Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXIV.

Atton de Verceil (0885?-0961?).
Attonis, Vercellensis episcopi, opera omnia, juxta editionem duplicem expressa, quarum una Buruntio, canonico Vercellensi, debetur, altera,
monumenta inedita exhibens, ex codicibus Vaticanis eminentissimo cardinali Maio. A.... 1853.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

PATROLOGI^
CURSCS COMPLErUS
SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFOHMIS, COMMODA, OECONOMICA,
OMNIUM SS, DOCTOBUM SCRIPTOMMQUE ECCLESIASTIGORUM

PATRUM,
Qur
AB MVU APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPOKA
FLORDERUNT;
RECDSIO CHRONOLOGICA
-A: OMNIUMQUiE EXSTITERE MONUMENTQRUM CATHOLHLETRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
ECCLESIJE SiECULA.
JUXFAEDITIONES ACCDRATISSIMAS,INTERSE COMQUB NONNCLLIS: CODICIDOS MANUSCRIPTIS COLLATAS.
' PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA;
\''' DISSERTATIONIBDS, COMMENTARHS LECTIPN.BUSQUEVARIANTIBUS GONT.NENTEII ILLUSTRATA ;
* OMNIDUSOPERIBUS POSTAHRHSSIMAS EDLTIONES QOJETRIBUS NOVISSIMIS SDICOLIS 1IEBEMUU AIISOLUIAS
'-. DETECTIS,XUCTA;
WDICIBUS PARTICCLARIBUS ANAL-VTICIS,SINGULOSSIVE TOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJOS MOMEMI
SCBSEQUENflBUS, DONAfA;
•CAPITULIS
INTRA1PSUM TEXfUM RITEDISPOSITIS, NECNONEf TlfULISSLNGULARUM PAGWARUM MARGINEM SUPERIOREM
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM'SIGNlFlCANTIBUS, ADOBNATA ;
OPERIBDSCCMDUBlIS TOMAPOCRVPHIS, ALIQUAVERO AUCTbRITATE 1N OKDINE AU'HIADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBDS, AMPLIFICATA;
DOOBUSINDICIBUS GENERALlBUSLOCUPLETATA : ALfEROSCILICET RERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUl»
UNUSQuisQUE PAfRUM IN QUODLlDEffHEMA SCRirSERlTUNO_ INTOlfU CONSprciAfUR ; ALTEHO ,
SCRIPTUR^ SACRiE, EK QÛO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
ET IN QUIBDS OPERUM SUOKUM LOCISSINGULOS SINGCLORUM '" LIBROKUM
-.-'. SCRlPTURiE TEXTCS:COaMENTAIl. SI.NT."'''.""
EDITIO
ACCORATlSSiMA,CjEfERISQUE OMNIBUS FACILEANfEPONENDA,PERPENDANrUR
Sl : ClIARACf ERUM NITIDITAS,
CIIART«E
QUALlfAS, lNTEGRIfAS fEXTUS,PEHFECflOCORRECf 10NIS,OPEKUM RECUSORUM TUM VARIKTAS
. TUMNUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIDIQUEINfOfO OPERIS DECURSU CONSfA^fTrR^4^
PREfIIEtlGDlT
SIMILIS, AS,RR/ESEKf IMQDEISTACOLLECTIO, UNA, METUODICA ET ClIRGNOLOGlCA, fy/S-.
SEXCENTOKUM- FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE 1IACTENUS IIIC ILIIC
PRHDMADTESi IN NpSTitABltfUOTRECA, EX OPERIBUS AD OMNES <SPARSORUMJ.^
ETATES ^k<$^î
, j-,B. '' V^-Sgflxfr . -
LOCOS,LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS , COADUNATCROM. "II ^ - ^*5i\
; • SEMES SECtTNDA, ,. Wf-^^f\
M QUA PRODEUNTPATRES, DOCTORES ^
A GlffiGOMOMAGNOAD INNOCENTIUM III. -f-./^k-
-....-\pt.-:
:ACCIJRAN;TE J,«P; MIG-NE, ;
- ^^S;"|i
BiBiioTBfECH; CLERI yifivsnsa:, _.-.' . \^ X^fe»
CDRSDDMCOMPI.ETORPM IN SINGDLOSSCIENTI,E ECCLESIASTICiE RAMOSEDITORB. y^ J/
PATROLOGIABINA EDITIONETrPIS MANDATA EST, ALIANJEMPELATINA,ALIA GR^CO-LATINA.—r-
VENEDNTMILLEIJRANCISDIJCENTATOLDMINA ET
EDITiONISLATINiE; OCTINGENTIS
sMILLETRECENTAGR^CO-iATINiE.— MERELATINADNIVERSOS ADCTORES TDM
TDM OCCIDENTALES,
ORIENTALESEQDIDEMAMPLECTITpR | HI ADTEM,IN EAj SOLAVERSIGNELATINAPONANTDR
. PATROIiOGIiE TOMUS'^. ... GXXXIV.
fTTO VERCELLENSIS LEOVIIIANTIPAPA

EPISCOPUS; ; BRUNO VUBOLDUS
COLONIENSIS, CAMERACENSIS,
ARCUIEPISC;;
UTROARGENTINENSIS
EPISC, ADALGERUS
EPISC.1NCERTJE CABILLONENSIS
SEDIS,GUILLELMUS MONACH.
EXCUDEBATUR ET VENIT APTJD J.-P. MIGNE^ EDITOREM,

ili YIADIGTAWAMMlSE, PROPE PORTAMLUTETIiE PARJSIORUMTULGOJrENEERNOMINATAM^
SED PETIT-MbNTtlOpGE, _:: . .-:.-''
1853
S^GtTLUM-Xi
ATTONIS
VERCELLENSLS-EPISCO-PI
OPERA OMPM,
-SDXTA
EDITIONEMDDPLICEM DNA-BDRONTIO
EXPRESSA,QUABDM CANONICO VERCELLENSI
DEBETDR,
ALTERA, MONDMEN-TAINEDITAEXHIBENS
" E% .CODICIBPS EMINENTISSIMO
:VATICANlS.:, " CARPl-
KALI faAIO. ', . . . .... ,
ACCEDCNT
LEONIS^Wtl,
,
AN.TIPAEÊ
EPISTOLi£ ET COMSTETEJTIOMES.
• INTERMISCENTDR
BRDNONIS COLONIENSIS, WIBOLDI CAMERACENSIS, ARCHIEPISGORUM ÛTHONIS

ARGENTINENSIS EPISCOPI, ADALGERl EPISCOPI INCERTJE SEDIS, IGUILLELMI
CABILLONENSIS MONACHI,
SDRIPTA VEL SCRIPTORUM FRAGMENTA QUJE EXSTANT,
ACCUMNTE J.-P. MIGNE,

CLEBI DNIVEHSiE,
BIBLIOTHECffi
SIVE
CDRSUDM
COMPLETORDM
IN SINGPLOSSCIENTIJEECCLESIASTICJE
RAMOSEDITORE.
TOMUS. UNICUS.'
EXGUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

I.NVL\DIGTAD'AMBOISE, PROPE PORTAMLUTETLE PARISIGRUMYULGGVENFER NOMINATAM
SED PETIT-MONTltOPGE.
1853
ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOD TOMO CXXXIV CONTINENTUR.
ATTO VERCELLENSIS EPISCOPUS.

Capitulare. 3S&$k- '27 I"
'
De pressuris.ecclesiasticis. ;,°~2£ ;4 .i 51 i
Epislolae. ""-*—" 95 |.
-
Expositio inEpistoias S. Pauli. 125 i
Sermones. 833
'
Polypticum. 859 ;
ADALGERUS TNCERTJE SEDIS, FORSAN AUG USTANJE, EPISCOPUS.
Aduionitio ad Nonsuindam reclusam. 915
'
SANCTUS BRUNO COLONIENSIS ARCHIEPISCOPUS. f
Diploma Brunonis. 987 i
LEO VIII ANTlPAPA. j
Privilegiaetcoristitutiones. 989 j
WIBOLDUS CAMERACENSIS ARCHIEPISCOPUS. \.
Ludiis clericalis. 1007 j
UTHO EPISCOPUS ARGENTINENSIS.
Vita S. Arbogasti. . 1003 \
GUrLLELMUS^CABILLONENSIS MONACHUS.
Fragmentum historicum. .."':" '-.' 1017
Ex ijpis MIGNE,au Pciit-M.iiiiiouge,

DOMINiDCCCCLX.
JATSK.6
VEECELLENSIS EPISCOPUS."
PROLEGOMENA.
(Ex editioneVercellensiannil768, procuranteDi CaroloBurontiodel Signore.)
..:,ÊP'ISTQLA;.'P.EI)IOAT0.RIA.; :
Oplimoprineipi "VICTORI AMEDEO Sabandiae duci, Carolus BDRONTIDS DELSIGNOBE.

Gur ad le usque oculos sustollere auserim, et meum Iiunc qualemeunque laborem grafo aninio teexcepla-
rum sperarim, Princeps ampiissime, res ipsa melius dixerit, quam ego facturus sim.
Attonis Ecclesise noslrse oeto ab hinc jam sajculis episcopi Opera, partim a D. Luca D'Acherio in Spici-
legio jam edila, lacunis tameri plurimis, hiaiibusque labefactata, partim in archiyip noslro capilulari hacle-
nus obscure latentia, in publicum huric tandem integra, alque ad fidem autographi ubique exacla dsm
prodeunt, alium cerle Msecenalemexposcere nec debebanl, nec polerant, quam eum, qui et palerni exesa-
pli, et ingenii, et dignilalis causa, religionis, morum, ecclesiasticaedisciplinaBlitlerarumque fautor,
-
CUSIOF
et vindex est jure optiriio habendus.
Haeeigitur, quae cum meorum in nie coilegarum studio el fiducia, tum mea cura lucem yident> csnszeta
behignitate, humanissime Princeps, excipe, atque Ecclesiam Iianc, meque, et meos omnes, diim tSbi re-
giseque familiaj cuncta a Dep prospera quotidie precamiir, In lui clienlela servare perge, patrique optim*
regi nost ro atiguslissimo summopere commendalos velis. y
iAitOLUS BMONTKIS DEL SM0.RE .MGTORI BE»
Allonis Opera publici juris facere cogitanlibus lex iis coUigimusquse in fine Expositionis Epistola-
nobis operae pretium videtur nonnulla de auctore 7 rum D. Pauli perorans ait: Tu dedisti, ut propter
deque Operibus ipsis, atque de bac nostra eorum gustum,£t suavilalemJmjus vilce, sanctce Scriplurm,
editlone breviter praefari. gentem, patriamque relinquerem. CaHerumsub quo-
nairi ccelonatus sil, quaye de genle nobis adveclus,
DE AUCTORE. haud certo inter seriptpres conslat, qui ejus men-
I. Atlones duos episcopalem Yercellarum eatne-' lionem fecerunt. Nam Rossottus mox cilalus ab
drani lenuisse, atque bunc nostrum selate fuisse rediaj marchionibus Epo-
litteris prognaium afflrmat, testes ap-
posleriorem prodiderunt Rossottus in Syl- pellans probatissimos auctores; quorum. tamei»
labo, et d'Aclierius in Spieilegio : at unius tantum- nomina siluil, uli et momenta quibus fldes ilio.rum
modo memoria apud nosexstat Attonis, scriptis
teslimoniojcoricilietur. D'Acberius prajterea in Iau-
factisque celeberrimi; alterius aulem cujusvis, qui . dato loco; ex Ferdinando Ughello, Attonem Alde-
hunc, vel.prseeesserit annis, vel subsecutus sil, rii- garii filium dicit; sed enim quis Aldegarius fuerit,
hil in monunientis babemus. et ad quam gentem referendus, iieuter docet (1). Si
II. A longinqua regione huc advenisse Alionem quid nos judicamus, a
Longobardis Atloriem jure
1 --' "''.,'..'
(I) Quod alii minoris nominis auclpres, qui de scilicet ex advocalorum, vel vicecomitum famitia
rebus EcclesiseVercellarum scripseruni, veluti Mo- prognatum esse, vixest commeniorahdum, cum ex
dena, CorbeUinus, Cusamis, affirmavere Altonem nujlo gravi monumento duealur.
PATROL. cxxxiy.
iV"'/ .''.' A'TT0 VERGELLENSISEPISGOPUS. r''
-aliquo repetere quis posse videretur : narii cx ipsius A ; exstinctum incendio, riec successorem proplerea
; lesiamenio, quod num. 10 referemus, palet fralrem habuisse Atlonem eodem incendii anno sacris de-
'
ei fuisse Aupertum nomine, et Lpngobardorum lcgi- corariim infulis. j
bus ex rialionevixisse : alqui Ationis, Auperii, his- ; V. Lpnge graviora sunt in hanc rem monumenta
vque similia liomiria geniem illam sapiurit-: leges ,duo,.quibus aperte; cCnfieitur, Rageiriberlumproxi-
cliam, el iriores, quibus quis vivil, qua de genle sit, niis anie Attonem annis pcclesiam rexisse;VereeP
'• aliquod solent praebere indicium. lenseni.; qujeque eo lubenlius proferre aggrcdirriur»
'III. Illud porrp indubilaium esl, Attonem Vercel- quod eruditp ciiique optarida merito videanlur.
"larum episcopum creatum fuisse anno liongentesiiiio Prinium est epislola fprmala quam ex anliquo
"vigesimoquarlo, Ragemberio, cui proxime -sueees- archivii npstri codice sigji. num. S5, GanPnum col-
sit, quarlo Idus Marlii ejusdcm anni Papise, faclo leclioneni una cum aliquot Alionis opuscuiis com-
ab Hungaris incendio, e vivis sublalo (2). ''.-.. plCctente.desumpsimns, quamque et soeculoldecimo
Sacris infulis eo anno deepraium Attoriem Eccle- scriptam, et Aitonis ipsius jussu eum in eodiceni
sioa nostraj caihedrarii asoendisse; invicio suri.t. arri relalam, suadet forma characterum soeculuni ipsuiii
gumenlo, auiographa insirumeiita donaiionis (3), sapiens, etcum Altonianorum pperum characleribus
qua eanidem hanc Ecclesiam cumulavil, consignata B prbrsus eadem (7). En praaclarissimiexemplar mo-
anno iiicarnationis Dominicoenongenlesimo quadra- numenti ex aritographo ad amussini eiaratum :
gesimo quinto, poniificaius aulem Atlonis vicesimp :. t Incipit epistola, quam.mos Latih.us-formaJam.ap-
priino. Jam enini, si ex iiongenlis quadraginta quin- . peUal,.a.sanclis Patribus in Nieaina synodo cori-
,que annis a Dominica iiicarnaliorte subtraxeris an- stiluta,
iios vigiriti el iinum pontiflealiis, ad annum reduceris c In nomine Palris, et Fiiii, el Spiritus saricti.
4ipngentesimum vicesimuni quarlum. ""'."« mcnPSAt.'(8).Mille xxi !
Hinc colligesa yero abiisse Ugiiellum.(&),durii « Reverentissimo, omriiquesacra veneratione co-
" Vercellensi iScclesiae.aiirio
-iiongentesimo vicesimo lendo Patri Andreoe sanptaB MediolanensisEcclesue
fluinlo prsefuisse Norgaridum asseruit.: archiepiscppo, Ragembertus sanclae Vercellensis
"
'IV. Eiderii Norgando proxinie suecessisse Aiio- Ecelesisfehumilis episCopris,proesenleri), et oeternam
•nern, Ragemberlo adsoe.cithmiduodecimnm niissp, lii pofriino felicilalem. Quia sacris apieibus |yesiris
«rielor est Jpaniies Siephanus Ferrerius,' Vercella- Walfredum Ecclesiaa nostroe suhdi.aconuni vpbis
Tum et ipse episcopiis (S), antecessoris-sui BonbKiii. consecrandum EcclesiseEporrediensi ad vouiiii cleri
Tabellam (6) prosecutus, quibus iiovissiine accessit „ ef populipraesulemexpetisiis : riefas a nobis aliqiiid
' '
aclarissimusTricusin.Historia Tridhiensi. sanctis peiitibnibtis. vestris denegari existiriiaiiies.
His opponinius aniiqtiissiniuni Necrologiun) no-
jiixia amoremj eireverentiam caiipriicasdefinitioriis,
:slrum, ubi de NorgandP legimus : v Kal. Mart. usque ad gradum subdiaconii noslrorum prasde-
.Mbiit,venerandce memoria; Norgandus:l.mjus Eccle- cessorum solliciiudinepromotum,paiernitaii:vestrae
siai episcopus, qui canonicas ordinavil, el hujus ad episcopalem cathedram, Domino adniiniCuIaiite,
1
Ecclesipe.ordines nobilitaiis -instiluit. jNam proeler- coiicedimus proniovendurii. Ne ergo de ipsius trans-
quam quod verisimile rioriesl, Necrologii:scripib- acta convei*salione,jsive proesenli Coricessionequid-
rem deplorandoe moiuis geiius fiiisseproelerniissii- piam ahriitati vestrae necesse sit ambigere, prKsen-
runi, si Papiensi incendio periisset Norgandus, tibus bumililalis noslroe litteris eum prpseculi su-
haud cohaeret dies in Necrologio nolaia cuni die, mus; quibus" illum in sacrosaneta religiojrie, in
,_ad quarii Luitprandus epoevus..scriploy incendiuni quantiim andivimus, et eognPviniiis,;alque huniaiia
refert, ad iy! scilicet Idus Marlii an. 921. Quam- fragilitas exislimare sufucil, liacienus cpriversaiurii
«iirem recle concIuseriSj Norgandum nec prajdicto fuisse tesiificaniur,.eumquead id jiiiriisteriuni pera-
Si quis forte rapax-^partpfn subduxeritullarii, :
(2) Vid. Frodoard. Jn Ghron., ct Luitpraiid. Hist. Senliet.Mncpcenas,Tartareumquelocum. : ,;: -
iib; )ii, capv 1 ei seqq; : ...] U Alter erit Judas, Datlian.erit.alter Abyron, '-
(5) Asservantur hoec in archivio riostro, eorurti- Eispoliatsiquis teinpladivinabonis. -. ;
<jue exeinplar referemus num. S..
"' (4) In ItaL.sacr.
(8) Numertis hic mille xxx nigrion atramenlo,
(5J In D.Euseb., et ejus successor. Vila Roma3
ediia 1602. r divCrsisque.aliquantocharaclenbiis, ..cbarta irisupor,
;-'-;|f»)Adject.,ad.;Coliectan..ediLadeSi Eusebio aiiquanio super abrasa, scripins legilur, iibi forte
In codicis hi etiam le- rectiori supputatione legebatur MLXviiiGjim eriim iii.
;{7). fitie,Imjus yersus numerus per liileras cxpressus in summam
: gu.iitiir. epistola
ductus"ipsis lillerisconsequenieraiijunctusinnuatur;
. .Atlo/libi prsesul,lernos ego Conferolifiros, 1 ibinumerumMLxvii prinio 1'egi'debuissejurestispiea-
..Euseb.imartyr,.snscipe>Qi.a, rogo. ,: :-:camnr, Curii el ibiiocus, ubi exslilerit, appareal,
-Primushabet glossas:,'psalriios pertractat et all^r•: ;; et revera ex liisee lilteris, adjuncta^littera Z, sive
.' Teriius offlciuradisseritoninePalrLmi. nuinero indiclioriis septini33,hic numerus. coiifleiur,
NeccredaLithoc me libisolamIraderedonum Vel sallcm,, dempto indictionis numerp, legenduin,
-' Ecclesias.quiqueexspoliaresoleiit. esset MXXXXX : scilicet a.brasi fuere duo nnmeri xx;
Quod si ioteslaUim moriPiis<iuid- Ibrle relinquam :
EcclesiiEpropriumisliusesse volo. . revera eniin..numerus.qtiinquagenarius npn semper
Pr«dia sicmaneaiil: sic.sinretc«tera cuncta: sigriot, sed et quinque x in nustris. liisce codiciiius
.06easib'jp'favisnecidetur ulia Airis, ..iexpressus.yis.itui>';',]., /.: j .;
13 -'"-" '/". PROLEGOMENA. ' v " ;«
gendum saiis proiilemur idoneum. De cujus. eliam ducliisy ipsls habetur littefis cbrisbijiieriiefadjurictus.
conimendalione, ut omriis: attibiguitas abslergatur, Sedet numeruriipraBsenliSindictionis eidem suppir-
Gr&ea ielementa crim propfii supputaiibne nurnerl' lationi, sicut ralio diclat, credidimus adjiciehdum.
dignum.duximus inserenda : Palris scilicet, eiFilii, -Addidimus proeterea nohagenafiurii (9) et nonurir
et Spirilus sancli primas :. Petri aposloli "primam Liiiiriieros,quibus divini figurajurisjurandi sinedubib
litteram.: nbminis quoque nostfi 'pririiam : veslri patenter exprimitur : AS-GHN. xcviin. Dala iT dala-
secundarii : fratris proficiscentis, tertiam : ciyitalis f.um.,Annpincarnatioiiis Domini fibstri Jesii Christi
.noslrae iguartam .:' quafiiin numerus ih suriiniain noiigeniesimo quarto.indjc. yii. i ]
Jam yero Andream bunc Mediolanensluni.areht- B covo nelf/ anno 900; e nel Luglio di questo medesi-
praesuleriicircafinemdecimispeculi vixisse, colligi mo anno corrcvaT indizione ollava. Piii corrello e
yidetrif £xchariaapudMuraioririm 00)* in qua le- P allro consislente in un placito tenuto dal mcdesimo
gituf: Arino liiearnaliprils Domirii rioiigenlesinio arcivescovo in Bclano sul lago di Gomo, e da Ragi-
nonagesimo sexto, ppntificatus vero supra laxati fredo giudice del sacro palazzo, ameiidue missi
domiii. Aridreos archiepiscopi sexio, ipense Julio, domni impcraloris, e scritlo : Anno imperii domni
indietibne oclava. .". Illudovici imperaloris quinlo, mense Julio, indi-
Al enim audiendus «st idem Muratorius iri Annal. ciione octava. t Ilis adde ex Ughello (II) codeni
Ital. adbuncanriufti: s Ma senza fallp, inqtiil, si tempore Eporredioe episcopuni ftiisse Walfridum,
'
dee scrivere, iiongenlesimo qnintb, perche iii queslo seu Vv"alfredi;mpircdiclum.
corfeva P anno sesto d' «sso Andreaj-eletio arcives- Ilabes hinc nrimis decimi sscculi luslris Ecclesiai
(9) Ita legendum Jdiiximus,ubi jniniis legere licult numerum 99 cohiponurit. -Vid;: Gabassiitiiim; ad
in autbgrapho. jNumerus..; enim bicnonagesinijis iias -lillevas, et cbneiliorum Tlistoriam, ad Njcwiiiiiii.
rionus adjiei solebat, et per Ilebraiearh vbcem af/wv VkleAetaGoiicil. t. Vâd.Iiaseelifteras^
groecisIitteris expressam significabaluf « enim 1, pt. ..' ;\-
40, ?8f sj yero W riunierosinnueDant, qui simul •-" (IO)InAntiquiuTtal.,disscrUiii:;^:.'.
(ii) In Ilalia saera.
m ATTO 'VERCELLENSISEPISCOPUS. W
ft.Me!li6i'aTi.eiisi:proefuisse
A'iid.ream:,EporrediensiWal- ^. proiectioiiem suscepimns, et praEseiilisprivikgii:
Mridum, VercellensLveiipRageinberlUim. ..? : pagiiia comniunivimus. Qusepunqueergo rhemoralaa
-VI.-Age vero* alterurii in eaiiidem remproferatur -ecclesiae
I;ita 'largitione regnuni, eorieessione:pphtificuni,
qriprunilibet oblalioiie fldelium collafa Jesse iio-
"«.ravissiinum •nionumeiitum, quod de codice Yero- .•scuntur, et quaein posteriim, largienle Domiiio, coii>
neiisls Ecelesise repetimiis,- sigisat. nuiii, 62 : sieque .ferentur,-coiifirmaimisi ete, "
Jiabel : " - ; < Proeterea concessiones, commulationes, aliena-
'lioiies.dislracliories ab invasoribus saricli: Eusebii
.: Ekemplar privilegii, quod domnus-Anastasius. papa faelas, qui;ponlificalemlienediciionem ripn Ipbtiiiue-
concessit Ragemberlo sanclos VercellensjsEcclesim rMit,:yideIicet, a | Gregprio de Veruclia, Liprando,
: -episcop.o. ; .: " '.., '; Eyaradp, Ardicioiie, jn; irritum .duciiiiu"s",| ei,regia [.
MASTASICS episcopris servus servorum. Dei, reve- auctpriiale Cassaniiis. et
Qiieiiiadmoshim igalroiius,
Vferitissimp, ct sanciissinio RAGEKBERTO sarictoeVer- atque anlecessor noster Conradus Roinanbrnni rex
cellensis Ecclesioe episcopo, dichus vitoe suae lan- ipsa cassavil, investiluram sttaniqne ab [Aiiselmo
tummodo. Vereelleiisi; episcopp cpnira voluntatem suse Eccle-
Si pastores ovium sole geluque, etc. Reliqua vide siaj occulte, et ir-ratioriabiliier factam de Clavasiolo,
in Anastasio papa llh. . ~ -•atque irivcstiiuram aGisuIpho eidem Ecclesia? epi-
scopo coiilra jurariienlum quod feceral, etcpnira jn-
Pprro.etsi hisceponlificiis-lilleris inscriplus annus terdiclum: Doiiiini ipapae Eugenii' teilii ipsp eas,se
. jjbn sil, iribuanturque Aiiastasio, quiu exprimatur B iioritecisse confessus esl depedagio, el;-riaulp_Salri-
s quisnam fuerit ex qualuor, qui hoc rioriiine -cen- gioe facias, et alias quaactinqtieprobare pptuerini,
- silisunl, sumini ponlitices ex indictione lamen xv, aique pmnes alias inveslituras iii ecclesia'sancli
Eusebii ab^piscopis tfuftive occulle factas,; Pmiiino
-lacile eolligimus eas ad Anaslasium tertium.êrti- -cassarnus,el in posterum ne fianl sub poena cenluui
nere, ac referendascs.se ad annum nongenlesimiim "librarum auri regia aiictpritaleinterdieimus, etc.
e Ita proescriptioneiri quoque centurii arinorum -
^lecimum seeundum.. Ut eiiim proelereamtis Anasta- tam episcopis Vercelleiisibus quani. ecclesise saiicti
sium pfimum, qul juxia clarissirtiuni Jiiiiatof. .(12) Eusebii et saiie-lsb ;Maria3:concedimus in perpe-
- , '.
^creaius ponlifex fuilanrio lercenle.sinio iiongentesimo tuum.- '. i ;.
c Item testes Tuerur.t pracseriles, qtsoruni noniina
oclavo, indictione undecima, yitaque est funcius subscripla cernunturrHarltinictis Biemeiisis archie-
-anno quadringenlesimo primo, 'mense Decembri, piscbpus,,. Ghebaardus Vilemburgeiisis episcppus.
"indiclionequarla decinia, ulque nihil eliaiu <iicanius •;Henseimus; Abelpergen. repiscopus, dux :Velpbo,
de Anaslasio secundo,-rqui_ab anno quadringenlesi- Heilrteus;dedux Saxoniae,Guido Cnnradus, Alberlus.inar-
chiones' : Saxbnia, coiries de [Biaude-
irip noiiagesimo sextp, indieiipne quarta, ad .
aniiiisn fada,;" ,. .. |. ,',,',;: ;.,- .." .-"" LV""i;.r-V.
risqiie 498, cum sexta curreret indiclio, Ecclesioa « Signum Domipi Federici Romanorum regis in-
prcefuit; Anaslasius eerte quarlus annp 1155, indi- victissimi. Ego Arnoldus elcaneellaritis yice Henrici
-ciione prima, ad siinimuiiivponlifiGatumevectus ad C Maguniini archiepiscopi - archicancellarii reco-
gnovi.
-seciindamtantum indietionem pervenit, .quo tcmpore t Datum Viiemburgi -xvi Kalendas Novembris,
siliurft non fuisse.Vercellarum episcopum, quani aiino Dominicaj incarnatioiiis 1152, 'indiCtione xv,
domino Federico lipmanorum rege glo-
Ugutipriem mulia' et gravissima confimianl r-asgir- fegnante fiosissimo,, aiino I ver.o regni ejus pfimp felici-,,
Vineriia., Huric enini: ex"archidiacoiio Befgbniensi, . -ter."» "' -V| : ' n' :: "".
episcopum Vercellenseiii, Gisulpho in episcopatu.
sttccessisse, aticlor est praiatidatus Jorinnes Slepha- Usque ad annum autem 1170 in episcopatu man-
snus Ferrerius. ExUgheilo auiem discimus coniigisse ' sisse Ugiilio probatur, lum -ex ejusdeni donatiorie
Iioc anno 1150 (licel in hoc dissentiat Ughelltis, canonicis sancli Eusehii facla ulriusque Moritariarii,
quod iion Gisulpboproxime successisse Ugniionem el decimarum Roasii, et Iloaxendae an. 1155, ex
niinus rectcafftrmai. Eumvero ab arino 1152 usqtie tabul. lipst.-; tum ex cessiorie ecclesioe suaenomine;
.ad ;1170 huic Ecclesioeproefuisseprobant, senteniia facla jar-iiirii ad ipsam perliiieniluni super Gastro,-
abeo inter-canpnicos sancti Eusebii, fitsanciae Ma- .elAgro Tridinensi, GuillelmoMoniisferrati jnarchio-
j-iae,Jala nono Italendas .Augusli1152, rog. Gandul- iii eodem anno data, quam clarissimus Iricus in
phus, ex lab. noslro eapit., diploma Friderici impe- IJist. Tiidin. fol. 28 profeft; lurii ex Ifanslatione
i'a,lbris eodem anno, et indiclione decima quinta D''BiigbllasdeValle in Montenij.quiPlaiium appellatur,
datum, cujus exeniplarhic in parte praebemus': de qua diplpma arinoilGO dalum in labiili. Bugel-
cominuii. exisiii; ;;tuni denique es jcessione
t In npmine sanctaj, et individuoeTriniiatis. Fe- '_len.'
dericus Dei graiia Romanorum rex Angustus. Quia ' episcopaius facla doriiirioVValajpfoeposilP,et cano-
B.omani imperii feginien, polestateinque suscepi- riico sancii Eusebii duodec. Kal. Septeriib. annill/O
nius, Ecclesiis a npstris pnedecessoribus plurima rog. Ollo not. sac. palalii ex tabul. riostrp. Sed
iargitiotie sublimaiis, erga nos competitprpvisione Reslat igittif ui ponlifi-
. «pnsulere, et .ne ipsarum -possessionesaliijua dis- plufa jam quam opprleai.
."..iractionedepereani, suffragium sufficiens adhibere. cias litleras de qiiibus agitur Anastasio leriio vindi-
P,r33seniibusigiiur, acfutufis Chfisiifidelibiis volu-; - cem.us,el concludamtisannp 9I$R.ageinbeftum Ver-
riius esse cogiiiium, qupd petilioile Domiriipapoe cellarum episcopum fuisse. ;
Eugehii tertii, elinlercedeiile charissinio canceilario VII. Quam porro caliginosis temporibus Deus
nostro Arnoldo, aliisqtieprincipalibus regni princi-
; pibus, yenefabileiii':Ve.rcellensem episcopuni Ugu- opiimus maxiirius Alioneni iiobis quasi lucidissimum
lionem, alque eeclesiam sancli Eusebii iri regiam sidus misefil, norunt qaolquol oeviillius' liistoriam
,"-(i2),in Annal, Ita';

'..'.' PROLEGOMENA. • IS
.17.;; "_
perluslraruni. B:afbarf- iiempe Italiain rinder.uaque 4k lissiinis liosliurii incursionihns ad eas rcruni an
vastaiues; aliique aiios ex occupatis sedibus vi depel- gustias adducli illi fueranl, ul cum nec proeslocsset,
lerites,, et saepe ilerum prilsi, bumarta omiiia, el di- quo vcl lenuissiuie alerenltir, officiuni cogerenlur
viria susdeque veriefant; pessiiridataeliberalcs arles, abjicere. ld inlelligens Alio, praadia ipsis, possessio-
pefturbata religio^ rerum omiiiurii siimma invccla nesque liberalissime cessit, ut p-.ilsa nenipe necessi^
calariiitas; alque liaec omnia pra? CDSterismala ex- tiidinc, omnemad divina cogitalionem converterenl.
periehanlur Vercellerises, euriliurii, et redemitium, En cbirographi donalionis cxemplar :
inter seseque de praeda pugnariliuni barbarorum iti- ! In nomiiie sanclae et individuae Trinilalis. Alto -
neri adrrioduniobriPxii. .-'' '• divinoe miseraiioiiis inunere sanctaj Vercellensis
VQuales eliam solefent ea oetaleEcclesiis praifici Ecclcsioe humilis episcopus. Quotiescunque imligcn-
•episeopi,ut alios proeierinitiani, refert Muralorius tibus, Dcoqtie faiiiulantibus ,. pr.o corum sciiicel
(43) : c Si fifiutayario i-inerileybli" eletli (paslores calamiiate proclamanlihus, consitlimus, eos liheritis
seilicel) e Cpnveniva preiider i prediletli da loro Deo famulari, ac pro nohis, el hencfacloribus nostris
(mdeiicela prhicipibits)ancorcheindegrii, non consi- proirplius orare,-nulIalcnus diffidimus, ideoque no-
defando essi il meriio del sapere,-e della bonla de' vcrit omniiim sanctaeDei Ecclesiaefidelium praisen-
costumi, ma solamente le ficcbezzp, il- parenlado, B liuni seilieet, ac fulurorum induslria, sanctoe Dci
ed Lservigii." E. se npn vendeyanb te- Ghiese per gcnitricis Marije semper-wrginis, seu bcati marlyris
danaro, le davano nondimeno in .pagaiiiento della Eusebii canonicos sub nostro regimine degenles.
servitu preslata da essij o da lor parenti alla corie : nostram pelisse mercedeni, quippeeum essent, l)eo
perb si yedevanpfariciulli alzatiaTvescovaio, e si annuenie, numero trigiiiia, sumplum minime sitfii-
obbligava ilpopoloii dartesiimoiiiarize faiorcvoli a cicntein habenles, quo subsistere possenl, alqne.
questi sbarbalelli, che appena aveario imparalo a diviiium oflicium in jam prsefaiis ecclesiis debile
niemoria qualche - arlicolo della; fede, per potcre persohere, precaii sunt, qiiatenus aut etimdum nu-
risporidere, beiicheVtremandb, all' *same : il quale inerum minuere, aul aitxilium bujusmodi iribticre
eravtuUavia in uso piultbsto pef fornialila, cbe pcr diguareinur. Nos ergo talibus permoli clamoribus
" chiarire la scieriza 6"essi.
Edecco; qual fOssein que- curticellam unam conslilutam in Monlanario pcrli-
Eti-templ lo slato miserabile delleGhiese d 'Ilalia. > nenlem de cnrle quondani regia, quoefuit Verccllis,
Gui adde eliam Altoriis ipsius ea de calamitale quam nobis nostroequeEcclcsioetlomini ct sercnissi-
testiirionium in traclalu De pressuris ecclesia- mi reges per pr.ecepli paginam Ugo et Lotharius
. sticis. -.- concesserunt cum oinnihus suis adjacentiis_ac fami-
Eniriivero qui Ecclesioe riunquam defuuiram se 'G liis uiriusque scxus cis concessimus, ul de ejus fru-
spoponderat- Cliristus. Dominus, jani veluti cum gibus seu rcliquo reddilu ad nos pertincnlihtts
caeierisrebus omriibiis collapsae.religiouj cgregium alimenla habcnnl; ita lamen ulfrugcsjam dictaecur-
excilavit- reparalorelii Attonem, qui -ex episcopali ticelloenon per siiigulos dividanl, sed de ipsis com-
cathedra, iaiiquanfe su.bliniivlocoi diffusa pielatis, niuiiilcr annue sihi refcclionem in stalulo loca
el Vecdesiasticoe ; doclrinoe- spieiideniissima luce, eorum canonicoe procparenl, Nam cum Doniiuici
Vereellensibusprimuni, tuui-Bniliims etiam populis, dicitur \oee : Cbi duo, veltres congregati fuerinl m
ac universoe resplenuuit-Ecclesree, et qtia remedium nomine meo,ibi svm in m_edioeoium,. mullo magi-»
ferre gravissima- poierant'riiala,-summa-.vigilaritia, inier tol ffatres latides- Deo de-ejtisdem beiieficiis
aSqueindefeSsis.atluiilVviribus;;Huc pertiiiel ejus in simtil refereiites, e.t de.diviiio,niysip.rib,..1seu.:p.ro'fe.-..
yiiitanda singulis arinis dioeeesi sollicitudd|. Tiuc clii aiiiriiae,corpoiysque lain,; suorunij quamque be*
, eximium_illud abeb editum Gapilulare ad eleri po- nefattoriiiri •simul.medilaiites prxsenlem esse niini-
pulique .reformaiibnem, aique; ad ecclesiasiieaiii me diffidimtis. His denique taliter perfeciis, ne iri
disciplinam, veluti postiiiiiinio. revoc-andam;. liuc .posleruiiii.supef hanc nostroe concessionis paginiiiii
sacrae cbnciones ad; gregeni frequeiiter habiioe,qui- aliqua insurgeret anibiguiias,,ul liberius Deum lari-
bus ad Evangelii nprmani iiistitueneiiir.; huc episto^ dare, aCj-pro noslrofum seniofum- dpniiriorum fe-;
lae, plurimoe, vel-aliis episcopls, vel- ecclesiaslicis %\\m.Sgonis et Lotharii,:atque:. npstiii salute sedtile
-viris, vel elerp, vel: populo- sup inscriptae; huc -exorare valeant, heec bmnia-:scfiplis tradi per Veiv
csetera omnia ipsius -scripta, factaqne prassuleni cellinum presbylerum -ad'- vicem- listulfi. n.ostrae
doclrinaj et religionis zelo insigriem ubique referen- 'Ec.clesiiJBcapceilafiijussinius. Suhtermariu prppria
iiarv •" • • •:•:.,- .cpnfifiriarites. AnnoineaThalioriisDomiriicae945pon-
VIII. Praetermittendum hoc loco iion est- proscla- tificatris auteni nostri xxi, indiclione III^ ln Dei
r.um Ghristianaeiiberalilatis exemplum, quo episce- "nomirie. AcUimVercellis felicHer», ; •
pus praesiaiitissiuius non jam inoiiens,. dum nempe. < Atto gratia Dei episeopus a fiie faclo subscripsl.
qute retinere ariipljus;non -licel,- fucata muniilcentia (Peirusjudex dbmnorrimregiviririol. subscf..
lafgimur, sed diii adhuc viyendi spe fretus, caribni- «TCrin.iberius jiidex dpninorurii.regum ript. :subscr.':
eos suos egregia cuniulavit dpnatione. Nain Jreqnen- <- « Odelricus'judex rioi. me tesle.subscr. .
, (.1.3) Iii Aiiiial. Ilal. ad an. 95.8.

'
*9 . . ATTO VERCELLENSIS EPISCOPUS. : ;: SO
«AyajficusnotafiusfogatusSribscr.. . - , ,Si=anno Doiriinicee ineafnationis :948, regmj auiem
t Judex domnoruin regurii not. subscri Loiharii piissimi fegis xviii, indictipne yii (sexia,
« Giselbertus nol. reg. subscr. pntime ohservat legendum cl. Murat.)k .
« Ragemberlus ut supfa rog. subscr, .XI. Qua, sollicitudine clericis suis Ecclesiisque
«Yercellin.us presbylef,ut supra scripsi, el sub- tum su83 lurii Parmensi prospexcrat Allo, eamdem
[scripsLi, teslamenluni eondens etiam MeUiola.nensilJusad-
IX. Gum verp inulta apud principes eorumque ad^ V
hibuit, cuju.s exemplar habelo :
ministrbs graiia polleret, ea non ad propriam dU « In nomine Domini Dei et |>alvatoris nosiri Jesu
gnila.ieni aniplificaiidam augendamque in subdilos « Chrisii..Lotharius gratia Deirex, anno regni ejiis
aucloriiatem , quod nonnunquam aeeidit, sed in < oetavo decimo_; mense Augusli, indictiorie sexta
cleri Ecclesiajque tutelam usiis in pririijs fuit; quam- «
(14). Dum in statu sanilatis humanaevilai cursus
jDbrem egregiis donaiibnibus- auciam VEeclesiam. « peragilur, et pleno animo inentis raiio yegetaiur, ,;
nostram iliis lemporibus, cerlis a.ceepimus. docu- c sic debet homo sbmper cogitare, alque difeponere
Eienlis. En ununi, quod regum Hugonis et Lotharii ."i de suis
propriis febus pro ariimaesuee lriereede,
doriationetricOntinet. e quee sftntfutura, atque mansura, ul cum eum Do-
«Iri riomine sancloeet individuse Trjnitalis. Hugo B "i niinus de hoc saeculo vocari jusserit, nori de ne^ -
et Lplharius divina providente clementia reges. Si ' &,.
saiictis ac venerabilibiis locis diviho eullui manci- gligentiis jadiceiur, sed de bono disposiio cpnr. \
i gratuletur, ,ut et; pius. Igituf ego in Dej ;noriiirie
pat-is more bonornm Ghrisiiaiiorum devotissime eon-
iulerimus nostri muneris suffragia, eertissime cre- i Alto episcopus sanctae Vercellensis Ecclesiae ,qui
dinius nos nosirumqueregnum intercessionibus san- .« pi-ofessussum ex natiorie mea, lege vlvere Lon-
ctorum cpslesti juvauiine semper sublevari, atqrie «
divinis Berieficiis sublimari. Quocirca noverit om- gobafdorumt/praesens pfsesenUbus dixi : Viia €t
iiiuin saricise Dei Ecclesioe fideliurii ae iipstrorum « hiors iii mariu- Dei est, jpelius est homiriiirietu
prcesentiuni scilicetVatquefuturorurii devotib Berenr c moftisyivere^-.quamspe;tiyehdi, mortesubitanea :
garium nosiii fidelem dileetum illustremque mar-
ehionefh rioslrafii .'nionuis.se clementlam, ut pro « praByeniri,.CorisideEanteme de Dei omriipotenlis
aniore Dei omnipoientis-sanclique Eusebii, qui prae- « misericordia ; et de mercede et remedio: aninioe
dicandp fidem calholicam palmam rnariyrii est de-V .«.meee, ut aiiquantis rebus et familiis meis pbst
.eentissime consecultis, canonicis. Vercellensis; Ec- « meum decessum inprdiiialis ndn reliquissem, sed
clesiae, cui venerabilis Atip prseessevidetur episco- i
pus, alveos fiuminumSleidae et Sar.yi iargifeniur. sic firmum et stabilituni perniansisset, qualiter
Hanc: peiilionem satis omnibus pene principibus «ego hic subter per singula capitula ordiuassein et
lirij.usregni ratani siiscipientes, per preeceplum no- e judicassera. Igiiur volo et judico, alque instiluo5
stroe auetoriialis alveps proedictorum fluininum ca- G .«
rionleorum Vercellensium dominio, prout juste ei seu per boc meuni-lestamenlum pro animae nie»
legaliler possumus , prsaseniialitef concediuius , "« mercede confirmp, ul valles illaaBellehica.et VLe-
sicuii posiia stnil capita briuloo,usque ad fipam quqe « bentina, quas habere et detinere proprleiarlo
estjuxta capellam sancti Columbani, inlra hos fines ;« noriiine videbf, jstatim postVmeum, etAuperli
deeuffeiitia iluniina cum iinsulis et suis ripis nobis
pertinentibus praediciis canonicis saiicii Eusebii, ut .« germani mei decessum, devenianl in jureet pbte-
dictrim est, largimur^ proinde ut piscationes ria-r « stale sanctse MediolanensisEc.clesiae,et presbyle-
viomque redhibitipnes atque riparum eorum usui « rbrum, seu diaconofum cardinaliuin, atque sa-
famulentiir. Insuper eiiam confirmaniiis Vercellinos
eadem lciyitale-
porlus per hoc prseceptuni, veluii pfssdecesspres t eerdotum decumanoruni, qui i.n
iiostripfp amore ofdiriaveruiil ad usuiS; iuminaris ,«:pro tempore fuerint, eum oriirii snarum pertinen-
ecclesieesancti Eusebii, In qua sacraiissimum ejus « lia, tam cortes, domus, colliles, quam castellas,
corpus requiescil, et ad indiiriieiitaclericorum ibique «
jugiter fainulanlium. Si quis igitur bujtis nostri capellas, molendinos, piscaliouescum lefris; yi-
proecepti slalutum aliquando quomodocunque insti- « neis, pratis,'pascuis, silvis ac slablafeis^ ripis,
gante diabolo infringere cpnalus fiiefit, sciat se .« rupinis acpaludibuSj coltis et incoiiis, riioritibus,;
compositurum auri optinii Tibras mille, medielaterii « alpibus, planiciebus, aldiones, vel aldionas, sefr.
camera? nostree, et medieiatem eeclesioesancii Eu-
•jSebii,siiisque clericis, qrii inibi pro tenipove fue- '''i vps, ei ancillas, bmnia. el'ex.Vomnibtis,qtlanlinri
Tinl. E.t ut veritis credalur, dirigenlinsque ab om- •v « iri praenominatas valles BelleniCa et Leb.entina
nibus observelur, manibus propriis robofanles, an- « habere viso suln, vel niihi iriibi legibus pertinent,
iiuib riPstro insigniri jussimus.
t Sigria serenissimprum Hugonis et Lo.lliarii re- « ad'habendum iolum in integrum, eo videlieet Pr-
guni, Geseprahdus episcopus el cancellarius ad vicem :« dine, ut omne censum, vcl redditrim, quod depras-
Bospnis,episcopi et archicaiiccllarii recognovi et « dictas valles, annue Dpmiiius dederit, seu-quid-
sub.scfipsi.",
•»«Daia Idus ArigiisSas, anno Doiriinicaeincarria- « quid exindepefveneritper omne annum, iri primp
lionisi 945, regni vero doinui Hugonis xx, Lo- « die luriae,in inilio Quadragesimae,ipsis sacerdpies
iharii xv, indictiorie
' ' m. Dalum IJapiae"feliciter. -e et levitas inter se dividarit, ila nt ordinarii unus-
Amen. i . . . V. « quisque duplum exiude accipiarit, quaritniii unus
X. Plurima elianiAitonis gratiacanonicis Panneri- •«ex decumaiiisinsiiper ;et archipresbyier, ei;arcbi-
sibiis.dpriasse Lpibarium. probat.HuralofiiisAntiq.. ,.« diaConuscaidinali.sipsius,uii.iis, diipliciter.exiiide
Talic. dissert. 66, ex diplomale datoxvio Kal.Julii c babeant, qiiam unus ex aliis.ordinarii acceperit,.
(14)Anno igitur M8.

PROLEGOMEiNA.
< Hein primiceriiis decumanprum dupliciler exinde A 4..- « Gumbertus judex donun. regis rogatus lestis .;
« habeat, quarir unus ex caeieris decumariis, id est, i siibscripsi. . ; .> '-- .
«"lalilurii,quanuim unus ofdinarius, ui onmeslpsi « lVodtilphusjudex domini fegis rbgaius subscfi- '
i sacerdotes el diacones prb retiiedio animae nieoe' < .jPjsi. ._ - :.'' , ': ,V
« Dei oinnipoientis misericordiam exorare festi- « Joannesjudex domiiii regis rogatus siiDscri-
« nent, qualiter exinde-Deumhabeant relribulorem,. « psL-.- ....-,.., ;.,.' . .-;
< nam nullo in tempore babeanl licentiam de prae- « Anselmus judex "domiriiregis rOgatus lestis
' "
« diclis rebtts ef familiis aliqiiidalieiiare nec com- « subscripsiv , . .
« muiare, seu Iiberario aui tiinheoeliario rtomine <''ATialdusrogatus subscripsi. '-[
< contrahere, sed a'd eorurii'usum habere et deti- ,« Liiilprandus rogatus subsciipsi, ,; ,;;
«iiere, ut supra scripluiri est,' debeant et faciant ex « Daiberlus judex dom.i.ni. regis rogatus subscri-V
« frugibus-earum rerum ceiisunivel .redditum,,ut - «:.psi.,' .- .... - '.. . .:-.::.;• V
« supra scriplum est, alquede seryitio ipsarum fa- « Henricus'-rogalnssribscripsi. ; .. _-VV_,, ',.
«-juiliis, atque quidquid ex; meo perverierit, omni ^<EgoAnselirius;nolafiufeet judex dpmiiii.rCgis-
« tempore secundum quod supra slatui; quidquid -•« sCripslpost traditamconijiievi, et dedi. >
< voltierint, sine"omni riiea, haeredumque riieorum B XII. Attonem placito Papiae ab Hugone rege-
< eontradictione, nam dum in hoc saeciilo;aliquid de Iiabilo una cunl Raierio.Eporrcdiensi episcopo iiiter-
< ex nobis islis gerinanis advixeril, usufruclum fuisseex eonietpJacilo colligimus, qiiod feferl .Mu?_
< lantunimodoipsarum rcrum in mea, ycl praedicli: ratpr. AnliquiuUalic. dissert. 51, et legitttr dalum,
< germani mei, si me .supervixerit, reservo polesta- «regiii doniini Hugonis, etLoihario filio ejus, gralia
< leni, co ordine ut pro ipso usufructu, ego vel Deireges, Deopropilio D. Hugoni decimp, Lotliarii;
« praediclusgcruianus meus, si riie supervixerit, per yero v, xi.y.Kal. Ociobfis, ihdict. IX, hbc est. aiiho
< singulos apnos persolvere; deheamus praescriplis 9.5S. ». ;.;.,'; . „'/V ; V /.: . ;",'',. "•;
sacerdolibus et levitis in eo ordine"inisto consli- Eum etiam ex quadam eharta, qnahi refertr
« tuto, iii est, die lunae pfimo Quadfagesimae, ar- Ughellus in episcopis Asterisibus, regii archicancel-
« genti denarum boni solidos quadragiiiia inler se, larii titulo,;,et pflicip ab Hug°ne el Lolhario, quo^
< ut supia dictum est, diyidendos, quod si adlnir- rum, ut supva dcrnonstravimus, gralia "suirimopere-
<-plere -dislulerimus, tunc pplestalem haheant pree- pollebat, decoraluni fuisse,jure optimo Suspicaiiiiir.'
« dicli sacerdotes et diacones,: jnfra ipsas res in- lnea enim donationem a dictis regibus Asleiisi Ec--
f. tfoire, et se exinde invesiire, eteas detinere, clesiaefactam referente ita leginuis : « Dat. x Kal.
< queniadmodumposlphiturii nosl.runisuperius fieri ^ Augiisli, anno Iiicarrialioiiis Dominicae958, anno
-<iuslitui, ut milii et parerilibus meis proficiat ad doniini Hugonis piissimi regis xm, Loiliarji yni, in~;
« aniiriaesalu.tem, et gaudin.m sempiiernuni, et hoc dictioneXI,Actum Papiaefeliciter..Ai.uen. Gispran-
« ila volo, ul riullo in lempofe pontifex ejusdem jdiis cancellarius ad vicem Atlonis episcopi ei ar-
« sanctaB^Mediolanensis Ecclesiae habeat licentiam cbicancellarii recognovjl. ».Quidni Atto nosler hicr
« ipsorum sacerdoturriet ievitarum de ipsis rehus et sii ?- _• "'.-';',
'.« familiis aliqua facere conlrarietate, aut ulla in- XIII. Ad annum usque 960 yix-is.seAuonctn-
-< ferre violeulia, sed liceat eos rebus ipsis.et fami- litleris tradiderunt nonriulli : al ri.eceiiain iis atlhi-
«lijsJiuiete et-pacifice habere et detinere, eovide- beamus fidem, facit, quod nullo doctiefunt lribmi'
t licet ordine, sicul supra siatui et judicavi pro menlo. Nobis lioc unuin.coristat, Ingpneimpfoximum;;
< mercede et rernedioanimaemeae,et pro honore epi- Attonisin episcopatusiiccessoremanno 96-4Ecclesias,
; < scopii inei, nec niihi Iiceat ullo teriipore nolle npstroejam praefuisse.Nariieo anno synodum convo-
<..q.uodvoliii, sed quodadme semel factum, vel con- casse Ingpnem, sequens.fragnienlumVex veluslOla-
. < scriptum est,siih jusjurandum inviolabililer con- bularii noslri codice descriplum monslrat. -.. ..
.;..«seryare promilto, cum slipulalione subannexa, « AnnpV.incarnaliOnisDominicoa964, in.oictiOrie
_Q
- « hancjenim chartulain judicati, et ordinaiionis An- seplima, Npnis NpvembriSj fesedit dbiriiuis Ingo-
-'* selmo notaiio, ei. judici dpniini regis tradidi, et episcopus,ut nioris esse priscbrum Patruni engnos-
fr scribere rogavi, in qua subler confirmaiis, ie- bii ciiur suoruni, Vercellisanie altare beaiissimi Euse-
marlyris.Ghrisii, causa syiiodaliscorieilii, in qiio,
< stibusqueobluli roboraridam. Acluni civitate Me- , divi.nocompulsiis amore, pene omries.clefieossup
« diolani. . - regimiiii subjectps deceniissinie,dp;cui.t,;niaxiine.;(Ie
« Atto Dei gratia episcoptis a me facto subscripsi. iidei tenet
et cliarilalis bbservalione, lil'"canoiiica; toto
inslitulio. Praclerea summoquaesivi.tSUi-
.orbe
i Auperlusgefmanus.eiusdem doniini .Attonis sub- dio, ut res ecclesiaslicae^pleregeferiiiif ,el destiiurai-
.-'{:scripsi. -... restaurarpnlur. Insuper admonilionesuoriim cleii--
.. '« Angelbertus judex dpniini .regis rogatus suh- - Cortim.saiicivit ut aniiqutis.' exigil usus, pessimar
« scripsi. .-" . Hngrorum incursione vaslatus,- Ecclesisecafdinales
debitum praeberei.t baplislerio,hac in civitate cele-
« Signum inanibus Natalis et Aufredi, qui pro- hratb decenter ohsequiuin, iia.utipsis ex ecelesiis
« fessisunllegevivere ,R.oniana,testes, - .... quee sjint conslituloe in villis,.videlicel, Peiiarta,
« Bertericus judex domini regis rogalus ab isto -Peiroriolo, (Jttiiilo, Caiviniasco, Casale, atque; Au-
zeningo, presbyleri venianl sic expediti suis vesli-
c AUone episcopo teslis subscripsi. menlis, qui hic Yercellispueros valeani ba.pusmalis.
ATTO VERCELLENSISEPISCOPUS. 24
lingere aqua. Et rie lnlentip (legendurhforte conten- i de Quinlo et-Calvimasco, de Gasale, et Auzeningo
tio) oriretur inde, subjunxit :'Placel iiobis et rec- simili statuimus ratiorie, quousqrie vicissim vices
lum videtuf, ut duo (anlum presbyteri de praefatis impleanl suas, «t implere annuatim iterum in-
ecelesiis studiose veniant ad hoc myslerium pera- choent, »
gendum, id est, de Peliana et Petroriolo simul duo:
DE "ATTONIS OPERIBUS.,
XIV. De Atlone haclenus, jam de ipsius operitius. tenus fugit eximiuriialiud Attoms opus, -commenta-
Quarito hasc in pretio "semper habuerint eruditi, rius videlicet in omnes divi Pauli Epistolas, quem
quotquot illa noverunl, quibusque volis exoplarint,; qui legerint, haud herele poterunt <juin magnbpere
ut e scriniis erula in puhlicam proferrentur lucem ; mirentur saeculocassis ignorantia tenebris involuto
quo demum applausu sint excepta, curii clarissimi virum exstilisse qui tanta sapietitia lamque acfi ju-
«TAeheriistudio,licel neeoninia, necintegra prodie- go dicio summis de argumenlis eleganli eliam ,scri-
riiit, vix dici potest. Legantur quae habet Natalis; pserit stylo. Quaminibi animadvertent Scriptufarum
Alexander Hislor. Eccles.Vtom. II, fol. 558, edit. peritiam? quam doctrinarum puritaleni ? quem^de-
Faris. anni 1745. Adeantur etiam Pagius ad annum nique senteniiarum delectum ? Quid ? Quod sanctis-
960, Fleurius in Histor. Eccles. tom. XII, lih. LV, siniae religionis dogmala a npvatorihus posteriori
§ 54; Gulielmus Cave Histor."liiler. tom. II, pag. aelate inipetila, veluti de Chrisli proesenlia In-Eu-
99, êdit. Basil:;Dupin H.istbr. Eccles. yol. VIII,pag. charistioe saeramenlo, veluli de purgatorio; igne,
26;;Racine tom. IV,, pag. 109, edit, Ellraject., yeluU alia multa- iiiyictis. argunieniis confirniala,,
artic. 6, § 4; Muralor., ad an. 958 et 959 Annal. constanli traditione posteris per hosce commenta-
Ilal. rios sunt transmissa ? Neciilud profecto parvi faeieiit
XV. AttonisOpera recensere aggressus Joannes sanioris doctrinas sludiosi, quod Auguslinianam de
StephanusFerrerius supracit. (15). Sermonesprimum divina graiia senlenliam, tanquam illis tempprljus
ppsuit, tum epislolas, deiri Pblypticum, siye Perpen-- Pfobaiissimum-dognia, rejectis omnibus ad-Pelagia-
diculum, inde Canones, seu Capitrilare, poslremo nismum utcunque declinanlihus constanter -liis in
iraclalum De pressuris ecclesiasticis. Atque eadem commentariis assertam invenient.
passim magna cum laude niemorant, quotquot fere Q XVII, Quo falo preliosissimus hic thesaurus tot
de ecclesiaslicis rebus Historiam texere hactenus. saeculisdeliluerit, baud salis scio : at de Atlbnis
iaistiliierunt, fecundissimo penu profeeturo fuisse, ita ceriurii ba-
Opportunum tamen accidit legenlium oculis boc beo quam quod maxime. Nam coniparahs horum
ioco subjicere quae de eorumdem numero et fortuna commentariorum styluni cum ceeteriSAttonis operi-
refert Auclor supplementi ad Bellarminum bus, siriiillimum ubique invenio. Non raro eliam
< Attonis opera, inquit, vir clarissimus Joannes easdem sententias in comnienlariis reperio, quas in
Bona generalis abbas reformatas congregationis san- epistolis el per eadem fere verba expressas. Cqnfer
cti Bernardi, seu Fulienlium in Italia (Pedemonla-
iius scilicet, quifuitposlea S. R. E. cardinalis) ex epislolam de.obedienlia principihus debiia ad epi-
inanuscriplo codice Yalicano num. 4522. eruit, scopurii Waldonem riiissam cum exposilibne capilis
describi curavit Rbmaeanno 166i, atque ad Lucam XIIIEpistolae ad Romanos.
d'Acberium nionachum Benedictinum transinisit,
Preeterea in fineGlonimentariorumheec legunlur :
qui ea inseruit tomo VIII, apag. 1 ad 158 Spicilegii
sui. Et sunt : Capilulare, seri Capilula Attonis epi- ' Vercellinus diaconus, el Telberlus subdiacoiius,jussu
scopi; Liber de pressuris-eeclesiaslicis; aique epis- domini Allonis scripsimus. Inlegeraiilem Atioiilano-
tolaevariae.In iisdem autenicodicibus,;tam Vaticano rum
quam Vercellensi, erarit praelerea sermones septem- D Operum Codex, inler alios iftulios archivii no-
decim de diversis argumentis, et Pblypiicus, quem I slrisignatusnuin.40, ab Utroquebocscriba est exa-
Perpendiculum appellal, quo noxa redarguere et ratus. Idem Vercellinus anno -945.jam in presbyte-
honesta' saiicire decet, curii scholiis;; sed quia vix rum conseeraius donalionis iiistru-
ideo non surit. Est autem aiilographum .
- legi possunt, transcripii
dolendum quod manuscripLuscodex Yjalicanuslacii- ' mentum scripsit : ac si hujus cbarlee cliaracteres
nis pluribus in foliis laboret, unde integer omnino inspcxeris, eosdem -jure dices cum characieribus
sanusque haberi non potuit, nec sanari eliam colla- commentariorum, qua parte sunt exarati a Vercel-
tione manuscripii codicis Vercellensisl. quem dene- ' recte hinc colliges
garnnt canbnici. FloruitAtlo -usque adaiiiium 960et; lino diacono : ut quemadmodum
ullra, J elc. _ commentaria anle-annum 945 a Vercellino adhuc
His cohoerentquaepaulo fusion nafratione prose- diaeono, Tetberto juvante",scripta fuisse, pari mo--
- mento concluseris eumdem et donalionis et COIK-
quitur Acberius ipse : «Atto, lioc nominesepundus, ' -
elc: Videinfra Prcefationem Aclierii -
yi.suamediiio- mentariorum auctoreiriexslilisse Attonem.
iiem OperjiinAllonis. XVHI. Priusquam iioc missuni facio, lubet epi-
XVI. ûae ciiiii lla sinl eruditoruin notitiam hac- stolam i-eferre Joseph Blanchini presbyleri,'dum yi-
(To) Nufflii.
23 PROLEGOMEiNAi/-",..,. 28
Veret,.congregationisOralurii Romani, vinditiis ca-, ^ mento vengono varie-letlcfe, c slatutF della Chiesa
nonicarum seriplurarum elarissimi, quam ad emi- di Yercelliiiileressanti, eppoi una picciola cOllezione
nenlissirnUmVirumbinc dedit, postquam hac trans- - de' canoiiicon queslo preciso titolO, cbe io copiai
iens cathedralis ecclesisa inviserat archivium. ad verbuin •.Capiiula canonum exertorum de diver-
< Mi sarei fermato in Vercelli quanto ahbispgnava, sis conciliis, decretalibus, slatutis, alque epistolis
se avessi pptuto copiare tutto il codice segnalo 40 congruenliumad "forense judkium tempore Domni:
'
(Codicem scilicetquem nos edimus) che e niollo in- Alloni episcopi . . . Il"signo.r canonico Fileppi
teressanle per quelia illustre Chiesa, e per Alfone. Tiii dice, che volevafare una edizione delle Opere dia
Gonlieneun coriinieiitariodi esso Atlone sopra TEpi- - Atlbne, ma, se larda piu a ficopiare i codici,; es-
sloie di san Paolo. Trascrissi quesla noia, ehe sta sendo vecebio, io temo,-clie'niOrra prima di aver
rielfine del codice : Explicit Tractalus in 'Epistola fa.llb nulla (16). Converrebbeperb sollecitarlo abe-^
Pauli ad Hebrcsos. Vercellihusdiaconus, et Telbertus neficio della repubblica letteraria, e principalmenle
subdiaconus ex jussu domni Atlohi episcopi.^scripsi- a glpria di quellaantichissima Chiesa.
mus. Oralepro noYis,fralres. Bopo il suddetto com-
. (16) Nimis vera fuit preedictio, nam anlequam huic Operi primam manuni apponeret, falo cessit.
ACHERII PR^FATIO.
- Allo lioc nomine II, Aldegarii filius

{inquit Fefdinand; UgliellUsinltal. Sacra) episcopus Vercel.fuit
en. 945, doctissimusllieologus et cano7iisla,plurasuiingejiii doelrintequemonimentareliquil, quce coniinen-.
turin anliquo codice manuscriplo, in Vaticdnabibliotheca,ac Vereellensi archivio,. > e.lc,.-1Canopesrursus,
statutaque Vercel. Ecclesim,em.la e conciliisepislolisquedecrelalibus, quod opusi-in-.lOd\ capitataple distinxil.
Itetn de Pressuris eeclesiasticisopus intres parlesdivisum, guarutn prima est de Judiciis epiScoporum,se--
cucidade Ordinationibus eorumdem, tefUa de Facullatibus Ecclesiarum. Jlujiis lemporibusVgo et.Lolha.fius;-'
reges VerceltensemEcclesiam exornarynl,_etc.
Attonis Opera vir clarissimus Joannes Bona abbas geperalis feformatoe congregationis S. Befhardj ex
las. codice Valicano, num. 4522, eruit, describi curavit Romoe,an. 1664, atquead me iransiiiisit. Seddo-
lendum maxlmopere est quod lacunis codexipse pluribus.in locis foedalus, nempein superiori parte iota,
vel pluvia infectus, seu earie corrosus, fuerit repertus, ul in unaquaque pagina desit linea. Spem tameri
Eiihi suis lilteris dans eruditissimus abbas integruin habendi codiceni asseruit, quod jam apud'doctissimum
TJghellum,in ltalia sacra (tom. IV, col. %pag.]iQQ(J),legeram exstare in tabulario Vercellensis Ecclesiee,.
rogavilque ea de re episcopumyercellensem ageret euin.carionicis rit illa Opera exscribi sinerent. At is
repulsam passus esl. Unde islhoc negotium cum indicassem illustrissimo domino Caroccib lunc in Gallia
serenissimi ducis Sabaudiaelegalo, viro religione, prudentiaet eruditionepraeslaiitissimo, aclutum ipse, qui
6ua nie, duminyivis esset, familiari dignabatur amicitia, omnem cufam et industriam adbibuit, luiri pef
seipsum, lum per amicos Vercellis agenteS obtinendo bujusce mbnumenli apogfapho, aul saltem opplen-
-dis Rpmani codicis lacunis. Mifa.primo polliciti sunt canonici; sed posl epislolas ultro citrpque datas.de-
jnuni fatentur'(ingenue anficte, judicent alii) iri.sua Eeclesia esse nemineni rei aiitiquariae peritum. Nori
hic stetit illustrissimi Caroccii diligentia et -benignitas. ,Nam, cum legationP; fejiciter peracta rediisset iii:
Sahaudiam,-instat itefum, oxposcilque ah illis canonicis Taurinum ad se autographiim transmiltant, hona
'fide isliid-se reslituliifum, poslquamsUis expensis exscribi curasset,
Ecquid agerem omni spe abjecta integre tantb potiendi ibesauro? Edereni Opera hiatibus sensum saepe
interrunipenlibusTabefactata, aii aliis edendis operam darem meam? Anxio iriihi adsunt eruditione prea-
stanles amiei; aiunt satius inluccm pfoferre rebus ecclesiaslicis preeclara opuscula, etsi: nonnullis foedaia
lacunis, quam tenehris forsitan perpetuis sinere involvi'-;aut neincendio pereant, quam sbrteiu plerisque
in locis sustinuere multa arilerioris aevi nionumenta. Postremo adjecerunl rerum antiquaruni etiam
fragnieniain pretio haberi. ltaque hisce ralionibus adductus, illa typis maudari curavi »
Et-quandoquidein Atlp in rebus diviniset ecclesiast. versalissirnus suas iucubrationes testimoniis quasi
. margarilis e S. Script. e.cpnc. et Eccl. Pafribus desumptis adornavit, haudque loca indigitavit, polissimuiri
in Collectipriecanonum, quam Capitulare Inscfipsinius, nos baud leveni impendimus operarh locis quae-de-
..signata non eranl margini apppiiendis,eoquelabore quariiplures supplevimusliialus.
Sunt et-praler ca qurc proferiinu's,;utsfias,.leclor, .Altoriisopuscula cum in. Vcrcellensi, tum in Vati-
27 V ;.'.- '' VVÂTTONIS,,VEliCELLENSIS'EPISGOri ; 1 ! 'Sf;
cariocodice : yidelicet sefmories 17 ad populum; el Pblyplychum, quod Pewendiculum appelial, quo mxia'
redarguereelhonestasancire:dbcet,cumschnTus. .-
1'oriro codiceiii:VMcamimtranscribvcurarunt bibiioihecm'.custodes,ne 'totus pefirer: continet primpter-
mohes,quiwxlegi\possunt, et ideo nonsunl iranscripii,
' '' elc. Ila clariss. Joarincs Bona in epislola niihi aiii-
'
1664 scripla. .', -'"
Tii Atlonis Capitulari animadveftenda sunt: 1° iieecverbai fides catliolica signant Sjnibolum Athahasii,
rjjiaviij.epsensu.bis ab auclore usurpanlur cap. 4, eie., et a Ratherip Veronensi, vel ul aljis placet UdalricP-
perperani tajrnen, iii s^ynodica:ad presbyleros : Sermonem ut swpefius dixi,: Athahasii 'eplscopi.d\ fide
Trinitaiis, cujiis iniiium- estyQuicunijue ;vu(t, ete. Riculfus quoque .eadem rirope" jiab.et in cap. 5 COiisti^
lul. vJJl unusquisqtie-veslntmpsahhos, et sermonem.fideicalhqlicm,cujus initium :..Quicunque,eic> ...
i . 2°:Circa ;saeculum.jx.conveiitus seu collatlones-pfeSbylcrorumTnemora.loeVhi cap.,29 insiilutae fuisse vi-
dentur ex Cap..10 Riculfi Suess. :;«Rationi quoque-proximum csse sanximus, ui in unoqiipque.mense, sta-
tuia die, id est in Kalendis uiiiuscujusqiienjensis, per singulas decanias presbylerjsimul conyeiiiant, non
pastisvel potaiionibus vacent, sed de suo minislerio, elreligiosa conversatione, alque de bis quaein eo-
rurii parochia accidunt seririoiiem habeant, ;et qualiterjifb rege, vel fectorihus Eeclesise, atq!.ie:pro suisVfa-
nri.iaribiis tam yivis quamdefpctis;orare debeani, cpns.iderenl.j) lltic facit Capitul.»15flincmafi adipres-
byteros (sub fin. tom. I Opp.);• « Ut quando presbyteri per Kalendassiinui converierint, post peractum 'dK;
viiiuni niiriisterhim, et uecessariam collalipii.eni,lipn quasi .ad praffdiuni ihi ad tabulam resideanl, i eic.
5° Caput 90 eluciilare polest BedaTn praefai. de Remediis peccalbrum, sive poehitenlialis .-x Solerler ad-
moiienles doctum quemque sacerdolem Ghrisll, ut in uiiiyefsis quoahic adnotata repeiil, sexum, selatem,."
coridil.ipnem,stalum, personain cujuSquepoariiteritiam agere voleiilis, ipsum quoque cor poeriitenlis eu-
riose discernat, et secundum utsibi visum fuerit, singiila quoequejudicet. Quibusdamnanique a cibis absti-
nendp, nonnullis .sOepitisgeritia fleclendo, sive in cruce slando, aut alirid aliquid hujusniodi qupxlad purga^
tioiiem peccatorurii pertiiieant,facieiido.iTpsissimai'epeiit verba Hefiyeus-Rliemens,in epistoiaad Witbnerii
RothOmag., cap. 23. Haec Aclierius, quibus hoc uiiuiri addemuSi haud paucas lacurias a iiobis repara-
las esse in Iibro de Pressuris ecclesiasticis, ope ms. cujusdam codicis monasterii ^Resbacensis, quem: cvm
consiiluisset-olim R, P. D. Edm. Marten.e, quoBcunqueexiilo excerpserat, nobiscum hiim.anissiine comm.u-
liieavit. .' ;-'. „. . ..., , , ,
VERGELLENSISEPISCOPi
;G_API,TBLille.
GAP.L — Adnionilio pohtificis' ad presbyieros.,qua- % riisse, quianbs quibus regendarum aniinarum |Cur,a
liler erga subdilosaffaht. ;' cbmmissaesl,prbhis'qiii noslra negligeritiapereurit,
(Theodulficaputl Capitularis.) Obsecfovos, fratres fationeni reddituri siiiniis. Pro his vero.quos v.erbis
dileclissinii, •ut erga subdilarum plebiunl profe- et exempris lucrati fuerimus, praeminni aeteriiaevitae
iblumef emendaiionem vigilantlssima Cura laborelis, percipiemus. Quod sipop.ulus fidtjlis cibus es.t Deis
qiiatenus: illis viam salutis ostendeiUCs;et eps verbis p ejusdem. cibi:;condiinehtui]i.ri.os.sumriSi.-Sciiote-ve-.;:
et exemplis iris.iruentes, et vos -de ebrum.pfbfeclu;. .: sirum gradumnoslrO gradrii secuiiduin, et penecon-
et iioscle veslro, J)omirio Tesu. Christo auxiliante,- |unclum esse. Sicut enim. episcopi aposlolorum iu
fructuososilli mariipulos reportemus..Obsecrpeliam . Ecclesia, ita riimirum presbyteri caeierPrum Disci-
--ad" • pulprum Dominivicem leneiit. Eti.lii Seneriigradum
frater.nilalerii yestrani, ul Iiaec;-;fSapiliila,_i'.quae
einendaiiPrieni.yilsebrevite.r digessi, assidue legatis, summj pontificis Aa.ro.n,istivero filioruin ejiis'.'."LTii-
et niemorioeconimendeiis, et eorum, sive CDeterarum deoporlet vossempermpmores esse tanioe.Vdigiiiia-
sanctarum Scripturafum leclione mores cpmpona- fis, memores-vesiree' coiisecr.aiiori.is;ineiiipreis'sa-
tis, vitam emendetis, ul cum.subditis.piebibiis, ppi- crae qiiamiii niahibus suscepislis uncUonis, utiiec
lulante Domino, ad fegna coelestiapergere cerletis. ab eaderii dignitaie degenerelis,'necvestramcbnse-;;
- CAP,11.— Relrqctalio ejtndem., elde ordinis dis- B craiionem ifritam faciatis, nbc manus sacro san^
_' creiione. bonmquevilmexhortdlione.. guine delibiilas peccando poliuatis; sed cofdis et
V(iW.) VeracitefVriossedebetis, et sernper menii- Corporis muncTiiianiconservantes",plebibus: exem-
29 GAplTULARE; StSV
plum bene viveudi prsepeiiles.-his quibus 'praseslis ' A\ beatitudo acquiritur. His awiiis vitia cpmprimuiiiu*.;
dricatum ad CfElesliaregria pfeebeatis. , V / His alinienlis virtules nutiiuntur.'....•. .-'-.-:
CAP.III, -^-'fie ignoranliq ebilanda, et doctrina ser-. CAP.yil. -^p.Quod sitcerdpsniissam solus neqwquarx -
" :. 'tianda. ' .. ..celebret.. V -....... ':.,;:;'::
., ; ",. V.:
(ConciLTdtet. iv, c. 24) Ignorantia niater cun-, • .(Ideiri TheOduIf. cap.'7.) Sacerdos soiusniissani;
ctprum errorum. Maxiirie sacerdolibus Dei vilanda nequaquam celebret, quia 'sicut illai ceiebrari nori-
est, qui doceridi officium in popujis Siisceperurit. pbtest sine saiulatione sacerdolis, responsipne plc-L
Saeerdotes e.riimIegere sanctasScripluras frequen ter bis, adnionitiohe saCerdolis, respbnsione nibilonii-,
admonet Aposiplus, jliceris a'd-Timbtheiim : Aitemle nus ptebis-^îia^riimirum^Btjquaquamab iijiiodebet
leclioni, exhorlqliohiet-doctrinw. Semperpermane liis . celebrari. Esse" eriini debeiit. qrii ei 'cifciinisiaiit,
(1 Tim., ly, 13). Sciantigitur^sacerdpies Scripturas. quos ille salutet, a. quibus ei respoiideatur, et; ad
et canones, et omne opiis eofum in pfaedicaiioneet" meriioriam illi reduceiiduni esl illud Dominicum:
doctrina consistai, aiquea>d]ficenicunciosiam fidei, Ubicunque' fuerint :4tio, vel tres congregaii in 'no-.
scieutia quaiii operuni disciplina. mihe meo, et ego in medib eorutiisum (Maiih. xvln
GAP.IIV.—-Vt pmnes fidem calholicam menwriler 20);' ,-_' .; ':, ;',',: :,'-
B-"CAP, —
, leneant. V B r VIII. locis Quod sqcerdos mis&as nisi sacralis.ab
prirno ojrittium fidem:caihoiicam(17}omiies pres-; -Episcopo 'iiiO&pr<B'sumdi$tiebyafe(\&).r
HiCiii Roinana^yribdo borisUiiituni est briinium
byieri et :diaconi,-seUsuhdiaconi niemoriler leneaiil.
Ut si quis hoc facieiidUinpreelermittal. quadragiala cum corisensu syiipdi, ut nuiliis presbyter niissas
djebus a yinp s"e_abslineat. Et si ppst abstinenliam nisi sacralis ab episcppo locis celebrare pfoesuinat,
neglexerit,'-coridemuanduiri dupticitet iri eo senlea- qui' parliceps p"e ceetefb sui yoluerit esse; sacer-
' '
;tia." "" .' ,..':;;, ; ,. :'.._;;.; dolii. . ,
CAP. IX. —. Quod dwiha mystefia stiidiose ' '
CAP.V. —De negligehtia cqvenda^justilia aniple-.' ceiebrjintur, V
clehda, el vila emendqhda. ;. . •
Nenio cierieorum ultrahsec quee juSsa sunt dis? (TheOdulf; cap. .5.) In sacrificiis, dileclissiini,
anteomriia diIigenier,obsefvetur; ut panis :el viiiuni
simulet, auf ullalenus negligere audeat, sed libenfer
et aqtia, ;;siiie quibus riiissae riequeunt celebrafi,
expleat, et sacramerita diyina nequaquani negligen-. liiuiidiSsiriie
ter coiilreclet. Ideo iam juvenes qriani senes.de liis,. alqUe; studiosissiine tracteiitur, Et'
invenia-
et de omni eonversiorie sua, ac Cpnversatipne et riihil in his vile,; nihil nonprobalum
yalde esse tnr, juxia illud qiibd ail Scfiptufa : Sii iimdf Do-
poenitentia sollicitos,.satisque agere opor-
ui haec et de orrienl (ijnini
C
u"
vobiscum:cum diligentia
., -: .'
cuhcia.
.- facite'(II Par.'
tet, condigne iagarit; reliqub ;„.' .-.
XiX,•7)-j.
tam, clerici quani sseeulafes, ariimas suaS prnanierir GAf.%..— -Item ex eisdem.
tis dignissiniis, dogmatibus scilieet vefilatis,; decpre
candore ,, Gbrpus Domini riullp modp consecretur nisi ex
pudicitiae, splendore jusiiliae, pielaiis
dbcel esse ratior irilegra pblaiiorie. Keque eriiiri pbriiiiins sui cofporiS'
aliiSque oniriibus, quibris cpmptam suslinuit . diriiinutionem;, -Sicut Scfiplrim
,'riabileni mentem. Tum declinafe a consor-V aliquam
prajterea : esl : Nec ddbis sanctum tuum videre corruptidnem
tiis iuhonestis, et Infideiibus, et societatem habero Et alibi: Os non comminuelis ex eo
(PSH/,:XV, 21);
fideliuiri,atque illos ffequerilare cbriventus, in qui- Missaieliam riisi ajejUriissacerd.br
'bus de pudieitia, de jUslilia, de tractatiir. (JpflWxy,'36).
pietale tibus-noii ceiebfentur. ; 'V
Orare-seniper Deum ex toto corde, et ab ipsb pelefe '
et veram Cip. XI. — Ut fc-ininmad aiiare non dcce&ant*
quee decetj ipsi gralias agere, poenitudi-
nem praeieritorum gestorum. Aliquaritulum etiam, (Tiiepdulf.: cap., 6.) Feminee missam sacerdoto
si possibile est,_p.efVmiseiicordiarii,pauperuni juyare;, celebrainte nequaquam ad altar.e;accefjant,isedlbcis
poeniienliam. :: -.'. . suis stent, et ibi sacerdos eafum .oblatibn.es Deo,
CAP. VI. — Quibus-armis diabolus,-el viiia-- •D oblaturus accipiat. Memores esse deberit feminaa
expugnenlur. ... .. > •" iiiflririitatis suee, et sexus inibecillitaiis., El. idcirco
, (Theodulf.V cap. 2),|; Opoftet yps assiduitalem quesiibetsaiicta jh niiiiislerip divirio coriiingefe per-
Iiabere legeiidi, et instaritiani orandi. Quia vitarviii, limescaht. Quoeeiianilaici viri perlimesceredebent,
jusii lecliorie instruitur, orationeOrjialuf, etassk ne Qzas poenam suheanl, qui, dum Arcani poniini
duilale leclionis munitur homo.a peccato, j'uxta extraprdin.arie contingere '.volu.it.,. .Doinino percu-
iilum qui dicebat;-./ncqrde meo,abscondi eloquia tiente, iriteriit (IIReg. vi). :
iua, iit non peccem libi.(Psal. cxviii,,11). Haecsunt CAP.XII.-—-Ui:femina! sacmla msa,:veVpallas
enim arma, .yidelic.etiectioêloratio, qiiihus diabo-- ..." '-; .'- non coniincjani. . ,.-;..;..;
lus expugnatur. Haecsunt inslrumerita quibus eeterna Sacralas (19) Deo feminas, vei nionachas sacrata
:(i":) Fidem calholicqm. Acberius.jarii Hibnuit de csq>:TNuUuspresbyler-j)elcome£r.xlistiTv V-";

SyriiboloAthanasiiTiic agi. ln finepfo sehtentialego ; (19) Sbleris qtiffi fertur epist. 2. episcop.; Itai;
sciat. '-;;.-". -; '.'^' - • - ... Exstal disl.'25, cap. Sapraiqs: Et apud Vvoriem
(18)Cohcil. Rom. sub Syfveslro in Cpil. Refeftuf Garuot. Decrt.v. pv iiVc.;72 et p; TII, cap. 265.
apud.Aiiseim.Iibr, yii, c. 1*57et 158 et apud •Gfat.
31 ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPI
vasa, yei sacratas pallas peiies noS cbntingere, et. A ptizandi sibi quispiam passim quocunque tempore
circa altaria incensum deferre perlatum est ad nullam credat iriesse fiduciam; proeler Paschale
apostolicam sedem. Quae omnia reprehensione et festum, et Penteeostes venerabile sacramentum :
yituperatione plena esse nulli recte sapientium du- excepio dunlaxal gravissimi languoris incursu, in
bium est. Quapropler hujus sanctaesedis aiictorilate quo verendum estne morbi crescente periculo, isiiie
lisec bitinia resecare fundilus quanlocius poteritis, remedio salulari forlassis segrOlans, exitio proeven-
censemus: et ne peslis heec latius divulgetur, per tus abscedat.
driines provincias abstergi cilissime mandamus. . CAP. XVIil. — Qualiler baptismi sacramenta . ,
CAP.XIII, — Ut nuilus prmsumatqualibet ex 'c celebrari oporlet.
sacris iliicile usurpare. Cateehumeni antequam baplizeiitur, inslruanlur
(Tbeodulf. cap. 18.) Nuilus praesuniat.aul cali- qualiter eredant, ut sacerdoiihus cum baptizari-
cem, aut patenain, autqueeiibetvasasacra, el divino tur respondeant. Qui nullp modo baptizentur nisi
sefvilio mancipala, ad alios usus retorquere, nec suani confessi fuerint fidenj : si facultas loqueudi
calice sacro aliud bibat preeler sanguinem Christi, adfuerit; si autem sribitoimrninentepeiiculo o.bmu-
qni in sacrameiilo aecipilur; nec patenam ad alitid' tuerinl, per Clirislianissimos testes eofUm lides-
onicirira admiltere audeal, quam ad altaris minisie- B examinelur, qui illis antequam obinUtu.erint,adfuis-
rium. Et altaria non cooperiantur nisi niiidis et sent. Et si eOruni leslimoniis digni iriven.tifiierini,,.
liovis pannis, corpora vero mortuorum in ipsis nullo baptizentur. Hi vero qiii ab infaritia muti fuerunl, si
inodo involvanlur. aliquibus nulibus, aut indiciis Cliristianps se esse
CAP.XIY. — Ul vestipieritaecclesiasticasacrala , velle, vel baptisnium petere videantur, non estillis
et iwnesla sinl. . vitandnm. Pro infanlihus "vero-quibus aetas adhuc
Vestimenta (20)igilur ecclesiasticaquibus Domino loquendi non est, aliis nonabnuimus respondendiirii,
miriistratur, sacrata debent esse et honesta. Quibus catholicis tamen. Sed quipro eis fiderii'pronriltiinl,
aliis usibusnemo debel uli, quam ecclesiasticis et cufsfm cl sollicitudineni babere debent, u.t illi hoc
Deo di,gnisofficiis,qussiiecab aliisdebent coniirigi,: impleanl quod ipsiproeis pfoniiseriint. Si autem
aut ferri, nisi a sacralis lipminibus, ne ultio quae feligiosi et docti lalibus parentes fuerint, quod: sit
Baltliasar regem percussit, super heec transgre- cum hac protestatioiie conlmiiiendi sunt. IQui si
dientes, et alia proesuiiienles, veniat divina; qui defueiint (21) islieos freqrienlius instruant, suisqtie
dum vasa Domini in usus coniiriunes assumpsit, vi- beneficiis sapius stiideanicpnfortare.
lam cum regno pariler ainisit. ; CAP.XIS; — tlem deparvulis a'grotnniibtis.
CAP.Xy. .— Ut clerici sm.cutaribusindumtmtis- (Theodulf. Cap. 17.) Si parvtilus aogrotans ad
hbu utanlur, - queinlibet presbyterorum baptisirii gratia de cujtisli-
(Zacbarias papa, et refertur 21, q,.1, cap. £j«- bet parochia aliatus fucril, baplismi. sacrameKlum
scopi,) Presbyten et diacpni soecularibusindunienlis liullo modo negetuf. "Siquislioe munus potenti con-
ininime ulantur, nisi ut condecet,'tunica sacerdota^ cedefe delrectaverit;etilieparvulusabsquebaptismi
li: sed neque dum anibulaverint in civitatem, aut gratia rilortuus fuerit, noverit se ille qui eum
in viani, aut in plateas, siiie operinienlo praesumaiit lion baptizavit, pro ejus auinia rationeni reddi-
ambulare, preeler si in itinera longa ambulaveriul. liirunj,
Quia, sicut mulier orans in ecciesiis non velato ca- CAP.XX. — Ut. presbyleri absque diaconis baplisma
pite deturpal capulsuum (ICor. n, &), juxta apo- non celebrent.
slolicam vocem ; ita sacerdos sine operimentp de- Ul in nulla (22) ecclesia cujuslibet dioeceseosubi;'
lurpal sacerdotium stiuni. Nam, si lemere prae- bapiismus celebratur, preshyter ahsque diacono
sumpserit coiiira statuta agere, comrimnione esse reperialur. iJride omnis presbyter noii habens
privelur, donec quee staluta sunt adimplere ma- diaconum, eligat sibi personam, et plebi suaeiniio--
turet. jjtescat^ lunc ad ponlificem suum consignans dedu-
CAP.XVI. — Quandosymboium comvetenlibus cal, cujus vilam probaia.m habeal, el diaconuscort-
tradalur. . secrelur. Quod si distulerit preshytcr, dicens eo
(Goncil.Agathens. c. 15.) Symbolum etiam placuit qtiod noii habeat talem cleiicum, episcopus suus
ab omnibus Ecclesiis una die, id est ante octo dies provideat ex ecclesia sua, aut unde voluerit bo-
DominicaeResurreeiionispublice in ecclesia compe-^ nam personam. TantumVestut sine diacono noii sit.
lenlibus tradi. CAP..XXI. — Q.umin ecctesiisrecondiliceat. ,
• GAP.XVIL.—De iemporebaplismi. (Theodulf. c. 8.). Videmus crebrb iri ecclesiis
(Gelasius epist. ad episcop.Lucaniee c. 12.) Ba- messes ei fenuni congeri; unde voluriuisul hoc pe-.
(20) Sleph. papa Hilario ep. .1. C. % Referliir eumAcherius hoii inlelligerettnojiuerat hoc loco
de consecr. distinct. 1, c Vesiimenta. El- apud verbum aliquod, ut infirmi, deesse.
Yvonem Carnot.-p. ii. c. 74. (22) In ntdla.' Piwposilioneiii quoe
' deerat;
'
ad--
(21) Si defuerinl. sic resiitui ex coiijeclura sane jeci. •--..-. :
non iniprobabili. Aniea legebalur, fide [uerint, quod
35. CAPlTtJLARE. 35
.iitus observetur,-ijt :riihjl jn.êcclesia, proptervestj-.; \•'.sacefdot.e.saicimur, hop faCbre npn debpmrii?;Unde
riieiita ecelesiastieaj.et vasa sancta.et libfos, reeori- Vntihoc ayariti_e yitium,. vel iri alienls denuoientari
aaliir. Si autem (25) temppre persecuiionis propter vp:i,a.sumaluf,.admoneo; sed ;si quandp aliquem_in
irriprobitatem preedonum sua paijperes alimeiita ecclesia yestra sepeliri cpncedilis", si quideni pafen-
iriibi seryanda reppnuni, npii sunt- ejicienda.: ita les ipsius,. proximive bceredes , pro luminaribus
.saneut.de eaderii ecclesia.pace recepta illico tfaris- spoiiie qiiid oiferre yolueririt, accipi non yetamiis;
pbftehlur. Ven3eridi;;ei>jm vel eiiiendi ibi jiulla peti verb" aut aliquid exigijOirinirio Jrohiberiius..
detur licenlia.Ne fprViesi alia ibi qiiatn opprtet Quod yalde.irreligiosuni est,Tie aul venalis forlasse,-
Tjegpliaexerceanlur-, a. Domiiio"audiamus :- Doniiis quod. absitj dieatur ecclesia, aul vos de huirianis
hied, doniusoratidhis estj vos aulein speluncam lalrq- yideamini fnoftibus gratulari, si ex eoruni cada- .
tiunr{.ecistis-(Liic.:-ax,SQ). '., . yeribus. siudelis queefere-quolibet, niodo compen-
CAP.'XX.II..-rr Quqd:in:.'e:cc'iesiaconvivia:et -accu-: ditini. , ..-,_-V •".. . . :^';
bitus non jiant, _ . •'. Gir. XXV. p~: Ut dimcesessihgulis anhis m$ilehturi
- (GonciliT'arracon.ii\i\>Hormisda, c. 8^) MultorUni
"\?(Ldddic.'c. ^n'i Trull: c 72; Aquisg.- c. .80.j
Quod non-oporleatin jpomifiiecclesiisconviyia quse experientia c-asuuriilriagistrante reperimus npnnullas
"vbcanluragapae, fieri, nec intra dornuniDei coir.e- B diceceses ecclesiis destitutas. Pro qua r.eid consfi-
,dere, vel accubitus Bternefe, • - - tutipne decrevirilus, rit afitiqrjsecpnSuetUdirijsbfdo
'"'-";• CAP.XXIII. -f- Qitod in ecclMis ~seputlufa~ .•serv.etuf,_e:t annis :si.iiguiis ab. episcopis dioece.ses
- •-':''" '_'----;:'rion. fiaht. "-':-.. ~ '.' visiteniur.. Ef si quaforte basilica destilulaVfeperta
-( Thcodulfi c. "9.) Ariiiquiis in his regionibusiri _ fuerit, ordifiatiorieipsiusrepareiur.
eeclesia sepeliendpruni mbrtuorumtususfufl, et plev CAP..XXVI. — Qui presbyieri clirisma peiant..
raque ioea divino cui.tuimancipata, etact oifefeii- (Conc.Carth.^v, c; 36.) prcsbylcri qtii per dips-
...tS.asDeo liostias,pra^parata,::-c03iiieleria;sjve.pPlyari-_ eeses ecclesias.f.egunt, .rio.ri-aquibiislibet epi.cbpls,
^ria facta-sunl,.T!iiiIevoliimus u"t'___.bac;redeinceps. sed a-siio, necper juiiioferii clericuiri, sed per se
alfstiiJeatur, et i.enio iii eeclesia "sepelialiir, nisi ipsos, aut per illum qui sacrarium tenet, ante
ibrietalissit-persona saeerdoiis.vaut cujuslibeijusii Paschoe soleniiiitateni chrisma pelant.
iioihinis, <jui jier yitae merilum talem vivendo SUG £1AP.XXVlI."~- Qued sinyulis annis synodus
'-.','" Ceiebreiur.
corppri rlcfuncto -loeum acquisivii. Gofpora yero,
NuIIa'peiie fes disciplinee:riiofes
quoeVantiquilusinecclesiis sepirita sunt; naquaqtiarii ab'(Tolett,IV,;c,.5.)
Ecclesia Ghrisli magis depnlif, quaiii sacefdbtuiri
prpjieianUir. sed tuniuli qiii: apparent profiindius in
lerra niittanUiiv el pavin.ento ie&upeT-facto. nullo, Cnegligenlia, qiii coritenipiisicaiibnibiisafl cofrigehdos
mores synodum facere riegliguht. Ob
tuaiulorum vesiigio appafenle, ecclesije reveferitla ecclesiasiicos
boc a iiobis uniyersaliter definitum est, Ut quia
«conservetur. Ubi vero tarita esl muilitudo cadaye-
ut hoefacere difficiie juxla antiquaPalruni decreta bis in aniio difficultas
rum, sit, lperisillepro. eoeme- fieficoricilium ripiisinit, salteni vei seinel
terio li.abeatur, ablaib inde altafi, . etin eo loco atemporis:celebretur.
nobjs , ;.. ;
'..consiuiio. ubixeligiose et "pufejpei. sacrificium ,pf- CAP.'-"XXViII..:;— QualUef inajqres' pfesbyten ad
ferrivaleat. - ... , '. -;-, . synodum vehiant. '": :':
..; CAP,XXIV. —~Ui':sepuUurasnen vendantur.. _ . . (Theodulfi e. &.) Qttaritloiribre solilbad syriodum:
'•-_(Gfeg. lib. yii,_ep. §5.) Quesla nobis, est Nereida convejiitiSj-yeStimenta;, .et iibrosy etVVasa saricta .
ciai-issiitiafemina,Vqupd;ab ea ceritjini.solidos pro, .-cuiii qtiibiis vestr.um niirii.steriiini et injuneturQ offi-
filieesu33 s.epultui-a,fraieri)il.as.yesfra velit exigere, citim peragatis, ybhiscurii.Vdefeiie, iiecnon
dubs,
aique ci super 4oloiis geniitnmmajorem dispendii yel tres cleiicos-siye Jaicps^,eiim quibus missarum
siiideat inferre';Trioiestia!n. Quod- si ita: se veriias soleriinia-eelebr_ilis,.yobiscUmaildncite, utprobetui"
Isaliet,:qtiia grayenjmis, et prpcul nimis esl a sa- quani diligeriier, quam 'itridioSe Dei serviljuin per-
cerdotjs officip, pretium dc terra concessa putredirii D.agatis..;-'''--.•"." :\ • : .-. ::-;;::
giiaefefe, et de.alienp veile facere luclu coniperidium;; •<HAP. XXY&.-^ Qiiod singuiis Eaiehdis.eolidtid in
ab hac:se pairatibne fraternitas yestraconlineal, et - '
/•;.-., plebibus fial.
mplesta ei de eastefo non esisiat. Hoc auterii viiium • Experiiriejllo didicimus, npn mlnusboriani coL
el rios, postquam Deo auctore ad episeopalus Iiono- . .laUonem, qtiam eliam lectioriem, prodesse. Unde a
rem aecessimus, deecclesia nostfa pmnino velui- preesenli statujmus, ut per sipgulas plehes sirigulis
niiis. et- pravani 'dejiiio corisufeindiijemiJequaquatri Kaleridis birines pfesbyterj seil clefici simril corive-
usiirpari permisirrius'; riieniores qriia dum Abraba.il iiiant, ul de Jide ac sacramemis divinis, seu de viia
_a filiis,Empr, hpc e_st Ephron fiiio Segor-sepujcri ;et Conversatione,'el singiilis pfficiis 'ai .eos perti-
terrani pretio ad limriandum corpus conjugis postri- nenlibus Cpminuniter tracteni. Et st^fbfte aliqiiis
laret, pretium acclpere renuit, neêommodum vide- inter eos negligeijs autreprehensibilis; iriyenitur, a
re.tiif.de cadavere.cpris.ecutus..Si ;ergp tantee.:cpnsi- ceeteris, cprrJgaUir.,Qiipd-,s,i; cprrigi pmnirio: Tion
deraiipnis paganris vir fuit, quarilb-magis nos, qui , sludueiit,-fiioxsuo .iiiiiticritepiscopp, utheecacrjus
(23) Si quiem, Heec.usque:ad Ifejorle, y\ox\i

legunUir.apud T.heodulfum.
33 .ATTGMS VEKGELLENSISEPISCOPI. M
eirieiidareVquantocius studeat. Ne eum eadem dio> . _ GAP.X — Ul hullus presbyter.qbsque perniissiL
• XXV.
cesisabepiscopb visitata fuerit,aiit cuin ipsi ad sy- episcopialiquid inejus parocltia agat. .
riodum yenerini,"'aliqiiorum iufatnia, omnes pariter (Epist. I, qriseClemen. Romani nbriiine cifcum-
adrioteri.tir. Si aulem Kalendaa in feslivis fuerint, fertur.) Nulluni presbytefum in alicujus episeopi
sub sequenti die hoc adimplere npri differant. parbchia aliquid agefe dehere absque pefmissu do-
CAP. XXX. —- Quod nullus"absoluie cleficus ' " cebat, sed et ctirictbkpresbyteros pfbpriis episcopis
ordinelur. - V in omiiibus iibsque niora obedieiites (insiituente
(Gmcil. hhalced,C.-6.) Nullurii absolute ordinari Doriiirio) esse debere docebat. Nulluni item aliena
tiebefe presbylerum', aul diacoriuiri, vel quenilibet concupiscere, aut praesumerequa? eorum erant, sed
Tn gradu ecclesiaslico, iiisi specialiler in ecclesia iiriumqrieirique suis sibique conimissis cprilenturri
civitaiis, aul pPssessionis, aut martyrii. aut moria- esse docebat. Nemiriem eiiam alicui aliquid facefe,
sterii. qui ordinandus esl, proriuntielur* Qui vefo nisi qubd sibi fieri-velit inslruebati "'•;'
absolule ordinalur, decrevil sancta synodiis ifrilam —
bdberi hujuscempdi manus iiiipbsiliOrtem, et nus- CAP-XXXVI. Ut nullus clertcus.mulieremin con*
._.--. soriiofqtniliqritqlisjiabeat. v
quam ppsSe miuislfafe ad ordinaulis iiijuriam.
(ConciLXoiet. ii,c. 3".) Illud pfselerea speciali
"CAP.VXXXI.— Ut siriguiis: eccfesiis sdcerdotes ' Tr, ordiriaiione
V ordineniw'. decernimus, quod nec antiqua cbncilia
'' in universis pene canpnibus siltiere, ul nullus cie-
(Clementis, quae dicitur episl. 2, "adJacObum.) ricoruma
Ecelesias per corigrua et iiliha/faciie loca, quas gradu subdiaconalus, et supra iii cori-
diyinis precibus sacfareohbrlet, et iri singiiiis sa- sorlio familiaritalis habeat.inuliefem, veringeriuan],
cerdbtes diviiiis orationibiis Deb dicatos poni, quos yel liberlam, aut ancillarn : sed si suril ei- hujusce-
ab onMiibus venerari "Pppriet, et npn a quoquam modi servitiav matri, yel sorori, aliique cujuslibet
gravari. '',':. ; ," propiriquitalis contradat, et quidquid suis iiianibus
profeeeriot, proprio Domino deferatuf. Aut si pro-
GAP.XXXli.
,:' T —-,©0 ciericis qui iocq in.quibus
; V ,:ordinaii siiht defelinquuni. ,,:.;. pinquitas memorata;, dpesl, alia domus longe ful
earuin; habilaculum /fequiralur, eo modo, .'ut nulla
(Caiicu. Afel. i, e.V2l.) De presbytefis autdiacoriis
introeundi donitim clericorum femlnse
qui solent diiriittere loca sria, in quibus ofdittali occasipne.
sunt, et ad alia loca se transfefunt,placuit -uteis- permiitantui', unde aut laqneum possit incurrere,-
defri locis niinisireni quibus praeiixi sunU Qiiod si aut jipxialis fama innocentis tofiassis possit inur;,
'jderelictis locis siiis ad aliujii se locmi. Iransferri Sane deinceps post datam banc admonilionem quis-
yoluefini,depoiiaiitur. £'•i quis hanim cpnsortib frui voluerit, noverit se.ri.o_.
— spluro a ciericalus officiof elrahi, vel ecclesiaefori-
CAP, XXXIII. De presbyleris qui pro qlterius
ecclesiamunera promtitunt. . bus pelli,- sed eliam omnium catholicorum, cleri-
vel laicorUni conimunione privari,;nulla
(Theodulf. c. 16.) Si quis presbyter, vel quislibet corum,
in clero ihyenius frierit alicui ciertco aiit iaico dein- prprsus cpllojjuii consolalione relicia.
Ceps riiririera dafe, aut promitiefe:, rit eciiesiam GAP;XXXVII.—Utelericus hullqnv conversationem
allerius presbyterisubripiat, sciat se pro hacTa- cum.muliere post denominalioneni hubeau, '-'
piiia, et soeva cupidilate, aut gradum amissurnm, (Vlde Riculfum in c. 15.) Ut si ciii sacerdbti ex
aut iri carceris seru.ipna longo temppre poenitenfiam qualibet muliefe denpntiatiirii fuerit, ut exindesu-
agerido detineridum, Illi vei'o(24);qiiem fatigarepra.- spicio' fhalse opinionis efficiaiuf'_riullani cum ipsa
sumpseril, omne daninum quod ei pro hac accidefit Tiabeat ePnversationeni, "neque secrelam, neqiie pa-
qiierela, ipspsque aetipnissuinplusinsuper festau- tentem. Si deinceps inventus fuerit,:po_5tseeundam
rar.e CPgalur.,Nuliusque presliyter, fidelibus:sahctae et tertiam cbntestationem ut eorileniplor gradus sui
Dei ecclesia_.deallerius presbyteri.pafoclii.a,,ut.ad 1"\ ' .
pericuiuni sustineat. ":,';-' ; \ ")
siiamVeeclesiamconcurrant relicta propria ecclesia,
,et siias decimas. silii dent; sed,unusquisque sna E) CAP.XXXVIIL— Quqlem professiqnempresbyteri-et
diaconi faciani, qiiando ordinqnlur. .
ecc)esia,et populo contentus, qUa?si.bi noirvult fieri
alteri. nequaqiiarii faciat, juxia illud Evaiigelii : (Goncil. Tolet. iv, eap. .26}.-Quandbpresbyteri et
diaconi per parochias Tcpnstitujiniiir, .oporfet eps
Qumcunquevuliis ut fuciant voMs liomines-' ha~ceq-
' " ' primum .professionem:êpiscopo-.siio:facere,'ut Vcasie:
dem-facile illis (Uatih.vii, 12).i:"
el pure yivant sub J)ei;timo.re, el ut eos talis pfo-
CKP.XXXIV. — Ul hullus oblationesecclesimprteiir. fessio
-'.." consciehtiamepiscopi aui det',Jaiit accipiat. alligatossanctee disciplinee-retineat, V ;. V
'(Gpntil. 'Gangfensec- 7.) Si quis oblatioiies eccie- 5'CAP.XXXIX.—.liem qualeni cpiscopus'diqcohum
- " ..""/
sieeextra eeclcsiai). aecipere vel dare voluerit. pf_5ier f&ciat. "V;:" :
vcorisGien.iianiepiscopf, vel ejus' cui bujusceftiPdi A _pf_3Seriti'die episcbpiS' bniiiibiis .dicatuf, ut
.pfficiacpmmissa sunt, neC ciim ^jus volueril agefe nullum Taeeje diaconum'pfaesuniant, nisi qiii se
-concilio; ariathenia sii. ;• - - '.-• -casie victurum promjserit. ';
/"'-''
(24) ItlivefO:. Pribr eiJitiby Illevero cpfrupte. Ilset usque adjNuliupqne noii legtintijr apud Theodulfurii.
v57 '}1 --;"...'•:,/-;-,••.,;:-; CATITTJLAfiE.,V;V'' '.58;
GAP.XL. — Ulclerici-eptscopis siiis.oviempereni. A ncorum magos aiit aruspices, aut arioips, aut certe
(Goncil. Carthag. c. 31) ileirt.placuii ,Vut quictin- augUres yel soriiiegps, vel ieos qui profiientuf arterii
«jue clerici vel diaconi pro /necessiiatibus ecclesiar -fnagicam, aut aliquos eoriimsiinilia 'cserceritesjVcoii-
sticarum rerum rion obteriiperaverunt episcppis suis, suluisse fuerit depfehensus, ab hbnore digriilaiis sflae
voleiilibtis eos ad Jioiiorerii atiipliorem in stia ec- depositus;; riibnastefluirijngressus poeiiamexcipiat,
clesia pfomovefe, nec illic miriistreritin suo gfadu ibiqiie perpetuae pceriitentieeriediltis, scCluSadiriis-
-uiide iioluerurit recedere, ./..;, sinri sacrijegii sblyat;(25).,lterij;: Si quis .pb'st liaiic
1cogriitibriem, ecclesiasticam cbnteinnens; doctrinarii,
; CAP.XLT.'—Quotl nuilus cleficdk:die'~Doniinico "
,"''.: aliquodysmcutareriegoliumiaudeaivindjcafe, adebs qriospropheias, aulange]'os,vel aljqiios sancto-
'
. (ConciLTqrracon. c.i) TJtnullus; pfesbyteroriiiii rum' defunClorum,.ûossequiyocbsfalso vbbaht, ab-
yel clericorum die Dpriiinico propbsilum cujuseun- ierit, ebrumquepravis doclrjnis inhaeseril, ariathema
qtie causae:negoliurii, audeat viridicare, nisi hoc Sit; riullisqueTnysleriis ecciesiasticiscOmiriunicet,
iantuin, ut I)eo. statuia solerniiia peragant. Caelefis dbnec-ad pbriUiiciSyerieiil SatisfaciiprieniV(26),Narii
yero djehus, cobibeiilibus perspnis, illa quoejtixta ••ipse.-Dplniniis in Eyangelio /ilOcet : Sufgeht enitn
•surit Iiabeat lieenliarii judicaridi, excepUs-crirrilna- "* pseudoclirisli et pseudoproplielce,et seduceht'muitos
libus negoliis, .,'.;. .- ,B '(Matih. xxiy, 24). Êt-.PauIus aposlolus :; Dgctrihis
;B
... /Gip. XLII.-^-T- Ul clericis ludicris-speclaculistion variis el peregrinis iioiiieabtiuci (Ilebr. xiii, 9). Siirii-
'. .; .- -:' -/---. intersiht,: .;":- . _' Titerêtiam"de illis qui arbores-jioiuril-; aiitad-fon-
(Goncil. Laodicense.c, 84.) Npnopoftet niinislrps '• tes hujuscemodi religiose -accedujil, deliberare cu-
altaris, vel quoslibeiciericos .speetaeulis aliquibus, ravimus. liisupef liuilus talibiis comriiunicare pracr-
queeaut m nupliis,.autin sceriis;exhIbentur, irite- ..suniati.;- ' ;>:.' , -',;; >;.; ':;.;;
resse, sed antequamihyriielici ingrediantur, stirgere GAP.XLIX. —-tJicierici usuras non accipiahl, riec
eos de convivio, et abiredebere. _- laici quoqUe.
Cip. XLIIL —Ut clerici pef piaieas;, vel ahdrohas, , (Co>i,cil.Carthag.in,, c. 16.) iterii placuit, ut cle-
';'.".' .velnunctitidsrion.qmbule.nt.-: ricus sicOmmptlaveriipecuniahi, pecuhiam accipiat;
XConcU.Carihag.iy^c.iJiiS; Gdflh. III,.C..27.)
sispecleiri, eamdem speciem quanium. dederit; acci-
Clerici per plateas, vel andronas, aut iiundinas npn
pial, Sjiniliter quoque Iaici ab ustiris se abslineaiil;
ambulent, ,et_ad fpruni,;yel.tabefnas nen-accedani quod si nbn fecefint, excomniuiiiceiitur.'
absque ceria corporis;yei pffleii sui iiecessitate, vel CAP.L. — Ut clerici viliusemehdi et
si: fuerisit peregiiriatipneconipulsi; nec ibi cpme- „ '- carius. vendendi
• " : -_: -. usum non habeant. ' V
dere aulbibere profcsiiriiafitv - G
\j ';- , .' . :
-C/AP,XLIVi — liem dericum scurfilempiiniendum; (Concil. Tarfacbn. c. %_) Sicut per. eanonuiii
statula" firnialum ,est, quieuriqiiein clerO esse vo-
(CbnciLCqrthqg. iy.'& 60;) Clericum scurfilem ,
el vefbis turpiimsjo.cularem, al> pffrcioTelrahehduKS iueritV,eriienrii vilius, vel veiidendi charius sludio
censemus. V -"'-.- :." ..".••,-.. - non utatur. Certe si yolueril exercere,- cohibealur a
..clerp, , .'. .. , . ;
€AP. XLV, ~.Jiem-clencus aduiatorel pfoditorde-
.,; ; i -tjfqdefur.: ;-_ ,._• ;_;,' C*PrLLr*-Ql clerid^weuiqrim^defe^MfMentiMveriv*
V (Ibid.., Ci 56.) GloricrisVqui adtilalionibus etj.ro- '.e.cclesiasiiqmdisciplihatn -non reqtArani,
ditioiijbus vacare deprehenditur,, degradelur ab ofc- (Agai:h,:Concil.c.,8.) Id etiarri placiiil, ul clericus
ficio. . /_r : J . si relictb officiosrip prbpter districtioneni _ad S3?cu-
..- ,;.*.'.'.._;.,.' .' ''.--..'
Iareni foflasse defensipiiem ifansierit, et ei ad quefri
/CAP.XLVT:Ciericiis-iut&T epulqs cqritans:similitef,;, '
-.- (Ibid., c, :61.)^Ciericusinter. epulas caiflanSi su- recurreritsolatiOrii defensioriisirtipendefilj/cuni eb-
, dem ,de Ecclesia?cpmmuiiipne priJiatur, V
pfadiclaj seriteritiaeseyeritale^coercendus. ;_
..GAP,;LIL>^-Ui cterici •ecclesiasiico jndicio contenti
VGAP. XLVII."^—Qt&bhstiegoliis se misceredebeant. -.:.,_.. ;.: sint,:,:. ..-,;.,,, ....-,'-.
;';(Refeftrif lanqiianTMelcliiad. disiiftet. 88, c. J5_-^D (Pserido-Clemenseplsl. I ad ilacpb.) Si qui ex fra-
crevit.) Decreyit' NicOeriasynbous niillum c.leflcilm iribusnegptia.haberit inter se,;apud cogniiores sae-
aut possessiones coriducere,-aul negptiis saecularibus culi JibriJudicentur, sed apud.preshyierosEcclesioe
se miscere, iiisi forte episeopus civitatis ecclesiasti- est, difimaluf,
quidûid-illud ;:
carurii fefurii sPllicitudiflem.babefe" preecipiai, m\i — Ut cleficivigiiiishohdesint.' -
GAP. L EII.
piipillbruiriêtVprphanoftirii,/ aut -viduaruin: Ubi II- '
quidb patet, qiiia alia sunl riegolia saeculafia, et,alia Vi.{ConciL..Cartliag.,iy, c. _49.).Olericus qui absque .
' :: - corpusculi suiiriasqualitateyigjliis deesf, stipeiidio
eeelesiasilcaV• ,-'; • ." • :' ;• -
.privetur." ,. . :-/'V;
CAT'..XLVIil.."—:Ui-clefici 'augurid hbti 'credqm,
'' nec;
divinuliories:ex-quimhti- V' GAP.MV. -—"TJi pfesbyter iii hupliis. biganii nbn
• : .V :
•" v :', ''.. pr-andekt,"-':. . .- ~ --
XConW^foleurv/c. 29.J Si 'qtiis episcopiis aut ' -
presbytef, sive.diacbrijis, vel ex
quilibet ordine.cle- (Concil. 'Neocie&ic. 7.) Pfesbytefutn iri nuptiis,
., (28);Sb/!)af..G_u32
' seqiiurituf non" -sunt
' e.x_jC0riCiI.:
' ' pai*.ii, c.5 et73;
(26) Burchard, lilj, x,.,c.V48,:j,vo.,
Toleu desuijipia. - - -Vide Cbricil. Laodic. C_3$,'3SV-'-"". _':"' : ,
39 ATTONIS VERCELLENSISEPISCOn -_<_
bigami prandere non convenil, quia cuni pomiien- . quid seCundum pfaediclas regulasapostoliCae sedis
tia bigaimus egeat, quis eril presbyfer, qui propter nos Scriptura docuerit, ul prorsus non opinemur
convivium lalibus nupliis possjt proebere consen- calholicnm, quod apparuit praefixis sententiis esse
«iim? contrariuni.
CAP.LV. — Quod ex coilatis convivianon celebrentur. CAP.LXI. — Ubiet quaiiler seholmhabeantur.
_, (Concil. Labdic. c. 55.) Quod non oporlea.t sa- (Theodulf. C. 20.) Presbyteri etiam per villas efc
cerdotes, aut clericos excollatis, yel cbmniessalibus vicos scholas babeant,et si quislihet fidelium suos
convivia ceIebrare.*Hocautem nec laicis posse_con- paryulos ad discendas lilleras eis commitlefe vult,
gruere. v'| eos suseipere et docere non renuant, sed cum summa;
GAP.LVI. — Quod-adagapen vocati, ciborum partes eos chafitatedoceant, Qui auiem docli (uerint, [ul-;.
, -; _ nonaccipiant,. gebunl quasi splendor fifmatnenti, el qui ad justitiam
(Laodicens. c.~2"i.)ftuod non oporleat sacrOmihi- erudiunl mullos, fulgebunt quasi sleilmin perpeluas
.slerio deditos elericOs ad agapen vpcalos, ciborum ailernitales (Dan. xij, 3). Cum ergo eos docent, nihil
partes, accipere: propterea quod hinc ecclesiastico ab eis pfeliipro hae re.exigant, nec aliquid ab cis
ordini fiat injuria. • accipiant, exceplo quod eis parenies charitatis studio
GAP.LVII. — Quod ctericos orare, et legere, ac mani- a sua voiuntaie pi)tuleruit.
bus.laborare instanler cohveniat. CAP.LXII. — Quibuslib.erlis mahumiltatur:
(Concil. Carthug. IV, c. 50, 51, $2, 55 ; ex cap. 3 (Concil. Tolet. iv, cap. 72.) Quicunque libeftatem
Gapitul. Theodulf. A.urel.) Clericus victum el vestt- a dominis suis ita percipiunt, ut nullum sibiihel in
roentum, sibi artificio-vel agricullura, absque Officii eis obsequium palronus releniei; isli si sinecri-
dunlaxal sui detrimento preeparet: el si quando a mine suiit, adclericalus ordinem libere suscipian-
leciione cessalur, dehei;manuum operalio subsequi. tur ; quia direcla.mantimissioneabsoluli noscuntur.
qiiia oiiosilas inimica est aninioe,et antiquus liostis Qui verp retenlo obsequio nianumi.ssi srint, pro eo
quem a leclione sive ab oratione yacantem inyeneril, quod adhuc a palrono serviiuli teneijtur obnoxiij
facile ad vilia rapit. Per usum namque leclionis di- nullalenus sunl ad: ecclesiasticum -ordinem promo-
scelis, qualiter et vos vivatis, el alios docealis. Pei vendi, ne quando voluerint eortini domini, fiant ex
usum pratibnis.eivobis, et his quibus in cbarilatc Clericis servi.
xonjuricli esiis, prodesse yalehitis. Per nianuum Ope- CAE.LXIII. —' Quales dd mhiisleriunv clefici eli-
ralionem,ei corporis niaceraiionem, et vitiis ali- gahlur
menta negabiiis, el vesliis necessilatibus subvenie- "(Clemertliepist..3 ascripla.) Tales ad ministerium
tis„ et habebilisquod necessitalem patieiilibus por- ^ clerici eligantur, qui digne possiiit Domjnica sacra-
" -
figalis. merita tractare: nielius est enim Domirii sacerdoli
CAP.LVIII.'—. Qui psalnii inecclesia canlentur, ve, paucos babere ministros, qtii possint digne exercere
iibri lcganlur. opus Dei, quam mullos jnuUles_-,-qui onus grave or-
(Mart. Brac. Collect. Orient. can., c."67; Carih. dinalori addiicant.
in, c. 47.) Quod non oporteat pleheos psalmos ir CAP.LXIY. -*-r&e jejunio quadragesimalielericonim.
ecclesia cantari, neciibros prseter canonem Iegi, sola (Telesphor. attributa epist.) Cognoscite a. nobis,
sacra volumina Novi Testamenti, vel Yelefis. Lice! el cunctis/episcopis in hac sanCla et apostoiica setle
etiam legi passibnes marlyruni, cum anniversaria congregalis statutum esse, ut seplem hehdbniadas
eorum celebranlur. plenas anle sanclum Pascha omnes clerici in sorteiri
CAP,LIX, — Ut oralib Dominica quotidieproferalur. Domini vocati a cafne jejunenl. 0_uiasicut discreta
(Ex c. m concil. Tolel. iv.) Oraiio queeDomiriicf debet-esse yila clerieerum alaicorum conversatione,
dicilur, quani Doniinus proprio ore composuit, suos ila et in jejunio debet fieri discrelio. Has ergo seplem
;ûe discipulos pcr eam orafe docuit, non tantun hebdpmadas omnes clerici a Carne et deliciis jeju-
diebus DominiCis,sed quolidie in omiii operalione nent, et hymriis, acyjgiliis, alque orationiiius Do-
frequenlanda est. Gonsideret lameri unusquisquc mino.inhaererediu nocluque studeant.
bonsclenliam suam, quia si ex puro corde omni- GAP.LXV.—Quod nulli sacerdotnm liceal canones
bus a quibus laesusfuerit, non ;difriiserit, beacora- ignorare..
lio magis ad occasionem,,quam ad veniam illi essc (Cceleslin.episcopisper Calab. eonstitulis epist. 3.)
vldetur. Nulli sacerdolum suos liceat canones ignprafe,. nec
€ki: LX,'—^Quod profundiores qumsttones'penilus ,quidquam facere quod ppssit Palrum regulis ohviare":
''-.. non.astruantur. _ -
quaeenini a nobis; res digne servabituf, si deefeia-
(Goslestinus I ad episc. Gallioe,c. i%.) Profundio- lium norma consiilutorum pro ali.quoruni libifu, li-
res yero-difficilioresque partes incurrenUum quae- csntia populispermissa, frangaiur ? v
siionum, quas latius pertractartint qui Jieereticisre- CAP.LXVI.— Quomodoadversapro Christopatienler
siiierunl, «cutnon audemus coiitemnere, ita non toierare oporleai.
necesse liabemus aslruere : quia ad eonfitendum (Ajiacleti quae diciiur ep. i.) Kolite mirari, clia-
gratiam Dei, cujusopefi ac digiiationi jiihil penilus rissi.mi,qui persecutiones patimiui, quasi vobis ali-
subtrahendum est, satis sufFicefeeredinius, quidquid riovi contingat, sed coinmunicanlesOhristi pas-
m JCAPITOLAIVE, '43,
sioriibus gaudete,;ulTn revelayope .gloriaeejiis,gau- j i. dilione -$aivatoris «uiriJud8.,is slatuil-; sexta auteitt,
deatis exsultanles.VSiexprpbrairiijiiin riomine Chfi-> Chris.lus erucifixus est; Sabbatoquidem Iriter nie-V
stl, beatj eritis, Nec pre aliqua.euplditate, vel segni- tuni et spem apostoli.tristem duxefe:diem, dubii
lie, aut inetu, baec quee vpbis facienda, veldicertda aiib.uantuluni de Resurreciionis Vglpria .permaneii-
.sftiit, dimittatis.Sefea popujiincreâtiorie, sl devia- tes, Qiii ergo istis tfibus diebus iri crapula, vel
vefit, riilb mPdo cessetjs. Neirip auterii vestrum;pa- epulis absque iriagna iriterveiiientefesiiyitate, vî?
tiatiif quasi homicicia,, autTuf;, ajit maledicus, atit riecessitaie fueiit," yjdetur aut cum tradenle tra-
aliefiorum appetilprt si auteiri rit Christianusy nbn dere, yelcum crucifigentibus crucifigere, aut apo-
erubescat; glorificet autem Deurii inislb noniine,., slPloriiiii injurias defidere,.Nain qui vult de,'Do-
qtia scripltmi est: Beati qui persecuiionempatiunihr hiini; Criril ipsis resurfectione gaudere _ . tristafi
prdpterjuslitiam, qubniam ipsofumest regmm:ca~lo- quodamfnodo cum-ipsis debet de paSsione.
runi (Matth. v, 16). Gavete, quia propter jiislitiqm CAP, LXXI.—Quod dieDominicostantei
dixit. Nam qui ,prb aliqub criminepatilur, ob boc _';..: oremus.
ripn erit heatus. , (Niccenuhi ebncil. i_, e. 20.) QuOniam-sunt qui-
Xiip. LXVII..—^Qaos cum -exeqmmuiiicatononsil dam in: die Dominico .atiVpratiPnem: genri flecten-
"."' V. V 'orandum.'::- -:.•..'.". ; .. -i5 les.,';etin. (iiebrisPenieoosles, utoinriia dnuniversis
(Caiipn, 11 apost.) Sf quis cuui excoriiiriunicato locis '.consbnariter-observeritur, plaeuit ;sanCtOCpn-,
«altem in domo siinul ofaverlt,. isle communione cillo, stantes in his diebus Dpniiup yola persoU
'
friiyetur. ;-- - ; yere., - ;..:.. -.-. _,..=..-.
CAP.LXYIII.:,-H~Qubd obt-ationes'kiscdrdantium:, GAP, LXXIL -T--Ut'iacerdotes: adihoheant pqpulumj'
-; vel pauperes.bpprimentium relitiandce siht. qmlilef feslisdiebus se habeani,
(CdneiL Garihqg, if, cap, 93 et, 94.) Oblaiiones -/Sacerdotes admoneant populum-ut' in diebusfe-:
fiiscordanliurh fralriirii, rieque in sacrario, neque siis riOnyacent cbnviviis inalis et
jbcis lurpi-f-
in gazophjlacio recipianlur. Eorum eliam qui-.pau- briSvSed
praiionibus, '•;•" ;
peres opprimunl, dbnaria a saeerdolibus refutanda
•SHIlt. Cip. LXXtlL -~ Quibus fes'fis\popnlus. com- ,f-
-.:'- ; municeti '"_'"'
CAP.LXIX. — Ul ebrietas veletur.
(Cohc.. Agatlii c, 18.) Sjaeculares vero qui Nata-
(Concil. Agatliens.c. 41.) Ante omnia clerjeis yei lem Dbmini, Pascha et Pentecosten ubri comniu^
telur ebrielas, quae omniiim Viiiorum fomes ac
nicavefint, catholici rion 'eredantur> nec inter ca-
nulrix est. Itaque eum qucm ehrium friisse crin^ tholicos habearilur. " _" :-:
;:_;:,
stilerit, ut ordo palel, aut trium dicrum spalio Q ;. — . ...\-.. .. -, ,V-
a vino statuimus submovendum, aut corporali sub- CAPV ;LX:XIV. Si 'sdcfificiuth pir ftegligeniiam.:;
cecideriw -:-~ .::> ••;V;:.;;
dendum supplicip. Quodsi hoc in usunv assum-
pserit, excoinmunicalio proteletur; si veroeor- SiVcuisacrificii.ni jperriegiigentiani ceciderii (28),
aut lingua lanibatj ui /nihil iride remaiieat arit
rigi non polucril, a sacerdolali ordinc Tepellatur,
— aiebus quadraîn!ta lejilriet: ST autem per negii-:
CA.P. L XX. Qualiler singulis feriis agendutuiit,
IV, c, die Dominicb |entiarii aitefiuS boc factum fuefit, posriitest ipse
(Concil. Carihag. 7i.) Qui e'st fiegligeniia, Locus auterii in qtio Ceci-:
studiose jejunal, non credatur catholicus. Et nul- crijuS'
aut igrie succeridatur, autpenitus extergatur,
lum negolium, nullumque opus servile-eodenTdie derit,
et scpibdextefsuin fuefit, ConihuralUfi
flat. Quinla feria quisquis non est jeju.riaridtis,
ul interNjejunium Chrisiianorum el gcnlilrum> ca- Cip. LXXV. — Si vomilusjnfra tfes diespost
'communionerii'negligeritei evehefit:.
tholicorum, alquc haereticorum discretio sit (27),
Nam dies Doniinicus, et quinta feria jure soleninio- Si quis post accepta sacrpsaricla mystefia in-
res pree caeteiishahentur; co quod Die DoriiinrcoDo- fra tres dies (29) vbmitum pernegligentiam fe-
minus Jesus Christus, deîcto morlis equule.o,resiir- cerit, si; presbyter. est, quadraginta diebus pceni-
i'e.\it a morluis; sive quia eo die gratia Spiritus Vsan-D teat; caeteri securiduiripfopriumprdiii.enljudicentiif.
cti post ascensionemad coelos, infiammay.il discipu- Et quidquid rejectum fue.rit, comburatur.
los,eisniittcns tradidit charisniaium dona:Quintafe- CAP, LXXVL -- Ut energumeni hoti communicent,
ria autem cum eisdem discipulisullimaecoenaemysle- et bcdneain sqcratis dquis nqn faciant.
ria celebravit. Nec mullo posl eodenv die Tevol- Nulli'liceat pbrrigere corpus,vel sanguinem
venle illis .i.cnlibus ad coelos ascendit; ipsoeliam Dominii nosE_fi;.Jesu;Ghristi enefguriienis, dbi.ee
die clnisma conficitur; eodem quoque die/ pcerii- in eadero passioiie:suiit:,,nisl forte discrimen 'nii>ft
lenies recpncilianlur. (Inuoeen!. I, cpist. 1,VeV.4.) tis -inCurierint; iiam cum criininosis lalia sacra-
Quarta vero, sexta et seplima feria prae ca_leris riienta vptertlur ,:quantp::magis illis quos ipse ait-
jejunaiidum est, quia quarta feria Judasdep.ro- ctor criminis invadit?,Si auteiii diviiia 'fniseficor-
(27) Melchiad, ul ferlur episl. ad episcop. Hispan. negiigehtiam, verbis nonnullis lmmtitalis.
refcn. de consecr. dist. 14, Jejunium. _ (29) Tres dies : anpotiiis tres horas, -ut Acherio
(28) Ex dccreto quod Pii papae nomirie citcum- placuit?
fertur, refeiiurque de consecr. dist. 2, c. Si per
- PATROL.GXXXIY. '
.:„,..'- -'r:Ml-:. '..".-'.'- ];%}: -,1
m-- ATTOSIS'VERCELLENSIS IPlSCOPr M
dia libefati fuerinti lofigp tehiporeViri abslinen- A\. oiieflur., arigelortim ffequeiilia inesse riOn dpM-
tia et bfatione pernianeant secundum arbitrium sa- taluf, peficuiosuni est tale aliquid dicefe, vel agere
cerdotum, el sic demum communieeni iiiter eee- qubd Toco nori conveiiit : si enim Dominris illos
leros Ghristiaiios. Quod si baplizali vei corisignati de teniplo ejepit", qui yictiriias quae sibi offefen-
liori fiierint, licet eos oriini tempofe baplizare, luf, enicbarit yel' vendebant,; quaiito magis iilos
vel cPiisignare, In aqija vero saiictificata ijullus iratus inde ahjicjet, qui nieildaciis, yaniloqjiiiS;,
baliieufri facere arideatVprb aliqua Infirmitate vel fisibus, et hujusceriiodl nugis locurii diyinb culliii
necessitate, quee spargi tantummodo concessa est. riiaricipaliiriTfcedahi?
Htijiisceniodi eriim lavacra rieC in sacris inveni-' CiPi LXXXL—-De doctrind viroritm et ,mu- _
irius, riec a Patfibus acla audivimus, nec iiobis '': lierum. - -' :' -
ulilia yidentur. (Coricii.Cartlidg. iv, c, 98.; Ibid., c. 99.) Laieiis
CAP.LXXVlI. — Qhqliler mijstefia bdptisihatis ptaesentibus clefieis,, nisi ipsis ptobariiibiis/docere
vel clirisirialis cuslddienda sint. nbii audeat. Ef mulier, quanivisVriocta et sancta,
Qui sacfi baplismalis mysterium,'vel donum Spi- yiros in conventudocere npn aiideat vel pra_Sumat.
ritus Sarieti iri clirismate suseeperint, arite riontim '_. CAP. LXXXIt. — Ilem de indmhenlis eornth'.:--
ciiem rium mulieribus nulio modo coeant : simi-1_g. (Concil. Gang. cap, 12; lbid.,c. 15.) Si qtiis
liter bujuscemOdi fnuJieres pmni riiodp a vifis se virorum propter coritinentiam , qrioeputatur, anii-
/absUnearit, nec ullb tufpi ludo, vel hegolib ullo ctu pallii" utii.ur, quasi pbr lioc babefe se |usti-
modo rriiscearil; a cariiium usura diu abstineaiil," stiam credens, et despicit eos qui cum revefentia
doiiec episcdpus loci pro qualitate personee, vef birris, et aliis bonimunibus solitis utuntur yesli-
temporis pfoeviderit. NeC de sacrb fonte'aliquem btis, analhema sit. Similiier et mulier quae pro-
levare, arit ad. consignandum anle: episcopurii te- pier continentiam , quae pulatur, habituni niulat,
nere aliquis audeat :" nec clerlcus -ulium sacruin et pro splito rtiuliebri amlctu yirilem suinit, aria-:
ordineifi assumere preesumel, nisi prius beec ea- tbema sit.
deni prsedicia sacramenia in se eelebraveril. Si •CAP,LXXXIII,— Ut natalitia seu nuptim in
"quis auterii in aliquosupradictorum prosvaricator Quqdragesimq non fiant.
exstitefi.t, judicio episcopi pceniteal. -.: ; (ConciL"Rfacar. c, 4&.) Quod non oporteat in
GAP;LXXVIII,— Ut-spectacula ludofum diebus Quadragesima rnartyrum natalitia celebrare; sed
.' --. fesfis non:: ceiebrenlur.: .• ebruiri in SabbatoV et Dominicb die tanturii fne-
(Goncil. African, 61.) Necnon et illud peten-- irioriafieri, Nuptiae vero aut iiaiaiilia iisdem die-
drim, ut spectacula tbeatrorum, ceeteforumquelu- Q f bus riullo modb ceiebrentur.
-
doram die Dominica, yel cseteris religionis Ghri- CAP, LXXXIV. -^- De jejuniqQuddragesimali.
stiana? diebus eeleberfimls amoyeantor. Maxinie (Gohcil, Agath. cap. 12.) Placuit etiainut oiriues
;quia sanc.i Pascha. pclavarum .die, ppp.u.i ad cir- EcClesieei exceptis idiebus Dominicis, iii Quadfai
«um, magis-quam ad ecclesiam cpiiyeniuiil, de.' gesima, etiam die Sabbaii, sacefdotali ordiriatio-
berent Jtfansferri prsefiniti ipsoftim dies quando ne:, et discretibne (50) ' cominunicationis debeant
'
•eveneriht;, nec debet ullus CljrisliaiiUs.cogi ad jejtinarer, '•,"' '-. - ''[:'-"
speclacula. ;. _. GAP. LXXXV. -- Item de observatione ejusdem.
CAP,LXXIX. — UitiuIIus Kqiendqs jqnuqrii (tioncil.,Laod,- cap,,' 50.). QtiOtiripri opofteat iri
colere, aut choros ducere prcesiitnat." Quadragesiriia iri iilliina septiriiaria, quirilee feriee
(Zachar, in conciL Rom. c. 9, refeflufque 27, jejunium solvere, totamque Quadragesimam sifib
quaest. 7, c. Si quis.) Ut nullus Kalendas Janua- veneratione- transire, magisque Corivenietpmnem
rii et brumas riiu pagaiiofum/ colere pra;suma't : : Quadragesimam dislricto'venerari jejunio.
..si qriis Kaleiidas Jariiiarii -et brumas colefe pree- - : CAP. LXXXVI.—Ilem iihde suprq. '":
isiimpserit, aut niensas eurn lampadibus-in doiiii- V (Tolet, iv, iC;4,) jQuidam in dip ejusdem Dpiiji-
bus praiparafe, aut per vicos et plateas eantip- D rijcaepassioiiis ad hbfain ribnam jejunium solvuht,
nes et chbros dueefe praesumpserit, qubd riiagna cpiiviviis abslinent (51). Et durii sol ipse epdem
iniquitas est j corairi Deo anathenia sit. ilie tenebris palliatusTunien subduxerit, ~ipsaque
CAP.LXXX. —Utquod ad ecctesiam conve- elementa tufhata mcestitiam totius inundi: osten-
niendum sit, - . derint, illi jejunium tanti diej polluuhi, epulis-
(Tliepdulf, c. 10i) Nori debetis ad «cclesiani ob que insefviuiit. Et quia tolufn eiiirideni diem uhi-r
aliairi .causam conyeriire, nisi ad laudanduni Deum, Tefsalis Ecclesia prppter passionetti Doniiniin nioa-
et ejus scrvitium faciendum; disceptaliohes vero •rbre, et abstinentia peragit,
quicunque in eb je-
et: tumulttis, ef vaniloquia, et coeterse actibnes , junium , priBtef parvulos, senes et ianguidos, ariie
ab epdem loco sancto penitus prohibendaa>surit, peraetas iridulgentiai
preces; resolverit,, a pasthali
Tjbi enim Dei nOriieninvocatur, Deo sacrificium gaudio depellatur, riec in eo, sacfainenlujn
teprpo-
(50), Et discrelione, In editis conciliis legitur, et deesse; sed concifii'sententia adeo perspicua est,
vdiUrictioniscommulaiione, ut in verbisimriiPfan necessariulri npn videatuf. ,
($1) Absiinerit.Hic omnes facile yident nonniliil
"'"" :--:-,,-:--:- '
IV -.,.'. ''-'-: ^PITLLAKE. : /7.' ">---: .%
ris, fct sapguinis Domini percipiat, qui aierripas-; h.' oppresseriti ad-suum'pfeshylerrecurratVepiscppum^
: ' ut iili pcr ipsiinv remedia concedanitir. Qupd isi tle-
sipnisipsius per abslinentiarti riori-hbripfeit,
GAP.;LXXXVII.^De jejunib Quatubf Tehtporum-.-. fiiprit, cardinalibus primae sedis interim suggefattir.
(GalixlipapoajjuoediCiturepist: 1>)jeiuriiuirtquod' Ad diem nairique reconciiiatibriis, id est cceirieDo"-,
ter in aiirio apu.d rios celebfare; didicistis, conve-; niini ipse qupque eum ipsis pariter adesse' fesiinet,
riientitisriuric pef" quatUPf tefnpbfa fiefi dicimus'; titfursus; quae iUis jtissa luerini, riognoscefe?et:de-:
ul sicut annus pefquatubryblvitur teriipora, sic et scfiberepossit. ~_:''; " V ;- -/:-;
nos qnatefriurii agarriussbleriihejejuriiumper qua-; • GAJJ. XCI. '^H Ui pmhilentes-quoli&ie:geiiuq:fieclant.-
tiiof tenipofa, ]'uxta propiietaeVZacbafiseyocemvqui"- -'^Coitcii. Gariliqg. c-&.) Pdenitentes, etjam;diebus;
ait: Rqscdicit Domirmsexefcitutim .: Jejuniumquiir- reriiissioriisgeriua ileetarit;: ";::; :;;=:..-'-H
- GAP.XGil. ^-E/i mortuos pozmleniessepeliant. " i
ii, et jejuhium quiriti, 'et jejunium' sepiimi; "__jeju--
riiumdecimi efit dqriiui judm in gaudiuhi el Imiitiam,: ;(Ibid., cap;.85.) Mprluos pcertitenlesl offeraniecT
et solemriiialespfmclafas ;: vefitdlemtqmeh eipacem' 'CleSiee,etsepeliant. '''.''• ;;VV.-: _
diligiieidicit Domiiihs exerciiuum(Zac'har. Vin, 19). CAP. XGIII;^- Pmnitenies riegbtiis swculqfibusse"
Iri hocergo oniries ribs unririinies opbflet":.esse,"ut' -.:,::_:, ,.^J., ... -,-abstirieant.. :- - .. , =•- :-•.
seciihduni apostolicain dpcifinam ildipsum kicdmus B -:(Leon.,M>,epist,0, c. 9,). Qualitris lucri/rijegolianT,
omries, ei}iprisiritiri'ndbis':s'chismatd;:(rfo^ tem aut excusat,;aut arguit,Tjuia_estiionestus quap-:,
GAP.LXXXVIII, —-Jej'uriiiimecclesids'iicum'ndh stus, et ilurpis :";VerUmtanJen,poenilentiuiiliiis est
..." .dissblvehdum, .. ..':. ::. ; •. . b.ispendia;pati, quam periciilis negotiaiionis obslrin-
, (Gang.ianciL.e,,19.) Sirquis eorurii qui cbnlirien-- gi;. qui.a; .difficile.est/iriler ;enientis veridcntisque
lise student, absqrie jiecessiiaie. corpbrea tradija in. cojnmgrcium.npn .inlervenire peecalum. Unde ,m'o.
<;ommunejejunia, et ab Ecclesia.cuslodita superbieri-,. nemus:(52),nepperiifens/aliqup,iie.gptip,seuyenaUo-,
do dissolv.it,stimulo " suee cogilatipnis impulsus, ana- ne^SeobStfingat, /sed siib. eustpdia, sacerdbtis, qui,
tlienia sit. -V. Ipcp .praefuer.it-pratipui, atqiie/jejuniis ,yacpt. Vi^.
, JCAP./LXXXIX. ^—.Utpmnilenlibus_:infirmisbleum! ctrim autem suum«i egeririsesl, tali arijflcio quaerat,.
."';'"•' sanciificalumhoh:ihftiiiti'atur::' . cUiri.ulla,,inlia.reat:niaeulapeccati,- quatenusiia ie-s-
(IririoceritI, epist. adDeceiitiurii c,C)-Pceniteiiiti- sliniOnip;sacefclpiis:fultuS, ad ppnfjBcis sui securius.
lius istud iiifundi nbn polest,-qriia geniis estsaefa-i' recurrat sententiam
'• - (ejusdem epist, c, 10). Sed ne^'
riieriti. Nam qtiibus feliqria sacfaffienia rteganlur, que, p.Pst poeniientiae actionem pergat ad; milili5aiii
quomtdb uhuriigefius pulatufpossecoricedi?' - ;
" CAP. XC. — saecularem,: cuni ;AppStplus dicat: Nemoy.militqns.
Qualiierpfesbgteriefgapxhitehles
" " iS Deo, implipqtse negoliis smcularibys (II T.ini,li, &),.
; . >: ,-,.- agatiL ••-•:"• "
a . lagueis Jiabpli,, qui
Non debet presbytef injurigere pPeriitehtia.leges Quaprop.ter; no.n estliber,
sine aliqtiorespeclil perspriee, arit caflsea_'sedtem- , se imilitiee:mpndanee;ypiuerif:im.pUcarei'.Et_gb..illicU
recoriCiiiatibriis arbi- tprum yeriiam ppstrilantem, oppftet etiam a multis
pora; poaniteriiileMaut episcOpi dicente Apostblo : Otriniq licent,
trio eoiicedat. -Et, ut presbyter incorisulioepiscbpo liciti.s..abstinere,
sedmoii-:qthni.ufixpedhinl (I Cqr. yr, 12) ;-:unde si
nori recpnciliet •/pceriiienteiri, nisi: episcopopermit- iiabet/causam, quam negligere fortcrieji
leriie; sed polius;presbyteri irui iri plebibus -br<Iiha,ri- pceriitens debeat, melius expe.tit eccl.esiastieiiriiquani fpfense
tur, prpvidenliam,magnain babeant. rieeprurii paro- .::/.,/-: •-'-• -.:_!. ....••
cliianiiricriniinaliaincidantdelicta. Qupd si evene- judicium,: _
rit, "taiii ab ipsis, quam ab Grijnibusvlcinis diligen- G_A;pi XGIV.— Qudiiieriponsns ei sponsaa.sqcerdoie
. .: -': •:: .-.':' ..:: benedicanlur.., - :; , ._........,':
ter «jualiter acta .sunt, inquirant, et serjpiis ./noiare et cumbene-
non differant.; ebsque adiiipnere frequenter., stur .-,. (Cdrih.:w,c,-. 15.) Sponsus sponsa.
et dicendi siinta sacerd.ole, a.parenlibus suis, vel par
deant, ut ad pacis pcenj.tentieesatisfactipnem
Qul- cuni benediciipnem ac-
citi.ssime currant, et cum; ipsj.s piiriius ejusdem .raiiympbis-pfferarituf; eadem noCte p.ro reverenlia ipsius bene-
plebis presbyter, aut _qui dpetpr post: ipsum fue- D «eperint,: -
dictionisln yirginilate permaneaiit, ..;..'
rif, yeniat,' idemque: qubd scripsefat, sepitrii.af- sint..
ferat, Quod si iidem ppsnitentes, veriife distulefji)t, - .-:::eA;p:.'XGV.:—,Qum':nuptim.pUdndm ,',. ,
ad (Conc. Rbnv.i,; sub Greg, II5-Rom. sub Eugen.Il
jn
ipse capile jejunii pririiam ejusileni episcopi Deo dicatani fe,-
sedem esse nullo iriodo cum eodem dissimulet scri- et- Leone III,);Ut nullus praesumat
ut ei exinde inilriami aufeomiriatrem suam,; yel npyercam, seii
plOjSuoqtle suggefat epiScopo, jqtiod
cousideret. Si aulemetiam poeniteriles malremâut sororein,,au) filiamspiritiialem, y.el de
agendtiiri:si.t, habuit, sibi
illis pfopria cognalioiie,,:vel quain cpgnalus
adfuerint, Ieges,;quas poenilerilissimpbnuntuf, Et aut yiduam nullus
rursus describat, curam;que et sollicitudinem erga In conjtigio copulare. virginem
arit/furari in /uxpfeni, riisi de-
eos niaximam gerat, ut eoriirri Coriversaiipnemple^ fapere pfa_sumat,: vel a lu-
nissime cognOscefe pbssit. Quod sT bbriixe aliquem sporisalam habuerit a-prbpfiis.pareniibus,
toribus ejus',/eliariisj ipsa yoluerit, Si quisyefo, yel
pceniteiiliaeviderit incumbere, aut debilitate incrir-
renlepericulum speret, ajif si infirriiitas queiriqiiairi "siûa"iii:".alifluo.pfa_d"to^
Leoriis non ,; _V;;;: - .;
"(32) Unde moncmus. ifec iisqub ;ad\-Sed jieqtte in epistolis leguntur,,
" V, - '"":'':-:\ : 18 >
m- .". ; ATTONISVERCELLENSIS EPISCOPI'/ .
veneril, et in ep pernianserit_: scial se aucteritale . k tione Deo confiteri, et de ipsis nialis emendare :
canpnica arialheBiatis vinculo esse innodatulft. Gon- desideria earnis non periicere : vohintaiemVpro-
seiilientesyero alque consiIianles,eliam aijatiiemalis priam odife : prseceptis sacerdofisetproscepiofism:':
vinciilo impliceritur. Si.aulem ii, qukconjuricli sunt, pmnibus obedire, etiamsi ipse aliler,, quod absft,
admoniti declinaveriril, et ab alterutro fuerint divisl, agat; mempres iiliiis Dominici pracepti : Qumdi-.
poeniterttiee submillaniur, ut episcopus lpci proevi- cunl facite; qnce.dutem :[dciuntfqcere.no!ite.(Matlh.,
derit. Simililer illi qui in hoc cOrisiliatifueriift, vel XXIII,j). Nori velle dici sanctum aiitequam sit, sed;
aliquarri babueiirit-portionem. Quicunque vero sa- prius esse, quod verius dicatuf : preecepta Dei IAT ,
cerdblum vel elericorum in talibus assensum pia> ctis quotidie"studeat adimplere; castitalem amare ;;
buerit, aut communjcaverit epruni consOrtio, COn- nullum odire, zelum et invidiam non habere; con-
demnaiiis, sacerdolii, yel rriiijisierii siii lipnore pri- tentionem; non- amafe; relatioriem fugere; seniofes
velur. .-"- :...; venerari, juriiores diligere; in Ghristi amoreproini-,
CAP,XCVI. — Qualiler iinusqtiisqiiedoceridussit. micls orare.; cum discordantibus ante splis pccasum;
(Theodulf, c, 21.) Cum ergo omnium sanctarum inVpaceiri redire, et ;de Dei miseriebrdia nunquarii,. '
Scripturarum paginoe irisirurtienlisboiioruriioperurii desperafe; -;; ; "'... '-, V"- . "'-. _"
referlae sint. et per sanclarum Scripturarum cam- i Eccebaec suiit lnsirunienta arlis spiritalis, quse
ppspossinl inveniri arnia quibus vilia coriipriman- cumfUeririta nobis diu noctuqne.incessabiliter adim-
tur, el-yirlulfesriutiiantur*, Ticuit npbisVhiiicnostro pjela,-et.iji; die-j.udicir recorisignalaj illa relr-ibuen- .
Capitulari inserere senlenliani eujusdain .Patris (S. lur nobis a Domino reconiperisabilitef, quae ipse
Benedict. Regul. cap, i) de iiislrumenlis bortorum; liromisit : Qnod oculus nqn vidit, nec,auris.audivit,
bperuiii/, isi qria magna brevitate quid agi quidve necin cor hbminis ascendil qum HrmparavilDeus his
yilafiVdebeatebntiiietur. Iri primis /Dominum Deum quidiligUht eum (I; Cqr. n,*;9), .;
diligere ex toto corde, tola ariinia, tota virtute, -CAP.XGVlI,—Ul oralibnem Dominicamel Symboium
deinde pfoximum tanquam seipsum. Deinde ribn memoriier teheant.
occidere : nori adulterare : lion facere furtum : non 22.) Gommonendistint onjries fide-
: (Theodulf.,c,
concupiscere : honfalsum lestimoriiuni dicere lio- les, ut generaliler a minimo usque ad maximum
norare.omnes homines; ej quqd sibi quis lieri rtori orationem Dominicam, et symbolum memorjter te^ ;
vult, alteri non faciat. Abiiegare semetipsum sibi; neanl; et dicendum eis qtiod In.his duabtis seiilen^
nt Chfistum sequatur; cofpusVcasTigafe: delicias tiis orime fidei Christiaiiae fuiidamentuiri incunibil,
non ariiplbcti. Jejunium amafe; et paUperes,re_; , et nisi qtii has duas sefilentias /memoriter tenrierif,
cfeare T riudum veslire; iniirfiTum visitare, nipr-' et ex tofo, corde credideril, et in oralipne saepissi-
tuum sepelire, dolenlem consolari. A SKeuilaclibus nie frequentaverit, eaiholicus esse non poleril, Con-
se facei-e alienUm; riihil ariibri Clifisli preeponere. stilutum nafnque .est, ul nulhis chfismetur, iieqiie
Iranifipn perlleere, iracundiajVteriipus fibri reseiv baplizetur, neque a tavacro foillis alium siiscipiat,
•vare. Doiurir iri /corde nort lenere. Paceiri falsam neque cofam episcopo ad connfmanduni quemlibet
riori dare _ Charitaleni non dereliriquere.VNorijurare, •teneat, 'nisi symbolum et oraiionem Dominicam
iie forte pefjuret. Verilalem ex corde et ore pro- memoriter teiiuerit, excepiis liis qrips ad loqneridum
ferre : riialum prO nialo non reddere; injufiarii nbri aHas.minirtioperduxii. >'::
ffacere, sed et faclam patienler sufferre: inimicos CAP.XGVIII,-— Ut hos cahones nullus refutare
diligere; maledicentes non pialedicere, sedinagis ': pr&sumat, ,,.":
beiiedicere ; persecuiionem pro justitia /sustinere.
; (Gelasius 1,; Bpist,;9.) Cumque riobis cOnlfa:sblu-
Non esse supefburii, non viiipleiituni,;nori niuitum lariuni revereritiam" regularum cupiamus lemere
edacem,Tibii soimiblerittim, non pigrrim, nori niur-
nihil licere, et cum Sedes apostolica superior bis
murosuriii rion delfaclorem. Spem suani Deo corii-
favenie Doriiino, quee palernis carioiiibus
mitiere ,rbpnum aliquid ih se; cinri videritj Deo ap- omnibus,
noii maluni vero a sefacium fjVsunl praeflxa, pio devotoqrie studeat tenere prbpo-
plicet, sibi; seinpef
Dieni limere : siio, satis indignum est quemqttam vel ppniificum,
sciat, etsibi reputet. judicii gehen- velpfdinuni subsequentium hahc ohseryantiariiTe=
nam expavescere;T viianl asternam Omni concupi-
futare, S"etri sedetri ptsequi yideat,-ei
sceniia "spi-rilalf•riesiderare; "'moiiem ante oculosi docerb quambeati Julii 1, epist. 1, c. i,'ea Gelasiiismuiua-
aclus vitee suae onirii (Ex
quolidie siispeclam habere; lus est), satisque converiieiis sil, rit lOU.nicorpug
liora custodire. Iri omni' ioco Detinlprospicere. Co- Ecclesiae in baric sibimet obsefvatipfiem CPiicordet,
'gitatiOneS; malas cordis sui advenientes mbx ad
'quatn illic vigere "cpnspiciat, ribl DbmiriusEcclesiai
Ghristuin ailidere/eisenioTi'spiriialipatefacere. Os
' suum a irialo totius pdsuit pfiricipatum.'•;
vel apravo elbquio custodire. In omni
loco Deum prospieere, Multum loqui fion amare; CAP.
- XCIX. — Utqum staluiq sunl, nulio.tnodo
; vefba vanajaut ristii apta non Ipqui; risum mrillum .' immuteniuf'..
aut excussuni non aniare; Iectiones sanctaslibenter Ifec vero slatuta riulla debent iriipfobitateVcori-
audire,; orationi frequcnter incumbere. Mala sua velii, nulla novitate mutari, qiiia alia ralio est sae-
preeterila _um lacryrnis, yel gemitu rruolidie in ofa- culariurn, alia divinpfum.
-ia rAPlTTII.ARI?. Kft
GAP.C. — Qjiod scife etiam nos oporteal qum in _" _. nomina penilus Sgnorantur, et ab iiifldelibus,vel
. sacris: Scriptnris recipienda sinl, qumve refu- idiolis-superfiua, auf minus
, .ianda. ..: - .'.''- apta, quam ordo fuerit,
scripta esse putantur; sicut cujusdam Cyrici et Ju-'
(GelasiusI, in Conc. Rom. i.) Quamvis aliud fif- liloe, sicut Georgii alioiTiiiiqueejusmbdi passiones,
mariientuinnemo possil ponere, prmlerid quodposi- quee ab hoereticis perhihentur composita. Proptet .,
ium eslChrislus Jesus (I Cor., ni, 11), tamen ad quod, uf.diclum est, ne vel levior subsaiinandi pria-
tsdiiicationeiri'sanclae Ecclesise post illas Vele- tur occasio, non/legtinluf in saiicia Ecclesia. Noa
-fis et Novi Teslariierili qitas regulariler suscipi- lamen cum procdicta Ecclesia omnes niaftyres, €S
iims, etiam has suscipi riori'prohibet scripiuras, eorum gloriosos agrines, qui Deo riiagis, quam IiOmi-
id est sanctam synpdunr Nicamam trecehtoruin nibus noti sunt, omni devptione veneramuf. ;
decem et oclo Patrum, mediante maximo Constan- Item,--vilas Palrum Pauli, Anlonii, Hilariohis, et
lino Augusto "_ sauctam-synodum Ephesinarii, in oinnium eremitaruni, quas tamen vir beatissimns
<jua Nesiorius damnatus est, consensu bealissiitii Hieronymiis cpnscripsit, Gumonmi honore suscipi-
-Cceleslinipapac, mediarile Cyrillb sancieeSedis Ale-' mus. lteiri, aclus beati Sylvestri episcopi aposlolicce
_ xandririoeantistite, et Areadio ab Ualia destinato : sedis, licet ejus qui conscripsit npmen ignoretur,
'
sanctam syriodum Cbalcedonensem, medianle Mar- B a-.multisianien in.urbe Roma ea,tholicislegi cbgno-
tiaho Augusto, et AriatblioConslanUnopolitanoepi- vimus, ei pro antiquo usu inultoe.hoc imitanlur
scopo,in qua Nesioriarta et Euiyehiana baeresessi- Ecclesiae. Ilem, scripla de iriventione sanclaeeru-
"mul cum Dioseoro ejiisque complicibus daninat» .cis, et- alia de. capite, Joannis Raptistoe, nbvcllse
•suftl.Ileni, opuscula.beati Csecilii Cypriarti niarly- quaedani felationes sunt, et noiinulli eas catho-
ris, Cartliaginensisepiscopi; opusctilaJjeati Gregorii lici rcgunt; sed crim haec ad. catholicorurri:nia-
Nazianzerii episcopi; ppuseula beati Basilii Cappa- -nus pervenerinl, beati Pauli pfbcedat serileniia :
<foeioeepiscopi; ppuscula beati Alhaiiasii AlCxaii- Omnia probatc, quodbonum est tenele (I.Thess.Vi
•drini episcopi; opuscuia beati Joamiis Cortslanlinp- .25).Item, Rufinusvir religiosusplufimos ecclesiaslicL
politani episcopi; opuscula beali Theopbili Alexan- operis edidit,libfos, nonnullas eliam scripturas in-
drini: episcopi; opuseula beati Proterii Alexartdrini terpretalus est. Sed quoniam /beatus Hieroriyrijus
episcopi; opuscula beati Hilarii Pictayiensis episco- eum inValiquibus de arbitril liberlate, ljolavit, illa
pi; opusciila beati Ambrosii ilediolanerisis episcopi; ênlirtius quaepreedictumbeatum Hieronymum seri-
opuscula iieali Auguslini Ilipponeiisis episcopi; tire cpgnovimus. Et non soluni de •Riifino,,sed:etiani
opuscuJabeali Hiefonymi-presbyteri; bpuscula beali de universis, quos vir saspius memoralus, zelo Dei
Pfosperi viri religiosi; epistola beali Leonis papa_C ac fldei religione reprehendit. Item, Qrigenis non-
ad Flavianum ConstantinOpolitanumepiscbpunl de- nulla opuscula, quaevir bea.lissimusHierbnymusnpa
slinata,. cujus textum quispiam si usque ad unum repudiat, legenda suscipimus; B.eliqua.autem bnniia
'
ipta dispuiaveril, et nori eanr in ..bmnihusvenerabi- cum suo auctore renrienda, .
liier receperit, lanaiiiema sit. ltem, optiscUlaalque Item, chronica*EusebiiGsesarierisis,atque ejusdeKi
tractalus pmnes diversoriiin Patrum ortliodoioruns, Jiisloriae ecclesiasticoelibros, quamvis in primo naf-
qui in nullo a sanctae ECclesiae"consorlio.deviarunt, rationis suaelihro tep.uerit (55), et postea in laudi-
riec ab ejus fidei preedicalione disjuncti sunt, sed .bus. atque excusatipiie;Origenis scliismatici'unuiri
'
ipsius communicationis.pef gratiam Dei usque iri coijscripsitlibrum ; propter tamen singularem-noli-
ultimum diem vilaesuee fuerunt pariicipes, legenda tiam, quaead inslrucrioneni periinent, usquequaque
deeerninius.'Item, decfetales epistolas qtias bea.tis- non dicimus fenuendos,, Qr.osiuiftyirum. eruditissl-
siihi papae diversis lempofibus ab riijiie JRpmaria, nium collaudanius, quia yalde riPbi/S,..iiecessaria;in
pro diversorum Patfum corisullatipne-dederunf,ve- adversiis paganorum calumiiiasofdinavil .hisfPfiaHi-,
nef abiliter suscipiendas. miraque brevitale conlexuit. Veiierabilis -viri Se-
Item, "gesla sanelo.rum marlyrum, quae mullipli- diilii Paschale opus quod heroicis descrlpsit.versi-.
eibus lornienloruni eruciatibus, et mirabilibus eon- P bus,.insigni laude proferimus. Juyenci nihilominus
fessionum triumphis irradiant. Quis ila esse •catholj-,-, laboriosiim.opus non spernimus, sed miramur,"
et in ,• Geeleraqueeab haerelicis, sive schismaticis con-
' corjnn dubitet, majora eos agoiiibus.perpessos,' .;
nec suisviribus, sed Dei gralia et adjulorio universa '. scripta vej prffidicatasiinl,nullatenus recipit catholica
tslerasse? Sed ideo secundtim.afiliquam consuetu.-' et appstolica Eeclesia..-riqiiibus pauca queead me-
dineni singulafi caulela in sancla Romana Ecclesia nioriam;verierunt, et a catholicisyitanda sunt,.ere-
nOn leguntuf; quia. el eorum qui CQnscripserunt dimus esse.Subden.da.In primis Afiininensemsyno-
(55) Tepuerit. Hic Eusebiurii lenius traclat Gela- '.lendse' laborem susceperat, pleraque niutavit, et
sitis; nam ceecum esse oportel, qui non videai iri quidem lanlO successu, itt unde argumeiila sumpse-
nrinio Historiae ecclesiastipaelibrp sermoriem de rat ~Eusebius,quibiiS;Chrisium peum -.nbii esse de-
Verbo iia instilui, non solum. u.l nusquam eequalisi blateraret, inde ejus interpresilja mutualus estad
Patri agnoscalUrEilius, sed ut inferior- Patre dica-• probaiidam Chrisii diviniialem. Qtiod deiride Euse-
tair, acprope negetur-Deus. Qnod cum pffendisseti bib viiio verUlur Origeijem ab «0-fuisse laiidaium,,
. IJufnium,qui ejus*Histpriaein Latinam linguam ver- ciijusmodi sit neino non videt.
ATTONIS VERCELLENSIS EPISCOPI ,52
Vdum:'i'.:jOnstaiillb Cajsare COnstantiijiAugustifitio A Ijber. ,qui. appellattif Canpnes apostoiorum,
apocry-
, coftgregatam. mediafite Tauro-piaefeeto, ex tunc et
phu.s; Jiber.Physlologus, qui ab baefelicis conscii-
nune ifi «tefnum;confitemur;esse dairirialairi."Itine- plus, et beali Anibrosii nomine
sigriatus, apoeryplius;
rarium npmine Petii aposloli, qubd appeJlaiur historia Eusebii
Pampbili, apocrypha; opuscula"Ter-
, saneti Glemeiitis, libri fiumerb rOctb, apocryphiirn fulhaiii. apocfypha_;:!opuscula; Lacianlii, appcryplia;
esse scimus.;.:Actus; nomineAridreae apostbii, apb-
opusculaAfricani, appcrypha; ppusctila Posiiimiani
cryphi; Aolus riomiiieTliOmae aposlbli, libfi nuiriefo _et Galli, apocryplia; ppuscula Moiitani, et Priscillae,
decem', apoerypJii; Actus nomirie: Peiri apbstbli, _e.lMaxiniill__, apocrypha ;. opuscula oninia Fausti
apocryphi; Aelus iioihine Pbilippi apostoli, apocry- Manichaei, apocrypba; ppuscula Goirimodiani,apo-
phi,; Thaddeei, apocryphi;VEvaiigeTiurtl npmine Mat- alterius Clemeniis Alexaiidrini,
crypha; ppuscula
itaeiaposio]i,.apocfyphum; Evaiigelium ribmineBaf- apocrypha; opuscula Tatii Cypriaiii, apoerypha;
nabee, apocfypli.; Evangelium rioriiine Jacobi Mino- opuScula
Arnobii,, apocrypha; opuseula Tyconii.,
ris, apocryph.; Evangelium ribmhie Petfi aposioii, apocrypha; opuscula Cassjanj pFesbyteri GaHiafuni,-
-apoeryphi; Eyangeliurti nomine .Bafiiiblbmaei;.apri- apocfypha; opuscula yictprini Pictayiensis, apocry--.
,stpli,,_:ap^ Aiidreeeapb:' .
pha; opuscula Fausti egiensjs Galliafum, apocrypha;
stoli, apocryph.; EvaffgeliriiririomiiieThomae,quibus ? opuscula Erunjenti cseci, apoerypha; epislpla
.Manieliaji uiunlur, apoeryph.; Evarigeiia quie falsa- Jesu ad
Ahagarum,: appcrypha; epistola Aba-
•yit Lucianus,;apocryph;;iiber de Irifaniia Salvatoris,
gari ad Jesum, apoerypba; passip Quirici elJUlittae,
apocryph:;, libef de Naiivitate Saiyatoiis, el deMa-
passio jGeprgii, apocryplia; scriplura
ria et-pbstefripe:, apocfyphus;. liber. qui appel!aiuf âpoci-ypha; Cbntradictip Salomonis, apocfyphaj
quae appellalur
Pastoris, apbcr-yphus;iibfi omnes qubs fecit Se- pliylaclerla omnia, quasnpn angeipfum, ul illi .cori-
leucius discipulus diabpli; apricfypli.; liber qui ap- firigunt, sed^daemonuniinagis arlecpns&aipta sunt,
:pelialur-Fundanientuni, apocryphus; liber qni appel- appcryph.; hasc et liis siniilia. quae Sjmon.Magus;
latur Thesaurus, apoeryphus; libef.de'FIliabus;Ad*
Niepiaus,. Ceriniinis, Marcjpii, Basilides;, Ebipn,
geneseois,apooryphusj/GehiiriTetrurhde Ghristo Vir- Paulus etiam Samosatenus, Phoiinris el Boriosus,
giJiariis compaginalum yersibus, apocfyphurii; liber qui et simili errpre defeeerunt, Mpntanus quoque
qui appellaltir Theelee et; Pauli _ apoefyphus; libef cum, suis obsCenissimis sequacibris, Apollinaris,
.qui appeHatur;NepOtisj;apoerypbus; •libef' Prbyef- Valeiitiriius, sive Manicheeus,. Fauslus Africanus,
biorumqui ab haefelicis eoiiscfiptus êt saiieiiXisti Arius, Sabellius, Macedonjus, EiJnpBiius, Npyaltis,-
noriiine praenolalUsest,: apocryplius; fevelatio qua?. Babbaiius, Goslesiius, Donatus, Eustathius, Jb.viriiar
appellalur Pauli apostoli,_apoerypha- revelatio qirah J nuSj;Pelagius .Julianus. Celariensis,vC^'eslinus.:Ma:-
appellaturV.Thomee apostoli, apbcripha, revelaiib ximinris, Priscilliarius ab Ilispariia, Nestorius Gori-
quae appellalur Stepliani, apocrypha •; revelaiio, qna. stanlHiopolitanus,MaximusCynicus,Lampeiiiis,Diosr:
appellatur.Traiisitus,/ id e.sl,:assiiriiptio sarictoe:Ma- 'corusÊutyches, Petfus_, et, alius Petrus, equibus
rioe, appcryplia; libef qui appellalurPoeriiterilialAdoe, unus AiexaiidrianiV alius Aiiliochiam. mactilayit;
appcrypnus; liber de Ogiaenoniirie Gigarilis, qi.ii ab Acacius Constaritinopoiitan.uscum consorlibus suis •;
liaefeiicis eum dracone postdiluviriili ptigriasse per- iiee rionet omnes habfetici eorum.que discipuli,'siye
bibelur, apocrypliusf liber quiappellatuf Teslatrieri- 'scliisriiaiici,.docuertint, yei cpnscjipserunt, quoriini
tum:JPb,;apocfyphtis_ >liber qui /appeJlaliirPberiiteri- noriiinariiinimerelirienliir.non soûmrepudiaiajVêtl
tia Origenis, apoCryphus.;liber qrii appeJIalur-Pceiii- etiam ah omiii sanctacalbolica et appslolica.Ecclesia
tentiasancti Gypriahi, apocryphris; libef qui"'apjpelv eliminata, alque euiri suis aucloribus, auctorumqtie
lalur Poeiiiteiiiia. Jammis. et Marribrae,apberyplius.
sequacibus , sub anaihematis insblubili yiiiciilo iii
liberqui appellaturSortes aposlblortirii, apoeryphus; >eternum cbriiiteiiiur|essedamnata, . V, , ,-..;_:
•
libef qui:appellattif Laus apostoloftiiri, apbcfyplius'•';
.:'..;J:i..-,:;;:;,i|liHi;v'v:: .•.' ;vA

' ': - i;" .:- :-: ••:;
. ?v- •VERCELLENSIS EPiSCOPI'v; ;
-:' "V.'vv.': :"':/\':::''triELLiisr;;v:". ;';;•;:. .::;":
tApudAcherium,SpieilegiitomoI, p. 414.J
' PARS PRIHA.V v; - , B Donfiriris discipulos suos jdocturus rblicta itufha:

-';-:: "
. De judiiiis. episcqpbmm, , '.; "V mpnteiri ascendisset,:ibique postqiiam eos de pmnj^
inforxriari
Eyapgelic|i n.obis nai:rat historia,. quod ci.iiri bus ;pra_cepiis, quibiis Christiana religip
"cs hE PRRSRtlftlSEiXLESlASTlGlS. — PARS I. 1>4
cbrivenit, perfeetissime inslrtixjsset,.in iiije ipsius ALpafrint se isti, quiareyerapersequentuv, et pefse-
sefmbnis dixerit •.Omnis quiaudit verba meqhmo et verahtes ih fine' feliciter cbfonabuniur. Nullo erg.o
facil ea, assimilqbilur viro: sapienii, ,qui mdificavit Iti teiripore sarictaj:Ecciesiae deficiet furidamieritum,
dbmum suqmsiipfa. pelram, bescehdil pluviq, et ve- quoiidie, Deo gfatias, accipit incfeirieniuiri. Nfec
Mrunt fiumina,:ei fiaverunt xenii, ei irrueruht iti deerurit ei pefsecntoresi fidetiiim yidelicet ssevissi-
jdqinumillqm, ei non cecidit isfundata ehim efai su- nir lacefa.tores, (fiii eris po;st;riiultas tfibulaiiories ad
prapetfam (Maiih. yii, -24). Vir eniiri ille sapiens, seternaiii peryeriire faeiant feiicissiinam remunera-
ipse procul dubio est de quq et bealus Pauhjs ajt tiorieifi. Hujtismbdi eliain yefba Dominus expianare
apostolus : Chtistus DeiMflus, et Dei sapientia yidelur, cum ait aposlolis : Ecce ~miiiovqs" sicul
(l.Cor. j,24); qui bene dbniiini suam, id est Eccle- bvesih niedio iupotum_: estqte.efqq.pfudentes sicut
slam.sanclam, de qua ipse alibi ail ; Dppius mea . serpehtes, el simplices.sicut cblumbm(Mallh. x, 16), '-.
dbmus orqiionis vocqbilur (LMC.xix, 46), super pe- etc.VVUsquead / iilud : Qui:'_quleiji perseverqverit
.iram aedificavit, scilicef supra. semelipsuui, sicut usque i_rifinetrti hic salvus "efit (Matih. xiy, 1'3).
et idem dicit ApostOliis: Peird autem erat Chri- Ii pfocul diibio efaiit/ doriius illa-,' Ecclesla qiii-
jtus (I Cor. x,.l). Et alibl: Funddmûm qlM dem ,.'quae yariis fluctiiaiibriibus cori"cusia supfa
nemo pdlesl ponere, prmterAllud: quqd. posiluin.est, 13 pelfam tariieri "a_diricata, nbn est repiilsa.'>' sed
qtiod est Chrislus-Jesus (1(Jdt., iiiil). IIujus do- ,iri fidei perdrirat Constaniia.:. Ijoe quoqlie ipsi ,
mus pressuras idem Dpminus praen.untiaiis, mox saiiCii apbstoli, caeterique sanclarum"Ecclesiarum
Vadjeclt ;: Descendit pluvia, fil veiierunt: (lutniiiq, , 'doctofes,^^Dbriiinicrim ihtendehtes praeceptiifn, et se
:ei,:Jlaveruhlvehji, tt.hr-uerunt in domuin'.Ailam^'et ad; passionurti tbleraniiani pfaeparabant, et Vaiios
non cecidit': fuiidatd enim eral suprq pelfam (Matili. cohstanlissime invitabarit. Ipsos etiam persecu-
'
vii, 25). Cujus yenlura inala ideo. ipse pfsedieere tores nibdeste afgaebant, insipietites ^docebarit, et
dignatus est, ut buarido aecjderent,: tarito levjus ea duritiam cordiseorum yehementef expi-bi)rabant;
Mncta Ecciesia ferret, quanto -amplius ea praaco- 'iiride ut 'quosdain ipSorunf aliquando a pefversita-
gnita -habefei,- ATifiavit quippeeam.ctypeo; patien- tibusVmifabilitef corrigebant, quosdani yero adyer-
tias. quoniam levius possunt ferri mala praescila, sumse .poiius irfiiabant, Quod et hodie agitur in
.«juaineaquae subito, el improvisa eveniuptj/iinde et "sancta Ecclesia, ut dum malofurii a rectbfibus cpr-
Dbrhinus atiM : H.bcioculus :'sum.vobis, ui.cuin ve- ripiuhtiir mofes, ipsi qupqiie suos pefsequuntur
:rierit hora, eorum reminiscqmiiii, quiarego dixi yor doctofes, et ut ecclesiasticam valeant eflugeredis.-
bis (Joatu xv_,4)._Hasc ilaque domus nbri ex_pafie-^ cipliriam [pasioruni nbn meiuunt lrifainaf_e_;yi.aiiJv-
libus manufaclis, sed -ex .viyis et eleclis lapidibus, Cj'SedVhoc sancti Patres sagaci.ssime],considerantes,;,
id est> sanclOfuni ccetjbus: elegantissinie constat. ideo. inviolajjiie pastorum sarixerunt prlviiegium'
Ejus ver.o slrucitirae sunt, quique:lideies vafiis . .V. [pefiiianere, _ne/superbierites- et::ybcordes_]VeoS;UlIb
viftuiibus cbfuseanlur :;slruclbfes auteiri ipsidpcto- niodb V.auderentVdespi.cerefyel'.ipsorurn praecepta
Vcorilemhefe. Quomodo eriitri pfaesuies- caeterorum
eps audent infestafe;?;
;pbssuiit culpas' arguere. .gi.JJ.Ii.
qiiorum per fidem et fiperalionem '".', . ..:.';'. -.„ . Ef idep iiios nopleyller riccusandos,;yel calumnian-
. . ... '...{.'..'cujriiHnsliUiiipri^ aos sanctofuin statuta Palrunf pleiilterinterdicunl,;:
siriii Petri fideli, eorifessione ;Credirriu_furidatum, nfec aiiqueni;ad.:eofum aCcusatioriem.sancii canories;
.eum ait ad Boriiinuni: TuesGhrisius FiliusDei vivi. .ad&jiltunt, nisi_:qui vita"et morihus fideli examin.a-
Prb qna eliafti remuneratione audire iriter caetera libhe digriis sacerdotibits coa?quandus. iriveriiattir.
ineruit :Et e_gpdicolibiquiq tu es.Peirus,- el sp,per: iSednecideo ipsps impuiie transire sanxefcurit,:si
itqncjpelramcedificqbpEcclesiam meam, eiporlm in? criniina quaj Sacerdbtii-us;'-pbjicere npn. metuijnt,
[eri nanpiqivaieburit, adyersm.eqm (Maiih, xvi, 16?. .• appi'bbare nqn, ribssunt: eaindem accusalbribus re-
.18). iEdifieala est ergo sancta Ecclesia supra pe- probatis imponentes jactrifarii, quam convicti pali
train in soHditate apbstolicae fidei, per fidem et di-1 ' debuerant accusali;: nullamque iiccusationem con-
leeUbnem Christi, ef p.erceptionefn sacraniehlbfuiri,, tra se prolatam suscjpefe Veldefendere debere'_.nisi
et ribservaritiam niandatprurii ejus...Eeiix, ijuidem data ad .iriyicem cautione; neque jiidicarl liisi scri-
domus,quse piuviis iiTueiiiibus nori 'leediturj flumi-- plij,". prudeiitissime statuerufit, Ipsanique cautio-
nibus inundantibus non erriitur, .tentis impelienti- nem,.si,yi,,aut melu, yel doio exorta fuerif, nullum
iius non dejjcitur..Adversus quairi neC ppftaeinferi diciint robur babere. ....
praevalent, quarrivis varib luctamipe jugiter iearii -. Judicaiidi qiipque paritefj et accusandi.iu imo
Iticessant;; qua_: nec ocsultis: tentatiOnibus, nec epdehJque riegotibV,,ciijtiscuiique aucloritatis per- .
apertis- pefsfecutionibus,._riec; ipsortitti etiani niali- ; sona Sit, oinniriiodisexcluserurit IicenliamV Locuni
gnpruni.spiriiuum infestatibnibus, nec"yitiortirti, aut etiam et terripus in qub ba.c debeant veritiiar!, in-
erin.inuni ponderibus ullo,mbdo eedit.-'.'"' . super et persoriam adcujus peftineaiit audieriti.ain,;
.Depbriaht.ergo sanclain Ecclesiani persequentes sagassissime indixefunt. Nec*|udicuni vaiefe; seii-
j«jpiitumaeiam,sumantVfidelesTripefsectiliprie . con-' .tenilam assbruiit. riisi-illoruriiqul ab-jpsiselectj fue-
staritiafn. Audiaiit illi, quiaiion praevalebunt: pras- ririt accusaiis. Induciam qiibque suum pertraclaii.-,-
S5 ATTONIS VERCELLENSISE.PISCOPI -%_*
di responsum pfpp.tef iiinocenljunv .siniplicilatem....A him eorum seiiteiiiia non a suo Judice dicta eon-
et impitobpfum. _argumenlosa machinamenla 'nqri stringat. t Etidem : « Dnodecim judices quilihe1
modicam concesserunt. Danmari etiam ebs absque episcopus accusatus, si necesse fuerit, eligat, a qui»
sanclaeRomanaeSedis auctpritale interdrserunt onibus ejus causa jrisle judicetur; nec prius audialur
ifiiip; quamvis audire, yel discutere riielropolitanis ;aut excoriimuniceturvel judiceiur, quamipsjper se-
rina cuin conseiisu. omniuni comprovincialiuriiepi- eligant; . EfFelix.i « D'eiridiiciisvero episcoporum
scoporum sitlicentia altfihuta, super quibiiS' consuluislis, diversas a Patribus re-
Sed ne alicmid enorniiter Ioqui yideamur, san- gulas irivenimus inslitutas. Quidarii enim acTrepel-
Ctorum Patruni Inslitutipriibus ea qiiasjam diximus lenda imperitorum machinanienla, et suas priepa-
Interim affirmepius. Sarictissimus quippe martyr Tahdas responsiones, et lestes confirriiandos,'•ct coir-
Alexander ae Romaniis papa ail (episl. 1) : «Si quis silia episeoporum, atqtie anjicorum quaerenda, air-
erga episcopum vel aclofes Ecclesias quamlibet num el sex menses mandaverunt coneedr; quTdarri.
-qtierelam justam se habere crediderif, non prius autem artnum in qrio plurimi concordant. Minus
primates aut aliOs judices quam ipsbs a quibus vero quarri sex menses noii reperi. 1 Rnrsus Ze-
se loesum existimal, cbiiveniat familiariter : et non p]iyrimis; (ibid.) : « Patriarchae vero vel primates
tantum semel, sed saepissime, ut ab eis auf suam.'B aceusatura diseutieiites episcopuriv,non anie sen-
juslitiam, aut justarii accipiat exCiisationeni.-1 -lenliam proferant finilivam-, quam aposlolica-fulti
Item Anaeletus:(epist.2):,«_Si enim Sine crimiriqsa- auclorilatej aut reurti seipsuiri confiteatur, aiut per
eerdos "eligi pTajcipi.iur, nullatenns alj iiominibus innpcentes et regulafiier" examinates -convineatrir
eriminibus; irretitis accusari aul caluniniari per- testes, qui minori iion sint numefo quam illi disci-
. miltitur:,.nec ah aliis quam ab his qui sine crimine puli fuerunt, quos Dominus adjumentum apostolo'
sunt, et juxla electiojiem, si necessiias fuerit., rum eligere prsecepil. i Id est/septuaginta duo;
atit ipsi vutendo Dqmino servire eiegerint,. sa- Multos eiiam el alios sanctaeEcclesiaedoctoresiii.
cCrdotesque sliie crimine fieri, el ordiriari possinf, bis onmibus asseiitire, canonum edicta patenter
et lalesperomnia fuerinf, quales eligi sacerdotes estendunt; sed nunc quod absqtie injuria sanclaeDei
jubentur. J. EutyChianus (epist. 2) : « Quisquis Ecclesiae dicere non possunius, heu ! in tantum hbc
ilje est qui crimen intendit, in judicium veniat aboletur, ut in ordinata etiam aceusallone vix locus
nonien rer indicet, vinculurii inseriptioriis arripiat, maiieat legitimaj defensionis. Nec approbanda judi-.
custodiaesimilitudinem, iiabita tamen dignitatis exi- cant qriae inique objiciunt, sed tanluinmodoyindi---
slimalione, patialur, ne forle noverit sibi attributam care quaequaeillala quserunt. Quod si de defensione.
liceniiam nienlieiidi, cumcalumniantes ad vindictam G-apud eos quaeritur, omni synodali censura poslpo--
poscai similitudo supplieiiv »,Rursus isdem Alexan- sita, sriis adinventionibus taJem fieri dijudicaiit,,
der (episi. i) :.« Similjter si hujusniodi personis . quam accusati implere miriitne valeant, yel quae il-
quaedarii scrjptiirae quoquo modo per meium, aut los jnre officii.omnino impediarit,.ut in saeerdotes
fraudem, autper vim extortas fueri.iit, vel ut se li- Dei liheriussseviant. Quippe, cum secundiim beatum
berare pbssenti quocunque ab eis. conscriptos, vel Patilum apostolum ipsi sihi sinl lex (Rom. 11, i&)^
i-obbralaefrierint ingenio, ad nullum ers prssjudicium accusatores, judices et testes-, non-ratione sed viV
aut iiocumeriturii provenire censemus. » Fabianus ipsi [simul] exislunt. Satisfactionem igitur aCcusatt
(epist. 2): :«Nec ullus unquam praes.umataccusator sacerdotis [sub jurejurando mininie dicrintyalere,.
siriiui esse et judex et lesiis, quoriiam in omni nisi plures etiam sacefdotes secuni] coriipeHatju-
judicio quatuor personas necesse est semper adesse!: rare, inique lioc assumentes in iesiinionium, quod
id est, Judices eleclos, ef aCcusalpres, ac defenso- faClum se legisse jaclarit in aetihus Rpmanorum^
res, alqiie testes. v Felix qiiippeait (epiil.-l);: «;Si "ponlificum.Nam quod de Dainaso et Six.to, alque-
quis episcopus ab illis accusatOribusqui recipiSridi Symmacho yenerabilibus pontificibus invenjtuf, eo
sunt, fueril accusalus, postquam ipse ab eis chari- quod dunra qui!.usdam perversis de criminihus ac-
talive coriveritusfueiit, ut ipsam causaui emendare ^".cusarentuf, colleclis_episcpporumconciljis synoSice
ilebeai, et eam corrigere noluerit; non olim, sed purgati sunt, hoc se. his verbis penitus intelligere
liiiic ad"sumriiosprimaies; Causaejus Canonice de- fateiithr, qripd omnes pra_dicii episeopi curri ipsis
irt loeo-inffa ipsani provinciam ponljficihus, pro illatis jurassent criminibus, quasi
"feraUif, qui congruo
tempore congruo, id est autumfiali, velaeslivo, coij- lioii eos propria tantummpdo ab.solyeret satisfactio,
cilium regulariler corivocafe debebunt, iia ut ab njsi hoc eliam praedictorum confratrum firmaret
omnibus eiusdein proviriciaeepiscopis Inihi audia^ juratio. Npbis lamen quod sic.lntelligendum sit,
tuf.Quo ipse et regularitef convocalus,;sj eum infir- -revera ripn paiel. Plane enim a praediclis episcopis
mitas, aut alia gravis necessitas nbn delinuerit, praedictospontificespurgalos accipimus, si ipsorum
adesse debebiij quiaultra provinciaetefminos accu- suggeSTiOne, propfia tanfunimoctosatisfacliorie ipsis
sandi anle licenlia non eslj quam audienlia foge- •etiaiii faveiltibus, eos alienos a cfiminibus fuisse
«
' lur.t Item Gaius (epist. unica) :1 Nemp unquam iirmatum es|. :Sed si pfo alicujus justi innoceiilia
" episcopum apud judices saeculares aiit alios clericos: alicuiplacuitsacranienfum.praeberechariiatis causa
gccusare praesumat: Zephyrinus (epist.i): « Nul- ut eum vel sic a perseqiientibus liberaret, oriinimG-
S7' '". DE PRESSURIS ECCLESIASTICIS.— PARS I, ,....".._, :;. . V/S&V
dis [placet, yerriijJtainen licet perversorum Irifesla-.A pfopria sbltim nianu pfaesiito sacrameiito orijriibus.
lione in primitiva] Ecelesia hoc fieri potuisset; satisfecit. Similiter et venerabilis papa Leo, cuni.a
[nullum tamen exemplum] in postefum Telinqui de- quibusdam falsidicis de cnmine eliam faUgaretuf,,
buit. Quo eieriirii sanCtoconcirio, velcujuscallio- ; suo tantumpurgatris est sacramento. Beatus quo-
- lici etapOstollci vfri decreto sancituiri sit; sacerdbles que Grbgbfius,' uriiversalis paslor, Ecclesiaa, et in
Dei acriminibiis absolvi non posse, nisi corifralriifti discutieridi's5ac'erdotum Gfiminibussagacissimusper-
saiisfaciione, penitus ignpramus. Cum enim sacra-- sCrutaiof,; quibuscunque aceusalos criminibus poSt.
meiita omnibus inlerdicta sint Chrisfianis, valde : actam satisfaClionem.omni bonore habendos cort-.
perniciosum est sacerdotesad' haec eliam alios co- stanlissimeVpraedicabat.Quod e.tianj de Leoue ye-
gere, unde tam s.ecustodire, quam et alios debue- nerabiliVepiscopo,: et .Menna neciion et Maximo
ranl arguere. Ait Dominus in Evangelio:Ego auiem Salonitano episcopo nrullis ciiminibus apud etim
dico vobis, non jufare otnnino {Maith. v, 34). Et accusato,;c8eterisquecbmpluribus saeerdotibus, ;:in
J.icobus apostolus sacrarrie.ntrim perhibens djcil: paginisvsui regisiri lucidissime eonspeximus. Ve-
Anle omnia, [ralres mei, nolile jurare (Jac. v, 12). runitanien si sacefdolalis status jtixta prayorum ex-
El .Cornelius papa ait (episl. 2) : « Sacramenlum quireretur (54.)voluntateiiJj;aul vix, aul nullusinye-
Tiacterius a sumriiis sacerdotihus exigi, nisiprb fide B niretur sacerdos..
recta miniuie cbgnovimus, riec sponte ebs jurasse ; Addurtt insuper, quoriiafiisi~aliquis militum _sa-
reperimus. i Sed et quisadversb piincipe, judicibus cerdotes Dei in brimlne pulsavcrit, per pugnamlioe
guoque infesUs, testes secum -conducere valet ad siiigulari ceftamine esse discernendum (5S)jsedistud
carisam? Nunquid Josepb menlienli~doiriin.3_ tesles judicium quorumdam laicOrum solunnnodo est,
opponefe poiuit, ne carceris sentiret injuriani? et quod nec ipsis:eliam omnino approbatur. Nam saepe
lanien Justiis inyeritus esf. Cafceri quideni potuit innocentes yicli, nocenies vero yiclores iii tail Ju-
mancipari, sed tam.en crimini nullo niodo subjugari. dicio Csse yidefilur. Dicit enim beaius Gregorius:
Valueruntne NabuibajoVtesies succurrere, cum ei Quis intelligatquaeesseratio secretor-um.potesl,quod
regali ayaritia d.oloseobjeetum sit, quod raaledixis- saepevif justus a judiciO ilon.solum.yindicalus,;Sed
Vser Deo el regi? -An b.eatus papa Silverius tesles -eiiain puriilusfedeal; et .injquus ejus adversafius
eonducere poterat, qui principum faclione, eo quod non solurii non punitur, sed eliairi viclof atecedat.
nollet eorum pravis ohedire niandalis, false de prO- -Et; Dominus inEvange.io, Diabolo sibi suadentii nt
- ditione suprum concivium, insuperet ipsorurn prin- Dei Filium seessede templipraecipitando pinria os-
cipum accusalus infidelitate, fnox exsHiipoena dam- ' lenderet, alt : Scriptum vst: Non tenlabis Dqminum
uattis esl, sed inique. Exsilii quideni pqenam ideo G Deufhtuum (Malth, fv,7). In quo lam^xemplOiquam
suhiit, quia a.Jusfitise se linea riori retorsit. Tameri vefbis docuit, ne alicujus periculi discrima riohis
ei cui hoc ignotum fuerit, ipsius acius lecUo pleni- -eliganius. quamvis ab ejusdem Satanae filiis niut-
; ter indicare vaiebit. '••-.- tum etiam afflicli,boc agere'hodieque compellamur,
Multi etiam alii sa.nctiPatres. tam Veteris quam eo qubd e'a qusedicimus semiiiimecredere aliterpos-
Noyi Testamenli falsitate daninati,_'ab-infidelibus se lestentur'.-Simile vero eo in cruce posito Judaei
diversa perlulerunt tofnjenta, quibus nec. lestes, dicehant:'_Si FiliusDeiest, descendal nuhcdecruce,.
nec defensores adfuerajit, qui illis aliquod defen- - ei credimus ei. Confidit in Deo, liberel eum si vult
dendi .prsestare viderentur suffragiuiri. Sed -quid (Matth. xxyn, 41). QuodDomlnus quartrvisnon im-
pltira ? Ipsi namqu.e sancti apostoli immirtenle pres- - pleverit, nunquam lameii Filius Del essedesiit: non
sura, relicto Doniino fugerunt. Nurtquid idep excu- enimDominusomiiiasuoprsesenlijiidiciodeclaral, sed
sandus est Pilatus, yel populustfudaeorum,.quia eo exspectat etiam plurima in fulurumj ubi illuminabit
: accusalo testes a qui.bus absolveretur driininodefue- abscoridila tenebrartim, et lnanifeslahit coiisiliacor-
rant, sed.accusatus, sed judicalus, sed conderinia- - dium. Occullonamque Dei judicio- JacObusab He-
tus, juslus et sjne dolo iiiyenfas est? Plerumque rode compfebensus, illico occiditurj; el Petrus
: enim seeundum beatum .Gregoriuni (lib. xxxi Jlfd- ' posl Paclia producendus, et in carcerc seryalus
r«..j_cap, 25), quieti atque indiscussi relinqiiimur, niirabiliter- interea iberatur ',, einri unani: riterque
si obviare pravis pfo juslitia non curamus, Qtiodsi doetrinam eadem constanlia, sub urio priricipe et
'
iliprum redarguere nequiliani coeperiiiius, illico rib tenipore «vaiigelizassenoscanlur. Similiter et Ufias
ipsis persequimur, ef eliam infaniarinir, ut vbl sie SeniCi filius cadit; simulque Jeiêmias in.Jeru-
; vilam reprnbando.doctoris, yaleaiiI compescer.eser- salem prophetans, posf ftigam ex _Egyptoinsuper
mohem correplionis, relraciiislnterficilur ; el Jereinias inibi eliani per-
Sed, ut ad incepta redeamuS, nullum sanctoruni sistens coiiservalur. Beatus quoqueLaureiiiius igiie
•Patrum [ pro/se ad sacrament.uni alibs protrax;isse exustus,-Christo reddidit spiritum ; cum noyerimiis
"•vel- invitasse aliqtiando legimus. Nam
domiJus] eliamvmulieres, etparvulos ipsius confessionis, et
papa "Pelagius quamvis,non_ sblrim ipvide, yerum fidei multo majbri igni immissosVnon tantum ajj in-
/ei suspiciose [qtiibusdam emineniibus >eausis in . cendioillaesOsiierniaiisisse,sed etiam UammaD inipe-
-
iiiorie]praedecessorissui se irnmiscuisse accu.safetur, tunIpenifusexsUrixisse.PfcecursoretenimDoniinl3o-
(54) Exquirerel-ur.Codex Resb. exsequeretur. ($$) Disccrnendwn. Id.emcodex, disculichdtim.^
59 ; ATTONIS VERCELLENSISBPISCOPI . Wt
aimes BaptiSta, tnisso spiculatore, illieodecollatusest, A tempore prppefaret. Quos "enlmvult Dominus, .ini-
euriilegefinius de aliquibus sancios percutereyolenli- fabiliter ab imminenti eripil periculo, qubsdam vero
bus, quod eorumbracliia ridep obrigueriiit, ut nisi ipr hic etiani innocentes . pali permittit, qui ab ipso
fiissaiiciisihtervehieritsbiiS,ea illi nullatenusmovere quoque multo dignius in futuro coronanluf. Unde
ultra valueririt. SiCiftef iii Dialogorumlibfis (S. Greg. necilli sanctiores b.abendi,:fiec isti. inferiores nul-
Dial. lib. m. c. 37) reperimus, de quodam sariclulo, latenus a npbis.sunt jiidicandj: Sed ethoc cayefidiim
qui ctini a'Lbrigobafdisoceideridusteneretur, tandem est, ut nec Justi mala patientes se quasi vicli despe-
ad decollandum ducttis est: Et quia prius eum ha- fent, neeinferentes supplicia, quasi_de victofia Sibi
bebant nbtiSsinlum, uridique coiivenerant ad spe- assumant fiduciam.: ait enim, Dominus ad Job, de
clandtim riiortem ejus; Circunisteterunt itaqueacies; iuiqua Lcyialhan loquens pplenlia : Dolus in thanu
vir auterii Doriiini deductus in rriedib est,
atque ex ejus dirigelur (Job yni, 25). Quod exponens beatus
OmniJyusfoftibus electtis est inniSj de quo dubium Gregorius.aitT.Dolus.quippe in maiiu est, 1'rausiri
nori esset, - quod: ririo ictu cabutejus abscinderet, virtute, quia omiiequbd riequitcryolet, lioc adlein-
Veneraridus igittir vif Inter anriaios diiclus, adsua pusexsequi etiam fortiter potest. Dplus.verb eju&i
arma statim • cpncurrii. Nani peiiit ut sibi daretijr dirigi dicilur, quiafraudis ejus malitia fiulla difficul-
paiilulum orandi liceritia. Gui dum cbncessum fuis-3B tale praeped.itiir.Hbc eriim Leyiatban jste, vel vasa
set, in tefra se stravit,' et oravit. Qui duiii diutius ejus ha"ber,ecrebfp proprium splent, quod ad iniquiV
oraret, hunc interfeclor ealce pulsavil; dicens. Surge tatissuae cumulurii,.ea. quae neqtiiter appetuntj.ex-
etgeiiii flexetende eervieeni; Surrexit autein vir plere nequius possunt. .
Dei. et gehu* flexo cervicem ieteridit ; sed: tenso . Ergo, ffalres ciiarissimi'' nolile Judicare secun-
colloedtictain eofttra se spadam intuens, hocnnum dum facieni, sed justum judi.cium Judicate,1cOnsi-
fettur publice. dixisse : Saiicle Joariries Baptisla, .derantes quod peryersis, imp et liiiquissimis Judi-
suscipe illam. Tunc electus carnifex evaginatum cibus evangelicaIpquatuf seritenlia, quas ail: Quare
gladium, leiiens, adnisu forti. in altuni hrachium et pos trqnsgredimini mandalum Dei propler trddi-
percussurus leyavit, sed depbnere nullo inbdo po- .tionern vesiramXMallh.xv, 5) ? Doiriln.useuini dicit:
ttiit: nam repeitlediriguitjdefecto in coslumgladio .Si.quis le percusserii in dextera maxilla lua, prirnbe
brachium inflexibile remansit. Tunc omnis.Lnngo- :ei:et allerqm, el.qui lecumvbluerit.judicio cohiendefe
bardorum lurba qrioe ad illud mortis speetacriltim .eitunicamtuam tol(ere, remilleeietpaliium(Mailh.v,
aderat, in iaudis pavorem conversa' niirari/cffipit, .59); el-:SipqlremfiliasBeelzebub vocqvcruht,qudnio
Tiruinque Dei cum limore venerari,; qtiia profecto jnagis el domesiicqs ejus? Et.in passione ; Quod'si
claruerat cujus sanclitalis essei, qui carnificjs sui- -•in vitidiligno hcec[ecerunt,in aridoquid fiel? elalihi;:
brachiumiifaere ligasset. Itaque postulatusut stirge- .In.patieniia'vesfrqpqssidebilis'animas_vcsltqs(Luc'. xxi^
fet,; surrexit :postulalus ergo iitbrachium sui cafni- .19); El illi dicunf: Si aliquid advefsus sacerdotes Dei
ficis sariaret, uegavit dicens : Ego pro eo nullo/modo fuerit pfolalum, pugna esse vineendum.Unde et prae-
ôrabo, nisiaritea 'ftiilwjuramenluiridederjtyquiacmH . diclaesententisemox subditur: H%pocrila~,benede:Vo-
'niariuiSla Ghrisiianum' hominerti non. occidat. Sed . bis prophetavilIsdias dicens':'Pqpulus hic labiis me hb-
Longobardus idem qui; ut ita dicam,"brachium cqn- norat, cor autem eoruni longe est ame ,' sine euusa
tra Deum tendendo pei'diderat, poena sua exigeule auiem.coluM me, dbcentesdoctrinas ei mandata ho- ..
-compulsusest jurare se Clirislianuni.homineiiiiiuii- minum (Mqllh. xy, 7). Hi.ncIsaias : Vm qui cqiiduht
'qtiarii sua manu occidere. Tunc.virDei dixit,ei::De- .legesiniquas, elscribenles iiijusiiliam scripserunt, ut
nlanrim deofsum:qui slatim : deppsuit; alque opprimerehtinjudicio pdupefes, et viin (acereritcauscq
' pone
iliico adjuiixit: Reniille evaginaluniVgladiumin va- .humiiium (Isa. x, 1). Et foftasse audierinf Paulum
ginam, et slaiim reinisit. Mirpque niodo,-si.c-actum .apostoluni dicejitem : Accipile.vos armalurhm Deii
est, iit et ipse bCatus a percussore caput incuii- ut.pqssitis resisterein dipnialo (Eplies.ti,15);. iEJubd
ctanter amltferet, et iste ejus ihyocalo jioinirie non Siyei audierint, ufhiam .iritblligant, et quaesequun-
lantum suum seryaret, sed eliam ferire volentem f} lni'y Induite loricam jusliiiaf, sumenlesscuium fidei,
adeo in.membrjs debilitaret, ,et gqleam sdluiis assumile, etglqdium spirilus,:qubd
Ihi etiam (Jbid., c. '£&)et /.legilur de.juyene Bene- est verbumDei (Eplies. yi, 1,5)."Quod et Saloriibri,
dicto -nominej cujus cellula.mcum; Go.&inuljo inodo quoque de Juslis loquens, ait: tnduenl pro thoruce
iricenderepotuissenty inde eum. extrahentes, suc- _juslitiam, el assument pro' galea judicium cerlum,
ceriso inxlibano clauser.unt:; die vero altera jlla.sum sument sculum~inexpugnqb_ile mquildtis (Sap. V, 19).
euin invenerunt; sed nec vestimenla ejus ullp mo.do Bujusmodi aimis isti nostri .antesigaanl rios iri-
sunt exusta. Unde ait beafus Gregorhis in epdem . struunl dinjicare. Nam ssecularibus.arrriispugiiafe,
-Dialogorurftilibro::Petrus in: inari pedibusambula- , ipse Paulus nos probibet aicens : Non- vosmetipsos
yit, Paulus naufragium pertulit, et.in.uiio eodemque ; de[endentes, cliarissimi, "sed dalc locum irm. Scri-
elemento.ubi Paulus cuof navi ire non potftit, ibi , ptum esl eniin : Mihi vindiclam ego retribuam, dicit
Petrus pedihus iler fecit. Cin» Petrus adhuc dubi- . Domihus (Rom. xii, 12). El PeiiiiS,apostolus: Estote
taret in fide ''Pautos.-ve.rofi.de et opere jam -perfe- . nonreddentes maliun pro mdlo, vei mqledictum jiro
ctus, consiaritissime pro Chrislo ad mariyrium eo makdicto, sed e conlrario benedicenles;'quiain hcc
61 DE PRESSURIS ECCLESIASTICIS.-*- PARS I. 62
tpcali estrs, ul behediclionemhmredilaiis vossidealisA \ mani suam ponit pro.ovibus>;^«rsus.:::Mîsr.fln!«s,r
(I Petr.m,9). ,'--__ cujusnon sii.nlovesproprimyvidelJupuih venienl.ehi,:
Hjec tainen omnia et alia sanctarum Scriplura- et dimillil oves el fugil (Ibid., 12).._S| illimercenarii
POmdocumenla maligrji et impfbbTparvipenderiies, dicuniur qui: tanluiri felinquuiii oves, el fuîunt,
ad; pugnam sacerdotes i.nJpirigerequaefunt, liullam" qiiali cerispiituf ybcaliulp qui eas , nJortiobjiciunt.?.
ampJius revereniiam ipsis observantes, nisi quod aulquomodocontra eosannis dinii.carepossumus,
rion propfiis mawibuS,sed pef s.ubfhissasillisin tali qriospninjiip;diligere, et pro, quibiis eliaril ;orare ab,
dis.cririiinejudicant (56) diiriicare : et quihris prohl-: ipsb Doniinojubeniur? .*/__(, ;_enimjp.piiiinusiji.Evari-
biturii est armalbrum ctineis, vel etiarii publicis spe- gelio : Diligite inimicos veslros : beriefiicilejiis qui
clacuiis inle.esse, ad pugnam pfoducefe,' lieu ! no- oderuht vqs (Mailh. y, ii). JElf Orale pro pefsequen-
siros CoifipeilimuryiCarios, ut yel Visloruril ciede libus el calumnianlibus vos (L«c. xxm, 34);...Quod
yiCti, veiilloruni quasi absoluti,eSsevjdeairitir :' riec eliam iri cruce positus ipse edbcu.it,,diceiis : .Paier,
purgafi a crimirie, riisi perpetralo criftiinCValeamus. ne slaiuqs illis iioc peccalum_(Aci.yn, 59)VQuo ct
Cuni enim'prajeepltjni sitD.avid rion aedificarevisi- exemplb beatum leviiam, et prolpniartyrpm/suujiT
bile tempium, quia sariguinum vir lielli frequentia Slephanuin ajleo iiiformare dignalus est, ul ipse
(57) essel;. quomOdOpoteririt sacerdoles bellum, B 1 quoque fioverit stiis pro interfeCtoribus exprare,, Et
aut pugnani sua eliafri prp jusljiia .jiiire, qrii lem- beatus PauluS appstolus adRomaobs .'Reriediciieper-
pliMiidebenl._ed.ificare,id esl EcclesiariiDei docere? sequenlibusvbs^beiiedicile,elnblilemaledicer_e'-^t^\b\:
Ail bbatus Paulus Aposlolus;':Tempjiiiri eriah" Dei Si esurieril inimicusluus,-cibaillum, si'siiit,poiuni da
est, qubd esiis vos (1 Cor. lii,/I7). El.alibf; Vos enim illi(Roni. xn,22). itemAmhrosius(lib. l Offic..,c.48);
eslis templuin Dei vivi',' sicut-dicil Deus, qubniani t Si perfectus siiii, benedico malediceiiiem, sicut et
iriliabitdbq iri illis, el-ihambulabb.iriter eos,-el ero beiiedicehatPaulus, qui ait > Maledicimuret bene-
illorum Deus, .eiipsi efuntmihi populus' (il.Cof. vi, diciriius,persecuiidhempaiimut. et susiineinus (I-Cd.r.
16). Quapropleraitbeaius Ambrosius (lib.i #eOffic.): iy, 12). i Taniei.i et sanclum David in hoc quoqua
r Bellicarum ferririisiudium a nostroolficio jarii alie,- geriere virtutis. imparerii Paulo noii -fuisse.edocere
msm yideuir, quia anirriae magis quam cofporis of- V possumus; qui primo quideni, cum maiedicefei ei
ficio interidimus ; nec rid' armaVjam noster spectat; filius Semei, et crimina pbjiceret, 'lacebal, et jiur
iisus. Kam usus cilb iiifleclit.riaturam. » Et paulo miiiabal se,.ei silehat a borijs suis, hoc est bonuni
post: « Fprtiludp enirii sme _usiitia iriiquiialis ma- operum conscieniia : deinde exspectabat maleiKci
teria esl.. D.avidquoque confifmatus iri regno, nun- sibi, quia jnaledicto ilio divinam acquirebat miserir
quani. riisi coiisulto' Donjino belluin adorsus esf. »"'G cordiani. Qiii etiam et in psalmis.ait: Averte mdia
Ef alihi: « Videtuf milii, quod vir ChrisUanus juslus inimicis ineis, eiin veritaie-lua disperde ilios (Psql.
et sapienS, quWere sibi yifam VaUena mprte nori Liii, 7). Quid ergo prasstat, si secuhdum : quorum-
debeat, utpoie qui etiamsi iii 'lalroriern arriiaiuiri dani Jridicium ebrpus hpc riioriturum male de in-
incidat, ferienlerii referire non posslt, iie.fluni sa- famia vel supplicio lilierenius,, animam autem in
Jutem. defendit, pietalefti contaminef. i De^quo in perpetuum damnemus ; dicente DoniinO: Quid -pro-
Evange]ioruin,librisaperta el evidens-seiiienlia est: dest honiirii, «i. univetsum mundum liicreiur, animm
Recondegladiumluuni in locuhi suum : dmriis enim verb sucedcirimetilumpatiqtur? (Mqllh. xvj, "liS.jSe'd
qui glqdiq.pefcusserit, gltidip ferielur (MaliJi. xxfv, illa infelix anima hoc ad perficieiidum'.(38)bbediet,
|)2). Quis lalro' detestabilior,, quarii..pefsecutor qiif de qua"scfiptum est: Privavit eani Deus -sdpietttid,
yerierat, ut Christum bccideret? Sed noluit se Chri- nec dedit iIIi_inieiiigenliam(Jobxxxix, 7)..
.stus.pefsecuiorum defendi vulnefei riec siiuin usque Nobis vero diviniim' jugiter /convenit implorare
.ad iioniicidium quamvis religiorie pefvenife laliler auxilium, et oniniriiodissatagere, rit quia (39) ahsqiie
consensil apostolum; rinde et quem ille perpussefat, peccatb esse nbn possunius, vel a-Cfirriinibusalierii
mox.ipse.sanare dignalus e;st. Nulla ei;go pro inno- _, existere valeamus, qrila seeunduni bealuiri Pauliim
cenlia saicularib.usarmis pugnafe, aril alios ad hoc' apostbluni-sine cririiine sacefdbtes esse dehent." Et
_pro nbbis eompellere conyehit. Nam si faoieutesel quamvis pefversbrumora bmninoobstfuere^rieqUea-
consenlientes pari p03ria:cbnstringuntur , quanlb nius, de pufa securi cbnscientia, jnteiius fiducia-
iriagis/adpugnam persuadentes, Veletiam alios.pfo lilef gaudeairiiis.'Nain quidriiirum sihbmines per-
seppponenfes,'pugnae.itnplicanluf periculo? Inseri- ditfi et subversi: bpnoruiri vilam ipfainafe non me-
saflet perfidi, certe si nobis afniis;ceriare conipe- luurit? Ait "eriirii'beatus Gfegbrius : Habelbbc pro-
teret,' liherius pro ffatrihus bellare, quam prb nobis priurii aritiqUi hpslis ihvidla,'ut quos iri .pravoruni
alios bbjicere creder.emus; nam, ait Doniinus iri 'acfuUmpefpetratioiie, Deo sibi fesisienle, decipefe
•
Evangelib: Bonus pqslor ponit animant sitahi ptp nori valet, olijniohes eofuni falsa ad praesens simu-
ovibussuis:(Joan. x, 11). Non ehim ail, bonuspastor lattdb, dilaceret. Sed illorum nialilibsaedetractiortes
oves sibi comnjissas pro aniriia sua pbiiil, sed aiii- quaiiivis lriultuiri inipbdire videaiilur•"_" fibri libbis
(56) Judicarit;'•"Sicreslituimiis ecodice Resli.;ih frequentis," .•" ; " .• •. "•:
editis; iridicant. "." . -' .' (58) Perficiendrim.Criaex Resb. ptc-ficiendum.---
T(57)Frequchlia.; Ita Jatidalus codex.Resb. editi,,; (39) Ut qnia. Sic laudalus codex : editi, ut quijam;
63 ATTONIS VERCELLENSISEPISCQPI 62
lamen aliterexcusandas esseperpendimus, nisi quem- j_Lid quod tufpe est, non possit esse utile,; ueque rur'
adiriodum sanclorum Patrum saluberrimis iristi- sus id quod honeslum est, iiiulile, quia complexa
lulionibus admonemur, imia scriptum esl: Ne trans- honestali est seriiperutiliias, et utililati hoiieslas,
grediaris fines, quos posuefuhtpatres tui (Prov. xxn, . Sed qui sanctorum Patruni parvipendunt edicta,
28). Si qtiisiamen canonicb in his conleritus (40) magnum rion est sinostra etiam redarguaiil el opbfa;
esSe noluerit judicio, sed sua adiiivenUone saeef- rieiripequi iIIorum_non metuunl slaluta temerare, f
dotes Dei praegravare,vexare, velexspoliare. insuper nec noslraemetuunl yitae detrabere, verum eiiani et ,
etiam et si occidere prasumpserit, oporlet nos san- judiciuiiiprsegravare. Quamvis igilur ab ecclesiastiea ;
clorumcensuram servando puniri, quam ejus pravse recedamus censura,
quibusdam ex Ipsis [faventi-
satisfacere voluntati, quamvis el.Iioc agere pernj- bus, illorum etiam judicio, satisfaciendi-.locumfe.-
ciosum s'it, etialis prjena, velmofs satis aspera vi-
perire apud saeculares in biijusmodi poluissenius,,
deaiur. Quaeenim mors in [hoc pracsenti saeculo incpmmodum arbitramur, ne aliis -hoc asseqpl vo.-
erudelior esse poterit, quam cum pastores Ecclesiae lentibus,
yel etiam] valentibus, in exemplum produ-
ab ovibus separantur; et, aut carceri] includuiilur, cerelur (41), et fralribus eveniret in scandalurn,
vel exsilio pelluntur, [eorumque corpora penuriis quod,a nobis quoquomodo fuisset exlorlum.-Non
atter.unlur , mCnles autem riicerore] afficiunttir ? I3 enini est sapiens qui nocel. Aliud est vero ;commu-
De se suspirant.desibi commissis ejulant, praesen- niter sapere, aliud est. sapere perfecle. Qni commu-
tia patiunlur supplicia, fuluraquea carnificibiis pro- niter sapit, pro lemporalibus.sapit, qui auleni pef-
niittuntuiy expavent majora, consolalores ab ipsis fecte sapit, non quaeril lantum quod sibi utile est,
tolluntur, exprobrantes, vel lerrehtes Jugiier assi- sed qupd oniiiihus. Ait quideni liealus Gregorius ;
stunt? Nonne levius praecisa cefvice occunibereiit? Saepeab bominibus timor debilis cauta dispensatio
Aut fprtasse hoc agenles ideo Iiomicidia_riorisiint, yocatur, et quasi prudenler inipetutti ,se declinasse
quia isti absque~sanguine necantur. Certe Julianus asserunt, cumfugienles (42) turpiler in lerga feriun-
itleo crudelior prae caeteris lyrannis diclus est, quia lur. Congruentius ergo eligimus noslfajn porlare
martyres Christi sanguinem fundere non sinebat, injuriain, quam aliis inferre"calumniam, et ab aliis
sed diversis siippliciis tbrquens, post' longani nia- injusle pati, quam a nobis injusle defendd: non enini
cefationem vitam flnire cogebat. Hinc Isaias ait: in perpeluum damriamur, cum irijuste judicaniur,
Omne caput- ianguidum, et bmne cor meerens, a dicente Psalmista : Nec damnabit eum cumjudica-
ptanta pedis usque ad verlicem non est in eq sanitas biiut illi (Psdl. xxxvi, 55).
(t;sai.'i, 3). V ..-.'" Muili denique sacerdotum cuipam zeloDei perse-
Verumtamen licet haee dtirissiiriaesse videaniuri < C qui -se profilentur, sed dum indiscrete boc agunt,
divinam sed enim Iiaheamus consolaliohem, quae sacrilegii facinus incurrunt,' el dum praecipites quasi
ait: Nolile timere eos qui bccidunl corpus, aniniani ad emendaiidum.ruunt,_ipsi quoque detefius muito
autem non possunl occidere; sed polius eum ljmete> inagis cadunt : unde el in ]ihro Regum de arcaDo-
'
qni polcsl animam el cotpus: perdere in gehennani iiiini legitur, quia postquqmverieruntadaream Na-
(Maith. x,28). NamVsecundumbealum Anibrosium -chor, exlenditmanum Ozaa'd arcam poinini, et tehuit
,(1»ui.Ojfic, c. 9jsaiiclus Nabuthaeusin eo perfeclus eam, quoriiam calciirabant boves, et declihaverqnt
exstitit, quia saiiguine proprio defehderaljuraiiia- eamfel iraitis indignatione Dominuscontra Ozamêt
jorurii, et honeslatis contemplaiione morlem in- pefcussil eum super leineriialem; qtii morluus esl ibi
currere non formidayit. Cuni enim ab eb. vineam jnxta arcahi Domirii(II Reg. YI, 6). Qtiid eriirii per
rex posceret pecuhiam;se daturumpoljicens, inde- afcamTiiernisquam sancta Ecclesia designatur? Quid
eorum pretiuni pro palerna recusavit baereditaie, per boves, quara' dissidentes sacerdotes? Quid per
maluiiqtie morle declinare bujtismodi turpiiudi- Ozam,-nisi aliqueirilemerariuni inieiligimris? Saul
nem : Non milii, iriquit, fial a Deo, ul deth tibi • etiam ab ipso Domino in regnoelectus, quia sacef-_
limredilalempatrunimeorum (IIIlieg. xxi, 3) :. lioc dolis usiirpare ausris esl ministeririm, nierilO a pro-
esttanltim.mibi oppfphriiini 11011 fiatjnon perlnil- ^ pheta aiidivil : Siulteegisti, riec tiislodisli rndndaja
lat Deus lanium extofquefi ilagitiuiii. Non uiique bqmini Dei iui;qum'prmcepil libi. Qum si hon [ecis-
prp viiibils hoc dicilfiieqiie ehim de yitibus cura ses, jam nunc vrmparassel Domiiius' regnum iuum
est Deo, neque de terreno spalio,, sed de Jurelo- super-tsrael in sempiternum,sed neqtiaqurimre_gnum
qtiitur Patfum. I"otuit utique el alleram vineani de luum ulira consurqet.QucesivitDominus sibivirum
yineis regis accipere, et"amicus regis esse in quo juxla cor suum, el prmcepilei Dominus, ul essel dtix
non mediocris saeculi liiijtis.utilitas aesiimari solet: "sitper .populum suum, eb quod. non servaveris qiim
sed qubd lufpe erat judicayit nph videri utile, ma- prmcepitDominus(I Reg. xin, 13_|.Oziasquoquei-ex,
fa-
lultque periculum cuni iion.estatesubire,. qfiam uti- cum pei aliquot annos DeOfayente', ciii "devbfe
lifatem ciim. opprobrio. Animadvenimus igiturquia mulafi yidebatur_"felicjlerregnasset in populo, rie-
(40) Canonico. . . conterilus. Sic codex Resb. '. procmelur. __t"alitiiubi ex eodem codiee edi^curavi-
emendare : prior editio, canomce ,.. « couleniplus, mus exiotlum, Acherius ediderai, exortuni.
cofrupte. ; (42)fium (ngienles:Ita legere placuit:;ijaiu aniea
(41) Producer.elut.Sic ex coclexResb. prior editio, edilurii erat, asserunt. Cdnftigiehtes. _•
Cp DE PRESSURIS EGCLESIASTICIS.,— PARS L T "f,6
fanda lan&em prassumptione saeerdolium insuper A monslralur, de qua scriptum esl.: SUJiompveloxad
' conlra
jus afripere yoluit, Prp qtia etiam illicita 'qudiendum, et lardus ad ifam .' irq enim justiliam
temeritalelepra percussus, regnum quo Jegitime uli Deinon operalur(Jac. i,T9, 20)i_Hinc rursusscri-
piiterat, et saluleni ainisit. Per yiam ergo regiam ptufn est: Qtii.spoitsl habilare cum homine, cuispiri-
uuiimquemque ambulare oportet, sicut. ...... tus fqcilis est adirascendum? (Prov. xxiu,; 14.) Hoc
yia Doniini est;et-recla, ne. :_.. . ..... .'._.-.. . . . iterum dicitur : Noliesse cum liomine iracundo : rie-
queambules c.um homine furioso, ne (prte discasse-
........... dexteram declinavit, qrii plus- iiiilqsejus, ebsumas scandglumanimmtum(Prov.xxii,
quani opus est agit, ad sinistram. . , . .... . . . 24). Co.nlra hanc iii laude patienlise scriptum est:
.............. Psalmisla ail: Deduc me, Meiior est vir qui vincitiram, quamqui cdpil civila-
Domine, invia tua(Psal. xxxv, il)..Beatus quoque iemmagnam (Prov. xvi, 32). Hin.cDavidpersonam,
Paulus aposloTuS.ail: Utiusquisqueinvocatione, in iri se iiiTirirtbruriiassumens, ait : Turbatus estprm
. qua voedius esi, ih ea permarieat' (I'Cor. iy, 20) : iie ira qculus tneus. Atque ex ipsa turbalione quid se-
.durii ambit illicila, justepef daf aequisita, et duni qtialur adjurixit : Inveteravi inter omnes inimicos
aliena ministeria usurpare gaudet, jure iri sibi debi- irieos (Psat.xi, 8). Ex' ira quippe curiijlui-batusfuerit
tis .toTpeat. Unde. eyenire solet, ut saeculares, qui B oculus cordis., inler inimicos' nostros ad vetustalem-
ecclesiaslicam praesumunt invadere disposllionerii, reducimur, quia. inter "rrialignos-spirilus ad yelusli
nec Ecclesiaeofalionibus;riierearitur aequirere pacem hominis similitudinem revocamur. Cuni igituriram
nec siiis.valeant afniis adipisci yictoriamV ipiae.corpefmovei, sacra eloquia tbt teslimoriiis cler
Sed dicit aliquis : nunquid omnia mala qtiae fe- teslenlur, perpendamiis quainlenfione debemas hoc
cerirtt sacefdotes, portanda sunl ? Quibus con- vilium fugere, qupd Deo judicein testimonlo illius
gruentbr respondelur, qriocl a plufihus ,'pOftaiida foties reprobatur. Item'ad'GodescalcUm ducerii
sunt, a quibrisdamvero secundum credilam Sibidis- Campanlae (Idem S. Greg.l."vm, epiit. 12) : « Illa _
pensalibnem cum maxima cautela sunt arguenda. praepositorumsolliciludo ulilis, illa est caiitela Jari-
"Temereeriimab bOniinihusnon sunt illi disculiendi, dabilis, in qua loluni ralio agit, ef furpr sibi riihil
qui [a Deo] poteslatetti acceperunl eiiam de angelis vindicat.VRestringendaergo sub rafione poleslas esj,-
judicandi; Nam ut ait bealus Augustinus (Jib ii[de et nec quldquam agendum, priusquanf concilata ad
Sermone Domini in monle, c. 18.) : « Plefumque tranquillitatem mens redeal.Nam cpminolionis tein-
nibil nocel ei de quo temere Judicalur, ei autem qui pore juslri.m pulat ira onnie quod fecerit, sed el_sl
temere Judicat, ipsa teifierilas'-"esl necesse ut no- orarnus ut in ira a Dominp non corripi.amur, expe.
ceat.i Etiiem :( Qui enim nocet, ait Apostofus, C ijit ut alioscum ira non jQdlcemus.Scfipfum quippe
recipit id quod novit. i Et Doriiinusin EvangeliO: esl : M-emorare iimoreni Domini, et, nori. irascaris
In quojudicio judicaveritis, judicabiinini:etin qua prqximo (Eccii. xxyni, 8).T El bealus Augustinus
mensuramensi fuefilis,remelieturvobis(Malih. vn,2). alt : Qui irascendft.se terribilem oslendil fralri, tef-
Oporlefergo eos quibusalios Judicandi-attributa est rorem divini judicii sustinebit. Sed hoc non tantum
polestas, tarii mbdesle hoc agere, ul_ redeuntem ad "a Christianis et cathoJicis, verum-etiairi a paganis
se talionenj minime perborrescarit. Caveahf eliam .obsefvaium in niullis invenimus,. scilicet ut irati
ne odio aut invidia, "setipro aliqua ininiicia conlra rjeminem discutere, aut puiiire praeSUriierent.Ait
pfoximos plusquampraesensposiulel aclip.,iiiyehan-' enim TerehUanus pbilosophus ad villicum srium :,0
tiir. Pi:ajvideriduniqrioque ne fraudibus, vel man- te infelicerri, queriiafQiclaferii,nisi ifatus esseni."-. .
dalis accusanliurii ullb modb decipiantuf,' lie/adula- : Prajterea"quOd iriceria Judicare nOri debeamus,
tio, seu obleclatio Ibcum obtinearit, rie pefsortarum plurimis senlentiis. edbcemurV Unde beatissinms
jhibi sil acceptio, aiit aflinitalis, aut" alicujus clien- papaJulius ail (Inepist. conlr. Orient. pro Athanas.,
^tela. respeclus, neve exardescarit in ira, -quaeprocul •c. 19) :.«Incerta unquam riullus; ponfificririi Judi-
ajtidicio janiniripdebei expelli. "Ait eijini Domiiius care praesrimal; qula qiiamvis vera sint| nori lanieii
in Evarigelio : Omnis qui irascilur frdlfi suo, reus v :credenda surtl, nisi quae riiariifestisIndiciis compro-
eriljudicio (Mqtih.'_\,22). Etbeatus Jacohus apbsto- bafttur,. nfsi qtiae manifeSlOJudicio convincunlur,
lus : Irqeniin virijusiilidm Dei nOn operatuf (Jac.i, riisi quaeJudiciafio ofdine ptiblicanlur. />
20). 'Et item : Itomq homirii servat irarri, el a Deb Deus qubqtie omhipoteng, ut rtos a prapcipitanlis
qumrit medelam (Ecciu xxyiit, 3). Salpmon quippe senlentia. prolatiohe compesceret, cui oninianuda"
ait-: Iraihsinu stultirequiescii (EcdL vn, 10).Undb et aperta sunf oculis ejus; mala lameri Spdofiiae
et beatus Gregorius ad Leoniium exeonsulem scri- noluit prsecipiiaiifer itidicare. Quiait : Desceridarh,
bens ail,(/iii. \m,. episi. Sljft Qnoties ira ariiniuiri et videbo utrum ciamorem qrii vehii ad me bpere
irivadit, irienlem edofna, 'yince teipsum, differ tem- xomptevetini:annoh est ita,ul sciam (Geri.xvm,27).
pus furbfis. Gum tranqiliUa merisfuerii, quod placet .Omnipolensitafpie Dominus omnia scierts, cur ante
judica. "_'Et paulo prist i « Qtiaiidocri.iinifi exsecu- prohalionem quasi dubitat . ......';.. . . :
lioriejuslitiae plaeata xnente irascimur, iracundiam .. ... ..... . .'.'.'.'. . . quam probare.'Hine et
et non sequimur, el exhibemusi iTfa- eniift quaejti- bealus Aposlolus ad Timotheum : Advetsus ptesby-
stitiam perlurbat, quanta corisiderationecaveridaest, tetum accusationem ne recipias, El paulo posl: De-
1.7 ATTONIS YERCELLENSISEPTSCOPl 68
linquentes autem coram omnibus argue. iti cmleri j_ k adversus auctoritatem proprii episcopi conlra Jus
metum nabedni (1 fim. v, 19). Non eriinffacile (45) defendatur. Turtc episcopali suggeslione, si ne-
Credi debel de episcopo,Vvel presby ie.ro, quoriim cesse fuerit, prinbipis vel jiidicis attxilio landiii lalis
prdo adlfric divisus noii: erat, quamyis eis Crimen persequendus erit,.dOhec ecclesiaslicis velinvitus'
bbjicialur, nisi probetur; quia sacerdolemnemhii discal regttlis obedire.
; damnare,-licet, nisi atit spbnte cbiifessum, aut legiii- Accttsationes autem eorum' nonaliter -iiiquifefe,
' taiis' tesiibus caiibiiice cbriiprobaluni.Tameftsi Iegi- vel judicafe.Iaicis; praesumeiid.riniest, nisi ab episcb-
fime prbbaTumvel mariifestum fueritquod objectum pis inyitenlur, ad qiiorum haecpafochiam peflinere
est, publice. est arguendus, ut caeteri'terreantiif. videriluf. Ait eniift. beaius Paulus aposlolus : El tu
Ciim enlm viderit tahtum vifum erfbris causa corfi- quis es, qui judicqs aliehuni "servum? sub Domhio
pi, necesse est ut reliqui sibi caveanl. Illud etiani slal aut cqdii (Rbm. xiv,~4). S«cularis lamen e cbn-
plarie altendenduiii est quod Doniinus ait in Eyanger tra. polestas, quod Tamentabile, multiiriodis eccle-
lio : Nolite ahletempus.judicare, quoad usque venial siaslicam interduni suppjiniit auctpritaierii: et ciijus
jbomirius, qqi et tUuminqbitabscoridiia lenebraruhi, subsidiis debueral eleyafi, ejus solet _adversitaiibus
ei mqnifesiabil consiliq cordium (I Cqr. iy, 5). Non affligi. Et sicut in" eleclione praesulum suai polius
enim poiesl huniaiip' coiideiiiiiari exairiine, quem 1a vofa, quam sanctprum. Patfuiii instituta":priiicipes:
Deus suo reservavit Judicio." Corislaniinus, eliam firmare contendunt, ita el m audiendn, vel judicando,
sanctissiinus iiiiperator, cuni in, Nicaena synodo seu eiiam ejiciendb tani ipsps quam illis^commissos,
querelam qqprumdam episcbporum coram sedela- conlra jus canorium suKper omnia quseruftl salisfa-
iam cbrispicefet,. ait: Vbs a nemiriejudicari pote- cere yoluntati. Et secundum peryersorum Judicum
stis, quia solius Dei judicip reservriiiiini. Dii eriini senlentiam nec culpa relrahil aliquem aculmine
vpcali estis, idciico npn ppteslis ^b liominihus judi- regiininls, necregiinenullum excusat ab accusalione
cari. Qubd et Poniinus in Exodp osiendens ail: Diis alicujus criminis. Quod yiriliier bealus Anacleius
rie delfahas',. et prihcipi populi tui ne maledicas p.apa contradicens ait : Electionem sumnior.um.sa-
'(Exodi xxn, 28).'Et beatusGi-egbrius imperatbrem cerdolurii sibi.Ppminus reser.vavit,.licef eleciionein
Mauricium "in liOc laudans ait (lib.H, episL'M ) : eorum bonis sacerdotibus et spiritualibuspopulis
« Quia serenissirni dbiiiinlijripefaloris animrini riori concessissel. Cui ergo siinilis esse yjdebitur, qui
;ignorariius, qupd se in causis sacerdoturriniiscere quod Peiis sibi lanlum modo r_eservavit,subripere
nOri soleaf, rie faostiis"iri .aliqtippeccatis graveturi praesuniit. Reslal ulique "ut illi, qui ait : P.onam
Item adJoannem deferisorem_:De persoria presby- - sedem meainad Aquilpnem, el ero similis Aitissitno
tefi 'hoc attenderidurii esl, ûia si quam :caiisami \(Isa. xiv, 24).
habuiti hon ab aiio terieri, sed episcopiiin ipsius „ Exp.licil.pars prima de judieiis vpiscoporum.
adiri debuit.'» Beatissimus eiiamV'Sylyesler.sumirius
pontifex (in Epilog., et cap. 3 cbhc. Rom.), el uni- i NCIPI"T PAR S. SE.C.UNDA. . .
yersalis aposiolus collecta syiipdo in sancla: el ve- De qrdinationibus eorumdem.
iiefabili Rpmana: Ecclesia per oniriia intefdixii, ut
nullus laicus crimcii clerico audeat inferre, el ut Illud plfne diligenti observatione cavbndum est,
presbyter npii adyersusepiscppum,, nec diaconus ul quod Deus bonis saeerdotibfis, et spirilualibus.
ridversus pre.sbyterum, nbn subdiaconus adversus populis concessil, nujlus ad proprium audealprivi-
diaconum,noh acblyllius adversussubdiaeonum, nbn legitim retorqtiere.Cum enim. episcopali eleclione
exorcista adversus acblytiium, non leclbr adyersus generalis, 'etnon specialis quaererida sit titililas, et
exorcistam, non ostiarius adversus leclerem, det ecclesiasticae rel inquirendus sit dispensator, /rion
accusationemaliquam.Etriondamnetur pra_sul, nisi publice, vel private aliquis procurator : quis un-
in sepluagiriia duohiis, neque praesul summus a quani aliquerii ad.id idoneum reperir.e poterit, njsi
quoquamjudicetur : quoniam scriptum est: Non est ipse qui oeculforum "est cognilor? .". . . . ,, . . .
discijiulus supra magislrum (M.atili. x, 24). Beatus *). . . . ... ,.'.,'. . ... . .,-.;. custodiam?
quoque Paulus apostolusaifad Tiinotbeum: Seniorem Qui merilo hpc eliam bonjs sacerdotibus, et spiri-
ne increpaveris, sed obsecra'ulpairem(l Tim, v, 1). tualiljus cognoseere sa|pe concedil pOpulis,,quia ipse
Ergo non est miruiri^[quod de episcopis superius guoque alilii promiserat: Ubi fuerint congregdiiin
ilictum est, ad quorum cognilionem judicia oniriium hqminemeoduo vel tres, in medio eprum srim(Mallh.,
specialiter pertin.efttclericoruin]; .cunTeiiam [caete- xvm, 20), El in.psalmis :Dbminussteiiiinsynagogq
fos pomini] sacerdotes, levitas -et subdiacones, ae deorutn, inmedio aulemeos dijudical (Psql.LXXXI,I).
sequentis ordinis usque ad ultimi gradus clericos Plane ergo ipse facit qupd ipsi faciunt, qui in nomine'
omnimodis exclusa sit laicis licefttia accusandi vel ejus congregaiiluf,quia i'everarpaleiqriodip,siabsque
judicaftdi, exceplo si aliquis eorum, quod absil, lu- eo esse ibi noii possint. Ipse quidem est qm, taift in
more superbiaeelalus, ecclesiaslicam deserens disci- Veteri quarii in NqvoTeslamenlo, sacerdofespef sef
.plinam, ad saecularcm se contulerit polesiatem, iit meiipsum.eligeredignatusest.Ait enim.iriVeteri Te-
(43) Cbntra JHS.'Optima Ieclio codicis Resb. at .Ieclio prioris editionis, contrarms. pessima.
69 DE PRESSURIS ECCLESIASTICIS.'— PARS II. ."<'
slamento de Levitis, seihcet Le\i filns, de quoium \ jpse minetui in E\ringeho : Non polestts setvae Deo
lantummodo slnpe sacerdotcs llli ln lsrael consti- et mammonm(Luc. x\i, 25) El iteium : Facihus est
tueie tunc placuit ^ Ecce chgo leutas de medio fi- camelumpei foiamen ucus iniiaie,quam divitemin-
lioium Isiael pio omni piimogemlo quod apent ttaie tn legnum Dei (Malih. \\\, 24). El linsus ad
vulvama filtts tstael, tedemptiones eoium eiunl tsti, diulem ; £lulte, hac nocte 1epetent ammam tuam,
et eiunl miln Levilm, miht enim suncltficau ;_ imo- eleaqum paiastt, cujus eiunt? (Luc. xn, 20 ) Et
(jeiuium in teaa jEgyptt (ISum. in, 21). Lbi ait ahbi . Nolite thesaunzaie tobis ihesamos supei tcr-
sanclus Ambiosius : 5 Non mediocie officium est tain, ubt miugo el ttnea demolilut, el ubi fuics effo-
LevilTium. Cognoumus emm, quia niter caeteros dtunl et [uianlui, 'Ihesaiiiizate autem vobis llte-
Loitê conipuianlui, scd omnibus piaeferunlur, qui sautos in ccehs, ubi neque miugo, nec tinea deno-
eliguntui e\ homiiiihi s, el sanctificantur, utpiuno- lilui, el ubi (uies non effodiu.nl nec [uiantur. Ubi
gemta Auctuum aique pninitije, quoeDoinino depu- eu thesauius luus, ibi __. coi tuum (Mallh. \i,
tantui, 111quihus esl \otoium solulio ct redcmplio 19). Ait cnim bcitus Ambiosms . Nullum ad-
pcccatorum. i Undecl subditui : JSon accities, in- miniculum piaeslant diviiiae ad \ilam bcatam.
quit, eosintet filws lsrael, el constttues Lcvttas siiper Quod e\identei Dommus nionstrat iu E\angelio di-
tabeinauilum leslmionn, el supei omnia vasa ejus n cens : Realipaupeies, quomam vesttumesl legnum
aslate, el supei qumcunquesunl in ipso. Ipsi lollant Dei. Beuti qui nunc esuiiunt el siliunt, qu a saluia-
labeinaculum el omma vasa ejus, et ipst mimstienl ec butitur. Bealt qui nunc fletts, quia tidebtlis (Luc. \i,
eo, et'n aicv.uu tabeinacult casliatpsi consiauanl, et 20j. Eladdiules. 1« lobis dmttbus, qui habetts
piomoiendo tabemaculum ipsi staluanl: aliemgetia consolatwnemvesliam. Vmvobis qut sattaati nstis,
quicunque accessent, morte monelui (Num. 1, 49), qma esutietts; el tllts qui udent, quia lugebunt
Sinnlitei et ad apostolos, quos re\era fundamcntum \Ibid., 24). Et Paulus apostolus : Cupiditas tadtxest
Ecclesiae, et pnmitias piajsuhim es»e constat, 111 ommummaioiv.nl (l lim. \i, 10J. Ll Jacobus ait :
E\angeho ait: Vos de mundo non estis, sed ego Exotlu^ esl sol cnm aidoie, el ate[ccit [enum, ei floa
elegnos demundo (Joan. \~-, 19). Quod ei im llhs ejui decidil, el decot vullus £jus depetnl. tta et dnes
ait, et boc successonbus eoium dixisse maiiifesiuni ai ttinettbus suts matcesat (Jac.i, 11). Et lieuim :
esl. ElPaulus aposlolus : Omnis po.mfei, c%hommi- JSonneDens eleg t paupeics 111hoc mundo, dtvites m
bas assumptus, pto homimbus conslttnilvi (Hebi. v, fide, el haiedes rcgm quod teptonusit dihgenlibus se ?
1). E\ qua re apparet, quia episcopi di§ne eligi, et (Jac. 11,5 ) El paulo post • Nonne ^divilespei po-
justejudicau, msi a Deo nullatenus possunt. Hoc lcntiain oppitmuiu IOS9 (Ibid , G.) Uem Ambiosius
yeionolandum e&t, quia cum ab ipsis quilius ab eo (> ait. JoaeJni'1 qm aiiiuni m ohsidione ser\abat, ncc
concessum est, legitime ordinantui, \el judicanlur, drspensabat ahmonia? compaiandds, et aurum vidit
ab ipso procul duhio, sicut jam supia dielum cst, dinpi, et sein captivitatem deduci. Et paulo post:
hoc agitui. Expedit eigoui lales de mundo ad hoc Ulud ...... quo ulimui : quod autcra
oflicium eliginlur, qui, sicul ipsc ait, jam de mundo 11011
habel posscssionis fruttum,
non sint, et secuiidum caruein non amhulenl. Qui scd cuslodioepeuculuin. Isaias quoque pi _e\ancalio-
etiam nem populi ........ ait : Omnes
fien potest, vcrum diltgunl muneta, sequuntw te libuliones (ha. i,25).
pnnceps hujus mundi non iniemal quidquam (Joan. Et IUISUS: Vm qui justificaits tmptum pio mune-
Mii, 13; i_otii. vin, 1; Joan. xn, 51). Iirehgiosi ribus, et jusltliam jusli au[eilts ab eo (Isa v, 25).
lainen pniicipes haec omnia par\ipcndcntes, suum Eienim si 11 qui 111siadio cununi, ua lefeiunlur
lantunimodo in lus parantpuc\aleie edicium. So- praeceplis niforman atque nistrui, ut uiiusquisqiie
lent jeiiam admoduni lndignau, si\el ab alns ah- celeritate non fiaude contendal, cmsuque quantum
quis cujuscunque menli sil, episcopus ehgatur, \el potestad \ictouani propeiet: supplaniaieautem al-
siaseelectus cujuscunquepiavilatis sn, ab ahquo teium, aut nianu dejiccrc non ausit : quanlo magis
reprorictm. Uloium sane quos ipsi ehguni \jtia, 1") 111cinsu vit.p islius sinefraude alteu.is, et cncum-
quam\is mulia el m<>gnasmt, \clut nulla l-mien spettione lepelcncia nohis\icloua est. Jeremiasnam-
reputaiitui. Quorum quidcm 111examinatione non que ail . Yce habilantibus letim, quomam a minoie
chaiitaselfides, \el spes inquirunlui, spd dnitise, usque ad mnjoiemsiudenl axariltm (Jet.w, 15).El ile-
aflinilas, et obsequium. considerantur. Quaj tna, \el rum. Peidix (ovetqucenonpepenlinsipiens (Jei. x\n,
quod poliusminuscsse \ideatui, siduoexhisinunam 11). El item : Ymqm corijungtlis domum ad do-
eamdemque personam con\eriant (44), bac jam mum, el agium adagium copulalis usqne ad tetini-
re\era mlei coelicolascomputabitui, et unum etiam num loci. JSunqiiidIOS soli habilabitis supei tenam?
e\ lns salis sufliceieciedunt, ad episcopalis solicet (Isa. v,^8.) Salomon quippe ait: Muneta obcmcani
cathediae dignitaleni. Sed quid tahbus loquatur coida polenlwn (Eccii. x\, 51). Non emmdiunum
Doimnus, sollicite persciulemur. \idcamus crgo, simul obsequiiim, et pecuniarum potesl acqum lu-
chaiibsimi, quemamadmodum amatonbus pecuniae -crum. El PsalinisU . Meltus modicum juslo super
(44) Comeitani Lego, coniciitanl, hmc.

W STTONIS VERCELLENSiSEPISCOPI 72,
divitias mullas (Psal. xxxix, 16). Et A ineriia, sed praeriiiorumcopiaesuuragaritur; restatut
' alibi: peccalorum
Quoniainiton cognovi negolialionehi,introibb nihil sihi in honores ec.cleSiastieosgravilas, --nihil.
inpoieniias Domini.(PsaL LXX,15), Qu-eeiiim nego- defendat induslria, sed totuni profanus auri amor ;
tiatib pejor esse poterit, quam sanctam Ecclesiam, obtineat. Qualem de se.fructum prodttcturus estj
imniaculatam sponsam Christi,''ef omniuni dominam,- eujus gravi peste radix lnfectaest? Majof.ergo me^
quam Doininus prelioso suo redemit sanguine, iri^ luenda locis in illis foret calamilas, ubi tales inter-
dignis sacerdotihus pecuniam yenuridaf.e. Unde et cessofes ad locum regiminis adducuntur,,qui Deiin
Dominus in EvangelioT Nolite facefe dbmum Patris se riiagis iracundiam prOvocent, quam per seriieli-
mei domumnegoiiationis(Joan.u,T6). Bealus quo- •psbspopulisplacare debueranf.- i.
que Petfus paslOr Ecclesiaeait ad Siiiionem Magum, Item Syagrib,episcopo -Augustuduiiensi (Idem ifi
cum ei pecuniam promilleret, ut dohum Spiritus. eodem lib., epist. 110) : « r.uniib apud nos olim dis-
sancli acciperet; Pecunia tua lecum sit iit perditio- cuffente yulgatum est, quod In Galliaruiri partibus
riem,quoniamexisiimdslidonum Spirilus' sattdli pe- sacriordines per Simoniacam hajresim coDferaiiiur
cuniis obtihere (Act. yni, 20). Uride et haee haeresis Etvebemeiiti loedio'moeroris afficimur, si iri eccle^
simoriiaca appellala esl, quae tam venderili quam siasticisofficiisquemquam Iiabel fpcum peeuniaj et
etiam ementi noxia esse conspicitur. Quam 'et bea^ JJ ; fit s_ecularequpd sacram est. Quicunque ergo hoc
tuS Gregorius consiantissime fedafguens, vifiliter pretii studeat datibne percipere, sacerdos non esse,
cbiilra-plufimos'expugnayil. "Unde ad"Biunicbildiin sed dici tanlummodo inaniter coricuplscit.Quid sci-
reglhairi-Franeofum scribens, inlef aliaait (S. Greg. licet ?-quid per hoc aliud agltur, nisiut nulla de
lib. vii, episl. 115):-« Nec iilud prasterimus,-sed aclu probatio, nulla. sollicitudo de moribus, riulla
omriinb exsecfabile et gravissimum esse detestamufs sit devita discussio-: sedille soluihmododigiius,qui
eb quod.sacrl ordiriesper Sinioiiiacairih?eresimvquae dare prelium suffecerit,; .esfimetur ? Ex qttare si
pfimacontra Ecclesiam orta, et districta maledi- rectilibraminis exaineh penSelUr,diitti improbe qiiis
ciione damnata est, apud vos conferanlur. Hinc ergo ad inanem gloriamloeumfestinal utilitatis afripere.
agitur ut sacerdoiii dignitas in despeclu, et sanclus eoipso magis, quod honorem quceril, -indigniis esu
sitlionorin crimine. Pcrit utique fevereniia, aditni- Sicut autem is qui invitatus' renuit, qiiaesiiusre-
tttr disciplina, quia "quf crilpas.debuit emendafes filgit, sacris est altaribus admovendus.: sic qui
cbriimiuit, et nefariajambitione honorabilis sacerdo- ultro anibit vel importtthe sfe ingerit, est-prpcui
tii duciluf in depravatione censura. Nam. quis de^ duhio repellendus'.;Nam qui sicriititur adi altiora
nuo venerelur quodvenditur, aut quis non vile putet cbfiscendere, quid agit, nisi ut crescendo decrescaf,
esse quod emituf ? Unde valde conlristof -et teme iC et asceridendo exlefius, iriterius ad prbfunda de-
iilicohdoleo, quia dum Spifilumsanctumfquem per seendat.' Itaque, fratres'ebarissiiiii, in sacerdbtihus
irianus impositioiiem omnipoteiis Deus hominibus ordinandis jjinceritas vigeat\ sit simplex sine veha-
largiri dignalnr, divino munere hahere despiciunt, litate consensus, pura rjraeferatur electio, ut ad
sed praemiis assequuntur,. sacerdoliuni illic subsi- suriima sacerdolii non suffragio veridiiorum pro-
stere dici non arbitroi. Ubi enimdona supernae vectus, sed Dei credatur esse judicio. Nairi' quia
gfaliaevenalia-jiidicantur, atl.Del_servi.liumnbn vita oninino grave facinus sit Dei donum pretio coni-
quaerllur, sedmagiscontraDeum-pecuniae venefan- parare, vel vendere, evangefica teslis est aucto-
tur. s llerii ejusdem T.heodoricoet-Tehodemperto fitas; Templum eninr Dominus set Kedemptor
fpgihus Fraiicprum posf'ali_q.ua(Ideai in _eod.-lib-, rioster ingressus, calbedras vendentittm eolumbas.
episti 116): «FeriurSifiioriiacamlraeresiiii.qua_pfima__ .evertit. Qttid aliud esf columbas veiidere, nisi pre-
coiilra Dei Ecelesiani diabolica plantatione subre- lium de inantts impositione pefcip.efe, et Spirituni
psit, et in ipso ortu suo ielo aposiolicaeiiltionis per- sanctum, quem omnipolerts DeuS boniiriibus iri-:
cttssa, atque damnata est, in.regni veslri finibus do- bui nliserlcordilel,- volriit, venundafe ? quoruni
miriari. Quaeenini esse opera valeant sacefdplis, qui saeerdoljum ante Der oculos cadere, ealliedrafum
bonofes tanti. sacraineiJli convincitur babere pef D ulique:pateriler evefsione signatum est.- Et tanien
p_r;emiu"m ? Ex qua re agilur, ut ipsi.quoque qui sa- exerit adbucnequitiae pravitas yifessuas; nam cogit
cros ordines appetunt, non vjtam corrigere, non mo- .tendere,'quosdecepit ut emerent •: el diim nori at-:
res cbmponere studeaht, sed divilias, quihus .sacer tenditur quod divirta Voceprsecipitur, Gralis aece-
libnbr einiturTcoijgregare. Iiinc fit etiam, ut inson- pislis, gralisdate(Matili,t,î):: agiluf iit bfescat',
Tes et pauperes a sacris ordlnibus prohibiii, desr etgeminala fiatin uriOeodemque delicti conlagio, :
peclique resiliant, et duin innocentia pauperis dis- eirientisscilicet et veiideritis. Et cum1 liqiieat lianc
plicet, dubium non est quod praemium jllic. delicta liaeresiriiante omries radice pestifefa subrepsisse,
cbmmendet; quia ibi aurum placet et yitiuin; Iline atqueiri ipsastta origine"aposlolica esse detesta-
igitur non soluni in ordinaloris et ordjriali animain liftne damnatam, cur-npri cavetur? Cur nbriperpen-
leihale vuluus infligitur, verum etiam excellenliaj penditur, quia benedjctib illi in_riialedictionemVcon^
veslrae fegnum eplscoporum cuipa, quofum magis veriiluf-, :qui ad lioc litViial liaereticus pfbmb-
inlercessionibus juvari debuerat, praegravatur. Si yetur? •
enim is dignus sacerdotio erediturj cui non aclionis « Pleniiiiqiie.igilur adversarius ariimarum,,dum
15 "DEPRESSURIS ECCLESlASTiCIS. — PARS II. - "^
jiGiipoteslirihis quaeadfaciem sunt pfava subri-^ t laudis sojrimmodo felribuliOnem cjuoeriint, ii iiimi-.
'
pere, callide specie quasi pietatis injecta nitilur rttm quod gfalis acceperttnt, graiis norilrihuunt,
supttanfare, suadetque forsilan debefe ab habeiiiibus quia de impenso offieio saiiCtitalis nummum expe-
accipi, ul sit quod possit non habentibus efogari, tunt favoris. Unde beiie cum-jtfslum virttm descri-
dummodovelsic venena mortifera eleemosynaece- beret prophela ail: Qui excuiit mqnussuds ab omrii
lalk ohumbratione trarisfundat. Neqrieenim eieenio- niuhere (Isai. xxxm, 15). Neqiie eriirridixit, qrii ex-
syria repuianda est, si pauperHjus dispensetur quOd Culit niariiis suas a riiuhere ,:sed adjiinxii rii omni ,
ex iliiciiis rebus accjpilUr. quia qrii hac inlerttione quia aiiud est liluttus ah Obsequip, aliud muiius a
tnale accipil, ut quasi berie dispenset, gfaValur po- maim , alind minius a lingiia. Murius qriippe ab oiir
liiis quam jiiveluf. Quoniam Jiquetea esse perpetua, sequio est subjectio indebiie impensa; hiuiiiis a
ac solida, quae yera sunt, et quae sincere poUu.s. maiiu, peeunia; murius a lifigiia', favof. Qui ergo
-qriarridplo coirgreganlur. Eleembsyiia Redeniptoris sacros boripres trihuil, tunc an bmni niiinefe niaritts
noslri oculis illa placet, quae nonde illicitis et excutii, quandoln divinis rebus rion sOluin iiullam
iiiiquilate congeritur. Uride'eliam illud certttm est, pecttniam, sedetiamhuiiianamgraliamnpii requirit.j
;quia et si nionasteria, aui .xenodocbia, vel quid Unde et Joaniii episcopo Cofiiiiiiioruiii idem Gre-
aliud construatur, mercedi rib.npfpficit : quo.riiain„ gorius posf mulia scriherts aif (lib. iv, epist,.55)':
tlum perversus emptof hoiioris in locum transniilli- « Oportet jit nec per comrijodum, neqiie pef graliani,
tur, et alios ad sui siniililiidinem sub commOdi aut quorumdam siipplicatibneni aTiquos ad sacros
dilalione constituit, plura male ordinando;destruit, ordines consentialis _vel pennillatis adduci. Nam et
"quaifiille potest aadificare,qui ab eo pecuniam pro peccatum, sicut diximus, grayeest, et sine correp-
ofdinatione accepit. Ne ei;go sub Ohlentu eleempsy- lione hoc non paiimur renianere. 5 Quare nullatenus
nse cum peccato aliquid sludeamus accipere, aperte yoIuil.Gregotius i ... . ''.".'.. . .;. . ".,. y.:.'-. 'i
sacfa Scriptura nos prohihet, dicens : Bbslim impio- Proplerea vos non auditis; quia ex Deo tion estis .
rumdboihinabiles, quceojferunlurex scelere' (Prov. (Joan.m, 47 ); el alibi - Si quis diligit ine, sermo-
xxi, 27). Quidquid enimin Dei sacrificio ex scelere nemnieum servabil (Joan.xiy, 23). ElPsalinista de
oflertui', omiiipotentis Dei non placal iracundiam, viro injuslo ait: Noluil mlelligere ut bene ageret
sed irrital. Hinc rursiis scriplum est : Honora Do* (Psal. xxxv, 4). Quamvis igitur ab avaritia pecuniae
tr.ihum de luis jusiis taboribus (Prov.m, 9). Qui ergo in ordiiiandis cpiseopisâliquaift.uiuniii iales yidean-
male tollit, utquasi bene prajbeat, conslat procul tur quoqnomodOriianum retrahere, noii ideo ad legi-
duhio quodDofninum non honorat. Hinc quoque per- timam liJjeralilatem ecclesiastica electio perlineJ.il;
Saiomoriem diciiur: Qui offert sacrificium de sub- „, sed autcoiisanguinitatis affectio, vel amicpriim dilec-
'
stqritia pauperis, ac si viclimelfdium in conspeciu lio, seu eiiain familiariujil phsequia pnevalejjunl. Et
pdtris (Eccii. xxxiv, 24); Quantus autem dolor patris quidprodestdeclinare a iaqueo.si.iri foveam iiicida-
sit perpimdamus, si in ejus cprispeelu filius viclimc- .nius? Ail eiiim bealus liieroriyhjus: Eleeiio sacer-
Tuf.JEthincfacile cognoscinius, quanto Deus omni- dotum non j'amjuxla sanguineni, sed jnxla ineiila et
poteris dolore exasperatur, quando ei sacrificiuin virtutes deferenda est.Cum enini aliquisdigriissiriius
derapina trihuituf. Niniis ergo declinandum est, sacerdos diu in Ecclesiamilitaris, ah episcopali clec-
dilectissimi fratres, sub-obtentu eleemosynaepeccata tione ipsius cui servierat Ecclesiae, a princjpib.us
sinioniac3e haereseos -perpetrare. JKain aliud est reprobalur , nunquid ripn Dei filius despicitur, ut
propter peceata eleembsynas facefe,- aliud peccala illud : Ego dixi : dii esiis, et filii excelsi'omhes?
propter eleembsynas committere, ~t (Psal. Lxxxi,6.) Gumvero alieujuspoteniis (iiiusimpar
Ilae sunl Gregorii sariclissimi et doctissimi papae nieritis, et injusfe praeponitur, quid aliud quam Ba-
pro simoniaciset jllieitis ordiiialionibus saluberrimae rabbas, eligitur , qui fi!jus patiis ihterpretatur , ut
adnioniiiones; nec acquievit oriniinordonec collecla riieriip eveuiat quod scriptum est ; Ego surii Deus
geiieraJi synoiio Jiaecsub anatliemale damriata peni- - omnipotens, reddens iniquiiaiem palrum _in ftliis ac
tus impetraret; sed astula turpissimae cupidiiaiis n nepotibus (Exod. xxxiv, 7).Qiiidamaulemadeo.mente
iniquitas jion sulferensseconimodislicetturpissiftijs, el corpore obcsecaiitur , ut ipsos eiiairi parvulos ad
. imo periculosissimis, aiigustari, commenlum satis pastpraiem promovere crifamnoii dubitent, qiios nec
"
artificiosum reperil," quo scilicet illos sacerdolio nienle nec corpore idpiieps esse constet. Et qui
sublimaret; qui sibi post consecraliOriem larilo adllue nec ipsa rudimenla huinanae nalurae suffe-
subjeeliofesessedebuissent, quanloiion diviiio, quin cerint discere, hbs ad magisterium elevare non for-
potius humanojudicib se fuissepfomotos, ipsi procul niidaiit, judicesque conslituuiit aniniafuni, qui adhuc
:dubio repuiarenl. QuaprOpteromnipOtentisDei prxco quid aiiima sjt intelligere penilus tiequeunt. Etqtti
Gregbrius in Evangeliorum traclatihus (hbm. k ih docere popuiuiii inslanterdebueranl de divinls,
Evang.), ut scilicet frequenlius Iegi vel audiri doceri de sascularibuset etiarti vilihus, pra.ceploruin
poluissel, disputat inquiens: « Sufti noniiulli qui verberibus jncipiunl. Et qui.yereri ab o.mnihusde-
quidem nummorum proemia ex ordinatione rioii buerant, ipsos eiiam schblaslicos tiihenl. Nam_quem-
accipiunt , et lainen sacros ordines per huma- adiiiodum olim sancti praesules a pagiViiorurnv fiti-
»am gloriam largiunlur , atque de largitate eadem • bus recedeiiles, iiijinias elverbera ah iiifidbliinis
'
PATTIOL.CXXXIV, ...'.. v'" 3
75 ATTONIS VERCELLENSIS EPISCQH. ; J6
..ill.alasustinuerurit, sic et isli rursus eaderii jpaliuniur, Ai illis ftant qui faciupt-ea '; el onrnes qui confidiinlin
, ul paganorum regulis possint erudiri. Et nec iii- . •eis.:(Psdl. cxin, 8)J Ail quippe beatus Hierbiiymus
doctos eleyare metuunt ad cathedram,, et fursus (1.NIin Jerenu, c. 12) : i Idolum hodieque ppnitur,
elevatos disciplinae phiibsophorum submiltere non quando novum dogpia in Ecclesia coiislituitur. j>
Iprmidant. Sane hic etiam inserendum duximus, quod in Eze-
V; BeatusgiiippeGregoriusomnesponllficesale cbiele' prophela legisse meminimuS : Et (acltim est
. librbrum geniiiiuni inhibebat: quapropterj Desiderib _in anrio trigesimo'Ezechielis propltelm: Cmii dperti
Galliaruniepiscoposcribeiis ait(/iC.ix, episl.'48) :«Per- .suiit el vidil visionesDomini; et [acia est super euni
Vvenitad nos quod sine yerecundia memorare non pos- ibi mailus Domini (Ezech. i, 1). Quod healus Grego-
:" sumus fraterriilalem iuam grammalicani quibusdam rius prudenlissimus in divi.nis.-dogmaiibiis.disputa-
lio--
exponere : quarii reni ila moleste suscepimus, ac tor ila disseruit, dicens (lib. i,'super Ezeeh.,
sumus ybhenientius aspernali, ut ea quae prius de niiL 2) : « Hoc anteni qnjod dicituf, quia irigesirno ;
le nobis hona dicla fuerant, in geniituiii ei tristi- annO spiritum proplietiae acceperit, indiea.t pobis
tiam verteremus : quia in rino se ore eiim Jovis aijquid considerandum, Videlieet qnia jiixta rationis
laudibris Christi laudes non capiunl: et quam grave nsum doctrinae sermo non supjpeiit, nisi in «etate
B5
riefandutiique sit Episcopis canere , quod nec laico perfecta. Unde et ipse Domirius anno dupdeelriio
religipsb cbiiyeniat ipse considera.. t [Legiiuus quO- aelatis suce in niedio doctoriim in teriiplosedens,
iibrum lenon docens sed interrogaiis (Luc. ii, 46) .Vbliiiliri-
qrie de beaio Hiefbnymo, qriortiam cum vir
gefet Ci.cefojiis, ab Angelo coi-reptus sit, quodRa- veniri. Ut enini non auderenlTiomines in iniirmi-
Christianus] paganbrum Intenderet [figmenlis.] tale prosdicare, ille annb duodecimo aetalis suse in-
des adhuc scholastici operam dant sludiis, quibus terrpgare-lioniines est dignatus In terfa, qui per
curii riiilla suffragaritur iiieriia, a sola tantumniodo ,-divinilatrm suarii semper angelos dpcel in coslo.
casiilale laudanlur : et. quoriiodo dici caSlus poierjt, Quia eiiim ipse est Dei Sivpieritia,de ipsp arigeli
slatui- videiido vivunt, hoc quod beatiludo-aeterna, satian-
Vquiadliiic inceriiiva (45) isentirc non valeal?
tur piierulus in mediuiri, interrogatur popuius qua- . tur. Quod Moyses quoqiie per allegoriaemysleriuni
;iis sit, qui pfdinahdus sit; cui tamen perhibet lesti- adnionct, dicens : Non arabis in primogenito bovis
nionium non yolens^ sed iiivilus. Quid supervaciie .(Deut. xxii, 10). Primogeiiitiini autem bovis accipi-
vi- fiius, In infirpia setate primi npstri temppris boriam
quoeritiif ttt laudetur, eum ab biririibusihutilis
dclftiir 1 Vbta omniumiriquiruntur, quse etiarti osten- operationerii. ln qiia lanieii afaridum non est, qula
dere publice meiuunt, ea tanien quseprofcrunl metii _ cum prima sinl adoiescentiae, vel juventulis riostrae
non ambiunt. Ridenl *
extorlaj et ipsi inquirenles tcmpora, nohis adJiuc a pr-cdicalione cessapdum
pluriftii, alii qtiasi de infanlis lionoffe.gaiideftl.es, est, ut yomer lingiiaenostraepfpscindere rioii attdeat
alii.tairieii clarum et niariifestum praestigium deri- leiT-ain cordis alieiii. Qnoadusque eteiiimi inlirnii ;
deiltes. ipse quoque parvulus de aliquihus inlerro- sumus, coiilinere nos inlra riosmetipsos debemus,
memoriler ne dum tenera hona ciiius oslendimus : quia et ar-
galus capiituiis, quae si-pra?parare poteiit
feddei, vel in aliquo iremeiis legef pittacio, non "busta plantala, si prius in tefra radicaia non fuc-
cpiscopalefti limens pefdere graliam, secl iriagistri r.int, njanu tacia ciiius arescunt; at si senjet radi-
V iricurrefe yirgam. Non enim qu* recilal intelligit, cem fixerint, manus iangit et nihil oilicil;., yejjli
sed verba iiripeilinit, nec tameii iifipclleriles Iacdunl.iEt cpn-
ciijris riec id ;cofculuiri discere siiulcil,
iafitttrii percurrefe quaerit. TnteiTogatur, sed unde strucli parietes si impellantur, efuunlur, nlsi pfius
euiir nescire qui interrogant non dubitaiil, respori- fuerint abbumore suo siccati. Mens ilaque qiious-
.dere famen exiiide quoquprhododidicisse confidunt. que ab humore pravitatis siiaeperfecteTioii fuerit
Nec quaeritur rit sensum exponat, sed ut verba tan- exsiccata, aJiena3 linguae manu langi.iioii debel, rie
'ittfn aliqub nlodo prbjrtat; non eiiifti jnquiriluf ut priusqiiajft pienepercipiat, perd.Stsoiidliaieirisriam,
examjribtur, sed quasi ut canonicus ordo seryeiur,..-[yiie impulsa ruat, ne velut afhustum sin"eradicibus,
et ttt inendaciuni et fraus yalidiof slf, si veritate- dum plus quam iolerare valel, conculitur, ilaiibus
obunibfetur, el a complufibus firijiefur : sed quis arescat. Ad exemplum ergo iiori sunt osteriderida,
Tifftiare potetjt quodDeusInfirmal? Quid enim di- nisi quaj firma sunt. Pjius; etenim eorivalescere
cefe possumus ciirii falisin Eeelesia praiponitur, debet niens, alque ad utiliiaterii pi.pxiniorriilJpost-
riisi -tuodidoluiii siatriaiur? Oculos enirii habet, et modum demonstrari, ciim<janinec per hiudeni ele-
-riOii yidet, sicut Doniirius ail in Evailgelio : Sinite yata corruat, nec per yiluperalipnem percusSa con-
illqs : cmci suht ei duces ccecorum.(Mdttli. "xv, 14). tabescat. Nam etsi Timolheo dicitur : Prmcipe hac,
Aures habet et rioii aiidit, ut alibi: Qui hdbel aures el doce; itetnq adglesceiilianviuamconiemnal (l Titn,.
. :aM'dieniil,:n^ iv, 11):: scieftdOiii;est quod In.sacro elnqiiio"non-
..VesiriaUiembedli dciili,"qriid.viderUhl;ei arifes ve- '•nunquam ado.Jescentia.juyeiiiusvocalii.r; undp scri-
'
sirmlqtiia audiunl (Matih~xm,iG). 'Uhiyaide tiiiien- ptuin est :.Lmtare,juvenis, in addiescenliatua (Eccli.
•dum eSt qubd Psalinisia de sim.iilaci-is'ait : Similes xi, 9). Profecto igiiur, u,i osleiidaiur ciijusauctorl-
'
(4§) tnceniiva. Sic edere libpit, at Acheilu"s.edidei'at.wcefl/fna.
"... . V»T* 'TVniôeixfiiei7r.rj,'7C'iiKTir,I<' .-.=i'_SVi_fi lSi -.- "7R
1 ..
• tatis sil m pratdicaiione selalis solida; espc*descri- &^ sacraiiicnlum ciislodife, quia ca qnaesimiilaiioiio .
iiilur qualenus ei cuin vita et spiriiu oninia quavad «iquc assentaiioiie parala suiit, maiiifestum est iion
«
prxdicandum co-ngruunt,concordare videantur. Nee jjosse diu perseyefare. s Et paulo posl : Regriia
contfa Iiaocmovei;equempiani debel qiiod Jereinias autem jiisiiiiae manifcsta csl, quia a vero decJinafe
atqiie Daniel prophetiae spiritunv pueri perceperint^ virunv non decet bonum., riec damiio.justuin afficere
..quia miracula in esempla operaUortis rion sttnt tra- quemquaiii, nec doli aliquid ad . ... _-. :. . V"-.>
Iienda. Gninipoiens enim Dominus el linguas infan- ...,. ._.,....... . proinissum non faeere
tiunv fecit diserlas, etex orc inrantium perfecit quam facere quod. . . . -. . . .... . . . .-.
Taudem : sed afiud est quod nos de doclrina. usu
•atque disciplinaediciriius, aliud qubd de miraculo ct ciim ipsi cogivoverinlproiiJittendum non fuisse,
scimus. fajn vefo Si quoeriluf ut iri ipsa quoque sacramenta lamen conlemplatione . . . ... . .
selatis illius expressione mysticum aliqiiid dcsigne- penderinf, sicut de Herode iegimus qui saltalrici
_.tur, absurdnm riort est qriod propbela Dbminum praemiumtufpiier promisit, crudeliier solvit. Tur-
Vquem verhis denunliat, ipso quori_ueaelatis suse pe , quod regnum pro salialibne promitlitur; cru-
tempore oSlendat, cunv dicilur : Anno trigesimo ilele, quod morie prophelaeprb jiirisjufan.di religlone
Ezechielis prophelcecaili aperli sunt, el vidil visiones \n donatur, Quanlo tolerabilius fuisset lale perjuririm,
Domini, el facta est ibi supet eum manus Dpmirii si lameii perj'urium posset dici, qiioilebriuslnler
;(Ezecli. T, 1). »• Jesus Chrislus anle irigesimiim yina juraveril, quod ejiiratus inler saltantium cliOrris
ffitatissuaeannum nunquam legilur popnliinvpraedi- promiseril, ihferrclur disco prophelae caput; ef boc
casse '. . . - . .... . . . . . . . asslimaiiim eslfidei esse , quod amenliaefuit. Neqtte
;I_l orsnes -sancti Palres assequentes exemplum, unquam adducar, ut credanviioii iiicaute pronvisisse
iiulli unquam pastorale miiiisteriiim anle triginta principenvJephte, ut immolarel Deo qttidquid sibi
•annos cor.cedere voluerunl. Qua etenim lemeritate revertenti intra limen domus suavoccurreret, cum et.
in membris illius ttllo modo fieri posse credimus, ipsiim voli poeniluerit suij postquam filia occufrerit
•quodin ipso sunnno capite iion praesuniptumoslen- silri. Denique scidit vestimenta sua , et dixit: Heu.
<iimiis. Unde valde timehdum, ne dum gratiam me, filia! hnpedis me; in siimulum dolofis facla _s
sancti spiritus aliis ineptc irihuere proesumimus, tnihi (Judic. xi, 55). Melius enim fuerat nibil tale
ipsani a nohis expellamus,et nudi efficiamur, dum prpmittere, quam promissum solyere parricidae.
incommode alios vestire conamur; noslramque salu- Quid eliam de ffaude Gahaonitarum dicendum Cst,
lem indignum est negligere, cum aliis iion possinius qui ineiiientes venerunl ciirn versutia-, simuJantes
proficere. Ait enim beatus Petrus apostolus Ananiae(n se de lerra longiiiqua esse , diuque peregrinatos, et
jet Saphirav: Quate convenit vobis mentiti Spirilui coeperuntab jesu Navo poscere, ut secum firinafet
sancio? non esiis hominibustnenliii, sed Dco (Act. v, societatem ; et quia eratadhuc ignarus locorunii at-
iiicolaruminscius, non fcognovitfraiides eorum ,
9). Si enim illi mortepunili sunt, qui lantunimodo que
tie preiio proprii agfj menlitisnnt, quid "iliis restat neque Dominuminierrogayit, sed cito credidit, les>
qui falsis asserUonibus ticte.sihi in tali negotio ad tamenlum disposuit, pacem deditj confirmavit sOcle-
tatem : sed.ubi in terras eorum' veriuini est, de*
invieem.respondentjUi haeredilatemChristi sanctam
Dei Ecclesiam, insuper el donum Spiritus sanctl prehensa fraiide, qiiod ctim essent finitimi, adverias
cuidam slulto quasi legitiriie coneedere videanlur? seesse sirtiulaverant, circiiinscriptum sepopuluspa-
irum indignari coepit. Jesus tamen paeein, quam
quod aliquibusfidieulum, nobis vero luctuosumesse revocandam non censuit, quia firmata erat
yidelur. Insipiehles, qui plantavit aiirein, non audiel? dederat.
md qui finxit oculum, non considetat? (Psal. xcin, sacramenli religione, ( ne ] dum alienam perfidiam
sriairi fidem solveret, sed tarila ustts est
-9.) Salomon quippe ait : Spirilus ehim sahclus disci- argueret,
plinm effugiet doluiii, et feCedet a cogitaliombus • prudentia , utnecipse sacramentum solveret, nee
illi JiJiertate dolo acquisila omnino gauderent. Mul-
$lullis(Snp,.i,S).,_'
J-J ctaviteos proplcrea viliorisobsequio riiiiiislerii; cle-
Ait vere beatus Ambrosiiis:,« Liquet. igilur ea menlior seutentia, sed diuturniof, el manet
- esse perpetua , atque solidaVquaevera surtt, el posna
quas veleris aslutiae iri hunc diem hxredilafio miiiisterio
. sincere potius qiiariv dolo xjongreganlur. Ea vero depulala. Qui enim sic polesl proniissum solvere.'
quae simulatione atque assentalione parata sunt., ut jusliUain valeat cuslodirc , expedit ul-quod pol-
rioii possurtl diu perseverare. Qiiis rgilur fideles Jicitum fueril, onniiinodis inipleatur
.•alioquin nie-
piitet qtios vel pecunia, vel adiilalione sihi obligandos lius est pfoiiiissiim quoquoinodo violare , quanr ad
-crediderit?»El paulo posl: «Ejrgobonisarliliiis, et sin- griiviores culpaspromissioriis iiitiiiiu declinare.
Naijv
cero proposiio riiitlendum adhonorem arbitror ,. et de illo quid loquar,
qui de eo . ..~. ..>....
maxime ecelesiasiicuRi..Deniquesi sacrameiilosepro -*• • - . • • .',-..<.:'. . . falso. utiuif'tanquam
eo fraudulenter consirfnxerfnl, y.el coiiscfiptionis reiimfacinoris .-•.' . , . ; . . ^ .;. . _-:'.v . .
vinculo per aliquam vim, aul nielum, vel dolum propler est, ,;.qua-
quam lerfihile de ipsis resiet jiidi-
obligaveriut-, nujlum debct oblinere vigorem. i cium, qiii sacerdotium meiidacio, vel. fraiide Vcon^
Unde el idem bealus Ambrosius ait : « Est etiam
treclant, quando, ut dictum esf, fin isingularibuS
coiilra ollieiuiii nonnunquam promissum solvere adeo faJsilas perseqiiituf. El_ quis ergo dolusVpo«
•»•7.9. ; ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPI 80
test esse. niitior,' quam si, bis praeponatur in spe- _Ldus est. Non enim suffi.il si sine erimine sit r quia
culum, qui veiiiens non possit sentire periculum? mefita ej'us debent praeire viam boiiorum operiim,
•Aut quis. ei se commitlat, quem non pulet plus ut dignus habeatur ad ordinalionem,- sicut aiE
.sapefe, qiiafti ipse sapiat qui quaerit constlium ? bealus Ambrosius. Decel igitur sacerdotent ho-
.Necesse est igilur, ut praestautior sit a.quo con- spilalem esse, benigiium, juslunv, non alieni ctt-
sijium pelitur,,' quam ille est qui pelit,: Quid enim pidunv, imo de srio jure ceder.lem poiius aliqua
corisulas honvineni;quertvnon arbitreris possemelius si fuerit Iacessitus., quam aliena jura pulsan-
aliquid reperire, quam ipse inteiligistNam qua.m- tem, el caetera. Unde ait beatus Hieronymus (li-.
.vis etiani in .substantiis. pauper aliqujs esse videa- bro xvf, in Isaiam c. 58.) : « Non est enirft pec-
lur, sed; si, sapiens fuerit,; magnum sibi creden- caium Ieve miltere margaritas ante pofcos, et
libus. valet conferre solaiium : sunt enim plerique dare sanctum canihus, el ordinaiionem clericatus
etianv viri boni qui tenues sunt cerisu, contenti nequaquanv sanctis et in lege Dei doctissimis, sed
-quidem exiguo ad sui usum, sed non idonei ad asseclis^suis tribuere, et vHium officiorurnminislris,
^sttbsidjum levandas.pauperiatis alienae; tanven sup- quodque indecorius est niuliefcularum eUarripreci-
petit aliud beneficentiae genus, quo juvare possint bus : in quo consideranda esiToquenlis in se Christi
jnferiorem. Est enim duplex lilieralitas : una quae ]3 apostoli sapienlia, qui ut ordinalionis periculum
•subsidio; rei adjuvati id est usu pecuniae; altera demonstraret adjunxit tormenla peccanlium.Cum
•quae operarum collatione impenditur, multum fre- enim dixisset, Manus eito non imposueris, illico
-.queritersplendidior, multumque praeclarior. Quanlo subjunxit : Neque communicaveris
" veccalis alienis
lllustrius Abraham caplum armis victoribus recepit . (7Tim. y,22)._» V
•nepotem, quam siredemisset? Quanio.uiilius regem Sicut ergo in ordinationibus inalorum parliceps
"
iPharaonem sanelus Joseph consilii providenlia j"ri- esl et peccatorum qui taleseonslilriit, siciu ordina-
vit, quam. si coiilulisset pecuniani? facile auiem tione sahctprum particeps est eOrum justitiae qui
pecurtia cbnsumitur; consilia exhauriri nesciuiit. bonos eligit. Insipientes.yero et iiidignos ordinare,
Affabililalem quoque sermonis dicimus ad conci- quid est aliud quam saeerdotium deturpare, Eccle-
Tiandam gralianv valere plurimum. Ex qua re ap^ siani impedire, populum depravare? Ilinc prophela
4sarel, .quia ifielior eslsapientia negoliatione ar- ai.l: Omnis qui non didiceril jusiiliam super terram,
.genii et auri primi et purissimi; et qui.tenueilt veritatem non faciel (Isai. xxvi, 10). tsaias quoque
eam, bealus. . . Israeli ComminaUirdicens : Ecce dominalor Dominus
Sane sciendum est quia nisi pastor Ecclesiae sa- auferet ab Hierusalem vaiidum etfortem, ethonora-
'1
pientiae luerii sale conditus? salutare pabulum Do- bilem vullum, et consiliarium, et sqpientem archile-
ininicis ovihus minislrare miriime yaleljit, dicente clum, et prudenlem eloquii mtjslici : et dabb pueros
.Doinino : Si sal evanuerit, _?_quo salielur? (Matlh.v, principes eorum (Isai. m, 1). Et paulo post : Spe-
.13.) Et Paulus. aposlolus ad Romanos : Sicut non culalores ejus.cmci; omnes nescierunl, univetsi canes
.probqver.untDeum' habere in noliliain, Jradidit eos isli nbiivalenles latrare (Isai. LVI,10). Et fufsus :
JDeus-.._•teptobum sensum, ut [adant ea , qum non Ipsi pasiqres iguoraverunl intetligenliam (Isai. L\T,
j>onveniunt (Rotn.i, 28). Ttem ad Tiniolheum : Si 11.). Et alihi: Discitebonum facere, qumritejudicium
jquis domui sum ptmesse nescit,-quomodo Ecclesim (Isqi. i, 17). Et de populo : Faclisunlin rapinam,
Dei diligeritiam habebil? (I Tim. ni, S.) Unde nia-. ,et nbn esi qui eruat; itt dire.ptionein,el noh est qui
.riifesturii est, quia lunc potest idoneus rector fu- dicat, redde (I.sai, XLH,22 ).. -,. . jpse
turus probari, si prius domuni suam recle guber- poslmodum. Israelde insipientia. ... . . . . . . ait:
nayit. Et mox subditur iTestorcoramDeo el Christo Sacerdoies non dixerunt: ubi est Dominus? Et lenen-
JesU electi.saiigelis, ul hmc custodias., sine prwju- tes legerii meam , nescierunt. me (Jer. n, 8). El
dicio nihil (aciens in parlem aiiatn declinans. Manus item : Novate vobis novaie, et nolile serere super
Mlononimppsueris,neque comtnunica (I Tim. v, 21). spinas(Jer. Tv, S). Elrursus: Aspexilerram, el ecce
__[Subteslificatioiie ea qua3]ordinationem Ecclesiae vacua erat, el nihili; ei cwlos, et non erat liix in eis
:mandal, .[custodiri] praecipit [nihilque fieri sine (Ibid.,23).; El de sermonibiis-siccilalis : Certia in
.pfaejudicio.-:et non iacile aliquis] accipiat eccle- agro peperit, el reliquit, et onagri defeccrunt, qiiia
.siaslicam .dignitalem, nisi prius de vita ejus et non eraiherba (JefJxw, 5, 6). :Unde ait beatus
-.nvoribusfuerit disputatum, [ul dignus approbalus] Hieronyfnus. (Idem, c. 14): « Siccitas haecsaepe ac-
-nvinisler aut sacerdos eonstitualur, ne poslea si cidil in Ecclesiis, quando eervi, el onagri iriyeniuu-
r.eprehehsibilis yideatur, po3iiiteat foiTe priiicipem tur in populis, qur inagistroriim penuria conlabe-
populi iion ad liqhidum;.praejudicasse,sihique metuat scunt. Sttnt qui possiiit discere; et non sunt qui
imputanduinquodnjerelur,si eum(46) improbabiliter possint docere. J Qubmodoenim pastor esse poterit,
..ordinavil. Peccat. enim.si hon probat, et sjc.ordi^ qui npn-noveril de pascuis j"udicafe; nec discernat
.tnat :.rian)Tnelior cseleris debet probari qui ordinaii- inler pecus niundum el inimuhdum, et lepram et
(46) Si eum. Audacter:, at vere emendavimus; nam quod legehalur. civem, ita ineptum eral, ut
^lerfi tion posset.
'.81 DE PRESSUKIS ECCLESIASTICIS. — PARB II. . '82
lepfam, uvamque nialuf am_el acerham nnnime in- j/^ liuin vutnera alliora esse nesciat vuineriuus visce-
telligat? TJnde fevera. cpgnoscere possumus,irato rum? Et lamen saspe qui nequaquam spiritualia
Doriiiho siiiltos pristOresin ECclesiis.cp.nst._tii,rur- praecepta cognoverunt, cordis se -mcdicos profiteri
siiirique plaealo, ?apienlesVeo praestante ordinari. iion metuunl; dum qui ])igmentorum vim ncsciunt,
Quod ipse quoque post illata (47) flagella ihdiilgen- yideri medici carnis erubescunt. Sunt eliam non-
liauv Isfael' per eiifiidein Jeremiatft reprojfiittens, liulli qui inlra sanclani Ecclesiam per speciem regi-
aii:Ddbo vbbispnslores juxia cor ineum,et pascent minis gJoriam affeclant honoris; videri doctores ap-
vos' sciehiia et doetriha (Jef. ni, TS)_Stuili enim pclunl, transcendeie caeteros concupiscunl, atte-
episcopi noh pastores, sed incubones dici ppssttnl, stanteverilate primas sahilaliones, primos rccubilus
,e0' qriod sanelam jncubeiit Ecclesiam ; non;errantes iu cavnis, priiiias in convenlibus calhedras quairunt
reqttirurit oves, sed cOlleclas etiairi efrare"permit- (Maltli. xxni, 2); qui susceplnccurae pasloralis ofti'
luritjUt unaquaeque per viam quam volueril gra- cii niinistrare digne lanto magis nequeunl, quanlo
tiiatur, et iri his revera inipleatur quod .in Judicum ad humilitatis magislerium ex sola elatione perve-
vblumine' legiitif:' tn diebusiilis npn etatrex in nerunl.' Ipsa quippe in magislerio lingua confun-
Istael, sed__ unusqtiisque•qtiod sibi rectum videbaiur, ditur, quando aliud dicitur, et aliud docelur. J Hinc
hoc faciebdl (Judic, xxi, - 24).VDe lalibus quidem I3 Jacobus : Nolite plures maghlri fieri, fruires mei,
legitur iri Evapgelio: Omriis arbor: qum riqh facit scienles quoniam majus judicium sumilh ( Jac.
frhcfum bbnuni excidetiir el: in; ignem miilelur in,l).
\Matth. 111,10). Gregorius (partef, 1. i, Cum.past. Iiem Grcgorius : « Qui sacris nescil obcdire ca-
cap.; i.): « PaslOruriviinperitia voee verilalis' iricre- iionibus, nec sacris sil dignus adminisliare alta-
patur, eurir per prbphelanv: dicfiUf : tpsi pastores jibus. Non debel honoris ducalum suscipere, qni
ignoraverurii scieniiam(lsd,' LVI,11). QuOSel ruf- nescit snbjcclos tramile vitae melioris prosirc. » Et
susDoiriiiius deleslaluf dicens : Et lenentes legem rursus : c Sicut iniqui ct peccatoi'es minisleriuni
riescietunttrie (J.er.ii, 8)" Etnesciri.se efgp ab eis sacerdotale assequi prohihentur, ita indocli et im-
"veritas coriquerilur, et nescire se priricipatuni ne- perili a tali oflicio rclrahuntur, Illi eiiim excmplis
sclehtium seprolestatur cqttia profecto lii qui ea suis vitam boiiorum corruniptiiit, isti sua ignavia
qttai Surit Boniihinescjiint,' a' Donjiiio'nesciunlur, iniquos corrigcrc nesciunl. Quid enim docere pote-
paulo attestarite quiait :.Siquis duiemignbtat, igno- rtml quod non didicerunl? Dcsinal loeum doeendi
raiitiir (I Cdr. xiy, 38). Piefunique pastorum im- susciperc qui nescil doccre. Ignorariiia "qnippc prrc-
perilia mefitis congruil siibjeciorum, quia quamvis suliini \irie non congruit subjeclorum: > Et alil.i
lumen scieriiia. sua euipaexigentenon liabeani, (] (part. ii lib. Pasl. eap. ">)":« Sit reelor discrelns
diStriclo tanien Dei judicio-agitur,- ut per eorum silenlio,. Iiuiriilisin verbo, ne aut tacenda proferat,_
ignbrantiarti hi etiairi qui sequunlur Offeiidarii.Hinc aut proferenda taceal; Nam sicut incauta locutio in
riamque in Evangelio per senietipsariiYeritas dicif: errorem perlrahil, italndiscretuni silefilium Ivos qrii
Si cq-ctisccecoducatuin prmbeat, amboin fcveumca- erudiri potefatii in errofe derelinquii, Saepenamque
dent (Mattii.- xv, 14).Tlinc Psalmisla rion optanlis rectores •impfoyidi ' huniariam: ariiiilere .gr-atiam.
aniiriO, sed prophetaiilis tninisteilo denuntiat di- . . .;. . . •: • • -: • • '. .;.;.";,. Ca?ciis pastof
eens : Obscurenlur bctili':eorum.ne videunt, et dor- est, qui supernae lunien cofis.. . .. '.':'. ,- . . .'. . .
sumeorum semper ihcurva (Psal. LXVHI,24). Oculi . .v .,..'V,.V i.. . praesentisyitaetenebrislifessus,
quippe surit, qui in ipsa bonoris summi facie positi, duiii venluram lucem neqttaquam diligeiido con-
pfovidendTiiineris bfficium suscipiunt, quibus niiiil- '-'_Spic.it'.; ...-.;.-,...;..;;.:•;.". \y.:..:.';:;.-;._,ait .:"Parvo
fum^qui subsequentef Virihasferitidbrsri iioniiiiantuf. autem naso est -qui ad"teneiidairi-meiisurani. dis-
'Ohseuritali.sergo octtlis ddfsuni fleciitur; quia cuiii eretiOnis idoneus npriest. Nosque quippe odores
Iunien sciejitiaepefduiitquipraieunt; profectoeunctl felofesque discerriimus, Reelje ergoper nasurii dis-
adporianda peccafbfum onefa Ciifvariiuf.qursequuii-V cretio expriiJiitiir, pef quarii vijTules.eligiinus, de^
.tur.;i Item (in 'pfilogi paft.i).:''«-,Sunt pleriqtte^ ^ licla reprobauviis. VEt fufsus ,: « Duruiri quippe
pastorum, qtti duiri menlifi se .nesciunt, quae non est, Vut quiiieScit teriere niodefamiria Vitaj suaf*
didicerunt dpcere cbncuplscunt: qtti pondus magi- judexviiai fiat alienae. Unde reGte per prOphetam
sterii ianto levius aestiifiant, qu.anto vim riiagftitudi- , dicituf : Moriificqbanl dnimqs-qum rion inoriunlur,
nisMllius ighofant. Tjt qui .IridoCtfacpf aecipitesdo- elvivificabant animas qum:nohvivuni(Ezec.h.XIII,19);.
ctrinae arcem teiiere appeturit. a pfaecipitationfs suae Non ftiorientes quippe niprtificat, qui justumVdaiii-
apsibus in ipsa locutionis'.'janua fepeilunlur; Nulla nat, et non vicfurttm vivificare nitiiur, quireum
ars docefiprifisunviluivnisiinteiita,(48) priiismedt a supplicio; solvere; cortatufi; » Isidorus (lib.ui
latiorie discafur; Ab imperitis ergo.pastorale niagi- Seni. ' c... 56.) «. "tam doctfina quarri, vi.ta -clarere
sleriufti qiia lemeritate suscipilur? Quoniaui esl ars debeti ecclesiasticus doclor :;nani dociriiiasirie vila
artium, fegiirienariimafurii.Quis autem cogitalio- arroganiem reddil-;Vvita sirie 'docirina inulileni fa-
V" (47) Post Miqtd,.- Hic eiiam nobis, necTprtasse ; (iS).Ih(eniq,&ii\,in ldniq,quoi\ curii nbrirjlace-
-nliriiuiDjindulsiftius. Nanr libcioco leg.ebalur posiu V fetjVsic eniendaviiriiiSj.utvitlcs.. ^ ,.' .V ;;
laid. '; :.-• _>',;•; :•_.;_., :. ..• :
SS, ATTGNISYERCELLENSISEPISCOPl . . Si
cil, ">Item (Itfem ibid.,.ca'p':46) : « Sacerdotes po- .kcogitaium tuitm in Dpmino, el ipse enulricl\(PsaL
pulorum iniquitale dainnantur, si eos aul igno- LIV,23). El ilem : Dominus scit cogiialiones Jm-
ranies non erudiani, aiit peccantes non arguani. minum quoniam vanm sunt (Psal. xciiv, 11).. Et
Testa.nte Domino ad prophetam : Speculatorem le alvhi : Nisi Domiiiusmdificaveritdotnuiii; in vanum
dedi domus tsrael. Si non fueris locuins ul se cu- laboraverunt qui aidificant eatn (Psal. cxxvi,;l). Et
slodial iinpius avia sua,ille in iniquildte sua mo- Isaias ait : Ym fitii desertores, dicii Doriiinus, ut
neiur; sanguinemvero ejus de manu luq. requiram faceretis consilium-,et. nori ex me, ul ei ordiretnin*
(Exech, xxxiii, 7). i Prosper (sive lulian. Pome- lelam, el non per spirilum meum (Isai. xxx, 1). Et
rius, I. i de Coniemplai. vita-c. 20): «VQuod vero, 'i.eriim : Fecisiis malum in octilis theis, et quqi nolui
dicit Apostolus, ul nos formam debeamus exhi - elegistis (Isai. LXV,12). El rursus : Non eniih eogi-
bere fitlelibus, qiiid valebii, si is. cui vel exhor- taliones mea', cogilaiiottesveslrm,tteqnevim.mem,vice"
taiidi bo.nos, vel easligandi malos cura commissa veslrm, dicil Dotninus (Isai. LV,8). Et alihi : Non .
est, be.iie viveRdo,se imilandufii bonis non ex- initiebam prophetas, et ipsi currebant (Jereiri. xxm,
bibeat, ct mslos. tacendo non arguat? J lliror 21). Hieremias quoque ail : Malediclus homo qui
ergo 'jna inani; deludantur iiitentione, qui Domi- eonfidit in liomine, el ponil carnem brachium suum
nicaiii parvipendentes censuram, qualeseunqiie ad 1B (Jerem.. xvji, S). El.: Benediclus vir qui confidit ih
episcopalem digjiitatem eligere quaeruiit, quos sibi Domino, el erit Dominus fiducia ejus (lbid.,)1). E.t
inagis. uiiles,. quain Ecclesiae profuturos suspican- itenv :: Scio, Domine, quia non sunl hominis vimejus,
tufc, Uiide sacpe evepire solet, ut nec Ecclesiae necviri esl ul ambulel, et dirigat gressus suos (Jerem.
congruos,; nec sibi proiicuos sehliant : et duin x, 23). El rursus : Stdle super vias, et videle'et ih-
pro amore hominis Deum oflendere non metuuiit, terrogate de semilis anliquis, qu-v sit via bona; et
ab. ipsis. sofent etiam perpeti iiijuriam, quos con- ambulale in ea, el invenielisrefrigeriimi(Jerem. vi,
tra Deinulum provehunt ad caihedram;ul merilo 16). Maxiniaequidem lemeritaiis est gratiam!sancli
se errare doleartl, qui Dei honorem suo noii pra;- Spiritus injusle offcrre, quam novirous etimdem
posueranl, Unde healus Ambrosius ait (libV III spirilum niinime [coilfirmare; nec securus potest
Offip. c._ 16) : t Non potest hoiriini amicus esse, esse de munere, quihuj'usinodi officiumsuscipit in-
qui Deo fuerit infidus. « Si enim secundum Iiea- digne] , . .
tuni Aposlolum, Quid oremus, ul oportel nesci- ........ lanquam Aaron. Sed ne aliqiiis. . ,
mus (Rom. vni, 26) quomodo sCire possumus . . . . . . , odis Domintts sua
........................... mnobis concessil perquirere mandata. Iiilerrbgemus,
^
quae evideant,, ita, fu.erunl -'......... , . leslainenlunij,
.. . . .... .... .. . .. .. ..... .. . si nostra; solitis quam eliam et ,p.erEvaogelium, interrogemus pro-
cura. coiiiriiiltamus. Hinc rarooinnino eveiiiel,.quod phetas , inlerrogenius aposlolos, interrogemus. sa-.
pro., . .... . .. , ...;... . ... . • Primuin quwrite erorum canonum edicta, alque eaeterorumsanCtoiTim.
ttegnumD.eieljustiliam ejns, et hwc omnia adjicien- Patrum statula, el quod ah eis didicerimus .....
Wrvpbis (M.altli,.vi., 3§),- Si quis ..„'., ^....-... . ....,....,.,,.,..,., ceriissime teneamus.
sari ienlaverit, u.t sib.i profutura.-ab.sque justilia Nullis nayis consiliis decipiamur, ut ea quae ipsi
qiireraiit, seipsu.m. destruere ............ sanxerunl, violari aliquo modo conemur : quoniam
slabilire valebit. Ail enim ipse de diyite p.luriina qui illorum contendil regulis impugnare, restat ut
sibi ini futufb promilleiile : Sluilej hac nocte- re- eorum npn merealur consorlium oblinere. Ait enim
pelent animatn luam, qum.aulemparasiifCUJusefunt? ipse Doniiiius, ut diciunl est : Qid mecumnon esl,
(Luc. xn, 20..) Et alibi : Otnnis.planlatio, qriamnpn contra me esl,,et qui non colligii',,spargit (Luc. xi,
planlavit Paler _meus cmleslis, eradicabitur (Malth, 23). Et iteruni : Qui noh intral per ostiumin ovile,
__y_13)..El 1'ursus . Qni mecum. non est, conlra mb ' sed aliunde uscendil, ille fur esl el lalro (Joan. x, 1),
e.st; et qui nqn colligit.mecum,. spargit (Matlli. xrj, •• TJnde et mox sequilur : Ego sum ostium, pef me si
30)..-El Joannes, Raptista : Nfiinopolest hubete, nisi quis ihlraverit, salvabitur (lbid., 9)..El contra indi-
quod ei, fueril datum desuper (Joan. xix, II). Et gnos paslores ipse per propbetam querilur, di.cens :
beatus, Petrus apostolus :. Humiljaniini sub pqlenti jfpsi regnaverunt el non ex me; principes exslilerunt,.
manu Dei,. ui vos exallel in temparetribulalionis. el.non:cognovi (Oseevni,"4J. Unde ail heatus Gi;e-
Oinnem solliciludinem vestmmprojicieiues in eum , gorius (parte l -Curmpasl., c. i)~: « Ex se iianique,.
quoniamipsi curq est de vobis.(I Pet, v,_6). J.oaniies el non exarbitrio summi recloris regnant, qtti viul-
qtmque eyangejista ait: O.mnedalumoptimum,et.omne lis fulti virtulibus, nequaquam divinilus vocali, sed,
donuih per[eclum itesu-rsutn esl, descendensapalre sua accensi ciipidine,.culmen regiminis rapiunt po-
luminum (Jac._v, i7), Et Jacohus apostolus :,Epce- tkis, qnani assequuntur. » Inutiles namque §acer- -
nuncqui dichis :lwdie autctasliw ibimqs iiv.illam dptes irifernus Judex. et provehit, et non cogrioscii,
civitaiem, et faciemus ibi aniiuin , et mercabipiitr, quia quos permittendo lolerat, profecio in eis ju.di-'
qt Incrum faciemns. Qriqi enim vilavestra? Vapor cium approbationis ignorat. Unde ad se qiiihusdam,
«st ad mpdicuhi apparens,-,; deinceps extermihqbi-, per miracula venienlibiis dieit : Recedile q-nie, ope-
tm: (Jaq. . iy, 13). Psalmisla qubque ail : Jacia rarii iitiquitatis, liescio qui cslis (Mdttli, vu, 25),
83. ;--..', DE PRESSUIUS ECCLESIASTICIS. — PARS. II. '.".-. v \~.'-''-W-'-:
Sane scienduin, quia tune poteril epis.copalis Te- J_Tne"in cuiiclistnoniibus eiin universo ndlle exqelsb.f. '
vereniia njaiiere sincera et illibala, si ordinationis ei super omnem facieni ierrm ..dispersi suril qhiries
fiieriiit chiripeteiitiairi pmriibus jura servata, Nain greges mei,:.el non etat ' qui iequitifet,- notretdt,:'.
«pii-diligeiiti«xaminatipne regulariler fuerif electus, ittquahi, qui requireret. Proplereq,~pdsiores;uridiie
pro CfarisU misericordia credimus, quia suis exi- verbum Doinini. Vivoego, dicit Dominus, quid pfo eo '
slenirbus culpis vlx uriqiianvefit dejectus. Sed quia quod facli sunt greges inei in fapinqm, et oves niem
ifreligjbse eliguritur, irianitef ofdirianlur, indiife- indevoralidnem omhiuhiieslidfum a_gti,•eoquodnorit
r-eiiler accusanlur , injuste oppfiniuntur, perfide essel pastor : neque enirii qumsieiiihlpasiores:gfegeni'"
dejiciiintur, crudeljlcr eliam atiquandp et necantur. ineum; sed pascebant pasto'res:semelipsos,el greges •
pinnia lariteii qua?.pro tali illjcitafifdinatione mala rneos nohpascebanl: Proptered,:fdStbres,:audiie ver--:
eyeniunt," ad ordinantis perlinere pericultiriv riiani- " bnm Domihi : Eme dicit Dbminus:Detts:::.Ecce'ego
Testurii est, Deiiique landiu inqilireridus, vel exami- ipse super pastores requiram gregehi memn demanri
nandus (49) esl qui. ad ppntificalem provehatur gra- eorum, el cessare eos faeiam, ul ullra horipascant
liam, quaadiu.talis invenialuf qui pi'0 Suis meriiis gregem, nec pascanl amplius:paslores semeiipsos';'•_.~
digne ab omniijus verieretuf, et a nemine fjam in "iiibefabo gregeni merimde dre:ebfum, eihdrierii-eis-
ppslerum aceiiseUir; iiuiianvque ejus sancta con- B ulirain cseani. Quia hmc dicit DdtriiniisDeus : Ecce"
versaUo lurpem ul.ra oriri permitlat vel Suspicio- ego ipse requiram ovesnieas, et,~visilaboeqs.Sicut".
nem. Ait eisimbeatus Aiiguslinus : «<!JuiPaslorunr J visitat. pasior gr.egem sririm ip die, quando (ueril-iri
nomen audire volunt .-.. '.. .... . . [Non.debet. tnedio pviiitn suarum dissipalarum : sic visitaio oves-
ordinari qui legilinve possit aecusari. Si vero, ut in meas, et liberabo eas de omnibus iocis in quibus di-
lalihtts quod pejus everiire sol.et, falsa abaliquibus spersm (ueranl in die nubis el caliginis. El cducam
âniloquil posimoduni opiiiione veiitiletur, Ipsi| eus de populis, et congregaboeas de tei rk, et inducam
... ....... .... . dignani iniquilatissua. poe- eas in lerram suam : et pascam eas in montibus
nani paliantur. De illb tameri nil indecoruni atque Israel, in rivis, et in cunclissedibns lerrm. In pascuis
[siiiistrum ullo iriodb jam'ultfa creclatur.] Quo- uberrimis pascam eas, eiin montibusexcelsis lsrael
rnodo enim libere pbierit cpi .eopus stultoruin erro- sunt pascua earttm : ibi rcquicscent in herbis viien-
res redarguere, si se tiriveat . . . . . . . .... . . tibus. el in pascuis pinguibuspascentur super montes
. . ... . impediri, Saniori quapropler uti conve- tsraei. Ego puscatn ovcs meas, el ego cas accubare
iiit consilio, et sic omnipoteniis secuta noii est |S0j [aciam, dicil DominusDeus. Quodperierat.requirani.
voluulas. ttt ei pia Majestas * acta noslra;• dirigat el cjuod abjecltiineral, reducam : elquod confrttciuni
«niversa. Ejus Si rite asseuuamiir servilium, nostrae fuerat, alligabo : el quod infinnum erat, consolidabo:
quoque salutis ipse perficiet siatuiii. Deeet ergo tit el qnod pingue et forlius , cuslodiam : et pascam
nec indigni ordinenlur, nec ordiiiati vexeiitur. Ta- illas in judicio. Quid, rogo, est Detis, ut ca quaead
lisque .31) ordinandus, qui jafaiii per.peimm_non ipsunv specialiter peiiinent nostris audeamus usibus
sif vexaridiis, sed cum ingeiiti; honore habendus, rctorquere, et qurc suis jubel comniitiere dileclis,
et sumiria diligentia pJiservandtis.,Gratia absit, cau- nostris ne limcamus iribuere asseclis ? Nuuquid nos
sam merila decerriarit. 'Qui epim quem diligil in- pariter cl ipsos cum \olueril perpetuis poteril im-
jusle vitierit praeiaUjm, tunc jam iugeat liecesse plicare ruiiiis? Non enim quae nobis deleclant haec
est ut dejeeium. Sicest enim qui indigrie aliquem agcre, sed quae a Deo jubentur cuslodire oportet.
subliiriarelaborat, quasi qui ad allius protrahitprac- Nec considcrennis quod sinl aspera, sed politis in-
ut inde deterius demergatur, Uiide et tendamus quod omnino sinl ohscrvanda. Nam cuui
' cipitium,
Doiiiirius ad Ezechieleiii loqtiitur, dieens "(Ezrch. dicerel Dominus ad Abraham : Exi de lerra lua, ct
xxxiv, 2) : Fili hoinihis propheta de pdsloribus tsrael, de cognalionc lua ; el vade in terram quam tnonslra-
propheta et dices pqsloribus : Hmc dicit Dominus vero libi (Genes. xn, 1). MuIceJjalAbraliam suoriim
Deus r_Ympasioribuslsrqetqui pascebdnlsetnetipsos, r> suavitas, sed iinperii coelestis, et remuneraiionis
.-Nonhe greges-pascuhlur a pasloribtis ? lctcxqmedeba- oelernae consideratio ciim amplius movebat : immu-
\ tis, et iatiis operiebainini, el quod crassum.erat occi- tari quaproplcr in melius malas convenit consuetu-
dehatis; gregeih aulerh hohpdscebalis: Quod infirnitim dines, cl unusquisqtie suiini minisleriuni sollicite
fueral, riatx consolidasiis, eiqudd' mgtoiunt,moti sa- ciislodial, nec alienum usurparc intcndai. Clerici
riaslis; quod fracluni est, nbh alligdslis ;~et quod niililiam non excccanl, necpulilica vectigalia exi-
abjecluni esl, iion rzdukisiis: quod pet.etal non ganl, et fenus nullo modo exsequantnr. Laiti quo-
qumsislis, Sedctiin aiisleritale inipet:abatiseis,el cum quc eujiiscunque sint ordinis \cl dignitatis, eccle-
potenlia ; et dispersm stiiit-oves triem, ed-qriod non siaslicarum rerum dominatioiiemveldispensaiioiicm
esset paslor, et facim.suril-iridevordtionembmnium arripere non praesumant: nec aliquem in clericoriiin
besltarum qgri, el dispersa\ sutil, Ertavetuht greges gradu cbnstilutum judicare aut vexare coneiitur,
{59) Ea;amfnaH_?«s>'Sic'ebdex^ : pro nia majesias, Iego pietas.Resb.

priof editio, excommunicandus,corrupte. (51) Talisque. Sic codex editi, talis qua;-
: (SO) Secula iwii -esl. Locus hic sane corruptus ratur.
esi : conjicio legi oportere, sequenda nobis est, et
8T';'.,' -< - " \- \:'"\ 'Saft
ATT0MS'ÊRCELLENSIS;EPtSCpPi
uisi ab episeopis, ad quos, ut jam supra dictiim est,~-j Xglutienles (Ibid.; M). Denique si necesse fiieril,
pertinenl, pro aliqua utilitate iiivilenlur, Ait vero omnis Ecclesiae tbesaurus laudabiliteis in praedielis
beatus papa CprneJius : « Laicis qjiartiyis religiosi; expeiideretur; nihiltamen hprumlpfo thesaurp com-,
siiit, iiulla tanven de ecclesiaslicis .facullalihiis ali- muiandum est:. veriirivomiiia quaead usus Ecclesiae;
q.uid disponendiiegilur unquam altrihuta facultas, » pertinent, ornamenla Ecclesia? sunt, prafecipuesa-
Beatus quoque Joannes Baptista puiilicanis et -nii-. cerdptes, clerus et familia, nee possunt ahsqije pe-
litibus ad suuni baptisma yenieniibus, et.quodTa-, riculo abuli. HtijtisCemodi ergb sanclafujn eceler
cerentjnleiTOgariUbus dis.it : Nihil ampiius quam siarunv persecutores bealiis Pius Ronvanuspofttifex.
quqd conslilulum est vobis, faciqiis ; etneminem con- (Pius papa-l) increpans, ait (epist. 2) i « Ad sedeni ;
cuiialis, neque calumniam facialis, et.cqhlehti estote; apostolicam perlatum est qttod sint intef VQScon-
siipendiis vesfris (Luc.- iii, 15). Siipendiis quidem; leniiones et aemulaiip.iies,et prajdia .divinis iisibiis
suis corilcnti sunl, qui jllicita noii apponriiit, riee tradita quidam humanis applicant usibus, et Do-
aiiena concupiscunt. In electione vero pontificuiri. mino Deo, cui tradita sunl, e'a subtralmnt, ut suis
[sanelpnim in pniiiibus canonum ordo servetur, usibus inserviaiit., Quapropter ab omriibus ! illius
MuHuscIerus\el popiilus p.raeju.diciumpaiialrir; sed usiirpatiopis conturiielia depellepda est, rie praedia:
iibera siteisabsque aliottjris coiitroversia, Tacultas Brisibussecretorum cosleslium dicata, a qttibttsdani
trariqriillequem nielius prasyideriiil, eligendi. Eleclus irruentibus yexentuj-,: Quod Si quisquani pra?sum-;
qiioqueaam a meiropolilano;, quam a CaeierisCom- pserit, sacrilegus habeatur, et sicul sacrilpgus jud.ir
proy-incialiJjns.episcopisdiligeiiUssiine examinandus cetur. Ipsos aulem qiiihoc agurit, clericps el Doniini
erit.; Quod sitq,ttis contra euiii] juste aliqtta poterit sacerdoles perseqpi^ eosque;infamare .a~udiyimus~v
pl.jjcere,; liceritlam habeant iu orajiibus tunc [ven- ilt malum .supra maluin addarit, et deteriores Ifiant;
tilare, quem si convineere polerit de eulpa.J-a bene- non inielligentes quod Ecclesia Domini in saperda^
dicfibijis reiiipv.eanluf gralia. Si verp dig,niisiiiven- li.hus.consistit, et crescll in.teriipJuriv Dei. Ei sicijt
.tiis fnerit, lunc cum [consensu et nolitia, prineipis] qui Ecclesiam Dei vaslal, et ejus praedia ef dpnaria
ad ciijus dilionem eadcm parochia pertinere vldetur, exspoliat,, etînvadit, fit sacrilegus :.sic ille qtti ej'us
'snlehiniier et dev.otissiine[conseerelur.. Post cujps sacerdoles iiiseqnitur, sacfilegii J'eus existit, et sa-
ordiiiationemj, oifiiiiiim,adversariorum; linguae fe-- crilegus judicatur. Nunquid si aliqiiis lvioniliaspon-
Trefienlur, necsibi janl licere putent conlra prae- sarum vestrarum detraxisset,- injiiriam eis, et poiius
lalttnv quod dudiim licuit [in collega] : nuilusque vobis faclam coiiquereremirii? Ail enim beatus.G.re-
ettm accusar.e vel j°udieare ulierius pfa.sum'at, nisi gorius : « Omnis qui jiostra toilil inimicus est.; Cuift
quemadmoduhi ca.nonum decent edicta, De qufe C eriim.omnia quse-spbnsa hahereVvideiur:, ad ejus-.
IJUS, ne a nobjs oninino viderentur Oiiiissa,: qiisg- sponsi cpnstet respicere doftiiiiium, et saftctam Ee-.
dafti qiianvvis pauca 'in principio hujusce nostrav .elesiarii Christi sponsam esse nullus abnegel eallip-
adnotalionis commemorare curavimus. Sed et si iicus, omnia qua. Ecclesia? sunt .Ch.risli,esse pro-.
cui fortasse _et illa non sufficiunt , sanclbrurn Pa- bantuf; et qriaeab eri attferuntuf, ipsi prOcu!jdubip-
truiVi:staluta diligenlissime perqui.rat, fil plenius lol.luritur.-i _--',.'"','
inde instrui vaieat. ; Ttevera ergo inimicus Cbristi eflicitrif qui ;eccle-
~ ; siaslicas res usufpare conatur, nCc immerilo eadenv
Explieil pars secundade ordinaiibtitbtis,
cpiscoporum. decidet seritie.nlia',qiiam bealus David pfocliimaiis
ait : Inimici verd Domini mox ut honbtificaii [ue-
PARS TERTIA. r.ini etexalluli, defieienles giiemadmodum (umus;
De (acnllalibus lEcclesiarum, '.',.'_ 4e.fic.ienl(Psai. xxxvi, 20). 'Qui eijim Deo•"cr|ealbri;
Praeteiirc iioij.possumus, quod res ecelesiaslieav srio, et omhiritri beheficiofuin datori iniriiicus
post morteni yel expulsionern epjscopi in difeplior . esse probalur; homini, per quertv licec tahlum-
ljem el rapiiiani sxcularibus tradariturfctini dignjim modo-muiistrari aliquo nvodo.pbssunt, fidelehvse
.git qttod ea in episcppio remaneaiit,. per oecoiioiftiirti esse revera nientitur., Qtiid; ergo jttyat, eos. esse;
.:et casleros dispensatofes. ccclesiae.usque ad ordina- . Christianos, et Ciirisli .depra_dariEcclesiaIri,?SQuod
.tioneni. fuluri episcopi iiilemerate sefveri.lur,ne ab beatus Pautus -apostolusincrepans ait: Qui dbomi-
aliisper qiiodvis ingenium ullo. mbdo suhripianfur. _haris_idoLi, sacrilegium facis, (Rom. n, 22). Diviiljp
Qriid eiiim interest si viventc episcopo, au.t ppst enini res non bominum ppssessiones esse, nos-
.fnbflem ejiis, res ecciesiaslica. ab eiteris diripiari- .cuntur, nec iicel ssecnlariumdignitalum ui.de lleri
lur? aut quid prodest si similja coiiseryentur, bo.rrea. additanieriluni: quoniam ecclesiasiicorom vel; pau-
yutem el cellav.ia, cleriis et famiiia; el,.caeter%quas . perum simt pfacparata ad ,iisum. Decet;n.anique ut
. yd Ecclesiam pertinent depra_dentur,?'Talibus,enirii sahcla Ecclesia jiicOneussa atque irtOffensaa'b piiir
uit,Doftiinus in Eyajigelib : Y:osdipitis (qnijurat m . niljus pbservelur Christicolis; rieein..aliijub.deliones.
ut j'am diximus,Chrisli
"qllati nott debet; cjtii aulem" jurat: iii cuiro qribd tetuf ab ipsis. SponSaenim,
siiper aitqre est,debet.Siiillietcmci,:quid est plus .est, et onjniuni doniina, qui se de Doiirlniconftlen-
;quttm,.an attctte-.qubU.sanclificqi-.qriruin?(M.aith, tur esse fairiilia, Qiiisergp.tarii insipiensCbristiaiitis
ixur,, 17.) Etilenim : Culicemliquantesfet camelum ejus se dbminum audeal noriiinari, vel ejus irebus
Vp--:; "'.' bEPftESSEm&i.ECCLESi^ •'.""?$»;-
praesumpliye-perfrui? Scfiplum qftlppe esl: Noiiesl A (Psal, txxxii, 15). El Jei'emias: Hme dicit Dominus:
setvus supef dominuhi.sRum(Mdllh.x,-24). Dignum Adversum cmnesvicinostneos pessinios; qui langunl
enim; prbeufalorem el liiter ;holfiihes hjyeiiire vix"' hmredilctlem,:quqm'itibui pqpriiq nteo IsrqeL Ecce
possumus, Dbmirium auterti ejus jienltus ignpramus;: egb.evellam eos de terrq sua-.(Jetem,-xn•-,.14), :J)i--:
praeter illttriijdequoJoaiiues Bapfista ait: Qui habet gnum [est-.ul] qui ecclesiaslicas :r"es.^Dei siqiiideni
-sppnsam, sponsusest (Joan, ni ,;29.),,;Airsancla Ec- : haerediFateni Contaminane.pfaesuriiufit,: a prbpria
clesia spbnsa Christi.;;;. ; ..,;.:, ;.- . _-.,: . .",:: . qua j*iisteperfrui poterunt; .excludaijtur,; ..:
..;--. '. -: siinnfia ilaque Salomoiieipsam. -.;. . ."; -IIoc verp dfiigentissime iri.luejKJuijiest,quia D.e.iis-.
fursus devoiissinie.iriiploreinus,;utipsani pronpbis ortTiiiijpiens,quafti\is_npstiis exigeniihtisculpis Ec-
ad. ettrti interced .;".''-",.'_. ... aufe.rre,'sed ;deyo- clesiani suauJflagellareyoluerit pei- depi*_edationem,
lissime , qu» riecessaria suril. iiiibipostulare , , ..'•.-; vel aliqtiani cpftirilioneiii, fion suis: dilectis, sed illis
-.. re, nam et David esuriens proppsiiionis;, bpc agere perniiliit, quibus diram exiiide in poste-
panes de lemplo arripere vi non prajsumpsit, ; .... riifii.feddat yicissitudinein. U_l_in Isaia legimus, de
,,. . >: donis verp^ quaniyisa regemissus, qula.de Jeriisalem dicenie Doiiiifto ad Babylo.niain : S.ede
teniplo Dei aliquid auferre vpliiii, ab angelo pereus-. iqcens.inlra tettebtas, filiq Chaidmdrum; quiq moh.
sus est, Sed quid Tiiirum , si fidelis princeps rem _•i~vocaberis ulira, dqmina regnorunii Iraius sum siipef
Dep diealam in maximaqiianivis coHStitulusrteces-; pppuluiii tnemn, et coiitqminqvihmreditatem riieqm;;
sitate jarfipere;limuity cura.eUarii ab ipsis;pagaivis..: el dedi eos in maiiu luq, iipn posuistieis .misericor-:
et; barbaris •lain ,iii Ifeleri . Testaifteijlo, qiiam in : djas(hai. xiyij, 5), Quainvis:eninT:GijaIda_,o.s:,Doiiii-,
Novo hoc ipsum: observaturii leganius. iNarii.Poin- nus ad capieridunv Israeliniiseiit/.sed qriia-ciu.deli-,
peius vif gentilis el bellicosus, crim rebellaiilem tate in eis propria abusj sunt, et majores illis im-
JerusaleniiexpugiJassetjjrifinitam thesauri "copianvin . posueriinl plagas quanv Dei ultio efliagiiabat, lraluni-
tehiplo.Doiiiiiiiaudierat cOngregatanvy ad qiiairi.cufrii seadyersu.s eps manifesiissime claniat. Et paiilo:
Tfiodovl.dendi soluni; carisa access5sset,''CuiiCla.quae: post rursus ad^ Hierusaleni : Eos.vetb .qui judicave-
aderant sibi sigillatim fussit expOrii.Quartim lvvulti-... ruh.t ie, ego judicabo (Isai. XLIX,25), el omnem
, fudinem adiriiraris, niJjiKpeniTus.fexiiideconijngere. linguatn.resisieniem tibi,.judicio judicqbis (I;sai, LIV,
pfa_.sunip.S!t..Iieriv Aleribus^.virijiiidelisetharhafus', i%); et ilein:: N.qn. in.sempilemUrii\liligabot,rneque
: cum bello
RonvaiianijcepjssetUrbem', ;omnia qttae ad; usgue ad fiiiein itascat_(Isai. LVii,.If>);.et ilerum.j;
Ecciesianv epiifugeratit sjilva; esse:permisit, Et hbc. In indignaiiqne meapercussi le,.et\in recqnciliqtiqne
jlli diyinarijysteriaigilorantes^ Gatholici vero. prin- mea,tniserlus sum. tui" (Isai. LX,10). E t Jeremias':
cipes liianjfestumest quja EcclesiseDeinon praesuiiip-(^Sarictus. Istael Dqinino Iprimiiimfruguqi ejus, omhes
serant dpmlnarijSed elegeraiit sediilefanviilari. Ido- qui devotanteum delinqiient,malq veriienl super-eqs:,,
lis .qupqiie,servieiiles;terrani.sacerdotum-, vel; teiri- dicit, Dominus (Jer.em.ii,;3). Et Dayjd in. .psalmis ;
: plofUiri suorum a publica functione removebatit. . Ipsi obligqii.sunt, et cecidetunt; riosarilein surrexi-
Qupd et de Pharaoiie, rege iEgypU legimus, qui mus et erecii, sumus (PSul. xix, 9),; et;jterft:: ,Qui
eum omnenv. terram JJgypti • suae-.redegisset djtio-. tribulanl me inimicimei, ipsi infirmali.sunt, el ceci-
niV, terram saoerdotalem excepif, et iijdemneni•per- d\eruni:(Psal. xxvi, 2).-E.i.D.oniiniisde.lsrael fu.rsus.:
Qiisit. ,
..'--> Yisitabo in vifga iniq,uitates_eoriiin,_ei:iifverberibus
•.Qiiid ergo de illis , vqui ea quaead prae.seiiS. inv.e- pecCalaeor.iith).Miseric.dtdiam;autem -thearii:rion,_'cli-
niunt- dep .asdaiilur, et quae; im irituro ~cbngregari spergam ab eis ; neqne.nocebb in veritqte' tnea (Psql,'
posse :Credunt, e.xactori quasf sub pastoris hoinine ixxx.vm, 5.3).: Et iteni Jeremias rid. Dpminunv::
vendunt, fet quanto ;rivajora Tuerunt .patritfionia, Tradidisli enim tios','ut emendarerittir;Mli qulem
,,-tanto prolixius.episcopalis. ordiiiatip propalafuf; ut- _aggrqvaveruntjugutn suuin supef.hos. Et Dpniiritts
liihilrenianeat indiseussuin^ qubdulile.videaUif ad jnlHvarigelioV::Si_'qiiis scqiidqlizqvetitunum depusU-
'Visum? Dfsic pariler luat Ecclesjaljniiinarum- dis- : -iis islis qv.i~ihmecredunt, expedii ei,ut suspendatur
pendiurii,: amissioriem et rerujtoEi turic tandeiii IUyiblq asiaqfia in cqilo ejtts, el-deme.fgqlurin profuiiy
npvissime sequitur episcOpalisordinatio, quafii parT dum uiaris (Maiili..\ym, 6)., .SedVdicet aliquis-:
cbtiirii praecedil eleclio: neque inquirtiiiiur merila , Quamvis eriiin res ecclesiasiicae a irie detineanlur,
sed poiiusVeliguiilurnvuriera. Cujus unquanv prsedia liquelquia plufa Jjeneficia [ex yisisjper nie adver-
toties depraedaiiiel-pbstmpduii) venuriilata, qiiemad-' sus Veaindejn ecclesiain, niiiiisir.aiitur, quam si ab
"
lriodum:sanctae Ecclesiae irtvenluritttr? Aut.qiiibiis iisdeiri ecclesiasiieis delirierentur:,•..' sed eiTant."j
sacrificiis tales ppternrit expiaf i pfaedones? Dfenique Quaeergo ope.rajmisericprdiae de liujusniodi friigibus
scriptumest : Siypeccavetil 'vit-iii;vitutii, plucare ei aVtalibus.ppferiirit legitime praep&rafi? Nunquid
', polest Dcris:: si auleiriin-DeutiLpeccaveril.vir: qiiis -,; eIeeifiOsynas];;Targiri?^yel fprtasse' potiiis , [ipsifis
'orabit pro eo? (I.Reg.ii, 25,) Qriidam et ab ipsis ecclesiaecujus beneficiis yi poliunlur. abaria cp-
episcopis fiieriiit caulione firraa. , ., ,, . .._. '. , op.er.iri,veliuniinaria] succeiidi, arehitecta reparari?
Oitaies prihcipes eortim qui dixerunlj Hieteditaie Glaniai Domirtus per Osre: Miseticbtdiam vqliiiet
pbssideahins sdncluatium Dei/IDeusmeus.,-porie: ik nprisac.fificiuny,el scientiam Dei.plusquaniJioldc.ausla,
l.bs'iil re/.ffl; ct Sicni: siiputqrii:anie [aciem veuii (Osee vi, 6);; Et item;: Ega:I)ominus "diiigens:pidi
91 •- •.' " ATTOKlS "VERCELLENSISEPlSCOPi: :.-" "_"' '": f W_
cium, el bdio haberisrapinamin iioibcanslo•('7_._t.Lxi-, __reniuf bona ad omnes, niaxime auteiri ad domeslicos ,
•8). Deus juslorum diligii paiiperlaleiii, quani divi- fidei. Quoniam sicul ait bealus Ambrbsius (lib. i .
tum munera, quaede rapinis stint .:. -. :. . . . Offic. c. 50, anle iijed.) : « Oninibus debeiinis jviise-
peus ad iriunera Cahi; quia quamvis recle pfferrel, "Ticofdiarii; sed' quod plerique eam fraude: quaerunt,
tamen non recte dividebaf ettm fratre.; Ait enim et affinguritaerupinaiii; ideo ttbi eausa mauifestatur,
beatus Amhrosius (lib. 1 Offic., c. 30) i « Non persoha cognoscitur, tempus urget, largiris se dehet
prpbaturlargitas, si qttod alleri largllnr, alteri quis profundere misericordia. ». Unde beatus JoanriesVV
extorqueat, si injusle aequirat, ac jusle dispen- aposlolus ail: Nolile credere omni spiritui, seldpro'..,
dendum pulet. ». Et ilerii : « Fundanventttm igiluf bdteutfum _# Deb sil (I Joah.tifi). Talibtts ergo
lvabeat liheralitas lua. Hoc primum quaefilut ut cuiii -'opem inferrenoii desistamus, ut ipsprum meriiis efV
fide conferens,' fraudcm non facias oblatis..» Ef. intercessionibus introduci mereamur Iri aeterna ta- V
paulo post: « Si non iiotest alteri subyeniri1,nisi bernaculii..
aller laedaiur, comnibdius est jieulrum juvari, quam Sed quia' asperuiri quod dennntiamus pbsefvafe
gfavari alteriim. Quamvis quidam pervefse intelli- yplehlibus omriihovidetuf, dumpenitus blaspheiciafeV
gentes assurnaiit sibi in testiriioriium, qiiodpominiis sarictarum Scr ipturarum rionaudenl auctores,;ipsds'
ailinEvangelio : Facite vobis amicos de mammbhqKpersequi nonomittuiit relalores, ut quasi securiiis.de
iniquitatis, ul cum defecetilis, recipianl vos in mterna iguoraiilia seexcuSari possint, si haec niiiiime audie--V
tabernqeula (Ltic, xvi, 9) Mammona eiiiiri diviliae fint. Ecoritra:nos Doriiiilus;adinonet;Ezechieli, pfb^ -
siirit, quaebene iriiquilates dieunlur, quod sasculares' phelae dicens : Tu , \fili liominis ,' specuiatofem te
diyitiaevix erescuntnisi ahsque rapina. Omfilseiiim pqsui domuilsrael, audiens de ore: hieo. verbutn,
rapina iniquitasest, sed non omnis iniquitas rapina : annuntiabis eis ex tne. Si dicenie -me ad impium,-
iiiiquitas enim dicitur quidquid plus vel niiiiiis aequp. -mortemOrieriSytiqnanminiiaveris ei, neque Idculus
fit; rapina auterii est praeda, dicla a rapieridb, id est fueris, tit averldlur\a viq sua ihtpiq, el vivat'_':''
a violenter capiendo. Non efgo jubemuf aniicos de ipse impius iri iniquitate siia morietur : sanguineiii
rapina facere,sed demammona iniqtiitatis. De ra- aulem ejtis demanu tua requiram. Si aulem iif;
pliia autenv eleemosjTiaiiidare liullaleiius possiimus. anhuntiaveris impio, et i.lle non fuerit "convers«s_;
Quod Zachoetts ille puhlicaniis pruderiier cohside- ; cibimpielate et viasiia iriata; ipse qnidem iri.ini-:_:
rans, ait ad Dominum : Ecce dimidiuiri bonorum quilate sua ihorielur, iu quiem animain tuamlibe-
tneorum, Domihe, do pauperibus; el si qnid aliquem tasli (Ezecli. ni, 17). Et.Jacobus appstolus '<:Qui
deftaudavi, reddo quadtuplum (Luc. xix, 8). Tolum convetlifecetit peccatotein ab ettote vimsum, salvqbit
enim dafet pauperibus, si se innocenref aiite con- .y; ariimam siiqth;; et operiel inultiludinem peccato-
vefsionem vixisse cognosceret; sed quia aliquid per rum (Jac. v, 20). Isaias quoque "ait :_ Glqrria, tie
fraudem se abstulisse.consideraverat, dignuin cen- cesses, quasi tubq exalta vocem titdin, et annUnlid
sttit prius ablata juxta legeln reddere, et sic pbslmo- populomeoscelera eoritm, el domuitsrael peccala eo-
'
dum qucereniariseraiii paupefibus erogafe, Aiiliqua runi. Me eleitim de die in cliemqumrunt, et scirevids
eijiniTex In quadriiplum restiliii iuhebaiahlata. Et :, meas voiuni: quasi geris quw -justitiam (ecerii,_\el[ju--
quia dimidiam bbnorum sttoruiii partein , ad hoc dicium Dei sui non reliqueril: rogantthejtidicikjus-
sufficere credjdit, Coni]ieientef ct diiiiidianvegeiiis titim, appropinquare Deo volunl-(Isai, LVUI,1) . .-;.--
disiribuit,- sihique nihir in posteruftT reserviivit. ..... Et fursus: Sed et si qaid palimini propler
Igltur si eyerierit ut quihus redflauttir, quaeinjuste jusliliqm,, beali eritis (I Pet. nf, ii); et itefuhi : ;
ablata Suril,velliaeredes ipsorum invenirifiort possiiit, Tithoremnon iimuetitis, et non conititbemihi(Ibid.):
nielius est til Ipsorunl, cujus [fueranl fibniiiiein Curiienim subjectionem fibbis imperafet,ait propler
eleemosynis distribuanlur, quam a rajitorihus Ca- Deurii ; quTapraeter eumTiilTiobis inlefid . ,j. , .
pjantur. Sed si fleri polesl_ inagis reddeiiua siinT,- arte coriipellanlur. Et rursus: Deum timete, regeiri
quam aliter qttoquoniodo iJispeiisarida.;.] . ,'".. , L'honbrificale"(1' Peir.jii,, il)', Quia slC•fexJhoriorifl^
iecerifDomirio. . . ',;''. .;-. '.;'. . '";'' . candus est, ul Dei limor prsecedere videalur;:Unde
".''•..'. . . exemplum, ii.l spe ejeemosynx lacieiidie, et reniuiieraUonehi prOjriiiiens mox adj'ecit: Sed ei-
I, ',..' ; '-: . laudatus est, sed ue prudentia. si quid palimini proplet juslitiam, bcali eritis (fbid.);
Najnsi de boiiitaTe .' . :•';'.. ;. , . ,\ ';;''. , .' .-.• : el ileni : Tiinbtem qutem. ite. limrieiilis , et riori
.-:' '.. . ,'•-'"'. ,'' .iion vocareluf,'sbd iri eb ejtts : cbhlurbemifii•(Ibid.pEl beatris Parilris apostblus ad;
laiidiilur pruderiiiai quia pfospexit . ..'... '._ . . Tilurti: Adtnbne ilios priticipibus ei potesiaiibussub-
a nobis iiriilandttm est. Yillici sane oijjries sunius, "jecios esse, dicio obedire,qd onine opus bpnumpa-r"
quia dispeiisaiiorieiiv Dprijiriicarum feruifi^ oifiries "tntos: esse.(Tit. m, 1), IJndeailbealris Hierbnyrifus;
accepimusVNaih secuijduiribeatumâuluiri apostb- . Si bbiiiiin rist quodjpra?cipil iiriperatPr"et:pr&ses:,:v
lum :.Niliil habemus quod tioh accepiniris, et niliil jubeiilisobsequere voluiilati; sin vero maluiri , et
iniulimus ih liiUndum : nec effette quid possuintiS(I eorilra Deiiiil sapil, .responde i]Iud ei de Actibus
Tim.yi, 8). TenipuS faciendaevillicatiOriisetredden- ; apostolor.uni: Obedire opdrtei Deo magiiqndm lio-
daeralioiiis, iiriiinleiitie i>rbpe esi, Ergp prospicia- V, hiiniuus (Act. v, 29).; '» Beatris quoque Ambrosius
ftius nobls iijfuiii.ruiii, cl drimTeiripushiibemus, ope- ''"-..ait: t-Licet iiJji silere 'jn riegotio fluntaxat |pecU-
95 ' DE PRESSURIS ECCLESIASTICIS. — PARSIII. 94,
niario, quanquam sit conslaiiiiae adesse cequiiali.._. rum potenlia gratiosius confidunt. Nam seniper nieis--
In causa autem Dei ubi comiriune periculum est, daces vera dicenfibus adversanlur, el iniqui fideles
etiam dissimulare peccatum est non ley.e. . Et persequi non Omitlunf: qiria secundum beattim Am-
ilem : < Episcopus lieque adulanlem se,' neque brosium : «Plerumque etiam ex doclrinaarrogaiitia
adulandurii cuique exhiheat. Alterum enirii callidi- naseilur. J Hinc et legimus in Jereinia, quod Semei;
taiis est, vanilalis alterum (I. i 0[fic.,c. it). t Unde psendopropheta iratus- sil contra meridaciuin suurii
valde metuendum est, ue humanam observando vera scripsisse Jereniiam. Unde et Domirius: Eccc.
gratiam, divinam adversus nos concilemus iram; ego visilabo snpet Semeium(Jet. xxix, 52). Et Isaias:
el dum a niomentaneis adversarioriinv nos proeca- tn quo perculiam vosultra addenies prmvaricaliones?
vere quaerimus insidiis, seternis mancipemur peri- (Isa.i, S.) Ilem in.psalmis: Declinanles autcm tn
eulis, et illud eveniat quod in Salomone legitur: obligalionem, adducet Dominuscum operanlibus ini-
Qjii timet pruinam ; irruel super eum nix (Job vi, 16). quilatem(PsaI. exxiv, 5). El Petfus apostolus: Oinnis
Ait eriim Domirius in Evangelio: Qui nie erubuerii propheiia vel scriplura propria inlerprelalione non fii
et meos sermones, hunc Filius hominis erubescelcum (I Petr, i, 20). El Joannes : Omnis qui prmcedii, et
venerit in majestate sua, el Palris, el_sanctorum an- •non manel in doctrina Chrisli, Deum non habel (II
geiorum (Luc. ix, 26). Et bealus Sixlus papa ail: j ; Joan. IX). El Jacobus : Si zelum amarum habelis , et
i Merilo namque causa nosrespicit, si silenliofa- conleniionesin cordibus vestris, nolite gloriari (Jac.
veamus errori. i>Et fsidorus (lih. III Sent.c. 44); in,,14). Hi eienim injuste damiiari nihil nieluunt
.< Qui.corrigere potest et dissimulat, verurii est quia proximum, ubi favorem speranl actjuirere princi-
conseusum erroris alieni babeal. » Et beatus Iiiero- pum, de quibus eiiam el beaius papa Alcxander'
nynius : « Omnis correclio quaeprbficil ad salutem , . .-._. .,.'..• • ;• • -'•;•..'. . (52j
acl-praeseiisvidetur esse trislitiae, sed postea fructus ... Personain potentis accipere ul requisili ah eb
habel paciflcos. » Sed quod absque gravi dlci nprf pro fayore . . . .. non dubilenl in causa proximi ....
"potest gemitu, [quidam ex nosiris in lantum se quis esl verilas, nisi ille qui dixit: Egb sum via, ve-
pravis suhjiciunl potestaiibus, ut eliam divina riias et vita? (Joan. xiv,6.) Augumeiiiari etiain ....
verba , sanctbrumque Palrunv edicta ad redarguen- scelefe quam et de oppressorum niisei-abili elisioiie,
dum vitia prolala, adeo falsis nitantur vitupera- cum sit lioslri opprinii, . .. . .'•_..".vero inslaiiiisr
lionibus obumbrarc, ut etiam sacris yideanlur siiiie juvare. Unde bealus Ambfo.sius : Errdniem
confirinare doctrinis, quae omnimodis duduni de- amiciim corripe ...,.., ne deseras; in udversis
structa sunt in ipsis. Hi ergo taies merilo pseudo- enim amicus probalur. Nam inprosperis amici onipes
propbelae, et pseudochristi dicuntur. ] ... "modorj videntur. Et iteruni: Non defendas improbum, el
vel gloria vilav temporalis per adulationislapsum se sancla indigno commiltenda non arbitreris; neiiue im-
terrenis potestatihus . ................ pugnes acrius crimen, non deprehendis(sic). Et alihi;
subj'iciunl. Et hoc certe quidam ideo facere viden-- Nihii opinionem imo (sic) fidem graval, niiam si in
luf, til ipsorum delicta potenlium "auctorilate Indis- judicando polenliori dones causam inferioris, el pqu-.
cussa reliuquaiitur; sibique conscii de proprio li- perem innoceniem ai;giias, divilein excuses , reum.
meul facinore afgui, si illorum defendere pravilates culpm. "Ei rursus : 77« ehini fuveinus frequenler, q\
non deceiTaverini, Qaos et congruenier admonet quibus referendmvicemspeiamus gratim. Sedeo magis,
idem dicens : « Considcret namque liomo cum quo infirmos et inopes susleniare convenit, quia pro eo,_-
adversario bellum gerat, in suam se mali, quo de- qui non habei, rcmunefationeih speramus a Doniino,
liquisse perpendit, saltem ad culpani pfolrahi, ex Jcsii, qvi sub specie convwiicjerieruiemviriutum edidii
culpa pertimescat. Talib.us quidem pominus eliam forinam, ul Jiis poiius noslra cohferamusbeneficiaqui
per Isaiam coiiimiiialur, diceus : Vqi qui dicilis ma- nobis eanon possunt reprmseniare, dicens : Ad convi-t-
lum bonum, ei bonum malum, ponentes lenejtras vium iilqueepulas non eos qui divites sunl, sed tpau-..
lucem, et lucem tenebras (tsai. v, 20). Et supra' peres invitandos ; ideih adjuvai ad. profeclum bonm
ad, Ilierusalem : Caupones tui miscuerunl vinuntH exislimationis, si de polentis trianibus eripias inppein.
aqiia (Isai. i,"22). » Hieronymus (Jib. iv inJetem. Nani si oppressumopibus poientis ,el faclione tnagis,
c. 15): « Stepe imitaiur mendaciuni verilaiem, quam sceleris sui viiio gavaltim iibetavetis, egregie.
el nisi hahuerit aliquaui fecli similitudiijeiii, de- valescil opinloni tesliihonitiin.ElSobini.iSalvtimfeci
cipere non polest innoceriies. » Et iterum : « Si pauperem de manu polenlis, et pupitlum-cui qdjulot:
allquando pobis pro necessilatibus et angustiis hu- ttonerat, adjuvi (Job xxix, 12). El-ilem : Retwdiclio,;
miliias opus est, sic eam sumamus, nevcritalem perilnri in me veniat (7Hd.,-i5).EiIsaias : Con[or!ate-
et conslanliam deseramus. » Quibusdam etiani iiec .inanus dissoluias, et genua dsbiliq-robcraie: dicilq.
se laiituniinodoerrasse sufficil, sed ad sui detrimeiili_ pusiilanimis, nolile limere (Isu. xxxy, 5)...Quaprqpteiy.
cuuiuluni quosque in errorem propriuni deducere. fratfes. niei dHectissimi, a rectitudinis frariiite nul-
quaerunt. Resistentes quoqiie sibi in huj'ttsiiiodiin lateniis recedannis, quia-secuiiduin eumdero heaipin
Taiiium prolefve increpanf, quantuiii sein perverso- Ainurosiuin juslitiaiiec locis nec pCrsonis nee tenjr .
(§2) Quaesequuinur adduhlur ex Mansi apiid Baluz., Miscell. sacr. editionis Luocnsis,.
w ATTOMS 'YERCELLENSIS EPISGQPI m
porinus excipitur ;- sed 111Domino uiiaiiimiter confi- ^ Beali qui perseculionem paliuntur proplef jusiitiam;;
deiiles dicaniusfTionanj estcmfidefeih
Dominoquam _ quoritam ipsorum esl regnum ccelbrum(Malth:k~,10),
confidere in homine. Rorium est s_._n.r_.;. Domirio' iibi nbs pius Dohiinus perducere .digftetur, cuj'us re-
quqmsperare inprihcipibus (Psal, cxyii,:8, Q)\,et illud gnuni et-invpefium sine firie permarietin saeciilasaeî
procul dubiO Evangeliorii paiiehter exspeclemus : ciilorum. Ariven"(MANSI, apud Baluz.j Jlfiscell.sacr.).
VERCELLENSIS"
(Apud Acherium, Spicilegii tomo I, pag, 451.)
;.'' EPISTGLA PRIMA B spelunca ih rilarius ipsius Saul incidisseV dixeruat

. Af>-VALDONEM EPI5COPDM. servi David adettm : Eccedies deqiiq DdmiriusIs-
'
AfTp gratia Dei hiimilis bpiscopus'fidele Servitiuijf cutus esl adie : Egb,trqddm libi inimictihi tuuiri, ,ut
cuin.'devotis orationibus. . faciasei sicut pldcueriiin oculis liiis, Shrtexit ergd
i; Mttltas vestrae charilaii mercedes referiiiius prcr David, etpfaicidit oram clilamydis Saui sUehier,
iaiu benevola legaliorie gratia fralernilaljs suscepla. Posi limcpercussit corsuuni Dqvid'eo.qtioddbsci-
Quod aulem yos nobiscuni Cbiloquiumhahere velle dissel oruiri: dixiique ad viros suos : ptopitius sii'
indieaslis, vel cuiri riostro lfiissO, Deus scit, quia si milii Doriiinris, ne faciani Jiaric reiri domiiib ine.b
deJjita inler rios uriitas permaneret, iibenter in ve-' chrislo Doriiihi, ut mittdm mdnuiii meam iii etiin,
slruri et venireriius et dirigeremus sefviliiim. Sed qiiia cliristus Domini esl. Yivit BominUs,quia iiisi'
qnod pfjiis esi, tanta iiitef 'nostiuni senioreiri et vos' Domirius percusseril ennt, aul' dies ejus venenl ut-
excrevil disserisio, ut riec.lpqiiendi,. neC riosifuni - ihorialur;aui: descehdensin prmliuni peiieril; prbpu-'
ri.issum dirigendi in vestrum^seiviliuivvabsqrie ejus' "iitis silmilti Dominus, ne miildiri manrinv meamiri
licenlia nobis nuiic tempus eonveiiiai. Yerunilameri _chiislum Domini.- Et confregit Dqvidvirossutisser-:.
quod magis in coinmuiie necessarium esse cognovi- thonibtts, ei nonpermisit eos, ut consurgerent iiv
ifius, debitaaeljafitatis vinculo corislriclij celare "vo-G Saul (I Reg. xxiy,5).' Quamyis eiiiin de iliius abje-
bls niiiiime valemus. ^liuniiliter vestraiii l-ogaiitesV cliorie, sua.que eleCiioiie iriininie duJiitaret, eoque
«.elsitudihenj, ot quae a me veslro fideli, quiri et persequfenle usque ad iiiterria coafctareiur spelrin-
infimo confratri humilitef dicenda surit, deposilo cai, iamen •maiium in erim exlendere noliiit,-sed:
supercilip pacifiee atidire djgnemini. Kon le, Do- divinunl judicium exspectayil, Et qubdrirani lanTuriv-
kiirio, laedat, Vquod aliquid quasi magistraftdo 'tibi niOdo chlamydis ipSius abscideril, poslea eunipee-
inSinuafe praesuniam, qui ut familiaris vernacufus riituit, eo quod principis iiidiimeiltum velin aliqiio
suggerere vestras inagnificentiae opportuua desidero." deivonestayerit. Sie rex electus repfbhato pepercii,
Urtde, Dbmiiie mi, lanla yestro eorili subripere quamvisah ipso innoceris persequeretufj nirivisque-
poluit teineritas? unde laflla exquiri p"oiuit pcca- ;'': angustareturinjuste.,^ ;, ' : ::. , - .:
sio ? uride yestfa irieiis lamVcilopotuit cbricitari, ut Samuel qubqiie curiv, jubenie Dbmino, buiic jarii
sacefdotalis iiiimemofes revereniiae, ex improvisb fegem supef Israel- unxerit, vocatus a Sarile ire
a vesirb diseederelis seniore, yeslrisqiie benevolis- ilori disiulif, qniri et.pro eo se ofafurum spopondit^;
epiiffalfibus, et gratis in ipsos insurgere non yere- - dicens : Absita me ut cessemorare-prbte (IReg.wi;
rertiiiil? Nofi ieve est regaleni impugriare niajesta- 25). Sed nunc febelles milites Tesis:tereDomiiiofsuo:
teni, etsi injiista •iri aliquo videatur. Dei:.enim or- C fiianu aririata non forniidant,. eiimqtte expellefe a
dinatio est; Dei est dispensaiio. Profanttmest enirri regili solio briinimodisjaborant; Delalibus .eni.m-.ait
Violarequod Deus ordinat/ Ait enim bomintts per Dominus :-Sinite illos, cmcisuni, etduces cmcqrunL
Moysert: Prihcipem popuii trii- ne maledicas (Exbd,. Caicusenimsi-cmcoducqlumprwbeai.qriibo iii fpveqiri
xxiii, 28). Nartiquecui nCc maledicere licet, liquido cqdunl (Maitii. xv, 14).rSacerdoles veroDei, quibus
paiel quia el pefsequi non licet. Et per beatrim Da- clivina suiit perscrritanda mandala' non tarilum se
yid : Noliie iqngere chrislos meos. (Psdl. civ,'"15")'. custodire atalibus, sedeliam alips quos yaleni,
Quod quanla' niaiisuetudine ipse observaverit, ma- relrahefe cpnveiiit. Certe ipse Dominus irihulurii,
liifestum est.: Gerte jafti Saul sua pfoiervia ab Ipso juberite Cajsare, darenullo nibdo prohihuitjdicens :
Deo fuefat reptobalus; j'ani et ipse" David diviria Reddile qumCcesaris.suiil,- Cmsari:(Matili.xxii, 21).
: gralia in fegem fuerat uijctus, el taiiien cunv in Isi quo non lantum tributi reddiiio, sbd tbliusdebiti
"T,^.
vi_ •- Pt'ICTll!.S~-
-_>-".*"" i-a
lionoris reverenlia intelligendum e.st. Quod etianv Ji grates exirtde diguas persoivant; si aulem adversus
ipse cunvab exacloribus ul redderet, urgeretur, non fuerit, suis hoc. inipuleiit peecatis, ipsumque flagi-
dedigiialus est persolvere; sed aitPetro : Vadead tare non desinant, jit hoc secundum mullitudineui
mare, el tnitte hdmum, et eum piscem qui primus. lfiisericprdioesuaepropilius.disponat.Nam dejicieri-
ascenderit, lolte, elaperlo ore ejus invenies.stalerem; dus vel impugnandus nullo riipdo est a: populo, qui,
illinn suihens, da eis pr.o-me, elprp t'e (Mallh. xvn, jain ordinalus est a. Deo, Equideni scriplum,.est iri.
:26). UrideVetipse lanta MagiSlri eruditus.doctrina, Daniele : Qiiiq domihatur excelsusin regnohominum,
-admonelEcclesiamoiniilmode regibus servare obe- elcui volueril, ipsedat, illud (Dan. iy, 14). Nullus
dienliam. Ait cnim : Deunt limete, regem honorifi- de alicujus dejecli regis injuria sibi assuifialfidu-
cate-(I Pelr. m, 14). Nam post limorem Dei, qtti ciam. Quoiiiam quapivis.mul. . .: .: ,• .. ...
.sapienlia. initium' est, regiuiri siatinv pr__cepitser-
yandum esse horiorem. -Et. iiem,:'Subjecii .estote , ,; tanii -facinoris miserabile peiTulisse exitium.
omni humanmcrealurm propler Deupi,sive r.egiqtiqsi Quod si cui enumerare liceat, ab ipsiiis gentis exor-
\prmceUenli; sive ducibus tanquam ab eo missis.ad dio diligeniissime perquirat, et tiinc cbgnoscerepo-
vindiclani mqle[aciprum, lavdem vero bonorum. Sic -terit pppuli hujus deslructionem maxime proplcr
.enhn nos regi subjectps.esse dpcetsicut praceellenti; IJ lianc evenisse occasionejn, Quia donec fegibus
sic ducibus tanquam ab ep missis...Multuin namque repugnare quajfunl, et a paganis undique opprimun-
*st inler.principem, et.missum ab eo, Sed: haec tiir, el a finiUmis geiHibus. ideo coiiculcanlur.'' Et
prisiceps dpcet Ecclesiae. Vidcamus quid. et ejus (ium praesuifiunl-illiciia, a deJjilis nihilpminuspri-
sociuS.:.jyQreesl polestqs nisi a Deq..: qttm qutem vaiitur lionorihus. -'.'.
sunt, a Deo ordiitala srint. Iidque qui resislH pple- Sed quid de: regia fidelilaleet bealris Gregorius
slaii,, D.ei;ordinalioni, resistU._.Qniqutem reshtunt, dicat, audiamus; Ail enim ad-Mauriiium. scrihens
ipsisibi dqmnalioiiemacquintnt. Natn principes.non imperatoreni (lib. u,\ epist. 61) « Omnipotenti Deo
sunllimoriboiii operis,sed niali. V-isqulemnon tir reus est, qui serenissiniis dominis in omne qubd.agit
-inere potestalem; boniim,(ac, elhabebis laudemex el loquitur, purus non est. Ego autenvindigiiuspie-
illa, Dei minisler est libi in bonum. Si. auteni male tatis yesiravfamuJus in liac suggeslipne mea neque
:(eceris, titrie. Non eniin sine causa gladium porlal, ut episcppus, neque ut servus jure reipublicae, sed
Deienini minisler_est, vindex in iram eiquimale jure priyalo loquor, quia, serenissime dom.ine,,,
egit. Ideo hecessilaie subditi _estote:non solum pro- ex jllo jam tempore dominus meus Tuisti, quando
pler irqm, sed et propter conscienliam: ideoenim et adliuc doininus omniuin non eras. i Quainvis
Xributa ptmstatis :miiiislti enitn sunlDeiin liocipsnm . eftiin Mauritius in quibusdanv inclementef ageret,
jsetvientes. Reddile omiiibus-.debita:,cui iribuium, etmaxime Contra ipsuni. sicut ipsius scriplis,de-
iribulUm; ctii vectigal, vecligal; cui iimorem; timo- claratur, lamen doiiiino hoe commillehat, eique
rem; cuilionorein, hohofem (Rom. xnl, 2). itern ad fidem servahat, et pro eo. orafe non, d.iirefebat.De-
Timotheum : Obsecto igilur priniuin:.'omnium fieri nique enumeratis.injuriis.ab eo sihi iilflictis, ait rnr-
obsecratiohes,. oralioneS, postulaliones, graliarum Sus(/!'i.n, epist: Zl in fine) : « Inter haec pnvnia
acliones pro omtiibiis hbniihibus, pro regibus et om- incerta-ad solas lacrymas redeo, pelens ut idem om-
.tiibus qtii sunt in sublimilale consliluli (I Tim. n.l). nipolens.Deus piissimum dominum nostruhv et sua
„ NanvetbeatusDavid cum peccalum sttuni Domi- . hicmanu regat, et in illo terribili ju.dicioliherum ab
Tio. cbnfilerelur, ail: Tibi soii peccavi(PsaL-L, 6). omftihus delictis inveniat, n;Sed qiiia ;Doniihus sibi
Quain seiitefttianvdiligentissime exponens Cassiodo- , cpmfiiissam vindiclam npndifferat, eidem AlaufitiO
rus dicit: « De populo si quis erraverit, et Deo postea aperte demonstiâtum esl. Beatus quoque
-peccat ct regi : nam quando rex delinquit, solj Deo AmbrositiS eum inj'usle persequeretur a principe^
reiis esl,; quia liortiinem,npn habet qui ejus facla totiifn sc Doniinp coniinendabat, nec defendendo reT
-dij'udicet,Merilo ergorex Debtantum dicit sepec- r sistere quserebat. Taliler sacerdoles Dei .se contra
;casse, quia solus erat, qui ejns potuisset admissa ', , iniquos' piincipes niunire debenl. Sicut ait bealus
discutere. J Sed.quid dicendunvest deoniiiibusaliis Pauliis apostolus : Non vosmetipsosde[endenies,cha~-
csanclis docloribus ;iivlioc consentieiitibus? Qui vero rissimi, sed dateiocumirm, Scriptum est: Miliivin-
conlra lios oivvnescalcitrare volueril, liquido palet diclam, ego-tetfibtiam, dicit Dominus;.(Rdm.xu, 17).
quia ex Dbminicis ovihns rion erit, vocem Domini Nam arhiis defendi, depraedatione vel devastaiione
-noriaudil, bonum pastorem non cogrioscit, pascen- yindicari, praeda ditari, vel bpmicidio yel dejrunca-
Tem ovesfiori inlelligi.l,magistrum spernjt. Superest tione limeri,.noii sacetdolum, sed daiiiionumest. Ait
-rit fur sit et iatro. niactet e.t perdat, Ef si iri pvili namque bea.lus--D.avid : Nolite spetate in iniquilqie:
Dominicoseconspicil, considerel unde yel quomodo et in tapinisnoliie concupiscere(Psal. LXI,II). Talja
intravit, Ait enim Dominus : Qui tnecumnon est, eteiiinv perpelfantes niercenarii dici ppssunt, paslo-
adversumine csl: et quimecum noti coiligit, spargii .res.auteni nullatenus esse possunt. Aut quonvpdo
(Luc. xi, 23 ). Sane sciendum, qttia cum Deus Deo sacrificium offeiT-epi,;fisumeut, erini audiant
oiiniipoleiisutilem populo principeni donare digna- ipsuin Doni.ihumdicenlem : Si offerstnunus luunvad
tur, jusiuni est ut ejus hoc pietati ascribant, el allare, el ibi recordalus [ueris quia (raler luus habet
9*. ATTONiS VERCELLENSISEPISCOPI 10(1
aliqnut adversutn le _: r.ehriqueibi munus luum ante A hdiae impietatem. Juranl ciiini regihus suis, et hderii
qltdrit, ei vade prius reconciliari fratri luo, ei itihc quam polliceiilur praevaricanlur, nec metuunt volu-
veniens offeresmunus ttium (Malth. v, 25, 24) .... men illud judicii Dei, per quod indicitsir maledictio.
...... .. . . . adversum nos babere senliimis, sa- . Multaque est poeiiarimi coniifiinalio super eos, qui
Crificium Deo nullalentis offerre deberiiiis. jiiranl in noniine Dei mendaciter. Qua_igitur spes
Igitur quaede perversis regibus servanda fidelilate Talibus popuiis contra hoslcs Iahorantibus? Eritne
huc usque diximus, ideo adnotare 'curavimus, rit fides ultra ciiinaliis genlihusin pace credenda? Quod
exinde intelligere valeamus, quaiila diligeniia quan- f03ilusnoii violandum? Quaein hoslibus j'urala spon-
Taque cautela honis ohedire debeaiiius, quando nec sio permanebit, quandonec ipsius.propriis regibus
"etiain malos a- subdilis vexandos esse nioneinur. juraiam fidein conservant? Qttis enim adeo fiiriosus
Quod si ira principis in laiilum desaeviat, vel si tarii est, qui capul suum manu propiia deseeet?:Et illi,
gravis-fueril culpa, ut ad ejiis graiiam redeundi adi- ul notuni esl, immemores salutis suaepropria manu
tus nullb niodo reperlaiur, neque sacerdolali inter- seipsos iriteiimuiit, in semelipsos propriosque reges
veritu, neque magnatum preeibus, verum etiam nec suas convertendo vires. El duni Domintis dical;
familiariuiii consiliis vel supplicationibus, nullaque Noiite langere christos meos (Vsal. civ, 15). Et Da-
'salisfactioneipsius animus placari possit, lunc fu- B vid : Qiiis, inquit, exlendetinahv.msnam in clmsitim
giendum esse consulimus, dicente Domino: Si vOs Domini, el innocenserii? (I Reg.xxyi, 9.) IUis nec
persecuti fuerint in una civilate,fugite in-dliam(Mattli. vitare metus est perjurium, nec regibus suis Inferre
TC,25), donec mitlat Dominus auxilium de sanclo, et exitium.Ilostihus qiiippe iides pacti daliir, ncc vio.-
deexeelso miserealur omnipotens. Corigruenlius ita- -laltir. Quod si in helio fidesvalet, quanto magis in
que fieri polest, ul aliquis procefum .toorein regis suis servanda est? Sacrilegium quippe est sivicle»
rSui fugiendo declinet, quam rex iufra «ui regni fines tur a geniihus regum suoruhi promissa fid.es, quia
'rebellantem adversum sepersequi omjttat. Aridiyi- non solum in eos fit peccali tfarisgressio, sed et in
linis etenim quosdam sic evadenles, ad pristinos Deum qiiidem.-in cujus nomine pollicetur ipsa pro-
fiostmodum felicissime remeasse honores. Quosdam raissio. Inde est, qttod mulla regna terrariinv c,03le-
vero perlinacitef iritrantes, usque eliani ad conterii- slis iraciindia ista permutavit, rit impietale fidei et
ptibileni exitum perveiiisse. Est enimnaiurale fe- inorum alierum ab altero solvereliir. Unde et nbs
iriediuni, ut qril pro diversilate morum simul per- cavere opoiTet casuni hujusmodi genlium, ne simi-
manere noii poierunl, majores minores expellant, liter plaga feriamur praecipili, el poena puniamuf
niinores ipsos majores fugiant. Nam ul a subditis crudeli, Si enim Deus angelis in se prarvarieantibus
•prceposili violenliam diu palianlur, ignominiosuni G noii pepercit, qtii per inobedientiaiii coeleste habi-
est.""-Aiteiiirii Dominus : Non esl discipulus super tacuJuni perdidenint: uiidc et per Isaiam"dicit-i
magistrum . heque servus. suver dominum suum Inebriatiis est gladius meusin cozlo(Isai. xxxiv, i>)':_
(Ibid., 24). Venerabilis etiam loannes.Chrysoslomus quanto magis nosiraj salutis interilum timere dehe-
irt quadam hoiniliasic ait:; « Sicul enim videnms Ifi mus, ne per infidelitaiem eamdeni saevienlis Dei
istis riiuhdiallhus regnis quomodo in primis qul- gladio pereamus? Quod si divinani iracundiam vitafe
dem uemo pbtest facere seipsum regem, sed popu- voliihius, cl severitaiem ejus ad clemenliarn revo-
lus eligil sibi regem, quem "vult: sed cum rex ille care ctipiiiius (55) ne una cum eis qui eadem conjiit
fueril laclus .et confinnatus in rcgnp, j"am habet ratione iiitunliir par posna perditionis conslringat,
-poieslatem in hoininibiis, et non potcst popultis qitos in pernicie prava societas copulat. Si placel
jugum ejus de cervice-siia repellere. Niim primullj oninibiis qui adestis haeclerlio reilerata sentenlia,
quidein in poteslale pbpiili csl facere sibi regein vestrae vocis cain consensu tirmate. Ah universo
queni yult ; factum ariiem de regijo repeliere, clero el popiilo dicltim est: « Qtii conlralianc. ve-
jaiu non est in poteslate ejiis, et sic volunias por. -slriiin:defiiiiiiorieiiipiwsiiinpseril, anathema, mafa-
puli postea iniieeessilatenT convertitur. v Sancti nal.lia, hoc esf perditio in advenm Dbmini sit, et
quoque Palres sacra celebrantes concilia, pro rohore ^ ciiin Juda Iscariotlrpar;ein babeat, elipse, et socii
reg.ttm el slabiiilaie regni sagacissima proiiileriiril eoruiii. Amen. J Et niiiic , •'. ; . . . . . ; ; '.:.';.
deereia. Ex concilio Tolelano cap. 75v, post iiisti- . ... « Quanquamlii cbncilioanleriofi
ttita quaedaiiTecclesiastici ordinis, vet decfeia qu;c quod anno prinio gloriosissimi principis noslri de
ad quorumdam perlinenl disciplinani. « Peslrenia luijusmodi re fuerit promulgala senlentia, tamen
nobis cunctis sacerdotibus senlenlia e.\t, pro Tobore placet ilefare (eoncil.-Totct. yi, c. 17) quod conve»
Tiostrorum regtini, el slabilitate genils Giillioiiiin iiil cuslodire. Iiaque regis vita constaiiienullus sihi
pontificale iiltimuin sifb Deo judice Terre decretum. aliqtio opere vel deliberatione, seu cujuscuiique di-
Muitarum quippe genlium, ut fariia cst, lanta exsl t gnilalis laicus, seu gradu episcopatus, presbyterii,
perfidia aiiinioruni, rit fideni juramenlo pfoniissahi aut diaconii conseerauis, cajleriquecleiicatusoffitiis
fCgibus suis servare conlemnaiit, et bre simulent dedittts, fegehi pfovideat contra viventis regis ulili-
juramenti professlonem, diim relirieanl menle per- tatem, riullo blaiidimento vel suasione -pef eam-
(S5) Cupiniris. Mulia liic pmilii nionet Aclierius.

