KINDERDAGVERBLIJF TUMMETOT TE ALMERE

Dokumentatie en beknopte evaluatie

D.J.M. van der Voordt

D. Vrielink
H.B.R. van Wegen

CENTRUM VOOR ARCHITEKTUURONDERZOEK

Technische Hogeschool Delft - Afdeling der Bouwkunde
i.s.m. STICHTING RUIMTE te Rotterdam
Augustus 1983
-I
INHOUD

o INLEIDING 1

1 DOCUMENTATIE 3

2 ORGANISATORISCHE OPZET 7

3 PLANONTWIKKELING 8

4 GEBOUW IN GEBRUIK 13

5 DISCUSSIE/SAMENVATTING 22
~~------------~------ - ---- - - _._-
-----I
I
 - 1 -

O. INLEIDING

Deze evaluatie van de bouwkundige opzet van het kinderdagverblijf

Tummetot te Almere, maakt onderdeel uit van een uitgebreider onder-
zoek naar de huisvesting van kinderdagverblijven in Nederland.
Doel van dit onderzoek is om een beter inzicht te ontwikkelen in de
wensen en eisen die leven m.b.t. de ruimtelijke accomodatie van
kinderdagverblijven. Om de nodige informatie te verzamelen worden
verschillende wegen bewandeld:

a. Documentatie en vergelijkende plattegrond-analyse van ca 25 kinder-

dagverblijven, die variëren naar grootte, bouwjaar, functie
(alleen kinderdagverblijven of ook buitenschoolse opvang en/of
peuterspeelzaal) en huisvesting (verbouw of nieuwbouw, apart of
onderdeel uitmakend van een groter complex). In verband hiermede is
tevens een bezoek gebracht aan deze kinderdagverblijven en zijn
gesprekken gevoerd met één of meer 1ei ds ters.

b. Evaluatie van enkele zorgvuldig geselecteerde kinderdagverblijven,

hetzij als volledige case-study, hetzij gericht op enkele specifieke
deelaspecten.

c. Literatuuronderzoek.

d. Gesprekkken met sleutelpersonen.

Deze evaluatie is één van de case-studies van weg b.

De keuze van dit kinderdagverblijf is gebaseerd op de volgende kenmerken:

het betreft een recentelijk gebouwd en als zodanig ontworpen gebouw

(in gebruik sinds februari 1982),
het gebouw is uitgevoerd in hout-skeletbouw, met toepassing van vloer-
verwarming en veel aandacht voor warmteisolatie,
bij de planontwikkeling is getracht rekening te houden met veranderende
samenstelling van de groepen,
de omvang van het kinderdagverblijf is erg beperkt.

Om de totstandkoming en het functioneren van het gebouw te kunnen evalueren

zijn gesprekken gevoerd met: de leidsters, inclusief de hoofdleidster/
directrice en de architect.
 l I
I

- 2 -

Daarbij zijn enerzijds de organisatie en de activiteiten c.q. het

ruimtegebruik aan de orde gesteld en anderzijds de geschiktheid van de
ruimtelijke accommodatie met het oog op deze activiteiten. Daarnaast
zijn enkele archiefstukken geraadpleegd en is het functioneren in de
praktijk ter plaatse bekeken.
 - 3 -

TUMMETOT ALMERE
Dokumentatie

ALGEMENE GEGEVENS

Adres Goede~erf I, 1357 AM Almere

Instelling Beheerscommissie (ex. artikel 61) kinderdag-
verblijf
Ingebruikname 1982
Opdrachtgever Openbaar Licha am Zuidelijke Ijsselmeerpolders
Eigenaar Idem
Ontwerper Afd. Publieke Werken ZIJP
Architect: T.K. Tichelaar
Typering In hout-skeletbouw uitgevoerd, vrijstaand KDV
in één bouwlaag, gesitueerd in een groenge-
bied a an de r a nd van een woongebied in Almere-
haven

ORGANISATORISCHE GEGEVENS

Soort kinderdagverblijf kinderdagverblijf voor kinderen van 6 weken

tot 4 jaar
Samenstelling groepen Samenstelling personeel

groep leeftijd aantal

6 wk-I jr 4 (6) directrice/groepsleidster
2 j r-2! j r 8 (13) 4 groepsleidsters (5 pers.)
3 2!jr-4 Jr 14 (21) ! schoonmaak (extern)

totaal 6 wk-4 jr 26 (40)

Situering f oto buitenkant

o =

. ~ .

