Вы находитесь на странице: 1из 204

HISTORIA DA

INFORMÁTICA EN GALICIA
UNHA CRONOLOXÍA

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HENRIQUE NEIRA PEREIRA
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
Historia da informática en Galicia
Unha cronoloxía

Edita:
Andavira Editora e
Colexio Profesional de Enxeñaría en Informática de Galicia (CPEIG)
Rúa Fernando III O Santo 13, 1ºA
Teléfono: 981 592 773
15701 Santiago de Compostela (A Coruña)
www.cpeig.gal

Coordinación do proxecto: Fernando Suárez Lorenzo e Javier García Tobío

© dos textos: Henrique Neira Pereira, 2015

© das fotografías: indícase no índice de fotografías

Depósito legal: C 2266-2015


ISBN: 978-84-8408-895-0
Printed in Spain. Impreso en Santiago de Compostela
Reservados todos os dereitos
Limiar
C
ada vez que a mente dos seus autores, a visión dos seus patrocinadores e os me-
dios editoriais se conxuntan para alumar un novo libro, acéndese un farol dis-
posto a iluminar a todo aquel que se digne dirixir a vista cara a el. Vehículo
indiscutible de comunicación, un libro é como unha luz que aluma algunha parcela do
mundo en que vivimos. Sexa benvido!
Neste caso, o contido do libro refírese ao mundo dos números e do cálculo, unha fe-
rramenta connatural ao ser humano, que se mostrou necesaria para a vida e que, como
consecuencia, incorporouse ás súas actividades dende os primeiros tempos. Foi evolu-
cionando a medida que estas necesidades o foron requirindo e que o desenvolvemento
tecnolóxico o foi facendo posible. A historia da súa evolución é todo un paradigma, que
a modo de termómetro, mide o grao de desenvolvemento socioeconómico e de desen-
volvemento tecnolóxico dos pobos ao longo do tempo e, á vez, bríndanos unha autén-
tica lección sobre as potencialidades sen límite que nos ofrecen a ciencia e a tecnoloxía.
Dende contar polos dedos da man ata a computación de alto rendemento (HPC), que
nun segundo, é capaz de realizar mil billóns de operacións en coma flotante (petaflops)
e pronto o trillón (hexaflops). Algo que xa é difícil mesmo de imaxinar e que abre novas
posibilidades ao desenvolvemento, nunca soñadas.
Historia da Informática en Galicia é un libro no que se aborda esta evolución, nunha
dobre perspectiva, en paralelo: no mundo e en Galicia. Esta dobre proxección é o que
lle outorga un valor engadido para os que temos a sorte de vivir nesta marabillosa terra.
Tras un notable e meritorio esforzo de recompilación de información, procedente de moi
diversas fontes, esta organízase cronoloxicamente na dobre perspectiva mencionada e
vaise debullando, época a época, ano a ano, atendendo aos fitos máis importantes, dende
42200 a.C. ata o momento actual.
Profesionalmente estiven vinculado á utilización do cálculo computacional no ámbito
da Química Cuántica e tiven a gran fortuna de ser testemuña activa da evolución que
vai dende as máquinas electromecánicas á supercomputación, evolución que aínda hoxe
contemplo con asombro.
Os meus máis cordiais parabéns a Henrique Neira e ao Colexio Profesional de Enxeñaría
en Informática de Galicia, por levar adiante este proxecto con éxito.

Miguel Ángel Ríos Fernández


Presidente da Real Academia Galega de Ciencias
Evolución
A
revolución que vivimos da man da informática e a tecnoloxía non ten
precedentes na historia da humanidade. O rápido progreso da informática
brinda excelentes oportunidades de acadar niveis máis elevados de
desenvolvemento, cun inmenso impacto en practicamente todos os aspectos da
nosa vida. Grazas á capacidade das tecnoloxías da información para reducir moitos
obstáculos tradicionais, especialmente tempo e distancia, por primeira vez na historia
pode usarse o gran potencial destas tecnoloxías para o beneficio de millóns de persoas
en todo o mundo. Poderiamos afirmar que non estamos nunha época de cambios,
senón nun cambio de época.
Recoller toda esta evolución no presente libro é para o CPEIG, máis que un desafío,
case unha obriga. Ademais da enorme cantidade de información existente en heme-
rotecas, temos a inmensa fortuna de poder contar co testemuño de moitos dos prota-
gonistas desta revolución na nosa comunidade. Quixera destacar o excelente traballo
desenvolvido por Henrique Neira nesta recompilación de documentación, así como a
magnífica achega de Javier García Tobío como promotor e director da iniciativa. Do
mesmo xeito, salientar a participación dos distintos colaboradores e entrevistados. A
súa achega permítenos recoller e poñer en coñecemento da sociedade casos de éxito
nos que Galicia é todo un referente. Saber de onde vimos e valorar con satisfacción o
noso protagonismo pasado, é fundamental para poder tomar decisións que nos permi-
tan ser líderes na construción da Sociedade do Coñecemento. Porque quen non sabe
de onde vén, nin sequera é capaz de coñecer o seu lugar no mundo.
É innegable que a informática continuará avanzando nos próximos anos e transfor-
mando o noso mundo. O ritmo de evolución e cambio que se está producindo na nosa
sociedade fará que moitos dos empregos actuais desaparezan e xurdan outros que nin
sequera podemos imaxinar hoxe en día, igual que ocorrerá cos costumes e hábitos nas
relacións persoais. É practicamente imposible predicir cales serán as tecnoloxías que
aparecerán no futuro e como afectarán a empresas, administracións e cidadáns. Todos
estes avances suporán grandes oportunidades e importantes retos, coa única certeza da
importancia da aprendizaxe e a formación continua. Por iso, este libro é unha publi-
cación viva e supón un desafío ilusionante poder formar parte da historia e continuar
relatándoa.

Fernando Suárez
Presidente do CPEIG
Dos antigos sistemas de
cómputo á era dixital

E
ste volume quere ser un primeiro achegamento á historia da informática en Ga-
licia, que agardamos poida ampliarse no futuro. Para isto elaboramos unha cro-
noloxía que comeza moito antes dos primeiros computadores, para mostrar que
existe en Galicia desde hai séculos unha tradición de coñecementos de cálculos mate-
máticos e astronómicos; sistemas de numeración, de medida e de comunicación; cons-
trución, comercio e uso de aparellos de precisión como reloxos, autómatas e máquinas
de calcular; estudo e produción de bibliografía científica; ensinanza e moitas profesións
relacionadas.
Así, cando chegou a informática non se partía de cero no mundo do cálculo; a propia
palabra vén do latín ‘calculus’ (pedra), polo uso de pedriñas para levar conta, por exem-
plo, das cabezas de gando que se levaban pola mañá a pacer e que se recollían pola tarde.
Hai moitos exemplos de sistemas de cómputo simples pero eficaces en vigor aínda hoxe
(ou case). O primeiro contar polos dedos, propio de nenas e nenos que comezan a fami-
liarizarse cos números e co cálculo.
Pero existen moitos sistemas sinxelos. En San Mamede de Ribadulla (Vedra, A Coruña)
para calcular a cantidade de quilos de uva recollidos nunha explotación familiar, cóntan-
se os cestos ou capazos de uvas recollidos botando un bago por cada cesto en calquera
recipiente; multiplicando o número de bagos pola capacidade dos recipientes baleirados
obtense o total.
Na mesma parroquia, cando se enchen de mosto os pipos para que fermente e se con-
verta en viño, nalgunha casa marcan cun xiz cada ola (16 litros de capacidade) botada
no pipo, facendo un X. Cando se completan as oito olas, márcase un + para indicar un
moio (oito olas, ou sexa 128 litros). Así, se o pipo levase once olas (176 litros) teriamos:
XXXXXXXX+XXX.
E para anotar os tantos nunha partida de cartas usábanse fabas para levar conta da pun-
tuación de cada persoa.
Tomás Area, autor do libro 'De como aprendemos a contar e os aparellos empregados'
indicounos que coñeceu unha panadería na zona de Palas de Rei (Lugo), onde se anotaba
o pan que levaba cada familia nunhas varas de madeira: cada peza de pan supoñía unha
marca, e cando se pagaba cortábase ese anaco da vara ou comezábase outra; a cada familia
asignábaselle un signo particular para identificar a súa conta. Nos muíños empregábanse
sistemas similares para anotar os sacos de gran, ou anotábanse nas portas de madeira.
Nas lonxas ou nas catedrais, indicounos tamén Tomás Area, había sistemas de fichas
como comprobantes de diñeiro que se adebedaba: entregábanse antes de pagar con di-
ñeiro real.
Poderiamos falar de máis opcións tan válidas hoxe como cando se inventaron para certas
tarefas. Mais cando as sociedades se fan complexas precísanse sistemas de cómputo e cál-
culo máis completos, rápidos e fiables, e aparecen sistemas, técnicas e dispositivos coma
os que queremos dar a coñecer.
Antes dos computadores houbo en Galicia na década dos cincuenta tabuladoras, e an-
O Colexio Profesional de Enxeñaría en Informática de Galicia (CPEIG) foi constituído formalmen-
te mediante asemblea o 15 de decembro de 2007

tes delas calculadoras electromecánicas e mecánicas, máquinas contables, máquinas de


calcular, regras de cálculo, aritmómetros, libros de logaritmos e de contas axustadas,
ábacos... como veremos neste volume.
Os primeiros computadores utilizados na comunidade datan da década dos sesenta do
século XX: o primeiro foi seguramente o computador analóxico EAI TR-20 que debeu
comezar a utilizarse na Universidade de Santiago de Compostela no curso 1962-1963;
nos anos seguintes varias empresas e institucións instalaron os seus propios computadores e en 1969 a propia
Universidade incorporou un IBM 1130 dixital.
Ademais das novas referentes a Galicia, desde a segunda metade do século XIX e ata a década dos 60 do XX
recollemos unha selección de informacións aparecidas na prensa galega sobre tecnoloxías de cálculo: aínda
que non existiran na comunidade, as noticias contribuían a que a xente as coñecera e se construíra unha imaxe
delas.
O rápido desenvolvemento da tecnoloxía e o seu abaratamento fixeron que os ordenadores atoparan os seus
sitios nas pequenas empresas e nos fogares, e a continua miniaturización dos compoñentes fai que hoxe apa-
rellos coma as tabletas ou os teléfonos móbiles teñan máis potencia que os equipos de sobremesa ou portátiles
duns anos atrás.
O crecemento do sector da informática foi acompañado da formación dun gran número de profesionais: dos
arquivos de mulleres e homes que traballaron nel desde os primeiros anos recuperamos datos e imaxes que
serviron para compoñer este libro e desde aquí queremos agradecerlles o seu apoio e recoñecer o seu traballo,
que hoxe é xa historia.
CRONOLOXÍA

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
14
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

2700-2300 a.C. Aparece na civiliza-


O CÁLCULO E OS NÚMEROS: ción sumeria o ábaco, unha táboa

DAS PRIMEIRAS SOCIEDADES Á


con columnas que delimita sucesi-
vas ordes de magnitude do sistema

ANTIGÜIDADE TARDÍA - MUNDO


sexaxesimal empregado daquela, e
que hoxe aínda usamos para medir
o tempo en días de 24 horas, e horas
de 60 minutos e minutos de 60 se-
42200-41000 a.C. O ‘óso de Le- dades e con símbolos as decenas, gundos. Sistemas similares, de base
bombo’, un peroné de babuíno ato- centenas, etc. decimal, haberaos nas culturas gre-
pado nas montañas de Lebombo, ga -desde o século V a.C. ou antes-,
entre Suráfrica e Suazilandia, amosa 3300 a.C. As táboas de arxila da an- romana, chinesa ou xaponesa, entre
29 marcas, o que revelaría coñece- tiga cidade sumeria de Uruk (pos- outras, e aínda os hai hoxe nos cen-
mentos matemáticos ou de cómputo teriormente babilonia) amosan pic- tros de ensino. Existen modelos es-
nos grupos humanos que habitaban togramas que se consideran as pecíficos en China (suan pan), Xapón
esa zona; hai opinións que o vence- mostras máis antigas de escritura. (soroban), Rusia (schoty) e Francia
llan cun calendario lunar. O ‘óso de Nalgunhas aparecen contas e reci- (buolier). O suan pan chinés aparece
Ishango’, do 18.000 a.C., atopado bos que amosan un sistema de nu- contra o ano 190, e inspirará o soro-
preto das fontes do río Nilo (nordés meración, anterior a aquel que logo ban en Xapón (século XIV).
do Congo) amosa conxuntos de mar- se usará en Babilonia.
cas que fan supoñer que se empre- 2500 a.C. Desta época datan os qui-
gou con finalidades matemáticas ou 3000 a.C. Primeiros calendarios, utili- pu, sistemas mnemotécnicos com-
de observación astronómica: pode zados en Babilonia. postos de cordas de lá ou algodón
ser o rexistro máis antigo de núme- e nós dunha ou varias cores. Usába-
ros primos, pois aparecen marcas en 3000-2000 a.C. Construción do cír- nos no sistema de contabilidade os
grupos de 11, 13, 17 e 19. culo megalítico de Stonehenge en quipucamayoc (khipu kamayuq), ad-
Wiltshire (Reino Unido), que se su- ministradores do Imperio inca, aín-
4000 a.C. Utilízase a balanza en Me- pón tivo uso astronómico, marcando da que algúns investigadores cren
sopotamia para facilitar o comercio e a saída do sol no solsticio de verán. que tamén puideron ser unha for-
os cálculos derivados deste. ma de escritura, e ata se apunta que
2800 a.C. Os primeiros libros apare- se puido empregar neles algún sis-
3400 a.C. Emprégase en Exipto o sis- cen en Mesopotamia, como colec- tema binario para representar a es-
tema decimal e os números repre- cións de tabletas de arxila cunha or- critura; usounos tamén o pobo huari.
séntanse con marcas simples as uni- de concreta. Os contables incas terían usado ade-

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
15
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
tigo cun texto encriptado coñecido
hoxe é exipcio: empregaba xerogli-
fos.

1300 a.C. Desde esta época desenvól-


vense en China diferentes sistemas
de numeración decimal posicional.

1260-1240 a.C. Guerra de Troia. Na


obra ‘A Orestíada’, o escritor grego
Esquilo narra como o heroe Agame-
nón envía noticias sobre a Guerra de
Troia empregado o fume de foguei-
ras: era un telégrafo óptico, un dos
sistemas de comunicación a distan-
cia máis antigos coñecidos. Aparece
3000-2000 a.C. Círculo megalítico de Stonehenge en Wiltshire (Reino Unido), que se supón tivo en culturas coma a grega, a roma-
uso astronómico. na ou as dos pobos amerindios; un-
ha alternativa eran os telégrafos so-
noros, usando tambores ou campás.
mais yupanas, taboleiros onde repre- tina un alfabeto que en lugar de de-
sentarían cifras botando pedriñas en buxos para representar obxectos re- 800-700 a.C. O escritor grego Ho-
distintas bandexas onde adquirirían presenta as consoantes. Arredor do mero describe en ‘A Ilíada’ a casa de
distinto valor, un sistema con seme- 900 a.C. emprégase en Grecia unha Efesto, deus do lume, ferreiro e ar-
llanzas co do ábaco. adaptación deste alfabeto á que se tesán, na cal mesas con tres patas
lle engadiron vogais. camiñaban soas para colocarse on-
2000-1700 a.C. Os textos con refe- de facían mellor servizo, e escravas
rencias matemáticas máis antigos 1500 a.C. Invéntase en Exipto a clep- de ouro macizo servían o viño. Igual-
que se conservan proceden das ci- sidra, un reloxo que mide o tempo mente desta época é a lenda do es-
vilizacións babilónica e exipcia. Arre- a través das marcas que se ven nun cultor chipriota Pigmalión, que mo-
dor do 1700 a.C. xa había táboas de recipiente con auga que se vai balei- dela en marfín a figura dunha moza,
multiplicar. rando de xeito uniforme. da que namora. A deusa Afrodita dá-
lle vida á estatua, que recibe por no-
1600 a.C. Aparece en Siria ou Pales- c. 1500 a.C. O documento máis an- me Galatea. Este mito considérase

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
16
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

unha das primeiras referen- tema de numeración bina-


cias a autómatas con forma rio, a un tempo xeométrico
humana. Así mesmo, a len- e aritmético.
da do autómata xigante Talos,
que gardaba Creta, é destes 370 a.C. O científico gre-
anos. go Arquitas de Tarento crea
un autómata: unha máquina
800 a.C. Os textos indios máis que imita as accións dunha
antigos que recollen proble- criatura viva; era unha pom-
mas matemáticos, os ‘Sulba ba que voaba impulsada por
Sutras’ datan desta época. Es- un brazo mecánico movido
taban en verso, o que axudaba a vapor ou por aire.
a recordalos para transmitilos
oralmente. 350 a.C. O filósofo grego
Aristóteles establece as re-
700 a.C. Úsanse en Exipto os gras da lóxica formal.
205-100 a.C. Fragmento principal do Mecanismo de Anticitera, no Museo Arqueolóxico Nacional de Atenas
reloxos solares. Aparecen en
China os taboleiros contado- 350 a.C. Atribúeselle a
res ‘chóu’ para realizar opera- numeración etrusco xorde nesta Eneas o Táctico, escritor
cións aritméticas. época e foi a base do romano. grego, a invención do telégrafo hi-
dráulico. As fogueiras -telégrafo ópti-
700-600 a.C. Desenvólvense en 500 a.C. Desta época é o primeiro ta- co- servían só para avisar de ataques
Anatolia, Grecia, India e China siste- boleiro contador exipcio. inimigos. O sistema compoñíase de
mas monetarios que teñen como ba- contedores idénticos cheos de au-
se pezas de metal cun peso e unha 400-200 a.C. O matemático indio ga e situados en puntos distantes.
lei garantidos por unha autoridade, Pingala escribe en sánscrito a obra No seu interior unhas marcas equi-
o que implica o uso de sistemas de ‘Chandahsastra’, onde presenta a valerían a mensaxes acordadas de
cálculo. Arredor do 600 a.C. xa che- primeira descrición coñecida dun antemán. O emisor acendía un lume
gan moedas á Península Ibérica e as sistema de numeración binario. para indicar que ía transmitir; can-
primeiras cúñanse arredor do 400 do o receptor indicaba estar á espe-
a.C. en colonias gregas no Levante 400 a.C. O ‘I Ching’, un libro de adivi- ra con outro lume, os dous abrían as
peninsular. ñación chinés que xorde nesta épo- billas dos contedores. Cando a auga
ca e é ampliado noutras posteriores, baixaba ata o punto desexado o emi-
600 a.C. Estímase que o sistema de usa en parte do seu contido un sis- sor apagaba o lume e o receptor sa-

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
17
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
bía cal era a mensaxe. O historiador dun edificio ou a profundidade dun hn Davis describiu un novo modelo
romano Polibio di que así se envia- pozo. O astrolabio náutico permite de cuadrante no seu libro ‘Seaman’s
ron mensaxes entre Sicilia e Carta- medir a altura dos astros para fixar a secrets’, de 1594. Os sextantes e oc-
go na Primeira Guerra Púnica (264- posición dun buque en alta mar. tantes inventados desde 1730 substi-
241 a.C.). tuirán os cuadrantes na navegación.
100 a.C. A Herón de Alexandría, ma-
265 a.C. O número áureo foi estuda- temático, atribúeselle a invención de 300 Matemáticos de Alexandría (Exip-
do por primeira vez amplamente po- aparellos mecánicos con movemen- to) crean o sistema de numeración
lo matemático grego Euclides. to, como portóns que se abrían a alexandrino, baseado nas letras do
certas horas ou estatuas animadas, alfabeto (24) máis tres letras saca-
212 a.C. O historiador romano Plutar- para o que empregaría máquinas de das do alfabeto antigo.
co describe o uso de brazos mecáni- vapor. Herón tamén describiu unha
cos polos defensores gregos de Sira- máquina expendedora que, cunha 500-600 Aparece na India o sistema
cusa no asedio por tropas romanas. moeda, ofrecería auga; ignórase se a de numeración que logo adaptaron
Atribúenselle a Arquímedes, mate- construíu. autores árabes e que hoxe coñece-
mático e enxeñeiro, estes enxeños; mos como numerais indo-arábigos.
asasinouno un soldado romano can- 55-51 a.C. O autor romano Marco Tu-
do tomaron a cidade. lio Cicerón menciona na súa obra 600 Imprímense en China libros sobre
‘De re publica’ dúas máquinas que papel. Os tipos non eran movibles,
205-100 a.C. Mecanismo de Antici- se consideran un tipo de planetario polo que cada páxina era de deseño
tera (Grecia). Nesa illa atopáronse que predí os movementos do Sol, a único e non reaproveitable.
en abril de 1900 os restos dunha cal- Lúa e os cinco planetas coñecidos
culadora mecánica ou computado- naquela época. c. 628 O astrónomo indio Brahmagup-
ra analóxica deseñada para prever a ta establece regras para facer cálcu-
posición do Sol, a Lúa e algúns pla- 90-168 Atribúeselle a Ptolomeo, cien- los matemáticos empregando o cero,
netas e ata predicir eclipses. tífico greco-exipcio, o invento do valor que ata entón non se utilizaba.
cuadrante, instrumento para medir
150 a.C. Atribúeselle a Hiparco de Ni- a altura dos astros con respecto do 662 O bispo Severo Sabokht, da igrexa
cea, matemático e astrónomo grego, horizonte e en navegación para de- siria de Keneikre sobre o Éufrates, é o
a invención do astrolabio: unha es- terminar a latitude dos barcos (me- primeiro autor de tradición occiden-
pecie de calculadora analóxica pa- dindo a altura sobre o horizonte da tal en mencionar o sistema indio de
ra medir a altura dos astros por riba Estrela Polar ou do sol de mediodía) numeración de “nove cifras”; aínda o
do horizonte ou resolver problemas e para calcular a hora (medindo a al- concepto de cero non acadara a mes-
xeométricos, como coñecer a altura tura do sol). O navegante inglés Jo- ma difusión que o resto das cifras.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
18
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

O CÁLCULO E OS NÚMEROS:
ra, A Coruña- moedas de bronce cu-
ñadas nas colonias fenicias de Gádir

DAS PRIMEIRAS SOCIEDADES Á


(Cádiz), Abdera (Adra) e Sexi (Almu-
ñécar) no século III a.C. Estes e ou-

ANTIGÜIDADE TARDÍA - GALICIA


tros achados como restos de ánforas
gregas ou de obxectos de culturas
ibéricas fan pensar que, ademais
de comercio, puido haber transmi-
5000 a.C.-1250 a.C. Cultura me- 800 a.C.-100 d.C. Cultura castrexa. sión de cultura e ciencia. Así, antes
galítica. As entradas de moitos co- Investigacións recentes sinalan o po- do sistema de numeración romano
rredores ou cámaras funerarias sible emprego da ‘proporción áurea’ puideron coñecerse sistemas coma
dos dolmens galegos estudados es- en esculturas de guerreiros do sur da o fenicio, o grego ou os que puide-
tán orientadas para o lugar por on- Gallaecia: revelaría coñecementos ran utilizar distintos pobos ibéricos;
de saía o sol no solsticio de inverno matemáticos e contactos directos por exemplo, o xeógrafo grego Es-
-arredor do 22 de decembro no he- con culturas coma a grega ou a tra- trabón que ten acceso a fontes an-
misferio Norte-. Isto revela que estas vés das colonias fenicias e gregas na tigas, sinala no terceiro tomo da súa
sociedades tiñan coñecementos as- Península Ibérica; Gádir, a actual Cá- ‘Xeografía’ que o río Miño é navega-
tronómicos e mesmo matemáticos diz, foi fundada arredor do 1100 a.C. ble nunha lonxitude de 800 estadios,
aínda que non haxa rexistros. por navegantes fenicios e a estes su- unidade de medida grega. Se podía
cedéronos os gregos uns 500 anos dar o dato é porque llo facilitou al-
1250 a.C.-800 a.C. Idade do Bron- despois. Outras investigacións pro- guén que visitou Galicia e coñecía os
ce. Algúns petróglifos galegos repre- poñen que os torques, antes consi- sistemas de numeración e medidas
sentan constelacións celestes, se ca- derados só obxectos de adorno, po- vixentes daquela en terras gregas.
dra un elemento para calcular cando derían ser nunha fase tardía unidade
facer as sementeiras ou as collei- de conta e pagamento: fabricaríanse 137 a.C.-409 d.C. Romanización.
tas. Nesta época posiblemente xa seguindo un sistema de pesos coma Os cálculos matemáticos aplícan-
se aplicaban coñecementos astronó- o empregado polo pobo de Tartessos se en obras coma a torre de Hércu-
micos para a navegación: o crecente no sur peninsular; isto fai pensar nun les coruñesa, erguida polo arquitec-
comercio de cobre e estaño no Medi- posible sistema metrolóxico baseado to Caio Sevio Lupo a finais do século
terráneo obrigaba a buscar estes mi- no fenicio na metade occidental da I ou principios do século II; a mura-
nerais cos que se fabrica o bronce Península Ibérica. lla romana de Lugo, dos séculos III-
cada vez máis lonxe. En Galicia po- IV; a ponte romana de Ourense, do
dían obterse, e polo tanto estes co- 300-200 a.C. No século XIX ato- século I, e en moitas outras cons-
ñecementos podían chegar aquí. páronse no porto de Bares -Ortiguei- trucións. A torre de Hércules, como

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
19
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
todo faro, era un primitivo telégra- o tres en raia ou o alquerque, posi-
fo óptico: con luces nocturnas e si- blemente xa pola influencia da cul-
nais de fume polo día, para alertar tura romana.
os barcos da proximidade da costa, e
alertar os habitantes da bisbarra an- 40 Deste ano son os dous miliarios
te ataques por vía marítima. A maio- máis antigos atopados no territorio
res da arquitectura e da enxeñería, da actual Galicia: un apareceu na
coa implantación das estruturas ad- Gándara, en San Fins de Sales (Ve-
ministrativas romanas aparecen pro- dra, A Coruña) e está hoxe no Mu-
fesións nas que se usan cálculos seo da Catedral de Santiago; o outro
matemáticos, coma a de exactor (re- atopouse en San Román de Retorta
cadador de impostos); no Museo Ar- (Guntín, Lugo) e está no Museo dos
queolóxico e Histórico do Castelo de Camiños de Astorga. Son das mos-
Santo Antón na Coruña consérvase tras máis antigas de uso da nume-
unha lápida do século II ou III que ración romana na actual comunida-
encargou o exactor Fortunato na me- de galega.
moria dos seus libertos defuntos Es-
tatoria, Príncipe e Félix. 383-384 O ‘Itinerarium’ de Exeria
describe a viaxe a Terra Santa da
11 a.C. Consérvanse catro miliarios de autora, unha crónica na que fai re-
vías romanas datados arredor deste ferencia á división horaria do día e
ano no Norte de Portugal; un deles, detalla en millas romanas a distancia
descuberto na cidade de Braga, es- entre poboacións. Aínda que a data-
tá no Museo D. Diogo de Sousa de- ción e a orixe da autora foron orixe
sa urbe e sinalaba a distancia de 43 de moitos debates, as investigacións
millas ata a cidade de Tude, a actual máis recentes sitúan o texto nas da-
Tui. É unha das máis antigas probas tas indicadas e a autora como unha
da introdución da numeración roma- monxa orixinaria da Gallaecia; sería
na na provincia romana da Gallaecia. a primeira escritora galega coñecida.

1-300 Nalgúns castros atopáronse 409-711 Da Antigüidade Tardía -rei-


gravados en pedra ta- nos suevo e visigodo- sabemos ben
40 d.C. Miliario boleiros de xogos de ti- pouco, aínda que temos textos da
da Gándara po matemático, coma época. De Paulo Orosio (Braga? c.
(Vedra)

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
20
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

Séculos I-II. A Torre de Hércules, na Co- Taboleiro e fichas de xogo expostos no Museo Arqueolóxico e Histórico Castelo de Santo Antón, na Coruña.
ruña, podía usarse como telégrafo óptico Están datados entre os séculos I a III e revelan a existencia de coñecementos matemáticos

383 - Hipona c. 420) a súa ‘Histo- cometas; fala ademais dos abusos loxías’ de Santo Isidoro de Sevilla:
ria contra os paganos’ (c.416-417) dos recadadores de impostos, así a primeira versión desta colección
na que describe posibles caídas de que seguía existindo esa profesión de vinte libros dataría de entre 612
meteoros, o que revela que se man- e por tanto cálculos matemáticos. e 621, e o volume terceiro está de-
tén o interese por temas astronó- Nas actas do Concilio de Lugo do dicado ás matemáticas. Os gober-
micos. A súa obra é unha narración ano 572 fálase do bispo da cidade, nantes suevos cuñaron moedas en
histórica desde a creación do mun- Nitixio, de quen se di que se ins- varias cecas da Gallaecia, seguindo
do ata a súa época. Escrita déca- piraba nos “antigos homes de cien- modelos romanos, e o mesmo se
das despois, a ‘Crónica’ do bispo de cia”. Posiblemente no século VII -no fixo na época visigoda: existía per-
Chaves, Idacio de Limia (395?-465), que se produciron- xa se coñecían soal especializado en sistemas de
menciona eclipses de sol e de lúa e en Galicia volumes coma as ‘Etimo- pesos, medidas e cálculos.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
21
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A IDADE MEDIA - MUNDO
dos símbolos indo-arábigos dos nú-
meros 1 a 9, a maioría similares ós
actuais, e indica a súa orixe: “E ta-
me´n a propo´sito das cifras da arit-
800-900 Os irmáns inventores Banu epístola métrica titulada ‘De eclipse me´tica. É necesario saber que os
Musa (Abu Jafar Muhammad ibn lunae’, atribúeselle ó rei visigodo Si- indios posúen unha intelixencia moi
Musa ibn Shakir, Abu al-Qasim Ah- sebuto -que reinou entre o 612 e o sutil e que os restantes conceptos
mad ibn Musa ibn Shakir e Al-Hasan 621-. Noutra parte máis recente in- lles ceden o paso no que concerne
ibn Musa ibn Shakir) traballaron en clúe os máis vellos numerais arábi- á aritme´tica, a xeometri´a e demais
Bagdade, Iraq, e describiron no seu gos con valor absoluto e de posición disciplinas liberais. Isto ponse de
‘Libro dos aparellos enxeñosos’ apa- e a representación do cero máis an- manifesto da mellor maneira nas no-
rellos mecánicos como un órgano de tiga constatada en Occidente, aínda ve figuras a trave´s das cales expre-
auga e unha frauta automática, sen- que a forma e uso dos numerais é san cada grao de non importa que
do seguramente das primeiras má- diferente á actual. Atribúeselle a es- nivel. Esta é a forma 9 8 7 6 5 4 3 2
quinas programables para producir critura destes numerais a Santo Eu- 1” Este sistema de numeración posi-
música. loxio de Córdoba (800-859), que co- cional que hoxe é un estándar mun-
ñecía traballos de autores árabes, e dial xa se debía empregar no século
c. 820 O matemático persa Muham- pénsase que se usou este sistema V na India, e puido inspirarse no sis-
med ben Musa al-Jwarizmi escribe o de numeración en Toledo ata o sé- tema chinés Hua Ma. Logo, difundiu-
‘Libro sobre a suma e a resta segun- culo XIII. Nesta época os calculistas se no mundo árabe e desde este no
do o cálculo indio’, difundido en Oc- do Magreb e de Al-Andalus usaban occidental.
cidente a través de traducións lati- ‘mesas de area’ ou ‘mesas do pó’:
nas. Do seu apelido xorde a palabra mesas cunha zona cuberta con area 999-1003 Silvestre II (nacido Xerber-
algoritmo. para debuxar nela operacións mate- to de Aurillac) estuda durante o seu
máticas con numerais indo-arábigos papado o uso polos cregos do siste-
840 O príncipe xaponés Kaya constrúe e logo borralas para facer outras no- ma de numeración decimal indo-ará-
un monicreque mecánico programa- vas, coma nos encerados. bigo, en vez do sistema romano, pa-
ble que manexaba unha regadeira. ra simplificar cálculos. Implantaríase
976 O monxe Vigila elabora un códi- lentamente, con traballos coma o ‘Li-
c. 859 O ‘Codex Miscellaneus Ove- ce (‘Codex Vigilanus’) no hoxe des- ber Abaci’ (‘Libro dos ábacos’) publi-
tensis’, hoxe na Real Biblioteca del aparecido mosteiro de San Martín cado en 1202 polo matemático italia-
Monasterio de San Lorenzo del Es- de Albelda de Iregua (A Rioxa) -que no Leonardo de Pisa, tamén chamado
corial, reúne cinco textos de entre estaba situado no Camiño Francés Fibonacci, e empezou a empregarse
os séculos VII e IX. Un deles, unha a Santiago-. Vigila inclúe o debuxo máis a mediados do século XIV en

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
22
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

documentos mercantís. A Silvestre II ‘The Honourable History of


unha lenda atribúelle, coma a outros Friar Bacon and Friar Bun-
sabios medievais, a construción dun- gay’.
ha cabeza parlante ou calculadora.
1252-1284 No reinado de
1088 O artesán chinés Su Sung deseña Afonso X o Sabio -quen
un reloxo mecánico movido por auga. pasou parte da súa infan-
cia en Allariz, Ourense-,
1218 Fúndase o Estudio Xeral de Sa- traducíronse do árabe ou
lamanca -Studii Salmantini-, que en elabóranse baixo o seu pa-
1255 dará orixe á Universidade de trocinio libros de carácter
Salamanca por unha bula do papa científico, coma as ‘Táboas
Alexandre IV. O Estudio promoveuno Afonsinas’ (‘Tablas alfon-
o bispo de Salamanca, Gonzalo Fer- síes’) de Toledo (1263-
nández -de orixe galega- co apoio do 1272), sobre astronomía;
rei Afonso IX de León. Varias cátedras os autores, os xudeus Ye-
no século XIII estiveron a cargo de hudá Ben Moshé e Ishaq
profesores composteláns, o que amo- Ben Sayyid, empregaron o
sa o prestixio da escola catedralicia sistema de numeración in-
santiaguesa; as aulas tamén recibiron do-arábigo.
alumnado galego.
1290 Nesta época aparecen
12?? Unha lenda inglesa atribúelles a en Inglaterra fichas de me-
dous frades franciscanos do século tal substitutivas das moe-
XIII, Bungay e Roger Bacon, a cons- das pero similares a estas,
tru- ción dunha cabeza os ‘jetons’, usadas para a
Unha páxina dun dos exemplares conservados do ‘Liber
artificial capaz de contabilidade a modo de
abaci’, dado a coñecer en 1202
falar e facer cálcu- ábacos ata o século XVII.
los. A historia po-
pularizouse nunha 1299 A cidade de Floren-
comedia do XVI, cia obriga a escribir os números dos numeración indo-arábiga podía indu-
documentos contables en palabras cir a confusión.
Modelo completas, pois existían varias for-
moderno de ábaco mas de representar as cifras, e usar a 1313 O mallorquín Ramon Llull deseña

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
23
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
unha ‘máquina lóxica’ que po- so. Comezounas Pere Gilbert e
dería probar por si mesma a continuáronas Dalmau Ses Pla-
verdade ou mentira dun postu- nes e Jacob Corsuno.
lado. A versión máis completa
da idea inclúese na ‘Ars Magna 1364-1379 O artesán Henry de
Generalis’ de 1313. Llull pere- Vick, de Wurtemburg, instala no
grinou a Compostela en 1265. Pazo Real de París -hoxe Pazo de
Xustiza- o reloxo mecánico máis
1335 Constrúese en Milán un re- antigo do que hai noticia que em-
loxo que por primeira vez dá prega unha esfera e unha agulla
tantas badaladas como horas: para marcar as horas; erraba ata
ata entón os grandes reloxos dúas horas nun día.
só daban unha badalada por
hora. 1412 O estudoso exipcio
al-Kalka-shandi recolle nun ma-
1355 O rei Pedro I de Castela cu- nual instrucións para descifrar
ña en Sevilla moedas de 10 do- mensaxes secretas.
bras de ouro que indican a da-
ta con números romanos: a era c. 1439 O alemán Johannes
MCCCLXXXXIII, é dicir era his- Gutenberg constrúe a primeira
pánica 1393 (ano 1355). Salvo imprenta occidental de tipos mó-
ese caso, non coñecemos ata biles e inicia unha revolución na
o tempo dos Reis Católicos transmisión do coñecemento.
(1479-1515) que se indique nas
moedas hispanas o valor mo- 1466 O escritor e arquitecto
netario: eran identificadas po- Leon Battista Alberti publica o
lo tamaño, peso, composición tratado ‘De Cifris’, no que pro-
e deseño, cun complexo siste- pón o primeiro sistema de cifra-
ma non decimal. do por substitución polialfabético
coñecido, usando uns dispositi-
1360-1366 Elabóranse as ‘Tá- c. 1439 Gutenberg constrúe a primeira imprenta occidental de vos chamados ‘discos de Alberti’.
tipos móbiles, similar á que mostra este gravado de 1568
boas astronómicas de Barce- Ademais, elabora unha táboa de
lona’ baixo o patrocinio do rei frecuencias de letras para desci-
de Aragón Pedro o Cerimonio- frar axiña unha mensaxe cifrada

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
24
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

cun código simple de substitución de


caracteres.

1491-1505 O florentino Leonardo da


Vinci deseña un dispositivo que se
cre que era unha máquina de sumar,
cuxos bocetos apareceron nos ‘Códi-
ces de Madrid’, descubertos en feb-
reiro de 1967 na Biblioteca Nacional
de Madrid e compostos posiblemente
entre 1491 e 1505. O debuxo mostra
engrenaxes cunha relación de 10 a 1,
que representan os díxitos, e a partir
dese e doutro do ‘Codex Atlanticus’,
Roberto Guatelli construíu un prototi-
po funcional en 1968 para unha mos-
tra da IBM. Tras críticas por non axus-
tarse ós debuxos orixinais, o prototipo
foi retirado da exhibición. Así mesmo,
cóntase que Leonardo da Vinci cons-
truíu en 1499 un león mecánico na
honra do rei Luís XII de Francia.

1499 O 1 de febreiro inaugúrase o me-


canismo da torre do reloxo da Praza
de San Marcos de Venecia, que conta
con figuras autómatas.

1500 O reloxeiro alemán Peter Henlein


fabrica en Nuremberg o primeiro re-
1499. Torre do Reloxo da praza de San Marcos de Venecia. O reloxo conta con autómatas e nel
loxo mecánico portátil baseado en re-
empréganse números romanos pero tamén indoarábigos
sortes en lugar de en pesos; é de gran
tamaño e con só unha agulla para as
 Comezan a fabricarse nesta época ins- programada de xeito automático, co-
horas.
trumentos que reproducen música mo órganos ou caixas de música.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
25
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A IDADE MEDIA - GALICIA
la Grammaticorum’, ademais da en-
sinanza primaria das letras e da gra-
mática para rapaces, é posible que
tamén houbese ensino superior: ar-
711-1492 Na Idade Media pouco a formación se transmitiría acendendo tes liberais, entre elas matemáticas,
pouco recupéranse as grandes obras fogueiras na cima dos edificios para xeometría e astronomía. Desta esco-
coma as pontes e comezan a erguer- poder ser vistas polas outras torres la sairían os autores dun ‘Kalenda-
se as catedrais, o que require por e enviada a alerta a Santiago. Son rium Compostellanum’ do século XI
parte dos arquitectos e mestres de desta época as torres da Lanzada e varias crónicas medievais, e nela
obras coñecementos matemáticos. (Sanxenxo), San Sadurniño (Cam- impartiron clases mestres estranxei-
c. 813-814 bados) e Oeste (Catoira). A finais ros traídos polo bispo Xelmírez,
do século XIV, Pedro IV de Aragón mentres os clérigos e escolares san-
 Construción da primeira igrexa dedi- usaba un sistema de fogueiras pa- tiagueses acudían a formarse a Fran-
cada a Santiago en Compostela, que ra comunicarlles ás súas tropas mo- cia. A profesión de ‘magister scho-
será substituída posteriormente por vementos de flotas ou exércitos ini- larum’ aparece mencionada noutras
varios templos maiores, ata que en migos, e o rei Henrique III de Castela localidades galegas como Ouren-
1075 comeza a construción da Cate- enviou mediante un sistema similar se, desenvolvendo tarefas coma as
dral, en cuxas obras participaron va- unha mensaxe desde Toro a Segovia de notarios ou escribáns. Suponse
rios arquitectos; entre eles Bernar- para anunciar o nacemento do seu que os mosteiros maiores tiñan es-
do o Vello e Roberto, que o ‘Códice herdeiro. colas onde formaban novicios e no-
Calixtino’ presenta como ‘didasca- vicias en materias como lectura e a
li’, ou sexa profesores -seguramen- 930-940 O bispo de Iria Flavia e Com- escritura caligráfica, no canto musi-
te de matemáticas e xeometría-. Na postela, Hermexildo, podería contar cal, na gramática latina e no cóm-
Catedral consérvanse máis de 2.300 xa cunha escola en Iria ou Santiago puto básico. Nalgunhas escolas, co-
marcas de canteiros, que usarían un- na que se educaban fillos de familias ma a da Catedral compostelá, debía
ha cincuentena de operarios para fa- nobres galegas. En tempos dos seus ofrecerse ensino para rapaces da ci-
cilitar a montaxe e se cadra como sucesores, García -fillo de Fernando I dade, non vencellados ás actividades
parte dun sistema para identificar e de León, e futuro rei de Galicia entre relixiosas. En canto a libros, apuntar
contabilizar os bloques de pedra. 1065-1071 e 1072-1073- foi educado que as ‘Etimoloxías’ de Santo Isido-
na escola catedralicia compostelá, o ro de Sevilla seguían a ser coñecidas
c. 900-1000 Varias torres de vixilan- mesmo que o futuro arcebispo Die- en Santiago, porque aínda aparecen
cia construídas na ría da Arousa para go Xelmírez (1068-1140) ou que Fer- citadas no preito que, a finais do sé-
vixiar a chegada de barcos inimigos nando II de Galicia e de León (que culo XII, a Igrexa compostelá sostivo
constituirían unha rede na cal a in- reinou entre 1157 e 1186). Na ‘Scho- contra a de Braga sobre os límites

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
26
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

das súas xurisdicións.

1000 Na Idade Media xa se podería


coñecer en Santiago a numeración
indo-arábiga, pois acudían á cidade
peregrinos de terras moi afastadas,
ata de Oriente; por exemplo arredor
do ano 1000 visitou Santiago un pe-
regrino armenio, o monxe Simeón.
Igualmente, peregrinos galegos vi-
sitaron Terra Santa, e é posible que
coñeceran alí este sistema de nume-
ración; entre eles podemos citar no
século XIII a Lucas de Tui, que logo
sería bispo tudense, ou a Xoán Ro-
dríguez de Padrón, trobador e logo
monxe franciscano, no século XV. En c. 900-1000. Ruínas da Torre da Lanzada (Sanxenxo) e capela da Lanzada. A torre debeu ser
todo caso non hai noticias disto. parte dunha rede na ría da Arousa para alertar da chegada de barcos inimigos

1078 O bispo compostelán Diego Páez


establece en Santiago unha ceca pa- po de Santiago Pedro Suárez de De- lo sevillano Xoán de Sevilla (Iohan-
ra cuñar moeda tras obter un privi- za, antes bispo de Salamanca entre nis Hispalensis); entre eles estarían
lexio do rei Afonso VI; estaba á beira 1166 e 1173. Foi coñecido pola súa ‘Scientiae astrorum et radicum mo-
da rúa da Acibechería, aínda hoxe se protección da ensinanza e en textos tuum coelestium liber’ de al-Fargha-
conserva nesa zona a rúa da Moeda da época é definido como “home de ni; ‘De ortu scientiarum’ de al-Fa-
Vella. O 10 de febreiro de 1107 o rei ciencia”. rabi; e o ‘Liber Algorismi de pratica
Afonso VII outorga o privilexio para arismetrice’, atribuído ó matemáti-
que o bispo Diego Xelmírez e o Ca- 1222-1230 En tempos dos arcebispos co e astrónomo persa al-Jwarizmi
bido da Catedral compostelá poidan composteláns Pedro Muñiz (1207- (do seu apelido vén a palabra algorit-
cuñar moeda en Santiago, e esta ce- 1224) e Bernardo II (1224-1237) mo). Pola súa parte, a través do tra-
ca manterase ata o reinado de Fer- préstanselles a dominicos e fran- dutor Hermán o Dálmata coñecería-
nando III O Santo (1230-1252). ciscanos, que acaban de establecer se a ‘Geometria’ euclídea. Dado que
conventos en Santiago, libros tradu- no ‘Liber Algorismi de pratica aris-
1173-1206 Neste período é arcebis- cidos desde o árabe para o latín po- metrice’ xa se amosan os números

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
27
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
indo-arábigos, supoñemos que eran e principios do XVII en terras com-
coñecidos en Santiago, aínda que a postelás, ademais de reloxo na Cate-
súa aplicación nos documentos ofi- dral, habíaos ou estaban en proxecto
ciais demorase varios séculos, coma na Universidade (Colexio de Fonse-
no resto de Europa. ca) e nos conventos de San Domin-
gos, San Martiño Pinario e Santa Ma-
1385 O ‘Libro dos Cambeadores da Ci- ría de Conxo. Mentres, o Cabido da
dade de Santiago’, do que se conser- Catedral de Lugo encargoulle o 18 de
va unha copia deste ano pero con re- maio de 1576 a construción dun re-
ferencias á existencia dun anterior, loxo mecánico ó reloxeiro compos-
revela a importancia en Composte- telán Baltasar Ruiz (tamén aparece
la da profesión dos cambiadores de como Ruz ou Rois), que debía estar
moedas pola chegada de peregrinos acabado nun ano.
de distintos países. Instalábanse an-
te a Porta do Camiño e alí poñían 1483 Chega a Galicia a revolución da 1477. Páxina da ‘Historia romana’ que se
“suas Taboas doradas, y pintadas, imprenta: o primeiro contrato para a conserva na USC
con suas Arcas, y balanzas, è dentro impresión de libros -un total de 120
diñeyro, è Moedas”. Sen dúbida con- breviarios para o Cabido da Cate-
taban con sistemas de cálculo axei- dral compostelá- asínase o 17 de xu- da ‘Historia Romana’ de Pier Candi-
tados. ño con Juan de Bobadilla, de Burgos, do Decembrio, publicado en Vene-
e con Álvaro de Castro, de Villasen- cia en 1477 -aínda que non sabemos
1406 Outra mostra da importancia do dino (Burgos), para imprimilos fóra en que ano chegou á capital galega-.
cálculo, agora para a medición do de Galicia. Mais nos primeiros anos Nel xa se empregan en certas páxi-
tempo: a Catedral de Santiago con- os impresores seguirán usando a nu- nas os números indo-arábigos.
tou cun reloxeiro desde finais do meración romana -é o caso do ‘Mis-
século XIV ou principios do século sale Auriense’ de 1494, primeiro libro 1492 Na chegada o 12 de outubro a
XV, pois xa en 1406 existía o oficio. impreso en Galicia-. Será no século América de Cristóbal Colón -a quen
O primeiro coñecido é Xoán Abar- XVI cando se utilizará a numeración acompañaban algúns mariñeiros ga-
ca, mencionado nunha acta do Ca- indo-arábiga na imprenta en Galicia, legos- tiveron un papel importante
bido catedralicio; non é seguro que pero é posible que xa no século XV os coñecementos e instrumentos as-
este primeiro reloxo fora mecánico, chegaran á comunidade volumes coa tronómicos e matemáticos aplicados
pois nestes anos non era inusual que moderna numeración: o libro impre- á navegación, que usarán outros na-
marcara as horas un home tocando so máis antigo que conserva a Uni- vegantes galegos nese século e nos
unha campá. A finais do século XVI versidade de Santiago é un exemplar posteriores.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
28
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

1621 O matemático inglés William Ou-


A IDADE MODERNA - MUNDO ghtred xunta dúas regras logarít-
micas para facer cálculos con elas,
técnica usada en enxeñería ata o sé-
1540 O artesán de Cremona Giannello mos de senos trigonométricos e un- culo XX. O seu deseño será mellora-
della Torre (Juanelo Turriano) cons- ha descrición para usala. En 1617, do: Robert Bissaker en 1654 e Seth
trúe para o emperador Carlos V un na súa obra ‘Rabdologiae’, coñéce- Patridge en 1657 xa propoñen incluír
moza autómata que tocaba o laúd. se o ábaco neperiano (Napier’s bo- unha regreta móbil no seu deseño.
nes), inventado por el cara a 1615: é En 1675 Isaac Newton consegue re-
1575 O tipógrafo italiano Francesco un dispositivo de cálculo manual pa- solver ecuacións cúbicas usando
Rampazzetto constrúe unha máqui- ra sumar, restar, multiplicar, dividir e tres escalas logarítmicas paralelas.
na, ‘Scrittura Tattile’, para imprimir facer raíces cadradas; Schott cons-
letras sobre as cartas; un precedente truíuno a partir das instrucións de 1623 O astrónomo alemán Wilhelm
da máquina de escribir. Napier. Schickard inventa un modelo de cal-

1585 O matemático flamenco Simon 1616 William Pratt recibe o


Stevin propón no seu libro ‘De thien- 27 de marzo en Londres
de’ (‘A décima’) unha notación pa- o privilexio (patente) da
ra as fraccións decimais e o uso de súa ‘Arithmetical Jewell’,
moedas, pesos e medidas decimais. un dispositivo para su-
mar, restar, multiplicar
1588 O reloxeiro, matemático e fabri- e dividir.
cante de instrumentos astronómicos
alemán Jost Bürgi foi un dos pionei- 1620 O matemático e as-
ros dunha técnica rápida de cómpu- trónomo inglés Edward
to de produtos usando identidades Gunter deseña unha re-
trigonométricas, denominada pros- gra con escala logarít-
taférese. Esta técnica precedeu os mica para facilitar o
logaritmos, que deu a coñecer Na- cálculo.
pier.

1614 O escocés John Napier publi- 1617. Napier describe


ca ‘Mirifici logarithmorum canonis un dispositivo de cálculo
manual. O da imaxe é de
descriptio’; é unha táboa de logarit-
arredor de 1680

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
29
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
culadora mecánica capaz de sumar,
restar, multiplicar e dividir.

1629 O matemático inglés Richard De-


lamain describe un ‘anel matemáti-
co’ para facer cálculos.

1640 Atribúeselle ó filósofo francés


René Descartes a construción dun
autómata con figura de rapaza, Fran-
cine.

1642 O francés Blaise Pascal crea a


‘Machina Arithmetica’ ou Pascaline,
un dos primeiros aparellos mecáni-
cos capaces de sumar e restar.
1652. Pascaline conservada no Musée des Arts et Métiers de París
c. 1650 O inventor italiano Tito Livio
Burattini fabrica unha máquina de
calcular que usa innovacións de Pas- 1666 O matemático inglés Samuel llo sobre o sistema binario do monxe
cal e Napier. Morland produce unha calculado- español Juan Caramuel publicouse
ra mecánica capaz de sumar, restar, nove anos antes, pero debeu pasar
1656 O astrónomo holandés Chris- multiplicar e dividir. Tamén construíu desapercibido, mentres o do alemán
tiaan Huygens crea o primeiro reloxo unha máquina para facer cálculos acadou difusión. Leibniz descubriu o
de péndulo, capaz de medir os se- trigonométricos. cálculo diferencial e publicou o acha-
gundos, son os reloxos máis preci- do en 1684; fíxoo de forma indepen-
sos ata a invención dos de cuarzo 1673 O alemán Gottfried Leibniz dese- dente a Newton, quen traballaba ni-
en 1927 por Warren Marrison e J.W. ña unha máquina baseada no uso so desde 1666, pero non publicara as
Horton nos Bell Telephone Laborato- de cilindros e capaz de sumar, res- súas investigacións. Ademais, Leib-
ries. tar, multiplicar e dividir. Publicou en niz describiu, pero non o publicou,
1679 unha ‘Explicación da aritméti- un deseño de máquina capaz de fa-
1662 O artesán xaponés Takeda Omi ca binaria’ propoñéndoa como base cer operacións alxebraicas, e mesmo
abre en Osaka un teatro de figuras dunha linguaxe universal, uso que se imaxinou unha máquina de cifrado,
mecánicas. lle dá hoxe na computación. O traba- redescuberta en 2010.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
30
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

1714 O enxeñeiro inglés Henry Mill pa- nar datos: os deseños para o tear. O cía frases en francés, italiano, inglés
tenta a idea dun aparello similar a invento non tivo difusión ata que en e alemán.
unha máquina de escribir. 1801 o mellorou Jacquard.
1774 O suízo Pierre Jacquet-Droz cons-
17?? Batista Esteve Ximeno (1692- 1753 O 17 de febreiro publícase no dia- trúe un autómata con figura de escri-
1742), comerciante de Manises (Va- rio escocés ‘Scots Magazine’ unha bán, e podía decidir que texto escri-
lencia), construíu unha ma´quina ca- carta dun lector, C.M., coa primeira biría; consérvase no museo suízo de
paz de recuperar informacio´n, que descrición dun sistema de telegrafía arte e historia de Neuchatel. Co seu
empregaba para rexistrar prezos de eléctrica. fillo, construirá un autómata que de-
grans, cotizacións e calidades, pedi- buxaba a silueta do rei francés Luís
dos e ofertas. Era unha especie de 1761 O reloxeiro británico John Harri- XV ou un buque de guerra, e unha
multiábaco mecánico. son fabrica un cronómetro moi pre- organista que tocaba un órgano real.
ciso para determinar a lonxitude (po-
1728 O artesán francés Falcon deseña sición leste-oeste) dun barco no mar;  O suízo Georges-Louis Le Sage inventa
un sistema de tear automático que a latitude (norte-sur) sábese obser- un primitivo telégrafo eléctrico cun
empregará en Lyon. A idea será reto- vando o Sol ou as estrelas. Así ato- cable para cada unha das 26 letras
mada en 1801 por Jacquard. paranse con seguridade a posición e do alfabeto. Conectaba dous cuartos
a dirección a seguir nas travesías. da súa casa.
1730 No Reino Unido John Hadley e
nos Estados Unidos Thomas Godfrey 1769 O enxeñeiro eslovaco Wolfgang 1777 O político e científico inglés Char-
deseñan senllos aparellos para cal- von Kempelen preséntalle á empera- les Stanhope (Charles Mahon) des-
cular a posición dos barcos no mar. triz María Tareixa de Austria un au- envolve dous modelos de máquina
Os primeiros chamáronse octantes, tómata xogador de xadrez, O Turco, de calcular nos que se inspirará en
e os modelos mellorados sextantes. que triunfa en varias cidades euro- parte Charles Babbage para os seus
peas. Na década do 1820 viuse que traballos.
1738 O artesán francés Jacques de no interior había un xadrecista hu-
Vaucanson inventou un pato de co- mano, pero iso non detivo as exhibi- 1787 O tinerfeño Agustín de Betan-
bre mecánico, un autómata frautis- cións públicas. No mesmo 1769, Von court y Molina traballou desde este
ta e outro tamborileiro. Arredor de Kempelen comeza a deseñar un apa- ano co suízo Abraham Louis Bréguet
1740 deseña un tear programable en rello mecánico predecesor dos sinte- nun sistema de telégrafo óptico e de
Lyon; en China tiñan séculos atrás tizadores de voz. En 1791 publica ‘O linguaxe telegráfica, que presentaron
aparellos baseados nunha idea simi- mecanismo da voz humana e unha en París en 1796. En 1798 inaugurou
lar. Vaucanson usou por primeira vez descrición dunha máquina falante’. A a primeira liña española de telegrafía
unha tarxeta perforada para almace- terceira versión da máquina produ- óptica entre Madrid e Aranjuez, que

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
31
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
se proxectaba ampliar ata Cádiz; isto Campillo foi médico, físico e meteo-
non se puido facer realidade. rólogo, e en 1795 le na Academia de
Medicina de Barcelona a memoria
 O francés Antoine Lavoisier sina- ‘La electricidad aplicada a la telegra-
la que o sílice podería ser un óxido fía’, polo que é considerado un pio-
dun elemento fundamental. O britá- neiro do telégrafo eléctrico. Fixo un-
nico Humphry Davy intentou illalo en ha demostración na Corte en Madrid,
1808 e propuxo o nome de silicio pa- en 1796, e propuxo construír unha li-
ra este material esencial na revolu- ña entre Alacante e Palma de Mallor-
ción informática do século XX. ca; o proxecto non saíu adiante.

