‫پاییز‬

‫‪4931‬‬

‫مدرس‪:‬‬
‫مهندس رحیم بشیری‬
 ‫‪BOP‬‬
‫مقدمه‬
‫کنترل فوران و ‪ kicks‬مهم می باشد اما بهتر ان است که از ابتدا از موقعیت هایی که باعث بوجود امدن‬
‫ان می شوند اجتناب کنیم ‪ .‬بعضی از فورانها و ‪ kick‬ها اجتناب ناپذیر هستند اما تالشهای متمرکزی برای‬
‫به حداقل رساندن انها نیاز می باشد ‪ .‬در صورت ظاهر شدن یک ‪ kick‬باید اقدامات الزم برای به حداقل‬
‫رساندن فوران بالفاصله صورت گیرد ‪.‬در صورتی که میزان فوران افزایش یاید به همان میزان کنترل‬
‫فوران مشکلتر خواهد شد‪.‬‬

‫برای انجام هرگونه تصمیم در مورد کنترل چاه در ابتدا باید مفهوم ‪ kick‬و ‪ blowout‬به درستی تعریف شود‪.‬‬

‫‪Kick‬‬
‫عبارت است از حالتی که در ان فشار سیال سازند از فشار هیدرولیکی اعمال شده بوسیله سیال حفاری بیشتر‬
‫باشد که در این حالت به سیال سازند اجازه داده می شود تا به درون چاه وارد شود‪.‬‬

‫‪Blowout‬‬
‫عبارت است از هجوم غیر قابل کنترل سیال سازندبه داخل چاه ‪ kick .‬غیر از ‪ blowout‬است اما اگر در اداره‬
‫‪ kick‬مدیریت نادرستی صورت گیرد یک ‪ kick‬به یک ‪ blowout‬تبدیل خواهد شد ‪.‬‬

‫‪Overbalance‬‬
‫عبارت است از حالتی که در ان فشار هیدرولیکی سیال حفاری بر فشار سازند بیشتر است‪.‬‬

‫‪Underbalance‬‬
‫عبارت است از حالتی که در ان فشار سازند از فشار هیدرولیکی اعمال شده بوسیله سیال حفاری بیشتر باشد ‪.‬‬

‫در ابتدا تعاریف کلی از تجهیزات مورد استفاده در کشتن چاه ارائه خواهد شد و در ادامه قسمتهای اصلی رو‬
‫بصورت دقیقتر مورد بررسی قرار خواهیم داد تا ان شاهلل با مکانسیم کار تجهیزات اصلی آشنا شویم‪.‬‬

‫)‪BOP (Blow Out Preventer‬‬

‫در حقیقت قلب سیستم کنترل فشار فوران می باشد ‪ BOP .‬و سایر تجهیزات کنترل فشار ‪ 4‬کار اساسی انجام‬
‫می دهند‬

‫‪2‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪ – 1‬بستن چاه‬

‫‪ -2‬به سیال چاه اجازه ازاد شدن می دهد ‪ :‬خروجی هایی که در طرفین ‪ BOP‬وجود دارد این امکان را به ان‬
‫می دهد که گاز و یا سیاالت وارد شده از چاه از ان خارج شود ‪ .‬برای ازاد کردن فشار به صورت کنترل شده‬
‫نیاز به ‪ choke line , valves , drilling choke‬می باشد ‪ .‬سیاالت خارج شده می توانند به ‪ , degasser‬مخازن‬
‫گل بازگشته و یا اینکه دور ریخته شود‬

‫‪-3‬اجازه پمپاژ به درون چاه می دهد‪:‬‬

‫تجهیزات فورانگیر امکان پمپاژ گل سنگین را به درون چاه ایجاد می کنند ‪ .‬وقتی که لوله ها در چاه باشند‬
‫پمپاژ از طریق پمپ های معمولی گل صورت می گیرد ( ‪ . ) rig pump‬در صورتی که فشاز زیاد باشد و یا‬
‫اینکه لوله ای در چاه نباشد پمپاژ گل از طریق پمپ های متصل شده به ‪ kill line‬صورت می گیرد‬

‫‪-4‬اجازه وارد شدن و یا خارج شدن لوله ها از چاه می دهد ‪.‬‬

‫در صورتی که لوله ها در حال ‪ trip‬باشند و ‪ kick‬رخ دهد برای کشتن چاه لوله ها باید در ته چاه قرار گیرند‬
‫در صورتی که لوله ها در ته چاه نباشند می توان چاه را کنترل کرد ولی برای کشتن ان حتما لوله ها باید در‬
‫ته چاه باشند ‪ .‬در صورتی که لوله ها سبکتر از فشار داخل چاه باشند تمایل به خارج شدن از چاه پیدا می‬
‫کنند که در این حالت باید انها را به اجبار به ته چاه برگردانیم که در به این حالت ‪ snubbed‬گفته می شود‬
‫که در این زمان باید لوله ها را از طریق فورانگیر به پایین هل دهیم ‪ .‬برای انجام این کارها عالوه بر فورانگبر‬
‫تجهیزات دیگری نیز الزم است شکل زیر سیستم کنترل فشار خشکی را نشان می دهد‪.‬‬

‫‪Casing‬‬

‫قسمتی از تجهیزات چاه بوده که تمام سیستم فورانگیر به ان وابسته است ‪ .‬در طراحی ‪ casing‬باید به این‬
‫نکته توجه شود که نه تنها باید بتواند ماکزیمم فشار ‪ wellhead‬را تحمل نماید بلکه باید قادر باشد وزن ‪BOP‬‬

‫را که روی ان سوار می شود را نیز تحمل کند ‪ .‬بی نقص بودن ‪ ، casing‬به سیمان کاری خوب و محل‬
‫مناسب نصب بستگی دارد ‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪Casing Head Spool‬‬

‫جایی که ‪ BOP‬روی ‪ casing‬نصب می شود ‪ casing head .‬می تواند در شرایط خاصی ‪ ،‬دارای خروجی‬
‫هایی برای استفاده چوك و ‪ kill line‬باشد ‪ .‬در حین حفاری ‪ casing head‬نباید برای چوك و ‪ kill line‬مورد‬
‫استفاده قرار گیرد ‪ .‬چوك و ‪ kill line‬تنها در مواقع ضروری مانند نقص در سیستم کنترل اولیه باید به ‪casing‬‬

‫‪ head‬متصل گردند‪.‬‬

‫‪Drilling Spool‬‬

‫برای اتصال چوك و ‪ kill line‬به ‪ BOP‬مورد استفاده قرار می گیرد ‪.‬‬

‫بعضی از ‪ BOP‬ها دارای خروجی هایی برای اتصال چوك و ‪ kill line‬هستند اما بسیاری از سرپرستان‬
‫عملیات ترجیح می دهند که انها را به یک ‪ spool‬متصل نماییند زیرا ماسه می تواند باعث خوردگی‬
‫خروجی ‪ BOP‬شود حال انکه در صورت بروز خوردگی در ‪ spool‬تعویض این قطعه ارزانتر و راحتتر‬
‫است ‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫‪Diverter‬‬

‫این وسیله در حقیقت یک ‪ annular preventer‬تحت فشار پایین می باشد ‪ .‬این وسیله در اوایل حفاری و‬
‫زمانی که ‪ surface hole‬کنده می شود بر روی ‪ coductor pipe‬نصب می گردد ‪ .‬بنابراین در این زمان حفاظت‬
‫در برابر فشار سازند در سطح به وسیله این قطعه تامین می گردد و سایر تجهیزات ‪ BOP‬در این زمان بدون‬
‫استفاده می باشد ‪.‬‬

‫‪Rotating Head‬‬

‫این قسمت که به ان ‪ Rotating BOP‬هم گفته می شود در باالی ‪ BOP‬قرار می گیرد و خروجی را برای‬
‫‪ flow line‬ایجاد می کند ‪ .‬خروجی های کوچکتر برای ‪ fill up connection‬مورد استفاده قرار می گیرد ‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫این قطعه دارای یک عنصر پوشاننده قابل چرخش بوده که اطراف لوله های حفاری ‪ drill colars‬و ‪kelly‬‬

‫را می پوشاند ‪.‬‬

‫عنصر پوشاننده یا ‪ stripper rubber‬قادر است تا انرژی مرد نیار برای فعالیت خود را خودش تامین نماید و‬
‫به هیچ سیستم کنترل فشار خارجی نیاز ندارد ‪.‬‬

‫چند راهه کاهنده ( ‪) Choke Manifold‬‬

‫برای ازاد سازی فشارزیاد سیاالت سازند در زمان وقوع ‪ kick‬از این قسمت استفاده می شود ‪ .‬به دلیل فشار‬
‫باالی گاز و خورندگی ماسه و قطعات بزرگ سازند که باید از چوك خارج شوند توصیه می شود که یک‬
‫چوك یدکی داشته باشید در فشار های خیلی زیاد توصیه می شود که از دو چوك استفاده نمایید ‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪Degaser‬‬ ‫جداکننده گاز یا‬

‫بعد از اینکه گل همراه با گاز چوك را ترك کرد وارد جدا کننده گاز می شود ‪ .‬این وسیله یک مخزن بزرگ‬
‫است که گل به سمت پایین مخزن امده و گاز ان ازاد می شود گل سپس از لوله خروج گل خارج گشته ‪.‬‬
‫به سمت ‪ shale shaker‬می رود و گازی که در باال قرار گرفته به سمت لوله تخلیه می رود ‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫فورانگیرهای ساق حفاری‬

‫شامل‪:‬‬

‫‪Kelly cock‬‬ ‫‪‬‬

‫یک ‪ ball valve‬بوده که در انتهای ‪ kelly‬و هرزه گرد ( ‪ ) swivel‬قرار می گیرد ‪ .‬و در صورت بروز ‪kick‬‬

‫با بستن ان مانع از ورود ‪ influx‬به داخل تجهیزات سطحی می شود ‪ .‬در صورتی که فشار موجود در لوله‬
‫های حفاری بخواهد از فشار تعیین شده مجاز برای ‪ hose‬بیشتر شود ‪ kelly cock‬بسته می شود ‪ .‬این‬
‫وسیله همچنین ما را قادر می سازد تا هرزه گرد را برداریم تا تجهیزات ‪ wireline‬بتوانند در شرایطی که چاه‬
‫تحت فشار است به داخل چاه اگر الزم باشد وارد شود ‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪Safety valve‬‬ ‫‪‬‬

‫در حین ‪ trip‬در صورت بروز ‪ kick‬قبل از اینکه ‪ BOP‬بسته شود باید لوله های حفاری بسته شود ‪ .‬برای‬
‫نیل به این منظور می توان از یک ‪ safety valve‬استفاده کرد ‪ .‬این وسایل باید همواره در روی ‪ floor‬و در‬
‫اندازه های مختلف وجود داشته باشد ‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪Float valve‬‬ ‫‪‬‬

‫یک ‪ float valve‬که به ان ‪ flapper valve‬نیز گفته می شود مانند ‪ check valve‬در لوله های حفاری عمل‬
‫می کند ‪ .‬این وسیله اجازه می دهد که گل به درون چاه پمپاژ گشته در حالی که از برگشت ان جلوگیری‬
‫می کند اگرچه این وسیله از فوران در لوله های حفاری جلوگیری می کند ولی از این وسیله بیشتر در‬
‫هنگام ‪ connection‬برای به حداقل رساندن برگشت گل استفاده می شود ‪.‬این وسیله که در حین حفاری‬
‫مورد استفاده قرار می گیرد ممکن است پالگ شده و یا در طی پمپاژ ثابت اسیب ببیند و در موقع ضروری‬
‫نتواند درست عمل نماید ‪.‬‬

‫‪01‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫فورانگیر داخلي ( ‪)inside BOP‬‬

‫همان ‪ kelly cock‬است منتها در سیستم ‪ Top Drive‬مورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬

‫همان ‪ Accumulato unit‬یا ‪Koomey unit‬‬ ‫سیستم کنترل فورانگیرها ( ‪ ) BOP Control System‬یا‬

‫برای بستن ‪ BOP‬و در نتیجه بستن چاه به صورت هیدرولیکی از این واحد استفاده می شود ‪ .‬به عبارت‬
‫دیگر فشار مورد نیاز جهت باز و بسته شدن تجهیزات مستقل کنترل فوران توسط این سیستم تامین میشود‪.‬‬

‫‪00‬‬
BOP

02
BOP

03
 ‫‪BOP‬‬
‫البته تجهیزات دیگری نیز در هنگام کنترل فوران به ما کمک می کند که از این جمله می توان به ‪Trip Tank‬‬

‫‪ Pit Recorder ،‬و ‪ Flow Show‬اشاره کرد ولی تجهیزات اصلی و اساسی کنترل فوران به همین موارد اشاره‬
‫شده است ‪.‬‬

‫الزم به ذکر این نکته می باشد که ‪ IBOP‬دارای دو نوع مورد استفاده در صنعت می باشد‪.‬‬

‫‪ .1‬دارت یا هایدریل ولو‬

‫‪ .2‬گری ولو ‪gray valve‬‬

‫نوع اول در قدیم استفاده میشد و نیاز بود که شما برای استفاده از ان برنامه ریزی نموده و هایدریل ساب را‬
‫باالی ‪ bha‬در هنگام راندن لوله نصب نموده باشید ودر هنگام خطر با انداختن دارت یا ولو اصلی به درون‬
‫لوله و پمپ کردن گل باعث لچ شدن و نشستن این ولو در ساب مخصوص شود‪.‬در این هنگام با قطع پمپاژ‬
‫گل شیر یکطرفه عمل مینمود ومانع جریان سیال از درون لدله می گردید‪.‬با توجه به مشکل واش شدن این‬
‫ساب در هنکام حفاری این نوع تقریبا منسوخ شده است‪.‬جایگزین ان ‪ IBOP‬جدید با نام شرکت سازنده‬
‫یعنی گری ولو میباشد که بدلیل اینکه میتوان در هنگام لزوم بر روی لوله بسته شود‪ .‬امروزه جزو ملزومات‬
‫هر دکل میباشد‪.‬که ‪ ibop‬بدلیل وجود مکانیزم ولو و فنر درون ان فول بور نیست‪ .‬و نمی توان وایر الین و‬
‫دیگر قطعات را از درون ان عبور داد‪.‬در صورتی که سیفتی ولو فول بور میباشد‪.‬معموال امکان ارسال گری‬
‫ولو بصورت باز بدرون چاه وجود ندارد‪ .‬در صنعت حفاری در تاپ درایو از کلمه ‪ ibop‬برای سیفتی ولو‬
‫هیدرولیکی نصب شده بر روی ان استفاده میشود که از نظر اصولی کلمه اشتباهی است و نباید با گری ولو‬
‫ویا هایدریل دارت اشتباه گرفته شود ‪!.‬‬

‫‪04‬‬
BOP

IBOP or Gray valve

05
BOP

Tiw or fosv

06
 ‫‪BOP‬‬

‫‪Safty valve‬‬

‫‪Safty valve‬‬

‫‪Gray valve‬‬

‫جمع بندی‬
‫سیستم کنترل فوران چاه در یک دستگاه حفاری دورانی ‪ ،‬مجموعه تجهیزاتی است که به وسیله آنها ‪ ،‬فشار‬
‫سیاالت و جریاناتِ سرِ یک چاهِ در حال حفاری را می توان کنترل نمود ‪.‬‬

‫فورانگیرهای سر چاهی ( ‪ ) Blow Out Preventer or B.O.P‬مهمترین قسمت این سیستم محسوب می‬
‫شوند ‪ ،‬زیرا در هنگام فوران یک چاه به سرعت عمل کرده و با بستن فوری سر چاه ‪ ،‬فوران را متوقف‬
‫کرده و چاه را ایمن می کنند‪.‬‬

‫‪07‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫اجزای اصلي و کلیدی سیستم کنترل فوران چاه ‪:‬‬

‫‪ )1‬فورانگیرهای سر چاهی ( ‪) B.O.P‬‬

‫‪ )2‬چند راهه کاهنده ( ‪) Choke Manifold‬‬

‫‪ )3‬سیستم کنترل فورانگیرها ( ‪) BOP Control System‬‬

‫‪ )4‬فورانگیرهای ساق حفاری‬

‫فورانگیرهای سر چاهی روی سر جداره ( ‪ ) Casing Head‬نصب می شوند ‪ .‬در واقع این فورانگیرها را می‬
‫توان شیرهای بزرگ فوالدی دانست که برای بستن دالیز ( ‪ ) Annulus‬و تحمل فشار سرِ چاه به کار می روند ‪.‬‬
‫در سر چاه معموالً چندین نوع فورانگیر به کار می روند‪ .‬اندازه دهانه ( ‪ ) Bore Size‬و میزان فشار ( ‪Pressure‬‬

‫‪ ) Rating‬مجموعه فورانگیرها بر حسب شرایط کار متفاوت است و معموالً بر حسب فشار چاه و اندازه رشته‬
‫جداری و سایز مته ‪ ،‬از میان اندازه های استانداردِ موجود در بازار انتخاب می شوند ‪ .‬فورانگیرهای کوبه ای‬
‫( ‪ ) Rams Type Preventer‬و دالیزی ( ‪ ) Annular Preventer‬دو نوع بسیار معروفِ فورانگیرها هستند که در‬
‫صنعت حفاری بیشترین استفاده را دارند‪ .‬معموالً برای کنترل هر چاه از ترکیبی از چند ‪Ram Type Preventer‬‬