~
.
>,'/"/
. \

)
_ _ _ _ _ _ _ -4-
TUMMETOT ALMERE

doorsnede

speel
rust rUimte
15...,2

.1
- I
-
- 'I
~

•
 - 5 -
____ ~ _____ _____ _____ _____ _____ TUMMETOT
ALMERE

TOELICHTING PLAN

sterk symm etrisc he plan- ontwi kkelin g met groep sruim ten
geleg en rondom
een centr ale speel hal
de sterk geled e groep sruim ten hebbe n elk een eigen buite
n speel gebie d
. centr ale hal voora l in gebru ik bij binne nkom st en vertr
ek van de kin-
deren (wein ig als speel ruimt e i.v.m . gelui dover last)
groep sruim ten d.m.v . flink e schui fdeur en te koppe len
aan centr ale hal
toilet ruimt e/bad kame r op overg ang binne n/bui ten
inpan dige slaap ruimt e baby' s zelde n in gebru ik, ontwo
rpen als vierd e
groep sruim te tezam en met speelh ok ernaa st
perso neels ruimt e in gebru ik bij verga dering en en huish
oudel ijke acti-
vitei ten, niet als pauze -ruim te
keuke n is teven s trefpu nt van de leids ters

OPPERVLAKTE ANALYSE

Nutti ge vloer opper vlakt e 299 m2 72%

prima ire hoofd ruimt en 231 m2 56%
secun daire hoofd ruimt en 35 m2 8%
neven ruimt en 33 m2 8%
Verke ersop pervla kte 79 ro2 19%
circu latier uirote 12 ro2 3%
comb inatie spele n/cir culat ie 67 ro2 16 %
Insta llatie ruiro te 6 ro2 1%
Cons tructi e-opp ervla kte 33 m2 8%
Totaa l bruto gebou woppe rvlakt e 417 ro2 92%

Terre in opper vlakte 2

1200 m 100%
bebouwd terre in 417 ro2 35%
onbebouwd terre in 783 m2 65%
 - 6 -
- - - - - - - - - - - - - - TUMMETOT ALMERE - - - - - - - - - - -

1 2 3 " ~ 5 ? e 9 lOm

~--------...
 - 7-

2. ORGANISATORISCHE OPZET

Het K.D.V. biedt op dit moment plaats aan 26 kinderen in leeftijd

variërend van 6 weken tot 4 jaar en verdeeld over drie groepen.
Bij de planontwikkeling is de mogelijkheid open gehouden ook nog
4 tot 6jarige kinderen op te kunnen vangen (nu geen subsidie voor
meer leidsters).
De drie groepen beschikken elk over eigen ruimten en zijn als volgt
samengesteld:

groep 1 4 kinderen van 6 weken - 1 jaar (6 kinderen ingeschreven)

groep 2 8 kinderen van 1 jaar - 2 ~ jaar (13 kinderen ingeschreven)
groep 3 14 kinderen van 2 ~ jr - 4 jaar (21 kinderen ingeschreven)

De leiding bestaat uit:

1 directrice, die ook voor 50% groepsleidster is
4 full-time en één half-time groepsleiästers.

Getracht wordt de gang van zaken zo te regelen dat de praktische voor-

delen van horizontale groepen te combineren zijn met voordelen van
verticale groepen.
Zo spelen in principe alle aanwezige kinderen tot 9 uur IS morgens
en na 4 uur IS middags gezamenlijk in de centrale speelhal. Op vrijdag-
ochtend komen zoveel mogelijk alle kinderen en leidsters bij elkaar,
terwijl zo nu en dan kinderen luit eten l gaan bij de buren .

Afgezien van de lange wachtlijst is men tevreden met de omvang van het
kinderdagverblijf. Iedereen kent iedereen zodat weliswaar elk kind
zijn eigen groep, leidster en ruimte heeft, maar toch het gehele dag-
verblijf voor iedereen een veilige plek is.

Hoewel in principe elk kind op het kinderdagverblijf terecht kan, maakt

de beperkte plaatsingsmogelijkheid een zekere selectie nodig.
Zestig procent van de plaatsen is voor kinderen uit gezinnen waarin
sprake is van een zekere urgentie (b.v . langdurige ziekte in het gezin,
alleenstaand ouderschap, een laag inkomen).
In feite zijn er de volgende criteria waaraan plaatsing getoetst wordt:
1. mate van urgentie voor het gezin.
2. tijdstip van inschrijving (plaats op de wachtlijst).
3. de leeftijd van het kind (i.v .m. samenstelling groepen).
 ~- - - --------,