1792 O francés Claude Chappe pon en 1796 O alemán Johann Sigismund Go-
marcha unha liña de estacións re- ttfried Huth propón un sistema de
petidoras de signos gráficos, siste- comunicacións con repetidores do-
ma que denominou telégrafo. Era un tados de bocinas ou megáfonos que
telégrafo óptico ou semafórico on- nas noites tranquilas terían un alcan-
de reproducían os símbolos con si- ce de ata 10 quilómetros. Usa por
nais configurados con elementos de primeira vez a palabra teléfono para
madeira, cunha combinación por ca- describilo.
da letra. Os sinais víanse e repetían-
se desde a seguinte torre. O alcan- 1799 O 22 de xuño deposítanse nos
ce visual de cada estación era duns Arquivos Nacionais franceses o me-
35 quilómetros. En agosto de 1794 tro patrón e o quilogramo patrón nos
informou da captura da localidade 1800. Gravado en madeira realizado en que se baseará o desenvolvemento
de Condé-sur-l’Escaut, da que os Francia para dar a coñecer as novas unida- do Sistema Métrico Decimal, cuxos
des do Sistema Métrico Decimal, vixentes
franceses expulsaron os austríacos. traballos comezaron en 1790. Foi im-
en Francia desde o 4 de novembro de 1800.
A mensaxe transmitiuse desde Lille plantado como sistema universal co
Consérvase na Bibliothèque Nationale de
a París en menos dunha hora, unha Tratado do Metro, en París, en 1875.
France
distancia duns 205 quilómetros. En 1960 apróbase tamén en París o
novo Sistema Internacional de Uni-
 O sultán indio Tapu Sahib fai construír dades.
un tigre mecánico.
1800 O italiano Alessandro Volta crea
1795 O barcelonés Francisco Salvá a primeira pila eléctrica.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
32
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

1552 O inventario feito por Juana, viú-


A IDADE MODERNA - GALICIA va do libreiro compostelán de orixe
francesa Giraldo del Sol, revela que
a finais deste ano o establecemento
1495 O día 4 de setembro fúndase o estenderse nos documentos oficiais: -aberto en 1541- tiña máis de 2.500
Estudio Vello, xermolo da Universida- anos despois continúan usándose a volumes, e varios de carácter cientí-
de de Santiago de Compostela, on- numeración romana ou os números fico: ‘Tractatus decem astronomiae’
de se imparten materias do eido das escritos con letra. de Guido Bonatti (1277, pero as edi-
matemáticas; a primeira cátedra es- cións impresas comezan en 1491);
pecializada chega a partir de 1751. 1551 Francisco Sánchez, alcumado O ‘Margarita philosophica’ de Gregor
Escéptico (Tui, Pontevedra, 1551 - Reisch, editado por primeira vez en
1549 Nas ordenanzas do Concello de Tolosa, Francia, 16 de novembro de 1503 e que incluía un gravado que
Santiago deste ano úsase, só no títu- 1623) é coñecido polas súas obras amosa a competencia entre un al-
lo, a numeración indo-arábiga: ‘Hor- filosóficas (como ‘Que nada se sa- gorista -Boecio- e un abaquista -Pi-
denanças del ano de 1549’. É o do- be’) e médicas (‘Opera Medica’). Pe- tágoras- e os seus sistemas de cál-
cumento oficial galego máis antigo ro tamén era astrónomo, xeómetra e culo, con números indo-arábigos
que coñecemos que emprega estas observador da natureza: prototipo do e ábaco, respectivamente; ‘Trata-
cifras; consérvase no Arquivo His- home renacentista. do subtilissimo de arismetica y de
tórico da Universidade, que geometria’ de Juan de Orte-
tamén garda unha Real Carta ga (1537); e ‘Arte breve y muy
dirixida a Carlos I polo prínci- provechosa de cuenta castella-
pe Filipe -futuro Filipe II- no na y arismética’, de Juan Gu-
legaxo 1 (p. 80) sobre os pro- tiérrez de Gualba (1539). Ade-
blemas económicos do Hos- mais, un documento de 12 de
pital Real compostelán -era o xuño de 1553 contén outro in-
edificio do actual Hostal dos ventario dos libros de Giraldo
Reis Católicos-. Está datada a del Sol, realizado a petición
“onze de nobienbre de 1553”, do seu provedor establecido
e é o documento oficial pro- en Salamanca, Mathias Gast;
ducido fóra de Galicia máis a transcrición na revista ‘Gali-
antigo que puidemos atopar cia Histórica’ en 1904 mostra
na comunidade con numera- o uso da numeración indo-ará-
ción indo-arábiga para indi- 1549. Detalle das Ordenanzas do Concello de Santiago, onde se ve o biga para estes documentos de
car o ano. O sistema tarda en uso dos números indo-arábigos carácter comercial.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
33
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
1556 Publícase en Cidade de México o astrónomo holandés Christiaan Huy-
primeiro libro sobre matemáticas im- gens. Caramuel formouse en filosofía
preso en América, da autoría do fra- no mosteiro cisterciense de Santa Ma-
de franciscano galego frei Juan Díez ría de Montederramo (Montederramo,
(1480-1549), que acompañou a Her- Ourense).
nán Cortés na súa expedición a Méxi-
co en 1518. O ‘Sumario compendioso 1726 Frei Benito Jerónimo Feijoo Mon-
de las quentas de plata y oro que en tenegro (Casdemiro, O Pereiro de
los reinos del Piru son necessarias a Aguiar, 8 de outubro de 1676 - Oviedo,
los mercáderes y a todo género de tra- 26 de setembro de 1764) aborda nal-
tantes. Con algunas reglas tocantes al gúns escritos cuestións coma os pa-
Arithmetica’ usa a numeración romana radoxos matemáticos -discurso VII do
no índice e a indo-arábiga no resto do terceiro tomo do ‘Teatro Crítico Uni-
texto. versal’ (1726-1739)- e cuestións cos-
molóxicas dos sistemas de Copérnico
1615 Publícase en Madrid ‘Plaza universal e Newton -cartas XX e XXI do terceiro
1556. Páxina do ‘Sumario compendioso’ de
de todas ciencias y artes’, que en parte tomo e XXI do cuarto tomo das ‘Car-
frei Juan Díez
é unha tradución do libro ‘La piazza uni- tas eruditas y curiosas’ (1742-1760).
versale di tutte le professioni del mon- Así mesmo, na segunda carta do to-
do’ e en parte leva engadidos textos do 1670 O matemático e monxe cistercien- mo quinto das ‘Cartas eruditas y cu-
tradutor Cristóbal Suárez de Figueroa se madrileño Juan Caramuel Lobko- riosas’ menciona os autómatas: “Al-
(Valladolid, 1571 — Italia, c.1644), fillo vitz (Madrid, 23 de maio de 1606 - Vi- gunos hombres ingeniosos, dicen, han
dun avogado galego. A obra trae unha gevano, Lombardía, 8 de setembro de compuesto máquinas en quienes se
listaxe de profesións que teñen que ver 1682) estudou o sistema binario e ou- admiran movimientos, que sin dejar
co cálculo, como ‘arisméticos, o com- tros con distintas bases comprendidas de ser puramente maquinales, se re-
putistas, o maestros de contar’, ‘geó- entre 3 e 60. A el débeselle a primeira presentan a la vista y a la imaginación
metras, medidores, o alarifes, y pesa- descrición impresa do sistema binario como vitales, y voluntarios”.
dores’, os que se ocupaban ‘del arte na cultura occidental na súa ‘Mathe-
de escribir de las cifras, jeroglíficos, or- sis biceps’ (Campagna, 1670, páxinas 1758 Frei Martín Sarmiento (San Xoán
tografía, y correctores’, ‘cosmógrafos, 45-48). Na obra inclúense 22 páxinas de Cerdedo-Cerdedo, Pontevedra, 9
geógrafos, corógrafos, y topógrafos’, que representan o segundo tratado de marzo de 1695 - Madrid, 7 de de-
‘astrónomos y astrólogos’, ‘relojeros’, coñecido sobre cálculo de probabili- cembro de 1772), discípulo e bo co-
ou os que traballaban en ‘la casa de la dades da historia, tras ‘De ratiociniis ñecedor da obra de Feijoo, tamén sa-
moneda y sus artífices’. in ludo aleae’ (1656) do matemático e bía dos avances da súa época. Así, no

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
34
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

‘Onomastico Etimologico de la Len- (Ferrol, 1773 - Ferrol, 1844) a finais


gua Gallega’, composto entre 1758 e do século XVIII constrúe un autóma-
1769, trae unha lista de inventos: “El ta que exhibe polas rúas de Ferrol, de
Microscopio de Reflexión; el Telesco- acordo coa nota que publica o 17 de
pio, la Maquina Pneumatica; la Ma- xuño de 1920 no ‘Faro de Vigo’ En-
quina Electrica; los Logarithmos; el rique Montenegro L. Saavedra: “en
Pendulo; los Calculos Diferencial e In- pleno siglo XVIII ‘dió vida’ á otro mu-
tegral; la Algebra Especiosa; el Reloxo ñeco que recorrió las calles del Ferrol
automato; La Muestra; la Analisis de en medio del asombro de todos. No
los infinitos; la Regla de Keplero; la del paró ahí su ingenio; aparte del autó-
padre Guldin; los Indivisibles de Cava- mata, capaz por sí solo, y máxime en
lerio; el Descenso de los Graves; y los aquéllos tiempos, de inmortalizar á
satelites de Galileo; el Barometro y el un hombre, pueden mencionarse en-
Termometro de Torricelli, el Globo de tre sus inventos ‘mesas de música’ y
Othon Gericke, El Gamma de los Colo- una especie de lámparas aún hoy en
res de Newton, etc. Y dejando por sa- uso”. Cos deseños de Antelo fabrica-
vidos los inventos utilisimos de los an- rase en 1831 o actual reloxo da torre
tiguos Sabios”. da Berenguela da Catedral compos-
telá, e consérvanse ademais outros
1759 Frei Manuel del Río (1690-1766) pu- 1831. Maquinaria do reloxo da Torre da Be- reloxos que mostran o calendario e
blica en Santiago o libro ‘Arte de re- renguela da Catedral de Santiago, deseñada fases da lúa e ata ofrecen pezas mu-
loxes de ruedas: para torre, sala, i polo enxeñeiro Andrés Antelo Lamas sicais.
faltriquera’. Nel aparecen dúas ilustra-
cións de reloxos con autómatas. 1794 Desta data é un reloxo con calen-
Bermés’, considerado o primeiro gran dario de Francisco Xavier Méndez e
1772 Luis Marcelino Pereira Castrigo matemático galego. Neira de Saavedra, párroco de Ladri-
(Santo André de Illobre, Vedra, 26 de do, que se conserva no Museo dos
abril de 1754 - Madrid, 30 de abril de 1778 O enxeñeiro francés Carlos Le- Reloxos do Concello da Coruña. In-
1811) convértese en 1772 en profesor maur publica o libro ‘Elementos de dica o día do mes, o nome do día da
de Matemáticas na Universidade de matemáticas puras’. Lemaur dirixiu semana e o nome do mes. Nese mu-
Santiago, sendo un dos pioneiros no en Galicia obras coma o composte- seo poden verse ademais reloxos con
ensino da materia, e desde 1774 foi ca- lán Pazo de Raxoi (1767). autómatas fabricados fóra de Galicia.
tedrático. Terá de alumno a José Ro- De Méndez hai outro reloxo na sede
dríguez González, ‘o matemático de 179? O enxeñeiro Andrés Antelo Lamas da Real Academia Galega na Coruña.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
35
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A PRIMEIRA METADE DO SÉCULO XIX - MUNDO
1801 O tecedeiro e comer- Toman o nome de Ned Ludd,
ciante francés Joseph Marie quen se supón que en 1779
Charles, chamado Jacquard, rompera un tear.
deseña un tear mecánico
programable que utilizaba 1816 O escritor alemán Ernst
cartóns perforados para de- T.A. Hoffmann escribe o relato
finir como tecer patróns na ‘O home de area’, no que des-
tea, permitindo que persoas cribe a Olimpia, unha bela mu-
pouco expertas puideran ela- ller autómata.
borar deseños complicados.
O seu traballo baseábase en 1817 Mary Shelley acaba de
innovacións de Basile Bou- escribir a novela ‘Frankenstein’;
chon (1725), Jean-Baptiste publícase en 1818 e considérase
Falcon (1728) e Jacques Vau- un texto pioneiro sobre a vida e
canson (1740), todos france- a intelixencia artificiais.
ses. Para 1812 xa se venderan
en Francia 11.000 unidades 1820 O militar e inventor fran-
do tear automático de Jac- cés Charles Xavier Thomas de
quard e 1.000 máis no resto Colmar crea o aritmómetro, evo-
de Europa. lución do aparello deseñado por
Leibniz que ademais podía divi-
1811 Grupos de obreiros, os Lu- dir. Colmar ingresou no Exército
ddites (luditas) comezan o 11 francés en 1809 e foi o encar-
de marzo de 1811 en Arnold, gado das subministracións dun
Nottihgham, Inglaterra, unha corpo do Exército napoleónico
loita contra a implantación de en España. O seu aritmómetro,
máquinas que eliminen em- de 1820, foi a primeira calcula-
pregos, principalmente tea- dora mecánica fabricada en se-
1801. Tear de Jacquard mellorado, exposto no Musée des arts et
res automáticos. As sabota- métiers de París
rie, a partir de 1852; vendéronse
xes prolongáronse ata 1816. unhas 1.000 unidades.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
36
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

1822 O enxeñeiro e matemático lon-


dinense Charles Babbage comeza a
traballar no Difference Engine, unha
máquina para calcular táboas mate-
máticas. Deseñou dous modelos pa-
ra construír en ferro e latón: o pri-
meiro tería 25.000 pezas de ferro
e metal e funcionaría manualmen-
te. Case 200 anos despois do nace-
mento de Babbage, o Science Mu-
seum de Londres construíu e puxo
en funcionamento o segundo (1847-
1849), de só 4.000 pezas. Babbage
abandonara o deseño para traballar
ata 1871 -ano da súa morte- nun-
ha máquina analítica movida a va-
por para facer cálculos. Sería dirixi-
da por instrucións programadas en
cartóns perforados e imprimiría os
resultados tamén en cartóns perfo-
1822. Parte do ‘Difference Engine’ de Babbage ensamblada tras a súa morte polo seu fillo, con
rados, mais non se fabricou.
pezas do seu laboratorio. Está no Whipple Museum na Universidade de Cambridge

1826 Entre 1826 e 1827 o francés Jo-


seph Nicéphore Niepce descobre unha das bases do posterior telé- entre Washington DC e Baltimore, a
un método para fixar imaxes nunha grafo eléctrico. primeira liña do seu telégrafo, de 65
placa de metal, inventando a foto- quilómetros. En 1855 o profesor de
grafía. 1833 O físico estadounidense Samuel música estadounidense David Hu-
Morse amosa en público o 6 de xanei- ghes deseñou un aparello cun tecla-
1831 O británico Michael Faraday des- ro o seu telégrafo eléctrico. En 1837 do coma o dun piano para escribir
cobre a indución magnética e pu- coñece o enxeñeiro Alfred Vail, quen mensaxes con letras, envialas como
blica os seus achados. Indepen- o simplifica e establece o código de código Morse e recibilas como letras
dentemente del, o estadounidense puntos e raias. O 24 de maio de 1844 impresas nunha tira de papel. Hou-
Joseph Henry realizou traballos so- Morse envía o telegrama ‘What hath bo experimentos anteriores con telé-
bre a indución magnética que foron God Wrought’ (‘O que Deus creou’) grafos eléctricos, coma os de Weber

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
37
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
e Gauss, ou na mesma época o de los- unha imaxe nun extremo dunha de 2014, só o Exército estadouniden-
Cooke e Wheatstone, pero o de Mor- liña telegráfica e reproducila no ou- se tivera 9.846 vehículos aéreos non
se, máis simple, impúxose. tro. tripulados controlados por computa-
dor.
1837 O ex militar inglés William Fo- 1841 O parisino Didier Roth deseña un-
thergill Cooke e o físico inglés Char- ha máquina calculadora baseada en  O 3 de outubro asínase un tratado in-
les Wheatstone patentan en maio un rodas dentadas, que podía sumar e ternacional para interconectar redes
telégrafo de cinco agullas, no que os restar. telegráficas de diferentes estados.
sinais viaxaban por seis cables pa-
ralelos. En 1839 crean a Electric Te- 1842 A londinense Augusta Ada King,
legraph Company e o primeiro telé- filla do poeta Lord Byron e condesa
grafo eléctrico inglés, baseado nas de Lovelace -polo cal é chamada Ada
ideas do diplomático ruso Schilling. Lovelace- coñeceu a Charles Babba-
Instalouse na Great Western Railway ge e na tradución dun artigo sobre o
no Reino Unido e enviáronse por el seu traballo realizada xunto co pro-
os primeiros telegramas públicos. pio Babbage, as súas notas inclúen
algoritmos -instrucións para resol-
1838 O inglés Charles Wheatstone ver problemas matemáticos-, o que
deseña o estereoscopio, un apare- a converte nunha das mulleres pio-
llo no que con dous espellos, dous neiras na programación.
debuxos ou fotografías diferentes se
converten nunha soa imaxe en tres 1848 O inventor inglés Frederick Co-
dimensións. Popularizouse desde a llier Bakewell patenta un telégrafo de
Exposición Universal de Londres de imaxe, capaz de copiar -cun meca-
1851. O compostelán Museo do Po- nismo de cilindros- unha imaxe nun
bo Galego conserva fotografías este- extremo dunha liña telegráfica e re-
reoscópicas con imaxes santiague- producila no outro.
sas datadas arredor de 1900.
1849 O 15 de xullo, o Exército austría-
1840 O mecánico escocés Alexander co lanza globos non tripulados con
Bain pide a patente dun reloxo eléc- bombas contra Venecia; é o primei-
trico. En 1843 solicita a patente dun ro uso bélico constatado de vehícu-
aparello precedente do fax, capaz de los aéreos non tripulados. Os avan- 1842. Ada Lovelace, a quen vemos neste detalle
copiar -cun mecanismo de péndu- ces técnicos fixeron que en xaneiro dunha ilustración de 1838, convértese nunha das
pioneiras na programación

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
38
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A PRIMEIRA METADE DO SÉCULO XIX - GALICIA


1806 O matemático lalinense José Ro- un telégrafo á Orense, y de este á Lu-
dríguez González (Santa María de Ber- go, y de Lugo á la Coruña; y que por el
més, Lalín, 1770 - Santiago de Com- mismo medio comuniquen los exérci-
postela, 1824) participa cos científicos tos unos con otros”.
franceses Biot e Arago nas operacións
xeodésicas de triangulación da costa 1806. 1817 O matemático Domingo Fontán
oriental de España, que rematan en Gravado que Rodríguez (Porta de Conde, Portas,
maio de 1808 e nas que usaron ins- amosa a 17 de abril de 1788 - Cuntis, 24 de
trumentos especializados de medi- triangulación outubro de 1866) comeza as medi-
ción e cálculo. Rodríguez tamén foi da costa cións para realizar a carta xeométri-
catedrático de Matemáticas na Uni- oriental ca de Galicia, que rematará en 1834
versidade de Santiago e director do española e que se imprimirá en París en 1845,
Observatorio Astronómico de Madrid. dirixida por sendo o primeiro mapa moderno da
Biot e Arago.
comunidade; nas medicións empre-
1809 Manuel Pardo de Andrade (Pazo gou instrumentos traídos de París ou
de Xaz, San Martiño de Dorneda-Olei- Londres. Fontán foi alumno de José
ros, 21 de novembro de 1760 - París, Rodríguez González e desde 1811 pro-
5 de maio de 1832), propón no ‘Se- fesor na Universidade de Santiago. En
manario político, histórico y literario 1834 foi nomeado director do Obser-
de La Coruña’ do 1 de xaneiro a im- vatorio Astronómico de Madrid.
plantación no territorio peninsular es-
pañol dun telégrafo óptico para que 1842 O semanario santiagués ‘El Idóla-
as novas sobre os exércitos napoleó- tra de Galicia’, na páxina 118 do 8 de
nicos circulen con rapidez: “miro co- xaneiro de 1842 recolle a palabra ‘au-
mo muy oportuno que desde Astorga tómata’, primeira ocasión na prensa
se establezcan hasta la Coruña, y que dixitalizada na Biblioteca de Galicia.
por la costa desde Llanes comunique Figura no discurso de José Ramón
Asturias con Galicia; y desde Pajares Franco para a apertura da sociedade
con Oviedo; y desde la Puebla de Sa- 1817. Fontán inicia os traballos da ‘Carta
de instrución e beneficiencia de Pon-
nabria, que igualmente se establezca Geométrica de Galicia’, impresa en 1845 tevedra, o 8 de decembro de 1840.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
39
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A SEGUNDA METADE DO SÉCULO XIX - MUNDO
1852 Un Real Decreto do 6 de outubro fax, o primeiro comercial, cunha liña Latham introduce en 1873 nun teclado
establece a ensinanza da telegrafía entre París e Lyon en 1865. o modelo QWERTY e nese ano a idea
eléctrica en España, e o 27 de novem- da máquina de escribir seralle vendi-
bro outro decreto dispón a constru- 1858 O día 5 de agosto o primeiro cable da a Remington, fabricante de armas,
ción dunha liña telegráfica desde Ma- submarino transatlántico para tele- que axiña popularizará o invento.
drid á fronteira de Irún. grafía une Irlanda e Terranova. Durou
menos dun mes en activo; promoveu-  Instálase na Praza do Parlamento en
1853 George e Edward Scheutz cons- no o financeiro estadounidense Cyrus Londres os primeiros semáforos do
trúen en Estocolmo unha computado- Field e desenvolveuno Charles Bright mundo, que funcionaban de día con
ra mecánica baseada na idea do Diffe- e William Thomson. En 1866, tras su- brazos automatizados e pola noite
rence Engine de Babbage. perar os problemas técnicos, estable- con lanternas. O 5 de agosto de 1914
ceuse unha liña permanente entre os estréase en Cleveland (Ohio, Estados
1854 O matemático inglés George Boo- dous países. Unidos) o primeiro semáforo eléctrico
le desenvolve a lóxica e a álxebra que e en 1933 aparecen en Copenhague
hoxe chamamos booleanas, usando 1865 O 17 de maio constitúese en París (Dinamarca) os primeiros semáforos
números binarios (uns e ceros), a ba- a Unión Internacional das Telecomu- con luces para os peóns.
se da moderna lóxica informática. nicacións (UIT) e asínase o primeiro
Convenio Telegráfico Internacional. 1873 O inglés William Thomson (Lord
 O florentino Antonio Meucci constrúe Kelvin) deseña con seu irmán James
un primitivo teléfono para conectar a 1866 O francés Auguste Villiers de l’Is- un calculador-preditor de mareas.
súa oficina co seu dormitorio, e poder le Adam publica a novela ‘Eva futura’,
comunicarse así coa súa esposa, en- na que aparece Hadaly, unha muller 1874 Braun constrúe o primeiro circuíto
ferma; denominouno ‘teletrófono’. androide. sintonizador.

1856 O físico e sacerdote italiano Gio- 1868 1876 O escocés Alexander Graham Be-
vanni Caselli desenvolve o pantelégra-  O ex editor de xornais estadouniden- ll patenta o 7 de marzo o teléfono, un
fo, capaz de copiar palabras e debu- se Christopher Latham Sholes e os in- aparello para transmitir o son a lon-
xos nun punto dunha rede telegráfica ventores Carlos Glidden e Samuel W. gas distancias, transformando o son
e reproducilos noutro punto cun apa- Soule crean a primeira máquina de en impulsos eléctricos; crese que co-
rello similar. É outro predecesor do escribir moderna, patentada en 1868. ñecía o invento de 1854 de Meucci. En

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
40
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

1878 Bell inventa o telectroscopio, que


uniría dúas cámaras nos dous puntos
da liña e permitiría ver obxectos a dis-
tancia.

1877 En xullo, nunha conversa do in-


ventor estadounidense Thomas Alva
Edison cos seus axudantes, xurdiu a
idea de trasladar a papel as vibracións
transmitidas polo teléfono para poder
reproducilas de novo. No mesmo día
prepararon un dispositivo co que gra-
varon ‘Mary had a little lamb’ (‘Mary
tiña un añiño’). Seguiron experimen-
tando, cambiando o papel normal por
estaño que enrolaron nun cilindro. O
fonógrafo estreouse en público o 29
de novembro de 1877 e patentouse o
19 de febreiro de 1878.

 O 16 de decembro realízanse probas do


1876. Á esquerda, modelos de teléfonos Bell de madeira expostos no Museo Naval de Ferrol
teléfono por primeira vez na Penínsu-
la Ibérica entre dúas salas de distin-
tas plantas da Escola de Enxeñeiros
Industriais de Barcelona. O día 26 do ras para negocios, e en 1884 vénden- Nela estudou John H. Watson, des-
mesmo mes, empregando a liña tele- lle o taller a John H. Patterson, que lle pedido en 1911 e que en 1914 chegou
gráfica do ferrocarril, realizouse unha cambia o nome por National Cash Re- á Computing-Tabulating-Recordings
conversación entre Barcelona e Giro- gister Company, ou NCR. Patterson Company, futura IBM.
na. Axiña comezan a fabricarse telé- mellorou as rexistradoras engadindo
fonos modelo Bell en Barcelona por un rolo de papel no que se gravaban 1880 Entre este ano e 1881 o matemá-
parte da firma Dalmau e Hijo. as transaccións e en 1906 engadíuse- tico estadounidense Charles Sanders
lle un motor eléctrico. Patterson po- Peirce elabora un traballo sobre o que
1879 James e John Ritty fabrican en pularizou as rexistradoras e creou un- no futuro se coñecerán como portas
Dayton (Ohio) máquinas rexistrado- ha escola para formar o seu persoal. lóxicas, aínda que non foi publicado

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
41
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
ata 1933; nel propoñía repre- lating-Recordings Company, e
sentar valores da lóxica boo- anos máis tarde á IBM.
leana en termos de interrupto-
res eléctricos. En 1903 o físico  Nipkow pon as bases da televi-
croata Nikola Tesla patenta a sión mecánica.
idea dos circuítos lóxicos eléc-
tricos, que denomina portas 1885 O estadounidense Wi-
lóxicas. En 1913 Henry M. She- lliam Seward Burroughs paten-
ffer publica un traballo sobre o ta en xaneiro unha calculadora.
tema. Os circuítos chamados En 1886 funda a American Arith-
portas lóxicas foron a base dos mometer Company, e comercia-
computadores electromecáni- liza calculadoras que fan sumas
cos e dos posteriores electró- e restas e son un éxito comer-
nicos. cial, entre elas a primeira suma-
dora que imprime en papel os
1884 O neoiorquino Herman Ho- resultados das operacións.
llerith pide o 23 de setembro a
patente dunha máquina capaz 1888 O neoiorquino Almon
de procesar datos, deseñada Brown Strowger deseña un apa-
pensando na gran cantidade de rello que patentará en 1891 e
datos recollidos no censo dos que será o primeiro sistema au-
Estados Unidos de 1880, cunha tomático de conmutación telefó-
poboación duns 50 millóns de nica.
persoas. En 1888 gaña un con-
curso da Oficina do Censo para 1892 O científico suízo resi-
automatizar a recollida de da- dente en Múnic Otto Steiger ob-
tos do censo de 1890 e o pro- tén a patente dunha máquina
cesamento; a tarefa fíxose en 1892. Calculadora ‘Millionaire’ deseñada por Steiger que posuía a calculadora de multiplicación di-
tres anos en lugar dos dez pre- Banca Simeón en Santiago e que hoxe conserva o CESGA recta, sistema que empregaban
vistos. As máquinas, perfeccio- as deseñadas por Barbour, o ga-
nadas, e chamadas tabulado- lego Ramón Verea e Bollée. As
ras, comercializaranse ata que chegan Machine Company en 1896 e véndea súas calculadoras ‘Millionaire’ estive-
os computadores a mediados do sé- en 1911; esta fusiónase con outras ron en produción entre 1895 e 1935,
culo XX. Hollerith funda a Tabulation tres, dando lugar á Computing-Tabu- tempo no que se fabricaron 4.655

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
42
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

unidades. Unha delas estivo en uso 1900 O neoiorquino Lyman Frank Baum
na banca Simeón en Santiago; a Ban- publica ‘O mago de Oz’, novela na que
ca Olimpio Pérez, tamén compostelá, Haley, o leñador de folla de lata pode
1884. Réplica dun modelo de tabulado-
dispoñía doutras dúas. ser considerado como un predecesor
ra de Hollerith de arredor de 1890 que
do cyborg. Baum publica en 1907 un-
conserva o Computer History Museum de
1893 William Dickson, traballando para ha historia na que aparece Tik Tok, un
Mountain View, California
Thomas Edison, deseña o kinetógrafo, personaxe robot.
que filmaba 40 imaxes por segundo
e que as gardaba nunha cinta de ce-  O enxeñeiro canadense Regi-
luloide. Esta visionábase nun kinetos- nald Fessenden transmite por
copio, desenvolvido seguindo a idea primeira vez voz a través de si-
de Edison, pero as imaxes só se po- nais de radio o 23 de decem-
dían ver por unha persoa. En 1895 os bro, en Rock Point, Maryland
irmáns Auguste e Louis Lumière es- (Estados Unidos); a voz viaxou
trean o cinematógrafo, que permite 1,6 quilómetros. As emisións de
gravar películas de varios minutos e programas regulares de voz e
amosarllas a un grupo de persoas. A música comézaas en febreiro
estrea pública do cine foi o 28 de de- de 1920 no Reino Unido a com-
cembro de 1895 en París. pañía de Guglielmo Mar-
coni; en no-
1898 O enxeñeiro telegráfico dinamar- vembro
qués Valdemar Poulsen patenta o pri- de 1920
meiro gravador magnético de voz, o a emisora
telegráfono. KDKA en Fi-
ladelfia (Es-
1899 O Corpo de Telégrafos e o Bata- tados Unidos).
llón de Telégrafos do Exército español En 1924 a primeira
fan unha demostración de comunica- emisora estable en Es-
ción radiofónica ante os Reis no Cuar- paña: Radio Barcelona.
tel da Montaña de Madrid, con apare-
llos deseñados polo comandante Julio
Cervera. Colaboraron con el o oficial
Peláez e o telegrafista Cadavid.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
43
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A SEGUNDA METADE DO SÉCULO XIX - GALICIA
1852 O reloxeiro Ramón Antonio Igle- ‘pailevot’ e un bergantín que “ejecu- foron declaradas libro de texto polo
sias Abeleira (Santiago, 10 de agosto ta todas las ondulaciones de una na- Consello de Instrución Pública espa-
de 1820 - A Coruña?, 5 de novembro ve”. Di a crónica que “el Sr. Iglesias, ñol, e foron moi populares ata a apa-
de 1877) deseña para a raíña Isabel II no contento con robar á la naturale- rición das regras de cálculo e as cal-
un moble cun neceser de costura que za sus formas, parece que, cual nuevo culadoras científicas, existindo aínda
inclúe varios autómatas e que lle le- Promoteo, ha robado el fuego del cie- edicións de 1974.
vou dous anos construír. Este neceser lo para dar vida y movimiento á sus
xa foi visto na Coruña polos duques figuras”. O periódico madrileño ‘La  O botánico, político e escritor Ra-
de Montpensier o 21 de xullo de 1852, Ilustración’ publica o 5 de marzo de món de la Sagra Peris (A Coruña, 8
de acordo coa publicación coruñesa 1853 o debuxo da tampa do neceser e de abril de 1798 - Neuchatel, Suíza,
‘Eco de la Revista’ do 25 de xullo de o 7 de maio un texto de Antonio Nei- 1871) publica a ‘Memoria sobre los
1852, que a describe o 18 de xullo. Por ra de Mosquera datado en abril onde objetos estudiados en la Exposición
ela sabemos que o neceser era unha describe o neceser con detalle. O aga- Universal de Londres y fuera de ella’,
arca que gardaba no seu interior un sallo para a raíña valeulle a Iglesias un resumo da súa visita a este evento
costureiro, e este rodeado por figuras unha bolsa para estudar na Escola In- en 1851. Na páxina 50 fala de varios
de marfil con movemento: un tren, un dustrial de Madrid e o título de caba- inventos: “Entre estas aplicaciones
home facendo xirar a roda dun afia- leiro da Orde de Carlos III. electro-magnéticas y electro-quími-
dor, dous ferradores e un cabalo “eje- cas, se distingue una, llamada elec-
cutando todos los movimientos con 1853 O matemático, economista e po- tro-fotográfica, que permite la trasmi-
una naturalidad sorprendente”, a to- lítico Vicente Vázquez Queipo (Lusío, sion escrita lo mismo que la de los
rre de Hércules cun faro xiratorio, un Samos, 17 de febreiro de 1804 - Ma- dibujos y planos”. Na páxina 88 reve-
pescador “que ejecuta una porción de drid, 11 de marzo de 1893) publica en la que viu multitude de inventos “pe-
movimientos muy propios”, un telé- 1853 a súa obra ‘Tablas de los logarit- netrando en el horizonte del porvenir
grafo antigo e un telégrafo moderno mos vulgares: con seis decimales...’. de los pueblos, poseedores de mul-
“cerca del cual se ve un hombre sen- Realizáronse ata 60 edicións, mello- titud de productos, de fuerzas nue-
tado con un anteojo observando las radas e ampliadas, sendo o libro de vas inagotables, de medios de comu-
señales de los telégrafos á los que se matemáticas máis reeditado da Pe- nicacion material mas rápidos que
dirige alternativamente”. Hai ademais nínsula Ibérica; foi premiado na Ex- el viento, y para el pensamiento de
“un molino, cuya rueda se mueve á posición Universal de París de 1867 e transmisiones tan instantáneas como
impulso del agua”, dúas lanchetas, un na de Barcelona de 1888. As ‘Tablas’ él mismo”.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
44
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

1854 O día 5 de xuño envíase o primei-


ro telegrama por telegrafía eléctrica
desde Guadalaxara a Madrid, pola li-
ña que se estaba construíndo ata Irún,
concluída o 27 de outubro. En abril de
1855, o Goberno español decide crear
o Corpo de Telégrafos e proxecta a
construción de liñas telegráficas; a
que uniría Madrid con Galicia e Astu-
rias sería a liña Noroeste. A primeira
rede complétase en 1863.

1855 O ‘Informe sobre la Exposición


Universal de París’ de Faustino Do-
mínguez publicado na Coruña po-
la Deputación Provincial informa nas
páxinas 48 e 49 sobre as capacida-
des do aritmómetro de Charles Xa-
vier Thomas de Colmar, presentado
1850. Modelo de aritmómetro de arredor de 1850, semellante ó descrito por Domínguez en 1855
xa nas exposicións universais de 1849
(Birmingham) e 1851 (Londres): un-
ha máquina capaz de multiplicar 8 ci-
fras por outras 8 nun tempo de 18 se-
gundos, ou dividir 16 cifras por 8 nun
tempo de 24 segundos; a raíz cadrada
dun número de 16 cifras levaba arre-
dor de minuto e medio.

1856 O diario vigués ‘La Oliva’ do 9 de


febreiro anuncia que “dentro de pocos
meses toda Galicia estará cruzada por 1853. Unha edición
el telégrafo eléctrico”. das táboas de loga-
ritmos de Vázquez
 A ‘Gaceta de Madrid’ do 19 de febreiro Queipo
recolle unha información datada na

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
45
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Coruña o 14 de febreiro que sinala
ríodo. Sin embargo el contratista del máquinas: “La de calcular las tablas
que “solo aguardan los Sres. Saenz
de Galicia parece que debe recibir de matemáticas y astronomía, que
á que se calme el terrible temporal
luego en este puerto todo el mate- da impresos, si se quiere, los resulta-
que hoy azota casi toda la Península
rial necesario para estas provincias, dos, y que les ha valido á sus inven-
para empezar los trabajos del telé-
y que, á fin de satisfacer cuanto an- tores, MM. Scheutz, de Estokolmo,
grafo eléctrico de la línea de Galicia
tes la ansiedad pública y aprovechar una medalla de honor. MM. Maurel
con desusada actividad”.
el buen tiempo, que aquí termina y Jay y Mr. Thomas han presentado
más pronto que en Castilla, ha con- tambien otras máquinas para el cál-
 ‘La Oliva’ do 22 de marzo explica que seguido del Gobierno le permita dar culo, que les valieron dos menciones
“En la línea del telégrafo-eléctrico se principio por aqui á los trabajos”. No honrosas; y Mr. Gravet, que obtuvo
comenzaron ya los trabajos y se está 8 de outubro recolle unha noticia do una medalla de 1ª clase, sus reglas
desplegando una actividad estraor- periódico ‘El Coruñés’, que “dice ha- logarítmicas”.
dinaria”. E o 9 de abril informa que llarse ya en aquella ciudad el mate-
“Los preparativos para la construc- rial de los alambres para el telégrafo 1857 O diario vigués ‘La Oliva’ informa
ción del telégrafo siguen con rapidez. eléctrico”. E o 8 de novembro infor- o 17 de febreiro: “En Lugo, segun car-
Ademas del alambre, está ya en San- ma que “Ha empezado ya la poda en ta que dirijen al ‘Restaurador’, creen
tander la herramienta necesaria pa- los arboles del camino de Castilla, que dentro de dos meses estará en
ra ambas líneas y los aparatos para para la colocacion del telégrafo elec- disposicion de funcionar el telégrafo
las cuatro primeras estaciones. Es- trico. Segun los deseos del contratis- eléctrico de aquella capital á la cor-
tos no son, como hasta aqui, del sis- ta dentro de quince dias estaremos te”.
tema inglés; es decir, de agujas que en comunicacion diaria con Madrid y
hablan ó expresan por medio de sus el estranjero”. O 19 de novembro si-  O ‘Faro de Vigo’ do 2 de abril infor-
movimientos, recogidos por el ojo nala que “Ya se arrendó el local para ma que “La construcción del telé-
práctico del telegrafista: son del sis- la estacion de esta ciudad. El Circo grafo de Galicia camina con grande
tema americano de Morse, que de- recreativo cedió algunas piezas de la rapidez en medio de la crudeza del
ja impreso el despacho por medio planta baja”. tiempo. El miércoles quedaron los
de puntos y rayas ejecutadas con alambres introducidos en la estacion
un punzon en una tira de papel”. O  O enxeñeiro de minas composte- de Santiago, la cual no está ya colo-
16 de xullo indica que “Como todo lán Casiano de Prado (Santiago de cada por no haber sido aun concedi-
el sistema telegráfico de España se Compostela, 13 de agosto de 1797 – do el local de San Agustin por el Mi-
ejecuta simultaneamente, las fábri- Madrid, 4 de xullo de 1866) publica nisterio de Hacienda. Por la parte de
cas inglesas se hallan tan recargadas en Madrid o seu informe ‘La espo- Orense tambien llega ya á Verin. Hay,
de pedidos que les es imposible dar sicion universal de Paris’, referido á pues, construidas más de 40 leguas,
satisfacción á todo en un mismo pe- de 1855. Nas páxinas 20 e 21 fala de y sabemos que muy en breve, si las

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
46
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

aguas no continúan tan copiosamen- de una legua, y los alambres tendido tulo de ‘Una noche en el palacio de
te, estará terminada toda la parte de á Baamonde. El lúnes comenzarán Aladin’. Nela aparecen números co-
Galicia, pues al efecto trabajan si- los trabajos para habilitar la estacion mo ‘El Trovador autómata tocará,
multáneamente en todas las seccio- de esta ciudad, término de la línea”. adivinará, etc.’ e ‘La muñeca que ha-
nes varias cuadrillas”. bla’.
 ‘El Iris de Galicia’ do 21 de xuño anun-
 O periódico coruñés ‘El Iris de Galicia’ cia desde A Coruña que “Los postes 1858 O periódico coruñés ‘El Fomento
do 2 de maio escribe: “Segun lee- y aisladores para el telégrafo eléctri- de Galicia’ do 31 de marzo indica que
mos en ‘Las Novedades’ del 24 de co que muy en breve ha de poner- “Ayer ha salido de esta capital un
Abril último, se asegura que una em- nos en rápida comunicación con la funcionario del cuerpo de Ingenieros
presa inglesa presentó al Gobierno la corte, se hallan colocados ya dentro de caminos con objeto de disponer
proposicion de construir un telégra- de esta ciudad hasta el edificio que y dirigir la renovacion de los alam-
fo submarino desde la isla de Cuba á ocupa el Gobierno civil, en cuyo pi- bres en algunos puntos de la línea
la Coruña, estableciendo estacion en so bajo se instalarán las correspon- telegráfica á Lugo y Santiago. Ter-
las islas intermedias”. ‘El Iris de Gali- dientes oficinas”. O periódico do 12 minada esta operacion, que ocupa-
cia’ do 20 de maio publica unha cró- de xullo indica que “ya casi podemos rá breves dias, empezará a funcionar
nica desde Ferrol na que se constata decir estan terminadas las obras del inmediatamente el telégrafo que hoy
“la colocacion de los postes para el telégrafo eléctrico en las cuatro pro- ya se halla en ejercicio hasta Vigo”.
telégrafo eléctrico que nos ha de po- vincias de Galicia”, e publica o regu- O 22 de abril informa que “Nuestro
ner en rápida comunicacion con las lamento para o uso do servizo, apro- digno diputado D. Juan Florez ha di-
demas provincias hermanas nues- bado o 4 de maio de 1856. O 19 de rigido al señor Gobernador civil un
tras”. agosto sinala que “Hemos oido decir parte telegráfico fechado en Madrid
que á consecuencia de la visita de á las 6 y 8 minutos de la tarde de
 A ‘Gaceta de Madrid’ do 5 de xuño pu- inspeccion que está pasando á la lí- ayer participándole que el proyecto
blica unha nota datada en Lugo o 24 nea del telégrafo el ingeniero de esta de ley del ferro-carril gallego ha si-
de maio: “Pronto estará terminado y provincia senor Bellon, van á ser co- do aprobado definitivamente en am-
dispuesto á funcionar en toda Galicia locados nuevamente un gran núme- bas Cámaras. Al trasmitir á nuestros
el telégrafo eléctrico, como lo está ro de aisladores”. lectores esta satisfactoria noticia re-
ya hasta Santiago, segun las últimas bosando en el júbilo de que ellos se-
noticias. Hoy debe hallarse corriente  ‘El Iris de Galicia’ do 28 de xuño ache- rán tambien participes, llamamos
tambien desde dicha ciudad á la Co- ga na páxina 4 baixo o título ‘Miste- su atencion sobre la oportunísima y
ruña; y en la línea de esta capital lle- rios Orientales’ o programa dunha agradable coincidencia de que haya
gaban ayer los aisladores colocados función teatral da compañía de Mr. inaugurado sus trabajos el telégrafo
al puente nuevo, distante poco más Robert Bouzigues, anunciada co tí- eléctrico con una nueva de tanta sig-

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
47
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
nificacion para el porvenir de Galicia.
Por lo que antecede, el Secretario de
la Redaccion, Federico M. de la Ri-
va”. O 29 de abril o periódico infor-
ma que “Desde el 24 del corriente se
halla funcionando el telégrafo de es-
ta capital. Muy luego quedará abierto
al servicio público”.

 O ‘Faro de Vigo’ do 1 de maio informa


que desde os días 20 e 25 de maio
quedarán abertas para comunica-
cións internas e internacionais varias
estacións telegráficas, entre elas as 1858. Distribución das primeiras liñas telegráficas do Noroeste da Península Ibérica
de Betanzos, A Coruña, Ferrol, Lugo,
Ourense, Pontevedra, Tui e Vigo.
pública de Galicia, celebrada en San- Mosquera Quiroga (Monforte de Le-
 ‘El Fomento de Galicia’ do 6 de xullo tiago en el presente año’, recolle un- mos, 1834 - ? ) publica en Ponteve-
trae outro exemplo de uso do telé- ha listaxe de multitude de produtos dra o libro ‘Ábaco aritmético o nue-
grafo: “Con objeto de activar los es- de toda Galicia, entre eles fotogra- vo sistema de cálculo numérico en
tudios del ferro-carril de Vigo, varios fías: unha novidade na época. Entre gran parte mecánico, menos laborio-
vecinos de esta ciudad comisionaron as máquinas ningunha de calcular, so..., seguido de un apéndice en que
a D. Antonio Giráldez para que soli- só algunha de vapor e outras do ám- se exponen y demuestran nuevas
citase del Gobierno de S.M. la con- bito da reloxería: “2039, Máquina de teorías’. Achega táboas para realizar
cesion de dichos estudios. Comu- reloj de escape, Lalín, D. Andres No- operacións matemáticas e axilizar os
nicada por telégrafo la noticia de la voa; 2040 id. de id. de torre de várias traballos de cálculo, simplificando as
concesion y reunidas las sumas ne- materias, Orense, D. Juan A. Conde; táboas de logaritmos. En 1876 pu-
cesarias para hacer frente á toda cla- 2041, Mostruario conteniendo ma- blica outro libro que axuda nas con-
se de gastos, en una reunion cele- quinas de reloj, Coruña, D. Ramon versións de medidas españolas anti-
brada el 22 de Junio último entre los Iglesias; 2042, Cronómetro ó péndu- gas ás decimais, así como entre os
accionistas, se presentaron las pro- lo de compensación, Coruña, D. Ra- sistemas inglés e estadounidense:
posiciones del ingeniero”. mon Iglesias”. ‘Reductor métrico y diccionario me-
trológico español, inglés y norteame-
 O ‘Catálogo metódico de la Esposición 1864 O matemático Evaristo Antonio ricano’.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
48
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

1869 Esténdese un cable telegráfico Compañía Telegraph construction


submarino entre Vigo e o lazareto da and Maintenance ha hecho D. Carlos
illa de San Simón, onde se detiñan Spruit de Bay de la concesión del es-
os buques que debían gardar coren- tablecimiento de un cable telegráfico
tena. submarino de Inglaterra á Galicia y
de este punto á Lisboa’.
1872 O 17 de abril publícase na ‘Ga-
ceta de Madrid’ a concesión do Go- 1875 O diario coruñés ‘El Ejemplo’ do
berno español á empresa británica 5 de agosto achega o relato dunha
Eastern Telegraph Company, que en visita á exposición rexional de San-
1871 solicitara unir cun cable telegrá- tiago dese ano, indicando: “Tampo-
fico submarino Londres -a través de co dejaremos de hacer mención del
Porthcurno, en Cornualles-, e Lisboa, reloj que en un hermoso templete de
cunha estación intermedia en Vigo e mármol presenta el Sr. Iglesias con
outro amarre en Caminha. O 17 de un regulador eléctrico y cuatro esfe-
maio de 1873 abríronse en Vigo as ras que marcan las horas de París,
oficinas da ETC e entraron no por- Santiago, Lóndres y Roma”. Este re-
to os buques cableiros ‘Africa’ e ‘Mi- loxo consérvao na súa sede a Real
nia’ para tender as liñas. Os cables Sociedad Económica de Amigos del
eran tres: un entre Vigo e Londres, País de Santiago.
outro entre Vigo e Lisboa e un ter- 1878. Retrato de Ramón Verea
ceiro entre Vigo e Xibraltar, de on- 1878 Ramón Silvestre Verea Aguiar y
de partía unha conexión para Améri- García (Curantes, A Estrada, 11 de
ca. As mensaxes eran retransmitidas decembro de 1833 - Bos Aires, 6 de
manualmente desde Vigo, ata 1928, febreiro de 1899) obtén nos Estados
cando se automatizou o sistema. Unidos a patente dun innovador mo-
Tras ser cortado o cable inglés na delo de calculadora. A oficina de pa-
guerra, en 1940 pechouse a oficina tentes estadounidense concedeulle o
en Vigo, que reabriu unha vez finali- 10 de setembro de 1878 o número
zada, ata 1969. 207.918, a este xornalista, enxeñei-
ro, escritor e inventor, pola Verea Di-
1884. Detalle dun plano da máquina de
1872 A ‘Gaceta de Madrid’ do 6 de rect Multiplier, primeira máquina que
calcular de Verea publicado en 1884 na
agosto publica o ‘Decreto aproban- realizaba multiplicacións de forma
revista ‘El Progreso’ dirixida por el en Nova
do la trasferencia que á favor de la directa en vez empregar múltiples
York

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
49
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
voltas de manivela. Ese mesmo ano mas de Colmar, fué presentado en
gañou unha medalla na Exposición la Exposicion universal de París, en
Mundial de Inventos de Cuba. donde le ha adquirido dicho señor
Letona”.
 A primeira liña telefónica de Galicia
instálaa posiblemente o enxeñeiro 1880 No curso 1880-1881 o Instituto
Andrés Avelino Comerma en Ferrol, de Ensinanzas Medias de Santiago
entre a Capitanía e o Arsenal. O ‘Dia- (hoxe IES Xelmírez I) merca un par
rio de Santiago’ do 17 de xaneiro de de teléfonos magnéticos de sistema
1878 publica na páxina 2: “Sabemos Bell.
que una conocida persona de esta
localidad, ha encargado á Barcelona 1886 O matemático Juan Jacobo Du-
un teléfono de cuatro boquillas, con rán Loriga (A Coruña, 17 de xuño de
objeto de hacer algunas experien- 1854 - A Coruña, 3 de decembro de
cias, así entre las dependencias de 1875. Reloxo deseñado por Ramón Igle- 1911) publica na súa cidade natal o
sias que conserva a Real Sociedad Econó-
marina, civiles y militares, como en- libro ‘Tablas balísticas para el tiro di-
mica de Amigos del País de Santiago
tre Ferrol, Coruña, Betanzos y otros recto’ e en 1887 as ‘Tablas balísti-
pueblos cercanos”. Debeu ser Co- cas para el tiro curvo’, para facilitar
merma, nacido en Valls (Tarragona)  O 27 de setembro, ‘El Diario de Lugo’ os cálculos na artillería. Son só unha
o 10 de xullo de 1842 e falecido en cita unha noticia do ‘Diario de Avi- pequena parte da súa obra, compos-
Ferrol en 1917, o introdutor en Galicia sos’ da Coruña: “Debido á la amistad ta por ducias de libros e artigos.
do fonógrafo e do teléfono, segundo del Ingeniero Jefe de la tercera sec-
sinala ‘La Ilustración Gallega y Astu- ción del ferro-carril de Galicia Señor  Deste ano data a caixa rexistradora
riana’ do 30 de agosto de 1879. A re- Don Joaquin L. de Letona, hemos marca National da tenda composte-
vista ‘La Academia’, de Madrid, in- podido ver funcionar, lo cual agrade- lá MaxBrezzo, que orixinalmente fora
forma o 23 de xullo de 1878 que “En cimos, el instrumento llamado Arit- comprada para un negocio en Santa
el arsenal del Ferrol se han hecho mometro, con el que se pueden veri- Minia (Brión, A Coruña), e que des-
importantes y curiosos experimen- ficar las operaciones de suma, resta, de aquela permanece na mesma fa-
tos con el telefono Bell aplicándole multiplicacion, division, elevacion á milia.
al buzonamiento. Desde el muelle de potencias y extraccion de raíces, con
la Dársena se sostuvo una conversa- tan sorprendente facilidad, prontitud 1889 A escritora Emilia Pardo Ba-
ción perfectamente inteligible y sin y exactitud, que no podría ejecutar- zán (A Coruña, 16 de setembro de
perder una palabra, con un buzo que los mejor el más afamado aritméti- 1851-Madrid, 12 de maio de 1921)
había bajado al fondo del mar”. co. Este invento, debido á Mr. Tho- visita como xornalista a Exposición

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
50
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

para la pintura y la fotografía, instru- tado, abríndose as oficinas do ‘Ca-


mentos y aparatos de cirugía y me- ble Alemán’ en Vigo en novembro de
dicina, chismes de los que se sirven 1896. O cable alemán, que pasou a
los ingenieros” (páxina 194). depender da nova compañía privada
Deutsch-Atlantische Telegraphenge-
 O diario ‘El Lucense’ do 12 de xullo sellschaft, foi operado ata 1905 po-
recolle unha crónica da Exposición los técnicos da ETC, tamén chama-
Universal de París, asinada por Gar- da ‘Cable Inglés’; en 1914, no inicio
cí-Fernández, que indica: “ El teatro da Primeira Guerra Mundial, opera-
internacional que está en la exposi- rios alemáns cortaron o Cable Ale-
ción, abrió el sábado sus puertas: mán e clausuraron a súa oficina. En
presentó un autómata que llama 1918 reabríase o cable alemán baixo
Mephisto, y que es extraordinaria- operación do cable inglés, e en 1929
mente notable: juega al ajedrez con o cable alemán reabre a súa oficina
cualquier espectador que quiere en Vigo, dándose a circunstancia de
1886. Caixa rexistradora National na acompañarle y es asombroso ver co- que desde xullo de 1939 se multipli-
tenda MaxBrezzo en Santiago mo sigue la marcha del juego colo- caron as mensaxes alemás codifica-
cando siempre las piezas en su sitio. das recibidas en Vigo con destino a
Es una maravilla mecánica”. Xapón: o 27 de setembro de 1940
Universal de París, onde con seguri- asinaríase en Berlín o pacto entre os
dade se expuxeran máquinas de cal- 1895 O 13 de xuño a compañía de te- gobernos alemán, italiano e xaponés
cular, e as súas crónicas recóllense légrafos da Federación do Norte de polo que se convertían en aliados. Os
nun volume titulado ‘Al pie de la torre Alemaña solicita do Goberno espa- ingleses cortaron o Cable Alemán na
Eiffel’. Aínda que recoñece que non ñol autorización para despregar un Canle da Mancha o 3 de setembro de
a atraen visita a Galería das Máqui- cable telegráfico submarino desde a 1939 e os alemáns cortaron o cable
nas onde estas se expoñen, sinalan- cidade de Emden ata Vigo, onde se inglés, de maneira que as dúas ofici-
do: “las máquinas andan, respiran, conectaría co cable da firma británi- nas de Vigo deixaron de operar unha
giran, funcionan; estos monstruos ca Eastern Telegraph Co. (ETC) que vez que comezou a Segunda Guerra
de hierro y acero viven con una vida debería unir a través das illas Azo- Mundial. En maio de 1945 a oficina
fantástica” (páxina 99), mentres que res a cidade olívica con Halifax ou alemá, onde só se facía mantemen-
no Pavillón das Artes Liberais ob- Nova York. Apróbase a iniciativa o to dos equipos, foi clausurada polo
serva “todo el material pedagógico 3 de xuño de 1896 e publícase o 18 Goberno español e traspasado o seu
y científico: tipografía, librería, ma- de xuño na ‘Gaceta de Madrid’, an- control ós cónsules británico e esta-
terial escolar, elementos necesarios tecedente do Boletín Oficial do Es- dounidense en Vigo. Por fin, en 1953

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
51
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
devolvéuselle o cable alemán á com-
pañía propietaria.

1896 A ‘Gaceta de Madrid’ publica o 18


de xuño o ‘Real decreto concediendo
á D. Luis Kribben permiso para ama-
rrar en un punto de la costa de Ga-
licia el cable telegráfico submarino
entre el Imperio alemán y la América
del Norte’.