‫و ‪ Annular Preventer‬استفاده می شود که به این مجموعه ‪ BOP Stack‬گفته می شود ‪ BOP Stack .‬ها دارای‬
‫دو نوع ‪ Surface‬و ‪ Sub-sea‬هستند که برای استفاده در خشکی و دریا طراحی شده اند ‪.‬‬

‫‪08‬‬
BOP
Surface BOP Stack

09
BOP
Sub - Sea BOP Stack

21
BOP
) Rams Type Preventers ( ‫فورانگیرهای کوبه ای‬

20
 ‫‪BOP‬‬
‫این نوع فورانگیرها ‪ ،‬فضای دالیز و رشته حفاری را با حرکت دو کوبه ( یا ‪ ) Ram‬خود بسته و فضای زیرین‬
‫‪ Ram‬ها را کامالً مسدود می کنند ‪ Ram.‬ها بسته به نوع و کاربردشان دارای اشکال مختلف بوده و جنس آنها‬
‫نیز با هم متفاوت است ‪.‬‬

‫در گذشته فورانگیرهای کوبه ای به صورت دستی عمل می کردند ‪ ،‬یعنی با نیروی بازو ‪ ،‬باز و بسته می شدند ‪.‬‬
‫این فورانگیرها برای فشارهای پایین خوب عمل می کردند ( البته ناگفته نماند که سرعت عمل آنها پایین بود و‬
‫این مورد حتی در فشارهای پایین نیز مشکل ساز بود ) ولی در مقابل فشارهای باال ناتوان بودند زیرا برای بستن‬
‫کوبه ها در مقابل فشار باال نیاز به نیروی باالیی بود که از توان بازوی کارگران خارج بود ‪ .‬با پیشرفت صنعت‬
‫حفاری و حفر چاههای عمیقتر و برخورد با فشارهای بسیار باال ‪ ،‬نیاز به فورانگیرهای پرقدرتی که با نیرویی قویتر‬
‫از نیروی بازو ‪ ،‬بسته شوند ‪ ،‬بیشتر احساس می شد‪ .‬فورانگیرهای جدیدِ امروزی دارای پیستونهای هایدرولیک‬
‫هستند که برای بسته شدن نیاز به فشارهای باال دارند ( نیروی مورد نیاز جهت باز و بسته شدنِِ فورانگیرها به‬
‫کمک روغن هایدرولیکِ تحت فشار و توسط ‪ BOP Control System‬یا همان ‪ Accumulator Unit‬تامین می‬
‫شود )‪ .‬شرکتهای مختلفی از گذشته تا به حال اقدام به ساخت ‪ Ram Type Preventer‬ها کرده اند که از مهمترین‬
‫‪ ،‬قدیمیترین و بزرگترین این شرکتها می توان به موارد زیر اشاره کرد که بیشترین سهم تولید جهانیِ ‪Ram Type‬‬

‫‪ Preventer‬ها را در اختیار دارند ‪:‬‬

‫‪22‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫فشار کاری ( ‪) Working Pressure‬‬

‫معموالً ‪ Ram Type Preventer‬ها برای فشارهای کاری مختلفی طراحی می شوند ‪ .‬بدیهی است که افزایش‬
‫‪ Working Pressure‬نیاز به صرف هزینه های طراحی و ساخت دارد ‪ .‬میزان ‪ working pressure‬برای هر‬
‫‪ Field‬معوالً با توجه به بیشترین فشار سازندهای موجود در همان ‪ Field‬محاسبه می شود ‪Working .‬‬

‫‪ Pressure Rate‬در طراحی های موجود برای ‪ Ram Type‬ها شامل موارد زیر است ‪:‬‬

‫در حالت کلی هر چه میزان ‪ Working Pressure‬افزایش می یابد قطر حفرۀ ‪ ( Ram‬یا بدنۀ ‪) Ram Assembly‬‬
‫بیشتر می شود‪ .‬یعنی ‪ Ram‬توانایی مقاومت در برابر فشارهای باالتر را پیدا می کند ‪.‬‬

‫تست فشار ( ‪) Pressure Testing‬‬

‫پولیسی شامل استانداردهای متفاوتی هست و شامل حداقل مسائل و قوانین ایمنی هست که باید رعایت شوند‬
‫و معموال در هر شرکت با توجه به شرایط مخازن مربوطه و چاههای حفاری شده ممکن است متفاوت بوده و‬
‫یا در مرور زمان تغییر کند‪ ،‬استاداردهای ارائه شده در این بحث بیشتر بر اساس ‪ policy‬شرکتهای کمرون و‬
‫هایدریل است و مطمعنا ممکن است در برخی شرایط و شرکتهای مختلف تغییر کند‪.‬‬

‫روش تست ‪ BOP‬ها و مراحل مختلف آن خود بحث مفصلی است ولی در حالت کلی می توان گفت که طبق‬
‫استاندارد ‪ ،‬تست ‪ BOP‬ها معموالً در دو مرحله ‪ ،‬یکی ‪ Low Pressure Test‬و دیگری ‪high Pressure Test‬‬

‫انجام می گیرد ‪ .‬ابتدا ‪ Low Pressure Test‬با ماکزیمم فشار ‪ psi222‬تا ‪ psi322‬انجام می شود ‪ .‬در این تست‬
‫‪ BOP‬ها بسته و تحت این فشار تست می شوند تا از صحت عملکرد آنها اطمینان حاصل شود و از طرفی با‬
‫این کار ‪ BOP‬ها برای تحمل فشارهای باالتر آببندی شوند‪ .‬اما ‪ High Pressure Test‬معموالً بعد از یک فاصلۀ‬

‫‪23‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫زمانی چند دقیقه ای ( حدود ‪ 5‬دقیقه ) نسبت به ‪ Low Pressure Test‬انجام می گیرد ‪ .‬در این تست ‪ BOP‬ها‬
‫زیر فشارهای باالتر تست می شوند ‪ .‬معموالً میزان فشار اعمالی روی ‪ BOP‬ها را کم کم باال می برند ‪ .‬حداکثر‬
‫فشار اعمالی مجاز (‪ ) max.allowable pressure‬بسته به توصیه های ایمنی یکی از این دو مقدار است ‪:‬‬

‫‪%02of Working Pressure ‬‬

‫)‪Test Pressure of the Ram BOP's (Recommended by manufacture Company‬‬ ‫‪‬‬

‫جهت ایمنی بیشتر سعی می شود از هر کدام از این دو مقدار که کمتر است استفاده شود چون اعمال فشار باال به‬
‫‪ BOP‬ها باعث کاهش عمر مفید آنها و صدمه دیدن ‪ Sealing‬ها و ‪ Packer‬های آنها می شود و احتمال خرابی‬
‫زیر فشار واقعی چاه را افزایش می دهد ‪ .‬به همین لحاظ منطقی به نظر می رسد در جاهایی که به حداکثر‬
‫‪ Working Pressure‬نیازی نیست ‪ Pressure Test‬را با بیشترین فشار مورد نیاز پیش بینی شده برای منطقۀ در‬
‫دست حفاری انجام دهیم ‪ .‬معموالً در انتخاب ‪ Working Pressure‬جهت ‪ BOP‬ها در هر منطقه ‪ ،‬دقت می شود‬
‫که میزان آن با یک ‪ Safety‬مناسب از حداکثر فشار احتمالی سر چاه انتخاب شود‪ .‬باید توجه داشت که در ‪Ram‬‬

‫‪ ، Type Pressure Test‬زمان واکنش ( ‪ ) Response Time‬نباید بیشتر از ‪ 32‬ثانیه به طول بیانجامد ‪Response ( .‬‬

‫‪ Time‬به مدت زمان بین فعال شدن و تکمیل عملکرد اطالق می شود که همان زمان ‪ Operate‬کردن و ‪Sealing‬‬

‫کامل است )‪ .‬نکته ‪ :‬معموالً در کارخانه های سازندۀ فورانگیرها ‪ ،‬پس از ساخت فورانگیر به منظور حصول‬
‫اطمینان از مقاومت فورانگیر در مقابل فشار ‪ ،‬آنرا به اندازۀ ‪ 1,5‬برابر ‪ Working Pressure‬اسمیَش ‪ ،‬تست می‬
‫کنند ‪ .‬مثالً یک فورانگیر با ‪ Working Pressure‬معادل ‪ psi 5000‬در قسمت تست در کارخانه حدود ‪psi 0522‬‬

‫تست می شود ولی سر چاه با ‪ psi3522‬تا ‪ psi4222‬تست می شود‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫زمان انجام تست فشار ( ‪) Pressure Test Frequency‬‬

‫معموالً ‪ Pressure Test‬در یکی از شرایط زیر انجام می شود ‪:‬‬

‫‪ )1‬پس از نصب ‪ : BOP Stack‬پس از نصب ‪ Ram‬ها ‪ ،‬حتماً باید یک تست فشار از مجموعه گرفته شود ‪.‬‬

‫‪ )2‬پس از هر گونه تعمیر ‪ ،‬تعویض قطعه ‪ ،‬تعویض سایزِ ‪ ، Ram Assembly‬تعمیر و یا تعویض ‪ Kill Line‬و‬
‫یا ‪ Choke Line‬و حتی پس از تعمیر ‪ Choke Manifold‬باید تست فشار از مجموعه گرفته شود ‪ ( .‬این تست‬
‫حتی پس از تعمیرات کوچک و جزئی روی قسمتهای گفته شده نیز باید انجام شود ‪ .‬دلیل این حساسیت ‪ ،‬مهم‬
‫بودنِ ایمنی تجهیزات کنترل فوران است زیرا در هنگام فوران مسئله به قدری حساس می شود که حتی یک‬
‫مشکل خیلی کوچک نیز ممکن است بسیار گران تمام شود )‬

‫‪ )3‬در صورتی که پس از گذشت ‪ 21‬روز از آخرین ‪ Pressure Test‬هیچ کدام از شرایط باال پیش نیامد باید یک‬
‫‪ Pressure Test‬کامل انجام گیرد ‪ ،‬حتی اگر هیچ دستکاری در سیستم کنترل فوران انجام نشده باشد ‪ .‬پس باید‬
‫توجه داشت که فاصلۀ زمانی بین دو ‪ Pressure Test‬نباید از ‪ 21‬روز فراتر رود ‪ ( .‬البته در برخی مناطق که‬
‫حساسیتهای کار باال است این تست را بصورت هفتگی نیز انجام می دهند )‬

‫)‪Ram ( Through Bore‬‬ ‫حفرۀ‬

‫بررسی حفره ‪ Ram‬بصورت مشاهده ای است ‪ .‬باید توجه داشت که این حفره محل حرکت ‪Ram Assembly‬‬

‫است و همین مسئله ممکن است باعث فرسایش دیوارۀ آن در اثر سایش با بدنۀ ‪ Ram Assembly‬شود ‪.‬‬

‫در بررسی حفرۀ ‪ Ram‬باید توجه داشت که این حفره دارای سوراخ ‪ ،‬بریدگی ‪ ،‬وجود حفره یا ‪ Key Seat‬و‬
‫فرسودگی نباشد ‪ .‬اگر افزایش قطر این حفره بر اثر فرسایش از ‪ 11/3‬اینچ بیشتر شود ‪ ،‬دیگر نمی توان از این‬
‫حفره استفاده کرد و باید بدنۀ ‪ Ram‬را تعویض کنیم ‪ .‬شکل زیر حفرۀ میانی ‪ ) Ram ( Through Bore‬را نشان‬
‫می دهد ‪:‬‬

‫‪25‬‬
BOP

26
 ‫‪BOP‬‬

‫همانگونه که اشاره شد شرکت ‪ Cameron Cooper‬یکی از بزرگترین شرکتهای تولید کنندۀ ‪ BOP‬مخصوصاً‬
‫‪ Ram Type‬در جهان است که محصوالت این شرکت در ایران نیز بیشترین کاربرد را دارند‪ Ram Type .‬نوعِ‬
‫‪ U‬شرکت ‪ Cameron‬یکی از پرکاربردترین فورانگیرهای مورد استفاده در ایران است که بیشترین سهم را در‬
‫میان ‪ Ram Type‬های مورد استفاده در ایران دارد ‪ .‬به همین دلیل در اینجا به بررسی این فورانگیر و همچنین‬
‫دیگر فورانگیرهای شرکت ‪ Cameron‬می پردازیم ‪ .‬بدیهی است که نحوۀ کلی عملکرد ‪ Ram Type‬های‬
‫تولیدیِ شرکتهای دیگر نیز به همین صورت است و چگونگی اجزا و مسیرهای ارتباطی در تمام فورانگیرهای‬
‫کوبه ای ( ‪ Ram Type‬ها ) یکسان است ‪.‬‬

‫‪27‬‬
‫‪BOP‬‬
‫‪Cameron Cooper‬‬

‫این شرکت دارای سه نوع ‪ Ram Type‬است ‪:‬‬

‫• ‪”Type “U‬‬
‫• ‪”Type “U-II‬‬
‫• ‪”Model “T‬‬
‫تفاوتهای کلی و مشخصات اساسی این فورانگیرها شامل موارد زیر است ‪:‬‬

‫‪ )1‬هر سه دارای سیستم تغییر ‪ Ram‬هستند ( تغییر در نوع و سایز ‪) Ram‬‬

‫‪ )2‬قرار دادن ‪ 4‬پیچ برای بستن ‪ Bonnet‬به بدنه یا استفاده از ‪ 4‬مهره‬

‫‪ )3‬استفاده از حالت ‪ Wedge Lock‬یا ‪Manual Lock‬‬

‫‪ )4‬ساخت ‪ Bonnet‬و بدنه برای هر سه نوع به صورت آهنگری و کوبیده شده است‬

‫‪28‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪:U‬‬
‫در این مدل ‪ Bonnet‬به کمک ‪ 4‬پیچ به بدنه بسته می شود و همچنین دارای ‪ Packing‬پالستیکی برای ‪ Ram‬ها‬
‫است که درزگیری استانداردی ایجاد می کند ‪.‬‬

‫‪: U-II‬‬

‫در این مدل ‪ Bonnet‬به کمک ‪ 4‬مهره به ‪ Stud 4‬که به بدنه متصل هستند ‪ ،‬محکم می شود و همچنین دارای‬
‫‪ Packing‬پالستیکی برای ‪ Ram‬ها است که درزگیری استانداردی ایجاد می کند ‪.‬‬

‫‪: T Model‬‬
‫در این مدل نیز همانند ‪ Bonnet ،U-II‬به کمک ‪ 4‬مهره به بدنه محکم می شود و در قسمت زیرین ‪Ram Block‬‬

‫دارای یک غالف ضد فرسایشِ قابل تعویض است ‪.‬‬

‫اجزای تشکیل دهنده ‪:‬‬

‫اجزای اصلی تشکیل دهندۀ یک ‪ Ram Type‬نوع ‪ U‬شامل موارد زیر است که در ادامه با اجزای اصلی آن بیشتر‬
‫آشنا می شوییم ‪:‬‬

‫‪29‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪Bonnet‬‬

‫محلی برای قرار گرفتن پیستونِ عمل کننده ‪ ،‬سیلندر ‪ Sealing ،‬های مورد نیاز ‪ ،‬و ‪ Ram Change Piston‬و‬
‫‪ Ram Change Cylinder‬است که به کمک ‪ 4‬پیچ به بدنۀ ‪ Ram‬متصل می شود ‪ .‬در یک سوی آن ‪Intermediate‬‬

‫‪ Flange‬و سوی دیگر آن ‪ ( locking Screw Housing‬محل قرار گرفتن شفت قفل کننده ) قرار دارد ‪ .‬این قسمت‬
‫محل قرار گرفتن فضای هیدرولیک جهت باز و بسته شدن ‪ Ram‬است ‪ .‬بین ‪ Bonnet‬و ‪Intermediate Flange‬‬

‫یک ‪ Packing‬و یک رینگ فلزی قفل کن قرار دارد‪.‬‬

‫یکی از تفاوتهای اصلی نوع ‪ U‬و ‪ U-II‬در قسمت ‪ Bonnet‬است ‪ .‬نوع ‪ U-II‬دارای یک ‪ Small Bonnet‬است‬
‫که یک طراحی منحصر به فرد از شرکت ‪ Cameron‬بوده و شامل امتیازات زیر است ‪:‬‬

‫‪ )1‬کاهش طول حرکت ‪ Operating Piston‬حدود ‪ %32‬که باعث حرکت و جابجایی سریعتر ‪ Piston‬و نهایتاً‬
‫‪ Ram‬می شود ‪.‬‬

‫‪ )2‬کاهش طول کُلی ‪ BOP‬بر اثر کاهش اندازۀ ‪ Bonnet‬که باعث سهولت نصب در مکانهایی با فضای کم و‬
‫تنگ می شود ‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪ )3‬همین کاهش طول ‪ Bonnet‬باعث کاهش طول ‪ Ram Change Piston‬ها نیز می شود ‪ .‬چون با کاهش طول‬
‫‪ Bonnet‬دیگر نیازی نیست برای دسترسی به ‪ Bonnet ،Ram‬زیاد به عقب برود ‪ .‬کاهش طول ‪Ram Change‬‬