- 8 -

Als minimale verblijfsduur wordt twee volledige dagen aangehouden,

terwijl opvang voor halve dagen niet mogelijk is.
Het gebouw is in feite geschikt voor de opvang van nog een vierde
groep. Omdat de daarvoor benodigde personeelsuitbreiding nog niet is
goedgekeurd is op dit moment het gebouw onderbezet. De vierde groep
zal naar verwachting een verticaal opgebouwde groep zijn van 12 kin-
deren (1~ - 4 jaar). Dat zal voor de organisatie een uitbreiding
betekenen met 2 groepsleidsters extra. De directrice/hoofdleidster
zal dan nog maar 20 uur gaan werken, waardoor er nog een extra
leidster kan worden aangesteld voor 30 uur per week. Het totaal
aantal kinderen zal dan 38 bedragen.
 - 9 -

3. DE PLANONTWIKKELING

Bij de start van het bouwproces in 1980 was het kinderdagverblijf nog
ondergebracht in een tijdelijke huisvesting bestaande uit één ruimte
die plaats bood aan 18 kinderen ~

In overleg tussen de directrice, een medewerkster van de afdeling

Welzijn en de architect van de afdeling Publieke Werken van de dienst
Zuidelijke IJsselmeer Polders is een start gemaakt met het opstellen
van een programma van eisen voor het nieuw te bouwen K.D.V. waarvoor in
het bestemmingsplan een plaats gereserveerd was.
De omvang van het K.D.V. werd voornamelijk bepaald door het aantal
formatieplaatsen waarvoor financiële middelen beschikbaar waren.
Als basis voor het programma van ruimten diende het boekje lBouwen
aan Kindercentra ' .
Bij één der eerste besprekingen van dit programma van ruimten en de
daarop te baseren plannen werd een consulent van de W.K.N. en de
Stichting Ruimte uitgenodigd ter advisering van de planontwikkeling.

Aanvankelijk was de gedachte de 26 kinderen te verdelen over twee

groepen (12 kinderen van 0-2 jaar en 14 kinderen van 2-4 jaar). Later
is gekozen voor een opzet met een opvangmogelijkheid van 3 of zelfs 4
groepen. Vergroting van het aantal formatie-plaatsen zou het dan direct
mogelijk maken meer kinderen op te vangen . (Tijdelijke onderbrenging
van een peuterspeelzaal werd daarbij zelfs overwogen.)

Getracht is een zodanige schakeling van speel- en rustruimten te reali-

seren dat zoveel mogelijk vrijheid in indeling en gebruik zou ontstaan,
afhankelijk van de groepsgrootte en de leeftijdsopbouw.

- ~-- - 1"'-
~\lc,T
I
I
E"t
r-- .
,
tO~Te.",

I I
~"toL e.,,",

~'rêLe.~ c:>"PElê~

Principe-schets relaties spelen - rusten.

 - 10 -

Uiteindelijk is besloten tot een ontwerp dat de mogelijkheid biedt

maximaal 4 groepen kinderen op te vangen.
Het definitieve plan heeft nog slechts op één plaats enkele ruimten die
zodanig gesitueerd zijn dat deze bij twee verschillende groepsruimten
te trekken zijn. (De beide slaapruimten bij de groepsruimte baby's en
de speel/rustruimte).
Aanvankelijk wilde de gemeente het gebouw realiseren in noodbouw of
semi-permanente bouw, maar met steun van de gemeentearchitect werd
tenslotte besloten accoord te gaan met hout-skelet-bouw.
De eerste plannen waren reeds sterk symmetrisch van opzet en gebaseerd
op twee maatrasters, onderling 45 0 verdraaid ten opzichte van elkaar.
Het gehanteerde maatraster was eerst 1,80 m, later 2,10 m en tenslotte
2,758 m waarbij veelvuldig de diagonaal als plaats en richting voor
wanden gebruikt wordt.

Centraal in het - in hoofdopzet vierkante - gebouw bevindt zich de

achthoekige centrale hal, waarop de vier groepsruimten via royale
schuifdeuren aansluiten. Op die hoeken van het vierkant zijn slaap-
ruimten gesitueerd, terwijl de hoofdingang in de vierde hoek ligt, met
aan weerszijden daarvan de personeelsruimten.
Op het overgangsgebied binnen-buiten is bij alle vier de groepsruimten
een natte cel (badkamer/toilet) uitgebouwd.

