Вы находитесь на странице: 1из 15
“rabals em bisa oral de membros do Goes [BARALDI, LM. Racor da Educ Matomdieme Rego de Baw (SP ti stra om com. 208. Tese (Douro cm Edsegfo Mates) - Int de Geka Cleo Ex, UNESP, Rio Cir, 203. BERNARDES,M.R As vias vozereseus regimes de verdad um eto sobre profiinalzogto fdvconte’). Disseracio (Mestrado em EAVES pa 4 (nea) UNESP, oculde deCee, Ba, 2008, CGAERINER,R, Amatemisoa escolar em Blumenay (0) no period de 1887 « 1958 da ene Dente Shae Funda Unveriad Regional dela {nt Tse entra em EdueySo Maen) ~lnsttato de Geseteis © ‘Gzmis Ent UNESP, Rio Caro, 2008 CGALETTL 1 P. Bicngo Maeda € Nova Ale Paulista: vena pare cer pigs Dena (Mesrada en Edaao Mate) — sv de ‘Groin «Cie Fuates, UNESP io Cl, 2008. SILVA, $B. V. duende cule do profesor de matendica a parr de wimemes (9302000, 2004 Tes (Dutra em Edeaso Mite) — Tato de Gein ¢ Citi Faas UNESP, Ri Clr, 208, SOUZA,G.L.. Tr dleader de Edncogio Matemdtica meso decaso dt Bata Sans mo Porinda de 1053- F980, 1998, Dissent (Mestad dca Mates) lntitia de Geoestca e Cacia Eats, UNESP, Ro clas, 198 TTUCHAPESK. MLO movimento da tendncas na relagdo Escola Pamilx otemaiceDisera (hss em Edoegso Matra) ~ asta ‘Groctncnse Cian Exatas, UNESP, Rio Clo, 208 Capitato 3 A PRATICA SOCIAL DO CALCULO ESCRITO NA FORMACAO DE PROFESSORES A histéria como possibilidade de pensar questées do presente lane de Sie Sars Introdugao rato neste tabatho de uma pritica muito origi ¢comum: a de ier cmt cont tse, comment, denonimames de coms “amass de die, de subg, de multplicasoe de visio. Tato ‘amibim da hist da eazaio des cons edo oo, como enshurncs es const attlmente. Denamino esses proceinenlo opertrios de coms escrito também, do edeulo escrito ~ pos quero tar de Aifreei tas de cums recuse ou proceimentos ‘éleulo que 10 ecorrem ou ulizam sede um episto ‘sa sinsio eda (come, po exempo clea mental exlusv,tenias iii enhsiva te) no qual Tem ido corenonet pr sign dis ninerco-sper om rst erin pan ‘lies, por eins opsarmGis lenrs alga bung mipicasoe dio, possamos ieifeareapas dos procedimenies mena acionaos par 3 edi do cielo. ( que se pderia estar e dizer acerca de cis to eins, tho ‘olin to munanas como corns scr? O que sna restariaa ice ‘lrealgo io cotgurim como a de rsa sprender scents escrias? Como a fizemos? Coma a¢ ensinames? Ou melhor, como algunas profess de uns esol pilin de noso paisa eninam atuaiment? Que ‘eerslas relia fom seu anos os momentos da rita escolar do ‘mina do clelo eer dis operas fandanensis? Esa regs io ‘Sseiispraeaizara co xr? So considera nia on noes? ‘So considers ern ao pepe mado de clea? Fxisiam ous ‘regs igunece aches e utes? Targa leave teria ¢ toa obsolete pore rer nadequnds, ices ou pores do qu as revalscenes? Nese co, hits de realrio do cleles esis ceolendo as quate opeogies aiméicas fundamen tea sido um his evn, 6 ma triad um poe const? Passi ecamprecnder~& med que nme envolvendo com essas perguntas ecom histrn da sproprigio desis “contas erin” — que & reaizagio eas contasescrits constitu ua prea social dl, pases -denominar ul pritca de pitica social do cau een. ‘Oque un grupo de pofesorasdoensinofundenentl psa pense poblemsizar acta do proceso escolar de transmis da pic social do cileulo esrito, se Ihes apresentissemas e com elas dscutissemos procoliments hitvons eaves a esa pric que team se trade ‘bolts bem co slgunsaspets de conse dese pritica maistriaa tir do modo prevalent de calcula po escrito a insti escolar? Que Posades de rele peasica uns tl Nisa