdes e espazos de ruña42, proba
arborado urbano da na que as e os
cidade, tendo en atletas percorrerán, o vin- goría de atletas en cadeira
conta que a previ- deiro 15 de abril, un circuíto de rodas, na que poderán
sión deste departa- de 42.195 metros que trans- participar persoas nacidas
A concelleira de Medio Ambiente, María García
mento municipal corre polo centro urbano da no ano 1998 e anteriores
pasa por que o ano 2018 re- plantando son adultos, xa novos na contorna de Pablo cidade e que está homolo- A inscrición para parti-
mate con 1.500 novos exem- grandes, cunha copa, na súa Picasso. Ademais disto, o plan gado pola Real Federación cipar no Maratón Atlántica
plares arbóreos na cidade. En maioría de máis de 2 metros”. contempla que antes de fina- Española de Atletismo, a pode realizarse, a través
rolda de prensa, a edil recor- Estas árbores deben cumprir lizar o ano tamén se aborde RFEA. A carreira coincidirá, da web da Federación Ga-
dou que o goberno local “se cunha serie de requisitos, un proxecto de reposición de un ano máis, coa celebración lega de Atletismo www.ca-
marcou o obxectivo de incre- como é o caso de que xa arborado en 61 rúas da cidade, do Campionato de Galicia Ab- rreirasgalegas.com. Esta-
mentar ao longo do ano que teñan pasado por procesos de con 200 exemplares. soluto e de Veteranos Indivi- bleceranse dous prazos de
vén o arborado urbano nun transplantado anteriores, para O obxectivo é que contra A dual e de Clubs. inscrición para as e os at-
10%”. Coas plantacións xa en asegurar un bo sistema radi- concelleira recordou datos Na proba, coñecida como letas populares. Até o 1 de
marcha, a cidade rematará o cular, algo que contribuirá a como que a Organización Mun- Maratón Atlántica, poderán abril, ou ata acadar as
ano con 541 novos exempla- súa perdurabilidade no espazo dial da Saúde (OMS) recomen- participar todas aquelas per- 1.500 persoas inscritas, o
res, número que se incremen- urbano. da 3 habitantes por árbore soas maiores de 20 anos, e prezo será de 25 euros. A
tará ate as 700 árbores de A segunda fase de expan- para unha cidade cunha boa estableceranse as seguintes continuación abrirase un
cara ao inicio de ano, para, sión, que se está a levar a calidade de aire, “sendo a categorías: Sub 23 (nadas prazo, extraordinario, do 2
de cara a final do exercicio cabo nestes momentos, con- ratio é moito maior na Coruña, en 1996, 1997 e 1998), Sé- ao 8 de abril, no que as
vindeiro, dar por cumprido o templaba a plantación, entre onde falamos de unha árbore nior (desde 1995) e até sete persoas que se inscriban
obxectivo das 1.500 novas outros, de 130 árbores en Novo por cada 16 persoas segundo modalidades de veteranos, deberán abonar de 40 euros
árbores. Mesoiro, 111 en Eirís, máis de os datos de 2015”. “Coa plan- coñecidas como Máster, se- con bonificacións do 50%
Prévese para isto unha in- 80 na zona dos Rosais, 30 en tación destas 1.500 novas ár- gundo o ano de nacemento para persoas desemprega-
versión de 800.000 euros. Se- Oza e outros 30 tanto no Ven- bores damos un paso impor- --desde 35 até 65 anos cum- das, posuidoras do Carné
gundo salientou García, “os torrillo como en Cances, ade- tante para camiñar cara o pridos no día da proba en Xove ou maiores de 65
novos exemplares que se están mais de preto de 10 exemplares noso obxectivo”, recordou. diante--, ademais da cate- anos.

Director: Guillermo Rodríguez Fdez. Imprime: Publicaciones Tameiga S.L. Colaboradores:

T.658 58 50 49
guillermo@novasdoeixoatlantico.com
Edita: Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L.
Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD
(36860 PONTEAREAS - GALIZA) - T. 986 64 12 69
redaccion@novasdoeixoatlantico.com
Publicidade: Departamento propio e axencias
publicidade@novasdoeixoatlantico.com
Fotografía: Hernández e departamento propio
Deseño e maquetación: Fran Eiró
GALIZA: Rocio Rodríguez – Montserrat Rodríguez – Porto Ucha – Raquel Vázquez – C. Méixome
– M. Xiraldez – M. Rguez. Alonso – X. Maure – Uxío Breogán – Pérez Lema – X. Glez. Mtnez. –
M. Bragado – B. Iglesias (Mero) – Nemesio Barxa – Andrea Goro – Anxo Mena – I. Otero Varela –
Susi Rodríguez – Jesús Témez Fernández – Isidoro Gracia – Roberto Carlos Mirás – Rafael José Ada-
lid – Laura de Cáceres – Kiko Neves – Ramón Mariño – Manuel Estévez.
PORTUGAL: Viale Moutinho – Manso Preto – Isabel Varela – Manuel Gonçalves – João Martinho.
MADRID: –Juan Louzán – BARCELONA: Fdez. Valdeorra – PAIS BASCO: Nicolás Xamardo.
CANARIAS: Fco. Puñal.
NOVA IORQUE: Fco. Alvarez (Koki)
Fotografía: Hernández – A. Gutiérrez – M. Preto – Dpto. Propio.
Humor: Tokio, Martirena – Pepe Carreiro – X. Marín – Xosé Manuel Fernández Montes (Her-
manager Producións) – Ignacio Hortas – Francisco Puñal –Felix Ronda – Fuco Prado – Sex.

Depósito legal: VG-138-2015


NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018
Redacción LUGO
A Federación de Piragüismo asina un
A
convenio cos clubs lucenses
Federación Galega de
Piragüismo e os sete
clubs desta modalidade
deportiva da provincia, asina-
ron un convenio que suporá a
contratación de sete técnicos,
un por cada equipo. No acto
interviñeron o presidente da
Federación Galega, Alfredo
Bea García, e representantes
dos sete clubs lucenses: Club
Deportivo San Ciprian; Cidade
de Lugo; Club Fluvial; Club
Kayak de Foz; Club Piragüismo
Viveiro; Club Altruan de Riba-
deo e Club Montaña Quixós de
Monforte de Lemos.
A sinatura destes convenios
enmárcase na iniciativa do Go-
berno provincial, a petición
dos propios clubs da provincia,
para o desenvolvemento do
Programa de promoción pro-
vincial do piragüismo, para o
Adegas da Ribeira Sacra recibiron medallas de
C
ouro e prata
elebrouse no Parador de
Monforte de Lemos a
tradicional comida de
Nadal á que asistiron numero-
sos adegueiros, representantes
do pleno do Consello Regulador
e representantes da adminis-
tración local e autonómica. O
presidente do consello regula-
dor Ribeira Sacra destacou que
“tras 25 anos a gran familia de
Ribeira Sacra formada por ade-
gueiros, persoal e representan-
tes da administración,
principalmente, séguese reu-
nindo nunha mesa para com-
partir opinións e experiencias.
O importante destes premios é
que cada ano os viños de Ri-
beira Sacra teñen unha gran
presenza cunha elevada parti-
cipación e que implica que es-
tean presentes nas guías de
que o Executivo destina de
212.500 euros, divididos en
tres anualidades: en 2017 des-
tináronse 42.500 euros; en
2018 serán 85.000 euros, e
en 2019 outros 85.000 euros.
O deputado Rivera Capón su-
bliñou que “hoxe damos un
paso máis no pulo do piragüismo
na provincia de Lugo, e facémolo
respondendo ás peticións dos
Sara Inés Vega, alcaldesa de Castro Caldelas, entregando un dos premios.
máis prestixio internacional”
Neste acto entregáronse catro
medallas de ouro e cinco de
prata obtidas polos viños da
Ribeira Sacra nunha edición de
récord do concurso internacional
“Mondial deas Vins Extrêmes
2017” organizado polo CERVIM,
o concurso enolóxico máis im-
portante a nivel mundial, re-
servado aos viños producidos
propios clubs, pois unha das
súas demandas era a contrata-
ción de persoal para reforzar o
servizo que prestan, engadindo
novas tarefas como o segui-
mento dos resultados competi-
tivos e académicos aos pade-
xeiros da provincia, a través de
visitas aos clubs e concentra-
cións, o que sen dúbida redun-
dará no beneficio de todos”.
en rexións de montaña ou pro-
cedentes de cultivos heroicos.
Na edición de 2017, foron
28 as adegas acollidas á de-
nominación Ribeira Sacra as
que participaron no concurso
achegando 48 mostras nas di-
ferentes categorías dun total
de 740 viños presentados de
306 empresas provenientes de
15 países.
A voceira de Agroma dimitu no
A
Concello de Sober
voceira de Agroma
Sober, Paula Vázquez
Verao, presentou a
súa renuncia como conce-
lleira na Corporación de
Sober no Pleno ordinario de
decembro.
Paula Vázquez foi conce-
lleira durante os pasados dous
mandatos na Corporación local
e seguirá a ser membro do
A parlamentaria galega Paula Vázquez Verao.
A
Infraestruturas para Sober
conselleira de Infraes-
truturas e Vivenda,
Ethel Vázquez, vén de
asinar co alcalde de Sober,
Luís Fernández Guitián, o
convenio de colaboración
para a mellora do firme na
travesía de Belán e na rúa do
Colexio, cun investimento de
case 80.000 euros. Estas
dúas vías do centro urbano
de Sober atópanse deteriora-
das e co firme en mal estado,
polo que se proxectan as
obras necesarias para rehabi-
litar a capa de rodadura. A
Ethel Vázquez e Luís Fernández Guitián.
9
Galicia
Parlamento de Galicia por En
Marea como diputada e na
comisión de Sanidade, Política
Social e Empleo e secretaria
da Comisión de Control da
CRTVG. Na Corporación mu-
nicipal será substituída por
Esteban José Sánchez López,
natural de Canabal e número
tres da lista de Agroma Sober
ás eleccións do ano 2015.
Travesía de Belán é unha vía
que une dúas estradas pro-
vinciais, a que vai de Sober a
Lama dos Campos e a que co-
necta Sober e Ferreira e per-
mite desviar o tráfico do
centro do núcleo urbano. A
Rúa do Colexio ademais de
ser unha das máis transitadas
por emprazarse nela o centro
médico, a residencia da 3ª
idade, o colexio público, a
gardería e o pavillón depor-
tivo, une as estradas provin-
cias Sober – Doade e Sober –
Vilachá.
10
Galicia
Redacción OURENSE
A
O Concello encarga medicións do gas radón
presenza de gas radón
en instalacións munici-
pais levou ao goberno
municipal a trasladar a funcio-
narios das localizacións que
ocupaban, o mesmo que a
algún grupo político, pero non
ás traballadoras do servizo de
limpeza, segundo denunciou a
CIG. En lugares como a Cár-
cere da Coroa ou o Centro de
Iniciativas Empresariais “as
mulleres encargadas do ser-
vizo de limpeza continúan
cambiándose de roupa ou
limpando nos mesmos lugares
onde vos aguacís foron de-
saloxados”, asegura a organi-
zación sindical. A CIG afirma
que o Concello “só parece
preocuparse polo persoal pro-
pio, sexan funcionario ou gru-
pos municipais, mentres que
non séguese o mesmo criterio
co persoal de limpeza”. A or-
ganización sindical reclama “o
mesmo trato e coidado” para
todo o persoal, e subliña que
“non hai niveis de protección
preferentes”. En concreto esixe
á empresa Onet Seralia e ao
Concello que garantan a segu-
ridade das traballadoras e
tomen as medidas de protec-
ción debidas para elas.
O asociacionismo veciñal acusa ao alcalde
C
de discriminación
ase un centenar de per-
soas das sesenta aso-
ciacións veciñais
rexistradas en Ourense e englo-
badas nas dúas federacións que
as aglutinan, acudiron á cha-
mada matinal na Praza Maior
desta cidade para protestar o
comportamento discriminato-
rio co asociacionismo veciñal
que entenden que leva a cabo
o Goberno do PP do actual al-
calde, Jesús Vázquez. Precisa-
OUenComún
Ourense en Común mani-
festou a súa solidariedade e
apoio ás reivindicacións da
CIG e do sindicato maioritario
da Policía Local, que reclaman
a ampliación das medidas pre-
ventivas sobre a exposición
ao gas radón a todo o persoal
municipal, e para que se in-
forme sobre os seus efectos
no comité de seguridade do
Concello.
Hai meses que o grupo vén
advertindo da “falta de dili-
xencia do PP fronte aos alar-
mantes datos extraídos das pri-
meiras medicións” e acusa ao
goberno de “mover ficha agora,
cando as medicións propias de
OUeC revelaron que as con-
centracións duplican o permitido
pola OMS, con picos de ata
sete veces superiores”. Martiño
X. Vázquez, declaraba que ade-
mais do traslado dos alguacís,
“é necesario tomar medidas ur-
xentes en outras dependencias”,
en referencia á Cárcere da Coroa,
onde as concentracións tamén
son elevadas.
O voceiro do grupo aclara
que o goberno non é culpable
da presencia do gas, pero sí
responsabiliza ao PP dunha
mente contra o rexedor muni-
cipal en concreto e sen citar a
ningún concelleiro do seu
equipo, a portavoz do asocia-
cionismo veciñal, Lorinda Fer-
nánez, dirixiu as súas críticas.
"Temos dereito a esas axu-
das, estamos legalmente cons-
tituídos", reclamou a portavoz
da mobilización, quen insistiu
en responsabilizar do alcalde,
Jesús Vázquez, dunha situa-
ción que entende que é cla-
“mala xestión” a sabendas da
alta concentración en diferen-
tes dependencias municipais
e do impacto que supón nas
persoas. “É un problema de
saúde pública e especialmente
de seguridade laboral”. Ourense
en Común esixe ao PP a ser
“transparente na xestión deste
problema”, aseguran que “vi-
xiaremos de perto as medidas
correctoras” e aclaran que de
non ser axeitadas, “animaremos
a calquera traballadora a de-
fender a súa saúde e os seus
dereitos noutras vías, xudiciais
se é necesario”.
Informe oficial
“Á vista do compromiso ad-
quirido en sesión plenaria do
sete de abril, e malia non ser
obrigatorio ata febreiro de
2018, este Concello encargou
un informe sobre as medicións
de gas radón nas diferentes
dependencias municipais”,
anunciou o alcalde de Ourense,
Jesús Vázquez. Os resultados,
que foron entregados o día 27
e comunicados na sesión de
xunta de goberno local pola
concelleira de Persoal e Re-
cursos Humanos, Flora Moure.
“Conscientes da necesidade
de protexer os traballadores
ramente discriminatoria cara
ás asociacións de veciños.
"Nós estamos aí para facer
ou traballo que eles non
fan. Pero vennos como ini-
migos e están a dividir", si-
nalou Lorinda Fernández en
alusión a que as federacións
Miño e Limiar teñen claro
que ao actual Goberno muni-
cipal moléstalle e incomoda
o asociacionismo veciñal. A
concentración de protesta dis-
NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018
Consistorio de Ourense.
desta casa”, relataba a con-
celleira durante a rolda de
prensa, encargáronse medicións
no Cárcere da Coroa, na Casa
do Concello, no Centro de Ini-
ciativas Empresariais, no edi-
ficio da praza de San Martiño
e no Fogar del Transeúnte. O
gabinete de Prevención de Ris-
cos contactou co Laboratorio
de Análise de Radiacións de-
pendente do Departamento de
Física Aplicada da Facultade
de Física da Universidade de
Santiago de Compostela para
unha primeira estimación.
Esta primeira medición des-
pois de Semana Santa, e deu
como resultado niveis por riba
dos recomendables nalgunhas
dependencias deses catro edi-
ficios analizados. En conse-
cuencia, solicitouse unha de-
terminación, máis fiable, e
Manifestantes no Consistorio de Ourense.
correu polas canles previstas,
sen incidente algún e co cadro
de persoal reivindicativo xa
anunciado, e concluíu co case
contáctase coa empresa Intera
(participada pola Universidade)
para establecer medidas de
mitigación.
A empresa propón dúas so-
lucións, que pasan por unha
ventilación forzada mediante
a instalación de condutos, ar-
quetas de drenaxe e extracto-
res, ou pola ventilación do
edificio insuflando aire para
renovar o existente, mesmo
incorporando aire quente no
inverno para manter a tempe-
ratura no edificio. Calquera
solución debe aínda definirse
e desenvolverse a través do
correspondente estudo técnico.
“Había un problema, tomáronse
as medidas ao noso alcance
para atallalo, e agora seguimos
as directrices que nos marcan
os expertos para solucionalo”,
resumía Flora Moure.
centenar de asistentes en-
trando no Consistorio para
entregar ao alcalde o escrito
coas súas reivindicacións.
 Nº13
Xaneiro de 2018
Prezo: 2 euros

XORNAL CULTURAL PARA O LECER

Festa dos
Fachós en
Castro
Caldelas
Páxinas IV e V

Actuacións de
conservación
na Muralla de
Lugo
Páxina VII

Guía de Viños
de Galicia

Páxina VIII

Os mundos de
Carlos Casares
queda en
Xinzo Mondoñedo e Castro Caldelas entre as
Páxina X

Exposición
vilas máis bonitas de España Páxina V
sobre os
Suevos en Fernando López-Acuña. Musicólogo
Entrevista

Ourense
Páxinas XIII “O himno nace pola
Espectáculos necesidade de ter un
do Coliseum
da Coruña
símbolo identitario para
para 2018 Galicia” Páxina XVI
Páxinas XVII
II

Opinión
O FARELO | Xaneiro de 2018

Por Jesús Témez Fernández

A
Patrioterismo do cinema español
nova película histórica espa-
ñola “Oro” volve alimentar no-
vamente todos os mitos da
lenda negra e a rendibilizar de forma
torticera todos os tics e clichés que
sobre a historia de España viñéronse
vertiendo polo denominado sector
cultural deste país e que finalmente
adoptaron xa forma de categoría.
E non cabe dúbida de que “Oro”
volve ser unha mostra máis que evi-
dente de iso, explicitando de forma
máis que groseira os arquetipos máis
recorrentes sobre a conquista do novo
mundo.
A cobiza e sede de ouro ata extre-
mos repugnantes, o dominico sen es-
crúpulos, a traizón e deslealdade como
condición natural ao español con-
quistador e uns longos etcéteras re-
conocibles en canto un ponse a vi-
sionar a mesma.
Todo iso non deixa de ser un
botón de mostra máis do dano que
tanto o cinema como a novela his-
tórica española proferiron de forma
repetida ao noso pasado ata lograr
crear unha sorte de conciencia co-
lectiva negativa acerca da nosa his-
toria moderna. Foi ésta substituída,
inhibida e fagocitada no colectivo
identitario por un novo sinal cultural
máis exótico e ahistórico exportado
e altavoceado polo romanticismo
decimonónico americano e británico
que elevou o flamenco e as corridas
de touros como os novos acenos de
identidade do país e amnesiando o
importante activo artístico, literario
e imperial español, pero do que nin-
guén do sector audiovisual, e case
ninguén do literario, preocupouse
en poñer en va-
lor.
De todo iso nin
Trueba, nin Díaz
Yanes nin Pèrez
Reverte coa súa
calculada ambi-
güidade chusca quixeron xamais sa-
ber, xa que é moito máis rendible e
conciliador con determinados sectores
e poderes fácticos do políticamente
correcto deste país sacar as miserias
e vergoñas históricas. Exorcizar os
demos históricos é un exercicio moi
saudable e democrático, non cabe
dúbida, e niso os españois somos
cum laude pero tamén o seriamos
se proxectásemos unha imaxe da
nosa historia máis contextualizada,
menos ideologizada e máis rigorosa.
Aí deixo o reto. Seguro que ninguén
o secundará.