Toegepaste materialen en constructies

Het op palen gefundeerde gebouw heeft een begane-grond-vloer van in het

zand gestort beton met een 6 cm isolatielaag waarop een afwerkvloer is
aangebracht met daarin een vloerverwarmingssysteem.
De draagconstructie van het dak bestaat uit gelijmde houten liggers op
stalen kolommetjes en met buitenwanden die dragend zijn uitgevoerd
Deze buitenwanden bestaan uit houten stijl- en regelwerk met daartussen
14 cm isolatie, afgewerkt aan de binnenzijde met gipskartonplaten en
aan de buitenzijde met houten delen.
De binnenwanden bestaan eveneens uit stijl- en regelwerk met daartussen
een glaswoldeken en afgewerkt met gipskartonplaten.
Het platte dak is opgebouwd uit houtwol-cement dakplaten met 6 cm iso-
latiemateriaal en een mastiek dak.
Boven de centrale hal is een afgeknotte koepel constructie ontworpen met
daarin grote driehoekige glasopeningen die voor een royale daglicht-
 - 11 -

toetreding zorgen.
De daglichttoetreding in de groepsruimten vindt plaats door relatief
kleine ramen en een tweetal kleine daklichtkoepels.
De verwarming van het hele gebouw bestaat uit een warmwatervloerver-
warmingssysteem, aangevuld met enkele radiatoren in de slaapruimten
en de badkamers.
De ventilatie geschiedt op natuurlijke wijze, via ramen en ventilatie-
pijpjes in het dak. Alleen in de centrale hal is naderhand een elec-
trische ventilator geplaatst voor de afvoer van overtollige warmte.
Het gehele gebouw is zodanig geïsoleerd en ontworpen dat een laag
energie-gebruik verwacht mag worden (IT-16).
Overwogen is nog op de centrale koepel zonnecollectoren aan te brengen
om zo een deel van de benodigde energie te verkrijgen. De besparingen
die daarmee bereikt konden worden bleken echter nog niet voldoende om
de benodigde extra investeringen te kunnen financieren.

Afwerking

De vloerafwerking bestaat uit:

een helder rode, gladde, kunststof vloerbedekking (marmoleum) in
de centrale hal, een gedeelte van de groepsruimten, de slaapruimten,
de personeelsruimte en het kantoor,
een grijs, nylon vilttapijt in een gedeelte van de groepsruimten en
in de speel/rustruimte,
antracietkleurige dubbel hardgebakken tegels in de badkamers,
een 'coral' vloermat in het ingangsportaal.
De wanden zijn wit geverfd met langs de bovenrand een 45 cm brede,
oranje-rode rand overeenkomstig de eveneens in die kleur geverfde
houten liggers. Langs de onderkant is op een 25 cm hoogte een houten
stootrand aangebracht ter bescherming van de gipskarton platen.
De binnendeuren zijn eveneens wit geverfd, terwijl de raamkozijnen
blauw zijn. De onderkant van de houtwol-cementplaten is grijs.
De houten bekleding van de buitengevel is bruin gebeitst.

Kosten

Uit de beschikbare gegevens zijn de op de volgende pagina volgende

overzichten van de stichtingskosten en jaarlijkse huisvestingslasten
gehaald.
 - 12 -

STICHTINGSKOSTEN: (d.d. maart 1983)

1. bouw- en installatiekosten fl. 609.824,--

2. aansluitkosten fl. 8.634,--
3. bijkomende kosten fl. 31.161,--
4. directiekosten fl. 54.590,--
5. O.A. B. (Dir. Alg. Beheer) ca 1% fl. 7.296,--
6. inrichtingskosten fl. 82.600,--
2 fl. 38.000,--
7. grondkosten (525 m )

fL 832.105,--

Dit bedrag is beschikbaar gesteld door de gemeente Almere (toen nog het
Openbaar Lichaam Zuidelijke IJsselmeer Polders).

HUISVESTINGSKOSTEN (begroting 1983)

1. rente en aflossing fl. 96.514,--

2. onderhoudskosten fl. 10.749,--
3. energiekosten fl. 8.365,-- *
4. schoonmaak-onderhoud fl. 3.000,--
fl. 118.628,--

* Omdat er nog geen cijfers bekend waren voor een volledig jaar zijn de
energiekosten in deze begroting aan de ruime kant geraamd. Globale
berekeningen nu komen op aanzienlijk lagere bedragen uit.
(ca. fl. 5.000,-- per jaar, d.w.z. ca. fl. 3,50/m 3 gebouw)

Voor de financiering van de huisvestingskosten is het kinderdagverblijf

uiteraard in hoge mate afhankelijk van de gemeente.
 - 13 -

4. GEBOUW IN GEBRUIK

Hoewel het kinderdagverblijf nog niet zin normale bezetting heeft

worden toch alle ruimten gebruikt. In dit hoofdstuk zal het huidige
gebruik van de verschillende ruimten worden beschreven.