.____.•-".- EPtSTQLiE".; ; 102
derti spem arit alios in se traliat.,, aul ipse in alium hriiehlo Pltqiismoruhi, qtiod.esi hypoctisis (Matc. vin,
acijuiescat, Ihiquum enim et valde exsecrabiie a 15)."Dicit etiim beatus Paultts aposlolus :; Si fieri
GhrisTianisdebet haberi, futufis temporibiis. illiciia polesl qubd ex vdbis :est:(Rom. xn, 18), id est ex
prospicere, et vilae suse ignaros yeriiura disponere.» vestra parte; aic si diceret: Quidqiiid njali Iiortiines
Et frirsus : (S4) ConfiriiUirtifiOsliumsacerdolcs,prae- faciant, vOs semperlllorum salulem quajrile, oppor-
lef"ebs qui regia:poteslate licenUaril accepere, quod- luna docete, ihuiilia qnarrtyis ingrati arguite, et 'si
libet mandalunv"ad"genlem extraneam oCculie acci- lieri potest, corrigere slttdete. Ilaec est briim iiiilis
si despexeririt, nOn ideo nobis a rCcli-
pere vel dirigere nbn prajsunianl : qui auiem depre- pax, quam
Iiehditur atque convincitur,- deriunfietur piincipibtis,-. tudine coiivertit deviare : ham a bono recedere, et
apud cpncilium coridigriaaniivvadversiOne muliabilur. alienis erroribusimplicari iriulile conspicituf. Scri-
Qui enim jam dictis Dei et Dbhiini nbstfi JesuGlirl^ ptum qttippe est: Quiieiigeril picem, coiriquinabiluf
_ rifiea : ei qm cohinirinicayefitsuperbo,. indueiur su-
sti, bealissimorurriqueVaposioloruriiPelri et Pauli,
el caeteforum saric.lofu.m'Pairum moiiitis coiilralre 7perbia. (Eccti.xm, 1),::
tentaverit, seiat se procul dubib diaholum hahefe Ad tramitem ergo vera. pacis, id est,.Domini ivo-
ductoreni; et quia Jesum bahere iioluit, profecto -stri Jesu Ghristi, sanclofumque Patrum exempla,
Barabbam babehit.V ; B vel documenta, sincera mente cohveniamus; lideli-
tatem regiarii,ul Ipsosdocere cognoscimus, firlniter
Quapropter, reverendissime domme.hajcel IiujttS-
rivodiconsideranies, ad graiiam serenissiiiii regis et . tenearivus; riosque in Dei omiiipblenils servitiov
dornirii nostri reverii non dedignerijini, recolentes nostjlque senioris obsequiO. ac fidelium coriffatriim
qualem el jurejurartdo polliciti estis fidelitatem. .sunragip paraiissiiiips instituamus,;et quoscunqtie
ad haec oiiinimodis irivitemus.Qui vefo
Scriplunv quidem est, diceoie Domino ; Non assu- possumus
tnas honienDei luim.vanumquoiiiqm non habebitDb- . lalibus monitis rehelles exsliterint, intcf hos Jartv
minus insonteiheunifqui notheriejusihvdnum assuiri- nori est pac"^ yiiicutumirisefendtJrft, sed sbparalibiiis
pserit (Exod.x,7), Memoresesloteregi*dignilatis, ftie-' corisilium pefquiferidUni.Crit: aliquem ex\ ipsis ad
iftofes eStote et veslfi ordinis. Erimus eniin in quan- societalis pbssiniiis perduCere gratiam, ;ne sirinil
turiv possumus, si jttbetis, in his fautores. Erimus et oiniies pereant in culpa, IlariciqiiideniViriiriiiiterc;
fidelisSimj adjutores. Nihil dubites, patef mi, ripn SGparaiipnem,ipsiiis Salvafbris.quod; janirpraeffiisi-;
-
expedit quidem : diliginius enjm, Deo teste, boriniri .mus, sacro cogimur-exe!npio,Quonj^n yiiidefdignuriiV
pacis, ct ad fruclum festjnanius pefvenire cliarilatis. est, ttl eumVqui se jiistiiiae dari vtilt, ab eis qiii rib-
Npti elenim omnis pax eadem pax est; est namqije liicrinl separare ctireinus. Qnia si cum ipsislri erfofe
Siilutaris pax, invenitui' et noxia : salutaris qtiideriv€ pefiKanserit, neque iiltirri prodident, el ipse curii
pax est de qua Dominus ait in Eyangelio : Pacehi iilo pariter; iiiferibit. Sicut eriirii bonbruni consoftio
fnulli prpficiliftt, sic inalofuni socieiate pliirimi per^
rellnquo vobis, pacein meam-do vebis (Joan. xiy, 27)
Et quia dissimilemagrioveral, siibdidil : Non qtio- emit. Namqueiualorum eollegium cujuscunque. . L
iriodohic muhdris dat cgo do vobis (Ibid.). Ilertvbona .... •.:.: . • . . , multofurii homiimm nequi-
paxestquam angeiipastoribus nuritiavere, dicentes: iianiqiiasiuniusiiiibecil]. . , . judicanduni sCriptunv
Gloriain excelsisDeo, et in lerrapa.vhomihibusbonm est : Omnes geiiies quasi riorisinl, sic sunt corameo;-
vplunlaiis (Luc, u, 14). Et de qua ait beatus P-a.ul.us et quasinihiiietiiiane reputatm sunlei (Isai.XL, 17);.
-aposlbjus : Chrisltis esi prix nostrq, qtii [ecit utraque Sed necin arcis. . . . quarumlibet niuniiioriuni in
urium (Ephes. n, 14). Tiursus iniqria pax est, de qua hiijiisriibdi confideridum esl pfaesidio, quia, ut pro-
...... . . . Cutn (oriis armafus.cuslodii dlrium phela n\i :Si exallatus fueris ul qquifa, el si inter
suum, in pace sunt oinnia qum ipse possidet (Luc. sidera poneres niduin luum, inde tlelraham te, dicil
xf, 21). An non ipse diahblus queriv per foftenv in- Domintis (Abd. i). Divilim quoque si afjiuunt, nolite
lelligiinus arinatum, paqerti Domino quaetebal, cunv cor apponere (Psal. IAI, II); ne aliquando videnles
prbcidens ante eum, scilicet foiTiofeiri, diceret : irrideanl dicenles : Ecce homo qui non posuit Deum
"
Jesu, Fili Dei qllissimi, adjuro lepef Deum ne me: adjntorem suum; sed speravil ih mullitudine divitia-
lorqueas? (Marc, y^ 7.) Sed quia eam injuste quavsi- rtim suarum, et prmvaluit in vanitate sua (Psal.
yit, Jmpetrare: apud euni niinilne ijieruif, Beatusi I.I, 9). Neque enim duciinus superiluum amicos ac-
quoquePavid npxianvpuians pacein iiripiorum ait : quirere, asdifieiauiilitcr crigere, possessa cusiodire,
:Qiiia zdayi super iniquos, .pacetfipeccatorum vidcnsi et bonesla in omnibus servala moderatioiie proliceie,
(Psal. LXXII,3). Sjcut eniiri angeiibonoruhi paccmi scd his fretus auxiliis aliquatenus superbire , in-
utilefti judicabunt,:sic iste impiorttrii iiiiitilem jiidi- commoduin iiiiquejudicamus. Ail enini Dominus in
cabat. Unde cuiri magna discreiione.Tpax est inqui- Evaugelio : Non in abundantia uniuscujusque vila
rerida, ut et saluiareiu omriimodis firmare laborc- esl super lerram (Luc. MI, 15); cl iteiii : Miser, hac
ifiiis, et inUlilem yitare valeanius|VMeliiisitaque esii nocte repelent a te animani luam; qum aulcm parasti,
nobis adversarios utcuriqne lolerare, quam cumi ciijns eruni? (Ibid., 20.) liaque: Spera in Dontino, et
ipsls inlqUepaeisci, dicerite Doinino : Gavelc a [er- [ac boniiatem, el inhabita lerram, el pasceris in divi-
} .' •..' '" - - ;V:V"" ':. -""" ,'•
(84) Confiniihni. Haecin edito concilio desunl.

•103 ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPI IGI
liis ejus. Delectare in Doihino, et dabittibi pelilionesA. num ul erigeret, porrexif, a cunctis nos miiliscii-»
cordis tui. TievelaDOniinoviam luamfel spera in eo, piat, et ad rectiludinis semilam pe.rducal. Ainen.
il ipse fqciel (Psal. xxxvi,5). (Epistolmsequenles inscribnnlur':.PEOAI.IQUJBOS
' :" ER.ROril.BUS
His et siinilibus sanctarum Scriplurartim sermo- JIISS__.)
"
nibus invicem exhoiTantes, ad meliora nos prq- EPISTOLAII. V :.
ADOMKES FIDELES DIQECESIS '
SVJE_\ .
vehere non lardemus , et quos iiobiscum trahere.
non valeiuus, hos saltem ad deteriora prosequi for- ATTOgratia Dei humilis cpiseopus, cunclis lideli-
midemus, dicenie Apostoio : I.nfidelissi discessirit, _biis in nostra parocbia consislentihus salulem et
discedat (I Cor.xvn, 1S). Ule enim ab altero revera gaudium.
discedil, qui iiequiorem viam eligil'; qui viam Dp- Nuper in vigilia octavaeDomini quemdam sermo-
mini reliiiqtiit, et per devia errabnndiss iricedil. Nairi nem his qui pi-jesenlesefanl, Deo dpnaijle,; retuli^
ad praecipitiiim ctirivamico descendere, non sani mus, qucm vohis diiigere necessaritim aeslimamus.
"capiti.s est sed demeniiae: nec societatis valel gra- Heu! quia suni muJti in veslris paiTilms, qiiidivina
tia, ulji nulla esl adjuvandi fiducia. -_servitia contemnunt,! et auguria, vel cosli signa,
Sed ne nobis solummodo consulere seu vanas praecantationes iiiteudiiiit, nec metuunt
. videamur, __
ad caeteros eliam redeamus. Secundi quoqiie ordi- ' illud qtiod Doifiiriusde Judteis ait.: 0 geneiaiioin-
nis niilites ila.nos admonere oportet, utdivinaj'u- credula "_. pcrversa,,signuin qumrit (Maiih. xyi,
gitcr mandata ciistodiant, suique regisfidelitateiii, 4), etc. Bealus quoque Paulus ciamat apbsiolus:
quam jnrando promiserant, inviolabilem teneant, Videlene quis vosseducal per plulosophiamel inanem
et suseJegistransgressores nulloiiiodo effician.t.Quae fqlluciam secundum tradiliones hoininum, secunduni
etianv in ipso sui exordio de regum infidelitate om- elemenla.mundi, el hoii secundum Chrislurri (Co-
nirio castigat, el qualis Iraiisgressoribus.pcena -de- loss. li, 8). Et ,'alihi: Quomddoconveriiininiiterurii
bealur, insiiiual, quantaque sit regunj excelleiiiia ad infirma el egena-elemenla, quibus denuo servire
demonslrat; nam, si quis borum mandalorum ob- vuliis? Dies observalisel menses,.et lempora et an-
servaior exsliterit, maximum el in praesenli saeculo nos; liinco he forle sine causa laboraverimin vobis
decorem acquirere, et in futuro. suse animaeTucrufn (Gul. iv, 9). Psahnista quippe dicit: Filii hominuni,
felicilatis adipisci nierebjiur. Qui atuem in his re- usquequo graves corde; ul qnid ditigilisvanilalem, et
pugnaiido mprlis judiciUin incurrerit, periculum qnmritis tnendacium (Psal. iv, 3); et ilerum : Req-
suaeanirtiaeprbcul duliio susliiiebit . ... . . . . . tus vir cujits est nomen Domini spes ejus, el nonre-
, .' . . . . . . . . quam quod conslitutum est vobis spexit invanilates etiusanias falsas (Psal. xxxix, §).
.,,... ... . ... . lieu, heu ! quid de epi- G.J Valete hi Doiftino. .."'. ..-
scopo qui sihi comifieiidalOs,quiii eliam el commis- EPISTOLA 111.. "... ;'V
sos cOttira divini eloquii praaccplum,coutraque pro- ADPLEBEM VERCELLEKSEM
missum sacraifientuin, contra saecularem quoque ATTO Chrisli niisericordia humilis cpiscopus,
iegem, in qua etiam mortis periculum assignalur, cuncto populo noslraedioscesis sanctae matris Ver-
regi praecipitrepugnandum? Quis de illorum aiiima- celleiisii Ecclesiae, nostris dilectissimis fiJiis pax,
rum dispendio luet supplicium? Reslat omnjno ut salus et gaudium i.n Ghristo Jesu Domino nostrp. V
cujus exemplo vel documento periclitataefuerinl, de Noveritis igilur quia et per ipsum Chrisiuni Do-
ipsorurtv lliariihus requiraniur : praedia quoque el minuiii alqiie sanclos aposiblos seu projihelas,
facullates ecelesiarum, sive res pauperum, cujus sive sanclos reliquos doclores, audivimus plurimos
exigenlibus culpis devastatasfuerinl, ad jpsius inte- yenluros esse pseudoprophelas, qui, quod gravissi-
ritum praevalerepoiuerinl. Fateor enim coram Deo, mum est, suhvertere a via verilalis mullos Siude-
plus prbpter diviiia praecepta, saiictoriumquePafrum .bii.nl,. jta ut eos inperiiiciem perducant, qui illis
inOnita, quain pro alicujus lerreni cbmmbdidcside- credider.ini. Cnde quia non solum prodigiadiversa-
rio, aut rebeilaiiljs ifiiinicilia m"eejjis assequi velle que signa lunc leinporis facienlibus seu .philosophi-
fidelitateni. Ail eiiinv Doniinus in EVangelio: Quid cis dogmalibus falsa defendentibus(SS),verum etiam
prodesi homini si universum-mundturi lucretur, ani- -non tam facile justunv habelur cor, ut etianvqui-
mm verosum delrinrenium paiialur? (Maith. xvi, busdanv silnplicia atque bruta referentibus laiilum-
26) Audi beatan) Susannarii clainantem : Meliusest iiiodo yerba credere: oinnino festineiis, eosque, heu
mthi absquebpctt inciderein tnanus liominum,quam miserririii! diabolico errore decepti, prophetas no-
peccare in conspectuDomini (Dan. xm, 23). Et bea- minetis, relinquenlcs sanctam matrem veslram
tus David : Melius esi modicumjuslo, super divilfas Ecclesiam , seu sacerdotes per quos ad aviernam
peccalOrummultas (Psal. xxxvi, 16). Salomon quo^ pefvenire debelis salptem. Qupcirca his visis litleris,
questii: Meliris esi bucceiiasiccactiirigaudio, quam audilis vel cognitis, 1 si quis yestrum forte, quod
. told doritus plena viclimis cum jtirgib l(Prov. xvn, absit, deiiiceps hujuscemodi. nefas iierpetraverit,
1). Quaproptef DominumJesum Chrislum supplici- sciat se ouiniinodis dairiiianduin, et non Iiaheat
ter iiiiploremus, ut qui bealo Petro niefgeiiii ma- liceniianiiiianducandi quid coClum,nisi panem, nec
(5'3) Defendentibus.Hic nonnulla:desunt.

40S V.~ ,'. •EP1STQL.«. V :":•:' 106
ttibefidi vinunv, quousque ad suam sanclam matrem, A j injufia. Fugite ergo, ffritf_es,ah Iiac siuliiUa :-suttiV_>
scHicel Vercelleiisem Ecclesiairi, nbstranique pras- cit eniffi vobis"dieiri Doriiinicuni, et alias celeheffi-
seritiani ad satisfactionem' 'veramque poeiiiiertiiav mas et a'sacerdo,tibus"approbaTasfestiyitates bBsef-
humilitatem j'udjcartdus adVeriiat. Si quis autein su- vare.iii «juiSiusIdeo ifefiafe debetiSi ril a saiciilafi-'"
pefbia inflatuscontra: hoc agere; teiifaverit, sciat se bus' negotiis expediti, liberitts Dpriiiiirimej.usque
ab -Ecelesiaeliniijiibus pellendiim,: et a sancla cbrii- sanCtos collaudafe verpfajdicare, "eisque deseryire,
injjniorie exlraneum; omnibusque fidelibus abomi- possilisi Nam sexta feria ftv6liuS'estT.ahorafepanem,
nandum, donec. sanctas Ecclpsiaesuscepefit corre- unde et tuanv et alienairi refrcere possisVesufierri,
pjioneuv, fam ipsequam oinnes.qui ipsi coriimuni- quafn btiosis -inariibus sedens iiiarics fabulas gaffiilo
canl, postquam eurii Uilem cbgjioveririi-; saceidotiim'- bfe laclare. , •- V ; '-• J";:""'"".V - _
verq siquis foftasse; quod •pettsaveftat, tali aboiiji1. '
,,:; '. : '." EPISTOLA.V.- ;; . - .'':.'.:-
iiaiione .riollulus ftterit; -tiuliiHn divinunV audeat
. . . .'.• ,'".. . --iB -AZOISEM EPISriOPDlt.- . :~. :: .
usurpafe mystetfuffi, doiiec '4ignairi- T)eo, rioslro
judiciopersolvat^satisfacliorieiiTi •-••" :' . .-Sunvnia devptioiie:cplendo ddifino AZOKI rev'ef,bfi-
::;.-•'-• ; V -; EPISTOLATVv "-.".'-. '--' dissiinoVet sanctissimo pr3.suli ATTO"gfatia;Dei:hu-'
" riiilis 1
:;-;.-*'- ADOMNES FIDELES Sfii DIOECESIS.V ^
j$_ epistopiis, "yesterqUB•fideiissilrtiis/ ofalirinum
instanfiamcumdevoiofamulalu, : ' u "'
ATTO gralia Dei huffiilis''epf scbpus, univefsis
' Deus onjiiipoteivs,qui vbsin pastorali tiifbnoibcafs
lldelibus nosfrae-Ecclesiae, nostrisque dilectissimis
iiliis pax sit ef.gaudium. • • . ,• digoalus esl, ipê yos jugi opitiilaliolie adeo cttsto-
_-Si enim; sincerb' corde quoe a sarictis Patribus tiiredjgrietttf, rit sacerdptalis honbf curictbs vestfbs
ffadita cognoscttntur,. a vobTsViriviolatasefvaritur; difiga tacttts, riirsuriique:yestris;sacrls:actibus sacpr-
friagriain.nobis :fri boc prseparatis laHitiarii. Si att- . dotaiis Ordopraefulgeat. Qiibdauterii-vesTra pfii'dc.11-
tem, qripd absit, diversis Verrorjbus vos cognbverii: lia noslrafti hebeteni digiiala estV(S"6)'pafvitalem^
riius :depraVa(o__s_--graridiSViridefnbsror nostro -cOrdi quafe queifidam riostraeEccfesl_efiliurn/a! filiae sijs-
accnm.ulabitur. Nam.si abjectiO discipttli, magrstri cipieritis se de .sacfb foiite pfohibefemus riupTijs.Tft-
esf detfinienturii, quanlct liiagis praevafieatio filio- supef' :si aliqiiod capitulurtJ' repeflurii liaberptfiiis,
rum. patris yalet esse periculuriv? Sicnbs piririipo- vohis diTigerefiiariiiastis. Scitisj "dofninirn"ei>-' quia
leris-paier deger^cohcedai, ut ri&rique de ritrOque. in cafn.'alibus hiiptiis libritantuiii spiriiualis, _sed
remanererivur^ne. dariinandi judicemur, .Igitur audi-.. eliairifsaecularislex est inqiiireiida; Tgiiuf Liiilpfah-
viiriusînlef -vos riovum quemdam surrexiSse erro-, diis. calholicus fex TiujiisViiiquadegihjus paifiac,
refrij ;ut dicafis sexla. feria of_io esse. vacajidiiM;,'G-i_ale cunv^,Corisensu, illiiis Te.irippris pfocerarii vel
et epttlis, veT eoriviviis abufeirdunv";'"'et euiri ipse. judicuni •capitufriiriprpmujgayit (Leg. ion5.Ijb.11,
Vpinniurn Rederivriiof,eumaein diem TrisUofem prava Ut. 8,1. S):« Hoc;censuiiiius.atque pfaecepimus, ut
cunetis duxefit,"."etfarita:pfd;nbbis opprobria susti-, nullus pfaesumat coirimatfeip1siiatirtu.xofem"ducerc,
riuerit,' vos Jocis incumhere,; et olia' sectarr stu-. sedriecfiliamquamdesacrofonieieyavit-;'neque filhis
deatis.. Apostoli. etiani caDterique fideles. tani iri?,. ejiis^^"priesumal^'filiani illius.uxprem ducere, qui eunv
stem ejimdemduxef urit,:diem, iit pefdiyersasTate- . de fontesuscepit; quia spirituales gefmani es.se
liras fugitantes yix duo;'siiriuT reperifentuf. Nec; nbscuntuf ;, et qui hoe maluni facere teutaferit, '
epttiarurn pblerat fiefi niefttio, quibus^yitaejam peiie_ :perdaipmnem substantiaftiVsuaift.Etfilii qui.de |ali
adhaeserat desperatio. .Eadenv quoque die sril lene-. iliicitb niaifimoriio nascuntuf, liaeredes esse: iloii
firis amiclus luirien Obduxit, et ipsa elementa furba-. debeflt, sbd propinqui paferiies. XJIiiaufem iiiveuli
ta tiirbationeni tofius oSferidefuiif ;niu'n'di. Narii sii fuefint, .qfti supra scripta jliicitacbnjiigia conlr_axe.
diem Dominicum. ob venerabiienv Resurrectioriem! rint, iif pfasenli Sepafentur, et pcbna. supfascjiptaj
' ;
DofriiriinosiriV-Jesu Christi, seu aposlolorum caste- siibjaceant. i V. , !" -
roriimque Tidblmiii'laetitianv'ripri' solurii jri Pascha," Lpx eiiany qiiae"'-Salic.a" diciiur, _hbc coiilfnet;;i
eelebfamus, verrim eiianiVper singnlos1.cifciilbs 5 0 «.Uxofeiri paffis.sl:"quisacceperif, moflis p.ericuTittii
.liebdpmadafum ipsius diei Imaginem frequerita-'s iricurraf, elde prKleritis,corijuhctioiiihus.;qtiac In-
nius; demens est, qui sextani feriam, 'qtiaDoniinus3 cestas esse videriittf, per precailpiierii episcOporurii
crucifixus esl, .per ^bmries Ijbbdoniatias ofi IIIHIS 3 jiissiiiius eriieiidare. Tjui vero episcopuni. suiirii iip-
- luerlt audire, -bt excbiririiuiiicatusfuerii, pereiincin
iriiagineni: .ciiiri;abslineiitia et coiiipiinclibne rirbe-'
rbris ahnegal celebrandum. Laijof-deiiique iiiipe-;- cpiiditionerti"(57) apttd Deuin suslineat, et depalaiio
dlirientum dicilttr, ~In. nlagno ergo eb- die Cliri-- nbsiro bniriinb -sll'extfarieus, e"t'binnes ressuas
STrisfueratlabofej qui-tantaabiriipiis tormeritapei- pVrefiiihuSlegitimisamillat. 1 Roririaiiiqiioque"priii-
uiMral.Siriiilitef etiaftToniries ejus fideies, quod"fu-- cipes tbtiiis peiie mpnarchia. doftiinantes, qtibruiri'
c .ISgern-.etianiriobis.sacerdotibusVin muftlscoiiyeiJit
'Tfieri.tesinttts"dolor,- a-fori.s pfemebal fihgustia ,":nec
fefiaridi dabantur inducioe, .quibus-.lajis parabaiurf olisefvare, talia iristitula d~ecoiijiigiis 10qttefiieS'de-
(Rfi)blgnatd'.est. Yi.dil Acheritis .\qccm, allqiianJ,

.,.. ,(S")_.Gondiiwnem,:Per.spicuum est .hic'lbgi.bpof'
offasse iriietfogqte, deesse lipc Ibco. , tbre'condemnaiionent, V
' '
PAxaot/ CXXXIY.' .'' 'ft
1G7 ATTONISVERCELLENSISEPISCOPI 108
dere. « Sed.;sl qua per adoptionein soror libi esse _ quaerant.Sed nequesiiriimiponlifices^saaculares leges
coeperil, quaiidiu-quideniconsiatadoptio, sane inier adeorespuendo coiiirivere,.cumnosteralque ipsorum
te et eanr njiptiae^consisiere non possunt. .»".Etiteffi.: Dominusac Magisler dicat: Nori Venilegenisolvere,
* Si adversus ea quae dixlmus aliqui coierinl, nec sed adipiplere (Mallh.x., 17). Ilerii sancljssimuspapa
vir", necuxor, ncc nuptiae,nec nialrimonium, nee Gaifxlus (episl. 2, ad omnesCqtlidruinepisc.):« Kec
dos iiitelligitur. Ilaque qrii ex lali cojtu nascuntuf, eos vifps, quoslegeS saeculirejiciunl, suscjpere de^V
in poteslale palris noirsunt, sed tales sunl, quan- bemjis. Ipsamquoque infamiam,.qua_-aspersi sunt.-
tum ad pairiani potestatem pertinet, quales sunl ii delere.npn possumus, sed aiiinias-eoruniper poeni-
quos maler vulgo concepit. Sequilur ergo ul et dis- tenliam publicam el Ecclesiaesatisfaclioneni sanare
soiulo coitu, nec dolis exactioni lbcus sit, ctalias cupimus, i Ilenv Dionysius: t Iftfames oinnes esse
poenas patiautur, quacsacris conslitutioiiibusepnti- censemus qul sftain dirisiianam praevafieantur
nentur. » Nulla dertique adoptio lalis esse poterit, legem. > Item Enlychianus : «.Siriiiliterprohihemus
quam hoeeper quanv holnines filii Dei elficiuntur. ut nullaj causa? a.judicibus ecclesiasticis audiantur
Ilaec est. enini adoptio, quseemancipari non-poiest. quaelegibus non coniinentur yel quaeprohibitaeesse
Uhde bealus Paulus ait aposlblus-_:Qiti pmdestinu- noscunlur. t Hic et sanclissimus:Julius papa con-
vil in qdoptipnenifilio.rumper Glirislum Jesum, in; firmaf,:Beaiissimus eliarii Gregprius niulia Ronianae
ipsum secundumptopqsiiumvolunlalissumtn iaudem. legis capiiula cpnfirmans, spo inseruit registro. .
glorim gratia sum (Epltes. i, -S). Cujusadoplionis Efgo, domine"mi, absonum esse videlur, ut spirila-
participem ncmo ambigit eum qui secunduni sacralis affinitascarnalihus amplexibiisdesprvire cogalur:
.mentqruiuofdinem pueros baptizaiiiibusoffert, quiait enim bealus Paulus aposlolus : Yosenim inliber-
non
queprp ipsis secundunvcaiholicoefidei norriiani, in tate vocaliestis, [ratres; lanium ne libertaieminocca-
qriemadniodunvde altera, sed sicrit de prbpria, sjonedelis carnis (Gat. v, 15), ei iterum : .Qui-.-semv-
pfima pefsoiiarespoiideiit,qttia pef sacrain adoplio-: nat iri came sna-,de carne metet corruplionem: qul.
nein jam illorunvconjunelusest^pirilus. Rursuiiique. autem seminaiin spiritu, de spiriiu metei viiam mler-
ex sacrb toiiie, quasi ex matris uterb post bapti. nam (Gal. yi,S). Et rursus :{Jbispiritus,ibi liber*
snvuriva sacerdolihus ipsis ad instruendum commit- las.(ll Cbr.ni.,.17). E.tin Levilico :.Omnisconsecra-
lunlur. Nanv sicut .carualesnosiri- parentes nostrse lio qumojfertur,ab horhinenoprediirietut(Levit..xxvii,
generaiioriis ministri srint, secundum quod beatus 29), fie nostris. usibus siiccuinbendo,;sacratuni ex.-
Clemens in suis Decrctalibus asserit, sic lvujusmodi secrahile fiat. --;.. -
ministri sunt^sacraeregeneraUonis.Deus auctor in Sed et si baeecttncta qupe sup.eriuslale repre-
utrisque consislil, sicut scfipluni est: Vtiicuique i bendenles coniugiunvdixipius, deficereiit, satis ad
sicul Dominiis.dedil:Egoplariiavi,Appllorigavit, sed id reprimendunvetiani renvanerent. Nam adeo bujus
Deus incfementum.dedil (1-Cor. m, 6). Illi riamque, religionjs causa bactenus cst abolilum, utnori lan--
qui, ut superius diximus, ergripuerps agunt, spiri- tunTlitiefalis, vel pfudenlibus, sed eijam ipsis fusti-
lualiler planiahl; et patres "sunl. Qui autem Tiganl, cis moris causa profaiium jam_videatur, ut sicubi
mlnistri eceiesiaTumsuiit, sacraiiienla conferenles peccatis exigenlibus. aliquid tale audierini, ideo
baptismatis. Domiiius atilem incremenium dal in scandalizentur. Ende grave coinmiitentibus peccai.
PhiriibuS, sive in spirilalibus, sive in carnalihus tum cxpritur. Aiteriiiji .Dpminus; Ym-liommi iilh
pfofeciibus. per quem scqndalnmvenit (Matih. XVIII,.7);etbea-.
Legitur eliapl in lihro Codiciim, quod estRoma- lusJaulus ; Prqvidemusenitnbona:'nonsolumcqrain
n__ legis;ita : « Nihil aliud sic iiidueerepoteslpa- Deo, sed eliam cotam hominibus (II Cot. vm, 21);
teiiiariv affeClioriem,et. hlsiahv miptiariijii prohibi- et item : Sihe pffensioneeslote Judmis, elgetitibus,:
.ioiiem, quamliujti.sriiodinexus, per quem Deo ani-_ el EcclesimDei (I Cot, x, 32); et rursus:-Si esca
niifi eorum copulata.sunl. »ltein ex JNo'vella(A'oj).I2, scandalizat frattein meum, tion mqnducabocqtnem
-c. 1)4« Si qui nefarium atque damnalum iiialri- in aitetnupi,- ne fratrem meumscandalizeni(I Cor,
monium conifaxeiinl, et ex pfiofi matrimoniolibe- '•vm, 15); et iterum : Nemo quod sumn tsi.qumratj
ros lion iiabrierint, slaliiii suis facullatibus careanl, sed quodlaltetius (I-Cor.xj 24). Plures nempe otV
et dbs'TisciVjriribusvindiceiur. Pbsi'ptib]icalionein_ fendit, qui anliquas -consueludines a religiosissimis:
auieiii, el cinguli sui patianiur ariiissioneifi, et in el.pfudenlihus obseryatas inimulare vel abradefe
exsiiib punianlur. (Juod si vilior sit persona, corpo- praBsumit:cum.bealus dicat Isidorus (lib. n OrJg.
rali quaastioiii.subsistat. et uxor ejus conlfa Jeges c. 10} : «-Consuetiido esf jus quoddam moribus
ljitpla easdem pcenas patialur, Haecpost bienniuin iiisUlpluni, quod pef Tegeni suscipilur cum deficit
valeani;nam'Iiiei)nii iudfi.lgeiitiailJis.pravstita es_t,. " lcx. Nonriilfert utrum scriplura an ratiohe consisiat,..
qui jaiii contraxeriiiit contra Teges mairiiiiohia,.ut quando et.legem ratio coinmenda,t..Porrosi.ralione
iufra biennium separcntur. Q»od si non fuerin.t se- lex constal, iex erif pmne ianvVquodratione consli-
disci-
parati, sed perseveraver.iniin tplo biennio, pcenis terii, dujvtaxatquod religibiii coiigrtiat:, quod
in prhnb capile dictis suhjicianliir. t Valdeeiiim- plinae conveniat, quod saluti proficial. •.»' BealuS
turpe. est, ut quod religibnis causa saeculareslcgcs qiioque papa GregoriiisV cujus institutionibus p.ene
hbcsacerdbtes Dei infringerc lotus regulalur drbi.s,"""jilregisiri parle prima (Ub.
cusi.od'u'e';corileftdunt,
ftfer ' '"•'•' EPISTOLiE. V, .'- .._IB
i, episi, 78): < Et nbs juxta seriem reiaTionisyeslrae i iqccipiel et viiam dsiitnampossUebii (MaHli:~~r\,MS);
constteludinem, qttaetariYeriebritraVfiVdefft cathblicariv et Pauliis .apostoliis: Noiiest eniiiiseiviltilisultjectus
nihiT fiSu.rpaTe;digriosciiur, iiiirivblarivpermanere 'frdier dul sofot In' ejtismodi.;in pace aulem vocqvil
- coricediiivrisfsiye de primaiibus corisiilueridiscaete- nos Dbniihus (I Cot, vn,, 15). Dominus et.iani..diyor-
•
risqtte capiluiis, exceptis Tjisqui ex pbnaflslis ad titim pfoliibens, forhicalioriis causaiii excepit, dir
"episcbpatiimpefveniunt.».Sed et beaiissiirius Augu-. "cens:I Excepia [ornicatiohis causa (Mqlih,V, Z%);
sliniis, de CujuS.pfati plefibus; ouims Domiriicus cttjiis, ut sciliSj driOsunt geiiera, de qiiibus nohis per
pasCltiif grexiV' scribit" ad iriquisilibnenT Jahuarii pmnia nib"donon convenit disputare, Veslfum unde
(episi: 118, ad Januar.) -:' « Ipsa quoque mrilatib fidelerii, liostrum spilicetfilium, o "domiiieriri, vej-bis
cppsueludinis.etiam 'quae adjuvat utilitafe, novitale riffabilibuset iiielli.fluis,sicttf behe npstis, consulefe
peilurbat. » Quapropler quae ulilis rion ;est, pefiur^ rion" dedigneniini : quateiius felicfis priorihiis ad
baiioiie infructuoSa, COnsequeiJlerfiokia esf. Appa- , friefibra peftingere queal. Beije iiamque sciii_sVgiiia
retergo quod consuetudp quasHdei caiboilcas, yel irninis diScipiina.Ariprmsenli qriidein.videinr hori-esse
•.saeeularibuslegibris non obest, biiiiiiinodis sefvaiida gaudii, sed mmroris;-posied auierh fructuin pacqlis-
•sit, quod Tbeodosiano cbnfirrhaiiir edicto.: Sed baec simunrexrifeiiqiispet' eqriifeddet iustitim (Hebr.TLii,
de qua nunc agitur consueludo, nee caiiiolicavfidei, I_ II). Et Jacobus apOStolus': Scire debet; quoniam qtii
fiec iilJi Ghristianofum'legi peaitus iftipugnat. Licet . •ebhvetlifeeerit peccatbrein.abqffore vimsuai,.sulvavil
iameh quaedamVfegessint in quihris "hnac.speciaTitef_unimapt Jzjus-q,mdrti, ei orieiitriiuliUudUiem.pecca-
rioneonliriearilur, sed riulla est quaejiuie impugnafe :tdruin(Jac.v,%S),_::
' ;.'.'
videatur; QttaprOpfer i&eode liad multos facuisse -QpoAautiini vestra nobis iriiiotuit riiagnfficeniia,
antiquitus credimiis,; quia, in nova quasi reiigibne Cfuia mttJii majofes et iijferiOfesiri hb.e regno sint,
baptismatis, ntillus Christianiis laliii praesumere e'o- qui talesuxores liaberit, qiips etiani ribbis irilihiare
iiabatur-; neciudigavereMhterdiceriduni, quoinon poliiciii estis, Deo leste, boc irieognitunr vWanet
credebant prsesumeridunf. Nam justo tex nqh esi apudnbs,, et yalde novuni videtur. Sed si qtti siivt
posita; sed-ihjusiis (tjlim,:!, f)): Aitamen:nobis, "qttitalia rigurit, attt raritate riobis bbscururii est,
quibus 1fcetiridignis discefnendi Irripbsila'bst con- aut dissimiilaiiOne contecturii. Vefiiftilarilehin istis
ditio, uf dividanvusiiilef riiuriduriTefiiriffianduriy,et" pafiibus nullum prastef hurie aliquaridb audivjmus :
leprhrii, talia conVenit-deeiamafe, ne iaeenles a iamen ;et si'riiulti essent qtii hbc:ageierii, bominica
-
.DomiiioVperpfbpbetariiâfgiiarivftf,-dicerile :"Caiies debueratprascellere seiitentia: Nbri xequerisjurbam
imii~noh-vaIenlesfutrare .(Isai. 'ilyiy 10):, nepbpuli :;itd; fdciindunimalum, nec ih judiciq plutiiiid.fhm
cotLseriUr&ilagiUJs_;i4e~inii_r.^'£tV:repi~e {lidcquiesceS senienti&îU a'veto de'vies_(Exod.xxnr,
efficiainuf; diim Valiofttrii.feprelieiidefe neqriitlalvi .2); et Paulris : Siadhhc hoihimbus'piacetehi, Chttsii
(lissiiriulamus.Sed Jn oriihibuSexjiibedhttisnossicul seivus neri essem (Gdl. i, 10); ct' JacobuS -apostblus
Dei minislros (fl Cor. vi,-..'); quiaVscriptumesT: Ne - aii :Quieunque etgd voluerii athictis essesmculi hu-
comniuhicavetil peccdiis'alienis (JTim. yv'22_);Vet •fris,ininiicus Dei cdristittiitur-(Jac. iy,'&_.'.'Etlloyses
rttrsus : Etiimmunduihneieligerilis (II Oor. vij 17). riegavit se esse filiuni filiie Pharaonis, inagis .eligens
Qiiod-auienvfex:Domirii 'senteniia- dicilis :"Qusd affligicuftvpopulO-Dei,quanv leinporalis peccati ba-
Jteiis conjurixit; homohbfsepatel (Mqtth. xix,6),h3be .berejoc-unditatemsmajores di\'iiias:'__Siijriansflie-
feligibnvodisbmfiibuscusfodienda yidetur; sednbir saufp-JigypUorUrii ihipropefium Cliristi (Hebt:- iv,
orinies qui corijunciisuht Dbminus ebnjunxit.""Ebfunv 21). SeCriijdunl deefeium attlem Ccelestini
lamen quosipseconjuijxiiboha estcopula. qulppe nec doceifdtis' est poptiliis',ijOn' seijueridtjs, Sed etsipapae, nee
iegibiisebestjftec catholicofuift ususeoniuTbat. Sed- jfix valet, iJec coiisubuidoproficit, saltein ipsa ratib
esthohOrabilecohiiubiumet iorus immaculatus (Hebr. procedat, , - ""
XIII,i), sicul beauis Paultts ail appsfolus: His nam- Inler compatres "et commaires Iiilerdicta esse
qtie qui mattimbhiojuncti surii, pfmcipio, nouego, _': coiijiigia.evidenierOinfies.tesiificarit.Cttfn Infjus sa-
;sed''D'oihinus;-rixbrema .viro sno rion-dlscedere: £t l} crameiiti -riiysteWuriinoii specialiler ip ipsis,'sed ;in
mr uxoremsudm non'_dimittdt(1 Cbi\ yii,T0). Videle eoruriv filiis .celebratur. Nain el ipsi sequesirafim
qriod;diCit iiis qui riiqtriwbriiojhttcii snnt. ~h\~i{r\mo- esse possunl. Quis ergo iipc dicere aiideal, quod
iiimii enini 'esf conjuguni jttsia-coiiyeirtib et coridi-; ahsejitesVliOC sacrariieniun.icbristringat'?Pfaesenllb.us
tib; eos yero qui uefario et exsecrabili coitu conlra -autem, in quibus celebraiur rioii periinealtiQuod
lege^seiinores pefrriiscerituf, omnino separari opor- eTiariiipsitis vocabiilivis ii)aiiifes:tat:,Qu'ideiiim coiii-
tet. qttprilaHfrieCvir riec iixor -poleril e.ssein hu-" paier yel comriiater spri.at, nisi simul
pater, aut
j.usniodi.Aileiiiin Doriiijmsin Evaiigelio ;-Sidexlera- rriater? Si ergo siniul patfes aul lriatres surit.cui
manus luq scaitdaiizeliefabscidemm el projice abs- sinial palres vel iiialres .sUnt, omiies eorum filii vel
ip0011/1. v, 50).-Quid; enimrnelius per scandall- filiaefratfes vel soforesipsittêfuiU,Jnerepaiisenini.
zantein deneram quanvVriiale apppsitani iixoreffi DoiriinusScfibas et Phafisa.osait
i-Var.vobis, Sciibm.
iivtelligitnus?-El iterum : Omnis giii reiiquerii do- eiPliarismi, strilii, ei cmci,:'qui -dicitisjf.Quicunque
- ntrim, vel fraifes, quisorofes, qut patteih, aril ma-
j,urdveyi_i-,inrilturi nihii esi,. quicunque.-quiem;juta-
treihlaui uxorem propier nomen tncum, centuphim:: veritin doiio, quodesl supei illud, debet. Cmci;quid-
111 _.--' ATTONIS VERCELLENCISEPISCOP! ".'. ,U2
enim majus\eft; dphum, an allare qiiod: sunclificat £_.coftsiilefe dignata est, ideo hacterius respoiidere
dohtihi? Qui ergOjufat in altari, juratin eo, etin distuii, ut diuiifta,.meditatiofirftjiofa.daret-responsa.
omnibus qum supet illud' suni.Et qui jutavefitin .Et, quainyis digfiitati vestfae omnimodopateatf cla-
lemplo, jurat in iilo, et in eo qui liabitat injpsb rissinvuhv rescriptum ab apostolica sedeTheodofo
(Mattli; m,17). .yidetur ergonobis:, qupdhujus- Ticinensi episcopo In niediuhr pr,oferri placuit. Za-
iaiodi aiioptjp, si periinetad pafentes., iiiagisperti- cliarias episcopus servus se.rvofump:ei,"reverendis-:
rieat el ad filjos , et si r.ec ad filios, prpfeeto nec ad simo et sanctissimo fratri Tliepdo.rp episcopp~ec-
parentes perlinere videlur, Ilaecjlaque intpndentes,, clesiaJ.Ticinensis. Pittacium, quod nobis tuaivene-
praedicluifi Thepde.riCniriVa Tali- lorb suspendipius-, rarida fraieiiiitas obiulit, pet quod nos sciscitari
nofi lameii coiijugiuin penilus inlerdiximus, nec eurasli, siTicel filium, cujus pater alteriusjfiliam ex
aliter excoiftiftuiiicavinius, dorieCin domini archi- - sacro baptismate susceptam,id est, spirilualern (38)
eplscopi et vestrani, eajteroifimijue ijostrorunv,vene- ejusderii-palris filiam, qupd diCi.erudeleest.iri riva-
rabiliftrir confratrum audientiam yeriiainiis. Nori trimoriio aceipere, quod apud te enormiter.asseruisti
quod de rectiludiriis dubitenius;riiodo, sed_ut majorf (59) contigisse.; Sed bene lua saiicta fralernitas _
auctoriiale firmetur.asseiTip plurimorurri. Sajpe et- conipeflum habet, quod Dominus per Moysenpra.-
eriinideliijqiieriljbiis, dunivulnus facinoiTspferoilui','jj .eepii.j * dicens-: 'Ttifpitndinem pqttislui .noriieve-
jfeproba-videiur senteiitia medicantis;. et dum.per-.: labi's_iTurpiludinem malris tum.nori revelabis. Turpi-
versi critninis nsevum diluere iiolunl, ad diluenlis tudiitem sorotis tuce, etlurpiludinem fiiim palris lui
iiijurias curruni. Gniorunvdetra.Ctiones« nobis ex-; noii revetqbis:Turpitudo enini iua.esi (Levit.-xyiii,7). "
tofqueiiius, iciim plriiimorum ,seiitentiam interim Turpitudinem eriiin reyelare dicitur, <Iuma propfia
, exspeciainus, sicuf bealus; Paulus ait ad Tfmo- consanguinitate praecipimurabstiriere %riiulto magis
• llieum : :Ifrepreliensibiiem te exhibe,ut is qui ex~. a
spiritali palris nostri filiaj omni pccasiorie.aut ar-
ddvetso 'est^.tiefeaiut', niiiil "hdbeiismalurit dicete de gumento.seposito (60),: sub,_n'imia districliohe nos
riobis(Tit. 11,8). Dunv"~enim,'dpmine,cumislo agi- cavere cbnyenit, riein iram diviiii examinis.incidat,
lur, rion solunv eiim ipso, sed pro omnibus Iiujus- si quis tali facinori,*mistus, mihinve reslrinxerit
riiodl. laboratrir. Lex eriiiii.non admiilit. personarii; Treha IiixuiTse.Tlnde et otiines oftininb Cavere:-de-
sienini briic licel, evidenter oriinibusTicel; .ef,si bentTalis sceleris coftimlstioriem, ne. in-ffiierrium
liuic prohibitum sic erit,- nullus se in poslmoduni de pereant. Sed bos quihujus perniciosa. lemerifalis,
ignoranlia excusabjt. ., .... ,-' ' ariima3suaesaluteni; despicierites, lmpiissimo se ;mi-
Irinoluislis etjairi nobis esse aliqups lalibtts nupliis scuere matrinvoiijo, per onvnia,,tfia ffaternitas slu-
perplexos, qui pro nultius excbnimunicatipne suas Q deat separare, et pdenitentiaedignaesubniitiere, qua-
desefant copulas: Utinam,- dpmine, nos injuncluifi/ tenus ab a3lerna:erulas damnafipne aiiimas ebrum
offieiumirtiplere valearivus,Ilii qrivdquidfaciaiit, nosV. lucreris, praestante Domino et (61); Dgo Salyatore
salfertv riosmelipsos liberare cijreinus. De talihus; nostroJesu Christo. •_ -.';.
qttippe jpannes clamat appslolus : Qui autem noti est Non igitur lalet rifudentianiTuam npii splum illos
ex Deo, noh audii nos .(/• loan. iv,V(.)". IftljpcergO, eccIeslasUcacensttra feriendos quinefario se eoiijrt-. -
cogiioscimtts spiritiim veritatis et spiritumerrofis. glp .pOlluere,sed illos qiipque qui hujtts sceleris au-
Deuspacisefcharilalis ita vos -sibi copulare digue-, ctores fuerunt:, jllumVyidelicetquiallerius cafrialis
tuf ut iri liisquae ejtts, sun.t borii procufatores exi-i et allefius spiriluails pater cogposcitttr. Hic eteriim
sientes j.-hulliiis caliginis obscurilaie trirpeai; sed tanlo nvajoripoeniteivtiaedebel subriiitti quarilo :ma-
diyino IHustrati fujgore,, sic iu praeseiili valeatis joreriv auctoriiateiri inxausa haljuisse probatur, De
viiiea lahofarej ut in futuro njereariiini euge Domi- filiis auteriv liorum isdem veiierabiTis paier,eidem,_
iiicum attdire. . ' Theodoro episcopo'rescribit,.non terierieos Cfiniine .
_.,.__: r EPISTOLA VI. parenlum. - - , .:.
GUNZOKIS LEVITiE SOVAIlfttKSlS AD-A.TTriNEM.; - "-. ".': '- EPISTOLA VII...."'; -
Doijiiio AJrfONi poiililicali'reveren.lia colendo, I) AWROSJl. HEDIOLASENSIS PBESEVTEril ADATTONE5I. .
GCKZONpyariensis Ecelesiae levitarum extimu.s. de- InvicUssimocurioecdelestisathletse,ac supernofum
jJtae.veneraUonis seryiiium. ... civiunv coetibris aggregato, ATTONIler beaiissi.mo
De eo auod celsitudp veslfa paryilatemVmeairi ; ponlilici;, humilis Ghristi famulus, vesterque fide-
(oS).Jdest, spitiitialem. Sic legitufirivetusio co-:- rettttisii si ticeat eos conjugio copulqri. Sed hi-cuT.
dice Biblioihecaeregiae,iri'quo epistblariv Zacharise" proliibeant-ura conjugio, aul. prq hujusmodi pceni-
iiiiegram .B.aliiziiis.feperit: jri priorf editione.Tege- tetuiamagere compellahtur, dtinl ex Itoc'qbsquecoA-
h&iMridetnspmlualem. . '. "..'.' deninaiioneesse perhibeiiltit; quid-nph pqler profilio,
(i>9)Enormiler asseruisii. Sicidem codex eroen-' neqtte filius pro palre susiinebit ip.rmenta,: dicente
date :• editio Achefiana enormum disseruisti,, cor- Domino'per prophelam : Aninia palris est mea, et
Tuptfe. E.x eodem codfce.reposui '- prqicepii, uhieraf ; ariima filii est mea ; ariima quae peccaverit, Ipsa
pfmcipial, :;'• ; ; ;..>' inorietiif. ~Sedetde. liis, fraier. cliafissime,di'x'isse
•(60) Seposiio.Mc eliam .codicem-regiumsequor .:. siifficiet:Cave,auiem -ne-atiier.agere subjeciiscohce-.'
pririr edflib feposilo, el mpx facinore. „ ,-. dqs , ne areclo immile inveniatis.discedete. Haecesf
(6,1)VEfDeo Salvqioteiin, codice' regio, prmslante- aftera' epistolie pars, ciijusGiinzb in : fine hiijusce
Doiniiw.Detilik auterii qid exeis riati.probpnluf, -; epislolie nieiiiinit.', ; ,".'.
-- "'
115- '..'.'" ".'.. EPISTOL.E. / . iii .
lissimus AEBIVOSIUS pvesbyteriicet iiitiignesaiiclus,Ai a; potiore dislilJatus liquido comproljalur. Igilur
hbriofe in sarieta MediolariensiEcclesia.cpiilinuum quOdyestra prudeniia consiilere judicavil, quid in /
dehltasserviiulis obseqpium cuin felicilale perenrii. canbnibus preslijTeram, quidve diaconam intelligere
" A vestra saHctltate
riiiper delcgati apiCes,quibus debeamus : yidetur. iiohis quotiiarii in pririiitiVa JEc- /
-vestrasanciilas rioslrique memoria in sacris'vestris clesia, quia secundum Dbmiiiicam vbcenv: Messis
fi.ratioriihus signabatuf, ineffabili rios jocunditale mulla, gpetatii pquci(Luc. x",yZ), videbantur, ad.
iindiqtie m.unitos reddidere ;.cum-nos videlfcet ab- adjumenluiii virorum etiain religiosae_mulieres in
jecti )(62);er repudiatl * sanctorum "pedumveslris ~ sancta Ecclesia Cultficesordiriabaiitur. QuodOstendit
liec shnus * ajquaridi calceameijlis; quofripdo efgo beattts Paultis iri epistola a"d Roriiaiios, .cuffi ait::
lam feligiosi et fanvpOlentis doniinl acpalris digni CommendovobisPhmbem sororeth meam, quai esi in ,
suriius niembrafi brafibnibusf Sed vos ilTiuscredi- ministerib•Ecciesiw',qumesl Cenclitis (Rom,~xvi,'l)..'
nms^meirioresserilenlisequaedicit: Deus norildbqral Ubi intelligilufquia luncnbn sblum viri, sed eliam
in magnis, necfaslidit 'inriiihimis. Caeterurii nuili feftvinse-prajefaiitEcclesiis, magijaescilicet utilitatis
"fubiuniest, qupd divinus Spltitus in pectbre vestro" cattsa. _!.amiriulieres diu pagaiiorunirilihus.assu.etae,:
iiabilans, ad-cuncla saneta operavos reddat proni- pbilbsDphiciseliam dogftialibus instructae,.bene per
- •' -j.bas fariiiliarius. coiivertebantur, et de religionis
ptissimos. rj
: Gorijiigiumdenique' ilhid, supei.
qub nostram pu- pttltu liherius edoceljanliir. Qubd Laodicertse pbst'-
siilifatemcbnsuluistis, a nbstris do.ctbribus et sacer- riioduni pfohiberconcilium cap. II, cttm dicituf :-
dotibus scitote rimnino prohiberi', qttia spiriluales QtiOdrion bpoflet easquae dicuniur presJjytetae vel-'
fraires, quod vos qupque asseruislis, yocaritur : praesideiiles,"in- Ecclesiisbrdinari. Diaconas-vefo-
sajcularis qitoque lex, velriti a qubdam Iegislalore' laliuni credinius fuisse minisiras, Nam diaeonum
audivi, Iioc intefd.icit. In decretis TiihiloriijriusZa- nvinistrum diciirius, a quo derivalam diaconam per-V
, eharise papae capitu.b 5 cotilineluf": r TJt rieqrie spicimus. Deiiique legimus in Coneilio-Chalcedo-
pfeshyleram rieqfte diaeonam, nee cpmriialrem spi- rierisi, cap.,15 (cah.~15)_" diaconamnonrifdinandanv-
ritalem quis in cbnjugium dttcat. J TJbi datur intel- ante; annunv "quadfagesiivittrii,et-hanc- cuin-suiVihib-"
ligi, qiiod-fieque spiritalis patris".filiam cuilibel in" libfamine.Talibus eiiam eredimus baplizandiriiu-'
malrimoiiium Ticeatsortiri.VVerum si placefdpmi- lieres injunctumesse bJriciunj,'utabsqueTriTapeivitus
natibni"vestr_3_. veslris rescriptis pandite npbis quas verecuridia aliaruni cOrpora abliis tractarentttr.'
debemus irilelligere eas, quas pfaedictuni capilulum JNam.in slatutis Orienlalium seripluni esf- (Goncil.
presbyleram aut diaconanvappellat, quia hbsoinni- Gqtthag. iv, C. 12) :Vldu__ vel sanelimoniales quae '
tftodblalet. Assiduis pfationibvisvestfis sibi coin- r( ad minislerium muliefum.baplizaiidaruiiveligttntur,
mefidatos voslongo Christusterijppresalyet. tam iustruel83 sint ad pfficiunvul possiftt aplo-et'
' ' sario'sefnibne docere;inipefitas ct fusiicas/fhiiliefes''
V "_'\". EPISTOLA VIII. ',: *V.
• .. ' tenipore qtto sunl baplizaridae,qualitef ad intefrogata
. _ AT.TONIS ADAMBHOSIIJH -SAGERDOTEK.: '; fespondeant, et qualileraccepto-baptisiriate vivarii:
Af To gratia Dei humilis episcopus, dbnino.AM- sicul eriinvb.aequaj presbyferae rdiceharitur, pfsedi-:
BROSIO feverendissimo. et sanciissimo saeerdotl, de- caridi, jubendi vel edocendi, ita sahe riiacOnajmini- ~
votasin Christo orationes Cunfvinculo cliafitalis:' straridi vel baptizandi: officiura suiiipserarit: quod
.; Veslrse sanctitali, qupniafiv prp noslra imbecilli- nunc jairi niinihie expedit. Jânvin lanla parvilate ob
laleOmiiipolenlemnoviniuse^rareyiirihieiisas co- pafenfum religionem infarilttlaebaplizantur, ttt nul|a,
ram Deo mercedes exposcimus. Sacris proslrati eisverecuridia,-ijullus baptizanlihus voluptatis possit
vestigiis id ipsunv instanlerfiefi in postnfodurivim^ slimulus impedife. Unde. jam stalutum; est, ut
pl.oratnus. Nos- qupque,. licet imparibus -mefitis," mulierbaplizandiiisurn assuniere non praesumat.
veslris iamen confisi.yirlutibus, boc etiam pro vobis . Sunf etiam, qui eas pfiseis. teniporibus.diaconas-
omnimodis"agere nftn oriiiltiinus. Crebrae namque assefuere appellatas, quasVnuiicahbatissas noriiina-
vestfi cbrporis, cuhv audiviinus' inlirffiitates quasi-jp. mus, quod nobis .miiiime.congruere videlur. Abbas.
proprioS terehrant aftus.~Sed lieatuiri 'Paulfi.m.vos' namque Patpr dicilur;.unde secundum normam alio^-:
intendere. credimus, uhi ait: Ctim ehim- ihfirmot, rum nominum in genere feminino derivatum abha-V
turic-(orlior sum (IlCor.-Kii, i'0). Deus Pater. Do- lissa eadeffi significatioiie"manenle. Gujus voeabuli
niini-nostri Jesu ClirisUVsievos sfistentel et verbe- vis, .timoris pariler et amoris, reverentiae etaffe-.
ret, uf nec adversa dejiciaritvnee prospera feddant clionis explicat ;.qualitalem^ Diaconam ;vefo .fiilijl.
elalunv..Rlufes; deniqiie ileruni gfSiej? referimuS,-. aljud quam niinistram inielligimus,-VQiiapropier;,si:
quia.de bis oniriihusquaeyobis ni.andavimus/abunde hujus officii nomen nunc etiam quo.quo;niodo;.per-:
pos instrttefecurasiis.Praetereariiiraniur oriiiiinp,,. duraret, in bis quae per mulieres adhuc dispensari.
cur irigens fons inter tanto.spfpfluentes coijstilutus,'' yidentur, illas diaconas putaremus, quae avtate.se-
j yicinum alicujus vix desudantjs veriaeperquiral 11'= nili .devictae,,,religiosam; yitairi cum eastitate ser-
;i quorem. Narii et si inihi aiiqiiis reperiatur-humor, vanles, oblationes sacerdptibus offerendas-fidelifec-
v, (62) Abjecfi.J?noi edilio abjcctis.etrcpudiatis ; scinrns perspicue male, .'_'. .
"
«5 . ATTOiSH"."VKRCEtLENSFSEPiSr.ftPT iili
pr&pa.raivt, ad" ccclesiarum linjina cxcuJ.ani, pavi-.A Ua quoe. licet unum offendant, fovent lamen sed
nienta dctergunt. alterum, bsec est qua porpus dissolvitur, mens fa-
| Possumus quoque presbyleras vel diaconas illas ligatur, aiiinia aUIigitur.Ilaec est quas David appe-
exisUmare', quse presbyteris vel diaconis ante ordi- _ liil, Salomorieniprostravit. Haecest.quje niart3Tribus
natioriem conjugio copulataesunl: quas pbstea casle palmam,. confessoribus insuper "diulurnasmacera-
regere Vdebent, sicut incanonibus promrilgatum tionis coronanv auferre cbnatur. Igituf cum cfelera
est, qui apostolorum titulo aiinotantur, cap. '6 : Vitia per. minislros, quoque perficLpossinf, tniic
. Epjscopus aul preshyter auf diaconus uxoreni pro- nullo-modo nisi cum proprii corporis pplIutioneTa-
priam nequaquam. suh oblenlu religionis abjieiat: mulalur. Sunt jetiam mulia quae'incerta sunt quo
siwero rejecerit, excommunicelur. Sed sf perse- animo fiant; el licef cboperatores suos per propriam .
veraverit, Vdejieiatur. i Item ex DecretiS Leonis cons_cientianidamnent, ipsi-tamen se quoquonvpdo
papae cap. 17.: «Lex conlinentiaeeadem est.allaris aliis excusare possunt, Adulteriuni yero» nee borip
minislris." qua\ episcppis atque presbyicris , qui aninvo fieri, nec excusapdi' potesl adilum reperire.
cum essent laici sive leclores, licite et uxprcs Quod ut b.eatus Clemens aif, secunduni in posnis
diicere et filios procreare poluere, sed cuni ad conlinet lQciirti.Unde omnibus Ghristianis, prsscipue
praedictos pervenere, gradus, co_pil ei.s non iicere"B tamen sacerdotihus,iqui praedicandi serviuni bfficio,
quod licuit.-J. Eride ut de cai;nali fiatspiritale. eprumque ministris svimmoperecavendum est, In
conjugium, pporlet eos _nec dimittere-uxores, et quodlapsisi fuerint, sil eis nihilomihus in supplw
quasi 11011habeant, slc habere, quo el salva sit Ch.m, conlinenlibus in lamentum, conjr.gatis in
cbaritas connubiorum, et cesset operalio nuptia- seandalum, stultis in exeinplum, sanct»3 Dei- Ecder
rriin, Libentius ianien ,-cbarissime doctor, secuft- sia3in detrinventum.Nam secundum bealunv GregOT
diiin superiprem _seiisum quae explicala sunUacci- rium, cujus vita despieitur, restat- ul ejus praedicatio
pinius, donec a v.obismereanvur certiusinformari.. conlemnatur, Ifcstfi- denique officiinpmina alalibus
Omnibus vero islis, sicttt mandastis,.denegata sunt ahstinendum esse nobisinsinuant,:Sacerdos-namque
cftiijugia, rit. eeclesiaslicus honor servetur irt om- qriasi-saerum dans dicilur : nTinisteraulem a niini-
jlibus,. .', '-. • : strando. Qua ergo nefan.da praesumptione saerum
Praeterea sinceram charltatem vestram Iiumili- cprporis vel sanguinis DbmiriiJesu Ghristi conficere
ter expbscimus, de epistola quae in canpnibus re- yeldare caeteris andel. quisemelipsum in luijusftiodi
peritur, quaSeUam eanonica.dicitur, cujus capitula spurciliis permanere cognoscil? Aut quomodo in
11, esse nosctintur., qua> nobis ulilissima esjseyi- ' talibus minis.trare in "ecclesiapravsuniat, qui libidini
dentur, quorum initium. esl-: « Prinium onvfihimy jpgiter domi deser-vit? Itaque sacerdptibus yerbjs
fidenv caUiolicam pmnes presbyleri et diaeoriiseu slniul et exemiilis populum convenit reguTare: et
subdiaconf memoriler leneant, ut sl quis Iiftcfa-' ideo cavendum est,ne forte cum aliis praedicaverint,
eiendufii praeterriiittai, quadraginta diebus a vino ipsi reprobi inveniantur; el audianl quod Dominu-r.
se abstineal; et si, post abstinentiam neglexerit hypocrisim redarguens ail ::Rypocrita, ejice pritnum
commendandanv, duplicetur in eo senlenlia; » sive trabemds oculo tuo, et.lunc. perspicies ul_educas [e-t
de slatulis antiquis Orientalium, quorum.capitula _ stucuhi de oculo (ratris liti (Luc, vi, .___). Licel.sint, .
centujn dinumerant.ur, Ex quibus primuni apud nos qupd pejus, qui nec Trabem de suo ejicinrit, nec
in omni, episcoporunv- c.onsecraiione perquiritur , festficam Tratris fepellere praesuiiiuiit, sed coafusi
cujus; initiura est: Qui episcbpus esse debet,- ne- obftiutescunt^-duriiseipsos reproboscognpscunt. Hi
ccsse esf ul aniea examinetur , elc. Utde his: dujn sujs peccatis aliena nulriuiit, nierito utrorum-
omnibus nos cerlificare dignemini, -quo; lempore que porlabunt. Ail enim. Dominus : Si dicehte me
vel loco consliluta, siih quo prineipe vel a quibus ad impium, tnorle morieris, non annunliaveris ei,
Batribus, quomodo halienda, vel si peniius, reci- neque loctitus (ueris ut. avetlalut:a via suqimpia, et
pienda, aul iri aliqno rcfuianda, dijudicentur. Om- vivat : ipse in iniqititale suamotietur, sanguinemau-
"
nipotens Doniinus vcslrani prudeiiliam npbis contem ejus dermanuiua.requiram (Ezech.m, I8).Prav-
servare dignelur, ut ab ea regulati, feclo tramite tefea.quod dicerepudet, tacere autem perieuluhi,
Incedere valeamus. • quidam in tantum lihidirti maiicjpaiilur, ut ohscerias
.EPISTOLA IX. meretriculas sua simul in dOmo secum liabiiare,
ADOMNES SACEP.DOTES DIOFCESJSVERCELLENSIS. una ciburo -suiiiere ac publice degere perniitiant.
ATTODei gralia buinilis episcopus,- cuneiis sa- Quarjinv•illecebris: illeeti, suae domui, cunctaeqtte
cerdotibus eorumque minislris in noslra Vercel- familiae ac supellecfriieasipraeessedijudicant,-suum'
lensi dioscesi cominoranlihus aelernaefelieiialis co- que post obilum scprtum haeredemconsiiluiint, et
ronarti. :-••'.- i- quidquid de faeiiltatibus ecclesiav,veTeleehiosyiiis,
Incontinentiae, dileciissiniT, "mult«s sunt spe- seu undecuiique acquircfe possunt, hujusmodinia-
eies. Quolies eninv;aliqubd facinus perpetrarivus, nibuS dislralieriduriirelinqttunf.Sicque fit, ttt dum
ad id per; incontiheritiaiii -labimur. Speeialis la- sanctaeDerEcclesIa3_nialrietisponsaepellicem;sriper-
men inconlinenlia, luxufia est, quae corpus sinvul indueunl, Deo Patri, et fideli vi.roaniiriam sublra-
c&rrumpit et animam. Nam curiv'multa sint yi- Ivant, et diaholombechartduincorilraiiant. Sunl.etiam
117 EPISTOLJE ... 118
qui nudi ad Eeclesiam veniunt. sed de -ejus benefi--_. 1 Quod fa.sunf esse cogrioscihius,dum iliarum naturas
ciis accreseiinl. fli primuni inOpise causa ebnlirien- consideramus. Per.seciilionisigitufVjpressurasDomi-''
tiam fii.igunt, el poslmodum ditaii, meielrices nus insiriuaris ait : Ym aritcni prmgnqnlibus et nu-
ascjsruri!. Qiii diim penuria lahorarent, ab eis rie- tiieniibus in itlis irfie6as."(Mtt..A..xiri,.'l7).;Quod jdeo
specti,-sanctae Ecclesiae greniiosuhi recepti.; Inde dixisse iriteridimus, quia ipsae-impedilaeet grayiores
quidquid-.postmoduni sublraliere valent_ ipsis.rion prae caelerisnecessitaiibus. suis minus poterant sub-
desinunl erogare; Et riride nieret.rices ornanlur,' venire.Quomodo ergo alium potefii sublevare, qiil'.
ecclesiae-vastanlur,;pauperes tribulafttur; Haeoeca- _se'fiielipsuriT nbn valet efigere? Cefte talibus nisi ah
sione-publicani (63) clericorum doinos "irrunipunt, aliis iriiiiistretuf, suis laborihus ijec ipsaesubsistunt.
rjon ipsos, sed conimanenies mulieres' cririv ipsis Sedr facinus quod vbluptate' ."pefpelfalurj utilitaie u
quos genueranl spiiriis, :quasi sibicomrivissos exlra- excusafi qftaeiTtur;utiiilas tamen rioii esl servanda,
bere simula.nles.Id trepldanl miseii, el lnunera quac- quarii ratib non coramendat. Verum et si alfquis, ut
qii.e.proinittunt,. et quf adocari .pbterant, cunclos asserituf, iii hujttsriiodicbmmercio inveniretur quaj-
adorare -coguntur. Et.-qui omniftm viriliter viUa- stus, quiaTiostfo ininisteriocontrariurh videtur^ .oni-"
declamare debuefani, de suis apud judieem qttaeriiEt nimPdis est asperrianduSrQuieriimaliquaiido apostor-
licentiairi. Sie sacrae aides publiearilur, et _avrilgo B] lorum, autVcoDferorum Ecelesiaeldoctorum cum mii-
deridenlur, et nomen Doniini blasphematur, sicut lieribus ad pfaedicaridiimprofecti sun.t? ISempeab
scriplum est :, Yos estis per quos nomeh Dominj- ipsarum conriubiO,quas ante vocatioiiem'TegitTnve"
blasphemaiur intefgenies (Roin.if, 24). Solerileliam; duxere; postmodupisesubtraxere. QiiOd"eliariv bealus
talipro scelere -vicinofumvicinaruirique odiunvin- Clemens ih apostolicis Decretalibus pfaecipiensait:
cufrere. Quotiesnanique-liujusceinodi muliefes vel t-Ministri altaris ad Dominica talbs eligantur ofiicia,
earunv spiiiii eum>aliquibus liiignnt, ipsi- abjecta qui arile ordiiiationenf cprijuges-Suasreliquerurii. >"
oirini sacerdotalj reyerenlia sese opponunt;- injurias Ilem cbncilii (^^1«}!)'Carihag. cap. 2'S [2', sive £] :
et conlumelias quas possuni, inferre (6i)~,et dete- i Placuit qriod et in divefsis . coriciliis confifrijalum
. fiora minaiilur. Insuperul lalls ditelur fariiilia, ipsi . est,- ul subdiaconi, qttlsacra mysterja coritraclahf,
cttpidi, r.ipaces, usurafii, avari, eiinvidi,Vac-frau- diaeoiii et pfesbyteri, sed et episeopi"securidum'
. dulenti.etilcittnlur.Tinderiojv;niodicumChrlstiEccle- •propria slaluta eliairi abuxor&u~sse cbntineanl.
isla paUtur.delrinvefttum.Nani pbpuTushoc conside- Sic Iniiocenlius et Leo Ronrani pontifices; sic cae-
rans, decirnaset primitias ipsisexigeiilibus feddere teri qtioque protestantuf aiictofeS. Qiiarito iriagis
Deo coriteniiiun.t,- nulluriique obsequiuni sanctaeDei elenirii camalibus cbricupiscenliis'el mundafiis~rie-
Ecclesiae persolyere yolurit,; unde ip.si «aeerdoles (" gOliissubtrabimur,-tanlp expediiiores divini operis
aliquod consequi possint .emoliimenium. Et inde cultores elficiinur, BoellpillustrTyiro testanle, qui
- ait: Tu si in hanc:irriiiidi seehamiiudiis ihtrasses,
pop.uiiis sacrilegus- elficilur..Ipsi aulenr in-lanl&___,
7
plerumque"deveniunt pauperlaienf, ulVix suflicere' securus corarft latrbne "caiilares"'Lalroftes quippb
gossinl. TTursusiriveniuiilur, qui eum abepiscopis noslri, dseftiones, eorumque niiiiistri, qui nbstra.
sujs tali pro crimine arguantufvpaterriam.charita- sempef tenlant difipere commoda. Et quidesi si
tein ^respuunt, et nbedire ctintemnunt, ipsamque- nudi, et expediti ab illicitis fuerimus, seci.fi co-
fidelitateni, quam jurejttrandOprbmiserant, temerare ram ipsis caiiiahimus,sive reprobis suas perver-
~jionmeluufiijSed mundana adversus eum aggrediun- sitates exponendo-,"et-frituras iriisejias libere pra?.-
tur defendi potentia, se qupquesuamque siiriiil fa- dicando, sive dsemonibus de cariilcttlis David pro-'
u__liamejtts adversariis comniitiuiit, et sic demura _ clamando i Aiiinia nqslra 'sicuLpdssei'erepta 'est de'
hls-freti auxiliis ecclesiasticam fegulam pwipen- laqueo venanlium: Laqueus contriins esl, etriosti-
'
dunt, atque ad dbminofum imperium quolihet loco, berali-surhus '(Psal:x.~i\m, 7).
vel teniporemissas.canefe, baptlsriiata -eelebrare, Custpdite efgo vos, fratres charissiriii, a con--
tilligatbs absolverej solulos alligafe -cohlra jus ca- lubernibliiuliefum, hemembraGhfislimeriibrdfaciatk
npnuni,' sine aliqua discreiione praesunvunt,et qui u meretncum (1 Coi\ \T, 15): uiide "diliicile eyadefe'
capitalia inemhra sanclae Ecclesiaeesse debuer.aiit,-'; poteslis, •nisi ab earum eonsorlio -declinetis.Qtteriv
arma hosiiumefficiuntur, sequein exitirim, populuRS ehiiiv.compti crines", venusta fabies", niclatio pal-;
in errorem deducunt. Et inde saepeniaximuni adver-, pehrarum v elisio pculbram, affabilitas sermoiium,
_sussaiictanvEeelesiamorilur scanilalum :-quia qyos gafrula" riiodulalio," visus facilis; "blaiida suasioy
_yult habefe filios, ceroit inimicos,'el qubscOnsilia- prieclara monilia , schema;la:vestium, olfactio uri-
[fios, duros adyersarios.. - ..... giie.niorum, riiollis incessus, ac tbtius corporis'
Ilerum suiit,qui de feminarum conlubernio seex- luxus noii fesolveret "ad llagilium? Quod inluens
cusare quaerunt, dum>;suani;quasi-necessitalemex- beatiis Parilus exclamat aposlolus : Fiigke fbrhica-
|ionunt. Aiunt; enim, "ijuia nisi ipsarunv.rivanihus iioneni (I por.,n_. 18) : nam cttm caetera-vltia resi-
^sustentaremur, jam fame, vel nuditate deficeremus:.- stendo vitare possimus, hiiic pedibus • succurfeh-
(63) Publicani. -Voeem hanc Acher.ius noii mi- cos, .a.u.tpoliii? eonnn minisiros. •
riierilo monuit novo'intellectu usurpalarii esse ab" ,((i..).f«/'«•«.Lego iit[er_unt. ... "-.
1
Allone,• eaque iritelligi debefe auf judices piihli-
•' ATlOMSYEIlCELLEJNSIS EPISCOPl !.
it§;:... : ... -:;'• :\ V; mf,_
diim est,'et rie'delieiamus, .diviimm auxilium im-.A CJiunierare < curayimus. A meretricibus vosi-cavere
ploremus. .''.". <
docuinms, -et extranearuni .penitus inlerdiximus-
Sanelarum Scripturaruin paglnas, diiectissimi, <
contuhernia feminarum ;.quae eliam sanctorftm Pa- .
: pefscrutate", etin his diligentiijs rneditemini, nnde , ttrum
coiifirmaviffiusTestinioniis, ne impiine trans^
havcquae a iiohis dicta sunt; ,nori quasi riosfra vjle- .'. gredi | putasselis; !sed -quia aliquibus profecisse
Scerii; quja qiiava sanctis Patrihus accepimus, bavc < cognpscimus, DeoPatri devotas prfmtfmlaudes per-
fralribuS exposiiipius. Quorum exempla, quia cun- ssolvimus : vobis etiam -immerisas:
" per eum grates-.
cla npn pbssuinus explicare, pauca de, muliis qtfae- Jr.eferinius; exprantes, ul.de
yirtute in virtulem.:
.da.riiprbpoSuimiiS : quaedani. autenv subscribenda- < coiiscenderb,-et Deum deorum in Sioii mereafiiini
praividijnus. fii priiftis Nicaeria syiiodps. treceiilo- prospicere.
1 Quapropter, cliarissirivi, si aliqui adhuc
rum deeerif et ficto.saiiclorum Eatruni,in qua di- tantaj 1 iie.quiHse cceiio demersi inyolvfintur,; lacry-
"vino Spirilu fides calholica roljorata, Arianorum. , iniDsi.s .gemitibiis;Dominrim exorare npn Idifferanl;;.
esl. perfidiaVfiesiriictii',quae;ab homiriibus qiiiftiad-. imaims elevare riofti omiltanf, rit
deVlaiitaVvbragine-
<
nTpdnnievangelica vefba'. seryatur, cap. 5 '(Nicceh. citius liberarr yaleanl; scriplum esl eriim : Omtis
concil.fcoh. 2.),.: _intbrdix.it per omnia magiia syn- tqqi. petil accipii^ et qui qumril invenil;et putsdnti
Qtius npn episcppo,, npp preshytero, jion. diaco- S iaperielut.(Malifi.--n\','_").Taiita
ergo Doniini prortiis-
))o,:iiec alicui pinnjrip qui in clero esl licere sulj- siorie, fratreSjfiihillbifisitaritesvcastitatis.tfamitenv
iiitroductaftv habere mulierem, nisi forte fiiatrem', incunclanter afripile. Dabit nempe"perseveraiili_e
aut sorpfem,, aut aftiitam, yel _eas lanliim personas profeclu.m, i qiii contineritiae^deditmandatuiii. Si quis
qiioe suspicipries effug-iunl..» Iteiri ex D.ecretis.:Cle- :aiileni superbise" slimiilis elatus, yel despefationis;
roenlis papa_.: «: Nenio, eUni exl.ranea Iiabite.l fe- tabe prpfiigalu.s assurgere neglexerit, riOnIibCijbs-
raiha, nisi sorof aut prpxinia.fuerit, et hoc.ctim . ique sui pericrilo gradus omriino - trarisibit, quodi
roagna.'.oUicUudfrie.fiat...Non enini ignofamus ma- nuUofum doctoruni. . ; ., _. ... , ., nialis
litias Salarjai. s liem Siricii(episl. 1 ,, c._ 12)-: actihus 4itino examini occurrant, -qnefri infelieerii
.' .Feniirias yero non: alias -esse patinittrin dpriiiljus ,pfpp.rioe'iiinviunv~ iniquilates gravaut,::se"l,pbtiiis.de;
cIericoru.m, nisi eas.Tan.lum .quas propler solas. vesira :boria:co.fiyersaliofie -riobiscuingratulari,; et ab
iiecessitudinum. causas habitare cum eisdem sy- i:iriuiiierabiiibus cleliclis niefear excusari, jacobo
nodu.s Nicaenapermisit. i Hp.cmrilta conejlia,-hoe dkente apostolo : Qiti ôiiverti (ecetil peecaloreih ab _
niultprftfti doelorurii non, lacuefe ;senteniiae,.lh hpc errore viw sum; isalvavil ' linimam. ejus, :q tridrle, et
ecclesiasficu.s Ivonor, iri .bbc clericorum dignilas bpefielinullitudinem peccaiorum (Jac.-~r,20).rVobis-
perseverat :-liinc crescil ciiaritas, avaritia? rubigo v vero, fralres, quos oculus Domini misericbrditer
abstefgitu.r. Sic sancta EcClesiaunilur, dissensio- jain . respexil, et atalihus eruit;. pro~ aliis jugiter
nis, .et invidiae riina nulla conspicitttf.Qijod: ut, Onvnipotenterftexpedit exorare; ipsosque-salutaiibus-
ftlJservafe possitisj adjuvet Vlrinns el uniis;iJeusV,. rrionilis ad nieliora ;converiii cxhbrtary ut eps-quo-
qui vivit et regnat peromnia,saecula saveulorum,. quo riiodo 'VOJjiscum pariler ya]eaiis; subliriiare ^;
AiEeri,\ .' - ' , ,-•.•;''•. dicenle Domjno : Si frater frqtrem adjuverii, atnbb;
'
:•:"" \ .. EPISTOLA %./;; , :; , exa.lfa.bu.rilut.-Ei-Paulus apostolus : Aiter altefius-
. ;; ; ^. ..-...:"A.DEPSDEM. V ; .; .-.''; '•onemportaie,-el,sic iadimplebilis legeiit Gliristi.(GalJ!'
A.TTO - gratia Dei- Ijumilis episcppus, cunclis sa- vi,- 2). Et, Jacobus _ait:. Otqtkpto ihviciin uisalve'-.
"eefdotihus eorumque minislris: in nosli'a Vercel- mini (Jdc. ;V,Tfi). Per Domiiiuni noslrum JeSum
lensi diajcesi comfivoraritibusaelernie felicifalis cp- Chrislum, qiii cum Patre sanctoque Spirilu vivit
':
rbnam,,,, -...,.,-....; ;...:- - ; _:,: ,-.., :, et glbriatur -.Deus per oriinia ssccula sa3ciiIofumi~:
Quse ssepjus usurpTintpr, charissinvi, srepius de- Ameri. V. --,.- :' , V ;" ' v •'.
tcstando reprinienda surit, douec exirianita. et pe- •liPlSTClA.Xi:. - - -'- . ' ':'
fritus abolita deficiant.-.:.si aulem post jntei'di^ • , ADSUFFriAGASEOS. SVJOS, ; :'.
ctum neglecta fuerint,-, et ;.;s}.Ieiiti6: : Sanellssimis el"uilectlssimis conffatfiBusillis-.vef
eO]ite,cta.,;pei'-:-
manserint, magis- armari quam ab.dicari-videnlur.' nerabilibus episcopis, Aifb gratia Del humilis epi-;
Yre eiiim ripbis .erit,- qui iiujus ministerii onus stts-.. scppus,' fideles;"in :Chrisio oraliones .cum devoio
'
cepimus, si veriiatem praedicare. neglexerimus. Vas. fauiulalu. ;;-•' ;' "-" ...'
nobis erit, si:: silentio- oppresserimus', qiiaeefogar.e. -'--S.0vit chafifas ypslra, quia riostri principes et
iiunimulariisjiibenirif. Qtiid iii futur-o.dict.urisumus doBtfini, gloriosissinil scilicef reges, diiriilibsUleiri
examifte, si veritatem coufundiniur praedica.re? se dicunt suspicari impetuni. nosira, scilicet epi-";
neg]igere enim qiiip.otest detuTbare pei'versos, niliil. scpppruiii cbntra haec quaeTunt sufifagia_ fteciib-
aliud est quanj fovere, Nec carel scrupulo societatjs •'Stris coriterili pollfcitationibris; -nec de Tidelifate'
gccultae, qai rnanifeste faciriori desinit bbyiar-b,.- . v.,-.jufarijenlo firmata-confisi, JobjSdesirisupefanbbisV
Pecasiilatis etenim-bono, fratres me.i,.janvdiidnm,. prft^ eo-aeoipere Bt-iiuper' audistis. orijnino labb-
vobis aliqua verbis inlimaviuiiis'; quaedarivvero fant. -Quid veslrae sanctitali super hoeyisufn frie"
scriptis suggerere nbri-oniisiinus. In quibris quDedairi- rii, nbbis exporiere,vesiris sacrjs apicibus,."quM_
ilJCeriliva descripsirijus, ejusque calamitates parlim simul' liunc; .apte- loqui. .n.bri.possunius^.;rion'"Tedid;
121 -
_ ;._..-..... . ,EPiSTOL_E.,V . ";; V-v '-';' -ffiM
giiemini. Sj praefaii obsides a nobis dandi sunt,vel A non eril tilli.a lio.c.proverbitimiri jsrael:(E$eeJi; xviii,'
si denominali se prb nohis obligari rioyerinl, quid 3). Fiefi.quippe pbtest, ut sit inter gentes, iriter
agendum "sit, auT sj corisenserinl,, quo pac.io, aut ^gJTiUps, sed etiaifiiriBahjioriios, sed norrlftTsracl.
cum,qua securiiate bpc ,fieri oporteal, .Sijscripiis- Uliqttp^qiiihanc/postponit senieiifiani",et"filiriin-pa-
haec, converilio adnplarf conyeniat, "yel si vefbis triSj, vel pfo alicujus pareillis Vculjpa;damhaybfit,
Tantumrivbdpcfedaluf cbmmunibus, J~ilerminus sit reus erit, et noif in -Israeliticb populo' cofiiputa-
'
Iuiponendus, vel in quafttum, aut si subrepljim in bitttr.; "'"..: ;' .'•,' ;,
aliquo principibus de ripbis fuerit, qupd yiolaveiT< :Et.fortasse dicit "aliquis : Quiquid in liujusriTod.i
fntts pfoppsitarii sporislbfieirl, pro qua prsefa.Uob,- IiomifieniTecero, ad eurii peftirieti; qui 'eunv- iflihi-
sides dafi juberiliir., quajiler- conviijci vel defetidi tradidif. Certe revera qiiia ad eririi perUiiet:;sed riec
flebeat, aut quae lex ylgorem Tn"taljbus phtineat, tu ideovexcusaberis, JS'ohenim "srio pecCatb tttum
iitrum ecclesiastica, anelTam .niiHidana,vel quibtis eyacuarepoteris, sed si ille rivalededit,' etTuTnale;
tesiibus eadein'cpnvenlifi approbeiur, si inler se accepislj,:ambos iefiebii.ihiquitas. llle-Ghristiafium
diyersaepartesdissenseririt liianjfeStissiniepfopalari, tiiO suppoiiit'gladio/tibi' Cbristiarib non ideo eurti'
si fieri pblest,"."Iiumiiiter exp.oscimus., Pluriniufti ferirelicebit. Quidritpercutefetiif peccavlt? 'Qiiid'
eteriiffiel nttrie etin fuittro valebit, .siiani grandis. ^ malefecil,? rjempesicharilatis causa «e objecit, ut"
seuinauditaeausaln-ipspexordio saluljefrimisfae- altefurivliberarei,. Ijbriofandusest, npn periiftendus.
fit pertractata; consiliis," ejusqne deiinitio •~p.agi.fis.Ait"eniijj: bealus Petrus apostbius i' Atite ommamu~
cOmmendala, ''riullam ulterius anihigui.tatein ad- tuani ih. vbsiiielipsosciiaritqlemcontinuam Jiabeiiles,•
mitlal. Me qrioque. tani desidetw. et iffiperjluin, quia charitasoperil tnullitudinehipeccaiortim(IPeir."
confiteof haclenus riori Teperisse ab eedesiastjcis ly, 8). Ef Dorriinusiri.EvangelioiMajqfenicliaritatem
doctoribuslale quid auctorjLate firnialum. vel ex-. nemoJi:abel.;quaniut':ariiri}dmsuqiripohd pto ami-
emplb prbppsilum. Sed si qiiis.iiudiosissipius hbc;. 'cis.suis.(Jdan.-si%17).,Mpysesaulems.eiJietipsuiiu'pro:.
inveiiire potneril perscfutaior, egc qubd a sanclis pppuipTsraelbpppnefiSjiit adDOhiinum-•.Autdimii-
Palrihus sialutuni cst, liiyiolabiTiter assero-bhser^ te iliis, Domirie,hahc noxam; atit delenie delibr.o luo-
:vandum."Ei(leiita.iefii.qubqueftpstfofum doiviiiiorum ;qiiemsci:ipsfst|",(EMdi-'xxxji,'51): Cuiait DbfniiiHS:
el regum pleiiiter in bninibus judico observaridam. Qui :pecc_averitin bie,* delebo Keunt'de libro meo.
Kullo mbdo enim anle ftculbs.divinaemajestatispuri (lbid.e,33). Ac si 'dicere.t: Tu berte poslulas; qriia"
invertiri possuhiiis, si eis infideles ullatenus existi- pje ppstulas.; egp aiitenVfipn iiafaciani, sedrectum
.'irius. Ait enjriv.Doiiiinos in Evaiigelio :: Si ttpiriiuein.' judicium judicabp.-"3iveroprp aliefius gratiaaliqiiis
quem vides nori-diiigis, Beum quem jtpn;_videsqu_d-C se taliter ppposuerit, ut.alterVexI.nde.lucfuinacqui-
thodb pbles diligere ?-.(! Jdqn. iv, 7, 8,) El ideo pr® rai,<"yelgloriani,, Ijoft .minirae; lattdo.rln .islpjarii si'
illbfuih fidelitate regiiique stalu et pace nobis sata- venerif, revefa ifipljcabitur lipiiiicidium-,nec-alieni
gefe convenit, queniadiripduriisaiiclissinvospraesules, ; efuiil a jeriniine..larivipse quj IioiViicidiumperpelra-
jipslros siquideiri prasdVcessores,prb.. religiosofttiri. verji, qiiarii jlle qui-bpinineiri sub tali conyefttiorie
principum ribvfniiis labprassp salule. Alioqriin nii, tradidif, se.ioet ipse, quilioc.de s'e fieri perimsilj-si
iiltra novuriiadjicefe censeo, nisi rtVaxima utilitale. , ad intejligibil.enijairi perveriit aJtatem. Rairi depar-
vel necessitate cogente, Vsttmni"pontifieis- sententia,. vulis q.ujdaliridVdicenduinest, riisi quod ihrioceriles
vel prudeiitiuniTueril episcoporumMiberatum Con-r pereuiii, et. insorites ex-istuni ?; Audi- qftid -deiiso
sijio. Koyinittsenim quia, ut aif Doniinuspef pro- Domirioâclunv.sitVIiiictufiiilluriiJudaeiPjTatoobtu.
plietani : Quid est hoc, qpod vetiilisin provetbium lerunf,; ttt crucifigeretuf:, "dicerifes:; Crucifige eum.
dicenles '.Palres.coinedefuhl uvas acerbas, el dentes Nos.iegem-lidbAmus,:.__:' secunduin-legem-debetmbriV
filiorum obsltipescunt. Vivoêgo,dicitDominus, xjuia._ (ioan. xrx, 7).'Et,-iterfim:.-:;^«wjais%j«s"Ûpef:sbs'.«f,j
iiorieril uilra hocproverbium iri Istael : ut anima supetfitios nostros (Matlh. xxvn, 23).'. Sed .-qriaftivis
pairis, ita et anima filii mea esl (Ezech. xvm, 2). A]ni-_. ipse dixeril .Mundus stiina sqnguinehujus(Ibid_.,24);
ma qumpecCaverit,ipsa morietur. Filius non poriabil et quaffivis manus-Iaver.il,' tamen.quia bonvicidium
itiiqui(alem:~pairiset paiei-non portabit iniguitatem improbe perpelrayit, iiullaiefiris polerit a cfiniiiie
filii (Ibid., 20). Q_uisergo religiosus 'coritra Doriiipi- excusari. Kam Dominicieffusio sanguirtis et illos
cam senientiam dicere audeat, qupd aliquis fidelis njaculavif, elbrincTn perpeluum daninayit.Sed et
pro patris damnetur iniquitate, aut pfo filii, Vcuni:,;Iioe:de bmnibus innoceiitibus ad poenam tfadilis sen^.
audi.atipsuiii Dominuiri dicentem : Filius hon poria' lieridufliest, Quidam pfoaiigostia, ut se ab aliquo
bit iniquitdlempatris, nec pqter filii ? QriaiijyiSeiiinv Tiberare possint, alterum opppnuiJt, vel etiam pr«_
filii a parentibus noxam primi bominis trahant, saeri commodo, nt pfo tali adulatibne ditari vilant vide-
fonlis baplismaie expiandam, lamen aliquid postea arilur. Quidam yero nimium in se confidentes, ea
peccati parentes admittunt, ttbi filii parlicipes fiort quiaerii prbmitlunt, quae suaenph sunfpoiestalis, et
sunt, ad eos nOripertinere quis ariihigit,? Sedetsi pro tab pollicitaliofte OhsidespOrturtt, quani illis vix
fieri eiiam poiest, ut patres cOmedantuvas aeerbas, adimplere perniillitttf. Qpis enim de se pravsumere
'; et dentes filiofttmohstupescant, iameri non iriler nbs, audeat, vel quis de sa poterit bsse securus? QuiS'
fton in Israel. Ait enim Dohiirius.: Vivo ego, qtiia promptior de aliclijiisuiiquam poterit esse Melitate
m/ ATTONIS YEHCELLENSISEPISCOPI 524
beato Petro, qui ait ad Domiiium: El si opoiiueril __. Quomodoenim pro se alios objieere per.cijlo pote-
tne mq.ritecrim,non tenegabo?(Matth. xxyi, 55.) Et runt, qui se pro -illis opponere debent? Leginiu.s
tatnen Dominopraediceiile,aiiiequairigalluscaiiiaret, namque de beato Paulino episcopo,quia cum se pro
ter eum negavit..Cbrislus enim ut Deus .cognovit- unOtaiilttm viduaa filio caplivilati; inip et servituti
Peiri fragilitalem; Peirus aiitem considefat suaj fidei tradidissel, mullos iri hoc libefasse captivoS.Quo
ardorem. Quod autem Dbminus dicit prsevidendo, etiam in facto tam a beato Gregorio, quain "et a
isle. denegat amando. Ubi moralitef instruiniur, ut- mullis aliis-saiiclissimislaudatus cst Palribus.
quantum coiifidiiiiusde ardofe fidei. tanlum limea- Uiium tariien scio procul dubio, quodubique 3ice-
mus de carnlsTiagilitale, quia, si noslrum sil-velle, lur, quia si illud fidei viiiculunv, qiiObolihi iriler.
Dei auiem est perficere. Nequenos secundttmbealiBiv principes fi.ostrosque valiilt praedecessbfes,niinime'
Auguslinum (in Joan. tract.:66) - curivIsla dicimus, apud nos servari credilur, aiil principes detefiores,
priftjum aposlolorum accrisrifedelectat, sed huric iri- aulnos nequiores esse pfobamuf. Quia attt illi stta
iiiendoiadmonerinos opbrlel, rte homo quisquam de saevitia adeo expsi videnlur, ut ad.popularem jam
"humanisyiribiis confidat.;Nam quid aliud perlinuit iion possint fedire amofein, iiut nbs adeo perfidi
ad doclpremSalvaioremque noslrum, riisi-ul irobis suspicamur, fitiiiijliim in nobis fideirobur~"cpnsistat,
neqii.aquam dp se queriiquani debere praesumerein :B aul utrumque. Quasque tamen pars hoc me>ruisse
pso prihvo apostoloruni; denvonslraret exenvplo? In conyincitur, oporteret ei magis subsistefe, quain ad
anima iiaque.coniigil Petri, quod offerebat in Corpo- lale diuprotrahi dedecus, quodabsit. . •
re. IHe eriinvmortem eoTporisofferebat, sedmortem .Quapropler, dilecllssimi, premus pominttnv onv-
animav Incurrit :- quia sicuf vivere est confiteri fijpptentem, ril noslros gloriosissimosreges uliique
Clirislum,*ic et riioriesf negare eum. Quid etiam et cpiisefvetjiiosque iilis comniissos dignelur tueri, in
beatus Thomas.dixerit novimus : Eamus e"tnoset omnibus hbbis adversilatibus propiliari. Illis de
moriamut cum eo; similitet autem ,et cmleti -omnes nosira fidelitaie donet fiduciam, etnobis in eorunv
dixetunl (Joan.xi, 16); et tamen omnes relictoeo obsequioperseverandi.prasstet constaiilianv.tribual
fugenint(Mallh.xxyu',-o9). iKos nobis tranquillos, nosqrie eis fae«at esse devo-
Ei cerlum esl apostolos eo, jaffi lempore plus eos tos. Elsi fragiliiatis-causa,aulipsi in nobis, attt nos
diligere Domiriuni; quani yos omries prppinquos. contra illos aliquid iniquum commisimus,sicejus
Et icleoqui pro illius luric non sunt retenli amofe clemenlia deleatur, ut riulla jam iri poslerunnillio
pro nullis uliqiie starent obsidibus.Mullos quoque exindeproeparetur. Dimiitamus debita, ul dinTitfan-
audivimuset vidimus post datos ohsides Irritam Te- tur, non vindicemus omnia, ne omnia vindicentur.
cisse sponsionem. Quosdam vero etiam ahsque da- C Non vindiceiituf niaxinia pro' miniirils, sed servetur
lis obsidibtts risqrieab moiTefiiTidera servasse. Ye-: niodestia el in magnis. Nullus quod alleri deheiur,
rumtamen si talis expetenda esl obligalio, a slolidis pfiesurnat cohcupiscere, qttia binc solerii jursâ
et perversis Deumquenon curanUbus laniummodo semper crescere. SuuTciatunicuique quodsuuni est,r
exigenda esl. Vif aulem prudens et Gaiholicus,quae riec irivadefe aliquem delectet qttod non _e.st.Qui
pro Dei omnipolentis timore suaequeanimaepericulo enim injttstegaudetacquirere, soletetiamquod juste
noii cuslodit, pro nuHis polerit servare obsidihus. teriet amiltere. Nam licet judicum poleril yoces
Cavendum est êrgo hoe omnibus Chrislianis, s.ed inficere, divinuirinon valebit jribTciunveffugere; Det
poniificibusnullb modoaeslinio praesumenduni.Sic- - fiobis Dominusah exteris pacem, et ihtenibs snani
ut enim apostatae dicunlur, qui poslbaplismuilv conferat charitatem. Sit ununv cor oiriniuin, rit di-
•Christi susceptum rursus ad paganorum -rittis, et ligamus Deunv et proxiinum, Digne semper lattde-
idolorum convertuniur eulturam, sicetiam apostaia. irius Dbminum, eiberiedicairius nomen ejusinsae-
dicuntur et-sacerdoles, qui Ecclesiam deserenles ciitum. Amen. _
censuram, -ad mUitarein se conferunt aclionem.
m EXPOSITIO IN EPIStOLAS PAUU, -r. IN 1EPIST. AD ROM. 120:
"
_Ê R G E L LrE N S IS: .E JPvI % £ 0 P I : ,
TSTE T3BER PAULI RETINET DlCTAm BEATI

TRAGtATUSQIJE SIMUL DISERTO SlRMATE COMPtOS;
EPISTGLA M) ROMANOS.
":- --; "ARfiUMENtlM, . . A dejn sponsi et sppnsae, id -est, Chfisli et 'Ecclesice.

Prinio iiisculieridum esl qttare Epistbla ad Rftma- . Sed quaerendumest quare laniTiujus.quaiii caele-
nos iri principio pOriatur; cuuv Apostolus non eariv rcruiji aposioloruni sCripla speciali qtiodairiTibnvirie:
pfiijiam, sed postqttasilam aljas scfipsefit, Aiunt epistbjaevocantur.Etaple quidem : quoniam supcr
-eriim quod -pririvairi scripserit;a4 Hebraeos. Hanc l.egem, et.propheias, nec IIOITsiiper gratiaiii ejuS
addita, et missa siint ad resetanda vitia,quse ex
qiiaeslioneinrionriullilioe rivodosolvunt: Rpffiapefie: TSanv
toiius: caput erat imperii; qubriianr Rorrianr tunc tfansgressioiie Evangelii noviter pfiebaiitur. dire- *
intentipne post acceptani legeni propTJetse
pene-omriibusgefitihus iniperabanf; •ideoqiiedigiiiirii qua
oh eof urir ad eos Cti surif:; scilicet ut eprum yaticiniis fesecareiitur
friit,,"-ui, reveferi.tianv-Epistola viiia ex legis traftsgre.ssione orta:>. eadem., psst
Scripla prinva pbnereiuT.Alii fero, rif Origenes as- directae sunt epislola?,.
serit, pertractanles fidem, et rr.erila sirigularuiri aeceptahi Evangelii, gratiam
ut earufti senfenliis;, Valquepraeceplis expiarentuf
gentlum,- quae "efediderunt, ef ad "quasApostolus
difexil epistolas, securiduni bafliriidemiidem,ei' vitia, quaeex legis t-rarisgfessibrieriascebarilur. No-
riierila e~asordinare; decfeveruntv landiim aulem, quia-pulcbre Apostolus decem tari- :
tum EcClesiisdirexif epistolaSiNani quatuor disci-
Rohvani autem' nvinoris erarit fidei et rrierili: » riiisit: iit siciit filji lsraelliberati;ab JEgyplia.ca
.norinullienim eorumadep. f ucles;'eranl, ut se cre- pulis Transeufttes mare Rubrurn, etsusceptitab.
servitule
derent fiOfiDei gratia, sed S.ttis.riJefitisessesalvalos; ercnio decem vefba
legis acceperttnt,-quibpsad sa-
ideo.queEpistolajri, qiiavad epsscfipta est, pritiiam Ititeminstruerenlur;,ila verilsfaelilav, id sst, fideles
prisuefunt, Deinde gradatiin.asceffdentessecuiidiim' Tibefali abJEgyptiaca, id est davnionufirservituie,V
- ;-j-_- - -utdictum
fiderii, einietita^geriiiliiihi, estj ordinave- et traijseuntes rijare baptiSmi,, quod ideb Rubfum.
; - ;:
1'urifEpisiolas. dicilur, quia sauguihe Doniifti;est rubricatunv, su-
Einc est, qttod Epistblam ad Hebrapsscriptam sceplique ab erenio proeseniis Eeclesipe, decem Epi-
UJUniainposuerunt, quoiiiani.illiriiajoris eranlfirlei, stolaruriiseriieritiisiriforinarenluf ad;vitamaeterfianv,:
nieriti el scientiae, Undeef ab VApostoloomni laude el saluteriv"perpetuarii. Apie jetiam quatuordecim
praeferuntur. Sed, quiri cum Epistola fegilur, ita.pro- " scripsit,:- nam sicut: denario Decalggus, ita quater-
nuniiarisolel: Episfola.beali Pauli apostoli: ipsaquo- nario' doetrina Eyangelii,;designatuf. Qtjatuordeciin,
que proftimiiatio sollicile, et"solerler disculienda ergp:'Epistolas scripsit Apostpliis, ut ipsftnufflero
est. EpisMa Gravce,Laiine dieitur -supermissa.Nam concprdiarrilegjs, c.t graliae dempnstraret, Seque ni-
EfiGraeceLatineiicltar.super,:slola aulem jnissai: ijiloniinus eiusdenilegis, et gratiae implelprem, do-
sic enim epistolaidicitttfi sieut}epitaphiuiri, etepi-Q ctorem, etcxpositOfenj, Bpatos dicitur,quasiberie
flialairiiiinT:. epilap.h"ium;.namque carnieri, qupd; apfus, vel bene. ftuctus; et.revera;ille beatusest,,:
superirimulps niorluoruhv seribilftr.; epithalariiium, qui caret omnibus - el abundal omuibus
malis,.-.•• -x . bonis.
:. .
vero, quod supef nuptias ad thalanvuin canitur: Aposlolus ilaque yere beatris et
erat, quoniam si:
qu.dpfimus cecinil.,Salomofi; f-ex IsraeiVjn Iau- lemporalibus aiTiciebatiir adversis^ tanieii spiritua-
«-..*. 1mmAiuin"TTrmnT7rT.f7*\TOTC i",. '
' TJ,tYTC'jnrVTVf ! JtC\o'
libus replehatur bonis (64*).PauIus.Hchraeosermone,.AL El quia proefatamUrbem uterque populushabila-
Latine dicilur admirabilis, sive eleclus.Et apte quo- batj Judaviatque geniiles plurimum inter se dissi-
dam pfoesagioadmirabilis diclus esl, quoiiiarii incU dentes. et quasi pugnanler dimicantes:, hoec sibi
piens ab Jerosolymis per singulas circiimquaque* irisultandoêt allercando objicere solebant. Dicebant
regiones usque ad Illyricum mirabiliter praedicavit enim Judaei: Nos §60^5 eleclum, poprilus acquisi-
Evaiigeliuin : sive quia niulta miranda,id-esl signa, .lioiiis, plebs sancta vex'slirpe patriarcharuni orta,
et prodigia fecil. Electus aulem ideo diclus esl, quo- •qubs Dominusmuliis signis et prodigiis ab Mgy-
niam electus est a Dominoad praedicalionisofficiuin. pliaca servitute liheravit; nossiccis pedilius mare
Unde ipse alibi dicil : Sicut elegit lios in ipso ante transivimus, cum inimicoslioslros gravissimi fluclus ~
mundi consiilutionem(Ephes. i, 4). Hincel in Aclibus " involvereni; nftbis in deserto legeni dedit, eljmanna
apostoloruni Spiilttts sanctus Joquitur, dieens : Se,- de coelopluii; aquam de petra enianare Tecif; nobis .
gregate.miliFBarri:abainei-Pduluni, in opus ad qtiod, terrara lacle,.et riielle;nianariteni proriiislt, et in
elegi eos (Aei. xfii, 2). Paulus vero in Latino sermo- eaiiidem, sicut promiserat, iritroduxil. Ex npbis
ne a modico dictus est: est enim sermohuniililatis; propbetae, ex nobis se ipSum in carne venlururti pro-
unde beaius Augustinus dicil: Usunv Latinaelocu- misit, ,et veiiiens ex nobis carnem sumpsit; alque
lionis adverlile.; nam Paulus modicus dicitur : sic ". inter nos comrnoralusmulla sigria et mirabilia fecit,
enim solemus dicere : Paulo post videbo le, el paur nosque in Eyangelio filios, yos polius canes appella-
lum liic exspecla , id est, post modicum videbo vil, et ideo consoriib riostro djgni rion cstis, quia
le, et modicum hic exspecla. Pulchre itaqtte a mo- * semper idola vana et muta coluislis. Ad baec gen-
dico dictus cst, quoniam magiiaefuit huniililalis. tiles l-espondebant: Vefa esse credinms queedicilis;
Unde et ipse alibi dicit : Ego eriim sutn minimus.' aUamen. quarito majofji -efga vps Dei beneficia nar-
aposlolortim, qui non- sum dignus vocqri aposlolus raverilis, tarito vos deteriores oslendeiis : ipsis enifti
(I Cor. xv,' 9). Apostolus Graece, Laline dicilttr pedihus, quihus mare per siccum transislis, ante
missus. El pulchre missus dictus.esl, quia nori suae idola saltando lusislis; ipso orb, quo manna come-
caniis i.nsiincluveHit,"ul pseudoappstohVriec,adia- distis, Iaudentes deos aureos dlceljalis : Hi sunl dii
bolo, velab bomiiie, sed a-Deo niissus est, uteum lui, Israel, qui eduxerunl te de lerra .jEgypti; el,
genlibus praedicaret. _Unde DominuS inActihus ul caHera.praJlermittamus, ipso "per rnyslerium iri-
apostoioriim dicit : E'cceego~adgenles loiigeposilas carn.alionis apparenfe, non soluni suscipere eum
tmtiaih le (6S). Quod nomen per-Se posiiuiri semper noluistis, sed, quod esl. deleriris,. niorfe turpissima
inVbono- 'accipitur; Roriianhs Italos esse coiislat, p, cOndem.nastis.Nos,vero nulla ejus signa cernenles, '
qttoniam Roiriain quadam Iialioeparte sitaesl, quo- ^. soIaTairia iiominis ejus audita, siaiiiri credidimus :
rum inipefi.um, ut dieitbeatus Aiiguslinus, quanto %,unde nosiro consortio-digni-riofi estis,, nec, nobis-
in primordio brevius fuit^ et anguslius, larito post- | sequiparari-poleslis; Audiens igitur Apostolus inter
modum majus et latiusj Adeo enlrti excreverunt, ut eos hanc dissensioiiem, quasi pro lapide angulari
pene loUim sibi subdcrent orbem; pariirn gladiis : pomino videlicet Jesu Chrislo Tegaiione fungens,
iiilerimendOjp.ifiim sttb tribuiuiri redigendb. Unde sicut ipse dicit,: Pro Chrislo eiiimlegalione(unginiur-
et ap:e Rorriani dicli surtt, quod interpretantur su- (II Cor. T, 20; Ephes, yi, 20) : se medium ppsuit,;
blimes, sive loriantes, quoniam sicut tonitruIiomi- atque, ut eos ad pacis coiicordiapi et fidei unilatem
nes-terret, ita eorrim tiriiof lotunv invaseral ofbem. reypcarel, lianc eisTlirexit epistolam, in quapslen-
Proeterea sciendum, quia Romanis nonpririrum dit pos omnes esse peccatores, et egere gratia Deu
~
Apostolus Eyangeliuinaiiiiunl.iavii, aut fidei funda- Unde paulpiriferius dicit•: Noiiesl dislihctio Judmi
menliiin pbsuil, sed, ui quidam diCunt, Petrus; alii e" Grceci(Rom. x, 12). Otnnes enini peccaverunl, et
TCrpBariiabas,auf aliquis-sepUiagifitadiscipuloruni. egentgrqiia Dei (66)., Osfendit nihilominus.eOSnon,
Et fieri quiderti potuit, ut, praedicafiteBafnaba, suis meritis, sed Dei gratia salvatps;.ideoque njjllanv
aul aliqrio disciptilprum Domini, fidein Chrislisu-j) ) debere esse dissensioriem.Unde circa finem hujus
sceperiiit,et aPetrb in eadem fide sint confirmaii, • Epistolae in civitatibus eshortahdo dicil : Ptopler
sed. nvagis a Paulo corrbborali.: Altameri' quoquo quod suscipite invicein, sieul et Ciifislus suscepil vos.
nvodo yefbum.'Evangelii'::ad eos perveriit, el ipsi in-honoremDei (Roin. x\,7). ';'_'
qtiidem"suscepefunt; sed posfea eorrupti surit a (CAriI.) Paulus servus Chrisli Jesu vocatus apb-
pseudoapristolis, et iriducli, uf legem ef pfoplietas stblus; segregalusxinEvangeliuinDei. In fronte hujus.
carriaiiter iriteiligefeiit. Pluririii riariiqueJttdaeorum, Epistolaeoritrif quaestio,;q)iafequiprius Sattlus. post
qtti "cfedideruril,genUbus oequecredulis asserebant COnversionemdictus sil Paulus. Legituf quidehi in,
.niliil prbdesse fiderii Chfisli Vûscipere,'atque ad Veteri Teslaraerito quoruffidariinomiiiurivfacta niu-_
Evangelir gratiam trarisife absque carrtali circuriv- latio, ul Abrarft posteadietus est-Abraliam',etSarai
cisione. Unde et instaiiler Apostblo detrahebanf, Sara,:Jacob quoqueTsrael.IriNoToetiam Testrimento
qriod geriles ad' ffdem Christi" susceperit, absque lioc inveriituf, riairi-quipritts- Simon;, pbstea (Jicttts,
~
carnalis legfs obsefvalioiie. estPetrus.; filii Zebedaei.Joaririeset Jacobus Boa-
(64*) In margine autpgrapbi.ibi legilur cap.'}.,, tniilam te.Tfa Ytilgata. ..'._. . .VV , .
(65) Acl. xiii, Sl Ouhniaiitcgo iii iialioneslonge (66)'flbm. iii,'22, 23, et egeritglorta D«.:\Tulg._
129 VEXPOSITIOTN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD ROAI. 130
nerges, id est filii tonitrui (Marc.'m, 17). Seti haec __ V-essentiale.•Christus ergp fiomeriest regiae digiiitatis,
divinofacta sunt praecepfp,yefumfariieri niriil fale "~, , Jesus aufem Salvatpfis. Gttjttsriomlfiis etyirioiogiam
de"Paulb legitur. ijnde qttidamaiunt, quod boe tio- ifi-EYangelibangelus-exppnens,-ait : Ipse etiini sal-
itieii sbflilris~sit a viclofia. quia vicit Pauluiri pro^ vurii (aciet populunt suum a peicalis eofum (Matlh,-
cortsttleniCypfi. qriia erimproedicaliprie superayif^ 1.21). !-'Vv : '.;.;':'. :': -. . ;,, '.;-:'
et fidei jugo subjecif (Aet, iiji, 12),; rivore'regum; . Item quaereriduttiest quare sb Apos.folus nornina-
qui' victis; Parthis Partbici,;ef victis Gothis appef- yefit vocatum;; cum -Donvhiusin "Eyanggliodicali
lanlttr Gothiei, elhic sensus ripn. pef-fiiiinia eva- Mtiliisunt vb.cati,.pauci'ver6elecli(Malth.~vs.,A&),^t
cuaridus est. Aftahieri qulanoriih Vdivinis,'sed in seieftdum,Tquia'Dbminus ilMryojuilinfelligivoca-
-liumaiiis lilteris Inveniuriiuf,- prbfuridiiis et eonye- Tibnehigeneraleui; qiia ftmfies yrieantur';-:Appslpltts
-._nieniius discutienda esthttjus quaestiofiis solpiio. verft' vobatioriem divjnam, appellat; praedestinaflo-
: Quaproptef sciendum, qpia "riios fuit in~ Yeieri neiii, secttndunv guam soli yoeantur ielecli;. uride
Testamento, ut urius idenique .boriio duobus ;att"t Ipse alibTait^ Sciriius quia diligehiibus Deuin omnia
irihus noininibus vocareturvNani Salomon vocatus •coqperahlufin bonuniyiis, qui-secundum-ptopx>.sUum
esl Jedidiab (67), et Ecclesiastes. .Ozias ipseestj et Pocatisuiiisancii (Rorn.vni, 28):;;;et(68)Iteni: Qiibs
Azarias; JoacMmipse-esf Jechqrii.as. :-,-. IB pfmscivit, lios eiprmdestihavit; qubs,autem prcedesli-
Ilunc iriorem, Novurri eiiam Teslahieritunf sefvat: ndvii, libset vocdvit(liirf., 29)_:Discutiendiiiriqupqtie
MattliaettsTiuippeipse est efLevi, Judas idem estet quafe-segregaturiT. se: appellaverit, ..curii .noyerit
: Taddaeus; sive ul quaedarii exemplaria Tiaberit, Le- uftum se esse de illjs servatis.pro quibus FiliusPatri
beus. Sic ergo fiefi potttit, ut Aposlbius diiobusno- ' supplicat",dicens : Priler saricte/serva- -eosin _nomin,e
iiiiflihtts."nuncupatus -sit, Saulus et Paulus." Sed tuo-quos dedistiriiihi (Jrifln.xyji, 14); ef supej'.quo-
. qttaiiditi suae gentisâdmiriistralor exstliit; dictusest rrim unilate rpgal, ivold, inquieiis, Pgtet, ul siiit
-_.Saulus;"pOsiqiiamyero geritibus gratiaiii Evarigelii unum,sic_ut:ei nos unrim-sumus/ipraesertim.rijaxim.e
riiinistrare coeprlyPaulus. Q_ribdautem iia sit,;maiil- cttm segregatiis.dicatura grege sepaT.alus: an iste
festatliber Actuttitt:aposloibfuni, ulji legitur :Pavc- â^grege .sanctaeEcelesiav.fuerai, sepafatu.s.?:;.Absit,
Jtts; quiet Saultis (Act. xiHi:9_...Saulus auTehi,iit ,Seji;segregalurn se dici!, quoniaiif ex. nvultis electus
-qîdam'yolunt,, dicttts est aSaule fege, -a eujifs «sl a Domino, ut dirigereiuf ad praedicatioftis.oni-
siirpe deseendit. Rrirsus quaerendum, qttare se vftca- ciriiri.JlincTn Actihus apostolorum legitur.; Segre^
vCrit servunij cum; DoiiiiiiuS';inEvahgelib dilecibri- .-gqte;:milii.Rarha]janiet,Paultim::(^ El Do-
bus suls dicat : Jaih nondicam VbsSefvos;sed.qhii- inirius Ananiae..; I7;ade,;inqujt,;|_._!io vqselectionis.est,
<os(Joan. xy, 1§). Ne ergp- coiitfafiuni y~dealiif",.C J tste riiihifiit pqrietnoiheii pieunicorqiiLgeniib.us.(Act.
seienduni quia:est sefvilus-serviljs tjmOfiS est et tx^ 15); Quo autem sit .segregaius-aperiiuf, cuhv Sub-
casli. Aliter namque servit fiiius, aliier servtts . isie dituf : In Evdhgelium'•JDei.Jriit.yatigeiium: Dei dici.t'.
pgr limofem, ille per anvorem, lpse nimirrim'Domi- Id est ad prst.dicandum Evangeliupi : Dei auteiri ad
Btts, qui diJectores suos amicosyocat,jilibi eis dicil:. idistlnelio&em siii i unde ipsis .Corinthiis aii:.:-Per
-Ozon'pet[ec_etiiis bmiiia; quts ptceeepta stihl vbbi's_,. 'Evdngeiium;meumego:vos_;ge_ntii:(t~:Cor. w^ I"j).;.Et
-dicile,-servi. inutiles 'sumus (Luc: x\Ti,;iO)."ServoS Tit ostenderet quod esset ijlud Ey~aiigelium:;adjec.it;:
-efgo Dbminus discipulps sttos Tocavit, uori :seryllis,- -Quqd-ahlepro_riiiserat;.pei;: propjieiqs:suos,: His-ve.rbis
sed caslj limoris, de quoPfophetadicit: fimbfDo- osteridit ApoStolus coiicordiamISIoyietVetefis rTe-
tnini saricius (Psat. xviii_,:10). Ila et ApoStblrisser-. stamenU. Ostendit plane.; quia qnod prpplietaeprqe-
vum se dixit, non sefvilis; sed casli tiinoris, ut nobis. .-yiderurit, e.t pra3dixeruijt,;hpC'aposloli praedicavc-
bumililafiS exeniplunf relinqtteret, Sic'eulrii sancti, .riirif.ei viderunt. INpriettirn pef apostolps exhihefer
s&fvi vOCanlur,:slcut angelij "qui"sefiiper Dbfiiino- •luf Eyangeliiiiri,~iiisi pef prop.helas .prqmitieretur.
serviurit rion pef timorem, :sed per ariiorerft."<~ujus Acper hoc prophetae ift nullo C0!Jtrafii,suilt,_)Sed cbn-
; auleriiservus fuefit, evjdenterosiendif, sttbjuiigens : - •senUuntEyangelio. HoceUanv dicio.destrHitur crrftr
Clirisiijesu; ac si diceret: Licet senfis, non tamen ^' ^Maftichaeorum, qtti non reeipiunt prophetas; nihiio-
peccali; non iniquilaiis, sed:Ghrisii Jesri. 0/tn'Stus .miiiJis et, eorum, qui assemint allerum.esse JJeum
Graece,Hebraice Messias, LalirieTlicitur unclits.' Est i.Novij-.:etallerum-Veteris Testanieritij .,Suo_s.. autenv
aiiteni gerierale nomen, quod corivenit offiiiibusttn- dicit ad distinctionenv ps.ettdGproplielafurii.PTurimi
ctis : nam quicurique iri feteri Testameriib-oleo .riariiqtte.fuerunt.nofi soluiri-in:Judaicb, sedeli.ainTii
-:ungebaritur_Christi voeabantur. Sediste specialiier .geiilili:populp, qiiifalsa de:eppropheiayerunt, ut
liricius est-.a Deo-Patre prae consortibtis suis (Pfai., . Sibji!a;et Vii^jliuSiqjji;^jt:: V.V.V;,:•..;;::; '
-.
Vxi.lv, 8; Bebr.ii ?), plenitudihe' Spiriliis saiicti. -. ; r .:Jain;fioya pfogenies.coelodimittitiirajto,.
Jesifs"Hebraice,Griece Sotir,-Lalinb Salvdior dicllur. , iQupjnpdoariiem faJsa-de;illp .pTbpbelaverhVt, beatus
Et licet lunc tnuItTin eadem; j-eôrie hoc nftmhie . Augusiinus in,librp de CivitafeDpi ifiajiiftsleidenion-
ybcareiftuf, 'liiric tameii esse cpnstat priifcipale et. stffll. "Et he.poelje (69)'.gentiliuni,propbefqeputaren^
V (67) In autographo legiiur. idiolq fortasse. niriiis. v-xit,?5-;.;•:,- v-. ,."•-.- -•'>'.'
;:cbnipendiose prp Jedidiab, Id;est.Deb airiabilis, iiti (68)'Iii auiographo legittir ef/e.: _'"•
vYoeatusesfSalbhibn-per NaliiaripropTietam.HBejf. ;(69).IiiaufograpJioVita baJjetuf :el noepete., '"_'
TSl - AT-ThlVISVRRr.Ri.r.rcNKIS
___; .^. ITPTSrnPI
^î^^vu. iVa.
Ui
Tufrquiaquaedam de Deo;prophetaverunt,"moxcon- A. Haecppinia Dominus se facturum et praesciyif, et
festiin snhdidil: In Scripiuris sanciis. Scripluras praedesiiiiavil. Sed quod ei qualecunque mefitum'
sancfas illas dicit, quaea sanctis yiris-Spiritu sancto praecessit, ut ad tantani excelleiiiiain perveiiiret?
infltiente reduhdanle el diciante sunt ediiaj. Rursus Kullis ulique praecedentibusmeritis, sed sola gratia
ne figineivlagenlilium Scripturaesarictae.pularenlur, Dei hpmo.assuinptus esl in unilatem perspnse Verbi
adjecitj dicensvCe Eilio'sue. Et quoniani omnes Dei: unde recte dicitur praedesiinatus. Priridesiinavit
Tideiesfllii Dei suiit, ut insinuaret de quo filio dice- ergo illiim, praedestinavitet nos; qoia nec in iljo, ut
ret, •subjunxit:'. Qui [acttis est ei ex semine David jcaput.esset nostrum, nec in nphis, ut membra ei
sectindumcartieni. iiecundum carnertfex semine Da- .essemus.,.Ulla praecesserunt merila, sed sbla fipera
\id-euni'factum dieit, quia beala, virgo _Mariaex Dei. Et nota, quia apte Spiritus sanctus, spifilus
David slifpe descendit, in cujus virgineo uiero Dei sanctiflcaUonis dicilur; quia oninis sanclificalio in
-Filius veriiatem' humanae subslanliae sus:cepil,:E_t ipso ccnsislit, el ab ipso prpcedil, et.ipse onniibus
-scieiiduiu quia David, rex fuit illitts pop'jli,-de quo -sanclificationem largitur. Sequilur: Ex resurreclione
Dominuscarhenvsunipsit.(70); ideoquedignum fuit, mortuorum Jesu Christi Domini noslri. Quja dixerat
iit de ejus sttrpe prophetse liaseereiilur. qtti eum Apostolussuperius Dominum Jesuni praedes.liiiatUBi
veiitrirum praedicarenl. Et idcireo Apostolus, David B in virluie secundum spiritum sanctiflcalibniS, ut
fecit inentionem. El notandum quia Apostolus tam ostenderet, quia ex resurreelione. eliam nibrluornm
divinitale, quanv humanitale Salvaioris inslrucli pe- .praedeslinatusesset^ adjecif: Ex resurrectione mor-
•riifis (71),Idcirco eum secundum carnem ex_semine ,tuorum (75), elc. Qupd dicilfl'.or.acru.).,.nonillcrujii
DavidTacturii ,'dicilj-ut loeum daret divihitali. Non dehemus intelligere, quos in judicioDoriiiritis.con-
enim diviuilas faciaesl, sed humanilas. Verbumnam- demnahlt; *ed quibus posl judicium transiens mini-
que Dei, id estunigeniltts Filius non est factus, scd .strabit. Voluil igituf hoc diclo ostendere Dominum
omniuiri factor. In eo eiiim, quod Dominus:Jesus Jesum omniuni lnoriuorum praecessisse-resurrectio^
Chrislus Deos esl, omnia per ipsum facta suntjuride nem. Unde e\.primo_genilusmoriuorum djcitur (Apoc.
Joanries : Oinnia per ipsum facta sunt (Joan: 1,45), I, _5);.ppst, lanlum eleotorum (Rom. vni, 29), quia
etc, JSisi enim esset Deus, nequaquam omnia per ,splus Sua virtute a-niortuis resurrexit. Pulchre ergo
ipsurii fierent, quin-potius ipse iiiter ea , qttaeTactaf _Aposlolusnon Aif:J£sus Christtis, sed Jesu Chtisii:,
sunf, conipulareiur, Hleergo, qui erat, et factusest, tan<iuamdieerct, suorum:.Narii si inlerrogarel-urex
qiiideral, autqviid factus dsl? Verbuni.erat: caro quorum resurreciione eum diceret priedesiinaium,
factus est. Dei eral Filius : taelus esl Filius-homi- responderel-utique, suorum. Et hoc est, quod dicit
iiis. -Sequitiir: Qtti prmdeslindlus est Filius Deiin 'C Jesu Chfisii. Potest-el aller esse ordo verborum , ut
virtulesecunium spiritum sanctificatiqtiis,NotandunT, quod diert, -e-xfesumctione mqrtiiorum, non ad hpc
-quia queiii supcrius dixefaifactum ex semine David referalur quod ail, Filius Dai in virtute.,'.sed'adhoc
secundum carriem,-eumdemdicit prsedeslinalum quo.d praemisit, qui prcedesliriatusest, et liaecverba
Filiuni D,ei in virlute, ftl oslenderet, quoniam qui sint in-medip, Filius Deiin vittute secundunispirituin
fufurus erat fllius David secundum carneffi, ideiri et saiiclificationis;quitius abslraciis, i.sle;eritordo verr
nori rilier Dei erat Filius invirlule. Secundumspiri- borum : Qui pra-deslinatus est ex resurrectionemor-
trim sanciificalioiiisprmdeslinatus.Secunduinspirilum ttiorum JesuChristi Domini nosiri Fiiius Deiinvir?
sanctificationisdicil, quia de Spiritu sancto, et-vir- itile; et iste sil sensus: Praedesiinaius est lilins
gifie conceptus esl, et natus. Haecesl illa singularis David (74) in carnis infirmitale; prajdestinaiusfilius
inenarrabiiis (72); et ineffahiliter facta assumptio> Dej in yirlute: ut, qui carnem suseepif. referaiur
^qtta Dei Filius v.erum Iioniinenisibi in unitatem per- _adDavid, proplerquod et niortuUs, ebt, quod vero
sonae copulavit, ut idem esset Deus-,et honio, Deus resurrexit, ad Eilium Dei,; ,quia diyinitaiis yirtute
propier assumenlem Deuni, et-homo prppter assura- -resurrexit,. ,;.-
piuiiv hoiriineiii-; ul non qualernitas, sed Triiiitas: Deinde ut pslenderet Apostolusquia non a se ipso
essel Deus. Sed cur eum ApOstoluspraedeslinatunv.D venit, sed a Christo missus esl, adjeejl: i'et quem
vpcat, cuiivoiriiies fldeles praedeslinali sint? Si enim accepimusgraliam-et aposiolaiupt. Uhi' nolandtini,
nos praedesliiiali, et ille praedestinalus; ergo non quia-non ait lanlum gratiam, ne acceptaegratiaeTU
pfoprius, -sed adopiivtts esi filius. Absit. Attamen derelur ingratus , dum eamdem accepiam non prae-
sciendum, qtiia qua gratia flt unusquisque ab inilio dicarel'.. ideoque subdit : _Et qposlokdum. Kanv.
suaefidei Christianus, e'a el ipse abinitio suaeincar- graliam generaliler cum oninibus accepit; aposto-
flationisTactus eSl Chrisius, etquo Spiritu hicquis- latu.iiivero "quodariispeciali modo qtiasl solus pro-
que fenascitur, eo ipse natus est de virgine.- Nahi meruit. Gralia aulem est, qua peccala iafanturTTilt
-quoSpifitu liic fil remissib peccaioruiiv,eodem fa- ,ut aperiiet cur Jiiec acceperit.illico adjunxit: Ad
clum est-ut ipse nullum haberet omiiino peccaium. . obediendumfidei, idêstj.ut ab oinnihus obedialur
(70) Verba de . ... sumpsil in ffiargine superiori incnarra..
aulographi
" legurilur: (75) Verha prkdesiinqtus . '. . mortuorum eodem
(71) In autograpbo ita :lnstruclis pcriluS,- characiefe scfiptain iniOTiiafgiiieJiaheritur.
(72) in auiograplio loco inenarrubitis ita habelur ,men -f74) In autographo duplicirf expressiim est rio-
David, sic etiani paulo iiffra.
"
I&5 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST, AD ROIuV 434
Tidei. Sed.prp quo? Pro nomirie, inquit, ejus, fart-. fi praefertur. Sed dicil iOrtassealiquis : Gur Apostolus
qttaiii dicerel: Idcirco gfaliam el aposlolafum ac- Pairis tanlum, et Filii menlibnem fecit, el non Spi-
cepi, ut oinnesohediant fldei, et credanl in eurn: et ritus sancti? Gui respondendum: Quia gralia el pax
qtticunque praedestinali et salvartdi suiil, signo.no- - dpnaDei sunt; doiium antem Dei .esl Spiritus safi-
rninis ejus sigiiehlur.Êl ne fofle haec gralia sp.lis ctus, quod Dominus:manifeslat, cum dicil ad iftu-
Judaeis concessa viderelur, in omnibus gentibris: lierem Samaritananf: Si scires donumDei (Jo.un.iv„
rursus ne Romani viderentur excepti, subjuHxil(7S): 10), eicv Si, ergo gratia et pax dona sunt Dei,
Iri quibus eslis ,et vos vocali Jesu Chrisli, qnod est conslai proeul dubio.quia ApostpluStolius Trinilatis
aperle dicere : Qiii omniurn genlium Salvaior, ejus. fecit meniioncm. ; <
el vbs esiis' vocati, quamvis non in Judaeorum, sed
lgitur finita saluialiorie pulchre Apostolus narra^
in gentium numero.invenli. Igitur, quia dixerjil quis tionis siiae exordium a gratiarum
coepit aclione,
scriheret: Paulus, inquiens, servusClitisli Jesu, etc.,, dicens: Prhhurii
quidenu grdlias ago Deo meo,~etc.
ut ostenderel quibtts scriherel, addidit : Omnibus, Gfatiae.sunt Iaudfes,
suni Romm diieclis Dei Vocalis sanciis et quas Deb -offerimiis. In ep
qtii (76); itaque, quod Aposlplus gralias agit Dep prp flde
reiiqua. His verbis diviiianl ecmiiiendat misericor-
nRomanbfum, nos nioiiemurut deoinriibtis noslris ;
diain, ct rneritum hunianum-evacual. Nam nolan- lam prosperis quairi advefsis, et de aliorum, sed
-duffi, quia rion ait, diiigeiilibus Deuni, sed dilectis
lanlum prbspefis; Deo gfalias referre studeanms.
Dei: non enimidco dileeli sunl-, qula dilexefttht, Sed
quare Aposlolfts non absolule, sftd cum aijje-
ied quia dilecli sunt, 'idcifco \dilexerunt; unde ctioneailDco meo?
"Joannes: DiligahiusDetini, quoniamipsepribrdilexit naiuraomnium SqiJicet, ulostenderef, quia Deus
est, voluntale yerOel inerifo, pau-
«os (/ Joarii iv, 10). Sed qttld est, quod ait uotutis
corftm, id est-solummbdo electorum. H_acergo vox
sanctis ? Nunquid sariclivOcaii sunt? Nftn .utiqtte; de quibus Dominus dicit: Ego
sed vocati sunt sanclir Similis enim eslliaec Ipculio illbruniTantumest,
sumDeus Abraliam, Deris Isaac, et DeusJdcob: nam
illi Zachariae,qui ait: Visitrivifel [ecit redenipiionem iri: Iiis tribus oriines coniprehendunliir electi. Per
plebis SUOJ (Luc, i; 48), non quae sua fuefat.sed
quera gralias >gal, osteridit:Per Jesum Clirislum:
quani visitando feceral suam, Joannes eliahv dicit: laudis namqfie. suae sacriflcium Deo
Ui filios Dei, qui eranl dispersi, congregaretinunum ofierehat;
ttT
ideoque, gratum fierel, per manurtv Sttnimi pon-
(Jdan. xi, 52): neque eninv dispersi adlnic fllil Dei lificisofferre cupiens, aiebat: Pef JesumChtislum.
erant, sed -congregando iri u.rium,fecerat eos filios Unde nos mbneniuf
Deu El Saiombn : Mutierem (ortem quis inveniel? aclionis utqupiies orationis riostrae, vel
Noft eniiri nvttlier haec, id esl Q aiiciijus sacrifieium Deo offerre vbluniiis,
(Prov.xxxi, TO.)
eaivclaEcclesia, fortis a Doriiirioinventa esl, sed ipse per ejus mantim offeranius:'
inveniendo feciteam foriem, (79) Hiric Eccle.siaecorisueludo desceiidil, ût sa-:
Oslensis.deniquequibtts-scriberet,riihil supeferatj cerdotes sirigulispfecibus adjunganl: Per Dominunt
uisi ut salutem poneret, cujiis Ibco posnil pacem et hoslfumJesum Clirislum.Pro quibus auienrgralias
graljafn, subderis, gralia vobis, et pax a Ded Patre agal, nianiiestal. Pro omnibus.vobis.Ubinolaiiduui,
iiostro, et DomirioJesu Chrklq. Quod dicil a Deo ad quia riori ait, pro -sapientihus, pro divitibus; ne yi-
gratiam et pacem respondef. Etapte quidem gra- derelttr persbnarunv acceptor sedgeneraliter, pro
TiamaDeo dicit,quoniam noverat esse ab .hbhiinl- vobis; acsi"dicerel,In unitatefidei cbfistiluiis, Cur
bus; quemadmodurii-Judicespersorias consideranles, «uierii gralias agaf, aperitur cuni subditur; Quia
vel cupiditate aslricli, illecti, vel timore perterfiii fides veslradnnuniidtur in ui}iversqmundo. Pides est.
gratias hominibus praestare soient. Similiter et pa- Trhiiiatis confessib, et_totius pietatis Tachonilatis
-ceni a Deo opiat, qrioniam noverat esse pacem ab fttndanientum, atque.fel.igio. Fides" iHaruin rerum
bominibus, de qua Doftvinusift Evarigelio: Non quaest,vquae non videnlur. Uftde Aposlolus:.Est antem
lem pacem inundus dat, ego do vbbis(Joan. fV,TO_). fidessperdhdaruhisubstdhliaferum, arguitieiiiuinhoii
Etnotandum, quia prinCipaliegregib ordine gratiarii •P apparentiuiri(liebr. xi, 1). Fides tlicitur, eo qitpd,-
paci;pneposmi: gralia ertim esf, qua (77) peccata fitidquod dicilttrautprohiittilur.Quod autem dicil:
laxanlur; pax autem, qua reconbiJiamur Deo. Pec- Jn universo murido, si simpliciter quiderii iiiteiliga-
Calaenimnoslra diviseruiitnos a Deo-(78),ef-aversi nius, universas rriundi 'voliiit iniefligf paries. Et
' eramus ah eb.
Quia ergo, dunf per gratfam fit fe-- certe pfttuit fieri, quontani Romahi Tunc pene oji-
missjo peccatorum, reconeiliamur Deo, ipsa recon- niluisgejntibus iniperabant, ut fama fidei eoruiii a«i
ciliatio pax dicifur: ideoque pulcbre gratia jiaci universas niundi-periolaverit partes. Possumt.iset
(7SJ Tii aulographo post yefbum subjurixit, quod lemporibus ftierit .dbctorurri et EcclesiiB.sente.niia;
compendiose- scriptuni est, addiltir, nit.-rqnod de iis qtiaehodie lantam litem moyerii. :. /
per eirorertr fofle amanuensis perpefam additum ifi afilographb loco <7nalegiluf quia. Mihi la£
(7.7)
esi. _ '. V men iijeiida visa cst'amanuensis, el nielius aucipris:
(76) Conferantur quae sequuntur cum inlerpreta-, sensum.ita referri. J
fione, quae inferius habelur, verborti.m: hisf qui (78) Verha_pecc'ata...Deoin' marginc.infeiioii:sila.-
secunduinprqpositum vocdli sunlsanc.ii,cl sequerilium .S.uiit.
V(7.9)in"riia,i;g.c, ap;
. ._ ..- .-'.:.-
ad cap. viif. Exinde eiiim.eruereeril', quaeriain'illis II. : :.';. '»'"-.
EPISCOPI' " '
f__g "":;, ATTONIS.VERCELLENSIS :':_" ! :m
per synecdochen dicltim intelligefe, ut a iotp par- A funderet. Hbc ilaque dicto se'osleridit iirtpletorein
tenv accipiamuSi. ;' illius praecepti, qiiodalibi docuil, diceris: Sitie in-
• Sequituri Tesiismihi est Diits, crii setvip in spi- terniissiqne orate (I Thess. Y, 17),: Sed quare Rp-
ntutriepin Evangelio Fitii ejusfefc. Hie qttaereiidttm ijjariis iiidicare voluil, quod seriipef prb eislofar.el?
est, quare juravit Apostolus, CumDominus in Evan- Quid eiiirivfiecesse est ariiicisriosfris indicare, sl"pro.
gelio IJraecipiat: Nplile jufare oinhino (Joan. ixiy, eis oramusX Hoe ideo Apostolus egif,-ut Ronfani
17); NUnquidconlfa Dofiiinipfaeeeplum egit ApostO- magis eunv diiigereiit, et ej'us praec.eptis ribedirent..
Ius ? Mininiei Sed irt eO quodDoiiiinus praecepit liori Magis quippri nos audiririt, qfti diligunf, quanv qui
esse juraiiduni, cl Aposlolus juravit, datuf iritelligi odio liaberit.-Altamen Apostplus inieiitionerij.ei II-
quia DojJjinusiioii prrecepil ije qtns jtirainei.no utalttr rienjsfti placili, non iri se, sed in DriminpcbriStiluit,
_in ncccssarii.s, Vscd iil noiiift jiir._nieiii.Hii_.apj.cTal, ut per dileelionem suariv pefducefet eos ad dilec-
quasi: suiiiiiiuni bphu.nvVjS.uhi:ciiiiii, qiuedrTnf•fes,. tibiicm Kei, . V.V''. V _ V:. '....:;, >•.;,
quac.ei iji.se et perse hon?e sum, ct idcp appcicn- ; Sequitur": Obsecfqns,, ut si quombdo tandem ali-
dae, ut Yirtules; suni alise, iiee in se, 'riec pcr se qndndo prospetupi iter Itabeam in voluntate Dei ve-
bofiae,, sed.prO aljis .ncccssariae, sicitt eihus, po.tus, riteniiad vos. Pfoflciscens Aposlplus ad praedicatio-
et •vesliiijenlum.IJaec eniin .liecessaria suiit. ad s.usr B nis oflicium,.' oplajbat pfecibus el -"obsecrationibiis-.-
lerilationeiri vilaeprsQseniis, scdnon,; jii'siimmiiin bbtifiere, .uf prpsperum iter- haberet• veniendi ad
bonum, appeterida. Siinililer et.jiiraiiieiituni, ncc in Roniaups. S.ed quare addidit, in voluniate Dei? Vi-
se, riec per se honum est;. sed quis pplesico' uti iu, delicet, fiuia riovefal esse prospeiTt.atem sine vp-
necessariis? verbi gralia',;vis.aliquem traiierc ad fi- Vluntaie Dei : ec.ce eniiiv mali lerapbralihus bpnis
(iero, el ilie lihi cfederonpii vult, iiisi-jiircs;lu prosperahtur (80);! sedhsec prosperitas no.n-esTex
efgOj si ea iiiienlioiie, qiia Aposlolu.s, jrifaveris, vpluntate Dei. Sequitur : Itesidero enim videre vos,
iipri brras. Hin.CDominus ifi Evangelio dieit: Quod ut aliquid imperliar, etc, Cur desiderabat, eos vi-
liis atriplius est, q maio est (Mqllli. v, 57),.TJbiliofaiji dere? Numquid levitatis sludio, sicut hominespa-
dhrif, qula iiou a'it, inaluin est, sed, amalo _est;,ac feiiles suos, sludib epulandi? Non.Sed ipse reddit
si dicefet: Qubd tu juras, ab illius malp descendit, causam, dieeivs, rit 'aliqtiid hnperiiar vobis grqtiq;
qui te jiirare coegit. Doniiiius igitur idcircp praecepit ..spiritatis,: id esl, ul doctrinam et iriiraculufivybbis
uoa esse jurandttm, ne quis per assiduilateiii j'urandi "tiihuam patraUonum (81). Ad quid-autem baee irft-
iri perjufium. incldat. Nam, sicul qui ijon loquiiur, pefliri velit, flpciilpr, eunv subdUur i.Ad cotifirmqn-
npn riiejititrir, ita quinori: Ittrat,: rioij._per_jira;t,'Sed'- dvs vos, qriibus, veiUis. oslendit ebs adniic.egere
quifl est, quod.se ApostolusiiT spirilu servire Deo Qfidei conlirftiaiione,. quarnyis eos superius iaudihus
asserit, euiri sefvitus, corporis sit' officiuni, oralio praelulerit, ea scilicet intenlione, utea, quaein illis
verO; Tnentis?.AttEfrien'-seieiidum quia „_maj us, ali- co.rrjge.uda ej-aivl,"facilius corrigi poSsenl.lii qtto
.qbid voluil denioristrare,;scilicet vini suae deyotioni. facto IJ.OSmbriertJiir,Tit quolies iri pefsoiiis' nobi-
ef affeclioiiis".PoteSt eiiinv aliquis- sine deyotione Iiuni aliqua feprehensibilia eorrigere yolumus,-pfius^
vetaffectione ofare:. verumiameii sine his in spiritri si qua-sinii in illis-bpna. laudihuspraefefainus, -Se-
. Deo- servire rierii.opolest. TJt ergb 'Appsl.plus sua? qujlur : IdeSL.simuleqtiSolari irivobis: Desidefabat
jjveiiti_devofib:ne;m,affeclibjieiivque.osierideret, adr- utique Appstolps s.ecorisolari in Roifiariis, et Roma-
j'ecit: lh Evahgeliofilii ejus.SineEyaiigelionamque lios in. se,. et jion ex una tanium parie; sed" pef
DeoVsefvi_.eriu&us poiesf. Gttr auteffi ,Deum testem communem fidem, et sancli Spirilus iHuffiiiiatio-
voeayefit, osfendit, Suhjungens : Quod sine.-ihter? nem : uride, mox subditur.: Per eqm, qum irivicem
' friissiariemernotiam pestri facio semperihotationibtis est",fides peslra, atque nieq;(82).. Tiiric eninv:Apbstp-'
tneis, et reliqua. Qu.idest,.quod se dlcif semper, et lusin'Krimanis consolaretur, si-praedicaiioriis suai
sifte inlernTissione, niemoriam facere B.omaiiprurii offlciunviii eis .ccrneret sblidaturri, et ipsi in-Apo-
in prationibus suis.? JNunquid.nouniandueabat, aut : stolo, si-sp ejusdehTaposlolalus, et digriiiaiisfnielp-
**
Tjibebai? Ne ergo conlrarium videatur, intelligeji- gerent Tbre participes(S3). (84) Sequitur-: Noiq
dttni est, quia sine inlermiss.iofie dicit, id est, siiie atiteni vos ignotqte, (rqtfss, quiq smpeprdposki ve-
fjTliusdiei inlefyallo: nulhis quippe dies.praeteribat, : nire qdvos, et pfohibittissum asque adhiic. Ac-^sidi-
qub.AposlplrisproRp.maiils_Peospeciales precesnon 'cefel.: lUblo"vos-esse ignaros,;quoniam inienlip-
i .'-.,. .."': ~ . ',;- ,-,-' , ':'-. .:.;'
. :..{89) .Pfffspetitatem esse~sine volunihte Dei: non nbbis desiderafi velitVDeus,.hnjus compAratione,
ibi iiitel.Iigeiidum aliquam bOminibus. coniingefe fecle clicituf teifiporalem feliciiateni. non esse ;px
' -
prosperiiatem;nolente Dep :neque eiiitnita elpqui: yolunlaieDei. ;..
poluit auclof riostef, qui hae "epistola irifraTjbria a '•-(8T) Fortasse lEgenflftm,,ridraculorum . vqbis tn-
Deo nialis hoiiiinlbiis dari, cibtim scilicet, imiiiiam,: :biiaili ptiltalioneiri.' ; -
teinpbra sereiia, et Truciifera;asserit::sed: tenvpora; .(82) Tbiiexlus Vulgalae Ivabet: pet eam, qum-in-:
leiri prosperilaterii, eam noii.esse iiitelligenduiri esf, Viceih:est,:fidem'-veslrum,diqnemeant: ; . '.';_.-
qftani -Deiisyuft nos concupiscere, ei piopief quain (§5) Iil aulographo ila inielligete (orie pdtlicipes,
rios creavit, sed,poiius aeleriiam felicitatem el san- quod aiierium a-ge.iiuinalectibne mihi visunresf.
elificalionem noslram :Jimc £st enim -vblurilas]Dei, (84) Iri'aut. inarg. c. III.
sdnclificatio vestra : ad I tliess, JV, 5, .q,uarivcum a
tS7 EXPOSmO INEPISTOLAS PiULI. — _I"N EPIST. AD ROM. I5S ,
nem, et volumlfabui veniendi ad vos, sed prohibi- A ergo est, cufti; ftriicuiqtte proprium j'us tribuitur I
tussum usqtte adhuc pfaedica.lione caeterarum unde et juslus dicilur, eo quodjus cus.lodiat. JuSti--
geniium, quaecttm; crediderint, et mea praedicalio lia aiileni Dei~Christus est, qttserevelatur in; eo, id
:iri eis confirmata fuerit, veriiani ad vos. Ut autem est.pef illttd,: scilicet per Evangelittni. Quod verfj
ostenderet, quia non studioleviialis veniret, adje- dicit, ex ;fide in fidem, lale est., quale el illud,
cit: Uialiqueii (ruclum hdbeani eiinvobis, sictit et qiiod alibi ait: Nos autem revelata (qcie speculaiites
in cmieris geniibus; lanquarii dicerel: Euift fru- ' gloriani Dei, trdtisformamur in eqiiidemiihaginema
elum, queni me de caeleris genlihus accepturuni glotia ingloridm, tanquam d Dqniini Spirilu (II Gor.
ciedo, quas ah Hierosolymis risque ad'Illyricum, ni, 18). A glori.a dicil Evangelii a'd gforiain aeternae
quod est caput Eurbpae,mea'praediealione ad fiderii remunefalioiiiS. Siiniliter el hic, ex file Tegis in
Christi vocavi, euifi et iniyobis habebo, largien.te fldem Evangeiii, vel extide verbofTim el operurii,
Vdivina'misericordia, irifideivvaeternaereifibftiionis, sive exfjde horniiiis
Sequitur : GrmcisMcbarbaris,sqpieniiiiiis''ej insi- in fidenv pei. Et ttt siianiTvarfalioriehvproplielicb
lestiinoriio atljecit": Sicul scripliiiri
'pientibus debilof smri. Graecos appellal sapientes, esi : Juslus comprobaret._','
auicm ex fidevivil:_Q\\o'A
eos scilicel, "qui.philosbphicae"studebarit doctrinae, dicil, exfide,
sfve qui legihus ulebaiilur, bafbaros vero, idiolas. Bnort illa est inielligenda, quae vefbo lenus leneluf,
Et ut aperifel, quos dixeflf Graecos, acbarbaros, sed quae opefibus adinipleittr, qniif fides sliie ojiefl-
ideo addidit : Sapieniibus,---etinsipieiitibus debilor bus moftua est in senfeiipsa (Jdc.n, 17, 20, 26).
suin.'. Hls quippe debitor efat per palienliae Sirtu- . Sequitur : R.evelulufenim ira Dei de ccelo super
tem : et fevera nulla inajor esl paiientia , quam omnem iinpieialemeiinjuslitiam hominum.Dixerat
slultorum iffipetussuslinere. llri, quodirime,prom- soperiiis revelari justo' per Evangelittni jtistifjam
ptumest etvdbis, qui Rommeslis, evangelizare.Ac si Dei :_consequenserat, ttt osleiideiei impio revelafi
diceret: Sicut dehilor sum sapienlihus el insipieri- ifam Dei-j.sed/de coelo, idebque addidit : Revelq-
libus; ita.dehitor sum evangelizare et vobis, qui ttir, etc. Uhi'sblerler esl ahihiadve,rieridu'm,quafe
Roniaeestis, quod in _neprorivptumest. Et quia po. dixerit,' revelatnr s.ul ira Dei, aui deccelo, Revela-r
terat aliqufs dicere : Quemvis evarigelizare?Nun- ': lur ideo dicit, quia qriod prius fuefat occultuffi,
quid Cbristum 'Crucifixum? Quare non erubescis per Evangelium factuin est apertuin, sive, quod
eum cruciflxum evangelizare? Ad havcipse respon- fuerat miivus;noiuni, per Evangeliuffiesl rnanifesta-
- def: Noii eniin erubesco Evdngeliiim,quod utique trim. Ira buteffiin Deo, Tion proprie, sed~irailslative
. ad confusionem genlium dicfum' est, quae Jovem, , dicitur : in divhiitatis quippe liaturatn iiulla passib
Saturrium etcaeleros deos colebarit, sed eofftm flagi- G cadit. Quotiesergo ira in Deo dieituf, pro vindicta
lia coiifiierl Verebantuf: quasi diceret Apostolus : accipieftda est. El pulchre dicit de coelo accipi:
Kon erubesco praedicare Chrislum cruciDxitm,et a quortiam lara benelicia, quani plagas, et qiiaequead-
niortuis festtrrexisse; quoaiam, etsi in allero dede- versade ccelo,accipiinus. Mystice, pef coelunidftsi-
cus esi, in altero lanieriirisigne virliilis, Fuerttnt ; gnalur doctrina evarigeliea,sive Ecclesiaefides. Apte
enim noiinulli, qui ejus-naiivitalem, passionem et itaqiie iram Dei super impiuni de coelo dicix feve-
moiTeiriverebarituf, cotitraqriosAposlplusdicil: Non Iari; quia per lUbanj evangelicaepraedicatiOnis,et
erubesco Evangelium.Cuf fion eruhescebal, osteii- iidem Ecelesisemanifeslattir, quanluni cbndeninartdi
dil : Yirlus enimDei est, _elc.Virtuterii Dei 'appellai Sini idolofuffi cultores. Aliter : D.e' Coeloifa' Dei
diviuitalispoteijtiam, qttalChfistus surrexit a mpr- :super impium revelatur, quia ab ipso rriundi exor-
tuisl Etrevera nulla niaj'orvirlusesse potesl, quarii dio, per visibiles creaturas, invisibilis poluit agno-
morluftreddere vitam, et Deo qttidem nihil dignius, ici Creator. Nam, cum tam clara Deu.scondidit si-
quam mbri pro sttaeimaginis reparaiiofte.- Ad quid dera, facile ex ipsis cbgnosci poiuif, quod ipse-solus
sitbaec virtus, demonstrat: th salulem "omrii:cre- Deus, et solus essel adorandus. Supef quae autem
denii. Omni dicif, ut iiulius exceplus.videreiur. Et _reveletuf ira Dei aperiluf, cttm Subditur, sriper
ne putarelur diffefeniia esse inter Judaebs et Grai- omnem inipieiatem et injustitiam. Ubi tiotaiidum,
cbsi ait : Jtidmo primum, et Grmcd. Graeci duas . quia dup dixit, impietateni'et; injusiiiiam. Nam,
faciebaiit divisiones, in se etbarbaiis; Aposlolus . licet omnis irtipielas jrij'uslilia, rion lamen omnis
vero tres in Nam si InjusUtia esl impietas. Impietatem ergo vocat iricre-
' Gfaeci fecit, Judaeo,Graeco,elljarbaro.
proplerea harbaris praefefebantur quia phi- dulitatem; injrisUUartiverb, iniquilatem et nequi-
losophicaesludehani doctrjnae;,et legibus'utebantur, tiam. Super;qiiOrum Iiopiinura jiripietateiiipl iiiju-
jttre et JudaeiGraecispraeferiinfur,"quilegibus ute- stitiam ira Deifevelelur, ostendit, eorum, iriquiens,
bantur, ef a Deo prpniuIgaiis.Tdebque ait Apbsto- gUiverilalemDei iriinjustitia deiinent(85), Iiijuslum
Tus: Judmo priihurii. qttippe est, ut bOnor, qui Cfeafori dehetuf, cfealu-
Sequlluf : Jusiitia enim Dei in eo revelatur #x ftde rae iribualuri Illi ergo vefitatera, id est divinitalem
in Uehi. Justilia dicitur, quasi juris.slaius. Ju^tilia Dei (86) in irquslitia detinent, qui, Cfeatore relicto
(88) Iu aulograpbo aiile- -yerbum tnjuslittd dcest deest,et ita liabelut: DivtnitdlemDeiinjustUiiq'
'' ie-
pravposilioin. tineni. .. -..;. « ,' ; .
(86) Ilic eliam praepositioin, secus aciri Vulgata,
1'Amoi,. CXXXIV.
159 - •'.'..' AT.TOMSVERCELLE.NSISEPISCOPT , tld
*erviunt crealurae (87). Quiq, quod notum esi Dei, A Sequilur : Dicentesenim se esse sapienles, stults
mqnifeslumesl tn illis. Hic subaudiendum cst, e.sse, facti suiit, etc. Properilianamque diversarum arlium
ut sil sensus : Essenlia et notiiia Dei manifesta est sesapienles esse jactabani, ideoque slulti facli sunl.
illis. Cur auteni sit manifesfa osiendit: Deus enim Quomodo aulem stulti facli sint, aperilur,*cum-sub-
illts mani[eslavii. Sed, quoraodo mahifeslaveril,'non ditur : Et riiutdverunl glotiam incorruplibilis Dei
- evidenter oslendil. Subaudiendumergo est: facjendo in simililudinem hhaginis
corruplibilis hoininis, eh
opus, per quod ipse possit agnosci Creator. Onvftis volucrum,el quadrupedum, el serpentiuni. His yerbis.
: quippe crealurapraedicat se norvesse Crealorem'; denotal Aposiolus philosopbos,et redarguit poetas
. praesertim cumnihil crealurarum omnia in omriibus gentium, Socralem, Platonem, -Arislolelem, Zeno-
superet. Verbi graiia, coelumpraecellilniagniludiiie, iiein, Vifgilium, Caloneni, Ovidium Nasonem, et
sol, luna, el slellaeclaritate, terra fertililate : acper caeleros,qui divinilatis honorem mbrluis bominibus
Iipc evidenter ostenditur, quod oninia habeni Crea- impendebafit, pulanles eos magis sibiprodesse posse
iorem, quiea condidit, regit et gubernat, el omiiiij p»si mortem, quam dum adhuc viverfeni: nani cum
•praecedit. Sequitur : Invisibilia eniitt ipsius per -ea, viverent, nullum eis divftiilaUs invpendebaiithono-
qum facta sniit, a crealura mundi inlelleclq conspi- rem. Etnota, quia non ait, in" similitudinem bonvi-
ciuntur. Sempitetna quoque vitlus ejus, el divinilas-U nis, sed, in similitudinem imqginis hominum:. spe-
intellecta conspicittntur a crealura mrindi, per-ea" cienv"quippe bumani cofporis formare non pplerant,
quae facta sunt: a creatura quippe mundi, id est, sed siiniliiudiiiem imagiiiis, cui diviniiatis horiorem
ab ipso nvuudiexordio, per visibiles cfeaturas, in- impendebant.Quod aule.mgentessinjiliiudiiiem (8&>
visibilis agnosci pbluit Creator. Nanv, cum Domi- humaiiaeimaginispro Dco colerent, oslendit Daniel,
nus lam pulchra condiderit elementa, ut ea liomi- qui dicil. Babyionios adoras.sesimiliilidinem .Belis
nes, quasi deos adorarent, facile cognosci poteral, (Dan. xiv, 2) : Bel namque' paler fuil Nini fegis
quia incomparabililer pulcbrior erat ille, qui ea Assyriprum. Rursus, quod serperites colefent idem
^condidit. Virtutem itaque vocaf divihilaiis poten- Daniel demonsiral, qui praefalos Babylqnios dicit
itiam, quaebffiniaregit; diviriilalerii vero, ipsam Dei adorasse draconem, queni ipse iiifer."ecit.Colebant
j.rnajestaiem, qrisereplet uniyersa, Haec^nini, id.est Bibilpminus similitudiiies quaJrupedum;, :sicut
%'iilus, et divinitas, per visibiles creaturas potue- ^gypiiiApem. Apisetenim rex fuil Argi.vorum,
runt agnqser: sed quia non sunt agnita, idcirco sunt qui navibus de GraeciaVectusin ^Sgyptum",ibinvor-
inexcusabiles : unde el subdilur : Ilaut sint inexcu-_ Kius Cst et sepultus : et quia prius ei sacfificare
sabiles. Cur afitem sint inexcusabiles, riianifeslat_ coeperunt;quara iemplum ipsius sedificafetur,dictus
Quia dumcognovissenlDeum, non sicut Deum gloti- n-est ( Serapis : Seros. enim Graece sepulcrum dicitur.
fiqavetunt, aut gralias egetunt, elc. Virtuteni quippe Huie taurum sacfificare solebant: unde el Ipse -tau-
invisibilis essenliae per visibiles, ul diclum-esi, po- rus, Apis diclus est, quem jEgyptii pro Deo cole-
tuerunt agnoscere creaturas. Nam, quanivis nomen baht, Hinc est, quod filii Israel in deseiTosiniilitudi-
Dei adhucessel ignolum, yir-tusTanienefat manife- nem vilttli. feeeruiit. Adofabant et volricres, sicut
jna: unde non ignorantia (88), sed de glorificaiione Êgyptii epracem, qui Latine dicitur n}'clicorax,
•reprehenduntur, cum dicilur : Non sicril-Deumglp- quasi noctis corvus, etRomani anserem. Nonsoluni
xificaverunt, id est, debitum illi bbnprem non im- liaec,sed et alia multa colebanl; unde dicil Salo-
rpenderunf.;Cum enim Deusillfs rioii solum ulilissi-. mon : Moiiiius mortuumfingit mariibusiniquis (Sap.
inarum discipliiiarum perilfam iribueril, sed etiam, xv, 17-J: et Psaltnista : Simulacra gentiuni argen-
ut de summo bono-tractareiit;. ipsi, bonum, quod lum el durum (Psal. cxni, I). Pnelerea sciendum,
babebant, npn Deo, sed sibi iribuenles, nequaqiiaia quia nuiic eliam homines idola .colunt, dil.igendo
Deigraluiia bonilate, sed suis se nveriiis accepisse roagis creaturam quam Creatorem -: yerbi gratia,
credebant, Ideoque evanuerunt; unde. mbx sequi- glutories magis diligunt ventrem quam Deumt
Tur :VSed . eva~riuefunt'in cogitalionibus suts , elc. glutonis ergo Deus yenter est; unde Apostolus:
Nullunvquippe rivajus evanescefe esl, quam a Deo Q ] QuorumDeus venlerest et gloria in confusione(80)
aeceptum boriuni sibi tfibiiere. Ei obscuralum esi ipsoriim. Si ergo,glutoriis Deus yenler, et avafi
risipienscor eorum. Ecce, dicit Apostolus, cor eo- aurutri.ac perliocimpuri, et adulteri Deus e.t
runi; obscuratum. Sed unde obseuraiiim sit uon scoflum. -
tslendit. Infelligendum ergo est, qttia obscuralum Sequitur:' Propler quodtradidit eos (91) Deus in
riube.humanae laudisV:pro acceplis .quippe bonis desidetia cordis eorum , etc. Quod dicit, ifadidii,
bufijanam laiidem quaerebant, ef ideo faclum est inieiiigendum est, iradi permisit: sicut dicitur Deus
insipieris cbr eortnn. Insipieris enim cbf illud recte indurassecprPbaraoriiSij eo quod durumnon molii-
(iicilur, quod acceplum bonum sibi tfibuit, et pro ficavit. Sediu hocdiclo animadvefleridumesl quarita
eo„nbn Dei, sed suanvglorianVquaerit. sit divinae pietatis miseralio : non enim tradi.dileos
(87) In aut. marg. c. IV. _' .cedifverbuni similitudinem,unde expungenda niilii
(88) Verisimiliter praiponenda prsepositio de anie visa est.
' verbum ignoraniia,
; quae tameiv particula deest In (90) Philipp. III , 19. In autographo habetur
• c'n
aulographo. confusioneinsecus ac in Vulgata.:
(88) Perperam in aulograpliO'pracposiiioin pfaj- ,(91) lu autographoeos, scdin Yulgata iilos.
.._. . »vn/\ni1.m %StT
TtVMGWA.T
AC_:7_>
>.. .. . ' ylWrtnicr" l T\ r>/\TiI'- :»MZ
"Qtiasiri contfaria, seb*in suavia ei deleclabilia : et A k sculiiri niaseulbs lurpitudirierii operabaritur, ifa et
iroc est qbod dicit., ... desideriacqrdis eortim. Cur feminae turpi desidefio fehiirias appetebanl, Nc-
auterh eos tradi pernviserit, ostendit: pV coniu- tanduni igilttr, quia non ait, niutayerurit epnj'ttgaleni-
ineiiis forpora sud dfficiant(.92) in semetipsis."Coft- - iisuivi,se,d:naturalem;. qiiicuiique enim menibra: sua
-.tiriieliaesunt ftpprbhria. Gorifumeliis;efgo corpora illis membfis iiftscef_,. quae petts creavit, ad pfo-
sua afficiunt, quf peccaiapeccatis, et vilja viliis accu- creandas soboles, elsi sint meffibra ineretficis, riatu-
niulanl. Oriine ehinr peceatttiri •, qttod hoirift pfimO ralis est usus, quarftvisillicitus conculiilus; qui yero
Vcbmtaittit, riisi'Cuoppf ppeiiiientiain corrigatrif ,~fit iilis conjiingit, quaeDeus nori"creayif ad prpcfeandas
causa peecaUvquoniam ex eo iiascilur alieruift; quod spboles, etsi niembra sint uxpris, rion tamen cst na-
fiisi fursus eorrigaiur, fif poeria peccaii ~ef carisa. tUfajis usiis. El ideo dicit Apostoliis : Similjtey auicm
fieecaii, poenapraecedehlis ef cattsa sequeriUs, ei masculi, relictb natutaliusufeminm, exatserunt
;'- Sequilur ::Qui commutdverunt veritdlem Dei in iri desideriis suis, ihvicem masculiin mastuioslurpi-
mehdacium. Verilatem vocat divihitatis potentiam." iudinem.operahtes: Exatsetunt,Inquit, id est incre-
Veritaterri ergp Def irt nieridacium cbminuTtat, qui dibili ardore libldinis accensi siint: (97), }ttxta iUud
debifcunvCreatorllionorem tfibuit creafutae. Et hoc prbplielBe : Ambulate in lumine ighisvestri, et in
"est,_quodsequitur: Ei colueiunf, etservierurii crea- R I fldmmis', quas Succendislis(S8). Et itehv : Omnes
tufm, poliusqudm,Creaiori. Hisyefbis Apftsiolus tion adulterarites (Isa. %, H_% quqsi clibaniis corda
cbnderiinaV creafttram;" qrii enim ''crea'tuf&.m con- eorum. ". "- . .-' : _:.-., .' V . v ,-.
demrtal, Creaiori jnjuriam -faclt, quia boriis Illitts Sequiittr :Et niercedem, guqm pportmt,: errdris
iisale utifuf : attaflieivjpse uoyli"J'uste disponere, et suiin semeiipsis-recipienles..Mercedem, quarii opor-,
ofdinare ffiilitianv eorurii, quos yidet bonis suis luit, in seinetipsisfecepefunt (99); quia dereiibquen-
Tnjuste uti, ,-' - tes D.ettni, defelieti siirit ab eo _ ad Iioc.eriini dere-
: Sequjlur : Qui' (93)'estDeus ,{94) benedlclus in liqueriinl, ul derelinquerenUir, et Iiis , quaesequjin-
sweula. Amen.-Iisiiemverbis,;quibris ftunc dePatre, ; fur,; crirriinibus: irretiti,. agriosceferit quem; dereli-
"alibielianv deF-ilioutitur, dicens: Quorumpaires, et e'x "qrierttht. Nani quia peccalum, quod primo cpnimise-
quibus.Christus", qui esl behedictusin smculd smcu- runt, noluerunt digna -salisfaetibne. corrigere, ideo
ibrum. (ILpin.ii, 5). Ac pef boc Pater etFiliusunus "jttsto Dei jttdicio, ifadili sunl bis viliis , pftj quibus
'• . ' "
«st Deus. ":V." . V. airocius puriifentur.
; (95) Sequitur ; Propterea tradidii eps.(98); Deiisin Sequitur : Et sicut non prdbaverunt J)eu_m..Jidbere
passiones ignominim.: Dixefat '_sup.er.us: xorinnula- inriolitiam (100), iradiditeos (101) Deus in reprobum
veruni veritdleih Dei in meifdacium.: qriibus yerbis. v- sehsum. Nbtandurii boc loc.o;quia: non ait ,vfion co-
osteridit eos ideo defeiictbs, quia Donviriiirivdereli- . gripvefunt Dettm , sed, non pfobqvetunt Deum habefe
qtteriinl; idebque &ic\\: Propterea, cic.Tradidit yefo in hbtiiiqm. Dettmftamquecogripscere, e.st per crea-
Ita accipi debet, iit dicliim est. Passiones igiiominiae fufas jiilelligere Cfeatorefti; Deiim vero probare
yoCal peccala,Vqnaeinferiusdescripta surit; J[gnomi- liabere in notitia, oculis eiirivnientis senjper prae-
Vnjadicia est, eo quod sil sirte rioffiine,.siCutinfamis sentem habere;,bt iimendo,VyItiadeclirtare. .Repfo-
sirie fama, _et; ignobllis siftb fipbilitate-: qmcunque bttni autem-sensuiti, dicjt peryersum.,, de quo mox
eriim in slupfb, fQt%icaiipn&*- et adultefio deprehen- . subditur: &' faciqnt.ea, qum rioti conveniurit:i<l est,
.diittf, Tecte dicitur ignohilis et igriominiosus; quia quae leges divinaeexsecrantur^.Naiijquanivisipniriia
cafet ribbiliiate. Praelerea rimrie' peccaturil ignp- pecfeata Deo exsecfabjlia sunt, illa lairien prae prnfii-
.fiiiijiadicitur, Vquia carel ripmirie riaturae*:quoriiam bus-exsecrabiliofa surit, quaefiurit_conlra naturain.
noit est a Deb creaiuni,; sbd a diabplpipventurii. ^•Prppter liaec enim faclusêst ca_taclysmtis,;id est,
Quoriio.db-auieiritfadiii suiit jri passionesighftmirtise, ' diinvium. Pi'opter iiaec, quatubr civitates ,. Sodoma
Spe'rilur,'curii:subdiiur : Nqmfeminm eorurnimrtiu- sciiicet, et Gohvofriia, Adama et Sebftimj subversae,
iaverunl natufalem usum iiieurn ustim quiesl cohtta iyîgne et. sulphttfe crematae.snrif. Pfopter liaecquotidie
naiufam. Hic AposlOlusper periphrasim vifayit rem honvinibus mttltae pestilentiaeetcladesevenittht,,
ftti-pem;Sed^ciettdum, qdiaTijc locus .yarip.a dbcto- : Sêquitur;.Repletos omniiniquiiaje ;.clc,lp\q$\iQ_s
iTbrisexposilus.est. Aitamen,: quoniGdo ihleliigendus estjrialitiosae mentis ybtuiri,: atque yoluptaSi Dicia
sit Apostoliis manifeslat, cum suhjangit: Smititer autem est iniquilas, quasi ijftji aequitas .:, et quia
arildinet masculi relicio haturdti risu, eic. Duni eniriv - .caput: et radix est omnium; malorum
, jure pfima-
•dlcit, -similitef, evidenter ostendif,, q'ui'a...sie.ii.ma- pofiitur, Inter iftitiuilatemi_auleri_.et peccaturri ditfe-
..-•.: . . , . -_ -:
(92) In Vulgata postpositum est verbuin cqrpora errore lapsum visum est^
alteri afficiant.-: X98) Osaevii, &. Vulg. Omnes adulletanles > quqst
In
_(95) autographo Ioco qui habetur qriis.' ' .; clibanus succensus a cpquenie,
(94) Tn Vulgata Deus npu rioinlriaiur sed ila -har. (99) Verbamercedem .'; .yecepetunl in niargine
betur, qui est benedicius. ',-. '
• In c. V. -• ' iriferiori aiitbgraphi legunlur: Indicala; a ripta , quae
(93) aut.'marg. ~ iriteriinearis nabetur infer vefba recipientis(ei.qtiia._
.-"V- ln
T96) Vulgala itlqs.' '."
In (l66)^Vulgata habet »n " noiitia.'
(97) auiographo legilur accensis, quod mihT. 1fi01)Wulgvj//os, . :;
'
A.I% . - ATTONIS VERCELLENSISEPlSGOPI Aii
reritia esl.Est eninv iniquitas quod diclttm est, pec- _A Distat etiam interj insidias, fraudem et dplum.
caiiim vero corporis prplapsio. .-.' - Insidiaenamque loci suiit, fraus vero, violatio jidei,
Seq.uitur': Malida. Malilia cst perversae mentis dolus est simulatio animi. Malignitdte. Quid sil ma-
cogilalio : unde dislat a malignilate, quae est ejusr lignilas, jam superius dicluni est. Sequitur: Susur-r
dem perversoecogilatioiiisppus, Forniccttione.Forni- rones. Susurro est, _qui non iri Tacie, sed in aure
cairius, sive forniearia dicitur, cujus corpus publi- detiahit: unde et a sono auriunv npmen accepit, eo
curriest. Dicli autem sunfa fornicibus arcuatis^ id quod sub aure soiiel. Hinc est, quod Doininus prse-
est, '-.cnrvatis , in quibus apud artliqiios lupanaria cepit : Ne sis criminalor, ant susurro in populis
consiruebanlur ad prostiluendas meretrices. Est (Levit, xix, 16). Delraclores. Delraclor est, qui.bo-
auteni Specialisfornicatio, esl et genefalis. Specialis,, num alterius malum dicit, aut qui magnum alterius
corrupiio est animi etcorppfis; generalis vero, est bonum dicit esse parvuni. Quicunque auiem de nialo
omnis corruptio menlis , et. omne peccalunf, uuod alterius falso malufti loquituf, similis esl deiraclori;
separat (102) iioiriiiiem a Deo. Unde Psaliriista: si vero de allerius malo veritatefn dicat, nbri est
Perdes bmnes (ornicantes abs le (103). Avaritia. Ava- detractor, sed verilatis assertor. Quicunque eniiri
ritia proprie est aliena rapere, et sua non Iargirl. simplici inlenfione bonum laudal, el malum vilu-
Dicitur auteiri avaritia quasiauri cupiditas , et apte B ' perat, voltinlaiem suam divinae.veritali conjungit.
pbst.fornicaiionem ponitur; quiahaec dtioad idolp- Deo odibiles. HiC nplafidum, quia non ailabsplule,
rttnv pertinent culturam : unde idem Apostolus : odibiles, sed praeniisil, Deo,, ad disiineiiofteni1honvi-
Jfeque fornicator, neque immundus ,. neque avarus , nunv.Plurimi namque suui odibiles Deo, qui dilecli
quod est idoloi-_um(iO_i) servilus, habenllimredilaiem suiit mundo, el econlrarip multi Deo dilecUsunt, et
in regiio Ghtisli, et Dei (Epltes. v, 5).' Nequilia est nnindo.odibiles. Qui autem haecomnia vilia Iiabent,
.Tiieiitis calliditas, vel astutia. Astutia autem in ne- recle Deo odibiles dicttnlur. Gonlumeliosos. Confu-
quitia jipn illaintelligerida est, de qua Salomon jneliosi srint vcrborum injuriis proclivi : nanvcbn-
a"ic\l:Astulusbhiiiia agit cumqohsilio (Prov.xm, 16), tumeliae sttnt opprohfia et convicia. Supcrbos. Su-
sed astutia deceplioiiis. Et dicitur neqiiilia, quasi perbia est omnis illicilus.et inordinaius appetitus.
: riohaequitas: Hoc'. aulem vitium tam grave est. ut. clini omnia
. Seqttilur : PJerios.invidia.Invidia dicla est a cpn- vilia a conlrariis virlutibus superentiir, id solunv
tuendo alteritts felicitaieiri. Hahel autem sub se contra oinnia diriiieet. .Undereeie getiitfix, el nu-
duas species, doloris et limoris. Oiiiniseiiim invidiis trixdicitur omnium vilioruni, efcpiisuinpirix-bonor
•
^.• 'alterius
"videris - -."•' aut idolet, .aullimet
felicitatein,
•- - .: | runv. Itaque hoc vitiunvtunc nascifur, cunv hpniines
'dblet aliquehiriiajorem se; tinvet vero minoreriisihi •. , se plus qftafti Dettm diiigunt: quia ipsi sui volttnt
fleri aequalern.Omiiis-autem invidus parvulus est, et videfi prihcipium. Sequitur : Etatos. Elatus dicitur
vSiiiinvidia moritur. Omnis elianv iiividus rosor est quasi extra se "delatus. Elalio eniiii est meniis ere-
sui :unde quidam poeta ait: Justius invidia nihil clio. Qupd vilium lunc nascilur, cuni menspefsu-
•est, quaeproiiriris ipsum auctbreni rodit.atque ani- perbiam tuiiiida credit se esse qttod" lion esl. Uride
inani cfueiai, tlomicidio. Homicidiuiiia caedeliomi- apte posl superbiani (I0fj) ponilur, de qua nascltur.
nis dicitur.- Est autfem tahv Spiriluale, qtiam corpp- Inventorfismalorum. Hoc diclo osiendit ApostoTus,
rale": -sed inconiparabilitef (I0S) maj'us est spiri- quia non Onniia peccala diabpli instiiictu pefagun-
• ttiale : nam corpofali occidilur corptfs quandoque tur. Qiiaedamenim homines sibi inveniunt: unde
moritrirunf; -'spirituali' vero, anima in aetefnum vi- moiisifanlur pejores esse diaholo, qui se conTitelur
clura.TIincCst quodDominus iii Eyangelio de dia- ' a Deo accepisse polestalem, diceus sectindumEvan-
bolo dicit : Ille homicida erat ab initio (Joan. vifi, geliuffi Lucae: Hmc omhiamihi tfqditasunt, et do ei,
M).. Diahblus quippe lanlummodo verha proluTit, cui volo. flmc ego libi dabq, si procidens adoraveris
et protoplastos inlerfecit. Acperlioedalui'iiiielligi, tne (Luc. iv, 6). Hinc est quod, ut Joh tentarel, a
quia quicuiique malo suo verbb vel exemplo alj- _.;Deo petiit poteslalem; et a Domino expulsus ab
qttem perdit, recfe dicilur liomicida.Et aple post iiominibus, non nisi ejtts jussu, ausus est se nii.tere
: invidiam poniluf'; qttia per invidiam perve.ffiTurad in porcos. Parenlibtts riori obedientes. Nam qui su-
homicidiurii, Diabolus quippe per invidiam prpto- perioribus villis irreljti sunt, justo Dei judicio, ad
plastos inleffecit : nihilominus et Cain fralrein hoc usque perv.ehiunt, ut eliam pareniibus Sinfin-
suum. Contenlione. Cohlenlio est, cum nOn veritas'• obedientes. Unde deteriores suntbestiis, quaesuos
qusefiluiV sed animositasTaligaluf. Dolo. Dolus est diiigunt progeniiores. Insipientes. Insipiens dicltur,
- .simulatio. sive fraris animi.-IIoc autem distat-a• eo
qitod sit sine sapore. Quicunque ergo a ISapore
dolore, quod doior Vest incommOditas corporis. spiritaljs doctrinae recedit, jure vocatur insi-
(102) In aiHOgraphosuperai, '• ':

(1D5)ln autograpbo ioco incompdrabilitei-legiiur
. (103) Psal. Lxif, 27. YuJgaia habei: Perdidislii incotporabililer'. VidBat leclor quaeinelior sif lectio.
qpines qui foriiicantur vbste. (106) Verha lumida..., supetbiatn, in margine
(104) Verba pertihenl .'. . idolortim adjecta sunll superiori paginae haberilrir, ejusdem lameii'chfira-
in niarginc inferiori:ejus:iem tanven charactcris. '..;cteris.
'
fiS EXPOSITIO.IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD RQM.:. , :-.' 115
pjens.(107).Jncbhiposilos,id esl, inordirialos. Quicun- _A sericors est Deus, et non paiieturcreatufaiii suain
jqueenim his viliisdedili suiit, recle vocantur inordi- perire in aelernum;, idep adjecif: Scimus (115) au-
nati.et ineoniposili,quia carent composilione. Sine lem, qttia judiciiim Dei est secundum veritatem, in
a/feclioiie,.}dest, sine-afiabilitate. Inler. . ... ... eos, qui taiia agunt; tajiquam diceret: Si tu injpsliis
(108) quod pieias proprie erga propinquos dicilur, inj'ustejudicas justum, rinilto riiagis Dcus jtistus'-le
atFabilitas vero eliam circa extraneos. Absquefm- juslejudicabit injustuni. Judicium>condemnalionein
dere, id est, • absqtte pacto. Inter foedus auiem ,ct dici.t ; secundum verit.alemautem addidil, ad disliri-
pactum,- boc distal, qttod foedus dicitur praecedens ctionem huffianbruiiTjudicipfum,qua5 sacpe falluu-
pactuni, id esf, recoricilialib de inimiciliis : pactum tur, aut.nviserationej aul cupiditate, aut limofe.
(109) VerO,soeielas, quae sequilur ppsl reconcilia- Dei vero judicia.omiiino vera eljusla sunt; quia
. tionem. Sine misericordia. Misericofdia a cordis sine perspnafum acceptibne exhihentur. Seqttiiur:
niiseria dicla est. IHe autera vere rriisericors est, Exislimas aulein, o homo, qui judicas eos, qui talia
qui allerius miseriam velut suam deflet.Miseri- agunt, et [acis ea, quoniam (114) tu effugiesjudmuin
cordia ilaque in Deo, fion proprie, sed iraijslative - Dei? kc s\ dicerel; Non fe ideo putes fion esse
dicilur; "qriia in divinitalis .naliiram nfllla passio. " puriienduro,. quj.a Deus differt judicium; quoniam
eadit. El.pulchre hac elausula cuncla yitia coficlu-' ipse quandoque quod promisit inipjebit. Exspectat
dii.jqtioniam qui illis corrumpunlur,' adhoc usque' per palieiiliani ut tu convertaris ad etini per jvceni-
perveniuntut.et sibi, et aliis sint immisericordes : lenliam : ideo- namqtie dijTeri, quia rion vult inve-r
nam quicunque ordinale miserenlur. Unde Salo- nire quos danvnet, sed quos coronet.
mon : 'Fiii, inisefere libi placens Dep (110), Sequiluf: An divilias boniidiis ejus, -et palienlim,
Sequitur ; Qui, cum juslitiam DeLcqgiiovisseitt, et longdnimilatis conlemitis?Divitjas bonitaiis Dei,
iforiinieilexerhnt,"ele. Coguoverunlquippe justiliam et paiienliae, etiongaiiimitatis, vocat bona lempora-
Dei per legem nalurie. JusUUanv.autemDel jllanv lia, quae Deus tam bonis, quam.malislargitur. Haec
dicii, qua jusle punil Tifalos, ef'remunerat bonos. malfts coniepinit_ quia non vult ad Deuffi convejti
Non inlellexeiuni;; seilicet Suis peccalis caecati. per poenilentiam.. Bonus aulem. dicilur Deus^ quia
Quid autem non intellexefunl oslendit, SU!JJ'UJI-bona tribttit; patiens et longanimis, quia mala .sttf-
geris : Quoniam qui talia riguiil, digiti simt morte. fert. Et sciendum, quia qtiaedamexemplaria habent,
Nonsolum quifaciunl ea, sed eliqm qiii cdnseiiliunt bonilalis el stisleiilntionis. Dislaf tamen inler paliefir
(acteniibtis.His verbis ostendit ApoStOlus,qttoniam tiam e't sustenlalionem.: nam sustentalib D.ei.ia.,
et ijle qui sporiie, ct illi "qui coacte peccant, nihl- ,.: iilis est, qui infirmitale pbtius^peecanl, quam volunV
lortviimspai.ehtur; et lii, qui ageutihtts'favent, tate; paiiefilia autenv in" illis 'qui potius yoluritaj
" '
aeterna surit morie plectendi. Sunt ariieni nonnulli, te(HS). . .'-
qui.nec ageiiiihus favent, et in aperlo inalttm per* Sequitor : Ignoras, quoniam bemgnitas Dei ad
sequuiilur, cum hoc peragunt in pcculto. Ne ergo" pmnitenliamle adducit (116) ? Et est sensus: .Deus
istinon coiideirinaridrvidereijtiirj idcircOsubdilttr ; tihi tempus poeriileriliaeconcedit, ;sed tu eo niale
(CAP. JI.) Prbpter qubd inexcussibilis eSfOjibino, ritefis. Hinc in libro Jbb legitur de impio : Deditei
dninisqui judicas(Hi). Acsi diceret: Tu, quicrin- Deus locum pdmilentim,el iiie abulitur eo iit superbia
que es, qui nialum jn apertp persequeris, sed' ifi (Job xxiv, 25). Hinc et Salomon d.icit:Fili, ne tef-
occulto agiSjivete creilas non esse corideinnartdum; des converliad Deritn, neqttedifferas de die in diem:
qttia tanlo atrocius puhieris, quanto, cum sis niaitts, subilo enim veitieiira Dei, el lollet /e (117).
per hypocflsin bpnus videri cupis. Hjne ih libro Job '' Secundum duriliqm aulem iuath, et cor impa>ni-
legiluf : Cdllidi et simulalores provbcaiitiram Dei tetis, lliesaurizas tibi iram Dei (118) ip dieirm-et.
(Job xxxvi, 15).Cur atttemsitinexcus&bilis, osiehr reveldiipnis jusli judicii Dei. Dura mens dicitur,
dif: ln guo eiiimjudicas aliunv (112), leipsum con- qux, frigbre suaemilitlae dprala, iinagiiiem^sui.conr
deinnas; eddemeniin agis qum judicds. Et ne forte TVditoris In se recipefe, npn potest: sicufi et cera
aliquis sibi blandiretur de iriipunltate, d.icens : Mi- dttra;, qiiaealicujussjgiili, iioiK.suscipiifornjam. Gor
(107) Verba insipienles..,. insipiens_,.in mafgine (111) In aut. margine.: cap. VT.Hic incipil caput
inieriori paginae habentur,, ej'usdem tamen chara- 6ecunduni Epislolae,- secunduni -divisionem Vnlga-
cleris. lam. V '"'.,'",
(108) Verha quictinque...,-inier, in mafgine infe- (112) Vulg.'a/ferum.. , '
rjftfi paginaelegunlur, cumqriepagina ihferius iniqtie (115)>-Vii]g.scimus enitti,-quoniam, (
secta adinveniatur, ideo Iacuiia,'quae tartien parva. ..-.'. _; . • l
(114) Vulg. qiiia.
admodum a mesuspicaliir, lum ob sequerifiarii (115) Verba patieiuia.... voiunlate in riiargine la-
texius, lum pbTpci seu charlae defectum, qui ni- lerali babenlur. ~~r'~'-''
miuSesse non. dehet. Legf atttenv njeo -judicio ila (116) Post verbum adducit, nullum esl punclum
deherel : fnler pielqlenl etqffqbUilaiem.ho.c.dislat,,, interroganUs. . _ , ,.•',•,;.: ,
qubd,elc. _ :- (117) Nbri Salonioh,sed
' -- Ecclesiasiicus, 'capi S,
(109) Iii' autograpbo', loco. paclum liabelur pax, v."8i ;••;• .-.;. . ;
Mefidahvilii visa esl corrigenda. '. (118) Tn Vulg.
' ibi,-.post yerbuin iram, non legitur
. \H0) Non Salomon, sed Ecclesiaslicus, c.50, Dei. -
v. li. --_"•"
*47. 'ATTOSIS VERCELLENSISEPISCGPI '
; m
autem lmpoenitensvocalur, quod eraolliri ad poerii- .... Verraeni namqtie
appellat corrosloiiem propriae
tentiam non potest, de quo per prophelam dicitur : conscienliae.
Super :quem autem haec tribuanlur,
Auferam a vobiscor lapideurii, etdabo vobiscor car- aperitur, cum subdiiur,: In omnemanimam hoihinis
neum.(Ezecli. xxxvi, 26). Thesaurizare, in "fibnael operanlis malum. Sed quid est, quod djcit, in pmnem
in mala significaiione ponilur, hic vefo. in rtiala. 'animahi iioniiriis? Nunquid sbla anima
.patieiuf
Iratn. ergo thesaurizat, qui peccata peecalis ac- poenam?JSTon :;sed anima simnl et corpus. Fueruiit
cumrilat. Ira aulem.Tit jam dictum est, pfo vindicta eninnvoimulli, qtti ob boc, quod Appstolusdicit, in
accipitur. Dies irae appellatur dies judicii, juxla omhem animain, in.telligerevoluerunt, quod, sicut
illud propbelae: Dies illa,.dies irm, diesJribulalionis aniina spiriialis est, ita el poena ûlura, nonôrpo-
et angustim
(Sopli. '_, 1S);Tpse etiam dlcilur dies rea _itJ sed spirilalis, quod ftronirio falsirm est.
revelalionis; quia quaenunc latent, tuhc mnnifesta Apbslolus autem ideo dicil, omriem animam; quia
eruht. l.ride Dominusin Evangelio dicit: Nihiloper- anima rationalis est creatura ; et ipsa prinio peccat:
tiim, quod nonreveieiur ( Maltli. x, 26 .fLttc. xn, 2). ideoque prima punietur. Sive, fe'opice loquens, a
Et uf.apeTirel cttf dixerit, jusli judiciiDei, conlinuo parle, id-est anima,,fotum inteliigi voluit honiinem;
siihdidi.t-:Qui reddet unicuique secundum opera sna ut est illud : DescendilJacob in Mgyvlum inanima-
(149). Ut autem ejusdem judicii ostenderetaeqiiiia- 13 bus septuaginta; (Gen. XLVI,27). Quod vero dicit,
tem, conlinuo-subj.unxil: His qtiidetn, qui secundum operanlesmalnm opits, hic non ad aliquam actionem
•patienliamboni operis, gldriam, et hoitorem, et incof- refefendum est, sed ad perversam cogitationem,
ruplioriem, hic Subaudiendum est, vivunt. Et apte quia de infidelitate loquitur. JE.tut ostenderel quia
quidem dicit: His; qui secundum patientlam boni nulla esi dislinctio Judaei, et Grseci, subjunxit:
operis vivunl;~quoniani bonl operis merces secun- Judmi pfiinum, el Grmci. Primum verp dicit, ut
duinpaiienliamexspeclatur, quaein futuro triljuetur. bslenderet, quia Judaei Graecis prseferunlur f ipsi
Unde idem Aposlolus alihi dicit: Per fidem ambu- enim primi legeni ;acceperunt, et.eamdem prhni
lamus, einonper speciem(IICor. \',_ 7). Gloriani transgfessi snn.l; ideoque' Graecis praeferuntur, tain
Tocafdeeorem aeternaebeatitudinis, de quo Domlrius iri borio, quam in niaio, tam in poena, qnam in
in Evarigelio dicit : Fulgebunt jusli sicut sol in. praemio.Igilur, quia tria ludibria nialis .retribuerida '
regno Patris sid (Maith. xin, JC5).Eonoretn, vero dixerat, yolens -ostendere quia tria clara et. ho-
dignitatem, qtia filii effieientur similes Palri: unde nesta munera justis fetribuenda sunt, conlestim
Joannes : CMMI dpparuerit, similesei etimus (1 Joan. subdidit, dicens; Gloriq quiem, ltonor,.et pax onini
in, 2). IncOrrnpiionem,dicit immortalitatem: urtde bperanli bomim,.quaetria lam ad praesenlem, quam
idem Apostolus :.Oportet mbrlalehoc induere imnior- 'C adfuturam vilanvpossttnt referri. Si aulem ad praer
talitaiem, et corriipiibile, thcorruplionem(I Gbr. xv, _sentern referanluf, ita debenl intelligi: retribuiiur
55). Qiiibus aulem haec,reddet demonstral, subjun- gloria resurrectionis; et renoYatiohis animae, quae
gens: Qumreiilibus(HOjvitam mlernamjii e'st, qtiae- fit per fidem*.tribuilftf et gioria, et honof, id est,
fentibus eum, qui estvita aetcrna.Quiadixeraiqua? dignitas, qua quisque, concessa venia peccatorum,
bona felribuenda sint his, qui secttridum paiienliam transit in adoptipnem filiorum Dei: tribuitur eljani
boni operis vivunt, ttt ostendefet qriae mala malis pax, id est reconcilialio, qua de iniinicis efflciuntur.
f etrihuantur, conlinup Subdil: Suis autem (121), amici Dei. Si vero ad futuram, ita aecipienda suiT:
qui ex conlenlione,siibauditur, sunt, et qui nqn ac- tribuetuf justis gloria, id est, splendor aeternas
quieScuht veritali (subauditur, quam perEvaiigelii heatjtudiuis : irihuelur honor, id esl, dignitas, qua
gfaliam perceperunt) Domino scilieef Jesti Christb, filii eificientur (125) similes Patri : niliilominuset
yeTejiis doCtrinae, credunt auiein iniquitali;(subau- pax, id esl, peffecta securitas: jbi eninvnullum cunj
ditur, quam semperdilexerunt) iraeiindignqiio. Ira, vitiis certamen erif, sed erunt homifies Deo et an--
ut dictum est, pro yindieta (122)accipi debet, de qua gelis sociali. Judmo primntri, et. Grmcp. Si diligenlius
dicit Psaltriisla : Quisnovilpolestatemirm tum (Psal. aliendamus,-Judaei Graecis, non solum dignitate,
I,XXXIX,11), elc. Et quia saepe ira sine indjgna- "-*sed eliaift ; tempore praeferunlur; ipsi enimprius
lioneeshiberi solet: ut osterideret atrociorem irain, exsliierunt. El quiapOterant Judaeidicere, o Aposto-
adj'ecil : El indignatio. Indignalio est vigor futurae Je, cur nobis aequiparasgentes, qui Iegeni aCcepi-
aninvadversioniset justaepoenae. miis, et Ciirisli noliiiam habemus ? Ad haec ipse
Tribulalio el dngusiia. Retribuelur trihulatio de respondet: Non' est enim personarumacceplio qpud
conscientiaereaiu : angustia.verode sera poeniten- Deum. GrijusJo.ci sensum coapoptolus ejus Petrus
lia ; j'tixla illud prophetae-:'.Venniseorutn nonmorie- iii Epistola sua evidenler exponit.-dicens: Non esi
tur, et ignis eortini non exstinguelur (Isai LXVI,24). persowriim accep.torV'(124) Deus,"sed in .omhi genie
. (122) Scilicet,ut dictum esl superiusad.vejrsum,

(119) In Vulg.-ejus. ' revelaturira:Dei. lh aulogfapho ibi merida; narriJoi!o
(120) In vulgala legitur, qumrunt.
(12t) In Vulgataits habetuf hic versus: Usautem, pro vindicta,,,uti superius in citato versu, legiluf
qui sunt ex conlentione, ubi notaiidum verbum II- providentid, qttod mihi corrigere libuit.
lud sunt rion siibaudiri, sed., revera expressum (125)îlnaulogr. ejicientur. . -
Jegi. (121) Nescio qiioinodo citata sit liic Epistola divi-
-i.il ; EXPOSITIO IN EPISTGLAS PAULT.— TiNEPlST, AD ROM; lgf
quitimet Deum, el operatur juslitiam^ accepiiis est A gratiae Eyaiigelii. Scilicet, quod iibi non vis, aliinon
illi. Ut autem Aposlolus hoc aperiius demonslfa- fitcias. Et Dominns in Evangelio dicit:, Qumcunqus
ret, subjunxil: Quicunqrieehim sine legepeccqverunt, vullis ut faciani, vobis homiries, eqdem et vosfqcite
sine legeperibunt, et qnictinque in lege peccavemnt, illis (Mqtlii. vn, 12). Ait ergo : Cum gqnles,,qumle-
per legemjudicabunlur. His verbis cstendit Aposto- gem nbn habeni, videlicel scriptanv, tiaiutalilei eq
lus, quia, nec Judaeiexcusabiles prb ignoranlia, quia quat.legis sunl (aciunt, id es.t praecepta natufalis
legem acceperuijt, riec genliles, qttia per creaturam legis custodiunt:. ejusmodi legem non habentes, id
potuerupt agnoscere Creatorem. Huj'us autemToci est, qualerii Deusdedit per Sloysen, ipsisibi. sunt lex,
sensuiii Domiiius in Eângelio manifestat, dicens : qui ostendunt opus legis scriptum in eordibus s«if_
Servus, qtii cognoscit votunlatem Doihini, el facil di- teslimonium reddente illis conscieniia ipsorum.Jiic
gna, plagis vapulabiimullis; qiti aulem non cogno- - •quaerenduni.est,de quibus cpgitalionibus.dical Apo-
scitvolunlatetnDomini sui, el fac.itdignd, plagis v.apu. slolus : utrum deillis, quae nunc sunt,aul de his,.
labit paucis (Luc. xn, 48), Sed ecce . sic vldentur qupefutu.rsesuiii. Et revera de his, quaenunc sunt,
haecApftstoliverba soiiare, ac si alrocius, puniendi loquilur : quoiiiam non solum quae agimus, sed
sjnl genliles, quam Judaei: de illis enirn dicit, peri- eiiam quaecpgifamus,, siput nolae_ef characteres in.
bunt, de Judaeisverof judicabunlur; unde jOrigehes " ceriSi ita. in-~tabuliscftrdisnostri scribuntufj el; riia-
dicil: Nofi mihi videtur Apostolus ifa sensisse; sed nent oeculta -usqtte ad diem judicii: tunc enim
in eo quod dicit, judicahunlur, siibattdiendum est, onwiiamanifesta erunl, et judicabuutur, unde mox
ut pereant; quopiam ipsa lex docet quomodo judi- sttbdiiur: In die, cum judicabii Deus pcculta hpmir
caiidi sunt. De gentihus vero ideo_dicit, peribunt, nuni. QuOmodoautem judicaturus -sit, manifeslat,
quia non resurgentimpii in jitdicio, nequepeccaiore' secundum Evangeliwn meum, id est, -secundunj do-
inconciiio(i^)juslotum: cirinani et praedicaiionerti nieam.: Per quem; vero
Sequilur : Non enim audilotes legisjusli surit qpud jTidicalurussit, demonslrat: Per JesuniChrislunijDp:-
Deum, sed factores legis juslificabuhiur, Quid est, minum nostrum (1-26). Sed "cttr"per euni dicit; cele-
quod factores legis jiistificandos dicii, cum pfocul brari judicium ? Scilicct quia Doininus-in Kvangelip
dubio jusli sint ? Itaque lioc loco justificabuntur ila dicit: Pater noii iudicat queniquam, sed pmnejudi~
inteSigendufiipst, sicutin Evangelio, ubi de qubdam cium dedit Filio (Joan. v, 22). Solef ler igitur discur
Pharisaeo legilur: llle qulem volens justificdfe se- tienduni est quomodo cogitationes accusabunt, ajut
ipsum,.id est, volensjuslus videri, vel pulari (Luc.x, ;defendeiitin die judicii. Et sciendum.quia quicunque
-29). Simililer lioc locp Aposiohlsdicit, juslificqbiin- „ divina inspiratione, aut sua eogitatione, siye-ali—
iur, id est creabunlur, facfores tegis, ttt jttsii sinl, . cujiis praedicalionesollicitaittsnon crediderit, cpgi-
~
Telj'usti liabebuntuf et puiaburitur. .taiiones suae aecusabunt eum, ef (127) condemna.-
Sequitur : Cum enim geiiles, qum legein noii hd- bunt, non velut ignaruni, sed ut rebelleni f-si.quis
_beni, naiuraiiter, qum legis surit (aciuni, elc. His auiem his sollicilatus non fuerit, et non. crediderit,
verbis ostendit, quia gentes, nalufaliier praecepla cogiiaiiojies, suae non euiri . defendent, sed con-
legis faciendo, non privahuntur illa proniissione, demnabunt, quia p_er creaturam debuit agrioscere
qua per pfdphetarii, Dominus loquitur, diceris.: Hoc Creatorem, Alioqiiin qui crediderit et fidem suanv •
esl leslamenlum, quod sialuam domui Jacob; post operibus impleverit,. salvus erit, quia cogitafibnes -
dies illbs, dabo leges meas in cotda jeottitn, et in vi_- ejus defendent euin.
sceribus eorum superscribam illas (Jer. xxxf, 55 ; Igitur, quia mrilta.dixeral de flagitiis geiiUtim,.
Heitt. viff, 10). Hinc etidefiv Aposlolus alibl dicif: nuiic Judaeos. increpaf de ihfidelitaie, subjuftgens :
Tu qulem, crimesses tiledsier, inseiiris es in bohain Si aulein tu Judmus; cognominaris, etc...In i_oqiibd
blivam (Rom. xi,V17J. Multftm quippe converiiunl dicit, cqgnpminaris,' ~ostenditquia Jtidwus non. est
verba prophetaedictis apbstblicis. tllic euim dicitur': nomen, sed cognomen(128), id esl, commune no-
tn visceiibtis eprtiriisuperscribam eqs: et hic Apo- „ men. Etriola, quia, sicut partes allbcutus est; geri-
stolus : jQutoslendunt, inquit, opus legisscriptuni tn r tium, isafittnc partes. alloquitur Judaebrum.Osteridjt
cordibus sriis. Hic namque Aposlolus de Iege natu- ,aulem Apostolus his verbis, non esse riiagrium ho-
rali Ibquilur, quani Deus unicuique digito suOscrihil num, si Judaeuscredat, qui per Iegem inslruclus est,
iri corde. Haec est lex, quae sCriplaelegis praeceptain et yolunlalis Dei iiabei fiotifiam. Et vult:_5ubiritblligi
se coniinet, scilicel, nori bccides, etc. Haec est lex, magiium esse maium, si non credat. Sequitttf:: Et
quaeuriius Dei habet nbtiliam, et quaeprbpiiiqua est teq.uiescisiii lege. In lege Dei requiescebarit, qui, le-
Pelrr, cum lexlus hic iri Aciibusapostolorum inve- (127) lbi inter _?l, atque condemnqbunt,jacel in
nialur c. x, v. 34 et 55, et divi Petri quidem sit, sed aiilograplio partkulaTjon, quaejaum bene exstiterit,
nonin ejus Epistolis, in. qtiarum prima solumrc. f, aul jure:expttiicta fecrit, videsis, lector.. ;
v. 17, habetuftextus huic coiisoiius,.scilicet.: ei si (128) Notafe biciiihet jri qiia Non
accep-fioii»cogno-
Palrem iiivocatis eum, qiii; sine dcceptione persona- men.sa>c.ulo decimo habiiuih; sit. eiiini hicpro
rumjudicai,
" etc. Tiomine agtiaUlio, sive familiaedislincUvo sumitur,.
(125) Ps; i, U,Jii' atitographb, corisilio.- sed pro. coriiftiuni nomine unius iritegrae ifationis,
(126)-QuaeverliaDominumnostrrimin Vulgaianii- ieugenfjs, _ ;-': "::.
ninie inveniuntur.
5.51 . (VTTOMSVERCELLENSISEPISCOPI .52
gem meditarido, a etiris lerrenis vacahant. Et glo- A netn legis Deum inhonoras. Gloriaoanlur judaei i~n
fiaris hfDeo. Judcei in Deo gloriabantur, quia sttis lege^ quia se eam suis merilis accepisse /erede-
se meritis salvatos, el legeffiaccepisse putabant, et bant, et suis viribus implere posse putabaut: sed
cBamdemse suis viribus implere posse credebant, per ejusdein legis"praevaricaUonemDeuhi inhono-
juxta illud : Non fecit laliter bmni genti(i2$),~etju- . rabant, quia illum Deuni 6Sse credere noiebant,
diciasiianbh demonstravit eis. Et nosii voluntaiem cui Pater perhibet teslimonium, dicens : ' ttic est
Dei. Yolunlalem Dei agnoseebanlper legispraecepta, Filius metts dilectus (Mdllh. xvii, 5), et ctti pro-
in quibus Ostendiiur quid velit Deus. Sequitur: Et plvela dicit : Tu eras Deus,. et nesciebamus.Qiiod
probhs uliliota, iiislrucluspet legem, Hie notandum, utique non de Palre," sed de FTIibintelligehdiinv
quia •non-ail, utilia, sed, ullliora;. ul oslenderet, est; iionven enim Patris semper illis fuit cogni-.
quia et in" lege natufae multa utilia eoiilirteritur, tum; Filii vero, ignolum. Unde et illi, qui anle
quamvis infirhia, quia."siiie gralia Evangelii impleri passionem credere noluerunt, agnjla gloria resur-
non possunt; in lege.vero scripta uliliora sufil, sed rectionis ejus, credentes et gralias agentes, dh
perfectiora iri gratia Evangeiii. > - cebant : fu eras Deus, et nesciebamus,
Confidis.te ipsumducetn esse cmcorum, etc. Haec Sequjtur : Nonieri enim Dei per vos hldsplieirialur
offlcia etiani veri legis culioris sunt: sed (150)quia B irilet-gerites, sicul scriplum est. Ecce dicit Ap.oslhlus
falso haecse habefe jactabant, ideo Aposlolusincre- scriplum esse; sed ubi non oslendit. Sed Tiilel.-
pahat eos, dicens': Confidisle ipsumducemcmcorum ligfenduni tamen reliquif, in Isaia propliela (tsai
esse, lumen eor.um-qui in ienebris stint, eriidilorem LII, 5). Cftrii enim Dominus per prophelam Jii-
insipieniiutn, magisirum itifantiuni, etc. Ac si dice- daeos increparel, ait inler eaelera: Et hbtnensah-
ref: Si dttx es caecorum,ut falsoj'actas, cuf non lu cttihi meum polluistisintet gentet,(Ezech. xxxfi, 22)..
ipse reetum iler ambulas ? Si Iumen es eorum qui Sed quaerendum est, quomodo tunc per Judaeos
in tenebris sunt, cur teriebrasinfideliiaiis sequeris ? poHuluni, et blaspbemalum est nomen Dei Inter
Sierudilores insipientium, cur a timbreDo.mini gentes, aut quoffiodo lempore Apostoli. Sciendum
fecedis, qui, juxtaprophetam,iniiium est sapientiae? est aulera, quia -Judaei mulfis viiiis ircetiti, et
Si riiagister es irifanUum",cur lu parvulus es inlel- variis plagis attriti; tradifi sunt iri .eapiivitatem,.
ledlu ? Et quia haecsibi falso adesse jacfabant, Yide- in qua delenti dabatil geiitihus.occasionemdicendi:.
baniur habefe fonnam scjentiaeetveritalis in lege; Ecce genSsancla. Populus olim Deo peculiaris; niul-
nride- ftibx Subditur : Habeniem fbtmain scientid;et tis signis ab iEgyptiaca servitule Jiberatus, in,
veritalis in lege. ' ;_ caplivitale tenetur, et in servitutem redactris est.
"S.equitur : Quiergo alium doces;_teipsumhon do- - Yere dii noslri superaverunt Deum eofum; et ideo
ces (151)? Acsi diceret : Cur doclrinahi et praedi^ traditi suut .in."mariiis"noslrasi Igtiorabani' enim ,
catioiieni tuam operibus destruis -?Et, utlipc eviden- quia, si Deo seniper servissent, el ejns praeceptaser-
tius aperiret, sub|unxil : Qui prmditas non (itran- vassent, eum ubiqttehaherent prbtectoreni. Blasplie-
dum, furaris. Furabantur Judaei; quia In~ lege et mabaturnomen.Dei per eos, eliairiApostoli leiiipore,.
pfoplietis, Chrisli •nolili-araoccullabari!.Et hoc furto quia pleril zelo 'et invidia, semper apostolicaedo-
'nullum majus esse potest. Qui Uicisnon nimcliandtim, cirinae resistebant. Quod maiiifesiafur in lihrOAc-
mmcharis, MoechabanturJudaei,qui, hiale inteipre- tuum aposlolorum, uhi legilur : Et fepleii Judmi
tandoTegem, verbum Dei corrumpehani; quia non zelo in Sgiiagoga, conltadicebdnt his qrim aPatilq
sirteere, sicutex Deo, coi'am Deo in jChrislo.loque- dicebanttir (Act, xiir, 45). Sive, qiiia.miniis cre-
bantur. Praeterea quicunque hoc, quod specialiter dentibus dabant occasionem dicendi: Evacuata el
Deo debelur, liomiiiibusimpendit, uliqufenioechatiir. annullata est promissio, quae facta est Abrahae;
Qui aboiniiiarisidala, subaudis geiiliu_n,sacr.'eîMm fallax Deus : quod promisit, implefe non poiu.it.
facis. Sacrilegittm dicilur sacrae legis trafisgfessio, Circumcisioquidetnprodcst,si legemcustodias'(iZo)._
sive, sacrae legis (152), vel rei furturii. Nani, ut TNAe si dicerel :.Si legis praecepla cuslodias, circuiii-
bealus Auguslinus dicit: Legere, sive' sublegere fu-_ cisib prodest; qtiia facil ie manere sub lege. Tu
rari esl. Unde el sacrilegus dicilur saeraeTegisfur, autem, dum suh lege manes,. consideras,: qaia
sive transgressor. Judaei igitur sacrjlegi erant, quia, cessare debet circumcisio carnalis', et suecedere
et legeni.;corrumpehant, et furlitm in ea, utdictum sjiiritalis, quae fitper fidem Ciiristi. Alioquin 'iiiliil
" tihi prodest ,Sed quaerendumesl qiioniododicalApo-
estjTaciebant, . _ . V.
Sequitur : Qui in tege gloriaris , per prmvartcalib- stoius'":Circumcisio prodesi, cttm alibi dieat : Cif-
'
(129) Psdl. XLVH , 20. In Yulgata versieiilus calenv. \ , '.'"•'"
rjsahni hujus.Tla : Nbn fecil taliier dmni halioni, et (151).Purictuiii in.terroganlls ift'Vulgata ftonha-
judicia sua nori manifeslavileis. belurhoc loco, sed duo puiicta.
(150) In aulographo, IocO adverbii .quiq, legilur (152) In-autographo loco, sacrdi iegis,_ legitur
quasi ; quod cum serisum appriine auetoris inihi sacriiegis. Cerle per 'errorem amariuensis iil paulo
reddere non videretiir/ideo eiiieiidanduni censui superius videfe est.
polissimum ob adverbium ideo, qtiotl sequitur, et (155) %'ulgatai,obseives. '.-'.' .
cuin s.uperibri quia relaiioiieni habet gramniali-
153 VEXPOSlTiOTN EPISTOLAS PAULI. — TN EPIST. AD ROM. IB4;
"tumchio nihil prodest; vjdelur.quippe.-sihi. contra- A cisio est, umnium cafrialium del.eclat.orium et vo- :
fius. 'Sed ne contrarius yideretiir, fserunt fton- 1Ittplaium abolifio et expiatio (159). El Vqiiicunque
nulli, qui, allegorizaii.do|;dixerurit per cifcumCi- _niehfein stiani ab his reddit alieriairi, jile. sp.-ve*:
fiiorieni:debere inteiiigi Semen Ahraliae, Id est riii- iraciter circumcidit. De. hac Circumcisiprie etiism
querii Judaettiri, et per praepuiium, geiitilero ; ut ]Moyseslo.cutus est, dicens :Circuntcidile duriliam
sit sensus^:Si praeeepla I.egis Spifiialiler inlelligaS, icotdis vestri:.Et.item;; Circumcidimini-Dbniino Deo
et GbrisU noliliairi in eis agnoscas, teque per ejus. < vestrq (Deul.s., 16). Et. JeremiaS..-:Circumcidite prq~-
fidem- salvafi posse confidas : prodesf tijji, qupd \p.utia cordiumveslrprurii.(Jer. iy, 4). Gircumcisionis
semen es Abrahae, id. est, quod Judaeus es. Alio- iauteni signurtj ideo datuiri est Judaejs, ut- IJlb,se-
quift riihll tibi prodest; quia degenerasti a,-npbj- cernerenlur ab omnibtts genlihus :"qttpd perie in
Titate semihis Abrabae, elfransisli ad infidelitatem ipso fiiundi;exofdio pfaefigtifatunvest in €ain, ctti
geiili.is. Et hoc est, quod sequituf : Si tiiUeni Dpffiinus dedit ,'sigiiufri ijmoris. Et .sicut ille ijj eb
prmvaricalor. legis sis, citCuincisio iua -ptcpputitim sigriQ;perseverayit. usque ad mor|em, iia isti jri
facta. esl;, Sequitur : Si igiiut prqiptiiium justiiias signo Gircumcisiohis persevefabunt usque ad dieiri
legis cusfodiat,-rionne prmpuiium illius in ciiciitn- judicii, ut impleatur qitod idenvApostblus dicit,:
cisione (ISi) reputabiiui? Pexp\\l\\im:, sici.it.et s_u-P Donec plenitudb genliuntinttoeqt, et sicbriinis tstqet.
perius, ' aliquis geritilis yocalur, Justunv auienv es.t, sdtvtis fiat (Rqm. xi,-25). Oubd ex; eo inaxime com-
ul illa carnalia. praecepia , spirilaliter inteliige- probatur, quia nullus principUffi, sive regttm, srib
Tenlur iriiplenda. Et. esl sefisus :.,SI praepuliurQ,j quo .deguefunl.,'conati surit auferre ab eis sigriftftv
id est_ aliquis gentilis', spiritaliter legis pfaecepta circunicisioftis. Cujuslqus-nohex hominibus;,sed ix
inlelligat, et in eis ClirisUriotitiaiii agrioscal, seque Deo ,: ejusscilicetvqtti de cafnali eircumcisione
per ejTis.fidem salvari posse confidat,. praepulium noft glorialur, et norisilis meritis:, sed Dei gratja
illius in circumcjsione fepriiabitur; quia irarisiet se salvatum agnbscit. Superius allbcutus, esl Ju-~
_ad nohiliiatem êneris Abrabae; et ej'us (iliusefii- deeps incfedulos. Deiride dixefal illum esse verriin
cielur, juxta quftd ipse Appstolus.alibi; dicit : Si Judaeum, cujiis bona opefa nofi in rifarilfestosuiiti
aulem vos Christi, ergo Abrqhm: setrien eslis., se- setjin abscpriditp; et vefani.cifciiiiieisipriefti cordis',
ctmdnni protnissibnem, limiedes (Qdl. _ii,- 29)', Se- quae est spiiltu, noir litlefa,,Et qriia dixerat non
quitur : El judicabit, (15S) quod ex natuya est, esse pefspnarurii accepiibrieni aptid Deutri, he fofte
ptmputium, legeni ebnsumnidris.,ie, qui pet ciicum- credefiles Jiidaei, COftteffineftdiputareritur:, -ideo
: cisionem et titletaiii.ptmvdripdloflegises (136),,Spn- subdidit, quDestioijemsihi propbneris : (Cif. TII.)
siis est Iiic :, Pfaeptilium, qpbd ex halura est,. id (140) Quidefgo amplius esl Judmb?'Ant qiim utilitas
est, ajiquis gentilis, qui per natttram haljetprae- esl circritricisiohis?Et vef ex sua, velex aliofunv .
puliumV te, qui per litteratii, et ;Cireumcisipnenv ,pefsbna, siblfespotidit: Muliuffi.perbhtnehithodum,'
pfaevaricator legis es.judicahif, id est, condeni- Et ut ostendbret .-qi_orhodo>subdidit :: Primuhi,
riabil, jiori jipteslale, sed" conjparaUbne melioris quia credilq suni illis eloquia Dei. Uhi nolandum,
facti; jiixta quod Dbiijinus jn Evaiigelio.dicil: ideo quia pr.irivurii dicil,' sed securiduhi riofl Ostendit,
ipsijtidices vestrierunt(Maiih.Vxn,' 27.-Ziac.xi, 19). qttod sttbiritelligendum feliquit. His aiiieni verbjs
. Et item : Rcgiiia Auslri stirgei injuaicium cuiii ge- ostendit Apbstolus, qttia',-prae bmnibus, qttae coe-
netaiiqne isla{Maiili.' XLII; LUC. XXXI),etc. ;JY6n . lilus Jr.daeisCollata sunf, illud Tnit praecipttiim et
enim, qui~ iit mariifeslb Jndmus esf, _neque qum in digiiitate praecjellbris,qttod TVori;:soluiiipatriarchoe.
manifesto,in cdme, circumcisio (157), elc. In raa- sed" et/omnis Tsraîiticus populus Dei 'alloeutibiie
iiifesto Judaeus est, qui d_e carnaii circurricisrpne peffrui. et legem a Deo promfilgatani suscipefe me-
gloriatur.,,, de qttalibus dicit: Apostolus : Qubrum ruerunt. Secundum yerb-est qiiod mriitis signis
Deus .venier , et-gtoria in corifusionem ipspruin et prodigiis ab Êgyptjaca Servitute Jibefati ,.mare
(Philipp.,iii, 19). Gloria riafrique "eorum;in corifu- Rubrufti siccis pedibustransiefunti-Deiiide atteh-
'sione fest, quia iri pudendjs rivenvhfis glofiaviiur., defida srint caelera, quae eisdivinitus cbllata.sunt,
Et' -ni ostenderet :verum JudaeUm., ef spiritalem donec tefrani reprbrivissionisirilrareni. V _•'"_"
Circumcisioiieni, eonliriup sttbdidit: Sed qui (158) Sed, quia poterant aliqui dicere : QttidTllisVpro-
; ifi abscbndilo, Judmtis est, ei circumcisio' cotdis in fuerunt credita eJbqttia -flei, qtti niuriijurarido in .
yi'p%ritu.Hic quaereridum est quid sil circunVcisio. desefto perierurit? ad Tiaee:Aposlolus respondet: j
Circuincisio est carnis exspoliatio, quae figuram Quid enim, si quidam eorum non crediderunl, subau-
gerebal verae circumcisionis. Vera autein circum- ditur, obest? Nunquid incredulitas illorum fidemDei
(154) Vulgala liabel: Citcumcisionem. (158) In aulographo, non qui, sed quia legitur;
(155) Vulg. inlor \erlja jndicabil el q.iod, hahel qtiod non solum conlra leclioncni Vulgalae, sed
pronomen id. conlra sensiim peccare vidclnr.
(150) Post es, in Vulg. adesl puiictum inlerroga- (i59) Vide, num melius exspoiiaiw.
tionis, quodin aulographo iiostru desideratur. (140) In aui. maig. c. VI!. Ah hisce verbis incipit~
(157) Ibi desideratur \erhtim est, quod praceedit capul terUum Episl. juxla Vulg.
m Vulg. verbum Circunicisioiiis.
m '' tVTtONiS' VERGEL.LEiNSIS EPISCOPI m :
£vacudvit ? Fidem appellai" pToinissior.em,qua cre- _!' tituiii. Alitev : Eraril npnnulii, sicul Epicuref, qui
didit Abfaham Deo, et reputalum est illi ad jiisti- dicebant, Deum non habere curam hominum,.quein-
tiarn. Et est sensus : Kon ita est, ut vbsasseritis :' admodurtv ei hestiarum; ideoque propheta dice-
qupniam pfomissio, quae facta esl Abrahae, etsi bat: Tibi soli peccavi, elc. Ac si diGeret.:0 Domine,
evacuala est in incredulis, impleta lariieii est in cre- ideo peceatura jneum per proplietam luuiri redar-
dentibus. Et hbc esl, quod dicit: Absit. Onde mox guis,ut justificeris, et vincas eos, qui te judicanl
sttbditur : Estenim Deus verax, omiiis autem homb non hahere (145) curam boniinum. Honestius vero
mendax. Deusverax est, quia nec riascendo, nec ita polesl intellia;i : promiseraf Deus, qttod de se- .
vivendo (141), ""ullnm cbntraxit peccatttm : oirinis mine David nascituriis esset Salvator niundi, et
autem honvomendax, ftuia hbmo. Deusyerax est, quia ipse adulferium pariter, et homicidiuni icom-
quiaVpromissa illius, etsi impleia nori sunt in Iiis miseral, idcircb poeniteiis, dicebal': Tibi soli peccd-
qui murmurando in deserlo perierunt, implela sunt vi, etc- Tanquam dicerel: Tu, Doniine, proniisisti,
in his, qui Deo et fide cooperanle, terram repro- quod de semine rneO nasciturus csset Salvator'-.
missionis'irilrarunt. Deus verax es'l,-qttia pfomissio inundi; sed quia populus tuus duplici rrievidet ciT-
ejuSjTicel evapuala sil in incredulis, iriiplela lamen mine foedalum,blasphemare facis filioslsrael. Bum
manet In credentibus ; quia quicunque credunt iri I? enini in roe adullerfum simul et bonvicidiurivconsi-
"Christuiri, et per ejus fidem se salvari posse confi- -derant,te" judicant esse meiititum. Tu ergo preces
drint, Tri hac .proraissibne Coinputaniuf^ el "'filii. salisfactionis suscipe,'et quod ego condemnb, ttia
Abrahae efliciuntur. Sic'nimif.am.iisecpronjissio eva- pietate diffiifle, ut, duiri, percepla femissione pecca-
cuala in infidelihus, impleta estTn Udelibus : queriv- torum, me tua promissione dignum facis, el justifi-
admodum dignitas aposlolatus, licet. aftnullata sit Ceris, et vincas eos qui le judicant eSse ineiitilum.
iri Juda proditbre, iniplela esf In "Petro cre(lente.;et Hanc iiiieam, el liuuc ordihemj el hanc "liileniio-
in fide permanefite. Et ut suam liafralipnem pro- Tienvsecutus esf Aposlolus:Erant enlm pluririu ipsius
plielico-leslimonio cpmprobaret, adjecit: Sicut scrip- tempore, qui dicebanl: Ecee gens sancta, populus ae-
lum esl : Vt juSlificeris in se_rinonibusluis, el vincas quisitionis, multis signis, et.prodigiis ah _Egypliaca
cum judicaris. Sed quid hoc lestimoniuhi attinet servitute liberatus! QuomodOinInfidelitateperinanet,
superioribus? Si diligentius perpendamus, utiqne et diversis sceleribus impllcatuf! Evacuaia proriiissib
cpngruereprobatttr. Cui ertiiviprophela dicebat? Deo (144), quaefacfa est Abi'iii.:e. t<os refulat Apostolus,.
uliqu~e,,riontanven:Palri, sed Filio; quia ille ab ini- dicens:"Esl Deris verax, etc;Ac-sidicefel.Noii estita,
quis, velut irtiquus judicatus est. llli eriini orans - ut di.citis; quia; si evacuala est incredulis, iiiiplelaest
tScebat : Tibi soli peccavi,. el tnaium cotqm te feci' in credentihus. Et-quia dixit: Est Deus vetax, eiom-
nis hotnq mendax : sicul sciiplum est: Ui juslifi-
(Psal. LVI,6) :.acsi diceret: Quia lu solus justiis,
solus sinepeccato ;_utjustificetis in setmonibus luis^ cetis in.setinbnibiis luis, potefant pefversi dicere :
etvincas cum judjcaris. Ciim judicaretur a peccato- Si Deus juslus, quia homO iniquus; et, si Deus
ribus, yicit, quia justtis est comprfibatus. Quaereii- - verax'. quia. bomo mendax; ergo nostra iftjtt-
dum est igitnr, ;qua-inleriXipnepropheta hoc arti- stitia Dej justitium, et nosirum mendaciufti ejTis
culo suo leinpore usus est, vel qua Apostolus hunc approbat veritatem. Qttod si est, iniquus Deus,
sunvpsit ad comprobatioiiem suaenarrationis. Sjjien- qui inferf iram, id esl, vindictam ; id esl,, si in eos
diim itaque, quia promiserat Deus.se sine persona- vindicat, qui pfoplerea peccant, ul ipse juslus et
rum acceptione yindicalurum ,in peccatores; David verax pfohetur. linde Coaiigustatur Apbstolus, ei
autem, qtua peccavit, .cum esset rex,,;aiebal: Tibi cogitur duas isi ê suscipere personas : unam sub
solipeccavi, elc. Ac si diceret : Tu, Domine, proml- - imperitia male interpretaiitis; et alteram sub apo-
sisti te sine perspnarura acceptione vindicaturum in slolica dbetrina refelleiitis.. Sub voce enim advers»
peccatpres. Dum ergo niilti peccalum dimillis, liomi- partis (143) dicit (146). Si qritem iniquilas rioslrfl
,nes luanv palieniiam judicant (142) esse mendacium. .0 jiislitiam Dei condehinat, quid dicemus? Nunquid
Me tamen confi.teiiteet salisfacleiite; ideo peccatum iniquus Deus, qui infeit tram? Ac si pars adversa
dimiliis, utjustificeris ef vincaseosqui le jTidicant dicat: 0 (147)Apostole, magnam tuis verhis nostri?
esse menliluffi, quinon judicas hisinidipsum. Tuae peecatis dedisti consolalioiiem; quia, si noslra ini-
et mendacio Dei veritas, et jusiitia Compro-
quippe,pielalis miseralio teosiendit noii esse enien- quilate
(141) Iiiautogr.Tegitur videndo;'miiii visuni est - Deus in prophellis suis ef proirtissionihus.-

legere vivendo; quia hoc modo nec nascendo, yiec . (142)lii autogr. loco judicant, legilur judicanlein;
vivendp conlraxit peccatum, ad originale et acluale quaenamapliorsit lectio videant alii.
pecCaturii respexisse videtur auclor.* Sed fortasse (145; Pro non habere in aulogrs ila scrjptum esS
etianijwdenrfo bene lecturti iri putarem, scilicet eo inherem,
$eusu,quo libro i Regum cap. 9, Propheias refer- (144) Eortasse per pblivionem amanuensis bmis-
lur vopatos esse videntes,ibi, v. 9: Vehiiefel eqmus suiri est verhum esi, vel, sensum conlimianilo, loco
a&videnlem. Qui enim propbela diciluf hodie, voca- promissiO,scribendttm fuerat promissione,
batur olim videns':Vscilicefut yoluerit dicere : nec (148) lbi in aulogr. adversa patris legiiur.
videndo, id est, promittendo quaefiitura eranl, pec- (146) In aulog. marg. C. VDI. : V
eatum.id est mendacii, coniraxit Deus, id est, verax (147) Ibi in autogr. ita, Oplae.
157 EXPOSITIO IK-EPISTOLAS-PAULI. — 1NEPIST. AD ROM. 158
tiatur rion slciit peecatores \ cbridemttaivdi sumiis; \ Deum sincere irilelligere^sincere nbn pofest inqtii-
sedquanto ampiiuSpeccamus, tanto" majora bene- rere. Hinc et Dominus in Evangelio djcil: Netrio
ficia "susciperedebemus. Et tanquam dicat aliquis : potest duobus dominis (152) servire ': Omttesdeclinq-
Si ergo menlior, non tariquarii peccalor judicandus verunl (Psal. xm, 5), id est, a Deo recesseruof'. Quo
sum ; quia veritas Dei in riieo-meridacioabundat in dicto vult ostendere, quia'vcniens Dpminus per. Iii-
glofia ipsius : ufide pauloinfef ius dicit : Si autem carnalipnis myslerium, Judaeos-siilviles geniibiis
{148) veritas Dei in meo mendacio abundat in gloria invenit: uride alibi di.cit.: ConcltisiiScripluraomnid
(149) ipsius ; quid adhuc -el ego,- tanquatn-peccaler Stibpeccalo (Gal.m, 22). Simul intitiles facti suni,
judicdr?Conira ergohos dicit.Aposiolus:secundum id esl, Judaei gentibus SimilesTfCii surit. Inuiilis, ut
hothinemdico lAbsiL Securidunv homincm.:id.esl, quidam volunt, ah idoio dicitur. IdoJuniTanilas esl :
isfecuadumratipuem, inielleelurif.Quod ideo ai.t, ut efgo et inulilis. vanus. Non esl, tjui facial. bonum ,~
osterideret eos qfii talia loquunlur, rion esse liomi- hoh est usquead unnnu Quod dicilpr, usmierid uhum.
nes. Ac si diceret: Non estita,ulvos dicilis;-nbn potesi intelligi simul,. et cunv ipso uno,ide"stnullu.s:
enim vestro mendacio cf iniquilateDei-veritas, et potest et, praeler unum,- ut feferaluf ad Ghrlstiti>s.
~
j'uslilia approbatur; quia Deum nostrum noiv.mala Eo genere.JofiiiiJonis,.quo nos .dicer.esolemns : I.sie
opera, sed boria delectent; riee in malis," sedTn bo- B agef usqiieîd mare protenditur; ubi el ijiare. non
nis operibus glofiaUir. Ipse -quippe malos puniendo coinprehendimus. Et revera praelerVChrislum, e"t
sejuslum -probat. Dnde niox sfibdilur : Alioquin sine Chrislp nullus potesl aliquod bopum operafL
qudthodojudicaMt Deus hutic muridum ? AcVsidicat: Septilcrum.palensgutiureorum. Noianduiri, quia npii
-Nisimalos pufiiat, utse juslum probet, _quomodo ail lantum, sepulcrum, sed -addidit, palens : volejis
celebrabifur judieium,Vquodipse-ventufum promisit? osleridere aliucl esse, septtlcrum clausuin, et alitid
Erant praeterea qui falso dicebant Aposlolum prae- patens : gtitlur namque njalorum,. jd est, .vofacilaV
dtcare -xFqciamus ntala, itivenianl boha .•qiio.dnihil iiibiantis gulae,.,et; desideriuni mentis, lunc quasi
alittd est quamdicerefSiiniquilasnpstra jiistiliamDei clausum sepulcrum est, curii nialu.m irreverenler
-comnieridat,iniquusDeus, qiiiinfertiram. Gontfaquos (155)operanlur; patens yefft, ciim irialumagereiipn
raqx subdidii: Et-nen sicut blasphemamur, subaudi- tiirient. Et notandum.quia sepulcrurii pateiis mpr-
tttr, ita est, et sicut aiunt iiosquidam dicere : faciq- luorunv-ossa-ad suscipieridumexspectat; siniililer et
nius mala, utvettianl bbna, quorurii damnalio justa njali nori suam lanluin, sed et aliorum. e_xspectant
est.Et est_sensus : Non praedicamus, ut-dicitis; sed, ruinam; quia alios sibi fieri sinjilesdesideraiit. Lin-
quia vobis de iriipuniiate :blandimini, et Dei pa- guis suis dolose agebdht. Suis,- id est, liialis. Mali
tieftlia abulimini, ille,. qui ventttfus est jTidicafe J enim sttis, id est,;nvalisvlinguis dolbseaguni; quia
mttnduni, ttt reddat unicuique secundum opera sua, aliud cordcmacbiiiafllur.-etalitido.re proferiint. Ve-
JBStbvos condemnabit.. Non :ergo dicamus : Facia- nenum asp.idumsub, labiis'eorum. Venenuiii .appellat
musmala,ul yenianlboiia .sed:Quia fecimus mala, .dolum,frauderii,versutia;m.Aspis autem a spargefido.
Dei gratuita boriilate riobis vcneruiii. :bona..IgiUir, venenum dicitur, Et: ap.te malorum; fraiis -yenerib
qui.adixerat:QuiUamplius esi Judmo ; et,mot. sub- aspvdum coiriparatuf, qula.,. sicut aspis, ven.eiiriia
didif: Mullum^per omnem moduni, ne fofte Judaei jispergendb, corpus intefficit,. ita jet illi,_iriala verha
iriani superbia inflati se genUbus credentibus prae- pfoferendo, -el exeuipla praebendo, ariimas interi-
• fefrent, adjecit::_(.ioO)Quid igitur? Prmcellimuseos? munt. Et sicttt
aspis, ne yoces incaritantium audiat,
Et sibi ipse respondet: Nequqquam. Tanquam -dice- unam aurein'ad lerraro, .vel ad lapjtlem premit, et
ret f Non invenio causarti, qua nos qui natura Judaei ad alleram cnudam mittil,.ita etftiali.obturant aures
:sumus, credentibiis gentibiis praeferamus : o.mnes «ordiuni suofiim, -nelegis -praecepta;audianl. Quo-
eiiim peccalores sunnis, et sola gratia, Dei redempii. rum_osmalediMone,eidmqriludine plenuth esl, hoc
Cnde mox subditur : Causati >enimsumus -Judmqjs, est, verienrini .aspidurii suh labiis epruin. Illorujn
atqueGrmcos oinnesesse subpeccato. Causalfsumus, quippe os maledictioiie et aniaritudine' plenum est,
dicit, id est, nianifeslis causisosteridiinus, etJudaeos, •*qtii faciles e.l. proclivi sunt 'vefhorum injuriiset
etgentes, et sapieriies, et iasipierites,; omnes sub blasphem.ils. VMocespedes eorum qd effundendum
peccato-esse. Et utid prophelae teslitiionio prob_ai'et,, sanguinem.-'Hoc lbco notandum quia^ non ait, ad
adjunxiT: Sicul scriptum est : Qttiq non est. jusius currendum ; non enini pedes corppris,: sed cordis
guisquani; non est inlelligens;,noh est requirens vulfiiilelligi. id est, iniqua. malorum desideria, Ki
Deum, elc.VUi quidam sapieps dicit: Cprpus, quod pedes veloces sunt ad .eminden.dum...sanguin/eri.,. i|fti
rumpitur (151), aggrqvqlatiimqm, et deprimil lerrena lam moriiendo,qiiain sriggerendo, alips ad peccaiuni
inliabitaiib sensuni mullacogitantem. Quicunqueergo . trahuftt. Sanguiivenv.enimpro peccafo vull aceipi.
,se ftegotiis saecularibus et terrenis iniplicat curis, Contritiq el iiifelicitas in viis corunt. Vias appellal
' ~ -
(148) Vulg. eriim. iriargineinferiori, ejiisdeni;quamvisminutioris, cha-
(1491Vulg. gloriam. •' raeteris, scripta adihveniunlur.
In
(ISO) riiargi aulogr. c. IX. (155) Forlasse feverenier, \i est> ^cum timorei
(ISi), Sap. ix, 15. Vulg. cofrumpilur, judicet leclor.
(152) Vefba innumre... dominis, in autogrnphi
_E9 ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPI •."-- V ; 160
doctfinam, el cxempla vivendi, i» qnibiis viis qui- _h-'n"o'nait, .consumpiio, sed, cognitio. Non euim ,.lex
cunqueambulanl, contrili et infelicesreddiintur. Et peCcalaconsumit, id esl, dimittit; sed lanlunvoslen-
viatii pacis non cognoverunt. Viani sihiiiiter vocat dit. Jubefe quidem polesl, juvare non ,yalet. JJude
docJrinam; pacenv vero, Cliristum, de quo Aposlo- alibi dicit: Peccaium non cognovi, nisi per legem:
lus : Chrisius est pax nostra (Eplies. u", 14). El est nesciebamenim-coiicupiscenlim(lo6)subessepeccalum,
/SensriS: Praedicalioiiem Glirisli suscipere despexe- -/nisHex dicereUNon concupisces.VoVeTni auteirialiquis
runt. Non esi limor Dei ante oculoseoiunii Aple tali Judaeorunirespoiidere:BenedicilApostoliis,qubniam
clausula sumptum conclusit lestimonium : Idcifco perlegem cbgnitio tantum peccaii, et quiaivbn justi-
enim onvnihus' praediclis yitiis irrelili sunt, quia ficalurlvomo pxoperibuslegls. Quoniam.lexpeccala/
liraorem Dei non Iiabuerttnl. Nam, quando servus ; osteridit, sed non dimillit.Verumlamen,dunipropria
peccat praesente domiiio? Quicunque igitur Dei yolunlas opus legis implel, homo jusfificatur coram
timorem prae oculis habet, lion peccat: iino peccare Deo,,Ideo subjunxil: Nunc auiem jusliiia Dei sine
non potest, ejus gratia praevenienteet subsequeiite, lege mahifestata est. Jusiitiain Dei vocal graliam,
cujus habel Umorem, sicut ille qui dicebat: Quasi non qua ipse justificatur, sed qua homineni induit,
tumentesfluclus, sicsempet Deumtiniui (Job xxxi,25). • ul justificareiur.' Lex eiiim jubet, cui siiccuiiibit
Poierant igitur Judaei dicere : Aposlole, nihilad .B infirraitas ; gratia adjuyat, per quam diffundilur
nos atlinet prolalum lestimonium: non ertiiri lioc charitas. Fides impelral quod lex imperal. Teslifica-
prophela de Judaeis, sed de gentibus dixit, quoniam . t'a alege et prophetis. Eex siquidem, el prophetae
nusquam Tegitur Judaeus dixisse: Non est Deus. -graliae perliibent teslimoniuiri. Lex eninr, perci-
Idcirco mox subdidil : -Scimus'auteni, qnia qrim .pieiidOi(157),minando,-etnOn justilicaiido,fistendit
(154) lex loquiltit, his qui in lege stinl loquilut. Ac non posse bomiiiem juslificari, nisi dorioDeiper
si dicefet: Si jjfophbla boc de geiitibus dixit, multo adjuiorium Spiritus~ sahcti. Perhihent et propbetae,
niagis tlcvohis, qui in lege gloriamirii. Vos etenim, -qiionianT,; quae illi praedixefunl, ejus adventus im-
ctsi non dixistis hoc verbis, dixistis factis.- Unde plevif. Et "quia lex el pfoplietaegraliae Evangelji
/alihi dicit: Confilehtut se nossc Deum ; faciis aiilem perhibent teslinioiiium : ideo Dominus- in monle
negant (Til. i, 16). Cur autem hbc dixeril, ostendit, clarificatus dicitur sedisseinter Moysen et Eliam.
subjungens : TJfoinneos-obsltuatur, etc. Oinnedicit, Ued quid est; quod dicit, " lestificaia a lege^-cum
id est, lam Judaeoiûm,qpam genliJittm,eliani Juslo- praemiserit: -Nuiieaulem stne legejusliiia Deimani-
rum, obslruatur, in iaudesui, etrioii aperiatur,iiisi fesiataesi ?.Non CrgO ita iiitelligendum est, sicut
inlaudeDei; quod tiinc fit,'cum riullus suis meritis, verba sonare videntur : neque eniffisine legejustitia
aut viribus, sed onuies Dei gralia se salvatos agno- 'C Dei manifestata cst, cum alege testificala sit^sed
•scunt. El subdiius fial omnis iriundusDeo. Oninis manifestata est.justilia, quae erat sine lege, id.est,
mundus, id est,. omnis homo habilans in niundo. quam: Deus rper suae graliae auxilium IiominiSjus
Omnis atitem mtindus Deo subditus fil, cum omnes contulit, sine ullo^legis adjutorio. Nolandum est
se jieccalores cohfilentur, etsoJagratia Dei salyatos. Igitttf, qttia Aposfplus multarumleguni facilmen-
non justificabiiur ex operibtislegis omnis caro :tionerii,~seiJicellegis naturae, scriptae, gratiae,-men-
' Quia
cdfain.iUo. Omnisearo, idest, omnishonvo. A parte lls, niembroriim, atque peccati<Ideoquesolerter in
tolum,'sive, oninis homo carnalitef viveifs et sen- ttnoquoque- loco inspicieiiduiii sollicile (158)-est,
tiens. Bene aulem dicitur: hon justificabilur ex ope- , de.qua lege loqualur. De lege ^juippe dicit naturae:
fibus legis omnis caro corani illo; quia lex neminem Ex operibns tegisnqn justificabilut omnis cdtp cptam
ad perfecium^lSS) adduxit.' Durii eriim, quid vitan- illo ; et item : sP.r legeni cognilio peccalifei fisr-
durtvsil, aliqiiis perlegem agnoscil, nisi divina gra- sum : -Nunc aulem sine. legejusiiiia Dei manifestqta
tia adj'uvelur,ut caveat, texirain, id est, viudiciam est. Prpeterea nolanduffi, quia mulla vidclur Aposto-
operatur : unde jiaulo inferius dicitur-: Lex irant lus hbc Ipco dicere ad iiijiiriani legis. Videtur etiaffi
operalur. Ille itaque ex operibtts Iegis non justificar evacuafe liberum ârbilrium ; el idcii;co bicloeus
bilur, qui, opus legis implendo, pon graiiae niise- ^ catile legeiidus ~est. Nam sciendum, quia quatuor
ranlis Dei, Sed sihi ascribil. El quia potest aliquis suiit gradus., Priraus anle datam legem, in Iege
videri j'ustus apud honiines, cum sit-reprohus apud scilicet naturae. Seeuridus jvost legem datam, in
Deuin, ideo ait: Coram illo. Hinc de Zacharia et lege Moysi: Tertitts sub gralia, videlicel in Evarige-
Elisabelh dieitur: Eraht justi ainbo- ante Doininum ' lio. Quarlus Sttb paee, quod erilin futuro.Inpriirio
(Ltic. i, 6).,Sed quia poterat ad haecaliquis dicere: trabinviir caniali concupiscentia, et sequimiir; quia
Quomodo dicis, Apbslole, non justificari honiiiiem rion niodopeccaiiiiis, sed etiain peecatum apprbba^
ex operibus legis, cum.praeeepialegis eadem sint, el nvus : quoniani ignoraniiae lenebris caecali,;tarilurii
Evangelii? Idcircb subjunxit: Pet legem eiiiiri co- cariialiief vivhririsl ln secuudo aulem Traliinmr
epiiiio peccaii, subaudilur, fit.-Ubi notandum, quia: quidem, et sequimur ; sed cognoscimuS,quod lamen
fi54) Vujg. Quoniam qumcurique', ; . (157) Mendaverisimiliieres.t, et prm'cipiet".do_le&

(155) Id est perfeclionem. ; ^ - ma£i,scongruil. . ..V
(156) ln aulogr. concupiscentiani (158) Perperam hoc verhuni repelitunv,videter.
_fil RXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULL—-1N EPIST. AD ROM. 162
vilare npn possumus : quoniani, cum (159) .secmir A ti-guine (164) Agniincqntaminati et pnhwctuatt Jesu
dum Jegem.vivere volumus, inftfmilate succumbi- Clirisli Domini noslri. - .,..:.•
mus (160). Et lanlomagis dolerims, quanto, quod Sequitur : Quem proposuit DeuspropitiationempeT.
yitanduiii est, agnoscimus, qubd yitare non possu- fidem ih sanguineipsius. Deus pater Filium pfopitia- -
rnus.in tenio.yero, id esl, in gfaiia Evangelii, nec iiouem .prop.osuil,cuni_ettfiiante saeeujapro redem^
trahimur, nec sequimur,; sed pugnantes chncu- pliohe hurtiarii generis in mundunv-mittere praede-
piscenliisCarnisresistimus;:et,:riisi sponte succunir: stinavit : qiienv prppitialionem fecit, ciim sihi pro
bamus, divina gralia adjuli superamus (161). In Tedempiionejioriiiniiin in ara crucis ohtulit. Et aple
quarlo vero nulluni eum viiiis erif cerlamen, sed; d\c\t : Insqngitinc ipsius. Pro sanguinis quippe ejus.
erpnt bomines Deo et angelis slmiles. Sub-his^gra- eiFusjpijefacta est remjssip peccaioriim : uiideid.eiri
dihus pppulus Dei per Inlefvalla.-ieinpOnim fuil. Apost.oltts, sirie sqnguine, iiiquit, non siiremissio.
Noiandum quoquei quia Aposfolus noii destruit li- (Hebr. xi, 22)vHinc est, quod omniuffi animaliupv
bertnn arbitrium, quod primp honiini concessum, sanguis,-;quae:iinmolabantur in templo,.pro expia-
est, ut. si vellet, non peccaret, Sed, quiaseniel tipne aniniae:.pffeniV praecipitur. _Ad oslensionem
infirmatum esl, adliocusque pervenit,ut etiariv justitiqi sum;-Jusiitim, id est, s>r~\t\x.Propter.remis-
nolens peecarel. Nune aulem Dei gratia ita.reddi- IBsiqriem prmcedentiuni.deliclorum,idest, origitialium.
tuin et.solidafum est, utnon modo non peccenius,. pe.ccalpru.m,quae nobis per justitiam Dei simul cum
sedetiam ejus graiia praeveniente.et subsequente,' ,8missiSj/(i^j;.;.|axaiil'ur._.,.l.»,..sHsten(n/j'?
bonuffi, quod yolumus, implere possimus.. __.' . ~ esf jtjsiilia (166).ejus ; quia, quanto ariipliusJsuslen-
Sequilur : Juslilia aulem Deiper fidemJesu Chrisli tal iiifiriiios,:Ut.corivertaiitur, tanto magis juslus
super pmnes (162) qui credunt. Justitia, uTdieium esse pstenditur. Inler susteiitaliopem enim, el pa=f.
est, gratiam vocat:; quia, n,on ipse, sed nos -juslifi.- ilentiaiiv hocdisiat, quod sustentatip in his proprie
camur. Sinjiliter et fidehvChrisli, nojvqtta Ghrislus est, qui iiiQrmilate peccant, palienlia auterti in his
credit, sed qua honvines-credunt in Ghristum. quipoiiusypluntate. Eta^pte subciit: Inhoc lempore:
Utfumque igitur nostrum est, id.est, et jusliiia, el ijupiiiam.hocprseseiis tenipusDeuspoenitudini.con-
fides ; sed Dei esse dicunlur;; quiaejus largiiate cessit, futuruivvverb^judipip deputayit. Aiioquin;in-
nohis donanlur. Super omnes vefb dicil, lariiJudaeo.., juste inipjbs puriife viderelur, si eis liullum poeiii-
quam Graecos, tarri sapiehtes, quaiii insipientes. teriliae lempus coricederelVt!l silipsejustus, eijusii-
Unde-moxsubditur.: JSon.-enimesl dislinclio;.mb\n- ficansi Justftsin se"; juslificans alios per sei nisi
leliigitur, Jtidaei et Graeci. Gur nou sit distinctio, ertim esset justijs, ajios j'ustificare.non ppsset. Ef,
demonstral. Gmnes enim peccaverunt..Gralia quippe ^G ut oslenderef, quianon OmnesjtisUficafetj adjunxit:
Salvatoris adveniens omnes, praevaricantes inveiiit. -Eum, qui ex fide est-Jesu Christi. In quo dicto evi-
Unde idem Appslolus alibi: Conclusil Deuslomnia depter" psteiidit, qtiia nullus polest, nisi per Ghristi
-sub peccato\Gal. in, l%).~Etegent gloria Dei. Gloria, fideriijjifstlficari. ,; ;_.__- .-_, ,- '
id est.gratja, per quam glorifibalur Deus. Justificati ; Igiliir_,quia Judaei delegis ppefihusgloriabantur,
gratis per gratiamipsius. Gralis, id est, iiullls;praece- quaeslibiiem.jpfopoSuit; eis; dicens. : ,(167) Ubi est
denlibus riieriiis. Per redeinplionem, qum esl ;in gloriqlio lud:\?Ac si. dicej-et : Si grati.a.Dei, omnes
Chrisio Jtsti Domindnostro (165). Iri eo quod-.dicit, peccalores inyeiiil, et.g_r.atis justificayit, non est
fedemptionem, oslendit noscaptivps fuisse: et.revera unde giftrieriijni. Glpiiaiio.iicmautein,. fton yeram,
sub capiiviiaie diaholi lenebamur. Unde ipse .dicit et laudabilefn.dicit, sed deleslabileni; et faisam;.
p_er' prophetam ;' Iti scelefibus veslris venundali quaedescendit; ex- sftpefhia. Et quia qiiaestioneni
eslis ; elin peccalisdintisi mairem veslrain(Isa.h,i); Judaeisprpppstti.t, ex sua persona resporidit, dicens :
et ilem : Gratis veiitindati eslis, et sine qrgentb redi- exclusp,esJ.i.id est, abjecta et ejecta. ,El ne pula-
; memini. In quihusdam exemplaribus inveriilur._..;_. rent (168).,exclusanipef legenf Moysi, ideo subdi-
preliq, ubi. subaudieiidum estnon.vestro, qriia meo. . dil v Per qudm tegem?:_faclpriim? Non. Sed per
De hoc prelio ideffiAppstolus alibi dicijt:, Einpti esiis P legemfidei.tLegem factorum dicit,.Iege'nL operuiri,
pretio tnagno.(I Cor. vi, 10). Quod sil lioepfeiium, id est, Moysij iu qua multa carnalia opera-contiiveiv
coapostolus ejus Petrus psteiidit, di.cens : Empii tur, s.ciJicet.xircunicisibriis,iieoineniafum et sabba-
esiis de vana vestraeonversdlionepalernmifadilionis, toruiii caeterofumque carriaiium ritiium, qiiaepmriia
npn corruptibili quro, vel argentb, sed metioso san- sub figura ,agebantur.,Lexoperuni illa esl de qua
(159) fn autog.legilur parlicuia«o?z,-quae..ame.ri immacuiati Gliristi, etincontaminati': in aliis versip-

per errorem excidisse videtur; curh «ensus particii- nibus, lobo quqsi legituf tdnquam.
_am cum expeterepoliusi videatur; (165) Fprteeoiiimissisfseriddmissis, id esfactua-
(/160)Iri autog. succumbimur. _'""'.- Tibus culpis, yel eliam amissis, in sensu, quo Plauitts.
(161) In autog. superamur. . :. usus est Verbo amittere,- id est affiltlGfeculpain,
; (162) Vtilg. Sittlesuperomiieshribeiinoivnes,et: seu ignoscere noxam. ',
(165) Doniinohoslro in Vttlg. rion legilur. '"'
(166) Auibg. Jusliiiam.
(164) Vulg. ihi in Epistolai beati Petri apbst. - -
vers. 19, sic habet : sed prelioso sanguine quasi'Agni r-{Ifj7) In autogr. marg. c. X;
__(168) ln autog. pulafet.', ;.
m : '": ATTOMS-VERCELLENSIS EPiSCOPI : V."; .-.:•". i , TfU
superius ait; Per iegem peccati, e.l aiibi: Lex enim-.Jk A litim, Ac si dicefet: Unus est Deus,- qtii jjusiificat
subinlravit, ul abundarel delictum (Rom. v. 20). Lex Cii-cuffieispsJudaeos et praepuliatos gentiles.VQuod
operum iilaest quae prascipit : Non concupisces. autem dicit: circumcisionem exfide et prmputium
Sed nunquid nftn in lege fidei niuilaVppera conii- per fidein, non proplefaliquam differentiapvdicil,-
nerituf ? Continentur plane* sed rion -carrialia, sicrit qriia alibi de geritihus dicil: Providehs Scrtpturd'
Vin lege Moysi.""Ari.non lex fidei-dlcit: Non concu-: quia ex ftde justificat gehtes;Deus (Gal. ili, 8) : et
. pisces? Dicif utiqrie," sicut multa Evangelii praeceiiia; loquens de-Judaeis, unde ipse erat, ait: Nqs ndiura
-cbnlestari et clamarenon cessarit. Quaeergo est di- Judmi,et noh ex,geniibus peccalores, sciriiusaritem
staniia? Magna utiqiie, quoniaih , quaelex operuni quoniam nonjusiificalur lioino ex bperibus legis, sed
liiinando pfsecipit, lex -fidei credendo inipetrat. ln pet fidemJesu Chtisii, el nosin Chrislum-Jesum cre-
legb eniiri-operuin Deus dicit: Eae quod j"Uh_eo.Iri- dimusuijusiificemur (Gai. n,;T5,16). -Sed ex fidePt
Iege fidei Deo dicitttr r Dbria qttodj'ubes; liamlex petfidem ait, proptervaTietateni loctttioriis. y
fidel est" el ofamus liobis a'Deo donari. jifTaciaffiuS HaclenusVnmlia yidetur Apostolus ad lnjuriam'-;-
qUaepef nos iiiiplerejvpn possumus. In-lege naift. legis locutus : Et quiappferat aliquis Judaeoraav
queoperuni, jusiiliaest praecipieriUsDei; in Ieg6- dicere : O.PauIe, destruislegem, et evacuas circumr
fidei, subyenieriiis niisericbrdia. Et - quia poleratit B B cisionem : ideo snbjuiis.it;:: -Legemenim (170) de-
Jttdaei dieere, qiioniam jiislificalur homo siiie ope-, struimus per fidemJ Ac «I vdicerel : Quia liominein
fibiis legis, ad haebipse rcspondet: Afbitrdmur (169) dicimiis jusiifieari posse-.exfide sjnb op.eribttslegis,
jusiificdri, homihem per fidem sine~opetibus legis. dicitis, quod legem desiruamus." iNoriita est. Juste
Afbiiramur hoc Ioco 11011 dubitalive dictum ihlelli- quiderii caliimniareiiiur (171) legis-esse destructo
gendum est,'sed affirmative. Ac si diceref: Firmis- res, si alia-praedicaremusquam:quae iexdocet. Ipsa
sjmb credittiussquia ex fid& jusUfieaiuffiomo sine' .. quippe: lex- eamdem spiriialem dbeet; circbmeisio-
bperibus legisf Magpum igilur est nierltum fidei, nem,.quam nos pfaedicaffius fieri per fideiii el gra-
nam praeterita peccala relaxal, ei praesentia ahsol- liam Chrisli. Sic eiiim dicit: Circumcidite fitiriliam
vit, et fttturapraecavere 13011possessoreriique suum cordis veslti.: Etpropheta : Citcumcidite: puepuiia
ad Tutura bbiifperagenda fofliofehi feddit. Sed cprdium ve-sirorum.Qifia ergo non-aiia praedicaiiius
quid est quod ait, jttsUficafi hominenf; sola fide, quam ea quas lex dbcet, uori Iegis sumusdeSlrubto-
cftrifalibi dicat'_ Fideseslqum pet diiecliimemope- rfts, sed poiius affirmatores.Et hoc est qupd seqiii-
ratur'! (Gal. v, :6.) Et coapostolus ejus Jacobus : -Fi- tuf : Absil! Sed legem statuimus. Non ehim per
" des
sirie operibus morlua est (Jac. ii. 20). Nori igilur. fidem lex destruitur,. sed.slaluitor, quia fidjesiiftpe-
sjbiTias apostolicae senten tiae-.contrariaesunt. Qttia G S fralgraliam, per!quam lex possit impleri~: gratia ;
Apostolus, :iioriideo ait lioniineni sblaTidejustift- yei:o sanal voluntatem , vit lihera juslitia dirigatur.
eari, ul, si post aocepiafti fidein male vixefit, justus. Lex eniiivdicit.: Non concupisces-:fides autenv iela-
sit, sed, quia, si conligerit rit accepta iide staiinv nval: Sanaammammeam,Domiile, quoiiiam peccaiii ~
nioriatur, solafide jVtistificabitur,etiamsi"iioft sit ei iibi:(PsaI..xf,,,5). Gratia vero diqit: -Eccesahusfa-:
opefandi leriipiis concessum. Kon eriimapostolus ctus es_: jam rioii "peccar-e,ne-aiiquid iibr.deterius
Parilus de illis loquituf operihps quae fideftisequun^ coniingqt (Jpaii. y; 14). .-.; " i
jttr, sed, ul Jacobus, quaefidein pfaeceduht,-per quaS (CAP.IV.) (172). Et tartquamdiceret-Judaeus : Ergo
nefno juStilicari pptest, quta-sine fi.deihipossibileeSi nihilAhraham per carnaiein circunicisionem"ncon-"
Deb-piacere (Hebt, s; 6). 'Ari JUdqiortiiri-Deus;'tan- . Secufus est, conlinuo addidil: Quid ehiih (175) dice-
tum? Ac si dicefel: BiDeus Judaebrum laritum essef mus invenisse-Abraham palrent nostrurii secund-rim
crealor. fecle dicerelis euiiipro vestra tarituiK,sa- carnem? Nihil quijipe invenirepotuil quod Abrahairi,
lute'FiliiipTsuum misisse', sed qui omnium creaior secunduiiTcarneni, id est, secuiidum-Cariialerftcir-
est, prb .onJiijuftjsalttle Tnisit. Et hoc ie_slquod se- crinicisionem diceret consecutuni, quia-riectiiric
quiiur :'.'Nqnhe et-gehliuin? Imo PI- geniium. Iriio, lerrae Chauaan prbnvissioiieiiv.riec seiiiihis | sui au-
ciiiiTsoleal pro eiiam accipi hoc Ioco magis signifi^ D E gmentalionem, auf benedictiorieni accepit,i.quari!ip
cat. Sed quare raagis gefiiium . quarti Judaeprum . circumcisus est, Sequitur :• Si enim"-Abrqhdmexi
fiettm esSedicit ? SeiJicct; quia plures ex gefttibus operibusjustificalus est, habei_*jioriapi:,scdripnaptid
cfeditiifos praevidit,(si\"equia Deus pater fuit gen^ VDeum. fahquairi dieeref :. Si AJjrahariiex operibtts
iihtts!per fidem, Judaeis autem pef^circUmcisionem: justificatus est, liaber quidem gloriam apttd horivi-
liquet aulem fideni majoreni esse circumcisione. nes, sed nort apud Beunv, quia non habet eara glo-
Et, neValter pntatetur Deus Veleris Testamenli ei rianj qua gloriftcalur Deus, quia non DeTgralia, sed
alfer-Noyi, adjecif: Quoniain quidemunUs.Deusqui' siiis rrierUisesljuslificatus. Polestenim aliqnis per
jiislificql Pircumcisionemex fidefel per fidempzmpTi- bOna opera sine fide, velpei fidiemsiiie'bohis ope^,
(169) liiler qrbilramur et justtficari,_in Vulg.ie- "deberetauctor.