‫‪ Piston‬ها که پیستونهایی دراز با قطر کم هستند ‪ ،‬باعث می شود تا گشتاور اعمالیِ حاصل از نیروی وزنِ‬
‫‪ Bonnet‬و متعلقات آن که در هنگام باز بودنِ ‪ Ram Change Piston‬ها بر روی آنها اعمال می شود کمتر شده‬
‫و خمش احتمالی در ‪ Ram Change Piston‬ها بر اثر طوالنی شدن زمان ‪ Ram Change‬کمتر دیده شود ‪.‬‬

‫مسیرهای ارتباطي روغن جهت عملکرد هایدرولیک‬

‫‪30‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪Ram Change‬‬

‫به منظور تعویض ‪ ، Ram‬پس از باز کردن اتصالِ ‪ Bonnet‬و ‪ Intermediate Flange‬از ‪ ، Ram Body‬با ‪Operate‬‬

‫کردن مسیر ‪ Close‬توسط ‪ ، BOP Control System‬روغن به ‪ Ram Change Piston‬ها فشار وارد کرده و آنها‬
‫را به عقب رانده و باعث می شود تا ‪ Bonnet‬نیز به عقب رفته و ‪ Ram‬از بدنه خارج شود‪ .‬در این حالت ‪Ram‬‬

‫در مقابل ما قرار دارد و می توان به آسانی آنرا مشاهده کرده و در صورت نیاز تعمیر یا تعویض کرد ‪ .‬معموالً‬
‫‪ Ram‬ها درای یک نشیمنگاه برای قرار گرفتن ‪ Ram Shaft‬هستند ‪ .‬با اتصال ‪ Ram‬به ‪ ( Air Host‬برای ‪Ram‬‬

‫های بزرگ ) میتوان ‪ Ram‬را از روی شفت بلند کرده و تعویض کرد‪ .‬پس از تعویض ‪ ، Ram‬برای بستن مجدد‬
‫‪ ، Bonnet‬دوباه به کمک ‪ ، BOP Control System‬اینبار مسیر ‪ Open‬را ‪ Operate‬می کنیم ‪ .‬در این هنگام‬
‫‪ Bonnet‬به سمت جلو حرکت کرده و ‪ Ram‬دوباره به مکان قبلی خود درون بدنه بر می گردد‪ .‬شکل زیر چگونگی‬
‫اعمال فشار سیال هیدرولیک در هنگام باز کردن ‪ Bonnet‬را نشان می دهد ‪ .‬پیچهایِ ‪ Bonnet‬سمت راست باز‬
‫شده است ولی ‪ Bonnet‬سمت چپ هنوز به بدنه متصل است ‪ .‬در اینجا می توان تفاوتهای ‪ Operate‬کردن مسیر‬
‫‪ Close‬در زمانی که ‪ Bonnet‬به بدنه بسته است و زمانی که اتصال ‪ Bonnet‬به بدنه باز شده است را به خوبی‬
‫مشاهده کرد‪.‬‬

‫‪32‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫شکل زیر مسیرهای واقعی موجود برای روغن در ‪ Ram Change Piston‬ها را نشان می دهد ‪ .‬مشاهده می‬
‫شود که دو عدد از ‪ Ram Change Piston‬ها درون خود مسیری برای عبور روغن دارند که باعث به عقب‬
‫آمدن ‪ Bonnet‬می شوند و دو ‪ Ram Change Piston‬دیگر دارای مسیر روغن از پشت قسمت پیستون مانندِ‬
‫خود هستند که سبب برگشت ‪ Bonnet‬به سوی بدنه می شوند ‪.‬‬

‫شکل زیر نیز یک ‪ Ram Type‬را در حالتی که کامالً باز شده و هر دو ‪ Bonnet‬آن به سمت عقب رفته اند ‪ ،‬نشان‬
‫می دهد ‪ .‬می بینیم که در این حالت به راحتی ‪ Ram Assembly‬در دسترس است و ما می توانیم آنرا تعویض و‬
‫یا تعمیر کنیم ‪.‬‬

‫در هنگام بسته شدن ‪ Ram ،Bonnet‬رو به سمت باز شدن یعنی عقب حرکت می کند ( دلیل این امر این است‬
‫که برای بستن ‪ Bonnet‬باید مسیر ‪ Open‬یا باز شدن ‪ Ram‬را ‪ Operate‬کنیم ) ‪ .‬این مکانیسم این اطمینان را ایجاد‬
‫می کند که هیچگاه در هنگام بسته شدن ‪ Ram ،Bonnet‬با لولۀ احتمالیِ درون چاه تداخلی پیدا نمی کند ‪ .‬یعنی‬

‫‪33‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫قبل از بسته شدن ‪ Ram ،Bonnet‬کامالً به عقب آمده و به سوی ‪ Bonnet‬حرکت می کند‪ .‬برخی از ‪Ram Type‬‬

‫ها نیز وجود دارد که مکانیسم تعویض ‪ Ram‬در آنها به گونه ای دیگر است ‪ .‬در این فورانگیرها ‪ Bonnet ،‬همانند‬
‫یک پنجره که درون بدنه قرار دارد باز می شود و ‪ Ram‬از درون بدنه خارج می شود ‪ .‬برخی از ‪ Ram Type‬های‬
‫شرکت ‪ Koomey‬و ‪ Shaffer‬بدین صورت هستند ‪.‬‬

‫توجه داشته باشید که در هنگام بستن ‪ Bonnet‬باید ابتدا مهره ها یا پیچهای اتصال دهندۀ آن به بدنه را کامالً محکم‬
‫کرده و بعد از آن فشار هایدرولیک را از پشت پیستونها ترخیص کرد ‪ .‬اما همانگونه که می دانیم این عمل ممکن‬
‫است به دالیلی ‪ ،‬به طول انجامد ‪ .‬برای جلوگیری از تحت فشار ماندن مجموعه فورانگیرها می توان از مسیر‬

‫‪34‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫کمکی هوا که در پشت ‪ Bonnet‬قرار دارد و برای این منظور طراحی شده است استفاده کرد ‪ .‬این مسیر به ما این‬
‫امکان را می دهد تا با اعمال فشار هوای ‪ psi122‬موجود در دکل به پشت ‪ Ram Change Piston‬هایِ مربوط به‬
‫بسته شدن ‪ Bonnet‬آنرا تا زمان سفت کردن اتصالش به بدنه ‪ ،‬در جای خود محکم نگه داریم ‪ .‬این امکان در‬
‫‪ Cameron U-II‬وجود دارد ‪ ( .‬ناگفته نماند که بر طبق ‪ Policy‬هیچگاه در هنگام حفاری نباید فشار از روی‬
‫‪ BOP‬ها برداشته شود ‪ .‬چه ‪ BOP‬ها در حالت باز باشند و چه در حالت بسته ولی گاهی به علت استهالك‬
‫شیلنگهای تحت فشار و کمبود امکانات در سر چاه این کار انجام نمی گیرد )‬

‫‪35‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪Intermediate Flange‬‬

‫در نگاه اول یک ‪ Flange‬ساده به نظر می رسد که بین ‪ Bonnet‬و ‪ Ram Body‬قرار دارد ‪ .‬ولی واقعیت چنین‬
‫نیست زیرا ‪ Intermediate Flange‬همانند سد و مانعی بین حفرۀ ‪ ( Ram‬که در مواجه با فشار باالی حفرۀ چاه‬
‫است ) و ‪ ( Bonnet‬که در مواجه با فشار هایدرولیک است ) قرار دارد ‪ .‬وظیفۀ اصلی ‪، Intermediate Flange‬‬
‫درزگیری و ‪ Sealing‬دُور ‪ Ram Shaft‬است ‪ .‬ورود سیال حفرۀ ‪ Ram‬به درون ‪ Bonnet‬باعث اختالل در عملکرد‬
‫درست پیستونهای هایدرولیک می شود و همچنین ورود سیال هایدرولیک از درون ‪ Bonnet‬به حفرۀ ‪ Ram‬باعث‬
‫از بین رفتن سیال موجود و کاهش فشار پشت ‪ Ram‬می گردد‪ .‬این ‪ Intermediate Flange‬به کمک یک سری‬
‫‪ Packing‬و ‪ Ring Gasket‬و "‪ O" Ring‬عمل درزگیریِ فضای دور ‪ Ram Shaft‬که عامل اتصال فضای‬
‫هایدرولیکِ ‪ Bonnet‬به حفرۀ ‪ Ram‬است را انجام می دهد ‪ .‬در باال و پایین ‪ Intermediate Flange‬دو سوراخ و‬
‫حفره وجود دارد که به مرکز آن راه دارند و باید همیشه تمیز نگه داشته شوند‪ .‬حفره ای که در باال قرار دارد ‪،‬‬
‫محلی برای تزریق ‪ Plastic Packing‬در میان یک ‪ Packing Ring‬نصب شده درون ‪ Intermediate Flange‬و‬
‫دور ‪ Shaft‬و در سمت مجاور به حفرۀ ‪ BOP‬است ‪ .‬این ‪ Plastic Packing‬به پشتِ ‪ Ring Gasket‬نصب شده‬
‫در سمت مجاور به حفرۀ ‪ BOP‬فشار وارد کرده و درزگیری را کامل میکند ‪ .‬در جریان یک ‪ Well Control‬اگر‬
‫از حفرۀ ‪ BOP‬نشتی وجود داشته باشد می توان با تزریق ‪ Plastic Packing‬از طریق این مجرا ‪ ،‬درزگیریِ موقتی‬
‫انجام داد ‪ .‬دقت داشته باشید که از این روش فقط در مواقع اورژانسی که زمان کافی برای تعویض ‪Ring Gasket‬‬

‫وجود ندارد استفاده می شود ‪.‬‬

‫‪36‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫سوراخی که در پایین ‪ Intermediate Flange‬قرار دارد ‪ Weep Hole‬نامیده می شود و مجرایی است که مستقیماً‬
‫به فضای بین ‪ Intermediate Flange‬راه دارد ‪ .‬یعنی از یک سو به فضای بین دو قسمت پر فشار دو سوی‬
‫‪ Intermediate Flange‬راه دارد و از سوی دیگر به فشار اتمسفریک متصل است ‪ .‬این مجرا باعث می شود تا در‬
‫صورت خرابی ‪ Sealing‬سمت حفرۀ ‪ ، BOP‬فشار باالی درون چاه بر روی محفظۀ هایرولیکِ ‪ Bonnet‬اعمال‬
‫نشود ‪ .‬محل این سوراخ همیشه باید تمیز بوده و قابل مشاهده باشد و مرتباً در هنگام ‪ BOP Test‬و ‪Well Control‬‬

‫بررسی شود ‪ .‬نشت سیال از این سوراخ به معنی خرابیِ ‪ Sealing‬های ‪ Intermediate Flange‬است و باید به آن‬
‫توجه شود ‪:‬‬

‫‪ )1‬نشت سیال حفاری از طریق این سوراخ در جریان یک ‪ BOP Test‬نشان دهندۀ خرابی ‪ Sealing‬های درون‬
‫‪ Intermediate Flange‬که در تماس با حفرۀ ‪ BOP‬هستند ‪ ،‬می باشد که باید بی درنگ و قبل از استفادۀ مجدد ‪،‬‬
‫تعویض شوند ‪.‬‬

‫‪ )2‬نشت روغن از این سوراخ به معنی نشت روغن از محفظۀ هایدرولیکِ ‪ Bonnet‬است و نشان دهندۀ خرابی‬
‫‪ Sealing‬های ‪ Intermediate Flange‬در مجاورتِ ‪ Bonnet‬است که باید بی درنگ و قبل از استفادۀ مجدد‬
‫تعویض شوند ‪.‬‬

‫شکل زیر یک برش عرضی از ‪ Intermediate Flange‬را نشان میدهد ‪ .‬در اینجا می توان مسیر هر دو مجرای باال‬
‫و پایین را مشاهده کرد ‪ .‬می بینیم که ‪ Weep Hole‬مستقیماً به فشار اتمسفر متصل است ولی مجرای تزریق‬
‫‪ Plastic Packing‬دارای ‪ Check Valve‬است ‪.‬‬

‫‪37‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫جمع بندی‬

‫همچنین کلیه مطالب ارایه گردیده در ذیل براساس استاندارد بین المللی ‪ API STD 53‬می باشد‪.‬‬

‫انتخاب فانکشن ها و اجزای ‪bop stack‬و فشار کاری انها معموال بر اساس فشار تخمینی سطحی می باشد که این‬
‫فشار بر اساس اختالف فشار های تخمینی مخزن و هیدروستاتیک سیال درون چاه در بدترین شرایط فرضی تعیین‬
‫میگردد‪ .‬بدترین فشار در سطح وقتی رخ میدهد که ما فرض کنیم سیال سازند باعث تخلیه کل گل درون چاه‬
‫شده است و سیال سازند اگر گاز باشد کمترین فشار هایدروستایک درون چاه را خواهیم داشت بنابراین فشار‬
‫مخزن منهای این فشار هایدروستاتیک بیشترین فشار تخمینی سطحی یا ‪ Anticipated surface pressure‬را تعیین‬
‫خواهد کرد‪ .‬این فشار مالك و مبنای انتخاب فشار کاری ‪ bop‬خواهد بود‪ .‬این فشار کاری ‪Rated Working‬‬

‫‪ Pressue‬فشاری است که سازنده با نظارت شخص ثالث و بیمه گر تضمین نموده که از درون تحمل فشار را‬
‫داشته باشد‪ .‬این تضمین با انجام طراحی باالتر از نیاز و انجام ازمایش ‪ shell proof test‬که حداقل ‪ 1,5‬برابر‬
‫فشاری اسمی بر وسیله اعمال میشود‪ .‬تامین می گردد‪.‬‬

‫‪38‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫دقت کنید رعایت این اصول باعث میشود که ما بدون هیچ نگرانی از وسیله با فشار ‪ rwp‬استفاده کنیم‪ .‬یعنی وسیله‬
‫‪ 5222‬را با فشار ‪ 5222‬استفاده یا مورد ازمایش قرار دهیم‪ .‬زمان ساخت و عمر وسیله در این مورد تاثیر ندارد‬
‫زیرا حداکثر هر سه سال یکبار شخص ثالث بایستی این وسایل را تحت فشار و ازمایشات مختلف قرار دهد و‬
‫در صورت تایید انوقت دوباره میشود با فشار کاری از وسیله استفاده نمود حتی اگر عمر ان ده سال یا بیشتر باشد‪.‬‬

‫در مورد تست ‪ bop‬بایستی توجه نمود که دو دسته ازمایش اصلی وجود دارد‪:‬‬

‫الف ازمایشات عملکرد ‪function test‬‬

‫که بدون اعمال فشار از درون چاه فقط مطمین میشویم وسیله عملکرد درستی دارد و نگران نشتی از درون چاه‬
‫نیستیم‪.‬‬

‫ب‪ -‬تست فشار‬

‫که خود دو دسته فشار پایین ‪ 222‬تا ‪ 322‬پام و فشار باال می باشند‪.‬‬

‫خود تست فشار از نظر انجام به دو دسته تقسیم بندی میشود‬

‫‪ A‬تست فشار اولیه‬

‫‪ B‬تست فشار متوالی‬

‫در هر دو تست فشار اولیه و متوالی‬

‫ازمایش فشار پایین روی فشار ‪ 222‬تا ‪ 322‬پام انجام می پذیرد‪.‬‬

‫اما در تست فشار باال اگر این تست در ابتدای ااسپاد یا نصب و یا بعد از تعمییر باشد بایستی تحت فشار ‪rwp‬‬

‫انجام پذیرد ( برای هایدریل میتوان از ‪ % 02‬تا فشار ‪ rwp‬اینکار را انجام داد بشرطی که کمتر از حداقل فشار‬
‫سطحی محاسبه شده در باال نباشد‪ .‬اما رمزها و ساید ولوها بایستی براساس ‪ rwp‬تست شوند)‬

‫‪39‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫در تست متوالی که به معنی این است که ‪bop‬برای مدتی نصب بوده است و تعمییری روی ان انجام نگرفته است‬
‫و به زمان انجام ازمایش فشاری رسیدهایم‪ .‬تنها در این زمان میتوان ‪ bop‬را حداقل بر اساس ‪anticipated surface‬‬

‫‪ pressure‬تا ‪rwp‬هر کدام که کارفرما صالح دید انجام داد‪ .‬بنابراین دقت شود که لحاظ نمودن درصدی از فشار‬
‫اسمی بعنوان فشار تست حداقل برای ازمایش اولیه تست ‪bop‬اصوال درست نیست!‬

‫برای نشت بند ثانویه یا همان پالستیک المنت روی فلنج میانی رم فقط و فقط در هنگام خطر قابل استفاده است‬
‫چرا که با استفاده از ان اجازه باز و بسته کردن رم را نخواهیم داشت‪ .‬یعنی فقط وقتی از ان استفاده می کنیم که‬
‫رمزی بسته باشد و چاه فشار داشته باشد و ما احساس کنیم که ‪weep hole‬نشتی دارد‪.‬‬

‫انواع ‪ Ram Assembly‬های مورد استفاده در ‪ Ram Type Preventer‬ها‬

‫تقسیم بندیهای مختلفی در مورد انواع کوبه ها (‪ Ram‬ها ) وجود دارد‪ .‬در ذیل یک تقسیم بندی کلی در مورد این‬
‫فورانگیرها ذکر شده است و ما در ادامه با توجه به همین تقسیم بندی به بررسی انواع این ‪ Ram‬ها می پردازیم ‪:‬‬

‫‪41‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫فورانگیر لوله ای ( ‪) Pipe Ram‬‬