Situeri ng

De ligging van het kinderdagverblijf in een groengebied grenzend aan

een woongebied lijkt binnen Almere-haven betrekkelijk willekeurig.
De bereikbaarheid per auto - fiets - openbaar vervoer (vrije busbaan)
is voor dit stadsdeel redelijk tot goed .
.~~ De micro-situering maakt
~. een optimale planontwikke-
-..\~- 1i ng moge 1ijk zowel wat
betreft de plattegrond als
de relaties met de buiten-
speelruimte, terwijl ook
de toegang aan de noord
(west) zijde gunstig is ..
De directe omgeving vraagt
geen speciale voorzieningen.

De centrale speelhal

De ruime centrale speelhal is zowel

als speelruimte en wachtruimte als
verkeersruimte bedoeld en vervult in
beperkte zin ook wel degelijk deze
functies. In de praktijk is gebleken
dat deze ruimte vooral bij het begin
van de dag (7.45 u tot 9.00 u) en
aan het einde van de dag (16.45 u
tot 17.30 u) heel goed functioneert
als ontmoetingsplek voor ouders,
leidsters en kinderen.
Als speelruimte overdag (tussen 9.00 u en 16.00 u) blijkt deze ruimte
minder geschikt te zijn. Het spelen van een groep in deze ruimte ver-
 - 14 -

oorzaakt teveel hinder aan andere groepen, zodat deze ruimte daarvoor
nog nauwelijks gebruikt
wordt.
De schuifwanden tussen de
groepsruimten en de cen-
trale speelhal zijn be-
slist geen goede geluid-
buffer, terwijl door de
glasopeningen de kinderen
in de groepsruimten als
het ware uitgenodigd wor-
den mee te gaan spelen.

Het kennelijke tekort aan geluidabsorberend materiaal werd naderhand

getracht te verbeteren door het aanbrengen van acoustische panelen tegen
de dakvlakken, maar dit heeft niet tot het gewenste resultaat geleid.
Wellicht dat het aanbrengen van een zachte vloerbedekking (b.v. vilt-
tapijt) i.p.v. de gladde kunsstofvloer meer effect kan sorteren, zoals
dat nu reeds in. de speel/rustruimte het geval is.
Het ontbreken van een binnenruimte voor grof-motorische activiteiten,
met name bij slecht weer, leidt soms tot de verzuchting dat wellicht
een aparte speelruimte beter geweest zou zijn. Grof-motorisch spel in
de groepsruimte wordt minder wenselijk geacht.
Toch wordt een centrale ruimte sterk op prijs gesteld, een ruimte waar
iedereen elkaar regelmatig ziet, waarin sterk uiteenlopende activiteiten
kunnen plaats vinden, zoals brengen en halen van kinderen, informele
gesprekjes van ouders en leidsters, vergaderingen, ouderavonden, feesten
e.d. Zo'n ruimte werkt als de kern van het dagverblijf, het verbindt
de verschillende groepsruimten.

De speel/rustruimte

De speel/rustruimte zal in de toe-

komst als vierde groepsruimte ge-
bruikt gaan worden, maar is nu nog
zowel speelruimte als rustruimte.
In deze ruimte is een vaste vloer-
bedekking aangebracht en er zijn
een aantal speeltoestellen ge-
plaatst. (klimrek, glijbaan, loop-
plank).
 - 15 -

Bij het begin en het einde van de dag wordt deze ruimte, tezamen met
de centrale speelhal gebruikt voor vrij spel.
Ook tussendoor gaat hier zo
men niet naar buiten kan.

Na de lunch worden hier

een aantal stretchers
geplaatst zodat de oudste
kinderen uit de groep
2~ - 4 jarigen hier kunnen

rusten, terwijl andere

kinderen uit die groep in
de eigen slaapruimte lig-
gen. Aanvankelijk is nog
geprobeerd de kinderen die geen echte behoefte hebben aan slaap in de
centrale hal te laten spelen, maar dat gaf teveel lawaai, zelfs als er
niet met fietsen en karren gespeeld mocht worden.
De badkamer, die aan deze ruimte ligt, wordt nu niet of nauwelijks
gebruikt.
De deur tussen de buitenste slaapruimte voor de baby's en deze ruimte
wordt niet gebruikt en de deur naar de binnenste slaapruimte slechts
zelden.
Als in de toekomst deze ruimte als groepsruimte gebruikt gaat worden
zullen deze deuren wellicht meer nodig zijn.

