RÓWNANIE R ÓŻNICZKOWE LINIOWE

RZĘDU PIERWSZEGO

Niech px  i f x  będą funkcjami ciągłymi w pewnym

przedziale  a , b .
Definicja
Równanie różniczkowe postaci

 dy
 px  y  f x 
dx
nazywamy równaniem różniczkowym liniowym rzędu pierwszego .

Jeżeli dla każdego x   a , b  f x   0

to równanie  przyjmuje postać

  dy
 px  y  0 .
dx
Równanie   nazywamy równaniem jednorodnym a równanie
 nazywamy równaniem niejednorodnym.

Równanie   jest równaniem o zmiennych rozdzielonych

a całka ogólna równania   ma postać

 p  x dx
y  Ce  gdzie stała C  R
Zadanie 1
Znajdź całkę szczególną równania
dy
  y tg x  0
dx
spełniającą warunek początkowy y   2 .
Rozwiązanie
W przypadku równania
dy
  y tg x  0
dx

funkcja p  x   tg x .
Mamy

 
 sin x
 tg xdx dx
y  Ce  Ce  Ce  C cos x  C cos x
cos x ln cos x

niech
C  A
Zatem całka ogólna równania   , w skrócie C. O. R.  
ma postać
y  A cos x gdzie stała A  R .

Aby znaleźć całkę szczególną równania   , w skrócie

C. Sz. R.   spełniającą warunek początkowy y   2

trzeba z układu
  y  A cos x

x  
y  2

wyznaczyć stałą A.
Zatem
2  A cos 
2  A  1
A  2
Wyznaczoną wartość A  2 wstawiamy do wzoru y  A cos x .
Zatem funkcja
y  2 cos x jest całką szczególną równania   ,
w skrócie C. Sz. R.   .

Zajmiemy się teraz rozwiązaniem równania

niejednorodnego  .
Niech
 p  x dx
y  Ce 
będzie całką ogólną równania jednorodnego   .

We wzorze tym stałą C zastępujemy funkcją C x  .

Mamy więc

1 y  C  x e   
 p x dx
Następnie staramy się tak dobrać funkcję C x  aby wzór 1
przedstawiał całkę ogólną równania niejednorodnego  .
Wyżej opisany sposób rozwiązywania równania niejednorodnego 
nazywamy metodą uzmiennienia stałej.
A teraz na przykładzie poniższego zadania pokażemy jak w praktyce
rozwiązać równanie liniowe niejednorodne

 dy
 px  y  f x 
dx

Zadanie 2
Znajdź całkę szczególną równania
dy
   2 y  3e2 x
dx
spełniającą warunek początkowy y0  5 .
Rozwiązanie
Rozwiązujemy najpierw równanie jednorodne
dy
  2y  0
dx
W przypadku równania  
funkcja p  x   2 .
Mamy zatem

y  Ce   Ce 
 2 dx 2 dx
 Ce 2 x
 Zatem całka ogólna równania   , w skrócie C. O. R.  
ma postać

y  Ce 2 x gdzie stała C  R .

Następnie uzmienniamy stałą C to znaczy we wzorze y  Ce 2 x

w miejsce stałej C wstawiamy funkcję C  x  i otrzymujemy

a y  C  x   e2x .

Obliczamy pochodną funkcji ze wzoru a

 C  x   e2 x   C  x   e2 x  C  x    e 2 x  
dy
b
' '
y' 
'

dx
C  x   e2 x  C  x    2e2 x   C  x   e2 x  2C  x   e2 x
' '

Następnie  a  i b wstawiamy do równania   i

obliczamy C'  x .
Mamy zatem

 x   e2 x  2C  x   e2 x  2C  x   e 2 x  3e 2 x
'
C
C  x   e 2 x  3e 2 x / e 2 x
'

C  x  3
'

Równanie C '  x   3 całkujemy obustronnie .

Mamy zatem

  x  dx   3 dx
'
C

c C  x   3x  A
c wstawiamy do a i otrzymujemy

y   3x  A e2 x gdzie stała A  R

jest to całka ogólna równania  w skrócie C. O. R. 

Aby znaleźć całkę szczególną równania   , w skrócie

C. Sz. R.   spełniającą warunek początkowy y  0  5

trzeba z układu

 y   3x  A e2 x

x  0
y  5

wyznaczyć stałą A.
Zatem

5   3  0  A  e 2 0
5  A  e0
A5
Wyznaczoną wartość A  5 wstawiamy do wzoru
y   3x  A e2 x .
Zatem funkcja

y   3x  5 e2 x jest całką szczególną równania   ,

w skrócie C. Sz. R.   .