‫این فورانگیر به منظور مسدود کردن فضای دالیز ‪ ،‬در زمانی که لوله درون چاه وجود داشته باشد استفاده می شود ‪.‬‬
‫قسمت جلوی ‪ Pipe Ram‬ها ‪ ،‬به صورت نیم دایره ای است که قطر آن برابر قطر خارجی ( ‪ ) OD‬لوله بوده و‬
‫برای گرفتن دور آن ساخته شده است ‪ ،‬بنابراین دو قسمت ‪ Ram‬پس از جفت شدن تشکیل یک دایره هم قطر با‬
‫لوله را می دهند ‪.‬‬

‫این ‪ Ram‬ها از لحاظ کاربرد دو نوع می باشند ‪:‬‬

‫‪Fixed Ram‬‬ ‫‪)1‬‬

‫این نوع ‪ Pipe Ram‬ها دارای کوبه های با سایز ثابت هستند و فقط برای گرفتن یک سایز لوله مورد استفاده‬
‫قرار می گیرند ‪ Fixed Ram .‬ها از لحاظ ‪ Safety‬بهتر و اطمینان بخش تر هستند و در هنگام ‪ Test‬نیز بهتر‬
‫‪ Test‬می دهند ‪ .‬تنها عیب آنها این است که در استفاده از این نوع ‪ Pipe Ram‬ها ‪ ،‬با محدودیت سایز مواجه‬
‫هستیم و در یک زمان و با یک ‪ Ram‬فقط می توان یک سایز لوله را گرفت ‪.‬‬

‫‪40‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪Sealing)1-1‬‬

‫باید گفت که ‪ Sealing‬در این نوع ‪ Ram Assembly‬ها به کمک دو ‪ Packer‬یکی ‪ Front Packer‬که در جلو‬
‫قرار دارد و دیگری ‪ Top Seal‬که در قسمت باالیی و رویۀ ‪ Ram Assembly‬قرار دارد ‪ ،‬انجام می شود ‪ .‬جنس‬
‫این ‪ Packer‬ها از یک نوع الستیک مصنوعی مخصوص است و دارای این قابلیت مهم هستند که در هنگام‬
‫فرسایشِ قسمت رویه ‪ ،‬الستیک موجود در قسمت عقب با حرکت به سوی جلو این کاهش ضخامت را جبران‬
‫می کند ‪.‬‬

‫اجزای اصلی یک ‪ Pipe Ram Assembly‬را در شکل زیر مشاهده می کنید ‪:‬‬

‫‪42‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫ترتیب ‪ Assemble‬کردن این اجزا مهم است ‪ .‬در ابتدا ‪ Front Pacer‬سوار می شود ‪ Front Packer .‬دارای دو‬
‫عدد پین است که در انتهای هر کدام یک سوراخ وجود دارد ‪ .‬این پینها درون مجراهایی که درون ‪Ram Assembly‬‬

‫تعبیه شده اند قرار میگیرند ‪ Top Seal .‬نیز خود دارای دو عدد پین با قطرکوچکتر از پینهای ‪ Front Packer‬است‬
‫که درون مجراهای تعبیه شده در باالی ‪ Ram Assembly‬قرار می گیرند ‪ .‬این مجراها به مجراهای مربوط به‬
‫پینهای ‪ Front Packer‬متصل هستند و به این طریق پینهای ‪ Top Seal‬درون سوراخهای موجود در انتهای پینهای‬
‫‪ Front Packer‬جای گرفته و در هم قفل می شوند و هر دو درون ‪ Ram Assembly‬محکم باقی می مانند‪ .‬تصاویر‬
‫زیر طریقۀ اتصال ‪ Top Seal‬و ‪ Front Packer‬را از زوایای مختلف نشان می دهد ( توجه داشته باشید که این‬
‫اتصال درون ‪ Ram Assembly‬صورت می گیرد )‬

‫‪43‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫بر طبق ‪ ( Policy‬استاندارد ) پَکِری سالم است که حداقل ‪ %02‬از میزان الستیک اولیه آن که در تماس با لوله‬
‫است سالم بوده و رویۀ الستیک دارای ترکیدگی و خط و شکاف و یا ‪ Key Seat‬نباشد ‪ .‬در هر بازدید از ‪Ram‬‬

‫‪ Assembly‬باید ‪ Packer‬ها را به خوبی بررسی کنیم تا از صحت آنها اطمینان به عمل آید و در صورت نیاز آنها‬
‫را تعویض کنیم ‪ .‬طریقۀ باز کردن ‪ Packer‬ها نیز به این صورت است که با خارج کردن ‪ Top Seal‬از درون‬
‫‪ Front Seal ،Ram Assembly‬نیز آزاد می شود و می توان آن را نیز خارج کرد‪ .‬پس از بستن ‪ Ram‬ها ‪Front ،‬‬

‫‪ Seal‬ها به پیرامون لوله فشرده شده و اطراف آن را کامالً مسدود می کنند ‪ .‬بنابراین هر ‪ Ram‬برای یک اندازه‬
‫بخصوص لوله و آن هم لوله صاف مناسب است و بر حسب اندازه لوله باید ‪ Ram‬مربوط به آن را در فورانگیر‬
‫قرار داد ‪.‬‬

‫به این عکس توجه کنید‪ ،‬میبینیم که درطراحیِ‪Sealing‬درمورد‪RamType‬ها برای قسمت زیرین‪RamAssembly‬‬

‫هیچگونه درزگیری در نظر گرفته نشده است‪.‬‬

‫‪44‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫این طراحی در تمام انواع ‪ Ram Type Preventer‬ها وجود دارد ‪ .‬دلیل این طراحی بسیار مهم و حائز اهمیت‬
‫است و همین عاملِ ساده قدرت و کاراییِ این فورانگیرها را افزایش میدهد ‪ ،‬ولی ضعفهایی نیز دارد ‪ .‬دالیل اصلی‬
‫نبود ‪ Bottom Seal‬موارد زیر است ‪:‬‬

‫‪ )1‬همانگونه که می دانیم ‪ Ram Assembly‬در برخورد با فشار باالی درون چاه است ‪ .‬می دانیم که ‪Ram‬‬

‫‪ Assembly‬درون حفرۀ ‪ Ram‬که همانند ریلی آن را در بر گرفته حرکت می کند ولی مطمئناً باید مقداری‬
‫اختالف قطر بین قطر داخلی حفرۀ ‪ Ram‬و قطر خارجی ‪ Ram Assembly‬باشد تا امکان این حرکت‬
‫وجود داشته باشد ‪ .‬در چنین شرایطی مطمئناً ‪ Ram Assembly‬در برخورد با فشار چاه مقدار بسیار‬
‫اندکی به سمت باال حرکت می کند ‪ .‬این نیروی ایجاد شده به سمت باال باعث می شود تا ما ‪Sealing‬‬

‫بهتری در قسمت ‪ Top Seal‬داشته باشیم ‪ .‬حال در نظر بگیرید اگر در قسمت زیرین ‪Ram Assembly‬‬

‫یک ‪ Bottom Seal‬قرار داده می شد با این شرایط از قسمت حفرۀ ‪ Ram‬فاصله می گرفت و توانایی‬
‫‪ Sealing‬را از دست می داد زیرا حتی یک درز کوچک بین ‪ Bottom Seal‬و حفرۀ ‪ Ram‬نیز باعث عبور‬
‫فشار از آن می شد و در این حالت ‪ Bottom Seal‬بال استفاده می ماند ‪.‬‬

‫‪45‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪ )2‬دومین دلیل که شاید اهمیت و استفادۀ آن از مورد اول نیز بیشتر است این است که در طراحی ‪Ram‬‬

‫‪ ، Assembly‬هدف ‪ ،‬راه یافتن فشار فوران به پشت ‪ Ram Assembly‬است ‪ .‬این عامل باعث می شود‬
‫تا در هنگام فوران و پس از بستن ‪ Ram‬ها ‪ ،‬دیگر نیروی هایدرولیک بسته شدن صرف غلبه بر اختالف‬
‫فشار موجود در پشت و جلوی ‪ ( Ram Assembly‬که همان فشار چاه است ) نشده و تمام نیرو صرف‬
‫‪ Sealing‬بهتر در قسمت ‪ Front Packer‬شود و به این طریق بیشترین ‪ Packer Pressure‬حاصل شود ‪.‬‬
‫‪ Packer Pressure‬همیشه باید بیشتر از فشار چاه باشد تا ما بتوانیم کنترل ‪ Front Seal‬را در اختیار داشته‬
‫باشیم ‪ .‬فشار هایدرولیک ‪ Accumulator Unit‬توانایی تولید چند هزار ‪ psi‬فشار برای بستن و ‪Pack‬‬

‫کردن ‪ Ram‬ها را دارا است ‪ ،‬این میزان فشار در تماس با فشار اولیۀ چاه کافی به نظر می رسد ولی‬
‫همچنان که فشار چاه در حال افزایش است ‪ ،‬نیرویِ باز کننده ای بر روی ‪ Front Packer‬اعمال می‬
‫گردد ‪ .‬اگر به کمک مکانیسمی بتوان فشار چاه را به پشت ‪ Ram Assembly‬منتقل کرد در حقیقت‬
‫اختالف فشاری وجود نخواهد داشت که باعث باز شدن ‪ Ram Assembly‬شود و تمام نیروی اعمالی به‬
‫کمک ‪ Operating Piston‬بر روی ‪ Front Seal‬وارد شده و سبب ‪ Seal‬شدن مطمئن آن می شود ‪ .‬این‬
‫طراحی این اطمینان را ایجاد میکند تا در صورت کاهش یا قطع فشار هایدرولیک پشت ‪Ram Assembly‬‬

‫‪ ،‬احتمال باز شدن مجدد ‪ Ram‬بسیار کم شود ‪ ،‬زیرا فشار چاه ‪ ،‬خود از بسته ماندن ‪ Ram‬حمایت میکند ‪.‬‬
‫به همین منظور همانگونه که در شکل صفحۀ قبل نشان داده شده است در برخی از ‪Ram Assembly‬‬

‫ها در قسمت زیرین آن مسیرهایی جهت هدایت فشار چاه به پشت ‪ Ram Assembly‬طراحی شده است ‪.‬‬

‫‪46‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫البته این طراحی دارای ضعفهایی نیز هست که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد ‪:‬‬

‫‪ )1‬ورود سیال فوران به پشت ‪ Ram Assembly‬ممکن است باعث خوردگی حفرۀ ‪ Ram‬در مواجه با سیاالت‬
‫خورنده شود ‪.‬‬

‫‪ )2‬کاهش تعداد ‪ Sealing‬ها احتمال حادثه را در هنگام خرابیِ دیگر ‪ Sealing‬ها ‪ ،‬افزایش میدهد ‪.‬‬

‫‪ )3‬وجود فشار چاه در پشت ‪ Ram Assembly‬در هنگام ‪ Striping‬به کمک دو عدد ‪ Pipe Ram‬باعث می شود‬
‫تا برای باز کردن ‪ Ram‬نیاز به نیروی زیادی باشد ‪.‬‬

‫‪ )4‬احتمال نشتی سیال از دور ‪ Ram Shaft‬نیز افزایش می یابد ‪.‬‬

‫معموالً ‪ 2‬فورانگیر لوله ( ‪ ) Pipe Ram‬در ‪ BOP Stack‬استفاده می شود که یکی هم سایز با لوله های اصلی‬
‫مورد استفاده در چاه ( معموالً ‪ ) Bottom Pipe Ram‬و دیگری به عنوان یدکی برای گرفتن لوله هایی با قطر‬
‫متفاوت نسبت به لوله های اصلی درون چاه ( معموالً ‪ ) Top Pipe Ram‬در نظر گرفته می شود ‪ .‬در موقع راندن‬
‫رشته جداری نیز معموالً کوبه های یکی از ‪ Pipe Rams‬ها ( معموالً ‪ ) Top Pipe Ram‬را خارج کرده و ‪Ram‬‬

‫‪ Assembly‬هم اندازه با رشته جداری را در آن جای می دهند ‪.‬‬

‫‪47‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫اندازه این نوع ‪ Pipe Ram‬ها متناسب با سایز لوله های مورد استفاده در حفاری است و رِنجِ آن بین ‪ 0/3-2‬اینچ‬
‫تا ‪ 0/5-1‬اینچ متغییر است (البته برای هرسایز دلخواه دیگر نیز با توجه به اندازه ‪ ، Bore size‬قابل سفارش می‬
‫باشد و معموال برای سایز ‪ casing‬ها نیز موجود میباشد) ‪ .‬باید به این نکته توجه داشت که ‪ Pipe Ram‬ها توانایی‬
‫‪ Sealing‬دور ‪ Drill Collar‬ها را ندارند و دلیل آن هم این است که ‪ Pipe Ram‬ها فقط تواناییِ ‪ Sealing‬دور‬
‫لوله هایی با بدنۀ صاف را دارند ‪ ،‬حال آنکه بدنۀ خارجی ‪ Drill Collar‬ها دارای شیارهای مارپیچی است ( در‬
‫مورد ‪ Drill Collar‬ها معموالً از ‪ Annular BOP‬ها استفاده می شود ) ‪.‬‬

‫‪Guide Bar‬‬

‫معموال ‪ Pipe Ram‬ها دارای یک برجستگی در قسمت جلویِ ‪ Ram Assembly‬به نام ‪ Guide Bar‬هستندکه‬
‫باعث می شود تا در هنگام بسته شدن ‪ ،‬اگر لوله در وسط قرار ندارد ‪ ،‬آن را در وسط دو ‪ Ram‬قرار دهد ‪ ،‬چون‬
‫ممکن است در لوله های با قطر پایین بعلت اختالف قطر لوله با کیسینگ ‪ ،‬لوله به یک طرف حفره تکیه دهد و‬
‫درست در وسط دو ‪ Ram‬قرار نگرفته و در هنگام بسته شدنِ کوبه ها ‪ ،‬لوله دچار لهیدگی شود ‪.‬‬

‫گاهی اوقات در زمان راندن رشته های تکمیلیِ چندگانه مواقعی پیش می آید که بیش از یک لوله درون چاه‬
‫وجود دارد ‪ .‬دراین حالت نیاز به ‪ Ram‬هایی داریم که دو مکان جهت گرفتن لوله داشته باشند تا در صورت وقوع‬
‫فوران بتوان به راحتی چاه را ایمن کرد ‪ .‬به این منظور از ‪ Dual Offset Pipe Ram‬ها یا ‪multiple Offset Pipe‬‬

‫‪ Ram‬ها استفاده می شود که دارای دو مکان یا بیشتر ‪ ،‬برای گرفتن لوله می باشند ‪ .‬برای تکمیلهای بیش از دو‬
‫گانه نیز ‪ Pipe Ram‬های مخصوصی طراحی شده است ‪:‬‬

‫‪48‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫نکته مهم‪ :‬هایدریل نمي تواند روی دریل کالر اسپیرال عمل سیلینگ را انجام دهد‪.‬‬

‫برای همین است که با روش عملیاتي وقتي به ‪BHA‬رسیدیم چاه را مونیتور میکنیم و بعد از ان هم اخرین‬

‫شاخه لوله با کروس اور را در دسترس قرار میدهیم و در هنگام تریپ هیچوقت دریل کالر رو روی لولهها‬

‫رک نمي کنیم‪..‬‬

‫‪Variable Bore Ram‬‬ ‫‪)3‬‬

‫کوبه هایی هستند که طراحی در آنها به گونه ای است که قطر دهانه در هنگام بسته شدن قابل تغییر است و یک‬
‫محدودۀ قطر را شامل می شود ‪ .‬این ‪ Ram‬ها توانایی دارند که تمام لوله هایی که از نظر قطر در این محدوده قرار‬
‫دارند را کامالً گرفته و ‪ Seal‬کنند ‪ Variable Ram .‬ها دارای ‪ Insert‬های فلزی ( زبانه های فلزی ) بهم پیوسته‬
‫ای هستند که بر دو رویِ یک ‪ Packer‬الستیکیِ با صخامت زیاد قرار دارند ‪ .‬این ‪ Packing‬قابل جمع شدن است‬
‫و ‪ Ram‬را قادر می سازد که به کمک آن محدوده ای از سایزها را پوشش دهد ‪ .‬این ‪ Insert‬ها همیشه و در هنگام‬
‫‪ Seal‬کردن تمام رنجهایی که ‪ Ram‬از آنها پشتیبانی می کند به موازات یکدیگر و در کنار هم قرار دارند و مانند‬
‫یک ‪ Ring‬فلزی در باال و پایین ‪ Packer‬قرار دارند و از آن محافظت می کنند ‪ .‬برخی از سایزها متداول ‪Variable‬‬

‫‪ Ram‬ها عبارتند از ‪:‬‬

‫‪49‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫استفاده از ‪ Variable Ram‬ها در یک ‪ Sub Sea BOP Stack‬باعث می شود تا دیگر نیازی به تغییر ‪ Ram‬در‬
‫هنگام ‪ Trip‬با یک ‪ Drill String‬با قطرهای متفاوت نباشد ‪ ( .‬میدانیم که تعویض و تغییر ‪ Ram‬در ‪BOP Stack‬‬