gitlir enim. ,'.'. (472) Hic iricipif Cap, IV Ep., stcuri2um|divisio-
;(170), Vulg, loco enimliabet«ri_,b, _ ~; , ; fieui Vulg;,: ".^, ;, - •'-"--'..'! ,-•'!-
(171) NesCio quoiiiod'0:5'erbum Tslud exciderit a .:(173) In Vuig.'«rgo. ,r- ,| .
eaiaiiio aiiiainieiisis,cum potius accusareriiur, diceie
i-fis Esposmo;m.EPISTOLAS~PABLI, —.IT.£PIST. AD ROM.. , «a.
Tiims.aprid homines videri bpnus, sed jspn apyd A . oniiiia fieri iji baptismate. NecuIlSibeatiludoVmajov
BeuMK Quia, sieut boha opera; sine fide, ffa fides esse potes.t, quanv sine jiUop.cenifudinis labpre, re-
in processu leffippris iiihil valet, nisf bprta. qpera niissionera omnvum conseqtii peccatorttm.Sed eccjg;
sequatilur. Et, ul suam nafraiiofieiH;G_enesisTesli- Judaeo, quaeslionemproppnit, s.ubj"urtgens: beqtitudQ
monio eomprobafct, •adjecit; Quid eriim Scripturq ergo hmc in cirpumpisiohe(17.4) manei, qn eliatn iii
dicii? Hoe esl: unde Scriptura dicil justificatum prxBputio? Quo manejite suspenso; intulit: Dfcitnus
Abraham?.Operibus, ajv fide?_ Fide: ulique : nam, eiiim, quia repriiqlq:est Aftrqhmfides ad; justUianii
credidil Abraham Deo, et reptttatum- est ei ad jusli- Quasi diceret: cerli (175) sumus de juslificatioiie :
liam(GaL iii, 6). Ubiholanduir), quia noijait, Cir- sed de tertippfe.quaerlinuSi Et lioc ,esl,. quod sequi-
cumcisus-esl ; sed, tredidil, qttia fide j pslificatus est. Tur : Quqmodo ergo-reptitattiesip in citcumcisione^
Eiauiem, qtii operalur,mercesnoriirtipuialursecun- (176j. cum -esset,qn in prmpuliq? Ei, Judaeo;niarieifte
dum gratiam,sed secundum dejiitum. FAest sertsus : susperiso nec audente fespp.ndefe. ne suis, ygfbis
Ei qui operaiur^.id est, qufde dperibus praesfifflit, eapefetuf, ipse sibi fespondit,.dicens': Noriiricir-
rrierces non iniputalursecundurn grritiam, sed,s.e- ctimcisipne., sed' in prmpiiiio, \tt quibus yerbis, gi
cundum debituni, .quia suis riieritis justilicalufi diligentef aniffiadvertamus, videturApostplUs dicere
_Nam_nvofebumafib A.postplus loquilur;dum eniin _B.eotempore-nominatttm Abrah.am, quo, non Abfa--
aliquis alteri .tribuit, uride Vicissitudjnenvaccipiat, "ham, .sed Abram yocabatur : quod ideo egit; quia
vviercesêi nori- invpuialur secundum gratiam,- rquia noverat omriia a Dieopraedestinata, fixa efiranlobili,a
.nihii gralis iribuit. Ih Deo.verpnpn fla.est, quia pefmanere. El, tanquam diceret riliquis Judaeus :
njhiTab hoipine aceepil, prb quo ei vicissitudhiem cttr Ahrahaiii circumcisioiiem aceepm.sl nullarii
reddat:. Ilnde .adjobloquilrir, diceris: QMisqntede- beatitudinem cousecuius esl? Illico subdiilit:;:; Et-
dit mitii, ~titego feddatii ei? (Job. xLl, 2.) Hiijc alibi signum hccepit circumcisionis, signacuium juslilim
ideiriApostolus.:;Gxatiasqivifdcli:estisperfidem,elnon fidei, qiim-est ih prmputiq..Ac-si diceret: Non pfo
exvobis; Deidoniim:esi,,rie.quis-gio_rietur'(Eph,u,:S). beatitttdlne, autjttsiificatione cirCufticisionemaccepitj
Xlnde et conliriuo subditur : Ei vero__gui rion operatur, ,sed pro .signo.Ubi iiolandunv, quja.duo dicit: si-
credenli quieni irieumquijusiificalimpium, repulatut gnum et signaciilum,-et foftassis Ufittm..srint; sed,
fides ejus ad juslitiqm, Eiquinon operaluT,J~dest, qui si diligentef attpndamus, magna esl distantia. Si-
de Operibus non praesuffiit, nec sttis meritis se gra- gnuift enim est-quod aliud, quam est, significal:
liam cpnseculum cretiit, feprilatur fides ejus ad ju- quemadnfodum Donjinus Judaeis signa peteirtibus
stiiiam, sicut et Abrahae'.S.ed,"riehoc -yidereltir Apo- dicit :Generaiio-Jtmc adufleraesl; signum_qumrit,et
:stbius sensisse, quod oriiiiibus fides ad j'uslifiam re- " signum tton dabitur -ei,:,nisi signum Jonm prqphetm'
putafetur, praeniisit: ctedenti in euni, quijusiificat (Maiih, -xn,- 59). -TJbipstendit pene omftia;, quae
inipium. JLJbinolandum, quia nonaii :crederifi ei : - eifca;.Jpnam gesla suftt, atl se perlinere. Hiric,:et
Tteb_rianique "credefe esf pfbrijissis illius fiderii ac- Simeoii .deV-Domirtodicit,: JEcce pbsiius est hic in
cbmmodafe : in Dettni veroVcredere esl oiiineiii ruinamel in signum. (Lpc.. n, 54). VFiliusnamque
spemin ipsb colJocaiê.Ef, ut stjarii; riarraiioiieiri JDieirecte sjgnfirn dictus.esf; quia:aliud,'videbatur,
Psalirilslae Teslinvottio corififmafet, adj'ttnxlt : Sicut id est, iionip, et aliud cferiebaturi. id est Deus. Car-
.etpavid dicitbeaiiiudiriem iidhtiriisfcui Deus qccepib. nalis itaque circuniclsio reele signum dicta.est,
feft jusiiiiaih^siriebperibus, id;est_ cui Dbiis gratis quia spiritaleni slgrijiicabat circuhjcisioneift qiiaefif
iet sponte Iribuit jusUficatibrieiii:; Beali, gubfuni re- etfidem Chfisfi. Ipsum quippe regene-
pef graliam
misscesunl iriiquiiates, el quofurfi lectq •sunlpeccalq.
rationis auctorem, Dpiriinuivividelieet Jesufti ChrH
Beatris -vir ,;bui iton impUtdvit Dbinintis: peccatum stum
significabat, pef cujus graiiain corda niunr
\Psai. xxxi," 1, 2). Dhi notandurii; quia tria Videtuf dantur, explanlur cbrtscientiae, Sigfiaculuiiiyero est,
PsaimiSla dicere : feniissas; iniqttitales, 'peccaia te-
quod alicui servandae. fei prft leiripOreporiitur, pt
et iioh impuiatum peccatuin. Ertde quidani di- lion ab alio sblvatur
- cta, quani '.ab. eo: qfii ppsuit. Tlla
curii iniquilaies feniittf per poeriitefitiam, non iirir.D
ergo circumcisio recie signacnium dicta est, quia
putari in fnaftyrio. Sed riotaridurii, quia nftn ait: in ~pro_signaculo data est Judaeis, ji.t npn ab_ altero
quibriS non"inveniuntnr peccata, sed, qtibrum tectd solveretu.r yel -auferretuf quam ali eo qui;~ppsuit.
siint. ijnde beatus 'Gregorius": Nos rei, quariv tegere JDijde,idem
Aposiolus dicit': Af .ubixenil.pleniludo,
volurivus, aliquid superiinponiinus, ~Bftvideaiur; sic teinpotis, misit Deus Filium suum fqcium exmuiiere,
et peccatis nostris, riori solum confessionem, sed sub lege, _tli,eos_
etianv bona opefa.supefpoiientes, tegiffius,.uf Detts factuni qui sublegeeranl rediniefel
iy, 4) : qiiia nonprjus fiet quam illud implea-
non animadverlat, id est, piiniat.Unde idem- Psal- (Gql. luf quod alibi ail : Donec plehitudp geniiurnintro-
raista : Averie fqciem triam a peccatis meis (PsaL i_,;
irei, el sh omnis Israel saivus fiefet~(Roin. n, 2S).
11). Nos igitur incunctanlef credere debemus haee Jlecte
signaculum dicitur. Gur aulem îgnacu_u___
(174) Vmg. In ctrcumcisione ' -_tqniurti tttanel; an ' curit esset in Yttlg. iedlioniiripn fea»
(17(3)'-Yeflija
eiiam. bentuf. •-:-
(17i>)Autog. Ipco cerli iiimris iiahet cerlissimut.
167 . ATTONIS VERCELLENSIS EPlSCOPi ! V.fift
circumcisionis acceperit aperiluiy cum suhditur : A quavil enim regnum ccelorurii_(Mallh. m, 2): sed si
- Ut sit patet omnium credenlium ptopier (177) prwpu- qttis hoc,vel illud fecerit, niorte
moriatuf. Et, quia
tium, ut repiitetur et illis ad justiliam; el sil palcr poterant Judaei dicere : nuiiquid nohis iantum lex
citcHihcisioiiis; Apte quidenf dicit omritum cfeden- iram operaiur? Ideb suhdidit": fj.i' nbiiesl tex,ibi
lititn, quia praepttliatus Abraham, credeiido faclus liec prmvaricalio. Sednunqiiid apud.genliles nulla
est pafef praehuliaiorum,'circumcisris autem factus est praevaricalio, qui legem Moysinoif acceperuril?
est pater Judaeorum. Oimvesenim qtti in praeputio Qiiis hoc dicere audeat, curivideiiv AposioluSalibi
creduht traiiseunt ad dignitatehi seriiinis Abrahae, dicat : Quicunque siiie lege peccaverunl,] sine leye
et repulaiur eis fides ad justiliam,' sicut et Abrahae. peribiml ?~ Qiio.inodo ergb inlelligendum ; est ? lla
Et lioc est quod dicitur, ul reputetur et eis fides ad ac si dicbret aliis verbis : ubr non est praeceplum,
jusliliam! ~Sed, si diligentius aiiehdariius, vjdeiur minor est trarisgressio. Dndeapte sribauditur tanta;
Aposlolus liis verhis ostendere uiiiim esse praepu- ut sit ordo yerboriim : Uiji non est lex, inec tanla
tirira et circumcisiohenii quotfiam quiciinque vesli- praevaricalio. Et• apte ": qttoniani; !quo| quisque
gia fidei Abrrihae imitanlur ejus filii efficiuriluf, et griarus peccat.; eb amplius (180) punietur. Unde,
COrde,iion corpore, circumciduhlur, et repuiatur bealus AUguslinus dicil : Oniiiis legem prieieriens
praeputium- eorttm ih" circumcisipnem. Ac~per hbc B iniquus esf: non tariien omffis iniquus legemprae-
Abraliam _paler est circiimcisionis, id "est, omniuiri terit. 1 llliergo, qiii non aCcepta lege pecbant,ini-
crederilium. Uride coiitinuo subdjlur : Noriliisfqui qui dici possunl-,: transgressOres nou possunt. Sed
ex cifciimcisioiiesunl iaiilutii, sed liis qiii secianlur aftendertdum est de qua lege' hic loquatur Appslo-
vesiigiafidei, quod (178) est-___prmpulio patris nostri lus. Nunquid' de lege scripta? Potesl quidem ita
Abraiim. Quaerendum lameli esf, qiiare Aposlolus intelligi; sed convenieniius delege hafttrae. Hoinines
. praeprilium praeiulit- cirbunicisioiii. ScIIicel, quia enim , cum adhuc iii parva aelate corisisiunt, qttid
pfaevideisaf prius et plures credituros ex geijlibus agenduifi quidve .nbirsif,Wnim'e aguoscurif; idbo-
quam ex Judaeisi Unde- Psalmigraphus : Notuih fecil que, quamvis sit aliqua parva (181),-' tamen est
Domiittis. Salulqre.stium drite, cqrispectum genlium- culpa. Cumautem pervefiiuiit ad ratipnabiiis aefatis
(Psal. xCvn, 2). Ei paulb post:' Metnor fuil miseri- annos;, quanto amplius quid agere dehearit'; irilei-
cordimsum Jacoo (Ibid., 5). Hinc et Simeon dicit: Iigunt_ tanlo atrocius, si (182) deliquerint, pu-
Ltiriien ad revelatiohem geniium, et' gloriani plebis tiientur. .Undie Psalmista : Prmvaricqtores ".feputavi
' "
trim Istael (Luc. n, 52). : omnes peccatotes ierrm;(Psal. cxvm, 119) :: Oriines
Nam duduin Apbstolus loqui coepit de lege .adver- riamquepeccatores praevaricatores IftgisMosaleaenon
sus eos qui prouiissioiiem Abrahae factam pCf legeta C fuerunf., quia >rion primes earii accepefurijt, • sed
'
putabant iriipletam. Et, coepta inieniione pefseve- legis nalurae. - V
rang, ait-: Non eniin pet legem piomissid Abrahm Ideo ex fide, sribaudilur, impleia est.proriiissip,
qul semini ejus,-_ul hmres esset mundi, sed per jusli- iil secundrimgratiam firma sitpromissio bnini seminii
liaih fidei, ac si diceret : non est ita-, ul vos.dicitis, id est, tam Judaeo quam et geritili. Et nolaridurii,
quia lex, quae post inulta annorum curricttla data .jttia nonait secundum meritum, aut Iegis obser-
est, fion pbtuil implere promissionem -suh jureju- vanliam, sedsecundum gratiam. Quia sola igralia
faridb Abrahaefactam, quia promissip illa, riec pef 3Dei jusiificalae sunf. gentes. Non ei, qui ex iege ,
legeffi "facia est riec per iegem imjileta. TJude ipse, i~st soiuin,Id est, qui ex Veteri Teslamenlo. tfansit
loquens ad Galatas, ait inler caetera : Quadringenlos ivd grathfiri Novi: Sed el ei, qui exfide est Abfahm,
etlriginta aniios fqcta est lex, non faeil irrilrim ad' jid est, qui imitatpr-est fidei Abrahae, qui esl)pater
evacuandam (179) pfbinissionem(Gal. iu,-17>). iimnium nostrum, id_est;,' tam. Judaeorttm, quam
•|_Lautemostenderet per quem irapleia sit, adje- i'entilium. El, ufboc Genesis teslimonib conipro-
cit: Sed per juslitiam fidei, Td est, quia fide jTislifi- 1varel, adj'ecif.: SiciU scriptum_esl-:quiapatrem\mulr
catus est Abraham,-sicut el gentesi Sequitur : Si t.arum gentium ppsui:ie anie Deum..Qiiod dicit tnttl-
enint qui ex lcge, Iimredes sunt, exinanila esi fides, D tarttm, non quarumdani, sed omnium debemus iri-
abdlila esl /iromissio."Et est sensus : si vbs soli estis telligere. Juxta quod iu eodem libro scripiuni est:
haeredes , qrii ex lege circumcisioiiem' accepislis; In semiiie tuo benedicenlur onines gentes terrm (Gen.
ergo. fides Chrislr annullala est. Sed non'ita Cst. xxn, 18). Quod autem subdilur : ante Deum, cui
Unde mox causam reddit, snbjungeiis : Lex enim ;credidisli, (185).in libfo Genesis nori habetur;!sed
iram operatur. Iram,- uf saepe dixiriius, viiidictam ippstolus ,:exponefido ,.de suo adj'ecit,jplens osteiiT
vocat. Lex' ergb iram operatur, qriia noi) pfaediCat i[iererAhrabaiii.fide jusiificalurti. El est seusus-: ante
poenitenUarii,dicens':. Pasniteniiaiii agite; appropin- Deum , cui credidisti,, posiiuni est ttt sis. paler
' • "'
(f77)rVu]g:p_r. (180) In autog: punireltir. \
(178) Vtilg. loco quod liabet gi(a?;aliae etiam le-- (18i) Aiilog. prava.
ctiones loco • •
quai est, habe.nt qum.fuit.. (182) Autog. dereliquerini; fortasse- recte , sed
(179) Cap. III, v. 17, in Vulg. ita : qum posl qua- niiiius apte.
drmgenlos el iriginta annos faciaest lex, iion irritum (185) In autog. credidjslis. .V
fqcit ad evuciiandatnpromissioncm.
E£?OSITIO IINEPISTOLAS'PAULL — W EPIST. AD KOM. I~®
i.C9 •
liiultarum gentium. Qui vivificat moiiuos, Morluos A . sicul stellas cmli et sicul arenam quas est in littors
boc Ioco, non corpore, sed anima debemus in- maris. Quod hyperbolice dictum est; nam a prinib
erunl tol liomines,
lelligere, jtixla illud : Anima qum peccaveril morle homine usque ad ftliiiiiuni non
inoneiiir. Siciii enim corpus niorluiim est, qiiod ut stellis coeli aut areiiaemaris possint coinparari,
hahet oeulos, et caeteros sensus sine suis officiis, praeserljm. cum nec lot "fuerinl ut caeleris genti-
iiSeomorlua est anima, quae his omnibus sensi;. biis iiuiiie.ropossent -aequari.Sed, (juia innmnera-
hus cura suis officiis caret, id esl quae non habet biles fueruiu homiiies ut stellaecoeliet aren.a niaris,
oculos, quibus possitvidefe Deuni, aures audiendi, idcirco eis. coinpafali' sunt.Deolam.eij, quein nec
quihus possit aiidire praecepta Dei, nares, ul pro- lierharunv nec arenae jjumerus latei, uiique nuine-,
feral hpiiaeopinionis odorein , juxla illud Apostoli : rahiles fuerunt. _
Chrisd bonus odor sumusDeb (II Cor. n, 15); os, Et non ihfirmalus est in fide, videlicet, uf Za-.
ul valeat dcgustando quam suavis sit Dbmiiius;" .cliarias, qtti prftiiijssis a.ngelieis credere; duhita-
niamis, ul jtixta vocem Joaniiis ppssif Iractare de vit : Nec consideravit corpus siium enionuum, citin
\erbo vitae; pedes, quibtts sit verbura Dei.lueer- [ere cehtiim esset annorum, et emortuam vulvam
iiae, quihus ambulet in lege DoniinL Hos lales Do-_ - Sarm; id est, ut filium procreare :non possot. 7«
minus vivificat inspirando.ut morlui vitiis vivanl " repromissione eliain (186) noh hmsilavit diffideiilia.
virtiiiihus, e.l credbndo in eum transeant.ad di- Hoe Ioco notandum quia non aif in proniissionp
giiilatein seminis Abrahae,_et reputetur, illis fides (187), ^sed iii reproinissioiie: Primo eniin haesila-
ad jusiitiam. .\ . , vit, eumdixil : D.omiiie, qtiid dabis milii? ecce
Sequitur ; El vocat ea qum nonsunt, tanquatn enim filius procuraloris domus niem Damascus isle,
eq.qv.rnsunl. Soli Deo proprium est esse, cui rion hic er'U;hmres metis.jGen. :xv, 5), Postquanv yero
es.\ alilef,' aut dissimiliier esse. Sed Jioc est ei ei Domiiius dixil:' Nen erit isie Jimres luus,sed
esse quod; est i creaturae vero non est propriuni filius tuus qui egredietur de utero tuo, hicerit hmres
esse, quia _potest el aliter, et dissimiliier esse. luus, non baesitavit, sed firmissime leriuit ul, quod
Quodidem Aposlolusmanifeslal, cum Ephesiis (181) ei naftira subtraxeral, dfviiio beneficio p.osset ex-
loquens, ait inler caelera; Filius Dei Dominus Jesus pleri. Et hoc est quod ,sequitur.: Sed conforlalus
Cliristus, qui per nos in vobis prmdicalus est per me esl fide-dans gloriam Deo, plenissime sciens quia-
et Silvatitim.et Timotlieum, nori (tiil Est, el Non, _ qumcunque promisii potens esl et facere, Ubi no-
sed Esl in.iiio fuit. Hinc Domiilusad Moysendicil; tatidum qtiianon ail : qtiaecunque.pfescivit.-potens-
Egd snm qui sum, et dices filiis fsrael: Qiii est_ promitiefe, aut quaecunque pr.omisit, p.otens: est
uiisil me ud vos (Exod. m,i&). Quicunque igitur C praescire, sed, qttse.promjsit, polens esf. facefe,
Deo per fideni coiijungi nierenliir, et-ipsi quidem ftt.fislenderet quia ipse facit perseverflreTn bont)
sunl qiletiiadmoduffi ilh de qujhtis Dominus testi- qui facit esse bonos. Et:, quia firinissime cfedit
nioniumperhibet, dicens : Ego sum Deus Abrqham, in ep, repuiqtum eslilliqd justiiiam; id esf,Lfide
el Deus Isaac, el D.eusJacob, Yocat ergo ea quae juslificalus est. Non est autem scripium- propier
fion sunl ui sini, lanquam ea qriae sunt : quia ipstiiii lanlum _,quia reputalum esi illi. Pulehre hoc
eos, qni sibi per fidem conjuncti non sunt, prai- dicit,. quia niulla fuerunl -annorum curricti.la ab, eo
desiinando et inspirando vocat, ut in eiiracredant, ,- tenipore, quo Abrahae haec promissio facla est,
el sinf tauquam jlli qui jam sibi per fidem j'uncli usque-ad id qtto scripta;. p.st lex; ideoque Abra?
Slltll, haiii ho,c~legere riou potuit. Et , ut. ostenderet
Qui contra spem (scilicef humanie naturae) iti propler quos .scripta -sit,-adjecit: Sed (188) pfa-
spe(1S5)credidit, divinaegratiae; cOntra spem enim '_.pler nos , quibuS repittabitur credentibus %ijeutn __
in spe credidil, quia fifmissime tenuit ut, qiiod quo dicto omnes credentes CQniprehendit,propter
sacra adolesceris el j'uvencula expjere non potuit, quos seripfum est, ut.legendft cfedant, pt repu-
"'
j.ini" anus adjuUt divina gratia posset expfere, hoc telur eis fides ad justitiam. In eo vero quodsuh-
est ut filium pareret in qub beiiedicereriiur omnes D dilur, qni suscitavil Dominmn nostrum Jesum Chri-
genies. Et hbe est quod sequltur : Ul fieiet pater stumq mortuis, personam Patris vult intelligi. Nee
mttllaruin gejuium securiduniifriod diclum esiei ." tameft. solus Pater eum suscUavit, sed et Filius
Sic erit semen tuum (Gen. xv, 5). Uhi ri.otandura et Sp.iritus sanctus, quia in una persona lolius
quia compendipse Apostolus posuit qupd in ljbro Trinitatis fit meritio, Similiter in ep quod sequi-
Ganesis lalissiffie scripluiii esf, Ulic eniiri legiluf tur ; Qui tradilus est propler deljcta tioslra,,el re^-
quia eduxit Dominus Ahfaliam foras, dicens : Su- sutrexilpropierjustificaiionentnpstram, a palre eunv
spice cmlum, el numera sieilds, si potes ; sic etit iradiiuffi dicit. Venimtamen et Filius se ipsum tra-
semen itiuih.. Multiplicansmulliplicabo seinen luum •didit. IJnde jdejii Apostblus . Ttadtdil semelfpsum
(184) Verba baec non in epist. ad Ephesibs,; sed (187) Auiogr. habet repromissiorie, sed eniendaijV
in secund. adCorinthioS, c.i, versic. :i9,.legunlur.
' ~ diim visrtni est. Noianduhi tamen aiiqttot;excuip.la;^
. -- ria Biblica Iiabere hie, promissione:
(185) Vulg. irtier
spem.. ;
(186) Vuig. eiiam, ef non habet Dei. (188) Vulg. sed ei propier.
'
PiXEOL CXXXIV. '. ". «-.
"
m :: ATTONIS VERCELLENSlS EPISCOPI ] ,| 1~2V
pro hobis oo.ationem, nilf.lomhvuset Spiritus fsan- A delicet, quia per leves et mbirientaneas tribulatioijes
cius, quia inseparabilisest"totius Trinilalis ppe- intelligunt-sepervenire ad gaudia sirte fine niansura.
ralio, In -eo igitur quod se sponte tradidit, fjii- UiideJacobiis dicil: Qmne gdudiumiezistimdie, frq-
sericors; iri eo vero quod propfia virtute surre- tres, cuih in ientaiioriesvariasincideritis '(Jaci:%),
xit, '''bihttipolens deffionsiralur. Iri qiio faclo iiobis Et iteiri : Beaius vir (fni-sufferl „tenlaiibnein (tbid.,
reliquit exeriiplum. morjendi vitiis, et TesufgehA 12), el Teliqua, Gloriariiuf et sancti in iritefiorihus
di viftiitibus , sive tti in baptismo coriimOria- tribulationibus, quia luxuriam refrenanl, mbderari-
mui et corisepeliamur ei , et in nbvilafe vitae turgulain et repriffiunt carnis illecebras. Curautem
resurgamus.' Unde iderivApostblus: Consepulii enim sancli glorieliiur 111tribulationibus, aperituf, cunv
««nias cutriiHo per baplistnum'iri:moiiein,'4it., sicut subdituf iScieiiies qfiodiribuialiopatienliam qperaiur
Ghristus resuftexit a riiortuis pef glofiath Patris, ita (tbid., 15). Palienlik a paliendo dicla-esr, jvel, Vut
elnosiii .hovilateivilm aiiibuieiiiics(Rom, vi,.4-),Se- quidam yolunt, a pavendo; fitraqtie autem sihi ar-
juitur•: (189) (T-90)(CAIP.; V.) justificati igitur-px ridet etymologia. Sancli enim, cum patiunlur, pa-
ftde pacetn ./(flfcemiiMsV.-Quia-Judaei gloriabanirir-;:de ;VenlquidenJ; sed"paU.ent'er.folerant.-Palieritiariutein'
Dei sive legis notitiajgentUesauterri de rtoya et fe- probdtibriem.jProbaiib est peffectus et nobilis riiep-
centi voCatione ;,prppter quod-etpluriiiium interse E tis status. Biide pfobus fecie dicitur qni coeptam
dissidentes efaiit. Aposloius, ul bstenderet eos om- borii ftperis; actionerii prObe pefducil ad calcem.
Vnesesse peccalorCs, superius ail: : Omnesenitri^pec- Probalio -itero.spem. Spes est desiderium jfutttro-
caveruni el egenl;,gloi;ia Dei.Qsteijdit enim eos -001- fumbbriprum. Unde el spes dieiturT qiiasi est pes
iies decliiiasse et iniiUles faetos, nec' esse qui fa- sicul enim aliquis ad cerlum locum pedibus tendit,
ceret bonum, usqu-ead uijutii. Haclgilur irtlenlibije ita et-sancti spei virluie ad gaudia sempilerria fesii-
finita, nunc a.dmorteteos quid agbfe debeaiit, horia- .nanl. Unde contfario in rivalis dicitur despefalio ;
Turque secttm paceriv habere, dicens : Justificalv qni enjm desperat, eundi voIuritalenrnoJi ibabef :
igLufex: fide'paceiii Jiabeamus, ac ,sidiceret,- quia : -Spes mtieih noii. coiifuhdit, .quia- jion tirnet:; rion.
nulltis. iiieritis, aut legis oijservantia salvatur, sed eriim timoreni incutif, sed potius fepellit. Uride
ômnes Dei gratia salyali' sumus-effide juslificaii, Joannes : Perfeclq ieharUas forqs -millit iinmrem _
îon, jarn dissidentes esse debemus, sed^pacem iia- .{Joaii. iv, 18). Curautem' noif confuridat, aperifur,
bcamus. Et, quia estpax malorum, jdeo adjeeit :-ad- cumsubditur ; quia-charilas Dei diffusa esivin cpr-
Deum;:hoc est„ secuiidunV;Deuriv;:.JDiideipse'iri: .dibusaoitris. DiftusaftvcharitaterivTdeftdicit,| ttt. ejiis
Evangelio dicil: Ndn,:qitalem mutidus dat, ego-dri laliludijiem inshiuaret. Unde"Psalmislri: Latumvian-
vobis(joan, xiv, 27). Per Doniinum noslrum Jcsum C flatuihiuum:niinis(PsaLcxvm, 96). Diffasa riamque
Cliristmn, periqueiriet accesswmIiabemus:(iQl)fidei. est chafilas, quia -rion solum Deuriv,sed etiarn jiro-
Pulcbre dicit accessuffi, quoniam, sieut aliquis per ximuiivVdiligere jiibemttr; nCc modo amicosjin .Deo,
«stiuniiiitrai;indoiiium veiiu e.ecTesiaiii..ila-,eT,pef seti eUarifiijimicos.pfopter -Deuih.-Sed, ne quispu-.
Chrisifim, uriigeriituni Dei Filiuiri, ariilum habeinus -taret-suis riieritis aut legisobservantia diffusarii in
venieridi adPalrein. TJnde ipse in Evangelio dicii:: se Dei cliarilatem, adjecil : per Spiriium suticlum.
-IV-emovenitad Palrem,-nisi per riie (Joan'. xfv, 6). Tiiirsurii, he eumdem Spirituni sanctuni a se haheTje
,..Elitem;: Ecjo suni ostium ^Joaii. x, 9), et.-reliqua.' putaretiir, suhj'unxil; quidalus e?i npbis. Ille.najni-
jQiio aulem habeanitts accessiuriaheiltur, cuni"sub- que Spiritum 'sa^ncliihihominibus dedit, quijcaptwi-
dilur : Iii'gratiaiii isiant-.Gratiamvocat adoptioneiii taterivnostram siiayirtute captivavjf, el dedit dpna
-Tiliofuin, qua fideles, laxatis peocatis, ailoptivi filii hpminibus. Igitur, ut Tiimiamvim dilectioniS osten-
Dei efQciuulur. In qua siatnus dicit, ul ostenderet derftt, -'adjficif: (192)-111quid enim Cinislus, cum
itqriia pritts in coerio:peccatbruhi jacuefamus.; Ille qdtiuc iiiftrmi essemus,sec'Unduth:tempus,prriiriipiis
•«fiini iririrce fideiet virtutuiri* siabat, qui diee- Morttius esi-3 (Subiritelligiluf , bisT. ul;ostendefet
Jjatr: -Vivil DOmihus;ih cujus conspeclu sto (tVReg. quantttm diligeret genus humanum ? ) NimiaiiTnani-
"- ''' l
•¥.-i<3).:: •."•c i]:' _'' '; que charilatem, etabuntlanlissimam pielalein Detts
Eigidfiamurinipe glorimfilioiumDei. Kotandurii,: Paler>;efga genusTiuihanum osiendit, cuni proeo
quia iibn; ail, in gloria, sed, in sfte glpriae..Glpriani Filiumsuftni tradidit,et ipse Fiiius, Cum_prbiropiis
quippeTiiioriimDei nuiiC quideifthabennisj sbd iri :fnori vbluit.-GftiivJeiiira suhdit Ajjpstblus:: ty.ix pro
.spe, qiiara tamenTjuaiidoqiiehahebiffius iri re.Uiide jusio-quis morituf; ndm.probonojersilanquisitu-
jderti Aposlolus i\l\bi; -Per fidem ambutdninsêi non deat iiiori; pt' Cbrislus Vprbiinpiis .mortuus -est,
jter specieiri (II Qdi-.vfi): El Joannes ; CliUtissiini', incredibilem' etiiiattditanicharitaleffiôstendit. Sbj
- :tiuhc- filif Dei sriniuS;et :noiiduiK::qp_paruit':quid eti- scieridttriiquia qttOtl dicit justum etbbijuirij non:.at.
• "" "':';' "";'
_:.mus(IJoaium, 2),- -; .aliquairi .persoijairi; fefereiidum est, "sicut qttidani
-: Non solum autem (subintelligitur,''.gloriamttf iri liserelici vbluerurit, qui bonumFilittnv et justuiii
spe.gloriae filiorum Dei) sed el gloriamut in tribulatio- Patrerii inlellexerunt, sed, ut dicif beaius llierony-
.jri'tms...;Cur.sancliTn fribiiiaiionibiis gloriarilur ? Vi- niiis, ad aliquam refii justaiiv vel bonariv. Fueriint;
"
/189)''Vuig. cap. v. ; v ;; '(191) V.ttlg.per jfidein. ''. V. [,_ ._'-'
-î-90)Tn aulbgr. iriafg."C.Xi,.V: . -"..;'" .(192) In aulog. maf_g.;c. XIT . '[\ ':. . _
m EXPOSmOVIN EHSTiLASVPATO^ 174
enimTvbririulii,qui pef. jusiuni intellexerunt Veteris j^-opefantutini_qiulqlein(P-sal.y., 7);: si.eninv peccalo-
TeStamerili juslitiam ; pef -bonum vero gratiain res eranvus, iiiiquitatem pperabanvur-; quonvodoefgo
Novi, rit sit sensus: vixpro jiisto quis morituf, quia diligehamur. si Deus opbrantes .iniquitatem odit?
p~errarus;irivenlus .esiqui .projristiiia Veteris Te- Sed-nulla est:coiitrafielas.:si diiigeritef animadyef-
stamenll iriori voliiefif; pro bono aulem forsitan lariJus.-Deusenim amandoodit, et odiendo airiat. In
qttis audeat rivori dicit,_quia facilius iiiveniri potitit Tinaquaqiie namque persOna habel Deus quod ainet,
qui pro.grafia Evangelii se inorU.iradiderit. (195) Et • •et quod odib haheat.; ahiat eiiim quod ipse fecit;
noiandum quia, cuinvixaliqttis pfo juslp mprialur., odit quae, diabolo suggejienle, ipse .homp Te..cit;:in .
tjiro-bbno autem quis iaudeat mori, Domhius auleffi sirigiilis enim peccatorihus amat miseratione bene-
Vrionsolum pro impiis. sed eliafii congruo fempore fieiuni, el danjflaUoiieTudicium.Praeierea noiandum
rriorivoluit.Et hod esl quOd .Aposlolusdicil: se- qriia sic videhliirlioec verba sonare, ac siDeuiji Pa-
cundum iehipus, id esl, seCundum temporls con- trem baberemus iratuffij ef Filiuriv pacatum. Setl
gruentiam, Unde ijise propheta dicit: Tenipore ac- iwriTta.Apos:lplusseni]T.,q^
\cepio exaudivrte, el -in die saluiis adjuvi le (Isa. hoii pepercit; sed pfo iidbis onihibus tradidii etim
-SLIX,8).-Quod exponens Aposlolus aii: Ecce nuiic (ilom. viu, 32). Non ergo Deiis Pater nolentefti-.-Fi-
iteinpusaccepiabUe; eceenunc •dieSsqluiisi.lt Gor.-~n,Bliiirri
\ tradidit, riec ipse Filius,-iiolehte Patre^ sft
(2).Eonainque lempore mori voluitquobmriesdeeruJa- tradidil, sed irabidit euiri -Pater; ef Filius, et,amho-
verunt,siftiuliri.utilesfacUsunt,rieceratquif'acerelbor rtiin Spiritus sanctus. _
jium usque ad unum.Deniquesciertduniquia diceudo I]lud auteninoiaiidum quia eosdehi' dicit peccato-
Aposlolus,pro bonp forsltan quis audeat ftiofi,qtiamvis res^ quos inirtvicos Dei, et ipsos juslificalosin :san-
jKidenler suain voluit iulelligi peisonam, oslehdit se guine.Chfisli, quos recoricilialos pefVmorfeivjFiiii
Oniiiesque Ddelesparatosesse morj-pro Chfistp. cj'us, et eos salvatos ah ira per ipsum, qnos sal-
'
Sequilur :' Comiiiendal auiein :suam .cliatilatem vandos in vita ipsius. Et seienduni quia dtio praemi-
JJeus iii iioiis.-iSuam ohajilaleifi Deris in nohis com- sif, iiiipios ct infirmos, el duobus nomiuibus nos vo-
niendat, qriia indebite riobis rerivissioriem tribnit cavil, quoruni alterum mitissimum, alterum airo-
jieccatorunJ, et quia Filiuni suttmjvio inipiis Tradit. cissiiniim est. Leve enini quiddani esl infinniias,
jCum enirft iile, qui; non debebaty dehilunv rfiortis sed irtfirmilaUs genus esl, quod impielatis noinine
jJiabolo solvit, ut nos; qtii debitae:;morti_ mefito le- designalur, qnoniam nisi essct necesse, mediciua
iiebamnr, eruerel,:suam utique cliaritatemiii -nobis iioii haheret. El, quia diio prxmisil, idcirco duo
icommeridavit. Unde pfer Prophetam -dieit: Injusle, redtlidil,ld-es"t,pcccatores et inimicos Dei; eosdem
:qumnon rajtui, turic exsolvebqmfPsaL ixyin, 5). C eniin vocal impios, quos inimicos Dci, el rcvera
jQuoniam}si, cum ddltttc peccatores essetnus, Chri- faJibus peecaiis dediii eramus ul ininiici f)ei nierilo
•-sias pro hobis tiiortuus est, tnutto imlur magisju- diceremur. Sed reconciliati Deo'saIvi eritnus in vila
•siificatinrinc in sanguine ipsius satvi erimus ab ita ipsius. Pulchre dicit, in \ita ipsius, qiioiiiam, si pro
jter ipsuni.; Jusllficalbs dieit a speccaloruni . nexibus impiis et inimicis morluus csl, mullo magis viiain
iliberalos. Et piilchre djcit, in san.gUiiieipsiusij.quo- suisdabit amicis. Non soliun aulcm fsiibiutelligilur,
aiiairi siiie iyTissanguine nulla fieri potest jusiifi- salvi erimus), sedel ijloriamur itiDeo, Pulclire dicit,
-catio. Iliiic est yuod: in Veteti lesiamento nulla in Deo, quia scripiuui cst : Qui glorialur, in Do-
«expialhr fiebal siife safiguinis aspersione. Ab ira mino glorietur (II Cor. x, 17). El quia nemo polest
auterti dicit a vindieia aetemaedaranalionis. ;-~ gloriari in Deo, nisi perDoininum Jestitn Christuivi,
- Si enim, cuminimicidssenms.immici erm\us_ Deo aujecil: Per Doiiiinumnoslrum Jesiim Christum,per
propter origliiale pecCalurii; lilttd qttippe separave- quem ntinc reconciliationein accepimus. Rcconcilia-
Tat: nos a Deo. Sed reconeiliaii stimus Deopermprtem tionem dicit juslificaiionciii, quas facla est in san-
EiKi-ejtts.DkendoreConciliatos, bsteiiditquiacaptivi guine ipsius. Nam sciciidum quia quadam Dei jusiiiia
adiaholp teriebaniur.Sednonitaititelligendum esl ut, tradiliiin est-diaholo genus lnimanuni; non lainen
"
sicut homines prius.intef se dissrdentetposfeMrecoii- ipse iradidil, sed tradi pcrmisit. Mox enim ut Adam
sciliariluriita etnOs prius dissidentesfueririius a Dco, pecca\it, deserenie se Creatore, aiiclor peccati ho-
• ctposlea reconciliali; quoniam, etpriusqiiaril Joecon- minem invasit. Sed non euin Deus fundiius deseruil,
V cifiaremur, diJigebanvttra Dbmirio.Unde iderivApo- quia seniper'siiis hencficiis susleiitavil. Et quia ju-
-sloltts : Sicut elegii nbsin ipsb dnie mundi conslitu- slitia quadam tradilus est, dignum erat ul diabolus
iwhemÊphes.ififfetzlilii-: Quidiiexiinosieilavit non \irlule, sed justitia vincerelur. Quod a Do-.nino
nos~a. peicaiis npstris (Apoc, i, -o)_'-et-Jpannes: Eedemptore noslro faclum csl.Venit eniin insimili-
Diligamus. Deum, quoniam ipse prior dilexit «ps ludinc carnis peccali, nullum oinnino habens pecca-
(/ Joan.iy,:19). Sed orielur qiiiBSlio,quoriiodonos liini. Unde diaholtis purum lioiiiinemcredens, inno-
; dical" Apostolus; ante; feconciliaUorierii electos et cenlem occidit. Quia ergo innocenlem occidit, di-
ciileclos, cum Propheta dicat t-Odisii omnes, quii gnum cral, ul credenics in Christum amitteret, quoS
(193) Notandum hurie lextum_:: pro boho.attlem quis audeat moti ? qui iiiterrogati\us est in-VuJgala,
hic |*2siiiye scriptum et expositum esse.
: .- ~ ." •*" •- i .;.., ••: - ;-.: -
' 4ifi
jr*
175 iTfftwii: vfrnriri.i.ii.\'s_.<_ppiKf.fipr
ATTONIS vERCET f.i>
-pnus debito morlis et peccali lenehat ohnoxios. A j mundo peccatnm nou fuii? Yult ergo osteridere
Hanc igitur justificalionein Apostolns vocat recoiici- hujuscemodi fuisse legem quae peecatum abolere
liationem. Proplerea, sicut per unum hominem in noii posset: Hpc eniffi sensn diptunvest: usque ad
liuncinundumpeccaluminlravit,elper peccalum mors, legem peccatuni eral in mundo, ae si dieeretur : Erat
el ilain omnesliominesperttansiit, in quo omnespec- quidem, sed non agnoscebatur. Oslenditigitiir qnia
eavetunt, subauditur, ita et per uuum hoiriinemvita per legeni faeta est peCcaticogniiip.-Peccaiuriieniin
:rediil. Mundum a primo homine vocat genus hvi- originale dicit, legem vero scriptam. Pptestitamen
nJanuni, nam -revera ila se res hahebat, ul dicit referri el ad legem naturae, Iiomines eiiim, quandiu
Aposlolus.-Jacebat quippe genus huinanuni, etVprae- inparva aetale sunl, minimeagnoscunfquid ageridftiii,
cipitabaittr de malo ad malttm';quiaenim peccaiilibuS vel qtiid non sit, ideoque, quanivis sit eis peccatuin,
angelis eraljuncliim, idcireosuae deserlioiiis et dam- lamenquasi non est, quia nesciunt esse peccalum.
nalionis poenas.ltiebal. Acperhdc cogilur Aposto- Seqtiiliir : Peccalum aulem non iriipulabatur, cum
ius duas in se suscipere personas:: unapi primi lex honessel. Non impulahatur,-quia IIOIIpuUibalur
Adae, per quem peccatiijiThHravit in niundum, et •esse peccatura. Notandurri enim qui rion ait, non
alleram secundi Adae, per quem vita rediit,..et de £ratj sed non impMabaiur, eral quippe a.pud homi-
liis.prOlixeloquilur. Scienduin autem quia his verbis B 1 nes, sed (191) [non] agnoscebatur. Unde sttperius
.deslruil Apostolus erroremPelagianorunijqui dicere Aposlolus : Quicunqtiesine lege.peccaveruntsipelege "
non sed imitando,lra- peribunt., - \ .
solenl, hoinines, nascendo,
here ab Adamo originale peccalum, ideoque parvulis Sed reqnavit. mors ab Adam usque ad Moysen
iioii oporterc baplismalis sacramenlum, quia non (19S). Moyses hoc loco trppice k;gem sigiiificat-
essetorjginale peccatunij quod deleretur. Sic eniuv nam per datorem Jegis ipsa lex -designatuf. Re-
dicunl: ftoniines" cum peccare volitnt,- exempluma gnavit ergo mors ab Adam usque ad Moysen, id
4>rinio honiine.sumtint, eumque imilaiido ad mtilta est, a primo homiiie usque ad legem. Quod vero
perveiiiunl. Hos talqs Aposlolus redargtiit, dicens : dicit, usque ad legem, non deheinus inlelligere us-
propterea, elc. (195*).Si enitn homines, rion nascen- que.ad legis initiuin, sed usqiie a.d ejus fiii.ein.Sic
do, sed imilando, originale peccaluni Iraberent, non enim dictuin eslj ac si dical aliquis : Regnaverunt
diceret, per. unum hominem. sed per diaboliim,de, Judaei usque ad Jechoiiiafii; uhi; noii initiuini regni
rjuo scriplum est : Ab initiodiabolus peccat(I Joaiu Jechoniae, sed ..ejuslinem dehel intelligere, quando
JH, 8), et de quo in libro Sapienliaelegitur :. Invidiq translati sunl iftl3abyloi)em,El pulchre ait, regnavit,
. diabolimors iniroivilin orbemlerrarum (Sap. n, 24). quia mor.Scuiictas mundi partesinvaser.at. Seil quid
El, fit ostenderel Scriplura quia-noii sica diabolo 'G est quod usqrie ad Moysen.inoriem dicit regnasse?
mors. in'-homines venil, quasi ab eo.propagali sint, Nunquid non postea regnavii ? Quotidie quippe ho-
;sed.quia euni iinilanliir, arijecil.. . lmiiantur auieih niiiies moriunlur. Sciendum ergo qttia.Aposlolus
eum qui sunl ex parle illius (Ibid,, 25). Appslolusi boc loco regnUrii niorlis vull inlelligi, .prius enim
gittir, ut osteiideret Adam auciorem' originalis pec- generaliler raofs regnav.il, quia oinnilMisrfignl coe-
cali, ait : Sictit per.unumJioiiiineiwpeccaluminlravit i lestis adiium iiilerclusit. Regnavit igitur, sedusque
'in niuiidupi (scilicel originale) ct perjteccqtum.mors,, ad legis finem, id est usque ad Cliristum. _.afn, ut
Vqiiia niors poena exstilit.origiiialis.peccati, eliia ini Apostolus dicit, îjis legisGlirislus est ud .jus.iilium
Atnneshominesperiransiii; quia nullus vivit, .qui.noni oihni ctedeiui (Rom. x, i). .Eslautem finis, iioncon-
moriatur, in quo omnes peccaverunt.Quod dicil, iiii suniptionis, sed coiisuminalioiiis et 'iinplelionis.
-
,quo, si ad peccaliim referalur, manifeste Pelagiano- Poslquam vero divina niisericordia ~sede coelisdif-
. rum haeresiin destrull, quoiiiam in illo.uiio.peccaloJ. fudit ad terras el pro nobis moridlgnala esL,inoiTe
oinnia commissa suiit. Nam, s.i ad personam Adae e .sita mortis deslmxit iinperiuiii, ei.resur.gertsriohis
refcralur, adhuc-enuclealius deslruit. Tn illo enimi vilain reparavit; deiude, coelosconsceivdens,jaiuiam
„ Tinopeccante omries peccaverunt, quia, ut dicit hea- nobis regni cpelestis aperu.il, ac per hoc morsjani
Tus Auguslinus, omnes homines ille unus bomp fue-- "'m omnihus regnare nbn:poiest, quia eleclis jidituni
'- :r.u.nt: cuinqtte ille de paradiso pulsus esl, et nos3 regni coeleslisinlercludere riou valet. Aliudriara-
omnes, quia in iumhis ejus ei-araus, Sicul legitur dee -que est, pestem late-ef generaliierTh omiiibus.aliter
"Levi,,qui in..lumbis-Ahrahae erat, îjiando ipse ob-- Tii paucisTegnare. Regnat ergo, sed usque ad hapti-
.inlil decimas Meichisedech.j;ffet)r..yii„.9,10). Usque 2 .smum;: ibi ehim cum Christo mftrimur, ef sepeli-
ad tegem enim peccalum erql in mundo. ,Quiri vultt niur,,et cum.ipso resurgimus, ut in ,-novilaie vilae
Jioc dicip Aposlolhs ostendere?. An posllegem ini •anibuleriiu.s.Sed, ne crederet aliquis se suis nieritis
' clare, ettsrl, id estt nilur ei 1.1. Tuffi scilicel perperam praernissaesssnl
{195*)Iifaulogf., IOCOctc.Iegilur
-ellsrael, quodcuninonvaluerim neque cilaiioni, rietjue" e verha illa, seu potius litterae i s, quod et alibisu-
sensui ullo modo acconimodare. satius mihi visumestt pralnvenire contingit. ;, !
. emendare. Num errarim,.videat leclor. Illud iiilerimi (194) Sensus-maniieslumfacit paftic. non, qjiaein
"justificaiibiiimeae, addam verhajinaliah3eceiciBt«ra ini amog. per oblivionem foTtasse scripta noifiuVeui-
autog. semper, aut fere sempef compendiosescriplav lur, scrihi dehuisse.
..adinveniri, ita ei cmt. ,-Forta'ssis'.eUaifi,.e(religua., , ,(t9S}Tnautqg. niarg.,c. XIII. j
dicere voiuii, qiiodTere senvjierita scripluni iiive-
if. EXPOSITIO TN EPISTOLAS PAELI. — IN EPIST. AD ROM. 178
a inorte liberalurtt (196), VsftbjTinxil:Eiiahi (197) in Ai Apostolus, hbn diceret, gratia ex mullis deliclis in
eh qui itoii peccqvet&iit,in iimkliiudinemptmvarica- jusiiftcatioriem; sed e&ririo.. Sciendum etiam quia
iionis Aim, id esi, quinbn propria volunlaie pecca- splerit Pelagiani dicere fideiibus : Unde fraliuiif
verunt, ut Adam, sediearriis infirmitate, sicut~pa- bomines ofigiriale peccalum, a nupUis,-an a paren-
iriarchae, el jiropheiae el quidam gehtiles, in quibus tibiis, aut a volinilale? In quibus hihil ejs resjiOii-
adeb vigriil ingeriiririisapienUae, ut ofigirialrpeccalo denduffi. Andi AiVostoliimdicenteih : Judiciuni ex;.
nulla superadderent criminalia. Quiest forma fittu- w\o:in eondeiiinaiioiiem; Sed quid esl quod dicit,
ris (198). Quaedani exeiiipi&fia/irturiTiabent. ul ad judicium exuno in cbhdemiiatibneni? Nunqiiid ju-
Gbfisluiii feferatuf. Adam efiini fofiria fuit fuitiri, fticiiim exnno solp in brigiiiali:peccato,'et non ex
quoniaivi, sicul pef illutn iviors inlravll, ilaetper reliquis ducif in coiideriinaiioiieiii? Si eriim gratia
Ciirislurrivila rediit; undeVpaulo inferius Apostolus Pei non soluni originale peccatuni, sed. eiiarn pro-
dicilTSicut per iiiobedieiiltam unius hominispecca- priaeybliiiitatiSpeccafa relaxal, sie el judiciuiii, non
iofes consiituii stint piurimi, iia el _pei unius obedi- exoriginali Taiiium,.sed_ptiam ex caeleris quae suv
tionem jtisli coitstittierilur mtillii S\ "ttuiem legatur peraddunlUr;, ducit iri: condeniijaiionem. Quid ergo
/uftifi.,-.ntelligetidum est posteris. Adani ergo fftrma 'vrilt oslendere bis verhis? Scilicei, tammagnum
_ ftiit futurls, quiaexempluni" fuif peccali et datrina-13 fuisse illiid brigiiiaJe peccatuni ril sufiieeiei hi cori-
iionis (199). Sed nohsicni delictuih, ita et doiium. . demiialiOnem, efsi nulla superaddereiitur, qiiamvis
HaeeverJâ clausa videntur; poiest laroen subau- gravior sif eoruin poeoa, qui propria superaddiinl,
•diri: non sicuf delicturivnos COiTuJiit,ita et dprnuji et tanlo gravior,. rfuariib:graviiisquisquepeccayil.
"Dei nps reparavit. Horunv.autem verborum sensiiBv Ab juno ergp, id est ah Adara rion omiila ivOstra
seqrienlia nianjfestant, cuiri suhditur-. Si.eiinn (200) jveccata, sed soluni priglilale irahimus; ab uno verp
in unius delictohiullinioiitiisunl,mttllo magis gralia Cliristo non tantum originalis, sed.elVoinriium:re-
b_ei,:et donum ingratiatinius honiiiiisJesuChristim ntjssibnem corisequinvurpeccatoruni. CoeperatApo,-
plures.abuitdavii. Ac si diceref: illrid originale pec- stolus facere difierentiam origiriaJis peccaii et.gra-
caiunf adeo magririm fuil, Iil omries ^peidere sw!S- fiaeDei, et Goepta intenlione perseverans, ail: Si
ceret; dftnum yero Dei.noti spluni ab il!o_sed efiasoi .eiiiin (W%):in_uriiusdelictoriibrs'tegnavil petuinim-,
a cunctis absolvit, el, doriat. .Sed quid eslquori miillo magis qbundqntiam grqlim,et donulionis, et _
dicit : riiiillo magis gralia Dei in plures abundayit, jhslilim dccipienlesin viia,regnabuntper uiium Jesum
Ctim plures perdaatur quarii salvenlur? Ne ergo Chrislum. EJiius.delictttffi,peccatum dicit priginale,
COiilraritinV videaiur, quod dicit, ptutio mqgis-,.non~ qupd Adaijiin -paradiso Conimisit. Sed quOniodo111
ad personas referenduiri'esi_ id esl, plures, sed a<Hîinius delicto niors regnavit pef uniinj ? VSeilicef,
verbuni abundavii., Mullo riiagis eflim abundavit . quia omnes yinculo; mortis efaiit ligati inillo solo,
• gralia Dei, quia, liOii soluffi origiiVale,sed eliam' •etiamsi nulla, pfopria. .'.vbluntafe..
superaddereni.
propriae voluntaUs admissa felaxat. Sive : mulio Fideles igitur :.abundanliam graliae ef doijationis ac-
snagis ih plutesdicii, qtiia niali, etsi rtviilUvideaa- cipiunt, quja ijon iTJud originale ;Solum, sed et cae-
iur, paiici suiit, quia iiihil .siint. Boiii vero, etsi tera qiiae superaddiderunt, eis peccata.reroitluntiir.
paucj videanturi riiuHi laiiieri sunt, quia magna est Aecipiunt et, abundaiitiam 'jttslltiie..qniatafita illis
. in eis gratia De\. Et non sicul pet uiiuin (201) pec- justilia a DeoTetribiiiiur, qua jnsfjrice;riiu'r'j,'ut,ciim
caniem, ita et donum. Et haec qUideffiverba elausa Adaffiin paradisb diabcJo ad peccatum persriadenU
vtdenturj potest tanlen siibaudiri : -rion siciil per cpnsenserit, illi, n'on spliini sttaderiti, ;sed riec fto-
uiium peccanleffi perdiU:suttius, ila et doiium Dei genli cedant, aut cOfisentianl. Sed quid est qiiftd
nos redimit. Quorum sensum Apostolus exporiii, dicil, nqulto.magis regiiabunl, cuffi pltifes mprlis
suhjurtgeiis :jtqrii judicium .quidem.exuno in con- fegiuim trahal ad poenain, qiiani gralia advitam
demnaiionetii. Quod dicit ex rino, subaudienduni est aetefriam? Non ergo.-a.dperspnas vCl pJuralitalem
_delictp; quod ipse exponlf, subjungeiis,: Graliq au- - referendufti est, sedad augnienluni gratiae Dej.
leiri ex: muliis deliclis in- jtislificqlionem; Quibrts 1D Multo magis enim regnabuni, quia quicunque ah
verhis deslruit CrroreriJ Pelagianorijm. Qstendil Adarivad Chrisiu.m, iri est, a niofie ad vitam traijs-
enim quia nori imitando, sed riascendo tfahuril ho- .euivt,, cumjpspsinefine regnabunt in vitani aeter-
iiiines-origirialepeccatuni.Setl dicilVPelagius: quod ; jjam. S'\\'e,_mullotnagis dicit; qttla qttos inpfs leni-
dicil ex uno, ad Adam referendum; est;. homines pbfaliter perdidit, lips ;.Deigraffa aeierrialiter vivifi-
enim ex Adam sriniuiit exeriiplum peccandi, et eum cayit.. (%i)o_);lgiltif sicul pet unius deliclumin onines
iinilando ad multa perveifiunf. Al, sl hoc seiiliret hominesin cOndemridtioiiem,sicel pet unius jnsii-
Partic. cuhi, quae' pefperam, me judice, iri

1(19.6} (2t]l)Tla nofiiiuilaeeditiories : Vulg. attameirna-
autog, ante verbum subjunxil, jacel, oinitlendam bet peccaium.
censui. (202).Partic. in Vujg, npn habet. -.-:
(197) Vulg. iri.eos.: V (203) Ih margi.ne aulog.,"hic'inven.itur. signaUim
tl§8) \\\]g.,fuiuri:. '""'-. :' ':'-"":' I)'. V pbst Pentec. fbilaSse Dbriiinicd .quihiq post
(199) In auiogr,*marg. c. XIV. Pentecbsiem legi splebant lisfcIfi haric parterti epi-
• " ' stolael). Paul,i:rioiae,.seUhoniiliac^
(2D0)P.artic. in Yulg. rio»habot.
179 ATTONIS VEftCELLESSIS EPISCOPI : . i TStr
iiam.in omnesjiomiheshtjttsti^ fr.per inobedientiain,efTeliqua.jQiiibus yerbis gfafiani,
veibis, si iriiiiatipnem altendamus, ut Pelagiani" q«a salvati sumus,-cttni niagjia devolipne osieridere
asserttnl, unius delictuni liullius alteritts erit, quam voluit,. j '-,: ;
("hibojj. Setl, quia apte Apostolusde Adam loqiiltur,. Sed quid est qupdVdepecGaipribus Ipque~is,âit:
nulla hic imlialio.intelligeiida est; sed propagatio coiisiiluli snnl.;.:de j'us.Us... vefpr>.'constiiuenluf? Si
peccati. Ait eiô : siait pet' unius delicium (subin- eiiinv.nondunJ justi consUtuti swat, quid- de Pivtribus
.iellig.it.ir..mofs reghavit) im.condemiiaiionem,ita et Veteris TestameftUdicendriinest ? Si eiiirji;Depplacue-
per liniusjustitiam (subiiiielligilirr,graiiafegnavit).!»' Tunt,. jus.li utique fueruiit, eadeiij quippe ipsijfide;
justificalionem vitm. Justiliani unius hortiirtis,justi- salyali suijt qqa et nos. Nuni, quod nos jam factftivi
iiaiivdicil Jesu Chrisli, quajuslifical iiiipios, quairi credimus, ,;jili--credebafi.tluturuiii. Uiide. ApbstoluS'
•niilli iiriiiaiidam propOsuil,;sed ipse softtsbanc po- alibi:: Habenteseumderiispitiiumfidei (II Con iy, 13)'.
tesl, qui estMiter moii.uoslibet: (PsnL LXXXVII. 6)._ Qtiod eiiiicleatiiis ostendit beatus Petrus apbslolus
Tlancnon PeliTis,non Paulus babitit; quiaiinpiuin.ju- .dieeiis :.Sed per graliuin:D'er;crediinu&4aIvqr'tiqu-em-
stilicare non potuit. Siergflsolairiiilalift facil pecca-: admodum et:ipsi-{Act.:xv,i3_); Si efgo jusli fuerunt,
tores perAdani, cur lioiv shla iriiitalio facit jpslos quare Apostpjus verbo futufi temporis risus est, di-
.perGhrisium? S.ed;.aljsit. Ghristus eniin idcir.cofe- g cens, eotistitueniur.' Scilicel,: quia praeviditl-plures
cte ujius dieittir; quia rion _sbla ejus imilaTrojustos cj.editurosin NovpTeslamenlo quatn rft Veleri, sive,
facit;sed gratia fegenerans.per Spiritomsanclum.. quia, licet sitin praesenli yita coristituiio jusiorum,
Similiter et Adaiii unus. dicitur; quia. nori sola ejus- perfeclior: tamen erit iu fulifra. Propter perfectam
iimiialiopeccalores faeil, sed etrpoena peccati gelie- ergo justoram-consiitulionetti Tuiuri teniporis, nsus
rans per morlem. tdeoqtte ieete illic aR : tii dmnes eSlverbo [futuri teiiiporis] (20S). -
Jiominesin condeninalionein.;liic attleniih-omnes'in Eit, ne Judaei pro Tege gloriarerituf, adjecif : Lex
frusiificationem, neque- enim omives,qtiigenerantur _ auiein subiiiltavit, ut abundatet deliclum. Subinfrare
per Adam,..iidepiijisi regeneranturper Chrislttm. Sed estalteriuslpco succedere, siveaJleriusiocttin pfaeoc-
,qiua..'sicut.fiiillius car- eiiparb: Siihintravitlergo lex scripta, quialocolegis
jdei;rcp,;„elillic p~?!..es<.dicil,
iialis generatio est, riisl^per Adam, ila nullius spirl» naluraesuccessit; osfendit ieniffiApostolus suisverhis
taliSj.nisi per Ghristum. Omnesitaque iri coridemna- annullalam jam esse legem natur;e, sed data iego
tioflera dicit eos,.qiii nascunlur jjef Adarii peftirien- scripta coepissevigere. Delictu.iii:vero,nori originale
les ad oarnalem geiieralionem; OffinCsauteni in judicii. sed.qpod honiines post origtnale superaddide-
sUficationem,eos, qui nascunluri>er Ghrislum per- ruiil. Quoniodoergb, subiritrante lege, abundavit de-
tinentes ad spirilaiertj gerieratipiieiii. Et nota quia G lictum?.Qriia,.dalarleg.e scripta, Tap.laest oiiglnalis
qtios iiic oiiines dicitj.eosdeni parilo infefius. multo.s.. peccati cogiillio, et auginentaia poenadelicli. Lex
Kec mifura : nam . niulti dici ppssunt iu aliqua ie; ergo subinlravil,;ut ahundaret delictum, id estco-
eiiani-Guirijvauci sint.;yerbi gratia,.si:dicarous :-uria gnitio et poena delicti, proiftef hoc eniin soltrffi:lex
esi blSsletrix in civitate,"quaeomjies exeipii,:et urius: scrip.ta dala est,~ut originalis peccati cognitip;fieret.
Jitieraruhi. niagisier, qui omnes docel. Non eijitti in- Ubi aitieriPabuniavil peeculum (206) (id.estjcoghi-;
•i.e]Iigere--possumus qtipd omnes hahiiaiofes civilaiis, lib et poena peccati) supembuiidavii graiiaf Quiaj,
vel illa excipiat, vefiste dpceal. Sed ideo illa omnes. quos lex iransgressores lanittm ostendebal bl con-
dicilui excipeie, quia iiullus praeler ejus fnanus na- deniriabatjhos divina gralia jiisiificay.i et vivifrcjivit,.
scitui, ct istc onines docere,.,quiapraeter ejtts iria- ideoquedicilur sriperabuivdasse^Lexenini niinabalur,,
gislciiuin nemodisciti Habet ilaque mullos illa car- sCdnon opitulabalur; jubehat, sed non saoahat; os-
i nlis gcneialto, hahel etspirilalis. sed plures habet tendebal laiiguoreiii,.sed non aufefebat.. Lex ergo,
ctnHis ouini spintalis,. VeiTmi, sicutVIlla hahet dala est,,rit gratia quaerer.etiiiv;gratia,. data. est, ut.
omncj hommcs, ita el haeG_0'miiesjustos hoiiiines,-. lex:injpleretrir. ';']'
tl sicut piaelcr illim nttlhis homo (204).,Dnde jnox, Ut, sicul reqnavhpeccalum.in mortem,Illudjscien-
sttb liltu Sic U enim pei inobedieniiamunius Jiqhii- 5 duirt quia sunt quaedaffipeceaia praeier Adamj llnde,
}ii_ pcccaloies constttuli-sunl mulli,..ila elperhnius Apostblus boc loco iioii addidit, per unum aul per
obedii-onem pisit conslilueniur iiiulii, Mullos.auterii: hoifiinem quia, ut dictum est paulo sttperius, iionde
inn e\coplisquih lstlanvdicit, sed omnes. Obedientia: originali loquitur; regnavii enim peccatunv iri mor-
ost, tam iif TlOniiiiibuSiquamin rimni raUonali crea- tem,-qrila Itlud peccatum, qtiod honiines originali
Tura, lolius-juslitiae-origoatque perfectios-TJiideApo- sripefaddiderunl,; auxit morierri. Sed, quia; inilla.
stolus, vbleiisVOsiendereduofuni honiinumdifiereb-j polestesse juslificaU.o,nisipier Christum; ideo;eum,
liam, idest,.prirai Adaef,qui est capuinosirae mortis, djxissel : Ila et-gralia regnel per jiisliliam iii viiam-
et secundi, qui est capuf npstrae salutis,rail ::sisMt, mlernam, adjecit : per JesnmCiirisiupi.Dbriiinuinnor
(204) Haecverba,.veT similia desidefafr viderilur: diiclaj perperam seripla fiiisse innultur. RTosVaulsnh
iia prmtef isiam nullus jnstus hdjnof\il sensus vide- jifopriae sedi restiluenda censuiiiius.- i
' ''')icet.pprfeclion.em'acquirat..'..' ...;;,;, (206) Vulg. delietum. Npnriullaeautem editjories--
'
(WS)''YerhafUtUri...iemporis; :aliqua'Spost;liceas euni-aulog-.conseriUuri.[. J.
5:,*guntur,..ef Signo expnnclibfiis, id esL linea srib-
m ... - -, EXPOSITIOIN EPISTOLAS PAULI. - IN EPIST. ADROM. '_ 182
sirurii. Carne qnippe generarile, solum originale tra- _" \ seimur, ut nvortui vitiis , Deo virtutibus viyere
•liiinus; sed, Spiritu sarielo fegeneranle, nolf illius incipiamus.El scieiidum qftia sacranielita quafficfa.m
laiilum; sed ef oninium peccatorunv reinissionem siijiililudinem hahent earum ferum, quarum sunt
; sacranienta ;-quod siTion haberent, sacfamenta rion
coiisequiniur.
Igiltir, qtiia dixeral Aposlolus'(207) (CAP.VI):.UH "esseht. Ex quadam ergo similitudine earum rerum,
abundqvil.peccaium, superabundavitqraliq, praevidit quarurti sacramenia sunt, vocabula sumuiit.. Semel
quia perversis pervefse inielligenda eral haec sen- enim Christus in se ipsb pro salbte homiintm obJaltis
tenlia, ac si diceret,. proptef abiindantiam graliae esl;-sed in hiysterio, non solum per omnes Pascliae
prodest peccire, idcirco qiiaesiioneni sibi ppposuit, solemni.iates, sed eliam-omiii die fidelibus immo]a-
diceijs i Quid ergo dicemus ?Permanebimus in pec- tur. Secundum qiiemdanvergo moduifi sacramentum
caio, ui gratia abundel ? Et, ul hpc diJuerel el.ex- corporis illius jpsum corpus ejus est; sacrameiiluni
ptirgaret, adj'ecit: absil! Ac si dicerel: Nop ita est sahguinis est ipse sanguis, sjc et sacrameijium mortis.
ul vos piilaslis, neque pninv, quia maj*ofa peccala ejtis inors ipsa est, e.l sacramenlUm sepulturae ipsa>
commi.ttitis,majora heneficia consequemiiii, Nam, si est sepultura, et sacrartientum resurreclionis ipsa>,
remissionem yeslrorum pecealoriim consequiftvini, esl resurrectio. JOndeApostoliisfion ail; Qtiicunqup
lion Hoc veslra merentuf peecala, sed Dei gralia in '3 baptizaii sumus inChrislo Jesn,-morleiii illius signi-
vohisoperatur. Rursumquequaesliortenisibi ohjiciens, ficaviinus, aul sepulturam, sed:In_morte ipsiusbapti-
sulijungit: Qui eriinimorlui suinus peccalo, quomodo zati sumus,el consepullisumtts ctini illo. Utquomodo.
adhuc vivemusin illo ? Taiiquam diceref: cum gratia surrexit Clirislus q inorluis per gibriqm Pairis,ita et:
Dei tariium nobis berieficiunipraesliterit, uf peccato nos in novilaie vitmambilemus. Per gloifam Pqlris
niofefemttr, quomodo peccato niortui, in illo, id est dicit propter glbfiaiii, yel ad glofiam Palris. Resur-
in peccalo Yiveriius? Quod si peccatb vivinius, nihil rectlo iiamque Filii glofificalio fttit PalriS : qnia,.
aliud facinms quanv ut graiiaeDei ingrali simus. Qui (210) dum propria virlufe surrexii, Deunv Pairenv
enimlaudat medicinaeheueficitim,rioii doeet vulnera glorilicavit, cttjus.se Filiuni oslehdit. Ita et nosiit
et morhos, a qttibtts illa sanat, sed, quanto majori- novitale viim ambulemus, id esl, quia viliis mortui.
bus niedicinalaudibus praefertur, tarilo niagis morbi siimus nunc et innpvati, riequaquain veteris vilae
el vuinera horrbrttiif. Sic laus etpfaedicaiib graliae sordibus coinquiiiari debemus, -sedin novilatevitae
Dei, viluperatio, et damnatio est delictofuiri. Gratia perseverafe; sicut enini fesurrectib Filii glbrificalio'
nanique t)ei vuliierihus riostrls adliibuit medicinam, Palris est, ita et noslraevitae nOvilas. Si ehirri com-
qua sanaremur, et \dc\rco:ubi abvridqviipeccatum, planlqti facii suihrissiiniiitudini niorlis cjus, siniid et
->
stiperabundavitgtatia, non pecbafitis merilo, sedSUb- resurreclibnis eriinus. iiliid sciendurii quia Christus
venienlis Dei auxilio.. Dei virius, et Dei sapieniia, miro quodam et ineffa-
.'iiiiimodo, nobis factusest afbor vitae, cui ebinplaii-
Et, ut ostende.ret quia medieina gratiae Dei my-.
stice in passjone et resurrectioneDoniini consistit, tareniiirininorte,comiilaritareniuf elinvita,ideoque
ait' ApostoluS: Si complanialifacii suriws, et feli-
adjecit:_-An ignoratis, fratres (208), quia quicunque qua.- JNotaiidiim"aufem ftbn ail-: Coiiiplanlati
stimusin Gltrislo Jesu, iiimoiie quia
baplizali ipsiusbgpii- snmus thorli, sed, similitudini
.zaiisumus? Quibus vefliis evidenler osteudit in pas- de pwiiiS; quortiam, nofi
Tiiorrte eorpofis, sed de morfe spirilus loqttitur.
:sione et resurrectione Dorairii praefiguraluin inleri-
Quodaulem dicit, similitudini, el ad morleni pefll-
tum, et occasiini nostrae veteris yitae et, exordiunv -
abolitionem et renovalio- net, el ad resufTeclioneffi.-Cbinplaiiiatieriini suriius
rtovse, iniqujtatis jusliliae •siinilitudini morlis ej'us, qiioijiaftJ,sicut ille morluns :
nem. Sed unde hominUioe beneficium collaium est?
est 'est,; ifa et nos secuijdum quairidam . siriiiliiudi-
Scilicet.per fidem JpsuChristi, quia apijd ipsiim nem rtiofhriur, dum aquis iiniriefgiiriur; suriiuset
fons yilae, et in lunvine ejus videbimus lumen. In
nvorte ergp ipsius baptizati sumus, qiioniam siciii fesufreclionis,' quoiiiain, sicut ille surrexii, ita
et rios qftodamrtiodo fesurgiriiusr, cum ex aquis
ille roftrtiius esl,.lla%t Jios, cum.abrejiunliamusdia-1
boloet piieribus«jus, saeculoelppmpis ejus,;quodara- rehascihiu.f.
modo morimur, dum .aquis imffiergimur. Et, qiiia Hoc scierites.qtiia vettis horiio hostet ,s'tmulcruci-
tlixerat lnortejn ejus nostrani signilicasse mortem, fixtisest.Neterem lioriiiiiehi.dicif veleris hohiinis
ut ostenderet quia sepultura. iilius noslrani signifi1- conversalionem, sive, qttbd riiagis seriiiertdum est,
cahat sepulluram, adj'ecit: Consepiilli.enim snnms riioflalitatem nbsifae caniis, quaeest ex poena male-
ctimiljopet baplismuni inmortemfQuasiemm Chri- dicti el peecati primi hominis, quam Dominussusce-
sto cpnsepeliniulv,dufti sub, aquis latenius (209) : pit, etpeccata nostra penulii iu corpore suosuper
et velut cum ipso resurgimus, cum ex, aquis rena-- •Iigiuim. Mors igitur maledielum est, quia ex male
(207) HiciricipitViilg.c. VL : poleillb, qiioEccIesiautebatur,ftmniiioefIiriiceloqui.

• (208) Fraires in Vulg. non legitur. Iri
niargine (210) In aiitog.,inlerpartic. qiiia, etallerairi dum,
autogr., hicsignatum invenifur D.
' VII, id est,
' flo- negalivam parlic. non quam perperam j'acere exisli-
miritcaseplhna. ,' 'V '. ... mavi, expungendani duxi. Afgiiinerifumexpji'hgeiufc&
(209):iSloiabic de baplismo 'iief immersioriem, ut- pafficulaesunfverba iminediate.seqiientia». .
185 - ATTONIS VEltCELLENSlS EITSCOIT _s_
dicto descendit. iu cruce ergo mors Douiini pepen-.,A mtis cum eo, qtioniam, juxta ftjusdem Apostoli
dit, ui moriem morieritlo superaret-. Simili modo.et vocem, Si compatiinut, etcontegnabimus (II Tim.ii,
peccalimi malediclum est. Peccaluni igilur yeleris 12), etf.si socii_passionis ejus (uerimus, simul et
liOffilhisiii ligne pejvendit, qnod Dominus in ipsa tesuffeclionisetihiiis(Rom, vi, S). ! !_.
carnis mortaliiate suscepil. Unde Aposlolusnec eru- Scieniesquod Chfislus resurgens (212) a tnorluis,
huit,nec limuil illum peccaium vocare, cum, deDeo jam non inorilur. Christus resurgens j"amnojnrriori-
PaireTOqiieiis,ait: Eum, qui non novetatpeccalum, tur, qttia propriae divinilatis virlule resurgeiis,Vmor-
peccaiumpro nobis (ecit (II Cor. v, 21), id esTFilium tis destrtixil imperium etnObis vilaffi reparavil. Ad
suum siifiiijiiidinemcarnis peccati sumere fecit, et ciijus mortis simililudioenv, semelpeccatis niortui,
euhi pro salute boininnm sihi hosliam intulit. Uride in eis airiplius vivere non deljenius. Aliteii. Sicut
mox causani reddit, siibjTingeus: Ut de peccalo Christus surgens a morluis, jam non moritur, ita.et
damtiaret peccaium. HinGMoysesde eo njulla anie nos semel baplizati, rebaplizari non delienius; qui
proplieiavil, dicens : Mqledictus otniiis qtti pependit enim rehaptizantur, Chrislum sihimet ipsijcrucifi-
in ligno (Deut, xxi, 25). Filium rtamque Dei male- guut, eloslenlui Iiabent. Unde ipse in epistola ad
dictum vocavit, qtiia maledicturii, id esl, mbrlalita- Hebraeos: Impossibile esl (215) qui semel iltuininati
teni npstrae'cai.iis suscepit. Velus ergo homo nosier !<$sunt, gustaveruut nihilomintisdonum cmlesle,parti-
crucifixus esl, quia morlaliias no.slraecarnis quam cipes facli siinl Spiritus sancli, gustaverunl eliam
Chrisiiis suscepit, in ipsa ejus.morfe, sub .figura bonum Dei verbum, virtulesque smculi veniuri, el
riostri peccati, pependit in lignb. prolapsi sunl; rursus innovari (2,\i.)-ad pceiijientiam,
Cur aulern criicifixus sit velus homo noster ape- rutsus ciucifigentessibi (215) Chrislum,-et bslenini
ritttf ctim sobdilhr : Ut destruatur cotpus peccali. habenles (Ilebr. n, 6). Ubi nolandum quia, cum
Corpus iiamqiie peccati desiruitur per bapiismum interdicil renovari, pceiiilentiam non dcnegat, -sed
iflitis, qui venit in similitudine carnis peccali; sed secundum haptismum prphibet.
nori ita desiruitur, ut adhuc in ipsa carne vivente Mors illi ullra tion dominabilur, ITocdictp illorum
furiditus (211) assiimatur concupiscenlia, aitt desit; prror deslruitur, qui Doininum dicnnt, nbn yerum,
sed ne obsit.mortuo, quaeprius ineratvivo. Quandiu sed plianlaslicum corpus habuisse; neque eriimilli
enim quisque vivit, semper habet concupiscehliam,. vei senvel mors dominarelur, nisi verum corpus
cunv qua pugnel, et landeni, Deo adjuvanle, supera- sunipsisset. - ;
Lit, hisT forte in vacttum graliam Dei suscepit. Et Quid aulem est, qhod siibdjtiir? Quod morluns csi
nola quia non ajt, ut deslrualur membrum peccati, n p.eccaio, moiiuus est seniel : cum Pelrus apostolus
sed, cotpus, Membrum enim peccali est unum- J de eo ~\\czl,Peccatuin non fech? (IPelr. n, 22.)Ke
«tuodquevitiunv, cprpus autem peceati massam dicit ergo conlrarium viêalpr, iriieiligeiidum pst quia
viliofum. Ostendit igitur hoc-dicto, quia Dominus, peccalum dicit cafnis fragilitatem, quae accidit
non originale tantum, sed omnia peccata relaxat. "propler peccaium. QttaecttnqueigiturDominiisgessii,
Ui utttq non setviamus peccalo. Id est qttia, pec. non laiiimjsUceexppnenda, quain imilaridosectantia
catis morttti, sumus innovati, non janf peceaio, sed sunl. Naffi, qiiia crucitixus est, Aiiostoius docet:
Deo.sefviamus. , Qui auiem sunl Chrisli, carnem suam crucifixerunt
Sed quid est, quod seqnitur? Qui enim motiutis "cum.vitiis el concupiscentiis(Gal. v, 2-i), quiamor-
esi, justificatus est q peccato. Si enim omries qui tuus est, idem alibi monel : Mortificate membra
morlui sunt j'uslificali suijt, ergo omnessalvanlur; vestra, qum sunl super lerram, id est, fornicationem,
quomodo ergo veruni eslquod ipse alibi dicit: Non avaritiam, etc. (Col. in, 5). Quia-sejiultus jriobis
est, omnium fides? (II Thess. m, 2.) Si enim nOnest exemplurareliquit, ut corisepeliamur ei in bapfismo,
omnium fides, nec onmes salvanlttr; quia, ul idem ttnde supra ipse : Consepnlti enim sunins cum illo
dicit-: Sinefide impossibileest Deo placere (Eebr. ii, per baptismuin in moiiem, quia surrexit. Apostolus
6). Constat igilur quia non de corporali, sed de jr>alibi dicil : Morlui eslis, el vita vestra abscondilaesl
spiritali niorte Ajiostoiusloquitur, quae celebratur in cumClitislo iti Deo (Ibid.,5), quia coeloscoriscen-
baplismi sacramento, qua quisquis moritur, a pec- dil. Alibi docet: Si consurrexislis cum Chrisio, qum
calis juslifiealur, quoniam per Spiritum sanclum sursitm: suntqtimrile(Ibid.,i). . \;
omnia ei peccata relaxantur. Et nota quod.peccaturi; Quod autem vivii, vivit~Deo. Filius Dei, in aequa-
singuiarinumeroproplurali posuit.In baplismo enim iilalePalrismanens, exinanivit seinctipsum fofinani
non sbltiffi.originale, •sed-etiarii admissa laxantur. servi suscipieiis, in qua morlutts esl et resurfexit,
Si dtitem mortui sumus cum Chrislo, credimus coelosque ascenderis sedet ad dexieram Palfis. Et
quia siiriul eliani vivethuscum eo. Cum Christo mor- boc est quod dicit Apostolus : vivit Deo: Deo eiiim
tui sumris in baptismate, quoniam ad morlis ejus vivil (quia ir>aequalilateP.atris manel) (21<3).;
similitudinem, aquis immersi, mortificali sumus Ila et vos existimale vos moiiuos quidem esse pec-
peccalis; et ideo crediraus, quia simul etiam vive- cato, viventesautem DeofinChrisio Jesu.ilis yerbis
V (-211)Aulogf. asumalur. ' (214) Viilg. renovari. _'",'.
(212) In aul. surgens, sedper ea qttaeseaiittntuf, (21S) Vulg. sibimelipsis Filium Dei.
Uquel legendiiin festirgens, \\Yin Vulg. (216) Verha haec in infimo margine aulog. eodem
(813) In Vulg. eoslegittirinterverbum est el qui. tanien chafaclere exarata leguiuui-.
m ,ESPOSITIOTNEPISTOMS PAULI.— IN EPIST.VAB ROM. r ISO
adiiioiiet Apostolus ut, cuniyaliciijus fei species, id A nori est lex quae nos terfeal et peccatuni puniat,
est, mulieris, a.u.ri, vel.argerili et-caeteraruni, atit iihere et secufe peCcarepolerimus: ideoque Apostp-
.'iriirriici jiersiiasio nobis . irrepser-it pestjferamque lus, quaestionem sibi proponens, ait : Quidergo?
cogitalioiieingenueril, siatim "exisliffiemus nos pec- -.(sribauditiir dicepxws)peccabihius, quid noii suriius:
catis morluos-,"sic enirti". favenle Deo, venenosara siib lege, sed sub gtalia? Ac si diceTet: Npn ideo
cbgitalionem sriperare ppterimus: fieri quippe; nul- graliae..subjecti .eslis, ut liLipre peccetis: gfalia
latenus potest ut Depet peccalp vivamus. Ul ergo enlm, q.Uaevos liheravit, qua ralione vos sinetVlibe-
DeoY.ivere-poss.nius,opprtei lieccaiis moriaiiiur. Et repeccare? El lioc est quod sequitur : A">s/f.El,
ljpc Cst qubd diCit, vivehies aillem J)eo in Gliristo quoriiairi njirius: adhuc intelligenlibiis loqiiebatiir,
Jesu. In Christo Jesu, id est per CliriSltimJesum, _ai1jec.it:Nescitis qrioniam cui exhibeiis vbs servosad
qiiia, sicul ipse.dieil: Nehio novil ('217)iPatreninisi qbedieiidtim, serviestis ei cui pbedistis (219-)? Et
per me. (218) Non- ergo, regnel peccaluin iit yeslro est sensus : Vere scitis qttia riorialterlus, sed ejus,
riiortali corpore. Notandum qiija npn ail, rion sil, sed cui servitis, ;seryi eriti,s. Unde ;Doriiiniisiri Evarige-
noii regnei. Quartdiiieninvin hac vita suiiius, sine ]io ; Nenio potest"duobus doviihis servire (Matth. vi,
jieccalo esse non possumfis. Alin illis soltimnjodo " . 24). Quicunque ergo peccato serviunl peccali servi
fegnat, qrii, dum coiicujriscunt, conciipisCenliis efficiuntur; et qui'jjistitiae obediendb, seryi.bbedi-
priebenl assensuro ; ttndeinox subditur : ui obedia- tionis efriciiiniii:r...Uiidemox seqriiliir;' Sive peccaii,.
iis cbnciipiscentiisejuS. Mbriale corpus, ufquilius- inmorletn (220); sive obediiioriisad /juslitiain. Et
danv placel, Apostolus, ripo piopler.hane connnu- apte djcit :. sive pecCati in i)i_j't_ni,,quoniain pecca-
rieffi moiT-sm appellavit, sed: propier aeternanii tum cbnsttiniriaiuriiriiergil in mortem. Pulclire eliarii
daiiinalioiiem; sed de hac et de iila nihil ohstat s\ib'ii\l: Sive obedilionisad justiiiam, quia qiiicunqiie
; -. '
ihtelligi. ': -.' . diviiiis praeceptis phediunl jusiitjahi acquifurit^-quo-
Igitur,iit.Ostenderet qiiid essetfegnare peccaturti, niaffijusUficari riierentur.
addidit: Sed neque exhibeatis .membra 'vestra artna - Sequjtur: Gtatias dutem Deq, quod (nisiis servi
iniqnilalis peccato. Sciendum quia singnla memlira peccati,obedistisau1eihex cprde, etc. JNota Aposlo-
sua liabent offieia; quiciniqiie ergo Vhis perverse ium nonideo gratias agere qiibd servi peecati ftie-
uiitur, merijbra sua exhibel-arma iriiqiiitalis •pec- rint, sed quia poslea obediefint. Ex corde auteiii
calo, quia vires pracbel diabolo; quO facilius oeci- dicit, prppter filiorum digiiiiateiii; aliler eriim ser-
dalur. : . - .;:.:.:.:: .,..".-. vus ; aliler ftierceriarius; aliierfilius ; sefvfts liiriore.
: Sed exliibelevos Deo ( suhattditur, yivos) tanquqm niefcenafius studio mercedis, filius vero solo amore.
ex moiiuisvivenies, id estjianquam a mortuis resui'- 'y-lli ergO;ex corde obedierunt, quonlam.filii Dei lacti
geiites. El est Sensus :.qui semel peccato mbrttti sttnt. Saepe elenini Deus, prppler iiilerioiisbbiiiiiiis
estis, uitra in eis velle yiyere •,_iiondebetis, instar affeclurii, suscipit niunus exteTioris; qtipti :ro;(iii-
eoruffi, qui Tesurrecturi sttnt; qujbus fiec velle nec festalurinlibro Genesis, uhi legitur : Respexh Deus
• .
posseeritpeccare. _ Ahel, el-ad munera ejus (Geii. iv, &). Ad Abel dicil, '
El membra veslruarmdjuslitim Deb. Qtii membro- id est, ad.intenUohem Abel.
riiiiT stiorum officiis ordihate uliltir, menibra siia Ad quidauteniobediferint apefituf, curivsttbdittir:
arma juslilis» Deo exhibet. Verhi gralia, si ad boc In eaiii formahi doclfinm, in qua (221) Iradiii esiis
Tefsanlur pculi -nostri in capile ut coijciipiscanf [subintelligitur, Deo].>Formariidoclrinae dicii exem-
rapiantque aliena,' arnia sunt diaholo; e conlrario, pIiKii Evangelii; qub diclo ostendit Roniarios juxta
si ad hocversanttir ttt riori coitciipiscaiit, nec ra-. - ejusexemplum Domino obedisseTn qua forriia Deo.
piani aliena, sed sua aliis 'Vdistribiiant,.niembra .. Irailiti suiil, ijiiia ejus filii effecti. :
irostra'gladium exbibemus Deo, qup etpeccaium Liberdii aulem,a peccato. Sirigularempro pliirali
occidatur, etrios jusliflceinur. Quod agentes peccali posuit; unde suhaudiendtim esi, pnnii. Servi fcicti
dbffiiniumvitarous. Unde mox subditur : Peccaium . eslis justiiice. Jusiiliae dicit, id est, DftiliiiiiJesu
enim vobisnbn dominabilur;iionenim sub lege eslis, Chrisfi qiii est jusiitia PalriSjOiriiiiumque yiftutuin
sed sub gratia, id est, non estis parvuli, sed per- quaein ipSointerprelantur. :_::' ' ~
fecti. Sub legC:stirit qui legem carnaliter et irtipleiit Ilumanum dico pfppter infirmitatem 'cdrnis veslrm.
et jnielligiint; sub gralia vefo, qui eamdenv Spirita- (222) HoC loco. nJagmroi suis auditorihus Incussit
liter et iiileJlignnt et irivplent. Ac per lioc datur piiflorem. Quid vero slt Jioc niaftifesta^ subj'iiftgens;
intelligi- quia mulli sunt iri lege qui -suh gratia Sicul exliibuislis membra vestta, letc..Ac si diceret:
yivurit, et in grrilia, qtii sftb lege viyunt. Sed JJOle- Qtiid brimsihius. qiiid levius, quam ut, sicrit fuistis
rarit simplices et miiius iftteiligenles ad haecrespon- pronipti admaltini, ila sitis ad bonum ? Ego quidem
dere: Si non suuius sub lege, secLsub'gratia, quia iinilto riiajora a vobis exigere debul, el vos promplio-
(217) In aulbgr. siclegitur, neino novil ad Palrem. (219) Viilg. obedilis.

Fortasse nemo venil, jtixla illud Joan. cap. xiy, y. 6; (220),Vvilg.admottcm.•
Nemo-VenitudPatremnisiperme. (221) Vulg.fliifjfnam, ;;
_ ($18) In aijlog. Iiiargvc. XVI; eaji. autem XV (222).__; autog. sigiialum -ihvenitur Doiri*V;//l:
nuliihi designaiur. :" _ pqst Peni, ::. ..."
ffVt:. - ATTAVfQVPrnirnrmcio'uuL.kji^ cntctnnrir
Liiiuuvi " " \ ... *«,.
.loa*-,
Tes ad bonum esse deberetis, quaiiv ad maluni fue- Ai peccaio. Scilicet, ut cautelam servaret in yeibis suis.;
ritis; sed propler infirmitatem vestrae carnis aequa lllic eiiim liberos alienos : hic autem liberatos ere-
requiro : id. est, Sicut exhibuisiis inembra veslra: ptos diejt. E.l aple i\c\l, servifacti Deo, quia qui pec-
serviie immundiliie.(225). ad iiiiquitatem;.ila nunc catis inoriuiitur, servi utiqiie Deiefficiiinlur. Habetis-
exltibetemeinbra veslra servire justilim in sanclifica- (ruttum veslfum in sanclificationem;id cst,: fn casiif
tibnem. Verbi gralia, sicut prompli fuerunt oculi nioniam qtiam. Apostolus aliquando specialiter,
vestri ad coiieupiscendtim, ita sint. adTniserandum. aliquando cum cieteris virliiiibus generaljtef com-
Sic el per caelera inembra. mendal; Hqbelis frnclum veslrum in sanclificaliohem,
Cum enini servi esselis peccati, liberi:fuislis-jnsli- Et, aple dieil (226) : kabetis fruclum veslrutnin san*
tim. Liberos jiistiliae dieit alienosa justilia.. Uiide- .ctificaiionem, qubniam,. qui Dei servj efBciurilur,
datur inlelligi quia sicut illa est laudahilis se.rvittis, saactilicari merenlur. Finenv vero viiam celernam,
sic et deteslandaTibeiTas; liberum namque jusliliae Paulosuperius aillinem. id est, mercedeni-malbriiirr
esse, delestaiida^libertas est, serviim yero justili_e,- operum esse moiTem; hic vero retrihulionem bono-
Tmdabilis esl servittis quae praecellit (224) oinneni; riiRidicitessewinm;; el,fiequis crederet leiiiporalem,
liberialem. Et notandum-,quia Jibertim arhilrium,- adjecit ceiernam. Quae sitvila oeterna, DomiiHisinv
ctjam in malisyiget : undeniox ut suis voluplalihiis f.5 Evangelio manifestat, dicens : Emc esl vitamterna ut'
saiisfaciiint, liberi jTisiiliaefiiint. AliOquini non eos cogiioscaniie verum Deum, efc. (Joan. xvn, '5).
diceret Apostolus liheros justitiae. Nam scieiidiinv Siipendium(227) enim peccaii .«lors.Slipendium a
quia ita Deus primum hominein reclum condidit,.ut siipite dicitur. Apud antiquos enim peciinia non
in cjus volunla.teet suaeTectitudinis statu sine ejiis enumerabaluf, sed inslipite apperidebalur; milites
ailjutorio permanere non possel; suotamen cadere- ergo erant-, qui stipendium accijiieJjant; qiiibus uon
jiosset coijaiu. Unde mox, ni suis desideriis-satisfe.- lam dabatur.pecunia, quam roerces reddehaiur,.Qui-
eil, cofruil. Voluntas ergb Dei, etsinon fit ab illo,: Cunque igilur peccalo niilitaiit, quasi slijjeiidiuin.
quoiidie lamen fit.de illo. Ille enim.qui eum condi— iliis mors datur. . :- .
dit, de illo, id esi,.de rtiassa imquilalis. illius.quoU- Gratia auiein Deivila wlerna. Quia dixeraf, sitpen—
die format alia vasa iivhpnorem, alia veroin ,contu- dium peccati, mors; eonsequens, erat ut jdicerei,
ineliam ; vasa-aiiiem in bonorem facil gratuita sua stipendium justitiae, vita selerna. Koluil tafneii , ne-
bonilale ; vasain conlumeiianvjusto suo judicio et occasionem daret reprehendendi.: Cur efgo.-ail,.
nobis occultOv . - gralia Dei, vila mterna ?; scilicet ut oslenderet qyia-
Quem ergo fructum habuislis tunc in-illis, ih quibits bona sancloruffi , non ipsorum sunt, sed Dei a quo •-
nunc erubescilis? Haecillis dicehat Apostolus,qui in CWdanlur. Qtioliescunqueenhii Deus electos reiiinrierat,
prieieritorum siipruni malorum acluuni reeordatione suain-eis dona remuiieratii quia ipse eis dedit bona,
confundebaniur. Ac si diceret : Si nullum. fructunii pro quibus.reiutinerenturi InChristo Jesii\Dominp
habuistis tunc in iilis, in. quihus nunc erubescitis, nostro. Nbtandum-quia ffequeriler Aposioius iiane-
quare-,jaclantiae\ilaeveslraeflticlus inVallumerigilis,- clausulani suaenarralioni, et maxiroein hae Epistola .
cuin iii vobismetipsis franganiur ? Quanto enim vos suhjiingit, volenSftsteiidere, quia per Clnisium et
eadem superhos el elato.serigit, tanlo huriiiles dej'e- Pairiscognilio dalur, et Iminano generi salris admU
closqiierpddit; Et liolandum quia fructus in hono et. nisiraiur.
malo ponilur. Undc.Dominusin Evangelio: Noii po- (CAP.VII.) (-228)Igitur-, qiiia aixeral seûosque-
tesl arbor bona fruclus malos facere,:<A,c,:(Mailli, adjtilores nonessesub lege propler quodeliilurimunv-
yn, 18).. . '. - disputayil, ut hoc aperlhis oslerideret, siibjunxit:_
Nam fiiiisillorum inors esf.Fin.em di.citftiercedein •Anignoralis-, fraires ?;'Tan.q.uaindiceret ;jibn igno-
el retribulionem ; finis itaque malpi;timpperum rnors ralis. (229) Curauleni rton ignorarenl ostendii, cttnv^
esl, quia peccata consujninata generant morleav. subdit :;scientib-usenim legemloqtiot. Ubi quoeresjdunv
Aliier : finis malorum operum ,, id est, terminus est, quomodo sescientiDfislegem loqui dixefit, cum-
piors est sed, in bapUsmate ; quicunque enini in -^ Romanisloqueretur; non enim Romani,_sed Judaeia
i)n\)\.\sm3iieaquis iinmersi moriuntur et ex aquis DeoIegemacceperunt. Nontamencoiilrariuni est, quia
renascuntur, peccatoriini-Suorum reriiissioneracon- Rpmani jam Graecierant et ab Alheniensibus legem:
sequuntur. Et, quamvis hic sensus congruus sit , acceperant. Quid autem eis loquerelur ostendit, sub- -
lex in homiiie domiiialur, quanio?
graecedenslanien congruertiior est; nanv mox sub- jiingens.: Quia
ditur : Nunc qulem (22B)-liberati a peccalo,,, servt tcmpore vivit. In quo nolaiidum quia , cum dixit,:
qutem(acli Deo , habelisffuclum veslruni insancli-- vivii, subiiileUigivpluil, peccaio.Lex enim in boinine
ftcaiionem; fiiiemvero vitam mlernain.. Paulo sujve- r.ius ait.: liberi fuisiis justitim, iiunc. yero libeiaii «<
(225) Vulg. 'tmmundiiim et iniquiiqii ad iniqiii- cellit, quod quarliim semper Casiini.expQSCit, quani,
lxilem. prmcetlit, quod terlium.
(224) In autog. verbum istud compendiose scri- (225) Vnlg. vero,
ptum est, ita pcellit, Sensus quidemianvunum quam (226) Iii autog., posf verbtira dicit, compendio'
aliud, id est, tam prmcellit,qiiam percellit indicare ila scriplusesl textus isle h. f. u.T. s. ;
potest, atqtie ulroqne conteftTus esse.; nisi quod, (227) Vulg. slipendia.- ' 1
etim regal verbum libertatem in quarlo. casu,..alicui: (-228) Vulg.c. VII.
forte pfobabilius videbilur,.el satius iiitelligereper- (229) Auiog. in marg. c. XVII.
T-fiT EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAUO; — IN KPIST. AX)VLdm'-'-' :,J<M
doiiiiiialur, qtianto tempore peccato vivit, qula ian-J ,fuisse in came, nuric aulem nonesse. An in:carne
-diti ei doniinaiur, qfto Tisque invefiit quid in eo pu-' ^rion eral, cum liaee Roiijaiiis ]o'qiieretur?,Erat uii-V.
riiat aut pJectatur. : >- -qiie, ethOrierai; Iri carrieeraf, qubiiiain iri carnis-;
--
Nam, qumsnb -lifoestmulier, vivenie~iiiro;alligaia adhuc ffagilitate niaijebal;iiicarne noiiefaty quia?
eii legi; si autein-mbftuus ftierit vir ejus, soiula est iil ipsecariialiuni rerum non confidehat. Undebeanis
alege^viri'; Aposlolus Sriaeriafrafioni: siniilitodinem Augustiiius drxit;: Cuhi essemusin carnc ,jdêsl; cuiiv
adj"ecit, ut facilius intelligatur. Sicttt enim pef ciea- cdtnqlibus: desideriis teneremuf astricti,.: passibnes'.
tiiram Creator; agnoscifuf, _sicaliqua fes occulla pef peccatorUiiiy-qnm pet legein erant.,; elc. Passiones :
siinilitiidinem manifestafur.-Aitergo, nam-,•qumstib peccatoruffi desidefia earnisvpcaiitur, quiaftoiitinue-
viro esimulier, etc. Quantum;adVhistoriaffi ' mani- " nos, quaridiuin hac vita suffins,; affligurit;et inCitant
fesius est.sensus, allegorice, yirttm dicitlegis man- _adpecearidUm.Sedquare per legeniessedicuntuf ,.
dalunv; muliefem- vero-uniftscujiisque animarti, vel 'euin iii lege prohiheantttr ? .Scllieel,_ quia qtto iiis
plebem. Sicul ergo, vivente- virosiio:, mulier sublege proliibentur __.. eo ardentiores :et. delectabiliores..
jecla esilegi viri, sic et cttique Iexvivit; idest, qui "TedduAtuf..: -.;/.
eahi carnaliter inieuigitet iriiplet. vel »;ii sub peceato Operabarilur iri membris nbsiris, id est,,, adVpecca;.
degit, astriclus est vincuioIegisVAIioquin,solutus est I \ liini perifahebaiit, ut fructificareritihorti. llorli frii^-
a jrigolegis, sicut mrilier, inoriftoviro,a lege ipslus.- :clificaiit,;quia malaelociilioriis vcl operis exeinplp-:
vivenle vocabilur si cum . ' •
fxjilur, xiro; adulleta, fuefit alios destruurit..
diibvifo-; si auteiii -morluus;frierit.vir ejus, Jiberata '-.' Nonqutemsolutisumus alege mortis,-in-qita de.li-
estci legeviri, nl nohsit ddultera; si fiierit cum alio "nebqtnur. Quiti sihi vult quod lex mortis dicituf, eumf
bir.o.'Sicut mufier , yjyenle viro ,adultera yoeatur , iriorlem rion gigna.t? Si eniriv iriorteiji gigiJit, ijiala'
si fueril cum alio viro;, ila et criicunque lex vivit, est. Sed ideivvApostolusalibi "djcitV(Rom. vii, 12) :
si transeat ad graliain Evangelii, aduller esl,J non :Lex saricta, el mdhddiuhi, elc. Nort ergo lex morljs
solumlegls, sed eliam; graliae; legis _quia tfansivit ideo-dicituf, quia gignit rhoflejri, sed qiiia ffioi'tei,ri
ad graliaiii; gratiae, quia , in ea rivariendor tegeiu bsiendit. Nbn eriim-.ioriinis.res.ipSuni est quod de-.
earnaliter intelligit et imjilet. .'. > JftOiislraf;sicu't medicina riiortiferadiCi.lur.,rion quia
"
Ilaque,fralfes mei, elvosmottificattesiis legi, No- iriortem ferat, sed quia veneria liiorlifera deirion-
tandum , qijia multuni distafevidetuf haeeexposilio s.li'at. Ilinc-beatus Aiigusfinus dicit : « Lex peccali
;-_billa similiiudine quam praertiisit• illic enim virum et riiortis dicitur, qttia peecanlibus et iribrierilibus
d.xit mori debere nvulieri, utsplufa sit; hic vero propbsila est. J Unde idem Apostolus alibi (I Tim..
TmiTerern~dicit nlortuam viro, id est, Romanos nior- ( ' i, 9) :Lex hon est proposila jtisto, sed injuslo,,
tificatbs legi.Sciendftiri aulemfqttiauRomariisoceulta,
itqut Seiviamusiririovitaie Spiriltis,, elhonin ve-
Imoiiilracfabiliseral haec similitudo , sed, irt aperi- tusiatelilterm. In veluslale lilierae sef yiunt, qui le—
retir , idcirco noluit dieerelegem exsfirtelam Ro-
gem carfiahter iiitelliguni et ihiplent; in novilate
liianls, sed Rftmanos legi. Qubd tamen ,; etsi non spirilus ambulani, qui praece_!ta;divina spiritaliter
dixefit, subintelijgertdtthi,reliqiljt, quemadffiodunV . ir.actant.YeI:
ait illis illi,:npn in,velnstate lillerae, sed in no-.
S!!peritis,ubi :Prbnuniguideni, quiacreditasunt vilaie spiritus amJjulant qu'iexuunt velereftibomiiiefti
etoqnia Dei;; seciindum.iioii dixit, sed subaridiendum ciitii actibus
suis, etiiiduiiiifiioy.uiii quisecundum-
reliquit. Quoniodomortificati suntIegi;Vmanifestat: •Deuiricfeaftts esl itt jttslitia etsanctitale yefilatis.
pef-corpus Glirisli, sedquoniodoVpercorpus Gbrisii?
Scilicet, rqiiia ih passione crucis ejfts, oftvnesqiii Igitur.Vqttia dixefat, Tegem mbiTis, et nittlia vide-
in eum creduni, simril cuffi eo crucifixi suiit. Unde batur loqui"ad injuiiaiiv legis, iffio ad desiruciiofiera,-
Stiperius : Qiiicuiique•baptizalisiimusiriCtiiisioJesu, jioierat aii.quis dicefe ; efgp lex peccatiiiri esl.~Idep--:
ihmorte ipsius bapliiiqii sumtis, Narft seiendfiifi.quia qiifi sibi;quaestiorieiri propOsuIl.-diceiis :-Quid ergo-
multum se ofiendildiabolus et fefeliil, dum Christum dicenius:hLexpeccdlum;:est:?rkc-s\'diceret TNoii est
iiinocentem Occidif; dum enirri eum qui riihil nJoiii I)iia, uf diciiis.-Nbn eiijin •rifoplerea lftx iiiala, -quia
de"Cebatiridebitae-fnbrti- tfadidrt/orivnes quos debito riialuiVJ,_id est peccaUiin demoriSirat, qiiiii nori pni^
rivortis tenebat ariiisit. "• nis resid-ipsum est quod-osieiidil.El hoc eSl quod
Ut siiis .alieriusquiex morttiis resurrexU-.Sicilt mn- dicit, dbsit. Ut auteffi osleilderef Iegis vigorem et
lier , morluo viro:, absqiie foriiicalioijis , crimihe : qttare datri:sit, adjecif: sedpeccqiumtioh coghovi, nisi
trarisit ad alteriim ,.ita,Vcui lex exsllivguitur , Tiber petlegeriiyiiic quaefenduin-estuirum delege scriptri
transit ad graliam Evangelii, u.t sil alterius,: Domirii loquairir, an de lege nifturae. Quod autenf de legena-
scilieet Jesu Gli;risti,.quiex njortuis resufrexit. iiuvaelftqttaTur;nulltts dttbitat. Potest etiaifi. de lege
Ul fruclificeinusDei>;Deo fiTi.clifieatqui;non solurft (251) scfijeta:jjitelligi, ,naffi,iinuiiistiiitV;quod: enirtv
fiMictushonj operis, (230) ewknpla pi-Eebendbalios prohibet baec el iila, id est,, qiiftd tihi rion visâiiine
aedifical.Gunienimesseinus ih carne, etc. Qusereridum feceris. Si autemidem suril, quafe lex (252) scriplai
esf quare Aposlolus se siiosque suceesspres dicit data est ?;Scilicet, quia lex riaturae jairi defecefat., etV
(250) Thiparlic. , sed-eiiain / vel xquijjollentem (231)Tri'aulog:.Ioco;,?ci,ip/a,Jegituf scriptuid.
ajklendam putarem,, ne Ila iiripeiTeetus - sensus (252) In autog,,Vibi pariter Tegilur lex scriplura:
cvtdat..: --: ': ,: •-.•
191 ATTOtSlSVERCELLENSISEPISCOPI ! 1S2
liherum arhitriumpenefueraiamiullaluiii (255). Ho- A iri (257) parva aetalefuit, el quid agendum quidve
ininesergo, quandiu in parva aelale sunt, ei quid non esset ignoravit, quasi deeral ei lex nalurae;
agendum quidve (254j non sit, ignorant, quaside- ideoque peccaltim nesciehat. Potesl inlelligi et de
eslillislex; et ideo peecatum quasi deesl illis.flanc lege scripta. Nam, quamvis octava die cireumeisus
igilur iegem nescit infanlia, ignoral pueritia. Hinc sit, et quaedanialia legis sacramenta susceperit, quid
estquodpuer njaledicit patri el matri; perculitpa- Lamenilla significarent ignorabal. Unde quasi sine .
renles, nec lanien e\ iinputalur, quia deest lex, Sed iegevivebat. Congrueniiuslamen ila inteljigitur(258):
qtiis hoc invenit ? Sapienlia. Nunquid ergo mala est Ego autem vivebain sine lege aliquando,:id esl, in
sapiejiiia, quae hoc invenii ? Absit. Yerum ipsa sa- variis concupisceriliis ' conslitulus; sive ftie vivere
-
pienlia saejieper cognilionem viliorum atque virlu- pulabam.
luni sihi invenit malum, dum sequitur nialuni. Sed ctitn (259) venil mandatum, peccalum revixit..
Nam.coiicupiscenliamnesciebatit;nisi texdicerel: Quidest, revixil? Apparere, senliri, rebellare coepif.
Noh concupisces.Nola qnia non ait, concupisceham, Et, quia (240) nbn ail, vixit, sed revixit; in primo
sed concupisceniiam nesciebam, tanquam diceret : enim bomhie per [ransgressionem legis iiaturaevixit
Eral quidem .concupiscenlia; el ego concupiscebam, peccatuni, et eumdem primiipicaplivavit, ideinde in
sed nalurale bonum esse putabam ; niox atiteni ul ~$ cunctis praevaricatorihus revixil.
lex mihi coepit dicere : Non concupisces, jniellexi Ego aulem morluus swm.Qnare se morlujiffi dicil?
_;on esse naturale boiimn, sed accidens nialum. Sainoh in carne erat? Eral uiique, qtioniani in car-
Magtnim ergo boinim lex, qttae praecepiliionesse nis fragiliiaie maiiebat; sed morluuiri se dicil, quia
conciipiscenduni; sed hoc ejus viribus implere non manifesliis praevaricatorTactus est. Moiluus sitm,
possum. flicil, id esl, rooilutim meesse cognovi, qtiia.sciens
Occasione auiem accepla, peccatuinper mandaium peccavi. Qtiaivtoenim quisque sciens pecpl,.tanto
(iperatum esi in tne omneinconcupiscentiam. De qua atrocius puiiietur. '.:',
occasione dicit? Scilicelrationalis aetalis. Homines El iiiventuniestmihi mandaluinquoderat advilam,
eniffi quandiu in parva aetate sunl, et quid agendura liocesse ad mortem.Noiandum quia non ait, daluni
quidve non sit riescitinl; deest illis peccatiim, eum- est, quia secunduiii mandalttm, rion ad riiortero, sed
que veniutilad rallonabilis aelatisamios, quo scientes ad vitam dalum est.-Ait itaque, hivenlKih,':a'csi di-
peccaiil eo alrocius puhientur. Itieoque ait Apostor Cat: Mandatum quod ciistoditiim poteral esse ad vi-
!us; occasione accepla, ralionabilis scilicet aetatis, lam, nori ciistodiluminvenliim esl mibi adjffiorteni;
-
quasi diceret : cunique veni ad ratioriabilisaelatisan- ejus qttippe iraiisgressio gigfiil mortem. Unde con-
rios,coepiconcupiscere, sed non omnia; utaiiiem lex C sequenter adjecil: Nampeccalum, occasioheaccepta
niihi dixit: Non concupisces,peccaluniconciipiscentiae per mandalum, seduxit me, et per illud .'ocbidil. Q.ria
quod prius in me erat, quamvis nescireifi, per jiian- oc.casione? Ralionabilis utique aetaiis. Etlapte ait,
dalum legis quod coiicupiscentiam (25S)prohihebal, seduxil tanquani dicerel: peccatuni, accepla occa-
operatiim esl in ine onineni conciipisceiiliam, qtiia sione ratipnabilis aelalis, suscijjiens pretiuffi carrialis
fecil roe pravaricatorem legis: unde inventusftii in delectationis fefellil rne, et per ilhid occidil, dunv
onniium remm concupiscenlia. Hinc bealus Augusti- mandaliimlegis.me trarisgredi fecit. El, quiajiolerat
' nus dixit: « Minor eral concupiscenlia,quando anle: aliquis dicere: Ergo niala esl lex quae siio Tnandaio
legem securus peccabas; nunc auteni, opposilis libi liomiriemoccidil,.extemplo in laudem ejus :exsilivi!;
obicibiis legis, fluvitis concupiscenliDe freiJatus est, dicens: llaquelexqUidemsaricla; el manddluin san-
tion siccalus: quaele ducehatobicibusliullis,obruille cium, etjusiumfet bohuin.Lexsanctaesl,qttia obser-
obicibus ruptis. Goncupiscentiatua miiioreral quaudo vatores subs saiictos eflicil. Siraihteret mandaliim,
tuatnnjovebatlihidiiiem; oiiinisesljquandoiransceri- quod sua sanctitate, justitia et boiiitate sttps ohser-
ditlegem.Visnossequamraagiia sit? Videquid rupit. vatores sanctos, justos et bonos reddit, et praecipit
Non concupisces; iioii honio dixit, Deus dixit, etc. » non esse concupiscendum. Rursus aliqiiis dicere po-
Sine lege enim peccatum moriuum erat. Quid esl,'JD terat: Iioiium ergo legis maiidaiunj Uhi factum es.t
morluum erai? Latebat, non apparebat; quasiigno- malum? Httnc praeveniens,subjungit: Quodergobo-
ranUaeteiiehris sepultumjacehat. nnni, niilii [acium est mors? Quasi diceret: Non i.ta.
Ego auiein vivebamsine Iege aliquando. Quid esl est, ut asseris; nori enini boni niandali, sed meo
quod se aliquandp sine lege vixisse dicif? qum alibi vitio rrioriOr,duin niandatiimTegistransgredior. Lex
dicat: Quasi Israelila eram, Hehraeus ex-Hebraeis, quippe non est mors, sed legis transgresSio gigriit
ex seinine Abrahae ef tribu Benjamin, oclava die morlem, et boc est quod infert: absit.
clfcumcisus.(256),noii est 'contrarium; quanditi enim Sequitur : Sed peccaium, ut appareal peccalum;
(253) Scilicet propter igiioranliam eorum quae epitethon hoc parva \n aulog. reperire fuit, semper
licerent, vel non. r)rni)«scfipium adinveiiuimfuisse.
- (234) Aulog. Quid vero. (238) Textus bic hac vice, hocque loco ila iscriplus
(235) Amog. cqncupisceniia. inveiiilur : Ego aus. L.u. .]'"_
(236) Ad Philip, m, 5. Cij-CHii!cis»soctavo die, ex (239) Vulg. venisset.
genere Israel, de Iribu Benjamiii, Hebrmus ex He- (240) Foilasse quare cum ptnicto iiitefrogalionis
brmis, secundumlegem Pharismus. posl verbum revixil. Vel ila tnore indicativo, et ecce
(257) _Jt verilali usque ad sciTipulttmserviam, - rjtiia,etc, Alioqttin minus absolutrissensus yidelur.
ftbiter hic diclum sit, quoUescunque usqrie adliiic
.'_._.*,-'. FTPARITIfJ iNRPJRTOI.AS PATIII. — 1N KPIST. AT\RftM. 10.1
pir bbiiummihi opefqium esl inortem: Hic aniniad- A : Beaujs vefo AugustiriUsTiaexpbiut; Egofdritetri^Wi
verienduiri,' qiiia nftii ail, ul sit, sed ul appareai carnalis sum vehnndatus sub'peccdio.,\d es!, peccaus
lanquam, dicerel •:' Eral peccatum,-sed non appafe- prelio carnaliunv voliiptatuni.
bat ; ttt atileiii ajvpareat peccatum, per bonuffi legis Quod eiiini dperor, nonihtelligo. Quomo.d.onon in-
maiidatum operatum estniihi fiioftem : dura eiiiffi telligit, ;sT,operatur? Aut; quis operari polftst quod
mamiaiusn l.ransgredior, riioriem iricurfb, el peeca-- ,non iiUelligal? Ita ergft accipieiHfiimest:, quod enitk
tuni niagis mariifestalur. Ul fiat supra inoduiri pec^ (248) operor,.nowinlelligo,,\d est.iioi.v approbo,'ribii
caluni (241)- peccans pef mandalum; Quomodo fit •desidero,-non laudo, ripn inihi placei; sic enim
peccatuiii supra mbduln peccafis pef fiiaiiQalum? dicluiji est, siciit Dominttsjn Evangelio dicit: Nescia
Quia, qrio aliquid iiilege prijhlbelur, eo ardeniius vos (M-altli.:xxv, .12),-id est, rion appfobo. AIiier>
amatuf et riiartdatuifi fnirius chstodifuf. Beatus yefb Quod operqr, non inletticjo: id. esi, legis piâecepio
Aiigusiinus dicit,~peccairim-lieri supra niodum pec- parere cupib, sed meis vjribus iinplere fton possiiivi,
cans pef maiidaliim, quia non soliihipeccaiuiii est, Neri (247) enim quod volo, hoc ago. M esl, nolo
sed praevaricalio (242); niiiius eriim est peccatum, concupiscere, sbd.conCupisco. El hocrist qiibd seqrii^
dttni sirie riiandato qttis peccat; cuiri vero Seciiriduffi Trif ; (248) Sed quod odi, illud-fdcio. id e'st,nOlens
(245);mandatuffi, modoVexcedit.(244) Scimus enirii R Cortcupisco.Aliter. Noh'quodvolo,Jio: ago, iedqiiod
quia iexspiritalis esl. Lex spiritalis'est spirifalihus, odi, illtid [acio;\dest,'m m:\lo, quoclahbsse cupio,
Carnaiibusvero cariialis. lllis enim spirilalis est qiii voeatus (249) invenior. Polefantitaqiieflliqui stispi-
eairi, sftirilabier IraClant et cuslodiufit; carnalis verp cari et dicere Apostolumusqrie adpeceatum venissa
illis qttveam cariialiter iiiielligufit ef iinplent. -Quod *etpeccasse. Ideoque suhjurigit : Si aniem quod nblo-,
auteijv eis Carnalis est, uon ejus. sed illoruih est iltud facio, conseniio tegi, -quoniam bondfSed, qito-
culpa qui ea carnalifef utuntur. :-, . ; modo legi coiiseiiliebai, si-qttpd nolebat agehat? VI-
Egb atiiem carnaiissum. Quid est, quod se carna- •delicel, quia lex bpna, et voluiilas ejusbona. Et esl
-lemdicitjCum superius sesuosque adjulores non esse .sensus: cuni lex proecipit .-NoiiconcupisCes,etegft
in earne, scd in spiritu dixeril? Quapropier scien- nolo concupiscere; duin hoc volo quod lex vult, riiea,
•duni quia. iivcafiie' rion '.efali.'quoriiariiVinspe cariia- Tetlegis uriai lvvoiistraiur esse voluntasy:Aliter: Lex
liuitt ferum non contidebat, sed, cariialis sum, dielt, praecipit ffon eoricupjseere, ego autem concupis.o;
id cst, nioiTalis. Quod ulique si dicerei, recte oui- :sed qula riifsuni lex dicit ; post coriCupisceritias
Tiino diceret. Sive, Cafnalemse dicit, quia in spe , iuasnoneas, et a v.ftluptaUbustuis aveffere; dum
Tuturae fesiifreciionis carnalis absqiie ariibiguiiate concuplscentiis resisto, et voluptales meas fiori
«confidehat.Venuridaius sub peccdto. Quid Csi, qubd 'G sequor, mea et legis una proliatur esse vftliiiJtas.
dicit -se venuiidatuiri «ub peccato •Cuirijani Tedem- - Nunc aulem jam rion ego bperor iilrid, Notaiidiim
^plus esser? Veijundaium se sub peecato dicit quiri Tjuia nonait : Ego aulemnqn operor iltud, sed, hune
in carnis fragilitatemanehat, qtiam primris hoirio autem jam non ego operor illud, qtift dicto ostendif
incurrit Bei trahsgrediendo praecepirtm. Acceplo qtiia, quaftdiu sub Jege erat, libenlef coiicriiiiseebat;
eniffiVpfetio.camaljurii; vpliiptaliim. se diabolo sub^ postquam vero fedetnptus est, divina gralia" adjTilus,'
didit; et venundatus sub peccato, pmries venunda- elsi •cbncupiscebat, 'tanieii forfiier fesistehat. Ait
Tos gtejiuit : in qria, veijundaiiorie orivnes manerit ergo; mtnc autem, id est, diviha gratia liber.tlris,
elianr post Christi baptisiiia. Iii baplismate eiiim, non ego operbr illrid; id est, riolens pecco. Potefat
licet peccata laxentttr, carnis lamenTragilitas niahet ad lidee aliquisVdicefei qtiis ergo operatur? -Unde
risque ad: diem resuiTeciionis; .Chrjsius Igituf ab confestim :adj'ecit: sed, qriocl:habttatm nie;,peccdluni.
iilraque venttridatiorie fedeffiit, ariimae scilicet et Peccalum dicit carfiis fragiJitaleffi, iji quafti pfirivus
corporis. Unde pulchre- Redemplor dicitur; a ve- homo incidit pfopter peccatum. Rursus ftlijici poter
nuiidalione nanjquer aniriiaeliljerat, cuni iij bapli- ral: unde scis quod non Tu opereris,sed peccalurii
smate peccata relaxat;; a cOrppris yero redimet,, quod in te hahitat? Urideconfesiiriv subjunxit: Scio
cum ribs a tiioiTuisresurgere faciet. De hac redertir-'; " enim; qnia-rioiiJiabiial:bbntitn inme; et, ne dubiuni
ptione alibi dicitiAdopiipnem filioruni'Dei exspectaii^ esset quod ail, inme, exposuit. _ hoc es(;:in curne
tes,_ redempiipneih cprporis noslri (Bom.- viii, 23), mea, Nariivelle-adjacet milti, perficere qulem bontihi
(241) Tn Vulg. ribn peccalumpeccans, sed peccaits lilteraruril.scriplus est,'i.ta : quod eiiim o. n. o, .
peccalpmiriyersb ordine Jegiiur."..?:' (247) Vulg. ila liabet: hon•enim
~ qubd Volobohum
In
(242) Prpposit. huj. ep._ibi,: ttbi nori est lexf iidcfacio. ,.i ,:;
nec prwvaricaiio. Vulg., ita : sed quod nolo malum, lioc agp.
(248)
(243)-Parlic. per, quaeperperam, imo contra seri- (249) Verburiiistud vocqius\in Aulog., non omiiino
sum jacere videbatur, quaeque iftter yerba secunduin _ elarurti; priniae enim duae litterae aliquaiitisper,. et -
etmandatum j'acehat, expungeiidam putavi, "nieojuiiicib, data opera, fthliieraiae surif, inter duas
Ih
(2T4) Autog. niarg., cap. X.VHI. vero sequentesiitteras c, a, aliquanto altiiis Titterao
(245) In Autog.Texttts hic, ul et alii sftpra, coifi-
pendiosescfiptusila legitnr: ego autem cl.s. u. s. p:r. ihspicitiir, ita : Voc^tris.Forsitaftiioii.focfltMS, sed
lilteras scilicef prinias quiiique. utp6teviftitiales vef- -coacitis.legertdufri,quod majoreiri lttcem ex his quae
boruni cifali lexlus facile.mihi fuit-Interprelari; ulli- iegeiiiiir ad fepeiitiofienVliujusce textus paulo infe-
- liiaffi vero cui hbno scriplam dixerim, iiescio.
"»"_, 1'ius ppsilam'desujnet, cum scilicet coactus corit'-;
t246) Textus hic, aeqtfeac supra, ope initialiuiri pisco clarissime.scriptuni habebilur.
.95' : .'- ATTONISWERCELLENSISEPISCOPI -.•: I TiiS
MOii invenie. Notandum quia ribnail, Tacere,Vsed;k-aiilemscienlimb.oni ei tnali 'noriedmederci (Geh. n,
peiiicere quasi dicer.et : adjacet-velle, id esl, nolle 16,17); tuncenim coepit esse iSte conflietus. Ctir
concupiscere; adjacel facere,:id est, coiicupiscenliis aulem illa mala, id est, membrofuni etpecCatilex
resistere,'sed:sioii adjacet perficere, id esl, sine con- dicitur? fttiia legitinie faclum est,-uf, honiini qui
ettpiscenliis esse. Gur; ergo lipc maiidalum esl da- nolUit obedire Deo suo, non obedirel caroiipsius. Ex
•luiii, si perfici rion potest? Quia, etsi in hac vita poena quippe peccati descendil. Et est serisus: Coii-
sine concupisceniia vivere nort-possumus : Quoninm deleclbr chim legi Dei-secundumihleribreni hoiiiinem.
eotpus quod corruriipilur, aggraval animam,-et depri- -(251) Condeleelor legi.Dei secundurii hohiineffi, id
"thil ierrena trikabilatio sensutn multa cogiianlem est, nolo concupiscere. -Yideoaqtem aliam legem in
i(Sap. ix, IS), perfieieliir taiiieii in :;futuro,Verini eri- meinbrismeis, rephgnanlem.leiji mentis niem, eVed-,.
mus :Deo et augelis. so.ciati. Ut autem oslenderet ptivqhiem me ih tege peccali, qum estiri membfis
quOmodo pefflcere non inveniret, .adjeoit;: Non meis,id est, coaclus (-232)coricupisco. Gaptivanlerii
eiiim quodvolaboitum, hoc ago,-$_ed quodnolomalum, dicit, captivare volentem, vel certe ad exteriOrem
Jioc (acio. S.ed, quod est malum quod nolens agehat? boiHinem refeiTur,, qui .qupUdie-corrttmpjtur.Tneo
.Cpricupiscere.,Sicut ,el bomimVqijotl yolejis agere sane quod homo secundum interiorenvj bpmiiieftv
rion polerat, estsIftecoiicupiscenUa esse. Uride bea-' B- legi Dei Coftdeleelafur, magna Dei miseralio Osten-
4us-Auguslinus r.Qii.od ijolo ijialunl,boc ago, id est, diiur; exlerior enim homo quotidie cofrumpitur;
^cohcupisco; sed nbii vincor, quia nvalaeconcupiseen- inlerior vero divina miseratiOfte inspiraijis prbficit
-Uae rion.-assentip. Ideni vefo :R. Atigiistiiius dicit, ct iririovaiur de die iu diem. . . ;
qnja riialiiiii, quod .agere nolebal et.-_igebat,.libido Infetix ego jtompJ Qiiia yi.deratiApostolusTioe
«raf. Do qup roaio alibi dicit _;Daltis est mihi sttmu- L-li.ellmn' sibi inesse, quaerens refugium, nuilum JH se
lus carnis mem, angelus Salanm, qui jne colaphizel reperire vpoluit; ideoque exclamavit : iiifelix ego
(11 Cor. xn, ;7), Eibidinem quippe suis virihiis vin- Iiomo:''Iiifeiiceirtse dicit, propter carnis; fragilita-
pere volebal; sed quia non.poluit, idcircoexclania- teni, in qua manens, etiam noleps."COiicupi.sceb.au
yii:.' hon enini quod volobonutii, Clc, ;'- Sed,:Cuin oniijes;rtvpi'iaijttii',lainbpniqiiariielroali,
, Si auleniquod nolo, iliud faciOyideslfMaetus.ffitQ) jiii etimpii, qtiod ifianifesiat.extrertJusdies illorum _
eancupisco; jam non ego ppendr illud. JQuod dicit quid sibi vult quod Apostolus subditV:Qriis me libe-
jam, sfiperiusaecipiendunj est, Et quia potefal dici: rrabit de cotpote. mdriis' liujust .Ei hoc pre ma-
quis ergo operatur? suhjimxil: sed, qu6d.hqbiiai.iii .gno (2S3) gratiae Dei trihuit. Sed noiaiiduffi quia
me; peccaluii%, id .est, -carnis fragilitas.; liane eniiii rion ;aif jlantumj de-corpore morlis, veruhi addidit,
yoluit peccati noifiine designarL - Ctttijusj Mali enini, elsi liberenfur de corpore mortis
Quid vero est quod Apostolus nttnc se non ppe- hujus, tameri-.reverteniur ad corpus monis hiijtts,
fari, nunc se; operari dicit, nisi qula .pperabatur qupniain morlui ad supplicium deduceniur; cunique
.concupiscentiis resjslendo? Qperahalur fragililale, jesurrexeririi, eisi iiiniiortaTia -corpora |-recipient,
jipft operabatur yolttiitale; p.perabaiur carne, iion taiiven,cofruptibilia, cum qiiihusVsinellne crucien^
pperabatur inente. 4ur. Soli ergo electi de corp.ore mortis ijujus.libe-
." -invenio igiutr legem, volenti mihi fdcere bonunt, rantur, quoniam, dunv nvoriuntur, ab hoc confiictit
quqniam malum milii adjacet. Et est .sensris-: mihi liberati, ad gaudiiim transeunt, et resurgenles, cor-
TOlenti ifacere horium, Invenioilegem boiiuffivLex pofa incprruptibilia ,et immortalia fecipient, cunv
cniffi boiittm est, quia; bpna |>raedieat: Sedlioc bo- iqUihussine flriejliBteniur.Tgittirfinum-soiumigfaiiae
iiuni meis viribus -iniplere npn .possum , quoniam , D.ei(254) refugiufti invenit,ideoquesuhjiiniii-:^m-
inalum niilii adjaGet, id est, carnis fragiliias ad tiaDei, ac si diceret: NonvmeisViribus. non meo
malam concftpisceuiiam cpgil, Et quia Phsenra conatu, sed Dei miseratiorie liberahOr. El pulchre
sera.ritquae dixefat, Qiiasiexponens, siihjunxit: Con- Bubjiingiti per Jesum Ghrislum Domiimm hosir-uni,
delecior eiiim legi Dei,. etc,"Iii quibus vefbis .Jioiaii- qiioriiam, sicut 'pef ununi mors, ila et Iper uiiiim
dum quia quatitor ieguin Tacit Apostolus uieiitio- '" resurrectio nioriuoruiri,; sicut ?eaim in Adam-omnes
aieni-_:Bei, riierilis, peccaiiêt riiembrorurn, Ihe ifioriuntur, ila in Christo OronesvivificaiiiiniurvTgii-
iuitein quatuor driae siiiit;, nairi lex D.ei et nienlis tur, quasi dicerel aliquis: quae est Tiaecinprs, (pra
iuna est; membrorum et-peccati similiter una; qua tanlum a cOrpore li!jejar.j desideras? Conliiiue
Sed quarido Prtae sttnt iiae Iegcs? Scilicet, cum addidit ; Igilur egdjpseMenteservmlegi.Del^-.cdntw
pritims hoino iiiparadiso legem Dei transgressus quteni, tegipeccali, iiaee_-estmors):(2SS.)..Quoddicil,
j&iViJBide omtii ligno varadisi cotnederet; de ligno ego ipse, inlelligendum est, egb .tet-ribri.'.aliu.s";:.p_r__yi
,(2S0,) .CoffctfisfoiTasse1'egendum etiani iri:supe-' J(2S3).Epilethori: iiiagiio truncuro, sensttm sinere

.fibii ftoia, uhi adliunc eunjdemTextuinVnftnomnino videlur.. Ex liis jgiturjjuae seqttuptur afgijere est
clare:vocatiis legitur. Addenduni subs.iaiiiivum nomeii foriasse beneficio,
^ (2at) In autog. qualuor yeiTia baec post notanv velpbtius refugio,"juxla id quod inlerius: habetur :
Ita scripia sunt compendiose. e, t. d. s, h. _ igilur unum sotuin graiim Dei fefiigiuiriiniienh,. . ,
::(252) En iterftra repetita eadeai vefba, pef q-iae - (254) Confer vecba haecciinuTofa superiori, ,
•ibiiTifiijattiririlelligefiiiaexpositipriisprijiisex npiis (2SS) HaeCyefba, in margine.iuferibrii.aut.og-.Je-
. ,t>atllosupefjpribus"ad vefba.fecqiits invenibr* . ,,.guiitur.' ,: ,. _;-: .':. ::.:..:;
'Ztt EXPOSITKKIN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD ROM. •'«8
'-flil eiiim per Spirilum sanclum, fuluros haereiicos, _"k. Quare autem impossihile esset, osten(litcum:suh-
-.qui dicerent natjiram aniniae esse a Deo, carnis vero dilur : in qiioinfirmabdtur per cftrnem. Juhehat eriiin,
~a,princlpe tenebrarum ; ideoque aii, ego ipse,. tan- sed non adj'uvahat; infirnia prapcepta dabat,'sed,fion
-squamdiceret: non esl ut asseritis; non enim duae .sariabat. Per cariienv vero dicit, jier carfiis iiitelli-
•et contrariae in me sunt naturae, uiia a Deo, allera gentiam; nam lex sjjiritaliler-inlellecla eadeni est
~a tenehrarum priiicipe, sed egoipse, ttifus ideiiique etgratia Evangelii. ..,._•
liomo carne servio legi peeeati, scilicet coneupi- . PeusFilium situm millens in simili!udine'(259)
scendo; mente-vero, legi Dei, id esl, coneupiscen- earnis peccati. Dicendp_ siHim, oslendit quia el
-iiisresislehdo. priusquam niilteretur Filius erat.VEt nota quia non
..."Poierat M haec aliquis dicere: quia carne legi ait : Iii carrie peccati, sed in siinilitudine carnis
-jieccali - servjs , propter hanc servitutem aliquid peccali : Filius enim Dei venieiis, non carnem pecr
damnationis acquiris, an non?Ideoque subjunxit-: •cali de Virgine, sed similitudiiiem xariiis peccati
<256)(CAP.VIII.). Niliil • ergo,(%$1) nunc datnna- susceptt. Tn carne quippe peccati, mors sinjttl est
tionis est iis, qui sutit inChrisip Jesu, et.c. Ac si et peccatum,; irv siiiiiliiudiiie vero carnis peccati,
diceret: (288) nihil mihi 'damnalioriis esl: nec so- •sola mors quam Douiiiiiis pro nohis pertulit,,nul-
Tum mihi, sed et oifinibus.qui sunt in Chrislo Jesu, _B lum omnino habens -peccalum; unde Pelrus aposto-
qui non secundumcarnem qmbulqnt. Illi seCundura Jus : Peccalum non fecil (IPetr. n, 22), etc.
carnem-iion ainbulant, qui, elsi -concupiscunt, con- Et de.peccato damnavil peccatum in carne.-'Qn\d
cupiscenliislameii foftiier resistttnt, et idcirco in sibi vult quod ai.t,de peccalo, cuiirPelrus dicat, quia
Christo Jesu sunt; quique, elsi anie bajnisnium, ipeecalurtvnon fecit? Sed sciendum quia mos fuit in .
concupiseefitiaepraebuCrunlconsensum, aut aliqtiod- Veteri-Testainento fttfimne s,acrificiumprp peccato
flagitium eonimiserunt, Vper sacramentum lamen peccatunv diceretur.: -Tale sacrificium Tactus est
iapiisini et lavacrum regenerationis tolum iu eis -Doffiinus,:cum seipsum pro nphis in ara crucis
deletum esl, ideoque niliil est eis dariinationis Et obtulit. UndeTdcm Aposlolus alibi dicitj Eum. qui
tanquam qftaereret aljquis qupftiodo a damrialione :[noii\ (260) noverat peccatum, pecCalUtn.pfo .nobis
liberatus sit;; addidit yLex enim -spirilus vitm in feeit (II Go>.y,.22), id est hostiani pro.peecato. De
Chrislo Jesu libetaijitmc. a lege peccati el morlis. •carne ergo, quairi de Virgine sinepeccato sumpsit,
-Ecce Appslolus terliae legis nienlionem facil. Sed -nuiiquanipeccando,prtine invnphiS;peccaturodainna-
qttaeest haec lex sjiiritus elviiae? Haec est lex fidei -vit,GUriieam (261),pro peCcatoPatri sacrificiuiii fecit.
et niisericordiae; lex haecesl graliae Evangelii, qiiae Ad quid peccatum damnaveril, aperilurcum snb-
ideo lex viim jficitur-, quia a morte-liberal;: lex*G' dilur :Ut jusiificatio legis implereiiir in nohis. Jiisli-
-spiria.s, quia vivifical. Quomodp aulem baec l,ex a .ficatipnemlegis dicit spirilaieni in lege inteiligentiaiti,
lege.peccati el morlis liherat? Scilicet pef bapti- Justificalio efgolegis in .iiobJsTiiip.leta-est,-cum legem
sifiunvremissionem bivvniiimtrjhuendo peccalorura"; ^jiiritaliter: inlellij?entes,;:perlayacrum baplisnii ct
liberat eliaina lege cbrporeae morlis, quoniam san- ..gratiam saiicLi Spiritus juslificati sunius. Et ne di-
cli, elsi in cofpore nianeant, per-spem -a inorte -cendo, in nqbis omnes compreheridiss.eviderciur,
carnis j'amTiberali sunt, quia quandoque resurre- âddidit : Qtij non secundum cariiem qmbulamiis, sed
cturi sunl. Et, quia lex Evangejicaegratiae nemiuem secundum spirilum, de quibus paulo superius dictum
- .- .
liberal, nisi per C'iris.uin Jesuffi,-ideo a\l;-Spiriiris êst. ;:'.: :..-•
mtminChrisio Jesu. \ - Qui enim secundum.earnem suni qum cafnissunt
Bt auienioslenderet quoniodpid -factum sit, ad- sapiunt. Secuniliimcarnem sunt qui ininiico viceni
jecil : nam quod impossibile:eral tegi, etc. Ecce reddunl, aliena -rapiunt, et sua non largiunlur et
Appstolusjam rquarlae legis mentlonem facit. Sed alia bis siniilia aguiit; ideoque quae cafuis suift
quae esl haec? Nttnquid l.ex menlisautmembrortim senliunf; e cOnfrario, illi secuiidum spiriium sunt
atque peccali? Non utique, sed lex factorum et qui ista non aguril, sed, Spiritu sancio-adjuvanle,
pperum.; lex baec est quaepopulp Dei p.er Moysen terrena despiciunt, et coelestia appetunt, de quilius
dala esl ifi monte Sipa, de qua supeiiiiS': iex qui~ suhditur ::;Qui verp secundum spirituin qum suhl
dem sancta, Quid ergo eral huic legi impossihlle? spiriius seriliunt. Caro enim de terra facta est; spi-
' ut suum-audilorem Pbedienlem
eipeffeclum face- ritus de coelo dalus est, et idcifcosiiigula sua Ipca
fet, .quoiiiaffilex liaecneminem ad perfectum addu-. . requirunt. Unde si cpiuiiigat ut caro a, spiritu sti-'
cit. Hinc beaius Augustinus -dicil, quia hflic legi pefelur, lotus liomo,dlcitur spifitalis; at si spiriIus
inlpossihilereratliberSre a lege peccali el morUs. . a cafne. tbUfs"ybcatuf carna.lis. Ndiir jpfudeiuia
'. /256) Hic inclpii Vulg, e. Vni,; ': . , yerbum ergo etiamteVulg. aliisque texljbus legi;
f257) Iri Auiog'.verbuni ergo liujusce textiis si- •verbtiiiivero.jiec inispiam. '
gnalum est.jeo signo, qttbd expungejidis verhis suh- (258) In.Autog.,mafg, J5.TJJ//,;;. P. '
•
esse solet. Supra ipsum auiem sci-iptum legitur ver- . (2S9) Vulgi simiiiiudinem. ,
bum iitiiic.Posl verburii vero esi, ante alierum quod . (260) :DeficiT:partic.nonia aulog. _
Vsubsequituf iis, legiiur nec; quod similiier subsi- (261) In.autog: iegiiurea; &edeam,\d est-carn.ein
gnaiuni est eodeni sigho, qiio vefbum ergo expun- legendum putavi. ''"
geiidum deiiotaiur. Iflud lamen notanduni, seilicet
f§9 ATTONIS VERCELLENSIS EPISCOPI 266
earnis, mprs est (262). Prudenlia carnis propria esl _._ poii contemiiatis, neque pro parvo ducatisiSpiritum
terreiia diligereetcaeleslia despicere; el ideomors Chrisii hahere, quoniam aiiter.ejjis esse iion potesiis.
esse diclluiy quoriiam riiortem ingerit. Prudeniia Spiritus Chrisli idem est et Spirilus Dei;| qudniarii:
. vero spiritus, vila el pax. Prudenlia spiritus esl Patris, et Filii -uimsest Spiritus. llii ergo ;Spirilum
teroporalia coijiemnere et aeterria appelefe. Ilaec Ghrisii habenl, qtti C.hrisHimdiligunl, et ejus prae-
prudenlia; vlla dicilur, qiii.avitaro cbilfert; pax vero, cepta bustpdiunll; ideoque Clirisii siint,.!quoniaifi;
qttia in paee quiescefe facil. Naiii, quamvis multa Christus iii eis manet. Ijvseeniro dicit: Qui diligii
temporalia daimia sancUs ingeraritur, lariien, durii ine (266), mqhdala tnea servdbil, el Paler tiieus di-
; lemporalia cuncla despicluni, inVp.ace qriiesciinf. liget (267) eiim, et ad euiit veriiemnsei mansioneih
Vel, pax ifticitur, quia ad cogiiitioneni\yerae pacis, apud etiin faciemus (tbid.). Uhi aiitem ffiarietPaferj
quse Christus est, perducit. '.,. V"'v. eiFilips, ibi et amborum Spiritus sanclusJQui vero-
'
Quoniani sapienlia carnis inimica esi~:D,eo.Sa- iriale resisiUiit, irialediceiiU irialediCiiiitet cuiicla
pieniia cariiis eadem esl et pruderitia ejus quse, qttia bujusniodi agunt,: Spirilum Dei iibn hahehi, ideOque
Oei praecepiis non obedit, sed ejus mandalis coritra- rioii sunt ejus. Unde restat ut siiit alteriiis, id est
dicit, inimica Deo dicilur, quonfam, sicut ipse in diaboli, quia cujus Ppera quis facil eius fllius ap-
Eyaiigelio;:dicit,si quis diligit me,Iriaridala me'a:(265)I^ pellatur. ;, ; .- , :: ! ;
servabil{Joan. xiv, 25); idebque legi Dei nonsubjici- •: Et ut oslenderet Aposioliis quaritUnl fbunus sit
(uf(264). Gharitas quidem legl Dei suhjicitur, quia Chrislum hahere, subjecit : Si autem Cliristus tn
lex Dej esse probaittr; Cupiditas vero, quaeest sa- vobis est, cbrpus quidem inoiiuum est propler pecca-
pleritia cai-nis, liori suhjiciiur, qiibhiairi,"si exalteia iurii, etc. Uhi notandum quia nftn ait, propter ter-
parte videat justiliam et aequilatenv,ex allera com- fenain rra_giiit:ateiri;primus eiiim IiomO riori ideo
modttm terrerium; nvagis boc adipisci desiderat jnortiius est, quia de lerrae pulvere faettts iest, sed
quaiii justiiiam el aequitatem servare. quia peccavii. Talis iianjque a Dep plasroalus;est ut,,
Sed qttld est quod suhditur : riec ehini potesi? si 11011peccaret, ad aiigeloruni digiiitaterii, eiiani
Nuiiquid iion poiest hofliosuhjici legi J3.ei?Potest Sine mpfte, iraiiBiret. Liherurn quijjpe afbitfiuiiv
ulique; sed prudeiilia-carniSj iion pofest: est eniin illi cojicessum esl ut, si Vellet, lion peccaret, imo:
niertlis cofrriptio el viliuiti, fioii a Deo creatum, sed peccare iion pbsset: QripiiiaivV,cUiri praedestinatp-
a diaboiolhveiitura ; hoffio vero, sariafr vitift potest. ruffi nunierus esset inipleitis, ipse cuiri Otiiiiihusqul
Veruftvqttid csl quod sttbditur : qui qulem in cqrne Cx eb creareiilur, ad angelorum solidilafpni (268);
Miht:Peo]placefe noii pbssuiii? Arrtvonet Aposlolus .;, transiret : sed, qpia magis elegit peccafe (269),
et Romaiii iii carne eraift? Aiinori oftines sancti *->iiiorluus est, et binnes, quos genui.t, niorlttbs geuuil;
«larlyres in cafrie posiii Deo placuerUrit?-Sedscien- idebque ait Apostolus : Corptis riiorluum est pioptei
dttm quia ilji cafnem poiTabaijt; poii portabaiitnr a peccatum (270). Notajiduni e'sl. eiiam quiri rioivait
carrie; Tir caiTievefO illisuiit, qui opCra earriis fa- "mofiiufuiri, sed ritoiiuum, quoriiam, elsi cofpus
, ciunl, qui cariialihus voliiptalibus obieetaniur, et id- riiiiuscujusque vivere videatur, jam tainen mor-
circo DeOplacere iion possunt. Ne Crgb scandaliza- tuum est, quonianf in eo fiecdum innovatp; pef fe-
fentur Romani, puiantes;. Aiiostplura dixisse iJlos surrectioneni, peccati ' - meriluih,.id est nioftis fieces-
soium Deo~jjJacere, qrii janv 'oCcttbuerantv idcirco sitasmanet.- '." i
subjecil, volens eos ad meliora incilare : Vos aulem Spirilus" vero vita (271) propiet justificalioiiem.
in catne rion esiis, sed in spirite.Vjri spirilu surit qui Jnsliflcalioneni illam dicit quaein baplisnio ;celehra-
'
ppera boria, non sub, Sed saiJcti Spiriius adjtttorio tur. Ariima eiiim aiiciijtts fidelis in baplisiiio, rela-;
iroplere jiosse confiduiit. Ideoque subjuiixit -. Si xatis peccalis, pef gratiam'sancti Spiritiislvivilica-
tamen (265) Spirilus Dei Jiabilal invobis; \d est, si tur, ideoque vita esl; Sed poieranl Roirianiad haee
Spiritu Dei agitamiiii, SiSpjrilu Dei docemini. dicere : Ecce; SpirltUni Chrisli hahemus, quod ffia-
Igilur, ne Roinani pipVparyo ducererit Spiritum _, nifesiatuf ex integra et calbolica fide qusbin nohis
DeiTiahere, subjuiixit : Si quis aiilem Spiritum est, et ex dilectione jusiili8e,-quid erit de (S72) illa':
Ghristi rtan iidbet, Jiic non esl ejus; aC si dicerel: carne nvortali, el de lege quae est in membris liostris
(-262)In autog. mafg. c. XIX. ' (266) Vulg. settnonem meuni." .; . .
(265) Vulg. nori mandala mea, sed sefiriones • (267) lh autog. diligit.
meos. . .'-' : (268) Soliditaiem, id est vilain aetemarn, immar-
(%(>&) "S[\\\g..nonestsubjecta. ceseihilerti,el hocsetisu solidam.,Hisifelicitdteni, vel
(265) Surit et alil textus qui.Toep si tameri,baheiit sotidiiaiem scribi debuisse alii ^judiceiit, ttbi tameri
si quidetn; quoe ceiTeleclio m.agnam differeniiani sodatiiaiem clarissiinelegituri
parere possel. Adverbium enim lamen condiUolieffi (269) lii Autog. peccare, ruerelegitur.
iiidieat, sine qua in spiiilu rion esse posse Romanos . (270) Ibi perperam repelilaeiegunlur iniliales _it->V
assererel; adv.erbiuinvero si quidehi, si seiiaratim, ferae '- hujusce textus ita : m. c. p.p. "f
id est diviso si"a quidem sunialur, idem etsi miniis (271) yttjg.,' loco tsiia, legit vivit; surit tamen ef
arcte, signifiCare poSset- non iia verp, iirio diver- alii textus, iri quibuslegitur vila est. ; •.-.'
sumVomiiino sensum .sprUreluf textus, si iinitiiu (272) IiT aulogr., loco de Tegliur die, qiiod sane
siquidemlegeretur, quod absolutum sensum facerel, pptime legi posset,'si-pr_epositio-d_, quaedeest auitf-
id est Romaiios in spirij.ii vere posilos esse, siqui- yerbunl c«r«(.;addefetut. ,""''.'' ?':;::
id
deni, est qpia Spiritus Dei in
hahitafet eis/
mr EXPOSITIO IN EPiSTOLA&PAULI; -^ II. EPISTV AD ROM. ". :''&%;
repugnans legi'm.enlis: nostrae? Ul - ergb ostendat A est fornicqliotiem,etc, (CoL.m, 5).;JHi sjvli-i tu facla
Aposlolus ln.agriumdonurii redeniplo homini esse- carijis iiioriificant, qni, Spirilu sancto- bjierante,-
collaium, -respondit ad haec : Qiwd si Sjiiriftis.cjiis vilia et peccala in.sefnetipsisexstiivguunl,et corpora
qui stiscitavitJesum q.morluis, habilal iiivobis,: gui suapastiganl, etin serviluleniredigiiiit (I Cor. ix,
suscilavit Jesuni Chrisium' q mortuis,- vivificabiiel 27),, idepque xivent, non tam yita corppris quam,
tnoiialiq cofpofauestra, proptet. inliabitantem.Spiri- vi.ta atiimae;eiraeteriiaefoealiludinis..Et quasi dice-
itiin;ejus ih vqbis. tanquam.dieeipt.: magtium uli- rent; unde probabimus SjiiritunvDei in npbis esse?
que; muiius redemplo liOmiiii collaium (275) est> Subjungiti.Quiciin^Meenim.Spifitu pei agunlur, ii
quoniam-npnsftlttm aniina relaxatis peccalis inprae- fiiiisuiil Dei. Et esl sensus:_haecest vera 'probaUo
seriti yivit, sed e.tiam corpus vivificabilur pt ad im- filiorum, Dei, si Spifitu Dei aguntftr.; Spiritii;Dej.
mprialilalis glorjam transihit,-In eo saue. qupd.dicit iiji .aguivtur, jd esl, d-icunlur, qui Spjfitus, sancti
qui suscitavil Jesum Chrisittni a mOrluis, Deum gratia ad suaemeniis compiinclioneni, ad lacijmas
Palreni yult inteltigi; 11011tanien ipse solus ;eum "et caefera Tiis similia ftxcitantur?-.et idepiiliisiijit.
suscilavit, sed et Filius, el .Spirilus sancfus, quja Pei.r ••'.'..:.-_.," _"• _ '. ; ';''::-:.:: .:-,-:::_::'...:
tpUus Tripitaiis-una esl operalio. Et -Tiolaqnia npn . Magria, autein djgriitas Iioniinibus <coilaia, esl,
ait rno.rlu.acorpofa,, sed mortqlia. Adam-eo.min B qupniam qui. nori craiif digni pl yocarcnlur servi
paradiso mortalis eral ante peccalum, quia mp.ri Dei, tantam pote.s.latemacceperunt .ut shif pt yoeen-
jjoterat, si peccaret. sicut, et morluus est.;cu_n_i pec- tur _n.liiDei;.(I Jorin, yi, i)..Itaque quj, Sjjjrilft Dei
cayit. SiC eninv mortalis dicebatur priu.squampec- agunfur, .cliaritate.agunlur : qupniainidem _Ap;pslo-,
.caveral, sicut corpus iriflrmilaie,cafens'aegrplabile ' lus.ait •.Cliaritas Dei diffusq estjii cordibusnostiis_
clicitur, non aegrotum. Quod si coniigerit uf absque pef-.S,piriluin.sancium(supra, y,-:S).:Unde.riipx.suh-.
inflrmilale pccumbat, aegfblabile.feeie dici pptest, jtthît.: nonenim qccepislisspiriiumsefvituii^jtprum
et ."rionaegrptum. Sie itaque .sancji, elsi inorlalia iiifimbretii (276). Kam, ut Joaiiftes-dicit.i Peif.eblq
agerent:cprpora,propter rijortis necessUatem, in spe:•- chqritdsferas niiltil liniorem'(I J_0"cin.:_iv^t8). V:
tamen imniortalia haberil, .quale babttit Adam aiile .. Sed quidVestVquod ait iterutn ?;id esl, sic.ufi ,<
peccalum,. quia spem acceperurit a.Deft, etfirmisr livonte Sina, quo diclo pslenditposfuisse sub legej.
sime •jcreduritTjttia -resurrecjura quaiidoquepd an- Dieif aliquis:alter fuit spiritusiftVyeteri Testamento
gelorunr dignitateni. transibunt/ ad quam; pjinius, datus popuio:Dei, el alter jnNovo : quod si esset,
liomo, -nisi peccareit,.sine morteA'eiiiret.~Tun;c,jam,, -nequaquanv Apostolusit.erum djcefel. Idpin efgo-.est
nec morlua, nec .morlalia corpofa hahebuijt,quia, spjfilus servilutis et;iiherlatis;-sed -spirjtusTimoris.
necvmortisnbcessilas.illis ine"rit,:necpossfipeccafe; C'«!•.
i seryitutis _u\tabulis lapideis; spiritus- afrioriset
qiipd lunc fiet, cum inipleluni fueril illud •qupd pro-. liberlatis in tabulispordis., -;.--: .•>•' ":
pheta dicit : Absorptaesl niorsirivictoriq (Ose. xui, , ;•. Sed jaccepislis;spirilumadoptionis filiprnm-iidesiy
14); id esl, cuminorlale I10cihdiieril.imn101iulilat.em,, Spiritum sanclumjpef pujus, ^faliani-lideles,;diiijis-
etiorruplibile incorrupiionem (IICflivxv* 85, 5.4)., sjs in baplisiuate peccaiis, adopUyiTilii Del pfficiuji-
Jgitur, quiafflagnurii munus bpmini collatum {274)I lur. In quo _cldmanins: Abba"(.Pater). Quaedam,
psiend_it_.rdcircoshbdidit: (27S)Ergo,fratres,-de- Pxeffipiaria. clamaritehiTiabent;' qiiod estjjclaniare
Jtiiores stinius, etc.;; quia" absolute ail debitofes,,ne-\~ facientem, Expositio est ergp qttod in nbslris exenv-
quisVjiutaret cariji,' adiiiil-non.carhifutseeundiim i plaiihus iriyeiJifur.-Oamor aulerii.iste, ijori of3s aut
.carhem vivqmus; Garni debilpressunt qui.ejus con-- -fauciuniest, sed cordis. AbbaSytam esl elTIebraeum;
V<up'isceiiliassequuhlur;. quod quanlttm sit riialurn1 pqtei,-Gfaecum el Lalinum... Glamamusergo inVspi-
ip.seoslendit, subj'ungensiSieiiim secundum:carriem 1 ?\lu::Abba; Paiet, cunr orantes;-:dicjmus:,P«(«r
vixeriiis, morietnini; id esl,-sisecuiidum vos ipsos3 jtgUer, ,etc. Sed quare utrumque posuir,<:cuni:uijuiij
vixerilis. Priffius eniin.angelus, quia secttnduftV:se3 ;s.iij.t?vScilicclv.quia praevidil inultos- ex utrPque
.vixit, idep corruit- Quod-dicit tnoriemini, pon dee populo ad jinafti Chfisii fidem venluros. Projjter
morle corporis, sed poUus,aIiimae,vel a;leriiaedam-- lapjdem- ergo, aiigul.areniutrunique posuit, ut. una-
naiioiiis es.i accipiendum,. qttaequegensTiaberetquompdp in sua TiiiguaDbuni:
; Poterat ad haec aliquis dicefe :.si,non cami,, ciii. i; .gloriilvearet.; .:..'•; ; :• •-..•'' :';•--, i-r-'
•
ergo reTdebitores Suinus?Âd:Iiaecquasi fespondett - Ipseenim Spiiiiiis .'.tesiimoniuhireddit.spifiiuino-
Apostolus : Spiritui,, quoftiam non illi rei dehitoress slro quod sumus filii Dei. Nota, jjnia non ait taritunv
siimus, secundurii quam mbfimur", sed secunduni1 Spiritus, sed pfaeihisilIpse, iji est, iriqiip clariiaraus:
. quam yivinitts. Hocêrtim.vTiltquodsuhjungit : Si'ii Abba, -Paler. SipiriUis quippe. s;nicius arrha nbslra
autem spirilu. factq. carnis. mottificqveriiis, vivetis.
i. .-esiv(quia .pignus nobis-.-suae.gfaUa3..cpiittiiit:.pfp re
Faeta cafrtis, dicit opera-carnis," de ijuibus alibi ::. quamsumiis accepluri. Ideo.dicit: Ipse Spiri-usiei-
Mdtiificdlemeiribrqveslra qum sunt supef letram, idd iimoniiini'reddil'spifiluinoslro;i\i.ep eriira tesfimo-
Autog. eqltocaium. \.'•_.'' .'•:.:. ,.i?ent.... : .-"..;-; v v;-;.-.:::::.""':. :;

" (273) verri' lextUs.Iiostro : COJK
(274)TtefumIn Atttog* coltocatum. "(276)Vulij, ' iiihbre,Alii
'
(275) Hic in Aulos?.inarg. legiturDom. X.postit seniiunt. •-,; -~VV.'""'"''-. •','.,.
'
PATROL.^CXX-XIY. '__,"' 1
' "
4ai - "' . ATTONIS.'VERCELLENSIS'EPISCQPf ..- ! Oflj.
1
niiim reduflspiriluinostro quodfilii Dei simus, qnia lk 'livc,sed.affirmative prolatum est. Sic alihij: Puio
pignus nohis suaegraiiae conlulil|.quod utique non aulcm (285), quod el ego Spirituni Dei habeo(I Con
eonferret, nisi filii Dei essenius. vii, 40) (284). Et ite.nv,:pulo quod nqvissimos-apo^
,, '.IgiluT,qttia filiis:debelurliaeredilaspairis,addidit: stoibsnos Detis elegerit, tanquam hiotii deslinaios
Si aulemfilii, el hmredes.Filiis quippe palfis haere-V (I Gor. iv, 9). Diceiido aulem hujusietnpdrisl-osten-
ditas debelur. Sednon" sicut filiis -lioriilnuffi,Tla dit ieves et momenlaneas pr«sentis, vitae persecu-
ftliisDei. Homfinaniquefiliis suis haeredilateriireliri- tiones, unde et praemisit.nqn sunlcondignm^-xmWb
quil. quariv cuiii jllis possidere:-non polest; Deus enim pacto, terreria cbeleslibus,^leniporalia;aeternis
autenvfiliis suis liaereditatemdonat, quam ciiiri illis sequiparari pqssurit.Ilinc Origenes : Si omni.Vinquit;-
inaeternum possidebil; imoipse est eorum haeredilas, tempbre-vilaemeae lalia passus fuefo, qualia-passus
sicutPsalriiista dieit: Dominns pars iimrediiatistnem festlob, rioil Kiedignum aeterhaevitaebeaiitudine-ar-r
~ - - - : , ' "
(Psal. xv, -5).- •"V riitfpr. .•'"-.—' . - !•
• Sed; >nepularel quisiparvumesseiiaeredesClirisii, •Adfututarit gtoriam. Dicendofiitutam, pefpeluaro
suhjunxit, quod magis gaudeamus : hmredes quidem osleii.dit;-quaequia verbis explicari non potest, Ideb.
Dei-,cohieredesaiitem Christi. "CoiiaeredesChfisti su- ipse alihi dicit: Quod necoctilus vidit,nec autis-au_-
ifiiiSjfluoniariicbrpOrafiOstraconfigurabuntufcorpori1ftdivit qumptceparavilDeusdiligentibuss.e {I Gor. n-,
elafitalisipsius (Philip. m, 21).=- Nanf, crimfesiirre-. 9)/ ',-. : - :- :;:,..;;.-,,.
xerifft, ad inimorfalitafis gloriam dedricentur, ad In eb veroquodsubdit : qucerevelabiturinnobis,
quam.Chrisii coTpuspervenit post fesufreclionem. TislenditTiuncesse occuliam.UnfleJoanfies:^p«rf«»;
Haeredes Dei suiiius. CohaefedesatilemChristi eri- apparuit,quod sumus. Cum autem dicilîn nobis, os-
mus, cutfi.apparuerit quodsumus. Unde Jbahiies : tendit quia nvultum-distabit apostoloruni ilignitas
C/iarissimi,"ntinc filii Dei sumus, el nondum appdruil a i-eliquorunvTilioriimdignitate; quipjjemrilto ma-
quidernnus, Ciiin aulem_apparuerit,similes eierimus jbr in illis haecgloria reyelabitur. Sed,quid esl quod
(I J.oan. m, -2). t.nde-vero siiniles' ei simus. ipse subdilur-: Exspectatio (28S) c-realurm reveialionem
ostendit, subderis.: vtdebiniuseumsiculi est (Ibid.). filipmm Dei exspeciat?..Qttaeesteniiii haeceieatura?
Igiliif, nt ostenderet qttaliter ad hanc dighltalem Aiil qui'filii Dei ? Grealura sunl angeli, sublimes
perveniendum sit, addidit : Sitanien (277)compaii- polestates el .virtutes coelestes, coelurn,. tcrra et
mui (27S), iit et coriglorificemur.Compaiimur dicif, -omnia.quaeDeus Bater per Filiunv condidi!.- Unde
sicut convmPriniur: unde alibi : Si compatimur, et cpnslalquia ipse solus, jvbil creaiura, sed Creator
contegnabimUs;sitbmmotimtii, elconviveirius'(i~§). esl,.a quo efperfeeta sunf omnia. Kopigitur aliiid
*
Oportet enihvutqttatia ChristuS pertulitpronostra - cfeaturaiiiv et aliud filios Dei iiilelligere-debbmns,
salute, lalia nos perferanvuspro- ejris amore; quod qriQriianifinum sunt: Exspeclatio vero exspectatwc
facientes, ad Iioc Tisque perveniemus;ut etsimul dictum est; sicut-in Joaiirie : Amicus-sponsi'gaudio
j;Ipfilieeffiur,;quoniam ad illam imiiiorlalitatis-gib- . gaudet (Joan.m, 29).Exspectat itaqiie exspectaiio
riani'deduceiriur, ad quam Ghristus pervenii post crealurae, non allerius natufae,quaenpn_silcreaiuraj
.resiirreeUoneifii - - . • sed suani ipsins TeyelaUonem.Sicenim dixit :; ex^
Sed dicit aliquis : quompdo lalia pfo Ghrislo speclaliocrealurmfevelatibriem.filioruin Dei exspeclat;
pati possumus, qualia Gliristus pro "nohispassus est quasi diceret: exspectalio nostra exspeclat fevelbr
Cum desint «OTporalesperseettipres, et tofmenla ex- . tionem, quaeerit in nobis qni sumus filii- Dei;"ex-
terius ?Atlameu, licet corporales desiril, adsunt spi- speclat ut appareal quod promissum est, «luoniam,
•rilales el persecutores ct .perseculiones, adver- jiixtaJoan.riis voeem,-adbuelatet:exspectat, tit. in
siis iquae nos. seriiper dimicare -oportet, qttandiu nobis qui jam' sumus", manifestelur quodi erimus
in carne sunvus. Nemo enim iricpnliiientiam conli- (PJoan. III, 2); exspeclatrqualis nuhc est crealura^ -
neritia, et caetera (280) vitia -YiiTulibusoppositis, quandosit lajis qualisfutura est. Sic niniirunilioc"
iiisicum magnolabore, poterit superare.V - dicfttm est,- ac si pictbfi (286) praeparato, et fottl-
' tos... coloresVliabenli dicaiur : - exspeclatio cb-
Et,- ne cui (281) dttrum et -asperum videreturpati
pro Cbrislo, ideo levigare curavit, suhj'ungens; Exi- lorum luorfinv manifestaiioriem imaginis eX_
slimoenim; quod;non sunl condignmpassidnesJiujus spectal : non quod non erunt colores, vel alii
Iemporis,^lC.QuQ-ldicit exislimo^SS), non dubila- efunt, sed quia majoreiri-Labebunt dignitalem-;Id
"(277) In. aliis teslihus, loco si lamen, legitttr si (28.4)Yuig. habeapi. _ •.;.":',,,. - .
* "'"•.'" - nani exspeciatio.' : ,'
quidein. ' i[_t85J'-.Vulg.
(278) Vulg. susiiheinus. II a& -Tim: c TT, 12. -'288) Npta pefpuichram siinilitudineni. Occasione
(279).Vulg. si commortui sumus, el,;CQiwiveinus,iflrrepta.obsefvatumaTectore velimyixsperaturiiiri
ibid., H,. ._•.:. . ,. pbsse ab auctore bujttsmodisaeculimajoremielegan-
(280) Loco cmtera, in Auiog. Jegitur • coiiltq. Ntirii
'-
lliara stjii, et tropprum et schematuni, omninp vero
"beneTegerim, lectbr, judex esto.: "V senferitiafunj'prudentibrem, pulcliiloreiiive delec-
(281) ilic legiiur, Dotn. XI, post Pent. tum. Nugaeetiam, et puerilia verhoruni similiter de-
(2J2) In Autog.rnarg. c. XX. sineiitiuni, veTsonantiumlunc leraporis frequentis-
(285) Verha puto autem, qtiae iri Ep. legunturet simo usu tariv-comniendata j'oca;" quani abbiric
• "
in Auiog. desurit, qu_eyesiivvilitudiiiemiijirasls et .longe! '' ..',-" . .', V
monieiilum-ralionis.laciunt, addenda cciisui.. . •
WS - EXPOSITIOIN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST, AD ROM. -208
est. pulcliriludif;cr.elirie^.nis. Sequitur : Vi.mT.flti . . (Colbss. i, 25); id est in "boiiiiric,qiii cmintscreatura
_mni,creflitirn sitbjeciafesi noii volens, sed^propier dicituf,iion qupd oiiinenf creaturartv in se cpfiti-
ctiiii-qni sitbjecit i.i s;ie (287). Haecsefitenlia' varie a neat, sed quia pafllm Cstcorporalis,,parliiri arijiria-
doctorihusrexposila est: uiide' sblertef iiivestigan- iis, partim spiritalis '. cprpofalis".qoippeper locafeii-
dum esl, quae sit haee: yanitas ; aut quae""cfeatura ditiir,' afiimaliscofporalenv.vivificat;' spirilalis .a.iii-
vhnitali stthj'cCla.Et quidam volunt, pef- vanitaiein fnalero regil, el tiinc beiie,' cupv se Beo.rcgeridtim
homoinleiligitur ; unde Salbmon : Vantidsvaniia- subjicii. Heffioigitiir spiritu seiilit." aniriia yiviiica- .
liim, dixit Eeclesiastesvomitid vanitas (EJcciesi, 2). Axir,localilef cprpore movetur. Beatus '
vefo Grego-
Item f Univeisa sub sole, vanifas .(Ibid.;U): llefti fius dicil quod ideo horiio oriinis creatura dicilur,
Psalmisia :'Unjijei'savdiiuqs, oinnislioniovivetis(Psal. quia habet aliquid omniS'crealurae; habet eriinv
xxxviir/C); "siefgo univefsa vaiiitas oninis horivo, essentiain Curiviapidibus, yivefepum arboribus, et
.ctVririiversasub solev.yaiiitas,"'.ljiiilibniinus vanitas • ~bei'bis,'sentire-cuhi brtttis aniihaliljiis, .discefnere
vaiiilalunfesl lioriio. %l\ fcvcra riiiiil pltts lioriijne cuiri Aiigelis."H_3c igiUir cf.eat.iira yanitaU sujijecta
vanttm, iii receptione ciborum,in digesljonis foelofe, est, id est riiorti, eijiifirrifilaii vel alieni miseriae;,
InTuhoreei sordibus rjrocrcaiidae.sGbolis,et reliquis' eui liomb proplef 'peccaliim subditjis pst; inide
liujusmodi. CreaTuramvero jfitellcxefuiit solcin, lu- B puicliTe'siilijungit, nqn volens.Horno ctenim, qui.ci
aam et caelera,quae iil eo yaiiitali suhjecta, ilicun^- -sponiepeccavil, nori sppnl<i vanilali subditus csu
iiir quonianf pfoptpf hoiriirics facta .siint. Propter 'Yelideo •no/en.sdicit, qtiia sanctiviiT ciipinnl dissoivi
liomines qiiippe sot "oriiiif et bccidit; similitef et et esse cum .-'Chrislo,(Plillipp. i, 25), seu cgacti "ct
caeteraaslra, Ciir ergo sequituf non.voiens, cunvliaec fiolenteshis Tiijsefiis subditisiiiit. Scd propler euiii
'onmiairiaiiiiijalasiril.TKIslToiTcêcundtinipliiioso- <quisubjecii in spe. Propler eum dicii, id est, p_rb-
phorum ppinioiicmacc.ipi.amus,quihaec Onfnia ani- -pfer jiisiitiam -cl cleineivfiariv. iliitts qui, necpeccalnm
fnata asserunt, cl idcirco5dictunv inieiliganius^pro- jinpiini.liim rel.iqiilt,-nee insanabile. fore permlsit.
pier eum qtii stibjecit in spe, qriodspera' habeanf ut Teiprbpler e'ri»i qul subjecjl in_ spe dixit, quia iri
abliacscfvitiite liheiPnlrir-.Scd Iste sensus, qttia spe babenl elecii ut a sef,vituie;cojf;iplioi.>is lihercn-
crrofivicinus esl, Tiif.JiUis-csl.-repuiiiandus. Alii au- fiir. ..-'' '.V,..'--.-
tero.ttt Oiigcnes (288)",'crentMra1289) Angelps ac- , .Igilur.quia spem djxcrat, ui quae essel ostpnderei, .
ciplunt; qiios bellis iegimirspraefuisse.Et fevera ni- subjunxlt; Quia elipsa crealura liberabitur a scrvi-
liifvanius bello (290)';iri quoTiOfiioad Iioe-iabof.it, tuie corrupiionis. IJb.iiiolanduifi qiiia rion aitianluijv
utriion sil. Si aulcin Aiigefibellispr aefuisseTeguniiir:. ipsa,.scd et ij;sa,,p_ropferebs qui crediurri crant, et
ut Origencs rtiultis Projihclaf uivvet maximc Dahie- G libcrandi.".Ipsa credlUradicit, id esl ipse Jiomo.TjJsa
iis lesliinortiis nililuf approbare; boininibus subjccU etcatura, quae hccdum e.sl. perfecla foiina filiorum
suiil:; uiide ctsuhdi rioii (291) volurit : 'Non volehs Bei, sed vocatur laRtuni creaTura.; Narti, curo aix et
sed prbpier eiini qiii :subjccil in spe ; quoriiam co- ipsa,, subaudiri yoluit, quemadmodum nos, ijf sit.
'ifcii, a stii Crc.a.tdns eonicmplaiione discodunt, ut iseiisUs:"nec de Iris desperantium qui nccdum crcdi-
liominibus f:jniulcril;if el siJCim.baljeaiif,rit ab lio- dc.rtirit, nccdunf filii-JDeivocanturj.qiioniain et ipsi
nViiiumscrviUiielibcfeniur. Restat ergo, ut Iioiiiiiies- crederit, ct abliac~servituteliherabu!itur, sicut nos»
beaiipfcs Arigelis ifilelligaiiius; praeseftim. eos, qui qui jam.niii Dei sumus, quanvvisnondum appariic;it
jam rcqtiiesciirit, ut Lff/.ariisiivsiriu'Abraiiae,'nl ille qnid crimus." _ .. , •_
vencrahjlis latfd, qui.^co die, qyo eredidtt, curii V _Qu;o -auleniliberati.-lran.sijjiinf?InJ.ihertutefn, \n-;
Beb coijstiiutus csl in Paradiso- Seil, ct hic jreffi^ (l\\\l,gtpiimfilipriiiiiDei.E.jcsi seiisus : ipsi eliaivl
' faridusesl sertsus. haec sententia 6x scrvls libpri,-ex morluis erunt" gloriosi In vita
Longeergo aliicr
"
iritelligbrida esl. TJriusquisgue enim .doctorunv, aeierna, quaniTiabehunt filii Dei. . _
quotlhabuil, hoc in donaria Dei cbntulit : Alius au- Sciiniisenimcjtmdqmnjscreatiirq,elc. Siiperiusalf,
runi, aJiiisargefiLUrii,alijis ferruin, cic. Nbii sojuriv:" 'aisiiino; n.uiicautenijcuuMs.Sicutergo hoc et illud
-apieijj hoc, scd etianvlrt-bniriisacraeScrijiturae Ioco; confirinali-ve;dicluni,intcitigi debeu Gmnis auteri.
iilescnsuscstf.cqiiire"ndrts,-qui ea.tholjcae-fidei.iion creatufa, rit dictum cst, .in hoijiinenuiiieratur. Itigc-
Pbsit,ei tiniiateiii Ecclcsia.; n.bn .seiijdat. fjtiitpro piiscit, eipqiiujrit usque _«dAHc;,q.uaedam exe.roplaria
pt°r scienduiij quja beatns' Aiiguslinus. hanc qiiae- liabeht in.gemiscii,et doiei..Sic crgo djctum esl.quasi
.siionem profiiinlissimeinyesiigavil oi. enodavit. Di- diceretur': ingciiiiscit,. _et quasf parlurieiis dolet.
citcnini pcr "crcaiuranj hbniiiicni significari; nec;V -InjgcmiseUauterii cipattira in illiscjiii ripndum sunt
soluiij pefcfcaiufatri,'sc(I etia.mper oiniiem .creatur Ijbefali. Ingemiscttiitauterij proyariisdifucuitaiibiis,
fam ; unde Boiniiius In Evangclip : Eu.iitesin miin-; jel -aerumnis, quas patiuntiir jn .yjfa praesenti. Et
diimuniversum, prmdicateEvangeliiim:_oihnicrealit- recteahnsque aclhuc, quoniain etsi sunt qui jaivi re-
ra (Harc. xvi, 13). Et. idcni Aposlblus.".<Cum,cui quicscunt, roulti lameii adliuc suntqiii has niiserias
Cfcdidisiis in uqiversa crcglurq.,-rjiim-siibccelo.esi patiyiiHir.,:": ....'-- ;- ;_.-• - '-': ' ;
'
(287) \\i\g.subjcciledm-Iiii;pe. '.- (290) En proeclaram senlcritiaJrihujusce aifclbris
(28S) fii Atilog.sempcf legiiurOrijfHis. digii.nro,et teiiiporiijus sois~acCororiJOd:ilissiiiJain.
. (289).Fcrtasse, liro crealurd. "(291)lii Auiog., loco iion, Icgitiir tuin.
<2&7. . ATTOMS VERGELLENSISEPISCOPf 20S
Nm solum aulem tila', \& est pronis erealura, sed A.nobis sumpsit, resurrexit, eicoelos coiiscendit; hnde
(292) nos ipsi, ac si aperte riiceret: ,illicorpore inge- et salva facla est. Hiric ergo ef nos in spe salvi
niiseuiit, qupiiiam spirilus in eis,,ajiima simul (293) facti sunius, quoniariv spe. ceiTissiiiie tenpmus, ut
el cbrpus dplet. Nos au.tera, qui cprporis molestias quandoque ad ipsam iffiniortaliiaUs g1oriam_perve
supeVayiriius,carnis concupiscenlias vicimus, solo niamus. . ... . .•',_'
spiriiu dolemtts, exceplis molestiis corporum. El, Volens denique Apostolus ostenderespemin illis
ul osleriaeret, qtti sirit, adjecil:, primilias spiritus febus esse, quaenon videnlur,. adjecit,: Spes.autem,
hqbenies, id est, qtti sacrificium spiritus postros qumvidetur,-non est spes. Rursus, ut ostenderet dif-
Deb obtuliirins, et in qiiibiis spiritus igne charijatis ferentianvinter spem ,ef renv,subjunxil: Quidetiim
accerisi et cbmpreljensi snnt, nos aniinae, quaenien- videl dtiis, quid sperat (296)? Nemp, qubd Tidel,
tes riostras priiriitias Deo obtulimus : jam enipi sperat; quia, aut.oculis, aut manihus tenet.: Si -ato
saerifici.um sui spiritus Deb oblulerat, quj dicebat: iem, quod.nqn videtnus, speramus, per pdtienliani
"Meiite:'servio legiPei.; carne iiuletn legi peccali exspectainus.Et est sensus : Si, quod ijon.yjdenius,
(Rom. i,:9); ilem :-Cui servio in spiriiu ineo(Rom. speramus ergp, desitlerarivus;si autem desideramus,
vii, 25). Siye ideb dicit: Priinilias spirilus ha- patieiuer exspectamus, ut quajidoque oblinercpos-
benles;' quia Ipsis prinib mariifeste dalus esl Spiritus B siipus.'Evideriier itaque Apostptus hpc dicto psteij-
sanelus. ".'' '..-,_ ,';_ dere voluit; quia virtus spei- iri nohis paiienliani
Etipsiinlra nos ingemiscimiis; id esl, illi quidera generat. Patientia autem "rion est in jirosperis re-
exterius in corpore, rios auteiii exterius praeter-cof- bus, qriibus' fruimur, ' sed in.
" adversis, quibusaul-
- . .'.
-pus. Unde aufemsil iste .gemilus, osiendit,, subjun- cinmr. . ^ ...... ! _.
gens : Adoplionem filiortini (294) exspeclanles, re- Igitur, quia dixerat snperius : Ipse SpiritUs festi-
'demplioiieni'corporis noslri. Sed nUiiquid non j'ain.. moniuirifeddit spirilui nosiro; idcirco nuiic;sttbjun-
eralredeiriptus ? Nunquid non Dei filius ? Efal plane: xil: Simililer autem, et spifitiis adjuvat iiiilfniila-
quoiiiam jam Ciirislusproeo-saiiguirteni suuffifude- lem noslram, idesl,sicttt iestimonium reddit, ita et
ral, jam laxatis jn bapiismale peccatis",p.efgratiam infirmilalem nostram adjavat. Ae per ljoc Spiritus,
sancli Spirilus in adoptioiiem filiorura Irarisierat. non noster, sed SpiritusVsarictusinlelligendiis.est.
Quomodoergo exspectahat? Scilicet, quia.redemptib Inlirmitatem, noii corporum, sed meiiliuin dicit.
haec, et adoplib necdum perfecta est; perficielur Irifirmitatem plaue vqcat insipieniiam.: niens.elenim
autem, cum mortale hoc ahsorbebilur in vilanv. AU nostra gravatur insipieniia, sed VSpifilus sanctus
itaque : Adopiionemfiliorumexspectanles,redemplib- adjiivat iiifiiTiiitalemnostram ; quia,-.d'uin .charita-
hem corporis riostri; t\c si patenter dieefet: Exspe-' -"lem el pium spirilalis graliae a£ffictumiiifundil,;ea,
clanleSjUt corpris beneficiuijj adoplionis accipiat, fl;uaeigrioraivius,re'velal. Uii.deAppslbJuSiiitpsieiJ-
qua vocaU sumusTilii Dei, ut nos totos libefatos derei quaui i.nlirniitatem dixerit, adjecil". Nam guid
ristendal, et ex omiii parte Deifilios manifestet." oremus, sicul bportet nescimus.-Oralib, quae imjie-
yerumtamen polerat aliquis dicere : 0 Apostole, trat quod pelit; donum Dei se esse eyideiiter;psleri-
qriid gemis? Qttid doles?-Qiiid tihiprofuit Ghristus? diu Aposiolus itaque. ut oslepderet etiam-oraUoiiem
Quomodote salvavit Salvator tuus, si"adhric gemis ? inter nnroera Dei compulari, ail: Nam quid oremus,
Q\\\ .enlra gemil, infifroatttr. (295) Ad, haec quasi sictit oportel,' nescimus .;:quia :eriini non . yidemus
respofidet: Spe enim salvi facti sumus. Ubi nolaii- quae pfomillunlur (-297) , nescinius orare, sicul
duiiv,quianon ait,. spe salm sunuts, sed salvi facli. dportet; id est, ea peterp quae' nohis pfosunl, et
Salvos namque nosTecil Chrislus per lavacrumre- respuere quae obsunl. Nemo quippe recte sapit; •
gcneratibnls, et fenovationls ;- sednpndura perfecta. nemb recte intelligit; nemo recto consilio et forli-
est haec salus, quoniam noiidunj liaberaus;in re: tudinealiquid pjieratur; nerivoscienter estpiils, ne-
quippe npndura appariiit quid .prinius. Nune ergo que pie sciens;; rienio casto timore PeumVdiligii,nisi
tempiis est fidei, quoniarivper fidem credehtes in aecipiatspirilum sapieritiae, et iiilellectus, Spiriuini
Christum salvamur. Nam,siculidenv Apostolusdicit: "'consilii elToiTitudinis, spiritum SGientiae,etpieialis,
Per fiderii ambulamus, ethon per sp.eciem(II Cor. et liniofisDomini. Similifer nemo Jiafcet yiftuiem
v, 7). Fideiaulem merces est salus ariirivarttmno- veram, cliaritaiem sincei'am, eoniirtenliam!religio-
slrarum, sed bae.caniniarurivsalus, et corporum rc- sam, nisi acceperit spirilum virlutis, e't charilatis,
deiriptio ne.cduai'perfecta -esf; quia in'spe tantum et cbntifientiae.Simili riibdonemo recte credit, nisi
liabeirius, pf nonia f e. Eofpus; enirri qubd corrum- Iiabuat spiritum fitlei. Sic. etiani penio recteorat,
pilur (Saji.ix, 15), ;aggfavat ariimam. Praecessit riisi accipial spirituni ofalionis'-: non quod lot sint
autem iiaeCsaluset redemptio in capite hosifo, Do- spiritus, Spirilus enim sanctus unus est, sed quia
mino seilicet Jesri Cbristo, quoniam carb, quam ex Iisec omriiaoperalur rinus-atque idem Spiii;tus,divi-
'
(2921.Yulg.~'_eSel nOs. (296) Vulg. riam quod videl quis, quid sperql. Es
(295) Nola hic, et paulo superius distincli.Dnem liis eliam, quae sequurttur, saiis arguitur;Tpcb quid
fieri inter spiritum, el aniinam. prima vice, legendum qnodvidet. -'
- _' (297) Aulog. qumprbmittiiur, ; ':'_'
(294) Vulg., filiorumDei.
(295), In AulOg. marg. C.XX..
sn9 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. -- INEPIST. AD ROM. 210
dens singulis prbut viiit (I _Cor, xii, 11), Ideoque A , cur ergo iot adversa patiirntuf ? Aiilquid ,de iilis.
Apostolus ail: Nahiqriid dtemus , sicul opotlet, dicendum, qtti ad temjius devianl ? His respondet
xescimtis,~ms\ Spiritus sanctlgralia boc tribual. Iii Aposlolus : ScimuS autem quoriiam.diligentibuspeqm.
leriiporalibus ergo fehus, ut dicit beatus Augusfl- innnia coqperahtur in ionuin. Ehi nbtafidurii quia
niis, nihil fixiiriipetendum est (298) : quonianvquid rion ail, diligenlibus mundum, sed Deum. Omriia
expediat, vel quid non, ignorarims :'rindefrequenler aulem dicil, lara adversa, quam prospera. Et est
ea petihvus, quaeripbis prodesse pulamus, et.lamen sensus,:- His, qui Deum diligunt, omni.ain bonum
econirario ea petefe nolumtts, quae nohis' cobperantury quoiiiam, etsi ad lenjpus deyient,
' obsunt;
pbesse credimus, et tamen pfbsttnt. Et quid niiruiii: ofhrija tahieri Deusln illoruifi,bonurii conyertit.
cum ipseApostolus ler Dominifmrogaverit,utdisCe- El, quia sunt aliqui, quiaid tenipus Deum.diligunt
deretab eo.angeliis Saiahae,'qui ettm colaphizabai ? nec ih hono, quod eoeperunf, perseverant, _utosten -
Nec tairien exauditus eSt, sed respousum est illi f defet de qfiibus diceret subdit: His qui secundum
Sufficii tibi grqlia tnea : nainvirius'iiiinfirmilateper- propbsiluiri iiocaii sunl sancli-: ubi proposilum, rioir
fmt.ur (II Cor. xii; 8,9). NiliiTitaque,ril jam dictum hominisdicit, sed Dei; id est, diviiiain praedestina-.
est, in Teihpofalibus tebus-fixurri petefe debeihus, tionem. His ergb, qui secunduin pfopositum vocati
sed Deo dicere: Domirie,jube^quojl yjs, et tu ipse,; B sunf sancti, bmhia cooperanlur in bbrtum ; quia,
quod jubes, da, quia sirieteiiiiiiliJossiimus (299). etsi ad teffipus exorbjtenl, bumiles reyertunlur; et
• Sed tpse
Spirilus intefpellai (500) pro nobis tjenii-' doeiiofes : discunt nanique in ipsis-suis ruinis eiiuv.
tibtis. (_uod dicit, interpeHaf; npri lta..iiitelligenduui timojp et ireinore suain ppiiuspperariVsaluiem. ;
'
est, quasi Spiritus sanclus aliqtto (501) iridigeat, aut Quqd dicll, vocali suht sancli, non inteJligendufii,
aliquasmOlesiias,yel:augustiaspati'aluT; nainaequa- est, qubtl sanc.ti esseiit, cum vbcaii suht: sed vocatL
lis Patri etFilib (302), quippe curriuna sifinTrini- facti surit sancfi (503). V
tale pefsona. Sed sjc acclpieridufn est, sieut illud : Elquia.dixit, secundum pfoposilum ':ut bpcVajjer-
Tental vosDohiintis Deus vesier, til Sciat,si' diligiiis t.iiis oStenderet, adjeclt:. Nam giios,prwscivit,,et
etiin (Deiii.^xiii, 5); id esf, ul scire voslaciat; et prmdesiitiavitconformes, etc. Sicuf Fulgentius dicil:.
sicut deeodem Spiritualibi idemAposlblosToquilur, Praescipntia hoc dislal a' praedesliriatipne :, quod
dicens •.MisifDeus SpiriliimFiliisui incotdd noslra praesciehiiatam in bpnis eslquarii in malis; praede- <
ciamqntem, Abbd, Paler (Gal. iv, 6). Siriiitiler hoc stjnafio atttem tanlum in bonis. Praesciuntur eriifn,
loco,; inietpeltat, dicit, inlefpellare facit sanclos: tam boni, quam mali; praedestinantur aulemtan-.
dum enim rios movet, dum ad cordis coriipunctib- lumniodo boni,.quoiiiam Deus.nemiiieiii praedesUnat
nem,= ad .lacrytnas, ad prationemexcitat, rii cunv C ad liiaittm.: Praedestiijaiib' itaque sine praescjerilia
gemllibrisr peiamus ; - quod,'ipso fnbvenle, agimus, esse librt potest -quoniam DeUsea larilum praedesli-
ipseagere diciiur :;eo yidelicet tropo, quOsolewus nalione pfaescivil, quaeipse-erat faclurus; jiraescien-
, dieere laetuni dieni, qui nos Taelos facit. El ijuia tia v.efo poteSt esSesine .pfaejiestinaliorie,quoiiianv
Spifitus sanctus -idera irivisibiliier ait, nec verbis ea eiiam Deus ptaescivit quae faciurus npn eral, ut
explicari poteSlT ideo Apostolussuhjurixit, inenarfa- jfcccata.
;
. , ... . ..,_-,
• bilibus. Poterat auiem aliqnis dicefe : LTideliec- Est autempraedestinalio, praeparalio gratiae Dei.
noslri ?>Quis-Iioc-compreliendere pofcst ?"Adhaec (oQi). Gfatia vcro,_proedesUnalioiiiseffectus:(3,05)..
ApostOlus : Qiti autem scrutaiur corda, scil.quid' •Quos,ergp^pr?escivjt;sefactuiTini.boiios, et-in'bdno
desideret Spirilus; ric si diceret i Qui btimium se^ perseveraturos, I'lIos"pfaedesijnavit, id est, pftcpafa-.
cfela iriluetur, ille. Sci.lquid desidetet .Spifitusejus'; yit confofnies fieri ihtaginis Fitii sui.- •Gonfbr.nies
id est. saliitem et redempfionem "liuniahi generis.'\ dicit',;uniformes : sic enim dicuiitur corifprmes ima- •
Bumehim charilas spiritalis gfaliae pium infuridit -giiiis Filii Dei; sicut cbrifpfmessaeculi: uride Apo-
affeetttm,.postulat pfosarictis ; Idest, postiilaTe.eos Stolus'alibi •:Noiite cdnfprmari huic smctilo,sedfe-
facit sttam saluteni et redemplionerii.• Et lioc est, (orniamihi in nbviiule sensus "vestii(Rom. xii,:%)'.
~
qiiod sequitur: Qtiiq securidumDeum 'posluldipro Qhod ergonos difcit coijfoririesfieri iniagiiiis Filii
- sdnclis";'id esl,- secundum id, qubd Deo placet,
po^ ejus,secttrtdum iiiteripfeiii-hduiinem iiitelligehduiiT
stulare eos facil." Poterat ad baec aliqttis fideliom est': dum enim in nbvitate riieniis hostraereformar
dicere : -Si ;Spiriltis sanctus posliilat' pfo "saiictis, mur, exuentes nos veterem hortiinem, cum actibus-
(298)TJtinam sentenlialiaecdivi AfigusUniaCliri- bum indigere exp.bstulare 'videlttr, legitur atiquid.

slianis serio perpenderetur, cordique alte figeretur, (302) Sttbiptelligituresf. '''-. :'..
etin usuffi prudentef dedticereibr. Digniorenim et (303) Jungattir pfaeclarissima islhaecinter'pretatIo,
acceptiofpi, queffiorariius, riobisque, et rebus noslris cum ea, quaejnilib hujusce Epistolse fit verbis : Oin-
multpriiiliof oralio evaderet ,-^sisaipfus ea brationiS nibiis,' quisunt Roinm, dileclis Dei, vocatissanclis :.
parle, qttam Dominus uoslerJesus Chrislus nos do- el curii his. pûaedicuntur ihferius ad inlerprelalio-
cujl, uteremur: Fiat volunias iua; sicul et alibi-:- nerii versiculorum 11, 12 et.13, Bl nvaxiine eorutri
AUamenhon med, sed lua voluntas fiat. verbortira, .ut secundum eleciionem proposilum.Dei:
' - "
(299) En praeclarissimurivprandi modum. manerei. . • ''
(300) Vulg.poslulat: ,' • .~ : T304-)Eri definiiioneiii pi'aedeslinalionis.-
(501) In aulbg. ioco aliqiioiel alicujus, uti ver- (305') En graluiiae graliae fiatui'.ani,- ; '
211 v . ATTONIS VERCELLENSIS EPISCOPI, - ;.-. 612
s.ttis, et iiiducntes novuin (Coloss.Tn, 9, 10), luiiC . _ judiciiim,Jqui piius inipetraverit, ut libefetiir. Glo-
cbiiformaifiur.imagihi FiliiJ)ei. Potest et sic irilel- rificahiroiir, curo ad vitam aeterjiam traiisihirnus.
ligi:" Quonianvsicul ipse nobis factus esl parliceps Haec igiiur aposlolica verba sunjmo studio disUn-
iiiortalilale, iia nos cbiifornvesimagini ejus efficimur gucnda sunt, et_solerter aninjadverlendum esl quid
iriiiiiortalitale, dum ad illain inimprtalttalis gJorianv,; accepimus,:a;tft qtJid sccepluri siifius ; ut, .dumirir
transinius, ad quam ipse. post resurrectionem trans- felligiriius qiiid aceeperiinus, ipsi, a quo accbninius,
ivit. Fideles itaque conformes illi efficiuntur aciio- graiias" referanius. Rursura, dumquid accepturi
rie sihiul et imiiatione, qriia praeeeptaejusservaiit, siijius"agnosciiiius,:Deuiiinohis debitoreiiv iritelliga-
etvesligia imiiaiiiur. Uiide.ipse iij"'Evangclio.: Si mus.; npn afitem sicut bomiijem: honio eiimiilli
quis niilii ininistral, me sequutur; el ubi siim ecfq, dehitor est, a quo beneficiiiro accepil; at Deus gra-
iilic el minister meus (Jbati, xu, 26).. tuitabbnitatesuariobis dona contulit,' et collairiras.
Ei sil ipse priinogeniltisin mullis fralribus. In quiest : unde ipse.ad Jbb:, Quis riiihi anle dedh,ia et
bus terbis notandum, quia caute Ajioslolus de.Filio ego.ei reddam (Job xti,,2)? ; ..-;.
BeilocUlus.est: nam ~_deIiuiviaiiitate ejus loquens, , QuapfOplerscienduin, quia quatu.or, quae.praemisit
ttl sit tpse prihiogenilus in mutlis fratribus (306).Yo- Apostolus, jam impiela sunt; oinnes enini sancti
liiit quippe ostendefe (307),quia riaturapnigenitus B jain praesciti, et praedestinati 80111;elmulli eoriini-
erat Dei Filius; humaiiitale auteiri factus est pri- jani.vocati, el juslifieati sunl;- unum autem adhuc
iiiogenilus.TSTaiv), cuiri vniiciis-essef, rioluitsolus ma- non est inipletum, quod in fine posuit, dieens : II-
iiefe, sed .dcscendil, et faclus est; primpgenilus, ut los, glorificabil;_uhi gloria nuUa, nisi ea, irtteHigeri-.
iiiultos sibi acquireret fralres, quibus-Patris. sui da esl, d.equa idem Apostolus alibi ait ::Cuhi Chri-.
dividerei fegriurii..Primogenitus ergo in multis fra- slus apparuerit vila veslra, ttiric et. vos apparebiiis
tribus dicitur, quia 1ijise prinvus vulvam malris Ec- cqm ipsoiii gioria (Coloss. m, 4).:AUamen ilia duo,;
elesiae aperuitj ad procreandos Deo filios. Primoge- id est, vocatio? et juslificalio, riondumiii Orii_nibus:
nilus diciliir; quoniam, sicut Joamves. dicit r Qupt- impleta sunt,. de quibus diclasuiil ; Quoniartiusque
qiiot recepenint eutn, dedit eis poleilaiem,fiiios. Dei ad fihem saeculiHondeerunt, qui vocandi etjusti-
fieri (Joan. i, 12).JEtTiotandum, quia, sicut sectin- ficandi _siijt. Appslolus efgo v.erha praej.eriii lem-
duin carriem primogenitus dicitur in nniltisTratri- poris posuil de relsus eliariv futuris; ulpslerideret,
bus ; iia et primogenilus morluorum (Apoc. i, S; quia apud Deum omriia facta srint, quae ipse ab
Coloss: i, 18), quoriiamipse primus sua virtute sur- seterno se facturunv• disposuil: .'; unde Isaias| -deeo
:-.-'...:,,.' : ' i; :- -
rexil a nioiTuis. (311) :.F:<ecilqiiaefpturas.uiit, Quicunque igitiirin-
Tgitur, quia praemisilquos prmscivil, el prmdesti- 12 i!Sa proyidenUssima,.Dei disposiiipne jiracsciti,. et
riavii,idep subjungil : quos autem prmdesliiiavit,lios praedestinati siinl, vocali et justificati,. Jii suiitfilii
,et vocavit: ubi siibaudjeijduin est, secundum_prop.o-_ Dci;.non soliim illi (512),-qui -nondum sunt-reuali
situin; quoiiiam esl et aiteraybcalio, de quo Do- (315),;"et jj.erire onjniiio jjon possuiit. . ; ..-
iriiiius in Evangelio : Muiii sti.nl vocali, pauci veio' Deniquc praesciv..t,;elpraedesiiiiavit nos Deris non'
clecti~(Maiih.x___.ii, 14.). . ._. natoSj vocavit advefsos, et iniriiicQs;.justificavit
Quosaulem vocavii(scilicet-SeciindmJJ proposituni) peccatores; gloiificahit .jesuscifalps : per.qtiae 0111-;
hos el jtiscificavit,per lavacrum haplisnii et gratiam TjipoleiHissimusesse- demoustratur, Unde cpfitinuo
saiicti Spirilus'. V, subjpnxii (314;): Quid ergq dlcetnusqd hqsc '(.siibin-
Quos aulehi; jusiificqvit, ilios et'glorificabit.fiQti), lelligiiiir,.nisi quia p.bteiiiissiiiiusest.Deus, qui dum
Scieudum itaque quia (309) praedestinalio nori in" nos suapotenliaTueiur, nullus laederepoiest)? tlnde
iioBis facta est, sed in -oeeul.td apud Deum in ejus siaiiin addidit: Si peus pro.nobis, quisconira tws?-
jvraescienlia; quaeveip sequuntur : id est, voealio, 1(1est, si sua nos omnipoleiilia tuelur, qujs^lsedere.
et jusUficaiio, el gloiificalio in nobis fiunt, l_oc.a^ poterit? Quicuuque enim nosiaedere nitilur,; conira
iiiur eriim praedicatione p0niteiitiae, juxla ilhid.: eu.m febellare conalur; sed quis .pmnipotentem vfei-
Pmnilenliam agiie, etc. (Maltli. ni, 2). JusUficaniur ^ cere pptest? Quicunqpe enim contra stirouluni calces.
ih novilate ..'misericordiae,et timore judicii : unde miltit, in semelipsiini saevit.Haecergo-.voxoinniiim
PSalinista orat: Deustn nominejuo. salvuni riie fac, boJiojTiuies.t, maxime, inartyruui. :Quoroodo;verusa.
et irivifiute iua libera (510) _rie•' non cniui fimel est gloriosi ma.rtyres;-quod diCilis -.:Si Deus pio no-
(306)'Jbi' fortasse snbinlelligitur verburo ait, in- (312),Scnsus ibiTegendnm suadere videlur : Non
quil, vel similia; vel; exjjuiigendam jure ;roeri.to soiumlili, qiti jum ' riiiiisiint, sed':ei iili dui-nottiirim
dixeris: pafticulam nam; ita,.ul sjc-Iegalur-: quia sjiiH-eic- - • • .' • '-"- ; :
cqute AposlolusdeFiiio DeiJociUusest. de.liumtinilqle •.-(515) In autog. leguur sunt 'hriti, cl iirirnediaie
ejns loquens.. .. ; , . ,. •; . , ... :•; supra, -et inier ver]ja:s«Jil nnti. legitur eodem cha-
: (307) Lpcp pslende.re«juiaTnaUtogr. legifui; osteh- raetere, sed. non.eodem, quia ininus nigro, et imo
deret,eic. . ... . . - ; ... ...- ; '-.. -. aiiquanlisper riiljriori. atrainento -"scriptiiraver.jU!ii
num renati, nati, auliv. iiatiie-
(,508).'Vulg.glorificavif. '.-._• -.. " ...- r_. yidesissit:lector
iUf ul-vbl de-proprie dicta nativiiiiie,-
(309) In aufog. qum. . -. :. . .- ...V- ' gendum
(51D)Psalm. i.m, 5. Vulg.._ judica. :..:: vel <leea.,;qua- per; baplisuiunv iionvo;renas.ciiur,
'
.(511) Vide Isa.c.il, uhitajiieivpracisa.veiija.nori iuielligbndum sil. :. -.. -•'[."'
. ,. V, V .-... •„.. - aritoSvi!ilT2sUur.ca^;--EiII.-- :'V''V
...X5,«j^-li!
^lriYeiiiiintuf. ;•
2I3V EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAOLL -V-VlSlEPTSt. AD ROM.' . "V." . 211
bis, qtiiseonira. hos .ÎScce'rijundus toliis criiitfa voS ' A.jEt,,guiji ppieraT resp_bn.c!efi:"IIoifio,:arige]iis, Djeus,
fremit;- excogitanlur poeiiae; diversis cruciatibus: adjecit: Detis, quijusiificaliî&); tariquafiTiliceret:
eorpois vestra afileiuntur"--l_iergo vera esse, quae Liquet,' quib "aijgelris, arit bpnipJjbn; pptest. Sed
dixerat, evidentisslmo dpcuftienlo probafel, adjeeil riuiiqtiid Deus, qui justificat ? "Npn : nam,qrii venit
Iii ijis.orummariyrum yoce i Qui etiumprpfyfioFilip
|ustlficare, nuilo riipdb-accusabit. "Urideel suhdif:
noh pepefc:i,-sedpfo' hobis dmnibus:irudidit illum: Qufs esl qui' cohdeihnet ? B.ursus, ;quia; fespbrideri
quombdo hdii eliam ciiiii ilfaridbis omniadoriavit;?Ac potuit;: Angelus, liomo, ChrlstuSj addidit;. Clitisiui
si dicarit: Hinc vera esse prbbanius, quae dieiriius; jesiis, eic: Ac si dicefet: Ifpinbet: ahgeius, noifi
quoniairi Beus adeo riosdileiit, rilproprip Filio nori sedriecCIirislUsiriam qubs adeo diiexif, ut prb eis;
parceiet, sed pro riobis IlluiiT tradcret: tiride, licet . Talia pateretur, nori cbndemnat, pec aeciisat. Quippie
•corpora nostra in praeserili'crucierittir, DomlnuSlihe- rioii^coiideninat qui - veriit salyum racere^quod p_e>
rato.r et susceptOr ripstef, el aiiirivasad. fequiein in- fiefat (Luc. xik,- 10)ySane v.eiercs iritef-percoiila-
iroducit,etquandoquewrporafesusciiaiaglorificahit. liorielri et irilefrogatioriem libcesse vpiheriint, quojl
TgUur, quia- omries"fideles adoplivi siiiit filii Dei, ad pbrconlaiionerii: iriulia ppssuht respbnderi, ad':
pfaeinisit, ad pofuiiv "differenUam, pfoprio : qud intefrogatioilerii verd, ariiim : aut esf, aui rion. Sub-
diclo dsl,eridit,~quoriianvxaiifer-estille jrliris, alitef B percoiilalione efgO dicliini est. : Accrisabll eleclos:;
lili. Eece auteffi dicil Aposlotus, quia Beus Paler . Quis aCCusabitddvetstis eleciosPei (517); sub iiiler- .
FiliumTradidit; hon aulerivipse solus, seu ei Fiiius fogatibne vero, peus.gui juslificai,.(subiritelligliur,,
et Spiritus sanclus; jjuoriiam totius TfiniiaUs Uria kb.«).Iterm'percOivtaivdd-: Quis. est qrii: cphdemiiel?
est bpefatio. Tradidil bufn etiani Judas': quldefgo iiiterrdgando aiilem': Chrislus Jesnsfqui mbiiuits
peceavit, si tioc egit,'-quod Patef, eTFiiiuvet Spi- e$l? Imo qtii et resuttexil?- Qili est ad dexietam Dei
rilus ;sanciUs? Peccafit : quoniam borium, qribd Patris^? Qtii eiiqm ihtppellal-pro noMsfoiW) ? Uhi
nobis perejus passioneih ppllatum est, iionboe pef bniriia subaudieridiirii est rion,-Cbfislus igitur
3udas voluit, noiT-desidefavit; imo-avaritiae eausa ,-sederisad dexteram Palris, id est iri-aeijiialitaie~ejus
lrabidU.VA.cper Iioc Pafer, et Filius, el Spiritus - maribns, duribus mddis pfd electis int_erpelfat: veT
saueius suae gratiae Tautlenv nierentur; jiidas verd (juia ffagllitaterii ripstfae carriis ''assumpsit: iri suae
'
--Suae:avafifi_e-riieiPeileiiirecepit. :'•":. perspiiae unitalefii,- yel; qiila genlis suae passionis
SequilUr : Qudmpdofriori eliam.eiim illo ndbis Patri ostendit. Dum eriim cicalrices vulnerunj, qriae
omriia donavii?:Ei esfisensus : Si,;quod majus est; in cruee^ suscepit, Deo Patfi oslendit,.~quanturivnds
-fecit. quoriiodd-nbn etiain p_ubd fiiinus"esf? Majus dilexefit, pro qfiibuSbaecpertulitjfiiafiifestai. Beatus
qnippefuit, quod prp nobis FiJiiim surimVtfadldit. vera.Augustinus~ dieif, qupniani caput ridstfum pro .
Pmriiaaulbm donavii, qiipd niiiiiis est,. cuhv ipsum nobis iriterpellal, durivalia meriibra sriareCipit, afia
Kohisdedit, jn quo sriiif orimia: SedVqua;iriiit Ii.ec flageilaf, alla mundat, alia vbcat, alia fe\pcat; -alia..
'
pirinia? Kunquid dpnavii riobis: arigelos, uteis do- creatj alia cbrrigii,-alia rediniegfai;: :
iiiineaihr ?; Noii, quoriiani sicut ipse inEvangelio ''Q'tiis ergo nds sepdtabit d cliaiiiate ,i>î.:'(5i,9;).-?
'ii
dicit : Erunl heiniites"qhgelis mqudles (Luc, xx";" est,"cu.m Deus adeo iibs dilexeril. pi Ctlairijfppfio
56; Mdi;/i."xxfi, 50); Sed priirila dOriaViijairi, el Fil.ibiibn paf ceret, sed pro 'riobis:biiviiiljustraderet
donabit quoiiianv feiriissibhefii peecatbrum trihriit-, illuifi.êiih lpsb;nobis;b!iiiiiadonaret'; iii taiitum, ut
ef \Tres resislendf adversis; et beaUttidiiieiridabit ; riec accusari, aut cpndemhari pbssiffius: quafe (520),
regni coelestis; quam crirri perceperimriSjOiiiriia iii nbs aJ: ejtis cbariiale .pbtefit separare ? Qupd uiiqud
ipsb possidebiriius. Siquidem npslfaerhhtsuperibra-, 'pefcoiilandb dictuiij est. Quod verb sequituf: fti-
ad ihtueridum; aequalia, ad Corivivendum; infeiiora, Vtitalio?' An arigusiih; etc. ? Iillefrogaritis^"sono Ie~
kd doriiihartduriv fliaecaritertJ siiigula"efliiit bnifiiiiffl, gejjda siiiii. VTribulatip jtaque electbs-;a ciia;ritafe
cl-oirinia 'sirigulprum. V'V'-"'- : _• -
'C.h.ristj.sepafafe iJon.pofest; qiiia :sapieH.tiae-(521)in
-f - SeiJUitufi {jais acciisabil (315) eleclos Pei ? Ac.si eisviiTuleivv
U
' bpei-aiilrir.Tlude superiiis: -Tributatio
dicefet: Cum Deus electos praedestinaverit, voca^- pdiiehiidm operaiur : quariio liiagis- eriirii iribiilan-
vefit, et justificaverit, ;quis POS poterif accusare? tiif,; lafilo" liiagis dilatahirir f; uijde Psalriiisfa: Iri
515) In•.Vtilg..qmsqiûsqbii qdiemiseWplosy elci • i51:9)'Svilg.etoistii;V: >:."..;-.::: ;;--'-':'--''

IH autog»cap- XXIiL . .; V . ; V .r.(,52p.)EpiT-asse,IinP; yerpsi.ro.ilui.s,hco-.'quqm. te^.
(516) Iri aiitog. pjistiraecverba le\ihSj,peus qtf} . genpuro quw res ;.utj exVhis., quae"sequii.nt.ur,
:~ * eriii-
jusiifieiil ; adesl piinctUriT'inlefrogailbnis. Scilicet iiij''."-- ""••' ."",:- •" --- ;'
qu;e_sequiiniiif, denionstrant' infefrogaiive accepla {521)'Ex his, qiiae sequunliir, inendani esse feor:
Tuisse.haec
-" verhaflb iiiierpreteiipstro. V ;:'-': - . - -et.lo_e.Q,sapieritim,.pali.enliw~]30l)ns legendiiriiiVVerufijr
'(517)' Eic ieiliis vldetur"aeqife ac in Vulg. adver- i.aiien'eii;Vro6fl/j._H'i__opiiroa Jectio dicipossct per
biiiiir adversus recipere : ila civinvscr-iptus-conjpen- .afg'u.merilalipriem,
sj coiiferatiir cuin his .qiiae.-Piiiilo
diose esl-\:-:qs_,a. d. e, ;ili; quariiin iriitiaJiurii"lit- 'Sri|iefhis ~clicla;suivffViiaiii- ifibiilalipries", -ut-stijira
terarum secunda liUera: a.Tioivnisi aifefirsassigfiili-. ppUiiiOobservatiti.fesf. iloctPsriPs.laciiiril adiiiagis
carepolest. .-'--••-,.."--..- :--'. ;- inagisque aeqjioanjriio tblerandiinj, etrios iri Gljfi-
.; (31S) Oimvia haec jiuiicla iriierrogatioiiis in:Vu!g. sii iniitaiione
liori habeiitur. Et'•.jiost-;vcTbinn-,,JJei rionlfgilui: ' • paflieliiesVfieripeiiicienthim,
ci&iendiriiv,;
(•jtisque•giofiae
-: - dignos
Patris. --;_ ,: -" - .,. ';V
.,_..:,-,
213 ATTilNiR WRC.F.IJ.F.XRiK"EPIRC.rtPr OfR
tribulatione dilalasirme (Psttl. iv, 2);. itenv : ln A periorpst. Superaverunt ergo saiicli, qrjonianv, non
iribulatibne "invocaviDominum, et exqiidivii me in viyendb vipti sunt, sed mofierido gjoriose vicerimt.
latittidine (Psal." cxvu, 5). 'Angustia noii polesl ; Quod, non eoruni roeritis_ non yiribus, sed Dei gra-
quia , qiiantp. Tnagis angusiiantur , tanto amplius tiae irihuenduni pst (524). Unde Apostolus addidil :
gaudeiit. Unde iij AcUbus apostolorum legitur, quia: Propler eum qui dilexil nos._ Igitur, quia snperitis
Ibant a conspectu concilii gaudentcs, quoriiqmdigrii djxit : Qiiisnos; separabil.q chqrilqte Dei?!Ul hoe
habiii sunt prpnbtnine Jesu cbntumeiias puli (Act. potius aflirmaret, adjecit:,_ Certus siim enihi
qucd
v, M).. Hinc. Jacobus : Omhe gaudium exisiimqle, nequeinors,,tfeque vila, etc. Ac si diceret: In.nulio
frqtres, cum 1« teniationes varias incideritis ,(Jac. i, dubito, quia nec mors, nec vila, nee aliud 'aliquid
2). Persecutio npn potest ;; -quia dum persecutiones nos separare poterit a charilale; Dei. Mors efiini flb
patiunttir, bealiores efficiunlur. Unde ipse Dominus hac sanctos separafe non potest, qapniami nulliis
in Evangelio : Beali erilis, cnm perseculi,vos fuerint nioriem minando ; quippe cum inori fion;jj.ossit,
libmines,et maledixeriiil vobis (Matth. v, 11; Lttc, quem diligunt-, niillus etiani vitam proififtlendb',
vi, 22), etc, Fames corporea rion .pptest ;;quia, etsi qupniamipse esl vera. vita, quem diliguiit, qui de se
corpus; iriediam sential exlerius, irilus. lanieri illo ipso aif: Ego sumvia, verilqs et\ vila:(JqaiU xiv„
cosl.estipanereficitur, qui de se ipso;ail:_ Egp sum B Q).;Angelihoc.loco, boni intelligendi sunl. Siniililer
pams vivusfqui de cqilo descendi (Joqn. LI, .32). Nu- hic (52S) enira dictum est, quod alibi ait: Qiiod si
diias aon valet ; quia, licet frigoris torpprem seri- angelus de -cceto.evangclizaverilvobis, prmler qiiam
tiarit, jgne charitalis incalescunt, de quo Dominus .evangelizatuhi est, aria.lhemasit (Gal. T, 8).~A,ngelus
-dicit: Ignerii veni miltereAn terram (Luc. xn, 49); ifaqhe separarc n.onpotest (526) ; quia necl riiente -
et spe jani stola imraortalita lis vestiti sunt... Peri- nostra potenlior est, dum Deo iiibaeremus.Priiicipatus
cuhtm-non potesf; quia iirmati super solidissimam malos ajjgelos ypcat, de quibus" alibi : Exspoliahs
Tidei*petram,:quidquid periculi paiiunlur, conteni- principdlus el potestales, Iransduxil veheinenler(527),
plalione. iliius boni, quod accepluri sunt. Unde palam triuinphans eosin semelipso.Bi separare non
Psabfiista i.__Stdtuitsuprapelram pedes meos (Psql. valent, quoniani uihil talepromiHere vel dare pos-
xxxix, 5). Gladiiis materialis' npn polest; quortiam sunt, quale proniitlit et dat DeiiSi . • .
Ijahent gladium yerbi Del, quo superani omnia lela Nequeinstaniiq, nequefutura; lioc est, praeseiiUuivv
1
iiequissiriii ignea. -Unde Aposlolus alibi : Gladium donatio, nec futurorum proinissio ; qnoniam, et ca-
spirilus, quod est verbum Dei (Ephes. vi, 17) (subin- duca sufit qiiae sub cerliludiiie dantur, et ihcerla,
telligitur,suscipile). ;•.,.'-. .;•,:' quaepromitluntur. Niliil autem magis aeternum, et
, Ut autem hoc pToiJhetaeieslinioiiiocomprobaret, C certius eo, quod datDeus. - - -:;'-;
. sul.jjuiixit: Sicul. scriplum est: Quiapropter te-mor-, ; Neque fortitudo: hoc loco livalorumspiriluum ac-
tificaiiitir tola die, ceslithatisumus ul ovespccisiotiis. cipiendurii esl, de qua Donimus in Evaijgelio. Cum
Cnni Apbstolus in gentium persecutione -Iaboraret, forlis armalus cusloditalriuin stium (Luc. xi, 21),-.elc;
niartyrurii oniniura vocenvsumens, ait: Quiapropier Horum forUiudp separare npn potest, quoiiiaui in-
te, etc. Uhi notandum, quia iion ail lantum,. moiii- cohiparahililer illis forliof esl Deus. ;,
ficqinuf, sedaddidit, totadie : quoniam, sicutOri- Mtiiudinem coeli, et profundum terrae dicif: imde
genesdicit,iioii sufficji, ufVmomenlo, hora,„niense,, Isaias loquituf ad Achaz:.Pe.e libi signum aPbmino
vel anno inortiflcemur, nisi eliam tot_adie, id esl,, Deo, sivein excelso snpra;,siveiit lerra deorsum.(528).
oinni.lempofe vitae praesentis. ;, Et est sensus: Pele libi coeli reserationeroj etTerfoa
Ut oyes.occisiojiis aesiimaii sunt sancti, qaonianvi aperiionem, u[, duni videris quaenunc:vidisfi, credas.
velut pyes maclabanlur. Et jvulcbre ovi assimilan-- Domino DeoTsrael. •:
tur.(522), pfbpler irinocenUani,,et.- siniplicitatem,_ Haec itaque separare npii:possunt, quoniani, elsi
sive, quia illi conjuncti, sunt, de quo Isaias ail; : coeli occultum, et lerrae secretum appareat, nihil
Sictil.ovisud occisiohemducelnr (Isa.-tvn, ~)._' tamen in iis meliusipso Deo,(529), qui se ripbis da-
-, Quidâutem in bis agant (525), non dejicirour.. "Dturtim promisil. . ; .,; . '•-
non .perimus, sed supetamus in oihnibus.;Ubi- no- Sequilur: Neqiie-cr.eaturaaliunos poterit separare
laiidurii; quia noii ait lantum, in his, sed addidit,, a cliaritate Dei, qum esl ih Chrislo Jesu. Hoc per
omnibus: Pofest enim aliquis Trihulaliorierii et an-- exaggeralionem adjecil; ae si diceret:' elsi est ali-
gustiaffi superare.: veruro,; nisi etiam famem, riu- qua alia creatura, rion nos poterit sepafate a cliari-
ditateivvet caelera yiricat, nori sufficit "ad perfe-- tate Dei. Qum esl. in Chrislo Jesu dicil, quoniam in
ctionem., . . • ..._.- : .' :: ipso ex naUira est; quia ipse est charilas, el opefaiio
Et pulciire dicit, superamus :qui enim vincit, su. est, qubniam exinanivit semelipsum, et pro nosfra
- (52S) Duoyerba simUitet kic ila legtmtur si.h.

(522);In autog. assiiniuqntur ; quod cliam eo sensi;i '
recte legi potesl, quod ficfe oves dicantur, sivepeir (526) Si per impossibileid tenlet. r - - ',
comparalionem, martyreS sancti. (527) Goloss. II, IS.VuIg. confidenter. ' V
(525) Subinlellige subdilur. •- . . : (528) Vulg. pete.tibi sigrium q DomitioDed Iriq in
:
(324) En conslantem gravissimi biijusce viri s.eni- profpiduni-tnferni, sive iii.exceisumsupra. ; '•
leiiUaro. (529) Hoc esl, quod mquipatati possit Deo, p'
%ii: '. Ewomm-M EMSTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD ROM. 21s
satuie tradidit; m sanclis vero sola operatione per __ \_epiio esl (ool) fittorum. Judacorum est hliorum ad-
, "- ': _'- ',-..''
gratiam.Dei
" (550).'. opiio, quoniam ipsi prinio \ocali sunl, ut essent
tjuam -ut sihi-etiain-Tnesse bsienderej, inlulit: acojilhi filii Dei, jTixla illud: Piimogenitus meus
O.jifdbamenim-egoipse-ahathehia'esse d Clifisto prp Isracl (Exod. IV, 22). Et Dominns per Isaiam : Filios
(rqtribus nteis, etc-, Ul aiilenvsibi afctius cfederelur, genni, et ciruiiivi; ipsi aulem coiiteniiienlesspieveinnt
praeffiisit Jusjurafiduijv, diceris :. Veritaierii dico me (Isa. 1, 2). Si\e adoptivi filii Dei dicunlur: quo-
(<ukf.IX): et, ut magis eliam sihifldes accpfrihfoda- niam, vcnicnte Domino, multi eorum crediderunl,
fptiif, addidit: _ln Ghrisfq.nbh hiehiior:%i p.ulchre elfacli siuit adoplivi lilii Dei. Unde alihi dicil: Misil
ail, in Chfisto':: quicunqrieVeriiiriverilaterriIbqiUHi- Deus Filium sttum inhiincmundum, faclnm ex mu-
tur, ifi; Chrisld loquuniuf, quoniam ipse est yeritas. liete, faclum sub lege, ul cos, qtti snb lcge etant, ro
Cur autem haep pfaeniiserit, osteiidil: Quoniam dimerct, nt adoptioncin fiiioritm Dei reciperenms
ifistilia estmihi iiiagha, ei conliriuus-dbtorcbrdi-meo. (Gal. IV, i).
.UbiVquaefendujii est, qrtare sibi-iriesse trisUtiamas- Et gloiia. Gloria illa hic intclligenda est, qua Ju-
serit,; cum Salojnon dicat: QiiidqUid accideriijustb, daei specialiter assumpli sunl cv omnibus genlibiis
horicpnlristabit.eririi(Prev.-.siiy'21). An is Justus.no_n in peculiarcin populum Dei: iinde superius ait: Quid
erai?Quia ergo de ejus juslilia nullus dubifat, ipse E5 amplins esl Judmo? Et niox: Multum per mnnem
liaric quaeslronemsblvat. DiciTaulem alibi: Trisiiiia modum, elc.
sicfidi ejtis mbrfemgperdtui ;:trisiiiia vefb, qum se- Et tesiamenta (552). Yelus el JNovum accipere
cundum Deum est, pcenileriliani:in_saluleiri siabiiem debcnms; dum enim illis Yetus daluni cst, in eo
(liCdr.TII, 10)' Tristabaiur' ergrii sed illa"trislitia, praefigurabainr Novuin.
quae secunduroVDeum est, quippe pro-suprum Ira- Et legislatio. Legislatio, id esl legis conslitu-
trufri' safute. Uride sihi dolofeni etiairi Inesse dic.it, lio, illorum csl; quoniam illis conslilula esllcx,
etrion queivicuhque, sed cbritiriuum': Optabam emm quemadmodum vivcrent, el ejus mandalis obedircnl.
egoipse dnaihema esse a (Jhrisio pro~[tdtfibus meis. El obsequium.Obsequium dicit illius Yeteris Tes-
Incfedihilis est haec Charitas. Sed:iiplandum.,' quia tameiiti cultum, quo Judtei obsequebanlur Deo, i.i
a\i-,.;bptabaht,.-jadri.- oplo.VpotbSt eniiri sunaudiri: offcrendis sacriticiis el servandis ejus prreceptis.
Opiabarii tunc, _eumessem priierfiriruln meafuhi tra- Et proinissa. Promissa voeal proroissiones, qnae
ditionum aemulatpf, supra mriltos CpaelaijeofeTnge- faclse sunt per projjhetas et patriarclias de Deo, ut
liere-rrieb (Gal. f, Ai). Et eslVserisus: Oplabarii liiric illud: Sic erit semenluum (Gen. xv, 5): item : Mul-
sepafari a Christo prd Tfaifum 'meofuniVsaiuie': tiplicans mulliplicabo semenluum (Gen. xvi, 10), ctc.
Aiiter: Qud inferiiione MoysbSorabal, dicerisi D"o-Cj'El item: In seminc luo bencdicenlur omncs tribus
mtiie, autdimitiehdnciioxampbpuld,'quidelemede lerrm (Gen. \\i\, 18). Unde etiam dolet Aposlolus
libtb, quem scripsil manus liia (Exod. xxxii,;5i'; et quod proiiiissa"quaefacla sunl palribus, non seculi
Micliasas: Uliuam ripi.i essemtfr-hapens spiriiuiii, et sunt filii.
meridacium potltis loquerer (ificli. ii, ll); et Apo- Quorum palres, patriarcliae scilicet el prophetae,
slolus optahat a Christb (ieri Variathema, ut fraffes ex quibns Chrisius secundum camem. Bene addidit,
suiad fldem cOfifluerent: Moyses enlm, eharilatis secundum carnem, quoniam secunduin divinitalein
igrie'accensus, rit facilius yehiarij jjfo populb obli- ante omnia saeculagenitus est a Deo Patre; secun-
nefe posset," hoc ofabat; sijriilitef et Micbaeas, ul dum carnem vcro ex Judaeis est, quoniara beata
excidia, et plagae,quas praeviderat yenfuras, populo Yirgo Maria, de qua carncm sumpsit, ex Judsoorum
Deinbri evenifeiit. Sed scieridum quia qnailiema slirpe descendil. Et, ut ostenderel quia in divini-
Gfaece,'Lafirie aliehaiio Vdicitiif: aliquando autem lalis natura non ex Yirgine sumpsit iniliura, adjecit:
mprtem signilicat sicut; in .ypterl Testariienlb: Si Qtti est super omnia Deitshenediclusin smcula. Amen.
qriis_hoc, .aut4llu;d*fbcerit^:^natheiriaît; Idest, Christus igitur super omnia Deus bcnedicius; non
cohdemnetur ad inbrtein..
• --. :: ,;" Siriiiliter-^
'"'. ergo hoc loeo, l tamen ex eo quod carnem sumjisil ex Yirgine, sed
pro niorte pptest aCcipi. Optabat enim cbfporc -*quia ante omnia saecula fuit gcnitus a Palre.
mofi, ut fratres sui anima salvaferiiur; ac si dicefef: Praelerea, quia sibi coniinuuni dolorem inesse
optfibam sanguineum mefiffipfp-eis fiindefe, ut ipsi dixeral pro fratrnm suorum perditione, ne quis
"'
spiritu Vivefent. ':;- '''',' pulaiet evacnalam proaiissjonem, quae facla est
~ Fratfes srios JudaeOs
dicif; piide ,mox addidit: Ahrahae, voleiis ostendere Aposlolus quia Deus
Qui siihi cogiidti mei -sectiiidumcarnem; quo .diclo potens cst facere quaepromisit, ad commendandaui
bstendif eos spiritri 11011 sibi es"5ecogfiatos,_dequibus ejus graliam, addidil: Non anlem (subiulclligitiir:
adifue subditf Qui srijil tsrdelitm. His yerbis se hoc ideo dico) quocl excideiit lerbum Dei (553); id
Is.raelitanipsteijdU ex semifie;Abr41vae;Quqrum adesl, quod piomissio Ahrahae facla, cvacuala sit,
.(550)Nola perpulcliram Iianc .distiuetionem. flinc; . (532) Yulg.. leslahiehturii; aliae' auterii lectioiies
iijcipii Yiilg. cap.TX. Iu marg. vero aut. Teffitur' rip.siro'aiitog. cpnseritiunt. ; - __'•';• -:;
cap^^XHI..-;-; ;;.-.. J..-;..",; ., . ; , ••.. (555) In autog.- inarg, c. XXY,;capui;;vero:XXiY,.
{551) In aulbg., noil qdopiioest, -sed qdoplioneni riulKbi sigijattif. ''
,
legitur, quod jtix.iaTuig.-etrieridanduiiJ.ceiisui. .. \
'
219 , "•• -iTTONIS VERGELLENSISEPISCOPI ; >'-"".' "| «M
quoniam etsi yerbiim Dei in incredulis excidlt, im- . _ ex uiio.concubilupalris noslri Isaac. Quibus vcrbiV
pleluni tarnen esl ifi credentibus. Quod ui aperiat, illius iiieminil loci quo legitur quia cuin collidefen.
quasi exponens, sUbjunxil: Non ehimomnes, qui tuf gemini _in iuero Rebeccae(Gen.,xxv, 22), abiit
sunl ex Israel, hi sunt tsraelitm; id est,vvon onmes consulere Dominum, cui Dominus respondit :Duce
ijui securidum .carnefivex Jacob slirpedescehdiint genieset duo popuii in ntero iuo"suhtet populusptf
sunt viri yidentes Deum, quoniam nori omnes cfe- pulum siiperabil;et hiajor serviel minori (Gen.;sxv,
dimiin Chrisio. Quieunque efgo ex omni genle cre- 25)..Per quosetiam dubs Rebeccae.filioscfedenles
dent iri euiii, lii surit.viri Israelilae. Nec, cpuia(551) el increduli designanlur, per majorem Esau,-incre-
scmen sttnt Abralim, omnes filii; id esl, non bmnes.; dulj, per nTinoremveroJacob credentes. j. •--
illi qui jier carnein ah eb descendUnl, sed quicunque. Spd quare addidit Aposlolus_«a;T(noconcubiluT-
ex omni geiile ejus vestigia imitanluf, hi .filii sufit SciKcet, ne dicerefur quod Jacob suis; vel-parentum
Ahrahae. aut aliquorum propinquorum meriiis elecliis sit.et
El hoc-vult, quod sequilur : Sed in Isaac.vocabi- quod excellenlioris nieriti et meliofibus -hioribus
tur iibi setnen (GeiU.\xi, 12). Quibusverhis iilius fuerit pater ejus curiihunc quani cuni fratrenv serivi-
loci rriemiriit, uhi legiluf quia praecepit Domirius navit,.et niater -allerius voluntalis cum eunj quam
Abraha; utpbedirel VocTSarae uxorissuae, et ejice- S cuuvfralrem concepit. Ostendit eninvhpc-dicto qriia
ret ancillam, et filium ejris (Ibidi, 10), quoniamijon unum fuit patris meriiurtvad seminanduni, et ununi
esset haeres filius ancillae cum fllip liberae, sed iri niatris ad coricipieridumulrosque. Sam elsi postea
Isaac vocabitur ei semeh. yolunlalem -yariarp ppluit, utrosque inclusbs ulero
Abraham ergo, sicut aiibi idem Apostolus dicit: liab.ens,non uni (559) tanlum,' sed aequp ambobus
Duos fiiioshabuil, unum de.ahcilta, et uinim de libe- variavit. . ' :
ra. Sed qui de ahcillq, secundum earnem nalus est Ad comiiiendandarii igitur gratiam Dei Jioc dixit,
(Gal. iv, 22; Gen. xvi, 15");id est, secundumcarna- :volens. ostendere quja ex uno patrept exufia nva-
Iem cbnsuetudiriem; qui vero detibera,- secundum tre, et rino concubitu,' ambo nati sunl : sed alter
promissiohem(555); quoniaro, priusquam cbricipe- indebila miseraiipiie electus .est, alter yero justo Dci
retur aut nascereluf,, ei pfomissus est. Per hos ergo judicio repfobatus., Ut liullus in se glpriarii praesu-
duos homines designanlur lam credenles quam in- roat, sed qui glorialur, in Domino glorielur (I,
creduli: per Isaac scilicet fideles, pef Ismaelem vef0 Cor.t, 51). - . [.._-;_ : j. . ". •
jrifideles. Igifuf, ne forle aliquis dieeret: praevideliatDeus,
llaque, ut pslenderet quid esset in Isaac vqcabi- bpnafipera in Jacob, ideoque elegit eum , similiter
lut• libi 'semen; expoiiens, subjecil: Id est, nbn qui. C malain Esau, proplerea reprohaviteuni.-subjunxit:
filii carnis, lii suitl filitpei.; sed qui filiipromissionis, Cum erifiiinondum hali [uissent, aul aliqtiid !egissent
wsliinaiiiur (556) iii semirie. Quodesl aperte dicere : boni, aut-mali (ut $eeunduiii-electioitem- propqsiluni
lvi soluramodb in semirie aeslinvarinir,qui in Isaac: Deimaneret) rion ex operibus,sedexi)Ocaniediclmn
pronvissiofiislilio significanlur. _Eslioiantuf auleni est.ei: Quia major sertiet mihori. In iioiiduiiinatis,.
iii seriiine, quia, divina gratia vocante, iij Cbrislum nulla fldes abt opera. pra'cedere jipiueiTiBt,quibus.
'
corigregapt, - . . aller eor.unveligeretrir, alter eorum reprobaretur.. -
Ut autero osierideret quae esset baec promissio,; His autenv yerbis aperte ostenditur. quia liori-electio
subdidit : Promissiohisenini verbumlioc esl : secun- pendet ex proposito, sed prcjvosiluniex .eleclione,
dum lioc tempusvcniam,eterit Saree filius. Quo dicto, JSonenini propositum elecUonem,sedelectiop.raece-:
iilius loei mcuiinil, ubl legitur quiauiieridie sedenli dit proposilum; sicut nec juslificatio graliani, sed
Ahfaliae sub qbefcu^Mahibre (Gen. xvui, i) appa- gratia Vjuslilicalionem; .ita non-'-vdb'aliopfaecedit
ruerunt tres' angeli, in flgura Trinllalis, qups ilie electionem, sed electio:vpcat'ionem (540). KonTa-
hospiUo' suscepit, eoruriv pedes lavit; post-conies- nien omnes qui vocanttir eligunUir, quoiiiam, sicut
lionem autem vocaia Sara, dixil Domiiiris: Secun- Dominus in Evangeliodicit -.Multi stinl vocali,pquci,-
dum hoC tenipus veniainvel erifSaraeiilius (557). D veroelecli.(MaUhi xx,T6). Maijlfesteffaqueôsteiidit.
Sed necredoret aliqiiis onines, qui ex.Isaac orii Apostolusquia slcut nullis suis meriiis p-raecedeflU-
suritaestimafi iri seniiive, qiiia dixeral : In Isadc bus reprobaius est Esau, jta nullis meri.lispraece-.
vocdbilurttbi semen, ideo suhjungit : Non soSiiptau- deifiibus eleclus est Jabob. Si euim praeeedereiJt-
tem (558)"seii et Rebecca ex uno concubitu habens aliqua njerita quibus Jacob eligeretur, praecederent
tsaac patris nosiri; ac si diceret : non soluni in (iliis utique quibiis reprobarelur Esau. Sed mansil pfo--
. duobus Abfahxc baecdistiivciio facla esl,,sed elianv posilum Dei secundum eleciionem.quoniam sjcut.,
Rebecca banc dislinclionem fecil, habens geminos eiectio.nullis jjraecedentibus meritis celebratur.ep-
(559)Autog. nonunitali tahlunt. Menda mihi visa

(554) Yrilg. qui; sed et aliae leclioiies curii liac
noslra consciitiuiit, est ex eo quod sequitur : sed mqueambobtis. i
(5.40)-JungaiiturhaecTiisquaedicta sunt initio hu-
(335) Yulg. per repromissionenu -.
(550)Y-ulg.promtssionissun.t,mstimantur, elc. jusce Epistolae-ad verha : omnibus-quihissunt Roniai,-
(557) Gen. 'xviir, ad U dilectis Dei, vocatis sanclis. Et cunv
10j .Yulg..?:eii«r/e)is-_iem'am
' quae dicla'
tempare islo. -" -.• Siint ad cap. vui., ad ea verha : Itis -qui secnnduiw.
" '"-'-
'-'-''. '; ,
(558) Yu.g. aulcin illa. praposUumvocatisunisqncii..
o.21 EXPOSITIO 1N EPISTOLvVSPAULI. — 1N EPIST. :AD RO.BL 222
dein Aposlolo teslaiile, qui alibi dicit: Sic (511) el _ lus quoeslioneiiisihiopposu.it, subjurigcns : quidergq
in hoc tempoic icliqvim sccundum electioncmgi atim dicemus?'.(-514.)Nunquid iniquilqs ctpudDeuni? Ac
salcm faclm sunt, ita el praedcstiualio, quam propo- si.dicerel: VNuIlahoc iniquitate Dei faeirim est, sed
sitiim vocal. justitia ef miser.aiionie;; alterum enini per indeiiU
Non ergo ex operihus, quavnulla piaecesseriinl, tani gfatiam elegit; alferuni Vjusiissimp judicip fc-
- .; -..;..-
scd e\ \ocanle giatia Dci dictum est ei quia major probayit. , ;.;;,
seroietminoii. Quo dicto ilJius loci meminil ubi legi- Et hoe vultqupd ait:qbsit. Yotens aulem raiiohp
lui quia, cum collideicntur gemini in utero Rcbec- prpbare quod dixerat, adjecit: Mpysi. enim dicii::;
CJJ. et illa issel consulere Dominum, rcsjiondit ei Miserebpr.cujus, misetlus fuetq:(5i5), :ej miseticpt-:
Doininus : Duae gcntes (Gen. xx\, 22, 25) et duo d_iqm.pfmsta\bb:ctijus:miserebbr.\.B
pojrjli inulero sunl, eljiopulus populum superabil, his.yerbis hanc fluaestipiierii.?.Utiqrie;roagiseam_Ij-.
et major ser\iet niiiiori. Majorem Esau dicit, qui gafe videtur. Quod lanien ita poleslVifitelligi:cujus;
alio nomine dictus est Edom, a quo orla esi gens"" misertus fuerp:, eligendb etpraedestinando, ejiis
l.iumaeoium; ininorem \eio Jacob. roisefehor, per gratiam vpcando; etcujusnjisere-;
Ilaecergo prophelia juxla bistoriam tuiic impleta bor, per gfatiam voe_andp,el rijiseficpfdiam praesta-:
est. quando populus Judaeorum, qui de minorefra- 3 bp, ad fidem pefdueenapjei jusijficanclp.
ti e. id esl Jacob, ortus est, per David regem supe- Et quia dixerat Jacob pef indebitam gratiam Dei
ra\it (512) populum Idumaeorum, ct cum sibi tribu- elecium, mox, generalem senleritiam:, ad eamdeni
lariunv feeit, usque ad regem sub quo rebellavcrunt, gratiam commendafidani, iritulit, dicens : Igittir rioiv.
ei ejccerunt jugum scrvitulis de collo suo. Aliter : volentis, neque~_currehtis,sed misetehiis est Dei.':'
Per niaj'orem fratrem populus Judaicus designalur, Sahe sciendrim quia sicut nuHus,credit, nisTdi-
qui piius veiiil ad Chrisli cognilioneiii; per mino- vina yocaiile gratia, ita nullus credit,.iilsi volens.
rcm \cro, ecclesiasttcus. Haec ergo prophciia im- Cur ergo ijicit Appslplus fNbn.xolenlis,, nequecutn
jjletaesl, quoniam populus Judaeorura loto oihe feniisest;? Scillpet, quia utrunjque:, id.est, volunta-,'
tcnarum dispersus ser\il ccclcsiaslico. Alilei : Per tenv et cpfsuni ad diyiriam fraUaffi feferfeybluvt»;
uiajoiem carnaJis populus, pcr minorem spirilalis Non .estVen.iriivplenlis iiominis, guia^bonuni yelle;a;
dcsig-iatur. Sicul enim illi duo in utero, ila et bi se IpsoVhaberenoii.pofest; non Pst cufrentis { quitii
Jiiio.matris Ecclesiae sinu claudunlur, ct inler.se per_3ecuiTere,--jdpst bonisoperibus prpficerc hon
iiiviceni dimicant; veruni cainalis senit spiiilali, pbtesi'( sed riiisereriiis;Dei, pojusgraliaj_iraeverit«s:
quoniam spiiitalis omnla drjudieal, ipse vero -a nc- _' (5i6);:bpnum ye;lie ac,C!pit.,;.;etvCjjjus;,misericpfdia;
iiiine dij'udicatui (1 Coi. n, II, 13 ) 'adjuiusbene crirrere sufflcit.V ,_ .. :;
Ul auiem suam narralionem prophciico tcstimo- êfuriilamen sicuf yxjluiitas^nbslraeUcursusTiibil;
Hio compiobarel, subjun\ii tesiimonium propheiae boni bpefari potest, .nisi divina gratia praeveniat,
louge posteiiotis, diccns : Sicvt sciiplum et,t: Jacob ita; et gratia Dei oilviTjn nobisboni operaiur,Tiisi:
di'exi, Esau auleiii odto liabui (Malacli. i ,2, 5). volrifiiatemfipstfamdivinaevoluntaii jungamiiSi'
Ostcndil eiiiin quia quod in pisesenlia Dei e\ anti- Sic.iit.ergo. dicimus;:. Ndii-voteriits,neque:cutren_--x
quo cons.ho manehat pcr gratiam, apertum esl pcr tis, sed miserenlis esi Pei, itane dicere possumus :,
prop'ietam. JNbn.fiiisereii.tisDei, -sed -voleiifis, et curfenlis est
Scd qiiaerendum esl qujd Dominus in Jacob dile- lioniijiis,?^S.edquis Iioc dicere audeat,? Nunqu.idlipp.
xerit, aut quid in Esau odio babticiit. Iii Jacob , qui serisit Aposiolus? Absi.lvIrao toium 'adilltim referri
uonjum natus nihil agere poluit, nihil aliud dilexil, voluit",de qub scripiiim esl: Veluhtqs qulem a 0o-
nisi graluituin suae misericordiê donum; similiter miho pfmparqtur; ~ ip.sequippe praepafat,, et praepa»'
in Esau nihil aliud odio hahuii, nisi oiiginale pec- ralafri juyat. ..',. ,: ;".;-'.
catunv, cujTisinerito unhersa humani generis nvassa vSequi.tur : Dicit eriim Scfiplur:a.:Phqr.adhi, .etc...
damnata est. , Dixpi^t superius : Jqcob dilexi;; pippterea. tes"im.q?V
(545) Geuus iiamque humanum adco in ipsa radice riium posuit Scriplurae. di.cei.lis ;. Miserebor- cujus..
danmatum est, ut, si nullus boniinuni salvaretur, miserius' [uero, et piisericordiam prcbstabo,- cujns,-
r.eroo j~uslainapud Denni posset iti\enire querelam, miseriftbr; urtde et;generalem; ijntulit Senlertliam.,
sed potius aliis pereuntibus disceiel quia ct ipse d\ee\\s::: Igilur.rioti pqjentis, elc., q.upd u.tjque pfo-;
pcrhcl, nisi di\ina gratia erttcretur. pief eps ,ait qui dhifia graiia -liberati jusfificajiitir...
Poterat aliquis aJ haec dicere : si \eium est quod Rursuiu, quia dixerat: Esau odiolialmi,propier>
«licis; crgo iniquus Dcus, qm e\r perdiia humani ea Iioc, lesiiriioniuni iniulit :..;Dici_t.ejtim Scripiurd
genens massa alterum elegit; aberum, nullis snis Pharabiii: Qpia in.hoc ipsuih excilavj te_,etc.„. quo.d
praeeedenlibus meiltis, veprobavit. Ideoque Aposlo- uliqiieproptef eos diciuiri est, super quosir^.iriar:
, (541) Rom. xi, 3, In autog, legUur sictil loco sic. (545) Exod. xxxiii, 19. yuty.jcujusiiiisereor- V-
(342) In atilog. sepaiaiil. (5if))Eri gfaiianv jri-aeveiiiefifeHi.junge haecciim
(o'-o) Quje iroroediatc piaeccdunt, et qit_cscqr.uniis quae inferius habentur ad cap.Vxi.iiilerpretatip-
_.:r not.>tii\alde digna. iiem,-.et-hd--eavcrbaf PatanrapparMhis quiriietipri
(~'ii) In aulog. maig. hic Icg^tur cap. XXVI. inlerfogubant.: _" .;';';";'" V :'"-
225 ATTONISYERCELLEiNSISEPISCOPI £24/
riet, et qui j'ustissiiiio"ejiisjiidicio coiidemnantur. Asuis,
j. ipse eam sihi opposult, dicens: Dicis itaqtie
ScleHdum ilaque quia consuramatio- peccalorum milii: Quid adhuc qumrilur ?'Id est, si Dens quos
flneni et modum peccantibus imponit : qriod non vult obdurat, quam honio querelam deponere potest
soluni mortuis, sed eliam viventibus acCidit, quem- adversus Deura, dum malum bperatur,? Et quasi
admodurtvSodomitjs, Jebusaeis, el Pherezaeis, cun- causara infert: Voluntati erinriejus quis resislet?
ctisque genlibus Cliananaeoruni. Hujusjgiliir Pha- Sed liujus quaestionis iiiipriidentiaifi vehenieriter
raonis peccatum jam consummatum erat," et tempus repressit, suhj'uhgeris: 0 horiid, tu qnis es, qui ie-
instabatrit puuirelur; ideoque Cxcitavilillum DeUs; spondeas Peo ? (5S1) Quod non de inopia, sed copia
palratis nariique miraculis in >£gyplo, fllios Israel suaescientiaeprbtulit; nec cum levilale, sed riiagna
liberavit, rit crederent in Beuni Israel,. et discerent gravifate legendum est, ut sit seiisus: 0 homo, .curii
npif-Uriiefesuos.adyersarips, easque fedderelcau- sTsfragiiis, pulvis et cinis, quis es, ut qperelani
liofes. Hic auteirv, quamvis occiilium (547), rvialus; Deo objicias, cur alibrum misereatur, alios bbduret?
erat; sed.ut qualisessel nianifesfareturet punire- Uhde et congrueiitissiniam infulit similitudinerri,
tur, idcirco excilavit illuni Deus. Et nola quia fion dicens: Nunqitiddicit fignientumei qui sefinxii: Quid
aif: creavi te, aut fecl.le, sed excitavi le, Omnis'; nte fecisli sic? An non liabel poleslatemfigulusluiiex
enim creatura Dei boiia; sed bic suafnalitia factusi )3 1 eadem massq facere aiiud vas in hohoreni.,aliud in
est malus. -...-. • . conirimeliam? El est sensiis:, Crim scias |te fcsse
: Non autem quod originale peccatum destruamris,;. Cgnienlum, el.ex massa pefdifa prtum, elintelligas
sed originali peccato simui et sua maiitia factus estt quia figmeriluiiin.on diclt ficlbri suo : Quitl me fe-
malus. - -• ....,•...'.;. , -- . cisti.sic? et figuluspolestatem habet ex eaderomassa
Sieergo a DonvinodiclHnvest excilavi le, ac sii facere aliud vas inhoporem, aliud iij contiimeliam ;
(548) teneaf quis duo vascula in manibus, alterumi quaniquefelam I)eb objicere justanv ppteris, sjalios
balsariio, alterunvfeiore plenuni; quaesi cpneusserit,. salvat, •alios, Obdural? Omnipolelis quippe Iesl, et
Tieroo ei recte dicere jiqtest: fecisll odOrem, autt quod vult facit; sed vas in honorem faeeremaiiife-
fetorem, sed : excilasti hoc feloribus plenura. Domi- sla est clementia, in.cppUimeliamv.ero,juslissimuriv
nns ergo', faclis ffiifaeulis, excitavit Pliafaoiienv,, ejus judicium. Oporlet ergo ut perpetuo Silenlio
u't, duni non crederel, puniretur; nani filios lsraelI quiescas, _ .... -. . . :
siccis pedibus mare iransire fecit, illum cum exer- Sed poterat aliquis-dicere : Quare Deus cx massa
eitu subin maredemefsit. Dnde subdituf : tJiosleri- perclita alia vasa iri honprem facit, alia in conlunie-
daminte viiiutemiheam. Quo faclo horiiefiillius ini liam? Cur non bmnia in boriofem facil? ;
uniyersa lerra-annuivliatum est. Et olv hoc seqtil-i G * Adbaee quasiresjjondet Apostolus, quia omnipo-
Uir : Ut annuntielut nonieitmcum in univetsti terra... lehs es(, et quod vult faeil; "et bbc.est quod in-
, -Deriique, qiiia bsleridit quoniafij Jacbb Deus perc feft (552): Qtiodsi votensDeusostendereiram, et no-
indeliilani. gratiam eJegit, EsaU et PJiaraonem ju- tamfacere polentiamsuam, Suslinuitinmulta patieniid-
stissimo judicio reprobavU, mox gerieralem intulilf 'vasa irat apla in inleriluni. Sulfintelligiluf : Ohoino,
senlertliam, dicens : Ei'_70cujus vuli miseretur, ,et{ tu quis es, qui respondeas Deb?:.
quein vull obdurat (549).' Crijus vrill miseretur, se- Iram non aninii perlurbalioiiem dicit quae solct
eundiinj-gratiam, quae gralis tribuitur; queni vulll esse in hominibus,i sed justam el fixanv Dei -yiiidi-
obdurat, secunduiii-jusUssimum judiciiirif, quodI ctarii, qiiaui exercet lii peccalores : Poienlidmvefo
mefilis feddiluf. Obdurat autem, non quia mollee quii eliam hialis berte uiitur. Vdsq irm rejirohos, in
cor durtim faciat, sed quia dufum non mollifi.cat, quos Deus jusfo judicio yindicat: vas eriiiriillius rei
dicilur "obdurare. Obdurare enim dicilur, nori quiaa va;sesse dicitur, cuj'u'splenum est.;A;;ta autem dicit
peccaiores cogit aut imjiellil ul peccerit, Ipse qiiippe e praeparala7 non a Deo, sed originalis peccati siiis^
nemineiri cbgit peccafe, sed qpia jTistificaiioriem a quemeritis. "''":
suae gfatiaepeccatofibus non largilur, eos dicitur. r '-,-Pulchreifaque dicit: Stistinuiiin multa patienlia
obdurare, quofum non vult raisereri. Obdufat, riou ii vasairm aplaininterilutit; quortiam Deus multa pa-
irrogando undefiat homo deterior, sednon jrrogando o tienlia exspectat repfobos , ut cunYertanlu.f: qni-
unde fiat nielior. Obduraf, non impertiendo mali-' -'- buS iioft eoiiversis, omnipotenliasuafacil aliudyas
tiam, sed nori impertiehdo justitiariv. Obdufare efgp o fn lionoferii, alirid iri corituiiieliarii., .
Dei tiihil est aliud. nisi nolleniiserefi. Quare hoc? Yolerisscilicet ostendere irain, id est,.-
Sed poterat aliqnis dicero i si Deus quos vult obr- qua peccalores nori convefsosjusle 'conderiinat, et
durat, qiiid ergp peecamus, si (550) bonum non agi- ;- pbfenliam srtain, qua malis bene ulilur, dum eis
mus, aut malum aliquod ope.rannir,praeseitiiri cum n niulta .'bbna tempbraTia tribuit, dans' lempofa sere-:
bumana fragilitas diviriae'voTunlalircsistere nequa-- na et frucUfera, impl.ens corda eorum ciho et lae-
quampossit?;. . . , ,. . - titia..' ""•. ;'....;,.
_'_
Yidens ergb hanc fpiaestionembriiiposseexyerbis is Cur aulem totura hoc Taciat, ostendit sancuis;
In nisi. '
(547) Legendiiin fortasse occulle, vel occultim. (550) autog. "_:
(548) Notapulcherrimuiriexemplum. -;.... (551) Hic in autog. Iegilur cap.."XSYH.
. (54y) Yulg. iiidurat. (552) In autog. hic legitur, cap. XXYill.. i
':tm'. EXPOSITIOIN EPISTOLAS PApLL — IN EPIST. AD ROM. 226
Apbstolus, subjungens: V.t oslenderel divtiiqs glorim j . toto mundo, ubi geiilileS habitabarit, quibus dictum
siife ih vasa inisericotdim, giim pmparavtt in.glo- est: Non piebs meavos, quia idbla colebafit:;:sed
ritihi.. Idcirep enim; diu pec.calpfes exspectat, ut, ipsi postea filii Dei vocali sunt, qiiia ex- orririibus
diim rion converluniur, justepuriiafitur; ac pef ljoc gentibus credentes, filii Dei facti sunf. Vi")!aiitem
sancti intelligaiit qubiiiam. nullis suis meritis, sed Pei dicit, ad distinctibrtem moftubrum.
sbla gralia.Dei jusUficafilur; nec^de bonis pperibus, .' Huj'us loci' sensura Dpirilnus exponit seeundum
Vquasi propr.iis, se exthilahf, sedillis pereunlibris alterum prophetam dicens ': Potidm Jerusatem, in
agnGscant.qriiaet Ipsi cum eis perirerit, nisf div.ioa ~iolp'0rbeierfaruhr; Jefu|alerii liaipqiib iri tbtb ptbe
'
gratialibefareritUr. '.';./ V pbsita est sancla Ecclesiapef iolum fiiunduiridiifusa.
Vasa misericordim TOCareleelQS;'," quos Deussoia Etquia dixbrat :-Noit soiumex Jtideeis, sedetidm
jniseiicofdiafecil vasa in honOrem.quae et praepa- txgettlibus, yolens ostendere/ qriia: paiici credUuri
fayif in glbfiam : quorilam ex rriassa perdifa illos efaiifex Judaeis,addidit :t_saias\ahieiri ctdmabdi^(5B5)
elegif, et justificavit, quibus ef ipse glorilicetrir, et pto, lsrael :; Si (uerit numerusffiliOfum Israet sicul
intfoducat ad ' arena.maris:, reliquim salvm fienl. Praevidit qriippe
Vquos glbriam.
Unde et; prismiskrpt' ostehderel difilias glorim pfpplieta paucbs ex Jridaeiscredifufbs, idcircb reli-'
siim : divitias quippe glpfiae suae bstendit, bx riiassa 3 "quiaSlanlum dixil salvafidas. V;
perdita, vasa in bonbreriv; bbnitas namque ejus adeo Uiide Appstolus, rit pfophetici cordis dolorem
omnipbtens est, ut yasa ifae et dissehsionis cbmrou- bstenderet, praemisil: Isaiaseldmqbai, .'
tare valeatihyasa miseficordiae et paeis.V / 1: P.ef areri£tm,ergo~incfeduh^Vpef reliquias credeii-
Et ut osleiidefet quae"dixerit yasa miseficordiae, tes desjgnafitur. Utruriique eniitt Abrabae pfbinis-
subj'unxit;':..Quos elvocavit rios; id~Psl nos, quos ei suni.est, dicente.Pomino : Multiplicdhs multiplicabo
Toeavit;Pcsi diceret: iri rios, quos praeparavit, id semen tuurit sicul sleilas crnli; et sicui areriam qtice
est praedestiriavit iri gloriara, ef vocayit ppr gra-. :esi iti iiilote iriaris (Geh, xxvj, i). Qui eniirilllic '
tiam_ -._ •_ _" . .: '•'. perstellas, Iiic per reliquias bsleriduritur '_'. V;
Sed ive pufaretur Judaeos'soluiri intcliigefe^yo-' • Sed quomodofeliquiae salvaeTaclaesrinf, apefitur,
luisse, quofiiam ex Judaeis ortus efat, ad.didUirNon cuifi subdituf ; Vetbuhienim cohsuihinuits'etbteviahS
sblum ex'Judmis;sed etiqtiiex geniibiti. Quibhs/vef- iti aquitaie (subiivteliigitur : saivris faciet -Doiriinus
bis ostendiFtjuia nori illi lafiluriviilii sunt Abfahae, feliquias). Yerbum Ddmlnus cohsuinmavii, quiaVom-
qui ex ejus" slirpe deseendunt, sed quicurique ex nia legis pfaeceplti,.perfec.it. thide idem Ajibslblus :
qmriibus gentibus vesiigia fidei AbrahaeTriiitantui', Finis leg:s ;est GhrislusfRom. x, ~i). Yefbum bfe-
cofiipularituf hT filjisVAbjialiae.Osfendit eliarii quia; u yiavif in aequiiale, qriia quae longeTatequeTjVleê
per duos filjbs Rebeccae, non Judaicunv etgentilem diffusa sunf,;.Dproirius paiicis verbis coriipfebendil,
populunr, sed credenteni et ineredulum ihieliigefe dicens iJuguhi entm piehrh suave est, el ohusmeum
yoluit; per Ttebeceam riariique' saricla dcsignatur teveest (Mdtlh. :xi,:29,-Sii), "'"/;, /-;- V: "/// ;"',/ "'.'
Ecclesia. IJuod auleffi deealegitur,'quia ablit cbnsu- ::'' Quid vefbum' breyiptum fqciet Pomirius stiper
Tere Doiriirium,rioniritelligenduriiestqubduxortanti tef-ram,Pef vefbufiT bipviatum Eyangelii docifiria-
palriafcliae peum Ibcaleriieredidefit; et.'euiriificessri apfissiriie iriteliigUuf, 'qiionlam qifaeper inriume-
pedum abierilconsulere ; sed abiit, dicltScriptufa, "rabiles obseryatibnes.populoDei praecepta surit, Db- ,
bocesl, in virtuiibusprofecit. Moralilbr per RehecCam iriinus in dupbus pj'aeceptis corifiiiefi osteridit, di-
iidelisquaequeanimadesignatur;perdupsejus filjoS,- cens : Diliges DomihunvDeiimtuum ~extoto cet.dettio,
bxercitus vitiorum atque virtuluifiV TJnde apte dici- etin omi.i mehle lua, e'vex:omnibusviiibusiuisetpro-
tfir : Major -servieimiribri, quofiiam etsi riiajor sit '.xiniumtuum sicnl ie ip$ujh(Mqiili. xxif, ;57,).;.Uride
Viliorum exercilus, saepeTarrienilluiri superat exet- et continuo sribdit: tri Jtis Uiiobusmahddtis ititd tex
citusyiftutum. Sicutiri Osee dicll; Vocabo-hoh ple- peiideij et propjteim(jtfa/f/i:.'xxii,iO). Sive breyiatuni
bem meam, plebem meam, einoii dileclaiiL dileclam; • verbum dicitdominicae fidei symbolum, ;iri quO'COri^
£inohmiser-icordiam'cbhseciitttm}:irifa -sisi.it tbti.usvScclesiae sahis atque perfectio. Est
: secutam (Osee.n, 24;W Petr.ii, 10). Hoc tesliriio- eniffi quasi sigriilm Ecciesiae; liafti; Sfcut exefcitus
-/riiunv_saricli apbsiolideTocatione gerilium intellexe- aliquo signoalj invieemdiscernfiiitiir, ita Ijbcsigno
rrint: Geatllis eninv popukis nori erat-.plebs Dei, discerhiiniuf fidelesab ."rifidelibus. Alitef, vefbuih
; quoriiam idplis serviebaf; sed.faclus -esl jjlehs Dei breyiaturii; dleit doffiinicanvoraiionem, q.uani Donji-
dilecta, ef miserieotdiarii cpfisecuia,, quoniarif per "rius ideb iaffibrevemdpcriif, qtiia;novilT)eiife qub-
-Christi fidem jusiiflcaiT nieruit,"et laritarii accepit _• ijianvTiUriiana Tragilitas diu inêadem Inlehtiorie
potestatein, ut fllius Dei fieretv-juxta .foannis vbcem nianerenon potest, qriaterius umisquisqiie OfaTjonis
dicenlis : Qribtquot,*.qrilemreceperuni eum (Jban.j, •: tehipofe colllgaf meriteffi suam, et -reprilsis bfivijijiin
12), etc. Unde et.mox subdituf â^jrophela'; Eierit, terreriofUriTfjegotioruriT curis, id "splurficogilel quod
. in loco ubidictum.est eis: Nonplebs thea vps,:ibi ofat. -,.-,' ..:;'-..-: •..- _. --:. ._;';
vocabunturfilii Dei vivi (Ose. i, 40), fn Joco dicit in; Igitur, quia oslerideratjiroplietce testim_pnjpp.au--
- :
(555) Yulg. Clamat.
" "
'esi : ATTOOTS",YERCELLEN^SmSCOPr ."' , ..' \ JS-28
cos cx Judaeiscredilurps, utarciius boc appfobaret, _A.homo int.cr homines apparuit, quasi lajiis jactiii;.
ejtisdcm prophetae leslirooniuiii subdidil, dicens :Et sedCliristus lantumlapis esl videnlihus, lapis offen^
sicut prmdixil lsaids: NisiDominusSabaplhreliguis- sionjs caecis,id est incrednlis, nanv Caecioffeiidunlad
set nobis semen, sicul Sodoma facli essemus, eisicut lapidem. Lapis isle prius parvus, juxta Dan.le!ispror-
Gomorrhas;milesfuissemus(Isa.i,.9). pheiiam, cre/vit, et faci.us est nions nvagnus, quo-
,- SabaotliIlebracalingtia, Lalino dieitur omnipotens, niam Ghrisius factus buiiiilis homo agnitus ,est
vel exercituum.Et est seiisus : nisi DonvinusOtvvni- Deris, _etadorat.ur a chnclis geiitibus. HuficJapidenv
potens, aut exercituum, reliquisset nobis semeiv,hoc bffenderrirttJudaei, quoniam pururn Iiominem putan-
est,_siia gratia nonpaucbs salvasset,-sicut.Sodoroitae,, tes, in erim eredere uoluerunt. Sicut scripium.esl:_
ct Goinorrbitae i.la. et nos omnes' perirenius, Et . Ecce ponain (556 V tn Sion lapidetn olfensioitis,et
nola quia pulchre dicit sepien, lioc enim seminatum pelratn scandqli. Haec_verbaDei Patfissiint adpro.-.
esl iri tolo orbe terrafum. phelam. Sion mons est Jerusalem. Dominbs ergo
Polerat ad haec Tprlasse aliqpis dicere; Qua in Siorilapidem offensionis posuit,^quoniaro Fjlium
jusliiia Deifactum est ut pauci ex Judaeiset pitires suum ex Judaeis carneifi sumere fecit..Petra autem
eligerentur ex genlibus, cum illi Dei cogiiitioneniJia- Christus dicilur, proptef fidei soliditaterii. Ipse enim
bueriiil, legemquc a Deb acceperint, isti-vero seni- B est fidei furidanieniiim,, sive quia inexpugnahile et
pef idola COluerinl?'0b hbe se.Aposlplus inlerrogat, singulareprxsidium est Oiiuiibusad se coiifugienti-
inferens : ,(o5i) Quid ergo dicemus? Quiq genles, bus. Sed petra scandali-factusesi Judaeis, quouiam
qum noriseciabaiilurjusliliam, appr.elieiideruntjusti- mortuuijvlvpminemvidentes, scandalizati sunt, et in
liam, justiiiam autem qiim.ex fide est. Israel verp eunvcredere despexerfirit. Unde idein Apostpltis alir
secldns legeni justiliw,in legemjuslitim _nqn perve- bi: Nos prcedicainus Clirislum crucifixuiii, Judpis
nii;,&c si dicerel: Nunquid iii.iquitate_.Dei hoc quidem^Candaluin,:geniibus..aulemstuititiairi( "" ICor. -
faclunv esi.? Absit. Quid ergo d.icenius? Nisi: 0_ i,-25)/\ ". ::;:.
_ioriio,.lu qji.is es, qui respondeas Deo? Clanvemus _El otnnis qtii credideril ineum nqn confundeiur.
Igituf cuni/Psalmlsta :-Justilia Dotnini abyssus mulla Credulitas illa accipienda cst hoc.l.oco, quae opeii-
(Psql. xxxv, 7). Ilem :Quain terribilis in^coniiliis bus adimjjletur; confusio vefo qiiani.soli mali halie-
super filios honiinupi { Psal. i.xy, S)> TerrihlliScnim . Ijuntiii die jTidicii, eum eorum peccala biriniluis
est In consiliis super filios liominum, quoniam qriid roanifesta erunl. Unde -alihildem Apostoius : Nolite
in Dei consilio de se dispositum. sit nullus 'suffieif ante tenipris judicare, qnpadusque veniqt Dominus,
inlelligere. etuluininel abscondita:ienebrarum(I Gor. iv,;5),elc.
Gentes igiluf,.quaenon seeiabanlur jusli.li.ajri,.quo- 'J..El Domifius in Eyangelio: Nihil est cpertum .quod ,
niahi idOlaVcolebanl, proji.ler quod juslificari non non reveletur_(Mallh.x, 26). Quicunque igilurcre-
merebantur, apprehendernnt jusliiiam , quoniam- diderit, eT fidem suam operihus adimpleyerit, non
dnmnon.suis meritis aut virihus se salvari posse coii.furidetur qeiia in peccatis, uride ei confusio sil,
cogrioverunt, per fideifi Chrisli. j'uslifieatae sunt; npn inveiiiefur, quae solis erii .reprobis, quibus
ideoque dicii Aposlolus: Jusliliqm quiem qumex dicetur: l.te, niakdicti, inignem mterhum (Malili.
- -' : - '
fideesl. .-'.... ._ xxv, 41), etc. -.-- _, !
Israelverb seciansTegem iuslitiae, id est legem ^ Quia gentiles laudibus praelulil, (557) dicens eos
Yeleris Testamenti, in quapraeeeplumcst queinad- apprejieivdissejiistiliaro, Judaeos.vero oftendisseiiv
modum populus Dci hosliaruin ohlalionibus purifi- ,lapidem ofrensionis, ne ,ob li.oc gcnUles -cxtolJereii-
caretur, dum ejus operibiis se salvari p.ossecredi- :;tur, adjecil.( 558).: (GAP.~%.):Fralres,volunlas qnU
dit, in legeiri jusli.liaenpn pervenit. Sciendum quia deih cordismei-,el obsecratioad Dotiin.fil pro.illis ih
per Icgerojustitiae gratiam Evaugelii dicil, per quam Salutem. Ac si diceret: Nequaqiiam propler hoc
,. liomo juslificalur. . , :. - . _ ; .exlpllaniini, qu.oniani non -vestris riierilis, sed sola
i -Et quia poterat aiiquis inlerrogare /quare- hoc,:
rj,gratia Dei- salvi facti eslis; et quamvjs JUdiei in
factum sit, idcircpjpse interrogal.,,dicens : Quare;? CJirislum offenderini, famen vbluntas cordis^mei,et
Et respoiidet: Quiq nonexfide, sed^cxoperibus(5SS)' .obsecratio" ad Deum pro illis. fit,- ut ''conver-
tegis ( subiirtelligilur, se salvari posse _credideruiii). tanlur, et Cfedant, alitcr enhri ,saIVaririon:pos-
Nam qiiia suis nveritis legeivise.jaccepis.se,ef. suis stini.,.r - . ;,. ., ,,-,. .:."";, ,,/.
-• viribus implere posse ,• ejusque . operibus sal- Oraiio.ergo Apostoli,et fides credenliuin, qui pro
vari crediderunl, idcirco, justificari non meraer 'J.tidaeis.incredulisorabant, etsi;gratiam Dei~pr_eces-
runt. -. -. .: - . -seril, inunquid, Ddes eoruni qui nondum credehant
Qffendetunl eiiim, inMpidem offensionis. Lapis gratiam Dei-praecessif?Minime. QuoriiariiAppstohis
PlTensioiiisest -Christiis, qui lapis dicitur propter pro-illis prabat qui noriduni credebant, ut eis fides
hunianae Iragiliialis liuroiiilalem. Dum enim iiumilis -daretur a Deo.;Parum quippe putabat quod eis iii-
"
In
(554) aatog. margriiic c. X.SS. . (557) TTicincipil Yulg cap.- X.
(555) Yu.Ig.sed quasi ex opcribus. (558) In aulog. marg. hic legilur cap. XXSI.
(556) Isaiae viii, i!t, et xxvm, 16, Yulg. pono.
-%-&-' EXfiOSlflOiJN EPISTOLAS PAULL -ÎÊmST. AD ROJL ; Mn
slafiter Evarigeiiriiripfaedicabal. fiisi prs eoi-um.fide A .Yolens aritem"'AprisfoIusbsteridere:,'T]'iiaees_btIj_ec
etiam Deum rogaret. justiiia Dei, addidil i Finis;enim. iegisChristrisest,
-, Ffatres auleffi dici t gentiles,-quoniam^Credehd® id justiiiam driini credenti: ¥\\\\s • legis Ghristus ,
facti Sunt filii Dei, ac per hocvfraires erant Apg-- ririft cOrisuriiptioriis, sed cprisuinrivatioriis.qiioiiiam
'^tpjii"' - .- ".':; :V \,:V "• -V-"'/'' iioii legem; cririsuniit,; sed/perficitv juxta qubtl in
Igilur volens pstehdere qupijiam JfJdijeiigrioraiiter ES'arigelibloqfiitur " "
•:' Nbn -vehi solv.ere tegem,- Sed
"
peccabaiit, dutri jifaecones gratiae persequerenluf, MHpfere:-(Sfi0); , -,;VV
"adjecif-:Tesiihioninm eriiifipefhibeo itlis qripdjemh- Fifiis esl Chrisius.^tii Iri ipSOeredimu^, qiiarido
lationem Dei liabent,- sed:~'rioii:secundumScientiqm-;- boiiam vianv ingredi incip.imiis, et ipsunJ- soJrini
acsi,diCerel: KOyi, et scio; apud illos talis:et ipse videbiirius, crimVadilluih pefyeniemiis. Fiflis Gliri-
fuijcum persequebar-Ecclesiam Dei.HUjus aritem sfiis" dicitur, qiioftlariia'dillum VreteririJusqiiidquiil
locl seftsum; Donvintis-secundum Joannis 'Evaftge- agirous; et, cnfii adipsuni pefvenieriiusy nihil liltra
liurivexponit, dieens: Veniijiota; ui omnis-qui iittef- quod qriaeramus, Tiabebinvus. , ;: •'
ficiivos afbiiteiUf-se obsequimiipfwsiare Deo'_;ilem-: : "Firiis itaqub /nosler, peffeciip nbslfa essb (Jebet.
tloc faciuiit, qiiiahon noveniht Palreiri, heque me Peffectio auteiri riostra
---" , Cliristus, est, quofiiara ih
(Jd~qn;-x-~i,'2). :_-; .-. / '."':.:'' -'B-
• Sed quaereiidunide qua scientia liic dicat Apuslb- ijVsoperficimur (56*1), ciijus cripitis nierobfa ;su-
mus,' Recte Tiriis Christus diciluf, quoniam
lus. Kunquid de_ illa quae«irie. eliaritaie" jriflat. heirib sirie igitur '-'" /•."
ipso perficit legem.
(:T-Gi.r_viii, 1)3 -Son; Irho --de-~illaVquae charitalis
cbrives et-magistra.-IiuriiilitaiisVesl,-;Yefe riamque, ; /Fjnis:/aulem,legis. Chrislus/Vesi,omni,xjfedcnii ad
el tnta selehtia hominfesTscipp; «jiiia iiihil per-se 'irisiitiairi;;- qupnjam quicunqueVrier fidera Christi
iuslificatiir, in ipso perficituf. ;
pptesl.- et quja- quldquid est, ex/Deo Cl per Deuffi
esf. Ilanc scicpliafiT Judaei nbn TiahelJanl, quo- , Igitur, ui;:aperifet, quamVdixerit-jusfitiaiii Ju-
riiarn iri Tege gioiiabarituf j_Vjdeo: persequebarilur 'daeoruni!..?subjurixit::Mo.yses-enimscripsit,quohiam
' ~: <iusiiliam, qum•ex lege est, qiti feCeril homp_,vfvet
pfaecoriesgraliae. :-' r
' El
tanquani diceret aliquis : Ostende, Apostble, in -ejs.'t_3_32)...Ubi/ nplaivdUnj. qnia pon ait in ea,
quiesit liaec sciehTia, quarivtpiiquam ulileriv com-. ;Sed-.in, ejs, id es;t legis pfbeceptis, ,sive operihiis'.
niendas, et qriani iri Judaeis dbles non esse : \&- Ufide apparet ,vqooniam,MoyseSjiislitiam, quae-ex
:cifco;, expOiiendp, subjurixit/:;7j/!oi'.a)!ieseiiim De%- ~; lege-cst, pro pperibijs-Jegis: posuii. Qui ergo fe-
justilidm,:' el sriam "quqireiitesr statuete, justitiai Dei cefit, quae ex lege est, justitiam, id est ojjera
iibn sunt subjecln" _;•'. V ** Iegi.s,. vi,vetTii;eis-,-quoriiampfaeniirim accipiet vitae
JxfStitia Dei est, nori qua/ipse', sed qtia liomo praesenlis. Tinvet eriim- ne,;;si; (365) opera legis
jiistlficatuf; et qUaeVlioriiiiii a DeodatuT;- non Iaclat, cruc4flgatur,, au t Iapidetur.: -vel al i_-
Justiiia ergO:Deiesl Christris,' sivefides Chrisli, quid hiijfisrobdispaliatur."Yivit: itaque, quia prae-
pef quain juslificaTurqui cfedUTn euhipqfiijusli- niiriiri:accipit,.ne, cOrporis/rijOrle punialur, Im-
ficaf IrivpIum.Tiaric'/jusiiliam-Bei Ignofahant, qtio- pleipres autem graiiae, non pfaesentis vitae pfsemiuiiT
niam aegroii medicum nori quaerebatit, et de legis aceipjunt, ,sed aeterriae, juxtarfllud ; ;Guni dederit
bpefibiis gloriafites., peccatofes se: confiteridedi- -dileclis;suis somnum, ecee.:hmfedilas.'Domitii:(Pstil.
-
gnabafitur, Glofiaiiies aulem iri legis Pperibiis\ygra- Gxxvi,3)_: Gum enim. soffiririni riioriis electi ca-
fiam Dei a se Tepellebarif. Y _" •.,;.;. pijint, trinc ad ljaereditateiji aeterriae yitae perve-
.-. V ' :-'- " -.-• ".' ,'; - ' '
.. Justitiariv pa
.jllofufii;dicit,..q_ui se"justificari posse njunt.: ;; :
piilabant, aesiirijaiiics se legemVsuis riieritis ~acee- ; Sed;pbiefaT V.aliqiiisdicefe" f'Sf Mo^seS dicit. r
;pisse, et suis yiribiis iiiiplere poSse. Haiie jiistitiam Justitiam , quqi =«__. lege :esi,. qui'.-[ecerit -homo ."
slatnefe .volebaril; id est, ^gTatiaeDCi praeferre/, vivet-irieq (56-i) :' (565) qu_e;-ex iide e'st_jlistitia',
ideoque juslitim Dei non sitnt subjecli. "'-'- : _ qujd dicit ? Idcircp subjUhxifApostblus : ,Qum auiem
Tiinc alibi' idemVApostolusdicit: Quod si ex lege- ex fide esl jiislitia sie, dictt ijtie, dixerisfn Corde
estjustilia. efgb-Chrislus_gtdtis thdttuUs esl (Gqt-. tttb qriis ascehdtiin cbllum (366)1:7./ esl 'Cliristum
n; xxi). Si auleni Clirislus iibiJ'gratis mofUjusVest, deducere, etc. Prsecederis fesliiiioniuni AppslOlus da
(559) iri IMo solb impius juslineatuf. V psvitico'-,sump_sU>npc''adleiii, Deiileroiiomio, qiiod
(559) Nola pulciierrimam serifenliam. V chieiis pauio sjiperius citali .lextus,« quitius hanc
(5*30)"Matih. v, 17., Vul^.-serfddtniplei-e. ; senteiiiiartj-liaufife videlUfAppstolus^habent vivet
(561) Aiilog. peffitimus, vei elianirecte Tegeris in eis, idest, ptceceptis.,de quibns paulb siiperius
perftcinitis-;si legem subirilelligas.;. iri ci.tatis textibus rrienlio Iiabetur. Revera alia eliam
, (562) Levit. xvni, SJ./JE^&A'..XX, IT.,• Yjlg.' exempJariahujusjEpislplae hahentiii eis.
Toeb iii eis habet iri' ea," cirai tariien idem Apo- ° V
(565)/In aulog. locp )ie"si legituf jiisi.
stblus ad Galat. c. in, v. 12, in eadctri fere sen- (564).IbiTiabet aulog. ined;
tentia et occasione ita" habeaf : Lex atiietn non ..(36S) SubinteJljge de ea qucs ex_fide, etc. ..-' ,„,
:~esVex fide, sed'qia:[ecerifea,vivelin iltfs';-id esl, - (5"66)Deiit.-xxx," ,2. Pijficfuiri jnlerrbgaiibiiisip
operibus, quae superius nominata snnt, elad qiiae" auiog. nullib.i. ,..; "•'," '
refertur pronomen illis. Levilici autem et Eze-
9T„i • iTth\TS VERCRLLENSIRRPISf.QW V _ - I VS5S
iiiterprelatuf .recflpiluJatiolegis ;(56i). Uhdppt aple, A:bi(ni:fidei dicit, quia per ejusVfiiib.triiiripius justi-
-gtaUairi Evangelii desigrtat. ; ficalur. ;
Quaerendumesl autem qua inienlione Jiloyses hoc Rursus, ut aperirel quae essel ejus, praedicaiio,
dixprit, vel qua Aposlolus in testimonium sump- adjunxit._ Quia si confileqris in ore tuo popiinum
. serit. Moyseshocdix.it, docere yolen-j filios Israel, Jesnm, et in corde luo credideris, qnia DeusilUim
quia. noneis fiecessee.rat, exlra,; id est a-.coelo,, _suscitaviiqmoiiuis,:saivuseris.::-.',-';\.
vefabysso, divinum pelere praeceptum, quippecum -' Praevidil Aposlplus,, quoniam; futuri erant jjui
-legem Domini jjfae oculis habefent, duirimodo,yel^ Cbristum ore. confiterentur, sed credefe..nollentj
,lent implere >-,. ; . ileni, qui eurii corde crederent, ,sed projvter tbr-.
_ "Aif. ergo : Ne dixeris,, etc.-, ac si diceret : Tu, nvenfa, et, suppljcia coiiriierT yer.efentur;/ideQque
qiiicunque es, Isfaelita, ne dixefis iri- corde tiio-: fitruhjque siiriuTpbsult, i(i est, eredulitaienv, cordis.
Quis asceiidilin coelum, ut inde nobis.afferat divi- et pris confessjonem,,yolens ostendere quia rieulfum
iiuni praeceptum, ut audiamus,_ et•intelligajnus , sineallero sufiicit ad perfeeiioiiero. Hinc Dominus.
et Tsipleamus ? Atit,,qnis descenditin abyssum, ut in: Evangelio*dici.t . Si quis cqhfessus (uerit ihe co-
iibbis referal; quid In inferiib agaluf, et sciaraus rqm-:homiriibiiS,,. confileborel ego etim cprqm J^qlre
quid rios agefe opbrteai ? Quoriianvprae oculis habes B : mep, qui esiin cmlis-(Matth. x, 32).. El,nbta,,quia
D.ei praecepta; esto fantum impletor. Unde et mox non ait : Tlredideris, quia nafus ps|, passus ef nvpr-
subditur ; Prope est verbuihin ore tuo et in corde 'tiius, sed quiq:Deus illum suscitdvil amoiitiis. -;.-,.
"
liip. - . / " V v'" . Nam, et pagani illum mortuuin credunt, /et nohis
> Verbum praeceptunv Dei vpcat; ac sidicerel : :; ljpcpf ft;criiriine bbjjbiunt: riOriergo npstra laus in
Prppe est - vefbum in bre" tuo, quia Iegis,, ef ih lioc est, si eum tantum mortu.um cipdimris, nisi
corde tuo, quia meditafis. '- ' predamus, et resurrexisse, et nos ad ejus exemplum
• A.posiOlusaiitenvhoc tesliffionium.sumpsit, voleris' , resurrecturOs ess_e.,; -_ , ;-."..-/ ,V,:;
rislendere' Ghristiim; yerum Deum , et verrim ho- ilbrtuurii autenf, et nos cre.diinps, quOriiattialifer
niHieffi, et non. lpealem; Tiec in ccelo lanturo, sed eum resurrexisse credere non yalemusi. f _; ,
ubiqueeum fegnare cUm Patre; non lamen cot- .... Ut aulem arclius comtijendaret,.quia, nec epfdis
pbre diffusurii, sed poleslate dilalatum, ut sit sen- , creduiitas sine pris confessione, nec haep sirie iUa,
;sris : (368) Tiiyqulcunque es, fidelis, rte dixeris _adsalutem satis-est, addidil :Gorde eiiiin .cfeditur
Hi cordeTup : Quis; ascendel iri coeliittiJid est,"iie ad JHsliliqm, ore auieni confessio fit in. salutem,,.
credas Chrisiurii solunvpeuiii-esse', et nbri lioihirieni ;C_uihiis, yerbis. Osfendit, qupniam-qui Christuffi. ye-
faelum, et eum laritum-iri coeifiiiabilarc _ef aiiys- G r-umDeum., et v.efum bominein cofde eredlt, justi-
stmv ejuspraesentia vacare; TJnde ef exporiendo,' iecari meretur, quia, supruni - peccalorufiv remissioi
de.suo addidit vttpc est Clirisium deducere:Mm neni consequitur. Sed ad perfeciara salulem non
ia ljbro Deuterpiiomii' rion habetur. "/ sufflcit,;iiisi-et ore corifiieatuf: qnoniain DoJriinus
,, Sequitur t Auiquis destfendetih abyssrim'?Wesl, in Evangelio dicit,:. :Qui_me_negqperit cbraih flioini-
jie predas purum lioniinem TuisSb passuhv(piaox- tiibus, hegqbo elêgoeum corcmiPatre nieo (Mattli.
tuumque ad inferna -descendisse,- et-ibi eum' de- x, 55).- r.,_ '-;- , •. . // .;:-,
Tijieri, eoelumqiie ej'us jjraeseniia vacare". Unde et -' Scriplurq erihn dicit-: Oinnis, quioreditiiheum,
exjvbnerido.-subjuiixil: Id esl Ghristuhua -mbfluis rion confundelur __(lsu,xxvlii,; 16). Quae senlentia
-revocqfe..Tpse eoim:verus Deus', et• horivbest, ublr paulp Vsuperius esi exposiia. Quse rieTorte^de sofis;
que toius. Igitur, qUasi dicere vellet aliquis-:: Si jJudaeis dicla yideretur, proptere.a Subdjluf : Non
lex fidei dicere probihet, Tjiiis/ascendet in coeluni, enihi,distinclio Judtei-,et Grtsbii:VG.ujuslOci sepsum
etc.? Quid ergo dicendum, subjungit Apostolus , coapPstplus ej'us Pelrus exppnit, .dicens : Quoniqm
vbleris PS.tendere, qiiomodp ubique, sit iotus?_sed inpiiini geiite, qui tiniet Deuinêtqperatui'jiistiti.am,
quid dicit Scripturq?~Pfope jest liefbumin ;6;te tuo , acceplusest illi. {Aci.xySS),,.- ; ;;';/"". . / --,'-':
et. in corde tuo, (D.eut.xxx, ii); taijqiiam dieeret: D, Quare autemdistinclio: nonsit.Judaei et Gfaeei,
Quia Christus Yerbufn Dei Palris ubique totus est; siiperius Appsloliis;osteridil,,cum;praemissahac sen-
idcirco et in ore tuo., et in corde tup : ipse enim teniiola intulit.;: Omnes erimi:.peccaverunt, ei egent
"
ef; bene cogitandi, el; bene loquendi graliaivvtri- gtoria Dei .jônv-iif;,..;.^
iuit./' Ghristus namqiie hbn solum Yerbum est Dei subjungitur : Nqmidem Domihui dmnium, Chrislus
Patfis, sed etiani charilas, et verilas, et sapieii- scilieet, qui omniunvdbminatuf, quoniam per ipsuin
lia. Is-itur: sicut haec omnia, ita et Christtis, nbn facta sunt ofrinla. Divesiii.omnesqtii invocant illum,
Toeo, sed meritis cpntineiur (569). . . . ;>" , quoniariv omnibus-se inyocantibus sriae gratiae do-
. Ut/ autem ostenderet de quo dixerit vefbo, sub- num iargilur. Narif etsi a priino :homine,:risque ad
jecii : Hpc est verbtimfidei, qifodpfmdicahius. Ver- eum qui ulliniUs riasciturUs eSt,' bmnes crjedefent,
(567)'Leyit. xvm, 5., A "GraecoSIUTEôj- secunda,