1897 Joseph Sellier Loup (Givors, Fran-


cia, 1850 - A Coruña, 1922) filma en
maio de 1897 na Coruña as primei-
ras películas con cámara Lumière,
convertendo A Coruña e Galicia en
pioneiras do cine español. Ponteve-
dra, en abril, fora a quinta cidade es-
1900. Ilustración de Lucien Baylac que mostra unha vista panorámica da Exposición Universal de París
pañola na que se proxectaran pelícu-
las dos Lumière.
brimientos y familiarizan al público movimiento, marchó hacia el trono,
 A revista ‘Galicia Moderna’ do 1 de con las conquistas de la ciencia. Los moviendo los ojos, accionando, jun-
agosto indica que o primeiro posui- recreos basados en el fonógrafo, el tando y separando los labios, y ha-
dor dun teléfono privado en Galicia cinematógrafo y los juegos de la luz ciendo oir un sonido semejante á la
foi o vigués Antonio López de Neira, eléctrica, son entretenimientos de la- voz balbuciente del niño que pronun-
empresario que fora concelleiro da boratorio, y se aplican muy á menu- cia la palabra mamá…”. O libro co-
cidade e deputado provincial. do á la enseñanza de nociones úti- mezou a publicarse en xogos de ca-
les”. tro páxinas nese diario o luns 2 de
1900 Emilia Pardo Bazán visita en Pa- abril; titúlase ‘Flora, fauna y aventu-
rís a Exposición Universal e publi-  O diario ‘El Lucense’ publica o 18 de ras. Apuntes de un viaje por la India
ca as crónicas no volume ‘Cuarenta maio catro páxinas dunha novela por y por la China, traducidos del italiano
días en la exposición’, onde obser- entregas, que ten entre os seus per- por D. Pedro Carro Rodríguez, licen-
va (páxina 182) que algunhas atrac- sonaxes un autómata “que figura- ciado en Filosofía y Letras y catedrá-
cións “vulgarizan inventos y descu- ba una hermosa niña; y puesto en tico del Seminario de Astorga’.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
52
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

O QUE A PRENSA GALEGA


CONTABA DO MUNDO
1863 ‘El Eco escolar. Revista semanal noticias que nos comunican, al abac-
compostelana científica, literaria y se de Pascal, aritmógrafo de Gunter,
de intereses generales’ infórmanos cuadrante de Drunhein, regla de cál-
dunha novidosa máquina de cálcu- culo de Lalaune, y á cuantas máqui-
lo: “Con el título de Isógrafo ha in- nas de esta clase se han inventado
ventado el Sr. D. Domingo Fernandez hasta nuestros dias. Si todo esto es
Arrea un utilísimo aparato que tiene tan exacto como se nos asegura, da-
por objeto hallar relaciones de igual- mos la mas cumplida enhorabuena á
dad, estando fundado en un mecanis- los señores Arrea y Gervais”. Domin-
mo general que puede servir de ba- go Fernández Arrea inventou tamén
se á toda clase de relaciones; pero el un pupitre-contador para axudar na
señor Arrea, queriendo aplicarle á lo ensinanza do cálculo nas escolas pri-
que presente una utilidad mas inme- marias, que foi declarado útil para as
diata, le ha construido con el objeto escolas polo Real Consello de Instru-
de reducir toda clase de medidas y ción Pública o 21 de xullo de 1865, e
pesas una á otras. El señor Arrea con- que mostrou na Exposición Universal
cibió hace mucho tiempo el pensa- de Viena en 1873.
miento de hallar un medio mecánico
de presentar sin intervalo de tiempo 1886 O diario ‘El Lucense’ do 7 de abril
á la vista estas reducciones, y tuvo la describe o reloxo instalado no Rappi-
fortuna de encontrar un artista estu- ner Hall de Nova York, que incorpora
dioso é inteligente, el constructor de unha caixa de música que pon en mo-
pianos D. Carlos Gervais, que com- vemento catro veces cada día “un au-
1891. O diario compostelán ‘Gaceta de
prendiño desde el momento el objeto tómata italiano”.
Galicia’ publica o 7 de xullo esta descrición
del señor Arrea, y modificó el apara-
da casa do futuro, cos últimos avances
to construido por este, introducien-  O diario ‘El Lucense’ do 12 de novem-
coñecidos daquela
do en él sucesivas perfecciones, que bro publica un artigo onde refire que
han terminado por presentar una má- o autómata xogador de xadrez fixo a
quina admirable y superior, segun las súa “brillante aparición” na Corte de

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
53
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Viena en 1770 e realizou xiras polo
Reino Unido, Francia e Alemaña, para
ser finalmente mercado polo príncipe
Uxío de Baviera, que descubriu o seu
segredo: no moble ocultábase un xo-
gador de xadrez de carne e óso.

1888 O diario santiagués ‘Gaceta de


Galicia’ do 7 de novembro achega un-
ha noticia dos Estados Unidos: “en
una representación de la ópera de
Gilbert Sullivan, ‘Yoonen of the Guar’,
un espectador llamó la atención ge-
neral por movimientos insólitos. El
espectador fué interrogado y deteni-
do y se le encontró un fonógrafo con
el cual, ¿cómo diremos? guardaba
la ópera que oía. Era el tal especta-
dor el director de un teatro rival, que
por aquel medio quería apropiarse la
nueva partitura. El fonógrafo, puesto
en movimiento, repitió con admirable
exactitud la parte del libreto que aca-
baban de cantar en la escena”. 1891. O fonógrafo, inventado en 1877 por Edison e o seu equipo, permitía reproducir gravacións
realizadas en cilindros recubertos de cera. O da imaxe pode verse no Museo Naval de Ferrol
1891 O diario lugués ‘El Eco de Galicia’
do 10 de xuño recolle unha crónica
de ‘El Suplemento’ de Barcelona, que arriba nombrados”; define este apa- en Chicago, no parque da Exposición
comeza: “Galantemente invitados por rello como autómata. Universal, “en la cual ha de desempe-
los fabricantes de cerillas Sres. Molet ñar gran papel el fluido eléctrico”. En-
hermanos; hemos tenido ocasión de  O diario compostelán ‘Gaceta de Gali- tre os avances menciona: “El dueño
ver funcionar un curioso expendedor cia’ publica o 7 de xullo unha descri- de la casa tendrá en su dormitorio un
automático de cajas de cerillas, in- ción dunha casa que estaba previsto teléfono, un telégrafo escribiente y un
ventado y construido por los señores que construíra o profesor John Barret fonógrafo portátil. En el salón de visi-

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
54
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

tas habrá un telégrafo musical, un fo- óptico que pone en movimiento otra
nógrafo y un cilindro con discursos de parte de aparato que desempeña un
oradores notables y arias de las más papel análogo al del cerebro. Este re-
célebres prima-donnas”. ceptor amplía estas primeras vibra-
ciones y dirige los rayos á un apara-
1893 ‘El Eco de Galicia’ do 30 de xanei- to registrador”. Ademais “El profesor
ro informa: “En la Exposición Univer- Bose ha utilizado el poder de refrac-
sal de Chicago figura, entre otras ma- ción de las substancias opacas para
ravillas de los adelantos científicos, transmitir señales á 1.500 metros de
un hombre artificial que ha de llamar distancia, valiéndose de una placa de
poderosamente la atención. Segun ébano como lente. Prosiguiendo sus
parece, este artefacto está formado investigaciones, el experimentador ha
por un esqueleto humano, al cual, Jagadish Chandra Bose
dirigido los rayos invisible á través del
por medio de resortes eléctricos, se cuerpo del gobernador de Bengala;
imprimen todos los movimientos del las ondas eléctricas, atravesando un
hombre” e “Por medio de un fonógra- jamin Franklin, que saludó fonográ- muro, han disparado una pistola car-
fo colocado en el pecho, habla”. ficamente á su llegada á todos los gada en una habitación contigua”.
comensales y que brindó, por el mis-
1894 O diario lugués ‘El Regional’ do 18 mo procedimiento, al destaparse el  O diario lugués ‘El Regional’ do 21 de
de maio indica que “Por las calles de Champagne”. xaneiro publica outro artigo sobre o
Nueva-York circula estos dias un mu- ollo eléctrico, baseado nunha cróni-
ñeco de cerca de dos metros de altu- 1897 O diario pontevedrés ‘La Opinión’ ca do francés ‘Journal des Débats’ e
ra, que anda por medio de la electri- do 18 de xaneiro publica un artigo apunta que “Un ojo artificial, el ojo fo-
cidad y entona canciones inglesas y procedente do ‘Pearson’s Magazine’ tográfico, por ejemplo, recoge detalles
trozos de ópera italiana”, pois levaba titulado ‘El Ojo Eléctrico’, onde fala que á la vista más perspicaz se esca-
na cabeza “un fonógrafo con piezas dun invento do profesor Jagades Bo- pan”.
musicales”. se, profesor de Física en Calcuta: “El
profesor Bose ha inventado un apara- 1900 O diario pontevedrés ‘La Corres-
 O diario compostelán ‘Gaceta de Ga- to que produce las ondas eléctricas y pondencia Gallega’ do 12 de outubro
licia’ dá conta do primeiro aniversa- permite estudiar sus maravillosas pro- publica un novo artigo sobre o ollo
rio do Franklin Experimental Club de piedades. En frente del generador está eléctrico, no que lembra que “hemos
Nova York, onde “En la presidencia adaptado un ojo eléctrico, especie de llegado en nuestro siglo á ver los ob-
de la mesa principal estaba una figu- pantalla en la cual convergen los rayos jetos detrás y hasta á través de cuer-
ra autómata, representando á Ben- invisibles, y corresponde á un nervio pos opacos”.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
55
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A PRIMEIRA DÉCADA DO SÉCULO XX - MUNDO
1901 O enxeñeiro italiano Guglielmo
Marconi envía o 12 de decembro os
primeiros sinais telegráficos sen fíos
a través do Atlántico, comunicando
Europa e América.

1907 O científico ruso Boris Rosing


transmite sinais televisivos.

1908 O día 1 de xullo o barcelonés


Paulino Castells Vidal pronuncia un-
ha conferencia na Asociación de In-
genieros Industriales de Barcelona,
titulada ‘Balanza algebraica para ob-
tener las raíces reales de las ecua-
ciones’. Esta ‘balanza algebraica’ era
unha máquina analóxica para resol-
ver ecuacións alxebraicas e trans-
cendentes; tamén deseñou un ‘po-
lipasto algébrico’, outra máquina
analóxica para calcular sistemas de
ecuacións lineais, sobre a que ofre-
ceu unha charla ante a mesma aso-
ciación o 11 de xuño de 1932. 1901. O enxeñeiro italiano Guglielmo Marconi -sinalado cun X- na súa visita a Vigo o 12 de maio
de 1928, a bordo do seu iate ‘Elettra’
1910 Próbanse en España os primeiros
dispositivos telegráficos de transmi-
sión de datos denominados teleti-
pos.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
56
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A PRIMEIRA DÉCADA DO SÉCULO XX - GALICIA


1901 A Universidade de Santiago ad- volveu visitar Galicia en 1928, nese  O periódico ‘Noticiero de Vigo’ publi-
quire nos primeiros anos do sécu- ano estivo na ría de Vigo no seu ia- ca o 5 de xuño un anuncio da má-
lo XX unha máquina de calcular ti- te de recreo ‘Electra’ o 12 de maio, quina de calcular Brunsviga; vemos
po Odhner, que funciona con rodas visitando Vigo, Pontevedra, Marín, semellanzas coa calculadora de ti-
de perno. Está exposta na Facultade Moaña e Cangas. Con motivo da vi- po Odhner da Facultade de Física
de Física. sita o ‘Faro de Vigo’ lembraba que compostelá: o fabricante mercá-
no monte Vixiador houbera unha es- ralle en 1892 a licencia a Willgo-
1902 O 27 de agosto entra no porto tación de telegrafía sen fíos 16 ou 18 dt Theophil Odhner, o inventor. En
de Ferrol o cruceiro italiano ‘Car- anos atrás “y estuvo unos cuantos Vigo comercializaba as Brunsvi-
lo Alberto’, no que viaxa Guglielmo en servicio, funcionando, al parecer, ga Mariano Fernández Tafall e en
Marconi, ensaiando unha nova ver- con toda normalidad, hasta que la Santiago vendíanse nas oficinas do
sión mellorada do seu sistema de Compañía Nacional de Telegrafía sin propio diario. Consérvase unha no
telegrafía sen fíos, que agora pode hilos la cerró, y se llevó de allí los Observatorio Astronómico da USC
enviar mensaxes a 3.000 millas de aparatos, dejando solamente las an- e outra no tamén compostelán Mu-
distancia, fronte ás 300 da primei- tenas y una caseta, como recuerdo”. seo Pedagóxico de Galicia.
ra versión. Desde Ferrol comuníca-
se usando este sistema con Lon- 1905 O Corpo de Telégrafos estable-
dres, de onde lle informan que en ce a primeira comunicación radiote- 1906 O diario lugués ‘El Norte de Ga-
París se declarara “un formidable legráfica de servizo público entre A licia’ publica o 13 de xuño un anun-
incendio”, asegura o diario lucen- Coruña e Ferrol, para uso do ‘Diario cio da Farmacia de Castro Freire
se ‘El Regional’ do 30 de agosto. O Ferrolano’. onde se lle pide á clientela que so-
‘Diario de Pontevedra’ do 2 de se- licite os tickets da “Caja registra-
tembro di que “Durante toda la no-  A ‘Revista Gallega’ do 16 de decembro dora”, pois cando xuntaran tickets
che del miércoles estuvo funcionan- anuncia que xa está contemplado o por valor de 25 pesetas regalarían-
do directamente con cabo Lizard, establecemento da primeira liña te- lles unha especialidade prepara-
así como gran parte de la mañana lefónica interurbana de Galicia, que da na farmacia (dentífrico, colonia,
del jueves, siendo el último despa- uniría Ferrol coa Coruña e Santiago: xarope, etc). É o primeiro anuncio
cho que recibiera la noticia de que “sólo se necesita que se arbitren y dunha caixa rexistradora na prensa
el Rey Victor Manuel había llegado remitan los fondos necesarios para xa dixitalizada na biblioteca virtual
á Alemania sin novedad”. Marconi el objeto de montar las estaciones”. Galiciana.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
57
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
pesetas que presenta el Director
Jefe de caminos por una máquina
de calcular y por un nivel adquiri-
dos para la sección de Caminos”.

 A ‘Gaceta de Galicia’ publica o 1 de


outubro un anuncio no que se bus-
can “representantes y viajantes con
bonita comisión” para comerciali-
zar a caixa rexistradora Anker. O re-
1907. O xornal santiagués ‘Gaceta de Galicia’ publicita o 10 de xullo a máquina de calcular
presentante para Galicia era F. Co-
ma, de Vigo.

 ‘El Norte de Galicia’ publica o 27 de 1909 O xornal ‘La Correspondencia 1910 O 10 de xaneiro a ‘Gaceta de
novembro un anuncio da Droguería Gallega’ de 20 de febreiro informa Galicia’ informa que “En el tren de
de Iglesias y Compañía, de Lugo, sobre a última reunión da Comisión las once de ayer llegó á esta ciudad
no que se indica que venden, en- Provincial, que decidiu “Declarar de el agente general de Galicia de la
tre outras cousas, “Máquinas cal- abono la cuenta importante 1.290 Caja Registradora ‘National’ D. Ma-
culadoras, que suman con rapidez teo Ferrero que se hospeda en el
y son infalibles”. Hotel Europa”.

1908 O ‘Diario de Galicia’ do 19 de  O 22 de xuño a ‘Gaceta de Galicia’


decembro recolle unha carta de informa dunha mostra de máquinas
profesores de Dereito da Universi- de escribir Underwood en Santia-
dade de Santiago, na que denun- go: “Hoy y mañana es el último día
cian que a asignación dese ano pa- que puede verse el modelo 1910 en
ra compras de material científico el Hotel Suizo, así como la máquina
nesa facultade era de 325 pesetas: de calcular ‘Brunswiga’ y el notable
“con ella es inútil pensar en adqui- aparato Rotativo de hacer miles de
rir verbigracia un aritmómetro para copias con un solo original. En Vi-
los cálculos estadísticos, imposible go, Mariano F. Tafall”.
aspirar á tener cartografías, sueño
poseer revistas, ridículo estar á la c. 1907. Modelo de máquina de calcular
moderna en libros”. Brunsviga no Museo Pedagóxico de Galicia

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
58
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

O QUE A PRENSA GALEGA CONTABA DO MUNDO


1901 O diario lugués ‘El Regional’ do 11 de un estilete, y no puede haber erro- 1909 O día 10 de xaneiro ‘Diario de Gali-
de xullo indica que “Se ha publicado el res, pues, de ofrecerse alguno durante cia’ recolle as propostas da ‘Revue dac-
informe de la Academia de Ciencias de la operación, el aritmógrafo lo diría re- tylographique’ para establecer neoloxis-
París respecto á la máquina de calcular sistiéndose a funcionar”. mos técnicos e designar con eles novos
inventada por nuestro compatriota D. aparatos e profesións, por exemplo: “Ta-
Leonardo Torres de Quevedo”, un infor- 1905 O diario pontevedrés ‘La Correspon- xígrafo, calculógrafo ó contorista (?) al
me eloxioso asinado entre outros polo dencia Gallega’ do 10 de xullo fala da te- que trabaja con la máquina de calcular”.
“matemático más egregio de Francia, el lemecánica sen fíos. Tras o telekino pre-
gran Poincaré”. sentado por Torres Quevedo, en Francia  O ‘Diario de Pontevedra’ do 28 de xaneiro
anúnciase o invento de Edouard Bran- achega unha noticia sobre o home ar-
1902 O diario de Pontevedra ‘La Corres- ly para “encender ó apagar luces á dis- tificial Enigmarelle (sobre o que xa es-
pondencia Gallega’ do 9 de maio publi- tancia, sin hilos, cualquier foco eléctrico, cribira este xornal en 1907 chamándolle
ca un artigo sobre a telegrafía sen fíos, como si estuviera éste á la mano; pren- Enigmarela) e denomínao “androide”.
sinalando que “El mayor carrete de in- der fuego á la mecha de un petardo y le-
ducción que se conoce, es, sin duda al- vantar fardos sino hacer maniobrar una 1910 O diario lucense ‘La Voz de la Ver-
guna, el que actualmente se emplea en máquina, detener un tren, dirigir un bar- dad’ do 19 de decembro di sobre un ollo
la telegrafía sin hilos entre la costa del co, un torpedo, un globo, un automóvil, eléctrico: “Comunican de San Peters-
Japón y Corea”, co cal “es posible en- sin necesidad de que vaya nadie den- burgo que el Dr. Rossig profesor del Ins-
viar despachos, sin necesidad de con- tro”. tituto tecnológico ha inventado un apa-
ductor, á través de un espacio cuya ex- rato que podría llamarse ‘ojo eléctrico’
tensión no baje de 330 kilómetros”. 1907 O ‘Diario de Pontevedra’ do 21 de y que permite ver á qualquiera distan-
febreiro informa que no Circo Busch en cia por lejana que sea, todos los obje-
1903 O diario pontevedrés ‘La Correspon- Alemaña se podía ver un home artificial tos [que] se hallen en su radio. Pueden
dencia Gallega’ do 25 de abril anuncia construído por Federico Ireland, “el ca- imaginarse las innumerables aplicacio-
que na Academia de Ciencias de Pa- ballero Enigmarela”, que “sabe montar nes útiles ó divertidas que podrá tener
rís o coronel M. Lausedat presentou un en bicicleta, anda á pie con desemba- el sorprendente aparato, permitirá, por
aritmógrafo portátil que “Tiene la forma razo y sin fatigarse, y escribe perfecta- ejemplo, á un principal vigilar desde su
de un cuaderno que en el bufete se tie- mente su nombre en una pizarra”. Hoxe despacho á toda su dependencia; el
ne siempre á mano. El operador inscri- sabemos que no seu interior había un- fondo del mar se hará claramente visi-
be cifras imprimiéndolas con la punta ha persoa. ble, etcétera”.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
59
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A DÉCADA DOS 10 - MUNDO
Scherbius patenta a máquina cripto-
gráfica Enigma, que máis tarde em-
pregaron nunha versión modificada
o Exército de Franco na Guerra Ci-
1911 Fúndase en Nova York a Compu- vil española -hai unha no Museo Mi-
ting Tabulating Recording Corpora- litar da Coruña- e o Exército alemán
tion, resultado da fusión de: Tabula- na II Guerra Mundial para codificar
ting Machine Company, International as súas comunicacións. O matemá-
Time Recording Company, Compu- tico polaco Marian Rejewski foi en-
ting Scale Corporation e Bundy Ma- cargado polo seu Goberno en 1932
nufacturing Company. En 1924 CTR de descifrar as mensaxes transmiti-
cambiou o nome polo de Internatio- das coas Enigma, para o que contou
nal Business Machines (IBM). co apoio de máquinas electromecá-
nicas para os cálculos; estas deno-
 Fúndase en España a Compañía Na- minábanse ‘bombas’ polo ruído que
cional Telegráfica Sin Hilos. facían. Os seus achados foron entre-
gados ó Goberno británico pouco an-
1912 O enxeñeiro cántabro Leonardo tes do inicio da II Guerra Mundial.
Torres Quevedo deseña un autóma-
ta, El Ajedrecista, capaz de xogar de 1920 A firma berlinesa Addiator Ge-
forma automática contra un xogador sellschaft fabrica contóstilos de pe-
humano. 1919. Modelo de máquina Enigma no to, calculadoras analóxicas vendidas
Museo Militar da Coruña ata 1982 coa marca Addiator, que
 Os estadounidenses John Hays Ham- permitían sumar, restar, multiplicar e
mond Jr. e Benjamin Franklin Miess- dividir (o libro ‘Multi-Divi’ de Wilken
ner constrúen o Seleno, primeiro te comercial de diversas firmas esta- Wilkenson axudaba a realizar as ope-
‘can’ electrónico con reflexos. dounidenses, entre elas a que desde racións máis complexas). No século
1924 se chamará IBM. XX comercializaranse calculadoras
1914 Leonardo Torres Quevedo dese- analóxicas e mecánicas de firmas
ña un aritmómetro electromecánico 1917 Lei de Telefonía Nacional en Es- coma as alemás Addimult, Resulta e
que nunca se comercializou. paña e creación dun Instituto Nacio- Feiler, as estadounidenses Addome-
nal de Telefonía. ter e Triumphator, a xaponesa Royal
1916 O militar retirado Walter G. Ross Digital ou as españolas Hispano Oli-
chega a España como representan- 1919 O enxeñeiro alemán Arthur vetti Summa Prima e Divisumma.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
60
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A DÉCADA DOS 10 - GALICIA


1918 En xullo, o presbítero e astrónomo minario de Estudos Galegos. En 1939
Ramón María Aller Ulloa (Donramiro, comezou a ensinar Xeometría e Análise
Lalín, 3 de febreiro de 1878 - Lalín, 28 Matemática na Universidade de Santia-
de marzo de 1966) remata a súa obra go; en 1943 doutorouse na Universida-
‘Algoritmia. Principios fundamental de de de Madrid, e no 1944 na de Santiago
la ciencia de los números’. Na década obtivo a Cátedra de Astronomía. Coas
de 1910 construíu na súa casa, en La- doazóns dos seus aparellos de astro-
lín, o primeiro observatorio astronómi- nomía, a USC dispuxo dun observato-
co de Galicia; logo foi membro do Se- rio que hoxe leva o seu nome.

1920. Máquina Burroughs das primeiras


décadas do século XX

1920 No semanario pontevedrés ‘El Pro-


greso’ S. Estévez Rocafort, de Ponteve-
dra, anuncia o 11 de decembro a “má-
quina calculadora Burroughs”, indicada
para “ingenieros, comerciantes, ban-
queros, fabricantes”. Indica que “com-
probado por el anunciante en la Feria
de Muestras de Barcelona que entre 22
marcas de máquinas calculadoras que
fueron expuestas a concurso, la BU-
1920. Anuncio das máquinas calculadoras Burroughs no semanario ‘El Progreso’ de Pontevedra
RROUGHS batió todos los record”.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
61
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
O QUE A PRENSA GALEGA
vista puede oir lo que otros que no
padecen aquel defecto ven con sus

CONTABA DO MUNDO
ojos. Esto de leer con los oídos po-
drá parecer á primera vista una cosa
imposible, de puro extravagante. Sin
1915 A publicación ‘Marín. Semanario embargo, todo consiste en un apa-
independiente’ do 2 de maio recolle rato eléctrico, un verdadero ojo que
os resultados dunha enquisa realiza- se pasa sobre las líneas impresas y
da entre os seus lectores pola revis- que va leyéndolas y traduciéndolas
ta ‘Scientific American’, para escoller en notas musicales. Conociendo la
os mellores inventos dos últimos 25 clave de equivalencia de estas notas,
anos. Os cinco primeiros foron a te- basta oírlas para saber lo que el im-
legrafía sen fíos (97% dos votos), ae- preso dice”.
roplano (75%), aparatos de raios X
(74%), automóbil (66%) e cinema- 1916 O diario pontevedrés ‘La Corres-
tógrafo (63%), e “Después de estos pondencia Gallega’ do 1 de xullo in-
cinco, los que más votos obtuvieron, dica que “Dicen de París que la Aca-
A ‘máquina algebraica’ de Leonardo Torres
por 100, son: Hormigón armado y demia de Ciencias ha concedido un
Quevedo consérvase hoxe no museo dedica-
fonógrafo, 37 cada uno; luz eléctri- do a el na Universidade Politécnica de Madrid
premio de 1.500 francos a Torres
ca incandescente, 35; turbina de va- Quevedo por la invención de una má-
por y tranvía eléctrico, 34 cada uno; quina de calcular”.
máquina de calcular y máquina de bado, tungsteno, soldadura eléctrica,
combustión interna, 33 cada una; el kodak, fijación del nitrógeno, meche- 1919 O diario coruñés ‘El Ideal Galle-
radio, 27; y todos los demás alcanza- ro Welsbach, aire líquido, etc, etc”. go’ do 11 de xaneiro informa que “Ar-
ron menos de un 25 por 100, sien- niches ha estrenado una quisicosa
do su orden, por el número de vo-  O 17 de novembro o diario de Lugo operística en el Reina Victoria, que
tos, como sigue: Buque submarino, ‘El Regional’ indica que “El hecho de se llama ‘La mujer artificial’, y que
transmisión de dibujo por telégrafo, que los ciegos tengan muy desarro- unos dicen que es original y otros
horno eléctrico, máquina Diesel de llado el sentido del oído, ha sugeri- que no”.
combustible líquido, fotografía en co- do á un profesor de la Universidad
lores, dictógrafo, máquina de com- de Iowa (Estados Unidos) la idea de
poner, transmisión y transformación un aparato que traduce en sonidos
de corrientes alternas, llantas neu- musicales cualquier impreso, de ma-
máticas, globos dirigibles, fotogra- nera que una persona privada de la

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
62
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A DÉCADA DOS 20 - MUNDO


distancia de 705 quilómetros entre
Londres e Glasgow.

1926 Fritz Lang, baseado


1921 Karel Capek publica ‘R.U.R.’, un- as primeiras ta- no texto de Thea von Arbou,
ha novela sobre os Robots Univer- buladoras do país. dirixe o filme ‘Metropolis’,
sais de Rossum, na que estes exter- Renfe instala unha no que un dos protagonis-
minan a humanidade. en 1927. Calcúlase tas é un robot humanoide,
que a finais dos María.
 O Departamento de Policía de De- anos 50, antes
troit (Estados Unidos) usa por pri- da chegada dos 1928 Primeiro cable tran-
meira vez un dispositivo parecido a co m p u t a d o re s , satlántico entre España e
un mensáfono para localizar os seus había unhas 70 en os Estados Unidos, inaugu-
membros. toda España. rado o 13 de outubro cunha
conversa entre o rei Afonso
1922 A Compañía Ibérica de Teleco-  O enxeñeiro esco- XIII e o presidente John Cal-
municación transmite en 1922 al- cés John Logie vin Coolidge.
gunhas óperas desde o Teatro Real Baird fai as pri-
de Madrid, primeiras experiencias de meiras emisións 1930 O oficial da Mari-
emisións regulares de radio, empre- televisivas no Rei- ña estadounidense Philip
gándose receptores de galena para no Unido. O 25 Van Horn Weems desenvol-
escoitalas. de marzo ofrece ve entre finais desta déca-
a primeira exhi- da e comezos da seguinte
1923 Un Real Decreto do 27 de febreiro bición pública de o Weems Rolling Plotter, un
establece a primeira regulación ofi- imaxes en mo- dispositivo para axudar os
cial da radiodifusión en España. vemento en Lon- pilotos de aviación a calcu-
dres. O 26 de xa- lar direccións e medir dis-
1924 O día 19 de abril fúndase en Ma- neiro de 1926 tancias con gran rapidez.
drid a Compañía Telefónica Nacional transmite a imaxe 1926. Cartel da película ‘Metropolis’ Nos seguintes anos desen-
de España. dun rostro en mo- volvéronse regras de cálcu-
vemento empre- lo circulares para axuda á
1925 Catalana de Gas, a compañía fe- gando ondas de navegación marítima e te-
rroviaria M-Z-A e a Compañía Tele- radio. En 1927 transmite un sinal a rrestre, que hai quen cualifica como
fónica Nacional de España instalan través dunha liña telefónica a unha pequenos computadores analóxicos.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
63
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A DÉCADA DOS 20 - GALICIA
1921 O semanario pontevedrés ‘El Pro-
greso’ do 29 de xaneiro publica un
anuncio da firma S. Estévez Roca-
fort, que di que “ha colocado varias
máquinas calculadoras BURROU-
GHS en algunas casas comercia-
les de primer orden de Pontevedra
y en la bancaria de don José Ries-
tra. El anunciante recibirá en breve
un aparato de gran utilidad prácti-
ca, construido por la maravillosa in-
dustria norteamericana, y que cau-
só admiración en la primera Feria de
Muestras celebrada en Barcelona en
Noviembre último. Obtuvo la repre-
sentación para su venta en Galicia y
lo anunciará en este periódico”.

 O diario de Tui ‘La Integridad’ do 22 de


agosto publica un anuncio da Acade-
mia Palacios de Vigo, de “Clases es-
peciales para señoritas que deseen
prepararse para cajeras y contables”, 1926. Calculador Vickers que conserva o Museo Militar da Coruña
indicando que “La enseñanza es to-
da por procedimiento intuitivo sujeta
a la más rigurosa práctica y a este
efecto posee esta ACADEMIA: fiche- colecciones de cuerpos geométricos, mica, etc, etc, y como complemento
ros clasificadores, máquinas calcula- un aparato especial para la enseñan- un aparato de proyecciones para
doras y de escribir (de distintos sis- za de la geografía astronómica, gabi- ilustrar las conferencias de Ciencia,
temas); un compendium métrico, netes de física, historia natural, quí- Historia, Arte, Viajes”.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
64
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

1925 O diario vigués ‘El Pueblo Galle-


go’ publica o 10 de xaneiro un artigo
asinado en Madrid ese mesmo mes
por Wenceslao Fernández Flórez no
que fala dos xoguetes de moda: “En
los escaparates hay verdaderas ma-
ravillas de mecánica. Recuerdo, en-
tre otras, un ‘Charlot’ cuyos movi-
mientos eran un trasunto exacto,
una copia fiel de algunos movimien-
tos del famoso peliculero”.

 Os irmáns Juan e José Portela Seijo


instalaron a primeira emisora de ra-
dio experimental en Galicia no faia-
do dunha casa na rúa compostelá da
Acibechería. A primeira emisora de
radio galega estable nace en Santia-
go, co nome EAJ4 Radio Galicia, e
comeza a emitir a mediados de xa-
neiro de 1933.

1926. Mesa do calculador Vickers que conserva o Museo Militar da Coruña


1926 Deste ano é o calculador Vickers
que garda o Museo Militar da Coru-
ña, e que era parte dun sistema de
baterías costeiras en Galicia, permi- res, multiplicadores e derivadores re- buques inimigos en movemento.
tindo predicir a posición dos barcos versibles, servomotores, motores de
detectados tendo en conta a súa ve- corrente continua paso a paso de 24 1928 ‘El Pueblo Gallego’ do 8 de marzo
locidade e traxectoria. No Museo Na- voltios, síncronos e reloxos con índi- informa sobre a Permanente Munici-
val de Ferrol temos o calculador elec- ces móbile. O aparello, partindo dos pal do Concello de Vigo: “Pasa a in-
tromecánico da dirección de tiro do datos existentes nun momento dado, forme del Interventor municipal una
destrutor ‘Antequera’. A mesa calcu- permitía elaborar unha predición para moción de Fomento proponiendo la
ladora das baterías costeiras Vickers coñecer o punto a onde se deberían adquisición de una máquina de su-
dispoñía de mecanismos sumado- dirixir os proxectís para alcanzar os mar y otra de multiplicar”.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
65
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
O QUE A PRENSA GALEGA
CONTABA DO MUNDO
1928 ‘El Pueblo Gallego’ recolle o 29 de un autómata llamado el
febreiro unha noticia publicada por ‘El ‘hombre mecánico’ que
Sol’ de Madrid, que “Elogia al ministro está movido por la tele-
de la Gobernación porque hace pocos fonía sin hilos. Su inven-
días envió al Centro instructivo y pro- tor, el capitán Richards,
tector de ciegos un aritmómetro, pa- y su constructor, Re-
ra que los ciegos, adiestrados por el ffolt, afirman que es
profesor señor López Puerta, pudie- capaz de realizar exac-
ran hacer cálculos mercantiles. Las tamente todos los mo-
primeras pruebas han dado resultado vimientos humanos”.
altamente satisfactorio, pues uno de
los educandos, a las pocas horas, ma- 1929 ‘El Pueblo Gallego’
nejando la máquina, supo hacer una do 25 de maio publi-
división y leer su coeficiente con nú- ca unha foto dun home 1928. O Televox, presentado como gardián robótico dun depó-
meros enteros y decimales”. mecánico exposto en sito de augas nos Estados Unidos
Londres para explicar o
 ‘El Pueblo Gallego’ do 18 de marzo pu- funcionamento do cor-
blica unha foto enviada desde Nova po humano, e dúas imaxes máis dun cender a 16.000 kilómetros de distan-
York, de Mr. R.J. Weusley “con su in- autómata trompeteiro de 1810 exis- cia, las luces de la Exposición de Sid-
vento el ‘Televox’, el hombre mecáni- tente en Dresde, deseñado polo enxe- ney”, mediante a “telemecánica sin
co, ordenanza guardián de un depó- ñeiro alemán Kaufman. hilos”.
sito de aguas, el cual da a grandes
distancias cuantas noticias del depó- 1930 O diario de Lugo ‘El Regional’ do 9  O diario ‘El Compostelano’ do 25 de xu-
sito confiado a su vigilancia se le pi- de abril narra o experimento realizado ño describe un invento de Torres Que-
den”. nun cárcere de Boston cun “ollo eléc- vedo premiado en París, unha calcu-
trico” para detectar fugas de presos. ladora cun teclado un similar ó dunha
 O diario de Lugo ‘El Regional’ do 24 de máquina de escribir. Unha calculadora
setembro indica que “En el Horticul-  ‘El Regional’ do 10 de xuño lembra “el central podía transmitir o resultado a
tural Hall, de Londres, ha ‘debutado’ éxito que ha obtenido Marconi al en- varias terminais conectadas con ela.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
66
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A DÉCADA DOS 30 - MUNDO


iso desenvolveuse coa participación
de Turing unha máquina denominada
‘Colossus’ en 1943, que se conside-
ra o primeiro computador electrónico
1931 O enxeñeiro e científico estadouni- dixital programable.
dense Vannevar Bush deseña un cal-
culador diferencial. En 1945 descri-  Howard Aiken comeza a traballar na
be un sistema que denomina Memex Universidade de Harvard nunha má-
(memory+index) que funcionaría co- quina que lle axudara a resolver
ma o sistema de hipertexto da World ecuacións non lineais, obtendo apoio
Wide Web, e desde o que se poderían da IBM. Entre 1939 e 1943 constrúen
consultar grandes volumes de infor- unha máquina electromecánica, a
mación; nunca se desenvolveu, pero Automatic Sequence Controlled Cal-
inspirou traballos posteriores: a idea culator (ASCC), que pesaba 5 tone-
rescatouna en 1965 o tamén estadou- ladas, recibía as instrucións en cintas
nidense Ted Nelson, quen cuñou o perforadas e imprimía os resultados
termo hipertexto para referirse a este mediante máquinas de escribir eléc-
sistema. A finais da década de 1980, tricas. Cada segundo podía facer tres
o británico Tim Berners-Lee fixo do 1936. Retrato e escultura de homenaxe a sumas ou restas; un logaritmo levá-
hipertexto a base do seu programa Alan Turing en Bletchley Park balle un minuto. Usouse para cálcu-
‘Enquire’, que logo se converteu na los militares e foi presentada en pú-
World Wide Web. Volvendo a Bush, blico o 7 de agosto de 1944 co nome
hai que lembrar que tamén partici- atrás comercializaba as máquinas de de Harvard Mark I, sendo programa-
pou nas fases iniciais da creación da calcular Brunsviga. Desde 1962 con- da desde o inicio por Richard Bloch
primeira bomba atómica. tará cunha delegación propia. e Grace Murray Hopper, posiblemen-
te a programadora máis importante
1933 O enxeñeiro noruegués Fredrik 1936 Alan Mathison Turing desenvol- desta época.
Rodrig Bull, que en 1921 deseñara ve o concepto teórico dunha máqui-
en Oslo unha máquina para sumar na computadora, que hoxe chama- 1937 O matemático e enxeñeiro esta-
e clasificar, funda en París a compa- mos ‘Máquina de Turing’. Na II Guerra dounidense Claude Shannon crea a
ñía Bull, primeira compañía europea Mundial será criptoanalista para des- disciplina coñecida como ‘teoría da
en fabricar tabuladoras. Desde 1953 cifrar as mensaxes transmitidas po- información’. Inventou a palabra bit
estará representada en España po- lo Exército alemán empregando má- para referirse a díxitos binarios, como
la firma Truniger, que desde décadas quinas codificadoras Enigma. Para resultado da contracción de ‘binary

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
67
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
digit’. En 1949 publica un artigo so- 1939 Os estadounidenses John Vin-
bre a automatización do xadrez, que cent Atanasoff e Clifford Berry dese-
é a base dos xogos de xadrez infor- ñan unha máquina eléctrica capaz de
matizados e do computador da IBM sumar e restar, que empregará moi-
‘Deep Blue’. Baseándose no sistema tos dos compoñentes dos primeiros
binario e na lóxica booleana propón computadores electrónicos comple-
o deseño de circuítos electrónicos no tos: válvulas, sistema binario, circuí-
que un 0 equivale a estar apagado e tos lóxicos para os cálculos, ou me-
un 1 a estar acendido. Nesa época moria con refresco automático. O
usábanse válvulas de baleiro, a par- seguinte paso foi ampliar a capacida-
tir de aí transistores e circuítos inte- de, o que fixeron ata 1941, ano no que
1938. Modelo Z1 da computadora binaria
grados. os Estados Unidos entraron na II Gue-
programable de Konrad Zuse
rra Mundial, coñecéndose a súa má-
 George Stibitz constrúe nos laborato- quina como Atanasoff Berry Compu-
rios Bell unha calculadora baseada ter (ABC). Esta máquina foi coñecida
no sistema binario; en setembro de por John Mauchly, quen en 1947 re-
1940 conectouse a un modelo máis xistrou con Presper Eckert a patente
avanzado desta máquina un teletipo do computador electrónico.
a través dunha liña telefónica, e pui-
déronse realizar operacións en remo-  Fúndase nun garaxe de Palo Alto en Ca-
to. lifornia Hewlett-Packard, xérmolo da
actual HP. Oito modelos do seu pri-
1938 En Berlín, o enxeñeiro Konrad Zu- meiro produto, un xerador de son, fo-
se completa a primeira computadora ron mercados para a película ‘Fanta-
mecánica binaria programable, a Z1, sía’ de Disney, de 1940.
que levaba deseñando desde 1934.
 Entre este ano e 1940, nos Estados
 O físico estadounidense William Pollard Unidos, Reino Unido e Alemaña cons-
1939. Modelo do Atanasoff-Berry Computer
patenta un aparello que posiciona un- no Durhum Center
trúense calculadoras e máquinas se-
ha vaporizadora automática: pode mellantes a computadoras mecánicas
ser o primeiro robot deseñado cunha e eléctricas que serven para descifrar
finalidade industrial. son inventa a xerografía, técnica que códigos secretos, calcular táboas de
está na base das modernas fotoco- disparo para a artillería e axudar nou-
 O físico estadounidense Chester Carl- piadoras e impresoras láser. tras tarefas na II Guerra Mundial.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
68
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A DÉCADA DOS 30 - GALICIA


1931 O diario ‘ABC’ de Madrid publica o siente tal profundo sentimiento de ca-
21 de febreiro unha crónica datada en riño a todo, que las mismas llamadas
xaneiro en Nova York do xornalista Julio al teléfono parecen los gritos de liber-
Camba (Vilamaior, Vilanova de Arousa, tad de los ‘Universel Robots’ de Jeha-
16 de decembro de 1884 - Madrid, 28 pek. Un mundo nuevo. Una vida nueva”.
de febreiro de 1962), na que di que nos
Estados Unidos “Hay hasta una máqui- 1934 O 25 de abril ‘El Pueblo Gallego’
na de ideas, el Plot Robot o cerebro au- anuncia a proxección o día seguinte no
tomático, donde, por un procedimiento cine Rosalía Castro de ‘El hombre me-
semejante al de las máquinas de cal- cánico de Mickey’, un filme de anima-
cular, se pueden conseguir hasta diez ción protagonizado por Mickey Mouse,
millones de argumentos para cuentos, o personaxe de Walt Disney.
novelas, comedias y películas”. Esta e
outras crónicas desde Nova York publi- 1935 ‘El País’ de Pontevedra do 12 de fe-
cáronse en formato libro en 1934 co tí- breiro informa que “Fué detenida en La
tulo de ‘La ciudad automática’. Coruña una individua que había hurta-
do en la Aduana una máquina de escri-
1932 O diario vigués ‘El Pueblo Gallego’ bir y una calculadora”.
do 25 de febreiro publica un resumo da
última sesión do Concello de Vigo, na 1937 O 13 de maio ‘El Pueblo Gallego’ pu-
que se falou dun “Oficio del jefe de la blica este anuncio: “Máquina calculado-
Lonja del Berbés, sobre adquisición de ra. Se necesita una en buenas condicio-
una máquina de calcular”. nes de uso. Ofertas a la Cámara de la
Propiedad. Príncipe 45, primero”.
 O 16 de decembro ‘El Pueblo Gallego’ pu-
blica un artigo sobre o Estatuto de Au- 1939 Os irmáns Juan e José Portela Seijo
tonomía que se estaba a preparar para deseñan en Santiago un magnetófono 1940. Unha das tres torres de comunica-
Galicia, no que se indica que “En estas moi avanzado para a época, que permi- cións do sistema Elektra Sonne instalado
horas de Autonomía en que cruzan los tía a gravación de sons nun soporte de entre Abadín e Cospeito (Lugo), cando
tentáculos vitales de toda la tierra, se fíos de aceiro de 0’1 milímetros de gro- aínda estaba en pé

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
69
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
O QUE A PRENSA GALEGA
sor. Chegou a ser comercializado e em-
pregado para gravacións nesa época.

1940 Un destacamento alemán instala CONTABA DO MUNDO


en Galicia tres antenas de 112 metros
de altura que forman parte do sistema 1931 O diario ‘El Compostelano’ do 22
de radiolocalización Elektra Sonne (sol de abril informa que “Los ingenieros
eléctrico) para guiar os avións e a flota directores de una importante sociedad
de barcos e submarinos do III Reich; en londinense se encuentran actualmen-
España contaba con outra instalación te en Berlín, habiendo instalado en la
en Sevilla. Cubrían ata mil millas, e os estación radiodifusora de Voxhaus un
avións británicos conseguiron empre- estudio dedicado a la televisión. Se
galas desde xuño de 1944 coa mesma preparan igualmente a ir a París pa-
finalidade, sen que os alemáns o sou- ra efectuar demostraciones de su sis- 1932. O suceso co ‘Alpha’ foi interpretado
así no ‘Ogden Standard-Examiner’ de Utah
besen. Para facilitar a chegada de per- tema, el primero, hasta ahora, que ha
soal técnico e material para as torres, a permitido las transmisiones de tele-
Luftwaffe construíu o aeródromo de Ro- visión propiamente dicha, esto es, de miento durante una hora”.
zas (Lugo). Tras a II Guerra Mundial, ata personas y escenas animadas”. Incide
1962 dependeron do Exército do Aire en que “No se trata, por tanto, ni de 1933 ‘El Pueblo Gallego’ informa o 23 de
español e nese ano pasaron a depender la retransmisión de imágenes transpa- marzo dunha calculadora da Carnegie
de Aviación Civil, sendo utilizadas ata rentes, ni de radiodifusión de películas Institution de Washington que usa un
1971 para control de navegación aérea. cinematográficas, sino de la inmediata ‘ollo eléctrico’ para calcular se núme-
En 1980 as antenas foron apagadas e reproducción a la distancia, de los he- ros de decenas de cifras son primos
abandonadas. Desde 1997 a 2008 gru- chos mismos”. ou non, en menos de tres segundos.
pos de radioafeccionados activáronas,
contactando con outros de Europa e 1932 ‘El Pueblo Gallego’ do 7 de setem- 1934 O diario pontevedrés ‘El País’ do
América. Unha antena estaba no lugar bro conta un suceso protagonizado 26 de decembro trae unha noticia de
da Graña, en Abadín (Lugo) e derrubou- por un “home mecánico” chamado Roma: “Ha sido detenido el inventor
se en 2006. As outras dúas estaban en ‘Alpha’ que se exhibía en Londres. Nun del hombre mecánico del año 2.000,
Arneiro e Momán, en Cospeito (Lugo) e deses eventos, “Cuando el inventor por resultar falso tal invento. Se ha
derrubáronse en xaneiro de 2009, co- explicaba al público el funcionamiento descubierto que en su interior, se me-
mo consecuencia dos fortes ventos do del hombre mecánico, ‘Alpha’ asestó tía un individuo que resolvía las pre-
ciclón ‘Klaus’, sendo despois expoliadas a su creador un terrible golpe que lo guntas que se le hacían al citado apa-
para vender partes como chatarra. derribó al suelo, y lo privó de conoci- rato mecánico”.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
70
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A DÉCADA DOS 40 - MUNDO


1941 O alemán Konrad Zuse completa 1943 O día 4 de xaneiro realízase nas
a primeira computadora electrónica salas de cine españolas a primeira
en 1941, a Z3; en 1945, pouco antes proxección do NO-DO (‘Noticiarios y
de rematar a guerra, acabou a Z4, que Documentales’), un informativo que
a diferenza das anteriores conseguiu se proxectaba obrigatoriamente antes
salvar dos bombardeos levándoa a das películas ata 1976 e ata 1981 vo-
Suíza, onde tras a guerra fundou a fir- luntariamente. Nalgúns noticieiros dá-
1943. O ‘Colossus’ creado para descifrar as
ma Zuse e alugou a súa máquina pa- base conta de avances en informática,
mensaxes das máquinas Enigma
ra os cálculos da presa Grande Dixen-
ce, acadando ademais un acordo coa
IBM para cederlle patentes. A súa fir-
ma construíu 251 computadoras e foi
vendida a Siemens en 1967.

 IBM establece a súa filial española, Má-


quinas Comerciales Watson, que en
1949 cambia o nome por IBM-SAE.

1942 O español Francisco Campos


(1885-1955) deseña un contador rec-
tilíneo alxebraico que denomina Lo-
gAbax e crea en París unha socieda-
de para fabricalo e comercializalo. Tras
producir máquinas contables analóxi-
cas, a empresa entrará no negocio dos
calculadores electrónicos e no dos
computadores persoais. A firma, con
problemas económicos, será absorbi-
da en 1988 por Olivetti France. 1944. Grace Hopper foi unha pioneira da programación no ‘Harvard Mark I’. Na imaxe vémola cun
modelo de UNIVAC

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
71
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
achegando a gran parte da poboación
novidades tecnolóxicas.

 Remátase o ‘Colossus’, unha máquina


electrónica creada polo enxeñeiro bri-
tánico Tommy Flowers para descifrar
as mensaxes transmitidas polas má-
quinas ‘Enigma’ alemás, tarefa para
a que ata entón se usaban máquinas
polacas chamadas ‘bombas’, mellora-
das polo matemático Alan Turing. Non
era unha máquina programable nin de
propósito xeral, polo que non era un
computador, pero si usaba a tecno-
loxía que máis tarde empregarían es-
tes.

1944 IBM conclúe a computadora Har-


vard Mark I, na que Grace Hopper foi
a primeira muller en desenvolver tare-
fas de programación; na década dos
50 Hopper desenvolveu os primei- 1945. O ENIAC convértese no computador máis potente do mundo
ros compiladores, programas que fan
máis fácil a tarefa de programar.
realizar cálculos de traxectorias ba- e o cartón perforado (na tabuladora).
1945 Logo de tres anos de traballo, os lísticas-. Pesaba 27.000 quilos e le- Seis mulleres matemáticas, coordina-
estadounidenses J. Presper Eckert e vaba 17.468 válvulas para amplificar das por Betty Snider, programaban o
John Mauchly completan o Electronic sinais eléctricos ou actuar como ‘swit- ENIAC; cambiar de programa supoñía
Numerical Integrator and Computer chs’, fronte ás 10 válvulas que levaba mover numerosos cables dos paneis
(ENIAC), naquel momento o compu- un receptor de radio da época. Medía da máquina, e ata dúas xornadas de
tador máis potente do mundo e que 30 metros de longo, 3 de alto e 1 de traballo. En 1997, estudantes da Uni-
funcionou durante unha década para ancho. Outras tecnoloxías que usaba versidade de Pennsylvania recrearon
o proxecto estadounidense da bom- eran a cinta perforada (que se usa- a arquitectura do ENIAC nun chip de
ba de hidróxeno -fora pensado para ra no telégrafo), o relé (na telefonía) silicio que medía só uns milímetros.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
72
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

O ENIAC, que usaba o sistema deci- mesma forma que se almacenan os


mal e non o binario, podía facer 5.000 datos. A súa ‘arquitectura’ convértese
operacións por segundo, mentres no na base das máquinas modernas, divi-
mesmo tempo un chip Intel Core Duo dindo a estrutura lóxica dun computa-
fai 21.600 millóns de operacións. Se dor en cinco partes: a memoria -para
consideramos que un computador é almacenar datos e programas-; a uni-
unha máquina de cálculo electróni- dade de control, que lería as instru-
ca, entón as pioneiras serían o ABC cións; a unidade aritmética, que faría
-deseñada para resolver ecuacións di- os cálculos; e os ‘órganos’ de entrada
ferenciais- e o ‘Colossus’. Se cremos e saída. O computador IAS, construí-
que debe ser capaz de resolver cal- do baixo a súa dirección, foi o primei-
quera problema resoluble cunha má- ro que se axustou á súa idea de arqui-
quina daquela o primeiro computador tectura informática. Neumann, nunhas
sería o de Zuse. O ENIAC é a primeira clases impartidas na Universidade de
máquina que cumpre fielmente coas Illinois en 1949, xa teorizaba sobre
dúas condicións, por ser programable programas de ordenador autorrepli-
e de propósito xeral, e a única que tivo cantes, o que hoxe chamamos virus
continuidade, pois os ordenadores ac- informáticos.
tuais son sucesores de ENIAC. O ABC
pode considerarse a primeira máqui- 1946 AT&T inaugura o servizo telefóni-
na de cálculo electrónica. Tras o éxito co móbil nos Estados Unidos o 17 de
do ENIAC, Eckert e Mauchly, que co- xuño en Saint Louis, Missouri. Un ano
ñeceran o matemático Von Neumann, 1945. John von Neumann deseña unha despois, o servizo ofrecíase en máis
puxéronse a traballar nunha máquina ‘arquitectura’ para os computadores que se de 25 cidades estadounidenses.
máis evolucionada, Edvac, baseada no converte na base das máquinas modernas
sistema binario. Máis tarde, en 1946, 1947 Thomas T. Goldsmith Jr. e Est-
fundaron unha empresa para deseñar le Ray Mann patentan un ‘Dispositivo
e fabricar computadores: os UNIVAC; comprou a firma o fabricante de má- de entretemento para tubos de raios
a firma arrincou cun contrato da Ofi- quinas de escribir Remington Rand. catódicos’, pioneiro do ámbito dos vi-
cina do Censo estadounidense para UNIVAC é o xérmolo da actual Unisys. deoxogos, aínda que non se comer-
construír un computador que axilizase cializou.
os procesos censuais. Custou un mi-  En xuño, John von Neumann propón
llón de dólares, fronte a 400.000 esti- nun artigo que un programa poida al-  Os técnicos da Harvard Mark I, en-
mados; polos problemas económicos macenarse nunha computadora da tre eles William Burk, atopan nes-

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
73
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
ta máquina un insecto que causou  O 15 de outubro, o diario madrileño
que deixara de funcionar. De aí vén ‘ABC’ publica o artigo ‘Otra ciencia
a equiparación de ‘bug’ -insecto- co- nueva, la cibernética’, primeiro no
mo erro informático, que popularizou que se emprega esa palabra no xor-
a programadora Grace Hopper. nal e un dos primeiros publicados na
prensa española sobre a cuestión. A
 O 23 de decembro, John Bardeen e autoría é de Gonzalo Fernández de la
Walter Brattain acaban a construción Mora y Mon (Barcelona, 30 de abril
dun transistor, baseado en ideas de de 1924 – Madrid, 10 de febreiro de
William Shockley, quen un ano des- 2002), quen viviu parte da súa infan-
pois presenta un modelo máis per- cia en Mondariz, Guitiriz e Vigo, onde
feccionado. rematou o bacharelato.

1948 IBM remata o Selective Sequence 1950 Remátase o Automatic Compu-


Electronic Calculator (SSEC). ting Engine (ACE), deseñado en 1946
por Alan Turing. Tamén en 1950 o
1947. Réplica do primeiro transistor, inven-
 Estréase o primeiro computador en matemático deseña o ‘test de Turing’,
tado nos Bell Labs
almacenar os seus programas e da- pensado como a proba que debía pa-
tos en memoria electrónica, o Man- sar un computador para demostrar
chester Baby. En 1949 incorpora o que posuía intelixencia artificial. Esti-
almacenamento magnético e con-  Lánzase na área urbana de Nova York maba que en 50 anos habería com-
vértese no Manchester Mark I. un servizo de mensáfono (busca- putadores intelixentes e de aí xurdiu o
persoas) que empregan os médicos filme ‘2001: Unha odisea no espazo’.
 O matemático Norbert Wiener crea do Jewish Hospital da cidade para
o termo ‘cibernética’, para designar seren localizados a través dunha  O investigador francés Jacques Perret
máquinas que incorporan mecanis- rede telefónica cando son necesita- usa por primeira vez o termo ‘ordina-
mos que lles permiten autogober- dos de urxencia. Unha única torre teur’ para referirse a un computador.
narse. cun alcance de 40 quilómetros en-
vía as mensaxes a uns receptores  John T. Mullin e Wayne R. Johnson des-
1949 A Eckert-Mauchly Corporation persoais. O sistema foi deseñado envolven para a Bing Crosby Enterpri-
presenta o primeiro computador por Alfred J. Gross. En 1958 apró- ses o primeiro gravador de vídeo. A
producido en serie, o UNIVAC I, ba- base o uso dos sistemas de men- primeira demostración pública foi nos
seado na tecnoloxía de tubos de ba- sáfonos no conxunto dos Estados Ánxeles (Estados Unidos), o 11 de no-
leiro. Unidos. vembro de 1951.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
74
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A DÉCADA DOS 40 - GALICIA


máticos. Tal cerebro tiene ‘memoria’,
resuelve problemas de grandes com-
plicaciones con rapidez inasequible
para la mente humana y ofrece posi-
1945 Menciónase un ‘cerebro electró- bilidades asombrosas no bien deter-
nico’ (13 de xullo) no diario vigués ‘El minadas aún”.
Pueblo Gallego’, primeira vez que ato-
pamos a expresión na prensa galega
consultada.