‫های مورد استفاده در زیر آب ‪ ،‬عملیات سخت و زمان بری است و به صرفه نیست )‬

‫‪51‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫معموالً در دکلهای ‪ Work Over‬یا تعمیری به علت استفاده از وسایل جانبی مختلف با سایزهای متفاوت همیشه‬
‫از یک ‪ Variable Ram‬استفاده می شود تا زمان کمتری صرف تعویض ‪ Ram‬شود‪.‬‬

‫در زیر تصاویری از چند نمونه از ‪ Variable Ram‬ها را مشاهده می کنید می بینیم که ‪ Variable Ram‬ها نیز‬
‫دارای نوع ‪ Dual Offset‬هستنتد که همانگونه که گفته شد در تکمیلهای چندگانه مورد استفاده قرار می گیرند ‪:‬‬

‫‪50‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫فورانگیر کوبه ای کور ( ‪) Blind Ram‬‬

‫سیستم کار این فورانگیر دقیقاً شبیه به ‪ Pipe Ram‬است ‪ .‬تنها تفاوت این فورانگیر با نوع لوله ای در شکل ‪Ram‬‬

‫‪ Assembly‬است ‪ .‬در کوبه های ‪ Blind Ram‬مکانی برای قرار گرفتن لوله در نظر گرفته نشده است و دو ‪Ram‬‬

‫به صورت دو نیم دایره توپُر با نزدیک شدن به یکدیگر تشکیل یک دایره را داده و چاه را کامالً می پوشانند ‪.‬‬
‫‪ Front Packer‬در این نوع کوبه ها از الستیک مصنوعی فشرده است ‪ .‬از این فورانگیر معموالً در زمانی که لوله‬
‫درون چاه وجود ندارد استفاده می شود ‪ .‬در این حالت دو ‪ Ram‬کامالً در کنار هم قرار گرفته و با چسبیدن و‬

‫‪52‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫روی هم قرار گرفتن الستیکهای جلویشان ( ‪ ) Front Seal‬به یکدیگر ‪ ،‬کامالً مسیر خروجی چاه را مسدود می‬
‫کنند ‪.‬‬

‫باید همیشه به این نکته توجه داشت که در زمان وجود لوله درون چاه هیچگاه نباید از ‪ Blind Ram‬استفاده شود‬
‫زیرا در صورت استفاده از ‪ Blind Ram‬در چنین حالتی ‪ ،‬در صورت قطور نبودن لوله ‪ Ram ،‬مقداری لوله را له‬
‫می کند ولی چون توانایی بریدن لوله را ندارد کامال دهانۀ چاه را نمی بندد بلکه مسیر خوروج فوران را کمتر کرده‬
‫و با توجه به ثابت بودن فشار فوران ( حداقل اینکه فشار فوران کاهش پیدا نمیکند ) باعث می شود تا جتینگ‬
‫پرتاب فوران چند برابر شده و کنترل چاه بسیار سخت تر شود ‪ .‬استفادۀ نادرست از ‪ Blind Ram‬می تواند به‬
‫قیمت از دست دادن دکل و حتی چاه تمام شود‪ .‬اگر هم لوله قطور باشد ( مانند ‪ Drill Collar‬ها ) ‪Blind Ram‬‬

‫حتی تواناییِ له کردن آن را هم ندارد و فقط روی بدنۀ لوله متوقف می شود ‪.‬‬

‫فورانگیر کوبه ای لوله ای ( ‪) Pipe Ram‬‬

‫در حالی که کامال باز شده است و در حال سرویس است ‪ .‬در این حالت می توان کوبه های این فورانگیر را‬
‫تعویض کرد ‪.‬‬

‫‪53‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫فورانگیر کوبه ای کور ( ‪) Blind Ram‬‬

‫در حالت کامال باز و در حال سرویس ‪ .‬مالحظه میگردد تنها تفاوت نوع لوله ای و کور و حتی برشیِ این‬
‫فورانگیرها فقط در نوع کوبه های آنها است‬

‫‪Shear / Blind Ram‬‬

‫این فورانگیر کامالً شبیه به ‪ Blind Ram‬است و معموالً در هر ‪ BOP Stack‬از یکی از این دو نوع استفاده می‬
‫شود ‪ .‬تفاوت اصلی این دو فورانگیر در قسمت رویۀ ‪ Ram‬یعنی مکانی که با لوله در ارتباط است می باشد ‪.‬‬

‫این فورانگیر دارای دو کوبه به نامهای ‪ Upper Ram‬و ‪ Lower Ram‬است که دارای دو زبانه به صورت قرینه‬
‫هستند ‪ ،‬روی هم قرار گرفتن این دو زبانه باعث بسته شدن و ‪ seal‬شدن باال و پایین آنها می شود ‪ .‬رویه این دو‬
‫کوبه از فوالد محکم است و شکل جلوی آنها گوه ای و برنده می باشد ‪.‬‬

‫این خصوصیت باعث می شود تا در زمان وجود لوله درون چاه ‪ ،‬بستن این فورانگیر باعث بریده شدن لوله ها و‬
‫بسته شدن دهانه چاه شود ‪ .‬اگر هم درون چاه لوله نباشد این فورانگیر می تواند همانند ‪ Blind Ram‬دهانه چاه‬
‫را کامالً مسدود کند ‪ .‬به همین دلیل به آن ‪ Shear / Blind Ram‬یعنی فورانگیری که هم توانایی کور کردن و هم‬
‫توانایی بریدن را همزمان دارد اطالق می شود ‪ .‬معموالً از این فورانگیر در جابهای حساس مانند چاههای گازی‬
‫و سکوهای دریایی استفاده می شود ‪.‬‬

‫‪54‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫در صورت وجود لوله درون چاه و وجود فوران ‪ ،‬ابتدا از ‪ Pipe Ram‬ها جهت مسدود کردن دالیز استفاده می‬
‫شود ولی اگر به هر دلیلی فوران متوقف نشد و از درون لوله نیز خروج سیال وجود داشت از ‪ Shear‬استفاده می‬
‫شود ‪.‬‬

‫در شکل زیر اجزای تشکیل دهندۀ یک‪ Ram Sear - Blind‬از نوع ‪ Cameron U , UII‬برای دو حالتِ استفاده در‬
‫چاههای دارای ‪ H2S‬و بصورت نرمال نشان داده شده است ‪:‬‬

‫‪55‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫با توجه به اینکه ‪ Sear Ram‬به منظور بریدن لوله مورد استفاده قرار می گیرد ‪ ،‬بدیهی است که برای بسته شدن و‬
‫اعمال برش نیاز به نیروی باالیی دارد که از نیروی مورد نیاز برای ‪ Pipe Ram‬ها و ‪ Blind Ram‬ها بیشتر است ‪.‬‬
‫می دانیم نیروی اعمالی توسط فورانگیر با سطح مقطع پیستونِ آن نسبت مستقیم دارد و برای داشتن قطر بیشتر‬
‫پیستون ‪ ،‬نیاز به وجود یک ‪ Bonnet‬با قطر بزرگتر و یک ‪ Intermediate Flange‬مخصوص است که بتواند این‬
‫‪ Bonnet‬قطور را به بدنه متصل کند‪ .‬در هنگام استفاده از ‪ Shear Ram‬بر روی ‪ Ram Type‬درمواردی از یک‬
‫‪ Large Bore Bonnet‬و یک ‪ Intermediate Flange‬مخصوص استفاده کرد ‪:‬‬

‫نکته مهم در استفاده از ‪ Shear Ram‬توجه به این مسئله است که در صورت بریده شدن لوله ‪ ،‬رشته حفاری به‬
‫درون چاه سقوط می کند و این مورد بسیار دردسرساز است ‪ .‬برای جلوگیری از این مشکل باید همیشه قبل از‬
‫استفاده از ‪ Shear Ram‬از بسته بودن ‪ Pipe Ram‬زیرِ ‪ Shear Ram‬مطمعن بود ‪ ،‬ولو اینکه این ‪ Pipe Ram‬توانایی‬
‫کنترل فوران را نداشته باشد ‪ ( .‬البته توجه داشته باشید قبل از بستن ‪ Pipe Ram‬حتم ًا باید لوله ها را در صورت‬
‫وجود ‪ Kelly‬تا باال آمدن اولین لوله زیر ‪ Kelly‬باال آورد و با دیدن مکان اتصال لوله به ‪ Kelly‬مطمئن شد که بین‬
‫‪ Shear Ram‬و ‪ Bottom Pipe Ram‬یک ‪ Tool Joint‬وجود دارد ‪ ،‬به اصطالح ‪ Space Out‬کرد ) این امر باعث‬
‫می شود تا در صورت بریده شدن رشته ‪ ،‬قسمت پایین آن به کمک ‪ Tool Joint‬بر روی کوبه های ‪Pipe Ram‬‬

‫آویزان بماند و به درون چاه سقوط نکند ‪ .‬پس از کنترل فوران می توان به کمک یکی از ابزارهای مانده یابی مانند‬
‫‪ ، OverShot‬رشته را باال آورده و قسمت بریده شده را از آن جدا کرد(البته امکان انجام این کار بسته به نوع‬
‫‪ BOP Stack‬و طراحی آن دارد)‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫البته ‪:‬‬

‫اگر از فشار درست استفاده شود(یعنی بای پاس ولو فعال باشد ‪ ،‬که در آینده در مورد آن توضیح داده خواهد شد)‬
‫بلیند رم بایستی بتواند لوله را له کرده و سیلینگ را هم انجام دهد چه لوله داشته باشیم چه چاه خالی باشد‪.‬‬

‫در دکلهای دریایی ( ‪ ) Sub Sea BOP Stack‬به منظور اطمینان از وجود یک ‪ Tool Joint‬بین ‪ Shear Ram‬و‬
‫‪ Bottom Pipe Ram‬به این روش عمل می کنند ‪ :‬ابتدا ‪ Annular BOP‬را با فشار کم می بندد و کمی باال می‬
‫آیند تا اولین ‪ Tool Joint‬به ‪ Annular BOP‬برسد ‪ ،‬در این حالت با توجه به ‪ Drag‬زیاد ایجاد شده روی ‪Weight‬‬

‫‪ Indicator‬مکان ‪ Tool Joint‬را مارك می زنند و سپس با توجه به اندازه های موجود برای ‪ BOP Stack‬شاخه‬
‫را به اندازه ای پایین برده یا باال می آورند که ‪ Tool Joint‬بین ‪ Bottom Pipe Ram‬و ‪ Shear Ram‬قرار بگیرد و‬
‫در این حالت ابتدا ‪ Pipe Ram‬را بسته و وزن شاخه را روی آن اعمال میکنند و سپس ‪ Shear Ram‬را می بندند ‪.‬‬
‫هر ‪ Pipe Ram‬با توجه به سایز خود ظرفیت تحمل وزن خاصی را دارد ‪ .‬جدول زیر نشان دهندۀ مقدار وزن قابل‬
‫تحمل برای سایزهای مختلف ‪ Pipe Ram‬ها است ‪.‬‬

‫‪57‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫چه از یک اندازه لوله های حفاری در ‪ Drill String‬استفاده شود و یا از اندازه های متفاوت ‪ ،‬در ‪BOP Stack‬‬

‫همیشه فورانگیر کوبه ای کور ( ‪ ) Blind Ram‬یا برشی ( ‪ ) Shear Ram‬در وسط ‪ ،‬فورانگیر کوبه ای سایز‬

‫‪58‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫کوچک (‪ ) Pipe Ram‬یا متغییر ( ‪ ) Variable Ram‬در باال و فورانگیر کوبه ای با سایز بزرگ ( ‪) Pipe Ram‬‬
‫در پایین نصب می گردند ‪.‬‬

‫‪Manual Ram Lock‬‬

‫برای ایمنی بیشتر به منظور باز نشدن دوباره ‪ Ram‬ها در این طراحی از ‪ Hand Wheel‬استفاده می شود ‪Hand .‬‬

‫‪ Wheel‬ها دسته های چرخ مانند بزرگی هستند که در قسمت انتهایی فورانگیرها قرار دارند ( برای هر فورانگیر‬
‫دو عدد در پشت هر دو پیستون ) ‪ .‬این ‪ Hand Wheel‬ها به یک شفت رزوه دارِ قفل کننده متصل هستند که در‬
‫پشت شفت اصلی پیستون قرار دارد و درون محوری قرار می گیرد که خود دارای ترید بوده و با پیچ کردن این‬
‫شفت رزوه دار در پشت شفتِ پیسون اصلی ‪ ،‬می توان آنرا قفل کرد و مانع از باز شدن مجدد آن شد ‪ .‬در هنگام‬
‫باز بودن ‪ Ram‬ها هرگز نمی توان به کمک ‪ Hand Wheel‬کوبه ها را به جلو حرکت داده و آنها را بست ‪ ،‬زیرا‬
‫بستن کوبه ها نیاز به اعمال نیروی باالیی دارد ‪.‬‬

‫‪59‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫در استفاده از ‪ Hand Wheel‬ها همیشه باید به این نکته توجه کرد که پس از کنترل چاه و به منظور باز کردن‬
‫مجدد فورانگیرها نباید فراموش کرد که ابتدا باید ‪ Hand Wheel‬ها را از پشت آنها باز کنیم ‪ ( .‬طراحیِ ‪Ram‬‬

‫‪ Lock‬در ‪ Cameron U‬از نوع ‪ Manual‬است )‬

‫‪Automatic Lock‬‬

‫‪Cameron Wedge Lock‬‬ ‫‪)1‬‬

‫شرکت ‪ Cameron‬به منظور ارتقاع سیستم ایمنی در مقابل باز شدن ‪ Ram‬ها بر اثر حذف فشار هایدرولیک از‬
‫پشت پیستونها از یک نوع قفل گوه ای اتوماتیک استفاده می کند که طراحی آن خاص همین شرکت است ‪.‬‬

‫‪61‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫در ‪ Cameron‬این سیستم معروف به ‪ ( Wedge Lock‬قفل گوه ای ) است که شامل گوه ای است که در پشتِ‬
‫انتهای شفتِ متصل به پیستون قرار دارد ‪ .‬این گوه متصل به یک محفظه تنظیم کننده هایدرولیکی به نام ‪Balance‬‬

‫‪ Chamber‬است ‪ .‬گوه به صورتی است که با حرکت رو به جلویِ شفت ‪ ،‬باال آمده و در پشت شفت قرار می‬
‫گیرد و مانع از بازگشت دوباره شفت به عقب می شود‪ .‬در هنگام باز کردن فورانگیر که شفت رو به عقب حرکت‬
‫می کند ‪ Balance Chamber ،‬عمل کرده و باعث می شود که این گوه پایین بیاید و دوباره به جایگاه خود باز‬
‫گردد و این امکان را ایجاد کند تا شفت دوباره به عقب برگردد ‪ .‬در شکل زیر اجزای یک ‪Wedge Lock‬‬

‫‪ Assembly‬را مشاهده می کنید ‪.‬‬

‫می بینیم که گوه خود همانند یک پیستون دو طرفه است که با اعمال فشار روغن از سوی ‪، Balance Chamber‬‬
‫باز و بسته می شود ‪ .‬در هنگامی که گوه بسته است و در پشت شفت ‪ Ram‬قرار دارد ‪ Balance Chamber‬مسیر‬
‫جریان روغن را می بندد و دیگر به هیچ وجه گوه به سمت عقب حرکت نمی کند ‪ .‬حتی اگر فشار روغن تامین‬

‫‪60‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫شده برای ‪ Balance Chamber‬قطع شود ‪ ،‬به دلیل اینکه ارتباط روغن با گوه قطع است باز تاثیری روی گوه نمی‬
‫گذارد ‪ .‬فشار روغن ‪ Balance Chamber‬نیز از ‪ BOP Control System‬تامین می شود ‪ .‬فقط در شرایطی که‬
‫فرمان ‪ Open‬را از طریق ‪ Way Valve 4‬ها ی ‪ Operate ،BOP Control System‬می کنیم ( یعنی در صورت‬
‫وجود ‪ ، )Hydraulic Opening Pressure‬روغن از طریق ‪ Balance Chamber‬به پشت گوه اعمال می شود و‬
‫همزمان روغن اعمالی به سر دیگر گوه ترخیص می شود و گوه به سمت عقب حرکت می کند ‪.‬‬

‫‪62‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫می بینیم که ‪ Wedge Lock‬یک سیستم ایمنی اتوماتیک است که همزمان با ‪ Operate‬فورانگیر فعال شده و ‪Ram‬‬

‫را قفل می کند و در هنگام باز کردن نیز بصورت اتوماتیک ‪ Ram‬را آزاد می کند ‪ .‬این سیستم در ‪Cameron U-‬‬

‫‪ II‬تعبیه شده است ‪.‬‬

‫‪MPL (Multiple Position Locking) in Hydril‬‬

‫در ‪ Hydrill‬مکانیسم ایجاد ‪ Safety‬در مقابل باز نشدن کوبه ها در اثر فشار به کمک یک سیستم کالج و ترید‬
‫انجام می شود ‪ .‬در این سیستم انتهای شفت متصل به پیستون ‪ ،‬دارای رزوه است و در دور آن یک قسمت کالج‬
‫که همانند ‪ Box‬است قرار دارد ‪ .‬در هنگام عقب و جلو شدن شفت (که همان عقب و جلو شدن کوبه ها است )‬
‫کالجِ ‪ Box‬شکل به دور شفت می چرخد و باعث پیچیده شدن تریدهای شفت و کالج می شود‪ .‬قفل شدن و‬
‫قفل نشدن ‪ MPL‬توسط مکانیسم کالج یک سویه و یک مهرۀ قفل کننده کنترل می شود ‪ .‬حرکت پیستون و شفتِ‬
‫رزوه دار در هنگام بسته شدن و باز شدن ‪ ، Ram‬مهرۀ قفل کننده را بطور آزادانه می چرخاند ‪ .‬تا جایی که ‪Ram‬‬