Groepsruimte baby's ( 0 - 1 jaar)

Deze groepsruimte is - zeker bij

een aantal van vier baby's - ruim
voldoende. De vloerbedekking (vilt-
tapijt) voldoet goed. De badkamer
biedt net voldoende ruimte. De beide ,'
kindertoiletjes zijn hier overbodig.
De schuifdeur tussen groepsruimte en
badkamer is erg practisch (staat
meestal open). Vorm en afmetingen
van deze ruimte maken dit een pret-
tige en goed bruikbare ruimte. Het relatief geringe glasoppervlak (1 raam)
wordt niet als een bezwaar genoemd.
 - 16 -

Groepsruimte baby·s

Slaapruimte baby·s

Deze ruimte is royaal met nu nog slechts 5 bedjes voor maximaal vier
kinderen, terwijl soms een ziek of erg licht slapend kind in de bin-
nenste slaapruimte wordt neergezet.
In tegenstelling tot de groepsruimte bevat de slaapruimte erg veel
glasopeningen (ramen en schuifdeuren). Meestal zijn de gordijnen dicht
terwijl de schuifdeuren slechts incidenteel voor ventilatie geopend
worden, waarvoor de dubbele schuiframen al uitstekend voldoen.
De inpandige slaapruimte is een niet aan de gevel liggende ruimte met
daklichtkoepels en wordt nu nog incidenteel als slaapruimte gebruikt en
als berging voor stretchers.
In de toekomst zal deze ruimte wellicht op de vierde groepsruimte be-
trokken worden.

Groepsruimte tussengroep (1-2~ jaar)

Deze ruimte voor de nu nog maximaal

acht aanwezige kinderen wordt groot
genoeg gevonden.
De nogal gelede vorm doet duidelijk
verschillende hoeken ontstaan, nog
versterkt door de verschillen in
vloerbedekking (vilttapijt in de zit- ,
speel hoek en gladde kunststof in de
rest van de ruimte). De, ook hier,
relatief kleine raamopeningen zorgen
 - 17 -

~tesamenmet de beide daklichtkoepels-voor voldoende daglicht.

Toch maakt de ruimte daardoor een nogal besloten, inpandige, indruk.
Door het beperkte raamopper-
vlak is er geen sterk contact
met buiten. De indirecte
relatie met het buiten speel-
gebied, via de badkamer, wordt
overigens prima gevonden. Ook
de badkamer zelf geeft geen
aanleiding tot op- of aanmer-
kingen. In de groepsruimte
staat een box waarin soms een
baby kan spelen als een kind
uit de babygroep hier even is.

Slaapruimte tussengroep

De slaapruimte wordt d.m.v.

twee kasten in tweeën ge-
deeld met in elk deel vier
bedjes . Deze ruimte biedt
ruim voldoende slaapgelegen-
heid aan acht kinderen en
wordt practisch alleen als
slaapruimte gebruikt.
Ook hier geldt dat het
relatief grote raamoppervlak
doorgaans met gordijnen of
zonwering wordt afgesloten. De schuifdeuren naar buiten worden eveneens
zelden gebruikt.

Groepsruimte oudste groep (2~-4 jaar)

Deze ruimte die dezelfde vorm en afmetingen heeft als die van de tussen-
groep, blijkt ook voor 14 kinderen nog goed bruikbaar te zijn.
Overigens zijn hier dezelfde kanttekeningen als bij de vorige groeps-
ruimte van toepassing betreffende de vorm en de afwerking van de ruimte,
evenals de ligging van badkamer en buitenruimte.
 -I I
- 18 -

I
\

Slaapruimte oudste groep

Voor het slapen van de kinderen in deze groep blijkt meer differentiatie
mogelijk en nodig dan één slaapruimte kan bieden.
De langst slapende (jongste) kinderen worden hier op stretchers neer-
gelegd. Minder goed slapende kinderen blijven soms in de groepsruimte,
terwijl de oudste kinderen wat rusten (lezend of zachtjes pratend) in
de speel/rustruimte (zoals hiervoor beschreven). Gebleken is dat het
laten spelen van de oudste kinderen in de groepsruimte of in de centrale
speelhal tijdens het slapen van de anderen toch teveel onrust veroor-
zaakte.
De slaapruimte wordt ook hier nauwelijk voor andere activiteiten gebruikt.