1947 O día 16 de outubro Wenceslao


Fernández Flórez (A Coruña, 11 de fe-
breiro de 1885 - Madrid, 29 de abril
de 1964) publica no vespertino com-
postelán ‘La Noche’ o artigo ‘Los
hombres mecánicos’, no que asegu-
ra que “No es inconcebible, si no por
el contrario, perfectamente hacede-
ro que aparezca el ‘Robot’, el apara-
to despiadado que con automatismo 1949. Ángela Ruiz Robles coa súa ‘Enciclo-
espantoso destruya, arrase y extermi- pedia mecánica’
ne entre el horror de las víctimas que
han de recibir la impresión pavorosa
de que una nueva especia de mons-  Ángela Ruiz Robles (Villamanín, León,
truos vivos, únicamente aptos para 1895 - Ferrol, 27 de outubro de 1975)
la destrucción, sordos y ciegos pa- patenta o 7 de decembro a súa Enci-
ra cualquier dolor ajeno e incapaces clopedia Mecánica, que está hoxe en
de sentirlo en sí, han declarado a los exposición habitualmente no Museo
hombres una guerra de pesadilla”. 1945. O 13 de xullo aparece a expresión Nacional de Ciencia e Tecnoloxía da
‘cerebro electrónico’ en ‘El Pueblo Gallego’ Coruña. Con ela pretendía reunir nun
1949 Publícase en ‘El Pueblo Gallego’ único dispositivo varios libros, de xei-
o 26 de xuño o artigo de Wenceslao to que fose transportable e manexa-
Fernández Flórez ‘El cerebro mecá- mecánico construido en Inglaterra ble; é un precursor do libro electró-
nico’, no que menciona “un cerebro por la colaboración de varios mate- nico.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
75
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
O QUE A PRENSA GALEGA CONTABA DO MUNDO
1947 Menciónase un ‘computador 1948 O diario ourensán ‘La Región’ boratorio Matemático de la Uni-
electrónico’ (21 de outubro) en ‘La publica o 4 de febreiro unha foto versidad de Cambridge”, capaz de
Noche’, no artigo de Adolfo Eche- dunha “Máquina que recuerda y facer “10.000 sumas de multiplica-
varría ‘Demasiadas armas para la razona”, que é o “Calculador Elec- ción por minuto”.
paz’, no que, apenas comezada a trónico que se construye en el La-
carreira atómica, advirte xa dos
perigos dela, e informa que nos Es-
tados Unidos se creou un comité
con participación militar para
deseñar novas armas: “Aparte de
las posibilidades ilimitadas que
ofrece el estudio de armas como la
atómica, las nubes radioactivas, y
las químicas y biológicas, se dice
que este comité que dispone de
una subvención del Estado de mil
doscientos millones de dólares al
año, ha abordado proyectos de
gran envergadura, como la produc-
ción de un acero tan resistente que
vigas del diámetro de un lapicero
podrán sostener edificios enteros,
y como el de ayudarse con el com- 1948. O diario
putador electrónico de la Marina, ‘La Región’
para obtener lo que califican “la publica un artigo
sobre o calculador
solución del sistema solar”, redu-
electrónico da
ciendo el problema del Universo a
Universidade de
una serie de ecuaciones matemáti-
Cambridge
cas perfectamente resueltas”.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
76
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

1949 ‘La Noche’ informa o 10 de outu- 540 dólares. Los inventores de este
bro informa que “La Universidad de cerebro no afirman que se trate de
Harvard ha visto ampliado su profe- un verdadero genio. Bien al contra-
sorado con un matemático extraor- rio, lo han llamado ‘Simon el Sim-
dinario, que ha causado gran sensa- ple’, pues no puede hacer más que
ción por su facilidad en resolver los muy pocas cosas”. A segunda parte
más complicados problemas arit- da reportaxe, o 22 de xullo, incide
méticos. Se trata de una monumen- nas novidades nos “cerebros elec-
tal máquina de calcular, cuyo orga- trónicos”, de tal xeito que “Un nue-
nismo se basa en cintas de acero; vo sistema de precisión registrará
cilindros, delgados como hilos, de los errores cometidos y los corregi-
algunos centenares de kilómetros rá inmediatamente”.
de longitud; 4.500 lámparas de ra-
dio; 3.000 lugares de contacto y  ‘El Pueblo Gallego’ do 18 de novem-
2.500 paradas magnéticas. ‘Marcos bro titula unha noticia “Todo resuel-
tres’, tal es el nombre de la máquina to en cinco minutos gracias al ce-
en cuestión, realiza multiplicaciones rebro electrónico”. A información
de dieciséis cifras mil veces más rá- trata da instalación do rañaceos da
pidamente qe el tiempo que cual- IBM en Nova York dunha máquina
quier mortal invierte en escribirlas”. chamada I.B.M. Selective Sequence
Electronic Calculator e “está ya tra-
1950 ‘La Noche’ publica o 21 de xu- bajando en problemas que ningún
llo a primeira parte dunha reporta- cerebro humano podría resolver, por
xe sobre “cerebros electrónicos”, no poder operar sobre series de ci-
na que anuncia que “Un instruc- fras que cubren varios kilómetros de
tor de la Universidad de Columbia largo”.
y uno de sus ayudantes han cons-
truido recientemente un auténtico  ‘La Noche’ do 28 de decembro mos-
cerebro electrónico en miniatura, 1950. Cerebro electrónico da firma Vultee tra unha imaxe dun “cerebro elec-
el más pequeño construido hasta el en Texas trónico” empregado para facer nó-
día. Su volumen no ocupa más de minas nas fábricas Vultee de Texas
un metro cúbico y no es mayor que e achega datos sobre as capacida-
una maleta de buen tamaño, mien- Otro hecho es aún más importante: des doutros aparellos nos Estados
tras que no pesa más que 23 kilos. su construcción no ha costado sino Unidos.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
77
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A DÉCADA DOS 50 - MUNDO
nosticaban unha vitoria máis axusta-
da. O resultado final foi unha vitoria
por 442 a 89, o que mostrou as posi-
bilidades dos computadores no ma-
1951 O 31 de marzo entrégaselle á Ofi- Lyons Electronic Office I (LEO I), que nexo de grandes cantidades de da-
cina do Censo dos Estados Unidos entrou en servizo o 19 de novembro. tos.
a primeira unidade do UNIVAC, un Calculaba nóminas e facía tarefas
computador comercial de propósito de loxística das tendas que posuía a  Ángel González del Valle, primeiro di-
xeral producido en serie, do que se empresa. rector da revista ‘Cálculo automáti-
venderon 46 unidades. Pesaba 7 to- co y cibernética’, creada en Madrid.
neladas e dispoñía de máis de 5.000 1952 Instálanse en España os primei- González será en 1953 un dos funda-
válvulas, ocupando 35 metros cadra- ros servizos de télex, dispositivos te- dores da Sociedad Española de Ci-
dos de superficie; entrou en servizo legráficos de transmisión de datos. bernética.
o 14 de xuño. Ramón Esturau Calvo
(Vidaloiso, Brión, A Coruña, 31-12-  Dummer expón os fundamentos teó-  Un enxeñeiro da IBM en Alemaña,
1909 - ?), quen chegou a ser mem- ricos para a fabricación dos circuítos Heinz Nixdorf, independízase para
bro do Estado Maior do xeneral re- integrados. deseñar un calculador electrónico
publicano Enrique Líster durante a que se puidera engadir ás tabulado-
Guerra Civil, no seu exilio mexicano  Christopher Strachey programa un xo- ras. A firma Wanderer comercializa
tivo varias profesións, entre elas re- go de damas para o Ferranti Mark 1, en España os produtos Nixdorf en
presentante en nove estados daquel no que os movementos se indicaban 1967. Décadas despois Nixdorf fusio-
país da firma Sperry Rand Corpora- mediante tarxetas perforadas. narase con Siemens.
tion, que comercializaba os compu-
tadores UNIVAC.  Créase o Instituto de Electricidade e 1953 Jack Kilby rexistra unha patente
Automática do CSIC, polo profesor dun circuíto integrado.
 Grace Hopper remata o compilador Santesmases.
A-0.  Alexander S. Douglas programa OXO,
 A partir dos primeiros resultados che- unha versión do xogo das tres en raia
 Dietrich Prinz programa un xogo de gados das urnas, un cerebro electró- para o computador británico Edsac.
xadrez para o computador Ferranti nico Univac predí ante as cámaras da
Mark 1. CBS que o republicano Eisenhower  William Shockley crea en Palo Al-
gañaría as eleccións estadounidense to, California, o Shockley Semicon-
 A firma británica J. Lyons & Co. estrea por 438 a 93 votos electorais, cando ductor Laboratory, para traballar na
o primeiro computador de oficina, o as enquisas de días anteriores prog- produción de transistores de silicio,

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
78
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

fronte ós de xermanio que se usaban


daquela. Foi a primeira empresa en
establecerse no Silicon Valley, ou Val
do Silicio.

 Os físicos estadounidenses Charles


Hard Townes, James P. Gordon e H.
J. Zeiger deseñan na Universidade
de Columbia un amplificador de mi-
croondas, o Microwave Amplification
by Stimulated Emission of Radia-
tion (máser). Charles Hard Townes
e Arthur Leonard Schawlow desen-
volverán logo traballos teóricos apli-
cando o mesmo principio á amplifi-
cación de luz. En 1960, Theodore H.
Maiman constrúe nos Hughes Labo-
1953. Circuíto integrado deseñado por Jack Kilby
ratories o primeiro láser, tecnoloxía
que empregamos hoxe nas unidades
de lectura e gravación de CD-ROM, primeiro computador FACOM 100, ternacional de Cálculo Analóxico de
DVD, etc. con tecnoloxía de relés. Hoxe pode Bruxelas.
verse un modelo en funcionamen-
1954 Gene Amdahl deseña o que se to no museo de Fujitsu na cidade de  O enxeñeiro estadounidense George
pode considerar o primeiro siste- Kawasaki. Devol patenta o concepto do que se-
ma operativo, para o ordenador IBM rá o primeiro robot industrial, un bra-
704; outros sistemas importantes  Primeiro receptor de radio que empre- zo robótico controlado por computa-
nos anos seguintes serán o CTSS gaba só transistores e non válvulas. dor para realizar tarefas repetitivas en
(1962) desenvolvido no MIT e o Mul- grandes factorías. A primeira unidade
tics, base do posterior UNIX (1973),  RCA vende os primeiros televisores a do Unimate será para a General Mo-
e as súas variantes coma o MINIX cor. tors en 1961, e servía para transportar
(1987), o Linux (1991) ou o Mac OS as pezas fundidas en molde ata a ca-
X.  Investigadores do CSIC deseñan un dea de montaxe e soldar estas partes
computador analóxico que se pre- sobre o chasis dun vehículo, unha ta-
 A firma xaponesa Fujitsu fabrica o seu sentará en 1955 no I Congreso In- refa perigosa para as persoas.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
79
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
1955 O físico británico Louis Essen
constrúe no Laboratorio Nacional de
Física no Reino Unido o primeiro mo-
delo preciso de reloxo atómico, con
cesio-133, que só adianta ou atrasa
menos dun segundo en 300 anos. A
idea de utilizar transicións atómicas
para medir o tempo fora suxerida xa
por Lord Kelvin en 1879, e a aplica-
ción práctica para facelo, a resonan-
cia magnética, foi desenvolida por
Isidor Rabi na década de 1930. En
1945, Rabi suxeriu que un feixe ató-
mico de resonancia magnética pode-
ría usarse como base para un reloxo.
O primeiro reloxo atómico construí-
no en 1949 a Oficinal Nacional de Es-
tándares (NBS) dos Estados Unidos,
e serviu para demostrar o concepto
aínda que era pouco preciso. Bardeen, esquerda, Shockley e Brattain recibiron o Nobel en 1956

1956 Comezan as emisións de televi-


sión en España.

 A firma sueca Ericsson presenta o pri-


meiro sistema de telefonía móbil au-
tomático, o MTA.

 Investigadores do CSIC constrúen un-


ha unidade aritme´tica dun compu-
tador dixital.

 Premio Nobel de Física para John


Bardeen, Walter Brattain e William Modelo 704 de IBM

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
80
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

Shockley por inventar os transisto- bert Noyce e Gordon Moore, que en gital o PDP-1, un minicomputador do
res, substitutos das válvulas que ata 1968 fundarán Intel. que chegaría unha unidade ó Massa-
entón se empregaban en radios, tele- chusetts Institute of Technology (MIT),
visores, computadores e outros apa-  Renfe encárgalle á IBM o primeiro com- onde se creou o primeiro videoxogo -
rellos electrónicos. putador electrónico de España, un ‘Spacewar’-, o primeiro editor de tex-
IBM 650 Magnetic Drum Calculator, tos -TECO- ou a primeira aplicación
 Emprégase por primeira vez a expresión que comezaría a operar en 1959 (foi para xerar música.
‘computer science’. ensamblado os días 21, 22 e 23 de
maio, segundo indica o equipo, que 1960 En xaneiro preséntase unha lin-
1957 William C. Norris funda Control se conserva no MUNCYT da Coruña). guaxe de programación estándar, ba-
Data Corporation (CDC) para fabricar Empregaba aínda válvulas. seada no Flow-Matic de Grace Hopper
mainframes. e o seu equipo. Chamarase Common
1958 William A. Higinbotham programa Business-Oriented Language (Cobol).
 Kenneth H. Olsen e Harlan Anderson o xogo ‘Tenis para dous’, que é consi-
fundan Digital Equipment Corporation derado o primeiro realmente interacti-  Instálase o segundo computador en Es-
(DEC) para fabricar minicomputado- vo para computador. paña, un UNIVAC UCT, para a Xunta
res. de Enerxía Nuclear; xa incorpora tran-
 Jack Kilby, en Texas Instruments, dese- sistores en lugares de tubos de balei-
 O científico alemán Karl Steinbuch usa ña circuítos integrados de xermanio e ro.
por primeira vez a palabra informática. Robert Noyce, xa en Fairchild en 1959,
circuítos integrados de silicio, superan-  Desprégase desde este ano ata 1963 o
 En abril remátase a primeira versión da do así algúns dos problemas dos pri- sistema Sabre para reservas de viaxes
linguaxe informática FORTRAN, que se meiros transistores. As súas empresas aéreas desenvolvido por American
incluirá comercialmente na IBM 704 e presentaron patentes similares pouco Airlines e IBM, resultado dun proxec-
que tras varias revisións aínda se em- despois e enleáronse nunha batalla to iniciado en 1953. A réplica europea
prega hoxe. que culminou en 1970 coa concesión chegou en 1987, cando varias aeroliñas
da patente a Noyce. Mentres, compar- fundaron a empresa Amadeus, con se-
 O día 4 de outubro a Unión Soviética tiron as súas licencias e desenvolveron de en Madrid, que hoxe ten a maior
pon en órbita o primeiro satélite artifi- a tecnoloxía, e así a comezos dos 70 cota de mercado nos sistemas de re-
cial, o ‘Sputnik I’. chegan ó mercado as primeiras calcu- servas, sendo empregado por máis de
ladoras de peto con circuítos integra- 90.000 axencias de viaxes no mundo.
 Un grupo de investigadores que traba- dos. Kilby recibirá o Nobel no 2000.
llaran para Shockley fundan Fairchild  A Compañía Telefónica Nacional de Es-
Semiconductor. Entre eles están Ro- 1959 Kenneth H. Olsen deseña para Di- paña recibe da United States Air For-

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
81
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
ce a petición de instalar catro circuítos
para transmisión de datos entra a ba-
se estadounidense de Rota (Cádiz) e
Wáshington, para transmitir informa-
ción a 2.400/4.800 bps.

 O globo-satélite experimental ‘Echo 1’


posto en órbita o 12 de agosto e que
funcionaba como reflector de sinais,
demostra a idea do enxeñeiro esta-
dounidense John Pierce de que os sa-
télites poden facer chegar os sinais de
radio máis lonxe que as antenas te-
rrestres. Ese día, unha transmisión de
microondas desde o Laboratorio de
Propulsión a Chorro en Pasadena, Ca-
lifornia, recibiuse nos Bell Laboratories
en Homdel, Nova Jersey.

 O inventor armenio-estadounidense Lu-


ther George Simjian pide o 30 de xuño
de 1960 a patente do Bankograph, un
primitivo caixeiro automático. En 1961
o City Bank of New York instalou un
experimental, pero retirouno tras seis
meses por falta de clientela. O primei-
ro exitoso foi o do Barclays Bank en
Enfield Town, Londres, inaugurado o
27 de xuño de 1967 e deseñado por
John Shepherd-Barron da firma De La
Rue. O pioneiro en España instalouno
Banesto en Madrid en 1969 e chamá-
base Bancomat. Podíanse retirar del 1959. O IBM 650 da Renfe foi o primeiro computador electrónico instalado en España. Hoxe pode
ata cinco billetes de 1.000 pesetas. verse no MUNCYT da Coruña

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
82
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A DÉCADA DOS 50 - GALICIA


nótonas, sujetas a un gran margen
de error, precisamente a causa de su
monotonía, y podrá dedicarse a tra-
bajos más interesantes, al menos es-
1952 ‘La Noche’ publica un anuncio de rense 30 de abril de 1963), que foi fi- to aseguran los técnicos británicos
‘Iris. La calculadora moderna’, indi- nalista do Premio Nadal de 1952. O en la materia. Por su parte, las me-
cada para “arquitectos, ingenieros, intelectual deixou varias novelas in- canógrafas dispondrán muy en breve
madereros, e industrias y oficinas en éditas en castelán que se publicaron de máquinas de escribir de un nuevo
general”. O representante exclusivo logo da súa morte, entre elas ‘La ve- tipo, cuyas teclas no producen can-
para Galicia era Luis del Castillo, da rídica historia del niño de dos cabe- sancio alguno en la vista y de sillas
Coruña. zas de Promonta’ e a súa continua- especiales con las que podrán traba-
ción ‘Doce años después’, na que jar en posición cómoda y saludable,
1953 Neste ano publícase a novela ‘La describe unha gran cidade en 1977 eliminando así los dolores de espal-
puerta de paja’, de Vicente Risco ou 1978, indicando que “Lo que in- da y sus consecuencias”.
(Ourense, 1 de outubro de 1884 - Ou- teresaba ahora en primer término, y
con más apasionada curiosidad y es-  O 29 de xuño, ‘El Pueblo Gallego’ afir-
peranza, eran los últimos adelantos ma que IBM vai instalar un sistema
de la Cibernética, de la síntesis me- de máquinas contables no estaleiro
cánica, del cerebro electrónico y de vigués Barreras.
la fabricación de autómatas. Se
hablaba del próximo estableci-  O estaleiro ferrolán ASTANO contrata
miento de una fábrica para pro- a primeira instalación de IBM en Ga-
ducir ‘robots’ en serie”. licia: un sistema de tarxetas perfora-
das para o proceso de nóminas, con-
1954 ‘La Noche’ do 18 de febreiro na sistente en perforadoras, lectoras,
súa ‘Página de la mujer’ inclúe un- clasificadoras e impresoras.
ha nota titulada: “Las mecanógrafas
están de enhorabuena”. Nela indíca- 1955 ‘La Noche’ publica o artigo de Vi-
se que “El oficinista del futuro tendrá cente Risco ‘El martillo de Santo To-
que conocer el manejo de las máqui- más y la tabla de San José’, no que
nas calculadoras electrónicas, co- recolle unha lenda referida a Santo
sa bien fácil, por cierto, y en cambio Alberte Magno e San Tomé de Aqui-
estará relevado de efectuar toda esa no. Foi desmentida por historiado-
serie de operaciones pesadas y mo- res, pero aínda así continuou circu-

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
83
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
lando: “Se dice que el maestro de
Santo Tomás, San Alberto Magno,
había construido, mediante su mu-
cho conocimiento de la mecánica,
lo que hoy llaman por ahí un ‘robot’,
un androide, por lo menos una cabe-
za parlante de hierro, que por medio
de un complicado e ingenioso meca-
nismo se movía sola, hablaba y con-
testaba atinadamente a las pregun-
tas que le hacían. Habiendo entrado
1954. Sistema de máquinas contables IBM da década dos 50. Un modelo similar sería o do
un día Santo Tomás, entonces estu-
estaleiro vigués Barreras
diante, en la celda del sabio domini-
co, éste, queriendo recrearse en el
asombro de su discípulo, le enseñó foradoras, por valor de 3 millóns de documentos, etc, hacen mucho más
el androide y lo hizo funcionar en su pesetas. ágil la acción administrativa. Trabajos
presencia. Santo Tomás al ver aque- como los relativos a la confección de
llo, agarró un pesado martillo que ha- 1956 Instálanse as primeiras máquinas nóminas y documentos cobratorios
bía en una esquina de la celda y con contables en Inespal (hoxe Alcoa) en de los impuestos son especialmente
todas sus inmensas fuerzas descar- San Cibrao, Lugo. En 1981 chegará un indicados para la mecanización”.
gó un golpazo formidable sobre el an- equipo IBM 4341 e en 1982 un Digital.
droide y lo deshizo. En un segundo 1958 Fúndase a firma electrónica Tele-
quedó pulverizada aquella obra ma- 1957 ‘La Noche’ do 14 de setembro re- vés en Santiago.
ravillosa, que había consumido el es- sume a conferencia impartida o día
fuerzo de largos años y vigilias. ¿Qué anterior en Vigo polo secretario xe- 1960 Desde este ano instálanse as pri-
fué lo que vió en aquello el gran filó- ral técnico da Presidencia do Gober- meiras máquinas contables NCR en
sofo y teólogo excelso para hacer lo no, Laureano López Rodó, sobre as Galicia: Conde Medín (A Coruña),
que hizo?”. técnicas de produtividade na Admi- Carburos Metálicos (Cee), Cassa Mar
nistración Pública, na que se indica (Vigo), Porcelanas Álvarez (Vigo).
 O 21 de outubro ‘La Noche’ informa que que “La mecanización viene a susti- Tamén neste ano chega a primeira
a Sociedad Gallega de Electricidad tuir los movimientos del hombre con máquina contable á firma coruñesa
(no futuro Fenosa) adquiriu unha cla- un considerable ahorro de esfuerzo y Saprogal. As caixas galegas comezan
sificadora, unha interpretadora, unha de tiempo: las máquinas calculado- a instalar tabuladoras mecánicas pa-
multicontrol, tabuladora e catro per- ras, clasificadoras, reproductoras de ra xestionar as contas de aforro.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
84
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

O QUE A PRENSA GALEGA


ata entón de xeito universal.

CONTABA DO MUNDO
 ‘La Noche’ informa o 27 de outubro
que en Nova York “Una máquina
electrónica ha descubierto 234 cri-
1951 O diario santiagués ‘La Noche’ do da polos “señores Novoa, ingeniero minales”: “Esta máquina emplea fi-
22 de xaneiro informa sobre o pri- de Telecomunicación; Rodríguez Ba- chas perforadas establecidas de an-
meiro coloquio internacional sobre chiller, ingeniero de Caminos; Gon- temano por la Policía con motivo de
máquinas de calcular celebrado en zález del Valle, ingeniero de Teleco- todo delito y de todo arresto. A ca-
París, e anuncia que “en el cálculo municación; Rubio García, ingeniero da perforación corresponde uno de
del censo de población que actual- industrial; Baltá, catedrático de Fí- los indicios más típicos del delito o
mente se realiza en España serán sica; Castro, catedrático de Fisiolo- un rasgo también típico del autor del
empleadas máquinas electrónicas gía; Fernández de la Mora, licencia- delito, sus particularidades, sus cos-
de sorprendente rapidez y seguri- do en Filosofía; Quintas, licenciado tumbres y modo de operar y el nom-
dad”. en Ciencias; Coronado, ingeniero de bre del policía que le ha detenido. Y
Telecomunicación”. O Novoa citado de esta manera, la máquina puede
 O 6 de marzo o diario vigués ‘El Pue- é Emilio Novoa (Ourense, 1895 - Ma- encontrar entre varios miles de fi-
blo Gallego’ publica unha reportaxe drid, 3 de febreiro de 1972), que no chas el nombre del delincuente más
sobre os maiores ‘cerebros mecáni- 19 de marzo de 1953 xa é presenta- especializado en el robo con escalo,
cos’ do mundo, entre eles o ENIAC. do polo ‘ABC’ como “presidente” da el atracador o el sádico asesino”.
entidade. Mentres, Gonzalo Fernán-
 Informa ‘La Noche’ o 21 de novembro dez de la Mora y Mon (Barcelona, 30
dun invento suízo, a ‘secretaria autó- de abril de 1924 – Madrid, 10 de feb-
mata’ Sofía, que atende, grava e re- reiro de 2002) viviu parte da súa in- 1954 O diario vigués ‘El Pueblo Galle-
produce chamadas telefónicas. Men- fancia en Mondariz, Guitiriz e Vigo, go’ do 13 de marzo informa sobre a
tres, nos Estados Unidos, “se emplea onde rematou o bacharelato. En Ma- 701 Computer, unha “famosa máqui-
en la Universidad de California el tra- drid chegou a dirixir a Escola Diplo- na norteamericana de calcular” que
ductor automático de los textos ale- mática. Na primeira sesión científica “acaba de sufrir un examen en Berlín
manes e inglés”. da Sociedad, o 26 de maio, interveu en el que ha obtenido las máximas
a matemática María de la Cinta Ba- calificaciones. Tradujo del ruso al in-
1953 O diario ‘ABC’ do 21 de febreiro dillo Barallat para demostrar que nas glés automáticamente y sin el menor
informa que se constituíu en Madrid calculadoras aritméticas modernas error a una velocidad de dos líneas y
a Sociedad Española de Cibernéti- a lóxica polivalente podía substituír media por segundo”.
ca, cuxa xunta directiva está forma- con vantaxe á divalente, adoptada

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
85
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
1956. O vespertino santiagués ‘La Noche’ inicia o 16 de marzo a publicación dunha serie de reportaxes sobre robots e cerebros electrónicos que continúa os
días 19, 20, 21, 22 e 23.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
86
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

 O diario coruñés ‘La Voz de Galicia’ do ce cifras, representados por 400.000 desaparición das guerras ou a abun-
8 de xullo dá conta dun invento da signos registrados” e “resolver, por dancia alimenticia de todos os pobos.
compañía estadounidense Bell, o te- ejemplo, 90 ecuaciones con 90 in-
léfono ‘Audrey’, capaz de comprender cógnitas en tres horas”. 1959 O 21 de agosto ‘El Pueblo Gallego’
a voz humana: “Basta dictar los nú- informa que “Entre las nuevas máqui-
meros para establecer comunicación  ‘La Noche’ inicia o 16 de marzo a pu- nas figura una calculadora electrónica,
automática”. No xornal do mesmo blicación dunha serie de reportaxes con 250 kilos de peso y unos dos mil
día infórmase da estrea no castelo sobre robots que continúa os días transistores, para gran número de tra-
de Langeais dun ‘cicerone magnéti- 19, 20, 21, 22 e 23. Baixo o nome bajos científicos y comerciales. Según
co’ para as visitas guiadas: “Se trata de robot incluíanse tamén os ‘cere- se informa, las válvulas electrónicas
de una instalación sonora y luminosa bros electrónicos’ coma o ENIAC ou han sido en gran parte eliminadas; to-
constituida por un verdadero cerebro o Mark III, dos que se reproducen do el conjunto mide 2,30 x 1,15 x 1,30
magnético que conduce automática- fotografías, e autómatas coma o xa- metros, lo cual supone una conside-
mente a los visitantes a través de las drecista de Leonardo Torres Queve- rable reducción de tamaño respecto a
diferentes habitaciones del castillo. do, do que tamén se mostra unha los modelos precedente. Podrá funcio-
Las iluminaciones han sido sincroni- imaxe. nar con una corriente eléctrica de cin-
zadas con comentarios grabados en co amperios, con un juego de cien bo-
francés y en inglés en bandas mag-  ‘El Pueblo Gallego’ do 17 de novem- tones para las operaciones”.
néticas especiales”. bro resume as predicións realizadas
polo presidente da firma estadouni-  ‘El Pueblo Gallego’ do 19 de setembro
 ‘El Pueblo Gallego’ do 21 de novembro dense RCA, David Sarnoff, para o ano informa que xa se está a vender o ‘sin-
dedica unha reportaxe a “Un ‘cere- 1976, entre outras: “Las máquinas crolector’ inventado en 1952 polo pro-
bro mecánico’ al servicio de la Ren- calculadoras no están más que en los fesor xaponés Yasushi Hosbino: “Con
fe”. Trátase das tabuladoras da com- comienzos. Los ‘robots’ asumirán el esta máquina se podrán ‘leer’ tan-
pañía, capaces de xestionar cada encargo de hacer para nosotros los to los periódicos como los libros, y el
mes 600.000 fichas de datos e re- cálculos más complicados. Las ope- procedimiento es similar al del mag-
ducilas a 300 fichas de resumo es- raciones industriales y los datos fis- netofón. Sólo que no se trata de cintas
tatístico. cales serán realizados y organizados magnetofónicas, sino de hojas ‘sincro-
automáticamente. Nuevos aparatos planas’. Las sincroplanas están graba-
1956 Publica ‘La Noche’ o 27 de xanei- permitirán llevar a ejecución inmedia- das al dorso, en una mezcla de tinta y
ro unha información sobre os avan- ta proyectos que ahora tienen que ser hierro magnético, que recoge voces y
ces realizados en Francia co “calcu- controlados mediante la fabricación sonidos. Para leer una sincroplana, se
lador de tambor magnético”, capaz de modelos experimentales”. Equivo- coloca la hoja en el aparato y se opri-
de almacenar “8.000 números de do- couse, en cambio, en prognosticar a me un botón y... ya está”.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
87
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A DÉCADA DOS 60 - MUNDO
ras sociedades españolas de servi-
zos informáticos.

 O 12 de xullo entra en órbita o pri-


1961 Seymour Cray e o seu equipo tra a vida dunha familia no ano 2062, meiro satélite comercial do mundo, o
de Control Data Corporation crea o con multitude de inventos tecnolóxi- ‘Telstar 1’, financiado por AT&T, Bell
CDC 6600, con transistores de silicio cos. Labs, NASA, e os gobernos británi-
e refrixeración líquida. Era 50 veces co e francés. Con el fíxose a primei-
máis rápido que o predecesor e foi o  En marzo Pedro Raventós funda en ra chamada telefónica vía satélite,
primeiro supercomputador. Barcelona Seresco, unha das primei- entre Fred Kappel e o vicepresiden-

 Preséntase na Feira de Mostras de


Barcelona un IBM 1401. En 1962 ins-
talou un destes equipos Sevillana de
Electricidad e outro equipo os gran-
des almacéns Galerías Preciados.

 IBM inicia o proxecto de arquitectura


System/360, orientado a facer com-
patibles entre si todos os seus com-
putadores, de maneira que non se
necesitase cambiar de aplicación se
se mercaba unha nova máquina.

 Celébrase en Madrid entre o 11 e o 21


de maio o I Salón Informativo de Ma-
terial de Oficina (SIMO), de carácter
anual, no que os produtos informáti-
cos, unha parte máis, acabaron pro-
tagonizándoo.

1962 Estréase nos Estados Unidos a


serie de debuxos animados ‘The Jet-
1961. Seymour Cray acaba en 1961 o primeiro supercomputador, o CDC 6600
sons’ (‘Os supersónicos’), que mos-

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
88
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

te estadounidense Lyndon Johnson: das redes telefónicas. Establecéron-  A firma estadounidense Friden lanza a
“Good evening Mr. Vice President, se dous circuítos punto a punto: Ma- primeira calculadora construída con
this is Fred Kappel calling from the drid-Barcelona e Madrid-Palma de transistores, a EC-130.
Earth Station at Andover, Maine. The Mallorca. Nos seguintes anos come-
call is being relayed through our Te- zou a homologación de modems e a 1964 A empresa italiana Olivetti pre-
lstar satellite as I’m sure you know. firma Standard pide autorización pa- senta na Feira Mundial de Nova York
How do you hear me?”. “You’re co- ra fabricalos en España; logo fixéro- o Programma 101, deseñado po-
ming through nicely Mr. Kappel,” no Sitre, Secoinsa e Satelsa. lo enxeñeiro Pier Giorgio Perotto e
dixo Johnson. O satélite foi pioneiro que é considerado nalgunhas obras
en transmitir desde o espazo imaxes 1963 Honeywell lanza o seu computa- de historia da informática como un-
de televisión -incluíndo as primeiras dor modelo 200, compatible co 1401 ha calculadora programable; outras
retransmisións transatlánticas-, cha- de IBM pero máis barato e rápido, o veno como o primeiro computador
madas telefónicas e faxes. que o fai un serio competidor para de escritorio comercializado masiva-
o xigante azul. En resposta, o 7 de mente, desde 1965. Incluía unha im-
 O 28 de xullo, os problemas de comu- abril de 1964, IBM lanza a arquitec- presora e vendéronse unhas 44.000
nicacións co control e un erro no sof- tura System/360, logrando en dous unidades.
tware de voo do foguete que trans- anos 9.000 pedidos, dos que só pui-
portaba a sonda espacial ‘Mariner I’, do atender a metade.  Xerox Corporation patenta e comer-
polo que se desviaba da súa traxec- cializa o primeiro fax moderno, co
toria, obrigan a destruír o foguete e  En ‘El Pueblo Gallego’ de 10 de decem- nome de Long Distance Xerography
a sonda ante a posibilidade de que bro de 1964 dise que a finais de 1963 (LDX) .
caeran en rutas comerciais no Atlán- había 167 ‘ordenadores electrónicos’
tico. Descubriuse que unha fórmu- instalados ou en proceso de instala-  O Grupo Mondragón crea o primeiro
la escrita en papel foi mal traslada- ción en España. chip producido en España.
da a código informático, causando o
‘bug’.  Joán Majó funda a firma Telesincro,  O inventor estadounidense Robert
que en 1967 presenta un ordenador Moog exhibe en público o primei-
 En outubro establécese o primeiro de- con tecnoloxía española e con circuí- ro sintetizador de música electróni-
partamento de informática do mun- tos de Philips, o Factor-P, especiali- ca que usa un teclado normal para
do (‘computer sciences’) na Purdue zado en tarefas de facturación; a fir- crear a música.
University (Estados Unidos). ma terá que ser rescatada en 1975
e acabará sendo filial de Bull, espe- 1965 Antonio Barrera de Irimo (Riba-
 IBM solicítalle á Telefónica probas de cializada en terminais de puntos de deo, 1929 - Madrid, 24 de setembro
transmisión de impulsos a través venda (TPV). de 2014) é nomeado presidente da

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
89
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Compañía Telefónica Nacional de Es- (Alemaña). A primeira patente data
paña (CTNE), cargo que desempeña de 1966.
ata 1969. Nesta época apoia as tec-
noloxías de transmisión de datos en 1966 O 8 de setembro estréase a serie
Telefónica. En 1969 a firma xa traba- televisiva ‘Star Trek’, onde as com-
lla no deseño dunha rede de datos, putadoras, robots e androides apa-
pensando nas necesidades de tele- recen de xeito recorrente.
proceso das entidades bancarias, e
en 1970 é cando se presenta a Re-  O programa ‘MacHack VI’ é o primeiro
de Especial de Transmisión de Datos non humano en participar nun tor-
(RETD), futura Iberpac. neo de xadrez, perdendo catro parti-
1964. Olivetti lanza a Programma 101, da
das e empatando outra.
que se venderon unhas 44.000 unidades
 A firma estadounidense Wang lanza
a primeira calculadora moderna pro-  John McCarthy desenvolve en Stan-
gramable, a Wang LOCI-2. ford un brazo manipulador dotado
de vista.
 Digital Equipment Corporation comer-
cializa o PDP-8, un dos primeiros mi-  O inventor estadounidense James T.
nicomputadores da historia, deseña- Russell patenta un sistema para gra-
do polo enxeñeiro estadounidense var información en formato dixital
Kenneth H. Olsen e capaz de reali- que será a tecnoloxía base do disco
zar 35.000 operacións por segundo. compacto (CD) que Philips e Sony
Usaba circuítos integrados e tiña un desenvolven primeiro por separado
tamaño e prezo moito menor que os 1965. Engelbart e o seu equipo crean va- nos setenta e xuntas desde 1979. Os
grandes mainframes. A súa idea era rios modelos de rato para computador discos e reprodutores comezaron a
empregalo para tarefas de laborato- venderse en outubro de 1982.
rio, pero foi un éxito en ámbitos cien-
tíficos e da enxeñería. teclado. O invento popularizárono os  A Caja de Pensiones para la Vejez
ordenadores Macintosh en 1984. y Ahorros de Barcelona (hoxe La
 O enxeñeiro estadounidense Doug En- Caixa) comeza a instalar os equipos
gelbart e o seu equipo no Instituto de  O físico alemán Manfred Börner des- para teleproceso de datos, iniciati-
Investigación de Stanford deseñan envolve o primeiro sistema de trans- va na que foi pioneira, poñendo en
varios prototipos de rato para com- misión de datos por fibra óptica nos marcha a súa rede o 1 de xaneiro de
putadores, que complementarían o laboratorios de Telefunken en Ulm 1967.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
90
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

1967 O día 4 de outubro créase en cos computadores, reproducindo na noma de los Profesionales de la In-
Barcelona a Asociación de Técnicos pantalla unha mesa de escritorio, re- formática (ANSAPI).
de Informática. presentando obxectos con iconas. A
idea foi perfeccionada por Alan Kay,  O MowBot, patentado e presentado
1968 O escritor inglés Arthur C. Clarke para chegar ata os menús con iconas este ano nos Estados Unidos, foi o
publica a súa novela ‘2001: A Space e ventás de hoxe. primeiro cortacéspede robótico co-
Odyssey’ e no mesmo ano estréase a mercializado masivamente; tiña xa
película do mesmo título dirixida po-  O enxeñeiro de telecomunicación bri- moitas características dos actuais.
lo estadounidense Stanley Kubrick. tánico Samuel Fedida idea un siste-
Un dos protagonistas é o computa- ma no cal os clientes acceden a un- 1970 Xerox crea o Palo Alto Research
dor HAL 9000, que posúe intelixen- ha base de datos en remoto a través Center (PARC), onde nos seguintes
cia artificial. das liñas telefónicas para consultar anos se desenvolveron inventos co-
datos nunha pantalla, sistema intro- ma a impresora láser ou o estándar
 Robert Noyce e Gordon Moore fundan ducido no Reino Unido co nome de de rede Ethernet e se perfeccionou
a firma Intel para fabricar semicon- Viewdata e internacionalmente co a interface de usuario para os com-
dutores e procesadores, sendo hoxe nome de Videotex. putadores con ventás, iconas, rato
unha das maiores empresas tecno- e menús despregables (WIMP, polas
lóxicas do mundo. 1969 O 23 de marzo fúndase o Insti- siglas en inglés), que logo implan-
tuto de Informática español, sendo tarían o Mac OS de Apple e o Win-
 Fúndase International Computers Li- o primeiro director Andrés Bujosa. dows de Microsoft. En 1972 crearon
mited (ICL) a partir da fusión de va- Dependía do Ministerio de Educa- un computador persoal, o Xerox Al-
rias firmas británicas, pasando a ser ción e Ciencia e tiña a sede en Ma- to, que non comercializaron, pero as
o maior fabricante de computadores drid. súas tecnoloxías usáronas logo fir-
do Reino Unido. Foi comprada por mas coma Apple. En 1981 lanzouse
Fujitsu no ano 2002.  Nace Arpanet, unha rede de comuni- o Xerox Star, pero o seu alto prezo e
cacións creada entre catro universi- lentitude fan que os computadores
 Douglas Engelbart e o seu equipo dades estadounidenses, tres en Ca- compatibles IBM PC e Apple gañen
desenvolven un prototipo de oficina lifornia e unha en Utah; esta rede, o mercado.
electrónica con adiantos coma o ra- financiada polo Departamento de
to ou un sistema de videoconferen- Defensa dos Estados Unidos, será o  Aparecen en Xapón calculadoras por-
cia. Na National Computer Confe- xérmolo da actual Internet. tátiles. Entre as pioneiras están a
rence en San Francisco presentou o Sanyo ICC-0081 Mini Calculator, a
concepto dunha interface gráfica de  En decembro fúndase en Madrid a Canon Pocketronic, e a Sharp QT-8B
usuario que faría máis fácil traballar Agrupación Nacional Sindical Autó- Micro Compet. A Pocketronic pesa-

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
91
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
ba aínda 880 gramos e baseábase posta foille enviada ás autoridades
nos traballos dos enxeñeiros esta- británicas. Adams fixo un prototi-
dounidenses Jack Kilby, Jerry Me- po en 1971 e a cadea pública britá-
rryman e James Van Tassel en Texas nica BBC as primeiras transmisións
Instruments. Xa en 1972, o británico en 1973, co nome Ceefax; na déca-
Clive Sinclair lanzou a súa calcula- da dos 90 popularizouse en todo o
dora de peto Executive, dun centí- mundo.
metro de grosor.
 No salón SIMO de Madrid presénta-
 Fúndase a firma española Electrónica se a Red Especial de Transmisión de
Bertran (ELBE), que fabricaba tele- Datos (RETD) de Telefónica, basea-
visores e pantallas de ordenador. da na técnica de conmutación de
paquetes, e estreada en 1972, cun
 Creación da Comisión Interministerial UNIVAC 418 III como nodo único. Foi
de Informática española. o primeiro servizo público do mun-
do deste tipo prestado por unha fir-
 O 4 de abril publícase no Boletín Ofi- ma telefónica. En 1979 entrarán en
cial do Estado o convenio colecti- servizo na rede os equipos TESYS
vo da firma Honeywell Bull, un re- para conmutación de paquetes de
coñecemento oficial das profesións datos, con hardware e software es-
relacionadas coa informática, polo pañois. A inauguración oficial da re-
que se usou como modelo para ou- novada rede co nome Iberpac será
tros posteriores. Aparecen as profe- en 1984.
sións: operador, programador, ana-
lista, técnico de sistemas, enxeñeiro  Telefónica crea a Fundación para el
de sistemas, enxeñeiro comercial, Desarrollo de la Función Social de
perforista, verificadora, monitora e las Comunicaciones (Fundesco).
técnico de mantemento.
 Nace a Escuela de Informática de
 O enxeñeiro John Adams deseña un 1970. Xerox Alto, un dos modelos de com- Deusto en Bilbao, coñecida como
sistema de teletexto para poder fa- putador persoal desenvolvidos no Palo Alto ESIDE (Escuela Superior de Ingenie-
cer chegar noticias escritas ata os Research Center ría DEusto). Converteuse en faculta-
televisores do Reino Unido, pensan- de de Informática en 1976 e foi reco-
do nas zonas rurais. En 1971 a pro- ñecida oficialmente en 1979.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
92
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A DÉCADA DOS 60 - GALICIA


ladoras programables HP e doutras
marcas.

1963 Ana María Prieto López (Santiago


1961 O 1 de setembro inaugúrase o pri- de Compostela, 1942) realiza un curso
meiro centro emisor de televisión de de informática na firma Bull General
Galicia, no compostelán Monte Pedro- Electric en Madrid, tras o cal é contra-
so. tada como operadora. Logo fai un cur-
so de COBOL e convértese na primei-
1962 No curso 1962-1963 os profeso- ra muller programadora da empresa,
res Joaquín Ocón e Manuel Bao Igle- e a primeira galega en programar
sias comezan a usar no Departamento computadores da que temos noticia.
de Química Técnica da Universidade En 1969 trasládase a Compostela para
de Santiago o computador analóxico traballar como programadora no cen-
Calculadora analóxica Friden
TR-20 da firma estadounidense EAI tro de cálculo da Caixa de Aforros de
(hoxe está na Escola Técnica Supe- Santiago, tarefa que realiza ata 1973.
rior de Enxeñería). Ata entón os cálcu-
los na Facultade de Ciencias compos- 1964 ‘El Pueblo Gallego’ do 1 de febre-
telá realizábanse empregando táboas iro narra un experimento de xestión
de logaritmos coma as de Vázquez empresarial con 17 representantes de
Queipo, regras de cálculo de firmas diversas firmas e que se desenvolveu
como Nestler, Aristo ou Faber-Caste- nas factorías Barreras, sendo “la pri-
ll, máquinas de calcular mecánicas de mera vez que se hacen en Vigo estu-
manivela e desde principios da déca- dios en los que interviene un cerebro
da dos 60 máquinas electromecáni- Calculadora electrónica Friden electrónico”. Tratábase de “Business
cas das marcas Olivetti, Diehl e Friden; Games” ou xogos empresariais para
estas dúas últimas empregáronse no estudar problemas de xestión. Os par-
Departamento de Química Física pa- ticipantes tomaban decisións sobre
ra iniciar unha liña de investigación Regra de cálculo da década dos 70
problemas presentados e “Las deci-
en Química Cuántica. Logo viñeron as siones tomadas son transmitidas a un
máquinas Friden ordenador IBM
electrónicas con
catro rexistros de Regra de cálculo
memoria e calcu- Aristo, usada na USC

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
93
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
con válvulas na Deputación da Coruña.

1966 Publica o día 9 de outubro ‘El Pue-


blo Gallego’ este chiste: “El ingeniero
regresa de la oficina a su casa dando
muestras de hallarse muy fatigado. -
¿Qué te ocurre? - Ha sido una jornada
agotadora. - ¿Ha sucedido algo? - Sí;
se ha averiado el cerebro electrónico
y nos hemos tenido que poner todos
a discurrir”.

 Telefónica instala unha liña de cable co-


axial entre Vigo e Santiago.

 O Banco Pastor dispón de dúas tabula-


doras na Coruña.

 Pesquerías Viguesas (futura Pescanova)


1962. Os profesores Manuel Bao, esquerda, e Juan Casares, co computador analóxico TR-20 da USC
tiña xa este ano un equipo IBM.

que calcula todas las consecuencias  O 19 de decembro ‘El Pueblo Gallego’ 1967 ‘El Pueblo Gallego’ do 20 de abril
de las mismas”. IBM puxo a disposi- informa que o alcalde de Vigo, Rafael informa dos resultados da “Caja Pro-
ción dos participantes “tanto en Vigo Portanet, anunciou “la posibilidad de vincial de Ahorros orensana”, na que
como su cerebro electrónico de Ma- que sea adquirido para Vigo, un cere- di que “En relación con el enorme nú-
drid, su equipo de especialistas”. bro electrónico. ‘El Ayuntamiento y la mero de operaciones que diariamente
Caja de Ahorros Municipal irán a la ca- se registran, especialmente en nues-
1965 ‘El Pueblo Gallego’ do 19 de no- beza de este proyecto y de su corres- tra Central de Orense, se ha llegado a
vembro publica un anuncio da Aca- pondiente aportación, a la que colabo- pensar en la adquisición de un cere-
demia Nieto, “Primera Academia en rarán otras entidades que igualmente bro electrónico, aparato que realizaría
Vigo que ofrece prácticas de contabili- disfrutarán de la comodidad y servi- las operaciones en cuestión de segun-
dad mecanizada con máquinas calcu- cios de su instalación”. dos”.
ladora y contables”.
 NCR instala equipos electromecánicos  Instalan unha tabuladora Bull en xuño

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
94
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

ou xullo na empresa cárnica lucense instálase na sede de Pontevedra un


Frigsa. ordenador central NCR e en 1976 im-
plántase o Sistema Integrado de Tele-
 En decembro, comezan a instalarse nun proceso. Entre 1985 e 1986 os ordena-
edificio do Banco Pastor na Coruña dores persoais chegan ás oficinas.
dous Bull GE-415, que se entregarán
en xaneiro de 1968. Cada equipo ti- 1968 ‘El Pueblo Gallego’ informa o 14
ña 48 Kb de memoria, posteriormente de xaneiro dos resultados obtidos en
ampliouse a memoria a 96 Kb e 192 1967 pola “Caja de Ahorros Munici-
Kb. Contaban con sistema operati- pal de Vigo”, e sinala: “En su propó-
vo GECOS8, programación COBOL e sito de mejorar todos los servicios ad-
ALGOL (probablemente primeiros or- ministrativos, la Institución ha firmado
denadores instalados en Galicia capa- con I.B.M. la adquisición de un orde-
ces de traballar en linguaxes de pro- nador electrónico 360/30, para traba- 1963. Ana María Prieto López ingresa en Bull.
Na imaxe, establecendo unha conexión infor-
gramación como Cobol ou Algol); 48 jar en teleproceso, que en octubre o
mática entre Madrid e París ante o daquela prín-
KB en memoria de ferritas, 8 unida- noviembre próximo será utilizado pa-
cipe Juan Carlos en Madrid, na década dos 60
des de cinta magnética, impresora de ra las operaciones de ahorro, cuentas
1.200 lpm, dous lectores de tarxetas corrientes y préstamos en la Central,
perforadas de 1.200 tpm. Traballaban pasando, sucesivamente, a emplear-
con eles 4 programadores, 12 perforis- se también para las oficinas urbanas y
tas (mulleres) posteriormente amplia- las sucursales de la provincia”.
das a 20, en quendas de mañá e tarde,
4 operadores. En 1972 instálanse os 3  Informa o 10 de outubro ‘El Pueblo
primeiros discos hidráulicos CDC de 4 Gallego’ que “Un servicio electróni-
MB cada uno. co-contable ha comenzado a funcio- Ana María Prieto López nunha demostración de
nar en la central de la Caja de Aho- Bull
 A Caixa de Aforros Municipal de Vigo rros provincial de Orense. Se trata de
contrata un IBM 360/30, que entra en un ordenador electrónico de la casa
funcionamento en outubro de 1968. I.B.M. sistema 360/30”. Di que “El Or-
denador consta de una unidad cen-
 A Caixa de Aforros de Pontevedra ins- tral, dos unidades de discos magnéti-
tala desde este ano na súa sede cen- cos, lectora-perforadora de fichas, una
tral máquinas contables NCR, que tra- impresora, máquina auxiliares, así co- c. 1969. Instalacións informáticas da Caixa de
ballaban con cinta perforada. En 1970 mo varias unidades para el ‘tele-pro- Aforros de Santiago

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
95
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
ceso’ que se proyecta instalar. programable. Na Facultade usábase
Es atendido por diez emplea- para cálculos científicos e os pro-
dos de la entidad, jefe de equi- gramas almacenábanse nunha tar-
po, programadores, operadores xeta magnética. Non dispoñía de
y perforadores, que han realiza- pantalla e os resultados imprimían-
do intensos cursos de especia- se cunha impresora de liñas incor-
lización”. Tiña 3 particións das porada no aparello.
que se usaban 2 realmente: un-
ha para procesos batch e a outra  O estaleiro ferrolán ASTANO ins-

para teleproceso. tala un ordenador dixital que em-


pregaba tarxetas perforadas e que
 A Caixa de Aforros da Coruña e se usaba para as nóminas. En 1970
Lugo instala o seu primeiro or- chegan un IBM 360-30 con sistema
denador. En 1970 conta cun IBM operativo DOS/VS e un IBM 370-
360/30 e nos seguintes anos 135 con sistema operativo DOS/VS.
chegarán un IBM 130-145 e un
c. 1968. Departamento de facturación
IBM 130-135. Utilizaban discos remo-  O estaleiro vigués Ascón instala un Bu-
electrónica de Fenosa
vibles de 10 Mb, lectores de cintas e ll General Electric-415. Na década dos
lectoras e perforadoras de tarxetas. 70 chegará un IBM System 3.

 ‘El Pueblo Gallego’ informa o 17 de ou- 1969 ‘El Pueblo Gallego’ do 15 de maio
tubro nunhas notas na súa páxina so- fala de que os días 13 e 14 dese mes
bre Santiago, escritas por Jesús Rey estivo exposta no Gran Hotel de Vigo
Alvite, que “Progresamos. Hace días, un Olivetti Programma 101.
el cerebro electrónico costó al Munici-
pio millón y medio de pesetas”.  O 14 de xuño ‘El Pueblo Gallego’ resu-
me a reunión do padroado da Funda-
 A Facultade de Farmacia da Universi- ción Conde de Fenosa na Coruña días
dade de Santiago, por iniciativa do ca- 1969. IBM da piscifactoría de Lires (Cee) atrás, na que se decide que a enti-
tedrático de Farmacia Galénica Rafael dade comprará un ‘Ordenador digital
Cadórniga, adquire unha unidade do IBM 1.130’ para entregarlle á Universi-
primeiro modelo de computador elec- (comercializado como Hispano-Olivet- dade de Santiago; esta creará o ‘Cen-
trónico de mesa comercializado am- ti); con todo, hai quen considera a má- tro de Programación y Cálculo Barrié
plamente, o Programma 101 de Olivetti quina só unha calculadora científica de la Maza’.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
96
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA
PRIMEIROS COMPUTADORES
EN GALICIA | UNHA
DIXITAIS
CRONOLOXÍA
DA USC

Eduardo Villar, esquerda, e José Pérez Paz, cun terminal UNIVAC no centro de Vista parcial do IBM 1130 da USC
cálculo da USC

Unidade central do IBM 1130 da USC na exposición ‘Evolución’ (CESGA, 2002) Clasificadora de tarxetas do IBM 1130 da USC

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
97
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
PRIMEIROS COMPUTADORES DIXITAIS DA USC

Pilar Becerra co IBM 1130, situado na actual Facultade de Química da USC Pola esquerda: Pilar Becerra, Marisa Romero, Concepción Naveiro e María del
Carmen Ferreiro

Desde a esquerda: José María Rodríguez Iglesias (Lokis), Eduardo Villar, Concepción Naveiro, esquerda, Marisa Romero e María del Carmen Ferreiro operan-
José Pérez Paz. do co IBM 1130

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
98
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA
PRIMEIROS COMPUTADORES
EN GALICIA | UNHA
DIXITAIS
CRONOLOXÍA
DA USC

Pola esquerda: Concepción Naveiro, Marisa Romero, José María Busta, Enrique Hor- Pilar Becerra na sala do IBM 1130 da USC
tas, María del Carmen Ferreiro e Pilar Becerra coa unidade central do IBM 1130

María del Carmen Ferreiro cun terminal UNIVAC DCT 2000 Terminais na sala dos Servizos Informáticos da USC

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
99
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
O contrato de compra foi asinado o 1 ficas. Con todo, nos anos seguintes o ba cinta perforada e tiña memoria de
de agosto e instalouse na Facultade Departamento de Química Física tivo ferrita, segundo nos explicou un dos
de Ciencias (na que hoxe é aula de que continuar utilizando o IBM 7070 seus primeiros programadores, José
informática no terceiro andar da Fa- do CSIC en Madrid e o IBM 7090 do María Jaspe Lage. Foi inaugurado o 8
cultade de Química). A 31 de decem- Centro de Cálculo da Universidade de setembro e naquel momento ha-
bro de 1972 estaba composto por un- Complutense, así como un Univac bía 4 informáticos no Concello, fronte
ha unidade central de procesamento 1108 do Ministerio de Educación, aín- a 25 en 2013.
1131/2C cunha memoria de ferri- da que no último caso xa desde San-
tas de 16.384 palabras (16 Kb) e un tiago a través dun terminal DCT 2000  ‘El Pueblo Gallego’ do 14 de novembro
tempo de acceso a unha palabra de instalado na Facultade de Ciencias. anuncia para o 26 do mesmo mes
3,6 microsegundos, unha impresora “la inauguración de la ampliación de
de consola que podía imprimir 15,6  ‘El Pueblo Gallego’ do 28 de xuño ache- la Caja de Ahorros Municipal de Vi-
caracteres por segundo, unha uni- ga unha reportaxe sobre a Caixa de go”, coa que “nuestra Caja se con-
dade de disco con capacidade para Aforros Provincial de Ourense na que vierte en la más moderna de España,
512.000 palabras, unha lectora-per- fala dos seus beneficios, e di que fo- al incluir en sus servicios las últimas
foradora capaz de ler 300 fichas por ron “Factores importantes la amplia- innovaciones, tales como ordenador
minuto e de perforar 60 fichas por ción de sucursales y la puesta en electrónico, auto-caja, caja nocturna,
minuto, unha impresora capaz de im- marcha de un ‘cerebro electrónico’ etc”.
primir 82 liñas de 120 caracteres de que facilita y simplifica la labor inte-
escritura alfabética e 110 de escritu- rior y que está llamado a un futuro  O día 30 de novembro ‘El Pueblo Ga-
ra numérica por minuto, tres perfora- eficiente del que resultará muy bene- llego’ informa dunha reunión da Cá-
doras alfanuméricas, dúas verificado- ficiado el público, evitando pérdidas mara de Comercio de Vigo na que se
ras alfanuméricas, unha clasificadora de tiempo”. acordaron as tarifas provisionais pa-
e 30 discos magnéticos intercambia- ra o seu Centro de Cálculo Electróni-
bles. O Centro de Cálculo estivo di-  Aparece a palabra ‘informática’ (12 co. Contaba con equipos IBM.
rixido nun primeiro momento por Mi- agosto) en ‘El Pueblo Gallego’, nunha
guel Ángel Ríos Fernández, mentres reportaxe sobre Polonia.  Anuncia ‘El Pueblo Gallego’ do 13 de
Manuel Bao Iglesias coordinaba a or- decembro que “Del 13 al 13 de ene-
ganización de cursos para promover  O diario ‘ABC’ do 11 de setembro infor- ro se celebrará un curso de progra-
o uso de computadores: programa- ma que desde uns días antes, o Con- mación Fortran IV organizado por el
ción, aplicacións científicas, médi- cello da Coruña “se ha pasado feliz- Centro de Cálculo de la Universidad
cas, didácticas... O IBM 1130 usouse mente a la electrónica”, mediante a de Santiago con la colaboración del
para xestión económica e académi- “adquisición de un ordenador elec- I.B.M.”. Sería na Facultade de Cien-
ca da USC e para aplicacións cientí- trónico”. Era un NCR-500, que usa- cias (hoxe Química).