podria apesentar 2 rofesons? Esse cuts pez gram us iti. Alguns aspects des hstiiaenonram-se eptraos ma pesasa «que desnvolv-O texto qe se segue consist em ua sins da ess por ‘im rua nia de conta eta hit pres”. pes ft ddesrvolvi de 199 2004, ma rade educa matemitica do Prog de Pe grado em Elucagio da Facaldade de Edvagio da Univesiade Esndual de Campinas (UNICAMDP), A. pesquis, relizala em nivel de ostorad, Si aetna plo professor Anenio Misuse teve pane dels raza em Portugal so retago o profesor José Manel de Mos, de Universe Nova de Lisbon. Esa pesqus conto com fnanciam=nt de FAPESP (Pung de Amparo Pesquisa do Estado de Sto Paul). Sateen Pi Soil oC aro ma Fama de Potesoxs “ A pesquisa desenvolvida Foramexpergneisvvids como profisor da disipina conteidoe rmetologa de matemitca no proceso de tbilho com formagso de rofisors das sis inicas do ensno findamental que cemesaa & suse epectos ds prolemdicaabordads na invesizagdo que rai "Boas expeiésiss fram me mrad que eee, no sp instore ‘Scolar sediment da ida de que no Haver ut forma dereliat ileues por escrito, senilo pr meio d una bem dterinoda diposicio numérica espa is & por meio ds seoitnes uss. 1 138 3 x2 +19 20 zi 1350 1620 avis observa que rinks ans fits profess undo ofc farses modos ome pera explisr 0s seu fiir nos dis is nics os procedimebs ua nas cons “a ‘omumentspresentavam eras que deveramsr seas iscapara ee esas cons. A quest que comaeuachamara min ano fia de ques ‘gr prciam er onsierads or els coo “sts” do qu quedo solictivamos lis dizer oporguéde uma dermal ra, vant ves peers (pois, ate do qe & conserdo “tua” lo fr ie erustaro por. Durante © meso, a0 realizar um estado histo paigico lemitco cnolvendo o ensinoaprendizagem di nog30 de nme natal (Senza, 1996), onextado pelo profesor Anorio Mie ive acportnidad «conbscerprocedimentos colts decile pores, amd cuts formas cel (mo, pr exepo, pr meio de nas ign) ensttando ge a0 longo dais, fram pedrides xt aries, ov ea tos Tse cohecineo me fi oprtnizadnsbretalo pls bar de David ‘Eugene Smith e modes 8 proceder no alo po esi que, por exempl, apresetavan ‘utros meds de dspr ee nimerotevolvidos i peas: 20 230 044s 2ot7 3335 aE Smasei4a at Mugs: 76 po 48 (Nis, 519,87) a: 8684p (is, 519,648) Aigumas quests tomaram-s¢ avo de minha curosdade: 1 Poe qe os algorimos esc algriram a forma, i 6 & ‘Seponigto mmii-spacial qu Boe assum no proceso de ‘runny escola da pric do deus; «+ Quis tram sido 0s denis procedimentos hstoricamente produzids euilizads para. tealizaso de cilslos por eer 0 modo hinduarbieo?, + Como teriam se constitido os sabres reais & pric oc fo cileulo eserito atualmente prevalecentes na institigio social escolar easier; «Porque rates os saberesprevalecentes na escola aerea dest prtza social foram, deze outros passives, 0s que de (Ho sobrevveran? minha preocupago passou ase conrar na aturalizago" o proceao de wancnissio da pric soil exalt do clculo eset 20 rect brie, Fava queted trata de moss moos habia de ‘Ratan cotas "das, Passi nentenderqueestariatomando como “jet de ovestiggtonio sinplesmenteareaizag de algo, 8 8 pte soil de caer por esto, o sented lum cojtodo tic ae co av dongs Cerceriaen pr sre 1 erent ode po ere (uted 2 epscotenperomrte congas 3. rales bre ound ra over por comunde deprsticacyoe ‘membros ertabelecem entre sl relagbes incerpestons rao 4 poder de cobecnarton sores cs een, dco, als, obras do a, eo a ura pla, preter ects & de um cng de fms snes (ge 2005p. quand ilo em petca soil oclelo ext, ctourneeferindb