- .,(369) Pbtestate scilicet, norihumanilaie,uti pavdo
v.ojusflex. ':, ... "_ , supbrius.- ,-.." "',""','' " "
iil liic ; .;
(568) aulpg. marg. legituf cap./i.XXI{.
233 EXPOSltiblNEPISTOLASPAULI.V---INEPiST._-/JROJL 234
Quvnibusliaberetqiipd tribuefet;/:..nam^quo anvplius A Sic ethoc locb: prsrfvidit enim sanctus Isaias spiri-
tribuit, tanto magis ahundat. lalibus oculis;praedicatores"iri/geivlibusdisCuiTerites,
- Yolens aiitehi propbeticb feslimpnio (ôe'. 11,52; et admifarido dicebat: Quqiri speciosi pedes evarige-
Act. ii, 21) comprobafb quod dixeral, addidit;:" , lizahtiuni pacemI Pedes autern rion corpOfalps,;sed
Omnis enim quicunque invocdverii nonien: Doniini, sjiiritales iriteliigefe debemus,: Ifabet etiifri inieribr
salvris efit. Ortinis, dicit, id est, tamVJudaeus,quam ljpmo suos pedes,, sicut et Vuareset oculos. Pedes
jgentiiis. Inyocatio auieiri; nbii illa VaecijJienda est, efgb jusli, sUnfspififaies atTectuS,et saricta deside-
(jjiae verbis tariluiiv, et non operibus tene.tfir, quo- fia, quibus praedicatores gerilirimsaiuterij deside^
niaiii Domirtugih Evangeliodicit :,iVon onmis, qui rabant. Sed lii pedes, quaiii.viam ambulantflilam
dicitmihi, Pomhie/Domine, inirabit ih regnum cmlo-'- scilicet, qriae "de se. dicit : Egg suin vid, veriids.el
furii, sed qui facit voliiriiqtemPalfis mei, quiiiicmlis vitafJoan. xiy, 6). Pacem iliarii dicit, de qua Scifi-
ejst,ipse intrqbil in reghiiiivcceiorrimfMdtth.vn, 21). plum "est: •Ghristrisestpaipribsird,, qui (ectfutraque
' '" "' '':'":"
Pmnis ergO quicrinqrie inyoCaverit verhis siinul, et utiiini (Eplies-.fifi&f."'' V.V" V
'""
operibus nomen Doiuini, salvus efit. Igilur,,. ut bs.teridefet quid sit Evaiigelium," sub-
Genus quippe huaiapum ofigirialispeccali jtiagna jrinxif : Evangelizdntiuiri bffria. Evangeliuhi (572)
raiseria premebaiuf, ef diviria rriisericordia. indige- B qriippe .Lalirib sermoiie bontini riuhlium dicUUr :
bai, ac per hpc pipplieta tempus graiiae pfaevidefis,- -nafiiborta nlihtiat • yitam sciiicet post iriorteiiv,;fe-
dipebat: OmiiisquicuriqUeinvocaveritrionienDoniini, quiein pOstTaboipni, palriam pbst exsilium.
saivus erit (Jpel,, n, 52). - Vefiim, quia nofi omnium est fldes, 'projvierea
"_.
Aposlolusaulem hoc iesllmonium ad eomroenda- «hijdilur : Sed hoii dmnesobediuniEvftngelio.-îde-
liorieriigralia? Del posuit', volens ostendere hoc nbn lieet, qula non binnes credurit. fsaias enintdicii:
solum de Judaeis,/sed eliam de geiitibus dictum. Domine, quis ctedidil audiiui riostfo;?(Isqi. zm; i)
Propler hoc igitur pfalid DOmiriicafacta est, ,ut Joqn. xir, 58.); ":''' n:-.
liomines invocandb, el orando salveniur. '-."Quis aliquarido pro difflcultafe jybnitur, rif iilud i
Mludaulem sciendum, quia miilti erafit, qui dice^ Qttis in riubibusmquabilur Domiho?.(Psqt.^LXXXVHI,
bant Evangelium solis Judaeis esse praedicartduifi, 7.) Item : Quis similis Deo iniet .filiosDei?:(Exgdi'
tjUbruriiPfrbrem/-ut,deslrueret;~ApPstplu.subjuhxit_- xv, il.) (subaJidituf eriim,' riullus.) Aliqjiandb vero
Qubmbio ergq invbcdbunt, iri quem hpii erediderunti pro. faritate, u/t Iioc lOcp;' iteih , Quis ascendeim
(370) Quihtis Verbis:evidefitef ostendif pratdicalofes ritbniemDomini? (PsaL xxiiiV5V)etc
etiarii ad gerifes difeeipS; aliter enirirripn credererit, .-.' Praeyideraf nempe sarictus jjropheta -paucbs; ad
et invocarido nbii salvafentuf .(101).+Prbplef hOc CIVpraedicationemapbslolorum credituros; ideoque in
itaqueTaelum est syffibplum, ut hbmlries; Cfederido, vocelpsorum dicehat: Pomine, quis credidit qridilhi
•et iriVOcaridosalvarcritur. In his enirii diiobus illa hosito? (ae si dicefetiperrafus,) :
triaVConlinenluf,iides, spes, et cliafiias : fides cre- . Et,^^quiadixef at •; Audituicredidit, proptefea sub-
dit,'spes, et ciiariias "bfarit' yefiini;,;quia illae sine .;jurigit'';''£f^p;^^;I^''dWt/!i.:jrûllris enim efedif,
fide et haec curri illis ofat. riisi audiat. Igitur, qiiia aiidilus lioii est ex nihiio,
' Utesse nop pbssunt>
auteni afctlus pfbbaret etiam ad/geines desti- sed alicujusrei est sonus, pfbpterea subdituf ;:Au-
riaios aposlolos, poslqtiahiiiiiulit';: Qitomodo autem '-'dilus aulein,ver verbuhi Dei;(~~5'j, id esi, pef do-
ireAeni ei, quemndn audierunl ? Kd_\ec\t : Quoniqdo ClrinamptpraedicatibnemDei.; />
jttilem qudienl stneprmdicuhle?:Qrioirioriovero piw- Dicefet. fbrte ad baec allqiiis ; -Qdi ribri Crediiht,
dicabunt, nisi miltaritur? Si enirii ad geriles nvissl quia lfon audierunt, pfoplerea fion credtint. OhVid
nbn essent praedicritbres, npn eis pradicareni; ijlis subjungit Apfisiolus : Sed dicb : Nuiiquid noii audie-
npri praedieaiitibus, gentes rion auflirerit; iioii au- runt ? Eiquidem iii qmnem lerramexivit sonus eorUni-,
' dierites, nequaquanf erederent, ripn credenies aii^ et in firies ofhis tefrts vefbttgqrumfPsal. xvniyS).
terii, riulialenus inyocarerit, et salvareiitur. Koii ergo _.^ Ac si aperte;dic,ei'etrif : Si iri briineni teffarii esivit
^gentiurii,sed ejus esset culpa, qul -fibri, destinaverit;- - soriuseofUJVJ,et verba illofuiri "usque in lines orljls
'
praedibatores. .'. V ; : deverierunt, illi^ qrii in-niedio Itiefunt, ulique au-
Sed, vqlens bsieridefe qula et"direcli suni, et diefurit' - : ;-; ;/ -.-- ?
gentes credeiido invbcavefuhl,;et salyaefaciae sjint, Et nofa quia^sicrit lijc, et irt sequehiibus inveni-
Ttiidi.diflesUirionium~ Tsalae:dicentis :TQuam specibsi nyiiSj'pfojjlje/taeverbis praeteriti leftipofis utunlui' in
"pedesevangelizanlium
' pdcehi I (Isa. tn; i', Nqhnm. ; Tehus futiifis, quoniajri fixum iriimiutabiieesse prae-
viij;)/'-.';.. ;^v 'V/;;":./;/ '" yldehanfj-qriod futufum esse jjraedicabaril. ;
;'/-,'
Qriam'paflicula'-plefriiiique -pro'_atliijiraiibiie po- Igilur, ue tjuis dieerel prbpler Iioe Judaeos rion
nilur, ul est illud . Quam amabilid sunt laberiiacula - :credidisse, quoniam, licet audieriiit, non CogriOve-
-tua i Dotnine! (Ps_al;.fxxxiii, 2.J Item : 0 Israel, ruiil,prpptereasubjiihgit Apostoliis: Sed dico : Nun-_
qugth tnagnq est domus,Dominil (B\a\me\h._.m,2,&.) quidlsrqel non eognovit? Volbris aUtem osteridere,
"
:': (370) Hic iii marg;"autog. legiuir c"ap.*XXXIII. '-':' (572_)In ^-ttog.Bvdngeiizahtiriht. /
(57i)Iii aulog. saitafentur: sed saivdrenlur legi v ; (575) Yulg. Ghrisii': sed aliselectiones cuui aiilog.
diebereceriuni ffei ex Ivis, quig inimediate sequunlur. _, lioslro conserilittnt. - ..?•-.''; . --
'
"'..'• P*tBOt.€XXXiy,''.'..-'-'.:' .-..'. ''":'-' -•' '/ - & '/'-
253 .'v; • ATTOMS VERCEIXENSISEPISCOPI 236
quia et aridierunt,et cognpyerunti/sed prpplergen- Ai pef.senietipsum, deiiide'per apbstblos" sed ilii riiiii-
tiliunvinvidenliani credere noluerunt, addidit.: Pri- quam crediderunl. Uiide conlinuo subditur : Adpd-
thiis Moysesdicit: Egg ad cemuldtionemvos adducam pulum non credentehi. Et quia nOrisolum iion cre-
in notigeniem; in genlepiihsipijeniem,in irant vos diderunt, sed etiam praeconesgratiaepersecutisUnt,
yiittqm (peul. xxxn, 2.1;Rgni.x, 19). mox addiluf : Et cohitqdicerilehitriilii. Magnurit
_Emulatio aliquandbprp"imiiatiqne ppnilur, sicift quippe riialurii, est rion credefe, sed inCotnparabiii-
est: Mtuulamini charispiata meliora (t COr.xu, 31). fer rriajus, praecoriesgraiiaepefsequl, qUihusqriicuri-
Ali.quandoprp zeip invidiae,ut lipc Ioco^ribiigeniemy que resisturit, ipsi poiriiripcOfilradicunT.
populum Tocal genUienijqui recedens a Deo cblendo, (CAP.XI). Sed, fiefortb geriiilescxtoliefentur, et
nOiiien_geritisamisit, et insipiens faclus est. crederent toliinvillurii pbpulUiricriitiifie.ihfideliiatls,
Moysesergo praeyidensgerililesail fidertjyeiJturos; et cpiitradiclibnis daiririatjiirij adjecit Apostbltis^:~
Judaeos-auteniinvjdentes in infideiilate perniaiisurpsi Dico etgo : nunquid repullt' Deris popuTuih."suuiiilÂc
ail in yoce Pomini: Ego ad minulaiionemvos addu- si aperte dicat: nplite genles extblli, neque jiuteliS
•cam, elc.vE.t est, sensus : Cum videritis populum pronem illam .pfebe/m1'epulsam,qboriiahi, etsi ri/Ori
jllum, qui.-recedens a De.Q, idolisque iinmplaiis, „, onjnes, multi tamenex eis credidefiifii.1 Ef Iipc est,
faclusest insipiens, ulTioraen geritis amiserit (574), B^ qubd ait :Absii. Uridevoleris lib.carciius comprbbare,
in me crederc, irascemini, et indignabimipi (57S); semetipsuni exempluin ppsuit, dicens : Nameiegb
et invidia labesceUs, ac per hoc in infldelifale ma- Israelilasumex semineAbralim, tfibu Beiijaihin. Et
nebitis. Aliter :. Popuhjs gentium jvrius p.opuluserat, est sensus : In hoc coniprobatuf, quoniam rioii re-
Dei, sed recedens a Deo, et daemonibusservieiis, pulil Donviiiuspopriiurivsini.ro(378); qiiia et egb ex
rniserum nomengentisaccepit: npn geijtem ergo, ipsa jjlerie siiriidoclor gentiinri in lide, el yerilate :
populum gentilem dicit, eo quod idola desereiidp, et iihi subaudiendiim est: Nec ego sblris, Sed e.l Caeiefi
credendo in. Clirislum. faclus sil pppuius Dei,.et nviriistri, et coappstoll mei ex Illo"iiojjulo,.Jbseph
miserum nomen gentjs amjserit. justus, et Sla.ria virgo, quae pepefit Christurii, ex
Praeterea volens oslendere. gentiles, gralia Dei iilo Joaiines bomini praecufsqr, et pafentes ejus Sir-
Ijraevenlos:, ut crederent,, suhjunxit .lesliinoiiiiini iiiepji, et Anna, alter Joseph, e( "Natliaijaelille, iiv
Isaiaedicehlis in persona Domini.: Invenlussuin non. qup dpiu.snoii erat (Jogn. \, 47), tiirha ellam, qjiae
qUmrenlibtisme, palam qpparui, his, qui/me, noii jjraecedebat,et sequehalur ejus juiijpiitum : exillb
interiogabant. Isaias enimpmnes ftiinas, etpersecu- niliiiominus faerurit Iria',millia, et quiriquemiiliaj
-tion.esJudaeorumconfemiiens, et preliosiiis liabens , quae post ejusvresurreclionehj credideriin.i. -
C Ul-autem evidenfius prohaj-elurquod dixe.rat, adr
Evangeliun] Chrjsti quara se, audacter eis, praedice*-
bat geriies Dei gratia praeyeniendas, ut credererit didil :, Non rejtulitlPgus plebeni siiqin, qudfiiprqfsci--
- ideoque praemisilApostolus : T«aias audet,. il ,dki't. vit, Ubi nolanduni quia.non ajt tantum plebeiii;
Sed qriod aii : Invenltts sum, non inleiligehdtrm sed addidit suain. Et est senshs : PTelseni,qiiam se
est, quod euni prius gentes invenefin! : sed quia suam factuTum.pfaescivit, non rejjijliu
quaesilae,_etinvenlae sunt, idep quaerefe, et invenire Sed quaerendutnest, quare dixerit, prmcivii: cum
Tneruerunt. Nam.rquoroodoinyentus sitjipse niaiiij praescienliaiam inbonp, quara in riialo poni soleat..
feslat, cum dicit : Palam apparui his,.qui «ie.no» Sed scienduni, quia praescieijliaaliquando pro prae-
interrogabqni (576). Palam nanique his, qui se non deslinatione ponitur. Sic .ergpjhp,c:.locp, prmscivit,
intefrogabant, ajjparuil; quia, sua gralia illps prae- inqiiit, id est praedeslinavil. Hine supeiius Appstolus
veniens, multa signa„et prodigia bsieiidi/t, quibris ait : Quos prmscivil, et prmdestinavil (379). Hanp
crederent (r>77). praescientiam ,, sive praedesiinaiioiieni alihi vbcat
Sed, ne djceret aliquis Judaeos propterea nori elecUofiem,dicens : SicuLetegit : hos in ipsb (Ephes.
credidisse, quia sigoa, et mifacula non viderint, i>'y~ .-"-.. .'.... ':.:';.," "'.'
subdidit :.AdIsrqel autem dicit ;(subinlellige,Isaias): Penique volens ostendere gratia Dei reliquias,
""
Tgta die expandi tnaiius, meas, etc (Isqi, LXV,2.) salvatas, adjunxit : Aiv nescitis ih Elia quid dicil/
Ubinotanduro, quia non ail, mense, velanno, seci, Scriptura? Quasi dicerel : Seilis utique, qubniaiiv
. tqtq die, id est,.omni tempore. Mamis autem, voCat leglstis. Aut, quasi diceret aiiquis: Quid dicii? Sub-
opefa. Omni tempore manus suas extejid.itJudaeis, • jecit : Quoniodo (~&Q)inlerpellal Deuin advcrstis
non soluni pfaedicando, sed etiam multa sign.a, et Isfael? Domine, prbpliefqs tuos gccidetunt, dltdria
prodigia faciendo : prinio per palriarchas, dchinc tua suffoderunl, et ego relicius suth solus, et qucerurit
;per leKislatorem,deindeperprophetas,a'dexlreiljum gnimam meam, El, quasi in allerius persona, irilef-
f374| Inaulpg. amisil. /' ... (378) Verba quoniam... suuih, iri iriarg. siiperibM
(375) Indignamini. ariibg; sita surif.
(576) Hicin marg. autog. legitur cjip. XSXIV. (379) Bom. vm,29. Videanfur, altentequeperpen-
superius ad dantur quaein hunc lextum, aliosve huic. similes ab
(377) Jungatuf cuiii'lvis/quaedicuntursedmisetentis
ea VefJvarhqrivblehtts,
' riec citirehtis. , auciore nosli'0 adnQtaia._suiit.___. /';
eslDei, cap. x. . - . (380) Vulg. quemadmodum, . , . ,._.
237 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD ROM. 258
rogalse ipsum, siibjungcns : Sed quid dicil illiies-j A gralia, jam non ex operibus, quo dicto conlra Ju-
ponsum dtvinum? Retiqui mihi tcplem millia (581), daeos (586), qui legis bperibns se sahari posse
qui non curvaveruiilgenua anle Baal. credebanl.
IIoc exemplum manifeste patel >'n libro Regum Gratia autem dicla esl, eo quod gralis delur;
(III Eeg. x\m, M). Legilur enim,,quia, cum occi- ideoque subjungil: Alioquingratia jam non cst gra-
dissct propria manu Elias propheta quadiingciilos ttq. Id cst : Si ulla merita praecesserunl, jion ergc
prophetas Baal, Tacta esl vcheinens jjersecniio ad- gralia Dei salvati estis, quoniani roerces, non gralis,
versus prophelas Domini, adeo ut Elias fugiens, in sed secundum meriluin impciidiiur.
jugis montium, et cavernis petrarum latiiarel, se- Igitur, quasi quajrerct aliquis, cur Deus, HOH
que solum ex servis Domiui crederet reniansisse. onuics, sed reliquias tanttitn sahas fecerit graiia
Uhi faetus. est seuno Domini ad eum dicens : Quid sna, quaesiioneiii sibi opposuil Apostolps, et
quae-
hic ,agis, Elia ? Gui ille respondit: Zelo zelalus sum rendo stibjecil : r/!/irfergo? (siihauditur,
dicemus.)
pro DomiiioDeo Israel, quoniam filii tsrael prophe- Nihil nlique, nisi quia, quod qumrebal Israel, non
tas tnos occiderunt, et altaria tua snffoderuni, et esl consecutus. lsrati dicil
populum illura Judaeo-
reliclus sum ego solus, el quwrunl animam meam. nim, qui suis meiitis
legem accepisse, et eam suis
Cui Dominus: Reliqui (582) mihi septem millia vi- 1" viribus irnplere,
ej'usque opcribus jusliiicari posse
fprtiin, qui non curvaverunt genua anle Baat: ac si credebat, ideoque salulem, quam quaeiebat, conse-
dicerct: JNe pules le solum esse scrvum fidclem, et qtii non proniernil. Spiritalis vero Isracl de sola
bene laborantem, quoniam sunt mihi ct ahi, ncc
gralia Dci praesumeiis, salulem coiiscculus esl.
pauci: ihi enim, ubi te solum pulas, ibi bal.co Unde mox sequitur : Eleclio autem consecuta est.
seplem millia, quae non curvaverunt genua antc Eleciionem
Baal. Uhi notandum, quia non -ait : llelicla suni, namque, reliquias vocat per eleciionem
aiil reliquerunt se mihi, sed, ego reliqui. Taiiquarai salvatas. De carnali autem Israel suhditur : Cceleri
ve<o exccecati (587) sunt, sicut scriplum est : Dedil
aperte diceret: Ego eos salva\i; ego custodiu; ego illis Deus
fe.ci ul non curvarent genua anle Baal; ideoque ne spiiilum compunctionis (588). Coropunctio,
lam in bona sanclificalione, quam in mala jjonilur :
glorieris le soluro esse in seivitio, quia haheo et
enim homincs ad honum, cum Spi-
alios conservos tuos, quorum menlcs in\eni (583), compunguntur
ritu Dei compuncti aliquid bonum operantur; com-
non de se, non de Baal, sed de me pracsumentes. Et
pungiiniur et ad nialum, cum diaboli inslinclu
tii, qui dicis •: Reliclus sum solus, nisi .gralia n-ca aliquod malum pcragunt.
plenus csses, ubi esses? Et lu quidem genua ante
Baal flecleres. Per curvalionem gcnuum, quaedam t[J Sed, si Deus illis spiriluin compunctionis dedit,-ut
mentis snbjeclio designatur, de qua alihi idem Apo- non crederent, quae illorum culpa ftiit, quia non
stohis : In nomineJesu omne-genu(leclttlur (Philipp. credideiunt? Imo ejus, qui dedil, esso videtur. Sed
H, 10) : uhi per genuuin flexionem lunnilialio nien- absit. Nain quod juslo Dens judicio fieii perrniilii,
tis ostendilur, qua oinnes crcalurae Deo subdun- consiieto'niofe Scripturanim, ipse facere dicitur.
tur (584). llli ergo ante Baal genua cnrvant, qui Dedit ergo : quia daii pennisil, oculos, ut non vi-
quadam mentis subjeclione, id esl consensu, diaholo deant, el aures, ut non audiant. Oculos hoc loco,
se suhdtint. \el aures non corporales debemus accipere, sed
Baal, ipse est et Bcel, idem el Beelphegor, ct spirllales, mentis scilicel. Dedit ergo Dcus illis ocu-
Belbiit; sed Baal dictus est, quia in excelso coleba- los, ut non videant, id est non intelligant spiritalia.
Dedit aures, ul non audianl, id est divinis praeceplis
tur; Beelphegor vero, quia in monle Phegor.
Gur aiitem sumpscrit hdc lestimoniiim, aperitur.- non obedianl. Et nota, quia non aii, visque in aeter-
ciini subdilur: Sic ergo el in hoc tempore leliqnim num, sed, usque in hodiernum diem,'ne spem salutis
secundum eleciionem gralim salvm faclm sunt. Ac si cortim adimere \ideretur. Firmiter enim credit
diceret : Idem Domhius Christus est modo, qui el ' Ecclesia, quia reliquiae salvae fienl, juxta leslirao-
tunc, et qua gratia illos sjlvavit, eadem sahavit 0 nium quod superius jiosuit Apostolus Isaiae dicen-
tis : Si(iierit nuinerus filioium Israel tanquam arena
reliquias.
'
El hoc est, quod dicil(585)~ Secundnm elcctio- maris, reliquim salvm fienl (Isai. x, 9.2).
nem graiioz, id est praedestinationem. Prapdestinalio Seqiiitur : Ei David dicil : Fiqt mensa eorum co-
hanique, el electio, gratia Dci esi. Graiia aulem, est ram ipsis in laqueum, et in eaptionem (Psal. LXVIII,
ipsum dbnum, quo quisque jusliflcatur, nullis piae- 23). Hoc jirojjbefa, non optanlisvoto, sed futura
cedenlibus meritis. Unde mox suhditur : Si autem praedicentis Ioculus est. Nec ideo factutn est, quia
t
~
(581) III Beg. \i\, 18. Vulg. tuin hic, lum m cit. conferattir, qtiae alibi bac de materia ab auclore
fonte Regirovpost millia habet uiiwztm. nostro svepiusin hac epistola observata suut.
(382) III Reg. xlx, 9. Vtilg. retinquam. (386) Po.sf Judmos in autog. legilnr ' aut, forlasse
:
(583) Autog. hahet.îiividi;sed ih.ei.i_ianieojudicio qii. ;„/:„_: •;_,.;,.;.,. '...;'. . : ;' ; .•> -
ita;eriieridandavisaêst. •_:.,, ..;.".;;;:;.-. V . -..; (387) Aritog.\excusaii. ,:
(584) Irt.marg. autog. bic legitijr cajj.. XSXV. (388) Npto ,duas hasce.speci.es cpnipuncffbrijs/sad-
" ' V
(385)-Nbtatu'dignfiriicapittilum; et quod curo Ijis irisIiirtJscilicet, efad boriiiniT „ ./
QSCli ATTrtNtKVF.Ttf.RT.T.ENSTS
EPISCOPT 9A<1
prppheta dixit; sed, quia futuruni erat uf neret, A tes genlilesimilali sunt, seaquiaexemplumaccejie-
ideo hoc jiropbela praedixit. • runt ab eis; quod si nori crederenf, sicuf illi perie-
Cur ergo maledicilur niensa? Scihcet, quia mulla runt, et ipsi pefifent.
mala patrantur ad nierisain. Ad mensam irihocehles _ Propler quod subdilur : Quod si delicluni illbrum
vocanlur, ut decipiantur; ad .mensam Absalpri<oc- diviiim stint niundi, eidimihutio eorum divilimgen-
cidit Amiion; HolopliernesJudifh ad meiisam ypca- iium, quanto inagis pleiiitudo eoritm? Deliciuni ilib--
vityiit dbcifieret; ad mensam Herodis, conyiyaeejus rum wiundi divitiae sunt, quonlam in infldelitate
eaput obliiiriere Joannis. Spirilalilev aulem per' permanenles,; vasia-fl sunt aRortianis,: et captivT
meiisaiu Seripiura sancta designalur, quae spirila- ducti .per singulas longe lateque provincias, ferentes
iibus cibis, et potibus onerata esl, quibus auimae seCumJibrPs legis, etprophetaruiii,qpibus mundus,
reficiuniur, et bene 'mensahaec Judaeorurriesse di- id est, mundi habilatores ditaii -sunl. Ubiqueeiiiin
cilur, quoriiam suis merilis eam accepisse putabant. sancla ECclesia- ab illis accepilTibros legis, et.pro-
De hac -niensa in psahno Ecelesla loqultur : Parasli phetarum, per quos dslendil proplfetias de Chrisio
in coilspeclumeo mensam, adversiiseos, qui tribulaht pfaemissasjam esse implelas. •'•-,-
ths (Psal. xxn, 13); sciJicetadversus haereticos.Haec •DiminuUo'quoque eorunT divitiaesiinl muridi,
itaque nieiisaJttdaeisfactaest in laqueurtj,et capiio-]B quoniam,; cuiri pauci ex Judaeis crediderint, et ab
i.e"m,. quoiiiam solam litleranv sequentes illaqueati infidelibus expulsi sint, ad ipsorum praedicaiiOnem^
suiit, et decepli carnali iiitellectu, ul non crederent, genles fide, cunclisque virluTihus ditalae sunl. Est
etin laqueum, quem geiitiljus-parabant,ipsi incide- ergo seusus : Si ad pauCofUrivcredeiUiumiJudaeorum
runl. Et beiie ait, coram tpsis, qiioiiiam ifiiquiiaiem. praedicaliorierii gentescredideruiit, etsalvataesunt,
siiam vidcnl, el declhiare nolunt. -quanto magis salvarentur,-si aut omnes. aul jhuM
» Quod auteiu sequitur: Et in relribuiionein_.elm. ex Judaeiscrederent ? : . .
«cfliicfafani.unumest ac si diceret: In retrihulionero Sed poierani geniiles dicere : cuiri genliui» sis:
scandali :nam quia credere nolueruiit, hoc illis a Apostolus, quid ad te JudaeisEvahgeliuiiipraedicafe?
Deo retributrim est, rit sacra Scriptuia essel illisin. Propterea subditur ': Vobiseiiiih dicb gehlibus(392)
scandahim : quotiescunque eniro spirilaliter alii|uid (subinlelligitur, quaehaecloquiiiiini)qudndiu quidem
in ea interpretarl vident, s.can.dalizanlur,ac per hoc ego sum gehtiumApostohis/minisierinm meum lioho-
'
ipsi-sibi sunl seandalum. . ...; -rificubo. ;..
. Ob.scuteiilut 'oculi eotuiii ne videant, et dorsttm Ministeriuni Sutim, praedicalionis officiunidieit,
ipsorum semper incurva. Hoc etiam, noro.oplando, quod specialiler shscepit in gentibus, j'uxtaquod,in
.seji prophetando-Psaliiiista-dixit : Obscurati itaque 'GActibus aposlolorum Spiritus sanctus loquilur : Se-
sunt oculi eorum nuhe cariialis.intelligpivliae, ut gregate mihi Barnabam, et.Paulum (595) iriopus,
spiritalia non viderent, et prophetias de Christ®• «7!<oa: elegi eos. Et Dominus:Ananiae: 'V-adejquia
praemissas, impletas esse non crederent (389). Dor- , vas eleclionis est mihi, rit porlel tiomeh meumin-
sum vero Judaei iij facienvChristo dederunt, quia in gentibus (Act. ix, 15). '.-.-_.
eum.credere dedignati sunt.Sic ergo dieluiii est: Quomodoergo hoc suum: minislerium honorifica-
Dorstiiri ipsorum sempcr inciirva, ac si diceretur : bat? Scilicel, quia nortillorumTaiiluificufanigefeT
Ulnunquam in melius, sed seniper iti pejus conver- bat, iif quihus specialiter jjraedicationisofficiumJJCT
tantur. Incuryalar itaqtie dorsum illorunj, quia non ceperat, sed et Judaeisinslanter EvangeliumpfaediT.
• ••"
coelestia, sed terrena semper acquirunt. Dorsuriv cabal. '. •..-./ , ,_-,:,
quippe incurvare,est semp.er inferiora respicere. Cur aiiteni hoc faceret- ipse irianifeslat, cumsub-
Volcns igilu.rcslendere casuminflJelium Judaeorum juiigit: Si.quomodo ad mniulaiidumprovocehicamem
neqtiaquam vaeare, adjecit (590) : Dico ergo .: Nun- medm. Carnein suam, id est, jvlebemJudaicam, ex
qiiid sic qffenderunt,ut cqderenl? Uhi subaudienduni qua carnis origineifi sunvpsit, adaemulandum se,id
es.tj soluinmodo.Et est sensus : Nolite gehtile.s.adest. imitanduiii provocare volebat-: ul, sicut ipse,
yprsus Judaeos ^591) quoniain, etsi pfieiidefunt, ut' 0 ita etilla crederet, ef salvaretur. Et hoc est, qiiod
caderent, casus tamen. illorum non vacat : illis ca- sequitur : Ut salvos faciam aliquos extllis.
dentihus, vobis data est occasio resurgeridi. Unde et Et, ut lamen proharet non vacare casum illorum,
subdilur-: Sed illbruin deliclo salus gentibus, lil Illos adjecit : Si enim amjssio eortim, :reconcUialio_est~
ivihulentur. Delieto riamqrieinfidelitatis 'JudaeOi'Uiai, mundi, qumassumptio; nisi-vilaPX moiiuis ? Anvis-
salus Tacla est gerilibus, quoniam illoruro infideii- sionemJudaooruni perditioiiein yocat, quaefactaest
tate, gentibus occasio credendi data.esl, et salvatae perjiifiilelilalero, qute reconcilialio nvuiidifuit, quoT
suiit.;'. ' ' niaiii illisin infldelitaie pefhjanentibus, mundus, id
Quod autenv d_jcit: ut illos mmuteniiir,non acci- est, hahiialores niundi, ad jiraedicaUoneniaposlolb-
piendum estûod Judaeosihinlidelitate permanen- rum, qui expulsi sunl/credendp recouciliati sunt,
(389) Verba :ei... creaerenl, in marîno laterali (591) Fojiasse extolli,yel irasci. .. -] :"_"
silasunt. (392) In autog. marg.liic liabetur cap. XXXYU
' .
(3U0TIn,autog. utarg. legitur liic cap. XXXYl. (393) Yulg, Saulttm-
241 EXPOSIT.O IN EPISTOLAS PAULI. — INEPIST. AD ROM. 242
et revocati aa pacem iiei, etiacti titii promissionis, iA; bed quare hanc si.miiiiudmem Apostotus poncre
el gfatiae. Assuinptioriein illam dicit, qua Jtidaeiad -voluit,quae est contra naturam ? Nullus quippe ole-
fidein assunveritur,TjtfOdjuxta"haec' Apostolj yerba . aslri surculum trunco oleaeinseiit : nam si.fit, abs-
/uiiic fiet, cum jam iristabit ut resurrectio celebretur, que utililate : non enim "trrineus-jaro, sed-surculus
id est, ciini mortuis dabitur. vita, et caducis pefpe- fruclupi reddet, "Voluit ergo Apostolus pstendefe
Uiilas.. '
~ '/.."'-" :: / - quiaquaeapudTiomines Impossibilia sunt, possibilia
-Potest ef asSumplio ad gehtiles referri, iit vil.am sunl Deo. Omiiipoteriliaqhippe sua quod viiltfacit,
Chrislumaccipiamus, qui dfese ipsodicit: Ego suni jquaeetianvpleastrum amaruni, id estgenlilem jiopu-
vila/(Jodn. xi; 2S". AsSumplio ergb genlilium-vita, lum exîlva humaiii generis abscidit, et bonae olt-
"fuit exrmorluis, qulacum Ctirisius a moftuisresur- yae, id est p.rimitivaeEcclesiae sociavit, ut non jam
fexit, tunc gentes assumpf-e ad fidem, et yiyificatse amaras, sed duIcesTiaccaS,id est, bonorum operuiii
-
sunu'; " ;/•..-/," ./.;:/ iructuS fefat, _._.
Yel cerle vilani apbslolos voeat. JpsL enim ex Sequitur-: Noli gloriari adversus ramos (subintelff-
riiortuis, id est, infidelibuS parenlibus orli, vitam _,gilur fractps},,Gur auteni non esset glorianduriT,ape-
"gentibiis praedicarido ministraverunt .: Ac per hbe ritur, Cuni.subdilur : Quodsigloriaris,'nohluradi-
-carisa fuefunt assuiriptionis illOfufivin fidem.' J cem porlas,-/sed . radix le. -Per fadicem -quidam
B
;•-"Poterat aulenf aliquis dicere': Curapx patfiafcnis Abraharii, quidarn Clirislum intellexerunt. Et apie
Judaei-'ofli sirit, quare iri fidelilaie pertifriuerunt ? A^hrahamradix vocatur, qupniam ab ipso esfTnitiiini
Idcireo suhjungit Aposioliis :'Quod si delibatio sdii- fidci.-.Christus aulem radix .diciluf, quoniam ipse
cla est, el massa. Delibalio lllud proprie;dicitur, es.t Iniiium et rundamenium omnium bpnoiTimt.
Tinde massa conficiluT, et adunatur. Delihalionep . Dnde et priraogeiiilus pmnis creaturae dicitur. TTims
crgb patriarclias vocatj ex qujhiis riiassa, id est, / alihi jdem Apostolus : Funddmentum aiiud nenio pb-
"riiuilUudo Jiidaeorunf proeessit. Si eigg deltbatio iesl pone rcprmter id quod positum esi',,quiesl Chri-
'saiicta esi, el iiiassq; quia, sicnl patriarcbae per sius Jesus (I Cor. ifj,11). Et apte Chrjstus radiea
Udeni sanelificaii sunt, itact hiuIti/Judaeofum. dicilur, quoniam modoradicisarboreae sihi irthaeTerf-
' *Utautem
oslendefet quid dixerit delibaliohem, tihus ramis succiim suaedulcedinis, id est, bonorifm
qriidve massnm, adjecitT Et ":sifqdix -Sanctaesl,£t operum suavilalem tribuit, ef ul perficiaritlpse qrii-
remi. Delibaiio eiiim ad radiceni, Tivassa refertwr derii adjiivat. Si ergp ad-AbraliamiPferaiur, talis
ad r.irhos.-Radix auterii sancta, nbn fri Adam iniel- esl sensus : Nbn tu.radicerii portqs, sed radix te, quia
'
ligerida est, qiioniam ex Adani, noii sanctitas, sed ; non Ubi inilifim fidei es, sed Abraham-siimpsisli
peccaturii morlem oninibus inferensprofiuxit, j'uxla 'G-exempIum; sl vcro ad Ghristum-, ita accipienduini,
qupd superius ait ApostolUs"-;Sicrit per unturi libmi- Pst. : Noh.luradicehi poriqs,,sed fqdix te (594); id-
'nemih hunc mundum peccalum itiiroivit, el ver pec- est, non tuis meritis,. sed gratia Dei salvalus es-.
caiuiii inors (Roiii. v, 12), eic/ Dicis eigo : fraeiisunl raiiii_tit ego'beneinseiar'(595)<_.
; ISanetaniergo fadicem patf iarchas vbcat Abraham, Geniihus Aposiolus loquebatur ; ,el quiaVpraevidit
Isaac et JacOb, ex quibus saiictitas fidei in ramos quod exiollerenlurpuianfes se suis niefitis salvalasP
processit. Sed noiandiim, quia non ait : 'Omnes Judcbosqiiecorruisse : idciipo quod sibi objiciendum
fami,- sed 'absolute. Illos eiiirtilantuni Judaeosvult praevidii, ipse bbj'ecit, dicens : Dicis, elc.Et est
V
intelligi; qui credidefunj. Et, ne qifis tolam geiitein sensus ; Noli jvulare, o popule geiitilis, qupd fui&
periisse 'putaret-, adjunxit : Quod si aliqui ex ramis mefiiis, aut tu salvatus sis, aul Judaei corfuerint:;;
fracti sunt, Ju autem, cum o'leasler"esses~, iriseiius non 'ciiihi luum meritum, sed Dei fuit heneflciuni :
es in illis, ei/Socius radicis, el pinguedinis dlem V nanj"illi per irifidelilalenr cbrruerUiil, ;luyerb sola
fqctuses. Aliqubs fambs fraclos JiidaeoSvOcatiiicre- gratia T)ei salvatus es. Et Iioc esf, quod sequitur :
dulos. Et sciendufii, quia tola silva liuriiani generis Propler ihcrediiIilaleinfracti:sunt;tuvero fidestqs;
riuiaris oleaslris plena efat, quorii'ambonorum ope- id est, diviria gratia adjulus in fide perseveras.
ruiri fruclus non ferebat,' sed "exIvacsiiva pleaster D penique, 'ne/superljieijdocaderet, quemadmoduni
excisus esl, el iiisertusin boiiain olivarii. Oieaslruni Judaei supbfhia simul et infidelitate ceciderunt 9
ergo Ecclesiainvucat de geniibus congfegatam, quae idcircb ,et praeceplb rhonult, et exemplo jterruity
quasi -inbona olea insefta est, id est, per fidenipri- -Siihjungens:'Noli atlum sapeie.sediiiiie,- Altum sa-
riiitivae"Ecclesiaespciata.-PopultisTfamque gentilis, pereest supefbife : uiide alihi idem Aposiolus s-
iriiitando vesligia fidei Abrahae,Ta-clus'eslfilius jvro- Non alla_' sapieriles, sed liumilibus consenlienles..
missionis, efgfaiiae Dei, et ^sociusTidicis, et pin- '".'/( Rom. xii, 16).
guedinis oleae, quoniam fideiri;-et deyofionem, quae' "Sed quaerenduni est quare, Romanis praetepefit
in patriaTChis-fuit, accipere meruit, et bbhorfim"- timere, cunl supefius dicat: Non accipistisspirituni
- -servilutis tlerum in tiinorem
operuriifruclus reddere. (Rom*vm -, 15). Qua-
(394) Yerba si vero . . . radix ie in imo marg. inserar. Scilicet in versic. 19. Deihde post absohi-
leguntur. , -./-. tiorieriisensus, ct pUricloinleijecto yersic. 20. iiicjp..
• (395) .Y.ulg.jta habet,. etfliverse.y.aTde hunc,, Bene. •'• '':'
"lextuiri,Id est,: dices ergo : ftdclisuritrami, ttt ego
245 - ATTDNIS VERCELLEN.S1S EPISCOPI . . #*
jprbpter sciftndum,quia sanctuiu, et castum timofero jA valeant. Sic eiiini. dicit : Potens esl Deu.sTterum
,jlloshabere admonel; scilicet, ul;'.timenub declinare insefere illos ; id est, ad pristinum gradumresli-
:a CJirislo, magis in fidesolidertlur. Propter-quod et :iuere...Nani,_si tuex naturqli '.excisuses ole.astro, el
.terruil,; subdens : Si enhii Detis natuialibus^ ramis contra naturam inseiius es in bonamolivam,quanlo
:nqn pepcreit, rie [ortehec libi parcdi.: Naiurales /tnagis hi sccuridum'ndluram iriserenlur.suptolivm.?
.-ramps Jud_eosyocal, qtii earnis originem a paiaiar- : Sensus liiCest": Si tu,"o popule geutilis , ex agresti ,
cbis sunipsere. Esf crgo sensus : Si OetiS Judaess, et ainaro oleaslfo generis bunia.nl, excisus es-, i"d
'.,' qui caynis natura ex Abraham brli surit-, iri infide- est, gratja Dei separatus,;et bpnae oieae,.id.. esl,
litate perriianenlibus non pepercit, iriulio ininus llii . pfiifiilivaeEcclesiaejcbnTra n.aturamiiisenus:; multo
'parcpt, qui , cum oleaster amarits essesnatufa , ..'Vmagislii, ex olea, itj est, pairiarchis, secundunv
excisus es, et in dulci oliva insertus. Sed, qula;in- - carnis iiaturam orti, si conversiadfidehifuerliit,
cerla, et incomprehensihflia sunt judicia Dei, idcirco Tiiserenluf suaeolivae; id est, pairiarciiis, et priroi-
praeroisil: Ne forte. Sequilur : Vide ergo boniidlem tivaeEcclesiaespciabuntur. Sed quid est .qupddicil..
I)ei, elseveriiatem. '' ' "' Confra naiurani? Nuriquid ,Deiistotiiis preator ,na-
... . BeaiusPaulus, doctor genlium, in fide, etveritate turae aliquid
- aglt
' •- conira
•-- naiuram ? Absit.
' •-- Contra
-r
.--"" ---:.'-'
O- .r . . ...: ."..' ,
.cohortans Judaeosfifnios ,";etstabil.es iri fldeVmaiiefe,/y naturain efgo dicil, contra usum el cpnsuetudinera
pipfoeceptoeosifionuil, el ?xeriiploterriiit, dicbns : naturae. Neino quippe oleastrpni inseril in plivam.
J¥p/i,.'etc Projvler quod et suhdil : Vide efgo bpni- -Deusergo nibil agil conlra naturam ,. sed.quidqui.d
tatem , :eiseveriiateni DeV, BoriilafemDei dicilgra-/ ipse agil, id naliirale esl pnjnibu.s, quoniani ab ipso
luitam niisericordiain, quajusiifical creMbntesirt se; est fimnisiiiodus ,mimeriis, ef. ordo naiurae, Denl-
Severilalenfverp ,, justiilaiii; reeli judicii, qua con- qrie qtiia jvoleraiilgentiles dicere : cuj nobis hajic
deiiiiiat reprobos. "r; 'sirtiilUuiliiieinscrihis? Adjunxit: (598) Nqio enimvos
liTquibiis autem severilaleiri corisiderare debeanl, ignorare tnyslerium hoc , ut non silis nobis ipsi sa-
aperit, subjurigensi Ine_os guidem, qul ceciderunt,. jiientes.. Ac si diceret: Ne superbiaiis, ne extolla-
severilaleiii: Hoc ulique de Judaeis.diclum esl ,qui. inihi ,.idcifco yolo yos,scire.iiocmysteriuin. Myste-
5'eluf ranii exilla olea, quaein radice patriarchafuni . riunipst aliqua.divina . et sacrata, tanien opculla.
--'.faciii.ca'1,fracti, el aropulati suvvt,"Inle auiein bo- Sapiehtes autem sibi sunt, qui suam sluliitiani srir
nitqlem Dei.;.idest,'quia, nullis exigeiilibus merilis, pieiiliaiii pula.nl, et qui se sapientes jaclant, quique
sola Dei boiiilate safvalus e/s. ' V -
de aJionim alijeclione , vel cOntemptu gloriantur.
•_At, ne.forte aut«riperbia, arit otio perifenf, ad- Quod autem dixerit mysterjum ostendit, subjungens;
jecil iiSipeftndhsertsih bonitdte.Aliter eriim salvari„)'. Qfuiacmciiasexpqiie iii Israelconiigit, donec'-pleni?
iibn potefaiil.Ideoque subjuiigilur: Alioquin et lu: iudo, etc. Et hocdicit, quanvyis caecitas in, Israel
excideris,- Hiiic Dbroinus in Evangelib dicil: Qui cpntigerit, lion tajijen ex tbtp,sed exparte. Neeiia
permanserit usque in Tinem,hic: sdlvus eril (Matlli. cecitiit, ut semper nianeat, sed-donec plenitudo gen-
xxiv, T5). .' ''.""'// liuni introeat. Etsic oinnis Isrqetsqlviis fieL Qriibus
Praelefea scienduiri , quiabis vefbis Ajipslblus li- yerbis evjdenter psfendit Apostolus,, quoniaifi.qui
betiiin arbiirium hbminibus" coricessurii ostendil: judicaturus lfiundtiniadyeniet3jam iri jiidiciuni yenit.
-nani, siciit nihil bonihoriiiries , fiisi praeveniejvle inipundum., siCut ln Evangelip d\c\t tJudicium in
gralia Dei operari possuril, ila et haec, nisr jpsi hunc \mundum venit,,,ul,qui.nott :Videtu vjdeaitt, :el
siium Velleadjungani (396), nihil in eis poteril ope- qui videnl'..,cmct.fidnl (Joflti, ix , 59). In ..judiciuin
r-aii.: Et qiiia cfedilufi erant aliqui ex Judaeis, quippe discretipnis veriit, ut qui non ylderciU.; id
adj'ecit; Sed et/iili , qui nbii (o2~)permanserini in est peccafis caecatosse confiterentur, illuniina.rentur,
infidelitaie, -iiiserentur. Veruni, ,ne eornni meritis et. qui viderent, boc est, \idere _seputantes,, pepcar
lioc lieri putareiur, volenSostenderie, iquiaonmipb- tqres confiteri dedignarentur,, crudelins pbd/ura-
tefltia sua facit quod vuJt, adjunxll: Poiens.est enim n' rentur, et caecioresfiei'.ent.Iiaeeefgo caecitascontigit
Deus iteruiri inserere itlds.:El est sensus ;/Qu.a ,po- 'iii Israel. Pleiiitudineiiigehlium . non oniriesgentes
teiiliavos- cbnvertit, ei salvavit, ea el vllosconver- dicitj^quippe cum.-nonpmnes crediderint, :sedqu.ot-.:
tere ad fidem, Pl salvafe potest. Dicendo autem : qiiot ex gentibus credider.unt, aut creditiir.iBunt :
iteruiri, ostendit quia jam inserti sunt; videlicet, hic est enim verus Israel. /Similiter pmnem Tsrael
quia, pefmiflenie Deo, ex semine jiafriarcliaruiH Judaeos dicit, qui ad praedjcaUpnemappstoloj;unv
orti, el vestigiafidei illorurii sunt imitatl. Et nola, crediderunt, et deinceps yelpredituri siiiit, niaxinve
quia magiiain his verbis fiviseratio deinonstratur. circa diem judicii. Beatus verp AVugusliiius in libro.
Ostendit quippe Apostolus , quia Deus tain magnae supra Genesimad litleram ita exponit: Oninis Israeli.
iniserationis esl, ul eliam bi, qui post baptiSmumin id.est, exreliquiisIsrael,secun.dunicarnem,ef pleiii-
crishinali aliquo labunlur,
' '"per/pbeiiiteniiam/converti
' ' ' tudinem gentium, quoniam in fide •ChrisUsecuuduni.
'..,..; '.; .' .:.-£'' : '•;:'•'' ''/"
(596) Ert qugenani frierit avictprisnostri -circa li- (597) Vulg. loco qui non, llabet si tton....
berrinVafbilriUHiet gratiam opuiio.' , (598)_ln riiarg._autO|'.liic legitur cap./XXXyjlI.; ,,
245 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD ROM. Stffi
Spirltum sanctum, Israel (599). Sicul scriptum est : ,\ sunl non illa vocatione de qua in Evangelio dici-
veniet ex Sion qui eripiat, et avertal impietatem ab tur : Multi sunt vocali, pauci vero electi (Matih. xx
Jacob (Isai. LIX,20). Sion mons esl Jerusalem, qui 16) : sed illa, quae est secundum propositum Dei.
aliquando pro ijisa civiiate ponitur. De hac Sion quod Apostolus eleetionem \ocat. Propler patres
Micliaeas, vel Isaias projihela dicit : De Sion exivit dicit, propler patriarchas, quibus faciae sunt pro-
lcx, ct verbum Domini de Jeiusalem (Isai. n , 3; missiones; maxime aiitem Abraham. Charissimi
Mich. iv, Q). Cujus egressionis modunv ostendit - ergo sunt propter palres, id est, quia seculi sunt
Isaias, dicens : Ecce virgo in ulero concipiet, el pariet vestigia fldei patnarcharum
filtum (Jsai. vn, 14). Exivit ergo Verbum Domini ex Sine pn-nileniia, ut super onincs Dei misericordia
Jerusalem, et venit lex de Sion; quia Chrislus Ver- declarelur, el sunl dona (402), et vocatio Dei. Sixe
bumDei Palris ex jiopulo Jtidaeorumcarnem assum- pcenilenlia sunt, quoniam immutabilia; unde Psal-
psit, el doclrinam evangclicam praedicando, ac mi- mista : Juravil Domiiitis, et non pmnilebil eum : lu
racula faciendo , Jacoh eripuii,'et inipielaiem ab eo es sacerdos in mlernum secunduni ordinem Melcltise-
avertit, id esl,Tnfidelilatem. Et licet multos sua dech (Psal. cix, 4). Juravii, el non poenUebil eum;
doctrina converteril ad fidem, jilures lameii aposlo- id esl, hoc Novi Testainenli saeerdofium, quod ia
lorum suorum praedicaliorie."Sed hujus impietatis B Filioejus sanclificalum est, ncquaquam mulahitur.
aversio lunc perflcieiur, cum jam pleiiitudo gentium Ubicunque enim legitur Deus poenituisse, intelli-
introiret (400), id est, circa saeculifmem. In Jacob gendum est illum mulasse senientiam, siculillud :
Itcm : Pm-
ergo, licet juxta Apostoli inlentionem credentes Pcenitel me (ecissehomiiiem (Gcn. vi, 7).
Judaei intelligantur, generaliler lamen omnes fideles nilet me Saulem constiluissc regem super Israel (I
accipi possunt. Reg. xv, 11). Non lamen quod mulabililas in Deo
Et hoc illis a me leslamentum (subintelligitur, da- sil , cum Jacobus dicat: Apud qnem noit est tians-
merila homimnfl
bitur), ctim absiulero peccala eorum; id esl cura mo- ntutatio (Jac. i, 17) , sed juxia
hocillisame muiatur senteniia Dei. Aliter : In jioenilentia duo
riendoeosapeccatisjustiflcavero: dabi-
lur testamenium, quosalvari possuni. Teslamentum esse solenl: lahor, etaflliciio. Sine poeniteniia ergo
\ocat p.ictuni illud, de quo prophela ait: Feriam_ sunt dona, et vocalio Dei, qiioniaro gralia Dei prae-
do/tiui Jacob, el domui Juda paclum novum, non se- venienle, absque ullo coiporis Iabore, ei moleslia,
cundum pactuin, quod pepigi cnm patribus eorum; lioniines ad fidem vocanlur, et per bapiisnii la\a-
sedhoc est teslamenlum, quod slaluam ad illos, dicil crum reinissioiicm pcccatorum consequuntur. Vo-
caiionem vero dicil, quae est secundum propo-
fiominus : posl dies illos dabo legem meam in visce-
tibus eorum, etc. (Jer. xxxi, 51). Novum scilicel Clsilum.
Testamentum, id esl, graliam Evangclii : quod Sequilur : Sicul et vos aliquando non credidislis
Kovum dicilur ad Veteris dislinclionem, et quia J)eo, nunc ouiem misericordiam conseculiestis pro-
innovat homines. pter illorum incredulitalem, etc, et est sensus : El
ad fi-
Igitur, quia poterant Judaei dicere : Siaversa esl yos aliquando infideles eralis, sed couversi
ab eis impietas, eur ergo tibi lnimici sunl? ldcirco dem, misericordiam conseculi estis, id est, pecca-
subjungit Aposlolus : Secundum Evangeliuin qui- torum veslrorum remissionem : et, propler illorum^
dem, inimici propter vos. Et apte dicit Evangelium, incredulitalem, a qua exemjiluni salutis sunjpsislis,
nobis suntinimici, quoniam, dnm Judaeiex Evan- ne sicul illi periretis. Ita el isti, scilicel, qui quon-
gelio piaedicari audiunt, quia ipsi Chrisium occide- danv crediderunl, nunc non credidetunt in vestram
runl, ct morluus resurrexil, coelosqueconscendil, misericordiam, id esl, Chrislum, cujus niisericordia
scandalizantur, et iniinici praedicaloribus efficiun- salvati eslis; ul (405) miseiicordiam conscqnanlur, id
lur; maxime propler genliles, quihus invidenl, ,esl, jjeecatorum suornm remissionem : quod si
quoniam creduni. Ellvoc esl,~quod dicit Apostblus : .crederent, ulique consequerenlur.
Propter vos. n Volens itaque uslendere, quia nec Judaeus, riequo
Sed quid esl quod sequitur : Secundum eleclio- genlilis de suis .merilis gloriari potest, suhjecit :
nem autem charissimi propler patres : nunquid idem • Conclnsit enim Deus omnia in inrredulitate. Deus
sunt inimici, et charissimi ? Absit. Sed in utroque quidem ab aelerno disposuit per Filii sui passionem
pojiulo sunt pertinenles ad claudicalionem Jacob, genus humanura redimere : vcrumlamen elcgit
sunt ad benedictionem. Cum enim audimus : Quod .teropus, quo eumdem dirigeret; illud videlicet, quo
qumrebatIsraeL hoc non esl conseculus; electioautem plgcnlilis, elJudaicuspopulus unus esset. Gentilis
conseculaest; cmleri (401) vero excmcatisunt: inlel- enim ab ipso mundi cxordio, colcndo idola a Deo
Tigimus profecto, quia sunt inimici, obcaecatiscili- recesseral; Judaicus aulem paulalim a cognitione
cet; sunt el charissimi, ld est, elecli, aui vocati Dei, et mandatis leeis discedens, jiene genlilis factns
(599) B. August.,Ep. adPaulin.|149, § 19, duplici (401) Rom. xi,~ 7. IJOCOcmleiim aulog. legilur
sensu aitposseinlelligi Israel: scilicet velsecundum cuncli, quod ex superiori leclione hujusce texlus,
carnein, id esl, plenitudinera gentiuni, \el secun- uli mendam, corrigendum censui.
dum spiritum, id est, vbcationero electorum. (402) Vulg. enim sunl dona,
(400) Ita in aulog., sed meliuss inlroierif. (405) Vulg. ul el ivsi.
£47 •'•'• ATfONIS VERCRT.LF.NR1S RPfSnnPI 9iS"
erat. oebque Apostolus. dicit: (404) Gtmclusit Deus & sunt.ex i ipso, sunt/et de ipso :ex ipso quippesunt
iriincredulitale.Sed quod dicit, conclusit, non acci- ,coelum, et lerra, elc, sed non deipso; quia non de
piendum est quod Dieus"aiiquem ad peccandum" substantia . ejus: solus quippe Filius de [ipso est,
coegerit, aut impulerit: sed, quod juslo judicip fieri ,qui esl per omnia aequalisDeoPalri genitus. Omnia
permittit, consueto ifiore Seriplurarunf, ipse facere igilur, quaesunt ex Deo, per ipsum sunt, quia ipse
dicilur. ConclUsitergo, quia concludi perriiisil.*Sed condidit, et in ipso regunlur,-et gubernantur. Ohi-
quae oninia?Oniiiia scilicel liominum genera : illos nia verp illa dicit, quae subsistunt, ac per hoc crea-;
eniiri vultintelligi,quibusloquebaluf; ae si diceret: turae sunl, et bo.nae(406), quia a bono Deo creatae;
Vos, et Judaeos. Cur aulem omriia eoncluserit in peccatum vero non suljsislit, quoiiiam noii est crea-
Incredulitalem, oslehdit, subjungeris : Vt oninium tura, sed vitium creaturae. Alii vero dilferenliam
miseteatut; ld esl, iiullus j'am de suis meriiis, sed persbnarum, quae suiil in Trinitate, intelliguht, ut,
-
omnes in Domino glorientur. cum dicimus ex ipso, subaudiatur, Palre; per ipr -
Sed quid est, qiiod dicit: Omnium? Si-enimom- sum,-subaudiatur, Filium ;in ipso, subaudiatur, Spi-
riiUm mi_ei'ebitur, ergo rieminera, veriieiis ad judi- ritu
sanctb, quoniam omnia, quae sunl ex Deo, per
cium cortdemhabit. Igitur omnium dicitrir vasorum Filiuni facla sunt, et in Spiritu sanclo reguniur.
misericordiae, idesl, omnium, quos tani ex Judaeis, B' Sedmelius est.ut unitatem divinaesubstanliaeexpri-!
quam ex genlibus elegit. Itaque non omriium liomi- mere vpluisse accipiamus, j'uxta beati Augusiini
riurii; sed borum omnium neminem cst damnalurus. aucloritatem. Uhde el singulari numero siibdidit:
Igitur, quia magnae profunditatis senlenliam pro- Ipsi glbria in smcula smculoruiri,Atnen. Ipsi videlicet
tulit, ejus liorrore perfusus, quia occullam dispen- Deo, ex quo,etper quenJ,elinquosuiit omnia. Prae-
satioiiem Dei comprehendere non poluit; cur alios lerea his yerbis monet Aposloltis, ut debitum De»
indehila gratia salvet, alios aulem justo j'udicio honorein ad nulluin aliuni tfansferamus. .
reproijet, inaximeque de abjeclione Judaeofum, et Seqtiitur: (407) (CAP. XII.) Obsecro itaque vos,
geiilium electione pavefactus, in admiralione pro» (ratres, per miscricordidm Dei. HactenuS Aposlolus
. rupit, subjungens : 0 altiludo diviiiarum sapieniim, tolius textUm Epistolaesuos adjiilores Kao-
et scienlimDei? Alliiudo rion solum ad divilias, sed pene per
nuit a carnalibus recederesacriliciis :"nuncautem
eiiam ad sajvieniiaro, et scientiam pertinet. Alliludo iriimortalitalis eos docere praecejjla, et
aggfeditur.
quippe divitiarum Dei est, quia mente comprehendi sacrificiis iristaiidum : nam, quia a carnali-
non possunt: ex quibus diviliis suritillae, quasos- quibus
bus eos probibuit; consequens eral, ut quibusin--
lenclit in vasa misericordiae. Est et aliitudo sapien-
stafe dehererit, apertissime doceret. Verunf igituf
tiae, et scientiae Dei, quia tanla est ejus sapienlia, n2 sacrificiom esl bonum
aliquod, sipropter lioc agi-
et scientia, ut nec humana, nec arigelica hatura
tur, ut Dep sancla intentione inliaereanius. Sacrifi-
valeat penelrare. Unde et suhditur ; Quam incom-
cium qhippe est res divina : unde el ipse bpnio, qui
prehensibilia sunl judicia ejus, et invesligabiles(405) in nomine Dei cohsecralus esl, et Deo devplus,in
viwejus! Judicia haecsunt, de quihtis Psalmista niundo,/el vitiis moritur, sacrificium est;
dicil-: Judicia DaminZabyssusiiiu'ltd(Psal. xxxv, 7). quaniuin
etjdura cprpora iioslra per conlinentiam, et absli-
Hujus namque abyssi altiiudineni expayescens, cla- nentiam aflicimus (408), si propterDeum idagitur,
hJabat : "Quam, elc. Vim autemDpmini sunt, ut sacrificium est. Ad hoc. nimirUm sacrificiuin sups
dicit idenv Psalmista, verilqs, el misericordia (Psal.
audilores Aposlolus cohortans, dicebal: obsccro
xxiv, 10). Inyesiigabiles yero, quia quorunf vuit
- misei'elur, non in justilia, sied suaemiseribordiae vos, ele. Ubi notaridum, quia npn ait: Praeclpio,ju-
beo jsicut lex, sed obsecro.^Legisenim est jubere;
gralia, el quos vult blidurat, nbn iniquitale, sed vero juvare, yelpbsecrare. El nola, quia non
veritaie vindiclae. Et quia non solum verbis expli- graliae
addidit: ait tantutri vos, sed adjecit: Pei misericordiam Dei.;
cari, sed nec menie compreheiidi possunt, ac si diceret: Per illam misericordiam vbs obsecro,
Quis enim cognovit sensum Domini, aut quis eonsi- nullis nieriUs salvi facti estis, nt
qua exigenlibus...
liarius ejns fuit? SUbauditur, nullus. Rursus, quia In
exhibealis corpora veslra, "Vesira. ait ad Veteris Tc-
iiemo potesl praevenire gratiani Delrut Deo dieere
stanienii dislinctipnem :'illic enim aiiimaliurivcorpofa
ppssit: Debitor mihi es, adjunxit: Aut quis prior Deo bfferebantur.: Hostiam viveniem.Hostia, sacri-
dedil illi, et telribuelur ei? Hinc ipse ad Joh dieit": fit ad deyinceridoshostes. Mo-
ficium dicilur, quod
Quismilti antededil, et ego ei reddam? (Job xti, 2.) net ut corporanpslra DeOibostvam
ergb Apostolus,
Vplens autem aperte oslendere, quia oninia a Deo
ex ei et in _offeramus; quatenus hosles noslros daeinones supe-
siint, subjecit: Quoniam ipso, per ipsum,
Unum unus esl ex et . rare possimus. Viyenlein.dicit, ad distiaclionem
ipso. eSt,quoniaiii Deus, quo, in quo animalium corpora
Veteris Teslaraeiiti,
per quera, et in quo sunt oiiinia. Etseienduiri, quia maclabanlur, deinde Deo offerebantur. Sanctam, id
quae ex ipso sunt, omnia per ijjsunv sunt, et quod a Deoplacentem; subau-
de ipso est, ex ipso est: non tamen omnia, quae est, peccatis separalam..
ditur, per inhabilanlem Spirilum ej'us. Unde alibi i
(404) Ibi in autog. marg. legilur pap. XXXIX,
(405) Aulog. loco et investigabiles,t\3.belevesiiga- (407). Hic m aulog. niarg' Ipgilur cap.XL. _;
btles. (408)_Forlas"senpî?HHs..;/;;. /;.'/ / .";:;
(406) Id est, stibsisttml, et suht bonm.
249 - EXPOSITJOIN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD ROM. 250
Yos estisieniplum-Deivivi (II Cor.vi, 16). Item-: An .hiriiet vos. Ubi riotandririi,quia non ait, omriibus vo-
riescilis, quia lemplUmDeiestis, et S.pitiius Deihabi- • bis, Sed, omhibus, qui/srint iiitef vbs. Sic eriim
tui invobis(I Gor. iii,/l6)? verba Vsoriafe videntur, ac/ si fibn illis dicefbt, qui-'
~ Bationabile
obseqmutti vestrumi Vfloc siriJiliter ad: biis loquebatuf, aut scriljebat, se'3-qui:" inter eos
fdistinetipnem illius: Teslariienti dixit; in quo irra- erarit. Quodddeo fecit, ut lllos tarituni-nolaret, qiii
; tioriabiliurif/aninjali.iirivcorporaDep offerebanliiiv fejireherisihjles erant, id est, qui desuis riieriUs, et"
Raiionabite: obsequium dici l,' eujlum' Nbvi - Tesla-: Jlidaeoiiim ahjeelione glofiabanluf.;Quid -autettvdi-"
roenli.- Consequens enirir nori erat, rit sapienli,et- ' ceret eis, aperitur, ciirii subditur :Noii pltissdpete.
ralibnabili Deo irralibpabilitiijT rifiirtialiumcorpofa, Illi plus sapiuht, quam sajjere opbftet, qui nrih fepie
efrioit nosriietipsos pbtjps offefremhs. Jgitur, quia - sapitirtt; qui de suis opefibus praesuiriuflt, ef aliorriin
riori corpofis -sblum; sed etiairi ifieiitis est sacrifi-; cpntemplii gloiTantur. Fueriint ilaqiie noiinulli, qrii~t
ciuiri, -adjecit i/El nbttte- huic smculo cori[oririari. plus iri conjugio sapuerunt,-quariisapere oporlijefit;
_/Confprnies sunt iinifofmes. SaeCulum aulem dieit, qui adeo- dilexefiinl cpnjiigiunJ, rit con.tinerttiairi
Iibmines in saecrilo'-commorantes'", bt saeculunidiii- ...cbiideninaferit; iieiiiiqrii adeo contirieriliamdilexer
_geriles. Moriet ergo he hominibus saeeuiuiri diligen- ~' furit, iit dahinarerit Cofijugiunv.Sic rit in; reliquis;'
tibus .conforhiemur, id pst consbciemur, et_5i1nll.es- Sed quomodo sapienduni sit, Apristolris pstendif,
Hlis eflicianiur, eorum iniitatido vestigiac
' Curaulenv coiiforriiari siibjungejis: SWiapktedd sobrieialerii, \d est/se-
(409) debeanius, ostendit, feiiridurii-sohrietatem;, secuhdiim: Ibinperanliam, flae&.
subjungens i Sed -reformamini iri; riovitate,sensus etviriiesturiaex .qrialuor yirluiibusV d'e quibrisirili-
iiestri. Hli in fibvitate sensus/Teformaniur, qui iri bro Sapiefiliae.legitiir : -Illtt-docetV(sapieptiaseiliCet)
sapieritia Dei prfiliciunt. Unde Origenes" ait:- QuOt' prudehiidiii/^-justiiiamYfdfliiuditiem,:lempetariliqm,
pasSibus iri' sapienfia "Deiproficimus, fbties ~ih novl- qiiibus liihti esiulitius ihviid homihlbiis(Sap. vnl, 7)/
faie seftsus refofmamrir. Ariimarigiluf, quae igne T*;roperanliaVesf,quae et modeslia dicitur," eo qiiod.
charitatis accerisa omnes: saeculafes eohcuplseenlias, iri~OniriiIjHS-modiiin teneaf. Quicuiique Pfgb in sin-
et "mupdidesideria a ;se fepeUit, -rillque.sacririciurii gulis qiiibusciiiiqiie rehus ijiodniri«efyat, Ille feyeraV
est. HujuSmbdi nos-•Apbstolus rivbrietbfTefrev:Nam cst sobriiis^pf nTOfleslus.pttempbfatts;'; ac/per. hOe,
sciendunv,qiiia hoh tptumin horiiiheperiitrsieuim pfridens, /jiistus, el fortis,. quoriiam hae qnatuorviri
riul tolum,/aut nihil periissel, nbri essel quod-refor- trites iia- sibi' connexae sunl, ut unasifie alijs esse
nvarelur_ Qriia ergo imago Det ebrriipta estyiiiis, fipn possit..; .'/::'' '' -':/ ;;.''
monet nos AposlolUs; rit Trinoyiiaic sensjisnbslri " : Et titiicuique, sicut.Seiis divisit ynehsurqmifideu
: f eforraetinir : quod lune faclinus, curo, repiilsis vi- Hic ordo est; imicuique dico :/Ngn pins sgperc,
Vii]'s,iniagirienfDeiIn riobis.fenoyamus, exsppliaiites qiitim opoitet sapere, sed; sapere,; sjcut VDeiiSdivisit
nos velereiri hoiriineriV"cumaciibus sriis, et jfiduen- riieiisuram fidei. Quibus verbis 'bslendit, qiioniam
fesnovhm (Ephes.ivj 22^24)." ; - Vfidesest Piiiijiunidonorrim inensufa;VquOriianV-juxla
Vl probelis qum sit vbluntas Dei boria, etbetiepta-- merita fidei;tfibuunlur doria. Spififus sancti. Unde
-cens, etperfecla. Illi-nimirurh, quaesil volurilasDel, alihi,: Vriiciiiquedaltir maiiifestalio-Spiriirisdd utiti-
probare ppssunt, qui 111divinajsapientia...prbficiuiit; taieni;:-îlii seftrio sapieniim, ritii setmo sciehtiw
et. quanlO flnisijue proficit, tanlo magis,-quaesil {I Goti xii,- 7), etc. Qnbd aiilem dibit, 'stcut: Deits
T?oluntas,/agiioscit. Volunias igitur Dei bonafuit iri 'diwsif, noh: accipieudum esl quod Spiritus .sarictus
/Saule; benehlacens, iet perfeeta: in David. Disiiri- ;divisihilis sit,;quippe-cunvDbus sitjsedqiiia' diversa,
'-:guendi enirii surit hi ifes gfadusv Est igiiurvoluritas ;sunt dbria ijiius, ideo hocdicium est. Neque eriihiSpi-
VDeibona i'h /ffuctu tricesiirio; herieplaeens in sexa- ritus saiictus dividitur; sed doiia ej'us.Pfbplei qiioblet
'gesimb; perfecta in bentesimo (Mdtilt, xiii, 8); id suijdUur (I Gor. viii, 42)': (411) -Stcut eiiiin in uno
/est, bona est in cbnjrigalis, bejieplacens in conlineri- :iotpore muita membra hdbemtis, oniiiia aulem riiem-
tibus, perfecia iri vifginibus; sive jn maftyribus. n"b.rqnoiieumdem acium liabehl (1 G'or, iiif," d4),Ptc.
Aliler : Boria est in sancta eogjtaiiorie, beneplacens Uhi riolanfUim, quia piilcliredicit, inune cbfpotef
in sancialbeuliOne, peiTecta in ppefalipne. . qiioniaifi uiiuriicorpus esty el diyersa-babeiTiiembra.
;" Sequilur : (410) Dicb enim pefgratiamfqum daiu :Np.neniro ioiurii corpus oculus.(I:6oi\;-siy,:.i5),-:auf:
est mihi. Superiussedixitohsecfafe: per riilseriCor- tplum atiris. -Omnia- autem membra rion liaberit
diam, ^yolerisbstendefe, quia iiulbssuis niefitis, sed •erimdem actumi quoi)iaifi-ocuIus~ videt, aurisaudit,
sola gfalis» Dei salvali sunl: *riuricautbm-se"assefit, . -pes ambulat.- •-.;;;-.• .•.:-,. _' -
dicere pef gfaiiam, utVbstertdat, quia nbn/suunvdo- '/ Unriiri:aclunidicil idem pfficiunii Jta etgO: niulli.
' nuiri
erat, quod dicebat, • sed ^raliae DeirDala au- ttrititii edrpus -suptus iri Cliristo. Driuiti cbrpusyoeat
tefn illi est gralia, qubniariv-SjJiriius sanCtl gratia ;Ecclesiae; unde elaptesiibjecit, iriG/ii'is(o,-quoniam
electus est, ul EvangeHuni geiitibuS praedicaret. liujus cbrjjoris caput Christus est. Si ergocapuf
- Quibus-aulem dicatVoslendi.t^ Orimibusy-quisunt :. Chrislus, el eorpus EccJesia, hujiiSPojporis membra .
-
(409)Autog. injoriiiari. :.:__'(i;{i)liicin aiUog, iviarg..legitu.r cap., XLlf;/
(410) Hic in aulog. niarg. legiuircap. XLT."
25i ATTONIS VERCELLENSIS EPISCOPI 2S&
feiintomnes fideles. Unde elsubdilur: Singuli aulem A l in unu.n confene possunt, sed vim exhortalionis
alier alterius membra. In hoo enim corpore siint • non habeiil. Sunt e conlrario qui minus loqui jios-
oculi, recle scilicet discenienles; sunl aures, \ide- snnt, scd vim exhortationis habent: qui collatis.
lieei recle aiidienles; sun! nares bonorum operum Scriplmarum testimoniis, mcercnlibus, et ,damna
odoreni accipienlcs, olaliis in exemplum reddenies lemporalia, vel propinqiiorum morles dolenlihus
sunl pe ics qui in \ia maml.tloium Dei ambulanl, magnampossunt adhibere consolalionem. Qui pxhor-
ei aliis amhul.iiuli iler ostcndunl; sunl manus, quaj tatur ergo in exhortando, subaudilur, non plus
ahis sua disiiibueiido rccle niinislrani, cl bcne lra- sapiat, qiiam oporlet sapere.
ciam de \erbo vitse. Igilnr, siouLjiullum cmporis Qui tribuii in simplicitaie (subauditur, tribuaf, ct
memliroium, ;>lleriussibi nsurpal ofiicinm, verbi non plus,sapere, quam oportet sapere). Snnligilur
graiia, oculo flaubo auris non videl, obiuraiis auii- noniiiilli, qui in simplicitate non tribuunl, id est.
bus oculus lion audit (b\-2); iia unusquUque in qui sua disliibuendo, laudem humanam, et Incruni
Ecclesia allerius donum sibi usurparc nou debel. El tcrieiium quierunl. In simplicilale v6io illi tribuunt.
scieiidnm, quia ununiqimdqiiemembrorum, oflicium, qui pro terrenis coeleslia, pio cadiicis mansura, pio
quod accipil, non sibi tantum, sed oniuibus aceipit; temporaIii)us seterna desiderant. Qui punesl in sol-
oculus enim non sibi lantnm \idcl. sed omnibus B ' liciludine (subaudilur, praesil, -el non plus sapere,
membris; iia ergo unusquisque fidelium sibi conces- quam oporiel sapere). Sed quam solliciiudinem pra>
sum donum omnibus imperiire debet. Nam scien- latos Apostolus admonel (413)?Nunquid carnalem,
dum, quia unusquisque in Ecclesia alterius donuin aqua quisque esse debel alicnus? Kon, sed spirila-
per cliarilalem suum efficit. Igitur, ul ostenderei lem illam, scilicel qua omnis praelulus dchct esse
diffcrentiam donorum Dei, subjunxil : Ilabenlcs au- sollicilus, ne aliquain ex o\ibus sibi commissis per
tem jdonutiones, secutulum graliam, qiue data cst negligentiam perdat. Jiursus quid est quod subdil :
nobis, differentes. Donaiiones dicit dona Spirilus Qui miseietur in liilarilate? cuni paulo superius
sancli. Yoleus auiom oslendere, quia nullis exigen- dixerit: Qui tribuit in simplicilate ; videtur enim
libus meriiis, sed sola Dei gratia, fideles sancLiSpi- idem esse. Sed scicndum, quia suni qui sua tribuunt,
ritns dona accipiunt, adjecit : Secundum graliam. ncc lamcn miserenlur : illi scilicet qui feneranlur,
Graliam fidem dicil: hsecenim gratia nobis dala est, eadem aut pana accepturi. Unde in Evangelio
quoniam nullis exigenlibus merilis vocali credidi- Dominus : Yolenlilaulwiiiatc neaveitaus (Malili. v,
m\K..'Differentesdicil dislanles : differunleuim a se 42). Illi autem miserentnr, qui sua indigenlibus
doua Spirilus sancli. Non tamen credendum est, distiibuunijiieccadem.iieccequalia abeis lecepturi.
quod Spiritus sanctus divisibilis sit, quippe cum G * Quod Aposiolus, non cum laidio meniis, aui an-
Deus dividi non .possit; sed quia \aria siml ejus dona, - gustia, sedin sinccrilaic cordiSadmoncf faciendum.
quaa fidelibus di\idunlnr. Qnam differenliam volens Unde nlibi : Ildarem enim dalorem diligit Deus
oslendere subjecit : Sive pwplietiam. Secundum (II Cor. i\, 7). Dilettio sine sunulalione (subaudilur,
r-alionemfideidicit; quia, proui ralio-fidei est, ita et sil). Illi ergo sine simulalioiie diligunl, qui Deum
dona sancti Spiritus tribuunlur. Pulchie aulem pro- cx toto corde, lota mente, tota\iiluie, etproximos
pheliam primam posuit, quoniam, sicnt oculus in suos sicut se ipsos diligunl.
$orpore, ita hoc domim prajcellentins omnibus est Odienlesvialum, adlicerenlesbono, Ciii"Apostolus
in Ecclesia. Etpuichre oculo ailribuiiur, quoniam, laniopcie odium commendal? Scilicet quia esima-
siculoculuslongeposila cernit, itaclpiopheiia longe lum odium, quo fralres aljquis odit; csl et boniim,
post fulura prospicit. Quod vcro dicit: Secundum quo odimus malum. ldcirco crgo commcndal boc
rationem fidei, in omnibus, quse dicuntur inferius, odium, ui mala odientes bono inhicrerc possimus.
subaudiendum est. Sive ministeiium (sub. udilur, Ule aulcm bono adhseret, qui bonum opus propter
Labenles secundum rationem fidci). In minislrando id sohuninodo agil, ut \itie ajlern* lnercedem
(subauditur, dico non plus sapere, quam oporlet. .recipi.al.
£* Cliaritale fraterna invicem benigni (414). Chaiitas
sapere). Ministerinm autem dicil eleemosynarum
laigitionem, quod ofiici')mmanuuni est,siveministe- esl dilectio Dei, et proximi. Ad distinciionem ergo
,iium-vocat praedicationis oliiciiim. Ul aperiiet quod di\inx cliaritatis adjecit Aposlolus : Vraieinhatis.
ministcrium diccret, adjccil : Sive tjtii docelin doctri- Elsciendum, quia sicul in generalitaie charilas excel-
na (snbauditur, dico : Non plus sapere, quam opor- lenlior esl omni viriule.ita et haec specialis.charit-as
.lct sapere). Quod oliicium ori aitribuitur. Sed qiue- omnibus, quoe ad fiaternitalcm pei linint, prseferiur:
icndum est quare subjunxil Aposlolus : Qui exlwrla- etsicut ex illa omnes viriutes procedunt, i!a ex bac
tm in eahort-ando, cum praemiseiit : Quidoceiin omnia, quoead fralernam pertinent honebiateni. Be-
.doctrina : videlur enim lmnm esse. Atlamen scien- mgnos autem dicit, humanos, largos. Ul vero ostcn-
tluw, qnia sunt nonnulli, qui docent, cl polile mulla deret quid ex hac oriatur, adjunxil: Honore invieem
(412) Autog. obturalm aurcs. ad Titum poiissimum in pontifice exposcit, «plimo

' ...
(445) Yerba quac seqmiiitur, homihem sapiunt,, novit; Altonem scilicet noslruni.
qui gregis curam sibi demandatani tiabet^ quiques • (ii^Ntdg. :vharitate fralerniiatis imiceih dili-y
oninla; quasM hahc ctiram divus Paulus InEpist, ,' gentes.. .,-.. ; :" '; •''*? .':/[[
.255 - . EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULl. —, IN EPIST. AD ROM. .25.4
pr.avemenles(subintelligiiur enim tiie, sicut etin. \.vero speciale cdmmendat, quod prajcipuis Christi
superiorj, eslole); Monet ergo nos Apostolus invicem membris est exliibendum f -'""'
praeyenirediiectionishOnore,ut fr.aternilalis cliaritas Animadveriendum vero est, qup verbo utatur
_in nobis.magis.confirmejuf.;:'._-- . - ': . Aposiolus ; ait enim.: Necessitatibussanctorumcom-.
Sed guid sibi yiilt, quod-subditur: SoUiiitudine -municantes, id esl, parlicipariles ; ae si aperlC dice-
jnmi.pigri, cuin superius dixerit:: Q'uipra:esl,;in-sol- :fel: Ea", quae vestitfsurii, noii tanquaiii vestraret
licitudine prazsit? IMdelurjeiij:»)bis id' esse dictum. ^r-op,ria.,sed tahquam alienai et cpiririiunia Cdndi-
•Y.eruinlam.ensciendum, quia superiiis specialem tdris doria iriembris Christi praecipiiis"'imjteriire
-praecepit solliciluilinem, fluam soli debent habere '-(M9).-' .: "•" ; ;'" "•- :; •"/-'•'
jprselati; bic vero j.eneralem,; qua.m onines fideles -•- llospitaiitotemseetantes. Nola quia' non pratcepit
iOporlei babere, scilicet, ul spHi.cilidiaboli Shsidias -hospilaleses'se,-sedhospilaiiiatem seelari. Hospilalis
A;itent(41§).Eidelis gnim quisque, animalDei «st: vqiTippeest, qiii verileriles ad se tiospites susciiiit;
_ani.malaut.em Dei.oculaium esse decet, 'uj,,.ci.rcurn-. îospitalitaiein.sectaliirt-qiiiyillas^êfplaleas^dv.itatijs
quaque prospiciat, 11e Jiabolo capiatur. Hanc sotii- . ;circuit, neforte aliquispauperumsine iecto ih'aneai,
ciiudinem.-tieatusPelrus aposlqlus-dpcel; inquiens; >yeliillam mol6sliam patiaiurv -
. Solliciliestple, .efrvigiiate-(MG), elc... -".'-. ,.. - \i-' Benedicile perseqiieniibusvos. 'Eiesi sensus : Jaih
Spirttufertienlesj Domino servieiiies :(subauditur, innovati estis, jam Dovrtiomiriis gusiuiri percepistis,
..esioie). Spirilu feryentes esse, moneinur. ul igne -ideoque n.aledi.ci' esse rioii detielis : "naiiies orey
cbarilalis accensi, ea. ageie s.Ludeamus,quaj Dco iqiio,pfoêdit benedictio, riialediclfo proceiiere non
.placeanijne forte dicatur ;i)obis, quod Doinihus in aoTchctj.sicuteiiim Jacobus dicit ^dc. in/ ii)rEx
Apocalj-psi Lapdiciae (413) Eeclesise angelo dieit: "uno fonte dulcis, et amara- aqua procedere non
- ' -'• -: : :'''.'"' ''
plinam ess.escalidus, _tiut frigidus! sed quia tepi- poiest."
jlus est, inpipiam fe.evomere;ex ofe miep (Apoc. iii> ' Benedicite, et notiie maiedicere. Sed quaei'e.ridu«
• , •'
45. 16),.,....'..' ,.-'„: -%'- qiiare subjungat Aposloius z Gandere cuni-gduden-
;. Sed quid .sibivult, qupd-nos bi.c speci.aliteradmo- fibus ? Sunquid gaudendumiest cumtiis, qui de'bohis
ji.et esse Deo servientes? ;Sic enim verba sonare.vi-r ieinporalibiis, et de morie'sudruih iriiniicbrum liseian-
dentur, quasi qui ..ea.facit, quae superius dixeral, lur? Absit. Sed scieridum,quia est gahi;lium;cai'nale,
non serviat Deo,,Atlamen sciendum quia, licet qiii dequo Domintis dicil: VaivObis, 'qui Yrdelis (Lwc.
praieedeniia faciunt Deo seryiani, boe speeialiler vi, 25) : est «t spiritale, de quo alibl -idehi Aposio*
Apostoluscommendare vqluil, hoc admonere^quid- Jiis .Gaudete-ih Dominosemper (Pliilipp.m ', l^. Ciim
quidagimus, propter nulium. .terrenum commpdum, C jllis crgo gaudendum, est. qui de bdriis spiWialibiis
sed propler Dei lanfuih servilutem faciendu.m, id 'jgaiidenl, el.ad hoc labofani, "ut homina ipsoiuih
jssi, ut ]lli placere possimus. scribanlur ih coalo, "quibriset Doniinus dicii: Gau-
Spe gaudenles. illi. spe gaudcnt, qui-.gaudium dete,-el exsuitate, qiiia nomirid vesira kcripia iniil iil
' "'''''• n ' ' ."•:•'
ffiierna.tiealitudinis. ila tiabeni in..spe, quasi jani ; CXIO(IMC. x, 20).
habeant in ,re. El. ideo quidquid adyersi patiuntur in : Flere cum-.fimtrbus. (siibauditui,' opdrfet'). Sed
'
li.o.csaecuio, palienter ferunt. Et pb hoe subjunxi.l , nunquid cum his 'fleridumest, qiii damna tempdralia,
A,postolus: In Jribulatione jialienies. HincJfacobus-,: a:ui:morlcnr,propinquoriim'deileni^ 'Non ; sed cura
Qmnegaudiumexisiwiate,. fraires, vu.iriinteitlaliones tiis qui, velsua, *el aliorum -defleivi'peceata, ct
varias incideritis.(J&c.i, 2), -..-' moras sui incPlalus, id esl, qiiod diuiius a coiispectu
Igitur, quia licechemo .consequipotest,.nisiconti- sui Condiioris differunlur'. qualis erai ille. qui
liua oralione, .subjunxit: flrationi instanles ;(subau- .dicebai-: Lavabo per singulas nocles lectummeurhy
diiur, estole).Einota, qula.npna.it tanlunij orantes lacrymis tiratum meum rigabo (Psal.m, 7). -•
(418), sed, oralwni inslanles, JSon Cnini .sufficit ad , ..J.rf ipsum 'invicem.sentieiites{subaudixur, estote).'
lempus solum orare, jiisi et.cohtinue joremus.-Unde Ac si aperte -diceret-: Nolite"dissidehtes: esSef.-'sed"
in Eyangelio.Dominusdicit: Oranles omni lempoi-e,** qiioedefvobiSi.eadem seni-ite•de.fraiiibus.-Won alia
iit digni habeumini (Luc. x%n .36), elc. Hin.c.alibi .s(7pe«ics';(subaiidilur,sitis). Altuin sapere estsiiper-
idem.Aposiolus : Sine intermissione orate {J TJiess, bire:: tia?e;enim sehlentia illos sjhritiditer resfiicit^
:- qui ;de;S;uisanerilis. et Jndiettrum abjectiohe gloria^
1'ty- •„ : • :.- : - . - :.V.:.".-\
Necessitalibus sancloruni comnmnicanles, Quae- banl.ii>: -,'; "•'' >•,-'-
reiidum est cur hoc Apostolus jiraeceperit, cum sur . Sed jiuniilibus.conseritientes. Huniiles illosvocat,
perius dixerit: Qui tribuit,- an simplicilatetribuat;, de:qriibus:J)ominus iri .Evangelio-dicil: Bedti pau-
videtur enim unum esse."At •sc.iendum,"quia supe- peres spiritu{Mmili. v, 5), id est, •buiriiles;«brde;
rjus generale opus misericordiaj conimendayit: hic His nos Aposlolus ;Coiisentientesesse-adiiiPnet/- id,
(415) In autog. marg. laterali leguntur hic verba " prudenles, ;.,..,.,.....
h.<ec: ilte et Verc.ellinus
M ac.on :•
pi quaj yerba dn (417) Ih'autdg. £B«. ocw. .'.'•.' " :...;'; -.
_"
parie, scilicet, quod "Y.erceUkium atiinet, interpre^ {4'l'8)'In auldg. oraiiohes. _ ":.';'...
tationem sortienturjH fiiie.Epistolarum diviPauli.- •:{M9) Subauditur, debeiis;,,ye\,boco-iinperiite,legl
..^416J l Pefjviy, Ti.ibiYulg. ioco soiliciti "iiabel foftasse flehet, impertimihi.
25S ATTONIS..YERCELLENSISEPISCOPI .. | 250
est, ut in colloquio, affabililale,-et -corisensu,'et.A Sequitur : Si fieri polest, quod ex vobis esl, cum
in omnibus, quibris indigent, subveniendo consen- vmnibus hominibus pacem habentes. Pax duos cori-
tiannis. jungir, ideoque pax* nisi iriier duos, esse noii po-
Igitur, ut.oslenderet: quid es.set alla sapere, .ct lest. Unde idein Aposloliis: Cliristusesl pax. nostra,
quomodo humilibus coiisenliredebeamus, subjunxil: qui fecit utraqne. urium (Ephes. n, 14).- Prcevidens
Nolite esse prudenies apud vosinetipsos-:-quo dicto ergo, quia pax inconvulsa servari nou- potest ex
ostendil esse prudentes apud senieiipsos,. qui alta parle inimicoruin,-eorum videlicet, qui a bonis re-
sapiunt. "Et nota, qiiia non ait taiilum : Nolite esse prehenduntur, temperayitsriam ldcutionem, dicensi
pruaemes, ne eonlrarium viderelur Domini seriten- jSi fieri potest. PraevidebalCnim quod fieri hon pos-
tiae, qui ail: Esloie prudentcs; sed adjecit: Apud set, ideoque subjunxit"; Quod ex vobis esl; acsi
vosmelipsos(Matik. .x, 16). Apud seipsos prudenles aperte diceret: Quia ex inimicorum pane incohvulsa
surit,_qui se pro sua prudentia jaelaiil,. qui suam servari non polest, quod Cxvobis est, id est, quan-
imprudeniiamj quasi summam prudenliam deputani; tum ad vos est, ex vestra" scilicei parte inconvulsa
qui de meri.lis prsesumunt, aliorumque abjectione servelur , ul seniper illorum desideretis "saluiera.
gloriantur : illi videlicet, qui carnis.sequunlur- pru- • Qmibusverbis nequaquam ecclesiasticamdisciplinani,-
dentlam, de qua superius ail-Aposiolus : Prudentia Binterdicit; id est, ut cum yideiniis/riirqueriifralrerrj
e.arnismors est (Rom.- vw, 6), id: est, -qui inimico lapsum, non eum cdirigarhus : oportet enim tioc
vicem reddunl, maledicenii se maledicunt; ideoque agere, si forsitan iUuni emendare possimus." Sed
subjunxit : Nulli''maluni pro malo reddemes. Si qiieniadmodum..cumomnibus hominibuspacehi lia-
«liim' maluin_est malum alieui inferre, incompara- bere possimus, ipse mahifesiat,- cum sutijuhgit:
biliter niajus est malum pro malo reddere: illud NonvosmelipsosdefendeMes,cliarissimi,seddaie[6cum
enim frequenler ignorantia fit, hoc vero senfper irw. ira iri hoe loeo, quamvis lioniinis. possii intel-
studio. His ergo verbis hoc docet-AposloIus,,i.uod ligr, congrueniiiis lamen accipimus iram Dei, id est,
D.ominusin Evaiigelio : Si quis te percusserilin ttna vinilictam. Cum ergo nosmetipsos non defendimus,
maxilia,piaibe .ei et alteram.~($Iatlh.\', 59; Luc. vi. diiobus modis locutri irsedariius : vel qtiia ira ihf-
29). Quoin genere, ut beatiis.Augustiifus dicit, sex Biici sedalur, durn. sibi uliionem reddi non videt,
slint differentia. : bona pro-malis reddere; non. red- vel quia pro amore Dei palienler adversa siisii:!.en-
dere. mala pro malis;, boria: pro nobis reddere; tes, locum Deo relinquimus', iil ipse pro nobis ul-
lriala pro malis; non reddere-bona pio nobis. sed ciscaiur. Atlamen non ea inieiilione rnaliim. noii
jnala probonis. Quorum duo pririia justorum sunt, facei-e (422) debemus, ut Deus "puiiial "iniirikum,'
et prius melius: duo vero ultima reproborum, sed C sed inslare, ul ad pacemconvertatur, eisaTvelur.
posterius est deterius; illa vero.media mediocria Sed oritur quaestio, cum Doniinusdical: Diligite
sunt,- efprius. bonis propinquum, posterius malis. ihhhicos vesirosêt Aposldlus• Non vos defendenles,
Mediocriter.enim boni, bona pro bonis reddtint, et charissimi, seddaie Ibcumirte-: cur, sicuf iiiApoca-
mediocriter mali, inala pro malis. Nam et lex hoc Iypsiiegiiui: Saiicli subara Dei clamant: UsqUequo,
eis prsecipit, dicens: Diliges amicum tuiini, et- odio Domine sanclus el verax, non judicas el 'rviyidicds
habebisiriimicumtuum (L.DI..xix, 18; Mattii.y, 45). sanguiriemhostrum (Apoc.vi",10)? Ne ergd conlraj.
Jubet qriippe talioriem pro talione reddcre, et eaHera riuni videatur, scieiidum est, quiasancii non vindi-
hujusmodi (420).. Dominus -igitur nolens discipuios etam suorum iiiimicorum desiderant ad damnatid-
suos in tiis manere, ut eos ad alliora provocaret, nem, scd ad cdnversionem ; iiaec est enim viiidicta
praeeepit:.Diligile inimicosveslros, benefacileliis qui sanguiriis illoriirii, vel cerle pplanl diem judicii, quo
vosoderunt (Mallli.v, 44;. Luc. vi, 27). Ut aulem eoriiin numerus iriipleatur, et-mali puniantiir, ut non-
'
ostenderetqui sunt,qui malum projmalononreddunt,. ejs liceat amplius peccare.:
subjunxit: provideiilesbonanonsolum coramDeo,sed - Igitur volens suam narralionem exempld protiare,
etiam comm (A%l)Jwmihibu$.Quicunquemores suos, subjecii: Sicui scriplum est, in Ijbro sciHcetPujusdaiM
£t actiones'ita ^componiint,et ordinant, ut aneniine sapienlis : Milii vindictam; ego reiribuani, dicil Do-
reprebendi possint, hi coram Deo bona providerit; minus (Deiit.>XXXH, 55). Haec verba Bbiivini sunt,
quiiVerojta, ui etiani-imilabiles ostendant, hi bona ideoque subaudiendum est : Mihi vindiclam relin-
provident eiiam coram hominibus : quales fuerunt qiiite ; ego" relribuanr, id est, veslram palierifiam
pareiites: proecursoris D,oiiiininoslri Zacliarias, et remunerabo, -vel pro vdbis -uliionem reddam:
Elisabeth, de quibus Iegitur : Quia erantjusti amba utroque enim riiodo inlelligi-pDiest:' . '
ante Deuni, incedeniesiriomnibus-mandatis, et jusli- ' Sed, quia diseiat: Mihi vindietam,Ctc.,"ul osten-
' ••- deret quid agere. detierehms. adjecii: Si esurierit
fiealioiijbiisDomini sine.querela (Luc. i. 6).
(420) Exod. xxi, 25, 24 et seqq.; Levil.--sxiv, torunii quos e contrario diligere proeeipiebat. Levit,-
20.; Deul. xix, 21-;Mattli.v, 38. V. B. Angust. lib. xix,-17, 18; Exod. xxin, 4, S;'Deul.^xii, 1-4.
cont. Fati.st'.c. 25. Pa.nam laHonis non privaius (i21)¥ulg., coram omnibushominibus. , _
quicuiique, sed juiiex infligebai, ttec lex odiis yir, - 3<(422):lu aulog. facere, absque parliCula hon; for-:
tandis -potius quani yindictaj exercenda.consulebal. lasse suslinere, pati, et similia.
Nam odiuni inimicorum Dei lex jubebat, non priva-
-957 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAlir.F. — 1N RPIST. An ROHf. - 9MS
inimicus tutts, cibd illum ; si sitit, potum daiili. Ubi A bono maluin, patieriiioevocati in bono ergo nialuni
pplum, aut cibuni. non lanium Corporalem, sed et _ viriclt, quiper patientiae virluterii omnia adversa
spirfialetii iiitelligere debenfus.id esl,-'verbum prae- 'pafienter;' et sequahiniiter tolefat.
dicalionis r sicut: enirri eorpiis visibili' cibo., e( "
Praeterea, ne diceret aliquis : Transivi" ad:.gra-
polu sustenlatui, sic et aniiria illo spiritali sagi- tiani Evangelii-:; liber sum : ntflli subdiiusesse: de-
riatiir. beo ; proplerea Apqsiolus, utrnihitisitis-audiloribus
•Qui autem tioc agit, qria irierceae renmnerelur, deessel, propter bonum:paeis, et coiicordiae,:sub-
. aperit, subdens: Eoc enim faciens,"carbones igiiis jecit: (424). (CAP.XIII.) Onmis aiiimd jpoteslalibiis
cbrigerissuper cdput ejus. Qirinispraeceplivaloeulid, sublimioribiissubdila sil (425). Ab excelleuiioriparte,
sr fiagiliuni, el.faciiius' vetat, £t ulilitatem, aCbene- id est aniriia,; lotus- liomo;'designalur ;' fiblimidres
"ficenliani jubet, ligurata rion est; si flagiiium, ef" ahtein potestates "dicit imperalores, reges et prin-
facinus jubere, et utilitalem, ~,ac tieneficenliam in-' Pipes hujus siEcuIi,quibus- non subditos esse adino-:
lerdicere videiur, hlique.:figurata est: Nullus iiaque net proptei.tiOnuni pacis, et concordise,ne nomeri
dubilal, quiaih.tiis verbis, quibiis ail Aposlolus : Si Dei, aut doctrina Ghristi blasphemetur.- Undeet
esurierit ihimicus , elc.-, benevolentice beneficium' coapostolus-ejus Petrus i Subdili estote oritnicrea-
commeridat, ideoqiie figurata non est: in eo vero, -*"ttirm firbpier Deum, sive regi,tanquam.:praiceUenli,
,quod subdit: Hoc- enim faciens, carbones tgnis cori- sive ducibus, ianquam' ab.eo missis ,(J Je/iyji, 15).
geris super caput ejus, malevoleiitiaefacinus com- .QuPdênimille aperte- ppsuit, prqpter.: Deum, hpc
niendare videiur, ideoque; figuraia^ est -loculio, et iste subintelligi voluit (426).. CUEauterii subditi.esse
spirilaliler iiitelligeiida. Per 'espiii ergo mens desi- debeairius, 0steiidit,-subjunge;ris.:Non est enim pote- .
ghatur, quae eslpraecipua iiiufieriori liomine, sieut stas nisi a Deo. Sed cum iu lihro cujusdam sapieiilis
iii corpore eapui; et, sicut euncla membra geruriiiii' scriptum sit: Ileges regnavefuht,- sed, non pernie ;
•
_a"Capite,ilaet inierius-omnia dispriri^ntur a-niente; • 'prihcipesexsiiierunij.etiwiicognovi ( Ose, vin-, 4J :»
per ignem vero charilas designatur ; percarbdnes' quorhodo i.on'est pofestas, nisi a.Deo ? Sciendum
igmis,ideni ciiarilalis ardor (425), velut beaius Au- estergo, quia sunt quae D<_'us propitius ordinat,et.
gqslinus dicit: (JrenlespKnileinim gemilus.Qui ergo- disponit; suiit quae iratris fieri permittit. De h|s -
ihimico suo esurienli cibum, sitieiiti potum, id.est, ergo, quaeiratus fieri'_peimittit dici.ur :. Regesre-
omnia neeessaria submiiiisiral,hujusmodi carboiies griaverunl, -et"non pernie, etc Etin libro Job : Ptr-x
siipra menlem ejus corigerit :dum enim videt sihi millii Deiis fegnare hypocritam propler peqcalu,po-
ati eo,quem odit, necessaria- ministrari, urilur ge- _ p«/2-(427);rde his-yero, quse ipse ordinat,in libro "
Euiibiis eornphnctiohis, cur ei iniriiicus sit, qtii suse 1Prdverbioruin scriptum est: Per me ireges regmnt
iniseriae subvemt.- ei -dicit^-Ego eum persequor; (Prov. viii,-15),ete.. Ac1per boc "omriis poteslas a
ille me diligit: ego sua rapio; ille, quae sua surit, Dep est, vel ordinate propitio, vel cpncedeiite.irato,
niibi-benigne"tribuit: ijuid reslat, riisihl diligenlefn Notanduin etiam, quia non ait: Cupidilas non est,;
md diligam?"Acper boc sic ad dileclioiierii-prbvo- nisi a Deo,^sed polestas, quoniam niali cupiditatem
calurinimicus. Detiis carbonibus Doiriiriusper pro- nocendi aliis a se habent; potestatem vero nisi a
jihetam ad Jertisalem dicit: 'Jtlabes-caibories,iede- Deohabereiion possunt.Neqiie enim diaholus unam
siiper eos : ipsi enml libiin adjulorium; Qiiidamvero." xi.viciilamJpbcontirigerepOsset, ni.siDpminop.ermit-
;per earbones inlell&xerimi siipplicia aeiernaedariiiia- telite ;" ideoque dicebat: - Exlende pqululum manum
tidnis.Sed "qui ciim hacinieiiiioiie inimico neces- Uiani (Job i,-11), id, est, conceile mihi .ut,.tentein.
saria minislrat, ut stipplicia-illi Tfelefnae damnaiionis Etpulclire subjungitur : Qual autem.sunt, a Deo or-
accumulet, ndn illum diligit, sed potius odit. Om- dinatcesunt'; a bono quippe.ordinator«, nihil inordi-
hlrid -ergo sciendurii est riori fuisse hane Apostoli naliim reiiriquitur. Ostendit -ergo his-yerbis App-
. intenlionem,iiui haeeidcircojubebat, ui iiiimicu_s-ad- stolus manifeste, quoniam omnis potestas, tarn apud
paceih convertereiur. Unde el subjunxit :. Noii Tj paganos quam apud. Giiristianos, a. Deo; ordinata
vinci amato, scilicet iriipatieritiae. Ille a malo virici- cst,; sive propitio,;sive irato. Deefat enim timor Dei
tur, qui impatientiae furore vexalus, inimicp -ultio- liominibus ; ideoque ne" mqre piscium ab inviceni
nem aut reddit,; aut reddi desiderat. Sed vince in coiisumereiilur, datae suntpoteslates eliam.malis, ut
\42o) Aiitog. Euhidem charilalis ardoreht. .' ~: iri qud jurisdictionem ecclesiaslicam pretio babiie-
. (424) In aulog.:niarg. Jegiliir cap. SLIII. ..'.. rit, el quarii spiriiali aiiimaruin lucro posiponendam
(4^25)Ex hoc quodsequiturcapite inielligal lecior judicaveritevangelicus vere auctor iiosler. ScHicet
qusenamfueritgravissiini inijusce yiri de obedieniia; - huriquam jiidicaiurusfuissel pro tiienda iurisdicLionej
et subjectione priiicipibusciebita, quibiis a' Deo iu si de ahiriiarum, yel ecclesiHiuini kiofp, vel amis-
; omnes subditos p.olestasest.-senlenlia." Vere.erange- sione ex.una, et de ea luilione ex allera parteage- -
licai doclrinaeseciator, :quani >ohge est, ht.prinCipi- fetur. Confertiaec, etsequentia cumbis quaeAtlo
tius resistere,;elauclpritatem:aiiclorit£fii.opponere,iri jpsetiabelin'eriisiolastia ad. Wal.donemepiscopum,;:
eosinyehere, yei gupd noii.îrieiiPrrpre-ab nliqiiot iricipienie.: Mullas veslrw- cliarilaii. >. .:.-_--
npvatoribus audiluiri esl,-\!itae, vel. regnp edrum in- V(426)-Autpg.posuil.'. :;
sidias molirii vel etiani-mahus s.acrilegas, ei inipias ,(427) Job'-xxxiy,-30; Vulg. : rjid regnare facitho.->
Jnterre, qudcuhque preeiextii dpceal, A).parebitiinio- wlnem Jiypocritam.'"'•'. .' ..:.;
0s4 ATtONiOERCELLENSlS EPISCOPI . 260
boni patientiae >yirtute,prpbarentur. et mali legibus t^ risboni bperis, sed mali, uiboe apertius demojislra-
muiidanis coercerenturj pl punireiitur. Cur autcm ret, subjecit: Si aiitem malum:feceris, tinie- scilicet,
ad-hdc poteslaiem acpepit,; ht eos,
potestaii resisterej no.ii deheamiis.ôstehdit, -Subjun- quia prineejis' '
;
gens Qui.ehim resistit polesiali ;. Dei ordhmtioni puniat, qui rijalum operaniur. Unde el subditur i.
resistk.-Ac.si aperte diceret: Deo rebellare hi.titur, Noh enirti sine causa gladium porlal, id est, non siiie.
causa ulilur potestate : gladium quippe voeat pote-
qui a se-Ordinaiaepoies.lalicoriiradicil (428). '..
El ut aperiius os .eriderelciir timenduriiesset:
"Vverumfquiaerant nonntilli dicenlefe; In saecuiari*- statem.
busnegdliis nps"subditdsesse oporlelj in .fide aulem,.; ei quihialum operaliir, adjecit: Deienimministeresiy.
et in hisi quae,ad,.Heuin perlinent,^ nullo mpdo,; i"d- vindex iniraei-qu.imalum.agit;- Ministrum principerii
circo -volens Appsloluspstendero, quia in oninibus vpcat, qui a-Deo potestaiem accepit, ut ineos.vin.di-
subdiips esse-pporiet, prppter Deuni, adjecit: Qui cet qui malum pperaftlur. .. :
autem resislunt;_ipsi:sibi•damiiqtiqriem:accjuir:uni..Kt.. Sed quaereiidiim quaie AposLolustolieshieriiidnem
si aperte diceret:: Diini ipsi p.ersequendi occasi.pnem facii poteslatis, el ministrorum ;Dei, ir3e,aiqu.e yi.n-
•
Iribuorit, suos perseeutpres excusabiles, et. se,iniprp- dictsa. Scilicet, utpslendat quia Deus non vult baec
babiles-reddunl,. ideoqu.edigoam causam mprlis h.a-, per-suos exiiiberi. pontifices, sed per saecuiares ppr
bearil,-"S_eddignujii:,rnoTiis;pi'a3mium.accipiuni;(i29), B testates (452): alia quippe est causa: Ecclesiae,alia,
Cur-autem 'principes dati sint, jnanifestat, subjuiiT provinciaei(455); Nairi proyiiiciae:adminisiralio terrir-;.
Ecclesiaeyerd manshetudo clemen-.;
gerts :' Nmn principes.nonsuhi timOri.boriioperis,sed _ bililereslagenda,
«M/i,-'non ehim iddpprincipes dati sunt, ut eps ter* • ler. commejidanda (454). Hujus •autein ipci sensuin
rearitquibPna operantur,'sedi-qufijiala.. ,, _ .yettia Iraenaei|435) riiaiiifesle..demprislrai)f.( Refert
, Igififr, nt -ostenderel vim poiestatis, :et quare pole-. enim quia cum venisset ppriiirius, Capba.rriauni,_in^:
stas data sit, adjuhxit: Visergb iion iimerepolesta-. lerrogavil Petrum : Reges t_erra;,.qquibus accipiunty
tem? bonumfac, ethabebis iaudem.ex illa, Sed forle lribulum,vel censum? a fiiiis suis,an qbalienh? Qui
aiiqriis-dlcet ; Niinquid>saricli aposloli-pptesiatibus cum dixisset,,ab...alienis, iriqnit Dominus:•:..N&ergo.
subdiiiJueruiit,quipriricipibus:usque;ad hiprtein fe- scqhdalizemuseos; vade ad mare, et nyitte,hamitm, ei
siilerulit. ne Ghrisii fidfem ainitlerent^yere subdili •eum piscemquiprimvs ascehderit .lolle, et aperto ore
ftierunt, quoniarii hori propler mala opera, sed prq- ejiis, invenies .§_talerem,:.iltum sumensdaeis prq me
pter boiia persequendi pceasionem^dedeûnt(4,50)., etjpwte (Mallli. xyir,:24;2^).'Nam qua iiitentione:
Sed qtiomodo diciiur; Ilqbebis iaudem ex.Ulq? Domiiiusipraecepit censum Petro ieddere (456), ea
Niuiquid sancli apostoli laudem aprlncipibusliabuek G Âppslolusmoriuit suqs adjulores ohinibus subiiiiii.orj-,,
J
runlj:a'qiiibus inlere-niptisuiflXQ uaprppler Scien- busjiolestatibus subditps esse; proplpr pacis scilicet,
duni quia non ait per-illarii, sed ex illa.. Gircunispe- ei concprdiae bpnum. Unde, hic qucquespbjungitj:
xii eniriii et teiriperavii.loeutioiieii. suarii, <ac;sidiee--.. Ideeqiie necessitqte.subditi estpje, etc. ;Infide:nairique:,
ret:! Ex ipsa jusla,; vel sacyiente. Si enini jtista fuerik. Gliristinon esl disiinctio Judaei-aul Grseci domini.aut.,
- in quanlum fideles.sunt,,
poteslas, babebis laudem ex ipsa etiam laudanie. j>i seryi,masculjelfeiniiiae,sed
vero irripia',duin jiropter fiderivGhrisli. et.yerilatejji? omneSunum sunt. Attanien, quia oppi let ut fideies.
(4'31,);perseciitipiieni-pateris, 'laudeiii tiabetijsj Jpsa;, per yiampraesentis.,\jilj8Badpatriam aeterriaeliaeredk"
oecasiprierii Iaridis -praebente etia.m saevien.dp; naia.: latis peryejiiant, necesseest ut in ordiridljujus yitae.
laudem conse^ subditi sint sublimioribus potestatibus, ne occasio.-:
pervenies adcoronam mariyiii, unde
quaris. Ideo -subjungitur •, Dei eniw^mhustei:esl.tibi netnpersequendi demus, et.jjoinen Dei et docirina
hi_bbhum>..Bei quippe ,niinisle.r.e.,st'.p);incppsIjujus,. tiiasjIienieLur..LEIhpe est quod idic-itApostdlus, «e-,
muridi sanctls ih bPiium, quoniam:tiac raLiprie,sive cessilate. Igitu.r, .quia erairt-.-quiprppier hocsoluni..
sanctis.intionunj subditos se.esse- oportere.di.cebapi, ,ne oecasionerij'
jiistav sive iniqua poteslas -fueijit,
laiidis niinistral. J, - _'._-..- - pe.isequendi darent, et puni.rentu.r,ideo s.iibjungit;.
Denique, quia praemisii': Erincipes nqn. suntMmo-,:n Nmi sol»m.piWler wamsi&te$t.yiiidiciara,:sed eliqm:
(428) Quaesequurilrirvatde notatu digna,-utppfe.quae, unicarii voluit habere causam, religidnerii nemped.o*
doeloruni Ecciesiae illius teniporis senientiam pro-, gmaturii et inpruni. Vel legehduni. fdrtasse : ided-
dunt, omneriique subtilibusinlerpreiationibus locum, quia dignam causam morlis non liabent, nec digniim
tolluiu, ^varigeliqamqfle doctrinam a diyo Paulo, mortis prqimiumaccipiutit;_id esl mariyrii palinam.:
ejusqiie; coapostolo, Petrp ihetepistpla; poiissimum (450) Eii (lighain Caiisammoriis.; ';, '),':,'
prinia cap.n, y. 15, i^jylS, seqq. praedieaiiohe,, '.. {iSiJ^.firi.-c^rius^causajhîtiartyrli/fli^.ajn deniOii-
" .. . :
elsahguinepromulgatam pandunt, iisque teriipdnbus. stratam:,.'
' ;; .". . :.
a doctis virisiigniiam.;e.l s.ecutahi, sequeridahinobis, (452) Yerba.serf..." 'potestaies,/jn imd JJJargin.etia-^
suadei.it.';''.: : . ^ . -'-' ..- bentur, . ; .,-... ',.:!.
- (429) Sensus;hic aliquanto, oi.scuj|ipr eyaidit. Fpiy f.435,Hfeihmarg.reoaerii^cbaracfPre,:sifialiquahi.:
scrihendtuii exii;:'ideb qâdighqvi.
tasseloco JrfeiJ^fMe tispei' rubridri airariiehtp ieguniuf yefbahEec': di-
causam mortis habeaM, e_ldigmim mprtii prmhiuhf Mpiscopis,
' nbri deberej_idicia,:exeicere,, -'_'.' -_:_.
accwvM; nam ideoque comperidipse scripturii esi' (454.)En cohstanferevahgelicum mpreriJ.' '" .''; ,
(435) lii auidg. HyiiheL . ' . :".: ":
ita?(Jfoi7He;adverbi:Umvero^«ia«empei%aulfe^
eo mp£io,qud R-
per,compendiose scriptum iegitur , (4'56.)Claridrfortasseevaiflefetsetisussilegerfetttr?,
:' : '' '"'
nalis syllaba adverbiHoeoûe,ila : q.: Sciiicetaiictor Pmeepil Peiro censiimreiMere.
Eoslef martyrium commendarido, dignam illud et
261 EXPOSlf10 JN EPISTOLAS PAULI. — 1N EPIST. AD ROM 26t -
-
prgpjer canscienliam, id est prppler pjus amdrern ii. dilectidnem" prdximi periirierit, ideo generaliter
ctijus praeceplivutiis esse iftiplelores : et pura qiti- , subdidil: Etsi ijubd est aliud mandatum ( stibaudi-
deui merile idipsum facere debetis, nah ad qculum tur',. ad diiecfioneiri prokiriii pertiuens), in lioc verbo
servienles,etquasi /ioininibus;p.ldcentes(Ephes.- vi, 6)," ihflriuraiur, id est, ift v.eftid'dilectipiiis iiJipletur.;
sediieo, qui protial corda yeslra (437). Etquoriiahi Uride el cdritiiiuP' ipsu.fti:verbiim iniulit, diceiis:--
praiijlisil: Dexminislei est,vindex inira ei quimhluih Diliges proximum iuunvsicui te rfiniin. Ut atileiil
agit, idcirco subjtinxit: Id.eo.enim et.lribula praisla- ostenderet quoriiodd iiripleai legem, qiii diligit pro-'
li$4 id est, ne. perseqtiendi pecasionenf delis. Mirii- xiilium, stibjuiixii: Dilectib-prbximirhalum hoh op&r'-
slri enim Dei sunt, in hoc ipsjtihi'servienles.Blinistros rai«?:.-Qt!ictiriquesancie-ei pieila proximum ut se;
Dei principes vocat, quihus a Deo collaia eslpote- diligii, peccaridi occasidnerii non habet; naiii quia;
stasadexigenduift tribulum. Undeet gerieralitereos hon vult uisua rixor cprruriipatiir, ipse nOneorrrim-
exiiorfans, siib.ecit: Reddile erqb bmhibus debila; pil alteiius, qiiia non vult Pccidi, -hec ipse qiisiit-
(458) cui tributum, tribulum; cui 'vecticjal',veciigal.: • pecidereproxinihm. ;S5c ei pdr caetera. ProxiriHihji
Ti-ibutum, ut quidam vpluril, a tribuehdc dicitur."Esr onirierii homirieift dicit- ciirii qrio "peccare ppssii-"
enim census, aut-reddilus qui exigitur a coldriis, vel mus:
" '.--''"- . .- - -_•:. >-: .': -;.-.;
lerriloriis; revera autem.lribritum a iribubus dicitur. I t' Pieniiudo ergo legis est dileclib. §\ Charilas jtixta-
Romani siquidem inuiiduin.in tres partesdiyiseiinif, yoceni Apdstoli plenitudo legis-esli et:siclii Joaiiries:-
Asiam, Africanf et .Europam,_quibusqui praeerant dicii, ChariiasDeus esi(Jban. Jv. 16), ergp et ple*!
tribuni vdcabantur, et qui cerisum solvebitrit, tribu- riitudolegis Detis est, quidixit:; Nbri veiiiHobvere
larii. Ve.ctigalautem,a vehendodicttiniesl; est enim legem, sed ddhriplere ( Malth. v, 17 ). Poferal for-'
census liscalis..Et est sensus: Juxfa propiiairi digfii-' lasse ad lisec aliquis dicere :-"Ap0sl0le,-qiiisin m.rjr:-?'
tatem oninibus debita solviie ). siimperatdr esi, si tali cdrpbre eorisiiiiitus pptest implere qtiod dieis';
rex est, si princeps, si ihagister, si doftiinus, si pa- id est, ftt pfoxiiiium diligerido niiilum malufti ope-r
ter, vel quidquid hujusniodi": id est, imperatdribuS, relur ? Ideoqtte sttbjuiigil Apostoliis: Elhoc scientes.
regibus, principibus. fributapt vectigalia; magislrd lempus (4,39).(siib;mdituivesse.aptum). El congrue
el.-j.airj,"'hpiiorem;' dpmino"tlniorefti. "Et "hbc est tidc tempiis apliim esse dicit-ad bonum operandumj;
qupd subdifur ':'Gui timoreih, iimorem; cuifibnorehi, quia post banc vitam iempus erit tinicuique a Ded
Iwnpreni. Sed qriia lohgiim erat per singiiia enume- " fefiipiendiquod gessit. Unde-Ddniinus per-.prdphe^
rare, ideo generaliter uriiveisa eomplectens, subjun- tam : Tempor.eacceploexaudivite;<el iiidie satulis.
xii : Neniini qiMqudm: debeatis; id est, omnibus _' adjuvi te (Isai. xux,:8I; II Cor. yr, 2),; quod
juxta dignitateni debita reddiie^:Verum,-qtiiabonuiVit exponeils Apostdlus ail .: Ecce.nunc jempus cicce*
charitatis iiOn "semel,sed cdritiriue reddenduift est, -ptabile, ecce nwic dies salutis (Ibid^); ,Ad> quid
inlulit: Nisiiii ikvicem diligdtis'; ac si diceret: Hob autem dixerittioc tempiis-apiuriij aperjlur cum stib,-
dilectionis"bdnufti "semper•ydbis;iilviceiftpersdlvatis ditur i.Quia koiaestjamnos:de;somno'surgere <ae si
necesse est, quia quo ampiiusTedditur, tafttd luagis diceret: Diu qtiidem jacuistisin sdihnd:infidelilatis.
augetuf. Et ul osterideret quSntuni -boriuriisit di- corporis ignavia?,: et cseierorum vitioriirii; Ifora.est
leciio, suticcit: Qui eriini diiigitproximiim, legein .am surgere. Cur autem jam: hora ,sit. oslendif;:
' ' Bunc eiiimpropior. est-noslm salus, quam cum cred^
implevit. "..'• ";:"
; Sed;cum Dominiis in Evangelid post cPmnienda- dimus.'-Et est :sensus : quiadies jtldicii advenil,;^t
iani diieclldriem Deietpr.oxiriii dicai : Inhisduobus hdstrae yita3.fiiiis; appropsriquat,' ideo proprior est
mandatisiola (ex pendei (Maliii, xxii, 40),"qudmpdo hufiC'riostrasalus, quam.luhc, cunicredidiihiis, quia
Apostolus eti.riiqtii proxiriiuni dlligat, legem iinplere qnp prajieritaVcrescunt, eo nniitiuiiluf fliluija. Sala-
dicit ? Ne ergo.yidealtir cdiitraijuni.-aniniadverteai- feiri verO lioii lcmporalem dicit, sed: aeterriani:
dum est quia noii ait ApOstpliis,iotarii legem", sed qiiarii perfecte quidcm frdelesii.ereipiuht,ciim e cor-
. lantuhi, Jegem illairi, vdlerisjntelligere qiiaeproxi- poribus exeunl, jierfectius tamen percipient eurii a
nii ju.bel dilectioneifl..Qudd si fotani legeift inielligi 'ftioittiisi*esurrexerihi. :-' ;. - :: - - . ;
ypluit, nec sic cpnirariuhi esl. Qui eriirii d.iligit -Seqtiit\ir: Nex pracesml, eic*; iste sariclus Apa-
Detim, tiiligit ultque proximurii, qtioniarn ipse.jubet siolus.-Evangelitim pradicarido, pene' tdtuiii orbeia
diligere proximum; et quiproximtim-diligit, uiiqiie -ierrariim circumivit, et qliia vidit euni in-lenebris
diligit el Deuiii,. quoniain ^jt.is irnplet praeceplum. "Iftfitieriiafis et reliqtiorum vitioijim .acfere, "excla-
Ipse aulem in Evangeiid diCit :Qui ditigii irie, nian- •niavifivWoa-prmcessit,seilicet 'aiitiqiiaevj-aecitaiis,id •
datd mea'.servabit( Jbari. xiv,.;lS). Ut auteni osieri- esl infidelitatis^dics auteiitKtpprbpinqiiaviiaelern.-e
derel quamdixefit legem, aidjecif: Natil nbn cicides saitiiis,;id esf dies lid.eiet; caeierarurii-viriuiun], qui
(subauditiir, scriptum esl), wn adullerabis, lionfu- ttinCadvenit,: ctiin :GIiiisiiisper mysleriuni Incarna-
raberis, non. coiicupisees,rion'"faisuhiieslmibnium "tidnis in iftJittdoapparui.,cujus' fidei luceiiifideiita-
dices. Ef quia noh Pmnia! commeftioravit, quae ad :-itis tenebra;: suiifeffugalaB.:Et quia praemisitrfaa;
(457).En ppntiflceni,-Byarigeiicisvere jnojibiisi et (438) Inniarg. atit.og.-iiicfegitur cap.-SL[Y.

doctrina inibuturii, '.--" '(439) Hic in.marg. autog.' legjtur cfip. XLV*.'
©fiS ATT-nNIftVF.nr.l7.I,T.RNRIR F.PifinOPI 9.IU
pratcessit, idcirco exhortans subjtingil: Adjiciamus A i-nt oslenderet quae.sinl arma lricis, autin quosint,.
ergo opera tenebrarum; idest, infidelitalis el caete- adjunxit: Sed induile Dominuni Jesum Ghrislum; "
i'orum vitiorum. Rursus quia praemisit dies autem bpc est in die hpneste ambulare. Dominum Jesum
appropinquamt,idco bicquoque subdilur: lndiiamur nos nipnel induere; id est, flderii, verifatem, et
arma lucis, id.est, fldem, spem, cbarilate.m, et reli- cunctas yirtutes, quaeiriChristoinlerpretantur. Sed
quas virlules, quse bene arma dicuntur, quoniam quia ha?carma induere non potesi, qui cnris sai-
tiis gladijs arriia djaboli superantur. Ûnde alibi cularibus iiftplicalur, adjecii : Et carnL vestra;cu-
Apostolus : Induite-v.osarmaluram Dei, ut possilis ram ne feceriiis in desideriis. (441) Prajvidil quippe
resistereadversusirisidias diaboti, el in omnibusper-- Apostolus, quia sine cura earnis homo siihsislere
fecti stare (Ephes. vi, II), Lucis autein annaideo Kon potesi, ideoque adjecit: In desidefiis. Ac si
dicunlur, ijuoniam vita . fldelium in comparalione diceret: Fieri^noripolest til carnis curam non facia-
iriiidelium lux est e.l dies; sed hic,dies permislas tis : si ergo feeerUis, non in desideriis, id esi, noh
liabet.fenebras quoniam mililia estvita hominissuper jn cQncupiscenfiis,vel ul desideiiis vestris salisfa-'
lerrtim (Job yii, 1); lunc autem sine oninibus iene- ciatis. Quo diclo evidenter insii!uat,.quoniam cura
bris eril, cum electi aelernilaiis luce perfruentur. carnis habenda est in necessariis, adiriienda aulem
Ul auleni oslenderet quomodo indui debeamus .arma Ig in superfluis.Et boc est, quod Dominus in Evange-
lucis, subjecil,' Sfctii in die honesle ambulemus. UbL lio dicit:" Noliie solliciti esse in crasiiimm (Malth. vi,
quserendum est quare addidit.sicut in die..Scilicel, 3i) ; utii beatus Hieronymus : Lubor exercen-
-
quia qui per noclein ambulant, solent distineli, et dv,s_(442) est, solliciludq lellenda.
incompositi ire : quidam eliam nridi, quoniamiion Pra.lerea sciendumYquoniamgentiles credenles,
videntur ab aliis; qui yero per diem, omftimodo se adeo fortes et perfecii erant in; fide,: ut omnia
componunt, ne inspeelorum oculos offendant. Voluit nninda crederenl"; ideoqtie etiam'jllis vescebahfur,
ergo osiendere, quia necesse est, ut_ sic IJOSbonis ûae proliibita sunl in Ie_ge,scienles ea sub figura
operibus adornemus, etin spleridore virluluiii iftce- prohibita: Judaei autem credentes infiimi eratit,'
damus, ne Dei inspectoris iioslri oculos offendamus; riec aliis vesci licitum puiabant, praeter quaein lege
id.est,.in bonis operibus, non humanaeIaudis.appeli- " pra>cepta sunl. Viderts ergo. Aposlolus haric dis-
tuni, non lucra lerrena, sed hoc solum quaeramus, senlionem, ut eos ad pacCm revocarel, subjecit::
ut illi placeanius. Igilur, .qriia horlalus est, ut abji- (CAP.XIV.) Infirmum autem in fide assumite.Geuii-
ceremus opera lenebrarum, ut Oslenderelquae es-- bus enim hoc dicebat, quse adeo Jirniae eraiit in
sent, subjecit: Non in coniessalionibus,eic. Gomes-: fule, ut omnia .crederent riiunda ; et est seftjus':
"salio dicitur, quasi mensae collalio: quae lum iii, «C feifirmumJudaeumiri flde, id est, hpii omnia munda
curna diversis diversa, vela nnillis niulta in ununj pulantem, in cpnsorlium veslrum assuniile : siforte
conferuntur, ut simul epulentunfnier cselera autem in flde proficial, et nejudicetis eum reprol)'um,et
hiulta vitia, ex comessaiione ebrielas nascitur; iinperfecluni. Etihoc.est tjuotj.sequilur-: Non M
ideoque niox:addit: Et ebrieldlibus.Sursum quia ex disceplaXrombus.coqitaiionumj.id est, non ut cdgita-
ebrietaielibidogeneratur.adjecit: Nonin cubilibusr tiones ejus dijudicetis, de quibus splus judicat Deus.
.Cubile a cutiando,; id esl, a fsedoconcubilu dicitui, Elegit quippe Aposlolus, ut-ejust inflrmiias pojla-
\quod magis feris, et besliis congruit quam henlini- relur, qualenus in flde proficeret, rieforle scanda-
tihs ralione uieniibus. Igilur, quia. in ctibilibus;pa- lizatus in.flde. recederet. Unde et subjecit: Alius
irantur imniundilia) et fornicatioftes, adjecit: El quidemse credil manducare omnia; tidc enim de
immunditiis^(440). Non in conteniione.Gontentio est geiilili dicit, qui pmnia licila, et munda credetiat":
animosilas mentis, id estfurer animi, ex qua, quia vocaiio namque Dei liullos prohibet «ibos, sed ra-
:saepenascitur invidia, autdolus, idcirco subjungitur: tio alislirieiiliaeetiani a licilis abstinere.
-El csmulalione,vel \it quaedam -exemplaria babent, Qui auXeminfmnus est, olera manducet. ROQde
dolo.* - .'-' . : " Judaeodicit, qui in fide inflrnius, ea tanluni riiunda
.-. ...
Sed quaerendumest quare Aposiolusqualuor car-^D credebat, quae in lege n'on suntprobibita"; etest
jialibus vitiis duo spiritalia conjunxit, id esl, conten- sensus/".Ea tanluin manducet, quae Sibisuavia, et
lionem, et invidiam. Scilicet, quia osleridere volttit legis prssceplo cdncessa credit, sicul olus. Unde et
quoniam ethajc duo,nonnisi qui caj'nales sunl, ope- subditiir : Isqui manducal, nonmanducaniem non
raiitur. Atlamen scienduiii, quia beatus .Augustinus spernat ;,id est, gentilis,. qni oninia credei)s nntnda,
tria solum •yj.ti.a
hocloco eoniniemorasse Apostolum mailducai, (subaudilur,"oninia);non manducaiitem
dicii : Nam comessaiionem el ebiieiatem.unum Judaeum, id esl, tion dmriia munda. credeniem-,n.dn
accipil; simiiiter cubilia el iftimunditias,• i.ta et.ia.in. spernat,,sed ajquanimiler toleret,,quaienus iii flde
conteritionem et cemulationem^ ideoque illum haec proficial.
- tria lantum commemorasse dicit, quoniam; ex bis, : El qui non manducafj manducanlem iwn judicei:
velulradice, omnis.yitiorum pullulat seges. Rursus ldesi, Judaeus, qui jion omnia niuhda credens, rion.
Vulg. impudiciliis. (442) Aulog. excreaendus. Mehdam corresi ex

441) Hic ia autog. marg.iegilurcaj).' iLVL
!440) diyiHieroii. textii adxil, c. Mattii,-vi. y,2l. .-
" *i#nAf(t*rft W ¥7>rjTCÂT
AC tiVlTlT ^ IW ITDtUT ATtiftfHT <&fifi
omnia manducat, gentilem pmnia rnunda credenlem jh. runt, -.utnoh tanlum ad persohashominum, sed a<r
et maiiducanlem non judicet, id est, riori cpndemriet, personas Dei el homiinim referarilur, utqui judi-
hon hialum de illo existimet.'Suril enim quaedam cat diem ihter-dieni.r«it homd; qrii aulenijudicat
facta,' quaj dubium efl quo'artimo fiai)t;..qula"et dmnem diem sit Deus. Hdmo qilippediem infer
tioho, et malo animo fleri possunt: e't idcirco iri his dieiri;judical;; qiiia -lidc :solummodo judicat (445),
: nam qualis quisque sit bp-
ftidiciurii sumere noh; debemus, quod nobis In illis quodiii prsesenli videt
permitlilur, quaJ quo animd fianl, videri possuht ut die, videt; ,qua'!is>auterii futurus sit, ignprat, ut
ftiria, stupra,.blasptiemiac;et cajiera hujusmodi. eum, querii tiodie yidet malum, cras ndn dubitet
Eraiii igilur eo lempore qui a carnibus et vind posse divina gralia fieii bonurii : Deus autem judi-
se abslinebant: erant; et qui ulebaritur;- ideoque cat omneni diem ;. quia praescieiiLia'sua omftj.a
aijudicabantur ab inviceni. Ergo quia, cum esseiit h.ovii, eiiarri .antequam flaiit, etqualis quisque sit
homines mdrtaies,; derebus dubiis, id esl, quse et hodie,-qualis^fulurussit. Igitui quia vidit Aposiolus
i_iinplici, etnon bpno animo fieri pqterant, in oe- illarii varietatem, quam diximus iriter credenles.; et
culla-cdrdisj de quibus Deus tahluni judicat, vole- quoniam rilrtimque acceplabile est Deo, subjunxit;:
iarit ferre senleriiiairi; idcirco dioit Apostolus': /s, Unusquisque in suo sensu abundet.-Hunc locuin fton-
ifrii manducal, non manducahlem non spernai; et JB nulli ita intellexerunl: unusquisque qtiod sibi sufli-
qicinon manducal, manducanlem non judicet. De cere decreyerit, abundahler operelnr. Sed ftunquid
aiibiis quippe judicare Jion detienius, maxinie ut haereiicus, nunquid scliismaticus. liuriquid inalus
xsondemrienius,ne" forteiemeraiiuni judicium inci- calholicushoc dperari debet, quod sibi credet sufv
damus. Unde alibi : Nolile anie lempus judicare ficere? Absit. Sic ergo accipieiidum est : UnusquisT
\l Coiviv, 5). Et Dominusin Evarigelio': Nolite-ju- que sictii suo sano sensui inlellectus a Dep conces-r-
iiicare,ul nonjudicemim (Malih.\u,A). sus est, sic operetur; ac-si apertius diceiet :Unus-
-Cur autem nee Judseus sit spernendus, nee genti- "quisque ijuae ,credenda, et confitenda, ei agcrida
lis judicandus, ostendit, subjuhgens • Deus enihi juxla: insiitula, et exempla sarictorum .cognoscit,
idum assumpsil, id est,- elegjl, et sua gralia ad-fidem tiaec aburidanter operelur; quaienus in tiis se exer-
-Tocavit, Propter quod et subditur : Xu quis es,qui -cendp, ad majora perveniat, quoe:prius fton intel-
jvdices atienum servum? Ac si diceret; Quia Deus lexit.
iiliim assumpsit, servus esl Dei: tu ergo, cum sis Sequitur-: Qui sapit diem,,Domino savit. Dierri
Iragilis, et occulla cordis cbgnoscere ftdn possis, sapil qui, qualis aliquis sit, hodie videt : qualis
c_uis es, ul Dei servum judices. Unde adjecit: Suo auiem -crasfiittirtis sif, non agnoscit; id esl, qui ea
fiomirio stat, aul cadit (445-44) ? Stat scilicei forlis, jQ tantum sapit, quae in praesenti videt; et Ddmino
•quoniam m fide-perseverat^ cadiiautem infirmus,.-- sapit, quiaiilidiargienletioc ipsum infelligit.Aliter-:
sedfortis Domini gratia siaf; infirrims vero sua Dieriisapil, efDomirio sapit, quiiion propfer horni-
fragiliiate cadit: El nota, :quia,xuni generaliter Io- nem, sed propter Dejaniorein j'ejunat
<Suereturjle onmibus regeneralis, subilo respexit ad Et qui manducut,' Dominomanducat. HocdegeB-
^raedeslihatos, et addidil: Slabit autem ; scilicet tibus dicluni est. Etest seftsus : Gentilis, qui omnia
ûia praedesfiiialusquisque divina -gratia adjutus, in nianducal ,."Bomino manducal ,.:quoniam JJoniiiio
flde perseyerabit. Ethesibi praedestiiialus"trihue- iaudes iêfert, ctijus gratia facltim ;esl, ,ut omriia
ret, quod-slal, adjunxit:: Polens est enim Deus sla- inuiida ciederel." Ei tioc estquod sequilui- : Gratiqs
luere illum.Ac si dicerei :'.Cuj-u.sgratia stai, palens enimqgil DeO.-': .- - , .'. .' .':..:
«st et trihuere jierseveranliam, ui perseverantissime El quiiiqn manducat, Dqminbiioii manducat. Hoe-
Gsl.-Statueiv dicit, id est,in flde corroborare. Ali- Jtidoeisdicjt; ac si diceret': Judseus, qui non omnia
ler : Uitim, id «st infirfnuin, ijui vcecidil, potehs est munda credit, et idcirco -nbhoninia comedit, Domiiio
Betis sfaiuere,; id est, reslituere. in prislinuin gra- jejunat, quoniam gratias «git Deo,:cujus donum est,
l-dum.Elijciendum, quia eranl rionnulli eo tempore, quod absiineiab his, quoein lege suni proliibifa; Et
qui semper abslinentiae vacanduni docebanl; alii -iP hoc est, quod subditur : Et gralias agil Dea. "Sic
•autem,-qui tantum peivintervalla teniporuni. Vitlens autem.diclumesi : Domino.manducal, sicttt in pSal-
aulem Apostolus hanc vaiietatem inler credentes, mo : Aiinunliabilur Dominogeneraiib ventura (Psal.
subjunxit :.Ndiii alius judic.al dieininter diem; alius x-xi,5i)'; idest, ad laudem Domini; ac siaperte
•judical omneth diein: Diem judicat interdiem, qui djceret :, Uli, qui generalionem yerituraih-aiinun-
aliud temptis jejuriiodepuiat, aliud perceptioni cibp- tiabunl, DoftiinO,non sibi placebunl. Oslendit nani-
- ruift, omneiridiem, qui omni femppre praeeipitatis-
- linendum. Nain , -ift Superius dictum que Apostolus, quoniam tunc laudahiliierbonum
est, voCatio aliquod agiiui, cumin ejus latidem fit, cujus^ratia
Bei nullos proiiibei'-cibos; ralio vero abslinenlia?, donatur ut fiat (446), Nemo efiim nostrum sibi vivit,
ctiama licitisquibiisdam semper hionelabstinen- el neino sibi morituf, Nemo sibivivit, quia ntiilus a
dum. Sed titinc locuni quidam proftnidius intellexe- se ipsp vitaift liabet. Undealibi idem, Aposioliis: In
(445-44)Vulg.purictuminterrogalionis non hahel; leguntur. •'-,

sed adfirmative legitur : Dominosuo slal, aut caclii. (446) In marg. autog. hiclegitur.cap: XLYH.
: (445) Yerba quia... judicat, in margine superiori
•""_ -" '• :Q "
PATROL.CXXXIY.
-%•] ''' ' ATTORIS.VERC.ELLElSlSIS-EPISCOPi «68'"'
ipsoenim vivimus,movemuret sumus {Act.xvn,28). jA terrengesimilitudinis, dicens : Astdbimusanleiribu-
Oriihiaquippe Deus propter homiries cpndidit: ho- nat; reges quiiipe terreni aliquidjudicatiiri eminen-
riiinem'auiem ad se laudandum creavit; et idcirco liorem locuro conscendunt, unde omnes cpntemplen-
hemd nbsirum sibi.moritiir, quoniani morluus quis- tur, ut qui coiidemnandi -sunt, latere non possirit,
ique fldelis a IaudeDei noh cessabit. Quomodoergo neque qui prsemiumaccepluri; et ille locus proprie
scriplum est ; Non mortui laudabunt te, Dpmine tribunal dicifur, eo quod inde tribuantur praecepia "
{Psal. cxin, 17). Quapiopler scienduni, quia illi vel judicia. . .
iiidrtuiDominum.nonlaudant, qui tales sunt. qualis Appslolus itaque , ut ostenderet qupriiam nuUus
ille, de quo scripium est : A mortuo, quasi non sit, illud judicium evadere poterit,. idcirco ipsam judi-
perit confessio'(Ec'cli:;xyir, 26). llli aulem mor.iui ciariam sedem, tribiinal appellavil; omnia quippe
iringis DohiinumiaudatiL,qiii tales sunt, qualis ijle, peecala nianifesta erunt non solum oculis Dei; sed
de quo Dominus dicit : Qui credit in me, etidmsi pmnium hpminum;: nam ipse judexyetrturus est
morluus fuerit, vivet; el omnis, qui vivil el credilin non solum operum, juxla illud ; Recipietunusquis-
me, ndn morieiur in wlernum (Joan. xi, 25); et quepropria corporis_sui, prout gessil(11Cor.x, 10),
qualibus dicil Aposiolus :. Morlui-eniin eslis, ei vita- sed eliam et cogiLationum,.secundum quod ipse
veslra abscondita est.cum Christo'(Coloss.. m. 3). B Apqstolus alibi dicit: Noliieante lempusjudicarc,
-Aliter : Nehio.noslruni sibi niorilur; quia qriicun- quousque veniat Doniinus, et iltuminel abscondilale-
<j"u'eviliis moTitur, ndn sibi, sedDeq morilur, cuj'us nebrarum (I Cor. iv, 5), etc. Et Dominus tii Evan-
gi-aiia aeeepit, rit morerelur. Unde superius ait: gelio :• Nihil opertum, qucd-nqn reveletur;. neque
'•Quicunqiiebaplizatisumus in Chfisto Jesu; irimorle occullum,,quod non sciatur (Luc xn,2); : jiiUilo-
ipsius-baptizali sumus {Rom.vi. 2, 3). Similiter qui^ minus. et lccutionum, quia, sicut ipse in Evangelio
cunque vivil virtbtibus, non, sitii, sed-Deo vivit; .dicit : De oriiniverbootiosareddet liomo ralionem in
quia ad ejus iaudem vivit, cujus gratia factuni est diejudicii (Matlh. xu, 56). Et ut suam narralibnem
ul viveret. Unde superiustiit: Ut quomodo surrexit exemplocohfinftarei, subjunxit : Sic-ulscriplum est:
Christicsa inortuis per gloriam Patris; ila etnosin (scilicet; in Isaia prppheta) Vivo ego- dicii-Dominus
liovitalevilwambulemiis(Ibid.,i). Beatus vero Grego- (Isai. XLV,24; Philipp.n, 10), etc, Baaeyerba Filii
rius hunc iocum ita exponit : nemo nostrum' sibi .Dei. sunt. Praevidit ;quippe;prppheta Dpminum ad
vivit, efnemo hostriim sibi moritur; quoriiam qui- judiciiim verituruin;ideoque in voce ejusdem dixit":
.ctmque borius est, et quicunque maius, iion-sibi tan- .yivoego; acsi dicerel :,-Vivoper' Inimortalitatem,
tum est, sedet aliis , quibus auf bene, aut male vi- jjuia morluus sum per carnis dispensationeni;. Que-
, vendi praebet exemplum. G niam- mihi fiectet vmne genu. Per genufleetionem
; -Etnt.aperte.demonstraretquare tioc prsepiiserit, humiliafio meritis designaiui:, q.uia.pninis crealura
sub.unxit;.Sive enim vivimus, Dpmino vivhhus:sive subjicitur Deo. -'-..'
morimur, Roiniiw niorimur. Siveergo vivimus,sive .. V-oluitautem propheta Dpminum ostendere enii-
mprimur, Dominisumus, Doniini sumus, quia pretio nemtierem pmnibus icreaturis; .ideoque.in.ejusdem
i-saiiguinis ejus redempti : unde mftx subdilur: In _yoce ait: Quaniani mihi fleclelpmne genu.llmc alibi
Jwc ehimChrislusmorluus est, et resurrexil, etc: (447) idem Aposlolus : In nomineJesu oinne genuflectatur;
-.Ac si diceret.: Propttir hpc enim Ghristus passus est, et omnis lingua confilebiiurDeo (Ibid.). Hic a parle
ui prelio sanguinis sui fideles redimeret, et mortuo- iotu.m osl.enditur.: oninis li.ngua", id est,. omnis
rum.simul, et vivgrumdominarelicr*Doniinatur igi- efeatura, non liumana tantum,sed eti.ani angelica.
:tur vivdrum, quoniain iri eis habiiat per gratiam, Non tamen quod angeljca creatura corpus habeat
-eosqueregit, el guberriat; dominatur etmortuorum, corruptibile, cujus -lingua Deo confiteatur, sed per
quoniani simul cum eo regnant ih coelis, de.quibus angelicas linguas, bccul|as et. secretas laudes: intel-
scriptum est: Beali morlni qui in, Dominomoriun- ligimus, Jiuas angeli referanf Deo : ftam quia pre
iur (Apoc.xiv, 13). per linguam iaridamus, recte ipsa Iaus linguaj
Denique, ut terreret, eos, quise inyicem.speme- - ascribilur. -
•bant et; condemnabant', adjunxif : Tu autem quid .Sed, quia dixeral: Omnes astabimus antejribu-
judicas ffatrem tuum ? Quod- ulique Judaeo dicit: nql Ghristi, ul oslenderet quid illic acturi simus,-
Aut iu ejuid spernis fralrcm luutn? Hoeutique ad :adjuhxit :ljqque unusquisqueiwslrum.prp se rdtio-
, ..gentilem dicit. Sed quia majus malum est judicare, nemreddet I)eo, Et esl sensus : Qua temeritale Dei.
quam sperriere, idcircft, reliclo praeyentionis malp , -judicium prsevenire,aiidelis,, et vos invicerii. judi-
tenieritaiem .udicii: exaggerat-, subdens : Omnes eare, cum unusquisque-ante tribunal Ghristi pj-o.se
<enimastabimus aiite iribunal Christi; ei est senstis : _raiioneiii Deo-reriditurus sil.?. Unde eoniinuo subdi-
()ua temeritaieaudetis judicium.Dei praeyenire, et tur : _Nonrergo amplius mvicem judicemus; ac si
de occultisjiidicare, cum omi.es astabimus ante tri- diceret;:: "Hactenus, quia forsitan judicem non -
=tiMKalChristi?..Ut: auietii ajierle osteiideret, quale ..agnoyislis,;ideo vos inyiceni; judicaslis ,-qu'ia..ergo
fulurum sit illud judioum, idcireo sumpsit forniam judicem agftoscitis. non vos ullerius tcmere diju-
. (447)iri"autog.margine hic \ixlegitur eap.XLVIII.

SSS EXPOSITIO IN EPISTOMS PAUtl. — WEPIST, AD ROM. m
dicelis. Et ul eos facilius flecteret ad idqiiod sug- \ non illum, jriiitaris, qui de coelo ad tems «Jescetj-i
gerebat, idcircd siiam personam associayit, diceus, dit, elpro eo suum sanguinem fudi»..'Unde contiiiuo
yudicemus. : ; subditiir :•NblidboMo illum perdere,proquoChfi-
Sed koc judicate magis, ne ponatis ojfendiculum sius mortuus esu Ac si patcnter dicat: Cibo tu<»
fraui, vei scandatum. Notandum, qriia supra jtidi- illum perdis, quem salvare ppteras, nisi corarij eo
cirim cbndemriatioftemsignificat; tiic vero, discre- suirieres. Qiid dieto osteridi^ quoniam quienrique
.tioneni. Et est sensus:: Hoc sfatuite «t decerriite, pereunt et salvari poterant.iib illis utique perdun-
. he cbmedendo ea, quae mufida : et licita credjtis, tiir, a ijuibus poterant salva.ri.:Deniqueiqui.a'npmen
fratri infirmo. id Jest Judaed, occasioriem detis bf- Ghristj biasphematur, dum -aliquis cibo fratrem;
fendendi, aut scandalizandi. Tgilur.'ijuia poterat suumperdit, 'idcircd exlibrtando subjrinxit:. iVi»«'
ênliliuni aUqiiis dicere : A-poslole, quia sicMnter- ergo: blasphemelurbonutri nestmni. Boiium "appellat
idjcis omnia corijedere. ergb et lu noft onlftia miinda dorium fldei '6t cunctarum virtutum, vei |certe ho-:
.jjulas. Idcirco subjuhxil: Scib (448). Necliocsoium men Dei, pfteier quodnon esi dliud rioniensubeatb,:
sufficit. sedaddidil: Et confido in DbminbJesu; Ut in qub hos oporledt salvbs fieri '(Acl. IV, 12);-Sive
-eriimarctius eorum cordibifs inculcaret,: quod dice- borium vocat, Evangelii gratiam. Hocbonum ho>
tiat, ideo hoc adjeciti Qiiid ;aftiem «ciret ef confi- B strhm est, cum accipirhus : Dei autem, quia abeo
deret, ostendit^ Quia nihii cbmmuneperipsuiri.Ae dafur. Sequitur : Nbh enim esi regrium' Deiesca, et
si aperte dicerel":Noft prpplerea prbhibeb, quia pu- pbtusi Esca et jiotus nonsunl regnum De.i,quiaribn;
teni imrfturtda, sed rie poiiaijs rPffendiculumfralri, .perdiicunt adTegnuni Dei, ijeque perjnanebuntin
OTIscandalum-jideênim verbum,idesl cbmmune; ipsd : cadiica quippe siinl; el\ix; nbbis ad praesen-
•Judaeipro immuhdo accipiebant : uhde aninialia, fem vitairi sufliciunt. Sed jus'titia,et pax, etgaudium.
qriae per.iegem concessasunl ad edeiidum, tiiuhda; Haecenim sunt regnum Dei; -quiapraecipiia' doJia
-reliqua aulem communia yocabant -: vasa etiam, surit, per quae pbssumus pervenire ad mtam aiter-.
-quibus utebanlur sacerdotesih templd, sancta dice- nam. Justitia dicitur, quasi ûris-status. Justitia
tiantuiyet ad eorum coniparaiirinenipcuncta immiin- ergo' est,. ,*um unieuique proj.riurii jus .tribuHrir.
da, id est, «ommunia. Atiariien vimhiijus sermoftis JustitiS igitur Bei -Chrisius esfj, quinOsjustiflcavit
-noninlelligebant; nam cum animalia clyasacpnir a peccatis e,t redemiti-Unde •alibijdem, Apostolus;
munia vocarenl,-id e&\, imjiiunda..: se commuftes Qui factus esi mobisMDeb justiiia, et redemptiq (I
«sse non inlelligebaftl. Sicuf enini vasa ieliqua, ad Cpr. i, 30) j ipse ;est et pax; :sicut idem dicit.iG hri»
. «omparaliohem eorrim, quibris utebanlur sacerdotes slus estpax nostra:(Ephes. u, 14). Gaudium auteni
In templo, communia dicebantur; sic .anima pecoa- ' dicit, seternaebealitudinis : naih gaudiumin-tenipo-
trix, adcoiBparalioneni:sanc'tjhef pise ariimae;,cp»a- ralibus abuslye' dicituf : in spiritalibus autem, pro-
munis vocalur; quia non -esl ;unius, Doinini,-sed prie; unde iti spiritalibus sine adjectipne ponitu.r.
multorum. id est,.yitiorum, et daemonum famula. Gaudium itaque dicit contenjplationeni praesentis
•Per ipsuni dicit, id.est,. ,per Cbristum ; nibil eriim vultus Dei.;Uride. ift;Eyan.gelio Dominus-: Btec est
commune per ipsum, quohiam a tioho Deo,-omnia vila-aiterna, ul coghoscantle vefum Deum, etc. (Joan.
tiona et niunda creata sunt : unde in. Genesiiegi- xvn, 3). Et qiiia haec dona absque gratia saricti
tur: Vidit Deus euncla, quce fecit,.et erant valde Spirjtus nemo liabere.potest,, idcjjjco subjuftxit: In.
dbna (Gen. j, 10-12). Videljirergo tiis verbis A:po- Spirilusancio. J
stolus legem accusare, quae docet esse
quaedam Sequitur:: Qui enim in hoc servh Chrisl6, acceptus
inimunda. Sed absit. Imo ostenditj "quia, quae.prpr est Deo etprobalus hommibus.Jnhoc dicit, id est,in
jiibila sunt, sub flgura utique stint proiiibitEu Et Spiritu sanctb. ûi eriim in e_oseryjt, servit verlio
sciendum,-quia saepe conscienlia.uniuscujusque rem -sapientiae,;charitati;>ac per tioc T._acetDeo, et ao
Jmmundam sibi mundam facit, vel ecpiitrario : cfeptusest libiniuibus; quiafl?e;cdona ta.m praecipua
verbi gralia, siidplothytum ih macellp,vendatur>,et surit, ut eis nemO ppssit derogare; ideoque mani-
.<juis emehs nescius comederit, conscientia sua/sibi ] 1festatus est esse perfeclus coram Deo;ei coram tio-.,
-mundum; econtrario. qui aliquid immundum judi- hiinibtis. ..- ;
cat, illi - utique inimunduni: est. Et hocest, quod igitur, ut eos ad pacis et coucordioetiprium pro^'
.sequitur.: Nisi ei, -qui exislimat quid eommune.esse, vocaret, subjunxit :.Jtaquequaipacissunt, scciemurJ.
Mlicommune est. Ut autem .oslenderet quare praeipi- tlbi notanduni.quia noft ait, sectamur;; sicutet su«-j.
êrit _:Hocjiidicate':magis, ae pohatis offendicuiiim, perius:: Ilespiialitalem: sectantes ;{Ro,m. %n, 13)''
vel scandatum.(449)ssubdidil: Si enimpwpter escam pacemquippe habet, et.sequitur, qrii .mpres suds,!
fraier luus scandaiizalur (450); -jam jipn.secundum et aciioftes ita; componit et-regit, ut a nemine re-
ckaritatem atiibulas; id est, si ea, ,41186110118 61
prehendi possit : seclatur vero- pacem qui ila se
munda credis, propterea sumis,nl frater tuusscan- coniponit et regit, ut ejus exemplo alii jiroficiant
jdaiizelur j non secuhdumcbarilalem ambulas, quia €i aediflcentur in tiohb. Uiide Mc quoque "snbjungi-,
-(448)Ift autbg. margine liic iegitur jtap.' XLIX; (4S0) Vulg.:ca«ir*8iator. : :; !"•'
i-449) IJic inautbg. inargihe legitur cap. L,
251;- ATTONiS VERCELLENS15EPJSCOH %1i
lar,; Et qucecedificqtibnis:sunlininvicem (451) (sub- A aicat semelipsumtneo, quod probal. Hle enim beatris
audilur, secfemur). . . -;, est, quieo, quod muridumet.liciitim probat, male
...rNpii.propieres.camdesiricereopus fiei. Haecverba: non ulitur, id est, cpram infirmo fralretion sumit,
ila spiiare videiilur, ac si esca iioi. sti opus-Dei. ne ei scaiidalizandi pccasionem det, pro guo ipse
Sed sciendum, qiiia.opusDeiest, .juoniam.subsisliU judicetui'.. .
Arlfamenlonge aliud est, quod propter se; et aliud, Qui.autem discemit.(i.d est, hoc esse mundum.,
quod propter; aliquid.aliud Deusxreayil. Esca enim illud -inimundiim),. si manducayerit (illud iscihcet,.
non propler se, sed propter homineni: creata est; quod immundum judicat) damnalus: esl (proprid
bomo vero propler se, quia ad laudandum Deuai. judicio); quianon est ex fide (454) (subaudilur,
'
Ef idcirco ex oiriftibus terrenis creaturis lidiuiiiem aliquid immundum credere).
specialiter Aposiolus vocayit, vel ipsius salulem et - Omne. autem, quod.non est ex fide, peccalumest.
r.edempllonem., PrOpler eseam ergo ppus Dei de- Videlicet-.quiasine fide inipossibile estDeo placere
struitur, cum tiomoiiifirmus ex cibo alterius scan- (Eebr. xj, 6). Vila.-ergp infidelium, qtiia npn est
dalizalur. El quasi diCeret aliquis : Duin sic interA ex fide; peccatum est (455); qupniam ubi deest
dicis nos.omnia ;pereipere. videris etiam tu-eairii-; cpgnilio seteriiai et incornmutabilis yerilalisy id
munda jmiieare,- sutijecil-: Oinnia quidem munda;: B est, divinilaiis, falsa virtus esl, eliam in opiimis
ac si dieerel : Noii:ideo prohibeo, quia iiiiniunda moribus: '..- ..-, '_-,.
iudicem, quoniamâ mundo. et tiono Deo:creata (Ckv.%N.) Jgitur, quia polerat aliquis di-
immundaesse non ppssunt,' sed, ne-coram infirmo cere : Quid ad.nos, si infirmi sunt? :cur nps eb
sumenles cccasionem- detis scaiidatizandi; El iioc eerum inlirmitalem non ea sumamus, qtiae'licita
est, quod sequiluf •.Sed. malum est homini, qui per credimus? Ad hoc quasi respondet Apostolus irDeber
offendiculum manducai. Bonum est non mahducare mus autenx nos firmiores imbecilliiaies irifirmorum
carnem, el non bibere vinum, nequein qtio fraler. tuus sustinere, etc, ac si aperle diceret :j?roplerea su-
offendil(&W&),aulscanddlizatur, autinfirnialur.Q\iid: niere. non debelis, ne iftfirmos fratr.es scandalir
est quod Apostolusabslinentiam, quasi sumiftumbo-- zetis. Ul aulem facilius eos "llectere posset, stiam
niini commendal, cum summumbonujn non sit*Omne illis sociavit personam. Qtiod autem se, suosqtie
eiiim bonunvquodret mali,.tiabere possunt, noH,es.t audilores firmiores vpcat, non est arroganliae, sed
summuni. sed mediocre bonum. Sedsciendum quia,; causa divinae dispensationis faclum : nulliis quippe
eisi absiinentia rion sit summum bQijum:;iamen infirmorum, majorum firmitati sejuhgere auderet',
eha'rilalem, erga proximum servare, ,et eum noh riisi Apostolus suos etiam atiditores secum firmio-
scandalizare, summurri borium -esl: quod ht com- G res diceret. Praeterea monet his verbis, ut -quiiri
niehdaret Apostolus, ait ;:Neque "{subaudiiur,agere Ecclesia inftrmis fralribus prodesse possunl in ali-
.aliquid)'"in qub frdtef luics offehdit, id est, peccat, qud officio, rion se iiumililaiis carisa-.sublrahant
aufscandalizcilur, id est, aflde recedit, aut infirma- ab officio": et ul infirniospatienier in Ecclesia
«#,'scilicei in eadem fide. Notandum es;t aulenj feramus. Unde nlibi : Aller allerius pnera- pbrlale
quia-noft' "ait:'Borium est manducare carnenr, ne . (Gdl. yi; 3);' etc.
roracibus daret otcasionem dicendi abslinentibus : - Et nbn ribbts ptdcefe, id est, non riostris desi-
Garriem manducaie, quoniam .Apostoluspraicepit: deriis .satisfacere : non quae nostra sunt, quserere,
.aeper hoc laxalis abstirienliae frenis. baraihruni sed qtiae Jesu Christi.-Gui autem placehdum sit:,
redacitatis' ihciderenl. Cunl:ergo"înleritio Apostoli ostendit :Unusquisque nbslrum proxtmo suo placeal.
; fuerit loqui de eibis solummddo, cur inlulif: rieqiie Sed nunquid ad nialum agendum ? Absit.: Ideoque
tiibere vinuril? Videiieel, rie ebriosis daret occasio- intulit : Inbohum, \A esl, ad patrandum tiorium;
, :fiem dieendi -': Bibile, •quoniain» Apostdlusu earne Quod ut eyideritius demdristraret, subjunxit: Ad
,taritum monuii 'abstinere, s.icque ift vitio-ebrietatis mdificatianein,' ' - •--'
•;-s"e exercereiit. Sed nunquid- condemnai Aposlolus ;Denique, ut suorum auditorum ahimds flecter.ef,
creaturarii? Absit.-Imo oslendit, quta coram infirmo " ipsius Domini -subjecit cxenipluni, dicens;: Elenim
fralre sumenda non stinl, quse illi offendiculum,aut Christus'riorisibi placuii., eic. Christus nori sibi,pla-
S'caridalum,i)Priant.-Unde el subditur :: Tu fidem cuit; quia, cum in divinitate uriigeriitus esset Dei
Jiabes penes lemelipsum';_liabecoram Deo .(453)-;ae Filius, ad lerras descendit, ut mulfos sibi «cqui-
-.si diceret: Suflicit libi per fidem omiiiamunda cre- reret fratres, quibus Patris sui distiibuefet re-
..ribre :\dpdrtet etiarii,ut-pro Dei ambre coram. in- grium. Exinariivitquippesemetipsum, fdcius-bbedicns
flrmo fratieftbn siiftfas, ne-illi. scandalizandi occa- usque tid morteni (Philipp. u. 7). "';"'
iionem tiibuas-: el hoc est-quod dicit: Hitbecoram "Sed sicui scriptum est (subauditur, sic egit),_iHt-
'J)eb: eitioc esi qriod seqriilur -. Bedliisgui non-ju- properia imprbperaritium tibi cecideriint super tiie
\: (451)'"Vulg. post adyeiti «iwcemtiabet iusibdia- .. (455),In. sensu B, Augustini inleliigendum esse
' -' • ••• .'••.-•• •--.-• ahcLoremnosiruni patei ex' multis, quse profert ex
ims. '
(4B2) Vulg. bffendiinr. codeni,- cujus fuisse studiosissimtim,feclores.latere
'''' (455) Vulg. ita legil i.tu fidem habes:? periesie- ndh poiest. Vjde DVProsper. intianc;' senieniiam,
metipsum habe cbram Deo. xarm. de itigralis, part. ii, v. 405 ad 410.
j(454)"Vtili;.quia non ex ficle.
273 EXPOSiTIO IN>EPISTOLASPAULI. — IN EPIST. AD ROM. 274;
(PsaL txvni; 10). Praevidit prppheta, quoniariiChri-rA sidnem Judaeos-spernebant, subjetit: Dicc>ehtm-Je-i
stus multa opprobria ajudaeis erat passurus; ideo^ suiri Christum ininisiruni fuisse circumcisionis.ALC si
qtte hoc in ej'us persona djeebal; et est serisus : aperte dicerci: Ctir propler hoe Jhdaeossperniiis,'
Jud&eoruhiiiifideliumppprobria improperantium libv quia noluftt -recedere a: carnaliobservaiiorie iegisv
o Pater, super ihe ceciderunt; quia: me invene^ in qua "diupermanserunt^ cum 'et- Ghrisius miriisler.
rimt, cui exprobrareii t.Tjbfautem jmproperaniium , circuiiicisiohis fueril? Nam, sicut saera -EvangeUL
dicit ..qudniam qui detrahit Bairi, de&ahitet Filipi: narrat bistbriaV octavd die circumcisus"est a paren^
et qni: non rccepit, Eiliuiii;, neque Patrem : uiide libus (Luci-it, 21); qftod ideovoluit, ,ne dissentjre
ir. Evangelio : Quirecipiime , recipiliîcm quime videretur aPatribusv. ac; per hdC-Judaeisnbn reci-
misitJLuc. ix,.48),, .',-.. . ., ;" piendi se:"da-retoccasionem.Uride et subditur: Pfopz
Ut autem pstenderet utililatera diyinaeleclionis, "te.iverilatenvDei, adconfirmandas.promissibnes.pa-
j.ubjunxit (456-57);: -QntBcuriqueeriim scripia sunt:, irum. Qho enlm^veritas Deiniariifestataêst, eb conT.
ad nqstfamulililaleinscriplqsunt;Omn\& quippe, quae ,, fli-matae sunt promissiones de ipso patribus; factae.
lpnge lateque in .Scriptura sacra continenlur, id- Etsciendum, quia Cbristus, non carnalis soliim, sed
circo seriptn' siirit, ut ad illorufti exemplhm nos ret;spiiitalis'"circumcisionisrmlnisterfuit ;: nam qui
infprmeiftiis; et doceamur., Et hoc est, qiiod se- B «ctavb die 'Circumcisus est a1parentibus:, tricesimo
quiiur : Ut :per palientiam, et cqiisoiationem Scri- "annebaptizatus est ihijordane:aJoanne:Baptista, jn
piurarum,. spem hqbeamus-.Cum enjin audiyimus quOiiobis spiritalis circumcisionis,id est haptismi
ex Scripiura sacra, quia, sanclr. yiri niu)ta,adversa prssbuit-:exemplum. Praeterea' sciendum ,>quia: tiis
prppler Deuni patienter iulerunt, magnam ex ea verbisostendit Apostolus Dominum .adeo. Judaicurij
conso.laiig.iiemaeeipimus.ut spepitiabeamus tenendi ;pppulum dilexisse, ut Filius-ejus ex illo-carnem su-
jquandoque ift re,. qupri nurtc lerierous-in .s.pp; .:: merel, et- intor eoscorporaliter conyersalus: sit;
; .Igifur ,ex veftiis suis suuipta occasjOne, s.ubjecit -Ui«deet ih Evangelio ipse' dicit: Non sutn missus
oratiorieni, qtiae non inferior est tienedictione pa- .nisind oves, quce perieranl dbmus:lsrael(Mallh.
iriarcliarum -; ilja cnim carnalis erat, sicut illud-: xv, ^4)."Geiites autem, cum nullamejus haberent
Jn rgre cceli el pihguedine ierrce sil benedictib luq Cognitionem, sola gratuita mjsericordia vocavit-ad
(Gcn.xiv.li., 28); haecverp spiritalis est. Ait enim,: fidem. Unde ipse in EvangeYiovAlias oves.habeo,
Deus quleni palienliw. et solalii delvobis id ipsum qucenon suril exhoc ovili (Joari.-x, 16), etc.ideoque,
sapere- in allerutrum; Deus patienliae et solalii -di- nuftc subdit : Geniesauiem super.misericbrdiq (sub-
xitur, sicul chariiatis et pacis; eo quod ipse.vir- auditur, quam circa eos exhibuit) '-lionorare.Deum.
lulem tribual.;cohsolationis et. patientiae. Id ipsum C-(stibauditur a superiori : dico)\;-nam-cui plus dimil-
sapere.idest, hon dissentire. In, alterutruni, jd tilur, plus diligii (Luc.vu, 47). QuantO Jnagis.ergd
- ,est'. iiivicem,
yCl,de . allerutrp. Quomodo auteni 'Deus gentili pbpulo donayit, qui pefte ab ipso miindi
eos oplayerit unum seire, oslendif, snbjungens.; exfnxlioa cogniiioneDei rbcedens, in idolorum ciil-
JJl: unanimes, :unqpre honorificelisDeum, el Pqlrein lut a.perhiansit; lanto amplius debitorem illum .fecjt
Domitii nostri Jesu Cliristi';,.hoc est, unum animum in laudem;siiaemisericordise. ; , ...•., :. .-.
habentes,-et. consona, yoee glorificelis, non vos, - -Ut auleni ostendat <eiJudaeOrumet gentium sa-
sed DeunvUridetii Eyangelio Doniinus :; Ut videant lUtem^pTaedictama prophetis, qualtior leslimonia
opera vestra bond, el glorificenl Patfem veslrum •(458).pr.optef qiiatuor.Evangeliorum libios, iii qun^
KMauli,y, 16). El quia Judaei ilaDeum credebant., bus >nJaxime--.Novl.'<Fes'tamenli doctriha eontirietu.r..
-ot Filium habeienegareiit.jait: Et PalremDbinini -Aitenim : Sicul scriplum esl: Propter.hoc.cb.nfilebor
jiibstri Jesu Chrisli; :-;..: -_,.:::..:. -i-- libi in gentibus:(II Reg,. -.xxiijSO,;-"Pso/v^xyuV.SO.).
."'-" Igitftr, ul. eos ad.pacem reypcaret, subjunxiU: Haecy.erba Filii Dei sutit: praevidit namqu.epropheta
Propter q.iw.d,-id est, jjt jd.ipsum sapere possilis, gerttes credittiras; idcifcp iiocin Filii-voce ad Pa-
-suscipite invicem, scilicetirt fide. Et.qiiiamali seet Irem loquitur. Q.uod;autem, Ahiiy.cpnfitebpr,inteUi'
in malp Suscipere ppssunt, idcirco miomodo se sus^ D gendum jest^ confiteri,faciam,.: confessio namque,
. cipere debeant manifesiat :.Sicicl et Cliiislus susce- noii peccalorum solumm.odo:est, ;sed .etiamiaitdis.
-,-pi.vos-;aosi.dicerei.: IUe de ccelis descendit ad ler- • Uftde inEvangelio: Confiteor,fibi,. Pater Qlatjh. _xi,
ras : et ul ornnes salvaret, carnem nosiram sus.ci- 25; Luc', x,, 21);;id- e.st,;Jaudo4e;.sie-ei.tioc, loco,:.
:pere non despexit; vestra scelera hon abhoiTiiil;: Confitebor,id est. laudare tefacianiin geiilibtis;:si-
oporiet«rgo ftl- faciatis sicut ille fecit; nec vos ,ul- mililer : Et-in. nmnine lup-canttibq,Jcl est, cantare
terius-aut judicelis aul .spernatis.Êipulebre subdi- faciam. Quid :se canfaturufti, proniittat, hic ,non
: inr : In Iwnorem Dei; quoniam Dei Filiusin omni- ostendil-PropIieta;-alibi.yrerodeclarat, diceiis j Gan-,
bus, quae gessit atit docuit,: non-suain, sed: Palris late Domino caniicutn novum:(Psqlf.xxxn,.3), id.esl,
' -
gloriamquaesivif. -, novi: .jjopuli; saiutern et redem.ptioiiem:: .qupd-npn
Itaque. qiiia^genliles masime propler circunici- omnes cantanl, qui ore personanfj.sed quj ep modo
(456-57) In marg. 'autogl hic legitur' cap. LI."

(458) Dccst fortasse bic verbum adduxit, -yel alind simile.
'' '
2"5V ;-"' 7' ATTOMS VERGELLEjSSISEPlSCOP' ; tlQ
cantant, qiift moriel AppstOlus : Cantanles et psal- i. oftirtesRomaniplenlerant;dileclione?Miriime.Erant
jeriles iriopfdibus-veslrisDbmno '(Eplies.% '!§),Jn^.- tamen.inter eos quidam perfeeti,. "propier quos. ne
tus nimiruin est gaudium, ftbiyoxjaudis.audiiur et scandalizaTenlur,;dicebai : Cerlus sum, efc. Pleni-
senlilur : Et iteruni dicit;:, Lmtairiini, gentes. Hoc aiitem sunt dileciione,- qui perfecle in Dei prosimi-
exempliim Deuterdnomio îimptum esi; piaevidit que dileclione consjsihnt. - j;7 ''-
•
liempe Moyses .gentes ad "fideniventufas, ideoqud * Repleli pmni scienlia. Scientia est diyinariim,iiu-
exhortando dicebat: Laitamini,:genies (459). Sed ne manarumqiie reruni cognitid.,Quis erô in IiaCvita
eas soliimmodo credituras quis putaretyc addidit:: orrini seieJitia>epleri piptest? Unde, he fepieliehde-
Cum plebe-ejus. Plebem ejus illos dicil, qui ex Jo-. fetur Aposloltts, ut ostenderel dequa sclentiadize-i
dEeiscrediderunl: Et iterum :Xa«dale, omnes gentes, rit, adjecit: Ita ut ppssilis alteruirum monere.JMno-
Deum(Psa'L exvr, d); Hic quoque ne aliquis tafttura tandum quia non ;ait, docere,:Sed Monere,:Docdre-
gentiles crederet ad fidem venlurds, subditur ::Et quippe peffectorum est, ftidnefe verd infirhibrumi
magriificate euni, btrines populi, Iriter omnes quippe " Ibi enirii "admonitio îecessaria esl, ubi-.scieritiajh
inlelligituret poputiis Judsprum. : ; ,: oblivib sequituri et eum hoinines negligefttiam vi-
Et rursris Isaias dieil.: Eril fadix Jesse. (Jstii. xr, dent, seddesides sririt adxmendalibnem".
'
10); Perradicem Jesse designatiir qui ex sfirpeDa- Igiliir,-quia dixerat eos plenos Onirii dileelibne,
vid erlusêst. Radix eniin ftiit Jesse: hiijus,radicis cPjiiinuo subditiit -. Audticius aiiiem scfipst iiobis:,
arbbr David, ex qtia preCessit virga: (/saf. xi,!), id ffalres, eic parte; ac.'si dicerei: Conflsus ydsfra di-
est, tieata, Maria, quae fructum .protuttt, cunivgenuit lecliorie, audacins vobis ex; parle scripsi; quo dicto
'Salvatpiem, de quo ideih Isaias :,Erit -fruciusle.rm «slendit' se multo [plura scisse, quam scfipserlt:
tublimis (Isai~\v,2):. quod luijc faclum est, cum nam ideirco ex parte soliimrnodo scripsit, etnoh
Dominus a-mortuis festirgens, coelosconscendit, de omnia; ut per ea, quae scr.ipseratj et ea, .quse.fton
quo frtietu el Dayid ait: Tend.npstrri.dabUfrueium scfipierat, iritelligefefil. Et hoc est, ijriod subjimgit::.
suicm (Psal, i,xxxi\yl5). Iriterpretaiur aulerii Jesse, Tanquam in memoriam vdsreduceiis. Ad: tioc enirrj
est mibi: quicunque :gilur de advenlu Filii T3J3I loe- , scripserat, jit nori solum illi;-sed et orimesf ad quos
taltir, congrue dieere potest : Esf milii, subaiiditur, tisec Epislolapefverilura erai, per ea, quaesefipta
auditof. Et-qui.exsurgetfegef.egentes. Suriexil qiiippe suftt, retiueerenturi in nieniofiam eoruift, quaeipse
regeve gentes; quoriiam fepulsus a Judaeis propier docuit. Pfopter. quod vero eos Tevotafef- iri -meriid-
jhfideliialem, genles vocavit ad fideift, in-quibus re- riam, oslendit siibjungens: Propter- grutiaiti, quts
-jgilaret'per gratiam. In eo gentes sperabunt. : Qui- ,:dala est riiiliia;Deb. Gfatiafti licet eleetidnerii-possi-
cuhque enim ex: gentibus credunt, omneiji suam J rous inlelligefe, qua. ante mundi coristiltiijoneriia
iii-iilo colloeant. '
:£peit_ ; Deo eleclfts est, yel redemptioiieni; cdivgruefttiusta-
igituf, quia disil iesjimoftihm pfojmetaj. dieentis: meri doftunJilludaccipimhs;qud segregalu?;est, ut
jn-eo gentes sperqbunt, ex fpsis vefbls, sumpla occa- essel gentium aposiolus. Uftde et subditrif y.Ot siiii
sione, subjecit oralioneiii dicens :. Deiis .aul-emspei -minisier Jtsit Ghrisli in genlibus. Hihc alibi qui ope--
repleat vos omtiigaudip.tieus spci,diciiur,,eo quod fatus est Peiroiri apostolatu cifcuhicisibnis, bperatus
sit minisier
ipse spei viriuleinlribuai. Omne gaudium vocat iae- est et riiihi irilef gentes(GdL ii.S).-TJt
JilianiÊelernaebealitudinis.Nullus jtaque in bac vifa .Jesu Cbrisli dicil,; tanquam dicefet : Qui olim fui
onmi gaildio repleri potest; yerumtalem iinusquis- minisfer circftmcisiorils. Quia funditus recesserat-a
que fldeliunir el si non iri re, repletur tamen illo,. carnaii btiservatione legis; ideO se dicil iniriistfiirii'
Sed sine nemo ppiesi hdc :gaudie re- Jesu Ghristi. ; .":-, |-
6pe, quia pace
-jleri; subjunxit:: Etpace. Ver-aauleinpaxesl, cufti Sed qujd sibi vult, quod subjftngit : -Saticlificant-
liOc vult homo, qiiod et Deus; -tioe corpus",quod. Evangclium Dei? Nunquidrion sancium-esiEyarige-
Scili-
anima,.-qiiaj est ccelestls creatura, tri crzdendo, id liunr? Est-plane. Qhomodb ergo sarictiQcabai? Ait
esti-ht credja^s,-vei^jlum creditis. • -- -"-k'''l ":.\ ..cet. qtiia suo exemjilo sanctum esse ostendebat.
Ui abundeiis in sue. id-est', quod -ritinc tiabetis ergo : Sanciificaris EvangeliiimDei;ae si dicerel;:.
In spe, qiiandbque aburidanter habeatis in re, Qiiod Meo exemplo sanclum esse ostendensEvangelium,
et reverentia jiraedico;; qtiOniam;
qhia nemo, 1riisi per gfaiiam saricti Splfitus pbtlnere quodchm pudore auterti
subdidit: 1n virtuie-Spirilusisancf «T-Sedne qusa doceo verbis,'corifitnio pperibus.'Cur
pdtest. eum -subdilur,: :
c"x: tam -freqfteriti "admohilione puiareiit Romani, Evangeiium sanciificaret,- aperitur.
Ul bblalio accepla. Expplabat^quippe ftl
qudd Apdstoluseds-crederet-fesse atisque dilectibne, fiai genlium
• Cerius. sicin -inei, et qnse ad ejus praedicationehi creditiefanl, D.eo
tiutem, [fatres ego genies;
' subjunxit dileclione; euieeiehtiir munus acceplum. Sicut enim ih.Veleri
ipse dej)obis,qu.bniam etJpsi pleni-eslis
ac si dieeret iSieril yos,: quibuscdriscienliaperhibet Testamento sricerdolumeral animalia; quaj offerenda
Sed : erant, inspicere | rie aliquid esset ciahdum,ihaculo-
testiihdtiium, sic eV ego de veslra dileetidrie;
--suih-aul debile;.ui Deo accepta fierettioslia_: ita in
ijuibus tibc lbquebatur? RomaniSi Nunquid ergd
lauduie tcxluin aulem liunc lcetamini .genlesfaclunj-niJhi nan

(459) Deuti xxxii, $3, babetur genles,; - ,' 7-
fiiilreperire. ;- : ,:
'
377 7 EXPOSITIOTNEPISTOLAS PAULL — «EPISTV.AD ROM. ;$78
Novo, praedicaioruihesi diligeritef inspicere, ne ejus A salem in illyricunir descendefe non pbltierif.' si per
praedicatio maeulam habeat aul riigam; et ne stti Achaiam, aut Asiani:: et constet, quia beattts Joaiii
audilofes aliquo vitio corrumpanlur, proquo Deo nes A.siam, Andreas autem Acliaiam ad fldem.con.
tibslia accepfa fieri non possit. Et qriia nhlla oblatio verteril? Scieridum ergo voluisse hoc dicto Aposto:;
-Deoaccepta esse potest, nisi sarictificata .: fiffsus, lum ostendefe, quoniani, etsi crediderunt, decept
quia sanctificari-iion potP.si,:nisi:per:Spiritus:sancii : tamen -sunt" a: pseudoappstolis': unde se majorjem
graliam, addidii : In Spirilu sanctCf.Polerat igitur laborem in his liabuisse,-quasii inillis, in; quibus
aliquis dieere : Ideole. jaclas sanctificafe".Evange- Ghristus huhquarn nominafus est. Nam talcs eos
lium, quia -tiumanam gloriairi quaeris, Volefts osten- Apostolus invenif, ac si fama; nominis Chrisii nun-
,dere Aposlblus se tiiirrianam;glofiam noft qttaefere : qriani ad illos pervenerili Ne: super tilienum fundq-
-divinariiaulem habere, subjunxit: Habep igiluf glbr menlum .praidicarem (462) ;'id est, ne super iftilium
riam in-Cltristo Jesu ad Deum, id est; secuiiduiH prasdicatibnis altefius, meae praedicalionis donum
Peum:omne enim, .quod agebat, ,npn ad humanarii conslruefem; et alterius: operis usurpatof yiderer.
lahdem, s.edadj[)ei gloriam referebat. Ef aple prae- Sed sicut scriptumesl' (subaudiiur, sic praedicaLyi),:
jnisit, in- Ghfistb, quohiam. .sicut ipseiri Evangelio Quibus nonêsl annuntiaium de eo, videbuntJlsai.
pstendit: nullus ad gloriam Patris, nisi per Eilium I Lvn,i{)). Quserehdumest quare AposiolusspirifaliLer
vemt(joan. iiv, 6), Gtir autem omnem gloriam ad tioc lestimoniuin in se-dicat implelum, cum efiam
Deurn referret, ostendit, subjungens :',Non enhriau- -aliLappstoli Pfsedicaveriiit, quibus non usl aftnunr
deo aliquid:loquieo_fum_ .quafperme rion efficilGliri- tiatuni de.Christo. :Seiend.um;afl.tem,:quja pljjs i.llic
slus; ac si aperte diceret :,Quaeeunque loquqr, non vomnibus in praedicaiipne Iaborayit; jdeoque; quasi
per me, sedper Christurri; Ibquor; quoniam .'ipse specialiter in se impleium tioc. dicit, Qtiibus, ergo
.tisec per me eflicit. Evidenter quippe ostendit se non annuritiatum est de eo,.yideruht, spiritalibus pculis
.esse alieilaelaudis usurpalorem ;nec alia p.raedicare, :SciIiCet; quia iijtellexerunt eum Deuni, et :palri per
. praeter quae Christus pradicavit. Unde in Eyangelio pmnia aequalem.'Et boc est quod sequitur •.:-, Ei ,qui
Dominus : Euntes docele, baplizantes eos in. nomine non qudierunt intelfigent. '' ';. _
. Patris, et Filii, et Spir,ilus-saticli: dbcele eos servare Prqpler quod el impediebarplurimumvenire advos,
_omniq qumcunque indndqvi vobis (Mallh; xivilj, Impediebar, non aSatana, sed labore praedipationis.
-19,90). Hinc alibu.dem Apestblus :.An experimentum .Sequitur (465)': Nunc veroulteriu/locum nonjiabens
^quceriiU ejus qui in .meJoguilur Clir'mus:_(Ii^Cor. ih his regibuibus, ele. Quoiiiodbiqcurii nOftbabebat
xm, 3).. .-•/.. :in"iilis regionibus, si ad ejusjiraedicationem credi-
'
.-! In obedieniidmgenlium. Adhoc nimirum praedi- * dcrarit ? HQCergo sensu aceipiendum est: Nqn /._._
-cabat, ut. Gentes Evangelicae doctrinae .obedirerit. ; _b.ensJocum.in. his regionibus,^quia non est ciYifas,
Verbo.el fqctis, id est, praedicatipne et slgnjs, Hinc .non pppidum, noii vilia,;noniocus aliqu.is, ad queni
Marcus «vangelista dicit: Iili qutem.profecti prasdi- mea praedicalionefania iioriiinis Ctirisli lipn peryc-
cqverunt y,bique, Dominb cppperanle ei sermanem •ner-il. CupidftatemJiabens vcriiendi tid vos ex niultis
: confirmatitescguenlibussignis (Marc;.xyi, 20). Unde jqm prcecedenlibusannis. GurB.omanisIio.cdesignare
-ct sequitur: Perpoienliam.signbrumet,prbdigibruni vpluit? Sciltcet, ut eos ad suam dilectionem proyo-
(460). Nani quaecunque lpquebantuf, signis .conffr- 7.caret.-, ..--/ :. .; ',',,-. ... , .-.;_'.,; ,
mabant. Dicta autem signa, eo qupd aliquid signifl- ; Gum in Hispaniam proficisci ccepero,spero quod
_cenl; prpdigia vero, quasi porrodicia (iQi). eo quod ' prceleriensvideamyos. Cur se in tfaiisitu dicit Rp-
aliquid portendant. Gujus aiitem. yirliite haec opera-? -manos visurum ? Scilicet. iit ostenderef, quia in illo-
.relur, ostendit subjungens. : In yirtule Spiriius rurii potestate collocabat quombdo eum siisciperent,
sancli. . ' -
- aut quanlum secunj lenerent. Nani sciendum,,quia
-: "Sequitur : Ita ui a Jerus.alem,per nircuitum usque ,;reni,,quain nos citius eredimus amissuros, diligdn-
4d lllyricum,repleverimEvangelium-Chfisti:Hlyric.iis ij tius et arctius tenemus. Ideoergose dixit iri trans-
proyincia e.st Graecprum,vicina Jtaliae et Veftetiae, itu yjsurum Roftianos, ut ab eis cuni. majpre dile-
. conjuncjtamari:Adriatico.,Et jiota,,quia voluitosteiV clione.suscipefettir. -
: dere Apostolus, quoniam ftpn reQtoitinere a Jerusa- ...Ei.a vpbis.deducar illuc, si vobis primum expqrle
leni descendit in Ijlyricum; sed persihgulas regio- .fruitus fuero, S.ciebat.Apostplus qtiia diligebfttrira
hes circumquaquepraedicandp; ideo.praemisit : Per Romanis; ideoque .dicebat :\S.i-vobisex parle fruitus
circuitum. Repleyit-aute.m Evangelium, quia signis _ficerp,xxt affeclum diIectionis:eorum erga. se nutii-
-veruni esse. cpnfirmavit. Sic autein .prmdicaviIwc ret-: vel cerle ideo ait ex. pat;le, quia in dilectione
. Evangelium, non ubi :,nominglus_esl Christus, et.e. . hihil satis esse potest. . ; ';:...-,:
. Quomqdo se ibi tantum praedicasse dicit, ubi.Ch.ri- Nunc 'tiulem proficisckr Jerusalem .minislrare
stus nominatus non est : ,cum praedicajido, a Jeru- sanctis. Sarictps dicit aposiolos qui Jerusalem efant,
- ' L
in virtucesignorum, etc : (462) Vrilg. cedificarem; ."''• -: :,:; ;
(460) Vulg.
(461) Verbum tioc, a siinul jimclis verbis porro (465) Deficiunt hic quoe in Vulg. : el prohibitus
dicere conflatuiri, nullibi reperi. sum usqueadhuc, : .:.;; :;:__;_;_
m .;:::.. .'MTONIS 'VERCELLENSI5 EPISCQP17 ' S:;9
vel eos qui ad apos.toTo.rum; proedicaiionem eredide- A^veniens ad vos, in abundantia benedictionis(461)
rant. Sicut legimus una die quinque miflia Christi veniam. Praevidit Apostolus qqoniam non
(Acl. iv, 4j, alia aulem tria millia (Act.' n, 41) cr.er solum-praediCaluruseratapud Romanos, sedetiam
didisse. - , . . '- . ; signaet miraeula faclurus; idcifco dicil se in atiun-
Probaverunt.enim Macedonia el Achaia collatio- danlia benedictionisvenlurum.id est;in copia praedk-
nem facere, elc. Macedonia el Actiaia provineise cationis acpatrationis miraeulorum^
Gtint Groecorhm. Corinthus quippe nielropolis cst Obseero ilaqnevos, fralres, per Dpmimtmnostfum
Achaiae,qtiaefuil tolius GroecioedecUs.liabet autem Jesum Cliristum, eiper chanlatem sancli Spirilus ut
Achaia ab aquilpnaii parte sibi conjunclam Macedo- adjuvetisme in orationibus pro me ad Detcm',Nove-
niam. Est ergo ;sensus : Maeedonia et Achaia, id rat Apostolus.quoniam sancli viri mttlta orafionibus
est, Macedones;et Achaici probayerunt, id.est, oblinuei'ijnl; queniadmodumElias, ut cpelumclaude-'
decrcverunl facere collalionem, id. est_..collectam in rel et poatniodum ajieriret; quemadmodum et ora^
paapercs"Christi. Collatio namqtie fton verbf solum- tione sanctorum Petrus de carcefe liberatus est;-
modo, sed etiam cujuslibet rei, esl collectio. Paupe- ideoque .pelebat Romanos ,ut pro se orarent. Nec
res sanciorum ijlos dicit qui propter sanctos facti simpliciter petebat, sed adjuratione, dicens : per
sunt pauperes,id est, qui, ad proedicationemajiosto- Bt Doininuin nostruni Jesuhv Chrislum, ac si bieeret:
iorum credentes, vendebant omnia sua, deferenles- per Creatorem et Redemptorem noslrmn, et per
que pretium, ponebant ante pedes apostoloruni; et charilalem Spirilus sancli, i.d esl per Spiriluiii saii-
dislribufibatur unictiique, prout opus erat (Act.iv, elunvqui charitasesl Palris «l Filii, sive qrii votiis
54, .55). Cuift ergo deficerenl domus, vineaeet pre- donum iribriit chariiatis.
iium, nec haberent quod colerenl aul unde subsi- Ulliberer ab infidelibus,qui_sunt;in Judma. Cur
stere possent, statuerunt apostoli, ut per omnes. optabat ab infidelibusliberafi'? Nunquid causa timo-
gentes quas sua prajdicafione ad fldem Clifisli con- Tis ex morle ? Quoinodo ergo in Actibus apostolo-.
verterenl, sludiosissimcsuggererent coHcctam fleri, rum dicit: Scio quia tribulationes me nianenl Jeru-
quibus pauperes sanctorum JerusalCm sustentaren- saiem.: sed non fucio anhnam nieam preliosiorem
tur. In qua re praecipuelaboravit Paftlus apostolus, qiiam meipsum? (!Act. xx, 23, 24!) Non efgo timore
per •omries quippe gentes, quae sua proedieaiione morlis hoc oplabat, sed.ne aliquod bbslacftlumbabe-r
crediderant, constituens Ecclesias; qui auditores sui fet in pradicatione, sive ne damnum paieretur de
nuper ab idolorum cultura recessefant, nec pole- colleclis, vel ne mora ei fieret reverfendi adRo-
raril venditis oriinibus, pauperibusdislribulis. Domi- manos.
no ser.vire; nionetiat eos collectas facere, qulbus '; Ei pbsequii mei qblalio-accepia fiqt in Jerpsolyiiw
Jerusalem ilii sustehlarentur, ul pereorum oralio- sanctis. Oblationeni stii obsequii dicit collectas, sic
nem tii corroborarentur in fide. Cur ergo lfoc de eifiiri ministerium praedicationisaccepit in gerifibus,
Macedoriibuset Acliaicis VoluilRoinanis significare? ut memor esset pauperum Cbristi. .Hancoblatioriem
SciliCet, ftt corum exemplft ef ipsi Ineifareriliir ad ideo-optabat esse sanctis, quoniam noverat. et Deo
faciendas collectas ; horriines namque ad bontimali- esse acceptam, si esset sanctis, In quo nos
quodagenditm, plus"exerhplo, qriam verbo incitan- monemur ut maxime eis placere' studeamus, quos
tur. Sed, ne pularent Romani illos coactos hoc praecipua Cbristi membra esse cognoscimuS;
facere, suhjunxit: Placuifenim eis, ac si diceret: Utveniam advosin gaudio. Gaudium non corpo-
Quod1ergft suggessi, liberiter acceperunt. Cuin enim rale dicit, sed spirilale; laetitiam scilicet, qua Iseta-
dicit, placitit, benevolenliam ostendit; cum vero batur de profectu etsalulejcredentium. Igitur, quia
subjurigit : Et debitores sunt eprum, osteftdit, jjiiia boe gauditim riisi per Deum obtiftere non polerat,
atl illorum praedicationem, qtti a Jerirsaletn descen- subdidil: per vohtntalemDei, id est, per Cbristum
derunl, gcnliles crediderunt, el doctriiiam Evange- qui est voluntas Patris. Ei refrigerer vobiscum.Re-
Iicai gralioesusceperunt. Quod titaperiius demon- frigerium similiter el spiritale oplat, id esi, quietem
straret, . subjunxit : Narii si spiriialium eorum -in fide ac bonis operibus. Et quia perie per totius
parlicipes facti sunt genliles, debenl etin- Carnaiibus Epislolas textum Judaeps efgentiies ad pacerii fevo-
miiiislrafe eis. Gehliles spirilaliuin eorum, id est, cavit, idcirco ftt eani oblihere possent, infine ora-
Judaeorum participes facti sunl, quia per eos arcana lioneih subjecit, dicens : Deus autem pacis sit cum
eoftlesliummyslcfiorum perceperi.iiit, carnalia ati- " omnibus vobis, Amen. Deus pacis dicitiij%quia ijise
: teirivocat necessaria vitae.praeseiilis.quaeiransiloria ... pacis bonum Iargitur. Amenrmiem Hebraetissermo
sunf, velut caro- . •-' ' -; esl; Latine dicilur, verutn,fideliier, sive. fial. Quod
Ilbc igilur cum cbiisummaverb(subauditur, opus) ideo Aposlolus in fine.hujus Epislolaeposuit, vel jit
el''aadigiutveroeis fructum hunc, proficiscarper vos in suairi orationem hoc verbo eonfirmarel, vel; utiOm-
.Eisparium. Frucium coliecias vocat, el apte, quo- niaquae praunish vera esse oslenderet, idepque devo:
niam qtii eas facicbaut friictu aeternae beatitudinis tius ea susciperent et operibus diligentius adim-
'
erant remiinerandi. Sequitur: Scio autcm quoniani plOrenf. •_ -' ,
(461) Vulg., Bencdklioiiis EvcnigeliiCliristL

2SI EXPOSITIOIN EPISTOLAS PAULI. — 1N EPIST! AD ROM7 282-
(CiP. XVI;) Finilo dehiqtre texlu, transit ad salu- A Salutate Andronicumei Julium (468). Viriim, et
taliories, et quosdariiquideirifalutat, quosdam vero uxorem" ifttelligere debeiftus. Grim vero subjungit,
ex sua parte commendat, sicut Phaeberi, dicens.: cognalps et concaplivosmeos, pstendit; eos fuisse-
Commendoautemvobis Phmberisbrbrem meani. Gum Judaeos sibique cooperatores. in'pfaediCalione. Hi;
vcro s-ubjungit v qum esl in minislerid:Ecclesim; enim sponle patiiarii piopriarii, sicutet Apostolus,
osleridit quia turic rion soliim viri,"sedetiam femi- derelinquentes, gentibus quasiiri captivitale, pfaedi-
nae praeerant Eceiesiis. Cui autem EcclesiaePhaebes caverunt.. , . • ;:;' ; : .'^ r- :: ... .
proeesset ostendit, subjtingehs, qum. est Cenchris.: Sed qnid estsquod subditur: Qui suntmobilesitii
Genclirislocus est iiiGraecia,portus yidelicet:Gorih-,; aposioUs, enm iriteiv duP:decini.AppstbIo.S:i:no:n ihodqs:.
thi, a quo ApostoIuSharie/jSpistolam Romanis per nobtles, sed;ftee ultinii inveiiiantufîSed' scieriduiti.
Phajheh direxit. Qtiam elianfdiligentersuscipi riio- quia; appstdlus Graece,_itnissusdicitur. Undedatfii':
net; dicens: ul eain suscipiaiis digiie in Dbminosati-: ihtelligi quia etiam illi aposloli dici pdssttrit;, d&
ctis, id esi, ea suscejytioneqrta sancli suscipi debent.' quibus Liicas.evangelisfa :(x, 'l),:?dicit : •Designa.vih
In Domino dicit, in amore Domirii. Cjir autem-ita Domiiius.Jesus eiiam alios septuagirila -duos'discipu-
suscipfenda esset, paulo inferius ostendit, dicens: los :- et misit eos (469) in otnnem;civitalein,:eliocum
Elenhn ipsa qiwque astitii hiuilis et rnihi; ac si aliis E'<quberai.ipse veniurus.TEx his ergo fiierunt illi duo.
verbis dicerel : Quandiu Phfebes in-.solo proprib Et jjuia non infimi in eis fuerunt,- idcirco dicil"efts
resedit, etaliortim sanctorumet meani necessitaieni iidbiles in apostolis; de quibus eliafti subditur: Qui
supplevil; riuncvero quia patiperlalem volurilariafti et ahle me fueryiit in ChrislO'Jesti, id est.tirite me
elegit et Romam sfudio oratidnis yenife7decrevit_ cfediderunt in Ghristum Jesum,: - /
praecipio ut eam digriesuscipiatis, et assistdtis eiîn Salutate Ampliaticmdileclissimum.mihiiiiDohiino;
guacunque ncgolio veslri indigueril, id; est, non so- Quaerenduni est cuf Epaenetum dilecihin, hunc vero
.luinin spirilali negotio, sed etiaift iii necessariis dileClissimum 'Vocaverii. Scilicet, qjiia ilie simpli-
vitae praesentis. ''- citef credidit, hic autemin praedicalione laboravit,
Satulale -Priscam et Aquilam. Illos his verbis in- Salutale Urbanum-adjutorem noslrum in -Christo,
ielligere debemus, de quibus legilur in Acl<tius elSiqchyn dileclum meurh. Urbanusin praedicationa
apostolorum (cap, xvm, 2),'" quia curii venisset laborayit : Slachyn autem simpliciter cfedidit:
Paulus ab Altienis in Anlibctiiam (465-66), invenit ideoque illum adjutorem, istum tiutem dilectum
" :•. ;
ibi viriim Judoe.uftt,Ponticufri generaiione, nomine tahtuni vocavit. 7
Aqiiilam, cum Priscilla uxore sria, quibtis adliaesit. Sdlitiate.Appellenprobitm iri- Gkristp'. Hic.Appelles
Unde bic quoqtte subditur : Adjutores (467) meos in CI multasadversitates pro Christo sustinuit, "sed vtrr
Clirklo Jesu; id est, cooperalores in praedicatione tulem palientiae usque ad finem incorrtiptam scr-
Christi Jesu^ Qiorum nimiam charilatem erga -vavit, sciens quoddocet Apostoltts, quiti tribulatiq
seoslendil,cum sftbdit: Quipro aiihnameasucts cef- palienliam opefatur , pdlienlia aalem' probalionen}
v':cessupposuerunl. Cum enini instaret ut Aposloltis (sujira, v, 4, a); ideoqtie probum illuin Appslolus
puniretur, elegeruiit mbri prp. eo, ne ianla lucerna iiominavit."Si quis enim diligeriler scrutatiir et fe-
Ecelesiae exstinguerelur. Unde ab omni Ecclesia ininisciliir qftia Deus in illo Ioquebalur, profecto
propier nimiam charilatem Taudanlur. Etproplerea iriveniet quia liulla in diclis ejus seritenlia, nulla
subdilur : quibus non solum ego gratias ago, sed et oinnino syllaba vacat; yidit qtiippe spiiitalibus ocu-
citnctw EcclesimGehiium. Y-eriim quia opus miseri- ljs sirigulorum merila apud Deurii discreta ;îdcirco
cordiae,Tionsoluni in dominis esl, sed etiain in famu- aliuiii dilectum,: alium dileclissinnim, alium adju-
lis; necsolum in praelaiis, sed etiairi in subj"ectis, torem. alium probum yocavil.
recte subjtmgit :; et domeslicam eorum Ecclesiain Saiulate eo.s qui suht ex Aristqboii . (liic autem
{subaudilur, salutale)." sribaudieridumest, domo (470), ut proprktm nornen
Salulale Epmiielum dilectiiinmilii, qui esl primi- hominis ihtelligalur, aut cerle locus ac.cipiendusesl.
livus Asjai in Doniinq. Iste nimirum pri.mus ex omni- t-' Salutale Berodionem cognalum meum. Cum -dicit
lius Asianis ad proedicationeift Aposloli credidit; et cognatum, ostendil Judaeum. Gur ergo nOn con-
quia simpliciter ianlum, necin prsedicationeiabor juxit Androriicpet Juliae, quos sibi cogiiatos dixerat?
• •
ravit, idcirco dilectum ta.ntum vocavit. Quia non laboravit in praedicalione, queiftadmodum
Salutaie Mariam, qum.mullum laboravii in. vobis. illi. \. 7 ;7. . .'.
•
His verbis ostendit quia etiam feminae-Ecclesiis - Salulale ebs-qui suhl ex Narcissi,' (subaudilui',
iiraierant. HoecMaria mullum in Roriianis laboravit, domo) (471). Narcissus afttem presbyter fuit, npp
quia mttltos Corumad fidem cpnyertit; ideoquc duxit lanien" habftit aliquam Ecclesiam, aut plebem, sed
" •
eam dignam speciali salutatione. buc illiicque discurrens, praedicabat, et qiiaeab au-
(465-66) In Aet. apost., legilur hoc dePauloYe- (469) Vefba Iiujusce lexius, quae sequuntftr, ila
"iiienle Corinthum, non vero Antiochiam. compendiose scripta sunt i, o. c. et. I. g.-l.-u.-'
(467)"In atilog.,: (tudilores-, sed adjulores ler (470); -Qripd-verbum dpnto in Viilg. legituf :,ex-
gendiim,- ut in Vulg., quod qtise sequuntur pro- pressuin. .'.'. .7
bant. (471) Quotl verbuiii in "Vulg."pariler Cxpres;sum
(46S) Vulg. Juniam. Icgifur. . '.':•' .'"''''-
ofi?: A-TTAWIQ
.uijnrirr rtrMcie i?oicnnm. - aox
ditoribus suis accipere ppterat indigentibus e'rogabat: 1\ Romanisr"tenebatur, videlicet qui eos: oralioni
unde Aposlplus,propter .berievoleiiiiam eos quoque: omnium Ecclesiarum ,; quae per eum crediderant,
qui cuni eoerant salutarc decrevit. Verum quia commendabat, subdidit: SaluianivosomttesEcclesim
nmltae II11erant familioe, et mu.lli ei adhoerebant Chrisli. (Uhi subintelligendtim esl: quse sunt ift his
necdum credentes (ne iU.ossaltilare videretur Apo- rrovinciis.)
stblus) (472); adjecit : qui sunl in Domhio, id est, . Igittir, quia adhuc erantin Romanis qtii sua praj-
qui jani credtint. _ dicatione dissensiones el offendiculafacietiant ;.nam
Salutqte Tr-yphmnamet Tryphosam,;qum laborant quia haeresibus .unilatem Ecclesiae scindere nite-
i.n Donihio.Haeftiuiieres aliquatentis jnpraedieatione.. banlur,. quidam iiififmos fratres scandalizabant,.
latiorayerant etadhuc labprabaht, ideoque digrias idcirco subj'ecit : Rogo vos, fratres, ut observetis'eos
liabuit Apostplus sua saiatatione., SalulalePersi- qui dissensiones el ofjendicula, prceter dbclrinam
dam ,(475)eharissimam, qum mullum laboraviiin Do-_ quani .ves didicislis, faciunt, Et ut obfiriere cilius
mino.Cur hanc superioribus non conjunxit? Scilicet, posset quod desiderabat, nonait: praecipio,jnoneo,'
quia -noh ahquatenus, sicut illoe, sed mullum , in sed rpgo.
praedicalione juvjt' App.stpium';..ftnde et subditur:r -. Poieranl aulem Romani dicere: Quomo.doab IIIis-
'
qum niultum laboravit in .'Dqriiino; (ideoque^Cam I*cavere possumus, ciim majoris polentiae sint quam
charissiniain vpcayil) (474). nos, necpossint pelli ab Eeclesia? Idcircosubjunxil:
Salutqte Rufum eteclumin Dpminp,-el_ mqtrem ejus_ el dectinate ab eis. Quibus;yerbis .Qs.lendil,quia non
et meam. Cum; electum iii Ddmifto dicit, ostendit - solufti praelalis, sed eiianVsftbditis inagria diseretio
etiam dilectum. Erat auteni electus illa electiope, de est habenda (479). Nam si niiUiiis.poleslatis, auf-
qna.Domiiitis dicit: Patici.elecli (Mqlth. xx, 16): et parvae sunl, qui dissensiones et offendiculafactunt;
jdem Apostolus: Sicul elegU;nos:in ipso rinlejniindi ' peUendi suntati Ecclesia.ut confusi verlanlur ad
constiiutionem(Ephes. i, 4). Scienduni autem quia poenitentiam: sivero lanlae poleslatis stinf. ul ftin-
magni merilifuil, ideoque matrem ejus Apostolus dilits pelli non possint; declinandum,est ab eis, ne
suam ypcavit, quenia.dmoduinPpminus' iri. passiprie tiofti jnalprum consorlioCorrtimpaniiir. Cuf auteift
suammatfem dixit esse discip.uli(Joan. xix,;26). declinahdiinisit ab eis, oslendit,7sui!Jungeps>Hu—
. Salutale Aiisyncritum, (475),- Plilegonlam-(476), jusinodienim Cliristo"Dominonoslro non serviunt, sed
Jiermen, Patrbkam,. Ilermam, et,qui<.cuin eis: sunt, sico ventri,Ad est,inon anivnarum Ittcra, sed terrena
fratres. Hos, quia non proedicaverunt, sinipliciter commoda-petunt. Et per dulces serinones, ei benedi—
salulavit. Hic autern Ilermes (477), ut quidam vo- P<ctiones, seducunl corda iniwcentum.'Corda quippe
Iunl(478), librum sefipsitj qui Pasloris titulatur- ; innocentum pcr dulces s.ermones el benedictiones•: 7
Salulate P.hUoiogumet J.uliam; virum et uxorein quia, ut ab innocentibus sancti habeaiitur, et dictis
debemus inlelligere. Quia vero .mox inlulii: Nereum jllorum fides accommpdelur, modo blande praedi-
et sororemejus, et Olympiadem,ûia praecedeniibus cant, inpdo quasdam behedictiones tribuunt. Ilaque
eos conjrinxit; voluit foi'sitan osteodere aliqua afli- ut eos inclinaret ad id, quod petebat," subjunxit:
niiate coiijunclos. Etquia cftmhis multi sanctorum .Veslra autem obedienliain oinneinlocumdivulgatq
erant, Jie aliqtiem jiroeieriret, subjunxil: et, qui cum est,'\d esl, quod Evangelicae doclrinaeobedienleS;
eis suiit, sanctos. Denique post: specialem saluta- sitis, iu tolo ojtie icrrarrim diffariialum.est. Hinc
lionem, ad generalem se conlulit, dicens :-Salutale loiiê superius aii: Fides veslra annuntiatuf in uni-
invicem iri osculo. Et quia sunt quorumdam subdol.a .ver£o mundo (supra, i, S), - -•
oscula, sicut, Judoe;" ut ea prohiberel, subjunxit, ...: Utautero ostenderet se.graiularj de jirofectu eo-
sanclo. . :. rum, subjunxit: Gaudeo igilur _invqbis. Hursus ut
Ut auterri dstenderet quanta .sollicitudine pro nianifestarel eosnon adhuc perfectos undique, sub—
(472) Haec verba in lalerali margine-"autog. le-;p torum in al.iquo tali peccalo fuerit deprehensus, et;
.giiniur. ... analhemale digriustiabealur,'fiat hde, utii p.ericuliiffl.'
•473):Vulg..Persidem. scliisnialis nuilum esl '. . . quaiido ita ciljusqtie
474) Hoecyerba.iri iaterali mafgih.eleguntur."' erimen nolum est; uf iiuTlos,pi'orsus,;vel non tales
\475) Vulg. Asyncrituin.' ... habeat defensores,. per quos possii.scliisma contin-
(476) Vulg. Phlegoniem. .. ... . gere . . . lunc aulem hoc sine labe pacis, et uniia-
(477) Vel potius Mermas. tis et sine hesipne frtimeritoritmfieri polest, cuiii
.(iJ8).p.rigenes scilicet,Eusebius elD.Hierojiymiis. - cpngregatlpnis EcClesiaemuU.iludoab enim eo crimine,
(479) Haee senteiilia omnino cmft. uriiversK Ec- quod anaibemalizatur, aliena est; tunc atijnvat
clesiae tuhi iis teniporibtis, trim- aiiliquioribus do- praeposituni po.tins coriipieniem, quam crimindsuiii'
ctrin.a el ustt cong«tit, cujus teslimoni.nm reddit resisietilem. Ttmc eiiani ille et tiniore percuiiiur,.
potissiiftiiftj,iUtid,Ecclesi.aepraestaftlissimtim.Tunien el pttdore sanatur, eum ab univefsa Ecclesia.se an>
D. Aftgusliiiiis coni. Parm. IlT, __..n, ii. '8, 12, IhemalizaLumvidens, spciam iujtiam,. cuiriqua..in
13, ibid. — Sed dicet aliquis : Quomodo proScipienti deliclo suo gaudeai, et honis insuitet, no.n poiest
ApbstoTppbedire polerimus, qui velat cum ejusmodi inveliir.e . . .ncqiie enim pptesi esse salubris a
. cif.um sttfflere?Ih-Iiac yeliitariguslia qua,slipnis non mullis correpiio, nisi cum ille eofripiiur, qui npn
aliquid nbvum, atit irisolitutn dicari),sedkpiod sancta - sociam babet hJuliiludinem.-Cuinyerp idem niorbus,
observat Ecclesia, tit.cum quisque fratrum, ceu pfures occupaverit, nihiL aliud tio.nis resial, quarn.
Christianomminlus in Ecclesiae sociefaie constitu- dolor el gemitus.
5R?! EXPnSmn.TNFPISTOLkS PAIJLI. — IN EPIST. AD ROM. 286-
'
jecit: Sed volovos essesapienles inbono, et simplices ti Saluto vqs et.ego Tertius, qui icripsiEpistblamiw
iti malo. ln bono sapientes s.iiiit, qtii ornrii studio et Domino. Quod dicit, Tertius, non ad nutnefum refe^-
sapienfia nialuni declinanl: simplices iii nlalo, qui fendum.est, sed"ad propfietateni nbminis: sicenim
noii feddunt malflmpro nialo; heque maledictum pro dictus:ftsl ille qui hanc Epislolam spripsili Satuidt.;
inalediclb. Unde alibi: Mqliiiq parvuli estoie,sensu riosGainslibspesmeus. Iste Gaius magftEeTuil hospi-
aiitem peffecli silis (I Cor. siy, 20). ialitatis ; qubd eliam Joannes in Ejiistola sua .afllf-'
Iltaufemoslenderet, quia non sua, sefl Dei vir- mat (Jban. ni. i). Unde;Apostolus, ul oslenderet
lutehocfacere possenf, addidit": Deus tiutem pacis quia nonsibi-solum, sed etomnibus ad se cbnflueii-
conlerel Saianam ;-ae si diceref: Si in bonosajiieri- tibus hospilsllitaiis praehebai Pbseqiiiufti.suhjunxit;;
tes.ln malo siiriplicesesse sinduerifisy Derispacis etuniversm Ecclesim.(483)"(subauditur.'liospes)-.Su*
omnemSatan cofam votiis epnteret. ef perfectam ; lutai vos Erastus arcarius civilatis.Cma dixil arca-
pacem concedet. Satan' adversarius interpretaluri fiiini, principem voltiit deiftonstrare': archos (485)
Quicuriqiie igilur divinis' priEeeptis resistil Salan eriim Gfsece, "summus dicitur vei pririceps; Hujus
reete dicilur. Igiiifr, ut jierfeetam confrtiibriem de- '-ergo menlipnem ideo fecit ut, cum Romani aiidirent
monstraret, subjunxil: \ub pedibus vestfis.Rursus, principem Gorinthi jam credere, el illtiqui inter eos
fte eani differri dihlius credererit, volens eos provo- }° jifincipes eraht- credefcrit. El Quartus frater.J_)ua.t-
cafe ad "seelandamsapierifiaui ift bonp-ei simplicita^ tus, non ad ordiriem'.; sedad prpprietalemfton.inis
lein in male, subjecit: veiocijer. Deinde oiationem,: perlinet. Ciijtis ajilerii nieriti fueril, ex lioc coiligi-
pef quam sui audilores obiiriete posserit qtipd desi- tur quia, pbst Gaitim tioSpilaleni, locuffl'salutalionis
defabat, subdidit dieens •.Grafija Dbniininoslri Jesu obtinuit, siciit el. meiilurir Terlii in eo magnum
Chrisii vobiscum. Ubi nbtandum qtiia,iicet lolius fuisse probatur, qtiod"post cognatos Aposioli looum
Trinitaiis unufti sil opfts, gratia lamen'Filii esse letiere nieruit saTiilatioriisi '-. ;
dtciliir, quoftiam drrmis gratia homiiiibus per eurii : Finilis igitur saliitalionibusV ad iêferendani Deo
cdllata est. Verumtamen ubi una ex Trinitate per- gloriam se conltilit, dicens (484): Et autem qicipb-
sriria ponilur., loiius 'procuT dubio Tririitatis flt tens cst vos cbrifinnarc ju_xta_Evangelium nieum, et
nsentio. .'... ... •":',_ pfmdicaiibriem Jesu Ghnsii,,secundv.m revelaiioriein
Praelerea voleris"oslendere quam sollicili cirea _'mysleriiteiripbfibus mierhis tacili (qubd- riunc paie-
Rpmanos eranl eiiam.illi, qui cum eo nlprabanlur, faclum est per Scripiuras prbphelarum secundumprm-
ipsoftini quoque inlalil saltitaiiones, dicens : Salulat ceplumailefni Dei, ad bbedientiam(485) fidei, incun-
vos Titncthcus adjutor meus,jet;Lncius., eiJasoh et' <^ elis^gentibuseognili,soli sapienli Deo,per Jesum Chri-
Sosipaler co-/nalimei:Timotheus Derbensis fuitfilius "siurn, cui gloridin smcula smculorum. Amen. Quod
cujusdam viduae,palre geniili (Act.-xvi),discipulus. dieitcj, ad hoc referendum esi quod ail, soli Deo ;
beati Pswli el cooperalor in pfaedicatione. Elhocest qtiod vero ait, per Jesutri Chrisiuni, ariibigurimvide-
quod-eum vocat adjutorem. Lticius autem ipse est el7- tur", ulrum ad praecederis fefefaiur, ut sit distift.r
Lucas, qui el Eucanus et Luean dietus est. Nee mi- giienduni, soli:De.pperJesum Gliristiim, el.iftfelliga- ,
ruift. quia Grajca nomina, vel Sebr;ca,'aliler insua mus.DeuinPalrem sapieniem pei' Eilium, non parti-
lingita, aliter declinanlur, cuffl ad aliaro transfertin- -cipalione sapienliie, sed- gignendo sapienliaro, qftae
tui. Jasdn et Sosipater, illisunt, de quibus in Acti- Jest Ghrislus, an ad inferiora 5, uj, disiinctione mu-
bus aposloloruin iegilur ::Comiiabantur iiutem eum 'tata, dicamus;;:per Jesurii .€hfisium. cui gloria. Sed
Jasonet Sosi;ia(e'r-(480) Pyrrhi Berbensis (Acl. xx, 4). quisaudeal DetimPalreroper Filium dicere sapien-
Quonidtlo ergo sibi dicit eos cognatos, cum Timo- tem, cum ipse seeunduni suam subslaniiaiii sapiehs
tlieus fuerit Deitieiisis,-iittcas Syrus (481):. naiione sit? Magis enim congfuere videtur ut genitus sapiehs
AntioClierius,Sosipatef Pyfrhi Beroensis? Sed non per gignentem dicattvr quam gignens per geniitim.
debet videri contrarium, Nam Judaei victi, caplivi Rcclius ergo et nobilius -ad-inferiora dislingiiitur; et
ducli srint et dispersi per singulas proviricias, ciyila-, ^TTcet.iniisilata loculio sii dicere, ei cui sit, niliil fa-
les el oppida, jdeoque, licet diversis locis orli siiit, taen in sensu deperit; potest quippe per subaudi-
possumus eds iftlelligere aliqua affinitate conjiinctos lipnem falis esse.verborum ordo : eisjt soli sapienti
fuisse aposlblo. Coftgfuentius autem-est, ut' spirita- /Deo glbiia iti ssecula sKciilorum, cui est gloria per
liter eos cbgriatosvocasse acciplamus., id csf; pro- J Jesum Christum. Quod;vero dicit :soti sapienliiDeo,
pinquos In flde; per quod ostendere voluit sibi'conon Paler tanlum infelligi debet, sed tota Trinilas ,•
operatores iiupraedicaliorie. -qiiaj est uhus Deus. Apte ergo Deus solus Deus sar
'
_ Crii D. Augustini, imounlversaeprimitivae Eccle- Timotlieus; Asiani vero Tycliicusel Trophimus. '''• >
siaedoctrinoemiruhi in modonTcoiisenlit illa gravis- - (481) Haecverba in imoinarg. aulpg.Tegimlur. ;
simoriiniTridenlinorum Palrum, elin iis universa -(482) Vftlg.Tegit universa Ecclesictfsei et aliae (c-
Ecclesia, imo Spiriius sanctus. Sessidrie 25,de Ref. ; ctiones cumnoslra consenliunt. _""..": .7
cap. Jn. 7 ''"..'' 7(485) aprjig;.
7(480) Ntin Sosipater, sed: Sopater;y\ee de Jasoiie (484) Deest hic repelilip ejiis,- quod jn Vulg.-legi-
meftlio.'En texlurhversic. tiujiis: Comildius eslautcm vfur : gralia Doinini noslfi JesuClirisfi cum omnibus
eum Sopqler- Pyrrhi Berceensis: Thessaloiiicensium _vobis. Atnen. , .-.':',.
vero Arislaiclius, cl Secundics et Gaius Defbeits, et (485) Vulg.j obedilioneni.'
m ". , ;..rrTpNis,:vERCELLENsis,EPiscopi;.• •'. \';:' m:
pien.s dicitur, quoniam.npn per aeeiilerilem, aut ac- A iriferius ait, cognith Rursus ut demonstraret quo-
cederitem participalionem, substanfiae, sed. secundurii niodo sil cogftiluih, praemisitj qiwd nunc patefa-
suamsubstaritiam sapiens esl, sicut et bomotioniis clum esl per Scripluras propheiancm, aperle . quipp.e;
dicitur, boiii sumnii paiticipalione; et tamen solus iiuhc deniOnsiraiur iri valicihiis prophetarum, qub--
Deus bonus, quia solus in sua rialura et per se bp- niam hqc mysieriom multoante praedicttimêsl,-sci-»
liris. Qui patens e$t vps confirmare, id est, in ftde et licet quod Christus eopeipiendus esset. Et ap.te stib^:
bpnis pperibuscorrpborare. JuxiaEvahgeiium meum. jungit :secv.ndum prmceptnmalerni Dei. Ati, oeternb"
Eyangeliiirn suufti., dicit docLririaftisiiafti; ftjide et nanlquea Dee proeceplrinJ esi ui hoc.;mysieritim7
Corinlbiis lPquitur :-.Per Evangelium.meum inCliri- novissiniis temporibus geftiibus-Tnrioteseerel.MiernJ.
slO ego vos genui (I Cbf. iv, 15). Ut au lero ostende- Dei dicil.ad dislinctionem angelqfura, vel hoiftiiihrhV
retEyangt.lium suuiii idem esse, et Cbristi praedica- hahi.elipsi Dii dieuniur,nam scienduin quia alilef
tipnera ,; subjiinxil: ;et prmdicatiohem'_Jes_u:Christi. dicilur igms aeternus, (a)iter :Deus; ignis yidelicelj
Suum ergo diciLEvangelium, qupniam ipse doeebat; qula flnem noft habpl; Deus autem, quiai nequeini-
Cbristi afttem, queniam ab ipso primum collaturnrest tium. Cur auteffl.patefactum sil hoc hiysleriumV
el jiraedicalum; ostCndit, subjungeps : ad obedienliamfideiin cuiictis
Secundnmrevelqtipnein mysterii t.einpbribus mler- I? deniibus^M ftst, ut ex/ omnibus gentibus dbediant
nis tqciii;, Tdest, secundrim nianifesfalioftem. lly-. fldei. ".]''' ".';'.•' _.
steriurii yero dicit hftmahaeredemptionis sacraruen- Illi ergo soii.sapienli Deo, per quem hasc omnia'
tuni, videlicet conceptionem pdmini, incarnaljoneni, facta supi, sit gloriq, id-esf, clara ciim Iaftde ribtilia,;
ftatiyitatem, passi;onem,.mdi;tem,jrestirreciipnemet quia Deurii Triiiiiateni essh. osteftdit, et. per JesHt#,
ad coslos asceiisionem.Hpc auteln mysierium tera- Chrisiurii^qui in mullis.suis praeceptis osieritlit qriod
poritius aelernistacitum fuisse dicitur : quia ab ae- Detts Triniiassit; et ut cuncla taceamus, ibiliicen-r
terno occullaiu.11 e.st priricipibus et potesiatibus lissime eommeiidavit) cum discipuijs j)r;ecepit.:;
saRCtili hujuSi.id esl,. doemonibus:-si enim cbgnovis? Euntes, doceleotnttesgente.sTbapiizariles eesinnoihine
sent,. nunquam Dominum glorim cf.u'cifixisseni'(I Pdifis, ' et Filii,et Spiriius sancii ' ' (Matlli.
"' ' xxviii,
Cor. ii, .8). Sed, quia taeilum.dixerat lioc mysle- 19). .'- .. '"'.'"' "-'""., ,
rium, volensoslendere quia patefactum est,.paulo Finis Epistolmad-RomanOs._
EBlSTat^ PRIMi 11). CQRIJSTHldS*
ARGTJMENTUM..-- :. .. . ,j.qriis iri decem in.illibiis posset exjilieare. NiS)tandii®i

Sreriiini,Cum iriterprelarer illud, qriod ad Corin- ' -eiiam<ji.odsciens Aposiolus suftm nqfflen a Saule
ihios sc-ribiiur : Eccksim Dei,._qumestCorinthi, -euin jrege superbo,. de Cujus;stirpe.descei^derat,idnctum,
~mhnibus;quiinvocdntnomen Domihi (11 Con:'i,- 1), nOnse Saulum vocare voluii,7sed Paulurii ;; quod in,
-dixisse irie divefsitatem esse Ecclesiae,;et eorum qui Laiino sermone ab humilifale nomen âccepit, rtafti
invocant riomen Domini. Ptito enim mouogamum, et paftlum modicicm dicimus. Haec inferius: dicenda
•yiiginem, el eum, qui iif caslimonia perseveret, sunt, priusquam ihterpreiafio noniinis Pauli pona-,
' ,-7 ;., , : ... .
"esse de Ecclesia.Dei-;. erim vero, qui sit .diganitis, :tlir.';;. •.„; j
Ticetboiiam haheat coftversationem, el curiClis vir- - Beatus Paulus praedicalor egfegius, ef doclof
-iutibus polleai, lamennon esse deEeclesia, et de eo gentium iiiflde et -veritale, sicul in Aclibus aposlolo-
numerO,,qui non tiabei!ir.iigam, aut niaculam,. arit fum (xy.ii.iji);legilur: Divino.admoiiiinsSpivitu venit
-quid Istiusfflodi (Eplies. iii,'27_ij sed .esse;de secundo Coririlhujii, ibique annum el: dimidium-verhum Det
-gradii, et de liis qui invocant riomen Domiiii, et qui praedicavit-.Esl auiem CofiijLliiismetropolisAcha.ia;,;
salvantur qtiidem; in noinine Jesti Gbrisii, nequa- Atchaia vero,, provincia Gra;ciae, dicta-ab Acboep
quaift tatnen coronantur ab eo,cui eslgloriaci iffl- rege,jn modum insu.laeposila, undiqtie enim mafi
. perium.ii) saeculasiecuTorutri..(Origeftesiri' hpinilia D Cingitur;; aquilona|i lantjum parte cbijjtmeia est
. de Arinaet Simeon). -.;-"" ;MaCedoni«. Fuif igitur Corinthiis lotius.Graeciaede-
I-:ibac Epistpla riiagneedevotioftis erga suos au- cus; in ea eojm maxinie philosopbiae siudium \i-
ditores Aposlolus fuisse monslratur : quippe quos . guit, et plurimum sieculafibus disciplinis abundayitr
modo nionendo, modohortando, noftnunquam incre- .Corinthii ergosuiit Acbaiei, qui Suscipienles; ab;
pando, iiiterduirt, yelui, paler filios blandiendo all.o- Appstolp veitium Dei per annuni et diiiiidium, ofe-
quitur, volens eos revocare ad pristinaz fideistatum.. , diderunt jn Chfislum ; post ejus tamen abscesstim
Monstratur eliam magnae fuisse.sapieiftia\ ; nec mi- seducli- suut a pseiidoapbstolis, et. varils erroribiis
rum, ftam Chrislus iii eoi-loquebaituri Iri bac enim inyoluli ;,quidam a seclaloribus hiimaiiaesapienliae-,
. Epistolay qua; vix usque ad niille versus-extcnditur, quidam a^Mosaicaiiegis.observatoribiiSi-.Hosrreyocat
ioi taiilasqitc senientias explicayit, qtiaiilas vix ali- Apostolus adveram et Cafhoiicaih fidem,. scribens.
- EXPOSITIOTN EPISTOLASPAULI. — IN EPiST. I AT»COTt. - • "\ 290;
3S1-
eis ab EphesOperTImoiheum, dileciissinium suum A quam jucundum habiiare fralres_ in unuhi'_(Psal.
discipulum. (486) . - "--' cxxxii,!), Et nola, quia iii bac Epistola, sicut etin"
t-(CAE.I.) Jtaulus, ut iti; praecedeftfi Epistola dic- reliquis, Appstolus 8110111 .'ftoiften.,;jft":cppstiit;.;quQr.
tuni est, arfjnii-flijfisirit.efp.retatuf; nec solum quia niam majpris aiiciotitatis erat qui dirigeliat Episfo-,
Roniana; urbi,_,quoetotjus qrbis caput erat, Evange-, lam, quamhi, quibus: dirigebatuf. MQSqftippe esf,
Tiuni iradidif, sed eliairi, qtiia Cbrinihum, qtioe io- ut in-epis .olis.niajoruni nomitia proepftiiantur, sicut
iius'Groeeiae decus erat, salufaribus praecepiis ih-; esl illud :. Rex-Antipchus. genii-Jtidmpfuni sdkitem] '
V _. :.
sfjtuit. -Vpcflfasest autem trifarie, id esl, in proe- (iilfflc/(fli..xv,2).; ,',-, : ':-;:. -,'".',:".
scientia ac^roedesiinatioiie Dei, ul illud : -Sicut ele- .Ecctesim .Dei. Ecclesia Groece, LalinecojHiocafio
gil ribs in ip.soante mundi constilulioneni (Ephes.i, jdicitur. Et apie, quoniaro omnes ,ad secorivocati;
A); etflgura, sicut est :Benjamiri lupus rapnx;(Gen. lph.de et:ca(/(p/tco::d!ci(ai',;id:e sive
sLix, .27), ;,etc. .Yocalus estetiam verbis, ibique generalis; quia, non,.ut baeieticojtim conyenilcuTa,
aperlissinie,;ubi diclum est: Sauie,.Saule, qujd tne in. quibusdam: fegionum parlihus cooptalur; sed
persequeris?(Aclyxk\\,;l:)_ ,,'„:,- ,--.>. dilalata per orbein terrafuin diffuiitiitur. Ûiiivcrsa-
;Apostolus Graeee, Latine missus: est, juxta illud : lis autem, Jit quidanj yolunl,,ab;uiip diciluf. tiiest,
Ecce ego.adgenieslongeposilasmitiam le (Ibid.,21). ] quia omnesiri uhLtatem.fldeicQngfegat. Generalis
Quomodo autem yocatus si.l Aposloltis, manifeslat autem yocatur Ecclesia; qftia geneialis ift ea est
subju.ngens .: Per volrintatem Dei. Ypjuntas varie •doclriiia ad;omniui)i institutionem. tam-de: -"yisiTijTi-j-
pprtjlur in .Scripluris : aliquandp eriim aiiiftiamsi- bus, quam dp inyisibilibus, tani,-de lerreriis.. quani
gnjficat, aliquandp coftsiliiim,aliquando Iiabet in se de coe3e.s(ibus;stie quia. omne geniis tiumaiium a,d
intellectunj yerbi,. qupdest pTacet..Congrije. ergo divinae pietalis et religionis- subjeclionem.-congrc4
ih tioe locp per voluritatem Dei accipiriius, secun- gtil; sive quia sine differentia diiiniuift peccata cui
dum beneplacilum jpei. ubi vim diviriae dileclionis fat. Dei autenj addidit, :ad distinclionein Ecclesiae
circa se osiendat. Npn eftini quolibet modo Aposto- malignariiitim, sicut scriptum est: 0(/n>iEcclesiam
'.Iri.s vocalusTest, sed per. vbTunlatemDei, id.est, per maligiianlium (i8J)., Igilur, quia Ecclesise Dei jani
prOyidenliam etdispeiisalioriem. Jesu Chrisii aulem ift diversis mundi partibus braiit consirtritae, ut
se dixit Apostolum, adiflislinclionem pseudpaposto^ Pstenderet cui speCialiler scribebat, adje"cjt-iQum
Torftm. Quicunque enim"verbis, siye exeraplis alio- esl Corinlhi,.Seqii.ilur,: Sanclificatis in.'ClifSsib:Jesu;
jufti operatuf salutem,, merito Chfisti Apostplus Sanctificatos eos clicii, qni pef aquaftitiaptisifti :et
dicilur. Econlraria qui aut verbis, -aut- exempHs grafiaro saricli Spiritus sunt,renati. Ut autein psicn-
alicujus perditionem Operalur, .pseudodpostblus vo- X deref ubi celebraturtioec.saneijflcaliOj.«d_nhxii;: Ih
calur. -,.-_.-,. 7 ..-.-.;';. Ghrislo JesUi.:.:sjiie"ipso,-eniij)hulla sancijficalio.ct?-
,; JEt Sosthenes',Quaerendumquare sitii tiunc in sa- idbraiur,.-; 7 .;.'..'; ] :i.;':-^ ;' '-';;- '"7
lulatiorie adsciyit. Seilicet,. quia Corinthius erat Yocaiissanclis. Hocde his dictum est; qui in fide
«doclor, muTlumque sPllicituspfo fralrum saiuie: perseverayerilnt; qubs ideo laudat,:ut pef istorrim
' .Sed^-quia-in aljis Epistdlis diyersos secum suniil; laudem, eos, qui decepti surii; ad" prisllrise fidei
ijia qtiffirenda-esthujus7quaestionissPlutio, qiiaepm- staluni revocare possei; Sed quomodo eos sanclos
"nihus cOnyeniat Jpcis. .Scieriduni efgp, quia heatus vocatos dicit? Nunquid sancti-erant cuin': yocaii
•Satilfts,sicut praj caeterjs niajoris ardoris, et studii stinl? Mininle: scd yocati facfi' stirit s..ancti(488). -
fuit erga suos auditoi'eS}.ita etiam major.is humiii- Ep, genefe Tpcutionis, quo :dictuni--est : rMuliereiri
'latis.. Ut efgo npbis sriaehumilitaLis,exeinpluin fe- fprieniquis.iriveniet (Pfov. xxxi,10). ': -_'<-' -''.'•
iinqueret, "idcirco el tiuiic, et ajios sibi iri saluta- 7 Cuin bmnibus:,qui invocani nohieri-Dbmirii^nostfi
iidne adscjyit. Yel fceffe ad, suEeiiarralionis CPftfir- •J.esu:Chrisii,'.iti omni:lpco'ipsofumei nostro. Qiiit!
ahationefti,vquia scriptum esl;: Tmpre cliior.uin, vei tioc- dictb yoIuitTpstendere, ciim aii, iri bthmibcof
irium iestium siabit; omne verbum (Deut. xvii;'6; Scilicel, quia quictinque credentes iiiveiiiuntiir, tani
{Matth. xviii; 16; Jqah. vm, ,17; Hebr, '%,; 28; ex Judasis, quani genlibuscl ubiciinque inveiiiunitir,
JI Gor. xiij, i). Sed qiiare eumjipnvocavit Aposlo- unum esse deberif, -quia unius capiiis meriibfa sunt.
Tutii? Yidelicel, .quia iiondum erat lantse auctoritafis, Unde in EyangelioDbriiiriils: Erii unuthoviieei tinus
-nt hoc nomine dignus esset.' ; . pastbr (Joan.. x, 16). Aliter, ut qtiidam volunl, qui
; Fraler varie poiiittif in SCripttlfiSiAttamen liunc invocaiilnomenDpmininostriJesuGliristi,des&cerc_]6-
Apostolus fratrem vdcavit causa adopiionis et af- . tibus dicium est, quoriiam ipsorutn est speciale in-
ifectioniS".Unde scriptum est: Ecce xjuam bphum ei vocare nomen Domirii. Unde in lege scripirim est-:
" '
(186) Intiilo'g.,tiicTegitur cap. I. ;- ptttavi : exptingendaSidehide Tilteras i i, Dennim
(Z&T)Pstil. xxv, S. Textuffl hftric diviftafe ptitius, litieras ae, vefbi ecclesiqm; qttod' sxpe: aecclesia.
"fluam interpreiari niihi fas fuji..: ita enini jacet o scribitur, visuin
lilteram «., ve.rbi mttYt^rjitinitum-.iftiiialcm.
divitiai*«...-Cufti <enim de Ecclesia malignaniium esse milii est: alibi enini saepissime
' iniliali-
• •.
,sernio'essel, ad eam lexliim j-efefri debere censiii. . bus.litieris textus exprimi solerit"..
Itaqtie ftl jacet oflivi; quamyis litfera 0 seprsim pb- . (488.) Yitleaitir episi,.-ad Rpm. ad Cadein.yerba
siia legatur. uli saepius cbiitlngif, priftio iegeiidiim sul) Iiiiiip ,; vocqtissarictis,.. ;,.,.:.. ;..,
'
§91 '""-". ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPl' '".. £92;-
.Sic benedkelis filios Israel, invocantesnomen meum7{ doCuit, cftnJquadraginta diebus, et noctibus continiie
super cos (Num..vi, 25) : et Psalmisia': Samuel in- jejunavif. Quod aulem addit, ptb vobis, non-iiitelli-
ter eos qui invocant iioinen ejus (Psal. xcviu, 6). gendiiiri esl pro divilibtis, aut-.polcntibus. >s,e'd
pro
Sarauel qitippe non fuit de siirpe Aaron; veruin quia vobis.id est, qui in fide perseveraslis; In gralia; id
de tribu Levi orlus (/ Par. vi, 28), ul in libro Para- est, pfo gratia. Yerum quia sunt nonnulli, qui divi
lipomerionisiegituf, et saeerdos exsiitit, et Deo sa- tiarum lerrenaruin graliara habent: he forte vide-
crificium bbtulit; idebque Psalniista dicit : Inief retur Apostolus pro lnyusmpdi gratias retulisse,
eos, qui invocanl, id est, iiuer saeerdoles.- Cur ergo inlulit,r Dei. Rursus , quia hanc gratiain ndn suis
hoc ait Apostolus? Ut oslenderet, quia sacerdoies iijeritis, sed diyina Targitale adepli sunt, adjecit:
iri Ecclesia locum, id est vicem, el ofiicirimienenl Qum-daiti esivobis hv Christo Jesu, id esl, Jief-
ApOslblorurii : unde et apostoli Ecclesiaruni vo- Christum Jesum. Cur aulem referat graiias, nianii
' feslat: ;Quia in-oninibus"diviiesfacli-esiis iii-iUo,iii
caniur.
Igiiuf, quia preeftiisit: Qui invocanlribmenDomhii omni verbpfeie.ln illo, id.est, per iiluiri. Sed quse-
fesic Christi; ne forte viderelur auctpritalem, et rendum estquibus divitiis illos dical ditalos. Kun-
-doftuni Ddi Patris- exclusisse, intulit: Gralia vobis, quid ariri, aul argenli? Non. Sed illis, de quibus
el pax aDeb.Palre -noslm. Quibus; verbis-admonet B Isaias dicit : Divitim salulis, sapientia, ei scientia,
Domlrium, Jesum Ghristuiri, sicut- Deurij-invocan- iinioi••Domini.,' ipse Jhesaurus ejus' (isa;:X:Xxi)i>;6).;
duni : orftnern tariveft gratiam, et dbniim, adDeura Unde Apostolus, ut ostehderet de quibus diviiiis
Patfera feferenduni, ex quo sunl omriia :.pslendens dixeril, adjunxit : In oirini verboelin omniscientia.
duos, id esl, duas Palris, et Filii pefsenas, qui per Yerbunv tioc TocOnoft esseritiafe iritelligeridunf est,
divinitatem umim suiil, el Patris auclerjlaiera esse sed nuncupalivurn. In omni verbo, \A est, ift omril
proferehdain. Rroeterea sciendum; quia tiis verbis et "doctriuaiScieriiia aulem est, cum res aliqua certa
Teniissionem jieccatorum Corinlhiis oplat, et Dei ratione pcrcipilur. Scienduni vero, quia voluerurit
Tecohcilia.lioiiem. Gratia quippe donuni- est, quo honiiulli Tirie loco humanani debere inlelligi scien-
.pgccaia laxaiilftr; uride et -graiia .dicla est.,. eo tiaui; ideoque pari.loiiiferius additur: Ita ut"niliil
<piodgralis detur : pax-vero est, qua reconciliamur vbbis desit in ulla graiia ; quoniain Salomonioquens
Deo.; - :; "• • -.
"desapieiitia, inter alia ail : Verierrinl mihiomiiid
Igilur, quia gralia et Jiax, quse suht a Deb . surit bana pciriter cum illa (Sap.m, 11) : qui enirii sa-v
et ab uftigenito Filio ejus, adjecif:~Et Dbjnino Jesu piens esi; nullam paiitur penuriani. Sed inelius in
Ghrislb. Alfamen,7quamvis lateftler, lotrus Trihila- tioc loco spiriialisscientia intelligilur, quamhumana:
-Jjsin boc TocOAposlolus lhentioiiem -facil: gralia G diviles enim factos dicit in oiftni verbo, et in omrii
enini etpax--doha sunt Spiritus sancti: ctirii ergo scienlia, quia in accepia.gratia persevefantes; doc-
'
gratia et pax optatur, Spirilus sanctus, qui esl ter iriiVdriispiiiLalisscieiilioesutit adepti. Unde et sub-
lia in Trinilate persona, comriieiidaiur. - ditur :-Sicul lestimorimmChristi confirinatum esl in
". Graiias agb Deo meb semperprpvobis.SoYilo mort, vpbis.Tdsiiirioniuinquippe Christi vera sCientiaesi:
>a graliafrim ccepit aciidne, ut suos-auditores ad quod in Coriultiiis coiiiiiniaiuni efat, rjuia in fide
nieliora provocaret. In quo facto praedicatoiibus icorrobdrati, nihil de hominibus sperabant, niillisque
reliquit exemjilum, ut non modo pfo suis, sed et terrenae voluptatis illecebris inducli, omnemspein
pro - aridiiorum suorum profeeiibus Deo gratias re- suam in.Gliristo collocaverant.-Aliler-,:Tesiifflonium
ferre studeanl. Dicehdo autem: Deo, docet, ut si Ghrisli conftrmalum eratin illis, quia,qtiodChristus
Iiomo ab boroine aliquid boni discit, non bomini, gessiiin tiomine, bocift eorum aclibus moiistrabatur
sed Deo ascribat, el gralias agat : fruslra enim in tempTo(489). Sicut enim Chfislus cruciflxus re^-
laborat sermo praedicaloris exlefius, iiisi adsilgva- surrexit, ct^losque conseendit; ita et hi mundd,
tia sancli Spifitus, quoe mentem doceal interius. vitiisque cruciflxi, et virtulibus resurgenles. ccelos
Meb. vero; addidit, ut ostenderet, quia Deus', elsi pef coeleste desiderium consceiiderunt. >Qiiomodp
natura Oniiiium est Deus; quia omnium Creator D vero coiiflrmatuin sil Ghristi teslimonium in illis_
et judex; voluniate lamen et rnerilo paucoium apefittir, eum suhditur : Itaut nihil vobis desit in
cst, id est eleclorum,. quorum solummodo est hoec ullagraiia, id est.in ulla virtftle. Quibus autem hoe
VOX.-- -; '....- dicat, aperiiur, cum subdituf •:Exspeciantibus reve-
Itaqiie, quia sunt nonnulli, qui; tam in prosperis, lationeni Dbmini nbsiri Jesu .Ghristi. Revelationem
quam in adversis, non coniii.uatim, sed ad lempus DoniiniJesu Ghrisli, dieni vocal judicii: tuftj enihj
Deo gralias referunt: ut monstraret Aposlolus, tain Christus oinntbus fevelabitur, lam- juslis,. quam
in jiVosperis,quamin adversis, conlinue Deo gratias injustis, lam jhis, quam impiis, ut mali, videnles
referendas, adjunxit, semper. Hoc eliam Dominus quod credere noluerunt,--COrifundanturet pereanf;
:{489)-Aritog.habet in templurii,quod ad meliorcm Dei-vw.averit;.; temiAumDei sanclum esi, vel ad

lectioriein;redigendum'cetisui. Sensus foriasse Tm- illttd; quOd.c. vi, v, 19, meinbra vesirq iemplum sunl
jtisce iftterpreiationis ad illud referri debei, quod Spiriius sancli: vel iiein II atl :Gbf.e, vi, v:. 16, vos
idem aposUjlushac Ep. c. m, y. 16 : Nescitis, quia enim estis teinplum Dei vivi. YeTlegeiidumcxemplb.
lemplumDei eslis, vel v. 17 : Si quisautem temvtum
«8S EXPOSiTIO 1N EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST.I ADCOB. 294
tibni.vero.de rnunere loetentur, dum se videni jiius ±A-consumptionis, sed perlectipnis el cpnsummatipnis.
adeptos, quaift pulavissent> Tlli ergb reyelationenj Potest enim per finem Christus iiilelligi,-quia flnis
Jesu Ghrisli exspeclaiit, qui undique circumspecli, legis Christus est, ut sit seiisus, ustjueiri Christum;
dfeni moftis sefflper ante oculds habent, et sollicite: ac si diceret: In >seipsb; polest efiam intelligi pef-
ac palienter futuruni exspectant judicium. Illudquo- fecli.obonorum operum, siye dies judicii, yel dies
que notandum, quiacum dicit, exspeclanlibusfevela- morlisuniuscujusque, j'uxta illud : Qui perseveraveiit
iionem,Pstendit, quia dpnuni, quod fideles perce- usque in finein, hic satvus erit (Ma((.i,;X,,-22)..;):.; '
piuri sunt, adhuc lalet; revelabitur "aulem in die Sine crimhie,Na.ta,^^quia ijon ait, sinepeccato.^
judieii. Unde Joaunes ait :Charissimi,nunc-filii Dei nullus enim in tiac vita ila polest cottfirmari, ut pec-
-iumus i einondum apparuit qiciderimus (IJoan. ni, calo careat. Unde quotidie difcere.mon.emur: Dimitle
2). Et idem Apostolus alibi : Vila vesira.abscondiia nbbis dybita .tibslra;siculet nas dimitlimus debitbfibus
esi cumGhrisib in Deo (Cbloss,-m, 3), etc. Et scien- naslris(Luc. xi, 4; ilfa((/(7yi,;12).TliricJacobus":-J» -
-dumquia videtis Aposlblus;verecundasCorinthiorum rimllis offenditriusoitines{Jac.-\\is'2.)_.;..
nienles, et vulnus erroriseorurn curariduni; studuit In die advenlus Domini.npslfi:Jesu'Chrisli-,.Diem
Tpsorumconsulere vereCuiidiae: ftani velut periiissi- adyentus, diem vocal judicii, quandoDomtiiusyenr
mus medicus blanda manu vulnus palpans> laudes !B trirus esl :ciimsenioribus pppuli sui,.yel diem mortis
praemisit; deinde conalus.vulnus aftferre,. ferrum uniuscujusque. quando C_liristus.Yenjejis ;electos.s.uos
=objurgaiionisinfixil, et multimodae inerepalionis as- de ergastulo cafnis ad cbslesiem:gloriam evocat.
neritatem- subjecit. Sed ijuaerendum, quare eos tam Rurstim, ne :de sua confirinaiione litubarenl, ad-
acriterafguii, quos superiusin omni scientia divites jftnxit : Fidelis Deus. Sed qHare eiim-fidclem dixil ?
dixit, et quibus nibil deesse" asseruilih ulla gratia. Quis enim de hoc dubitat? Sed ideo fidelem vocavit,
Uafle beatus papaGregOrius : Dic, rogo, Aposfole, -qula mos est Scfiplrirce sic eum appeilare;: et revefa
sj diyites eratit in omnibus, cur scribendo fatigaris? fidelis eslv quia falli hon potest,- qttia. quod pro-
Etsi nihilillis deerat, cur longe posilos taffl aspere •misit.siniplevit: nec eriim"jjliter esse potest,'nisi
eosiricrepas?Eeceenifti quosniliil egere dixisti, his •sieufipse dixit, idest, ftt riOs, qui-euni credimus
deesse.unilatem et coneordiam ostendis. An-Spiritus Dei Filium, in Blios Dei adoptemur, et in eadeiij
sanclus. qufin le loquebatiif >mendacium pioierre tftiafteamusdignilate/in-qfta ipse pefmanet, quem
poluit? Absil. Sed: erarif quidaminler Cofihfhios, . eredimus Dei Fliium. Hoc enirii dpnat, quod ipse
qui ditati in omnibus,ttraTatidepraeferrimerebanturt est,' id est, hdftiinibiis diviiiitaierrj,-iftortaiibus im-
-erani etiam quidam digni tua increpalione. Mos moftalitatem. ' - "' '.'
';'.;
namque est perili medici prius sana meiiibra, circa i2 Per queni vocalieslis. Yocatiotiic,-non illa intelli-
Vulnus palpare,:et sic a;dtangendum vel absciden-' genda est, secundftiri quam'; scfiptum invenimus:
-dura vulnrismanum adhibere.Sic-niroifum egit Apo- -Mulli s.unt vocati, pquci vero clectiJ_M>itlh.-r.r.,16)•';
slolus-: nam quasi sana nVembracirca;vulnfts pal-. sed praedestinalio, securiduih:quam electi sumftsJft
jiavit, cum perfeclos Coriftthiorum Taudavit; cum sdcieiatem. idest,fraiernitatemJesu;Gbri.sii : unde
-autem-ad iriiperfecioruui objurgaiionem profupil, mox subditur : Insbcietatem (490)\Jesu Christi Do-
Tquasi yulriusin corporepercrissit. jNam idciroo per- mini ;i<.s(n._HincJoannes ait: Deus hix est ; ei si
feclos landavit, ut ad imperfectoruftiinerepaiiohem diligimus eum,:-scimus, quia socielalenv.habebihtus
congruenlius perveniret, alioquin de sua fbrsilan cumFilio ejus (IJoan. i, S, 7). < ". :l. !; -
salute: desperarent. Jgitur., ne'tii, qrii in fldeperse- - .Hactehus Aposiolus gratiarum actiones, quas prb
•veraveranl,.de suo casu in vilapreesehli liiubarenf. •CoririthiisDeo refulit," simril et eorum laudes dei-
pulchre suhjunxit : ffuiel confirmabit vosysque m scripsit.Nunc autem aggreditur lexluni Episiolae, et
fitiem (videlicel Ghrislus),De alacrilatequippemen- .causas dissensionis ebrum oslendit', subjiirigeris-:
iium eorum cerlus, de spe convefsionis securus, Obsecro ilqquevos, fralres, per hbirien Doniini Jesu
quasi flduciam illis Iiis verbis promiilif, tanquam Cliristi, etc. Quibusverbis ofat, ef precaiur omnes
diceret: Qui sua gratia cbrttulit, ul hi oniiiibusdivi- J3'GofinthTpsiuf idipsum sentiarit: videlicet, in quo
tes essetis, dono suae niisericordise yos confirftiabit, rehati:sunt per baptisftii saeiamentum. Notatidum
. htin aCCeplagratia persevereiis. Sed hftde Apostolo autem, quia ndn ait, _perauQloritateift VeTdignita-
de islortifti confirniaLionetanta cOnfideiitia?Yidelicet tem -Apostolalusmel, sed, per nothe'n:Doinininostri
de praetefita perseverariiia. Nam quiiiiter totdiscri- Jesu Chfisli. Nori enim aliquid lftajus invenit,: qtib
mina sensuum, intef lot peflufbationes var-ietatinn eos posset terrere ; quia non est nomen. aliud sub
immobiles exsliteruniy .monstraverurii profecio se in ccelo, in quo oporleat salvos fleri credentes (Act. iy,
flde perseveraturPs. Et riota,-quia, diiffllips laudat, 12);:tanquani diceret: Per iliius riomeftvos obsdcfd,
eos qui;"a pseudoapostolis fuerant depravati, ad cuj"us'sanguine rellempli, -ciijtis "gialia adoptati,
coireCiionem invitat; quia. dum eofurii Adem prse- cujusque invocaiione estis-salvaiii. Vi idipsum. di-
dicat, illds ad. pcenitehtiam provocat-. Ut autem catis bmnes (subauditur : Quod in Bajjtismate per-
osleiidefet quotisque essent ; cOhflrmaridi.-sutijecit: cepistis). Adtimriehiquippe Gorinlbldriin)Ecdesiam
Usqueih finem.Fims auteni ncn infelligendus esl loquebalur : (>i91)_qiialenushi, qui decepti fuerant
(l90T;Yulg. in socielaiem Filii ejus JMSUChristi. {491) In aulog. marg. legitur cap. II.
" 29G-
295 ATTONIS VERGELLEN51SEPISCOPI :
a seductoribus, adprislmaa fideistatum reverieren- A slolus credidit his qui ab ea mlssi sunt. Conlenlio
luiydumearii in illis laudari audiuiil, quj in fide autem esl," cum animositas fatigatur, nqn verilas
perseverayerunl. qtiaeritur : naffl et conlenliosus qtiasi ab iiiieittione
"; Et nbn sint iii vbbis schismata. Inler haeresim et (494) dictiur ; quia non ratione aliquid, sed qiiadam
schisma hoc dislat, quod tiaereiicus proprie dicitur,- menlis-perliiiacia sibi vindicare conlendil. Hiergo,
qui-In fide:erraf; schismaticus, qui in fraiertia dile- ' qui pervefsa de .Gpfiiitliiis nuntiayerunl, sigiiifica-
clione. (492) Unde Origeftes a qriibusdam, noii hoe- verurit eliani-conicntiones esse inlefeos, iil oslen-
feiicus^dicitur, sed schisfflaiicus.; quia rioriin fide deret inesse eis diveisitates riienlium, et animorum
errayit. sed in quibusdam dispulaiionibus sariclarum yarielates,', eliam in evangelica proedicalioiie. Ut
Seripirirarhni Vnafti quasdam sentenlia.s:loiige ,ali- ergo manifestaret easderii contenliOnes, srihjunxit:
fer, qtfaiii Ecclesia caiholica intellexil. Sctiismata Hoc aulem dico, quod:unusquisque veslrutri dicit:.
efgo eranl :inCbrinihiis ; quia non solum in djver- Ego guidem sum Jaulc> (495); ,-egb qulem Apolio;•
soruiii rriagislroruni opiiiionibus, sed eliam in qui- ego vero Cephm;,egb aulem Chiisti. Ub'r nblandum.
tittsdam aliis, sicut inferius "deirionslrabilurjab in- quia errores denolat, sed errorum auclores non-de^
divisi erant. "• --
yicem ,' monsiraf; quoniam non in eodem ioco permane-7
Srtis auleiii perfecli 4n eodem^sensu, id est, in I >bant, sed per diversa loca discuriehant ,:-ut sim-
eodem intelleclu : et subaudiendum esl:.-Quema plices quosqtte decipercnt, et bapiizarent, quatenus
nie percepislis. Et in eadem scientia (i-9o), \d est, w eofum personis gloriarentiif. Nam hi, qftos dicit
ratione doclritiae. evangelicae, ubi subaudieridum: Apostolus, sancli et veri praedicalores fuerunt; vi-
Quain a me audistis et didicistis: Haec ergo vox delicet Patilus, Cephas:et Apollo : quos ideOponit.
perfecloruni pfaedicalorum est solummodo, id esf, ul stib eorum:specie pseudoapostolosreprehenderetr
ijui recte vivunfet recle, praedicaiit. Seniper enim Quibus verbis osiendit, quia, si in bonis pra;dicalo-
praedicaioiibus duplex insiaf ftecessitas , id est, ribus non est gloriandum, mullo. minus in malis,
iie, aut: veritati, niale prsedicando, falsa" misceant, quorum peryersa doclrina demoiistralur in sub-
aut veram docirinam, per-verse =yiveudo,-.cor'ru'm-.jeclis. QsteiidiLetiam illps solummodoin ftde per-
panl. severasse, qui se non ullius liominis, sed Christi
Significatum est enim miliide. vobis, fralres mei, discipules dicebant, qucs et "superiuslaudat.
abhis, quiCldois suiil, quia cpntenliones sunt ihter Divisus est Christus (496). Ac sidiceret: Si ita
vos. Quaer-enduniesl quare Aposiolus:tam facile crer esl, sicul yos. dicilis, ergo •Christus divisus est ;
didil his qui mala de Corintliiis liuntiaverunt : cum quia, si membra divisa sunt, el tolum corpus. Sed
scriptum sil in lege : Non facilecredas- omniverbo IJ Aposlolus idcirco Chrislum-divisuin -dicit. quia ho-
(Eccii. vj, 7). El iii_librp Jesu filii Siraeh :Qutii miries Chrisli gloiiam ustirpanles, sibi .parlili sunlj:
viderunt oculi lui,. luec loquere, Sc.endum ergo, quia sicui enim ab haerelicisdecepli,. eortini nomiftibus
Appstolus gratia sancti Spirittts replettts laiui erat appellari cupiebanl, ut Ariani ab ATio, Sabelliani a
merili, ui ftbsens. singulorura.Corliithio.fum'rnefita Sa]iellio,.Pholiniarii a Pholino ; ila Corinihii a pseu-
cogiiosceret. Uiitlealibi :_>Etsicorppreabsens, spirilu doaposlolis decepli, eorum insigniri nominibus
vobiscum sum, gaudens, et videns.ordinem veslrun_i cttpiebant, ac per hoc, loco et vice Chrisli, tiomines
(Coioss. ii, '5). Idcirco,ergp haec taiftfacilecredidit, venerabantur. Praeterea sciendum. quia haeretici,
quia per Spiritum sanctum vera esse cognovii. ctim diversa de Glirislo sentiuril, Ghrisiura dividunt.
-Rursus quaerendum,quare eos fratres vocaverit, qui TStap.5 quidam illum purum Deum ; quidarii purtinj
pseudoaposlolorum eirore fuerant depravali: vide- hominem; aliiaulem el Deum asserebanl, <t homi-
iic,et,-ftl eis daret occasionem resipiscendi. Unde -nem," sed initium sumpsisse ex Yirgine ; nonnulli
-Dpmiiiusper Isaiam prajcepil li.is, qui cum eo erant, eum a prophetis praedictum ; alii autem niliil de eo
-dicere.eis, qui a pseudoprophelis fuerant decepli: loeutos prophetas dicebanl. Gum - ergo Bominus
fratres nostri-estis ; qualenus auditp nomiriefraier- Jesus Christus idem -sit Deus, el homo, qtiieunqtte
hiiatis convertereniur,, et sicut fratres dissentire. de eo varia sentiunt, Christftm dividuiiU Sic ninii-
noii possent. Ckloesauiem,-ut quidam volttnl, horum decepti Corinlhii Chrislumdividebaftt; quia
mines fuerunt in iide perseveraiiies et frriclifican- suaeredemplionis et renoyationis gloriam, qnae soli
tes ; unde, quia magni meriti erant, tam facile eis Christo'dehebalur, hominibus impendebarit. Divide-
fldes adcomniodala est. Alii Chlois nomen esse as- bant Christum; quia diversas Ecclesias faciebanl.
serunl loci, ril sic dictum sit: Ab his,. qui Chlois Igitur, quia malum magnum esl Dei gloriarh homi-
sunt;aes'\ dicerelur : Qui sunl Antiocbiae.Quidani nibus altribuere, pulchre subjunxit Aposlolus : Nun-
verp.dicurit, quod femiriafuerit Deo dicata, cum qua quid Paulus crucifixusest pro vobis ? Ubi nolandum,
eraf mtiltiiiido credentiuin et colentitim Deum ; et quia a se sumpsit exordium, jie,;si ab aliissume-
quia magnaeerat sanclilatis, idcirco facilc Apo- ret, dum Tllosrefularet, suain videretur commen-
: (492) Jn autog. marg. legiLur cap.TII. ;, (496) In Yulg. iftterrogaiiva bst propbsiiio haec.
(495) Yulgi seitlentia. Signum autem inlerrogationis in autog.
' nbstfo de-
(494) Forlasse intensione. sideratur. . -
(495) Yttlg.-PflH//.
ofiV ''"' 'WtfSefTm ;,m TTDSftTAT.iS PAOLT..—IN EPIST. ' AD GOR. . efoft
ilarepefsonam.Ei est seftsus : Si Ghnsius pro vb-.._(_ _\-baptizat, contiuuo idoneus est evangelizare : nam
tiis, ef non PauTuscrucifixus est, :et ,ejus, rion Pauli :-.elsisoTemniasunt verba, quaedicunlur in baptisma-
sanguine redempti eslis, eftr ad ej'us injuriain, taft- ie,,licet'iamen ea mullis dicerc ; evangelizare vcro
Aam graliam et heneficium hoftiifti itnpritatis ?• Ap, non-jrotest, nisi eruditus episcopus, el instruclus
Jn notninePanli baplteati estis,? EtCst sefisiis: Ba- doctor Ecclcsioe, qui bene novii omiiium morcb
piizavIl-;Paulustsed ut ininister .ChrisXi;tiapiizavit inspicere, el secundum conversaiionem uniuscu-
Ghristus, sed sicut Deus; et arictof baptisnii;: eujtis jusqfte, proetiicalionis verba formare. Episcopus
auelprilaferii ftulli ministrofUm: Ecclesiae.cOncessit, ergo, qui omnium graduum continet dignilatem,
sed sibi soli reserva\il."Unde:.Joannes tpfusquam potest aJiquandoetiam minislri offieiofungi: praesen-
Tprophela : Qui misit me;_baplha,i__s .(497), ille mihi lihus famen minislris baplizare non debet. Unde
.dixii;Super:quetri. videris Spirituni descehdentemet Pelrus aposlolus ccnturionem Corncliiiui non per se
.manenlem super eum, hic est qui baplizat in'Spirilii baptizavit , sed ministris baplizare cum jussit
sdncto. Si eniffl jiottolatein tiapfizaftdi ad ministfos (Act.x, iS), quia illis praesentibiis non dignuni duxit
iransmisissei, -tof.essent tiaptismafa,' quot et mifti- hocper se agere. Christuscrgo non misit Paulum
-slri..Ait;er-go: An in.nomineiPauli bgpiizati esiis ? >baptizare, quia non crat cuni illis, quibus dictuni
.TariquanJ.diceret: Si credentes in Chrislo-bapiizati gI est: Euntes docele omnes gentes; baptizantes eos in
tislis, et .ejus noririne jftslificali, cur lanli beneficii,.._.'nomihe Patris, et Filii, el Spirilus sancti (Matlh.
immemores, tioftiines-facilis yestrae fideiauctor-es ? xxviu, 19): sed evangclizare dtiexil, cumAnanhe
Sic enim lunc erant Corinthii, sieut.N.Oyatiarii,-et ait : Vade, quia vas electionisesl iste mihi, ut pbrlet
PoftaljslK,-. qui;,baplismi. aucloiitatem sirii ascri- nbmeti\meum caram gev.tibus, et regibus, el filiis
tientes, baptizatos -a catiiolieis feprobabanl, et in Israei{Act. ix_ I5j. Quomodo\cro missus sit evan-
eorum personis, oui a ie jerant tiajitizalif gloria- gelizare oslendit, cum subdil : Non in sapientia
'"'
bahlur.;; '... .-; -7- - ' serbi. Ideo quijipe non in sapicniia verbi dicil se
(498)Gratiasago Deonieo.Cur tam gfanditefgralias evahgelizare, quia pradicatio Christiana, et doclrina
-refefatjVmanifestat : -Quod lieminemveslrum bitpti- .evaiigelica non cget pompa vcrborum, sed virlute
-xavi, nisi Crispuni^tGaium. (499) Ergomalum esi prppria commeiidalur : disciplinaeautem sa3culariuni
tiaptizare?-Absit. Sed; quia jam yidit ex suo bapti- sfudiorum, quia ab hominibus inventae sunl, lepore
«mate. orlum' eiroreiij, iritelligeris quod, si plrires indigeoi eloquenliae; quia, cum nulla sit in eis vir-
-^tiapfizasset, niulto niaj'df errof. accresceret, JB eO lus.iiulla ralio, vcrboruin tanlum compositiohonesta
quod paucos eoruni baptizaveril, Deo gratigsircfert. requirithr. Hinc esl quod ad praedicandum Evangc-
jUiideednliriuo subdidit : Ne .'quisdicat, qicodiiii;C lium-'non clecli sunl rhetoics, sive dialeclici, vel
iiominemeo bqpjxztctiestisr.Crispus aulem et Gaius hujus inundi philosopbi, non potehtes, non di\iles,
Coririlhii fueruni. quos .Apostolusad alios, refutaft-^ - npn npbiles, sed simpllces, idiotoe et
piscatores,
dos dftcit iri testimoniiim ;: nam baptizati ab eo, paupefes et ignobiles, ne daretur perversis occasio
nullam jlli gloriam;.in.pendebant_:sedChristo soli, f- * dicendi, quod doctrina cvangelica non sua \irlute
jier queftieonseeuii suntotnniu.m peccatoruniremis-, fiieritacceptabilis, sedhumanae potius seienlia; vcr-
.siorieiri^;. - .:;: - 7' '^- ' ";"''' , > '-',-.. sutia iet calliditate. Quicunque ergo fidem evange-
, Bapli&qmautemekStephahmdbwuni.li^ licae doctrinoeverbis sttis exornare contcndit, eam
sicut inTppslremp:istius Ejflstoladdeclaratur, primi- obscurat, nec quaorit ut illa laudetur quaeproedi-
tiaJ:eraniAchaiee(I Cor. xyi, 15), quibus Apostblfts catur, sed ipse qui praedicat (500). Sic pseudoapo-
perhiuet lestiffloriium,. quodse ordinaverifttjri mti stoli, tie sapientibus mundi stulti viderentur, dujflici
nisterio sanctprum ; hoe est, ufministrarerit san- inodo iii sapienlia verbi Deum praedicabant: nam et
ctis : ethos, sietjtet proeeedenles, ad aliorftm refu- eloquenliae'in praedicalione sludebant, etea quse
iationem ducit in-testimbnium. Sed, nequisdiceret , philosophi mundi stulta jtidicabant, summopere dc-
(juodplures Gofjritliiorum-bapiizaverit-, "subj'eclt.• ' vitatiaril. Keque enim Christum DeiFilium incarna-
Cmtermti nesciosi quenv alium. ba-plizaverim.Est, D tum, aftt cx Yirgine nalum, neque fuiuram rcsurre-
auleiri sensus : Et.si aliquem aliurii ex vobis bapti^ clionem proedicahanl. Hos ergo redarguit Apostolus,
72ayi, pro baptistrii sacfamenlo,-tion inilii, sed Deoi quiaih verbisapicntia crucis mystcrium evacuabant.
glofiam tribuit., . t . .. . :' Undemox sequitur : Ul non evacuelui cruxChristi.
; Ctif aulem lam pauco.s:'Cbrinlbipi;i.inbaptizave- Qui enim in hujusmodi verbi sapientia jiraedicat,
fit, maftifeslat-: Non eriimmisit me Clirisius bapli-.'..' _ crucem Cbrisli evacuai; quia nostrae redemjiiionis
zare, sed evangelizare. NunqftidTerge rnaTum'est; myslerium dissipat (501). Verbum enim cnccis per-
bapiizare ? Absiti Attanien. inccmparabiliter majtisi..' eunlibus quidcm slulitlia esl. His \eibis manifesle
tionurii est evangelizare. In episcopo enirij oiijniuriji" philosophos niundi rcdarguii, qui \erbum crucis.
prdinationuni dignitas cpnsislit; quoniamipse esf; id est,: doctrinam bumanae redemptionis, slullitiam
bmriium ordinum caput • hon tamen quicunqfte; putant; quia stultum j'udicanl Deum haberc Filium,
(497) Jban. i, 55. Yrilg. in aqua, (500) Digna vcrc senlentia, quaea proKdicatoribusi
(498) Tn autog. marg.-hielegitur cap.ilV» evangelicis altissime menti mandetur.
7 (*9?);Yulg, Caium. ''.._ (501) In aulog. marg. hic legitur cap. Y.
PATKOL.CXXXIV, 1Q " '--
• 239 . ATT.ONISYERCELLENSISEPISCOPI §00
Virgtnem-pa.fefe, fieum in cruce pati, aut mori po-; h. fecerit sapientiam : sed slultam fecil, quia siu.tam
ttiisse, aiit hominem de terra surgere. Apte autem esse pslendii. faciendo ea quoe ipsa imppssibilia
pereuntes vocaniur ;"quia, dum mysterium lnmianae •asserebal. ;_' ". "-
redemplionis suscipere nolunl, in oaiernura per- Nain quiq in Dei sapiehlia no,ncpgnovii mundus
ibtint. per;sapientiam Deum,-elc. In Dei sapieniia, id est,
1'lergo osteftderet quibus esset virtus crux Chri- in muiidi creatione, qftae Dei sapienlia jfacia est^
sti, subjttnxit : Ilis aulem, quisatvi fiuul; rursus, . mundus per sapieniiani, earnalem vidtlicet, non
ftt apertiiis defflonslrarel de qttibus diceret, adjecif: eognovit Deuni, quia lioniiiies-inundi amatores,
id est, nobis :nobisenim, id est, praescilis,ef proede- vel-iri mftiido aomnioFantes, videntes nmndi orna-
sliftatis ad yilam. virtus est Dei. Quia non infiiinti tum", hon pei Crealuram CreatOrero agnoveruni,
tatem in ea inlelligimus, sed per Dei virtulem, mor- aul ei gratias relulerunt, sed unicam ejtis niajeslalerii
tem deviclam, mortisquedeslfUctiim imperium. Et diveisis figmentis,:ei elementis ascripserunt, putan-
quia siguum crucis in fronle gestamus. divina gralia -t£s alif Deufflesse aerein, alii aetherem, alii solem-s
cooperante, ip aetefnnfflsaivabimtsf. et reliqua hujtismodi. Aliler': Mundns in sapienlia
Tgilur quia verbum eiueis pereunlibus dixitesse Dei, hoc esl, in Filio Dei, qui est sapientla Patiis,
Slutiiliafti-,hisautem, qtti salvi fiunt, virfulen) Dei; B per sapientiam carnaTem. quam Aposlplusabusive
Ut boc leslimonio.pfopbefico confirmaret, subjecii: sapientiam vocat; ponitur eiiim pro .astutia; non
.Scriplutn esl enim, videlicet inlsaia : Pefdam sapien- cognovit Deum, cum vldens eum hominem inter
tiam sapieniium,'el prudentiani prudenlium repfoba-' homiiies conversalum ,' purum hominem cfediditi
bb (Isa. xxix, 14). Ubi animadverlendtim, quia Non cognovit, quia lux in tenebris lucel, _sl tencbrm
Dominusnon se,yeram sapicnliani perdereproniit- eaihnon.comprehendefunt;Jnmundo erat, et muriduS.
til ;non illam suam, quam gralis-COnfert,seri quam per ipsum faclum est, el mundriseum noniiognovii.
-sapientes mundi sihiafroganler tribiitint: et qtiam In propria venit, et sui eum non receperuhl (Joati.
se jaclantes putant tiatiere-. Tunc ergo sapienlium 1,5,10, ii). -.- i .. . :
sapiefttiamperdidil, quando ea, quaesapienles mundi Placuit Deo ner slultitiam prwdicalioriis salvos
fieri posse negaba.nt, perfecil et opere complevit. facerecreclcnlcs,-id est, placuit ftt Yerbura caro fie-
Prudentes etiam riiundi Deum oliosum>dicebaat, ret el tiabitaret in nobis ; placuit ordinare praedi-
necbabere hunianorum; actuum curam{502); quo- catipneni, quae illis sltilta viderelur, ui quicunque
rtim prudenliam Dorninus, id est inteilectuni, repro- •ea,'quffiipsi: diffidebant>-crederenf, salvarentur, let
bavit: dum quod impossibile a;siimant,faciendo", eorum condemnatipne iiicred.uli da-mnareiitur.
possibile ostendit, seque tionflnuffl curam habere ig Quia el Judmi.signa petunt. Non enim fieri pcsse;
nianifeste denionstravit. Nam Filiftm suumde ccelis difflduni, sed ulruiii factum sii, necne; lequirunt.
ad lerras misit,-qui passus, crucifixus,' mortuus et Omnia quippe Deo possibilia judicanl, sed signa
sepftltus, genus humanum redemit. .; quoerunt,quibus veruni esse probelur,-quod praedi-
Utauiem osienderet. quorum sapientium sapiea- eaturr: lalia scilice!:, qualia facta stint iif.Veleri
. tiam, aut quorum prudentium prudentiam se dixerit Testamento, ctim virga Aaron floruit (Nutn. xvu,
Dominus reprobare, prolafo jirophelos iestimonip 5, 8), fil fiores i.namygdalas deformavit (Num. vni),
adjunxit: UM sapiens ? Ubi scriba ? Ubi.conquisitof el Jpnas- tribus diebus et tritius noctibus Uf venlre
smculi ? (Isa. xxxjn, 18.) Quibus verbis Apo- ceti jacuit, postea vivtisih Iitius ejecius esf (Jon.
' hujus tam JudeeOs
stolus redarguil, quam getitiles. Scrihas ii, 1 _Matth. xii, 40). Maxime aft.tem lale signuin
namque, id est, legis, docfores Judaeorumnolebant qtiaertint, quale osiensuni csi SToysi in igne rubi
credere Deum Filium habere, virginenipeperisse, {Exod. in, % 5). - . ; '
, '7
aut Deuni pafi, vel .mori poluisse : riamquiahcc Grmci, id-esl, geniiles, sapienfiam quwrunt, qui
nianifeslissime non esl prsefiguratum, omftino diffl- fia scluBimodofieri posse oesfimant, quae humanae;
debant ; sijniliter et Sapientes saeciilihoeceadesa sapientiaa convertire videnlur : ideoque pef sapien-
defidebanl, quia hunt.aha sapientia non recipil, quae D liaminvehire quaerunt, quomodo,1 aufvirgo parere"
slullum jttdicat credere hominerjinasci poluisse sine poiuerit, aut iftortuus resurgere : quod tanien com-
conjuhctione iiiaris ac feminae. Conquisilorem vero prehendere noh possunt; qitia omneni htimanam
S3eculispecialiler mathemaiicftm dicit, quT mundu.m sapieuiiam transcendit* Unde convenienter sub-
faloregi, el omnia stellaruni -corislellationibus at- junxif.: Nos aulemprmdicamusChrisiumcrucifixum;
que molibus fieri decernit. Judmisquideth scandalam, gehtibusautem stukitiam.
Sed ex quo maxiine comprobetur, ftt nOn sit sa- Chrislus crucifixus Jud-tiis scandalum erat; quia
piens, no.n scriba, npn.conquisilor.saeculi,-subj'ecil : scandalizabanlrir, audieates Ciirislrim violatoreni
Nonne sluitam fecil Deus. sapieiiiiam hujus mundi? Sabbafi, Dei Filium praedicafi, autDei Eilium paLi,
Quod autem dicitur: Stullam fecit Deus sapientiam, vel"raori potuisse. Gentibus auiem erat siultilia;
non inlelligendum esl, quod ;D.eus«apiens stultam qtiohiam, duraea prsedicari-audiebanf,queehumanaj
,(502) Epicurei nempe, quiDeftfti sane admitlunt, sed eum contemplm poiius quam" reyerentioeaccom;-
' ":
modanl. . .' . '.:..- . .-.'" - {> "
501 EXPOSiTiO TN EPISTOLASPAULI. — -IN EPTST. T AD COR. "".''.. . 502
sapienliee convenire non yidentur, insensala judica- ^ _non mulii nbbitesâc si dicefel,: In vobisnielipsis
baril, rrjaximeqiie v.irginis partum et iriorluorura cognosciiequod dico : ecce enimvos inulii jam estis,
'
generalem resurreclionem. : qtii credilis, rion ajiterii multi sunt sapientes secun-
f.Ipsisautem vocuiis; non jila vocatione, qua vocali dum carijem, Id esl,qui mundana sapientia potius
surit bi qui, invilati. ad cosiiam agfti, fton fuerunt inilati quam docti, divinoe sapienliae, se subdere
dignTveiiireÂjJoc.xix, 9 ;-Maiih. xxn, 2), sedea, . no,Iu,eriiftt:7quibusyerbis specialiler malhematicos
! de qua-Aposlolus: Quos autem prmdeslinavit,.hos.el - feprehendit. Et-nota, quia, qttos sapientes dicit
vocavii. Vqcatis ergo Judmis,alqueGrmcisChrislus secundum carnem, eosdem voeat' polenles et nobi^
Deiyirliis est, et Dei'sapientiq (Ronu yiji, 50); quia les : potefttes, ..quiamundipotenlia eiati, jiififraita-
-Judoei, qui prius signa quaerebarit, et scandaliza- tem ftrticis Christi credendo suscipere despexerunl •
bantur, per gratiam Dei vocali ad fldefflViniellexe- npbil.esvero, quia anliquitatis originem suae super-
"runl' eum bei viriutem; quoniam per ipsum Deus sttiioiii ascribebarii, dipenies se iintiqua origlneprae- •
Pater omnia condidit, 'rajjit., et gubernat. SimLIiler dilos, Cbristianos atitem vucanfes novellos, Ideoque,
geftliles,qtii priris"mysleria Gbristi hufflanasapienlia: ignominiaecruciSjid est, divinaerelijgioni,se subdere
coniprehendereriiiebantur, ef quibus •stuliitia vide- i!espiciebani.0.stenditergotiisv.erhisApostoIus,"quiai
bantur, Dei-gratia facii credentes, agnoverunt eum Ii fidclesDeus, noJSsecuiidtiineam dpctrinamyocavit,
Dei sapienliaih; • quoniam per eurn Deus"Pater est .qusein paticis erat, sed (50_4)secunduni eam,ijuoe.iii
agriitus. Et reyera non aliter melius poterat D.eus i«ullis,'videlicet evangelicarii.Ali.ler: Videtevocqlio-
Paler agnosci, quam per eum, qui. genitus 6sl ab neih vesirahi, fr.atres,.quonian\non inulti sqpienies se-
illo7Unde in Evangelio :.Ne_n).p.riovitPatrerii, nisi 'cundum c-arnem^nonjnidli potenles, noiiimulli no-
Filius; ct cui volueiitFiliusrevelafe (Maitli.xi, 27). biles,, id est, perpendite, considerate, quoniam non
Atlamerijtixta hanc aposlOlicamseirtenliam ulrisque iiiulli sapienies, poteriles,.aut nobiles eiecii sunt,
yocalis, taffl Judaeis. quaffl Graecis debemus inlelli- per qhos vocaremiui, sed paucissimi pis.cal.ores,,.
gere Ghrislum Dei'virtuleni, et Dei sapienliam-: idiolae et pauperes. Unde =convenienter subjecit :;
virlus quippe ad pperationem, sapientia ad proedica- Sed qum__slullainundi. sunl, elegil Deus (503), ut
iionem refertur. Yirtus ergd" Dei Chrislus illis est; confitndalforlid; eiignobilia, el cbnlemplibilia.elegif
qtiia iniellexerunt, qifod nisi Deus esset, miracula Deus. QUOB, senteritia tam ad rem quara ad per-
quaefecit' facere riqn posset;; ost et sapienlia; quo- sonas referfi potest-. _Si autem adi .rem : inflrma ,
niam agnoveruftl ftuilum, Msl Deus essel.-.docere; stulia, ignobilia, et coniemptibtlia dicit partum
posse quae docuit. Uftde Judai de eo dixerunt : virginis, et Doinini passionem, vel morterii;-non
Undehuic virlus hmc, et sapientia?.(Malih. xin, 54.) *3 qftod ferara sinl, sed quia sic-a sapientibus sae-:
Quia quod slultum est D&Hsapienlius est homhii- culi -puiabanLuf_: quae Deus elegil, ni sapieiites
bus, et quOdiiifirniumesl Dei, -fortius.est hominibuSi el fortes confuiidefet, .dum hiultos viderent cre-
Slullum Dei, non vere dicit, sed juxta hominum dere, quod parici negabant;. si vero ad personas
opinionem ":' Nam, quia huinana sapientia compre- feferatur : siulla mtindi , infirma , ignobilia, et
flenderenon poleiaftt, quoriiodo"yel yirgo parere coftleiriptibilia, Clirisiivpcat appstdlos, qui in cojii-
"posset,TCTDeus pati, vel moriuus resurgare, stulta .pafatione sapieriliurii, fprtium, nobilium, ab hujftS:
esse ajstimabanf, criffl esset iri his ralio spiritaiis. mundi amaloribus slulti, iiiGfmi,. ignobiles ef
Hoc stullum, tiomiiiibus saprentius esi; qtiia sa- conlemptibiles aesiimabanluriMira quippe arte Do-
pienlia bumana eompiehendi nori potesi.- Similitef minus egii. Noluit eriini ad. pr&dicanduraEyaii-
juxtaiiomihum asslimalioneriiinhimuniChfisilvocat geliftm'sapienles eligere , polentes , divites,^ aiut
exinanilionem, qua semeiipsum exinanivit,.factus nobiles, rie suis se ftjeriiis eleclds crederent, et
. obediensutquead morlem (Phiiipp.u, 7); sedtioc infir. ne diceridi dceasio daretur, qupd'fideles. Cbfisti,
inum, forlios est "bominibfts,qftia ejus inlirmitas et fama riohiinis ejus, non viflute sanclf Spiritus '
nostra "estvicioria et fortiltido. "pereatn quippe riOs per-orbeih•••'•"lerraruni creverint, sed --., humanaesa-
•foftes facti sumus. Forfius: est honiinibus; quia D pienliae versulia, atit: jjotentia, sive divitiis-, aiit
niorlem, quam reges . giganles et principes hujus riobilitate. Npluit quippe per dfatorem Converlere
sseCuIisttperare non potefani, ipse mofiendQ'vicil, piscatorem, sed per piscatofein lucratus est ora-
eosque in ifnpetti destruxit, et auclorem mortis reli-' torem. Magnus Cyprianus di-aXor. sed majof illo
gavit, riobisquevilx aefefnaejanuam palefecit. Unde Pelrus piscalor, per^quein c.redidit non solumora-;
pujcbre illic subjunxlt Apostolus:'Ptbpler qubd Deus. tor,- sed eiiam impefator; Hinc esl quod Dohiinus
il'lum exaltavit (Itu/., 8), elc. '--'-" Natlianaelem laudibus proelulif-(Jonn. i, 45),'se(T
GceperalApostoltis riiundanam sapienliam repro- ad .dignitateai, aposLolalfts ndn assujripsit.- -"''
bare, ef coeplainfentione perseverans, adjecit: (505) Et- quce itbn sunt_ (subaudiri- qtiidem potest :
Videle eiiiin vbcalioneni vestr.am, fratres, quia non revera ignobilia el coniemptibilia) ut ea, qum suni
muiiisttpieiilessecundumcarhemi nonniutii pbtentes, (similiter, ijeyera iffnobilia ct edntehiptibilia) de-:
(505) In aulogVmarg.tiici^gitiir cap-. Yl. (505) Yulg.'Elegil Deusut ebnfundal sapienl>._\:y
e£
.{§0-4)Parlicufam sed, qiiae.iiiJtu.log. desidefatuf, iiifirma mundi elegii;D'ehs,:ut eonfundal fcma.i
cum senstis omftinoexpbscerel,addendam ceiisui.
.'505 7 '• ATTONIS YERCELLENSIS EPISCGPI: - , "•'' Stt
sffaere(:,Siye, cum dicit : Quce non sunt, despecta A. esV, in qua omnia fecit cu.m Palre, et ipse a nullo
hnjus miiftdi inlelligere debemus; JDhristi scilicet factus,..ante pinhia saecula genitus esf ab eo. In
apostolos,- qui,, quoniarij niuridi gloriarii non ba- forma ergohurnanitaljs hdbisfacliis est a Deo sa-
Jiebant, quasi non esse:|udieabanlur. Sirailiter cum pieritia; quia Spirilus sancti gfatia de virgihe con-
subdit : Ut eti qum surit destruerel, iiitelligeridum ceptus est et natus. Qrii enim irisubstanlia di-
estf gloriosa, ef sriblimia, quse esse .putabantur , vinitatis vera erat Pairis sapientia, j)er humanl-
quia in mriiidi glofia /ttonsisieharit. Dicittir ergo : latem nobis factus es'l sapieritia; quoriiampef erini
Ea, quae noh sunl, id esl, despecta eleglt, ut verafti didiciriius sapienllam,, id est Tririilafis co-
ea -quae"sunf id est gloriosa desfrueret f qftod gniliOnem. Similiter qiir in deilate juslilia Eatris
et factum essd:Cogrioscinius.:ad praedicaiidnemnain- erat,ret jier hujnanilatemhobis Tacliis est jusliiia;
que apostoToruni multi reges el hujus soeculiprin- quia credendp Tn eum , et (Dei Tîiiftrii lcorifltendo:,
cipes" coiifusi, destrucli sunl el hiimili Chrisli ipsi;sumus incdrporati a'c per tioc jusfificali.-Quo
jugo se subdiderunt/" -"-. eiiim ' quisqtie_ niagis illi inhoeret, tanlo amplius
: Sed cur liaec Dominus elegerit, Aposiplusma- jusliflcatpr. fjusluin nempe est, fit,,";.'sp_reiis__ omfti-
Rffestat, subjuhgens : Vt nbn glorieiur mhnis caro bus, sdlus Creator vehefetur et adoreiur. Faclus
inconspeclu ejiis. Oiiiiiis'eato, dmnis earnalis scien- "^ est el sahctiflcafio;, quohiam per eurn non solum
tia inlelligi polesl, ut sil .sensus : Nori glotieluf ab idplolatrise et propfiis flagitiis expiafisumiis,
oninis cdro':in cbnspectuejiis, id Pst, ftt oninis car- ,. sed.etiam ab phlni inquinamenlo mentis et cor-
najis scierilia erubescail el eorifundatur in con- jjpris.; ,•,;] .. . ..:. . 7
speclu Dei, judice ipso. Camalis auiehi tiitelteeius Denique, quia ha_c sanclificatio per passloftem
est, diffidere Rei pbtehiia "virginem ptirere poluisse, ejus faeia est, coiiyenieriler subjVeeit::Ei redein-
auf hominemiftortuum vivificari. Gdiigruei)fius vero piio : oblalip naihqtie corporis,ChriSli inoslra.fuit
oiftftis caro inlelligitur omnis bomo, a parie to- redemptio. Hod enim pretium' prd nobis diabolp
tiiift; ut sit sensus :-.Idcirco Deus nullis meritis dedit: dum ehim se DeoPatri in ara crucis obtu-
pfaccedenlihus inlirriia miindi elegit, et desjiecla, lit, offlnem peecati cohtj-adiclionenj iri se ipsp.a
Hi tioft tiabeat orariis iibmo, de-se uride meiito nobis abslulit iJnam ided diabolo s,e cujiienti dcci-
giofiari possit: in conspectu Dei; ae si aperte di- dere, u.i iniplcret, perniisli; Pt, d.uip ftlum infto-
eeret: Ul ftori glprielur omnis tidmo in-coiispeelu cenfem nidebitae moril iraderet, ftos, quos debito
cjufde pfopriis meritis. Haec drgd sententla: oriines tenebat, amilteret, sicque nos capfiyos a diaboji po-
eftftiprciienflit^tanijuslos, quamirijustos : iifjusli ~- test.ale eruereti : ';..-'':
eriim, •ijuianib.i.1habent, non esf.uhde glorientur; Itaque, qftia osiendit inquo sanclis essel glo-
jtisfi auiem, etsi liabenl rinde gloriari possint, non riandum , tit evidenlius boc>,denfonstraret, pfo-
tariieria se, sed a Deri(IICpr.-&.,17),;Quid ergoiestat -jibeticum sutididit teslimpnium, dieens ;,J3t. quepi-
salvaftdis? Nihil aliud * nisi gratia miseraiifis. Sed cidtnodum scfiptum est, vjdeiicei iri Jeremia :JQMJ
ne forte sancti se absque glpria remansisse pu- glotiatur, in Doinihoglorietur (Jer. ix, 25). Dignunj
tarent, suijjecj.t: Exipsb autem vos-eslis in Ghtislo - estetenim, ei valde necessarium, ut.qui gloriatur,
Jesu; lanquam diceret : Nlcn \*os putetis absque in Doiriino glorietttr ,. qtioftiaftijnfeternuiii.non con-
furideiur. Sic efgo qui gTofiatur,' in DomiftOglo-
glofia 'rpmansis.se': gloriandum quijipe yotiis esl in
Deo per Jesuiii Ghrislum'-.qftia Dei gratia ad Christj riatur, si omne boriftm", qupd in sp cpgnoscit, fton
fidem estisvocali, .el.In-ej.us meftibra- effecti: ex stium «sse dicjt ,>aftt credii, sed Dei, a quo acce-
ipso .iiamque, id est ex: Ded, qui est pmftipd- pil, id esl, si ndn selum qupd e.sti.sed-letiam qtiod
fejis. vos estis in GhrisloJesu, id est,in fide Ghrisli beneest, ab illPse, accepisse iftteliigit, aquo acce-
Jesti. Dei enim propositum fuit, ut credefttes per jiit;, ut esset., jux.ta illud Jacobt:" Qtnne dalum
Chrislurii agrioscefeiit Dei ye'riiatem_'.el misericor- bptimum et omne donum -perfeciuiri -desursum est,
diain :;veritas autein est Trinitaiis mysterium ; mi- ]_descendens d Palre'luhiiri,um(Jac.i,A~i)., Cbnfun-
sericordia ypro, ' qtia redempti sumus, cum essemus danlrir ergo. omnes, qui .qdotani- idola-, qui gtb-
captiyi, ; . _"'. iiqhlur in- sihiulacris suis. (Psal. cxvi _-'7).-Quo
niam , sicut alius proptieta,;dicll: _Dii.getitiumnor
Igilur ,: ut psfendefel .quis .fuerjt-. iste Ghrisfus ptuuriifneque fecetnniictelum,et
Jesus, suJijunxil.: Qui facius esi nobis sapiehiia a terrrim:(Jfer.j-xjy,
22). Unde scriptum est : l)i_i, qui non feceruittcw-
JJeoj el justiiia, et saiictijicalio, el redempiw. Ad tuin, arit terram, pereant.de terra
cpnfirmalionem quippe fldelium osiendit Ghristum (Jer. x, il\
Confuiidanfur .etianr, qui 'giori.anlufTn TiOiniriibjis,
vplftnlale Eatfis, pmnia egisse, qftoe lecil, iit agne- quos nullius s^ciunt esse yirLutis.;,Unde fufsus seri-
scahf,-.et , scianl se veram- sapien.tiam , et jnsli- ptum esl : TaHti
spes' liomiriis (Tob..n, ,22). Item :
liam, ,ef saocLiflcalipneift, et redemptipiiem per- M-atediclus homo, qui cpnfidil in hbmhiej et ponii
cepisse. per Gbristum : nenio namque redehiit;, nisi
qtiod suum est. Sed quod dicit : Qui -/ncfus: esi carriem,brachiutnsintm(Je_r,x\h\,S)t.
(506) (GAP.II.) Et ego'-fcumveniss'bih'advbs,ffa^
nobis sapieniia;, non ad divinitaleih ejus referendum
tres, »e«f non in snbiimiiale sermbhis el sapientits,
(506)Tn autog. marg. tiic legilur cap. VII..
505. EXPOSmO IN.EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST-.7I AD GOK. 7 300-
aniiuMidiisvobislestimoniutriCJtristi. Quod superius A_cruciflxum. Hoc, enim se intef eos seire asserit, ;
vefbis docuit, nunc sud confirraat exemplo (I Cor, quod illps per jpsrim. discere ppprtebat; nescire.
1, 13) : nam, quia superius noslrae discipliftae for-: verp se dicit, qriod ilfl, quia eafnaies prapt, discer.e
niain gradatim oslendit, nuric: recardaius praeteriiT; ndnyalebaut; altipfa scilicet mysteria diviniiafis.
tempdris, approbat se norialiter tradidisse, quam • Christi. Dictum est autemeo generp ioculipnhvqfto?.
demonslravit, id esl,quia inliumililate sermonis, dicitur caeca fpssa, ee qupd.ocoultasit.. . ;
et slultitia. pTaedicationisveniens, ut a sapiente sav Et ego iriihfirmitate, et timoreyettremoremullo/«»-
Cftljputabatur, amruntiavit eis tesfiinOnium Cbristi, apud vos. Ecce se dicit Apostolus in ihttrmitate:.
id est, famam, qttia DeushPmo facltis, mprtuus est, apud Cprinthios fuisse; nec tibc suffecit, sed addf-
ef sepullus, elc. Scienduih autem.quia in quibus- dit: El -limore: ad exaggerandum etiam iriltilit : Et
daift codicibus in,veriituf: Mgsteriiiiri;Dei. Goftgrile trembfemullo. Qtiibus verbis oslendit, qridriiaih 10
autem teslinioniufflGhrisli mysteriumDei vocatur- slultiiia proedicationis.Christum crucifixum' Corin-' *
quojiiara quod Verbum Deipccultatum est, iftanens thiis nuntians, "mulfaodia, el persecutiohes adver- •
Deus apud Deum, occultatiim fuil a .saeeulis.et ge- sum se excitavit, quasi vanam eis nunliairet dociri-
rationibus duobus modis : praescientia, sive piJede- nam^tpimieain tamjudaeisqiiahi genfibus-,
siinafione el figura. Ocriullatumest enini praescientia 13
l Ei sermomeus, id est dpciriria, ef prmdicatiomea
,et pfaedesiinaliorie; quia mysterium-IncarnatiOniS .nohiripersuasibilibus humarimsapientimvetbis."Per-/
ejus arite saeculapraescilriftfestet praedestinstiini a siiasibitia verba surit nitore eldqrieiitiaefricata. His
Deo Patre. Qccuitaiiimest pl figtira, fam in lega- Crgo doctrina evangelica norr indiget, qriia: propria
libfts, qtiafti in proplietkis Titleris.'.Suhlimilatem se yiftote conimehda.l>;humaiia ajitem sapientia in- -7
serhioftis ypcat, nitorem eldquenlige,-,et'verborum diget eloqftentiaeorpatii, ut aiiquid niagpi esse vi- -
lcporem : his" enifflsludebaht haeretici, iri quibfts deatur, quoniam nnlla falione aut virtute fulcifur.' .
decepli Cori.nlhii .gloriabaritur. Melu.eh.ies. .nanique, Quibus verbis"osleftdit se ideo; noluisse' bumaiaaj
iiesapleniibus iftundi sfulti yiderenfur, per pravam sapientiav placere, ne sriuin; videretifr captare
eloquentiam, suam doctrinarii commeridare slude- favoreift. ; "•-'..-'' . :
bantjhumanarii seclanies sapieftliain, et ilacrucem lii qim autem sit ejus proedicatio expoiiit, cum
Christi evacuabaiit. Et notartdum, quia clausa vi- sribdit,: Sed iriosiensibnespifitus et virtritis_ id est,
"
denlur, in quibus ApostolusGorinthios rejirehendiir. in palratidfte^nitiaCuTorum,quaefiebantpef graliam
Inieiligendum est iaftien, qitia mundanam sa- et virlutem Spifitfts sanctii iQriaecunqueenini doce-
pientiam in.eis arguit divinae religloni conlra- '
tiat miraculis corififniabat, j'ukiaiUud Marci eyan-
riatii..; -'., _'/:__. ':...__::.''": .',.:.... 7. & gelistae;: I//i autem ptofecli prmdicaveruriiubiqhe,};
YoTensaulefflpstenderequideispfjetiicayeritjvel- Dbmitio cooperanie- et sermonem canjirniarile, se-
quidse infer eos scire judieaverit. adjecit : Non quentibiissignis (Mqtc. xvi; 10). ./"":-•';' -
•eniriijudicavi scire me aliquid intervos, nisi Clirislum - Sed sciehdum quia fes fatuae-seeuridu.mvirtuiem».
Jesuin, et hunc.crucifixum.Ubi quoerenduniest quare inririfloesunt et nullius niOmeriti; Cdniptsa;autem -
se taiituni Chfislum- erucifixum praBdicassedicaf Pitore yerbdrum, prudefttes \identur,; et. aTiqriid;;
(507). An -non et ftativitaterij ejfts pjrcedicavit, et mafnibabere; ideoque noluiiDominuseyangelicain
cuncla, quosperiominerti gessit? Aft ftftft et fflores doctrinafti verbis eommeridare, sed- virtute'Spifitus_';
eofura instiluit? Siergo taftfumGhristuni cruciflxutii sancfi/Unde huie convenierttef^:subditur : Ut fides
pracdicavit, unde-est qubd Tnferiusdicit: Tradidi veslra tibii sil iii.sapienlia hpminum,,sed iri- viriute•-'
vobis in priinis guod -_etaccepi;. quia Dqitiitius Jssus Dei. E.l estsensus : Quqd cfeditis,quodj'am fideles„7
mprtuus est sectihdumScripturas, et guid resurrexit, estis, non lioc tiumanaJ sapientiee ascribaiis, ,.ne
elquia visus esl Cephm-?- efreliqua (IGor. xy, 5-5),..."forte queramirij, quod ejus astuiia siiis,decepiij7sed >
Quapropter notandunij quia non ait tantui» Chri- ascribife.tioc gratiai -sancti Spiritus, qui esl virtus :.
sturii crucifixum, sed Jesum Ghrisiurii •.'deinde intu- Dei. Naffl qftodSpiritus saftctus virtus sit Dei, Do- ,
lit i-El huiic crucifixum. Christus ergo Jesus ,'ipse. miiius manifestat, dicdns,: Vbs autetn mariete.in ci7„...
est Dei Eilius, de virgine nalris, in praJsepioposiiiis,_ viiate, qubadusque induaminimrMuU^jp-riH&^ûci..--..
ab angeiis collaudatus, a pastorihus. agnitus, a magis, xxiv, 49), '•".' '• . '"'' •: ".7;i :'".
adoraliis.; ipse EyangeliuftiÎfadidit, .ef -m.iractilis Igiltir, quia dixeral se nihilaiiud inter Cofiri.thios;,
cdruscavit. H.aecenifflomriia adhChfistjiiripertinent scire, nisiChrislum Jesum ; el hiinc crucifixum, ne-
crucifixum, i.d est in: carne passum. Uiide beatus: forle putaretur rQyera insipieris, adj'ecit: Sapientiani
Atigustinus : Ghrisiuni Jesurii evangelizare est fton auiemlbquimur inter perfeclbs; tanquam dieeret :"
soluift quaede illo credenda sunt, praedicare,.sed et Nos, qui in sluttitia praedicationisGhfisturh \'obis,
omnia quse pertftieiit ad institueftdos mores flde-- annuritiamus, ne: putetis' insipientes, qiioniam .;ga-s"
liuiri. Yefhhi, quia salvatiotiumani generis maxiftie pienfiafti loquimuf jriter perrectds. Peffeclds autehj
in crucismysterio cQniihefur, idcirco se: Apostolus v.dcai eos, qui<crucem, Ghrisli vifiutis Tesiinionio :
nihil scire asserit inler Corinlbios, nisi Christuin veram sapiehliani esse credebant, et qui iidem non;
(507) Deest verbum dicat, quotl, vel- aiirid aeqiiipollens,necessarioâdtteiidumduxi.

507 7 'ATTONlSj.YERCELLENSISiiPiSCOPT .:-'/-'. 50*87
um verbis ha.bebarilqoain rebus, id esf, qtii ftdem .{ pOtestales. Sed Jitdajofum seniores iiilelligi rioh
suam operibus adimpleliant.;. sive cos, qui linguis. possuni, qhQiiiani Romano subditi eranl imperio.
oniniumioquebantur^ qniqfte ad iilorum salyalioneiri». Neqtteiamen sublijiies Rpmaiioruiii poteslales hic:
gratia saiioti Spiritus, inierduni etiairi occulia coK recte infelljguntur, qubniam hon Tpsl bomlnum
disrevelabant.T.nter bos ergpsapientiaihloqiiebaiiif, crucifixerunt : de uno uanique illdrum : Scripturn
quiasecrefa eis. de Chrjsii natiyiiate irtysteria pra-' esl. quia dlxit : Ego•caiisam morlis non ihveriio in
diCabai./ - - '. hotnhte isto-'(Euc..iiTim,_B;Joan. xix, 4) _;uride e'-^
accepla aqua, lavil riianits corani populo; diceris :
Quam vero sapienliam leqiieretiir manifesiat, sub-
Mundus ego'sum a sanguine hujus justi (Mailh.
:
jungens Sapientiam aulem npn hujus smculi. Pulr
x_xvii,-2-4). Aple ergo-iajn hic, quam et stij-erius'
chre aulem ait, non hujus smcnli; qitia hocsaeculum prjncipes ssculiintelligftnuir, quos Christiis libere
djyijiani ralioiieni et sapientiam capere jion polest, iriumpliavit in id est, daemones.Uride'.
sem|tij)so,
prop.ler infirmilaiem terrenae cogitationis. Et. nola, alibi idem .Aposlolus-::i\Toacs( nobis eolluctaiio'•ad-
quia dicendo, non liujus smculi, pslendit ra.ni esse versus.c.arnemet saiiguihein,sed udversus principes
fu.turi sceculi,.in quo verilas, id est, vera Deisapien- el
Esl auleni hiiniana pblesiates)contta munclireclor.is lenebrarum hd-
tia, efiamneganlibus apparebit. ^rum (Ephes. vi, T2), efe. Ifoniiij"nimffum consilio
sapienia, quae ea fantum vera judicalesse credenda, etyolurilate cruciflxiis esi Domi.nus': unde-ipse in
quae qriodammodo humaiiaerationi convenire viden-
dicit : Ecce vetiil priiicepshujus mhndi, e.t
tur.. Divina vero sapieiuia omneip modum humanae Evangelio in me rion invenii quidquam. (Joaii. xiv, 30). Hine
seienlioe.transceridit. Unde. mox sequilur: Neque etiam Liicas
smculi. Si eriiin saeculi evangelista, posl peraclas DOm/riiteri--
prihcipum hujtis/ jjrirteipum scribil : El recessit diabptu.sab eq usque ad,_
subditorttm. Princi- Ialiones,
non estj.niullo.minus homihum
autem saeculi tempus (Luc. iv, 15). Si efgo p.rincipes saeculi, dia-.
pes diabQltinivocat, ejusque satelhies,
saeeuli Diyina tiolus, ejusqite satellites accipiendi;sunl", qtiid, qupd."
qui tiujns amatofibuspriricipanfur. infert ; Si enini.cognovisseiii/riunquamgloriai Domi-_
ergo sapientia prineipum saeeuli non JSSI ; quoniara nuni
doctiina evangefca, et Cliristian.a religioomnes er- crucifixissent, cuift Lucas, ppftiintrm nafrans:
-ejicere daemonia, scribaf inier caetera :- Einon sine-
rores, qttos.ipsi generi humano.inseruerunt, destruit, bal ei
el dissipal- Unde mox .apMitur:_.Qui .desti-uunticr. "sium (508) loqui, quoniam sciebahl eum esse Chri-.
Rinc Joannes : Pvopler lioc,tijqoit, venifFilips Dei, ; et Mafcusl: Qubniam sciebbnieum? (Marc.J,
54.)' Quapfopter, ul quidam volunl, sciebant quod
%is.btvefefopera diaboiu'SedjpquiinuisapientiamDei
id est Filium De.i, est Dei Palris ipse esset Ghrisius, qui fuerat in lege, et prophetis
(I Jpqn. 111,8),, qui , : mysteriurn tamen ejus,_quod Dei esset
vel cerle J'prpmissus
sapientia, evangelicam .pr&d.caii'onere, jn,, '
Eilius, ignofabant., Magi*;autem accipiendunj;est
mysle.rio,.quceabscOnditaesl.Aptedixit,in myslerip,; qtiia, videntes vifiutem miraculorum,, praesenlbi5
quoniam,.ut -jam dicfuin est, duobus modis laiuit- a majeslalis ejus extorli el coacli, "confiletianluretim
saeculiset.gerieratipnibus..Abscbnditaautem diciturl
Dei Filiurri, et Chrislum agnoscebant, quin polius
quia non in verbis, sed in virtute Spifitjus sancii, : aulem se ejus morie esse
nor .esttiumana ratione.p.ossibilis,SedsancliSpiriius.. suspicabantur igftorabarii
cPndemnauS.o;;ideoquc dicll Apostpltis : Si coyiu,-*
effi.caciacredibiUs- Qjiei!d.it-i!aqrie.seatLIioc spsci^ bondnum glbrimcrucifixissent.
sensum et scien- vissent, nunqiiam
liief missum, uiqecullum oceullani Rursus quaefendum quare Domiftftnigloriaa-cru-
liani: praedicarel, quam peque principes, aut saeculi
c.ifixijm dicat, cum Bdftiii.us gloriaejiali, cruelfigi
polestatescpgripverant, nec iftse hiundus aftdiefat. et morl ftesdiat. Divihilas quippe-Qftininoimpassibi-
Quam.ftmdeslihavit Deus in glbtiam, nbslrqm dnle.
lis est. Scie"nduin.igitur, Ideo dicluin, quia Verbiim
sfecula. Hjs verbis se ostendil vCram praedicare sa-
atleo ut eamdem ante soecula cum Deo cflfb factuni est, et liabilavii in nbbis{Jban, l.,"i-i);
pi.ehtiarii, idest D.eus.hpnio faclus esl, ef ittter homines eon-
Palre, fuisse" asserat, et praedestinalam in gloriam versatiis.. Sic entift Diyiniias biimariiiaticonjuhcta
n.oslramiante^scecula -quippepfsedestinatum est, ut ^ esl,. ut unfts ChrisLiisverus esset Deus et
I)ei Filius pro' salute horiiinum moreretur. Gloriaia verus HomO: idemque uride in Evangelio-: Neina tiscenditin
nosjram dicit, qui credidimus tani ex Judaejs, quam cmlum, nisiqui descendit de caele, Filius honiinis,
ex ;gentibus,;.Constat igitur, quia, si praedestinafa
qui est. iri cceio(Joan, iii", 15). Si pnim disliftctio,-.
es.t haee sapieritia in>gloriani.credeiiiium,;pfa8desti- nem sftbstantiafum aitendairius, Dei iarituni Filius
n.ata est etiam in.confusioncni infidelium. de- coelo descendit, et hominis tanfum Filiris in
Itaque ut ostenderet hanc sapienliam abscoridi- terra cracifixus est: si vero uniiatera personae, et
tam priiicip.ibus, ef polestatibus, subjecit : Quum flominis Filius de Coelodescendit, et jam lunC eral
nemp principum.linjus smcicli.cognbvit. •principes in cdelo, etFilius Dei.Domiftus gloriae crucifixustist
saeculi, lanv hic, quam superius, ftt quidam volunl, in terra. Crucifixfts est ergo lioiiex virlufe divinita-
s.enioresifttelligendi.sunt Jjidpepjuih,.scribas videli-. iis,"sed Cx infirmitate carnis. Dominus autem glo-
cef et pharisaii, sive sublimes quieque Romanonsm, riae dicitur iion spltim, quia ipse est gloria, sed
(508) Luc. 'IT, 41. Yulg. ea._

50? EXPOSITIO INEPISTOLAS PAULJ. —. IN EPIST.'I AD COR. • 310
etiain qtua sanctos suos, giorntcanao eos miracti- lArilus sancti. Per hdem namque.accipimus spiriUim
JIs et viriuiihuspofuscarefacit. .... ... sanctujii, ijjii. nobis revelai y.olriiitaiem el: arcana
(§09) Prasterea u( osierideret quibris. sapientia-- Dei : res"qtiippe Dei sciri rioft pdtest; iiisi Spiritu,
Dei revelata sil, adjecit etiani pfophetoe testlmp- Dei. Et nolaridum, quia osleridit "seideo missurii, ut
Bium. Sed>subatidilur, credentes agftoyeriint,:sikut taritum: sacramefttum non soium; bominlbus prajdi-,
s.criptum est, sciiiceXin Isaia : Qjibd oculus: npn carel,;sed. eiiatn principibus sseeulT; quatenris co
vldit, nec auris audivil, nec-in-Cot hominis asceridil, evangelizante discerent qiil in coelis corppralibus -
gum ..prcepdravil Deus Jris-qui diligunt Utum_\Isa. stint, etqui degutii sUtielemehlis:fli'mafflenii;;qiian>->..
LxnV &)Hoc dicio aslendi.t, quia Deus remti.opi- luni boiuiffl-perdiderurit, curii'per siipefbianiceci-.
natain, el inauditam, et absconditam asicculis, ct deriiiil, et pfopriufti feiiquefuftl domicilium. Sijigu-:
generaiibnibus rejjente operatusest.. mittens Filium laris est ergo iste pfaediealdfrqui-laritamconsecutus'
sy.um,de cffllis a'd tefras, qui ti.icafnafus et tiomo est gratiam-; aui eniin a" ft.ullo,;aut vix:Jab,aillo ila
fac!ris,-de virgihe natus est: qitani rem non sdlum , explicari potuiLTrinitatis mysferiuni;; ttftde.merifo
iiumanus sensus compreliendere iion pptuit, sedtie- yas.elecfioiiis diyiiio.ludiciQsst appellatus. ; ._
que ipsanattira angelicst. Quod gftini superiusdix.it,- . Igiluf,,. ne pularefflus.eum-arigeliCum,auf Ievem
tioc niinc prophetico tesiimpnip confirroat; videlicetjB-dixisse-spiritum, siibjecil:-Spir!(tis eriiriibmniascru*
non esse niirandufti, si hpmines DoriiinicseIiicarna- tatur, yidejicet sanclus; et est.sensus : Tdcirco nos,
tipnis mysteriura; rion agrioyerunf, quoriiani latuit quaa..princip.essaseuli.lion agrioverunf,:agnpsciftifts,
eliam-pfincipes= saeculi. Merito tamen, contlemrian- qnoniam ille Spirilus nos doeefi qtti. scrfttatuf. Nam
lur;'quia, elsi verba praedicatioiiis scaridaluni iflis qftia Spiritus sanclus et ex Deoesf, elipse Deus est,.
" faciebanf, miraculis .lam.en-fidem. aceo.rimodare ideo omnia novit, quaj Dei sunt. :Prbfuhda autenvOii
debueranl. Humaiiaep.uipp.eignoraritiss et inflrmi- a.dtlidit,ftt pstendefet quia pmnemyirtutem-ef jirae*.
ta.li viflus signdrftmpraBpoiiendaerai; et id oftmino scientiam Dei ipse naluraliter povil, qupd otnftino
: erat eretiendum, quOd hujriatiaeraliqni ifflpossibile creaturaiimpossibile est, Acper hocSpirilus;sancius''
yidebattir. Hpe igitur laffl ihefiaLile doriurh ocultis , verus:esse:Detis Psiendifuf, ef ridft creaiura., ->scd
fton yiditj.quia non csi coldr; auris non audivit, Gfeator. Scriilatur-aiitem omnia;,non quia nescit, ut
quianon est sontis; in cof hopiipistion ascendit, inveniat, s.etlqiiia nibiTrelinqilitqtipd-nesciat. Scfit-
quia"none _tterrefta cogiiafio. DeiriferiOribusquippe talur} nori ut iftveriial, qftiaj)mriia ripyit; sed, qui.
tefrenaecogitaliones ascendunliticortiominis; de. libi datuS est, -Spiritus , fe scruiari.iaciat :jjftod
supeiiofibiis atilem omne boiium, Juxta Jacpbi yo-' eftim tu ejus beneficio Jacis., ipse,fa'Sere--dicitUf_,
cem, descendit (Jac. i, 717). Alitef, ftt qujedain G ! sine quotu facere nori poies.. . >:.,<:. -•:;•--
exempTa.riahabeiit,ih cor.tiommis ripn descehdii, Ui.-autern. aperie"dsteiidere} quja Spirifus sanctus
quia illuc cor hominis ascendil, jrixta illiid Pro- omnia scrutatur , sttbjecii» ei|affl: simililudinem ,
pheise: Ascensunv-in-cordebjiis disposuii in cpnvalle dicens : Quis eniin scit :hpmihunv,qum;sunt homhiis-,'
flelus iacrymarum (Psal.. txxxin, 7), Qfto'? In lo--. nhi-s_piritus:hbiniiiis,quiinipsb esl? Huniana natura -
: cuin, qicemposnit, videlicet ubi coeleslis gloriae-de-' ex corpore cdnstat, ei spirjtu , quenref animam
gustaret,stiaviLaiehi..Ctimergo donuni tiocin corde dicuiit. Est-atUem spirituSftiomiiiis ipsius animje.:
erat Joannis, jam supra tiominern erat Jdaftries; rationaiispotentia, qua secerriilur a pecoribus f et
qftia cof'ejus- iii Iocum.positum asCenderat. item eisdem riaturali lege dominatur. De hoc spirftu dicit:
octilus non vidit yirginem- parere; auris anle"non Quis enim-scil,hpminuqi qum suni hominis , nisispiy .
.audiyit. Fulgebunijusli; sicni sbl, in regnb Patris . ritushpminis, qui ih ipsoest?-A,e sipatenief.dieeret:
_ mei,(Maitli. xuj, 45). Ift cof hominis non ascendit Mon.puiextfinsecus est., sed.qui intus esl, ânimuj..
u.t esset haeres Dei,Pohferes Jesti Christi (Roni.^yiji, fftus , novit omriern-cogitafiQnem et dispositiorieni
17), Haecergd laift proeclara ,et inetTabiliadona, de tuam :iioec enirti sunt "inteiidranoSLra. Et reyera,;;
quibus alibi dicit: Oinnia tnihi irqdita sunt a Palre pemo liaeccompfebendere pofest, nisi atiimus noster,.
_.iiteo (Matili.xi,.27), praeparavit Deus, id est, jiraeor- D queni -Aposldlusspiritum yocat, . 7
'
dinavit, non pmnibus qitidpm, sed tiis qui credunt : Jfaet cjuteDeisunt, iiemp;nOv_ii:riisi_.:Spiritjcs JDei.--
et.diliguniillum., ..'' •-'- -,.
' tanquamilieerei: Qiiia Spiritus;.sanclfts ftftitis.sft!>-^.
Apostoiusergo,ut o.steftderet.se, suosqiip, ex his stanLieecum Deoest, ideo oninia, qftaeDei sunr',
esse qiii Deiiffl.diiigunt, ,adj'unxit j (StO). Nobis au-, - naturaliteiv el ipse iipyit, etiios doce.t::ddcet etianj
lemrevelavitDeus psr Spirituin shuriij tanquafti di- mysterium, Christi; quia.noil solumPatris est Spi-
eeret: Ideo nos quod ticulns ndn \idit, neg aftris"' ritus, sed efFilii. Netno ergo novit quaeDei suiit,
audivit.nec in cpr.hofflinis -ascpndii, agiipviiiius, hisi Spjritus De;i;-qftia quicftnque coanoscit, per
quoriiam Deus revrilavil,_idest, fflanifestayit. Reve- SpiritiimDei c,ogiioscit,:Sicciiiriiciielum:est, quem-
Iayilplarie ndn nostris .exigeniibus tiieritis,sed gra- admddunj" illud in Ev.angeIiQ:'• Non vps estis qui
tia- suae misefalioiiis ac -pielatis. Ethoc esl, qupd; loquimini, sed.Spinius Pairii..mej., qui Iqquilut tnt_,
dicit : Per/Spiriliini suum , jdest, pef graliam Spi- vobis (Matth. x,.20). '-'.- .' .'.'"'"
(S09) In autog. marg. liiclegilur cap. "VlII. (510) in-antog. marg. hiclegituf -cap.TX.,
8ii ,, ATfQNTS"V-ERCELLENSIS EPISCOPI- 312
Igitur, qftia drxeraf, npmsrevelavii.Deuspet-Spi--_5i-.tali.ratiOjve-concipilur,juxta'ilitid : Nisi ciedideriiisP
rilumsuum, nefortecrederetaliqtiis ,. qiipd Aposto- ribn intel,tigelis(isa. vf. 9 /Matth. w\,:li;;Marc_
liis ejtisque similes spiritum mundi aecepissentVoer iv, 12; Euc. viii- 10;'Acl, xxvi», 26; i?om,xi,8 ;
queni fulura eogrioseerent;, idcirco, cum commeri- Hebr,.xi, 3). _ ,.':'.;
daret gfaliam Dei in Spiriiu sancto, adjecit (511) :- .'-Sediit dbctriria Spiritus, id est, eadectrina, qusg
Nos aUtem:norispirilum riiundi aecephnus, sed Spi- Spiritu sanclo esl-edila ,scilicet evangeflca. Aliler : -
fiium-qui ex Deb esl._k.-e sidiceret :iri eo pfotia- In dOctrinaSpititusioquebatui'; quia per virlulem
tur.,_ qnia ftqn spiritum iftundi aceepiriius , .qiiia sancti Spiritiis. quaecunqueproedicabatv signis et
aicana-Del cogiioscirijus,quaaspiritus mundi conipre- hiifacftlis cdnfirmabal. Spiritalibus spirilalia cottipa-
hendere nori potesl. Spiritiim muhdi, sjflriluni dicit tqntes. Spirtiales eds dicit-, qul negabant hunianani
elationis et superbiae : quicunqueenim spirilum " sapientianT posse tradere graliani Dei rgratia nafti-
mundi aeeipiunt,. superbi et ingrati Deo exislunt;' qfte Dei fidei mysterio coiilinetiir , ad illuminaftdos
Ideoque reddunluriiifelices : Spirilus vero, qtfi ex beneyolorum hominum sensus. Quicunque ergo ea
DBo est, Spirilusest Charitatis :et diiecfiriiiis.ATiler credunt, quae mundi sapiehtes slultagudicaiit, recte
spiriiuffl niundi, spiritum dicii pjHhoiiis (/B.eid. spirilales vocantur; Unde Apostolus spiritalibus spi-
x-vm , li; I Reg.-'"'x-xvjn, 7; Isq. vm, 19; I:{'Tilalia comparabat; quia ilios judicabat spiritales ,
Act, xvi, Ifi), qui est majpr inter mimdanos spiritus. "qul ea fieriposse credebarit, quaepossibiiiasapientia
Hoc arripiuntuf omhes fanaiici, sortilegi et augg- niundi denegabaf.
res , qui sunt sjne Dep. Ifoc spiritu arrepla Pytho- Animalis,aulemiioinb tibn percipii ed qum.sunt
nissa Samu.eTemsusejtavif Saftli (I f?c<_ .xxvm , 14). Spiriixis Dei; Quicunque 6x: cprpofe jviyit, recte
iiic etiam; per Sibyllam locuius , niulia de Christo carnalis yoeatur, et .animalis; Caraalis a cafrie , qui-
praedixit, In quibusdam etiam:, sanctorum prophe- carnalia sectatiir ;; aiiihialis-, quia ferlrir dissoluta
tarujn secutfts est sensus^: -callide voletis tiabere lascivia aJiiniae, qriarn spiriLus pon rcgit; quia nec
locum inter- coelestesspirilus.El quamvis aliquando' ipse. se Deo regendum subjicit Ariimalis ergp homo',-
vera praedicat, inierduro lamen per verisimilia i'l quia secuftdumse vivit,idest, seiisumsuum in terra
Tpse falliturjelalios.failif. Sed qriasi diceret aliquis r depfimif, terreiia tanlum; cpgitandd et desideraiido.
Unde probas , Apostole, quoriiam spiritum, qtii ex Idbirco -ea quse Spirilus Dei sunf no.n percijflt;
Deo est,- aeeejrislis ? adjecit: Vt sciamus qicmaDeb- . quia qjtid,gratiae CrtixChristi conferat ^ nori intel-
doriasunt'- nbbis''; tanquam diceret: Servus nescit iigit. Nahi , quiariihil credit fulurum post mdrtem ,"
quid faciat Dominus ejus :tios aftlcm, charissiml, ut idcirco non frefio cdntinentiae, nonralioiiali tiienlis'
aiftici Dei esse possimus , ideo Spiritufn, qui eiDeo CJ judicio regitur,:sed ad tefreftas voluptates, etdesi-
est, accepiriiftSj.iit-sciamusqftid faciatDriniiftusDeus defia, veltit ift pfasceps ahiraal, iratiitur. Gum eftiai
ndstef. Ided naraque Spiritum, qhti est ex Deo, acce-- non eredaf hominem sirieinaris ac feriiihoacom-
pimfts. ut dedonisDei iion gldrierinir;, lanquaisn mislione ftasci, audieris Deuni Filium gejiuissti,'aut
nosiris nieritis acceperinius. sedillf graiias refera-; virgincm peperisse,ridel.'Rursus, quia nihiiaesiiihat
mtts, a quQ'accepimus. MullTquippe titulla dona Dei ftituruni post mqrtem, audiens resofula corpdra vivi-
tiabent'. seda quo acceperint, nesciftnt; ideoque- ficari posse ad vitam, hOc gannil. Unde mox: subdi-
siiperba yanitate jactantur. Siergo. sp.iritum musdi. fur: Slultiiia esl ehimilti; einbnpbtest inlelligete. TSt
accepissemuS', dona, quaea Tjeonobis; collata siint, " esl sensus: Ideo intelligere nrin potest, quia staltum
cdgrioscere' nequaquaro possemus : inferipfa qriippe jridicat,' quod sua falione cohlendere riequit. StuI-_
superiprurii eonsilium comiirehendefenon possunt. tum qftippe judicat quldquid. videt, quod ipse ndn
Neqriecreaturamsui Creatofis voluritaterii, nisi eo. tiovit. Quiti spiritalitet.examirittlur, id est,-juilicatur,
revelante, cpgnoscefe potest. Magnaquippescierttia eondemnatur. SpiritaliteV examirialiir,. qftia, ne
esf, ipsum.donum,: qftoa aliquis habet,' a quo habeat: intelligere possif, ;!sriisexigeritibus jneritis;, spiri-
•- ' ' '
scife". ''• '_ taliferobcaecatur. '7
Qum et lequiihtir, Seftsus TiiCest: Tnhocyerissime:' Spiriialis;aulem judicat omnia. Sptrilalis bomo"di-,
comprobatur, quod sciaftms, quaenobis a Deodonata cjtur, qui Spirilu sancto regitur, et idcirco jridicat
surit; quia lia&ceadem Toquimiir, ut alii discant, per "pmnia Deo esse possibilia. Spiritalis ergd horiiinis
spiritalem doctrinarii. Qudmodo verd- loquereihr / vera est ratio, et verum judiCium, quoniam ejus fide
nianifesta.t, subjungens :: Nonin:doctifhumdnm sa- ef bonorum operufflexemplo, pravdfuiri iriftdelitasj
pienlim verbis, id est,-eloqttentiaeniiore coiftplis. Et etaclris condemnantur, secundum illud: Qui auiem
est sensus : Quia ea ,quae loquimur non a ihelo-i fton credii, jam judimtus est_(Joan;in.T8), ;
f ibus ,- lion a dialeclicisyndn a pbilosophis apcepi- Qtlia ergd animalishominis,- id est,•infi<3elisjudi-
miis ; idednoh ea loqriirimf vefbis humanaesciefilioe Ci.uin falsi(ri)est, spiriialis vero, id esf,, fidelis ve-
lepore fucritis. Quoiiiam humanae sapieniiae verba runi, apte subjurigilur .: El ipse a-ncmine judictilur;
hunc sensrim'cofflprehenderenon possuiit, neque lioc,'est-,corideninatur, qtiia per jidemsalvalur. Ali-
stftdio artis alicujus discilur , sed per fidem spiri-- ler : Spiritalis dmftia judieat;"qhia stipra dmnia esf,-
i(Sll) ITicm-autog-marg:. legitur cap. X, .

513 EXPOSITIO IN EPISTOLAS;PAUEL — TN EPTST. I AD COR^ 31-4
qubriiam enm Dep est» Et quia cum Deo. est, jdeq _Lsub similitudifte fepetit, dicefts:_: Tqngiiam ptirmtis
pririssime v.idet, ef quidqiiid. videt, toja: ctiariiale in Chrislp, lac vobis poltim dedi, rioit escam. Ubi.evi-
diligit. QftJniajudicat,' qjriai qriidquid reelum inve- denter docet Apostolus^ quoniani paryttlis in fide
nit, approbat; qtiidquid perperam,-improbat, in Ctiristi ea conitftitlenda sunt mysteria, quae capere
operibfiSjin moribus fldeliuffl,j'ejuiiiis, eleemosynis, possint : si enim magna- coftimiitanlur, eontinuo
cogitafionibus,, et ehinibus, d.e ijuibus.judicare.et; scandalizanfui^ et fldes Cbristi.in eis.exstiriguitur;
quaJcdrfigere licet, Ipse autem a neminejudicatur, nisi lacte alanlur, sj SdlidftnJ
quririiadnioduin..'psf.vul.,
jdesi,a nullo hohiine, sed a sdla lege,-secuftdum cibum'sumaht, inflrmali mofiuiilur. Gorintbii ergo,
quani hmftia j'udieat. .Aliter : Spiritalis oritnia judi- etsi j'am fuerant renati,:- nam yenalQsâlloqftitur
catyana esse, et faisa, ifi quibiis iniindi amatores Apostolus, ideoque fratres vocat : npn larilen digni
delectantur. Omnia jftciicat; qftia. in Scr.ipturisdi- eiarit, ut ea illis traderentui^ quaespiritalibus; quo-
vinissirigulorum dpctorurii seqriitur intehtionem, et njaffl accepla fldesClirisli, qftae;est Jjuasi seftidhspi-
omriiuriiverbOrum yirii Considerat, intelligiique illud ritaie, nullum postea bonoruni operum fruelum Deo
prceceplrim impleridum.-qudd Domipus ait ,-: Si quis, reddere studueruni,.ul verba, perfectionis et spiri-
te vercusserit in dexterti /maxilla, .prmbe iili/etalte- talia audire inefereritur.
rairi (Malih. v, 59;/Luc. vr, 29) :.nihiiominus el " Hicergo egregius praedicafof,;yir diyinfts, et Tne-
qiiod' ait Ajjostplus ; Omnes qslabimus qnte iribunai dicus spiritalis, singftloriifti yirps et capacilateni
Chrisli, ul recipiat unusquisque___propfi4 corporis sui„ pertraetans, secundum cujusque qftalitateiii:;praedi-'
proiit. gessii(Bom. xiy, 10; II Cor_.v,.10). Jpse au- calionis verba forniabal. Npn lanien aliter praedica-:
temi a nemine judicatur; quia nulluscarnalium ej'us - tiat iri secreto,. aliter iri publico-; aliter ih popttlis,
sensuni penetrare valet. aflter' in cubicuiis;: sed. una erat ejus •proedicatiOi
Ilaque qitia Cofinfbii sua sapientja rpprehendere Noft enim judicavit seaTiquidiiitef Cprinthios scire^
nitebantur ea quae' Defts spiritalitef fleri jtissit, hisi Ctiristum, et huhc^cfnci.fixunii;S.i.c.-ehim;dicium
idcirco ad increpanduiii ijlos. subjunxit Aposlolus :: est : Nbn polui.vobis loqui7qicasi .spirilalibus,;sed
Quis ejiitn cognovit sensum Dotnini,, qui inslruat quasi carnalibusy&c si dicerettir : Quod loquebatur,;
eutri? Ae si diceret: Quisex vobiscousilium Dei fton quasi spirifales acCepistis, sed quasi carnales.
cognoscif, ut illum arguat, aut i'eprehendat?*Goii- Nam Chiistum Jesum crucifixftm aliterilli accipie-
silium riarnque voeat iii tiomine, .sensum,.et volun-. tiant, qiii dicebant : Ego sunj .Paftli; ego ApPTlb;
tateBi, ac dispensationem Dei, secundriniqriamipse ego Gephae: alit-Qr illi, qriprunf yOx erat: egp au-
fleri jussit, unde niundi sapientia stuTia Cdmproba- ^ tem,.Chrisli; quos et iriinilio hujus epistoleelaudat.
retur," dtim hoc;fleret, quodilia fieriposse negabat, -Tllis ergolacte opus erat; istis; splido cibp. pef lac,
ifl est^ Yerbuni caro.Qfticunque efgd bJine serisum dtilcedo et suavitas ..praedicaiidnis•designatur : per
Domifti accipit, nori ei displicet- qnqdfacium est, eseaffl yero, profunda praedicatio:,spiritafjs dOCtrjnaa
necpuaerit Deum iristruere.id est, ejus".consilium ihstitulis perfecta, et coelestium>ftijsteriofumplena.
emehdare; sed ejtis laudat •dmtiipolenliam, secun- Christus igilur, qui j),anisfuerafangelofum, mapens
dum quam fecit, quod mundi sapieritia fieri pdsse Yerbftm iri principio Deus apuflpeum. factus est
negabat. Unde mbx sequi.tur: Nos-autem sensum lae., quia Yerbrifti caro fltcfiim est. De his cafftaliv
Chrisii 'kabemus."Et est sensus : .Yos.j-quia;serisum bfts et spiritaTibus;:dicil Propbela : Tuus est dies,
Cbrisii non; babelis,; idcirco Deum J-eprebendere pt tua esl.nox (Psal. LXXIII,16); id est, Ifti.sftftf;e't
leijtajis;.. nos vero ejus .Taridamusomriipptenliam, spiritales, tui carnales, ad te;j)ertinerit: spifitaiesy
quia seristimDei babemus,ides"t, Credendo in Deum, ad tecarnales. -.Illps"iftcomrauiabili veritate et sa-
divinaj scienlife participes sumus..Aliter ::Sensum pienlia illustras; hos;manifeSlatione carnis' conso-
Chrisli haberaus; qriia, durii tii peum credinius, Taris, quasflunaponsolaus ftoctes. Dumergo spiri-
oinniaeipossibilia judicamus, sicut.et Christus, qui tale^spiritalibUs spiritaliaioquuhtrir^ quasi dies diei
in Ev.angeliodicit: Apud Deum omnlapdssibilia sunt,-,rj eruciat yerburri (Psal. xyiii,: 5);. Sed qftia Pt ipsi
(Ltip_:p!jii, 27).. Quicunque enirii negatDeuhi. Om- ' carnaies fldeni Chi;isti crueifixi: carnalibus qhdtjuo
nia posse, negat eriih omniafecisse exiiihilo. , . modo annuntiarit;-quasi nox npcii • indicat scidntiam
Sequitttr ;"(512) (GAI>.III.) ;Et ego, fialres,. non . (Ibid.), Nbtiduih enim pbteralis; sed ne nuncqui-
potui vobis loqui quasispiritalibus_ sed qua_si;carna- . dem pbtestis. Ac si diceret :Qiiid :mirftm, sl tftnc;
libus. Tanqftam, dicefet: 0 Corinlhii, curn yeniS-: noij poleralis, priffl adhucpliajri ;ift- eadeffl iftehiis
sehj ad yos.,diligenter perspexi vestfain larditatern* iriflfmjtafe et; fldei piieritia- pefmaneaiis?;Cui aii-
et cognovi vobis npnihesse sjpiritalis dPctriiiaecapa-.- "tem noft.possent, aperilur, cum ;subditftr ;: Adhuc
citateiri; idecque npn pOtui vobis loqui quasi spiri-. enim estiscarriaies. Quae seiitentia illds arguit, qrij
talibus, id est, sapientiani, quam loqulmur inter per baptismuffl.feiiali,'peccatorumconsecufi suiit
perfedtos. His enim yerbis- illos compelTat,qui pro-; remlssionem;;sed;posi baptisniufti,.ad veteristioffiir '
"
pterea" carhales erajtt, quoniam adliuc caiiialibus nisPonyersatiorieih, cui: abf.enuritiayeiianf, cpnwfst-
desideriis scrviebant7Unde mox-sequifur, et idipsum >sunt.;. , "' '.'; ':,•' ':-.--'''.;.- ;:i • - ';-
-|812)In autog. mafg. hic legittif cjap. XT.