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
100
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

 No Concello de Pontevedra analíza- marzo sobre a presentación, o día


se un informe de mecanización de anterior, do servizo “Auto-Caja” da
IBM en decembro de 1969 e apróba- Caixa de Aforros de Vigo, pioneiro
se mecanizar as oficinais provinciais en España e no que a clientela podía
con máquinas IBM en maio de 1970, ser atendida sen baixar do coche; os
sinala o periódico vigués ‘El Pueblo empregados operaban cun “terminal
Gallego’ os días 28 de decembro de del ordenador electrónico”.
1969 e 3 de maio de 1970.
 ‘El Pueblo Gallego’ do 27 de outubro
 A Caixa de Aforros de Santiago insta- fala de melloras no Concello vigués,
la dous Data Philips entre este ano e di que “Se completará por otra
e 1970. Entre 1971 e 1972 chega un parte el ordenador electrónico situa-
IBM System 3. do en la planta baja, del que no se
obtiene rendimiento, porque efectúa
 Fenosa dispón xa na Coruña dun IBM funciones casi exclusivamente de
360 con 8 kb de memoria de ferri- 1970. Anuncio da Caixa de Aforros de Vigo máquina de escribir. Cuando actúe
tas e un driver de discos cambia- co IBM 360/30 al ritmo deseado, constituirá un por-
bles 2311 para disquetes de 8 pol- tentoso archivo y fichero en el que
gadas tipo Memorex; máis adiante hoxe a firma denomínase Grupo Tres sólo será necesario pulsar un botón
mercáronse outros 8 kb de memo- Mares. IBM instala un computador para facilitar una respuesta inmedia-
ria. Usábanse tarxetas perforadas S/32 nesta piscifactoría. ta a cuantas preguntas sobre estos
para introducir datos. A firma tiña apartados se le formulen”. Tratábase
ademais un ordenador analóxico pa- 1970 O 2 de xaneiro ‘El Pueblo Galle- dun NCR con memoria de ferrita e
ra estudar o comportamento da re- go’ resume o pleno de fin de ano de cinta perforada.
de eléctrica de alta tensión. Na Área 1969 do Concello de Lugo, onde in-
de Facturación había perforadoras dica que “se adquirió material diver-  A Cámara de Comercio da Coruña
de tarxetas para facer os recibos da so para el mejor servicio de las de- establece un centro de cálculo, Ci-
luz, que foron substituídas axiña por pendencias municipales, por valor bemsa, que xa lles dá servizo nese
outro IBM. Arredor de 1980 chegou de unos siete millones de pesetas. ano a empresas como Supermerca-
un Tektronix para informática de xes- En este material figura un ordenador dos Claudio, El Pote, Construcciones
tión. electrónico”. Tratábase dun NCR con Trabe ou Colegio Peleteiro. Usaba un
memoria de ferrita e cinta perforada. IBM 360/25 con 16K de RAM. O sis-
 Fúndase Piscifactorías del Norte S.A., tema operativo era o Disk Operating
que terá unha planta en Lires (Cee);  Informa ‘El Pueblo Gallego’ do 11 de System (DOS) de IBM.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
101
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
O QUE A PRENSA GALEGA
tecnoloxía: “Nuestras antiguas cen-
trales contables, basadas en el siste-

CONTABA DO MUNDO
ma de fichas perforadas, están sien-
do reemplazadas por otras servidas
por bandas magnéticas, en las que
1961 O diario vigués ‘El Pueblo Gallego’ de televisión, que permitirá pagar los cada segundo se consignan 130.000
do 14 de novembro publica unha no- cheques en 50 segundos”. caracteres. En este año se ha dado un
ta datada en Madrid o día 13, que di nuevo paso de gigante a base de los
que o CSIC “ha adquirido uno de los  ‘El Pueblo Gallego’ do 10 de decem- últimos y más perfeccionados siste-
más potentes cerebros electrónicos bro informa que “A finales de 1963 en mas electrónicos. En Madrid se en-
del mundo, el IBM 7070, y hasta el España se habían instalado o estaban cuentra ya funcionando el Univac III
momento el único llegado a España”. en curso de instalación 167 ordenado- de la Sperry Rand Corporation y se
res electrónicos. Tres años antes, es está poniendo en marcha en Barce-
1964 ‘El Pueblo Gallego’ do 30 de abril decir en 1960, sólo existía un orde- lona el 360 modelo 40 de la I.B.M.
publica unha páxina sobre a Xunta nador que había sido instalado por la Nuestro Banco es el primero que los
de Accionistas do Banco Español de Renfe”. Tamén anuncia o lanzamento utiliza en Europa. Con el Univac III
Crédito (Banesto) celebrada o 26 de por IBM do Sistema 360 modelo 20, realizamos en la central contable de
abril en Madrid. O presidente da en- “el ordenador más avanzado y econó- Madrid la totalidad de los trabajos de
tidade, Jaime Gómez-Acebo, sinala mico jamás construido”. cartera de efectos comerciales de las
que o crecemento do banco “obliga Sucursales adscritas a esta central,
cada día a perfeccionar los servicios 1965 Unha reportaxe sobre fábricas au- y al decir totalidad, empleo el voca-
de mecanización, en los que Banes- tomatizadas en ‘El Pueblo Gallego’ do blo exactamente apropiado, porque la
to ha alcanzado un nivel que no cree 25 de novembro lembra que “A me- máquina toma a su cargo cada efecto
haya sobrepasado ningún otro Ban- diados de 1964 había en la República desde su entrada, lo liquida al ceden-
co europeo. Se refiere al funciona- Federal [alemana] alrededor de 1.750 te, lo aplica al destino que le corres-
miento de las centrales contables, instalaciones eléctricas elaboradoras ponde, lo incluye en las respectivas
dotadas de máquinas electrónicas, de datos; en los EE.UU. 16.500”. cuentas individuales de riesgos y lle-
deteniéndose en explicar a los accio- va a cabo la totalidad de los apuntes
nistas, sirviéndose para ello de ejem- 1966 ‘El Pueblo Gallego’ do 27 de abril contables, consecuencia de la opera-
plos, la forma como actúan. Anuncia informa da Xunta de Accionistas do ción. Cuando se encuentre muy en
que se encuentra en estudio la posi- Banco Español de Crédito (Banes- breve instalada la I.B.M. 360 modelo
ble implantación de nuevas máquinas to) do 24 de abril en Madrid. Nela o 40 en Barcelona se lograrán los mis-
capaces de leer los documentos. En presidente Jaime Gómez-Acebo fala mos resultados, proyectando comple-
la Central se va a instalar un servicio da boa situación do banco e da súa tar el resto de las centrales contables

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
102
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

con máquinas similares. Para mar- de las primeras horas de la noche, se drid. Alí dise: “En el año 1953 se inau-
char al compás de las velocidades realizará la perforación de fichas con gura en Barcelona la primera de las
vertiginosas a las que trabajan estas los datos y la verificación correspon- Centrales Contables, que comprendía
máquinas electrónicas, precisába- diente. Con estas fichas un ordenador 58 Sucursales, lo que a su vez motivó
mos lograr una análoga velocidad al electrónico irá elaborando resultados la creación de otras Centrales, como
suministrarles las informaciones pre- parciales que se darán a conocer pe- las de Madrid y Albacete, utilizando
cisas con las que realizan su trabajo, riódicamente, a los servicios informa- las máquinas denominadas de prime-
y para ello, hemos acudido, y somos tivos”. ra generación -tarjetas perforadas-,
también los primeros en utilizarlo en que pronto resultaron mucho menos
Europa, al sistema de lectura ópti-  Celébrase en Madrid entre o 10 e o 20 prácticas que las instaladas con pos-
ca de datos. El servicio de televisión de novembro o Salón Informativo de terioridad, totalmente revoluciona-
para el pago de cheques ha funcio- Material de Oficina (SIMO), onde o rias, las llamadas de segunda gene-
nado durante todo el año en Madrid fabricante de automóbiles Barreiros ración, que emplean el procedimiento
con resultados muy satisfactorios. 30 presenta un ‘despacho rodante’ con de cintas magnéticas; para pasar lue-
segundos se invierten como término múltiples aparellos tecnolóxicos: un go a los cerebros electrónicos, sien-
medio en el pago de cada talón. Un coche da marca Chrysler que a firma do Banesto el primero que en Euro-
sistema análogo va a instalarse en la fundada polo ourensán Eduardo Ba- pa montó uno de ellos. Al aumentar
oficina de Barcelona”. rreiros distribúe en España. O diario la velocidad de funcionamiento, era
vigués ‘El Pueblo Gallego’ xa informa- forzoso incrementar también la de
 O 8 de decembro ‘El Pueblo Gallego’ ra o 3 de agosto da súa presentación alimentación de los equipos, y, para
fala do ‘Mecanismo del próximo refe- nos Estados Unidos: “Su destino es ello, se acudió a la lectura óptica de
réndum’, no que se sometía a aproba- ser utilizado como oficina, para que documentos, en vez de los marcajes
ción a Lei Orgánica do Estado, sina- los ejecutivos no interrumpan su tra- mecánicos. Se están centralizando en
lando que ademais dos mecanismos bajo. Para hacerse idea de las carac- Madrid y Barcelona todos los trabajos
tradicionais os datos de cada munici- terísticas de este coche, baste decir de mecanización del Servicio de Va-
pio serían enviados en telegramas “a que el asiento delantero gira 180 gra- lores, y algunos de los más importan-
la central de Telecomunicación” e ne- dos, y lleva equipo de radio, teletipo y tes clientes del Banco han admitido
la “habrá un equipo de funcionarios televisión, amén de dictáfono y lugar ya para el abono de dividendos nues-
del Instituto Nacional de Estadística, para máquina de escribir”. tro sistema de cintas magnéticas, en
quienes irán realizando la transcrip- sustitución de los cupones”.
ción de los telegramas a unas hojas 1970 ‘El Pueblo Gallego’ do 28 de abril
auxiliares preparadas de antemano. publica unha páxina sobre a Xunta de
Estas hojas pasan al servicio de ta- Accionistas do Banco Español de Cré-
bulación del ‘I.N.E.’ en donde, a partir dito (Banesto) do 26 de abril en Ma-

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
103
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A DÉCADA DOS 70 - MUNDO
calculadora programable de peto, a
HP-65; unha unidade foi levada ó es-
pazo na última misión do programa
Apollo da Nasa.
1971 Telefónica crea a filial de servizos 120S serán os primeiros realmente
informáticos Entel. de peto -con pilas-, así como pionei-  A finais deste ano o enxeñeiro Ray
ros en incorporar unha pantalla con Tomlinson envía unha mensaxe elec-
 O nome Silicon Valley atribúeselle a LEDs que representaba os díxitos trónica entre dous computadores
Ralph Vaerst, un emprendedor dese como unha combinación de ata sete PDP-10 conectados a Arpanet, dan-
val situado na zona sur da área da segmentos. do orixe ó correo electrónico que
baía de San Francisco, en California, usamos hoxe e empregando por pri-
Estados Unidos. Significa Val do Si-  Hewlett-Packard produce a primeira meira vez a arroba (@) para os en-
licio e pretendía subliñar as moitas calculadora científica e a primeira derezos.
firmas tecnolóxicas existentes ne-
sa zona -hoxe milleiros-, á beira da
Universidade de Stanford e do seu
parque industrial. O primeiro uso es-
crito rexístrase no semanario ‘Elec-
tronic News’ o 11 de xaneiro de 1971
por parte de Don Hoefler, un amigo
de Vaerst, que empregou a frase co-
mo título da serie de artigos ‘Silicon
Valley in the USA’.

 A xaponesa Busicom fabrica a 141-PF,


a primeira calculadora cun micropro-
cesador Intel 4004. As dúas firmas
traballaban desde outubro de 1969
nun microprocesador que foi o pri-
meiro “computador nun chip”, co-
mo o definiu Intel, que se rematou
na primavera de 1971 e que podía fa-
cer 60.000 operacións por segundo.
1971. Modelo de calculadora da firma xaponesa Busicom
Os modelos Busicom LE-120A e LE-

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
104
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

 Theodore Paraskevakos desenvolve o rando que “la necesidad


concepto dun aparello que combi- de una política infor-
nase características dos teléfonos e mática se ofrece cla-
dos computadores e patenta a idea ra y acuciante”.
en 1974. Os teléfonos intelixentes
non se comercializarán ata 1994.  IBM desenvolve un
modelo de disco
 O 28 de xullo apróbase unha Orde mi- flexible de 8 polga-
nisterial que abre un proceso de con- das de só lectura, ca-
validación da carreira de informática paz de almacenar 79,75 KB de datos. 1972. Modelo de Micral
en España. En 1972 comercializará os discos de da firma francesa R2E
8 polgadas Memorex 650, que gar-
 O virus informático ‘Creeper’ circula dan ata 175 KB de datos. Os enxeñei-
pola rede Arpanet, sendo o primei- ros utilizábanos para actualizar pro- cutive, primeira calculadora de peto
ro real do que temos noticia. Este gramas dos mainframes. que emprega pilas de botón.
programa autorreplicante escrito por
Bob Thomas en BBN Technologies 1972 Seymour Cray funda Cray Re-  Chega ó mercado estadounidense a
usou a Arpanet para infectar com- search e en 1976 remata o Cray-1, primeira videoconsola, a Magnavox
putadores DEC PDP-10 co sistema que incorpora procesamento vecto- Odyssey, deseñada por Ralph Baer.
operativo Tenex. Copiábase no orde- rial e é capaz de facer 80 millóns de
nador de destino e deixaba a men- operacións de coma flotante por se-  Primeiros robots dotados de tacto e
saxe “I’m the creeper, catch me if gundo. vista.
you can!”. Neutralizárono co primei-
ro antivirus, o ‘Reaper’.  A empresa francesa R2E desenvol- 1973 O 25 de setembro de 1973 Mi-
ve o Micral, primeiro microordena- cro Computer Machines presenta en
 O 10 de novembro o secretario xeral dor vendido como tal (non en kit Toronto (Canadá) o primeiro mode-
técnico da Presidencia do Goberno, para automontaxe). Construído cun lo de computador portátil, MCM/70,
José Luis Meilán Gil (A Coruña, 6 de microprocesador, o Intel 8008, con que contaba cun teclado, unha pe-
xullo de 1933) inaugura en Madrid tecnoloxía de oito bits, adiantouse quena pantalla de plasma que per-
o I Congreso Hispano-Luso de In- en dous anos ó Altair da compañía mitía ler unha liña de texto e en
formática, coincidindo desde o 4 de MITS de Alburquerque (Novo Méxi- diferentes versións tiña ata dúas uni-
novembro co Salón Informativo de co), vendido en kit a partir de 1974. dades de cassette para gravar datos.
Material de Oficina (SIMO). Meilán
clausurou o encontro o día 12 asegu-  A firma Sinclair lanza a Sinclair Exe-  Estrea do sistema operativo Unix, do

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
105
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
que derivan, entre outros, Linux ou
Mac OS X para computadores e An-
droid para móbiles e tabletas.

 O enxeñeiro eléctrico estadouniden-


se Robert Metcalfe describe nun in-
forme o 23 de maio as característi-
cas básicas das tecnoloxías de rede
Ethernet, que se desenvolveron no
Xerox PARC entre 1973 e 1974 e
que se converteron nun estándar en
1983.

 Telefónica crea redes de televisión por


cable entre Madrid e Barcelona.

 Fúndase a firma de servizos informáti-


cos ERIA, promovida polo INI.

 O Wabot-1 da Universidade de Waseda


en Xapón é o primeiro robot da his-
toria de aspecto humano e tamaño
1976.
Dempossi
Un mendisinum
dos modelosfaccus,
orixinais
id do
mi,Apple
utendel
I ictaturernam quatectaqui ut aspere doluptas
natural cun sistema visual, outro au-
ditivo e outro táctil. É quen de cami-
ñar, escoitar, falar en xaponés e ma-
nipular obxectos. ha aplicación para o Altair que inter-  O número de equipos informáticos
pretaba a linguaxe Basic, iniciándose en funcionamento en España é de
1974 En decembro a firma estadou- así a traxectoria da súa firma. 2.450. O 11 de marzo nace Secoinsa
nidense MITS lanza o Altair 8800, para rescatar Telesincro, comprando
baseado no chip 8080 de Intel, pri-  IBM pon en marcha unha fábrica en un 90% do seu capital. Será a plata-
meiro microcomputador do mundo Poble de Vallbona (Valencia). forma desde a que se intentará des-
vendido en kit para montar; en 1975 envolver unha industria española da
Bill Gates e Paul Allen, fundadores 1975 Sony lanza o sistema de video- informática e nela son socios o Ins-
de Microsoft, vendéronlle a MITS un- gravación Betamax. tituto Nacional de Industria, Telefóni-

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
106
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

ca, Fujitsu, a firma de electrónica Pi- var programas en cassettes. En 1977 cipais cun robot con rodas e un an-
her e oito bancos. chegou o Apple II, capaz de amosar droide.
gráficos a cor, e co que se inicia a re-
 A nave ‘Viking Lander’, lanzada pola volución do computador persoal. En  Lanzamento das sondas ‘Voyager 1’ e
NASA para buscar indicios de vida 1983 chega o Lisa, con tecnoloxías ‘Voyager 2’, hoxe os computadores
en Marte, leva un brazo robot. de Xerox, e en 1984 o Macintosh, máis afastados: están na fronteira do
que fixo a firma popular. Sistema Solar.
1976 Publícase o libro branco ‘La infor-
mática en España’.  O enxeñeiro estadounidense Alan Shu-  Japan Victor lanza o seu Video Home
gart desenvolve os primeiros discos System (VHS).
 Fúndase a empresa de servizos infor- flexibles de 5,25 polgadas, con capa-
máticos española Sedisi. cidade de 87,5 KB de datos unha vez  Créase o 5 de agosto o Centro para el
formateados (110 KB sen formatear). Desarrollo Técnico Industrial (CDTI).
 Publícase o 29 de febreiro un decreto
que organiza o ensino da informáti-  Os criptógrafos estadounidenses Whi-  O Laboratorio de Visualización Elec-
ca no ámbito universitario e na For- tfield Diffie e Martin Hellman presen- trónica da Universidade de Illinois
mación Profesional. Un decreto de 4 tan un sistema de criptografía ba- en Chicago crea ‘Sayre Glove’, un-
de marzo aproba crear as facultades seado no uso de claves públicas e ha luva que se conecta a dispositivos
de Informática de Madrid, Barcelona privadas que foi pioneiro na súa apli- electrónicos.
e San Sebastián. O 5 de xuño unha cación práctica, pois intentos ante-
orde ministerial regula a impartición riores quedaron só na teoría. 1978 O ministro de Presidencia José
das ensinanzas nas facultades de In- Manuel Otero Novas (Vigo, 1940)
formática. 1977 En maio, o enxeñeiro de teleco- anuncia a elaboración do Plan Infor-
municación español Luis Arroyo Ga- mático Nacional e créase unha comi-
 Os estadounidenses Steve Jobs e Ste- lán publica na revista ‘Novática’ un sión (COPIN) para desenvolvelo.
ve Wozniak fundan Apple, xunto con texto no que se define por primei-
Ronald Wayne, que os abandonará ra vez a telemática como fusión das  O sistema de posicionamento global
pouco despois, tras deseñar o pri- tecnoloxías informática e das comu- (GPS) comezou a utilizarse co lan-
meiro logo da empresa da mazá. A nicacións. O termo popularizouse zamento do primeiro satélite NavS-
firma nace para comercializar com- meses despois como ‘telematique’ tar pola Forza Aérea estadounidense,
putadores persoais, sendo o primei- no ‘informe Nora’ en Francia. primeiro resultado dun proxecto que
ro o Apple I: un circuíto integrado arrinca en maio de 1973 como Sis-
que mostraba caracteres nunha pan-  Estréase ‘Star Wars’, filme que con- tema de Navegación por Satélite de
talla de televisión e podía ler e gra- ta entre os seus protagonistas prin- Defensa. Actualmente son 24 os sa-

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
107
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
télites en rede arredor de to- negocios. Vendeu 700.000
do o planeta, cada un cun re- copias nos seis primeiros
loxo atómico moi preciso. Os anos.
receptores usan os datos re-
cibidos de catro satélites para 1980 Sinclair lanza o ZX80,
determinar a posición. un ordenador sinxelo e bara-
to que usa un televisor como
 O enxeñeiro Nobutoshi Kihara monitor, as cassettes como
crea en Sony un reprodutor sistema de almacenamento
de música persoal baseado e a linguaxe informática Ba-
en cintas de cassette; o Walk- sic. A este modelo seguíron-
man comercializouse en 1979. lle o ZX81 e o máis famoso
A firma lanza en 1992 o Mi- ZX Spectrum, que xa podía
niDisc, coa mesma función e mostrar cores na pantalla e
maior calidade, pero máis ca- do que se venderon uns 5
ro; a finais dos 90 aparecen millóns de unidades, supo-
reprodutores-gravadores. Os ñendo o primeiro contacto
Walkman inspirarán aparellos coa informática para moitas
1980. Un Sinclair ZX80
máis modernos coma o iPod persoas e unha importante
de Apple. plataforma educativa e pa-
ra a creación de videoxogos.
 O desenvolvedor de software estadou- por un microordenador de a bordo
nidense Rob Barnaby deseña para cunha CPU Motorola 6808 e 4 kB de  Toru Iwatani remata en maio o vi-
MicroPro International un procesa- RAM. Vendéronse unhas 4.000 uni- deoxogo Pac-Man (o popular ‘co-
dor de textos, WordStar, que vende- dades en oito anos, sendo un dos mecocos’), do que se venderon nos
rá case un millón de copias en cinco primeiros intentos de facer chegar a Estados Unidos máis de 100.000
anos e que foi moi popular ata finais robótica ata o mercado doméstico. máquinas recreativas.
da década dos 80.
 O estudante Daniel Bricklin e o progra-  Introdúcese a fibra óptica en España.
1979 HERO (Heathkit Educational RO- mador Bob Frankson lanza a primei- O álbum de cromos ‘Técnica y ac-
bot) é o nome de varios robots edu- ra folla de cálculo, VisiCalc, unha fe- ción’, moi popular na época, mostra
cativos da firma estadounidense rramenta de xestión que impulsará a un computador, sinal de que estes
Heathkit, lanzados desde outubro difusión dos computadores persoais, equipos xa se coñecían deste a infan-
de 1979. HERO 1 estaba controlado que pasan a ser así útiles para os cia aínda que fose só como debuxos.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
108
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A DÉCADA DOS 70 - GALICIA


1971 O diario vigués ‘El Pueblo Galle- 1108 do Centro de Procesos de Da-
go’ do 11 de abril publica un anun- tos ministerial.
cio da Caja de Ahorros Municipal
de Vigo para promocionar un sorteo  O Banco del Noroeste, con sede na
de viaxes de vacacións entre a súa Coruña, conta cun ordenador.
clientela. A listaxe de participantes
xeraríaa o “ordenador electrónico”.  O Concello de Ourense adquire en
1972 ou 1973 un ordenador IBM Sys-
 A USC instala o primeiro terminal DCT tem 3.
2000 para acceder ó computador
UNIVAC 1100 do Ministerio de Edu- 1973 A 31 de decembro o Centro de
cación e Ciencia en Madrid. Chegará Cálculo Barrié de la Maza da USC
a haber terminais en varios centros. contaba xa con 250 usuarios e usua-
rias. Nestes anos a USC adquire un
 A Deputación da Coruña convoca un UNIVAC 1100 que se instala na Facul-
concurso para a adquisición dun or- tade de Ciencias Económicas e Em-
denador electrónico. presariais, á que se traslada o Centro
de Cálculo, xa dirixido por José Ma-
1972 O diario ‘ABC’ publica o 27 de ría Busta. A principios dos 80 o com- 1974. Chegan á planta viguesa de Citroën
agosto a licitación do Concello de Fe- putador central será un MV/10000 os primeiros ordenadores
rrol para a compra dun “ordenador de Data General.
electrónico”. Unidos aparecían en 1971 as calcu-
1974 Instálase na planta de Citroën en ladoras de peto, continúan produ-
 En setembro instálase no Centro de Vigo o primeiro ordenador, un IBM cíndose máquinas calculadoras es-
Cálculo Barrié de la Maza da USC un 370/135, para informatizar a xestión pecializadas de gran tamaño, coma
terminal DCT 2000 concedido po- da carteira de pedidos e de vehículos o ‘calculador de carga’ do petrolei-
lo Ministerio de Educación e Cien- en cadea. Desde 1975 tamén se xes- ro ‘Castillo de Lorca’; este buque, de
cia, xunto con outros sete a outras tionaban os stocks. 172.000 toneladas de peso morto, foi
universidades, para a conexión por construído no estaleiro Bazán de Fe-
vía telefónica co computador Univac 1975 Mentres en Xapón e nos Estados rrol. Hoxe o dispositivo pode verse

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
109
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
en 3D que se instala en España.

1978 En decembro Galicia contaba


con 3,26 computadores por cada
100.000 habitantes, mentres a me-
dia española de 1975 xa era de 7
computadores por cada 100.000 ha-
bitantes

 Incorpóranse á planta de Citroën en


Vigo os dous primeiros robots Acma
Cribier para realizar soldaduras do
Peugeot 504.

1979 O parque informático galego con-


ta con 88 computadores en xaneiro
de 1979. En maio, nas xornadas Ban-
1975. Calculador de carga do petroleiro ‘Castillo de Lorca’, construído por Bazán en Ferrol co de Datos de Galicia, Enrique Hor-
tas, subdirector do Centro de Cálcu-
lo Barrié de la Maza da USC, indica
na mostra permanente Exponav na  A Facultade de Económicas da Univer- que un sistema informático avanza-
mesma cidade. sidade de Santiago de Compostela do con 1.000 Kbytes de memoria e
acolle de 13 a 17 de setembro a pri- 1.710 Mbytes de capacidade de al-
1976 Instálase o primeiro ordenador meira semana española de informá- macenamento custaba uns 20 mi-
en Confecciones GOA na Coruña, fu- tica repartida, na que participan re- llóns de pesetas. O computador máis
tura Inditex. presentantes da USC. potente de Galicia posuíao o Banco
Pastor e custaba máis de 100 mi-
 O colexio Liceo La Paz da Coruña ins-  Implántase o Sistema Integrado de Te- llóns de pesetas.
tala un IBM 1130 para impartir cur- leproceso (SIT) na Caixa de Aforros
sos de Formación Profesional en in- de Pontevedra.  Secoinsa instala os seus primeiros
formática, sendo un dos centros computadores en Galicia: na Paga-
pioneiros neste ámbito en Galicia. 1977 O estaleiro Astano de Fene (A Co- duría Militar da Coruña (Serie S) e
En 1978 recibe un UNIVAC 90/30. ruña) estrea o primeiro sistema in- no Hostal dos Reis Católicos en San-
formático de representación gráfica tiago (Serie 10/3 con CPU 8086, 64

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
110
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

KB RAM, 4 diskettes, 1 pantalla, 1 im-


presora).

 IBM instala un S/34 en Confecciones


GOA (hoxe Inditex).

 Caixa Ourense instala un mainframe


Siemens.

 Instálase un UNIVAC 90/30 na empre-


sa coruñesa Jesús Lago y Lago.

 Coa participación da madrileña Fun-


desco (fundación de Telefónica) e a
coruñesa Fundación Barrié de la Ma-
za iníciase a planificación do proxec-
to Teleensinanza en Galicia (Telegal)
para levar as novas tecnoloxías ata 1979. Iníciase o proxecto Telegal, para estudar a implantación da informática nas escolas
os centros de ensino galegos. Pa-
ra as comunicacións empréganse
equipos TESYS de Telefónica, pio- go (conserva dous equipos dos anos  A Facultade de Farmacia da Universida-
neiros no ámbito mundial en tecno- 80 con pantalla e teclado integrados de de Santiago merca por 1.200.000
loxía de conmutación de paquetes. e tivo tamén un Spectrum ZX81) ou pesetas un computador Texas Instru-
En setembro de 1981 impártese xa o de Teis en Vigo (en 1985 contaba ments DS-990 cun microprocesador
un curso de formación para profe- xa cun Bull). e unha memoria de 64 KB, que que-
sorado e adquírense computadores daban en 12 KB unha vez instalado
nalgúns centros. Telegal será segui- 1980 IBM instala equipos en Alúmina o sistema operativo; ademais posuía
do polos proxectos Abrente e Estre- Aluminio e Sidegasa (un IBM 370; en dúas unidades de disco flexible de
la. Nestes anos instaláronse ordena- 1981 chegará un IBM 4331). oito polgadas e 1,2 MB de capacida-
dores en institutos de ensino medio de cada unha e estaba acompañado
coma o das Lagoas de Ourense (en  A partir deste ano instálanse sistemas por unha impresora matricial. A lin-
1980 contaba cun Video Genie Sys- UNIVAC S/80 en Conservas Calvo guaxe de programación era Basic e
tem EG 300, que se conserva aínda (Carballo, A Coruña) e Emalcsa (A empregábase para cálculos científi-
hoxe), o Rosalía de Castro de Santia- Coruña). cos e tarefas administrativas.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
111
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A DÉCADA DOS 80 - MUNDO
Nos anos seguintes esta inicia a era
das imaxes en tres dimensións xera-
das por computador para películas
e anuncios, fabricando estacións de
1981 O día 12 de agosto prodúcese o Universidade de Stanford conseguen traballo especializadas nese ámbito
lanzamento do IBM PC, o cal inclúe o xa resolver problemas con el. Com- que aceleraban o renderizado das
sistema operativo MS-DOS de Micro- putadores cuánticos de máis qubits imaxes. Un dos primeiros en usar
soft, que se converterá en estándar poderían codificar e decodificar in- a tecnoloxía foi o director de ‘Star
para os ordenadores persoais duran- formación a enormes velocidades. Wars’, George Lucas.
te os seguintes anos. Un dos directo-
res de IBM, William Lowe, propuxera  O enxeñeiro estadounidense James  Hideo Kodama do Instituto de Inves-
en 1980 que a firma producira com- Henry Clark funda o 9 de novem- tigación Industrial Municipal de Na-
putadores persoais e o encargo foi bro con outros graduados de Stan- goya (Xapón) desenvolve dous mé-
desenvolvido por Don Estridge; cua- ford a firma Silicon Graphics Inc. todos de fabricación de modelos de
druplicou en cuestión de días o nú-
mero de vendas previstas.

 Publícase en España o ‘Libro Blanco


de las Telecomunicaciones’.

 O estadounidense Paul Benioff expón


o concepto de computación cuánti-
ca falando de crear unha ‘máquina
de Turing’ de tipo cuántico, que utili-
zaría qubits en lugar de bits. A dife-
renza dun computador convencional
que usa como unidade de informa-
ción o bit, que pode valer 0 ou 1, o
qubit pode valer 0 ou 1 e mesmo
admitir unha superposición cuántica
dos dous estados, simultaneamente.
No 2000 construíuse un prototipo
de computador cuántico de 7 qubits,
e no 2001 científicos de IBM e da 1981. Paul Allen, esquerda, e Bill Gates rodeados de computadores persoais

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
112
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

plástico en tres dimensións, nos que putación, Jaron Lanier, para incor-  O Banco de Santander lanza o servizo
os polímeros son solidificados expo- porar tecnoloxía ultrasónica e mag- ‘O banco en casa’, baseado no uso
ñéndoos a raios ultravioleta. En 1984, nética nas luvas, converténdoas nun de télex e teléfono. En 1985 ofrecerá
o estadounidense Chuck Hull desen- elemento clave dos sistemas de reali- tamén a posibilidade de conexión por
volveu un sistema baseado nese pro- dade virtual, e permitindo interactuar un servizo videotex, a través de ter-
ceso, a estereolitografía, no que as con obxectos de mundos imaxina- minais con pantalla.
capas de polímeros son fixadas con rios. O sensor orixinal do Data Glove
láseres de luz ultravioleta, dando lu- inventouno Young L. Harvill.  Constitúese en Europa o Groupe Spé-
gar á primeira tecnoloxía comercial cial Mobile (GSM) para desenvol-
de impresión en 3D a través da firma  Coincidindo co Campionato Mundial de ver un sistema dixital para a telefo-
3D Systems Corporation. Fútbol, inaugúrase en España o ser- nía móbil que superase os problemas
vizo Ibertex desenvolvido por Fun- das redes analóxicas existentes en
1982 O 28 de febreiro constitúese en desco, Telefónica e Entel, seguindo o Europa desde a década de 1950. A te-
Mountain View (California, Estados modelo Videotex. Cos terminais po- lefonía móbil analóxica existente con-
Unidos) Adobe Systems Incorpo- día obterse información de bases de vertía a voz en ondas de radio, po-
rated, firma que hoxe en día produ- datos remotas a través das liñas te- lo que as conversacións podían ser
ce aplicacións de edición de páxinas lefónicas. En Francia un servizo simi- espiadas con aparellos axeitados. En
web, vídeo e imaxe dixital, entre ou- lar comezou a probarse en 1980. Co 1991 entra en fase de probas o sis-
tras. En 2013 os seus ingresos supe- nome de Minitel acadou millóns de tema GSM, que converte as on-
raron os 4.000 millóns de dólares. usuarios antes da chegada de Inter- das sónicas en
net, desaparecendo o 30 de xuño
 Ridley Scott dirixe ‘Blade Runner’, un de 2012.
filme no que androides rebeldes es-
tán entre os protagonistas principais.

 O músico estadounidense Thomas G.


1983. Nintendo
Zimmerman patenta un sensor mon-
lanza a consola NES
tado nunha luva para rexistrar os mo-
vementos dos dedos, e converter en
música os xestos realizados coa man,
transmitindo a información a un or-
denador; foi a base da luva de datos
(Data Glove). Zimmerman traballou
con outro músico e pioneiro da com-

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
113
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
códigos numéricos máis seguros, pa- denador fabricado en España, o S/1.
ra enviar por radio. Hoxe o GSM é un
sistema universal para a telefonía mó- 1984 Apple lanza o computador Macin-
bil. tosh, que axiña será coñecido como
Mac (e hoxe como Macintosh 128K).
 Comeza a emitirse en Francia a serie Foi o primeiro computador persoal
‘Il était une fois... l’Espace’ que tamén comercializado con éxito que empre-
difundirá TVE como ‘Érase una vez el gaba unha interface gráfica de usua-
espacio’. Nela aparecen computado- rio (GUI) e un rato en vez da liña de
res e robots de xeito habitual. comandos.

1983 Nintendo lanza a videoconsola  Aparece no mercado PostScript, un-


NES (Nintendo Entertainment Sys- ha linguaxe informática para creación
tem), que se converterá nun éxito en de gráficos vectoriais da firma Ado-
1986 coa chegada do xogo ‘Super be. Creárona John Warnock, Charles
1984. Un dos primeiros modelos do Macin-
Mario Bros’. Geschke, Doug Brotz, Ed Taft e Bi-
tosh de Apple
ll Paxton; Warnock traballaba nesta
 O 13 de maio preséntanselle ó Goberno idea desde 1976. Utilíza-
español as directrices do I Plan Elec- se como linguaxe de des-
trónico e Informático Nacional, que crición das páxinas nos
aproba en febreiro de 1984. sistemas de edición de
publicacións. Apple adop-
 En outubro, nove empresas de Madrid, touna nas súas impreso-
Barcelona e Zaragoza constitúen a ras LaserWriter con tec-
Asociación Española de Empresas noloxía de Xerox, e coas
de Soporte Lógico (Anexo), para de- que se obtiña unha gran
fenderse da piratería de programas e calidade de impresión. A
tratar de exportar software a distintos firma Aldus produciu o
mercados iberoamericanos. software PageMaker de
maquetación, e con estas
 En decembro anúnciase a asociación tres tecnoloxías naceron
temporal das firmas CTE e CETA, que os modernos sistemas de
crean a sociedade Computec para 1984. A PDA Psion Organizer II edición de publicacións.
comercializar un modelo de microor- O actual formato PDF -outra linguaxe

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
114
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

de descrición de páxinas- deriva de pactos (CD), denominándose este no-  O 12 de xuño España e Portugal ad-
PostScript. vo tipo de discos Compact Disc-Read hírense á Comunidade Económica
Only Memory (CD-ROM). Europea.
 Richard Stallman comeza o proxecto
GNU para promover o software libre. 1985 O Goberno español impulsa o  O robot xaponés P2 Honda Human Ro-
Plan de Automatización Industrial bot ten case dous metros de altura
 James Cameron dirixe ‘Terminator’, Avanzada (PAUTA) e crea a Secreta- e 130 quilos de peso, e coas mello-
primeira dun grupo de películas e se- ría Xeral de Telecomunicacións. ras incorporadas nos seguintes anos
ries de televisión onde os cyborgs son é capaz de camiñar por terreos ac-
protagonistas principais.  Telefónica faise cargo en xullo das ac- cidentados, subir escaleiras, empu-
cións do Instituto Nacional de Indus- xar un carro ou manipular pequenos
 A firma Psion lanza Organizer, a pri- tria en Secoinsa, paso previo á fusión obxectos.
meira PDA (Personal Digital Assis- de Secoinsa con Fujitsu España, o
tant). As axendas electrónicas de pe- que se fará en decembro. 1987 Comeza a comercialización dos
to foron populares ata a aparición dos disquetes magnéticos de 3,5 polga-
móbiles intelixentes, que integraban  En novembro, Microsoft lanza a versión das, con capacidade de 1,4 MB (do-
as súas funcións. As firmas que as 1.0 do seu sistema operativo Win- bre densidade) unha vez formatados,
producían reconvertéronse en fabri- dows. e 2.0 MB sen formatar. Serán moi po-
cantes de smartphones, e desde co- pulares ata finais da década dos 90,
mezos de 2010 as PDA foron desapa- 1986 Empezan a comercializarse as vi- na que a aparición dos discos mag-
recendo do mercado. deocámaras domésticas. neto-ópticos, os CD e DVD gravables
e regravables, e logo os pendrives ou
 O informático ruso Alekséi Pázhitnov memorias USB na década dos 2000
deseña o xogo ‘Tetris’, que chegará a os irá deixando obsoletos.
PC, consolas, máquinas recreativas e
teléfonos móbiles.  A Comisión Europea presenta un ‘Libro
Verde’ para a liberalización das tele-
 O programa de TVE ‘Los sabios’ mós- comunicacións na CEE.
tranos o uso cotián dos computado-
res da man dos debuxos animados de  A primeira luva de datos que se comer-
MIM (Mi Inteligente Muñeco). cializou masivamente foi a Nintendo
Power Glove, deseñada como com-
 Establécense as especificacións técni- 1985. Foto de pantalla da versión 1.01 de plemento da consola NES.
cas para gravar datos en discos com- Windows

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
115
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
1988 O 19 de febreiro o Goberno espa-
ñol aproba o Plan Nacional de Investi-
gación Científica e Desenvolvemento
Tecnolóxico, do que forma parte o II
Plan Electrónico e Informático Nacio-
nal. O 17 de marzo o Goberno pon en
marcha un programa de telecomuni-
cacións que inclúe o sistema de saté-
lites Hispasat.

 Mark Weiser introduce o concepto de


informática ubicua en artigos elabo-
rados mentres traballaba no laborato-
rio Palo Alto Research Center (PARC)
de Xerox. A computación ubicua en-
téndese como a integración da in-
formática no contorno das persoas,
1989. O primeiro servidor da WWW, que se conserva no CERN
de forma que os ordenadores non
se perciban como obxectos diferen-
ciados. A idea aparece xa na novela SI (Rede Dixital de Servizos Integra- rativo MS-DOS de Microsoft.
‘Ubik’ (1969) do escritor estadouni- dos) que dan servizos de voz, texto e
dense Philip K. Dick. Outros concep- imaxe pola mesma rede e liña.  O físico londinense Tim Berners-Lee,
tos relacionados son os de computa- considerado o pai da World Wide
ción pervasiva, intelixencia ambiental  Iníciase o programa IRIS, xérmolo da Web, establece a primeira comunica-
ou ‘everyware’. rede española para interconexión dos ción empregando o protocolo HTTP,
recursos informáticos das universida- base da actual WWW.
 Nintendo estrea a consola portátil Ga- des e centros de investigación (RedI-
me Boy, primeira en funcionar con pi- RIS).  A revista española ‘PC World’ inclúe en
las, e que incorporaba o xogo ‘Tetris’. outubro un disquete co programa da
Sumando as sucesivas versións da 1989 En setembro, a firma estadouni- Declaración da Renda Simplificada.
consola vendéronse máis de 200 mi- dense GRiD Systems crea o primeiro
llóns de unidades. computador portátil de aspecto se-  O operador de telecomunicacións bri-
mellante ás tabletas de hoxe en día: o tánico British Telecom entra no mer-
 Telefónica comeza a ofrecer liñas RD- GRiDPad. Baseábase no sistema ope- cado español.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
116
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A DÉCADA DOS 80 - GALICIA


ser o Centro de Proceso de Datos da
Xunta de Galicia; nese adquírese un
mainframe Sperry UNIVAC 1100/60
C1.
1981 Os días 1 e 2 de abril celébranse
as I Xornadas de Informática e Ins- 1984 En febreiro iníciase o proxecto
trumentación Industrial en Vigo, or- Abrente da Consellería de Educación
ganizadas pola empresa coruñesa e Cultura para a introdución da infor-
Hispano Electrónica. mática na educación primaria, sendo
o primeiro plan deste tipo dunha ad-
 O 27 de setembro aparece no diario ministración española. Pretendía do-
‘Faro de Vigo’ un anuncio do novo tar os centros de equipamento, for-
sistema informatizado da Central de mar profesorado e formar alumnado
Viajes Melià. a través de LOGO, incluíndo progra-
mas específicos para alumnado con
 Arcade-Inforhouse instala en Santia- discapacidades. Ata 1987 formáron-
go un dos primeiros modelos de IBM se 2.500 docentes de educación pri-
PC que chegaron a Galicia. maria en 65 cursos e desde 1988 for-
máronse 505 máis.
1983 No ‘Faro de Vigo’ do 3 de xanei-
ro de 1983 El Corte Inglés publicita  Caixa Pontevedra anuncia o 27 de
os ordenadores como regalo de Reis. marzo no ‘Faro de Vigo’ que rega-
1984. Os ordenadores chegan ás redac- la computadores Laser Base, Laser
 Nas eleccións municipais do 8 de cións. Na imaxe, o cantante Julio Iglesias Ampliado e Spectrum por facer de-
maio, en Vigo contáronse os resulta- -con gafas-, nunha visita a ‘El Correo Galle- pósitos a prazo fixo.
dos co apoio de computadores. go’ en xullo de 1990
 Anúnciase no ‘Faro de Vigo’ do 22 de
 Co Decreto 60/1983, do 6 de abril xuño o concurso de debuxo infantil
(DOG do 22 de abril), polo que se marcha na antiga sala de ordenado- do Banco Atlántico, con premios co-
establecen as funcións e estrutura res da Caixa de Aforros de Santiago mo un Sinclair Spectrum.
provisoria da Consellería de Facenda (Rúa Frei Rosendo Salvado, 16). Co
da Xunta de Galicia, créase o Centro incremento de competencias trans-  O 19 de xuño desenvólvese unha xor-
de Proceso de Datos e Informática feridas á Xunta, amplía as activida- nada técnica sobre informática na
Fiscal. O 20 de setembro púxose en des a outras consellerías e pasa a Vigomostra.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
117
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
 A Universidade de Santiago anuncia no
‘Faro de Vigo’ o 4 de xullo que ofre-
ce no Colexio Universitario de Vigo un
Curso sobre programación de ordena-
dores, que inclúe 12 horas de forma-
ción sobre UNIVAC/OS-1100.

 O ‘Faro de Vigo’ do 11 de xullo anuncia


que Rogelio Guimarey é o presidente
do Club de Informática de Pontevedra.

 Créase o Club de Microordenadores do


Círculo Ourensán Vigués, sendo David
F. Vergara presidente, indica o ‘Faro de
Vigo’ o 11 de xullo. 1985. Caixa Galicia instala na Coruña un IBM 3090 Sierra

 O ‘Faro de Vigo’ do 13 de xullo infor-


ma da lectura en Madrid da tese do
profesor da Escola Técnica Superior
de Enxeñeiros Industriais de Vigo, Per-
fecto Mariño Espiñeira. Titúlase ‘Dise-
ño asistido por computador y síntesis
mediante microprocesadores de siste-
mas secuenciales de control’. c. 1981. Instalacións informáticas de Caixa Galicia na
Coruña
 Caixa Galicia fai un concurso infantil cun
computador con motivo dos Xogos
Olímpicos dos Ánxeles.

 As redaccións dos xornais galegos co-


mezan a recibir ordenadores que
substituirán as máquinas de escribir.
2005. Caixa Galicia contaba neste
 No ‘Faro de Vigo’ do 16 de setembro ato- c. 1981. Almacén de discos de datos de Caixa Galicia ano con 22.000 terminais TPV

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
118
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

pamos un anuncio de ofertas en mi- leite Leyma no que regalan ordenado- Aforros de Pontevedra.
croordenadores Sinclair ZX Spectrum res Sony MSX.
48 K en Alcampo Vigo.  Telefónica pon en marcha os servizos
 Caixa Galicia instala na Coruña o primei- Ibertex (videotex), Ibermic (transmi-
1985 Na planta de Citroën en Vigo ad- ro IBM 3090 Sierra de España, cun- sión de grandes volumes de datos) e
quírense os primeiros PC, para a Di- ha velocidade de procesamento de Ibercom (comunicacións de empresa,
rección de Métodos. Tiñan dúas dis- 28 millóns de instrucións por segun- buscapersoas, contestador, música en
queteiras de oito polgadas e unha do e 10 Gb de almacenamento en dis- espera ou distribución automática de
memoria de 64 KB. co; custou 1.000 millóns de pesetas chamadas nas centraliñas). Así mes-
da época. A rede de comunicacións da mo abre a posibilidade de establecer
 En febreiro, a Biblioteca Pública de San- entidade dispoñía de liñas que trans- videoconferencias.
tiago de Compostela instala o seu pri- mitían ata 1.200 baudios por segundo
meiro ordenador. e contaba con 45 caixeiros automáti- 1986 A Universidade de Santiago crea
cos e 120 terminais de puntos de ven- a Escola Universitaria de Informática
 O tren da campaña Expotren Informáti- da (TPV). En 2005 contaba cun IBM na Coruña; provisionalmente ocupará
ca estivo na estación de Vigo os días Zseries cunha velocidade de procesa- aulas da Escola de Aparelladores. En
15 e 16 de marzo coas firmas expo- mento de 1.350 millóns de operacións setembro, o vicerreitorado de Investi-
sitoras Nixdorf, Bull, IBM, Rank Xerox, por segundo e 30 Tb de capacidade gación da USC pon en marcha en San-
Ericsson e Digital. de almacenamento: a súa rede che- tiago o primeiro Centro de Teledocu-
gaba en 2005 a velocidades de 1 Gb mentación de Galicia, con conexións
 O 24 de xullo, véspera do Día de Galicia, por segundo sobre aneis de fibra ópti- a unhas 800 bases de datos de todo
realiza a primeira emisión en probas a ca, e liñas Frame Relay e ADSL, e tiña o mundo; o segundo, un ‘europortelo’
Televisión de Galicia. neste ano 900 caixeiros automáticos e da Confederación de Empresarios de
22.000 TPV. Galicia, inaugurouse no verán de 1990.
 Bota a andar a Escola Técnica Superior
de Enxeñería de Telecomunicación en  Caixavigo utiliza liñas de comunicación  O Concello de Vigo instala o primeiro
Vigo, aínda dentro da Universidade de de punto a punto entre a súa central S-400 de Secoinsa.
Santiago. Anteriormente no sistema e as sucursais, con velocidade de en-
universitario español só había en Ma- tre 200 e 1.200 baudios por segundo.  IBM instala equipos en Caixavigo (IBM
drid e Barcelona. Foi o primeiro direc- Instala os primeiros caixeiros automá- 3090) e Banco Pastor.
tor o profesor Aníbal Figueiras. ticos.
 Caixa Ourense dispón desde o día 8 de
 No ‘Faro de Vigo’ do 8 de decembro  Entre 1985 e 1986 chegan os ordena- setembro dun sistema Bull e telepro-
anúnciase un concurso da marca de dores persoais ás oficinas da Caixa de ceso en todas as oficinas.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
119
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
1987 A USC instala un computador cen- (1), Medicina (1) e Xeografía e Histo-  Os días 8, 9 e 10 xullo de 1987 celé-
tral MV/20000 de Data General na no- ria (1), e no Observatorio Astronómico brase Vigotrónica no recinto feiral de
va sede dos Servizos Informáticos, no (1). Así mesmo existían computadores Bouzas, como I Salón Monográfico de
Pavillón de Servizos do Campus Sur nos campus da Coruña, Lugo e Vigo. Equipos e Produtos Electrónicos de
compostelán. Tiña 8 MB de memoria Os catro computadores centrais es- Galicia, ocupándose tamén da infor-
e 1.184 MB en disco, sendo capaz de taban interconectados a través da re- mática aplicada a procesos produtivos
executar 6 millóns de instrucións por de pública de Telefónica, Iberpac, so- (CAD-CAM). Paralelamente celébran-
segundo. Tiña dúas unidades de cinta bre X.25 a unha velocidade de 2.400 se as I Xornadas Nacionais de Tecno-
e unha impresora capaz de imprimir baudios (bits por segundo), así como loxía Electrónica.
600 liñas por minuto, dous plotters, con bases de datos internacionais e
así como unha sala de usuarios con con equipos doutras universidades e  Caixa Galicia estrea Caixa Xestión, un
7 terminais e un PC/terminal. Existían do CSIC e a través destes con redes servizo de banca electrónica para em-
terminais nas facultades de Bioloxía europeas. presas.
(1), Dereito (1), Farmacia (1), Filosofía
(3), Física (6), Matemáticas (6), Quí-  En febreiro bótase en Vigo o primeiro 1988 Nace o proxecto Estrela na Con-
mica (6), Económicas e Empresariais buque cableiro español, o ‘Atlántida’, sellería de Educación, orientado a
deseñado para instalar cables subma- centros de bacharelato e formación
rinos para redes de comunicacións. O profesional. Buscaba capacitar o pro-
buque cableiro ‘C.S. Long Line’ visita fesorado, integrar as novas tecnoloxías
Vigo no mes de xu- no currículo formativo e adaptar espe-
llo. cialidades formativas como informáti-
ca de xestión. Desde 1983 a 1987 for-
 Unión Fenosa in- máronse 1.300 docentes de formación
viste 2.000 millóns profesional e bacharelato en 40 cur-
de pesetas en crear sos. De 1988 a 1990 formáronse 691
un sistema de xes- docentes en 24 cursos.
tión comercial infor-
matizado. Recupera-  Telyco anuncia teléfonos móbiles no ‘Fa-
ría o investimento en ro de Vigo’ do 1 de decembro de 1988.
1989.
 Telefónica implanta na provincia de Pon-
tevedra o sistema de xestión de recla-
macións por teleproceso.
1987. Data General
MV/20000 da USC

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
120
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

 Instálase no Departamento de Química bro unha reportaxe sobre Ibertex, re-


Física da USC (Facultade de Química) de española de comunicacións entre
o primeiro supercomputador vectorial computadores inaugurada uns anos
de Galicia, un Convex C 120. En 1990- antes, e que xa permitía consultar as
1991 chegarán dúas estacións de tra- páxinas amarelas electrónicas, ver o
ballo Silicon Graphics á Facultade de estado das contas bancarias, reser-
Química. A Facultade de Física da Uni- var viaxes, compras no supermerca-
versidade de Santiago conéctase coa do, descargar programas, servizos vi-
rede Decnet que unía os centros eu- deotex...
ropeos de investigación en altas ener-
xías, o que permitía enviar e recibir  Telefónica desprega en Galicia en 1989
correos electrónicos destes centros. e 1990 o primeiro servizo de telefo-
Aínda que o sistema xa se usaba des- nía móbil automático na banda dos
de meses antes, a inauguración oficial 450 MHz, que con 12 estacións base
foi o 11 de novembro. O catedrático de cubría as sete grandes cidades e as
Física Teórica Carlos Pajares, daquela principais vías de comunicación.
reitor da USC, escribiu nun ordenador
do departamento de Física de Partícu- 1990 A Fundación Barrié promove a
las “¿Me recibes?”. Respondeulle “Sí” creación do Instituto de Electrónica
Alfonso Vázquez Ramallo, desde o la- Aplicada na Universidade de Vigo.
1988. Supercomputador vectorial Convex C 120 da USC
boratorio europeo de física de partícu-
las CERN de Xenebra, onde traballaba  O Centro de Procesos de Datos da Xun-
naquel momento; hoxe é catedrático  A Xunta de Galicia crea o Servizo Ga- ta adquire un novo mainframe Sperry
de Física Teórica na USC. lego de Saúde, que en 1991 recibe as UNIVAC 2200/600. En setembro de
competencias do Instituto Nacional 1992 trasládase dende o local orixinal
1989 Celébrase o I Simposio de Auto- da Saúde en Galicia, e que nos anos na Rúa Frei Rosendo Salvado, 16, a un
edición do Apple Centre Galicia (18- seguintes informatizará os centros novo edificio na Rúa Domingo Fontán,
19 maio) na Escuela de Altos Estudios que o integran. 9, en Santiago de Compostela.
Empresariales na rúa Torrecedeira de
Vigo.  A base de datos do ISBN distribúese en  O 22 de marzo celébrase en Vigo o I
CD-ROM. En Galicia distribúea IDEA Simposium de Informática Médica
 O ‘Faro de Vigo’ comeza a publicar en Informática. e o 23 de marzo un Simposium de
xuño o ‘Suplemento Semanal de la In- Autoedición, organizado polo Apple
formática’.  ‘Faro de Vigo’ publica o 20 de novem- Centre Galicia-Microgal de Vigo.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
121
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A DÉCADA DOS 90 - MUNDO
bil que incorpora prestacións das
que ofrecían as PDA. Considérase o
primeiro teléfono intelixente. Unha
versión mellorada comezou a ven-
1991 En xullo entra en fase de probas o derse en 1994 pola firma BellSouth
sistema de telefonía móbil GSM. co nome de Simon Personal Com-
municator.
 O 5 de outubro sae a primeira ver-
sión do sistema operativo Linux, na-  Robodoc, un asistente robótico para
cido por iniciativa do enxeñeiro fi- cirurxía, axuda por primeira vez a
nés Linus Torvalds. Nos seguintes operar unha persoa.
anos xorden distribucións creadas
por distintas empresas e colectivos  Sae o sistema operativo Windows 3.1
en todo o mundo, que adaptan e me- de Microsoft e Sun Microsystems
lloran os sistema. Entre as máis po- lanza o sistema operativo Solaris.
pulares están as de Debian e as de
Ubuntu. 1993 O 23 de abril o estadounidense
National Center for Supercomputing
 O científico británico Tim Berners-Lee Applications lanza a versión 1.0 dun
crea o protocolo HTTP (a primeira navegador que permitirá o acceso do
1991. Difúndase a primeira versión de Linux. O pin-
comunicación entre un cliente e un güín Tux, deseñado por Larry Ewing en 1996, é a
gran público á rede, o Mosaic. En ou-
servidor usando o protocolo HTTP é mascota do sistema operativo tubro de 1994 sairía o Netscape Na-
de novembro de 1989) e a linguaxe vigator.
HTML para facilitar a distribución primeira cámara web, que enfocaba
de documentos xerados en distintos a cafeteira das súas instalacións, de  O 12 de agosto publícase a norma ISO/
equipos dentro da Organización Eu- xeito que sen erguerse do sitio era IEC 11172-3 sobre compresión dixital
ropea para a Investigación Nuclear posible saber se quedaba café ou de películas e o seu audio asociado.
(CERN). Convértese así o CERN no non. Foi o primeiro paso para a popula-
berce da World Wide Web, o primeiro rización do formato de compresión
servidor web comezou a funcionar o  Sega lanza para a súa consola Mega- de audio mp3, desenvolvido princi-
6 de agosto de 1991. drive o xogo ‘Sonic’. palmente por Karlheinz Brandenburg
no Instituto Fraunhofer IIS en Alema-
 O laboratorio de informática da Uni- 1992 IBM presenta na feira Comdex o ña. A primeira patente é de 1986; en
versidade de Cambridge inaugura a Simon, un prototipo de teléfono mó- 1995 Brandenburg usou por primeira

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
122
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

vez a extensión.mp3 para os arqui-


vos deste sistema. O enxeñeiro Leo-
nardo Chiariglione participou no des-
envolvemento dos estándares.