Personeelsruimte

De kamer van de leidsters wordt zelden

gebruikt als pauze-ruimte.
Koffie en thee wordt in de eigen groep
gedronken. Men beschouwt dit als van-
zelfsprekend."Als je praat over het doen
ontstaan van een gezin-achtige situatie
dan ga je toch niet elders een half uur
koffie drinken!", zoals één der leidsters
dat onder woorden bracht.
In de middagpauze gaan de leidsters die
vrlJ ZlJn doorgaans naar huis, terwijl de andere leidsters, voorzover ze
niet met kinderen bezig zijn, in de centrale speelhal verblijven.
Voor vergaderingen wordt de personeelsruimte wel gebruikt.
 - 19 -

Het keukentje in deze ruimte is dikwijls een gezellige plek voor korte
informele gesprekjes tussen leidsters onderling.

Kantoor

Het kantoor is de ruimte waar de directrice een deel van haar taken ver-
richt en waar privé gesprekken met ouders en leidsters plaats vinden.
De ruimte, met een kleine informele zithoek, een werkplek aan een bureau
en wat kastruimte, is goed gesitueerd in het gebouwen is goed van vorm
en afmetingen.

Ingang

De ingang, met garderobe en parkeerruimte voor kinderwagens, voldoet.

De speciale vloermat (coral-vloermat) zorgt ervoor dat weinig vuil het
gebouw binnen wordt gelopen.

Door de beide, schuin op de

looprichting geplaatste,
deuren (als in- en uitgang
bedoeld?) is het binnenkomen
enigszins verwarrend. Zeker
vanuit de speelhal komend
is niet duidelijk welke deur
naar buiten voert.

Buitenruimte (zie tekening in documentatie)

De nagenoeg rondom het gebouw beschikbare buitenruimte is zo ontworpen

dat elke groep zijn eigen buiten-speelruimte heeft, waarbij de verschil-
lende speelplekken d.m.v. een ca 1 m hoog ijzeren hekwerk van elkaar en
van de omgeving zijn af te sluiten.
Deze eigen speelplekken worden zeer gewaardeerd, omdat het de mogelijk-
heid biedt tegelijkertijd kinderen zowel binnen als buiten te laten
spelen zonder dat er een leidster bij aanwezig moet zijn. Als alle
kinderen buiten spelen wordt dikwijls de plaats van het spelen bepaald
door de stand van de zon en de windrichting.
 - 20 -

De royale zandbak in elk der drie buitenspeelgebiedjes biedt daartoe

voldoende mogelijkheden. Het ontbreken van een overdekte buitenruimte
wordt niet als een gemis genoemd.

Samenvatting oppervlaktes primaire hoofdruimten

Groep/ruimte opp. opp./kind opmerkingen

Groep 1 (6 wk - 1 j r) 4 kinderen
- groepsruimte 25 m2 6,2 m2 excl. extra slaap-
22 m2 5,5 2 ruimte 14 m2
- slaapruimte m

Groep 2 (1 j r - 2~ j) · 8 kinderen
- groepsruimte 51 m2 6,4 m2
- slaapruimte 22 m2 2,8 m2 gezamenlijke speelhal~)
- speelruimte p.m. p.m.
Groep 3 (2! j - 4 jr) ·· 14 kinderen
- groepsruimte 50 m2 3,6 m2
- slaapruimte 22 m2 1,6 m2 gezamenlijke speelhal~)
- speelruimte p.m. p.m.
Totaal primaire inclusief speelhal en
hoofdruimten 231 m2 9~0 m2 speel/rustruimte

~)de centrale speelhal (67 m2 ), die ook verkeersruimte is, en de

speel/rustruimte (25 m2 ) worden afwisselend door verschillende
groepen gebruikt.
De speelrustruimte vormt, tesamen met de naastgelegen slaapruimten
van 14 m2 een vierde groepsruimte (4-6 jaar), die nog niet als
zodanig gebruikt wordt.
- - -- - - - - - -- ~-- -- -

- 21 -

Ruimte opp. opp/kind opmerkingen

Groep 1 (6 wk - 1 jr) 4 ki nderen
- groepsruimte 25 m2 3,1 m2
- slaapruimte 22 m 2 p.m. gezamenlijk met groep 2

Groep 2 (1 jr - 2~j ) .8 kinderen

- groepsruimte 39 m2 4,9 m2
- slaapruimte 22 m2 p.m. gezamenlijk met groep 1
- speelruimte p.m. p.m. gezamenlijke speelhal
Groep 3 (2~ jr - 4 j r) 14 kinderen
- groepsruimte 50 m2 3,6 m2
- slaapruimte 22 m2 1,6 m2
- speelruimte p.m. p. m. gezamenlijke speelhal
Groep 4 (1~ - 4 j r) 12 ki nderen
- groepsruimte 51 m2 4,2 m2
- slaapruimte 22 m2 1,8 m2
- speelruimte p.m. p.m. gezamenlijke speelhal
Totaal primaire
hoofdruimten 231 m2 6,1 m2 incl. speelhal (67 m2 )
 -- --------