- • ' "
S15 ATTflNIS VERCELLENSISKPIfiCOPI Kifi
- Igitur, ut osteritferei, cur eos dixerat carnales, 1\ spes ; sed.in eo -ctijusstint minisfri. Uli
quippe ho-
Bubjecit,diceiis : Cnmerim sii in vobiszetus. ei con- nor,. gloria et graiiarum aclio impendenda esl. a
tentio, nonne carnales eslis," el secundumhomineni quo est et donuni7Nani isli, qhi sei'vi sunt, eliam
aiiibulalis?."Lelnseral inter Corinthidset contentiO, inviios oporlet eos minislrare: quemadmodum
'
quoiiiam hbmiuum amore divisi erant. Erat enim Moyses, Jpnas, et Elias. Homo ergo, quantum:ad
zelus; quia sibi invicemihvidebanl; erat conleniio, hoîorificentiam Dei, nihil esl; qiianium voro ad
quia, dutit aller adversus allefum, pro ariiore ihagi- officium quod habet, bonorandus esl, sed sicut
slrorum ihflaiiiiiistiaiur,divefsis altercationibus fali- servus. Unde mox subdiliir : El unicuique,sicui Do-
gabantiir: Sedtiotandum quia, cura dixisset: Nonne. riiinusdedii (siibaiidilui, ila ministra!). Nani, sicut
carnales- eslis? non addidit: Et secundum earriem Dominus 'dedii,idesf, voluit, 'prajdesiinavil,el prae-
ambul.aiiSj sed; secundum libininepi. Sed scieriditm scivil, iia et minisleiTorumdflTciadivisil. Unde, rit:
quia, quod est aiiibulaie seetiiidum earneffl, hoc est oslenderetfliversitatem dpnoruni et officiorumvarie-
secundiimtiominein. Quichnqiieehim secundum se tatem (otii), adj'ecit: Ego pldntavi, Apollo rigavit;
vivit» secundtim honiinern arnbulat;' ac per hoc, sed Deusincrementumdedii. Plantavit Paulris; quia
secundum carnem, quia carnaljbus desideriis saiis- Gofinlhiisverbum Chfisli evangelizavii,eosque ad
facil. Nam, qiiia primus tionjo secuftdftrnse ambu- '8 fidem. con-yerlit; boc eriim esl planlare : iiigavit
lavit, carnis voltiptalibus satisfaciendO,ideo a Ded Apollo; quia eos solemnibus verbis baptizayit, e't
recessil. "Apdstolusergo, cuni inferrel causas, crif in fide Cliiisti Confirmavit:islud niniirum irrigatip-
eos carnales dixerit, ait : Et secundum hbmineiti- riis nomine designattir. Nara tiic Apollo Corinthius"
ambulatis; lanquam dicerpl: Quia secunduravos- fuit, et baplizando, et in-fide corroborando, post
melipsos vivitis, secundum hoininem amtiulaiis, Aposlolipraedicationempiuriinum in coiicivibus la-
DonsecundujnDeum. Si eliim secundum Deuni ani- boravii. Yerum, qtiia peccata dimillere, ei gratiam,
bulassetis, profeclo dii essetis. Qiiicunqueergo spem sancli Spiritus-conferre solius esl Dei, , congrue
suam in hOfflinerricollocat, recte carnalisvocatur : subdidit : Sed Deiisincremenium dedil. Quia efgd,
ecoritrario quicunque, humano auxilio spreto, a Deo non ab homiiie, sed a Deoest prOfectus, el attgmeu-
sperat adjutorittm, recle vocalur spiritalis, quoniam tftm salulis, nulla esl gloria bPriiinig.Ut ergo dicfum
Deus, qui inillo habitatjspiritus est. Cst, ad IignorificenllaiftDei hoino comparatus, nitiil
Cum enitn quis dicit: Ego quidem Pauli; alius au- est; sed quahtilm ad officium,quod habet, necesse
leiii ego Apollb; twnne homines eslis ? Pauliis et esf tiliionoretur: non. lamen ad conturfteliara Pei,
Apolloconcordes fuerurit in unitale spiritus et Vin- j^ ut ,'abeo aliquid sperelur, sed siciil servus. Unde
culo pacis. Sed Coriiithiieos dividere, et pro altero cpnvenieftter subditur : liaq.ue neque qui plahiat,
alter-adveistis alferum inflari cosperant, nescienles nequequi rigat esl aliquid ; tanquam diceret : Plan-
ea, quaesunt Spiritus Dei. Ideoque volens eos Apo- tata mtijora, et irrigata ad effeclum fecunditalis
slolus esse angelos,1sive deos,. tam acriter redar- pervenire non solent, ftisi Deus ea vegetet, el viiam.
gnit-, quia in.bis conlentioiiihus, non shpiehanl.quae illis adininistfet.Nos ergo, qui ypbis loquimur, tan-
Dei sunt, sed quaehominum. Aitergo : Cum enhn qtiam operarii stimus, qui plaiilant, riganl, cufturae.
quis dicit-i Ego quidenr sum Pauli, etc. Ubi-nolan- diligeiitiain adhiberil; sed eorlici yiriditalerii con-.
dum, quia a sua coepitpersona, ne "aliorum p^r in- ferre7 folia producere, fructum adhibere nOnpos-.
vidiam iiifamafe, et sriani'commendare yelle" vide- sunt. Ita etnos frustra praedicamtts exlerius, nisi
retftr.Et pulcbre ait : Nonne hominesestis? Sicftt adsil qui vos erea\Tt,el rederoit, et per baplisnium
enim, qui in Deo gToriafttur;-elab eoisperant atixi- peccalorurii reniissionerii conlufll. Adesl ergoma-
lium, adoptati non solum filii Dei voeaiitur, sed gisler, :qhfdocet interius ;• Christus docet inlefius __
eliam dii; ita, qui gloriantur in bominibus, el in Christus docet; ejus unclio docet. S.i eniril, ejus
eis spem suam collocant, non solum homiries.vocan- unctio, etinsjflratio non dpcet hiterius, iiv tanum. .
tur, sed etiam carnales. Quod ulrumque utia sen- r» perslrepunl verba exterius ; ideoque-subditur : Sed_
lentia Ddminus osteiidit; cum per--Prophetamio- qui incrementumdat, Deus. Si Deus dat, et; ChiT-
qniivT :'Ego dixi : Diieslis, el filii excelsi omnes; sltisDeus, Chrislus ergo DeHs-datincremenluiii,f2«i
yos autem tanquam hominesmoriemihi (Psal. txxxl, planlat auiem, et qui rigal, unicm sunt. Quoties.
6;/oou. x,.34); idest carnales: - uniirn invenitur ift Sciipluris divinis, et-non additufr
Itaqtie, ut oslenderet magnum malum, - magnum-r quid; cum etiam plura ftnum dicuritur : una intelli-
que errorem esse inter Corinthios, et ad iiijufiain " genda esl stitislantia, una essenlia, non.flissidensj,...
Dei pertinere, cum ejus honofem hominibus impen- neque di.sseniieris.Qui plantdt ergo,el quir.gat,.
debaiil, adjticft: Quid igiiur esl Apolle? Quid vero unumsuni; qiiia ttnius sunt condillotlis, quia: rner-
Paulus? Et quia poterat- ad haecaliquisrespondere : cenarii ; ideoque" unusquisque suorum laborurir
••-
Aposloli dii sunt,. ideo inlulit : Miriislri ejus per mercedem praeslolatur. Cnde conlinuo-infcftur :
quem (-515) credidisits; ac si patenter diceref:: Uriusquisqueauiem propriam inetcedenvaccipietse-
Quia minislri sunt, ideo non in eis collocanda esll ctindumsuumlabbteiii. Quarilp enim quisque magis,.
(S|q) Yulg. cui credidi$fis>_ (Sii) In aufog. veriicttein,

-K17 EXPOSITIO 1N EPiSTQLASPAULI. A 1N EPIST. IAD COR. . 518
laboraveiil; niajpreftisttscipiei reiftnueratiofteiii. Ef _i ftieriftt, futidamerilo maiienfe immbbiii.,- ipsa,' cuift
--_esl sepsws1:Licel servi, licei miftlsfrij-Ticel pmries ceciderint niagnamfacidntruiham, Qulcrinqfte:feigo
nierceuarii, laiheri,;qitia divefsa"sJiiii'officia,:divefSa; male.pfaedicei, fundamefttum, idvest, nomeu, el fl-
eruht et pramiiai. Nam, qtiia magis esl p.laritare des Christi iriconvulsa fflanebit; pefversa vero ejns
.quam rigare, ided dispar efji pfaiiniuiri: docirlna iftleribit el desfftienif, secus illud i Omnis
Sed ut dsiendefei, :cnf (iigni esspfti accipefe plaiilatio, qritimnbtt 'pianltivit Paier ineus' c_celestis,'
merCedem, subjecit (51S): Bei eiihn sumus adjuib- eradicabititr (Matth.- xv, T5); Haec';ei'go. serilenlia
res, lioc aperiius habeittr iri Graeco,7ubi legilur : specialitCf pseiidoaposlpIospefCuiitj/qiii post Apo-
Peienim sumris operis parlieipes. Irtquibftsdariieiiarif stoli pfaedieaiioriem"veriieriles.riectiiieniibiieriJ coji-
exemplaribus iiivenitur : Deisumus 'Pooperalores. sidefare, nec dpclfinam iiriilari vdiueruftt, sed sua
Sed 5quidquid illud eSl, unftrii idenique sigriiflcaf. falsa tfaditione 'miillps Cofinthioruih decepe-
'
Saftcli efgo Dei surit adjtildies ; qftia admoftendo, runt." •;•.;-'
prcfidieando,baptizando, iiloS juvaftt exleri.us quPs '.Futidameniuhi atitid, eic: Ideofrindameniujii aliud
Deus, peccata dimitterido, eisancli Spirilus gfaliam hetnopbiest poncre, ptmlefid qubd posilum esi, qtiod
cdnfereftdOjTIlustratinlrinseciis. Dei suntadjuiores esi Christus Jesus; quia licei-tisereiica sint qtiaeprae-
: olticio, hori poiesiaie_ jiixfa. iijud : Sjcui misit the 1S dicant, noii lanien'atideui, hisi iniefpostld hofnine
_ Pater,"et egbmkto vos (Joari.xs.,21).Tliec ergoseii- Ghriptl; Tjuoiiiapisui effofis cohinieiiiatiomftieiidare
fentia «pecialiler ad aposloios perlinet; ilii enim ljowpdssurtt, nisires absufdas, el turpes, accepfabi-
fuertirilChrisli vicarii. .-'. "': '. ..- les,et_congfuasiacial lantl nomiriisdlgriitas. Aitergo;
^Dei agriculiura esiis, Peymdificalio esiis. Dei.ag.fi- Fuiidameniutri alhtd, etc • ac si dicefet:" Etsi; imilli
eriltura-eranl; quia per". ApOsioli jiracdicatioftein Srint qiii praedlcani, lion laftien:audetit alium Cbri-
Deus cofdibus-ilioruhi inspiravit, el ad fidem con- stum jiraedicare,.qua.mquem ego praediGayi;quia, si
verlit; et, pOSt-feiiilssioiienipeccaloruriJ per laya- fecerint, cohii.iiho eorum deprelieftdefttuf serrores.
eriini bap.tisnii et donrim Spiffius sancfi, mores il- Soiius efgo lanfi-nomiiiis fecil, hi comnierita et
. lorum" excoluii, ad •prefej'endos. bonoruni operum sectaeliaereiicortim-susciperentur. Seqriitur: Si.quis
fruclus. Dei etiarii tpdificaiio pfarii; qudniaih qui fl- aitiejn mdificai.supfa fuiidamentutrihbcâurum,, aiv
deni.iliis'• coiitulii, ifthatiiiapflp: etiam afias viriuies genium,.liipides preliosos;Ttgria,fenum,stip~ultim,'e\e.,
; auxit. •' .-._-.' "--'-" .;.: -',.;...-- Haec apostolica senientia. iTiliis C-pfflputahda esi,
Seqtiitur : Seeuiiditm gratium Dei,. qum data.est quaebeaius Petrus :aposipltis.(/J Pett; in, 16) : diffl-
tiiih), ut fqpiens arcltiieclus, fundamehluin _ppsut. cilia dicii iftlelleeiu iri epiflolis Paftfl,; unde yarie a
Quia dicturiis Prat:_: Ut sqpiens arcliiieclus, .fiindd- ' J do.ctoribus est exposita, ;%apides; pretiosos diclt,
niaiitm posui, fte sitii arrogajUer , aliquid, tri- qftos ignis. noh corrumpit; Uf ergo quibusdam pla-
itiere videreuirj _gnasitiaberet,:quod non accepe,- cei, per aui;rim,argei)irim, lapides pretiosos, non
rit a Ded:J'deo puichre praernisit;: Secrindum;gra--_ opera, sed homines designaniur, id pst, per aufum,
tiiim Dei, qum daia est '.tjiiliL Ubi notandrim, qtiia argenfum, et Tapidespretidsos, boniauditores; per
nori aif, secuiidum volunlatetn aut .Iitiilum, sed, se- , ligria, fenun), et slipulain, mafl. llle itaque supra
euhdum gratuctn; ipiia eui_Cta:Peb ascribil.: Gf-3S- .fldei fuiidaftieftium,-aurum,;arge.ftluro, lapidesipre-,
tiam verftsibi datam. a Peodjeit. quia eleclus. es.l lissos aedificat,-qui" suos aufliloresbene iiistiluit;,'
specialiler, nf nilfiefelur ad." geiiliuin pradica- ecpriuario ille fehum, Tigna el-siipulam, qui jnalp.
tionem : unde nierito yas--electionis. est appel-- .'. JShhiscnjusque aulejti-opus mqnifesiumerill;quia
latus. Secundum hanc gfatiam, ul sa.pieiis arctii- infulurojudicip, ef boniaudiioresriiartifestabiinluf.,.
tectus, .posuit fundamentmn,; scilicel, quia jiix- el.niali. Unde e.t sequittif :'Dies enirii Dpmini decltz-
ta Glirisii disciplinam Gofiftthiis fldei -verbtini: rabii, quia in ignerevelqbiltir.jyiestyomhn;.idest,dies
evangelizavit. SapTensqiilppe archiiectijs jftxla vo- jtidicii declarpbil, qftia discerftet tiorids. aftditofes a
;liiniaiem auctoris fuhdainenfa collbcat :. veiuBij. nvalis. Qui "in igne revetabilur;, quia porriiftus in
quia miilti posl illum Gofinthuspraedicayerunt,- a.d- - igne revelaiite-yeniei ad-judiciuin.^funmstjujiiûe
junxit: Alius. aulem/supefmdifical:, id est, quicuft- opus qiiate sit, 'igitisyrobgbit. Uiiiu.scujusque.opiis,.
que posi me yeftif. Nani dicpndo, aliusj, omnes yuil jd-es;l7et-bonos auditores, ei.iftalos-ignis probabit,
ihtelligi, taifl borips,..qriamnialds prsedicatofes. Su- . quiationos purgabit (516),. nialos yefp oelejno ip-
perajdificia-ergoillaâccipienda.siiiiL,qtiae-ab btijus^ ceridiQ;Concfeit;ial)ii^ ., _.......-.:;, -,..,__.....
modi docforibus tradita sui)ti2orintbiis; unde mox -Si,cujus;ppics.tnanseril,g_i(od'supe'rmdificqv_ii,Mei-
admonenSjSubdit/:JJiiusquisque.atitem-videai quo- cedem tic.cipjet;;E;test sensus : Si dpctor niisericor-»
yjwdo supermdificet, \ii esl, perpendat et consideict dia Dei,Tia suos. .Iiicfatiis:fuerit -audilores, ftt ipsj
-quomodosuperajdificia cdhgrtianl fundamento , id poeiiaftiie.iefft:p.drit_nftatipnis.cyadaftf,,,e'i yitariiseteiv.
esl, quortiodo ea, qtiae praidicai, meae coriveiiiarif .na.nfpercipiant",ipse , prp eorum salute, remunera-
doeiririae.'Nam si superaedi.fieiSdislprta, et frivola lionein.siiscipiet, juxta qftddDdniinusdicil inEvan-
'"
(SIS) In afttpg. marg.tiiclegifur cap. XIL iiic ihfcrius., •".'
(5,16),Eii ighem pftiganseni, de quoclhiius paulp
"
519. - . . ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPft . .520:
gelio secundum Lucani: Esto tu super qutnque civi- A _ nisi caule ac sobrie accipiatur, errofi vicirius est:.
laies ; et lu eslo<uperdecein (Luc. xix, 17). Nam noneriim apjjaiPt quomoddliic quandoque apoeiia
quantOplures aiiquis lucratus fuerit, tanfo majorcm. iiberelur, cuiri Dominusdicat: Etjbunt Idinsvp-
mercedem inveniet. plicium mternum (Matih. xxv, -40).-Seiendinh yero
Si cujus opus arsefiti detnmenlum paiietut. Id quia, titdicit bealus Auguslinus, lllehoc locd
ignis.
est, si mali auditores, prOpriis exigenlibusmeritis intelligertdus est, per quem ambq iranseant,: id est,
'damnabunlur ; doctor. -quia.mijius .sollicitus fuif quiaediflcat auruni, argentum, Tapides prelipsos, et
erga eqrum salulem, damnum patietur,-id est, poe- qui ligna, fenuro etstipuIani.Sic eniriidicit: S/i,«?s
nas luet, sed purgalorias.(S17). Unde mox sribdilur: mdificdveritsupra fundunienfumhoc, aurutn,
qr,geh_r
Ipse autem.salvus erilfsje lamenqtiasiperignem ; tum, iapides pretiosps, fentim, stipuiam..Ignis ergo
quia propyia jtisiitia et flde salvabitur, .purgatus iri hoclpco, lefttatio tribulationis intelligitijr, de quo
per ignem- Aliler : Tria ift boc ldc _>• Apdstolus ine- alibi ditiitur : Vasq figuli. prgbat fornax, et liomines
morat, qua? pretiosa et proeclara sunt in fflundo, id justos teritatio 'ributationis (Ecc/jVxxyij,, 6). Iste
est_ auruiti. argentum, et lapides pretiosos : tria ignis intiac inle/im vita facit, qupd hlc diciti Apo-
aulem vaha et frivola, ;id est, ligna, Terium, cV1 stolus;: non tameri est iricfedibile, pûod
posfhanc
stipufam. Unde, ftt quidani vpluii^.peraurpni, ar- B 1 vilaiii idipsrinifaciat. -.,._/.:_ .-.-'•..
gentuift, lapides.preljosos, designatur bona, sana, et Suprafundamentpiftigiiuffideiilleaedificaiaftrum,
catholica doctrjna; 'per.li.gna, fenum,et stipulam, argefitum,iapides pretidsos, qni cogifat ea.quaesftnt
inala, perversa, et aduTtera.'Ergo supra fldei frin-, Gbrisii, quomodoptaceat Deo (1 Cor. vn, 32) ,-itjest,
danientum, "aurum, "afgentum,,etiapides,preiiosos qui ea.pperatuf ,in quibus. deIectatur;Peus.;Nam^
sedificat,' qftl befte docet; ligna, feiium,;et slipuiam,. quia jiure iritelligit^ consequepter •ejtisintellectus
qui. perverse. peraurum desigrialur; secunduni ifltjd ; Thesaurus.
Uhiuscujusque opus manifeslum erit; puia in die desidetabilis requiescit in ore .sapienlis (519). EIo-,
judicii ei bona, et adulfera doctrifta omnibiis niani- quenlia yero ipsius perargentiim exprimitrir; quia
festabiiur. Unde"el sequitur: Dies enim Domini de- eloqueniia Domilii, eloquentia casta, argenlum igiie
clarabit, quia in igne;fevelabiiur : iti igne" quippe" exaniinatuni (Psal. xj> 9);:;viriutes,et bona opera,.
lunc omiiibus reyelabilufprava doctriha, quaenunc per lapides pretiosps; quoniam, sicut lapidespre-
quosdafti dee\f>\t..Et uniuscujusque bpus quale sit, tiosos igriis non; corrumpjt, ita yirtuleset bona
ignis prObabiifqaia pef jgtierri "fltexahiinatio; ideo opera ignis tribulationis npn consumit. Hujus ergo
igftis probabit uniuscujtftque doctrinam : quoniaiii.'" ppus ignis probabil, quohiam non exuret, qriia npn
si ftihiTinvenerit, qtidd exurat, mariifestum eril iio- v ea dilexit in minido, quorum aniissione crucielur.
num fuisse doctorem; prava autem doclfina esca DiesquippeDomini,id est,dies tribulationisdeclara-
erit igriis; undepoftseqfteftler sigriiflcaltirperTigna, ' bit splerididum ejtfs opus, ul est; aurum, quod per
fenum et slipulam. ignem.transit.Et quia spjerididuiiiPslendefur,je:tin-;
Si cvjiis opus manserit, quod superiedifictivit,met- -yiolabiiepermanebit, Idcirco quodsuperaedificavil,
cedem aceipiet, id est, si nullas iri eo sordes pravae'' iftercdderiiacejpiet aeLefnsefelicitatis. IHud niriiirum
doclfjnae ignis iriveneiTt, quas exufat; et ipse, siciit77 sftniet, quod cogitavit. EcoriirariQilie aed.ificatiigria,
tres pueri (Dari. iii), illaesusab ign.e, accipiet mer- fenum, stipulani,; qui dogilat' ea qftaesunt iriundij
cedem; vjlam utique ailernarn, cuni gloria perjieluae qtioriiodd placeat rixori (I Coi. vii, 54), idcst, qui "
felicitatis. :".•.; -
; '•// ';'./'. . ,, , ' e;a opefatur,. qiiae abomiftatur PeuS. Convenienier
Si cujus b.pus arserit, delrinienitim patieiur.Opus efgp per lignaifeftuffl et stiptilam designantUr.ihrin-
mali doctoris ardebit, fjftiaperversa doctrina inter- danae cogilaliories',etlales rerum sgeCulariumiCupi-
ibif; quonianinonestsubslaiilla, sedacCidens causa.- ditates quae,lieet sint liciiae, amitti lamen sineiftien-
Oinnia quippe ttnic mala peribuiit,- sicftliler impio- tis" dolofe rion possunt. Et bfijiiseigoopusignis
rftm (Psal. \, 6). Delriinehtum verd pati est poenas jifdbabit, qtiia exuret euiii ddlor rerum saecuiafium,
liiefe; lpse auteni salvus erifi; sic iajnen quqsi per';Pquas. dilexlt, si Conligerit ut ea.sienippre tfjbftiatid- ,
igneiit. Salvufn illuip dicit frifrifriih; quia jion iri- his aihiitai. Quippe hpn ppssuntsine niagpe apiiiti:
lefibit subsiantia, qua,-consistit, sed ejus' do'c-v dolofe, qua3 cum magnopossidebanfur aftiore. TJftde.
trina. Sed nolandum, quia riori ait : Salvus paulo ppst dicitur • Si cujus bpus arserit, detrimen-
efit pef: igneni,: quasT fundamenli; merito7 iricom-:- timi phiieiur.' Opus afdebJti qftia substaniia rimndi;
tiustus ab igrie liberetur, examirtatus per igiiem peribit:slefgc,oerierintres'saeculares, detrimeutftm -
volens- dslendere, .quia poenas Tuet, nori lamen jr patietur,' ia "est,- damnuni iempoiale; quia afflisit
aeterriftro tofquebitftr; - sicut perfldi et ifflpii. sed''.., qtidd cogitavit. Verumtameft fuftdariienti. njeritd'
qiianddijue liberabitur ab igne (S18), ut sit ei operae liberahimr, si niagis elegerit illis earere, quairiChfi-
preiium, quod credidit Ghristum. Hic tameft sensus,: : 'slo, id esf, si limore aniiltendi eas, iion deserit
(•SI7) Eri luce clafius dogma igriis purgantis ad (518) Sequituf. e_yi|lenii.ssijna
dpgmatis purgatdrii
fempfts, ab Ecclesia cdijliiiue pr&diCalum. Videanl demonstratio.
haecnovaiores, et)iegent adhuc, siaudent, antiquis- (519) Juxia illud Proverb. cap. xxj, .20, Tliesau-
simam esse de floc dogmatc Ecclesiae traditioncm yus desiderabilis,:el oteum ih habilaculb•jjtstn. ;|:. ,
et fidera. > " '
7 7-
521 -ElPOSITIOTNEPlSTOLASPAULl,—IN EPIST. I AD COR. 522
•Ghiisluro:Ettioc est, qtiod sequitur : lpse autem __ eriim Greatof in creatura, sic ipse liabitatin lemplo
salvus etil; sic latnen quasiper ignein; qriia, licet sud, id est in Ecclesia.
:<:xnrateum dolor teiriporalium rerum, quas in ffltin- Deindetitpos terreret qui impure \Tvebant"inieT
do dilexif, et perdidit, non- tamen coiisuriiit, aut Corinlhios, adjunxit: :Si quis templum.Deiviolaverit,
subveriii fundamentutii fldei stabilitafe "etincQrrup- disperdet iilunvDeus., llaec enimsentenfia illos pef-
-lionemunilum. . culit, qui impure yivendo, et corpora sua cdrrum-
Dei violabaht, maximeque illum,
Altamen scienduni quia, si per ljgna, fenutn, ei pendo , templum
ul tiealus dicit, raundanaeco- qui uxorern patris habebat{/ Cbr.\, i), ut prius se
siipulam, Augusiinris causa in mediufflpro-
el rerftnf saecrilariuni reumjudicarei,: quam ejus
_J_ilaliones, cupidiiaies, apie
etiam per eadera desigrianlur levia, et-veiiialia, et ruiftperet.
Sedvalde lerribile esf, quod dicit: Siquis icmplum
qusedam minuta peccata , sirie quibus liomoMn Jiac
vilaessenon polest. Urtdeftolandum qftia, cum di- Deiviolaveril,Dei-violalur: disperdelillumpeus. Hultis qnippe mo-
ftam Dei vioTat
xissel aufum, argeriiuni, lapidespretidsos, non in- disiemiflumTriniiatis unitalem templum
tiilit ferftjm, aes et plumbunvper quae capitaTia et quisanclam diyiderequaerit; t.etn-
pluftiPci violalquisanctamEcclesiam pravodograate"
_criiftinaliapeccala designantur. Nain quisquissujira i corruinpitâut-aliquo sctiisnialescindil: iteni^
qui
ftindamenlum,idesl, pdsl peiceptam Cbristi fldemel se ipsum corrumpit, et qui, Hcef
saerameninm lisec aediflcat, fton riberatiituf impureyivendo,
baptisrrii cofporis munditiam seryet, merite tamen cafriali
' per ignempurgatoriuriijdequoiii.cAjidstoTusToquriur, cohcupiscerilia fedaiur et deiectaliOne. polluiiftr :
riisi in Tfae vila digna salisfactiorie el emendatioiie
Dei violalqui-
corrcxeril. Qui auleni sedifieaveritiriinuta et levia, et,- utgefteraTiier Toquaf, templum
committit, quodstb CO'
taftto cilius -abhoc igiie libefatiilur, quarito leylora, cunque liujiismodipeccalum
Dei repellaf.êt ipsum a fegno coeloriMn
et pauciora fiieriiif (520). Nahi, ul Augustinus dicit, graliam
excludal.-Iiosomnes DOminusdisjierdet^nonsoiuna
fideles lanlo lafdius , cifiusque ub tioc igne Tibera-
ciim per 'sententiam mortis atifefet r sed potiusin
bufttur, quanlo ma:gis'_, fninusve tiriha temporalia igne
- dilexerunt. Sciendum damnalidnis.
-perpe.luiB:
jpraeiferea,quia igriis, sicut a - Igilur,'ul -eos;rdvelaret,
>ahcfis doctoribus iradiiur, divefsis. riiodis peragi qui pure vivebanf inter
sdlel. Qtiod quisquis ydiuerit, ih eofum diciis in- Corinthiosjaddidit: T.emplumeniriiDeisaneiuniest,
veniet. .':''''''"."'' -' quod esiis vos. Pulcbre auiem ail, sanctum; qrio-
niam,nt beatus Auguslimis dicit, cranteiilli qui-
Tlaque, quiadixit :Sec_iinduiii,graiianvDei,;qum dem iemplum Dei per fldem, noh lafflen sancfum, -
dala est tnihi,ut s.apienstirchileclus,,.fundainentutni^ .(S25)sicut hi qui tenipilim Dei yiOlaflanf.Et iride.
posui : deinde, quod esset fundariienturn ostendij, rit riialos lerreret, adjecit :Nemo seseilucat; idest,
dicens:: Fundamenluni aliud. nemo polesl ponere, neinP asslimet,vel stio, vel alieno -cotisiliosibi pro-
prmler -jd-quod positum esl, quod esl Chrisius^ ul desse-aliquidposse, sine graliaDei. Aliter : Nenio
pstenderei quo stta inlQntio dirigeretur, aut-Cujus se se{/HCfl/i""idesl,'Sua sajiientia seCretaDei se com-
templi dixerit fundameriiuhi,adjeeit (521) : Nescitis, preliendere posse arbitfetur; nemo sibi tilandialur;
quia.temptumDei estisi tanquani dicefet;:.Yerd noil nemo in hominibus spem suam eollocet.; Redit enim
ignoralis, quiavos eslis lempltirnillud, pujus funda- ad siipefioremsensum,quosapientes muhdi redargttii,
mentum.est Chrislus,;.ideoque pporlel ut superaedi- et eorum sapieriUam-stultiiiam esse comprobavit.
flcelis aurum, argeiitum et lapides preliosos. De- Uridehic qrioqiiesubjiirigilrir: Si qtiis videlut mier-
siderabat cftiui ul Corinlbii, omnesque ejus-audilo- vbssapiensessein lioc smculb, sluilus fiat, ul sil sa-
res studereiilservaremunditiani cordis et corporis, jjtcfts. Et esl sensus : Si quis videturspiriialis sa-
quse maxinie iftter piniiia bona Deo accepla sunt.;. pienliaegratiam liabere, et ihtelligil salutem generi
jinde alibi tiiftit:' Sequiminipacem, ei sancthnoniqm, bumano per Iricarnationis Dominicaemysterium pro-
sine qua nemovidebit Deum (&ebr_xu, 14). Ubi missam, stulius flat in hoc saeculQ,id est, fugiat
u
ergo deest munditia mentis et cprporis , ihj pro- saeculisapienliajn, nt ab ea stultus jtidieelur; tune
fecto deestgratia Spirilus saneti. Etnolandum quia enim revera sapiens. erit. Nam slultuSsaeculo,prti-
bis vcrbis oslenditApostolus, qupniam fideles lem- dens est Deo, dum eredit Deuni fecisse qusesapien-
plutn sunt Dei. Quoniamergo necesse est, ut peus . tia roundi non-capit. Et hoc est, quod sequilur :
flabitet in lemplo suo, ita eos yivere oportel, ut Sapienlia:enimytujus.muridislulliiia est apud Deum.
Deusin illis habitaredelectetur. Scieftdumqupque Gum eniffl ea7ojieratur Deus, quae ilfa -fleri pdsse
.quia, cum dixisset: Nesfiitisquia iemplumD,eiesiis; negat, stul.titiani illam esse cohiprdbat'..AlilerfSa-
et moxintulif-: El.Spirilits Dei habiial jn 1'ciis(S22): pienlia liujus niundi esi maledicentem maledicere,
ostendil quia Spiritussanctus Deus esl, et non crea- aiiiicum diligere, .inimicura odio habere, lalipnem
lura, sicul baeretici insaniunt, sed.Cfeator -: sicul pro tahpne rpddere : haecauiem apud Defthistulti-
\520) En j)urgatorii doctrinam a divo Augtistifto ', (522) Hunctexlum Vulg. habet inlerrogaiivo mO-
usque ad lempora nostra cpiistanter deduclam. Quid do. Punctum vero interfogalionis in anfog. -iiostrp
:ad hoc ndvalores? ^"- 7 desideralur.
.(521) In autog. marg. hic legitur cap. XIII. (S25) Sicul ~hi,qui, videlicetquippequi.~
";i25_ ',•'- ; ;ATTONIS .'YEilGELLENSlSEP1SC0Pi>.:7 7 77; 7 .;/.,%$&/_
tia .esfi,quj inimicoS;diligeiido, et pro eis orando k'in ea recie viyafis, et sobriei, ac modeBte -ad Del
possibile ostendit, quod illa ihcredibile judieabat gloriam eamdem transigalis: mors eliam vestra-est,
Atiter: Safrienlia mundiesl-, quaemulfospiaedica qttia licet propler peccaiuhi primi homihi.s vobis il-
deoS: seflhaecPepisluliiiia; esl; quiftfldescaihdlic; lata.sit, neCessetariien esl, ut paratisitis lihentef
iinum laj.ti.ih crcdit, et confitelur Deuiii (52l>),J_est< mori pro Chrislo, iii spefuijirae resufrectioftis.
virtute; secundum quqd igse DominuSift Evangelit Sive prmsentia, sive futura. Praesenfia vesirasunt,
dicit .: Ego ct.Patcr unum.sumns (jpan. x, 50). Igi- _qtiiavobisa Deo coricessa, fameft, ut slceisulaml-
tttr, ut pongrup testimonio eoiiGrroarel quod dixe ni, ne Deum otTendafis.Futufa qitoque vestra sunt,
rat, iniulit :_Sicut sciipiutn esl (ttt qnibusdam place ut agiioscaiis ea melidra pfaesenfibus; ipsisqftd vos
in Isaia : ibi enim verbprum islorum quaedam•.-simi- potius commendetis, et ad ea percipieuda tjtiatitocius
litudo habeihr). Magis autein credendum esf-scri- feslihetis: Ontniti.veslra -snftt, id est, veslrae pote-
ptum in iiflro beali Jdb, libi Eliphaz Themanilei ,-stati, judiBioqiie.coimmissa et :stibdila.. Vos \auie_hi
Tpquituf; ibj enim-baec. eadem verha reperiunfur C/i!'!"s(f(subaudifui-,famuli, el coboeredes)".Esl au-
Cotnpreliendmn sapienies in aslutia eorum (Joby tem senstis : Sicut omnia veslrae potestaii subdila-
i5K Asluiia, ut beatfts Auguslinus dicit, aliquandt sunt, et coricessa, ila liecesse est, ut vos.Ghristo'
"
pr=osapientia poftilur; noti laftieft-proprietate, set subjicjamini. jjitrislus. qutem Dei (siibauditur pro-i
abftsione. Goniprehentlit ergo DominftSjid esi, re- prius Filius). Ac si aperle dicefettir : Sibut Cliristus
dafguil sapientes saeculi,ijuoniam. sliijfos osiendit unigeiiitus est Del Filius, faciens voluriiafem Palris,
facieiido ea quse fieri pOsse-.diffldtini.Quod auten ita necesse est, ftt et vos in filios adoplaii, Chrisii fa-
qftaedairrexemplaria habent, sqpientiam, carnaliiin -cjatis voltintatem. Giir ergp ad ejus inj'uriam aliquiii
debertnis accipere. Sed ul magis eoiifirrnaret, stiti ab homirie speratis, aut iriitiotniriem speriiponiUs?
didil etiam teslinionium Propjietae dicentis : Dbnii 'Verum qnia erant noiiftulli, qui aliter de Apostolp
nus novit cqgiiationeshpminum, qupniain vanm sun. senliebant quarft opdrteret, ut ila de eo sentifent,
(PsaL xcm. 11). Sciens Doniinus'-.-cogilalioi.estio- •queniadmpdumille, qui eurri ad graiiam Aposôlatus
minuiri vanas, quoniam yan.um esjt.quidquid homi eiegit, ideo :arguendo'.subj;e:cif: (S26.)(CAP;. W.),
cog.ilai sine.iP.eo,redarguit eos, duhv verum osten- Sic ngs existimet .hoino ut niihistros Christi el dispeit-
dit quofl faisum" judieabant,. el falsum quod yerjm: salofes mysteribrum Dei. Tapquam dicefet: Qiuicun-
- 7 ;
Pfttabant.; ; ", quellleesl. qui atiler de nobis senlil, quam sen-
Itaque,"qftia_CdriftlIiiiijl magistris jgloriabaiilftr. tiendum sit, sic nos judicet, sicul niinistros ChiTsii
dicenles : Egq sum Patili, ego Ceplvm,ideo subdi- ^ ei dispensatores mysteriorum Dei. Quia; duiri noft
tur :.(§%5)Iiaque iietnoglqrieiur in Iwmiriibus; tatfc- J ift sffepitu yerboruni praedicamus, non in eloquentiae
quam dieerel: Quia Cogjtaiioriestioiiiinuinyanaesunt, nitOre, profeciopotesl inlelligefe, quia Ghrisiimy-
et eortun cphsilia jiifirmapt improvida: ideo nohin sleria dispensarnus. El revera facile hoccogripscere
hominibus glQfiandumest, sed iin Deo, cujus consi- potcrflritj.quoriiam npn verba in eis, sed yirlus fuT-
litim, ftec cpmprehendi- potesl;, neG retracfari, gebat, niiraeula cdfuscabaftt.
quippe;slulfum esi puodcunque tiomo Iracial-siiie' NOlandtim autem quia dtio posuit:- ftiftlli enini
;D.C07 : j'>7 - :i.;" ,>' '"."', miiiistfi sunt Del, -quj .djspensatofes ftiystejiorftm"
GftraulemnpnsitinTiominibusgloriandum,aperiiur esse nesciiint;-minlslri qtiibpe Dei sunt ejus sequa-
cufflsubdilur : Omniavestra SM.(.Et.estsensusiQuia -ces, jiixla quod ipse dicil : Qici mihi ininislrql, me
om.niayesifa sunt, riolije in singulis gloriari; noliie sequdtur (Joan. xii, 20'. Dispensalofes myslerioruni
speciales vpbis inagistrps defendere, quonian) omnb Dei sunt qrii cPeTeslidsacramerita, siye;riianidafa> sin-
bus uliminj :-Paulus namqrie, et Apollo, et Cepltds gttiis quibusque" fidelibus secmidiim qtialjtaiem el
yesiri sunl;" quia unuift jiiaedieant,. et -omnes pro capiaeilaiemdislribuunl, id est, honi pra;dicalores.
yesfra salute laboraiil. UndeJnferius : Nos qutem Et scieftdtim qftia, dtim se suosqtie similes dispen-
s_ervosvesirospropter Jesuin (II 'Cof.,\\,5);;. servos safores dicit myStefidrUrn'Deij-pseftddappslolos-re-
enhh lriinistros dicit, juxfa jjuod Dominus : Egoau- darguit, osteftdens non esse-Dei, quod praedicabani,
lemirimedipveslfUmsuih, sicul qiii ministfat (Luc: qftia lorige discedebant ab sposlolica traditione.
' -- ' :'" '
xxn. 27j. . . Sequitur :Jlie jain qumritur inter dispensatores,
Sive-liic:nmndus;.Muridu.s.vestefest, ;quia1.pfO;vo- rit fideiisqtiis ihveniqtur, Haftc seftlenliam quidam
tiis facius,:ut eo recteutamini, et -cursus ejusiiiiPei iriterfogaiive, quidarii cOrifirmative4>rhhnriiiafivo-
vohiniate coristiiuaiis,' nec ptitetis eum fato et lunt. Sed quociinque modo prQnuntietur, vefbasunt
eonslellaiionibus regl, ised.providentia Pei. Neque inerepantis. Hacenim senteniia, fton solurn pseftdo-
enim pfopler mundurn;tiomo,-sed prQpter, boinifteffl .aposiiolos"redargult; sed etiaffl eos qui constanter
facitis esl .ihuiidiis. Sive viia, sive iriors^-Sive vita pravos mpres (et esi senstis: Posi acceihani gpa-
praesens yestra est, qnia vobis-a Ded.concessa/, ut tiam-dispensationis Dei) fedarguere fneluebant cau-
_ (524) iverba haecita in atitpg. : sibi vero XIV. ntrllibj. ,:. :_>;..,/ - . "..' \..'//:i-
' |acenti.a quld
yclini, videat lector. ; .. ~"7 >. (S2i3)In mafg. autog. hic fegilur cap. JYI,
(52S) In autog. marg. hic lcgilur cap. iXV. cap.
"'
•K9-".7 fri;iF>nAfTfa IN EPISTOLAS PAULI. -- IN EPIST. I AD COR. . 526
,'sa limofis, autgralia. et commendationis, sive lu- A j sunt, de his hobis facile jiidicandumnonesl, maxime
Cfi. Propler raritatem nainqrie ait, qumritur;;ae si ut conilemnemits. Si vero evideriter fuefint aliqua
diceret-:.*P.ifircsqtiidem videnfttr disperisatoresmy- probaiione devicfa, pmiienda sunl. Qupd etiani Do-
sieriofurn -De.i,sed perrarus inveinlu.rfldtTis. Ipse minussuo exemploin libro Genesisoslendit, diceris:
autem tanlaeer.stauctoriiatis, libeiiatis et constan- Clamot. Sbdoiiiorum.et Gbntbrrhmmulliplicalus est,
"tiae,ul nec viiae suae parcerel, nee verba delrahen- et peccdtum epnim .aggravaiuriiesl ttimis. Venile,
tium metiieiet, riec humana judicia formidarel; (aii- de.scendamu's, el videamus (527) utrum ctambremqui.
tum ul minisier essel Gbrisii ., et "-ndeliler Dei my- venit ad me opere cbmpievcrinl, an non esl ita, ut
steria dispensaret. Ideoque' siibjuiigii': Milii;autetn scidm. Ecce Dorninus quasi dubiians loquilur, cujus'
prd-minimoesluta vobis judicer; lahquam diceret :> oculis ornnia apefia sunt, cujusque cOgitationem
'¥estra judicia non •pe.rliffl esco,-quos tanlis flagiliis pec arenaemaris nuinerus potest effugere, osfendens
irretifos video. Et revera niiniiftuni efal lit rabTiis quia occulia peccafa, maxime criininafla, nori facile
-jiidicarel.iir,qtii nec a saiiciis'erai judicandns.San- . aut credere aut judicare defleinus, prQbala autem
clorum nenipe estnon humana judicia, sed Dci.solum• ptinienda sunt. Unde el DoininuS)postquam Lot de
meiuere. "L>nde ct subdilur : Aut ab huthano die, id Sodotiiis eduxit, praefatas ufbes,. ignem et sulphiir
esl, a legibus iraditis-ab iiomini.bus,quarum judioia B ] pluens, everlit (Gen.,xix, 24). Hic ergo de occftliis
non formidahat, quia omnem humanaruiri leguri)ju- et dubiis Aposiolus' loquiiur.iNotandum etiam qnia
stiliam tfanscenlerai, ei sofl divinae jusliiiae iri- dicendo, arite letnpus, diem judicli yult intelligi.
haerebnl.Picendt sane.: Auttib humano die, subin- Nunc enifn tempris' est cJehientiie, niisericordia! el
teiligi yiili divirnm, quo Domiftus judicaturus est poenitenliiB. TJnde alibi flicit -: Ecce nunc teinpus
viyos el mortuos igilttr., qriia nihil roeminerat se acceplabiie,ecce nunc dies (IIGor. vi, 2). Turicau-
egisse, aftt docuisKe,undevel.a se ipso judicaretui, (effljudicii tempus efil, cum malefacta per pceniteft-
subjecil: Sed nequeme ipsumjudico. Nihil enimmihi liam purgari nonpotertini; sed recipiel imusquisqu*
consciiissum. Et est sensus : Coiiscienlia mea ptira prbpria cptporis sui, pfout gessil, sive borium,sive
est; ideo nec vcslra, nec tiufflanafum legum, nec malrim (II Cor. v, iO)."Tunc nimirum, sieul Isaias
mea jndicia formido. Nam quia puram conscientiam dicif ": Dominusad judicium venieicum setiibuspo-~
habehat, iii nujlo solliciliiserat.. .-_..'. , -' .-. puli sui (Isa. ni,ll). 'Uiide hic quoque srilidilur :
Sed quia videbatiirse justificajevdluisse, et yelut Qubddusque veniat Dotninus, qui~ ei 'illuininabit
homo,-peccalum poluisse incurrcre, sirbjunxil: Sed abscbndilatenebrarum, et mqnifestabil occulla (528)
nonin hoqjuslificatus suni,*'lanquamaperle diceret. cordium. Ipse iiiniiriimDomiriuslux es(, ut Joanries
Nec mea, neque vestra, neque legtiftihumanafum C d\c'\l) eitenebrmin ep non sunl tillm (I Joan. J, S).
j'iiriiciamefuo, sed de meriiis non"p.raisumo;" illius.. Lux est. iiientitim, sed purgatarurii. Quia efgo lux
- jutlicium" ver.eor, quem occulla cdrdis latere" non_ est, iliuminati.il abscondita icnebrarttm, et'.maiii-
psssuni,.elcujusjudicia..pcrpendere nequeo. Eitioc. fesiabil occulta Cordiutn, qtiia ad adventuin ejus
esl, qitod sequiiur : Qui autem mejudicai, Dominus non soltim opera, seds etiam cpgitaliones oculis
est. Igiiur, tie Corihlhii lemerarium judicium irici- dmnium pafebunt, sidutipse dicit : Nilii.i operlum
derent, subjecit: liague noliteante lempusjudicate;; quodnoii revelabitur, necoccnitnin quodyion scititur.
ac si pateiiler diceret : Qftiajutiicandi estis, noflte (Maitli. x, 26j. Ibi simpllcitas el hypocrisis appaip-
judicare, ne duplex peecaluHi-incurratis et alrd- bupt. Underiioxsubditur: Et tunc laus eritunicuique
CIBSpuniaftiiiii; sed pdtius quasi fldeles et saricti a Deo.Tutic dicit, qftia riiodo nori csl vera laus;
viri, futuruin diem exspecfatejudicii. Hincin Evan- incertitmeiiim esl fttfumis qiii laudattir iaude
gelio Ddminus : Nbiilejudjcar.e, el riojtjudicabimini; dignus sit, an non. Hinc etiam alibi diciii: Nonenim
'
holitecondemriare,et npn cbhdemnabimini'(Luc.vi, qui seipsumcoinmendat, ille probatus esl, sed quein
57) : ubi illud lnaxime docet, utea facta,.quaedu- Doihihus/cpriimendai (II Cbr. x, 18). Tunc auterii
biuftiesl qno aniffloflarit, semper in nieliorem par- . vera laus erit uriicuique. Nunquid reprobo ?; Non..
tem interprefeiiiur, ne lemerarium judicium incida- D ' Subaudiendum est ehim bene
cogifanti;vel bene
nius : injuria quippejudicis esi, si anfe ejus cogni- operanlilaus erii, quia audiiuri suiit : Venite, berie-
tianem a servo jiroferalur judicium.- diciiPatfis mei, percipile fegnum, qjibd vbbis para-
Sed qusrendum' quare hic judicare _prohibeat, tum esiab briginetnuridi(Ift,((/;".'xxv,54). 7
crim alibiel ipsejudicet,el aliis prsecipiatjudicare. Sequituf : /fa.'c igitur,_ fraires_ transfignraviin
(I Cor. vi;;'5-5). Quapropter sciendnffl quia, sicut me,'et Apbllb, etc'. Transfigurareest aflerius figii-
idem AposloTusalibi dicit, sunt quiedani facia quce ram, id est personam, sumere.
Transflguray.il-ergo,
praecedunljndicium (I Tifn. de in
v, ,24), quibus nobis. ha_c se, ct Apollo,,ut in sua et in; ejus persona.
judicafe permiliiiur, quia aperfasunt, sicut sliipra,' pseudoapostoloruin pefyersas fraditionespyacuarel.
furta, homicidia; quaedamvero stiftt quaeseqriunirir Nplahdum vero quia non denoiftmatini,sed gefterali
jitdicium, de quihusriobisjridfcare noticonceditur : eos sehlenlia redarguit, ne maj'or orirettir in poiuilo
sunl autem quasdammedia facfa, quae, quia occulta discordia, ei ipsi, abjeclo pudpre, detericres fiercnl.
(o27) Gemxww, 20. Vulg. Dcscetidamel videboi '(5281 Vulg.,consilia..

' -
'527 ATTONISVERCELLENSISEPISCOPI "528
Noverat.enTmquonlam perrarus invenilur qui suum _A ret : De bono accepto non in le gloriandum est, sed
nomen -aut ejus querii diligil aperle audiens deno- in Deo, qiiia ndn ttiis merlfis accepisti, sed gralis.
lari, possit lacere, quoniam si suum attt ejus no- Aliier : Quid igiltir habes quod non accepisli?Id esl:
men , quasi sub sileniio pfaetermisso, denolalum Quidibonihabes a pseudoaposiolisquod & meprius
aliquis audiat, ita fortasse dissrrnulal, quasi nihil audiens rion acceperis?Si autem a meaudierisac-
contra se aul dileclrim suum dicium sit. Sub bac cejflsli, quid de eorum magisleriogToriaris,quasi a
iransfiguralione pseudoapostolorumpersonas etianj me niliil acceperis? Nam pseudoapostoli bumanaj
superius desfruxit, dicetis : Ego ptantavi, Apbllori- eloquentisenitpre gratiosi erant, Apostoltisconteni-
gavil, sed Deus incrementum dedit. Et rursum >: , pilbilis videbalur, quia" non suam, sed Dei gipriam
llaque nequequi plahlal esl aliquid, nequequi rigal, qiiKrebat
sed qui incremeniumxlal,Deus, tii Tii his discerent 7)0?Hsalurati.esiis, jam divilesfdcti eslis,sihe nobis,
non in boffline gloriari, el qiiod a Deo conceditur regnalis ; Ttieeverba per iroftiam dicla.sunt: non
Iiomini non assignare, et Dep, non.bomini, gloriam enini sunt aflirmaniis, sed indignanfis, ei cdmftidli
tfibuefe. Undetiic quoquestibdilur: Ne suprtiquqm animi..IIIos quippei dicil j-egnarej salufaios et di-
scriplum est, unus adversus allerum infleiur pro alio.. vltes facios, in quibus superius diversa vltia et
Corinlhii quippe supra quam scripUihl esl, ifl est, Bjflures errores redarguit; non revera, sed seeundum
sttperbe, sapienles» adversum se iriflammabanlur,. earum 33slimationem,qui se regnare putabant, et
qriia sibi iiiviceminvidebant pro nieritis rnagistro-. divites, et saturaids faclos, quohiam omftia se a
fum. Dnusquisque eniffl. eorum, quem potissiriium'' jiseudoapostolisaccepisse gloriabantur. ,
judicabal,-ejus.se. jaclabat discipulum. Sciendum Terurii, ut ostenderet qtianlo pieialis aftioreeos
igitur quia erant inler eos qui aniplius in baptisini diiigebat, subjunxit: E( utiiiam regnaretis. .Bene
sacramento, aul in doclrifta accipientes, eos qui illis optal, tanquain pius pater, etlain ingrafis filiis.
minus accipiebanl despTcerent;ideoque in maîslris Sed sine Apostolofegnaie non poterant, qttia qtiK-
gloriatianlur. Sed et pseudoapostoli se a seipsis crinque a pseudoapostolis'aceeperunt, plena eraftl
justificari volebanf, quidquid accepissent sibi, non viliis ef Prroribus. Itt el nbs vobiscuinregnamnus.
Deo, allribuenles. Talibus ergo loquens, subjunxil: Ordoerat uf diceref: iJt et v.os nobiscum regnare-
Quis eiiiriiie discernit? Dbi ndtandum rjuia^singula- tis; sed quia pfaemisit;: Ufinam regnaretis; ided
riler, quasi ad unum, dicit, qui ad partem plebis coriipulsus est dicere: Ut.et nosvobiscutn regnare-
uniusr.ujusqueloquitur. Tanla quippe discordia eral' mus. Spd qui surit illi qui regnant ? Illi videTicelqui
in populoCorintbioruni, ut.plurima essent diversa- -ceriisuiil de spe aeternaebeatitudinis,' qui seeuri de
rum partium sludia : unde ita A.poslolus,suamlocu- G promissis Dei, qfti gaudent Pl laelantur in oninibus
tionem omnibus partibtts, sine propriaeperspnae de- adversis qu» pro Chri.stinoniine pafiuritur, seienies
nominalione'eoapiavil:,iit, cum legerelur ejus epi7 quoniam nOnillis iiigefuntdetrimeiitum, sed perpe-
siola, unaquaeque pars susciperet quod conlra se luae' mefeedis Iucrrim acquirunt. Unde alibi idem"
dictum intelligeret. Sensus autein, ntijeatus Aiigu- Aposlolus dicil; Cum itifirmpr, tune polens sum
stinus dicit, hic est: Quis enim te "discernitl id est, (II Cor..XII, 10). Et Jacobus (529) : Onine•gaudiuttj
de massa illius perditionis quae facla est ex Adam existiniate,fraires, cutn in leniationes varias 'incide-
'
quis te separavit, tit faceret vas in hpnprem.ei.non ritis (Jac. i, 2). -"
in corilumeliain? (Rom. ix, 21.) Subaudilur, riemo, Ptilb eriun, nds Deus apbslblbsnbvisshnbsnsten-
: nisi Deus. Alitef : Tft, qui aniplius te accepisseglo- dii. Novissimi aposlolatus graliam propfereaisua?
riaris, quis te ab eo qrii minus accepit. separayit, persoria) speciariiler;ascribit, quia prae dmnibus
nisi is qui libi dedit quod alleri non dedit?Et no- apostolisTnnumerasperseculioneset passtones susti-
tandtim quia dona quibtis discernitur ille cui dictum nuit; quemadinoduinilli quj venttfri suntin novis-
est: Quis le discernit, hoti sutit terrena intelligenda, simotempore apcslpTi,Elias scilicet, elTTenocb:
sedcoelestia : fton ea qftae-taiii bonis quam malis -laittenlUf enim apte adventiim Cbfisti ad praJdican-
eommunia surit,"sed .quaesoli habere possunl elecli. ". dufflpophTumDei, efEcclesias niumendum,ne cre-
Sed, ul idem healtis Auguslihus.dicit, homo car- dant, sed resislanl Anfichrislo, a quo multas passio-
halis et inaniter iriflafuspdterat vel voce vel cogifa- nes et supplicialuent, ad.ee"uf oecidantuf, sicuf
tione respondere et dicere : Discernit me fldes leelio Apocalypsis declaral (550). Unde hic sutidi-
niea, praiio mea,'jrisiitia mea. Hujusmodi ergo vo- lur: tanquam morli desiinaibs. Illofnni ergplempus
cibus, sive cogitalionibus, oceurfens, iiiferf: Qtiid suo lempori comparavit; sed he videfetur se ja-
igitur habes quod.non accepisti? El.Psi sehsus : Quid- cfare, aftt huiftanftmfayorem quaerere, non singnla-
quid bohi habes, "a Deo accepisli. Rursum, n"esuis' riter, sed jiluraliter dieif rios. Quod vero ait puto,
se nieritis crederet accepisse, adjecit: Si aulem ac- noft dubiiaLive,sed confifmatiye dictum irtlelligere
cepisti,quid gloriaris quasi non acceperis?Ac:si dice- debemus, sicul Uludin Epistola aflROmanos: Exi-
(529) Hic in aitlog. marg. legilur cap. XVIII;.r moniis nempe iniiixi, Eecli. XLIV,16, quoadHenoeh
cap. vero XVII signatum nullibi. adveniftm, et Malacbiaeiv, i5, 6, et Eccli. XLxvhi.
(5501Apoe. xi, 5 et seqq. Conjecturam tianc de 10, puoad adventum Elias extiemis fulufum lem-
elElia multi inierpretes comprobant,iesli- poribus.
752-1 EXPOSSTIOIN EPISTOLAS PAULl. ^- IN EPIST. I AD COR. 53fl ,
-slimoquod non si.ru cotidignmpdssiones hujus tnun- A Sed sciendurii quia quaeprobare videlur Aposlolus
-ii (Rom: vni, 18). Potest etiam inlelligi ut novissi- Lnegaf; et_quaeriegare videtur probat. Verba enim
-iiios dixerit, ad comparatidnem . priorum; naffl "isunt ihcrepahtis, ijtii "Confiteiur negando,el
qufts primos elegil, direxlt adJudaeos; qftos autem Confilendo negat, quippe per ,-ironiam dicla
• '
novissimosj - desliiiavit ad gentes; ideoque ail: sniit.' . ; " ''- 7 ;
TanquUin morti deslinatos, id est, ad mortehi, ad Usqueiahahchpram; hsque a'dboc fempfts, ia est
supplicia, ad persecuiiQnes diversas, "'',"' . eliam apud vos, et esuritnus,;et sitimus, ei nudi sti-
Quia speclacutum' faeii sumus mundbi Elias el mus,. et colaphis cmdimur, et iiistabileesumtis, /et
Henoch adeospectacfthim erunljn mundo, ul in • laboramns operdnies' manibus nnstris, Apostoli, quia
conspectu lotius poptili infidelis occidantur, et cor- sine adulatione .Pt secundum. fidem calholicani
poraedrum "projicianiur in platea ad confiisioriem Cbfislum prsedicabanl, grafiosi norierant. ideoque
: fldelium. SiG"f?imirftrn7aposiolispeclacuiuni: facii nihil ab ariditorihus acciplebanl unde'susi.entafeh-.
stinl JftundOjduffl in cpnspCclu insulla.uli.iiriconiu- lur ; ac periidcesiiriebaiit, siliebant,pl nndi erarit:
fneliiset cruciatibus suul affecti. Mundo dicit, noft colapbis efiam caidebantuf, quia publice irridebantur
eoslo et lerrse, sefl tiabitantibus niunduffl^ prppler jei exhrobrabanitir. Instabiles erant, quia fugabanlur
qtio.dexponens, subjecit: Ei angelis, el hoimnibus. "" abinfidelibus dd IQCOin locutn, ne forle si diuliiis
Angelos autem non bonos ait, sed rrialos, de quibtis in eodCmlooo matierent, pliires adflderii Glirisli
dicit Proplieta : Jmmissiones per angeios malos coiiverterent. Laborabant opefantesniaiiibus suis,
{Psal. xxxiii, 8). Slnrililer homines, iipn credulos, unde yicium acquirereftt qri.o susleritarentur: rion
-^551) sed infideles.. flis enirn speciaculuffl facli soluiti quia, cum gr.atipsinon esseftt, nihil accipie-
sunl, quia essullabant- el Isstabanlur.de eorura pas- "bant, sed quia irtdignftffljudicabanl aliq'tiid ab liis
sioriibnset morlibus; Beaius vero. ;AugUstinusdicit accipere. quos iri tanlis flagitiis esse yidebani,
angelos et hofflinestam Jibnos qtiam malos pdsse jiropter illtid : Oleiimpeccaloris non impinguelcaput
inlelligi, ut.sit sensus: spectaculum factisumus meum.(Psal. cxt, S). Ndyerant eiiiiri quia gravitef
mundo, angelis ef hominibus; ndn vituperaniibus "peccat, et libeiiatem. aixuendi amittit, qui ab ,eo
solunij sed etiam laudaniibus, quia 1tabemus in nobis aliqujd accipit, qui prbpterea tfibriil, ne;'redar-
quodbonisangelisplaceaf_habemus quod inalis displi- ' .guat(552). :. /". -// ..'
ceat, Sic et viiatiostrafidelibus placet, el infidelibtts
._...-Se(i_i\l_ir.-:--mlql'edichnur_:;ei:
displicet."
Nos slultiproplef Chfisluni, ws auleiri prtidenles tiohempathiiutyelstisiineriius';; blqspheinamtir,el obse-
p-cramus. j\laledicebafttuj, et benediCebantJ quia prp
in Cliristp:Ajpostoli,quia Christum diligentes, eaque
mal.is vicem. non reddebafttvut> eds; qtii...se male
prxdicabani quaj sapieniibus mrindi slftlta videban
trac.iabatit stia pafientia ad fidern Cbrisli converte-
ttir, propterea:striTtivocabatttur proplfef Christum •; rent. Pt. suslinebant,
Deum" Eiliurii" batiere Pcrseeftiionem paiiebaniiii',
Ebion, el CeiTnibus, qtiia
perseqitentibus n;o.n;rpsislebaiit.:iB_aspIiemabaft-
negabani, aut Deum homirtem flefi, vel virginem quia et obsecrabanl,
tur,. qftia, iftjftriis ;et jiontumeliis
parere pofuisse; feflqui quoque qiii contra Ctiri- aflecii,. siippliciter obsecfabant', jit se permitterent
stuift praedicabant,sapiehles in Christo voeabafttur.
reddefe rationeni, scientes quiasi.id:flerej, facilitis
HJec ergo senlenlia pseudoaposlolos redargtiit, <jui, - .
eo? ad fldem Gbristi.coftyerterent.; .-_:
eloquentiaeiirimanae nltorem quaerenles ea praedi-
cabanl quse mttndi sapienlibtis iion displice- Sequilur: iariquatri purgameniahtifus'mrihdi_fqcti
sumus. Ei est sensus : Qiiia riOshietipsftsdejeciirius,
rent; ideoqftepr.udentes in GtiristOyocal eos.
Nos infirmi, vos atiiem forles/ Aposloli, quia quia non contradiximusi IdC.iicO Contemptibrles
iibereet consfanter Ghfislum prae.dicabant,ideoipfo- habiti sumus, ef vilissiniiPriihiuni.T_r.dehiox.subdi-
bra, mdlestias, vimque. patiebafttur, ac per hoc tur /Ohiniurii: peripsima (S35) usque adlvac; Pef-
enim sunt quaJlibet vilia,velut depilatufae,-et
jtidiCabaritur inflrriii; -ecdntra pseudoaposioli,;quja ipsima
iia Chrislftffl praedicabafti, ut liortiines fton of- D fasurae, et -,quaecuiique alia - iirojeclitia.i Usque
'
ifenderent, securi manebanl; idedque .dicit eos adliuc dicit, idest, usque ad bdc tempfts.
fories. - . "-' ,'-/-' Sequituf : Nam si decemtriiiliapmdqgpgorum,elc.
.. Vos auieth tiobiles,/nbs: aulem ignobiles. Qtii Nptaridriinquia ille qui primrim furidarrieritumfldei
Deum Abrahae fuisse pfoniissiim aftt piophelis an- jacit; ille patefdicitur;-.qiii:vero illuiri sequiintiif:,
nunlialuio ncgatiant, jiobiles-aestiniabantur, qiiia pihdagpgi.Pabdagogus.Graecus sermo;est, et Latine
«iniieni antiqftitatem Chrisli promissi non Chrislo dicituf pedisseqrius,7'et efuditor pueftirum';,aique
ascribebanf; econtfario qui Cbrisfnhi, sedundum iascivani setatem refrenaiis. Isle namque, quia funi
jiromissionem, ex Abrahaesemine naiuin et arinun- damentum fidei irij"eCerat,pater ierat. Et ideo dice-
liatuih a pfoDhetisasserebant, igndbilesvocabantur., bal:::ZV"oi2 iatrien bfitnes(S54)palres;
(851) In atit9g71oco credulds legebatjir crudelcs > (532) \ . 'I En •.valde-hdfatu

.:- -__,, ° t, 1obsefvatid-
-' '-. digftam "..'•.<..
quod emeudaniluffl cerisui iavofe aPtiihesis, hon nem. 77; 7;; .:.'.. ';-.'-;.-.
7 : :7 '.-': •,•
credulos, scd itifide.les,'ad iiriitaiioriieiri"superioris", : (55-5)y.\)\g,.peripseina,.Gfosce-nEo.^.Ji^!...
' ;;,-•
non bonbs sed riudbs. -7 .' (551)i.Vulg:-mutes. _;,....; .'••,".;
ÎTROL. (SXXXIT. ii/. "'•"'
531 :, ATTQNiS TORCELLENSIS EPISGOPi .'/'; :-\ /551
*
Et quare hoc dixefat subditur : Per EvangeliunuA Non enim s.tlis fuit epislolain dirigere, hee eliam
ego vos ên_KJ-i(533).. lii. ieo quod dicit £e.iwi, psleii- filuimvsuum cbar-issirnuni;ad exlj-emuniyeroprao-
.ditur esse pater. Et ideo dicit, ul dum ifli.eum au- senliam sfti promitllt, dicendo:. Veniam qdvos cito. ;
dirent patr.effl, se .esse"agnoscant fllios, ct inlelli- Sed vidc qnam discfete, et.quam cauleJnqiiatur;
gant a nemine ita diligi, quemadmodum.ab iflo qui dicit eiiim : Si Dmninus vblueril..Qnafe boc, nisi
patef est, et libentius' Cum .audjrenl. Nullus lia- ; qtiia cognoycrat jDeum riiagis scire qftdd esseti iii
que exlraneorum filiorum amdrem ;' suis praeponit bomine quam bdininem? Idep hoc dieebat, u(-si
Sliis. _ Deus disposuissel iljum yenire, noh Paulo, sed Deo
Rogo duiem vos, fralfes, ete. Yidenduroeslquafe ascriberent, qui euni venife disposuit, ei operaepre-
A,pOslolusdixeiTi suis audiloribus, vel uiide : Imi- lium psset gi'alia:Dei.advenlus; si vero nonvenis-'1
iatores meiestble. Notandum quia idiversas adversi- set,.ft,on Deo, vel Paulo, sed suis:meriljs deputas
tates, el iricommodilaies, et faniem, et silim causa "seiil, quftniam, exlgentibus meritis, etini venire
salutisiUorum sustiniiit; el ideo dicebaf i Imilatofes distulit. Iii quo facto monemur ut curii aliquid pro-
mei estote, quasi diceret: Sicftt ego causa vestfae - mittiinffsetiam spirilale, dicaihus : si Doiriinus vo-
salutis mulias incommoditafes sustiniii, ita et yos, luerit, idesl pcrmiserit. '' " '':
B' . '-"
sprelis pseftdoaposlolis,jllorum detraetionera pa-rvi- Sequttur : Et cpgnpscamnon sermonemeorum, etc.
•pendatis : narn eqrriift'4elracfior.es ipsi fprmida- Noiandrim quia landiu riianifeslatftr falsa doctririii.
tiant; quasi diceret: Si filii eslis, debituni hono- quousque .vera appareai; cttm verd vera apparueril,
rem debeiis impendefe patri, et imitalores existere. obsCuratur. Ita et hic. In ,adventn hamqfte Apostoli
Variis enifti locis yaria ,esl inteniio Apostoli dicey,- falsa ddclfina disparuit; et ideo dicjl: Et cognoscatti,
tis : Imildtores. mei 'eslbte, sed tamen in tioc Tscd elc. Sermonem appellal eloquehliam; Virtuiemyero,
talis esl infenlio. signorum et openim. Et quare'dis-erit: Cognoscam-
Jdeo direxi (556) Thnotheum, elc. Qhis eniiw eos qtii inftammali (559) surit,^nbri sermqne, sed vir-
niente coniprehehdere aul verbis explicare-.poieril: (»(e,-niartifes;iat,"curiisftbdit: Reghum Dei non est in
affecium illius? Non enim satis fuif eis epistolaift sermone,-sed irivirtuie; id est, iri yirtrile-operuni,
dirigere, sed eliam suuni flliura Timolbeum studull quia sicut doctrina evangelica noriesl in monle (SiO),
djrigere; et nori "queffleurique,sed etiam charissi- sedin virtute,' itaret reghftm Dei." :'/
munt. Naminullos habrijt filios, tilios PliarOs, aflos
chariores, alios"ebarissimos : iste vero charissiiftus Sequltur : Quid vrillis? In virga, elc. Dujilex enim
eral, quia quo fldelior, eo charior.-Et liis verbis• eral ajTeetus apcslplicae mentis; id est pielatis et
jllos taftgit) qrii ab ejus jiraedicatioiiefecesseranl C seyerilatis. Snperius. dixerat ;•Ut filibs meqs charis-
qui, si ftiaiisissenl, fQfie et ipsi charissiirii effiee- siinosjnoneo-fl Gpr;.iy, U); nunc.vere virga lftiiia-
reutur. - tnr. Quid manstietius, quid mi's'-ericordius,|qiiamut
Sed'quare Tstum direxil? Forie ideo, quia illi filies pieds cbarissimos mdnere? Et quid crudelitis;
pblivjoni iradidefuni quie eis aposloli pfaedicaye- quani virga iiiinari? In quo faclo monentrir prsedT-
rarit. Et ideo islum direxit, cui nota erat ejris pfac- catores jtt-uirumque"aflecluffl erga suos tiabeant,
dicatio, etejus epjslolae,ul ea quasoblivioni tradi- id esl severitatis el pietatis :. sed ila, fttnon sit
defaht ad riiemoriam revocsret. In quo facto rito- crudelis eorum severiias;.quoniam si talis,,ari despe-
nentur praedicaioies ftl affectuffl pielalis ab TUisa ratisnefti.trahit; siwro femissa .pielas,negligenles
quibus persequunlur.non subirahant, sed, si neces- facit. El ideo pietas crim seyerilate, et severiias
sitas fuerit, pro illis-mpri studeant. cum pietate-debet esse. Binc est qftod.siib inari
Et quare islum direxerit mariifestat, subdendfli: aeneo hoft sdluift boves, .sed etiam_le'Pnes fuisse
Qui vos commonefaciq.lvias metiS; id est, cdriimpRi- leguntur '(J-il Reg. vii, ^9)."Quid per .boves . nisf
los vos reddat. Viam suam appellat prsedicatjonesa pictas praedicatorurii; quid per leones, njsLterror
et ppefalionem suam. Qum sunt ih Christo Jesu, severilatis. signatur? Discimus enim in praefatione
Cuni enim _dicit,in Chrislq Jesu,,'et sicut iii omnibus ; siiailem esse Paulunj Jloysi : quod etiani- it) li.o.c;
Ecclesiis doceo, ostendit se nil eonlr.arii, nil.perversi IOCQmanifeslal; nairi sicul duplex aflectus.;posseder
eos docuis.se; et dura illi audirenl generaTitatem ral animum isiius,Tla ef ipsius. Legitur eftimquia,
observare, puderet eos noii .esse ;observatpres, quia cum ascendissel. ift;moo.lem(Exod. XXXII),;ulacci-
qtio n:iagis;speeialitai.videt.generalitatem obsdryare peret legem, dixit ei. Deus :.DescentIe deroonte,
.aliquidj in.agisprovocatur .ad observandum (557). quia peCca.vit..populusluus, et preeanle-illd dimisit
Sequituf;: Veniam ad vos (558),_elc. Aniniadverfe Deus^noxam populo, et descendeiite iilo,: iriginta
puantaj soilicitudinis fueriiisie egregius praedicalor. millia (5Mi interflcere iussit, Yid.equia llle oui nii-
inChrislo non veniu-tus sim tid s ie: siait •

(555) Vulg. nqin Jesii, per Ev.qngeliuni tanquain vos,,- iriflati
«os qitidam, in hoc nostfo aulog. desideratur. ;
ego genjii.
(556) Yrilg. ideomisi qd_vosi;/y ..' _' (559) -Yulg.infiqli. ..' ... , ,> . 7
*'' in sertriorie.
(537) Iriautog. jtiafgf lji_c''fe|ituf' cap. XX; cap. (SiO)' Autog. Jni|infl»(<?,:fortasse
yero iXIXnullibi. . (541)' Exoti, xxsii, 28. Tegifur.quasi yigSnli:tria'
(538) Volgataj autetn 'ivefsiCulus 18, sciliCef : miliia hominum eecidisse in illa dic. 7
553. EXPOSITIO 1N EPiSTQL-ASPAULi. -^- IN EPlSt. I MT>COR. -'..73,3*
seficdfditef optaverat ~de. librO deleri, descendens Ai speciaiiiate 'fuerit, abjicienduhi est, queffladnioflum
tiic dicit " '
qiiam crudelitcrPgit. "'-;' Aposloltis. .'
""
(GAP.V.) Omninoaudiiur inter vos fornieritio, elc. Sequilitf: Egoquidcm absenscorp0reielc,(o&5}A\y-
;Audilur fornicdtiq taiis; e_lqualis sit, seris erat eniiriisie carfte, sed' tainert jprseseftsPfat
(S.&SJiD.ieitiir.
subdendo-nianifeStatj cum dicTl : Qtidlis iiec ititer illd spirilu, qui fejilet orbefti lerfaiiiffl viftftte; nori
gerites, id est, iriler illos' qtii acogniliriife afleiii inole. Alio vero serisu illo spiritft pfaesensefat,- quo
exislunl : ttnde 'eliam geniiles;\dicuufuf, quasi ge- EliseusGiezi, cumdicebat: N.umnon praisetis''(ol&)
ftitf tales. Et sciendura.' quia exaggerando loqriiiur erqtri,:quando qccuffil tibVlwmo,ei ttilia ifibuii? Ef
Apostdlus, ut illi' agnpsCefttes' niagrium ^faciiius, qud "spiriiu benedicius adfuit Sftis, sequituf: 'Cbngte-
poeniierenl ef salvareniuf. ln TqiiOfacio-mdijentur gatis vobis, etc^ Ben.edicit in nomine Doniihi Jesti.;
prajdieaiores ut cfthi dealiqfto facihore loqriuntur, quia nibil prodest cpnveiitus sine Domino Jesu. Se-
exaggerando loquantur, quiasunt npftiiulli fljali, et qriitur:; Judicdvi, etc. _ quasi' dicat: Jam judiCavi
Ipefvefsi, niaxime simplices, quibus si remisso ;;or-' hi toTlalrirde medioTesirum,;et judico tradere, etc.
dine vitiuih' increpetur,;. parytiffl cdrisideraiii eSse Vafie enini Iste locus ai dociprihus. exponitur. Non-
flagitiuni; nam Seeundum modumfocutioriis. quaiili- nftlli dicunt eum Satanaefraditum fuisse, id est, dia-
tateffl inlelliguuf esse pecpati, Et ideo exaggerando •*3 boio, ati vexandumi ut vexafus agndsceret culparii
loqfti debeht, pt, dtihi aurjuunt,agnqscant magftuin sftam, et pcsiiiterel Purii facti Sui, fet salyaretur.
facinus, ei poeniteat eos facli sui, el saTvenlhr.; Notiiiulli dicurit eum a cpfflmtiiiioneprivalrim,. i.it.
Sequil.ur : lia uiquis uxbrehi palris habeat. Dixe- escommanicatio lnlelligatiir jier Saianafti. Nonhriili
Tai enitn superius>crimen fdrnicatioriis.gerieriTiler; inteliigurit carcefdm : qiiod niaxiftie Cfedendum est,
nani fornieatiomultas.habet signiiicatiohes; et ided quia Satanas aliqtia eonifafieias vel adversitas est.
speciem subjtinxit: Ila ul qriii ri_xbretri pattishabeat. Et ftota, qiiia lioc judicium ftpri ex crudeiiiale, sed
Iste eriifflpublice riovercam suamacceperat _ et ideo ex pielate descehdit.-erideO :siitidii: Uispititus sqt-,
dicebai. Sed nota quia ftftuhiqriodqftefaciftus, quo vus sit; et alibi'.:"Qui inobediemiserbo hostrb fuerit,
raiius patratur, e~odeterius habetur. Biarius'peccat huricpef episiolamnoiate, ut rion conjungamiiii ei, ict
tiomo in consanguineis;' et qtip farius, «o delerius eonfundattir/; verumiaineri ribh ut inimicutn existi-
ipsfthi' vitium"tiabetur. is.le etiiift Jti consangulnea mtile, s'edJ'corfigite_utfrairerii (IIThess, Jn, ii).
' Dixefal
peecaveral, guia uxOremjpatrisiacceperaU" paulo Sjij3efiiis:epsinflatos, curti ihagis
Sequilur : Etvbs infiali estis, elc. CunJ eriini in- luctuhi habere debuisSerit.-Et tioc aliis vefbis repe-
ief islps lam magritim facihus fuisset patraluni, non ,, fit; crim dicil: Nbti/bbrid glbritiiib vestfd, Pro quo"
••
niagis litctuihtiabuerunt, sed potius inflati iexslite- habetur in (JraecQ:tiona gldriaiio-veslfa; iti est, non
rurif; ei ideo dicit Aposlolus: Et vqs hiftuji-esiis, el flpria : inflati riarriqrie efant,'ehm magis dppftefet
riori riiagis hccluhi iiabuisiis. Accidit eriihi inlef il.Ios; eos luctum tiabere, qucd laritum' inter eos aecidit
.lalis fornicalio, qftalis nec inler genfes; et isli' non crimeft. Qiiorum multi irtvenitinlufjmitalofes, qui
luxerunt, sed tiiflati exslitefurit; et Ideo hoc dieit hecsuam, iiecaliofummdrteni lugenf. Narri nprinufli
ApostPlus. Na"m;sanctorura; est aiiorum peccata adeo decepti surit.a djftboTo^rit nonsolurti ftdti |u-
-defiere. ui JeieiniSS : Quis dtibitiapiti meo dqudm?' geaiit "veT'siia; vel tiliof um ^'ecc-ala,"Sedquo'maj'pra
{Jer. ix, 1), eic.; el Sarauellegitur flevisse Saiiiem velipsi commiituftf, vel aliftsiideanf, eoiaeiiOfes
(TReg. xv, 55). Dominuseiiatifflevit fuinafflperfidce "existant, de qiiibus.Sialeriion: Lmiahiur, Tntjuit, cuni
civitalis,' dicendp : Si cognoyisses et lu (Luc. xix, tndle feceritit (Prov. it, 14). etc. SequifUt.:(Ilo) Ne-
42) (subaudiiur, ifleres). Uflde dieit bealfts"iJfego- scnis qtiia nibdittim, fermcntum, ptc. Quasl dicerei :
rius : Cura eniiri perfidae ciyitatis ruinaih flevit, Scitis qtiia, iiOrisoluiii :si magfta pars feniieftii ad-.
ostendiliir quolidie flere peccata s.ui pppftflper suos jiiricta niassae cdffuinpii eam, sed etiam si eiali-
pfaedicaidres. Sed isii noh eraftt lales, etideis in- qftapaf licftla, vel. scinlilla adiriisceatur; et curi)iioc
flabantur. "'-''"/- n, sciatis, ciir taofuni crifflen, quodvestrain societaleni
- Sequifur :/Ui
tpllatur'de medio vestrujnj et.c. Si ' scindefe pdtest, tioft a vObisfepellitis ?:Soletihoriiine
ciiiarnon babes pdtesiaiem cdrfigendi iilufti quem ferraeriti prava designari ddctriha, nt illudi Gavete
inflagitio cognOscis, aiienusexislis h peecaio; si a fetihento Scribqium et Phathmofum (Luc. i-n, 1;
vero tiahes potestatem, ef noncorrigis, particeps es- Mtirc. vni,._J5). El pulchre qiiidem, quia siCut fer-
illius. Si autemiiaties pQieslatein corrigendi, et de- menlum magnam massam coj^rumpitfafinae,sic et
siiftfqui eum condefflneiit,tolerare eum debes, qfteni- pfava doctrina niagnam massam fidei? caeterariim-
admodum DoniinftSfacinus Judae, quem prpdilorehl que corrumpif vifliiluni. Sofet etiam desighari jirava
esse sciebat. Et notaftdiini qripd si yiftum in gene- actio.. QuOdPt tiic jtixta ihcejilipnem a peprilointel-
ralitale fuerit, exeundum est; quod Ispias inanife- lige. Et berie, quia et tirimen ssspe magftara solet
stat, crim dicit: Propler qubd pxivedemedib epruin, sanctae coriversatiohis et societatis ftiassamPorrum-
etimihundum ne tetigeritis '(Isq.-_i.ii,11),j sj'"vero ift pefe'. Qtiod saejiifts in poptflft Judaeorum evenisse'
(31%)In autog."marg.iiic legitur capi XXT. : (S-y)'-/VReg. v,:26, Vulg. ptmsensefat cotriieum,-
(Sio) Hielegiiifr in autpg. marg. cap. XXII. (545) In auiogiimafg. c> XXill. .'//;•.-_
" ""
-353 ATTOJSISYERCELLENSISEPI5C0PL 556
inonstratur, jilAchaz peccante, multi proslraii sunt \tim, et nequiiim; sed ubi ostendit: In azymissince-
corani hoslibus (H Par. xxvm, 5). ritatis et veritalis; Sinceiifas est, qua omnis cor-
Quapropter monet et horlatur: Expurgale,_in- ' ruplio abjicitur; verilas, qua oninis fallacia repel-
quii, vetus fennenlum; id esl. yeleris hominiscon- lilur, .
versafionero. Ut: sitis twva conspersio, Novani con- . Scripsivobisin-eptsibia, non comtriisceriforriicariis,
spersioneiri dicit, societatem ecclesiaslicaepacis.- Et His verbis Apostolussignificat se scripsisse; sed quia
pulchre conspersiodicitur; quia,sicut ex multis gra- ipsi ftoninteliexerunt de quibus fornicariis dixerit,
nis, per, aquae admisfionein, fit una magna massa ; ideo forte non islum, qui crimen admiserat, «gre fe-
sic ex-mullis sexibus. tctalibus , ac conditionibus fit rebaiit, et.a .se.non i'epellebant. Sed sciendufti qriia,
uiia-socielas Ecclesiae.Sequiiur:' Sicut estis azijmi. jilnonriulli volunt,in hacEpistola liaecdescripserat;
Azyma qujppe pro simplicitalej)onitur :>filiinarnque alii vero non in hac Epislola, sed in aitera ; quod
Israel, cogentibus Êgyptiis, solam farinam secum nobilius esl (847). "Verum, quia Tpsi -noriinlellexe-
suftipseruni, unde azymos panes comederunl, quia- runt de quibus fornicariis dixeril, ideo mox ipse
licentianf fermentahdi non habuerunl (Exod: xn,39). pxjjoiiendo subjunxit: Non ulique fornicqriis hujus
Talis est sensus, quasi dixissel: Jam, quia veteris mundi, etc., ostendens quod non :de infidelibus, ut
lioniinis fermentum abjeclstis, et renovali estis, B,ipsi inlellexerunl, dixerit, sed de credcntibus (848).
azyma eslole; Idest, in eadem noyitate manete. Sequilur : Alioquin debueratis de hoc muncloexire,
liinc est: P.rhnogenilaasini tntilabisove(Exod.xm, Et est sensus : Si yos consortiis rtialorum conienti
15). Primogenila asini ove mulare, esl in inundo esse deberelis, prodesset v.obisde mundo exirei, itt
viioeprimordia, sanclitatis et Castimoniae,innocentia est hidri.. Naiivhoe ideo dicit Aposlolus,quia quas.i
superare, el laudabile sacrificium Deooflerre; quia reconrpensalio esl malis, si ciio ab l.iacvita egfe-
niliiTimmtindum mundo Deooflerri potest. Nam quia dianlur, ne forle, si diutins maneanl, et boiiis qui-
feceral.fermenti et azymai merilionern,tit intuefi dem ftoceanl, et poslea alrociori poenaplectaiiiur.
Paschaenoslrae renovaiionis oslenderel mysierium, El quia ipoyeranl sancli niali.s.peccaium obesse, non
subdidit: Etenim Pasclia nosir_\tm,efe. Et esl sen- morterft (849), ideo norinullos-ftiortis' sententia pu-
sus : Non pecus, non agnus, sed Christus esl immo- nierunt.
lalus , cnjus illa, figufam gerebanl. Pascha et jfliase De quibus nempe fornicariis dixeril, maftifesiare
unum nomen esl, et.dicilur a transitu, ela passioiie, curavil;el ideo subjunxit: 7s quifraier notninalur,
ftt quidam volueruni, quia paschin Graece dicilur est-fprnicalar (550), etc. His verbis ndn inlefdicii
passio i_5i6); .Atlamen congruenlissima duar.umiiii- Apostolus cuminfitjeljbus cibum iion csse stinien-
guarura m.onslraiur cdrijunclio, quia qha die passus J dum,;-quiaipse alibi. dicit: Si.quis infideiium vocal
esl, transivil ad .Patrem ; unde ct Joannes: Venit vps tid cmnam (551), et vultis ire, onjttia quce appo-
liora ejus, ut transeat (Jjtan. xm, 1). . rieulur vobis mandticaie-nohinterwganles; sed iater-
Sequilur: liaque epulemur. Qftaedaniliabent exern- dicit cum fralre, id esf, crcdente, si fuerit atil for-
plaria: Festa cetebremus;quaedamvero, quod ulrum- nicalor, aul aliquid; lale quale ipse comraemorat
que exppnit, imtemur,.Sed rile laelari non possumus, batiuerit, non solum sacramentum.dominicicorporis
nisi ea> quae illi in tyjip agebant, ad imitaiioriem el sangtiinis non percipere, verum iiec cpnimuneiii.
ifaliamus. Legilurienim Pascha comesuris diclum : cibuhi sumere, qft.aienus, dtrm a Ponsdriio ljosifo
Stiment de sangitine agni (Exod. xn, 7), etic.Dicit segipgatur, Confundaliir, e.i erubescaf, ,et etiiende-
liealus papa Gregorius : Quid sjl isle sanguis npn tur. Nam mulli sunt qtti non inielligunl se hmll.um.
jam audiendo, sed bibendo cognoscimus. Sequanlur peccasse, hisi a conspriio segregenlur, bonofura.
et cailera, quaein ejus libro leguntur. (,'i52) Sequiluf : Quid.cjdm tnilii cte his qui foris
Ei qiiasi inlerrpgassent ubi epulari,.deberenl, re- .sunlJiidicare? Quafe hoc dipit Aposfolus, riisi quia"
sjiondii: Nonin fermenlo vclefi. tfbi ndtanduh!,quia ad episcopum non altinet judicare incrcdulos, seti
fliii Israei fefnienium abjiciebant, .et.pef septeni dies credulos, fornicalores ^ avafos, aut aliquidiale ha-
azyhia coniedeb"ant-(/6!'rf.,1S). Nam et nosper omne ^ benles? Et non solum adepiscojrjm, sed congruit
leropus vitae liostraj oportel sancte et iniiocuecon-i etiam fidelibus. El ideo subjungii..: de his q.uiiuius
versari. Et iut ostenderet quod essei iermentuih. ye- sunl vos judicatis. Enicuique namqiie necesse siiigu-
tris, iftox subjunxit, dicens : Non in fermejilo mali- loitim est in. Ecclesiajudicare, id est, discere morcs
(546) A verbo xKvyu.,,patior.' -• tle qua in atttog. nostro, ulrtim in hae ipsarael Epi-
(547) Fortasse probabilius est; stola , vel in aiia boc idem sciipserit Apostolus.
: (548) "V.ulg.ppstversiculum : Non utique fornica- Hinc ellam , scilicei ex siiiiililiidine textuujft' unitis
riis hujus mundi, habet : aut avaris, aut rapacibus, cum altero versic. oria esl iif aulog. noslrO eOin-
auiidolis servientjbus. V. 10. Veisiculum tiunc", ut hiistio ei confusio.
mihi videtur, auclor nosler silentio prseteriil, paucis (54S))Attlog. morie. ';'
exceptis verbis, alioquin,- etc. Hinc fortasse, diver- (550) ,'VuIg. condltionaliler hoec;liabel: Siis,:quj
sis nempe.leclionibus, versiculi scilicel notii : Scri- fratet npmhiatur, esl fornicator, et sequilur : aut.
psi vbbisiri epislbla : Ne coinmisceuinini,et versiculi' avarus, tiul idolis serviens, aul maiedicus, aul ebrio-
undecimi: Nunc aiitejn scripsi vobisnon commisceri, sus, aut rapax..
et ex simililudinecontenlprutn in versicnlis decimo (551)"2. Cor. x, 27, Yulg. adccenam non-habel.
etundecirao, ubi deayaris, elc, orla est quaesfio, (882) In aritog. m-arg.hic legitur csp. XXiYv
SS7
Wf* F.TPfiRTTin
*J^^X I\ F.PISTnT.ASPAIU.I."_
\JYJtJ.L\JX-l XJl*.-» *-
i VJLJili^ 1N FPIfiT T ATJPiJR «8-
"pt-cui adhaereaf, et cui.fidem comniittat, qttoniafti ,i audelis.quod nonpst audenduiif? Vpsetcftim juxla
tioft oiiines in Ecclesia sequalis merili sunf, sed alii jiraeceptum Doroini dicentis.: St quis voluerit iecum
boni, alii meliores, alii vero pptimi. Tfludeliam judicib CQttlendej-e, et reliqua (Mdttlj. y~ 40), judicia
sciendnm, quia haec senleniia ftOft est contraria tiabere .rioh debuislis; sedjquia^liabefis,' quare ab
superiori sententiae, qua ait: Nblile :<inie lempus infldelibus dirimi oplatis? Quos :autem ajipellaf ini-
judicare. ibi prohibef, liic eliam riionere Yideluiyet quoSj manifeslat fuisse ihfi.deles.Sequilur : An tie-
alibi inquit : Vos ipsi jtidicale_(I Cpr. x, 15), elc. ; scitis qtiia stiiicti de hocjnundo judicaburit? iQuasi
sed noriestcontratitim ; vel ideo, quia, cuffl hic de diceret scilis. Quapropiercum factipssedebeatis ut
probaliqne aut tliscrefiorie loquatur, Tbi loquitur de niriftdum judicetis,. niirum est cur ejus'.judiciujtr
oceiiltis quaeEcclesia-noiijudieat, sed Deo reserval: quaerifis. Sancti quippe de mundo judieabunt, quia
yel cerle quia inlentip fftit loqui de praelaiis, quO- eomparalionp fidei epftifti.ipsius;.condeftinabitii"r-in-
rufti facta non sunt judicio subd^torum judicanda, fldelitas. Sequilur > Et si invpbis judictibilur mun-
sed judicio praeiaiorufti. Etideo paulo ante praenii- dus, etc. In yobis mundus j'udicatur, si_nib.itinfide-'
sit: Ilic jam qumrilur iiiterdispetisaibres, elc., qua- lilatis ipsius aut pravprum pperuni in yobisiftveni--
sTdiceref: Quare qtiaerltis,cum eorum facta. vestro lur. Et esf sensfts.: Si mupclriiftjftdicatis ,fton esfis
judicib nbn sirit jttdicanda ? Qiii -s.ensusin multis B fndjgni ininima :ejus j".udicare, el.si g-snefalllaterii,
aliis locis sanetarum Scripturarunimonstratur. •Le- noftindigniestis.specialitafem. :;>,:-:; - '
gitftrin librb Genesis . qitia" cum iiiebrialus fuisset . .Setjuilur :..nescitis quoniam.aitgelosjudicabimus?
Noe (Gen. ix), ntidalus est in "tabernaculosito, etc. Angelqs namque daempiies appellat, quia corilra
Obi.per Noe praedicalOres,per ebriationem ei nu-^ naluram peccayerunt,. quonia.rotcorptis,qup grava-
dalioiieftialiqtia repreheftsibilisactiopraedicatoriim, rerilur, non haljuerunt.,. sed neqfte fuit;qui iiiis
pef Chajft, giii.derisif, designanfur subjecti, qui suaderet;. et ideo Tnventoressunt suorftm nialofura,
-lemercsuorum praelaforunifacla repreheridrint, pef qttos"sancli judicant; dumT,diviiio adjtiti subsidio,
Sein et Jajfliel bofti quirienvsubditi, qui rioftsolum supra natur.am; Deo obedi.entesexistuiff, Ipsos etiam '
non repfehendunt, sed potiris tegfthl, si quaerepre- alibi principes, el potestaies, _acftiundi reclofes
Ifeftsibiliacognoscurii. Hoc etiam iri libro .Regritii pppeflat, et in cpelestibuscpmmorari dicit (Eplies.
ostendifur (II Reg. vi, 6), tibi legitur, quia cuiii yi, 12)..E,t est sensus*. si pj-inpipesjudicaiiius, lriul-
caicilrarent bbvCs, et arca Dei flectefetur, ut cadrir tp inagis smcularia riegotia,-aftt eorumtniftistrosv
yet, Oza, temere cum-apprehendisset eam, percus- , Sequitur : Smcularia igiiur judicia,Neic.:Saecularia
sus a Deo mortuus est; Hinc est quod et SauTin_ dicif temporalia, yel corppralia, quae dcbonisiem-
froivil jn spetimcam, uf pufgaret v.entremsuum;.El u iporalibiiSj,id.est, fundis, auf yillis, aiit caeleris na-
reliqua (J Reg. xxiv, l). Saul eninj venlrem puigare scuntur. Conlemptibilesquoque, appeflat, y.el fnsi-
esi praplatos.quaemenfe prave cpnceperant ad ope- pientes, vel eos- qui :suas conlemmtnt .injurias; -
ralioiiern perducere, ...-.', __._. Scien.dinii quia dixil superius negolium,;%eAnon
'. Sequilur. TVaineps qicifbris sunl Db.ininusjudica- oslendit quale; nameisfesf pbrporale,' est et spiri-
bit. Eos quiforis.sunt geftfiles appeilat, quos Domi- iale, ut illudJ Adjuleres:negolii mei (Rom.xvi, 5_
ntisju.dicat, juxta iilud : Quiiwn credit, jamjriii- . Philipp. \v,f)), hoc est, evangelicoeprfedieationis.
cniusest (Joaji. ni, 18); quia qui speni rion habet, Pein.de. quale dixerif, 'OStpiidit,; smcularia.JtidU
mprtuus. es.t. Quod ar.iem ait :'Auferte malum : aut cia. Et -quia noverat eorum cor, el insipientiam _
iilriin intellige. qui crimen fornicalionis aflmisit, au.t et quod.mox insipientes coftslitupr.entjudices, eo
ipsius malum, aut certe uniiiscujusqueeorrim. Si quod ipse proitibuerit iftfideles.-;, ideoqtie prae\piiit.
yero illurn inlelligas qui criinen commisit.' recte eos, . quasi.. dans-.consiliuni : coniemplibiles(555),-
-
repellendus erat, quia ftoftsoltim delectatione, sed inquit, cOnstituite..Et ne illi crederertt: erim; hoe
et operatione mortuus erat. Nam.iet sancta Eccle- yelle, :subju.nxit:_Ad verecundiarnyestramdicp; itl
siai, non eos qui delectaiiorie, sed operalione mo- est, confusipnem, quasidieereli.Noh pulelis me
riunlur. repeflit. Alios nempe occidibdiabolus dele.- D hoc yelle ;sed. ad c-onfusionemyestram "diii.: Mihi1
ctaiione, alios vcro operaliorie. Hinc esl quod ser- ftaftique placet; ut virum_.sapienieni ef perfecluin
peiiii diclftm esl:: Pectbte ei venlte tepes (555). Et snpei hoc negotitiift conslituatis, qtti juxta: eyange-
ptilehre prius pectore posiii.t,"'quia deleclatio praece-' licum praeceplumpossif inier fratrem et fralrem jii-
difoperalionem, ^ dicare. Etideo addidi.f: Sic non eslsapiens.inter .vos,
Cprinthii quideni, qina"non solumiconsortia pra- elc.,; quasi diceret: Est. Magn_ae: etenim CQhfiisiQnjs
yortim hoiiiinumnondeclinatiani, sed etiam si ali- essepoterat, si inter tbt qui Deftm agnoscebant noi.
qtta judicia habebant, magis ea ab infidelibus qttahi a inyenirelur sapiens, qui rectepossefinler fratrerii.et
fldelibusdirimi optabant, ideo, ui reprebendendo eos fratrem judicare.. Bcalus papa Gregorius .aliter hunc
denplaret, prolinus adjunxit :. (554).(CAP....Y1,)"AM locum expoftit, Dicil enim quia prophela prinifilibus
dei aliquis vestrum,elreliqua ; quasi dieeret: Quare Synagogae aii: Qumrite judicium (|sa. i,'; 27); et
.-.(555)Gertin, 14, super pectus luum gradierh. (5§5) Yitlg. coiiteinptibHes_,quisuntinEietesi!ti

4^54) Iu- attiog. marg. tiic legiuir cap. XXV.
S39 ATTOMS. VERCELLENSIS'EPISCOPii . '-' SW"
ApostOiUsdicit: Contetnplibilesad judicandum con- Ai cordes-puniunlftr, multo fliagis iftiqtii. ELiifep dicit
stituitc. Dicit ipse quia Apostolus Iiortalurus eraf an/nescitis, quasi diceret, et scilis. Et ideb quod
suos afl sapieritiae aCprudentiae doctrinam, et .,ad dicit, _sci(«'s,osteridif illos non ignoraftter operatps.
charismata poljora (I Cof. "xn, 31), mulfo iiiagis Et jdeosubjunxit : Nbtileerrare. His verbisoslentflt
tameii ad prOphetiae aonurri. Ideo lOnge aiile prae- reverenliam legis, adilum regni coeleslis. Et maiii-
misit ; Coniemptibites eonstimiie; quasi dicferet:: festavit quod; si quis isterum uni vilipideditus
NpnPst eftiffldignum uivos, qui majora penetrare exstitisset, a regno coelesti excludereturi Reve-
valetis, inhis occupemini, sed eos quftstiuiiis majo- reftliani legis pslendit, quia isla oinnia lex diyina
,rum doftorum yirtutlbus praeditos. cogrioscitis, sriper probibet; aditum;!regni: coeleslis, quia si quis uni;
haee negotia ordinate. Et nota quia ipsos contem- yilio deditus exsisleret(5.6(}),regnum penetrare ripn
ptibiles dicit sapientes.. Sic noti est, inquit, sapiens phsset. " -" ' ...:•.:"'
ihter vos, quia noh stulti, sed qui periliain haberif - Sed qriid est quod dicit • Nbliie errare ? quia
terrenaruhi reru.m, illi ordinandi sunt- ad judican- vult ostendere illos lioc sapuisse, et oblivioriilradi-
driffl, ut majores eo liberius cceleslia et spiritalia disse, quoriiam per uftrini annumet dimidiuffl do-
penefrarc yaleanl, quP minus in liis tefrenis occu- ' cendo aptid eos fuefat; et ideotioc dicebal,;rit iipsis
pantfti. Hinc est quod JlQysesjiro" se sepl.uagintaiB i ad meriioriam reduceret quod obflvioni tradide-
viros {Exod. xviir, 25* Detii. J, 15) populo praepo- rant._ Seqtiiiur : Scilis qupd riequeavari, etc, neque
suit. HJudauteih sciendum, quia qui generalis po- mblles. Nonnulli dicunt m.olles esse-qui patiunlur
puli merita transcendunt, inflrftiantiuift ffatrumtie- boc viliutij, coftcubitores verp.quipatrahti; et, ut
.gotia non.debenl contemriere, sed super ea quos quidam volunt, ipsi sunt effeminati, id esl, enerves,
sciunt periliam tiaberf: tiuhiariarum rerum praepp- qui eradicantur de terra ; unde propheia: Effemt-
nere,- ut ef ipsi liberius coelesfia penetrent,"etisti, ut hali efadicaburitur de terra (III Jteg. xiv,2i). Et
anobisoperibusnou sifttalieni, in tiis ' rebusquarftm efteniiiiati dicurilur a prohibendo, id esl, sine barbis.
•peritiam aceeperunt administfent. Et ideo proliibebat ApOstolushoc vitium, quia leges
(556) Jlaque omnirio peccqtum habelis7(557), eic. divinaeexsecraht, tiumaftae vero cohibebant; etideo
Duplicifer enimisii coridpmnantur, sive quia contra concubinosliabehant. Et quod a divinis prohibeatur
praeceptuffl; quouiam judicia liabebant,- sive quia ostendilur, ubi.dicitur : Si qttis ierit cutn mascrilo
habendo, nofta fidelibus, seo\ ab infidelibus dirimi coilu femineo, morle mqriqlur (Levii. .sx,7l5), Ra-
oplabant. Et ne putarent illi pecCalo Carefe pos.se, paccs.Dislat ihter avarum"et rapacem. Omnis eftini
si habendo juflicia, non ab infidelibus, sed a fldelibus fapax ayarus, noii omnis avarus rapax. NafflTavarus
dirimerentur, ideo subjunxit:' Itaque omnmo, efc.j C1 potestesse tenax suarum rerum, tamen aliena noft
qtiasi dicerei: In liod taritum pecCatis, qriiajudicia rapeie; rapax" vPro, etiam:ii sua profuse dispergat,
habetis.' Vosêtenira, crim a.d boc laborare debriis.- famenquia aliefta concupiscit, avaru.s est. -;
'
setis, ,ut fratres veltlli germanos diligeretis, quia Ebriost. Ebriosus dicituf ab "ebrTpsitate,ct ebrifts
majpf esllsta gerftianitas spiritalis iquanf «arnalis, ab ebrietate. Nam.;eb.rius jlle est, cui accMit, aut
non-splum nori diligilis, sed eiiam injuriam ihfertis. propter eliaritatem, aftt propter aliquid; ebfiosus
Ut quanquam rion posset fieri ut quilibet christianus vefo, cujus jugis esi ebrietas. Et idep caftte loquens
judicia non tiabeat epntra praeceptum. Domirii di- Apostolus", non dixil ebriunj escludi a fegho,.sed
cenfis : Qui voluerii tecum judicio conteridete,-et tu- ebriosum- Seqttitur: Regnum Deipossidebuiit.7Ter-
nicarii ttiam totlere,"dimille ei et pqllium, et aufefenti ribilis-est liasc sentenila; qua dicit Apostoius, re-
qum lua suni ne repitas (Mqlth.Y, 10); tariien ipsa giium Dei non-possidebunt. Ideo tefribilis, qftiaipse
judicia non ab irifldelibftsdifimeridasurit. lingua erat Spiriuis sancti, et ipse pef eurii Ioque-
Sed forte dicit aliquis: Juste querelor, quia sub- batur. Et IdeO limeridum est ne isloruin vftiorum
sistere noft^possutft, quoniam mea auferunlur, et uni suecumbamus, ne fofte a regnopxcludaniui."
proscriborj ideo senteritTam judicrim requiroMiuic Sequitftr: Et hcecquidariifuislis, etc. Et rie ipsi
cogitalioni ob hoc Oecurrit Apostolus, dicens) Qutirel3 putarent eum solummodo vilia repfehendeie velle,
non injuriarii sustinetis, et fraudeih patimini ? (5.58) el hon illos habuisse ostendere, ideodixjl: \$i hrnc
Quasi diceret : Vos tipn ôTuftf injurias; el ra- quidamfuistis.El nota qiiia quidtini,dicil, nbn jqui-,
pinas paverifer (559) feftis, ut'adiiumana judtcia dem, quoniam si quidem dixisset, yideretuf omhes
lrahafis, sedirijurias infereiido,"adeademprpvocatis. comprehendeie ; sl vero ftihil dixissel, omnes Pxclu-
Etlipc fratribus. Quasi dicat: Hpc, quodextraneis dere ; et ideo, temperate loquetis, dixit guidam.
facere noi) debuistis,' ipsum etiani fratribus TrrP-- Sciendum etiam qriia his verbis lerroreriuinculit
gatis. An nescitis, elc. Quasi diceret : Si fflisefi- suis, sed tamen sublevalionem subjtinxit, dicendo i
i(556)Iri auiog. marg^ hie Tegiturcap. XXVI. palimihi?

- .-'.' . _ - 7 :;
(557) Vulg, jam quidem omnino delictum-esl_\n (559). Fprtasse impatienief , Vel' hon paliehter
wbis,elc.
' .. ; .:.--'. .--.. ...
fertis.. .
(558): yulgi'/ain quidem omnirio deiictutn est in (560) yerbutti exisieret, quod in autog, desidera-
vobis, quod judicia liabelis inter vos : quarenoii lur, addenduro ad faciIioi'eriilectionem censui.
hiagls injutiain accipilis Z.Quare non magis fraudem
Kii EXPOSITIO IN EPISTOT.ARPAiJf.I.— IN FiPISf, I in r.AR " it4 i
Sed abluti/eslis, etc. Sed quare. hoc dicilf Qtiia A . ad Jerusaleiu dicit : Ilmc fuil ihiquitas sorons tum
solent tiomjhes, duffl de .semefipsis audiunt tioria, SPdomm,s.npetbig, et abundaniia ptijiis, el saturiias
dici fallaciteif, ita istudere vivere, et conyersari, ut (Ezech. xvi,- 49). Quibus yertiis oslendit quia exce-
esse possint veracifer .quod audiupt dipi jfalia.citer. dendo hiodum ift .edendo, ad incrpdibi.lem libidiftis
Sequitur : in nomine DpriviniriostriJesu Chfisli, eic. ardorem pervetierunt. Aliquandp etia.m viles cibos
Notandum qtiiaisti.perâcramtifttuftj baptismi fue- cuiri ayidilateisufflerej uiide el Esau pro esu lenti-
faftt renali, et per gratiamsancti Spiritiis inftovati. cftlaepriniogeiiita vendidil (Gen; xxy, 33).Nam quo
Nam baptisnium inifium Pst refigtoslfaiis, el funda-: ardore flagrayerit yilefti pibum comedere, vendilio
iftenluift totius pielafis Pl bonilaiis, Et ideo-ad me- prtinogenitorum oslendit.-Iflud eiiam, quia non est
nioriam prislina bona revoeat, ut ilTi-a.udienlesd.p- peccatum in cibo, sed .i.n appeiitu ciboium_.Hiftc
lerent se amisisse decepti a pseudpapo&tolis,et poe- est, quod sajpe lautioresVcIbosquia siiie aviditate
pitendo, el reetevivendo., ad eadem bona reyerte- Bumiinus,noiioffendimus,etsaepeyiles cum aviditate,
refttiir. In quo facto monentur pfaedicatores, ut et ideo delinquimus. JSSaiftet diatiolus, qtila hoC
qupndam btinis auditoribus effeetis malis, pristina agnoyit primuffl Adafflihon carnei sedponio (Gen.
boria ad niemoriara rediiearit, et maTaexaggeiaftdo iii, 6); etsecundum.pane lentavit (Luc, iv,.3). Iiihc
maftifeslent/ut illi audientes quoe amiserunl, poeni- B est etiam quod ipse ponjum comedentio, deliquil^
tendo et lpcte eoiiversando ad eadem rpvertari- Elias canies coriledendp-integritatem sui corporis
ttir. . .'.-,-' ""'.. servayit (III Reg; xix, $(). Quicunque enim qftae
(561) Omnta nii/tt iicent, etc. Dixit siiperius quod sibiPognPsc.it conlrarfa agit, ceu Adam,-vetifi ligni
. neque fornieariij.nequejdolis seryiehtes, neque cae- pomurn coinedit. Beatus riamque Apgusliitus profiin-
teriregnum possidereftt; et, litquidani dicurtt, ideo. dius hunc locum-inyestigiy.it, el-ApPsloli intentio-
sribjunxit :Otnnia mihiUceni, osleridens'seliberum nein manifestavit. Dicit enim : .Ornne quQdilliciijun
rirbitrium hatiereagertaTpa, ised tatrten rion expedire. est, non expedit; altamen non onine quod lion ex->
Sed hisqui hoc dicilnt corilrariuiri est, quiai.oniriia' ppdit, Tilicitum est. Qiiod si iia est,. quid inler-
illaiege diyina prohiberiiur, et TdeoiiiJiileprum Iicituni sil inter iflud quod illicilum est,: et ideo non
est.Elob boc isle sensus repudiaiidns Pst. Ali.iyerodi- expedit, el iflufl quod licitumest, et lameii iiOn
cunlquodnihilillicitumsit, qftiaApostblusdicitpmnia ekppdit, gcnerafl regula.7defli)ire.diflieileest. Ve*
licifa, qui vimquoquedic.il non iiiielligunt, aut Tpime- ruiftlrimen cito po.testaiiquis respondere et-diccre -7
mores, aut conlupjaces.Nam, si Jdesset, nequaquani Qtftne quod illicitum est,ypeccatuni esf, el omne
-Joarines, quem iq ulero sancliflcatrini tiujus serhio- peccatttm non ex:pedil : Igitur et piftfte quod noti,
nis memorem non duuitamus,. diceret Herodi : Noh '^ expedit, illicitum est. UbÎ.pstergo, qftod ait Aposfo-
licel libi habere uxoremfrgtris lui rtdullercim(Marc^ lus :-OmniaJicentj sed noimmnia.expediunl?Sed nos,
vi, 18);"et Dominus :Npn licel sanctum dare iani- quia non dubitanius Apostolum verum dixisse, nec
bus (562) et panes saftctos noniicet 'dare Taicis; et aftdemus quajdam peccata diceje Ticita; sciendum
oaetera,talia.Sane notaiiduffl, quia Apostolus ccep_e- est esse quaedatiiJicifa, quse, si flanf, hon essept pec-
rat loqui de crimine forfticationisfct quia noverat cata : yerumtajrien, ne aliosimpediant a regno,,non;
ineeniiyum, et fomitem, et maleriem fortiicatioriis esseftt agenda;; esse etiamlieila quaedam, quae hon>
Psse gtilseiniemperaftlipm; ideo intefyerba, qtiibus expediunt, ut fiant. Dnde vidfindumpst quaesintiljtv.
prQhihebatfornicalidnetii; ecepjt lpqui deescis. Om- licita.; videlicet qiiae per illam j'usiiiiam fi.unt, quai
, riia, inquit,' jriihi liceiit; i.d est, oniftes escas.conle- ad Deum periinent. llla scilicet suritillicita, qtise ab
dere, sed tamen nmi ^xpediunt_ne ift malum ihcidara eadeffljustitia ifa proliibeftlur, ut iiullo modQ agahr
.lornicationis. Quaprojiier quicunquei fornicationis tur,Ptiamsi ab ijlis laudehtur,, in quOrum potltiam
malum inlegrum superare desiderat,iftlemperafttia"m pej-veneruiit.-Et hoc sciendum, quia, dum ei quos
gulae yifare, et quibus modis honiines ten.tel, agnor licila sunt npii agis, non ift'viftculolegis consfrin-
scere Sludeat. Quinque scflicet modis, ut ait bealus. .. geris, sed Tiberae dilectionis benevoleiiiiam vitas..
Gregorius, ientat. Aliquando facil horani necessitatis, liocquoque ut aperlius iftanifestetrir, yprbi gi':alia
praevenire,*unde et Jonafba morlis s,entenliam acce- s.ub;exeriiplo dicendum est. Notandurii sane quia
pit (7 Reg. xjy, 59, 4&). Aliquandpiauliores reqfti- Dominus nihil p.raecipitiiiiquum; qftod autem pro-,
rere cihos;unde et filii IsraeTDeum. offendefunt hibel, omnino illicilum, Ipse quoque noft jtibet di-
(ft Reg. kvi, 5) in deserto,qiiia despecto maniia mifiereuxorein, infidelem:;,quod ,si jtiberet. aliter
(IV«m.xxi,5), latitiorescarnaliumcibosqhsesiefunt. fleri illicitum esset, et Aposlolus nequaquam dice-
7A.liquan.doaccuraliores ;,unde et.prima culjra filio- Tet:Ego dico, non Doniiitus:A,t vero concedit Do-
rum Hcii fftit, quia porftm yoto ptier. saCeriiotis, uOn minus difflitlCTPuxorem causa fornieationis, qtias si,
coctam carnem'more aniiquo,sed cnidam accipiebat, .pfttcafnali dimillenda est,multo magis pro spiritaTi;.
at accriralius earii praepafaret:.(I:Reg. II, 15).' Ali- ' id-est, infidelitate, de qfta Psalmisfa : Perdidisti
qftando excedere modum,;;uiide,et Po.mihus loqnciis ..- binnes fptjiica_nies(Psal. ixxii, 6). Et quare (565),
' '• -
.(561) In autog, ftiarg, flic .legTtur;Wp. XXVIil. nibus, el xy, _26.
Cip. XXVH.nullibi sigriatuni. - :; • : ";(5;63)Autog. ei qnm esset.^Legendumfamen vi'de-',.
: (562) Matlh. vn, 6. Vftlg. ribiile sanctum dare ca-
M5 '.: ATTQNIS VERCELLENSlS EPISCGPIi ! 54-J71
esset; nrihi qiUem,.inj__u.il. adluerere Deo bonum est. Ji ">f(,(56t6)etc. Ipse sensus esti quem confirmat resur-
Ergo licebat pro infidelitate uxpremdimitiere :"qua rectiorte Domini. Virlus Dei,"Filifts est. Ergo, si per
si propterea difflitteieiui., oti divisioiiem neftipe yirtutern iDeisuscitalus est, per se ipsutfl csi.festi-
conjiigum et pccasio scandaiizandii pt eyringellcam' -sc.ilatus.;XJride et ipse (iiicit :. Sbljiile "iemptum hot
doetrinamreprehehdendi, et riJahendiiii infidelitaie (Joatt. i\, i9),etc.. QUKfesuscitatto totifls; fuit Tfi-
darelur. Et ideOoccurrit ApostOlushuic necessifati,; nitatis.^Sciendum hamque quia, sicut ipse resurgens
qtiia tioc,;etsi lieet,, fieri:fanien non expedit, ei jussit a. morlftis, figuras( clayofftift el cicatricesyftlnerfttft
ijon esse dimitterid.am.. ///''. / /' - stiis pilehtlit, iif eos tiiagis; in. flde lpsurfectionis.
Sequilur : Si; quis,. inquit, fiater 'uxor.em.habei informaret(/oan. xx, 26); sic el nps ipse, sirnem^
infi.deiem(56-i), elc. Qui sensus in nmhib.us illis re- bra ejtisdem exstiterimus, resuscitabit. Quapropter
sef.vartdtis est, quae etsi iicita agnbscit, sllji famen metnbra illius fOresafagamus, fti' cum.illo, el"ab iflo.
eohtraria intelligit. El ilem licet tiobis omftia cOme- resuscitari nierearritir. '.' ii '"
dere; quiay si compssaiiombus insleiftftS;-ad illieita Nescitis quia/cbrpota vestta,_ele, Senstis enim, et>
tratiimur; et ideo expedit ht licitis non utamur. ne verba.px coepta ihtentione pendent. (567) Coeperahf
Ibfte ad jllicita1fraliaiftur.' Nam, uf iatijjs hujus"loci narftque lojjui supra de;. cfimine forhicationis"; et
sensUsJnaftifestetflr, sciendunJest, quod dicit, omnia %' adiiuc in ccepta ihlentione pprseyerat, diceris :. Ne-
liieni, tioc -esse qiiod alibi dicit : Omujd mundd sciiis, etc. Ideo corpora nosira, riiembra Christi,
(Rom. xiv, 20); et non bninia expediuht; quod est': quia Deus hoino factus est, Nam scipndum quialota;1
MaTum est homtiii, qtti per offendiculum mandjtcat Eeelesia, diffusa per orbem, cprpus Chrisli est, et
(*/iirf.)7R.epeteftS'dici.t •: Omnia miiiiJic.entj ea vitJe- sirigrili, membra", cuijftscerpofis caput Ghristus est..
flcei,qu3e coaposlolis ejusiicebant; tioc est, cibusj Urtde.Apostolus; Salvafor cbrpbris nbstfi, Ghr'islus_
eivestitus, et si quaprant necessaria. (Ephe_s,:y, 2 3). Et-i)Otanduni,7quia non solufflmodtt
" Sed' quia inspexit pseudoapostolos
(565) occasio- anitnani suscepif : nairi, si tanfufflmodo; ariiriianf,;
fteni accipiendi quaererejideo ipse noluit accipere. ahiniaenostrae dicereritur roernbra Christi,"noriicof-
Cerle nec consequens erat ut ab illis aliquid acei- pora. Sed qtiia utrumque suscejilt, id est "corpfts et
peret, quos in tantis flagitiis esse deprehenderat; .aiflmatm,.et redemTt, jdeo corpora noslra membra"
quisi, sl aceiperet, feryor pyangeiizaridi lepesceret, Christiesse'dicunlui^ E.tfloc animadyerteftdiim,quia
Itli ftatmqrie,qiii ab illis accipiunt, qui Tdcirco tri- non dixit, vos esils,.yel animaeyestrae, sed cbrpofa
biiunt, uf lriagislrorum suorum aniraos inclinerit,; -vestra,propterprajdictamra.tioiiem. Et qftiacorpora
Hberfalertipfaedieandi amitfunt.-Et ideo iste; ne li- nostramembrasunt Clirisli, nemose despiciat,nemo.
fleriatem inciepandi amiileret, ftoluit atiTllis aliquid . se cOftiemnai, dfCeftdo: Faciani quodcunque yolo ;i
yccipere, Quamobrem sequifur, pt dicit': Sed' ego" vivani secunduni libilum meuni, quoniatn ftibij sum,;
sub nullius redigar potestefe. qriasi diceret : Nolo quia omnis caro fenum; iri aliquod praecipitiuffl-mer-
acc'pere, ne gratia veslfi datus, libertatem iiicre- ' gar; et,si iste se conleiiinit, Gbrisfumdespiciat (568),'
pandi aftiittam,. et.sub vesira; potestale fetiigarl ''.'"' cujusipretio sanguirie est redefflptus; et, si sibi (569)
Seqftitor : Escatiehtri, etvehter escis (subauditur,' noii pareit, salterii Cliristo 'jparCat,et Ghrislo jiar-:
servit) : Detis aulemel hutic,ethas tiesiruet. Yenfer cendo, sibi parcet. '"'"'._ '-:'"
quidemtuiic desfruetur, quandp deerititerapus senii-- . Bequitur: Tollerisergo menibra Clirisli_,:-etc, Iriter-:
liandi,- aut laberandi.Eacitisle locusadyers.us falsos- rogandQ dicit: Tolleris, et negaftdo.dicilr Absit, Et"
apostolos, qui causa yentris praidicabant. Spquilur :- ptiiclnp negando dicit: Aisti,-quia qui lnenibra sua:
Corpus aulemJibri fbrnkalibni, sed Domino (subau-.: nieretfici cbnjtiftgii, unum efQcit corpus. QuandiuV
ditur, subdatfti');;.et Dbininns cbrpqri (snbauditur, enini i_uis iriundeet saricleyixerit, membrum Chri-
subjringetlir, :aiit. copulabiiuij.-Quiaj- siciit eoriteift- - sli est; stivero aliqria iinmuhdifia inquiiiatus flierit, :
iienles ejus praiceptalongius recedimiis, sic et im-: iricipit esSe inerefricis, et tittm iste, qhiilli eonjiinv
plentes, eidem propius inhaerefflus.ATiovero sensri n , gitur, illius membrum efficitur; et forfe ista chri-v;
Domiriiiscorpori,; subaudiiur,.; datiit" resuscilato iifti- sliana est,- quae ei ipraebet 'asseasiim-; et sicut ists
mortalifaieni ;•sed nierito aniinaeregeriiisi,qusecor- nierietficis membrunf, ila et Tpsa riieretricantis efflci-
pus ad bona Pp"eratrahit, rit cum eo fesuscilato lae- tiiivSed sciendum quia uterque Chfistuftf offendit:
tetur, Seqiiit.ur : Deus aulem. et Bpminum siiscita-. uterque enim nen atteiidit prelitim, el donum slbi
luryquqreex ti.is yerbisj qu^ seqii.urilurs-,etqusesiiQ- tetile.consideret, qui se cohtemiiere ariflet-; serii
nempxpediiint. Cbri.sfi*passio.neffl et rederiiptionem nientj reducat,
(5.84)'"Yersiculus:hic dupdecimus est capitis se- quieuiique "cofpus suiim jiro jiihilo babet::: potius,
quetiiis. Yulg. npmpe sepiimi,.quem.hic, tanquani quain" signifleet-quod in cohihiuni' accepiione esl,
ifflfflediate'seqnentem: auctoj' noster iridicare vt seilicet poiitemnat, despeclul tiabeat. Quaniyisei iii
d.eUif
" >.;;• i. :.".' tipc.sensu recte jnleiligi possel,.si per ii-onjfim pt
(5.65)Autog. .pseudoaposloli.. invetiendi moilumdictum .Iiabeaiti.r.:Glitislum nempe/'
(5.66)^Âftlpg^suscittibit: : despiciai, Ghristuffl pro nihilo habeat, ;ex quohte- s8
(567) In autog^marg. hiclegifur cap. XXIX. paivipenderp audel. PririiamTaterpipiaiionerti magis
(568) Yerbum despicial tiic polius, plare et nitide probanl quae sequuiilur. ,;. :.
yidere1,seri cOnipfehendere sigiiificat, ita ut iftipera- (569.)Autogi loco sibi liabet"verbi,qhod fum| ex seri,
tlye accipiendus sit s.eiisns-: Cljrislum nemue at- su, iitinexJfls qute-sequunlur., .eme-ndandui.fcei_.sui
.543-' ;.. '; EXPOSltlO INEPISTOLAS PAULI.— INEPIST. I AD GOR;. ''..'":' 346
coricessum; et fton cortsiderat qflalis, et quanlus sit A modo te jjinas, impiire vivendo,, qffiit.tmsubire posse?-
isie, qui servos nftn sbTunifratres, sed-eiiam ihem- ; Si ehim Noe solus, malorum reliiiqiiend6.corisortiurii,
biavocavit. Hoc eteiiiffl .dprium, si noft liaberetur, -el arcam asceridendo, commftne pericftlum dilriyii
desideraretur; Sefl quia habefur, ita viveridumpsf, eyasit (Gcij.'yi,77, 8);.quomodo ie ptiias"coirin}UiJerii
ufnon afflittatur et-grales pi referarilur, : 7 . ; TftterftUffl..coftsorfiis iifalorum fruendo, -tfaiisire
• Sed fueruntrionnulli, ptirdixerunl .majoris cii- posse? Si enim Abraham solus,7Ur Chaldaeorunf
minis esse riiulierem viro; sedi np fflajoris Criminis-•. (Gen. xi, 51),id est, ignem reliiiquendo, beriediei
viderelur, idpo dicit Ajfosiolus.: Faciens membiuriv protfteruit, quoftiOdolii inigne cafftalisdelectatioftis
meretrjcis. Sequitur : An-iiescilis qtiia qui adhmfet c"onsisfeiid'o;beiiedi.ci:piulas?, Si Isaacde "domoegres-
merelrici, elc. Quasi dieeret: Nortiiescilis; sed sPi- sus in agrum ad ftiedifandtim venit (Gen. xxrv, 65),
tiSjTJene dicif• Unum eorpiis:; quia, sicul una ftst quOniodotu in domo earnalis fleleclalionis coslestia
natura, ila urtaest Culpa";et Bicutiiria psf actio et rinjaris? Si eniih Jacpb etfllii "ejftsaegre-tulerftrit
deleclaiio, ita aeqtiaiest "Qffensip. Sequitiir :"Ef.uni StyjJrum Diriae(Geri.xxxiv, 7), quomodo lli iii slu-
dub in carne~uha:Jloc eieriim: primo liomiiii dicium praiione.prbprii corporis Taeiaris? Si .Josepli Tauda-
pst: Prbpiej- hocrelinquet/hbmdpdtiem./U^ tiilis inter fraties inveiitfls, et figuram Cbristi gesta-
(Gen. 11,-24;),eic. Quirislcftt per licitum poncubiluto I vit-ob tioc, jjuia cfimrin forriicationis -evasit, quid
duo unrim surit eprpuSj-itaper -illicilum *amorem. libi.facienduih-esi ?"Le"gii:uf"eniiiiqftia -relicto pcci.ip,
•
duo isti ftiiiimplficluniui. fpras fugit abcfl(Gcii.,xxxix, 1-2). Nonialiter. Nam,-
Sequitur : Qui adhmrel pbminb, -unusspjritus cst;: sihoe vitiO'suceubuissel, ftiorereluf. 'Anihiambrere-
Supra, de duobus hoiniiiibrisloquens, .dixft*:Unutn ipr, ulillud :. Anhna, qum 'pecetiverit(Levit.xviii,
corpus; hftnc vero de diyersis spiritibfts Toquens, 29), etc. Nec rite diceretur patri :_Filius Irius vivit
id est Dei, e.t tioftiipis,jioti dixit, uihjm sunt, flt (Gen. xiv,.6); tiec, efiajft diceretur doftiinafi iri
supra.Sed_magnadistantia.est ifttei' Spiritum Del tota lerfa"--'Êgypli (Ibid.); sed in quadam pafte: Jll.i
et tioiriinis : Splritus namque .-Deitieatusfet per- etenim, qrii oninia vitia supjdaritant;; illi lolius
feetris absque sptiiiu hominis est; hoininis vefo, abs- jEgypti doihinantuf. Et quodilii, qiil hoc vllio siic-
qtie Dei: esse tipif potest.- Qriod vero. JOarines dicit; esVSusanna, quae pre-
cftirib_unt,::moriiantur,'.testi.s
loquiens de iinilate Corporis (570) : V/olo,-Pai-er, ut sbyteris dteebat:' Si eiiim l\oc egero (575), .e.ic. Vide-
sicuiego, el tuunum suiriusrita/el isti unjim siii(-(57f), rat ntorterii animae etcorporis," sed elegit illa inor- .
noft esl Contrafium iniic ioco : nain Tbi propler tepi:aftimae.vitare, et mprii Corporis succuinbere. Et
infpareift. liattiram dicit : UnUm' siriisicui M nbs; •quiciiftqupadtixeiftpluftjip.itts raOfitemaniftiaevifali
npn dicit, oihhes' uiium 'sumiis : Iric vefo propter C noft imirifemorest"David; Sauierii fugie.ntis el nror-
gratiam, quaiti accepit .spiritus,ljoniihrs,_ftfjunctus "tem.'>declinanlis'.(/ Re{j.;p.\u)'._ Naift p.ei' SauTeift
Spiritfti Dei liPc vej.it,qttodipse dcit: Unus eslSpiri- di^bolus, Pt vilia; jier David, aniriia elecia, quae :
tus; quia spiritus hpffiiiiis::J)ei Spiritui eonjungitur, eertando, suasiones diabolieas-fugiendodecliuat. •"''.
-tion;uf aliud yeiil, quam ipse;.7 ."-,. "'"•'-.' .7 Sequittir :..-Otnne peccqtum-,/qubdcuitque fecefit,
(572) Sequithr : Fuqiie forhicalioriem,^^ ilonetetlaffl liomb; exlfa corpusesl; qiii auiem fornicaiur ,/in .
Apostolus fiigiendam Csse fornicationem; quia IioC corpus suumpeccat. Hie Tocus varift inielligifuf-a
vititim tale est,fut filios Dei diaboli faciat. Ettiis doctofibus"(57i)_.Noyaius-quoque suti interrogafiorie
dicit Aposloltls : Fugtle; quiapd caetera vTtia beila... _j.roferrevoJ.uit. NonnuTlfhoc modo intelliguriffitiV
stint adhibenda.istud vero pedibus fugiehduni : et •cutit eriifflijuod fortiicatip rion nisla dftobiis peragi
coritfa alia quideft) brachiis pugnandum; tioc yerri -possif; caetera vefo peccata etiain abufto, Unftift,
jiedibus vitandum. Dicit fliefonymus ":' Mprs,; aut dlci corpus lioft potest; ;tluo quoque, jam cprpus-dici
scuto, aut -pedibus vitatur: ;Gonti'a caetefa vitia scu-, :pQSSuiit,;.etideo qiii -fofrticatur, jii cofjius Ecclesiaa
tum esl erigenduni._:'hoc yeyo' pedibiis. fugieiidum. ; peccaf. Alli qtiidenf -boc intelliguiit in maritp, et,
Scienduni quia exaggerando idi.citApostoTus: Fugile 'i, uxore, qtifununi cofptis-surif; utide stipra : Erunt.
/br«lca(.o)ten!."ettiocadversusiilosquidiuin bocyitio dub in carhe utia., EfgO"qftr forn.icatiir, ift corpus
iftbraiitur;'et qftladiutius parvftffl Jiutant, eliamsi7 sttuift-peccat, id"esi, aftt vir iii uxorern; atit iiXQpin
tilj aliqut) ddctorCf'epfeheridaiitur, non eorriguntur.,. viruin. i5eaiiis vero Arigftsiinus -profttijdiiis Iianc
Et quia"lioc yitiuin •cavehflaihsii, exeniplis osieri- quaeslioftetninspexit, adeo ut diCeref, riescio si adi
difur.. Si eriimGairi',fraierno sariguiiTeterram foe> "liquidum, qiriaeail: veruiiifaineh , -flonante Deo,
dahdo (Geii.iv, 8),.a Domirip fepfebalus., ef in emiii : tiiulla :de:pa;pro])abiii!er possfliit dici. Videndtim;,
sacra Scriptura-frairicida.estnuhcupafus,;qua tehie- Tiiquit,'ftride Infehtio Apostoli " .descetiderit7;I)Ii_it.
fiitate,.mpmbfiim Christi fcfetlaridp,. putas le societa- pauTo''supeiTris : /Nescitis quojiiatn-/cbrpora/ves/tra
lem illiuspvadereposse'? STpnim Henocli,:mttnde;ef niembra Chrisij suni? etc.j usque ad.illum ioctim,
pHrpcoh\Prsaftdp,ifan"siatftS'..est (Gen. y,_24), qtio-'-'• iflfl aii: Gibtificaleet pbrtale Deuirimcbrpbre vestrq,
_i(570) Joan xvif, Ti, 21 et 24, deunSfate.porporis, (572) Iti atilog. marg. hic legilur Cap.XXX, ';"-.
mysiici videlicet. -'. .. -/_:/:/ '.- /'.."-.'-' f575) Daft. xin, 22 r s: ehim. hee egefo, triors
: (571) Eidelscilicet, et cbaritatis vincuio coftjtincli milii.ests:.'/ '; ... .-;' -;;
a.d>d,iyiftar"um
persoiiarmn sirifilif.udinCiii7 . >' (574) Dequo yide divi Cypriani eptia. .'>'.--'-".. .
S47! ,, .,.:..,. i,- • - :'""!A'1'T0N1S VERCELLENSISiEPISGOPi '.'7 i-" :."'::. : ! - 7S48-
Quo iii loco versatur Aposlolus erga corporis pnri- , i eorporis amore, recedit a Deo. Si autem noh mundo
laiern, et yftlt limorem inc.utere eordibifs stiorurif ii)haerendo,"-,sed Deo, mundique etiam delectalipnes,
audifortimj ut limeanl per immuiidiliam "mefflbra ae conctipiscentias conierimendo,atque dpyiricendo,
Cbristifacere meiiibra irieretricis. Sed quaereftdum arit igriorahtia, arit Obliyiprie.aut abrepilQne, aui i
e_stquare dixerit: Omnepeccatumquodcunquefecerit tali quolibet. modo delinquaf, quasi: ex.tra cofpus.
homo, extra corjras es(...Niiiiqiiid illa quae paulo pepcat; lioc est, quia non pro sui cprppris amore,.
sitperius .posuit «bsque officio corporis peragi recedit a Deo; Aut aliquid horum,.\'oluit Apostolus
posstrVif?Non. Et cogitaslquis aliqiiid carftalei; sed_ ihlejligi, aftt foiie. ufrumqtie; quia cOnsuetudoest
iuiiiquid sine cafne' cpgitare posset? Aul nunqtiid sanclarum S.cripiuraruni, ptsub ftfto verbo aut
potest ipse separare tioe, qttod dicil Psalniisla: Dixit sententia, ftiuliaintelligi possirit. 7 '
insipiens iiicorde sub: Nbti esl Devs (Psid. x-rii, !),. ,. Seqiiilur :,. An..-• nescilis/quoniam membra vestra
ati illis opefibris, de qftibus.ipse dicil: Oriines asta- ieritplum.est (576) 'Spiriius sarieti?T.n eo eriisrt.quod
bimusanie tribunal Chrisli? (Rbm,,xry, 1,0.)elc. Non,. corpora nostra membra .Christi, et niembfa ftoslra
inquaift, potesl; quia, donec incorpore manet, po^ temjritim esse Spiritus saneti dicuniur, osteftditur '
tesf dieere: Non est Deus. idem eliam alibi dicif": ipse esse Creatbf, et noricreatura, nec impar:etiafti
Manifestq: sunt bpefti cqrriis,/qum suiit fbihi/caiib _5Palri et Filib., Qtiemh_abelis,a:Deb;&\Qit;ufostendal
(Gal. y, 19); etc.,inter quae opera carnis, spirltalia qnia a ,se. non accepefant. Sequijur;' Ei, iion eslis
vilia commemorat. Si ergo ipseini fide,. el .veritate _yestii; ac si dicerel: Q.uia in •tiapllsniaie.filii Dei
hon secundii.mveslram, sed secu.ndiim
egregius "prcedicafor.sp.iritalia vitia carnf, ascribit, >eiTeetjestis, >
quarP d\e\i-: /O.ihne.rel-iqunni"peccaluhtexird;carpus ijlius yivite yoiuriiatem'. Quafe hoii esseril sui,
est; qui autem farriiealur, ,in carpus suuni peccat ? ostendit: Empti er.im estis_pretiomagno; .qiiasi dicer
Quod ut cOnlrarium non appareat, sciendum esl, ret: Si homo parvo pretio emens seryum, pxigit ati
quia duaesunt /forrticationes,. sppcialis quideni, quae eo juge ac perpetuum servilium; quanto magis
in corpore patralUr, pl est geueralis, etiarneii spn Detis, qui yos taih magfto pretioredemitjhocest,
ritalis. Si ergo speciaiem fornicaliOneiiiyoluit inlel- non cottuptibili anto, vel atgento, sicut Pelrus dicit,
ligi, ad exaggerandum ntique dixjt; in cprpus surim sed pretibsissinibsaiiguineAgtii imtnaculqii(l Pelr. i,
peccal; qftia boc forfticalionis fflahirn, lale ac lan- 18), id est, Domini ftostri Jesu Christi, sempitcfnum
liim est, iit euin,-qiii hoc inalo; delirietur, vinctuin, ;ac juge a nobis vtilt exigere seryitrani. Et idep gle-
Iigatumqife teneat, atqtie servftm. cprpori facial, rificale, et partaie/Deumih Cbtpbtevesltb. GTorificare
atieti ui ipso. tempore explelionis, npn pliud ei cogi- Deum est. secunduin ejus vivere praeceptum. DeBm
lare liceat, non"aflbi, iritendere, nec alibi sensum 3 ift- corpofe portamiis, cftni ejus imaginera illaesaua
mentis dirigere; et idcirpo ait: i)i cOrpus suutn servanius. Dictum est de primo ; Fecil Deus homi-
peccal; qftod dfealiis alqhe aliis peccatis dicT.ftpn nem adimaginem et shnililudhiem suam (Gen. i,27).
potuii; Jjuia, elsi alia quaflibet peccaia ihomocom- Nos ergp, dufn per.imniuriditiam polluiinur, Dei inia-
iTtitlat, potesl, ef aiiud cogilare, -alque aliud sgere, ginem violanius, sed eamdem per pdenitudinem et
nec ijri semperyersari; el ideo ad (.omparafipnem fructflsdigftos po3,riitenti3e,innobisreformareposSu-
"illius extra porpus fleri dicuhturi Pptesl et aliier niiis. (577) (CAP.Vli.)7Seqriitur:, De quibjis autem
intelligi.: Est enim generalis /fornicaiic, qua? est et scripsistis mihi, etc, Altera est Apostoli Tntentio.
'spirilalis, de qua Psalmista:. Perdidisli omnes for- Superius locutus ftierat deilflcitis; ftuftc; yero To-
nicanles. tib.s te (PsaU Lxx)i,:2f))i Et, ut osfenderet - quitur de licitis. ;Congruo quijipe prflirie pfius iflir
qftae-esset ipsa fornicatio, niox subjijnxit':" Mihi cita, id est, nialum fornicatioriis, prohibuit, nunc,
autein adhmrere Deo bqnum est;de qua el Jacobus: verp licita, id es.t, conjiigii bonuiu cpmmendat: qui
Aduileri (57^), riescitis_\x\cm\i,jjuiq .amichia smculi etiam in multis aliis sanctarum
' Scriptufarum locis
lliijus inimica est Deo? Quihtis verbis ostendit anii- servalus monstfattir. t 7. "...:.;
ctnn esse saeculi, fornicari esse Deo. Hiuc et Dpuii- Quotivero ait: -Dequjbus scripsislis, etc, duobfts
ftus: Nemo, inquit, pptesl-.duobus. dominis servire 0 modis ifttelligi potest; quia et duae qfleunt esse in-
(Luc. xvi, 15) :-et qui essenf duo.doniini, oslendit: tentiones; nani secundum quosdam, Apo.stolusnio-
Non poteslis., inquit,-Deo servire, el mahmonct; id ratris apttd eo.s perannunj et; nierises sex, docriit
est, mihj et saeculoconjungi. liinc e.fiame.t Joannes tibnum conlinentise servandum. Sed, quia honnulli
ait-: Omne~qupdin mundoest, concupiscenliaeslcar- porum per illicitaprrabani, iiios.litteris sigiiiflcajiies,
nis-et oculorum (I Jegn. n, 16), eic, ftsque ad id, direxerunt epistolam suo doctori et magistro, studio
quod ail ;.Qui autem/facit volunt/ileqi.Da,.monet in eorisuTendiquid esset agendum.El ideo dicit': De qid-
wternum (Ibid.-, 17).-Quaprppter quicunque _prosuae bus scripsisiis,-etc.';..quasidiceret :Bohurti erat,.sicrit
carnalis deleclatjonis amore, mundi hujtis.sequendo, dpcui; sed, qftia significastisjionnullos vestrum pef il-
ac suscipieiido coricupiscenlias, a Deorecedit, utique •ficita errPre, auctoritasTflis subveniat appstplica. Ne-_
fornieatur, et in corpus suurij peccat, id est, sui •queenim ita volo probiliere licita, uf jief illicifaêf-
... (575) Jac, iv, l, autog. avari.. Mihi auteui lectipni ; (576)Yulg. lemplum stini. _ " -._/./
et sensui niorem gerere visum est; ideoque, uti "/ {377. In âutog. marg..' legitur liic '' c.ap. XjXL
mendam, emendavi.' . Yulg. aulem incip.il cap.f'YU. "- .,.__///-
zr,.Q tiypnmiTiry I\F T?DieTm.AS pjni-i *"~
——*?*-^-. —•:
IN*<*-t
WDICT-'"
• *r X«-L-*
*-1.1~/_*.»n mo
V*\S
&*:. . t»
t»OW
rerif: e( frfeoptoplet fornictilimtes (578)unusquisque A iocura iftvenil trahendi .adin.aluftifornicalIpnis.il-
sicam uxbrem habeai-,elc.Est et altera nbbilipr in- lud fane sciendum, quia mundaj. et sanctaj suiit
leniio. Fuerant netnpe"decepiiaialsis apo.stblis, qui nupliae, quoniam Del jussu.celebrantur i.iiihil quo-
eos inter caetera dpcueruni cpntetiinere ruiplias : at quehabenl tufpe,hihilque iniioiieslum.Quaproptpr si
verQ palienler ipsi caeterasuiTerenles,,has soliim se- cpjijugaii aliqftid turpe, iftlionestum, 'acintfeceiis
culi (579) fueranii Ex3gitati,.acc0fiiraoli, suo scri- adftiiffant, non nriptiarum est, sed .tiprninuh. ctilpa-.
pserunl magislro, consuIentesPum, quid ipse. sen- Atleo eteriim sanche sunt iiupliaj, ut illud Taciant
liret. Idcirpo dicftur : De quibus scripsjstis ;quasi dimitli pro se, quofl Jioji attiriet adse. 'Et- hoc.
dieeret : Bonftm esi,. quqd ipsi docueiunt, quan- atleftdehdum ,.qttia in Veteri, Testamento co.nti--
quam non recta inieniione, iieqfteisludio.fidei _ aut nehtia pfoptef fiflorurti ainorefti traftsibat .iad nu-
"
reTigiftftis,aut placendi Deo, sed pplius ut san^ plias"; nurtc verp inccnlinentia reyelalur bono nu-
ctipres el meliores viderenlur, Yerurn quia multi piiarum . et-reiaxatiir. Et ideo dicitur supeiTuspto-
veslruift per illicita errant-, flf nonrerrelis aftlplius plerfofnicaiionem, ct nonflliprum prQpagatio.nem,
propter-fornicatiohes, unusquistjue suam uxorerh Jia- Quaprop.ter.disfingtiendae .suht graduuffi causae :
beaf, elc. Nota quia non diciturf "propterpropagi- nam si dislingrias., majoris meriti est contiftenlia;
neni filiorum, sed propler fofnicaiiienein. Sequitur.: B eoncnbitus vero, gratia filiorum lion est peccattim :
Uxori vir deb_Uuniyeddat,~e\.c~. Etest sehsiis,: Onufti. propier. ineontineniiani, coneutiitus cuipa est, sed
sentiant in 5ege naftirae, ne Tprte alteruni errore venrabilis : fornicatio qupque et aduTteriimaluiii >.-
irahenie, altef ppricliletuf. Quod efiafti exponil, exiiriium piaculuift est. Qtiamobrem haec conjugalis
dum protitifls adjringil : Mulier srii corporis ppiesia- castitas splertius" alleiiidat necesseest, np .forte,
tem non habet; quia, yel jiotestaleni npn batiet tfa- duift quaerit uride Ipsa beelur et remufteipiuf,
dendi corpus suftnf alteti, yel perte aliero eorum inde alter periclitetiir. Illud etiani ftotaridum, TJUI»
nolente, alier pofesiatem non habet continetiliam aftiatores libidiriis solent advprsus hanc sententiam
seryafttli. El ideo adjuogit : Nolilerfrau,clariinvicerii. dicefp^ Qtiare Detis' masciilum ct feiniiiam fccit,
. Neuter qriidem CQiilinenliarti.debelhabere,:iiisi ex et. beriedixit eis,. dieens : Crescilc, et muhiplica-
conimuni consensu; ideoqfte adjurtgii : Nisi/ex con- mini,-si eamdera benedictionem noltilt pcrpciuo
seijsu ad tenipus. Quare? Ul_vacelis oralibni.Licet :maiiere?-Quibus respondendum est, quia eo nsqtie
etiini, juxta praeceptum Doiftini et" htijtts Aposloli, yoliiii illarii matiere benedictioncm doncc liomiues
sit semper oranduni, verumiaiheii et liaec coftli- nftilfiplicarentur, qiiibus mulfiplicalis voluit ccssa-
Benfia freqiienter est seryahda, ut mundiiis Detis re, jflxta illud SalomOriis : Tempus amplexandi,
deprecari possit -' najti qtio .qtiisqiie sie;a licilis 'G el iempus longe fieri rqb amplexibus (Eccte. ni, 5).
"absfinet, eo mundius, Deum deprecari, et facihus. Sed solerit jlli et Tiaec iterum respondere : Quare
ad riiisericorojam provpcare pQ.lesf; qtiod et in lit- Deus npn omnes.bomines ex (crra fecit, sictit AJam,
teris Veleris Testahienii tiioiislratur. Nam cftm de- cuni tioh sit dubiunj quja potuit? Quibus respon-
-scenstirus esset Dotrtintisin. mbniepi Siriai, jit le- deridiira, quia rion est attendenduin qnid poluit,
igenj daref., Moyses.jiissii. -filitfs;Israel, ut se abs-_ sed quid fecjt. Si Yeteris Tesiamenii consuetudi-
tinereiit et sancliflcarentur (E_x6d,_ xix, .20). Abia- nertvseryjire yoiurit, dticanl uxores filias, ut Adarn ,
tbaf.(580) etiani safprdos, panes; sanctos daturus etsorQres, ut Cain. Accipiebant et jfltiriores, ut
David,"et pueris ejus, iiitefrogayit si ftiundi ps- patrlarcbae nostri.rton causa libiJinis, scd gene-
senl;; cuf responsum esf : Eqiiideih si de_mulieri- randf.iilios. Sed quarii sit lioc absurdum , pene
_bus agiiur (I Heg. xxi, 5),etCi Ubi nolahdum quahj oinriibfls patet. At vero datur intelligi quia, qui
'valeat. jugis e.f assidna hbstinenlia, quahdo tan~ .othriia in nftmero, mensura et pondere disponit,
lura valuit triduana. Qtiod eliaffl a; licifis abstinert- siiiguiis,temppfibus cpiigriia ordina\if : illo lempore
- dmn sit, niotistrafur iji Nazafaeis, qui ellam ab filiorum propagalionem, huiic vero, quia plus mul-
uyis passis absiinebaiit (Nutri. vi,&) : nam quo se tipliCantur liomihes, quam oportcat, continentiae
a licitis quisque absfinet, eo quo ardore Qbtfnere bonurii. IIujus Ioctsensus, quo ait Aposiplus :
-velit quod.poscit osfendif. Pefacto lempore ora- Bonumest homini mutierem non langere, usque tibi
fiorils,- inonet xeyerli ad temjiiisicoricubitus, ciiiri ait : Ne lehtet vos .Sqldngs, eic, in Veleiis Tcsta-
Jlerum revertimini in idipsum. Quar,e? Ne nVentililleris invenilur; vidolicet ubilegimr, qtiia
dici.l.-.:
lentel vbs, inquil, tSaianas, elc. Salanas qiiijipe, Loili, durii ardeftiem 5odomam fugerel Dei jussu
id esl, diabohis, quolidie quaerit-occasibneiri ten- admotiitus, in monlaiia petefe.l (Gen. xix, 50). Quid
tandi;-. ut apo.slolus Pctrtis ,/siiut lep rugietts, in- esf ergo Lotli ardefllemSodomam. ftigere, 7 nisf alir -
quit, circuit (J Pelr. v,. -8) ,7e,tc. Sed fufte piae- - quem siia?,caipis .incenliva ac desideria declitiaT
sertini invenit decipiendi pccasionem, cfthi aliero re? Altitudo namque monftiim merilum designat
holente., ,alier vult serrare cQnlirientiam; quia^tuiic coiifineiitium. Ille quidesi in. niouie consislil, qui
-(.578) Yulg. fbiijicalibneni. Textiis aittem .noster
cuin Graecoconseriiit, qui eiiia')ei;/fbrhicaiibiies; (580) .Abialhtir, qui el Achinrelech, filius Aohi-
lob.,. et Acbjaeifrafer,::c;uiift pphtifleatu sticcessit, ''
(579) In nalo§; has_ solahv/secuto; qti^^ eic. ":" 7,- 7'; ..7-i "•: :'i.-..; 7: ;"/ \:
daftduKiceissuT.. :..//. //;'
' ' "
*§5i "''..' ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPI- . "-' "."'~~ I ssa
in earne-solunnhodo fructum requirit; ille eliam A A.qtii dicit: Sine menihil poleslis fqcere (Jotin. xv, >_).
iftihOhte poitius GOilsistit,-qiii boiitifn contiiicft- — Aiius sic: tiliusyero.sie;;: id esfaltefihabel bonitni
liae servai. Sunti.-quipperioftiiulli, quf,. licet arden- contineiiliae, alfef-
Conjugii.
teni .SodPmam, itl est," suae carnis' desideria fu- Seqtiitur :'Dicb autetn innupliset wWitis,etc.Quis
gianl, monierii famen conscenilere jion possunt; ioquebatuf ? Apostolus, Quihus ? Gorilirieiuibusct
id est, quia neqfte bonum contineiHig; servare, virginibus. Ergo virgo eraf. Non,'sicut nortnufli eum
neqtie propter iiiconlineiuiam in uxoip propaga- tixoriiim esse dixerupt. Quoiiiam, si uxofem iiabe-
tipnem soluramodo quaerere possunf. Et boc
sigpi-. ret, oftines qulbus loqiiebalur velTef esse iiicbnti-
flcat, qiiod Lotb angelo dioit :" Esf civitas parxa nerttes. Sed scieiidum eum virgiriem fuisse. Quod
juxia, ad quam confugere possum; nuttquid non tno- in lioc Psferiditur, quia, ctim aemulatorPsset legis
dica est, et salvabpr, el viveiin ea- animn mea? (Gat, i, li.) jrivenculus praeyentus est gfatia Dei
(GCH."XIX, 20.) Bene riamqtie-flnec .eivitas, Segor- (Ibid., 15). Ei quod ifa sit Actus aposloiorum niani-
nomine, parva dicitur', qitia \ila eonjugatorum non feslanf: Testes deposueruni vestimerita seais pedes
est magnav iieqiip mirabrlis sigrtis, aut yirtulihus. -ddolesceritis,qiiivocabatur Saului! {Ac(.yif, 57)-.
Berie, et juxla esse dicittrr; qtiia"firoiii", Iftnge est 'BPnuriiesi iilis/-si sic perjnanserini,- sicutet ego.
a imindo. Sed hi, quiardenteni Sodomam
fugitmt, B * Hisenim vprbis ad bonum contineniiae nos vocat,
et montana Pbnscendere noft 'pbssunf; Iflesf, quia , sed tamen non ita, ut a licilis abslinendo, ad illieila
etsi damnaljilein vitam declinant, j'ura tanfen c»5,- trahainur; qtiasi dipaf: Meam vpluntaiem osfendo;
jtigii rite non servatit, necesse estut pfatione sal- tamefi vobis laqueuminjicere iio]o; sed uftusquisque
ventiir. Hinc est quod angelus dixit.ad Loth : In "vestruiiiientel et pfobetse,si contirieniiahi servare
fipc exaudivj preces tuqs, iil nori.-perderem' civila- potesl; si verenon, nubal.,:Ef hoc estijuod subdil:;
tgtri, pro qua locuitis es (Ibicl., 21). ..Sicfit ille ora- Qubdsi se iion,cohiineni;,riubanl. Id esf: Si pfoba-;
. tione salvatus est, sic necesse est ritMsti cratione . verint se,et agnoverint coiiflnehtiam servare noii
salvehtfti. "" '
-_ posse, nflbant. Et hpc exponit, subdendo : Mctius
7'(381) Sequitur : IJoc aulem dico secnndutii in+. "eniinntibere quarii iiri;" quod dicit flii': ille enim,
dulgeniiam ,\ etc. Ubi iiidulgentia nomiriatur, su- cjui ardorisuaecarnisyoltinlalein conjungiti,et con-
perfliitim est tlencgare peccatuni; '. qjias.i' diceret: vincitur, illeiiritiir. iPerfectoruffl vero esl caloreni .
.Medicinae peiitissiinus , nori staiites, arit sanos ino- sertlire, et rion sripefari; valde etenirif difflcile est
iieo,vsed, ceu caflerilibus, et inflrrois., praecepta yoluiitatem calori conjungej'e, ef npn sriperaii.
dp. Velut medietis_ "qfti, videns segfoluin iriipaiieft- n~ ( Sequilur: Eis aulem qui malrhnonib juhcli "sunt,
iem , eoncedit qtiaedamjioma, ne ad perniciosiora' efc. Alfa esi inlentio. Sed quaerendumesf qiiarft,cum
trariseat; ita-Apostpliis, videns in.patienies et iti- "Dominuspfaecipiatnoo relin(|iiendaim_;^ûsprerii{-l'atth.
eon.lineiTlesCorinfhios, concessit. licila, fte tran's_> 1,5, 10; Marc. x„ S, 2, .7), ille dicai, ,si"rfiscessen'(.Si
ifent- ad illieila; qitasi diceret : Non istafttibus lo- .'Doiftiniispraecepit, illicifum "est, et si Tllicitum-est,
quof, sed -quasi cadeniibus, ne' in terfam cor- qflomodo isie 6\cit,si discesserii? iritefrogatidus est
. nranfj 'pra?.ceptado. Et boc scieiidtim : quia sunt Paulus. .SedDofflitiuspro eo resporidei.Dicitenimnon
qiiae praecipiunlur; surif quae concediintur;' srint. relinquendam uxoreffl, excepla causa forhicalibnis
efiaih qtiae indulgentur; \Mailh. xix, 9); cftffl ille concedit feiihqftere ofl
- SeqttitUr : Vqlo autem omnes 'lioinijies esse sicui catfsam forjiibationis, dat IocumPaiflodonariti con-
meipsum. Vide qiiam pius;et spilieitus iiiagister! siliiiiii': id esl, alt: Aut/mqneal inriuvta:aut recohci-
.quafttuftii.ad pitim et sollicifunj-aifectiihi httinel, iieitirvifo,/ { 'V /';,_"' i\' :''--.'i/:';. ;''
jiil magis optare poluit, quani esse omnes tales (B82)E~tviruxoreninediihiiiai (sftbaudiiur, simt-
qualis el ipse; quae nariique vox oirtnium debet litef). His verbis ostortditftr qttod uterqftelege una
esse praedicatorum. El nota", quia lioft inyidebat constringitiir. Ac periioc notl stint illi atidieiidi-qiii
isle, qui omnes similes sibi opiabat.' Qualis ipse n dicutit poliorem sexun) el Piinoreni, caput et mem-
fiierit, iiiferius manifeslatur,. '
".; , brum, una lege cOiisUTftgtinon.(585).debere (584).
Seqiifltur: 'Unusquisque.prpprium dohuih habet ex "Seqiiiliir : Nam \emier_iseg.Odico. Superiftsdixerat
TDco.ilis verbis invitat ftps "utbonuin contiiientiae Dominum dixisse{de-litris.que fldelibus;-Aposlolus
sefvemus. Ex Deo dicit, ul osfendal.piiia, licet nii- vero.dicit de illis caeteris"qui ex altera parle fideles,
jms, tamen ex eo est'boiiuuf -conjilgii, sive a quo ex altera vero infldples inveniunfur. Quodiiianifestat
petamus, si non habemtis, et, si habenms, cui gratias; sutidendo : :Si quis frater habet, etc' -Sed cum -Domi-
.referamus; sive quanium soliicitiesse.debeainus; ih.: ! ftus praecipial non relinqtiendam esse uxofemj quare ;
petendo, accipT.eridb,:et erga servandurn; Attatften Paulus dicil: Si-puU '.hqbiiare. cum ilib,'npii dimii-
fipslra conscientla par.va'el iiilirmaf ad. petehduiti,, icjlur?. sedscienduift quia .Dominus conCesserat fe-
accipiendufti et ad servandum, nisiatiiHo adjuvetur.•_ linquenriameseecausa fornicaiiofiis; et itteo Paftlus'
(581) Tif aulogv mai-g. hic legitur cap'. SXXH. , (584)"En-contra. Ambrosiastri •er.roreih.;,qui ila
(582) In auiog. niarg.. hic legiluf: cap. SSXIV,, biinc \e'"sictiTu.minterprelatur, .scilicet Ticefe virp
signalum vero hoft inveniliir cap. XXXIll. aliam usorem ducere, causa fortiicat.onis. uxQci,,
: (S83),Parllc. rion -sensus.grafia addendam censiif,-
.• cuui ulrumque prohibeat Agostolus,. . , :
""' • SS*.
Sfs5 EXPOSITIOIN EEISTOLAS PALTJ. — IN EPIST. I AD COR.
cousilium dedil -nonVdimilletidi,quia iiifidelitas for- .4 non possit, Ergo tajis est sensus :. Gircutftci-.fls ftoh
hiealio esl. Nisi enirti Dpniiiiusconcessissel ob cau- adducat -praeputium.;id est, non yivat ufi pfaepuTia-:
sam fofnicalionis iixorem dimitiere, ei infldeljtas tus; et Tft praeputiovocalus„noft adducat circuftici-;
fofiiicatio essel, nequaquamApostplus consiflumrion Siofteift, id esf,- iion yivat ui circuip^.sus. Verbi
^dimitlendi-iTibu-erel,quonjam quod coftcpdilur, sive" gratia si esl.aliqujs Judaeus vocatus ad fldeni, ptiam
flat, sive:rion,-absqfteculpa poipst esse,' Sed Jioc noii Christianus eflectus,Jnori:se Predat indignum yocafi
tileo dicit, pt nunc infidejis fldelem accipiat- sed in ChrTsiiaiilimjquia non habetpraeputium, dahs glo-
p.rimordio Ecciesiae dicit de illis, qui ante fldem riahi pracputio. Similiter si aliquis gehtilis 'voCatus
juiicti fueraftl, et pj'8edicariijbusapostoljs. qoidahi. ad fldeni jarii CHiTstianuseffcctui estv non;;se.crcdat
Crediderunt, qriidani non crediderunt-: De illis djcii indiginirn vocari- Christianiini, tiisi Cireumcidatur,
tit non--dimittantur, flt flde liiulieris et eonyersa- dans gloriam circumcisioni eovqiiodaudit
praeferri
tione vir,Inflde1is ad fldenj; ifahaiur; ut Pe.trus : -pircftmcisPS;:qtiJ seire debet qtioniam lioif Idto
_Siqtcisnon obedierityerbo rioslro,_p_er /fidem ei-cOh- praeferunlftr-IudaeT,quia circumcisl stiiit; sed flile
versRlioiietnmtilierum shie yerbb lucrifianl (JPe/lr, et.'sacritp Abraflae;jion. solum^non praeferuntftr, sed
ijt, j). Ettiftc expohif cflirt subdit :./Sqnclificajur deteripres praepuiialis redduiitui^ qnia T.ev.iusPst
vir infideljs,etc. (583-8,6).Aceidittipe ih ipso populp, i5 npn:fuisseflliuffl,Abrali33,.quafflesse desijsse. Satie
Jtt uxorifldelis virufti iiifldeleiti,et yir fldelis ftxofeJh riotandumv-qtila h-xc verba rion sufti
cogentis, sCd
lralierej, ad.fldem, -_,;'.- PQtiusconsiliura dantis,, ut nec;iudaeus quisquam
Alioquiri.ftliiyesiri, etc, AcCidit etiaffl lioc in -ipso coactfts iransferattir ad praepufiuin, ftec geritilis ad
;j)opulo,ut parentes eredentes rioii credentes filiosad circiKncisionern;:sed babeai.Iibertateri) •mhnendivei
fidetrt trahereift, et ideo tioluif Apostolus separaiio- ilranseiiftdi-quo .yoluerit. .El ut inleniioi Aposioli
tierri. Quoftiamsi esset, dtim fllii Creder.enf;non ere- apertluspslendatur, sciejidunj qftiasi aliquTsJudalus
derites-parentes seqtiereniur, e't daretur pccasio in in IlloessetToco uhi nehiinetn scaftdalizaret, et yellet--
irtfidelitate.maneiidi.Sequitttr : Qiwd si ihfidelisdist praepuiiliiftadducere, boc esffundilus a carnalibus
cedit, etc.'; id est, si abhorret fidenf .tuath, jjtia legis pbservationibus fecedere, jion eum feprehen-
puaerens lOccasioneriv discedendi,; fliscedat. Nam eo deref Apostolfts. SiihiJiter _etsi aliquis genlilis esset.
Jjsque lolerandus est/quo.fideriipppiobriis inteperser iniftco, ubi nemin.emscandalizarel, ei-yellet_add«j-
quaiur. Cum vero coeperit,:sivult discedere, discedat. cerepircufflcisioneni, hoii tameri ul aliqttidprodesse
Nonestyuiem fraier, auii sprbr"etcf Iftieist nOti cfedefet,- sed utosteftderei se nrinhocsigriiim.ablior-.
pst huic ofljGioila subditus, ut propfer illttd fidetsa -reip, qupd sup .qupquetempore :.signiim fuil," non
aftiittal. Elnon.soluni propter Tpsijni.sed etlam.rtec G eutft reprphendeiet Aposiolus. Nani' qtii .sensus sit,
p.rojrler pairem, atif matreffl, yel jJropier aliquas ,anf quie sua-sit inlentip; nianifestal, cufti sftbjunj
.res, qtios.veluii pecuriiaer.pbssidenluiv Gunl talibus. .gif; Qircutricjsio.nihii esi, etc, Quibflsyefbis:OStendIt
..eiiara fton,est altercandtim, nep elianiToculiO eorum . niiiil-prodesse.aut Qbessecircumpisiohem atit praa-
JPriienda.Qiiare suhjuftxit:/Quia iti ptice vocavit _nos putiuni, et .necjue ciicuiiicisiprtemv •neqiip-pjippft-
Deus.-Seqaitai:: Ujide PninvrScis, inulier; eic. ..Ad tium, sed flilem nos crimmendarie Deo, qtiae dum
jsuppri.oraaltinel, nbi dixerat yiruni fldelem ftxorem opefibus adimpletur, nos:salyaii niereinftf. ., ;
ihrideleinfelinquer.e nolle; ..qriasidiceret •_Si Deiis Sequilur:: UAusquisqueinqua)/vbcaiibne',ctC,.;(S88),
jiraestolaluriidem, irtulipiiiagis fn debes. Tft crefli.- Ad bop respicit quod :Stipra_'aii::/Sicut,.beusvbtavhs
disli-imnc, iilcpredet iri tuhc,-.quoftiani'ilIe.qiii;te, /ilti qthbulel.•Sequitflr : ;Serti«s voeuiuses -(5%9)._Non
'j.Uuni.uliqtle.ari fidem trahet. JLt: ideo stibdit : Nisi yiiiibi curm...niumquippe qui' sei-vusconditione vo-
tjiiicuique;/,etc. Divisit DCtispt lu credas nunc,pt caitur ,ad fiderti, hortaiur Apostplus iit non llabeat
.ilje ltine. . Et -idep 'Bubdit i/lla aitibulet. El hoc curam quia sefyus esi, quoniarft iion ei pbest ser-
pxpouii subdendo : uiiumquemque sicui Deus vbctir yilis.conditio ad percipiendam regni poeiesiis.bealj-
vi!. Vocayit Detis, ut fti credasriunc, et ille iii tuhc. „ tudifte.m. Ei ne.forte segnis pi negligeiis Prga servi-
'
Siculhi.tiinitibus, .etc..,Gniii;lJoc:dicit,,.rioft.conlra- tiUm;CarnalisDoniini existeret.PiOb-hQc Ghrisliana
ria, .velper.yersa dpcuisse,.et dtirn illi aiidiunl gene- reiigio' reprehpndefelur, et ipse' ni"erito pbedieriiiae
.raleiti doctriiiara se doctos-,piidercl eOS'observalorps privaretur,ideosUbjiinxitfSedsipqtes liber fieri,,elc.
.iioh esse. : '--"' - - ' .' . Quasidicefet: Noli esse pigef; Put liegligens; quia
- SeqiiituiVfiCtrc«mct.s((satiqiiis vocalus est (587).-. ,dixii-: N-orisitiibi cufm, sed fideliter seryiV-quatentrs:
./Nonaddiccdiprmpriiiuiri,etc. Haec jiainquc-verba ex jttxlaiioc",quod Pominus ait.: Qjiiin 'tniniriiofidelis
sup.eiToripendenl senlenlia, quaait : UniitnqUejrujjip ysi/ijjue. :xvi,"'i:0)P'lc., e'l ;a Deoi-aetefnaetieafitudi-,
sieut Deusp.ocavit/iia.timbulet. Bbi soletiius.quifi- nispraemioreiftftnereris,eta.Domiiiocarnali libeflaie
Tendumesi quare dical-Aposlolus circurncisuift-nori dorieris, qhoftiam Dorninits non vehit niuiarecoii-
"•
..adducere pr32p.utiftift,.cuift qftod pfaecisftraest redtiCi difipnes,-sed nientes..Et: quia; ip_se..;petcr>at dicere,:
"
=7(585-86) in aulQg.hiarg. hiCTegituf Cap. XXXV. {S88)In.auiogi'niarg.vhic Ieg.ilftripap.XXXVL "
(S87) Puncium iiilerrogalionis, tit iri Vulg.,desi- (i58§) Puoctum iftlerrogaliptiis, qtipdi in.VuIg.,
deralur. : .7. '. '/., hic desideraiur.; . - ;/_
' ' "
535 .:- " ATTQMS VERCELLEKSIS'EPISCOPIi> -7 <'"' SSfi
Qtiomodo fore queo servus Doniini,. cum- sini ho- }\ lium, id est, uxofem : in praeputio aliqiiisvocafiis;.
minis? ideo verba consolalionis ac snblevationis id est, cum uxore, hon adducat circiimcisionem,id
adliibuitf su!>juiigens::|2uieniriiin Dominbvbcalusest esl, non.dimittat i uxofem ; unde supra : Si quis fra-
servus, etc. Serviius eieniin jie.ccaiorum,, deterior ter, etc, hoC'etiam voluerit Iiitelligi srib' nOmine
scrvilhtetiumanae cOndilionis. Nam peccata faciunt servi aciiberi. Ait enim"-:Sermsvbbatuses; idesf,
servinn, quemadmodtim Gham iniquitate factus est cum uxore : nbn sit libi curm; id est,non dimilias
servns : quaproptef diinissis peccatis, reddiiur hoino eam; quia-noii teimpedit. Sedsipolcs fieri libef;
iiber. Aliler : isipetiam qui dOminocarualj deservit, mngis titeie. His quoque verbis osiendit ihagis sibi
qnia feffl prudentem agil, hoc esl, in Chrislum cre- placere eontinentes, quam conjugatos : eliam -quo
dit, iiber redditur.Uiide antiqftos non piguil omnes suatendat irttentio, causani Jiempe, de qua locutti-
sapientcs fore iiberos definire.Ilinc eiSalomon : rus eratdiutius, solito fflore praelibaiido, teiigit.
Servb sapienli tiberi servitinl (Prbv. xvn, 2). El quia Sequiliir : Quienitn tu-Demino Senusyocalus esi,
de duabiis personis loqiiebatttr, secutus adjunxil: x liberlus est-Domini:- Libertus dicitur, qui parlim lj-
Shniliter et qui liber vocatjis est,- etc. .NoxiaPsl et tier,- partimest seryns. Ergp berie conjiigatus ljber-
amara quideni liberlas, alicnum esse a gratia.;unde tus dieitur, quia servus est, eo quod non tiabeatpo-
alibi. :_Liberi fitistis jusiiiim (Rom.-m, 20)." Horiio"I B teslalem sui corporis; libeR-autem, propter opera
eniui, quiatiaiie libeftalem noxiam el afflaram inlel- pieiaiis,:et caelerarum virtuluni: seryus, qriia debi-
lexit, adjaiidabilera Christi sefvitiiiem :transivil;di- tum rpddil uxori ;: liber equidem, quia ;et eolluih.
cPiilis : Tblliie juguiji meum supervos,qu\a suavc est, nientis a jugoviiiOntm excussit, ef in. v-flulum gra-
el onus meum leve (Matth. xi, 29). Alicudendum est dilur liberiale. Seflutiur : Qui /tiber vocatus est, hoc
atilem .quid verba aposloliea faciant, qnaeve sit inest, sine- uxore; quia Ghfisto sflbdiiitr, seryiis est
leiitio- ejus : unitateni videlicet facere atque mrin- ejus. Ilfec namqiie:servitus nobilior est omni liber-
strare; quasi dicat: O domini, norivos super vos ex- laie. Repetil el teftip quod supra dixerat: Dwusgujs-
. tollalis, nec vosmet, p servi, flejicialis, quia qui ser- qice .» quo vocalus. est, fralfes, inJtPc permaneat
in esl . '
vus_.est- Daniinp jibcalus,. tiberlus Dbmiiii;.et apttd Deum. i
: . \ ' .". "..•'' . . > ... ::r
qjci tibeiyservus est Clifisti. Uiide et mox adjunxit':' (590) Sequituri De virginibus -prmceplumDoihini
Pretio/empti. eslis; qttasi diceret :-Non dispari, sed non hubeo,_eic.Probibuerat snperius;malHm'fornica-
uno; et ideo non exlollaminii neqtte dejiciamini, tionis. Deinde iQciilusde conjugatis, atque; coiitineii-
quia fratresesfis.' _ tibus,post hacc 'irtseruit, fle- circftmciso et pr»pu->
. • Sequilur : Nolite -fieri servi Iwniinuml Sane quae-' liato. Deservo, ac libero, secundum qupsdam, al-
rendunvqtiare, cum superius bprlalus sii:servos carr (P tera inlentio ejus. Nuncvero loquilur de vifginibus,
nalibus dorainis servire, nunc dicat : Noliie' fieri de quibus eliam fueraf interrogatus: Unde'siipra,
servi..Non.Pst, inqiiam,-cohtrariftm , quia-iflam lah- dequibivs _\nqu\i; sciipsistis, etc. Uiideet ih hocibfeo
git seiiteiiiiam qua: looge. superius repiphendi.t eos subaudiendum esl ;De virginibus, de quibfts scripio
quare decepli alil Pelfiafti, alii-Pauliani dicebantur: interrogaslis, prmceplum Domiiii non liabeo; con-
Sic enhndicit aiius'J: ego quidetn Pauli; etc.;- et"> siliumaut.emdb. Ptilchre siqiiidem dicit prieccptuin
patiio post-: Njcnquid Paichts/pro vobis crucifixus Domiiii iion habefe; quia ipse Domihus aitclor eraf
esl? et ideo dicit : Nolile fiert servi homhmm : servi conjiugii,et ideo noii eral consequens, ut poiiirarla
namqiie tiominum dicuntur, qui humanis superslir jubefei. Ubi 'atlenderidiini estquid distet intej' piae-
tionIbus";sjibjac.ent,:Ce.u CoriiUhii : nolile;fieri servi; ceptuni et consiiirim. Qnod enini pfaecepfum ftsf,;
qriasi diceret : Noiivos Paujus, npn Petrus, sed absque iransgressiphe corruhipi non potesi; quod
Ghristus, qui diyes est onmium (Ront. x,12; Ephes. . vero cotisilium est, si •vipletur, aul corrumpaiur,
»,&), redefflit : et. ideo nohdiyersis, sed;uno pretio nulla est transgressio. Dixifse quoque dare Pon?i-
redeiiipfi; jiplite esse, .nisiuniiis : ipse neihjie ftiagftp lium. Et qualiterpstendil :T.atiqutitn miseficordiam
prejio vos redemit, et lale pro vobis dedit, quale . ccmecutus, etc. Iste scilicet egregitts pfifidicator,
alter dare non potuit; quia, ptsi altef sanûinem i'•' fidelis in verbo, et scieiilia.. dal consilium; sed,
fundere potuit, npn taftien absque peccato fuit; et qttemadmodurti miserjcordiam consecutus-est a Do-
ideo peccaiaabplereiion potuit. Ergosi bomoab ali- ftiino,„qiiia fldelium servoruni (591.) riori!iriyidere*
quo redemplus, eidem servire studet, ut quamdam heneflciis..'scd potitts ad meliora provocaie; qitasi
rpcompensationem reddal; quanto niagis" vos a dicei'ei-: Do consilium, secundum qnod misPricor-
Deo. "fedeinpti, eidem perp.etuum.oportei exliibere diarn consecfttus i;sunf, ut stin fldelis.-.EtpPla.ijiiia
seryitium. Sciendufflijuia nonnulli hanc apostoiicara quod"erai,-nori sibi,, sed Deo ascripsitj SeqriitUri
senlentiam, qua -ait: Cireumcisus vpcatus non addu- Exislhno iwcbonum esse. Qtiod fam egregius prae-
cal prmpulium, etc, per metaphorain intcllexerftnt, dieator exisiimat, noft dubilative; sed jnciniclanler
dicentes euni appellasse circumcisuin efeliberii, prse- est accipienaflm.-Estauiem tiftnunf. quod existiniat,
prttiatum conjugalurn; ul sil sensris : Cireumcisus esse .sirie uxore_; uride supra : Ronum esi homitii
yocatus;.'tioc est, sine uxorejtion addueal prKpu- muiieremnon tangete. Hoc verp bpnum , rton solum
(SfeO)in autog. jnarg. hic legitur cap. XXXVTI. (591) Hic lbrtas|sesubiriiejligitur^5t. ; ;
. 3S7 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST.. I AD COR. 558
bonrim vult inlelligi fdre, propter majtirem remune- A j detineri contemnaf.. Tunc enim tjiiis' utens non-
ratiorteni regni-cdslesiis, sed bonum eliam dicit -utiiur, cuni pa, quae ad stiatn necessitalem praepa-'
-prbpler inslqnlem fiecessilateih.Qttae instantis tcin- -raverat- tenet,--et non leneinr."Et rittare"hoc dixcrit,
poris neeessifas multiplex esse non dubitatur. Est stibdit : Prmierii enita figura hujus mundi. Non
enim.dolorveutris; csl labor parturiendi, nutriendi, mundus, sed figura traiisii, quia scriptrim esl: Tetra
videlicet.ac vestiendi, orbita.tem filioiurii paiiendi vero inmlernum slat (Eccie. i, •4). Ergo roanel| per
aedificandidomos, .doialia eiiamprseparandi, et si- essentiam ; transit per innovationera; Et, si flgura
niilia. Bonuin esl ergo sic esse; id est, Sine uxore; mundi iransil, niullo roagis ea quaj niundl suni.;
quianon "soluni majorem accipiet remjinerationefti, quasi diceret: Quarc mftndo inbnerelis,, et in tiis
sed-et ab his praesentis remporis necessitafibris red-. trarisiluris, quae mundi sunt; quasi diu consistant,
diiftr alierius. .; pt.vos cum "THis?-Etin lioc Ostendilftr, quod Aps
. Sequilur : Alligatus, es uxari, ele. Provoeaverat transeatis, quia mortem aliorum inspicitis ; et hoc
Appstolus sttos ad honum ponlinertliae.Et, rie ipsurn inspiciendp, veslrum recessum cOgnosciiis.El quam-
tionum disjtinctio nuptianim .esset,.ideo,caule lo- vis longe dislel flnis mundi, iameh debtiil ita dicere
qtiCns,dixit : Aliigatus es uxbrj etc. Haecest enim Apostolus, jn-opter illos qui erga firiem mundi haric
aposfolica el Domifticadoclrina, jjitaeita ad majtira B J lecluri suiit epislolam ; qtiaî diceret : Audistis
bpna provocal, ut mirtora non contemiial; id esl,. •' venturas tribulationes, qttales non fueritnt ab iuitio
ila ad bonum'continenliae-trahit, ut conjugium non (Jl/arc.xiii, 8), et easdem mininie videre vultis : pt
conteninat. Major est enim veriias Dei in Scripluris puin vobis desit yoluiilas, quarehon pardilis fiiiis,
divinis, quam sit Casfitas.Si qccepisli uxbrem, etCj', "non accipiendo uxores, ut.filios non genereiis, qui
et_st ntipseril Yirgbj etc Ulefqfte nori oflendil, quia yideanl, maxime cum non sit tempus Deo fllios per
rem licilam palrat. , •- coitum creapdi, sed per bapiismum regenerandi?
Tribiiiaiibiiem tamen. carnis, etc. Sed. quae sftnt Quare hoc dixerit, subdit : Fo/o auiem vos/sine,etc.
ilke irTbulationes?Tribulationes sunt :hxoremce- Quis enira vult quod Apostolus;yull? SeqtiilurtQat
htre; uxorem viro se subdere; liroere nealter ad-. siiia uxore est, eic-Bene dicit .: Soliicilus.est quo-
iwitatiir,..ei caetera, qtiae dici possunt. Sequituf : mod.oplaceal uxori; quia conjugatus libere Deo ser-
£170qutejn vobis parco, Duobus modis; idesl: cum, vire noii valet. Et ideo subdit : Et divisjisest, Diyf-
yosi-ad ti.onum continenfiae proyoco,. ut praediciis sus, noh corjiore, sedmenle. Et mulier, subaudilur,
tribulationibus viri et uxoris non. subdamini, parco divisa. Et quia mulier tani virgo', quam conjugala
yobis; sive.parcp,nt, si vos subdere vultis, subda- appellari potest, ut ostenderet deqfla dixeral, sub-
lis. Ej qnare lioc dixerit(.subdit: Hoc itaque>4icb,(G-dit: Innuptti.,el riirgo,elc, corpbresanci.it; quia sihe
fratres : Tempus breve esi; quasi dicerel: Non tan- firo, spirilu; quia" sollicitudine, mundi caret. Qicm
tBmvivtint nimc homines, quantum primum : nam v.iciemnuptaest, elC. Dicif Aposiolus nupfam cogi-
vix qiiis qtiadraginta, vel iriginla annis cum uxore lare-qhae mflndi sflnt, et virginem, quae Dei. Sed
copulatur, sed cum dolore amitlll usorem,. quam nos ecotitrario cernimus eonjugalanticogiiare qiiaj
habtieral cum amofe. El.quia breve est tempus; Dei, et virginein; qtiaj mundi sunt. Sciendum quia
reliquum est'; id esi, resU\l,_-ui;qui habeni uxbres, iali cqnjugatoerton.obsislit conjugium, sefldum illa
tanquam tion habentes siril: id est, carnalibus desi- cogitando quae Dei sunt,.suam iiatriram superat,"
deriis et delectationjbus non superentur. Tunc enim et aeternatieatittidirte remunerabitur: Et ipsii virgb"
quisbabens uxprem, non. tiabef, qui Tlaplacet de bbno virginitatis non solum non remunerabitiif,
" - sed eliam diipliciter damnabitur; ideo
uxori, ut nort dispflbealCondilori, . quiit optis
Ety/ui flent, tatjqtcam nbn fienles; id est, lla iri- virginilatis "male tractavit. Scriptum est enim -
bulationtbus lemppralibus affligantur, ut spe futuri Maledicius qui opus Dbinirii (Jer. xtviii, 10), etc.'
praemii subleventui'. Tune eniiri quis, flendo• non Et- Paulus.-;Opus qtddem pielaiis osteridentes,virtri-
deflef, cuin istius teniporis iribulationibus ita;affli- lem autem negantes (II Tim. in, 5). Ista namque
gitur, ut spe aHCrrtaereinunerationis sublevelur. Et D > hahuit opns-; quia virginitatem, sed Illius virtutehi
/qut gtiudentjtanquamyion gaudenies sint; id est, ila (592) -negavit; qufa tionuni virginitaiis ignOfavit.
pro ponimpdo terfeno gaudeat,. ut memor divtiii Et quodjconjngaja ^raedicta remuheretur, testis est
judicii existat. Tunc enim quis gaudens non gaudet, actio' Gedeonis; Legitflr enim (Judic. vf, 11) quia".
cumiia pro-coniiftodo lerreno tetalur, ut divinum 'cum-separasserfrumentuni" a paieis,' apparuit Pi
iudiciftfflperlimescal. Et' qui eritunt, tunquam/ non angelus, efc Frumentuin namque a paleis separare,
possidentes;id est, enipta noft se diu possidere pri- • estvjrtutesiayitiis, meliOraa bonis, optima a me-
lenl, Tuiic elenim quis emptor non possidens esl, lioribus dirimere.Etdum hoe agit, apparet "ei -aft-
cum.ea, quaeemif, non se diu possldere putel ? gelus, qui jubet sibi haedum offerri, ei jris destiper
Ei quijulunlur hoc~mundo;ianquam rion utantur; fan&\\(ibid., 19). Per haedumertim, lascirienl.es iriti-
Td est, ea; quaead necessitatem sui prasparai, ab liis tuscainis:, ef- per jus fluxsacogitationes signantur,
(592)^crf illmsMrlulem lcgendftm censui Px su- sedium legitur, quaj yerba alilef interpretari ulitii
p.eriofi divi.PauIi ad Timolh. lextu, ubi in aiitog. iionlicuit. ','.':-:-':: •
559 - ATTOSiS VERCELLENSISEPISCOPI 560
Itedum ergo jmniolare est, et ju.s. desiiper fundi, A venit, ut virginitafem servel, noripudens illialieriiis
non solum,carnalia.opera, sed eliam fluxas cogita- reprehensionis ; si vult ille virginitatem servare,
iiones, ad exemplura Chrisli consumere. Et dum servel. Sed sequetilia verba a'd ulrumqtie respon-
lioc agilur, tahgit isla angelus virga Dei, atijulorio denf; id esl, adfiliam ef ad carnem ; hoe est:
flivino sublevatiir, ignis de pelra egredilur, et loiiim Quod. judicavit in cordesuo servare virginem, elc
coiistimii(JMdic;vi,-2l);qu0ninmardordivinIadjulorii IlaeGest illa Dominica pt apQstolioa doctiina, ut iia
iiiTllo noii solitm carnalia opera, sed-etiam .fluxas ad raajora provoeet, ul minora non coniemiiai. Sed
cogitaliones ifflerimit : quod in bonis solummodo in hac re tres gradus-inveniunlur : boiius,tiielior,
virginibtts, el in paucis.coiiliiientibus. praecipuis im- cptimus : bonus iil conjugalis ; melior in viduis, id
'.. . , : est, in corttinentibjis; •optiinus-in yiiginibus. Mulier
pletur.
"
^Sequilftr : Propter salulem vesitam, etc.- Cognor atligata esl legi, etc. Iste enim sensus evangelicus
yeral enim Apostolus eos aegre tulisseqtiod dixerat; est. Nam Aposlolus sui magislri sensttm, et Evan-
cti.deo dicit propter saluteirt yestranl, quasi dicat : gelii, quod praedieabal, exseqflitur. Dominusenim
Cognovj yos segre tulisse quod dixi; sed non ideu praacepjl non relinquendam uxoreni, exccpla-caasa
dixi, ut laqueum vobis injiciam, sed ul ad id. quod foriiicalionis, -el neque moiclms, lieque fflcechaalle-
honesium esl prbvocem. Honesliim enim appellat [j runi ducat. Simililer. Apostolus praecepit, ut neque
bonuin continentiae. quia bonum el sartctura. est. moecha, sive caslum, sive adulterum relinqtfat vi-
Et ad id; cjtcod facullaUm voMs tribuat Dominum riim, accipiat altefum, neque vir-moaelius.Qtiare ?
obsecrandisine impedhnento,Bene sitie impedimenlo'; Quia hon habet potestatem stfl corporis. Similiter
quia conjtigatus iibere peo servitiiim sine inipedi- et mulier. Et itleo ne dum velil ipse alteram acci-
niento nequaquam agere valel. . pere ,-.incid.il ipse.quod in uxore. fepiehPhdit.
(S9S) Sequilur : Si quis autem lurpem se videri Qiianquam pcr.ppsnilenliam possinl reconCtli.ari.
/existimal,elc. Sensus iste ex superioribus pendet. Qtiad si dortnierit vir.(594),so/_((a esl, etc.-lntcl-
Loctitus fuerat superius de virginibtis, et adeo lau-. lige non adulterio. corruentis, sed morte decidentis.
dayerat bonum continentiae, ut exsecrari viderettir Ila lamen, ut casxitaiem servet, quousque alleri'
iiflpfias : el, ne sic viderelur,.subjtinxit : Si quis copulefur,iegitiine. Sed videtuf. littera-legis lmic
auient-turpem.lw qtto loco dttaepossunt esse inlenlio- loco,conlraria, sed etiam Dominicaasenlenliaj. Do-
nes.Prima : potuit fieriutApostolus morieret paren- minus etiinf pfa;cepit non relihquenilam esse uxo-
tes.caste, el munde suas nutrire fllias usque ad lenipus rem,«xcepta causa fornicaftoiiis : el-Apostolusidip-i
puberlatis:" cum vero ad illud tempus venissent, quod sum repeiil, dicendo, .qtiod si discesseril,:addidisse.
aptuip est usiiij.si eligerenl jiarentes melius esse pft- Q consilium , ul iftaneat innupla,- aut recpncllielur
blice nubere, quairi iale in occulto aliquid agere, viro : el-tiic dicit.:.'Mulier alligaia est, etc.; et iex
ftnde lurpis"videvelur, vel confusio orirelur, si vel- dicit : Si quis.acceperil uxorem; el habuerit eanvjel
Tet jiuella nubere. nubal; qttoniain noh pejccat,si prppter aliquam fmdiialem exosain dtcxerit/scribat
nubai.SAye turpem, seyideri existimat-.-,siillecaste libcllimjrepudii, el doiieiinmanuie/jus, eteain a.dbtno
niitrierit usque ad tempjis pub.et'iatis, et cum ad repellal; si vero aller eam susceperit, eiprbpier;ali-
illud. pefvenerit, npn deCreverjt quid horuni elegis- quajtifwdilalemexosain (595) duxeril, el diniiserit,,
sel, ulrttm yirginitalem scrvare, aiit conjugio copu- vel morlwcs fuerit, prior vir non eam recipiai; cjtiia
lari. Nam qui sialuit .iij/corde 'sub firmus, elc Si polluia esi.. -Duseenim conlrarieiales iiiveniiinittr.
veroquis caste nuirieril flliam suam usque a'd tern- Domii.us dicitiionrelinqueridam esse, exeepta causa"
pus pubertatis, "etc.umipsa ad ipsumtemptfs ivenis- forniealionis. Lex djcit: Possit dimitli propier ali-
set, elipse firimis slelisset in eordeui-eam virginem quam fteditalem. Et ipse dicit alferum rion accipe-
servaret, quae firmaia sunt, si et ipsq puella suani re. Similiter Apostpjtis, el lex dicil : Si alter eant
yoiuiJtalein palri junxisset, rion liabensnecessilalem acceperit, ete. Itiec cbrtlrarietas yidetur esse ;-sed si
nubendi ; id esl, elegilin virginilale mahere, pole- iilielligaliir, vacallitlera. Et ob tioc non contrarium.
. stalem habens sumvolunlalis, id est, virgiuitatem D veluii in mullis locis. Auferalftr-.crgotegmen lit-
servat, non peccat, Ubi osiendilur quod parentes tcrae , qualcnus spiritalis clarescat intefligenlia.
non debeani, filias sine voluntaie nuplui tradere, Mulieremnamqueaecipitquis, et tiabet, cttmCuram"
quoniam bona faeta non sunt invidenda, sed potius lemporalis rei suscijflt,-cl propler aliquani foedila-,
exlfortanda. Est eliani allera intentio,-Si-quismctem tem dithiitif, el a- dotrio expellit, "dumcuram ipsam
iurpem se' videri, elc.;. idpslv. si.qtiis carnem sftam propter agni.um peccatum a domomenfis pfojicii,
caste nulrierit usque Sd jempus pubertafis.et jiost- el alter cam accipit;-quia solet eyenife; uldtnn
qnam ad illftd venerit, ul nnbere possit, et. lurpem citra ipsa in meiiteallerifts exslingriilur, altefius iii
se videri exisiimal, ne forte a sttis, v.el.ab-aliis mente generetur,. sed propter-aliquam foediiatem
exlraneis reprehendalur, fton peccat, si iiubat. Si dimiltit, ajit.moritur, qttia propler peccaiura "agiii-
vero slatftitflrmfls, poslquam ad lempus pubertatis; tuni djmillit,,"aut solet eyenire, flt exstingiiat illam,;
(593) Hic in auiog. marg. legiiur cap. XXXYI.H, -(o8o) Deut.xxiy",-!; aulog. uxorem. '-"'-•
- (594) Yulg. quod s. d.-vir ejus, liberata es't,,efc,
•Tfii,.•" ... OTnnnTm IHTT?hlCT/Mtc.nutil _*.TV17DTCTI An r.flR ><IS>
vcl exslinguatur. ab illa,. Si ita irilelligatur.nulla .A loi-iscapcreiitcoiisplationem, Ip prqeessu vprp lem-
conlriarietasinveniiur. G.mvoluerit nubere,--nubal, poris adeo.Tnolevifliic error, ut diaboltis se imniit-
id est, illi nubal, quem diligit. Quia solef evenire, leret, et a perlidis ac deceptis in bi.s loquerelur.
ut invifae nupliae-roalum tiabeant exilum. Tantiiin Dicilur eliam simulacrum a simulatione; qtiodira-
in.Doiftino nubit, qui suae religioni recte copulatur,; dunt.Judael primuni ab Ismaeleinvenluin. Gentiles
sive qui easlilatem servat, qupusque alier-i legilime autem dicunt Inijus'invento.rempl tradilorem .fuisse
copuletur, sive si (596) ob -amorem flliorum, atque P.romelbeum. Apud ,Grcecps; Gicipps (HOl)dicitur
fragilitalemcopulaverit. "Puloquod el. egospiritum.. imaginpm- primum fecisse, aias. •aediflcasse.vicli-
Ne illi parvfpenderent, aut veluli pufiTiominis con- mamqueobtulisse , alque. multa aiia peregisse ,
silitinrputarciit; ideo dicii, pulOj etc. ; quasi dice- quae nunquaift visa, liuiiqtiam audita fueranl in
tet: Kon ita meura cpftsilium, velutipuri Iiominisf. -Graecia. .,•.,- . ;.
•existimate, sed qftasi diceret: Quia siSpiritum san- _Spquitui':: Scitriusquoritam Oiilnesscienliam liqbe-
cluin habeo, consiliumroeum Spiritus.sancti est; mus (inielligendum est, humanam vel mundanam).
et,.si Spiritus saricti.-Dei; quia ipse Spiritus Dei, Aliter : quasi dicat :,Kunquid Jioc scimus, quia,
Roiinnlli'dicunt increpando dictuni, flt silsensiis- omrtesscientiam habemus? Noii. Quia, eisimunda-
Ktmqriid non Spiritum Bei babeo ? Qhemadmoduing nam omnes habemus, non lanien.diyinam, utintel-
si quis dicat servo :Jsene facis ;i)uto,;DoinInus tuus ligamus idolum irih.ilesse. Sequitur : Scieniia inflai,
Sillll. '' v .Kotandftm sane, quia leniter splel aggredi pausam,
(597)(CAP.51II>.)Sequitur: De his qumidolis immo- quam postea exaggerat : unde hic leniler iiicipit,.
-turiiur (59S)'(subauditur, inlerrogastis). .Sciendum sed in sequenlibus multum exaggerat,, el insipienfes
quia deiiljs fuerat Appstolus interfogatus,.utillud_, denotando, et sapientcs repreliendcndo.: narndicif:
de quibus"scripsistis;:-ef quia fle quibjisdam respon- Scienlia inflat, elc. Nortosieiiditquibus loqualur,
dil,. unde esl: Bonum esl liomiiiimuliercmnon tan- sed lantuffl quasi dcspicil. Sane sciendum qttia est
gere ; et de virginibus: hic vero interrogatfts de his, genus seientiae, quo boinines luriiescunl • quaa, quja
quae.idollsiminolantur, respondet : Idolum quoque, ctiaritalenon est coiidila,Ideo:inOat. jQiiaj.nam.que-
secundum inlerpiptaliqrtefti sui nominis, imago est, siiie^harilateest, scientia, nonpfodest; qjio.niam,
sive fOrma,; quia ,idos Graece (599), -Laiirie fqrma sicut vinum iibsque admisliqne alierial nienlem, sic
(iicitur :pt ab idosfdOluiri, sicril a formaformuTa. et scientia absqtiS cliariiafe. Nonniilli dictiut, quod
lude idololatria, cui- pOnlritiia est latria. Si pigo nulla res simplex, atisque aiferius adniislione, habi-
iina^Qj forma dicilur, quaerenduni est quare dicat lis esl, yelul cibus. Ipse .vero panis, noti sjne alle-
Apostolns idolum nihil esse : qnidquid eniiri subsi- G rius admisiione desiderabililei sumitur; Ijisa etiam
slit, esL Sihil. est _;.quia illud., quod dicilur, noft charitas, 'sine aliis yirtutibus, esse non. pptest. Iste
ociilis videtur, scd aniirio:excogilatur,; verbi gratia, quoqtie locus facit adversus eos, qui>,1'alsascientia.
si depiiigatur liuiiia.no.corpori caput panis, aut iiiflati," dum crederejilômiiia-Iicitayidololliyia co-
pecoriSj aut alicujus animalis, _aul duae;facies, aut medebajil, non"timenles irtflrmos-scandalizarefra--
humanopeciori extrenia pars, aut piscis, aut leonis, ' tr-es: ' ., _ • -,
aul volucris, aul alicujus aiterius...:.talis imagonun- Sequitur :QuiJenhn existimaise aliquid scifej etc.
quara visa est; sive, si flngaturim.ago. Joyis, aut Et est sensus : Ille, qui putat se scire, pfopterea
MerCurii.,aut alicujus alterius., quantum.adelemeft-. quia intelligit omiiia licita, et non inquinare, quod
tum attinet, esl.aliquid, quia. subsistit^ quanlum ad: in os intrat (Mdtth. xvi, 11, 20) : dtim. ad scanda-
hpc, quod dicitijr,'-allinet, jiibil est; quianon est lum fralris lieita sumit, nondum cognovit quemadr
bpe, quod diciiur : ergomendacium est; mendacium. modhm oporteat-eum scire, hoc.est, quia, etsi iti
vero, peccatum ; peccatum vero, nihil; qftia non cita suiit, tanien sit (602) non expedire.. .-Sequilur;;.-
Sftbsislit.Nohnulli idolum a dolo-dicuftt, ignoranles Quil.diligil'Demn," etc. Et pstsensus: Ille vcram-
Graeci sermonis propriefalem. Alio nomine idolum lVabet scientiam, qui Deitnf diligit; et qui diligit
dicilur simulacrum. -Sbntilacrum, ul Isiodus .(600) 0-Derim, fralris,"nt suam,'di.ligit salvatlonem : el hic
ait, dicilur-a similitudine. Referl cnim quiain pri-: cognitus est ab eo •;-quoniam illitis a Dee approbatur
ipordip honiines fuerunt bellatores, atq.iie.urbium scientia. . . ..' '-. •-..-
constructpres : posl quoriini niorlem, amatores Sequitur:: De escis, qum idolis immolantmt(subr
eoruro, imagines ipsorum Tn pariete, aufinlajfldi- auditur, _interrogaslis). Hactenus quasi quKdani-
DUS, aul in terra depinxerunt : non lanien,.ut dif prolocutus fult aliis: liiiic aggreditur manifestafe
crederenlur, sed ut in eorum -recordalione, sui do- causam. Seqiiitur':." Scimus quiti niliilest- idb-
'(596) FoftasseiocositiciimelioressetlectipsiiJesc. tor Atlienarum -lantum7Qiiae sequuntrir ab Eusebii

(597) In autog. marg. hic legitur cap. S.XX1X. jirffifatione in Ghrorticon desumpsit auClor nosier,
(598) Vulg.-deiis autem
• , qtim idolis sdcrificanlur. qtii Herodoloin hoc consertiil, Adeatur tamen Lac-
•(599)"'EISO?. ^ • - -; laiitius libroi lnsiitut.", qui Melissani Crelerts)UIi•
(600)'id est, Hesiodusin sua Tlieogonia. regem primum diis-sacrificasse asserit. Alii alia.
(601) GccropsjEgypiius, ct priinus Atlieriiensium (602) Lil.enlius legerein tdnierisibi, vel lameii sie,.
rftx aptid aliquos conditor, ap.udaiios vero repafa-
^
PATROL.CXXXIV.
5C5 ATTONIS YERCELLENSIS EPISCOPI 3fiA
lum (605). Qriare nihil supradictum est, subdidit ad h moneiiluf ab Apdslolo, ut-non solum se ab idblo-
-confirrnationem: Elquod nullusDeus, nisi inms.Ergo tliytis abslirierent, sed et figmeiilis poetarium ope-
Tmago Jovis, aut caeterortim, non Dcus. Sequitur : ram non darent, ut inflrmos non scandafizaient.
Nam, elsi sunl qui dicunlur. clii, etc. Haec sententia Omnisenim sermo aut diabolosacralur, auiDeo. Ilie
duobus modis potesf iiitelligi • uno videlicet, quia, vero,'.qui nos ad munditiam/caslilalem-, atque so-
secundum-aestimationem gentilium, dicuulur dii in brietalem, el similia provocat, Deo ulique consecra-
coelo, ut sol, luna, ac varia.sidera : in lcrra, imago trir ; quj auiem ad conlraria. daem.oi.ibusnpii dubi-
-Jovis, Mercurii atque Herculis; Sivc, quod •verum tafurimmolatus. •
est, dii in coslo,:aiigeli-:in lerraTero, electf; ego Sequilur : Esca autemnbs nbn comtnendaiDeo.
dixi, inquil, dii eslis (Psal. LXXXI, 6; Joan.x, 54). Et est sensus : Si esca non reddit nos gratiorcs
Si enim homines dii dicimttir, multo magis angeli, Deo, neqiie ipsttm magis facil nobis propitium,ne-
quf mortali carne carent. Sed prohibilum est dici, p,tie si non "nianducamus, oflendimus, cttr yos-pro-
el ne 'latria illis impentiatur, quoniam unus solus pief escas.fralres^ scandalizare non:timetis;? Scqtti-
essenlialiter Deus; angeli verQ, arit homines, lantur : Neque si manducaverhnus (subaudiluf, idolo-
luminodp nuncupative ; tinde .est: Ecce constilui lliyla) abundabimv.s, boc est, ditiores erinius, ut
te Deum Pharaoiris (Exod.yu,i): et applicavit.-ad 5 aliis cibis noir indigeamns : nequesi nbnmanducave-
deos (604). Quapropler subdidif : Sed nobis ttintum yimus, deficiemus:;qiiia errint alii cibi; quibus su-
mtus Detis Paler, ex quo omnia. Yerum est, in- sleinemur. El hoc sciendrim quia niulti Corinlliio-
jqtiam; quia quaeciinquesunt, etubTctinque sunt, ex -ruift atleo eranl corfoborau in- fiiie.Ul omnia sihi
ipso sunt. El, utnos separaret ab illis, qtti ab illo crederenl licila, et niliil eqruiii, quae in os intrant,
^suiil, sed tartien in illo per fidem non suni, sub- -sicul Boniiriiis dieil. «oinquinare (Matth. xv, 11,
- :20),"et ideo.non liaesilabaiii idololhyta coniedere;
junxit, dicens -:"El nes in illo;
Sequilur : Et unus Dominus Jesus Chrislus. Per iafirmi- vero videnles "scaftdalizabanlur.Et Tdcirco
Ghiislum Dei Filitim Omnia, quae suni., ex Pa- -jiPii -solum ab illis, sed peiiilus se a carne, «t a
tre (605) creata suril : et ideo dicit: Perquem om- 'vino abstitiebant; quia carties, quae idolisiimmola-
nia, pt illud :' Dmnia per ipsum facla sunt (Joan. l, baiitur, in maeeUo yeiidebanfur. Hi etiaffl.primiiias-
25). Pulchre quldcnij.cum dixisset, per quein,- srib- yirii idolis immolabani, et honnulla sacfificia in
.-jtinxil: El nos pet ipsnm; quia.per quem creali -su- ipsis lore-ularihus exercebanf. Ei qnia scandaliza-
rfius, ut essemus; per ipsum recreaii ae-TCformati bantur, dicil Aposlolus: Yidele-ne licecliceniia ve-
sumus, ul unum Deuro intelligeremus,- et credere- stia olfendiculum-fiai ittfirmis.;quasi "dicefet :-;iam
nius, atque idolum niliil esse recognosceremus. ; quia ohmia licila scilis, videle ne ipsa scieiitia aiios
. Sequilur : Sed non in omnibns estscientia. -Et esl •ofiendat. Ofiendicultimduobus riiodis : vel quia re-
;sensus : Licel eiiam eredenles sinl, non tamen om- .prelieiidebanl,.immundosûdicantes,"yel' certe quia
iies istam liabent scienliaffl-,ut idoluni, nihil inielli- imitabaniur. Uiide et niox subjungil.: Si/cnhn te
-gant, et unum Deura agnoscant. Sane sciendum videiit quis habens stieniiam, et usqtie, mdificabitur-;
^tiia erant nonnulli ex plebe, qui adhuc amore •id esi, proyocabitu-rmanductire itiololliyta, noii ta-
idoli detenli, aliquod nifminis, ac gratiae in eb esse Kien ea flde, qualft.
scredebant. El. ideo dicit: Quidani aulem, itticst.: Scquitur : El peribil infirmusin tuascientia,;fra-
-simplices, coriscientiansque nunc idoli, id esl,, ler, elc Quasi dicerei; Gur non times.fratrem
-amore et deleclatione., dum aliquod nuininis, aut tiiura occidere, quem .Chrisl.us moriendo iredemit ?
.gratiae iri idolo esse putant: quasi idoloihijia, hoe Tua namque seientia illum occidit. Quilius verbis
. est. idolis tradita, manducant el conscieiilia eOrum, ostehdit Aposlolus non tam Ipsam rem esse jnalam,
cum sit infirma, polluilur; quia aliquid iriesse cre- quam iratris peficiilum. Oslcndil et ilTi majoris
ditur. Origenes vero dicif: Allendendiim est qula esse dainnaiionis, qui occasioneih peccandi triliuit,
'
•Corinthii-non solum idolis sacrata <;omederunt quam qui ih se peccal. Quod-et ibi monstraiur, ubi
ipsi nainque erant philosophicae.dpclrinae, libefa- iBalacTegilur vocasse.Balaam arioliim, htmaledice-
4ium disciplinafuraque .saecularium amalpres, qui- ret filiis Israel (Num. XXII,25).-Qui etsi non-male-
Tius ct operatn dabaiit, setl illi, qui in fidp robprati dixit, consilittni itameu malum dedn (iVum..XiiV,
-•erahi, dum flgmenla poelartim iegebanl, non _eis U; Mich. ys, 5; II Petr. u,, 15): "iihde,"jubente.
rperverlebanlur. quia ih his jiihil graliostim, hihil- Domino, utexpeterenl filiis lsraelde Moabitis (606),
que utile esse credebant 4 at quoque inftrmi et qua expetila, lloyses ad populuni suum locutus esi,
-simplices, dum.ad.imilationeni foriium his pperam . ipse dicens : Accingimini, et heliigerale i adveisus
dabant, puia pbilosopltorum syllogismis perverle- Moabitas (Nuih. xxv, 17): qfti abeuntes omne ma-
:l)atitur, quasi idololhyta maiiducabant. Quapropter sculinum in ore gladii inierfecerunt, eiBalaam cum
(605) In Yulg. hi.c latitum legitur haec projjosilio: exipso, el per ipsum, et ih.ipsb suniotrinia ad Rohi.
.nihii est idblum. '_ xi, 56.
(6041 Exod. XXII,8, Yulg. qpplicabiiur ad deos. (606) Fortasse addendum uWonejn, Num. xxxi, 2,
(605) Ex Patre, id_est, a Patre, ex qud omnia, etEpist. Jud.-ll.
- .Ilaommfl ex Deo hacEp. xi, 12; et II Cor. v, 18. et ' : *\ '
I
'
"-«•rta*
OUV,. •--vTvftPi-PTA
UAl-UlJlli\J I\1 I?mCTAJ
*J.-1 u AQDHITTT
*-"AW.:-.-»^ ***."-'IJ** "liyrniElll.
.A.W -_t•;-f» Hi'
X.Jl1_7
JX..JL.J ATi rA{_,
\i\JX*'. .., *£<*.-
UV'J
eis;(^M!n.;xxxi; 7, 8). Nota quia mliius fllii Israel Ai prsedicandoad fidem Clirisli perfluxi. Nahi signdcu-
punitiritrir, qui in se peccaverunt, qaam Moabitae, lum,etc., id est7jtidieiftni, et digni.as lftei;apostb-
qui occasionPmpeccartdi dederurit. DftdePt illi, qtii latus..yos estis, quos a .gentilitale et iiifldelilate ad.:
sexceftta ftflliia-pfiusyicOruftt,, a duOdepim millibus fideiri fraxi. - . v. .--"_
sftperali suiit. .Quod ftfique justitia f-ecit;.quia quan- Meti defensio, eic^: E.ides vftslra jnea est defensio
diu peccalum habuerurtt, vicli, abjecto peceatb. ih apuilPos, qui me interrogant, jitrura sini AjJostobis,
juslitia nianerifes, quj a feminis viCli stjnl, reges necne. Nunquid noji/ habemut potestatem ? clc,
siiperaverunl. Quaproptef ef trt, si vis pnines-iuos'- 'illaiji dicitpotestatem, quam Dominus, eos adprai-
superare ininiicos, caleeatos"pedes, surae-loricam dicahdufti dirigens^: dicii-/ Quicjchquerecepefint-yos
jusfitiae, sculiim fltlei, etrgaieam salufls (Ishi ;LIX, . (Luc. ix, 48), etc.-, usque, iii_;_i!tsesl eperativ.s
iJ;Eplies. yi, Ii;i T-/iess,v, ;8); quibtis «i ftieris (Liic. x, 7), cte. Elifoji -sojum;verbis, sed •eliain.
spolialus, a quoeunqftevilio pQtefis superari. faetis-Ostendil eis fiecessaria.. percipere debefe:;_tit'
Seqftitur: Sic _peccariiesin -fralres, etc. Nota,. illtid-: Sequebaiitur auietn -midii JMarc. vi, -8), eic.
- Qriarevoluit eos
<_i>iapeecahtes in fratfes, dieuiiiur iii Gbrisio pecea- "accijieretiecessaria? Gbiioe ne in
sre. Sicut enim jn lege peccarit bi,-qui subiege sflnt; - minimis occupati,_ id esl,' necessaijis:; a .inajori,
sie et ilbVquiTnffatrespeecant,inGi,risto"peccanl; BMd esf, praedicalione recedereiit, pt tardifts-ad eos
p;uia in his errant. quae sutieo sunf7Ahimadveite ^prsdicatio veftisset.Et nota, quia-noii praecipiendp,
pliam, qulatiort dixit, - in Chrislum (607). In Ghri- sed coftcedendo jiofestatem tribiiit. El idea "jPaulua,
siftfa namque peecare, eura.negare est. lnfirmdm- aceipiens, Tmmunis a cftlpa .rcdditur, qiioni-am
cbriscieniidiridicjt, aut iniitando.-auf repfphendendo. prsecepfi tr-atisgressio '.esse- •alisque nosp - non
"Seqftitur: Si qulem escd scandalhat frtilrem meunu valet.. ..,.-....:.
.AriiffladverteqtfantSs charitalis et dilecfiottis ftierit; Et 11-t.
osienderet se- poteslittem accppisse, quani
-Apostolus, qui, ut sftos7ad charitalenj. provocare dixerajl.; siibjunxit;:>:Si/cut cmleriiiposloli, C33lei'OB
-possei, semetipsum posuit exeinplum-: quasi dieaf: appellat osnnes ..apostolos.-.Et. ne niinoris fnerifi
-Scio milri oinriia flcita, omriia fflunda, sed me peni- yiderfetur,'addidil.: Et/ fralres .Doniiiti..Nani fraires,
lus ab, his abstineo;' quia npri espedire intelligo. Domihi,>quiextiriilriieriii esse videbantfli',^ppellat.
?fTnde-Sitpra : J)mnia mihilitenl, sed tiOnomniaexpe- El, ut magis confirmarei quofl dixerat, dixil: E-t
-diutit (ICor. vi,12). __: /:"' Cephas. Gepltas enini^ accipip!.at, qui 'princeps erat
-
-' (608).,(Cip. I£,) Nbn suitt/Hbef? etc. (609) -Haec apostolprflm,-ut duni illum ad .testirapnium feyoeat.,
••ehini yerba irati et pommoti animi suiiti et, nisi certior ipsius sententia reddaljir.
adjtyet pronurtfiatio, aflirmarp videlur qudd negar-e G Nuriquid non habemus polesiaiem sor-ofem, elo».
-conleiitlit: Et ideo. ita' iegendiim: est,' itt neganda1 Noiinulli ftiinus .iiitelligenles, atqiie: inxentionem
-dictflm intelligaifli'. iino 7 Nbh suritlibet? etc: ;-TjuasT; apostolicam jion intelligentes, ihale bunc Jq.cu.nJ
-diceiet: 'Sum; Liber erat; qftia;non simulando, vel,. interpretati stint, dicenles apostolos accepisse po-
ut aliqtiid accipefet," praedicabat. ipostolus erat, testatem uxores- duceiidi, fallens ees -ambiguitas
qftia missus; tit illudi Ecce ego _tid genles longe Graecisermpnis ; quoniam-sermp Graeciislaletii yini
jwsitas (Act. xxii,;-21").'"Dominum vjdefat, sive babet 111hob loco,-uf et pro uxorp ef mnliere acci-
tiuftdo-Ibaniascuhi, sive iii iemplo orando. Nonne piatur^ Sed tamen non: debuil hpe eosfallere. Hunc
opus.meum -vos-estis ati Dojnino?IdPst70'pus' iftei errorem tam prsecedenlia,. quaift seqtienfia yerb&
Ppostolatus.Cuiti enim per tirium aftnuin, etsex expellunl. "S.nprahanJque flicii so.roren),.piim nftllus
'merises "apud vos prjedicando, jiraedicassem, ef al> sororem accipiat ;.el ift seqtierifiiius:dicit: Ci'rcum°
inftdefltate ad fldein transissem, qftid aliud nunc ducendi; cufti nullfts uxorem dticefis dicat, cifcuni-
iri vestra "fide, -quam opus apostolalus pstendi- duxi, sed,-duxi. Etsi ctii Contrariuni videtilrTquod
'-" ' '""
tur? _...:-:-'.; '. .- feminae apostolis hiinistrtabant, legat Eyangelium.
Ei si aliis npri sum Aposttilus, etc, Alipsappellat Ibi poterit inyenire^-eontr-ariumnoti esse ; quoriiam
Judajos eredem.es, qui adhuc in carnali observatione ^ Domino mulieres miriSstrabant,tit. illud-: Seqtieban*
perihaftenles, Eaftluin praesse denegabant, ob tioc,- lur aulem .(Marc.xy; M), Clc Bevolae nanique inu-
tjtiia praedicans gentibus destriiebat sabbata, caele- lieres, Pi amairices ccelesiium disCipIInarum de
fasquelegis Ohseryaliones.,lNanij cumpaeteri.apo- suis facultatibus'prseceptoribus ihinisirabaht. Ma-
stoli^dissimulando praJdicareftlin carnali pbsefva- xinje ob hoc-tion erat conlrarium >; qftia cpnsfte-
liorie riianere, ftt eos qitoquo-niodo ad fldem Christi, lludo eral Judieorum,'qfl.amvis scaitdalum. gentibus,
trahefe possent, et Paulus qtiasi contraria videretuf tanieirAposlolus uti nolehal. Sed quanqiiam illos
apostolis docere, in destruetlone carnalis observa- ""iefellisset,, fatiien ihteniioneni Aposloli cortsiderariij
tionis, euriidem"Aposlolufti esse-iiegabant^ eildeo tes nori. lefellit. ...;"- . , :. ^ • •—.
dicebat:' Si aliis non sum,-Td.est, si iflis tion.sum. . - Aul sblus- ego, et BatnabaS; etc, Barnabam dicii;
qul carnaliter adhtic vivunt: tamen-vobis sum, quos qftia coapostolus operandi, id es.tj accipiendi, uf ..
' "
:{607)-Yalg.":ta'meh-iiab'et-i'i«C/iW-s(nJB'..7...-.'.• (C09).Punctum inierrogatiortis ex' Ynlgala ei ss»
(608)inautof^ margs hic.legilur caji, XL. -queniibus in commeniario-addidimus.
'
567 ATTONIS VERCELLENSiSEPiSCOPI 1 5_g.
honesiius"loqiieretur. Et ne viderelur semeiipsum A (Matlh. xxii, 37), etc. Et : Lavaniini, mutidiestbie
commendare velle,; ct alios reprehendere, ideo siib- (Isai.i, 16), etc. Nunquid baec aljegorice discu-
jiirixit: Quis militul,'elc. Milites enim erant Isti, tienda?Et cum Tegitur: Nbnaj-abis in bove simui,
qui coelesli regno militabant, adversus insidias et ashw (Detit.xxn., 10); et.: Ne induas vestem
diaboli dimicabanl, elideo accipiebantyquemadnio- (Detit.x-xii, 1-1;Zach. jn, 4), etc.; et: Nan aliigabis
dum 'siipetidiura lerrerto regfto milifantcs accipere os bovi.(Deul..xxv,&; I Gor. ix 9; I Tim. v, 18),
so.lent. Quis plantat virieam,etc. Plantatores namque etc.T, nunquid simpliciter sunt ^Tntelligenda? Non.
isli vifteaeerant; quia ecclesiasticopopulo ilef salulis: Sed tegmen abjiciendum est, et candQr allegoria)
oslendebanl. Nam quod nominevinejeecclesiaslieus manifeslandus.,Quid peraquas canalium, nisisacra
populus designelur, non solum in Yeteri lestamen- Seripturar?Quitlper arietes, nisi• scieniia?:Quid per
toVsedPiiam in Novosignatur. In Yeteri, utillud; oves, nisi actio atque iiitenlio designatur? Yirgaj
Vineamex Mgypto-(Psal;i_xx\x, 9), etc. El: Yinea in canalibus poftuntur; quia exempla Palrftm in
Dbinini Sabobth (Isai.v, 7), elc.ln Novo, ut in sacra Scriptura inseipntur. Aries yero praeemiftet
similitudine dicitur ; Simileest regnum coelorumho- ovi; q«ia_rationalis scientia nostra; aclioni afque
mini qui exiit priitto mane (Mnlth. s.x, 1); elc. Et inlentioni prseferturi Ad aspecfum yirgaruiu varibs'
yhieam pastingvit(Marc. xn, I), ete.-: B coiicipiunt fetus ; quia nosexempla sanctprum con-
Quiapascit gregeth; efc. Per gregem eeclCsiasti- siderantes, varias adiones boni operis.geiieramus.
cus "populus desigiialur, <am Jn Yeleri, quam-iii. Quod sua di.cta aliorum exeinplis debeaiit confirr
Novo. quia 'suis' iier saluiis osleftdit. In Noyo, ut mare, .manifeslalur ibi , ubi iegilur prascepisseDo-
illud • Et.-alias pves liabeo (Joan, X, 16), etc. Iste -niinum. Mpysi -faccre cplumnas argenieas (Exod.
eniin miles, et dux. coeleslis exercilus, fldeiis in xxvi, 27), .ftt in circuilu fundere paxillos .aer-eos f
flde et veritale, liis omnibus exemplis se polesta- quibus stistenlaretur tabernaculum ,_neyTventortim
tem aecipienditiaberp ostendil-.,El-ne putelpuis per versarcitir. P-er cplumnas ai'genteas scriploresNpyi
lirimanam sapientiam, alque ingenio haturali eum , Teslamenli .sigiianlui. Quidper jiaxillQs,nisi Velfrris
•'
dixisse, ideo subjunxit :Nunquid secundnin Jioinir Teslanienti scripiores jier-iabernaculum Eccleski?
nenilimedico? Qua.sidieeret:: Ne piifelis me secun- Coluimiisergo in circuilu paxilli resident quia Novi
dflm bufflaiiam sapienliam locutum, sed secundum TCslanienti-scriptores sua dicla exemplis veiernm
divinam. El volens hoc ipsum lestimonio-Iegis con- confiriiiare stiidenf.'Beiie enim colunin* argCiiieac,
flrniare, subjunxit: Ari el lex hmc ndn.dicit? Scri- .elpaxilli «nei fuisse mc-morantur; quia argentttm
plum est: non alligabis (Deut, xxv, i)., efc. In eo sonat et splendei, Scriptores Novi Testatiicnti, quotl
quod Paulus loquens de NovoTestamenlo, de Yeieri ^ sonuerunl, manileslaverunt.; ais vero sonal, sed
Teslamenlo sumens exemplflm, !eonfirmat, id- non splendet, • quia scTiptores,Yeteris,TestainenlI,
ipsiinf Osteridif'concofdiami legis et : Evangelii. quod sonuerunl,,11011 osfenderunl. i .
Oslendif eliam-iallegorizandum esse. Manifeslat Nesciiis,_qitoni_amqtd in sacrario.operantur;elc. Di-
nihiloihinus.doctores sua dicta exemplis sanclorum vefsis namque simililudinibus oslendil Superius sibi,
eoiifir-mare debere. Nam quod una sit cQncordia suisque similibus lic.itiiinfore accipere abaudiioribhs
legisel Evangelii, bic, et in lillerisYeteris Tesla- quseque necessaria., Qui -in ccepla intentipnejferse-
nietiti manifes.tafur. -Legilur enim Dominumpraece- verans <S,\c\X : Nescitis quoniamqui.in sqerario ope-
pisse facere Moysiduos chcrubim exnuro purissimo tanlut:, elc. Ubi nolanduiii quia duo^dicil: Sacra-
(Exod. xxv, 18), qui veisis vultibus se respicerent, riuiii vtijclicet .prppter.geiiiiles, qni iti sacrariis diis
tegentes propitialorium.ilfrid.. 20). Quid per dtios suis sacrificabanl, et inde edebaul; altare quippe
cberubim (610), quiinterpretantur plenitudo scien- propter Judaeos, quorum sacerdotes super altare
tisey:nisi dub Testaraenta signantur? Yersisvullibus Domini hostias .oflerebantT.,ei cuni eodein,partici-
.se;respiciunt; quia ntillain illis -discbrdi.aiiivenitur, .pabanl. Quia praecepium erat (Levii.vni, 52, 55),
Et quodlegfflen sit abjiciendum , ut candor allegoriae armum accipere dexlrum nryslice proptCr bonam
oppareat, ibiostenditur,-ubilegitur, quia tulitJacob operationem, el peciusculum separaiionis (Ibid., 54),
virgas amygdalinas , .pojmleas,(Gen. xsx , 57-M);, videlicetj)ropte.rjscieiitiani: quaelooge ab audiiorum
et deeorticavifeas, et iri.canalibus posuit: gi-exvero separaiaforedebetscientia ; quia osiendit;sehabere
^yeniensad -bibendum, prospiciens virgas in ipso ca>- pdteslatem : dixit tamen se cadem non usum,. ne
lofe coitus, varios fetus concipiebat. Quid.enim per fOrle vidprelurtiis.. no.nihdigere , sed potius. al;u,-
"
virgas jftisi-sanctorum exempla Patrum , signafur ? dafe. Ideoque subjunxit:,'Non sctipsi autenj hmc, eic.
Per tioft,quoddecorticavit eas, el unde cortex abla- QuasTdicerelt .Ot quod hacienus fac.tum 11011 esi,
tus.est, candoi apparuit, et nbi remansit, viriditas deinceps.Tial. Quapropler et sequitur : Bonum est
stelit, ostenditur sacra Scriptura partim allegonce .iitiltimagisvtori __etc. Ho.c ideo dicil, qttia etiatij
esse discutienda , partim Iiistoriae;yeneratio.. ser- mente deliberaveral se"nihil a suis accipere. Ele -
vanda. Ecce Tegltur: Diliges Doiitinum Deum luum ^gerat'potius morlem caniis jncurrere , qftam Evan-
(610) Ab Hebraeavoce-cnertib, quae aliquando synonymaliaberitur-;aliquando eliam forfern et po-

silultiiii seu bovem signiflcal; nnde Tif Ezecliiele tenteni exjirimit. 7
£* 10, ct x , 20, facies cherub etfacies bovls veluii
*.(.<_ EXPOSTTiOIN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. I AD COR. 370
geliiiin venalepsferidere.GtorJflm^suam illaffldjcit, _Lcf ntitriebat suos audilores,. iion soiuni'cos, qtii jier-
qttaffl liabebat apud Deriinper Jesum Ciirislum. qua 'versierant, sed etiam illos qui pigri adbonaope-
onirtibns per humiliialeni. condescendens se similem randum ; quousque. ad iler jirovocaret salulis, ne
eis reddebat. 7. forte aeriterse increpalos dolentes; scandalizaiirece-
Seqnitur :Si evarigelizqvero/(snbaudilur, ideo ut dererit. Et hocsciendiim, quia non qttasi simulando
boc itaiiat in-me) non est tnilti gloria. Qiiare? Ne- -se omnibus oninia faclumdicil, quod est simulato-
cessitasenhnriiihi incumbit; boc.esl, non habeottride "rum; fton.etiam raeniiehtis astu , sed coinpatienlis
suslenter. Utide et subjungit: Vmtriilii esl ,^si nbn afteclti; rion aliorum mala iffliiando, sed aliorum
•
evaiigetizavero:hoc esi, rifalo rtiep noi) evan.gelizabo "onirtiuriimalis oinriibiiscohipatiendo, et misericordis
qtiia fame cVuciabor-,non babens tinde vivam. Se- medicinaemedelam proeurando.
. quiltir : Si eiiiinvolens evangelizavero,elc. His verbis Sequituj*: Factws sum_Judmis tauquam Juclmus,
ostendit qualiter evangelizandum sii, tioc est, quod elc. Iste enim nOn sinuilandi studio, sed coinpa-
omnis fiifls Evangelio sit consliliieridus. Quod cura liencli affectu, ser.vabat iliam antiquam. cpnsuei.iidi-
•fit,- voTitniariaest praedicalio, qtiam sequetur per- nein Jiidaeoruro,-ufveTeanjosJeriderel a Deo datam,
'
pcttta "emuiieratio. jtixta Dei.dispositionem usque ad teropiis ptipfini-
Sequitur."':Si_auleminvilus, dispensatio mihi cre-] J. tumi vel cerle cam a sacrilegis separaret genliliura
dila est. Et est sensus : Si jiropter .necessilaloii sacris, Ipse eliain, diligens proximutn sttum ul.se
temporalis vitse praedico, dispensatio mihi credita "ipsum, "
non fallebal, sed, onininpiioii fallens, praefa-
est; qrii.aalii pe.rme bpiium suum accijriunl, id esl, lam servabat.constieludinem ; ut eos,vciabillo er-
Evangelium , qfloa-ainaiit: ct ego niercede privor, rore quo in Ciirislum non credebarit,. yelab illo quo
quod maliim valdeest, Ac nefas, propler necessaria in legis CKremoniis se sperahanl suorum vpniam
teniporalis yifce.: aTiquemproeiflcare: quia jain non conseqtii peccatorum ,: erueret. -Servabat eliani, ut
praemiflrnevangelicum, sed. preiiuin quseritur : ceu se osleifderet non abliorrei'e ea intentione qua et
seryusinutiiis ; quod acceplo oflicio , conservis an- Patre.s. Qiri servat- etiam ihientioneni quaPatres,
uonani iribuit, et solo cibo coiitehtus, mercede prj- non erfal, ila lameii,ut in cajrcmoniis legis nonse
valur.Quapropter evangelizaiidum, nbn prdpter credat possfesancfificari, quia oinnis sanclifi.catio-in
'-iransitoriaj vifae'mercedem, sed aelernaereniunera- Chrislo. facta est. Hinc est quod cuni Judaeis ser-
tionem-At verp quia alibi se.ApostoIus dispensa- varis, non eam imponit Gentilibus.
lorem in bonp dicil, lettiic dispeiisationeroin mald Sequitur : Jlis qui sub lege sunt, elc., tisqiie ubi
poifll:, ne contrarius sui videatur, sciendum estesse dicif : Faclus sum infirtims, -01011hoc non menlien-
servufli, qt.i transit ad (iliorinn ppliorfem,.el.illarum * lis astu , sed compatientis auectu.; llltid quoque
rerum, quartini esl doniiniis.,.esIetdistributor; et scienduiii, guiafnerunt nonnulli qui dixerunt illtini
ji.ixia hoc se dispensaiorem dicil. llic vero dispensa- simuiaie in templo sanctificafuni, et Jfldaeum la-
-iionemiii jnalo dicil, juxla lioc , quod^ruslicus ser- clura. Sed omnino nonesf credendum quod faiitae
vtis est_: servis niinislrat-annonam , solo cibo con- aucloritatis yir aliquid sifflulaie cgeiit. Sed ea au-
teiilus. Quodseq"tii.tur.,._sub interrogalioneiegenduiii cloritate et, liberalitale qua-dicii: Circiimeisus,ali-
est," et suspeftdendaPst vox",qtiotisqtie redditio fiat. quis vocalus noiiadducaipraiputiuin (I Cor, vn, 18);
Et nt apertius clareat, interrpgennis Aposi.otiim,et hoc -est, hon vclit yiyere utpraepuliatus,-id est,
.dicarims-.:.0 ApostoIe^quK.est nierces ltia,.qui illara carneih ftudali membri, legere, et in prasputio voca-
mevceileninon accipis,.qiire aliis datur,. no.n lamcn lits non velit vivere ut cirpumeisus : se quoqtie dixit
pb eam pr.-cdicantibtis? Quae sil, roanifestat : Ul J.ttdaeis.Judaeum facium, ei, geiilibiis genliletn. Et
'prmdicdiisEvangeliuin, sine sutnplu.pojjam, boc est, lioc noiandum, quia IegemiDei ct Chrisli, nqn tanien
ostciidam Eyangeliuin nop.esse sumptu.osftm, non. ut alia sil, sictil Mahicjiaeus-ait, sed unam.: Dicit
. eiiamvenale. '
' e.tiain iti lege, sub Tege et sinelege; et aliudhoc,
. Redii ad potestatem acceplam ,>curiidicit: Noti aliud illu.d intelligi vull. Sub legp est carhaJis.Ju-
'
qbuiuf.poteslatemea ijvEvangetio. Non abulebatur daeus, in lege est cafbolicus, sinelege qhflibel paga,-
pofeslaiestta in Evangclio , ulliberiuscorrigerenfur nu.s genlilis. Quapropler illi quidiCunl quod simtilate
peccantes. Oslendit eliani se ipsum exennflufflillis ; in templo se sancliflcayerii, ei Judaeum simulayerit,
- ad si dicerel : In me discileexcmpltini, qtti," quq - dicant el ficte idolo sacrificasse,,ul se geniilem si-
niain expedire non inielligo, poleslaie mea non ab- mularel, qui hon solum non adoravit, sed politis
utor in Evangelio : sic et"vos.,. qtiia 11011 expedire deteslaiiao ad palmam martyrii pervenit. Ergo fa-
in telligitis, quainvis licitum sil, idoiotbyta non clus est Judaeus. Judae.is,et genlibiis gejililis,. non
comedalis. - .-.'."•' meniieiitis astu, sed compatienlis affectti,.quiaIJlo-
(61i) Sequitur,: Nam cum liberessem,ex omnibus, runi orapium.crr.orem/pt cajcitatem qiiasi propriam
etc. Llber erat, sicut^Scriptftra dicit: Otitnium se traciabat ..e.tcon.siderabat; et"iia eis subvenire oplar
servum fecil; quia per humilitaiem «ondescendens , batceu silfl vellel, si Tn eis ipse delineretur. Sanus
mente se oronibussimileriireddid.il.Fovebat namoue, namque desefyitinfirmo, si eju.sinflrmrtalbhfconsi-
(flH.i.ln autog. marg; ibi legitur cap. -XLI.

ttTi
4,1_ 7>ATTAWi«S
A'XiW.HWVimj"!ET.I..r.NSIR
<""V^' TT.PIsrnPI I -r-rci
-deret ul suam, et ila seryrat, sicut sibi yellet, si irt A rusprat, ab pmjiibus escis quaepjus: certaihen:fote>
ea fenfus esset, Non menliutr, sise.dicai infirmum. ranl impedire abstinebal. Fertur eliam qriod lanif-
Nonnjrili fuere qul diserunt iliflm. se dixisse ideo ftas plumbeas erga renes ligaret propter iflusioneff
geiilllibus-factum gentilem, quia consenlieiis fuit.se- nocturnas-. El, si illi jiroplef eorruplibilem coronam
cundum philosopliieanidiseipiinam philosopliis, prae— ita ahsiineiites erant, multo magis nos -bbgloriam
tiicaiis mundiim a Debfaclum, et aninias perpetuas,, aelernaebeatitiidiftis abslineretiebemus ab; omiiibus
ethohiinesilfliis esse genus; eiideoftieritcbnsentiens, vilils, eiiam cogitalio.fte, maxime autcm ab iniipuii-
nt eos provocare posset ad fideiri Chrisli, quatenus di.tia corpofali.. . _ ; .
crecleienl-euffljutflcem omniftm a Deo consliliifum:- . {615) fsequtiuv: Egb igitur.sicyurj-b,_elcl Pfaemis-
elsiculi Iiiiic omnia superiora pendent; ergo, si tioc sis similitudinibus, sub eisdem semeiipsiiih -ponir
verumpst, et illa lion habent meftdaciuffl. Qftomodo exemplum, dicendo : Egb igitur sic curro,.elc. Cur—
sanus iftfiTmus pro infirmo-fiat,.supra flictuni est. ro dicil propter sladiiiin,, -pitgjio.propfei',agonem.'.
liijirmi nempe Gqrhifliii innonftuliis, el eorum simi- Gurrebat isie noix.in ihcertnin;.qma cerli aliquid de^
les. Infirmitas Apostoli erat, quia hon uiebalur li- sua electione atidierat. Pugnabal, non pueriliier-
cita potestale. Quid enim infirmiris quam artem di- Nam pueri dimicatido aera yerberare soletit, iste
scere, quam neseiebat, et labore propriarum nra- B vero non.Quia corpus. suiiin_casligabat fanie, siti.
~ . el b.is-similibus,qiii.bjis atteritur corpus. El ih ser-*
.luumsustenlari?'
Sequitur : Omnibus_,tii pst, Judaeis, .genlilibus et yitutem. tedigo, "Dei sciiicet,. vei mpntis. \N.eferte,.
iftflrniis, bmjjia faclus. lloc dicit nortSirriulatimert- cuni aliis, etc. YTdequanlae lemerilalis, qnaiitaede-
dacii falsitate, sed veracis miseratioriis piefate, mentiae sint boniines, iion lirtieiido,,;inceni de stia
quia.in" oniriilius illis esse potuisse se iiiteHigebal, eleclione exisienles,"euin ille, qui aljquid certi aw-
nisi divina fuisset misericordia liberaius. Eii eniffl diefal, timebat. In quo monenttir omnes, rit timendo
aliquis veracilertioc quod ille est, cui vult misereri, sperent,.et sperando limeant, quatenus spes foveat
si ejiis niiseriis subvenial jtl suis. .Eit eijaiii quod ille laboraiiies, el linior incilet negligentes.Ujide Psal-
esi,.non fallendo eum, sed ul se ipsrim oonsiderando niista : Qui ihiterii. Dominum,.speraverunt in Pamina
et.ilhjm. Sequitur :..Omnia .facip. Quare? Proplef (Psat. cxvi, 11).
Evangelium, Ad quid? Ut parliceps/ejjcs efficiar.El' (6ll) '(CAP.X.). Praeriiissis simililudinibfts sub-
est sensus : Dt, sicut EvaPgelium omnibus occurrit, junxit exemplum! Yeteris, Teslamenli atfinens ad
Oftinesvtilt salvare,. omniumque elaraat salftlem,- eamdeffl rem, dieens -. Nplo enhn vos ignbmre/ cic..
fta et ego, ut inea, et Evangelii.ftrta sit jnteniio. Quod.qualiler -gesiunisit, inanifestum estj. ei quo-
(6T2) Ntscitis qjtpdhiqtiiin sladib,. elc. Aliud ag- G modO: spiril.aliler sentiatur, parlim jain cognilum,
gredilur, dans siinililudinein. quse 11011solum Co- Intentio tamen ejtis irttuen.da. Inlenlio ejus ftiit
riuihiis, sed omnibits coiiveiiit Cbrislianis. Sfadium ostendere' CoTinlhiis iiiliif "prodesse baptismumr.
namqiie clictumest a slando, Qb hOc,.quoniam Hef- |)Prceptionem mjsteiTi corporis el sanguinis Cbfisli,.
cules uno anhelitu eentuni vigintfqriinqtie passus nec caelera, qiiae.;in EcCfesia celebrantur,;si,iiegTi-
7
cucurrit, Td est,- Oclavam paitem mifliarii, ei stelil;.. genter viverent, queniadiiioduni nec Iliis negligenter
et ideo>a stando dicilur.. Transivit "efiani haec con- vjvendo illa oiftnia jirofueruijt qftaetiic dieit Aposto-
suetudo ad Romam,"ut sesmillibus passuuin stadium lus ; quasi 'dicerel:-.Sicut illi istaPmnia lialienles
dicerelur,--ct in nietis sladiorum.poriebalur braviuin",- murmurando perierunt, ita et vos negligenter vi-
id est pramium;.; et currenles arife imperalorem,. vendo habenles isla peribilis. Ilnde in seqiienlibus r;
qui priusveniebaf, prsemiuni aceijflebaf. Assimiiaiur Sed noriin pluribu,seoruni beneplaciium-eslDeo,__etC;.
aulem stadium nunc fidei; qftia, sicflt ibi multi, ifa Ei qriod spi.rilaJiter sint inleUigenda,'.subdendo ftia-
etihstadio fidei mnlti diseurrftnt. Per ununi, qfli nifestal, dicens :. Bibebanl autem de spiritali, etc.
praemium aGcipiebat, unitas Ecclesiasrile signalur. TJbi animadvertendum quianon dicil, peira significut:
Sed magna distantia est inter iilud sfadium, et Cljrisium, sed, erat, quia non pelra , sed; Christus.
islud. Ibi eiiiin ille solummotlo fructuose currebat, aquam produxit.', Eej'. hoc qtiod jjelfa.sequebaliir
qui prsemiuift.accipiebal ;iiiisto vcro omnes qui ra? eos-nsque ad firies Moabiiarum (Exod," SVJI, 6),.
lionabililef amando, et sperando, ei bonaoperando' ftraefigufabatur Christus nascituru.s post Moysen,.
discurrunt, praemiumvitae futurae stint percepluri. - Bmc aulein,.onjniain figura,_elc. His verbis osten-
Et quia dixerat similitudiuem , subjuijxit eshorta- dit nobis exemplum allegorizandi.' Monemur etiam
tionem, dicendo :-iic curriie, etc.,,id esl, sic ul com- ul noft concupiscamus- queiijadniodum illi JEgypii
preltendalis. Subjunxjt "alteram siniililu.dinera, dti- reminisceft-tespropter esuni cainium: (Expd:, xvi, 5),.
cendp : Omnis aulem qtii in agoris coniendil,. etc. ne pariter peieamus, netpie iflololatrae efficiamtir.-
A'goii enim Graece,"Latine diciftif cerlamen,pugna, Comnierrtorateiiim Apostolus iliuni locum.ulji"Moy-
lucta atqure conflictus. Nam' sicut erat consuefudo .ses montem Slnaf ascenderis, eura popultis erga
currendi, "itaetiam et luctandi. Sed ille qui lflclatu- monleni reinansisset, projicienl.es aururii in igfteni,,
(61S) Hic in autog. "marg.legitur cap. XLII. -•-,- (614)'lri ati-log.tiiafg. hiclegittircap. SLIY.
(615) In autog. marg^ hic legitur cap. XLHL
373 . -. EXPOSlfiO IN EPISTOLAS PAULI. — 1N EPIST. I AD COR. 574'
egressftirt eslcapiii yiiuli, ei post iromoTalioiiemct A Eleslsensus : Quia ille non metUitur, et vos qui-
comeslioneni stirrpxermitludere (Exod. xxxu; 1-6): tlem non menlimlni, sed credentes in eunvqiiod in
nntle dicil :;Sedit pppulus. FJbiostenditur quod hu- baplismatepromisistis, implete, jd est, diabolo et
juscemodi culttis el„tiefanda.' epttiae ad lasciviam operibfts ejus alifenuntjale. Quo inagis quisqne ido-
provocant. Monemui ne lalia agamus', ne similiier lis appropinqual. eo magis a Deo recedit. Est etiam
pereamus. .-.--' . ~ diflicileut quiidola-fre-queniantnon aliqnid^nagni
Neque-fornicemur, elc. -Illius locl mertrinit, ubi atit virlutis in eis suspiceritur. Qtiajiropter fugile,
Moahita; ornanles filiassuas posuerunt-eas ante fi- iion solum pedibus, sed etiaro moribus, ut occasio-
X.osIsrael, et eoneupiscentes (Num. xxv) peccave- nem diabolo non detis.
ruftt; ubi itai exarsit ira Dei, tit multi perirent: et "(615)Seqniuir : Vt prudenlibus loquor. Prudenli-
etiani, nisi Phinees adulferos occidisset^ maxirnam bus loquebatur, qnia philosophis , ul suo judicio
parfeffl p.opuli-perderel (lbid. 11)--.Moftenfurne talia probarent yerftm esse quod dicebal; quasi diceret x
agendo pereamus.; Neque ieutemus Chrislum, elc. Si prudenles eslis, quiaiihilosophl, quia dialectici,
Cuin dicit eos Cbristum tentasse, ostendiltir ante vos jtidicate, "id est, subjunctis simililudiiiibusr
fuisse, quam ex Yirgine nascerelur., et Sroysen fi- qtiod dico yerum esse probate. Seqtiilur : Calix.be-
guram- Chrisli gestasse; narn "illi Moysen tenlave- B•nediclionis, cui benedicimus, etc. Et est sensus : Si
ruiit. Monemur iie lalia agcndo pereamus. nos propter sigiiificaliqiiem unius 'ciflicis,et unius
Nequemurniuraveriv.s; etc. Exlerminator illoititii panis , qui sub e'a inyocatione uni Deo offerufttur,
fuit hiaius-feiTae (Num-. XJ, 55) : maxitfte autem unus panis et uiiuffl corpus sumus, quoniam his
aticlor exterminji. diabohis exstitii. Umc auiem om.- pariieipamus, ei Tsraeliiaecarnaliter vivenles , quia
niain figura, etc. Oslendit iii.c allegorizandum esse. liostTas, qriaesub una inyocatioiie nni DeQsuper al-
Sed noti ideo hoc dicit, ut nos ea quaeIex promil- tare offerflnttir, coniediint, pafticipes sunt, et unum
iit percipiamus, sed ul Pertior dOctrina evangelica sunt; yidete- ergo ne forle et yos,- qui idolothyta
Iiabeatur. Et quaie boc scripsefit, manifestat : ComeditiSj unum " siiis Cumilfls
/_ qtii sacrificant
' cum
- ;
Scripia sunt auleiri ad cortcctiqhem nostram, in quos 'iiiis;.; ";"';
finessmciitorum devenertini, idesf, qtti ' "futuri era- (616)"Yerum quia vidit eos astutos, et sibi calli-
jnus,-et crediiuri.- -'- de -respondere ac dicere': 0 Paule,. si vos ununi
Sequitur : Itaqtie qui se existimat slare, etc. Tan- estis, sicut dicis,' ef-Israei carnalis unumest cum
git erriinhic illos qui idoiolhvta comede.bant, parvi aliari, qui Tiosiias comedit, et nos uniim esse dicis
pendenles scandalum •fratrjs'": lerrel ellam, ne 1)UT ctmi his qiii idolis sacrificant; (617). ergo aliouid
mana scienlia inflati cadant, et superbiendo in ten- ^ magni in-idolo intelligis, _siejus saerificata'nos par-
talionem incidant. Et ideo subjunxil: Tenlalio vos ticipes unum feddttnt; ideoqfle praevenit eorum
non qpprehendat, efc. Teiitatio.humana:est aliquod asfutiam, el dixil : Quid etgo? Nuhquid.dico quoct
nialiim cogltare, diabolicuffl esl ad operaiionem idolis immolalum siiaiiquid?:0C. Ilo.c est, non-dic.o.
perdiicere; quasi dicerel: Mrilumcogilare jieccalum Et quia poierarit respOndere : Quare-ergo dicis?
est, diabolicutn yefo ad opefationem.perducere. Alio Respondit ipse :,Ron ufaliqriid sit, sed". um immo-
vero sensu, tiumana fenlatio est,. cum quisad coii- lant genies, dmmonibusimmolanl, el non Deb; quasi
siliufu yocalus', ,in ipso labiturconsilio, ui maliim diceret: Quanqriam nihll sif idolum, diabolus taffleh
tiabeat exilum: tioc"bumanum est, sive cftffl quis esl aliquid, qui,-.simj)llces et jiravos homines deei-
qucinpiani tionflnem videns,.judicat euffl bOnurii,.veI " piens, fecit se in>iiis-aflorari; et quaiiquam illud
irialiim, nullis indiciis manifestura. ; quod offerttir sit aliq.uid, quia ciealura.Dei est, et
Seqniiur :; Fidelis Deus. Muilis modis -accidir bona est', tainen propfef quasdaih daenio.numinyo-
ienlatio. Quoniam non patietur vos tentari, elc;.V"\- Caiiones, quod est mundum reddifur immuiidum;
delis est, quia quaejiromittit, fallinori possunt, nain et ideo nolo vos immimda comedere, ne immundis
nOn fallitur; unde et fidelis homo, quia ifflplet quae p. daemonibus"sodiemini.
'
promiltit, etfldes dicithr quod fial. El est seiistts :. (618) Q.uapropler mox sutidii : Nolo vos fieti so-
Si vos iri flde permariserilis, imjflebit quod. promi- cios dmmonum, etc. Et~est sensus : Qiii dxmonibus
slt. Nitm, etsi sinat ut.procellaeientationurn insur- sociantur, a Deo elonganlur; et qui calicem daemo-
ganl ad vestrariiprobalioriem,. si vos triduo , aut num.bibuiit, resputinf caliCetn Dofflihi; el qui men-
qnatriduo susliuuerilis, el ipse viderit vos ferre non sas dacmonum diligunt, mensa? Domini detrabunt.
posse,.«on patielur vos tentari suprtifydquod poleslis- Isti namque, diim haecagebant, dicere solili erant;
tolerare; aul cerle funditus exstinguet/aut auxilium In lioe Dofflinum'imilannir, qttia ipse cum ptiblica-
minislrabit,. ul ferre possitis. Elhoc estquod dinis et peccatoiibus nfanducabat. Et ideo dicil :,Ati
cit, sedycutn leitlaiione faciet proventum, hoc est, mmulatnnr Doniinunj? Quasi dicerel: Si In boc Do-
"'"
minislrabit solatium. .-,itiinum imitamini, quia cuift peccaloribus mandii-
Sequilur : Propter qttod,_ clterissinii, fugile, etc. catis in hoc lamen non imitamini, quia idolotliyfa
(613) In aufog.'marg^ Iflc legitur cap. XLYf. XLYIII.

'(617)rHicin autog. roarg. I.egiturcap. XLIX7
(616)llic Tn aniog. marg.-legitur cap. XLYII. (618);.Tnaulog. rtiarg.•hic legitur cap.
573. ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPT -576
comeditis ? ipse enim nunquam Tegiiur idolothyla A laudetur. Sequitur : Sine offensione'estoie Judceis,
comedisse. Et si comedenda essent, stio monslras- eic. Ac.si aliis yerbis dicai:. Judaais,in pffensionem
sct.exeinplb. Ergo qtiia fixemplum.osienditis. quod estis, quia - dicitis hftljere vos, legem et pfojiJietas,
Dominrisnon ostendit, fortiores ilto estis. lu quiet intelligere , et idolothyta comedilis, quod ilfl
busdam exemplaribus invenitur": Aii ad xelpndrim exseCfantur. Genlibus•eliam.,'quia non solum jioii
Dominum .ptovocamus? Et est sensus : Dum ista increpaiis, ut ab his recedant, sed occasiohemd.ati.s,
agijis, nunquid -noftprovocatis illuro,.-iit ulciscatur ut in illis.'permaneant, quoniam credunt vosin idolis
veslriun? Aut fortiores illo esiis;.' e't ideo non aliquid inagni Tntelligere.. El Ecclesim Dei ; qttia
poiest? - .... simplieibus datis .occasioneni,,.yeTimitandi, vel re-
Sequ.ilur: Oirinia mihi. licent, efc... sicut stipra. prehendendi. Scquilur ;. Sicut el ego peromnia om-_
Sequiiur : Omne qupclin macello venit, elc. Prolri- nibus placeb. Nuriquid persecutorflms pljtcebat ?
fluerat eo_sidololhyla comedere, elpluriinum coar- Non. Sed de omnibus generibus eranlfldeles,.quibtis
ctaverat, adeo ut perje vitlerei.ur ipsam naluram ille .jhacebai. Non. est coiilrarius sibi, quia alibi
damnasse. Et quia earnes idolis"iramolatae in nia- dicil se non plaeere hoininibus,.quoniam finem jfla-
ceilo vfeiidebantur, ne aul ipsi nimium arctarentur, citi sui i.on ih hominibiis.cQiisliiuebat. .
aiit naiura damnala videretur, deseendens eonce- 3 (622).(jCAi>..XI.-),-Sequit.ur: Nbn qnmrensquod mild
dit. Onme, inqult, quod intnacello venil, etc. (619). ulile esl, elc, usque, sicut ego Clmsti.Et, esisensus.:
Sed gtia.re jtissil non inlerrogare?-ne Christianus Sicut Cbrisius non pro se, sed pro noslra salnie
manlfeslaretur ,. et ad derisionem illius' quidqtiid carnem suscepit, el approbria suslinuil, iia el apo-
esset immolatum dicerefur, Et quia voluit osleti- slolos hort pro.se, sed pro salute generis lmniani in
dere illud qtiod idolis immolalur naluia essebonuin, mundunf.direxil; sic et vos fratrttm falulCrtiquaa-_
subjrtiixit: pomini est.tetra, elc. ;,acs'i diceret :,Si rei'e studete.. Sequitur : Laudo vos, fratres, •cjiwdper
Domini est terra, et illud Doriiini. Propter cujus otnniamemorestnei estis, etc. Haecnempe verbtt per
.conscienliam jusseiil.non interrogare, inferins ironiam dicla sttnt. Sane sciendiini qtiia erat turpis
ostendit : ISro?iluam, inquit, sed alierius. Quare et iiihonesla consueludb apud Corinlhios ut viri
ergo propter alterius?.Ne aut in idolis suis laetettir, crinili incedereni,,! et mulieres non.yelalo, capiie»
auf des illi occasionen, ut reprehendat pt dical :. Dettm orarent : quam consueludinem aggreditiir
Quare iste ialolum exsecraturj cttjus imhiolata tam Aposiolus rejireliendere et danniare, inchoans 3
ItienteT comedit?. primorum hoininum cfeatione. Aitênim : Yolo vos
(620);Sequittfr : Si.quis vocat.vos infidelium,,eA.c. seire, elp. Gaptil.viri, Chrislus ; (625) quia per Cun!.
ilis verbis non cogit eos ire, sed in eorum liherlate G orani.a :.capnl mulieris vir-; quia de ipso creala est v
ponil, ttt ad exemplurh Dpmifti, si se agnoverint caput Ghrisli Deus, vel propter humanilalem, vfel
prodesseposse, boc cst, aut. exemplo,, aut doctriha quia ab eo genilus.
eosiucraiT posse, vadant. Sequitur :."Ut quid eniin (621) -Seqifitnr:. Otnnis- vir orans,. id esl,; praetfl-
libcflas mea:judicaiur, etc.; ac si dicat': Liber suni, cans, aut proplietans,_\desi, ftittirapraediceiis, vetato
qriia oninia fflfliida et Ticita intelligo ; quare idolo- capile, delurpat capul suum, qtiia igiiominia esl illi,
Ihytar comedehdo, debeo "dare occasione.nvut al- S.eq.uituf:. Yir non debet velare.caput.; vldeficel stfl
terius' me.conscientia judicet ?. Sequituf : Et si ega capitisliberlalem ostendat. Sequitttf: Qtioniamimagp
c.umgralia participo, etc. Et.est sensiis-:Si ego sub et .gloriti Dei est, Scilicel, qtiia-sicul unus Deus est,
Dei invocatione, benediclione ac veiieratione,cum per qriem et ex quo omnia, sic et jpse unum.feci,t
gfatiarum actione licita percipio, quafe comedendo honiinem, ex quo pnnies homines ; el ideoDci esi
Klololhyta aliis"debeo Occasioneinpraebere blasphe- gloria,. quia.addiaboli factus est coiifumeliain, qui
inandi nie? "_ ... se voluit elevare,.ul essei snpef omnia,
(621) Scqttiltir : Sive erga manducqlis, sive-bibilis, Seqtiilur •.-Muliet gtoria esl .viri ; quia de ipso
etc. His verbis evidentissime idolorum sacrificia facta est; quod et latiiis exsequifur qsque ubr ait:
exsecrat et condenniat Apostolus. Qftid eniiri ad " Icleo poiesialem (sribaudilur, velaminis)rf«6e(habefe
laudem Deiattinet idolotbyta comedere? Dum enim propter angelos , id est, propler praadicalores; -yel
immolatuni idolis co'meditur,'major, inquam, eiin- coelestes angelos, qtiiadesse non diibiianltir, ubi di-
juria irrogatur. Si vero in lege, luci, et arae ac de- vina coeleslia celebraiilur.. Yel certe yelameri debet,
lubra destrui ac commitiui jubetittif, quod a'dlari- haWe. hoc esi, pfopierprimani transgressionem
tlem Dei perfmet, quomodo idolothyta comedere ad stibjectiorteiiii_ioiisLrare.Eriimyero.ne-mulieres, ni-
laudem altinet? Divina scilicet sub invocaiione el iiiium subjeclaeviderentur, et super eas.nimium virt
benedictione cuni-gratiaruni actioue simpflciter ceje- exlollerertttir, ideo subjunxit: Neqjie vir sine muiiere
in-are , et. indigeritibus necessaria ministrare af in Domhio;.quot! el C0Rfirmans,-dieil,Oiiiniq antem
laudem Dei peffinet, quia ex hoc datur urideDetts cxDeo. Qttod vero, sicut et vir per.mulierem,'nou.
(619) In autog. marg. fiic legitur cap. L:, (622) In aulog. marg. hic legituf cap. Llll.
(620) In aulog. marg.tiis legittir cap. LI. , •' IIV.
(625) In atilog. niarg. hic legilur cap. L\7 '
(021) Hicin afttog. niarg. legitur cap. LII. (62i) Ilie in aufog. marg, lcguur cap. •._,
377 EXPOSITIQ IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. I AD COR. 57i>
ille inleHigendfts:est per quem ,. ex. quo miilier,.; , subjectionis yclameii sttsci-peie,quibfts- non obefit
sed atit Cain , aut Abef, aut Cbrislus ex. Yir- - ignorantia, sihumililcr inter.rogiindostudeaiit discere
gihe.. - . . 7. _ .->..',- -. . qtiaenesciunl. Nam sicut; mulieri ignoniinia-est, si
Sequiltir : Vbsjnclictite^.etc.;, <juasi diceret : Si iion.velet caput- sttuni, sic et plebibus igiiominia, si'
nieis monilis nOn.vnllisassensum praebere, qttodnon abjeclo humililalis velamine ,' shpertiae IlberiatQin
"
yelalatn mulierem non deceal orare, salleiri ad na- docioruni velint appeleref
turara reverljhiini, et ipsa vos docebit, quoiiianvvij\ Iloc auiem prmcipio, etc. Postquam reprebendeMf
si comam nuiriai;igiioniinm est iili, elc, Qppostiit inboneslOs mores Cbrintliioruffl, et pravam ipsoruni
ijlis syllogisnnim,'quia sL.non decei non. velatani, -coftversationem , reprehendii, nihilomiiius inho-
tiecet velalain.' Et qttia npvit eps aslutos esse, ne neslam eoi'um iradilionern, iiam viri criniii, nni-
forte conteniioae velient dicere '.: :0 Paule, unde lieres absque yelaiiiine incedebaftt. Erat eliam alia
tiabes exeinplaquibusisia"qusedicis confirines? I.deo 'inliotiesla «onyersalio inter iflosv>qtiarnniuic Apo-
praevenit eos, et dixif: Si quis cohleniiosus esse vi- sioltis. reprebendit, dicendb'-: Boc qulcmprmcipio,
dettir, etc.;. ac -si. diceret :' Noyi vos contentlosos. elc. Gti.meiiim. ipsi ad Ecclesiam cohvenirent, -non
esse. Ego quidem oslendt.fore naluram ; si .aiitem se invii_em ,exspectabarit ; -sed supervenieriiilnis .
conieniiose exerajfla quaeritis, nos non habemusla- i prestiyteris,, quia nec duhffeclofeV erahi ordinaii,
lem consueludinem, neque EcclesiaDei. Nos,. pro- ea quaedelulerani offeiiebant,et sanetificaia propria ,
pler Judaaos, Ecclesia_d\e\l propier gentes. Et est vindicabanl, communibus ea xjibis jtjngentcs,.et coe-
sensus : Neque Moyses, neque. Clirislus hanc habet . nam in ecclesia ceTebrarties,pt alii-yenieiites, sicttt
coiisueludinem. Qnapr.ojiler,sibanc consuetudinem assolet fipri, aul nohPiTerrenf, autvnoh habendo cum
habeiis, non sol.unirion Cliristij^sednec Mpysi disci- pudoferecederent.Decepli enimerarita pseudo.apo-
pitlos foro monslratis. In boc namqu.e loco jppve- .slo!is,..ul'.sua-.zelarent.Non laudaris, etc. ; Tdcsl, i-n
hendilur Fansttis, qui negavit cofpora a Deo esse deterius cbhvenitis,quia qriemadmodrimtradidij noii
creala,. pum Aposlolus dicat otnnia ,ex_ Deo..Sane ienetis. •"'."--
notahdura qtfla Appstqlus alibi "diCif: "Reriovariiini (625) Primum-quidehi,'e\.c., dicit priniurn fontem
spi.rilu menlis vestrte (Ephes. iy,25)., elc- Etilem-: etiapiit.ojnnium vitioruii. esse scissuram. nam ritil-
Exuentes vos veterem homineiri(Cbloss.iii, 9),elc. ; Itim bonumpotest esseubi estscissti.ra. Eiexphrte
ubi solertef attendit qnia,; Si iij spiritu lnentis homo .predbi Temperavit eriim suarii.locfltiOIieriiAposiolus
renbvaiur, ilri ipse.-homo ad. iraagiriem Dei factus his verhis. Nam non dubitavit se scire, quoniam ab
ihonslrattir,. ftbi nttllus sexus. ostenditur. Spiritus aliis audire poterat, seu Spiritti sancto revelante,
meri.fisdicitur, velttl corpus carriis, ,aut'caro cor- J quo.jflenns erat, cognoscefe. -Nam.oportet hmreses,
pofis_; si euim in spirilu fenovalur homo, mulier ab etc. Taliscstiste locus, qualis estille. ubi Dominris
ti.acrenoyalio.ne non separatur, prae.sertini.cumApo- dicit:N_.ecessee'siulveniarifscandala.(Mqllli.xviif, 7),'
stoluS alibi-dicai : Non. esl _sefvus,neque liber„nbn etc. Sed non ideo Dominus vel Apostolus diclt, ul
est niasculus, neque feinina (Gat. 111,28), eie. Sed ,atit ille scaudala, Taut isie baerescs essevelil : sed
qriia in corpore ninljer. a, viro sexu discernitur, jdeo, qtfla non.pofefai esse,ut-iion yeiiireiit, sivc
ideoque inielligerC dpbemusquia esl quaedamp.rae- utvenienlibtis electi viri;pt qui sibi^soli CfDeo co-
cipua aniniae aifectio, id esl ralionabllis spiritus, gniii erant, manifestarenlur, querijadmodum JoT).
qul a viri nomine designaiur, ipsa verO anima; no- llle enim sanctae conversaiioftis-erat, sibi soli ei-Deo
mine mulieris. Et pulcbre quidem,' quia sicut niUlier ^cogriittis,;.sed,ortis tentaiiqnibus, aliisest maiiifes-
regiiura viro,sic et-•ahima.regijur a spiiTlu. Isle laltis. Ila eiiaift erant nonmilii inter Coriniliios qui
vir, idpst^piritus, diun cogilat qitaeDei sunt, el in- dicebantur Apolliani, Petriani,.eiC;, aliT Clirisliiiiii,
tuiiuni adcoelestla dirigii, ef.io his qusemansura sedyorlis hseresibus,illi qui Cbrisliani eraftt, manife-'
sunl permanel, caput velare non debet, id est, eurae -Stalistinl. Sed dicit Aftgiislinus: DcbemtiS-haerelicis
J,empofalisvelamine facieni. nienfis oblrindere, sed beneuii. Quandiu-enim ipsi in Ecclesia sunt, noxii
cor niundum seinper habefe, iit ccelestia- niuntiius sunt; extra Ecclesiam coiisislenies, ftonsoium nou
coniemplari queat. Ilaep vero mulier,, Td esl anima, obsunt, sed eiiam "prosurit, rion: loquendo tionuni
dum cogital quaj mundi sftnt,-maxime iamen neces- quod ignoranl",sed carnales ad quicreridumexcitan-
saria, yelamen debet habere dis,cretioiiis, ne forle do, et spirilalesad bona proferendo. -
inhaereal superfltiis. Aliovero. sensu per.wum pos- Convenienlibus-ergovobis (626), etc. Teligit 'enim
sunt inlelligi praedicatores, ef. per m«lieres plehes Apostolus sjijjra' causani "solito niore ; nunc vero
ineruditoe.Pulcbre quidem, quia sictit-mulier regitur eamdera, exaggerando, aggfedilur, cftm dicit: COK-
a.viro, sjc et ipsae reguniur a praedicalofihus. Isle venieniibusergb.Seii qiiare dicil Dbminicamcbentini?.
quoqite vir, id est, prajdiGaiOres,non debet-capul Ob hoc, >quia eo flie DOriflnus cum' discipulis .siiis *
*
yelare, id est stutiifiaj velamerLstiscipere mulier .«oaiiavil. Et nota quia niysteritim sui .corporis et
vefo detiei capul velare,"id est, plebes buniilitatis et sangflirtiscosnam ajipellaf, ul dicatl fiaec est COena;
'
In
(625) autog. maig. hic legilur cap. LVI. aniiqnam Ecclesiae eonsuetudinem
" jejune ad illud
(626) Quaesequuntur realem praesenliarncorporis accedendi dernonslfanl. . .
elsanguinis.Chfisti ih-'sacra'menio eucharisiiee. et
• '
>579 . ATTO.NiS YERCELLENSI&EPiSfiiPI \ mn
eed iftfra cosnam tradidit,' u.t legilui : Ccenaniibusi.4 batur,ei rel. Sciehdtim quia uti-umque-discipulistra-
_(ititemillis (Maiih. x-xvi, 26), elc, id est, comesto didit,id est, parienf et yinum,"quoiiiani ulrumqtie
agoo. Etbene quidem,quia consequens eratbt vetus -Suscepil, et salvavil,>id est aniinam et corpus.. Per
sPascha finiretur, deinceps ad noyum transireiur. panem corpris, per yirtum artima designafur. Novtim
Nee etiaffl otihoc reprehendittir Ecclesia,. qtiia- je- dicit calieem,;ad;dislii)ctionem yeleris.'ilfoi'(em Do-
juna pcrcipil; ideo, quia neeesse esl ut prifflum - miniaiihuniiabiiis. Qriid est enitn nioiiem Domiiii
aniiiia spirifali cibo signeluf, postmodunl corpus amujfitiare, nisi ad m'eniofiam'7reyocare,'qftod fit
connnuni suslertletur. Ferlur eninvquod li.Kc coft- -aut cunj consecramus, auf cum" percipimus corpus
suetfldo apftd jEgypium serveiur. Die.Sabbatorum ipsius? Doicectienial,-.Ijenedieit qftia postquam ille
coftgregati ad yesperunj, aflipsurienies, alfl pbrii ad venerit, hase mysteria-nhn cPletiiatiuntuf.
;percipiendum corpusâccedanf. Eiiam nonntilli prO- (628) Ilaque quicunqiie inanducat panem, elc. In--
babilis yitae viri iradidertint ut semel in anno, id est digne percipitquinon secunduni tiuctorilaiemtfa-
vespere feslivitatis Paschae, ob ceiiiorem v.eneratio- denlis sumit.. Retis eril eorporis el stinguhtisDomiiii;
liem,- omnem primum eibflm sumerent, deinde mys- qftia sui-reatiis in perceptione accumulat pcenani,
lerium corporis el saiiguihis, lantftm ut ante nonarri quia^fflturriftiillijudicium reservatur, iii Squojllius
jejunium-non solverenl. Et notandunrquia fttrumque ® occftlla manifestabuniur, ei si digne vel- indigne
Dominus tradidit discipulis, corpus.el sanguinem, percepit. Probel tiulem, etc. Id -e&l,inveslige.tj per-
,quoni3m ulrunique suscepit, ,et ntrimam et eorpus, quirat,.si dignus esl percipefe, ei Junc percipiat.
et ftlrumfluejsalyayit ;..nam si.cul per panem eorpus,, . Nam IiQcmysterijim tale est, utdigrie jjercipienti-
ifa jiersanguinem aniina signatur. Et scienflrimquia bus salutem, indigne' vero pcenam hiinlstret,-"quem-
hoCsacramenium uliimum- tradidit; naift Iradilo, adniodttm Judas: Judas eiiim postquam: 'percpp.it,
staiini abiitad locrtm- ubi erat tradendus : et po Satanas infroivil Tn illtim (Liic. xxn,"5; Jban.. XIII,
inodo, quemadmodum si quis erga flnem yilae ali- -27). Et si ille qui iftdigne suseipit ad dariinalionem
quod dileclum munus alicui, ,ad recordationem sui>, suseipit, mrillo pitigis indigrius, id est,iqui aliqua
donetamicOiSed ntinquid ipse prospiciehs non com- immunditia polluitur. Npn discernens (029).corpus,
purigUur, vel etiam ad lacryftias provocatur ? Sinii- id est, cibumacibo, vel soTummodo purum paneni
-liler etjios Sanctifi.cantes, vel percipientestioc aiy- esse pfllai.
sierium, compungi vel adlaeiymas provocari debe- Ideo iiiter voswulli infirmi,"clc," Ef, qina di.xerat
raus. Et binc est qqqd sacerdQS:dansilli mysterium superius". Quicuriquemcinducat, elc, tfl Cerlior il-
qui ighorat; dicit: Accipe corpus : jjroficiet tibi.in Hus liarratiQreddefeiur, sribj"unxit-:Ideo" intet vos-
viiatri seternam , ntille audiens "corpfts, tremiscat, multi, etc.-liifimios dicit, quia afli febre vexabantgr,
•el cum reverefilia atque pudorCpefcipiat. alii debiiilabantur, alii morte corporis pleclebanlur.
Sed sciendum quia non prsecep.ilDominflsquando Sed quafe hoc ad memoriam revoeaf? Ut ipsi alio-
perciperetiir, quohiain si-praecepisset, aliter absque rurti flagelfa audlentes corfigerentur, ut illud: Pes^
offensione essenon-possel ;tied lamen qualiter prae- litente flagellalo,aslutipt reddiiur sapiens (PrOv::x\xt
cepit,' ct aposlofls qtiaftdopercipieiidum esset reli- 25); el : Lmtabitut jtislus, curif' videfii.(Psal;iM_i\,.
"
Ilnde non dubifatur ab traditum etc. • " •
quit. apostolis 11');, •;.-"'
fuisse ila pereipiendnm. Jam non/esi'Dpminicam Quod si nosinetipsqs, etc. Et beiie, quiaille qul
cwiwm mtinductite, ld est, non illam Dpminicam, Sftas>acliones..nialas"'agiioscerido;corrigii et emeiidat,.
_sed vestram sumitis. Et hoc exponit subdendo : a Deo non judicatur. Dum judicamur aulein, efc.
"LDniisquisquestwin cmnatn;' elc.;> ei alius quidcm Sivea Dominp judicamur, siveaDomino corripimur,.
esurit, alius auiem ebrius est. Nunquid domos jwn dicendum est quia ifle cujus acia flagellanlur, in-
habetis? etc. Quasi diceret .• Nunquid hoh-habelis crepatur,' ut' eftiendelftr. Ut noh cum lioc mundo
tibi communes ,cibos percipere possitis? Habetis., damnemur; id esl, cum infidelibus sive' paganis.
'
Quareprgo coertam in Ecclesia celebratls? aut ob Ilnde dicit Origehes : Qfti iiidigne vel iriipudeiiter
Itoc facitis, ul vos-divites oslendaiis, aut non haben- . pei'cipit,-ab iufidefl-vel pagano nii distat. ".
tes cotifundalis 1 Quid dicam vobis ? Laudo ves, ete. '
(650) Itaque, fralres. mei^_,ete. Finifa increjia-
Qtiasi diceret: Talis actio' non laudabilis habetur, . tione, dohat eis Consiliuffl,quid sit agendum, dicens::.
id esl; non estisdigiii laude,eo quod iii Ecclesiani Ituque, fralres mei, plc"; id esl, PblatiO yestra Sub
eonvenitis. - . - iiiiius Dei invocatione sanclificetur, et non propria
(627) £170 enim accepi d Domino, elc. A Dominoi liabeatur, sefl-c.ommunis-depnteiuf. Si qtiis esurit,
jsfe accepit, 11011 a Cbrislo homine adhue mortali, doini manducet, id est, si.qiflsimpatienspst, -cdni-
utcseteri, sicut.ipse dicif: Nonâb homine accepii munes pibos in" domo percipiat, et non curii sancti-
j.llud,yel didici (Gal. j, i)>,etc. Sed idep-.o;Doniino 1 ficatis jringal PQehainin ecclesia :"Ul noffihjudicium
dicil, ut arctius in eortini cordibus, inculcaret quod! cbnveniatis_,id esi, ut ubi putalis invenife profeblum,,
diGebaf: Quoniam DominusJesus in qua nocteirade- inveniatis defecluni.
(-627)ln autog. marg. Jiic legitur.cap, LYlI.; (629)' Vu.Ig.flyudicans;

(fi.28)In afttog. marg. Jiic legilur cap. LYHI. (650) ln autog. marg. biclcgiiur Cap.LtS..
581 EXPOSITIO"IN EPISTOLAS PAULI. - IN EPlST. I AD GQfc -/ S82'
Gmtefa, cum vetiero; dksponam,-Mulla enmf erant. A F.atif et adversus.Afium", qfti etgradus in Trinitatei
de minislerio Ecclesiae dicenda, ei ideo noii cral et Filiunj minorem Patre, et Spifilufti sanptum am»
cQnsequensper epislolamPos dbcere-.-Generglis'enlrn bobus asser.iiit. Quod ideo ebriflrmare ftitebantur,
JEeclesiaillius praecepta seryaf Et ideo promiltit se. quOd--semper Patef iri prirno loco pofteretur, cum
. Tenturunvet qftaetiecesse erant doeturutft. Nam ye- tiic in primo Sjflritus sancttis, et in iiJtihio Paler
iflenje rllo,'Viva voce disposuil; unde non dubitalur pQnattir. Per divislones graliaruffl, ininistratioiium
ab Aposloloecplesiaslicus prdo;tiaditus (651)-. Erat atqiie Operationum, forte diyersa in Eeclesia voluit-
nanique consuetudo" iri, prlmordio: EcclesT*; irt qui iillelligi oflicia, qtiofuni varietatem pslendit, cum
predebaiii, fcaptlzaii, eliatn fideles pffecti, accipefent mox subjungit: UnicuiquedalurmanifeslatiO Spirilus
.gfatiam loquendi omnibhs linguis, vjdelicet Tdeft,iil ad ictilitaiem,-\el sux salutis, vel Ecclesiae,aedifica-.
iiiagis magisque adfldem ponfluerent. Sed quia, «1- tioftis. '// .-,
cut hic"Aposlbflusdicit : Signd pro inftdelibus, hori Sequitur : Aiti qttidem per Spirilutn' dalu/t sermo'
ft.deiibus(ICbr. xiv, 2-2),jaffl dilatata flde, plurimis /sqpientiai, alii sermo scientim.'Ii\c\t enirntiealus Au-
eliara conflueatibus ad credulilatem, cessare ccepit guSiinus quod distet inter sapieftliam et scientiam,
Tpsa eorisuetudo. Go.rinihii vero, cufti. Jani essent Bapientia, ihquit, pst diviriarriift CQgiflllo,scientia,
eVedentes, larnen quia adliuc eranl amatores-phlld-H^ bumanarum, aitamen non illaruin quas scinitis,
sophicsedoctrinae,tioc dortuffl-inajtis omnibus jiidi- qtiid aiiriquidve argenti, quot etiam et quales liabe-
cabaiii, elplurinfuni idemliabere d.esiderabant; unde mus fuiidos, sed ijla est quse. cbtisislii in quatuor
et hi qui' babebant despiciebant non habentes; illi viiluiibus, qtflbrtsnil utilius ift vita libmiiiibfts,Itoc
vero qt.tinoti habebant dejiciebaiit se, npft credentes est, qua Pt pru.deritjaediscimus iriiellcctum,. et jusii-
aititieread corpus, vel cefte aemulatiantur tiPs-flui tisesanctitalem, et fortii.udiiiisrbbur., actemperanliae
- -
-hon habebant. decus. •
(652) (CAP.XII.) Hoc heiripe aggredilUrÂposlo- Sequltur : Alteri fides.Ylln videlicet qua, pudore
ifts reprehendere irt illis, inchoahs Ioqui tie>spiriitia- abjeclpjiibereconfitoalur qftod credid.il.>Aki gratia
libus. Aitenim : De spiriluatibus notovos ignorare saniiatum"; qua inflrfflitates cftret ac niorbos. Uhde
(sftbaudilur, -doifls). De qftibus locuturus, .pfaenflsif Pelrris : JEnea, ^sanat te Domimis; Alii bperalie vir-
antiquam eortini conversafionera,-.dicens : Stitis, tulum/IAct. ix, 54-);-scilicel, Ut "daempries,ejiciant
qtiiti cuni. genies «sse(is-(655),etc. llle-quippe ah.i.i- Alii proplietid;;ril'futufa prQhuiitieni. Alii discrelio
qiiarii conversatioiiem ideo eos reffiirtisci yoluit, ftt spifilum; tit, cflm aliqtia audit.vel legil,; pOssif dis-
snperbirp desistefent, ef in hunflfllale pei'maneie: cernere cujfls sirit spifilris. Atii geiiera linguafum ;/
sfuderent vel ."certeut sicuf prius ad impulsumdae- (^ ut diveisis linguisloqriatur, AliiinterpVeiatio>sermo-
inoinim ad diversQsirahebantur errofes, sic-econ- nicm:;fltvcum -aliqtfaleguntui', vPTdicuiitui', ad pro-
tranojani conversi, cura haberen! evaftgelicaedoctfi- fecium aliorum salubriter in aiteiam possit Tinguam
jiae magisfrum ac doctoipm, sequereniiirillum qfto- transferre.
jtmqtie eos traliere vellet. tJnde in quiliusdampxem-- Sequitur : Bmc autem omiiiq ppefalut urius alque/
plaribiis inyeniiur i; Shnuiacwrum/fdrmahi. habehles. . ideht SpiriiuSf elc. His verhispsiendit urtiiateiii Tri-
-Crijiis lei quisque ctlllof eSf, illius forniamhabere hitaiis, el trinitafem uriilaiis,-quoniam dicitur Patei*
diciiur." Et qriia isli jam convefsf erant,, formam Deus,-.pt Eilius.peus, et Spiriius sanclus. Deus, âc
Evangelii habere .debebaht,-ticie est;Tftcem eyange- singulis quisque Detis,."eltameft tfesi unusDeiis. Ac,
Keae-doelrinaein.sria .conver-satiorie' oslende'r'e>'. pei I)0c,quQdoj)eralur PateiS,.oper,atin':F-i.liriseitSpj-»
'. Seqfnlur :J:deo itbiumybbis facib; etc.-Et esl sen- riius.,saiictus.;.;ergQet totitis .Tjihllatis.unapst ope-
sus : Qui spirilum DeT-iiahet; nThil,peryersum>fle- ralio;; unde cum supefius. dixisset Deum Palrem,,
Domino senijt; et qtti reele-aliquid de illosentit, et Deutii Eilium,-riQn tamen pigtiit dicere "Spiritiim
iion riisi per gratiam Spiritfts sancli arghosCil..Seq>iii- sanctuih Qmftia divjdere. H.aceliam seiileiitia; Deus
tiir : Ei nemopptesl dicere/Dominus Jesics,. elc. Hic apertissiflie demonstratur, cfthi oihiiia diyidit ftort
Ofiluf-quajstlo-quarGdicat7iVTem'o7)(5(est dicere,;cnm -- ad ifflperiuni, sed voliinfaie/Unde etiara atfeiiden-
Do.minus-dieat: Nbn oinnis "qui dictt mihi, Domine diim est quare qui minus aCcipif, vel se dejicere,
(Mattli. vu,- 21), etc. Sed ibi dicere pro sono tah- vel alteii invidere non debeat, quasi majrirem par--
lirtn, liicpfo iacere intelligitur positum. Sequilur i ferii pr3S0CCujJav§rit,cftiii ipse; prQut yuit oinnibus
Divisionesgmiiarum.suiit, elc. His vefbls "osiendif dividat. Si enim inyidendum essel, polius iiividen-
Apostolus nonSpiritum sanctuii),. seddoria ejrtsdi- dum Deo quam iomirtiv > ^
vidt,, verbi gratia,-ceu sol; quietsi- per fliversa loca; Quia icoepii loqtii; de varietale.sjiifitalium; doho-
radios stios diffundit, -noii tamen diyidilnr. Ei jil' rum, ut.-ea arciius coihhieftdaret, sftbjuiixit.similiT
ipsitis- dona non iiominibus,. sed Deo ^scribantur, ludinehJ cOrporis et jnemb.rOrtirti.-Aitenim : Sicitt
gratiffiyocantur. Eacif hie;loeus adyersfls Macedo-" erinn corpus iciiumest, et meihbra ivabet niulla, etc.
niam, qtti negavit Spirilum sajiclum^Psse; Detuij. Et esisensus :.Si-tanlura ftriftm"esset ' : '' niembrum,
••'
".'•'. .'.' ^
: (,65i);Nota ecclesiastici
~ ordiuis lfadi.lIon.em.-ab (655) In aulog.Tniargi hic legitcfr-ôjninifa vtical.
apostolis derivari. .7 post PeiL_ ";' -'"'-- ><>- :
. (552), l.nauiog. marg, ijic Iegitur cap, LX. 7.
i,ni- inTnmi! vtTTtrtrt r rtxcxa..i?tncrnbr 58£
jam-non essetcorpfts, lioc esl; pars non esset in A liacc abiiiidat.frumeulo, aut vino, illa veroofeo,
toto; atveroquia multa sunt-membra, ei, diversa, sic et. de icaeteris.Invenituf nihilominfts in nmndi
ex ipsis diyersis •compaginaiur.unum corpus ;:unde elemeii.lis.Unde mundus unus, nisi ex diversis ele-
el dicitur co"rpus,vel certe qtiod corrtipluin per-eai. ftientis.?Nam si semper; calor esset, uljri aestate,
Sequitur v.ila et Clirislus. Quasi-,dixisset : Mulla anl seinper frigus.ut in bienie , terra fruclus pro-
suntmembra Clirisii, cum quibus Christus unnrh esl flucere uon posset. Quapropier ipsa diyeraifas ele-
corpus. Quapropler, exponendo quqd ail.tia etCliri- menforum quaiudara facilUemperiem. ,Sic Pt in ine-
- slus, subjunxil: Etenim in UJIO spiritu omnes nos in lallis, dumaurum, vel argentum pretiosius estfefro,
unutn corpus bapiizali sjtmiis. Et. esl •setisus : Sicut ferrum vero utrliusest ambobus. .
uno spirilu omnia vivificantur corpofis membra, sic Sequitur. Si dixerit auris : Nmt sutn oculus. ,elc.
el omnes quj per gratiara baptismaiis rftnali in unum Per ocnltim., -et manum- subliines jn Ecclesia de-
ioiiveniuiit corpiis,. ftno spirilu vivificantur. Cnde signanlttr; per aurem, mediocres'; per pedem vero,.
Bst ijnia si aliqtiod membrttm.-corparis abseidatur, minimi; Hi quoque, quia parvam grafiam acce-
non-jani abipso spirilu yiyiticaliir'; sic et.qui-a cor- perunt, non s& debent dejicere,'neque despicere,
pore Ecclesiaeabsciditur, jion jam vivificari mere- . neque crede.re.non attinere ad .corptis :nam, quia
tur. Volehs quippe ostendere ..unde compagineliir B nieftibra sftnt, ad corptis nliqhe atluient. "Seqiiitiir:
, Ecclesiae cprpus, subjuiixil: Sive Judwi, sivegentir '-Si totum- corpus oculus, elc- Et est seristts : Si
les, elc. Pauca famen dixil scil per.haec pauca-vo- untis omnes gratias accepissel, qflomodo Ecclesia •
ltiit iiilelligi oinnia quoe ad conjuriciionem et coii- .©orpusGIirislT.fierei? Sequitur,: Nunc atiiem posnit:
nexionem tiujiis cor.poris atlinent, exceplo pecca.to." Deus mcinbta,/elc. Qtiis jaift noft yideat quo Apo-
Sequitftr : Et omnes tino spirititpaiati.sumus/hoc stoli. irtleiilip tendat? Yidellcel a simiflludine-cor-
est polionali. Sane SGiendum,quia solet aliquis ex poris htimani, transit ad iiianifestandam veritaiem
una potione miillis aliis: propuiari :.verbi gratia, si -eorporis spirilalis, id est, Ecclesiaa:.Unumqubdque
liabeat multa vascula, el iihparia, ciim:.poiioiieiri ejirum,-dicil,- siciit voluit';.qtiia unicnique graliam ,"
diffuniflt, yasculorum consider.at eapacilalem;.sic ei qttam voluit,. cotilulii. - . . - - . 1
Dcus singulis jtixta capaeiiaiem suam graliam sub- • .Seqiiitur.: Quod si essenl omnia unum pieinbruvn,
minislral. Seqtiilur.:. Nam ei cotpus nbtivst unmn ubi corpics? Eoc esl : Si orii.nes timnia dona ,-ha-
membrum, sed .mulla. Et est sensris :_Sirinum liiem- berent, unde ex diveisis hienioris .unuin corpus
briim esset, jam nonpssel corDus,.ho.c est,.si,u.ntiST fierel Ecclesiaa-?Et ideo sequitur * Nunc anieni
qttisque omnia dona,: omnesque -gratias accijjerel, - ttiulla. quidem- nieinbfa, elc. Sequitur : Nonpolesl
non unum-essei corpus, sed mulla.. Q.dicere ocultis: ntanui : Opera . lua hon indigeb : vi-
Sequiiur :, Si^ dixerit pes ,: etcr.Dicit bpaius.papa delicct, qiiia maiitis non sihi soluffl; se.iomiiibiis
-Gregorius quia .per variclafem corporis, ac mem- niembfis laboranl. Sic et pedes non-sibi ambulaiit;
brorum , varielas designaiur spiritalium donorum. tinde pt-mox seqtiilur-.: Aul caput pedibus;/Non
Ilabei namque Ecclesia noiiniillos, qui stint-oculi, eslis nece.ssarii, Eer octtlrim videlicet, el Cdpttf.,
fttlura praevidendo :. suijt et aures, magistrofura sublimes in EccTcsia.designanlur;;per maiitim , me-
praocepla biiniiliter suscipieudo ,:'el rtares",, bona a diocres;.et per pedCs, miftiifti. Sed qui subiiriies
malis discernendo,'"el-.os qtiidem admonendo ef sttiil,,non ppssunl dicere. mediocribus, aut parvis':
exliorlando, e.l manus, aliis minislrando; pedes vero Non pslis nobis neeessariT; quia, .nisi adsintisli,
suni, pro salute aljoium. discuf-rendo...Illenempe qtii serviant, eortiin de.cidildignitas; islorura nempe
- supernus ordinalor sic qualitalem ordinavil mem- exercilio-illi sublevantur, ol obsequio: verbi gra-
brorum, tit invicem sibi omnia subdereiiiuf. NSKI . lia, habet. rex corpus,, diices videlicet, comites
oculi lion sihisolum vblenl,. sed omnibus, niem- atque tribunos : liiter iiaec membra babel el pedes,
bris. Sic et cselera. Simililer et qualitaleni dispo- miiiles ; sed non pplest dicere : Nofl eslismibi ne-
suif aiiimarum, ut per bumililatem inviceni sibi cessarii, ,cura magis his indigeal, velttt jiedibus,.
omnia membra Ecclesia; subdereutur : verbi gralia, " qtfl prae aliis niembris nece.ssariores sunl, qrio-
ille qflicunque , .dum. cernit te habere gratiam , niam, si nec oculps, nee atires, aut nares habeal,.
quam "ips.e 11011habet, ;snbdilur (ibi, similiter el,, pedibus 'ambulare polest,. et. cibuin quairere-- Et.
lit illif Unde Pelrus Apostolus, unusquisque, inqtiit.,- ideo subjunxit: Sed mult.bmagis quie videniur mem--
sicut accepil graiiatn (1 Petr. iv., 10), etc. 'Mulli.; bra corporh noslri infiriiiiora•esse,jiecessririora/sitnl;.,
formis gralia, quae tunc recte dicitur, administra- et qtim pulamns. igiiobiliora .csse, -etc. Infirmiora",:
tur, si gratia, quam habes, per liumijitatem alletii et Tgnobiliora, menihra -pedes.-appeilai, qiios, curii,
iribliitur. -Hiiic idem Paulus ail: Per chariiatemi_ videaniur esse ad: coriiparalionem aliorum infifffli
Spiritus servite invicem (Gpl.v, 15). Tunc nos perel ignobiles, abundantiorehonore circuindamus,qiio-
fecle cha.rilas a jftgo peccali liberat, Ctimaliorttnii niam etpannis.et calceaineniis legimus. Simililer
gralias, quasi proprias"depuiamus, ei nostras aliis, et qni per- pedes signanluf, quanquam ignobiles.
qtiasi iilorum proprias adniiiiislrairius. Haec:'etiam i, Aiiieantiir, exhorlalione lamen et admonilionepro-
qualjtas, pfopter unitateni ac co.ncordiam,"ab ipsoi vocandi suni, ne forte se dejicianl, credenies'non
crdinatore in regionibus disposita inveiiitup, dumi. atlinere ad corpus : qtiiftus non flebet esse curae,
"«!•;' F-VPARiîn IN F,PfSTnT'4R PAIIU, — IN KPIST. I AD COR.: Sfifi
qiiajiftembra sTni, iantum ttt atl corptts aiiifteaiil. ,\ quidemposuil Deusiin-Ecctesiq;.ctc,, Proplietas, non_
'"•'
Sequilur : E(. qum iniwnestq sunt nosira , elc. • ill.tus-Veteris Testamenti, .sed -Nov-iintelligii, nt
Iiibohesta memufa, pudenda appellaf, quaj tiqriii- (fl5S) "Agabus el flliae Pbilippi Yi.rgines,(63_3).
imnv aspeetus decjinant.- Beatus yefo Augtistinus Sequitur : Txrtio doclores.. \\\\ in VeieiiTfesta-
diclt :"Ahsit ul in -porporibus electortiffl aTiquoddi-- meiito docioips flieebantuivqfti Icgehi pupris, in-
cariius iiihonesiumi necipsa genifalianiembfa;.sed sinuabarit, quae ponsuetudo transivil ad, ..ecciesia-
, qufa Jisus; eorutnpst inhoriestiis, Aposlolus-ftadixit sticurii^ populum ; sunt enim- Jioiinulii, .qui, licet
iiihoiiesia: qiii lisfls jiori -ex iiatura descendit, sed: . nofl: siiit alicujfts majoris prdinis-, laineti aliis fli-
e% tfarisgressioiie priorurh lioiiiiriuffl : antequippe yina niysteria diliicidafjt. Deinde virluies /ei gratias.
boriesta eratil, siciit" et cselera". Qnapropier,-qiiia curationujn ; uf supra ppilulatioiies:; yel.qui infirmi
notirit fliortffl-subjici"Deo.,- ideo his subdifur sub s.uijt:, Ci ab_aflis7juypntur ; vel qui irtflrmo.s-juvant.
iftjuria : cum ea3leris7iriembris.-fttatur ad YolUih, Gubemationes, illisunt qtti regpndis praeferunlur
IiaeP;vero sajpe-sine.voto niovesniur-. (654) Et.pu.l-: aniftiabus , ut alibates iiiftionast.eriis. Nota) qiiia,
ciire;, ijuia per ea soboles.jyroPreantur. Haic enim ifltipium.-gehera tinguantm pQsifll., .vidclicet quia
majorem habeut"honesfalem ; qttia",. cum nec ca- iili, hoc majus pnnflbus judicabant, ut.-Ostenfleref
jmt, liec oculos, nec caHera-operiamus, pudenda, B quod. non solmn inajus noti-;esset ,,xsed piiani mi-
stepe nitiJis veslibus circftindanluf. -Per. qtiae illi nus ; hihilominus et inslrueret :eos quod-noft ea
.designanitir, qtii discaleeall, ac vfetris induliver desiderare deberpnt, qupetpiali haberequeiml,
Siibtis-inceduni,' qui majorem tiabeiil honpslaleffl',; e"ijh •quibftssolutinnodo salvari;(657-).>nenio polesl,
quia., quo.-sunt abjectiores , _eo niundioris "vilae.-,. sed ea -potius ariienter inhiarent, quaePt inafl habere
et in; conspectu Dei graliores
' v-et ideo Jaudibtis-sunt. nqft possunf, etsirte qtflbtis.fteinosaiyari ijieretftr.
, - - . / .;.,>|638)Ef -ideo,;cum dixissel-:-iV>«)_!f/Hi(i
praeferendi. omiies.apo-..
• Honesta nostra: jmilius e'getii,'\d, est ,,"._sub'limes, stbii,-eic,,i\ib]ptix\V:,Mmulammiclicitismciicijnelibra.^
yelut Gaput, aut peufl; quia.qui viget sensfl ,,cal-. JEiAulamini auteinchcifisiiiuld,/e\c, .Manifesiata va-
let ingenio, non:est neces»e,:;jil .laudet.ur. Sequi- rietate gratiarum, hoftatur et nioriel Aposlolus Co-
tur;-Sed Densleinpertivil cmpns, elc. Deus.cQrpus rinihios majora.ebarisinata aeiniilari, id eslîiJajora
lehipefayit; qtiia 'slngulis nieiiibris singula. tribuir dojia _'sequi.",M_ajora i)artiqt.teVpliari.sma[aappellat
cificia;; sic-tit tin': coi.,poTe-'Ec>fjl,esi;p.
Ad quid -hoc.? , propbetiam,.quaetid utilitatern lolius propheiiae-atti-
Ui iicn sit scliismuJn coipbre^,-hoc esl:, uf iiiluinr ftpt-(639-4;0.).IliipiiinJ-majus donum v.arietaleiri lin-
quodque stium iftvicemtiflicium siibinhiisiret. Mem- gttaruro ,es'sepiit-abaiil,,aeslirtia!!tes: no» aiiud ftiajus.
bra-quijipe EecTesiae (uriC.fecte habenliir, si non "• Ei.-yole-nsAposlolus illos ab-boc subifahefe^ ideo
peiyeriuntur, id esl, si alLer non veli.l superbe Mcil,wmulamini,eic, _ -".-''.,',
aiterius graliauv-assumeip-, ,sft.am negTigeiis":qttod .(fiip.- 'Xlii.;) Etiul -longius7'e;os Ifaheret,,; >cum
si facit, et stiafti reddit iftritilejri, et alterius non dixisset mmultiiriini, non siaiim fecit•-fniefn,. sed
meretftr aceipere. - . - '7 _ sUbjtinxit:''•&''liiigjiishoiniriuniloquar,.eic,,Lingusi
--Seqtiilur';:' Sed-idipsiim -pro se inviceiit sotlicita. ertim liominum sejrtuagiiit>a'. duffi suni,; sed qnaestnit
suiit,inembrti. My.stice: Si aliqtiis in .Ecclesla.:ffla; TiftgftseangelicEevcum uon IfatieaiH.coijioreaS.fltigftas,'
ltimquodlibef iiicurritj.el ahhhaj peri.cfllum•ypinnes' "qriortiainet ipsi incdfpofei?-Sed'percxaggeratrortein
fidelesita compatieiido trislari debertt de irtalo ipsius, loquitnr,, quasi dicefel : Si'etiaiijliiiguas aiigelicas
siciit deprpprio; oiniiliter et deprofectu TaEfari.Prae- loqui possetis, .absqfle charilale fiQnprodessel. Sive
nflssam siriiilitudinemexponeiis, subjunxit: Vos eslis lHiguaiftangelicam forte appellalliiigtiain doGlorum,
corpus:Christi, etc';'Noia:quia;>dieit,,..niem'6.j_o de,.mem- narndifferl humaoa lingfta a.flbciofuin^.ul sit-sensus::
bto..Aliufl est iftembfuni ad corpus, ut bfachiuin ; Si eliam iingu.i.sdoctoruin Idquaminij: absque cbftr
aliua",memhnifflad membruih, uiniamis vel diglii: a.d ritale non prodesi. -Sed-splei qttis quaerere: qnibtis
tirftcbium. Hoc" etiam expoiiens.---d,icil.,;-£.('gj(ps.rfam linguis post hane vitam homincs Toqtianlur'; ' sevlnon
D --.'",. .'>. ::_._:" '.- •':•*"', ." ...'./ ",;
(floi) Anieyerba ei ritichre, desiderari.vidfentur (638)in'.auiog. fflarg. hic legiiiifpap.-EXI. ';"
verba"lexlus —: abuudantioreni liorieslalem htibeqnt, . (659-iO)'Qiiamyisyerba(/H_c.,.^((i)(e(,inihtisaj)iuni
cui sub]icilur in.terpreiaii.o.. <:- --._ .. sehsum rediiant; non laiiieii visttni e.st ea-emertdare,
(65S) .Agabt!s7_-propliela , et,-nfnis e sepfiragiula quia,elsi ohscufiorem, sejisuiii tamen -aliqueni-redf-
lesu Chrisii' discipulis, qui praeilixit.i,aiiiem.,:quae dpre Valenl; ad eorum tatneti; jnfelligetiilani aijean-
sub Glautlioevenit,' Acl. xi; 28 ,:el fcafcereiijPaufi, tur;eit quaepaulo-posi leginituf >in ea verba "eplstolae
Act. sxi, •iO.-Martyrioeoronatfl-m Aii.tiochiBe GraeCi —^qui le.quilui'lihgiia, semetipsummdifictit;P.: SI.V,
pertiiherii, .et,ejus iesluin die- octava Maftii Ce: tibi inier Tinguampt prophetiam .lai.i.imn tiiteresse
lebrant, quod Latirii. die noiia Febrtiafii '"'" celebra-
:" " ' ail, quantum rpfeft intcr salutem uniugp-lmiiiiojnm,
batit. norto saeciiio.' .' . "'";' , -imppihftium; exiiide eniiii erueliii nieliuSfoftasse
(63f)) De his -S. Pliilippj"ap.pstoli-filiabus-,; quas lii.c.legi.pbsse—pfoplieliam,qutijud ictitiiqieiii/tblius
non salis distinxisse vitleiur Ctiius-velus Eeolesiae Ecclesiui uttinet, CbhflrihafUr autem liaec iectio ex.
Roinanae sacerdos , et confufiisse.cum S.::Pliilipjfl iisderiiyerbisTiiijUsepistoiaexiv,4 : Q%dliiigtia,toq.ui-
diiicbrii filiabus, vide Euseb; JiiSl.eccl. Iv ni, c. tur,.semeiipsnm mdifical;quiaulem pmphetat^ Eccle-
51, ei-Sozomenuftflib. vii,.c.-27(., 'siarii.Dei mdifi/cai. '. '.-'._ ////:'
(637) Ycrbuui"salvari a ddenduhf cerisui ex seqq.
387 ATTQNIS VERCELLENSJSEPISCQPI; *88
inveiriluryet forfe ideo, quia nulla erit ignoraritia; A credit, M esl, iniplenda, Tn divinis libris quae pro-
nam officiiim linguae ideo.cqncessnm est, ut stips nflttuntur.' Omriia sperat vera esse quae dicuntur
actus honflnes aliis manifestent, qtfla ignorantur; " (6M).' Charilas nunqudm excidet,"\d es.t, non palitur.
'tunc vero non erif necesse, quia deeritignorantia. casum yel ruinam ; namhumiliias : nunquam cadit,
Faclus sum velitt ces sbtians, elc; Ms enini irra- char.itas nanique absque liumilitate esse non potest.
tionabile elemeritumêst,elnisi-langaiiir, notisonal; Ilumilitas enirii, quo ceeleslia peneirat, eo s'e ferre-
scumvero sonuerit, nullius seilifieationisalquentiliia- nis ihhosrere putat; el quo allio'raeonscendil,eose
lis exislil; similiter qui omnibtis linguis loquitur. in infimis consistere ffistimat>.Si"enimsttperiorihus -
absque chafilate nulliusftst ulililatis. Et si Itabeam - jurigaiur, excidit (61%)legendtuii.: '
.si auleiri inferio-
?propheiitim_, id est, ui rtitura praedicairi,el noverim- ri\ms,.exeidet.
tnysteria-oninia, id est,- divina, et oinnem/scienirant, Sive proplielim evacuabicnlur., efc-- Aliler enini
lmma-nam, el liabeam omnem fidem. Nota quia eartl- prophelim/evacuabuntur, aliter cessabunt; lingumêt
-defflappellat 'fldemprtineni, quaniDominus iii Evari- aliter ^ctentia. d.estrueiur. Dub praedicia cessabunt,
-_s>el\6 .gfano sirrapis .assimilai (Malili. xvir, 19^ quia inhac prajsenii yiia flrtientftr;- scieiitia yero
Luc. xvn,<3),non jjropter niediocriiatero, sed propter desliuetur, qttia in fu.turo augmentabitjir. El qtia-
ijilegritatem et vivacitaiem. Et itatiic mentlo hioiiiis B;.Iiter, subdif:; Ex par.le -enitn Cognoscimus,elc. Bene
fit; velufi elibi (Mattli. xvn, 19). - hoc dicit, qtria rmllus- mortalis, ac-in praesenti vita
Chariltitem aulem iten habeam, mihii sum. Non- p.osilus,.;perfeciecognoscei'e.potesi;-mulla enim.hic
iiegal se Sfl.hslarttialileresse, ;sedTrirtiinislerio pr-p- cognoscuntur,>sediainen rioti omriia; etTdeo dicit :
dicationis nihil se esse"dicil.; El si disifibuero, eic. Ex parte cognoscimus, el ex paite propheiamus,\A
-Nota"quia disiribulionem facullaium marlyrio con- _ est, -futftra praedicimus_:_Cuiriautem veneril quod
jitngil; ubiostendittif magni-merili esse distributio. peffecluni est, evdcuabitur quodeXparleest;nov\ ipsa
Sed quia solenf qflidam -simulate-lioe ipsiirii agere, scienfia, -quaj nunb habeiur, ih fuiftro.eyacuabitui':,
-idep subjflnxil : Gharitalem aulem-non habeani, iiihil qriodexrparle est,- sed imperfeeliopjusdem scientiae
milti prodest.&ad simulale duobus modis iiitellige': destruelur,. quia augmentahitur. Et talis Csl isia
qiiia sua tribuit, a.til-raariyriuti)adil, vel certe appe- locuiio, qaemadmodum si nubes opponatiir; soI|, ct
tilu Iiumanae latulis, aut fingeiido se aiiiiciitft,-eurs ipsa claritas abslrahalur;-si verosubtj'ahatur nubes,
.*it inimicus. -. ,. -, -, '. ,_7 îolesl.quis dicerei Evacuata «st clarifas splis; non
Charilas paliphs esl, elc. •-Noniiiiaveral superius quod ipsa Claritas.sif evaGuata, sed artginenfatio.
•ehariiatem; nutic vej'o menibra ctiarifatis Oslendens, ,cTaritatis dicitur evacuasse imperfeclionem ejusdem
dicit : Ghapiaspaliens es(,- eic.-Paliens, mala per- C claritalis. Et hoc ipsum submissa simfliludine ftia-i
ferendo; benigna, bona tribtiendo. Charilas Grcecus tiilestai, dicens :'CJHJ(essetn parvulus, elc. Hanc.
-serrao es.t, e.l interpretalur dil.ectio_."Dileclioafllem jiraesehteni yitara assihiilat. oetali parvtfli, futuram
. dicilur, eo quod duos iifter se liget. Charilas non vero setaii vifi. Et bene, quia-lanthm distat iiilef
remulalur,- id est, iion invidet, qula visibilia con- hanc praesenlein vilam et futurain, quantum inter'
lemifli; sive nori.aemfllatur, iil-esf-non Iriflai, quia selatein parvi et magni. -Sieut enim puerilia nos
caret superbia. Maler enim iiiflaiioii.s superbiaest. fleslruil infaiifiain, et' adolescentia pueriiiani, sed
Non agii petpetam, id est, jJerversa, vel dislorluosa, vires augmenlai4>lla nec sciehiia"fuiura :destruit
quia in illum -inleiiliohem suam collocai, in cujus islam, sed augmentat. Subjunsit -etiam alteram
regulis nil distorlttosum itiveni.tur. Non inflat, ifl similitpdhiera ad-pfajdiclum altinentem sensum,-
esl, "hoiisuperbit. Non esl ..ambitiosa,id est, tempo- • ,dicens:.tidemus riun.cper.speculuinhtrimigmate,etc.
ralia conlemnit, sive honorem.regifflinis parvi pen- Ille enim, qfli per:speculuni videi, tion fera veraiftj
det. Non qumtil qum sua, sunt, Td est, temporafla Pl sed femverae simililudinis-pfosjflcit. 'Sjffliliter <k
transitofla non concupiscit, sive, quia sua, quae sine aenignia aliiid- aliquid. bstendit. Nam «enigma *sl
•offensione li.abere poierat, largitur.- Non cogilai n obscura senteiitia quodlibet aliud demonsfrans, id
malutn. Magna esl virlus Charitatis, quoniam non .pst, non veritas,; sed similitudo. est rei, ut supt
solum iion,operalur malum, verftm ettani nec cogi- allegorici sensus. ;Ergo jier specuiura -in ainigmate
tal; taftieft, si admentemyenirel,.resecat. Quoftiahl vi.demus, qnia non perfecte gaudium vilfe futnrai
sunl nonmilli qui noh-opVanlur, sed-iamen tiogi- cognoscimus. Tunc tiuteni facie -adfaciem; quia
iaftdo pereuril. --Non yjaudet super iniquilate, taiii no.slruiftgaufflum,la;lIiiam elflneni tiostri desiderii
facjeiiiis quafflpafienijs:, -qtiia illorjim daniria veJjili videlflmris. Idjpsum maiiilesiat, subdendo : Nunc
suadepulat. Congautiel autem vertlali,,(am facienfis zbgtibscimus ex. parie, etc. Ifl est, cognoscam sicui
<juani sftstinentjs. Qmiiia suffeft, vel suslinet, aut cognOscor,et videbo ut yideor, uf Joannes : Yide-
palienler perfeiendo, aut exspectando, u.l impleanlur bimus euht, siculi est (IJtiau. ni, 2).
ea quaeproniittunliir. El boc eslquod subdit, o»im"a -Nuiic autem.manent, ftdes,elc. id est, Iiae in
:(6M) Verba omriia;../ dicuhluf,; aliqua yideniur 'cfeclit et sverat