1994 Leonard Adleman abre a porta


á computación molecular realizando
con éxito experimentos na Universi-
dade do Sur de California (USC) para
demostrar que o ADN podía utilizarse
para resolver problemas de computa-
ción simples mediante a combinación
entre moléculas de ADN e reaccións
químicas. No ano 2002 construíuse 1995. O 22 de novembro estréase ‘Toy Story’, primeira longametraxe de animación producida
en Israel unha máquina de computa- por computador
ción composta de encimas e molécu-
las de ADN capaz de facer 330 mi-
llóns de operacións por segundo. Amazon comezará a operar en xu- por cable, con concesións de 15 anos.
llo de 1995 e tras diversificarse para
 Sony lanza a consola PlayStation. ofrecer todo tipo de produtos e servi-  Liberalización da telefonía móbil en Es-
zos en 2014 ten máis de 154.000 pos- paña, con licencias para o sistema
 A compañía xaponesa Denso Wave, tos de traballo en todo o mundo e en GSM a Telefónica e Airtel, e posterior-
do grupo Toyota, crea os códigos QR 2015 é unha das maiores firmas de mente Amena.
(Quick Response), que permiten al- comercio electrónico do planeta.
macenar información nunha matriz  Bota a andar a web da Casa Branca es-
de puntos ou nun código de barras  O SIMO de Madrid pasa a chamarse SI- tadounidense, whitehouse.gov.
bidimensional. Popularizouse des- MO TCI - Feira Internacional de Infor-
de a aparición nos teléfonos móbiles mática, Multimedia e Comunicacións,  O desenvolvedor de software estadou-
de aplicacións capaces de ler os có- quedando baixo a dirección de San- nidense Ward Cunningham desenvol-
digos. tiago Quiroga (A Coruña, 1964) des- ve o primeiro wiki, entendido como
de marzo. parte dunha web aberta a que dife-
 O informático Jeff Bezos pon en mar- rentes persoas a editen e contribúan
cha o 6 de xullo en Seattle unha em-  O Goberno español aproba o 23 de de- achegando novo contido. É o modelo
presa para crear unha librería en liña; cembro as normas para a televisión adoptado na Wikipedia.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
123
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
1995 O 30 de abril ‘ábrese’ Internet á 1996 Desde xaneiro funciona InfoVía,
conexión de novas redes e entida- unha rede privada de Telefónica ba-
des, facilitando a expansión da ‘rede seada no protocolo TCP/IP, que ser-
de redes’ a todo o mundo; calcúlase viu de porta de acceso á Internet pa-
que en marzo de 2015 xa hai máis de ra millóns de internautas españois a
3.000 millóns de persoas con acceso través dos seus computadores per-
á rede en todo o planeta. soais. A rede básica, que unía gran-
des núcleos de poboación, era xa de
 Lanzamento do Windows 95, que in- fibra óptica.
cluirá o navegador Explorer, primeiro
producido por Microsoft. 1996. Pantalla de entrada á rede InfoVía de  Aki Maita crea a mascota virtual Tama-
Telefónica gotchi, en forma de chaveiro, que co-
 Véndense os primeiros DVD. mercializa a firma xaponesa Bandai.
Imitaba unha mascota real pedindo
 Sun Microsystems desenvolve a lin- dade holandesa de Rotterdam. Na comida, xogar con el ou curalo cando
guaxe de programación orientada a mesma década comezou a grava- tiña algunha doenza.
obxectos Java. Yukihiro Matsumo- ción de imaxes en cor nese país. O 25
to crea a linguaxe de programación de maio de 2007 Google comeza un  Sabeer Bhatia e Jack Smith botan a an-
orientada a obxectos Ruby. Tamén servizo similar nos Estados Unidos, dar o primeiro servizo de correo elec-
neste ano comeza a desenvolverse o Street View, para amplialo logo a ou- trónico baseado na web, HoTMaiL,
software de servidor Apache, de códi- tros países. que ten como vantaxe o feito de que
go aberto e compatible con múltiples se pode consultar desde calquera
plataformas.  A firma M-System, fundada en 1989 en computador. Hoxe é de Microsoft.
Kfar Saba (Israel) produce dispositi-
 O 22 de novembro estréase ‘Toy Story’, vos para almacenar información en  Adobe lanza a tecnoloxía Flash para
primeira longametraxe de anima- unidades de estado sólido moito máis engadir animacións, vídeo e audio ás
ción producida por computador, po- veloces en transferencia de datos que páxinas web.
la compañía Pixar -fundada por Steve os discos duros tradicionais. A tecno-
Jobs, tamén fundador de Apple-. loxía SSD tiña precedentes na década  En xaneiro establécese o estándar Uni-
dos 50, pero non foi ata 1995 que se versal Serial Bus (USB), desenvol-
 A firma holandesa Cyclomedia fai o empregou para fabricar discos duros. vido desde 1994 polas compañías
primeiro rueiro virtual construído Xa é frecuente en 2015 que se ofre- Compaq, DEC, IBM, Intel, Microsoft,
con fotografías de 360 graos, obten- zan computadores con discos SSD en NEC e Nortel para conectar todo ti-
do imaxes en branco e negro da ci- lugar dun disco duro ordinario. po de dispositivos cos computadores.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
124
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A versión 1.0 permitía unha velocida- ademais servizos como o de correo


de de transferencia de 188 KB/s. En electrónico Gmail ou o portal de ví-
2000 chegou o USB 2.0 e a última deos YouTube e ten máis de 53.000
versión é a 3.1, que permite transferir postos de traballo en todo o mundo.
ata 1,25 GB/s.
 Comeza a operar o 1 de novembro a
 Mike Lazaridis funda en Waterloo (On- rede de satélites de órbita baixa Iri-
tario, Canadá) a firma Research In dium, que cando estivo plenamente
Motion, que comeza a fabricar men- operativa cubriu todo o planeta con
sáfonos e que desde 1999 vende os 66 satélites e que permitiu realizar
teléfonos con teclado BlackBerry. Es- chamadas con teléfonos móbiles vía
tes faranse populares pola facilida- 1998. Versión beta de Google satélite desde calquera punto do pla-
de para consultar e escribir correos neta, aínda que tivo que pecharse
electrónicos, polo que a empresa axi- unha temporada por problemas eco-
ña acadou clientela en todo o mun- rede Internet de nova xeración para a nómicos. O proxecto orixinal foi de
do. O auxe dos teléfonos intelixen- investigación e educación. Permitiría Barry Bertiger, Ray Leopold e Ken
tes con pantalla táctil fíxolles perder transmitir datos e imaxes ata 1.000 Peterson a finais de 1987.
mercado con rapidez desde 2013. veces máis rápido que a existente, a
través de fibra óptica. 1999 O 2 de xuño anúnciase que o fí-
1997 O día 26 de xaneiro celébrase a sico estadounidense Bill Ditto cons-
primeira folga de internautas en Es-  Microsoft presenta o 20 de abril en truíu o primeiro computador celular
paña, en protesta polos elevados Chicago o novo sistema operativo conectando células vivas de nervios
prezos de Infovía, o servizo de Tele- Windows 98. O 18 de maio o fiscal de sambesugas. Unicamente podía
fónica que lle daba acceso a Internet xeral dos Estados Unidos anuncia realizar operacións simples e preci-
a gran parte da poboación. unha demanda antimonopolio contra saba estar conectado a un computa-
a firma por comportamento abusivo dor normal para mostrar os resulta-
 O ‘Sojourner’ convértese no primeiro contra a súa competencia, impoñen- dos, pero foi o inicio dun novo campo
vehículo robótico en desprazarse so- do o sistema operativo Windows na de investigación.
bre a superficie dun planeta diferen- maioría dos PC.
te á Terra.  En agosto comeza a usarse comercial-
 O día 4 de setembro Sergey Brin e mente o nome Wi-Fi para designar
1998 O vicepresidente dos Estados Larry Page fundan Google en Stan- un mecanismo de conexión sen fíos
Unidos Al Gore anuncia o 14 de abril ford (California), para desenvolver un de dispositivos electrónicos.
o despregamento nese país dunha buscador de Internet. En 2015 ofrece

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
125
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
 En outubro, o operador de telefonía informáticos. O problema xurdiu dé- privado de Celera Genomics, iniciado
holandés Telfort BV lanza a primeira cadas atrás, cando moitas aplicacións en 1998 e liderado por Craig Venter,
web con especificacións WAP, dese- utilizaban soamente as dúas últimas anuncian que se completou un pri-
ñada por Christopher Bee e Euan cifras dos anos para aforrar espazo en meiro borrador do que se coñece co-
McLeod. O WAP Forum, un consorcio disco, de xeito que cando chegase o 1 mo xenoma humano: a decodificación
de compañías de telefonía móbil crea- de xaneiro do 2000 interpretarían que da secuencia de xenes dunha per-
do en 1989, definiu en 1997 o Wireless se trataba do 1 de xaneiro de 1900. soa. Celera fixo uso masivo de super-
Application Protocol, un estándar pa- computadores para acadar en menos
ra crear webs adaptadas ós teléfonos  En febreiro estréase o xogo ‘The SIMS’ tempo os seus obxectivos.
móbiles da época. (EA), no que se xestiona a vida dos
personaxes, os SIMS, reproducíndose  Google acada por primeira vez o núme-
 Sony comercializa o seu can robótico con detalle hábitats urbanos, á manei- ro dun billón de enderezos web únicos
Aibo. ra do ‘SimCity’ no que se xestionaban (URL) escaneados.
cidades.
 O mozo estadounidense Shawn Fanning  Apple lanza o seu novo sistema ope-
lanza Napster, un servizo para com-  En marzo, Jimmy Wales crea, co apoio rativo para os seus computadores,
partir arquivos entre computadores de Larry Sanger, a Nupedia, unha en- o Mac OS X, baseado en UNIX. Mi-
(peer-to-peer, P2P) que axiña se po- ciclopedia en liña gratuíta que non ob- crosoft lanza os sistemas operativos
pularizará para compartir música dixi- tivo o éxito desexado pero que foi a Windows 2000 para servidores e Win-
talizada, orixinando accións legais das base da que partiu a Wikipedia, lanza- dows ME para computadores.
industrias discográficas. da o 15 de xaneiro de 2001.
 Estala a ‘burbulla’ de Internet cando co-
 Aparece o Mac OS 9, última versión dos  Comercialízanse en marzo os primei- meza a caer o prezo das accións de
sistemas operativos de Apple non ba- ros reprodutores, gravadores e discos moitas empresas tecnolóxicas ante a
seada en UNIX. Blu-Ray, sucesores dos DVD. sospeita de que estaban sobrevalora-
das. Calcúlase que en 18 meses as ac-
 Microsoft lanza o sistema de mensaxe-  En maio xorden ofertas que combinan cións das firmas tecnolóxicas maiores
ría electrónica e chat MSN Messenger. acceso a Internet e a canles de televi- perderon en conxunto cinco billóns de
sión, coma a da plataforma de televi- dólares.
2000 O 1 de xaneiro só se rexistraron sión multicanle Quiero TV.
problemas menores en distintos paí-  A Universitat Oberta de Catalunya
ses do mundo a causa do erro do ano  O 26 de xuño o Proxecto Xenoma Hu- (UOC) convértese en xuño na primei-
2000: hai quen pensaba que causaría mano, iniciado en 1990, público e lide- ra universidade virtual de España e
problemas en todo tipo de sistemas rado por Francis Collins, e o proxecto Latinoamérica.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
126
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A DÉCADA DOS 90 - GALICIA


cial do CESGA, que dispón dun super-
computador Fujitsu VP2400 con 512
Mb de RAM, 1 Gb de memoria externa
e unha capacidade de procesamento
1991 A Xunta de Galicia promove con telefonía móbil dixital GSM; en 2005, de 2,5 Gflops.
Telefónica o Plan de telefonía rural Telefónica Móviles tiña 799 estacións
que instala ata 1994 máis de 120.000 base GSM na comunidade.  O día 18 de xuño o profesor Juan Anto-
liñas telefónicas, cun investimento su- nio Garzón, da facultade de Física da
perior a 270 millóns de euros, dos ca-  A Universidade de Santiago pon en USC, dentro das ‘Xornadas de infor-
les a Xunta achegou 60. Empregouse marcha un Plan Estratéxico de Co- mática e comunicacións en apoio da
o sistema de Telefonía Rural de Acce- municacións para dotarse dunha re- investigación’, invitou a Miguel Ángel
so Celular (TRAC). de corporativa con prestación de ser- Marquina e Ignacio Reguero do Cen-
vizos multimedia e integración de voz tro Europeo de Investigación Nuclear
1992 O anuario ‘Empresas gallegas y e datos, o que permitirá usar o e-mail (CERN) de Xenebra, que fixeron unha
del norte de Portugal’ de ‘El Correo ou navegar por Internet. É da primei- demostración práctica da World Wide
Gallego’, publicado en papel desde ra rede propia dunha universidade en Web, poñendo en marcha o primeiro
1992, vendíase xunto cun disquete España que se estende por toda un- servidor de Galicia; a primeira páxina
que achegaba unha base de datos cos ha cidade, neste caso a capital galega. web galega que se creou nel era só
mesmos contidos. Puido ser o primei- unha lista ordenada de webs con al-
ro libro galego dual, en formato papel  Organizado polo Departamento de Tec- gúns comentarios.
e electrónico. O disquete foi substituí- noloxía Electrónica da Universidade
do por un CD-ROM desde 2001. de Vigo celébrase o ciclo de conferen-  Fúndase Egatel, firma galega que nace
cias e xornadas técnicas Galitrónica para desenvolver e fabricar equipos e
 Telefónica Móviles, co apoio da Xunta, 92, primeiro dunha serie de encontros sistemas profesionais para transmitir
desprega en Galicia desde este ano e con este nome. e recibir sinais de radiofrecuencia, fa-
ata 1996 o sistema TMA 900A de te- bricando desde 1999 equipos de difu-
lefonía móbil automática analóxica, 1993 En febreiro, o Centro de Super- sión de sinais de Televisión Dixital Te-
con 23 estacións base en toda a co- computación de Galicia (CESGA) co- rrestre.
munidade. Será a base para a telefo- néctase coa rede Internet, abrindo así
nía TRAC, que chegou a contar con a porta a un posterior despregamen-  A Consellería de Educación e Ordena-
197 estacións base, o que converteu to da Rede de Ciencia e Tecnoloxía ción Universitaria da Xunta de Gali-
Galicia na primeira comunidade en ter de Galicia para darlles servizo ás uni- cia desenvolve nos cursos 1993/94 a
telefonía básica en todo o seu territo- versidades e entidades públicas. O 10 1994/95 de xeito experimental o Pro-
rio. Tamén acelerou a introdución da de maio ten lugar a inauguración ofi- grama de Novos Medios Audiovisuais

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
127
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
e Informáticos (NMai) pa-  As firmas compostelás
ra formar o profesorado e Intelsis, Daviña e Edito-
dotar os centros de recur- rial Compostela gañaron o
sos audiovisuais e informá- 27 de setembro o concur-
ticos. No curso 1995/96 o so para a instalación e xes-
programa abandonou a fa- tión da rede de televisión
se experimental para cen- por cable en Santiago. Esta
trarse na formación do pro- concesión, a da cidade da
fesorado. Coruña e a do resto de Ga-
licia serán operadas de xei-
 A Universidade da Coruña es- to efectivo desde o 30 de
trea o edificio da Facultade xuño de 1999 pola firma R.
de Informática. Alí exponse
hoxe en día unha interesan- 1993. Juan Casares, primeiro director do CESGA, explícalles o funcionamento do  En novembro anúnciase

te colección de ordenado- VP2400 ós daquela presidente da Xunta de Galicia, Manuel Fraga; conselleiro de que a Televisión de Galicia
res das últimas décadas. Educación, Juan Piñeiro; reitor da Universidade da Coruña, José Luis Meilán, e de- empregou de xeito experi-
putada no Congreso María Jesús Sainz, no fondo. A inauguración foi o 10 de maio mental a transmisión de da-
1994 O Banco Pastor imple- tos por fibra óptica durante
menta o primeiro sistema a emisión de especiais des-
cliente-servidor de IBM aplicado á timento de máis de 2.300 millóns de de o Salón da Enerxía de Silleda.
banca en España. euros entre 1995 e 2006.
 A Consellería de Sanidade da Xunta de
 A Xunta de Galicia anuncia o 2 de abril  A Universidade de Santiago anuncia o Galicia e a dirección de Telefónica en
que en só dous anos estableceu unha 22 de abril que a flota pesqueira ga- Galicia asinaron este ano un convenio
das redes de emisores, reemisores e lega poderá utilizar datos obtidos vía para iniciar nos hospitais de Ouren-
microemisores máis completa do te- satélite cun sistema deseñado na pro- se e Verín un proxecto de telemedici-
rritorio español, de xeito que o seu pia USC para localizar bancos de pes- na polo que profesionais de medicina
sistema de buscapersoas tiña me- ca. xeral poderían consultar telematica-
llor cobertura que os dos operadores mente con especialistas a análise de
privados e a súa rede trunking para  O 14 de maio anúnciase que un novo radiografías, electrocardiogramas ou
transmisión de datos nin sequera ti- videoxogo permite percorrer o Cami- analíticas.
ña equivalente no ámbito privado. O ño de Santiago virtualmente desde un
5 de novembro, a Xunta anunciou un PC. 1995 Comeza a funcionar a Rede de
plan de telecomunicacións cun inves- Ciencia e Tecnoloxía de Galicia (Re-

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
128
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

cetga), xestionada polo CESGA. 1996 A 8 de xaneiro, un total de


930.000 números de teléfono figu-
 Ata 1998 invístense 66 millóns ran nas guías telefónicas galegas.
de euros no despregamento en
Galicia da Rede Dixital de Ser-  O artista estadounidense Vito Ac-

vizos Integrados (RDSI) de Te- conci amosa desde marzo as súas


lefónica, do que a Xunta ache- videoinstalacións no Centro Galego
ga 20 millóns, para dixitalizar de Arte Contemporánea (CGAC) en
as redes telefónicas e poder Santiago, unindo tecnoloxía e arte.
ofrecer a través delas servizos
avanzados.  A Secretaría Xeral de Comuni-
cación da Xunta anuncia o 29 de
 En xullo a Compañía da Radio/ marzo que Galicia será a primeira
Televisión de Galicia lanza a súa comunidade en experimentar a di-
web www.crtvg.es. E estréase o fusión de sinais de televisión vía ra-
12 de outubro a web comparti- dio.
da dos diarios composteláns ‘O
Correo Galego’ e ‘El Correo Ga-  Primeira edición do Mercado da
llego’, primeira entre os xornais Informática e as Telecomunica-
galegos. cións (MITE) en Silleda.

 A Plataforma polo Galego na In-  Comercialízanse os primeiros


formática, en colaboración con CD-ROM con contidos en galego,
A Mesa pola Normalización Lin- coma o do videoxogo ‘Bicho’ de
güística, publica o ‘Informe. Es- Dygra Films.
tado actual do galego na infor-
mática’, no que se observou un 1997 Rexístrase o 22 febreiro o
“panorama tan desolador (non dominio Vieiros.com, que usará o
hai case nada feito), como inci- primeiro ‘barrio’ galego na rede,
tante (temos todo por facer)”. combinación de directorio de webs
Neste ano existen xa incipien- e portal de noticias que funcionou
tes correctores de lingua gale- 1996. Primeira edición do Mercado da Informática e as Telecomu- ata 2010.
ga para PC. nicacións (MITE) en Silleda. Na imaxe, un sistema de visión 3D na
edición do 2000  En marzo a firma Panasonic pre-

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
129
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
senta en Santiago de Compostela a e coordinación, así como a subminis- ma Inversiones Gallegas del Cable (fu-
tecnoloxía DVD, que comeza a comer- tración dos equipos necesarios para tura R), na que participan dez grupos
cializarse masivamente. levar a cabo os procesos informáticos empresariais galegos.
da Xunta de Galicia de natureza tribu-
 O 4 de novembro presentouse en San- taria, contable, orzamentaria e econó-  Estréase en Santiago o 17 de setembro
tiago o corrector de galego para Word mico-financeira, e, en xeral, os relacio- o filme ‘Un amor por descubrir’, pri-
Corrixe. nados cos anteriores”, indica na súa meiro que sairá con audio en galego
web. O ente púxose en marcha ese en formato DVD, uns meses despois.
 A Xunta funda a empresa Redes de Te- mesmo ano. Xa o 12 de abril, a Xun-
lecomunicacións Galegas (Retegal) ta anuncia un proxecto de comercio  O 24 de outubro publícase o primeiro
para xestionar a rede institucional co- electrónico nas lonxas que permitiría número do suplemento ‘Océano Inter-
ñecida como Autoestrada Galega da convertelas en ‘bolsas’ do peixe. net’ en ‘O Correo Galego’.
Información que lles dá servizo a cen-
tros da administración autonómica  Fúndase Comunitel, firma galega do  Preséntase en Santiago o 13 de novem-
galega. Inicia as súas operacións en sector das telecomunicacións espe- bro o libro ‘O labirinto virtual’, guía de
1998, ocupándose da Rede Oficial de cializada en servizos a empresas, que recursos electrónicos en galego para
Comunicacións Móbiles, dos máis de foi o único operador galego con co- o ensino. A autoría é de Rosario Ba-
1.000 quilómetros da rede de banda bertura estatal. En xullo de 2005 foi leirón Sóñora, Darío Janeiro Perei-
larga de fibra óptica da Autoestrada mercada por Tele2. ra, Mónica Martínez García, Henrique
Galega da Información e no futuro da Neira Pereira, Miguel Seoane García e
Rede de Difusión de Televisión Dixital  O CESGA incorpora a paralelización cun Andrés Tarrío Barreiro.
Terrestre Institucional. Neste último superordenador Fujitsu VPP300 de 12
caso, a gran maioría do equipamento Gb de RAM e 14,1 Gflops de capacida-  Caixa Galicia estrea Caixa Activa, un
da rede foi fabricado e instalado por de, e un Fujitsu AP3000 con 2,5 Gb servizo de banca electrónica para par-
empresas galegas. e 12 Gflops. En novembro o CESGA ticulares.
comeza a renderizar a longametraxe
1998 O 9 de abril publícase no Diario galega animada por computador ‘O  Comeza o plan SIEGA da Xunta de Ga-
Oficial de Galicia a creación, na Conse- bosque animado’, dirixida por Mano- licia, que contempla que todos os
llería de Facenda, do Centro Informá- lo Gómez desde Dygra Films e que se centros de ensino primario de Gali-
tico para a Xestión Tributaria Econó- estreará en 2001. Esta longametraxe cia contasen con conexión a Internet
mico-Financiera e Contable (CIXTEC) gañou dous premios Goya e múltiples no curso 2001/2002. O plan, para os
para desenvolver “proxectos e aplica- premios internacionais. centros públicos galegos, incluía a Re-
cións informáticas, a súa xestión, pla- de da Educación Galega (REDUGA), a
nificación, supervisión, asesoramento  O 6 de xullo constitúese na Coruña a fir- infraestrutura tecnolóxica e de comu-

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
130
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
2000. Celébrase en Santiago a primeira HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA
edición do encontro XuventudeGalicia.net.
Na imaxe, o de 2009

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
131
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
nicacións; a informatización do siste- sión de Galicia (CRTVG) instalada na que terá como nome R.
ma educativo a través do programa praza do Obradoiro santiaguesa reci-
Xestión Administrativa da Educación biu 30 millóns de visitas desde a súa  O 8 de xullo profesores e estudantes da
(XADE) e Servicios Educativos Multi- estrea e que se converteu nunha das Escola Técnica Superior de Enxeñei-
media (SEM) para achegar contidos e dez máis visitadas do mundo. ros de Telecomunicación da Universi-
servizos. dade de Vigo anuncian que posúen a
 O 14 de abril preséntase en Santiago o patente internacional dun sistema que
 Nace na Facultade de Informática da navegador de Internet XIS, o primeiro bloquearía a recepción de chamadas
Universidade da Coruña o Grupo de que incorpora a lingua galega. nos móbiles nas salas onde se insta-
Programadores e Usuarios de Linux lase.
(GPUL).  En abril dáse a coñecer o proxecto de
tradutor castelán-galego Rianxo, pro-  Coincidindo coa publicación do núme-
1999 O Concello da Coruña leva Inter- movido polo galego-arxentino Rober- ro 2.000 de ‘O Correo Galego’ o 14 de
net ata os colexios. to Abalde e desenvolvido coa colabo- xullo sae simultaneamente en papel e
ración de ducias de internautas. en liña o libro ‘2.000 ligazóns’, de Da-
 O CESGA instala un sistema de alma- río Janeiro Pereira e Henrique Neira
cenamento robotizado de 8 Tb en cin-  O 16 de xuño inaugúrase no mosteiro Pereira, un directorio con 1.000 webs
ta e 1 Tb en disco e presenta o 6 de compostelán de San Martiño Pinario a galegas e 1.000 do resto do mundo.
xaneiro os seus mapas intelixentes exposición O Camiño de Santiago Vir-
de Galicia que permiten facer simu- tual, un escaparate da tecnoloxía apli-  O 28 de xullo o histórico galeguista An-
lacións dos posibles efectos das ca- cada á promoción turística de Galicia. tón Fraguas preside desde Santiago
tástrofes naturais e elaborar plans de Nela había un Pelegrín (mascota do por videoconferencia a entrega dos
prevención. Xacobeo) virtual e dispositivos coma premios culturais da Deputación da
un Botafumeiro virtual ou o navega- Coruña.
 O 11 de febreiro bótase o buque cableiro dor/simulador xeográfico SANTI, des-
‘Iberus’ no estaleiro vigués Barreras. envolvido pola Universidade da Coru-  O 22 de novembro anúnciase en Vi-
Podía tender ata 6.500 quilómetros ña co apoio da Consellería de Cultura go que o sistema operativo Windows
de cable submarino e inicialmente da Xunta de Galicia, que permitía un 2000 de Microsoft incluirá por primei-
planeábase usalo para unir cidades do voo virtual sobre o territorio galego e ra vez un corrector de lingua galega.
Brasil e Arxentina con outras de Espa- visitar os monumentos máis impor-
ña e Portugal. tantes.  En decembro celébrase a primeira feira
de comercio electrónico Commerx 99
 O 3 de marzo anúnciase que a cáma-  O 30 de xuño anúnciase a posta en na Coruña.
ra web da Compañía de Radio/Televi- marcha do operador de cable galego,

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
132
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

 Nace o Proxecto Trasno, que ten co-  En abril dáse a coñecer o proxecto para Galicia e Asturias asinan un convenio
mo meta traducir e adaptar (localizar) elaborar un sintetizador de voz en ga- para o proxecto Cidades Dixitais en
software libre á lingua galega. lego, que se coñecerá como Cotovía. catro concellos galegos: Monforte, Ve-
rín, Ribeira e Redondela. Contempla-
2000 O 10 de xaneiro constitúese Blu-  O 14 de xullo preséntase en Madrid a ba investir algo máis de dous millóns
sens Technology, empresa composte- plataforma Universia.net, unha re- de euros para facilitarlles ás empre-
lá fundada por Miguel Silva Constenla de de ducias de universidades –en- sas, institucións e cidadanía servizos
(Santiago, 1968) e José Ramón Gar- tre elas desde o primeiro momento de telecomunicacións en áreas como
cía González (Santiago, 1971). A firma a de Santiago- e que pretende ofre- administración, cultura, turismo e sa-
comercializa equipos electrónicos e cer recursos comúns para profesora- nidade. En outubro de 2004 lanzouse
de telecomunicacións, comezando a do e alumnado das universidades ibe- un novo programa no que se incorpo-
operar en 2002 e acadando presenza roamericanas. raron novos municipios.
internacional, con filiais en países co-
mo China ou Uruguai.  Preséntase en agosto ‘Diccionario de  O 10 de outubro inaugúrase en Santia-
diccionarios’, un proxecto que recolle go a web culturagalega.org, a platafor-
 Ábrense as primeiras aulas en rede do dixitalizados en CD-ROM os contidos ma de difusión do Consello da Cultu-
Centro Multimedia de Galicia en San- de varios dos dicionarios históricos da ra Galega.
tiago. lingua galega. Actualmente pode con-
sultarse unha versión en liña en ht-  O grupo Filmax, presidido polo galego
 Créase EGANET, unha asociación em- tp://sli.uvigo.es/DdD. Julio Fernández Rodríguez, crea en
presarial que aglutina empresas e Santiago a empresa Bren Entertain-
profesionais galegos do sector de in-  Nace o 18 de setembro o portal xeralis- ment para producir películas e series
ternet e as novas tecnoloxías. Desde a ta galego U-lo.com. animadas por ordenador. Desta facto-
súa fundación promove proxectos de ría saíu a serie de televisión ‘Goomer’
investigación e organiza os premios  En setembro nace a plataforma Gale- e os filmes ‘El Cid’ e ‘P3K Pinocchio
que levan o seu nome para recoñecer go21 para promover o uso do galego 3000’, que obtiveron senllos premios
as iniciativas máis interesantes nestes nas novas tecnoloxías, con proxectos Goya á mellor película de animación.
eidos. educativos e lúdicos en Internet como
‘Lapis de cores’ ou o manual de recur-  Desenvólvese na Universidade de Vigo
 Celébrase a primeira edición de Xuven- sos ‘Navegándomos’. o robot RATO (Robot Autónomo para
tudeGalicia.net en Santiago, na que se Transporte en Oficina). O robot cons-
presentou unha versión en galego do  O 30 de outubro a Consellería de Cultu- tituíu durante varios anos unha atrac-
sistema operativo GNU/Linux. ra, Comunicación Social e Turismo e ción en encontros tecnolóxicos en Ga-
a dirección territorial de Telefónica en licia, coma o XuventudeGalicia.net.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
133
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A DÉCADA DOS 2000 - MUNDO
 O brazo robótico Zeus opera un pa-
ciente en Francia controlado polo ci-
rurxián Jacques Marescaux desde
Nova York.
2001 O 15 de xaneiro estréase a Wiki- cións en formato MP3. Sucesivas
pedia, enciclopedia en liña que crea- versións multiplicarán a capacida-  O avión non tripulado ‘Global Hawk’
ron os estadounidenses Jimmy Wa- de. Entre elas está o iPod Touch, de fai o primeiro voo sen escalas sobre
les e Larry Sanger. Hoxe ten 288 2009, semellante a un iPhone pero o océano Pacífico dun vehículo des-
edicións en distintos idiomas e ata sen posibilidade de facer chamadas. tas características, completando en
69.000 persoas de todo o mundo co- 22 horas unha viaxe entre California
laboraban de xeito activo en novem-  Microsoft lanza o 25 de outubro o sis- (Estados Unidos) e Australia.
bro de 2014 en elaborar ou corrixir tema operativo Windows XP.
artigos, aínda que o número de con-
tas de persoas que colaboraron nal-
gún momento é duns 19 millóns.

 En xuño David A. Wheeler publica un


estudo no que se valora en máis de
mil millóns de dólares o valor nese
momento do software contido nos
sistemas operativos baseados en
GNU/Linux.

 O 10 de setembro anúnciase que un


redactor da revista ‘Quo’ inicia un
mes de illamento nun apartamento
baleiro de Madrid para comprobar se
só comprando cousas en ciberten-
das podería sobrevivir o mes enteiro,
e que calidade de vida conseguiría.

 O 23 de outubro lánzase o reprodutor


de musica persoal de Apple, o iPod. 2001. Estréase a Wikipedia. Hoxe ten 288 edicións en distintos idiomas. Na imaxe, portada da
Os primeiros contiñan ata 1.000 can- galega, a Galipedia

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
134
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

2002 A revista ‘Nature’ do 13 de xu- presidente corporativo e membro do


ño anuncia que científicos da Univer- consello de administración no 2000.
sidade Cornell construíron o primei- Tratou de reinventar Kodak para
ro transistor dun único átomo. Era afrontar a popularización das cáma-
un átomo de cobalto inserido nunha ras fotográficas dixitais e a redución
molécula deseñada especialmente e no consumo de carretes. Con todo, o
integrada nun circuíto. O átomo res- 19 de xaneiro de 2012 a firma anun-
pondeu a unha modificación de vol- ciou a súa bancarrota, e o 19 de fe-
taxe cambiando a corrente a través breiro deixa de fabricar cámaras fo-
do dispositivo. Podería ser o inicio tográficas, acaba así unha tradición
dunha nova electrónica molecular: de 132 anos. En 2013, xa reestrutu-
circuítos construídos por síntese quí- rada, volveu a beneficios, e en mar-
mica, para substituír os gravados en zo de 2014 Pérez foi substituído co-
placas de silicio. Os autores do ex- mo conselleiro delegado por Jeffrey
perimento foron os profesores Paul J. Clarke.
McEuen e Dan Ralph e os estudan-
tes graduados Jiwoong Park e Abhay  En maio Apple abre a súa iTunes Store
Pasupathy. 2003. O vigués Antonio Pérez é nomeado e vende un millón de cancións dixita-
presidente de Eastman Kodak lizadas só na primeira semana.
 En setembro China decide impedir
temporalmente o acceso a Google  Un vehículo aéreo non tripulado esta-  En xullo o Goberno español inicia o
desde o país. dounidense Predator ataca un convoi plan España.es, de mil millóns de
da rede terrorista al-Qaeda en Afga- euros, para distribuír computado-
 En decembro fúndase en Mountain nistán, sendo o primeiro uso militar res portátiles entre o profesorado de
View (California) a rede social Linke- real coñecido dun vehículo robótico. Educación Secundaria e Formación
dIn, orientada ó mundo profesional. Profesional.
Comezou a operar o 5 de maio de 2003 O día 2 de abril a firma esta-
2003. dounidense Eastman Kodak nomea  En agosto Chris DeWolfe e Tom Ander-
presidente a Antonio Manuel Pé- son fundan Myspace, rede social en-
 A firma estadounidense iRobot lanza o rez Álvarez, vigués nacido en 1947 focada no mundo da música con se-
Roomba, un aspirador robótico autó- e enxeñeiro electrónico pola Univer- de en Beverly Hills, California. Hoxe
nomo. En 2014 xa se venderan máis sidade Politécnica de Madrid. Pérez é propiedade de Specific Media e de
de 10 millóns de unidades en todo o chegou a Kodak desde HP, onde co- Justin Timberlake. En xullo de 2005
mundo. mezou en 1975 e acabou sendo vice- foi mercada por News Corporation

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
135
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
por 580 millóns de dólares e entre 2004 O día 4 de febreiro nace Face- para móbiles.
2005 e 2008 foi a maior rede social book, da man de Mark Zuckerberg,
do mundo, pero logo perdeu merca- como unha rede social para estudan-  O 25 de xuño anúnciase que Microsoft
do e o 29 de xuño de 2011 foi ven- tes da Universidade de Harvard. En patentou unha tecnoloxía que em-
dida a Specific Media por só 35 mi- 2006 abriuse para o público en xe- prega o corpo humano como trans-
llóns de dólares. ral e a 31 de decembro de 2014 tiña misor de datos.
1.390 millóns de usuarios e usuarias
 En outubro Andy Rubin, Rich Miner, en activo, segundo datos da propia  O Instituto de Automática Industrial do
Nick Sears e Chris White fundan en firma. CSIC presenta en Madrid os resulta-
Palo Alto, California, a firma Android dos do proxecto Autopía: tres vehí-
Inc, que deseña o sistema operativo  Telefónica ofrece desde o 13 de febre- culos capaces de conducirse por si
Android. Baseado no núcleo Linux, iro a tecnoloxía móbil UMTS e Voda- mesmos, un proxecto en colabora-
fíxose para dispositivos con pantalla fone desde o día 16. ción co fabricante Citroën. Trátase
táctil, como teléfonos e reloxos inte- de dous furgóns Berlingo: ‘Rocinan-
lixentes, tabletas, televisores e auto-  En abril, NCR presenta as caixas re- te’ e ‘Babieca’, e un descapotable C3
móbiles. A firma foi comprada por xistradoras robotizadas na que ca- Pluriel, ‘Clavileño’. ‘Rocinante’ fabri-
Google en agosto de 2005 e o pri- da cliente escanea os seus produtos, couse na factoría de Vigo e os ou-
meiro móbil con Android foi o HTC e que hoxe en día son habituais en tros dous en Madrid. O 10 de xuño
Dream, en outubro de 2008. Hoxe é grandes supermercados. de 2012 presentouse en Madrid ‘Pla-
o sistema operativo máis empregado tero’, baseado nun C3, que percorreu
no mundo en dispositivos móbiles,  En maio anúnciase a próxima implan- 100 quilómetros guiado por ‘Clavile-
cunha cota de mercado do 81,5% en tación masiva do sistema de eti- ño’.
2014, sumando todas as súas ver- quetado de produtos con tecnoloxía
sións. RFID, como complemento ou substi-  Comeza o proxecto Egnos, para cons-
tuto do código de barras. tituír o sistema de navegación euro-
 O 14 de decembro a Policía Local de peo equivalente do GPS, que ache-
Madrid anuncia que comezará a im-  O 31 de maio anúnciase que un equipo ga maior predición nas medicións e
poñer sancións e solicitar o uso do de investigación do CSIC desenvol- é independente das redes militares.
guindastre usando microordenado- veu un chip que contiña todos os xe-
res. nes dunha bacteria moi usada para  En novembro lánzase o navegador
degradar compostos tóxicos. Mozilla Firefox.
 Estréase o servizo de videochamadas
Skype, actualmente propiedade de  O 24 de xuño Telefónica estrea un ‘cu-  O día 23 novembro ábrese a plata-
Microsoft. lebrón’ de oitenta episodios creado forma en Internet de ‘World of War-

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
136
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

craft’, un videoxogo de rol multixo- mundo o número de 1.000 millóns de loxía ADSL+2, que lle permite ofre-
gador masivo en liña no que en persoas con acceso a Internet. Nes- cer unha velocidade de baixada de
novembro de 2014 xogaban xa máis te mes ponse en marcha o proxecto 20 MB na conexión a Internet.
de 10 millóns de persoas, convertén- One Laptop Per Child (OLPC), impul-
dose no xogo que xerou maiores in- sado polo estadounidense Nicho-  A televisión catalá TV3 estrea en outu-
gresos da historia. las Negroponte, que busca fabricar bro un home do tempo virtual.
computadores portátiles baratos, de
 A firma xaponesa Nintendo lanza a arredor de 100 dólares, para levalos  As compañías estadounidense AOL e
consola de videoxogos portátil Nin- ás escolas dos países menos desen- Warner publican na rede en novem-
tendo DS e a tamén xaponesa Sony volvidos. bro milleiros de episodios de series
a PlayStation Portable (PSP). antigas, que poderán ser vistas por
 Jazztel anuncia en setembro a tecno- internautas estadounidenses.
 Bota a andar a web Flickr para com-
partir fotografías, na actualidade
propiedade de Yahoo!.

 Nokia, Philips e Sony crean o NFC


Forum, para promover a tecnoloxía
Near Field Communication (comuni-
cación por campo de proximidade)
de intercambio seguro de informa-
ción en comunicacións sen fíos entre
dispositivos próximos. Permite usar
os teléfonos móbiles como tarxeta
de crédito nalgúns establecementos.
A idea xa se usara en 1997 cunha
tecnoloxía distinta para comunicar
entre si xoguetes de personaxes de
‘Star Wars’ vendidos por Hasbro. Pa-
tentárona Andrew White e Marc Bo-
rrett na firma estadounidense Innovi-
sion Research and Technology.
2005. Iníciase o proxecto OLPC para levar portátiles baratos ás aulas de países pouco desenvol-
2005 En xaneiro sobrepasouse no vidos

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
137
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
 Un total de 500 persoas en Barcelona o proxecto duns computadores de ses da Unión Europea (daquela 25
e Madrid participaron en decembro pequeno tamaño, os ultraportátiles estados).
nun dos vinte proxectos piloto des- (UMPC) ou netbooks. O primeiro en
envolvidos no mundo sobre recep- comercializarse será o Asus Eee PC  Un estudo de Vodafone publicado en
ción de televisión no móbil. 701, en outubro de 2007. decembro anuncia que cada ano se
substitúen no mercado español doce
 En decembro, o supercomputador  O 21 de marzo Jack Dorsey publica millóns de teléfonos móbiles, e que
‘Mare Nostrum’ instalado no Cen- a primeira mensaxe no que axiña se o máis habitual é estrear un cada 18
tro de Supercomputación Nacional fará un popular servizo de mensaxes meses.
– Barcelona Supercomputing Center curtas, Twitter: “just setting up my
convértese no máis potente de Euro- twttr”.  A firma xaponesa Nintendo lanza a
pa, realizando máis de 40 billóns de consola de videoxogos Wii, a tamén
operacións por segundo.  O 12 de setembro Apple lanza a Apple- xaponesa Sony estrea a PlayStation 3
TV, que leva Internet ata os televiso- e a estadounidense Microsoft a Xbox
 Docentes da Escola de Telecomuni- res e que permite tamén gravar e re- 360. A Wii converteuse na “consola
cacións da Universidade Politécnica producir contidos. das familias”, facendo posible que
de Madrid conmemoran o 19 de de- nenas e nenos, compartisen entre-
cembro o 20 aniversario do primeiro  En setembro os cadernos Rubio cos temento co resto da familia. O man-
e-mail enviado en España. que varias xeracións españolas do da Wii supuxo unha revolución
aprenderon caligrafía ou a facer con- no ámbito dos periféricos, detectan-
 Estréase YouTube, un portal para pu- tas modernízanse e saen versións do movementos nos eixos X, Y e Z,
blicar vídeos na rede e compartilos dixitais con novos exercicios. facendo que outras firmas tratasen
que actualmente é unha das webs de conseguir algo similar e levando
máis vistas do mundo. No 2006 foi  En outubro a firma estadounidense este tipo de interface ás televisións
mercado por Google. Microsoft lanza Ms. Dewey, un bus- Smart TV. Houbo outros periféricos
cador no que unha moza -a actriz Ja- exitosos coma a Balance Board, que
 Google lanza Google Earth, o seu ser- nina Gavankar- axuda a realizar bus- levou un “adestrador persoal virtual”
vizo para ver imaxes de todo o pla- cas en Internet. O servizo pechou en a fogares de todo o mundo.
neta. xaneiro de 2009.
 Zaryn Dentzel, Félix Ruiz, Joaquín Ayu-
2006 O DNI electrónico español co-  En novembro anúnciase que os pro- so e Kenny Bentley fundan a finais
meza a emitirse en marzo. dutos relacionados coa tecnoloxía deste ano o portal Tuenti como rede
constitúen arredor dun 20% das im- social. Foi a máis popular no merca-
 Microsoft e Intel presentan en marzo portacións e exportacións dos paí- do español entre 2009 e 2012. Hoxe

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
138
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

é ademais operador de telefonía mó-


bil; un 90% das accións da firma fo-
ron adquiridas por Telefónica o 4 de
agosto de 2010 por uns 72 millones
de euros.

2007 O 30 de xaneiro comeza a co-


mercializarse a versión para usua-
rios domésticos do sistema operati-
vo Windows Vista de Microsoft.

 Intel anuncia en febreiro o primeiro


procesador programable capaz de
facer un billón de operacións por se-
gundo (un teraflop).

 O mundo virtual Second Life supera


en abril os cinco millóns de usuarios
2007. Cinco millóns de persoas visitan con frecuencia o mundo virtual Second Life
e usuarias, unha pequena parte –in-
cluídas empresas- accede desde Ga-
licia.
sión en papel e só se publicará en convértese no primeiro software de
 En xuño dáse a coñecer o proxecto de liña. código aberto para desenvolver pla-
enciclopedia da vida en liña posto en taformas de datos ‘na nube’.
marcha polo biólogo Edward O. Wi-  O 29 de xaneiro Apple lanza a liña de
lson, que aspira a recoller rexistros computadores portátiles MacBook  Cancélase en outubro a edición de
de todas as especies coñecidas. Air, de gran potencia e peso moi re- 2008 do salón das tecnoloxías SIMO
ducido. Marcarán un camiño que in- de Madrid pola ausencia de moitas
 O 29 de xuño Apple lanza o teléfono tentarán seguir outros fabricantes. das grandes firmas do sector TIC,
intelixente iPhone, con pantalla táctil debido á crise económica. O salón
e sen teclado.  O proxecto OpenNebula da axencia es- retomaríase en 2009 pero con me-
pacial estadounidense NASA, ligado nor duración.
2008 Desde o 1 de xaneiro o Boletín a Reservoir, un proxecto de investi-
Oficial do Estado abandona a impre- gación apoiado pola Unión Europea,  O 21 de novembro o Goberno español

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
139
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
autoriza o uso de pulseiras con lo-  O 10 de decembro estréase ‘Avatar’,  O Consejo General de Colegios Profe-
calizador con sistema GPS para ter película dirixida por James Cameron sionales de Ingeniería en Informática
controlados os maltratadores e ga- e rodada en 3D. É o filme que po- (CCII) constitúese o 18 de setembro
rantir o cumprimento das ordes de pularizou a tecnoloxía 3D nas salas en Madrid. O Colexio Profesional de
afastamento. de cine convencionais, logo de que Enxeñaría en Informática de Galicia
se puidesen ver desde anos atrás fil- (CPEIG) asume a vicepresidencia da
 Calcúlase que se supera por primeira mes en 3D en salas especializadas. entidade.
vez no mundo o número dun millón A súa estrea coincide coa populari-
de robots industriais. zación dos receptores de televisión  Microsoft lanza o 4 de novembro Ki-
en 3D e gafas preparadas para esta nect, o controlador de xogo libre e
 Estréase nos Estados Unidos o ser- tecnoloxía. entretemento creado por Alex Kip-
vizo de películas e series baixo de- man, para a videoconsola Xbox 360.
manda Hulu.  Microsoft lanza o seu sistema operati- Permite controlar a consola e inte-
vo Windows 7. ractuar con ela cunha interface que
 O supercomputador estadounidense recoñece xestos, comandos de voz,
‘Roadrunner’ é o máis potente do 2010 Apple presenta a tableta iPad en obxectos e imaxes.
mundo e supera por primeira vez a xaneiro e véndese desde o 3 de abril.
barreira do petaflop.  Robonaut 2 convértese no primeiro ro-
 Google presenta en xaneiro o Nexus bot humanoide no espazo. Viaxou na
2009 O 4 de febreiro estréase Bitcoin, One, primeiro móbil intelixente que lanzadeira ‘Discovery’ ata a Estación
a criptodivisa descentralizada conci- comercializa coa súa propia marca. Espacial Internacional, onde se pre-
bida por Satoshi Nakamoto, que aca- Tamén este ano lanza o sistema ope- tende que robots deste tipo poidan
dou gran popularidade na rede na rativo para computadores Google realizar paseos espaciais e repara-
seguinte década. Chrome OS. cións no exterior dos habitáculos.

 Brian Acton e Jan Koum fundan en Ca-  O 28 de abril Apple adquire Siri, un-  Un robot cirurxián DaVinci e un anes-
lifornia Whatsapp Inc, firma que des- ha aplicación para iOS que permi- tesista robótico McSleepy convér-
envolverá desde febreiro a aplicación tía facer reservas en restaurantes ou tense realizan a primeira operación
de mensaxería instantánea Whatsa- comprar entradas para o cine usan- totalmente robótica en Canadá.
pp. O 19 de febreiro de 2014 foi ad- do linguaxe natural. Desde o 14 de
quirida por 19.000 millóns de dóla- outubro de 2011 vén integrada no  Qualcomm lanza procesadores espe-
res por Facebook. En abril de 2015 iOS, facendo do recoñecemento de cíficos para os teléfonos intelixentes,
acadou os 800 millóns de usuarios voz nos móbiles unha tecnoloxía moi que lles dan unha potencia semellan-
en todo o mundo. popular. te á dos computadores.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
140
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

A DÉCADA DOS 2000 - GALICIA


Contidos Multimedia na Universida-
de de Santiago. Primeira edición do
foro tecnolóxico e-Gallaecia, xorna-
das sobre o sector tecnolóxico en
2001 Caixa Galicia estrea banca virtual  O 21 de setembro preséntase en San- Galicia e no mundo.
o 1 de febreiro. tiago o tradutor Es-Ga da Xunta de
Galicia, desenvolvido polo Centro  Estréase en decembro a editorial vir-
 En abril, a Aula de Produtos Lácteos Ramón Piñeiro para a Investigación tual coruñesa Virtualibro.com, que
da Universidade de Santiago de en Humanidades para traducir docu- busca difundir libros en castelán na
Compostela e o CESGA anuncian a mentos de español a galego. rede.
posta en marcha dun proxecto de te-
leensino no rural, que se implantará  Comeza o Máster en Enxeñería de 2002 Nace en xaneiro a revista en pa-
despois en Perú. Ademáis, o CESGA
pon en marcha en setembro o Cen-
tro de Competencias de Comercio
Electrónico e nese mesmo ano o Su-
perordenador Virtual Galego (SVG).

 Nace o 25 xullo a web de noticias de


ciencia e tecnoloxía de Galicia Codi-
gocero.com.

 Estréase o 3 de agosto nos cines es-


pañois ‘O Bosque Animado’, primei-
ra longametraxe de animación en
tres dimensións de Europa, realiza-
da polo estudio de animación coru-
ñés Dygra Films. Foi unha das 10 pe-
lículas máis taquilleiras de 2001 en
España e recibiu dúas nominacións
para os premios Goya. Componse
duns 120.000 fotogramas e realizou-
na en catro anos un equipo de 400
2001. Estréase o foro tecnolóxico e-Gallaecia, que trouxo a Galicia importantes figuras do eido das
persoas. TIC. Na imaxe, Mar Pereira, Senén Barro e Marcelo Castelo presentan a edición de 2009

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
141
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
pel sobre tecnoloxías ‘Código Cero’, Galega da Universidade da Coruña.  Anxos Sumai comeza a publicar en se-
con Xosé María Fernández Pazos co- tembro o seu blog ‘Anxos de garda’,
mo director e Marcus Fernández co-  Nace en febreiro a Rede Galega de e cos textos publicados ata abril de
mo subdirector. Bio-Informática. 2003 publicarase nese ano un libro
en papel co mesmo título na editorial
 O catedrático de Informática da Uni-  Nace en marzo a Academia Galega do A Nosa Terra.
versidade da Coruña e presidente da Audiovisual.
Internet Society en Galicia (ISOC-Ga-  A USC abre en outubro para o alum-
licia), Ángel Viña Castiñeiras, presi-  Publícase en marzo ‘Navegándomos’, nado a súa rede sen fíos con tecno-
de no primeiro semestre de 2002 a o manual de iniciación a Internet en loxía WiFi e acolle as I Xornadas de
executiva da coordinadora europea galego de CiberLingua-Galego21. Software Libre en Galicia os días 28,
da Internet Society, entidade impul- 29 e 30 de novembro na Facultade
sada polos fundadores da rede para  En marzo anúnciase que o Mercado de de Física e no Colexio Maior Fonse-
promover estándares e a xestión de- Informática e as Telecomunicacións ca. Organizáronas o Grupo de Usua-
mocrática de Internet. (MITE) traslada a súa sede de Sille- rios de Linux de Galicia (GLUG) e a
da a Santiago. Asociación Isaac Newton.
 Caixanova inaugura a súa web en xa-
neiro.  Estréase en marzo o primeiro curso  Caixa Galicia crea unha oficina virtual,
multimedia de galego en liña, é-ga- On CaixaGalicia, e estrea na Coruña
 Publícase en xaneiro o videoxogo in- lego, que tamén sairía en CD-ROM. o seu Centro On, espazo precursor
fantil en galego ‘A aventura máxica do que podería ser a oficina banca-
de Merliño’, promovido polo Grupo  Galicia xa conta en marzo con catro ria do futuro. Logo abriuse outro en
de Investigación SING da Universi- redes WiFi: unha en Vigo, outra en Santiago, no antigo local da Bibliote-
dade de Vigo e a Dirección Xeral de Santiago, unha no CESGA e unha da ca Nova 33 na Rúa Nova.
Política Lingüística. Son os autores I+D universitaria.
Xosé Luís Martínez Orge, Diego Fer-  O CESGA amplía a súa capacidade
nández Goberna e David Ramos Val-  Telefónica Móviles anuncia que en coa instalación dun clúster Beowulf
cárcel. agosto superará un millón de liñas de Compaq.
de móbiles en Galicia.
 En xaneiro estréase o tradutor espa- 2003 O 8 marzo créase a Galipedia, a
ñol-galego da firma compostelá Di-  Vigo acolle de 20 a 22 de setembro versión en galego da Wikipedia, que
mensiona, Traduza-G. o Salón Atlántico de Novas Tecno- a 3 de novembro de 2015 chegou xa
loxías da Telecomunicación (SATT). a 125.720 artigos.
 Aparece en xaneiro a Biblioteca Virtual

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
142
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

cipios dos 90 fíxose famoso por in-


vadir ordenadores de universidades,
empresas, a NASA e o Departamen-
to de Defensa dos Estados Unidos.
Foi detido o 15 de febreiro de 1995
e encarcerado, sendo liberado en
2002. A súa vida inspirou novelas e
películas e agora é consultor en te-
mas de seguridade informática.

 En xuño, a Xunta de Galicia anuncia


que a final de ano trece mil terminais
de telefonía rural co sistema TRAC
serán substituídos por terminais con
tecnoloxías LMDS e GSM/GPRS para
posibilitar o acceso a Internet. O 26
de novembro a Xunta estrea o por-
tal web dedicado á educación, www.
edu.xunta.es, destinado a darlle ser-
vizo a máis de 400.000 estudantes
2002. Caixa Galicia estrea na Coruña o Centro ON, escaparate de novas tecnoloxías aplicadas á
banca
e docentes.

 En agosto comeza un experimento pa-


 Caixa Galicia estrea en marzo a súa supercomputadores máis potentes ra a detección de lumes en Galicia co
banca telefónica en galego. do mundo. satélite ‘Demobird’ da ESA.

 O 15 de maio O CESGA estrea na súa  Sae en xuño a versión beta da suite  Arteixo Telecom lanza en xullo o siste-
sede o galNIX, Punto Neutro de In- ofimática OpenOffice en galego para ma domótico New Domo.
tercambio de Tráfico de Internet en Windows e Linux.
Galicia. En outubro cumpre dez anos  Desenvólvese no Centro Galego de Ar-
estreando un supercomputador Su-  Charla do hácker Kevin Mitnick (Os te Contemporánea (CGAC) en San-
perdome de HP, co que volve ser o Ánxeles, 6 de agosto de 1963) no en- tiago desde o 30 de setembro un
maior centro de cálculo científico es- contro e-Gallaecia, en Santiago (2 a proxecto artístico de escaneado de
pañol, e número 227 na listaxe dos 6 de xuño). Nos anos 80 e a prin- persoas en tres dimensións.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
143
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
 I Conferencia Internacional GaliciaTIC, Cotovía.  O Portal Galego da Lingua lanza na Re-
celebrada na sede de FEUGA en San- de o primeiro dicionario reintegracio-
tiago (6, 7, 8 outubro). Asisten, en-  A Semana TIC trae a Santiago en maio nista O Electrónico Estraviz (e-Estra-
tre outros, Joan Majó, fundador do a Phil Zimmerman, un dos desenvol- viz).
fabricante informático español Tele- vedores do sistema de encriptación
sincro. de datos PGP. 2005 O 2 de xaneiro publícase en liña a
web da Real Academia Galega, na que
 O 14 de decembro estréase o blog  O 10 de xuño aparece a versión en ga- hoxe en día se pode consultar o seu
‘Capítulo Cero’, do xornalista Manuel lego do sistema operativo Windows dicionario e publicacións dixitalizadas.
Gago Mariño (Palmeira, Ribeira, A XP de Microsoft.
Coruña, 22 de xuño de 1976). Para  Realízase un experimento de voto elec-
saudar a súa aparición, a xornalista  Preséntase o videoxogo galego en CD- trónico no referendo sobre a Constitu-
María Yáñez Anllo (Lugo, 1 de setem- ROM ‘Arcano’ o 27 de xuño . ción Europea do 2 de febreiro en San-
bro de 1978), que abrira o seu blog tiago, Vilagarcía de Arousa, Monforte
‘Todo nada’ o 29 de setembro, cu-  Unha empresa ourensá anuncia o 7 de Lemos e O Carballiño, aínda que
ña a palabra ‘blogmillo’, que tamén de xullo un sistema de domótica pio- sen valor xurídico.
se difundirá como ‘blogomillo’. ‘Ca- neiro no mundo para controlar des-
pítulo cero’ é considerada a bitácora de o teléfono móbil unha vivenda ou  O 31 de xaneiro anúnciase que case un
máis antiga do blogomillo -microuni- un negocio. 90% dos espazos docentes e de inves-
verso dos blogs en galego- que se- tigación xa dispoñen de cobertura sen
gue en activo.  O 16 de xullo estréase a longametraxe fíos con tecnoloxía WiFi para o acceso
galega animada por computador a Internet.
 A finais deste ano un grupo de empre- ‘P3K Pinocchio 3000’.
sarios galegos do sector TIC crea a  O 28 de febreiro a USC e mais o CES-
Asociación Gallega de Empresas de  En xullo anúnciase que o Hospital Na- GA dan a coñecer unha tecnoloxía pa-
Tecnologías de Información y Comu- val de Ferrol emprega técnicas de ra establecer grids interactivos, é di-
nicación (AGESTIC), entidade que realidade virtual para facer telemedi- cir, redes de computación distribuída
entre outras cousas promove a for- cina en liña. que permiten seleccionar a través de
mación especializada e a creación Internet o mellor computador dispo-
de novas empresas TIC en Galicia.  Unha enquisa difundida o 21 de de- ñible para executar o software que se
cembro revela que un 98% de estu- desexe.
2004 Investigadores de USC e Uvigo dantes da USC xa emprega teléfono
anuncian en xaneiro que xa funcio- móbil.  O 20 de abril a Xunta de Galicia publi-
na o conversor galego de texto a voz ca en liña o Nomenclátor oficial da

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
144
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

comunidade, que complementará  En marzo realízase o lanzamento da


nos anos seguintes coa recollida de distribución GNU/Linux Daestradix,
microtoponimia. Neste ano iníciase desenvolvida desde o concello da Es-
o Plan de Extensión da Banda Lar- trada (Pontevedra).
ga en Galicia 2005-2007, cun investi-
mento de case 80 millóns de euros,  Unha ducia de entidades inician en
dos que a Xunta achegou 40 millóns. abril as xestións para conseguir o
O Goberno español inviste outros 25 dominio propio para Galicia en Inter-
millóns do Plan Nacional de Banda net: .gal.
Larga.
 No encontro EnBlogs, en abril, a fir-
 O ex alcalde de Nova York Rudolph W. ma galega Abertal presenta o primei-
Giuliani, convidado de honra o 11 de ro servidor público de blogs feito en
xuño en Santiago no encontro e-Ga- Galicia e en galego, a Blogoteca, que
llaecia (celebrado de 6 a 11 de xuño). en xaneiro de 2008 superará xa os
1.000 blogs.
 Estréase en xuño un rueiro virtual de
Santiago no portal QDQ.com, seme-  A firma galega Softgal anuncia en abril
llante a Street View de Google, que 2005. Portada de ‘O home inédito’, primeira unha recreación virtual da Muralla de
comezará a súa actividade o 25 de novela galega en saír directamente na rede Lugo e da vila de Ribadeo a finais do
maio de 2007 nos Estados Unidos. século XIX.