‫از حرکت می ایستد ‪ ،‬کالج اجازه می دهد که مهرۀ قفل کن بچرخد ‪ .‬در ادامه کالج باز می شود و دیگر اجازۀ‬
‫چرخش نمی دهد‪ .‬کالج همچنان بسته می ماند تا زمانی که ‪ Hydraulic Opening Pressure‬آنرا از حالت‬
‫‪ Engage‬خارج کند ‪ .‬حتی اگر به هر دلیلی ‪ Hydraulic Closing Pressure‬قطع شود باز هم کالج آزاد نمی‬
‫شود ‪ MPL .‬همیشه در هنگام بسته بودنِ ‪ Ram‬فعال است ‪.‬‬

‫‪63‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫‪Operating Ratio‬‬

‫در گذشته از ‪ Ram‬های دستی استفاده می شد ‪ .‬این ‪ Ram‬ها دارای ساقهای ترید دارِ متصل به ‪ Ram Shaft‬بودند‬
‫و این توانایی را ایجاد می کردند که به کمک آنها بتوانیم ‪ Ram‬ها را عقب و جلو کنیم ‪ .‬طولی نکشید که معلوم‬
‫شد نیاز به یک روش قویتر و سریعتر برای بستن ‪ Ram‬ها در مقابل جریان کیک وجود دارد تا به کمک آن بتوان‬
‫به سرعت در مقابل فورانهایی با فشار باال مقابله کرد‪ .‬به همین منظور ‪ Hydraulic Operating Piston‬ها توسعه‬
‫پیدا کردند ‪ .‬سیال عمل کننده در این سیستم باعث باز و بسته شدن پیستون می شود ‪ .‬هر نوع و سایز از ‪Ram‬‬

‫‪ Preventer‬ها دارای یک نسبت باز و بسته شدن است که تابع شکل هندسی ویژۀ هر ‪ Ram‬است‪ .‬در شکل زیر‬
‫یک شِمای ساده از سیستم هایدرولیک بسته شدن ‪ Ram‬ها نشان داده شده است‪:‬‬

‫‪64‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪Closing Ratio‬‬

‫در هنگام بسته شدن ‪ Ram‬فشار هایدرولیک بسته شدن بر روی مساحت ‪ Operating Piston‬عمل می کند و این‬
‫فشار باید بر فشار وارده بر روی مساحت ‪ Ram Shaft‬که باعث باز شدن ‪ Ram‬می شود ‪ ،‬غلبه کند ‪.‬‬

‫چون اندازۀ مساحت ‪ Piston‬با ‪ Ram Shaft‬متفاوت است ‪ ،‬همیشه بین نیروهای اعمالی به این سطح مقطع ها ‪،‬‬
‫یک نسبت عملکرد وجود دارد ‪ ( .‬همانگونه که می دانیم نیروی اعمالی از سوی چاه که ‪ Well Pressure‬نامیده‬
‫می شود بر وری ‪ Ram Shaft‬وارد می شود و نیروی هایدرولیک بسته شدن بر روی ‪ Piston‬اعمال می شود‪.‬‬
‫عموماً نسبت بسته شدن برای اکثر ‪ Ram Type Preventer‬ها بین ‪ 1:1‬تا ‪ 1:1‬است ‪ .‬به این معنی که ‪ psi1‬فشار‬
‫هایدرولیک می تواند در مقابل ‪ 1‬تا ‪ psi1‬فشار چاه مقاومت کند ‪ .‬مثالً در یک ‪ Ram Preventer‬با نسبت ‪1:1‬‬
‫برای بستن چاه در مقابل فورانی با فشار ‪ psi3222‬نیاز به ‪ psi522‬فشار هایدرولیک است ‪ .‬می دانیم حداکثر فشار‬
‫متداول مورد استفاده در ‪ BOP Control System‬ها ‪ ،‬حدود ‪ psi3222‬است که با ‪ Ratio 6:1‬می تواند مقابل‬
‫فوران با فشار ‪ psi10222‬مقاومت کند ‪ .‬همانگونه که می دانیم این ‪ BOP Control System‬ها معموالً برای ‪BOP‬‬

‫هایی با ‪ Working Pressure‬بین ‪ 12222‬تا ‪ psi15222‬استفاده می شوند ‪ ،‬پس می توان نتیجه گرفت که در‬
‫صورت برنامه ریزی مناسب برای انتخاب ‪ Working Pressure‬مناسبِ ‪ BOP‬ها نسبت به شرایط منطقۀ در حال‬
‫حفاری ‪ ،‬هیچگاه بر روی دکل ‪ ،‬با کمبور فشار هایدرولیک برای بستن ‪ BOP‬ها مواجه نیستیم‪.‬‬

‫‪65‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫برای محاسبه فشار مورد نیاز برای بستن فورانگیرها می توان از فرمولهای زیر استفاده کرد ‪:‬‬

‫𝑎𝑒𝑟𝐴 𝑛𝑜𝑡𝑠𝑖𝑃 𝑛𝑜𝑖𝑡𝑎𝑟𝑒𝑝𝑂‬

‫= 𝑜𝑖𝑡𝑎𝑅 𝑔𝑛𝑖𝑠𝑜𝑙𝐶‬
‫𝑎𝑒𝑟𝐴 𝑡𝑓𝑎‪𝑅𝑎𝑚 𝑆ℎ‬‬

‫𝑒𝑟𝑢𝑠𝑠𝑒𝑟𝑃 𝑔𝑛𝑖𝑘𝑟𝑜𝑊 𝑑𝑒𝑡𝑎𝑅‬

‫= 𝑒𝑟𝑜𝑏 𝑒‪𝐶𝑙𝑜𝑠𝑖𝑛𝑔 𝑃𝑟𝑒𝑠𝑠𝑢𝑟𝑒 𝑟𝑒𝑞𝑢𝑖𝑟𝑒𝑑 𝑡𝑜 𝑐𝑙𝑜𝑠𝑒 𝑟𝑎𝑚 𝑤𝑖𝑡ℎ 𝑟𝑎𝑡𝑒𝑑 𝑤𝑒𝑙𝑙𝑏𝑜𝑟𝑒 𝑝𝑟𝑒𝑠𝑠𝑢𝑟𝑒 𝑖𝑛 𝑡ℎ‬‬
‫𝑛𝑜𝑖𝑡𝑎𝑅 𝑔𝑛𝑖𝑠𝑜𝑙𝐶‬

‫مقدار ‪ Closing Ratio‬برای هر نوع ‪ Ram Type‬توسط شرکت تولید کننده محاسبه شده و در کاتالوگهای مربوطه‬
‫موجود می باشد ‪.‬‬

‫‪66‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪Opening Ratio‬‬

‫باز کردن ‪ BOP‬ها زیر فشار اصالً توصیه نمی شود و مطالب گفته شده در این قسمت بجز استفاده در موارد‬
‫خاصی چون ‪ Stripping‬به کمک دو عدد ‪ Ram Type‬و یا تعویض ‪ Top Ram‬با ‪ Bottom Ram‬زیر فشار ‪ ،‬فقط‬
‫جنبۀ آموزشی دارد‪ .‬هنگام باز کردن ‪ Ram‬زیر فشار چاه ‪ ،‬فشار هایدرولیک باز شدن روی سطح ‪Operating‬‬

‫‪ Piston‬عمل می کند و باید بر فشار وارده از سوی چاه که بر روی سطح پشتیِ ‪" Ram Assembly‬که در ارتباط‬
‫با فشار چاه است و پیستون را به سمت بسته شدن می کشد" ‪ ،‬غلبه کند ‪ .‬مساحت پشت ‪ Ram‬که در ارتباط با‬
‫فشار چاه می باشد ‪ ،‬بزرگ است و گاهی به اندازه مساحت پیستون و حتی بزرگتر می رسد ‪ ،‬بنابراین برای باز‬
‫کردن ‪ Ram‬زیر فشار نیاز به فشار هایدرولیک زیادی است ‪.‬‬

‫نسبت باز شدن ( ‪ ) Opening Ratio‬برای ‪ Ram Type‬های متداول ‪ ،‬بین ‪ 1:1‬تا ‪ 4:1‬است ‪ .‬اگر ‪ 1:1‬باشد به این‬
‫معنی است که به همان اندازۀ فشار چاه نیاز به اعمال فشار هایدرولیک جهت باز کرن ‪ Ram‬خواهیم داشت ‪ .‬حال‬
‫در نظر بگیریم در شرایطی که ‪ Ram Type‬با نسبت باز شدن ‪ 0:1‬و نسبت بسته شدن ‪(2,5:1‬چیزی شبیه به ‪Ram‬‬

‫‪ ) Type Cameron-U 13-5/8‬داشته باشیم ‪ .‬در چنین شرایطی اگر فشار چاه حدود ‪ psi12،222‬باشد برای بستن‬
‫آن نیاز به اعمال ‪ psi1432‬فشار هایدرولیک به پشت ‪ Ram‬ها داریم که این اندازه فشار را به کمک ‪BOP‬‬

‫‪ Control System‬که دارای حداکثر فشار ‪ psi3222‬است می توان تامین کرد ‪ .‬ولی در هنگام باز کردن ‪ Ram‬ها‬
‫زیر همین فشار نیاز به اعمال ‪ psi4222‬فشار هایدرولیک داریم که این اندازه فشار خارج از توان ‪BOP Control‬‬

‫‪ System‬مورد استفاده است ‪ .‬پس می بینیم ممکن است گاهی شرایطی پیش بیاید که ما چاهی را به کمک ‪Ram‬‬

‫‪ Type Preventer‬بسته باشیم ولی دیگر نتوانیم "بدون ترخیص مقداری از فشار چاه " آنرا زیر فشار قبلی باز‬
‫کنیم ‪.‬‬

‫‪67‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫برخی از ‪ Ram Type‬ها وجود دارد که نسبت باز شدن برای آنها زیرِ ‪ 1:1‬است ‪.‬‬

‫برای محاسبه فشار مورد نیاز برای باز کردن ‪ Ram Type‬زیر فشار ‪ ،‬می توان از فرمولهای زیر استفاده کرد ‪:‬‬

‫𝑎𝑒𝑟𝐴 𝑠𝑘𝑐𝑜𝑙𝐵 𝑒𝑑𝑖𝑆 𝑘𝑐𝑎𝐵‬

‫= 𝑜𝑖𝑡𝑎𝑅 𝑔𝑛𝑖𝑠𝑜𝑙𝐶‬
‫𝑎𝑒𝑟𝐴 𝑡𝑓𝑎‪𝑅𝑎𝑚 𝑆ℎ‬‬

‫𝑒𝑟𝑢𝑠𝑠𝑒𝑟𝑃 𝑔𝑛𝑖𝑘𝑟𝑜𝑊 𝑑𝑒𝑡𝑎𝑅‬

‫= 𝑒𝑟𝑜𝑏 𝑒‪𝐶𝑙𝑜𝑠𝑖𝑛𝑔 𝑃𝑟𝑒𝑠𝑠𝑢𝑟𝑒 𝑟𝑒𝑞𝑢𝑖𝑟𝑒𝑑 𝑡𝑜 𝑂𝑝𝑒𝑛 𝑟𝑎𝑚𝑠 𝑤𝑖𝑡ℎ 𝑟𝑎𝑡𝑒𝑑 𝑊𝑜𝑟𝑘𝑖𝑛𝑔 𝑝𝑟𝑒𝑠𝑠𝑢𝑟𝑒 𝑖𝑛 𝑡ℎ‬‬
‫𝑛𝑜𝑖𝑡𝑎𝑅 𝑔𝑛𝑖𝑛𝑒𝑝𝑂‬

‫جدول ‪ Operating data and fluid requirements‬برای سایزهای مختلف ‪ Ram type‬ها نوع ‪ U‬شرکت‬
‫‪ Cameron‬وجود دارد ‪ .‬این جدول برای هر دو حالت ‪ Bonnet‬یعنی نوع ‪ Normal‬و نوع ‪Large Shear Bonnet‬‬

‫بصورت جداگانه بیان شده است ‪:‬‬

‫‪68‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫‪BOP End and Side Outlet Connections‬‬

‫اتصال ‪ BOP‬ها و از جمله ‪ Ram Type Preventer‬ها معموال به یکی از سه شکل ‪Clamp Hub ،API Flange‬‬

‫و ‪ Studded‬است ‪ .‬اتصال خروجی های جانبی ‪ Ram Type‬ها در صورت وجود نیز یکی از این سه حالت است ‪.‬‬
‫نوع این اتصاالت برای انواع ‪ Ram Type‬ها قابل سفارش و تغییر است ‪.‬‬

‫‪69‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫پرکاربردترین نوع اتصال در مورد فورانگیرها ‪ ،‬نوع ‪ Flange‬است که از دو رنج ‪ B1‬و ‪ BX1‬آن استفاده می شود‪.‬‬

‫‪71‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫برای درزگیریِ فلنجهای نوع ‪ B1‬از ‪ Ring Gasket‬های نوع ‪ R‬و ‪ RX‬استفاده می شود که معموالً ‪Working‬‬

‫‪ Pressure‬آنها تا ‪ psi5222‬است ولی برای درزگیری فلنجهای نوع ‪ BX1‬از ‪ Ring Gasket‬های نوع ‪ BX‬استفاده‬
‫می شود که ‪ Working Pressure‬آنها حتی تا ‪ psi22222‬نیز میرسد ‪.‬‬

‫فورانگیرهای دالیزی ( ‪) Annular Prevent‬‬

‫در این نوع فورانگیرها برای بستن و مسدود کردن فضای دالیز ‪ ،‬حلقه آکند( ‪ ، ) Packing Unit‬تحت فشار‬
‫هیدرولیکی به دور رشته حفاری فشرده و جمع می شود ‪ Packing .‬از انواع الستیک مصنوعی و طبیعی ساخته‬
‫می شود ‪ .‬وقتی فورانگیر دالیزی باز است ‪ ،‬قطر دهانۀ داخلی آن برابر با قطر دهانۀ فورانگیرهای دیگر ( یا چاه )‬
‫است ‪ .‬با عمل کردن سیستم هیدرولیکِ این فورانگیر ‪ ،‬الستیک شروع به جمع شدن کرده و قطر داخلی آن آنقدر‬
‫کاهش می یابد تا مناسب قطر و شکل خارجی لوله ای شود که در این فورانگیر قرار گرفته است ‪ .‬تفاوت کلی‬
‫فورانگیرهای دالیزی نسبت به نوع کوبه ای ( ‪ ) Ram Type‬این است که این فورانگیرها می توانند به دور هر‬
‫اندازه یا نوعِ لوله موجود در ساق حفاری ( شامل لوله های حفاری و ابزارهای پیوند آنها ‪ ،‬لوله های وزنه و‬
‫‪ ) Kelly‬بسته شوند ‪ .‬باز و بسته شدن فورانگیرهای دالیزی ‪ ،‬مشابه نوع کوبه ای و توسط روغن هایدرولیک‬
‫فشرده و به کمک ‪ BOP Control System‬انجام می شود ‪ ( .‬معموالً پرسنل دکلهای حفاری در سر چاه به فورانگیر‬
‫دالیزی ‪ ،‬هایدریل ( ‪ ) Hydrill‬می گویند که علت این نامگذاری استفاده از ‪ Hydrill Annular BOP‬به عنوان‬
‫اولین فورانگیر دالیز است )‬

‫‪70‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫مهمترین مزیت فورانگیرهای دالیزی شکل و ویژگیهای خاص الستیک آن است ‪.‬‬

‫شرکتهای مختلفی اقدام به ساخت ‪ Annular Preventer‬ها کرده اند و انواع مختلفی از این فورانگیرها وجود دارد‬
‫که در زیر انواع این فورانگیرها نام برده شده اند ‪:‬‬

‫فشار کاری ( ‪) Working Pressure‬‬

‫معموالً برای فشارهای کاری مختلفی طراحی می شوند ‪ .‬بدیهی است که افزایش ‪ Working Pressure‬نیاز به‬
‫صرف هزینه های طراحی و ساخت دارد ‪ .‬میزان ‪ working pressure‬برای هر ‪ Field‬معوالً با توجه به بیشترین‬
‫فشار سازندهای موجود در همان ‪ Field‬محاسبه می شود ‪ Working Pressure Rated .‬در طراحی های موجود‬
‫برای ‪ Annular Preventer‬ها شامل موارد زیر است ‪:‬‬

‫‪72‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫تست فشار ( ‪) Pressure Testing‬‬

‫در حالت کلی می توان گفت که طبق استاندارد ‪ ،‬تست ‪ BOP‬ها معموالً در دو مرحله ‪ ،‬یکی ‪Low Pressure‬‬