a cent dag Fics, valet observe que detains rp cnet ou eliza con insrumeats fisios de registro isl (llamas fe ett des ds mies: ps tabi ‘nas ips ov ena) sobre supremacists de bare apis quar ou des de aren ee) equ deixam vitamins en is spon insriges ou regis vis os ius ext popiamente ditos) corespondentes aos procedimentos mentais que orientam © findaentan ess ate. Pesquisas quo destinnvama ahora problemen do clube 1 conkero escolar onecbinn exo pica cio de maoren exten sicoligca ou epnemokigca. Por consyicia cs desanents ca ea, as roosts par atmo da question frmogo de profesresea forma de compreender as icles das nga tam esa putas por coacepes dee pico, cognitive fama Entend gue asf efferinds plas crangas oem ve, ra vod, com uma spat naga cgntiva par a compensa de nosso modo de clu, ua vez que, pens, a apoio dose objet iio seria uma proprio etcisvamente cognitive note vez dio, um opting soiistincional de una foma sinbiio-culual no-no, historicamente consiuidac, ponano, um proceso compexo de apopisio meado de valores rela de poker "Nenkumaapopiso sgifetiva ess ost por parte das cranes peers coer emalgum memento dese process, 0 dstsemo om as as caaceriticasxioligico- norma, ltematvase sé tsteeas as regras tubjcenter 89 ister de numerasio decimal, © que estio ocesrianent proses ma consti de oso mode de cea arto prtanto, do pinipio de que, ao longo da historia, foram produzides cuts motos diferentes be procede no cielo por escrito © gue, se ha diferenga em relagio As formas de procedimento no énfetaento de um mesmo problems esa ferenanio dura crac sal ia, 199, p87. mas, sobretdo, uma caracterstieasocalmente rodwid, Compatitho com Siva compreensio de que « contngdoca © 2 historicidade dos presenter arranos ‘urea 8 sero peta em eee por ua anise ue gre tamara "rtura” (Mol: Sv, 2000p. 31) AAs caracteristicasaxiolgico-normativas,altematvas ¢ socio- istics das regrs de nos stema decalclar no seo pastas em elevo com uma crago“espontines” de rocediments por pare dos aknos (Os prooetinents decals preelenenis ( o conju de sabes relives pica social esol do cleo exit) so sabres onesie coo verdad e leptros no interior da insito escolar. House, orm, no proceso de prods ds sabeesrelaiosa praia sacl do clelo ‘serio, escola excises Selaconar exci ura operat de ode 199%. 16 ete um dos pores de visa no uaa investiga se sustenon. Por es rao, ela no se conta em um tahao de natn esttameste iol ou episeolipca CCompresnde que tino ot procedmemion prevaleents a exola qin © eso egeménico de casinos na atuaidade slo rsuladas rturlizads e ersalizados de-um proceso de condo soci. E ompreendo tami que dimensies quase sempre murginalizads, 02 memo ignoradas, esse proceso, quis seam, as dimenses isin © aolgica, edquirem reevinca, na explicago tanto das difcaldades ‘enfreniadas pelos professores no ensine desss formas simbslieas nates, quanto dis dos ertidantes de apropriar-sesigificatvanenie sma ‘Asreflexis dosewolids pelo profesor Antnio Miguel (Miguel, 1993, 1996 2002; Migue! Brito, 1996; Miguel; Mier, 2002, 2004) acer a pricipasto casi nas auls de msec , mai espciicamente, eo Earn Frm de Pesce « 40 que denomino de estos isc pic tno, comeganma 5 fz: presente vba deinvesieaiindcandosmes poets Ae tealizasio de una consivigio histriea, com fas times tediaiiews dos mda dealer por csr Tas reendone vary 8 pessbldde de malar uma problemas pelaince dee pay ‘cil no tatlo de frmasio enna de ofesures com eran stiri da aropringio da rica sei dieu et, Props ne penta do procs