 Estréase en xuño a longametraxe ani- das a estes dispositivos.  En abril estréase Hispana, un portal
mada por computador ‘O soño dun- multilingüe para dar acceso único
ha noite de San Xoán’, de Dygra Fil-  Publícase en novembro a primeira edi- desde unha web a ducias de webs
ms. ción de ‘O home inédito’ de Carlos españolas con publicacións electró-
G. Meixide, primeira novela galega nicas, entre elas a Biblioteca de Gali-
 Imaxin estrea en xullo Localiza, un ser- en saír directamente en Internet, da cia, Galiciana. Hispana é parte da bi-
vizo integral para a localización de man de ‘Ediciós da Rotonda’, selo blioteca virtual europea Europeana,
software. creado por María Yáñez Anllo. posta en marcha en 2005.

 En outubro estréase o novo portal mó- 2006 O 9 de febreiro a emisora com-  Experiméntase en maio o uso da lin-
bil do Grupo Correo Gallego, deseña- postelá Radio Obradoiro comeza a gua galega para darlle ordes a un can
do para ofrecer as noticias adapta- emitir programas por Internet. robot da fabricación xaponesa que

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
145
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
en Galicia leva o nome de Axóuxere. un punto de encontro e diálogo de  O 1 de decembro aprobouse a Lei
todos os axentes relacionados co 8/2006 do Parlamento de Galicia, de
 O 21 de maio anúnciase a dispoñibili- sector TIC en Galicia. Entre as súas Creación do Colexio Profesional de
dade do paquete de aplicacións ofi- iniciativas pode salientarse a promo- Enxeñaría Técnica en Informática de
máticas OpenOffice en galego. ción da certificación das empresas Galicia (CPETIG). Da mesma data é a
galegas produtoras de software. Lei 10/2006 do Parlamento de Gali-
 O día 13 de xuño a firma coruñesa Te- cia, de Creación do Colexio Profesio-
lemo instala no municipio de Olei-  O Consello da Cultura Galega estrea nal de Enxeñaría en Informática de
ros a primeira cabina telefónica to- Loia - Web do galego, coincidindo co Galicia (CPEIG).
talmente autónoma, que non require 25 de xullo.
conexións por cable, xa que emprega  A selección galega de fútbol, recu-
as redes de telefonía móbil para as  Investigadores da USC anuncian en xu- perada o 29 de decembro de 1995
comunicacións e utiliza enerxía solar. llo avances no deseño de dispositivos cun partido ante Uruguai en Santia-
ópticos para distribuír información. go, aparece por primeira vez nun vi-
 En xuño xa está operativo o novo tra- Santiago acolle en agosto un congre- deoxogo de fútbol. O portal galego
dutor ES-GL para o persoal da Ad- so internacional sobre intelixencia ar- Vieiros.com publica o 20 de decem-
ministración autonómica galega. A tificial. bro un parche que permite modificar
Consellería de Educación da Xunta o xogo Pro Evolution Soccer 6 para
de Galicia anuncia o 22 de setem-  A firma estadounidense HP abre ofi- incorporala; o 28 de decembro de
bro axudas de 300 euros por fami- cina en Galicia en outubro para axu- 2006 xogou contra Ecuador na Co-
lia para comprar ordenadores para dar a ampliar o ecosistema tecnolóxi- ruña.
escolares. O proxecto de orzamen- co galego.
tos da Xunta para 2007 entrégase o  O 23 de decembro, María Amelia López
20 de outubro no Parlamento de Ga-  O Concello de Lugo anuncia en outu- Soliño (Muxía, A Coruña, 23 de de-
licia nunha chave USB, substituíndo bro que a cidade será a primeira eu- cembro de 1911 - Muxía, A Coruña,
así a forma tradicional, varios tomos ropea en contar con tecnoloxía para 20 de maio de 2009) estrea un blog,
en papel. facilitar o acceso a Internet a través ‘A mis 95’, que lle agasalla o seu ne-
dunha rede Wimax. to polo seu 95 aniversario, e polo que
 Caixanova estrea en xullo NX Conecta, en 2007 acada un premio BOB é me-
unha plataforma dixital destinada á  O Instituto da Lingua Galega e a Re- llor bitácora en español. Nese mo-
súa clientela máis nova. al Academia Galega poñen en liña mento era considerada a blogueira
en outubro a web dos apelidos gale- de máis idade de Galicia e de Espa-
 Impulsada polo CESGA, créase a pla- gos, para consultar a distribución dos ña, e a partir de xullo de 2008 era
taforma tecnolóxica Vindeira como mesmos por concellos. considerada a blogueira de máis ida-

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
146
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

de do mundo, ata o seu pasamento.

2007 O día 8 de xaneiro a Fundación


Caixa Galicia estrea na súa sede da
Coruña un sistema que envía infor-
mación ós móbiles das persoas que
visitan as exposicións sobre as obras
que están vendo, utilizando tecno-
loxía Bluetooth.

 O 17 de xaneiro estréase a longame-


traxe animada por computador ‘De
Profundis’, baseada en debuxos de
Miguelanxo Prado (A Coruña, 1958).

 O 29 de xaneiro preséntase polo Con-


cello da Estrada (Pontevedra) o
proxecto Aestradadixital para poñer
en marcha unha rede WiFi que cubra
a totalidade do municipio e levar así
2007. A Fundación Caixa Galicia estrea un sistema de información por Bluetooth nas súas exposi-
Internet ás súas 51 parroquias. cións. No fondo, Javier Pedreira (Wicho), un dos promotores de Microsiervos.com

 O 31 de xaneiro a Xunta de Galicia


anuncia a modernización da admi- ruña dá a coñecer o seu proxecto despregarán Alcatel-Lucent e NEC
nistración autonómica galega coa di- Lambdastream, para optimizar as para unir o sueste de Asia e os Esta-
fusión de software libre, pagamento emisións de televisión a través de In- dos Unidos terá amarre en Vigo. Pa-
de impostos en liña e telediagnóstico ternet. Deste proxecto xurdiu a firma ra 2010 calculábase que o 90% do
para reducir as listas de espera na LambdaStream Servicios Interacti- tráfico de Internet circula por unha
sanidade. vos, impulsada por Víctor Manuel complexa rede de cables terrestres e
Gulías Fernández e considerada a submarinos que mide uns 800.000
 O operador galego R lanza en febreiro primeira spin-off da UDC. quilómetros.
unha gama de móbiles.
 En maio anúnciase que un novo ca-  O 14 de maio a USC estrea unha pla-
 O 4 de maio a Universidade da Co- ble submarino transcontinental que taforma que permitirá que o profeso-

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
147
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
2006. Impulsada polo CESGA, créase a plataforma tecnolóxica Vindeira. Na imaxe, representantes de diversas firmas integradas na plataforma recibi-
ron en 2007 as certificacións de calidade CMMI

rado publique apuntamentos e docu- rectorio de webs culturais de Galicia programas informáticos e facer pú-
mentos en liña. da autoría de Xerardo Neira Pereira. blicos e accesibles eses progresos.

 En maio xa hai 14.000 internautas de  No verán de 2007 constitúese en San-  O 3 de agosto anúnciase que se porá
Galicia no mundo virtual Second Li- tiago Agasol, unha iniciativa de em- en marcha un servizo de WiFi na praia
fe. En xuño a firma téxtil galega Ber- presas galegas de software libre viguesa de Samil.
shka, do grupo Inditex, estreou un que se asocian para intentar aca-
espazo nesta plataforma para pre- dar maiores oportunidades de nego-  O 7 de outubro anúnciase a integración
sentar as súas coleccións. cio, exercer como interlocutores dun en Vodafone da operadora de teleco-
sector en fase expansiva en Galicia municacións Tele2, con sede en Vigo.
 O diario ‘Galicia Hoxe’ publica o 17 de e promocionar un modelo de socie-
maio en papel e en formato dixital o dade do coñecemento no que resul-  O 8 de novembro infórmase que estu-
libro ‘1.001 webs da cultura’, un di- ta clave a liberdade para mellorar os dantes da Escola de Imaxe e Son da

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
148
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

Coruña traballan na primeira ciberserie 2008 En xaneiro comeza a funcionar verá un problema electromagnético
galega, ‘Oculta identidade’, dirixida po- en probas o supercomputador ‘Fi- de 150 millóns de incógnitas, unha
lo celanovés Bruno Nieto. nisTerrae’ do Centro de Supercom- marca mundial.
putación de Galicia, que se inaugura-
 O Colexio Profesional de Enxeñaría en In- rá oficialmente o 12 de xuño. Nese  En febreiro a firma Arriva incorpora a
formática de Galicia (CPEIG) foi consti- momento ocupa o posto 100 na lis- tecnoloxía WiFi en dúas das súas li-
tuído formalmente mediante asemblea taxe dos supercomputadores máis ñas de autobús. Nos seguintes me-
o 15 de decembro de 2007. O mesmo potentes do mundo, sendo un dos ses súmanse Alsa e Monbus.
día constitúese o Colexio Profesional equipos con maior memoria com-
de Enxeñaría Técnica en Informática partida de Europa. En agosto resol-  O 18 de febreiro anúnciase un proxecto
de Galicia (CPETIG).

 O 31 de decembro constitúese en Santia-


go o Clúster TIC Galicia.

 A firma galega Elaboro asina en decem-


bro coa empresa sueca Artificial Solu-
tions un acordo para crear o primeiro
asistente virtual en lingua galega: un ro-
bot-guía capaz de recoñecer a linguaxe
humana e de expresarse en lingua ga-
lega, resolvendo dúbidas en sitios web
institucionais ou empresariais.

 En decembro créase o Gradiant, Centro


Tecnolóxico de Telecomunicacións de
Galicia na Citexvi de Vigo.

 Establécese no Parque Tecnolóxico de


Galicia en San Cibrao das Viñas (Ou-
rense) Primux Trading, empresa de
electrónica de consumo que comercia-
liza teléfonos móbiles, tabletas e acce-
2007. Primeira xunta directiva do Colexio Profesional de Enxeñaría en Informática de Galicia
sorios.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
149
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
para o control dos lumes nos montes
galegos, con tecnoloxía GPS para co-
ñecer a localización exacta dos 1.200
medios de extinción que xestiona o
Centro de Coordinación do Servizo
de Defensa contra Incendios Fores-
tais da Xunta de Galicia.

 O 4 de abril entra en funcionamento


en período de probas na Fonsagrada
a Televisión Dixital Terrestre (TDT),
primeiro punto de Galicia onde se
poderán ver as novas canles.

 R lanza en maio os móbiles Nokia


2600 Classic, 3120 Classic e 5610
así como o SonyEricsson w380i, os
primeiros de nova xeración con me-
nú en galego.
2008. Estréase o tradutor automático OpenTrad galego-castelán/castelán-galego
 O 2 de xuño anúnciase o proxecto La-
zarux, co que se pretende achegar
as novas tecnoloxías a persoas dis- lóxico do Naval Galego en Ferrol, o pechar este libro a web leva xa meses
capacitadas desde a Universidade da sistema máis avanzado de realida- sen funcionar.
Coruña. de virtual en 3D do mundo en mate-
ria naval, deseñado para converterse  Preséntase en outubro a iniciativa ‘O
 O tradutor galego-castelán e caste- nun importante apoio para a indus- teu móbil en galego’, promovida pola
lán-galego OpenTrad, desenvolvido tria naval galega. Xunta de Galicia e co apoio das gran-
pola firma compostelá Imaxin e un des operadoras de telecomunicacións
consorcio de universidades, presén-  A editorial Ir Indo estrea o 10 de xullo e fabricantes de teléfonos móbiles, así
tase en Santiago o 5 de xuño. a versión dixital da ‘Enciclopedia Ga- como da asociación galega INEO.
lega Universal’, www.egu.es, primeira
 O 19 de xuño inaugúrase o Centro In- enciclopedia galega en ter a un tempo  O 29 de outubro constitúese o Comité
teractivo Dixital do Centro Tecno- versión en papel e en liña. Á hora de para la Creación del Consejo Gene-

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
150
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

2008. Pola dereita, o director do CESGA, Javier García Tobío, co conselleiro de Innovación e Industria, Fernando Blanco; o presidente da Xunta de Galicia,
Emilio Pérez Touriño e o presidente do CESGA, Salustiano Mato, que visitaron o centro o 12 de xuño de 2008 para coñecer o ‘FinisTerrae’

ral de Colegios Oficiales de Ingenie-  A Fundación Mozilla incorpora en de-  O 11 de decembro estréase Galinux, un
ros Técnicos en Informática (Conci- cembro o galego como lingua oficial sistema operativo de código aberto
ti), froito do grupo de traballo creado do navegador Firefox, tras varios me- baseado na distribución Ubuntu de
o 5 de maio de 2007. Fórmano re- ses de probas. GNU/Linux e desenvolvido pola Con-
presentantes de colexios de Asturias, sellería de Innovación e Industria da
Cataluña, Galicia e Murcia.  O arquitecto valenciano Carlos Meri Xunta de Galicia, Mancomún e dese-
gaña en decembro o concurso para ñadores de software libre. O sistema,
 O tradutor automático galego-inglés deseñar o novo edificio do Centro de gratuíto, estaba en galego, e contaba
OpenTrad GL-EN preséntase o 19 de Supercomputación de Galicia, que coas principais aplicacións de ofimá-
novembro en Santiago. non se chegará a construír pola che- tica e multimedia preinstaladas.
gada da crise económica.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
151
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
 Preséntase en decembro a firma A Galicia, co apoio da Consellería de  Zara anuncia en setembro que co-
Navalla Suíza, con sede no Milladoi- Innovación e Industria da Xunta de mercializará os seus produtos pola
ro (Ames, A Coruña). Desenvolve Galicia. Conta con 4.000 termos. rede desde o outono.
proxectos coma FlocosTV, Eufalo.tv,
GalegoLAB e a plataforma do diario  En abril ponse en marcha no Insti-  O 30 de outubro dáse a coñecer un
electrónico ‘Praza pública’. No ano tuto Tecnolóxico Empresarial (ITE) estudo coordinado pola profesora
2010 obtén o premio Content 360º de Caixa Galicia na Coruña a plata- de Ciencias Morfolóxicas da USC,
no MIPTV de Cannes. forma Iniciador Galicia, que promove Elena López, no que se analizou du-
o emprendemento entre profesionais rante cinco anos os efectos das ra-
2009 En xaneiro, Galicia convértese do sector TIC. diacións dos móbiles en cerebros
na primeira comunidade en contar de ratas. Comprobouse que produ-
con encerados dixitais en todos os  Anúnciase o 5 de xuño no Cubesat cen efectos no cerebro, aínda que
centros públicos de ensino obrigato- Developers Workshop en California o non se podía concluír que fosen no-
rio de Infantil, Primaria e Secundaria. proxecto do picosatélite galego XaT- civos.
A Secretaría Xeral de Modernización cobeo, que comezaron a desenvol-
anuncia en novembro apoio para o ver estudantes das escolas de Tele-  O 50 aniversario da novela ‘A esmor-
desenvolvemento dunha plataforma comunicación, Enxeñería Industrial e ga’, de Eduardo Blanco Amor, celé-
de voto electrónico para as tres uni- Informática da Universidade de Vigo. brase en novembro no campus de
versidades galegas. A Xunta anun- Ourense da Universidade de Vigo
cia en decembro que colaborará co  En setembro anúnciase que a rede cun certame de curtametraxes fei-
Ministerio de Educación na implan- pública santiaguesa Wimax Com- tas co móbil. As editoriais Galaxia
tación en Galicia do proxecto Escola postela só conseguiu dous clientes e Xerais comezan a publicar libros
2.0, para dotar as aulas de 5º e 6º de en sete meses, tras un investimento dixitais en novembro.
Primaria e de 1º e 2º de Secundaria de 360.000 euros. Ademais de co-
de taboleiros dixitais e conexión sen nexión de pagamento, a rede -que  O programa Urbe, de dixitalización
fíos a Internet. entrou en probas en decembro de de fondos documentais do Arqui-
2008- ofrecía 15 minutos gratis cada vo da USC e do Arquivo da Catedral
 Estréase o 15 de xaneiro en Santia- dúas horas a calquera persoa que se compostelá supera en novembro as
go o ‘Dicionario Galego das Tecno- conectara, en diversas prazas da ca- 63.000 escrituras notariais dixitali-
loxías da Información’, www.digatic. pital galega. zadas, cunhas 300.000 imaxes xera-
org, desenvolvido pola Asociación das.
de Enxeñeiros de Telecomunica-  A Deputación da Coruña estrea en se-
ción de Galicia e o Colexio Oficial de tembro a nova Oficina Virtual Tribu-  Google ofrece en novembro StreetView
Enxeñeiros de Telecomunicación de taria. para ver imaxes das rúas dalgunhas

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
152
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

das cidades e vilas máis importantes


de Galicia.

 O 18 de decembro estréase o Mapa


Cultural Galego en realidade aumen-
tada na web Culturagalega.org.

 Estréase en decembro unha versión ac-


tualizada do dicionario en liña E-es-
traviz, baseado na normativa da Aso-
ciaçom Galega da Língua, AGAL.

 Facebook lanza a súa versión en lingua


galega.

 A Universidade da Coruña abre o Cen-


tro de Investigación en Tecnoloxías
da Información e Comunicacións (CI-
TIC), un centro tecnolóxico singular
creado para a investigación, desenvol- 2010. Preséntase en febreiro a ‘Guía de webs de Galicia’
vemento e innovación en Tecnoloxías
da Información e as Comunicacións
(TIC) e promover a transferencia de tar comics nos teléfonos intelixentes Técnicos en Informática de España.
coñecementos á sociedade. Foi coor- iPhone e nos reprodutores de músi- O 22 de maio aprobáronse os esta-
dinador deste centro o profesor da ca iPod Touch de Apple. O primeiro tutos da entidade.
UDC Víctor Manuel Gulías Fernández foi ‘Quotidianía delirante’, do debu-
(O Carballiño, Ourense, 1970 - A Co- xante coruñés Miguelanxo Prado.  O 18 de xaneiro comezou en 25 conce-
ruña, 2012) llos das áreas de Santiago e Ourense
2010 O Colexio Profesional de Enxe- a primeira fase do apagón das emi-
 O 29 de decembro preséntase na Coru- ñaría Técnica en Informática de Ga- sións analóxicas de televisión. Desde
ña Imotion Comic, un formato mul- licia (CPETIG) participou o 16 de ese día só quedarán nesa área as da
timedia e interactivo desenvolvido xaneiro en Madrid na creación da Televisión Dixital Terrestre (TDT). E
en Galicia por Continental Games Comisión Xestora do Consello Xeral o 3 de abril rematan en toda Galicia
e Costa Oeste que permite presen- de Colexios Oficiais de Enxeñeiros as transmisións televisivas con tec-

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
153
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
noloxía analóxica, substituídas polas Núñez Feijóo e a secretaria xeral de blusens.tv. A firma lanza en novem-
da televisión dixital terrestre (TDT). Modernización, Mar Pereira, lanzan bro o seu dispositivo web:tv para le-
a Axenda Dixital 2014.gal para redu- var Internet ata os televisores.
 En xaneiro inícianse en Galicia os en- cir a fenda dixital e crear ata 12.000
contros LaconNetwork, organizados postos de traballo. No mesmo mes,  En marzo emítese desde o telecentro
polo ‘albaneis da nube’ na comuni- a Secretaría Xeral de Moderniza- de Chantada para distintos telecen-
dade. ción e Innovación Tecnolóxica anun- tros de Galicia a primeira cata de vi-
cia que no segundo semestre de ños celebrada en España a través de
 O 25 de xaneiro publícase no Diario 2011 se porá en marcha na Cidade videoconferencia.
Oficial de Galicia o Decreto 3/2010, da Cultura de Galicia un Centro de
do 8 de xaneiro, polo que se regu- Proceso de Datos Integral que con-  A firma galega Sixtema lanza en mar-
la a factura electrónica e a utiliza- centrará as funcións dos máis de 80 zo a rede social para compartir ma-
ción de medios electrónicos, infor- centros cos que contaba a Xunta, pas www.ikimap.com.
máticos e telemáticos en materia dándolles servizo a unhas 91.000
de contratación pública da Adminis- persoas en entidades públicas e de  Os resultados dunha enquisa difun-
tración da Comunidade Autónoma servizo público; a súa capacidade didos o 3 de marzo indican que a
de Galicia e entes do sector públi- inicial de almacenamento de datos maioría de docentes en Galicia non
co dependentes dela. O 1 de marzo ascende a 1,9 petabytes. usa as TIC de xeito habitual nas súas
recíbese no Sistema Electrónico de clases. O dato coñécese nun ano no
Facturación a primeira factura elec-  Preséntase en febreiro a ‘Guía de que 14.000 estudantes de Primaria
trónica, emitida por Unisys España webs de Galicia’, un directorio que e Secundaria debían recibir cadan-
á Presidencia da Xunta de Galicia. contén 4.800 sitios webs galegos e seu ordenador portátil: o 3 de no-
que recolle a información de www. vembro estréase a web do Proxec-
 En febreiro nace o Observatorio da websgalicia.com. to Abalar, que comezou en outubro
Sociedade da Información e a Mo- coa distribución nos centros de en-
dernización de Galicia (OSIMGA),  A rede social da Universidade da Co- sino de 14.500 computadores ultra-
que fusiona os dous observatorios ruña Rede Amiga 2.0 ponse en mar- portátiles para o seu uso en máis de
públicos OGSI e OCEG. O presiden- cha en febreiro. En abril, a Universi- 700 aulas de 300 centros educati-
te da Xunta, Alberto Núñez Feijóo, dade de Vigo estrea rede social para vos por escolares de 5º e 6º de Pri-
presenta en Lugo nese mes o Plan a súa comunidade: redesocial.uvigo. maria e 1º e 2º de Secundaria. Os
de Banda Larga 2010-2013, dese- es. equipos incluían o sistema operati-
ñado para mobilizar un investimen- vo Ubuntu 10.04 en galego por de-
to de 232 millóns de euros de enti-  Inicia as súas emisións en febreiro a fecto, así como en castelán e en in-
dades públicas e privadas. En xuño, canle de televisión pola rede www. glés. O programa conta ademais

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
154
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

cun repositorio de recursos educa- do Alternativo Bursátil Español. festival musical en liña con grupos
tivos dixitais. galegos, coa emisión en directo de
 Expocoruña acolle de 17 a 19 de no- máis de dúas horas de actuacións
 A USC aproba en maio o regulamento vembro o I Salón Internacional da dos artistas e das formacións Es-
para a creación do Centro Singular Tecnoloxía (SITE) e tamén neste quios, The Cripple and the Tramp,
de Investigación en Tecnoloxías da ano o primeiro salón B.web sobre Losthopes, Carlos López, Labazada,
Información (CITIUS). Tamén neste negocios e tecnoloxías. La comandancia, Dreams of Dolly
ano, a Plataforma para Innovación e Sheep, O Neno Elliott e Fía na Ro-
Experimentación en Contidos Dixi-  O 19 de decembro complétase a tra- ca. En outono estréase ‘A tropa de
tais da USC dá a coñecer a súa tec- dución para o galego do sistema trapo’, longametraxe galega de ani-
noloxía para desenvolver proxectos operativo Chrome OS e do navega- mación 3D estereoscópica, dirixida
en 3D. dor Chrome. por Álex Colls e coproducida por
Anero Films, Continental Animación
 O Centro de Novas Tecnoloxías de  No eido da cultura, o Ministerio de e Abano Produccións. O 26 de no-
Galicia, con sede en Santiago, aco- Industria presenta en marzo o DVD vembro o Grupo El Progreso anun-
lle o 20 de maio o I Foro Galego de interactivo ‘Camino de Santiago, cia a edición en DVD da Gran En-
Cloud. un itinerario virtual’. En maio pon- ciclopedia Galega Silverio Cañada,
se en marcha GalegoLab, platafor- sendo a primeira enciclopedia gale-
 En setembro comeza o proxecto pilo- ma en liña para dar voz a ideas de ga neste formato. Estréase da man
to Comunidades Rurais Virtuais en promoción da lingua e Imaxin pre- da Editorial Galaxia en decembro ‘O
Cloud para Educación do CESGA e senta en Santiago ‘Carvalho’, un soldadiño de chumbo’, unha adap-
HP, a desenvolver no Colexio Rural tradutor inglés-galego con tecno- tación multiformato en galego do
Agrupado Boqueixón-Vedra, que in- loxía estatística. A editorial santia- libro de Hans Christian Andersen,
tegra sete escolas que farán activi- guesa Meubook estrea no mesmo cunha aplicación interactiva para
dades en común a través da rede. mes un sistema de impresión dixi- iPad. Meubook.com presenta en de-
tal á medida. En setembro, a Uni- cembro un libro en liña personali-
 O día 6 de novembro estréase a nova versidade de Santiago publica 25 zable, no que nenas e nenos poden
edición para móbil dos diarios com- dos seus libros en formato dixital, a converterse en personaxes dun có-
posteláns ‘Galicia Hoxe’ e ‘El Correo súa primeira iniciativa para comer- mic de ‘Os Bolechas’, do debuxante
Gallego’. cializar e-books na rede. En outubro Pepe Carreiro. O ‘Galeoke’, un CD
nace Redelibros.com, unha rede so- con 16 cancións de grupos galegos
 A firma tecnolóxica Altia foi a primei- cial galega sobre libros e literatura. para facer karaoke, chega ás tendas
ra empresa galega en cotizar, desde O día 20 de outubro a rede social en decembro.
o 1 de decembro de 2010, no Merca- galega Latri.ca organiza o primeiro

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
155
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A DÉCADA DOS 2010 - MUNDO
rentes que funcionan como ventás pa-
ra visualizar paisaxes.

2013 O 9 de febreiro Microsoft lanza a


2011 O 11 de febreiro Microsoft alíase súa tableta Surface Pro, con máis po-
coa firma de telecomunicacións fine- tencia que a estándar, que puxo no
sa Nokia, e esta renuncia a desenvol- mercado o 26 de outubro de 2012.
ver os seus sistemas operativos para Tamén lanza a consola Xbox One.
móbiles Symbian e MeeGo e fabrica-
rá móbiles co sistema operativo Win-  O operador catalán Fibercat ofrece en
dows Phone. O 2 de setembro de setembro por primeira vez no merca-
2013, Microsoft compra a división de do español unha conexión de fibra óp-
dispositivos e servizos de Nokia. tica dun Gbps para particulares.

 O 26 de febreiro Nintendo pon no mer- 2011. Steve Jobs, aquí cun iPad o 27 de xa-  Google Glass é un dispositivo de visua-
neiro de 2010, faleceu o 5 de outubro de 2011
cado a consola 3DS, que mostra gráfi- lización desenvolvido por Google que
cos en 3D sen necesidade de gafas es- se podería definir como gafas con tec-
peciais, gracias á tecnoloxía coñecida de outubro a versión final do sistema noloxía de realidade aumentada ou
como autoestereoscopia. operativo Windows 8, redeseñado pa- como un ordenador montado nas ga-
ra o seu uso con pantallas táctiles. fas. A versión para desenvolvedores
 Falece o 5 de outubro Steve Jobs (San saíu nos Estados Unidos o 15 de abril
Francisco, California, 24 de febreiro de  Nintendo lanza o 18 de novembro a con- de 2013 e desde o 15 de maio de 2014
1955 – Palo Alto, California, 5 de outu- sola Wii U, primeira da compañía en véndense.
bro de 2011), cofundador das firmas empregar gráficos en 1080p. O seu
tecnolóxicas Apple e Next e do estudo mando, semellante a unha tableta, é  Amazon anuncia en decembro o seu
de animación Pixar. un paso máis nas interfaces das video- proxecto de envío de paquetes utili-
consolas, pois introduce o concepto zando drons.
 O abaratamento dos sistemas de impre- de xogo asimétrico: engade unha se-
sión en 3D fai que comecen a popula- gunda pantalla para xogar, dá máis op-  Sony lanza a consola PlayStation 4.
rizarse para todo tipo de usos, desde cións no xogo e tamén permite seguir
fabricación de pezas industriais ata fi- xogando na pantalla do mando aínda 2014 Apple presenta o 9 de setembro
guras en miniatura de persoas. que se apague a televisión. o seu primeiro modelo de reloxo inte-
lixente, o Apple Watch. Véndese en Es-
2012 Microsoft distribúe desde o 26  Samsung presenta pantallas transpa- paña desde o 26 de xuño de 2015.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
156
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

 O Goberno español aproba o 4 de xullo,  O 28 de xullo, o Gobierno de Sri Lanka


un marco regulatorio temporal para e Google asinaron un acordo para que
os vehículos aéreos non tripulados de este sexa un dos países pioneiros na
peso menor de 150 quilogramos, polo aplicación do proxecto Loon, que pre-
que se guiará o uso dos agora chama- tende dar acceso a Internet utilizando
dos ‘drons’. globos situados na estratosfera. Agar-
dan que os primeiros estean funcio-
 DARPA, a división de investigación do nando nun ano.
departamento de Defensa do Gober- 2013. Google Glass, un ordenador nas gafas
no dos Estados Unidos, desenvolve o  O robot Pepper, un androide de últi-
primeiro procesador que acada unha ma xeración, comezou a traballar o
velocidade de reloxo de 1.000 GHz, ou 18 de novembro como recepcionista
sexa 1 THz (un terahercio). nun banco xaponés da prefectura de
Fukoaka. Saudará a clientela e explica-
 Google presenta o proxecto ARA, desti- ralle o funcionamento dalgúns produ-
nado a construír un móbil modular no tos financeiros.
que cada persoa poida escoller e cam-
biar os seus compoñentes.  O 4 de decembro, o Goberno anuncia
que España terá en 2016 un dos su-
2015 O supercomputador máis poten- percomputadores “máis avanzados
te do mundo, de acordo coa listaxe de do mundo”, o ‘MareNostrum4’, e o
xuño de 2015 do portal www.top500. Ministerio de Economía achegará 34
org, é o Tianhe-2 (MilkyWay-2), do millóns de euros en catro anos para
Centro de Supercomputación Nacio- a súa instalación no Barcelona Super-
2014. Un iPhone 6s e un Apple Watch.
nal de Guangzhou (China). Dispón de computing Center/Centro Nacional
3.120.000 núcleos de procesamen- de Supercomputación de Barcelona
to (cores) e unha capacidade máxima (BSC-CNS). O ‘MareNostrum4’ será
teórica de 54.902,4 teraflops. un dos nodos principais da rede distri-
buída de supercomputación europea,
 O 29 de xullo Microsoft comeza a distri- PRACE, que permitirá realizar opera-
buír a versión final do sistema operati- cións de cálculo complexo, cada vez
vo Windows 10, que achega novidades máis necesarias en simulacións de al-
coma o navegador Microsoft Edge e o to nivel.
asistente persoal Cortana. 2015. O supercomputador Tianhe-2

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
157
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
A DÉCADA DOS 2010 - GALICIA
 O 8 de abril publicase o primeiro expe-
diente a través do Sistema de Licita-
ción Electrónica da Xunta de Galicia,
sendo a empresa Altia Consultores a
2011 Estréase en febreiro ‘Libro de Pe- primeira que presenta unha oferta en
dra’, un paseo virtual pola Catedral e formato electrónico, o 16 de maio de
a cidade de Santiago. 2011.

 En febreiro a Biblioteca Pública Ánxel  Arrinca en maio patrimoniogalego.net,


Casal de Santiago comeza a facer un catálogo en liña do patrimonio
préstamo de obras dixitais, nun pro- cultural galego aberto á participación
grama piloto de 15 bibliotecas es- cidadá para achegar información so-
pañolas. No caso galego colaboran bre todo tipo de monumentos.
a Xunta e o Ministerio de Cultura, e
2011. Vermis Project, deseño galego fina-
ademais dos libros dixitais tamén se lista dun certame de Fujitsu
 En xuño estréase en Santiago, no Cen-
prestan lectores de libros electróni- tro de Novas Tecnoloxías de Galicia,
cos. un Centro Demostrador TIC pensado
 En marzo preséntase BellBot, un ro- para que as empresas galegas poi-
 Comeza en febreiro a distribución nas bot desenvolvido en Vigo polo Grupo dan presentar os seus produtos nun
tendas en liña do videoxogo galego de Robótica Móbil e Sistemas Inte- contorno axeitado.
‘Ar-k’ para computadores con Win- lixentes da Universidade de Vigo coa
dows. Conta con versión en galego, colaboración do centro tecnolóxico  O operador galego R supera en xullo
castelán, inglés e alemán. Cartif de Valladolid. BellBot e Sacari- as 100.000 liñas de móbil contrata-
no, outro robot desenvolvido en Va- das.
 O 24 de febreiro preséntanse en San- lladolid, foron probados no Novotel
tiago os paquetes de idioma gale- de Valladolid para tarefas informati-  En xullo nace Opergal, a Asociación de
go para as aplicacións de Microsoft vas. Operadores Galegos de Redes Sen
Windows 7, Office 2010, Microsoft Fíos de Banda Larga, formada por
Dynamics CRM 2011 e SharePoint  Ponse en marcha en marzo en Lugo o dez empresas especializadas que
Foundation/Server 2010. Centro de Innovación Social de Ga- dan cobertura a máis de 110 con-
licia, destinado a experimentar tec- cellos galegos con máis de 11.000
 Celébrase en Santiago o 26 de febreiro noloxías de apoio a persoas depen- usuarias e usuarios.
‘Compostweets’, primeira edición dun dentes.
encontro anual sobre ‘social media’.  A empresa galega Ledmon estrea en

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
158
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

2011. O Centro de Novas Tecnoloxías de Galicia estreou en xuño un Centro Demostrador TIC

xullo na praza de Compostela en dor do futuro, co seu Vermis Project.  O Banco Pastor estrea en setembro a
Pontevedra a primeira canle de te- ferramenta TIC denominada BildTec,
levisión deseñada con contidos pa-  O 18 de xullo inaugúrase o edificio do que facilita a comunicación das per-
ra ser emitidos a cotío ó aire libre, proxecto Cidade Tecnolóxica de Vi- soas xordas en once oficinas banca-
en pantallas xigantes de seis metros go (Citexvi), no que participan a rias galegas da entidade.
cadrados situadas en rúas e prazas. Universidade, o Consorcio da Zona
Franca, Novacaixagalicia e a Xunta.  En setembro, preséntase en Santiago
 Os deseñadores galegos Enrique Saa- O obxectivo é convertelo nun centro o ‘Diccionario da pronuncia en liña’
vedra (Narón) e Marcos Saavedra de investigación no eido das novas do Instituto da Lingua Galega.
(Santiago) convértense en xullo en tecnoloxías que acubillaría ata 250
finalistas dun certame patrocinado profesionais.  En outubro a Facultade de Ciencias da
por Fujitsu para deseñar o computa- Comunicación de Santiago acolle o I

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
159
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Foro Galego da Web 2.0 Unirede. 2012 En xaneiro, lánzase GalApps, un- internacionalización que ofrecen as
ha suite de aplicacións sobre a lingua novas plataformas.
 A firma CodeNostrum lanza en outu- galega para Android: ConxuGalego,
bro a app para Android Pementos DicionarioGalego e TradutorGalego.  Unha reportaxe de ‘Código Cero’ amo-
Analyzer, unha ferramenta para co- sa que HP conta a principios deste
ñecer se un pemento de Padrón pi-  O xogo para Android ‘EggSavior’ do ano con 450 profesionais en Galicia
ca ou non. Non garante total eficacia. galego Rubén López supera en xa- e dúas oficinas de apoio en Santiago
neiro as 200.000 descargas en Co- de Compostela e A Coruña.
 En novembro ponse en marcha a pla- rea do Sur, mostra das opcións de
taforma de distribución de e-books
da Asociación de Editores Galegos.

2011 Co Decreto 252/2011, do 15 de


decembro, créase a Axencia para a
Modernización Tecnolóxica de Gali-
cia (AMTEGA): preséntase como un
instrumento estratéxico e executivo
para impulsar a modernización da
Administración pública, así como o
desenvolvemento económico e social
de Galicia. Integrou os recursos hu-
manos, materiais e orzamentarios da 2012. Detalle dun microchip no astromóbil ‘Curiosity’
área tecnolóxica de todas as conse-
llerías e diferentes entidades departa-
mentais da Xunta baixo unha mesma
dirección e con custo cero. Segun-
do indica a web da AMTEGA, coa
súa creación e a posta en marcha do
Centro de Proceso de Datos Integral,
reduciuse arredor dun 30% o cus-
to tecnolóxico da Administración au-
tonómica, aforro que se reinviste en
proxectos TIC innovadores no sector
2012. Outro microchip leva nomes de persoas de todo 2012. O novo ‘Dicionario’ da RAG
público galego. o mundo

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
160
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

 Estréase unha recreación en anima- no curso 2012-2013 no Proxecto Es- res webs e de aplicacións para móbi-
cións en tres dimensións da urbe colas Amigas da Fundación Telefóni- les con carácter mensual.
medieval amurallada no Museo da ca, que promove o intercambio cul-
Cidade de Santiago de Compostela. tural entre estudantes de España e  En xuño ponse en marcha Smart Co-
América. ruña City, proxecto de cidade inte-
 O 13 de febreiro foi colocado en órbita lixente do Concello herculino pensa-
o picosatélite galego XaTcobeo, des-  A Real Academia Galega publica en do para mellorar o contorno urbano
envolvido pola Universidade de Vigo liña en maio o seu ‘Dicionario’, con e a calidade de vida desde a innova-
en colaboración co Instituto Nacional máis de 50.000 entradas. ción tecnolóxica.
de Tecnoloxía Aeroespacial (INTA).
Construído cos estándares CubeSAT  En maio ponse en marcha desde Sa-  A Deputación de Pontevedra pon en
1U da Axencia Espacial Europea, de da (A Coruña) a iniciativa de des- marcha en xullo un Centro de Proce-
10 centímetros cúbicos e 900 gra- envolver RetroCoruña, a Feira Gale- so de Datos que mellora a infraestru-
mos de peso, comezou a transmitir ga Amateur de Informatica Clásica, tura da entidade e a comunicación
datos pasada a unha do mediodía. O orientada a preservar a cultura do cos concellos da provincia.
XaTcobeo foi froito do traballo de 60 videoxogo clásico. Promóvea a Aso-
estudantes, 32 docentes e 8 grupos ciación de Usuarios de Informática  O día 6 de agosto aterra no cráter Gale
de investigación da Universidade de Clásica, que tamén organiza Retro- en Marte o astromóbil ‘Curiosity’ da
Vigo. Madrid e outras. NASA. Incorpora un sensor de vento
que leva como compoñente clave un
 En febreiro ponse en marcha o portal  A firma Aukor, con sede na Tecnópo- chip deseñado polo equipo do profe-
www.owntheway.com, que permite le de Ourense, anuncia en maio que sor Luis Castañer na Universitat Po-
visitar a zona histórica de Santiago rematou o desenvolvemento do “pri- litècnica de Catalunya. Este chip le-
de Compostela a través de realidade meiro sistema integral de xestión do- va gravado o nome dos seus cinco
aumentada: ofrecendo información tado con intelixencia artificial para a deseñadores, entre eles ‘M. Domín-
sobre rúas ou edificios, por exemplo. industria do sector agroalimentario”. guez’, o enxeñeiro de Telecomunica-
O sistema foi deseñado para plantas ción Manuel Domínguez Pumar, na-
 O 26 de abril celebrouse en Santia- de procesamento de cereais (fariñei- cido en Barcelona e de pai ferrolán e
go o I Foro Tecnolóxico Código Ce- ras, panificadoras, fábricas de pen- nai coruñesa.
ro, coincidindo co décimo aniversa- so…).
rio da revista.  Telefónica habilita en setembro, en
 O 14 de xuño celébrase na Coruña a Santiago un punto de acceso ás re-
 O colexio Carballal de Marín (Ponteve- primeira edición de Betabeers Gali- des de telefonía móbil con tecno-
dra), anuncia en abril que participa cia, un encontro para desenvolvedo- loxía Long Term Evolution (LTE ou

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
161
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
4G), que permite comunicacións sen  A compostelá Cidade da Cultura de ción baseado nun chip de 3 milíme-
fíos cunha velocidadae de descarga Galicia acolle a Libre Software World tros de diámetro con tecnoloxía NFC,
de 100 Mbps e 42 Mbps para subir Conference o 18 e o 19 de outubro. pioneiro no ámbito internacional.
datos. O punto de acceso de Santia- Cun móbil pode detectarse a presen-
go chega despois dos habilitados en  O Concello de Santiago comeza a tra- za do chip e por tanto confirmar que
Madrid e Barcelona. ballar no proxecto SmartIAGO, que un obxecto non é falsificado.
busca aplicar solucións tecnolóxicas
 En setembro anúnciase que o presi- innovadoras no ámbito das cidades  Presentación o 30 de abril no CES-
dente da asociación galega Ineo, Jor- intelixentes, para converter a capi- GA da rede Recetga Nova, xestiona-
ge Cebreiros Arce, dirixirá Spora, o tal galega na primeira que as aplica da por esta entidade, e que coa tec-
novo Consello Nacional das Tele- pensando nas particularidades das noloxía de fibra escura multiplica por
comunicacións, Tecnoloxías da In- Cidades Patrimonio. Como produtos 800 a capacidade de Recetga, a re-
formación e a Comunicación, que deste proxecto xa existe unha apli- de científica e tecnolóxica de Galicia.
integra máis de 3.000 empresas es- cación para móbiles que permite re- Os 500 kilómetros de cable da rede
pañolas, que xeran máis de 85.000 servar prazas de aparcamento e xa conectan as cidades galegas entre
postos de traballo directos. se anunciou outra para axilizar a co- elas e danlles acceso á RedIris-No-
municación de incidencias en servi- va estatal e ás redes académicas de
 Ponse en marcha en setembro a rede zos básicos como cortes de auga ou Portugal e de investigación europea
social para o profesorado galego, Re- apagóns. Géant. A capacidade de transmisión
deiras, cunha comunidade de 5.500 de datos é de 10 Gb por segundo, un
docentes. 2013 A Oficina de Software Libre do ancho de banda 150.000 veces su-
consorcio interuniversitario galego perior ó que estaba dispoñible can-
 A primeira iniciativa de viticultura in- CIXUG publica en xaneiro a primeira do o Cesga abriu as súas portas en
telixente desenvolvida en España, o distribución GNU/Linux adaptada ás 1993: naquel momento mover un Gb
proxecto Viñas Atlánticas, comeza necesidades das universidades gale- de datos supoñía 34 horas. Actual-
en setembro nas terras do Salnés. gas. mente, conéctanse á rede cada día
Usa unha rede de sensores para apli- arredor de 90.000 persoas desde di-
car tratamentos de prevención do  O selo galego Taptil lanza en xanei- versos centros de investigación e en-
fungo mildiu no momento axeitado. ro un simulador de pandeireta gale- tidades públicas de Galicia.
ga para iOS.
 O 20 de setembro un grupo de per-  En xullo 11 empresas e entidades gale-
soas voluntarias comeza a desenvol-  O 27 de febreiro a firma galega Tagtum gas asinan coa Xunta o Pacto Dixital
ver a versión en galego da rede so- presenta no World Mobile Forum de de Galicia, para atraer investimento,
cial Twitter. Barcelona un sistema antifalsifica- internacionalizarse e acadar a cola-

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
162
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

mentar capacidades no sector espa-


cial. O Humsat-D é o segundo saté-
lite da Universidade de Vigo, tras o
XaTcobeo.

 Destinado a informar sobre ciencia e


tecnoloxía feitas en Galicia, en de-
cembro nace o portal Gciencia.com.

 En decembro o Concello de Amoeiro,


a empresa Ciolet System e a Corpo-
ración Eurogalega de Negocios crean
poligonovirtualdegalicia.com, un po-
lígono empresarial virtual destinado
a asesorar persoas emprendedoras
e en segundo lugar a promover este
municipio como sede física das fir-
mas.
2013. O CESGA estrea Recetga Nova e o acceso a RedIris-Nova. Na imaxe, o director de RedIris,
Tomás de Miguel, e o director do CESGA, Javier García Tobío, en 2009
2014 A USC abre en febreiro o seu re-
positorio de coñecemento científico,
boración entre firmas no sector TIC.  O 21 de novembro ás 11.21 horas entra- Minerva.
ba en órbita e comezaba a súa activi-
 Desde setembro xa ten versión galega dade o satélite galego Humsat-D, im-  En marzo nace na Universidade de Vi-
Linux Mint, o cuarto sistema operati- pulsado por grupos de investigación go AtlanTIC, centro de investigación
vo máis empregado nos PC en todo da Universidade de Vigo co apoio do e desenvolvemento centrado nas no-
o mundo, tras Windows, Mac OS e Ministerio de Ciencia; no proxecto vas tecnoloxías da información e a
Ubuntu, esta última tamén unha dis- do satélite participaron arredor de comunicación e na transferencia de
tribución de GNU/Linux. 150 persoas nos últimos meses. Os coñecemento á industria.
satélites do proxecto Humsat, que
 Vodafone ofrece tecnoloxía 4G na súa conta co apoio da Organización das  O día 4 de abril realízase a primeira
rede desde setembro na Coruña e Nacións Unidas e a Axencia Espa- experiencia pública en Galicia de co-
desde outubro en Vigo. cial Europea, teñen unha vida útil de municación musical deslocalizada
dous anos e son lanzados para fo- e sincrónica a través da rede, bus-

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
163
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
cando a latencia ou retardo cero en-
tre os músicos situados en dous lu-
gares diferentes. Trátase de superar
os retardos de milisegundos que se
producen cando se transmiten da-
tos nunha rede de comunicacións,
de forma que as persoas situadas en
dous puntos puideran tocar música
sincronizadamente, algo que aínda
non se pode facer de xeito multidi-
reccional coa tecnoloxía dispoñible
no ámbito doméstico. A experiencia
foi desenvolvida polo Equipo Canal
Campus da USC e o CESGA, e con-
sistiu nunha actuación musical en
rede no encontro Galician Connec-
tion’14 en Santiago.
2014. O 25 de xullo estréase o dominio galego, .gal. Na imaxe, membros da directiva da Asocia-
ción PuntoGal, que pelexou varios anos para acadalo
 O venres 16 de maio, véspera do Día
das Letras Galegas e do Día de Inter-
net, estréase o dominio galego .gal,
coa posta en marcha da web www.
dominio.gal. O presidente da Aso-
ciación PuntoGal, Manuel González
González, e o da Xunta de Galicia, Al-
berto Núñez Feijoo, puxeron así o al-
baroque a sete anos de traballo nos
que máis de 12.000 persoas e enti-
dades apoiaron a iniciativa. O 25 de
xullo puxéronse en marcha as webs
das entidades que participaron na
asociación desde o comezo e en de-
2014. Experimento de USC e CESGA para comunicación musical deslocalizada e sincrónica a
cembro abriuse o rexistro a calque-
través da rede ra que quixera dispoñer dun dominio

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
164
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

.gal para unha web en galego ou so-


bre a lingua e a cultura galegas.

 Un estudo de w3techs.com sobre pre-


senza das linguas do mundo na re-
de difundido en xuño detecta que a
porcentaxe de contidos en lingua ga-
lega na rede é dun 0,0075% do to-
tal, a metade que o ano anterior. Isto
débese á continua incorporación de
novos internautas de diferentes lin-
guas, que contribúen a aumentar a
diversidade lingüística da rede.

 O proxecto montenoso.net recibe en


xuño o primeiro recoñecemento a un
proxecto galego no certame Prix Ars
Electrónica, considerado un dos fes-
2015. A modernización das redes de fibra óptica levou a moitos fogares galegos conexións de ata
tivais de maior prestixio no eido da 300 megas
arte dixital e multimedia.

 A Xunta pon a proba no primeiro se-


mestre do ano en dous concellos un
sistema de videovixilancia intelixente
contra o furtivismo, Videoguard.

 Gmail, o servizo de correo electrónico


de Google, estrea en xullo interface
web en lingua galega.

 A Universidade de Vigo presenta en


público en outubro o FemtoXat, un
satélite de arredor de 300 gramos
de peso fabricado integramente no 2015. O centro Gradiant presenta o sistema de rescate LifeSeeker

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
165
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
2015. Estudantes da Universidade da Coruña, premiadas en Dubai pola súa idea dun dron para transportar órganos para transplantes

campus vigués mediante impresión lefónica, que pretende apoiar inicia-


3D de metal e polímero, e parcial- tivas de proxectos tecnolóxicos con
mente compatible co estándar inter- alto potencial. Foi proxectado para
nacional Cubesat. Prevese o seu lan- acoller 60 persoas e acelerar o lan-
zamento para a segunda metade do zamento de ata oito iniciativas.
2015 e unha das súas finalidades é a
de formar parte como repetidor da  O proxecto Situm, dos galegos Víctor
rede Humsat. Álvarez Santos e Adrián Canedo Ro-
dríguez, convértese en vencedor do
 Entra en funcionamento o Centro de premio estatal Yuzz. É unha ferra-
Emprendemento TIC da Cidade da menta de localización de dispositi- 2015. O microsatélite ‘Serpens’ no que
Cultura en Santiago, apoiado por Te- vos intelixentes que permite coñecer participou a Universidade de Vigo

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
166
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

a posición deste aparellos en calque-


ra edificio, en zonas onde o GPS non
funciona. Permite así guiar persoas
en grandes superficies ou facer pro-
mocións personalizadas.

2015 O 26 de xaneiro fai o primeiro


voo de proba no concello coruñés
de Teo un dron dotado cunha ne-
veira destinada a transportar órga-
nos para transplantes. O proxecto
foi deseñado polas estudantes Tays
Ferrer, Susana López, Macarena Ar-
cay e Andrea Magán nun concurso
de ideas innovadoras en Dubai (Emi-
ratos Árabes Unidos), no que obtivo
o terceiro premio.

 O 17 de marzo preséntase LifeSeeker, 2015. O presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijóo, escoita no Porriño as explicacións sobre o
un sistema electrónico creado ten- funcionamento do vehículo autónomo, no que viaxou no tramo do Porriño á Cañiza
do en conta estándares aeronáuticos
que converte os teléfonos na súa área
de actuación en radiobalizas, para po- sidade de Vigo participou na constru-  Iníciase o proceso para a instalación
der localizar persoas en lugares de di- ción do satélite ‘Serpens’, do tipo Cu- do supercomputador ‘FinisTerrae 2’
fícil acceso. O proxecto desenvolveu- besat e desenvolvido en colaboración no CESGA.
se polo Centro Tecnolóxico Gradiant coa Axencia Espacial do Brasil e coa
e a firma Centum Research & Tech- participación de estudantes de insti-  A Universidade de Vigo anuncia o 3 de
nology. tutos e universidades do Brasil, dos novembro que construirá un cuar-
Estados Unidos e de Italia. Foi dese- to microsatélite, que será lanzado en
 Telefónica ofrece en xuño en varias ci- ñado para obter e retransmitir datos 2020, para participar nun proxecto de
dades de Galicia acceso a Internet de ambientais e lanzado desde Xapón estudo do asteroide Didymos (ou Dídi-
300 MB a través de fibra óptica. para a Estación Espacial Internacio- mo) e da súa lúa, no que ademais se
nal o 19 de agosto de 2015. Desde a planea mover da súa traxectoria nor-
 A Agrupación Aeroespacial da Univer- EEI sería posto en órbita en outubro. mal esa pequena lúa.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
167
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
168
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

 O grupo automobilístico PSA Peugeot


Citroën comezou en xullo a experi-
mentar en París, Burdeos e Rennes a
condución autónoma con catro proto-
tipos baseados no modelo C4 Picasso
que se ensambla na planta de Vigo. Os
sistemas informáticos necesarios para

BIBLIOGRAFÍA E
que estes vehículos se conduzan eles
mesmos desenvólvense no Centro
Tecnolóxico da Automoción de Galicia
(CTAG), con sede no Porriño (Ponte-

AGRADECEMENTOS
vedra).

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
169
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
‘Accede. El Directorio de Internet. Edición Especial diciembre 2004’. Las Rozas-Madrid, Accolom
Media.

‘Código Cero. Revista de Ciencia e Tecnoloxía de Galicia’. Números 1-133 (199?-2014). Santiago de
Compostela, Código Cero Comunicación.

‘e-nciclopedi@’ (2004). Madrid, Ediciones SM.

‘Historia visual del siglo XX’ (1999). Madrid, Ediciones El País/Santillana.

‘Libro Guinness de los Records 2014’ (2013). Barcelona, Editorial Planeta.

AA.VV. ‘150 anos de telecomunicacións e de creación literaria en Galicia’ (2008). Vigo,


Universidade de Vigo; Santiago de Compostela, Secretaría Xeral de Comunicación, Xunta de
Galicia.

AA.VV. ‘Colección diplomática de Galicia Histórica’ (1901), Santiago de Compostela, Tip. Galaica.

AA.VV. ‘Gallaecia petrea. Catálogo da exposición’ (2012). Santiago de Compostela, Xunta de Galicia,
Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria/Fundación Cidade da Cultura de
Galicia.

AA.VV. ‘Proyecto Telegal. Teleeducación en Galicia’ (1983). Madrid, Gráficas Litograph.

Abel Vilela, Adolfo de. ‘La Torre y los relojes de la Catedral de Lugo’. En: ‘Boletín do Museo
Provincial de Lugo’ (1984). Lugo, Museo Provincial de Lugo. T. 2; p. 135-146.

Aced, Cristina. ‘Redes sociales en una semana’ (2010). Barcelona, Gestión 2000.

Acevedo-Bueno, Julia (ed.). ‘La Investigación Europea. Selección de grandes éxitos de la Unión
Europea’ (2008). Luxemburgo, Oficina de Publicaciones Oficiales de la Unión Europea.

Aguadero Fernández, Francisco. ‘Diccionario de Términos Multimedia’ (1998). Madrid, Acento


100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
170
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

Editorial.

Ali, Ismail e José Luis Ganuza. ‘Internet en la educación’ (1997). Madrid, Ediciones Anaya
Multimedia.

Almiron, Núria. ‘Cibermillonarios’ (2000). Barcelona, Editorial Planeta.

Álvarez, Aser. ‘Historias de Radio Galicia. 80 anos contigo, 1933-2013’ (2013). Santiago, Radio
Galicia.