Por Xosé González Martínez . Presidente do Foro E. Peinador

Os que queren non poden e bilidades do proceso. Refírome

ás organizacións políticas e
Cómpre artellar programas
participativos e anovadores
Peinador e
a Irmanda-
os que poden non queren

V
elaí o dilema no que es-
tamos atrapelados
desde hai ben tempo.
Para resolvelo debemos saír
deste encerello admitindo que
son moitos e diversos os
axentes causantes desta pará-
lise. Nada de aplicar razóns
cartesianas e simplificadoras,
porque a responsabilidade ao
tempo que está xerarquiza,
tamén moi repartida e non
admite maniqueísmos.
A normalización da lingua
galega en todos os ámbitos so-
ciais é unha tarefa que incum-
be,en primeiro lugar a todos os
poderes públicos, sen excep-
cións; pero tamén a todos os
seus organismos autónomos.
Descargar toda a responsa-
bilidade da galeguización no
entramado xurídico-institucio-
nal, que non é máis que unha
parte do problema, é negar a
súa complexidade.
Non debemos esquecer que
existen, alén das administra-
cións públicas, outros poderes
que non asumen as responsa-
sindicais, por exemplo, que
teñen notable influencia en
cadanseu sector social. As súas
aportacións ao proceso rega-
leguizador son anecdóticas.
Mais hai un terceiro nivel,
cunha base social moi ampla,
que tamén permanecen inac-
tivo, cando non indiferente
cos valores patrimoniais que
nos definen: o variopinto mo-
vemento asociativo cultural e
veciñal que vertebra a socie-
dade civil, dirixido moitas
veces por axentes pertencentes
ás organizacións políticas ca-
rentes de programas pedagó-
xicos de galeguización.
baseados na oferta positiva.
Hai que converter o pesi-
mismo da razón no optimismo
da vontade. Con esa filosofía
actúan as asociacións do co-
lectivo Galeguizar Galicia. Todas
elas, sen solapamentos nas
súas actuacións, están a poñer
en pé un relato novo de nor-
malización lingüístico movendo
os ríxidos marcos que coutan
a expansión do discurso.
Remata o ano 2017 e o ba-
lance que ofrecen todas as
asocacións do colectivo ca-
racterízanse pola progresión
nos avances acadados. Velaí
están as campañas do Foro E.
de Galega
de Agroali-
mentarios
chamando aos consumidores
a preferiren produtos galegos
e entre eles aqueles que se
etiquetan no noso idioma; la-
bor complementado polos pre-
mios Bacelos de Prada da Aso-
ciación Álvaro das Casas. Outro
tanto están a facer en cadanseu
ámbito a Irmandade Xurídica
Galega e a Irmandade da Sa-
nidade Galega, ambas as dúas
integrantes da Asociación de
Funcionarios para a Normali-
zación Lingüística, e a Funda-
ción L. Peña Novo.

Colaboradores:
GALIZA: Rocio Rodríguez – Montserrat Rodríguez – Porto Ucha – Raquel Vázquez – C. Méixome – M.
Director: Guillermo Rodríguez Fdez. Imprime: Publicaciones Tameiga S.L.

Xiraldez – M. Rguez. Alonso – X. Maure – Uxío Breogán – Pérez Lema – X. Glez. Mtnez. –
T. 658 58 50 49 Publicidade: Departamento propio e axencias

M. Bragado – B. Iglesias (Mero) – Nemesio Barxa – Andrea Goro – Anxo Mena – I. Otero Varela – Susi
guillermo@novasdoeixoatlantico.com publicidade@novasdoeixoatlantico.com

Rodríguez – Jesús Témez Fernández – Isidoro Gracia – Roberto Carlos Mirás – Rafael José Adalid – Laura
Edita: Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L. Fotografía: Hernández e departamento propio

de Cáceres – Kiko Neves – Ramón Mariño – Manuel Estévez – PORTUGAL: Viale Moutinho – Manso
Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD Deseño e maquetación: Fran Eiró

Preto – Isabel Varela – Manuel Gonçalves – João Martinho – MADRID: Juan Louzán – BARCELONA:
36860 PONTEAREAS - GALIZA - T. 986 64 12 69

Fdez. Valdeorra – PAIS BASCO: Nicolás Xamardo – CANARIAS: Fco. Puñal – NOVA IORQUE: Fco. Álvarez
redaccion@novasdoeixoatlantico.com

(Koki).
Fotografía: Hernández – A. Gutiérrez – M. Preto – Dpto. Propio.
Humor: Tokio, Martirena – Pepe Carreiro – X. Marín – Xosé Manuel Fernández Montes (Hermanager
Producións) – Ignacio Hortas – Francisco Puñal –Felix Ronda – Fuco Prado – Sex – Ortifus (España) –
Omar Pérez (Galicia) – Mauricio Parra (Colombia) – Cébula (Polonia) – J.Bosco e Fernández (Brasil) –
Xornal Cultural
para o Lecer Marlene – Pohle (Arxentina) – Guy Badeaux (Canadá).
Depósito legal: VG-14/2017
O FARELO | Xaneiro de 2018 III
IV
Galicia
Redacción OURENSE
A festa dos Fachós en Castro Caldelas
P
Por Olegario Sotelo Blanco
rimeiro celébrase a festa
de San Amaro, o 17 de
xaneiro. Este santo
sempre foi coñecido no Castro
como o avogado da reuma, e a
súa festividade é coñecida
tamén como a “festa dos chou-
rizos”, aínda que agora este
aspecto profano da festa se
desprazou á Festa dos Fachós,
tres días máis tarde. En cal-
quera caso, a festa de San
Amaro foi sempre e aínda máis
hoxe unha celebración máis
seria, máis contida e cunha
presenza fundamental do ele-
mento relixioso. No transcurso
desta festa, a xente tiña na ca-
beza a verdadeira festa profana
do 20 de xaneiro, e por iso
cando a xente regresaba á vila
cantando dicía: “Si vas ó San
Amaro,déixalle dito ó gaiteiro
que veña tocar ó Castro o día
20 de xaneiro”.
A festa do fachós celébrase
o 19 de xaneiro, véspera da
festividade de San Sebastián,
que é o patrón da igrexa de
Castro Caldelas. Ese día, antes
do anoitecer, a xente da vila
xúntase na entrada do Castro
pola estrada de Ourense levando
os fachós aínda apagados. Can-
do escurece, bótase unha lu-
minaria sinalando que é o mo-
mento de prender os fachós e,
co estoupido do primeiro fo-
guete, arrinca a procesión en-
cabezada polos gaiteiros.
Ese percorrido cos fachós
ardendo na escuridade da noite
dá á vila un aspecto fantasmal.
Antigamente participaban nela
só os homes; agora a festa de-
mocratizouse e todos poden
intervir nela. Entre berros de
alegría e coplas, a procesión
percorre a praza do Prado, as
rúas empedradas de Cima da
Vila pasando pola rúa Grande,
onde o século pasado a xente
berraba “Viva San Sebastián,
o bispo e o can”, “E a Marcela
e a cadela…”, xunto con outras
alusións a persoas da vila, ata
chegar á antiga igrexa parro-
quial de San Sebastián e Santa
Isabel, onde tocan as campás
e se xuntan finalmente o grupo
de portadores de fachós e a
xente que non participa na
procesión, antigamente mulle-
res, nenos, vellos…
Báixase logo de Cima de
Vila pola rúa do Sol, pásase
pola Cubiarca e máis tarde vól-
vese ó Prado, onde se queiman
os fachós nunha gran fogueira
diante da igrexa. Logo de re-
mataren o percorrido da pro-
cesión, os homes erguen os
borralleiros das pallas aínda
ardendo e as “moxenas” corren
por toda a praza facendo bulir
a xente do lado do lume. Os
gaiteiros tocan sen parar ata
que o lume se apaga. Os vellos
e os mozos bailan ó redor do
lume e os máis atrevidos saltan
por riba del. Nas brasas ásanse
logo ducias de chourizos. Co-
meza entón a festa gastronó-
mica tamén con música de gai-
teiros. Durante moitos anos
do século pasado, e mentres
non se popularizou a música
enlatada, a música destas festas
na comarca estivo a cargo do
conxunto Os Trabazos.
O fachó
No tocante ó elemento di-
ferencial da festa, o fachó, di-
gamos que é un feixe de palla,
ou unha homenaxe ós feixes
de palla, pois para a festa
soen facerse máis grandes do
que era habitual no uso cotián.
Na elaboración dos fachós (máis
de medio milleiro) compítese
por ver quen consegue facelo
máis grande, o que non sor-
prende nunha festa secular-
mente protagonizada por ho-
mes. A gloria da grandeza. Ás
veces alcanzaron os catro me-
tros. Tan grandes que algúns
teñen que ser transportados
na procesión por seis homes:
dous sostéñenos por abaixo
para mantelos dereitos e os
outros catro sostéñenos apon-
toados con forquitas de ferro
mentres arden. Como curiosi-
dade, diremos que no ano 1978
puido verse un fachó de máis
de doce metros, que tivo que
ser transportado por dez mozos.
Hai dous anos o fachó grande
Fachón de 35 metros de longo.
tiña 35 metros.
Para facer os fachós, primeiro
selecciónase a palla máis limpa.
Faise un mañuzo e vaise atando
con atadallos feitos da mesma
palla; estes atadallos fanse
cunha separación duns cin-
cuenta centímetros entre si.
Para ir facendo máis longo o
fachó, vaise solapando a palla
sobre o xa feito e con novas
ataduras pódese chegar á lon-
xitude que se queira. Unha vez
que xa está acabado o fachó,
préndeselle lume pola parte
máis frouxa e delgada e invér-
tese o proceso de atar por ir
afrouxando e desatando segun-
do se quere que vaia queimando
con máis ou menos rapidez.
Pero na realidade os fachós
para alumear o camiño adoi-
taban ser duns dous metros e
levábanos prendidos en posi-
ción vertical. Estes que agora
constrúen para competir na
procesión dos fachós téñenos
O FARELO | Xaneiro de 2018
que portar varios mozos en
posición horizontal e, claro,
xa cambia substancialmente a
estética desa procesión.
A orixe da festa
Pensemos que falamos dunha
festa de orixe moi antiga res-
pecto da que hai tantas teorías
coma estudosos. Hai quen a
sitúa na peste ou na epidemia
do cólera que houbo no século
XVIII, cando o lume dos fachós
se utilizou como medida sani-
taria. Outros din que esta orixe
hai que buscala nunha proce-
sión pedindo axuda a san Se-
bastián contra esa peste. Non
falta tampouco quen relaciona
esta festa coa mesma orixe da
agricultura: cos fachós quei-
mábanse bosques e restrollos
para poder ser labrados e gañar
terreo para a sementeira. Vi-
cente Risco relaciona a festa
coa mitoloxía grecorromana.
continúa na páxina seguinte...

O FARELO | Xaneiro de 2018
Redacción
Mondoñedo e Castro Caldelas entre as vilas máis bonitas de España
A
directora de Turismo de
Galicia, Nava Castro,
mantivo unha xuntanza
de traballo cos concellos de
Mondoñedo e Castro Caldelas,
que acaban de incorporarse á
lista das vilas máis bonitas de
España, integrada únicamente
por algo máis de medio cente-
nar de municipios e que conta
só con dous membros galegos.
Nava Castro transmitiu a súa
felicitación ás alcaldesas de
Mondoñedo, Elena Candia, e
de Castro Caldelas, Sara Inés
Veiga Núñez. Nava Castro
amosoulles o seu apoio no
...ven da páxina anterior
Pola súa parte, Antón Fraguas
sinala que é unha expresión
da liberación da xente, unha
transgresión da ríxida mono-
tonía e triste vida cotiá.
Ben, esta última interpreta-
ción explica en realidade cal-
quera festa popular, mesmo na
súa manifestación máis folcló-
rica. Mais, falando en concreto
desta festa dos fachós de Castro
Caldelas, non hai dúbida de
que é unha máis das expresións
propias dun mundo, unha vida
e un tempo vinculados á terra,
quero dicir, ós ciclos naturais.
Lembremos que xaneiro é un
mes característico en manifes-
tacións populares relacionadas
co solsticio de inverno, ademais
de que nesas datas a actividade
no campo permite unha certa
seu compromiso de manter e
mellorar a beleza dos seus
centros históricos e patrimo-
nio cultural, das súas tradi-
cións e da súa contorna
natural. No encontro tamén
participou Francisco Mestre,
presidente da “Asociación de
Los Pueblos más bonitos de
España”, á que se uniron os
ditos concellos das provincias
de Lugo e Ourense. Nava Cas-
tro expresou a súa confianza
en que ambos sirvan de estí-
mulo a outras localidades da
Comunidade na súa constante
mellora.
relaxación, os ritos sobre todo
de lume son típicos en toda a
xeografía peninsular (segura-
mente herdados de pobos ado-
radores do sol coma o ibero,
que coas fogueiras pretendían
reclamar do astro rei un inverno
breve e cálido e unha pronta
primavera). Ritos de orixe pagá,
pois, aínda que conveniente-
mente cristianizados, cos que
se pretendía protexer as collei-
tas, os animais e as persoas
das inclemencias naturais pro-
pias do inverno. En moitas vilas
e aldeas reuníanse e reúnense
aínda os veciños arredor das
fogueiras, e nestas xuntanzas
cántase, báilase, ásanse ali-
mentos e cómense, cada lugar
cos seus matices diferenciais,
mais sempre co lume como ele-
As alcaldesas de Mondoñedo e Castro Caldelas, as primeiras pola esquerda.
Fachós individuais pola Praza do Prado.
mento central, protector, pois
dá luz, calor e destrúe o mal.
A idea cristiá do “lume puri-
ficador”, asociada ás pestes
que devastaron Europa na Idade
Media e ó santo protector contra
elas, san Sebastián, permitiu
que estas festas sobrevivisen
con renovadas mensaxes ata
hoxe en día, aínda que agora,
V
Galicia
como dixemos, xa folclorizadas,
privadas do seu sentido trans-
cendente, neste mundo noso
tan científico, tan urbano, que
perdeu xa toda vinculación cos
ciclos da vida. Superada a fase
de superstición, denigrada a
do simbolismo máxico ou reli-
xioso, xa non nos sentimos
parte da natureza, senón os
seus simples explotadores, e
comprácemonos no noso poder
absoluto sobre a terra, no noso
control das leis biolóxicas, que
alteramos ó noso gusto, per-
mitindo que sobrevivan eses
antigos rituais por interese pu-
ramente evasivo, cando non
económico, aínda que cumpren
a función de seguir creando
vínculos sociais na colectivi-
dade, o que sempre é positivo.
VI
Galicia
Redacción LUGO
O Premio honorífico Artesanía de Galicia
2017 foi para Sober
O
Acto de entrega dos Premios Artesanía de Galicia 2017.
s Premios Artesanía de
Galicia 2017 entrega-
ronse na Cidade da Cul-
tura e Francisco Conde,
conselleiro de Industria, ase-
gurou que este sector, do que
destacou o seu potencial e
prestixio, está “máis vivo que
nunca”. Tal e como lembrou,
estes galardóns naceron co ob-
xectivo de consolidar o posicio-
namento e prestixio da marca
Artesanía de Galicia -que conta
con puntos de venda en 42 paí-
ses-, sensibilizar á sociedade
sobre a súa importancia como
motor económico e cultural da
Comunidade; potenciar o relevo
xeracional e impulsar a forma-
ción e innovación no sector.
O Premio Artesanía de Galicia,
dotado con 6.000 euros e que
recoñece a obra que representa
unha artesanía competitiva polo
seu deseño, adaptación ou con-
servación de técnicas e valores
tradicionais, a incorporación ás
tendencias actuais ou a inno-
vación, recaeu na peza “A cunca
en minifundio” de Rodrigo Ri-
veiro do obradoiro Ferraxe de
Prata, en Teo. Este artesán des-
taca pola creación de pezas úni-
cas e exclusivas dándolle unha
nova oportunidade aos materiais,
como a louza vella e rota. A
obra gañadora é un colar de
formas xeométricas e orgánicas
a base de louza e prata.
Honorífico
O Premio Traxectoria 2017,
un galardón honorífico, sen do-
tación e que pretende recoñecer
a carreira profesional, así como
a contribución do premiado á
promoción da artesanía, foi
para Obdulia Rodríguez González
“Lula”, de Sober (Lugo). A ho-
menaxeada dedicou 30 anos da
súa vida a recuperar e dar a
coñecer a olería tradicional de
Gundivós.
Por último, o Premio Bolsa
Eloy Gesto, que premia con
4.000 euros a candidatura que
presente unha proposta para a
súa formación nun centro de
referencia no eido da artesanía
e o deseño, entregouse a Paula
Ojea, de Ojea Studio, en Vigo.
Esta ceramista e enxeñeira com-
bina as súas dúas paixóns nas
pezas que realiza a man de xeito
individual, o que as dota dunha
combinación de precisión e irre-
gularidade, exactitude e singu-
laridade que as fai únicas.
Na súa intervención, o con-
selleiro destacou que a artesanía
galega está en auxe, con preto
de 3.000 artesáns rexistrados
e máis de 60 tendas e 550
obradoiros, un sector que dá
emprego a máis de 5.000 per-
soas e que se está a consolidar
como unha vía de dinamización
económica e turística, espe-
cialmente no ámbito rural.
Tal e como manifestou Conde,
“o futuro da artesanía escríbese
en clave de talento e innova-
ción” e insistiu no esforzo que
a Xunta seguirá a facer en as-
pectos como a formación e a
introdución das novas tecnolo-
xías para a adaptación do sector
ás novas tendencias.
Neste sentido ratificou o com-
promiso do Goberno galego co
impulso do prestixio deste sector
a través de axudas para fomentar
a súa comercialización e com-
petitividade -este ano chegaron
a 35 obradoiros, 12 concellos e
á Asociación Galega de Arte-
sáns-; apoiando a formación coa
organización de diferentes cursos;
buscando novas oportunidades
en feiras internacionais, inicia-
tivas como o espazo Pop up.
Saberes e Sabores e Madrid, ou
eventos como Artesanía no Prato
e Corazón de Artesanía de Ago-
lada que este ano recibiu 9.000
visitas, consolidándose como a
cita anual de referencia no sector.
Conde finalizou referíndose á
proxección e potencial do sector
lembrando o Premio Nacional de
Artesanía que vén de recibir
polo proxecto Enredadas.
O FARELO | Xaneiro de 2018
A Biblioteca Pública de Lugo
A
celebra o seu 30 aniversario
Biblioteca Pública
de Lugo cumpre 30
anos de existencia
e celebra esta efeméride
cun acto no que as distin-
tas directoras da institu-
ción ao longo deste tempo
actúan como guías da súa
evolución. O secretario
xeral de Cultura, Anxo Lo-
renzo, presidiu un acto
para o recordo, no que o
futuro de biblioteca tivo
tamén un papel relevante.
Para o secretario xeral
de Cultura, que puxo en
valor o papel das bibliote-
cas no desenvolvemento
dunha sociedade, a Biblio-
teca Pública de Lugo ten
como activos principais “os
seus fondos documentais
e o persoal que nela de-
sempeña o seu labor”. Anxo
Lorenzo fixo fincapé en que
se trata dun “espazo aberto
de convivencia, de comu-
nicación e información, un
axente activo de promoción
da lectura, e un lugar para
a aprendizaxe autodidacta
e de apoio aos procesos
educativos”.
As intervencións de Elena
García, a actual directora;
Marisol González, que a
antecedeu no cargo, e Con-
suelo Meiriño, xefa do ser-
vizo do Sistema de Biblio-
tecas e que tamén dirixiu
Asistentes ao acto no que se falou de pasado e de futuro.
a entidade abundaron na
historia do centro e puxeron
de relevo a súa evolución
ata chegar a ser “un centro
con procesos áxiles e in-
novadores, que brinda ser-
vizos de calidade aos seus
usuario e á comunidade na
que se insire”, en palabras
de Lorenzo.
A Biblioteca Pública de
Lugo, de xestión autonó-
mica, forma parte da Rede
de Bibliotecas Públicas de
Galicia, coordinada pola
Subdirección Xeral de Bi-
bliotecas da Secretaría Xeral
de Cultura. Os centros desta
rede constitúen un dos eixes
culturais básicos da socie-
dade actual, xa que facilitan
o achegamento da cidadanía
á información e á cultura.
Os servizos bibliotecarios
permiten un acceso gratuíto
e en igualdade ao libro e á
lectura e, cada vez máis,
son espazos centrais da di-
namización cultural de vilas
e cidades.
Asistiron ao acto o sub-
delegado do goberno, Ra-
món Carballo, a deputada
de Cultura da Deputación
de Lugo, Pilar García Porto,
a concelleira de Benestar
Social do Concello de Lugo,
Ana Abelleira e o delegado
da Xunta na provincia, José
Manuel Balseiro.
 VII