de arms da rca ‘cid cielo exon esol cm be m dogo cae oa bavi secon pita ahistacomescom carseat sso dum rypo de prolesons ie acciarm pticpurcommgena ta ort de sto tos 3 on ha eon na gee boson ein Octpont nine carta ‘de que agora thes traziamos a solugio aos seus dtices problemas, " Bese moat dco cnt ene {2 salons ee ctr sn tae eee ‘rani draco som teen a ios ft taper mcodeumapotiemiicnn og ce desde incase ego's poste ‘9 poe ste cas Jo Ein Rass secs pobemaizag oncom ann derentnen en Shs ds process de appr dicate dectele eons emo hintaan a eo tn mene aon sa nw rma cio unkind ee monies cur ha tomaomseveiomizanph,Actoumcrandcab inte a 44 aig ao opm ccs nt es im sehr ms ain drumbeat es usin nti cn anit int ect” sa a si eth de maul bem ao ewan dpe ‘cil ioc antine maa 3A Sess incratvas de investipato comintam de enconon ene Desqusdn 85 oles pain de mest, ne eas S2etosons toma cenhecnens dot cline eae esr propio mpc a ef fen, orm rb: sca triad ce de sei eros il Sao certo dar eager artic lementres, com tse Sxplctnen en um dmesg «gue pecrse esac an ela aces no poco de Pos «aero tee are tor es peta, Dans etn uate asim coi, neces, pra, tear consti par ge Dudes me reper ese medline ae eae Gt ‘ceria ent potsrs apne da pega Descent psy ns act Wives Dene tis pect ro eros wee er, ener pious pcan tear wade Mtl Fac (onl, 1980, 203). sion lets de reece respons Lain Sa Machin all, Toa Tate Ge Siva Watt Koon (ost ees ds tas de ih Foucau anbinsenare eto strcge dala escent deri ar price do cdo stn so dene ees pestis roel ie feminine siti rd an ries de pote ge even ene me prs pro de {rrin ap eal det exo, bn cone a8 ‘problematizagio das falas das professoras ocoridas durante as scssies. Irae mein oa ee es tp dig. Ogn tere ana npn po roo da ato Glo evn mnt ape ns tn ers, seteoe om ir douse re” pees nis orn ‘Gonos aac de mn decnsterabisiname site pena gusts do pret ean cana rss em const 6 pass pr gue le se tomas de sada, waar ects aro pi € pans pets on oper, ina ro mene rer etre, 1p 5) ae inorder encom a ira quem rope pens pense potent 0 presen Edn peop mo praia cto aber sob 0 A Pio Sol do Cal ais Ferman estore ° |e S6 passou, mas pela inguietude provocada pelas quesides ¢ rcocupadesapesentadas, quo extudoprocroucaminhar da prvete parao pasado. © miedo gue orients constuin de documento pr waliagio invests pest descro em quite cepa A pris ct de ‘modo consi em fier um kvanannio cues des pocdimeniode ciel esr com os names hindi, itzaos pans epeen avi clomntars, esr cm algumas asc cilran Epa Osea ao Fina. séulo XVI, proses exes gu, ao tna lo terpo, acataram sendo pretrides pelos silzados no contexte escolar ‘aero da std. segunda etapa consi ct realizag deinen om a professors que concordram cm patina sem sujstor da investiga, com oobetivo de rod um vane c cancers es preameninse ds intrudes cla dismnucfrcon asc sur, bos mean eensinn d ciclo esr daa, sul, mia ¢ ivi. A tees cp tna erstgho hisncn do poser de rcp ¢cicubyo ds pica socal do ical esto det wponeden rims hms envovendo quanti inci, osidcmananco ok arabic, nos séculos XV e XVI, cm tir peti solneava me ‘mes como fl pric tei sto posta cm circ em obo cc, on Hing portugues, A qua etapa (que eco concomitannnts cea ‘era, cosistuna elago deanna de vetignt, de ‘quand como horizon o propio dea peu, ote dscurs Problantiar com profesonso proceso de tanamsie cnr den ‘tcl do eel cro, Considerages sobre © processo de busca de obras raras Orproeeso de busca das obras pa consti dais (ercia apa) que me props fazer fei