' •"relationem
" - sua.m propriani sortirl
irartspositione viliata. Legeiiiluin enim jiutarem : -poteruni. "
Qmnia sperat, idest, iinplenda, in divinis,clc,, oninia (642) Et ita Yulg./habet, excidil nempe. .' .
credilveraesse, qumdicunlur: boc enim modo verba
soa PYPACTTin m irpiCTATiS PMfLL -- IN EPIST. I AD CGR. 590
prae&erilivita; in futura vero, duabus stiblalis, cha- i ad majora vos ,provoco,tit niinora noft#.rohibeam.-
-j-iiasmancljtiifideoninjor. Nam fidpi succedit spes, Sequilur ; Nam tiiajot esiquipfbpheltit, quam qui
spei vero visio, qttae visio charilas est,-el ideo ma- Ibcjuiiur linguis. Mutiuni qtiippe erga lnnic loctim
ijor, quia islatiic finiiintur; illa vero-manet. Nofan- bealus Augustifttis Taliopl, Dicit enim inleliigi de-
dum, quia niagha-.dislanlia-estinler res teniporales. tiere,per linguas, irt -'Scripturis divinis,,~occuIta
- -el spiritales : teroporales enlm, cum lion habenliir, alque -prOfiinda; lingfta vero, niembrum /cOrporis
multum desi.deraiit.ur;si vero habeanlur, fastiditinl- denominans, aut signiflcarisres aflquas, non lanieif
-atqiie vilescunl: spiritales auiem, cumnon babentur, efii.ciens: ergo .per meiiibfi ftioluih occtiltaeres de-
mihus desideranluf; cuin vero habenlur, magis ma- sigiiantur. Nam m.uliift'sunires, el significaiioncs in
gisque desideriuinin noJfl.sraccendunt.Inde-animad- Scripiuris divinis,'qtiac noj)--iilij)Sum sunt, spd aliud
-yeriendumquia, sl-nuhG,<;unfnon videntur, et non -significanl. Hae quoque per -linguam designatuur;
habcnlur, tamen diliguntur; quaiilum tunc di.ligeii- quia.ipsa translathp ponitur. Ergo major esl Tlle,
-jtur, cura quisque eas eleelorum liahuerit?.Ei libc _qui prophelal^ hoc est, qui occulra-flilucidat .atque
seienduffl quia inajus qftisque electorufti inveniely -manifeslii , quani qfli lingua loquiiiir, hoc cst, 7
quam ;cr"edcre ac sperare possit.Et-.ideo liecesse qiii profefrc quidem oCculta-, sed' manifesiare
est iff nemo fideliumsetaiittini-oastimpt-credefe, ant ifton" potesi. Sunl nariiqtie corporalium imagina-
sperarp bie posse, quanjmri illic ihveniet. -iiortes".; ''sefl"--Tnajof est-, qui eas inlerpreiafi
(645).(CIP, xiV,)S'eqtiiliir : Seclamini charilalem, polesl, quani qui videt: verbigTaiia, vidilPharao
Postiaudem chafilalis, horlaiftf crmonet, ftt sec- ; fenagirialioncs>(G'e».XL, M), vidit el pincerna, et
tenliir cliarilatem, quasi dicerril : Jam quia iantatti .pisfoftim priiieeps; sedJoseph his oirinibus major.
acliflem agnovislis charilalem, ut' rn ejiis tiono ille >eiiani,qtti in uiraque fe vigel, lion soluni aljis,
omnia bona coiisistaii"t,Vetsineea nullum tiohtim sedeo major, qui tanluiif interprctalioheni dici!,'
essequeal: hortor, -ul'secleminieam. Pbst admoni- veliil Dahici, qui iii ulroque.poliuit :ipsepleiflih et
itionem horiatiir, ul eliaJri spiritalia ainiulenlur. .sapienlibus Babyloriisfflorlis sentenliain' incurreriii-
-JEmulamini, inqiflt, spiritalia (subaudienduin est7 bus, qiiia proJrali stini, qqod corijecitiranr dicere
-tiona);Spirilalia. naiiique yarielalem graliaruffl vo- nequirent, etim sorortiurn nescirerit, oslendil Nabu-
-cat.Sed qtiiaifli audienles sjflfilalia, possent genpfa -chodonosor non soium iiilerprelationem, sedsoin-
linguarurh inlelligere, quacprae onihibuseliarismaii- niiim, >et, qttod liis majus est, cogilaliones. Ait
tius .majora judicabant, ei erga ea plurimum-avidi. -eni)))_:Tu, rex, cbgilasii instraluttw Cjuidfuturum
praiil; ideotiiox subdil: Magis dulem, jct proplietetis. êsseiposi ie (Dtin;;i\, 29), etc. Ille etiam. qui, licer
. Seqiiitur:; Quietiim loquiiur lingiig, ele.,Isleiipn J loquatur lingua, lamen interprciari polest, prophefa
hominib-usIvquiiur-; qtfla non ab bominibus intelli- inlerior.iion est.; elideo subjrinxit vNisi fbrte inter-
-gitur, sed -Dco~~qitia ab ipso ihfelligitur, -qiflptiani yreieluf. Se- ipsuin etiam Tflis'prsebuit exemplum,
occrilla cordis riovif, Et ideo siibjuhgitjlVemojenim dinn siibjiinxif: Nunc autem,'fralres, si veneib dd;
audit, -hoc est, infeliigll :-spirilu tiuicrii, id est, voce vbsJiuguis loquens,elc.; quasi dicerel • Iii nic <lis-
sola, loquilur inyst&iia. Vcruin qui lingua-loquilur, cite exemplitni-,'qtiia,:si yenero ad vos ignotis lij!-"
Deo loqiiilur; ideoque adjiilixilf Nam quiprophelat, :guis loquens, liihifvobis prodefo, nulljusque ero
liominibus laquilyr;'.quia ab tiominibus iriteHigitiir. sedificatioiiis, nisi aut propTielas vobis expqsuero,
Quid eliam loqualur, manifeslat wdificalionem, et aul moralia docuefo, aftl aliqua occulia revelavero.
ixtwrtalionem , et consolalionem. Muiium , scflicet Et hoc cst,qttod dicit': Nisi loquar aul-iri revela-
jedificantnf homines, duro qtiaesiionum solutioneni t-ione, aul scientia, plc. Sed haec omnia ad unum
audifliii; tiapiunl eliam exliorlationcm, uiprotwfant .profectuih referuntrir, quoriiariiille dopet qui intel-
in mellus; magnam nitiiloiniiius sumuni consolaiio- ligil, et ille pfophelat7qui-i'evelat:.hiysteria : quse
.-.—-.-
liem, quia spe fuluroruni bonoruin palieiiier perfe- ideo agit, quia scieiifiainhabet.
runt adversa. Bnde idem rn iepislolii ad Homaiio^ : Q .Postquam se praebuitexemplum, adjunxit el aliud
Vt per patienliam e_t\consolationem Scripturarum de.irr-aiionabilibus ac iirisensibilibus.Tamen, inquit,.
spem:hqbeanius(Ronu xv, -5)." quiesipe ajjima sunt vocem dantiri, etc. Acsi aliis
- -Sequilttr : Qui loquilur tiiigua,,semeiipsum_mdifi- verbis diceret: Si tilria, ,aui ciiliara,• aut aliquid
eai. De illo dicit, qfli, quod Ioquiltir,-inleIligit. Qui tale,' norf disiinclum, sed confusflffldederit SQHUWI;
miiempropjieiatÊcclesiam mdiftcal.His quoque ver- riulliiis ernnf uiiliialis, quia aures non demulcenl
bis osiendif inuiium quidem dislare inter linguam a.udieniium. Mullo magis vos fiullius erilis aedifica-
et propheliam,. lafitufflvidelicel interesse, quantum tioriis, aut.ulilitatls; nisi ita loquamiiii,.nt intelli-
referirihlersalutem unius, elhiulforuni,iinoofflnitim. ; gamini. Sequitur .'Etenim si incertain-jvocemdet'
Verumquia ipsesuperiusgraliafti lingftaruminter va- iuba, elc. Nolaquia incerlamdicil, quoiiiarii quideni
rielatem donbrtim-annumeravil; ideo condeseeftdens, variis modis soliti eraril homines lubis cariere : carie-
concedil jllis loqiii linguis, /dicens ..yolo.aulemyos tianl enim,'ut incifarent adbeilum, sive Utniovereht
omnestoquilinguis.Etut liocnflnusdonuinoslenderet, casira, vel flgerent": quod monslratur et.tiilihro
s.ddidii- llagis autemproplietare; qftasi dicerel; Sic- Levitico,.pt Jestj Nijye,alqfte Machabacorum,sive in
(645) In autog. marg, bic legilur cap, LXII.
-.:-,,
.05/17 i "A"T.Th\fT<I' VfiHr.PIJ.FA'«s(<5
11*i.\Ji.M.*~J «uc-.ui.iiu- J7PIQI'API -n»
iiiitio mensis et solemnitatis ; tinde Psalftiisia.. J 1 poterat .idem Apostolus variis Jingiiis loqui, lam
Caniie, iriquit, in initio mensis tuba(S&&),eie. Et.esl per naluram,, ut, Hebraea., Syra,. Chaldaea, alque
sensus:Sicujf eniin:,JiisiiubPperiambellidetyoceft); Graeca,>quarii pt tiliis per graiiam Spiriius,sancti,
heriio se. pikjparaf adtieflurri:;7 sic ei vobisfloqueijli- ul caeleiTapostoli, sioiitift Aclis eoruift legilur. El
bris, nisi ita ioquariiini, tit ihlClligamifti,ftemo se quia gratia flnguaruin donuih est Spjritus sancli, ut
praepai-atad spiritale certamen. Elbocpst quoddicil: ipse supra ostendii, ideo berie gralias Beo agit.
- .. Sequiiur : Sed in Ecclesiavolo quhiqueverba sertsti
Jiaet vos., etc.,
Sequitur : Eriiis.enimin qere/lofjuentes, id" est, trieo Ipqid, plc. Slmpliciter locus isie ihlellgeftdus
•qftasi'venlp. inflati yoceiiremillenles. Seqnilur: Jam esl. Hli vero, qui subiiliter-disculientes, qiflnque
mulia,.ul pula,,generadingtiamm,-etc. Eêst sensus -: vprba- dicunl quinque MQysi iibros sigiiificare, di-
51 etiampirihibus..geiierlbiis liiiguariiniToqueremiiii, caiil necesse esf-quid decem ni!//«B'Significeril.Ergo
iiihilpfodessel vobis, nislintelligeremitii.Seqirilur : nos :simpliciter fler quinque vefba flreveffl inteflir
Sietjgo nescieto viftulemvocis, elcjVerurn est: qttia, • gamus. orationera ; per -decem ,miilia, proflxam. Et
si igtiQlaquaflbel flngua -lUii loquatur, el ipse fibi, esi sensus :,Malo qttinque verba sen&Umeo, id est,
et lu illi barbarus. Et est sciisus : 0 Corinthii, non brevpm orationem simpliciier et manifesle facere
-'Siudendumest lingiiis, ui; ignofislinguis loqueiites, IJ ad illorum aedification.enêlsaluiem, quam deCem
Stivicem barbari videamini. sed. polius charilat.i, ut •nflllia verboDumlintjua,; id est, pcculte-facere pro-,
in cQmmuni intellectu laeiemini. Quaprojiter adjurt- lixain. Ubi•jrnenpniuf. 'scholasfici praj.dicafores, ftt
xifs-jStc el vos, quoniam mmuiaipres^spirituum.estis,/ in .prsedicatiQtie-ftoii suam quaeraftfp.sfeiiiationera;
idestJinguarum,,ad mdiftCqiionemEcclesimqumiiie, sed suortim-auditorum-.perfeclionemPl salutem..
utabundetis, id esl, prophefetis; ac si-dixisset jPrp-. Sequitur c Fralres, notiie pueiteffwi sensibus, Clc.
jihelb esi-abundantia-.aediflcaiioniset iiliIijalis,,riDn Puer eniffl imilandus esl simplieilale etTnnocentiu,
in yarietaieiihguarflffl. Quajiropler.mox sequiiui': juxta hoc, quod. Domintis in'Êvaiigcl.ioajt ;-JVtsi
Et ideo quiioquitur.iingua-r oret,/\6 csl, loqtiaiurila, coiivetsi ejficiaminiui patvtdi (Malth.^xxm, 5),-etc.
lii Inlerjiretetur; sive pui, id-esl3;precetur.Deiun. Y«ruin quae sil jnnocenlja paryuli, jani jjatel; seti
Seqftitur :•'Naniii oremJhigtia, Td efet,.Toquar, s/fl- .iioc sciendum, flula illa eslvera sim,plicitas,>q.uam
rftos ineus, id esf, voxmeploqtiilur, 'mens/autemmea coiiiitaiiir prudentia.:. unde, dp.qiiodam virojiisto
sjne fructu esl.De illo Toqiiiiur Aposloliis,qui tio.c, dictura esi: .Shiiplex et t.eclus (Job ii, 5)| siniplex
qttod sermone proferi, non inLelligit mente, velttt proptef iniiocehJiam,, reclus jiropler prudentiam i-
'
J.alini -assolerft dejeclari sono lingyae Graecae,,.qtii natiiuna sine altera hahefi fton potesl.Ei ideo ufra-
cum delectaii sono, lingua Graeca Iqquuntur, rr.entes.(2 qtre liabenda suril, ut simplicilas rclevelur prnden-
eorum alienai.a fruptu reflduntur. Fuerunt qui dixe- -tia>,et'jirudenlia tetiiperettif simpiiciiate; Hincet
runl Apostqlum de illp-spiritu -dixisse, qftiTn ba.pii- Dothinus in Evangelio : Mstpie prudentes sicut .seiv
stiiaie .(ribuitur. _ - • •- - ; '.' 'penies (Mcillh,^,'iQ),eic; Et quiapuer.fflulitia, rioii
Sequjlur :. Quid ergo esi? Ordbospiriln, orabo et sens.u imilandusesi, subjunxTt::Sejisibus tiuieni.per- '
inente, efc.: nisi, quotl oreloquarj intelligam meiile, fecti.estole.; . . '- ,
cl qriod'yocepsallani, cogitabo et cofde? Tunc vero - Sequiltir : Inlege scriplum esi.:: Quoniaih in tiliis
qnis bene psallii, aut orat, quahdo vox inlentioiii iitiguiSf.et'aliis tnbiis-loqitat (Isa; xxvi_n,;ll), etc.
eoncordai. Quapropfer, _quia.Apostoliis ostendit re- AJiis Jingriis ef labiis loqititur Dominus, juxla.qu.od
inedium, ut mens non sit sine fructu, monelur bis pef pi;.oj)betam> dicil::"F«riro?j cunt donio/Israel'et
verhis uiiflsquisque, >utdftm .procuiftb.it,ad ofandufti, dbino.!J udti.pacium (Jer. xxxi,,.51),elc. Videi iiani-
siye slat, vef efiam-ad psallenduin, colligal ineritenj q.ue-aliquis Judsefls-Detifti aliis iiftûis Ioqui4-dum
suam, el non sinalpain.pef diversa vagare-, qualeiius circumcisionern audit nihil prodesse, S^bbaliim non
noii fructu priveiur: . observari, jiroMbitos cihps licenler coftiedj,-Neom.e-
Sequilur-;: Cmterum-,si .ben.edixeris, Beneoieitur niai;uin,"alque Ealeiidafum, casteitirumque soleiiini—
qtiidquid secuiidum sequ.italisregtflam dicitur; sive 1D taiiijn celebfaiiones-evacuatas^ acv diversi getjeris
benedicis dflm j)reGaris,.yel rogas, yel cerie saiicli? -'sacrificia ad mysleria corporis .et sangtiihis ipsius
ficas. Ergo si benddicis:spiriiu,id est voce,. qtiia al-. trarisisse. Sedquare aliis Ijnguis l.ocutus est? ¥ide-
ief noii intelligit; quis 'supplei Ipcuni idiotm,,.\A:estf licetj.ut. pnederpHty QiJod'.mahiJestat', cunJ .dicit :'
quisorationem, quisve ttjas coiifirmabit -preces? ,Et. N.ec,sic emtidieii me ,'dicil Dbriiinus. Ipse iicmpe.
lioc est quod dicit : Quomodb dicet, amen, super . populus. spfeyll Evaiigeliutn, nihilominfls cqnierii-
ttiani.' benedklionem? Hocest; non dicet fiat, quo-_ psil. Ilaque tingu/min signum.sunt, etc. Gonsueludp
' tiiam
nescit/quid dicas. Sequitrir": Nam-tfi quideni .naniqueiuitii.i primordiQ:Ecclesiae,ut.gratia lingtia-
bene-gratids agis, id esf,tiene rogas, bene precaris; fum dareiur credeplib.us, quaienus infideles inciia
sed\ aiier non.mdificnlur, qui^non.. i.n.telligi,t,.Sequi-r ,rentur adTidem.;Sefl dilalala jam fide, et multipli-.
Grafifis ugb Deo, ptc. >Sane ,noiaiid.um'qWia'! catis fidelibus, cessavit Tpsa.ponsuetftdo, Ei ideo
tu.r:;.:.
"(64») Psal. vjii, *, Buccihate•iri neomenia luba.. cOlebant, sacjTftcra praecipue .'a Moj^seconstitfttai
IVeomeitia^Graicavoxesl,: quae-primanvmensistiiem Sum. xx,-'ii,' offerentes. '.''
Bignificat, quani Hebraei cujuslilfet mensis.niaxinio
"
.-_.*. wr.rxc.ifnn TVr,'nTCTntiH
JLNJii/ioiyu-i-.v- PAin.I.
la. ,- *?.-TCPISf,I AD C0R7 -594
535 JS\1'U&111U.
eos ab hOc prohibere, fte forfe sli-
dicit Aposloltis":Lingttm in.signum, etc; ptpiiHetiaX noluit fundifus
dici
autem nbti infidelibus, sed fidelibus, QttibuS verbis mftlali deieriores fiefeni, eo quod Prederent
eoncessif iflis lo.qui
osteridil hiagrtafflesse disiantiara liiter Tinguam, et hoc invidenlia : cQndesccndcns
cum ail':-Sivc lingua qids. ioquitur. Etjiola,
-propheliarii,videTicetnon solutri in ftfiliiatem, sed iinguis,
eliarri in perpetuilalem. In uiililnteiii prophelia quam temperale. -Sc;undum dups, inquil, «t<(pitii-
rtOnsimul,:sed p.eiparies. Idecjrtbn ':
praecellit,"quia illae j)fo jnfiflelibus, liaec fidelibus tum, tres, et IiQs occasionem
dalur; iriperpeiuilaieiii, quia iilae Cessant,haecvero omnes concessit, ne darent infidelibus
manebit, quandiuperegfinabilurEcclesia. reprehendendi : ideoque nOn eiiam tres simuT,sed
Seqiiitur::"Siefgo converiiat:universa Ecctesia in poiifls ut.alterQ loquente, alie.r taceat, ne forfeio-
vnutn, elc, El. esi sensus;: Si omnes in unum con- ttim Pccuparent diem, el hon daretur facultas :Io-
veiiiaiis, ef Oftineslingttis ioquamini ignolis, min- quendi ad aedificatioriem.Et nola, quia ita boc con-
-quid non dabilis'occasiorteiii fepreheridendi? Qno- cedil, ut adsit q\\\ inlerpreteluri alioquin, sibi, el sali
niam si inlreiit idiolae, aiit infideles, dicent vos in- Deo loqualur. JStita,quia similiter cerlum rtuifteruin
saiiire et aihentes esse. Si autem broriespropliele- ponil de proplielis'. Propheim_,iriqtiii, duo, aut tres
lis, ei inlrent idiolae, aul infideles, convincitnr-ab dicanl (647). Quare noh omnes? Yitlelicel, ut caeieri
' oiniiibus: vidclicet, Conyin- f I inlerrogerit. -El hoP esi, qiiod adjunsil.: Cmleri di-
omnibus,diju'dicatur/ab_
"Hrilur,el dijudipaiup,qflia inlelligit se iniefligi, el /judicejtl : hoc est, si aliqnid occutium, aut cpnfra-
manifesle omrtiavera Psse agiioscit quae dicunlur. riuni visuiii.fuerif, inlerrogent.-•',. ,.
'
"Seqoitur :: El' occulla coidis mariifesia fiuiil. His Sequilur : Qtwd si alii revelatumfueril, elc. Ri-
'
manifestai vprbis, quia proplietia non esi sblummo- tuni namque, ei morem synagogaegenlibus insiftuat,
do fulura praedieefe, se.d etiaffl. O.Cculla,pfaesenlia quihus ioquebalufj- Sjmagogaenempe coiisueludo
mohslrare : nam,' sicul ab ocftlis nostris rem ali- efal, ul eortvenieniesin unum , seniores quidem se-
quam fempora fulura oceulfanl "sic et. "hienliiim derenl in calhedris,. juniores vero in scabellis, mi-
nhseondila, el locoruin absentia. liinc est quod bea- nimi quoque in pavimenio (648). IIoc oslendit, cuni
lus papa 'GregOiiusIoquensde generibus jifoplieiiae, dicit.: Quod slaiii,xevelqluiiifuetil, efc.MonC.leiiini,-
tinuin genus esse dicit ejusdem,'occulta cordis nia- ul faceat j)rior ; quia sicul ijjse rion omnia compre-
tiifesiare; qui etiam ad confirmationem suae riarra- Iiendere poiesl, ,sic et iste non ab omnibus alienatur.
-tionislioc Aposlofl assuriipsif exempluni.Prophelia Et quia sa^peDeus solei r,evelare juniori quod non
est enirii, qflaealibi gerunlur, phm nori si.i praesCns, reyelat' majori,' seqftitur.: Pateslis enim mniies pet
ostendere. Sicut deEliseo legitur, qui al-ijjipositus, singulbs prophetate.; quasi diceret: Omnesbabelis
quid alibi servus ejus Giezi gesserit agiiovitffTReji. (] graliam propheliae. El spnitus prapheiarum jjrophe-
v, 26). Sequitur : £( i(a-cadehsht (erram^GfS) ado- lis subjecti sutil. Pulchre dicit; Subjecti sunl; quo-
rabit Deum; quia nihil audit obscuiuffl, nihil lene- niam Spirilus sanctus sic omries replet, ul sibi ift-
tirosunl, niliilfucaluih, nihflqueduplum, tiiliil eliani vicem onines Sflbdanfur; verbi gratia, sjc ieipplet,
velalutn, ceu in idolorum iaifls. Idoloruih tiamqne . ut per humifllaiem subdaris illi, el illum, ul subda-
sacerdotes solerii velafe facies honiinum, ut non tur iihi; Ilespicit-eiiatft)haec sentehlia. adhoc, quod
videanl falsitatera; e cOniraiio Ecclesia, qnia nullam ait superius : Si r-evelalum.fuerii jtiiiiori, etc. Dnde
-tiabel falsitatein, sed omneiri. veiiia leni,' non velat et mox subjunxii:: Noh est dissensionisDens, sed
•oculossuos, sed pQiiusrogal ul apefiaiitur, dicendo: pacis. INones.t Deus.diss.ensionis; qtiia in projihelia
Hevela oculosnosirosjpsal. cxviti, 18), clc. '
non. esl dissPnsio,sicttt iii linguarum varlelate.
7 Sequilur : Quid ergo esi, Jratrei'? Hoc esl, ijuid Sequilur : Sicut in omnibus Ecclesiis sanclorum
dicendum, quideligendum,; quodve accipiendum dbceo. Haec.ideodixit Appstolus„ul et qtiaescripse-
consilium.?Quod consiliutii vbbis sit necessarium, - rat arctiu_seprum cordibus ineftlcarenlur ; et, riflm
ego ostendam. Cum convenitis,Tnquif, uuusquisque ,pa afldirent. scrilfl , quaein aliis Ecclesiis docuefat,
vestfum psaimumhabet, etc:Et esl sensus : Qtti ha- p.udereteos a generaliiale fore alierios.
tiei-psalnium laudis, loqualhr flaudem; qui habet D , (649) Mulieresin ecclesia laceani. Ad cceptamin-
docirinamexhoftationis, exhorlaiionem; et qui Apo- -tenlioiiemrevertilur. Reprehenderat stiperins Cofin-
-calypsin,revelationeni; elqui iinguanij et qui inter- tbios, eo quod iriniti .iiicederent, el feminas, co
.preiationeinsimihier; ei uhiisqiiisquegratiam, quam qftod;absqueyelamihe. Deinceps, qtiibusdarii inser-
accepit, loqualui, verumtameii atf singulorum mdi- tis, ad cceptamiriientionem.revcrtens, ut qttod dee-
ficaiionem; unde ihquit : Ontnia ad mdificqtioneni rat, stippleret, sftbjuft.xil: Mutieresjn ecclesia tq-
-fiani. ' .. '-.'.'' • '.' ceant ; sicut.-ellexdicit ilri, ubi Jegitrir:.Subpotesiate
" Af v^ro, quia' gratiain iiriguafurn inter varirita- . viri eris, et
ipse :domiitabiiur iui(Gen. iii, 6), siye
temdorioriifflanntinierat,'cum vidissei eos erga lidc ideo, qftia auclrix fuit priniaetransgressionis; sive
donum (646), et tioc niajus prae caeleris judicare, quia de cosia viri forfflaiaesl. Unde et Sara loquens
..(645).Yulg. in faciein. . . '//.: paviiiientolegitur in autog., jure oplinio expiingen-
j(64fl)Erga lioc doiium propensbs legendhm jtt- duni judicavimus, nisi super tnuros legere velimus,
dico, , Act. xx, 9. ;. . ;;
(647)Hic'ln aulog. fflarg. Tegitur cap. LXIII. (649)in autog.-mari»:-iiic leîtur cap; LSIY..;
(648) Yerbum stipermiiias, qftod perperam post
1'ATnoL. CXXXIV. ' : 13 .
; &s'. .";:; ,;.; ; ATTONISÊRGEEEENSIS EPISCOW -' :/":"/"./: ; 'Ma
afl Abraham, clofflinhmeurti vocat. Sed oriiftr quK- i_.ral.Eratvetiam apud illos haecprava traditio:'Qutfi
slio, qtiare flical mulieres in ecclesia lacere, -crira niam norinulli porrim Ctiristum resurrexisse erefle-
alibi doeeaf eas servare opus pietafis in eadeffl do- bant, de aliorum resurrectione dubilabaril. Pseudo
clriiia. Sedsclvilur ita: In Ecclesiisprohibuit; alibi tamen aposloli Clirislum;resurrexisse negabani, qftia
CQiicessit.Et bbc est, quofl dicit':Dbmi viros siws et natum Jfori (651):credebant.;Quaprppter traetal.,
inlerrogent: Superfluum yidereiur in ecclesiis prohi- et versatur inlenlio Ajiostoli erga rrianifestalloftem
flere, nisi alibi eoncessisset. Turpe est enhn mulibri mandati, el disputal adversus eos, qui tam Chfisti,
iii ecctesia, etc. Kon solum illis, sed etiam viris. quain aliofura negabant resrirreCtionero> niaxime
Et sl subdiiae debent esseviris; niullo. m.agis sacer- ^lameii advprsus eos, qifl; Cbrislura «fedebant resur-
dotibus. rexisse, fle aliorum lamen resurrectibrie dubiiabant,
Ana vobisverbum Deiprocessil? etc. Tumidi nam- Bouus magisler, qui non verettir ea quae docuefat
que eranl Corinihii, dicenles credufltalem suani' suis repliCare discipulis. Haec enifflliberaiitas non
magis prodesse aposlolis, quain sibimeiipsis; queffl- datur, nisi perfectis magisl-iTs.Caeferuminiperfect!,
admpdum si quis habeat fem aliquam venalem cpft- ac mali, in fecordationp eorufti; qnaegesseruntVyel
lemptam ati Qmiiibus, emptor extremfts pro munere docuerunt, confundunlur. Et nota, qnia proniiseue
dejvuiet. Ad hoc respicit, cuni dicil':'A» exJobis, 1 loquituf: quaedam conveniunt fecedentibus, qriav-
etc.; quasi diceret :7Non solummodo vbs credidistis dam vero in fide p.ermanenlibus. Nam;, quod dicif,
ad ftieam pfaedicationeni, sed eliara, etc., Et jungitur nolumfqcio, illis iqui -recesserant'*,quod ajt, in/qriq
illiloco superiori, iibi legitur : Sictit tn dm.nibus,Ec- statis, iliis.-qui iri"fide permanseranf, oonvenit.Ne-
clesiis sarictbfuhtdbcee, Et ne doctrina lllius, velini vum, ne se etcusalos redderent, quasi non accejfls-
jpuri liontirris, contemnereiur, subjunxit: Si quis vi- sent, qftia praedicavit, subjunxil: Quod/et acc.epislis:
clelur prbphelaesse, elc.; quasi dicerel: Nolile meam et, ne acceptum .rejecis.se-viderenlur, addidil: Jn
doctririara'., veluti purThoiiiinis, Cohiemftere, sed quo eistalis; subdidit eliaro : Pet quod\,et s.atva-
quasi Dei recipite; quia Doriflpi sunlniandala. Tan- mini;: hoC esl, per quOdsalutem consequi vos c.re- -
pseudoapoelolos-, q ui non Domiiii, sed suaftl flilis.
^giletiara
docebanl. Tcrret etiaffl illos, subdendo : Si quis ighb- Sequilur •; Qua rqtiane prmdicaverimvobis, etCvÊt
ral/ifjnorabilur,"" id est,: reprobabilur. >,' esl seiisus : Ea certe vobis pfaedicavi, ufoihiiium
Itaque, ftaires. Post iftullas cofreptiohes, frafres credefelis resurfectionehj; et, si ieneiis/jionfrjxstta
eos appellai, ul subleveiiiur. Mhiulamhii ptophetare, credidislis;'si autem non reti*ietis, fruslra, inquaftl,
el ioqvXlinguis nolite pfohibere. Yide quani tempe- credidistis.. Vbi ostendit fructuffl saluiis fflaxime in
rate loqtiiiur. Ita enira ad propheliarii provocat,ut ' flde eoritineri resflrreetionis. Se.quituf f .Tradidi
ioqtii linguis non prohitieat. Nos':enim soliti stiftius enimvobis in prhriis, elcf Quod yero dicit, :ih prirhis,
flicere : JSinulamini bonum, et protiibele nialum; duqbus niodis poiest aceipi : Spl jn primis tradidjl,
sed Aposlolus supra varielalem lingriarum inler eae- quodinprimis accepif; vel quod in primis acceJDit,
lera dona dinumerat, qtiod donuih majus esse pula- non In prifflis, sed qtio orditie voiuit, tradidit. Quofl
tiaftl. -Nolrtilillos-proTiibPre,ne ipsf sliftiulali puta- auteffl dicit, aceepi, intelligertdum est, vel per jeve-
rerit eriffl Tnvidenliae eaiisa semetipsos prohibere laliort.eift, jyel pef projihpiiam, veTper legem, Qftid
velle. -Etideo hoe-dicit, qflasi diceret: Iia ad majora Tllud sit, Ostendit: Quia Chrjstus hwriuus: est, ptc.
jirovoco, ul minora noii coni-radicam. Gtiriivero dicit: 'Propeccatis nostris, osleridiinilatl
Oinniti auiem 'honeste,ei secundum, elc. Honesle, eum" moftem aitinuisse, sed nostraa Tedempiioms.
sicul ipse docuit; securidnniorrfiHem.sicutjpse fe- causa moriuuffl fftissei SecundtimScripiurtis dicil,\it
cil. Et si viderimus aiiquem in ecclesia quodflbet oslendat concordiam Novi et Yeieris Testafflenti:
operafi,possuriius uti hoc„id esf, omnitilwnesteêlc.: qui tioluil hit suam narraiionem POnflrmare exem-
nanf fton solnm iti his qiiaead Deum atlinent, isle plis ; quia cupiebat fransire ad fflariifeslaridamajio-
ordo servandjis est, sed etiam jn tiis quae ad huma- . rum resurreciionem ; praesertim qifla" de;;resurre-
lianf cPiisrteiudinem aitinpre videntrtr., ; ctione Chfisti non'haisitabani:: at verO fle morte
' : Nolutn vbbis facib; ipsius "pfaedixitIsaias : Siqut ovis, inqult, ttd occi-
(650) (CiP. XV.) SeqiiiUir
Evangefium, elc. Postquam instruxerat mo- sionem duceiicr (Isa. Liii, 7), elc.; et.item : Jpse
fralres, nbstras (Ibid,,
res, el vitam Gorinlhiorum, reprehendit et pravas autem vtilnerattisesiprqpter iniquitaies
ponsuetudines eofum :;ln qua liactenus.'inieiiliohe 5.), etc.; ipse etiaffl de sepultura ejiis; I)qbii^lii-
nbft lOnge lafflen, reprehendit quif, impibsprb sepultura (Ibid., 9), etc. ; el iteffl \
perseverai. Superius,
"De.re-
eos, quia feminaeeorum, el non velaiae incedebani, Erit sepulcrumejus glbiibsum (Isa. %\, 10).
el ,non velataeDeuin orabartt, et quia Iibefe mulieres. surreGlione autem Oseas : Dte, inqnit,:(e):(ta, rpsu-
eorumin ecclesi.aloqiiebaritur,etquiain unftmcort- scitabit tibs (Ose. vi, 3), plc, -.
veriieift.esJ>ughaciiermysleiTacorpofis el sanghiriis Seqflitur: El quia visus est Cepaw.. ;Nqta_qtiia7
Domini srimebanl. In hacinienlione adhuc-perseye- non dicit primo, ne coritrarius eyahgelislis videre.tur.
-(650) ln autog. marg. tiic legilnr cap. LXY. i.nfra col. 599, non Jonge ab -iniiip, \b\: Pseudotc-
ex lfls, quae hab,entur .pbsibli,,.'iiecjqbanleutjvtiatum. '; -';
(651) Partic,nanaddidiiiius
2.07 EXP0SIT10 IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. I AD CGM, 598
Sequitur: Et post hmc, undeciin, quando abfttil A Sequitur.: Gratia Dei sum id qnod, sum; quasi .
Thomas (Joan. xx, 24). ..flicereli Multa sunt raerita, sed niala : el, qtiia pro
Sequiliif.-: Detnde plusquam quingentis frqtribus. malo redditum estilli bonum, aif: Grtitia Dei sum
Nolanduiii, quiafliaecappafiliononlegitilriti Evao- id quod _sum_;_ id esl,:quod sufti...fldelis,quod Apo-
geJils. Evangelistaequoque decies soluinmodo nar- ptoiis, quod doctor gentium iriflde, pt verilate, non
raul eura apparuisse; unde liqui.tlomqnsiralur, quia mpi est nierili, sed divinaegraiiae. His verbis pon-
jnullis aliis vicibus appafuit quara evangelisiaecora- demnal,-.et reprihiil poruiii lemeritatem, qui et
meiriorenl.JlIi ergo eas soinm descrihere curave- libero sejaclant.urarbitrio: af ille, qui diyina coni-
"i-unt, quas ad insiructionem, et omnium salutem mendatur gralia, ne alienus a. libero videatur arbi-
stifliceip dccreverunt. Qubd ait : siinul, utrum un- : trio, inqnii: Et grqiia;ejus in me vacua-non /fuit,
decini, an virilira viginii,.non saiis Glarel. Sequitur,: ._ sive egenat.'.Quare non vacua? Quia meum yelle
Ex quibtismulli manenl; quasf dixisset- Qtti inler- praevenieiui gratiae sociavi (653). Sulijunxit el ver-
rogati, yeritalem osleiidere qneani./Deinde visusest ba adjeuiiidem seiisura allirtentia : Sed pius ojmti-
Jacobo. Revera nonilla est haecapparilio, qua cuni buslaboravi.lh eo n.amque,quod dicil, plus, mon-
aliis eufflviderat, sed singularis. j.pse vefo in mftltis stratuf quia major est illi data occasio Jaboraftdi
strguniefttis se osienderp yoluit; hoc est, viriliin EI quam caeterisaposlolis, eo quod olBciumaposlojatus
Peiro/nunc Jacoba, nunc etiam ; mulieribus, ac accepit in genlibus., Cajteri quippe aposfoli, qui
fleiftde discipulis oftmibus, et aliis caeieris, ul qflo ofliciunf apostolatusTn pircumcisionem acceperani,
pjus resftrreclio manifesta fierei, eo in cordibus cum Judaeinolitiamlegis, ei prophelaruni habereni,
credentium jiulla dubiefas rerrianerel. Dehideaposto- . el unuift Deuiriesse nossent, facilius polerant. cor-
lis omnibus.Forle et supra dixerat undecim aposto- dibus eortim inculcare Deum habere Eiliuni, qui
lis: hic sepluaginla vujl inteliigi, quoniam et jpsi ..niissus A Palpe, carpem susceperit, el paliehdo.ê-
xhissi. nas humaiium redemerit; esse efiam -et Spirituni
Sequitur :7 Novisshneautehi omniuni, eic. Nam, : sanclum. Iiuic scilicel prima necessilas inCiiinbe-
quiadicit novissime,omnes illae aliae apparitiones tiat, ut idola desifueret:; deindeunum Psse Deum
anle faciae credendae suril, sive anle,.sive post preatorem omhiiim osienderel-; exintle Eijiuin ba-
ascensioriem/Novissime videlicet; quia poslomnes tiere, qui missus eiiainaPalre, suscepla carne, pa-
-credidil,etquiajahi noif in lerra. sedin coeloprae- liertdo, genris litimantim redenierii; Psse et Spiri-
sidens. Ahorfivum diciinus,quod non suo lempore tum; sanctrim .: irja yoeabula, tresque personas^
nascilur. Aborlivumse dicil Apostolus; qiiia rion in urium lamen esse Deum. Ac per hoc plus omnibus
praesentia Domini .crediriil, vel certe, quia im-C ! laboravit. Quapropter, ne sibi lioc.ascribere videre-
perfeclrim eum, id est mortuiim synagoga ge- liif, niox addidif: Npn auietn ego : ubi, cuift dicit,
nuit; sive' qflia Ecclesia de ejus; coriversionedifli- noii£go, noiise ostendil non laborare, sed absque
' ' ~ "
tiebal. . - ,, '/ . gralia laborara noh posse. Urideel mox addidit -
Sequitur; Visus est^nihi inninJAct. ix, 5), visus Sed graiia Dei mecum. Quibiis verbis oslendit (65-41,
esl iii templo-. Seqtfllur:, Ego enim suiri minimtis quia nec gfalia sine iibero arbilrio, ftec Jibernra
aposioioruin; non nierito, Inqriaffl, noh opere, non arbilriurn sine «gralia tiominis salulem bperaluiu
gralia, sed tempore.. Qui_noh :sum dignus vocari Altameri operatur gratia sine lihero arbiti.io,
apbstbltis, Quare? Quia persectilus sum Ecclesiam praeveniendo, quernadmoduni islum . de".ccelo, yo-
Dei.Nota, qiiia, cum non comraisisset post bapti- - Parido. ".,..•" , > .' 77'
smum quae;deflei'et,""ea qufe'ante baptisniura commi- Sequitur : Siv.e enim egp,$iveiili, elc. De quibiis
serat, jam diinissa deJlehal.Meftiinerat, inqua.m, Do- dicit ? De illisyidelicet, quibus se plus disjerat labo-
rairiidicentisperprophelaln (652): Ega sunt, egbsum, rare, Quibus verbis oslendii, quia jion sibi minoi'
qtii deleb utriebulam peccala lua, ei peccalorumtuo- auc.torilas foret inpraBdicatione,sic prtedicamus^sil
ruin non- recofdabor ainplius (Isai. xmn, 25); lu omniuffl, jnquam, resurrectioiiem credefefis. -Si-
vero memor eslo. Ubi solei-ier alteftdendum est, I '.veego,;sive illi, ideo.dicit, ut a
generali, om-
quaiilura -nos .oporteat ea, quje post bapiisnium nium doclrirta, et flde puderet eos fore ajie-
commisimus, deflere. Mclitisest enim ea, qiiaeanfe nos; ; "'
.-".: -.'_._. ,
; bapiismflmcQmniisimusfdeflere,quam pa, quajposl
Sequitur: Si autern Ghristusprmdicatur invobis,
baplisinum coftimisimus, oblivioni traderc. Hoc quod resurrexit a mqrtuis, etc. Egregio vero afgu-
magnumnialumpsl, illud vero .magnum bonuni. menlo concludit eos, ut aul utriimque negent;; tioc
Hoc enim agebat Apostolus, quia Domini rcmini- est,ut,si Cbrislftmcredunt resurrexisse, credapt et
scebaiur senienliae, diceniis.: Qtnnis[ gtii se hu- aiiorum fesurrectioftem; ef, si neganl aliorunj, ne -,
milial, exallabilur (Matth. xxmL l_l; Luc. xiv , gerit et Chrisli. Unam' namque ex alfero conflrmat
11). Et, qui se dejiciebal, ut exajtarelur.de- Aposfoltis. Iste ehim syliogismusnpnest dialeciicQ-
cebat. .-",..,. rura, sed rlielorum , et dicitur imperfeclus , quia
(652) Isa. tj,iii, 25,,26.-Yulg;: Reducmein meinb- (654) En senlentiam divi Auguslini'cifca gratiam
t riam. /; -';. "•'.-. - ef liberumarbitrium.-.- : .
(655) Notetur Ija5cênlenlia7 •.-..-
'S99 ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPl ' a/i
constal ex propositione, assumplione et conclusio- A citer remunerai. Najn stin hac tantuni vita,
speranlee
ne. Perfecifls syllogisnius constai exproposilione essetiius, miserabilioresomhibusessemus lioininibus;
et Ponclusiorie; ut si dicas : Est offlnis viiitts quoniam pagani saltem liic stiis delectationibus
ftlilis? Et respondeas, ulilis ; et assuraas : Esf casti- fruunlur; iiobis vero quid jejunia, quid oraiio, quid
tastitilis? Et resporideas : Utilis; et posl liaec vigiliae,qftid casla viIa-pfodessenl?"Solenl iiobis p'a-
cohcludas: firgo ei castitas virtus est. ApOstolus gani dieere: Yos, qui in Ciirisiuni creditis, qiiid
quoque propostiit, et conclusit,- quasi dfxisscl: magis babeiis? Htijus viiae"bonisfton magis abun-
Resurrexit ChrislUs? llli si dicerent, resurrexit, dalis. Sed iiiagis, inqriam,' tiabemus ; qtiia vilaift
noncluderet ipse: Resurgent ct paeleri. Et iteni: credimus fftturani, quaeirtcortfparabiiiiermelior est,
• Non
resflfgeiii alii?" Sf responderent, nOii, ille qiiam ista.
concJhderet;: Neque Clirisitis resurrexil. Pserido Posiquam riortim confessioriem exprobravii, ag-
' quippe apostoli negabant'Christum resurrexisse ; gressus Pst manifestare resflrreclionem. Ait etiim :
quia et negabant eum naiiim : qiii, ne ab amatori- ~Nuncauiem Ghrisius resurrexii, primilim dormien-
iius humaftae sapientiae despicereniur",.qui slultum #H»B;'quia prifflus,ipse.adioimortalilateoi tfansivil;
judicabant Deinn bominem faclum,ct passuni, de- quia eisi alii aijte ettm resurrexerunt, ad cor-
ctpiebant simplices, et suae parlis faciebant. De " rirptionem.redieriinl. JSota, quia per hominem, et
talibUsdicii Joarines : Qui non confiteiurClirisluriiin nioriein dicii et resnrreciionem, sed non lamenper
Carn'eve'nisse,hic-esl tinliehristus (I Jo&t^ lv, 5), Et euriiresurrectio, per qupm mors - facil enim primi,
iterii: Qiii neqal Filium,.nec Palrem Itaoel(I Joan. eisecundi Adaementioneiii. Primus Adam suo pec-
\\, 23). Hi etehim, licel aliqtios decepisseni;, et suoe cato inveniimortem; secttndus Adain , id cst,
partis eos fecissent, erant tamen nonnftlflinter eos, Christus, sua jusliiia 'resurreciionem. Qui essent bi
qui Chfislum resurfexisse credebant, de alioruni dtfo, oslendit,'eutii suhjunxit: Sietii in Adamomnes
re.surrectioiie dubitahanl. De illis dicit: Quoinodo moriunlur. Ipse quia peccaftdo mortem iiicurrit,
quidatn'.Non oriines, sed multi lamen efani hoc- omnes, qui exeo descendunt, morlem ihcurruiil ct
errore decepiT. animajj.el corporiswQuod yero dicji: Jta et hi
Sequilur : Si aulemChrislus non resurr.exil(subnu- Clirislb qmnes vivificabunlur, ne contrariuin videa-
dilur, tieque caeleri) : el, si ila est, inanis esl ergb tttr, quia non omnes Yivificantur, sic. inieHigen-
prmdicatibJtbslra, elc. : facil eiflm adversfts illos. dtim esl: qtiia omnes, qtti vivificanlur, in.Chnslo
Nam quis libenler audiat boc se ftegare, ei inulile vivificartfur.
•'udicare, quod prius crediderat, el bonum approba- , Manifesla resurrecliorie, quia pjusdem voluilor-
verat ? Et ideo.dicit:Jnahis.esi.fides vestra, ftt ctftn < dinem deinortslrare,
el fldem subjunxil: Unusquisquein suo
hoc audirenl, confiinderenlur, adprislinam oidine: qui ordo non malis, sed dafritur in Christo
reverterentur. Ad boe efiani respicit, quod in.fefius vivificalis. Primitim Chrislns, ut supra. Seqtiilur :
ait: Adliucestis in peccatis veslris. Quis.enim liben-
Deinde qui sjini Chrisli; qui sunt, -qui in adventu
ter audiat se esse in peccatis, quorunf se veniam
-ejus crediderant (subauditur,"resurgenf). Cun; dieit:
credidit consecuttim? Et idcirco flixil: Adliuc estis Deiiideftnis, ostehdit qftia el resurreclio,
atqttejudi-
in peccatis, ui illi non aeqtteferrenl, et confusi ad ciuni malorum, :ad istani vitara
fideni reverfefentur. dicil: perlinebtrat. Finis
pristiriain Qtiaproptcr non eril consumptionis, sed consumiftatioriis.; ,
et
Invenimur falsi tesles Dei, eic. Non dicit, irtiraici, '
velminus Sequilur :- Gnm iradiderit fegnum Deo (qtiia
quia iniraicus dicilur quicontraria senlit,' el Palri (qv.ia Filius). Sed iste sermo, id
dicit. Isli falsiesse jioierahl,"qttia inagna de Deo bomo),
dixerant, si Tiocveruffl esset, quojcT ilii dicebant, ac est, tradiderit, mullOs scandalizavil nflnus inlelli-
si aliis veitiis dical: Nos quid.em falsi, qnia el ipse genles, qui'dixertinl quia, Cunl tradiderit, desinet
si ita et Paler • desiil re-
die et regnare. Quod esf, ergo
falsfts; quia tertia pipfflisil resurrecluruin,
omiiia Filio tradidit, sictit ipse dicil":
vobis per aquam baptisiftalis veniam daturum: si ila gnare, qflia
Omiiia 'milti traclila stint a/ Palre meo (Malth.xi,
esl, ut dicjlis,quiaadhuceslisin peccatis. Sequitur: 1)
'datmierunt in Chtistb; perietunt. Ideo 27). Sedquis fton agnoscat quam stultum sit boc
Ergb efqui dicere ? Ergo iradidit Patef, ei, non aniisii, qriia
hoc dicit, ulsicul non aeque ferre potuerunt, flurii
cum Filio possidet; tradet Filius, ei tion aniittet.,
hudleruiit se tioc negare, quoa priris crediderant ; est tradere ? Manifestare , Tnquam ;
in veniani se cOn- Qtiid igilttr-
et adbuc esse peccaiis, quoruni irt^suis regnabat per fldera, fegnet
sic nori aeqtie ferrent, duraau- ulqui jirius
seculos sperabanlr
suortim charorum. Quod per apertani manifesfationem,ei qui prius eum vide-
flieririt: frusiralaih speni"
modis : vel Sub banf per speculiim el •seuigmata, lunc; facie ad
dicit, d*ii)!i'eV«?i(,"duobus qrii hacspe - - . . ., ,
faciem."
abbacyila traiisiefunt.vel qui corpora sua sub hac -" „.>. . • . t
spemarlyfio Iradiderunt,. ; Sequitur :' Cum evucuaveiit omnem principdluth,
Sequitur: Si inhdc vi.la lantum in Clifisto spe- etc, Evacuabit principalum , elc.; quia osieiidil
uimni esse principem, et regem.; et oinnein princi-
raijtes.essemus,clc. Et est sensus: JSTontanium in sive iri ccelis, sive'-in terris, ab illo
liac, sed potius surnus in fulurasperantes: quoniam palum, elc, 'in solo isto esse confiden-
Ghrislus et in hac vita suossalvat, et posl banc leli- esse; et noft illis, sed
.401; EXPOSITIOIN EPISTOLAS PAULI.—r-IN EPIST. I AD GOR. 402
duin (655).TNondefuerunt qui inhocloeo aerpas;po- A_ dicunt. q.iiod, queniadmodiiin secuiidum liftmanitar-
testaies.inlellexerunl, qtiaS; ille evacijabit;. quia tem lftinor Patfe dicifur,, secifnduih"eamflem sufc-
-diatiolum cflrii suis oninibussatelliiibus condemna- jecfus dicalur. Karii neque divihifas Tri Iiumaftilar ,
bilj dicSndo:_Ile, maledicii, etc..Hi veiO jam ultra terii, rtequetiiirtianiias versa est ift divinilaiem', spd ,
ilontiabebtiht potesiaiespriiicipahdi in liomiriibfts, ab ipsa est diviriilale assuiripta, quia ipsa .hutiia- )
et syis viribus sitbfleudi, etvii-ltites: quia riftri ha- nitas semper rriariebil.-Itieo;dicil: Tuncerii igitur ]
bebiiht faeujialerri usiflarn progrediendi, vel va- ,'Filiu's.Pafii propter hiiiftaJiitaleih asSiiniptaffl sftb- |
gandi ; Sed una eril pinuiuhi civitas.: ; jtictfts'; ;sed qftia >in dexiefa ejiis sedet (flfli vir, t
Sequilur _:-,.Opor,iet autetivjllum, .r.egtiarp,.M.e&l, 55;; libtri. yiii, 54; ' Coioss/ "iii, 1), rtoti mirior eo7|
eonvenit, et expedi-t:: doriec ponat JomnesJitiiinicbs, credeiidiis psi.'. ".'.'" . -' '"' ., , '
sub pedibus ejus (Psal,_ cix, I); tioc est," vel;fllos , Sequitur :_,0i_si Deus omtiia/in oinnibus^hOcpst,.
subjiciat fidei, qui sunt ejus iriifflici, ut coiryersi qtiantum ad societaieffl-,beatiiudiiiein, immoitalifar
fiant^mici; id est, omji.es,"qtii praedesiinati siiiit, leni, el cselera attiiief, ipse erii in oinnibus , id esi,.
cortverlanlur-; vel cefle qmftes cOnlrarios fldpi pn- ojftnib.us: ipse nafflque ioftis erlt cibus, polus, tola
niat. Sane sciendutn, qtila. /doncc non pro firiito . satietas.jPl.qifidquia dicl pofesf, qftod afl bpafitudi-
accipieiidiifflest (656). Soiel eliam sccipi pro con- B^ nera ;altiiipat; totftm ' ipse erit7Co3pefat Aposjolus
j'uriciiorie, utillud : Sieul pculi anciilm (657). Pqlest Ioqiii.de' resurreciiorie, et, cociptaiiileiitiohe perse-
et hicpro conjuiiclione aecijri. Sequitur : /Ncvissima verahs flicit :JAlioquiii:quid facient qui pro•morluis
aniemiriimica deslruetur ritbrs. Ad ordinpm hesur- baptizantj.tr? Quibus verbis apertissiine eviderilissi- '
rec.lionis respicit, sive, utnonftufli dicunt, mors dia- mam, afque cerlis.simani ftiQfuiorumpstendif'jpsur-
tiolus appeliatur :. desirueiutinqrs; lii pst,-,'hiortis. reciionem. Noiinulli euiffl adeo certi eranf de re-
auctor punielur. Uride esfliliid: lrifernus,/el inprs sti.rreciione, ut si rtiors: aligrios eorum cliaros occu-
'
missiinsiagnuniigtiis(Apoc,xx,U); passet, priusqtiam baptizarerttur, ipsi, tiirienles ae
Omnia.subjecit sub pedib/tisejus. Oinnia, .-inquanij forle noii resurgereiit, aut pefte'tiiale fpsurgerent^
subjecit, ul ipsp aii : Da/ta esi.-milii omnis potesltis baplizaipiiluf -pro eis. Et idcp dicii : Qtiid fgcient?;
(Maiiii.jiXYni, 18), etc; et ApQsloltis jnqtfit : i» Ac si flicat:, Si ita est.frustfatur eofuin spes;; uiide.!
nomine Jesu pmne genu ftectqiut (•Phitipp,n,; 10), et in sequentibus, quodef ptbjliis paptizgriiui\"Ko;,,
elc. Attaitien sciendum, quia aliera creatiifarum landuinsiJne,, qiiia boc pxeinplo nOn appj;obabai:
siibjectio est, altera veroi Ecplesiae : illae quoque eoruni factum, s.ed -cieriain.os.endii resurreclionein.
Creaforis dominaliohem, senliendo ; hajevero sui Alio yero sensu, quoclpro/moriuis, potesl inlelligi,
Redempioiis gralia frueridQ, el eidem membra ca- Ju corpofibus suis. \ ./,.-'/:
piti tifliiftrendo. Sequitur : Cum dicat:-. Qnmia ei. •Sequifur lUi/quid el no_s. peijclilaijii.r oinni/hofa '
subjecta sMnêlc.^risqueubi .aij.: ftinc elipseEilius Quasi diceret :•Si mortuf ftorfiesurgiinfj.fluare iios.
subjecltis.erit illi, qui: sibi subjecil omnia, HiCprigit quoti.die peficlitamur ? hoc est, diversas.passiones,.-
Arifts itures, pt dicit, qtiia ipcte Filius. nrinor Palre et persecijtiones, et aflversifaies patimur ? Setl nota,
dicituf;'. qftoniaitiet Apostoltis dicit fore .subjeCluin. quia nonflicit, ut quifl nos, sed,,u(7/Mtdel_hos:Jquae
At vero-quieunque bac senteritia scandalizatusnou jfarlicul.a secerneiis. se, suosqfleab iljisj ostendit
eril; quia subjectio non semper pro ftflnQratione . eo.s, qtii pro niortflisijaplizabaniur, rion cssPcatho--
ponittir, sed aliquando etiam pro -011801316.tdem licos, nec; .religiose ageip. Illud .sciciiduift, quia;
Aposlplftsflicif :.Sphiius pfpph.elarumprophetis sub- mulluiii.eratsollicilus Aposiplus ))"ro.doiTft.ibioiuni.
jectus/est (I Cor. Xiv, 52). Nunquid minofatione ? , profectu, alqne salute ; px ideo dicif : Quotidie inn-
Kd.n; sed cbaritaie. liie eiiatn, qui incomparabililef, rior pef.pestram gtoriant. Pelagius dicit tj.uia';pernoii
majOTOftinibusest, subjticifls dipitur parenli.bns sifls sempef pro' jurainenio accipiluf :. nam; cirai flici-
(Juc* iij 51); non, inquaro, minoraiione, sed cbari- mus, pef puertini niisi, Pt similia, non jiiramenii est.
tateVSJc.et charilaie subjeclus ,pst-FiliusVPatri pjo- _. Aiigristirtiis yero.dick, qiiia parlicula ,_.qtiig apud
pter unllatem; quia uriapst eorum pote.stas,-tinapst Gfaecosin tioc loco jfpiiiltir,,,pro jurameiiio acci-
esseuiia, elc.-Sed quia qui Pater est, a iiullo est; ; pilur ; ut s'it seiisus : Tesior. eiiuro. pef vesiran).
Eiliiis yero, quia a Patre esf, pt Deus deDeo, et gloriain. Quapropler quaefeiidumest, cur Apbstolas.,
lumen;de-lu/iiiae :. proplertiQp tiicilurpi subjeclus. tam in boc, qftam in alflsloeis frequenfer.jufjjf;,.
Afli vero dicunt quod, sicftt in niembriss.uis esurire, • cum - Dominus flical iion esse jiirandum, Sed,Iquia
sitire, pt coinpati dicit.ur; sic et iti eisdem dfciiur ille jirohibet,:. liic jtjrat, inonsiraiuf jtirameiitinii/,
sUbjeciusvEccIesiaquideiri;subdita est Deoj sefl noii noii esse,ftial.unj: aiiamen ftenio ,,eo d.ebeai-ftii,;i.iD,;
ex folo :; et, qftia membj;a,;pt;cajjftt unum surtl for.ie pef ipsjus asslduiiatefti inctiriat;pf.i'|ufiu.m ;
cprpus, cuni fueri.iit oinftia;ftienibra sidijepia, lunc quod ipse Domiiius manifeslat, dupj ooi).flicit quoil^.;
et Fiflus in eisdem subjectus esl Patri. Alii vero amplius,malum est, sed a 'malo (Mattli. v,.5?)*..
(653) In aulog, confiiendum:Niilesis, lecfof, quo- Chrisii ifflperiuni noniiniej, sed potjii.svaiigebii.
inodofeciius. :o (l)57)PsaJ. cxxii,îiSiciit oeMtianc.iil.minihqiiibu^
(656)fld esf, noft: ttt tempoiis tefminus, sed ,uf d.oihinm.Stim, ital ocuii, no&isJ/ad. Dpriiijiiiin;Dii0ii:_,
mnper.: subjeclio eiiirif Iriimicoruni tton iolujii ri.o.slnajt^dpnec hjisereaiur ribsjri. ;"""
'*»5 -ATTONiS YERCELLENSISEPlSCOPl i04
. S.wqujtur.:.Quam ritibeo in Christo Jesu ; ac si di-: A solabomihes justificaniur. Illa esi,inqiiaffl, diyiha,
cat.: Ego.quidem per sahitem vestrahh sollieitus quaehon solftm aliena nori rapit, sed suapolifls lar-
siim ; vos aulem sive.velilis jjerfieere, sive non, ego gilur. NOta, quia non;solunf monuit eos jusle vigi-'
tamen mei laboris mercedem habeo, gloriarii in ' lare, sed etiafti nolie peecare. Sic eninf dicit : Nelite
Christo Jesufepositam. Seqiiitur :' Si, secundum peccare. Duobus quiderii modis homines peccaht:
hominem, ad bestias pngncwiEpliesi, elc. Besliales illicita committendo, etjussa non iniplerido; Pfquia-'
qtiippe liomihes, besiias appellat, qui, cum ihtelli- liis modis Corinllfli peccabartt; mopendo dicif; No-
ad . '
gerent prajdicaiionem Aposioli templum Dianae lite peccure. .
iverlendum, pqpularem adversus: enni excilaverurit Sequilur : lgnorantiam. enim:Dei quidamhqbeiij.
seditionem ; sive illos. appellat bestias, de quibus 'Adiiocrespic.il>,quod paulo superius dixit: Majtdw-
dicit Psalmisla : Ne imdas besliis animas confilen- cemus et bibdmus; etc. : jjseudo quoqtie apostoli
iium sibi (Psat. LXXIH,19).Bestlas vCfo dajfflones ignoranliam Dei habent, quia aroissa fide resurre-
vocat. Ariima quoque saeviofes (658) beslias non clionis, nihil post tianft vilam esse credebant.Se-
Iiabet. Narti: siv.e hos, siveTllosiritelligas, adversus quitftr : Ad verecundiam (661) vbbis loqudr, JElis
utrosque piignabis.Quid etiiift ntiftim, si fe.rocesho- vero, quia lfls, qui igrioraiiliaui Dei habenl, Adem
niihes beslias appellat, cum ipse Nefoneni vocel B accomniodaverutit; ideodicit: Advetecundiam; eic.:
leoriem ? Dbminus, inquit, eripuit mede manti leo- qualenus audieiiles yerectiiidarentur, et cbiifusi ad
nis (II Tim. iv,17); hoc esl, i!<eronis; quoriiam prislinafti fidem reveflerenlur. Assflinpsit itaque
b:s iuerat ci Qblaius. Quod vero ail, secundmnhonii- illorum vocem"Apostolus",' q«os ignoraniiam Dei
nem, intelligendurijest secuftdtimtiumanum senstim, •haberefliserat, etait ::Sed:dicii titiqtiis;' Quomodo
et aisfimaliQnem. resurgenl morltti ? elci- Hoc etenim solent qhaerere,
Seqiiittir : Maiiaucemus, et bibamus, efc. rtoc irt qtii resurreclionem negaht.Sequitur : Jnsipiens, tu
Isaia legilur (7sa. xxit, 15). Loquiiur propheta his quod seminas, etc. Bene nempe eftm, qui fesurre-
verbis adversus Epicureos, qui resurrectionem ne- ctionem-negat, insipienlpm vodat, quoniani niliil
•gajianl (659). Epicurus namqtteflixil: Gum moiiuus insipientius qtiam euffl, qui omnia ex nibilo crea-
ftiero, jam' nofi ero : qui eiiain siirnmum bdnum vit, inoriuoniffl corpora de ferrae.puly.erferesftscita-
esse Tixil, hOihines suis satisfacere dcsideriis, pfo- r.e posse negare. Illud sane hoiandiini, quia noi:
plc.r quod et porctis appellattis est. Pseudo quoque- legalibHS,non eliaffl prophelicis adversus eos ulitur
apostoli, eisi Ghrisii resurrectiohem credebant, coete- exemplis, quoniahi «rant insipieples,- sed deinseri-
rorum qnippe negabant : et ideo illorum suriiens sibilibus, et irrationabilibus creaturis. Ut enim tu,
vocem dicit : Manducemus, etbibamus,elc.;acs\ G quod seminas etc. Qiiasi diceret : Siciil illud,-"quo.d,
dicat: Si resurrectio mortupruffl non esl, ergo do- lu seminas, prius morilur, el post vivificaiur,\sic et
nec vivimus, hostris desideriis salisfaciamus. El.ne bomo. Seqrtitur : Ei quod seminas, non corpits,qubd
eoruffl deciperentur docliinis, sttbjnnxit: Noiile se- fulurum cst, semitias, ctc. El est sensus : SIcunu
duci. Sed quia polerant dicere : Itanos parvos non corp.us, sed nudhm granum seminas ; eiposlea.
sestimas, Ut deeipi nos pos'secredas ? ipse addidit: cuin corpore, hoc est, multiplicate restirgit ; sic et
Corricmpuntmoresbonos colloquia mttla. Quibus ver- midum corpus in sepulcro ponitu.r, et jiostmoduin
bis ostendit, qftia saepe consortia pravorum tionfl- cum multiplicafione resurget, non numeiorrim, sed
"
num, sanctos, ei probfls mores dissipant; ei jdeirco meliorationis. .
vitaiida suut; maxime laraen in primordio fldei, ei Sequittir : Deus dal itli cofpusprout viclt; etc. In
alicujus reflgionis, et honorum operum ; quia dona eo enim, qubd ait, vult, sivp unicuiqne seminuift, ut-
lenera sflnt, ceu arbusla, et paries necdum a stio voluit, inonstralur; quia nOnalia ex terra riascun-
exsiocalus huniore, Tacile:quidertipossunt everti, trif, qriariti-quoeDeus in initio creavit: simiflter et
- Sequitur : Evigiiale' juste (660). Yigiliam sci- ' nbn alia corpora, qtiam qupe-ihsepulcris poftunltir,
licet, non taih corporis, quatn inentis docet. Hoc resu.rgent: qiiod Job evidenler ostendii, cufti dicil:
enim monet, ul oculos mentis semper aperlostia- ^Rursuscircumdaborpellemed \Job xix, 26), elc.
bere sliideamus, ad evitandas daemonuminsidias. *
(662) Sequitur Non omnis caro, eadem ctirb,etc.
In quibusdam vero exemplaribus inveftitur : Evigi- Ac si dical: Qiiid miruni, si ex terrae pulvere mof-
tale, jnsti,et sobrii eslote, elc. Sed,siye jusie, sive tuorufti:Corpora Deus resuscitat, qui ex una -massa,
jicstileg&lur, quara justitiahi cofflmendelaftehden- atque ifflpensa, divefsas rerurn -species creavit,et
dum esl, utrum divinam, an humanam. Hurtiana condidit ? Qrioin loco reprehendendi sunl philoso-
qiioque juslilia esl alienanonfapere : quaeju-slilia, phi gentiflum, qui dicftnt se siellaruni coeliuume-
sicut fto.ncondemnat, sic etiara. non jiislificat. Ergo iiirn, alque arenae maris, et gutlafum, ad liquidum
Koii hanc, sed diviiiaiii cQmmendaiApostolus, qua comprehendefe posse. Hic pnira admonili suiil-"ut
. (65.8)Autog. seniores.^Fortasse eliafmrecta haic '

quofsiserilis post Isaiara in mundum venerit.
lectio. Ahiiquiorem enifti iniraicftmdcemonibusani- (660) Vulg.jtisd'. ... ...
hia non habet. '.•' (661) Yulg. reverenliam. _
(659) Jam enim Epiciifeorum opinib esse poie- (662) In ifta.rg.legilur DominieaXI posl Peht.
iat, quainvis Epicurus eorum anctornort uisi ali-
MS : EXPOSITIO IN EPISTOLAS. PAULl. — 1N EPIST. I AD COR. ....»' i 4Ub
semelipsos coitiprebendaht, si queaiil; si arilem se A vellet; sed, quia fedimendi eramus ejus pa^siorie,
cbmpretiendere queurit, ad alia cotiyeriantuf. Hi morfali corpore ad nos dignatfts est veriire':. qtiod,
qrioqtie, quiatiufniljier divitiae.sapienliaese subdere eadem celehrata, tertia 'die " yexit ad iih.ttfor.tali-,
nQluerflnl, adyeraeScieniiK.TrtdauatioheftJoerveriire taferaf
jiori pfomeruef iiftt. Sequitur : Si.est/corpus ariiindle, ld est, hioitale;,
Per varietatem qrioque porporum yafiaflesigpaft- et spiritale, id est,rimmorlaIe. Quia, siCut iri Adam.
turifterila resurgentiuin,' Detts . eriiftj, siout ex ufta omnes mqriuniur, sic et iri GhrislopmneS vivifica-
massa, atque Tmperisa divefsas specles aniiftalium bmilur. Sequituf >.Sicul..scripturii est : Ectclus est
cfeayil,- sic et unius natufae homfhes fesuscilabit: primus Iwmo Adqriiiri atiima vivenie(Geri. \i, 7), eic- I
aUariien n6n pmnes ajqualisPr.tirtt nierili. Qriideniffl Ubi aiflmadvertendiim, quia afleo se humTliavii Do-
iriifuni, si irt diversis naturis; yarietasr inveiriaturi niinfts Jesus, ul non solurti fragifllatein nosfraeearnis
crim;in ufta eadeiftque hatur-a"bohflftftnl iriagna sil sriscipere, sefl et JioniOvpcari dignalfts esseX.Sequi--
yarietas, adeo ftt unusquisque suo vftitftagftoscatui? tur :-;Sed /non: prltis qubd spirittile, ete. Pfaecedit
Seqriitur: El corportiewlestia, et corporaterrestria, flJtijufl/e,Iioc/est, moffale: quiaprius moi;iluf, postea
Detlerat quideift similiiudlnefflde rebus terrehis; dat resurget. Eecerat paulo superifts duoftimhorairinm
et fle ccelestibus. Scilicel per coelestia vull 'inteliigi nieiitioftem, hoc e_sl, priffli Ad«, et secundi : ftt
corpbra lpsurgentium, et per terfestria, morien- 'eorumdera distiugueret meriia subjurtxlt;: Primus
llum. Et Tdeodieit: Alia ccetestitimglotia, etc, Coe- hom.ode terra, ierrenus; videlicet, quia ex lerrac
lesiia quidero COrpofa "sufli sol, el luna, ei.steilas. pulvefefuerat creafus : secundus homo de' cbztp,cce-
Undeeffflox seqftilurtiicefts ::/Alia ciariias solis,elc, lestis, scilicet, quia noft ex admistiofte tijafis el fe-
Per varieialeiri namqiteîsforum eofpofum, Tesuf- nflnae,sed ex
Spirilu saocto, ef Siaria vifgiiie fuit
Teiclionis siriiiliter desigririiur varietas. Nam, sicu.t" eonceptfls, et patqs. Illufl .lamen sciendrim,' quia
elafilas solis major quara iftrise, quaifl slellaruiii, nondefuefuni, qui jllum non yerahi carneift ex Mafia
sip etvaria efuntresurgentium meritas Elidetidicit: sumpsisse, nec verum tiuirianftm,'p6rpii.g"']habuisse''.".
Sicul_stella d/slella differi. llludtaiii.en nolaiiduin, flixerti-ftt(664); propterea>quia coelestemPftm vocat
quis^faciet bahc veritateih : Jninquid vilia ? Koo, Aposiolus. Illi ergo audianl necesse est, qftod idenv
sed virluies: quia illud regrium vitia possidere lion dicit : Qualis cmlesits, tales etcmlesteSi/lUos dicit
queunt. " '-'/. . poglestes quiipsti!h;iiiiilantuf,;qtios non duhiuni est
Sequitur :Semiiiatur in cprfjtplwne; quia cofpus hoiiflnes esse;: efgo, si isti eum imjiando ccelesles
Pd: hoc sepelilrif, ut corrriiripatur : sutgeiin incbr- n ftunt, nOifest contfarium, si ef ille coalestisdicalur,.
ruptione; quia reddetur irieorruptum. Sequilur -. qui^PXSpirilu saftcto, et Maria.yirgirteeouceptusftie-
Seminatur irijgnobilitql.e:: quoniara niiiif ignqirilius rat, ethatus. : . .> '-'. ': ;/"// ;_./;;
qftam vermibus scatere, ift terra poiii, et similia;: Sequilur.: Qualis/leftehus,iales el tet teni;cfuiacorru-'
ad glofiam : quia transjbit afl lihmortaTfta- ptibilis Corruptibiies, mofialismprtales,peccatorge-
" sjifgel
tem. Sequitur : Seminatrir in infirmitale; quoniati. nuil peccatores. Sequiluf: Qualiscmleslis,tqlesetccir
nibil infirmlus,; jjuam seftsibus omnibus. cafere; iesies;;>qfloniam, Sicrit ipseex Spiritu sartcfo,pt Maria
adeO-uf, si moyeatur, non senliat: surgel in virtuie; virgine conceptus esf, etnalus; sicefiamp.er,graliarii
quia.pef Delvirlutein resuseitabtiur,- ejusdem Spifitus, et aquanitiaptisnialis hofflinesspi-.
Sequilur : Seminatur qorpus aiihriale. Animale, ritales,:et coelestesefflciuftluf.IIftde idem Aftostolus:^
anifflaium intellige : neqrie eriini ariimale corpus QuotqtiOt/in Chtislo bdplnali estis (GaL m, 27;,
ips&ift aiiimani JnleJligere;7deberiius,'sieut et spiri- Rom.:vi, 5), etc. Seqflitur : Igiiiif, sicut jjnaginetn
tale, non ipsuftl spirllum. Si anlem spiritale corpus terre.niyCic.. Qiiid est hoc,,quod dicit? Ilohet qui-
spifilus esse intelligereiur, non Dortiinus dicerei deifl rit, sicut fuimus: imilatores primi Adie, nio-
disCijnilis: Pjilpate, elvidete:(Luc.x.x\y;W), eic. : ' riendo,- sludearaus esse secuiidi, .resurgendp. "IHud
. ergo animale corpus, mpffaie, et spliitale, iramor-' D vefO-flQtaridum,quia quisque,:cuj'us rei cujtpr est,
taje. Huric locuni libri Genesis verba expoiiftnt, -illiusdicitur infaginem pOrlare, Ergo npn primi ho-
quibus flicituf:: Spifavit Dominusiii faciem homiriis nfliiis imaginem solunimodo, niofiendo (665), porta-
spirdculum vilm, etc. In tinima viverite(663)' dicit,; mtis, aftl, resflrgendo, secundi;; sed eliam in mori
qftia aninjalis factuS esi; tioc est, moftalis sic cort- bUs..JQuapfopterTJH,:quiautitnmuiiditia ppilurinlur,
difus est, ut nfori posset, si vellet.: qui si non pec- autin faslu eriguntur superbjae; aut caeteforum vi -
casset, -qflandoqtieabsqueniortis carniscorrriptione tiofuift pesle corrumpuntur,;irnagiiiem priftii ho-
adogloriam angelorum transisset; sefl, qifla-moftalis niinis poftani; illi yero, qui meniis, et corporis pu-
jpse factus esf, peeeando, phines qrios genuit, mor- . ritatem, humililaiem, patieiiliani, caelefarumqtie
tales genuit. Omnes' nos animalia simuli. et mof- pietateti) viftutum Sifldenl;seryafe, secundi tioniiiiis
talia habemus. Tali eliam corpore venit ad nos Do- iinaginem non cessant portare.l
niinfts Jesns, qui ccelesti cofpore potriit veniip, si Sequilflr : Ep;c .qutemdico, fraires.. etc.; Hic quo--
'
7(665) Gen. ii, 7, Vulg. In anima vivehtem. (665) Auiog. fesutgejido.
(664) Ajiollinaris scilicel discipuli, et alii.
'*<-"/.;... ATTOMS VERCELLENSISEPISCOPI; .; 408
quti qticer.enduinesf, q.uare dicat carnem, et sanguti i ej'us non inveniainr. tfaftshtlone. Quapropter, ne ,
neni regiuim Dei non possitlcre, cum. ipse snperius contrarium hoc videatur, credendum est posuisse
resurreclionem corporum docueril, el diversis eam hoc testin.ioiiiumjtixfa translationem Septuaginta in-
similifudinibiis confirmaveril :.. sibi nainque ipsi lerpretum, quae jam diffamata erat pcr lotuni or-
videlur esse cohifarihs.Sed tamen.noii est. Nani, , bem,, ne forie suos sCandaliâret andiiores. Illiifl
si alictii coftlrariftirtvidetur, iioveril, quia iu Scrf- auicm sciendum , qftia- hoec vox., qua dicitur,
pttiris divinis.unus ideujque senno yarias solet lia— absorpta. est mors,. liiuniphalorum' eril : cumqtte
bere sigiiifl.cali.enes,yeluli tentalio, et, mulla alia. divicta riiorte, ad iramortaiitateffl transieriiit, illu-
Et caro sim.ililer iii.eisdem, Scripturis, yariis roodis flendo dicenl: Ubi,est,mors, victoria tua?. Evacuata
poiiitur. Ponilur. quitlem pio.ciilpa, tft illud : Caro est, qflia tu, quaevincebas in fflorientibus, vinceris
eoncupiscit adversus spirilum (Gal. y, ..17), elc..; et nunc in sftrgentibus. Dbi est eliam victoria tua, qtia
pro mortalitatc, ul illud : Memoratus esl quia cgro tolum genus humanum possidehas, adeo. ut eliam
surit (066), ple. Portilur eiiam pro yerilate nalurae, Filius Dei veniens lecum confligeret, et non.fede-r
ul illud : Yidebitomniscarosattittire Dei (Isa.. XE, clitiando, sed polius Stiscipiertdbsuperaret ? Seqrii-
5 ; Luc. III, 6).. Sic et in.hoc loco earo corriiptio- lur :. Ubi.eststimulus luus, sive aculeus,: quo totuai .
netn significaf. Possidebifergo caro regnura Dei 3 genus bumanum vulnerasti7 et veneiialnm posse-
per yeriialem-natufae, sed non possidebit per cut disli ? Tua namqtie vicloria tempgralis fuil; nostfa
pam, ei corciiplioneiri.. Nemini qtiidem laborandum vero aeterna'esl. Prptulil voceni triumphatorum, et
est in hoc loco, quia ipse Ajioslolus exjiopit, dufti eamdein expostiit, cum subjunxit : Sthnulus aulem
subjungil : Neque corruplio incbrruplelath. mortis-peccaium. Non ideo dicitur sliinulus niorlis
Sequitttf : Ecce mysterium vbbisdicb. Mysierium: j)eccattiift,.quod mors.fecerif p.eccatuin,. sed quod;
: dicitur ].igi)um>
Graccusserfflo est; Laline dicituf occullura, vel ih- peccatum genuerit inorJem sicut
au.t scientiae, nftri quod fecerit vitam,"aut.
visum. Ecce proiftitiit se niysterium dicere, eifo.rle vitae,.
scieuliam, sed quodper illtid servari possil utraqqe;.
hocest; quod sequitur: Qinnes,.\nqxi\t,-f,esufgemus, sic efiam dicitur
liis verbis el bonorftm simtil, ef poculum vitae-. Seqiiitur': Virius'
ptc. ostendit; quia veropeccati iex esl; quia quo aliquid lege •prbhibe-
malorum erit' resurreclio : sed jusloruih soltijnmoflo
: iniciu oculi. Mo- lur, eo delectabilius babetur. Prolata, et exposita
immutalio.Sequiltir lnmomento, voce triuniphaiorum; mon.et eosdem gralias Deo
.mentum dicilur a niotu siderum : est eiiim brevis- ' ; quia iion sois viribus, sed divina gralia ad-
sima pars horse. His quoque verbis certissifflam, ac ageremoriem
jtili .vicerunt. Per Jesuht Christum dicit;
velocissfmairt morislravit resurreciionem Jiieqtie ] oirtnis vicloria- in ipso coiislat : ipse namque
enim aliis verbis eam velociorcm osleiidere,. quia
pPtttit
ut sic velut esl el irt prinius ihorlem vicit, el £uis exemplum vincendi
•....-.
quani cifo, palpebrarum iactus'; tribuil.v
momento celebrari diceiet. Quod autetii aif, in no--
visshia tuba/ctcariei eniiti, noii iiitelligendtim est^ Ilaque, fralres tnei /dilecii. Post multas corre-
ciiones, iioii solum fra.tfes,-,sed et dilectos appelkl,
qriod ipse auctor resurreclionis corporefls.sit, aut ut saltein hoc remedio subleyali
vocem' emittat; ant - cerle; angelus, qui ad.prisliiiam fideni
corpor.eam reverterehtur. Sequifur : Stabiles estote immobjles
miiiisler-erit fesftrrectionis,'tuba coipoiea canal;
et quia noii sufficiliiifide stabileni esse, ad-
sed lalis vox' ihielligenda est, quae a lali crealur.a- (667);.abundanles :. et, quia potest hoftio ift niafls
eniitfi" possil, hoc est, spirilali, quam pinnes qui- didit,.
: In opere Domjni; ei, quia non
dem morlui audienl, et resurgent. QuaprojHerad- ahuiidafe, subjflftxil
est-.ad--leinpus in opere Doinini abttndare, ad-
junxit": El moriui resurgent incorrupti. Ipse qn.oqfle. salis Scienies quocilabot veslet
disliiiguens bonos a nialis*dicil :.Ef nos inimuta— juftxit, setnper. Sequiiur.:
bimur. SequitUr :; Martale hoc -opprlet induere inv- non sit inanis ;, ac.si dicerel: Sicut scio me-qrip'que
et vos
mmidlitatem, etc. Oporfef, id est, convenit, et ex-. mei laboris mefcedem receplttruro , sic
scientes estote veslri laboris vos recepluros mer-
pedit, utqflodJiromisitj-adimpleal-ui1. .
^ cedem,."qupniam labor in Domino inanis esse non
Cum auiem mortole hoc induerit hiimortaliiatenv,
polest.,
usque, absorptu esi mors iivvictoria. IloC eniin se^ '•
cundftm-artliquam Sepluaglula inlerpretum iransla-- (668)-(CAI>.'XVI.)Seqiiilur: Decollectis dulem,
lionem iri Osee scriptuiiriiivenitur (Ose. xm, 14). quai fiuni in sanctis, etc. Collecta psi diversarum
ApostoIus''aiitera credendus esl.la.ifl tiic,,quan) etin Opum.colleclio.Colleclaedicebanttii, qtiaeper singula
aliis locisexempla," jttxta veriialejn Hebraicae bi- Sabbata colligebaniur,- et miltebanturpariperiljus,
bliotbecae hoc testimoiflum posuisse, cuni Hierony- . qrii erant Jerosolymis : dc quibus el in Actibtis apo-
inus afl integruin didicerit Hebrajanf lingttam, et in. slolorum legitur, qtiia vendebant omniasua et defe-
(666) Psal. txxvn, 59, Yulg.,recordatus: et hiiine— exjitingendiim duxlmus, qtiaenulluiri reddere; vide-
(667) Iu aliquibus Yulg. stabiles estote,' balur sensuiii : nisi forie leciori potius aiTifleret
biles : in aliquibus vero legitur, sttibiies eslole; iin- legere stabiles-eslote, qui jam.inobiles, id est, infide-
mobiles absque parlic. ei: in autog. nosiro legeba- resurreclionis niinus consianies appafuerarit.. -
lur,"stabiles estole, quia immobiles. Parlicuhini qitia. ff)68)In auiogmarg. hic legilur cap. LXYL,
m EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULL — IN EPIST. I AD COR. 410-
rebant ad pedes apostolorum (Act. iv, 54, 55), el di- t non venisse, slomachareritur, etindignarenlur, scan-
videbanlur unicuique , proul opus erat. Quibus dalizali, deieriores redderenlur. Et hoc est, quod
nc forte causa
preliis consumplis, pauperes ullra quid vendcrem, ait: Nblb vos~nuncin transilu videre;
vel unde sustentarenlur, non habebant: et ideo iiineris, et non manendi, vidcretur, ad eos decli-
decreverunt saucti apostoli, . maxime Paulus et nasse. Alio vcro sensu, dum se Macedoniam per-
la-
Barnabas, nt per singnlas regiones faccrent collc- Iransire dicit, cl aptid Corinthios diu manere,
ctas, quas railiereiil sanclis, qni eranl Jerosolymis: tenter iilos laudal, et islos reprehendil, ac si dicat:
et de ipsis dicit: De coilectis autem, qum fiunt, hoe In Macedoniampertransibo ; quia nihil tale csl illis,
est,,pro sanciis. Primiti\a quoqueEcclesia ad Jeru- ut causa coirigendi necesse sit morari. Apud vos
salem copperat; unde scriplura esl: De Sion exibit mtilla sunl, quae corrigenda sunt; el idco manebo,
lex (Mich. iv, 2,; Isa. H, 5), etc. Gentiles veto, quia vel certe hiemaba.
ab eadem doclrina c-angelieam fidem, ae sanclnrum Sequilur: Spcro autcm me aliquantnm temporis
Scripiurarum nolitiam acceperaol, digniim erat, ut manere apud vos, elc. Animadverte quam caute
colleelas facerent, et corumdeni paiipcrum inopiam jiromiseril illis diutinam sui pracsenliam; ail enim :
suslentarent. Undc idem alibi : Si spiritalium, in- Si Dominus permiseril. Sed quare sub lanfa cuu-
quil, eorum participes facli sunt genliles (Joan.x\, $ lela? Yidelicet, ul si adeos venisset, et diu mansissei,
27); et in hac Epistola : Si nos robis spiritatia.se- intelligerent dhina dispensalione aclum fuisse; si
minavimus (I Cor.ix, II), ctc. Poterat illis.esse or- verO non venissel. similiier divina dispensalione
dinatio Ecclesia)um Galaliaj ad salulem ; et-ideo aclum irilelligerent, et non Aposlolo, sed sihi impu-
dicit: Sicut ordinavi, eic. Sed quia minus nota esse tarent. Ilaec etiam catilela iiobis coriifflendatur. Se-
poterat ,. ideo eamflem manifesiare, curavif., Ait quilur : Permanebo Epliesi, elc. "Quarc? Osliuni,
enim: Per unam Sabbati, etc. Unam Sabbali, pri- iiiquit, aperium est, elc, quasi diccret: Mulla.corda
mum Sabbali vocat, hoc esl dieni' Dominictim ; ardenlia,'et desiderantia fidein ad suscipienilam
unde in Evangelio : Una Sabbali (Malth. xxvm, 1 ; evangelicam doctrinam parala sunt.
Marc. x\s, 2; Luc. xxiv, 1 ; Joan^ xx, 1).. Die Sequitur: Sed adversarii mulli. Nam, sicul mtflti
quoque Dominico monuit fieri colleclas, quando ad Spiritus sancti gratia incitabantur ad credendum,
commiiiiem exhorlalioncm, et profeclnm conve- iia mulli daenionum insiinclu, ad persequeiidinn.
niebant. Decebat, ul eo etiam die convcnirenl ad Osiium quippe ipse est qui dicit: Ego sum ostium
sanctorum pauperuin suhlevalionerii. Quaeri etiam (Jbati. x, 7, 9), elc; etilem: Nenw venil ad Palrem,
potesi, quare non omni die, atil lempore jttssitfieri nUi per me (Joan. \iy, 6). Quid est ergo, dicere,
collectas. Idcirco, quia noverat qttod el ruagis col- '' osliuih tnihi aperlum est, nisi aliis verbi? dicere.
ligerelur, et niintts gravaret pcr intervalla teropo- Sinus divinae niiscraiiouis laxatus esl stiscipere cre-
runi. Sequitur : Umcsquisqueapud se ponal, hoc est, dentes? Sequifttr: Si venerit Tinwllieics, elc. Pro-
in sccielo ihesauri sui recondenssEt quia,\olun- mjsil stiuin, promiiit et Tiraotbei adventtim: ipse
larium munus cerlurii esl Deo esse accep'um, idco enim non eral ibi, quia missus iiieral ad -alias
in eorttm posuit arbilrib, dicetis : Quod sibi pla- Ecclesias ; veiiturus latnen erat Corhithum. Nam,
cueiit. quia episcoptts erat, et magni mefiti. cooperator,
Sequittir : Ut non cum venero, tunc conectmficinl. Apostolus, idco pliirimum sollicitus erat pio illo,
Mulia quoque erant inler eos corrigenda; el ideo ue forie aut psemloapostoli, aut male credenies
monuit, ut pritts colligcreiittir, ne in illis occupatis, insidias illi prajpararenl, et laqueum incidercl mor-
qtite corrigenda erani, rorrigere non posset. Cum tis. Sequilur : O.nts enim Domini operatur; ac si
autem 'prmsens fuero, elc. Nota quia in eoriiiiidem diceret: lllttm, qui tanli merili esl quanti el ego,, et
posuit arbilrio, ul, quos ipsi probarcnt, illos per qui coapostolus uieus est, dignum estul honorifice
cpibtolas millerel Jerusalem perfene collectas. Qua- suscipialis.
tentts dttpliciler grali liaberentur, el miiiierum assi- Sequiiur: Deducile autem illvm in pace, elc.;
gnalione, el epislolanim eoinmendationc. quasi dieeret: Illum, quera cum fralribns oinnibns
Sequitur: Quod si dignum fuerit, ut-elegp eam,. exspeeto, et qui tanlae est aucloritalis, dignuffl est,
etc. Etest sensus :.Si uiulimft coliecfiihi"fuerit, di- ut noh soluffl honofifice suscipiatis, sed ut comitatu
gnflm efit ut .el egft. eam, quia decef. epjscopum ad ftie dedupatis, ut in pace veniat.. -.,,.,,
mnl.ta,secftm deferre, ui. muliqrhra InQpi.a,susieft- .' (6.70)Sequitrir: De Apbllb aufem, frqtr.e^(&TI),
felurl Mecum (66.9).ibu.nl, dici t,, ftt i^liOfes fiefent, notum ibbis/jacib;-ct,c. His nariique verbis psfendit
dijUi.se cuiiJppiscopo proficisci flebere audirent, Apostolus se Satisfacere yoluisse precibiis: Corift-
Sequitur : Yeniatn qulem ad/vbs,. efc, JStitaiidiim, ihioruni. Manifestat eliam, quamvis lalenter, quia
qtiia non sdlum adyentuni suum promitlil, sefl et ipsi petierunt, iit ad eos dirigerel Apollo; quoniam
diuiinuhi. Quare ergo diuiiiium promittl t ?ideo, ne de ipsiS:erai.Qaod. yero disfulit: veriire,. ad.eos.-,"'
forlCj dritii audiieni erim jujta, tfaiisissej pt afl .eos pslendit; jdein Apostolusnon.ad» se attiiiefe, sed
% •
(669) Autog. muiiurii: .^71) Yulg..fraire.
. (670)ln autog. marg. J)ic legilur cap. LXYIf
AH ATTflNIS VRHHF.U.F.IVSIS F.PISCOPI Ml
jibtius ad ipstita; qualenus liaec audiehies, qflaip Ai Sequitur: Salutqnt;vbs mines Ecclesim Asice.
distrileiit ad =eosveiflre, inlelligerent, videjicet, Dignuni qriippe est, ut specialis EcClesia aigeherali
cuod aridieril iriterpbs dissensiones, et scandala; et suscipiat salutalioriem. Praemissa generali salufa-
idcircotiaiC iniefligenles, sttbs errores corrigerent,; tione, siibjunxil sppcialem. Sequilurj Sattilatit vbs
suosque "eiiam mores lriillareiti, ef Tifflotheurn ye- mullumiii DbminbAquila, eiPrisfillayCic. Istl enim
nieiiterii iionorificevsuseiperertl, ut, reverso eo tiona maiitus ef nxor Infelligehdi sriiit7Hi etiahi Paulo
de illis jiarrante, iflem Apoljo oeeasioneni eundiad coiijtthcli efanl; ef quia raagna; fldei, magftiqite
eossuirieret; '
.-•_ , erant ftieriti, ideo salutationem eorum direxit: do-
(672)Seqtiilur: Vigilate. Non tarricorpofis, qriam meslicamillorum ecclesianf eos aripellat, qui tam'
potifts mentis docel yigiliani. Sequituf: Stafe itjfide. eoruffldem doctrihis, quam et alimotiiis sflsienia-
Haeceiiim tafflillis,'convenit qui recesserant, quaui bantufi .. '.'" :;
liis qui in padem permanserant. Sequitftr: Yiriljier 'Sequiiiir: Satutant vbs fralres omties;!:Dignu'ift
/agiie. Yiri quQque in sacris Scripturis pro perfecfis, certe est, til ab omnibus fralribus aliis bniiribus
muiieres Jiro inperfecTis.acpipisolent: el ideo dicit, salutaiiO-diiTgatur, id esf, salus Optetur. Posf oiniies
vmliief, hOii,inore iftftlierum,piierviler, ac moiii- qtioqtie saltitaiiories, subjunxit ef sriam, | dicens:
ter: Cpnfbfiamhii, Iioepst, in eafide, ac ipse-ihyl- JJ ij Saluiatio mea niariu Ptiuli. Quam propria niaftft
eeinponsolando corroboraniirti, Aflhaeceliam atiinet,, cohfirnJat, cuui subjunxif: Si qicis.non airiql DoiriU
quodpeqftilur: Omnia vestra in charitate fiaia; quasi tium Jesjcm Christuht; elc. QuibusTerbis eos pef-
, dixisspf;. Uiiusqiiisque lion suam sQlumniodoquaerat cfliit, qui amore bominnm divisi, alii Petriarti,"a.lii
saluteffl,sedfratfuift.:0hinliira. -///: %''/ Paflliani dicebaniflr.:4iia(/te»(n Hetifaûssefmoest;
(673) Sequitur: Obsecroautem/vbs, fratres, jiostis inlerpretatur aulein perdilus, sive alienus. Martin
domurii Stephanm ,Jel Fottunatl, etc. Hi quoque Aiha yeio, _hon tam Hebraeus, qtiarti Syrus. Spfl
primilim Acliaim dicfthlur, quia primi ex ea cfedi- propfef Iinguaeflnltatem fleri pQtest, uf si corilpo-
derftftt: injninisteriutn etiam sanclpruin siipsbs ordi- sitnhi ex Ilebraeo,,et Syro, et intprpretetuT: Do-
naveruhi, quia suppleta suav suofftftlque necessilatc, mintisJipstet venti 7ftt sit sehsfts,:;Si qiiis jion amat
: quaeqtieiiabpre poferant, paiiperihus erogare decrer Dtimiiitim^sit"anattienia, Maran-Ailla; IioC-pst,in
veranL.In epyero, quod dicit, uiet vos subdhi siiis, advertiii; illius sif perditus, -et a consortib justorurri
nontam. eps sribditos, qttani potius imitatores alierfalus, Adventus qtflppeejus, sicfti eril glQrificatib
eorum, iit alios subflitos lialieapt, Optat. Sequituf: bonorum, ita er.it fit Coriflemhalionialortifti: Et Iidc
Gaudeb/autemiri ptmsentia Stephqncv,etc Istienira nhrt opiatitisvoto dicit Apostoliis, sed poiiuisSpififri
id, qtiod fleeral illjs, praedicando, et in fifleconfir-.C Q praediCeftlis.Sequiiur: Gttilia DbtriiniJesu vqbiseutn:
niando supplevefiint. Seqriitftr: Refecetrintepiin el Etesl seiisus: Hbc opto, ut illa gralia sit vobiseriih.
meum spirilnm, quia quascunque niibi necessaria- qria efeati eslis, quaque etiam redefflpli. V-
. stint,sujmiinislrayertmi :e( Vestrtirii,quorflamyestne Sequitur: Cltatitas rited cum pmnibris vobis. CliiS-
cliaritatis' cansa hoc egefuni. Seqtiifur: Cognoscite ritasqfldque Pauflleratsic aliOrumoplafc saiutem,
ergo qtii ejushiodisunt; hoc est, honorate,.honorein queftTadraodunisuarii (671). El ideo, in ClirisioJesu,
impenrfite. Quibus verbis oSlendit, quod lii, qtii in quasi dicerpt: Ea charitate vos diligite, qua «go
Ecclesia majoris studfl sunt, vel eprte.ut deceaiit,, vosdiligo; hoc est, ut jion solripiivestram, sed
vel titsua pauperibus iriltuani., hiajori hortofe digni omftiura desiderelis salutem. 4'««», Sermo est con-
habendi snnt; untleîdem alibi: Presbgleti duplici fifinatioiiis, quo omnia Confirmatsuperiora.
honore digni liabeaiitur (I Tim. y, 17), etc.. Fmit, Deo gratias.
(672) Ii.. auiog. maig.iflc legiiur-cap, LSYIIL '. (674) In autog. marg. hic legitur pap. LXX-
(673)Ih autog niafg.iiic legiturcap. LXIX. ':...
EMTOMÊCU^Di ADCDftllTHIGsV
' "-
'i-\_ ""::J ';AKGUMEiSTUM7;'>-' ; '>:,-7:'i ) cbiiuh pst vefe, jiefjecteqtie Deum nosse, aui diiti
Beafi Pauli aposioli scciiridain EpisloJam adiJo- gere : hoe est, perpaticis esl prmceptumDomini lubi-
rintliios leciiiri, scire tiehennis Inteiifionerii' ifliiis dum illuininans oculds (Pstit. xviii, 9)-j id est, pef-
penelfare nos posse, si noscuniTllo peregfinos esse pauci stiril, qtfl ita perfecte Beura cogiibscafit, ftt
fecolamus. (675) Qthnis eiiini, qui afl 'ccalestem pa- Iiee iii Dei, nec in pfoxiirti dilectiohe offendant;;At
triam teridit, peregrinuspst ninndo; eiquandiii Jiac timc hi, qflibus esf praeceptum lucidtim ijliiminahs
Vita utituf, qiiasi in aliena -paffia commoratiif. otiulos, agnOscuiil, quia universm vim Doinirii mise-
Verrimfanien, quia Jiaecvita ineffabilibus-pleha esl. ricofdfaj el veritas (PsaL xxiv, 10). Quibus? Reqttl-
periculis, aiqtie divefsis calamitatibus, idcirco pau- rertiibfls lestamentuin ejus, et lestimonia ejus (Ibid.)
(675) In autog. iftarg- fegilur Iiic cap. LXXT, ssciiicet iiumeralis hiijiisce':cuni primse Epistote ef,-_
pitibus. -
i!5 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULL — IX EPIST. II AD COR. ili
(676) Htce quoqtte Epistola leslamenlum Dei est, A j qui; ctim ad aliqtiem ecclesiasticaedignitalis graduin
et multa iii ea Dei testimonia continpni.ur. Illi crgo perveniunt, et per omnia volunlalem Dei adimplere
quibtis esl praecepium Donflni lucidum illuminans sttidenl, ad eumtiem divina yolunlale venisse cre-
oculos, et qni requirunt teslamenlum Dei, el lesli- dendi sunl.
monia ejus, qtiique etiam stiam agnosounl peregfi-
naiioneni, hiijus possunt Aposloli peneirare inten- Sequitur : Et Timothcus frater. Aniinadverlen-
tionem, quoniani alilii corpore detincntur, el alibi dum, quia se Apostolum, Timolheum fralrem dicit,
nicnle delectanlur, queinadmodum ipse Aposlolus. quoniam ambo servi, ambo apo.stoli; sed tatiien
Quapropler illi, quicorpore, el menle mundo intiae- non unius dignilalis. Illud eliara sciendutn, quia hic
rent, impossibile esl, ut iosius Apostoli inlenlioiiem separatim Timolheum nomihal; Philippensibns scri-
penelrarc possinl. bens, sibi conjungil, et an>bosservos vocal. Sic enim
Scicns atitein Apostolus suam, qtiam ad plebem ail : Paulus cl Timotheus servi Christi Jesu. Ideo
Corintliiortim corrigendam, propter miiltos illorum hacc egil Apostolus quia illi in ntillo • deviaverant,
errorcs, diiexerat, profecisse epistolam , parat diri- et propierca lanta anctoritas non erat eis niontran-
gere seciindam ad corrohoianduin eorum obedien- da : isti vero, quia, in muliis erraveranl, nnflia illis
tiani. Ita taraen confortal eoriiin ohedientiain , ul B' eral auctorilas dcmonslranda. Nota cliam , quia
illorum denotet coiiluniaciam, qtii adliuc suos pravos cuin illo seribit sccundam, per quem direxerat pri-
aclus corrigere noliicranl. Illud tamen sciendiim, mam. Quare haee? Yidclicet, ul ostenderet quod,
quia hac spe stiblevatits est Aposiclus, quia audhit illo narraule, bona de ipsis audierit.
eos maximeea correxisse qnas altinenl ad orriincm, Sequitur : Ecclesim Dei, etc. Corinlnus metro-
el dignifaiem eeclesiaslicam : el ideo non diffldebat, polis est Achaiac provinciae; et ideo, dum scribit
ut paulatim eorum corrigerenlur vitia. Nain, quia EcclesiaeCorinlhiorum, scribit et toiius provineiae
omiiia, qusea-1ordinem ecclcsiasticum aliinent, cor- habitaioribus. Propler haecet suhjunxit : Cum san-
rcxerani, spes dabalur aposlolis, ul vilia et mores ctis oninibus, elc. Altamen illud est animadvcrlen-
corum in futtiro corrigcrenlnr. dum, quareEcclcsiam Corinthiorum sanclis omnibns
Fesiina-.it etiam hanc illis sscundam dirigcre Epi- junxeril; videlicet, quia audivit eos prolecisse. Alio
stolam, quoniam in prima duritis fueruut increpali, -\ero sensu, quod ait, cum sanctis omnibus, potest
nimiuaique conirisfaii : qualcnus, dtim se r.b Apo- dictum (678) de sacerdolibtts, quorum priinmn est
stolo diligi audirent, crg.i bonos acitis .devoliores invocare nomen Domini. Nam, ne vidercnliir a nii-
fierenl, et in fnictu pcenilenliae proficcrent, quo- nus intelligentibus praelcrmissi, cuni fuissent noniine
niam vera poeniientia est inalum desercre, interve- C Ecclcsiae compiehensi. irieo siibjunxit : Cum sanclis
niente dolore. Hajc tamen maximp causa fttit descri-- omnibus. Similiter Philippensibus scribcns, ait :
Lendi, ac dirigendi Epistolam; qttia doctorcs eoruni Cum episcopis,et diaconibus. Seqntiur : Gralia vobit,
pro aliorum peceatis duritis fueranl inercpati, et elc. Uniimest opns Patris, et Filii; proplerea dicil:
multuffl conlrisiati. Qui etiain ne durius, aul segre A Deo Patre, et in Doinino Jesu Christo.
ferrent, se ipsuin illis proposuil excmpliirti, quasi (679) Sequilur : Benedieius Deus, Ptc. Talibus
dixisset : Non duritis, non a;gre feralis, si pro alio- veriris lexliim sua) Episloiae aggressus csl ordinare.
-rum peeealis fuisiis increpati; ctira cgo qtiotidie Ulii nolandura, quia more solito mysterium rectae
diversis periculis, ac morli subjaccam. Qui eliam, fitlei monstrare curavit. Loquilur enitn de Deo Pa-
ul se oslenderet bonatie illis senlire, sic exorsus est, tre, ct donis ipsius, cl Doniino Jesu Clirislo, locu-
dicens: (C.'.i>.I.) Paulusapostohcs.Jamjamque securus turus deiiicc|is de Spirilu sanclo, qnamvis et in
de eorinn conversione, el emendalione, se-qiioque donis ipsitts Spiritus sanclus intelligatiir. Quod au-
Apostolum, non lamen vocalum dicit. Nam quia de- tein dicit: Benedictus Deus,et .Patet, elc, duobus
viaveruril, voeatum autlierunl : ef, quia se correxe- modis potesl disiingoi et infelligi. Benedictus Deus,
runf, solumraodo apostoli atidiunt (677). Is enim, n rerum creator omnium, qui est el Paler Domini no-
ut sui apostolalus auclofitaiera conlirmaret, et ra- slri Jesu Chrisli; hoc csl, Yerbum, quori erat Deus
tam ejttsdpm dignilalem esse monslrarel, subjtinxif: in principio apud Palrenis Sed hoc non idco dici-
Per voluntatcm Dei. Nam non omnes, qtii aposlofl mus, ul alius sit seimo stiscipiens, cl alius bomo
dicunlur, per volunialem Dei stinl. Sive tdeo, Dei, susceplus ; sed propler dislinclionem nalurae, nnnc
ut osteiideret se non soltim ab bomine Chrislo apo- cvcelsus, nunc humilis praedicaiur. Pater misericot-
siolum faclum, scd etiam a Deo. Sic eliam ipse Dei diarum. Nota quia a re ipsa, hoc est, ab ipsa sua
Filins loquitur Judaeis. Omnia, inquit, quceplacila inlcnlione inchoal, diccns : Paler misericordiuntm,
sunl ei, facio semper (Joan. \m, 29). Paulus vero qiiatcntis, dtim illi audirent Dcum non soluni csse
per voluntalcm Dei se vocatum dicit aposlohtm, rerum oinnitiiii creaiorem, sed Palrem misericor-
Gtiia per omnia voluntateni Dei imjdebat. Illi ergo, diarum, sublevarentur, ct consolationem capcrenti
(676) In aitlog. marg. Ifle legilur cap. LXXH. (678) Subaudifur esse,\ehinleltigt.
(677) Subintelligendum fortasse nomen, vel aliud (679) in autog. marg. lflc legitur cap. I.
lale.
" '
US ATTONIS YfiRCELLENSIS-EPISCOrr 416.7
AnimadverteietianJ quia tion hiisericofdioe:Patrerri, i k quia, sicut causa salutis subrtira;audilorum tribula-
sed piisericofdiarum esse dicif, scilicet quia noii : bantftr;,sic-et eQfum cadsasaliitis ab eisflehf tribii-
soliim in baplismate peccataremiltit, sefl etiam in lafionibus ertiebaiitflr,-:ef suis reildebantur'; quale-
pceniludine, et cordfs conirilione; sive quia non niis ipsi in flde cofroborarentur. Illud sane scien-
soliim peccala dimiltit, sed.pt prisfiiii gradus di- dflm, quia sanclorum praediqatoruffl afllictio,iiibu-;
griitaiem reddi.1; sive qftiatiori uftiiis, auf paucofum,. latio, ac passio, scandalum potefat esse.audiioruni j-.'"-
sed riiuTtorum, imo omriiurii peccator-uiii est re- qiiia, duni suos doclores videbaht vf oppressos, ac
laxator..."-;_ ." .'/:/,. diversis laceratos tofmetiiis, illi qiipque-,,qttfinflrmi!"
Seqiiituf ; Ep: Detts tbtius cbnsoidtionjs,.Animad- efant iri fide, scandallzaii poterarif; 'eo,qijod'.ipso--
verte quia,.crtiri Deusiotius consolaiionisdieit, riiuf- rtmi promissionem PrPiiefeiit frustratani : econtra
fas . vult Osleftdere-lribu.Iationes, quoniam aliae illi qui jam corroborali erarit in flde; dtim *os pali?
sunt, qtiae a malistiominibfts", aliae vero, quae,a. cerriebant,; opiablant se socips fieri tribtflatiomim>
diabolo ihferunttir. Ipse naniquP, quia abflfts onini- ac passionuffl, ut possenl esse cOnsortes coftsoJalid--
bus liberai, ideo Deus. lotius. coftsolationis esse fli- nls. El ideo dicit:. Spes nostrti firma esipio vobis.
cjtur. Qiiod mox nianifesfat,: cum subjunxil: Qui; Et, qtiasi inlefrogassenllquae esl spes lua firma pro ~
cbnsblalur nbs iri onijji Iribuiatione nosira. Consola- " nobis, resporidet ipse: Scienles qubniam, iicut sbcii
lur quippe suos causa-salutis aliorum, Et tiocest, passibnumzsiis, etc.; quasi aliis verbis dixisset:
quodaii: Ul passimUsel ip_si.consblari eas , qui iri Adeo firmi sumus de yobis, ul credamus quia non
omnipressura surit; Saiie scieOd.umquia duo "sftftt soltifflde nOslris tribflialiQnibus rion scaridalrzalii-'
genera mlnflaiionis'; untfffl yidelicel, qtiod a pefse- mini, sed poiius gaudebitis socios vos"fieri passio-
culofibus, et quibrisllbet mafls lioniinibus ihfertur; nnm, rit possitis esse, et consolationis. Illud sane:
alterurii yerb;geiius,'quod ex poehitudifte nascitur. scieriduffl, qiiia Iioc non:soluta Tllo iempOreageba--
iloc quoque non'mirius iflo, quOniafti illud cum luf, sed et nriuc'agitur. Yeibi gralia : est aliqais in7
laetitia ferfi potest; ivocipro, quaritura noii nisi: Ecclesia rePte credens, recteque vivens, Cui si-ali-.
ciito tiTstitia habefur; ^qiiia.duftt homo recorflafur quai aceidani tribulaliones, pefsecutiOnes,;et advef-
suoiuin peccatoriiiii, pro eis_iimel prinifi: Apostolici si.tates',"illi, qui in Ecclesia infififti' sunt; flunj TiaeG
quoqtie viri, ideo a tribulatione, quaca persecutori- vident, vilam iflius, qriani prifls venerationi Iiabe-
bus: inferebatur, iiberabarilur, ut ali.is afflictis' iii tiant, despeclui ducuBf: qriod de ainicis;Job legt-7
poeriiludifte;consolalioneni pbssent subinihistrare. tur acfum ; ipsi eiiini.Sancti vixerurit, et Jobsaricte;
Et hocest quod dicit, ut vpssimus et ipsi consolari" - vivere crediderunt, doneC percussum eiim non vi-
eos, etc.; ac si diceret : 'Ifleo liberamur a persecu;- defrint; mos vero uttentalus, perctisstis, et" offlni-
tofibus , UfvObis afflictis--consojalionem submini- bfts test teriiporalibus bonis iiudatus, in iiicfepatio-
stremus, ostendenles quod Defts neminerii in se rtenfproriipecuni, cr-edentesejusboria non vere esse
. -• >
predentiuin velit perife. /- bona, sed simulaiav Hsec etiani^ nunc ift: Ecclesia
Seqiiitur : Qtioniam . sicut ubundant passibnes aclitari soleiit; Quapropter m6neiiturT)i;:qfti iiifirmi
GhHsii inribbis, etc. TaliseSt sPhsijs, qttasi djxis- stint-in fide. :ut atieo crescaritirt ea, et cQffoboren-
set : Cbristtts aulem in omnibus tribiilalionibus tur; quaienifs-recle credentes possmt flicere- de;:
praisens hobis. ailest, pfo cttjtis amore palihnir, illis : Spes tiostra firjita est pro vbbis, etc.>..i
ppem sriiP-hiiseraiionis. iridfllgeiis, etpolertter ab (681j Nolumus'autehi vos ignbftire, elC.!"Coeperat-
ipsis tribulafloiiibtis ertiens : naffl qriot a persecuto- Aposiolus seriietipsum proponere exemplflnl sttis,..
ribiis irigefuntnr- passiones, tot a Cliristo adinini- quia rtiiniuihiueranfredargtiti,' et increpaii, elob-;
strafttflr.coftsolatioftes; flndePsalhiisla : Secundum hoc" .ddritristaii :! et, adbfte in. Coepta'j.iileritipije-.
, multiiudihem dblbfuni (Psdl. xcni, 19),- etc. Seqiii- persevcrans, dicit : Nblumics vbs igiiorure\ eie.;-
luf : Sive auleiti tribulaniur,: pro vesira tribulaiiotie, qiiasi diceret: Quare aegfeferrie debelis, si;pro pec-
et salute. etc. Saiie riolahdtiih, quia generaliter lo- catis 'alioruin estis -redaigiiti",Cftipego'~causa•'salulisr;
-
quifur Apostolus : et haec ToCuiio gerieraTis est, aliorum diversis tribulalionibus subditfls existam 1
tjttia omiiibos corivenit apostolis viris : sed cumtii- Ut illi audientes erubescerent, non patientes ferfe
cit, sivti tribulamuf, pto' vesira iribulaiione, et sti- increpationem sui magislri.. ,; .7
lute, subaudiendum^ iribriitiiiiur., Tribiilabantur _ Asia: Asiam miiiOremihteliigere-de.bemus. Dlcif
namque a perseculione, qiiaiti paliebantur oinhes eniiii Augusiinus : Si ad- uuiriefufti:rcferas, lerlia
aposlolici viri , causa saluiis- suofum audilorum ; pafs est riiundi; si adhiagnitudiiiem, medietas est >
-qtii.astia eos praeiflcatioifepd fidera ifaxeraht: spe- jungituf iiafflqiie.pxoeeidentali (682) pafte;Maee_i
cialequippe odium lioc erat advefsus eos, quia sua doniae; ex sepientrionaii, mariPotiticoijiex-jriedia^
ilios doctrirta a cultu idolorum abduxerant. Sive na,. JEgj'pfiaco iriari; e"x"orienlali, Proponlico ma-
exlioriamuf, proveslta exliortatitine,el saiute, subati- ri : ac per hoc iifsiila esl, diversas-taifien habeiis;
ditur (680), exhoftamur. Sciendum esl nainqtie provincias, id est, Biihyiflarft, Pamphyliam , Ly-
•' : .
(680) In aulog. subnridilur, et satute £xhortcimur; duxi.itttis.'.
' .'
qtiam trarispositioftemvefbOrum, lanquam ab afflii- (681) In;;afttog->[margvliicIcgiiur capy IL; ;,;
nuensis caiamo perperafn liijeetam, emenriandaiii (682) Aulog. ofientali.
/iif EXPOSITIO IN EPISTOMS PAULI.-'--- IN EPISTi II AD COR. " 418
claiii,(683),elc.:eldietaeslaquadamfemina:,.iip'mine A Iitierentur;'et; liberaiis gratias Deo refefr.e, Naiii
Asia, qua?apudanliquos ifflperium tenuil Orientis, pftJnlsTnfifniitas, •aut del)ilitatio:infcapite consistit;
Pt iniecpretatur, elala, siye eleyata. Et bene ibi pt; si gaudel unuin metabruhi, coftgaudenl pmnia
"taliapalituf Apostolus, quia sftperbisiiunfl jijas ec- ; .Jhembra-.,•;:'>-,,,•> .,. ;, ; .. _.>'.-,
- >clesiasticaepacis condi.iflf. . ... Nam cfloria nbslra ha>c esU,,jA est, teslimonium
/Qubitiam supra mbduiti gtavdti s_umiis,etc. Adeo 'conscienlim npstrm. Ideotiaje flicebat, quia secuftis
rQria flierai perseeutio adversus ajjpstolos eo ipin- de sua coiiscientia exisfebal. Hoii eniift,causaiucri;,
pore, ut de vila lernporali desperareril"; et hoc est;: aut apjjetifu liumanaelaudis prsedjcabat,'sed.plfleiuni
TmdetnOs.-vipefeiSedipii. iii-nobisjpsis, elc. Quae* sui aposiolatus implebat. (685) E.t iiaec vox perfs-
rendum esl quale responsuni dedefat eis m.o.rs,vel ctorum est; unde monentiir, utTfaryivere studeant,
quale dare .potest. Responsum jnortis habiieranl, pthoec i-iie dicere possiht.: Et quld: ajj)pefli!Sset;gIo-
quia deslilfttihufflano solaJlo, diviiijtm soluraraodo fiaih suarn, incipll rtianifestare, diceiido..: Qtiod i:n
tixspectabahf. Jl.l noii/simus.fidejtlesitj nobis. JBene simpl.icilate,elsinceri/tate,, elc. Siniplicitas enim ca-
flicil non fldentes"esse iri semetipsis, quia ifli so- rei omni d_uplicitale,;et,sinceritaS:0!hhicorr.uptiohe.
fei.t liberari, qui ih Dotiflnoconfidenles redduniur. .Iiisfluabus vjrluiibus coritfariapsuriifluae.pestes;; jd
~Sedin Dontirio,quisrisciiat morluds. Adeo nartiqtie JB:esl, dupliciias Pt 4sorruptio. Et, ftt Pstendprel quod
tiijfje ftieraiit persecotionpsi, ut CfeptiO;:ijisoram,, islaeduae viftules ftph in sapieiiiia carnali; coiisiste?-
rpsuseitatio diceretur.. Jn quo, confisi essent, riiani- -fent, ideo suiijhiixit: Nqn:in sqpieniia.-caritali. Sefl
feslal subdeftdo% Qtd de taiilis peijculis efipuil nos^ tibi manifeslat, dicens :;Jn.gmtiqDei, Et liisvpjbis
eieruit; Id. est, nort spTuni-de praeieritis, ped etians langitilluni s.ensuin_,- qupta latiiis in.prsecpdenti Epi-
*depra^seiitibufeliperayit: flt quia elianj de fufuris -stola exposuprat,-R.eprelienderatenii)i-psehdo.aposlo-
iiberat, subjunxil : Quoniam el tiahuc erfpiet/. tlis l05, JJfti-causa lticri prae.dicabant,et tinienles pffen-
verbisostendii seadliucpassurhiii,et diyina grafia . dere personasj Deum hofflineni lactum:, naturii el
efuiurum, quomOdoftiaiiifestai, adjjfvaniibus eiiam passuninegabaftti'Nolebal pnini-.Apostoitfsa Goriii-
vobts.;.Hisi.verbis ostenflit se ini labore futururri : thi.ispccjpere, n.e:sirtiilis.illis:yidereiur,quorumerat
ham Hfls adjutorium liecessp estinferre, qftiih lar repfehenspry iiye,,rip Jiberlalem ifterepaodi;amitte-
bore consistrint: qualiXef, manifesiat, cflra tlicit: ret; pt qupdabaliisEccjesiisaccijiiebai, aGoiiniblis
Iri Pralione. tlbi osteijdilflr, quia fflultum valef as- accipere nolehat. Et ideo dicebal: Abundgntius auierii
sidua oralio.jQiiod non sOlum hic,. sed eliatn ali- ' ad.vps. Elquja ab; ajiisaceipiebatvdicebal; ln/gta-
Ifl matiifestaiuf. Legilftf.enini, quodPetrflsoralione litiDei .conversaii.pumusfcl qnia ,ab:Tsiis. ft.oft:,diceT
liberatus fuisset de Parcere -: narij ita dicituf ; Et C' bat:. Abundantius -ad vpi.iYNolebateniin accipefe,
Petrus quidem servubatur in carcete (Act.. XIJ, .5), ne, daipt. occasioneni acc.ipiendi, siye ne liberialein
elc.lri quQficto morieiilur subliiftiofes, ul.noft de- increpaftdi;.aftiitieret/ ,-; ," , ,:- ; ;/;;
'
dlghenlurprationibus mihorum subJevafij cufflIste . Sequilur : Non tilja scripsimus /vobis (68(i)^plc.
tanlae aucioritatis non dedignabalur. Qtiis-eniih lai)- His yeitiis non afia se Apostolusscr|psisse:sigftifical,
laVaucioriiatis"?Nuilus. -.. /.. ': : quara quae.ipsi scriplis ejuslegeraftt,:ef factis ,co-
. Ul ex mullaruin persoiiisfaciefytii, ejus (S8iJ, etc gnoveraftl :-Ifls nanique dupbfts indiciis .uniuspfljusr
In quibusdaift exeniplaribus -inyenituf ex muliarum que deyolio; pt- prQpositura •niariifesiattir. lriitiflo
personarum -facierum; Irrquibusdam., exmuliafum ftipiorftonentrir pra6dicatpr.es.,tit semper ea dpceant,
fa(ie; in quibusdam, _ex mullarum personis. &ei ei agere studeant, qusead saluiera .suortm auditoruni
lalisesl seftsus, id esl: Ex mifliorumtiominuhj pon- sriflicianl;..,,-.;• .:,- ; ,....-;-.-.7 ,/:•:•/.:-. ;://•::::
veiilUji duftf.a iribulationjbrisflberanitif gralia Dei^ : Spqiii|Ur : ;Speroau,le~mguoduscjuein finpn cpgtio-
et vobis.metipsisreddiniftr, per multos, .vel a lhullis scelis, etc. Hanc scilicet spem ex fiOrum.Sftfflpsit
grates referaiituf Deo.Aiio sertsu, duffl.mulfs eatisa corfeelioije.Audieraf eniiii illos.ea niaxime corfe-r
salutis iflofuni reddimur, et nostrapfaedicatipne ad " xisse, qua: ad; ecclesiasticum attirierii ordinem, Ex
fldefti irahiirius, per ihultos, yef.ahiultisgf.ates qua correctioiie, spe asstirtijfla, credebal pos. iii fi7.T
rpferantur. His yerbis oslendif ApoSlolus, ..qtiia turo eliam caefera CoiTigefe.Quapropler ail: /Spero
causa salutisiilorum liberabantftr, qupi-uni etiam quod .usque_in;fineiji.cqgnosc.e.lis.:_Pf)tesl el ad ipSum
causa alflciebanturi- ;£f pum sftperitis dJxTsset: refefri, qttod ail, s/perb,et.c», ul>sit -seiiiius: SperQ
Adjuvantibusvobis iij bratiajie, etniinc dicil : Per, qubd in coeplo proposiio, qiieni et scriptis; etfaClis
tiudios.gralimqgarilur, ftianife.slal se velle,,ut, flum agnovlstis, niequoque usque in fliieffl.C.ognosceiis.
Illi Th iribulaiione detihereiitur, oraferit ut libera- Sed. sj. ad illos;refertur,, proyocat>eQs hisvefbis ad
ipntuf,: el liberaiis, ,graies Deo. feferreHfur.lsfa perseveranfiae bonflm; si atfteni ;ad:sp_f etipse -fle
etiam saluiaris regtiia, quae lUrtc:sefyabatur, eifain' perseveraniiae bonO confidif, quQftiaffltionum:pptis;
nunc aciiiari debet. Namcum praedicalores jn tri- coeptumriil valet, nisi cofflpleatur pefseyeranie fine..
bulaiione deiinenlui, debent attdilorcs oiare, ut Hinc esf quod in Yelerl Testamento caudasimul, et
"
(685) Autog. htiani. hic legitur ctiji-.IJil.;' ;;
' 7(fl8S)In auiOgfma_fg.vbbis.
(6M) Yulg Ut ex mullmmri petsonts ejus. eic. (686) Np\g/:scribiriius '; ;' :''; :..- '/-
' - ATTONESYERCELLENSIS EPISCOPi; '"'
%&; -': " '".' "420
capftt in sacflficio offerebatur. Gaudam simul, etca--J >levilaie uti videtiir; sed ego ususnqn suUi Ievitale?
|)rit jft sacrificlo Offerre, est bohum Qpus coeptum qfliaptilitatem pfaeposui voluniati. Nanl-quare ali
perseverarile fine eotaplere, "Uri.deel Donflrius: Qui Pbsppn venefit, quanquam laieriter, osiertdil lameri,
%erseveraveril.(Mullti^ x, 22.), elc. Quod auteni sequi- quod ifohad se, sed ad illos atlinuerii. ,
larj Sietii et cognovistisexpatie; si ad siiarn iefer- Seqflitur : Aut qum cogitb\, secuiidumcarnemco- _.
luf persouam, ideo fliCTl,quia riufliusborriinisineri- gitot Noii. Et est seiisus : llle secuhdilhj caiftem
tum infliae yiia ad integrpm quis- cognosce.re-valet; cogitando, quod promisit, non implet, qui "auiali--
atl haecetiam respicil, qtiod-aiti Jtt-die Doriiiili;ftle.; cujtis personae yeneraiione-,;aiff Jucri terfeni, aflt
si aritera ad Corihfliioiiefertuf, Ideo-ex pafle dicit, cujuslibet vaniiatis, vel levitatis causa diflerfim-
quia jam-mrilta correxeranl. plere qftod pfoniisil: spiritalis ecoiilra. spifilaliief
Sequilur : Qicia gioria veslra sunttis, eic. Agnito cogitaftdo, npn iniplel qupd proniisit, quia prOfuri-
Aposioli afleetu, gioriabarituf in Po Corinlljii, qriasi difts aliqttid de salute ahirilajjiriielligil; et ideo biili-
in. clarissiirio patre, et probatissiriio magislro. Ipse latem volunlali prseponTt.Kam carnale esf;, volunta-
quoqtie, aghifa eorum obedientia:,gloriabatur infllis, lem htilitaii, spiritale yefo,- iitilitaierii: voluntafi
quasi in 'rievotis flliis, et obeillpiilibus, atqtie tione- praeponere. Quaproptef Inielligetis Apostijlus triagis
stis discipuIis/Magisfri.ergo lunc sunt gTOria-subdi- E1 adPorum aliinere salulem, si hori vehiret adipsos,
lofum, «ftfti larilae sunt sanclilalis et niefiti, ul ati ideo distulit vertire. - •-- 7 7.
Ecclesia vener-atitinihaibeantur. Audilpres ye.ro irinc SequiturJUt kidpudriie;EST, etNtJNJSiMaf
gloria sunt magistrQrum,ciim iia obediehles exir dituf, iion, Et esf "sertstis7: Aphdilios eslesi, ei titin,
sliint, ut pef singulare obedieiitiaeboniim a eunctis qui, quod manifesiandum est upn hiaiiifeslanl, et
ycnereniur, Qflapropfef iUrisque necesse est, yl iia qtii -voluntatein:ulilitali praejiohuni. Apud nievefp
vivere strtdeanl, qftalenfts sibi. irivicern gloria esse hon esl est, et hon; qiila nulla falsitas, nuflaJiiuta-
queant.TSed"quando hase gloria inanifeslabilur t In biiitas ; et quia noft sunius voliis iiientiti. Beattis
die Domini noslriJesiiChfisii ;/M esl, in die judlcii, papa Gregofius fle tioc loco laliter Ibquiiur, qflasi
liri eriim quaefiierit orinflumpraedicaiorum doCiritia, dixisset: Apnfl ffle noh est esiel non;\ioC est, aftfa"
el subdilorum obedientia, manifesiabitur : Quoniam nnilabililatis hon moveor, quia levitatis7viiio iion,
nihil etit bpeftuin, atiqd nbjifeveletur (Matth, x, ,; ^ '
succuinbo. 77
""•"
•''•' :-' ' "'" """' "'"
•:26;),5ete» Sequitur : Fidelis Deus. Fiflelis', iriquaffl, qtiia;
Sequitur : Etinlvac confidenliaVoliciprius venire non est apud eutii esi/et noii, Kota quia, dum dieit
ad vos, etc. Si ad superiora tiaec sentenjia respicil, iidelem, vult ostendere se, suosque similes esse fide-
de spei-cortfidenlia flicil; sl auteta afl inferiora, quae C les : ac si tflcat :!Si iljefldelis, ergofldeles el nosf
sit, idftffl oslendit. Ul secundani; inquit, gtatiam /ra- per quos ipse loqiiiluf. Et TdeQ subjungit: Quia
betelis. Quod vero dicit, seeuridam, duobus modis setitio nbsief, qui fil (6%7)apudvbs, alc. Quibusvef-
•polest;inlelligi, Pritfiani:qrtippetiaibuerdnl i.n susCe- bis' suatii doctfinahi psiehdit |esse yerdni; quia do-
pliQiie Epistolae, secttnflam haberent ifi ejus cOrpo- ctrina Aposioli, dociriria esl Domini.
rali praesertlia. Epislola ejus imago fuit; praesenlia Sequitur :J)ei enini Filius Ddntinus Jesus Ghri-
corporis>.,.veritas; et; ifleo qui: suscepefuht eumin slus,:quiin vobisprmdicakis est,tilc;Prha\i\n^
sirailiffldiiie, suscipefent eumiri verilatei.AIio niodo loco quaerendum est quis sit Iste Silvaiius, 'vel cftf
prifflam gratiam haboerunl, quoniam pfifts eum-cttffl sit Timotheo praeposiius. Silvahus enim ipse est,
gaudio susceperunl, et ad pfKdicaiionemipsius cre- qiifef Sileas (688), quiqueiu Actibus-aj)ostolorum
diderunl; secundarii graliarii haberent, si denuo frequenler cbnimemoratur : de ?qfto eiiath legitrif,
cofporalite.r eum susciperenl. Quam Tpse ostendit, quia-de Jerosolymis difectusPslaDapostolis Afttio-
cunj dispositionem'suaffleisdem manifestare incipit; clflam curii' epislOfls(Act,:xv, 27), pfopiei'diversi-
Etjierijos, \nqu\i, iransiie iri Macedbriiath, eic. iatftm. pibofuhi, et ullegalia phera a eervicibus
Magnaa-nafflque dignitatis, nlefiti, ac '-gratiae esse , auferret credentiiim. Naffl , sicut Satflris indicat
^
pKedicarentur, si-ioiie.s,:el iaiidiu Apostoli praesen- Pauluin, sic et Silvahfts Sileajn. Hi quoque vifi nOii
.';.! ,'; ;"
tiaperfrueferttflr. sOlriinCQfiillbiis, sed pt Thessaloiiiceilsibhs pfaedi-
Sequiluf": Curii kmc/efgb voluissem, tiuhquidievi^ caveruiit. Sed quaerll forte" aliquis : Qiiafe.tam ifi
iale usus suiiv? Animadyertendftm est, quia Aposio- haci quam el in illa Epistbia •'Silyahiis-praepoiiilur"
liisi promiserat se yeniftrum ad cos; sed qtiia non Timolheo ?:iSoyerit ille7qui lioc quajrit, Iqhiaideo
venit, ne videretur in hialuriimeiidaciiincurrisse, forte praepOhllur, quonianj prius Aposlolo, et ejtis
incipjt leyitatisyilium fergerev el ideo dicit: Nuri- pfaedicalioni inbaesit, et prius faclus esf pariiceps
quid levilateusus sutri? Subaudiiiir non: q\\zs\ dixis- ejtis tribulafionis;: quod et libefi ActorUffllapostolO--
iefaliis verbis-: Ifle, qrii ftoft implet quoflpfoniittif, rurri'inanifesiat. Legitui enimj qftia,' cum susfleptunj
- '-;
].: (687)Yutg. fuit. ". ! . ,:,'- ut erim divus Petriis cif, Ep. .vocat; qfliqueverisinii-
(688) Silas juxla Vulg., seu Sillas. Yide Aet. xv, liter inter sepluaginta disCipulosadnumefahdus vi-
22.llem iniiia geminaeEpis.t. afl Thessal. ; I Petri v, detur : eumque martyrii palmam obtinu.ij.se, Sjlaiu,
12,; Act, x\*,%i, M ; Act. xvi, if.-Ado teslatur Ma- et Silvanum,-fanqflani duos "" dfetinctosyirosjGrffici
tiedoniaeobiisse hunc divi P:ahliildelisslniuin socium, flie 13 Julii colunl.
:
i*\ EXPOSITIO lN EPISTOLAS PAULl, -4- IN EpiST. II AD COR. . m
olflcium vohiisset peragere, assumpsit Sileam se-, A sui fide consdciavil, tn uno iiomine, faciens pacem
curn (Ac(., xv, 40). Poktiajcflegiliir^fliiia, eiun.per-' * liis, qui iqngesunl, el his qui ptope (Ibid., 45,11).
agrasscnl Syriam (/i(rf.,-il),-etCiliciaiii coiifi.rmaftics. Seqftiiur: El qui unxil iws DeuS' Unxil nos, in-
Ecclesias, veneruni Deitien, etc, Tinioiherisvcro, quaii), coeleslilius, el spiritajibus doiiisfel chari-
quanqitam ab Aposiolo.sit orflihatus episcopus,; et snialibus, ut essenius gentis etecium, regale sacetda-
muluim ;ab co Iaiidetftr, incrilo laiflen-siipponilur. iinrit (1Petr. n, 9), secuiidum-quotl ait Pelnis"apo-
Iste etiairtordoservatur in Ece!esia;: quoiflam cpi>- siolus.llli naiftque, qui in.\'eleri TeslanieniOftiige-
scopi juxia suutn orditiem sedes haberti-' banlur, fldelium gerebanf figurani, Sequiluf : Et
. Christus igiiur Dei Fjlitis non tiabet esi, el non, . <quisignavit nos. HOc.eirinijiro magno dixil| id est,
quoniam nulla cst in illoialsiias, nulTa.eiiammula- speCialiter et singiiiariler prae omnihus crcaturis
bilitas, sicut scrip.luihesl-':Apudquem tioji cst ttgns- plegit, ac djlexit. INosyero, quod ciiarum tiatieinus
,muialio(Jac. i, 17), e.c". Sed ESTin ilio ftiil; id signatims, Nota, quod bis verbls uiium , ostehdit
csl, qttia inanct in. cftiiiconviilsa verilas, cfi.iicoin- «pus Patris,tif Filii, qitoHianicoS Paler dicitur un-
.•mutabilisboriiias. Unde el ad Moysen dicil.:Ego gere, et signare, quos Filius. dicittir confirinare.
sum.quisum (Exod. iii,:U), etc. IHi qujppe vera- -Ergo, quos eonfirirtai Filius coiifnjnal et"Paler;
-ciler Pst esse, cui noti aliler, init dissimiliter cst /Q qttia, quos ungit et signat Paier, uiigitet signat
-csse,"sed hoc illi esf esse, qui, est-, creaiurae yero, Fiiius;-ef quibus.Patcr dai Spiriiuirtsuiiin,'diit
-qtfla non a seJiabenl esse, ab illo acci.piunl,uf pro et Filius, quia Palris, et Filii tinus Spiritfls. tlnde
inodulo suo esse p.ossirit;illi ergo, ctii non est ali- iflem in Epislola ad ROiriaftos: Si -giiis Spiritiim
-ter, aut dissiihfliier psse, scd id cst illi esse, quod Chtislinon hqbet, itic nqn esi ejus (Rom. viit, 9). Et
,-csl, nonaliud est contrariuih,- nisi iflud, qnod 11011 hoc notandunf, quia, cum depcrfeciione: lioniitiis
*esl. Quocirca, sicui omnetionunf afliflo est, ita et loquereiftr (1iid,),, lolius Trinitaiis fecil ftieritioiiem,
onine, quod naturaliler "est, ab iflo ftsl; ergO-.et <jiii_a.sumriia,peiicctiortis iri Trirtitate.cOiisisiit.
oinne -bonufflab illo. liefn : Omnis igilur crealura 7: Sequilur : £( dedit pignits Spiriius., elc. Sane
tiona, ei oninc bonuiri a Deo ;_crgo pf omifls croa- 7nolaiidum,quia pijvftuspro re credila, yel promissa
lura ah illo csl. Itaqup nolandflm est quia, qtian- daltii'; cl culn res .pioniissa, vefcrcdila reddiiiir,
tuni ad digrtiiaieiH,e\ liberlateni-dqctoruni atiinel, Jpcipilur pigftus. Datur eliajn pignus pro iriagidiu-
non debpt illis essc esiet iion, sed esi in illi,s"es.se dine rei crediiae,yel proirtissae,Ubi solerter: auimad-
-debet: hoc esl, qtiin noiv voluntaieffl ulililali, sed yerfcndtim, quanlum... dabilflr eicclis jam .iinmor-
uiililaiem debenl pncponeie vftliiniali. Dei enim talihjis, cum lanltini eis tribuatur adhuc morta.libus-
Filius DoniinttsJestts Christus noii liahel est et rion'; G iioc esl, quanla eril ,mei;ces c.t -rchjuheraliQregni
quia iionaliud vull, nisi:qiiod ulilcNcst,pi utile ejtts. .ccelesfis, cum eliani nunc tanla gralia sancli Spiri-
non esl coaclum, vcluii .jiominis: nec.psl-eliaiifiali- tus adhflnistrpfftr..electis. Ei hoc sciendftm, quia
quid adverstts eum.ambiguum, sicut apudiioinihes. idep pigiius datur, ul certior iiomo reiidauir, Gra-
Ei ideo subjimgii.ApQstolus,dicens : Quptqubt eiiim iia.,eigo Spifiius sancti- Ideo .iribuiUir plectis, til
ptotnissiones Dei sunt in illq -EST,selc. Talis esl cerliores sint.fle promissione regtii Cffilestis.
sensus, quasi dixjsset: Onniis veritas C-lirlslusest, (691) Scqmiur-:_Egbauiemiestem.hivoco Deum,etiC.
*('ideo :perJpsum anienBeo, quia per ipsuni oinnis •LaboriiycraJiApostolusSiiperius,tilcriinenievifalis a
veritas : nam amen veritas inierprelalur : quae ve- se iCrgeret, fli se, iniraiincm a mendacii crtiftine
rilas ,per Ctiristum""psinianifeslata, et ab apostclis pstendeipi. Jatft nunc-incipli nianifestare qtiare ftd
prsedicata, el diversis sigitisêt m.iractflisest con- ~ eos non 'vcriefil, cftffldicit ; Ego auiem.ieslem iii-
firmata. Quotlomiie, quod Clirislus prpmi_silvcrtim voco, elc. Qtiibns verbis psiendit quod lioji jienes
sii, ef.impleaiur, Jiujtissenienliae con.clrisiolalis esse cuin, sed penps illos. fuerit, quod itd eos iiohvenc-
polesl, qttasi dixissel: Omnium projhissioiium.veril.-Ostendil etiam, cuni dicil: Parcens vobis, quod
ritas Clirisiiis est,qua> per nos prajdiealur, ei"im- ; iiiufli erant Ipcorrecli inter eos, qiiorum peccata
plelio sequiiur, Pulchre qiiidem"subjtingit.: AdAglo-" necdufti eranl excocta poeriiiudi.ne: quapfOpier rion
fiam Dei (689); quoiiiaiif niullum ad gl.ofiam Dei venil ad eosful illis locum, el lempiis poeiiifendi
aiiineLsi omnia abillo, ellper illum, ct in illo esse coneederef, quatcnus cuni venirel, non liabercl
noscuritur, et intelliguritflf- ; ... quod parcerel..Kam ut haec arclius eorflffl tiiemi-
Sequinir : Qui auleriicbJifirmalhosvobiscum, Do- tius inculcaret, lestem Deum. in- animam suain ;id
minus -Ciiristus (690), subaudiHir, psi : iste enim . esl, suppr animam, invocavif. Et bene, quideffl,*•
Hebraeiisprat, et genlibfts loquebatur. Ergo talis est quia Dei solum est aninia; secrela cognosoere, se
sensus : DoniiniisChrislus esl, qui nos el VQSin ea. ctinduiii quod-soripturh esf: Ilomo videl in facie
flde, qttae.'palribits esf pronflssa, confifmal.. Quid Deus auteraih corde. Idcirco etiam dicebal, iesiem
ipse esl paxnostta, gui/fecii uttaque unum (Ephes. Deum iftvoco, parcens volfls, qualeuus qui dighi
a..t£}_ ei duos parietesex diviso veiiientcs in una ;pranl,boc auflierites,Jioii scatidalizafefttur,ftjus:se
(089) Vuig.adgloriam nosltwn. i,nnsto. _ - ...

(690) "Vulg.qui aulehi confirinat nos vobisCumin (091) In auibgi.m.a.fg.Jticlegiiui' cap: J.Y
*** WTfflVlS VERCELLENSIS
aiiUHto Y-Qn.v.iiu ElflSCOPl - >" _ 'm
425
judicanies; lllivero, qtii erant A transgressione, ftoii laetari :de sflccedetite pnienda-
praesentia indignos
indigni, ifa studerenl vivere, quateriusipsiusprae- tiOrie: nafti noft-niinof Irislilia esl de noft sriccedenle
senlia digfti fiefeiil. ; "emendaiioftp,miaiii de irangressionev Qftasi dicerei:
" Ndn Ego, ,qui ab extraneis -alfligof,etviTislor, ;saitem in
quiti dohiinaniur fidA veslrte. Hisverbisoslen-
dil Apostolus liderii refti psse. vOlunlafiaffl, non cPa- vObis, ;veluti paler- in filiis, requiescam. De qiiibus
ciam : liarri coaciae rei necesSe est domirtari; volun- bpoiiuetdt Jtie gtiudefe._Duobusfflodisnportuefat me
lariae vero vel sjjontaneae,>'elft!i-?fidel,Jion esi ne- gaudere : de vohis in creplo proposito •ppfnianerili-
cesse dOminalionemadhibeip; 61 ideo sutijungil : bus, sive de.yobis ;eorrigenlibus, et ehiendaiitib.us.
'Nain fide s(a(is,-quasl diceret:: Nriliest nece.sseflo- - J/ohfidens -stim, fltc. Duobus hiodis coiifideris surii;
minatiorietri adliibere, tjuemadmoflurii sacefdoles qttia cfedo vos ititeljigefe,' lunc veslfuiri feciiiniesse
judaeorum doiniiiaiionem exercebant in jioptilo;': gaudiuhi, si ine sepiiatisgaudere; sive, confidoila
nani flde siaiis. Non loiige, sed ddjutores sunius gau- diligi >avobis, ut meflin gafldiunl' yeslfunfesse ' :'-'
de-
tiii veslri.Q uaerendrim esf quare se flicaf adjulorem -piiteiis. ''//-'' ;
mullti tributqlibiie, ele. His verbis osteti-
gaudii esse cum"supeiiushimium sPdixissetiri priina ,. Nam-ex
ariioie erga CQlTrtiljiosdeti-
tepisfola contfistaium. Sed ideo, quia- sicflt Iristjtia dit quo affcctu^pt qao
est Tn casu,Tla feeliliahpsl iri cOrrectibne, el ehieft- B}'rieretiiiv.Gsteiidif eniinquod liftlja angustiaj yei' tri-
datione, qiiasl diceret ';: Quiairisjifiam habui iri tiulalio eum aCQrinlbiis separare possei. P/er.midttis
vobis cadenlibfls, gaudeo vobls resurgenlibus, ex- Jacrytnas. Quafe per mftll-asfflanifeslaf, dieens : I)t
liortatibnerii adlflbendo, et salniaria anlidota submi- "twnconlrisiemini, etc.; qttasi dicerel: Noio voS con-
nis.trando. In quo facto monerituf "prjedicatores, flt trisiare, sed ostendere quanv Charilaiera habeam in
suisslftdeaiit resftrgenfijjus adjulores esse, scribeiido, vobis, nt iit aburtdantiore sollicitudine, abundanlio-
exhqitanflo, el saiuiaria -antidota pfaebendo. N/am Tem inieJligalis charifaterri. El hoc est, quod dicit:
s('fl(is.i iuifc ertihi iocuni et Abundaiilius inJobhl > :'::: ,'•'; 7':';'H
fide expQhii Grelpfifts,
alterarii inieriiionem Ajiosloli fuisse manifeslal, quasi .'' 'Si qttis autem 'coiittiitaviti eic.. Sed qriare dicit se
-diceret : In -eo qriofl flde slaiis, similes vos nobis contrisiatum; et nori >-. cotilrislalum?
- . Talis est
> sensus,
-esse eognoseiihus." Obliviscebalur eftim AposTolus "quasi dicerel; .Cbntrislastis me,-et iion;cohlrisiaslis,
prioralus sui atietoritatem; unde se paryulum rioiKi- quiavobis peccantibus, data est niihi oecasio incre-
nat in sequentibus,-diceiido: Tahquamparfuli fqcii pandi; quateiius'mea irtcrepafione et i.nvectiohenie-
suinus ininedio vesfri (1 Tltess. n, 7-); et : IVosqutem flibfes efliccremifti. Et boc expoiiii? eum diciicf
'"sevib.svestios (11 Cbr. \v, §); qtioniamfleeral culpa. - parte; quasi dicaf -. Ih lantum iriecoiilfisiasiii,
7
Apparehle vero ctflpa, "stii pripraiiis aucloritaietS CI':-quaniunv_ceieidisiis.,,; et damrtiiriiiiaJiuislis. Ol non
recordatur, dicendo : Quid vuilis? tn vifga veniam onerem omnes:vqs. Duaepartes efanl, ftna slaiis, et
tid vos (I Got. iv, 21),>ele. Ubi flicit ipse Gregorius, altera caderis; sed sianiibns videtur Apoîoiuslftqui,
quia lunc srtminus locus recte regilur, cufflpraelalus quosnoh onerai; et.-ii illos' non-.'bnerat,jonerai ca-
magisviliis 'fluafflfralfilius doffllhatuf. In quo facift detltes, ideo, qiiia quo magis jilures de: facirtore cu-
monenturpraelafi, cum ftulparn paraftt reprehendefe, .juslibefscandalipnturjtiograyiuspehcarit.
ita vitia fefiarit per disciplinam, qiiaienus pernalu- - Stifficiiiili qui ejusmodi esl, elCi 4 pljiribus dicil, ,
ram siniiies se esse cognbseani; nam-rialuraomnes qtiia a mullis fuerallncfepatus etplyurgatus. Onines
seqfla.lesgentiil, sed quodtiiius alteri pfa3feiiur,cu!p8 eniri) Uhoifliimo c.Qnsrirrexefant ad ejhs jncrepatio-
fecil. IJnde riecesseesl,til praelalf bohis; se similes nem el expulsioriem «'el ideo flicit, /sujficii; quasi
esse prsebeaiit; malis vero prioralussui auclorilalem diceref: Suffleiiad ejus cofrpptionem, expulsioriem,
oslendanl. Haric iftleHexit iniejltionem Aposloli el. conftisionem; pt emendationem, quia a fflultis
-fftisse : qui sehsus inc-orivtilsusa doclQfibus est ser- 7redafguitur, qtiiaiamumquls abliOiielisiiuriideli-
- ; ' '•'; :> ' > >•• -ctom,.qiiantufti alios•cognoscit abhOr.reip
vanflus. :-••,.
, (692) (CAP.II.) Statui autem,-..etc.; id esf, delibe- Ita eiecbntra magis donetis; etC, Qflasi diceipr:
ravi, el deereyi; Hfs verbis osiendit apud se qitidens ]^Sieut omnesuno tiftimo ad ejus expfllsioheraPf iri-
eos nolle contristari; sed velle, ftt ipsi irislentur, cfepalioheni stirrexisiis ita Pednlra bmnes aequo
et corfigaiitur7 quatehus, ipse yenienS, in^cis qtiod animO, vel magis, •ad.ejiis receptioiiem et stibleva-
reprehenderei npri haberet.- Si etihri ego, conirisio tionenl consurgite, ut. illufl:. Nolo mqrleih peccaioris
ws, etc. Gontristaverat eiiimeOs in pfimaEpisiola • (Ezecli. xxxiu, 4j); ef Quacuhcjuelidtapeccdiof ad
nune dicii : SI ego cbni-ristb'vos;. sed talispst seh- 'me,cpnvefsusfrierii (iBir..,-12)";piC.'iSpeciaiitefPnifti
sus,: Vos, qui nie cohtristatis, Cadendo, poteiitis tutie Apostolns' illum pfaeceperafejicl, qtii uxorein
nie laetifieaip,fPsufgendo.Et libc-:ipsum'scripsi_vobi's.•patris violaverat •('/ Cof. v, 1). Sed latiien bajc sen-
•Scripseraf eriiin in prima Epislola; scribit eliarii in ieftlia' adomnes atiinet, :qui luiic expellebanlur, et
septtnda. Quare mahifeslat :,Ut non, cum veneib, ntrac expelluntuf.: Ejriceral etiim iiiutii in prihia
irisliiiam super:lrisiit.iant /(a&ea.m.Trisllliarijnamque Episioia : in seeunfla pfKcipit recippre, quqniam
Sflper tfisliliam llabere est, fle qnofum trislalur rioverat eum in pfocessu tempofis dignum fructuti)
(692) Irt afttog'. niarg. Iric legitur cap. V.

m / / EXPOSITIOIN EPlSfOLAS PAULIf-INEPIST: II AD CQR, "I2S
poBjiilehliaj fecisse : nam^ nisi cogriovisset, nequa- A i pericultim instal, yalile cavendum esi, ui, jiixfa Sa-
quara recipere jussisset; nam poenileniia quae cftm lomonem, neqfle ad dexieram, fteque ad sinistram
dolore fueril oblata fruclu ndn eafcbil : qtiod ma- declinemus (îW. iv, 27.; Isai. xxx, ^l),. .
nlfesialur TnDavid/et in Acliab (695). Ne tibtcndati-' Sequitur:iVoft etiini ignatamus cbgktilianesejus.
tioii trislitia qbsotbeatut; qtiasi diceret : Suscipite Huric lQcumbeafus papa Gregoriiislla expoiiit. "Di-
ilium, ne"forte a limine Ecclesiae projectns dicat : cit ertim *.;Hsesunt hostis ahtiqtii versiiiiac, rit per
hia qiiia prqjeetus a limipe Ecclesiaesum, consortiO iirtmQderafa bona fallat iftcautos. Nam inde solei in
bonorum noii fruor, de spe cGSlesfiumdoftorum nOn cofde alterius malum genPrafe' rixae,iiride alicrum
pra_sumo; quifl restaf, nisi salleffl deleelatibnibus videt negleeiuhi Jrieiatis feeisse,: Quoniani^perfecle
temporaflbiis fruar ? Undevaifle neeesse est ut causa bQhiiriiesse nOn potest, quQd ifa agitnf, si flonat-
proprii delicti fratri condescendamus, iie ille qui tendat qtiofl ftiali ex altera Jiarte oriatur.: iiisl forte
ideo fuerat ej"ectusut recipereluf, nori receplus, ad tale sit illud boriuift, quod absqde alierius scandalo
blaspbemiampf ad baratbra infidelitatis despeiatus fiefi noh possit, Pt non fecisse peccattiffl sit. Addti-
traliatur, : . - cit beatfts papa Gregofiiis illuril qrii crimen coiftmi-
. Seqnitur : Propter quod obsecrb, etc.' Charitalem sit ad tesiimoriium; et intelllgft eum jnssisse ifalere
dicii illam qtia irtiellexeral se reniissionem consecu- B diatiolo, dum praeCepit Satanae tradere. Dicit enlm
tum oinhium deliCtoriiffl.Cliarilalemvero confirmare qriia roagna magisierii arieactum esf, ut illePo-
in jilo, esl affecluni pielalis osleiidere, qna et rertiis- aPius stibslerherefur in poeiia, qfti sponte sribslraius"
sioftem peccalofum se conseeujuni agiioscai, et.de . pst in- ciilpa, "et qui aiictor fuit nialitiae iri Culpa,
spe rcgni Coflestis pracsumat. Sequifur : Itieo enim esset flagellum discipliiiseiri; Jioena".Exponit etiara
Iimc scripsi, ut cogrioseamexpetimenlumveslrum, elc Ipse qnse dicit Ajiostolus :7Si cui doritistis, ei ego,
Hi.s yerbis osiendit quod ipsijam ccspefant esse qnasi dixissel: Yeslfis bonis actibus;meum bonunj
obpuienies;: niaxime ob. hoc,. qflia ea cofrexerant cbnjurtxi, quia' meum ' esse volo, si quiri -noni'cro-;
quae ad ctillurii fideiPt ordinem ecclesiasticum at-. gatis (694): ; '""'"':: ',''.
tiifetiant. Et. ideo aseripsit, ut istum reciperent, Sequilur: Eiego, si ctd dohavi, etc, qftasi dixis-
quaienus probaret si in omnibus obedieriles essent, set : Vestris bonis meum boriuin sociaf iy quia pro-
quia illa vera est obedientia, rjuae in nulip nraeci- pief vos misericordiae bptis Imjjendii Et flt psteride-
pieniis volunlati resistif»' ret ribi haic compaginalio Befet, subj'upgii, in per-
Sequitur : $i ctii aliquid dohalis, et rel. El est sonaChrisli. Sedqula polerat aliquis eidicereÔ
sensus : Vobis fogantibiis. ego:donavi, debelispt vos Aposlole,qtiare teita humilias, quarC le ita siibdis,
nie roganle donare. Sciendum sane qttia non tanfa C u.tCorinthiQium bona tflis assimiles, et iua iiloriim ? .
proyidenlia eratift isiis,' quaftta in Apostolo. Nam ideo subjunxit :Necircuritveniaitiur a Satariq: Et ut
ipse, qtiidquid agebat, spiritalifer agebat, qftia, Spi- mionstrafet quani acuto iftenlis serisu sagaees dia-
ritu sanclo plenfts erat; isti vero irilelligebant mox tioli insidias penetrarel, sftbjunxit: Noti enhjt ignb-
donandum esse quod AjiOstoluspelebat; nara si flle ratnus, elp. Ef est sensus : Deo auctore acuti sudes
rogantibus illis flonavil, multo magisf illo rogante, sumus, quia acuto nieiitis Ihgeftio sagaces diaboli
ipsldebuerant doriare. Et hoc tieiendiini; quia ipse. insidias penetranius, fte fofte quod beneimeris In-
ihciiaverat eos;ut pjieereiit Tflum qui cririien com- cli.oat, ipserih tiialiliae finepj converlat. Haec enim
miserat fornicaflonis, ct ul fluri adversus etun esin libfis mbralibus dicit beatfts papa Gfegorius,in
sent, ef ideo taffl sludiosp JOgabat ul susciperent illo videlicet Ioco, ubi legitftf : Absorbebitflufium,
euni. Et quia..i.llis rogarttibus donavit, ideo dicit"' et/non.miiabiluf (Jo'6 xf, 18); et paulo posl : In
propler vos. Et tit gfatftm suum opu? ostendefel, pcuiis siiis Capiet/etim, etin sudibus suis perfbtabit
dicit, in persona Christi;.ubi suum opus Chfisii esse nares ejus(Ibid,,l§)'; ubi persudessubtilissima "yiflt
monslravit, cuj'us fungebaltir legatione. Du.de ipse - iritell.igi saiicionim corisilia,'et: per nares ocCifltas
-dicit : Qumcunque sOlveriiis super lerrqtii (Malth. diaboli Insidias.
xynii.iS), elc. Quare vero flonaverif maftifestat,^D .-.(695) Sequitur: Cum'venissem autetri Tfbadem,
dura subjungil; Ne circumvehiamur,inquit, a Satana. elc. (696), Karrat enirti Apostolus Coriolliiis Iier
Sciendum.yeroquia circufflyenitur a Saiana vel ni-. siiuni, cum dicif, cuih venissehtTroddem, JJafflquare
jnitirarcinissuSjVelnimiumseverus.Yerbi gratia: sunt . .Tenerit,' manifestat.Non videlicet.causa varti;atis,
nofjiiuliiqui suisauditoribris yolui)t videri leftes,blandi sed prbpter EjjatiqeiitimChiisii. Irt qftofacio morteri-
elaffabileset ideoeorum erralanon corrigunt; hi tales lur praedicalores, ut rton discurfant causa vanitafis,
a Satana circumvepiuntur. Sunt ilem quTJiiftiio sed sftorum auditoftim salutis.
legis zelo aceensi adeo persequuntur suos, ut atj Sequilur : Nbhltabui fequiemipirltui' meq. Qiiafe:
desperationem perlrahant: ct isti a Satana circum- non liabuerif.requiero maiflfestat: eo quod hOninve-
veniuntur, idpst, decipiuntlir,: illi quidem falsa ple- netitri Titum, ete.SicutqulbflsdimplaCt.tj, Te'qui?iin '
tale, istirtimiaerudelilate. Et quia.in utraqrieparle non liahuit, quia cumdirexisset Titurii Corintlium,
; > - / .; - .
(695) Scilicetob conlrarium poPiiitentiaiexiium. -(69i) kiilog.togatis.
Sive Achaz legenduriifciijiis eiiam i!esperatio,.pn- (69S) Hic iu autog. marg.Iegilur cap. \i,
iiiisQuairtpoeiflleiiiia,digiium habuil' fineiij. -^696)Autog,Tfoadm.- 7 .,.,....
^
PATKDL. CXXXlK '. _.,7: . . -»7
htl .. ATTONISTEilCELLENSIS EPISCOPI - ; 428
plurimum sollicitus erat pro eo : quoniam ignorabat jV digiis est confirmalum, qnia Dcns invisibilts propter
ulrum prospera de Corinlhiis, an. adversa nunlia- signa et prodigia, ad prajdicationem eorum invisi-
rel. Quod aulem dicit: Et psiium mihi aperlum est, biliter credebatur. Etboc sciendiim, quia consuetu-
tajispst sensfts, quasi dixisset niffllorum hominuni flinem legis servat Aposlolus : narti quidquidinlege
corda parata prant ad credendum; nam peroslium flevola*menie offerebatur, in odorem suavissiraunT
fides designalur: unde Joamies in Apocalypsi: Vidi Dominoadolebalur. Similiier et fama nomihis Deii
ostium aperttcm iri cwlb (Apcc. iv, 1). Per coelum quae a Christo est maiflfeslata, qnasi odor suavissi-
Ecclesia, pcf osliinft fides designatur. Troada) enim nius per Apostoloslonge latcqtie in mftndo asperger
mulli eranl parafi ad credeiidum, sed plures erant balur el respirabalL Sequittir : QiciaGlinsti bonris
qui CredentiumajmtilaiioiieApostoloresistebanl; et odor sumus-Deo,elq. Ille, qui tiene. de Christo as-
ideo requicm nori habtflt, quia ufrunjque negotium scrit el scnlil, Chrisli bonus otlor est, tam his qui
ferre non valuil, hoc est, ei non credenlibus resi- mlvi .fiunt-,quam el Itis qui pereicnt; qui vero mala
stere, et credenles in fide eonfirmare. Quaproptef dc ipso niale senlit, vel asseril, malus oflor esl-, lam
valefaciens credenlibus, reliclis Troadensibus-,sive P'redenfi])hs^[uamet non credenlibus : credcniibus>.
Trojanis, profectus psl in Macedoniam, quia inde i[uiamale creduni; non crederitibus, quia non cre-
venturus erat Ttius, et Ipsa propinquior eral Corin-1B dendnm psse Intelligunt. Beatus vero Aiigusiiiius
iho, Natft qiiQd talefuerit ejus iterj liber Actorum dicitquiacospefal Aposiolus manifestare jter sttum
•aposlolorummanifestat. Dicil enim qiiia, cuin per- Cariiilhiis; deinde oslendil eis sc mftlia perpessuni;
agrassent Mysiam,venefunlTroadem, etc. (Act. xvi, deindc gfatias agil Dcc-,maxime ob hoc,-qtiia talis
8).- Maeedojflanamqiie feglo ftiit Alexandri magni inventus est, ul ipse triumpbarct eflftiin Cbristo; et
-Pbilippi filii, quaj plena fenur esse venis auri et" posf hoc dicft odoremnotitiaeDei perse fiianifestafi
argenti; ferlur et iti ea esse mOns Olympus, cujus in onini loco. Ubi qrtcorendum quis Sit isle trium-
suinmilatem necventi necpluviaepfllsant. phus, vel qtiis sil iste odor-.Isle qiiidem Iriumphus-,
Seqtiitur: Deb aulein graiias. Dixeral se mulla' sive'odor, vieloria marlyrum est, et cruoris CffusiO,
•quiflemperpessum^-etnu.ncgratias Deo agiu In qtio elipsorum conslantia, quam dum irifidclcsvidebant-,
facto nos monemur, ut de omnibus lam advcrsis occasionem dicendi accipiebant; riisi verufti esset
quara prosperis gratias Deo agamus. Egltenira gra- Evangelium Christi, nequaquam tam conslantes es-
tjas Deo, ul illos ad iniitaiioiiem stii proyocarel, vel senlin maftyrio, neque lantorum honflnum sahguas.
til eos ad jiralia -arniaret. Seqititur : Qui sempet effunderetur, neque tam bilariler diversa tormenta
triumphal nas in Christb -Jesn. Deo quippp Apostolos patereirtur. Acperiioc occasiouem cretleridi acci-
"in Christo triumphare e.st, yidelicel in fide Christi 'G piebant, maxime ob Iioc, qnia eoruni confessioftoh
victores reddere. Nara ipsi quidem non soluni tfo- •erat delicala, non deliciis alfluens, sed in fame, et
paeum, sed et triumphufti in iide Ghristi acceperunt. sili, Ptreliquis. Sicqne ciiam odor hotitiae Dei pef
Sane sciendum quia spud,aftliqyos magna dislaiiiia niundum respirabal.
erat inter tropaeufflet ifiuniplium. Nam tropajtim Verum quia poteralqiiis apostolisObjiccre',dibens:
ijraeco veibo diciltirab insectatione, iriumphusvero, Quare, si Vos boiius odor eslisjn omni loco-, nOft
ab exsflltalione; mide ettriumpbus dicilur exsulta- oisnes credunt? Ille vero sciens hbc sibi objici
lio", et triumjfliantes (697) essujtantes; Si atitem posse, ipse sibi objecit, ef exposuit,- dicens: Aliis
sermo I-alimis esl triumphus, ut quibusdam placet, quidem odor inortisin mbrlem, etc.; quasi dixissct:
crgO a tribus generibus laudura diciliir, quoniani 0 Corinthli, nosj qui seinper bonus odor sumfts,
lfl qui iiiimicos non. solum ftigabanf, sed etiam ip- dtiisiamen odor morlis in moiiem, eliis atitemsumtis
. terimebant, laudabanlur tam a ducibus quam a con- odor vitmitt vilam. Quoniam quidem liberum ,110111!-;
sulibus, necnon et a plebe : qtti etiarn palniam .riu- nibus dalum est arbitriunV ut tionum non esset
rearii accipiebant, quia plenam victoriam habebant; coactum, sed voluntarium; qtiotl nisi esset, non,
illi autem quifropaeum, IIQCest, semiplenam victo- inquam, forpt (698j) vel unde. l.oiii praemiis femu-
loriain habebant, coronam auream accipiehant. " nerarentur sempiternis. vel mali poeftisplecferentur
"Sequitur : Et pdbrem nbtitiq. sum manifestatin . aelernis. Et.iterum: Nos, qfti semper bomis odor
bmjiilbcb. OdQremquidem famam nominis Ghristi sumus, pro yilio non suscipientiuhi, tiflor moriis in
appellal, quaipiilchre per odorem desigiialur; nani niorfem, pro viTlute nempe susclpienlium, sunius
res invisa pdore dignoscitur : sic el fajna nominis Odorvitaj in vitam; morteni verO, et vitani, hon
Christi invisibiliter ad aiires pervenlt credeniium, ijlam, qua -communiter morimur et vivifflus cum
et Deus, qui erat inyisibilis, per invisibilein agniius )umerifis, et pecoribus, sed iljani morlefflj de qna
cst prsedicationem. lste iiempe odor per Ghristum seriplum esl: Anima, qumpeccavefii (Lcvit; xfA),
Cst manifestalus, et per epistolam prifedicaius:Unde ele.; et-viiam illam, de qua idem Aposiolus: Cum
ip.seDeus Deo, Doiniiius Domino, et Filifts dicit Pa- Giiristus,inquit, apparueriivita nqslra (Coloss.ni,i4),
tri: Sicut misisli me in htundum, el egb misi ebs in iiitelligere dehemus. Quid eniin mirum, si de apo-
mundum(Jban. xvii, 18). Hoc eiiam sigiiis ctpfo- slolis tlicitur, qriod ajiis sint odpr raorlis in mor-
(697)Autog. tripudiantes.
(698) Autog. flbtet. Yide nuin flbtel forlassc, vel fiereret.
m EXPOSlTiO.lN EPlSfOLASi PAULl. — IN EPIST- II AD COH, 450
letn, elc, cuin et de Christo scriptum sit: PbsitusA\. quodloquuntur, verumfanien huftianos favores divi-
est hicin ruinaml etc. (Luc. n, 34; Isai. vrn, 14>) ftsepraesenliaepraaferunt; itleo noii splumflixit.: Ex
Quidetiam niiruni si de/apostolis dicatur, et Chri- Deq, sed etiam addidit; CotamDeO. lflud etiam no-
stOj cuin tioc de sole inlelligere possimus? Sol landum, quia in fine hujiis capituli tolius Trinilatis
quippe radios suos diffundit per oniiiia; illumirtat. fii inentio: ex Deb, sancti Spifilus; cotam Deo,
scilicet tam munda quam et immunda; lueet laro Patris | inChtislo, Filii. -
odorireris floribus quam el stercoribus : verumta- -(700) (CAP.Iil). Incipimus itetuni, etc. Diserat
inen radiiipshis iioiicoinquinariiur-.Sic el Chrislus, • superius : Deo auiem gratias,,qiti sempertriumphqvit
qui muiarinoh potest, etc.: is natura mulari non nbSj el caeleraj quae sequuntur, usque upi dieit-:
valel;non Credenlibus est in ruinami credenlibfls Non sumus adulterantes verbum Dei. Siatim sub-
vero, in resurjeclionem. Sic' etiaffl apostoli, qui ejus jumrif i Incipiniusiierum, eic.Magiiadixefat stiperius,
vice funguntuf-; aliis, siciit dicit Aposlolusi Suinus el lale aflquid, ut exlolli videretur :: ct ideo dicit:
oclbr mbrtis in mbriem, aliis/. odor vitmiri viiam. Incipimus iterum, ne extolli viderelur. quasi dicc-
Quasi Iterumdixissel ipse: 0 Corinthiij non parvi- rei: Nonideo nosmelipsos vobisiaudariius, ut com-
pendalis; si aliis sumus odor morlis in morlem, elc.j mendafi-a vobis veliinus, sed.ui a falsorum doctfir
quoniams nisi nos pra^dicaremus; nec, vita obedieri-'13 3 na-sftbtrabamiiii. Sed quare dicil, iterum? Qtiia ea
tiaetionos, neque mOrsinobedienliaesequeretuf ma- intenlioiie mrilta dixerat "ih-prima"Epislola, idest
los. Hludsane sciendum, quiaipse sonus evangelicae norisum liber; aul, sqlus e_gq_ el Barnabas, c.I.c.Et
prfedicalioiiis «uscipientibus odor vitae cst; quia, ideo dicif, iterum, quasi diceret: Non causa nostroe
duffleflm suscipiunt, per ipsum ad vitam iranseunt: iaudis ftoslram auciorilalem osfendimus, sed veslrae
non Sriscipientibus autem odor est pesOs; quia, salutis, ut pseudoapostoli, qiiibus fidejn aecoirimo-
ceu homines per pesiem transeunt ad nioftem, sic daslis, nullius aticlorilalis esse ostendanlur, et JJlos
et illi, qui audiluni verbi Dei non siiscipiunt, mor- rejHjquaiisj el nie seqiiamitii. Nonnulli inierroga-'
tem sibi generant, et ad eam iranseunt. Unde live yoiunthtiHc locum esse pfonuntianduni, qjiod
Dominus per Ezecbielem : Si annuntiaveris, \n- dicit, ineipimus (70I)_, ctc. Maxinie ob hoc, quia
quil, impiopeccata ipsius, elc;(Ezech. ni, 19.). subjunxil Aposlolus : Aul nunquid egenius, sicul
Sequilur: Et ad hmc quis tam idbrieus?Hoc esl-,: quidain, eic.-, ac sidiceret ': Noii egeraus. IJli enii»,
<juis ita idoneus, ut odorem noiitiae Dei mani- qiiosgratia, famaj scu faniUiariiriscpnimendat, non
feslet, quemadnioduffl nos ? Non, inquam, pseudo- egent aliorum epistolis commendari;. econtrario, >
aposloli, quibus fidem accoiuiuodastis. Aliter : Quis quos nil tale comraendat, egent. Apostoli enim, quia
tamidoneus adtiasc? id'est, quis tanUe est pruden- ^^ gralia, patfalione niiraculorurrij viriute sigftorum,
Uae,aut intelligentiae,ul jiossit manifeslare quare ad sinceriiate praedicalionis Conimendabantur, iionege-
eostram praedicationem alif credant, • alii non>; bant conimendatione; econira pseudoaposloli," qtti
alii velinl, et possirit; alii nec velint, nec p.os- iiis onuiibus carebant, commehdatione egebant. De
sinl?0 Iioftio, tu quis es, qrii respondeas lalibus dicit Dominus; Vmvobis,Scribmet Pharismi,
''-' ' - quidevoratisdomosviduantm (Matth.
Deo? ''..". xxin, 14), etc,
Seqriifur : Non sumus sicut plurhhiadulteraufes Sunt eiiam nortrtiillipresbytbrl, episcopi in Ecclesia
verburiiDei. In Iioe loco langil pseudOapOstoJos,"qui consisteiiles, quos iieque fania, neque doclrina coiti-
yerbuin Dei adulierabani: ipsi Jiariique, flerelicto meiidal: et ideo alterius laude egenf, quatenus
vefbi Dei seusu, secundum liumanurii sensuni"praj- commendentur. Ad vos, aui ex vbbis. Ad vbs dicit,
dicabant: vel Perte In ipso verbo Dei aliler, quam quia aliorum epistolis Corinthiis Commendabantur:
erat, seniiebarit. Adeo quippe amatores, erant Jn- exvbbis, quiaab ipsis aliis. Et liis verbis osiendilur
daicaeseclae, ut male de Chrislo sentirent; el ideo quia illi huc"ilj.ucdiscurrebant, quatenus non soltim
hiinus nolos (699) oslendit. Item qui adulter est, in substanfias, sed etiam, saJutein aufevreni; apQstoli
coilu non prolem requirif, sed voluplaiem diligit; vero ijon solpni substantias 110:1toJlebaiit, sed
ergo ifli adullera.nlyerbumDei) qui ih ipso non boni *^ eliam salutem afferebant.
pperis ffiictus sed humanae laudis requiruhl fe- Epfstola noslra vos estis, elc. Epistola eiiim si-
lus. ilein adulterare verbum Dei estj nori Dei gnuin est salutis. Corinthii hamque Epislola erant
laiidcs,. sed suae sapientiae ostenlalioriem quaein cqrdibus aposlolorum, quia jugis eral memoria
rere. '-.__'-'. eorum in ipsis, et indesinemer eoruiu salutem ppta-
Sequitur: Sed ,cx sinceriiaie; boc esi ex siniplici- tianlj undein prima Epistola : Signaculummei apo-
iate et cordjs puritate,i Ex sincefitate et simplici-- stblaius vps estis (1 Cqr. ix/%). El bene illi dicun-
late verbum Dei loqui esl, hoc, quod loquifur, &Deo lur esse Epistola, quorum jugis esf niemoria in cpi
se habere intelligcie. Corfli» Deo loqui esl, dum dibus alioruffl,qui etiain ihdesinpftter eoruin optant
Joquilur, divinam praesentiam suse menti"pfaeferre. .salulem- Qum sciiur,el leghur, efc. Ab bmnibuslibtni-
Sed quia sunf qui, licet a Deo inteiiigaijt habcre miiMsbenedicit, quia omnibus notupi erat, quod illis
(C99) Minus notos, foriasse minus idoneos, (700) Iii auiog. marg. hicjegitur cap..VII.
ex his, quse p«a»0supcrius: 'nd hmc quis tam ido- (701) Ita scilicet in Vulg.legkur.
neus? .
'
iU ATTONISVERCELLENSISEPISCOPI 17>Z
prsedicantihuscreflidissenl.Sive, Epistola Chrislivbs A & niam.nonnulli eofum adeo eranl amatores Judaicae
estis ininislraia a nobis, quia nohis pradicanliljus secfaj, ut Jegem parnaliter servandam doeereftt. Et
cfedidistis, el Spiriluin sancium percepistis : hon est sensiis Novi Teslamenti sufflus ministri;, non.
diranieiito, sed Spiritu Dei vivi. Sllaenini res, quae A?eleris,siculMoyses, aul ipsisuni, qui Iegem car-
deslmitur, el obliteralur, atrameiilo dicitur eom- naliterdocent servare. Ideoqueaddidit: Non littera,
mendari; illa vero qtiae manet, Spiritu Dei vivi. sedspiriius, id est, noiiiegis iitlerae,, sed spiritus
-Fides-enini,"quiapCrpelTtaest, et ea, quajab apo- graliaeseryientes. Quare non? Quia litiera , iriqtiit,:
"sltjlispromiitebanlurj Spiritu Dei conimendantur; occidii. Sed qu^ri polest quare dixerit litteraffl occi-
doctrina^veiopseiidoaposloloriim, quia transiloria, dere, cum adjunxerit.vivilicanlem spirilum? Forle
atramenio.iiis enim verbis distantiam facit vero- dicit aliqiiis,-propterillud unufflDecalogimandalum,
raiii Cl "falsorum prajdicaloruHi legis, et gralise. . quod dicit :Metnenlo ul observes dietn Sabbali; eo
Non in labulis iapideis..Hisenini verb.isiiotal Apo- quod, qifl carnaliler Sabbatum observat-, morialnr ?
stolus iegeiii.Vetus namqiie lex in labulis lapideis Sed quis -.1311130 est imperitifeût dicat propier hoc
sCripta fiiil, quaruinfracliOabolilionenililleraeflegis > unum mandatum iitleram occidere? Ergo propter
rsigniricabat.El bene jn laji elemenlo, quia iljiin- tolam legem hoc dicit. Nam quale esf, qtiodalibi
dufilia cordis eranf mansiirt. Sed nuriquid lex.lioc IB dicit : Concupiscentiamnesciebam(Rotmvii, 7),.etfi
Toluii?Noiii Sed quia ftiturufflerat, poitendebatuf. Occasioneautem accepla, peccqlurii,elc., taleetiam
JSed in lcibulistordis carnalibus. TabulaS:carnales est, quodhie.dicil, litieramoccidere. Occiditquippe,
pppellal tabulas cordis. Et bene; quia caro sentit, . quia jubere potest, non lameji juvare. Nam, dum
cor discernif. Pef has ergo tabulas significabatur; praecipit malum non esse agendiiin, quod agitur, et
iiierituiii, el dignitas illorum, qui in Ghrislumerant bonum agendum,' quod hon .agitur, oecidit. Taiis
credituri. Nam distantia' erat inter hoc. et illud. , namque lex debuit dari superbis in suis viribus cott-
- :IHishahique1exfrinsecusdala est lex, ut terriftcaret; fidentibus, suoque eliam conalu salvari credentibus,
istis iftlrinsecus, rit jiistificaret. Et illi, volendo, quatenus hac lege conclusi, atque coarctali qhaerent
nolendo, sublegeerant, n_epunirentur;isti sponte, gratiam qua salyarentur.LfKei-a occidit; quia, dum
sub lege, ut jusiificehtur; Et, sicut duritia cofdis solummod0j'ubet, riiortificat : spirilus, aiilem vivi- •
lllorum noinine lapidissignificalurhio,ita in sequen-- ficht; quia, non tanlum jubef, sedetiam juval, ipsos
libuSi nomiiievelaminis,"caecltascordis ipsorum. Et qtiippepeccatoresjuslificat. Illa tanluni audifOfem,
tantnm dislat inter isiius legis prasdicatores, et lixc fflagisreqttirit factorem.
Mlius, quanturii inier ipsa duo Teslamenla. Unde (702)Sequiltir : Quodsi ministratiomorlis,etc.Hlc
in sequenfibus dicit Aposlolus magis mysle- ^J Faustus Maniehaetiserigil aurem, qui legein niaiam
fium praedicasse,niajorem etiam Moysegloriamha- dixil, adeo ut ipsum Moysem malum diceret. Ait
Lere.- ... enim quia, nisi lex mala esset, rioneam Aposlolus
moriis vocarel. - Ipse vero noii atlendit
Seqftiirir : Fiduciam ajctetntatem Itabemus-,"ete-. Jjiinistrani
Qualeftiflduciain habefet ad. Deum per Christuin intentionem, neque sensum Apostoli iniellexili Nam;
-dsiendil, cum subjunxit: Non quodsufficientessiinus quiJegem minisiram dicil nioriisj ideift alibi dicit
sancta (Rom. vn, 12), etc. :'quique noft
cogitarealiquid, etc. Sane sciendum, quia sccundum Lexquidein
tianc praesenlis temporis disposiiionem, nisi a Deo esl sibi contiarius, licel verba inlej? se dinfleeni.
Lex enimideo ministratio morlisflicilurjquod, dufti
feganiur, sftbsisterenpn pOssumus,multo minus sal-
tari: e"t si boni altqriidpequimus cogilarp , multo peccatum manifestat, Concupiscentiaaugraentatur.
Tjes namque sunt gradus : peccatftmOstendit»eon-
ininus"operari, pfaesertimPutii ipse dicat ::Sine nie
riihilpotesiisfacere(Joaiii.xv, S).-Si vero nulla nohis, cupiscenliamaugel, suosque etiafti cognitoresgra-
inesse potesl facultas aliciijus tionip cogitalionis, vius delinqiierefacil; qiiortiainin seienlia major est
Unde ipse aflas dicit: Ubi non esl lex ,
mullo 'fflinus alicujus rei perfeciionis. Quod vero tfansgressio.
riec
dlcit : Non quod sufficientessimus, elc. , talis esl si prmvaricalio(Ronn IV, 15); et idco dicii : Quod
morlis ministratio fuil in gloiia. El qtiasi interro-
sensus, quasi dixisset: Nos paiuei, et idiotaead fidem ") fuerit
hiundumcoriverlere,ac trahereiion poteramus; nisi gatus, qtiaeIstael ipsa gloria, osteridit, ila\ttt n/on
illo juvanle. Iflud etiam aiiimadverteridurii, quia possent filii intendete, etc. Quod saiis aperle
liber Exodi :
verba praemisifhumililatis, eo qttod esset magna monis Deideclarai, dicens Quia ex consottioset-
diclurus. Narri, quia fflagnatlixit, et dicturus erat, clatificata est facies Moysi ("Exod.
ne videretuf exlolli,) et propriam quaereregloriam, xxxiv, 29), elc. Si ergotiasc moriis ministratiofuit j
mullo ministraliospiftius est. Se.dquia novi-
itt elalioriiscrimeii tergerel, prsemlsil.humililer : inus magis
talem etc. aiilein quai illa fuerii gloiia , qit-psil isla videamus
fiduciam, inquit, habemus,, Quod necesseest. : Illi enim gloriam vuitus Moysi videre
dicil: Sufficieritianostrri a Deo est, hoc esl, .omnis non
eranl , el iri infideli-
hostra facullasabillo est, ^ni et idoneos nos fecit tale polerant, quia peccalores
eranlperrnansufi.Haecenlm illaest, qiiam vi-
ntinislros Nevi' Testamenti:'dunr enim se suosque der.urit
apostoli in nionie (Matih. xvn , 4; Marc.
similes dicii idoneos , nolat pseudoapostolos;qno-
IX, 1 ;;Ltie. tx, 2S); Petius videlicei,,Jacobus, et
(702) In autog. marg. hiclegiliir cap. YIII.
';
435 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. 11AD COR." 7 43ii
&artlies : quae uj. niajor.jlla. Inconparabiliter ressej_^.ipsum Deurtiloqitentem audinfus., Ipsi cnim servunf
monstfaretftr, Moyle,...el Elia reeedentibus,, solus loqiiejitem, -nisi inferposilQiyeiaftiifte, audire lioh
Jesusjnansit in gloria, ' ;•-.*•
;.. poterant; nos.arilem loquehterti -ijisumDei -Flliiftri
Sequitur : Natn,si.mihisteiihmGamtialiptiis/giorJa aftflire;meruimus. Quibus vefbis: vull;-deniorislrare
:e_si (705),, elc. NOtanduiriquia :lam damftationis , Aposiolus,':quod nos,"qui tautarii dignilalem a Deo
quamjustiiim ininistetiumfdicit iri gloria; quia;, si accepimns, yicem c'omi>ensaredebeamus; hoc pst,
lex,.quajsuqs etiam jusfe trarisgressores puiiiebal,, ut eo arderiiiusei servire studeamfls, quomajoreih'
roagnaegloriaa, inerili, ac dignilalis fuit,-.mull6;-ma- dignitalem ab tjlo accepitftrisv-Et hoc sciendum,
jqris incQmjiarabililergloriae, meriti, atque dignitalis qttia ctpperat loqui de distaritia legis, et gratiapiae-
-cst gratia ,_ qusR legis transgfessores.flignos inojte dicalormn ejtis, et hujus.InptBptaadhue iiileiilioiiP
coriversos ts.inen juslificayit. Natn nec/ clarificaium perseyerat. Sequiiiir.: Sed obiusi/suni sbnsus eofiimf
(70&), quod claruii. Aflhuc prigit -ijauslus aurein , Tandiu Qbtusi, sunt, quaridiu manef duritia : Usquri
asserpnsTegem raalam, Dicitpnipi quia ,. ut oslen- in.lwdiernuin.diem, ideo dicil..: quia quaiido. Iroc
de.jel Apostolus rion veredixlsse legem clarificatam, . scribebat Apostolus,. sive .dirigetiat, niagha adtiftc
ifleo sftjflunxil: Nqm nep..clafificatum, Qui non con- pars illius populi in Tnfidelilale; mahehal. El, iit
sideral, quoniam, si Iejt iflala es.sel,'inonejus gloriae^'\_}osienderpl quod yejamen iHitfl; quo; facies Moysi
niaior, glpria comgaraiefufi.sive noft suqs..;punifet __.legebaiur, duriiiam cordis pofflfflsignificafet,Tdeb
l.ransgressoips, quia. iipn. essent; Quaproplef ani- . sjibjunxit : Idipsum auieth velantenin leclione/Vete-
-Biaflveriendum, qnarn caute loculns sit. Apostolus. ris Teslamenli manet nonrevelainin. Sed quia hoc
$0n ait tahturii :-Nec clarificaluin,.qubd clafuit, sed yeiaraenjn- Cbrislorevelalur, ifleo subjuiixit: Quo-
afldidit f In hac pqtle; ac si flixisset : Habuit lex .niqmin Ghfisio evqcuatur _:tioc.pst, iu flde Ghristi;
gloriam, suo lamc.n lempqre; sed ad eoihparationena. • quia Ctiristfts_.fiflisest legis. Et; hoc est,' quod; iri
yefo liiijuspartis, ejus glofia non «fcsigiorla. Veibi :subseqiienlibus,di.cit : Cuiivaulem. cpnversusjuefit.
gralia ; luna quoque noclis lempofe gloffam tiabet ad Dftum. Gonversio isfa, Clirisli fides, el confessio
lucis; orto yero sole, cufflflucpmnon ' antiltat,glo,- - est iritelligepda : riam coiiverti ad Deum, est. in Chri- •
riam "tamen anflliere..videjur,.... - . s!um cre.defp; ergoet ClmsiflsDeus.; : -.-.
Sienimquod evacualum est,__perglariam est, ete. Qtiod aulem dicit : QuqndiuJegilur Moyses',etc,
Kola, quia lex.evacuarj dicilftr, non tamen per abo- iioc est, quod in EpistOja ad Ronianos dicil: Ccecilas.
iilionem, sed melioralione,'et augmenialiorie, sicut ex parie coniigilJnJsftiel (Iibm.xi, 25).-Qiiofl vefo-,
infa,ntia,_et puprilia -,.a jiiyeftiftle , el ceu,Iricerria sequifur ,: Gicnvconvefsu.sjuefit; ete.; l)0.c.est,'qriod
nocle accensa, a clarilaie.splis,;. el similia. Illud c] ibi dicii: Ddnec pteriit_udo;geni_itiiiiJntfoeat,, etc,' Se-
qvoque sciendum ,_qtfla sunf quajdamln lege , quae quilur : Dominus__auiem Spitiltis;:e'si. Nemo ehim
non aliter discutienda sftnt qflain scrijita Iialientur : igtiOrat Spifitflhi saftclum^ De.iim.;" esse. Moftstratur
sicul ipse Deealogtis, qtiefli qui allegorice discutit , his quoque,yerbis,_quod Christus periSpiritum sari- .
pslium viiiis pandil,. q(iia:Oftinemprofectuiij fflofa- .clftm dederatiegem, qnaetanfSpirilus.dicitui', quarii
litatjs .destruit: quaedara vero. suiit,. quaetantuift spiritaIis.7Ha2c,enirtviex.nQft:-,o.cuJisxernitur, sed ;
liistorialiter; quacdaiii autem ftlioque modo fliscu- menlecomprehenditur;; non;auribfts;cor4)oris:aridi-^,
tienda sunt. Sed,sivetiiho, sivfeutroqtie fflodoaoci- lufj sed corde inielligitiif% Aftanjen-.ad quaritip.er-
pias, lex tamen e.vacuaiur; qnia ojns intefleclus personam voluerit referre quo.d dicit ::Domihus Spiri-
mulatur, el.nqn ipsa jubens sed graiii) juvafts reqfti- lus est, incertum est;^qui.a Pater Spiritus, quomodo .,
"i'itur..Bonaetiain, quae'iexj3roinjttit, .qtiia.lempora,- eiFilius dicituiV;
Jiai, etffansiloria sunt, eyacuaiitur; quae vero gratia . Sequiliir :-Ubi SpJriiustD_btnini,ibi lib.etias,; qmsj.
promittit, cosjeslia , et spifilalia sunt; propter hoc djxisset: Libert.as enim non cst in illa lege, qtiaeiii
etiapj perpeiuo manebuift. Et ideo ds.cit..: Mullq_ Irjpidescripta fflit, aut yelamifte legi>tiir,;aufptrjtis7
magisqiipdmanel,iri_,glpriqesl.;/. gloi;iajransi.enspsl; sed est. in lege, quaeest spifi-,
(70^)Sequitur.-: llabentes/igiiur laletn sp_e_in (vider-li> jaiig. Sane sciendum, quia ibijesl vera libprtas, rijfl ,
licetut ministralio Spirilus multo magis sit inglo,, pp.rfeciaest charifas. Unde dicit bpalus jwpa Gre-
ria) /niulta^fiducia utitiiiCr;.Jhep scilicel. co.ftfldejiles gorius, quia ibi est vera ljbeiias,.ubi nulla esipec-
qul idoneos rios fecilnfliiisfrps.. Hanc sp.em haben candi voluplas. Ei;go>ifle, qrii-tipipi-ea pe.ecalqrcirar"
jles, iftultatiducja.uliniur,M nqn, sicjit Motjs.esporie- hitur,: hac liberiaie 11011 ffuituf;;ijui3, si: iinpuiie"
btit velqmen super faci_em,s,uam,.ui nori intenderent posset, omnino ppccaret. Quapfopier ipsa ejus vo-
filii Istael iiufaciem^ ejus (Expd. xxxiy, 55), ipse luntas leslis esl, quoiflam ideo non peccai, eo qftod
nobis iftterjiOsilo,velamirie. loqualur., sed abjecla se peccaiti inipunp non posse ;agftQscat.:EtTiocscien-:
velamine audiafflus eum aperle loquenteih. Qua- dum, quia isle hap flbertatenOnfruiiur, sedpliajn
propter, e_o_majorem dignitatem suscep_imiis,;_quQ, flJe,.quLbohu,!ri;iiihorepperalftr:(706).
(705) Vnlg. Nam si miriisltallb damiiaHbnisJ sciiicet puni manifesleni quoefuerit de; Charilails
(704) Vulg. Glqrificatum.; erga Deuiiijiecessilate, et fle sef-yili tiniore ad pec-
. (705)In autog. margVtiiclegittif cap.iX; catonim fefflissionemplulflniis-al>iii.ricsaiculis grayis
(70,6)Quaeprsscedunf tiotari valde digna suiit, hujusce vifi-senieritia.; 777^' :. ^
433 , ATTQNIS VERCELLENSISEPISCOrj 456
Sequilur : Nos,qittein. De se suisque sociis dicit, A baf; neqiieiiufflanai laudis, qula senietipsuftijrtflf-
ac si dixissel ; Illi velaja facie, nos atilem reveldla, lificabat. Magriufflesl quod sequitur : Coram Deo,
id esl. illuminala, gloriam Domini speculanies; hoc Magmimesset, si hoc solummodode liofflinibus dice-
est, per speculum, vej de speculo cohleiiiplaiites, ret; sed, qtfla honiiiies falli possrinl, ideo subjfmxit
Ilanc enim ambiguitatepi sermo Gracus, qfti in boc quod niaj"usesl incompafabilitef. Certus namqtie, et
loco ponitur, non babet, sed talem flabet sensum, secufus, quod in manifestationeveritatis Evarigeliiim
quasi di).issct : Speculanies, hoc est, a flonge con- praedicavefit,et ideo ad conflrmalionem sui, teslem
leiiiplanles, Et hoc. est, quod sequiiur : A elarilaie Deum invoeabat.
in clarilalem graliae (707); siye a clafilale lUiorum, (709) Quod si eliam pperiuih est, etc. Dixerat enim
ift clarilateni similimdinis Dei, ul, sicufdicit Joan- superius se non in asltilia ambulasse, neque verbum
nes, Videainus eutii sicuti_est(1 Jqdn.u\;%). Dei adullefasse, sed in manifestaliorieveritatis, adeo
Sequitur : Tanquam a Dbtnini Spirilu (subauditur, ul omnitim conscientiis se cohimendasset etiam
dricli), quasi dixisset : Ducimtirveluti decet Deum coram Deo. Et quia pblerat aliquis respohdere :
ducere. Ubi -sqlertef allendendum est qiiania" erit Quare dicis omnium hominum eonscientiis luam
dignilas, ad quam ducimur, cum pprvenerinius : 'praedicationem ' commeridatam, Cumnoh omries au-
cum tanla gralia riobisconcedattir, ul unftsquisque T_ - dienles credidissent? Ad haec respondebii, dieens :
nostruiii pignus Spiritus sancti accipiat. Qtiod si etiam opertutn 6st, elc. ; Non le riioveal
(CAP.,IV.) (708) Sequitur : Ideb haric miriislra- quod dixi omnium Iiominum eonscienliis meam
tionein htibentes. Ministrationem dicit praedicalionis pfajdicalionem comniendatam, Cumnon omnes cre-
oflicium, de quo supra, idoneos nos fecil minislros. diderint: nam, elsi operlum est Evangelium, in illis
Et ne suis meritis haec yidefetur ascribere, sub- esl operlum-, qui non crediderunl; in his vero, qui
junxit : Juxtqquod misericbrdiamconsecutisunius;. crediderunl, Deo reyelante nianifesiumest. Elyoleiis
quasi dicerel: Non noslris meritis, sed ejus rtflse-. adhuc ostendere in quibus sil operlum, subjunxit :
rationp prasdicationis offlciumsuscepimus; et ideo In quibus Deus hujus smculi. Erigil in hoc loco
in j)ressiiris el perseculionibus, quaenobis accidunt, Tilanichaeusaurem, et deum saecifli diabolum, vel
noji deficimus. IJli ergo in pressftris deficiunl, qui malum inielligit : nam duas esse naiuras assefebat,
non secuiidum misericordiain priedicalionis offlcinm bonam, et malam :|bonam a Deo, malam a diabolo,
suscipiunt, sed seeundumsuum praedicantlibiluin.. Unde et Moysen diabolo servisse firmabat, dicens
Sequitur : Sed occulta dedecorisabdicamus. Dede- legem a diabolo dalam, quoniam iram operalur. Sed
cus eniift ad lurpitudinem altinet. Valde namque scienduffl, quia ila dicilur diahoius deus saecuii,
-iiilioneslum, ae turpe est, accepta flde Ghrisli pec- queriiadmodnmper Psalmistam : Dmmonia dii gen-.
care, quasi aflis verbis dixisse!, Aposlojus : Non tium (Psa/.xcv, 5.); elPaulum :Quorumdeusvehtei
solura non deficimus, sed occulla dedecoris abdti est (Philipp. Jii, 19). Ubi osletidilur, quianecventer,
camus; hoc esl, non solum pravas aclioncs, sed nec daemonia,'nec eliam diabolus detis dicilur, nisi
etiîn pravas, et inhonestas cogifationes in nohis deus saeculi,vel priiicepsdicitur saeculariurahpmi-
exsliftguimfts. Et hoc scieftdum, qriia tiaec verba nuni, non per hoc, quod homines sunt, sed per hoc,
videntur esse narranlis; attamen subintelligi potest quia mali sunl.
serisusexhorlanlis. Quapropier monenlur illi, qui ad Sed qnia iste sensus vicinus Pst crrori, ipsuffl
fldem Chrisii ifahseunt, Ut non solum prava opefa Deuni-veruminlelliger.edebemus, el ila distinguere:
a semelipsis repellartl; sed el turbes coeitaliones in quibus Deus, id est, Omnipolens, CreaiOf, ef
exslinguant. Verus, excmctivit, eic. El si cui dure videtur quod
Sequitur : Non ambulatitesin aslutia, In asiulia Deus dicitur excaecasse, animadvertal quod alibi
artibulare, esf senstim verbi Dei auferre, et buma- tflcat :.Ego veni, ul quinon vident, videant, etqui
iium iiitroducere. Sequilur : Manifeslationeveritatis. viclent,cteci fiant (Jotin. ix, 59); el Paultis : Tiadiclil
Manifestalio vcritalis conlraria est astutiae, siye D eos- Dcus (Rbtn. i, 24), elc. Sed turic dicitur Deus
adullerio, qflemadmodum veritas falsitali, sive illuniiftasse, vel non tradere, quando liberal; elliinc
mendacio. ^t Iioc nQlandum, quia adeo se dicit as- caecare,quahdo non liberal. Sed quod exhacmassa
seiiorem veiltatis, uti omnium homimim Conscien- jjerdita salvat; graluita miseratione : quod vero
tiis nolusessel, hoc est, hon solum bonorum, sed et danniat, occullissitno et aequissimojudicio suo.
inalorum, quod in veritale Evangeliurn Christi praj- -Ul non fulgeal eis iiluminalio, eic. Id est, utiion
dicarel; quia ipsi eliam, qui ejus pfsedicalionera illuminentur,' credendb luci Evangelii. Cujus Evaii-
suscipere nolebant, vera eum praedicare inlellige- geiii? Glorim. Ctijfts glofiae?Chrisii. Citjus Cliristi?
banl: quoniam ipse nullam cuique pccasionemprava Qtti est imago Dei, qui est figura Dei, vel charaClef;
de se suspieandi tribuebat; quia neque causa quae- " ut fllnd: Qiti cum siisplendor glorim(Ilebr. J, 3),e!c.
slus, neque humanse laiidis praedicabat. Nam causa Splendor ejus dicilur, sive imago; quiaadeoiii
quaestusnpn pracdicabat, qttia nihij ab iljisapcipie- nullo distata Palre, ul qui videl Filium, tideat et
(707) In textu Vulg. gratimvcrhum nori legituf. initium capitis innuere videtuf.
(70B) Iii autQg, signuift Iiic lale proslat, qttod (709) Iii aulog. marg. Jiiclegiturcap. X.
4-57: EXPOSITIO 1N JEPISTOLASPAULI. — IN EPIST. II AD COR. ; 458.
Fatreih, sicul ipse : Qui videt nre, videt et Patrem A. Ahxianiur, sed non desiiiuhtiur; id-.esi, a Deo relinr
(Joan, xiv, 9), jjflimur..In qtiibusdam pxemplaribus invenitur : ifto-
Non.enim nqsmeiipsos prmdicamuSjGlc,;,id est^ .piam paiiniur, sed non desliluiriiuf, liftoniam/&J)oo
prbpler no.s, sefl propter Jesum, GhHstum; id esi, pasiore pascimuri. , '
propler amorem ipsius;. quia nori Causaquaestus, Persecutionemptitiiiiut, a,maVjs,et prayis hoftiini-
yel lueri praedieamus. PseudQ namque aposloli, etsi bus; sed non derelinquitnur, a Dep : dejiciiniln a
JEesufflpraedicabaiil, nont.amen pfopler eurii; quia : .potenlibfts, et subliiriiofibus,. praecipilaffluf; yeluti
causa lucri, vel suae laudis docebant: N.os.aulem quis de monte, vel de tecto, .ul exslinguatur; sed
servi'pfoptet/Chfistum, elc. Tantae IiumiJifatis erat, . hbtt perhhus, quia non exstinguimuf causa yestrae
ulseryflriise nominaret, Sedefservos pqsuil propter salutis, Nam quod isti praedicta omrtia suslinuissent,
miiflstfos;-sed,uthumilhis Joqiieretur, dixitseryos, et alacres crediti fuissent, Jiber -Actoruniaposlolo-
p.ippier Jesum dicil; id est, pfopter aiiiorem J.esu, Tftiii lnanileslai, ubi legittif : lbaiil gaudentes .(Apt.
ul oslenflal senon causa d.igniia.tis,vel.eorurft meritjs v, 41), efq. :. el ubiPafllus, Pt Sileas, cum flagellati
se; servum ; nomipasse, Sed sciririflum,quia sanctl .fuissenl, et in carCerem niissi, et pedes eoruin ligno
aliquaiido hohores refugiunl, ne exioljantur; ali- yelfteryo fftissent aslrlcli, alacfiores, etiaeliofes ad
quaridofequirunt,utini!lehlur,ulApostolushic. Nam, B' Deum laudaiidum relicti exisl.ebant. Sentpei mbjiifi'
eura se servum,.et in sequenlibiis paryftlunr nonii- xatioiietn Jesu (Act, xvi, 25)y.etc. Qtiidest hoc totftm
net, alibi dicil: In qu.oquisauclet/iii/iiisipienlia dico flicere,- nisi quasi aJiis yerbis dicat, parafi sftftiiis
(IlCbt, xi, 21): ubi eliaffl dicit se ttsque ad tertium mori•propler Jesuni,- utvUa:Jesu in.cotpofib/usnos-
CjULiuro raplum'. Qtiare tiop; hisi ut iihilai'elur?Et Jris.manifesi_eijif,id est, ad imraQrtalilatem tratisea-
iiotandum,, qftia, ideo- se.Iau.dai, ftf fajsos excliidat :. tiuis? Et scieridum quia qriolidie Jestis mofitur, cru-
uani, si se tacuisset,. illos cpmmendasset. cifigitur,- resurgit in irtefflhrissilis, et meinbra ipsiris
Qupniam Deus, quidixitdeienehtis, etc. Tene- ifl ipso vivificanluf.'. .; ^. 7.
bras corda irilideiilaiis appellat,. quae ipsi quondani, . ..(712)Exsequilflr eflmdefflsensumlatifls. aliis ver-
in infideTitale manendo ,7tiahuefunl; liunen vero "tiis dicendb : Semper etihiinosqui vivjnms,:elc.,Pro_-
spiriialis intelligeniiae docirih&mtijeit, Et esf sensus,:- plerJesum. diciij. propter corpus Jesu., quia EcclesTa
De his tenebris dixil, ifl esl, jussll lumen spirltalis corpus est Jesu : ut et/viiaJesti, elc.;idpsl,adini-
.doctrinae emanar.e; sivedetenebfislitteraalegis,spi- -ftiortalifatera if&nsc^ris. Etgo mprs: ;In:nbbi§,,cic_,
filalcm inielligeriiiam jussit pr.ocedere. Quare, ma- Quasi diceret: Dnm ftos vobis vjtam praedicamus;
jflfestaf, dicens : Adjlluinirialibnem scieittim;-idest, quia yivitis,saevitia!ft,etperseculionemtam gerilirim,
.ut alios.eadein doclrina ilTuminareirius(.710)inJacieC 1quam -Judajoruni adyerstim-nos exciiamfts, adeo ut.
C/tristijid est in.vice, siveiti persona Chrisli.; nam; ad morlem-tfaliamur.-Potest eliam increpalive pro-
facies pfo persona ponifur :: ftnde ifl, quibusdain. ferfi, ut sif,-sensus: Eivjb mors iit nbbis,ptc7?7Non.
exeinplaribus (^llXpersona inyeiiitur, tion facies, ld est, non sempcr nos inorieniflr,: elyos yijplis : ef
. Ilabetnus auietji tliestihrutn isittqi,etc, Aggredilur adyersus ilIos,.qui pseudoappstolis fidera aecommo-,
Apos.tolftsoslendere qttare se suftia idprieum dkerat. daverani-, qui dicebantAjioslOlum riflHius-aucforita-.
roagisirum, et quare perseculiones paterelur ;.et lis.esse, et ob lioc persecutionera pati; quasj dice-
.Ijoc adversus.psfitidOaposioIos,quT,dec;ebant nulljus, ret.: Nrinquidsernper vesiri praedicalores viyent,' et
hieriti et fldei eflm esse; et ob IioC persecutiones nos morieniur? Non. Mutabitur ordo.; el ijli, qui:
paferettir. Thesaururii itaque, spifiialem inteUigen- liunc vivunt,. niorientiif.et
' nos, quianorimftf, vive-
tiarii-nominat; vasa autem fielilia, .fragili^tcOTpora, mus. '."-.' / _/_
Et est sensus :Jla_beihus tliesaufuhi, etc.,; id esf Seqiiit.ufi.IIabejiles euindemspirilum fidei; id est,
spifitalem iiileHigeritiarii, iri fr-agllilms cqrporibns spjriluni Patruffl. Nam Cum dicit eumdem, palriar-
gcsiariuis, Unde saepe evenit, ul iride iiifiiKieriirir cbas,.el-proJ)heias vult Inlejligi-, et oirincsillos, per
urtde^ alios salyariifls. Quafe? Ui quo iii fragilibfls,- .flftosdqelrina sacra est adminisirala. Ostendit enim
corpOribus.naysleria diviria gesfamus, eo sublimitasM- Ifls verJiis se quoque ea fide salyari, .quapt Patres':
virtulis Dei/ excellenlior" osteridalur. Et" bene per qtiia qtiod illi fuluruffl,.isti quoquefactum credebaiit.
tliesauriini sjjifilalis inteliigehtia.. oslenditur; quia, Volftit.namqfte suain narfaiionem cQnDrriiareeêm-
sicul th.esaufhs7nontionflriibfls hiariifestatuf a qtio. pio, et idco subjuiixjfy/Sicui scrijJturiiestfi.Gredidi,
babetiif;. ita et spirilalis.iftlplligefttla in. cofdibftsfi- prbpler qubd ibctjtus sumJPsal.cxy, i0). Dayid eniffl
deflum.inculcatur, in iftflfleijbflsyero occultatiir. ln ioquebalur, verumtamen quod credebat: qfloniam
bjijiubjis siyelocis,-veTfehij)ofibus, qttia riiultasub-- quidera lieirio saiitc meniis boc aliis vult âffirraare,
audiri posstjril, triliuialionem pqlhnur, id esl, pres- quofl ipse non credidit. Sequilur: Ei tias credimus,
suras ; sed rioii angusliamur, quia^^ spe fitturae yitae ; etc. Et esi sensfls : Quia' credimus, propterea, ijtiod
dilataniur. Appriamur, defivalur a vefbo' Graeco, credimiis, loquiniiiT. '.
qflod csf apqria; id estj -anxi.affiur.jjt est sensus :_ ,Et quasiiiiterrogasset aflquis: quid credis, quoct
" (711)Spilicel in Gf.pcis.; -

(710) In atiiog. iilttminarei Miilii, quod lanquam
iiicndam cofrigeiidain duximus. (712) Iii afltog. mafgi liic legifur cah. XI.
439. ATTONISVERGELLEXSISEPISOOPI «0
etiamte loqui dicis? Ipse vero qnasi respondens .4 meiilaneo, ac levi, glofiaepondus comparat. Htijtis
snbjunxit: Scienlesquonidm suscilavilJesum. Erant loci sensus et in Epislola ad Ronianos .contineiur,
autem nonnulli inler Corinlhios, qui fle resurrer ubi ait : Exislimo enim, quod non sunt condignmpas-r
ctione dubilabaht: et ideo adversus eos de eodemlo- siones hujus lemporis (Rom. viii, 18), etc. ipse quo-
quitur. In qtia inleritionediutius versatnr; adversus qtie", tribulationes-in quibus gloriae pondus tipe-
quosih prima Epislola fueral loquutus. In eo vero, rentur, oslendit, ctim subjiinxit -:Non conlemplanli-
quod ait, qui suscilavil, non obslal, sive Patrem, bus nobis qum videntrir, elc. Et esl.sensus: Norisol-
sivelotara inlejligas Trinilatem. licili suinus.de teinporalibusfijuae traiiseunt, spd de
Ut bstenderet igittir Aposlolns, quia resurrectio, seternis, quaj manertt. El lioc exponit, cuin snbdil:
quae celebfata eslin Gapite, celebrabitiir et in menv- Qum enitn videntur, temporqliasunt, efc. Eiesfsen-
bris, et quaepraecessil in Gapife,sequeiur efin mem- sns : Nos solummodo necessariis conlepti, aciem
bris, subjunxil: Ei nos ciun Jesti suscilabit. Qui mentis in semper mansura dirigirhus. "• '.,
eliarii, ut mOnstraret, qtfla quorum nna est fides, (714) (CAP.V.) Sequitur : Si lerrestris domus'.np-
efit et una omnium in domo pacis hahilatio, addir sita hujus liabitalionis dissolvalur, elc. Terrestrein
dit: Etcoristituetvobiscum. Sequitur : Omnia ehini domrim, morlalia corpora vocat. Non manufactam,
propter ws (subauditur,Piistineo). Qtiare sustineret' " eadem corpora, '
sed jam immorialia reddiia. Ef est
pro ipsjs, oslendil, nt gralia, inqtiit, abundans per sensus : Ifleo in 'persectitionihus et passioriibus
mtitlbs, elc; quasi dixisset: Deus qiiippe neniinem perseveranies sumiis, et eas hilariier sustinemus,
vult suis donis privari, neminem qttoque perire; • qttia cerli de resurreclione suraus; quoniaift, si- ab
qtiiaiion laetaiur irt perdilione inoiientium, sed po- hac vita ffligraveriimis-,ad immortaliialeni transibi-'
lius Pihnes vull salvos facere. ^Juapropier, ut muliae mus. In eo vero, quod dicit •/Doniummlernam nan
sibi gratiarum referanluf actiones, ipse quidem manufactam, yull inlcliigi lerrestreni ihanufactam :
mtilta in se credenlibus intulit dOna, et crediluris quaeptilchre iftanufacta"dicitur, quontam morlalia
promisit. Quapropler, sieut valde'iiilioneslum,'.ac . corpora visibilibus increinenlis administrantur.. Illa
turpe est^ honiTnem.coenammagnam, et opuleniani vero coelestisnon manttfacta dicilur, quia eadein
facere, ef multos invilare, el ad extrefflum paucos ' corpora Spirifu Dei invisibijiter spiritaliaefficien-
Iiabere : sic quoque valde esl inhorieslum, alque in- tii.r.
dignuffl, Deitrftscilicet pancos babere laudalores. Ad Seqttitur : Nam el Jwc (71-S); id esl, ad hoc, vei
Iiocigitur ;id est, ul raultos acquireret, qnotidie propter hoc ingemiscimus, liabilalioncm noslram,
Apostolus Taborat. Quamobjem animadverlenduni; qumin cmtqest, id est, immoflaliialeni, sicpefindui
esl qnanti riieriti ipse, quanla?que fuerit dignitatis, C cicpiehtes.-Qualiter vero superindui, maiflfestai : si
qui eiiani.yitam parvipendebal temporalefti; quate- iamen vestili Chrislo (716)'.Unde ipse: Quolqubt in
nus mullos acquiferef, qui Deo gratiarttm actiones Ghrislo baplizali estis (717), etc. Vestiii etiam fide,
" " : . -
refe.rreiit. . ac piis operibus, et iibn al) liis nudi inveniamur.
Sequiltir:: Prepler quo.d,Jioc est fiiie resurreclio,- Sequitur : Nam el qiti sunius in Iwc tabernaculb;
nis,vel cerfe, utmullos acquiramus, iri pressuris^ hocesf, morlali corpore, ingemiscimusgravali'; sci-
ct passior.ibus 110«defecimus. Vertnn quiapoterat iicet, persecutionihus, el diversis calamilaiibus : eo
aliquis dieere : quoniodo non deflcitis, cum niftlti quodnolumus exspbliati; id est,-fidem negare, ut
exsllnguantuf ex vobis? Ideo subjunxit: se&liceiis,_ Christo n.ndemur : sed supervestiri; id est, nbn so-
qui foris esti nosler honio corrumpaiur, et rel.: arsi lutri immorlali!ale,jSed efiam immntalione; donari.
dixissel: quo magis qtii foris esl alleritur, eo ma- Unde idem aIibi-:-oin»es, inquit, resurgenius;(I Cor.'
gis interior horao.relevaiur (713) : et, quo ex:terior xv, 51), etc. Sequitur: Ui ab.sprbeglufquod.tnoriale
majora palilur pericula, eo inlerior majora his ac- est, avita; hoc esl, vila absofbeat ftiorlein. Sed
qnirit Iricra, atque accumulat prajtnia. Sequitur : quando haec imjflebuntur ? Cv.mmoiiale hocindueril
Iclenhij, quod in prmsenli est moinentaneum, ac -îtninortalilaletn (Ibid. 53), efc. Ipse eliam, ul osleri-
lcve, eic. Qflid est enim in prnesetiti? Tribulaiiones .dereletjm, qui lanlum illis persevefantiae doftum
qttippe corporales, persecutiones, et similia. Bene "fribuebat, subjuiixit : Qui aufetn cfficil nos in hoc
ergo riionientaneK ac leves dicuiilur, qtiia cilo ipsutii, Detis (subatrditur, esl). Seqtiiiur : Qui dedit
iranseftnt, et quasi ad momenliim prKlereunt : aita- ribbispignus spiritus sui; videlicet,_ut.'certiof.esnos
men supra moduni mternum glorimpondtis bperatur. de promissis redderet. .
Supra nibdum dicil, quia nulla est comparaiio. (718) Sequitur : Audienles (719), igitur. Et est
Nulio, inquam, pacto terre.na coelestibus, ternpora- sensus : Inier varia peticula, et plurima atlversa,
iia aeterhis, cadrica quetint comparafi mansuris. semper sunius audienles, qiiiescenies- Qubitiam duni
Sciendiim sane, quia nielapboraih servat, dum mo- sumtis iri coriiofe. e|c. Sed oriltir quaeslio, qijoi.nodo
(713) Iri aulog. revelutur, et fortasse bene, quia, (71fi) Vulg, yerbum ClirislOnon habet. iu
pt ita dixerim, cortjce atlritQ, quod irilus est,clarius (717) Gal. lii, 27. Vulg. quicunqueenim - Cftrislo
sevelalur. - Jjapiizaii estis, Cliristuni indui.slis,elc. XIII.
(714) Tnautog. marg. hic.legilur '.'"-
cap.7XiL '(7IS) Hic'-inaiilog. inarg. legitur
" cap.
(71S).Vulg". n '(mtetJnlwc. f719.i'Vula. audentcs. . .
iil EXPOSITIO IN EPISTQLAS PAULI, — 1N EPIST; II AD COR. /m
dical : Veiegniiamur d Dontino; cum ipse in Acli- 'i Lculcamus : videlicet ul corrigant aclus snos, dese--
bus apGSlolorumdicat: In ipso vivimus, movemuret rant malum, et ifaciant quod esl bontim. Nos ergo,
tsumus(Act. xvn, 28). Si hoc verum esl, qiiomotlo Si aliter vivimus quairi praedicamus, Deo manjfesti
. ergo pereg!inatnuf a DominoJ Peregrinaraur, quia, suinus. Hoc quoque dicendo, langit causam pneii-
PUj ip-e pnbsens adest^ noij .lanieii eiun videmus. tiandO, qtiani apeflius nianifeslat, dum subjtirtgit:
Ciimauleiii ad eurn venerimns, et aperte videririius, Spero el in conscienliisvestris 'mtinifestos nos esse.
-a corporfipe.regrinabimur. Quod ipse eliam exponil, Quasi dixisset • Novipseudoaposlolosde nOsfraparte
ctiinsuhjungit: Per fidem eiiim ambulamus,etc mulfa vobis mala dixisse. Aiuiit-eiiim-nosnon ianiae
Seqflitur : Audemusautem, et bonarii vblunlatem esseaucloritatis, nec lanti merili, quanlisirat ipsr,
liabemus; hocest,audeiiiusmagisperegriiiari ticar- nec esse docfos ab his qui Dominum sutit sectili,
pore, eiprtisentes esse qd Dominum.El quare auile- queraadinodura "ipsi. El boc ideo vobis dicunt, rit
miis ? Quia el honam voluntalem habemus (720). - facilius vos ab aposiolipa. subirahant doctrina. Sed
Sed |unde ltajc lanla audienlia Apostolo ? ;Ex tiona Pgocertus.sum, qtiod vos magis credaiis cohscien-
voltfniate sci!icef,el piis operibus. Quapropier liaec tiis, qiiam eorum lalralibus. seft obtrectationibtis'.
yox imperfectorum esse non polefct, qui se' majam Efh.oc idco dicebal, quia nullam dederatIHis occa-
volunfatem sciunt habere, ct malam in jiidicio cau- ] I sionem prava de-se suspicandi; quia nec carisa quae-
gam. Hinc eliam ipse alibi dicit : Dissolvi, et _esse slus prajflicabal, qtioniam n.iliil ab illis accipiehat;
cum Chtisio multb magis melius (Philipp. i, 23), elc • nec etiam causa humanae Jaudis,: non eiilm palam
Scquilur : Elideo contendiinus; hoc est, I.ab.o-ramus, liibil ab illis accipiebat, verum nec in occullo, ut a
ptignamus, et omnis nosler conat.us ad hoc cerlat, plebibus venerarelflr,' et intrinsecus stibtlolus, atque
jil siveabsenies,sive prmsenles,placere illi possimtis; imposlor haberettir. -• :-
absentes vero, morfales, praesentesappellal immorr (723) Seqiiitur :. Non iterjtm commeiidamnsnos
taies. Illufl aulem sciendum, qtiia, si adsit discipli- vobis; quasi dixisset : Jam dixirous vobis, el imnc
na eeclcsiasiicaepacis, utrumqtie possflinitsimplefe; iterum riicimus, qttia hoc rion-proptcrea loquimur,
hpcest, tam ahsenles, quam pfaesenles illi placere ; ut nos commeridare velimus, sed causa vestfae salu-
qiioriiam qtfl hic illi placent, illic non ei disjflice- lisfli.cinius. Et quasi interrogasset aliquis : Si le
tiuiil. Hincefiani exponit qiiotl-siipra dixeral: Pe- hon yis coinmeniTafe,qtiare eigo dicis ? El ideo di-
regrinamur d Dotiiino; qtiia, sicflt absenies peregri- cifflus : Vi bcctisionemdcinus vobisgioriandi/pto no-
naiaiir ab illo, ita illi oraesentesperegrinabimuf a bis; iclhabealis adversus eos, qui in facie glorianiur,
. corpore. . et lionin corde_(subattdilur, quod respondealis, vel,
(721) Seqnitur: Omneseiiimrios manifesiaribpor- i- quod (licalis).Pseudo nafflque.apostoli gloriabantur
lei ante iribunal, Sane sciendurn, quia secundum iti.genere, in nobililate, in sapienlia, etinslruclione:
magiiiludiiiemillitis,_qiiipwsidel, liuior esf haben- sed onmis eoruni glorialio extrinsecus eral, quia non
dns, et menlis discussio. El ne forte aliqu.idsuJijun- studio placendi Deo praedicabant; Apostolus aulem
gerelur, ajiinxil: Chrisli, quia Paler nqn judicat magna dc se iflis iiuniiabat, ul illos excludefet-;
qiiehiq'uaiii(J.oan.v, 22), elc. Demonstrat etiam lfls quia, si de se lacpret, illi .yiderenturcofflmendarl.
veriiis Apostolus,quia, sicut ipse alibi ail ; JJorren- -Seqtfitur : Sive ritenle excedimus, Deo,_.,elcVIsle
dnm est incidere in "manus Dei vivenlis (Bebr. locus dftobus modis potest iutelligi : Siye niente ex-
x, 31). , 7 __• .7 cedimus; id est, si. in superbia, et elatione vobis
Sequijiir : Ul fecipial unusquisque proprja.cbrpor praedicaiiius,Deo felinqttimiir : sive sobrii sutnus; .
rjs, etc. Hic sunimopere .quserepdum'est, qriare di- hoc est, si in simplicilaie, etsiiifterilale prsedica-:
cat unumqiicmque propria coiporis recipere,-cum mus, vobis_,Corinihii, prodessecogiiQSCite.;Aliter;-
itbsque illius meiiibroruiii officio, solo' menlis con- Sive mente excedhnus; hocpst,dum ftiagna conlem-
sensti plurima agantur, qiiaenos a Tegno coelesliex- plamur, Deo rapithur : sive sobrii/siijnus,id est,.
clntlere possunt, ftfesl illud : Dixil insipterisin cbrde leniperati, et moderati, parv'a;qtiidem, et humilia>
sttb (Psal. xin, 1), elc. Sed non esl conlrariiini, quia I praedicanlcs, vbbis s.umits. . :
ila solvi polest: ea quippe uimsquisqtie recipiel, Seqnitur- ; Charilas Clirisli urget- iibs, Charilas;
quae lenipqre corpofis, vel in moriali adhtic corpore namque'Cbrisli, sicttt quorumdam nienfes ad eofl-.
positfls egit. Narii qtiandiu jn morlali corpore ffla-' lemiilandum cceleslia sublevat, ila et per coiii.pas--
net, ea agere potest, vel uftde rernunerelftr, yei sipiiem"; el.liuniililcr, ul proximis condeseprtdant,
unde damneiflr. Cum eftim mofiiur, deseritcorpus, revocal. Seqtiitur : JEstimunies hoc, quqniqm. si
quod"lamen in fine saectili rccipiet." Veruniiarrien unus pro pmnibus moiiuicsest. -Ef cstsetisus :; Sjcu.i.
nonqltra bonu;n,ycl malum licentiam.agendi habe- ehariias Ghrislum, itt nos redipieret, traxilad pas-;
bil, sed recipiendiquoti egil. - sionem, ita el.nos tralflt ad condescensionem.Qiiotf
(722) Sequilur : Scieiiiesergoiimorem Dei, hoini- vero dicil : Oninesmoriui sunt, duobus modis^poiest;
nibus suademus; id est,.iii cQfdibushomihtini iti- i.tilelligi.Mortui sunt; id eslin Adammortales facli-t
"
- (720) In.aulog. marg. hic legitur DominicaXII. (722) In autog. marg. IiiC legifur cap. XV.
post Pen. (723) Iri aulog. marg. hic legilur cap. >XYI..'
'".(721) In aulog. marg. liiolcgittir caji. XIV.
Uo ATTONIS YERCELLENSISEPISCOPI m
et ideo unus pro omnibus mortuiis est, ul illos.A novuiii scimns : ctob hoc eliam neminem secundtiin
ad .immorlalitalem revocarel: sive-oinnes inortui carnem novinius, qiioniam novifas, qusein illoest in
ejanl auiina; et ideo unus vivus, id esl, peccaii re, est et in membrisipsius, vcr-nmiameiiin spe. De
canie njorluus est, ut illqs vivificarel. Ut qui vivunt, liac novitate dieil, cuni snbjungit : Si quti ergO In
jam non sibi vivanl; id esf, qtii viyunt redenipti, et Cliristonova crealurti, Novam creaturam ecclesiasti-
renovaii, nOnsibi vivant, id est, non suis desideriis cum populum vocat, qui novus estf -vel-per baptis-
salisfaciarit. Aliier : Ut qui vivunt, spe coelesfufm malis renovatiQnem,.quam habetiiJTe, vel per fu-
promissionum, non sibi vivant, spe lemporalium lurse resurrectionis renovationem, quam liabet in
rcrnm. .'.spe, cuj"usetiam feparalio, liajflismaiis esl renbva-.
-
(724) Sequilur : Itaque nos cXhoc heminemnovi- tio quae luiic quoque efil perfecta, quarido victo-
mus secundumcatnem. Ex hocdicit; hoc pst, ex resdixerint: Ubi est,morst vicloria tudtd Cqi: xv,
<juotenipore ille fcsurrexit, et formam iribuit, ut 55), etc. '_.-'-•'
qui vivtint, non sibi vivanl, neminem nes secundum Sequilur : Vetera tfansieruni, id est spes tempo-
cutnem .npvimus. El quare dixerit secundum car- raliiim rerum el terrenarura promissiojiuin trans-
nem, maftifeslavilciim subjuiixil: El si cognovimus iil; qiiia vetus lex lemporaiia tiona, ct regria.prO-
Chrislum secundumcarnem, sed nuncjatn non uovi- '" mittebal lerrena; ei ideo recte dlcnnlur irarisisse.
mus. Ilic erigit Manichaius aurem,, qui negat Chri- Nunc vero, quia Evangelii gratia non proiiiittit
sttnrt veiam caniem suinpsisse, Dicirenim qtiia, si ' lcrreria, sed coeleslia, nbn temporalia, sed aelerrja,
veram carncm habuisset,-iieqiiaquam dicerel Aposlo- noii transiloria, sed niansura, ideo seqttitur : Eccc.
lus, el si navhnus. Sed bealus Auguslinus.dicit: No- facla stiht omnia novifi
tandum qu|a non dicil Aposlolus, etsi suspicali su= Sequilur : Oinnta"qulem ex-Deo. Pulchre quidem;
mus, sed, novhnus.Rem eiiim, quain dtihiam habetv flicit ; Oinniti ex Deo, qnia licct passio crticis ad=
suspicalur, non eara quam.Jjabet cagiiilam.-. personam Filii proprie allineaf, noslrae lariien re-^.
Sed hic oriliir q.uasstiocuf flicat Apostolus : Serf' -'derapi-iqnis.et'renoyalionis opus , toliusesi TrhiK
nuncjam non iipt!t.mus7puin-ipse.Doininus resurgens tafis. Ilem : Oninia \ex' Dep; lioe est, tani noya;
ft morluis, suis dixerjt discipulis : Palpate, et videle quain-el veiera; quia pro lemporimi varielale, seiu
(Lnc, xxiy;, 39), eic. Sed non est conffariftmi Nara qualitate, ulraqiic Testampnla ab illo sunt daia.
sciendum qttia cafo in Scripturis divinis ponitur Ergo utriusqtie Tcsfamenli uriiis Detts. El lioc ad-
tam pro morlalitate, quam .pro nalurae vefilate. ' versus illos, qui 'alierum Detinf Novi, alterum "ê-.
Ergo habel Deus Ghristus carnem secundurii veri- leris Teslamenli dixerimt. .
lateni nalurae, sed non habet secundum fragilitatis ^ Sequilur :'Qui reconciliavilnos sibi per.Glirislum.
jnorlalitatem : Quia resurgens a morluis/jam non Prinius Iiomo crpatus, aslutia fliaboli fitcrat fle-.
inorilur (Uom. vi, 9), etc Si ergo ita de Ghrislo ift- cepius : scd, nc in auernum perirel, misit Deus.
telligi polest, qfiare sttperius dixerit: Neminehi/no^ Filium s.uum, ut eiini sibi, reconciliarel;. qttalenus^
vhnus secundumcarnemHNunqtiid ipse; noh erat in per eum redinicrct ho.miiiem,per quem eliam fece-:
carne, aut illi-, quibus loquebalur? Eraiil, et no.ft ; rat Jiom.iiiem.Sequitur : Et dedit npbis ntinisterhim/
erahtin carne. Non erant, quia noii iri spe ssecula- rccoiiciiialiotiis. Dixefal se reconciliatuift : tiicit;
rium reruffl aut temporalimntionorum manebant; eliam se accepis.se recQiiciliationis myslerir.in;
co quod se diu non pefmansuros inlelligebant; sed qnoiiiam taljsprat ordo, ui pritis Eilium suufn nfli-.
. in - spe habenles, quandoque se ad imnioflalilalein terel, qui houiinem redimeiel, et sibi reconciliarel,
transituros, credebant: narii, quod subspe certuih .•qucm^pfiraciis oninitius, ad quse^pnefal, assunipsif,
eral, qnasi jam faclum habebant. Quodvero res, et vice ejus, reconcilialionis minislerium, lioq est
quae sub spe cerla habeiur, quasijam facla lenealur, . praedicalionis ofliciiim apostolis iradidif. Quod tunc
idern ipse manifestat, ctim dicil .: Si coiisurrexislis facluin esl, quando. dixit : EujUes.docete (Malih.
. cum Christo (Coloss. nf, 1), etc. Non llla; qfla Chri- T>xxviii, 18), etc -'-.•;>.,
lus resrifrexit, ipse resurrexif; sed lunc siib spe cer- Sequilur : Quoniqm quiderii Deus erat in Chrislb,
lus manebal, quia "quaeprajcessil in Capite, seque- lioe esl Pater in Filio. Sed hunqtjid jta eral in Fi-
relur in .nieinbris; et iterura :•Qtii satvbs tws fecit - lio, velttli in palriarchis, el pjôptieiis?Non. Nec
per lavacrtim regencralionis e_ttenbvationis (Tit. IJI,, eliaffl siculin angelis. Quia in il.Iisper gfatiam, in
§), ejic;Nunqtiid illa salya.tioresuripclioifls, quae irii islo ppf haliirami Uiide ipse dicii: Palei in ine nia-
liaplisraate pwfigiiralur,"!» codetrtbaptismatecele- hens, ipse facit opera (Jban. xiv, 10); el item : Ego
: braiijr? Non.Sed spe, cum sil ftitura, quasijaroi e( Pater unum sumus (Joan. xvn, 11); el ifem : Qui
faeta lerielur. Dixerai-paiilo superius : Ex hoc.-.jam i me misii, mecum esl (Jodn.vni, 29),,etc Sequ.iiur :
tieininemnovimussecundumcdthem.^Qnarehoc dixe- Recoiicilianssibi mundum, Mundum quoque electos
rit, ostendil:quta elsicognovimus secniiduincdtnem^ , appcllat, de qtiihus Doniinns : Non veni ul judicem
ponwovimusCliristum,,elc; ac sl aliis verbis dice- mundum (Joan. xn, &7), etc. Per tQlum namque
rei-.Non -illum secundum carnem novimus, quiat mundum cst niundus; et mundum persequitur mitti-
(724) In anlog. margiiiic legilurcap. XVII.

445 EXPOSITIO 1N EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. II AD COR. U&
dus, coiuquinalus mundum, perdilus redeniplum, j\. liingi, propler quod Pliam Qbsecrassese osleridit;
.daiunalus saivalum. Ex hoc quoque mundo perflilo et ideo aggfeditur iiUnc.exhortari, flt suuiii aditu-
psl riiundus eleclus; unde Doiuinus :, E#o vos; in- pleat ofliciutn :.ait eniffl : Adjiivanles aulem sumus,
tjuit, elegi de mundo (Joan, xv, 19), etc Non repu- videlicet orando, el exliorlamur adriionendo.
lans itlis delicla, et gralis, el. indebite per gratiani Sequilur : Ne in vacuuin gratiam Dei fecipiatis.
baptismatis peccala illis dimisitj nullis precedeuli- Mulli graliam Dei in vacuum reeipiuhl. Illi pniffl,
bus meritis. .qui divinaeinspirationi.suse voluntatls effectum jun-
Sequitur: Et posull hi nqbis verbum reconcilia- gurit, graliam i.n vacuum Iion fecipiunl; siriiililef
tioiits.Hoc est, quod superius dixerat, niinisteriuin pl qui sapientiam a Deopercipit.si in ea, ui Deo
feconcilialioiiis. Propler quod pt subjuiigit : Pfo placeat, desudet, gratiaffl Dftiin vacuum non susci-
Chrislo ergo legationefungimur, lioc esl vice Chrisli. pit-; simililer poiest iiiielligi de fide,.el cxteris, quae
Sequilur ; Reconciliamiui Deo. Sed uride fil haec homo coelilus percipif. Nam scienfluniquia, si homo
recortcilialio ? Videlicel ex inimiciliis. Verumlamen voiunialem- propriam amisissel, exhoftatio non
has inimiciiias peccala raiuerunt, non quidem na- prodesset, el si sola vQJuritassiiflicefct, nequaquani
-tura. .... •'. . .-,:- idem Aposlojus alibi diceret: El gralia cjus in rne
Sequitur : Eunt, qui nbn nbveralpeccalum, pra B vacua nbn fuit (1Cbr. xv, lfl). .
nbb.ispeccalum fecil. Sed qhaerendum est cpiare di- Voluit namque Aposlolus suam iiarraiioneni con-j~
cal : Peccaluni fecit, cum de illo scriptuni sil ; Qui .firmare exemplo, ideoque subjunxlt: ait (subaudies,
peccatitmnbti fecit (Isa.iui, 9; I Pelr. n,22), eic : Jsaias): Tempore accepto exaudivile(Isa.xux, 8),
.sed lalis esl sensus : Peccatumpro nobis fecit, quia etc Tempus qriippe acceplnm, et diemsalulis, sta-
iiosliam iflum pr.o peccafis noslris obtulil. Nam tum appellat vilae jjraesentis, inqua quisque suam
boslia, quaepro peccalo in Yeleri Testamento offer polest pperari- salutem. Ipse namque, quod esset
j-ebatuf, peccatuni dieebatur. Ilem, peccaluiii pro: boc lempus, expostiil, cum snbjunxit : Ecce hune
nobis fecil, quia per carnem, id iest, per simililudi- lempus qcceplabile,elc. (72(3).Ecce nunc dicil, pro-
nem carnis peccati habeniem in nobis peccalum pter tenjpus JDominicaelricarnaiionis,quia j)ropbela
damnavit. Unde ideffl Apostolus alibi; Mitlens, inde illo praedixerat in persona Dei Palris, qnasi dixis-
qtiit, Deus Filium suum in similitudinem cafnispec- set: Temporeacceplo, id est Filii jnei Iiicafnaiioifls.
cati (Rbtjt.vin, 3), etc. Prsedeslinaverat namque -Deus Paler' maxinie tem-
Ul nos efficeremurjuslilia Dei in ipso,-lioeesl iri: jtore Incarnaliorfls unigeiflii Filii sfti, graliaiii, -ef
Ecclesia, quae est corpus ejtis, cujus eliani caput salulem prajstare credentibus. Huic-salulifero tem-
ipse esl. Nota, quia jusliliam Dei dicit. Judaei nam- (i pori et diei sticcedil nox, in qua riemo.poierit ojjri-
que, quia sflam exquisierunt justiliam, non sunt rari, de qua Dominus in Evangelio : Veniet nox
effecli jttstilia Dei, quia noii. sftnl etiam subjecli. (Joan. xix, &), elc. Ilinc el SalOnion : Piger ptopler
Dei dieil juslitiam, non noslram, e.l In ipsa, non.in frigus arare noltiit (Prov.xXj l), etc; el item : Vade
nobis; -quia sicut ipse peccatum non suum,.sed ad.formicam, opiger (Prov. vi, fl),etc.
iioslriim.pt non jn se, sed in nobis faclus est,sic Sequitur,-: Nemini dantes, id Psl, tain fideliuin,
et nos.ejfts justitia,-nofi nostra, el in ipsa, non in quam infideliiim>Judaeorum. videlicet, et Geniium.
nobis faeli sumus. Beatus vero Auguslinus dicil, Ullam offensionem dicit, tam in parvis malis, quani
quia in mendosis exemplaribtis Inv.enilur sic scrti in magnis. Sequitur : Ul non vitupefetur minisle-
ptum : Eum,qjti non noveral peccalum, etc; iti ve- rium noslrum. Tunceriiin viluperaretur , si aiiter
racioribtts vero : Qui non noverat.pe.ccalum,factus quam prtedicabant ylvefent..Viluperalur eliam nunc
est peccatum; sed noti est coiitrarium.quod legilur-: Chrisliani mihisterium , si aliler, quam deceaty
Eum, qui tiori novetat,. si superiOra consideremus, vivai.
Superius enim de Palre loctilus esl, .dicens : Deus .- Sequitur : Sed in oninibus exhibeamus hosmeli-
etal in Ghrislo, el sinfllia, et de ipso flicit : Fecit; psbs, etc NOta quia non dicit, -iii quibusdam, sed
si vero Iegatur solummoflo: Qui iioiinbverat, melius ^^ inômnibtts.Sunt nonnulli, 'qiusiinlstudiosiiii par-
sonat, factusesl, quam fecit. Illud laraen nolaiiduiii, vis solitininodo Lbnis. alii vero tanlum in-iHagnis :
quare dicat : Qui non naveral. Si.non ifoverat,-qiio- - ideodicit:: Jn omnibus. Dei quippe minister in om-
niodo fiflucialiier arguebal? Sed omnirto possuuius : nibus se ita exhibet, fll Dco placere possit. Ergo qui
dicere noyefat, et non noveraf. Noverat qtiidemper . saplentiam, aul diviiias, aul caeiera, qtiae a-Deo
sapienliam, sed non noveral per experientiam. Cui danlur, habet, ila studiosus irt illis existat, ul Deo•=
credere debuit piimus homo? Huic credere, ut non. placere qtieat. SequilUr : Iri multa-ptitienlia. Nota,
agnosceret peccatum per experienliam : qfli si non- q«ia non dicit in-palieiitia, sed iri mulia. Nam ubj
fecissel, ntillo niodo agnovisset..»."'.- multa sunt advefsa, multa neeessaria est palieniiai
, (CAP.VI.) (725) Sequitur : Adjuvanlesaulem, etc . Quia magna quidem virtus esl patienlia, qtia salvati
Dixerat superhts se minisierium, et verbumrecon- surit Cori.rilhii; quia iflsi-patienler eos suslinriisset
cjlialioifls accepisse, etideo pro Christo iegatione Aposloliis, qftos in lantis flagitits receperaf, oranino
(7-25-26).Tna.utog.marg. hic legitur cap. XVIII.

' -
«7 ATTONIS YERGELLENSISEPISCQPi • m_
perirent; palientia autem Dei mundfls salvatus est. 1k beamus nos in omnibus in virtttle Dei, Iioc esl, pef
Seqriitur: Jn tribulalibnibus.Mullum qiflppetrjbula- virtutem ; qUianosfris viribis pon 'possumus, siye
Itatiiflf, ;sed a Deofle' IribuIaiiOnibuserriebanltir. Jn ad iriferiora, in virlute Dei, per-ufiriajustilice d dex-
necessitatibus. Necesse quippe-erat, ut eliam in tri- tris, ct a sinislris sinnis prreliaiites. Arma dicrintur,
biilaiionibflsEvangeliumpraadicarenl; siveinneces- eo quod niinuant ar.mos, quortim fluo sunl geiiera:
silalibus;flicil, aliarum rerum. Jn\ angusliis. Angu- 'ftnuni quotegituf arftms; altCrum, quo caeditur iiii;-
stiabantur quippe diversis pefsecutioriibus, sed diiaL- micus'.El qttia lam in bono, quam et in malo ponun-
labantur spe fegni eafleslis. Seqftitur : Trc plagis. tur, ideo afldidit: Justitim. Ergo per arriia jhsliii|e
Plagae dicftntur, quasi flagae,eo qtiod flatti iiigejan- dicit, idest, per popiani virlutum. Dextrae noniiiie,
luf. Nani qflod diversis jflagisfuprit atfritus, ideiri prospera; sinisirae yQre significari adyefsa, securi-
ipse manifestat, eiimdicil: Tet vitgis cmsus sum dflni moiPmsacfae Scrijitnrae solent. Isteergo, velriti
(II Cot. xi, 25); et iletn : Qtiinquiesquadtagenas titja, fortissimus miles afmis, mrinitus, iftter >ciirieoslio-.
minusaccepi(Ibid., 24). In cafceribus.Nam quodipse slium incedens, liinc inde adVersariospfosiernehal;-
iti carceribus fuerit,reeliisus,iiber Aclofum aposio- quia n.eque erigebalur prosperis, neque 'dejieieba-
loruffl, ostendit.;. Sequilur :' In\ sedilibnibus. Seditio tur adversis. Quid.esset, quod dixit, o dexlris, el a/
allinet atl cives, belltim ad hosies. Seditio dicilur, '3 sinisifis; manifeslat subdendo,.: pet/ giotiam , /et
co qtiod Cjvesirtter sedissidendo difflicent. El qriofl igribbiJitaiem.His, Inqiiarti,7qtfl glofiarti,7et flecus
seditio fuerit bria adverstis eum, praefalus liber riiain JEvangelia.intellig.ebant, se quoque Apostoius
nifestat. Sequitur : In laboribus. In laboribusse, uf Trreprehensibilem, atque y'ei'acem7fore.declarabat-:
Dei niinislriiin exbibitit; qtria sibi eibufti jjropriis. econtra, quibus dedeCus, atque Tnboneslas Evangfe-.
nianuum lalioribtts acquirebat, sive in evangelica Iium erat, simili modo, se irrepfehensibilem ac
praedicatione :i>luriniuin laborabau Sequifur'-:" In yeracem esse jnonstrabat..-Sequitur : Pbf Ihfamiam,
vi.gUiiSiVigilabat namque";per noctes eliam labo-, ei bonqrn ftitntim. F-ama.dicitur, eo;qriod farido
rando, ut Sibi cibum _acqtiiferet; vel cerle vigilabaf, disciirrat per aiiresl Fama est, qiiaridiu non est;
qtiia non satis er.il illi per dics praedicare, tiisi etiarti fnanifesla : ciitn aulem manifesla esf, jam noii-
praedicando nocles pervigiles ducerei. Unde: legilur fama, sed res est. Et est faraa tam bonarum quam,,
in Aeiibus aposfolofuffl: Quia; cum noCte protea- et malarum reruffl.- Credenlibus vero bon» efal-
deret sefihonem, qftidafflpuer:'ceci.dil de ccenaciflo, famae, quia magni merili enffl esse dieebanl; non
et mortuus est (Act.:xx,-Q)/ Sequitur : Injejuniis. "credeniibus fflaliefamae erat, quia seductorem Pum
Yidelicetta.min spontanels, qri.im et necessariis., In esse dicebant. Ipse vero ijlaesusjtiter utramqfte par-
qtiibiistitrisqne Deo gralias feferebat. Sequituf : Iri*J tem incedens; }fieque istofum laudibris plevabatur;
castitate, "nonsolum cofports, sed evangelicaepftedi- neqiie illorum bbtreelalionibus praecipitabatur.. Se--
calionis;ef qtiia ulrihque servabat, multos in se qui tur': Ut seducloresel veraoes^
adversarios, maxime pseudoapostolos exciiabat. Jn Adeo cfedentiliiisveraces, el magrij-merili esse
scienlia. Nola quia scientianl inter caelera diminie- videbanlur, ut dji creriefenitir.; irifidelibus autem
rat; veriimtameii non hiimanarum •litlerarum.qttam. videbanluf sedueiores, id; est, deceptores. Et qtjid
Jn.primaEpistola deiiolat, sed' seieiiliarif dicit; seft- mirum, cuih deDomiiio dicluin sil: Hecprdtiii su-
sutn liegis eiEvangelii. Ih longanimiiate/JM^- tiius, quia seductbr UleadlnicvivensJMaUit.xxvn,-65),
nimus .dicilur a loiiganimiliue. Et diciiur iongaiii- etc. ? Sequltur : Sictit qui igiioii, ei cogtiiti, Cogiflli
mus, eo quOd .loiignni habeat animuift nd multa quippe erant fideflbus, qui tanti eos nierit', et digni-
mala pefferenda. In suavilate,,se quidem riiinisfrHin talis agnOscebant; ighoti artteni, efarit infidelibus,-
exhibuit, qtjia, elsi peccalores increpabaf, vefiim- qui qiiiiles essent, non agnoscebant. Qtiasi niorien-
lamen post emendaliqnem verba exhortalionis sub- ' ies, etc Dicit ertim Augiistinus : M Iliis rebus est
juftgebat,:iit illos de amariludhie ad flilectionem sui quasi, ih ijuibus non esl verilas, vel quaetransitoriaj
ifaheret.Narij ille:verissime -sftayis est, qtii rieqtip suni; quemadriiodftmsi qriis sOmriiaiisdieat :;Priia"-
yerbofriih levilale, neque nientis cOmmoliohe alios ' bam me esse quasi in quodam loco. Isti qflasi iho-
ad iracuhdiftm provoeat. In Spiritti sancto (sribaii- rieniesPrant,-<|ilia Tta perseqiielianirir, ut de.-spe
ditur, exliibearaus nos, ejus gratiam sequentes, ef islius vitoe praseniis desperafent. Et ecce vivimus.
voluntatemillitis in.oninibus adinipleiiles).Sequituf :' Vivebant iBli, qttia noh.exsfinguebantur; ftt liber
Ih cliartlate nqn ficta. Ille fictaihcharitatem habet,; Aclprnm aposlolorum manifeslat. Legitur eriim :
qul ettm,: qjie.m se diligere :dicit, in tiTbrtlaiione Quia cuni venissel PaulusLyslris,eflapidaius essel,
posiliim derefluqiiil. HarieVcliafila.teiii non habebat ut mortuus sesiimafetuf, ille surrexit, Prppit praedi-
Apostolus, qiiia onliiiaaliofura damna, et persecii-- cafe (^cdiv, 1S); sive morieriles, quiaadeo perse-
liones_ quasj, pfoprias depritabal; sic eiiiin ipse quebanHir, ut cedere se puiarenl; sed viyebanf,
dicil: Quis infirmatur, cl ego nbn infitmor? (II Gbr. quia non ceiiebant: si enim cessisseht,; aniriia>hio-'
xij 29)V:elc Se:;uilur: In verbo verilatis. Yerifas rerentur. U't cqsiigati, etc Ut supefifts. Quasi trisles,
Ghristus Pst: ergo in vprbo veritalis dicif, eyange- ptc; id est, seyeritaie vullris se oslenderttes, spe
Ilcaescilicetjpraedicalionis.Sequitur : Irivirtuie DeJ yero Vilai ftilur;pgaudeiiles. Sicul egentesfelc. Egeft-
Poiesf iioc referri ad supcfiora, ut sit serisus ijExlife fes erani, quia paujieres. Mullos - locupietes "facie-
449 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. - IN EPIST. II AD COR. 450.
bant, quia donis spirijalibtts abundabant. Nam locu- JA sirailitudinibus, atque exempjo prophetlco co.nfir-
. plesderivalur a loculo. Lociflus dicitur sacculus mare,, subjunxit : \Qum enitn participaliq justitim,
parvus. Lorupletes enim erantisti, quia multos ha- etc Lex enim justitiam praedicat, quae contrafia
beDant loculosjid est, dona spiritalia, ufide alios est iniqtiitali. Et est sensus : Qum parlicipaiio ju-
dilabanl. Tanquam nilttl habenles , elc. Hocerat stitim.cum iniquitate ? Nttlla. Ita et. nulla debel
gloriosum sanclis, ftt absqne sollicitiuline, etnonflne esse societas fidelium, etc Quae seqftunlur ad su-
possessionis otnnia possiderenl, adeo ut nori soiflnf periora referunttif. Aut qum socielas luci ad tene-
Ipsarum rerum, sed dominoium domiharenlur, ut bfds? Lux enim verilatem praedicat, el ipsa ve-
in Aclibus aposlolorum legilur, quia vendebant om- riias lflx- est, quae Ifix fugat tenebras erroris; et
nia, et flfierebant pretia, etc (Act. vi, 54). ideo hulla spcielas esse pptest. Qum ariterit con-
'
(727) Os noslrum ptitet. Postquam diierat supe- venlio Chrisli ad Belial ? Belial hainque interpre-
rius hemineni nosse secundum carnem, et sub-. talur sine.jugo, significal diabolum , qui similis
junxerat qriare, id est, quia si cognovimhs, j'am esse Deo voluit, nolendo ferre Jtiguin"ipsius. Lex
non novimus Cbristum secftndum carnem, subjun- namque in figuris et obscuritalibus 'liUerae prae-
xerat eliam se accepisse ministerium feconciiiatio- dicat Christum ; qui fugat diatiolum de cordibus
nis , unde et pjo Christo dicit se legalione fungi, jj 1 fidelium , qui Deo similis esse voluit* el ideo riulla
et subjuftxerat admonitionem , et exhortalionem , conventio.'
qtta raundus Deo reconeiliafur : prorupit ip laudem Qui ctulem consensiis templo Dei cum idoiis?N6-
Goriuihiorum , dicens : Os nostrum) efestjspnsus : tanduffl quia nil iriagis coritfarium esl Cliristiario,
Vestra emendafio , correctio , alque salvatio adeo quam idololatria, et idola : nam ista homines a
*
me Iaelum reddidit,7u"t lacere hon possim.' Cor Deo separare solenl, el ail negalionein trabere.
nostrum ditataium esl..Duohus modis dilatatitr cof, Etideo, quariquarn bmuia vilia defeslanda' sitit,
aui flducia bonaeconversalionis, aut spe resufre- islud praecipue, quod hoinines a Deo sepai'al. Ef>
ciionis; quasi diccret : Adeo vestra einendalio , ideo eodem co.HClusil, subdendo • Vos enhiv eslis:
alque correclio hos laetosreddidit, ulel cornostrum lempluniDet', elc,; quasi diceret : Si ^Ps credendo.
dilatatum sil, et os patefaclufti, quatenus tacere" lemplujn Dei estis, illi noii credendo lemplum sunl
non possimus. Ubi osicnditur quia obedientia, diaboli-; elideo caveie , ne , per ipfideliiaiem; illius
ci corfeclio bonorum subjecloriim , ila laelo.sreddit elflciartiini. TemplumDei vivi dicit, ad distirictio-:.
niagistros, ut lalia eis proferant, qualia se ab nein mortuoftihi. Sequitur : Quoniam inhabitabo ,
eisdeui non putabanl audire. elc.' Ad confirinationem sui isle egregiiis praedicator 1
Non qngustiamini, etc. Ilis verbis ostenditur-quia (Q fidelisin verbo , el veritale , testimoriium jirophe-
bonis praedicatoribusbona praedieanlibusnori obesse licum sumil. Uhi monentur pi'aedicatOfes,sua dicla l
possunl mali. auditores; ef ideo dicit Aposlolus :' aliorum studeant cortfirmare exeniplis. Sedquiefi:
Non arigustiamini in nobis, quasl diceret.: Si vos pblesf quare dicat: Inliabitabo , et ambulabo.; ciiin
noncorrexistis", non nobis obest, qui boria pfaedica- ille ubique sil, et onlnia-sint in illo. Sed falises f
mus, sed vobis, qui facere contemnitis, Ef hoc sensus : Ambulat ilie, et inhabitat in cordibtis ele-.
est, quod subdit: Angustiaminiin visceribjtsvestris: ciofuni , cum ab infidelitale ad fidem, et per in-
eamdein aulem habenies remuneralionem"(subaudi- crementa in yirlulibus proficere faeit. Nam sicut
tur, eritis). Quasi diceret : Si eumdem cursuiri, habet iste exterior tiomo siios ppdes, '••sic et in-
qiieffl nos, cocurrerilis, eamdftmtiabebitis renm- teriorhomo , quibfls gradi posslt. Magnum namque
neralionem : ef qni eamdem , et lanqriam pater' iter est , de infidelitate ad fidem transire f et
filios niorieb , dilalantini. Sieut enim sacculum , per iiicrementa iri virtutib.us proficefe; quodtiullo
si non capial qiiod pretiosum est, extendimus, ut modo fieri potesl suhito, nisi per intervajla tem-
capere possil, ita nionei Ajiostolus dilatari Co- poium.Sed sciendtfm, quia. illi;«olu.mmodo pro-
rinlbios, ut capaciores feddanlur; quatenus ea ficiuiil, qui Pjtis perfrui giatia :merentur.,Gene-:
pretiosa,. quae dicturus erat, capere; posJsenl; Et'JJJ ralis est iste sensus;, sed ^videndum est quis sit
ideo dieit: Dilaldmini, quasi diceret : Capaces eslis, specialiSi Primuni, pmhiflm considerahduin si sit'_,_
sed capaciores estoie, tit :capere possilistit vos. haeeyox Clirisli est: nam pfqphela ift iejus yoce;
Non eniih dicil, yos ,"sed, et vos; quasi dicat: loquebalur.,^dicens: Quoniuminhabitabo:(Levit.xxvi,
Jam.ftos: dilatali surafls ad-bona proferenduih,.-vos, 12), etc Sed qualitef; inhabitasset, Jerenflas pflsi;
dilalamini ad capieftduni. . oslendit.' Iiic Jn tertis visus' est, et intet hotni-
El noiite juguni ducere, etc. 'Jflgum enlm pro nes coriversatus (728). Sed; aperiius ponit evange-
socielate ponitur, ideo quia eodem'jilngurilur lioves lisla ,> qrtaliter ; dicerido-: Yerbutncarb.faclum.esl'
ab' aliquo, et equi ad curfum. Ei esl sensus ; (Jbari.i, 14),-elc , . .
Nolite jugum ducere , elc; id est, nolite societale Et ero illorum Deus. Quod ille Deus, jdem Jere-
infideliuift perfrui. El yoJens suam.narralionem, joaias: Uic Deus _noster, et noti astimabilur alius
(727) In aulog. marg. hic legitur cap. XIX. - : » - -.i • *, V est »n

(728). Jer. xxxi, 9, H Textus-hic, qui .videfur in anfog. Jeremiie fribiilus, Barucli iii, o&.
45T' ATTONIS VERCELLEXSIS EPISCOPI - 452
qd eunt,. Et ipsi ertint mihi populus (729);" ecele- A.filiofum Dei excludunf, idco adtlidit vEt \Spirilus, ld»
slaslicuffl dicif, id :est, Eceleslani. Isaias : Vivo • esi,;nieiiiis. - '//
ego., dicit Deminus', quia omnibtisIds veluli vesti- Sequjtur : Perficieniesstinctificationeni, Egregium
nienlo iiestieris (.Isai. XLIX,18). Si ehirii eleclivesli- quoqup servat ordirteffl. Praetriisit promissibnes;
menla Christi sunt, et vestiunfur ab illo: ergo deinde shhjunxit exhortaiionem, dieepdo: Muii-
popiflus ejus est Ecclesia. demus, elc; post emendaiionem monuit tiabendam
.Pfoplet quod exite, etc; qiiasi diceret: Si Deus sanctificationem ; quia sanctificatio non iesse polest,
: inhabilat, et Deus vester est, et -yos" populus; nisj iihi fnunditia esf.rlsle ordo in Scfiptrirls ser-.
Propler Jtb.c extte de jnedib eoriim, riOncorpore, valur flivinis. Ilhic Jacobus apostolfls | dicit: AV-
sedmeiite, nori vagatioiie loci , sed dpyotione. Et jicientes omnem immunditiam, el abundahtiajn ttiali-
quasiinterrogassent qualiter est exeuftdum , respon- tice(Jac. i,2l), ele. Hinc Psalmisla:Declina amalo
dit : Et immundum tte tetigerilis, H|jic dicil Au- (Psal. xxxvi, 27)J;eic. Hinc Dominus ad Jeremiani:
gustinus: Exponit Aposlolus Iris vefjfls, qiipd su- Ecce postii ie, ut eietlas (Jef. i, 10), elc. Et, quia
perius dixeral: Exiie^ Sed quis tangit immimdum ? sanciificatio siiie limore Dei esse non potest, sub-
ille ulique, qtii aut intmundtim (750) palrat, aut ^ juiixit :lri limbte Dei/El quod sanclificatio sine
patrantihus praebet assensum. Et hinc, qnod in timore Dei fton sit, evangelista marijfeslali' cum
Veteri Testamento legitur : Qui tetigerii mortuum , dieit de SitneQne : Jusius, eilimoralus (Luc. n, 25);
immur.dus erit (Levit. xi, 24; Num. xix, 11; Deuh . nam sicut jiistitia sine timore esse tioh polest, sic
xiv, 8), propter hoc dixil i Nara opiis mjsericOr-. nec sanciificalio. 7
diseest mortuum sepelire. Sequilur : Capile nbs. Melius in Gfaeclseieinpla-
Ml ego recipiam vos, quasi dicefet VSi infideles fibus, untie iioc tfanslatum est, habetuf. Verbrihi
Vos -expulerint ->vei yos egressi •fiiefitis, ego vos enim, quod in hoc loeo; pbsilum est, talem iiabet
recipiam. El talis est seiisus , ..q.ualisfllle", ubiie- sensuni) qriasi dixisset: Apostolus : Capaces uostri
gifur : Exlra synagbgas vas fcicienl (751), elc. Et eslote. Et potest duobus modis inlelligi, ut sit spn-
, eto vobis in palrcjh, -quasi fliceret s Si perversi sus: Vim dictorum npstrorum capifejquod eliam
parefties , et itifldeles vos expuleript, me pati'em respieit ad hoc, quOd supra aii, dilatamini; slve
habebitis senjpileriium. Et vos ..erjlis/tnihi in filios, alio modo, -capile nbs/J\oc est yltam hostfanj et
cortversationem 1iihitamirii. Et
ei filias. Filios , el fiiias dicit, sive prbplef utrfljft- quasi irilerrogassel
que sexum , sive propler forlcs , et irifirmos. Dicit aliquls : Quae est cOnversalio lua, quarii sequi de-.
Dominus omhipotens. Ut superiora conflrmel, ideo ^bemiis ? ldeo subjunxit : Nentinem tmsimus,etc.;
'
lisec subjunxit. Nam mos est propbeiarum lalia qtiasi dixisset : HQCjii mentibus yestris conferle,
sribdere, tit nos certioips de superioribus reddant, hoc ad ftiemoriam revocale, quia lalis iuit noslra
Sed quis erat iste. qui hoc dicebat ? Gbristus,; conversatio apud yos. Hic verbis deriolat ilios
tirgo oronipoieris. Ef qiiod oriiriipoieiis,ip.e mani- qriorum lalsis Idoetrinis fuerant decep.ii. Illi enjm
feslal: Qumcunque Pater.facil, ttmceadem et Filius laeseraiit eos, quia dominali suht eofum; unde
-
(Joan. y, 19), Efgo ea non potest Fijius, quae nec inferius dicil : Libenter suffetiis, si qtiis in faciem
Palef. Sedidbneus est-isleFflius, qui dicjt aposlo- vbs cmdit (II Gor.xi, 19, 20), Corriipertint eosrin
iis:: Deo pmnia,-pqssibilia sunt (Malth. xix, 26). fide. falsa docendo.; circumveneruiit eos, subslan-
Et si omnia, ergo -el ipse omnipolens , quia liain eorum ct salutem pariter exhaufiendo.. Et,
" ne pularent ipsiJquod, causa condemnalioiiiseorum,
Deus,,t .;...' 7 ;•'
Has se excusa.rent; qriia sa;pe,:dum se honio excusai,
{752) (GAP. V H.);Sequilur: igilur promissiq-
nes. Facil enim sttperioruni proinlssionuin menlio- aliospoiideninat, ideo suljunxil: Nott ad cbtideriina-
neni, hoc esl, ut ipse: sitnobis in Pairem, et nos ei iibnein vesiram dico ; quasi dixissel: NOn ideo me
ift fllios, et fflias; et ideo exhortando sequilur: exCftso, ut TOScoiidemnem ; quia qui parcit, non
Mundemus nos ab omni inquinamentq carins. Sane ] i condeiftnat, sed causa vestrae salulis, rie iljis qui
ifolandum, quia noii dieil solummodo, ab inquinn* yos deceperunt fidem aceommodelis> ! .
metito, sedômni; quia'7mulla:sunt geribfa inqtlina^ El quia yoluit eos eertos reddere, qnod non causa
tibnis, quae tam a diabolo, quam a hiertibris ipslus eorrim damnationis se excusayerit, ideq piâsterita
ihyeftla sunt. Quapropter qai Deum patrem habere . bQna illis ad memoriam revocavit. Dicit: priira :
desiderat,7"et ejus flliris esse cupit, hon solum ab Prmdiximus enim quodincordibusnoslriseslis, etc.; -
omfti opere coinqriinationis se abslineat, sed etiam qua.si dixissei. : Ex; prseteritis bonis agnosciie quod
abipsa carnis deleetaiione. Sed quia mulfasunt, hoc non pausa yestfae damnaliojiis dixihJus : nam
quaesolo mentis-cojisensu flftntjet.nosa societate qtios iii: vila, etj jnQrle socios»habere Cupimusf cpni
(729 Iterum Jeretriias pro Barucll, qui lioc liabef rum significanlibus , emendafio iiinuta videtur, «t
fticlt) iii, 56. Xccqimmundum legalur idoium ,.vel etiaiif maium.
(750) Imhinndum sane in antog.. scriplum legi- (731).Joan. c. 16 v. 2. absquestjnagogh;Iegitur
tur, sed lilleris superius, el iiflra atljeclis, iiechon • in Vulg. ''-.-'_., >-:'•""'. -
puiictis aliquot oblileratioriem aliquorurti cliaracte- (732) lri aulog. rnarg. Iflc legilur cap. XX.
'/' ':! '' '-; . " '7 i ' '
4S3 •'..''. EXPOSITIO IN7EPIST0LAS PAULI. — IN EPIST. II-AD COR. ,'4§4
demnare nolunuis. Iii hoc facto nionenliir pfaedica- V Sequilur: Sed qui eo'u?olaiurhuhules,-El est sen-
lores, ut, cuni suos iiicfepant audilores, ne. fotie sus :,Deus butjiiliuift est consolator, juxta illftd:
ipsi.puieftt se causa amariiudinis , ef yindiclse Prope psi Doitiiriicsfds quilribulaio suni cprde (Psal,
iucrepalos, praelerit.a bona ad. nieriioriain^ illis fe- xxxiii, 19); et ifenj : Prope est Vbmiiiuspmnjbusin-
~vocenl. . ; vocgntibtiss.ein veritqie (Psql, CXLIV, 18). Qui etgd
(755) Seqmluf: Multtimihificluciq estapudvos, efc,; consolatur humilej,coiisolalusest;nosin advejiiu Tilij
Sed unde hanc fiduciam sumpsit Aposiolus? Ex qtiod particeps factus est nosfrae iribulaiionis t
prima Epistola, .qtia direcfa, audivit eO.rumPinpn- magna nanique CQnsolatioest socios babere ih tri-
datioiieffl; eiideo_fidueialiier gloriabalur, dicendo : bulaiione. •,.-.
ilulta milii gloriaiiq pro t)o6is. Seqifllfli : Jieplelus Sequilur : Non ?elum iii adventnejus,Eieslsen-
xonsolalione, elc: ac si dixisset : Qui niiiiium fui sus: Noji solflffl consolati stiraus, quia parliceps
«onlrislalus de yeslro pasuj nuncieplelus siim coft- factus est noslrae tribhlationis, sed etiam qflia de:
solatiOne de vestfa emeridalioue, el sup__erabundo vobis bona riobis retulit'; vesirum yidelicel desi-
/gaudio fle vesfra porreclione. Mortentur et in hoc derium, in melius proficiendo •; fesltum fletum;ira-
faclo prapdicatoreSjtit, sicut tristantur de casu suo- petendo .(7>4)- vesttam etiam (emulaiiorieht.pto -me;'
Tum, sic gaudeant deipsorurii. emendatione. Ani- 3 ac si dixisset: Bevenensrnarravit qnod vos, agiflta
-madvertendum est etiain quanta charitas prat iu . cbaritale mea, scnifllaniesme qiioqfle defendalisâd-
menie, Aposloli»,qui omnia adversa parvipendebat versus pos qui de ine niulia mala vobis flixerunt.
in compaTationeefflendaiioiiis"Corinihioriim* Sequitur: Itaul mqgis gavderem; Iioc cst, qrii fle
Sequilur : Nam cum venissemus' Macedoniam, veslro casu7 mulfitm fui iristatiis, magis gaftderem
Ptc.NarratAposlolris Corinthiis perseculiones, et de yeslra eniendatiQtie, sive magis gaftderem de
iulvprsitates, quas pro aliofum passus pst saltile. vestra eiftcndaliorte.quain de Titi consQlatione.
Sed quaref Videlicet, rit Iflos.ad imilatiotieiri «sui Sequituf: SicoJtlrislavi vos,/noti/me poeniiet. Et^
iralieret, qualenus, drim suuni doctorem :pio -aliis est sensus: IdeO ftOft mepoenilet, quia qui causa
•paliyiderftni, rion pigeret eos, et pro ipso adversa peccali aliorum fuistis iricfepaii, et iljos:Cofrexisils;
sustinere. Solent etiaiij dociores adversa, qtiaejia- ' et vos ih jnelius profecistis. Sequitur: Et si pmnile-,
tiuntiir, diversis pfo causis,; suis autjiloribus niani- ret, eic.; ac si flixisset: Si, exigenfe cliarilate fieri
festare. Sciendum quia paro, yeluti brulum atiimaj, posset rit me poeniterel vos contrislalos pfopier flii-
flolet inter adversa ; spiritus verorationalislaeta- ritiam pftmai Epislolac, non me poenileret^ qiiiailla
tur, quia spe iegnieoeleslis sublevalur. Caro ilflus ad hofam vos cbntristavit. Et ego niinc'garideo JITO-;
fequiem noii tiabuil, qriia, una recedenle lr&uIa-7 ^ pter veslram ftffleiidalioiiem.-Ad tioc 31111161 quOti.
iione, aflera suecedebaU . sequitur : IVbJtquia cbritfislatiestis, etc. Sed conlri-
- Sequitur..; Sed oinneiriiribuldlionem passi. Qmhem sitiliestis secunduiripeurh, etc. Haecverha exsulianlis
flicit, boc est fliullam : nam- quae fueril.liber Aclo- sjint. MuJtum namque corde Jaeiabatur Aposlolus,
rum. apOslolorum manifeslat. Dicit efthn, qftia re- quia:omnia, quae erga Corinthios egei-al, ad-profe-
cedentes a Tfoade' (Act. xvi, 11), cum venissent Clum eorum et'laudabilem: finem pervefteraiit; et
Macedoniam (II Goc. r, 1(3), quae propinquior.eral ideo dicit: Ut tn nullo detrimenl.uhtpatiamini; ac.si
Corinllio, et flnde esset Titus veriturus (II Gqr. u-, dixissel: Plurimrim nempe gaufleo; qttia oinriia ad
13),. mulli ad eorflm prffidicaiiOnem.crediderunt; profecluiri pefyerierunt. Moraliter etiaffl hoc ipsum
sed maximaffl consolalionem liabuerunt in quaflam nunc agi debet; verbi graiia, cum quis dOcereali-
femina (Act. xvi, 14)j qftaecredidit ctira:tirrinl domp quid honum Tncipit,hon agnoscit flhem; si yefo con-
sua. Tuhccontigit Aposlolum spiiitura pyihonis ex- ligerit, ut ad laudabilem finem perveniatV neeesse
pulisse a quoruirtdam horainum ancilla quaj divi- esl, ut gaiideal, et Deo gratias ipferat. '"
nando magnuuj.qflaestflmdQminis-praestabat (Ibicl, Sequitflr : Qriceenini securidumDeum tristiiia esi,
.16): propter quod comprebensus, et pfius quam etc Tristilia secundum Deum £st, quia copfundiiur
Tilus veniret, multain iribulationeftipassus (Ibid. 19). j ?pecealor, et tristatur, iinieris ne a Deo purtiaiur.
Foris el iclus r consolationeconctiffit ad enien- -
Sequitur: fughm, hpc est, flagra, Quamobrem accepfa
ihttis limbres, yldelicet, quia iftullum sollicili erant, dailQhem./Hoc qubquepmnitentiampperatur iri salti-
el timebant, ne ipsorflm auditores scandaiizaTentur, tem stabilem, qtiia facit peryenire ad femissioiiejii
dum lalia Tideretit suum pati docioreiri..Alitec: peccatbrurn. Sequiliif;/Trisiilia smctilimortein bpe-
7
Fbfts pugnm, hoc est, CQhcursus fideliuni, et iiifi- rairifi Tristitia saeciili esl, qriia peCcatpr se qrioque
dplium : intus iimbtes; quia iii cajcere positi linie- detiutlatuni,' atque feciuni (755) veretur. Tristatuf
bant ne atrocioribus poeftispleciereftlur, quoniam eiiim, qriia timet ne punialur, vel a judice terrerio,
nemo est qui non liiheat. yel si deest terrehris, limetpuniri a Deo. Isle enim,
ut
(755) In.autog. njarg. hic legitftr cap. XXI
fel •(73S)Forlasse reitm, yel retilum, vel etiam ja-
(754) Forfasse inpetendo, vel. in paiiendo,srisli- cef; sciJicei, coiftparaliQnemreeli, yeIab''ilIo;pflifl-
etiam uti jacef; pa&siye scilicet, inipeluni lipnem y.eretiir.
nendo.
453 ; ATTOMS' YERCJELLENSiSEPISCOPI - "/ 45(3
duiii 'in vitali versalur tristiiia, niilla accepta conso^ , ..Ac si aliis verbis dixisset.- Non solum propter illos
ialiQne, praecipiial sein desperalipriem. Sive trislilia SCripsi, sed etiam ad manifeslandam sollicitudhveni
saeculiest in danihis terrenis, vel certe in aliorum noslrqm. Magnairinempepro iilis- solliciiudiiiem ha-
febfls eonspectis, ei non acqhisitis. bebal; quia; dUni iriquiriatQsiriundabat, oppressos
'Sequitflr':, Ecce ehhn hocipsuin '.,'securidtim Deuiri relevabal, alijectos revocabai, omriiuni | se chraiii
Cbiiiiistarivbs, eic. Iii hac yero senteniia, quanlurif tiribere ftionslrabal; quonlamtiiio poenilrinie nlrilil
afl latinilatis regulam atliriei, sed supeiflua est; el conlfistantur, uno afllicto niulli scandalizaiilUr; qifla
ided ihielligertda est posila essc pro et ; jtixta regu- si coflipatitur unum merabrum, compaliurilur onujia
-
lam qtioque linguoeGraecaetiabet cortiposilionem, et niembra.
consiruciioneim Sane noiaridum, quia dixerat paulQ El hoc notandum quia tria dicit; hoe Cst, pro tw-
stiperius se eonlrislaliim .secundum Deum : et ul bis, et ad vos; et caram Dea; ut ostenderel nibll suse
osienderet qflem frflctum tristiiia secundum Deum deessesollicitudini. Ef hoc sciendum quia sunl rion-
geiiiierit, subjfliixilet cnelefa: Ecce enim hoc ipsum, nulli, qtii sunt solliciti pro aliis ;• sed nort aii illos»
,e!c. ; ac si flixisset:: Videfeqiiia trislilia secundura qtiianoiiab bisiquae ad perjectam Tlloruin solljciiu-
Deuin riiagnatri ih vObis operaluf; sblliciludinerii;El : dineni perducuni : suntvero aflif qui pi'0 aliis.pl afl
pulchre dicit: Solliciludinem; quia in pcenilenlia I illos solliciti sutit; sed quiaiioft pst sirtiplexeorrim
muliuiii sollicitiiseslliomo;, ne forte denuo peccet:: intertlio, ideo non coram Deo.
et ubi sofliciiudo est, lorpor, et ignavia repellilur. Seqttilur : Ideo consolali sumtis; hOcesl, de ve-
Sed defeiisibtiem.Quasi dixisset: Nbii solurti sollicii sifa emendatione, velpro nosira solliciludine. Sequi-
iudiiiem, sed etiain defensiohefti: non lanlum mali; tuf : In coitsblalioneaulemnostra, aburidanliusgavi-
"qtiiamali operaia est cohfessioiiem ; sed potflis ve- sus sum super guudib Tiii. Sollicilus eiiitn eral ijise
ritatis : Sed iridigriatibneiriflllaminlellige , qtia iri se tam aperte, quam.el latefileiv suosflirigerefliscipu-
ihdignabanlur' propter peccata ; yel "certe alioriim los, ut suorunli agnoscefet; conversatioiiemaudito-
iiitellige, quani in se excitaveruht, cum se ememiarP; ruroiel ideo, ciim flirexisset Titurri, et ipse inveiiis^
"coeperunt. Sequiluf: Sed tihioreiri.WlCvero ,qui in set eos emeridatos, et cofreclos^ gavisu.sesl; ef idefl
poeriitudineesl, niultum liriiet, ne forle non sit sibi dicil: Gavisus sum super gqudio Tili; quasi dixisset,
a Deo remisstim pecCatuffl,Timoreiftyero an.casiuffl,: aliis verbis: Qftia Titus, qrii valde tfislaius est de
an servilem dicat, incerlum esl: verumtamen utrum- veslro casu, inveniens vos correclos, gavisns est, pt
qite inlelligere possumus. Sequilur: Sed desiderium; ego gaudeo, quia illitis gaudium, mertm esl.Quia
liQeest, in melitis proficieridi. Sequiiur-: Sed mmu- refectus esi, id esl, repletustifi omnibusrobis. Cuin
Jalionem, bonorum scilicel operum; quasi dixissef:-' ': enim dicit: Ab omnibns vobis, jostendit eos hahere
; Qui haclenus fuislis Imitalores malorum, studefe pohcordiam, atqne nnionem, quos in prinia Epistola
. semulatoresesse bonofuin. Spqtiitur: Sed vindicltim: pslendit habefe fliyisioheift, adeo ul diceret: Dirisits
yel ulciscendl iri seiiiefipsis;peccata, vel cerle ulci- : est Christtis? (liGor. \; 15.)..;_";/ "'/'
scendi malos; quja qtii:malQSpuni t, lionos non per- ^-Seqrtitur:/Et,siguid apud Illum de vobisglotiqius
dere quasrit (736); Tangit enim praciibando mpre- sum. His veibis osieiidit aperte, quod multa diserit
SoliiQcausam, quam apertiiis mauifestat, ciim sub- Tito bona de Corintbiis, priftsquairi eum direxerit,
jungit: In omnibus exhibuislis vos inconlaminatos quae ab illis didicit, per quos direxil Epislolam, aut^
esse negotio (subinleUigilur, iiiiquilalis). Corinthil per alios, qiiia: multi saepediscurrebanl. Et nori est
vero-inci-epaliab ApostQlo,iricilati.suni ul nialos a confusttsApostolus, quia non aliler, quam ipse dixe-
cbnsorlio sui repellereiil: el ideo abjeceraut Qmnes, rit, feperil Titus. .:':-//':.':''.
quos ipse per Episfolain flenotavefat. Ei dutn tioc Seqiiilur : Sed sicut omnia vbbisin vetilate tbcuii
egeruiit, Tncoiiiaihinalos se essp iftojisiraverant.. iitmus, etc, Nota, quia ea repelit, quaesuperitisdixeT; •
Quasi dixi.sset: Dum nialos repulisfis, iftcbnlami- fat: Nbit est apiid me-EST ei;NON. Et esf seri.sus
nalos yos.npgolio iniquitaiis esse.sraonslraslis, quia Sicui omriia vollis irtverilate locuti sumus, iia et
qtii coiifaiiiirialus est.iiberialem increpandi amitiil. J.pfnuia,"qu;c Tito praedix:i,vera fuerunt. Seqijilur :
.: Sequilur::Jgitur, elsi scripsi, non propler eutn, Et visceru ejus abundanlius in vobis,sunl; hoc esl,
qtii fecil injuriam. Iiis vefbis illum denotat, quipatri omnia iiieinhra ejus vos desideranl. Verbi gralia,
injuriaift inHJlit, conducendo uxorem (/ Cot:\, i). sicut onmia inembra, sua ift inyicem desiderafil offi-
Jtem cOm dipit: Nec/propter (737), qui passusest, cia; i.d cst,. sicul.audiius. desideral visiiffl, e: visus
omnes illQSflenplai, qui injurias, et fraudes palie- plfactnm, e.lc.': sic el Qmnia mernbra ejtjs vos de-
banlur, de quibus ipse irt priraa : Sed vos injuriqm siderant,. reininiscehlis ontnium vesirtim obedieniiam.
facilisi et. fraudqtjs, eiJib,c /fralribris;(I Cor. yi, 8). Et pst tiensus;: JQuiaveslra; otiedierilia grata ei fuit,'
Nam si in aliquo dissidentes eraftt, aut si aiiqua et vos gralos ret)didii,'adeo vos dfligit, utyesfra ifte-
•
mala ingereliaftt, ad iiifiiieiium ii-ahebaiilur judicia. moria nunquam ab ejtis merite recpdat.
7 (7^6) In aittog. ita legitur"-..Quta, qiti malos punil, - non perdere, uli legendum riobisvisum est.i
iionos perdere qumiii; Tortasse, bonos reddere, yel (737) In vulg. eum.
sboitosfqcere,non verderequmrit, vel -tandem, 6o?ios
157 EXPOSiTIO IN EPISTOLAS PAULI. — ,IN EPIST. II AD-COR. ' 458
Sequilur : Quomodocicm limore et'.treniore exce- JA Cum, eorum lenuis sil sutistanlia,,,adco ipsi d.evoli
pistis eum. Gum enim directus fuissel eis Titus. ex.sl.itertihi, ul.ultfa quam yirlutes suji.pelerenl, et.
sludio videndi eonversationeto eorum, et sribifo facultas sirieretj-ipsi paraii essenl dafe; et.ideo di-
intef eos ajjparuisset, iimuerunt, recolenles, qifla pit : Abund'avit,indiviiias; simplicitqlis.' Simplices
prp multis yitiis fuefaiit increpati ab Apqstoio.In- divilias dicit, quia ipsi,-non c,ausa humanac laudis,
ieliexerunt enim, quia idoneum ni.iriisiram direxit atit redimendi suos praedicalores, ne incjeparenlur
afl eos, qifl pmnem pqrum eonversationem sibi re- ab <eis,tribueriini, sed sludip piacendi Epo. Nam
iiuntiaret: el ideo i.ta cum liraore excepefunt eum, qui causa huuiariaeiaudis tfibuunt, non. sinipliciter,
et bbedientes' ei exslilerunt ,-,qttasi ipse Aposloliis .facirint, e( illi,' qui a t.alibusliccipiunt.-,liberlaieift
venissel adeos. .. ^ increpandi, amiitunt, qtiia sciiptufti est;,\X/eria. ct
Sequitur :.-Gaudeo-quod in omnibusconfidp in dojta-excmcanfocuiosjiidicjmh_(Eccli._xx, 5i)„. •
vebis; quasi dixisset: Non solum-gaudeode iljorum _ 'Sequitur :. Quia secundum.vhiulein tesiiinoniuni
poirectione, qui ceciderunl el surrexerunt, sed et illisperltibeo, etc.. Praeposterus e.sthrdo, riam lalis
de yesiroprofectrii.qui' in fide steiistis. Sivealifer-: esse.flebet": testimonitihi illis perhiJjeOuijula sectin-
Gaiffleo quia, ,qui ea corrigere coepistis, quae ad dum virtutem lribfterunt,.-_e( supeYtiirtnlem votuntarii
-eulium fldei. et ordiiiera eccleslasticum aillhenl, B ^ fueruiit. Et ut Ds.tenderetquopiodo, subjuftxil :Cum
-eic.,.quaesunt digna.correctione, corrigelis, 7 multa exlwiiatioriej quasi dixisset •.Feceruiii qtiod
:poiuerunl,'.et magis ;quam facultas sinprel, lribuer.e
.(•CAP.VIII.) Notam aulem, fratres/' Supefius nos judicaviniiisjion esse.acci.pien-
'•Gorjplhiispersecuiiones, elpressufas^ quaspassus voluerunfjsed
fueratt Tn Ecclesiis Macedotiiaj;deihde diterat-:• Si et duin, neforte, siinQpiaiirpaleFentur, pffiniieret.eos,
ffuciura niereedis jierdereiita illi vpro cuiiiexlior-
gavisussum supergaudib. Tiii : post liotisflamPra-
.tionetn et Ipcmioneni laudibusconclusit; nunc vero faiione, et laciymis, et precjbiis depi-ecatisftnt, ut.
dicens : 1 -gfatjam et comjnunicalioneinministetji, quod fit.Jn,
aggredilur aliud,» JV.Wflm Vbblsfaciiiius/.ftai-/ sancios (subauditu.r,
Aresfelc. .(758-59)Sed jquaeferidumest, quarp suam susciperent); no.s vero, quj;a
loculioflem.de.opere niisericordi» {740)?'Sed seieft- .vidimusspreiis OHiiiibustefflporalibusii) solis coelp-
sfibus stispensns,quod "prius non ac.cipiendunfjudi-
duffl, quia egit -tioc Apostolus Ingeniose, ct admi-
ran.do modp;tioc est, ut dunj eosiaudibus mulceret, "cavimus,posteaPccipere 'decrgvinius. ... '_. /.
; Sequitur.: Et nqn 'ticut spertivimus; l\oc.esi, riia-
ad-pjms misericordiae.faciliasiprov.ocaiHit.iMofaliter
-sie .monendi suiit-superbi-, et.potentes, hoc est,. ut gis fecerpnt-; quain sperassemus. Sequitur; : :Sed
si qua sunt iri..illfs bona, Taudibus.proferantur, vef semelipsbs'dedemnl:'primitni Dee; hoc ejfj.pt. pri-
C
quae inesse pOlefant,-dlcaniur; ftt quae.cofrigenda ' -stinos prrpreS; cofrigendo, et viiam,pt niorcs mu-
;sunt, facilius corfiganlur.. Propler flioc'exemplum iando. Sequilur .: Deinde.no.bis,' videlicei sumplus
Ecclesiafum MaCedbniae . necessarios nnnistrando. Et quia.simpliciter--hoc
jprblulit,. ut dum/aliosin •
-Ppefe misericordiae deyptos audirepl, eosdem non egerftiit, ideo subj'fl.ngilj.Pervolwjiaiem Dei.^
deY.otpscsse puderet. Slofaliter monentur docfores, -Sequitur ijta/ut rogaremus Tjituin, eic.; quasi
tit; quoiies: audilores suos :ad booa -.provocafeyo- dixisset :Ita etyos dcvoli exstiiistis, ul Tiiurif ro-
lunl7,' sanciofflm;exe'riipla illispropoiiaftt,; ut ad garemus yenire ad vos. Sed quitfe Titum, et hon
bontt, qtiae.cupiurit.ocius Pbs trahere.vaIeant.Prai- alierum?: Qtiia notiis et gratus ,erat Illis,-"et Tn
fiua etiam .inienlione fratres eos appellat:-Pulclife .mullisper ejus>exhorlalionemprofeperant, quaterius
dicitur-: -GrritiqmDei,qum data es.(;quia gratia a etin hoc opere misericordiae per eum Jjroficefeht.
Deo daluf, et non alris, nisi Ecclesiis,"datur. , Moraliter : Gum-aliquisdoceridusesf, auladoflqtiod
:"•"Sequi.tflf: Qtibdinhiullb expprimirjqtfibulqlibnis, bonum provocanduS^talis eum debetdocere, qfli ei
-abutidantitigaudil.ipsoruin supetsit (741). Et; est . gratfls sit, et queffl ipse-diligif . .- , > .,
sensus :': Dunr nos inulta- advefsa paii videfuft.t, (742)Sequitrir :S'ed' sicuiln emnibus abundaiis
non-scandalizati sutit, aut in fide liiiibaverunt., T\ fide, ele.,/ei hdcgratiq, hoc est, miseiTcordiaeopcfe
sed potius experiffleuio iribulaliouis nostrae, pjeni- abluidetis. Nam in qiiibus abuiidarertf, jhanifestai;
tudinerilgaudii suseeperunt, qftiation abs ip'tarilam fide, qriia jam CPrrobqratierant; ei scririohe,_quia
constanliam in persecuiione esse "iniellexerurtt. generaflnguarum. habebanl; et seientia,- quia sa-
Aliter : Dum nos pafi ividerunt,' etiam ipsi ihciiati pienleS eranl; el mhrir-sbllicitucline,quia fuefarit
sunt,"ulnobiscumpali gaudereht; et qui passi sunt, increpati, elideo solliciti eranf, fte deririoinci-cpa;
ideo passi' surit, qftia iu eisflenitribulalidnibfts, ssib lprilur; -,elomtii ciiaftiale veslrativ nqs; titjc est,
speiuturas restirrPctionis, pleriitudiriem garidii esse -fcireanPs, :' '"'•', '..'.' -.'•'.""
ihtellexeruriti •"• : '-:
Sequifur :'iYoif ijhflsiimperans dico. Et esi seir-
Et dltissmaptitipeiias eOtum,etc. Aflissirnarndicit sus: Nori'extofqueo, ut cbgo, atit vesiruin opusnph
profundam et magnarn. In qiiibijs yefbis .nstendit sll yoiuritaririm,' sed cgaclum.-.Sequituf : Sed pfo-.
"eorum propositum-et devolibnem, quasi dixissel: - plet'".-alipfuhi sqtiictiudinem, etidm vestrm'chartiatit
'"
(758-39) inahtog.inarg. lflc Iegiiiirtiap. XXil.- ;t741) Vulg. fuit^ /-/-';_ _"' ';'" ""'""';:r_'A/*"'• -
(740) Subaiidiluf iiiceperk,--\e[aliufl simile. 7. > (742)7Inautog. niafg. hiclegituf 'cap.:XXIlIi
'PATKC-L.CXXXIV.
" ~
4SS _"'- ATTORIS VEflCELLENSISEPISCOPI iCO
'ingahiumJiroimmcbmptbbans. Duobris modis potest A adhionens filiuol sutrm dicit; FUi, si mulitimlibi
intelligi.TUnomodo, qitasi dixisset: Ut piopieralio- est,~muliumtribiie, clc. (Tob.w,"9).
fcrtim fldeflum stu.dium, veslrum ingenintn bontiffl Sequitur : Noiienini, ut aliis sit remissio, ejc.
•comprobelui',"hoc estj ad opus misericordiae incite- HaecverbacoridescOridentissuril. Noveral enim iilos
-4ur : sive alioriim dicit"; id. est, paupertim, qtti erant esse iiifirinOs,.et ideo condescendil, quasi dixisset:
..iierosolymis; quasidixisset: Neiorle pauperes, qui ^Nortdo vobis consiliuui lanlura tribuere, iil aliorum
r.*suntJerosoljiids, proplef inopiam sollicili sinf, bo- irtopiain "siiblevefis,el vtfs inopiariipaliamifti; quo-
liium iflgeniuhi vestra ctiaritalis esse"comprobetur; Jiiaffl scriptum esi': Ditigesprqximum ttium/sjcui le
i-ii est, incilemini, ut veslris divitiis illorum iiidi- ipsum; "sed ex mqualitate; hoc Cst, ut Illqrum jno-
geniiam sublevetis7 piam stiblevetis, el vos tiiopianlnori patlamiiii. Hoc
Sequitur :-~Scilisetiim gtaliam Domininbslri Jesu scienduftj, quia -qftihic irifirmjs'condeseeridit,alibf
C/in's(j';;quasidiceret: Noslis exempliim",quod gralis aflmajora. fories provocans dicit : Qut parce semi-
tfihriit; quqriiampropler vos egenus factus est, elc; -riai (II Cor. i.v, 6), elc In prmseriliJeihpore idea
quasi dixissef: llle sua propler vos spreyit; quafe dicil: Quia iiihacjiraisenli vita boc sitallerriafim,.
• vos nort vestra propler illum tfibuatis? Iteni : El si hoe est, ut-alii sint fliviies; alii
pauperes. Seqhituf :
,'ille sria, qrtare vos iton v.csira, sed ijliu.seidefli pro- ^.-Veslrcrabundaniiqillortim inopiamsuppleat,.etc.I/-,
pler vosiion rcddatis? Item : llie, cwm essct dives, lorum dicit, hoc est, pauperura, -qui erant Jerosoly-
iactus est pauper, non ut cfesceref, sfedul vos cre- :inis. Sancti vero.aposloli, cum ptitidicatoresflirexis-
-"scereiis: riahi factfls est, qttod vos eratis, rit vos senl ad gentes, hoc etjam -illis injtinxcrtfni, ut
'faceret qflod ipse erat-: nani ipse factus esl panper, memoresessentpauperum; etideo monebant fieri col-
ut vos suae.divtirilalis diviiiarflm faceret parlicipes; leclas, quibus Tnojflasanctorum paupei-unisubjeva-
ilem : Faclus est pauper, ut iina sua paupertate, el reitir-.-Nam scienduniVquia non erat uifa fideJium
liicdiviles faceret irt flde, et postea jpgrii coelestis Jiftlaeofiiffl-.elfidejiiimgenliuni .condilio, quanquam.
liaefedesrFacit eiiam locus fstc adversus Pboiinum. uria esset sedes. llli -eniin-, abrenunliaiis-omnibus
Sequitur : Et cqnsiiiumin hoc do. Direrat superiris-. lemporalibtis, venertint ad fidem; isli vero, boc est,
;Nori -qiitisi hriperans dico. Tale est et qriod dicil : geiitiles, cum doniibus:suis, el patcfnaiHiinrerunv
Consilium do; quasi dicerel : Non pxigo, sed consi- possessioiie,' Illi7clegerartl quod..niajiis fuerai, tioc
iiumdo.tloijsilium efgo tanli doctdris'tioti est jiar- esl, oriinibus.vigiiiis,jejuniisque vacai'e; isli qucqtie
vipehderidtim. Quasi interrogassetaliquis : Quare adhuc in terrenis nfigofiisversaban.tur. Qtiaproptcf,
das eonsilium"?Osteridit ipse :JIoc enhh vbbis tttile 'iftoiiebat-eos,-ftt suis divitiis illoruiri sublevarcut
esl; qtiia iwn.sblurii facere, elc. Quibus verbis Qslen- G kiepiam, quatertus ipsorum divitiis possent partici-
dil posse esse opiis nonybliinlafiurii^perie aut taedio parc; qnasi dicerel: Vbs; o'djyiles; vestris terjprtis .
deprecantis, aul itipeiio jubenlis'. Et sciendu.mquia tiiyilfls.inopiamtiloruift sublevare studete, qnatentis
laudat eos yiluperando : naffl laudat, riuni dicit : illorum diviliis jn fuluro sublevari mereamiiflfnam
Jlmpislis;viiuperat cum dicit : Ab anno'.priore ; ,quQSnunepaup.eres yidetis,quanddque divitescer-
,quasi,dicerei : :Tarde coepislis. Egit veluti docliis ne"tis;el vos,.qui nttnc divites eslis, si.in irlbuendo
niedictts, qrii adhibet inedicampii infirmo; et unum . ft.egHgenlesfuerliis, paiiperes eritis. Quicunque"sua
idemque medieameu ioyet -sana, cl mordet pulrida. lflc iribuunl, ut in fuluro majofaiPcipiant, sic agflni
Sequilur : Nunc, vero -el fa.cio perficile;' quasi quasi lerr.ae cultoips, qftiideQ cam colunlynl nbe-
dixisset: Vohihtas vestra opere nlonstrelur. Nam riprem-r-ecipiantfructum. "Sequitur--:Utfiat mquali-
sfinisuniuscujusque rei altendeiidus est; quia, sicut. tas, ac .si dixisset : Sicflt in Deo sequalilasesl, qui
tionum opus coaetum non esl.a Deo acceplum, sic mque solerit suum -orir.i faeitsuper bonos/etmalos,
..eliam nec remissa voluntas. Seqrtitur: Ut^quem- etc (Matih. v, 45)," sic el in vobissit aequaiitas, ut
adtnodum prpmplusestahimus, elc.; quasi disisset: el ipsi vcslrarum sinl partieipes dhitiafriftl, et.vos
Atislram promptam volurtfatem opere complele. Et illorum bonoruin.- •. . .- ,
i[uia provocayerai eos ad opus misericordiaj, ne lan- P'_ Verum quia yoluit suani narralionem confirniare
Jum videretur exigere a paupere, quanlufflafliyite,. exe'niplq,siibjunît: Sicut scriplutnesl :;Quimuliuni
..sequituf : Exeq quod liabetis, tribuite. Sane scien- non abundavit, etc. (Exod, xyi, 18). Hoe scriptum
dum qu.ia, siianlum det dives,.quantum pofesl, et PSt iri Exodo : praeceptum.namque est filiisflsrapl,
pauper quantum polesi, ajquales sunt. Si vero lan- dttm iftanna singuli jtixta mensura.mper singula ca-
tum tribuat dives, quantuift potest, et pauper magis pila colligereht go.mor;.et inde=dictum"-psl-:.Qw{
. quam Sinal facultas, ipse utique pauper praecedit .mullum,non abuiidqbit. Nafti qui diffideiisne.forie
tiivitem-rqueinadmodura.illa vidua paupercula, q.uae, altero die non possit manna iriveriire,. piusqjiani
sicul legiiur in Eyangelio, misit totum yiclunj suum gomorco.lligebat,non ab.indabal; quoniam vermibus
ift gazQphjiaciuni(ilforc.xii, 41). Si enim voluntas scaluriebai:. et qtfl miiifts .coliigebal, suflieieps «i
prbmpla est, boc est, devota!,secuhdum"idquod ha- eraf. Et scicndum quia, quod tiinc agebatuf, agitur
bet, hop. est, secundutti magniludinem facullatis . etnunc Namijuicunqtie timore fulurspauperff.lis
: tribuat, et Deo acceplaest. Nonenim e.xigendumpst stias rclinent. -divifias,-ipsa flflrj.denliavemies -illis
ab ea:hp.equod non habel. Hinc esf qupd et Tobias procreal, qui non mofientur;; unde Doniinus-rY.er-
i<U , EXPOSITIOIN EPISTOLAS PAULI.7-IN EPIST. II AD COJl. '3'6£
tnis eonim rioh mprielut, eic (Isai.^LXXi, 2-1)..A fectibriem bonorum operum cocfefofnhi, sed etiam
Sed; videndutn cst qua. Inleiitione Apostolus.boc ad-opus miseiTcordiae provocareni: sive cavebat tj- -
ea nt di.viiesnon • lupcralioneni illorum; quia adeo erani.ariiaiores -3ii-
prolulil testimonium; vtilelicpi,
falsa-spe decipiantur, credenles se sic esse' divites daicaeseeUP,ut cariialileriegem observarehl,-ne ipsi
in; fuluj'0, quemadmodurtinuiic sunl-j.quia, si mul- dicerent :-Non siint isti veri Ghrisliani,' quibus ma-
.îtim .habenl, salus lanien; aul -vila non in poru.m jora etiamlribuflnl Judaiii
.âbundat divillis : paujieres pliam,- qui modicum -."• Providenius-enimbona,etc. Goram Deo-; quia sa-
habenl, non se dejiciant, qtiia. non illis Qberit, sed lufem animarum pfaedicabat: .cotam liominjbus;
- maj>ispjoderit ipsa paflpertas. _ quia tam idoneosministros direxeral; qui liori cbrda
' Gratias auterii Deo, elc. Rerert; Apostolus 'Deo Corintliiorum scinderent, sed sua scientia ac sa-
soltimad caeferaboria^sed etiam.ad opus
§rales,:qui dederal ôHiciiiirfiiicm-Corinlbiorumift pipntia no.n
cbrde T.iti,el ipsi ei obedientes exsliterani ': el edm- misericordiaeprovocareni. ., ; :
dem dicit, quam et ego habeo; veluti patef. iste Misinius/autem'cum illis, elc.His yerbis ostendit
'
. euim; ver.tispatereral, qijia sua:-eos- praedicatione eos Apostolosprofecisse; quasidiceiPt; 0 Coriiilliii,
al) irtfldeiilate ad-lucem. fldei traxefal; el, qualein ; iri-tioe vos polesiis; agnoscCreprofecisse, cum tot
sollicitudinem ille, quipaler erat, habebat, talem B et' laies tiiinistros suscipere 'proiifefeiftinl.Quidam
; etTilus; et ideo dicit- /eamdein..In quo faclo rno- voluiil islflm inlelligerc fuisse Apollo; ob hoc, quia
nenlur jmedicalores, ui si viderinl quempiani suo- in jjrinia Epistola dicit serogatum; ut euni dirigeref
Fum soUicifudtnemhabefe aiiimarum, et ijfsos,quo- Tllis(1 Coi: xyi, 12)-; sefl incerlttmPsl quis ftierit.'
- 3'rimsollicitudinenlgerit, obedientes exisfefe, grates Nunc ..auleiri niullci.sotlicitiotem; quasi» diccfcl:
I3"eoreferre st!ideart(r"veluii.ApQstolus hic.. SoIIicitus fuil pfimuni, sed sollicltibrreddiiiisest,
• mu:'(d utendo
Qudniam cxhorialibjiem qitidein suscepii, id est confidenlia in vos,' siveTito narrante
'. corisoiatiofteffl,ut qui pilmiim yenire recusaverai, bona'de vobis,'sive caeiefis.harranlibus, quos cliam
iiuncsponle venire' fesliriel. Sed cuhisblliciitbi es- Aposiolos Eecleiiarunv,,- glotiaiii GJiristi appellat.
:sel, >«tc;Soflicitus exstiterat jiriiritim"audierido;sol- Narii ftiulti'ibaJili et revertebantur, sive ab apostolis
.-licitior'"postmodum iefldiius est viderido, adeo tii niissi, sive sua spOiile pergenfes, qui eis' referre
suavblunlate ad eos profieisciflesidefaret.'J/-?s?mHs posseftt, Socjus Jtreus. Socius "eij erat Tilus, qtiia
eliam cuin itlq fratreni, etc. Isttim, quf nflnus eral episcopus ordinatus; caeteri fratres, qui adjtiiores
erant. Iit' hoc, quod"Aposjolus talcs di-
noius, laude cOmmendat; Tjtus vero; qritetiana Evangelii
faritiliaris effectus, miiriihe laudis egebat. Sed qflia ; rexit, niQiferttiirjiftjedicatores,Cum aliqiiefti ad bo-
dicit: Cujtis laus~esi in Evangelio,Pt cacterSquaeG num tralipfe cujflunt, talem difigaiit, cftjus mefts
'sequuhlur, doctores' ehmfuisse Lucahi dicftnf; ob nullius iftorbo cprrupta sit vel corruftipatur.
" Osieniionem'
tioc, quiamirabililer "Evangelium'scripsif; deinceps ergofeic. His verbis corhmendal eos
iibrrim Actoi'um apostolorum', ut' ipse':: ihiinum-/ Aposlolus, uf obedientes Pt devoti prga flios
' : " ""
qtiidemsetmbnetn, etc. (Aci. i, 1). . exisfaiit; quasi diperef: In hoc vestrarii conversa-
Gp»i£speregtinalibnis flicjtuiy id est evangejicae iioriem, et fidem agftoscerepotero-,sieos lioftoriflce
praedicalionis; in Itac graiia, id esipraedicaiionispt stisceperilis iri fticie Ecclesiarum, id est, in yisiorie
•reconcilialioriis-,qicmminislralur a nbbis;;quasidi- -Eeclesiafum.' .""'.,'•.
cerel: Hanc gfatiam pfaedicalloifls accepirnus, ul - (xCAP. . '' Nani
/_. IX.) .. de ministeiio,
- •-' etc.
.--.- Videtur
aliis minislrareraus (71>5),et ideo~ntinistraturq.no- eniffl Apostolusquasi aflud locutionis-genusaggredi.
bis/ADomini gloria (74i).dicit, id esl a salvaiipne - Noomilli dicuot tiaclep.us' Ajiostoiurii loculum de
;
ariimaruin; quia qfto plures salvantur, eo;ei gioria eleefflosynaterrenarum ferum, nuiie de eleemosyna
augnienlatur.Ef deslinatain nostrain voluntalem; id vejtii Dei, quae majtir est terrenis; et. ideo sedulft
est "disposilam et ordinatam implerc Sed vide haeceleemosyna adhibenda est ej'gacredenies. Non-
quaritse djlecljoniserat. Nani ille parviperidebat tri- n hulli dicunl haclenus alloculum:fnissp laicos; iiune.
bulaliorteset adversilates,islius yil3epraeseniis, ad alloqui sacerdoics, quibus ftfrujnque genus raiseii-
pomparafionem evaiigeli.cae fniiiistralidhis (745). De- .. pordiae cQinmendahduniest. Nonnulli dicunt a prin-
viiantef hbc, et.c.Iste" nariique idoneus dQclof, et cipioTisliussermonis usque-ad flnera de eleemcsyiia
siifflcieflsprsedicationi, vitabat ut non vituperaretur terfenarum reruni loculum." Sed sfde ist.a,quare
detioc bpere misericordiai unde agitur, si non tri- tam frequenter.repetit? Solet enim quis repelefe
bueretur; sjve cavebat vituperationem illarum Ec- pausani quara agrioscit et operafur; ut arclius in
'clesiaTum,quaeab aliis traclae fuerantad fidem, ne aliorurii .cordjbus;,inculcel>-"Qriod maftifestatur-in
7"
ipse:viluj)eraretur, quia sua jirsedicaiiofteeos -ad fi- Pelfoi quCm crim Doininus.aghoscereLshi fli-dbris
flemlraxerat. Ideoidoneos Curat mlnislrbs dirigere, .araorein ;(.7,46-<i7) Iiabere, eum. inlerrogayîtulrum
' qui s.riasapientia ef scieiitia eos' non. soluin,ad pej-- -se dijigeipt.
(Joan.xxi, 1.5)..Sive repetit, utoslendat.,
(745) Videtur hoc verbumporfeelumiil aufog,, ut (745) Ilerii pmendatum legilur iia :_riiqhifesia-
L '/;'
legaiurmgitifesiareinus. iieiiis. - . . ' . 7 .'.-''..• .
(744) Vulg. ad Dominigloriam. . '" Fortasse"toeiiOrfleciibsMi
ambtisardofem,
-(7-46-47)
"
^fiS •>.r . AITONIS VERGELLENSISEPISCOPI '"' - . , iU
_quein affectura habeal erga suos auditores. Ea in- A-parum dederitis, parvam teferrtaefelicitafis remune-
• teiilione Aposlolus repctil, subdendo : Scio emm ralionem recipietis. Sane sciendum, qitia saepesolet
promptum anhnum j«s'(r«m,*etc>;el;: Ex abundanti Apostolus suis auditoribus diversas profcrre simili-
. esi milii'scribere-vobis;"id est,- dilatatum est cor tudines; "nunc militis, ftunc agrictiifofis, iiunc quri-
• meuiftad scfibenduiii vobis. jQuoniamAchctiaparata que mcdici, nunc iiegotialoris ; simililer nunc senfl-
est, etcEaiiiientione, quaMacedonesadexemjflum natoris coiigruam in -quafllate et quaiitilaie ponit
protulerat, ea eliam Achaicos; id esl, ul eos pude- siraiiitudinem. In q_uaiitate videlicet, quia quod se-
fel •iiifltaii nolle. Sed. nunqtiid ei Tsti non erant minat, tioc Pt mplit;'in quantitate auterii', quia
•Achaici? Erant, Sed quasdam EccTesias aflines ad (jiiartlumqtiis seminat^ lanlum et-meiit. Illud autenf
exempluni-proferi. Et quid eslflicere: Veslra mmu- notandum, quia pafcuni; ajipellal avarum , a quo
; latio provocavitpiurimos, nisi quasi aliis verbis di- qnasi exfofquetur,- et exigilur, ut infefat-: qui id-
cai : Vestra correctio et eroendalib plurimos ad pirco tardus esl Iribuere, quia fruclum mercedis
emendaliOnenj,, id est, .imjlationein provooavit? nqnvidet. '., - '- :'';•
AdColil dicerent: Si Goriiilhii, qui ceciderunl, jla Sequitur: Et qui seminat.in benedicliunibus,-ctc.
- Sflwexeruftl, flt ab,ApostolOlaudenfur, multo roagis . In benedictionibus namque seminare est,Pum cordis
.lios possflrtius.nosfros mores-corrigei;e,.lut Deo et " biiariiaie, sub spe iulurae remuneralioiiis, miseri-
-
-Apostolojtiaceie possimus, qui non cecidimus.. „ ; conflam pej'agere,'juxta iflud Salomonis dicentis :
M-isimus-auleirifratres; praediclos appelial, ul me - In omrii dato liilarem-fac v.uliumluttm (749), quod
/qicod glerianiut, elc. Laudaverat Apostolus Gorjn- eliam.de eleemosyna veitii Dei intelligipolesl; qub-
4iiios Macedonibus; et,- lie fpsi aliter- invenirenl, nia.m. qui-suis auditoribus eleeraosynam yerbi tri-
quam Appstolus dixerat, idcirco curayil Idorieos buit, expordis sinceiTtate, ne lorte fjpciuprivetai',
.niinisfips fliiTgere,,,qui: eos ad/opus .niisericordise f.necesse.esl administrare. Saiie ootanduni jqtfla, si
.provocarent ,.ne -aliter Macedones invenirent. Et in bene.dictionibus metet qui. in benedicfiQnibus
ideo subjunxit:- Ut, -quemadmodum dixi, ngraii si- seiiijnat: ergo ecbnira qiii in-maledicliQni,bus,.tioc
,tis, etc Berie dicil: Erubesccariusnos, quia,si aliter Qst, trislilia. seminat, in nialedicljoiiibusct nielet;
-invenirent Macedones, erubeseeret Apostoltis, quoniam scriptum est: Qum-enhriseminqveritiionib,
maxinie Gorinlliii ;.quia magis solet ertibescereille, hmc el.meiei (Gql. yi, 8). - ,.'.>,
7qui ali.tim videt suiraet causa erubuisse, quam si Alvero Corinthii, quial ongoante tempore^sepro-
ipse pr-opria causa erubesceret. Ut. non djcamus jniserant cojleclas facturos, idcirco laliier loqnendo
vos (748) in hac substantia; id esl, in ho"Goperemi- suhjtingii , dicens : Unusquisque pr.oui deslinavit
7Scricordiae>i).onnegemusyps' esse. •'. cqrde suo; hoc esl, ut tieliberavft, decreyit, atqrie
Necessarium -ergo existimavi,- Q.uasi dicerel^.O disposuit (sflbauditur, tribuat);, Yerumtamen, fton
'
COrinlhii, rion parvipendatis _qtiofltot pl talesdi- pum ppeniteat, ne forie frtictu .prhptflr," ef Tdpo
jlgam nihflslros;. nam ego necessarjum duxi tales subjiingft.: J\Totiex tristitig. aut. ex necessilate.Vc-
diijgerfi, ut prmparareiit repromissambeiiedictionein. lerant autem Corintjiiiex trislitia, autpxrieeessliale-
Idonei narnqne debenl esse, qii.ibenedictionem prae- tribriere, duni videbant alia| Ecclesias collepias fa-
parant. Repromissam dicit illam, unde superius : eere ; qupiilam.pudebat eos alifer. agere. Polefant
Qtioniam,ei'Acliaia ab' anno priqre parala est. Bene- ehini dicere; Ecce aliis tribuenflbus, sj'ftbs non fe-
diciionem dicit esse, quia illi, qui iribuuiil, aut a tribuerimus, denolabimur, et detefiofes aiils judi-
Deo, aufab illis, quibus tribuunl, behedici prome- cabimuf. Qhapropter, ne opus pielalis frftctu care-
reiilrir. "Nam-uritisquisque secfttidinn..cujus prse- ret, -mdnentur ati Ajiosfolo,iit npii ex tristilia, aiit
cftpliim iribhit, ipsius coiiiertipfalioneperficitur.-Ex necessitaie.id ipsrim.procedat. Mpfaliter.: Multi.sunt
cbepta Dei caosaj _ijuaiitufti, ad humanum moreni in Ecclesia, qtti, dum vident geriPraliiatem ajiquid
Pliinet,'ApQs'toiusiionestatein cQminendal: sicquasi bonuni agere, ne denotabiles habeafttur, pudei Pos
beriecliciibnenr,etc. ." -'"•.- r. aliteragere. Sequilui' ; Eilarem eiihn daloreai di-
""Supefius iiifirmis' condescendehfe,dicebal: Noiv Jigil Deus.Scilicel ex onuflbus illis, qui saa tributmi,
ttt aliis sil Jeniissib, Ptc; iiunc fortes liorlatur di- eos diligit Deus, qtti cum cordis ItllaiTtale tribuunt,
'ceii-do'::Qui parce seirihiai,;'parceeljnelel. Quia con- ipsosqfte etiam praeparal ad' remuneranduin. Ubi
des centlens. Aposfolus"iiifirnfls superius dixit: Nbn eiiam attendendum quia, si eos dijigit, qui cum cor-
'nt qtiis.siitemissib, elc.; ntincyefo ascendens pfo- dis hilaritate lafgiunfur; eos utique odio habet, qui
. vocat forles,'polenles, ac divites adtiiajtifa jflelatis cu*ffl,tristiiiacordis ivibuunU "; .--.':. .
oprira, dicens, ril jiraeparenl rppromissam benedi- Sequitur : Potehs esl autem Deus gtatiarii abundare
clioneift, siP noh quasi avafdiam-.Qriibus el rebu.s facere itivobis. Optat lfls verbis ^posfolus gratian)
'lerrenisprottflit similifudineffl,dicens :~Hoc autem Dei Illis adesse, quatenus sicut onmia vilia gralia
dico'; Qufpaice seniincjr,efc.;' quasi dixisset: Sictit ejus .vi.ceranljsic et in opere misericordiie perfecli
qui parum semiriat, parum et- njetit, sic et vos, si ac devoli invenirentur, ipsius fujti praesidio. Seqtil-
(.748)I_nVulg: yeitia haec, ut" hon dicajjtusvos.,pa- Siracb xxxv, 11, -scriptus - legifur, non per Salo-
Veiitliesi sejuhcla Tegtiutur. monem. ,' ..-•-.• . 7,..
- (749).Texttts hicjn.ljbro JEccli.,per Jesum filiuin
.«*'*•.. KYPftRFTinIN >ir.P!STOi,A,S PAW',1, — IN EPISTAtl AD COR. • 4'66>
lur;: Inoniiiibjis^semperbmneinsufficientiamlicibetiles,;. A rum actioriem per nos operalur Deo ;boe est, nobis'
etc. Impj'eealur etiam g.ratiam Dei illis,-ut in omni-. exIiorlaiHibtisei vobis tribuenlibus, alii incitaiililr-s
bus abundent boifls ; adeout nibilegeant eorum, ut gratias Deo Teferant. " "'-
quae ad anima;. allineril saiutem :- qitod tunc flt, >.Scquitur.: Jiuaniam ihiiiisteriumhujtis afficii,:etc.
quanflo honflnes, eliguni sufllcieiitiam;;. lipc. est, Dfficii niiriislerium dicit-minisiefiuffl.yideiicet Col-
quando,-siipplela-sua, .suorufflque necessitate,,quae lationis. Et est sensus : Quicunque liiijus officiiffli-
sugerabundan.t,'panpefibus tribuuiif,. sicul scripium iijslerium imjilet, noii'soluinob hoc remtinerabituf,'
'est: Dispersit,.dedii pauperibus (Psal. cxi, 9), elc.v quia sanclofunvsublevai inopiarti, sed eliam ob hoc, -
Magnopere quijipe tiori pxeiriplo; provocat: eos ad. quia aliosj qui videntvprovocat;-:ul gralias:Deo re-
opus -miseficordias. Utii eli.am attendenduhi quod. feraiil. Ilaque duaruffl -niercedujn inunere ditabiliii'.
dicil: Dispersit;dedit pauperibus-,etc. Si eni.mjusli-- •Sequilur : Per- probalianetij. ministeiii hrijus. Etest;
tiq-Jiliusmahet in mlertium;jjiii pauperibus tribuit, senstis : Hac-probalione manifestabiiisyos.yerissinie-
miilto magis ejus, qufiribuil jiisliS. It.aquedistat, esse Christianos, si hujus.riJwislerii, Jioe esi,-cplla—-
iiiter pauperes et sanctos ; pauperes qiiidenisun.t, , iio.nis iinpIetoi'es..:fuerili.s.,lSec[uii,tir ::\Giefific_anles:
qui publice egent; sancij. vero,, qui .jejinflis ..onini- . Deumin obedienliaconfessionisveslrm.Elesl sCnsfls:.
bris alijue yigiliis.insistuni, flt Anna (750).;-vplcerte {) Iii obedieniia confessioriis vesli'ae,hoc est, pervim-..
qui sua distribuuni, ut aposloli. Sane sciendum • pleiioiiein. vesjtr» pfoiiiissipnisi.-eriiis.-giorificanlcsj
qtiia, juslilia, dicituf 'quasi Juris slaius. Ille ergo- Deufflin Evangelio Chrisli.>Sequitur .Ei/simpllci-^
jusiitiamoperalur, qui omnia;lemppralia cofflmtini-: iale cbinmuiiicati.bnis..Simpliciiatem Gommttiiicatio--
lef oniiiibus.a D.eo dalainteliigil, Illc, iriqtiam, imi- nis dicit mentis qtioque .sinceritatem ; hoc esivift
talor jusliiiae Dei.Cxistit,qui, ad imjlalionem ipsius,. non aliud q.uaeraSur,qiiaip quod qttaerendiiraest.-.
quj soleiri suriin oriri facit super bonos et malos, 1/n illqs djcil, qui eraftt Jerosolyriiis ; ei hi-btrines.
etc.,-quae, queis superabundat, tam flinicis, quanf et dicjl,:de lllis, quibus ipsi: tribueBant,' vel certe;-qnif
inhnicis iftdiflbreiitertribuil.. .,,-.. videbant, etin aTiislocistiabita.bant. , -.,'>, -
Se.quilur.:Qui auiem qdinhiislfat semenseinhutjiti,-, .-Sequilur.: Et-ipsoruni_:bbsecrationeprovobis, de-=
etc: Nofa qula Dei sunt. seniina, alque naseeiuia, siderantiuinv.os.Ostendilliis.verlfls"Apostolus,jjttan-
•quoniamipsius nutu et seniinaiitur, et.nasGuntur ad, quam Ialertter, qtiod riqn soluin saticlorurii,.qu,i.'efartt=,
susientationem . homijiujni ,Et iioe seiendtini;, qtiia • JorosolymiSj inefitis,.,pt. precibiis Deo commenda~>;
Iiis vefbis magnam submihis.travit illis-tribuendi . tentur. Corinlbiij^sed etiam. el aliorum.omiiium,
'
coftjideritiam;.ac si dixissel - Si ejus-sunt seniiua,,- qtfl videbant, et sui.s iiecessitatibus, -non..sibi iunc-
ptque nascenlia, quare jiigri estis ea quae-TJiiusC ctipiebaht esse siibjecios ca.usasalutis .ipsorum |et-
suiit illi tribnere ? Nam,,si tribueri tjs„ deb.iiorein ideo.fljcil :.Pro,vpbis; desiderantium vbs,.Quis.enlih
vobi.seum ..facietis.Et quia fluQdixcrat, duo,r.ep_e-. sanciorufflnort dcsidcretaliquetn.siiis nece?sitatibus
lit :,Et.multiplicabit semeii.veslruin,eicEl est sen- esse.subje.ciurtJ causa .saluii.s ejus ? Nain, si .ille;
stis: Qui.adffliiflstrafs"emeri,.multiplicabitei ipsuift, qui Iribuit, eum cui tribuit, velit sibi esse subje-
et ,qui pr3estabitpanem,.e(.fl!;(jf.gW( jncteinenta fructum,- amitlit jilique jiiercedeiri.vEt ideo .sanpti:
guth. Itaqtie nolite segnes esse seminaip, hoc est, scnjpcr "cupiunl bomines suis necessiiatibus, pssp-.
paiiperibus erogare, quoriiaih.sisem.elsemiiia^Pritis, subjectos,.ne .perdanl.inefcedem.^PiPpter qtiid.eos,
bls"metetis.Bisnaniqtie metere est.-el in hac prassenti desidprent, ostendif subdeifdo ^.Prqpler..emineniem-
vifa.ternpofalluni vemm.abundanfiain, quibtjs pau- graliam Dei;. ljoc est, nl gfalia. Dei eiftihentef sif
perum inopiahi sublevemiis,- ef in ftititra, «leriia). iu.yobis; qtioiiiaift,.quo eriiis biiniiliores, eo Cmi-i
reniurieralioiiis pi'aemirimsuscipere, Notaquia fiu- n.entiores.' Alifer :J>r.bplei:..cmineiitem. giatiam,:\\-.
gesjflstifue djeuiilur ; verumfamen frugbs,,fruges, delieei;. scieiitiae,. et charitaii,s,,et sjmiJium;,uf.sTli
justilisejuslis sunt, qui eas bene dispeiisant; inju- scnsus : Ul qui.Jam Tn-aliisoniriibus abundalis, et.
stis autein utique fruges sunf injusiitiae. - iii hac gratla largitatis abundelis.7 .,: , - 4--
"
Sequitrir : Ut in omnibus locuplelaii, -elc. Locu- 0 •..Sequituf7: .Gratias-.Deb sxcperJiienafrabili -d_pno_
pl.etes"nempe in OJhnjbussmit, qrii abundani taniT ejjts, Notajidum quia In 'gratiariim pe.lionesenrno-.
lernporalibus,-quatii spifil'ualiB.iis-bonis'.-'In.pnineht riem.de_Qpereniisericordiaj terniinat, qfteniefiam a,
simplieitalemflicit; quia qui tributuit, sinigLici.ter l,audibiisr,iiicl)oaverat.\,Et-esi sensus..; Gr-atiasago
hocipsrini airpre fleberil ;.hoc esl; fton cos, qu.ibus Dep, quivos.sfta miseralipne ineffabilibus Sui.sdonis.
Iribuunt,. sibi _velle esse- subjpclos,' rieque' aliquod ditavif.' Si.ryero ad superiofa Teferaluf, lalis.est
perJjpc quaerere obsequiurh-:nani-quicunqheaTiqifid sensus,: Gratias ageulps Deo,_;qiii,vobis immerilis:
liortim etipluiii, s.uairi.,.inquam,..merceflem -reci-. ineriai'fabilia suafloiifl contulit.. ; .,-..., ..
jMiinl; unde Dominiis : Atneritiieb vobis^recepetui.U , - ,(CAJ». ,X>.)Ipse .aulem ege Pq:utus,"-&lc.Eranl.
mer.cedeinsuam (Matsli. vi, 2). In ep.veroJ'.qupdait," en.iiri'nonnitjli. intei. Gofi.ntliios,7qifl.eum ftiiftoiTs-
qumpperalut per nos grqliariiin aclibnenyDeb,Ufls. csse auclorilalis ptilabant, et haec suspicio potOMt,
^cstsensus :..Siihjfljcilas, admihisiraiio (7>SI)*gralia-' iinpedife..ejus7exhprt'ationem pradictam de op.eip ,
(7S0)- De tjua iri' Evangelio. Lucae' -H-,;$&, 57. (751) Fo\Jas$e simpliciiasjidtiiiriisltp.tibiiis.,-grd^-
t}tir.upi,eic. - .;•'.- '. - , • - -
01 '/:''" /-'";/;-/..' ATIOlSilS VERGELLENSIS EPISCOW |i,::';'":''v ::'."-"';'--' 7;4#-7
misericordiae. Idco -jnserull aucloritalem Apostolos,, \ fueril vestrti -obedieniia.'/Nam obediehtja fldelium -
dicendo ; Ipse aulem ego, eic.; qtiasi diceret: Ipse Condeiftuai inobedieiifiam 11011credenliuffl;: quofl:
egd palef, et prseflicator, et doclor, qni vos per tunc fll, qflandoilli, qui e.rant affii-raaioresialsilatis,
toium; iexiiiin istius Epistqlaj mqtiui, velutl pater iiicipiunfesse-asseiiores verifalis. ,"-; I' . *
liflos ; -sive,:ipse cgQ, qfli non alter sufti pfassens Qum secrindtimfacierii stini, videts> ifl.esi^quaein
corporp, absens autem in Epislola ; sivc, Tpse ego apertQ et hlanifcsto sunl,:animadyei'ilte.. Et quae
qui infqcie quidenv huniilis inter vos, absens auteni sintilla sfllidit: Si quis confidit Chrisii'•; se esse, e!C.
confido in vObis. Obsecro vos, eic".-:; qiiasi dicerpt.':' Erant eniin nonnulli inter Gorintlflos, quj-dicetiaftf:
Ppr Tllitjs'-riiansuetudineht el; ltiodesiiam-vos- oflse- se Cl)risti_esse,:Tdeslipseudoaposloli, advej'susquos-
cro, qiri, cftrti posset suos ulcisci iiiimicos,palien- loqultuf Apostoliis,flicetido ':. &i quis coiifidU,elc;
ler tolefavit. Sed cufti dicit, obsecro et eonfido/ quasi diceret:Si Christi vosessediciiis, etnos ipsius" -
jyidctui afloqui bonos, sed lamen propler malos.El smims. &ed mftltum setiunriliat,. quoniam iion se
'
qtiid.coj)fl,leret, maiflfestat; subdendo ':'Rogo'auiehi, prKferli.Quanta; eninvieriieriiatis Pst ille tioifto,qfti
ne/prmsens audeiim: Eranfenlm rioiiftulli InlerCo-: viiltse Aposfolo coaeqflafe?El si-ille, miiltQmagngeT"
rinlbios, qui ailliuc iiicorrecti manebant; erant' temeriiaiis, qtfl se etiafti vuli prsfifefip. Sefl qui se,
eiiara et psesi.dqaposloli,a qhibus fuerant deceplf; B'bic Jiuniilia.t,aflctQritafem mox; subjuhgit siifApo*
et ideo taliter lojjuiiiiiy quasi dieeiei : Rogo vos, stolatus,:dicens : Nahiet/si amplius aliquid'giorialus'
Jtf ita.CQiigregetisyosvul cum Veftero, non babeain ficeto, eie.:; qiiasi dieeref; ;Si ego,"quime bumiiiayi, ,
quod reprelieiidam:, aiit exeommuifleando, aftt,ab: auCfriiTiaienitiieiApnstolatus fflanifesiaris, n'on crii-''
fliiifate separando-, sed veiuli paler'-"ittifiiiis Isflris bescani, dicendo de ftipdicluift faisse : ~Vaseleeiionis
per eain confidenliaih , Ptc. >(Jub's appellassei.,. est iste ttiihi (Aci. ix, .15)'; qtiianon facio conlfa
manife.stat,. -dui.nsubdit : Qut atbUrqrilui/ iio/s'iari-: iilud •:Laudet ie dlienus (Prdv. xxv-n,$)r etc. : quo-;;
...qjctim.sectiridummtneirtambiilemus,\id est, iftcarne niarii:noti causa ifteae Taud,is,"sed"vestrae salulis, He:
consisierido, eafnaTiter--yjyere-;sive Jegetn iegendo, i«seudoapostolisfideinvccommodeiisjflico.Quaneiftpe'
'noi}.-refele':sentire.' Nani dicebant Apostoliim neri iftfentione, posl exbOflaiioiiem collationis, stii apo-
recte senlire; elideoei fidem non accoromodarl de-' stolatus 7Jnserueril auctoritaiem, tiianifesium est.
tiere. Ef ad baacduo Tespoftdit.SHbilendo:Ih ciirne- Qui qfloque inipsa infeiiliorie coriiffleiidafionissuae
eiiiin ambutanles, <3lc-;id"est,-in carne mof tali coii- auctbrliaBs.perseveWns,;.^ exislj-;
sislertdo, inortiftGaiis desideriis carhalibtis, securi- 'mertatiquam lerterevos (siibaudittif, yoTens)'})<?)• epi- ^
diim divina-pi'accej)iavivimns, sive pamdem iegcin, stottis (.siibauditur, dico). IIos illi naiiiqtte pevejiisto- .'
qnani Judaeij liabentes, spirifaliler iiilelligimus. ^ las lerrent, qui nulla graiia commeridaiitflr, quiqtie
'-. Nain. qriha imtiljfe itostnv-,.etc,;; quasidiceret : eliam nullaih babeiit aucioritaiem, nullttm officiflift,
Arriia'tiPsifa'jion'suiit: scutiihi, gTadiijs,ihatefiafla, inillunique magisieriufti; ideoque tefreril absentesj,
atqiie lisibifla, sed potentia Deo..Poietilia siiiii, qifla .quia titiient pfaesertles."Econtfa nori efal lalis Apo-
boc'possumus verbis, quod Plii gladiis .nequeftnt'; stplus-,ueqtie iii, qui curii "eoerant: jpse eniniauclo-
.sive poieritia, qftla Iiis armis adyefsus fegniim iifl- filate commendabaltjf, qtiia et Sjiirilus sancli gralia
, Jjujiatis diinieanuis:. Nam sicut Chrisitis "adversiis', eral fepletiis,el a Domirioad prxedicatioiiis.Olficiunj
i;egnnift>itiiquitatisdimicat; ita et tios doiiis ipsius difectus"; idcifco omflia secunflunf Sjiiriffts sariCii
dilati, -el arma baberiiris, et smnus,-,el ad "destrpen- dispQsilionem agebat. Subjungil el ycrba aeslifflah-
dum regiiuin iniqtiitatisiabofamtjs. Ef qtiafe jiolenr titim se absenlCs'per epislolas terrere; quoniam qui-
fia Deo,. subdil. :,Arf deslruciioneiririiunUioimiri.,Mu-- deni epislblm, incjuhtni,/grave's jsunt ;et fbties, ftfe.
iiilioneflj' »aftique'a,ppellatiioclrinam ps.eudQapostO-: Saife scieftdum, qun/prmsentia saficiorHiri.lumemi- -
irirum,,'qtii sflis7callidilatibusi alqfte versutiis.eam bus:, acpftpefbls^videlriresse iiififma/ei eorum serjiio
mriniebanfjSed taftfeii arieiibris apostolorutn ~ipsa cbnlemptibiiis;^Quare? Quia sanctorum nalura'pst
est.muhiiio destrucfa, qiierftadmodummftrus visibi- n itolle suaffl aucloritafem ostendere, nisi coac.fi.Ef_
lis; afietibus-dJssipafi solel.;.Consiliadesitricnlesfclc: idefl quo eos -jftfiri.nosconspiciuiit,eo huflius Csse
eiflni : Ecorilra aliiCf fldeles sentiuftt. !
.Altitudifteift: -hhliqfli^hdslis^^pellal:' iftsidias, auaoritatls J)utatif.
quae Porisiliis se inserunttiominuniîefjquasi iriufti- --Naffl quo eos ipsi abjecliores inspiciunt, eo subli-
libneift faciunt, sed laftien aposiolica floctrina de- nflofes et majoris essp auctorifatis ef
' " inteliigurtt,
-
sifuitui. Isli eniin voleftles.suani sfatuere scientiam., iflcirco fflagis eoslime.nl. •_
'
-hftinilise Dei subdi noluerftiils'cientia3.". Et hj capli- Sequjluj": Smcenhhcqgitet, quiejusmOdi,esi.;hqc- -
vilaieni tcdigehles, jJaj, l.'d""est,--superantessuftius Psl, .qui tinjuscPmodi' est ajslimatioftis, qitiq quales'
jiseufloaj)&s[olos,qtil omneni inlelleclum prasparatum suriius pet epislolas-qbsentesêtc-.; ac si aliis yejtiis.
.idpbseqriiiim C/tris(Jf.caplivant,et slbi siibdunt. Est dixisset ;: Ron-sum alier, et ajtef; quia non.stim di-"
Ptiam alter- melior seftsus: : Mariifeslafa.;yeritaie, non suffljifaesutiipior r-iiampraesum-
:visurs,.qiioii'iam
falsiiatem destriiefe7 -.: ','...-/.. piorufti estmiiiari quod fton est_niiriandtini; el prQ-•
,': Ei/iii/prbinplu Itabetites,ptc. Iri prohijilii, id est, mittere; q-tiod nonPst promiiteijdum,: Nos; autem^ ;
in propaiulo: q«asi dicerpt •: In promplu.-. habejjtei etsi aliqfta Tmirtartdo.aut proiJiitiendo dicimus,tift--
stimiis ulcisci omnetn iriobedientiam,. cum implete que per eunl, qui in nobis Jialflfai, impjere pbssu-
m _ txposmo m ERISTOLAS.PAULI. —-INEPIST, II AD COIV m
mus,.; Quapropier. me tiuiiflies Iitfjniiem' seiiihiftt, J_ riabahtiir,, hbc'esf, in plebibits,: qflie .jPer aliorurn.
- superhi yero rigidum el fotteffl.agnoscuftt. '. praeijicaiioneni crediderafti, qtii etiani iiph.audebant
Sefluilirc : Nonaudeimis/nos inserere,.elc, Efesl (755) Iraftsiie ad incredulos, qui sigtia feqjj|rebant,
sPijsus : Non pniftr audemrts jactaiitef ea. fle-iiobis quiaj nulluih facere poteraht; ,et ideo tfansibant ad.
proferfe, quoe iion sunl iif -nobiSj fteque ila Dpuro CTederites^:qui non signa reqriirebant-,, Seqftilur *
corilemnere, ut nos. psefldoapostolis- compajpmus, Spem aulem'lctibenies-cresceritisfidei vesifas, efc. ;'Et
quinon Dei gralia, sedsiia prassftmptione eomrnen • est sensiiSf:Non, cedimiis pcrsecutionibiis, no.ti pas-
dantur, Seqtiitftr :Si ipsi in/riobismelipsis hielientes, sionibus, quia spem certam hatienius, quonianiciim
nos))ie.!j)sos.!iof'is.(7>S2-B5), etc,,";qifatii dixissel ;Sti- fldes veslra creverit, nos quoquea be.o.reinun.ef,i-_
mus etiim. nielienles nosmelipsos _innobis; quianon bimur._Et ideo nqn vestrum atiruin, neqiic veslfiini
uliraniensurariidiyinaefBgitl,p, hocpslvdispo.sifipriis^ afgerttufti, rteque caetera.qttaeriinus; quQniam-aDeo-
-extendimus!iQS,-neque,eliaminfra ipsain lneftsurarn 'rcffluneralioneffl exspectabimus. .:? , :, ';.///
poarctamus, .qttianon nos pseudoapostolis coinpa- Sequitur ^ Secjindum. reguldm nostram- in aburi-
ramus. , ,,;•.: •. , ^ -.- idanlia ,êliani in illa'., qtim ulird vos sunl, evtingeli-
'.: Sequitiir : Noiiiiiimmensiim gloiiabiriiui: Eslemm «ijfe. Pronflttithis yerbis:-ApostoJus.yjjuod 'ijon.sit
-qnasi p.raecedentittinverborum ex-posiiio.in iffliben-' 8-contentns.Wanere'7gemp'ejv'C'o.Hhllii^
•sum qiioqrie gloriafi Psf ullra liictas divincc dispo- sit" soiunimodo usque. a.diljos extenta..mensuia.:-re-.
-siiionis exlendi, Seqflilur; Sed.secicttduiivmensuiam ;gu.lae.divinoe,setl etiani Tftilla Iqca tfansirp, efevartr
Jfgulm,.quam mensiis esinobis-Deus_.Et. esl sensus-: gelizarev quae-diviha cQrtipreliensaerafttiinea;. et
-Ex;lejidiftiusquippe nos ad praidicandura, sedsecun- ideo &\c\i:'Qum ullra vbs stirit. V-efftm'iiiinj-,'ui noij
tiurri teriiiinos, et nlgias, qrias nobis Deflscoiistiliiit. •alieiiis labonbus giofiafefur, 7 npcjtte''su.pdr.alieftum-
Sefl quia vos infra; (754) mensurafti divinre regulae,_ fuftdaiiieniura' co.ftstriiere''videretflr, .-'•rbi ,se. flieit,
hocpst,,disposilionis,;esiis.compreIifirisi, extendimfls eVangelizafe, ubi nemoprius jecerat fuiidameniuftj,-
nos usque ad vos.;E'i boc.pst, quod "dicif, niensuram - et ubi (ihrislus Jionflum fueralTioftiinaUis. Et hoc-
:'periijigejjdi ad' vos; :quasi dixisset-: "NosPnimnon >; est, qfloddicii'i-.Nbh jn alienti fcgtilq;: jd psf, dor
pfcesumpiione afl vos veriirnus, sed flivina jidniftiliti 'cfiTna, yel cefte potirisjfleb.e.'¥ndeTpse.rooxsiil)-
•fevelatioue. Yos qupqtie tiobis p.rffiflicanlibus credi- jiingit, dicens : InJiis', qum ~prm.paiata~sunl-,gtp-
dislis; unde in prima .: .Signacutum aposioltilus jnei rtari-vIUud'.aul£riIscicndum,^juia.^
_ vos esiis (I Coi: _ix,2).; et ilem :r'Pei ;Evatige!ium illis Ecclesiis, quai aliofijiti iprdedicalione yerieraiit
'-ego.-Vbs genui (I Cdr.w, 15). Illftdetiam scienduiri, ad fiderii,flirigebat-Epistplas,- noii seyeriiaiefflhii--
quia diviita revelaliohe aflindniius veiiil ad-M^ceflo- nabaiur, sed e.xhorlatioftPftJVetaflinoniiionSnidesti-
neset CoririiliioSi IIoc safte riotanduni, quia tiis natial, - "et'jjeecaiiiffl;nptabaV,ut coprlgPTentur'; illis.
•verljis•-osfendit Aposlolus rpgiones et pi'ovincias >-aiitem, qui;ipsius.praedicaiiOrteyeneraiit afliidemV
. fllvisas fnisse prSedicatoribus, ftt ftftuSqiiisquetiabe- - etianf seyeiTlaterti niinabalur, Quod agentlri, Jegis:
' .
rel ii) quo specialitef gloriaiprituf. 7 ' prieceptflrii irtjpiebat, quo jftssumest; 'ritsiqitisjier
; Sequitur :' Non enhtiqutisi'•nqitperiingentes udvos campuni allei'ius li-aftsifef, baljeret po.fesfafem.spi-
cas mariibuS vellCre, pt. eonfricarej hoh tatiieri fa.l-i
superexlendhhus nps. Siiperextendi vefo est moduin
' cefti mi.ttere (Deut. xxiii,'25). 7.7
divinajregulaevelle excedere. Njhilonflnus sciendunf -• : Qui autem/glorialjir,:iii Dojniiibglorie-
in lola bac sentehlia tiaec esl Apostoli intehtio, Sequilur
.-•quia se in iiftniensuin glo-
7iif qstendat "Corinthlis, qtiOdhoft' euffl coniemnere iut: Quiaflixerat superius jiftn
, ria'ri,,;i.eque,in alienis i.abo.ribus, sub.didit.Ptiam ea,.
deberit, qui jlixta: hiehsuram: diyinee dispositionis -
aceepit, flt sflaieos pfaedicaiiQheflfl fldeni traberel; -' pro, qriibus aliqnis pofefat suspicari etiftl ;prOprjarii
Qui /autehi
jjuasi dixisset : Non, inquam, .yeSlfHm pro|irium quaerefe .gloriam ; ideoqtie subjiinxil:;
. pairem, magistruni atque floclorem debefls "coitteih- glorialut; hoc esi, qui glofiatur in dociflria, sive iij
seujti profcctfltifldiloruin,
nere, neque ptiam pseudo eiderii' in ifflmpnsiiftiglo-]R ffliil't.itu_dinecfedei)litira,
rianfes praefeiie apQsloIos.'Seqiiitftf : ffsqiie adjfbs in DomihoglbrieCur; tioc; esl, fotum afl Dpminl.lau-
in Chrisii. (J\fistl dicit afl, di- , detn feferat, el-ad Domifti.IflCrum7 ,.7:;7; /_ '•'. V
pefvenimus EnangeKe
; siinetiQneftreoruffl qui noh Ghristi, sed sftas falsas ' Sequitur : Non ehimqui se ipsum 'cbjhtiieiidtitîile
"praedicabant dotlrinas.- '7~ pfbbaiics est, etc. llle qiiippe prribaiiir-,;'qfli.tioh sua
- jifaesuinpiione, sed; Donflifi gralia Pofflfflendaiuf.
,^. Sequitur ~ Nqn iit jmtnensum glorianles. Qftid '' noii erant pfbbali, qnippe
eniia sit in.immensumglQriarl, DJQX .osfendit, ciim - ' Pseudo riaflique aposfoli,
ntiTliseiiam virtutibus eomniendali,= ._':._
.si.ibjunxit : Jrialieiiis fabbribus. Aposioltts"qftippe quTa
"noii; in iriieifls.labqjibus .gioriabal.flr, sefl ih prqpriis; (CAP.>XI7J~Sequittir•": tStiriam-susiinetetis tnp-
, quoriiam sfta praedicatiope tracfi sutit Gorinthii ad dicum/quid irisipieif.im iiiem; quasi flixisset : Vbs
iiilem. Ealsi.quoque.apostoli in alienis labpribus glp- p Corihihii, qri'i Iorigo"teiiipdre falsos jirsedJcaiores
: (755) FdrtassP Jbc-onbivptiflc'ian(,.legendiii).iJlu--
'.;(7SfJ-Sb)"Ytflg,Sed ipsi iii ijbbis ngsiiteiipsbsjne-
licntes,ei
' compaftihles.nbsmeiijrsbsribbis. '._._ debtiiifi/lii aftlog. enim i"ia UgiUnfAliatidebant:^,
'
.(TS^ -YiiJ-.;nuttf,lQco;tii/iPlegenduni sit triltti. ._. ,quod enjeftdanduiii .ceijsiii,: . ;/ /
*7i „ 77 ATTOMS WCELLENStS EPISCQPI, , ,'«£;"
gloriaiites Sftslinflistis;,'ffle quoqtte sahem moflieuin ik do»eos>admoneat. Serperis eftim ltce lnQddrsedflxit
sustihete. Et riota, quia insipientem se vocat,'vide- Eva.m : nafti cum pfaecepisset Defls protoplasllsvftt
Iicet qtiia magna dicturtis erat de se, quorumgto- de ligno seienliaetioni et maliiie comederenf, venit
fiaiio jioterat yideri attinere adinsipientiam. 7 afl eos serpens, et dixit : (Juare praecepll vcbls
Sequituf : JEmutbt, cnimvbs Dei mmulaiione."Et Deus, ut deTlgno scientiaerion cdmederelis? Resjion-
est senstts.I Non eniriT iiivideJiiia' adyefsus falsos dens Eva tiixit : (iftia qijocujjque die coniederitis,
siimulor, sed vospaterno afFectu zelaiis inflammor, moffe morieraini. Qui dixit eis : Non erit ita; 7 sed
iil inimaeulatos et- i.ncontaminatos vos Deo rejyrae- scif Deus, quia qriocunqtie die cQmederitis, Prifis
senleni'.' Unde inox sttbjunxif: Despbndi etiim vos sicut dii, etc.; quasi diceret": IdcirCo vobis pfaepe-.
wii viro virginejn easlaih, etc.'Uni viro appellat : pit, ut terrorem inctitefei; tameji non efit factiifus.
Glirisiftm, viiginempasfam, vel geiieraTitefsarictam SiffliJiter et Apostolus tifnebathelioc riiQdo-Coiiri-
Eceiesiam. vel specialiier animam fldeleift, quse'duni ' llfli decipereirtur : nam pseudoapostoli venienles ad
pe'r aquarri:baplismalis renascitur, .sjionsa Ghrisji Pos'fliccbant =: Quare non observatis legCmtllli
eflicituf; et, ritpullum aliuni adnfltial, qflasi arrha- vefo respondebant dieenfes : Quia data gtiilia -fani
, tionein, pignus: .sancll Spijilus aecipere pfompre- -non yiget. ljfl ecorilra dicebant sMdri rêo dafa fist •
lur.' Illud atilem scienduih, qiiia.qiia3alieriim-pul- B gfaiia, ut Jex.evacuaretur, sed- uf yel sic lex im.ple-
ehriorem, rictiiliorem, atqfte prudentioiem stio retur," quae sola impleta sufflcit ad salulein. SftiU
sponso flijudicat, non jaffl casta, sed polius porrupia eiiam nonnulli in Ecclesia, qttinomine sefpenfiuni
- est sponsa. Siriflljier et anima,. quae.Christispoftsa
, desjgnantuf, Dicuift enim non esse ignem aeternnra :
est,, sPnielipsahi.cofruftjpjtv flflin magis aurum, aut et qtiod cjiclurtiest :_Ei ibuhl mfuppijciuni mlep-
argent.Um, et reljqua, -qftam ipsiim fliligit. Sed vi- nuih'lMatth.xxTf,M), ideo dicfum esse, iit tiPmT;
denduni est qnam -easlilatem voluerit intelligi Apo-._ „ nes terr.orem baberent :. verumfameti Deus iioh
-slolirs, ulrum eorporis, an mPntis. Nam si corporis patiatftivcrealui-am suam Tn reterntihi j)Prire. Uttii
- jnielligas, perpauei sunt, ,qfli eamdein custodrunt; cujnsint perdili, alios perduht, N,am stis; qui-ve-
si v.ero meiitiS:, iflest, fidei.integritatem,; fflulij . nii,- tiliunj Glirislutii •prmdictit,pfe-., u.sqrietibi ajt::;;
"Sunlvqiflflam habent. Sciendum quia sunt norinul- Recte pateremini.-Et, esi-senstis : .Beete .pateremiiii
II, qui servant corporis 'castifaiem, seil tfrin.servant- praeferre mibi- pseudoaposiolos-, si 'aliquidniagis
•jiientis virginitalem, yejtil haeretici; ita sunl non- > coriirili.ssenl,quafti a ffle collatura est vobis • sed,
jiulli, qui habent meiilis casl.itaiejn, sed fanien non qftia eumdem Christum prajdicaverunt, quem, nos,
-.tiabeni corporis,, veluti stflt. conjugali, >quihus-non. ct euiTidefflSpiritum, el idefli Eyangeiiuiri>jalque ;
7obesl ipstira conjugium-: iiem," srtnt rionrtuTli,qui •C baptisoiuin, n.onest, inquam, dignum, ut niibi eos
, servanl menlis virginitatem, sefl non habent corpo- praeferatis. Allamen s.ciendpm quia. pJ-itur.qu.sesiio,
ris caslilaiernv quia pef abrtipta vitioriini discur- . qtiare Corintbiis discrif : .Recte.pqteremini,cflhfGa-
: fuftl. Tliquoqiie, 'el iiaeretiei una reguja"cpnsifin- lalis. diCat; Siquis aliuin Cltristum evangelizaverit
.•gftrilhivquia;sieut nienlis, sic,: et cOrporis declinan- (Gal. viii, 9), piêter quem eyangelizaviinus, ana-
fla est corruplio. Coiiveriienlius(756-57) vero btijus thema sit. Quomodo iliis anathema, cum. islis dicat
loci .exenipluiif ilii loco. "confertur, ubi legitur in reclum?. Solvi.tur itaque lioe modo..Isti quoque cum
Apocalypsi : Hi surii, quf-cmn mulieribus.-lipiistint essent credenles, lion- aliani Chr-istum praedicare
eoinquinqii;(Apoc.x\v, -i).; ulflper mtilieres haere- poteranl, nisi euiTi, qui prd . nostra Tederiipiione
ticos intelligit ,>per .yirgiriesauiem 'uniyprsae.Eccle-., fuerat ciucifixiis. Iljis dicit anallieifta, quiaisi all.um
siae fldeles, qrii seqitunlur Agntim quocuiique iefii; Ctiristftm prse.dicafent, jani non potiorem,;.sed in-
videlicet de corrttpfione ad incorrupiionem traiis- coraparalfliiter «raiiibusdeterioreffl. >
• euntes'. Beatus vero Augustlnus illius loci fpxem- - Sequilur ; Extsiimp enim niltiime minus Jecisse/a
7plum secundurii porpoiTsyifginilatem exponit: Dicit mqgnis aposlolis. Superiusioculus est adyprsus--Ia'l-
enim quia solummodo centflnl qiiatuor iiiillia, qtii sos.aposlQlQs;iiuflc:vei;oioqftilur-pro'veri$,.diCeo's,:.
cum mfllieribus non sunlpoiiiquinati, possunt cati- '.EMs(ifflo,;clc..,'quasi^
lai'e caniicuni. Canlicum namque canlare ftst,iflos, sos praeferip, cftra eljani raagnos praeferre nOn Je-
qui cum mulieribus non sunt. coinquihaii,*pfae om- bealis; quoniam quiflemniliij cajtera Ecclesiaf friagis
liibus fldelibus de.iiicorruptiorte corporis gaudere. acceperunt a magriis aposlolis,,'qtiamvds.artieacee-
,jEt hi .sequuntijr Agnflift;,ijuia yirgpf esticaip.agrii. .pisiis?'Nil)fl,:inquam,.magis.M ;
Sed quis ab ista Jaude Peii-um separet, vel caeteros ' ciiift lnc plus offlrtibus labdraverit,Pl bohflnuiniaiti
»
aposiolos, qui secundtim opiiiionem sapctorum . in via quain et in lemplo yideiTt.
doclofum,pr3eserPaulum et Joanriero, qrnnes coii- Sequiluf : Et &iiinperilussetnibiie,sed.nonsciehtia;
iueruiU? '" Sartfrsciendum qula mullis ef-rdflbits decepli erririt
jugati ,'•.._.'.'.
Segullrir.•;Timeb atilem rie_sicuisetpens;Evtiiiise- , ' Cofi"rtthii..Favebant.qiflppP.alir^seuddapBsfeliSjtifli",
duxil dstulia stia (Geri. iii, 4)',-.eitc.Ilis yerbis osieri- «'uieiil veris, alii rjuideiftpoliie ldqueiiiibus; qu.ippe
flit zelum suum, atqfte ai-doreni, cum eliam timen- • tilcirco his oraftihus favebanl, ul Tsium\dejicefeiit,
"
(7S6-57) In atitog. lcgituf "Yeliconiuus,, ffleiidosamlra'risposIiioriem-sri|piCati,.i,ta:lcgeifdum'du^m"risv
m EXP0SITI0 IiNEPISTOLAS PAULI. — IN EPIST;. II AD COR." 474
et niinoris.auclorilatis csse.moiistrarent. QuapiPpler A nuuin laboribfts, vel aliarum EccJesiarurii.stljiciidiis,,
cum locuuis fuisset adversus falsos, el pro.veris, njinc sedeliam hec luric, quando patiebatur indigerttiani.
vero ef loquitur adversus eos, qfli in praedicalione UndedicilbeatuspapaGregorius :. Quis enini cpni-
eloqiienliaerequirebanl ifllorem. Si imperitus, inquil, .preliendere, velenarrafe valel viscera Pajili,.?.Qijippe,
sermone, etc, quasi dixisset : Guf eliam inibi eos ciini ministrarel Corinlhiis allmoniani cibi spiiTlaTisj,
yujtis prscferre, qui. in praedicatione Ploquenliaefe- nolebat ab eis accipefe alimoniam cibi corpofalis.
quirunt nitorem ? Nori, inqtiara, eds' debeljs milii Quis enim nostfum aiiqfleiridiyiieni-sua niinc p.rac-»:
praferre, quia etsi periti sftnt, ibi quippe srint-perili, dicaiionc iraheret ad fldem : si videreieum lenacdih'
ftbi periculum esse potesl:" ego auiem, etsi imperi- erga se,iion lppfehendefet, non eliam iricreparet?
tus srijn, ibi sum imperitus, ubi iiftllum inesl peri- Nariiqicod ritihi deerat, 'etcij.id esl, laflofe.mantunU-
chlum ; quia si surtj imperilus sermone, non lameri ticquirere ftdn".poieram^suppleverurilfralres.:'Ka'm;if
scierilia. Polest enini aliquis perfeciae fldel.atque piTma hora diei usqtte afl quinlam, manibus labora- >
scientiai esse, tafdus tamen in loeutione. Spiendum bat,tit sibi yictum acquireri?!; a qiiinta vero flsqtte
tameri quia qusejTJjoiest cur se dical imperllumvcum ftd urtdeciriiaih praedicabaf, et adeo vjrlliteri lil sijfl
dicalFestus de illo :0'PauIe,.m«/((B litlermie ad iii- resisteriles paganos superarido, ad fldem iralierel7
saniamJonvcrtuni -(Act. xxvj, 24). Sed sciendum " Qui venerunia Mqcedonia. Sed qudip ab istis acci-*
qnia; jtixla qriod aitFeslus, ftiullis littefis"erat in- piebat? Quia non eraftt decepti a pseuflpappsldlis,
siiuclus :. verumtanieif carisa liumililalis -s6" dixit Ab Istis veip nOTebataccipere, ne occasioneni aCci-
imperitufti. Sequilur:: Iri omnibus inanifestalus'sum piendi pseudoaposlolis, qui intei;eospraht, tribue-7
vobis ; hoc est,, .m"anifestalus snm, quia non' vanse ret. JB(in omnibus sine lionbre (761),. elc.;. id est,
iafldis Causa,aut terreni quaeslusprajdicavi, sed cau- non solum in cibo, vel in potu, sed efi.ara.ihseryitio.
sa vestrae saluiis. Mari.ifeslalflssum eiiam, quianori in Qbsequio, et in caeferis lalibus sine honore fui7
ex yerborum. inbpia, sed potius- aburidanCia; sive Ef ne pufarerit illi ofl lioc eum dixfsse isttid, qiiod
~
niariifestalus snm signis atque virtulibus. ab eis aeeipeTe yellet, ideo siibjiinxit : Servqvi :ei.
Sequilur : Aut/riunqtiid-peccatumfeci, Ptc; Pft' Si servabo; quasi.dicerel:--Absit ut ego, qui semel de-:
dixisset: Kullflm, inquam, peecatum feciapud vos, liberavi. rioii accipeip, ut accipiani. Sive seciindiim;
propter quodpraefefreinibi debeatispseudoapostdlds, quosilam : Seivabo' me qudusque pseudoappstolos
-nisi inhoc fofte p^ccavi, quia qhaeveslra sunf; oon inter vos I.iabueritisi," "'. ;
ahstuli '; etsi haticculpam feci,-Tgnoscite, qftaeso: Eslverilqs Chfisli in.me. -Qiiasi' dicaf :- Sicut ih
prbplerhoe eflirn niagls illi limeb'aftl,quia nibil ab 'Ghfistoiion est-es't,et non; ita in riie, qfti iftembrurti
Pis accipiebat; propler: quOdfttiani pseudoapostolos --'ilflus.exislinipr, Egom.erribruini ille auctor, Cgorq-
illi praeferebant, quoftiam magis se ab ipsis dilige- cipiens; illejifsecedeus, ego siibsequensv Quafe Iioc
bant -(758) : illi namqiie eo se - 'credebaiil saneliores, 'dixissei,sftbdit: Qicbniamlimcgloriq.',elc. GloiTam
qtioeisefant' graiiofes ; et ided ilflâd iribuenffum suam appellat, accepla poteslale non riti. Ei Iiic
fiebant libentiofes. El sciendiim, quia piilclire' dicit: ostehdit, qriia^\qutidilletion acceperatv gioria' PraF,
Ilumilitins:•quid enim Iiumilius, quam accepla pote- tioh.peccaluin ; unde sUpertus : Nuhquid peccatririi
slate nonuti ? Haec qftoque liumilitas fftuituni ad feciJNon infringeiUr, etc; Id.est, quia non acci-.
Gorinlbiorum 'attineballibertateffl (7S9)i et ideo di- piahi: lutic eteriiiu irifringereiur, si accepissef. Sed
cii: Ulvos exallemitii,;.quoiflaraa ddmiriaiiorte.falsd- qtiasrendfliiiest, cunisHp.erius eos ad ppus miseri-
rtim apostoli libe.rabanturf • cditiise provdcasscl^qjiafeiiflijc.^dicit iNon irifriri-
Etijuia potefai aliquis dicefe^" QiioraOdOfe liu- getuf in me.Ideo qftia non suae necessilafis causa
nffliasli, ut nos'exaltafefflur, inquit ipsev^Mpniiim accipiebat, sefl proptef paflperes, qui Jefosdlyfflis
graiis -EvangeliumCiifisli eyangeli&avivobis/El est .corisis.tebaht.Tiiric glofia ejusiftrrihgdfelui', si stiae'
, sensus :' Niliil a vobisaccipiens per armum," et sex necessitatis'causaaccepislet. 1 .-'-.'• :
•,,:,-
'
merises, annnntiavi vobis Evangelium : etvne forte D Qriare? Qflasi diceret,: Forle fldeo cdflfringetflf;'
iricredibile ho.c'videreHir,:subjrtnxif: Alias Ecclesias quia iiori dilig~bvos, et ideo nori accipiam?' Non7
-exspaliavi,eic, quasi dixisset : Ab' aliis EcclesiiS Quia egd difigo vos,'et iriagis vos diligo nOii accji
•sumptus acCepi, ut vohis pfaedipafe-suflicereinVlt.i- piendo, quafti'.accipieriddfet uipsfendaf eos diligefe,
que ne parvum esse vlderelur, qtiod (760) ah aliis subdit: Deus/scit; ut. dflm illi erifti aftdiunt,' qtii
Ecclesiis ad eofuffl- salufein accepej'at, ideo iale dfflriiumocctilla cofdiririinovit, ad osterisionemstiai
•yerbum posuit, tioc cst, 'exspoiiavt. Iloc "qnoqiie dileclionis Iraxisse, cerfi de dilectione fedderenitif;
sciend.uhi, quia quo JiihiT se ostenît accepisse ab Qubd~'auiem:fticib,et faciarii; id esl; 'sicui Jiae'tei)fts"
illfsveo magis isti graVanUir. '".. '/'<'"• _. -iio.n accepi,"ndri.accipianf : et hoc esivqud(.l sftpd-
, Sequitur : Et cum essem apud vos, el egerem, elc. riustiixerat: Sefi«ni!,-*{sefVabb:Quare niaziifeslatv
Sane riolandum,qula nori solum luuc nihil ab illis Ul ampuleth bccasibiieni;.Ptc."Pseudoapdstoli yQle-7.
pccipere voluit, quando abundabat propriarum nia- baiil Apostolum accipefe, ut illi occasionein acci-
(758) .Fortasse, diligi credebanC, vel iiitelligebmti. • (761) Yfllg. bnefe; atitog. vero bisoiiore.hahet.
(759f FoHnsieUbBfalitatem, "- - .' >' Etita fere seinper-verbhffl/lonor cunf- defivalls suis
'
(7iS0)In autogMocd gtiod Jegiiur n'e.\. -_-:/./ sine littera7/! stiTptunilegitur,': ; :';-,.;-:
475 ATTONIS VERCELLENSIS RPlSCOPi ' ! . j,-fri
pieiidi perciperent, qtiatemis si ille accepisset" pa- i _ proraeretiif Deum,,q_iia ab eo non accipiet exajla-
Jicm, Illi Purura ; et ideo sub obtenfu isiius occa- tionem, sed iiumiliationem, et non IaudatiQnem, sed
•sionisaceipftre nolebaf.ft in quogloriantnr, iijve- defecliorieni. El hdc expohitsubdendpi: Sedqutisiiit
nitintiif sieui et nos. GloiTabahthfislideapcftpiione . iiisipiejiiiq, etc.; qriasi diceret :_Quaiitum ad;yo-
iflunefujn, qtiia eo. sanciiofes. essd j>riiabahl,:qi.io cein, inîaf substantia gloriceloqubt,.Itisijflenliaevi-"
gratiores reddebanlurillis, qrii libenllus eis dahant': detur esse; quia insipienlia. est lidniihes semet-
ihvenirentuf" flli sicut et apostdli, si accepisseiit. ipsds Taudafe yelle , iit- illud : Lqudetie.alieiius, elc.
7(^62) Nam ejusmodi, etc. Subdoti; \U\, in qnibus (Piw.-xxvn, 2) Quantuin ad i.nteiifioriem-non-est.
Iatet maium, id.esf, qui aliud liJenfetfactaHi, aliud insipieiitia; el ided dicit: Quasi insipientia, non
flpere palrant, veiuli pseudoaposioli. llli ftamque vejp. _' . '_",." , .
Ctiristinrt pra.dieabaiit,_baplismu_tiiqtie, ftle. : s.ed Qumiiam multi glorianlut, etC.IIis yerliis denpta't-
tafflen alia iiitenlionp; et ideo stibjufigit:: -Trahsfi- "JtidaeosPredenleS, de nobilitate generis- glorianles,
gurqnies se;in aposlbtps,Chfisli ;;qi\omam /c&risa. prpdenlibjjs, se ;px _ge_i.tibu's. prsefererttesi:-pt flibC'
quaeslfls etlucfi priBdicabaht; ajidstoJi verq Clirislii perversflrii erat, qnia iioii pfopagaiio cainis, sed
"causa saJutis aftimaruni. convers.aijo, et imiialio facit fllios : Abrahse. Ubi
Et jibnntirum, etc. Quasi diceret: Qiiid niirum, !3 pslendituf.ijuantse lemerilatis sunl J_lji,.:quiper sa-
si ineihbra liansfigurantur, cumetiam capui? Dia- cramentum baptismi fijii Dei cffcctii de' nobilitate
bolus>narhque angelus'esl lenebrafuni, el.-si in ea cariiis ^lQriaiilflf, anaf eos- diaboli\ifllios geneia-
specie sppafueril, quaest, non recipi.tuf; et olflioc yerai. ... ;. _
se tfansftgrifqt-\inangelum lucis, ul facilius se com- Ubeniet sufferlis,, elc. in-coepthi.ritentione. mani^>
tiiendel. El tiiric electi sollicili redduflf.ur, ul ciini festat suas aucldrifatis, ftiiftisleriunv ei.idigniialis,
appafet; dil.igerit.cr.perqu'ifanl.fttfum-yefe sitiucis, qua non solunJ.iipseridoapostolos:,: sed ptiam niagos
liec.ne. Hinc esl qriod "Jostievidens ahgeltim flixit: »>(764) yiderelur excedere,. perseverans dicit :Liben-
Noster es, tin adversaribruin (Josue v, 15)? Et apo- ief suffetiis, etc. Insipientes lramqne: illqs.appellal,
sloli videntes Domitium.ambulafttetii siipi',a mare, qui de nobilitate generis: glofiabantftr, Ptque, cif-
puttmericntphtinlusmaesse, et clamaveritni (Marc.-ii, cumcisidne, quoniani irisipienfia est dp laiibus. glo-
49; Matili,, xiv,.:26); el Petrus videns supra fluclus riarl. Oflofl vero ijicit, sapienies, nQnnfllli dicunt
dixil : Domine, si_lu _es,jube me venire ad te; .etc. .ironice dictuni fuisse, el ob hoeltavpfontintiari de-
(i/fl«/!.x!v,128.) Quoruju fihis erai, etc. Sicut interit- bsre , ut intelligalur : nam unaquaeque i'es" aut
vehler, et eS fquaevenlris sunt, Pt cajtera translto-" ---sen.su-,.: arit pro,iiunfiatioiie discernitur. Pdtesl enira
riavjta e't Isli InfPribunt; el qfteiri flnerii habituri -'<
•>TnsihiilibUs verbis dissiriiilis. «|se sensus : vefbi
sunt ^diflteri, homicidaj, 'eumdem .fetiam efit' istis gratia, siflieamiPer sapientiam|uan):fecisfj,polest
simulaletipnis (765). ".'.,. >:"'. Jieri, ut laudando dicas, polest eliairi vituperando;
Jteirim d?co:._Dixefalsuperius : Utijiam susihiete- ef ideo inierrogalive prdnunlian.dus est isie loeus
ijs mbdictirn,-etc. : et. Stalim vobiit islud aggredi; .u.t,ne|;alio,.inle!Iigatur. Sunf etiam hOnnulli, qui
. setl lameii Spiritu sanclo diclanie quaedam verba simpiiciter hoc ab Aposfold dictftm pulaftt, quia
iiiseruii; bis inseflis, derivala.inleniione, ad. cee- erant npntiulli iiiler Corinlhios sapienles, quos ille
piufti drdinetn reverlittir, dicendo,: Iterum dicb (ne ijj prima Epistoia. laudayeiât,;atqiie in pmnibus di-
quis me putet ijjsipienlern)._fllocitaflicit, quia talia vifes esse dixerat, qui etiani pseudoaposldlos perfe-
fliclhrus erat in sequentibus, qua3|ad7laudem iUifls j'eba.ftt ::, et; tidversus illo.s;.loquitur AposioJus, ,di-
altlrteip videiT.potefayl; quasi diceret: Ne putetis cendo : Libentet/suffeiiis,- quasi flicefei,: >Mirorcur
'
me meaj laudis. causa hoc dicere, sed yestrae salu- yos adeo sajflerites adeo pseufloapostolos toleratis •:
tis; quia necessilale coaclus dico. Siye : Non. ali- tiain pseudoaposlolos v.olebarit jjoriarev :ut; glorio-
quis me putet insipientejn, quia.-ypiTtaferadico,"sive . siores habereftttir, et ideo dolebat Apostolus, ûasi
quia.noft iQluni qiiod.sapio. El ideo subjunxit,: Aiio- dieeret: Quafe istos porfatis, et meferre non yul-
J
quin velut. insipienlemaccipile me_;quasi dicerel: Si tis? etcc Notandttin eniin,; quia duobus mpdis elecli
verba- inspexerilis, quia me videoj'"1'au'dare.,insi» palienler inalos .perferiini; sive, uteQs. ad vjam
jflenlem me esse puta-bilis; si yer0..intehliQnem yefitali.s;-tra!:efe possirtt; sive, 'tit, .si non tiossinfj
pefpeiideritis, rton insijjiefttem, ,sed sapiehipffl,-qtiia .sftlteinedrunl paiiBnjia*;emunerethr>:. ,; :< ';//;,
agnoscelisrae facerecausa saltitls-'alior-uni;ut ego, Sttstineiis.eiiiiii, etc. (luos jlli .sflsfinebanti nunc
sicut il.li, tnodicum quid gtbtjer,\qaia. illl.fnuitum.-. . jft.cipit rifafiifeslare, sU.bdendo: Si qtiis vos.hvservi-
Qhbd .loquqr,iioR loquor secundum.Deum;:M esi, liitem fedigit, id esl, l'egis,:quia adboc' labofabant;
quod me Jaudo, quantum ad .vocem,: hon floquqi ul-ser.viluti subderenl eos legis ;sive, iivservilutem;
secunduinl)eum; quia îii se Taudai, ipsa laude fton qiiia illaift (765) ..domiiialimiemexefceb.anl sacerdo;
(782J itiatitog. marg. Iiic.legitur cap. XXIV. • Jiisfm. mar.tyr.; Dialog. .cmitra Tripti:; sanctfl.m
_ (763) Forle stibinlelligeridiiffl/wifceffii';; EpiphSniuffl, -Epiiom.-lidei caibdl.;; et, jji re.cenijo-
>..:;(764):¥'Ox_ apud Arajies 7 Idninipos.ef Ghaldaeos ribtis, Tostaluih, .Mafiaiiafti,-B-ai'!'a;diujiii7Gi'.ptlu:m-,.
' pbjlosophiitii ,et sapientetn refefehs. Vide T*rtuli.- Gofneliiima Lap.,ptplios qiiaviipl..:.- V-»> - .7,
cofltra Jiid...,'et Iib. in, Cdnlra Mafciori-..;'.sanclum (76S) (n'aufog. ddmilatibiiein..// './' :''_'
•7177 EXPOSITIOIN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST.-II AD COR. "478
doles -Judseorumin plebijms, quarii nfine episGopij k brio manulenebat, cum tribus yero perctiliej-ifvl,ef
iii plebibuS exercent. _Si qujs/devbriit; id e'st,;si qftis ille pj'ostralus antc eunfjaeebat.; Ac per Iioc Osten-
Veslra' consriniit: nam illi cufam venlris praeciica- dittir qtiia in decitna pereussione trigenajTuffl, in
bant.-; flnde ideni Aposfolus ': Quorum Deus veritet ferna vero-novcnari.tim explpbat. Si enim qoaiiior
est"(Pltilipp. III, 19); Si quis accipit;' id esl, si quis' p_er£RSsissetJ,"q.uadrag.enafiuhi-ex-plesset:. Sed.si qftae-
rapJt' qtiae Testra sunt; undeetiarn Grpci raploies' ras rny.sfefium. (768), quafe lex.hoc jjracpjijsseta,:.
aceipiiresvocant, et nos flilas ayes, qrtse sdllicilae irotandum qiiip qftaflragenajTusnJimerus cojiflicirtm,
sftnt alias capefe, 'accipitfes dieimus. Siiniliteret isiitts vi%^)racseiitis,designat.,Ettierie; qnia diflusa
jslT accipiebaftl, gula .fapiebaill7"S( qitis'extbllitur/ jyerquaiiiQJviniiiJdi'cjiinata puift decaTogoadyersiis::
Exfollebanlftf, qtiia de supefsfilione genlis, atque insidias fliabpli aitnicat, jUlyitiapatraiaiefgat. Ter
circumeisione gloriabanluiv;'"S>i: quis in facicnfvos virgis cmsus sum. Flagellatus.a Judaeis.qtflri.quieSj:-
cmdit; In facie tiamqute -eaedere est, aperle dero- perpnaroqiiafflque vicem irigenas, et nov-enasacee--,,
gare atqtie eonvicia Inferre.7 peral; flag.ellatus'>'a•gentibus, qiiia non - eajft.dem
ialia fliclijrus, legeniservabaiitj.yjrgjs eum-caeci.dcriiiil,.
5ecu!i%_>n.i^n'o/fl/i(aiffM'._(.tit:ri.>-'iQui.a S_emeHapi-.\-
eiât in seqtientibtis; unde poterat vjdefi glofiafi:- dqlus_s_um_ (Aci. xiv, 18);. qfteftiadmodftm..Ly.s.tris.-
'
idcirpo.jiraemisif, sectcndumignobilitateni; qtioniahi • Ter'na'ufrqgium_feci:(Act.-xwn,M); qtija frequeriter
ati-slultiiiam attinet .alicul de seraetipso gjorlariv naviipbat, ideo naufi;agium palieljatflr : ijam ita,
Qitasi nos infirriii.fuerimus/iji liac' pqrte; id esil, ift solel eyeiiire frequenler nayigaiilibus. Nocle, et die-
liajie glofiationis. 'Quasi dlcefet ; Si "illi glbiiari' in prpfundo -mtiris, fui. Si,fl'flefti.ant|qfli§;doc.toi'ibus.
volu.rti,. el nos gl(|i'iafi.possumus; quonianJ iiifirmi cfljfls accoftlftiodare, ftpn aljier est iOtelltgenduni,:
in his, ufide ipsj gloriantui', tipn sumus.În quo/qiiis quam sonat; id est, iiilelligeiidum est eum sub un-
aitdel (gloriaii sifljaudilui*). QuasT diceret : Si "audis mariflis.latuisse... Sed nori debet alieui iijcrpdi-
det aliquis in hoc gloriafi, eiego attdeo. Jninsipien- bile.yideri, quod ille abundjs.non fyit neGfus,<ftec,
tia dico.-M. qtiia se.laudatuips ej'ai, idcjrco prsend- eiiam abesliis*et belluis marinis-coiisftmptus, qfto-
. s\l,ijt insipientia dico; ' / 7. .' " 7 niam divi.fta misei'alione iiiit ejeclns;,.,niaxjrnepb,
'
SeinciIAbrqhq; simfêlc^flsqfle tilri dicit :':Miiii- Jioc, quiaPelrus superpijflas jriaris amJjuIaVit.Ma-;
stri Ghfisti sanf.Ef qtiia dictufus efat, plus ecjomi-" gtiuijjpniift fuit iiiud, sedfamerfisliid ftOftinferifls:
.iilster, ideQ-praeiiflsit, uihiirius sciplens, El"'qtiai'e7 illo. Bed si vis ad,•niysiefiuffl-(7Cfl)i-efeiTe,Paulus-
dixisset pitis, incipit manifpstare, inlaboribus piurir rtaufragiis sijb undis inarinis latens; divifta ftiisera-
mis. CJcepefatIoqui psetidoaposfolis; sed tamen ad ^- lione erPetus (770), significat eruehdos, qui non
bonqs apostolos referri poiest qflod dicit : Ju iabo- soltim exlefioi'iJ)us .advefsitatibus affligtinturvsed
ribus plunmis; naraostehdit Pos iiistarp laboflbus, ciiahj cflffl ad rnorteni yeftefint, yel-;rebus saectflarl-;
magi.s laftien se'.Et i.sloseiJftQijeoinftia illa sequpri- .busppefti-fliyjna. ffliseraiione liberanlur.-Per.Pc-
tia corapfetieridit. In catceribus abundaiitius.. Grira- t.rum namqiie, qui super unrlas niaiTs ahibuJahdo
dicil: Abundantius, ostendit eliaih eos iri Cafeftre dubitayif, et ob -tioe mefgi 'coepit, sed njox tariieh
delrusdS; -sed tameri isle abundanlius,' quia instaiiti inanu divina s.usientatus.esf,;Td e.st;sanctidesigaa-a-
jiraedicalioneodiuiii alioium adversiim se excitabat, tur.qtii injttncta fideitdvefsitatibus istitis vitce prae-
rinde in fcareere delihelialhr, ;"/>(ptagis sixpta ,mb- sentls.-calcanlflr (771), . efsi contigefit, pt in
duin; id est, pfcaitefa, efis.la sftper riiehstiranl. /n- ajiquo jnoyeantur, veltifi: Ifomiiieg,, diyiria pieiafe
-morlibus frequenler,^ ete. Et qflid cssel, qudd eleTOiitur,Jônftiilliinlelligunt pfo.fundummaris non
supra. dixerat : Iii plagis', etc.., nunc exportit -, longe,a.ierfa. ..;,; —
dicerido. :\A J.udieis _quinqjiies; elc. , id esi , In iliueribus smpe;-.quia^deloeo, ad locum discrir-
qriasi .transgfesSor legis. Nafti praicejiliim legispfat; rebat, ut irifideles ad fldem traberet, lideles vero in>
iii si.ptiis'ira.nsgressor ejusdehi existeret, afl ftiajo- Mc corrohorafel/. Pericjdis'flumiiiiim, P.otujt pninv
res nalu dedftcerettn', et^si-'Cle.crevisse,nf uiflagel- Jj.fieri, ut tiicmis teftipore isset-qiio flijmina moduaj
laretur, igsa flagellalio quajjragenariflni j.iunicriiin excedunl„-ul ifli voletiti translre obsiacrilum,pfae-
noii •excedeipt, ne foivtefoede flagellatus fratef ja- buissent, : et ob hoc pericula; Pericuiis latronum^
ceret ante oculos ejris (Deut. xxv, 5). Postea vero. Videbat. enim diabolus ayidilateih. illius, quOd ille
traditum est.a majoribus ipsorrim; ui tiigtnia ndveffl sua praodicalioiieirtulfossalvafe vellet :_nitilti etianij
jJercussiOh.es flafpntur,nefl.oqu.e.ndoqu.adi'age.n.afius eraril saivandi,, «f salvatij jdeo ialrones advej-sus
excedereluf, et trahsgrcssoripgis reddefefflr., DJcit eiifflexcitabat,.tit qui iii ,ciyitale.exstingui nonpo-
-enim Beda qtiod iii. libro, q"eni ei detuleraf suus leratjsalteni a Iatroiiibris"exsiirigueretur.-Etin hdc
ab.eas (763) ab urbe Roiha in .proyinciani. suam, osiendil, fluia nilfll .lalronlliu.s;pfetiosurftdpfefebat.
yiflisset piclum torlorein staniem, quadrifidumila- " Periculis./ex genere./ Dolebant enim Judsei qftia .
gelluin fpiieniem, "et unara fiflem (767) cum rnahu- iiltim , queffl rioverant defensoreni leeis et p"a?
(76G)Eortr.sse abiehs, / / / '/.;/ (770) Ejcbis, quae seqtiuiiiur, fortassis legerifluni
' -' erutus. '-./_ ', ', •'• '/_-/ ":.'--'-
(767} Aiitog. fidam..'. -f _/:- : . ""'
(768) Atilog. miiiisierijiniJ/ ;•;- '-/_.--.; '::(77I)"Autog. calcant, -;".-.;• '_.;'- .,"•'7.-
, (7(59)Auiog. tiuhlsicriumjifcelerfe.. ',_ ' .
& •"' "."' ATTONIS VEIICELLENSISEPISCOPI ."..", iStt"
.,-;...
teriiarum tradiiioiium aeinillalorem(Gal. I, 14)",adeo.', . penetrare? Ifle enim exterius fldversitalilifts afllige-
ut aceiperel episfolas, ftt sf quos inveiiirpf Clirlstia- balur, interius vero solliciludine tOrquebatur, remi-
nos (Act. lx, 2)' ele., agiidscebant iiis 'oranibus" niscens quod mpnuerat (Pltilipp.u, k),,non gim-
repugtiare; el itleo perseculionem inferebant."Peri- renles singuliqum sua sunl. Nam iste magis soflici-
culis ex gentibus. Dolebanl enim gehtiles eum prae- tudifte alionini torqijebatuf, quam' sua., Timebat
dicareCIiristi passionem, resurieciionem, aique ad enirii neipsi videntes magistrum flagellalum, scan-
CffilosAscchsionem• ,et qoia uiiius"D.eiriolitiam iif dalizarenlur. Quis enim verbis ' ; - virlu-.
- explicare.valel
.' . . .'- , •
cofdibits hominum inciilcabat,-et idola destrueba!, lem lpsius, qui uno eodemque lempore exterms
ei obtioe pefseCuliorieminferebaot. Perictitisin c'i- adyersitafibus fatigaluf,- interius vefo sollicitudine
viiaie. Veluli in Dama.sco, ubi ila fuit astrietus', ut lorquelur? ....
aditumfugiendi non Tnyeniref,sed in spofta missus, QHis infirniatur, elc. JSoc felenimconipatiendo di-
. per fenesiranv ffluri a fratribus deponerefur' cebaf, non sjmulando. QuisscandaUzatur,ctC. Scan-
< (JI Cor-.-xi,55). Periciilis in soliiudiiie.Diabolusa'd- dalum pnim. motum carnis appeilat, qui solel fieiT
"
vefsus eum suscitatiaf, elc Periculis in mati. Quae- dripbus modjs, aut allerius.personaejiulchritudiriein
reftduni; cnni superitis- dixisset : Nbcte ei die in inspiciendo, aut ardore proprlae carnis. Sed iste lalis
prbfiitidbmnris ftii, quareiler.um fepetil: Peticutis >non cedat,-hec succftmbat,afldiens sibi Apostolum
in iiiari. Sed.jam, quia ippetil, debemus intelligere esse compatientem. Itero si aliqua tiiubalioiie pul-
ifltid periculuffl, qnandd Cassareiii apjjeflaviti(Ac(. satur, non ditfldat siblDeufti propilium facpreposse,
xxv, 10), et est Romam difectus cum eaeteris, qui- quonram AposiolusIlli compatitur,et ipsaptiaiii se
bus nayigaftlibus ihcidit navis in syri'im(Act; xxvri, di.cit uri. Sunf norinulli, qui volunt inlelligere fi-'-
41"), et decreveriinl nrilites pervigiles-interficere, deift, rit sit scnsnsi Quis inftrmaliir, vel quis seaii—
ut-fttillus natando evadere posset; sed prohibuit dalizatnr, et ego non palior? Similiter de chaiitiie
ceiilurid propter Parilum (Ibid., tto)/Periculii in fal- el' caeleris yiflutibus inielligunt.- Magna riam jtie,
s\s fratribus. Falsos ffatres appellat credehtes ex dixerat superius, sed tamen ista inferiora nonsunt..
JudLeisvqui qiianquara credidissent,' tanien legales Setl forle dicil aliquis: Qnomodo isie justus eraf,
caeremoniasobseivabant;'et ided falsi,"elipsi persequi ita sna bona refei'ebat ? Quia Deus suas Jaudes.,
cuiionem inferehanl Paulo. ht iabme, itj esl.sivc' ift dfviriis'Scripitiris "irisefit,ftoftest enim sibi con>-
irtannmh, sive praedicalionis. Kam aprima Tiora trarius ille, qui dicil: Laudelle aiienus, et notvos.
diei usqtie ad quinfani, dperarido viclum sibi acqui- iuuni (Prov. xxvii, 2), elc ; sed ideo niartifesfat, ut.
febai; a quinta usque ad undecimanr praedioabai. , flgnQscatur. Quoniam si non manifesiarelur, non
Eiquia polest esse flatior absque aefumna, id est ' agnosceretur ;. si. non agiiosceretur, n.o.n ,ama7
Sitie"indigenliaerpenriria, ut oslendeipt exiliosum reiur;"si non araaretui'5 11011 ;seqhefelur,fton rer"
laborem, sii!)j"unxit:7®i'«miia.Iiivigiliis mullis, sive muhef-afelsequentes. Ea inieniione.Paulus sua bona
prsedicaiioiiis,- sive operaiiouis', tit victrini acqiiife- refefebat.. •; , I - •
ret. Et bene vigiliis Tnstabat, quia necesse esl, ut ..'Sequifrir: Si gtoijafi' oporlel, etc. Est enim sen-
qfti angitsliis faligatur, vigilel, quaiehusDPuin pro- ,'sns'.:' Si 11'ecesse est gloriari, noh in aliis gloiTabor,
irierealoi habere liberatorem. In fariie et sili, sive iiisiln infirmilalibus meis. Nola quia iiifirmilales ap-'
riecesse, sive vol{tnlariu'm; qiiia de lobo ad lohuin , pellal adversa, quaesup.eri.iis'descripsfira't-Lin-fnmc,_
fugiebat, 61ideo norrabsque fame esse polefal. Et inqjiil, et siti, ete. Quare ergo, in liis gloiTatur,cuui
qtfld essel, dtiod dixerat: In ftimc et siii, snbjunxilf in eisdem"nihil videattfr esse gloriosum, sed lofuni
1'n jejuniis (77i) multis, sive voluntariis, sive ne- flebile?'At vero,. si diligehter alteridas, vajde glorio-
cessaiTis. lh~frigofe el nuditale/ Habes exemplum sufflest -inliis gloriari, quibiispei'ennis '
reslaf remn-
ihAciibus aposloloftim, ubi legifur, qtria.naviganle' neratid vifa:. . . -
Pattld (Aci. xxviii, -1,2), cuni venissef - Sfeli- Seqjiitur : 'Deus eiPaler Domini noslrjelc. Jla-
iiim (775-) tiisnlarii, propler-, frigtts, dufti foemn gfta qriippe de s"eerat'dielurus; et idcirco: afllrnia-
- laccret ex sarmenlis .yitium, vipeia iiivasit'manum tionerii praemisi.t. Ea, namqtie dicturus efat, quae'
» pjusv' - ''-'' '.;."' ' "
_ . ';.;.; incredibilia videfi polerant. Quis enim credefefei"'
' -Jrmter
iflti, etc. Illa. dicitexliinsecus, quae sftpe- quodprincipes gentium siftful cum Judaeisadversus
rius ntiffleraverat. Ef ut leviora ostendal,; dlxit: eum iftsftrrexisscrtl, etevadere pQtu'iss'ei?_Sive Ideo
Jnstanlid; quia quo 'crebrius adversitates eveniunt, Jurando affirmaiionem praeinisit,>qiialenus illi, qtii
eb levitis'idlei;aniur,: Quolidiana sbllichudo, eic. minoris atietoritatis eum esse "pulabant, facilius;
IJndp haec consueludodescendit,? Ex aniiqua utique diciisipsius fidem acconiraodaiPnt. . .
traGifioriePatrum.' Rani ijfsi monebant auditoitis Seqn\l\n-'iDainasci prteposilusgentis~~ Areta;;(71A)
sirie inlerniissioiie mdheridosesse debere; et ideo regis, etc. jste qnoque praeposilitsDariiasci, quia-in-
isie larilain sollicitiiflinem "exercebat.;Dicii enim telfexerat JudaBOSconspirasse ul occiderenl Paii-
beaius. Gregorius :. Quis valet viscera pielalis.Pauli Iuni,"quoerebatcomprebendcre eum, ul"qtlofl ijli.cu-
Miletum. > "% ' ' '
(772) Atilog. i)i vigiliis, quam.rep.eiilioneiii-nti (775)' Autog. "' ,
mendosam vitandani cetistii, jiixta Vtil^- igendo (77-i)"Atjlog.Air.tjp.. ...":"','-
ift jrjuniis. . •- ,.--.
481 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAL'LI. -1^ EPIST. II AD COR. '.«2
pi.ebant implereperhjalitiani, iste imjflerel per po- / _.liccepotestales, el sanclorum animac cujus eliam
lenliain; sive ut 'Jtidaeis favercl, vel certe ut qtio iiitioitus laiio attdivit (775-76). Illi ilaque, qtii diffi--
pacis pertufbatofein exstinguercl, eo studiosiorera dunt celebiaia resurreetioiie coipora esse pQssein
in offlciosibi comriiisso esse monstrarel. coflo,'\el iit paradiso, audiant quia Apostoltis se nc-
VSeqitituf ': Eitper/feiieslfam msporla dimisslissum scire dicii,-uiruin in corpore.an extra corpus fuciil,
Jier murum; etc.tihdiquepericiilis imininenlibus sic qui diim sc ignorare asseril, esse posae oslendil.
fueraf poriclustis; hi jani. iitillus pene iineniretur Arcuna verba sccrela dicit : qitmnon licet homini lo-
evadendi loeus; ct ideo-a fratiibus peti fenestram qui ; vcl non licel, quia non -potcsl; \el certe, si
diftiissus est, et-irtsporta, ut vcl sic effugerelper- polest, nOiiesl fas. Illud quoqtte soleiier csl aiten-
, sequenlium matms, TJndedicil beatus jiapa Grego- deiidum qtiomodo vertim csse poiesl quotl Dominus
rius : Quaerit.forte aliquisquomodo isle juslus, qui dicit : Nbit enhn videbit me homo (Exod. wxin, 20),
. sie studiosp-persequenfiuffl; rabiem, morleinque de- 'clc; et-si "cuiadhtic inorlalium ejttsdcm visio couce-
clinat? Sed omnino jflstus, quod ideo mortcin de- daiur, sed "penitus \eriiniesl, quia qui viderunf
ciinavit.-qtiia-in ea>nftlluni fruclum .esse fulurum eum, mnndo quiflem niorlui sunt. Bcaiissimus vcro
intellexit, Declinaiit; qftippemdrlcm, non tamen ul Augusiiniis dicil : jQuacri poiesl qttid se dicaljSpo-
sibi viiamsefyareijSed potius ut aliis \ilam submi- ' 3 stolus nesciie, vel quid scirc. Sed faciamus cou-
nistraret. Quod ita sit; ipse oslendit qui dicit : JSon nexionem verborum,ul forle ex ea agnosceie valea-
soiuni alligari in Jjerusalem paratus suin, sedeliam" jnus quid sciat, \el nnid nesciat. Talis ergo cst ordo
mori (Aci. xx,,22); et qfldd Romam passurus \enil. \erborum; qnia honiinem raplum ad caiuni, \el in
IlinC etiam dicil idem prcediclus papa,. quia oinnia paradisum, hoc se scire dicil,,si\e in coipore, sive
.nostra; qnae agimOsvsub.-magno discretionis niode- exlra corpus, hoc se dicil nescire. "Quoiiiam \crura
ramine agenda sunt. Multuin namqtte nccesse est cst quod dicit, aul utruinqiie sciebat, aut uiruinqtie
. soleiier aftendefe.r-Sfniagnitudo friicluum praecc- nesciebat (777). Sed sciendunijquia corporeus fuiS;
daf, nori, inquam, potest absquc [iericulo sui decli- paiadisus, aut ccelura,-quod ei oslensuin est • eigo
nare labores; si yei'0 >magriiltidopraeccdat laboris, corpor.ihbiis oculis \idil, quontanj res coipoialis
absqtie sui perieulu poiest niofiis decTinarelahorcs. frJTporalib.us,spiriialis vcro spiritalibus ocuhs solct
HoG.en.irticoiisiderabat :Aposlolus; et ideo moucm videri. Si \cio spirilaiis res corporalibus-oculis \i-
"studiose declinabat:: Egit jjuijipe, ut miles fortissi- defur, non jam illo cflectu, ncc illa \isinne qua cor-
lrius, qui undiquepbsidiorie conclusus campura cer-' porales corporalibus, spiriiales aulem \identur ipi-
tarninis petit, ut sacrae fldei adversarios sua praedi- , litalibus; sed polius quadam speciali visione, quae
J
catione subslerneret plures.. Attanien .seiendiim quia omnes alias transccudii; verbi gip.tia, spiritalis fcs,
ille absque sut pertculo deehnat laboies, qui aliotum bpnilthbus \idctui oculis ut cst j-islilia, clsimilia.
pslientei loleialnioics. Qiits cnim qfla.nt in justitn, quid sopial, quid oleit,
(Cu>. 511) Scqiiiltii Si glbtiaii opoi'et. PiO- el similia' Mcmolioc icqnirii, etspinlalis esi v778).
plciea lamen, qttia cffugit manus eorum. AOHla- Mojses \eio loquebali.i cum Dco fitte ad faciem,
men erpedil, quia non piodesl, quonuin Deus non sed tamen intell getial j.on hoc esse Deum, quoJ \i-
piopilialui gloiufione, sed humilialione Soquilut debal, eo quod essct mcoipoieus; et ideo, quod
I entain auicm ad iistbiies, elc JSotaqtna sibi mfii- ciat, \ideic îequncbat. Dictt quoque bcilissnmis
iirtlules, Domino ascubti i e\ elaliones. Vugiislinus,quia foi tc hoc ne«ciebat Paulus, el hoc
Scquiiuj Scib hbintnemtn Clnislb anle annbs qua- scne quaeicbat, utiutr ad leraptis moittto roipoie,
tnoidecim, etc Nola quia magna neccssiltte coaclus annna quoquc e\ocala boc Mtletit an cettc maiiens
ea man)festa\it, qux per qualuordecim annos siin coipoie, sicut piophelae, m exslabi menlJs agno-
lcutio tcvit. Ammad\oile etiam qtua ho.nincpi di- \eiil Attamen sciendjm qma, si cciltim, el si so'i-
cil, ne phantasia pulatelur. In Glmslo dicif, nc a duiii fuil, quod ci osteiisum csl, quod \eiibSiine
diabolo facfum credcretui Quod autein dicit . Ter- Q cicdenddin est, llla uiique \jsione, quoJ dn.tunj
tium cmlum,non illud mtelligeie debeinus, nbi luna esl \idil, quc dias oranes tiansctndit.
siia esl, sed usque ad teilium dicil, ul ostendal su- Seqmlui J'io ejusmodt glotiabbi (snLandilui,
-pia omnem ciealuiam el omma elemema. Coeltim bofflinc), pib me awem nilnl. Iiico hoc dicil, qti a SiC
eigo spnilale mtclligendura est fiim.inientum, et locutus esl, qtiaside altcia peisoiu. Sequilui Nem
supcrnum solium. IIJBCquoqtie ie\cIaiio qvia bis elsi iolueio gionuit, noneto insipiens. QtiaicjiOrt?
facfa est, ldeoque subjiinxit El scto liujusiiwdt ho- I ctiialem ei itn clicam IIic jam apcilc ostendil quaic
lninein, etc. Pai ldisuti) quippe coeleslem appellal supia diveial Ne quis me putet iniipienlem Sanc
Jeiusalem, quae esl roaier nostia, et ttii su.U angc- sciendum quia qui dona sibi coelifus collata maiu-
(77S-76) Foitasse tnhoilitin talio adiitt. Sei M>S nam si \ilit, eigo scnit se coipoic idfnssc \el
scihcel saiis claius est, quam\is in \eibis enoi i.tiuivqce nesi i\il ul est lalsum esl emn quH'quim
irrepseril. "\idisse : cin oljccueni et absindo leipondeie .>g-
(777) Veiha boec oljjeciionem sipiiiui, ct IU so- gieditur n<;\eibis Scd sciendum.
naie Mdentui. S,.\ciiini esl quod dicit 4poslol«s se (778) Foilisê ics clCiim spmlalis csl
Mthsse, uii \eiissimum, uliumque scne debuciai,
" ---
485 . .' : : . ATTDMS TERCELLENSIS EPISCOPI --m
fjslaf, r.on esi insipiens, elqui occuliat ea, non esl A , ex vipereo veneno? Dafus esi enim lmic slimultis
- imprtidens. Seqiiitur : Pafcoautein. Kdfaiidn.mquia concupisceritiae, tit. expelleiPlur elatioftis lumor,
: niullo niajora. nqyei-at ApostoTus,<j«qe,'ne extolli dal.us csl Satanas, ul sftperareUir Satanas. Ac per
,. yidereltii% noiuil Psiendere; :el fldeo dicil.: Pareo l)OCjsicperforala est niaxillif JBehemQitij(782),qijod
,_antem, hoc esl,;celo. Quare? Nequis/jne ixislim.ei est di.aboli: narii, sicul dicil tieatus pajia Gregorius,
supra id qttod videjme (779), .-videlicelinpperaiio- uiide coiiteril; inde salval; quia ujide lertfat sanclos,
ne, aui audit-.aliqtiid ex.ine, scilicel in praedicalione. .fll-perdat yolens, iude probalos salvat nQleiis.
'Kealus papa Gregorlus dicit, qtiia shb niagna provi-' jsequilur : Propter qtjod ier Doijiinur.irbgavj, etc
'- denlia (780) suam temperavil praedicatioiieni :"nam Si enim rogavit, et non est exaudiltts, ubi esl, quod
quaedam dixii propter suos"au'dilores,.qiiaadamla- Doraijius-aii ; Anleqicamme inibcetis, dictim-cbbis:
. cuit-,; ne ipsis .extolli.'vldefeiu.r; quaedam dixil, ,ut : Adsuhi,pic. (isa. J,VIII,9)';elilem : Quodctinqnepe-
-,-sgis yilam iribueret,, cjuaedain vero lacuil, uf sibi iieritis, ;djjbavbbis?;:(M0lh.,î,M;;Joaii. xnT,
. suarn. salvafef. .'-•- //'_': -15.) Hurtquid .r.oii praesens.ei;al, dtuif -iidri exaudie-
Seqiiitur : Ne magnitudo revelaliohurivextoilaime, tiat? Erat utique, veluli medicus,-qui resecat Vtilniis
elc Notaiidum quortiain non dicil, quia magifltudo inflnni, cufli, iiifirmtis sub:iiiahibus ejus clamet,
revelaiioiium extulit rae, sed,ne'exiolta_t; qiroiiiam ]B m.agis pTajseirsadest non parcendOi quani si pafce-
ftori itleo dalus est, flt ctilpa, quae iuefat, iergerelur, - rei, siniiliter et Domiinjs magis praesens adfuit non
sed, quae inesse jjoterat, praeeaveretur. lllud afltem exaudiendo, puarn si exaudiipt ::nam'.«i noft exau-
sciendum quia, sicuVtiieit bealris -papa Gregorius, fliv.lt atrvotumjpxaudivil-.iajnen ad saluteiir. Magis
: Deus stib provida dispertsaiirine cordasuorurii
disj30>-»piiim ..exaudiviiisium, quanrtiaemones, quos diiftisit
itit sanciOfurii. itaque siceos.njuliipliclbiis sriisflo- ifeTn porcOs (Malili. xm, 50.; Marc. y:,, 11;; Lup.
iiis ditai, ct; riiulioruffl viliorum victdfes esse. donai, vin, 52). • ''-"'" "','.'; :'.'- • . '
ut aliqua tii eissiftat, conlra quie pug-tiare seiitiant, Sequitur : Sufficil libi gralia mea; quasi dixisset:
; et pxperianluf," qrfafenus dunf parva superarene- TuTaboras, tu h3esilas,:iu limes ne. pereas; sed
queujil, aghdscant se non suis viribus hfagna snpe- suflicit tibi gralia mea, id est sufflcit iibi vocatid, ac
rasse, instaf jjopufl lsrael, qui -mullis genlibus ex- ' ' prKdestinaiio mea' : praedesiinaluses 7, pei-ife. non
terrainaiis,- Philisiiim exlerminare iiequiverunt; polefis. (783);'-ei ideo.tioll Jiinere : Naijt virlus in
- flnde scfiplurri psi; -.Jielicli srint Pliilisliliil, iit expe-
'Jrifiriiiittiie pqificiiur; hoc esl, Jjuiatquo fflagjslipjrio
:-jirelur Jsfaet(Jitdic. iif, 4). Et_hoC ScieiJduhi"qriia persecfttioiiibus:atteriiuf, eo magis:
"releyatur (78|).
-quinque modisllageilat Deus hominemj qtiod-intioc 7:
Sequilur Libenierigiiui;glbitabof;a.c si dixissel;
: loco nionslratur. - ' "-' r." s
.'•'; qtiia audire promerui quoniam'yirtusflri iijfirmiiate
'_ Sequitur : Daius.esi mihi slimuius cariiisjnem, etc perflcifur-,/glpriabor ego-libeiiter in infiiniiiqlibus
.'In. lioe ldcd divefsl •diye.rsa sentiunt, alii per stiniu- meis. Qiiafe? Gt/ iiihabiiel in me vhiiis Chfisii, Pro-
'
lum pfessufasj alii"'capitis .doioiPs, rionrtulfl vero ' pter-qubd placeo mihi, eic Dixefat siiperius : Liben-
7earnis inieiligunt concujflscentiani. Beatissimus tet gloriabof, etc; ideo siibjutixif-: 'Propier quqd, id
yero Auguslinus, qrii inter cunplos Roiftariae eio- 'est pfripler"ltac:,'.quod;virlris Tn inflrmilate pef-
qiientiai floctofes facriftdidr exstilit, sie -ait : Paulus /(icilur, ptaceb ntilti; etc; Aniiriadvefleridum quia-
ifttllla: dixerat. superius : qu»dam etiaih dicturus
discipulus Chrisfi, Iipn Pelagiiis discipftlus anli-
chrisiijdicit sibi inesse niaium concupiscenliae, et erat in sequentibus, sed tani: illa, quse supefius,
aperiissiraisyefbis cQncflpiscentujeiftalutripsiendii: quam quae in sequeinibus, prEevalenl'lnfirmitati. Et
et cum sftie carnisincetitiyum, et silfl dyile bellura qtiia ifla, quaesuperius dixerat, altjnere ad laudeni
inesse agnoseeret. nullflm inveniens locum evaden- illius-videri poierant, ideifco octflos tiienfis in infir-
di, nisi gratia Dei excjainavil, dicens : Jnfeiix ego miiatem Iiifixit, cujus honflue iftfirmjtaiis- oiiinia
//(Rom. yn, %'J)_etci -Ecce isle intellexit.:se 'nofthisi prffidicta comprehendit. Tn/cbriluriieliis, ittiesi nofl
iti
."gralla Dei.liberari;., Pelagius vero stiis viribus sd el]JJIri"lioiiorp.|> nbcessilatibusÛ- tet non lri Aivitiis ;
inaJum dcserere, et ad borium CoftsUr-gerejfosse . inpersecjj!tionibus;iil esl n.dftin requie, yelrefrige-
Credit. Ne mgghiiudo revetqiiorium,_etc. Dicit idem rio; in dngtistiis, id esi nou elalioire vel aliitudine;
id est nonprO flagitiis, vel"'-pecca'tis
ipse Aitgustirius : 0 terror et tremof! qflisjam non _prbGhristb, ista
limeat extoili, si falis, e.t lanfus liiriei ne pxiolia- sustiiieoVqueinadmddiini lalrones ba?retici paliuri-
lur. Sequiiur : Dalus/esi ritilti stimulus, efc. Aniido- lur: UrideDoftiinus :Beati, quipeisecutibnempatiun-
" "
' •
fftiii salutafe, quo:supej'atur yenenuffl, et quod di- '(«!•,(785), eic .'"'"
caui' lioc.psse jiisl. theiiacuni (78I),7quo;dcbnficitur . Cum eniih iitfifjnor,/eic. Isle.eftiffl, qjio verberi-
'
- "(77.9) Vulg, in me; miiie inielligunt. , :,
(780) Eorte ptudenitd,. ; "-'-;'' (785)."7a]de'iiotanda verba, qriaepraRdestinationis
{lSi)In-3A\lbg;Sisidriacum.- : . ' lamclare deiftonsiratit. -
viin '.'""" / "
(782) Jbb XL, 10 el seq. Behemolli animal graiioe (784) Aufog. tevelaiut. . -.. .'-""'
sive elephantem, sive aflud, genefieeiiebfaice signi- •'•(785)Maiih:. v,"iO,
iicat. Patres -lalften diabbluni comhiuniier •tioc tio- - .-.ubi de feerseculione provleK
-
:j'ris'titititn:a%\tnT,;/ "'"."'''..
' '
'iSS EXPGSITIO IN EPISTOLAS PAULL".—7'-N EPIST. II AD COR. " ,• IRfl
bus gffligebatuf, eo robofabalur; quia in sanctis, J i. doapQstoIi, quae vesifa sunt. quairiiftt7 notite flili-
quotiiagisPxleriofiioniQ aflicituf, ep inieridr robo- gere;_.cgo vero qui .vos ,'qiiocj fflajusesl, meflili-
ratur. Hinc est quod sanoti mar.tyres adeo forles ,iri gile., Nec enim.debehi.filii.- His vefhis osteiidil se
trib.ulaliOnibusexistebant. Fticlus sujn insipiens,elc. esse paifem ; quantuin -enira ad tiuhiaiiuni attirtet
Noia-qftia insipiertlpm se> dicit' c.t coactum, ,quia usum., .parentes thesaftrizant filiis, noh fllii pa-
causa; necessilatis, id pst suortini aiiditqrumcati.sa fentibus , sed sibimet, vel- filiis; in spirilnajibus
saliJtis 'sp laud.avefal;>efideo dicit :/Vqs/jne coegi-' \pio e cpnlra filii.parertfibus , npn'pare'nles fiiiis ,
ilis. Ef sciefldum quia.stftltdruni esf spopte .gloriaii, sed filii 'pareiitibus, quia necessaria sfttiftfliiisirant.
nOn saflciorum. Afl flocatiipct quod subjuftgit: Ego_ Et7quia talis est usfts/, ideo lioc dicebal, qiiasi
tiutem debui a vbbis cpmmendari, jjua.si, dicerel.: dicerei •: Cum lalis sif cortsueltfdo tar.n in cania-
.PseudoaposloSis,qui mei sunt pblrpelatorps, et per- libus , quam in spifitalibiis,; ego. cdfttraria egi,
secuiofes, resistere debuislis. NiliU;enhu,minus lici- qtfla ftjl accepi, sed. alias. Ecclesias exspbiiavt(1J
bici. (786), elc.- Quasirdiepret :. Niliii.jiiijius ..habtii Go)'.;xj, 83, ufyobis jjfaedicarejn, Et ad Iioo alti-
Petro, Andrea, ei;paeteris; quia plus diftftibuslabo- net quod subjungit: /Egb autem libeniisshne, id.esf,
Tayi. Sahj/si "ad dpctrjnam jeferas, noifaflufl do- devOlissime-impeHdflm, ifl esl,. quidquid posgum
.cueruht quam ego; si ad.patrafionem niifaculoruiij, ]g ab Iljis Ecclesiis accipere, ut vobis jjradicare suiiir
noii majora siiiftliler : nanf etsi.ininoj- sflin tenipore, ciain. Et supefimpeiidar,- id esi, ali aiiis niorti
jion tanien digriitafe, veL nierilo. His vprbis qsten- tradar prp v.esfra salule. Hac cliarilate ritflla inajotv
. dit quPdjnon sint pratiereiidi tifajores iemporeillis, Urtde D.Qiftinus: .Majbtein pliatiialem (Jban, xyflS)"
qrti hiajores sunt nieriip.iyerbl gratia, nunquid non etc -Licel vbs piu.sdiligens -,.',eic.',px .slfperioribus
.Joaftnes:Enle pr<Eclicavii,£quamC.hrisius? Vel nun- pentlet. Dixeral siipefius : Sicperimpeiidar; ei ideo
.quidCbiTslusjoannem, etiion loannes Chrislum ha- subj.unxil : Licel vbs,p.tc, plusquaffl alids nieos, vel
.jiiizavii? Sed-iion ob-ltoe jnajor. Et hfljiquid iton Au^ plusqflaiij alii. a cseiens aposlolis, ftliiips diligar
.dreasâriie Clirislfliij-secufiis, qu.ain Petfus?Sed ta- a yobis qtiani a caeleris meis, vef quara alii a sifls.
meii etPelroEcclesiam :cohiniisit, dicendo : Tu.es. -Sed estb : ege,vbs_grav(ivi, etp.';-i;d;est pf.i)sen-
JPelriii/eic.Êabes etiaiu exemjriuhi in Vefefi 'fesla- lialiter ccnsu non grayavi.: Sed cumessem astuitis,
iiienlo.-.Moysesenim.m.ihpr fuit ajlate Aafon, Sed ei /eic; qijasi. dicerpt : Noft-ideo nou acccpi, uf ipa-
4aiuefl Deus apparuitin Tuho, dicens : Egbsum Deus gis.accipere vellein;. natii dolus di.cllur ft;aus, sive
AbrahamJExbd. u'i,-0)",:etc,-;-riia.x"irii.e'cum..;iileejo- .siiftftlaiid; ille ijamque dolosuspst, qui aliud liiente
ijuehlior (Exod. iv, 1-0),.etc. Hoc ipsiim ejiafti caiio- cogitat., aliud extriijsecus aglt. "Tunc7>ei'go,Apd-.
jiica -aftcforifas moriel, quod illi, quUroajflres sunl (3_sfolus, eos dolo cispere .vellet, si, propter magnum
sapienliaet merilo, proeferendi sint >majoribus le'm- niinris accipere »noilet.7 .-. "...
pofe; simililerIsTe. Taniefst niliil sum-,efcvlta.eniirt .... Nunquid pet atiquem eorum', efc; quasi diceret :
se liuniiliat, ul erigal;-Pt ideo cum dixissel: Niltil ISIullUsex his quQs hiisi vobis,: flixii : peCtiniaiii
isum, subjurtxil i SignttJamen_.Ajiostqli(7S7.).El nota flignam' personae liibiflle, si illum pacafurii lia-
quia ih othni'pqtientiti dicit. HaC patieiifia lolerave- ti.ere -yultis/' tioir pdfefitis euri). jjacaiijrii tiabere ,
-rat illeJGprinlhios, cf medlcameiiio prodigioruin ei nisl dignaiii p.eciiniamflederitis; et sitiJicjflis dixisset
'
signorum eorum correxeijil erroreS.;'"quasi dicerel,: JPauld, peccavi, ,torqtiefet> -•'; ;/
TJI eo quod tionio sumfiflliil sufli;7in eo.quod apo- . Rpgavi Tilum, ,etc.;quasi diceret,: Kon .cifciiiri-
-stolus, aliqiiid sum.. , ;: 7. , ' - ^; '• yeh.it ,vos Titus, quia iiiliil yobis :quaes,iyit, quein-
r Qtiid est. eitim?. etc; jjuasi dicpfet^:..Nonmagis admodum nec ego; quia qupruni ufta pst devotid",
.coeterae.Ecclesiae aliqnid acceperunt a Petj-o-,,'vel etiain"fltia yoiuiilas, Efideo subjun.xil:: Nohneeodem
Andrea, -quam ras a mpjTjiisi fofle tihiirft, idest, . spiritu.djnbtilaviniusj M est, -eadein ddcifina_, et
quod nbn gravavi i<os;_sftniplum ac.cipie.ndo.-Sed _iisdein J)es%i7s,.qiiia'iiiliiiaceepiinus. 7: 7
si boc-ipsunipeCcalftniiuit;- Ighoscitp mihi; id Olini pulastis, etc..;rquasi dicerel;: Jamdtiduffl
est, donaie milii .lianc irijuriam. Scienduin eijiift - psl. quod-vos puiastis nolle nos:"accipefe' murtus
quia stftltorum cst ppfls digiiuiii laude.fRprehen- prppter ihunus, ei iiQn (789) sinip.Iicis .esse, Tii-
disse.Ostendit eos esse stulfos.,7Et iie Tlli'pula-. ierifiphis, Sed huftcverrofem ^pseudb.aposiofl7iijfc-
. rent quod ifle in prirftorflio suae piâedicaiiQnis,qfli ;jpjianfi -djcenies :,IdeP iiolit.acpipej'e parva, qna-
non. accejjerat,. postmodum- accjpere :-ye_liel,-ideo leiius : accijria.l. magnai. Et pb: lioc siibjuiigil ille
-sujjjunxit: Ecceterlio , pic.';'{78y) quasi fliceret :,Ne :affirm.aftonemjuraiiQhis, .dicefts : Coratji Deo'_,.elc.:;
putetis ftie aecipere yellp, qui hacienus liOftacce- quasi dicerei : Quod ijon accipio, noji. causa ina-
. pi..: Nbn-^nim qumrbqum vestra,:suni:,;cic, Ms ver- jdfis luciT., Ped yesifae salutis; sivd' Vestfae.salii-
bis pfdyocat eos afl,airiorejn sui, ui,ifli aftiflenfes lis ,(780);'.rigorem moae pi;aedlcatiOiiisnori,.flectd.,
se 'qu3jfefe'j. diligerent puin ; quasi.flkp.rei.: Pseti- , quia' ftiulliiin prodesl.,Jlli qtii.iiic-pejiatu.f,.:>si"'n.on
fti f7«.'-.'""-''"•'
(786) Vulg'.-mVif/'''CBim'>mi»'tts/tt?
' 7 niiljibi atilem cap. XXV, XXVI ei SXTIIV
(787) ¥ulg. aposlblalits, "..'.." ;- (789) Auiog..ribs. >• ;::;,:;::-.
(788) Iri aiilog.fflarg7hic legitur cap. XXViif; . (790) SuljinleJligitu.rJffrie causa: .-• ";>7-" -
487 ATTOMS YERCELLENSlSEPlSCOPi 488
accipiat ab eo jriagisler; nam dum non accipit, A Sequilhr : Ne iterum, cuni veneto, humilielihe
eredil eftninon jjacaluni liabere posse, nisi emeiidet. Deus apud vos, elc •Oslendir enim in boc loco,
-Seqftiluf : Timeoenhh ne.foiie cutn venerp, etc. cum dicit, .el lugeam mullos, quod j"amnonnulli
Ostendii qfloque his verbis, quoniam adhuc nirilli' poenitudine corfecli ad sanctae Ecclesiaesocietaiem
efanf iiitef eos. incorrecti; et ideo dixit liiiiorem, -fuerant; revocati. Yerumtameii-mtilti adhuc mane-
quo ftos. lerreret, tie forle , ctiiri venirei,. inve- banlincorrec.fi, pro quibus iimebaf humiiiari. Quis
jiirCt eos lales, quales non vellet, lioc est, in- eniin paler noit tefetur in dileCtis filiis, v^Tquis
cofreclos,. et ideo.suae auclorilaiis. domihalionem non trisletur de majis? Elideo illis direxit limo-
Tn. eis exefderel', et ipsi invenirenl eurn ialein j'etii, tit corrigerenlrir, ne forte veniens, _si eos
qiialeintioii vellent, lioc est, rigidum' ac severuffl. irieriienflatos-invenifet, Jiumiliarelur -el.-Iugerei,
lii qud factd inrinenlftr prsedicalofes'," ui si qua quia rion egetuiit pmniteitiiam, qiiam si>egissenl,
de sibi suhjcctis jflebibus iepreheiisibilia audiunt, veiflam coiiseculi fujssent.-Facit ef adversusNo-
pfitis timorem' dijTgant, ut coitigan.t.uf., ne fofte vatianOs>,'qui, postquam in fornicalionis nialftm
"-Veniaiit,7el incorrectos 'inveiiient.es'dominalioneiu labitur, negant eum per poenitentiani : resui'gere
suaj aftctorilatis iii illis exerceant posse.- Frusfra nenipepoeniteniia injuijgefeiur ,'nisi
Sequiltii :. Ne forie~cotilenliories, mmulationes, JB veniae-friictus sequeretur. Et hoc Scienduift, quia
elc Quare timeref, "his verbis manifesiavit, sci- iria .dicit, fornicationem, iininunditiam ei impudici-.
licet, iie tiaec qtioescquuntur in illis inveiiirenlrir , iiani'; sed his omnibos infpudicitia ~esl deterior>,
Iidc esi contentiones," qiiss dicftiilur qiirisiab Qnini quoniam Tnipudicitia esse diciiur qtiasi iftOnstiuosa
ifttpiiiidne, eo"quod>"juStainieniiqnein suam, ndn iinmunditia , qflae agiliir in. irtceriis., vel. in his
sluflio' veritaleiti discendi", sed potius •yincpndi , quae fiunl conlra naiuram, sicut ille qrii uxorerii
aliqftid homo defendai. jEmutaiiories Jjttippe suiil jialiTsfluxerat (I Coi: v, 1). Pftdicus qiridem dicitur
ijjvltlenii:». Yeftiiftlanien, "sicut dieit beaius Augu- verecuridus, impudicus aulem inverecundus; lioc
'stirius,',disfai iritef".aefliiilafidnem'el Trtvidentiam. est, qoi amisso pufldfe vefsalur iri detestaiiciisstu-
ifiiiiulalio. est, curti homo dolOfe torquetflr' pro pris. immflndjtia.dicitur quidqtiid coritraritini est
lp aliqria , qiiam alter adeptus esl, bt ipse noia inuhdiliae. Fornicatio auteiri ift tioc loeo illa in-
adipisCittir, et httjusceinodi est ipsares, quajtiori- lelligenda'esl,'quae in corpore agitur, iirtmundi-
nisi. ab uno possideil flossit : invidenlia vero"est, tia veip etiain flla inielligi potest-quaeragiturpor-
quandd .quis dolore iorquetur pro alierius" feliei- porisdelectatione.vel merttis deliberatione. - '"
late, et dolet pro aliqtja re , quam .alter acqui- 7(CAJ?.XIII.) Sequitur : Ecce tertio hqc veniam
fil,. et ipsc Cliaift non desiderat eam. Animbsi-< G(791-92) ad .vos. Bis venerat.,;eliiunc ter.iib.-se
ttites 'qtiippe suftt anxietales : qudftiam anirnosus di- vciiiippromiltit, quia paulo \sitperius se dixeratpa-
tiilur 'atixi"osus:, vel "suspiciosus,,lioc est, zeloly- raiuin. Sed quaeri polest quare stio adventui iegis
pus. /Dissensiones. vero sinit divisiones, dissldia , tesliriionitimjunxerit. Yidelicet.quia -secundumlegis
alque iivOrifo. Detracliones.quiderii dicunliir , qUasi praecejitiim aliquis sub diiobus aut trihus -iestibiis
'relractiories^ quoiiia-mille detractof est, qui alte- vcl juslificatur, vehPoiideiiJflalur-^Dettc xvn, 6).
'jiiis; bonuin dicii esse malum, vel cerie fflagftuiri Yefum qtiia bis ecs admoiniii,,it corfigereftlur, ideo
clicilparyum,; nam , diirft lioc agit, bdiiam fraiiTs iioc protulit testimoniura,-quatenus "sfnoiHse Corrl-
famarii obscurare Cdnleridit, et quasi a corde alte- gerent,.sibi jam non ullra pareendum intelligerent.
rius relraiiil, uf noii eum lalem credat, qualerii Uhde et mox snbjunxit -..Prmdixi eitini, ut prm-
pritis '.crediderai.- Susurraiiones auterii'', vel susur- dico, etc. Praedixil prmsensquidein-,elJtbseristis qni
roiie.s,a sono auritiin dicunlur, quoniam ille sti- antepeccavefuht,eictetefis omnibus; illis qui necdum
sftfro est, qui non' in facie, sed.in aure Joqueftdo, ,ad iritegr.um se correxeruiil, ,vel certe, slvenero
detraiiit. lnflationes quoqtie dicuhtur tumores, quia •ileruni:,_non parcam: Parcil enim ApQstolcisqttasi
iijflaius diciuir quasi venlosus ; quoniam , quefflad-. non pafcendo, quoniam ideo prsemitlillimoreii.i,"iie-
inoduin ulei" vento exlendifur, ita et irteiis " ejus 1Q fdfte iiiveniat fthde domiiiaiionem exer.ceat.
amajTtufline, yel iftdigriatiorie,' vel cerie aliqua Secju.ilur: An experhnehtum-,:qumfitis ejus qui in,
elaliotie, qiiasi venlo/ iiiflalur. 'SeqtiilurT Seditioiies. Jne loquiiur Cliristus? El est sensus : Experimen-
Sciciidurriquia flistal intcr sediiioneiii','et belirim, to vultis- prohare- si possiro, -.et .ideo, non viil-tis
alque-iiicemivuffl. Sediiio quidem atlinet a>lcives," yosmetipsosconigere; Chrisli namqtie Joqueiilisiii
'belluni ad tiosteSjinceiitivuin vefo fcfeJiufad ptig- ,.me quserilis probationem,-fttrum per ine jiossTlim-
liatii , cjuiieexcilatur propriae car.riis ardofe. Haec jflere jjuod dico,-quaienus-'si inijfleverit;. deinceps
quiique.Omnia licei 'diversa'sint,iamert ad u.rium timeatis, el si non. luipleverit, securi manealis. ln
'teiiduiit flnein; boc est, ad '•clia.riiaiisdivisionem. •Po vero.quod ait,. quiSn trieJbquiliir, oslendil suaai
Quapiopier quja ipsi divisi fuerani, ne fleriuocsseiit, loquelafflatque doctrinam Chfisii esse. ;
ideo illis Apostolus tiraorcin direxit, qualenus.ati Sequitur : Qut in vbbistibii infirmaiur, etc. Et:est
Iiis oaliiilJiis_s.ecavcfelit. •• / .. sensus : Sj iii ydbisnon infirmalur, mullo inhiusiii
' ' ' "
t79I.-92VVuls.''t;e'K.:o
189 EXPOSITIO LN EPISTOLAS,PABLI. — IN EPIST.II AI) "CO.R. > «(f
nobls, elln nobis potens eril (795). Chrislus quippe A quiiur : Nqn.ut nos probati appareamus. Ttiiic enitn
in lllisnon esl infii'matus, qifla inlef eos per aposto- probaiu^ 'app.arerel, si illos iiicorrectos iriy.eniret,
los "multa fecefai sigha, qudftiam viderant cascos hdc est, tales ufiii eis suain domiiiationem possel'
illumiftaios, leprosos mundatos, etc: Qftasi dixisset" exercere. Sedhoc nolebat Apostolus; el ideo sub-
Aposlolus :. Sinon esl irifirmatus Christus in vobis, junxit :.Vos qtiod bonnm esl, faciatis. Nos autem
quarecfgo nori limeiisyquoniainpotest iniplere qflod feprobi simus (796). Sed qnid esf qnod illbs ppt.al.
dico?"Quoiriampolerat riaMiaeealiquis respondere, facei'e bonuin, se auteni i-ei)robftniesse? Nunquitl
ac dicere : •Qiiomodtfnon est infirmatus, curii sii irialum se opiat? Non. Sed fepfobum se dicit, id
crucifixus? subjunxit, Ptque ail: Ndtiielsi crtici- est, hmnilefti. TtiftCeiiim reprotius esset Aposloltis,
fixus est ex infirmilale nbslra (794), etc. Quasi id esl, liunfliis, si ebs emendatos invenirei,"qhiasuam
diceret : Ex .jilfiifflilaleiiostraecarnis crucifixuspst, doniinalionefflih Pis exercere non possef: Undept,
passus, rhorluus. el ascendens iii -ccelos, adititffl quasi exponendo stibjiinxit :: iVoreenim pbssumus
' dixtsset
regni eoeleslispatefecit,'quatenus ab hac "vila riri-' altquid adverstis veriiateni; quasi :.' 'Si
granles absque ulla- dilatione, Pjusdem i-egniinlel-" vosineiipsos •cofrexerilis,. noslram dQmliiatiohem
lige '(795), felicltatem subire possinl. Quod' verd exefcere iipri possumiis, quia niliil adversus verita-
dicit, ex vhiute Dei, sive Patfis,-sive ejiisdem Filii. J\ tem jiossumus, qiiia in volflsest veritas. Si ariieni
Sequitur: Nam el-riosinfirmisumus.inillb. Haecenim vos non corrigatis, possujnhs adversus vos domina-
vox •apostolorum est; et perfeclorum tantummodo lionem nostfam exercerei quia pro veiitale dimica-
' -.-.-
-
vifdrum.'Jnftrmi sumus iii ilib; hoc eslj pro illo mns, proôbis tameri". '"'''.-'
pressuras -palimur, et affiigimur./Sed vivemuscum Seqftilur : Gaudehius tamen quando, (79*7)tios
eo exviritiie Dei in vobis. Quasidixissel :~Nos infir- iiifirmi 'sumus,'V'osanteiti pîeriteseslis. Ostenflft his
mamuf* apud- infideles; quia quo majofa nds pali verbis Aposioflis;se fle' eorum boifls' operibus gnti-
faeiuftl, eo infirmjores ;pftlanl; iri vobis vivimus,, defp, ac si dixisset: Si fofliter ac tioienter vitiis
qnia eo forlidres inlelligilis, qriomaj'orapali videtis.' resistalis, "rios quidem gauderiius,quia turic iiifirin:,
SeCundtiinhoc.verp quod legituf, vivemus, talis est id-est, buiiflles sumus; si vcro vos vitiis rion ipsista-
serisus,-quia si commorimui', et eoflregnabimus lis, ftos poterites sumiis, vos autem infirnfl, quia
' : .'
(fioin. viii, 17). - siijier vos domitialionem nos.lrae aucioiTtafis.exer-
Sequiiur : Vosmelipsostentaie, elC.,boc esl, iri cerepossumiis. >.'"..
alterutruin vos discutiie, nec ftdn-et tentalionrim Deiienl eliaffl et' niinc prsedicalores. hoc agere,
pericula ante oeulosrevdcale, et cujfts eslis fidei boc est,'si eorumauditores potentes sunt, dehent
atqrip'virtutis considerate. Sane sciendunf quia est C esseihflrnii; el si audilores infirmii illi debfcntesse
leftfatio pfobationis, est et deceplioriis : -sed' jrttiba- pdtentes. Sequittir : Bbc el bfanius, id est, uf. vos
tionis;a Deo, deceptidnis yero a cliabolo; ulraque Sitis (79S). Et TiQCest quod sequitur : Vestfam cbn-
lamen ab homine. Sedlric jirobationis irttelligenda suitimaiibiieni,Tdesl peifectionein. "'.'.-
'
est lenlaiio7El hoc^scienduiftqtiia ipsa alterria pro-. Seqoitur : Jdee htiicabserisscriba, ut_noh pfmsens
hatio atqne discussio pluiimftin viilet, jiixta illu.d dttrius agam. Ineussiienirti his verbis limorem, njt
Saiomonis, Ferrum fefw tjCuilrir (Prbii. xxvn, cOrfigei*enttir, neforte veniens duiius agefet,.hoc
17), etc Seqnilur : An-non cognoscitisguia. Chrislus est, sui apostolatds potestaleiti severiier in illis
in vobis.est? Quasi djceret : Si tenlaliojirim pericula exeixerel. Et lioc est, qnod sequiliir : Secuiiduiii'
ante oculos revocetis;etcujus estisfidei seu virlutis- poteslalem, qudm Dontitius"dediimilii iti 'mdificaiib-
agnoscelis, ulrum Ghrisius in vobis sit, an noi), et nem_et non in deslructioneni. Ecce dicit-se babei'e
Jignoscere poieslis? Yeruffltamen si hoe noii fece- potestalem accepiam. El pulchre qnidem, ,in mdifi-
ritis, fton agnoscetis : quod est reprobuni esse; et ctiiioneiii,quia prsedicaiores ad bflc jiotestaiem acci-
ideo dieil: JVisiforte reprpbiestis. pitml, ,nt corrigendo.salvent, non fti nori coiTigendo
Sequitur : Spero aulem quodcognoscetis;etc His perdant. -
vefbis provocat eos ad flflei et saftelaeconversatio- } " Finita commeiidatione stiaepersonae,qua.mcoepe-
nis soiidilatem; quasi dixissel : Si agnoverilis rat comftiendareab eo loeo ubi finem fecerai de col-
quemadmodtimdixi Cbristum vobis inesse, aguosce- .-leclis, iri qua coiftmendationeplurimuffllaboraveral,
tis eliam qnia et nbsnbti sumus reprobi, tioc esl, du- duabus p.rocausis, hoc est, ul vel non ininOrisau-
plicis inleiilionis. Quae senleiilia ad boc respicit, cloritalis quam caeterise esse monstrarel, vel ceric
quod superitisait, olimputatis,- etc. .;.'. ftt criifteft ciipidilaiis al) se abslergcrel," mmc vefo
Sequitur : Oiamtis atitem Deum, elc. Jflore sqlito aliud aggrediiur, boc est, subjtingit exliorfationem
Aposlolus oral pro suis,: ul niliil inali faciant.Se- pariterel narrationem.
">
(795)Aiitog. eliam nobispotuerit, ijftamlectionetn, (79S) Forte legeridtimiiitegre,_ ., "
nti sensu,. nieojudicio, carenteiii,'ex Yulg.emeii- >(796) itbsautem ut
dandam censui; ut sensus nempe is.-sil: Qui i'n vo-, 7(797).'Yiilg.Yulg.;quoriiam.
feprbbi/simus,''
.; ." ";.":> ' - '.- .;/ >
bishon irifinnatur; sed potens esl in vobis, et in nobis (798) Id est,pbtenles.,.vel irifirnii, tti supra expfl-
polens eril.- s\i\i;:'juxla,->:.•-'
appbtiuniialem; vel ]egendum,~«( vos-
(794) Noslra in-Yulg. non legiluf. ; sciiis. . -.. •' : 7 .. =•••'
' .
PATROL. CXXXIY. "''. - • '- -.' - r" '.'' iG'.'
m/;-'.; ' ATIOMS YEUCELLENSISEPI5C0PI" ;.••". .\-.'-...Mt-'
| (799) De cmtero,inquil, hoc esf, de feliquo auterii, A ctionis et satisfaCtionis est indiclum. Quapropter ab
praeterea , fralres, gaudeie ; perfecii estote; exhorla- Apostolo osculum quofl coinrijendalflr senipef "
cum
mini ,\\oc csl, in allerutrftm vos mOnefe; hac eiiiin addilione poiiitur. ,
exlfortafione, qua spe futurortim superaiitur vitia ,: Sequitur : Satuiant yos sancli .ODMICS. Aeisi.dixis-
. nascitur perfeclio , ex perfectione autem gaudium , sel : Non pofentes, non pjTncipes, sed sancil omnps.
quia nemo gaudefepdtesf et perfectus essenoi) yalef, Hoc aftlefflanimadyerlepdum esl, qugre illis sanclo-
nisi yitja superet. Sequilur : tdem sapite, Tangit rftffl direxii saluteni. Yjdelicet, ut illos ad bonum
eninrtiOe , -cjuia et iii prima comniemojaverat, ubi sanctitafis pfpyQcaret, quaieniis qui salutabantuf a
ait: Obsecfo, ut ipsuni dicatis (1 Cor.i, 10). Et sanciis; yei cefte uf eos jhyi.iarel ad iftyicem-red-
boc esl quod iijc diclt, idem sapite",id est, non dendam, quatenus qui saiutabaritur a sanelis /salu-
diyorsftm fle inp, velih nie, sjve in flde, et opefe. 7 farent saitctos. Etnota qtiia nontaiiturij aifsancl!,
SequitJir7: Pacem habeie. Commendat Ilfls pacem , sed .addidit oitines, quoiflarii saiictoruih estyplle
prdpter eos videlicet, qui fraudeffl el injuriam fra- oranes esse salvos. Ergo quiomnium salulem non
tribus ingerebanf, et pb lidc ad infidelium judicia pptal, seqiioqiie in bac salulaiioue non coniprc-
perlrahebant, u,l ail in priiiia : Sed vqsinjuriam fa- tiendi intelligat. j ..;. _;;. -;
citis, ei ftaudaiis (I Cpt: yi,.8), ele. Sequ.iiur,: Ei B" SequitUf : Gralia Domiiiinpslri Jesu Glirislf, Plc.
Deus pacis el\ dileciionis eril vpbiscum. Ternflnaia Einita quoque salutatione, s.ubjunxit oratloiiem-,
exliortatiOne, sribjunxjt narralion.eni.Deus, inquit, Gratiq, inquif., Domini, elc Jflud âne ndtandum
p&cis, elc. Deus pacis dicitur , quia ipseesl auelor - quia in flhe hujus EpisiQlaeimitalis charitas: ..com-
paeis, j"uxtaillud ejusdem Aposiqli fC/jristes pax_no- mendaluiv El pulchre quidem in fidel quia sunjma
slta, gui fecil ultqque untini (Ephes. ji, 14). El JDq- perfeclio in iJiiilaijs Trinitate coiisislil. jCharitas
minus : Pacetn. relijiquo vqbis ,, pqceiti/nieam do vpbis,. namqup Palris nobis Sahtitorem diiiexitV;id .est,-
(Jban. xiy., 27). Dileciionis Peus est; jjixla jllufl : Jesum,,cujusgralia sumus redempti. Quae.charTias
Mandatum nbvum "do vbbis, itt diligatis invicem atque graiiasancti quoque Spiritus comnHiiiicafione
(Jaari. xjii, 54), etc; el ilpni-: In hac cpgnoscenlgm- nobis servatur, fluippe dflectos;a Patre ac rPderoptpS:
nes, quia mei eslis discipuli, si dilectionemhabuerilis a Filio Spifitus sanctus pefpetuo tueluf.ac defendit.;
ad Jrivicem (Ibid., 55). Ei est sensris : Si pacem ef Eacii etiam Iiic . locus advefsus Ariuin y ûi ideo
dilectionem habueritis, auclqrefii pacis perpeluo eiiaio dicebat Fiflrim minQreftiPatre, eo quodubi-
possidebitis. Haecenimest pax certaaiqtie secura; cunque Pairis/ct Filiifieret-iner.lio , semper Patpf
tjuafti jnipii liabeie non possunl; undeesliflud : Non praepoiierptur. Est eliam nolandum quia noii ait lan-
esl pax impiis, diciiDominus (Isai, LVII,21). Ycruni- G tum.yobiscum, se4._ct(n^>riftfiji^,.videlicef'ttf.;osten.-.
lamoii etsi iiabent pacerii mali, loiigequidem dislat deret .quain dilecliOnem.tiaberet * cum nQft.soliim
ab isfa.quain Dominus discefnil, dum non ialem, correctis, sed eliam incorreCtis gratiam ©ptafet.
qftalem nnindus dat, ait; Mandalum novum db vobis, Quasi.dixisset: In boc cognos.cere;potestis ijuaniuin
ut diljgatis invicetji (Joaji, xiv,. 27). In eo etiam , yos diligarft, cttm non soluin correclis, sed etiam
quod ait, Deusjiacis, pic , yoluit Apostolus subin- nec dum cOJ'rectis.gratlajn ojjiem. Sive ideo dicit'
teiligi qtiia si odia ef fixas Iiabereht, aaclo.r odii et eum-ptnnjbus, uf pon excipei'etuf sexus, a;tas,;;condi-
rixae ,*Iidc esl diabolus , pei'peiud eos,possideret, lio , lingua; sed sicul sajiguis:Chi'isti 6inr.es redeV
Sequi.tur: Salulale.invicem in OsculosqnctO. Sa- mit, sic et: onirjes Chfisii graiiam possiderent.
lutaiio nempe indicium alque opiaiio.est salutis. Amen vero sermo est confirmationis, qui cpnflrniat
Ha.6 salutaiio etiioc osculftm ait sartciuin osculum, offlnia. -•' :, 7 "•
sed illOruni osculortl cQrruptioiiis, el quasi refe- / .. , r Finis, Beb giatids. -;- "^-
'
(799) Hi.c iii aulog. inarg. Tegitur cap.TSXlX.
EtP^SraiOllN.EPISTOLAM^DGAL^TAS.;
,; ''_' ARCUJMENTUM," ;. - ' .- • D;prophetafftm veiba ad homines proferuntuf,: yela-