Anderson, Alan Ross. ‘Controversia sobre mentes y máquinas’ (1985). Barcelona, Ediciones Orbis.

Andrieu, Olivier. ‘Cómo buscar y encontrar en Internet’ (1997). Barcelona, Gestión 2000.

Aragón Mesa, Agustín, Ángel Sánchez de Vera e Ángel Cediel Galán. ‘Manual de buen uso y
recomendaciones de eficiencia energética en la adquisición de equipos ofimáticos’ (1997). Madrid,
IDAE.

Area Otero, Xosé Tomás e María Trinidad Pérez López. ‘De como aprendemos a contar e os
aparellos empregados’ (2008). Santiago de Compostela, Imprenta Universitaria.

Arroyo Galán, Luis. ‘100 años de Informática y Telecomunicaciones España siglo XX’ (2005).
Madrid, Fundación Rogelio Segovia para el Desarrollo de las Telecomunicaciones. Recuperado de
http://www.lmdata.es/evcl/his/his_hit.htm a 27 de abril de 2015.

Arroyo Galán, Luis. ‘Hitos de la historia de los ordenadores y las comunicaciones’ .

Bahamonde Magro, Ángel (dir.). ‘Las comunicaciones en la construcción del Estado contemporáneo
en España: 1700-1936’ (1993). Madrid, Ministerio de Obras Públicas, Transportes y Medio
Ambiente.

Balboa Salgado, Antonio. ‘Gallaecia nas fontes clásicas’ (1996). Santiago de Compostela, Servicio de
Publicacións da Universidade de Santiago de Compostela.
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
171
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Baleirón, Charo, Mónica Martínez, Miguel Seoane, Andrés Tarrío, Darío Janeiro e Enrique Neira. ‘O
labirinto virtual. Sobre as novas tecnoloxías na educación’ (1998). Vigo, Edicións Xerais de Galicia.

Barro Ameneiro, Senén. ‘Breve recorrido por la historia de la moderna computación’. En: ‘Fronteras
de la computación’. Coordinadores: Senen Barro Ameneiro, Alberto J. Bugarin Diz (2002). Madrid,
Fundación Dintel-Ediciones Díaz de Santos. P. 1-37.

Beaumont, Matt. ‘e-jecutivos’ (2000). Barcelona, Editorial Planeta.

Bodanis, David. ‘El universo eléctrico. La sorprendente aventura de la electricidad’ (2006).


Barcelona, Editorial Planeta.

Brajnovic, Luka. ‘El lenguaje de las ciencias’ (1970). Barcelona, Salvat.

Bridgman, Roger. ‘1.000 Inventions & Discoveries’ (2006). London, Dorling Kindersley.

Brunvand, Jan Harold. ‘El fabuloso libro de las leyendas urbanas’ (2004). Barcelona, DeBolsillo.

Bryant, Stephen. ‘The Story of the Internet’ (2000). Harlow, Penguin Books.

Búa González, Xosé e Antonio Castelao López (1996). ‘O programa de novos medios audiovisuais e
informáticos: unha aposta de futuro’. En: ‘Innovación educativa’. Nº 6. P. 97-111.

Buenaventura, Ramón. ‘Las respuestas. Todo lo que usted siempre quiso preguntar sobre Internet’
(1999). Madrid, Editorial Debate.

Campos Souto, María Begoña. ‘La revisión de un texto perdido en la memoria: el Libro dos
Cambeadores da Cidade de Santiago’. En: ‘Actes del VII Congres de l’Associacio Hispánica
de Literatura Medieval (Castellò de la Plana, 22-26 de setembre de 1997)’ (1999). Vol. Publicacions
de la Universitat Jaume I.

Calvo, María Dolores, Teresa de la Hera, Moisés Limia, Xosé López, María Luísa Otero, Carlos
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
172
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

Toural e Xosé Pereira. ‘Tendencias na converxencia dos medios de comunicación en Galicia 2007-
2010’ (2012). Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela.

Calvo, María Dolores, Xosé López e Marita Otero. ‘Os cibermedios galegos no ano 2008’ (2009).
Santiago de Compostela, Edicións Lea.

Calvo Hernando, Manuel e Santiago Graiño Knobel. ‘Ciencia y tecnología en 2000. Anuario 2001
de la AEPC’ (2001). Madrid, Asociación Española de Periodismo Científico.

Cancelo López, Pablo e José Miguel Alonso Giráldez. ‘Comunicación, tecnología y su nomenclatura
en inglés’ (2009). Oleiros-A Coruña, Netbiblo.

Carré, Patrice. ‘Las comunicaciones. Del tam tam al satélite’ (1994). Barcelona, RBA Editores.

Castelfranchi, Yurij e Oliviero Stock. ‘Máquinas como nosotros. El desafío de la inteligencia


artificial’ (2002). Madrid, Acento Editorial.

Castro Rodríguez, Montserrat, Xesús Rodríguez Rodríguez e María Helena Zapico Barbeito
(coords.). ‘Materiais didácticos e experiencias educativas innovadoras’ (2013). Noia-A Coruña,
Editorial Toxosoutos.

Centurión, José Luis. ‘Diccionario de las nuevas tecnologías’ (1998). Madrid, Acento Editorial.

Chambers, Ephraim, et al. ‘A supplement to Mr. Chambers’s cyclopædia: or, universal dictionary of
arts and sciences. In two volumes’ (1753). London, W. Innys et al.

Christakis, Nicholas A. e James H. Fowler. ‘Conectados. El sorprendente poder de las redes sociales
y cómo nos afectan’ (2010). Madrid, Taurus.

Cid Fernández, Xosé Manuel, Xesús Rodríguez Rodríguez e Daniel Gonçalves. ‘III Congreso
Internacional A fenda dixital. TIC, escola e desenvolvemento local’ (2012). Póvoa do Varzim, Escola
Superior de Educação de Paula Frasinetti.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
173
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Cid Fernández, Xosé Manuel e Xesús Rodríguez Rodríguez. ‘A fenda dixital e as súas implicacións
educativas’ (2007). Santiago de Compostela, Nova Escola Galega.

Congreso Internacional o Exilio Galego. ‘O Exilio galego. Repertorio biobibliográfico, unha


primeira achega (2001) Santiago de Compostela, Consello da Cultura Galega.

Costa Rico, Antón. ‘Educación e cultura literaria en Galiza (414-1483)’. En: Sarmiento, nº 4 (2000).
Vigo, Servicios de Publicacións das Universidades de Vigo, A Coruña e Santiago. P. 153-200.

Coupland, Douglas. ‘jPOD’ (2006). Barcelona, El Aleph Editores.

Coupland, Douglas. ‘Microsiervos’ (1998). Barcelona, Ediciones B.

Costas Goberna, Fernando Javier e José Manuel Hidalgo Cuñarro. ‘Los juegos de tablero en Galicia’
(1997). Vigo, Celticar.

Cremades, Javier. ‘El paraíso digital’ (2001). Barcelona, Plaza & Janés.

Cuesta, Félix e Manuel A. Alonso. ‘Marketing directo 2.0. Cómo vender más en un entorno digital’
(2011). Barcelona, Gestión 2000.

Davis, Jack e Susan Merritt. ‘Diseño de páginas web’ (1999). Madrid, Ediciones Anaya Multimedia.

De Alarcón Álvarez, Enrique. ‘Diccionario de Informática e Internet’ (2000). Madrid, Ediciones


Anaya Multimedia.

De Diego García, Emilio. ‘Historia de la industria en España. La electrónica y la informática’ (1995).


Madrid, Escuela de Organización Industrial/Editorial Actas.

Del Río, Manuel. ‘Arte de reloxes de ruedas: para torre, sala, i faltriquera’ (1759). Santiago, Ignacio
Aguayo i Aldemunde.

D’Hardancourt, Anatole. ‘Locos por el PC’ (1995). Madrid, Publicaciones RPH.


100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
174
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

Docobo Durántez, José Ángel. ‘Ramón María Aller Ulloa, pioneiro da investigación astronómica en
Galicia’. En: ‘Revista Real Academia Galega de Ciencias’. Vol. XXX. Págs. 127-166 (2011).

Domínguez Salgado, Ana B. e Antón Porto Sánchez. ‘Navegándomos. Guía de iniciación á Internet’
(2002). Santiago de Compostela, Ciberlingua 2001.

Dormido, Sebastián e Mariano Mellado. ‘La revolución informática’ (1981). Barcelona, Salvat
Editores.

Dormido, Sebastián. ‘Memorias de la automática’ en: ‘Revista Iberoamericana de Automática e


Informática Industrial’, vol. 4, núm. 2, abril 2007, p. 114-117.

Downing, Douglas A., Michael A. Covington e Melody Mauldin Covington (1998). Madrid,
Ediciones Anaya Multimedia.

Eganet e Vitae Consultores. ‘Guía referencial dos salarios do sector TIC en Galicia’ (2008). Santiago
de Compostela, Xunta de Galicia.

Equipo Dos. ‘Diccionario de Informática’ (1995). Madrid, Acento Editorial.

Europa Press. ‘El primer ordenador de España’. En: ‘El Mundo’, 09-03-2009. En: http://www.
elmundo.es/elmundo/2009/03/09/valencia/1236602576.html

Fernández Esquivel, Rosa María. ‘Los impresos mexicanos del siglo XVI: su presencia en el
patrimonio cultural del nuevo siglo’ (2006). Cidade de México, UNAM.

Fernández Pérez, Iván e José Ángel Docobo Durántez . ‘As Matemáticas e a Astronomía en Galicia’
(2011). Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela.

Fernández Rodríguez, José Julio e Daniel Sansó-Rubert Pascual. ‘Internet: un nuevo horizonte
para la seguridad y la defensa’ (2010). Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de
Compostela.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
175
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Fernández Santander, Carlos. ‘Gallegos del siglo XX’ (2000). A Coruña, La Voz de Galicia.

Ferrás Sexto, Carlos, Francisco Xosé Armas Quintá, Xosé Carlos Macía Arce, Yolanda García
Vázquez (eds.). ‘Sociedade da Información en espacios periféricos. Novas formas de exclusión
social’ (2006). Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela.

Fogel, Jean François e Bruño Patiño. ‘La Prensa sin Gutenberg’ (2007). Madrid, Punto de Lectura.

Freeze, Jill. ‘Guía rápida de Internet’ (2000). Madrid, Ediciones Reunidas.

Fundación Cotec para la innovación tecnológica. ‘Comunicar la innovación. De la empresa a los


medios’ (2004). Madrid, Cotec.

Galicia Hoxe. ‘As primeiras de 2003’ (2004). Santiago de Compostela, Editorial Compostela.

Galicia Hoxe. ‘As primeiras de 2004’ (2005). Santiago de Compostela, Editorial Compostela.

Galicia Hoxe. ‘As primeiras de 2005’ (2006). Santiago de Compostela, Editorial Compostela.

Galicia Hoxe. ‘As primeiras de 2006’ (2007). Santiago de Compostela, Editorial Compostela.

Galicia Hoxe. ‘As primeiras de 2007’ (2008). Santiago de Compostela, Editorial Compostela.

Galicia Hoxe. ‘As primeiras de 2008’ (2009). Santiago de Compostela, Editorial Compostela.

Galicia Hoxe. ‘As primeiras de 2009’ (2010). Santiago de Compostela, Editorial Compostela.

Galicia Hoxe. ‘As primeiras de 2010’ (2011). Santiago de Compostela, Editorial Compostela.

García Ballester, Luis. ‘Naturaleza y ciencia en la Castilla del siglo XIII. Los orígenes de una
tradición: los Studia franciscano y dominico de Santiago de Compostela (1222-1230). En: ‘VI
Semana de Estudios Medievales. Nájera, 31 de julio al 4 de agosto de 1995’ (1996). Nájera, Instituto
de Estudios Riojanos. P. 145-170
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
176
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

García Camarero, Ernesto. ‘La revolución informática’. En: ‘Cuadernos Historia 16’, número 100
(1997). Madrid, Historia 16.

Gates, Bill. ‘Business @ the Speed of Thought’ (2001). Harlow, Penguin Books.

Gates, Bill. ‘Los negocios en la era digital. Cómo adaptar la tecnología informática para obtener el
mayor beneficio’ (1999). Barcelona, Plaza y Janés.

Gifford, Clive. ‘Gadgets, Games, Robots and the Digital World. What Are You Connected To?’
(2011). London, Dorling Kindersley.

Giráldez Lomba, Antonio. ‘Vigo y su colonio alemana durante la Segunda Guerra Mundial’ (2014).
Vigo, Instituto de Estudios Vigueses.

Gómez Vieites, Álvaro e Manuel Veloso Espiñeira. ‘Economía digital y comercio electrónico’ (2002).
Vigo, Escuela de Negocios Caixanova.

Gómez Vieites, Álvaro e Manuel Veloso Espiñeira. ‘Marketing en Internet y en los medios digitales
interactivos’ (2002). Vigo, Escuela de Negocios Caixanova.

Gómez Vieites, Álvaro e Manuel Veloso Espiñeira. ‘Sistemas de telecomunicación e Internet’


(2002). Santiago de Compostela, Tórculo Edicións.

González Ortega, Andrés Jorge (dir.). ‘Almanaque Mundial 1999’ (1999). Madrid, Editorial Televisa.

González Santeiro, Charo. ‘Gallegos. Quién es quién en la Galicia del siglo XXI’ (2002). Santiago de
Compostela, Editorial Compostela.

Guest, John. ‘Nada más que hechos’ (2008). London, Parragon Books.

Hale, Constance. ‘Nuevos conceptos para una nueva era: Internet’ (1998). Madrid, Ediciones Anaya
Multimedia.
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
177
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Halpern, Justin. ‘Las chorradas de mi padre’ (2011). Barcelona, RBA Editores.

Hart-Davis, Adam (coord.). ‘Historia. Del origen de la civilización a nuestros días’ (2008). Madrid,
Pearson Educación.

Hernández Hernández, María Dolores, e Juan Sánchez Ballesteros. ‘Las máquinas de calcular’. En:
‘Números’, nº 11, 1985, p. 61-71.

Herrera, Ángel María e Jorge Villabona. ’15 años de Internet. Anécdotas, experiencias y otros
enredos’ (2008). Madrid, Fundetec.

Hertzfeld, Andy. ‘Revolución en Silicon Valley’ (2012). Barcelona, Gestión 2000.

Iglesias Almeida, Ernesto. ‘As moedas medievais galegas’ (2010). Noia, Toxosoutos.

Interdix Galicia. ‘Guía de webs de Galicia’ (2009). Lugo, Interdix Galicia.

Janeiro, Darío e Henrique Neira. ‘2.000 ligazóns’ (1999). Santiago de Compostela, Grupo Correo
Gallego.

Jarvis, Jeff. ‘Y Google, ¿cómo lo haría?’ (2010). Barcelona, Gestión 2000.

Jonas, Ann Rae. ‘Las respuestas y las preguntas de la ciencia’ (1999). Barcelona, Crítica.

Joyce, Jerry e Marianne Moon. ‘Guía visual de Windows 98’ (1998). Madrid, McGraw-Hill/
Interamericana.

Kruglinski, David. ‘Guía a las comunicaciones del IBM/PC’ (1985). Madrid, McGraw-Hill.

Lewis, Michael. ‘The New New Thing. La historia de Silicon Valley’ (2001). Barcelona, Ediciones
Península.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
178
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

López García, Xosé e Xosé Pereira Fariña. ‘Convergencia digital. Reconfiguración de los medios
de comunicación en España’ (2010). Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de
Compostela.

Maciá Domene, Fernando, e Javier Gosende Grela. ‘Marketing online. Estrategias para ganar
clientes en Internet’ (2010). Madrid, Ediciones Anaya Multimedia.

Maciá Domene, Fernando, e Javier Gosende Grela. ‘Posicionamiento en buscadores. Edición 2009’
(2009). Madrid, Ediciones Anaya Multimedia.

Maixé-Altés, J. Carles. ‘Innovación y compromiso social. 60 años de informatización y crecimiento,


1950-2011’ (2012). Barcelona, Caja de Ahorros y Pensiones de Barcelona - la Caixa.

Maj Comunicación Ediciones. ‘YelloWeb. Guía para el usuario de Internet’ (1999). Madrid, Maj
Comunicación Ediciones.

Mas i Hernàndez, Jordi. ‘Software libre: tecnicamente viábel, economicamente sostíbel e


socialmente xusto’ (2006). A Coruña, Biblos Clube de Lectores.

McLuhan, Marshall. ‘A galaxia Gutenberg’ (2010). Santiago de Compostela, Universidade de


Santiago de Compostela-Fundación BBVA.

Méndez Martínez, Gonzalo (dir.). ‘Cultura e lecer na rede’ (1999). Vigo, Fundación Observatorio
Urbano do Eixo Atlántico.

Menéndez Pidal, Gonzalo. ‘San Eulogio y la numeración árabe. Los llamados numerales árabes en
Occidente’. En: ‘Boletín de la Real Academia de Córdoba, de Ciencias, Bellas Letras y Nobles Artes’.
Nº 80, xaneiro-decembro 1960, P. 334-335.

Millán Calenti, Rafael A. e Fernando Suárez Lorenzo. ‘Empresa, protección de datos y


administración electrónica’ (2010). Santiago de Compostela, Colexio Profesional de Enxeñaría en
Informática de Galicia.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
179
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Miralles, Vicente e José María Romeo. ‘Regulación de los servicios radioeléctricos’. En: ‘Crónicas y
testimonios de las telecomunicaciones españolas’.

Monteagudo Romero, Henrique. ‘Noticia dun texto prosístico en galego do século XVII, Memoria
da fundación da Confraría de Cambeadores’. En: ‘Homenaxe á Pilar Vázquez Cuesta (1996).
Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, Servicio de Publicacións e
Intercambio Científico. P. 351-375.

Montero y Aróstegui, José. ‘Historia y descripción de la ciudad y departamento naval del Ferrol
(1859). Madrid, Imprenta de Beltrán y Viñas.

Moreno Castillo, Ricardo. ‘Pensamento matemático en Galicia’ (1992). Sada (A Coruña), Ediciós do
Castro.

Morón, Juan Manuel e Germán Huguet. ‘Guía útil webs 2000’ (2000). Madrid, Prensa Técnica

Nafría, Ismael. ‘Web 2.0: el usuario, el nuevo rey de Internet’ (2007). Barcelona, Ediciones Deusto.

Negroponte, Nicholas. ‘El mundo digital’ (2000). Barcelona, Ediciones B.

Neira Pereira, Henrique. ‘Internet: navegar desde Galicia’ (2005). Santiago de Compostela, Xunta
de Galicia.

Neira Pereira, Xerardo. ‘1.001 webs para coñecer a cultura de Galicia’ (2007). Santiago de
Compostela, Edicións Correo.

Noia, Soedade. ‘Feito en Galicia. Un compendio sobre a imaxinación e o enxeño galego’ (2006).
Santiago de Compostela, Editorial Compostela.

Noia, Soedade e Antón Lopo. ‘Soñar Galicias’ (2004). Santiago de Compostela, Editorial
Compostela.

Observatorio da Calidade e da eAdministración de Galicia (coord.). ‘A administración electrónica


100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
180
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

nos concellos galegos. 2007’. Santiago de Compostela, Xunta de Galicia.

O Correo Galego. ‘As primeiras do 94. Tódalas novas de Galicia e do mundo’ (1995). Santiago de
Compostela, Editorial Compostela.

O Correo Galego. ‘As primeiras do 95. Tódalas novas de Galicia e do mundo’ (1996). Santiago de
Compostela, Editorial Compostela.

O Correo Galego. ‘As primeiras do 96. Tódalas novas de Galicia e do mundo’ (1997). Santiago de
Compostela, Editorial Compostela.

O Correo Galego. ‘As primeiras do 97. Tódalas novas de Galicia e do mundo’ (1998). Santiago de
Compostela, Editorial Compostela.

O Correo Galego. ‘As primeiras do 98. Tódalas novas de Galicia e do mundo’ (1999). Santiago de
Compostela, Editorial Compostela.

O Correo Galego. ‘As primeiras do 99. Tódalas novas de Galicia e do mundo’ (2000). Santiago de
Compostela, Editorial Compostela.

O Correo Galego. ‘As primeiras do 2000. Tódalas novas de Galicia e do mundo’ (2001). Santiago de
Compostela, Editorial Compostela.

O Correo Galego. ‘As primeiras de 2001. Tódalas novas de Galicia e do mundo’ (2002). Santiago de
Compostela, Editorial Compostela.

O Correo Galego. ‘As primeiras de 2002. Tódalas novas de Galicia e do mundo’ (2003). Santiago de
Compostela, Editorial Compostela.

O’Reilly, Tim e Sarah Milstein. ‘Exprime Twitter’ (2010). Madrid, Ediciones Anaya Multimedia.

Orihuela, José Luis. ‘Mundo Twitter’ (2011). Barcelona, Alienta Editorial.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
181
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Orsini, Alban. ‘Mis whatsapp con mamá’ (2014). Barcelona, Grijalbo.

Parker, Steve. ‘Mi primer libro de últimas tecnologías’ (2009). Bath, Parragon Books.

Pazos, Alejandro e José María Barreiro. ‘Teleinformática’ (1996). Santiago de Compostela,


Fundación Alfredo Brañas.

Pereira Mira, Benjamín. ‘Éxodo librario en la biblioteca capitular de Oviedo: el Codex miscellaneus
ovetensis (manuscrito escurialense R.II.18)’. En: ‘Territorio, Sociedad y Poder’ (2006). Oviedo,
Universidad de Oviedo. Núm. 1, p 263-278.

Pereira Mira, Benjamín. ‘Un afamado códice otrora perteneciente a la librería de la catedral de
Oviedo’. En: Aabadom, xullo-decembro 2003.

Ponti, Valery. ‘Historia de las comunicaciones’ (1969). Barcelona, Salvat.

Poole, Victor e James Lloyd. ‘mnsjs d txto. Diccionario de mensajes y :- ) para móviles’ (2001).
Barcelona, DeBolsillo.

Pousada, José María. ’20 anos de telecomunicacións en Galicia’ (2005). Vigo, Universidade de Vigo.

Requena Fraile, Ángel. ‘El cronicón albeldense en la encrucijada medieval de los números’. En:
‘Actas VIII Congreso de la Sociedad Española de Historia de las Ciencias y de las Técnicas’ (2004).
Logroño, Universidad de la Rioja. P. 303-313-

Rial Costas, Benito. ‘Producción y comercio del libro en Santiago (1501-1553)’ (2007). Madrid,
Calambur Editorial.

Rodríguez Martínez, José Mariano. ‘Historia de la informática en Renfe’. En: ‘V Congreso Historia
Ferroviaria, Palma 14-16 octubre 2009). P. 1-25.

Rodríguez Fernández, Óscar, Sagrario Bravo de Pablo e Roberto Troncoso Egea (2010). Madrid,
Ediciones Anaya Multimedia.
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
182
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

Rodríguez Fernández, Óscar, Roberto Troncoso Egea e Sagrario Bravo de Pablo. ‘Internet. Edición
2003’ (2003). Madrid, Ediciones Anaya Multimedia.

Rodwell, Peter. ‘Libro básico del ordenador personal’ (1986). Barcelona, Ediciones Orbis. V. 1-3.

Rooney, Anne. ‘Historia de las matemáticas’ (2009). Barcelona, Oniro.

Rucquoi, Adeline. ‘De grammaticorum schola. La tradición cultural compostelana en el siglo XII’.
En: ‘Visitandum est. Santos y cultos en el Codex Calixtinus’ (Actas del VII Congreso Internacional
de Estudios Jacobeos) (2005). Santiago de Compostela, Xunta de Galicia. P. 235-254.

Ruiz de Arcaute, María del Carmen, e Charo Barba. ‘Gallegos. Quién es quién en la Galicia de los
90’ (1993). Santiago de Compostela, Editorial Compostela.

Salgado, Juan. ‘El Correo Gallego. 125 aniversario’ (2003). Santiago de Compostela, Editorial
Compostela.

San José Villacorta, Carlos. ‘Tecnologías de la información en la educación’ (1998). Madrid,


Ediciones Anaya Multimedia.

Sanmartín Míguez, Santiago (coord.). ‘De pharmaceutica scientia : 150 años de la Facultad de
Farmacia (1857-2007)’ (2007). Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela.

Santiago, Eduardo. ‘2044’ (2011). Vigo, Editorial Galaxia.

Seguin, Pascasio de (S.I.). ‘Historia general del reino de Galicia’ (1847). Habana, Imprenta del Faro
Industrial.

Shipley, David e Will Schwalbe. ‘Enviar. Manual de estilo del correo electrónico’ (2008). Madrid,
Taurus.

Sisto Edreira, Rafael. ‘O patrimonio histórico-científico do Instituto Xelmírez I’ (1999). A Coruña,


0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
183
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Deputación Provincial.

Sisto Edreira, Rafael C. e María Luisa Losada Sanmartín. ‘Historia da Física na Universidade de
Santiago de Compostela’ (2009). Santiago de Compostela,
Universidade de Santiago de Compostela.

Standage, Tom. ‘El futuro de la tecnología’ (2008). Buenos Aires, Cuatro Media.

Sweeney, Susan. ‘101 técnicas para promover tu web. Edición 2009’ (2009). Madrid, Ediciones
Anaya Multimedia.

Taurisson, Alain. ‘Del ábaco a la informática’ (1994). Barcelona, RBA Editores.

Terceiro, José B. ‘socied@d digit@l. Del homo sapiens al homo digitalis’ (2006). Madrid, Alianza
Editorial.

Tomás Mora, Germán, Mariano Pardo Ara e Mercedes Soria Lázaro. ‘Informática’ (2010). Zaragoza,
Gobierno de Aragón. Dirección General de Formación Profesional y Educación Permanente.
Servicio de Educación Permanente y Formación del Profesorado.

Vaillant, Raphaël. ‘El ordenador, en casa’ (1983). Barcelona, Plaza & Janés.

Van Doren, Charles. ‘Breve historia del saber. La cultura al alcance de todos’ (2006). Barcelona,
Planeta.

Veà, Andreu. ‘Cómo creamos Internet’ (2013). Madrid, RedIris.

Veguín Casas, María Victoria. ‘Historia de las Matemáticas en la Península Ibérica. Desde la
prehistoria al siglo XV’ (2010). Barcelona, Editorial Reverté.

Viaño Rey, Juan Manuel (coord.). ‘Exposición bibliográfica e documental 50 aniversario


Licenciatura de Matemáticas USC’ (2008). Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de
Compostela.
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
184
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

Vidal Puga, María del Pilar. ‘Integración de las tecnologías de la información y la comunicación
(TIC) en una escuela de primaria de Galicia. Estudio de caso’, tese de doutoramento (2005).
Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela.

Vilariño Picos, María Teresa e Anxo Abuín González. ‘Teoría del hipertexto. La literatura en la era
electrónica’ (2006). Madrid, Arco/Libros.

Weldon Owen Inc. ‘Listamanía. Un universo ilustrado de hechos fascinantes’ (2011). Barcelona,
Libros Cúpula.

Witten, Ian H. ‘Comunicación con microordenadores. Introducción a la tecnología de la


información automatizada’ (1985). Barcelona, Editorial Mitre.

Xunta de Galicia, ‘Galicia 2000’ (1999). Santiago de Compostela, Xunta de Galicia

Zepedano y Carnero, José María. ‘Historia y descripción arqueológica de la basilica Compostelana’


(1870). Lugo, Imprenta de Soto y Freire.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
185
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
HEMEROGRAFÍA

Listamos aquí as publicacións periódicas consultadas, na maior parte dos casos a través de buscas
de palabras clave en bibliotecas dixitais. Nos textos do volume indícase a data e a páxina de onde
se tomou a información usada. Gran parte das reproducións dixitais dos orixinais correspondentes
poden localizarse facilmente nas webs http://www.galiciana.bibliotecadegalicia.xunta.es,
http://hemeroteca.bne.es e http://prensahistorica.mcu.es.

ABC Crónica
Madrid, 1903-actualidade Madrid, 1929

Almanaque Bailly-Bailliere Diario de Galicia


Madrid, 1895-1937 Santiago de Compostela, 1908-1930

Almanaque Gallego para... El Clamor Público


Bos Aires, 1898-? Madrid, 1844-1864

Alrededor del Mundo El Compostelano


Madrid, 1899-1930 Santiago de Compostela, 1920-1946

Boletín de la Dirección General de Archivos y El Constructor


Bibliotecas Barcelona, 1923-1928
Madrid, 1952-1974
El Correo de Galicia. Órgano de la colectividad
Caras y caretas gallega en la República Argentina.
Bos Aires, 1898-1939 Bos Aires, 1919

Código Cero El Defensor de Galicia


Santiago de Compostela, 2002 A Coruña, 1856-?

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
186
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

El Diario de Lugo El Imparcial


Lugo, 1876-1884 Madrid, 1867-1933

El Diario de Pontevedra El Iris de Galicia


Pontevedra, 1887-193? A Coruña, 1857

El Eco de Galicia El Lucense


Lugo, 1872-1898 Lugo, 1886-1901

El Eco de Galicia El Norte de Galicia


A Coruña, 1904-1916 Lugo, 1901-191?

El Eco de Galicia. Órgano de los gallegos El País


residentes en las Repúblicas Sud-Americanas. Pontevedra, 1932-1936
Bos Aires, 1892-1926
El Progreso
El Eco de Santiago Lugo, 1908-actualidade
Santiago de Compostela, 1896-1938
El Progreso
El Financiero Nova York, 1884-1885
Madrid, 1901-1936
El Progreso
El Fomento de Galicia Pontevedra, 1907-1937?
A Coruña, 1858-?
El Pueblo Gallego
El Heraldo de Madrid Vigo, 1924-1971
Madrid, 1890-1939
El Regional
El Ideal Gallego Lugo, 1884-1931
A Coruña, 1917-actualidade
El Sol
El Idólatra de Galicia Madrid, 1917-1939
A Coruña, 1841-1842
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
187
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Estampa
Madrid, 1928-1938 La Dinastía
Barcelona, 1883-1904
Faro de Vigo
Vigo, 1853-actualidade La Época
Madrid, 1849-1936
Gaceta de Galicia
Santiago de Compostela, 1879-1918 La Esfera
Madrid, 1914-1931
Gaceta de Madrid
Madrid, 1661-1936 La Voz de la Verdad
Lugo, 1910-1937
Galicia Hoxe
Santiago de Compostela, 2003-2011 Marín
(edición impresa) Marín (Pontevedra), 1913-1915

Hojas selectas La España


Madrid, 1902-1921 Madrid, 1848-1868

Ilustración artística La Gaceta de las artes gráficas del


Barcelona, 1882-1916 libro y de la industria del papel
Barcelona, 1923-1938
Ingeniería y construcción
Madrid, 1923-1936 La Iberia
Madrid, 1868-1898
La Ciudad Lineal
Madrid, 1897-1931 La Ilustración
Madrid, 1849-1857
La Correspondencia de España
Madrid, 1860-1925 La Ilustración Gallega y Asturiana
Madrid, 1879-1881
La Correspondencia Gallega
Pontevedra, 1874-1917 La Integridad
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
188
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

Tui, 1888-1925
La Voz de Galicia
La Libertad A Coruña, 1882-actualidade
Madrid, 1919-1939
La Zarpa
La Noche Ourense, 1921-1936
Santiago de Compostela, 1946-1967
Mercurio de España
La Oliva Madrid, 1784-1830
Vigo, 1856-1892
Museo de las Familias
La Opinión Madrid, 1843-1870
Pontevedra, 1896-1897
Nuevo Mundo
La Región Madrid, 1895-1933
Ourense, 1910-actualidade
O Correo Galego
La Vanguardia Santiago de Compostela, 1994-2003
Barcelona, 1881-actualidade
Por esos mundos
La Vida Marítima Madrid, 1900-1926
Madrid, 1902-1934
Revista ilustrada de banca, ferrocarriles,
La Voz industria y seguros
Madrid, 1920-1939 Madrid, 1896-1936

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
189
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
RECURSOS ELECTRÓNICOS
Historia de las comunicaciones: http://www.lmdata.es/evcl/evc_his.htm

Wikipedia, a enciclopedia libre: http://www.wikipedia.org

Consultados varios centos de artigos nas edicións en alemán, español, francés, galego, inglés,
italiano e portugués.

AGRADECEMENTOS
Entidades que facilitaron datos ou asesoramento

• Alicerce - Xestión integral do patrimonio • Gas Natural Fenosa (A Coruña)


cultural (A Guarda, Pontevedra) • Grupo Correo Gallego (Santiago)
• Axencia para a Modernización • La Voz de Galicia (A Coruña)
Tecnolóxica de Galicia - AMTEGA • Libraría Couceiro (Santiago)
(Santiago) • Librería Gallaecia Liber (Santiago)
• Centro de Supercomputación de Galicia - • Museo Arqueolóxico - Castelo de Santo
CESGA (Santiago) Antón (A Coruña)
• CIXTEC • Museo Catedral de Santiago (Santiago)
• Colexio Profesional de Enxeñaría en • Museo de Informática - Concello da
Informática de Galicia (Santiago) Coruña (A Coruña)
• Concello da Coruña • Museo do Pobo Estradense Manuel
• Consello da Cultura Galega (Santiago) Reimóndez Portela (A Estrada,
• Consorcio de Santiago Pontevedra)
• Deputación da Coruña • Museo do Pobo Galego (Santiago)
• Exposición Exponav (Ferrol) • Museo dos Reloxos - Concello da Coruña
• Galiciana - Biblioteca de Galicia (Santiago) (A Coruña)
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
190
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

• Museo Militar - A Coruña • Díaz Vázquez, José Antonio (HP);


• Museo Nacional de Ciencia e Tecnoloxía - • Fernández Lago, José (ex Ascón);
MUNCYT (A Coruña) • Fernández Vilas, Julio (Softgal);
• Museo Naval (Ferrol) • Filgueira López, Ramón (Navantia);
• Navantia (Ferrol) • Gago Mariño, Manuel (Culturagalega.org
• Observatorio Astronómico Ramón María + USC);
Aller - Universidade de Santiago de • Gato Calvo, Manuel (ex Caixa Galicia);
Compostela (Santiago) • Jaspe Lage, José María (ex Concello da
• Real Academia Galega de Ciencias Coruña);
(Santiago) • Lustres Lojo, Andrés (Xunta de Galicia);
• Real Sociedade Económica de Amigos do • Maceira Fernández, Dictino (ex Caixa
País de Santiago (Santiago) Galicia);
• RedIris (Madrid) • Martínez Vilasuso, Carlos (ex Grupo
• Servimav - Universidade de Santiago de Correo Gallego);
Compostela (Santiago) • Mouriño Beato, José Carlos (ex Caixa
• Servizo de Publicacións - Universidade de Pontevedra);
Santiago de Compostela (Santiago) • Pardo Varela, Antolín (ex Altia);
• Softgal (A Coruña) • Penín Varela, José Ángel (ex Caixa
• Universidade da Coruña (A Coruña) Galicia);
• Universidade de Santiago de Compostela • Pereira Álvarez, Mar (Axencia para a
(Santiago de Compostela) Modernización Tecnolóxica de Galicia);
• Universidade de Vigo (Vigo) • Pereira Pombo, Fernando (Cormetec);
• Pérez Casas, Antonio (Universidade de
Persoas entrevistadas: Santiago de Compostela);
• Pichel Campos, José Ramom (Imaxin);
• Bao Iglesias, Manuel (profesor emérito • Prieto López, Ana María (ex Bull);
USC); • Ríos Fernández, Miguel Ángel (Real
• Barro Ameneiro, Senén (ex reitor USC); Academia Galega de Ciencias);
• Bernárdez Bugueiro, Gelasio (ex Caixa • Valcarce Baiget, José Luis (Concello de
Ourense); Ourense);
• Carballo Gestal, Ricardo (Caixa Galicia); • Vila López, Pedro (Parlamento de Galicia);
• Carro Martín, José María (ex Caixanova); • Villar, Manel (ex Chuza!);
• Casares Long, Juan José (ex reitor USC); • Yáñez, Berto (ex Chuza!);
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
191
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
• Buján Nuñez, José Manuel (Galiciana -
Persoas que realizaron entrevistas ou Biblioteca de Galicia, Santiago)
colaboraron na revisión do libro desde o • Conde Roa, Juan (Consorcio de Santiago);
CPEIG • Couceiro Caramés, Pablo (Libraría Couceiro,
Santiago);
• De la Fuente Seivane, Víctor • De la Iglesia Amaro, Pedro; Domínguez
• Fernández Blanco, Enrique Martín, Francisco; Hermida Torrente,
• Fernández Rey, Beatriz Patricia; Oreiro Pérez, Raúl (Grupo Correo
• García Tobío, Javier Gallego, Santiago);
• Garrido Rivero, Diego • Díaz-Fierros Viqueira, Francisco (Consello
• Otero Pombo, Juan da Cultura Galega, Santiago);
• Rodríguez Salgado, Manuel • Docobo Durántez, José Ángel (Observatorio
• Suárez Lorenzo, Fernando Astronómico Ramón María Aller,
• Varela Pérez, Miguel Universidade de Santiago de Compostela);
• Vieito Raña, Roberto • Fandiño Alonso, Xaime; López Pena,
Zósimo; Regueira Rey, Juan Carlos (Equipo
Persoas que facilitaron datos e/ou imaxes Canal Campus, Facultade de Comunicación,
Universidade de Santiago de Compostela,
• Anca Calvo, Juan Ángel (Alicerce; A Santiago);
Guarda, Pontevedra); • Fernandez, Mauro (director xeral do
• Baltar Estévez, Amalia (Gas Natural CIXTEC)
Fenosa); • Fernández Castro, Juan Andrés (Museo
• Barreiro, Eduardo (ex Bull); do Pobo Estradense Manuel Reimóndez
• Bascuas, Antonio (Cediño); Portela; A Estrada, Pontevedra)
• Blanco Valdés, Juan (Servizo de • Fernández Pico, Constantino (Altia)
Publicacións da Universidade de Santiago • Fernández Silva, Estrella (Universidade de
de Compostela, Santiago); Santiago de Compostela, Santiago);
• Bouzas Sierra, Fernando; García Tobío, • Fontán Maquieira, María Olga (Servimav,
Javier (Centro de Supercomputación de Universidade de Santiago de Compostela,
Galicia, Santiago); Santiago);
• Brage Vilela, Javier (Real Sociedade • González Cid, José Antonio (Deputación de
Económica de Amigos do País de Santiago, Ourense)
Santiago) • Lorenzo Fernández, Cristina (RedIris,
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
192
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

1976. Participantes
Madrid); na primeira semana
española de
• Méndez García, Rosa María (Museo do informática repartida,
Pobo Galego, Santiago) celebrada de
• Mihalic, Suzana (Fundación Barrié, A 13 a 17 de setembro
en Santiago de
Coruña) Compostela
• Monteagudo, Gabriel (Concello de Santiago)
• Neira Parada, Enrique;
• Paseiro Pardal, Enrique (Sergas);
• Pereira Álvarez, Mar (Axencia para a
Modernización Tecnolóxica de Galicia -
AMTEGA, Santiago);
• Pereira Iglesias, Eugenia;
• Piñeiro, José Carlos (Navantia, Ferrol);
• Quintela Mendez, José (Universidade de
Santiago de Compostela, Santiago)
• Rodriguez Gonzalez, Felicitas (AMTEGA);
• Rodríguez García, Manuel (La Voz de
Galicia, A Coruña);
• Rodríguez Iglesias, José María (ex USC);
• Rosón Calvo, Benigno (Sergas);
• Salvado Costa, Manuel (Librería Gallaecia
Liber, Santiago);
• Santos, Vicente (ex IES As Lagoas,
Ourense);
• Sinde Neira, Victoria (Instituto de Ensino
Medio Alexandre Bóveda, Vigo);
• Suárez Lorenzo, Fernando (Colexio
Profesional de Enxeñaría en Informática de
Galicia, Santiago);
• Ulla Lorenzo, Alejandra (University College
Dublin, Dublín)
• Yzquierdo Peiró, Ramón (Museo Catedral
de Santiago, Santiago)
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
193
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
ÍNDICE DAS FOTOGRAFÍAS
Clave: s=superior, m=medio, i=inferior, e=esquerda, d=dereita
© das fotografías cedidas, 2015:
Apple (157m), Arquivo da familia Ruiz Robles (75d), Arquivo da Universidade de Santiago de Compostela
(33), arquivo de Abanca (95i, 118s, 118m, 118i), arquivo de Ana María Prieto López (95s, 95m), arquivo
de Enrique Hortas (97si, 98, 99, 193), arquivo de Miguel Ángel Ríos Fernández (45i, 93s, 93ms, 93i, 121),
arquivo de Olimpio Arca Caldas (49s), arquivo do Grupo Correo Gallego (117), Asociación Puntogal (164s),
Biblioteca da Universidade de Santiago de Compostela (28), Biblioteca Nacional de España (39, 48, 49i), CBFD-
Wikia.com (113), Centro de Supercomputación de Galicia-CESGA (42, 97ie, 97id, 120, 128, 151), Citroën
Vigo (109), CNTV.cn (157i), CPEIG (8, 11, 149, 196 e logo do CPEIG), Eastman Kodak (135), Eclecticomania
http://eclecticomania.com/radiofaros-consol (69), Ediciós da Rotonda (145), Evelyn Silva-The Ada Picture
Gallery (38), Faro de Vigo (56), Fundación Pedro Barrié de la Maza (97sd), Galiciana-Biblioteca de Galicia (53,
58s, 61e, 66, 75e, 76, 77, 86, 101), Gas Natural Fenosa (96s), Gerardo Albela González (16), Gradiant (165i),
Henrique Neira Pereira (6, 20, 21, 27, 41, 50, 51, 54, 58i, 60, 64, 65, 83, 93mi, 94, 110, 118d, 129, 131, 134,
139, 141, 143, 147, 148, 153, 159, 160d, 163, 164i, 165s), IBM (84),Imaxin (150), LLNL (80i), L’Observatoire
de Paris (39), Marco Michelini (23e), Microsoft (112), Miguel Ugalde-Freeimages.com (portada), MNT-
Universitat Politècnica de Catalunya (160s), MUNCYT-A Coruña (82), Museo Torres Quevedo-UPM (62),
NASA (160i), Nispa-Freeimages.com (contraportada), Ogden Standard-Examiner (70), OLPC.org (137),
Piscifactorías del Norte (96i), Pixar (123), Ramón Yzquierdo Peiró (35), Rechenmaschinen-illustrated.com
(45s), Servimav-Universidade de Santiago de Compostela (111), Telefónica (124), The National Archives-
Reino Unido (71s), Universidade de Vigo (166i), Universidade da Coruña (166s), University of California,
Santa Barbara (34), Vermis Project (158), Xoán Crespo/Xunta de Galicia (167)

Fotografías procedentes da Wikipedia:


Adam Schuster (43), AlisonW (90s), Allaboutapple.com (114s), Anakin 101 (125), Andrew Dunn (37),
Antonio Zugaldia (157s), Bellayet (55), Biblioteca Nazionale di Firenze (23d), Bibliothèque Nationale de
France (32), Binarysequence (106), BLueFiSH.as (68s), Coolcaesar (116), Daniel Ryde, Skövde (108), David
Monniaux (30, 36), Giovanni_Dall’Orto (17), Jack St./AT&T (80s), Jitze Couperus (88), Joho345 (92), Jon
Callas (67), Jost Amman (24), Kim Traynor (29), LANL (73), Larry Ewing (122), Lucien Baylac (52), Manop
(68i), Matt Buchanan (156), NARA.gov (76), Rama (105), Remember the dot (115), Ruud Dingemans (104),
Russavia (25), SRI International (90i), Tagishsimon (114i), Texas Instruments (79), Trekphiler (61d), UFA
(63), UNIVAC (71i), US Army (72)

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
194
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

ENTIDADES
COLABORADORAS

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
195
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
196
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
VII Noite da Enxeñaría en Informática de Galicia, o 26 de xuño de 2015 en Santiago de Compostela
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
197
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Mar Pereira
Directora da Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia
Estamos afeitos a falar de tecnoloxía en clave de futuro porque debido ao seu poder transformador a asociamos indisolublemente
ao cambio, á mellora do presente. Sen deixar de mirar cara a adiante, tamén é bo botar a vista atrás para facer balance do
conseguido e comprobar que o adxectivo “novas”, aplicado ás tecnoloxías da información e a comunicación, xa quedou vello
porque o cambio e a innovación son inherentes á evolución humana. Este percorrido pola historia da informática en Galicia e a
súa repercusión nos medios ofrécenos unha interesante escolma dos fitos máis destacados nos que a informática, nalgunha das
súas vertentes, tivo arte e parte. É, sen dúbida, un libro con final aberto ao que, de seguro, teremos moitas achegas que facer.

Mauro Fernández
Director xeral do CIXTEC
Dende o Centro Informático para a Xestión Tributaria, Económico-Financeira e Contable (CIXTEC) queremos darlle os nosos
parabéns ó CPEIG pola idea que tivo no referente á elaboración deste libro, que sen dúbida servirá de agradable recordo na
evolución da informática ata os nosos días e testemuña do esforzo de moitos galegos e tamén, a máis dun, lle debuxará un
sorriso. Estamos convencidos, non obstante, que as mellores páxinas están aínda por escribir.

Altia
O sector TIC de Galicia é forte en canto a talento dos profesionais, formación, titulacións e tecido empresarial e, ademais,
atesoura unha notable historia de proxectos e retos de envergadura coma os que neste libro se sinalan. Para o futuro, creo que
o ecosistema TIC galego ten unha enorme oportunidade por diante. E, como empresario, gustaríame que a relación “Galicia
e empresas TIC de alto nivel” fose algo que se asocie nos mercados de maneira natural. Creo, sinceramente, que é posible.
Altia aporta a isto o seu traballo e tamén a súa ilusión e, por sinalar un feito singular, destacaría neste sentido que foi unha
empresa TIC a primeira empresa galega en cotizar, desde o 1 de decembro de 2010, no Mercado Alternativo Bursátil Español
e que a vida cotizada foi ata a data unha historia de cumprimento dos sucesivos plans de negocio e de éxito para os seus
accionistas. Pensamos que é un gran máis para ese soño colectivo. Os que formamos o sector TIC de Galicia podemos e temos
que conseguilo.

Bahía Software
Os nosos máis sinceros parabéns tanto a editores como a protagonistas do libro polo magnífico percorrido que fai pola historia, e
que nos leva ata o actual cambio de época, onde a tecnoloxía xera unha revolución na maioría de sectores e modelos de negocio.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
198
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

O futuro preséntase cheo de retos sociais, industriais e tecnolóxicos, e desde Bahía Software cremos que será apaixonante
continuar ese camiño, contribuíndo á vez ao desenvolvemento económico e tecnolóxico de Galicia.

Clúster TIC Galicia


A 'Historia da Informática en Galicia' editada polo CPEIG é unha excelente oportunidade para reflexionar sobre a nosa ambición
como sociedade. Tamén para recoñecer a tantos pioneiros, profesionais e directivos que aparecen nestas páxinas. Galicia ten
un protagonismo TIC a nivel estatal moito maior que o que lle corresponde por PIB. E a ambición do Clúster TIC Galicia é que
Galicia resoe internacionalmente polos nosos produtos tecnolóxicos, centros de investigación, profesionais, creatividade e o
noso inigualable sentidiño empresarial. Esa é a nosa ambición e compromiso, no que contamos desde sempre e nos apoiamos
no CPEIG.

Emetel
Desde Emetel queremos transmitir o noso máis sincero parabén ao CPEIG por realizar de forma tan rigorosa e amena unha
iniciativa tan fermosa coma o libro que tes nas túas mans sobre a historia da informática en Galicia. Estamos seguros que
seguiremos, desde Galicia, escribindo capítulos importantes acreditando, unha vez máis, o noso carácter científico, innovador
e emprendedor que seguirán sendo piares fundamentais do desenvolvemento social e económico do noso contorno. Desde
Emetel temos a ilusión de achegar, humildemente, o noso gran de area a que o importante esforzo e traballo realizado ata a
data polo desenvolvemento da informática en Galicia continúe con paso firme aumentando o seu protagonismo na sociedade.
Estamos convencidos de que será sinónimo de progreso e benestar. Parabéns a todo o equipo que fixo posible este importante
fito de recompilar a historia da informática en Galicia.

Epson
A transformación dixital da sociedade é un feito en constante evolución e cun longo percorrido ás nosas costas. Os datos
compilados nesta 'Historia da Informática en Galicia' recollen unha evolución moi interesante na cal o concepto de innovación
está sempre presente. Epson é un dos garantes da transformación dixital e a innovación a nivel mundial, con máis de 5.000
patentes ao ano e situado nas listas de empresas TOP Innovadoras de Thomson Reuters. A nosa clara aposta pola I+D encontrou
na Noite da Enxeñaría Informática un lugar ideal para establecer sinerxías entre fabricantes e usuarios profesionais. E como en
toda evolución, sempre é recomendable saber de onde vés, para ter claro a onde podes chegar... así que vaia desde aquí a nosa
máis sincera recomendación de lectura desta 'Historia da Informática en Galicia' e o noso parabén para os seus responsables.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
199
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Everis
Esta magnífica compilación evidencia que a historia do número e da comunicación, así como da tecnoloxía asociada a ambos,
é a historia da mesma humanidade, e corre parella ao seu progreso desde tempos inmemoriais. Galicia nunca foi allea a ese
proceso de desenvolvemento tecnolóxico, se ben non é menos certo que poucas veces se colocou á súa vangarda. Hoxe en día,
inmersos nunha Sociedade do Coñecemento que muda vertixinosamente, ninguén pode predicir que nos deparará o futuro,
pero non hai dúbida de que o noso sector das tecnoloxías da información e das comunicacións terá un papel esencial nel. Nesta
revolución do coñecemento son o talento, a innovación, a vontade, e a determinación -dos que os galegos temos demostrado
que temos abondo- os ingredientes que precisamos e temos que preservar para tirar o máximo proveito deste novo tren de
progreso económico e social, no que os que temos a honra de traballar neste sector estamos chamados a ser protagonistas.

HP
Escribir e reflexionar sobre a nosa Historia é fundamental no desenvolvemento e evolución de calquera sociedade, tal e como
citaba Cicerón: “Non saber o que sucedeu antes de nós é como ser incesantemente nenos”. Esta recompilación da 'Historia da
Informática en Galicia' é unha marabillosa oportunidade para recoñecer e sentirnos orgullosos de todos os que participaron e
axudaron ao desenvolvemento tecnolóxico de Galicia. Ao mesmo tempo, tennos que axudar a reforzar a nosa convicción cara a
unha aposta futura aínda máis decidida e ambiciosa no desenvolvemento das TIC, que serán fundamentais para lograr o papel
de relevancia que todos desexamos para Galicia.

Indra
Desde Indra queremos darlle parabéns ao CPEIG pola elaboración deste libro, fiel reflexo da evolución da informática ata os
nosos días. Estamos convencidos de que a traxectoria actual da informática en Galicia producirá, desde este mesmo momento,
novos e importantísimos capítulos, aínda por escribir, pero fundamentais para o noso desenvolvemento social, cultural e
económico.

Oracle
Xa no Neolítico se recollen vestixios de que os nosos antergos coñecían o comportamento do Sol ao longo das estacións do ano
e o posicionamento das estrelas. Ese coñecemento queda reflectido nos restos arqueolóxicos e eran utilizados para deseñar as
colleitas e os desprazamentos. Esta obviedade mostra que xa nesta terra, como en tantas outras, vencellabamos claramente a
necesidade de obter e xestionar a información para mellorar a nosa economía. Ao longo da historia, son moitas as achegas dos
galegos ao eido da computación e das tecnoloxías da información. Permítasenos destacar a figura de Ramón Verea, creador da

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
200
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
HISTORIA DA INFORMÁTICA EN GALICIA | UNHA CRONOLOXÍA

primeira calculadora -a Verea Direct Multiplier- en 1878, ou posteriormente Ángela Ruiz Robles, a quen podemos considerar
desde 1949 como a nai do actual libro electrónico. A aposta desta nosa terra pola informática e as novas tecnoloxías quedan
patentes cando en 1986 se crea a Escola Universitaria de Informática da Coruña, dando lugar a unha das primeiras facultades
de Informática de España, ou en 1991 cando por iniciativa da Consellería de Educación e Ordenación Universitaria e o CSIC se
asina o decreto de creación do CESGA.
Na actualidade podemos dicir que todas as compañías relevantes do sector teñen presenza en Galicia e que son moitas as
iniciativas innovadoras que teñen a súa orixe en Galicia. Como galegos e como profesionais do sector das Tecnoloxías da
Información sentímonos enormemente orgullosos da relevancia de Galicia no patrimonio tecnolóxico actual.

Plexus
Plexus quere poñer de relevo o interese presente e futuro deste libro, que indaga sobre as orixes e evolución dunha das
disciplinas máis novas e a un tempo máis importantes dos nosos días. Estamos seguros de que o traballo realizado polo CPEIG
suporá un punto de inflexión no estudo da historia da informática. Damos, pois, a benvida a este traballo e o parabén aos
seus impulsores. Plexus, dirixida por Antonio Agrasar como conselleiro delegado, foi creada no ano 2003 como unha resposta
empresarial ás demandas e oportunidades que a innovación tecnolóxica significou entonces para a sociedade, e destacadamente
para a industria, o comercio e a administración. Desde aquela contribúe ao desenvolvemento e mellora da competitividade do
sector TIC galego con patentes e a traxectoria recoñecidas co distintivo de Calidade Escola 2.0 do Ministerio de Educación; ou a
certificación ITK que outorga o Sistema Nacional de Saúde do Reino Unido, National Health Service. Ademais Plexus participa
noutras importantes iniciativas de impulso do sector tecnolóxico coma o Club de Inversores TIC Galicia ou Red Emprendia
Desafío Millennials.

R
Por afastados que parezan, os sistemas de cómputo en Galicia -como ben se detalla nesta traballada cronoloxía da informática-
asentaron as bases dun futuro que xa é presente, desa Sociedade da Información interconectada que acubilla, entre
outros, os conceptos de “internet das cousas”, plataformas “big data” ou vida “smart”. Pasamos do reconto a golpe de
pedriñas e fabas a unha cotianeidade informatizada, onde non hai distancias para comunicarnos e na que o acceso ao
coñecemento é máis democrático que nunca. Somos
coétaneos dunha revolución económica, social e cultural que non será tal para os nosos fillos, afeitos a un universo
dixital cotián, presente nas súas escolas, fogares e xogos. Eles, en tal caso, seguirán a escribir (ou non) esta 'Historia
da Informática en Galicia' que é, en suma, a historia dun xeito de vivir, de relacionarnos e de estar no mundo.

0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
201
1100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0110010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
Telefónica
Felicitamos o Colexio Profesional de Enxeñaría en Informática de Galicia pola súa valiosa iniciativa de recoller e plasmar nesta
publicación a Historia da informática en Galicia, da que nos sentimos parte importante e na que esperamos continuar ocupando
un papel protagonista. Non se pode escribir a historia das TIC e da informática en Galicia sen sinalar o labor desenvolvido
por Telefónica ao largo de todos estes anos e destacar o efecto reclamo que supuxo e segue supoñendo a súa contribución.
Obviamente, Telefónica era anos atrás a única operadora española, pero ese espírito de liderado do que deu mostras na súa
orixe forma parte da nosa esencia, ampliámolo a novos campos de acción coma o emprendemento, que deu lugar a un proxecto
tan ilusionante, por exemplo, como Galicia Open Future. Desde aquí, os nosos máis sinceros parabéns por esta iniciativa.

Vodafone
Para Vodafone España é unha gran satisfacción poder colaborar co Colexio Profesional de Enxeñaría en Informática de Galicia
(CPEIG) para facer realidade o proxecto deste libro. Este tipo de iniciativas reforzan a nosa idea de que a innovación informática
e tecnolóxica foi sempre un dos principais motores do desenvolvemento económico e social. Estas páxinas son proba de que
Galicia é sen dúbida unha referencia tecnolóxica e pola nosa parte, seguiremos traballando para formar parte desta Historia
axudando á dixitalización de empresas, cidadáns e administracións públicas galegas.

100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001000
202
10010100110100010011010011101110010010010011110010001001000010010100001111001011100100100100100100001001111001
100101001101000100110100111011100100100100111100100010010000100101000011110010111001001001001001000010011110010
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100
001001001001001000100010001000111110101010100100100010010001000010011010101010101011101001001001001111001001001
1000010010010010010001000100010001111101010101001001000100100010000100110101010101010111010010010010011110010
0000100100100100100010001000100011111010101010010010001001000100001001101010101010101110100100100100111100100100

Вам также может понравиться