bastante diel. user algunas bres qu Psteomerama Europ Odentalatéoialda sie XVicquscolocancn ‘isla prcedimertos de cial esrta como nunemis binds nibs foam proceso repleto de ida vada ede sprendizagens de virias onan ‘Abel sequin caminhos truss at chez ds ors hoje ap weag taj, perebi que, vez a pve io mas ita simples. Pore, fi somente as 0 percuso wiltado qu acabe energando ao13s sds cu mesmo posses mais simples. (pot de pati foi uma ds ots iad por meueriontalre pla professors Maria Angola Mion, em um breve estado qu tina rela, com abjeivs dienes dagucks presents ne investiga ls hia labora un texto em fom de avidades, par so exCsivo ‘msuasaulsjuntoa alunos dos Cursos Notumoe Diumo de Lieeacatraem Matemiica da Unicamp. Neste material, eles apresentavamn varios -procedinenios decile essri referents squat qperagies elements, ‘Una das ones para Mguele Miri foi obra do historador damateitiea David Eugene Sith, Histor of Matematics. No volume 2 dea oba i Virios procediments obsoltes de cileulo eso com os mumeris Iindvaibios pra as operas de adigio, sbtag, mukipiagdo & vi, reais de vein abate do manusrits divalgados a Bap ‘Oceana do stculo XVI (Sith, 1970p 39-4) denomindas| er Smith de “artmicas”. Em 108, Sith pblicoy, nes Fads Unidos, ‘una obra singular admirvel Rava Armenia, descrevendoesasobas de “wd antes de 1601.0 temo “aritmisr” ilizado por Smith para desigae tn a obras que tata de proceimenies de elleul> que ‘liza os umes hind-arbios, como as que ulzamo aco para ese fi, temcomo obs Yeércas' obras quetraamndo candi esisico. Como 0 foco da investigagio era 6 sistema de numeraglo hhind-arbio,prebi que os numer dss sistema comesaram as fit Prsicls,ns arop Ocidenta moras queso ncaa por Sith de “ideas pres” — praca ares ou “gists he aigorisms (Goi, 1970p. 5), que comeraram ser publica na ropa cider 90 seu XV, Isolevoua uma prime dita, ade ums pac culo XV. Para ini a busca lise cerca de 13 obras desis no Raa Aiden 35 quas cena trem td papel elevate o roses de rcl0 do mda hinduarbio de calcula por ero ma Europ Oeiental, a ber: ‘+ Incommincia wna pracica molto Bona et ule a cigfhalivo ch ‘noe sare arte delamerchadant hima sulgarmente are de Jabbacko pblizada cr Ticviso, cx 1478, dau descoecio,¢ por so comment denen Aronia de Trevis) primers arimetica a aparece inpresa (Sith, 1970, p 3); A i Social Cid ern FamigoPfees o * Oui comensa la nobe opera dearithnethica ne le qual se acta ‘ute cosseamercanta pertinent ingeesa em Venest, rn 1484, ‘Serta por Pietro Borphi—artmética que ealecs umn ot ura arama que suoderam oscil Smih 1970p. 17) * Bchennd snd hpi Rech of ellen keufinanfchafen de Johann Widman (1462-1498), impress cin Ploehcim en 1500 (@ed.~aprimeira de 1489) rir grande odie lemtn ‘He etblocu um pao pra Aleman (oth 1970 p39, * Pitagorasarithmetrice nrdutor pbicaa em Flaca em 1491, escita por Philippi Calan ~ prima stn liana omits acompansn problemas * Summa de Arihmetia Geomersa Proportion’ et Proportional impressa em Veneza, em 1494, esrita por Lyca Paciol (1445-1514) ~ primeio grande tabalho geralimpresso o mate, que iti stds em acm (int, 1970, p56), lca e goumrn + Tractatws Arithmethice Practice qui dicitur Algorismus impress em 1505 (2 ed. ~ a prmcita ¢ de 1495), cm Pars, ‘sett por Peo Séncez Co + De arte supputand libri quattuor impress can Londres, em 1522, seria por Cuthbert Tonstall-primiro iveo impress na Inglaterra totalmente dedicado a ariméti (anit, 1970, p16: * Rech auf der Linon und Fedo aut llerkeyhancirang _gomachtduechmpress