- 22 -

5. DISCUSSIE/SAMENVATTING

Samenvattend kan geconcludeerd worden dat Tummetot een goed bruikbaar

gebouw ter beschikking heeft. Zeker nu het aantal groepen en de
groepsgrootte nog niet maximaal is, is het aantal ruimten en de af-
metingen ervan ruim voldoende (9 m2 primaire hoofdruimte per kind).
Als straks de vierde groep, met nog eens 12 kinderen, erbij komt
ontstaat naar onze verwachting een duidelijk andere situatie. De
hoeveelheid primaire hoofdruimte bedraagt dan 6 m2 per kind.

De ruimtelijke opzet en de gekozen bouwstructuur, tesamen met het

systeem van vloerverwarming en de decentrale plaatsing van 4 iden-
tieke badkamers, aansluitend aan de groepsruimten, maakt herindeling
van het gebouw of ander gebruik van de ruimten goed mogelijk.
Het systeem van vloerverwarming op en in een betonnen vloer, gecom-
bineerd met lichte wanden, veroorzaakt hier erg veel contact-geluid
overlast, doordat de afwerkvloer als een soort klankkast werkt en
zo veel geluidhinder veroorzaakt. Een nadrukkelijker onderbreking
van de vloervelden zou dat euvel wellicht voor een groot deel kunnen
ondervangen, eventueel gecombineerd met een zachtere vloerbedekking.
Het toepassen van schuifdeuren op plaatsen waar deze deuren dikwijls
open zullen staan of waarbij men veel hinder van openstaande deuren
kan ondervinden, blijkt in de praktijk prima te bevallen. Tussen de
groepsruimten en de centrale speelhal laten echter de schuifdeuren
wel erg veel geluid door. Daar zou zeker meer aandacht aan de iso-
latie besteed moeten zijn.

In dit project is het opvallend dat er op zo sterk gedifferentieerde

wijze het slapen mogelijk gemaakt wordt; als het ware in verschillende
niveau's: van 1. alleen wat rusten in de speel/rustruimte, 2. kort
slapen op stretchers in de groepsruimte (kinderen uit groep 2~ - 4 jr),
3. echt en rustig slapen in aparte slaapruimtes (kinderen uit groep
2~ - 4 jr en alle kinderen in de tussengroep 1 - 2 ~ jr en de baby's)
tot 4. zeer stil en wat apart slapen voor baby's of erg onrustige kin-
deren in de inpandige slaapruimte bij de baby-groepsruimte.

Daardoor blijkt het mogelijk tegemoet te komen aan de individuele

slaapbehoefte van elk kind (in overleg met de ouders) .
Het onderbrengen van een vierde groep zal deze sterk gedifferentieerde
slaapmogelijkheden beperken.
 - 23 -

De centrale speelhal vormt heel sterk de kern van dit gebouw, het
plan is nadrukkelijk daarvanuit ontwikkeld (dat blijkt ook uit de
ontwerpschetsen). Ook in de praktijk blijkt deze hal als het hart van
het centrum te functioneren, met veel en uiteenlopende gebruiksmoge-
lijkheden. Toch blijkt deze hal slechts beperkt als speelhal te gebrui-
ken, doordat de geluidoverlast te groot is. Wellicht dat een minder
harde vloerbedekking, brv. vinyl op vilt of vilttapijt, en een betere
isolatiewaarde van de omringende wanden voldoende zijn om de bruik-
baarheid van deze ruimte te vergroten. (Zie ook de besprekingen van
de centrale ruimte van Roezemoes te Delft en het kinderdagverblijf
te Helmond.)

Jammer dat het bij dit project niet mogelijk bleek maatregelen te
treffen voor de toepassing van alternatieve energiebronnen (b.v. zonne-
warmte collectoren) in combinatie met de wel toegepaste passieve maat-
regelen (sterke isolatie van vloer, dak en wanden) en het gebruikte
verwarmingssysteem.

Tenslotte willen we niet nalaten op te merken dat de omvang van het

kinderdagverblijf, zowel het gebouw, het aantal kinderen als het aantal
leidsters, op de onderzoekers een uiterst plezierige indruk heeft gemaakt.

De pauzehoek in de
centrale hal
- - - - - - - - - ,