Galicia
O FARELO | Xaneiro de 2018

Redacción LUGO

A Xunta realizará novas actuacións de Masterchef Celebrity na

A
Ribeira Sacra
conservación na Muralla de Lugo
Ribeira Sacra foi es-
cenario para o oitavo
programa de Master-
chef Celebrity que emite
TVE. Os concursantes parti-
ciparon nunha das xoias na-
turais de Galicia, onde se dá
a maior concentración de
igrexas e mosteiros románi-
cos de Europa e cultívase a
uva Mencía nos seus viñe-
dos milenarios.
Os concursantes tiveron
que inspirarse nos pratos
dieta atlántica, composto
por empanada de zamburi-
ñas, troita con grelos, jarrete
de tenreira galega ao viño
Mencía e bica mantecada
con salsa de cereixas.
A adega Regina Viarum,
en Doade. Sober (Lugo) re-
cibiu a visita dos membros
do programa, que tiveron o
Canón de Sil como pano de
fondo ao longo do concurso
emitido o 7 de novembro.
Ademais dos concursantes

A
Intervención do conselleiro de Cultura.
Consellería de Cultura
ten previsto iniciar este
ano unha nova serie de
actuacións na Muralla de Lugo
co fin de avanzar na súa con-
servación. Así o anunciou o
conselleiro de Cultura e Educa-
ción, Román Rodríguez, du-
rante a súa intervención con
motivo dos actos conmemora-
tivos do 17 aniversario da de-
claración de Patrimonio
Mundial deste monumento ro-
mano. Segundo explicou, neste
2018, no marco das actuacións
que se están a realizar nos
cubos LXX e LXXI, vanse exhu-
mar dúas escaleiras romanas. O
obxectivo é resolver o problema
de filtracións que presentan,
documentalas e volvelas a cu-
brir. Así mesmo tamén están
previstas accións específicas
para a posta en valor do túnel
do cubo VI e a consolidación
estrutural do cubo VII e o lenzo
interior do seu contorno inme-
diato. Román Rodríguez lem-
brou o “clima de ilusión” e o
traballo colaborativo das dis-
tintas administracións que fixo
posible articular un proxecto de
calado que deu visibilidade na-
cional e internacional á candi-
datura a Patrimonio Mundial
feito realidade o 30 de novem-
bro do ano 2000. Nesta liña,
emprazou a continuar apos-
tando pola vía da cooperación
para garantir a protección
deste monumento, con actua-
cións de conservación e restau-
ración planificadas, e a difusión
dos seus valores patrimoniais.
Máis de catro millóns
As novas actuacións que se
comezarán a desenvolver este
ano ano engádense ao conxunto
de obras de salvagarda levadas
a cabo e que desde 2009 acadan
un investimento de máis de 4
millóns de euros. Concretamente
no pasado 2017 acométense
obras nos cubos XIX, LXX, LXXI
e LXXX, a rehabilitación dun
lenzo nas traseiras da rúa Clé-
rigos, as actuacións previas no
túnel descuberto nas proximi-
dades do Instituto Xoán Montes
que, xunto co contrato de man-
temento, supoñen máis dun
millón de euros.
O orzamento que, segundo
Román Rodríguez, se está le-
vando a cabo “dun xeito pla-
nificado e eficiente”, e que
conta, ademais de con recursos
propios, con aportacións do
Goberno do Estado e do Pro-
grama Operativo FEDER Galicia
2014-2020. Desde a Consellería
durante todos estes anos es-
tívose levando a cabo un con-
trol constante da evolución
do estado da Muralla, co groso
do investimento destinado a
dos seis chefs convidados habituais, ao programa uniuse
como xurado, todos eles o actor galego Francis Lo-
cunha nova estrela Michelin renzo. Tamén se uniu o chef
actuacións directas sobre a este ano: Óscar Quella, Ro- Jordi Butrón, que ofreceu os
conservación e restauración drigo da Rúa, Juan Antonio seus coñecementos en re-
do ben. Non obstante, o con- Medina, Fran López, Álvaro postería para que os aspi-
selleiro fixo especial fincapé Salazar e Joël Castanyé. O rantes reproducisen á per-
noutro tipo de actuacións como menú era un exemplo de fección as súas sobremesas.
é a accesibilidade ao ben,
“unha cuestión fundamental,
posto que o desfrute do patri-
monio tamén debe ser para
todos”, sinalou. Precisamente
para mellorar a accesibilidade
habilitouse un ascensor na
parte de atrás da Deputación.
O conselleiro tamén aludiu á
necesidade de programar acti-
vidades de difusión do ben,
porque “para apreciar e res-
pectar o Patrimonio, primeiro
hai que coñecelo”. Na mesa
redonda dos actos conmemo- O programa televisivo gravouse no mes de xullo.
rativos do 17 aniversario da
Muralla de Lugo como Patri-
monio da Humanidade tamén
participaron os ex alcaldes de
Lugo José López Orozco, e
Joaquín García Díez, e o ex
conselleiro de Cultura e deporte
Víctor Manuel Vázquez Porto-
meñe. Tamén asistiu o delegado
territorial da Xunta en Lugo,
José Manuel Balseiro. A axenda
desta celebración completouse
coa inauguración dunha ex-
posición fotográfica, “Opera-
ción Muralla Limpa.1972”, con
fondos procedentes do Arquivo
Histórico Provincial; e cun per-
corrido pola propia Muralla. www.todocondado.com
VIII

Galicia
O FARELO | Xaneiro de 2018

Redacción LUGO

A Guía de Viños de Galicia 2018 presenta

P
máis de 850 referencias catadas
resentouse no Centro
do Viño de Monforte de
Lemos (Lugo) a Guía de
Viños, Destilados e Adegas de
Galicia 2018, editada por Ser-
vino Consulting e dirixida por
Luís Paadín. O acto de pre-
sentación estivo conducido
por Paadín, autor da Guía, ao
que acompañou José Manuel
Rodríguez González, presi-
dente da denominación de
orixe Ribeira Sacra.
Na súa edición máis com-
pleta ata a data, a Guía de Vi-
ños, Destilados e Adegas de
Galicia conta con 540 adegas
e destilerías de referencia; a
totalidade das amparadas nas
denominacións de orixe e II.
GG de viños, augardentes e li-
cores de Galicia. A través das
súas 384 páxinas a todo cor,
pódese gozar de 850 referencias
descritas e premiadas este ano
de máis de 1.500 que aparecen
referenciadas, así como o me-
dalleiro histórico de cada viño
dos últimos cinco anos.
Luís Paadín manifestou que:
“este ano incorpórase infor-
mación relativa aos chans,
pluviometría e luminosidade
nas distintas zonas das deno-
minacións de orixe. No caso
da Ribeira Sacra o marabilloso
é ver a diferenza dos chans
nos distintos concellos con
esa veta de “ollo de sapo”
que a cruza a Ribeira Sacra
longitudinalmente e cremos
que o camiño ten que ir un
pouco cara a apostar clara-
mente polos viños de parcela
e por tanto cremos que isto é
un primeiro paso a recoñecer
que o consumidor vaia valo-
rando non soamente que a Ri-
beira Sacra en só unha, se
non que son moitas e que son
moi variados os viños. “Se-
gundo Paadín “este ano cata-
mos máis viños e si, cada vez
hai máis grandes ouros e a
colleita de 2015, que son moi-
tos dos viños que nos deron a
probar, pasaron por barrica e
demostrouse a gran colleita
do que probamos e sobre todo
creo que se mostrou do que
son capaces as variedades mi-
noritarias como a Brancellao
e o Merenzao”.
Mapas
Como novidade, na Guía
2018 incluíronse xenuínos ma-
pas de todas as denominacións
nos que se descobren as con-
dicións específicas de cada te-
rruño. Desta maneira, a través
de infografías infórmase o lec-
tor da Guía de cómo se distri-
buíron as choivas no 2016, da
altitude de cada punto da de-
nominación, das temperaturas
máximas e mínimas no 2016 e
mesmo da principal composi-
ción mineral de cada chan.
Un estudo pormenorizado que
busca resaltar a identidade e
peculiaridade que cada terruño
confírelle ao viño.
Luís Paadín considera que
“a colleita de 2015 deu un
paso grande para poder ex-
plicar o que é realmente un
merenzao e como se poden
elaborar os grandes brance-
llaos. Cada ano máis premios,
máis viños e mellores elabo-
rados. A colleita 2016 pronto
desaparecerá do mercado e
hai grandes expectativas de-
positadas para 2017.”
Grazas ao traballo realizado
os últimos anos, a Guía de Vi-
ños de Galicia conseguiu po-
sicionarse no máis alto da li-
teratura gastronómica ao obter
o Premio Especial do Xurado
2017 como un dos 10 mellores
libros de bebidas do mundo
Luís Paadin e Xosé Manuel Rodríguez González.
polo prestixioso concurso
Gourmand Awards, de entre
máis de 10.000 libros de 211
países diferentes.
Xosé Manuel Rodríguez, pre-
sidente do Consello Regulador
Ribeira Sacra, sostén que “e
unha guía que ano tras ano
vai buscando o seu espazo e a
súa estabilidade tanto dentro
de Galicia como fose. É un
formato de guía que pon a
Galicia no mapa, a Galicia dos
viños, cun criterio serio e per-
soal dun grupo de xente amplo
que veñen valorar estes viños
dunha guía sen publicidade
que dá unha idea xeral do que
son os viños ano a ano.
Tras seis edicións consecu-
tivas, a Guía de Viños de Ga-
licia segue consolidando a súa
presenza e valor no mercado
grazas ao apoio de máis de
douscentos mecenas (restau-
radores, catadores, distribui-
dores e particulares) que cada
ano adquiren os seus exem-
plares mediante un sistema
de reserva en primicia e aos
máis de 40 catadores, enólo-
gos, xornalistas e técnicos
que axudan a confeccionala a
través das catas a cegas. Para
Xosé Manuel Rodríguez “nesta
iniciativa Ribeira Sacra apostou
por ela desde o principio e
parécenos unha idea magnifica.
Só cábeme desexar que siga
nesa estabilidade co obxectivo
de estar presentes ano a ano
e irse asentando no mercado,
o mercado dese consumidor
fiel que valora estas iniciativas.
Só quédame dar o parabén e
desexar que siga así.”

Cuba convidada ao programa

I
Culturas en diálogo
nagurouse o programa
“Culturas en diálogo
2018”, que promove a
Deputación. A deputada de
Cultura Pilar García, expli-
cou que “este ano elixiuse
Cuba como país convidado
pola profunda pegada que
ten na nosa cultura; ade-
mais non hai que esquecer
que foi un país de recepción
dos miles de galegos e ga-
legas emigrantes, de todas
as xeracións. É unha viaxe
de ida e volta que está pre-
sente nas nosas forma de
entender o mundo”.
Dentro das actividades
que conten o programa par-
ticipará o ballet cubano,
"Telón Abierto", así como
a exhibición de filmes co
Bloque documental de in-
vestigación: “Mulleres de
Aquí e Dacolá”. Tamén ha-
berá Guerrilla de palabras:
“Palabreirxs de viaxe. Polo
mundo da man do Colexio
das Gándaras”, que vai estar
exposta no museo. Ademais
dunha mostra de murais so-
bre a Diversidade na Ribeira
Sacra, do artista Iván Me-
rayo, e da Diversidade Lugo,
da autora Ticiana Ghiglione
Darriba. Inauguración do programa.
 IX

Galicia
O FARELO | Xaneiro de 2018

Redacción

Carballo-Calero presenta unha monografía

N
sobre Maruja Mallo
a biblioteca municipal
do municipio do Landro,
presentouse un libro
monográfico sobre a figura e
obra de Maruja Mallo editado
pola Deputación, a cargo da ca-
tedrática María Victoria Carba-
llo-Calero, quen participou na
presentación. Esta iniciativa
forma parte da programación
de actividades que o Executivo
ofrece con motivo de que a
Real Academia Galega de Belas
Artes decidiu homenaxear polo
Día das Artes Galegas, á artista
lucense Maruja Mallo.
A deputada Pilar García Porto
apuntou que “a través desta
publicación poñemos en valor
a vida e obra dunha das artistas
máis importantes que viu nacer
a nosa provincia. Maruja Mallo
foi pioneira nunha forma de
entender a vida e o arte e un
modelo a seguir. Mallo segue
a ser exemplo de valentía, li-
berdade e defensa dos dereitos
das mulleres, nun mundo de
homes e nunha época de pro-
hibicións e represión”.
Loureiro García subliñou que
“Mallo é sen dúbida un dos
expoñentes máis importantes
das artes da nosa provincia,
unha veciña que levou o nome
de Viveiro alí por onde foi. É
por iso polo que durante todo
este ano, ofrecemos ducias de
actividades dirixidas a reco-
ñecer e pór en valor a súa fi-
gura, co fin de dar a coñecer
as súas composicións artísticas
que destacan pola súa altísima
calidade”.
Maruja Mallo
Maruja Mallo naceu en Vi-
veiro, en 1902, co nome de
Ana María Gómez González e
no seo dunha familia de boa
posición. Xa moza, trasladouse
a Madrid, onde mantivo relación
con artistas como Margarita
Manso, María Zambrano e Rafael
Alberti. Durante a década de
1920 traballou para numerosas
publicacións literarias e realizou
portadas de varios libros, así
como exposicións. En 1932
viaxou a París, onde entrou
en contacto co surrealismo, e
participou en parladoiros con
André Breton e Paul Éluard.
Dende ese momento a súa pin-
tura cambia radicalmente, in-
fluenciada polo surrealismo.
En 1937, debido á Guerra Civil
que se estaba vivindo en Es-
paña, viaxa a América, onde
pasará o seu exilio en Arxentina
e Estados Unidos. Regresou a
España en 1962, onde realizou
varias exposicións. En 1982
recibe a Medalla de ouro das
Belas Artes, concedida polo
Ministerio de Cultura. Finou
en Madrid en 1995, a idade de
93 anos. A artista viveirense
mantivo unha estreita relación
coa Deputación de Lugo du-
rante varios anos da súa pro-
dución artística. A Mallo con-
cedéuselle unha bolsa para es-
tudos de pintura en Madrid
que se ampliará máis tarde
ata cumprir os 3 anos. Esa re-
lación plásmase en obras co-
ñecidas como o estudo reali-
zado en lapis sobre papel, da-
tado no 19 de outubro de
1927 e asinado co seu nome,
Ana María Gómez, entregada
ao organismo provincial e que
hoxe forma parte da Colección
García Bermúdez, García Porto, Carballo-Calero e Loureiro García, presentaron
esta publicación.
do Museo Provincial de Lugo.
María Victoria Carballo-Calero
A autora do libro é catedrá-
tica de Historia da Arte Con-
temporánea da Universidade de
Vigo. Académica de número da
Real Academia de Belas Artes
de Galicia. Correspondente das
Reais Academias de San Fer-
nando (Madrid) e Santa Isabel
de Hungría (Sevilla). Decana
da Facultade de Historia da
Universidade de Vigo durante
8 anos. Vogal do Padroado do
Centro Galego de Arte Contem-
poránea (CGAC). Premio Antonio
López Ferreiro de Investigación
Humanística 2010.
Algúns dos seus traballos
máis destacados son: La ilus-
tración en la Revista Nós
(1983); Os Castelaos de Ou-
rense (1985); Julia Minguillón
y Maruja Mallo. El reencuentro
con la modernidad en la pos-
guerra (2001); Do realismo do
Álbum Nós ao expresionismo
das estampas de guerra (1916-
1939); entre moitos outros.
Recentemente, realizou a edi-
ción da obra Castelao en el
arte europeo de Siro López
(2015) e outros artigos como:
“Caricatura e debuxo de hu-
mor”, en Castelao artista: Os
fundamentos do seu estilo
(105-1920), Museo de Ponte-
vedra, (2016).

XII Festival Internacional Rebulir

A
duodécima edición do
Festival Internacional
Rebulir (FIR), baixo o
lema “Bailar coa terra”, ofre-
ceu en decembro un pro-
grama de actividades
culturais que abrangueu ac-
tuacións de música e danza
de grupos de Ramirás, Cas-
tela e León, Portugal, Eus-
kadi, Ecuador e Ucraína.
Manuel Doval, deputado
provincial de Cultura, felicitou
a “todos os que conseguiron
que este evento acade a súa
duodécima edición, froito dun
gran esforzo e dun compro-
miso coa cultura tradicional,
sendo ademais moi impor-
tante transmitila dunha xe-
ración a outra”. Doval dixo
que a Asociación Cultural Re-
bulir “entende a cultura como
a ferramenta imprescindible
para transformar a sociedade
e que medre en valores, lo-
grando que o FIR sexa xa un
referente máis aló das nosas
fronteiras”.
Alexandre Sotelino, director
artístico do FIR, explicou que
entre as novidades deste ano
destaca a “importante am-
pliación do programa porque
continuamos a manter as ca-
tro xornadas de Festival pero
cunha implicación de activi-
dades de base, porque que-
remos chegar tamén as acti-
vidades a outras áreas para
levarlle un petisco do Festi-
val”.
Outra das novas apostas
desta edición é o modo de
presentación da gala central,
Presentación de “Bailar coa terra”.
que correu a cargo de re-
gueifeiros que “non son pre- Sotelino. para o municipio e agradeceu
sentadores ao uso, senón que Carlos Rodríguez, alcalde á Asociación cultural, “que
foi algo distinto que inter- de Ramirás, destacou a im- xa implantou as súas raíces
pelou ao público e aos propios portancia que ten o desen- alí, por movernos a moita
grupos”, sinalou Alexandre volvemento desta actividade xente moza”.
X

Galicia
O FARELO | Xaneiro de 2018

Redacción OURENSE

“Os mundos de Carlos Casares” queda no

A
Museo Galego do Entroido en Xinzo
exposición central das
Letras Galegas 2017,
Os mundos de Carlos
Casares, pechou a súa itine-
rancia no concello ourensán
de Xinzo de Limia, localidade
de referencia para o autor ho-
menaxeado o 17 de maio. O
Museo Galego do Entroido -
destino definitivo da mostra
que percorreu desde abril as
catro provincias galegas con
paradas en Ourense, A Coruña,
Ribeira, Arzúa, Vigo, Ponteve-
dra e Lugo- acolleu o acto ofi-
cial no que participaron o
secretario xeral de Política
Lingüística, Valentín García.
“Conclúe o ano no que lle
rendemos xusta homenaxe a
un ourensán, a Carlos Casares,
un ano xeneroso que, ademais
de achegarnos a figura, a vida
e a obra deste autor, nos ofre-
ceu, da man de Casares, a
oportunidade de recordar e re-
visar a nosa historia recente,
por ser precisamente el un dos
promotores activos dos grandes
cambios que viviron a lingua
galega, a literatura, a cultura,
a sociedade ou a política no
seu transcurso da Galicia do
franquismo á Galicia democrá-
tica do s. XXI”, destacou o se-
cretario xeral na súa interven-
ción.
No acto inaugural da mostra
participaron tamén o presidente
da Fundación Carlos Casares,
Xavier Casares; o rexedor mu-
nicipal, Antonio Pérez; o vi-
cepresidente da Deputación de
Ourense, Rosendo Fernández;
e o comisario do proxecto,
Gustavo A. Garrido.
Universo casariano
Os mundos de Carlos Ca-
sares é unha oportunidade
para revisitar o universo ca-
sariano e a escena cultural
galega ao longo das cinco
últimas décadas, para recu-
perar deste xeito unha visión
do escritor e dos seus lugares
que aspira a conectar coas
xeracións máis novas. Pero
máis alá diso, presenta dife-
rentes marcos contra os que
poder desenvolver as rela-
cións do autor co mundo,
nunha sucesión de territorios
simbólicos: Paisaxes, Luzadas,
a Viaxe, Conviña... e O re-
dondel van explicando as
cuestións fundamentais da
súa vida, da súa produción
literaria e do seu compromiso
co país e coa xente.
Clausura en Xinzo do ano Carlos Casares.
Compromiso co idioma
Carlos Casares Mouriño (Ou-
rense, 1941-Vigo, 2002) é unha
das figuras máis senlleiras e
renovadoras da literatura galega
das últimas décadas do século
XX. Membro numerario da Real
Academia Galega (RAG) ata o
seu falecemento no ano 2002,
director da Editorial Galaxia e
presidente do Consello da Cul-
tura Galega (1996- 2002) e
mais do Centro PEN Galicia,
Casares foi un intelectual de
relevo extraordinario que des-
tacou polo seu talento literario
e tamén pola súa implicación
na vida cultural, social e insti-
tucional do país, así como por
unha laboriosidade incansable,
ao tempo intelixente e reflexiva,
sempre cun compromiso ine-
quívoco co idioma galego.
Xinzo de Limia tamén puxo
fin ao ano Carlos Casares. O
fillo adoptivo da vila foi o gran
protagonista na gala celebrada
no auditorio, na que José Gon-
zález Joga recibiu o premio de
portadas para “Vento Ferido”.
No acto tamén se entregou o
premio de xornalismo literario,
que foi parar a Alfonso Vázquez
Monxardín.