em epee 1538(I1 eh. aprmeine ‘de 1522), exert por Adam Riese (1489-59) — mas paar rnica comer do séauo Xt est ediio& treed rere Thro de Rese mua dre ra conputaco com o a do mrt indaricos, am verde ci 197.139, * Artimetica Practoae Methods Facts impresa em Witeberg, 115422 el. —a primeira de 1540) esritapor Geran Fas obra que combina ana cnc do rms com a atten ‘eer dos esters tana de un modo tal ae aaa gras ‘xrnerii os poesore qe tempo Sth 1990p. 2012, « la iba Sones 1+ The Grouse of de Artesia cm Lond, em 1558 (ea rine de cea de 1542) esi pe Robert Recor (1510-1558) primi arms comer us as esos ingles (Smith, 1970,p.210) Alem dese obs impress, istamos amb algumas menscrias: * Liber algorion de numero ndoran ou Lider agri; Kitab ‘-hsab abhi de Moharnmed ibn Mussa AFKhowarizm; + Liber anc de Fboraci a Leonard isa, pubiada em 1202; + Algrismus Vulgars do Saroboseo, de 1230, Ter io esa ta me parca, na pos, um so academicumanse ‘neces, bora nl me passe pela cabeya, ame da inden da sq chegaia ca que teria nested ens sonia, 08 ‘mesmo ryedies dos originals das obras ea presets, sts ene os sSeulos XV e XVI. Pens, boj, que fi um ato de externa ingemiade saree qu, Se precise, ea encontrar genes algunas verses snuaizadas ou trades dessa ost vaisas Mas por que cans as sls? Em virtue do coda imvesigago, yrecsva vera que ipo de ‘nstupies ou erent compahavan os procatimenos de cue eseito as presets. ‘Como intenciosava wbalbar com alguns esses eriginls com professors, iso levousme a uma segunda dliitgao, ade na ling: bras srs em lingua portagues,porén ests no foram deseriss por Smith Sabi, através alguns estado aceea da histva da matemtcacm Pomugal, que pieia obra impress naquele pas, tratando da ealzagdo Ae cilealor a mode hind ardbico, havi sida de Gaspar Nicolas, eit cm 1519, Estava & procura dosh avimdtica em biblioteas brain, ‘quando a profesort Maia Laura M. Gomes, da Universidade Federal de Minas Gerais saben do estado que vin elizando,envow-me epi de tum pesos trabalbo realizado por um pesquisador partugus acerca das primeiras artmétcas portuguesas. Era uma edpia do trabalho do pescuisador Anton Auto Margues d Almeida, publicado em 1998, em Portugal (Almeida, 1994) Esse esi singular vaio, denominado Aritmética como descriozo do real (1819-1679, trata dos livros de sri pblindos em Portugal ene 1819.0 169, Atri Socil Calo itm aig Poses ” Ese trabalho foi muito valet para mim, pois, am de disci sobre a consituigio da Arimetica em Portal, contisha indicates ‘ccs area de todas a primeiraspublicagdes neste ps, bem como is iblotecas portugues nas qusisessas publicegdes ates prim set fncomtradas. Como acess obra de Maraues Almeida, plextor um [Pouco 0 universo dos livros portugees. Em fasio desaee estado, stables contato com o professor Joeé Manel Matis, da Faculdade de Ciencias e Tecnologia da Universidade Nova de Lisboa, que aeeton orienta-me em wma temporada de estos! em Portugal, Line a2 ‘segues obras para o taba de investiga * Trwtad da Pritca Darismeneade Gaspar Nicolas, pind cm 1519 em Lisbou, Poul, éa genera otra de maton xen emg pores que eres ingress (Abuser, 163), * Flor de Avismétiea Necessiria,obea de Afonso de Villafanhe Guia e Pacheco, fi publicada em 1024, er Lisa, Portusal, * Praica da Avsmetica de Ruy Miles foi publica em 1540, em Lisboa, Poetiels * Thatad da Arte de Arismtica de Bento Fernand, publicada «1 1535, em Porto, Portugal Cox ato Re ees on vias hen tet relapses acne sm gue ga hh apt ree Carman ee serene) um ede