‫‪ Test‬و دیگری ‪ high Pressure Test‬انجام می گیرد ‪ .‬ابتدا ‪ Low Pressure Test‬با ماکزیمم فشار ‪ psi222‬تا‬
‫‪ psi322‬انجام می شود ‪ .‬در این تست ‪ BOP‬ها بسته و تحت این فشار تست می شوند تا از صحت عملکرد آنها‬
‫اطمینان حاصل شود ( یعنی اگر در همین فشار پایین ‪ BOP‬درست عمل نمی کند ‪ ،‬تست متوقف می شود و‬
‫تعمیرات الزم روی آن انجام می شود و از اعمال فشار باال بر روی آن جلوگیری می شود ) و از طرفی با این کار‬
‫‪ BOP‬ها برای تحمل فشارهای باالتر آببندی شوند ‪.‬‬

‫هر ‪ Annular BOP‬دارای یک ‪ Recommended Test Pipe Size‬یا بهترین سایز لوله برای تست گرفتن است که‬
‫توسط شرکت تولید کننده در کاتولوگ مربوطه اعالم می شود و توصیه می شود که تست فشار به کمک این سایز‬
‫لوله گرفته شود ‪.‬‬

‫در مورد ‪ high pressure test‬به توضیحات جناب دکتر دیناروند پس از اتمام جلسه اول ‪ ،‬رجوع شود‪.‬‬

‫البته این اندازه در شرایط استاندار محاسبه شده و برای فورانگیر نو است ‪ .‬برای انواع ‪ Used‬این زمان اندکی‬
‫افزایش می یابد ‪ Response Time (.‬به مدت زمان بین فعال شدن و تکمیل عملکرد اطالق می شود که همان‬
‫زمان ‪ Operate‬کردن و ‪ Sealing‬کامل است )‪.‬‬

‫‪73‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫زمان انجام تست فشار ( ‪) Pressure Test Frequency‬‬

‫معموالً در یکی از شرایط زیر انجام می شود ‪:‬‬

‫‪ )1‬پس از نصب ‪ : BOP Stack‬پس از نصب ‪ BOP‬ها ‪ ،‬حتماً باید یک تست فشار از مجموعه گرفته شود ‪.‬‬

‫‪ )2‬پس از هر گونه تعمیر ‪ ،‬تعویض قطعه ‪ ،‬تعویض ‪، Packing Unit‬تعمیر و یا تعویض ‪ Kill Line‬و یا ‪Choke‬‬

‫‪ Line‬و حتی پس از تعمیر ‪ Choke Manifold‬باید تست فشار از مجموعه گرفته شود ‪ ( .‬این تست حتی پس از‬
‫تعمیرات کوچک و جزئی روی قسمتهای گفته شده نیز باید انجام شود ‪ .‬دلیل این حساسیت ‪ ،‬مهم بودنِ ایمنی‬
‫تجهیزات کنترل فوران است زیرا در هنگام فوران مسئله به قدری حساس می شود که حتی یک مشکل خیلی‬
‫کوچک نیز ممکن است بسیار گران تمام شود )‬

‫‪ )3‬در صورتی که پس از گذشت ‪ 21‬روز (طبق ‪ Policy‬کمرون) از آخرین ‪ Pressure Test‬هیچ کدام از شرایط‬
‫باال پیش نیامد باید یک ‪ Pressure Test‬کامل انجام گیرد ‪ ،‬حتی اگر هیچ دستکاری در سیستم کنترل فوران انجام‬
‫نشده باشد ‪ .‬پس باید توجه داشت که فاصلۀ زمانی بین دو ‪ Pressure Test‬نباید از ‪ 21‬روز فراتر رود ‪ ( .‬البته در‬
‫برخی مناطق که حساسیتهای کار باال است این تست را بصورت هفتگی نیز انجام می دهند )‪.‬‬

‫همانگونه که گفته شد شرکتهای مختلفی وجود دارد که انواع مختلفی از ‪ Annular Preventer‬ها را تولید میکنند‪.‬‬
‫در ادامه به بررسی تولیدات مختلف این شرکتها می پردازیم ‪.‬‬

‫‪Hydril Annular Preventer‬‬

‫‪74‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫هر کدام از این انواع برای اهداف و ‪ Working Pressure‬های مختلفی طراحی شده اند ‪ .‬در زیر جدولی از انواع‬
‫مختلف ‪ Annular Preventer‬های مختلف شرکت ‪ Hydril‬با توجه به سایز و ‪ Working Pressure‬های مختلف‬
‫موجود قرار داده شده است ‪:‬‬

‫‪Hydril GK Annular preventer‬‬

‫این مدل یک طراحی مخصوص برای استفاده در خشکی ‪ ،‬مناطق ساحلی و زیر دریا است ‪ GK .‬یک ‪Annular‬‬

‫‪ BOP‬جهانی است که رکورد اجرای بسیار باالیی دارد‪ .‬در این نمونه و در دیگر نمونه های ‪ ، Hydril‬با افزایش‬
‫فشار چاه باید فشار هایدرولیک را به منظور کنترل نیروی وارده بر ‪ Packing‬کاهش دهیم ‪ .‬دلیل این امر این است‬
‫که در طراحی شرکت ‪ Hydril‬در هنگام بسته شدن ‪ ، BOP‬حمایت فشار چاه از حرکت رو به باالی پیستون‬
‫صورت می گیرد ‪ Packing.‬در این مدل به کمک یک ‪ Head‬که دارای رزوه است و به بدنه پیچ می شود در جای‬
‫خود قرار می گیرد ‪.‬‬

‫‪75‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫همانگونه که در شکل دیده می شود سیال درون چاه هم به زیر پیستون و هم به زیر ‪ Packing‬راه دارد و این امر‬
‫باعث می شود تا ‪ Sealing‬اولیه به سرعت و به کمک فشار چاه و فشار هایدرولیک به صورت همزمان صورت‬
‫گیرد ‪ .‬این طراحی با افزوده شدن قسمتی به نام ‪ Slotted body sleeve‬به فورانگیر ایجاد می شود‪ .‬مدل ‪ GK‬یک‬
‫فورانگیر بسیار ساده است و دارای ‪ 3‬قسمت بزرگ و ‪ 2‬قسمت متحرك است ‪ .‬در ‪ GK‬عملیات ‪ Sealing‬به کمک‬
‫فشار هایدرولیک در ‪ Closing Chamber‬انجام می شود که باعث باال بردن پیستون و اعمال نیرو به ‪Packing‬‬

‫‪ Unit‬در یک فضای بسته می شود ‪ .‬پیستون حالت گوه ای دارد و در پشت ‪ Packing‬قرار می گیرد ‪ .‬با باال رفتن‬
‫پیستونِ گوه مانند ‪ Packing ،‬به سمت جلو و جمع شدن پیش می رود‪ .‬همانگونه که گفته شد در ‪ GK‬فشار چاه‬
‫به زیر پیستون و همچنین به پشت ‪ Packing‬راه دارد و در هنگام فوران از بسته شدن ‪ Packing‬حمایت میکند ‪.‬‬
‫با این روش ‪ Seal‬شدن اولیه خیلی سریع انجام می شود ‪ ،‬به طوریکه افزایش بیشتر فشار چاه باعث می شود تا‬
‫‪ Packing‬فقط به کمک فشار چاه محصور نگه داشته شود ‪.‬‬

‫‪76‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫چنانکه گفته شد ‪ ،‬همزمان با افزایش فشار چاه باید فشار هایدرولیک را کاهش دهیم ‪ .‬اندازه فشار اعمالی به‬
‫فورانگیر برای انواع ‪ Annular Preventer‬ها به کمک جدولها و گرافهایی که از سوی شرکتهای تولید کننده در‬
‫اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرند تعیین می شود ‪ .‬این اندازه برای انواع و سایزهای مختلف ‪ ،‬متفاوت است ‪.‬‬
‫در زیر یک نمونه جدول و یک نمونه گراف برای یکی از سایزهای ‪ Gk‬نشان داده شده است ‪:‬‬

‫در پایان ویژگیهای اصلی ‪ Hydril GK Annular preventer‬را می توان به موارد زیر تقسیم بندی کرد ‪:‬‬

‫‪77‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪Hydril GL Annular preventer‬‬

‫مدل ‪ GL‬یک ‪ Annular BOP‬طراحی شده و پیشرفته برای خشکی و دریا است ‪ .‬این فورانگیر به کمک ‪Packing‬‬

‫‪ Unit‬خاص خود توانایی محصور شدن کاملی در ماکزیمم فشار کاری و روی هر قسمتی از ‪،Drill String‬‬
‫‪ Kelly ،Tubing ،Casing‬و ‪ Tool Joint‬ها را دارا می باشد ‪ .‬در این مدل ‪ ( Opening Chamber Head‬که‬
‫وظیفۀ درزگیری بین ‪ Opening Chamber‬و فضای بیرون را دارد ) بطور جداگانه طراحی شده است و ‪ Head‬که‬
‫در این مدل به صورت ‪ Latch‬شونده طراحی شده است در باالی آن قرار دارد ‪ GL .‬دارای ‪Secondary Chamber‬‬

‫است که به صورت جداگانه به ‪ BOP Control System‬متصل می شود و این امکان را ایجاد می کند تا در هنگام‬
‫فوران اگر به هر دلیلی در هنگام ‪ Operate‬کردن این فورانگیر به مشکلی برخوردیم ‪ ،‬از ‪Secondary Chamber‬‬

‫استفاده کنیم ‪ .‬این ویژگی در بین کلیۀ شرکتهای تولید کنندۀ ‪ Annular BOP‬فقط در ‪Hydril GL Annular‬‬

‫‪ preventer‬وجود دارد ‪.‬‬

‫‪78‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫در این مدل نیز همانند دیگر مدلهای ‪ ، Hydril‬حمایت فشار چاه از بسته شدن انجام می شود و فشار چاه هم به‬
‫زیر پیستون و هم به پشت ‪ Packing‬راه دارد و در این مدل نیز با افزایش فشار چاه باید فشار هایدرولیک را‬
‫کاهش دهیم ‪.‬‬

‫در پایان ویژگیهای کلی ‪ Hydril GL Annular preventer‬را می توان در موارد زیر خالصه کرد ‪:‬‬

‫‪Hydril GX Annular preventer‬‬

‫مدل ‪ GX‬دارای کارآیی فوق العاده و تعمییر پذیری باال در بین انواع ‪ Hydril Annular BOP‬ها است ‪ .‬این‬
‫‪ Annular BOP‬توانایی بسته شدن روی تمام اعضای ‪ Drill Stem‬را دارا است و می تواند ‪ Open Hole‬را نیز‬
‫در شرایط نبود لوله درون چاه ‪ ،‬کامالً ببندد ( طراحی شده برای ‪ Sealing‬کامل ‪Open Hole ( CSO or‬‬

‫‪ . )) Complete Shut Off‬البته الزم به یاداوری است که کلیه ی انواع ‪ Annular Preventer‬ها توانایی بستن‬
‫دهانه ی چاه بدون وجود لوله را دارا می باشند ولی ‪ GX‬در بین دیگر انواع ‪ Hydril‬بهترین درزگیری رو در این‬
‫مورد دارا است‪.‬‬

‫‪79‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫طراحی این فورانگیر به گونه ای است که نیاز به حجم روغن عمل کنندۀ کم در هنگام باز و بسته شدن دارد و به‬
‫همین دلیل نیاز به انباره های کوچک در ‪ BOP Control System‬است ‪ .‬از طرفی بعلت کوچک بودن ‪Stroke‬‬

‫پیستون ‪ ،‬سرعت باز و بسته شدن آن بسیار باالتر از انواع دیگر ‪ Hydril‬است‪ .‬در این مدل نیز همانند دیگر انواع‬
‫‪ ، Hydril‬حمایت فشار چاه در هنگام فوران از بسته شدن ‪ Packing‬و پیستون وجود دارد و با افزایش فشار چاه‬
‫باید فشار هایدرولیک بسته شدن را کم کرد‪ .‬در شکل زیر ‪ ،‬گرافِ اندازۀ فشار هایدرولیک مورد نیاز برای ‪GX‬‬

‫‪ 18-3/4” –10k‬به منظور ایجاد حداقل ‪ Seal‬نشان داده شده است ‪:‬‬

‫‪81‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫در پایان می توان ویژگیهای کلی یک ‪ Hydril GX Annular preventer‬را در موارد زیر خالصه کرد ‪:‬‬

‫‪ ‬سوال‪ :‬چگونه میتوان متوجه شد که رابر یک فورانگیر دالیزی مستهلک و سابیده شده است؟‬

‫جواب‪ :‬در باالی فورانگیر یک پورت قرار دارد که دقیقا مسلط بر لبه ی باالی پیستون است و به کمک قرار دادن‬
‫یک استد امکان مشاهده اندازه باال آمدن پیستون وجود دارد‪ ،‬بدیهی است که اگر رابر ساییده شده باشد‪ ،‬پیستون‬
‫نیاز به باال آمدگی بیشتری جهت سیل کردن رابر به دور لوله را دارد و استد را بیشتر باال می آورد و با مقایسه با‬
‫حالت نو‪ ،‬میتوان به خرابی رابر پی برد‪ ،‬در شکل زیر این مورد بطور کامل نشان داده شده است‪.‬‬

‫‪80‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫‪ ‬سوال‪ :‬فرض کنیم در حین لوله باال روی لوله های وزنه ‪ Spiral‬چاه به شدت ‪ flow‬کند و دستور‬

‫به رها کردن ‪ String‬بدهند لطفا دستورالعمل چگونه رها کردن ‪ String‬را بگویید‪.‬‬

‫جواب‪:‬در زمینه فلوی چاه در هنگام لوله باال در حالی که به وزنه های سپیرال رسید ه ایم‪ .‬در این حال دو کار‬
‫میتوان انجام داد‬

‫الف اگر امکان داشته باشد اخرین شاخه لوله تریپ شده را برداشته و بر روی ‪ bha‬کنکشن انجام میدهیم سپس‬
‫سیفتی ولو یا ‪ tiw‬راا با کروس اور مربوطه در حالت باز نصب کرده و ان را میبندیم‪ .‬سپس گری ولو را در حالت‬
‫باز بر روی ان نصب نموده و با ازاد کردن دستگیره ان را می بندیم‪ .‬قسمت باالی گری ولو را ازاد مینماییم ( در‬
‫این حال قسمت باال بصورت باکس خواهد بود)‪ .‬تاپ درایو یا کلی را اتصال میدهیم و االن میتوانیم هایدریل یا‬
‫رم را بر روی لوله بست‪ .‬این روش طوالنی خواهد بود و زمانبر بنابراین به دالیل مختلف ممکن است عملی‬
‫نباشد‪.‬‬

‫ب‪ .‬روش بعدی در حالی که فوران زیاد است در حالی که چوك الین به اف بورد یا گودال اتش باز است هایدریل‬
‫را میبندیم اینکار باعث میشود که بتوانیم االویتور را ازاد کنیم حال با باز کردن هایدرل ‪ bha‬به درون چاه رها‬
‫میشود‪ .‬بالفاصله بلیند رم را میبندیم و مسیر چوك را هم همینطور‪ .‬االن چاه بسته است ولی دیگر لوله ای درون‬
‫چاه برای پمپ کردن گل در اختیار نخواهد بود‪.‬‬

‫‪82‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫برای کنترل چاه از روشهای ولیومتریک لوبریکت اند بلید ویا بول هد میشود استفاده کرد‪.‬‬

‫‪ ‬سوال‪ :‬راجع به تست المنت هایدریل‪.‬‬

‫‪.1‬ایا فشار کاری المنت هایدریل با فشاربازوبست کردن ان فرق میکند؟‬

‫‪.2‬اگر فرق میکند این فشارها چقدر مي باشد‪.‬؟‬

‫‪.3‬فشاری کاری المنت هایدربل برای لوله متفاوت فرق مي کند؟‬

‫جواب‪ :‬فشاری کاری ‪ :‬همان ‪ rwp‬هایدرل می باشد مثال اگر هایدریل شما ‪ 5222‬پامی باشد الستیک ان هم‬
‫‪ 5222‬است که البته ما ‪ 02‬درصد انرا معموال استفاده میکنیم و اگر فشار باالتری در چاه باشد از پایپ رم بهتر‬
‫است استفاده شود‪.‬‬

‫در مورد فشار هیدرولیک برای بستن هایدریل یا انوالر پرونتور همانطور که اقای بشیری توضیح دادند تابعی از‬
‫موارد ذیل است‪:‬‬

‫‪ 1‬نوع و مدل انوالر‬

‫‪ 2‬کارخانه سازنده‬

‫‪ 3‬نوع الستیک ( ‪)regular or compact‬‬

‫‪ 4‬سایز لوله جلوی االمنت ( درون چاهه)‬

‫‪ 5‬فشار زیر امنت‬

‫بنابراین به اتولوگ وسیله رجوع بفرمایید‪ .‬اگر ‪ gk‬باشد و لوله ‪ ، "5‬فشار چاه صفر‪ .‬فشار هایدرولیک در حدود‬
‫‪ 022‬تا ‪ 022‬کافی است‪.‬‬

‫‪83‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪ ‬سوال‪ :‬در صورتي که عملیات کنترل فوران رو در حالت ‪ annular‬بسته شده بر روی لوله انجام‬

‫بدهیم و عملیات تمام شود‪.‬‬

‫روش استاندارد باز کردن ‪ annular‬به چه صورت خواهد بود؟‬

‫جواب‪ :‬در هنگام فوران در صورت استفاده از انوالر پرونتور و پس از پایان عملیات کشتن چاه فشار سر چاه و‬
‫زیر انوالر صفر خواهد بود بنابراین بصورت نرمال و عادی انرا باز می کنیم و مشکلی نخواهد بود‪.‬‬