Aftimadvertile quod.sicul in jipyisr lejftpoiTbus, miiie -leguntur. Ibinamque caro velamen erai, hie
curft Yerbum Dei ex Mariae virgiftis'•cafjie induiura liliera : et .sicut sub cafnis velaiftine latebal.divini-
prdceSsit iii nnindum, aspeClushuiftanitalis oiftnibrtj tatis, sic Pl snb velamifte liiiera laferet spjrilalis
paiebai. perpaueis aufem,, hocesl, soltjmmodo ele- inteHigentia: el SJCHIbeati oculi, qifl in -caitie agqo-
ctis diviiiifatis dabalur cogniiio; ita cum legis e( scebant lalere divinilafein, iia et illi beatj, qui iii
« 7 ESECfSmO IH-.EPJJSTQLAS .PAfJLI.: — IS.EPISJ.AD GAL "":'' '-/""'" %U
in littera spiiitalcmcognpscuril lajere Intelligen- iA regio Galljagnecia, Ferumtamen pristinum ftomeii
liaffl. .' 7 ., "'• viguli; etvviget, ut yoc.areiiiur ipsi/Galatae, el ipso-
Hos qujppp beatos oculos minime habebant hi, qtii rtitn tpgio.Galatia (SOSÂttaniertcortfrarium yideiT
ps .circufflcisiofte credideraiit, ita lamen, ut a, cary. i)oi) deliei, si Occideuialiumpartium Iidniines, niuliis
nalis. legis non recederent obseryatioije, et se ope- inierposiiis f.egiiis,.ad"pafies IfaftSiieruulorierilales,
jibus ejus justifleari -crederpiil, quippe e.liam Apo- et setles pbiiii.uerrintj.crim..Oiiehlis ei Giaeeiasexa-
stojum reprehendebanl , dicentes eum rion esse riiina perte usque ad,.ujliroum Ppcidentis pery,cne-
verrim appstolum, ed qftod carrje Doiftinuin iioft runivNani, sicufait Mafcusyarra, -Marsilia a Phoe-
fuefii seculuSj et-pohtfafia caeleris dbceret apo- hicibus (804) copdita est, qsios et irilingues esse
aSlolis.. . -- / .7 7 dicil. Rhoduni eliam, a quo et Rhodoahi/ sunt, a
Hac nempe cailiditale vefsutiaque sutjvfcflerant. Rhodioruffl.cQiiditum esl colonis. Et qiiid iiflruin,
Galatas, qui/eiiatn spirilales oculps jidn habebani, cum elipsa ltalia aGiaeeis occupala,. msjdfGfaecia.
qiiia Cifeumcisionis,aftt Sabbali, aut caelefafum obsit voc.ala ? ipsos «liain >Roniaflo.s ex siifpe ^lfteae
sejvaiionumlegaliura irtysferia miiiiine pehelrabant. Asiani hoininis ortoS conslaf fuisse. Ijltid etiain ani-
Iji iiamqup, si oculos haberent, quibus Vefbi.po" madyerlpnduni dicQ qtiqd Apostoius singiijas ih stiis
.gfioscilur diviiijlaS) carnalem- sibi suadeiiiibits ob- 13EpistoJisprovJncias expropria qftaTi:tate.d.enoiat,in,
sefyanliain lesppiiderent, quod Susauiia piesbyteiis quibus hoc ipsuffl facile agj)Qsci,:polcsl.,.êiuiiita-
tisheiilflms se ad stuprtiffl ; Si lioc, iiiqu.it, egerb, men earunidein provinciartim vesligia virlulum,
iwors mihi esi; si auicm non egeib, ribti effugiaiii seu vitiofiim usqfle hodie perfflanenti in singnlis
tnanus veslras (Dari. xnr, 22). .Sic; quqqtie el isli Romanoruhi namque fideffl pliiriiUUinlaridat: Gra-
flicereiit: Si htic egeriiiiii?, Tdest, si legeni cariiaJeiii. iias, Inqtrit enini, Depmeo (Rb.m.;h_,17), •eicf: quae
gratiae praeiiileriflnis, morlem aniniae ineurremus, elenim gens faeilior ad cfedehduni? velqui populur
alioquiii maiius vesirseoblfpctaliQnisiion evademus, devolior in ecclesiaslico cullu ? Atlamen denotat
Sed melius esi caihoiice yjverido, ef -lpg@ni.plprd- eOs superbiae/vitioesse detenlos: Noli, inquit, alium
Jjtielas spiriialiter inlelflgehdo, in gratiae _libe;.lafe, sqper.e/(Rom..\i,'S.Q). elc; et ilem : Nonplus sa-
mariere, quarri ab ea fecedenles cuni veslra graiia pere (Rbm.xn, 5), elc.; lioc quippe vesligium in
pffensam Dei incurrefc; Quaprdpter ragaridus est illis usqtie hodie niaiiel. Corinthios vero ninltuni
Deus, ul viljorurii Qmnium caliginem c.unclarumque/ denolal:: rejirchcndit quippe eoium diversas uon-
sordium nebulam ati Qeulis cordis tiQStri repellat, suetudiiies pra\as, \idelicel quia cl feminae eorum
jjua sajpe ipsi solent obeaeeari, qtialftjifts.mysteria npn vplatae-orabani (7 Cor. \\, 5), et quod in eecle-
legis et propheiaruni, "et qftod riunc pernecessa/ (G siis conviyia celehi-abant (Ibid., 22) : quodque hu-
fium est, irtletilionem flujrisAposloli pehetrare ya- mana sajflentia inflati carnis rcsurrcciionem nega-
ieamns7 .'"'.', ":"""' bant. (Jriisqiiis enim Coiinthuni no\il, scil liunc
Sclendurijauteffl quia Gafli pilmuma caiitlorfl eor- usqueiioc manere. Macedones aulcm similiicr lau-
poruin dicti sftnt, quoniam Jdfa Grajce, Laliiie dicittif tiibus pfaflerl, quia muliuni devoti exslitermtl erga
Jac: nnde.sfljjila lunc lacieti calla auro necienles . graliam ho.spilalitatis et eleeinpsynariim largila-
{806):; candida dicCre potuit, sed pfQpfiefaiemser.- lein ; unde etiam dicit; De chaiitate autem fraierni-
mPnis servare volftit. Montes quiijpe ct figor cteli talis(1 Thess. a\, 9), etc Vcruiinaraen repiebciidit
solis arddrem-excluduftt, el ideo corporura color de- eos, qflia nonnulli coium oiiosi discurrebant: Au-
coldfari non potest. Habet quoqiie GailQrum"pro- dhAmiis-.enim quosdam inler vos inquiele ambulare
vincia ab Qfieiile juga rnpntirim ; a Septentfioiie (II Thess.iw, II); et ilcm ; Cntn etsemus apud vos,
Rheiii fluenla.Tei Gprmaiiiapi; a Meridie -praerupta libc.deiiunliabaniusvobis (Ibid., 10). Galaias \eio, tlc
pji-euaei culminis {801):; ab Occidente inare Ocea- quibusliune agitur, nolal csse plurimuin slullos,
nuiri, cujus iflilitiiii estBeigica, finis^vefo Aquila- quod in iilis nunc usque manet; unde dicit II:cro-
nia: illi enira7YOeatia fege Byihiae (802) iri auxi- . nyraus : Quisquis uovif mecuni normam mcorum
liiun, peracta vicforja diyisefuiit cufti eo fegnum, et.I0 ftietropoiirti, scit profecto Galatas esse stultos, et
£ic adinisli GraecisGalligraecivoeati surit, et eorum diversis PrrOrlbus deeeptos (805). Sciendum est
/(800) Vjig./Jlneid. libfyfii, v..660 et-661, auro Yeronensi editione ntillibi in\eni. Illud certum ost,
innsciujjtur. / ^/ - - et libei obsprvare errorem irrepsisse in linjus.ce
. "1801) AtilQg."Pirinei fltimhiis; lexlus, ciijuscunquc is landcni sil, transcriptioiie.
(802) ForfasseBiihynim,, quaj Galalias ajrinis esl. Ba scilicelvefba, quisquis novil mecumnormammeo-
(805) Quae iittnc Ghiarigare, De Galaiis, siv.ede rum metrppbliiii,curanulluni seiisum aple exhibeanl,
Gaflis per iiftiyersani- Asiam ea setaie palaiitibus, •aiiterlegenda : forlasse reclius : qnisqtiis iwvit me-
vide secundtim BachabaeOruirtvin, 20'<":ubti Maee- cumnnrmam eorum meltopolis, scilicei Ancijrm. Re-
doiiiis7sociis"haestiarttibus,.Sexnflliia lajiluin ex Ju- vera quai flnice huic lcxlui conveiiire e\ di\o Hie-
tlaeisin Baliyloriracenluffl yigiiiti iniJlia-Galalaruin joiiymo possuni, in ejus coinmcniariis in hane Epi-
peremeriini, auiilio ipsistie coslo dato,:/ \ slolamlijj. Ji,,c. 3, pag. 450, lomiVII, praefataeedilionis
(80|) Phoeaeos appellatflieroiiymtis.sive Pho- ' - Veronensis legnnnir ut infra : guod Galatcestulti el
censes, jtixta Jusfinuiii, iib. xuit. Nlii. Poiiipoft. vecordespionuntiaii sinl, scil mecuinqiti vidilAnryram
Mei.lib.ii,Desilu orbis ; Strab.iib. lvGeograpIiiae; mslropbljmGglaiimcivitalem, quol nunc, usque schi-
Aftl.Gei;.Iib.«. / smqlibusdilacerata sit ittot dogmatum vatielatibus
(805) Texlflirihunc ad Tjttefam iu ,'diviHicroftynii cunsluprdia.
m *" . ATTMIS VERCELLENSISEPISCOPI »7 ! #5-
eiiam quia esl Apostoli intentio in liac Episiola, et t\ eceJesiasticos adipisci gradtis; item 5Uh'i,-quj nequs
in illa ad Romanos, manifestare videlicet ellegis a Deo, neqiie ab hominibtis, neque jier honflnes
abbliliOrieiri et gratiae dig>iitalem.:7Sedfn hbe dif- milltiiilur, sedi sttri tenJuiit cauSa, videlicet lefreifl"
rcrt, quia In illa subtifloribiis^fliittir argumentis, liicri, et vefllris, arit tiumaha! lauflis, ut fueriint bm-
quia ipsi prudentes erant; irt hac vero apertioribus nes falsi apostoli. Aposloltis auteffl, ut" se de'eicel-
veibis loquifur, quia slrilti erant: el noii tam (806) lentiore gradfl.nionstraref,; ail: Non ab hoihiiiibus,
cbs alloquitur dbcendo, qiiam pOflus IhcrepahdQ,;iit lfbe est, non ab apdsfolisQrdinatus' Aposiolus : apo-
quos lioii suadebat ratio, revocaret auctoiTtas. Et stolos qtiippe ofdinabanf apostoliad confifmaridas
quanqnain in omnibus ejus Epistolis, el legis abo^ Ecclesias, sicut •contra 8eniulatOfeslegjs -dirigebant
lilio, el graiiae dignifas manifesielur, verumtamcn stips ad deslruendam fldem Ecclesis. Unde ipse
jiiaxiffle in his duabris. Et tioc Sciendum quia fton . difcjt f Neqtie per.Jibinhiem,]i\oc est, iieque per Jri-
eos alloquitur Aposioliis, qui ex circnmcisionP cfe- daeum,vel Jtidaeos, malus apoSiolus ordinatus. Sane
diderant, et a libertale gratiaj ad legis sefyilulem sciendum qriia quibusdaffl videnlur esse superbiae'
iransierant decepti a faisis apostolis, qtfl Paulufti verba ; vertimtameii nbn stint, sed polius necessita-
ftOnveruin Aposiolftm esse dieebaiif, maxtine quia tis : riecessifate nanlque coapttts hoc dicebai, -\Tde-.
aliter ageret Jei-osolymis, ei alilef doceret gentes 5 licet Jst pseuddapostblis Tocftm ftori daret,; el sfti
agefe debere, et quofl legem caeteri veri aposloli aposiolalus auciofilaiem moristfarel: Quibus facit
servareni, ipse desirueret. Egerarit enim Gajatae advefsus eos, qui PflrtJ non esse yerum Apbstolrim'
sicu.t iile, qrii Jiberalus cle-maiiftgiadiatofis seiradrt dicebaiTl,ef ei caeta'os aposiolospi^seferebafiliVefririi
limisfae. illorum namque simulatione decepius psl ne defeiisofes legis habefeiil locuni diGeridi, quia:
etiam Pelrusapostolus, quod hi hae. Epislola ntaiii- n'on"est verus Apostolus, quoniam aliter, quam Pe^
fesiafpracfatiis Aposlolus;(Gal. n, II)" frus, et reliquidocet, aitipse : Non~ab hbminibus;
(CAP.I.) Pauliis apostbtus. Maguaeauctdritaiis/est, etc. ;• ac si dixisset: Ab.iild didiei Evangeflum,:»
qiiod Pautiis Thffonle Epislolarum suarura se "Chfisli qub et Peirjis, el reliqfti; el Tdeo non surri Tllis;
apostolum nuncupat. Jiatrii, sicut judices terreni inferior. Esteiiafti rtotaridura qtiare flicat ":;.Neqiie
pfiiicipiini et regum, quprum faraiflaritate fruftn- per libmhtem. 'JNunquidnegal Ghfistuift horiflftefti;?
tur, nominaassumunt iri CpisloJis,tit jriajdri verie- Ron,irtquam, Sed purUm homiiieiftiiegaij, Siveiie-
raliorie habeantftr, et fflajus obsequium illis impeu-'' gal liomineni, qftia eisi liQhio eraf, tii Detts iameft
se iioiflina- '
dalur, sic el Paulus Ghristi Apostolunf praetepta dabat. ...
vif, iit cujus esset anctoritaiis deiiion,slrareiui,/-et Sequitur : Sed pef Jesufn Chrisium, ptc, Sciert-.
iiiajtiri veiieraiione habeiPtrir, et Qriine&Chrisfiaili'j flitm' quia Apostolus in lioc loco' Arii, Manicliaei
iii ffonte Eiristolafum suarum lerrefeiilur. Hiric est alque Photini pariler desiruit effofes. Ubi eliam
qtiod in prlncipio, Epislblaj ad llebrxos' hon se noiandum, qftia a Patreflicifur resuscilari (Act.ia,
ajjosiriluffl npminat, cum Tn oihiiibus Epistplis lh), sicftl ei in Actibus aposioloi-uffl legtfur/, et
tioc f'aciat;: quia in sequeriiibtis Cliristurii.'tiia- fanieii a se fesusciiari narratur» Cujtis qtiaeslibriis
gnuiri esse pbnlifieem ef apostolum descfiptufus" patet expositio. '..,-." 7
erat. Apostbliiseuim GraeeeVLalihetnjssus, Hebfaice Seqtiittii': Et qiti niecnm sunt fratresomnes. Sane
(iicitftf silaS; cui etiaffl.ftomen a pfltlendo inippni- .nolandum, irjuia cuffl in cieteris, epislolis. njiric So-
ttir. Sciendurft aiitem qniallebraei apostoios et pid-' Steuen, nunc Sylvanum, iioiiniinqtiam yerq Timd-
pbeia.s esse dicunt, a"d qitos yertiotti-hflssronisdiri- theum sibi conjurigat, in Jiac qnoque Epistola omijes-
giinr, sicut fuit Ifloyses, cfli dicirifti esl:; Verii, ei fratr_es sibi sociat. Quod ideo egit, quia roajof. tune
miliamle(Exod,\n, 10), etc; el Tpse ait: 'Obsecfo, auct.oriias necessaria eraf, .qtiatenus flum ouiriipfti,
Dbmine, miiie (Exbd. w; 13), elc; et sicui fuit fratrflm salutationem audiiPnl, bmries advefsus sfe
Isaias, qui ait: Eccc ego, mitte me (Isa. vr, 8) ; ef solliciialos et eommotos iiiielligej-eni, el Inmiarte
rfeleri propiieix : jpeie etianr Jpanties Baptista ap.o- facintis se comiiflsisse agnoscereiit,' el ad emenda-
slQlus; el iiroplieiaflicjliif, qnia fle illo scriptutn lionein confugercnt; 'quortiam niujtiirn ,valet cori-:
esi : Fuilhbino nftssus a Deo (Joan.i, 6). senstts pluriinoftim ad cofrigeridum facinus malb-
Sequitur : Nbn ab hbtninibus. Sciendum estautein rtim/ riam quo quisque a pluribus repreliendiluri
qiiia qiialuor sunl genera apostoloruffl; Sunt enim ed se et graviusdeliqtilsse cbgnoscit, >et facilius.
"'
qui -nequft.ab, tibniihibus, rteqiie Jjei?lioiiflncffl ftlit- emendaiur.. ,: ;, ,
Hmttir,'scd:aDeQ, sicutMoyscs, el propbelae omnes, ' Sequilur : \Ecclesiis.Gat_aiim.Notaridtnn quia noii
ei apbstolj.; tiem-suht," qrii niiUuriiur a -Deo7'sed dicit Ecelesise, sed Ecclesiis-,,ul ostenderel :se>jum
per.lioniiiies," ut Josiie; Tleftisunt, qj.ii npn "a Deo, ihiniis iiITjisplebi, sed totiusprovinciaeliabilalbribus
sed per iioiftiriein(807) ftflttiinlur,. ritilli, qubs vide- SPripsisse. Noia qjjia.illati.Ecciesias.c|ieit,:-;qfias;jii7
mus in Ecclesia, dalis hifltieribiis bb yftlgifavoiPm," sequenlibus vaflis errofibiis nolai deceplas;: Unde
'" .-'•'
'/',(806) 'AfltQg.irofflHi. nienioscripia Iegnnlur, et exdiyi nierohyffli-Com-.
Veitia, n(... hbritihcm,in^sjipeiToriinaigfiie
"YSO?)' iiieiitariorutn Iib. i iniiip ejcerpla yifleniur. !
codicis, eodem cbaractere, sed niiiius riigfo : aira-
497 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAIJLI. — IN EPISJ. AD &AL." 4QS
moiistratur qftla est perfectii Ecclesia non tiabens A_.dies, angustias et pressu.ras:a_ppeljayii,.quibuE fue-
tiiaculam neque rugaift;7et est imperfeeta quae, rat vexaius. , . :"
necduni cQnsuffl.fflaiis virttilibus, in nortiitie laffleii Aposlolusyero, ut- tfaditionem/FiJli rataiif et
Jpsu congf.egala (808), aliquo depravata errore. Si- dignam ostenfleret, et eamderii conflrrrtaref, iflep
nflliter et sapl.ens;bifntie.diciluj'. Es.f:perfecte! sa- secujidftinPatris yoluniatertj factarn psse :dixit_:Sg.
piens, ut illi; 'fle/quibfts Dbriiinus ait /;Ecce ego cundjim voluntatem, iflqujt, Dei/ub\ QSfeftdit.qqia
miitamadvos;_sapi'enles(MattiI. XXHI;5i)»: esf et nec FiIius^sine.yol.unl.aie:Palris,.necPafereunJ li%
iriipprfecte sapiens (809); >.unde. SalbhJon,: Argue didit.sine ipsius; quoniam sicut unapst eQruirt rta,-
sqpieiileni,et amabitje .(Prpv. vni, 9). Profeclo non tura, sic etuna. vqlunlas et operatio^,Oslenflifefiarti
indiget reflafgftiione (810)....El .qtiod dp; sajrieniia, quia idejn IPalfis.^vQluntatemLti.Qrnnibftsimplevi.i;:
iioc de castilate,-et felitudine, e.l' eaeteris potesl quod.ipse ajiertius manifestaf,. ciim. di.cii/:.Non veiii
i.iitelligivirtuiibus; qtiia .nQniiullL3n earum inve- facere volunttilemmeam (Joan,,-...vi,SSJj.elc..Narript
iiiunlur,.calce,.-noftiiuliivero in proyeciu.7 .. hoc fton. .soliifflrFilius, sedApOSlolus egit: «( nojf,
Sequitur : Gfcititiv.qbis,/elpax,,ciCi Sciendum est " ipse ait,.,se hoininibus placere (GaI.i,A0), efc. Quii-
auiein quia profundiqri eonsilio, et sflhlilibri ingenio pfQplbr nemo, suam volunlaleni, sed iliius implere,
inl)acEpistola,;,quaniiri aliis, bis.serinoftibiis utilur B [ eljiemo suam, sed Tllius gloriam qUEerefes.trideat,
Aposlolus., .Gratiani quippe illis imprecabalur, fit. S.equilfl.f;.:Ctii:est gloria, etc. InfinTtjsbeneflclis
QslCrtderptquia iioo legis operibus, Sed Dei gralia infinitae Jaudesfleberitur. Iriflnilurii:quippe beftcfi-
-juslifieari posseiit: liam si legis operibus jusiifica— cium fuil, qudd Pater ri.onangeluni, .lionarchange-
r.eiitur, gratia j"arti iion essel gratia. Optabatelpa- lum, sed propfiuiii, Filium pro peeCafis hominjiin.
cem,"ut monefetpos in coepta Iibertaie debere mar ffadidii.; "e'tideo,,iiifl.rti.tas laudes.-fe.ddeiis/dicit;:^/GnJ
nere, quja ubi rioriest pax,.nec libertas ulla, Graiia est giqria iii.s.mtuta;smculorum, Sacciilasaeculorurti
vero estiqtia reiaxanturpeccala, etp; dicunlur, sictit Gantic.a:.earilieqr.ujn, ei.Rex reguiii..
Sequitur : Qtji dedit semeljp.sUiiiprbpeccalls, iso- S.unt.liaipqrie saecula,quaeihijltoriirtis.aiculorrim.' cril-.
siris.. Mullumquippe yalet,adpjijS:if.fetifioiie)n,quod lectiOije;dictnilur saeciilaPaecul.orum./Et qtiod aif:
-ait;: Qui dedit,:etc,_: nam idcirco hocaii, ut du.m .Iiismcultijmculorum, pro infinito posuit. Poniluf
illi audiipnt ChiTslumjiro peccalis iradilum, intelli- etiam pfo flnitp, rit illud : Eril libi servics.Jn smcu-,
gerent.se operibus Jegis juslificari nbft posse ; quia, lum (Exod.xw, 6) ; iii quibusdam exemplaribus -
silegis opeiibus jtislificarenlui',: fruslra ..se.Christus inv.eni.lur,.iri seriipilernuin,flbi saeculrira,jubilseuni
pro peccatis iradidisset. Officium namque legis fuit annuin appellat: nara, sicut (812). finis saeCi.i.li' tef-
peccata manifeslaip, nontamenaholere; Chrisljyero iCijiinus.eril caji'sai'unfet rdrum oniniuni teftjpofaliftrti,
sniseralibnis, dighitatis,-alque potesfafls feitj/niani- sic et juliiloeustotius.eral fiifls:eniptiftn.is,';yeriditi:o-
festare.pariter, et abolere.pectiala.ldeoque, .tradidif '_,riis"et coiTiinulalioniS.Ilinc et Psalliiista': Ijismcii-,
se pietas ut nos ati friipietate, eijusiiiia abinjusli-. : tum tnisericordld ejus (Ps/ul. cvy.i:;;cvi, 2). A/mew-
tia, el seqriifas :ab iniqiiitale liberaret; Dndbinox "veroIiebraeiis serftio est;'intei'pretaiiir autem, vere,
subjurigcns,alt :JJt eriperet nbs de prmsetiltsmculb fideliler, sive .ftcii. Iloc enim serinbiie COnfJrniayit
nequqih.-Qtiaeriaiitem polest quaresaeciiltihfneqtfam Appslolus siiani. praefaiionem, quo efDoiiiirius lllas
dicat. Sajculuffl quidenj cursus est sotis.pt In.nae,et conflrmatyit.sdijieHlias.qiias arcfius vbluit irteulcafe
volubiliias annOTuni.Haeceiiifti offlnia a Deo cr-eata in suofuin cordibus.audilorum../ •'•,'':;,,"".
suiif-,et hona suhl. Ergo sic djcilur. lieqiiafti saecu- (fiity 'Kirotquod iaih eito, pic.Eiiiila prafaiidiiPi .
Jumj sicut ftiala: bonitas,- et civitas,.et-irifamatiis aggreditiir texfflrriEpisfdlae:;quiUextftsflbiiicrepii-
.sal(us,-eoquodsaiiguis ibi effuftd.atiirj/etsicufdies tione inchoat,7dicend0.::Mirofv etc./iNo.tai!cliifflPsl
riiali; rtnde-Aposlolus: Redimenies.iempus(Ep!ies-.-\\ quia veitium iraiislatiortis/iji.bdfto et iii triajo poiri-
4.6), efc ; el Jacob.Pharaoni: Dies.mlmmemceii.um lui'': in bofto (814), ut Enoch; ffanslalus ;it Dfto,
viginli (811) annorunv srint., parvi, etindli, elc ; -ubi (Eccii. XLIV, 16); in malo, ut Aciiab a-.Jozabele(81S);
, . '•'--.'. 1
u' •' - > "-" ;•-':..
(808)..Autog. c_gngiegqti.;N'u\eliJT m ihi desiderar-T Levit.' xxv, 10 et II. Sed supertioc co.nsuleIliero-
hiPveriiiim"es(, yef aliud aequipofleps. , a
jiy.hii .-viiidici.as qtiaestioiiiim Hierooyffliartartiiii
'
,(809) in, atitog. /est enim perfecte/sapiens, qtiod li.b., a Yaiiarljo.iii .iiola.posilas inferiorij pag. ' S78
pmendaiidtiriicejisui : fhm ex hisquae sequuritur, lofnl W-.sancii Hieroii.yrijjoperum. ; :
ubi/de redargulione agilur,-qiia sapieris nOnIndigol, (813)In autog. marg. tiiclegiluf.capill.:.; >/;-
si perfecte"sapienssii,. inm expifaio "te^tftliaricpaf- (5i'ij,Yerba,:Hjr.u.oiio,.•.q.use
tem dislinclioifls conipipbaute. Divus Hiriroiiyinns adtlendajfldicavi.7 • -.;''; inautog.,deBifle;rariltif,"
"::::•>,.,' , '.-•..,-•
enim, qui iftifio Commenlarioruffl tiujtis Epistolae (815) in.autog,./4cap/t a Z.e%cibele, quQflilaricruaiii
Iiaiic prddit dislinelioneini Ila> lialiet•:>de .perfectis meiidaiii, eifteiitlandumcensui; cum hujflbiinsacrt)
dicilur : Miltamjn_vos-.sqpienles,Litc xi; 49;- (le Insi- textii liortim nominum mentio ;.de Apliabiautejnftoit
pieniibtis : Argue. sapieiitcm,.el diligel.-le, Pfov. ix, trajislalo, sed perlato in; Saniariarn iJior:lem,
8. Qui plenae corisijmmalajque.yiffulis .est, cofrc- cijjns sangiiinem canes liiixeruni.-Yid.post ijl Reg, xSii,
plione non itidiget./ - - -"".-'" 38:-.'Nuiflautem a ..Iez.ab.elo .uxore ejtis tfahslaltiin»
(810) Scilicel perfectus sapieris,Cujtisredargufiofti^ fherit ejus cofpus, silet. sacer fextus, "Diy.us-veip.
. deqtia Saloinbri.Citato lexlti, locus non est. , liieroiiyjrius..haiiciEanslationein de :,pra5Yaf3catione,t-.'
(811) Gen. xi,yij, 9, ubi HOIIchjium viginli, seJ "Aciiaba Jezabele ip.si suasa, ciiffl sc.ilic6t;;a-yei;ci,
ceiitjmviriginlaMgitm: - ciiltu ad idololatriain descivii.lliReg,.xxi|f>3,,>io.tjji^'
'
', (8i2)"Ju'iu_lKfls. YQfoanrttis ;erat qiji;iiqi.iagesi!ijus-. ., jifefatuf.''-;"- ; :>• '/ ."; "; .''.'-. • /
£99 ITTONIS YERCELLENSISEPISCOPI 500
Sed illi qui a Deo transferuntur, non liiveniuntur, ,Aibqtiehs dicebal hoc, qnasi dieerel: Si fleiT posset
at deEuoch legilur: translatus est. et non invenie- iltego, flul angehis, de coeloaliud praedicassel cjuani
batnr (Gen. v, 24; Hebr. xi, 5); illi vero, qfti a d'ia-' praedicavi, quod fteri non poterat, nequaqtiain ab
bolo, ahlnimicis inveniuntur : eo naraque translali hoe quod semel snscepisiis, repedere debneralis.
ffteraifl Galafie, de qiioruin translafione docel(816) liiiprecatur (819) enihi Aposlolus sibi anathema, ut
Aposfdlftsv et inifaliir. Est etianf alia translalio, illutlcrinien a se repelleref, qtiod qtiidam eiinfefe-
secundum opinionem liumanarum litterarum. Cum banl, dieentes Pum alifer-Jerosolyniis agere, aliter
eiiini quis ab iino dogrnate ad aliud transil, ille uti^ geiitesflocere agere: d.ehere. I.inprecatttr«t-angeld.
qtie iranslatus dicilur:\tiluiidequodaihTegitur(817), ul non (820) magni pendereliir praedicalio Petri, el
qfti necdum expeiius doloris dicebai eumdein nilrii caclerornm aposldlorum, si aliter praediCassent.Quo-
esse, fatigatus vero affllciionibus, stimmhm malum niam,si ahgelus, qui majoris aticloritalis " esl, aliler
dijierat esse dolqrem. Miralnr ehim Aposlolus trans- praedicando; anathema inctirrisset, miilto magis
falionem Galatarum', et: quod tam eifo; quij non aposloli. Imprecatur ctiani Aposlohis sibi anathema,
a;qua crtlpa.esl illorniri qtii coacte et qui sponle quia, si aliq.uid segnuis ageret, Comnnilariipoleral,
tTaiisferurttiif-, sieut noii aeqna esl illoruiii,qui.di- sectinduin qiiod ipse dicit :,Ne•forie,cuni aliis prm-'
versis tribulatioiiibtts affficli, et qui finllis adversita- •B dicavefhii, ipse' reprobus efficiarjl Cor. ix, 27). Iffl-
tihiis faligali, Deum neganl. Sive citolran.slali efant, precaturetangelo; qtiia et ipsenmtari potefal., quia,
qftia riori longe erat terapus, quo illicredideranf, et reliclo domicilio suo,-in hanc aeruihnosamvitainpro-
"apraedicatione ajwslolica recesseranl. jectus in diversas solet species perraiitari. Et hoc
Qui vbs vbcavit, elc- Pef liypefbaton iste locus sciendiim qttia se el angeltim nominaliin expiTmil,
caelerosvero stih generalitale maiiifesiai (821), ne
accipltur hocmodo : mii'br quofl sic lam cilo trans-
JCeriminia-.Ghrisfd Jesu, gui Vbsvacavit in gratiam viderelur eos reprehendere -
velle; lainen latenief
suain. Gi-atiariidicit, ndn rnefiluro; quiagralia divina eos oslendit. ;
ab inliilelitaiead fldemtracli fueraril;jjndeDdminus: Anathemaenim in veteribjis librisj'eperitijr. Legitur
Nbn veni voearejustos, sed peccatores (Marc. u, 17).-- enim,:quiacuni cecidisset Jerichb, Omniailliusjosue
In aliud Evatigelium, eic. Quaerendumest si aliufl stib anathemalis nomine consliluit(822), Posuit (825)
esl Evangelium, quoniodd non a/iurf.TNoianduift enim etiam' Paultis hoc in suis Epislplis.'Uiitur etiam in
qtiia illa res, quae est, subsistil; etijuia Evangeliufti canonibus instittilis, ut qui tioc vel illud fecerit,
veractier esl,- el veiTtas'ibidem cdnliiielur: idcirco anathems sil. Anatlienta enim el Hebraeussermo est
twn aliud__esi. IllaeverOfes, quae vei'aciter non stint, (82/i), ef iniei'pretalur Latine perditio s\ye aUenalia.
liihil stint. Et qttofl ila sjt, habes exempla : Ne tra- Sicut prmdiximus, elc. Dt nonnulli votiinl, pi'aedi-
tias, Dbmine,sceplrtimluum his, qui nbnsunl (Eslher xeral Aposloltis, cum adesset cofQorali pr-aesentia.
xiv,. 11). Ef iiiem Paulus : Dico erihn omnibus, qui Dicif etiam per hanc Epistolam, el iterura dicit in
sunt ittter vbs (Rom. xu,5) : illos alloqiiebalur, qfti eadem, ut arctius ea, quac dixerai, iri eoruin cordi-
inter illbs erant (818):. bus"ineulcai-et.: Quia mos esl sacrae Scripturae fre-
Nisi sunt aliqui,qiti vbs conlufbanl, efc. Noia qiiia, qtienli ileratione repefeip, quae arctius cupit in-
eum dixisset : Qui vos conlurpanl, non subjtmxil: culcare.
Gonverlunt Evangeliuin; ideo quia ipsi polerant Sed non debet videri contrariumi.si ille palieutis-
eonturbari, natura vero Evangelii nequaquam.CQn- slmus, qui eommolonini hominnm corda iranquilla-
verti polerat,- quoniam immutabilis est. bat,-indignalur et slomachalur adversus Galatas,
Sed licet nos, aut angelus de cmlo, elc; hyperbo- qtioniam ideohoc agebat; quia:yeluti palerde filiis,
lice iste locjis intelligitur. Non enini ideo hoc dice- ita et" isle de -Gajatarum IransgiPssione dolebal :
Sjftt ^postojus,- ut ipse cornmutaretrif;, aul aiiquid quibris etiarn conyertil interprelalio 1 provincioeipso-
Kliud angelus praedieasset, Sed per exaggeraiionem Tum : nani Galatia trauslaliortein sonat (82S"1.
D
" (816) Foftasse dicit, vel' doiet. vocabuli tistis; Kumf xxi, 5; Dejit. vu, __*>, ei SIII,
; (817) Dionysium divus Hieronymus-ajipellal, quern 17, et ajibi pluries. : - - -
Slîathcmeniih!, sive transpositorem, vej translatum, '
Jjuia a Stoicis adCyrenaicos defecerit, cognomiiiaium (825} Auiog. pbnat, forlasse pbnit, veVpbnebat.
ridet Hie:wiy"imiS'. (824) Ita et divftsIlieronynjiis,'qtiiin hoc verbuin
(818) Scilicel anctor iiosterviilrAposloIiim .fliquos ita haliet :•porro avuQipv.yerbum proprie Judajorum
iaiitum inler ilids lanquam existenies respcxisse, et cst. Re auiem vera ed sensu, quo niinc-ulinitir, vox
allociJtiifflfuisse, cseieris, laiiquaiunoji exislentibus, bajc-Gracctiesl, quaj reddiliir, segfi.galtis, separatus,
p.eglectisl/'-_ devotus;uobis auteni a coiftfflunionefideliijiii avul-
(8191Aiildg.iiicrepaltir. - sum denolal. Significat eliam deslinalionem rei
(820)Addjta est particula -non, qnaelegitur in textu cujusetinque in cleslructionem. Yox eliain haec, qttae
divi Hieroiiymi, a qno noslei" desumjHus videttir, et Hebraice Cherem, usurpatur insaero lexlu'pro.re
sciiicet ubi in hacc vcfba.ait : Uinon magna Pelri, Deo consecrata, nec in usus profanOs convenenda.
et Joanriis putqreluf auoloritos, cunrnec sibi liceret, Levit, xxyu,-28 et 29.
quieos aniedbcueral, nec ~ angelo" aliler prmdicare, (825) Ila eldivus Hieronymus, ubi nofat,'VaIlar-
qutim semel didicerunl. . titis : tnique juxla lunc vulgoreceplas libfi nonjinum
\82i)Aulog. manijesiare. clyiiiologias, ex I ad Cor. Caeleruinnemo nort senlil,
(822) Josue vn, 1. Alihi e:iam in sacrotexlu liuj-.is Galaiiaui Graecuraesse vocabuluriv non HebraeuiiJ,
SOi :; EXPOSITIO m:EMSTOLAS. PAULL — 1N 13PIST. AD G&L, ; - S*)t
(826) Modo enim hommibus, etc. JSibtariilamemm,A Multum quidem potuit Galatis-liajcprodessenarratio,
qiiiaBeo nullus suadere polesl, quoniam omnlum multumquein ea ipsi polueruht:profjcere, duriiaur
oCeultftcordium, iiU siirit maiiifesta; horiiinibus yerq dierunt quia qui quondam fueral-legis cariialislajinu-
suadere polest. Ille lamen recte hqmiriibtis suadet, lato.r, el non qiiilibet, sed SEeviiS (832) fideliumper-
quia (827) ila horainibus placel, uteosâd Dei per- secutor, jam conyersus Evangelii existebatprajdica'
irahat servitutem; ille vero non recte suadet,--qui cator,.inquo el illi magis.adnvifari polerarit.. |n Iiati
ita hominibus placef, ut-.finem placendi in. ipsis tero narralione pqndiis, yerliqrum", el grayitas; cqn»
cqnstituat. Denique- uon puiemiis Apostolumjn his sideranda est. :Av,distis,iriquit:(833),: convergqtipnem
docere huriiana judicia esse contemnenda *.quod si meam, nori .grailain, aliquaiidp, :nqh nunc, irA-
agerel, Sibi conlrafius esset, quoniam alibi ait : daismo, non in lege Dei; quoniam supra rnpduni, hoiv
Scienies autem limorem Dei, homimbus suademus utcunque, Ecclesiam Dei dicit, ut non qredebalur
(II Cor; v, 11); etiierum : Sine_offensione-esiole Jur (834), non Christi, -ut jampuiaiiaiui'; jjuia qui:lunc
dceis et ,geniibu$(I:Cqr. x; 32),_ete. Monel iit sic despiciebatur,:nunc Deus credilur{855), eppugnabqtn,
quisque hominibus placeat, ul Deo non. displiceat, . hoc est, utsajyttsgrassaiof defastabam^ :
alioquin soli Deo placere studeant;.quia lqnge aliud Ei.proficiebqmjn Judaismoy'JSota_quia profectunr
est iiop.iinibus et Deo, et aliud, solis Iiominibus B non legl divina3yascribit,sed Judaismo. Suprq muHps
placere. Modq vero dicit, quia quondani.placuerat. dixit, noh omries, et comianeos,noji senes, ut et ze-
IJnde subjungit : Si liominibifsplacerem, id est,. Ju- lum, quem habebat in Iege, mqnslrarei, ei, ja^ctaii-
da?is, Clirkti servus-nqnessefii; quia qui illis placet, tiam declinaret. Sequiluri.Atenrifaniijis mniulato.r
Christo displicet. Haecesi inleBtio. Atlaraen ^genera- exsktens, etc. :In hoc enim riiajor essepoierat ad-
liler pjotest referri ad; qmnes, quopiam qui pio ali- miratio; quia qui abundantius carnaiis leg}s,et pa-
qua f&hijusla hominibus placet, Deo displieet. ternarum irqditionum semulator, et saevuspefsecuior
(828) Sequilur; .Noium-vobis.facio;,Jrqires, .Ev,aiir fuerat, conversus, faclus est Evarigelii prjedicatqr.
geliurn,.etc. Jamjamque ôstendii quare.se Aposlolus Pef quod voiuii ostendere Galatis suum yerumêsse
faclumnon ab hominibus,;: neque per itominem dir Evangelium, quateniis intelligerent quod de, ianlo
xerit, sed per Jesuriy Ghristum, cujn ait : Notum Judaismq, etJegis^zelornonsuismerilis, nisigratia
vqbis-facw, etc.;acsi diceret: Si ignoralis qiio divina mutari poiuisset.: . . .
(829) didicerim Evangelium,: ego vdbis notuni esse Sequitur : Cum autem plactj,il ei, qui me segrega*
vqlq,r quia non esl-secuiiilum<-hovunem,eic, Quibus vit,, etc. Segregaius legitur noir sohini hic, seu elianv
verbis non negat ApqstoUis.Christum hominem, sed " lii Epistola ad :Romaiios.(iJora, i, i), Et Jeremias
iiegaf,eurn purum hbminem : quia plus eral quam ^ agnitus est.in utero (Jer. i, 5). £1 de Domino,, ut
liomo, hoe esl Deus et homo. Inlenlio namque .'ApW quidani dicunl, scfiptum est.: J)e venlre tnatris mem
stoli lisaciest: osiendere videlicel.Galaiis quod rion (836), etc.JSst et uterus et "yeritefmaius : unde scri-
ab apostolis didieefil Evangelium,s'ed ab illo didice- ptum est.: In iniquilatibus cpiicepius sum (Psai. L,
rit, aquoet Petrus,-elc. Iste ergo si ab bdmine non 7), etc. Et itertimx Alienali sunipeccalores.ub uieyp
a GalatEe aeeeperunt: nunquidiion ab '."(857). Segregaiio ergo et in bono el in malo poiii-
' aceepil, quo
liomine;: quando (850) a Paulo ? Niinquid non Ec- tur. QiiapropieT-deulero matris segfeganturaDeo,
clesia ab hominibus, cum ab aposlolis accepit Evarir -qui a carnalium parentum consuetudiiiem divina
gelium? Non, inquatn, qiila dii ier'anl; unde scri- g.ralia subtrahuntur, ul hic Apostqhis. Sivesegre-
plum est : Egq Disci, dii estis {Psal. LXXXI, 6), etcv gatum: se dicit prsescieritia Dei, quia non soluhi de
Qiiiennque Spiritum Bei habet, dicitiir Deus. Reve- 'iitero:, sed ante murjdi eonslilutionem segregatus est.
laiionem vero illami quaefactaestinvia,cum pergeret Ergqquod.-proescivil Deus fulurum, tunc implet.it,
Damascum (Acl. ix; 2). - cum ei. pergenti Damascum in via- aparuit (838),.
(S3J).Sequitcr \-Audistis:conversaiiorieni nieam, etci Iieni.:ROtest;e.l,;iria'fersynagoga intelligV qijajêum^
•
3<, "'"'"'"';.: '-";;•,-': "'.'-'"-
nihilque sonare aliud quaiiv Galaiarum regibnem, nempeabipsoPaulOj curiveampefsequebatur,ndiicre- •
quofum K-OTo5yK).a-/.TOf, a lacie ducitiir elyniologia.. : debatur.Ecelesia/qUaeCliriStit.antiimabipsoputabatur.
. (826) Hic in auiog. marg. legilur cap.JIL. ''-.' (835) Expurigendam censui partic. »on, quss in
(Sl1?)Eorlasse^K!, ilLex seqnenliiim felatidiie.. cod.
:
hostro perpefarn verlmmexpugnqbarn praeceuif.
(828) Iii autog. niarg, hic legitur cap. IST. (85li) Psaf.: xxi, i 1. Divus Hieforiynius : De utero
-•(829)..Forlasse a quo, vel quomodd,;; :: mairis..me<B.;.;s'aep.e iri lextus lectio.ne ab eo iii Tiqslro
(830) In autog; sic legifiir qnda. " coii, diversitas: aliqua.
(831) In aulog. mafg; legiturcap.''$>' ; . 1:.(857:) Bsal.Jxvii, 4. Diyus ilitefohyiiius, Xooo.ah
(852) Aulog. rservos,-'qiidd, ,lanquanv mendam,- utero, lcgil a vulvd, utin V-idg.nostraabipsO eof
emehdandum censui. ; .. recla habeliii',, Ssepissiine aiiiinadverii
" potefuht hro-
(8331 In eodjce, incjiiid. : ,:.. differentisei .' .. . :_
(83i): In codice credaturi Sedleniendandum censui (858) Adnoiare hielubei AUonem nosiriim, qiii ia
ex lextu divi HieronJTifi,aquo iiic desunipius est: hac Epistola lisqiie nuncrciigi.ise divi Hiefqriyiiii:
nec ail, Ecclesiam Chrisli, ut tunc'pulabal : qiiem vestigia secuius est, -lioliiissehicejus opinioni.siiiV
ducebal contemptui,quein persequebqiur : sediit Itunc . - fragari, nbf. ;a'it, liocex Dei pra3scientia.eyeiilr.fev h't:
credil, Ecclesiam Dei. Sciiicet aiicidr nosleri divo queih sclljustuui fiitiiriim, prius diiigat, qiianvori;!-.
Hierqnyino, .cujiis; est citatus textfis,- ihlisefendo, tur ex utero ;; et quem peccaXofem,oderit.aiiieqjiani:
ait : Ecclesiam Dei slicii:, u! i:on creilcbaiur, qualis peccet (quoti iiiineii iheulogi "Angiisiimatiaeseniea-
503 . ATTOMS VERCELLENSISEPlSCOPI wii
iiriperfectiim genuit. Qui tfinc tle titeio niatris est; A ires annos yocat, ascendit Jerosolymaiii vider.ePe-
"segregatus,".Cunia Judaismo,.ehjus'
fuerat amiulaior; trum. ;"--
esl separatus(839). : - " Sed fofte dicif aliquis : Qiiid iiiihi pfqtiest hgac
'
-Sequiiiir : Ut revelarei FUium siium inme. Quod : "apostolica nafratid:,quaisseet fedisse se;;dicit? Sed
autemdicit, in me, ut rionriullivoluiit, lioc est rriilii; ne vacare videatur, id cogit- nos" mjsterium qu£e-
ul alii, -per me. Sive quia iromo capacis esl natufge'- 'rere. Cum i'n seqiieniibuS(Galal. iv, 24-26) per Ara-
ad hahclradilionem inteHigeridam,atlamen latet in biam, et nioiitem Sina, et Jerusalem, Veius Testa-
eo quod habet;-si vero divina mjseratione ei quod nientum interpreieiur; ergo illuminalus Apostolus,
occultum-est manifeste'tur,'ut qu* sunl Dei iritelli- aglioscens Christumper revelalioriem, abiit in Ara-
gat, Eilius Dei ei reyelalur.iQuod _etParilo accidisse biam (qhse intefpfetaiur'ft«m!/*V,.sive'.oc«rf»oj,'lipe
monsfialur. ; -, ;est, reversus jfeslaflLegem ei prophetasi quiin de-
; -Sequ.itur-:1Conlinuonon
acquievicarni etsanguini. fectu eiant, cpiatehus:invesligaret sr-et ibi Ghrisium
Per earnem et sangliiriem iioiiiiulli apostolos inlel- pradiclum agnbsceret. Agnito ibi Chrisld,-revefsus
ligunVUnde Porpliynus : IHuminaths Aposlolus est Damasctim (quse interprelatur sangwis:populi
(S40) dedignalus est tr.nisire ad homines, ut ab eis. vel osciili) (841)»;"'lipcest, reversus est.adpassionis
aliquid disceret. Sed dicil Bierohymus : absitut B mysterium. Gdrroboratus autem, petiit locum pacis
"Pelrum, aut Andream, aut cseteros, homines di- et visionis.
cam, quia>tlii«rant. Sed de illis dictum qst de qiii- -, (842) Sequifur:: Deinde postannostr-es, tetc.No-
bus scriptum est: Npn permdnebit spiriius meusin tandhm qiiia dicit: se' Jerosolymani venisse; noh ut
-homine, elc. (Gen. vi, 5~),et llemf Ei caro etsan- disceret Evangelium, quodpef tres ahiids prajdi-
guisndn revelavit iibi (Vlatth. xvi, 17). El est sen- csivil, sed ut videret Pelfuriv. Petrum auteni videfe
sus : Npn acquievi carni ei sdnguini, lioc esi, hori non vaniialis causa venit, hoc est (845) si esset
corisensi earnalibus, nee misi margaritas meas ante calvus, an crinilus, niacer,_an pinguis, sed spiritali
porcos, elc.(J!/.nH/(.vn, 6). fjnde •nielius habetur in iriieiitioiie, videlicet, ut principi apostolorum defer-
• Gra.eo. id est contuli. Ef est sensusi: N6n acquievi ret lionorem,-." .,- . -
; Sequitur :: EPmansrapud eum diebiis.quindecim.,
eamtetysanguini; hoe est,/;bqn cariialilus aliquid
conluli, quia non me sociavi; sed ipsa mea praedica- Mtiltum valef ad ejus intentiorieih. Siudiosi nuhie-
lionead fidem trahere curavi. Et quia. poterat quis rorurir dicunt-iiunc numerum sacraturii esse, et ple-
dicefe ;- Si luriGnon, acquievisti postea, IdeOcoiiH- riam scientiam ae-perfeclam designafe rdoetrinam;
nuo jiingen.dum est siiperroribus; Nam si per car- Qiiindecim Sunl psalmorum (S44), qui a^tribulalidne
nem et sanguiTiem apostoli essent intelligendi, fru-' C iiichoahl, pertingentes ad atria doriius Ddihihi, qua;
stra subderet: Neqiie veni Jerosoiymam, elc. Atten- eiiam .quindecim ha"bet gradus. Soleriihilas etiarii
dendum est autein quia hsec oarratio contrkriavi- Domini aquiniode.cinio.die inchoaf {Exod. Xii, 14).
detur Lueaenafrationi. Refert enihi {Act; ix, S,,26 ;Et fegi Ezecliias quindecjm ahcli suntjarihi; (Isai.
seq.) quia poslquarii illuminatus fiducialiier egit itv xxxviii, 5). Quibus exemplis sacralus moristralur,
Daniasco, reversus esl in Jerusalem, et ientabat-se Ergq.Iioc riumero dierum, quibus niahsif apiid prin-
discipuris"jungere, et caetera qua; de eo ibi leguii 4ipem Apostolus, perXecla ipsius inonsiralur do-
tur. 'Veruhi ne Gontrarium videatur, fieripotuit -ul, clrina. . -'---: -"•.
cumilluminatus in Damascofiducialiter egisse', orla Yerum ne diceret aliqiiis quia; si non didicit a
adversus eum persecutione,' reversus fuissel Jerusa^- Petro, didicil lamen ab aliis, itleo mdx atljiinxil:
tem, rion ut videret apqstolos, sed ui vitafet ininii- Aiiiim qposlolqruni vidi iieminem. At vefo non. quia
corufni impetum, quasi ad allam confiigiens.ciVilaX,-' contemiitui.eosdiabuii, hiiiiiirie?vidit,sed quia«au-
tem. Slve, drla persectilione, reliiiqiiens Daniascum, sa evangelizandi jam dispersi erant. Causa auteih*
abiit in AraMam; sed cum ibi iiihil digiiurii Sui eidendi Jacoburivhsec fuit, quia ab ApbstolOordina-
apostolatus egisset (propter quod et Lucas narrare tus erat episCoptts Jerosolymis. Frairent Domini,'
omisi(),revefsiis sit DamasCum,.Quodautemnihil non secunduni hajreljcos filiuin Joseph ^postjiatum
dignum in Arabia egif,.'non-pigrilias fuil, sed dh*i^ Dominum ex. Maria, vel ex altera uxore genilum '
iise dispensationis, qiiod prohibitiiS est,, qiieinadmor; irilelligere debemus, .sed:.mpre^ Scriplurarum.-cbh- '
dum cum vellel pefgere. Asiaih (Act.. xyi, 6,. 7)i sariguiheiimipsiusjDohiini. Et.cseleri discipuli,"Tra-
;Deindemultis-diebus peracfis in Damasco, quoshic fres Domini (845), Untls ipse: he, diciie.fratribus
tia?. cqnsentaneum probanl); ne- sciiicet vef minU. aliqui juxta hane urbenv Abei a fratre oceistim,
inum a divi Augustiiii, quam in prcficedeiiiibusEpi- quare ex sanguine Abel Iqco nomen imposilum Da-
stolis oiniiino amplexus estirsenientla descire vide- niascum : quod in" Hebraio Dam-saGbsaccuni sau-
'
retur. , '. guinis referat. Qu» lamen rei' iides, cajleri îde-
(859) Autdg. confugerat lemulaior,el separaius. r-int. '"."-. -.--•
(840) DiVusHieronynius lioc exempluiii adducens, (842) In auiog. niarg. hic legitur eap.; VI.';•" -
pit: Poslrevelationem CHrisH: ioriasse legendihi).: .(845) tntefpretalionem hanc a divo Hiefonymo
likiininatus Aposloliis, ob 'rev.elatiqiiemChrisii. ih desnmpsit aiiclor noster,
Cdtliceconipendioselegiitir Apls. Videsis lectpiv (844), Desideratur curmina, quojl vocabulum ia
(841;)Divus Hieronymus :-'reveriusesl Dumascum, divi-Hieroiiymiinterpreialioiie prostat. .
IIQCest,qd sunguinemelpassioneni, Chrisli^ Cfed.uni . (845.)Sublntellige .app;eilcinLvrK .....
m:, EXPOSITIO IN EPISTOLAS PABLL; - IN EPIST. AD GAL. V 306
nieis (846); el: Narrqbo noinenfratribus nieis (Vsql. Ii nisse Jerosolymam, sludio videridi Petrfim, Hicyeio
xxr,25; Hebr. n, 12). Sed forte ideo istefraterDo- dicil,.se post quatuordecimvannOs yenisse Jerosoly-
"nfirii specialiler dicitur, quia tam mirae fuit sancli- mam, eausa conferendi Evangeliuni. Sed fofte -mp-
taiis, tantique etiam rumorls, ut certalim quiquq yetur aliquis; quare post ibtcurriciiia.aniiorum
linibriaih vesiimeriti ejus tahgere.curarentv (847). venisset,Sed.IiancmOliOneri)IpseSolyit,cuiri siihdit:
Iste projeclus depinna tenipli occisus estaJudaiis : Secundum revelqiiqnern.Tunc enim descendit,. quan-
cui successit Simeon, qui etiam.pm Do.mino fuit i do ei fuerat revelatuni, id, est,vquaudo exp^diebat,
cruci(ixus-ab ei.s (848), '...,.' Sed quare fuerat revelalum ei ? ideo quia aitercatio
Quce aulemsct-ibo vobisj.etc.Hqcenim quqddicit et dissensio jam orta" fuerat ih Ecclesiis. Jam eniin
lain ad' superipra quam ad, inferlpra etpmnik qua?. Galata3ad servitiitem legis traiisierarit;, et ideo fe-,
scribit referri potest.Si efiim simpliciier atteudas, Yelatum illi, qualenus collalio Evangeliiuhu.ni esse
. hcec verba jurandi (849) sunt, ul omnia yefa,esse suum .et cajterofuro apbstolofum osterideret, et eos..
ostendatquse dixeraf. ,Non eniiri-menliebaiur, quia a servituie l.egis revocaret, Et nofa qula Barriabam
lipn eral officlum illius .mentien.di. Sed- sciendum el.Ptiim sibl sbciat, ui; in pre duoruiri, yel triuth
quia rion appelit Aposlqlusjurameniuni quasi suni- testium slafet oihne verbum. Islosutique; securn
rquirjr.hpnum ; nec eliam facit contra illud. Dqmirii j> assumere vqjuit, uf si aliqua orta fuisset quajslio,
.prajceplurii. dicenlis : Sit atitem serpio mster:'Esl haberet testes, qiiibus sensuspt sententias sjia3in-
est, noiinon (Maftli. v, 37) : ;quia causa tarditafis Jeritiohis manifesfaret (85i)> Ef animadverte qriia
suofuhi auditqrtirii hqc.agituf. Si vero altiusvihspi- hon-dicit, Didipi Evaiigelium ab illis, sed cpnluii, ut
.cias, tatis est sensus, quasi dieeret :„Qmnia qiiaB osteridefet se npn~niinqris auclqrilaiis. Nam con-
seribo divino eonspectu digna Sunt,quia qmnia jusia fqrre, «quaJiuin est'.-;discere .yero,mihqruhj....Sepf-s'«m:
et yera sunt. Quod ipse: marilfesfai dieendp, quia autein, elc.,. ad superiora referfur,: ubi dixerat :
,npn jnentior, qup.riiamscriptumest i.Oculi Dpmini -Cqntuli, Sed.fqrfe dicet aliquis : Quare seorsum?.'
super jusios (Psal. xxxni, 16) ;'obtJilus ejus£xcludi- Mentitus fuerat ift publico ; vplebat veruriv dicere
.iur apeccatoribus,'... - ; .:;..' seofsum? S.ednqn qst ita. Non enim ministefiuih
Deindeveni, etc. Venit ergoin partes Syrise, stu- illius roenfiri; iinde. .etiam semagisfrum genti.um.
dio fuhdaiidi .Ecefesias, qiiia illumjnatus .nolult diciLesse in fidp et v,erjlaleff Tim, n, 7;./J Titn,.
olioSus consisfere. Syria etehim-interpretalur ex- yn, 14). Sedquod profundius et subiilius dicturus.
celsaj sive sublimis. Venit ergo. in paries Syfise,-.ut erati-quod illi. capere nop pqterant, quibus fuerat
illam quie erat dejecta sua- pra?dieaiione redderet publice. locutus, ut illud : .Non _.potui'vobis loqqv
exeelsam, et qua?.humilis sulilimem, Ciliciaarilem t] quasi .spiritali.bus(ji Cor, nr, 1),: etc.; idclrcociiui,
.interpreialur sumpta,,siye vocojiolamentabUis^yemji, istis seorsum cdritrilit,. q.ola-capere p6tera.nt. Sed
.igitur in-Ciliciam, ut siia -prseiiicalipne eanvassu- qtiid fuit.iliud pjofundius?.AboIitiolegis et4ighitas;
rneret, q.uaeassurnptio esse riqn po.test absque la- gratia3„. .._.';.- ,. - ' -,..-.-
nienlatipne poenitudinis. Erani'aulemignolus, etc. Nefojte in vacuum ^currerem, eic, Certus enim
Nqtus enlm eraf facie.Ecclesi.isSyriae, et Cilicise,et' era.t Apostolus se iiou in yaeuuin currere ; sed prp-
Arabiaj, quia genlilespraht, efipse cfficium praedi- pler alios, qui eraat iiicerti, Evangeliiimconferf.e yo-
cafioriisiii gentibus acceperai. Ecclesiis verp Judaeav 'uit, ut eerli reddereniur ei rioh.in. vacuum ..currere
--'• v"
noh facie notus, sed rumore, sicut ipse dicit i Tan- (852), aut cucurrisse. ,.' ..,..._..
Itini -aulem.,audiium hqbebAnt(Gal; i, 25), Etiiola Sed,neque titus,etc. Talisest inientio, quasi di-.
qiiia Ecclesiis.•d.jcit,ideo quia rion sqlum inJeroso- ceret : Si nqs cqmpiilsi, jion' (855) .sunuiS, qui efa-
Ijmis erant credeaies,. sed in, caeleris locis, adeo ut n.us in egregia clvltate intef aposlolos et a3riiuIato.T
.Ecclesias facerenl,et genlibus nollent conjiingi., res legis, el inter eos qui npslrum sanguinem sitie-.
EtinmegVoriftcdbqnl (850) Deuitu Qiiid yult Apo... bant, ut circumcideretuf Titus : qnare vos, p Galata3,,
stolus Jji.s-verbis ostendere ? Viilt manifeslare'suam curti riuilius,violeiUiamsustulissetis (854), a libertale
doclrinam, et se veruni esse. Aposloium,; -quohiam .gratiiB.adseryitutem legis trahslstis? Sed'•jprppier
ipsi pequaquam Deifm gloriDcareht in, jpso, quorujn sulihitrqdu.ctosfalsqs fratres.-Falsos fratres appeljat
perseeulor exstitefat, iiisi st:o judicio ddctrinam illbs, qui ila credideranf, ht a carhali observatioiie
illius veram esse cpgnoscerent...': non recederent, quos eliahi in sequentibus explora-
, (851) (CM>.II.) Deinde post annos quatuordecim, tores nominat. Explpratoris: namque ?est, aliud in
ete. Dixerai eniin siiperius se post annos tfes ve^. facie prsetendere, e.taliudmente cogilafe; Liberta
'
(846) Jtiari.. xx>-17,ubi no.n
" ite, dicite,' sed vdde, (852j) Verba sed... currere; Ih imo margihecqd.
d dic. . ,' .',"'. '... ";""; Tegtinlur. . - .•-'-.-;:
(847) Hujus rei auctar divus Hierpn.ymus, in hanc •(855) -Parlic. 'non addidimus; quam et sen&iis
Epist. .. , --. ',- ipse auctoris
" nostfi, et sequenfia bxpdscere•
vi-
- (848) Vid.Joseph Aniiq, Jud. lib.xx, c. 16. - denthr. ';..;';• :;J ; '.-:..• '.."' •''' •
(854) In edd. legituf inlulistisse; Quod uitiiljssetis
(849) Fortasse jurantis. '":"'. referre videiur."Curii aulem ;passionem yiolentia3,'
(j8S0)'Vulg.clarificabant._'" ' hoii actionem expriinere' yoluisse videalur' ahctdr
(8&l3.Autog. vMniifcstakqt.. . '. .' Viosfer; itleo lianc l.ecfionemprijetulJU 'v "T ":
mi ATTOISIS.VERCELLENSIS EPISCOPI ; 508'
lem suam dicit eos explorare yelle; qiioriiam vol.e- _K.pif, sed iiidiiTereiiterOmries ad gratiam salvalipriis
baht agnoscere utrum cariialis legis serVatores es- vqcat. Ef ifleo med nikil inierest, hoe esl,^hiea au-
sent. Et quare manifestat : Ut nos in serviiulein re* "ctorltas atqiie doctrina noh diSlal ab illdrum, quia
digerent, idest, excitata perseculione, nosad servi- unus est niagisier, qui irie et IlIoS docuit. Vefiirhta-
tuterii Iegis iraherent. Quibusjieque (855) ad lioram men noh me -illis pra3fero,non reprehehdd qualeg
cessimus. Diiobus riiodis i.sle Iocns legilur. Iri veris: "fueririt";quia Deus personam Iiominisnon accipii, nee
liamque Grajcis exeriiplafibiis Iiabetiir : niqueiqdi pfjBfefUa judical, iiec atteridit qualis quisque fuerit,
horam :in tfuibiisdam Latinis :'Quibus ad' lioxam sefl qualis sil. Qiiis eriirii acctisabit qriem ipsevelegif?
cessimus. Sed si seciiriduin Gra^coslegas, falis est Aut quis condemnabit qups ip.se-justifical7E(/{o»z::
serisus, qriasi dicefet : 0 vos, Gala.tae,.si nos cessis- VIII,33, 34.) Verumtanien qiii lllds Jdiolas, et sine-
semtis (856) ul Tiliis circiimcidefeliir, haberelis vos legis gloria poluit doclos et gloriosos factire, potuit
occasiOneui dicendi ..:_'Apostole, quare oogis rios a et me pefilum, et in lege glorjosuin, eodem spifitu
circunicisloiie, et cseleris observatioriibiis reccdere, feplere, rit sieut fui gforiostis in lege, siih etlniiac
curritu tuum dilectiim a circumcisioiie prohibere riori parte. Stint quiihtelligiint non de apOstdlis dictum
pdluisli? El quare non eessisset, subdendo irianife- quales fuerint, sed de Iiisrqui apud' eOs clari et
stat. Dt veritas Evangelii mcineni apud vos._Si vero 13 inagna3 efarit Puctorilatis, seniulatores tariicn legis
legas secundiim Laiinos, cessimus, ndniiilenigentliim exisleriles; et ideo dieat nihii mea inlerest,, lidc est,
est de circumcisiorie, setl de persecuiione quajfacla rion mihi eura^pst quales fueriiit, qiiia1riuhc male
est ab Anlioclila Jefosplyriiis super Iiac quresiione. senliuriti ' -' -' ' :
Feftuf eniiii Ariiiochenses ilixisse salyari non posse Seqiiituf : Mihi auieni quividebanwr esse qtiquid,
absqtie legis observalione. Et ideO cessisset Aposld- nihil conlulerunl, hoc esl, qui"niagna3efant aiictq-
fiis, ut plo re cerla el riecessaria rriillereliir, qfia- ritatis, niliil insinuare poluerunl. Atlamen nplandum
tenus haec ratio ihaforiim juiiicio iifh. aretur (857). quia supra dixit;: Gontuli,;et ntinc dicit: Nihii,con-
Etideo cessil, ift yefifas Evaiigelii maneret aputl ttiierunt. Vrilt forle his verbis oslendere' se aliqua'
Galalas. QiiOd sl Ae"c.rcumcisione intelligas, trilis Biagna illis coriltilisse, qua3egerat, vel doctierat, et
est sensus : Cessimiis ad horam ut circumcideieiuf ipsi ea ignorabarit; illos autem niliil sibi cdntulisse-
Titus, pon tamen e'a.intenlione, qua iili volebant, quodeum lateret.
sed proclamanies circumcisioneni nlhil valere. Et : Sed'contra (859) cum vidissenl quod erediium esi
ideq cessimus. qriialnstabat periculumviiriihliiebat -'miliiFiiangeliiim,,'etc. 'Cogiioverunt eniiri Aposioli
mbrs; et sirios iriterfecli essemus, veritas Evarigelii qiiod unus ideiiiqueêsset Dohiihus et magisief, qui-
riori maneretapud illos, qnoniain ri.o.ri.
esset qui hun- I5 illos, et Paulum dpch.itj et quod ab illo didiceiit
tiaret. Dicit enim beatus "Hieronyiritis: Ista conjiin- Paulus Evarigelium, a' quo et Petrus; et.ideo npn
ctipVqnas esf autem, superflua pst (858); qiioniam esset dispar : yerumtamen diviha aclum esset dis-
rion habet quod ei rpspondeat, verqiipd eain coiiclu- pehsaliorie,' ut duo essenf: uhus seorumiri' circiiifir
dat; et ideq Ita-Iegeiitlum &sl'iSed neqne Titus,eic, "Cisioiie,aitef in prsepuiib, ne tardilas fiefef fidei;
Propter subinlrbdiicibs, inqtiil, fdlsos fraires. Oslen- Nam si gerites proveciEea3talis, signo noh profulurse-
dit enim his verbis, a quibus compulsus fuerat cif- circumcisionis"cruciarentuf, eXa cibis consuelis pro-
cumbidi. liiberentur, ad fidem veriire tardarenluf. Siriillitep-
Sequilur : Ab liis qutem, qui videbaftturesse fl/i- Judsei, si a"circumcisiorieetantiquaPairum cori-
qtiid, etc. Tale est; sicnl diqit Hierohynvus, quasi sueludiiie, per iquaih segloiiosds iaetabaiit, etqhae-
dixjsset : Quanquam Petriis, Jacobus el Jqaiines a illis qiiasi secunda erat rialura, prohibefenluf,certe-
Doihinp fueriiit; assumpfi, et clarificatum eum vide- credere tafdarenliir. Et ideo Peti-us speciale Pfficium;
rinl, et super vilos. fundamerita "Ecclesias jecefil; prxdicaUoiiis in circunicisione, Paulus vero aPPepit
iiiilil lamen hihil inlerest, quia non adversus eps iii proeputid, qtiateriris quicunqiie exJ.udteis crede-
foqiior; qui Domiiiuiii:iii cafrie fuefiint "secuti,sed rent, habefent Potrum (860) qiiem seqiiereiilur;
aliyefsiis eps, qui legem gratise pfa3fei'unl. Non de- P siniiliter el credentes ex gentlbus, Paiilumi; Ac per
traho pracessorihus, .neqiie aCciispmajoreS, sed fi- hoc sriper varla obsCrvaliorienoii dispar,: sed uriunv
«lucialiier dieo qiiia Deiis personanihominis nbnacci- essel Evaiigelitini.
(8155)Verbum neque supra verbum ad, eodeih ta- sensum accipere debenius, ut iid horam cessio_now
irieri earaclere;positiim irispicilur, Videbitur per ea-, circumcidendi Tili, sed eundi 3erobolymqm_.fiieril.
i\\rx. sequentur, auclorem noslrum plufibus leclky- .Quo scilicet idcirco subjectioni cesserint.iPquius' et
•iihus, polissimum scilicel et Laliiia yetcri, quarii Barnabas euiidi Jerosolymam, seditione ob iegcfn Aii-
itaiicam vocanl,et ea, qua3 ex Gra^ciscodicibus et tiochim cvncilala, ul per Epjstoiam apd$'olomm_-$ua_
Lafinis verior, et Hieroiiyimaiia appellalur, Usiiih senlenlia firniareiur, el manerel apud Galalas Evan-
fuisse : huic aulerri potius"se accommodasse. geliiveriias, qnwnon essel in liltera. sed ins_p_irilii;
, (856). Loco cerli essemus legeiidririi.cerisul : ces- npn in carnali sensn, sed ih inlelligenlia ipiriliiali,
sissetmis, rit paucos post yersiis, ubi iderii yerbiim, nec hi manifeslo Judaisnio,. sedin occultpii
-esderiique occasione repelitur, arguere est. ". (858) Divus Hieron. in haric Epist.n", 3; i) 5,
(857) Divus Hleroiiymus in hanc Episl,, a qno edit. Vallars., loin. VII, cehini. 401.
:
'oesumpta ha3c,inierpretatio, ita hab;'t: Aut si Latini (859) Vulg. sedeconlra. . '
sxemplaris alicui-fides plucet, secundnm siiperioretn (860) Autog, prawium. ;".'." _ '. ,_ . -
S0& .., EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULl. —-IN31PIST. ADGAL. ; -513
-
Sequltiif: QuioperalUs esi Peiro, Et est serisus :___ _.mris-(S62), qul va;contfibiililius suisexsccrabaritur ,
Mea aiietoritas non esf inferiof illius, et meurri Evan-' qriia iffiliohiinem prucifixurii jcrediderunt; siyfeillos,
gelium.non est dispar, sed ununi ; quia unu.s est de qiilbusDoiniiius : Beqii jpauperes:Ispirilu.(Matlh.
magister, qui nos docuit: nam ao ipso accepi apo- V., 3), etc.'; vel certe: pauperes_virluiibus,. vit dicit
stolalum in geritibus, apud quem ille in cirCumci- .Origeries, de qiiibus soliicitus .exislens. alebat ::Si
sione; qula qui illroperatuS est, bpefatus' est et prttoccnpatus fueritlipmb{Gal.n,ty
mihi. Tptiusverohujus nafraliqriis fruetus;_;el titi- auleiii se pro paiiperibus.non solum in hac Epjstola,
Iitasconsidefanda est. NafnhqcideoriianifesiaiApo- sed etin aJiis-manifestat. . '-..:',
slolus Galalis, qualenus tarilipsi, quamque ef oniries (863);Sequiluf : Cuin venissel Pelrus,(S6'i.) Antip-
pfsesentes seh futuri aghoscereht sub varia obser- chiatn, etc. Iii coepta adhtic inlentione pefseverat,
valiohe nori dispar, sed ufium; esse Eyangelium. .osteridens non dispar, sed unum esse Eyange.iiuni.
QuKrretiiim polest quid Petrusr si aliqtiem inverii- Repreiiendit enim Pelrum, quia cpnsueludiries sef-
rei geritileni, vel Paulus faeefet, si aliquem Jutafm vabaf,Juda3orum, qiiiagenlesjiidaizare cogebat: re-
irivenifet:; Sed respondere:possumiis qhia , iicet Pe- pfelieridit etiam euni nqn tatti pro se, qiiarn ppiius
trus speciaie praBdicationispfficiuni in circuiiicisione, pro iliis. quorum tiriioreinduclus est in simulatip-
el Paulus acceperit in pra^puiio, eorum tameri indif- ]B nem, rit dum viderent corfigi apostolorum princir-
ferens fuit sludiu.m ; et ideo iindecunque_, et quos- pem, cprrigerentur et ipsi, Et nota' quja suspense
eunque-posseiil, ad fiderri traliere crirabant.'"."'' . pdsuit, repreliensibilis; quia rion tam a Patild repfe-
.Sequituf: Ei cum cognomssenigraliam,-'._qu.ce ddta iiensibilfs eraf, qtiani .poii.u.sab illjs, qui j.caiijdalizarj
esi miiii;eic.'Nblandun.' quateiiiis dixefat superihs: poterant, durti eum se sublrahPre yidebarifriAb Ja-
Qui videbakiur aliquid, qriOd riuhc manifeslal, cum- cobo dicit quosdam venire (865), quia ipse Jeroso-
dicit, cplumnw. Isti eriiiri columiwedicebaniur, quia •lyniis.;erat episcopus Ordinalus, apud quem, el in
eodem die a Dohiino fiiefant assiinipli, taiiiih efari- quaciviiate multi erant cfedentes, aemulalores ta-
ficatibne quani el in flliaefesuscitaliohe; et rini eo- inen carnalis legis : qui prjusquam venireiil, PetruS
fuih Domihus : Tibi dabo, inquit, clqves regrti ccelo- cuin geritibus edebal; postquani veiiiebantj ,se sub-
mm (Matili, xvf, 19); alifefi vero : Qui vicerit.,-in- trahebat, Qui adeo siisceptus est hac Simuiatione, ut
qriit, fqciahiillum cbluinnamintemplb Deimei (Apoc. ca3leri fratres ei consentirenl, et Barnabas Iiac simii-
iii, 12)":'Jacob auteiri et ipse magna3iuiTaucldrilatis, Jatiorie ducerelur,
sicut de eo multa legiinitir, Qiiajri etiam potest quare Sequilur: Sed cuni viderem (866) quod non recte-
isli edlumps, cum .Ecclesia dieatur coluriina ; liri.de \ incede"rent,'elc. Dicit beiiius AugustinuSquia sic age-
idem Paulus : Ut-scias gtioniqm oporteatie iiidomo J bat Petrus, VClut horiiq, qui utfoque pedesanp, unq
Dei conversqri (/ Tim. iri, 15), etc. Npn esl cqritra- se claildicare simrilabai. Sclendiim quia irievifabili
rium; quia et corpus est rirembrqfum, el mehibra syllpgismq coriclusit -eiim, diceris: Si lu, cum sis
'
corporis. ; Judwus, ej,c;; ae si di.xisset": Si lu natufa Juda3us
Notahduni quia narraf Petrum accepisse pradica- judaizandum intelligis; quare te-genlii)us_sociasii?Et
tionis officiuniin cifcumcisioiie; cui eliairi eonjungit si non judaizandum inielligis, ciir te a genfibus sub-
egregios yiros, et se accepisse ih genlibus , -et sibi irahis ? Qiiia et gentes ei objieerepoierahi, et scan-
sociatum Barnabam solum iariieriAppsiOliis(861) sibi - dalizari, arbi irant.es' sola fide, sine legis joperibus
rcserva"Vlt.Qua^rit fprte hliquis cur ei non est con- jusiificafi iion posSe. Quaefi po.tesl qiiare. in facie
jiinctus Tiius ; videlicet, qiiia non fuit tantfe auctd- eum repfehendit, cum scriplum sit: Ai-gueciiminler
rilatisuttamniagnis. yifis vir tamen egregius"cori- le, eljpsum (Luc. xvn, 3). Sed quod publice redar-
'
jhiigeretur. gtiendus eraf, maxlme tariieh prOpfer eOs, quoruin
"Sequilur: Dexlras dederuiit niilii et Barnqbw, vir limofe Inducths fuerat iri simulationem. Iteiii quaafit
delicet.societatis :et consensionis, agnoscehtes non aliquis quare eum repfehendit,, cuin hoc ipsum age-
dispar, sed unum esseJSvangelium. - ,n ref: Eactus sum, inquil, Judwis ianquani judwu&i
Ut nos ingeiites,ipsi incircunicisionem, e{c. Scien- (I Goi',ix,,20), elc. Sed responderi pdlest.ad ha3c,,
titini quia direclis aposlolis ad pra^dieandum. hpc quia Petrus el Paulus non una Intentibne hpc age-
praiceplum esf, ut sanctpfum pauperiim memores bant:;iiam Petrus siniulatlqne , Pauliis. vpro hon
essent, maxime lamen PauJo, qiii geniibus estdesli- riientieritis astu, sed compatientis affeclu. Item non-
nalus. Pauperes aulem illos.iritelligere debeihus, nulli(867) dixerunt quod isfe Petrus, quem Paulus
jui Jerosolymis erant, vel certeillos, ut Hieroiiy- feprehendii, non.fuerit ille aposlolus. Sed isfi mi-
, (861) Ih autog. leg. tatn_apbsiolaius. tur guqsdqm.vere, venire legendum esse. Sa3pissim.iis
(862) Verba, vel. . . . Rieronymus . legiinlur in enihi ln vetusiis hisce cbdicibussyllabarum defecms
fnarg. inferidri cod. - vei:ifahspositio.
(863) Iti autog. marg. hie leg.cap. VII. (866) Vulg, seclcum mdissem quod nbnrecle nfnbu*
(86*j Hie, ut in aliquot leclioriibuS; ef in divi Hie- lareni. Divus Hieronymus ih h. Ep. : serf f «iri vjdis-.
roiiymi commentariis legilur Pelrus, non Ceplids, semquodnonreclopedeincedunt.
siciitin Vulgata. "--'.' (867) Sanctus ClemerisAlexandrinus qhirito liiy-
(863) Legilur in cod. vere-, qiiodDenire legendum polyposedn libro; Eusebio Pamphili lil), eccles.
censui juxta- iex-tum-Epislobe :. cmn em.m ibi lega- Hisl. i, 12. Iiis subscripsit sasculoquarlo Doroflieiis
tur : "Quidamvenireii!, sat ciarum esfhic, hbi legi- Tyfius, qiii.Cepham a Paulo Tedargutum; rion iriler
'
all .' ATTONIS VEIiCELLENSIS EPISCOPI 5.13.
nus considerate hoc dicunl, iicn "atlendenles.supe ,\ terat, Quod (871) etianv nec ilij ajmulatores legis,
riora hiijiis Epistolas, ubi ait,:,Qui operalus esl Petro, qui ex circumcisione crediderant, audebant con-
in aposlolatu, operalus est.etmihi, elc. Ilem suiilqui fileri. His coarctatus atque conslrictus, in voce
dicunt illam Epistolam, qua3dicitur Petri secunda, omnium dicit Apostoltis : Absit.
in qua laudibuspiaetulil P-aulum(IlPelr. m, 15,16), , Si enim quod (872) destruxi, etc. Nunquid Paulus
iion esse ejrisdeni, afiirmanles qnod neqiiaquam euin fitlem deslruxerat ? Quam destrtiere laboraveral, ite-
ita laudibus prceferrcl, a quo lam acriter fuerat in- rum eam volebat rpa3dificare,.ut prajvaricator exi-
crepatus. Qui similiter niinus consideraiit verba sleret? Non. Quia fides deslrul nequaquam: potest-,
ipsius Epistote. Namin eadenv: Delapsa, inquil,,srf quemadhioduin :nec-Evangelium, quoniam verilas
eumvoeea nmgnificagioria;' liic est Fi/iws«ifiws(8(38-), e.st;.:unde supeiius :. 'Yoiutit.converti(81:3)Evaiige-
elc.; quo exemplo ipsius esse monstratur; . . liuin. Quid ergp desti'uxerat ?;Superhiain J.uda3orum
Sequltur: Nos natura Judwi, etc. Hoc enimnonien, in semetjpso, quam liabebant in lege. Ef si hoc
id est, peccatoris, Juda3igeritibiisimposuerunt :.om- vellet reaadificare
(§11), pra3varicatorem se consfi-
nes:enim:genliles, peecator.es vocabant. Eiesl-seii- tueret. Nain qui Conlra verilatem deslrnendam di--
sus : Nos Juda3i natura sumusvpeccatpres,,sed noiv micat, el agnoscit se deslruere posse, et ad eamdem.
ex illis, quos peccatores vocamus : ergb in legisepe^ B revertilur, uf a^dificeturin ea, non se pra3varicatOT
ribus justificariiion quiinus; unde etmox subjunxil: rem consiiliiel. Ego enim per legeni,. etc. Quis eraf
Scienles.qubd nonjuslificabitur liomoex operibus le- iste, qui hqc loquebalur?;Juda3us,eral. Ejt quid lo-
gis, etc. Et est sensus;: Quod scimus quod noh ope- quebalur ? Per legem, l.egi mortuus sutn. Quam ?
ribus legisjusiificari possimus, n.isiper fidem ChfU Per legem namque spiritalem riiortuus fuerat legi
sli, idcircq iri Christuni credidimus, ut p.er. fidem carnalj. Pedagogus namque ei ftierat lex, quousque
justificaremur. Et hoc est, quod adjiingit : Ei nos iti divina gratia subtraheretur : ut abstractus est,
Chrislo Jesii credimus, etc.;_ id esl, iws, qui naiiira. mortuus est Jegi carnali per.Iegem spiritalenv; quem-
Judwi sumus. admodum puer nutritus uberibus,, cunv ub.era dese-
Sequilur : Propler quodex operibus legis non jusir. rit, dicitur mori uberibus :.et,.si alicui jtiyat, navis,
tificdbilur omnis caro. Sciendum quia,|sicul quidam qubsque .perveniat ad nalriarn; curii Veroyeneril, di-
intelliguht, ideodixit : Otnnis ca)'o;eeqiiqd sola gens cilurilii. mortuam esse navem. Ut.Deo vivam.,Pecca-
iila, qua3iil Patesliria provincia monstrabatur, legis lor namque sub fege vivil ;-juslus vero sub Deo, Et,
operibus justifieareiur ; n.u.ncvero,jani dilatataEc- quasi interrogasset aiiquis : Quomodo mortuusesle--
clesia per orbeni terrarum, non rina carp, itl est, gi? Respondit: Chrislo (875) confixus'smti cruci, id"
geris, sed cimiisjusliljcaiur. Secunduin prcpiiamyere '^ esl, pariter cum illb crucifixus. Tlleenim, qui cfiici-
iiilenlionerii, omniscaro, dixil, id.est, ntilla, qtiia lex figitur, nullum maluin desiderat, nil tefreiium con-
neminem ad perfectu.m adduxit (Hebr. vn, 19.). cupiscil. Simililer el isle cum illo crucifixiis; ut,
(869) Quod si quwrentesjuslificari, elc. Hoc enim., idem : Qui aulem Cliristi sunt, carnem suqtn crucifi-.
quod dicit Aposlolus,. laleesl, qiiasi dicat: Si qua3- xerunt (Gal.v, 24), etc. Ad exemplum nam.que ill.ius
renlessumusjuslilicari perlidein Jesu Cllristi, etnon egerat, qui dicebal: inemeiilomei,Doniine (Luc.xxm,
es operibuslegis, peccatoressumus inventi, quoniam 42) elc., qui meruit autliri: Mecumeris iti parqdisb;-
ff ustra qua3sissemus,.sijusliessemus. Aliovero sensu: elenim esse, esl cuin Christo regnare. A "• -
Si credidimus n.os.juslificarioperibus legis,'etjuslk :: Vivoautem non. e.gq.Cpntraria ;suiit. haec.vcfba,
iicati quKrimus justificari per fidem Chrisli, pec- id'est, vivo, el non vivo; setl rio.iivivebat saJtus per-
catores Siinlus inveiiiij qtioniam aliud quserimus secutor, sed vivehal pius prasdicalor. Uhde' divus-
qtiam exquireiidum : nam justus qiii aliiid qua;rit Gregorius : Noii" vivo, in ifiemetipso exslinclus
quam exquirendum, peccafor iriveniliir. Si enim sum, sed vivo ; quia essenlialitci' mortuus nqn suiii ;-
gentes (870) sola fide Chrislijuslificari non possunl, nec viVebat per malitiain, sed vivebat per essen-,.
lninister peccati Christus est._ Et ideo subjunxil: liam.Elqiia.re non vival, subdit : Vivil-vero Clni-
Nuhquid Cliristuspeccaliminisler est ? Coarctat erii.m stus in me, id est, pietas,. juslitia, Jjoniias, etc.;
iiabii.il;
Aposlolus alque confiingit eos, til aut confileahtur quia omnia isia Christus est, et p.er-hOc
solafideCIirisii justificari posse, autCh.ristuhi confi-. in elecfis. . ,'
teantur ministruni essepeccali: qiieinadmodunietlex; Quod auleiii nunc vivoin c_jr«e._A'nimadyertendu!n
qnia lex peccata ostendere poferat, abolere non po- quia aliud esf esse iii.carue,. et aliud vivere iiv.
aposlolos, sed inter sepluaginta discipnlosrecensel.; memoriam renoval. Matth. xvn, 5, seseque ejii.s
divus Chrysoslomus lom. V, hoinil, 64; divtis Iiie- testem verslc. seqtienli.scilieet ' 18,' assorit, u.tcit,_
cap^ Matlh. i. :
ronynius iri haiic Episi., et sarietiis Gregoritis Ma-
gmis in Ezecli. hoinil. 18, et alii quamplur. Conlra- (869) In autog. marg. hic le.g.cap. VilL.
"
rium verb Laiini. plerlqtie, Cyprianus, Tertiillianus, (870) Autog. soli. ' .;.
llilartis diaconus, Gregorius ILignus, Thoinas, ac (871) Aulog. quicl..
sequiores inagno niiniero inlerpreles. ipseque Au- (872) Vulg. quw,- '''"'."
giisiinus, scilicei Pelrum el CcpSiam uriuin euro- (873) Ilac Ep. i, 7, ubi coiwertere, nori converti,.
deinque esse censueriint. (874). Aulog. vel cerle wdificaret. -
• '(875.) Auiog. CAris/HS.; .- . ">
(808) Epist. Pelri I. i, 17. Ubi:Ifansfiguralionis
SI3 EXPOSlflO TN"EPlSTOLASPAULI. -^- -IN-EPIST.,-A'DGAL. Stl
carne. Malorum nanique esse in carne est; bouo- A. enim adhuc teneri erant, et lacte, ef non soltdo nu-
rum ve.ro vivere iri carne. Et quod malofum sil iii liiebantur cibo. Et ideo dicil : Quis vpsfascinavit?
earne esse, ideriv Aposlolus : Bi,qui in carne sunt, Acsidicerei: Parvuli adhucet.leneri fuistis; Pt ideo
Deo placere non possunl (Rom. vm, 8); et bonis d.i- forte fascinatione, nociti. eslis, ' Fascinum autem
-cebal: Vos autem npn eslis in carne, sed in.-..spirilu ulrum valeat. seciinduni vulgi: aistimationem, Dei.
(Ibid.,9). Iste vero, qui in carne non erat, in carne solius esl nosse. Attamen npn est diffidenduniquod:
-vivebal; quia anima iiiiu*in clarislrOcarnis, consi- siht qua3damdseniohumgenera ad hocofficium.de-
•siebat; sed lamen menle Deq riiilitabal, ut ipse : putata (nam diversa sun.l eofum genera) quiparvos
Nostra aulem cqnversaito-{Philipp.m, 20), ete. Et corporc el menie coniurbeni.
ut ostenderet ubi viverel,;subdil-: Inftde, elc-; id Sequilur : Ante quorum oculos CliristusJesus\-.prw-.
est, in bonis spiritalibus atque perpeluis; quia scriptus esl. Non parva. laris est G.aiataruni, quod,
Deus nOn lemporalia~sed perpeiua suis prPmlllll., Christus ante oculoseorum dicilur pra;scriplus, hoc
-ut in illis, in quibus nunc regnat per .gratiam, posl- esl, pra-nunliatus, quoniam ipsi sludiose legendo
-modum apertius ::et in quibus nunc per spem, Veteris Testamenti Scripturas, agnoverimt Christuin
spostmodumper rem. non solum crucifigendum,,sed et oihnia qua3 erga
-Et yolensoslendere in cujus.Solum,fide viverel, E) eum gesta sunt.passuruni.: E.rgo ante~omniqm ocu-
"subjunxil : Qui dilexit me, elc. Miranda et ineffa- los pra3scripfus d.icitur-Jesus,quibus nota est series
«bilises.thajc dileeiio : ut-Deus,pro homine, creator Veteris Testamenti,: Sciendunv quia in quibusdam
pro creaturamorerelur. Elin eo, quqd. dicit: ti-a-- exemplaribus legitur, proscriptus.; (879) proscri-.
didit, etc, oslendit se .esse.peccatorem, quomodp • ptus enim dicitur alienaius sive dejectus. Hli enim
GhrislusprP peccatpribus niOi:luiisesl. Unde Domi- quibus.placetiegere.pfoscripais sicintelligunt: Anlc
rius : JVouvenivocare juslos (Marc. I.I,17; £«c.v, oculos eorum proscriptus est-Jesus, qiiia a liberlate
32; Jid»/i.ix, 15), elc; frusira enim Iraderel se gratia3 recedentes, ad legis transierunf servituteni.
projusto, nisi.peceator esset, et quia fradidil-se Verum quanlum ad proprielalem allinel Galalarum,
ipsum.pro nie, aon.ahjicfo gratiam DeUDuobusmo- prior sensus"magis."Conveniens est, qriia non studip,
dis qtus abjicit : autcerte eum a 'ibertate gratias sed ignorantia , peccaverunt. Ergo qnoties aliquem
iransit ad seryiluiem legis, aut ctim, percepta re- studio peccare videmus, uti hbc yersiculo possumus..
iiiissione peccalorum per -sacramentum baplismi, Sequitur : Boc so/«m voloa vobis discere, etc ;
eisdem vitiis.scrtlidalur. Si enimper legem-justilia, ac si .diceret: De mullis inlerrogari po.teralis, per
etc; quasi diceret_: Si per legem essel.jiistifieatio, qua3cogeremini graliam legi pra^ferre; sed "quiain-
graiis"Cliristus moreretur» AssumpsitqninvAposto- Cl sensatosvos dixi, non multa. ueque^profunda. Sed
lus hanc particulam syllogismi, cui addendum est unde iiilerrogal: Ex Operibus,iriquil, legisspirilum
membrum,. ut perf^cfiis reddalur, hoc niodo : Ghri- accepistis? etc. Sciendum veio quia in primordio
stus non est gratis niof luus -; conclusio verp talis Ecclesiifi erat consuetudp ut credentes bapiizati
est.; Per.jusliiiam Iegis non juslificabilur hqmo. apenissimc aliquod donum Spiritus sancti accipe-
' quod monslrarenlur gratiam ejusdem
(876) ;(CAP.III.-). Sequilur : Oinsensati Galalw. rent, per
Duabus pro rebus yocat cos insensatos: vel quia a, Spiritus sancti in baptismate accepisse,, sicut; illi;
duodecim mentio fit in Aclibus aposlolq-.
spiriluad carriem xedierant, vel cerlenotat eos ex rum : Alii quorum
pfopria qualitate provinci~e(877).- Seqtiitur : Quis bant naniquelinguis toquebaniur, alii .pfopitela-
vos fascinavit? Nola quia non alloquiuir cos profun- (Act. xix, 6, 7), elc. Docente namque Paulb
dioribuSargunientis5, ut Romanos, sed poiius vul- acceperant simililer Galata3hujuscemodlsancti.SpI-
rilus doria. Et ideq interroganlur utrum: ex operi-
gari fascinationis verbo, ut sfulios. Hoc enim ver- hus
liuni invehilur in Scripturis divihis; ih libro quoque legis an ex auditu.fidei, Spiritum sanctum ac-
Ac sidiceret: -Si Spiritus sanclus ex ope-
qtii Sapientia Salombnis dicimr, scriplum esl: Fa- ceperint.
ribus legis darelur, non eral consequens ut aliis.
scinalionugacilalispbscurat bona (Sap. IV, 12)".,
nisi circumcisis; vos ergo qui, me docen-
Vulgo quippe fascinum dicitur nbscere parvulis, qui daretur,
adhuc reclis gressibus incedere; nequeunt; unde te, credidislis, et Spiritum sancluni accepistis, nia-
nentes adhuc in praputio, quare ad carnis cifcum-
Yirgilius :
cisionem iransistis?
quis teiiefos,etc. (878)
-K.escio
Sqquitur : _Sic slulti esiis, etq. Et esf :sefisus f.
Ha;c aulem opinio versabalur erga Galatas : ipsi Egregius ordo est a minoribus ad maiora conscen-
(8"6) In Aulog. riiarg. hic Ieg.:cap. IX. - , lem liujus lesltis immediale ei supposita semper
(877) Vid. quas de Galatis proloquitur Atlo ad habet praiscriptus.Cai dissfensionirecte adnotandiim
iniiiuni hujus Ep. . censuit Vallartius : placeret Mariiano lftgi pfwscri-
(878j.Eqclo'g.-3,;yi.105:""-. ptus; quemadhiodumet in subnexa expositiorie Hie^
Kescioquis tenerosoculasrtijlfrfascinatagnos. ronyihus prajferl, el in suis iile codicibus se ail iil-
Exemplum tranpositionis syllabarum frequentissiina. venisse. Noslrie cohtrario hic impressam leCtib-
in nostro cod. iste est texius, ubi loco tenerosIcgi- liem asserunt, qua^nec re ipsa disseniit ab Hierp-
tur terenos. . ; . , nymiana acceplione, nec a Gra3cefexiu, irpotypbyvi:
(879)DiviJeronyrhiiextussupra cit. etiitinnis Val- Victefius conlinud ' proscriplosTegil.Vulg. prmscri-
lartiana3 habet vroscrivtus. ln iiilerpreJatione au- ptus.
SiS ATTONIS VERCELLENSiS EPISCOPI - - ; SU.
(!.ere;; perversus auteni, a niajpfibtis ad ,miiiofa __iitis noii cognovislis, his testinioniis prolatis agno-
deseentlere. Vos aiilem tam stulti estls, ut a niajo- scere poieslis quia qiiicunque in prtcpuLiocredunt, -
ribris,iiec est, apostolica gratia , ad niinusculum, et fidem Abrahse imilantur, ' ' :" procul dublq
filii exsi-
id esij ad cainalem intejligentiam trans euriles assu- Stuill."
mairiiiii. Tibi moraliler monstraluf quia quicunqiie Providens ergo Scripiura, ete. Scripturarvero, non
a ihajoiibus ad miiiora descendunl, corisuniun- alramentuni, non characleres, neqiie hiembranai,
- " sed Spiritus sanctus , aut ejusdeni Scriptura3 viffus
luf'(8S0).
: Sequifuf : Tantapassi eslis sine causd,eic.iScien- iiiielligenda est. j Providens' crgb'Scripivrqgenles in
tlum quia crat coi.suetudo in -primordib fidei, ut .prjeputib credituras;, et fiderii Abrali~e imitafuras
jcredeiites ab incredulis mulla palcfentur: secun- prj-jriuiiiiayit, eis dicens : Quia benedicentur in te
dum quain consuetiidinem Galatsc in amore fidci et dtnnes genles (Gen.:.xii, 5; Eccli.. XUY,'20). III le
ciiariiatis pernianeiites niulla passi Suni; et ideo vefo, id est, non iii Isaac, non in Jacob. sed in
didt: M-uildpassi eslis, £tc. Si tamen yero hic non Ciirisfe.: ergo in Abraliam, quia' ex semine ' ejus
.cs.tserino dubiianfis, sed afririiiaiiiiSiUtsit sensiis:' CiirislusVv -j-' ,-'" ; '•'
Si lamensine causa, hoc est, cerle sine causa, quia Sequilur,: 7gitur qui exfide sunt, etc."... Noia quia
uecepii estis. Narii qiiod hic sermo pro cerlilutline j •jipn dicil ex circumcisibhe. Et cst sensus : Abra-
pOiiaiiir, niariifeslat idem Aposioliis : Sed non, in- haiii . in pra^putio"credens, piirisquam signiim Clr-
«'lil,. (881) juslum esi qpud Deunireiribuere iribu- cumcisioiiis agnoverit, benedici promefttit, Vos
laliqnem liis qui vos tribulani, etc. Npmiiiili verb in- ergo ni-prxpulio cfedentes, fiiii AbralhBfacti eslis,
seriiio et sit et benedici^ °promeruistis; quare ergo ad carriis
leiligunl quod mdre Splitp dubitaiitis sit
serisus;; Si lamensinecausa; id esf, si per-njanserl- circumcisioiiem iransislis, cum nbn cifeumcisi ffilii
siiit Abraliae? --..' ;'
tis, sine causa passi esiis.
_ Seqiiiiiif : Qui ergo tribuil vobis Spiriium, etc. (883) Sequitur : Imilainur fidem (884); el lolum
Trihuif, hoc esl, adniinistrat, e'l esf praBsenlis tem- ad hoe valet, ut ostendal non magis habere circum-
poris; et prttsentis lemporis esl verbum quod sequi- cisurii quam prteptilialrim. Quicunque enim, elc., ex
lur.;;Qujbus yerbis.ostendit Aposloius quqd omnibtis superioribus peiidef, Dixerat enini superius : Pro-~
lempofibus, difebus, hbris atque mbmeritis Spirilus videns aulem scriptura;:elc.; et ex eo serhiohe prse-
sancli gratia fidelibusderur, ill proiiciant. Ostendit dixerat jije : benediceiitur, sumpsefaf bccasionem
etiarii quia Galataj acceperaiii dcna saiicti Spiritus, dicendi : Quicuiique ehim _ quasi dicerel : 0" vos
et gratiarum varietates, qu»3 in Epistbia ad Coriri- Galala3, quare a proepulioad circunicisi.onem iraiis-
ilsips numeranlur : Alii, inquit, dalur per' Spi- ( ; ire vultis, ciim illi q~ii lii .:pf~epui'i.ocredhnt imi-
Aliim sermo sapieniiw (1 Cbr. xn,~% seq,);ete. fando Abrahaih beiiedicuiiiur; et qui sub lege surit
Sed qtiia discfetibneni spirilurim! noii acceperant, siib malediclb suhi, quia^lex carrialiler imperare EOII
qua spifitum apostoli a falsorum apostoloruni dis- potest; el ob hbc submaledicto? TJnde-Petrus : Vt-
cernerent- ideo decepli sunl. Sed quia adhuc ea- qiiid detiuo vullis imponerejugum? etc. (Acl,xv, 10.)
dehi varielas gratiarum in ipsis mariebat, ideo Et "qiiiamagnum (885) dixeral superius, voleiis hoc
iriterfogantur : Expperibus, inquit, iegis Spirituni ipstim testimoriium confirmafe; subjunx:it :'Sicut
iiccepisiis? (Juasi diceret : Ncn ex legis qperibus, scripimn est :Maled\cius (Deui. xxvii, 26), etc, In
sbd fidei auditu ; sicut et Abraliam In pfa3pulio cfe- qiiibusdam exeinplaribus invenilur oninisy et in-om-
didit ef jusiificari promeruit (Gen. iy; -6; Rom. «7()MS(886) ; inqhibusdatn noh. Sedunus est sehsus;
.'Jv'i.5.;]Jac.u, 25). nam intentio- friit Moysi lerrorem incu.iere suis au-
Sequilur ; El repuialum esl illi ad juslitiam; quia diloribus, similiter et Pauli terrere GalaiaS.
in promissione omries gentes in Iia3reditaieiriacce- (887) Qubniahi auleiii in lege, etc. In eb quod dicif
pit, id esl, ut quicunque in pra^pulio crederent, et nemoôstendilur qulasunt qui (88;8)-npn;iuslifican-
fides ejus imitatores exsisiefent,; fiiii ejus ...essent. tur, ut transgressofes legis; et siirit quijusiifican-
Sequituf; Cognosciiis;(882) ergoiquia qui ex fidel ) tur. Sed non: aphd Deum, veluii .observijtores legis,
siint, lii sunt fiiii Abraliw. Et esl serisus: Si hacte- cum timore legem custodiant. Nam lex ita dicit:
(880) In Cod. legituf duobus m coiisuminunlur; fide, elc".: vel ex~eapjte xm, 7, ubi a.ii:Pjwposi,orum
fortasse Jegendum , juxta iextum, cujus inierpreia- veslroruin...imilamiiiifidem. '_.''
libni inservil, consummaniur. '..; (885) Meridam irreplam Iiic esse suspicor, et'loco
(881) il Tliess. i, 6 , ubi legilur : Si tqmen jti- niagnum, quod jnriliibi superius legitur,; legeiSdum
glum est, etc, non yerbi ut iri aulog.: Sed non ju- nidlediclum;quhd immediate paucaahle verba. Eor-
stum est, efc, quarii Jectionem autpgfaphi, viiiatanv tasse eiiam magnum legendum-, id. esi, magnani
forte suspicari fas est. rem. '.'.. ..-;'..:.'..
(882) Vulg. cognqscite.DivusUieronymuS inhanc (886) Iii hanc coniroyersiam consule diyum Kicrs-
Epi.St.cognoscilis. liymtim in haiic Ep.ad hjecverba.
(883) lu autog. marg. hic leg. cap. X^ (887) In ar.log. marg. hic leg. cap. 51.....' .
(884! VevMimitamur fidem tanquam lextifm Epi-. (888) Verbuni qui desideratur in .cbd,, sed luce
stblEecilat auclor noster, ctim faineii riuilibi yerba clafiusex relaiiorie secundi meinbri pefibdi ad pfi-.
hisc adiriyeniaiilur, nisiex Epistqla ad Hebrseos .vf,- iriUnilioc membruro addenduin fuissb. j r '--"','
II, hajc liauserif, ubi ail ; Imitaiores eorum, qui
517 EXPOSITIO IN.EPISTOLASPAULI.- IN EPIST. AD GAL. 518:
Qui lioe vel-illud fccerit, morte morialur (889); et: A_ citur lioc, et alio illud', quemadmodum aliler diciluf
Qui coierit cum masculq somno femineo, morte hio- lingua iiieinbfuin, qubd moveiuf In capite, et aliter
'Aatur (890). El sunt iterum qui juslificanluf, sed. lingua Gra3Ca,llebr~ea; et siciitaliter marius mem^
apud Deum, id Cst, illi qui, credendo in illum, nilul brum cofporis, et aliler scriptio, ut si dixerim.":!
aliud requirunt proeler ipsum. Et voleris oslendere Affer nianum tuam, vel":Da mihi manum tuam.
quis esset juslus apud Deuiri, subjunxit: Manifesjq- Et quia dururii videbalur quoddixerat, volens hoc
ium (891) est, efc. Uoc eieniin "in Habacuc legitur tesliriionio corifirmare, subjunxit: Malediclus omnis
{Habac. ii, i); sed in quibusdam exempiaribus se- (Deut. xxi, 25), etc. Nota quia rion dicil: Quiiibei
cuiidum Septuaginla iiivenitur ; ex fide tnea; Aquila isie, vel ilte, nec eliam ahsolute. sed omnis; unde
Tero ejus dicit, subatidiiur, Dei (892). In eo naniqtie dicil Augustirius : Etiamne Christum? (897) Eliam
quod dicit: Ex flde vivii justus, bstendit quia flle prorsus, quia qmnis. Dicit eliam ipse: 0 hasrelici,
juslus qui (895) non habetfidehi, non vivit, quemnon miiius pr~evidilMoyses sanctos in crace futuros,
admodiim Paulus : ipse namque justus erat, quia sed heive pra3vidit hoefeticos Christi hiortem hega-
- sine querela.vivebat in lege; sedtamen nori vivebat turos; quasi diceret: 0 haeretici, quare laboratis,
•cx fide, quia non habebat iliuni<qui dixit;:' Ego sum qriare coiianimiehni negare malediclum, queui ne^
wtia (Joan. xiv, 6). Ita autem dicitur : Jnslus ex fitte E3que Moyses prxviderat riiorilurum? In quibusdam
vhit, quemadmodum dici potest: Castus, prudens, exemplaribusinveriitur : MalediciusomnisDeo (898)>
ie!iiperans, ex Qde Vivit, nam pblest quis ista Pm- Nec hoc e.slconlrarihin, quoniam nisi mori habuis-
nia habere sine fide. Potest _et aiiicr dislingui ; set (899) peccata, et mortem nostram, nequaquam
Justus ex fidevivit.; id est, -ille qui ex fide est, ille Filium suum direxisset mortem rioslram suscipere,'
vivit. . ut nos a debito ir.ortis. liberaret. Quod vero dicit
subaudiluf moriens, qui pendel. Gonfilere"
Lescautemmn esl ex fi e. Nofandum enim qui.a omnis,
o
liomoper fidem spirilalia bona pr~esloIalur,quoniam ergo, h~eretlce, maledictum; quia si negas tnale-
fides illar.um reriiin esl qu~e nO» yideiitur;. in lege dictuni, negas morluum. Et quafe malediclum (900),
vero non est fides, quia suisobservaioribus, yel subdit: Ui in geiitibiis benedictio Abraltw, etc, id
est, ut gentes credendo in prseputio per fiderit;
CQnlemptoribus,quod Iribuil:, temporale esl et visi- Chrisli benedicerenlur. Ut
bile. Nanisi posnam infert conieniptoribus, visibilis nolliciiaiionem'Spintus,
elc, id est, ritquod illi servabahtpef timOrem, hoc
esl; si vero observaloribus donuni, lemporale est. lios per fidei amorem. Spiritus ~dic.it,quia ista gratia
Sed (89i): Qiti fecerit eam (89S), elc. Nola quia
promissionis pef ipsuni facfa est.
cuin dixisset eatn, subjunxit, rion in eam, sed m C-•'
(901)Sequitur : Fratres (secundum hominemdico),
illis, titosleiidat legem positampro pra^ceplis.- Et; Hoc est, nOn "secundum Deunl, neque secundum
hene dicit vivei, quia observaiores legis protelatio-' reconditain sapientiam, aut solidum
cibum, sed se-
nem.observando percipiuiil vitse. cuhduih lerieiitudiiierii illius qui proptef stoiridchi
(890) Et quia dixerat superiiis eds sub maledicto infirmiiateiri lacie et rore pascifur (902).
legis esse, vOlenSoslendere quo eruti fuissent, sub- Sequitur : Tamen hominis (905) coiifiitnatum ie-,,
jurixit: Chtistus nos redemit, elc; quasi diceret - slamenlumnemo spernit, etc Terfenam posuit sirni-.
Jam quia ad libertatem tfansistis, quare denuo ad liludinem, et ideo, "ut nonnulli aiunt, pra3misit :
servilutem transire voluistis? Uf ostenderet qualUer Secundum hominemdico. Unde dicit Hierpnymus :
redempli, subjunxit : Faclus pro nobis maledictuin. Et propter hoc qiiia illi dicunt (904), pra3misit se-.
Nolandum quia-eo modpidiciiur maledictum, quem- cuhdum lioniinem.;maxime tameii proplerhoc quod
admodumdicitur peccalum; sed alio modo peccatum dicil in.sequentibus, in seminibus; loium qnippe,
ipsa trangressio cui debetur poena', et alio modo inquit (905), Vefus et N.ovunvT.estamehium per^.
dicitur peceatum mors, id est, pcena peccali. Et in agravi, et neque iri Jiono neque in malo semina
hbc oslendiiur quia transgrediendo pecCamus, mo- pluraliter posii'i inveni; sive, "quia non paCtuhi
riendb vero non peccamus: ita enim alio modo di-1 ^ (906), sed lestameniuiiv posult. Nam verbuin He-
(889) In ExOd. et Levit. pluries quam ut ciia.fi (898) Vitie in hanc rem divum Hieronym, in com"?,
textus debeal. - hient, hujus Ep.
(890) Levit. xx, 13. Vulg. habet : Qui dormieril (899) Desidefatur forte hic particiila aliqua ,. puta
cum masculocoiiu femineo. \ - ob, fit sensus perfectus evadat.
(891) Vulg. manifestum: (900) Verha, quia... malediclum, in superiori- -.
(892) Consujalur in hunc texturii Vallartii in haric marg. cdd. leguntur.
Episl. snper divi Hieronynii cOnimenlaria adiiota- /901Vln aiitog, marg..hicleg.;cap. XIH. -:
fio, pag. 431, lomi VII Op. divi Hieronymi.
- (893) (902) DivusHieroii.,a-quo desuuipla h~ecebmpa-*
Verbuniqui adderiduni sensus gralia eensui.r ralib, ieclio'Vallartiana habel, lacteo rpre.
(89-i)Levit. xviii, 5, cusiodite•leges meas,aque (903) Autog. dmnis. -';•
judicia, quwfaciens homo, vivelin eis. - (901) Illi, scilicel, qui divum Paulum de
_ (895) Vulg.qui fecerit ea. Et ita divus Hieroiiymus, puiahl,
:
testamentohominisdixisse Sefundumliominemdico*;
ei Augustintis in lianc Epistqlam, . (905) Non verba quideih, sedsehleiiiia diviTliero-:
(896) In auiog. marg. hicieg.cap. Xil, liymi referltir. "':"
(897) In hanc Epislolani Operum tom. III, p. 954. (906) Per errorem "hicfictum, ei paulo irifra /«•=.
519 ATTONIS VERCELLENSIS-EPZSCOPI , £20
brxum. quod dicilur berith,"ribn(90,7)Irominis. leua- £\ annorum, genuit Joscph (911); centesimo vero fri-
riientu.m, sed pactunv (908) sonal. Ntillus eteniin gesimoanno, qulfuit tfigesimus riomis (9.12)Josepli,
interpresaliter translulil. Verum quia non profun- ingressus esi in jEgyptum. His onvnibus-juncus,
dioribus, sed quasi vulgaribus eos verbis alloque- fiunt ducenfi quindeclm. Tolidem etiam annis mo-
balur. ideo pr~emisit secuiidum hominein. Sane rali sunt filii Israel in jEgypto : qribdprobari etiam
sciepdum quia, quandiu liomovivit cum lestameiilo, hoc modo pdlest. Post ingressum namque Jacob in
potest sperni atque cofrumpi; si vero moriatnr,- Jilgyptiim vixit Joseph aiinos septuaginta et unuiii.
non cqrrumpi neque niutari valet. (915) Inler.niortenv namque Joseph ef Moysi nati-
(909) Sequitur-: Abrahm dictcssunl proinissioncs, vilalem fuerunt anni sexaginta et.qiiatuor (914);
ete. Scieridum qiiia quod niors agil in confirmalione Moyses aiilem octogenariuserat,.quando Pharaoni
lestamenii,;hoc agit inyiolabilis Dei promissip, quia apparuit : his omnibiisjunclis fiunt dueenti quinde-
si illud corrumpi nqn-polest, hoc verbo .multo mi^ • cim:âc per hocvefa esse monslratur aposiolica
nus. Sive quia morle hominis teslameiifum cqnfirr sententia, qua lex post quadridgenlos et triginla
malur, pqtesf.sic intelligi.ut morte DomiriiJesu annos iacla dicilur. Sed huic narrationi,;qua filii
inipletaj sinl promissiones atque confirmatffi.Illud Israel morati dicuntur annis ducentis quindecim in.
autero sciendum, quia cum promissioiiesplur.aliler IB îgyptd, videtur illud conlfarium, quod pominus
posuisset, semen vero singulariler ppsuit, idcirco, ait -Abraham : Scilo prwnoscens quia peregrinutn
quia noh aequaliterilli qui spirilaliier viv.unlpum eril semen iuuni in terrd hon sua, el affigenl eum
his qui carnales sunl b.enedicenlur..;Nam qiiicunque, antiis quadringenlis'(Geti. xv, 15). Quod autem qua-
vull benedici, necesseest ut Christo conjungatur. Om dringentis annis peregrinum esse. dicitur,.rion est
nes enimjusli iili conjunguntur-,et onines illius sunt contrarium, si et iilam intelligas petegrihationem,
membra, quorum etiam ipsc est et captit. Nani solet qua in terra Chanaan peregrinali sunt, quia terra
Aposlolus caput et menibra unum asserere corpus. Chanaan rion illorum fuit, nisi postquam eahi Josue
Eoc autem dicq ieslamenlum confirmalum a Deo. soriierite aeceperunt(Joswc xin). IKud etiam non
Et est sensus : Illas prbmissiones quse-adAbraham est eontrarium, quod' legitur. afjligenl euni atinis
fact~e sunt, Testameiitrim dicp a Deo confirmalum. quadriiigenlis, quia per hyperbalon accipi pOtest,
Teslamenluni namqiiehominis confinnalum Dei pro- ursit serisus : Peregrinum erit semen tuum iri terra
niissionibus-assiinilav.it. nonsuaamiisquadringentis, et aflligent e'U.m(subari-
Sequilur : Quw post quadringentos el triginia.an- dilur, in exlrema parte annorom). Quod eliamScri-
nos. Sed a paucis est inventum (910). Verumlaihen ptura nianjfestat, qua3 dicit quia qtiandiu vixit Jo-
sciendnm quia facile potest agnosei hbc modo. Se- (G seph, et illi qui noverunt eum non stint afilicti filii
ptuagihta namque et quirique erat annorum Abram, Israel (Exod. i,,7) : referl etiam qma Moyses, qui in
quandojubenle Deo egressus esl de Ur Chaltlieorum principio. affliclionis naius est, ocloginta.-annofiim
(Gen. xii, 4) : post liaecvicesimo quinto annO, qui eral quando apparuitPharaoni (Exoa, vn.;'7)>Vide-
fuitejusdem cenlesiriuis, accepifJsaac (Gen. xxi, 5); lur et illud nihilominus conlrarihm, quod Moyses
Isaac vero, cum esset sexagi.nla annoruni, genuit ait : Fuil aulem tnansio filiprum Israel, quaman-
Jacob (Gen. xxv, 26) : quibus junclis fiunt oclpginla seruntin JEgyplo, quadringenloruihtrigihla aniioruhi
•
quinque : Jaccb vero, curii esset nonaginta et unius (dl5),-"elc. Sed ribn est contrarium,quia.pertropuib.
clum, legitur. Ast nec ficlum, nec faclum, sed pa- dandum tum sensus, ttim supputalionis Veritas, tum
clum, utfObique legi tiebere prbbat divi Iiierbnyinl qu~esequunluf suasere.
iiilerpretalio in hunc locum, ubi Hebrasnmverbum (915) Geu. L, 22 et 25, uM legitur niortuuni fuisse
berilh,pactum, non leslamenlumsonare asserit. Joseph centesimo decimo anno ~etalissuai ; si enim
sublrahantur triginia novem anni ~etatis Joseph,
(907) Partic negatiyam, qu~edeerat, ut sensui quos jam expleverat, iii siipra diciuih esl, cuiiipa- :
et divo Hieronymo satisfaciam, addendam reor.
ter ad euni venit; stipereriint septuaginta supia unum
(908) Aulog.faclum,Paclumlegen&um ex hisqii~e r% ad complentlama3taietuejtts, centum decem
dicta superius srint. ' annum,
annorum.
(909) In autog. marg.Tiic Iegitur : Dominica 13 (914) In cod. legilur LX et.vi, qnod tamen sexa-
posl Penl, . ginla quatuor ex suppuiatione -seqtienii legendum
(910) Divus Hieronyntus de hac annoriim suppu- censui, Scilicet facillimuserror fuit loco scribere
tatioiie ita : Non eiiim pqrva res est, et a mullis vi. Septuaginla igitur supra annum setatisiv,Joseph ab
quaisila, nescioan ab aliquo sit invenia. : ative.ntu patris parfem suppuiatioiils certissimam
(911) Ulpalelex Gen: XLVII,9. Joseph enim tri- pnebent. Octogintaaitatis Moysi,cum Moyses coram
gesimum aiinum agebal, cum stelit coram Pharaone; Pliaraohe stetit, asseruniur, Exod. vn, 7 : quseduo,
Geri. xu, 46. Jam septem anni ubertatis.elduo famis spatia , circuluni compoiiunt cenlum quinquaginla
jEgypliacai elapsi eraiit,. cum J-xob. cuin filiis in supra unum aiiinnn. Probandum remaneref spatium
Êgyptum venisset; Gen, XLY.6 etli. Trigesimum sexaginfaqualuor aiiiiprum, quod superesset morieni
nonum ergo annum agebat Joseph, cum Jacqb ad ii.iter-Josepiii el iiatiyilaiem Moysi, etde.quoTot
eum venil, et se centesimum trigesimum arinum opinipnes qyot capita. VideJoseplmm Elavium antiq.
agere corani rege aiebat cil. cap. XLVII,9. Si sub- Jud. cap. xin, Mihi certe .arridel eorum opinidqui
iraharilur acenlumlriginta annis JacobaetatisJoseph longius lempus assuniiinl, uti mir~eJud~eorunimul-
triginta novem anni, nonagesimo primq suo anno liplicalioni"satisapliiis.
conslabit Jacbb genuisse Joseph. (915) Exod.xn, 40. ubi tumjiixta.Hebr~eum tes-
(912) Locononus in cod. legilur natus, quod emen- iu'.n, lum SeptuKginta, tum jtixla eodicemSamari-
821 V "";; EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD 6AL. ' ' 522
qiii dicitur synecdqche ,,intelligendum\est-. Pars A . populis unum populum insiia fide cqnjungat? Iste
naraqhenumbfi.totum.nuriieruni capit. Hiebnariique' . qiiippe"mediatqr hqc agitihtef. dantem e.t accipieh-
lex, qhsepost tpt.annoruni spaiia-data.'e'~).t, noh valet lem, quodlexagebatlnlferpromissiqaem et iihple-
";.'•" •' • - ' :
pfbmissiones evacuare., quia ribn vaiet eas ,iiri- tlorieiri. "'."'"
plere:; "'-";' .• ".. . -Paulq-superius, ne videfeliir Iex otiosa, objicieris
Sequitur.: .Nam,si-gx\iegehwi'e'ditas, etc, Ef est . sibi-.qu-estibhe'm,".dixit-;:Quid igilur^kxj-id.. eii,"''
serisus : Si lexjprPiriissionem implefe pbsset,prb- quarb.dataest? Pjropiertrqhsgfessidhes, iriquif. Sic
missib. evacuarelur,-jet per legem Iia^fedilasdarefur. efiam nrinc.bbjicieris slbi .:Lex-'ergo,-ihquit" adver-
Sed-nqn est itS, quiaAbrahw; inquit, perreproihis- sus proinissaDei? Quasi diceret : Nunquid.ab illp
stonenidqnavit Deusi Verum .quia riovit Apostplus- per -q"uefn.rfa'ctV.isUrii"''pfomissio.nes"'..uilfs lex dari
quodsibi Galataepbjicereposserit ac dicefe; 0'App- poluii; qiioe cdntfaria esset pfomissibjTiiDus?Nori,
siole, si.ita est ut asseris, ergo•'.oiiosaf est l.eix,ideb : inquarii.^Diibbu.s-hainquemodisnionstratur lexiioi.'
prasvenit eos ':-.Quid igilut\ inqhil, /ea;? etcHoe esse coniraria. prbmissioriibus.; Si eriim Taiiia"ab
esf, quaie dala est? . V ' •,;. , lalis essei,, quje-pqsset implete pfohiissionesy'-cqri--
.."-,
(9i6)Tpse inqtiit : Prqpler ifansgresstbnes _positq trbria:esset qmriinb; siveiion esf t"bnii'a;riay;qiiia
est. Sane seieridum quia cum oirines (£117)pef tihe- B ] nqn docel adyefsa. Nam sicu.t.baptisniaJbaririis ridri
runi arbitrium noluissent Deooliedire, et iliud pa- ' fuit-'cOnlrariumbaptisriiati^ §"edpbtiris pf-ep;aratib;
tienter exspeelare tehipus, quoper-fidem JesuChfi- sic iex nPn fuit cpiilrafia gfatiss, sed-poiitisTejiis.deni
sii jusiifleareiitur; data est lex, qu-eeos;.cbefc6rel; fuifprseparaiibr . ; ..'•".' ;•_;;--':':
post fabricaliqnem quippe viluli, elejus-ihiniblatio-.. (919) Sequilur : Si eiiiin dataessetlex;- etc. Se?--
riem, ef murm.uratioiiem, et; diversas '
alias trans- lcundum pribfehi-pra"Cedehtis sehtenfi~e'sehsunipoT
gressiones, data est lex... . ,...". - test inlelligi.quod sequilur: si snim. data essefiex^
~
Sequitur : Quousque?Donecvenneij inqfiit,fsinieh; "elc; hoc e'st,\;~silahta-ac iaiis,-e'sset lex 'qtiw-posset
cui promherai; hoc est, Chrislus, pef cujus .fidenv vivificareyiiesi, filiqs.Dei ficere (quia-iuriclilii Dei .'
'
jiislificarenlur. Sequitur : Ordiiidlaperangelos.llmc. eificerentur, «i vivlficarentur), pmhiho exlegeesiei"
concors esl ef illa sehlenlia, qua ait Stephanus : jusiiiia, quiaperTegerotprornfssio'imp.leretur.'-
Qui.fuit in soliiudineiii Ecclesiq Dehcuniangelo qui - '..Sqqu.ilur \jS'e£ concluiii, Spripiiifd oinnitiiub peck
loquebatur sibi (Act. VH,58). Sedcqntrarium.vide^ cato. Quid. pst qubd dieit/ 'cdhciusit; curivScfipiufa
tur qiiod legitur : Lex dafa est per.Deuiii. Sic eriirri. hbh"ppss.itcphcludere? ;Cqricludere-'ergo';estniaiii-
legitur quia desceiidit .'Doihinus-iii monleth Sindi festare. Hqiriipesllaque peccatis '..CHecati.,duiri se
(Exodi xix, 20); et item : Loquebaiur Dbminus cum (G peccaibres hoh aghoscereht, rie se ju's'tqs;afque,vir'
Moyse{Exod. n, 10) : eihnilla alia.Attamen rion denles jactarent, ac fnfedicummihinie feqiiireferit, 1.
esl contrariuhf. Deus eniin pum sit invisibiiis et nec ab ep;:salutem pelefent,; iclebdata est lexj: quse
incorpbreus, videri noo potest, sed ne.queJoqui . et . oinue.s manifestafet peccaiores,'(juaienus.dum se.
itleo per subjectam.loquebatur creaturpm. Cui'etian~! onnies peceatores agiioScefenf, pd medicum Cbnfu-!
non cpntrariuih qupd ipse dicit : bimitie hte,Ht gerent; Ethoc.esl, qriod'setjuitiir; Utproniissioex
irascalur fuiyr meus (Exod. xxxn, 10); aut: -Fac'. fide J.esu Chrisii, elc, -. ' •. •'.'' ;-•
mihijdhernacuhim (Exod., xxv, 8;9); aut aliquid \ Sequitur : P.iius aiitein quqihveiih-effides, videli-.
lale, quia angelus in persoha-Dei lcquebalur, sic- - cei JesuChrisfi, hbc es,t. notitia >ip'siu's',.sublege -
ulTectbr. cuih legendo-dicit : Ego sumDeiis Abrq- cusibjdiebainur.iconclusi;.hoc -'est., quasi carcera-
kam,.e\c\ : . ..- .'.- ..' . ...... riis (920) quidem vinculis consiringebamrir. Illud ta- .
Sequitur : in mahu mediatoris.t.id est, in pofesta- nieh-hotanduhv,quialex^:quamalos;cchstririgebat,iien
teFiliiy qui riiedialorJiiit, sed uoh-Del;. :et lioriii- ideo aucipr mali eraf, qucniarii ejus "efat officiiiria-
lium, dbiiec suscepit cariiem.jiostf~e nioftalitafis. liim ostendere, noivlariienâbbjer.e: sicul.judex, qrii
Qiii, hepropterhoc sepafari videfetut-.a Palnsdi- * inaios in carcereih fetiudit,/non auetof esf riiali,sed"
viniiale, subjunxil •.Mediaior ûnius hon est, Deus .ejus qfiieii-malos retruder.e| {vi pslehdat-.eos.reos;
autehi.iitius esi,~q<iia"'etsinbri' est hriiis in persona, esl et polentise- eqsdem,absclv.ere.; Similiief et Dei'
finus est (ariien indivinlfatis subsfaritia."Ineo vero; -fitit pef •legem^mariife.stafe, ;ejiisdenique<pqteiifije
quod dicit unius; subariditiir paftis."(9T8); : et facit iierTidemuriigeniti Filii srii_eosdem ahsolvefe. Et'
adversus;Galalas," quasi diceref:,Qiiare vos bmnes - hoc esf qued dicit,;in eahidem (9%i)fidem, hoc "esi.
uniim esse yullis populurij, id est, cirCumcisbs,-cum donec yeniremtis ad edm fldem quw.revelaiida exdt.
mediatpr non sit unius parlis? sed poiiris e driobus Naii"'c.unvdicit'fei'e/a!irfa,;bstenclit.quia fui.t.occiilta.
taiiuiii,~;4u'bos,450 anrios a peregnnalioiie Abrali"_e ,-- (.917)Fortasse/ioimiies., . ; '.''',.' ..',

jitimerandos exp.rimiint;,tum juxia omnesfefe.Patres..-.-
' (918)Tn .autqg. Ppfm.^Lfegeridijmau,teni parih',
et Aposlolum ipsuiiv, hoc iocb legenduhi eruditi pu- 'quse.sequ.untursalis probanj.. _'•'.;
lant yPeregrindlio 'quienvfilibrumrJsrael, <juj.(;rion, (919) Ih-aiiibg.'marg: liiclegilurbap.' XV. • ,
qv.a)manseriinl injttgyptq, fuerdli5Q,qiihqirum. ' (920) Aulog, cqrcerqribus,i ' ._ . .',
I11
(916) aulog.marg. hicTegituf cap.. XIV. ~:....... (921rVuIgêa.""~ H fidem' ""_- : :. --.'""'.,>- '"
.; P^TROLfCXXXIY. ••-.'.'• .;. -': -.'."'" -"^: "17 :;
-'SfiS ..._". '- : "\ ATTONISVERCELLENSISEPISCOPI ; ;824
Sequitur ;. Itaqiie lex _pq;dagogusnosierfuii, Pw- A est quod iiobis iiecessariuniest in hac yita, quasi
,, dqgqgus.(922) Gr~eCum, verbum. est ccmpqsitpin ex m yia, ef aliud est; nqbis heeessarium, a'dipibiivel
duebus, videllcet eo quod puerbs agat. Reslririgii per .quod.veiijamusad fegrium. Iu iiacquPqiie vlia
• naniquelasciyienteni ~efafeni,utpuer.ab.his se qui- necessari~e sunt discreiibiies,: et idcircO 'specialia
. briscunqueâbstinealqii-ecupil-, doiiee ad perfeclam dederunl prcecepta,ne nomen Chvisti,nut C~esdfis,
. aîaiein.perveiiial.^Quapropfer.bene, lcx. p~e~tlagqgbdoctiiiia.blaspheiiiafetur. Hihc est quod Doniirius
.".assiniilatur, quia^ ideb data; est,,ut nialds restfinge- ait Pelrb : Ne' autem scniiduiizemiis'eds, vade ad-
; re.t, jasciviefiiesfrenafet, doiiec veniremus.ad Chri- mare,; etc. {BaUhl-xvii; 26),;ei.iiem iiPtiddiieyuw
:stuiri. Et lipc esl-qucd dic.it,ihCkrisio, id est, ad .. suiil 'CwsarisCwsari (Mqllli. xxii-, 21; Mdrc. xu,
:G.I)fistiim,.utpx fide ejus.jusiilicaremtir.Adyenienle 17; Xi.c.xx", 2-*>);' el Petrus.: Sairfiii.iiiquii,esloie;
-riamque Clirisio, recedenies a~.p~edagogo,adiiber- etc; (1Pelr. li, 18)4 el idem Patilus : Gniiiis,i\\-
"taiemtransiVimusgratise, -Et .hbc est quod sequi- quif, qninia pqieslalibiissubliiiiioribussubdjtasit; eic.
Vtrc: Axubivehil, fi.des.ielc. (Rbm. xiii,.l.) Qtiare riulia sil divisio ih IChristo,
Seqiiilur,: O.innesenim.esiis filii,'Dei,,etc. Efost '«stendil,- dtim subjungit : Omnesenim -vds/unum
seiisus': ,0. Galai~e,si nos.-qm sub paedagogofuimus '._esiisin Christq'; hqc est, uinim corpris,; quohiain
dpiiec ad.veniret,Clifistns, illo advenienie, receden- B mater EcClesia"bmhesin unam parit ihfantiam. '-'
tpsa predagogo,cfpdidiniiis.iii Domiiiuin3esum, et ;(92*5).'Sequiliir : Si auletn.vos Cliiisti, elc.- Etest
per fidemejrisiusiificati.filii facii sumiis,-qtiarevps, s:ensus:"Si yos, o Galatae^.qui in prajputibcredidi-
qhi in;-pfa!piiiio credenles,' ouiries' filii Dei facti stis,-l)aptizafi .Chr.istumiridiiistis, ef filiiejus estis :
estis,-siib.p~cdagogoesse yuitis? .•*". ."'.."/"; /... ergq-'Abr.a(iwsemeneslis; quia et ipse ex Abralia»
(925) Sequilur : Quicunque ehim in Cliristp bapii- semjne.;Quiciinque enirii susceptp evangelic_epraa-
sati.eslis, elc.; quasi "diceret: Et-sivos; b Galatse, dicationis seiriine in Christuin cfedunl,' dum bapti-
per graliapv saricti Spirilus, el aqdam bapfismaiis zali -Ghrisluminduunt, ejris profecto. et AbfaiiiE fi-
rehati, C/msl-un ihduistis, quare ri libertate gratige - lii, hoe esl,-semen de semine~.eiriciuiitiir.:; Illutl aii-
ad iegis. servitiiiem-ffaiTsire-yhltis? Qtiibusverbis. tem sciendum,quia Clfrlstusqublies Filiusdiciliir
pstendit Aposibius.quo.d Ciiijsttis. onriiiiimJldeliiim Abrahse^cariialiier intelligendusest; qiioties vero
1
sit;4ndumenturo;: ei riorisblunv hie, sed,eiiani ubi <âlat~e,vel ccetc.rigentiles cfedentes filii ejiis tli-
ait : liiduimini Dominuni.Jesum Chrisiuni (Rom. cunfuf, non canialiter, sed spirifaliler iritelligi de-
H). "Vult eliam Aposlblus latenter.bsteridere heht. Tllud etiani notandum, quia prpmissiones,
."""in.
qriia si ili.i qui iapiizantrir Chiislum induu.ntui',illi Cuma'd Ghristum fact~edicuhiur, pluralitef ponun-
crgoqui •non baoljzantiir Ghfisluih ribh ipduHiie- j tuf; uride iupra : Abmliwdiclcesunt, elc.; cuni au-
Jieritur. . ." ". ,' : . ; ':' teriia'd fideles; sihgulariter promissio .poniiur. Et
Quare qtii in Cbrisib baplizarilur 'Chris.tumin- pulehfe quidem a plurali numijro irarisituivad.-sin-
diianf aperil, cunv subjungit: Noh.esi Judwiis, iie- giilarem, qiiia ecclesiastlcus populus ex diversis
gue Gmeus. OstenditJnim quod -noh magis liabeaf geritibus, sexibus alquea3laiibus collec-lusest.
circumcisus quani pr~eputiaiuS,taritum si cfedat in J*-(926) (CAP.TV.)'Sequ:itur: Dicoauiein : Quauio
"
Cliristuhi ei.baptizefur. llinc est quod "alibi ait: ieniporehwresptirvuius est, etc.Hxc siinililtidono-
Neque. -circumcisib-.- iieque prwputium utiauid,vqlel, . tissima.esse pbtefat Galails, nec non el oriinibus."Pa-
: . '.'•
:eic._(2Cor. vii, 19). :''-' lerenim; cuihvel iri ibnginquamfegio.nemprolici-
- Sequilur : Nbn esl servus; iieque.liber; videlicef s.citur,uridevel crederidum,vel certerionesseveniu-
quia .liqh discerhurituf coaditibne,sed fidei mefilo rum,.aut cerle, cum mors ei appropriat, filiutnsuum
aiquerafi6iie..:IIinc esi qiiod sccpemagis aliquid lia- - tuloribus alque actoribus commitiit, et tenipus efiam
jbei'sefvusquain: dbininhs.'Sequiluf : Nqn esl ina- cbnsiiiiiit;:q"ui, quandiu sub futoribusest, niliildif-
sculiis, iieque fdmiiiq. Sciendum qtiia niasctilus dt fert. d ..servo, quia siinul cOnvivanttir,'siniul efiafti
feuiiriadiscefnuiilur sexu atque fragiiilate ; verum- jocahtuf-' alque sub una-discipruiaLenentiir,cunesit
lairien non dividuntur in lide, qnia (ides Inferiofis ) dbinhms oinhiuih(subaiidilur.fiituriis), quoad usque
iioniinis esl, et ibvesf fides, ubi hulius est sexus, y.cniM.prwfinilumlempiisapalie. Cum "autemtem-~
Hinc esl qriodstcpe virT iraliiiritur ad 'sululenr per pus coristltuluinadvenii,ipse transifad.Iibertafem,
•mulieres,el ecpntra hiujieres"-per yiros : quod laiius niahenle sefA'0in seryilule. Ilahc etenim simililudi-
ih Epislola ad Cdrintinqs dbcet (Tfcirf.,14), .riera.ipseexpoiiit Apbstqltis, cunidicil :_.lldei nqs,
Quapfoptef qu-eri pbtest qriare dicaf (92I)- quod inm.esseinus.purvuii,sensti videlicefeiintellectu ,
nequeTiidtcus rieque Cfteciis sil divisus iu Christo, (927) sub eteineniis nwndi/eramus.Elemeiila auteui
etc.j cuiri tam. ipse quam et. cseteri apostoli spccia- nonnulli prpphelas; aliitmgclos, quia angelcrumof-
lia inonila dederirit Judajis et gentibus, servis ac ficiohpminesregunttir; unde Deminus: Angelieorum
dominis. Sed hqcnon est cdntrarium.j-quiaaliud. "seiiipefvideni fiicieni.Palrishiei,,elc. {Maitli, xvin-,
a et "dicls : '"' ~-:; y "':it.."'-•":
(922) Scilicel.naliayayo; ita.i,'puef, «yayit, - leguntur..
•dux.' ... .*. ',_-• (92'5)Thauteg. mafg, liic leglluf cap.-lS.ViI. -:
(923) ln autog. marg. hiclegitur cap/XVl, (926) ihaiiiog. marg. hic legiliir cap; XVHI. A
(924) Verba, Quapropter... "diciit, iii iriia ora co- (927).I»autog. niarg. hic legitur cap.XlX. •, .
S2S EXP0SITIO IN EPIS.TOLASPAULL —;IN. EPIST* AD GAL. . '--'" S2G;
10), alii littefam legi.s,, rionnulli ejusdem intelligiinfA\. monias Jegisnonriullosintelligere diximus, quia,.sic:',
c~eremohias,hocest,cireumcisiqnem, et sabbaiq.rum; htcin cullu-ldolqrpm servittfserat./sicêtinfitu Iq^
- cusiod'iam,-etc. Sed liiteram legis intelligamus ele* galiumpsereniohiarumi,•"-.;. ./-•,' ::...-,,;.-.
rrienta, quia et Iitterseelemenla dicunlur. Quseripo- Si autemiiaec simililudo",;.sicutet superior, ad-3iiT.
tesl quare dicaf inuhdi. Muridi;dicit, /quiafiunl.lii ^dceosfefenitur, maximeqiiia;de.circumcisioiie lo- .
niundb. Nam. mundus" ssepespletponi proiiis qute - quebatur:, neforfe Viderenlur genlilbs-pxclusi; sul).4;
fiuntin muhdo;. unde esf ilhid :, Non vehi-ut judi- juiixit :Quoniamautemestis qmnes{9ol)',fiiii;quasi,
dicem miindum (Joaiu xiv, 17); ef ilem : Mundus. diceret: Sicutnos_'oGalatiB,quPsubelemeniisniundi,.
£umMqncognqvit.(Joan;i,lO).,. . - êramus servientes.', q.uia.recessimus.a.b-eis_.el Pre--
Atubivenitptenitudo.tempbiis. Pleiiitudinemleni- dendofacti sumus filii Dei;-sic>ef vqs in prseputio,
ppfis pfasfixumlempus ~rPatre vocal,-quo.prfedes- Credentes, omnesTilii Deleffecti estis. Qriare ergb:
tinaverat Filium suu.mpro salute gehefisliumanide ad legis servitulein transire \-uIlis? : ' - ' '. /-
ccelis mittere ad.'terras.;- .-..--".. : . - ;. - •Qualilerfacti fueriiit filii -ostendit,;cum subjun- ;
(928) Sequitur.: Misit Deus Filium suuhi. Missio ' git :Misit Spiritum- Filii sui;, e\c. Sarie scieiiduni
ista incarnatio "est intelligenda .: hairi qriae.sil irianl- quia cohsueludq eratin-.prihiofdio Ecclesiseut.ere-
• feslat, cum ait: Fuctuin ex muliere. Fqctum
dicit, B^ dentibus^nianifeslissiiriedaretur aliquod speei.aiedor,
prqpter carnis rioslreefragiIitaiem,/Et;riota quia pon •num sahcli Spiritus, Hbc dqno et gfafia conipeSr
dicil per mulierehi, propter h~ereticos(929), sed ex cuit beatus. Peirus.fi'affes murmuranlcs. qiiare ad
muliere, jioc est-, ex subsfanlia ef semine niuiieris.-. yirum prseputiiim habentem intrpiefif ':.-Egp; in-_
Mulieremsexuroqujdeni Iriteilige,noncorr.upfibrierii.. ojiiit,quis erqni, qitiposseinprpliibere Deiim {Act.xu
Hehraicse quoqueT.iiiigu~e propfietas est m.ulierem 17), ut npn baptizarenlurhiquj Spiritum-sarictunvac-
vocare prppler sexus discretioneni.,'sjcut Eva, mqx cepefarit?,ff|s audilis, tqcueruni, etc, (IMd.,18). Fi-:
ut.esl creala,muli.er est Voeala (Gen, if, 22). lii Spiritum dicltadve.fsus vhEereticps, ut_.q.stendat
Sequituf :Faclunt sub lege.Siub lege faclus est, quia sicut a Patre procedit, sic etiam,-a.Filiq. Clq-.
qiiia circutheisus et legalia-munera proedoblala, et mantemrdiciti.id est-elamare.facienfem.îfesermp
c~eteras;legales e-eremqhias; servavlt"•- parentibus Hebra3u_s.est,atque Syrus; pater vefb.-Grsecusaf-,- -
eliani usquead tricesimuih ~etatis:su~eannuni subr . ûeLatirius. Ideoque ritrumque/ rposiiit Apqstolus,
dilus Iegifur {Luc. h\ 51), Sed tac pmriia, inaxime . quia pr"evidebat omnes gentes credituras, ut; una-
inslanle leuipore suaepassioriis.quia graiia\efat nfa- qusequeprqpflelalemlingu~eagnosceret,-et in.eadem
nifestanda, "destruxit. Quaresub legefaclus sit, os- Deum.Jaudafef. / .: . . -; • __,,,'
lcniil,: Ufeos, qui sub lege.erant, redihierei. Qmtl v3 Sequifur.: Itaque jdni noii,est'serms,,jedFilius,;
miriim, si-factus est sub lege,:ufredime'ret.qui;sut): (jiiasi.dieeret.'.;"6 GalatEe, quia;.Spiritum sancliim
legeeraut, cum faclus siimOrtaiis, ut.nos a mprte aecepislis, etMipei.effeGtieslisvquareaiihertatead
liberarel? . /\/ -'"-'^ ''•• '•"://-" servitutem transire' .vuItis:?-Qui.etiam;,_si fllii-esfis,
Sequilur:Utqdoplioneni filiprum reciperemus.flis eslis.elhoeredes,quiafilijs debeturhsefedi.tas.Sed ut"
verbis nosiram digiiitalem/abiliius dislinguit, quia ,. oninia.cxcluderel Aposlolus, excepla gratia', /addidit;
ilieFilius/prbprius quidem,nos /autein adoptivi; llle pei: Deiim; .quasi dicefpt:: Npn vesiris_merilis.,'ne- ,
iiatiira, nbs gfatia. Et noia quia non>dicit accipere- que yestfb:CPhafu'.,/•neque per legbin, sed -ber gra-
mus, sed r.e.ciperemus; Accipit enlnvhomo ^jtjbd.non tiamDei . . -.-".'•: ;.;/:..•-..; T.-, .'-.•
Iiabet, reeipit quod ahiisil, Ergoreciperemus -dicitv • Sediunp 9«irfan.,,efc.-Quasi dicerpt." Cumvp.s ;
illam scilicet dignitatem quanvih Adani amisimus. ignp.rantes;Deura,esseiis,./idelisseryiebatis, et id.cir-
Si autem iiac s'imiIiiudo;rcferalur- ad•geritil.es..-. est co trinc .'faciie .indpigenfiam-pfqmerebamini: Atro-":
alter exitus." Paulo.superius legerii assimiiriyit p~e-. ciusilli punientur,. qui seieufeipecpant, qiiam qiii,
dagqgo, deinde luioreset aclb.res/riiundieierifeiitls. ' ignorantef.:-Eflale esihbc,quale et illud Abimeiecli -
Isle ergbminorpopulus, id est ecclesia.slicus,'q'uianon accipieiitls Saram hxbrem A-bralise, eujus.yiiiyam
ex uno, sed ex duobus, collecttfs est pqpulus, ideo '"i domus cum'pefcussisseiDeus (9.52),aif : Num,.Do-
propter Judaeoslegempaedagogo.propier^genlilfestu- mine; gehleinj&sldm et ipôranteminierficie^(Geiu
toresassimilavileiementis, quiaêlementisdeservie- xx , 4:)jQuasi"dicerei: Si -/ignbranterppccayi, qu~e ,
. rant, id est, soli etlurise, efc~eteris.'Verum.si-"h~ec juslilia-est', utiiidulgenliam non prqmerear?.;Quod
_ ad genliles referatur, nqn debel videri Contriifium' nbn solum de hac; <le;unapuaque^;reinlelligeiijdum
quod dieit, ilael nos, quia ijise dqctor et maglsfer est," '' .-'.-' -": • • '- :- j ;...- . . -;;'. -.'; '
siiam personam pefsoriis sociavii auditofurii.'Nec '. iiuoiiwdocohvertimiiiiiteruni, etc. Superlus, di-
debet eliam" illud videri contrarium , qtfod no- xerat: "E/emen'ai_et.subjun.xerat; Mnndi; nuhe vero .
niine elemenlorum muiidi- (950)Titteram aut csere- vucua dicil: ob.hqc, quia^pfimum ignoranlesDe.um
'; .928).ih autog'.iriarg. luctegitur Cap. XX. tla censuimiis.:'.- .'_.; -.-.-';
(929). Slarcioneni scilicel et alios, qui. /volebant -(951)Verbum bmniwiriVulg. nbn-legilur..;
puiaiivarii Chrisli carnem ftiisse, "quofunv liaefeses
'" (952) Gen, 'XX, 18, foffasse Tegehdu.m-.percto--
pra3venireforte voluil Aposlolus.,• . ; : sissef. CbwciwscrflthabefVriig^SedieHtaTecte,;,
'
(950) /Verba,quod..-,.mundi, addehda;;sensusgrar. .. "' *.- '/ / "''": ; •"- 'ssj:'-.'' -;-.•-'
' ATTOHIS
527' VERCELLESSIS EPISCOPI 528
idqiiS: serviebant ; posiriioilum vero notitiani Del A.teiitalio esse Gaiatis -dicenlibus• Quai vis, vel qiii
h.a'benles, -ad 'pristliios errofes revertebantuiv./mo ffiicfusiri tali doctrina, cum'ipsiuspr~edicat6r lot
cogniti. sitis (955), ete, Ilbc eiiiiri, qup'd~diGit",rion cfuciatibus afiligatiir? In carne mea_ quod dicit,
inielligenduiri est Deuni:>ex improvjsb, vel 'subitb,.' talis-est sensiis-, quasi dicat": Iluniilis", despeclus,
auf- per tempora'aliqiiid .cognovibse: sed eo niodo: bf epnt-emptibilis,niliil sciehs, nisi, Clirisium Jesiim
dicilur, (pioJoahnes .Diligainus Deum (Joan. iv, ID), (/ Cor. li, 2),- cum essem'^nonJespuisiis; sed- sicul
rion quia dilexiriiuseum ,sed quia ipse prior -dilexi: qngeiutn Dei; id:esl.-nunlium doribruiri ccelestium, i
,iws, Coguili enim sumus-priusquam cognovisseihusV. exccpistis; et non soluni ita, sed ul Chrisium Jcsum.
quonianvab ipso tracli fuimus(Jodii, \i,il)'. '-'. Et nota quia Chrislum (957) pnfcfeft angelo, cunr
., Dies iobservqlis;id esf, Sabbalorum ; eV nienses', eedntraPsalmista angelumGhfisto, ut illud : Mi-
-ri.eomeiiiafum,hoc est;,;no;y~eluna3:_nam"meriscsa tiuisli eumpanlo niinus(Psal. VHI,<3);sedibipropter
luna "computabant.-; et lempora; id esf, Iria aiuii, .Inimanilalem, liic causa divinitatis. -.
'
(954) in qiiibus^ diversas observatienes celeb.rabaivt Ubi esl ergo beaiilitdo-fcslm ? Quasi dicerel : llbi
(E:r.orf.~xxiii,.17),qnandb eliani pfseceptum era.t, ;ut -estdevolio, religiositas , efaffectus charitatis erga
-omn.emasctilinum.appareret in conspectu Domiiii; me", quein liabuislis? Utfeis pudorem'incuterel;
et 'aiihos, jd: est; septlmus. hbc esi sabbatunv.sabba- B audientesqijales luerint, el se reprehensibiles .agho-
'
toruni, et jubifeum. ._". .. , _..:',..' scehtes; taliter loquebalur., I.nquo faclp: nioneiifur
Timebvos, etc,- Vide quam teniperale Iqquitur. j5ra3dicatofes,~_ul, falifer agere studeant ergasuos.
Kon enim dixit-:'-sin^jcaus~alaborayi', ne forle fun- . 'Teiiimoiiiitiheniin perhibeo.vobis, etc'. Ilyperbolico
..ditus eos abjicerel; se.d.dixit: Ne,forte'sine causa ; enim istc locus inleiligeridiis.esl,;-.'namexaggeralio-
qubniaiii nec lundiius eos abjicere voluit, pec eliam nem charitafis vtill ostendefe iri priniordjo pr~edica-
in.correciPs mariefe;;quobiam, sifunditti.s,- despe-. 'libnisGalalaruhi; ideo laliterloquituf, quasidicei'et:
rasSent, si incorrectbs.-(955), aliis exemplum per-- Adeo inc dilexistiSj.ut si recompensalionem Evan-
erindi -tribuiss.ent. Osterid/il enim•l»s;vei~b_isse de gelio fribuere potiiisselis,.veslrls.luiniuibus voluis-
iiloriim: coiiversioiie nqn" dubitare : eiiam ebs resfc setis privarv, elyeslnim daiflnuni meuin lucrunvde-
' ' '•'-
piscere'velle. '.;;. ./ ~;" y •."•.-..- "piilare. Quid enjm eliarius niCmbrbfiim oculp.in
Esiote siculetego. -Qriasi-diceret: Rdgo /vos, fra- eapiie? /Nullum, Quareefgo lioc"dicit?Isle eiiini
trps : oirines, -legales obseryatlones relinquile , et yerus prajdicafor.,' et discipulus veiilatis mentiri
iniilaioresriier esiole;;quohiam ego j', qui quoridam riequaqtiam potest. Sed, ~ufdiximus, atlexaggeran-
lomrilatbr eram legis, ei-deferisor pateriiarum-tradi- daisicharitalem. ila Iqquitur" - _
tionurii, oinnia illa, qiiasi purgamenla , ef.slercpfa,- '•-,.Ergo. inhnicus rbbis- factus snm? ~el.c.-•/Nonnulli
afque' quisqiiil.iastleputavi.Quia el egosicul vos, id i-tlCiiogaliyc : qu.itlam eljam harrative' profefri
est."sicut.yos hPniThes.,ita et ego hemp sib JiTs voltint liuhc locum; sed, si-int'errqgative,.hocmbtiOj
:
egfcssiis-,-elvos egredijpolerilis."_' >-. . . - /.: quasi diceret: Quave iiiiinicu.s vobis facfis sum,'
(956) iFrqlrcs,-'obs'ecrp vot, etc. -Post lriullas cof- verunv dicendo?'Narrative vero ila : hiimicus facfiis
reciiohes'~et increpaiiohes.'' prisljria bona "ad me- surii ,,verrim dipendbvob.isi ." .. ... ;
iriofiam /revocat, "Micens: Niliil me Iwsislis;,"'eie. /• (958) Mmulaiitur vos-,efc; id est, inviileiitiam
Quasi dicat :.Recoiiie quiairiprimordiq me~epra?di- habent, quia absque cifcunvcisioiiftsad noiiiianv
/ «afionis , puih niinoris esseiis iiitciligentise, nihll nie Chrisli.iransistis ;.qb hqc,-quia iliis pfoniissus (959),-
liesistis : quare niinc, Purii magis inlelligaIis"?;Elhoc iilis-praadicayit,, ex ipsis .etiam carnem ;accepil. Ec
ideo , iif ipsi, prisiina bbna .audienies ,;non_despe- qtiare-Hon6e»c,.ipse exponil. Excludetp vosvolunt;
rafent. Iiiquofoclo mpneiuiir pi'~edicatores,tit cum ul iilos winitlemiiii; id est',."tinilemiiii.. ;-, ".• • -. .'" ;
suos Iticfepant, pfistina' bona:ad nieivorianVTPVQ,- Bonuni-antein amulatniniin bono , id.esfj boria _
ceiif,, ne ipsi; despefando,; abhiidanliori-iristiiia inleiiiione, et noriad tcriipus, sed scmper. lri singulis,
' ajisofbeaniirf.".'•-"••.;."- -•."-.' ;_ • '-"-''.---: jvnaniqiie-v.erbis,percutit Galatas,/qui hnitati jaiii.fue-:
Sciiis' 'aiiiem , -etc. iiifirniitatenl naniqhe carnis *~". raut bona iiitentione,. sed tameh non semper,qiiia
ebrum' 'parvum appellat inlellectiim;.quasi dicat:; recesserant. Et hoc est,qriq.d,,s.ubdit:Et non.laiituin,:
Hbn profuriaiora-praedicavivbbis,.sed ea qu~ecapere cjim prwsens sitm npiid .vps; quasi :diceret,:Noii-
potuTs.tis.El tehtalionem.vestram",etc.: Quod dieit, lanliirii ine iri.iitami[-,icum adsuih '
sed etiam cufti-
tehiatioiieht,,nptanduih quiain primnrdip sute praedi-: desum. ; . /"
callpiiis Aposlolus multas perlulit adversitates.,. (910) Scquitur : Filioiimei,quos iterum parlurio,.
• li.uliisque tribulationibus est affliclus-:qucepotcrat ,. etc.Saiie notandum qtiia non diclt: Qupsparlufio :.
"
(955) Per efrOreiniocccoîiii.si-isIegiturVcogiib'- ,(956)liie in aiitog..marg. legitur cap. XXI.
'visiis. ut ex inferioribus paiebit. (957) Ex sequentibus luce clarius apparet loco
-. (954) Exod. xxni; U, el seqq.,,scilicel solemnir spifduin, ulihflulog. legendum.C/irisfuih,
* ' uti emen-
Jaiem Azymorum, etiiie sis pfiniiiivbruin, et con- davimus'/In '. . C : . -';. •. ;"'
siiinmatioiiisinexitu aiini,. . (938) anfog,-marg. Jiic legitur cap., XXII. '.-,
(>)3.T)Fortasse-si incorrecti inansissent, vel post Chrisfiis vldelic.ei,; .
J(959) In .."-''' "'.. . •:\
incori-eclossubaudieiidiini, rcliquissej. (940) aufog, hiaig.Iiic'""Icgiturcap. XXIH. -
B2g : .; .",. EXPOSITiO IN EP15T0MS PAULI..'-r- IIS;EPIS1\ AD G.AL. S50--
sed, ~ qiioiiiamdocenie Apbsiolo Galatoecre- A_ aut nuric 'hccc, riiihc HJa;/exaggerandbproferre, /Et
didernul, ac: stiscepfo- evaiigelicse prsedicaiioriis ideo '-dieebaf: Vellem-aiiiehi-~esse'mbdoqpud vos;-
aerhine coneeptus est Cliristus iriebfuni epi/dibiiS;'- quasi diceret: Nequeb/tariia scfibere', quantairiere- -
sed (941) quia non fuit: cqf.roboralqs, ideo'facile .::.niini 'audire,.'el,;nisi viriciilis"'cbnfessioriis.--(942)-;'.
falsorum praBclicaiione apbstolbrum est exstinolus : ' sifictu.steiiefei', bpiafeiifesse 'apud vos, ettnuiare-y,
quapropierlaJigrabat^ ut deriub-f eforriiafet exstiri- vocein'meahi;-!M'utqre-'&Kil,Ul -qi.ii 'eoS/filibs-vo^--
cluni." /Nbtandum eliam~{quia' quv .palris -suscepit caveral, rie', idufis increpaiionibus ' scaridalizatf-'
affectum, dicendo : Per'"Evaiigelium ego vos -genui deterioiesIiefentjSi ipse;adversus eos vocenvincr^-
'{I'_Gor;iv, 1§), ipse malrls assuniit, cum dicil: .palioiiis assumeret, esfendens illps nOn esse di^"
Pdrlurip.,' quique:, ut se suorum demonstraref pa- - gnos' tanto hohore,' uf.cjus" filii; vocarerifur. Quaie
tfbni, ef malreni auditoruih , uifiuSque parentis ; mularet vpcem >ostehdit:'-:Quqniqm,,cpnfundpr iii-,
susfepit,alfectum. - Yferumlameiv.qufs:vefbis pareh-;-- voHs..vPar.enfum: quippe iiiiprudehtes, filio~jV fepel^-
luniexplicare valetaiecltim ? -Uinle Origenes : Hu- lere,~ne corifundanluf;'Iiocmodo dicit: Coiifundor :.
hiana naitifaribh estiiprrenda, sed veneranda ; quis in Graecisexemplaribus invenilur,- egens sum (945);"
en.Imcbmprehendere pbtest qubd siudiuni ,.,vel quis, sed Idem, senStisesl.' Gprif-isibnempe eraitAposlolo,::'
sitlab'ofpafeiitlbusVdlim;velgigni.tpater,/veIcoifcipit/l3-qu'['a.;ejii8doctrina. iion". abimdabal,~.in illis,' sed
ac parlurit nialei'.? Quibus ctiairi'nbri minusesi stti- pqlitisegeliati-- ,;;;;' .-;:-;;''
dium in miiriehdo : sicut: eriim - semeri' seritur -,," .; "Sequlluf •.-.Dicilemihi quisub legeyullis p£se;elc.
suleo stiscipilur, terfa operilur. gefmihaf, /crescit- Magoaprat-dicturus,• ac legem interpreiaturus;.et
que iri herbas et eulnios , et usqite ridfruetum ; sic ideo praamisit: Diciteinilti,elc., quasi dicefet: Yos,
"et.homiriisseinerivhlva seritur.dein cohcipilur,'"pdst o Galat~e,qul sub lege vullis: esse, quarc. nbh legi-;
-hoea pfopfiohumofe exsicca.ttirivcqmpagiuatiir,et "slis/legeiri?'-Aut-,si>liSgisiis;,qtiafe ribn' a/ttbiidisiis,
"
formalur, doriec difltmdatuf iri/lucero; "diffusuniverb <luid"lex dicat? Nani' quasi dixl.sset aliquis, profer
riutritur : siniiliter el senien vefbi Dei In corde se- . legem,-ipse-inquii :' Scriptutii est eiiiin, efc. (Gen.
ritur, et slc Christus iu meiite"coricipituf y.&p/deinde xvi, .15)'.:'nola, qui.a -histpriapi-iibrr.JGenesis. legein
fornialuf. Hunc nariique^paferituhVaffecluni Ja.iiiis appeliat :,.efhoc advefsus eos q.ui legem.esse di-
.'expqnil beatus papa Gi-egbriusîrieb loeb , ubi-ait cant ;soliimmo(3o,-;ubi;aliqriid ;jub,eliif yel, pr.oliibe-- '
Dbroinus ad Job : Nunquid ribsti {empus.pariiis '-tur. Et quid \.miraai_ si iiistoriam. Jibrj, Genesis le-,
ibiciimin petris, etc. (Job xxxix. I).'Apostolus aulem ;geni,appeliayit,:CiimIptius-VcterisT.estaiaeuii s.CEies'.
cerva Del eral, et incufyabaiuf; uf-parerel. Illud ._.-lexdicatur'?': ;,._:./ / , .'•' •-•.- .._•. -- _''":.
" auieiriscieriduni
quia diiBcullasconceplus vel parlus' r ; Sequitur'.: vS<".rf- qui: de ancilldse.cundiipy&qrnem-
"aliquandp ex eausa/vlri, aiiquandb ex inulieris.nbii- italusest, hqthestj.-secundum carnalem..cohsuetiidi-
iiunquaniex utriusqueparlis-; sinjililer et eOhgrueri- ne-ro, et conjuhciidnpm, videlicet maris etfeniinse;
lia ; sic etianiel in pradkatoribushocipsuni agilur. ..-•eiideo^filiuscarnis ybcalur. Seqtiilur.: Qui-.aut&n ..
Isle etenim idoneus eral pf~edicalbr, elGalata; ido- r.rffe/iîjrfl..'perrepômissipneMj videlicet'e/x,"ariu et sle- -
' nei auditores : verumtamen
ignoraritia decepti fue- filipatusesf; et ideo filius promissipiiisêsf appel-
-fant. Uludeiiam-nbtandum /quia dohec tener est: lalus; cui cbrilrarmnv non est, fllud, quod.scriptuiii
paftus, 'faclieexstingtiipotest: ettjuia rion fuerat ,'esf iQiiia./arigelus, ciim.iiiivenissel Agaf vri solitti.- ;
Chrisius in cordibus GalalafiiiriiUl dictuni est, cor- dine, dixil ei: Paries filiuih;'el vocqbis iwnieii.ejus
'
robbratus,. idcireo facile. est exslinctus; ideoque . Ismael, etc. (Geii.x~~i;11).rQuare ergb nbh el/Ismael
anulliim stridebat Apostoliis. posse -eunidem denub . fili.tis;prqmissiqhis? Videlicet-fjma.lo.ngedislat pro-~:
"Tefqrmare.In quofa'clq'mpnenthr pf~edicatore's,ut, missio Dei rif:iiroihissione angeli :;ofieiUe liahique •
svyide.rinl iri aliqub •suorum-auditofurii quanilibet soie, obfenebralur Juha. Sed huic sqliitionl pqtest
exslinclam Virtutem, nori nilinis sint studiosij :ut .illuiUideri contrarium, quod ipse Doniinus piohiisit
reefeent eam",quani fuerurit ad creanduml .'•;'• AbrahM. Ait llli : Et sitper Ismael fixiiudivite;miit-
- Sequitur:; Veilein quleiii esse1
apud' vosmodPi el ^liplicqn.smuliiplicqbp.eum.veliethenter,elc.(Geii,xvi.i,
- inuiare vocemineaiii.JSeiebatquoque Apostolus Scfi- -20). Qtipd- nercbnlfafium videafur, scieiid.iim"est
-pluras:prodesse,/ cnm; "Ieguhtur, ~sed-niuito inagis aiiud;esse loqiii de coiiccpio, vel iiato; et aliud prq-
pfodesse,"cum aliquid viva voceACommehdafur;.vi- : mHtere;.concipienduni,' sive , aliiid" estmulfiplicafe
delicet qiila nph est yis Scripturarum dolorem co/r- vehemenier, et len-.poralibus bonis ditare, et aliud
djs manifeslafe, aut vocehi-increpatiohisassumere, , pum.ailqub testaniento slalrierp (9^4). ,.".;";'; ,
(941) In cod. legitur.s.eîVqiiod sequitur sigriifi- tas a faisis' ffaffibhs- decepios.,V.inculqigilui'.cqn-
. care yellet, et lanqiiahi'errorem eriieridayi. debi-
fessionis quidsibiyelint yal.de.bbscurifni,'h.isi inlel-
- (942) ;Fortasse,:Gra3Corurii.codicum.
' "adhsesitAtto, .siibscrjplioni , ' tum pf-edicatiohiS;oiTiciuihpro hisce yinculis le-
quse Roma-jhissam vult hanc episto- ligefe voluent. vel cqhfusibnis-Jqcb cohfessioiiis
lam; quod riiinus verisiriiile esl, cum iii, hac vincu- - gamus, ex. his, qu~einferius : tonfundPr in vbbis.
lorum/menlibnem rion facial, .quofumin caRteris. (945) Grtefcum.eriiin yerhu.m A'7"o'pciufiKt:indigen-
epistolis .metniriit,. quas.Roma e vincfilis scripsit. ..tiarii, seri/ inopiaro poiius.quanicoiifiisioireirisigni-.
Yerisiihihus-aulem,. ef. commuriiter ali auctbribus.,,-.Cicai, quai Ktcryvii7,siye-iruîwts' dicituf.-. ,; -
Epheso scripta censelui".cumibi in schola.cujusdam '-; -(954) Geri; xvii;"21;, ubi pqclutn,legifur,.sc:licel'ab'>
lyranhi perbieriniumiriorafciur, et-rescivissei'Ga!a-~ Hebraicp'Berith, quqd. divus.Jliei'onyiiius,:iii/suajite
bof /ATTONIS•VERCKLLENSISEPISCGPI.; *>_._>
Sequitur : Quw sunl per allegoriamdicta, etc.;Hoc_A gendum sit, vos.'Et hoc npn-est contrariuni, quia
IOCOosleridif allegorizandi et figuras irequirendi- Apostolus-spiritu prophetico pr-eviderat Galatas ad
exenipium. Per malres jiamque, et filios earum pristinarii fidem reversuros; maxime quia-npn stu-
oslendif iiitelligi debere dup/testamenta,ei dubs/pd-- dio, sed ignoranlia peecaverunt.•;
ptiios";ih quo et omries corisenliunt auciores, quan- Sequilnr : Sed. qubmodp luiic quisecundum car-
quamApostqlus non aperteinierpretetur, -sedian- nem natus fuerat,. elc. Hoc non legilur in hislPria
lumveSligiuHi interpretandi ostendat. . .: ;.-' libri, Genesis; yidelicet quod Ismael .persechtus sil
: Sequitur : Siita enim inonsest: in Arpbia; elc. Isaac : vefumiameh legltur,^ quod,. cum •Iudereni
Quantu.mad'liisloiiam perliiiet, Arabici montes.cbnr ariibq s.imitl,grayitef hoc accepit Sara,et dixit:
juricti sunfJerosolymilanis' -Mysticcvero, perdiver- Ejice, dncillaih.et filiuih ejns, elc. ('Gen. xxi, 10).
sitatemibeofum oslendit-dislantiamduorum tesla- lllunv namque iiisum Apostqlus perseculionem apr>
mentoruni. Pulchfe namque lex tfansilufa per Agar- pellat: sed videndum est quare. .Videlicei Jegis
desigriafur, el Agar interprelafur incolalus, seu pe- eloctor erat, el-secus pedes Gamalielislegem'didice-
rpgrinatio{9iS). Quis enini ignofal quod peregriha- fat; efquia intellexil vim legis, et ipsum lusiim.nbn
tio longe dislaf a perpetua hsereditale? Recte eiiam fiiisse simpiicem; ideoqueper.seculion.env vocavit.
Ipsalex in Siria et ih Arabia datur; quia Sina.toi- B '. Sara quoque intellexilquod.fqrte yeilet eum Irahere
tatio, Arabia vero occiflfHalnterpreiafur.Ideo autem ad.scurrilifalerii',_ul similis sibi fiefet, et-in haeredi-
dipit iCoiijuncliis est ei, quw nutic esl- Jerus,alein; tate pr~eferripossêt;aht certe vellet euni trahere ad
quia ,'ille popiilus1; qui circa Siiiani legero ac- idolhni; aut, qubd magisSdoctoressnspieahtur (949),
ceplt-, liabitalor lerresfrls Jerusalem pqsimodum primogeuila sibi yellet vindicare; et ideo gra-
. - viier accepit. Verum quod ait: Ita et itunc, po-
exsfifif.
Sequitur : Illa aulem, quwsursum esl,Jeriisdlein, tesl referri ad^. Galaias, "et legi.s a^mulatores,
,liberd,esi,etc,Distinguit •terresiiemJerusalem, qua3: nec-non ad totam ilcclesiam et omfies car-
servii cum filiis suis, ab illa "coejesli-:-namque-Jeru- -nales. ''.. ..'.-,. //-'-/ /'. ..'..' - ,
salem sancta Ecclesia esi inlelligerida,quseparlim - - Sequitur : Sed quid dicil. Scriptura ? Deterreniis
p.eregrihatufin terra, partim eum-Deo regnat.ih co3- eslsefmo. Ad delerrendtis-quippe Galatas hoc siib-
3is :et licetin leira liabilel, cbeleslisest tamen,"qula juiixit exeinpium; quasi dicereu Vos, qui fi.Iiian-
ejus cohversalioiii cQelisest: quse etianf bene om- cllloe esse yullis, qudre rion aftenditis quid dicat
iiiurii-fideliiimmater dicitur, quia pmnes per aquarrr Scripiura ? Quatenus, dum illi audiferit. an.eillani
baptismatis in.unam infanliamparturit. Et quia<lua- ejeetam-,et filiuhvejus, terrerentur, ettimerent ne a
•riim roatrum fecefat~ mentiqnerii,~voluit exemplo Q j perpetua li~ereditateexcluderentur. Jllud sane«cien-
suani confirmare nafralionein;- ideoqiie-subjunxit: dum quia, .quanquairi-iniquitas,surileyetur,; quan-
Scriptum est (iri Isaia scilicet);: Lwtqresterilis, eic. qiiani haeretici, aut potenles adversus liumiles, et
(Isdi, LIV,1). Hortantis est.sermo. Hortabatur^quippe pauperes inilehtur, verumtainehservi sunt, et.an-
.proplieta, ut Iasiareftir,et-erumperet, el-clamaret: :*ill~8fiiii. '....'• ':...'•"..'.'.'
Quiamulti filiidesertm, elc. Desertw-diGit,aprimo Ilaq'ue,.fralres, nonsumusancillwfilii, etc.-Vel.de
scilicet-hbroine peccante, qul riiox;uf peccavit, suse, suisque.similibus-dicit, Ut supra (9S0)yel certe
perrioruhi .civirirocoiisorliurrideserult. Sive deserlw, .suam personam Galatis.conjungit, quia prsevidebat
quia lehvpuspariendi-hon habebaf; synagoga-vero eqs reversuros. E,t ut psterideret a quo, yel per
iiabhifvifum. etpafiend.i temp/us,et mullos sanctos' quem :facta: fuissel ipsa liberias,excludens pmiiia
pepefitl "Namsciendiim quia dbnecAbrahahi non g"e- . praeter gratiam, subjunxit- Quq libertqte vos Cliri-.
/iiuitlsaac, id.estj.Deus Palerpro /humarii generis sius liberavit; qiiasi. diceret: Npn mefila, non lex,
salute Filium'suum ad terras non riiisit; synagoga rieque: circumcisio, sed Chfistus, hocr est, qupd
fechnda fuil :i,adverii'ente vero illo, qhce eratsterilis, ipse ait : Si filius vos. liberavil,. elc. (Joan.
faeta Pst fecunda, quia per fidem,-Chrisloinhsesit;/ Vin, 36).' . . - ..... -..'"'.- '.,-..
llla vero, qu~eerat-fecunda, infirmata est; quia per ,|Q (G-AP. V.)Siaie. Quiavnon ex .tqio Peci-teranf.Et
infidelitatem a Christq fecessSt, et virliituin propa- ideo, quo.liessermq, vel 'admpnjtio ad bonos fit, isto
situm amisit; uride prOpliela-:-Exspeciqntitus' me -ufatur sermone;r ad malos vero,:sufgere,.Et, quod
niuliis diebus (946),'etc. Hinc est quod. ait Ahna : - stare ad bonos, pfopheta : 'VivilDominus_in cujus
Sierilis peperil septem(947), elc "r - - conspeclusto(IVReg.:y_;16); et Deminus ad Moy-
Sequifur :.'2Vosauteni fratres, etc.De.se (948), . 'sen-:.:S(_a~
tu Jiic mccuhi.(Deul.iin, 31) ;i.ef Siepha-
suisque similibas.-dicit."Origeriesiyerodicit /quodle- . nus Videp Jesuin slantem {Ac'h'\n,'b$).$. quia sla-
: hane Epistolam exposiiiorie,nunc texfum aijducens, tambn lurii texius ipse, tum divus'Hieronymus " in
iestamentum vocat. _' :;-.:. hunc lextunimihi suaseriint.
(îS^Gr-ece jnzpoiviiz. ; . . . '"";'' (949)..Supino"
- ' - "' efrore ih-cod"..legitiir .iuscipian-
, (946)Ose. iii^,3, dies mviltosexspeclabls me. '.. lur. "/ -. • -- .-' '".;' ';.': -..
"(947)'I Reg.ii, S..;Jei;. xv,- 9, iiumprhs sepienile- - (9S0) Vt supra legehdum,ceiisuicompeiidiosescri-
giiur in Jef. iri texlri /cif Reg.' autenilpcq seviem: ptas litleras-ttsp.;, pptissimum^riiiiri:paulo supe-
legilur..;)/«i'imps. , .'.'- liris ,de filio ancillse, êt Jiber~e, efr de- iiiter-
/948)Pt-onomense in,textu riorilegitur. Addenduiri pfelalione sui, suoruniquesimilihm'sermosii.
353 EXPGSITiOIN EPISTOLAS.FAULI. —m EP.IST. AD GALi 554
bat, sl.antem videbat; et Psalmisia : Staluit supra A \ erant-emulatoreslegis, cqgehtes Galatas ad circum-
peirqth pedcsmeps (fsa/.xxxix^S); id. est. gfessus' .cisionero transire. Quasi diceret: Si. .ad cireumci-
mese intentioriisin Chfistum cbllocavit; et: Qui se sionem iransiiis,. caeteras etiam ohservaiiopes; ser-
existimat ''slqre, videal he cddat(I Cbr, x, 12); et: vare .debelis. Facif. clianiadyersus Ebionifas,;,qui
Sialein fide, elc: (L Cor. xvi, 1"5).His bmnibus dicebant nilprodesse circumcisipneirisine iiile (955),
excmplis manifestal, quiabonorum est stare; inalo- et qui eum verum aposloluni esse; negabant,
fum vero, alque hon credeiitium, jacere, Unde pro- dicentes eum aliler cum Jud~eisagefe, aliter gentps
pheta iioh credenlibrisj:Stirge; illumiiiare, Jerusdlein docere igere debere." Quasi dieeret: Si hocunum
(Isai. tx, I);.et: Exsurge; qiu dorinis (Ep/ies., servatis, et c~eiefa servare debetis; quoiiiam /qtii
v, .14) ;~et: Eora esi jqm hos de spinno surgere hoeunum dedit, ipSe etiam- Cajlerairibuit. Sedpo-
( Rom. xiii, 11). ; ..'.,"-."' teranillii respondere : Ea qu~e/possibilia siiht Se-
- Et nbliie': ex. supeiioribus pendef. Dixerat supe- quamur, -impossibiliavero felinquanius, Sed tamen
riiis :Non sunius filii, etc. E.t 6b lioc siibjurigit: noii est talis serisus "Apostqli;- quoniam' brnpia pos, .
'- - / -- -: :- - :/; v
Nolite, etc/; quasi dicerefi; P_GaIata3,;quIaliberi servarevulf;--.. . .-
facli esiis, quare ilefum servituti vos siibdere Eiaciialiesiis d Clirisiofii est alienaii, deiecttet
vtiltis? Et scieriilurnqtiia ille, qui carnal.iler- (951)-" o: separati -':qixiin legejuslificdmihi;eic.yid esf qu.i.W
legeih ihtelijgit, et carnaliler yivif, vei.qui spifitali- superioribus (9S6) legis credUis vos iusiificari, aiie-
ier ( 9S2), carna.Iiter"tameiv vivil, siib sefvitule nati estis a graiia, id est separali. i\Tosauteni (957)
detinelur.. Iierum dicil,;quia superius dixerat -.s/Mri/Hj.-etCi^^Spiriiiiiri-^dieil- adversriiri; lilterariit
eos. eleuienlis riiuridi fuisse .servientes;; _et ile- . spem," jusiiiiani, Clirisluih appellal, Etest seiisu.s':
runvvoluriielenienfis litferse legistieservire. Nbs autem" (958) per fidein Spiritus exspeclamus-
Doinihum Clifistum, in cuius adveritu nori erit-mise- .
(953) Ecce ego Pjiulus, clc. /DominusJeriimdicit:
Qui vosqudil, nteaudil: (954). Et Paulus : An experi- fic-ordia, sed juslilia : ipseeriim bmnisvirtus. HUIIG
•mehtiim:guwrilis ejus ? (U.-Cor. xin, 3,)'Et ideo eteniiri adveiifufh pf~esfolabalufApostolus cunl suis
cunv dixisset.: Cwterisegp dieo,,nbii,DbiniiiUs similibus dieendo •: Adveniaifcgnum tiium : iil cuni
(1 Cor.
v-ii,: •J2J,:rie illius ;diciacoritemneientur, subjun- tratliderit fegrihm Deo el 'Patri,; sil Deus omriiain
xit: Puloqnod, el.egoSpirUuihDei iiabeo(ii>id_-,.iO). •omnibus, ut- quoihodo speeialiter nuiic /regiiat/
Ac pef - hoc psleridimr quia qui -Paulum audif, ' in siiigulis, postmodum .genefaiiter in. bmnibus.
Chrislum audit. Et ideo nonmirius surit verbailiius : (959) 'Nahi in Gliristo Jesit, etc. ;Circurocisioriem
servarida,quam illoruni, qui dicebant : Ewcdicit Do- P ( dicit iiii yalefe pfopter' Galatas transeuiiles.. Et
lii.mus;Quare dicil vEcceego?cum superitisse aposlo- quare praepiiiighii',-''cuinh neniineiri lateaf-npri prp-
lum osiendisset.a-iclorifaiem suam Vult manifeslare desse? Sed .pfop.ierillbs, qui exoleastfo. in bqham:
qiiasi diceref: ,Ego Pauliis/dicoj qui-mca aiictoriiate "riiiyam fueraiit jhsertl (Boi)f.x/i, 17), rie glqriaferifuf'
as"sero;>efevacuandam esse legerii, et iiiliil' piodesse _ adyersum clrciiiricisbs; dicenies.se majoris. digni-
circumclsioriem,ef qui ,meum dilecltim diseipulum falis esse,:qriia Abfahairi proepiiiialus cfbdidit. iEt
cifcumcldere pr~ecepi Tiriiotheuiii, nori ht qsiende* idec utfefunique periculum .yitans, dixil circunibi- '
rem prodesse circumcisionein,' sed causa;SaIutis / sidnem et pfccpuiiuinnii yalere, - .' --
'aliqruiri.Qiioiiiflinsi df«Umbii/a'i~iim,'elc." Sed quare Sed fules., eic. Magna vrirtus est- fidei, quw. ver-
"hic dicif nihil prodcsse ^circumcisiorierii;cum ad cli.aritaiem vperdlur. El quOdmagna sil,-:mahifeslaf
•Romahos: Circumcisio prodest, si lcgem observes Dominus per similitudinem lqquens de hqhiine,;qui.
(Rom.ii, 2q); ei atilii: Q.uid:pinpliusest Jhdwq;aut debebat-denarios quingenios;(Lucrivii, 41); iibi siib-
quwulHilnsciixumcisio'nis.?.IIulluniper omhem nib- - iurigit de riiuliefe':: Remiitunlur eipeccata multii
dum (Roiii.m. 1, 2). Sedihfeiitio est.irispicienda. -quoiiiaiiv dilexit muiinm (Ibid.,iiy,ct : Fides.idq-
Ibi namque"intenlio iuit moriere,. ul illi qii.icredide- lesalvqin feeil (Ib'id,,_50).'Ulji osteriditiir-quod Deo;
rarit ex circumcisione, hbn cogerenlur aid,pf ~epu<] ;]3 niagria sit, qtiod per eamdem veriiam Siibrrimpbc-/
~ •..'-'';
lium; el.-qui ex p_r"epiilio',.adcircumcisioneril; hic: caloruni qiiis conseqiii potesf.
vero,monet..Galalasad circumcisiqncm nqlle trans- ,(9<)0)~Sequiiur::Currebaiis:beiie, etc.;Jueerii.ye-
ire, qiiqniam nihil prodest. ',.; _ ""•.•.-". riiatiSj.noriuriibfani legis.seqiiendo^ Qnis vbs 'itn-
Tesiiftcor_quiem, elc. Hoe.' adversiis" lllos, qaii vedkii ?.i.d~esf,, a a/uo/ nervefso .dqclpr,e/_;decepti
. -(951) Verha_legem... carhqlilcr, iniuferiofi piarg. cisiqner: quia; talis. erat Ebipnitarum error,- qiiir
. co;licis/liabentui'.-- . ,^ ; ; .7'' ' : . ." ;velleiit Nbvurn et Vetus Tesfanientum, scili/cet
(9S21 Subahiliiur; fofte iiiieiligit.. ; .•;-" Evangelii siriiplipitatem
:
cum. legalibuSnbseryafibni'-
.(9S5i/_In,aufbg.:roarg. hic/legituf cap, XXIV. .: - bus copulare. . : ->. 'r~;- : ; ,' , •_/"'
(,9S4)/Luc.;x, 16. .'In cofl. legitiir :. qfii vosodil,, (956K-Foftassequia supeislitionibus. '-_.
iheodiu S.ed pr&iejrquam.qupil riullibi-tex.lusiste,, _ Vulg.:enitn;
(957;)'Incod. "'.,-.:
,'.-_ ,..'.--..-'
illud etiam liuic emendalioni .alstipiilariyisum.est- , (958) loco nos.qutem,legifuf flMf^quaiPiim
" quod-texfus, qui 'vps odit; riihil ad rem hpsjram,, - refteiitio fexfus sil, emeridandam censiii. -; -/
alfer; autefh qui' vos audil, plurimum -facere yi- - /959)/lii:aufog.-marg. hiclegitur csp; XXV*; ";,
êtur.utexsequehli lexlu et ihterpretati.cne., '960).In:aiitbg.'iharg."liic legiiurcap. XXS'I./-;
(955) Legendumpolifis \iielui fideihsinecircitm-
' " '""'
535 ATTOXIS VEUCELLEISSIS EPISCQPi | .556,
eslis' Potcsl qnis uti hoc \cisicuto, si vident quem- A ininb. Qupd verp su^Lingil :,Sqpietis, suDaudiendum
piam a sanctis morilms ad lepiobos morcs liansne est, quod in Epistola ;legitor.~Et his. verbisvdqriat
el diceie : Bene cuirebas ; qtns le impcdr"il ? Dicil ilhs spem resipiscendi. Ubi monentur prsedicaiores,
beatus Ilieron} mus: Supeiduum esl \eiitati non ut, cum suos redarguuritj spe_m' resipiscendi. tri-
' '
obediie, quemadmoduni supeiius, ubi dicit: 0 tn- buarit. : ., •' . ''; : . ..7-. •
sensali Galaiw, etc. Qiiiaulem conturbai vbs,.eie./.NOnnulli diciint de
Peno dixisse, quia _pauIosupefius reprehensibilem
Peisuasio, etc Ex eo. quod dicit, ex Deo, \el ex
eurii esse dixerat. Sed nori est cOrisequeiis,.utprin-
aliqho doetbre. iiilelligendtim est, id est, ex illis. brii
-qui vocant -vos, npn ex eo, qui reyocatJ Nomiulli cipem apostoiorum, jam perturbalis..Ecplesiis,
acriier' increpassel, hiaxime bum;jpse, nbn "earisa
iriterprefuiri decepti dixeruiit, Cxeo, id est_>,ex Dec
tantummbdo (961). -. __ . - /-.'... ...' -dissensienis,;sed ipaeis insim.ulaticrie Iiiisset/induT
ctus. Sed censequeiis esi iit ihteillgaiur aliijuis riia-
'. Modieumfermenium:,etc. Ef quia poteraiit illi di- '-{_n_eauctoritatis: fuisse inter
aposlolos, vel Jerpso-
cere : 0 Aposfolej qiiare iam duriter efacrifer nos . lymis, qui aucforifafis haberelur apud fia-
magn~e
increpas, eum non omries decepli simiis? Ad hoc Jatas; et iflpoApostolus, tacerido:rioinen, ex officip
fesppridit: ;Modic.um:fermentum, etc,, quasi diceret Bpersoriaro nbtat. .Qtibdvero-dieit:,: "Co>itei'6at;rtalIs
0'GaIaj.a>;;quahqiiampauci fuisseni illi, qrii ex. Je- est sehsiis: Turbaii erarit isti, qui"a_ nonnfilli ypie-
rosolymis descenderurit:, tanien-riori cpnlemriatis "bant pi'~efefre litieram spifitui; quid.anivefo.irie-
ebs ;..quia modicum fermenlum, id_.est,paucitas il- ' liofeni legem gralia: .nonnulliTiuteni (964) graliam
Ihrhiri, totam veslram regionem contufbare potesi. ; volatilem, et faisam, hhllisque veritatis- fadicibus
ipqierant- eilaiii dicerq':: Tani .acrilef: ef dure -nos Vcram esseflrniabant. Por/a6!/'jad7c/wi)-,,elc,:''::;sive:
increpas, cunihossoI.ummodq:aduhum_pfa3cep}um, hac in prceseiiti vita, sive in futura: namJihagriiini
id est ad circumcisipnem transissemus. Ad/hoc . malurii est Occasionempeecahdi iribuefe...'Quo/dc-Dp"-
respondit: Modicuni fermei!tem,.quasi dicat :,0 Ga- minns manifesial, crim dicit: Qiti aulem .scandali-
latse, illud unum praeceptunvtotam massam veslra: }t_averiluntmi de_.pusiUis, etc. (Jifarc. ix,-41..jllli.
fidei.eqrrunipere potestv Latius Origenes hunc Jo- .qui majoris criiniiiis.rei habebarituf, /lali pceriaple-
cum Iraeiat, Dicil ehim : -Sicutsciritilla cbrrueiis, ctebantur (965), Et qtjla ,Galal~epusilli eranf iiviidfe,;
'ioihus, yihoenia;civitates incedit, Jatos/sallus-,(962] pi 7iste occasionem scandalizandi tribuefai, judj-
perciirrit. efunum membrum lolunv cbrpusinficit, ;ciunvpqriare debebat. .....-./-;
et uua ovis totuhi gregemcOinmaculat-; ita; "eturiura autem, frqlres, etc. IIIc quajreridum'esf
(966).Ego
jtrsecepttira iniplehdo^ iotarii massam fidei vestr~e quare se dical Apostolus circunicisiqneiiipfajdiCaTp,
eerfumpifjpisl,absciiidatur rquetri&dmodum scin- ct.iniper totaiii "Epistolamaddesifhciioiiehi ejusdeiri/
-
tiila," riisi exsliriguaijir. et riiembruin, nisi abseiia- -laborayefit. Sed.scienduhi, quia .non pr~edicat cit-
datur,êt'bvis, nisi~excludaiur.-Dicit eriim Hiero- cumcisionera:;>sed il!e, dequo superius dixerai. r
nyriius (965)iScintilla fuit Arlus, qua~^si exsthicts Seniiriayeraf hbc, dicens : Kon yera vdbis -Eauliis
fuissef, nequaquanv.tbt.mifndi: partes peragrasset. ,aperit; quoiiiam Petrus,. jacpbus et jQarines,.cif-
invehitiirisiesermo iri.Epistola ad.Cqririthios(I Cor. cumcisionenvpfaadicant/et servani, similiteretP.au-
v, 6);. sed ibi pro allquo parvo yiiio, liicvero vel lus;; nam et siiuin discipulum/Tjnmlheum cireiim-
""
pro eifcumcisibne, vel.pro, iljis', quiex Jefosolymis cidil,_el cum :Juda~)i.s se in templo purificayit; Et
"
deseenderarit. . - V" . ; , - '.''". ideq dicebat: Ei ego, si circuihcisioiiem prwdicq,
, ,Ega 'confido, etc Iste enim. ;egrea;iuspr~edie.atqi . etc, quasi diceref:.Si .it-test,':sicu't"ille;dicit,'quare
jjrffivide.K^pr-oph.etico-^pm : :-)ei's_,!Ci«(Joi-emj?oiior:?,Quasi..dIcprpt: Nqn patior.per-
fidem reversiirps ;." et ideq, dicebaf : criiri adje.eiiqne .seculiohem, quiai naiuhiet; passum_Glirislurn.praj-;
\ nbniihis Doniini, ;cbnfido._&ienim huhiario. iiigeriib, dicb, setl quia feyacuahdamesse circunicislqiiem
vel sensu; agnoyjsset,: nequaquarit diceret: Jn Do- ^-doGeou - -.'"'-..-' ''•'--'
0". - '.' ''-'" .;.'" -:''.-.''
;, (961) /pivusHierohymus iiv huhe ;fextum ait : .Ailgusliiius|n haric Epislolani ait: llwc 'ehimsuqsio'
ilelius igiiuf, et versus-slc legitur :}Persqdsi,ovesira cqrnalisest. ; ;, ,; . /:.;•- ,'--:-_:.''-,;,,.,:;-:';
' .nbn esl ex eo, qiiivdcavifvps; Aliud; quippeDei opus ;. "(962).'in cbd.-;o/;os'
' ailius iegiiur.-.Mendaih
' ~ -.' • cofrir
~
est, a/iitW/ioriii-iurii.VSerisus.hic.ahquaiito
obscuribr; gendam censril. ."
ex citato tameri divi Hieronymi textu apparel hunc (965) In liuiic texlum hujtts Epistol~e._ /
'Psse.Attonis sensum;~:/.quod flicit divns Paulus.per- ,; /964;) Hoc'adverbiunilta'tegitiir Ail. posset legi
stiasioriem hanc noh psse.e.Teo; inteliigendumpst, ' qlit, aliter, aiiegorice.Videsis, lectof ,qu~e;libi/magis
deDeo, vel de dociofibusi seu appslpris,qui-vocaiit atvideat. Spif ilu perie dixerint pf opheficb gfaiiaiii
vosVoiorivefo de/lils, qui revpcarit,id>eSf.'pseii'Iq- 'yplaiileirii. siye,;:ut /aiufit mqderiji Iheolbgiv-vorsa-
aposfoliSj'quprtlm econfrarip eraf i'evera>pcrsiiasio tiieiii prajyiditauctbr :nosler .-eaniqrie _pr~eveiitive
hcec. Deceptos autem: honriuilos ait Altb, qui illud esc -."exsibiliirecorilehdii,"ac saXeglt,;Videquce de-gfatia
: .eo_,iion-ex doctoribus,' seil ex/Deo lautuiiiiriodo in- •-ffeqtiehter in EpistolEead_Rbiii.~expositione. 7 -
lerpreiali surit: verilus fortasse he vacua et ffu- 7 (96S)' Scilicef ut iri Eyangelio perrimpbsitibiieni;
:;straiiea'Pei vocatio vlderelur ;.evadeie/ih Galaiis, niqfe asinariiiecolloi'ei, et ciejecliorieniihihafe.--,
qid vocai '. (966) Ihatitqg. m.arg. liic legiliif paprXXVlJ.' -;
tjiii a. ypdatlohedesclveranty si illtid,>ea;--eo
vds, de l3ei yocatione tahfumliilelii§eretui. Divus
55? !" EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. — W EPIST. A.DGAL." S5S
Ergo evacualiim (967) esl.scandalum,e\c, Nainque -A _ similiter.Et quiajam una pentlel ex allera, quare
pr~edicatiaf A_poslolusGbristuhv Jesum- crueifixuni, lion.proponitur dilectio Dei? Ob hbc, quia prqbabi-
quod Judwis quidem scandqlmi eral, genlibus autem liqr reddiiur"iioiiio uilectione proximi, qiiani Dei.
sfiiliitid.(I_.Co.f.i,23),; rion crede'ntibus. Et ideq ,di- . Sam potest.qiiis.dicere • Diligo Deum ; et, ,si riori
' cit:
Ergo eyacuqtum.esl,-Ctc. Quia si circuracisio ~Jiligit,,ignbratur; si vero pfoxiino dixerit, fiicllius .
ripn salvat, Jrustra prsedico/ circumcisionem '" pro- probari potest,- quoniam, si-mala quavpqtesi irfo-
•
desse. .-; _-...-. _ - - , '>'' - '-'.gat, et;bona qu~e potest non inipertifui;i aperle se
Oiinamet qbsciqanlur.,etc. bed quafe iste disci- . mahifestat;rion diligereproximum. Efideodileciib-
' '
puias veritalis illius, qui dixerat: Orqle pro perse- nem prqxihii posuit, noh Deii
.queiitibusêt ca(umnianiibus vbs (Maith. v,: &&); - Quod si iitviCemmordetisj eic. Ex oiversis narii-
etidem .ApostoJus: Benediciie •perseqneniibusv.os "quedisj"ulafionibus, aliis dicentibus pielibrein esse
(l\pm, xii, .14).; et: Nequemaledici-rpgnuiuDei pps- Iegeni/ gralia, aliis : meliorem esse Jitteram •spiritu, .
siiebunt (I Cpr. vi, 10); -quafe imprecatur islos aliis nieliorem apertuni Judaishiuni, aliis hieliorero
abscidi? Sed-solvitur. Potuif.enimfieri ul.condo- occultum; elc,,, vari~e•oriebariiiircohifarietates. Setl
lens Galatas 4eceptos, qrif.pretiosO.sangriine Chri-/ jam nonnulli: ideo-se7circuu-cidebahi, Ul aliis pra;-
. sli'fuefarit redempti., stbniachatus et indignalus g,:ferfentur,;et hbc /faciendo invidebant, et alios;a"d
diceret:: Uiihahi abscidahtur; id est, utiiiam perde- invidehiiamtrahebanljrit hoc facie.iidbcoiisumpban-
renliif, qui-vos conturbant, de.niedip vestri; ut vos lur. Et ideo hoe dicebat Apqstblus. Aliosensu : Quocl
.salvaremini. Alio sensu : ,Uliiiam abscidahtur ;'id si invicehiniordeiis; \i ,esf, si: ad carnalem circtim-
est. si aliqiia salvalio est in cifPumciSione,u.ljnam. cisionem legis transieritls,' jnvicenv lno.rdetis, quia
,absciderefur.illud inenibruni. iri'quo est salvatio; ut vihdictam exigeiis. Nam lex. dic.il : Ocuhmi pro
eunuchizali reddeferitur; unde Dqminus : .Melius: oculo,,e\c.(L'evii;xxiv, 20); et duiriviiidietahi ex~-
'
..est cuin uno bcuio, ete. (Matth.xsm, 9;-Marc; •petilis, consuniemirii,;qtioniam lioh jam jinus, sed
M;f6).//;;;,.... "V--.-''::','.•; l.v/. duo pereunt,, Sed quombdo poiPfant Judaeiab his -
'>;;';
\los eiitiii in Uberldteihvocali '^s/is>elc.; quasi omnibus prsedicfisrse eruere, riisi: spiritaiiter Vi4"
. diceref": Qui ad libeftafeni- trarisislis, videte ne - verenf?, " .- ' -' ", '".
_~J
'
pfopler libertatem secuhdum libitum vestrum viya-. .(971.):Elitred subjungit-: "Spirtiu"iimbtdaie: -llle
rtisi/Siye quia ad'liberialem transisiis, videte rie. enimspifituambulat, qui opera Cafnis noii-perficit;
libere ad circuriicisibhemtraiisealis (968), et pseu- cl-.iUecafnenon ahibuia.t. qui bpefa carnis rioh pef-
dbapostolis pafeatis, ut/illis/subdamini-;: nam illi ficit,reluctanie spifitu; item-tuhc epera' carnis rion
.ideo.ivolunt vos/ad circumcisioneiivtransire, ut-illis G perficiunlur, cum reluctatur spiritus; el lunc opefa
subdamiiii,,qiiatenus qubd impenditis' per limorem; spififus .perfici.urittir, ciim nuilus inotus feluciaris ,~
iihpendatisper amoreni."Ef ideo subjurigil : 'iSerf.-iier.. carnis in "nobis invenituf. (Juod eniiri hic;dicit:
~cliaritalem,_etc.• -..'.'. ''.,. .""'. -.' Desideria carnis iibnperficielis_,ia\e esl quale/et illud
(969):Dicii euim beatus: Gregorius;-; iyjne-nds in Epistqia ad Rqirianqs, ubi dfeit :Nam velle ddjd-
charitas"a jugo-sefvilutis-;perfectos Tedditj.qublies cet' milii, perficere autem~bqiium non invenio (Rpnt.
nps nostro vicissiriiper ariibrem servifio;subd,it;,sive vii, 18)i Sicut eriim.ibi de bonis; iia el hic loquiliir
, - -" - ,
lupc nps a jugb s/eryitutisperfectbs.reddi.. quolies de malis. ;,,
jibs. noslra bona aliis -impertimus,et alibruni ppstra : -Sed iiotantlum .quia: aliud est facefe bonuriv, et
'' ~ 7,7 - aliud pefficere. Eacefe haraque' l.onuin est concii-
depulamus. .
Ohinis enim iex, *lc.: Quasi, dieeret:-0 Galalae, piscenliis resistere; .perficere., nbn coiicupiscere.
jriare ad legales obseryationestfansirb vultis; cum Sicuf aliudest iibripeccare, el.aliud abscjuepeccafo
oriinia"uno sermone"compleantuf/?Et_quis sit ille esse, Kpnrpeccare .possunius, id est cOncupiscenfiis
Sermb. subjungitiDiliges.proximumtuum, elc."Sicrit fesistere;. absque pecealb esse non possuinus, quia
bnim.ih Epistola ad Rpmanos dicit r.Dileclio proxi- cohcupiscimus." Silniiiter. et hlc aliitd; cst habere
mi.malqm noiioperaiur{Rom.xm,A(i); et : Pleiii- " 1desideria carriis, et aiiud T.OIIpefficere. Desideria .
tudo legis esl iliieclib (Id.,ibid,); ita et hic."-Sed nanique carhis non habere non possunius, quia/con-
quare,solumiho.do in dilecliorie proxihii;pleriifudi- , .cupiscinius/;sed tamen rioii periicirous, quia concii-
neni dicat esse legis, pum dicat Evarigelium (970): piscentiis resistiriius; sed.luncpeffecte, cumiabsor-
'bexpeiidet, el prophetw? Jdeb, guia una exaltera pia 4ueritniors in-vicioria (1-Cdr, ;xv; Si), el.cum
pendet, et uria sine allera esse non potest. Ac per moiiale.-hocinduerii immortalilaieiii_(Id.,ibid.).
hocqui diligit^_roxinium, Deuni diligit,:quia;pr~e- Garo eitiiii concupiscii,,elc.-''''Qu_ri-nplumus,-''ea
faci-
eepium ejus diligil. •Pr~eceptuirinamque-Dei est di- mhs'(Rom, vii,, 16), et cchcupiscifflus. Istp "eteniih
.Jigefe pfoximu~h;'et qui'Peum diligit, prbxihiuin riipdq-generajiter- ilbclqfes -ad cOnfirniaiioiiem sui
- (967) In cod. evacuaiiduni:; qubd' :jiix;ta pmnes - f969)-iri atitog. marg. hic legiturcap, XSYIII,
/texfus , tum~Grseco.s, tunl Lalinos rementlandum " (970) Addeiidacensuimus yerba dicat Evqngelium,
Censiii. _. ; "., -.. - '••' •, Matilisci scilicef xxri,.&b.,;.iniiis dudbUs-ihqiidalis,
(96_8JA circum.cisioitehabet.cpdex ;'quotl jif enien- - scilicet ihHic-in dilectioiieliei et proximi, elc. -.
daviinus"legehduiri qu~6 "'" immediate
" êquuntur pro- "' (971) autbg: marg. legiluf cap. XXIX et
. 'banl" '"'": '•'"'-" \" '7 '•.' .. Dominica XIV postteat; "7.
559 - .'-. ATTOMS .yEUCELLESSlS". EPISCOPI;' 7 . "'Bii)
hoc exemplum tranere solerit. Setl vat.de laborah- A venisset. Ef non esl fconlrarium quod idicif
vobis,
dtim, ne videatur Apostolus a ecepta inteiitione re- quia bmnibus Ecclesils suas scripsit Epislolas.
cessisse irisolite. Namsolet ille pralibando^causam Frvctus aitlm spiritiis, elc. iS'otaquiavitia opera
tangere, q.uariiin sequenlibus exaggeral. Sed-talis cariîs:appellftt, spirilus (976),virtuteS, qu/iaillade-
estintentio, Coeperaldeslfuere carnaleslegisobser- siruipossunt, ista vero pfoficiuiit. "4".Ders.«s -hiijus-
vationes; adhuc iii inlentione perseyeraiis,. dicit : mo.diitonest lex, non "dicit'ad.versus h~ec,ne videan-
spiriiu aiiibulale; id esf, spirjtaliter legem irileUigife. tur ccele.raexclusa; Adversrishiijtismotlirion esulex,
qqia sifeceritis, desideiia.carriis jion periicietis, id dicif, iquia illiqui intaHhiis mofanlurUPrisuiil sub
est vindictam non exigefis. Oarp corieupiscit, id est ;. lege,;.quialex /hqn esl ppsiiajustis, sed iiijustis, sive
carneus sensus adversus spiritalem, .ef spirilalis spiriialibiispt spifitaliter viventiljus rion est lex.-Sed
atlversus cafnaleml Efsi cpufigerit ut carhalis su- .s.cieiidunvquiasuperius pr~ep'osuitvltia. deiiide vir-
peretur(972) a spiritali.-.lolus honio dicitur spirita- -tutes, El. necesse est ul priiimm vitia desfruaniur,
lis; simiiiteret alteriib, Qued npn solunvin duobus deiiide hpria peraganfur, /ul.'Psalmista?; Decliha u
Iionijhibus, sed iri uno; nam; solet evenire utali- tnalo, Plc..;' (Psial. xxxvi,-27) etjereniias : Posui-te
fliiando prseferat (973) spiritalis carnali, et carnaiis . ur-eveUds.,etc. (Jbb i, 10); et Jaepbus : Propt.er quod
spirilali. Non quwcunquevultis, etc; id esl, vindi- B * abjicienles oiiinemimm.undiliaiii(Jac.i, 21), "'
ctani non expelatis, 7 • . -.'.' Plura posuit yitia quanvviriuies,' quia plura suht.
Quoci si spirilu ducimini, etc; id est, isi Spiritu ,Sed quis non animadvertai singuia ~.itiaflngulis. de-
Dei agifamini.etmoyemini, non estis sub lege; qriia stfui VirJufi.bus?foriiicatio. namque quid aliud est,
lex nbnestpositaiusli.s; sive Spiriiu Dei agilaniihi, riisi-aldiiterinacogltafiOj.qtia;liomin.esseparataDeo?
si spiritaliler iegem intelligatis, nore-esrissub.iege, . Sed iiulla yirttiie- inel.iusdesli-uilur viflule charita-
quia ultioneiri non exqtiireiis.-nam carb afiji/eiaquid. tis. imrau.ntli'ia,eiinipiidiciila,et c~ctera,quaj"pudet.
aliud d.esiderat,.nisi.yindictam? Secl spirUaliler in- apostolos npnrinare ~(£/'/teS;'v,/5; Goloss.in, ;S),riit
telligalis, non expetatis. .- illi pudentes verecundos faeerent (977) filiosIsrael,.
Manifesia autem sunt opera Cdrntsielc~;Sed qude- nbn melius .deslruuntur quain gladio -spirilali..
reiidum est quare dicat Apostolus ista oninia carnis Qui quiem siint Chrisli_ eic70figeiies'"enim/Ji.oc•
;esse,-cum qu~cdam-Spiriius esse .videantuiy id esf rroqdo;hunc locum; superiori cqnjungit :7 Adversus
seiiiulaliones,inflaliories, etc. Sed h~ec qu~estios'ol-. hujiisniodinon;esliex, qui carnem Glvrisiicrueifixe-
.yilur per tropumquo pars parlem compreheiidit, ut riinl,:NoUuidum'enim qtiia- yerbum .Dei,?,£umendo
caro pfo toto lioiriirie accipiajtur, quatenhs falis sit. carnem, nos sihi^sociavit; nani caro iiOstfa illius
se.nsus":'Manifesta.suniopem carnis, idest ciijusvisV est, el membra rios.lra;,illius.Ergo cumillo crucifixi
liominis. Sed;nomiulli:dicunt cafnem esse 'incenli--r suirius.;, ergo lion. terferiis debemus iiili~erere; sed
vum et originem Onihiuinyiiioruhi. Sed dicit l.eatus spiritalibus Immorari, ad.exemplumillius qui dixif:
Augustinus : llii quilioc dixerunt, nbn ordiiiein ria- Memeniomei, Domine,'clc. (Luc. xxni, 42), siyefo
turaeintelle.xerunt;iiani -nonearo corrupllbilisani- .'.sepatatiiri dicas : Carhem su«Hi,;etc, rion/Christi
niam •fecit esse peccal.ricem,sed ariima exstitit au- est intelligendunv,sed alterius; qriasi tiiceret^flvos
ctrix: peccali carnis cbrfiiptibilis', qusa esf pcEnai. €alata3', cuffl vbS:jaiu:Crucifixislis,quar-ead circrim-
peccatil Tamen halbet caro- fastiim gravitatis, , cisiqnem trahsire vultis, cuih nihiiprosit circiimci?
quo (97^): anima gravettii, ut aliud : Corpus,-qupd- ( ;Sio'crucifixis? . -;. :<,, -.
cbrrumpilur; aggraval animain, e!e. ; (Sap\ jx, 1"S.) \ - (978).Si~titi'f»~us etc. Quidesf qiiod.dicit,
"spJj;»Vi",.
;
Diciferiim.ipse : Ascribenda surit h~ecviiia anini~e,, ^velqiiis-dicifhpc? friterior. iiomb, quasl. cpiitigerit
, n.e videatur.diabolus Carens cafne ab his oirinibus. ul ille;homoscparetu/r:: a spiritu dicilur spiritualis,
excludi. Kam dicitur aduller, homicida, ob hoc, qniai -sictit a carne carnalis: Potestquis uti islo versieulo,
auclor-efincenlpr est'bniniuiii, el.JiiS siniiila,-Kori! ..si," viderii aliqueiii cafnaliten conyersari, :, "
-cuim dicit hajc (97S), ne yideanturilla excludi, quai. -.- Non-officiuiiiKr.ele.,ex shperioribus:pendei,-qiiia
liohiiiies a regiio/separanf. / 7 dixerat. : Si vivimus,spiritu,..et ambulemus spirilu,
-.' Qute prtcflficovobis. Praedixil, cunitiaesseteorpo- tibn efficinmurinqnVs. g!brice,.elc. P.rovocaiitesnairt-
rali pf~eseiitia,et pr~eriicitper hancEpistolam; sive» que1et, ihdividenles.efahl', aliis dicenlibtis iueliorem
pr~cdixeral in Epistoia~adCorinlliips, ubi ista diniir. \esse legem:quam.graiiani, et_c~e(era,sictit siiperius,,"
mcrat, qtiia potuit fieri uf ad riianus ipsofutii pef-. : ..et liocZfacleb-.ntqu.i/ihvidebahf.;De isioeteiiiiiv ser--
" ' """
; (972) Iri aulogi separetur. '-'..- (973)"Id«st,-iion eniin dicifhwc,id esl ii;on:bp"era
,:.-;(97.5) A.utog. referati - '- ":-'' 7, tanfnm carnis inieliigendus esl: diyris Paulus/com-
Iiv
(.974.) aulog. legilm:: Habetcarq.fqsliiin.gratii- piembr.are,,nc videqiiiur iUd.exchtdi, id esf.peccala
lati.s, guibuh aniiitq gravclur, Xopo quibus iegendum n spi'ritus,.'superius ebriimcmorala,"quw hoiiiines,ne-
Nduxihius<7i(o;qiiid aulcm pro faslit,iritelligeiidum, .que ACilla, a regnbDei separani.
non valde pbviiim, nisi cunvAlinp/ex Latihis fastum i. ; (97>))" 'V.efbuirispiritus desideralur
' ,' et addendu.m
censiii; - .-,
facere~\iro.iiijuiiamirrdgare ihlelligairiiis, ut seristis s.
sit : Eabct cqro fqsiuni,Jd esl paliiur card ihjurias ,s , (97.7) Facile quodlocp faccrentJegitiirm cqo., ita
igrqmtaiis' quod ex" texlu ' inferius
' citato cOmpfobari ri .eiperiiiandumCeiisiii.Aii reciervidesis,'lectpK-
:"'
videiur - . '/;/ i(B7"8)iiiautog.mRrg.iiic legitur cap. XXX..
S41 -':'-: , EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI.— IN EPIST. AD GAL. 542
mbrie, quod esl gldria, multiJibfi-exsiant geruilium.. i est, iina cum "_Dei adjulorib (982); tentare ' vero, ribn
Inveriiluf etiam et ih divinis. "Sedporiilur.-iri ibono f("ntarili,;sed tenlautisesi in-polestate.-
et in malo : in maloi.uf esf ijlud : Oinnia operd sua -Sedforte dicit aliquis jam -lorigo senio coiifeclus,
faciunt ul glorificehtur"(979)ab liominibus; ih bono sed ideb timet acritercorrigere (985); ego jam in":
ut-est illud: Quigloriaiur,ih Dominoglorietur (! Cor. portutranquillitalis corisistp, ac.ritef cofrigere pos-
i, 51, II Cbr, x,;I7); :et : Ego glofiam jneatn 11011 sum.Sed si ille timet, ne teritetuf, acriter cbrrigefe',
quwrb (JOan. vin_ 50). Et ideoqiiia el in hono ef iri rhullo magis isle facit; quia cognoscif per qnot et
maloponitur, cum atijeetione~posuit iiiunis; flebe-. quanla, pericula ad tranquillilatis portuni pervenire
iivus rtariiquevesse cupjdi, sednon inariis giori~e. poiuit. Adit quis riiartyrium, el evadit,et videl ali-
Yerbigialia facitaliqnis eleeriibsynarii iTsi .siudlo qriem diversis cruciatibus alilictum negare : non
placendi hominibns. irianem; 7si Deo, solidam glo- mifatur quod ille negavit, sed quomodo evadere
riam quairil. Adit.quis martyrium: si ideo, ut mem- pbluit. "
r . .. . 7 ';' ".-
bra illius verierationi liabeantur, el uf ilt_einartyr Aiter. alterius. Salutaris est.h~ccadmbnitio.Tunc
dicatur-, iste iiiariem gloriam quserit.Unde ubi nos etenim onera portamus,' cutii iiostra lirmitate/ alte-
diciaius: Si tradidero cbrpus meum,ul ardeaih (I Cor. " fiusinfirrnitaiem, et sapienlia ihsipientiairi susteii-
ini, 5), meUusin Gf~eco-hahetur, in glorid (980); si B tamus. El sic: adimplebilis, etc. Legem.Glirisli ap-
verd, ut a Deo rettibutionem accipiat, ille solidam pellat prsecepluro Chrisli,- illrid uliqne, unde ipse
glqriam qua3rit. , ; '• J~ 7 • :>\. , dicit: Iioc estprwceplum meiitn; ut ditigalis invicem
(981) (CiP. yi.) ifralres, etsi prwoccupatusfuerit (Jpan. xy, 12). Quod pr~eceptumitaexaggefai, ulin
homo,etc. Fraires appellatspiritales; horoinem appel- sequentibus dicat (984): In hoc cognosceiit omnesi
lalfragilem, et iri ipsoriomine/Psiendit illum veniam qiiia:mei discipuli estis, etc. ;;7 7
-
etiridulgeiitiampromeferi.-Kahi homiriem dicit, id :Nath. si quis;etc. Verfii.gfdtia'videt aliquis'quem-
est, fragilem et peccatorein. Etiibta.quiaprccocci"- piam>"insipi.eniem'; ex illius .insipieiitia vult essesa -
paitis"dicit. IlIepf~eoccupalur,!qui non studio, non . piens; similiter irijustuni, etc. Cumitle aliquid wsii-
iriedifatipiie, non deliberaiione peccat, sed casu. Et mat se esse, el.niliil est, seducit se: potesl referri
nola. quia non dieit: In yiultis, sed iti aliquo; quia ad Supefiofa, ut sit sensus: Si quis exislimal aliqiiid
Jlle, qui pr~eoccupaturin aliqup, in spiritu lehilatis
r esse in .circumcisione; cum sit nihil.. seducii se.;"Acl
corrigi "debet..•'-.';'; _ ;. -superibraaltihetqubdsubdit :0p"is"a«.emsuum, etc.;
Ybs qui spiiitqlesesiis;'i& est, yos, tpil ullra quasi diceref: Si Interiora siia pefscfutatusfuefit,
lidmines estis, inslruiie inspijitu lenitatis, id est, "agnoscere potest,-cognbscere valet iiv se/siljabet
mansuetudinis, lil riori sis "rigidus, scevus, crodelis; C hhdegiorietur.jSlam.inulliisei vicinibr;est ipso, et
"quiasi severus et cfudelis-existas, non es imita- '-' ideb si scrutatus fuerit, non suas 'vires.alterius yiri-
tof iilius, qui deccfe.odeseeridit ad lerras pfb salute bus nletietur. - -, - 7
hrimaiii gefieris.Sedoritur quaestio. quafe dicat in -Unusquisque, ritc. Contrariuhi est lioc superibri
spi.ri.tu.Jenitatis;cprfigi, cuni-lh' EJpistblaad Corin- loco, ubi dixefat iAllei'. alterius, etc.Sed nori est
thios dicat :Invirgq veniam q'd-vos.eic. (ICbr. iv, contfaririra , quia ibl de" opefibus pietatis et "casli-
21). Sed iaciie sqlyitur. Quia/illi, qui studio, meditafis loquebatur, liic vero de merito.ut sil serisiis .
lalione et deliberatione peccaht, necesserest virga Uhusquisqiie-oniis siium portdbit; id est,' unusqiiis!-
severitatis cofriganiur; ilii vefo,qui casu.-inSpirilu qtie secundtim propriiim riiefitumaccipiet"; reifi-
Ienitalis. PolestTeferri ad superiOra.ut sit senSus : fiutionem. PbtVst;rpfeffi >ubi dicit, aller dlierius ,
Si aliquls tafdus ex'genlilitateyel exfudaishiff ve- uf sif sensus : Tu quis- es? hori dubitas alteriiis
.nerif adfidem, tolerandus est,-quousque/pfoficiat. . ihfirmitaleiri sustentare, quia non viceillius inqui-
Et quare dixefat •.ilhspiiiiuJeiiilaiis, subdif :'Consi- riaheris, qiibriiamunusquisque onus-suum poriabit;
derans ie ipsum, etc.. quasvdicbret'-Considera.te -Potest referri ad hoc quod'~3icititi oftero, ut sit
horiiinem esse fragilem, .peccafe posse. et:potuisse: s%nsus':.Nphiaudibus alteriiis';extollaris.'-ut lalem
Etnota quia, ndn d.icit: Ne tti cadas, sed,hetulen- P te esse credas .quaiis"dicefis4,quia et tu tuuiu, et
" "
ieris. Ksim caderb, vel noft cadere nostfa^:potesfatis ille suum bnus portabit/ ; 7
(979) Ytilg. videantur. Jpse aritcni divus pierony- . ctimD.ei.qdjulortq, ..,_:/-.:/ .-.; ..
niusin hanc Epislolam, hunc Maith~eitextum; alle- "; (985) Sehsus hic ajiquantuiri pbscnriqf. ryidetur
gans, \egil. glorificentur. ,,'....' .._"-. milii talis esse 6fdo yerbofiim,"e~t serisus;;D.iciialiijuis
."-' (980) Non ih' gloria, sed gtbrier liabet •Grascus seiiio cbiifpciiiS;idebiimeVApostplusacriiercorrigere,
' textusT facileautem fuit zKuSflcroftK., etitpjx.iaopxif, quia ienlari lirhel-. ego kulem. jqm ih:por_luconsislo;
^qtiorumalterutn:ardeam, g/pHerafferuni signilicat, pbssum-igiiuT..apriier corriqere, .respoodet a.upfpr
et qriaeuiia tanfuriilitiera
" '•' distinguit,'
" rinurii pro aj- nbster:sed'si.ilie.timet,'mulibihdgis isle,senexvide-
. lero accipere.-, '/ . - '. iicei, qiiid oooiibst;!^
' etc; ;;yide'diyuin Hiefonjfmumiri
:(981) IJic in aulog. -marg. JegilUr cap. XXXL hunc lextum.:: p.:..-- - -'.-,'.'•'-:-' ; '-
-- (982) Vide qua. cautebr hauserit lextum iiunc (984) Scilicet in sequeniibus nqn. textus -ci.tati,
: auctor sed huiesimilis/xiii, 54': scilicet niahdatum nbvuni
nostervefeAiigiislinianris a diVO;IlierpiiyniO - 55
_inhujus Epis.tote,;el capilisexposifiqiie;: ubi enim do vpbis, uidiligaiis invicem.Cui adhseretfyers.<c6->
divus Hiefo.rijrinisait: Viiiciquippe,vel vihcereiipn- immediate seqiienli textus ' infracitaiusri,» lipe
muiqitain innbstia:'esl polcsidfe,/addidil Attb;':'.««a gnbsceni, etc; 7" •• -'". - ;—;•• .' -.•
ATTONIS VEIICELLENSISEPISCOJ?! : 544
.645
(98J>)Communicet autem, etc. Hacienus.idlqeutus.A ut sit sensus : Qui pro ambre Spiritussancli aliquid
fuerat fortes. - qui palienter aliorum. infirmitatem dederil', ab illo accipiet fetributioiiem. Polest re-/
poteranl lolerare. Nune alloquitur subjectos, ,qua- fefri ad superiofa, ut sit sensus :.Qui -seminat ih
liter erga suos prasdicalpres consistere debeanl. carnesua, id esf, qui carnaliter legem intelligil,
Nam solet evenire uf, dum prasdicatiorii operam/ metet corruptionem , quia, qu~elex proriiiltit tem-
dant, inopiam palianlur. Ef ideb monentur ab Apo- ppfalia sunl; qui/autem seminat in spiriin ,id esl,:
stolo, ut communicerit se aoditqres pr~edicatoribus qrii spiritaliter iiitelligit, vifani seternam metet..
in omnibus bonis, id est, victuin et .vestiihentum Bonnin aulem facientes, etc. Sajularisest. doelrina
'
tribuarit. Quod idem Aposlolus alibi : Habehles aposfoliea; nam his verbis horlatur nos ad bonuni
vicium et.vestimentiim,his cbnlenli sunius (986). . pefseyerantia3. Ndveral ille nonnull.psin.clroare,.'et
Sed sciendum quia bonii lemporalia idem Apo- non perseveraiite. fitle cpmplcre; ideo talitcr dic.it.
stolus, secundum humanam eorisueludinem., bona El quia suiit rionnulli, qrii de, bOno/qiiod aguut
esse" dicit. Et quid mifum, cuni eliam Dbminus bic relribulionehi exspectant, ideb subjunxit-: lem-
necdum perfeclis discipulis ad calcem pervenien- pore enim suo meicmus, etc; quasi dical : Alitid
libus (987)"dical •.Si erqp; . chm. siiis mali, etc. est.lehip.us- ,salionis, el aliud- niessis,. 11011 .eniiiv
(Matih.vn, 11)? Ei fprte Jeb bona-dixerat.esse bona B uno fempore semihamus et metimus. Siinijiter ct
lemporaiia ad-inleiilioneni su~e ux.oiis dicentis : nunc debeiims operari bonum, postinodum vero
Benedic Deo, et morere (Job, n,-9).; respondens : relribulionem percipere, Nanville qui hic; pcrci-
Si bona suscepinius, etc (Ibid.,A0). Bona dixerat pil, In^futufo mercede privalur. Unde Dominus :
panis. Eranl liiala qu~esusiinebal.Cogiioverat eriim Ueceperunl mercedem suajn (Mallh, vi, 5,10); et
ille .vir Dei , et Deo plenus, bdna dici non posse, Saloiiion: •Harediiqs ad qiiam fesimaiur,, eic. (Prov."
nisi rvirlules, qu~e ups bealos redduntj ei Jnala. xx, 21').:Et nola qtiia noh deficiamusdicil..- ei non
qu~e miseros. Sed seeundum humanaih cpnsuetu- dpficientes, quia- illi qui indeficieiiter bona ope-
dinem. loquebatur» Nam quando; [sacra Scriptura ranlur, irideliciehler retfihutibnem.percipienf.
" seeundum suuni modumet linguam loquiiur, vir- (989)'Quia dixerat siiperius : .Quceeiiim semina-
liites aul vitia, bona-vel mala esse coiifinnat. veril lioqio, efc, usque .: Nondeficienies ,7iJeo sub-
•
Nolile errare, etc/Et quia poterat aliquis respon- junxif :, Ergo duin lenipus habeinus, etc ; quasi
dere ei dicere.: 0 ApostPle, lioc agere noh possunv, : diceret: Si.furicdebenius rccipere, modb.seniiiiare
guoniani ager nieus hoe anrio sieeilale aruit; vi> dehemus, sed in pingui arvo,. secundiini quod pro-
neam riieam grando corisumpsit; censum -trihuia ,pheta :' Novale .novdle, elc, _cl circumcidile prw-
regia exhauserunt; hoe., quod dicis, agere nqn C, pulhim ,etc (Jerem. iv. 5;; ,Ose.'x, 12)/ Omnes,id
possum ; ad hoc respondit : Nolite errdre (988), est, iam paganos quam Jud~eoS',qupnianioiiii.iiateiri-
quasi diceret ( Noli ho.C dicere, quoriiam dicerido poralia-eomniuniter concesSit..J!?ri;w'm.e aiitein; id_est,
erras ,7.quia, si hominehi .fallis,.:Daum fallere non qui uniussuntreligioriis, devqliohisPtfideinobisctim»
poies, No.viteojrii ipse hofreum , cejlarium in
' - - , omnem el.luam faiiiiliam , et uimnic[uemqiie suo-ordine.
supelleciilem luam. '_ fl~ecenim doctrina aposlolica npn esl parvipenden-
Et ne il.leputaref se perdere qubd dedissel, ideo da, sed summepere appelenda, Debet erinri urius-
'
subju.rixit: Quie enim seininaveiil tiphio,.etc, qifasi .quisque sollicitus esse laborare, ne tempus indul-
, diceref: Ne putes fe aniittere - quod cbocedis, -quo- lum atque a Deq concessum perdat, vacahs otip.
nialri; retribulibiieiri percipjes. Et sciendum qnia Kjini adee sludiosi fuerunt quidanv pagaiiofuni,! ut
duo "su.ril agri . est. spiritalis, esf carhalis; cum doluissent se unum perdidisse diem. FeTlur enim
spiritalia agimus-, in spiritali agro; et cum carrialia, Jilus Yespasiani fllius, Jerosolymis subversis, victof
in carnali-seminamus. ,, . , Romani reverlens, quadam ripcte dixisse stiis in
Ef quia dat siiiiiiitudinem seminanlis, vult eairi- crena :0 amici, perdidi diem.Si ille qui pagarius,
deih Td.ilucidare, Stibjutixit : Quqhiam qui seininat erat, lion habens legeni' neque prqphefas,~ dojebat
in carne sua, etc. In carne seminanl, qui suis 'P se perdidisse ^diem in~ quo 11011aliquid pro stabi.
carnalibus delectalionibus satisfaciuiit, id est,li- lilate regril aut gehle laborasset, qua fronle tu,
~ elc. Metunt
bidines, corriipiiohem; id est, sup- qui Gliristianus es? Feftiir eliaro quod Joannes lorigo
,ciuiri ceternas damnalionis. Qui aulein seininant, senio-confectus,-non valens sermoneiii"facererad
in sfmiq... Illi iii splrilu seiriihant,7 qtii virtufes / cqlleclain, diceljaf, ciima manibus. deferr.etur suq-
seni aht; etseroiriandbvirtiites, metenivitdm wler- ruiis : .Filioli; diligite vos alieriilr.uni:;qui cunviriteiv
nqm. Et riola quia cuni adjectione -dicitcarnein suam;. TOgaretur.quareJiune diceret sernioiiem, coiigfuum
absoliite vero/spirito; ideo, qiiia iiostris conafibus dedit fespbnsum : FilioIi,7quia pfceceptum Dqmlrii
peccare..pqssnmus, bonum yero a.gere.nequaquam. hoe soluriimodp.sufficit, si inipleatuf, .
Nonnuili voluefunt ihteUigere Spiritum.sahcium , (990) Videle quaVibitslitteris, qlc.: Abhcc enim
;' -(985)\In autbg, inafg.-legituf cap;. XX.XII. perfeclipriis apicem d.iyns.Hierpnvmus.jiri hanc:
(986). I Tim.;Vi,:8,ûbi:: Uabentesduietn ciliinenla; Epislolani allegorice iiiierprctaiur. ;.; ;'.-..:/7.
cl quibus legamur, jtis, etc/ -.'-.. - - (98S)-In aiilog.niarg.-hic.Iegilur cap, XX-5in.
(987) Scilicet nionlis, iii" cujus culiniiie sistebal, (989) In. autog. inarg. liic legilur cap.XXX.iV*
et docerial Jcsus Christus,-. cujus jnenlis culinen, (990) iri au<og.marg. li)cl'egilur_cap, XXX'¥.
SSS. --"'--' EXPOSITIOfflEPlSTOLAS PAIJLI. — IN EPIST.AD EPHES. . \ S&G"
loco usque ad fincra suis manibus seripsit eainlen- , i.mnndo, et mortuus est-illismhndus, De talibris erat-
fione, quia norinulli eraiit. qui. dicebaiit eum non ' A,pbstblus.
- \ /. /..-.. '', -" "- , '_ ..
verum esse apostoluni,; qiiia Pelrus, Jacobus ef In Clirislo emni Jesu.ln noc jocq aperte Sua.m
Joahnes carnaliter eircumcisioneriipr&dicarit et ser-r/ Pstendit -ihtefitioriehi, qriasi diceret: Egb Paulus, •
vaiit, et Pauliis suurn discipuluriv Circumcidit, et qui/superius dictando., altero scribehfe, dixl, . ipse
cum Juci~eisse in templo pufificav.it.- Isto enim -manibus meis scri.bb,7utcognoscatis me riieps bbffe-
"unp,"fuerunt ijli decepti; et lipc crimeri VolenS cfatores ,non timer.e. Quod vero dicii iNequecir-
Ille tergere, manibiis s.uis scfibif; et niaxime illis cumcisip:valei,;eic.,. "si.cutsuperius; novarii creath-
scribebai manibus suis, inter\qtios noverat esse ram appeilat ecclesiaslicuhi pppuiumper-sacrameri-
tales qui cbntr"i vefitafehi 7et dbefrinam illius di- tum baptisirii reriovatrim. Sed tuflc valet Jisecreno-
iriifcarerit..Sive ideh, ut suanv aucloritaierii/Psieri- , yatio.'si qhod/prbriiiserif /servat; narii/sirecesserit, "'
deret et manifeslaret se subs pblreetatpres nen in Hac.>-reiiovafioiie non corilihetur.' ,
liniere, quasi diceret.:~0 vos Galalse, iri hcc oc- Eiquicunquehancregulaiii; etc. Nota quTaAposto- :
gnpscere poleslis_ quia OgOiriebs pblreclatores: riqri lus tottimradreguJamdirigil, ut si aliquidiorluqsum
limeO, cuni mahibus meis litteras scripsi. yelperversuni fuerlt, auferal.' Nani/reguiam-appeilat
Quieuiique voltini; etc, Ih: catite,-quani dfcit, vel B.clqctrinamapqstblieani; et iri hocmagn-e auciofita-
carnales.Jud*os, vel quemlibet earnalem, vei eliahv fiseSse bsienditur,;cumr dicit: Qui iiqncdpctrindm:
'
carnaliayitia (991)inielligereipbssiirous./T.flHfimi-ut fueriiil secuti,' sil supefiiUbs pax, etc. /Pax est; qua:
irucisCliristi; etc. Notandurii'quia/Caius.(99.2)Coesar feCoiiciliamiirDeo; iriisericqrdia est, quapeccatare-
- el OctayiaiiusAuguslus,,e'i successof illius Tiberius, .. laxanlur.S"(pei' IsrdilDei.dicit, -ciddistirictiqnem-caf-'
priblicis legibusiiisfitueruiitnt iri.toto bibe Roniano -iialisIsrael, ham :esf Israel, non.Dei; unde in Apq-
•Juda3i-propriis,\legibusute'renluf-;7'et-:ideo credenies paij-psi iQuidicuijtseJ.udceosesseêic: (Apoc.ii, 9).~
lionnulli ad circumcisionem ffaiislbaiit, ncf-seanda- / (995) De cwtero,"eld.; qnasi/ dii.'.eret:::Manifesta'
liim crucis paterentur,-Neqhpehiih qiii 'circumcidun- veritate,nullus riie ad disputatioiieiriproyocet. Ettale
iur, etc. Vquasi?diceret: Non- idep cifcuiiiciduiil se, ., esfhoc "quale iri Episiola ad Gofinthios: S.iquispon-
lil leg;eih;custcdlaiit,qpia lex caniaJiter.linpleri tfqn . 'iehtiqsusesiihter'vps(l_Cqr.xi,i6)..ijhdfe/eilaitfmelius
iri ".Neiiibiiiiki iabojeitvingerat.
petesf; spifitaliter aiitein nbluht inteliigere,r-ut im- Gra3co.Iiabefur
-pleant;. Sed'wlunl,vos'ciieuiAcidi,ei^ "Egp ehitii stigmqia; eic:, Noia t;uia sligmaiq clicit,
Ideo Coguntvos Circuhlcidi, uf de sigiiO,circuinci- . riofi cirtuincisioiiem;el'JesuAicXi;\\onlegis siigriiata,
siohis iri pucleridismembris glorientur. El tale est ^ namque sunt !iol~e_(S96)posnarum, quibus seryi
. hoe quaielu EpisioTa-ad.RoihahoSjUb.i legitur.: Quq-, - deiibfanfur.' Stigmata.iri corpore sub appellaf pefi-
riiiii-Deus-venieresl,etc.., (.995)'!Gau"debanfenim.isti chla/,carcei'um,lapidat.ibnes,-e;t.naufrag'ia;,et c~etefa
semiiitos tabefe discipulos./Na-riqua aviditaie/illi ;t~;u^;in:rial^logq'Viflulis1Iliri
velleiit ad circuriicisiPiiem irahef.e/Demjnusniaiiir Gralia, elciHo-qiegis dicit, sed Domini; ei-rion
feslal, diceps: Vwvobis,: Scfibw. et .iPhariswiy qiii Jcupi "carne, sedcm» spirilu dicit; .et /hoh/ qui-
cimtilis mare el aridam,,Mrfdcidlis'%mmn.l'proselg~-' -busctihque, :ied;ffatribus: et nbri aiiis, setlyeris..:
'
iitin, elc (iiaith.±x\\\, 15).Ei.siliabebaiit'ayi".itaterii qribdest ahieii; nam amen /iriierpretatuf iiefe, sive/
uriiiriitraliendi,, riiulie magis totatn pfpvinciairi Ga-' r "fidelitef:.Isto/sefmohe.Apqstolus suain liafrationp.m
'
•laliani. . .;..'";. --/ 7. ;'','' -:i''_ i eptifiriilavit, veluti Doiriinus ih Yetefi TesfameuiO:'
. -(89.4)Milii duiein dbsii,-cfc.; Mslinguit criini.ApO" fivo:ego;dicit Dpiniims (Num. ,si'y.-28);'et ih NoyP 1
Stolus. sjianv gJoriatiorieni et --illpfum iiis yerbis, :Am'e%:amendic'bvPbis(Jodn.i, 51).Bimiliter etiste.
quasi djceret: Illi in circunicisione glofianiu.r, ego Et quod'.prq vere ppnatur. in Epislola ad/Cqfihliiios
in cruce; ut illud : Ibani gauieiites (Act. i,M), Ptc ibi (997) dicit :/ Quomodbdicet"ameh siiper luum
'
Et in cujus;crtice maiiifeslat dicens.: In c.ruce Do-t jbenediciionem? 7
"-fl"~im.Kblanclurii enim quia siiiit qui/ riiqriuntiir n' 7 ..' iExpliciii.Episfota ad.Gdlatds.;
., 7(991) Legiturjn co&.:xdmaiibiis-viiiis. Dedituth:, serviunt; sqd,suo~veiiiufi ;:- -'-• ;.;-.--.-.
':-vel dediios addehduni pntassem^ nisi-janv carnaies^ In aritdg.-ra/arg.Jiiclegifur Cap, XXXî.
(994.)Jh
- hoc, ui reor, serisu
nqiriinasset. Quapropfer eriieii- , (99S) autog7marg:hic1fegitur pap, XX^XYli.
dandum censiii-. '•'. (996) Incod/ Jegilur': nddi pceharuni, quibus sefvi
/992) DivusiHiefon., Gqiiis. - deiwdanlui\;BeaiusiAugusiinus.verp in Jiane Episf.
(995) textiis.liic npn in-Epist,~ad.Rohi., sedln; ait: Sligindia eiiim dicunlur nblw cftiwdampbinarum
iliaad Phiiipp. legitur jn, V9: Siinilis autehf;liulc, : serviiium, ,etc,; idebque texturo in cpd, hoslfb euieh-;
et ad rem lioslranl aiqiie facieris liabetuf iri Epist; .dandum ceiisiiimus, "'-:'/-
advRom. xvi, 18j' ibi ; Christo poniino nOslrp non \(S97) Fortasse idem, vel id, I Cor; xlv, 16.
.'irîp-rC
- . pefstiteruhf in Me. Ilps COlIaudatApostplus, scri-»

