om een mensenleven af te sluiten is gewoon wachten op het einde. De mens kan ook een voorkeur uiten voor het zelfgekozen overlijden op grond van dingen die hem raken: als hij kiest uit trouw of rebellie hebben wij het over kamikaze, zelfmoordactie of hongerstaking. Bij grote schaamte of eerverlies pleegden Japanners “harakiri” als de trots won van verdriet. Wie zich onsterfelijk heeft gewaand verliet het leven soms extatisch door een zelf geslikte oorzaak; en bij pijn door ondraaglijk lijden noemen wij de keuze euthanasie als deskundigen dat begeleiden/ Maar uiteindelijk is het zo dat wie gaat voor stoffelijk leven tegelijkertijd kiest voor dood (DPI 2018)