‫اما اگر منظور این باشد که در حالی که چاه فشار داشته است و انوالر تحت فشار بوده است در حین کار تاپ رم‬
‫را بسته باشیم و چاه را کشته ایم ‪ .‬حاال بین تاپ رم و انوالر فشار داریم‪ .‬در اینصورت میتوان ارام فشار هیدرولیک‬
‫پشت المنت هایدریل را از طریق پنل بی او پی حفار یا کومی کاهش داد با لیک کردن گل و یا سیال ‪ ،‬فشار به‬
‫ارامی ترخیص خواهد شد و سپس با افزایش فشار هایدرولیک میتوان هایدریل را با امنیت باز نماییم‪.‬‬

‫‪ ‬سوال‪ :‬اگر هنگام وقوع ‪ pipe rams ،blowout‬بر روی ‪ coupling‬و ‪connection‬های ‪drill string‬‬

‫بسته شود‪ ،‬بدلیل تفاوت سایز مشکالتي را ایجاد نخواهد کرد؟راه حل این مشکل چیست؟‬

‫جواب‪ :‬می تواند خطرناك بوده و باعث خطر جانی واز دست دادن دکل و چاه گردد‪.‬‬

‫ما با توجه به نوع دکل مورد استفاده و عمق سلر چیدمان ‪ bop stack‬و ارتفاع انرا بگونه ای طراحی میکنیم تا با‬
‫توجه به استفاده از لوله های حفاری با طول مشخص در هنگام تریپ کردن و یا هنگام بستن چاه در مواقع کیک‪،‬‬
‫حفار با قراردادن اولین تول جوینت باالی سکو در منطقه سیلیپس اریا‪ .‬مطمین باشیم که تول جوینت بعدی‬
‫روبروی هیچکدام از رمز ها قرا نگیرد بلکه استفاده از دریلینگ اسپول و نصب ان بگونه ایست که این تول جوینت‬
‫روبروی دریلینگ اسپول قرار می گیرد‪.‬‬

‫‪84‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪Stripping‬‬

‫در هنگام ‪ Stripping‬به کمک ‪ Hydril‬ها و هر نوع ‪ Annular BOP‬دیگر باید به این نکته توجه کرد که فشار‬
‫هایدرولیک اعمالی حداقل باشد تا هم اصطکاك کاهش یابد و هم فشار کمتری به ‪ Packing Unit‬وارد شود ‪ .‬در‬
‫این شرایط سعی می شود تا مقداری ‪ Leakage‬وجود داشته باشد تا اطمینان داشته باشیم که حداقل فشار را داریم‬
‫اعمال می کنیم ‪ ( .‬معموال در هنگام ‪ Stripping‬به منظور جلوگیری از اصطکاك زیاد بین لوله و ‪، Packing‬‬
‫مقداری روغن بر روی ‪ Packing‬ریخته می شود که در این مورد باید حتماً به نوع ‪ packing‬توجه شود )‪ .‬در‬
‫مورد فشار مورد نیاز اعمالی برای هر نوع از فورانگیرهای دالیزی‪ ،‬جداول و گرافهایی وجود دارد که توسط‬
‫شرکتهای تولید کننده به همراه محصول به مصرف کننده داده می شود ‪.‬‬

‫‪Hydril MSP Annular preventer‬‬

‫مدل ‪ MSP‬یک فورانگیر ساده است که برای ‪ Working Pressure‬های پایین طراحی شده است ‪ .‬در این نمونه‬
‫نیز حمایت فشار چاه از بسته شدن وجود دارد ‪ .‬نمونه هایی از این فورانگیر با دو ‪ Outlet‬در طرفین نیز وجود‬
‫دارد که به عنوان ‪ Diverter‬استفاده می شود ‪.‬‬

‫‪85‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪HYDRIL packing unit selection‬‬

‫با توجه به حساسیت کار ‪ Packing‬در ‪ Annular Preventer‬ها شرکتهای مختلف تولید کنندۀ این فورانگیرها‬
‫بیشترین تمرکز را بر روی طراحی های مختلف این قسمت مأطوف کرده اند ‪ .‬شرکت ‪ Hydril‬برای استفاده ها و‬
‫کاربردهای مختلف ‪ ،‬اقدام به ساخت ‪ Grade 3‬مختلف ‪ Packing Unit‬کرده است و آنها را به کمک نوارهای‬
‫رنگی از یکدیگر تفکیک داده است ‪ .‬این سه گرید مختلف به شرح زیر می باشند ‪:‬‬

‫‪NATURAL rubber packing‬‬

‫هیچ نواری به دور این ‪ Packing‬ها کشیده نشده است و برای گلهای پایه آبی مناسب هستند ‪ .‬بهترین محدودۀ‬
‫دمایی برای کار کرد این ‪ )(-30˚F to 225˚F) or (-35˚C to 107˚C ،Packing‬می باشد‪.‬‬

‫‪NITRILE rubber packing‬‬

‫این مدل دارای نوار قرمز رنگ است و برای گلهای پایه نفتی و یا گلهای پایه آبی که گازوئیل به آنها افزوده‬
‫شده ( گلهای پایه آبی امولسیونی ) مناسب هستند ‪ .‬این ‪ Packing‬ها همچنین در برابر گاز ‪ H2S‬نیز مقاومند ‪.‬‬
‫بهترین محدودۀ دمایی برای کارکرد این ‪ Packing‬ها ‪ )F to 190˚F) or (-7˚C to 88˚C˚22-( ،‬می باشد ‪.‬‬

‫‪86‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫‪NEOPRENE rubber packing‬‬

‫دارای نوار سبز رنگ هستند و برای گلهای پایه نفتی در محدودۀ دمایی پایین مورد استفاده قرار می گیرند ‪.‬‬
‫محدودۀ دمایی مناسب برای این مدل (‪ )F to 170˚F) or (-35˚C to 77˚C˚32-‬می باشد ‪ .‬این نمومه دارای‬
‫محدوده دماییِ نزدیک به نوع ‪ Natural‬است ولی در گلهای پایه نفتی مورد استفاده قرار می گیرد ‪ .‬این‬
‫‪ Packing‬ها در دماهای پایین از نظر االستیسیته بهتر از نوع ‪ NITRILE‬عمل می کنند ولی در برابر دماهای‬
‫باال ضعیف هستند ‪.‬‬

‫‪87‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫برای تعویض ‪ packing‬در ‪ Hydril Annular Preventer‬ها ابتدا باید ‪ Head‬را باز کرد ‪ Head .‬در برخ از‬
‫انواع ‪ Hydril‬به صورت رزوه ای ( مانند ‪ ) GK‬و در برخی دیگر به صورت ‪ Latch‬می باشد ‪ .‬پس از باز‬
‫کردن ‪ Head‬می توان ‪ Packing‬را به کمک ‪ Air Hoist‬از درون ‪ Body‬خارج کرده و آن را تعویض کرد ‪.‬‬

‫‪88‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫در شرایط اورژانسی که لوله درون چاه وجود دارد و نیاز به تعویض ‪ Packing‬است می توان در انواع ‪Hydril‬‬

‫‪ Packing ،‬را از قسمت قاچ خورده به کمک یک جسم برنده و به کمک ضربه ‪ ،‬قاچ داد و آنرا به دور لوله‬
‫و درون قسمت مربوطه در فورانگیر قرار داد ‪ ( .‬توجه داشته باشید که این کار یک روش پر خطر است و از‬
‫عمر مفید ‪ Packing‬می کاهد)‬

‫‪89‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫‪Slotted sleeve in HYDRIL‬‬

‫این قطعه در درون بدنه فورانگیر قرار میگیرد و بدلیل مجراهایی که درون آن تعبیه شده است‪ ،‬این امکان را‬
‫ایجاد میکند که فشار چاه به زیر ‪ operation piston‬ها راه یابد و باعث حمایت فشار سیال کیک از بسته‬
‫شدن پیستون و در نهایت پکر فورانگیر شود‪.‬‬

‫‪91‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫پکر شامل دو قسمت است ‪:‬‬

‫‪ ( Steel segments )1‬قطعۀ فلزی )‬

‫‪ ( Rubber compound )2‬قسمت الستیکی )‬
‫قطعۀ فلزی درون کالبد الستیکی قرار دارد و باعث جلوگیری از بیرون آمدگی بیش از حد الستیک در هنگام‬
‫درزگیری در فشارهای باال می شود ‪ .‬قطعۀ فلزی باعث می شود تا شکل الستیک در اثر اعمال فشارهای باال‬
‫به صورت دائمی تغییر نکند و دوباره به حالت قبلی برگردد ‪.‬‬

‫‪90‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫در هنگام دوباره باز شدن ‪ Packing‬پس از برداشت نیروی هایدرولیک بسته شدن و پس از اعمال نیروی‬
‫هایدرولیک باز شدن ‪ ،‬قطعۀ فلزی میل دارد به حالت اولیه برگردد و الستیک فشرده شده را نیز با اعمال‬
‫نیرو به حالت کامالً باز بر گرداند ‪ .‬این عملیات ‪ ،‬یعنی بر گشت به حالت کامالً باز پس از یک بار بسته‬
‫شدن کامل ‪ ،‬برای ‪ Packing‬های بزرگ ‪ ،‬حدود ‪ 32‬دقیقه به طول می انجامد ‪.‬‬

‫‪92‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫‪Shaffer Annular Preventer‬‬

‫این دو مدل از نظر طراحی بسیار یکسان هستند و تنها یک تفاوت کوچک این دو مدل را از هم تمیز می‬
‫دهد ‪.‬‬

‫فورانگیرهای شرکت ‪ Shaffer‬دارای ‪ Spherical Contour‬یا پوشش گوه ای کروی هستند که باعث ایجاد‬
‫دوام بیشتری برای ‪ ) Element ( Packing‬می شود ‪ .‬همچنین این فورانگیرها توانایی در بستن کامل دهانه‬
‫چاه را دارا هستند ( ‪ . ) CSO‬طراحی منحصر به فرد این فورانگیرها به گونه ای است که توانایی ‪ Seal‬کردن‬
‫سایزها و اجزای کوچک را دارا می باشند ‪ .‬درزگیری ‪ Hydraulic Area‬در این ‪ Annular BOP‬ها به کمک‬
‫‪ Adaptor Ring‬انجام می شود ‪ .‬در این فورانگیرها حمایت فشار چاه از بسته شدن انجام نمی شود و باید‬
‫همیشه در هنگام بسته بودن ‪ ،‬فشار هایدرولیک کافی در ‪ Closing Chamber‬وجود داشته باشد ( به اصطالح‬
‫این فورانگیرها به صورت ‪ Balance‬شده کار می کنند )‪.‬‬

‫‪93‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫همانگونه در شکل پیداست ‪ ،‬می بینیم که تنها تفاوت این دو مدل در قسمت باالی گوۀ کروی است که در‬
‫‪ Bolted Cover‬این کره ( ‪ ) Upper Housing‬در باال به صورت کامالً افقی طراحی شده است که باعث‬
‫میشود تا ‪ Packing‬توانایی بهتری در ‪ Sealing‬روی قطعات کوچک داشته باشد ‪.‬‬

‫‪94‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫چون بسته شدن در مدلهای ‪ Shaffer‬به صورت ‪ Balance‬شده است‪ .‬بر طبق گراف ارائه شده پیدا است که‬
‫فشار هیدرولیک مورد نیاز برای بستن فورانگیر بعلت باالنس بودن نوع این فورانگیرها ‪ ،‬با فشار چاه رابطه‬
‫ی مستقیم و با قطر لوله درون چاه رابطه ی عکس دارد‪،‬‬

‫‪95‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫طراحی خاص و گوه ای این فورانگیرها باعث می شود که ‪ Packing‬توانایی ‪ Sealing‬کاملی روی ‪Open‬‬

‫‪ Hole‬را داشته باشد ‪:‬‬

‫‪Stripping‬‬

‫الزم به ذکر است که ‪ Shaffer Annular BOP‬ها توانایی خوبی در هنگام ‪ Stripping‬دارند و دلیل این توانایی‬
‫هم طراحی خاص حالت کرۀ گوه ای است ‪ .‬همانگونه که در شماتیک زیر می بینیم در هنگام لوله باال و لوله‬
‫پایین و حتی رسیدن یه ‪ Tool Joint‬ها در جریان ‪ Stripping‬به کمک ‪ Shaffer Annular Preventer‬ها‬
‫نیازی به اعمال فشار هایدرولیک زیاد نیست زیرا حرکت لوله درون ‪ Packing‬باعث جمع شدن آن و ایجاد‬
‫‪ Sealing‬بهتر و در حد مورد نیاز است ‪.‬‬

‫‪96‬‬
‫‪BOP‬‬

‫اندازۀ فشار هایدرولیک مورد نیاز اعمالی در هنگام ‪ Stripping‬به کمک گراف قابل محاسبه است ‪:‬‬

‫‪97‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫‪Cameron Annular preventer‬‬

‫‪”Type “D” and “DL‬‬

‫شرکت ‪ Cameron‬یکی از پیشرفته ترین انواع ‪ Annular Preventer‬ها را تولید می کند که دارای پیچیدگیهای‬
‫زیادی نسبت به دیگر انواع ‪ Annular Preventer‬ها هستند ‪.‬‬

‫شماتیک یک ‪ Annular Preventer‬شرکت ‪ Cameron‬را در شکل زیر می بینیم ‪:‬‬

‫‪98‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫مکانیسم کار به این صورت است که فشلر هایدرولیک بسته شدن به پیستون نیرو وارد می کند و ‪Push Plate‬‬

‫را رو به باال حرکت می دهد ‪ .‬حرکت ‪ Push Plate‬باعث جابجا شدن ‪ Donut‬که یک ‪ Elastomer‬سفت شده‬
‫است ‪ ،‬می شود و به این طریق به ‪ Packer‬نیرویی بسوی بسته شدن به سمت داخل وارد شده می شود‪ .‬پکر‬
‫دارای تقویت کننده های فوالدی به نام ‪ packer Insert‬است که به صورت چرخشی به سوی داخل ‪packer‬‬

‫در باال و پایین آن قرار دارند و همانند یک رینگ فلزی پشتیبان از ‪ Packer‬محافظت می کنند ‪ .‬این ‪Insert‬‬

‫ها قطعه های فلزی هستند که در کنار هم قرار دارند و در هر شرایطی چه ‪ Packer‬باز باشد و یا روی لوله‬
‫بسته شده باشد و چه روی ‪ Open Hole‬بسته شده باشد ‪ ،‬در تماس با هم باقی می مانند ‪.‬‬

‫‪99‬‬
 ‫‪BOP‬‬

‫همانگونه که در شکل که مربوط به ‪ Packer‬یک ‪ Cameron Annular BOP‬است می بینیم در ‪Cameron‬‬

‫‪ Annular Preventer‬ها ‪ Packer‬به صورت دو تیکه است که شامل خودِ ‪ Packer‬و ‪ Donut‬است‪ .‬به منظور‬
‫محافظت و طول عمر بیشتر از سیستم هایدرولیک ‪ ،‬الینری که در اطراف پیستون قرار دارد ‪ ،‬قابل تعویض‬
‫می باشد ‪ .‬این فورانگیرها به دلیل طراحی خاص و منحصر به فرد شرکت ‪ Cameron‬قابلیت کارکرد در‬
‫بیشترین ‪ Working Pressure‬به نسبت دیگر شرکتهای سازندۀ ‪ Annular Preventer‬را دارا هستند ‪ .‬به دلیل‬
‫باال بودن فشار کاری در این فورانگیرها ‪ ،‬پیش بینی هایی برای اطمینان از کارکرد صحیح ‪ Sealing‬ها انجام‬
‫شده است که شامل ‪ ( Vent‬حفره ) هایی است که بین ‪ Sealing‬های مختلف در این فورانگیرها به سوی‬
‫خارج و فشار اتمسفریک وجود دارد تا در هنگام ‪ Leakage‬هر کدام از این ‪ Sealing‬ها ‪ ،‬به سرعت متوجۀ‬
‫خرابی آن شویم‪ .‬در این فورانگیرها نیز مکانیسم بسته شدن به صورت ‪ Balance‬شده است و از حمایت‬
‫فشار چاه استفاده نمی شود به همین دلیل باید همیشه فشار هایدرولیک در پشت پیستون به منظور بسته ماندن‬
‫‪ ،‬باقی بماند‪ .‬همچنین در این فورانگیرها نیز به منظور اندازه فشار اعمالی برای بستن فورانگیر به نسبت فشار‬
‫چاه گرافهایی برای هر سایز و مدل وجود دارد که به همراه محصول به مشتری داده میشود‪ .‬در هنگام‬
‫‪ Stripping‬نیز باید با حداقل فشار ممکن و به همراه مقدار جزئی ‪ Leakage‬این کار انجام شود ‪ .‬مقدار فشار‬
‫هایدرولیک اعمالی مورد نیاز نیز به صورت گرافهایی در دسترس می باشد‪ .‬باید توجه داشت که این گرافها‬

‫‪011‬‬
 ‫‪BOP‬‬
‫برای ‪ Packer‬های ‪ Used‬است و برای انواع ‪ New‬به دلیل اینکه ‪ Sealing‬بهتر انجام می شود اندازه فشار‬
‫اعمالی کاهش می یابد ‪ .‬یک نمونه از این گرافها در شکل زیر دیده می شود ‪:‬‬

‫‪010‬‬