A
Concerto de Cristina Pato e Nicholas Cords
ourensá Cristina Pato (piano) e
o norteamericano Nicholas
Cords (viola) ofreceron en Ou-
rense, no marco do V ciclo Enclave de
Cámara, un recital centrado na idea de
transformación e espiritualidade. In-
terpretando obras de compositores do
século XX, achegarán unha visión fas-
cinante e orixinal da música de cámara
na actualidade. Un exercicio de explo-
ración musical que xorde da experien-
cia profesional de dous grandes
artistas e que pretende revisar a idea
do que significa un concerto de cá- Nicholas Cords, a concelleira Belén Iglesias e Cristina Pato.
mara na sociedade do século XXI.
Unha das experiencias que comparten os dos teatros máis emblemáticos, coma o
dous músicos é o traballo que dende hai Lincoln Center de New York, a Ópera de París
anos desenvolven no Silk Road Project do ou o Concertgebow de Ámsterdam.
violonchelista Yo-Yo Ma. Un proxecto e un Horas antes do concerto, no Teatro Principal,
colectivo musical que aspira a crear un mundo os dous artistas asistiron a un encontro
mellor a través dunha radical e transcultural aberto co público no Conservatorio Profesional
colaboración musical entre artistas. Nicholas de Música de Ourense. Estudantes e amantes
faino coma codirector artístico e Cristina da música en xeral preguntaron, aprenderon
como asesora de educación. Pero tamén coma e compartiron inquedanzas musicais con dous
intérpretes e, xunto a Yo-Yo Ma, percorreron grandes representantes da música de cámara
o mundo en xiras que os levaron a moitos contemporánea.

O FARELO | Xaneiro de 2018
Redacción OURENSE
Portugal na misión empresarial de
deporte náutico
Foto de familia no balneario de Laias (Ourense).
O Instituto Ourensán de
Desenvolvemento Económico
(Inorde) acolle unha misión
empresarial de deporte náu-
tico, dentro do Proxecto Eu-
ropeo de Cooperación Trans-
fronteiriza 230 CTC Limia.
Lima-Cavado 1P, para dar a
coñecer o Cerlac e o proxecto
“Estaciones”. O proxecto Co-
munidade Territorial de Coo-
peración Transfronteiriza
(CTC), ten como obxectivo
o desenvolvemento do terri-
torio a través da cooperación
transfronteriza entre as re-
xións que abranguen os so-
cios do proxecto, a Comuni-
dade Intermunicipal do Cá-
vado (CIM Cávado), a do
Alto Minho (CIM Minho) e
do Inorde.
Esta oficina técnica de
cooperación constitúe unha
estructura formal transfron-
teiriza que será capaz de au-
mentar a eficicencia nas ac-
tividades de cooperación en-
tre as entidades para o de-
senvolvemento económico e
territorial deste espazo trans-
fronteirizo. Este proxecto
cunha duración de dous anos
ten un custe total de
532.467,82€, cofinanciado
nun 75% con fondos FEDER,
e no que o Inorde conta con
206.734,31 €.
Esta acción empresarial na
que participaron trinta em-
presarios e asociacións de-
portivas de Portugal da zona
de Val do Cávado e Val do
Minho-Lima, está incluida
dentro das accións previstas
no proxecto, e ten como ob-
xectivo aproximar e aumentar
a cooperación empresarial
neste territorio.
Coa recepción do presi-
dente do Inorde, Rosendo
Fernández, e do xerente, José
Manuel Rodríguez, comenzou
a visita ás instalacións do
Centro de Entrenamento de
Remo (Cerlac) no Balneario
de Laias, no que actualmente
entrena a Federación Bielo-
rrusa derRemo.
Pola tarde para rematar a
xornada, visitaron as esta-
cións rehabilitadas dentro
dos proxectos europeos “Es-
taciones” e “Estaciones Vi-
vas”.
A exposición “Quessada, Sociedade
A
e Represión” homenaxea ao pintor
sala de exposicións de
Afundación na cidade
das Burgas acolle ata o
vindeiro mes de marzo unha es-
colma da obra do artista ouren-
sán que inclúe máis de 50
pezas de diferentes estilos e
técnicas, propiedade de insti-
tucións como Afundacion, o
Concello de Ourense, o Museo
Quiñones de León de Vigo, a
Universidade de Santiago,
Abanca e a Fundación Quesada.
O secretario xeral de Cultura,
Anxo Lorenzo, destacou que
as obras expostas revelan “o
compromiso de Quessada contra
a tiranía”, sendo por tanto a
mellor maneira de homenaxealo
dez anos despois da súa morte.
No acto inaugural estiveron
presentes tamén Jesús Vázquez
Abad, alcalde de Ourense; Mer-
cedes Rozas Caeiro, patroa de
Afundación; María Jesús Blanco
Piñeiro, viúva do pintor e pre-
sidenta da Fundación Xaime
Quesada Blanco; e José Gómez
Alén, vicepresidente da Fun-
dación Xaime Quesada Blanco
e comisario da exposición.
Figura prolífica
“Quessada foi un virtuoso
do debuxo e do emprego dra-
mático da luz e da cor”, apun-
tou Lorenzo, engadindo que
se revelou como “unha das
personalidades artísticas máis
prolíficas e universais da his-
toria da arte en Galicia”. Con
Sala de exposicións de Afundación en Ourense.
XI
Galicia
esta mostra preténdese recu-
perar a memoria das súas ache-
gas estéticas para a proxección
cultural e a renovación da arte
galega contemporánea. Pode-
ranse ver algunhas das pezas
menos coñecidas do artista,
pero que amosan o seu com-
promiso “co mundo e co seu
tempo desde unha perspectiva
galega e universal”.
Esta exposición constitúese,
ao tempo, como un repaso da
obra de Quessada para apreciar
a complexidade estética dun
artista que se definiu como
“multiforme” e que testemuñou
a guerra, a fame, a inxustiza
ou a represión do seu tempo.
No plano estético a escolma
é, tamén, un compendio das
obsesións do autor, tanto como
un percorrido polos acontece-
mentos do convulso século XX
e as súas consecuencias.
O interese de Quessada. So-
ciedade e represión vén defi-
nido pola importancia deste
recoñecido pintor, cunha obra
pictórica exposta durante máis
de 50 anos por diferentes paí-
ses de Europa e de América. A
Xunta de Galicia, a través da
Secretaría Xeral de Cultura,
colabora con este proxecto
expositivo que se completa
coa edición dun catálogo para
poñer en valor a obra dun dos
artistas máis salientables da
historia da arte en Galicia.
XII
Galicia
Redacción OURENSE
A
Deputación impulsa
estes proxectos edito-
riais, titulados: Home-
naxe a unha Amizade. Carlos
Casares; Lethes, (Cadernos
culturais do Limia) nº 13 de-
dicado a Carlos Casares, e O
legado dun escritor. O autor
Carlos Casares é o protago-
nista das tres últimas publi-
cacións. A presentación das
publicacións tivo lugar no
centro cultural “Marcos Val-
cárcel”, acto no que partici-
pou o vicepresidente da
Deputación, Rosendo Fernán-
dez; o director da editorial Ir
Indo, Bieito Ledo; o membro
do Centro de Cultura Popular
do Limia, Delfín Caseiro, e o
director da revista Raigame,
Xulio Fernández Senra.
Xulio Fernández explicou
que a obra Carlos Casares
(1941-2002). O legado dun
escritor nace do número 40
da Revista Raigame que foi
dedicado a Carlos Casares. Xa
na súa presentación no pasado
mes de maio, o presidente
da Deputación de Ourense va-
lorou editar a publicación en
Melloras para unir os principais focos
turísticos de Cenlle
A
Xunta, a través de Tu-
rismo de Galicia, está
a desenvolver no con-
cello ourensán de Cenlle tra-
ballos de recuperación no
paseo fluvial xunto ao Miño,
nunha contorna na que des-
tacan os seus recursos ter-
mais e enoturísticos, que
quedarán desde xeito unidos.
Esta intervención conta cun
investimento de 74.000
euros. A delegada da Xunta,
Marisol Díaz Mouteira, acom-
pañada do alcalde, Gabriel
Alén, supervisou a execución
das obras executadas ao
abeiro dun convenio de cola-
boración entre Turismo de
A Deputación presenta tres obras sobre
Carlos Casares
Bieito Ledo.
formato libro, “a cal vimos a
presentar hoxe pero coa in-
clusión de dúas novidades:
unha achega de Delfín Caseiro
sobre as colaboracións de Car-
los Casares co Liceo e a bi-
bliografía máis completa que
existe de Carlos Casares”, si-
nalou o director da revista
Raigame.
Pola súa parte, Delfín Ca-
seiro, quen agradeceu o apoio
Galicia e o concello co ob-
xectivo de recuperar un ca-
miño tradicional, que xa
existía con anterioridade ao
encoro de Castrelo de Miño,
pero que debido á dificultade
dos accesos en algúns tramos
foi abandonado.
Díaz Mouteira indicou que
Cenlle combina a posibilidade
de gozar da natureza, dos re-
cursos termais e do enotu-
rismo, “singularidades que
esta actuación axudará a apro-
veitar, pois o paseo fluvial
unirá as adegas co Balneario
de Laias e a Área Termal de
Barbantes que son os tres
focos principais de atracción
Delfín Caseiro.
da Deputación de Ourense
que fixo posible a publicación
dos últimos dous números da
revista, explicou co contido
deste número reúne 16 tra-
ballos relacionados coa figura
e obra de Carlos Casares,
“ven a ser como un tributo a
quen tanto contribuíu á cul-
tura e á dignidade de Galicia,
e en particular, á cidadanía
da Limia.
turística de Cenlle”. Ademais,
a delegada territorial subliñou
que as obras da pasarela peo-
nil permitirán por en valor a
paisaxe característica da co-
marca ourensán do Ribeiro
con viñedos nas beiras do
río, camiños tradicionais en-
marcados con muros de pedra
e bosques de vexetación au-
tóctona moi ben conservada.
As obras previstas, que res-
pectarán a contorna natural
do lugar, recuperarán ditos
elementos para o uso e goce
dos mesmos por partes dos
veciños e os turistas. Ao exis-
tir un tramo onde o espazo
entre o río e o terraplén do
Xullo Fernández Senra.
A publicación conta con
traballos de escritores “de
primeira liña como a poeta
Chus Pato, o narrador Antón
Riveiro Coello e o director da
Revista Tempos Novos, Luís
Álvarez Pousa. Unha publi-
cación con traballos de alta
valía que queren render ho-
menaxe de palabras a quen
tantas palabras nos deixou,
a quen tanto contribuír a en-
Supervisión das obras realizadas.
ferrocarril é insuficiente, cons-
truirase unha pasarela voada
sobre o río, mediante unha
estrutura de madeira en har-
monía coa contorna.
Marisol Díaz destacou que
con esta actuación se poten-
cia a riqueza dos recursos tu-
O FARELO | Xaneiro de 2018
riquecer a palabra, e para
quen a palabra era como o
respirar”, explicou o membro
do Centro de Cultura Popular
do Limia Na publicación ta-
mén se recolle ademais desas
colaboracións ensaísticas, o
roteiro dos espazos limiáns
polos que máis a miúdo tran-
sitou a vida de Carlos Casares,
unha versión dramatizada do
relato A Galiña Azul e os tra-
ballos premiados no II Cer-
tame Escolar Carlos Casares.
O libro Homenaxe a unha
Amizade. Carlos Casares –
Marcos Valcárcel, xorde por-
que Afonso Vázquez-Monxar-
dín propúxome a idea de que
o texto “Ourense, de auga e
pedra”, pouco coñecido se
xuntara con dous textos nos
que Carlos Casares fala de
Marcos Valcárcel e Marcos
Valcárcel fala de Carlos Ca-
sares. É un libro que recolleita
de preto de cen ilustracións
que fan referencia ao texto
e axudan a reinterpretar a
cultura de Ourense e a cidade
de Ourense”, explicou Bieito
Ledo.
rísticos do concello, entre os
que salientou o enoturismo
e o termalismo, e a súa a ca-
pacidade de incrementar os
fluxos turísticos, desestacio-
nalizar a demanda e crear
unha imaxe de destino de
calidade.

O FARELO | Xaneiro de 2018
Redacción OURENSE
“In Tempore Sueborum”, primeira exposición monográfica
sobre os Suevos en Galicia
A
exposición In Tempore
Sueborum. O tempo
dos suevos na Gallae-
cia. O primeiro reino medieval
de Occidente (411-585)
achega a Ourense a visión re-
visada e actualizada sobre o
tempo dos suevos en Galicia.
Trátase da primeira iniciativa
monográfica abordada na co-
munidade galega sobre este
tema, impulsada pola Deputa-
ción e apoiada pola Conselle-
ría de Cultura e Educación.
O secretario xeral de Cultura,
Anxo Lorenzo, participou na
presentación da mostra, sobre
a que destacou o seu interese
“para afondar no coñecemento
do noso pasado a través de
numerosas pezas de relevante
valor histórico-arqueolóxico”.
Os comisarios da mostra, Jorge
López e Artemio Martínez,
achegan un novo relato sobre
os suevos que abrangue máis
de século e medio do noso
pasado e que “ofrece nova
luz” sobre os pobos asentados
I
“Laxeiro sobre papel” no Museo Municipal
naugurouse no Museo Mu-
nicipal de Ourense a expo-
sición “Laxeiro sobre
papel” que achegará algún
aspecto concreto da obra de
José Otero Abeledo, Laxeiro
(Lalín, 1908 - Vigo, 1996), un
dos membros máis destacados
da Vangarda histórica galega.
A mostra permanecerá aberta
ata o día 4 de febreiro. La-
xeiro foi un artista dotado dun
particular talento para o de-
buxo, debido a que nos albo-
res da súa traxectoria, adoitou
o costume de ir sempre equi-
pado cun caderno e lapis,
pluma ou pincel, o que lle per-
mitía reproducir todo o que
Detalle da exposición na Igrexa de Santa María Nai (Ourense).
nos límites territoriais do Im-
perio romano de Occidente nos
primeiros séculos da Idade Me-
dia, coa actualización e revisión
dos coñecementos e hipóteses
que ata agora se manexaban
sobre esta etapa.
Anxo Lorenzo destacou o
vía ao seu redor.
Durante os anos de barbeiro
ambulante, ao seu regreso de
Cuba na segunda década dos
anos vinte, Laxeiro aproveitaba
os seus periplos por romarías,
festas populares e mercados,
para plasmar todo aquilo que
vía. Traballa o retrato, mais ta-
mén grupos de persoas, feiran-
tes, tratantes de gando, paisaxes
rurais, vacas, cabalos, etc.
Nalgunha ocasión, o artista
de Lalín afirmou que o debuxo
era na pintura, o equivalente
ao pentagrama na música. Re-
feríase a que a liña, organiza-
dora do espazo pictórico, es-
trutura a composición que logo
traballo “de cooperación no
que participan entidades cul-
turais galegas de referencia
como os museos arqueolóxicos
provinciais de Ourense, de Lugo
e da Coruña; ou o Museo de
Pontevedra; museos do resto
do Estado español e de Portu-
se completa coa aplicación da
cor, modulando así as relacións
de volumes, perspectivas, pe-
sos, masas e demais elementos
compositivos que conforman
a obra rematada.
Esta relación tan íntima e
inmediata co debuxo, será xa
algo característico nel e xa
non poderá prescindir dese
método de traballo durante o
resto da súa vida. Laxeiro, o
debuxante compulsivo, pensa
directamente coa man, apli-
cando a liña sobre o papel e
solucionando así problemas
técnicos, mediante a práctica
continuada do debuxo.
Este proxecto nace a partir
gal; xunto con centros doutros
puntos do mundo –como San
Petersburgo e Washington–,
que achegan pezas únicas pro-
cedentes das súas coleccións”.
Para o secretario xeral de
Cultura é este un proxecto his-
tórico-artístico ambicioso e ri-
Debuxos de Laxeiro na Museo Municipal de Ourense.
da idea de ilustrar o proceso
no que o artista ensaia por
primeira vez un tema ou un
motivo, que pode ou non levalo
finalmente ao lenzo, ou ao
papel dun xeito xa rematado.
É a partir desta idea, como se
vai articulando todo o proxecto
expositivo, e conseguir así
traer a Ourense unha exposi-
XIII
Galicia
goroso “que lle brinda ao pú-
blico a oportunidade de des-
frutar nesta cidade de pezas
de gran valor ás que sería
difícil acceder doutro xeito”,
así como “a posibilidade de
aproximarse de forma amena
e accesible” ao que acabaría
sendo o primeiro reino medieval
de Occidente.
Desde o 15 de decembro e
ata o 4 de marzo de 2018, po-
deranse visitar as 200 pezas
repartidas en tres espazos ex-
positivos de Ourense, o Centro
Cultural Marcos Valcárcel, o Mu-
seo Municipal de Ourense e a
Igrexa de Santa María Nai, nas
que se fai un repaso polo lapso
de século e medio no que os
suevos configuran no noroeste
peninsular o primeiro reino me-
dieval de Occidente. As mostras
estás aberta de martes a sábado
de 11 a 14 horas e de 18,30 a
21,30; os domingos de 11,30
a 14 horas. As visitas guiadas
son tódolos días ás 18,30. A
entrada é de balde.
ción que, lonxe de mostrar o
máis coñecido do artista, se
centre nunha faceta concreta
do seu traballo, aportando así
certa novidade ao público vi-
sitante que terá a oportunidade
de achegarse a un Laxeiro cen-
trado no proceso debuxístico,
lonxa na meirande parte dos
casos, do traballo final.
XIV

Galicia
O FARELO | Xaneiro de 2018

Redacción OURENSE

C
Lembranza de Prado Lameiro no xardín do Posío
oral de Ruada e a Fun- do alcalde Jesús Vázquez Abad
dación Otero Pedrayo e a actuación da Coral de Rua-
lembraron a Xabier da pecharon o acto celebrado
Prado Lameiro polo 75 cabo- en Ourense.
dano do seu pasamento. Unha Xabier Prado Rodríguez, bau-
cita á que se sumaron algun- tizado como Javier David Leon-
has das fundacións vencella- cio Prado Rodríguez e máis
das aos persoeiros da Xeración coñecido polo seu alcume Prado
Nós como as que levan o Lameiro , naceu en Ourense o
nome de Vicente Risco e Cas- 12 de setembro de 1874 e fi-
telao. Samuel Lago, presi- nou na mesma cidade o 26 de
dente de Coral de Ruada, decembro de 1942. Foi veteri-
lembrou que o homenaxeado nario, autor teatral e poeta,
foi fundador do colectivo e ademais de destacado prota-
agradeceu o traballo desen- gonista do rexionalismo galego
volvido por Delfín Caseiro á de principios do século XX,
hora de reivindicar ao escritor dentro das Irmandades da Fala.
e xornalista. Lago emprazou á Colaborador de Lamas Carvajal,
Real Academia Galega, depo- Coral de Ruada actuou na homenaxe celebrada o 23 de decembro de 2017. intentou recupera-la publica-
sitaria do legado do ourensán, ción “O Tío Marcos d'a Portela”,
a que faga xustiza co mesmo como “un dos grandes do xor- “aos galegos que adicaron a unha débeda co ourensán Saco en 1917, aínda que desapareceu
e “adique o Día das Letras Ga- nalismo galego no primeiro súa vida á creación do discurso e Arce, autor da primeira gra- finalmente en 1919. A súa obra
legas a Xavier Prado Lameiro terzo do século XX”, referiuse identitario da sociedad galega mática galega. é costumista, humorística, iró-
para que toda a sociedade ga- á súa amizade con Vicente como pobo, como nación e Ofrenda floral nica e ruralista. Sabe reflectir
lega coñeza a súa figura e o Risco e á súa condición de re- como país”. Lembrou que logo Na homenaxe tamén inter- perfectamente os modos e com-
seu compromiso con Galicia”. dactor xefe na primeira etapa de celebrar o centenario das viñeron Miguel Ángel Seixas portamentos dos campesiños,
O profesor Delfín Caseiro da Revista Nós. Juan Luis Saco, Irmandades da Fala a próxima (Fundación Castelao) e Javier de modo que semella que trans-
sumouse á demanda de Lago presidente da Fundación Otero cita histórica “para a cultura Prado Méndez, neto do home- cribira unha gravación dos diá-
e amosouse convencido de que Pedrayo, está convencido de de Galiza será a celebración naxeado. O representante da logos e pullas que se dan tó-
“xa vai sendo hora de que que “faise necesario superar o do centenario da revista Nós - familia referiuse á “satisfacción dolos días no mundo rural ga-
ocupe o lugar que se merece menor coñecemento que se que se cumpre no 2020- e e agradecemento” aos orga- lego. Cando escribe en galego
na literatura galega, sobre ten de Prado Lameiro en rela- terá que ter continuidade logo nizadores do acto de homenaxe o fai recollendo fielmente a
todo pola súa obra dramática”. ción a outras figuras como La- co do Seminario de Estudos ao escritor e salientou o feito fala ourensá, tanto a do labrego
Fixo un percorrido pola súa mas Carvajal”. Luis Martínez- Galegos, proxecto que tamén de que se manteña viva a súa galego como a do señorito que
vida, lembrando a súa condi- Risco, da Fundación Risco, Prado Lameiro compartiu”. memoria logo de pasados 75 presume de fala-lo castelán.
ción de creador -xunto a Hixi- dixo que actos como o cele- Afonso Vázquez-Monxardín, anos “cinco máis dos que el En Ourense ten una rúa ao seu
nio Ameixeiras- da Irmandade brado no xardín do Posío son mantener do acto, lembrou viviu”. A ofrenda floral das nóme no barrio do Couto e un
da Fala de Ourense, definiuno necesarios para homenaxear que as Letras Galegas teñen institucións, a intervención busto no xardín do Posío.