psn: pr erate vie tena ae ‘th spss logs dem nt gic fs Cane ne ‘abated ds Erno a cn ts il ene esis vavan dt tsp ut a gana Exreamctspesnowa, bm isos. Alen eee esti ais i evan ote ae dee ‘ceo memeta, ostarinsecondionados ae desenvolvimento da asia tea social do cilelo eset, No caso do conte porus, o scH proceso de apcpriago 20 modo hindvardbicn se mest fortmente condicionado peas exignciase nese clocads, a partir de ert ‘moment, plata social astolgio-stronbmicaepartiubamene, pola ‘atio-astenimicae,posterormente, pela comercial. coastiugso dos Aiferenssprocasos de aprons eressgificio da pica scald ‘lleva ecto so modo hindv-aribico nuns fo fea defor desbeessda fra de projets potticns de grupos dominates que ataram nos contests opolicns nos quai ese processes de aoprieoceoretam, CConstatamos a exstncia de uma tradigo metodoligia sue ‘xeree um poder determinant sobre a forma de transmisio da pics sia do eileul escrito no contexte escolar, pode este que pares no «star sito em um “pa ideificivel, mas que, mesmo assim, parece fxererse de fora para dentto da insitigho escolar, determinant condutas ¢ esol pedepéicase, portant, impondo a apropriagso de eterna valores que, por sua Yez também seria veiulados no proceso de transmis dapisca do cleo esrito no context escobt "Tal poder se manifetria com tal itensidade © forga na formslacbo odio do process ji natrlzado de transiesbo da peta social do Cielo exrito ma eseol; que tena desaiélo era um"ato de loves Tal poder penetra © contol o ato eatlano de fazer conta. Se hi uma traigdo merodligica que insere em nossos corpos automatisos © hibitos, resis @i0 regu, antes de qualquer cost: am goto de inerupo. um gsto qi ss inposhol rox ompes que core (Los, {01.5 stspenderoautomatsmo da ae, pura ara pens, parr pra le para para est (Los, 20015). Pderimos an nos peng: ras porque &neeesiria uma problemaizagio do proceso de ansmissio da pric seal do cealo sserito na instiuigo ceo? Primxir, prac defindemos ques apeoprago da prea vocal do caleuo excita niogscmente alg posits aor abuns “aztec” {Sika 198,p. 199, porexemplo realizar lleulspecescr com aimee, mastanbénesobretio, como que" cosasspesoes (ive, 198, >: 194), por explo, serdar que seria bom earl “io pede eno ‘ou quedemerarse na relia dequlgueatvidade seria rans 1 que no “ar cade cuando se realiza cleo por sro €algoiiporane © eve: scetar que oer alo equivalent ra mora”. ‘Segundo, porque conesber os procedimentos a pritica social do clleulo seit coma no “nates, como resultantes de procesios histrcos de produ eaproprasio pormitedewacar su pec polio hire (Sia. 198, p. 193), 0 que implica que podem fazer cons iereresecososdsiertes com (No, 196,p-193);quepoerosaindn leer otros Sacre, orntemenes dagular que atta dle, gar de ours forms, Sterenemente de como eo Mido fer ures rset lrertemente dais queso fad Kaa, 203, 9.67 | ric Sol Ce serio m Farm fesines ss Tec pore gud tao pcs de neni apr sil osha coer anton ser marc ocean esr ie ‘tin oat psa rans pe oman wren ‘accep Whogurero nr onsneopae ‘tummies opr Ean en jan es ‘weqprtm denne pera eh te macnn porn) ems prcermon cle Pot mame sto cono parse stv A fundamental para 9 éesnaturaizagio do proceso de taniseio da rica socal do cleuo exrito na isi escol. Asprofessonas nos ensimram muito, Asrellesdis que Rie nos ‘mostaram © quinio ess problematiagio pedagdgica que realiznns chegou a desafi-ls a pensar acerca desse proceso deans ‘odificar sua prtica docent, ainda que esta no ivese so a nossa imengdo, Revelaram-nos