A
Agafe captará feiras foráneas para Galicia
Asociación Galega de
Feiras e Eventos
(AGAFE) celebrou en
Expourense a súa sexta asem-
blea xeral anual, asociación
da que forman parte 60 so-
cios das catro provincias ga-
legas. Este conxunto de
entidades promoveu en Gali-
cia, ao longo de 2017, máis
de 85 feiras e 500 eventos,
contribuíndo con estes a di-
namizar distintos sectores
produtivos. Estes certames
reuniron a 5.500 expositores,
ocuparon preto de 600.000
m2 e convocaron a 2.255.000
visitantes. Os obxectivos son
a captación de eventos forá-
neos que poidan executarse
en Galicia, do mercado nacio-
nal ou do internacional. Para
iso a asociación "analizará
que canles e organismos in-
ternacionais serán os máis
adecuados co fin de proxec-
tarse a nivel global e incre-
mentar o número de foros nos
que promocionar ao conxunto
de asociados" declarou Ale-
jandro Rubín, presidente de
AGAFE e director xerente de
Expourense.
O medio especializado
“Mundo Feiral” fixo entrega
dun recoñecemento a Alejan-
dro Rubín, como destacado
Director de Institución Feiral
do ano 2017. Sinalando os Alejandro Rubín recibindo a distinción.
logros na internacionalización
de TERMATALIA, e a súa tra- tenciando no exterior a Ex- través das súas feiras nacio-
xectoria promovendo e po- pourense, Galicia e España a nais e internacionais.

O FARELO | Xaneiro de 2018
Redacción OURENSE
Acisclo Escultor un libro dinámico sobre
A
o artísta ourensá
Deputación de Ourense
edita un libro que reco-
lle a faceta artística e
humana do escultor ourensán
Acisclo Manzano, “porque a
súa obra e a súa traxectoria
merecían que o goberno pro-
vincial fixera realidade esta pu-
blicación que leva por título
Acisclo Escultor”, destacou o
presidente da Deputación, Ma-
nuel Baltar, na presentación da
obra. No acto participou o es-
cultor, Acisclo Manzano; a au-
tora dos textos do libro,
Mercedes Gallego; e o autor
das fotografías, Mani Moretón.
Para a Deputación de Ourense
a publicación deste libro é “un
acto de xustiza para con un
dos “bos e xenerosos” porque
esta obra é un símbolo da ho-
menaxe permanente que debe-
A Ponte Nova terá un selo polo seu
centenario
A
Comisión Filatélica do
Estado vén de notificar
que na súa reunión do
día 6 de novembro de 2017
acordou incluír no programa
de emisións de selos de correo
e demais signos de franqueo
para o ano 2018, a emisión
dun selo conmemorativo do
Centenario da Ponte Nova
sobre o río Miño en Ourense.
Atende así o Ministerio a
petición, formulada en xuño
polo deputado nacional e pre-
sidente da Comisión de Fomento
do Congreso dos Deputados,
Celso Delgado Arce, quen á
súa vez canalizou a demanda
do alcalde do Concello de Ou-
rense, Jesús Vazquez Abad,
promotor da iniciativa. O re-
xedor ourensán sinala que “esta
Ponte, que o 21 de xuño de
mos a un dos nosos fillos máis
ilustres”, explicou Baltar, quen
lembrou os numerosos recoñe-
cementos que recibiu o escultor
ourensán como o premio “Otero
Pedrayo” 2016, que o xurado
concedeu por unanimidade ex
aequo aos escultores Acisclo
Manzano e Manuel Buciños.
“Trátase dunha publicación
de luxo á altura do protago-
nista do libro, un ourensán
universal que non para de
crear e que continúa metido
nesa faceta de imaxinar en
escultura todo aquilo que pre-
tende exteriorizar”, sinalou
Baltar, quen engadiu que “esa
achega que Acisclo fixo durante
a toda súa vida ao mundo da
escultura e ao mundo da cul-
tura de Ourense está de nora-
boa cunha publicación destas
2018 cumprirá cen anos, re-
presentou a chegada da mo-
dernidade a Ourense, posibili-
tando unha nova comunicación
viaria sobre o río Miño que ata
entón só era posible por medio
da histórica Ponte Romana. O
Concello de Ourense, está a
elaborar un programa de actos,
en colaboración co Ministerio
de Fomento, co Colexio de En-
xeñeiros de Galicia e con outras
persoas interesadas”.
A petición solicitaba entón
ao Ministerio de Fomento a
súa participación na conme-
moración do Centenario da
Ponte Nova, que é de titulari-
dade estatal, e intégrase na
estrada nacional 120 desde o
P. K. 569,225 ao 569,637.
Unha colaboración que se ex-
presaría de varias formas sendo
características”.
Mercedes Gallego dixo que
para ela, escribir esta obra,
tivo unha dobre honra: “non
só por poder escribir sobre un
dos escultores representativos
da arte galega desde os anos
60 do século pasado ata agora,
senón por poder traballar con
Acisclo Manzano”. “O plante-
xamento do libro non responde
a unha publicación tradicional
xa que parte da clave que nos
deu Acisclo ao querer subliñar
as esculturas que chove por
elas, é dicir, as esculturas pú-
blicas que están na rúa, aínda
que hai certas excepcións,
obras que non son públicas,
pero que son de difícil acceso
ao público”, explicou a autora
da publicación. O libro com-
plétase cunha introdución bio-
a máis visible a emisión por
parte de Correos dun selo con-
memorativo dedicado ao cen-
tenario desta ponte. Na soli-
citude refería que se trata
dunha ponte dunha extraor-
dinaria categoría da enxeñería
e estética.
Historia
E para avalar a petición
facía unha breve recesión his-
tórica: “Formou parte do pro-
xecto da chamada “Estrada de
Primeira Orde”, desde o Campo
de San Lázaro de Ourense ata
a Estación de Canedo (ferro-
carril de Ourense a Vigo)· O
seu proxecto foi aprobado de-
finitivamente por Real Orde
do 22 de febreiro de 1909.
Poxáronse as obras o 7 de
abril de 1910. O orzamento
de contrata era de 1.211.996
Luís Tosar, Manuel Baltar, Acisclo Manzano, Mercedes Gallego e Mani Moretón.
gráfica escrita por Pilar Corre-
doira e un texto literario de
Luís González Tosar.
Mani Moretón destacou que
Acisclo é “unha persoa cunhas
mans prodixiosas que axudan
a que tódalas ideas que lle
pasan pola cabeza sexa capaz
de plasmalas” e salientou ta-
mén a capacidade que ten o
escultor de dotar de expresi-
vidade as súas obras “incluso
de representar nelas a fe”.
Acisclo Manzano agradeceu
“a quen soubo recoñecer as
A Ponte Nova en primeiro termo. Detrás a ponte do ferrocarril.
ptas. Adxudicáronse as obras
o 14 de maio de 1910 a Don
Luís Gomendio Saleses pola
cantidade de 1.157.000 ptas.(
a baixa foi de 54.996,20 ptas)
O prazo inicial de execución
de obras foi de cinco anos
que empezaron a contarse a
partir do 13 de xullo de 1910
debendo terminar por tanto
en igual data de 1915. Pero
houbo que solicitar varias pró-
rrogas que foron concedidas
pola superioridade, a última o
XV
Galicia
miñas formas e o meu camiñar
neste libro” e sinalou que non
ten unha obra definitiva “por-
que non sei cando empecei
nin cando terminarei”. O pro-
tagonista da obra explicou que
non ten un método de traballo,
“teño un método de vivir porque
eu chámome escultor e de es-
cultor acabarei. A miña misión
é chegar a facer unha peza do
tamaño dunha noz que repre-
sente tódalas esculturas que
saíron das miñas mans, da miña
cabeza ou da luz”.
6 de xullo de 1917 por seis
meses. As obras deberon ter-
minar o 13 de xaneiro de 1918,
como así se verificou facéndose
a recepción definitiva o 21 de
xuño do mesmo ano 1918.”
O alcalde, Jesús Vázquez,
agradece a cooperación amo-
sada polo deputado Celso Del-
gado Arce e polo Ministerio
de Fomento, “dada a súa sen-
sibilidade cunha efeméride
clave para a modernidade da
nosa cidade”.
XVI

Entrevista
O FARELO| Xaneiro de 2018

Por Moncho Marinho

Fernando López-Acuña. Musicólogo

“O himno nace pola necesidade de ter un símbolo identitario

para Galicia”

O
pasado 20 de decembro celebráronse os 110 anos da primeira in-
terpretación do himno de Galicia no Centro Galego de La Habana. A
historia desta peza musical composta por Pascual Veiga e con letra
de Pondal, reserva sorpresas que aínda están por descubrir. Falamos sobre
algúns puntos con Fernando López-Acuña, musicólogo que no aniversario
desta interpretación, fixo un percorrido pola vida do poema “Os Pinos”.

-Hai xa máis de cen anos do pasa-
mento de Eduardo Pondal e tamén
máis dun século da estrea na Habana
de “Os Pinos”, musicado por Pascual
Veiga. Considera que hoxe en día
tanto a historia do autor como do
himno son coñecidas dabondo?
Polos eruditos si, mais o que é
sobre o himno hai algúns erros que
conviña ir aclarando. Un deles é que o
himno, aínda que se interpreta en
Cuba o 20 de decembro de 1907, non
é realmente esa a data da estrea, pois
“Os Pinos” vaise interpretar a partir
do ano 1892. Nese ano Pascual Veiga
deixa A Coruña ao ser nomeado profesor
da Escuela de Música de Madrid e
dirixir dous orfeóns, entre eles o Orfeón
do Centro Galego creado en 1893.
-Cales foron as innovacións que
aportaron tanto Pascual Veiga como
Eduardo Pondal, tanto coa música
como coa letra.
O himno nace pola necesidade de
ter un símbolo identitario para Galicia.
Entón Pascual Veiga pídelle a Pondal a
letra do texto. Hai unha letra na pri-
meira carta de Veiga a Pondal que é
sumamente explicativa do que é en
canto quere Veiga facer co himno
como o que lle pide a Pondal. Ese
texto “debe ser a expresión fiel do es-
pírito desta rexión, coa maneira dunha
marcha real, Marsellesa, etc., sexa can-
tado en toda Galicia co entusiasmo
que esperta no ánimo o sentimento
da patria”.
-E aí é como nace o himno?
Non, realmente nace en 1890, cando
Veiga decide crear un certame musical
e entre os diferentes premios, crear
un para a mellor marcha rexional co
fin de que Galicia teña un himno de
seu. Esta época é a de maior intensidade
por parte do rexionalismo galego. Nese
ano de 1890, Veiga será nomeado
vogal da Asociación Rexionalista Ga-
lega,no comité de Santiago presidido
por Murguía. Como xa dixen, Veiga
quería un himno que reflectise o
espírito de Galicia, e para iso recorre
a Pondal que é o grande poeta desa
época. Rosalía xa morrera, Curros xa
non está, e Pondal é a grande figura.
Veiga buscaba unha letra por riba dos
localismos.
-Polo que se di, Pascual Veiga era
unha persoa de moito carácter,
mesmo tiña enfados por non ser el
o gañador de certames.
Era un home de carácter difícil e
complicado. O mesmo himno, que nace
para o certame de 1890 ao que se pre-
sentan dez compositores. Nese ano de
1890, pensouse en facer un grande
concerto coas pezas presentadas para
as Festas de María Pita. Mais Pascual
Veiga, era presidente do certame e
non podía presentarse. Aínda así escribe
un tema de acordo coas bases. Isto fí-
xoo coa idea de que se o premio
quedara deserto, puidese interpretarse
o que el fixo. Resulta que houbo un
gañador e desde que se recibe a co-
municación do premiado, porque o xu-
rado está reunido en París, pasa unha
semana e pico. Con isto non dá tempo
a preparar o himno. Veiga esperaba
que se interpretase a súa composición,
xa tiñan ensaiado e todo. Pero as
bases non permitían o que desexaba o
músico mindoniense e rifa cos membros
do Orfeón e logo abandónao. Pouco
tempo despois en 1892 vaise para Ma-
drid e alí os seus orfeóns interpretan
a música que leva para alá.
-Por que precisamente en La Habana
se interpreta, teoricamente, por pri-
meira vez “Os Pinos” e o seu texto
é repartido por centros galegos de
América Latina?
Fontenla Leal, impulsor da Real Aca-
demia Galega, era un home moi preo-
cupado pola simboloxía de Galicia.
Daquela traballa e está en contacto
con Curros e Murguía para dotar a
Galicia de simboloxía nacional, escudo
e bandeira. Tamén era un grande co-
leccionista de libros e partituras de
música galega. É sabedor naquel mo-
mento que Veiga ten a composición
xa feita. Fontenla Leal pídelle a partitura
ao compositor para poder editala na
Habana e que sexa para piano e orfeón.
No momento que chega a partitura á
capital cubana tamén chega a noticia
que Veiga morrera días antes. Por razón
disto, fíxose unha homenaxe ao com-
positor e trasladáronse os seus restos
desde o cemiterio de La Almudea a
Mondoñedo. Para homenaxear a Veiga,
a banda municipal de La Habana in-
terpreta o himno en versión para banda
militar. O importante é que Fontenla
pide que se declare o himno do centro
galego de La Habana e tamén o fará a
asociación impulsora da Real Academia
Galega. Logo imprímese tanto a parti-
tura como a letra no libro “Historia
del Centro Gallego” de La Habana, que
é distribuido por numerosos centros
galegos e en Galicia. Personalmente
creo que estes puntos son os máis im-
portantes da historia do himno.

O FARELO | Xaneiro de 2018
Redacción A CORUÑA
A Casa-Museo Emilia Pardo Bazán acolle a
presentación dun relato da autora ilustrado
por alumnado de Quiroga
E
milia Pardo Bazán pu-
blicou en 1914 Las me-
dias rojas. Este
pequeno relato é hoxe é un
dos máis empregados para
poñer a mocidade en contacto
coa autora. A historia prota-
gonizada por unha adoles-
cente, Ildara, maltratada polo
seu pai (tío Clodio), permite
abordar temas como a violen-
cia de xénero e a emigración,
todos eles un século despois
aínda de actualidade. Isto foi
o que fixeron o curso pasado
estudantes e profesorado do
IES de Quiroga (Lugo), apli-
cando unha perspectiva inter-
disciplinaria que deu como
froito unha adaptación do re-
lato ilustrada por alumnas e
alumnos de 4º da ESO. O li-
briño, editado polo propio
centro coa colaboración da
Casa - Museo Emilia Pardo
Bazán, foi presentado esta
tarde na que foi a residencia
familiar da autora na rúa Ta-
bernas da Coruña.
O alumnado que creou as
ilustracións participou no acto
xunto aos profesores que coor-
dinaron o proxecto, o docente
de Debuxo, Francisco Jaure-
guizar; e a profesora de Lite-
ratura e responsable da bi-
blioteca, Eva Teijeiro; a direc-
tora-conservadora da Casa-Mu-
seo, Xulia Santiso; e a acadé-
mica Marilar Aleixandre. A idea
foi de ambos os docentes cando
se propuxeron traballar da man
para propoñer na aula unha
tradución da literatura á lin-
guaxe plástica. O relato de
Emilia Pardo Bazán foi escollido
porque, ademais de ser esta
unha autora que se estuda no
curso en que se desenvolveu
a iniciativa, se presta moi ben
para traballar o tema da vio-
lencia de xénero, unha pro-
blemática que tamén se quixo
abordar cadrando coa celebra-
ción do 25 de novembro, o
Día Internacional contra a Vio-
lencia cara ás Mulleres.
“É un relato moi duro, pero
ao mesmo tempo resulta abso-
lutamente crible”, apunta Eva
Teijeiro. Máis novo é para os
alumnos e alumnas descubrir a
vida de Emilia Pardo Bazán.
“Normalmente chámalles moito
a atención a súa vivencia bio-
gráfica, é unha das primeiras
mulleres escritoras que estudan
e iso xa lles resulta moi sor-
prendente. Quizais tamén agar-
dan un texto diferente vindo
dunha muller, cando en realidade
é unha autora do realismo-na-
turalismo que ten unha maneira
de escribir e de achegarse á re-
alidade da época dunha maneira
moi vívida”, engade.
A académica Marilar Alei-
xandre e a directora-conserva-
dora da Casa-Museo Emilia Pardo
Bazán felicitaron ao IES de
Quiroga pola iniciativa de ilus-
trar Las medias rojas e o resul-
tado. “Agradecemos ao IES de
Quiroga esta iniciativa que su-
puxo traballar cun texto dunha
escritora que foi pioneira na
denuncia dos malos tratos, da
violencia de xénero. O profe-
sorado soubo ver tanto o valor
literario como o contido social
e feminista, e tamén as posi-
bilidades plásticas deste relato”,
resume Marilar Aleixandre. “O
éxito da experiencia fainos pen-
sar en continuala, propoñendo
un premio de ilustración anual
entre os centros escolares que
nos visiten”, apunta Xulia San-
tiso. "Os cerca de 700 contos
que Emilia escribiu darannos
base para facer propostas fe-
cundas e estimulantes”.
As ilustracións seleccionadas
son autoría de Aarón Esteves
García, Paula González Martí-
nez, Luis Emilio Núñez Morales,
Mario Quiroga Puga e Pedro
Sánchez Suárez.
O Circo do Sol, Ringo Star,
Shakira, Pablo Alborán, Fito e
Fitipaldis e Vetusta Morla no
O
Coliseum en 2018
concelleiro de Cultu-
ras, Deporte e Coñe-
cemento, José
Manuel Sande avanzou, xunto
co director do Coliseum, Ja-
vier Rodríguez, as liñas prin-
cipais da programación deste
recinto para o ano que vén,
"un dos espazos culturais
máis significativos da cidade,
tanto pola súa capacidade
como pola súa condición mul-
tidisciplinar e tamén pola súa
tradición", e que acollerá no
2018 espectáculos de gran
formato. Deles, Rodríguez
destacou o que ofrecerá en
decembro o Circo do Sol du-
rante dúas fins de semana, "a
grande aposta, tanto por ci-
fras como por calidade e polo
tremendo valor engadido, e
que porá A Coruña como a
única cidade de España na
que o espectáculo Ovo estea
en representación", antes de
anunciar os primeiros eventos
musicais. Neste ámbito, a
axenda ábrese o 24 de marzo,
con Fito e Fitipaldis na súa
xira de 20º aniversario, un
concerto que xa ten vendidas
todas as localidades a día de
hoxe. O 12 de maio chegará
Vetusta Morla, que ten ven-
dido xa 4.000 entradas, case
o 50% do aforo de venda, e
entre xuño e xullo estarán,
entre outros nomes, Pablo Al-
borán o 22 de xuño, e Ringo
Star o 29 dese mesmo, que
chega cun formato de 6.000
localidades, e que é, segundo
subliñou Rodríguez, "a aposta
diferencial do Coliseum, un
concerto no que se leva tra-
ballando máis de 14 meses e
que supón unha oportuni-
dade única, como é ter un
beatle na cidade e en Gali-
cia". A eles unirase o con-
XVII
Galicia
certo de Shakira, que chegará
á cidade o domingo 1 de
xullo, tras a suspensión da
súa actuación este ano por
motivos de saúde da artista.
As entradas adquiridas para a
data inicial serán válidas para
o concerto de xullo. Ademais,
desde hoxe mesmo e ata o día
17 de xaneiro ábrese o prazo
para a devolución de entra-
das, a través dos puntos de
venda oficiais onde foron
compradas. Xa en outono, o
de Dani Martín, que volverá
ao Coliseum o 27 de outubro.
A estes eventos sumaranse,
en próximas datas, novos es-
pectáculos musicais así como
as propostas dirixidas a pú-
blico familiar, "o que fai que
nos plantexemos como ob-
xectivos superar as 140.000
entradas vendidas e os 5
cheos absolutos", indicou o
director do multiusos.
Como tamén resaltou o di-
rector, o Coliseum pechará
este 2017 con máis de 97.000
asistentes e un total de 18
eventos anuais, e 13 funcións
de pago. Deles destacou os
espectáculos musicais como
"os grandes protagonistas",
con máis do 40% do peso
global, con nomes interna-
cionais como Carlos Vives e
Gente de Zona a inicios de
ano e os concertos de Ricky
Martin e Juan Luis Guerra en
xuño e xullo, ademais "dun
protagonista único musical-
mente falando, como é Joa-
quín Sabina, que conseguiu
o que ninguén conseguira
nesta cidade, como é vender
12.000 entradas para un con-
certo en xira, e primeira vez
que o recinto acolle un do-
blete musical", salientou Ro-
dríguez.
XVIII

Galicia
O FARELO | Xaneiro de 2018

Brais Lorenzo e a esixencia de ser fotorreporteiro

“
Por Francisco Puñal Suárez en Foco, que organiza o Club de Prensa unha gran responsabilidade, tento ter
A primeira cámara que tiven foi un de Ferrol, onde recibiu Mención Especial moito coidado e mimo co que lle fago
regalo que me fixo meu pai cando pola súa reportaxe “A nosa lacra”, tres chegar ó espectador. Nós temos que
tiña 9 ou 10 anos. Regalouma para imaxes que reflicten os incendios orixi- proporcionar e facer accesible informa-
“fotografiar o mundo” tamén unha nados por mans criminais en Galicia, e ción gráfica, non imos cambiar o mundo
pluma para “describilo” e uns prismáti- por outros factores que propiciaron que pero sí podemos axudar a que a xente
cos para “observalo”, o único que usei miles de hectáreas queden devastadas. esté ben informada e tome posicións
foi a cámara. Esa primeira cámara era El ten unha mirada especial capaz de frente a determinados temas. Debemos
unha máquina que facía unha compo- reflectir o drama da vida. tentar fuxir sempre que poidamos da
sición de catro imaxes diferentes para “Ser fotorreporteiro non é un oficio, foto “oficial” e tentar molestar coas
captar movemento. Dende esa primeira -di Brais- é unha forma de vida. Eu es- nosas imaxes. Por desgraza, no Estado
toma de contacto sempre estiven inte- pero poder adicarme a esto todo o español últimamente a liberdade de
resado na fotografía e xoguei con dife- tempo que me quede neste planeta. É prensa e a calidade da información Brais Lorenzo premiado en Galicia en Foco
2017. Foto Francisco Puñal Suárez
rentes cámaras fotográficas que foron unha paixón coa que teño a sorte de deixa moito que desexar. Creo que
caendo nas miñas mans pero ningunha poder subsistir. Creo que a orixinalidade nunca tivemos tanto volume de infor- como antes. Moitos medios xa prescinden
delas foi profesional ata que estudei vai algo ligada a esixencia. Son moi mación e sen embargo estamos peor dos profesionais da imaxe e ilustran os
foto”. esixente conmigo mesmo e sempre informados que nunca”. seus xornais con fotos de axencias, ga-
“Cando comecei a ter autonomía e afronto cada día de traballo tentando En Galicia, como desenvolves o teu binetes, cedidas ou roubadas das redes.
vehículo propio dinme conta que cada facer a mellor imaxe posible na situación traballo? Vexo que os incendios son Agora todo o mundo co seu dispositivo
vez que viaxaba precisaba dunha cámara que estou vivindo, sexa unha rolda de un tema constante na túa obra… móvil pode chegar e facer boas imaxes,
para plasmar o que vía en cada viaxe. prensa ou un lume forestal. Se teño “Facendo coberturas de lumes forestais antes era un tema moito máis profesio-
Encantábame viaxar pero sen cámara que destacar cousas positivas do foto- teño vivido episodios de moita tensión nalizado e para empregar unha cámara
non o disfrutaba da mesma forma, foi xornalismo, quédome ca versatilidade nos que a xente chega a temer pola fotográfica tiñas que ter unhas nocións
entón cando decidin estudar fotografía” e a ausencia de monotonía. Cada día súa integridade física. Tristemente en técnicas básicas aínda que foras auto-
de traballo é dife- outubro de 2017 tivemos que ser testigos didacta. É complicado moitas veces
rente, pódense vivir de falecementos por mor desta lacra. loitar contra a inmediatez que demandan
moitas experiencias Calquer situación na que existe un su- os medios porque cando chegas a un
e aprender moitas frimento humano é moi complicada de suceso xa hai centos de imaxes circu-
cousas en contextos fotografiar, precisas illarte un mínimo lando nas redes. Hai que adaptarse aos
moi diferentes gra- para poder traballar e manter a cabeza novos tempos, reinventarse e saber con
zas a traballar nes- fría aínda que é imposible non empatizar qué podes diferenciarte do resto.
to. Pode soar exce- coa xente que sufre”.
sivamente apaixoa- “Moito do meu traballo desénvolvese
do pero para min a de forma autónoma, os medios cos que
clave e amar o que colaboro habitualmente pídenme co-
fas. Se traballas berturas gráficas de determinados temas
nunha profesión case a diario pero en outras ocasións é
Incendios en Galicia, zona de Abelenda das Penas, 2017 que aborreces é de vital importancia ter os teus propios
máis complicado facer contactos e moverte pola túa conta
- afirma Brais Lorenzo Couto (1986 - cousas orixinais. Son da idea de que para chegar a tempo a un feito noticia-
Ourense) un talentoso fotorreporteiro todos temos unha virtude ou unha fun- ble. Algunhas veces o que aconteceu
galego, freelance que desenvolve o seu ción que poderíamos facer ben dentro non foi excesivamente relevante e non
traballo para diversas axencias de prensa, da sociedade, dar con ela e realizala vendes o material, outras, consigues
e é colaborador do Faro de Vigo. pode ser a clave para ser feliz ou algo potente.
Brais é Técnico Superior de Fotografía infeliz”. Ogallá os lumes non foran unha
pola Escola de Arte e Superior de Deseño Que condicións debe ter na túa opi- constante no meu traballo pero triste-
Antonio Faílde de Ourense. Na actuali- nión un fotorreporteiro? mente son unha lacra que asolaga os
dade está estudando Xoegrafía e Historia “Para min resultan vitais a honesti- nosos montes tódolos anos”.
no campus de Ourense. Galardonado dade e a veracidade. Os fotorreporteiros Valora actualmente a prensa o traba-
cos premios SINIF 2012 e 2013 de fo- debemos tentar ser transmisores da re- llo do fotorreporteiro? Que pasa con
tografía “Firepress" que se outorgan alidade da forma máis fiel posible. A esta profesión en España?
anualmente no Simposio Nacional sobre nosa mirada sempre vai ser subxetiva e A profesión no Estado español está
Incendios Forestais. ten unha incidencia directa na sociedade moi mal valorada xa que as tarifas son
Alberto Núñez Feijóo en Celanova, Ourense,
A Brais coñecino recientemente na que consume medios de información. unha vergoña en moitos casos e a tras a clausúra do XI Pleno do Consello de Co-
apertura da exposición do 26º Galicia Cada vez que traballo sinto que teño figura do fotógrafo xa non é tan relevante munidades Galegas, 2017

O FARELO | Xaneiro de 2018
Redacción
O
Nova estación de arte rupestre en Taboexa
Concello de As Neves e
o Instituto de Estudos
Miñoráns (IEM) presen-
taron o pasado 29 de decem-
bro, no Centro de
Interpretación do Patrimonio
Cultural de Taboexa, a nova es-
tación de arte rupestre descu-
berta en Taboexa,un conxunto
de petróglifos que constitúen
o achado máis importante no
eido da arte rupestre galega
dos últimos 20 anos.
Estiveron presentes na mesa
Xosé Manuel Rodríguez, alcalde
de As Neves; Cándido Verde,
Xosé Álvarez "O Buraco" e Xil-
berte Manso, descubridores do
petróglifo, ademáis de Xosé
Lois Vilar e Eloy Martínez, ar-
queólogos, e Manolo Ledo, pros-
pector, da sección de arqueo-
loxía do IEM, acompañados
polo presidente da Comunidade
de Montes de Taboexa.
Os participantes apoiaron as
súas intervencións na proxección
de fotografías e renderizados
Atalaia classificada como Monumento de
F
Interesse Público ao fim de 40 anos
oi publicada, em Diário
da República, a portaria
emitida pela Ministério
da Cultura que classifica a Ata-
laia, em Vila Nova de Cerveira,
como Monumento de Interesse
Público. Iniciado há quase 40
anos, o processo fica assim con-
cluído, com o reconhecimento
nacional do enorme valor patri-
monial daquela estrutura loca-
lizada no Alto de Lourido.
Para o autarca cerveirense,
esta é uma valiosa notícia para
Cerveira e para os Cerveirenses.
“Foi um percurso longo e difícil
mas, consciente da sua impor-
tância, a Câmara Municipal, em
estreita colaboração com a
União de Freguesias de Vila
Nova de Cerveira e Lovelhe,
nunca desistiu”, assegura Fer-
de modelos 3D resaltando as
principais características e sin-
gularidades do conxunto de pe-
tróglifos descuberto.
O remate desprazáronse á
zona do descubrimento para
completar as súas explicacións.
O petróglifo: a confirmación
dun novo paradigma
Os lumes do pasado mes de
outubro deixaron á vista esta
xoia da arte rupestre descuberta
hai case un mes e que ven
confirmar un novo paradigma
de representación das escenas
de caza na arte rupestre galega
e portuguesa. A descuberta
deste petróglifo constitúe, pola
súa riqueza iconográfica, factura
técnica, conservación e locali-
zación xeográfica, un dos gran-
des fitos da investigación ar-
queolóxica dos últimos tempos
en Galicia.
Nunha gran laxe inclinada
atopamos varias coviñas ben
repartidas pola superficie, al-
gunha figura abstracta, varios
nando Nogueira, acrescentando:
“Esta é uma das formas de con-
seguir avançar com uma pre-
servação e valorizarão digna e
efetiva da Atalaia como merece.
Para além de ficar legalmente
protegida, abrem-se janelas de
oportunidade para recorrer a
fontes de financiamento para
sua reabilitação”.
Assinado pelo Ministro da
Cultura, Luís Filipe Carrilho de
Castro Mendes, o documento
refere que o Fortim da Atalaia
“possuiuma grande relevância
histórica e patrimonial, desta-
cando-se a originalidade da sua
estrutura, a sua importância no
âmbito da arquitetura militar e
da defesa da raia minhota, e a
cronologia da sua fundação”.
A classificação como Monu-
antropomorfos sexuados, ade-
máis de algo máis dunha vintena
de zoomorfos orientados en di-
reccións diverxentes ocupando
toda a pedra. Trátase, na súa
gran maioría, da representación
dun conxunto de équidos e al-
gún cánido, dada a presenza
na maior parte das figuras de
colas espesas, orellas, e a au-
sencia de cornas.
A escena de caza de cabalos
aparece confirmada pola pre-
senza de alomenos un équido
ferido por unha lanza e a pre-
senza humana. Un conxunto
de cuadrúpedes cunha boa fac-
tura, conservación, grande ta-
maño e diversidade técnica,
dado o emprego de alomenos
tres técnicas diferentes (balei-
rado, dobre trazo e trazo simple)
nos gravados das rochas.
Nun afloramento granítico
situado a carón do panel prin-
cipal, atopamos un cuadrúpede
esquemático dun metro de lon-
xitude; ata o de agora, o máis
mento de Interesse Público re-
flete os critérios constantes do
artigo 17.º da Lei n.º 107/2001,
de 8 de setembro, relativos ao
caráter matricial do bem, ao
seu interesse como testemunho
notável de vivências ou factos
históricos, ao seu valor estético,
técnico e material intrínseco, à
sua conceção arquitetónica e
paisagística, à sua extensão e
ao que nela se reflete do ponto
de vista da memória coletiva, e
à sua importância do ponto de
vista da investigação histórica
ou científica.
Localizada no Alto do Lourido,
em posição elevada, a meia en-
costa, e detendo um amplo sis-
tema de vistas, funcionaria como
complemento da defesa de Vila
Nova de Cerveira e do Forte de
Novas da Raia
grande dos atopados en Galicia
e posiblemente un dos máis
grandes de toda a península.
Neste tipo de representacións,
un só trazo define a liña cérvi-
co-dorsal do animal e dela saen
as catro patas do mesmo.
A presenza de arte figurativa
no concello de As Neves cons-
titúe, ademáis, unha gran no-
vidade no mapa da arte rupestre
galega, dada a preponderancia
da arte abstracta nesta área.
Por outra banda, o novo petró-
glifo de Taboexa confirma o
novo paradigma que dende hai
máis de dous anos propoñemos
para a arte rupestre galega e
portuguesa: que dende o fondo
da Ría de Vigo ata o río Lima,
Lovelhe. Em conjunto com este
forte e com o Castelo medieval
de Cerveira, esta atalaia cons-
tituiu o sistema defensivo da
vila e da fronteira do rio Minho
ao longo do período da Guerra
da Restauração.
Embora se atribua a cons-
trução ao esforço militar de
meados do século XVII, a sua
tipologia denuncia ainda os
modelos renascentistas, de in-
fluência italiana, que caracte-
rizaram a primeira metade do
XIX
o animal case exclusivo e mul-
tirepresentado non é o cervo
como se ten afirmado ata agora,
senón os équidos. Nesta ex-
tensísima área xeográfica só
coñecemos dez superficies claras
con cérvidos, delas só unha,
quizais dúas en Portugal, pe-
gadas ó río Miño (Verdoejo), e
máis de cen con équidos co
mesmo comportamento que os
cérvidos. Persguidos, cazados,
ou simplemente representados
na pedra. Os équidos cazados
vivos ou matados co ser humano
como dominador da natureza,
perseguindo a pé ou dacabalo
e axudado ou non por cánidos
e co équido liado nunha trampa
ou ferido por unha arma.
século XVII, sendo mesmo pos-
sível que a intervenção sete-
centista tenha reformulado uma
estrutura de origem medieval.
A estes modelos corresponde
o torreão cilíndrico de pouca
altura, rematado em cordão e
parapeito preparado para peças
de artilharia, levantado sobre
plataforma quadrangular ro-
deada por fosso, centrado por
uma cisterna e envolvido por
bateria vazada por porta em
arco apontado.

Os Bolechas presentaron en Salvaterra de Miño o seu libro
“Salvaterra Vila Milenaria”
O pasado 23 de decembro
os Bolechas, Carlos, Loli e
Pili, Braulio, Sonia, Tatá e
Chispa, achegáronse a Sal-
vaterra de Miño, e xunto o
seu creador Pepe Carreiro fi-
xeron a ledicia de todos os
presentes, sobre todo dos
mais cativos, no acto organi-
zado polo Concello co fin de
presentar un dos seus últimos
libros “Salvaterra Vila Mile-
naria, libro editado polo Con-
cello e que contou coa cola-
boración da Deputación de
Pontevedra a través do Plan
Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L.
Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD
(36860 PONTEAREAS - GALIZA)
T. 986 64 12 69
redaccion@novasdoeixoatlantico.com
de Promoción Lingüística pro-
vincial.
Os Bolechas contan con
máis de 550 títulos e mais
dun millón e medio de exem-
plares distribuídos. Foi no 2012
cando deron un gran salto,
traspasando as fronteiras lite-
rarias para chegar a todos os
ámbitos culturais e de ocio,
relacionados coa infancia e co
noso idioma, o galego, coa
súa serie de televisión e di-
versos espectáculos. xa que tanto o podemos en- naria” queren que os máis pe-
Foron moitas as familias contrar na disciplina de ilus- querrechos da casa coñezan a
que se desprazaron ata a Praza tración, de publicidade, deseño súa historia, a historia da súa
do Concello para sacarse unha gráfico ou debuxo, a súa gran Vila, que conta con máis de
foto cos Bolechas e levarse paixón, e que gracias o cal mil anos,e ao mesmo fomentar
un exemplar deste libro asi- fixo que moitos nenos e nenas, a lectura, a lectura en galego
nado polo seu autor, Pepe pais e nais leran en galego. de toda a familia. O libro será
Carreiro, un home do que din Con este novo libro dos Bo- distribuído entre todos os Cen-
que é moi difícil encasillar, lechas, “Salvaterra Vila Mile- tros de Infantil do Municipio.

NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018
Redacción OURENSE
Reuniuse en Celanova a Comisión
Delegada do XI Pleno do Consello de
O
Comunidades Galegas
presidente do Goberno
galego, Alberto Núñez
Feijóo, garantiu o re-
forzo do compromiso coa emi-
gración coa aprobación, no
primeiro trimestre do ano que
vén, do Plan estratéxico da
emigración ata 2020, cuxo
principal obxectivo será “ade-
mais de seguir protexendo a
nosa lingua e a nosa cultura, a
proxección exterior da Comuni-
dade e fomentar o retorno a
Galicia”.
No tocante ao este último
punto, Feijóo subliñou que en
2018 a Xunta continuará de-
senvolvendo tres liñas de ac-
ción: con novas Bolsas Exce-
lencia Mocidade Exterior, co fin
de axudar a que os cen mellores
expedientes académicos de ga-
legos residentes no exterior
poidan cursar un mestrado nun-
ha universidade galega. E, en
segundo lugar, incrementando
as axudas ao retorno empren-
dedor, “para guialos na andaina
de iniciar unha actividade en
Galicia ou crear unha empresa”.
Así mesmo, e co obxectivo de
dar resposta, especialmente, á
demanda procedente de Vene-
zuela, cuxos habitantes están
a atravesar unha situación que
Foto de clausura da Comisión Delegada do Pleno do Consello de Comunidades Galegas.
empeora cada día, o titular da
Xunta resaltou o incremento
das axudas extraordinarias ao
retorno que, en 2018, para Ve-
nezuela se incrementarán.
Clausura
Durante a clausura da Comi-
sión Delegada do XI Pleno do
Consello de Comunidades Ga-
legas, Feijóo insistiu en que
outra das prioridades do Go-
berno galego de cara á emi-
gración será seguir traballando
para mellorar a situación dos
galegos residentes no exterior
con necesidades máis urxentes.
E, ao igual que no caso dos
programas de retorno, tamén
neste eido, os galegos que
viven en Venezuela seguirán a
ser o principal grupo destina-
tario das axudas. Deste xeito,
á asistencia en forma de medi-
camentos sumaranse outras in-
dividuais e de emerxencia social
que, en conxunto elevarán o
investimento da Xunta para ga-
rantir o benestar dos galegos
de Venezuela, tanto residentes
no país suramericano como re-
tornados. De feito, o 80% das
axudas extraordinarias ao re-
torno, o 42% das axudas ao
retorno emprendedor e o 25%
das Bolsas Excelencia Mocidade
Exterior destináronse a galegos
de Venezuela.
O presidente do Goberno ga-
lego concluíu destacando e
agradecendo o labor das co-
munidades galegas no exterior,
“sen as que non sería posible
conservar a nosa identidade e
a nosa cultura fóra do territorio
galego”, aseverou, incidindo
en que os máis de medio millón
de galegos que residen no ex-
terior serán unha prioridade
para a Xunta, como reflicte o
incremento dun 20% do orza-
mento da Secretaría Xeral da
Emigración para o 2018, ata
chegar ata os 11 millóns de
euros.
Con este acto púxose fin a
dúas xornadas nas cales os
membros da Comisión Delegada
do Consello de Comunidades
Galegas tiveron oportunidade
de coñecer tanto o balance da
Secretaría de 2017, como as
previsións para 2018. Unha vez
que se expuxeron as liñas bá-
sicas, ábrese un prazo para que
as distintas entidades de gale-
gos residentes no exterior fagan
as súas suxestións e achegas
de cara a elaborar o documento
definitivo do Plan estratéxico
da emigración ata 2020.
A Xunta incrementou a axuda
no fogar en Castro Caldelas
O
José Manuel Rey Varela e Sara Inés Vega Núñez.
conselleiro de Polí-
tica Social, José Ma-
nuel Rey Varela,
entrevistouse no seu despa-
cho de San Caetano coa al-
caldesa de Castro Caldelas,
Sara Inés Vega Núñez, con
quen abordou asuntos de
índole social que afectan a
esta localidade ourensá,
entre outros a ampliación
do Servizo de Axuda no
Fogar (SAF). Neste sentido,
o responsable da área social
do Goberno galego lembrou
que a Xunta de Galicia in-
crementou entre 2015 e
2017 as horas de SAF nun
24,6%, o que se traduce en
1260 horas anuais máis.
Deste xeito, os veciños e
veciñas da localidade, teñen
á súa disposición un total
de 6384 horas de servizo.
Rey Varela destacou que o
obxectivo é conseguir todas
as melloras posibles na ca-
lidade de vida das familias e
das persoas dependentes.
11
Galicia
Ademais deste servizo, as
persoas maiores contan cun-
ha residencia no municipio
de titularidade autonómica
de 36 prazas e para a que a
Xunta achega máis de
540.000 euros en 2017. No
ámbito de atención aos máis
pequenos e da conciliación,
Castro Caldelas conta con
unha escola infantil unitaria
de cero a tres anos perten-
cente á rede Galiña Azul.
Este recurso oferta 20 prazas
e na actualidade hai 10 nenos
e nenas matriculados polo
que non hai lista de agarda.
Ambos mandatarios abor-
daron outras cuestións de
interese para optimizar e
dinamizar os recursos dos
que dispoñen as adminis-
tracións coa finalidade de
acadar todas as melloras
posibles na calidade de vida
dos galegos e galegas e es-
tablecer unha política social
que se adapte ás necesidades
de cada concello.
12

Galicia
NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018

Redacción OURENSE

Ourense en Común considera ésta a peor O PSOE critica os salarios dos concelleiros do

O
BNG en Castrelo de Miño

C
Alcaldía da historia de Ourense
ando van case mil días do actual go-
berno do PP, con Jesús Vázquez como
alcalde, o Concello de Ourense ini-
ciou 2018 con orzamento prorrogado por
cuarta vez, o de 2014 que foi o último que
aprobou o anterior goberno municipal do so-
cialista Agustín Fernández con Vázquez Bar-
quero como concelleiro de Facenda. Así o
lembra Ourense en Común, que asegura que
a cidade ten en Jesús Vázquez “a peor Alcal-
día da historia deste Concello”.
Unha situación da que os de Martiño
Vázquez responsabilizan tamén a Democracia
Ourensá e ao grupo socialista de Vázquez
Barquero. Cualifícaos de "irresponsables",
acúsaos de "priorizar ou seu propio beneficio"
e pon como exemplo a modificación de
gasto operado no persoal dos seus propios
grupos "promovido por DO, consentido polo
goberno e aproveitado polo PSOE", asegura
Ourense en Común.
Decretos
Sen orzamentos actualizados, Ourense en
Común asegura que o 40% dos fondos que
manexa o Concello "están sendo desviados
ao antollo do Partido Popular a golpe de
decreto" do alcalde. En moitos casos con
informes desfavorables de Intervención, en-
gade, e coa finalidade de "salvar os números
vermellos derivados da ineptitude deste
equipo de goberno". Segundo a marea ou-
rensá, "Ourense vive unha progresiva ruína",
á vez que lembra que o equipo de Jesús
Vázquez foi incapaz de aprobar uns orza-
mentos desde a súa chegada ao goberno en
xuño de 2015.
Jesús Vázquez, alcalde de Ourense.
Os orzamentos de 2014 foron aprobados
en xunta de goberno (entón era posible se
fracasaban en Pleno, o que ocorreu) o 15 de
novembro de 2014. O 19 de xuño, o PP,
entón oposición, arremetía contra os orza-
mentos aos que cualificaba de ser os da "in-
submisión". O seu portavoz, Rosendo Fer-
nández, cuestionábaos de partir dun déficit
orzamentario recoñecido, non acatar a Lei
de Estabilidade Orzamentaria, pasar o teito
de gasto a propósito e, dicía, porque se re-
belaban contra o canon de Sogama, que nin
aplicaban nin recoñecía, ademais de que "
falsean" o capítulo de investimentos, dicía
Rosendo Fernández. Difícilmente entón podía
augurárselles tanto percorrido como o que
logo lle facilitou o propio PP.
grupo socialista de Cas-
trelo de Miño pregun-
tase a qué destinará o
seu plan provincial o Concello
ao cuestionar o baile de crite-
rios e finalidades que manexa o
goberno municipal do BNG de
Xurxo Rodríguez Méndez. Os so-
cialistas lembran que o goberno
dixo que destinaría a partida a
investimentos sociais, o que
sería a confirmación dunha
mala xestión levada a cabo polo
goberno de Rodríguez Méndez.
O Concello renunciou aos in-
vestimentos da Deputación de
Ourense para destinalos a gasto
corrente.
Para o grupo socialista a si-
tuación é froito dunha mala si-
tuación económica e unha xes-
tión que “choca coa actitude
do alcalde e dous membros da
Corporación, que cobran unhos
salarios desorbitados, vos máis
elevados por veciño da provin-
cia”. Os socialistas inciden en
“salarios desorbitados” dos con-
celleiros do BNG no Concello
de Castrelo de Miño, que supoñen
unha media de 50 euros por ve-
ciño e ano para pagar salarios
ao alcalde e catro concelleiros.
Para gobernar un concello
cun censo de 1.490 habitantes,
o Concello de Castrelo de Miño
paga 75.000 euros ao ano en
Xurxo Rodríguez Méndez, alcalde de
Castrelo de Miño.
salarios. O alcalde percibe
40.000 euros anuais en 14 pa-
gas (2.857 euros/mes), aos que
hai que sumar os 20.000 euros
anuais do concelleiro de De-
portes e Cultura. Pero ademais
outros tres dispoñen dun salario
de 5.000 euros ao ano por
unha hora ao día de traballo
cada un, 5 á semana.
En Castrelo de Miño cobran
do Concello tantos concelleiros
como no Barco de Valdeorras
ou Barbadás para gobernar unha
poboación de 13.761 habitantes
o primeiro e de 10.638 o se-
gundo. O do Carballiño, con
13.913 habitantes, paga a menos
concelleiros que Castrelo de
Miño, 3, que lle custan menos
diñeiro en nóminas, 71.281
euros ao ano fronte os 75.000
de Castrelo de Miño.

A
Investimentos da Xunta nos Peares
conselleira de Infraes-
truturas e Vivenda,
Ethel Vázquez, acaba
de asinar co presidente do
consorcio local dos Peares,
Manuel Seoane Rodríguez, o
convenio de colaboración para
a mellora dos accesos á esta-
ción de ferrocarril e a amplia-
ción na marxe dereita do río
Miño nesta localidade, cun in-
vestimento autonómico duns
300.000 euros. A Xunta, a tra-
vés da Axencia Galega de In-
fraestruturas, asume o com-
promiso de financiar a actua-
ción, coa achega da totalidade
do investimento preciso para
executar o proxecto. O Consor-
cio dos Peares elaborará o do-
cumento técnico necesario
para as obras e será o encar-
gado da súa execución.
Os traballos centraranse na
pavimentación do acceso á es-
tación de ferrocarril, rehabili-
tando o firme da estrada que
une o centro de saúde dos
Peares coa terminal, así como
dos camiños que se atopan na
súa contorna. Nesa contorna
actuarase tamén para mellorar
a seguridade, substituíndo o
actual muro de cachotaría de
contención por un muro de
formigón armado con varanda
de aceiro para protección. Na
marxe dereita do Miño, prevese
ampliar o paseo existente e o
muro de cachotaría sobre o
que se asenta a plataforma do
camiño e a instalación de ilu-
minación da zona
con lámpadas led.
Ademais repararan-
se as luminarias
que na actualidade
se atopan en esta-
do deficiente, tanto
na marxe dereita
do río Miño coma
na esquerda do río
Búbal. Esta actua-
ción completa a xa Sinatura do convenio de actuación.
realizada en 2016 pola Xunta mellorar a comunicación dos
de Galicia no mesmo enclave, núcleos urbanos da marxe de-
onde se construíu unha nova reita coa estrada N-120 e a
ponte sobre o río Miño para estación do ferrocarril.
 13

Galicia
NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018

Redacción OURENSE

O Plan Especial de actuación en situación

de alerta sai a consulta pública

F
rancisco Marín Muñoz,
presidente da Confede-
ración Hidrográfica do
Miño-Sil ( CHMS), organismo
autónomo dependente do Mi-
nisterio de Agricultura e
Pesca, Alimentación e Medio
Ambiente (MAPAMA), reuniu á
Xunta de Goberno e ao Conse-
llo da auga da Demarcación do
Miño-Sil para analizar e valo-
rar con ambos os órganos co-
lexiados a situación
hidrolóxica da conca que, na
actualidade, atópase en alerta
por seca.
A Xunta de Goberno como
máximo órgano de goberno co-
lexiado da Demarcación Miño-
Sil, está composta por vogais
das tres Administracións: Cen-
tral, Autonómica (Galicia, Cas-
tela e León e Asturias) e Local,
así como polos usuarios da
auga. Mentres que, o Consello
da auga da Demarcación (CAD),
presidido polo presidente do
Organismo de conca, conta cun-
ha Vicepresidencia primeira eli-
xida polos vogais que repre-
senten ás Comunidades Autó-
nomas e una Vicepresidencia
segunda elixida por e entre os
vocais representantes dos usua-
rios. O CAD constitúe o máximo
órgano de colexiado de parti-
cipación eplanificación.
En ambos os encontros in-
formouse do contido do novo
Plan Especial de actuación en
situacións de alerta e eventual
seca que saiu a consulta pública
durante o mes de decembro e
que incorpora melloras, con
respecto ao Plan Especial do
2007, que permitirán a antici-
pación e mellor xestión ante
fenómenos extremos.
Este novo Plan potenciará
o vixente sistema de indica-
dores e permitirá diferenciar
con claridade as situacións
propias de secas hidrolóxicas
das de escaseza. Tamén se me-
llorarán as medidas para adop-
tar para loitar contra a seca
grazas á experiencia adquirida
nestes dez anos desde a súa
entrada en vigor.
Plan de emerxencia
Francisco Marín lembrou a
obrigación dos concellos de
máis de 20.000 habitantes de
dispoñer dun plan de emer-
xencia ante situacións de seca,
como establece o Plan Hidro-
lóxico Nacional que deberá es-
tar en consonancia co plan de
seca da demarcación. Por outra
banda, analizouse o informe
de satisfacción de demandas
ante esta situación de Alerta
Reunión en Ourense da Xunta de Goberno e do Consello da auga.
por seca na que nos atopamos.
Como último punto da orde
do día, o presidente da CHMS
informou da rolda de contactos,
iniciados polo MAPAMA o pa-
sado mes de xullo, que a CHMS
realizou durante o mes de ou-
tubro na demarcación, co ob-
xectivo de involucrar no Pacto
Nacional pola auga a todos os
axentes implicados na xestión
ou o uso da auga, para dar
resposta aos principais retos,
coa máxima participación, diá-
logo e consenso.
Este Pacto Nacional pola
auga recollerá as propostas
técnicas para facer un uso
máis eficaz, solidario e inte-
grado dos recursos existentes,
tomando como punto de refe-
rencia os temas identificados
nos plans hidrolóxicos do se-
gundo ciclo, para a preparación
dos plans hidrolóxicos do ter-
ceiro ciclo, de acordo co ca-
lendario establecido na Direc-
tiva Marco da auga.

J A
Xuntos polo Nadal no Carballiño O Pereiro fará obras en varios núcleos
xunta de Goberno local travesía en Cortiñas, cun orza-
osé Manuel Rey Va- do Concello do Pereiro mento de execución por con-
rela, conselleiro de de Aguiar aprobou tres trata de setenta mil euros.
Política Social, estivo proxectos técnicos de obras do Tamén se aprobou a obra de
cos participantes no pro- municipio por valor de máis de mellora na travesía de Boei-
grama Xuntos polo Nadal, 284.000 euros. Entre o acondi- ros, neste caso cun orzamento
que desde o 23 de decem- cionamento atópase a amplia- de execución de cen mil
bro ata o 7 de xaneiro des- ción da iluminación pública na euros. Os proxectos estarán
frutan na Residencia de Derrasa, Cortiñas, Boeiros e definitivamente aprobados a
Tempo Libre do Carballiño, Cachamuíña, que conta cun or- inicios de xaneiro, unha vez
en Ourense. zamento de execución por con- remate o prazo de exposición
Rey Varela sinalou que a trata e 114.77 euros. Tamén se pública e se non hai ningún
finalidade de Xuntos polo atopa o acondicionamento da tipo de alegacións.
Nadal “é que os maiores pa-
sen acompañados unhas da- O conselleiro e o alcalde cos participantes no programa.
tas tan sinaladas como es-
tas, reforzando ou tecendo cipal novidade que presenta (Ourense) acolle a 120 maio-
novas amizades e ocupando o programa este ano é a res que teñen o seu domi-
o seu tempo libre facendo ampliación da estancia nas cilio nas provincias de Pon-
distintas actividades, como residencias ata despois da tevedra e Lugo; mentres que
talleres de manualidades, festividade dos Reis Magos, na residencia de Panxón
saídas ou cenas especiais ata o 7 de xaneiro, cando (Pontevedra) participan ou-
amenizadas con música en en edicións anteriores re- tras 120 persoas con domi-
directo, entre outras”. Ade- mataba o día 2. cilio nas provincias de A
Na Derrasa ampliarase a iluminación pública.
mais, destacou que a prin- O centro do Carballiño Coruña e Ourense.
14

Entrevista
NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018

Por Moncho Marinho

Ramón Reimunde escritor e presidente de PROMAGAL

“A mala prensa do eucalipto viría por non favorecer a biodiversidade”

R
amón Reimunde é o presidente de PROMAGAL, Produtores de Madeira de Galicia. Unha
asociación que tenta unir a pequenos e medianos produtores forestais para defenderen
os seus intereses fronte ao que consideran unha política de prezos arbitraria por parte
da industria pasteira. Por outra parte, para PROMAGAL a mellor defensa contra os incendios é
unha xestión do monte que implique tanto a propietarios e propietarias, como á mesma industria
do papel e ás autoridades. Isto necesitaría dunha nova visión e actitude fronte o actual sistema
produtivo madeireiro, como subvencións para a limpeza do monte, creación de corta lumes e
investimentos en infraestruturas que valoricen e revaloricen a silvicultura.

-A explotación do eucalipto é
polémica desde que se plan-
taron as primeiras áreas para
consumo das papeleiras. As
voces que están en contra
desta árbore levan décadas
pedindo a erradicación total
desta planta. Acúsana
mesmo de favorecer só aos
intereses neoliberais que
buscan eliminar outros culti-
vos a favor do eucalipto.
O neoliberalismo inclúe em-
presas cunha maneira de actuar
determinada, e isto provoca
que quen protesta vaia direc-
tamente á fonte, á materia pri-
ma. Eu diríalles a quen está en
contra da plantación de euca-
lipto que sexan prudentes, da
mesma maneira que en Jaén
non se pode dicir oliveira non.
Isto é moi complexo.
-PROMAGAL é unha asocia-
ción de pequenos e medianos
produtores e produtoras que
inclúe toda a costa norte de
Galicia. Cales foron as ideas
detrás desta asociación?
Promagal nace entre o 2005
e 2006 nun momento no que o
prezo da madeira era baixo e
cos propietarios desunidos e
desinformados. A idea que se
espuxo foi crear asociacións
locais en cada concello, con
produtores concienciados para,
por exemplo, facer unha venda
de madeira en común, conseguir
dereitos e melloras ou xuntarse
para plantar e facer traballos
en común. Nun ano estas aso-
ciacións espalláronse moi axiña,
desde Ribadeo a Ferrol con
trinta asociacións. Ata o ano
2010 mantivéronse unidas me-
diante o uso dos estatutos,
pagamento de 5€ por socio e
todo iso para manter a activi-
dade de PROMAGAL. Logo foron
cada unha polo seu lado, con
diverso resultado. Hai algunhas
con setecentos ou con mil so-
cios. Pero o normal é ter cento
e pico. Logo houbo outras que
se disgregaron dependendo dos
directivos que tiñan. Algúns
deles o que querían era quedar
como persoas con influencia
na súa zona. O que buscamos
agora é darlle volta á cousa e
poñelas a funcionar. A idea era
que se fixese un couto redondo,
cun grupo de propietarios ven-
dendo ao mesmo tempo e coa
mesma empresa. Os prezos que
tiveron desta maneira non os
terían doutra.
-E toda esa mala fama do eu-
calipto como árbore pirófita?
Como elemento que deixa re-
siduo altamente inflamábel
no chan e como planta que
consume unha grande canti-
dade de auga?
Na natureza non hai árbores
boas e malas. Todas son boas
en xeral. O eucalipto veu de
fóra e porque tiña mercado,
tiña prezo e unhas grandes me-
dras, hai concellos con 350 to-
neladas por hectárea cada quin-
ce ou vinte anos. A iso sacá-
baselle unha rendibilidade que
a día de hoxe pode ser 9000€
por hectárea cada dezaoito
anos, por exemplo. Produciuse
entón un efecto imitación entre
quen plantou. Por outra parte,
penso que moitas voces con-
trarias ao eucalipto sono polo
efecto de crear riqueza. Por
tanto, nunha zona que é un
eucaliptal como a que vai de
Ribadeo a Ferrol, a paisaxe é
uniforme. Non é unha paisaxe
tan bonita e biodiversa como
unha fraga, pero debaixo do
eucalipto medran carballos, cas-
tiñeiros, toxo, felgos ou esvedro.
Os eucaliptais tratados ade-
cuadamente son montes como
outro calquera. Pero a maioría
dos casos son montes que desde
a súa plantación ata a corta,
non se lles toca. A mala prensa
viría polo feito de ser un mo-
nocultivo contrario á biodiver-
sidade.
-Pero estase a plantar en
moitos lugares onde había
outras especies, mesmo sen
reparar na súa repercusión.
Hai que ter en conta onde
se planta, é certo. As mesmas
doenzas do eucalipto como o
goníptero, come as follas e a
árbore non respira. Por que esa
planta foi colocada nun lugar
onde non lle corresponde. Por
iso agora están a substituir o
eucalipto globulus polo euca-
lipto nitens. As pragas indican
onde é acaído plantar ou non.
Por outra parte, habería que
delimitar os lugares onde plan-
tar. Non se podería plantar ao
pé das casas, dos ríos, das fon-
tes, das vías de comunicación
ou estruturas. Outra cousa serían
os lugares nos que nunca houbo
nada, como montes altos, onde
si podería desenvolverse euca-
lipto.
-Entón a limpeza dos montes
sería falta de iniciativa em-
presarial, abandono ou des-
leixo de funcións por parte
das diferentes administra-
cións?
Custa diñeiro, uns traballa-
dores poden custarche setenta
euros hora. Iso podía solucio-
narse con algunha caste de in-
centivo para limpeza do monte.
Nalgúns lugares hai empresas
con maquinaria e xente, pero
debería haber algún incentivo
que permitise limpar as pistas,
cargadeiros e faixas de seguri-
dade. Os lumes de Portugal e
das Rías Baixas chegarán ata o
norte e todo por falta de lim-
peza e coidado do monte. Por
outra parte, non todo é bene-
ficio co eucalipto. Porque plan-
tar unha hectárea xa custa
2000€ entre todas as opera-
cións, aos catro anos hai que
limpar que son 1000€, e todo
iso réstase do beneficio final.
A xente é reacia a gastar. Tamén
se poderían plantar outras es-
pecies, pero non teñen mercado.
A xente ve o que lle dá diñeiro
e aí está a principal explicación.
-A canto se paga o ecualipto
e como se paga? Porque polo
que sei, ata o de agora había
unha soa empresa marcando
os prezos. Isto é así ou xa
non?
Segue sendo. Hai unha em-
presa emisora de tarifas de pre-
zos. Esa emprea é Ence. Esas
tarifas cambian todo o ano. Os
prezos para as asociacións eran
de algo máis de 30€ por tone-
lada de eucalipto sen pelar,
pero se vai sen codia o prezo é
de seis euros máis. O prezo da
tonelada de pasta de papel au-
mentou durante o 2017 algo
máis de 300 dólares, co que
temos un prezo por tonelada
de máis de novecentos dólares,
en euros anda sobre os 820. A
materia prima non subiu case
nada de prezo pero a pasta de
papel si que o fixo. Entón, os
madeireiros que se rexen polos
prezos de Ence, as outras em-
presas en España déixanse levar
por eses mesmos prezos. Podes
chamarlle monopolístico, pero
hai unha empresa que pon ta-
rifas fixas, se queres vendes e
se non, pois non.
-Hai alternativas?
As asociacións que son de
Ortegal e Ferrol mandan polo
porto de Ferrol e poden enviar
a Portugal por tren ou barco. A
Mariña luguesa non pode enviar
a Ferrol por tren nin exportar

NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018
Redacción
Alcaldes piden unha xuntanza
coa Xunta para evitar os
O
despidos en Maderas Iglesias
s alcaldes de Salceda,
Marcos Besada, Pontea-
reas, Xosé Represas,
Mondariz, Xoán Carlos Montes,
As Neves, Xosé Manuel Rodrí-
guez, a alcaldesa do Porriño,
Eva García de la Torre, e o te-
nente de alcalde de Mos, Camilo
Augusto Martínez, mantiveron
este luns unha xuntanza, no
Concello do Porriño, con repre-
sentantes do Comité de Em-
presa de Maderas Iglesias, e dos
sindicatos CIG, CCOO e UXT, que
...ven da páxina anterior
por barco, só lle queda enviar
a Ence-Navia ou País Vasco e
mesmo algunha a Zaragoza, fa-
cendo trasbordo por tren. Podía
regularse a corta, pero como
cortan nun sitio e logo noutro,
van conseguindo un fluxo de
madeira importante. No porto
de Burela, o exportador portu-
gués Estima Reis, envía sobre
todo para o País Vasco algún
barco con eucalipto. Por tren
temos que en dirección a Euskadi
van quince vagóns con sesenta
toneladas de madeira cada un,
percorrendo máis de 500 quiló-
metros, pero cada o porto de
Ferrol que son menos de 200
quilómetros non hai tren.
-E cales son os intereses crea-
dos para que isto sexa así?
Mira, pola Ponte dos Santos
en Ribadeo, pasan cada día
máis de douscentos camións
con madeira galega en dirección
a Navia. A cuestión é que mandar
esa madeira por camión custa
10€ por tonelada. Se a queren
Xornal galaico-portugués busca xornalista e comercial para ALTO MINHO
Condicións excelentes. Precísase curriculum e experiencia
trasladaron aos rexedores que a
empresa comunicoulles a aper-
tura dun expediente de extin-
ción de 140 contratos-ou de
todos eles, preto de 300- o vin-
deiro día 12 de xaneiro.
Ante esta situación, os al-
caldes e alcaldesa veñen de
solicitar un encontro ao máis
alto nivel, con representantes
da Xunta de Galicia, acompa-
ñados polos membros do Comité
de Persoal, de cara a evitar a
eliminación destes empregos-
mandar a Ferrol ou a Pontevedra,
pois o prezo do transporte sube
a 24€ por tonelada. Eles, Ence,
xogan con iso, coa suba no
transporte. Por tanto temos
miles de produtores e un só
comprador. Ence con PROMAGAL
tivo ata o ano 2012 un acordo
polo que lle temos enviado unha
grande cantidade de madeira,
pero agora negocia puntualmente
con cada asociación local e ao
mesmo prezo. Que problema ha-
bería en comprar a todas pola
mesma cantidade? O caso é que
cada concello do norte de Galicia
ten un stock moi alto de madeira
madura lista para vender. Ence
en Navia tamén usa interme-
diarios, madeiristas, que reciben
sesenta euros por tonelada,
prezo fixo, e eles mercan por
30 euros tonelada e transporta
por 15 euros, por exemplo. Por
iso hai uns intereses creados.
Por tanto, hai un número moi
alto de vendedores de madeira
barata, uns intermediarios que
Dirixirse a: redaccion@novasdoeixoatlantico.com
ou da totalidade deles-e o
peche dunha empresa que con-
sideran parte dun sector estra-
téxico para a economía galega
como é o da madeira.
Os alcaldes e a alcaldesa,
coñecedores do interese da
Xunta en evitar a eliminación
sacan unha marxe de beneficio
e unha empresa que está po-
ñendo as botas. Se compro por
200 euros madeira, podo sacar
970 euros por tonelada de pasta
de papel. A quen menos lle
queda é a produtor.
-Que pasos están dando
desde PROMAGAL para frear
ese monopolio de Ence?
Estamos negociando con ou-
tras empresas para termos tres
ou catro sitios a onde enviar a
madeira e ter unha concorrencia,
para que a quen interese máis
pague mellor. Ence pola súa
banda, tenta neutralizar estas
negociacións mediante contrao-
fertas. Haber hai alternativas
para a exportación a través de
portos como Ribadeo, Cariño,
Burela ou Ferrol que a día de
hoxe non son viables. O motivo
é a dificultade para formar coo-
perativas fortes entre produtores
por exemplo, para que deixe
de haber intermediarios que
saquen un terzo de beneficio
destes empregos, considerando
que a a empresa recibiu no seu
día fondos públicos por medio
do IGAPE e lembrando que
todos os grupos do Parlamento
de Galicia aprobaron unha ini-
ciativa apoiando tomar a ini-
ciativa para facer viable Maderas
na operación.
-Este ano pediron explica-
cións sobre a paralización
nas exportacións de madeira
ao exterior. Que lles dixeron?
Déronnos desculpas, que non
lles sae rendíbel, que é mellor
por tren e por tren lévano
desde Ferrol, A Susana en Com-
postela ou desde o Ceao en
Lugo. Esa desculpa non serve,
porque o flete por barco desde
calquera porto, sería de once
euros por tonelada. Pedímoslle
a diferentes organismos de
competencia, mesmo da Unión
Europea, que investigason por
que non se exporta a Portugal
desde o ano 2014. Polo de
agora non houbo resposta. Des-
de Ortegal expórtase algo a
Portugal e A Mariña vende
moito a Euskadi por tren desde
Xove á empresa Zikuñaga e o
resto para Ence en Navia. Esta
última empresa ten reservas
moi limitadas de madeira, por-
que non dan abasto para satis-
15
Galicia
Iglesias, piden ao Goberno de
Galicia que nesta situación de
extrema gravidade para a con-
tinuidade desta firma, fagan
efectivos os termos desta ini-
ciativa e preste as garantías
posibles e necesarias para man-
ter os empregos.
facer a demanda. O que fan é
estirar ata onde poden para
non subir os prezos. O malo de
Navia é que cotiza en Asturias.
A pasta é enviada logo ao porto
de Ribadeo.
-Hai outros lugares en Europa
que lle podan facer compe-
tencia a Galicia na produción
de madeira?
Aquí prodúcense trece millóns
de metros cúbicos de madeira
dos que se cortan oito millóns
e catro quendan sen cortar. En
piñeiro non podemos competir
con Aquitania, países nórdicos
ou Rusia. En frondosas non po-
demos competir co carballo
francés, por exemplo. O noso é
máis caro e ten peor calidade.
Só somos competitivos no eu-
calipto, sobre todo no eucalipto
branco ou glóbulus. Non só se
pode competir con eucalipto
para pasta, senón tamén ma-
deira de eucalipto para estru-
turas e contralaminada e ma-
deira técnica.
16
Galicia
Redacción
Nova cita con Xantar
en Expourense
X
antar ofrece unha ex-
periencia para viaxar
polo mundo a través
dos sentidos o que a converteu
en referente para os destinos
enogastronómicos máis pun-
teiros de España e Portugal ao
que se foron sumando outros
países de Iberoamérica. De-
fende a calidade da Gastrono-
mía e o Turismo Sustentable e
Saudable fusionando tradición
e innovación propia dos terri-
torios representados a través
de exhibicións, catas temáti-
cas, cociña en directo e moitas
NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018
máis iniciativas que suceden
durante cinco días de intensa
actividade.
Showcookings de cociña en
directo cos mellores chefs, ca-
tas comentadas, maridaxes,
degustacións, conferencias de
expertos, presentacións de pro-
dutos innovador. Para dar ca- O alcalde do Barco de Valdeorras cortando o botelo que preparou Carlos Parra na edición de 2017.
bida a este amplo programa
de actividades, Xantar contará nunha motivación turística de- rismo a través da gastronomía oportunidade de establecer
con tres aulas gastronómicas, senvolvendo accións que di- baseada en produtos autócto- contactos con novos clientes
unha de Cata, un Túnel do namizan o turismo interno e nos de calidade. Esta cita é o que leva un aumento de vi-
Viño e outro do Queixo. de proximidade reforzando así un perfecto exemplo de coo- sibilidade da súa empresa, in-
Tras os seus 19 anos de un dos obxectivos principais peración público-privada na crementado así a oportunidade
historia, Xantar converteuse desta cita: promocionar o tu- que os expositores teñen a de negocio.

NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018
Redacción
Expourense organizará este ano trece feiras,
tres internacionais
A
organización por parte
de Expourense de dúas
Feiras de Antigüidades
será unha novidade no calen-
dario feiral da Fundación para
este ano 2018. Estas citas ce-
lebraranse no mes de maio e
no de novembro e contan co
apoio dos empresarios do sec-
tor en Ourense tal e como o
ratifica o convenio asinado
entre Expourense e os anti-
cuarios José Antonio Ferreiro
Ferrares e Gerardo Manuel
Román Iglesias. Estas dúas
citas estarán organizadas di-
rectamente por Expourense
coa creación do correspon-
dente comité. Nesta feira apli-
carase o modelo de
cooperación co tecido empre-
sarial ourensán que ten dado
moi bos resultados en citas
como, por exemplo, os salóns
do automóbil (coorganizados
en colaboración con
17
Galicia
A.C.A.U.T.O.) As dúas feiras de
antigüidades son as novas
citas dun calendario que in-
clúe a celebración de trece
feiras, tres delas internacio-
nais (Xantar e Funergal, ade-
mais de Termatalia que se
celebra en Brasil), que unha
vez máis foron incluídas no
calendario de feiras interna-
cionais publicadas no B.O.E. o
29 de decembro de 2017.
Calendario feiral
XANTAR, 19º Salón Inter-
nacional de Turismo Gastro-
nómico – 31 de xaneiro a 4 de
Ferreiro Ferrares e Román Iglesias con Rubín Carballo, no centro.
febreiro.
PREVISEL, 13º Salón da Pre- en Foz do Iguaçu, Brasil. 10º SALÓN DO AUTOMÓBIL – 16 a 18 de novembro.
vención e Seguridade Laboral CELEBRA, 19º Salón de Vodas, - VEHÍCULO DE OCASIÓN – 26 MEGAXOVE, 19ª Salón da Xu-
– 11 e 12 de abril. Comuñóns, Bautizos e Actos ó 28 de outubro. ventude - 5 e 6 de decembro.
GALISENIOR, 11º Salón In- Sociais – 13 e 14 de outubro. FUNERGAL, 10ª Feira Inter- Este calendario compatibi-
ternacional das Persoas Maiores BEBEGA, 2º Salón do Bebé nacional de Produtos e Servizos lizarase coas distintas probas
- 9 e 10 de maio. de Galicia 13 e 14 de outubro. Funerarios – 9 e 10 de no- e campionatos deportivos que
TERMATALIA BRASIL, 18ª 10º SALÓN DO AUTOMÓBIL vembro. se desputarán na pista de at-
Feira Internacional do Turismo - VEHÍCULO N0VO – 19 ó 21 SPORTUR GALICIA, 2ª Feira letismo cuberta instalada no
Termal – 19 a 21 de setembro de outubro. do Deporte e Turismo Activo recinto feiral.
18
Galicia
Redacción
Maceda repite con restaurante en Xantar,
o mellor valorado polo público en 2017
O
Concello de Maceda repetirá
a súa participación en Xantar
logo do éxito obtido na úl-
tima edición na que participou por
primeira vez cun restaurante. Ma-
ceda volve apostar por esta cita para
promocionar a súa oferta gastronó-
mica e turística. O menú presentado
por este concello conseguiu acadar
o “Premio ao mellor restaurante en
Xantar 2017”, sendo o máis valorado
polo público.
Maceda ofrecerá un menú baseado
en produtos autóctonos e de calidade
como o cabrito da Serra de San Ma-
mede, o xamón de castañas e o xa-
baril, maridado con viños da Ribeira
Sacra. O encargado de elaborar este
menú será de novo o recoñecido co-
ciñeiro Carlos Parra, quen na actua-
lidade ocupa o cargo de director xe-
rente do Hotel Monumento Castelo
Medieval de Maceda, un dos principais
NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018
atractivos históricos do concello,
que data do século XII.
A participación de Maceda en Xan-
tar 2018 foi presentada nun acto
celebrado no castelo no que estiveron
presentes o alcalde Rubén Quintas
Rodríguez, o restaurador Carlos Parra,
e a directora adxunta de Expourense,
Emma González.
Ademais do restaurante, Maceda
terá un día adicado, o domingo 4 de
febrero. Contará cun stand dende o
que promocionarse como destino tu-
rístico completo e próximo. “Trátase
dun espazo aberto aos comerciantes
da vila aos que animamos a que nos
acompañen”, explicou o acalde. Non
faltará tampouco o seu entroido,
declarado Festa de Interese Galego,
e a súa personaxe única, o Felo, que Carlos Parra, Rubén Quintas e Emma González.
ocuparán un lugar destacado no pro-
grama de actividades do salón. Tamén que se celebra durante a segunda carne de leitón é unha das protago-
promocionarán a súa Festa Medieval, fin de semana de agosto, e na que a nistas.

NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO | Xaneiro de 2018
Redacción
Sober ofrece a feira da rosca e a do viño de Amandi
C
omo entrante ou
como postre (sempre
acompañada de
queixo), para o almorzo, ou
como simple larpeirada para
os cativos as roscas de Sober
(Lugo) sempre están ben.
Nin o cambio nos hábitos cu-
linarios, nin a introducción
de novos alimentos conse-
guirán desbancar a popular
rosca que, dende 1995, ten
mesmo a súa propia feira o
día 12 de agosto. Este día
ofrécese a degustación gra-
tuita de racións de rosca,
con queixo do país, a tódolos
visitantes.
Sober celebrou a XXXVII Feira do Viño de Amandi en 2017
19
Galicia
A feira do viño de Sober
celebrase o sábado e domingo
de Ramos. A primeira feira
foi o día 12 de abril do ano
1980. Foi declarada de Inte-
rese Turístico no ano 2000.
Os viños “Amandi” colleitanse
no sureste do municipio de
Sober, na ribeira do río Sil.
A súa orientación, unida ó
microclima mediterráneo des-
ta zona e o cultivo en ban-
cais, así como a utilización
de variedades de alta calidade
fixérono merecedor de nume-
rosas medallas a nivel inter-
nacional; ademáis de aparecer
A feira da rosca celebrase na Praza do Concello.
recomendado nas mellores
guías gastronómicas. Desde San Vicente, nun excepcional
setembro de 1996 teñen de- paraxe natural, lindante co
nominación de orixe, e son Cañón do Sil está o santuario
unha das cinco subzonas da da Virxe de Cadeiras. Foi cons-
Ribeira Sacra. truido no século XVIII, que-
Entroido e Cadeiras dando a obra inacabada. O
O entroido celébrase en edificio dunha soa nave, é
todalas parroquias de Sober, de pedra granítica e sillería
destacando as comadres e ben labrada. Máis que polo
compadres das parroquias de interese arquitectónico, des-
Anllo Santo Estevo, Anllo San taca por ser un lugar de pe-
Martiño e Sober. Bonecas e regrinación, debido os mila-
bonecos de palla que repre- gres ca tradición atribue a
sentan a diversos veciños, Virxe de Cadeiras. Neste lugar
así coma tradicións populares celébrase, dende o século pa-
da zona. Respeto á gastro- sado, os días 7, 8 e 9 de se-
nomía é propio da zona o tembro, unha romaría popular
enchido, tripón ou vexiga, adicada a esta singular ad-
una sobremesa feita de pan, vocación mariana. Oficios re-
leite, azúcar e ovos. lixiosos, procesión e comida
Na parroquia de Pinol, a campestre son os protago-
medio kilómetro da igrexa de nistas desta romaría.
 Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L.
Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD
(36860 PONTEAREAS - GALIZA)
T. 986 64 12 69
redaccion@novasdoeixoatlantico.com

Gold List Traveler Internacional destaca a Balneario de Mondariz

entre os mellores destinos do mundo para 2018

B
alneario de Mondariz,
entre os mellores desti-
nos do mundo, na Gold
List Traveler 2018, que elabo-
ran anualmente os expertos de
Conde Nast Traveler, a revista
de maior prestixio internacio-
nal no sector de viaxes, na súa
selección dos mellores hoteis,
spas e destinos, a nivel nacio-
nal e internacional. A vila ter-
mal galega estréase en 2018
con outro recoñecimento ao
seu traballo termal, hosteleiro.
Ata a data é o único destino
turístico galego galardoado co
prestixioso Premio Internacio-
nal Traveler Conde Nast, pre-
mio recibido en 2012 cando foi
premiado como mellor Spa de
blecimentos insignia dentro do
termalismo europeo, valorando
sobre todo a recuperación da
vila termal, seguindo o exemplo
de grandes balnearios interna-
cionais como Bath (Inglaterra)
ou Baden Baden (Alemaña), así
como a recuperación da súa
histórica desde a súa creación
en 1873, cando foron declaradas
as aguas dos seus manantiais
de Utilidade Pública e o plan
de comunicación que se realiza
desde o establecimiento. Un
traballo de recuperación que
lle serviu para ser convidado a
formar parte, como socio exe-
cutivo, do selecto grupo de
Balnearios Históricos Europeos.
Balneario de Mondariz tamén Palacio del Agua, spa del Balneario de Mondariz

España. foi recoñecido co Premio Na-

O novo recoñecimento de
Mondariz fundaméntase en re-
coñecer o labor dun balneario
que representa a un dos esta-
Kiko Rial, director xeral, e Javier Solano, presidente de Balneario de Mondariz.
cional de Saúde por tres séculos
de apoio á medicina natural,
proxecto basado no poder das
aguas mineromedicinais da vila
termal galega. A elección do
Balneario de Mondariz para
este premio foi unánime por
parte do sector do turismo de
saúde, da prensa especializada,
así como dos clientes que
apoiaron a proposta que trata
de recoñecer así o traballo que
desde o século XIX desenvol-
veron os seus fundadores, os
Irmáns Peinador, que defen-
deron a hidroloxía como a cien-
cia do futuro e o actual labor
en beneficio da medicina que
se desenvolve actualmente por
parte do equipo que preside
Javier Solano Rodríguez-Losada.
‘Mellor balneario de España’
por dous anos consecutivos
Non é a primera vez que o
Balneario é destacado polo
sector e os clientes, sendo re-
coñecido o seu prestixio no
2005 como Mellor Hotel con
Wellness do ránking da revista
especializada Bussiness Trave-
ler. En 2007 foi premiado como
Mellor Aloxamento Galego
2007, na X Gala do Turismo e
Gastronomía de Galicia.
Estos recoñecementos com-
plétanse co Premio Thermaspa
ao Mellor Balneario de España
nous dous anos consecutivos,
2005 e 2006, que otorgou o
sector hosteleiro ao Balneario
de Mondariz, coincidindo coa
inauguración do Palacio da
Agua, un spa de máis de 3.000
metros cadrados dedicados ao
ocio termal.
Balneario de Mondariz, ta-
mén foi elixido Mellor Proxecto
Turístico nos Premios Executivos
2013 reforzando unha idea que
naceu vinte e cinco anos da
man do empresario Javier So-
lano e que supuxo o inicio da
recuperación dun dos balnearios
máis antigos de Europa, adap-
tando o termalismo tradicional
ás necesidades do século XXI.

www.novasdoeixoatlantico.com