também coma til prablematizagio cabo repereutindo para além do dominio exclsivo da matcniicn ¢ da educagio matemitica, 2endo com que professoras se appease da Mividade de problematizar,carsctcrstca essenval da atividade floss. Eo srbuirem valor pépriaprblematizato, acabaram se spropiando ds nog de “exereco lsifeo”, no como um fa de pensimento que nosconduz, peagmitica ceitsament, solugdo correla © adequads de todos os nossos problemss pedagégicos, may como auvidade necessria, permanente e inerente& agi docente. Em outs Palavras,aprendeam a fazer do exerci ilsdtico un aividade que smite transormar 0 que somos, que nes poste extant noe do rep da verde qu exiramor coment rstlador ah, 00% 5.4, pois de que lea obrnagio do saber ss ob step paras 2 squsco dos coecments en, de eta mand. etm ‘gama posse o deca daqele que cence? Exit ‘momercena ds om que questo de ber 8 pada por core eller (otra, 1998, 13). demos dizerque se algo operouemndssealg os “aconeceu", scalgo os“weou", nto, ao conseguimos mas oar paraesse algo do mesmo eto qu ants (agra so mundane, to ordinii, te imprezrado de hist.) expen, postin de que spp ns aconag unos que fequr un eto de arapo, um geo que & qe ora oar par para ecar, ponsar mals dea, car mals egy, este as deapar: par par sesh is vege, donors nor deces spender opi, ponder ho, pandora vr, spud ion 0, Cotes sno eadeleader srieor oer 208 cos, or sobre o ques sconce, spenders, ex aos eto, alti a ae do encom, carrito a pence @ dase tempos epga (aro 201, 9.5) Referéncias ALBUQUERQUE, Ld Noa na re Ftd Prati ‘Daron bio sd Fo Liv Gang 198 ( decorinetes porns is: Pigs A, 183. ALMEIDA, A. A.M Arima como deri do el (51-169) VoL {a Ingen aca Coed ow 94 FOUCAULT, M. Mere do poder. Td, Rober Nan. Ri lan Gr 150, trad eat 20 uso ds ates Ro de ai sal __ urna, person, Dis Eseros IV. Tad. Vera Lain A. ib: Rid ane: Foca Universiti, 201, el ‘re Sci do Ciel Eso mu Fam de roe = ONAN, W. 0. Feo pora coq. Campinas, SP: 242. (nines) 0 Infancia. Err aero 0 flo, Balser: Asta, omy at98 LARROSA, 1. Poagopia experince sbjiidas I SILVA, ds AZEVEDO. 1. (Opp) ertuarapcwriear ovine ics ction sola. Patio i Vos, 195, 3.43, ots ce weap sed cxpertncin, Lets, Sortaria ‘onic de Bésegto de Campinas bo de 20 (nt) Repaie ey (GERALDI.C.M: RIOLFI,C: GARCIA. ACF (og) Eeta Vi cements farvaconsno dena ives de quae social Campines (SP) Made As Lets, 2008p 11332 MIGUEL. A. Tos estas sabre Mina « Elegie Matos, Campin (G0): FE-UNICAMP, 1993. Teed utr as bistscos papi emcee tn Aso Gong ‘striae Educa Mac, rag, Pra 1986 8. mamas tl mr apap oii maps or ‘msec In: SISTO,F-P: DOBRANSZKY, A; MONTEIRO A (ves) Contin exo: quis deta, menses spenicgem ea J; Vos 2002, 9.10017 ‘lucaio manic: BICUDO, MA. (Ong) Pfs Edu atomic: coeepes & movin, als: Pl aio, 209.388, isi. soe scilgia dn clues mtn ago do ‘rofesr:um programa depen. Parca evi FE-USP- Sin Fas ST jana, 2008p 19732 ==: BRITO, A A hits ds Maemo m rma do profs de atenicn. te: Cadernoe Coles n° 40. Capins, SP Cet le Pnaes Eee SoicdePipins, 1996p #18, MIORIM, M. A. Os logins melt case basi. Sie ‘Temi de Misra dh Matemstien itr Gon ib Tas, Nol Ears ‘SBHMSt 2002 Tease NORM M.A Haris ms Edcdo Mand ~ Paps ¢ fos. elo Horst: Auten, 2004 (Cee ona om Enc Maem) MOREIRA, A.B; SILVA, 1:7; Orgs) Curl ele sea 4 ‘Slo Psi: Co, 200, NICOLAS, Tund dopratice darian Pr Livin Cla, 1963 i fac similah List: Germ Cala 151 SILVA, T.. (Org) Aleigenasn sla de nl ma Inrodoasextador ‘urs em educa, Paso BS: Vos 1989, 190-207

Вам также может понравиться