';•'''; ARGUMENTOM.;', /'.
Epliesii sunl Asiani. Hi, accepto verbo'veritatis. bens eis_ Ronia de carbefe. FeruntnPiiriuIli. quod
B47'-' : ATTONIS-VERCELLENSISEPISCOPI; S48
ab alio pradicali al) Apostolo sunt roborati. Non ___Iocus iste dupliciler êgipotest, u_tjam ad Corinlhios
deerunt qui dicaiit, quod ab Apostolo verbu.nifidei diclum est.
primum-pei-ceperiiit. Sed quombdores se habeat? Sequitur: Quibenedixit nos, elc. oeeo, quoclncm
Verumtariien scienduin, cjuodiam ex Judceis, quam in uria, sed in omni; id est, nbn aliquanlis, sed in
ex gentibus erediderant. IJnde prihium Judceosalio- «innibus ; nec i.n lerreuis, sed in spiritalibus. Esl
quitur, exppnens els Cbrisli -sacramenla, id est, in- terreria benediclio^ Benedictio terrena "est habere
carnationjs, eifeliqua.Deinde convertilur ad.gentes, iilios, ahundare.divitiis, sanilate, et lionofegaudere.
et horlalur eps, ne. taniis beneficiis sint ingrati. (Levii, xxvi, 9), qu~e in libro Leyilico tultoribus
Postmodum communiter eis tradil moi-alitatis (998) iegis promitfuntur ;7id-est, externis gentibus fene-
praecepta, quiB non soluiri illis,; sed etiaiii ohinibus fare, plena esse horrea frumento, etc. Tales benedi-
congniuiit Chrisfianis. Inler quce dbcei, quid dpnri> ctipnes nori sunt spiritales; unde non has Iiabue-
lips. el servos, patfes et filios,; viros et feminas runt.qui in melotis.in pellibuscaprinis erraverunt
oporteat agere., Stimma vero inprincipio isla est, in egesiate, ih speluncis, persecutoruni ihipetus de-
ril osteudal ChrislUm anle munduin iuisse, el in cliriantes (Uebr. x\, 37). Spiritaliter ergo aecipiehda
ipso speni esse jocaridam. DeadmOnitioiie, quoniam sunt oriinia, et spifilalia non in terrehis; sed' in
omnis, qui proficil sensu, debet et amore proficere, •3 cceleslibussiint Pxspectanda. \/
secundum illud : Qui qppbnii scieiiliam, apponil db- Sequilur: Sicutelegit nos inipso, etc.Augusliiius.
lorem (999) : quem dclprein ? Uti sibimef ifidigiie- Quis, inquani, h~ecaudiat diligenler et inlelligen-
lur, seque ceerceat, atque dqleat quod,'in periculis- . .ter, el audeat de hac, quam defendihius, lam clara
s-eculi detinelur, Cuni h~ec necessaria sirit iiomi- yerilate dubitare? Elegit. eniin 'Deus ante niundi
nibus Christianis, maxime tamen cohgfuunt mysler cons.titutipnemin Christo membra ipsius pfjedesti-
ria Scripiiiraruni perquii-eniibus, - naudo (1002). Nori, rif Pclagius ait,.qhia pr~escivit
TNCIPIT TEXTUS. sanctos futiirds, ideo elegit (1005). sed, ul esseiil,
(CAP.I.). Pauliis apostolus Ghristi Jesu.- De eo elegit. Sic--eniiuApostblus clamal: Ut.essetnus>cum
quod (11)00)tale facit exordium, ut el Glii'istumin- enim nos .prwdestihavk, opris suuin prsescivif, quo
siuuct, ef ei~mse evaugelizare.manifeslct, hota qu®d" ROSsarictPs et immaculalos facit. Ut "quidnos prae-
ad Romanos scribit; Paulus servus Chrisli Jesu. "seivii? In
qdqplidnem fiUorum. Quos? NoS,qui era-
Confer isla, inyenies illius esse .eum aposlolurii.cu--
mus longe. Quare?~In.iaudem glorim.:Secuiidum
jus est servus. Pef volunialem DeiMeil,.sicul elscd .voluntalis dicif; ne jn tantp rienelieio
prpposiium
Galatas, ut osieiidal,:se non sua, /sed Dei volunlate- de meritis glorieniiir volunlatis nostr~e. In
:
mulaium nequq en.iirinosiro .coi.atu, sed.Dei ini- J ( ^ gratise,
qita utique -voluhtate gratificavii tios. Sic dictuni,
seratione salyaniur. Sedquare dicit sanctis el fideli- a gfatia, sicut justificavit, a juslilia ; id
nisi .gralificavit,
bus, quia sunt fldeles, qiii noii-suiil sahcti, vcl- . est,
iili caieehumeiii, qui Ddem habent, sed non su.iif ijralos fecit, Iiiquo ? Id esi, in Ghristo\: habe-
musjedeinptionem: hcecest enim gfalia, ut in Chri-
reiiaii?Aliler : Non pmriibus. scribit, sedrsancti- slo
taiem ih iide- servan.libus. Potest et geritilis esse per' ejus saiiguineiiihabeamus redemplioiiemet
' -remissioneiii^peccatorum. R edebiplos enini a carna-
fidelis, si reddat cpnimendatum (1001), s"iêcfetuin Jibtis '1'peribus et* cupiditaiibus fecil nos sibi ser-
non prodat; el tanveii noh sanctus, quia npn credit virft
; quod est, spirilalitervivere. , :.
in '£hfisluni. Alitcr : Ligayit illos ad cefiam reli-
gioiiem, cuin eos sanclqs et fideles dicit esse in Sequitur : Secundum divitias grqiiceejus.Jn lan-
Christo, iie novum aliud, quod non-.cpnveniai Chri- fum abundavit, ut non.spluma niorte redinieret, sed
slo, susclpiaiif. Quoniamqui in Glifisto sanclus esl, eiiam-tantam sapieniiarii nobis donaret, ul myslefia
- : 7
nihll,.nisl Chrislum, debef aiiiare aique.diligere." ejiis-iioscerenius.
De eo quotl gfaiiain illis dicit, •«tpaceni; quoniam Sequitur: Ih omni.sapienlia el prudenliq. Sioici
gratia Patris est; cuin mltlii Filium siioni ad'terras;'. sapieiiiiam esse divinafum, huinariafuriique rerUhi,
pax vero Filii, cum per.lpsunrredempli conciliamiir D prudeiniam vero dicuhlreruni ~
sbluniiriodo iiuma-
Deo Palri, deeoquod Trinilas in solhtiorie mon- naruin. - _'-_-'
slralur, quoniarii SpirJtus--sanctusgfa|j~e pacisque Sequltur: Ul noium facerei nobis sacramentum
nomine designatur, quoniam ipse donumDei dicitur. voltmtalis suw. Iniellexjmus voluiitateni sacramenli
Scquitur : Beiiedicius Deus, ete, Aculo ii.geiiio Bei, id esl, redemptidnis nostr~e, illo reyelante.. Se-
acllaudem Dei piwocat .suos atiditpres. l)e eo quod' ~.cutidumplacitum suum :,non secundum bonain vo-
(998) kntog.'moiiatitatis; Erfbfem taih• manifes- ômpendiose eriim scriptum est comrfff(i7.
lum emendanduni censui. .. , . ". 7 . (100:2)En Auguslinianam depi'~edestinalionesen-
-
(999) Eccl.i,18: qui additsciehiiam; addilet la- fenliairi a divoPaulO eyidcniissime asserlam, tan-
borem. , clarissimam veritatem, de qua dubitafe nemo
De quam ' '
(1000) eoquod. Ad hccc vide quas adnoiavimiis 7 /audcfe valeat. . ,~
in cap. in hujus Epistolse in ea verba de exemplis (1005),Junganlurh~ec iis: qu~ein Epist;;ad,Rom.
istornm; noi. 1057. . lia-
et in\c~eteris~-de 'priacdesiina.i.One
s.~e|'"issinie,-,
. (1001) Scilicet rem-cominenddiain, uf Iiabet divus jyentiir. •
'- 7' \7~
IIit.ron. lioc Iocc: sive legendum, commodalum:'
' - .
.549- -EXPOSITiO IN-EPISTOLiiSPAULIvr^ SSO,
liirifatehi-nostrani, qftce/bbiia'"-ejsseriori pbssel,\nisi _4 A.alicujusegeat.:sed qrio7ipsius laudaloribus pfdsiti
ufboria esset, ipse.subveiiifet(:IO0i). ''-;"-;7',7""i "(i007j Prbpter-edeiegoaiidiehs;eic. De eospeeia."
~_Indispensalioiiem vefo iemporuin dicit; quia sfe-f fiter descenditad exliprtatioiiem Ephesiorum. Au-i
: liittim fuit, quanao-Patei' huc Filiurii sriuriiriiiitefet;' difa, iiiqh/it,7fldevestra,
diligovbs; audita dilectiorie. ;
uhdeipse.alibi ::Cim~qnieiivveiiiiplehiiitdo teiiipbris et egb •pperam dabp, hf Doo gfatias agam pro vb-;
(Gai. iv,: '&).. Secju.ifiif.':'liislanrdre' djiinia-(1008)7 hisr;Omiiis;praiio ant .pfo.acceptls, aut. pro acci-
NdnhuIIi per cceluiriahlihain, et pririefrahi-inieili- pieiidis esf; ef aul pfp.riphis, autpro aliis esf. liob
guiit cofpHS. A.li.ipefcoeium Judaeos,. per fefrani de prceteritis. S.Cquiturde fuluris : UtDeus, Domini
geniilesi -,alii pef ccejumiiOn ahgeJos ',- sed eorum iiosiri jesii Christi.Dep, eo quod iiadiciluf : Paler
scieriiiam ;,ex-Ghristi teilipore prpfecisse, qui tan-^ gloriw;.;;yeljnTvefbi,' sapientiie, vel-pacis, Christus;:
qriairi ighari inlerfogabaifl: Quisiêsi.iste Rex glo- . cst gleriaj ui,/illud :-JE-~;5«ij!;g6r7v_j/<~,Wa'-'«'iert\:('l?*&/^-'dv
riw ?i-Pstil. xxiii; 8.) Sed/raelius' ipspfum numerum 3); et i-AppdfkiVgloria Dbmini;s_uperiaberriacidniti •
'"
pef salutem heminum dicaniuSlinpletuin. {Levii, ix, 25).; quce 'gloria fabficala est sibi tem- ,
Seqiiilur ':' In qub etiam..soiievbcdii 'sum&s;id est plum ex utero virginali. Cujiis templi Pater gloriai
aiife pfseccgniti;; sed priiiuim oves peffiitaj (1006), efficitur /Deus7 iste igitur Deus assuriipii -hbniinis,
deinde genles. Qiii' binriid bperdtui; elc. Npffqupd BJPatef verogloriaa, sapieritias ef verita'tis,rdei sanctis::
dhinia/secunduin yqlurifatem Dei fiarit, qu~e fiiiritin: quod sequltiir :_Dei vobis Spifiium sqpientiw, etcf
niiindo, sed quod universa qu~efacilvcoiisllibet vb- QuompdpEphesiis"optat sapienliam, qui Corinihlls
Iunlaie facit. Alioauih et. niala pbieranl _Dcb as- .dicit,-'quod ihflat.:(/'Cd)'. ym, 1) ? Sed ibi carnalem ,
cribi. -;;.' ', - -.-_; ' hotat; liic vero.spiritalem commehdat, quamqiii
Ul simiis inlaudeth glbriwejus; id est si in ipso7; liabuerif. iiiiihiliari pqtiiis pofefit, qtiairi iriflari, Sed
cfedimus,-aiqiie spiriiales efficirifur, sequeiidb Ghri- quoraodb agriiiioneni illis Dei esse prat, quossupra
stunij: erimus in laudeni glorite ipsius Dei; ut pef laudayerat? Orat, ut ;perfectius cognoseant, qubq
slgna^ qu~e facimus, laudeitir glofia Dei. Sequiiur : Dei gf.itia, npn suo inerilo suiit saivali; et quoti
Nqs, qui;anie sperqvihvus,:nos, aposioli. vel Judsei, Dei-m nihii pqiest latefe.; quoriiahi qui hoc pef~'
' ' fecte.cognoscil; peccare non pptest\l)e (i008);flliis
qui priqres credidlmhs
"Sequilur; In qtio elvos, elc. Descendit ad Eplie- Eli. Seqriiluf : lUumindtos, etc. Deo, eb qubd iute-
siqs, nealiorurri videreiur beheficiumistud, et hori ribr hoinb; habet iiieiiibra sua, et7'oculq's suos, de
eorum, .quibus scribebat Episiolam, hoc; inquit,- quibus ef Psalmista :Jllumilia oculqs meos, ne uti"
eiiain vesirurii esl"~'nam efvos-,in iipc eslisrJ?» qub quatn bbdorihiatnin m.orte(Psttl,. xii•-$) et item :;.
evcredenles, etc.; idesfEvarigelib.rsiyeChfisib si-~'JJ Sqpieniis pculiin cqpite ejus. {Eccle':i\, ii). De eo_"
gnatur, qui audiefit verbum Veritalis, el credideiit;- . quod notio estin liis, -qose ante.nesciyiirius : agnitio, ' -"'••
quia lrijilli sunf qui .audiuiit et non ciedurit; "etideo in liisqu-E-bbiili recordaiuur. ~;
signaculuni saricii Spintus non acclpiuni. Sigriaeu- (1009) Sequitur : Vi scidtis, eic. Ac si dicat: Si\
Ium Dei: ul quQmodOprimus hpmoad imagirierii - scierites /ad quam spem vocati 'eslis,; Pnineni spehi.
Dei eondilur, sic In-sepurida regehbfatione quieun-: sccculifapile cbnteriinelis; ct -si diyitias;h~ereti.itaii'S
que Spifilum -sancluhi accC3perit,;si|;nelurab eo. ;\ Dei videfitis,' bmriis lerrena ha;reditas ydbis. sqrde-
Sequitur : Quiest pigiius hwiedilatis; id estipsum bit; quia hemo cuqi ppibus ejus sperans; cufat~e
pigmis dedit, ut de i)~ereditate seetiri siniiis./fn-re- sunt, "ut piumbum possideret (1010). Ef-bene in
deiiiptionem; id est uffedimamur ab istis lerrenis et sancijsdicitjiion in pirihlbus horiiiriibus, Quls enim.
cofpdnilibus malis,et acqiiisiti sliniis Dlii adoptivi; pbfest cbmprehendere inagnitudinem\;bpriltatis Dei,
evkazciniaudem glofiw ipsius; nori quo Deus laude . ^quam'cfedenfibus ex'Jiidxiis.. et gerifihus contulit,
, (100.4)E.n grafiam pr~eyeifientebi."r Ppris eraf, utsensus redderetur, spes autem ge-
(1005)7Diviis llierpriymiis in banc' Ejilst.-aliffef niiinceauiem phrasis divinandx-yalde inceftp erat. Tuiio> ...
quam"/El3ti.iii;:ioco insianrdre, legit -iecdpilulare a |J"jrem emendationem eyacleremihi pollieeor, .
grasco ,Avu.yjfyXq.wa>, quod.coUigocdpita,. seu; sutn-, sifonteih hrijus.inlqrprelationis in piediuni pfbfe-
inps repeio',:sigiiiiicat, a quo Â-jayjsaleia&isy.re- ram, a qupde yefbe fere adêfbum -desumpta est.
daciio ih 'siiininqiii,se\irecapiinlaiio, DivoHierbhyriio Coinmeiiiariuni iihid est, qubdfaJsodivoHiefonyroo
asseiitit Tcrtull.iaiitis, lib. y , coiitra .MafGibnemr, aseripfuhi, veritis Pelagid ex djvi Ariguslini testi—
cap.17, et sancii Irenseilnterpres, iib. r, cap\ 1. : Etonio, ciiro-alibi, funi" l.ib. III de-Peeeaipruni liie-
. (1006) ScilicetJudaeu. \ -7; :\,; _ ritisi-et femisslone, cap, l,et ex MarJb aiercaibre,7
(1007) Ih autog.marg. hic legituf ctip.il. et Cassibdoro, et auCtofe Priedestiriati, eruditi qiii-
(1008) Iriiperlectum ibi exeiripli,'quod addiicere qrie atlribiiunt, ubi legitur-: $i, scireiis ad -quanianf
volu.it.' sensum reliquisse videtur auetor-iidster, vel spem vocqiiesiis, omiiein spem swculijhcitecontein-
ejus/ainanuensis.jlliid. lamen iii nieilte iiabuisse pu- iiereiis, efsi djvitias hwfedilqiis DeividSreiis, oihhis
taiem; quod 1 Reg. ii;/12, iegiiur plibs Eli, fliios Be- i.eireria:vobi'shbrrebit iiamdiias. .Neiiibehiiii fegnum
lial,viescierites Dcroin.urii,asacefdpiil .cilicibita de- cuni opibtis sitis spemiis curaiw es&eiei iiiedibcfem
;cliiiass;e,\et peCcatum grahd.e nimis .cbrarii Domiiio. stiistaiMdmpossidere digmiuy. In ciljristoiius texiris 7
pefpetfassepb hanchiel DeiigripfariiTani. _ ,7* scrie yix unius, vel alleriiis verbi difjereritia. Ab
,(1009) Hanc di.s.iiwctionein-eidivus Hieronymus hoc eiiam commenta.rio'auclor. paiilqsuperius exemplum
"in Iiaiic Epistoiani,-'utI aliquibus prpbatahl, adducit,- filioiiiniEli deSrimpserat iioster, ;(Ju"»omnia
(1010) Efroi' certissime hic irrepsit. queiii ideci sihiurvalde prae oculis liqc cuiri caeterjs>cqh.merita-"
eineiidafe jiolui, quia. ijiihia verbbrum iininulatiQiie ~?iiîiabiilsseAttpiiem nestrum pfpbant.» -; v"'1
/BSf \ ATTONIS "VERCELLENSISEPISCOPI;".-' 7 7S52
' rit"fleteiit filii atjo/ptali etinehibra Christi; Eiliene i debet iritelligi. Hpc vero, qiiqd ait: QuuMiuq in,
dicif rSecundmn- operationem: (1011) viiiults ejus, omiiibus qdimpletur :,noi\ ila, ut sonat] acCipiefiduin
-quce,(1012)operalus esl inChrisio; quia adiisec ,co- est; Non.enim ait, qdimpiet, sed,. adiinplelui: Siqui-
giioscenda ea indigemiis virtute, qua etiani in Filio dem aliud agbniiSj.aliud palienlis est verrium. Sicut
;suo usus est Deus eum susci.tandPi quenvnonsus- ergo adimpletiir iroperaior, cum ei populi subduntur.
ciiavit semel, sed; sempef; a mortuis. et fecifeum ita Chrislus, curo/ in eum horhines; crediint,-ipse
1
iri riiorlis hbefum, riulla morfis cbnlagione ma- adi.mplelur in oranihus ; sic tairien, ut onihia adim-
culalum. Quotidie resurgil Ghristus ex mqrtuls in plealur omnibus; id est,, uf credentes in eumcun-
pceriitenlibus. Deeo quod haereditas sarictorum ctis Sint pleni.virlutibus, et faciarit eunv profleere
ipse Deus est, ul illud de filiis Levi-: Ego pominus a3laie, el-sapientia, et gratia cqram Deb; et homihi-
:pars.eq,ruin:(Num.xviii.SO..; Josue. ~E~I.II_14,);r.iterii: liu.s (Luc. ii, /52). Aliter :-(}ui nrine per pSrteS<est
pqmirius"hwrediiqs eorum esi (Veut, XVIII,2);; et: in singulis, id esl, in alio justitia, in alip castitas,
Pqrs mea D.Ominus.(Psal.LXXH,26);et: Tuespars in aliO sapienfia (1015),.quia'-difUcile/est. rit Iia3C
hwreditalis mew, etc. (Psal. xv;5), . aliquis joninia;habeat; in fine vero, cum/«i fuerint
Sequifur : Susciians eiiiii; id est seCunduih quod omnia subjecla, adimplebitur t qmnia in bmnibus;>
reipfi potult. Dfeeo. quod dexie.ra pooit ur, pro ho- B ul, jiixta quod Deus esf cuneiisvirtutibus plenusi,
nofe, in Deo niliil sinisfriim-est, quia oon est eor- OKihiain-oniriibus (1.016)adiropleatur, et sint om-
ppreus. Kam et Pater a dextris Filii esl, utillud : nia in omnibus..-." 7 .
p.ohiinus-a dexlris luis, confregil, ete. (Psal. cfx, 5).- (1017) (CAP. II.) Sequilur/: Et vos, cum esse*
De. eo , quod Apostolus ex traditione Hebraeorum lis, etc. Et est ordo : Yo's cuiiv essetis mPrlui deli-
didiceral lisee riqmiwa; • aufcerte legem spiriialiier etis ei peccalisi'vesiris. cpnyiyiflcavit iri. phristo
inielligeiis, aliquld subliinius sensil, etquoddere- Deus ;in miseficofdia propter muliani charitatem
gibus, ducibus, tribunis et cenfurionibus in Nume- suam, qua dilexif nps. El cum esseinus-morluideli-
tis atqne Regiim libris legebat, cognovit, quod sic- clis; in quibus atiquando,- elC;, usqueiconvivificqvit,
'
hf in coeleslibus;sint diversge dignita.tes, "hecesse in Chrislo. Gorijurictipvero Causalis, aulem, aut: ab
est subjectos eftiinentes sehabeant. Namsi honio . indbciis addita est, aut ab Apbst.olp,:qui era.t ;-inipe-.
: cifo in piilyereiiiresblveiidHsrexeligalur, habefhsec riliis sermene (1018).De eoqriodmorsdiiplex irilel-
qfficia, quanto iriagls Jtex reguui diyersa officia di- ligiturin Scripluris. Sed ahima; mbrtem diclt, quas
ghiiaium babet? 7 flt delictis, id est, deleclationibus :/nam pepcata di-_
S.ed quomodo dieit eiomnia subjecfa, cum/alibi cunfur operum. Pujclire dicit qmbulaslis, non.am-
; dicaf. ipse .:';Necdum. videmhs ei :Omhia;shbjecta? 2.'bulqiis.: Secundiimisaculum inuhdi; id est,. secun-
Opbrieteum regndre;;efc. (16l5). Sed.autsecundunr dum/ saeculares hbmines; vel cerle- sa3cul.uin:est
pfcescienliam hoc dicit, aut, /si de prajlerito, lunc spiritus nialus, qui operalur iriirifldeiibus : nani iii
sciendum est quajdam voluntaie, ut bena, quced.arii his, qui fideles Sunt, Pperarinon polest. Fiiii/diffi-
rieeesSlfale, ufvhala, ei subjecta; velutlsunt Jud~ei,, deiitiiBdicuntur, yeluli filji gehehnse etfiiii ir~e.
'
pagaiii ef ips.i dfemenes, qui ii Deo bdni creati Suril , .Sequiiur : In quibtis ;'v\ est,rion sqlhmvos geri-
- iacli" inali,,'iiivili sunl subjecti: Aiiter": Omniq; iio.n les, _s.ed.etnos 3udxi;-in.desideriis carnis, norisoluni
aduiiiversilaleriiforte respioil, iil illud.: Omnis.«'-. desideranies, sed el facienles qu~ecunqueriiala co-
:vilas cldmavii 0014); et ipse Apbstolus : Otnnes, gitaliosuggessisset. . /-
. -';";•'
• cjucesuasuni, quwruhi (.P/ii/ipp.7ii,;21); item : Om- Sequiiur : Ef ;prdmus, nalura filii irw;: i;d; est,-
iies me :dereliquerurit;(II:Tini, iv; 16); et in;psal- 7 nalura depravata v.itid,,no.nut recta Cfeala7:lri hac
-riio:Oniiies declinaverunt(Psat.xm,: 5); ilenv: Qm- ira cum homines esserit per. originale peccaturii,
nishomo niendax (Cqloss. in, 16); item : Docentes tanio.gravius et pefriiciosius, quarito iriajofa. vel
" omnem Iioniiiiem
(Psai. cxy, 2), In his ieslknohiis plura insuper addiderunf, riecessarius eraf media-
, pars. intelligitur. id est, pmries, de quibus loquiluf. lof, hoc esl, fecoriciliator, qiil hanc ifairi singulari
De eo qiiod siciil caput liabet sibi subjecta mem- ' sacrificio, cifjus typum sacfificia illa gesfabanl.,
bra, alia sana, alia inflrnia, ifa Christus, qui-caput placarel. De ira pei (1019). -
pst, liabet.in Ecclesia malbs, et bonos"; sed /sancti (1020) Sequilur : Deus mlein, quidives est.in.ini-
; Tpluiilate,;:niati vero sunt ei s.ubjecti:necessilale. In sericordia,-prppter nimjani cliqriiateiii suain;:qua
; hoc/loco Ecclesia non spluiri hpminum,,sed et ange- '"dilesatiibs, etc. (1021.)'Neii solurii iri,virluie, sed in
,- Jor-um/, cunctaruinque rationabiiitim creatnfarum misericprdia dives est. ut iliud iMisereris- oinniuin
(lOii) S7u.lg,addif poteiiliw. leguntur. .;..-.; .-

;-, t(1012)~Lo.eb/««[!,yulg.habet îtnm... (1017) Ih aiilegiriarg. liiclegittir cap. 111.;;:
(l0l3) I Cor.xv, 25 et seqq,, ubi negativa parli- . (l-O.lSjSed non scieniia,\ul ajtdivus/ Ilibrprijm.,
,-; cuia nccdum, quamvis a divo Hieronymo iti hiijus- cujtis esl hceciiilerpretalic, ,-'.'-/""-.''-:.'./;\,7._,; ",/
.: Epistote inierpreialionem hunc " texirim citahte acl-; :/ (l6i9) Scilicet Pfatiq liabeatiif de iraiiei. Vide
'-, iniiiiiturjiniriime legiiur. / " quse infra ad cap>III hujiis Episioloe" libt, 1057;
7 7(101i) l fteg. "xiVi-,20,
otnnis poputtis. .(~i020)ln aulpgi marg. hic legitur. eap./IV. 7
-;.-; (1015) Y.erba, inalio... sripientia,
' in lateralihiarg, (102.1);"Verba, qui..; iws", ih^tefali marf;\cc* "
- Jegunlur. "/".'" . 7, :legunlUf. "••",'."'', :':,;': : '."•.''7;
..,; (i0I"6)"Et liiec verha, itf... omnibus, in. mar-g.
555 EXPOSITIO IN EPiSTOLAS PAULI. — IN EPJSf. AD EPHES. 554
(Sap. xi, 24), etc. De eo quod nimia charitas fuil jKdiimoda. divisione circiimcisionis (1026), Qui dici-
riliuni'tradere prO servi recleniplione. miniprwpiiliuin.Mwicl Ab ea,-quwdiciturclrcuinei-
sio manufacla.- Noii qoqd vera sit circumcisio, nisi
Seqiiitur : El ctint essemus moriui, Morlui non-
splum originali, sed el acluali peccato : cbnvivifica- spiritalis . sed placuit hoc riomine vocare carnis
vitnbs, CiiristoperTiaptismum. Non desperemus in exspqlialipnenii Ad comparationem circumcisionis
iiobis, quod faclunfestin capite, Cofisidereiriusiri . nlanufacta3dicilur alia noiimanufacta, hoc est, spi-
capite, nondum in nobis, sed jam in illo.-.in spe ritalis. Nota qood ait: Spem non hqbenles, id est,
'
certa jani factum esse. •-.. - quam Judcei; et, sine Deo-:liam quia diversqs, non
Ut osteiiderel insdiculis Iiabebant,. sed absque Deo vero erant. Inmuhdo
Sequilur: supervehienii- dicit,
itus abundanles-diviliqsgraticv suw, elc. Quanla sit quia in praescientia Dei non erant sine Deo,
niundo.,
beneflcii magnitudo.;qua nos depericulis mullis eri- sed.in ."/
(1027)Sequitur: Vosqui aliguando,eic, Cum Deus
puil, /hincmaxime declaralur, quod in ftiluris ssecri-
sed omriibussuam erea- ubique est et totus : ubi.que, ul illud : Ego Deusc
lis,-rion uni, rafionabilibus et noiie longinquo(Jer, xxm, 23); etJtem :
au- vicino,
turis super nos osierisnrus est gloriarii. Aliud Si ascenderoin cwlum (Psal. cxxxvin, 8), etc. Quo-
lem, quod ait: Ut bsteridefet-in swculis, ad illam/
5 modo dicunluf, longe a J3eo geriles ? Yidelicet:
inlelligentiani refert, qood iion simris nierito np-' Longe .esl a peccatoribus salus
charilas (Psal,, cxviii, 155).
slrc,\sed gratia ejus salvati. Et riiajor
raori. Ergo prope e_stjuslis. Nola qhod absque sahguine
mbnstraliif pro peccaloribus, quam pro justis
- (1022) Sequitur : Graiia estis salvati, elc., id est, Domininemo Deo appropinqual, Nola etiam. quod
ila estpax hostra, sicut jusiilia aut veritas nostra.
ideo bbnitalis susb divitias ostensurus est, insuper Sicut nos jusliiicat, ila pax nbs pacatos
esiissalvali. Et -"juslitia
venluris sseculis, quia gralia qupd reddit ,ut illhd : Pacem
Dei relinqho vobis (Jodn. xiv,
"dixil: Per fidem, non ex vobis, sed donuinest, 27), etc.; adeo ut dicanius :Gum his, qui oderuht
ipsa fldes : de fide Cornelii (1023). Et behe subjtin- pqcem(Psal, cxix, 7), etc. Si Christus pax esl ele-
gil :Non ex bperibus, ne fbrte cogilalio occulla ctpruni; qui sine pace suht, cOnsequenterChrisfum
subreperet: et"si nqn pef opera, certe iide nbsfra non Iia.bent, Veruin quod ait superius : Alienati a
=salvati sumus, et alio genere noslruiii est, quod conversalioneIsrael, sciendum est ideo dixisse,
quia
saivamur. Fides non est ex nobis, ne in nohis, sed vera conversalio est, si secundum
Spiritum serilia-
in Deo gloriemur. QuOdeliam apeflius bsfendit, curii mus,. et secundum Spiritum
viyamus, et Ghristo
dicit vlpsius enim faclura siimus. Turic eflicimur -circumcidamur a carnalibus desideriis
(Jer; iv,
bene liheri, cum Deus nos fingit, format el creat, {G Hospiles etiam lesiamenli riixit, quia si eliani 4).
aliqui
non ut houiines, quod jam fecit, sed ut boni simus, ex gentibus credidissent, proselyti, id est,
peie
seeuridum quod dictum esl : Cor munduih crea in grini apud illos dicebantur. De
eo'quod Augusiihu
me Deus (Psal, L, 11). lste vero i» Ghristo, id est, dlcitsub nomine paeis Chfistuhi esse taxatum,
quia
jn baptismo; et inoperibus bonis; siye opera pra3- nec scindi, nec distra.hi potest, nec.hllp modo dti-
scita, sed nunc collocata sunt sartclis (1024) : ergo plicari. Sam vero qui facil utraque unum , mullo
fiducialiter ambulemusin 'illis. magis esf cum Patre et Spirilu sanctpununi;' etsi
: memores. Gom- non unum cuin "
(1025) Sequitur Propler quod divisiis, ergo Patre et Spiritu
memorat de quanta ignobilitale ad nobililaiem sunt sariclo est. Ha3cigitur iribus scribilur litleris (1028)
perducti, ul non sinl ingrali beneflciis Dei, el sub- nec pluraleni recipit nuinerum. ^slima ergo Pa-
dit : Quod aliquando vos gentes, id est, carnaliler ,trem dici p alpiia Filium nuricup.ari; quia sicut a
sentiebatis, ideoque carnaliler vivebatis. Et nota primuin est clemeiiluni;, ita Gliristus priricipiurii
quo&in carne, non in spirilu dicil genles. Do qua- dicitur : narh cu.m essel interrogalus, dicit-se esse
(1622) Iri aulog. marg. hic Iegitur.cap. Y. Ibique versic. < Quadrifariam igilur Jutlcei diyidiinlur et
Iegilur : VerceUinus.didconus cuny aliquot verbis, gentes. Alii sunt in carne cireumcisi, et in spiritu.
quaj ai) iriiomarginepariim prajcisa, parlim iempo- D quahs fuit Moyses, el Aaron, aposloii, ct~Nalha-
ris opera oblilterala legi nequeunt. Legilui; lamen nael, cujtis occultuni Judaisiiiuni Doriiinns'intuens
-aliquolpost verba : de inanu sua.; ait (Joati. I, 47) : Ecce vcie Israelilcs, in qup dolus .
(1025) Scibcet de flde Cornelii intelligit auclor ,11011est. Alii, qui nec cafne, nec spirltti eircumcisi
noster, qrii angeli visionl aCquievjl, et Petruniac- sunt, qualis fuit Nabuchodonosor, et Pharao, ellio-
cersivit: Act. x, 1, 2 et seqq.,et uti paulo infra die barbararuni et Romanafurii genliiim niultiiiido,
monebimus, exemplum hoc innuit taniuni servandce quaa rion credunt in Detirii. Tertii, qui lani.uiii.in
niemoria;gratia, ctim hasce Epistolas sibi, vel aliis . carne r.suhi7circumclsi et spiritum incircuiiicisuin
explahare cdiitigefil/ ".' Jiabent, ad qiios prophela dicil (Jer. iv,"'4$ : Cif-
"(1024)Ad perfeciionem sensus hic aliqhid desi- -cumcidiminiI)eo vestro, et nolile circiiinciderecar/iem
deratur, vel certe .einendaridum est: fnrtasse pest prwputii vesiri; el alibi (Jer.ix, 26): Oinhes genies
verbum prwscila legendum commemorqt, inieliigii, iiicircnmcisi carne; domtts vero Isrqel incircumcisi
vel aliud tale vefbum : videtuf'eriim perhsecopera : sunt corde. Exfremi de quibus nuiic dicitur : Quia
. prwscila illud ililerprelari voluisse, quod Aposlolus ; aliquando vos gerttesincarne, qui dicebaminiprwpu-
. iu hoc versic. ait: In qperibiisbonis, quw prwpara- -.litiin ab ea, quw dicitur circumcisioin carne:indnu-
vitDeus, ul iniilis ainbulemus. .'-."' - facta, qualis hotlie universa esf trirba credenlium,
11025) Hic.in aulog. marg. legitur cap. -VI. ef lolus e gentibiis miindus est pleniis. » "'-..'
(1026) De liac quadrimoda divisione Judseosinlei' ^1027) Hic in autbg. ' marg. legitiir cap; Vll;
ci genles, ita divusHieron. in hanc Epist., ct hunc (1028) Pax scilicct.
-'
PATBOL,CXXXIV.- t . 18
S55 ATrTONlSVER.CELLENS1S; EPISCOPI - fisr.
principJMin(Joan. vnj, 25). Verum ha3c syllaba A venerunt. El pulchre subdit: Per eiucem tnleffi-
longa est, el prinia. Qubd longa est. asternitatem, . ciens iiiimicilias iiirseinelipso. Per cruCeihihtetfecit
non temporalitalera Chrisli significat: quod syllaba; Christus inimicilias, id est, omnia adversa anim~e.
qiiia in Patre est Pilius, et Paler in Filio, et hoc Et ubi ? In semetipso, id est, in carne sua , id est,
untim esl: quod veroprima esl; quia Filius secun- per carnem vicit carnem , el carnalis Jcgis obser-
tlus non est; ut illud : Ego sum « et a, priinns et vantias. Ei venii, aimuntiuvil (1051), etc. Hoc ideo;
novissimus(Apoc. i, 8) : novissimus, quia nasci ct quia longcgentes erant idola colendo, Judxi prope,
mori voluit: % autem tcrtia esl ad finem littera, qnas propter Iegis notiliam.
significat Spiritum sanclum non ad finem (1029) Sequitur : Quoniamper ipsum, ete. Uiriquc (1052),
tendere, sed in supcrna majcslate semper prsccellcrc. id est, Judffii et genles; per ipsuin, id est pcr
Ideo Apostolus clicit : Quw sursum SHHIsapite (Co- Chrislum; accensiim in utio spiriiu, id esl per
loss. lii, 2). Et idcirco monemur, ut quotidie sur- amorcni sancii Spiritus, iu quo clamamus : Pater
sum cor habeainus. Non enim dubito ul in liujus nosler, qui es in ccelis(liom. vui, 15).
excellentissima gloria Aposlolus inhabitans ita lo- (1053) Sequilur : Jam iton esiis liospites,elc, id
queretur : Unum autem, quw relro sunt obliviscen^, est, exlranei, et peregrini, ac proselyli. Nec enim
in ea, quw ante sunl, extensus, sequor, seciindumg separavilvosDoininus a populp SUP, dicente Isaia :
inleiilionem, ad palinam supernw vocationis Dei El iion dicat filius adventv, dicens : Separatione di-
(1030). Uligitur fial pax, ad p conjungilur a vo- videi tnc Dominusa popnlo svo (Jsa. LVI,5). De eo,
calis, ne p muta remaneat, quia Pater voci, el qucd ad itl, qupdSiipra dixcral : Peregiini testamcn-
verbo suo semper adncclitur : sed ut pax sil, ad- toitiiu, liunc respondit : Jain non estis hospites,clc.
dilur x, quce duplex ponilur pro duabus consonaii- El ad illud, quod pramiiserai : Alienali a conversa-
libus littera , quia paiticipatur Patri, el Filio , ct tione Israel, modo redit: Sed estis cives sanclorum,
Spirilui sancto. Dislant a se appellaiionibus h;e eic. De eo qnod in unaro civitalem cceleslein con-
lillerae et personis. Quarc ? Quia illud ;;, hoc a, vciiiiiiii, ideo dicunlur cives. Quoniam in eadem
islud a~.dicitur.P auteni litiera esl, sed subsianiia- eivitale rector, el princeps csl Dominus: ideo do-
liier : simililer a littera substantialiier, ct x litlera mestici Dei, de eo quod sancti sunt, qui Deum
substanlialiter. Ita Pater, Deus natur.ililer , eic. aliquo modo, id esl, aut mentc, sictit Abraham, aut
Sicul pax Iribus lilteris scribilur, ita Dcus Trinitas inenle et corpore, "sicut aposloli, viderunl. Qui
cst; ct sicut pax, ila Deus singularem obtinet nu- aiiteni sine aliquo liorum crcduni, cives sanctorum,
nierum Deitatis. In hac igitur copulatioue litterprum, et doiriesilci Dei ri.onsuiit.
Irium divisio non admitlilur, ul pax iniplealur : si C Sequitur : Superwdificati, eie. De eo quod his
enim vel unum suhtraxeris, ncc Trinitac", nec pax verbis aperle oslendit alios essc sanclos, alioscives.
erit. Sequitur : Qui fecit utraque unum, id cst. Siquidcm super~edificafosdicit islos super funda-
Judseos et gentes; ut illud : El alias oves liabco nientum aposloloruni, id est, ut prsecepta, ob-
(Joan. x, 16), elc. servoni Christi, quce picecepta fundamenta sunt
Sequitur : Et medium parielem, etc. Medius pa- apostolorum, qu~e fundanienta superietlificaiio-
ries, et maceria ulriimque populum dividens, onera iiem habent ex vita, ex nioribus, e\ disciplina.
Jegis ftierunl, qn~e gentcs delenebat, ne Israelitis De eo quod primum funclanientum est in Christum
jungerenlur. Ipse paries, hoc est, legis littera , in credere, et in illo spem iubcre. Um!c sequiltit':
hpc. IPCPinimicilia lipmiiiaiur, legem mandatorum Ipso summq angulari, etc. Fii.ndainentuiriCliristus
decretis evqcuans, id est, circumcisicnis , et simi- est: quiideo lapis dngularis dicitur,'quia tliios in
liuin, quce, noh Dei lam volulilas , qrianv pqpuli du- >sua fldepopulos suScipit; idep. auiem funclaiheiiiiim
rilia exigebal, Has ininiiciiias ljil.it. Dohiinus , eva- elsummum, quia in ipso et fiiildatur pi cpnsuiii-
cuans legis lilteram. Dominus enim Sabbati, obser- matiir Ecclesia ; in.quo dicil. omriem cedificatioiieni
Valionenilulil Sabbati corporalis. crescere. De eo quodwi lemplo'saiicio:'--.no'n pnssiint.,
D
Ut duos condat, idest, dtios recipiat pqpiilos in lapides non sancti poni, ad comparafionem tenipli ,
sua fide ih iinum novnni hbminem, Isti suiil cluo Salonionis; -si "ediJicaliocompagiiiata.cfesciliit lein-
parietes. ex diverso yenientes ad tdpidem ghgiila- plmn sqnclum,studeamus esse, lapides vivi-volvunivr
_ terrain (l"034)..Namcuni Vivi et polifi fueri-
rem, ut essent unuiii fide et nomine, id est, 'Cii.fi-" sttper
stianii XJnum pafieteni angelus, id est pastpres "riius, sediftcabimurin lemplum sarictum , erilqiiein
nobis arca, cJieriibim, et propitiatprium , et piariia
(Lue. n, 9), alteruni Stella,[idest, magos(M««/i.n, 1) sacranienla
adChfistuhi adduxit. lstl e iphge, illi e pfeximp coeleslia. _
(1029)In aulpg. fideiii, qriPtlsicrii meiidam ccrri- (1032)Vulg- ambo. Divus HierOn.in hanc Epist.:
genduin cufavi. uterque.;' >. '
(1030) Philipp. iii, 15. Vulg. ita habet i-unum-, , (1055) Inautog.Tiiarg. hicJegitur.cap. VIII.
'quteiriy^t&qutaemreirb.isunt qbliviscens,ad eqmro (1054) Scilicet, sicul illi lapides, de quibris dicit
quce suhtpriora extendens ine ipsum :(Vers.M), acl . Zacharias ix, 16 : Lapides sahciielevqnitirsupcr ler-
keslinalumpersequor, adbraviuiiisupernwvocaiionis '!•«»!. div-usHieroii. tamen , qui in hunc versic.hu-
Deiin ChrisioJestii jusce Episl. iiuncce texluiri Zachari~eadclucit,-.loco
(1031) Vulg. et veniensevqngelixavit. 'elevaniur,ieque acauctor noster, legit volvi.iiiiiif.
557 EXPOSITIO 1N EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD EPIIES, S58 -
Sequitur : Li quo et vos, ctc. "Deeo quod magua i&.Jesn. et vinclus pro vobis, qui estis ex gentibus,
moderatioiie adEphesios exhbrialionem proferl, pcr coguovi niysleriurii, ul illtul quoque vobis traderem,
quam liorlatur, ut suppleant quod ipsis decrat, cor- sicul in hac eartem Epislola anle paululum sum lo-
reclique atl integruni tcmplunf flanl Dei. Dc ee qued cutus. Debetis autcm audirc tiispensationem gratia;
hic deslruilur error illorum, qui diversas naluras Dei, quce'dala est mihi in vobis, qui eslis genles,
nsserunl, cnm Apostolus, quos dixerat csse sine pro qitibus el vinctus sum. Polnit enim dicere:
Deo, nionel ut iiant leniplum Dei. De eo qnod sunt, Ilujiis rei gralia ego Pauhis vinctns Jcsu Christi
qui per "edificalioneinconslruciani non "soloshomi- pro vobis geulibus cognovi niysierium, sicul pra>-
nes sed et angelos inlelliguni', quia angelorum bo- dixi in motlico, clc. De eo quod, si quis superiora
norum et aniinaruni sanctarum una est Ecclesia. liujus Epislola. allcinlai, vidcbil ea rcvelata mysle-
(1035) (CM>.III.) Sequitur : Uujus rei gratia, elc., ria, quoruiu partcm modicain jam dixil. Verum non
id est, liujus, quam .supra commemoravi, t|iiod qiianltim polui, sed quaiilum capere illi possenl,
Filius Dei gentes el Judseos salvaveril._unumque fe- ~di\i: Quoniam nnlla Epislola lam recontlitos sensus,
ccril, non ipsorum meritis, sed gratia sua. De eo quam isla, hnbel, quos 5'"Aposlolus nosse gloriatur,
quod vinctum sc dicit, aul calcnjs, aul Ghrisli ct nobis oslentljt brcviier indicaios, ut attenliiis,
amore, aul sarcina corporis; quia gcnliuin aniore I" qu~escripla siinl, reqiiiramus.
hic tenehaltir, cum cupercl dissclvi et esse rum Sequilur : Quod nliis generalionibus non fuit no<
Clirisio (Phiiipp. i, 55), De eo quod, cuiii vincuini t,o ttiiti, elc. Nunquid Aiirali.rn, Jacob, Moyses, el Da-
dicil, confirmai Einngelium Chrisii, ostendens qiianla vid, el Isaias, et cceleii prophelceillui iguoravernnl*
sit spcs ejus, quantlo lalia sustinel, qui poterat esse De exemplis isloriun (1057). DP eo qnod aut secun
gloriosus apud Jtulccos, ct doctoris honore gaudere. dtiin Moiilanum diccnms propheias ignorasse, quod
Quid cst: Si lamen, clc.: usque (1050), nisi dr- dixerunt, aul videndum quare hoc Aposlolus dixcril:
miter lc;ictis iu vobis, secundum dispensationeni noia quotl npn iu oinnihus cle filiis honiinuni dixil
divinani, non siTiindum huinaiiani doclriiiani roe absconditum, id esl, non illis, qui suiu tiii, s(;.J
diccre Jml3'0S et gentcs unuin esse in Chrisio? carnalibiis (1038). Quod si violenlus isle sensus
Aliud nihil, quoil respondeatiir, possunms invenire nlicui vfeiur, diccmliim ct : non dcfinile, el gcnc-
Neque enini di\il Ilnjus rei graiia, hoc \c\ hoc raliier dixit ignolum, -sed sic, quomodo nunc re-
feci, illud vel illud tlocui, sed suspen.sa mionc yelaliiiii cst Aposloiis; quia alintl est in spiritu
transivii ad alia. Nisi /orte ignoscciues ei, quod veninra cognocccre, aliuii vidcre complrta. Pro ha
ct ipse confessus esi, dicens : El si imperiius ser- , re dicilur Joannes plusqiiam propheta (Luc. vn, 26).
mone-(II Cor. \\, G), etc.; sensuuni in eo niagis ^J Ei Salvalor dicit: Multi prophetw (1059), etc.
qurcrainus ordinem quam verborum ; qui sic rechii Quod esl hoc sacrameulum? Utique gentes esse
polesl : Hujus tei gralia, cgo Paulus vinctus Chrisbi cohcvredes et concorporales. De eo quod genles
(1035) In autog. marg. hic legitnr cap. IX. brium Chrisli aibitralus est (Exod. xi, I.sai. VH,
(I05G)Deficillortasse, elc, vti ad fiiicm, vcl aliud li) : Ecce. inquil, viigo in ntcro concipiel ct paiiet;
tale, ita iil legi debcrel: usque ad finem, usque, eic, \ ct nlibi : Erit virga Jesse, cl qui surgel ad regiiaiiduin
vel alio simili n.odo. genlibiis; in ipso genlessper.ibiinl (Isa. \\, 10). El
(1057)Ab hoe inciso imperfeclum sensum redilenle ne longum fiat, pauca cle psalmis dixisse suilicial
occasioiicm siimenuis scvpein hacEpist. imperfeclos (Psal. xxi, 28): Et adotabunt in conspcciii cjui
liosce bcnsus, ct inlerruplas propositioues, imo et omnes familiw geniium; et iicrum (Psal. xvn, 11):
adverbium illud , de eo quod atliiiveuiri, qu~enun- Qmnesgenles scivicni ei. Et arilmc mauifeslius de
quam vel saue peiraro iu «v.tcris anierioribus Epi- populo Isiael, et de Dornino salvatore (Psal. LXX,
stolis. Scilicet brevitalis causa sunimarium expbsi- 15, 16): Visita vineatn istatn, et pcifice eam, quam
' tionis, potiusquam cxposiiionein lexere voluit Atio plnnlnvil dcxlcra tua, el snperfiliuin, quem coiifirma-
nosier, ea sane inlentione, ut eonciouaiores. vel alii, sti t'bi. Cujus eiiam corporis dispcnsatio in cousc-
qui in Epislolib divi P.uili pro sc, vel pro aliis medi- queniibusindicalus(//w/.,18): Fiai manus ttia sttper
lari, vel eas evponcre cnpercnl, in conipendio ea in- virnm cicxleiw luw, et super filium lioininis quem
dicata reperircnl, quaa a sanciis Palribns prolixius E) confirmasii tibi.
exarata Itieranl. Scilicet quolies ait, quod et scepe (1058) liii alium ex imperfeclis sensibus, qucesupcr
niniium, de eo quocl, subintelligenduni vidclur; \ide adnolavimus. Scilicel per illud de eo quod ad diviiui
divum Ilicron.mum, Aiignsliinim, vel alios; ~.cl llieronyuiuni mittit loco cil., uhi ail : i Aul igiiur,
etiam intelligcridum : tiola, loquere, aul similia: jtixla jionlaiium, patriaichas, ctprophelas in exstasi
Ilujus asserlionis argumentum prrebebunl exem- ioculos accipieiidum, el nescisse quce dixeiiul : atil
pla, qu~eseqiienlur adivo Hieron. allala,q~"iv inntiit si hoc impium esl (spirilus quippe prephciaruiii
auctor nosler in adnotata iiuperfecia propositionc: prophetis subjeclus cst) inlellexeruni ntitpie qua;
de exemplis isloruin. DivnS enim Ilieronyimis hoc loculi sunt. Et si intcllcxerunt, quserilur quomodo
loco ila habel: c Utrumnc Abraham. Jacori, ctMoy- uunc Paulus dieai. quod aliis generalionihus iiou fui!
ses, Isaias, et ctelcri prophelce illud ignoraverinl, notum Iuisse Chrisli apo«toIis revelaluin. Aui ignur
an non? A tpiibus essc pra>diciumadvenium Christj, illiid es.t responilendiiiii, qnod caute Paulus sjgi"an-
et vocalioucm gcniiuin, Sciiplura couinieihorat. torqiie teslalus sit, filiis hominum igiiolnm iiiisse
Abrahain quippe viilil diciv ejus, et hetalii'- e"l, el ipysicrium, noii filiis Dei. ad quos loquilur (Psal.
dicilurci (Joan. vm, 56; Gen. x.\u, 18) : Benedicen- XMII,6) : Ego dixi. dii eslis, et fiiii Excelsi omnes:
lur in semiiiciuo omnes genlcs, El J.icob tlc co, qui quod scilicct hi, qui spirilum adoptiouis aceeperiiU,
oritindus csset ex Juda, prophciicc loqnilur (Gen. de quibiiSpalriarcho; ei prophelrc fucrinl, Dei scie-
"XLix,10) : Et ipse erit erspeclalio genlium. Moyses . rint sacramciitum. J
q.ioque majores diviiias Êgjpii thesauris, oppro- (1039) Luc. x, 2>'. m«//i propliclwet reges, (divus
559 ATTOMS VEBtEI_.LENSiS"EPISCpPI '•-. "7"" 7 E60
cohseredes.sunt Israeli, et meliris Christq, ut hsare- _ Lsacramenlum est ci revelatum, ulnon solum genli-
clilasnostra dicitur, sint el cohwredes,Chrisli(Deut, bus, sed et principatibus el polestalibus per Eccle-
xviu. 2; Psai.xv, S),Viii\i\iA:Hwredesquidem.Dei siam manifesta fierct multiplex sapieniia Dei, quce
sxciilorum olim desiinata,
(Rom. viii, l"i),;eie. De exemplis licereditatis (1040). juxta propositum veterum
Iteiii de exemplo mcmhrorum, ad hoc, 'quod ait: nunc consummala videlur ih .Chrislo. Multiplex
Concorporaies (1041). De ep quod in duobus poterat quoque Dei sapienliarper Ecclesiam peinunc et
siliquid. iu tiiio corpore diversuni suspicari : ,in eq pfincipaiibus ei ppteslalibus reveiata. est, quam
quod siibtiil, et.comparlicipes, omnis diversitas plim i)eus futuram in sua mente decreverat; et nunc
aJiIata est.rUbicomparticipalio est, bihnia conimunia psseperfectam, exeo, quod videmus, cbgiiosciriius,
sunt. Db eq c[(ioii iliechdb. Per Evqncjelium,elc, De eo qiiod crux jnoiifsolum riobis,;Sed ef angelis
superbiam cxcludit: quod cniin sic, non sibi, sed mysterium, quod igiiqfaliant, apefuit; unde rever-
Dei gratice ascribit. Non cniin humiUlalis discipulus: tente cumcprpore acj cceltim dicuut : Qqis estiste,
' sc Chrisli perse- quivenit de Edom? (Isa. LXIII,1), etc. JDeeo.quod
poteral superbire de scientia, qui
eutoreni ct Ece!csi~cvaslalorero - coromemorai. JNaitt inultiplex est, el mulia varietate dislincta; hsec sa-
- stinl qui cuni rcprehendiinl, qiija di.\if sibi revela- pientia (1045), Vide.cunas Chrisli; vide pariler cch-
lum, quoil prophctas latuit, } lum. Vagientem in prcesepevide; audi arigelos lau-
., gcquiliii'-.;. Miliimihinio pmniuiii, clc Et rceic drintes (Luc. 11,13, I4).lierqdes persequitur(|fai(/t.i
liinriiliato data csl hicc gralia , quohiam omnis; qui ii, 5); .magus atlorat, Phafis~ei igriofant queni
seiiuiniiiai:,; exqitabilur (Mi-illi. xxiu, 12; Liic. xiv, slella nianifestat (Mdlih. 11,3). Baplizattir. a servo,
ll).De-co quotl, si invesiigabiles(1042)_ qiiqmodo scd a Patre laudatUr. Aquis riiergiltir, sed, eolumlia
eiohgeliiqntitr, ct aboCOiidiliimquoniodo proferlur. desccndit; imo Spirifus in columba. Adpassionem
Qiiod dtiobus modis solviwr: sive quia anlc Chrisii .venit, et timef pali, vult calicem fraiisire (Matih.
ailvenluiii craril invcsligabiles cl abscbiulifcc, scd : xxvi, 59), et Petriim increpat, quia calieehi liiriet,
post Doniiiiiativeiituin suiit revelaice: siveqiioe ria- Quid haq stultitict prudenflus, varietaie distinclius,
tura sua hoiiiini invesligabiles efani, hce, Deo fc- sapieniia obscurius| quani fecit in Ghristo Jesu Do-
.vclaiilc, siint cognilce. ,Qiiia aliutl csiad. secreiuni niino noslro? Siintqui islam junciurani -sernipnis
proprio ingeiiio pervcnire, quotl, postquaiiviiivciiiuih Ecclesicc factam intelliguiit (1046).
sil, Icsinii ossc" iiivesiigabile : aliiid, quod per se . Sequitur : In qub<hribeiiiiisfiduciqm,etc, Kili.ilest
inveniri noii (iotesf, Deo revcianle,; cognosce're_; unde magis, quam de pnra conscicntia conftdere
qued , ciim scieiis , ct aliis dixeris, hihileminus in* ...possimus, ut illud.: Si cor nosirum nori reprehendit
vcsiigabiic>;pci'iiiaiioi; sicut ftiit. libi, qubsquc po-'. J.nbs:(I Joah. III, 21), ele. Magnum esfliabere fidu-
gnosccrcs. Uiitle Psaiiuisia : Qiiaiii inpgha muttiliidb "cianv; sed-(lQi~)\ Iiy cbhfidenlia, nt iirmiqf sit ac-
dttkedinis {llsal. xxx, 20), clc. Pctest cl iia inlel- cesstis'; 111- accedenles aliquid de ejus iriajeslale as-
Iigi: quoiiipsa scectiia illutl igiipravcrint, id esl, sumanius, quasi dc fadio solis calorcm alqtie
lioniines iir; saiciilo ra|ionales ac spiritales. Dc splendorcni. Dc- co, quotl qui sapientiam habet,
exciuphs s~eciili(1045). 7 .7-. ihielligal in Christo sapienliam, similitcr de jusli-
. - Seqiiituf : Ui iiinotesccrctnitnc (1044), etc. Juxla lia, veritatc, paee et castitate polcst intelligi
dorium graiice Dci, qii~edala :cst Aposiplp, ut evari- (1048).
1 (1049) Seqnilur : Propter quod peto, elc De eo
gelizaret divlli;isiiiVcstigibilcsChfisli.Idcireo ipsUiii
llieroii. Ioep rcgcs, •n hanc Epist. legit, jnsli) volue- (1015) Divus nieionymus in hanc Ep.: 1 Sxcultim
Tiinl videre qufi;vbs videtis, einon viderunt; el qudire .quippe liequenier pi-o his, qute in ssctriilpveisantur,
ijuwaiidiiis, cinonaudieruiit, accipitur. Sicut Paulus ad Gaialas loqfiiiiir'dicens.
(i040).Scil. vide divuni Hieronym. in hanc. Episl. (Gai. 1, 4): Ut eriperet itosi de prwsenti ~sa!culbiie-
iii supracitalosiexlus, scilicel,~ Deul.
' "Jibm. ; x\\\\,.Psal, xv, 'quath. i.-El-i'nalio loco (Ephes. li, 7): Uiosieiideret
yiii. ... . '. swculis, pro ep qiiod esl, his piiinibus,
> (1041)jlatliviisllicronyiii.::« Concprporaiesauleni invenluris
tit p1
'- qucein supervenieiifibus scecuiisfuturci eraiu. 7
illiid sigiiilicai, qt|ciiiatih)odriin-ih.!rinocofpbfe : ;(1044) Vulg, ;.uiinncilescai. Divus auteih Hierq- ,
pliira siiiit:iuciribra : verbi causa , oculi, inaiius, ny.m. in hanc Ep. ul innoiescerel,'
auips, pedes, veiitcr el geriua :;et'curii in uno sint (1045) Vide scil. divtim Hiefoiiymtirii, aquo^x^
cbrpore,Jiabeant dilfereiilias suas, etpro se invicem cerpta, el in cohiperidiuinredacta ha>eexplatialio.
Itcicntiir et doleaiit: sic licct tliversas habeanl gra- =(1'845) Divus llierori.iii Ilaiic Ep. : tLicet eriim
tias, hi qui i.n Chrisio crcdidcrcV iri uno lamcrf sint a plerisque secuhduni 'ordipem, jiincluramque serr
Ecclesia}cprpore cbiigibbali, El iri superipfibus qiii- :moiiis, elEccle.sia facta intelligi ppssil," et 7rpo9eut._;:,
(lcriiliiidbiisverbis, id esl, ineo qiiotl ail, cohwredes ;id_ est, proposiiip, quauv nos geriere riatuiaii in
el coiicorporales; polerat iii uiio Corpore iliyersuni Latlno sennbne iproposuum 7iiahei~.i~.~s expressani :
aliquid suspicafi. Ex7eo aiileiri quod addidit :'-et tanieri SapientiariihagisJn:Chfistb "facta pbiesiieso^
.'companicipes prbmissionis.iti Clifistb Jesu, oiiinis nare quani caBlera.Fqliium qiiippe Dei sdpienliitsest
penitus divcrsitas amputala est. IJbi eiiririuua cohi» liominibus(I Corii, 25). Vi;ie rei. conffa Ariaiios. »
.-paflieipaiip esl, univefsa coinniunla sunl..».- ".. (1047) Scil- sed et Jidbere
' lidaciaihiriconfideip
; (1042):ila Vulg,; divus lairieh liieronyhius inwcisl!- tia,elc.
. gabiles i qubcl ineiius negalionem soriat: nam inve- (1048) Videdivum Hieron. Iioc Ipco."-;'-.
. •siigabiles a.yevbo invesligo, res, qucc inveiiiri, po- (1049) In aulog, mai'g, hic iegitui'*cap.: X,
'
. tiusqriatii stii qua! noh ulvciiiri qtieiint, cxprimefe
•yitour' : -
56J tXPOSITIO INrEPlSTOLASpAULI. .— 1N EPIST; AD EPHES. , ; 562~
. quod, ne deficiam, el."ne deficialisJegi polesl,;pr6- _ Ecclesia niqnetuf, ut genua llectat (1053).Dequarta3
pter Grcecisernionis ambiguitaiein. Sed si ne clefi- qualitatibus genuflectionis (1054). De eo quod
ciam legeris, erit sensris : Video ad prredicalibnem .qu~edamexemplaria habent soluinmodo ad' Pdlrem;
mqam riiiindumveniread fldemet idoloruni templa ul non solum Christi, sed oinniuin crealurarum ra-
squalore repleri, el ob hoc diaboli insidias atlversum. tjonabiliuin Pater sit, nota quod non d.icit: Othms
n.ie excitalas, tu tenlationibus lassatus prccdicare palerhitas nala,iiiil creata.esi; sed, nominalur; qno-
desifiam(1050). Ideo magnopere peto ne succuni- niam aliudest lipmeii patemitalis mefefi, aliuti
bam : et hoc^pro vohis; quia quodpaljor, quqd aifli- lialurce censprliunihabere.Kota,quod sicitt esseiilice
gor, vesln-esaluiisbausa fit. Quce iribulaliones suiit nomeil, utillud : Qui est, ihisil me (Exod.7iu, 14),
gloria vesifa; quia in Judaismo gloriosus esse pote-. vcl bonitatis,.iU illutl : Nenio bbnus, nisi solus Dens:
rara : nequaquam ialia palerer, :.nisicertus'remu-7 (Luc. xviii, 19),,dat lioriiiiiibus,ui esse dica.ritu"r,:.et_>
'rieralione essem, Si vero, ne deficiatis, legeris, liic bpni, ita Ct paternitas, ut illud : Qui fuil Selh, qai
erii seiisiis : Petq ne deficiaiis hi iribulalionibus fuilAdain,cjuifuii Dei (1055).Sed quomodoin cwlis?
meis, id esl, ne meis tribulaiionibusscandaluiii(iilei Sicut eiiini, nqs dicinins AI)ralianv,et prophetas
paliamini. Magis timef in discipulis vuliiera menlis, patres nostros, ila angeli gaudent dicere archan-
quam in se vulnera caniis. Hinc Galatis dicit ::Ten-:\ gelos patres. Npn eiiim viftules, doniinatidiies et •
ialiohem vestratn incdrne meq.nonsprevislis(Gal,fv, . ppleslates dicerentur, nisi SubjeClosaliosJiaberent.
14). Nunquid hon iiae re nioveiilur? Un.dePsctl-; Sequitur : Ul del vobissecundum diviiids,-eic. ic
misla : Mei auiem pene nioii sunt pedes(Psat. LXXI, si dicaf : Proplerea. cii.rvogenua mea, ut del vobis
1), etc., usqiiequo : Ergo sine causajusiificavi. Nanv secundum divitias glorice suse virlulem, id estên~~ff~i^
qiiodpfp Ephesiis (1051)passussit inulla, ipsenia- sqrlium majeslatis stice,vosqiie confirniel p^ftq^pirfil^f^
nifestat, iibi ait : Si secundumhoinineni aclbeslias lnin ejiis, sed lii iiileriore lipmine j^quiajjeqiibnfl^-ssjvv^
(1 Cor.-xv, 52), etc. Item. JVo/ovos ignorare de trh. expedit, ul exterior affligatur. El habeatistellfisfufii;?/ \~^
bulalioheiioslra, quw fctcia eslin Asiq (1052), clc. Jiabilatorem in cprdibus veslris, ct hoc:p6)z$cQm.--;*J. y ^J
Perfecte-peiit, ne Ephesii deficianf in . tribulationi- sed fides charitate solidetur, hoc esl, i'aa^^(j/gi~^^^^
bus, qiias pro ipsispatiebatur; quja eis.Evaiigelium fundali; ut illtid: Dei agriculiura, Dei wdificatW^
pr;vdicabat. Quce pressurce, apud infideles poeiiDe, estis (iGbr.iu, 9). '..-.
aptid crpdentes gloria, atque victoria. eraiil, qnia Quia lunc .incipienles: (1056) compreliericlerecum
vincit, qui adversariis non ccdil, omnibus sanclis, elc. Et cuni hcec literinl iiriplela,
Seqiiilur : Propler qitod curvo,elc. Sjcut octili,itci lunc impleaininiin oiiaitplenitudineDei (10o7).Forle
sunf gentia iiilerioris jiominis, ut illud..: Conforia-, ' pqtest dici Jongitudo cceli el terrse, abpccidenle.
mini' nianus diszolulce,et genua clebilia (isq.xxxv, usque ad orientem,- a meridie usque adseptentrio-
3); ei: Iri liomimJesit pmfiegenu (Pltilipp. n, 10), nem.. Sed quia dicitur cosIumjuxtaEcclesiaslen ,ro-
etc. Non quod angeli, yel animaj corporea genua lundum (Eccle. i, 6), et in spliceraemotlovblvi, roturi-
habeant, sed per geiiieulatlonem nientis subjectio. ditas noil Iiabel latilutlinem vel aliiluclineni,.qiiia.
inielligenda est. De eo quod qui.Dqo seryit, genu ex pmnibus parlibus wqualis est. Quid ergo pef alti-
fleclil Deo, iia qui servit libidini, avarilice et irce, . ludinem. nisi angelos; et per profundum, nisida;-
genuaflectit diabolo;. ut illud : [Reliquimilii septem niones; el Iqngitudinerii el laiitudinem, liisi ^qua;
millia virorum (III Reg. xix, 18), elc Sed his diclis roedia stinl, .debemusaccipere? Quireniiiiad meliora.
. npii evaeiialur geniculatic corppris, quia et Appsto- proficiunt, liabent longiludineiii; qui yero, earriah;.'.
lus fixis genibus pravit in littpfe (Ac|, xxi, 5); et ler vivendo ad ima tendunl, Jiabenl ialitudiriem.,
. (1O50)Verliumdesinam desideralur. Divi anteni prorsum ignorare fateor.DiVusenim Hieroiiyni.qna-

Hieronymi auclorilate suffultus ' illud
' adtlere aiisus liior in medium profert exemplageiiufleelioiiis, qu~e
smn. 7 '.'.'..- -: -. ••; diabolo lil per peccaliim : periibidineni scilicel, pef
(1051) Aiitog. loco pro Epliesiisliabet professus, ) iram, per avariiiairi et gulani, '.'.' j
qupd. divp Hierqiiymoiriilii aslioulanle, uli supinum (1055) Liie. in, 58. Atl intelligeriiiani hii|iisce • - .'
CiTorem,emendare visnni est. . _. expositipnisadeaiur tlivus Hierenynius irihanc Ep.,
. (1052) Verba, Item... Asia, in iirio raarginele- qui ait Deiim, si.cutesseulicesiue npiiien, atque sub- ..,'
guntur. stahtice etiam cceieris inipertit elemenlis, tit ipsa :
(1055) Ita in Veteri.Teslamento oraiioneni, et qupqiic"esse dicaiuur, rion qitod secundtini rfaltiram
adoraiiohem lieri ssepiusleginius, qnam Mardocheus siiii.,(fiiilenim tempus,quando un.iversarioh fiieriint,-;'
facere fehriil corahi Ahiaii {Estlier lii, 2) quam iri- etrursuin, si.ypiuer.il, in nihiliiirircverleiuur) sed ;..
btis iehipbribusin diegeriiia suailecfeuscoram vcro ut esse cIicaniiii',boiiitaie Sua largilus est : sicpa- .
Deo Danlelfaciebaf (Dan. vi, 10). Et in novo pluries tcrriitalis npmen cx semelipso doiiassc. Quotl de
coram Jesu Christo hanc ila adoraiioiiem faclain pateriiiiate et esseritia,. idem et de boriitafe intel- .
legimus, el ab ipso demuin Filio Dei coram Patre, lige, quce nafura soli Deo, participalione auiem, et
(Luc. xxii, 41) ,.ibi: El posilis genibus orabal: uiii c~eteriscreaiiiris attribriipolesl. . :
pralioriis divinum.illurfi typuih tradidii.in ea yerba : ,(.1056) Vulg.-H(' 7)ossiu's.7Forlasselegcndiim
•
inci-
Pater, si vis, iransfer calicem isitim d riie; vernintq- pietis. :,.,-: , .;....' .•..'
men iipii tnea volunlas,sed luafiat. . -:';' (1057) Vrilg.7JHpiniiein pleniiudiiiem.Divo auteiii
^1054)'De quatuoi potiiis legendtimputarem, si Hieron. in hac Ep.ceiiseiUil textus nestei; quainvis
ad divum Hieron,,.iiii nios esl, auclormpsler leclo- alii juxta '--;"
rem ttiittere vdluerit -;:vel certe~ ejris serisum"me - . Vulg.legant. •
, ;- -; „_., . .'-,.. .: ..,•(.
563 -.'-.. &TTONJSVEllGELLENSIS EPJSCOPI 564
quia tata et spatiosa via esl, quafducit ad morlem A-Sequitiir : Ut cligiieambulelis, elc; De eo-.qupd.digne
(Matlli. vn, 15), Ilem habtiil Chfislus profunduin,: ambu.Iai, qui ingreditur pef eurii, qiii' ciicil,Ego
. ad. inferna descendeiido ; aliiludinem, coelos pp.ne-r sdiiiviq (Joan. xiv, "6; Isa. xxx, 21; Prov.ix, 27 j,
tfantio (Psa/. LXVII , 19); lalitudiiiem el- lorigitudi-- Psal. xxxvi, 25), eiG;: et qui noi.i declinat ad clexle-
nern, "apostolds;adomnes genles riiillendo-• ut iilud :; faiii>nequc ad siiiistfam,; el .avertit pedeni stiiimab'.
In ornnemterram (Rom. x, 18; Psai, xvilij 5), etc.; dmni via~mala (Pscdicxvm, lOi), eiiiiquq.perfici-
De eo qiiodJiis verbis crricis, el siatus et niysteriuni luiya Domliipgressus lieiiiinis dirigeniar (Psql. xvi,
astendilur. de quo "jaihs~epedictuiri <3st.Post hcec. 5). El beiie subdif : Cum oinni, npii cuni, aliqria,
euiemus discere noii .eminentem sbluiniriodo cliari- 7 /HtHii/i/rte/qupiiiaihriquise lefraih .piiiereiiiqriepon-
laleiii, sedsupereminehlemscieiiliwclihrilalemClirisii;; siclcrat, -nunqnairi siiperliia clevabitur ; et qui Dei
. In quo aliendenduni quod grandem: el iirihieiisarii celerriilate perspccld brevilatem hujus vitcePorisidc-
Ghrislus scienlias Jiabeal chariialem, Id esf, eoftim : ral, seinpcr anie dciiios habebit inieiiium sempiter-
qui se scire desiderant, qui in lege ejus meditantiir ntini," critqiic liumilis"atque dejecius.Jl/ans.Kcatt/o.
die ac nocte (Psal. i, 2), qui verba verlunl iii opera. esl, qiicti"iirijla passibiie iiiiiiaiur, cui'prp.ihitlilur
Ef qui lalis est, -01 dignus sit per scieiiliam suahi ; possessio ierrce(Ps«/. xxxvi, 11). Isii etiairi srippor-
Superemiiieiitem Christi cliarilaieiri liabere, iste B tanf iiivicem in clictiilaie.;Supfiorianl se piiilosopiii,
nihil, prceter scieritiam, debef cogitare. Alqueita '. setl iion in charitaie. De co qupd Jipc pfsecepto non
implebitur in oinni pleniludine Dei, rion soluriiiri intligent perfecti (1065), qtiia "iioniiabeiU qupd siif-
praeseniisascrilo sed etiamin futuro, hlc iiitelligen- ;. ferarif. Sed iii lanla plebe erailt .aliqui.suppqrtandi.
do, ibi pleiiius fruerido. i Sensus hujus loci sup.ra tlicttis esl,.ubi ciit: Aliey,
(1058) Sequitur '•: Ei aitlem, etc.Ordo lalis est. alleriiui poiiaie {Gal. yi, 2) : qiiod et de cqfporali-
Ei gloria in GbriSto, ef glofia iti Etclesia, et iii : bus' et de spiriLalibus iniirmilalibus. risentienduiri,
omnes generationes gloria, qui supef id; quodpeti- hionstravimus (llom, xv, i)'.
' Soiiicili
mus, vej moneirius, poluerit operari : operabilurse- seryare, ete. Deeo quod illi, qui aliquid.
cuiiduni virtutein, quw operalur in riobis, scilicet ; liahel, solliciludo sefvandi injuiigitur; ei ycro; qul"
Chfisti, securiduni quam operor. Alilei': Polesthoc non habet, acquireiidi datur prcecepiiirii.>El ideo
ad Deum lotuhi referri. Seiens Apostolos qnia secun- Ephesiis isla dicit, qiiia jam Spirilus sancti. dqnuhi
dum id, quod oportet, orare nescimus, seiens Deum 7. acceperanl. Facit isle Ioeus advefstis baifetiebs, qui,'
plus tribuere quam rogatur, et quani iiiieHigere 7 pacis yinculo dissipafp, diciiiit se uiiilaleni SpirilusT
possumuss dicif: Ei duiem (1059), etcDabit aulem _ tenere. ~Sedqueiriodp iriuiiccgfctlice-(Rpii^'xii,. 5;
seciindum viiiulem, quw operatur in nobis, Id esl. iit 1 Cof. xn, 4'; Eplies. iv, 7), sl ii.nitas esl.Spirilus ?
quoriiodo nunc vota nostra excedit. et lnerila, fri- Sed .variaj denatipiies Spifiitissunl; sed ideiri Demi-
buendo majora, quam petimus.ita cajtera tribuat, huS. Utatin corpus sumus, id est, vel Ecclesia>,vel
quce nec-(1060) meiis potesl cogilare. ipsi Dep sif :" ex virgine suinptu.hi; rie lcties incarnalunv cfedc-
glqriq in Ecclesia, quae noir habef macuiahi: deihde. res, qtieiies apparhiSselegilurihVeiefi Tesianienld.
in Ghrislo, in quo habilat omnis pleniludo divini-; : Sive , unuiri corpus ad epera;: uiius Spiriius refertuf
talis : V|uce.gloria npii in prcesehfv exiendatuf, et ad scieiUi~econiemplaliohem, Quceritrir quomodb
ih fu|uris saeculisferminelur, sed in dmnesgenera- ; uiia.spes vqcaiionis, siin domo Pairis inultw niaii- •
tiphes sil swculofum. De eo quod liaclenus de iriy- - sibties sunl; (Joan.xiv, 2). Sed iiha spes est.uriius
sterlo incarnatipnis Chrisli, et de corijunciione duo- domus, regni, ubi potestcsse varietas ineritofuM.
rum locutus -pbpulorurii, abhinc mdraliiatis incipit Sive unq spes vocalionis, id esf, fesurrectioiiis, futii-
traderepriecepta, rce ininiufaliorus. pe eo quoti in hoc Ioco siint, qui
(1061) (GAP,IV:) Sequilur: Obsecfovos, etc. Deeo : rion Spirituni sancfum intelligurit, sed affecium
quod calena et carcere, siveChrislieharitalepoiest nienlis nomiiie spir.iliis., ul-illud : Mnililiidiriis cre-
intelligi virictus,' utillud : Colligala esi ahima Ddvid D denlium eral cor itnum el anima una (Acl, iy, 52);
cum animaJonathw (1062). Polest et vinctus dici et de vidua : Ul sit sdncla corpbrc el spiritu (I. Cor.
carhis fragilitate; quoniam qui cupiebat dissolvi ef yii, 54). Uiiitatem spirilus serviit, cjui iioh rapiiiir
essisicum Ghristo, manebat in corpofe cOrruptibiii omni veiitq doctrin~e:(Eplies. iv,14), rieciiirilaiur,, ut,
prbpter auditofum salulem. Videamus cum quapta; luna (Eccli. xxvu, 12), nuncDeo, ilunc diabolo sciv
huriiililate debent loqui auditores , cum niagister: viendo. Sed habet unum corpus boriorum (1064), et
geritiuni dicat: Obsecro vos. Sed quid obsecrat?; carnem suam Deo teroplum exhibel: et,-:«ri«m'spiri-.
'
(1058), Hic in autog. marg. legitur cap. M;XI; et cwlera tribuat, qute nec mens polest cogilare.
a.utem nullibi. (1061) In autog. niarg. hic Iegilur cap. XIJl.
(1059) Loco ei autein in codice Iegitur erravit; quod -• (1062) I Regi xyiii,.!, ubi non .coUiggta-,iit hic, _
cuiii nullibiih textu, et nullum sensum apte reddere et in divi Hieroriymi exposilibhe Iri lianc Epist.,
valeai, multamque litteraiem aflinitaleni cum his sed congluiihaia legitur, . .
verbis texlus, ei autem, habeat, ulicrassurii erroreni, (1065) Divus Hieronymus, a quo h«c Interpfela-
emeiidanclumjridicavi. lio, loco pwfecti habet sqncli. ;
(1060) Autog. in eo quod nec Iegenduiri, juxta di- -. (1064)Juxta diyumHieronyniumaddendtimqp erum.
yum llierori., qui liaec ipsamet verba hftbet ibi: iia
565' 7 EXPOSITIOIN EPISTOLASPAUki. - IN EPIST, AD EPHES. . ;566
tinn; eaideriisehiiens : in tiitq spe vbcaiiqrih;;.
' iiequaV^ exeriiplqcenfifmare veluif. Cliristusiiamque asceri
'' "'"
quam dppforoissisdubitaris.: : ; ; --; densJn alfuiri captiyavit captivitate:m>C[uiarios, qui
(1065)Sequiluf :UhusD'oiriiniis,eic\Deeb quddii~e- capiivi teriebariiuf,Jiriefavif,et diaboJtiriicapiivavit;,
retici pulaiif quod Filiiis dicidtBbealboriiinus,rion _ iiairi ipsis, quds Jiberayit, divers;as:gfatlastribuit; ;
Paler; etiiem: Paief Deus, ripriFilhis. Sed aiisjfj : ut 511 ud: Dcdit donahominibus; siye,"acceptt(Wl^).
ut aut dbihurarto.:absq'ue.deti.ai^ Psalmista dicit: Accepit-,quia futiirunverai; Parilus:
que doriiiiiatiohe.Jyj.ia'diciiur ifidesfqviia osqualilef- pedit;;quia, .pfGeteritanafrat."Naniiifrumque fuit,
inPatrehij^fFiiihhi,etSpiiituiiisarictuhi'crediriius; ^ quiafiecjif;de;CC3jb,.ef"icccpifiihlerfa; cledifpef iibc;
et ummi 'bqplisma;quia riOniri ribhiiiiibus, sed iiv •qucd capiU;; apcepitperiioc. iquodcofpus est; uride
liOJiiiheTririiiafisbaplizamur (1066). facit iste ib-: esl illud.:.;Saide_{AcLix ,-i), elc.;. item : Qudhdiu
cus adversus Afiuiri, qui dicitriori.esse uiiuriisacfa-: iini de.liis.niTMmis{Maiih.xxv, 40),-pici-beeoquod
nienliini. sed disparem esse" Trinitatis. naluramr7 r ea iiuehlipiie Apostolus"nafrat, ul qttia dixerat: Siif-
Deslruif Vaientinuiii, qui dicit duq.baptismata. De. fei-enles iiivicein;(Epjies.' iv, 2),. etcl, usque pacis
co qriodvaiiiepiopositiohes,superi, perel«i. .disiin-. .(J6i"/..,3),docei~etEcclesianiiridiyersis:doriise^^^
elioneirifaciuiif serisuumûVsiipef oinhiq(1067);di-.;,,.bordem, ethdh scissariip""6pter:diyersitateiridpnofurii;
calur Patef; qriiaaucloi est brilniuhii:iperpninia.î f qriia sicui ilnusDqininus, ila unuih cofpris Ecclesia;
Fiiius, quiaperipsuih faeia sliiilpriiriia, ei discurrif ; Sequitur: Quod miictii asceiidit,etc.," id7es't, pef
pc-rcuncla (1068j '.111omnibusSpiritussaiiclus; qtiia jioc, quod desceritlit,.asceiiclit.Iiiferiora lerrccvocat
ipse datur cfedehiibus, siriequb hihil iit. Qupd vero iiifefiiiim,,cidqitein;desceii(litGh.fisthsiri aiiirila, ut
dicitur: Deus, el Pater,:iiori ided diciluf pmniura"... inde electoruin ariihias iiberafet. Uncle illo fesiir-,
De.us_-.elPatef.~ qubnicim Pater fatiqriabijiuni'est.,',";"gente iriiillacofpora sancloriini Jegiiriturfesufrexisse
qtii Deus esf-oihiiium.;Vefbi;gratia;: sf siiU.uni "de^;:;;(Jtf.fl/l.!."XX:yH^
cein {1069), qriinqueiiliVei-quihque seryi, et tiicas: audittir; qucescfipta iefarit in lege, et propheli§, ei
Isioruih omniuni iirius esf Dominris ef Paler, curri alias occnltas dispehsaiipnes, quas ipise soliis cuui
esset filiis quinqiie Palef, .el servis qtiinqueJioriii- Palre (1075): ribn enini sclie possuriirisqualiter ei
nus j id esf:aliis Pater, aliis Donlirius. angelis, el.liis, qui in iiiferho erant,~sariguisCliristi
(1070)Sequittir : Unicuiqueautem, etc.,, itl esf, proftieril, et lariien ûia p_rbfu.illiesclre riori possu-
licet Deus siCsuper omnes, el p'er bmhia, et in om-:': nius. Descendit,ef asceridit. tit qiiaeva6u&erarif, fe-
iiibits,graiiailamen juxta inensurahi credehtibiis da- plefentur. Pestfuurifhf Iipc ih Ibcb; qui dixefuiif
"
iiir, rion quqd ipse Spiri liis riieiisurari possit, "dequo", GJirislum nori fuisseante Mairiahiii'.-':•
juxla capacilatein Suam quisque accipiaf. Jje simili- *•'.'. Sequiiur ::Eiipse dedit, etc.^Duniieifihihichafrat
ludine njaris, etdiversitale yaseuleruih (1071). Nuta" Eiliumdedisse quceIn Epistoja prihiaad CofiiithipX'
qupd licecgralia dbnqlioriisGhrisli dicitur. Unde sedicit Palrein dedisse-yhi~eieiicosdes.lrult7(1071-),t;ifl
quiluf : Propter qiibd dicii: Ascendens in aittini. dixertirit Patris:, et "Filii pefsprias iribrireissehhiiisi
(Psal. LXVI ; 19). De eo qriod •riarratipriem suani..-. naturce, vel operalionis (1075). De 'eb quptf in7pi'i-
(1065) ln aiifog. niarg. iiie Jegitur cap7 XIV. ,: :YI070).iiiaiilog, niarg. Jiic legittir capi.XV. •;
i F (1071) ilfascM/oruwin autqg, legilur, quqd ju\ta
(1066) Majorem luceruiiuicexpOsitiohiprcebebiH diyi lum adimpeffecti
qiiod divumHieron. in hac Ej). alf ibi:« Et bapii- hujusHierbriyiriitexitihi, iqtiem
sina ununi; eodem enim nipdo. ef in Pafreni, et iii .' serisusihteHigenliain, turii ad cqrfectionis;ne-
cessiiaiem coihpf.obandam adducendum..duxjnj.us>.
Filiuin, et ihSpiritum sanctuiri baplizaniur,-Eiter reroehdaiiiiurii
mergiiniir, ut Trinitalis rinum appareat saefaiiieiv^ lum, 1 iudicaviiniis? Eii ciiyiHierpnyriiilex-
inm. Et iion baptizamuriri npminibusPatfis,etFilii, :Qiipd:ulriianifestius iial ihiperfecinni, ;>Iicet,
etiioii rsimiiiiudiiiem,taiiieivper rjriqcjppssit.
ei.Spirifus sancfi, sed in uric npiriiiie, quodlntelli^ iriielligiiinpiens
giiur Deus.;Etmiror qua cqrisequeritiairi urioyqca- cefle immeiisum quod dicitur, sumamus i.-'exemi.iuln'',-'':i!\iare.
I;uIo, eotlemopefe, et eodeiii sacrataiehtohaturaeî- . ex hoc si est, et capapiias cjtisJDeosolinbfa;:
versitalem Arius, Macedonius; et Eiihpmius suspi-. k quis yelit fnul.lis hominibus securidup) id
ceiitur .(concordariie. in iihpielale. discordia), et 3' qriod gestaie querinffradere,necesse^ est.uf ad men-
creatura;in.FiliP; et Spifitu sarieto eoehosunifohteni sufam hnicuique soliduni iribuat, et paries.ejusniensurany
immensurabiie esf.liapt
lenentes, diversos hcereseosrivulos duxeriiil. Uriiini -'recipjaul, cujus
sarietus iihhiensus quideiries.t, ef •nullo-iiiie
baptismq,et contfa Valenliniimfacit, qui duq bapli-" Spifitus daturJsecunduriiquqd
siiiata essecoulendil; el.conlraômnes jifereticos : .; concluditur:: tariieh.uriibuique
-'
ut sciani non habefe se baptisriiata,; sed i|i uriJt iexppdit.; > .- :_.;';.': ,_},: 7'... 7 . ... ir. :7; ,.--.-. •.•'....
Christi Ecclesia fpnleni esse:yitalemi' Pqtest uifuiri :'> (1072) Ut.in icit. psal., Mccppisii.
haplisma et ita dici; qtiod licet fer bapiizemuf, pro-. (WiS) SubauditufSo*; .,, _
pLer niysieiiuiri Trinitaiis; tairien unum.baplisma (1074) Ebionem scilicel .et.PJiptinu.r_u7, ;
reputeiiir. Unum quoque baplisina. est Iiiaqua , in (1075) P/iytis Hieronymus, •a.quo desunipfa est
1" italiabet: .«Efex-Jiocîocqjriiani-.
spirilu ret in igriei E't de-quo 'DPfiVihus'' loquiitrf ist.Ii8ee:expbsiiib,
(Luc. xn, 50):. Bupiisma liubeb baptik-ari. El alibi festissiine coriibfprialhrPairiSj el;Fiiii una diyiniiasr
(Marc. x, o^]:Baplisinaleiheobapiiz,amihi, > ' Siquideni liqc,7quqd nuric Clirislustribulssedescri'-
7 . bitur, ihpfiiha .Epistolii ad Go.ririthio.sJDeusPater
{1067)Vulgvrsitjigr;oH»ies;. , : . . ;dediSse;,riafratur;(I.Gpf,: x\\; 28) •: Atioscniin, aifv
~(i0ii$):'Joari.i, 5. Divus ahtelri Jiierqiii' ita hanc.. ;.' pQ.suiiDeus_,ih:,Ecclesia;primp aposiolos,s_ec_undo-p_-b.--
distincfionem, :qiioac( Filiuni,- expqiiit.: per pnines. pli_elqs,ter._ip d bctores , deinde virlutes:, etdoha sani-
Filius,gUiq:cunci'a;irdriscUr,rii^vadiiqueyer qtnniu ialuin,opilulaiiqnes,gub.erntttiones,,gerieraiingua_r
u"t
7(1069)Scil. libimhes, 'habet'divtis Hiefoti. {JuodSabellius hon inleiligens, Patfem coniundit, cf
" '
567 .../.-: ATTONIS VE.QCELLENSiSEPISCOW ;~ 508
riiordiq Ecelesiaeftierunt hsec pmnia^ id est, aposloli hL Sequitur : Ex quti toluin corpus, etc. De eo qtioil,
el proplietce; noii illi, qiiiante Chrisli adverilum cum in fine Doiiiinuui (1081)videfiniiis, ef iri men-
fuefiiiil, sed qualis Agabus (1076), el nunc-suiil evan- suram setatis pleiiiludiriis Ghrisli perveneriiiuis; ttinc
gelista3,-quorunvpedes beaii suiit (7so, LII, 7). Suiit , lolum corpus ejus,,qnod nunc divulsum et dilace-
el.modo doclores el paslores. Qui •dofclqrcs(1077)y. raiuiiv yidelur, in suani compagemj juncturamque
ipsi sunt paslores; quia ilje veraciler pascil, quido- > redigeluf. Exemplum hominis divisi per paftes : et
cef, In priniordio omnes docebant vel baplizabanf; nec os ossi jungatur, et a medico, priusquam sane-
quod.nunc non licet, ne vilescanl Ecclesicemysteria. tur, menibra stiis in loeis ponaniur (1082). Item
Ad quid sunl diversa offleia? Ad wdificalionemcor- similitudo deparvulo, cujus, lenon videnle, implcn-
'
pomCh.risli, Sed quousque ? Sequilur: Doneeoe- iur mernbra,. el perficjtur a^tas (1083). Ita jGhrisius
curramus,eic,: quos omnes, nisi credeiiles? Et est medicus omnipotens, ut perficiatur corpus, petles
sensiis : Hcecoflicia sunt necessaria, clonectola Ec- pedibus, oculos oculis juiigit; et membra omnia in se
clesia in mensiirqm wlatis plenitudiiiis Chrisli perve- charilate junguntur.
niat: quotl el in hac vita partini impleiur; sed in (1084) Sequitur : Moc ergo dico, etc. Deêo quod
fine perficilur. Hic implelur, cuni iia solidamur in in ccepta intentione, itl est, erga riioralilaiis prse-
flde el cliarilale, ut non jnoveanmr omni venlo do- ]B cepla perseverat, el quos superius obsecraverat,
ctrinw. Perficilur, cuin lolum corpus implelur. Sed nunc invocalione noiriinis Domini conslfiiigif Ei est
quare parvuluni se dicif Aposlolus ? Iluniilitale, an sensus : Dico vobis, O Ephesii, el ailjnfo,: ut. quia
quia ex parte videt, et ex parte pioplietat ? {I Cor. occursufi estisin mensuram ajtalls pleniludiiiis Ghri-
xiii, 9.) Nam in comparatione Judaisiui perfectUs sli, Hon ambulelis, sicuiambulaitl genles, id esl, in
erat, ut illud : C«i« essem parvtilus (Ibicl., 11), etc,; vanilale. seiisus s»i,-quia non sunt-dc poprilogravi,
in coinparatione futurce iiiielligenlia;, parvujus, quia in quo Deus laudatur : et ob hoc Obscurafi menie,
ex parlo scit. Ille vero, qiii dicil eum npii Iiumili- id est casci, facii stiril; quia per crealuranv polerant
tale, sed de conseieiilia illum hoc prolulisse, dicit: agnoscere Crealoreni, elquia noluiit, aliehati a vila
Aposlolus acris (1078) ingenii, pugnabat adversus : Dei;,i_on.esl enini vita, nisi in Deo, a quo recedenles
errpres. et qiiasj in piippi stans, giibernacuJum le- ad non esse lendunt, propter.ignorgnliam,quw esliti
nens._ spiinianlcs h~eresecn fluclus fidei sccuriiale illis. Nota quod ca3citas mentis conlemplum Dei
frangebat; nen. tamen securus, et iiitrepidus prespi- general. Nota qiiod iniloclus et ccecus iion dicilur,
ciebat (1079) venlos liinc indeproflanles; sed lion
nisi qui scire ef videre polest. Unde nec indoclum
eratilli secura vicloria, Sperabat tanieii ut, Dei
>,.animal brtilum, nec cdccuraiapidem. dicimus. Gen-
auxilio, de nienle ejus repulsa dubiiatione firriiiter <
crederet veritati, et augeret eam in dilectione Clin- lium veroiialura fuit Deum cpgnoscere posse. Sed
sti, quem sciebat et sui et lotius Ecclesiae eaput. riliiiam sulficeret peccasse; vel sero agerent pceni-
Sciendum.est quod hic 'ioe.us.iii.Grffi(!0:hhianifesliq"c.-. tenliani. Sed quid dicit? Qui desperaiites semclipsos
fil; quia dtim verbuni e verbo iraiisfertiir, scnsiis (1085), itl est, qqi-desperant.de vila futura. vei qui
bbscuratur (1080). liialoruni supplicia iioii esse credunt (iOSO).Ideb se
Filium, dum eamdem operationem psse non putat jungaltir ad nervuro : separatim-pculi jaceant, seor-
diversoriim. J sum nares, niaims alium lociim Lericahl,~alio'projecli
(1076) Unus e septiiaginla, juxla Grcecos, Jesu sinl pedes, et reliqna meriibfa in liiinc nioilum inter
Cliristi discipulis, qui fariiem in lola terra fiitiiram se dispersa sint et divisa. Finge aliqueni venire
.pra^dixit (Act. xi, 23), qiiaiii Glaudio iihperarite, tanlas scienliffiniedicuni, qui juxta fahulas elhrilcO-
quarlo ipsius regni, et Ghristi 44 anrio eveiiisse terum, jEsculapiuni possiliniitari, el inriovam figu-
statur sahctus Lucas lococit., et de qtia inier pfq- ram, novumque notrien, Virbiuni suscilare : hic ne-
fanos Sueionius iri Claiidio cap. 18 , JoSeph Aiitiq. cesse liabebit unumquodque meriibfum siib locq fe-
lib. xx, cap. 2. i stituere, et conipagem copnlare compagi, et qiiodam
i (1077) Iri imp marg. legrinlurverba licee: et . • • glulineparlibus reslitutis, unns corpus efiieere.»
i doctores. (1083) « Parvulus crescat, el occuito 'sevoin per-
(1078) Ih cod. Jegiiur sacr/. Sed tum frequeniia, D feclam.adolescal a3ialem; suum liianus aiigmeniuin
lum divi Hieronymiiri Iitirictextum yerba, reetioreni habebii, sua pedes sentientincremenla; veritef, dtim
hanc Ieclionem suasere, nescimus, implelur; humeri, dnm fallunlur oculi,
(1079) Iisdem supradiclis de causis prospiciebal dilataiitur, et omnia menibra per.partes juxta hien-
loco projiciebatlegendiinvpulavimus. suram suam sic crescunt, ut tamen norisibi, sed
(1080) Quia (iETKyoptjtfif, clicuritur/in'Gra3CO, Et cOrpori yideantuf augeri: i ila divus Hieron.ibi,
pmnis metaphora, si de una in aliam linguani traris- (1084). Iu autog. liiarg. hic legitur cap.7XVl.
feratur, quandoque sensum, fere semper lameii (1085) Juxta divum Hieron. desperanles niiiins
vim, et venuslatem amittif. recte a Grseco«7:VI).E7O0VT£S' ea-iizoveinLalinum retldi-
7 (1081) In cod. Domini. lum est : desperantesquippe Gicece aind.zyovvresap-
. (1082) Ad iiitelligeritiahi hujus vix ihdicatce >et; . pellantur; KTTIIÔOVTS? autem hi sunt, qui poslquam
impeffecise similitudiiiis divi Hieronymi lextum af- peccaverinl, non dolent; qui nequaquam sentientes
ferre juvaf, qui ita in hune locum habel: 7«Totas ruinam suam, feruntur in pronum, et tanquahi hestiae
rationabiles crealuras sub uriius Taliohabilis amiraa- ferrum videnles, in moriem rutinl, scilicet indolen-
iis intelligamus exemplo; el quodeunque de hujiis: tes, sive indolorii. Nam et quidam philosophoruiii,
membris dixerimus, el parlibus, hoc sciariius esse• scilicet Dionysius cpgnomeiito Metalhemenus KVKX-
referendum ad Unamqiiaiiiquerationabilem crieatii- yjieriav,id est, iridoloriampraidicavit.
ram; Pulemus lioc animaj iia per arlus, venas, car- (1086) Divlnalibne pene dixerini hisce verbis in-
îesque laceratum, ut nec os ossi Jiaereat, hec nervusi lelligendis, rfictceque leclioni redderidis opus fuit :
;v "
V :.:..'_' .-'
569 EXPOSITIO-IN EPISTOLAS PAULl.~~? IiNEPIST. AD EPHES. 570 7
tradunt immundilise, facientes quidquid corpus vo- A: Iii soio Jesu : aliienim ex parte ebgnosceiiant.
liieril, caro desideravefil; et libido suggesserit. Fa- (1 Cof.;xiii; 9). In splo Jesh apparult yerilas;;qui
ciunt hoc in avaritiani, dum nunquam Iuxuriantlo confidenter dicil : Ego sumveritas (Jdari. xiv, 6). De
saturantuf, nec eorum yolupias terminum habel; eo qiipd ista veritas rion in valle,sed iii monle, et
quia ultra coneessam viri ad feniinarii /conjunciio- cum lex, el prophetia inlelligilur; videluf; unde
nem, ad majora conscendunl, masculi in nlasculos Moyses et EJias in riionte, clarificalo Doiniiio,vi-
lurpitudinem operantes, et mercedem rerroris sui denlur (ilffl'?/i./xvii;;2). •• ",."-/ >,;; ;._,;.
recipientes in semetipsis. De eo quod operationem Sequitur : Deponeie vo.s, etc. Etest ordo verho-
immuriSiiiwomnis, in avgritia, non ad avariiiam, ut rum : Yos aulem noriita didicislis Cliristum,si laineh•;'"-.
sonat, simplicilcr perlinere, sed ad libidihem, ad iilum audislis, aulinillb edocli eslisdepbiiere, clc,
Tliessaloiiicenses sciibeiis, demonslrat Aposlolus. usque, erroris ; el subdere : Sicut est verilasin Jesii,
Ait eniiii : Hwc esl enim voluntas Dei\I Thess. iv, 3), Ul slt/sensus : Quombdo esl veritas in Jesu; sic erit
etc., usque : Et ne quis "supergredialur, neqiie cirr iu vqbis, qui didicislis Chrislum, et docli eslis depo-
cumveniatin negotiofralfem suutn (1087), Quaeiiim iiere secundum, Nbfa qubd coiiversatio, noh nalufa '
coiisequenlia, vel hic, Velibi, de imniuntlilia Ioquens, deponenda; id est, iriala veieris liqminis yila, qui
suhito de avaritia disputarel? '
I I qudtidie corrumpitur; 01adpejora teiitlit. Nola quod
(1088) Sequitur : Vos auiem, elc. Nam.si omnes hcec cofrupiiq non esl illa, de qua dicilur : Elsi ex-
audirent, aut discerent Chrisliim, qui audire yiden- letior liomonosler cbrfumpilur (1090),'etc. ;
lur, non diceret, si tamen, etc. Novit ehim Chfistum, Seqiiituf: Renovqiniiiiauiemspmiumehlis^
qui novit sapientiam,prudenliam, atquejusfuiam, et eic. Dc eo qtiod nec niehte absque spiiilu, riec.spi-
verilatem. Isle talis non potesl ambulare in vanitale fitu absqiie menle feiiovaintir. Sicut oraniuS spifitu, 7
cordis, nec ca3citatem habere, qnia liimen Videt; oramus et iiiehte. Ila renovamuf spiritu nientis, cum !
non se tradit impudiciliae, quia ainatorein viclet mens hiuncla fuerii; ttinc ei jungiiur spifiius, et
iriuriditise.Discamus.Clirisluiri; .id est, vehiamus ad iiidriimus ndvum hohiihem. Quid enihi iii Salviilore
«ttni, uui Veraciler dicere polest: Anexperiirieriltim iioriesi nbvuin? GbnCepliis(1092), liatiViias, parlus,'-'
(1089), ete. : quia iriipsb audinius Chrislufti. Nam doctriria, vita, crtix, resurreeliq, et ad coelos ascen-
et per oecultam lnspirationem, quandp vult, docet. sio. Hic esl in jusliliq, etc. Qui verb illam imitallir,
. Sicutest veritas in Jjesu. IJoc nomen. aliquahdo iste novnm homiiiem indutus est. De eo quod creqiio '
homineni, ut illiic : ybcqbis noihenejns Jesum (Luc, iu Latirio signiiiealigeiierglionem, sive liaihitqlem:, 1'
I, 31); aliqiiando Verbum, ul illud : N.obis qutem in Grcecoaiitcih,/nciufam (1093): Uiitlenori intelli-"
iinus Dotninus Jesus ex quoomtiia (I Cor. yifi, 6),.C' gitur a niiiliis, quod Sapieiilia dicit : Doiriinusin
significai. Pblest autem ei ila inleiHgi : Sicut est principio creavil me (Prov. vui, 22';•'Ecclii xxiv., ii):
veritqs in Jesu, quod ih nujlo palriarcliaruin, vel De eo qtioil cfeatib atqtie cbndilio, vionnisi ih nia-^
propheiafrim, in hullo appsloloruin veritas ftiit, nisi guis -febu.s ponunluf (1094). Aliler : 'Reitovamini
riam in codiee ita exarala prostant-: inahrum suppli- tributa interprelalio ih iianc Epist.;: spirilu pnini
cqliones'se credunt. Scopum atligerifiv, an rion, le- mentis legitur u.lrobiqu.e.At divus Hierohyiiius iri
clqrumjudicio libenier felinquani. lllud soluniaddani; spiritu sethus legil in teitu, el juxla eam lectionein
niliil iiieq arbilrio iis formandis verbis ingesluhi, pefgit iilierprelari/Ait enim : « Nec in serisu ferid-
prcelerliiteramiinier duaslitteras c q verbi supplicia vamur absqne spirilu, nec in spiritii iabsque sensri; '
quodsupplica seriplum est: parlicula enim negativa sed renovainnr cbiijuncieiii spiriiu senSus-nosiri, ut
- nonimmediatesubsequeris, quamyispoi.iusfiorevidea- qiidiriodopsaliimus spiritu, psallimus et scnsu, ora-r
turreferre; cumlamenriulliimpiincfuiiisupcflitteram iiiusspjrini, oramusiel sensu : sic iri splrilu sensus'
i hic, sicut nec alihi fere7unq,uamappareat; etdu;» npslii.renoyenuir:: "ut cuni sensus muridus, Tuefif
litfer» t i parvute linea^ supefioris, qtice liiterahv t atque purgatus, et ab qriini macrila sordidai concre- •
secare sqiet, ope^.JunCUesintlioc motlo.ft; absque ' lionis; alierius, trinc ei jiingatiir el spifittis, et ifa
difiicullateloco f ion ita legi posse videtur. quodam in.ter"sc unifaiis glutine eoprilenliif, iit ne- :
(1087) 1 Thess. IV, 6. Divus eliam Hiefon. ita quaquam siihplex spirilus, sed spiritus seiiSiisesse
hunc texlum interprelatur, ut divi Pauli iiiteiilio j \ dicalur: Giim atitem renovaii fiierimus in.spirifu,
-fuerit nos ad castilaieni prqyocare, et eqs, qui nxores qrii iiosfri serisiis esf spiritus, iuiic indueriiur iiovuni
habeiit, monere, iit stia contenti ,7 fratris uxore lioiriiriein,qui secunduin peurii creaius est. i -;;,.'"'
aliuti, et alieno tlialaiho sese; immiscere non au- .(1092).'Ila, ut divo Hieroriymq hujus expositionis '
deaiit. Lubel hic divi Hiefoiiymi animatlversioiiem auclori famularer, hunclexium emendayi, quia ita
dehac Epist. referre. qiiaiii et in priiicipio ejusdem jacet in cod. Consl."hovus cept., sciliccl vcrbum-
liahel, sCilicet,inter omiiesPauli Epistolas, haiic vel concepiusiii duas partes scissum,el iiiter lili/amque,
maxime el verbis el seiisibus involulam. 7 iocorna/jrifnsj.per: efrorenv forlasse scriptum ftiit
. (1088) In autog. marg. hic iegilur cap. X\T1L - ' -
, novits, ;' .,_-_
(1089) ,1Coiv xiii, o, an experimeniuiri qumritis' ad-
ejus, qui in me loquiiufChrisius? (1093) Sauclus Augtislirius^veroiib. i, coritracrea-
;_:(1090) II Cor. iv, 16. Elsi exlerior nosler homo vers. leg:, et propli. cap. 23,-a;que:faciuiii, el
in Scripturis dici asserit indiffefeiitef, sivc de
corrumpilur; sed is, cjai inlerior est, renqvatur de die luni
in diem.î Corfuplio enim, ail divus Hierpn.,-.exter rebus,- qua; ex materia aliqua, sive de his, quas ex
xioris hoininis, iiiterioris hominis renqvaliq est; et nulla protlierunt. Iloc et pluries a profariis aucloribus
contra ittterioris libiniiiis corruplio, exieriofis esl auclor usu cqmmendalutn. " DivQautem HierPnyiiio-assentif
'
liosler. 7'
jnstauratio. i
;r:(1091);Vulg. Ieciiqni.con.seh.iil'texlus, et expqsilio ItsidivusIIieron.:..'<Mundu.s.erealu.s'esl;-ui"bs
if.if'094.)
subsequens. GoiiseiUilef ea Pelagii.divo-Hierqiiymo coii</ita diciturj doirittsvefo, quamyis.riiagria,potius
'-"' ' -: ' S7Ss
571 .-;. .-ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPI .-/ : .'/;-:,-;. "/~ _
spinlii iiieniis;: non quod alirid spiriliis sif, aliud A inala valet qtiis facere, qtice yix possit r.laeryiriis;
mens, sed tjriiaiion omnis spiritus resl mens. Deus expiare diebus vitse sii"e. Esf ergo s.ensnscNorisi.f
dicitur spirilus, et vox diciturspiriius, etveiitus, et tanla ira, qiice soleni in vobis -justilise ef yeritafis
vila juineiito.rum; sic et corpus carnis, ul i.llud; In exsiinguai."De~exempii~|.splis'(1098)....... . ,..;. .--
exsppJiqiipiiecorporiscuriiis(Colpss.:i\, 11 ;non qttod .. Seqpiiur; Nglite, eic. Diabplus Grcece,, Latine
alja caro, quam porpus, sed quia' n/pn-pmhecorpus . criminalqr,:'.HebraiceShlcinciicitur. J)e eo,q uodsiciit
carq, qubniani suriteOrpori cqelesiia, efc.Quod ail;.: Ghristus slat ad ostliiin',ef ptilsat, et si.:quis;ape-
Exuile vqs v.eterein,eic, usque verilatis,, lioc Cst, .: rtierit ei, intrat e.t coenal cunijllo; (A;ioc.,iii,-20)';.
quod alihi dici.f: Exsppticiiilesyos-lioinineinveiereih ila diabolus ptilsal, sicijl leo rugiens, qucerens.queni
cum qciibus:.__suis,induile_novnm, qui renbvalur devoret (I.Peir. v, 8), et curivJocum ei decleris, in-i
i in fignilione Dci_,.secundum .imaginem ejv.s,, qui greditui/..Se.d solef prajiniliere, teniatioiieni, quasi
creavii eiuii (1093). Ista yerba .conferenda. suiU. .nunlium, .quam si susceperis:,_.et.riul.ri.iiisjfueiis,e't
Qucei/enbyatio sit in menle, in qua, esfiniagq D.ei..7 ipse ingrediiuf. Exempluni-de 3u(ia'(1099J;.;Nqlite
Sane ista reriqyatioiioii esl nniu.smomenii, sicut illa .. locuiii.dare, iil illud: Si spiritus: potesiaiem:habens
in bapfisnio.. : ascenderit super le, locumiuuiiiiie-ilimiseris:(il{\Q).
Sequilur :_,.Propterquod, etc. Mendaciuin.esl falsa B Scquitur: Qui fitrabdtvr, clc. Furttiin esf quid^
significalio cum yoiurilaie failendi (1096). -Ijj.e.si, qiiin ,cum damno allerius .acquiritur. Unde niiiil
depoiieritesrilendaciuniliilerar/un) sceculi,,Je/gis.DeJ. itiliiis, niliil securius, quahvropere inanuuniîvere,.
Joqriimini verlfafem." Quod dicit: Cum..prbximp,om- et alios adjuvare, quia liegoiia absque.peccatoiesse
'
nem iiominem yult intelligi.7Aro?iqdiiherqbis litco.rem iion poss.uiU.Suiit, qui ad hoc lahiuni labpraiii, :ii'L
prqximi itii;(Exqd.xx, 17). SI proximi sunt noli, non cgc-ant: sed noii iiriplenl hoc prccceplurii; qu}a
aut credente~f:ergo aliofum uxpres appelend~esunf. non ait: Labqra, ut non egeas, sed iti liabeas, unde
Cum omnes "pfoxinii Sinf, qiii ex Adam natisunt, iribuqs .liecessilaiempalientibus. Aliler :' Bst furturiii
lion allendasiriincredulq quod est, sed qubtl esse spiritale, uf iIlu'd.:,::FMi'a/i(f uiiusquisqitesermpnesq,
•eum yis, Narii
paiabola de saucio (Liic.x_ 50), qui proxinio suo (Jer. xxiii, 30);et : qiiotqiioleptrame
incidit in Jalfories, proximurii nianifesiat. Ciciertiiii, venerunl;(ilOi), etc. Qtii furabaliir sacfa elbquia,
quod sequitur: Quoniam sumtis invicem membrd, - laboref agruiii mentis suce,:ut nori soluni ipse aJiuh-
nidiislratur ijiiod mysleria efetJenlibus,"el ccipere tlcl, sed etiani valeat cohservis dare cibaria Iniem-
vbleniibus, surit pandeinla"; qiiiciiioii eislsahcium pore suoVHoc proplerea putarit (1102); quia bonum
danduin cahibris.(Mctii/i.vii, 6). Ilem, siciit meiribra iion dicituf tehiporale. Siint, qui de furto cdnsuuht
non se inviceni laniant, ita nec hi, qui in corpoie C ceivicalia ;sibi, ctim Doinihi tiiriica sit iiiciorisuti-
sunt, se lasdiint. lis (1105). '•'''-'"• >7
(1097)Seqftilur: Irdscimini, etc. De eo qiiod.du- (iiO-1)Sequitur: Oiiinissermo tnaliis, etc. Bdhus
plex esf ira , id est, iiaturalis motus, <3lvoliisuas serino est, qiiarido virfutes docenlur sequendce; nia-
vindicaridi. Ifascimini vestfis velialiorum yitiis, e.i ius e contra sermq est, qiiandd ad.vilia aliquis prq-
noliiepeccare. '. - ;;- 7 ',. -.;_ voealuf. De gratia, et de lempore, et qualitate lo-
Sequitur .Soliion occiddt,etc. Non simpliciter de quendi (1105).Sequittlr: Et nolile conlristafi, etfe;
islo sole dicif: Qriia a inane usque vesperuni laiila De eo qup-i istcc passioiies In nobis pfqpripesuht,
ceilificata. seu facta ciicilur, quanJ coiidita , vel niiserahiiis non fovisset, iiiinqiiam posl. intinciuhi
creala.»; ., , 7 7 panem jri paropside, Intrassei.iiv illunV Satanas,
(1095) Coloss. iii, .9, ubi ift: Vulg. pdst vefbum / Siiiiulque liojediilgehter-ai.teridile; qtiodribnihyb-
agnhiqne nori legitur Dei, nerii diabolus lociim intrqeundi in Juciairi, Cujus
(1096) En >brevem, aptissiiriahique mendacii defi- pecitis jam ariie percussefat, nisi iii /corivivipS,aiva:i'
nilj.oirem. loris. Quia tunc ycl niaxiinein polcstatem ei daiiiuf,
(l097)Hicin autog.iiiarg". legilur cap.' XVIII. quatidp-rieclitiiiiariilate, nec clementia,nec hiarisiie-
(1098) Divi Hieronymi juvat textiiiu afferfe, ut , ,; fudine ejiis vincimur, quem odimus iiidigne.i
suppleatuf liie nqster.. «Quia igitur verus soJ, sicut (iiOO)Eccle. x,-i.lL/a"etVhlg.divus auteniHieron./:
'
.
occidil supef nialbs proplietas, juxtn iilud ,'i quod Ne dederis:ei, .''.'' '.
scriptuni est {.linos viu," 9) : Otcidit solsupefpio- "'. (ilOl) Joan.'x, 8: Omiies quolquoivehefiiiil;:'fures.
phelas veslrbsmeridie: ita eliam supef omiies'occidit sunt, elc., ubi exifa nie,
' neque, anie me, uldivus
pecbatores, nequaquam eis Oflus sui luiiien inrlul- Hiefon. habet, Jegitur.
gens: prsecipit nuric Apostolus, ne laiia facianius /1102) Scil. iiiterpreies, inter quos divus Hiefori.
fui-ore superati, per q'tr~enobis sol occitlat, et prin- (1103)Scil., ul ait divus Hieron , qui Seripliira-
cipale cordis, lenebris involvatur. Qtiidamputant sic rum pannos hinc ihde cpiiijguiai,'ut tunicarii facinnt
accipiendiira Iiocesse simpliciler. quomodo cl iHud, coriscissani, qti~edeorsqm est, rioii desufsuriv.Tu-,
quarii psalnii, rinde idipsunv siimplum yidetur nica eniih Ecclesice,hoe est, corpus Chrisii, desupei'
(vers. .5)::Qiiw dicilisihcordibus aeslris eliiicubilibus coiiiextaest, et nulla ex pafle consuiiiis,; quce iiec '
veslris-coinpuiigiinini,h\ esi, qmccnnque iri tlie vel ab inimicis scindi poiest. _ . 7
opere, versermorie, vel cbgitaiione peccaiisj.-li~eb,. (1104) Ilicin aiiiog. marg. legifur cap. XIX
succeilenie pcenilenlia, purgale pernociem: el ira (1105) Coginiuf hie.eiiam divi Hierohymi vefba :
sit Drevis, nec in diein crastinuin differalur. > referre. Siinlaulerii hcec: «/Pro eo atiiein.qubdnb|
. 1099)Eri"exeinplmiia divo Hicrou. desumptum: posuimus, ad wdificciiioneinopportunilaiii ,' hdq,est
« Deiiifjrie"in Judce Iscariof cor primam jecif sagit- quotl dicifiir Gn~ece,T«S/zpffx;, in Latiuis cpdicib.us
tam, ul traderet Salvatbrerh, quairi si exceptam ille propter euphoiiianiiiuitavit iiiierpres. et pbsuit, acl-
573 _ EXPOSITIO1NEPISTOLAS PAULI. — IN EPISt. AD EPHES. S74 -
quia etiairi nolenles eas patiiriilr; iivDeuri vefo 11011 h_Deus (1112) diiexitiios. Tale est lioc prsecepluiii,iit
cadrini, ideqque:translaiive iri.-eodieuiitur.-Si enim in illo omiiia-ihipleaniur.Trilide vei'0, quod aii : El
aliquisSpiritus sancti domuin .sofdidaverit, noii do- tfadidil semelipsumpro-nobis, rios JmoneBiur,rit-Si;
lenao, sibi, sed cpridolehdoilli recedit. Aliter: Dolet miis parali mori pro fralre. De eo qiiod iriullls nib-
Splrilus, quaridpdolenf 1111.qui charitatem habeiif dis legilur traditus, pro variis inlentioriibusi De eo
de peceaiis ina!oruhi:Sic dicituf conlristari. et irasci,- qilbd, quia corilfa aereas venefat fortitiidines diirii-'
el pffiMllere,et.clamare geinitibhs (1106). Signavit care, ideo Jiostia'; et.quia victor rediit ad Patrerii,
(I!i)7),' dixit: Quia per Spiritum sanctum fecipilur oblalio faetus est Chfistus. >Deeo quodiri bdbreiri
imago, et siiriijiludp Dei. Ad hoc enim Iioc Spiritu suavilatis ;iquid:illa sacri (icla; qtise iii"VeteriTesi a-
signantur, ut quod,;ill;eest pef riaiuram. ipsi esse riveiitoiiiodoreiri suayitaiispfferebaiituf,"'isludiipaxi-'
studeaut imitando, et hullomodo corruinpanlur. '
r me ifigurabarit(1113).7 i-"::// -.'" /V;,'"' .' Vi
- Seqiiitur : Omnis qmdriiitdo etc.':A-niaritudb'cdii-
(111i) rSequituf :'./'Fbfiiicalib dufeiii _'elc; ;De/eb
traria est dulcedini. F.uror (1M8) est iiicipieris ira. quod iittitatofes"Dei sunius; si his abjectis, riieritis
Iro.est moiio inenlis. _Clainof,:veiM' cdntumelia". puritateni seivaitous; undb ipse dicii.: Sqhcii esioie,
Blaspheihid pejqr est. quani-pefjurium,: quiai ibi In quia ego sahclus sutii (Levit: xi,,M). De ebqiiod
falsa re Dews;lestis iiiyocatur,' hic-beus blasphe- B immuiidilianvforiiicatiohi nbn iiingefef, hisi:fuisset
maltif. Sed qtiid p.rddesselhcec cohibere,; si- radix quidain philosqphorurii(lilS); qiii dbcefet carnis
reinanereli.Ideo subdit: .Ctmi-ohirii mqlitia. Sequi- iitilIaiioiiem,.el fluxuih sehiiriis rioneSse declinari^
v.\r: Esioie aiitemiinvicem, etc. Ista pppoiuinthr '. diiiu, Avariiicivero non pecuhise sed libidinis; fest
cpntra am.ariiudiiieiii.Dohanles vobismelipsis(1109) hoc iti locb intelligerida;Per hoc vefo. quod dicit :
dicit; quia qrii alteri tiibiiit;. sibi. niagis qiiam illi ' Sicui.decet sanctos,pstendif >libri essfe sanctos, qhi
niisereiur. Alilef: Si reijeta amafiiudine, ete>,ad ; extfa fornicationenvin aiiqiiaiihihunditia iiiveriitur.
mariltiefudihemtrarisiviniris, hoc a Deo iiobis doha-, De eo quod inlef -stullilbquium et' scurrilitaiehi hoc
liim est. Aliter,: Pfocpipif tiialterius peccala diinit- distal, quia sthlliloquium est hihil lioriesiatis haberis
laiuus,- sicut a Deo nobis nostra dihiissa sunt. De eo ; iii se; scurfililas vefo ex pfuderifi riiente desCeiitiil,
quodpeccala debitasuiit, exempliim de dtiobus de- . per verba rusiieafaeta, id est, jqcul.aritaiein, ad
bitoribus; et iliud : Dimitte nbbis idebiia hostrci i'isuih.lioiiiines:prbvocaris.fit hcec a sanclig virls pe-
(1110). 7 niltis suni decllnarida, quibiis riiagjiscohveni.t flei/e
(1111)(CAP.V.) Sequilur : Esioleiihilatores.Dei, atqiie lugere, ul in Hebfaico Evangelib (1-116)Jegt-
etc. Nofa quott ".Coriiilliiisdicil: Itnitatores mei.(I lur Domiiium dixisse aposiolis : Et iinnquaiii Iwlj
Cof. iv, 18): ob iioc videlicel, quia illi carnajes nbn 2 silis, nisi cum fratfem veslrtiin 'iri cliarilaie iyi-
staiim poleraht Dei iiriitatores fieri, sicut hi,iqui derilis. ';." ' 7 '
7 ""-'. .;
'
spiritales eranl, qifam discfetibiierii debent praedi- Sed qtiid esi quodail: Sed ihdgisgruiiarumdclib?
ealores servare. De eo quqd iniitatores Dei sumus, Sciehduhi qhod Iiic graiiarum aclib lion Illa esf, se-
si donamus aliis, sieui Deusdonavil uobis; ei hoc --.cuiitlurivquanigifaliasagimus D.eo; sed illa, securi-
csl, quod ail : El dinbiilaie in dileclione, sicul et drim quain salsi (1117), el gfatiosii.et amabiles,'et
atdificgtioheinfidei.Qupliescunqueex sermone nostro ,'alius dtebebalqiiingenlqs denarios, ef ali.usquiriqiia^
aiiquis proficil: el jrixlivoppOriuriitateiriloci, tem-' giiiia, quos ulrisque concessefit, ef ad Iriteffoga-7
pofis, et personaj Kdifical audienies, bonus tle ore lionem Salvatoris iile, *jui iiitefrpgalus fuerat, i'e-
iicisirosermo processit, Quoties verolpquihiur, aut sponderit, maioreiivgraiiam illuri> habefe, crii plris
nonln tempore, aut importuno loco^ aut hon ut ". donatuin sii.Diciittf et in oraii.oneJJominica(Mqtih.
converiif audieiiiibiis, foties sefirfo malus procedit . vf, 1, 12) : Dimitte nobis debilq tiostra, sicjil ei nqs
de ore noslrb, ad destfueiidiiem eoriim, qui audiunt. : dimitlimus 'debilbribusiioslris.Deus auiem rioriis .IQ-
Coiisideremusitaqtie qtiiti loquahiur, qiria pno oinni navitin Cliristo, noii ektra positus, sed liabitahs iii
otibsqverrio rcddituri smniisraiioiiemin diejudicii. eo;.i]riia Paler ih Pilio, elEilius in Patre.-:Necsti\-,
Ei eliamsi non Icetlamus,non ta.mencediiicemus,mali timille, ih quo dbnauir, minqr esf ab eo, qui iri se .
vefbi nobis luenda sit pcena.J rv-doiial.;qiiia ef ripostolus <Iicit-'('/JCor. 11,-i0)_: Et
-. (1106) Phrases,.quibus referlasunt sacra eloquia. ego si quid donavi-vbbis,ih fqcie Cliristi et Dei. »
(1107) Vulg. signati.; (1111) In aiitog.inarg. hic ' legltur cap.; XX.,-•- '
(1108) Furor Vulg.
" nqri habet. Habet lariien tliviis (1112)'Vulg. Clirisius.' :':',' , .
Ilieron. ../ ^1113) In his. nenipe periqdis, brevilalis/Gijiiso.
(1109)Vulg. loco vpbisirietipsisliabef invicem. Le- forlasse auctor nrister prasdieatoribus,: et qiiibtis- .
git atitem auctof lioster cum divo Hiefori. Qtiod et cuiique verbum Dei exporiere habentibus inriiiefe
sequenti expositioni aptiorem viam pandit.- tanmni infendit dicendi fonteSj quos Iiinc hauriie
(lliO) Ad divum Hiefqn. mittlt. qrii in Jiunc lo- valerenl.7 . '''" v'.'
cuiri ila ait: < Alius verq Iioc/ qribd ait, donantes /1114) Hic in aulog. marg. legltur"""''' cap. XXI; .
t'oftisnie(ipsis,7siinplicitefaccipiet, ul qudmodo stir. '.:• (1115) Ex Cynieis videl. - '.-' i ~ii" 7
pra dicifuf i Esiote auiem irivicein sudves.; sic et (1116) Ilebraicmri EvangeliuriiNazarehorl ;
nuuc dicalur: Dqnqntes vobishietipsis.:pro eo , quod (1117) Falsi legitur iri cbd.,:qribd eiriendandurii.
est, donanlesvobis iiiviceiri, ut quomodoDeus vobis duxinius juxiaemeiidationem textus divi Hieroriymij
in Christd noslr"ipeecata donavii; sjc etiam rioseis, ubi hoc jdeniverbum, qood el vafie legebatur, eineii-
qui'ift rios peccayeript, d'iihitlairius. Et ad prohan- datiiii!'.fuiti'Quahleittendalioneniel ea, qncae - seqtiuri-
duiri qupd diniissiq peecaiqriirii in Scripturis doiia- tur, collaiidaht:. 7. . .'•."'.;•
ticiuiiiCcipeiur, illud suhiet exempiurii, quod ih Juvai hic etiairi.divi Hiefoiiymi in hujiisopinioiiis
Luca scri|-ilur (Luc. VJI, ,41). ubi uni erediiof^ «oniinnatioiieinairen-e verbaibi ; « Eiquia libh eis' -
ST) ATTONlS VEftCELLENSIS EPISGOPi 57<?
dnlces apud lipniines sunuis. Npn eniin : decel A superblt, et iiOn,coiiipungitur. Et bene dicit.:--Pro-
Clirisliaiiiirii essc setfrirahi?aiif sfultiloquum, sed.ser- pter liwc,iyeliopefi, vel yei/La,/yehisseiramBrivid
moiiem liabefe scilecondittim ut graliam prseslet esl, diluvium, siv3 igiieni super Sodoniain; Iiifiiios
ati(lientibris.7 ... ".'...-. diffidcniice(1119) id est, diaboli; quasi diceret: Fi-
Sequiltir : Hqc autem seitole, elc. Noia quOtlde lios ir-ae, mprlis, gehenna?,: etc.:Ei esl sensris Ex
sex noiriinatis viliis tria repelit, quibus quicunque . pf~eteriiis -futtira cqgnoselie. Si peccaloribiis7lem-
obnbxius ftieril, non lialiebit.sortem in regnoDel. pore diluvii, el Sodoroilis pepercit, parcefet vo-
Si enini sfiiltiioquus, ci scu.n/a, tif illi, alieni esserit bis..{1120).; i _,''... ';..:: '':v": .7; "j"v;;
a regno Dei, yideretur cruclelis Dei esse sententia,, , Se.qnit.tir: Nolile ergo effici parlicipes eqrtiin, id
eum eljainper jocum prolatadamiiarel. Tamen si esl, si fuerilis parlicipes in peccatis, eritis socii et
quis in his, absque majoribus, fuerit, non.habebit -in poenis, de eq quod Iiic hcerelici desfruunlur, qui
iliim loeurri, qiiein Jiaberef, si scurra, aufsiujiilo- dicuiu dua.snalur.as, cum. Apostoliis eos, qiii fiie-
quiis lioii fuissel. De eo quqd («r_jiij.rfo.esl,cuin in- rarif lenebr.w, cpoversos diclt esse lucem ;ilihbriiam
flanimatur seiisus ad libidinerii, et carnis tiiiilafiqiii- qui diabqliirii.Inlitahtiif filii surit leiiebraruriv pt iilii
biis igiiis accenditur, sed Dei llinorp. el morlis-re- nociis ; qui yero sequuntuf Christum, qui tlicif,7«(jio
cordalione, et nientis jndicio refienatur, alqueex- -^ sum.lux (Joan.xiu, 12), filij lucis:sunt. Deusenini
stiiigultiir. Et ideo rion debuit cum illis nomiriari, Iux esl,;qiil tlieit, filioii mei (Joan. xiu, 53),'-No.ia
qiiilius excludiiiiiur iipmin.esafegno Dei. Nota qriod qiiod qufpef se fuerant tenelirce, non ift "se, sedin
illi, qui avariiiam prp immrihdilia pqsilaiii intelli-, Dpii.iinPfiiinl luxi De exemplo in nocle ambulan-
gi>"il,7tiici.ni't|uqd.non erat conseqticns, titsqbi ib, tis (1121), Ei quasirdicerefaiiquis:: Iri quibus vir-;
(l.e iinihuhdilia ilispufans, transifet iiiortlinale ad iulibusainbulantlum esf? fespondit :Ffucius_ iucis;
aliiit!; econlfa, qui avariliani amorem pceiiiiiiein-. est in. bmni bonildte,-elc. Qui enirii:in bohilaie-jnstw
telligtiiit, dictiiit ideo Apbstoltimrjuiiger.efornieatiohi tin etveritnle ambulat, illius iueis esW.Nam qui in
ovariiiain vqluisse, ul quarii niagnum cssetriialiijn riialilia, in injiisliiia ef falsitale, filius est lenebra-
• avarilia nioiiSlrafetui>rDe:.eq::qi!od;,recfe, qul.amore rum. Naiiihi lajes nescjunt quiil sit beiieplacitum
pecuiiiai fccbtlil a Deo, /idololalres, dieiiur; quia, Deo. Nota quodiaii: Probaiites. Non, ehinv facile
sicut voraciiihi est dcus veriler, Sic pccuriia a-Varo- iiivenitur, ideo dieif : Prbbahtes cjuod Valent-polis-
rum. Et hcec csl geiieralis fprnicalio, ul illud : For- simum spiritales, et qui die ac nocte in lege Doinini
iiicatisitnl filii Isfael post "deos cdienos (I Par.7v, nicdilaiilur. Exemplum de trapezila, qui,:viso poii-
25; OsecIV,12). Nota dislinctionem iion siilislantice, - dere et tinniiji, nnnimuni pognosclt (H22).r De eo
sbtipefsoiiaruin irieb, quod a/it: jOhrisiiei Dei, Nanv;îqriod, cqnfusus;,ordo y!del!ir,,.qui?ila solvirôtest.>
uiiuni regtvum est Ciirisli Filil ef Dei Palris. Alitpr : Nolilerergqpirici parlicipes epruin, probqnles.quid
Dei el Paliis ,una persOna est, ul ibi : Gum tradide- siibeneplaciiuin Deo, elsi eriimpratis aliqudiido te-
ril regiium :I)co et Pairi (I Cor. xv; 2-i), non eiit . iiebrw,elc, usque veritate. , . . '.-.
'
Palcr, sed Deits pinnidin oinnibus (Ibid,, 28). Ubi Sequiiur';: Et notite coiiiinunicare, etc. Bola quod,
atileiii Deusesf, lani Pater, quani Filiusinielligi.po- per ea qu;c dixit agenda, coriyertilur ad ea cpisenon
tesl. Stint, qui dicunf propler Ariuin. lanv Christum snnl agenda. -Dixeiratenimlfiictiim.Iucis/; ininic dir
noihihasse,.quam Palreiii. 7 cit, operibus infriwiiiosis'. Tta et ad'Galatas;nqmeri.
(IHSJSe.quiiuf •.;Nemo'.:v'os'seditcal, ctc. Nola, fiiiclus Iivbonis, nomeiv carriis in yitiis:posuif,>ob.
quotlivcrba, qnce seducunl, iiiania siml; quce vero lioe videlicef quotl imllus fruclus esl in yitiis. Et
~edifican!,"plenaalque conferta. Vcrha enim inaiiia ' quia noii siifflcil majhm non agere, nisi etcqfriga-
pfoferiiiU, qui dicunt rion esse infernum , riee aliani lnr, siibtlil: Magis quteni el redurgnile. De eo,..q!iod
vifaiii,.yel leyigiint pcBna4,;dibendonon esse .extfiif-, liber"e:Conscieiitl~ejesl redafgtieremaJum. itl esl, cui
seciis poeriahi,.scd pcccati conscienliani,-veltill fe- • dici iioiipbiesi: Hijpocrila,ejicepriiniim lrab,em:(Ly.c.
brisiiUriiisecus cqrripiens, piinire. Quoniam denuHa , vi, 42); de eo quod communicat inalis subjectofum
veita. iraseilui" Deus, siciitde hoe, quod peccator..: prceiatus, si non redarguat et emendel. "
consueludinis, riisi"inier doclos quqsque.'.âpiidGrce- quod atfactioiiem pertirief gratiariim. »

cos, c^«/3io-rt~tv,.ad rdisiinctioiiem eucliaristli-cdi- (lH8)In :aui.og.|niarg.,hiciegitur cap. X3i.II.>','
cere, lioc esi, gfatiosni» i esse, et agere gratiiis; - {1119)]Siye insuqsibiliiqiis :;.«:nr8ue.riimlniigiSi.a.,
"
propterea:priio Aposlolum, qtiasi Hebr-fiiimex iic- sudsiorie; qnarii a fiducTapdiyersq
~ , jusia':;dmiiii:
brcbis, vefbp usiun esse vulgato, ct SciiSnmsifum ' Hieron. inielligi potesl. . _ 7
altefius sigiiificiUiQiieyerbi expjicarc voluisse : (1120) Hcee quasi per ironiarii tlicla de yqrlio atl
maxiiiic ciini. apud Hebrceos graiiosus,; et gratias yerJiiiiii hauslt.auclor liosfer a~Pelagii cdihriientafio,
agens uno, ut aiuiil, sermone (liealur.. Uride-et in~ divp Hieroriymo tributa, ' ubi ilitid pcircei vbbisinier-
Provefbiis putO ita scriptiiiiv^ro-). xi, 16.) :yvm i'ogalivrim:est., . . 7 ,_';i ',.-.;
zixfyiGwsiysipsi Wpi5oH«v, inuli^rgrata:stisiilat ' Sdilicet /<s-
scf/e^fs/?J
yhsq glorram;: pip eo <[uodest graiiosa': videreihur/
(1121) ' 20:_lôpit/jss
Jp.~iiiviii,
nebfis,:etntliUvid,ens. / '.' '." 7 77
yiiii;fac.ere :Scriplune,:et gralias agenlenvmulierem .(1122)^.Exemplurnlioc divillieroiiymi esi, quiait
pvo.graliosa auilacter.accipefeV hisi el caelerip"edi- facere rios debere uti pruderitissinius Irapezifi, qui
lioiies noslfae opinioni congruerent. Aquila eiiim, et sculplum numisina non solum oculo, sed ef pqiHlere
Tlieodotio, et Syriimachus ilai posuerun I " yuvvjyj}.- cf linnitu piobat. '::'. W>7,:
puzag, itl.est; mulier fjratiosa", el non ivzKoimo;,
-877 -.'-' EXPOSITIOIN.EPISTOLAS PAULI. — JN.EPIST. AD EPIIES. - .578
Sequiiur : Quteeniiiiocculle fiuiii ab cis, etc. De _,j^sunt, sicul Lazarus. De co qudd Ilicroiiymus dicit
co quod siiperioribus jungiiur, itl esf; iiliis diffiden- qhenidaiii in populo expOsuisse, :quod ideo'dicluiri
lise, quoniam qua; pcculle in domibus vel cubiculis sit hoc, qiiia Cliiistus super sepulcrum Adaeci'uci-
faciunl fllii diffidentiae,turpe est dicere./Prohe dixit,: fixus fuit. El sicu.ilriOrttius.Elisceusmorluum susci-
cura ail: Turpe est dicere. . . tayit, ila nunc- Christus Adani illuroinabit, id est,
Sequilur: Oinniq duteiri a luce redargiita inaiiife- libn (-1126),orietur libi Ciiiistus, sed, continget, te
siantur (1125). Quce oinnia, nisi qua3 ocicultefltiril? Chrisuis : el dicit quod inlerprelcUioiion conveniat
Obhocnamqueredarguuntur utaghoscaniur ef fe- liuic loco.
linquanlur.,Qaprf enhri inanifestaiur; luinen est. Et qula nionueral redarguere, ideo iinonet ul vi-
Sunt enim qui niagiia scelera, aut parva, aul nuJla deanl qualiter,. tiiceiido: .Videie, elc. Quia suiit
judicanty Sed cum rnanifestaniur redafgtita, agiio-.. personoeerga fidem devotce, suht asperce; quxc si.
- scunlur, et qui prius fueranl tenebrce,incipitinl esse redaiguice fueriiif, perseculioiiem excilaiil in-Eccle-
lux. Propler quod dicil : Surge qui dprmis, elc. De sia, et ideo subdit: Nqn quasi itisipieiiies;clc. Sa-
co quotl sunl nomiulli, qui ex Isaia sumplum pulaiu, pienlum est enim considerarc, cui,.quaiuuni, elqua-
ubi dicilur (ll24) : Surge,iUitminare, etc.; eoqiiod liter sit loqueiuluni. Aliter : Epliesii trahsierant dc
lnos fuit aposiolis non tam verlia, quaui serisumex7 3 infitlelitatis lenebris ad lumeh fidei. llprlalur eos
Scripluris assumere. ,Item surit. qui diciinl cx apo- iiicaiile anibuleiU. I)e ebiquotl caute airibulai, qui
cryphis sumplum, non quod. apocrypha approbet, - inccdil in lege Doniiiii. qiiique tlicit: Perfice grcssus
sicuf nec genlilium fabulas, cx quorum libris exem- ineos,"ul non clcciineni(Psal.xvi. 5), etc.
"
pla sumit. Sic elianiJudas ex. Jibro , qui dicilur (1127.)Sequilur : Ilediirieiiteslenip.is, etc. Omnes
Enocli (Jud. xiv). Sed illorum •esl Iicec legere, qui islidies inali siini ; ergo rediiiiaihus palieiuia ac.
Spiriiu sanclo pleiii possunt discefnere yera a fal- >lohganiinitalc lcnipora niala , .'ul lCiiipus, quod atl-
sis.. Sed quare dicif; gui dormis; el a inorlitis? "iverSuinesl, rioii sil. Aliter: 0 Epliesii, cjui tie sornrio
Sunf qui putant. ob;lioc, quqd aiiimce irioiiunlur. surrexislis, viclctc iil caute c't sapienter aiiibulctis.
Nam spiritus non dicilur iiiori (112o). Sunt qni tii- De co qiiotlJoseph tinum de variis sibi rcdeiiiit tem-
cuiil dorniireapud Deuni nialos, qui suscitandi sunt, ptis: similiter el Job (1128).
qui, quanlum ad liominum judicia pertinet, inorlui Sequiltir: Proplerca, noiue fieri iinpiiideiilcs, id
(1125) Ita ct divns Hierofiymus, Vulg.. autem : niuin hoc, inquicnsad Adani diciiur in loco Calva-
oiniiiaqucearguunliir aluhiinemauifesidiiiuf. -riic scpiiltuiii, ubi criicilixus cst 'Doiniiius, Uui Cal-
(1124)Quseralaliquis, ait divus Hieronynius quis- varia" itlcirco appcllalns esi, quotl ilu-ani.iqullibiiii-
nain sit isle; qtii dieai: Surgequi dormis, elc, auf" ] riis cssct cOiidiniiii capul : illo crgo'iciiipore, qtio
ciijus tesiiroorilaApostoltis sit abusuS? El quideni eruciiixiisDohiiiuis.rsiilicr ejus pcinlebat (/')scpuj-
qui simplici responsione cohtenius est («) dicet in .cruin,inec propliiilia conipleia csf-,,diccns : Surge,
euiii propheiis, el/his, qucc vocaiilur apo- Adqin, qui clbrmis,ct c.xsurge;•«inbrtiiis: cl nOii lU
-•recondilis <7otXpiGTb;, itl es-l, orielur ;iibi
crypha, hceclectaiii medium protulisse (sicul in aliis >legiihtis ijTto>KV(7£t
quoque locis illuin fecisse manifesturii est),noii quod Chrislns, stiil imic-jau id esl; coniaigei le "Ciiristus.
apdCrypha coniprobarct, scd quo ei Arati, clEpi- Quia vidclicel. laciii: saiigiiiiiis iiisius, et, corporls
liienidis, elHeiiandri versibus sil abusus ad ea ((ua; depciidenlis, viviiiLCliir, alque consiirgat: et tuiic
voluerat in terapore coihprbbanda.-Nec taineivtota, r lyptiih quoi|iic illiini veritatc coiiiplcri, quando t.li-
hi scripsere, suril sancla, quia'eos verc- ali- saciis liioritiiis lriortuuin susciiavit (l V, Ikg. xui).
-qua; dixisse testaliis esi. "
ilhuc uinim vera siiit, ncciie. lcclcis aiiiifnpdcre-
' quitl Ila-.divusHieronymus: Igilur. qiiidcl spiri- . linqiio. Certe luiic in poiuilo tlicui pJa.c.u.er.iiiit,ct
'•'ttis(1125)
est lioininis, quemseihperin bpiv.hiiparteni scri- qiiodaiii plaiisii, ac'- tripinlio suut excepla. JJiiuin.
ptuin mcminimus, ei aiiimq, etijus elinfirivilules ei - quod scio, loquor :-cuui Joci istius iriieiprelaiione,
iiiorles legimus peccalorum, id, quod nuiic dicitur : atque coiilexiu seiisus iste noii coiiveiiil..»
Surge qhi dormis, referaiur ad spiriiiim ; ct quod (1127; Ilic iii cuilog. niarg. legiiur: rap. XXIII.
: exsurge a mdrtuis, aiiimcc coaptciur. (J128) SciliL-oiui ail. tliMis:liiei'oiiyinus,"JobCjih
' sequifur
' Atiinia eniiii, quw peccavefii,ipsd inoTielur; spirilus uiiuiii.hahiiit proposiuini. placcre Deo, quqil nuila
aulem morlem niinquamomiiino legiinus. varielitle teinpdris; velcasuuhi, ucc (raU'iini;iiivitliii,
(1126) Particulam rioii addendain cciisui juxla cit. rjiiec coiidiiione scrvitiitis, iiec iciatis iiieccbris,; nec
tcxttim divj Hieronyini, quem afferre lubci, ul le.v- doiniiiie rciiroiuissis, nee squalOrecarceris, .iiec dc-
lus nosler clariori luce perfuiidaiiir : f Scio nic ciu- iiuiiii tuiii()iei'Ei:ypii;t'poieslafisunqiianiiniimilaluin
disse de iioc loco in Ecclcsia dispulaii- -fiiit. Iloc idein tie Job sciiiieiitluin. lli ainlx. ieinpus
: tein, qtiemdam
-intheatrale. niiraculiiin, riunquam ante vi- '"sibi retleiiicruiii, ct malos -iii bonos ycricre dies.
Cjtii
- sam formani populo exliibiiii, ui
placerct, lcslimo- (Juod ct-iiobis laciciiiliiuilnonct Aposioliis. 7
(a) Nimirum, ail divus Hieroriymusconimenlalorin :.'ii«scioquemnotari ab Ilierniijmoin cap. Mattliaji,xxvii,
• Veronensi edilione, ex apocryplioiiliso lauiJarihocce -537Ac sane cuiiiad creaiiduin"vulgdnnraculuin.excogi-
. teslimoniumopiiiamsestsanctusEpiphaiiius,Ha.>rcs.4"2, lilaopinatio easit, Adain in Caivariac ioco.sepultum tibi
-pag.,572. Georgiris...veroSiacelfus in Clirouograpliia,- cruciiixusestCliristus:tutii id plaiie.pa.radgxum, al>jpso~
rpsj?. 21. intovitpinioo ?.i-.oij.£..cav
oro»:.v.Kv,ex. apocrvjilijsJe- - prolataisllmcad Adaiiiutiiveiba: Siirge qui.dormis, etc.
'reniise ascriptis.K contrarioin iuUieulicislihris-illtidin- Cseierumet sanclusAmbrosiusiucoiiiineiit.in liac.Kj>.,
."venire.se jiosse alii puianl.Saiiclus,"i'liomas"ex' illo deel AugusLinus, iii psal.jit, leguiiu:el coiitiiigenlie,qmm
hucil IsaiiElotoc. LX.' Stiige, iliuuiinare Jerusaleni,qiiia '" lectionem Erasinus, i]iiem Victoritis
'vcnif lumeu lutim. Alii uialtiiit tsaice:(piidinii, sed sequiiur, Hieroiiyihusproliai. '
iti Graico "ex ingenio fecerunt ifdîTaipro
,c: verha : Vivent "
- meixixi, '19,-.all"idi ros mortui iiii; interfecli ir.:ioL.jf..Ciir.vsoslomus;
luus' •
honv.I.18. lii liuiic locuui :
resurgcoi... quia
- ill.aIX, lucis, ros ::aut denique 0[ JACV cttffi
; KaitKiiaucE'..-ouXpiffT-.u,ot Si cautvrj col 6
Eiristiiij.i
2, pbpulusqui auibul.-ibai" in lenebns, vidil luceui . X."OT'.', ~to5to
ita».-.vSC STI.Aliiijuidaiudictiiit,eitanges CUri-
. luaguain,- tniliiiaiilitiusii>regionetirabraimoilis Jux orla sinm; alii verotlicuut,etilhiminabU le Cltrislus:ei magis
Iiis.
. ' Adiloloci e_us,inlei'preles. ,. ilaesi. . ; -' : •;''. .7;
;; (>)Vitiimus-ei siijtfa, ail cilctus conimenlantis, l iunc
579 A.TTOMSVERCELLENSISEPISCOPl 580
. est, <jui_a lempus liialum dicilur: siye; uicaule am-, '& Se.qmtur'_: Subjecii ihvicem, etc. Audiarit liaee
.'-buietis. Dies mqli siint, -y.e.lulidonius nsala (1129), episcopi ,_presbyte!'i-etreliqui; ut siht.isubjeeiisiiis
.Sequitur : Et nq.liie,elc. Sieut duobus dominis sert siibjeclis, sicut Chrislusfuit, lavahdopedes aposto-
vjre jiequimus (Matlh. vi, 24.; Luc. _xyi,:15), ila lorum (Joan. xni, S). Et hcecslibjectio non fit ih va-
., yino, et Sp.irilu sanclo repleri; non possumus. Vini nilate, sc:din lim.oreCltrisli, qudniam quiclquidvei
ebrielalem Se.qu.iturluxuria, immunditia ; Spiritum a piaelatis , vel a siibjectis fit, ih Dei debet.iieri li-
..yerosahcluni castifas, iriu.ndilia,etc. riiore pariter.et amorel .7
...Sequitur, : Loquenles, elc.' Ilymiiusesl, quando (1151) S.equitilrilMuiieres viris , etc.- De.eo_quoil
Dei Iaus canitur:psalmus referltir ad prganum': can- ill-.id, quod êr.eraliter hioniierat",'id.est,siibjeclio-
-..liciim vevq carital... qui. de coelestibus disputal. Ac ..'tioneni', in specialibiiSnjine persoriis cdriiiiieiidat.
per hoc psalmus ad corpus; cahliciim referlur atl Prcecipit "ut, sicul Ecclesia suhjecta est Clinsto, ita
. animani (1150). Nola quod ait, in cordib.usveslris. sil et nuilier yird, Siciit Jegilur de Sara Abraliani
.....AtidiantJiocadolescenles,etquijjiis ofliciiimesl co.iui- Doihinuiriiiieuni yocasse(GejiT."xxviii,; 12). Nctmquo-
.-. missiim canendi; audiant, noii voce, sed corde cai miodq in Christo .ct Ecclesia saheta.es.l cbnjunctio,
: nenduni. Sie cantet seryus Clirisli, nt.non vox ca- ita sitiii yiro ei conjuge saricta so.cieias,Nec debet
; lieiitis, sed yerba placeant, quceleguntur. B yideri coiilraritim, qriOdCorintJiiisdixil-: Vir uxori
Sequitur : Gratias, elc. Nola quare seinpef, etpro debiitimrecldcii(I Coi.yu, 5), elc, liuie loco; quia
•omnibus dicat : ut scilicet non pro Iioeqiiod solem. llli lacte iiutriebahlur til parvuli ,"isti soliiJo"cibo
:liihani,' terrain , aquam ,>jumeiita, el reliquaiiolris pascebctnitir,titiiiagni.Seqiiattii'quosvqlueril (1152).
.: con.tiiIiir,rsed in omnibiis dicat: Betiedicltis Deus., Ycruiiilameii noyeriLill.iiil,iiuirieriiibus (U55J.
, .iriinoj'apaiiqr quam iiiereai'; In coroparalione pec- S.eqiiiliir: Viri, diligile, elc. De eo qiiotlliis verbis
, catprum ineoruiii nihil sunt isia. Is perfeelus esl di.v.orliuin [ non ] (115J) prcp.dicat-Aposloliis ; sed
. Ghrisiiamis. Per quem gralice referendijesunt ? Id sancta"essetlcbere cbnjugi;'.docet; et.sicuf Clirisius
est, per Jesum Christum. El cui? Id est,DeoPatri, paratus fuit mon pro Ecclesia , ila siilt-yiii parali
. quitiper Fiiium habemus aecessuni ad Patrein. pericula susliuere pi'o saluic sanctaruiii Coiijugum.
...-•..;(1129) In qtia scilicef aliquid niali cqnimittitiir. yociun alternatipnes'.; et >ihfracliones.iioii sine ca-
. Ita jn ssepe citata, Comnieiitario divo Hieronymo chihnoTisuque inliieitiV, ui eos iioii adijircuorium,
. -.•iributo." '..;.- - .sed ad theatruni, necad praiiduiri, sed ad.specian-
(1150)Ilcecdivi Hierpnymisunt, cujusjuvat pauca, dumceslimesconvenisse;.i.iec tiineiur illa ireinendci
. ;e.tperpulclira yerba de ecclesiaslico cantu referre : niajesias, cui assisiilur, hecdefertiir.mysiicq illi-prse-
~riee iii
: niedicaroihe irageedornmnioduin giitlur, el fauces dulci C ., sepio, cui iiiiiiistraiur, ubi Ghristiis.jiiysiice paiiiiis
colliniendas , ul in ecclesia theatrales iiivolvitur, nlii sacralissiiiuisejiis sanrguis'caliceIiba-
, liiodiiliaudiantur, eteantica, sed m limore; iri opere, lur, ubiapcriuniiir coeli,assisliinl angeli,ribi ierrcna
in seiehtia' Scrlp.turarum. Qtiamvis sit aliquis , ut coelesiibiisjiiiiguhUir.j.tibiange.lishoh.iihes.sriciuhliir.
SoleiitiHi.appeliare, ZKZOJJMVO? si bona opera liabue- Sic quod saficii Pciireslnslituerunt, ui iiifirmi excila-
rlt, dulcis apud Deum cantor esl. Sic cantel servus renlur ad alfectuni pieiaLis.inusum"assumitur illiciia;
Christi ,: ul non vox eanentis , sed verbaplaceaiit, vpluptalis. Kon enim sensqi'"pne.fere.ndus ess.sonus,
qucelegiinttir : iilspirilus raalus, qui eratiii Saule, .- sed soiius ctiin sensii, :a'd inciianienliiin niajd.ri.saf-
-' ejicialurabhis,qui siiiiiliterabeo possidcntur,el non fectus- plerumque adiiiiiieiidus.Ideoque'.italis' debet
introducafur io eos, qui de Sei domo scenam fccere esse soniis. tam mpderaius, tain grayis',;tii iion to^
.;.,po.puIoruin.D iiuic texlui yal"le,siinileesl illutl, qtto.d lum animtim, ad sui capiat obleciationem, sed sen-
. habet'beatusÎred.us', ,lil)le-vC'.Ilensisiii.Aiiglia:.ai)bas, siii inajoreni .reliiiqual poriionein.i: Csque iiiihc
divicBernardicdceviis,Specul. cliaril. lib.i, cap, 25,-. iEIfredus. Vidc qnifi habenl .de hoc. cautii. divus
quddque niriiis graphice, et pulchre.noiuuillos can- Tliomas Aquin., divu.s-Car.o.lus , el olii sancii virj,
lus, et souos nimis libere iu ecclesiis admissos de- ct qucoa synoilis et: couciliis..prudenlissi.ineet fre-
- pingi.l, qiiam ut pr.cetermitlit debeat :.c A«.lquid, qiieiiler statula ih diversis locisexstant,
rogo^.terribilis Hle foliuhiflatus, lonitrui polins fra- -(1151)In aulog. inarg. liic leg. cap. .XXI.III.
goreTn, quam yocis expriiiieus suavitatem? Ad quid .{1152)Scilicct liberuui est criique yel Gorihflilos
illa vocis;contraclio et iiifraciio : ilic sticcifiii, ille' sequi parvulos.atquelacl.cnlcs. vel Ephesios jam in
d,isciiiit,.allet''.superci.nit,alter racclias.'tjuasdani.uo- (iilc adiilt.os, ut.ait divus llicrohyirius.,
, 7tas divklit, el iiicidil. Nunc vos stringilur,nunc lritii-' [) (1155) Jlhiil seil., nf ait divus'lIiei'ofiyirius, quoct
"giiur, niinc impingitiir , nunc diffusiori-sonitudila- Sciivatoriiiquit (Luc.\x\x\, 5.5): « Vwprwgiiqnlibiis,
latur. Aliquaiido,quod pudel dic.ere,iii epiiiios hiii- et Sacicniibusiii.dicilla, hne est, jndicii, qu;c utique .
nilus .cogitur , aliquaudo, virili vigore deposito , i.n proprie opera iuiptiaruin :suiit. Unde oiiini labone
feminceyocis gracilitafes acuilur,-nonmiiiquam ar- jiitenduiti, ut inagis Ephesios,qtiairiCorinihiosaeniu-
tilici.osaquaclamcircuiiivolutionetprqueturel retor- leiniir ; uec deprcheiidamur quasi indiluvio, emen-
quelur. Videas aliquandp hominemapertq ore, qtiasi les eiveiidenies,iiubenies,el malrimoniocopulaii;sed,
iiiterciusolialilriexspirare, non caiilare, ac ridiculosa . qccinciisluinbis, lucernas tencamusln.inanibus. i ;
quadairi vocis interceplione quasi niiniiari silen- (1154) Partic. noiiciesideraturin aiitpg.; eam au-
. liuni, nunc agones morientium, vel exStasimpaiien- lem addendani suasere lum levus diyi;Rauli, luni
liiini imilari. lnterini histribnicis quibusdanigeslibus senstis expositionis , qui absurdus ef inconseqtiens
toluin'corpiis agllaliir. torqueiiturlabia, rotaiit ocnli, texlui sine ea evaderet, tuin divi IlierortymiIri iicec
. luduiit humeri, et aci singulas qiiasque nOtasdigi- veiba exposilio, a qua hccchoslra desuniptaest, qui
iorum Ilexus respondef, Et licee,ridiciildsa diplosio ali- hcereiicos ex hujiis amoris sanctilale amoii
. vocatiir. religid; e.t ubi haicfrequeiuius agitaiitur, Ghristi erga Ecclesiam comparati occasionemsu-
ibi Deo lionorabilius"serviriclainatiir. Slans iuterea niere somniandi Apostoliironuptiasprohibuisse. Qui-
viilgus,soniluni folium , crepittim cynibalorum, har- bus brcviter suhjuiigit respondendum, rion nuplias,
moniam fistularumiremeus , atlonitusque miralur, sed carum abusnni, scil.icetmeretriciain ijbidihein,
• sed Jascivas cantantium gesticulaliones, iiieretricias et immunditiasyetaSse.
581 :.-' EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI._ INEPIST. AD EPHES. 582
Nam quod sequitur, itaviri, etc;:, et>ex persona Adcej i vero parentum, si vel filjos parvulos ad iracufidiam
-in Genesi (ui, 20), scriplum est: Hoc riunc os; ex provocentj vel adolescenies, el riiajoris petalisgravia
pssibvsilicis; elC.., :;-;-.: :;; ]" "r J, jubeanl (1:159). . ;:,'-,::. .:':_
- rSequitur : Netnoeniinunqiiain;-etc", Nisi forte qui (1i&Q)Sequilur :;Servi; obediledphiinis; ete. Quo.r
regio morbo , >vel7caneroiaborant. Et ipsimon car- - iriodoCorintliios iiionel5ut vir, raulmulier credens
;riefflj;rsed>niorbiiirio.diolhabent. Qnod -yerodicithos . -non relihquat'iii.eredulum ,(I Go.r.vii.^.lS^rne diydrr
esse iiiembra ejus,.ilon de ossibtis. ellcarriesuscepla : , tiuih.prcediccirevideretiir,: ila liic mbriet, nt servl
ex Yirgine i sed deparlicipaiioneejus-gratice sen- ; credentes sint oliedienies dominis, ne propter con-
.lieridumest. _.;.-:; j 7 >.. 7; :' .-;• leiriptuni, Doininl doclrina.blasphemaretur/Quonianj
Chrislus Pct- nbn yenitrChiistus «ondilionesiriulare, sedilipres.
', ;Sequitur ::Q!tai.riofti;eii!.v;Clc.;I)eseruit
lrem,r quia flpn jn-.eafor.ma';.qua cequ.alis:7est "Pafri : .Prajviditriiapique quod, sirserfl .eoii.leroherentdq>
.apparuit{P/HVi;).u, 6,7); et riiatreni,.yel;3erusalem iiiinos,, ljon solum non -dimitlerent alio_siseryps atl
rcoelestem, vel Sjmagqgam,,et soeiavit sibi.EccJe- :. fidem :lransi.re'j sed etiam poehiteret: eps de illis
^siami Cumyero rdicif sqcramentum-hqcindgnum esse, ; quos dimiserant;. si.raulem deyotidres.,; Jjumijiores- .
^se aulem dicer.e inChrisioiel Ecciesia,ostendit noff . que credentes rseryosesse; .cogndseei'en~t;;g.aiidei'ent
. cequalia esse;omiiia saeranientai->Deeojquod Epbe- ]B alios. credere:, >etiain;etripsi;credidissenl...Qucerit
siis Ioquens clicit: Verumtaiiieii.:et;vps_,-ac s.i dicat: forle.aliquis quare dicit: Cum iinipre:;_:cnmlimor
Quanquam ego dicam Iioc yallciniuni in Ghristi .et ;non sif inr charilate? Sed dicil aliqnis;: Imperfectis
"Ecci.esiaeconjuncijorie,impjelum . yetumiamen yos hoc:dicit.-Qu_odsiperfeciieraiit, limpreastus intel-
...diligUe.uxpres:ve.slras.;mulier,qutcmtitliineqt, etc. Jigi deJjet; sicut et sup.ra-.denjuliere_dicit,-~uttimeat,
Hic :et amorin tiinore.est, ut serveluraffectuscum id est, lionoret marittinj.. El bepe dicit :;Nqn gd
honore, et yir u.yorem;diligal,et uxqr yirumlinieal; bcnlutn, sjcut hi fapiuiit, qui hqniinibus yqlun.l plar
sed: qucerendumquq tiniqre (115S).~• ceye, sed uiservi Chrisli;.,Ghrislp eniiii fil, qiiidquid
(1156)(CiP.yi.) Sequilur:-Ki/ii, obedileparenlibiis, ejus prfficeptq,agilur. Eaci.unt quoque-_ypluntalem
etc.: Deeoquod speciali admonilione pers.everaris, ejtis ex qiiiniq, quando. necessilateiij yertiirit in yp-
rroonet:iit..(iJiiobediantparentibus,; sed boins,--UiJ.de luntaiem. D.e eo quqd in niullis cqncqrdat yolunlas
. Moyses: Bifqtti dixeruni parentibus : N'eschittisvos; doiniiioruni.jpfiimyqluijtate Dei, quia jolunl castps»,
hi custodieriiiit prwceptnm lnum (Deul.xxxiii., .9). huniiles aefideleshajieresery.os. Quod sialias(i.lil)
QuOdvero ait, quodesf mandalitin pritiutm, intelli- fiieiil, magis Deo, qnam homihi phediendurti. erit.
gendum est, i" secun.da tabiil.a (Ii37). Qtiod yerp .... (1142) Sequitur.: Et yqs dpinini eadem fqcite illis..
dixit : JJl sis loiigwvjissuper, ierrqrn , non de terra iG Quaceadem?Itl es.t, in siihplicitqte.coiriisjimperent,
.Judiea maiedicfa (Jer, xx, 14).debemus iiileljigere, reraittentes jiiinas, quasl diceret: Minamini propler
_ne sit cqnlrarium Psalrnista"!, qui all:: lieii inihi! disciplinaro, sed '.remittite. propter misericordiam :
quiq hicolalus mens pr.qlongalus:.est. (Psal. cxix,;7); .scient.esquia. ei veslei\;et:illorum, etc.r.De eq qupd
et Saloniqni, qui prceferlriJorluqs yLvenlibiis(Eccte. . aljter adroonendj stint servi., aliter doroini. Servi
iv,:2. 5), sed de terra, de qua Psalniista dicit : credo_ irtoiiertdiSUJU,ut-jn se semper iiuinililaiem condi-
yidere{Psai, xxvi,.l:5); e.litem : .pqflip mea (Psql. lionis aspiciant; domini vero, ul natiirae suae, qua
'
cxu, 6)j etc, .. . __' '.: cequaliler seryis sunt con.diti,irfemoriam non amit-
(1158) Sequilur :Et patres, npiite ,elc. Peccatuni taiil. Seryi adniqneiidisunt, ne domiiuim despiciant,
Clioruni est, ;si .nonobediaiit parenlibus; pecca.uim si .ordliialioni illius superbiendq conlradicant; do-
.' (1155) Scilicel tiniore revereniice, til aiuni , seu :-maiidatum ait Levilici, x, 5, prae bciilis liabens,
perfectoruiii lihiore,"quo qui tinjuerit perleclusest, ubi revera hoc "mandatum primuni Iocuiri «btinet','
>etde quo in-Psai. Xxxm, 9 : Non est inqpia limen- ibi :Umts.quisquepalremsuum,efinairemsuqm.liineat,
'tibui-eiiiii; 7 7 '7 7. ; ...Seciindam_auteiii'tabulanipraccgp.taappetlai.Iuicfor
(1156)Iiiauldg. hiaig. Jiic leg. cap. XXVI. : 1) noster. ijuceinLevilicoaDomiiio.VioysiiriVdilalegun^
(1157) Nohnulli, ut-ait divusllieronymus,: Ieghnl, - tur, respeclu rprimariim labiilariim, qiiis Iradiias a
til iii vulg. maiidaimriprimuin in proinissione, Hoc ...pomino...cqnfregitMoysos,Exqd, xxxn, 15et 1?,, seu
enirii niandalumab Exodd desiiiiiptiiiii,xx, 12, iii De- potnis quia i.n tlualjiis tab.ulis legis pr.inia .coutiii.eiret
calogo quiiitiim est. P-rimnniauiemesl, ctii promls- tria illa prcocepta,qucead Deiiirireferiihfiii;, seciiiiila
siOjteSexpressaj atijiinctcesint:Ui bene sii:tibi;:el:sis :~ Vcro"e'a,'-qiia3aquarlA,-quodpare'nlumol)s"6qiii;iin.nii.is
iongcevus, etc. Quamyis ultima verjja Apostolusre.li- '. priEcipil ,:d.esee,iidii n t,,-ef proximum .respici.u;11,
Vid..
cnerit. Sed niiivusrecia divo iiieronymo eorum obser- Clement. Alexand., lib, vi Stromal, salis anit! fuieiii;
. valio videlur, quiaetiii secundo maiidaioExodi,xx, August. inExod., qu. 71, et ep. 119, cap. 11. Divtis
oet 6;.Deul)y, 16, reproiiiissioneslegmitur ibi: Fa- : Thoro. l-2v;q: 100,art. h. _'
; ciensinisericordiam,:etc,"Eorliia.u ergoquia Decatogus t' (l:158):iiiaiiiog, lnarg/hic.leg, cap. XXYU.r '-
.exeuhtitleiEgypro pdptilo,prima lex data est,iintihi- (1159) De hoc pareiilum iriuhere viile ;il.iyuiiiHie-
. quo.dtfiie inahciatuni Decalogi, primum niandatum esl ronymum; .quiin hunclOcum aliquaiilifluuiprolixius,
'
7 appeilanduiii'.,ad coihparatioiiem-eorum.•p.raecepto- sed pulcherrime eloqujlur. 7
.riiur,.qucepostea inlegeconscripta-siiiU..,Si t|uceau- (1140) fnaut. marg-.hic leg. cap. XX-^1IJ.
, lt!iu"alialiesid.eres',ftisius de hacre loqtienlem adi (1141) Fortasse legehdum alitef Isco alids, q;iam-
" divujTi Ilieroiiyitiuin; Quotlaiitem ait aiiclor noster.-:' vis eLalias pro a/i7ei:curlitts habeat. 7 ..
]n seciindatabula , Apo.s.tpli.gei.iuiuiim sensum .valde , (1142) In aul, iriarg.liic legicap. XXIX.. .
Eielius referre mihiyidetur, qui fortasse primum
585 '"-'•'. ATTONISVERCELLENSIS EPISCOPI 584
nlinivero morieridi sunt, quia.si conlra-Deiim de A Animoniias, Moabitas, el Chananceos, qtiasi. dice-
munere ejus superbiunt, si eos, quos per-condilio- rel : 0 Ephesii, qiicede prceliis Isra_eladversus na-
neni tenent subditos, cequales sibi per naturce con- tiones legislis, videiitur sonare carneiii.noslram,
soriiurii nos recognoscuiit, etc. Islis.dicitur, utsint etc.: ut ex illis intelligaraus non esse hohis adver-
ohedienles; illis imperatur, ul remittant minas; quia sus carnem, id est homines, sed adversiis daemones
uno siint prelio redempti, et ad unam palriam ten- esse certamen (1146). J» ccelestibusvero dicit pro
dunt. Magna sunt jura, cceleslia; unde el Ecclesia aere, unde aves coeli.nominamus; quia iste aer
servos, etliberos, doctos, et slullos, magnos, et plenus est immundis spiritibus.
parvos cequaliterrecipit. OmnesEcclesia filios novlt; Sequilur : Proplerea accipite, elc."Ilerum repetit,
imde sanctissimi viri lani primse, quam secuiidce qula difflcilisest victoria, nt induant se arma Dei.
rialivitalis exordia recoleiiles, famulos suos nun- Ul quid? Ut possilis resislere in die nialo, id est in
quam servos nominant, sed fratres, et ad osculum <Iie lentatiortis, sive in die pr"esentis lemporis; ut
Vocarit: horreiit enim nomen, quod non, natura, illud : Dies malisunl (Eplies. y, 16); sive in futuro,
sed iniqiiitas feeit. Servi enim rion a Cliam, cnjus ut illud : Ut quid vobis dies Dditiini? Dies Domini
malediclio in Chananceis impleta est (Deui. vii, 2), tenebrw el non lux (Amos.v,'-!$). Item : Dies irrn
ex quo reges orti sunt (1145), sed ab injustitia,-et B dies. illa (Sophon. i, 1S), elc. Quod vero dicit : El
inundi iniquitate facli sunt. Quid magis habet do- in omnibus perfecti slare, subaudienduin est; in
' r
iiiinus a serVo, aul sfervusininus & ddmino? Noii omriibus, quaj siiperius moriui. :
Tiisi nomjne discernuntur. Neque pro.;servis et do- Sequitur: State ergo, etc, id est, veluti ille, qui
minis,sed pro bonis et malis Doniinus judiciiim dicebal : Stdluil .supra pelram pedes nieos (Psal.
celebravit. Nam servus bonus, lilius, et afflicus Dei xxxix, 5), etc. Bonum est, u'l stanleiii, non iacenleni,
fesl; -domiriusvero malus, filius, et servus est (lia- el non discinclum, sed accinctum te ininiicus tiius
boli, et pejororoni servitute. : iiivenial. De eo qudd-iiuerior homo habet lurabos
'.'' (1144) Sequitur : De cwtero, elc. De eo qiioil, suos; tiode Domiiius: Sint lumbi veslri prwcincli
postquam monuit specialifer quosdam, mox gene- (Luc. xn, 55), etc. Sequitur : Induli loricam jusli-
lalem admonilionem subdens, ail: Confoiiamini, iiw. Bene justitia loricceriomiiie designatur; quia
nonin vobis, sed'in Domino; non in vestra, sed in sicut illa muliis circulis,, ita ista niiiltis virluiibus
-
ejtis polenlia. De eo quod, more du6is armantis ini- consuirimalur.
lites ad pr~eliuni, suos armal, et dirigif ad speeiale Et calceati pedes. Isli sunt aniraa; pedes, quos Ciii-
certair.en Aposlolus auditores. Ait enim : Ihduite ceare, id est, munire debemus sanClorum Patruni
vosarmaturam Oei. Quare Dei? Quia, sicutqtii coiitra G exemplis, ut iiurepide pr~edicemusEvangeliuni; ut
visibiles hostes dimicat, visibilia arma accipit; ita illud : Quam pulchri pedes evangelizantium vacem
arma invisibilia siint necessaria conlra invisibiles (Isa. LII, 7; Nahum. l, 15; Rotri. x, 15). De eo
liosles. Nihil est dicere, iiitluite vos armalurani Dei, quod iidem seuLumvocat; quia, sicut sculo oninia
nisi : liiduite vos Dominum Jesum .Gliristuui(Rom. jacula exslinguuntur, ila omhia adversa, fide supe-
7x111,14), id esl, verilatem, jusiitiam, plelalem, et "ranlur. De eo quod galea salulis niuhit caput, id esl,
in Christo. iriterioris hoihinis sensus. Namsi his omhibus fueris
' Cce.tera,quceiiifelliguiitur
Seqtiitur : Non esl nobis colluclaiio (1145),.ete., indulus, el noii habeas gladiuin, le ulcunque-pbi.es
id est, adverstis hoiiiines, qui ex carne coiistahl et defendere.sed iiiiniicum luuni nori yales exstin-
"sahgiiiiie; sed adversus hrincipes, el poleslates, id guere. ldeo subdit: Et gladium spiritus; untle alibi:
est, qui sib.ipriricipaluni in malis hominibus vindi- > Viuiisest enim sermo Dei (1147), elc. Si eniro verbi
canl; adversus mundi reclores, id'est, tenebrarum, . gladium non habueris, hsereticoruiii versutias non
. non coeli, el terrce : d~einonesenim rectores sunt, facile superahis; sicul iniles sine gladio iioriaceedit
non niundi, sed niuiidi amatorum. ad beiluin, ila omnis juslilia infuta esl sine verbo.
Sed gratias Deo, qui eruitnos de tenebris. Ma- Sequllur : Per dinnemorationein, .elc.De eo quod
neamus ergo in Itice ac libenate. Unde et ipsis di-. distantia esl inter oralionem et obsecrationem, Di-
cilur : Fuistis aliquando tetiebrm(Eplies. y, 8), elc. cunlenim qtibd obsecraliofit pro peccalis prajler-
Qucerit forle aliquis, unde Apostolns sumpsif occa- itis, vel prceseniibus; oratid pro adipiscendis quce
sioneiri isia dicendi. Forle de prcelhs, qusein hislo- speramus.. El quia magno Dei egemus adjutorio ad
riis veierihus narrantur gesla a DliisIsrael adversusi devincendas hostis ariiiqui versutias; idcuco sub-
(1145) InPalceslina scil. et Syria, Sidonla, _et; (1146) Heecexpositio a diyoHieronyiriOdesumpta.

Phoenicia. exipsis scil. erant Jebusceis,Amorrhceis,, Ubi illud nostrcim,videlur potius emendandum,.et
.IIeva'.is, et quanip.Iuriniisaliis nationibus regcs, quii '-legendum.
- (1147) Hebr. naiioiiuin, vel eqrum. - . -.
a Josue .iiixla Domiiii prccceptum.per Noe- inaledi-. iv, 12 : Vivus esl etiim sertno Dei,
ctum prolalum exlerminali sunt. ei': effi.cax,'elpenelrabiiior vtnni glddio ancipiti : et
(i:14i):in aulog.rniarg. hic leg. cap. XXX, '
ei perlirigensitsqueaddivisioiiemqnimw, ac sfiiritiis,
paulo post Donlinica xxiu posl Penl. ; compagtimqitoque, ac hiedullarum, el discretor cogi-
(1145) Conctilcatio Jegiiur iii cod., quod juxla Utlipnuin,el intentioriuriicordis.- ; --•
orones-lecfioneseiuendandum t«nsul>
5857" • EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAXJLK-i-IN EPIST: Ai) PHILIPP, SSG
junxit: Oranles omni teinporein spirilu, Et bene «i A commendal etiairi profectionem, Ciini dicit: Cliaris-
tpiritu dicit, ut non dicamus vcrba medilata, vel simus fraler, magni nierili monstratur.cum charissi-
scripta; sed inlerior homo, id esl, spiritus, pleno ruus essc dicitur Pauli. Sed undc charissinms ?
desiderio orel, et omni iempore orct. Nota quod ail: Nunquid quia illius eral minister? AiLenim : Utni-
Per omnetn. Multiplex esl enim oralio : nunc pro sler in Domiiio; id est, in prtedicando.
iiobis, nune pro aliis, nunc pro his, quae ad fulu- Sequilur : Ul cognoscalisqttwciica nos sunt, elc.;
ram (1148), nune pro his, quaead prscsentem vilam id est, quas poanas el quas calenas patiinur. Ut
perlinent. Nota quod cessantibus (1149) verbis spiri- consoletur corda vesira, ne de mea cura, ei sollici-
lus debet,orare; et qualiler oslcndii, cum dicit: ludine laboreiis. De eo quod grandis consolatioesse
Omni tempore. Et quia subaudiii polerat ccrluin poterat audire Paulum Rorncoin domina urbium, et
tempus, id est, dies ad operandum (1150) data ho- in arce Roniani impcrii de careere, ei de vinculis
mini; ideo sulijunxit : Elin ipso vigilantes in omni Lriumplianiem; ct ideo Tychicum(1155) esse mis-
inslanlia, ne videlicel, veluti dormienles, lecla, \el sum, ut viiam et coriversationem Pauii cis nuntia-
corinnendala dicamus. Sicul ehini dormiens igno.~~.atret. Magna quidem consolalio esse poterat imitari
:quod dicit; ita ille, qui ita loquilur orando, utaliiid * volcnlium, nosse -omnia quae ab AposlGlo gere-
cogitet. Nota quod monet pro sanclis oraie, el pro ' banlur.
se. Et homines tumidi, et superbi despiciunt ora- Sequitur: Pax, etc. De eo quod ultima pars
tiones sanclorum requirere. Nota qtiod cl ipsc orat cpistolce prccatio est. Precalur et optat pacem
pro Ephesiis, et rogat, ul et ipsi orciil pro ipso. Ubi fralribus,deinde charitaiem, postmodum fldem. Htec
discimus quod et praelati pro subdiiis, etsubditi pro sui.t, quceperfectum faciunl Ciiristianum, sed cha-
prculalis dcbent orare. Scd vide quod non pro sospi- rilas major esl pace (I Cor. xui, 15); quia siint qui
tale earnali, aul pro lemporalibus quibusque rebus toleraut, quos non diligunt. Nota quod sine fide re-
rogat orare, sed ul detur ei -sermo; id est, ut sermo Jiqua inuiiliter habenlur; utillud: Omne, quod non
abundet, etos apertius loqijatur cuni fldncia sine esl ex fide, peccatum esl (Rom.xw, 15). Nola eliam
aliqua irepidatione. Nola quod hoc ipsum eis pre- quod ipsa fldcs cum reliquis virluiibus a Domino
desset, quos monel, ut orent. Ubi discimus orare dalur.
pro his quos docemus in Domino. "Sequitur : Gratia aulem cutn omnibus, elc. De eo
Sequilur: pro quo, ctc. ; id esl, Evangelio. Le- quod corruptam habent fidem hccretici, qui de Chri-
gatus Christi, licet in catena sit, tamcn offieium sto non reclc senliurit; cprruptam etiam, qui rion
evangelizandiperagil. Sed oral, ut non dolore vinca- ,*recla inlerilione ei scniunt; corruptam et illi, qui in
tur; quia omnes Jegali verbi lalia sustinere debent. hac tantum Vila sunl sperantes in Chrislo. Non dc-
Unde sequilur : Iia el in ipso, elc. Quid enini alitid fuerunt qtii intellcxerunt corrnptos, qui concubitiis
inler adversa, ctad~\ersus poenas debuil orare, nisi experienliam capiunt, qui vulgo cnrrupli dicuntur.
. ut fiducia sibi darelur ad nianifeslandum Evan- Setl quomodoab hac gratia eonjugia sancta exclu-
gelimn? Nola qtiod tunc major fiducia esl, quando duntur ? Quaproptercorruplio dicitur cujtislibel pec-
copiose e.l rationabiliter dicitur. cati dominatio. Diligere vero Dominumin incorru-
(1151) Sequilur : Ui atitem vos sciaiis, ctc. Nola piione esl, non regnaie peccatum in nostro rnortali
quod duo dicil, id est, qucecirca me sunt, el quid agam. corpore, etc. Amen antem quasi ad confirmalionem
Cirea ipsum quid crant, nisi catence? Et quid age- omnium, quaesuperius scripta sunt, in fine posuit;
bat, nisi instanter docebat ? De his nil per episto- per quem Hebr~eorum sennonem vera et iidelia
Jampandit; sed oninia per missum, id cst, Tychi- esse, qucescripla smit, demonstranlur.
cum (il52) mandat.- Cujus cnim ostentlil personam, Explicit cpislola ad Ephesios.
(1148) Verba hccc, nunc... fuluruin, in inarg. oremiis.

leguTitur. (1150) Fortasse«d oranduni.
(1149) Forlasseincessaniibiis, ul referalur ad illud, (1151) Jn autog. marg. hieleg. cap. XXXI.
in omni tempore, in omni instaniia : vel eliam ut cod. Titiciim.
(1152) ln
jacel, scil. ut menle eiiam, cessantibus verbis, (1155) El liic denuo Titicum.
INCIPW ElPlS^GLi AD MHJIJ>PENSES.
PhilippensibusAposloliis.yerbuni-fidetprsedicayil ]D pleniter eos inslruxit el solidavit iii fidel Et.quia

in vislone admonilus, sicul in Aclibusapostolbriinj "posf7 ejtis abscessumnon sunt trarislatir ad aliiid,
legitur, ut accederet ad eos, et aperlret aures sicut Galaiae, .laudantur .ab Apostolo. Lausquoque
corum ad audiendum yerhiim.Dei .(Arf.,xvi, 19). isibrtim, yiLuperatideslailpruiWjid -es.l-CorjiilIiio-
Mansit enim apud illos dieiiiis iriiilti-s, qiiousqiie rumVHi enim, credidis-
'
'- '" """ __.._ . cum;Apdsfo.ip prsetjicanlc
,. - , >,>-f.
:PATOOL.CXXXlW _..r,-,....,
' ''
m .'l'r / 7ATTOMS>VEftCELLEN5iSEPISCSM ;r *S8
,bfeiit, fasium in fide. et .seieniia profeceruiU: ut j i pis ciyitas estliaccdoiuce; Hi aeeepfo verSoêrita-
. etiani Eyangelium prsedieareni: alque defehdereril iis perstiterunt;| in :fide, neo~;r'eceperunt falsos
a pseudo.ap.pSldlisiiriipugiiatum.Propter hoc abhis aposfolos. Hos coHaudat.scribens eis Rdnia :de c'ar-:
eliarii;aecipiiSuniplus, ut aliis praedicare suffieeret. cere perrEpaphroditum. Ciiiii yero dicit. episcopis et
Hos vero collaudaris, moriet eos; ne passionibus diaconibus; non poiiiificfes,sed presbyieros, ribniine
iliiiis lerreantur, qnibus rion deslruilur Evangelium -episcoporum, vull inlelligi.-Non euimi-eratratiout,
Chrisii.sed confirmaihr, quia pro re falsa yeldubia iii una ciyiinle plures esseiit episc6pi.> Ilio .eiiim'
tajita p-erferTei.Wonrppssef.i.Sed/iqiidinvJsUaudenlur;teriiporepi^sbyLeri episeopi>vocabanLur77;^ «• : -r7
eranl iiiter - eos7impeffecii.' Et hon^ miruiii; quia Quid vero saiictis bptat, 'ostendit, ciini subdil:
rsanctaÊceleSia permisla est, quia area est, qtiia €ralia vobis, et pqx a Deo. Et pulchre, quia sahcld-
tandiu eriiiit.grana misla cum paleis, quoiiisqueveii- • fum nienioria cturi gratiarum aclioiie ceieiiriifur.
tilabro. justi discriminis permuiidetur. Quod designa- Gratici enim est, qua Telaxantur peccala ipar
batur per. hoc, quod Jeboscei liabitavertint cum ju- vero, qua rccdnciliiirilur; Dep. Huc usque salii-
iJlBisin-rJerusalem^JMrfjc; 1,-21); Quid enim .per taiio.:":: : : ,:',,,,.; '''"" "'i';;' ;.;;;" .'^
•jerusaleihr, rquce visio dicitur .pacis; misi. Ecclesia ? Seqiiitur :Graiias agp DeOnieo, elc. Ndta quod a
Et quid per Jebiisaios, qui coiiculcanies inierpretan- ' ' giatiarum "aclioiie inciioai.~JSo.taeliam. quod.dile-
tjirj nisijnaji.designarilur ? MOraJiter. Quld est ani- Jciionemsuam erga.eos Ostendii, pro qiiibus'indesi-
ijiia sancta,:-nisi Jerusalenl ? Quse, quamviS: habeat lienleroral. Allende quod-iiistruit, ut' noh prd
pieta.tjs ;__<.rsanclilatis opera, nunquid iuriditus nostro, flut noslibriim sojuni, sed prb rinihium
:'car:fct'-maIp.?QuIa ergo iii ahima sanefa sUntrJehu* profeclu Jaudemus. El^quia jusli eraut,|ided .difeit?
_satti,,,idesl affectiqiies;.eoritraiiaj, ad hoc lahorel cum gaudiff deprecalipnem facieiis: quohiarii aliter
jiecesse est, ulquia concupiscil, concupiseentiijenon orat pro Galatis, aliter pro Phiiippenslbus.7ln iilis
ih '
«oiisentiatj.-quatettus .etsi.a' tergo. murhuirat, eral nicerojS quia Tecesseranl; in islis gaudiuirii
facie nori; resistal. rTaliter necesse est, dico, vivat,- quia stabant. El nos Curiigaiidib Oramus pr^diiiouis,
r,quic.um.Pliilippeiisibus, laudari el sehsum Aposloli cam nioerbre vero pro :malis. Bota quodgaudiujii
jperietrare desiderat. De eb quod PlillipperiseSyMar lioc dieaf spirilale, nori coijiorjtie. ifniie yero^ra-
vcedones iidem Grce.cisuiili qu~epToyincia, ab Eiria- Ttias agat, exponit cum dicit: super 'conimiihferiiiqiw
:te Einatbia, rdeinde aMaeedOne reê Macedonia vestra: id est quia commiiniccifisn.iecum, Evahge-
dicta esl. 'Ipsi.sunt Jpnes a Jaban filio Japhet nunr. lium prcedicariclo. Quod vero dicit, a pfiirip ' die ;
cupalu. De ep quod .posilip. hujus proviiicice lalis ' ,' ihtelligentium est, a tenipore, ex qtto credidi-
csJ. Habet ~ab- qrjeiue .iiiare iEgccuni; ab; oc- stis; ac si diceret: In bpno. quod coapistls. pci-
»ea.su Pajmatiaiii^ a irieridie Asiam; ab .aquilone sever.aiis.7 J- ;;• '",7:
TMysiaiiu .. ; ... (1154) Quia securus de Dei roiseratWtiexbnfidif
.' '„,-'.-.".';'. ^NGIPIT.-TEXTUS..; illos perseveraluros, ideo dicil: Coiifidehslioc: ip-
(GAP.l,)DaulusetTimotheus,Perhec quodAposto- sum, qiiia gui ccepit in vqbisopus, efcNota quod
lus alLoruhj secura nohiiria jungit, inonslratur-quod hic deslruil illos, qui dieurit.a riobisiriclioare bo-
per<multorum qra .S.piritus saiictus unuro exprhhit lium. Eccedicil, cfuica~/«f,:etDominus:"Si"~e ihe nihil
sensum,. uhapl feririat doctrinairi. Nec miruhij qttia potesiis (jodh. xy, '5):":el I%almista: ilisericordid;
mtUliiudinis cmleniium eyal cor unum(Acl, iy, 5.2). 'ejiisprwvenietme (PsaL LVIII,1); et: Misericordiaind
JJf hiiic iiscant proedicalores uno Ore laudare subsequaiurine (Psal, xiii, 6). Ipse eniifi pr&venit ut
Peiim. De eOfquqd noirierisuum more: regura in yeliriius,eiipsesubsequituriiei.nanilerveliiiius(ii55),
prihcipio ponit epistolarum, ut.digriitatem sui apo- liota qriod diem Christi vocaf, vel obilrihi cujusque,
slolalus ostentlat. De ep quod apostolum se tacet, yel diem judicii.iNpta eticiin qupd his yerjris eos .ati
-qulaillis scribebiu qui de illo recla senliebanU De perseverantlairi pro*ocat7 Et riotavqu63justuiA dicit
morali iostructione. De eo qiiod cOiiditioiiemosten- , \ iiocsesentire, eo quqd- haliealillos in dqfde ei in
dit, cuih "Subdit,sen'i* nbri yilioriim, sed, Jesu vinciilis; quasi dicat: aiieo vos JiiligO,ril jiecviiicu-
Gltrisii. Hsec eonditio npJjilior est oimii dignitate, la, Vel flagella pdssint riieirioriani vestri aiiferre a
quia serviis Chrisli, servus esl juslitice, sapienli~e, corde meo. In defensione vero, el confihnqiwne
c.islita:iis,.et .Jiis.similia. Nam qiiia Paultis el Ti- Evangelii dlcil illos sibi 'sbcips, securidum: Jioc quod I
motneus scribunt, videndum est quibus ait, ._.««-. superius clixerali super-cpminuiiicaiionevesirn,,Nol;i 7
clis omriibus: non Philippensibiis enmibiis; seil quOd: Iri-duobus "ircefeilPhilippeiises Ephesiis, id
canclis, rie miltdht margdfitas,'eic, (Mailh.vn, 6); est, in hoc quod cerlus est de perseverantia ipso-
nec quibtislibet sanclis, sed in Christo Jesu. Ilcere- rum, el quod quotidie'Ieclioni vaciibaiU. Et
•lei non suniin Chrislo sancli, quia non recte sen- puJchre dicil socios gaudii, quasi diceret: sic-
liuiU-de Clirislq. . '-.-. •,.;•. - ut socii; esfis Jaboris- :el doclririae; ; eriiis 7|audii 7
'-.. Seijuilur ; 'Qui suitt Pliilippikr De 'eo qnpd Pliilip- socii.:..; .•,,;. r ;>;;.,;:- .;-; :';';:';"";: ;:
,(IJS4J Iri aiildg. marg.liicleg, e. II.. ; :-;'

. (1I5B) Vide cceferas Epistplis,. polissiraum ad Rom., ubi de gratia diyina' agit.
589 EXPOSITIOIN EPISTOLAS PAULL ---IN EPIST. AD PIULIPP. W
'
Sequitur;: Testis entm, etc._: id est, incorpora- jA bem-replentem, majorehi ei invidiam cuihulareht.
ii ,(1156) uliliud. Quiinanducal carnethmeaiii,(Joan. Nota quod duCespecies bonaj duabus confrariis bp-
vi, 57) elc,: siveita yos-diligo, quasi viscera Chri- ponunlur; ad priiriariienim respondet secifnda,bona
sti (1157). GtimDeum tesleiri invocat, ijon conlra enimvoluntas coiitraria est Invidenlice; tertia vero
pr~eceplumDominifacit, quia necessitate jurat; vult adversa est quarla;, quoniani charitas erga Cliri-
eniriiutiUifidemaccoiiimodent.eidiligantdiligeiitem, stum,, vel Paiilum non polest propter persecufioiierii
et ament amatilem se-Desiderat eos ndn carriaji,sed Pauli prajdicare Christum. Mitliqumsua suril prsedi-
spirilali amore.fll58). : .- . cando quwruni;noh quceJesuChrisii (PHiiip.ii, 21):
Sequitur : Et hoc oro, etc. 1 Nolaquod npii soluni sedbbni fidelesiion quemlibet honiinum,:sed ipsuni
prcecipit quse factant, sed orat utfaciaiif; quia iion Dominuih'Ob.edienleraudiUiit,.qui~ail': guw;dicun~t
sufficii nosse quod agehdum est, nisi adsit gratia faciie, elc, (Mattli; xxiii, 5). Ideo audiunt utiliter
juvctns ut perfici possit. eiiam qtiaBuiillter nonaguntur; stia enim qucererd
SlUdent; sed sua docere nOnaudenf. 7 -
Sequitur : In sciehtia, etc. Notaqubd scienlibus
scientiam oTat dari,; qiiiasine -scieiiiia neni.opolest Sequitur : Qriid eniin? etc. Et «st sensus :'Quid
sinceritatertyld estiiitegritctteiii habere, nec potio- t eiiim, aiit quare movear, aUt quarein iribulaiionem
ra, id estdtuilioraprobare, el fruclu bbnortim abun-- -mittar, cuhi dmriincigaudeaniquod priini liio.doriun-
dare. Et ad quid jibc? Nunquid ut lidc Jaudetur? tiatur Chrisfus? Occasio enim esl quarido nqn pro
Non. Sed ad laudem Dei, securidtiiri illud : videant se, sed propter aliud, Cliristus prsedicatur :' veritas
vestia bona, elc/ (Mdllli. v, 16). . vero est quaridopro"se ipso diligitur Christus. Sed
opera
'
"(1159)Sequilur : Scire auiem vosvplo, fratres, sive illd,- siveisiq nunlietur modq, ideoâuderes,e
elc. His verbis coiisolatur eos de iribulaiiohibus dicit, qiiia Cliristusnominatur, Giirisfus riuiiliatur.
Suis. Elesi sensus : Non Solum non bb.suiit, sed Ideo Paulus gaudebat, quiajier fallaces veriim prcc-'
eliamprosunt, duinnoiipro crimihe, sedpio Chri- dicab&lur, et.per malorum Ora Christus .'a'nhUnlia-7.
sto palior. ... batur. Mulfis ehim prOsuiit' docendo qua3 non fa-
ciuiil: sed longe pltiribus prodessent,' si 'ei-animo;
Sequitur : ha tit viiicula, ete. Magna Jaus vincsi-
latuin esse prb Ghrislo in qtnni prwtorio cl in cwte- diligererit quaj7do.cebant. Primum "gaudium rest iii
ris omiiibus, id esl, anie reges cl in cceterislocis, fratribus, qui bona vblurilate; secundum in hls, qui
ubi judices rcsident. PraBtoriumdicitur quasi pra> jnala voluntate Ghristum prcedicant.-".
ccptdrium, eo quodibi prcctor .seileal ad discutieri- Quare.gaudeat.- exponit, cum subdit: Stib eriim
dum. Preelores dicti, quasi prasceplores, eo quod ([Z:guia.rIwcmilif.prpveniet, elc^ Et esl sensus4 Quod
prsecepta daut, id esf, picefecti, quasi prccposilores. 4111catisa.interiius; meipronuntiant, scio7quoci ad>
(H6Q). Sequiiur: ,&"'.plures, elc, quasi dicat: salutem mihi, proyeniet; sed operahle GhristoVqui-
Multi frafres exempjo vinculorunj nieoruni, abjeclp.. ad meairi salulem omnia gubernat,.et adversa verlit
limore, Jibere pr~ediccnl Chrislum. Et q.uiayariis, ih prosperum- Etiamsi' tali causa nuriliarit Chrislufri>
intentioiiibhs hoinines prccdicant Chris.ium, ideo. ut ego paliar et crucier, tamen spes mea; irtChri-
sufcdit: quidam auidem, ;elc. De eo quoil; quatuorr sto, quia de_;lus pmnibus exspecto mercedem, elrit;
persqnas, quceChristum pracdicanl,;liicpslendit. Sed «onvertaniur suslineo. Hoc idco non est aecipien-
prinja el iiltima 3x njaligtiitate praidieanl; duae me-. dum, ul.quidani p.utanl, praedicaiioneni Ghrisii hce-
diceex bono animq._Sed videndutn qiiidjijter se di-, reticis al) Ap.osiolo,esse concessamf rit quohjodo
stent.Primaes.de malignifate propterjnvjdiam,. "vqlunt.GhristUm prcedicenl'; setl quia Teo lempOre;
quia doleiil, ut solus sibi vindicel scienliam prasdi-. quo Appstolus docebat, «rantqui ideo Ghrlsium
candi; prae.dicanl.ut-ituferantgloriartij qiuimhabet prffidicarenl, ut majorem perseciitionemadvers.us
apud credenfes; invident enim, qu.iasentiunt eur.i a, Apostoluni.exciiarent, dieil se.gaudere, sivequia
Peo: electuni: postrema de niaio est, quianon ca- Cliristus quqquo njodo nunliattir, sive quia trihula-'
ste, norisancler Chrislum.proiiHiitiant, sed.ut Apo- D ' tionibus nierces augeiur, . . ;i
stolq noceant.CuniJenim aperle negareiUGhrisiuiii,, . Sequilur ; Quia in nullo ebnfunddr, etc.-, Sd est,
fingeljant Christum prcedicare, uf tribulaiiqnjem.et in nullo genere, quo Chrislus riuhliatur': niinquaiii
njajoreni doloreni Aposloius liabui.sset,Siye ea in- enim erubescam,; sed in ulroque gsmdeboi Uui ef
Ftentionepraadicabant,ut^ravarenl Aposioliini,qiia-; mnc, elsempei,dicii riiagnificcire-Chrisiumin cor^
"si.plures.discipulos.;facientem3et doctriiia sua or- pofe suo, quiii cuni corpus ipsius pcienisauiceretur,-
(1156) In aulog. legilnr incorporali. Yisuni. esf (HS7) Hic div.-Hieroiiymr, seu pqlius Pelagii
legerc, iricorporari; scilicel"ut aplior'cxposllio et Gopinieritariaprae oculis habuit.., _.
nieiiii Aposioliacconimotlajiorredtiereliir. Ait eniin ; (1158)-IJcec,qucei-epetita forent, riiagis niagisqiie
Apostolus-..T-eslismilii est Dpus ,qi_pmodo:rcuyiam. coniprobiiritlegehdumsuperius incorpbfari-lOCoin^
Pinnes vos-iri visceribus Jesu Christi : qtiod toluiii corporali, ne seilicei iiiuiiibus repe".iiioi.ib~Js,,guibu!;
verbo incorporaii, sieilicelChrisio, cxp'rime'reauclbr bmrii!ioxarei'inlerj)res noster,'locus detur". 7 '-
hosier lbriasse voiuit-. Hocque collaritiarc videtur (1159) In aulog. marg. hic log. cap.JIJii, >; '.
|iili'a>cil. iexiiis.- (11601lil aulog. marg. liic Iî;cajj;i^; 7:-7 .;
mi-_ ;:' ;;^ 592,^
ille prcetlicare Christum non desisteliat. El hoc est i mancbo : vere ut pater, vere ut famulus Dei.de
quod subdil: sive per vitam, sive per morlem ; ac si duabus cupiditatibus arciatus eh'git manerc pro
dieal :-Si lolerando pccnas vixero, prcedieabitur aliis. Pennanebo, inquii; id est, usque ad perfeclio-
Christns, ct si poenis lnortuus fuero, magis prcetli- iiem manebo; itt est, causa vestri profectus, per
cabilur Clii'ii>liis-(liGI); cum viderinl me nec prauis prcesentiam meam denuo apud vos ; id est, ut cgo
tletriliiin, (1162), nec morte revocatum ; sed in prce- pr.escns scniiain, quemaduiodum gloria vestra
dicalione perseverasse. exsullet, el abandel in Chrislo; quoii Chrisluin dili-
Sequiltir : Mihi enim vivere Clnislits est, elc. Et giiis; quod Clnisto servilis; quod Clnisti vos servi
e l sensus : Nulla mihi volunlas est hic vnendi, nisi gaudeiis.
o\ corpns aidificem excmplo riieo. Mortem non li- Scqiiilur : Tantum digne Evangeiio Chrisiicontcr-
xneo, quia lucrmn est mihi mori. Vivereauteni milii sumiui. Dignam \ult eos habere conversationem, ue
Chrisius est, quia qui in illo sperai, seinper vivil, et posnileal eiim voluisse remanere in carne. Digne
iiunc, et postmodum. Nihil ergo illud esl, quod illi conversatur Evangelio,-qui sccundum ejus pr~eeepia
egunt. She occidant, sive poenis lacerent, niihi nil vivil, qui spcm suaiii in illo collocat. Quain convcr-
liorum nocel, quia milii vivere, eic. Qitod si rivcre, salioncra exponil dicendo : Ut sive cutn venero. Uno
elc. Quia snperitis dixerat: Miki vivere Cliiislus esi; I cnim spiritu slare, unanimiler laborare, digi.e con-
el incerlum erat de qua yita dixisset, an de isla, an versari esl Evangclio. El esl ordo. Couversamini di-
de ftilura, ideo atljccit, de isla , qure in came cst. gr.e, ul digne dcvobis autiiam, qtiia stutis in uno
Cum , inqtiit, in carne sum, fructus mihi operis est. spiritu; oudiam autem absens, vel videam prajsens.
Qui fruclus ? Ut prccdiccin Clirislum , ut salvcntur El quasi inlerrogassel euiii aliquis, quare tani
mulli. et illiiminclur niundus. lsti sunt fructus in magnopere commendas unilalem spiritus et laboris,
carne viventis, ipse aperil, cum subdit : Ut in nullo terrcamini. De
Sequilur : Et quid eligam, ignoro. El esl sensus : eo quotl quasi ilu\ tiocet suos ul einl unaiiiu.cs, nou
Si morior, lucruni habeo, quia ad illum vado, quem divibi, ul vicloriam capiant, eL non terreanlur ab
diligo; rursum , si hic vivo, fruclum operis habeo, advcisariis. Quare? Q.iia cis qui pro Chrislo Iribu-
evangelizundo Chiisiiiin, el ad lidem adducendo lantur ad saliitcm piolicil; illis vero qni tribulani.
mullos. ldeo, inquii, ncscio uirum mortein appe- ad perniciem. Et quia multiplex esl iste confliciu.s,
*am, an adluic in viia maueani. idco dicit: ln niilio icrreamini; id esl, nec. callidis
Scquitur : CoarCor aulem e duobiis, ctc. De eo disputaiionibus , neque passionihus, neque oppro
quod bcalus Augustinus dicil iiicerlum cssc ulrum, briis. De eo quod isic locus eL mariyrcs, et meiiibia
duobus concupiscenliam(1165) habens, an coarctor ( Cliristi inler mcnibra diaboli deceilauiia cpnobo-
aulem e ditobits: nt illud adjuugalur : Concitpiscen- rat.
tiam habens dissolvi et essecuin Chrislo, sed quo- Seqiiilur : Ei lioc a Dco, elc : id esl, a Deo hoc
niam ita subdil, mitllo enim magis opiimum (1164), operalur, ul quod aliis cst pcrditio, vobis sit sal\a-
ista particula, id csi, cnim, solvit hauc ainhiguila- lio. In qtiibus hoC operatur?Tn vobis, quibus donn-
lein. Inlerpretes vero, qui hanc absiuleruni, illa du- tum esl, elc. Qtianqtiain sludiosc Ajtoslolus Dei gra-
cti sunl senLenlia,ul non soluni compclli e duobus, liain in omnibiis extcllat, ad laudem lamen Philip-
sed eliam duorum habere concupiscentiam videre- pensiuni perlinel, quod dicil, a Deo Patre ipsis
tur. Sie crgo distingueiiduin csl : Quod eligatn, donaliim ut crcdanl cl patianlur pro Cluisto: non
ignoro; coarclor autem e duobus. Qnain disiinclio- enim hoc concedit aut tlonal, nisi aniatoribus Ghrisli,
nem sequitur : Concupiscemicimhabens dissolvi et quos ipse amare sc fecit. Nani inulti habent fideni,
esse cum Chrislo.Ei lanquain quicrunlur, quare sed non laniam ut possenl pati pro Christo. Et quia
liujus rci habeal concupiseenliain, mullo inagis opti- dixeral eis dalum ul patiantur pio Ghristo, subjuiixit,
mum, inquil. Cur ergo e duobus coarclaris? Quia certainen.
est manendi necessitas in carnc. Ecce, ctim duobus Scquitur: Idem ceriamen, etc : id esl, nolo liunc
coarcLelur, habel cupiditalem moriendi, haliel cl ' ignoretis agonem; ipse est quem vidistis in nie ,
necessitalem in carne mancndi. 0 quantuni aiicclum vel nudistis ex me; id est, carcer, caience, flagra;
dilectionis habuil iste erga credenles! Qui pro aliis, el cxlera lalia. De eo quod alia viderant, id ci
iion quod sibi opiimum, sed quotl necessarium eral apud se, et alia autlieranl, id est, quce vel Jeroso-
aliis, elcgil, dicendo : el lioc cotifidcns,elc. Quis non lymis vel Iloma; pertuleral.
terlii coeli cupidus dcspiceret lcrrcna? Qtrs avidus (C\p.'II.) Sequitur : Si qua ergo consolciiio, etc
paradisi non ha>coronia spernerct? Quis arcanorum De eo quod petiltirus beiielicium, ut gaudiuiii stiuiti
verborum memor non coiilemneret humarium elo- impleatur, quod est, idcm sapianl, el in nullo ab in-
quium? Quis in lol perseculionibus desudans non vieem discrepeiil, quasi rationcni ineril.orum.pr~e-
eligeret rcquiera? Sed quia charilatem anleposuit, mittit, quibus impetret quod poscil. Raliones vero
lioc elegit, quod proficeret aliis, dicendo : scio quia nieritcrum sunl; quia advocati in Chrislo consolan-
(MGlJVerba, et si... Chrislus, in imo marg. (1165) Quod desiderium in Vulg. leg.
Jegnnlur. • (lUii) Vulg. mii/io niogis meliui.
(U62) Vel forte deterritum.
593 . EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD PIIILIPP. o9*.;;
Idff.el solatiltm cliaiiidlis Iiaibent, etc. Egregius A Scquitur : Qui, curii in forma Dei, etc. 6e eo qudtl
7«rdb.Primuiri; credertdo advocaiuur et consolaritur Iii forriia Dei aiqualis ~Patri,-iri fornia servi .(.1,168;)
ln Christo : deinde reslat ut Iiabeant.solalium cha- iioii aniitterei formam Dei. Ununi eniin idenique
ritatls, post per dilectibrieni acquiritur sbcietasspi- est in fo.rma Dei e.l-in fornla servi. Et ideo in forma
tiius,': et ita deirium' suiit i~iscei'a'uniuscorporis, et Dci riiajor seipso : iii Ibrma yero scrvi minpr seipso :
-iiabeiitniiseraliones. Etesl Seristis: Si qua est cqn- ,(.l'10'9).ut illud.'::E<;o.et Pater ununt.sumus (Jodn..
solqtio in Chrislb,implele"gaudiuiiiriieumiEl ad sin- .x, 50); item : Pater -mqjor me cst (Jpari.;x\v,%8>)..
gula ila subaudieridumest; qiiasi dicat: Si isfa sulit liinc Augustinus dicit: Est ergo D.eirFiiius Deo Pa^-
iri vobls, impiete gaudium ineum, utidein sapiqlis, tri natura seqiialis in formaDei; in fdrjiia servi inir-
Cbi? Eairideni clidrUalenijiaberiles, uridnihies. Hcec, nor.Patre. Ergq quia forma Bel accepit for.mam»
quue enumeral superius, tuiicvera: efiint, srisla seryi,"Jiiriimque7T)eus, .utrahiqueêst honip; se.-l;
guceInfra eoniiheridaf,':fmpleyerint. Ndla quotTsie iilruriiqiieJ3euspropler accipieiileni Deum,ulriimqne-
eps conslrjngit,- ui si Iisee rioii CHSlddieiinl,iiec iri "homqpfopter aeceplum_hqniinem; neqiie enim illa
c»ieris probati videantur, ut, quia ab illis nblebant suseeptione alierum in allerum,muiauim est; Id
videri exlrariei, isla servarerit, ut eSsent perfecli. " esl, nec dellas Jri Iniroaiiitaieni, iiec huroanitas in
Et qtiia erant "coiiterisidsi Infer eosi quia in dpni.o deitateriii';: '.'"."'
inagnasunt vasa aurea, sunl et ligiiea; ideo subdii: Sequitu.i :'j$oh rapinam arbilratus est, elc. Non
nihil per coiitenlibneih (1165). elc. De eo qiiod alii Jiiit iiecesse accipere pei rapihain,.quod habebatper
liaberit, cotileridendiriecessilaieni,alii v.bliiritateni.Et naturani.. .,., .
qiiia vitiosuriifestj utrunjqueproliibetApostolus'. El Scqiiltiir : Sed seiheiipsum exindnivif, non sub-.
"quia noniiulii causa jacianiice coiiieriduiit, ideb sub- sfantiam evacnaiis, seil honorem aliscoiidens.
dft : Neque per iriahepi gloridm. Pleria gloria esl Sequitiu': Formam servi qiccipieiis;noii amiitendo >
placere Deo velle;, inanis et vacna gloria est Jidmi- qiiod erat (ii70).....se.d assuniendo qiiqd rion erat,.
ijuni favorem.appetere; quod Cliiistiaiiunj nori de- aileiiUt [iedes layaret discipviiis(Jqgh-xiu, 5).
eet. Nunc "vero .securidsespeciei siibjunxit conlhVrja. Scquitur :. In simililudinehi hoininum faclus, etc^.
Sequitur : Sed in. liuinUtiate,.elc. Yera liumiiitas Augiistinus i Multis mOdisdiciinus liabilum, id est,,
esj,: sl aliuiri libi~credis pofiorem; et tiiric poteris Iiabitiim aninii, Sicut est-aliciijiis 'arlis percepiio-;-
serVare patienticim,veluli seryus atil filiiis,.quia po- vel'liabifuni corpoiis, seciiiitliihiqudd dicimus aliuiU''
tibrem seiunt doriiinu.me't'pafrem. £i ut hoc poSsis alio luctileritioreriiel validiorerii, quae riiagis piopric-
"implere, eogila quod Inillo qui malus esl, forie latet r habitiido,(lI7.1) dici solet; vel habiiiiui epruni, qu;i!
bonuro, pro quo libi possit"pvccferriaiit in te forfe la- Dieroliris nostris accomniodantur., unde dicim.us
tet maluin, qtiod tu rion cdgnoscls; itein, forte iile vestilum, ealceatum, armaliini.; sed in his oninibu*.
de milo -coiivertetur ad bouuiii, et iu de horio ad ab e'o vcrbo, quod.est./iaiei"«,,dicitur Iiabitus. llabi-
tiiaiuin. itisf.rgo diciturin ea re, quceacciciitut liaberipossii,
Sequiiui';: Noiiquw"sttdsuht quaireities(1166),elc. et sine qua esse possuiiius7Veriimiamen7liocIhler-
Si de nobis"taniuni: cogitemus, id esi, de riostra li esl quod qucetlani riiu.tanl-,.SecJnoii niutantur , ut
- beratipne, prodesse noliis pbssumus. Sed ho.c paruin - siipienlia ; qucctlam muiant et miilanlur, ul cibus;
est, Tuiic enim-de riobis vere agiriius, si alios ad- siiinplus eriim nori habeteamdem speciem, eisumeiis,-
iuvatiius; curti eniiri unurijcorpiis suriius, yejui fii de invalidb Vaiidiis; suijt qtise mul.aritur el noifc
memlira pro toto cOrpore,'Jaborare debemus:' riiutant, ut vestis exuta ; nahique noii JiabeleaRi-
(1167) Hoc, quod moiiet, .confirniat exemplo, ciin dem piilchritudiriem, quanj Indtita; est quarinnii
siibdil: Iloc eniin seniite iti vobis, eit. Et est sensus genus, qiibcJ nec mulat nec nintalur, ut anniilus;
Sib nOhqiiceralisquceveslra stihl, sed qticealiorum qimd genus, si djligenter atteiitlas, aut nollum est,
7 sicut nec Christus": Qui, cnm esset Verbtini, ceqtia- aut rarissinium. Isle habittis non est exprimo ge-
lis Pitlri, noh soluni lioirio propter horiiines fieri, set r, nere, quia naturii hominis non niutayit natnram
eiiairi peccata eorum iri se suscipere voluit. Quantt deiiatis ; lieeex secundo, quia nec deitas.in hiinia?-
magis tu Iiomq porlare deltes Infirniitatem liominis liitatem, nec liuirianitas translata ;est,in deiiafem ;
tam meniis'qiiarii el cOrporis,qiiia et lu infirinari sed pOtius ex teni.o : sic enim asSujnpitlsestût
quasi homo, poies. Et ideo exliibe 1111quodiibi vi~ conimutarelur in meliiis, et ab eo forraaretur inena-
, imperidi, sicut et isle fecit, qui dicitirO/im.i/izfsonuiit bililer excelJentius, atque conjuricliiis, quain veslis
.faclus sum, etc. (I Cof. ix, 22). rib hbiriiiie£um Ijjduilur. Ilpe ergo nomine Jiabituin
' marit'.'
(1165) Divus Ambrdsius
" ' lJabel,
" iiihil secnndum tr-
nlationem. .:.".•.; (1169) Verba, hi... seipso, ejusdeni tanien cliara-
(1166) Vulg., et Pelagius, stil) divi Ilieronymi no- : cleris; in marg. inferiori pnsiia leguniur.
riiine, coiisideranies;
"' ' divits Ambrosius,
- -;;,:- eoiitemplaii-
" - '" (1170)Eii qubdmagis magisque prqbat eniendan-
tes.': dum fuisse paulo supeiitis qubd legebatur, ut airiitie-
(1167)In aiilog. niarg. Iiic leg. cap.Vl ret forinam Dei, el loco ut Jegendumnon.
(1168).LOconori in cod.. legiiur ut;. quod emen (1:171) Habiludo milii visjijn est iegere,Iq:eo;te£..-
«Jandum,'lanquam supiriurii errorero *ab auetori ! tqlio, ul sensiis ieddefettir.;^ 7 'r 7-
nieuie prorsus alienuin oinnia quce scqiiuntur ch
m AJTONIS VEIICELLENSIS EPISCOPI S96
ostendit ApoStOlus, qubd Jiominerii, vcliiti veStem, Vad corpus. Sed quare magis acmagis ?;Nisi.quia dies
iriduil; queni sibi uriiens (1172) atque conformarts, mortis appropiat, vel qiiia in absentia magis limi-..
imriiortalitali, celerniialique sociaviii Nam illuiii lia-. dus eslqui rooriet ? De eo.quod inifenle deberous au^
1 biiuiri,; qui' est in pereeplione sapienliai,. Grasci dire liujus loci niysterium : idest, qiio.dcorisiilenfes
3 exin (1175)voearil; liuneaitteni, secuiidum quoddi- aliis, et; curanj de aliisgerenleS, nobis jmagis saliv
I cinius calcealum, armaTum,ivesfitiim,si-«)wm(1174) fein operamur, deinde quqd in riobis sii polbslas no-
; vocanl. tiride ihleliigimus de isto ioculum Apo- bis operari salulem. Sic enim dixit: salutem vestram
sloluiri, quia ubi nos habifum, illi ,scema habent; operatnini. Sed ne supeibia oriretur, staiinj subdit:
quo nonjiije oportet intelligi iibn iritilatum esse Ver- Deus eiiirii esl, qui operaiiir;elc.; ne darelur locus
"liuni" siiscepliorielioiijinis, si.cui liec Vesle iiiembra liaureticis, qui dicurit a nobis ipsis pperarr bdriuiri
inulariiur, quanquam" Illa susceplio inclfabiliier posse. I)eum namquedicit operari, el nos.Bonura
''suSceptiiiJi suscipienti copiilaveiit. Sed-lanquairi quiderii opus et Dei est, et noslrtim, Deus enim ope^
yerba iiumaiia rebusliieffabilibus eoapiari_possuiit, ratur velie, inspirandq acsuadendd,'et prcemia prp-
,iie riiulatusiijtelligaliir Deus liuiiiaijitaiisassuiiiptor, riivltendo;,.et perficere,dicendq:: qmperseveraverit^
'
"eleetum est, ut Grcece scema, etXatirie hdbitus di- , etc.. (Maith. x, 22)..:''. "_"'. ';'"'-'v/V'.f-' >.:;:'..
cerelur illa susceplio, Ut /lomodifcit, id esi, haberi- ? Sequilur : 'Omnid facile sine mufiiiiiratione, elc.
dq homine.m, inveiitus ul hoino est, sive ui liomo._;'"His namque verbis docet, si ad siiperibra lioc refe-
iit media scilicet significaiioneiiioristreturplusquanJ ras, ut cum aliorum salutem qucerentesfaiigariius,
' "
liortiQY7 ; ; ';-.-. -:" noriyalentes implere qudd cupiniris, non murttujre- -
Sequitur: Humiliavitsemeiipsum,elc.De eo quod ,mus, nec de mercede duhilemUs.'Aliler :>Quihacle-
"ihulla sunt genera riiortuoruni, ideo addit, criicis. nus monuerat aliorum salutern quajrendam, nuhc
Nam -de Jiac morte dicunl inipii •.Mbiie lurpisshnq ddcelut praecepta legajia, proplielica el e.vangeiica <
cbndemnemuseuin (Sdp.[n, 20). Valet ad hoc, qubd volentes iiriplere, de gravitate qiierelandp npn mur-*.
'slipra riionuerat ut siia non qu~ererehf. Ecce mdrilur niuienins; quia bedtisnnl miles (Mqiih. v, 4); rieque
immortaiis pro riiortallbus.-In hoc quod ille pro na- cnm dubilalione, quid. " capillus cqpitis ripn peribit
Iiis ororiia .perluIil,,ostendit non qua! riostra sunt, (Lucixu, 7), . ; . -... :. ; .
se.d qoce ajioruhi qjjcererida, et"quia huniilifalerii, Sequllur : Ulsiiis sinequerela ;,M est; sifte re-
'obedienllairi, et; ccelera talia inteHigiiritis juGhri- preheiisione ; et simpliiesfilii, qttia, sirnpiet diyiria
sto, sludeamus ita vivere , til eaderii seiiliamus iri nalura siniplices yiill Cllllores, uliliu.d : Sanctiesiole,,
"
xiobis. ; - .,J quia, elc (Levit. xi, 44; I Petr. l, 16), sine criminis.
Spquitur : Propter qubd Deus iiliim exdlidvil,"elc. repr.e_li.ensioiie,. . . _ . ..'-'.... , ....
Diviriitas rion -cxaltaiur, quia riecrli.uniiliari pbtuit, Seqiiilur : Jifmedio naitonis, elc. CiimJn hac yi-
se'd secuhcliihlhrimariani naiuram'debei inielligU la "suinus, stutlendiini est tit nialorurii conVersatio-
Seqiiiiur ..El donavil illi ndnien, etc, quOdcdm- neih bene vivendo "iranscendamus, facieiiies-siKe-
'parari possit cum Eilii horiiine. fioc lionien dedit. reprehemione et tuhc lucebitis; sicut iuiniriaria in
Pater assumplo Iiomini, ul sil pi-oprius, et nalura niundo, sicut sol ; siciil solis spjendore. obscurariiur>
:
.'Eilius.' '7: .;'' /-'•'."; 7 :..';, :. .'. ;'.." 7 stel|;~e,itaclara iiostra yila obscuraliiiur .cohyersaiip.
Seqiiitur : Uiiii nomirieJesu, eie.in qno nbmine, maloruni- Verbumvilw dicit, quia habent mali verba >
jiisiChriSLi JeSuomne genu fieclil, ctElesiiiini, ange- morlua, el pontinentes-,id esl, Jamahies qnod dieunt,.
ioruni, ierrestrium,7hoiniiium,'irifernOrum, dsenie- El jiene addit, ad glgriam, qtiia gforia roagislrormri
riuin ? Per geiiiculalioriem qucedam riieiuis subjectio profecliis discipujoruni esl. Sed.quaridd ? Ijndiem
siiiit. '
iiileEigi debet; qnia angeli incorporei . Gliristi, id est,, judieii : quia-tunc audief prcedicalqr
Seqiillur: El omtiisiihgua cbiifiiediur,.eicii(i est, . bonijs .:Eslo siipm decem, vel qitmqvecivilates (Luc:
'
ejusdeni glorice. Nofa queriiadmodumeunidem homi- xix, 17) ; cl lunc niaiiifeslabilur.quod non in vacuuni.
rifeni, quem Deum eommendati ut persona una sil, Q JabOl^veriht; -ttiodovefo viden.lui";apud infideles in
ut Detis trinilas sii, non quaternilas : sicut enjm yanum laborare, sed lunc osleiidelur quod mhltos
hbrt clupiicaiurpersQ-fiaicilhi aiiiriia jungiltir carni; Doniino. prajdicandq aequisieriiit. Nola qiiod gerie-
ita ribri atigeliir riurtierus riersOriarhhi, ciim liomo rale nomen esl, laboravi, speciale, cucurii,
accedit Verbo, ut sit rinus Chrisfus.' Seqiiilur :Sed et siimmplor, etc. Quasi dicat: ;Si
(ii-TS) Jiaque, chdrissihii, etc. Posfquani hionuit, occidar., qnia.sacrificium et obsequiuinfidei :vestrw
quse:stirit aliorum qulerenda esse, et hoc.ipsum Do- obluli Deo, iristitiaiii irieas inqriis yiri.cil!gau.dium
minicd coiifirriiavit exeiripld, siibjuiigil exhorlatib- veslrce Salvalioiiis, eo quod, me prccdicante, ciedi.
nem, ut se invicem diliganl. Noia qnod charissimi, disiis, Jdeoque _et_.vbs fdipsum cbiigaiideieel cpttgra-
. quia qliedienles. •. -7 ;, tulamini mihi; id est, quaiem ego de yObis,talem
Sed quare cuinmetu et limore ac tremore ? Sunt ~vbs de nobis habetoie ciiram.
:
quipuianltimorerii adaniriiain. tremorem pertihere (1176) Sei[uiiu:r,Sperb dutethiiiDbmiribJesuleic.
^1172) Iri autogr.-"tie«ie«s:.' (1175) Iq autogr.marg. hielegt;cap". VI. -
{ld|3)-A Grseco*E?tf, hdbitus,"E;_«.
•
baljeo-
: '• '•;.. (1176) In autogr.Tnar-i.ijicleg. .capvVy,
(i'it4) Grsecctr>_«wK'.
597 E5P0SITI0 IN EPISTOIAS PAiLI. — 1>"EPJST. AD PHILIPP. SU-
Nota quod post Epislolam promiltat se Timoihcum t\.vii; Dominus auicm misertus est fjus. Eccemon-
niitlcie , in quo mohslratur , quod magiiam tle liis slialtir beneficium Dei, si in vilj ser\aitmr; deintle
Iiabeai curain. Nota cum quanla graulale proiniltal. quia ad mortem fesiinarenoii debemus. Omhe cnim,
Ait enim : Spero in Domino.El quare mittat, aperit, quod ad vilam hic apimus, bene aginius, si nobis et
dicendo : Ut et ego bono animo sim : id est, ut gau- aliis prosumus.
deam, cmn veslrum audiero profeclum. El quarc Scquilur : Ne trisliiiam, ctc. ; itl esl, ne tristitia
istuni mitlal, e\ponit, cum dieit: Netmnem enim carceris augerct tristitiaro dcsolalionis. Nola qnod
habeo lam nnuniinem; id est, qui caindem nienleiri discrcvit missiones. Sed quare inisit ? L't viso e/t- <
gcr.it. Eccehabes unani causam. Habes alteram : Qui ilentm, etc.: id est, pro cujus ahsdUM trislabaminir
sincera affectione pro vobissollicitus sit; id esl ille Et ego sim sine liistiiid, qui veslice causa lrisliti~e
mittendus est, qtti et milii charus esl, sed el pro fucram trislis, sivc, qui polui trislis e^se de rjus
\obis solliciluilinem habeai. abscntia, sim J-cltis -c* vr-slia consolalioue. Noia
Sequitur : Oinnes quw sua sunt quwrunl, non qttai quod rogare debemus pro illoium vila, per quos alit
Jesii Chrisli; id est, vel commoda, vel quietem , adjuvanlur.
•jtolenies tiiliulalionem snstinere pio alioium salule. Sequitur : Feslinanlitis, elc. Sed quccrit aliqttis
Erant iuulli, qui ctuam aliorum habibanl, sed con- B quomodo potuerit inflrmaii apud illum, qui niorltio»
tigeral nt i!'o lempore, quando Timotheum misit, suscilahat. Setl noverit quod signa" non sunt pro~
alibi essenl direcli, et non nisi mercenarios secum fidelibus, sed pro infideiibns (I Cor. xiv, 22). llem
haherei, idcsl, sua quaircnies. quceril aliqtiis quomodo sc dicil pro lnliimilate di-
Sequiiur : Experimenium auiem ejus, etc. Quasi scipuli trislem, qui alios monet nc conlrislciiuir da
dical: Servivil mecuin Timotheus ia Evangclium; dormientibus (/ Tliess. iv, 12). Sed noveril aliam
sed hieviler ostemlil qualiier, id esl, sicul fiiius patri esse tristitiam desperationis, aliam desolalionis.
in charilate. eL devoto ainore. Nola quod non ideo Scquiiur : Excipil aniem illuin, eic. Dici! hoc siva
cliarissimus, quia servhil illi in catenis et in car- ul arJcntiores sint erga illum, sive proptcr lllos-
cere, sed quia ciim illo serthil prcetlicando. qui niinus erant spiiilales. In Domino; itl est, \OB,
Sequilur: Hitnc igititr spero memitcie ad vos. qui Domini estis, ministruni ejus suscipile, et anul»
Kola quotl, poslquam cominend.ivit peisonam, et cuin omni gratulatione.
affectum, et diligenliam, dicil lalera se mittere, sed Sequilur : El tiujusmodi cnni honore Itabctoie; i\l~
ciini prjcmissa gravilate : lerumtamcn non slaiim, est, non sohim lalem, sed et omnes qui liujiib sunt
sed cum viderit qucecirca sc siint. merili.
Sequitur: S,:cro (1177) aulem, etc. Magnoaffeelu, C Sed quare citm honorc ? Scquilur :Qttoniciih pro-
el magna dilectionc posl Timothci advenliim pio-
pier opus Chiisti, elc.; id est, adeo laborjrvit in prcc-
mitlil se veiUuruni, quoniam advcnlus ejus non est dicatione, ut inflrinilatem inciiirerel. AliLer: Tra-
oliosus. didil animam stiam mihi inhcercns ac servicns iti
(1i78) Sequilur: Necessnriumautem, elc. Licelpro- vinculis ; sive Jiheraliter prcedjcans: Animain suam
niisetit Tiinothei adumium, tamen quia mora crat, admoilem, secuntluni illuil : Quipeidideril animam
inlerim millit Epapliroditum, cujtis personani coia- suaiii, etc.
(Matc. viu, 55 ; Maitli. xvi, 25 ; Luc.
mendat : commendatio cnim personceest; fratrem, S.MI,35).
inqnit, et commililonem meum; fralrem in hde et Ut implerel id quod robis, etc. Ac si
coiiimiWonem in Sequilur:
lege, castris, sive doctrinis. Vcsirum dicaf:
vero aposloluin dixil, id esl, ad vos nii<-s~iin,quia Quia ego in aliis occnpaius fui, ille complevit _
defuil obsequio. Aliter : Ipse mihi pre
alii ad alios fueranl missi. Omnis iiamque, qui pro- quod mco
%obisservivil.
pler Etangelium miititur, apostolus dicitur. Suh-
junxit vero causam, quarc ipstim miltat; quoniani (1179) (CAP.111.)Sequilur Dt> ccelero,fratrcs,
quidem omncsvos dcsiderabat. El hajc Lseodicit, ut gaudete in Domino; id est, non iu muntlo.
cmplius ab eis ipse diligcrclur. i) Seqtiilur: Eadem mihi scribere, etc. Ll est, eatlem-
Sequitiir: El nwesius etat, elc.: id est, causa ve- qucedocui milii non est pigrum scribere ; quia\obis
strce tiisliliai mcEsliis eral, eo quod vos niniium intelligo necessaiiitm proplcr ialsos prcedicaloies, de
lris'.itos audiciat pro infirinilale sua. Hoc lccdio quibtis cl subdilur.
h''orabat, ei nimiiun vos videre desideiabal. (1180) Sequilur : Videte canes, ctc. nis verbis
Sequilur : Nam itifinnalvs csl itsque ad morlem, moncl ut a Judceis ct-mulaloribuslegis se lempereiu;
ctc. Ostentlit enim bie cur louliabatur el moesl.i- eo quod sint operarii iniquilaiis : nam quod aposioli
b.itur. quoniam in lali aigrotatione magna simt dcsi- a'.iific.ihanl, quia salutein in opevibus Icgis eretle»
deiia el \ehementia. Ad mortem inquil, wgioia- bani. ipsidesirueie (1181) conahanlur.
r
(H77) Vulg. confido. (H8I) Hoc~\erbum, ipsi... deslruere, qnoa sensus^
(11781lu aiil.-niaig.liic leg. cap. VIII. omnino exposcebal, el in aulog. desidcr.itur, eliam
(I17fl) In atilog. roarg. hic leg. cap. IX. femerilalis liotaj perirulo, addereausus sum : quia*-
{H80i In aulog. marg. hieleg. cap. X. divo Hieron., seu poliusPelagii eommentario oxpo-
590 - • AXTONIS VEIlCELLENSIS EPISGOPI 600
. Sequitur: V'.4eleconcisionein(1182). Quitl esl con- ,A Sequitur : Si quo modo occurram, ctc. : ad per-
c.isio, nisi priucisio ? Eos enim designal, qui invl- fcctorum resurreciionein dicit, non malorum so-
dcntes genl.ibus, pravitate cloquiorum stiorum per- cietalem. Docet enim quod si in vila socii passionis
verterani Galatas, suadenles circumcisionem. Qups fuerimus, iri rcsurreclione obvii Domino erimus
bene r.anes vocat. qui primum Jatrant, deinde morsu (IlCor. l, 7; 1 Tlicss. iv, 16).
&'cv'olacerant carnem. Sequitur: Non quod jam acceperim, etc. Quan-
Sequilur» Nos enim sunms circuincisio, qui spiritui tum ad perfectionem, quani in hac vita habent
Dei (1185) servimus. De eo qnod Cliristi famuli saneli, periir.et, perfeclns eral Paulus; quaiilum
eircumcidunt omnes sensus suos. Ac si dicat: Cir- ad futuram peiiîonem, imperfectus. Nam quia
cumcidimus enim omne malum a cordibus nostris: landaverat jqiilippenses, ne illi aul superbircnt,
illi autcm unius membri auferunt pellem. ' aul pigri remanerenl, diciL se impcrfeclum, ul
Sequitur : Et gloriamur. Nuuquid in lege ? Non. cum hoc audirenl, dicerenf: Si Aposiolus non est
Sed in Chrislo Jesu, et non in cnrne fiduciam ha- pcifectus, quis hominum potesl in hac \ila essc-
bentes: itl est, non haberaus spem in carnali circum- perfectus ?
cisione, sicut illi, qui in ea salvalionem suam col- El ideo sequilur : Sequor aulem, si contpreliendatn,
Jocant. Et ne viderentur ob hoc dicere, quasi ipse J3 etc. Isle Ecclesiam Christi devastanscomprehen-
non habuissel causam gloriandi, subjunxit: Quan- sns est, qtiando in via apparuit ei Jesus (Act. ix, 5).
quam el cgo, ctc. : id esl, possum et in carne glo- Nota quod non omnibus passionibus suis Chrlslus
riari. si volo. Iiberavit omnes sequentes, el quoilammodo com-
(1184) Sequilur: Si quis alius videturin carne, ego preliendit universos se sequentes. Hle ergo, qui
magisi Ecce docet, qiiarc in carne liduciam hahcat: sequitur Christuin, et compreliendcre vull Chri-
scilicet, quia Judaeus esl cir.cunicisione, generc, sticm, in omnibus passionibus suis sequi illum de-
iribu, gcnte, Iege, administralione in lege, studio bel, tit comprehendat Christum in eo, in quo et
eiiam el vitce; ct tamen hcec omnia damnum sibi comprohcnsus est a Chrislo.
esse dicit propler Christum. (H86) Sequitur : Ego me non arbitror, etc. De;
Sequilur: Circumrisus octava die, etc. De eo quod eo quod superius dicil se non aetepisse, nee per-
his manifestal verbis, quare in carne magis quam fecluni esse , et nunc non compreiiendisse; qnia
ccclcri polueril gloriari: qui, ut ostenderet quanlum quanlum ad perfeclioiicm fiiturcc vilce aitinet, im-
studium erga Judaismum habucrit, dicit se Eccle- perfecius erat, qiraniuni ad comparalioncm alioiuni
fiiam Dci perseculuin, ct sinc querela in lege con- in carne vivemium respicit, perfecius eral. Sed
vcrsatum. Setl qune prius lucrum credidi, damnum C] dicil se aa fcxcinpium sagitiarii ad propositum. el ad
jnihi faccre intellexi : ct quia illa hoe lempore non signum Jacula dirigerc, ne sagilta ad alleram parleni
valere 1'ecognovi, ideo lanquam delrimenla habco dcciinans imperilum oslendaL sagillarium. Asserit
omnia illa vilia propter Christum, quibus pulabam "se prceterilorum oblivisei, el ad propriora (1187)
•Jnevitam' acquirere : haac propler Christum, taiij- cxtendi; pei quce docet prajterila negligenda,
quam impedimenla. abjeci ; el arbitror ut slercora, el futufa quaarentia : ui quod hodie perfeclum
ul Clmstnm htnifaciam. Quid est, delrimenLumfeci, putavit; proiiciendo, cras inveniatur impeifeclurn ;
nisi, delriineiitis etTecltis(1185) sum? qtiatenus non in slatione, sed in cursu permanen-
SequiLur : Et inveniar in illo, \i\ est, in Chrislo, tes, ad perfcctam jusliliam venianius.
non habens meam jusliliam, id est, legis; quasi De eo quod luec audienies Philippenscs polerant
dical: Juslitia mca erai cum meo conatu; per opera dicere : Si adlmc Aposlolns imperfeclum se dicit, >
legis "Deome posse placcre credebam. qiianto magis nos sumus imperfecti? Ideo se dicit
Sequilur ; Sed eam, quw ex fide est Jestt Cliristi; multis tribulalionibus afllicitim non comprehendisse,
hanc jnsliiiam, quco ex lide esl Christi, non qnce quia adhuc uvebal; quoniam magna pa:licipatio
ex operibus legis. esl passionunij mori pro Chrislo; ei quia vivil ,
Ad quid hsec juslilia? Sequilur : Ad agnoscendum'D dicil se non coniprehendisse. De eo quod per unum
illum, cl virlutem rcsnrreclionis ejus; itl esi, ut inlelligenda simt lemporaliacuncLa , el \ier futura,
ffiternorum. Quoniam vctro esl omne, quod
agnoscam perfccle benefici'ini ejus, ei \im resur- appelitio
reclionis, qui idco resurrcxil, ul nos resurgamus, transil; futurum cst, quod veniens peniianel.
. Sequitur : Ad ea vero, quw sunl priora , extendens
el socieiatem passionum illius. Virlus resurreclioiiis
esl socieias passionuiii. Et quia meriliim passiu- nieipsiim, elc. Ac si dical: Scio quia in domo Dei
nuni. csl resurreclio, itleo forte prceinissa cst re- quolidie proficio, el praaterilum laborem non com-
surrectio. pulans, ad priora feslino, Est enim qucerenlis in-
silionem hanc desumpfam,in luec verba scil., videte /1183) Forlasse effedus sum, scilicet delrimenta
mctlos operarios, ila Icgi: qui quod nos beneconsiru- in corporc suslinui. Aliler obscurior evaderel ihter-
- ximus destruerc conanlur. pretatio quam lextus.
(1182) Ambros. hahel circuiiicisionem. (1186) In aut. marg. hic 'eg. cap. XII.
(1185) Vulg. spiritu Deo. (1187) Vulg. priora, et meliore lectione. Qtiodet
(1181) In aut. marg. hicleg. cap. XI. inferior repeiltio textus probahit.
JOI EXPOSITIO IN EPISTOLAS I-AULl. — JN EPIST. AD PIULIPP. 602
icntio, doncc apprehendatur illud, quo tendimus. Ai qui cruciaLumcorporis in epulas et luxuriam con-
Sed ea esl recla iiileiiiio, quae proficiscilur (1188) verlerunt.
ad fidem. Ceriam enim iides inchoal cognilionem, Sequilur : Nunc autein et flens dico, elc. Nola
qusenon in hac, sed in illa viia pcificielur, quando quanta in eo erai dileclio. Non solum suos inslruit,
videbimus,etc. (I Cor. xiu, 12). Hoc ergo sapiamus, scd exlraneos deflel. A cujus solliciludine longe di-
ul novorimus lutiorem esse cffectumvera qucercndi, slanl, qui suis pereunlibus, gaudent.
qnarn incognila prd cognitis prcfisuniendi.Sic ergo Quos deflet exponit: inimicos, inquit, crucis Chri-
quseramusquasi iinenluri, et sic"inveniamus quasi sti. Hi, qui secundum Evangelium, Clnistum pas-
qusesiluri : cum enim consummavcrit homo, lunc sibilem, et inipassibilem, incircumscriptum el Io-
incipil. calem , celerroiniel teinporalem non inlelligunl. Ali-
Sequilur : Quicunqueergoperfecli, elc. Quid sen- ter : Inimicos crt.cis Clirisli-, qui ant morluuin
lire debemus, nisi imperfectos nos esse, ct nec- eum non credunt, aul purum hominem eum pu-
dum comprehendisse? Sed die, Paule, quomodo tanles esse, crucem ejus deriJent, quce salus facta
perfeclus eL imperfeclus sis? Hsec est enim vera cst hominis.
sapieniia hominis, imperleclum se esse nosse : nam Sequitur : Qiwrum finisinleritus; Id cst, falsorum
cunctorum sanclorum in carne imperfccta perfectio I} apaslolorum, el hscreticorum; quia sancto Spiritu
est; quia in ista \iia perfecia perfeciio esse non erat repletus, ideo noverat illos perseveraturos in
polest, in qua concupiscit caro adversus spiritum. malo, quod aliis nosse non dalur; ideoque occulla
Hic prseeeplum est ut desidcriis peccati non obedia- non judiccmus.
mus : ibi erit ut desideria peecaii non Iiahcamus. Sequilur : QHontmDeus venter. Quare Deusven-
Illam vero perjeclam perfeclionem sitiens dicit £,e tcr? Quia propler cihum praidicabanl; sive qnia
imperfectum; et rursum sciens se non liabere vo- Deiim deleclari in ciborum mundoruni percepiione
lunlatem peccandi, quamvis peccet nolens, dicit se credebanl. Gloriam vero dicimus in confusione ,
perfectum. Perfectus esl qui suam non erubescit quia in pndendis membris gloriabantur, ctdehis,
iroperfectionem. qui lerrena sapiunl, ideoque in carnali circumci-
Sequilur : Et si quid aliler sapilis, etc.; id est, si sione confidunt.
aliquid alia ralione Deus vobis revcl.ivit, ut ad cul- Sequitur : Noslra aulem conversatio, ctc. Ac si di-
tum melioris conversalionis pcrtinens cogitetis; Dei cati 0 Philippenses, tantce cautela; fuistis, ut non
cogilale donum, ne inflemini. silis a falsis seducli, sed nobiscum comerscmini in
Et ne hic orireiur pr-psumptio, cl pularctur a crnlis.Nota quod in carne esl, qui se dicil hahitare in
Deo revelaium "juod non erat, ideo subiecil: Ve- *J caelis, quoniam aliubi delinebatur carne,' aliubi erat
rumlameii acl quad venimus, ut idem sapiamus. Hoc menle. Nota quodpax (1191) ista non cst malorum;
est, non cxlra regulam disciplinae sapere in con- ideo \idendum est uLlalia faciamus, loquamur el co-
versatione fidei; sed Jioc sapere, quod commune gileinus, quceilli congruanl.
sit, el lioneslum, in Evangelii verilale. Alilcr : SequiLur: Unde cliam, elc.,id esl, de ccelo. Ibi
El si est aliquid de hoc ipso, quod nos diximus, enirii ascendit. Inde veiilururn eum credimus ad
quod \os aliler accipiaiis, sapialis, et inlelligalis cxeinplumpopuli,qui exspcciabat sacerdotem, ul egrc-
concedi vobis. Ergo qui perfecti eslis, ctiamsi dcrelur desanclis sanclorum. Qiiem?Qui reformabit,
quid minus perfecte sapiiis, humililer exspecfale, elc. ld esl, qui resurgendo spem dedii resurgendi,
et a Deo posciie: ipse eriim polestrevelare ariibu- quohianrq-iod/habeinusinspe, celebraiaresurreetione
laiilibus. Et ideo subdil: Vefumtaiiien qd id quod liabebiriiUsIii re : quando morialeinduelimmoridliid-
pervehimus, ut idem sapiamus, Quid est ad-quod iem; elc (IGpr. xv,55).' Et ne diffideres de pulvere
pervenimus ? Scilieet,-. ut qdserelro sunt, riblivir horiiineni resurrecturura, adjecit': Secuhduni opera-
fcenles', ad priora; tendamus.r Hoc"eniirt ;hic repelit iipnem, quapotuit (1192) sibi subjicere omhia, Turie
dicendo : In ed ambulfmus. Ita: ariibularitibus quod.,-j'eriirii erit cOnfiguratio,quando similes effecti vtde-
d§est revelatur. ..--•''• /'77 bimuseum sxcutiest (I Joan.m,2). .7. ,
(1189) Sequitur : jmitaiores inei
" esibte, id est,. 7. Sequitur-(GAP.IV.): Itaque,fralres meicliqrissiini,
-ilipram, quse agc, vel doceo; '..' ,",;-• ,v etc.De eo qiiod his yerbis comiijonet' ut iri eademfide
r Sequit.ur : Et observateeos ,cic. De eo quod du- rnaneant; qnod iieri rioh potest, nisi uriani cljaritatem
pliciler dicilur observare; veJ ;ad imitartduni, ut habeaiit.-O PhiJippenses,siliocfeceritls.eriiisgloria
Iiic; vel ad; cavendum, ul ad Romanos :.Observaie etcor.onamea ; glori.ain prsesenli; cordna Iri fuliiro.
eos qui dkseiisiones, el offendicula fqciuril (Roni. In bonoruninaraque auditorum provectu gaudiuni
.;xVi,I7); ;7 -'":.;- 7-:'' -;">"> est preediccitorum. / ; -,'.-'
: Sequilur : Mulli ettittt ambulaht., etc. De eO qiiqd Sequitur: Euciwdiam (1193) rogo, elc.Beeoquod
falsos hic apostolosnotat. Notaiitur el hserelici(119.0),~ mulieres erant scientiam liabentes, quas ad majorem
'"'- (1188) Forlasse piofieit. 7 .'';.;'•" ~ . : ;. vOceprdsernibne ulilurauciorjioster. NuJlibi enim
(1189) In aulog. inarg. lijc legitur cap. Xllli: ; drtpaceiheriiio. "*-': ..'"':' ':".;.
; (1190)3ovihianus:seil.'potiss. (1192) Vulg. J.ocopbtuit^^habeleiiam possii. 7
(1191) ForLasse vpx,. id esty semp-;. saipeenim . (1193) .Yuig.;Evodiqm:: alibi Eiihpdiqm.;"Vifrne
603 ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPI ' 004
prudentiairi Invitat, ut sicutin operibusEvangeliipro- A exhortatio. Gutri eiiim iiiiniineal iinis cujusque, et
fecerant, proficerent e/l in scienlia, et bene dicit dies judicii, debel nohis esse properaiio,ulbonis riio-
idipsum sapere in Domino, id est, quse cirea Chri- ribiis niagnaque modeslia vivanius : sive: quiaDo-
slumscripta sunt, recle sentiant et intelligant. mihus prope esl pmnibus invocanlibusse in veritaie
'
Sequitiir : Itlogoeliam ie; etc. De eo.qiiqd Geriiia- "(Psal. cxLiv, 18)j noii/debelis esse sbUicitide iebus
nus(1194) prqprium nomeri. erat, contpar verodi- mundanis.quia et oirinia necessaria vobisprocurat
gnitatis, siciit Epaplirodilus dicilur coihmilitoPauli. Deus, el riieliorain llla viia, quceiiiiura esiseterna;:
Npta quod nbn dicit, impero. Ubi inslruurilur clocto- sive, nolitetiriiere persequenles, quia jtixtaestDp-
res, ulbonos audilorcs alloquerido magis quam ini- initius' his qui iribuldlo sunl corde (Psdt,. xxxni,
perando dOfceant.El behedieil; quw inecuni labdra- 19). ..-.'.
verunt" in Evahgelio'; vel operandb, vel docendo; Sequitur : Sed in omni dralione, elc. Oralio est
docendo videlicet ijon in yiris, sed iri feminis; rion pro adipiscendis, qusiisperamus ; obseciatiories, pr.o
iri /Ecclesia, sed in doriio.Cuht Cleinenle et cwleris peccatis pi'~elerilis,vel prsesenlibus; grqiiaium swnt
adjuloribus nieis. CJemensiste ex philosopho magnse aclioties, Iaudes pro collalis beneficiis,' quse omiiia
doclrince vir fuil, quique RorifanceEcfcJesiceprse- iri '
niissseofliciocontinenlur.
fiiit (1195). Et benedicit: Qtwrum riominasunl in B Sequilur : Petitiones'veslrie,etc, id est, qui pelit
[ibrovitw, ut hec referai{1196) quod jiori sirii scripla laiiapeiaf, qucefidelempetere decel; jaiiiqiiii} hoia
in hac Epistola. De eb quod hujus libri Mdyses{Exbd. "suhtDeo quse aginius ; el iiinolescenda iali jnodt),
xvii,-14), el David (Psal, xxxix, 8; LXVIII, 29) fa- ui dixinuis, iajia sini quce.ftdeli
" '
el juslo coriveniarit
ciuhl riientjonem, et Salvalor in Eyangelio' (Joan, vlrq.." '. . - . ,-,. . •
xx, 30; :xxi,~25); qui enim se el/alips monendp Sequitiir : Pax Dei, etc. De eo quqd vehenienter
salyant, adjuiores aposfoli sunt. fcl acuie Iioc posiluroest. Cum e~ni.ib.paxPei verierit
(1197) De spiritali yero cornmendalione transit in rios, Deum inlelligemus; et cum Deum intelle-
ad generalem admonilixinerh,cum dicit:. Gaudete in xerkBus, riihil dissonum, vel pravum, sieut aniea,
Dotnino, etc. De eo quod Icetus Aposlolus in operi- .faciennjs, sed ita erunt omnia_pacala, ut hobiscum
bus, et fidceorum ad (1198) cumulum gaudii monet, omnis nosiersil inlelleciuslPaxenlmesljam quies-
ut gaudeant/et ip.si. Sed ubi? lii Domino.-'.'id est, cereiet securitatein habere. Quatii pacem Dei.isIIO.T
ridti in rriurido,.et nbn per (1199) intervalla tempo- bis tribhit, eum jam omriis .intelleciiis nobiscum est.
rurii, ut quidam; sed scmper, id est, iji prosperis,et Qun enim Deura intelligit, oniniaintelligit^. ei oni-
In adversis, ;et in cceteris quse de Jiis dici solenfi nia intelligendo. paceiti Dei habet, per quain cor
Sequitur-: Mbdeslia veslra, ete. De eO quod riiO- C et oiririia CordiSinleriora cuslodiunlur. Nola qiio.d
deslia diciiiir,7eo quod leneat modum. Valde eriim ail: Pelilibriesvesiiw innoiescanl. Hasc nolilia assi-
ad nieriliim fulurse vitse.perlinet, si modesle viva- duilale fit et vigilanlia draiiortis. Tunc denium
mus. ,Etin. omiiibusdlcif, id est, tam Judceis quafti munilionibtis pacjs suse, qnsedmijeriisupereo.t men-
genlilibusperseqtientiBus, ut modeslia veslra con- lein, ait, cusiodiet cordq vestra. lioc dicit, quia qui
verlanlur. 7 habet cum Deo pacem (1200),; non timet omnem
Sequituf CDothiiiusprope est, etc. Magna est lijec menlerii adversam.
esset, an- fenuna, ambigitur ; nam qusedam manu- pis inslilulis,. Romanara Ecciesiarii fidisse scribunt,
scripla Jiabent Evodium lioniine masculino : iin- Ilufinus inio-.appsloliiiri.Petriim sibi hunc.elegisse
pressa vero, et fere omnia lTianiiscripia Evodidni sriccessorem tradil. Ih Cohstitutionitjus,I. VII,46, le-
liabent reminino noniirie, EOwStov. Aiii volnnl Syhli- ginliis sancliinl Linuni a sahclri Paiilo'ordlnaliim.
clien-viniiri. fuisse, uxorera Evodiahi. Allanien Jri SanetusEpiphaniiis Verohiincpntat a Petro iii epi-
Marlyrologid.in nupiero sanclarum riiulieriim, die scopum Romahum electum,: sponte hanc diniisisse
xxil .Tulji,Syniiche recenselur. Quare duas feririnas digriifaiem, quairi posi sanclorum Lini el Anacleii
fuisse comiriuriiorest opinio. *_morlem resumere'coaclus esl. H.aecbpinio vnlgo a
(1194) Conimiiniler lamen non majiiscula lillera, TJ scriploribiis arapleciilur, tu saneLo^Peiro LinuS,
quce'..propriumponien designal,;iinpressuin videmus Jjioo An.-iclelus,Anacieto Clemenssuccesserit, arjno,
germanirioriien.. , ; Ghristi 91, Domitiani 10;Iren. 1. ui, 3; Euseb.I-.
(1195). De hoc. sancto plura dicerida"e^sent qtiani Hi, 3, 4,21, Hist. Eccl. Vide Calmct. dicl. sac,
ad noSailirieat. Non abs re lameri erit dicere' me- Script.iin Cleinentem. Utijussancii Clemeniis libri
Jioremparteiri Patrum etinterpretum voluisse deeo Recognilionuni exeniplar rin anliquissinio cotlice
Clemente liic agi,.qui poslsanclos Linuni et Cletuni proslat in Vercellensis El,scbiani .capiiuli. tabu-
RomaiiseEcclesiceprcefuii. Groiitis Clenieiitem huric lario. ... 7 7
merurii Philippensis EcHesiie presbyieriini ccnseti (1196) Incbd.-ifalegitur »._.nec referaiil: ForiaSse
Quaede illo in Vila ipsius, in libro' Recogriitionitiri, scribi debebal ut n wgre feranl; juxla plur.iescila-
etin aposlolorum Consiiiutionibiisreferunltir,plura lam exposiliqnem divq Hierpnynio Iribularo, qti;e
.suril; sed de isiorum Jibrorum auqtoriiate saiis a ita : Ne molcsle fcrrenl sna noming, elc.
criticis. Sahcttis ChrysosiOmiis,hoiiiil. 1 iuTimolh; (1597) In aulcg. niarg. Iiic legitur cap. XIV.'
i, vull Clerneniem hunc jugem Aposlolo sociuni (1198) Parlic. ad desideratur; eam .~uiteniadden
fuisse.: Sanctus Irenseiis, saiieiiis; Gleihens AlexaiiT dam suasit divi Ambrosii,-seu Hilarii-diacbnisseplu;
driiiiis, Origetfes, alii~]ueveteres discipulum aposto- citata exposilio, tibi,,ad cumulaiidam, elc. 7 , ,
lorum lesianlur. Sanetus Epiplianius, sanclus Ilie- (Uil9) HOBC eliam prseposilio desideratur, qtiain
-roriymus,;Rufiiius,Beda, aliiquePcLrum oi Paultiui, oitinino atldentlam lcxlus-ipse stiasil. :.
iiineribus occupalos, iiuic, Linoet Anaclcio episco- (1200) Hcecvox pqccm desideratiir : eamque ad-
605 EXPOSJTIO IN EPISTOLAS PALLI.. — JN EPiST. AD PHILTPP. 6087
(1201)De cwterd, fralres, elc Quittest de cselero? , i non e$v,'nisi ,epruin, quOs_abun^daiitia non cor-?
Nisi, poslquam cog-nitieslis, sic.sehlile, ut quwcun- rumpit. . -,
qtie suiit vera, Iisecaccipiatis, et cpgitelis? Quse«unt Sequitur : Oninid possuni, elc. .Non «e sui causa.'.
illa vera? QUD3 uliqiie in JSvangeliodicla'suritr Cdn-' hoc eprurri opere gaudere, sed.in qirofeclu eorunj,
sequens vero est, ul vera Siiit casta, nori eniiri cor- gaudere ieslatuiv Dicit iieafuspapa Gregorius, quod;
rumpilur verurii; et iioc casiilm esi, qiiod riOncor-' nisi ars essef-ndsse abundare, et esurire, et ciEtera
rnmpilur :' deinde quavvera, et casla"sunt, eijusta lalia, non magnopere diceret Apqsloius, scio, yel
sunt., Deinde enunierat aniabflia, et bonw famw, didici, Nqta qudd hcec non sijji, sed Doniijip ascri-;
quamvis non amet securiduni bbhum, quod de eo Jiat. Qmnia, inquif, pqssuih;'-hon qucedam :inso^
loquaiuf. Itetri quse bbriw famie siihi, .Wdriliabent' quifne confortat; non in jrie.Deep quodislemodus
invidjam.; ex quibus ohiriibus.. superiora:; ad Ipsam et, iidelibus servaiidus est, id est, ut smiin pOsseiit,
Yiriuterii, hsecad frucltirii viriuiis periirient. Yirius divina.forlitudine collocent.
enim estamaTevera,<casld,jusid;hdncia, et fructus Sequitur : Veruinlainen bene fecisiis, id est par-
virluiis'est, dmabilia el boiice famw. Ideo Jicecduo ticipes fuistis.vel 'subyenistis mihi.in iribulatlqhe,
subjuhgit-: SiqiiaVirius,siqiia laus; sed sicut.rion quia non debuit, mea asquanimitasVestram i.mpedire
3 nobis virtus, 7ita liec riostra; laiis, sed Dei. Hwc - mercedem. Npta quod non eral de illorum uumerq,.,
cogiirile-;ulique quce> lila siri!,-<7iw;
didicislis, liie do- qui ea quae sua sunt qucerunt; dicjt enim uon se/
cente. Sequitur :: Et accepistis : rursus uride acce- quoerer«.dqtum,.sei, requirere-fr«.c(u»i...Qui possunt
pistis, audistis el vidislis?Idesfc audislis ex'me,vi- istum imitari, gaudeahf: qui yero riohpossnnl, de -
dislis itim.e.- Hsecdicit, qiiia riori tantuni hionilor, lacie-ovium suaruni snani siistentent necessitalem.:
Bedcxemplumfuif totius boni.Sequilur: Hwc agiie. sed non negligant oviurii infirmitatem. _,
Strperius dixerat: Cogilale; nqn eriim suflicit bona (1206) Sequitur : Scitis auietn et vos, ele. De eo
cogilalio absqueaclione (1202).. quod;hic ciperte exposuit,. quodssupra; dlctum est,
Sequiliir : ErDeus pacis erit vobiscum.Nd.laquod Iribulatibhi mew communicastis;id.esl, auxiliumprse
Iioc'prsemium Philippensibus maxiine necessarium slilislis, prseberidd.necessaria. Quod vero dicil, iii
erat, id est, ut onjnes unum senLirenl,a.c per hoc r.uiibnedali el accepti, ndri ita accipienduiri est, ut
Deum pacis amatorem alque doclorem secum Iia- ip?er-aliguid"dederii qui*accepii; sed ciira munus
berent . datur, ralio dati esl- et accepli. Quam eniro pecu-
el ac-
(1205) -Sequitur : Gnvisus.suiii autem in Domino niaui Paulus darel? Sed quqniam ralio dati
veliemenier,elc; id.est, reflgruisiis flore bdni ope- T cepiiesl in pecunia, sequilur : ijuia et Tiiessdlqni-
deVoli in ,
ris, qiieirt non oblivid arefecerat, sed occupalio im- "''cam,elc. Ecce ostehdit-,/se scire quctm
petlierat; etideo subdil: Occupqlieiiimeraiis." mhiistrando fuerint, id est ul nqri soluni apud
elc Sub- suos Aposloloprsedicaiui,sed longe posito r.iinistra
Sequilur z-Non qiiasi propter oenuriam,
aiidilUr: ut ea, qila?rriiilii sunt.necessaria, mittalis. '.yerint. '
-:-;.;:' :'.' ;';'; , i .">
Et est: sensusT/Nori ideo dico. inquil, propier periu- Et/rie viderelur Jipc jdeo dicere, ul accipere yeljet
ab iUis, subjunxit : Nonqiiia jjuwro datum,
riam; liori enim ~?olOpro- me seritiatis id quod et . aliquid
anle sentiebaiis, ut mihi mitteretis; aut quod" nunc sed reqtiiro frucluih. NOri ego, iriquil, ,neque isla
tlico. Sic eiiim riecessarla feqiiii'0;: sed fructura benevolentice ve?
volo. til"niillatls, prdjiter periuriam
a'U: scd sirce,, Dalura diciinn re, fruclum iri deyoiione. Uiid&.
poslea Nonqtiia qiicero daium, riquirb fru-
et subdit : Habeo dtitem bmiiia,et:aburido, id est.
dumabundanlem in-ora/ioKe{1204)vestra -(Irifra iv,
istud Sed ut ideo non requiro dalum, qiiia omnia halieo. Et lriulti
17). Ndhergd propierinopiam quasro, ;.
liabent pmnia, s.edn.on abundanl. __..,:=•_
fruclus sit abundans in oratione vestra.
peiiique pj'oseqriilur, ut ostendat abundaniiam;*
Sequiiur : Ego eriiiri didici, iri quibus sirii. stiffi- Repletussum qcceftis ab Epaplirodito.p.e illud-,quod
ciens; Didici enim ego, ut coriteritus siiri his, quse abuiidat, alienum sit, dicit el
Q ipsorum esse, qui mi*
liabeo, et in quibus simmihinietipsl suffieienS (120S). êrtinl. Repletus siim, inquit, cum accepi ea qtise
Non enim ad sumptum lanium hoc referendum est, misislis.Sicul supra nihil requi-
exhiberi alteri per Epaphroditum
sed ad omnia, quse ab aliq possunt. rit, nisi fruclum., ila et liic, cum repletuni se dicii,
Deniquenon -ad pecunias tantum, sed cjd necessaria -rion-inhisqiise-missa suntgatidet, sed -in dcvotione
qusequeposuit etiam hoc, iiiiltenlium. Et odor suavilatis iion in re esl oblata,
. Sequitur : Scio -humiliqri,scio el abundare : ubi- sed in menlis ,iieyotio'ne,sicut sacrificiiiinNoe: in
que, elc.. Penuriani pati, .quoriimcunque-horainum 7od,ore7;suayitatis,dicitur (<3(--i.lviij,2i);:cuni J)eus
est, sed scire penuriam pati, riiagnqruoi. Sic.et non delecletur' in -carne et sanguine pecorum. D,e
âbundare quisque.potesl; scire autero>abundare, eo quod rioiro.liose hcec diclt. nisi aut negligeniius,
•dendamsuasit divi Ambrosii exposilid, eujus. Sunt (1203) In autdg. marg. hiclegitur cap.XVI. ,.-. '/
verba hsee. _. . 7 (1204) Viilg. ralione, et sic alibi.
. (1201) In aulog. niarg. hic.legiturcap. XV» (1.20p)Verba didici.... sufficiens in la.lerali riiargi
(1202) Verha," seauitur,'., qclione, in niarg. late- leguhtur. ;-- '''"':; '.^;;./
:raji Jegmitur.: - >; ^1206) Iiirautdg. inai^,liielegili.ir ;<~ap.XVII.-/:*/
'" ATTONIS
607 VERCELLENSiSEPISCOPl 6t5S
arit riiinus cepidse, sicut-suliium erat ab eis lleri, .A criminibus alienos, non a peccatis (J209)./Sequitur :
facluin videbalur, ut remiriiscentes priorum operiim Saltiiqnl vos:omnes frqlres, qui, mectim sunt, carrie,5
scirent se miniis feeisse qriam coeperarit. Nota qubd vobisctim merite. Salulant vos etiam Sancii;emiiien-
eleemoSyriahbsiia voqatiir; et sicut a-sanClis otlata lioris meriti, sed mfl-cinjequi de donto Cqisaris stint.
accipitiir, ita a malis oblata respuitui. Fjhila riarra- Quare istos specialiter nolal? Qnia volebat illos
tione de eleemosyna, orat pro illisl Ostendere devotiores; el ut illi audienles. polenles
J(1207) Sequilur : Deus antem rneus. Nola quod credidisse, Ja-liores fierent, ac si diceret rNolile
justdrunl eslvox ista, qubruhi Deus estpergratiam. timere Evangelium prcedicare, in quo lanta yi.s est,
Besideriumveslrum dicit, quorum rioveral bona esse ul.hi etiani,.qui superbire pol.eranl, deposila;miindi
cordsi.Secuiiduin divitiassuas dicit','hoh'mundi-.7Jiei' , elalione, huniileChrisli jugum susceperint.
diviiise spiritales sunt.' Et; in gloria, et,iri Chrisio, in Gralia Dotnini noslri Jesu Christi, eic. Quia di-
quo sunt omnes ihesauri sapienlice, et scienlice re- versce qusesliones erant de Ghrislo, ad confirinan-
ceritiiti. Ndla quod lisee beuedictio rionest inferior dam soliditatem Christi divinitatis. magnopere po-_
lienedictioiiibus palriaicharum. scitgraliam ejusesse cum jpsorum spiritu.De eo
;
Sequilur :Deo atitem,elPalri,etc. DeoiPatri gloria, quod gratia est, quarelaxantur peccalaquam cum
ct-in Christo Jesu sit illi gloria aeteriia, quce gloria *»spiritu eorum esse optat, quia nobilior esl inlerior,
ambaljus personis uria euni Spirlfu saiieio;qui est quarii exlerior hqriio. ... .-,,.;;.::, .7 ,7-;•>.';.':.:.
unus Deus, debetur. De ed quod, flriita-epistola ia Amen confirmat o.mrtia quae superiuS dixeraf-.
latidfe, trarisil ad saluLaiionem. quia ameri dicitur verum : yalde enim impium.cst
; . (1208) Sequilur : Salutate omnein sahclum. "Terri- de lanti Doctoris diclis in aliqijo .dubitare.
bile,quod nou riisi sanctos salulat. Sanclos vocat a
(1207) In autog. niarg. hic legitur Cap. XVIII. lum, slve peccati cdncupiscetiliam, quam alibi eiiam
(1208) In autog. marg-. liic legilur cap. XIX.. 7 conslitiiit.
(1209) Iin differenliant/inler. crimen etpecca-
I^GIPIT GiPITIJLAflO AB .GOLOSSENSESvîo).
'. 1. Qiiia orat pro eis7, collaudans tidein eorum • C quairi vjvenles decerniiisv Et.,. quce sijisiiin sunt
dignds eos jacios in paiierii sortis sanctoruriv in sapile. Et, 'niorlificanda iiienibra^ quccsuht super
GhristOjin quo coridita sunt omnia, sive throni, etc. ierrain. Et, induendum novum hoihinem : ubi noa
2. Quia , cum essent ihimici, reeonciliati sunt est geijtilis et Judajus. - -,-. - .
/Deoiri miiiislerium, quod abscondilurii fuil assecu- 5, Ut si/quis Iiabet aliqnid adversns aliquem, di-
"
lis, el docenles oninem hominem; et quia in Christo miitat. Et, in psalmis, el Jiyninis (i2Il).7E|, in no-
--abscdiidilisUril omnes tliesaiiri. inine pomini omnia facienda. El. rnuUeres subdil33
57,U.l non decipiantur prophilOsophia, qtii Ghri- sintyiris, et viri uxores diligant, filii et seryi obe-
"" • ,
sto consepulti sunl in bapiismo. Dclensquod adyer- diant. - --/' - .;
sum rios erat, chirographum; El nemojudieel in 76. Oraliqni inslandum pro se.;: el iii..sapientia
cibo, aut in potu. Et Iie seducantur, in liiimilitale ariibulandum atl eos, qui foris sunl, ei, sernio sale
ahgelorum. - sit conditus. Ef, de his, quos salutat.
i. Si mortui eslis ab eleraeniis , quid adlmc lan-
APOSTOLUS PAULUS IN EPISTOLA ADCOLOSSENSES.

(1212) QUOS SANCTORUMCOMMEMORET
Epaphram, quemque fldelem ministrunj exlpsis D Marctim eonsobrinum Barriab~e, de quo accepe-
esse, ef Tycliicuril, quein charissimtifti fratrem rint mandata.- Et Jesuin, qui dieitur juslus. Ili ex
vocat.'.. " circumeisione adjiitores. ' :
i , Onesimtim fratrem charissimum et fidelem; quem Lucam medioum charissimum. El-Deman Nym-
ex ipsis fuisse dicit. Aristarchum, quem concapti- pliara, et quas in domo ejiis.EccIesias. Arcliippuiii,
' vuiri vdcat., /,';77- quemcohiinonel; ufvtdeat ministerium,:quodraccepit,
(1210)' Tilulus liic litteris, ut aiiint capilalibus (1212) Ohmes lituii, qtii sequiintur.Jiujus Epi-
fparlim, partim -in ventre contenlis scriptus Ie/giiur. Stoice, Jittcris, ut aiunt,:uricialibus hcibeiilu.rin
(1211) Qiiod ywHisscriDluiriiegiiuri 7/ . atitog. .
«09; EXPOSITIOIN EPISJOLAS PAULL — 1K[EPIST,;AD COLOSSi , 6KJ/
,77,;-;';-.- , ARGUMENTUM- AD GOLOSSENSES/ .-:;-..;--/-.//>;;,;•
Colbssensessunl et hi, Mcul Laodicenses, Asiani. A Arcliippo, qiii et niinisleriuiiT lri eos accepit. Ergo
Et ipsi prasventi (1215) erarita pseudocipostolis. Apostolus jam ligalusscribit eis ab Ephesti (1214). 7.
Nec adeos accessil ipse Aposidlus; sed hos per Epi- Explicil ad"'Colbs'sehses\
scripia de hbriia. Ilubet
slolani reeorrigit"; Audierant eiiim verbum ab- -'-: versiisCiCiVlIi;
(1215) In cod.yrwbencii: :-deJrac pectiliariier legitiir pauca postryerbaJn cocJi:

(1214)Loco Ephesolegentinriiforlasse «6 Onesitrio; iioslro ibi ,: script.a de Roma. Quodhullo niodo .cnrii
scilicel per queni, et Tyehicitrii/missa/est Episloia. liis verbis, nbEpliesb conciliari possef. Id verd cla-
magis"consetitaneum est.loco db,
Vel, qiiod.verila.~ti liusseiuCebit ex/his qucEpaiilo ihferlfis liabeniur.iii
Tegeriduin-el,:ullegatur: scribit eis, et Epheso-: duse ea verba Episiolic, his qui sunl Colossis, ribi nieri-
enim hse Epislolce, allerave ad Phiiippeiises Kqnia, dose in argunientis EpisloIaruni scrlptum _abEpheso
ef in yincuiis scriplie, el missa; /ccnsentur: sicuti , adinvehiri assefitur. '''";
TMIPIT" EPISTOLA" AD/ COLOSSENSES.
'
L---'''""v7-''''-'-M6UMENTUM.''"-' 7" cere. Et in primis; fideni hbrum magiiariiauilisse s"e
iCoiosseDses-pseudoapostolievertere nitebantur, laudat. Deindeadniohel eos/neperphilosqpliiamvej
rii ppst prcRdicaiionemEpaphrce sive Archippi, plii- ™ ] legis cceremdhiassediicantiir. ;;
Sanclis el fi,deiibtisifralfibusin CliristoJesu. Gra-
losophicis dispufaiionibiis irrelirenl Simplicilaiem
meritis edrum. Admonel Apostqliis tie spereiit in tiajiobis,,et pdxa Deo Pdire rios/rS.-KorromnisB-
rafionilins elemeriiorum, quibus quasi guberhaiur delisest sahcttis, quia possunl etiam:catechuriiehi,-
vlta Ihimana, Idcircd hdc Apostoliis per Epistolani : ex ed quodCiirisio credunf, fideles dici, ridh ianieii;:
liortafur el admonet, rie alicubi prseter Chrisluiri saiieti suht perbaptisiiitiih sanctificatuQiioti lameiv
aliquam spem esse putareni, el deciperentur (121S). ;riiuelligi et aliterhielius potestj ''
idestufsaiiclos di-;
"calsacerdofes; cfmiriislros Ecclesl.se,fideles verd:
-T(GAP. 1.) Paultis aposlolus Chrisli Jesu per.voiun- e-eleram fideliuhi rriiillilUdinem./>G)'a«"a5;fl<7ijin(s
iaiem Dei; et Timollieits.frqler: In; aliis Epislolis Deo, eiPalfi Domiriinbslri Jesu Chfisti,
setnperprp'
"Sosihenesel/ Sylvanus,, inierdiiniei Tinioihetis, as- vdbis:ofdntes.-k laiidibtis Dei IncipitVquod /taliaeis:
sumitur. Tri qiiatuor tantumTinioilieus, quia vel donaverit, qufe inferius cotilineriLur. . ,'•';.•
eodem lempore,7vel pnssente Timolheo ccetercb :" Audienles fidem.veslraiii in Ghrislo Jesu. Et-]ioc
-quoque diciaitesunl. Quod:4uplici ex.causafaclum ad distirictioriem diligeniissiroe pqsiturii esl: suiit
|SiSi5fir,-utet Epistola majoreni liaberelaucloiila- quippe plures fideles, sednon in Chrislo Jesu. Ei
iem , qtice norl •&]_
UflO soribebalur, et quia nulla
ri-dilectionetii;
* quairi"hdbeiis in sanctos omnes. Ndan-
zemiilatiourat in Apostolo,>si qtiid fqrteillo diclanfe dum saiie
fri- quodi sicut.Corinihios subliliter de lena-/
."•aliisSpirilus sarictus.suggessisset, absqueulla eitate repreheridil,itaetislosde 1'argiiatedileclioriis;
stiiia addebat Parilus:in liiteris , qua.s dieiajjal, se-
eollaudat; prObatio qitippe dileclipnis exhibifeios
cundum id, quod/ipseCorinthlis prcecepjl,ul_si_alio. est; ;,-. ,. 7, . ;.J-f;
alii fuerit rcvelalum (I Cor, xiv, 50), operis
- propheiante
laceat ille qui prius prqphetabal. Jta et Propier spem; quw repbsiia esl vobisiti cqelis.Ac
ipsequoque ,si dicat : Quanlo eriira amplius Deuni diligilis de-
praeceplumsuuin oper.e.coniplebal...:el propter pau- ccelis, lanlo aroplius proximis bona impeiiditis iri,
ca, qua; alii addideraiil,.suggerenies ul sua,,ita alte- terris; eo qupd illic vos thesaurizarer noslis, tihi
rius quoqtie yerba prDescribeJjat, ;. . v / iinea iibn. cbrrumpiifei ubi fures noti effodiuni, nec
His; qtti sunt-Golqssis: Colossenses, sicutxl Lao- : furaniur (Matlh: vi, 20)., •'; ,7 ;-. . >>
dicenses;,sunt Asiani.Audierani-enim verbum Eyan- . Quam audisiisiri verbo verilalis Evdhgelii. Quqd
gejii ab Ar.cliippd, quiet /minisleriurnin eisacce- prius dixjefat';..yerbum', yeritatis, hoc post repetiit,:
pit,7Nec ad hosraccesseratipse apostolus, sed-scri- Evangelii; Quist-revera nulla alia praedicattovera/
psit eis; non ab Eplieso, utiriendose iri rarguirientis ; est, riisi quceftilcitur Eyatigelii auciorifaie.
-Epislolaruniscriptum inyenitur. sed a lloma decar- D ] Quod pervenit qd vos...sicul ei in.wiiversbmundb
(1215) Hoc argtimenlum (ut tiniciiiqiie suum tra- rum.,-..legil.ur: Admqnet Appslolus;nec sperenl>iti.
damus)a ciivoAmbrosio, sive Hilario fere de verbO oraitohes elemeiiioram, quibqs qudsi, e\c Uhi moni.
ad yerbum destiiiipliim'est. Fere dicimiis, qnia in lum ne spefent Aposloli est. Eniendandiim autem
aliquot verbis differeniia est:: scilicet inliisquse visuin est illud tiec, el legendum iie, decoris scilieet
ila Iiabet lextus divi Ambrosii •.Arrpiirpntsimplicita- -sermonis gratia. lllud etiani, in draiipnes,-.legend.um-
tem menlis eorutii,: ne- spernerent mliones eleihento-,:' censtiimus, ih rationibusi Quid enini oraliones elfc".-
rum , quibus qiiasigubernaior, etc.: quo in-textu nieiilorum? Quas in eis sp.es?. Atqtii de ralionibiis
videlur Itoc, ne . eiemeniorum tura le.\"lus.Episi6lce,luni diyi -Ambrpv
spernerenl raiipnes , etc.--,-lanquara >
.psetidOapostolqrummonilum protulisse, In ie.xiu.au- sii dtatum argiimehtujn riieiilionchrfacil. ,...,:'-/
tem iioslrO post eaverba, sittivlicitqtemme.iitis eo-
611 ATTOMS TERCELLENSIS EPISCOPI 612
est, et fructifical, et crescit, sicut eCin vqbis;Q\i&m-AL In omrii sapiehlia, el inlelleciu spiritali. Orat pro
vis.Evangeliuni.iionduiri inundura lenejiat univer- Golossensibus, sicuti et: p.ro/ oninibus Ecclesiis, ut
sum; sed frucliilcare illud in universo mimdo-dixil, inipleaiiltir agnitione voluntatis ejus in oirinisa-
et creseere, ut ita significaret quousque fuisset plentia et iiilelleclu spiritali. Exposuit qudd ob-
fructificando, etcrescendq ventiirum. Si ergOlatet scure dicebal .•QuoinddoDeusdet velle,,et adjuvet,
quando, Ecclesia fructificaiite alque crescenle, uni- alqhe confirmel, et spirando et docende; sapien-
versus oiunino a riiari -usque ad mare orbis imple- tiam et inlelleclum donaiido pergratiam" suain, li-
bilur; proc.iil diibio Ialet, quaiido finis eiit, anle bertatein arbilrii reparando et coiifirmandd per
quippe iioncril. Jdeo enim ad ex.eniplum-cseteraruni assiduam graliam stiam.
geuliunl (1216) hos crescere", et fructum vilalem Ut- flinbulelis digne Deo per wmnia: ptacentes-;th
facere alacri sermoiie prosequiiur, ut ex eo quOd omnippere- bono;fructificantes,ei'crescenles:inscien-
Dei graliam perceperuni, proficerehi, ef numero, et iia Dei; in omiii virtule cbnfoHali secundtiiripbleii-
opere adjungenles fidei .suce, qui fierenl fralres eo- tiam clarilatis ejus in oinnipaiientia el longanimilqte
runi in Christo altracti bonorum operuni illorum cum gaudio. Eece' quomodogradalim eos m.agisler
exemplp. . .'- ... bohus ad alliora/susloUil, ut. ambularenl digne Deo,
Ex qua die andislis, et cognovislisgraliam Dei iii £! per omnia ei placentes, id est in omni opere Dono
t)«i77a;£.IlIeDeigraiiaininverilale cognoscit,quigra- perseveranles : iieinde fruciificantesgermine virtu-
lice Dei- noii existil ingraius : qui suis nierilis nihij lum, ei crescentes,, non in forma corporis, sed iri
triiruit, si aliquid dignuni agit, sed illi.dal gloriam, scientia Dei. Post Iisec addidit: In oinnlviriule con-
cujus donum esi quidquid in hominibus boni esl. fpftaii secunduiiipoleriliainclarilatis ejus inomrii pa-
Sicut didicistijsab Epaphra chqrhsimo conservo tieiitia, el Idnganimiialecum gaudio. llaec auleiri'pm«
hoslro, .qiiiest fidelis pro vobisminister Cliristi,Jesti, iiici virtuluin culmina", el prajniia invilarent .qiiem
Epaphras fsle ipse est, qui iriEpislola ad Philippen- delerrere possetit adversilates. Inerenieiitiini enirii
se,s/Epaphrodilus nominalur (1217); qui eis mini- qper/um eortim scienlia viill fieri, ul noh igiioreiif
stravil graliam Chrisli vice Aposioli, cnjus.com- fidei sncespem. Tunc enim firmi, elstabilos sunt, si
mendal personam. laudando el dicejido ":Charissinio adverlaiit qnce per fidem proniissa sUnt, etquanta
conservo nosiro, Poslea subjungjt et causam : Qui sit potentia glori~e itia-jestaliSDei ,in patieritia, rit
estfidelis:prq vpbismiiiister Chrisli Jesu, longa exspeetatione sustiiieal humanum gehus, quod
Qui' eliani: inaiiifeslavit nobis dilectiqnemvestram ifreverenlia suanon sdltim neglexil Crealorcm, ve-
inspirilu,- Laudat_eos per omnia, quod iriisericordes ,1rum persequaLur amanles eum, ut el ipsi similiter
essenl erga eos.-qui exrcircumcisioiie pro nomine ^1 palientes sint, ut supporleut probra et maledicta,
Doinini Jesu Ghrisli profecli sunl ad eyangelizan- si fuerit pressura, exspectaniesrjudieium Dei,-iiec
dum d.egen.le iii genle, ct deregno in populo allero. atibitantes de eo, riiagis: auteni gaudentes in;pro-
1
Uude et sequitur : - missa vila cum gratiartim-actionibus Deo, sicut
•
Ideo.elnos ex.qva die -audivimus, non cessamus dicll: ._ •""7 > . - -. .r
pro vpbis p.ranies,et.postulqnles, ut impleaminiagni- _ Gralias agentes Deo Palrh Unde, ~efquare? Ipse
tiqne voiuntalispjus,.Audiehs.Apqs.iolusdeyblam, ac exporiendoaddidit: Qtii;dignos nbs fecit-ihparle sor-
promptam Yriluiil.aferii/illorunicirca fidem Chrisii, tis sanciorum in litmine. Acsi dicat : Qui dignatus
orat pro eis, ul propensius, agnita volunlate Deij est advocare et inducere genies inpromisSibneiJu-
ralionabili, opere- explerentdevoli.oneni, quam, au- dceorum; quce est lumen seternum, id est veritas
dita fide Clirisli, didiceranl, ne'lani nienlis fida perpetua. Solet aliquando Aposlolus tenebras infl—
cedificalio (1218), et robur/ fidei,, dum ihconsulle delilatem, et lucem fideindenuntiare; sicut alioloco
nliqiiid atque imperile conficeret, laboris sui fru- dicit : Fuistis aliquando lenebrce; nunc auiehi lux in
ciuhi amitierel. Hoc enim. libeiuer acceplo ferlur . Dotnino (Ephes. v, 8) : id est fuislis aliquando inft-
qttod devotd fil animo, et prudenter. _ . _ deles; liimcautem fideles eslisper Domiriuin.Sor-
(1216) Juxla divi Ambiosif texlum, a quo ha;c siotos, sive 72 discipulos, nec/ non inier episcopos
e.xpositiOmutuata est, exemplutncwteraruirigentiiiiii Andriaca;, sivei Aiidraca3:;reoenseiur;' Ut silenlio
hos crescere legere exisliraavi icum in: aulog. le- praelereamus Epaphrodilurii Tarracinac episcqpum,
geretur tantum : ideo enim cwterarum geniiuinhos a sancto J?aulo iiiiiiafum, quem eumdem cum hoc
crescere, elc. , esse non coiislai: de quo iii sefmoiie qtiodani"Me-
(1217) Philipp. ii,2S,-etiv, 18. Nescid quO ra- >- taphrasli iriscriplo, el in Mariyrol. Romano die 22
lioiiis momeiito adductus auctor nosler Epaphram Mariii.
cuni Epaphrodito confuderil, uiiamque ex 'tiuabus - • Epaphras aulerii liicColossensis eral, «li ex Ep.
>personam eonfiavcrit, sEpaphrodiUisnahique juxta adColdss. iv, 12, apparei-maniiesiissime. Imoet
Theodoretiim Philippensium episcopus, sive ut eor!imprimu!hepiscopiim,utcreditur,-ltiisse,arguen-
illuJii sanclus Paulus- noniinat ad Philipp. n, 2S, di lociim dat AposLoluslum cit. cap., ttim cap.i, 7
Philippensiuiii aposlolusfuil: forlasse eiiam exil- ejusdem Ep. De hoc etiam nientio iuEp. atl Phile-
lis'; salLenivero illis valde noius el charus,7iu ex nionem xxiu, etin Martyrologiis ad diein 19Jjilii,
vers. "2'fj;ejusdem cap. yidere esL,et corum apud ribi riiartvriuiivCdiossis oblinmsse narratiir.;. . >.-
Aposlolum quandoque legatus. ttl ex-ejusdeni Ep. iv. (12't-8)'lncotl.legitur nec tam hilis fida dicalione,
iS.colliginius, cl Epislolcc apostolicce:latoi\. Ejus etrobur, elc. Quam nieridam opereuivi Amlji.osii,
festum Griiecisoctava, sive rioiia die Deoembris, inse.iiliiiarii, cujusestversus hic,ad;r.ectam lectio-
super 29 el 50 Marlii celebi'alur, alque inter apo- nem redegi.
615 EXPOSITIOIN EPISTOLAS PAULU— IN EPIST, AD COLOSS. 614
lein, Iiceredilalem diciin Scripluris: sanctis frcquen- A iniago.rqiiia de illp expressa est. Est enim necessar
lur iriyeiiimus(1219). . ., ria siniililiido, non tamen Bequalitas, quja mulla
Qui eripuil nos de potestale lenebrarum. Liberali. desunl (1225) imagini, quse insunt; illi rej, de qua
enim de cqhdilione lene/braruni, lidc :est, enifi de expressa esl, ,Ubi sequalitas, corilinuo siniilitudo,>
poiesiate.immundqriini. spiriiuum et socielaie ijjlr n.oncontinuo imago; velnt in duobus ovis paribus,
quorurii, a qtiibus/deliiiebaniur ex pfoprio delietp qiiiaineslaeqiialilas, inest ei similiLudo; qiiif.cunque
Adau (1220), qui est pater omnium peeeanliuni, enim adsunt.uni, adsuiit efalieri: itnago tamennon,
translali sumus per fidem in -regnutir ,co~vles,terFiIii' ; est, quia neutrum ,de altero expressum est. Ubi
Dei,sicut consequenter adjungit.. simililudo, noncoiulnuo imago, nonconiinuoajqua-:'
Et iranslulit nos in rcgniiiii Filii chqritalis (1221) Ijtas; qmne quippe ovum omfli ovo, in quantunj
snw. Ut ostenderet npbisquo amore diligil nos. qyum est, simile est, sed ovum perdicis,. quamvis
Beus, quajido altqllens nos dc imo lartari. induxit in quantum qyuiri esi, simile sit ovo galfinqe.iiec
In Coaloscum vero. Filio suo. Jamenim omnes cre- imago.tamen ejus esf,. quia non de illo cxpressum
denles, qui fixa menie.devolt sunt, exeuntes de e.sl; nec cequale, quia et breve est, et alterius ge-
sseculo, duce dextrae partis angelo, jnducujUur in neris animanlium. polest ergo esse aliqua imago, in
co?lum, quqd anfe, victanj niqrtero concessum nori J5qiia sil /eliam .ajqqaliias, ut in parenlibus, et filiis
eral: Is'on dixit, Eilii sui; quod si diceret,.verissime inveiiilur imago, in qua sit el cequaiilas, ,et simill-
diceret; quemadmqdum quia saepe dixit, yerissime tudo, si ipieryallum temporis defuisset; nam et de
dixil, sed ait: Fiiji chafilqlis suw.TFilius.ergo esl pafente expregsa esf similitu/do.filii,ut recle imagq
etiam.Spirilus sanclus, si non esi iijijla Trinilate. dicatuf, el polesl esse tanta, ut recle eiianjvdicatur
ciiaritas Dei, nisi Spiritus saiictus : quod si absur- ajqualilas, riisi quod parens leinpore praicediL.Ex
dissi/mum.esi,reslai, ut non solus ibi sil charilas quo int.elligiluraqualitaiem aliquando noij soluni
Spiritns sanctus, sed prppler ,HJa,de quibus satis slmilitudinem-habere, sed etiain imaginem, quodin.
disserui(122z), proprie sic vqeetur, Quod auleni superiore exeniplo inanifeslatuni est. Potesl.etiam
diclum, est, Filii chqy.iialissuw, riijiilaliud inleliiga- aliquarido esse siiniiitudo et cequalitas, quaijivis non
lur, quam>FiIii.st!i,postremo(1225) suJjslanliajsuce,. sjt imago, uf d.eoyis paribus diximtis.Potest et simi-
Charilas qtiippe-P/afrjs.quce innalura ejus esl inef- llludp, et imago, quamvis npn sit ~eqiialilas,,ut in
fabiliter siinplici, nihil est aljtid, quam ejusipsa speculo oslendhnus. Potesl ei siniil)tudo,,ul)i ceqiia-
natura atque subslantia, uf. s.cepejamdiximus, ,ct iita.s,,,et imago.sit, sicut tie filiis -commemoravimus,
s~epe iterare non piget. Ac.p.er hoc Filius chariiatis excepto lempbfe, quo prcecedunt pareiiles; sic enim
ejus nullus esi alius, quam qui de suJislaniia-ejus C oequalem syllabam syllabcediciinus, quainvisaltef.a
est genilus. - . _ ,._. prajcedat, altera subsequatur. In Deo aulerii, quia
Iri quo.hqbemusredeihpliqnem(1224), remissionem cbnditid teinporis vacat; iion enihi polest iecte videri
peccalorum;'.____._ liac retleniplioiie tanquam preiitiEa Deus iri lempdre generasse.Filiuiri; per queih cbh-
pFo nobis dalus esl sanguis Ghristi, quo, acceplp didit lempora; consequens est, ut non sdliimimagd
diaholus non dilalps esl, sed Jigatus, ut nos ab ejus; ejus sil, qiiia de llleesi, el similitudo, quia, iniago
-uexibus solyeieinurr Reinissio. enim pecCalprumi est, sed etiam ajqualitas tanta, ut iiec tempdiis in-
iiheros. nos facii, ul.liberali. debitis, -obnoxiilenefi tervalltini impediinento sit./
iion.ppssimus : nam sine fide Ghrisli nullus est sal- 'Priiriogenilus otnitis creatnrw. Ante omneriicrea-
valus. -. turam genltum Filiuiii, rion crealum testatur; u.t.
Qut esl imago Dei invisibilis,Imago, et seqnalitas, secernerel nativitalem ejus a crealurae "
facuira. El ut
ef-simililudo distirigueridasunl, quia ubi imago, ritL Jioc peniius clarescai, subjecit. ..."
esl in speeulo, co.ntinuo sihiililudo, nqn Coniinuo i , Qitid ih' ipso coiidiia sunt uiiiversa in crilis el in
'sequalitas, ui jest iii ovis paiibus. Ubi. sequaliias? , terra, visibiiia.el invisibiiia. Iloc est quod evaiige-
Criiilinuosiiniiiludo, non conlinuo imago. IJbi simi- lisia'Joannes in priricipid Eyangelii siii. iv, 3, lesta-
Jiludo, iiortconlinud imago, 11011 , D lur, dieehs..: Omniaperipsum faciasunt, et sifte ipsb
/coniinup ccquaJitas,
iit "Sstin ovis diversi generis, ut m soeculoest L faclum est nihii. Sienini niliilcrealurarum siiie ipsb
(1219) Uii inter ceeiera

- : plurlma, uhi.Jpsue lerramr terpre.iatione':iiilBlIigalur,..Fi/*i's~-.MoitfiîBffi..;.^H»o-'
divisit iii SQrlera. chariiaS Pattis, ei ccetera, qiiceseqtiurifiir,' '.'
(1220.)Tam ex.ptoprio;'quaihexdeliclo Adce, quii (1221) "Redemplioiiemper sariguinem' ejiis lfabel
est pater, etc,habet divus Ainbrosius inhtinc textuni. "Vulg.In textu lai)ieiiipersanguinemejiis non legilur,
Unde vclex propiib et deficlo Adw legenduni, veiI quamvis de sangiiine.Cbristi iii /texius exposilione
tariuim de peccato briginaii,"qtiodin .omnes hoinines; iiaimentlo.DiviisAhibrosiiisetiam,.divu/sGhrysoSio-:
trarisivit,; et pfopriuin unitiscujusque factiim est,, . inus, el lijeronyriius, sive Pelagius in textu illiid per
ideoque iiosrtliabolosubegit, loqui taritum vplulsse;. saiiguinein ejus non~habeiil. tJJii illud; etiarii divi
expositorem noslrum existima_redebemus. Chrysostonii qbservare lubet in Grceco,non taiilum
,.{1221)Ita diviis Ambrosius. Vulg.
'' ' vero
'' loco eha--. WTfwertv,redeniptionem, sed Kxp),uT/;ia«v,plehaiii
rilutis,\\d.het-diliiclionis. ,, scilicet; el perfeclam redempiiohero, tie anipliufe;
(1222)-Kcnipeih anierioribus Ep., ubi de Tiini- corruaimis, neque morlales efliiiamur, legi.
tale, poiissiiiium aiilem ad Rom. (1225) Jn,autog.,ioco.'desunt-Jegebatur su.ity quoa
(1225) Postreino, id.est_.pro finali el^veHo.ri in- emendciiidum scristiSsuaiiit.- ',' : : ~ '.'_ .-,,
T^K./:,
GJS ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPI ' ' ' '"; - 616
;
factum est, patet piofecto, quia ip/se crealura nbn j^.'pitim,per qtidi facla sunt dmriia, pririiogehifusin-
est," per quem omnis creatura facla est. Sed scien- gratia,pro eo quod arite. omnes sanctds resurrexlt
duui qtiia qtiidquidper illum facturti crediiur, per a morluis,5et devicla morfe jam reghat in ccelis.
illuiri regittiret continetur. Secunduriicarnem onini Quoruni fratrum feclh piihiogenitus appellaltif,
rationabili creatufce prinius effeelus esl. Primogeni- quia onines adoptioriis filios eliam illos qui incar-
lus, iiiquit, rion prihid crealus, lit genilus per nalu- natiohis' ejus tempora, nasceridd, proecesseruhf,
raiii, etprlmus perpetuitate credalur. Vel eerte dignilale pragredilur.
primogeniiiisexmoriiiis {IiifrafiH); quiapiiriiiisipse -Ut siliit bmnibusipseprimaliimienehs. Quiavide-
resurrexit. Etnl apertius lrailat,-'qu'aj_et quahta sit licet, sicut per divinilaiem principiuhi; et capul eist:
polentia Filii secundtim divinitaierii, dslendit qtiaj angelnrum,iia et per susceplienehi carnis caput est
per ipsum sint; id esl, ihrdni, dqmindliones,priri- .eriiniumlioniinhm electerum. -
cipalus, polcstaies : omnia per; ipsiim,: et iii ipso Qtiiu inipsb complactiit oirinium pieiiiiudiriem'
creaid siirit : el ipse est anle omnes, el bhinia inipsb inlidbilare, et pei eiim recoriciliareoriima iii ipsiim.
coiistahi. Ut proinde ditiriinominiis nihil in eo cre- Plentis quippe erat Deminus Spifitu sanclo, ptenus
daltir"esse, quairi estiti Patre. Etipse esl qiitepmnes. gralia el veritate (Joah.i; 14);: decujus pienilu-
Sic estj quia lijc solus de Patre Deo riatus/est, de B : dinfenos oriinesjuxta riibdiimndstrce capacilatis ac-
iiigeriita"ulique substaiitia Dei. Hsec auterii yifiuie. cepinnls : qilia uhictiique noslruni ddta est gralia;,
ejus, quse gerieralionem liabet, id est, "ccelerce crea- secundummensuramdbhdlionisCHrisli(Eplies.ly',"7);
lurse a Patre subsiiteiunt, jion ut coinitiuriioeis De solo natiiqtie riiediaiofe Jiei et hominum hbinihe
siibstariticesitciiriieo, sedex iiihilo./riulUDel Patrls', JesU Cliristo dici pjjluit : Ei reqtiiescetsupereuni
Filio cceperiint.Threni eiiim illa agijiina sunl yocala, Spiiiius Ddiriini, Spirilus sdpiehtiw ei inieltecius,
quibus ad exercendum judiciurii sempei Deus bmni- Spiriltis conbilii el forliltidinis, Spiiiltis scieqtice
poiehs prcesidel. Quia eriim thfonos LatinO sermone ei pielalis, etteplevil euth Spirilusiimoris Doinini
didhiiissedes/ ihfdrii dicti sunt/Jjj, qhi iarila diyi- (Isa. ii, 2; 5). Omhes vero saiicti noii plenitudiheni
nitatis gfatia'replentur,ut iri eis Dcminussedeat, Spiritus ejiiSj sed de plenitudine ejus,:guantum iJle
ct per ees sua judicia decefnat. Unde ei Psaimista donat,:acciplunl.- Quia dliiper Spiiittim daiui'sernio
dicit : Sides super fhrbnum;qui judicas wquiiatem sapienliw , alii sermo sciehliw secuhdum eumdeiri,
(Psai, ix, 5). Qiiodvero ait, efoniriid ihipso cbnsiarit, Spiriiutri, alteri fides iri eodetn Spiriiti, alii gralia
iiaihtelligeridum est: qiiia sirie eo hiliil surit, iilsi sanitaliim iii hno Spirilu, alii bperalibfjirtulutii/glii-
enini huic fuerint stibdila, errore/deyia quasi per- prophelia, alii discreliospiriluuih; aliigenera lingua-
ditiorii Hent'obnoxia. G rum, nlii inlerprelaiio sernionuin: Jiwc auleih:omniri
Et ipse esi capiit"corporisEcciestw."- Ecclesicecaput. operatur ums-alque ideih Spirilus, dividenssiiigulis
eslClirislus, si ictmetiomriesunuriisenliaril coslesles, proutvuil (I Cor. XII,/8-11-).'Qtiia' ergb ae/pleiiitu-
el terrerii, tif sint EcClesia,Iiec est, uiiius"ftdei. Sj dine conditoris nostri ribh quiddam, sed bmhe qtiid-
queminus frtiricati capite, hec esi, oiiuilum eorpq- quid bdni iiabemus, accepiinus, cararidUm sunimo-
rnm, tpliiis corpqris (1$2C), id/esl a crealpre suo {iere esl,-rie quispiamdesua se boha actione, vel
sejuncii, amenlia qtiadam et vaijiiale baccJianlur. pogitalidne iiicautus exlbllai, ne, si ihgraius largi-
Quoniodo enim capuf jjliirima sibi habet meiiibia tori ~
remanserit, perdat bonuni quod accepit7r
suhjecta, ila ct Doiiiimisnosler Jesus Christus; curii Pacificaiis per sanguiiieiii crucis ejus\ siiseqiiwiii
sifcaput Eeclesice,liabet merobfa eos qriines qui in lertis,- sive quw in ccelis is«iU..PacificanLurqulppe
Ecc'esia congiegahiur. qucein coelis sunt, cuiirid, qubd iri angelis Japsum
Qui esl principiuiri, pfimogehilus ex, •nbrtuis. Id est, ex>liominibus redditur. iiislauiantur auteni
est, per Ipsum denuo negjigeiuia quadam facla ca- qtioein lerris sunt, cum ipsi hdiriines, qui prsede-
duca fefdrmaridaTiieruijl, ne ad injuiiam ejus pefii- stiiiali siiiit in asternatii vilam^ a ccrrupiidhis :ve-
neret, si optis ejus per dlicruiri instauratum ftiisset; tuslate iiinqyaritur. Ac sic.per" illud sihgulafe sacfl-
ul quomddo anle qmnes nafus est, sic iteriins ahle D iicium, in qtio Mediator est immolatus, qiio.duriuhi
. omiies prinius esset ex resurrectione morluoiuKi ifl lege iriultte victiriiceligurabant", pacificahlur '
reddila pristina vita. Aiite oinnia enim nalus esl de ccelesliacuni terrestrjbus, et Lerreslriacum ccelesli-
Deo.ut tiuicta crearet, quceljon erant. Iterum ac- bus. Quoniarit, sicut idem' Apbsiblus:dicit,"hi;i]isp
cepla carne de Virgine halns est, ul peccaluoi, quod complacuit,_oiiineinpieniltidiiiem inhabitqre, et per
ex vifgine Eya iiiiraveral in hihndiinii aholeret. eum: recoiiciliare omnia m ipsum, pdcificans pef
"Nalus ergo, et morluiis resiirfexit, ui quceprimum sanguinem ciucis ejtis , sive quw in terrissunt, sive
iecerat, postea /iLerum. recrearei, quia per"e/rrqrerri .quwiii cwlis, Pax iSla^pfaeceliil,slciit scripiuraest
fuerantveiui niOrtua,.ril seinper i.n omni yiia sit (Philip. iv, 7), omnenl iiitelleclhm, •neque sciri a
prtmus et princeps. Ecce duas taxaias (1227) na- ndbis, nisi cumad ealri verieriniiis,potest*Qttombdo
luras 'm/.una persona; Doiriini Jesu Clifisli. Princi- eriirn paciiicanlur cqelestia, hisi'/'npbis id esl,/cbn-
- ' '
(1226) Vel perperam addita, Veldesideranda qua> - ehiccat. - ...; ., /
dam orationi officiuul, miamvismens auctdfis satis (1227)iId est, sighificatas. ';'"'"
"1517 EXP0SITI8 1N~EPISTOL-AS'PAULi. — IN EPIST. AD CO.LOSS. ,"C'!8
cofdahdo "rioI)iscum?.f"amibi semper est pax, et j^ vel exerhpla hoii"deciperent",sed firihiter quco "
ab
inier se univefsis iritelleCluaiibuscreaiufls, et cum Aposf-dloaiidierafit, flitura credeferit . . /' .
Sud creaiore; quce pax /p/raceUil,"_ul dicturii est, ". A spe Evahgelii, quod audisiis. Spem Evangeiii,
. omnem Inielleclum; sed uliqiie riosirum, riori eb- iiisi qui secunduni ipsum yivurit, habefe non p/os-
ruin, qui semper yideniTacieiii Patris (Matth..-x'-_iii";siini": secUiiduin quod aJid"loco Idejn Apdslblus
M). Nobis autem quaniuscuiique sii inielleClus dicit : Si eiiim compiahlaii fiieriirius simiiiludirii
iiumanus, expaite sciirius, el videmus>per specii- m'or:is:ejus,sifnulet'
resiirreciipniserimus(Rorii; yi,v5).
lum ; iriTseriigniate "(IGbr. xiu; 12). Guro verti seqna- Quod prwdicutum esl itt univefsa' cteatura, qum
lesrangelisDeifuerimus, liiric, qiiemadmoduiti ipsi, sub coslb est: '""Oifinis:creattirae, ridriiinij pothsl | et
videbimus'faciead faciem (Ibid.): tanlahique paceni deljet oinnis riaiio geritium designari. Aiue enim
liabebimus erga eos., quantam e.tipsi erga rios, quia dieium-itierai a Ddmino apostoIis,/neih viajceniiuiii
lantum eos dilecluri suinus, qiianlurii ab eis dilige- ireni (Mdiili.x, 5). 'Poslea vero jussurii esl ul prce-
miir. Itaque pax eofum7nota lidbis "erii, qliia et dicareiit Eyatigeliunidriiriicreaturaj (Mare. xyi;l§).
fiostra lalis~.ae iarila erit,iiec prajcellet luric iuiel- Ctijris facius siun ego Apqstoluis(1.228); el riiihU
iectuni riosirum.' Dei yeropax, quce illic est erga sler , qui riunc gaudeo in passionibus pio vbbis.
eos. et nostruiri et illoruni iniellecium sine dubita- J3 In tribulationibus,' quas pafiebatur , exsultaie se
liorie prcecellit; de ipso quippe beala est raliona- fafeiiir, quia-profecitim suum yidet in fidecfeden-
"bilis crealura, qusscunque,beata esl; rion ipse de ilum.JSoh esienim iiiahis"irihulalib , "quaii/dbetim,
llla. "Untie secundum hoe riielius accipilur quod pro quo palilur, acquiril ad vilain. Quas passiOries
"scriptumesl, pax Dei, quw prwcellit qmrieminlei- Chrisld dicil iiiferfi, ciijiis iillque dectrinain perse-
-iectuhi, tit jri"eo quod dixit. pijinem, nec ipse irilel- ijtiunlur; tit periidos 'gravei iitipielatis suse (1229)
lectus sanclorum angelofuni esse possil exceplus , "crudeliiaie, el littelibus Dei prcetliCet/chairilatfSri),
"sed Del; soliiis , nequeênirti ;et ipsius intelleclum ctijus Filius' jitirie"tisqtte injiirias ;patilur; prO nobis.
pax ejusexcellil. Elqdimpleq ea,quce desuiit passionum Chrisli in
carne mea,-
El vps cum esselis aliquqrido alienati, et iiiimici Et esl sensus pro corpbre ejus, qubdesi. Ecclesiu.
:Christus a solis Judaeis-adduclus "ad
sensu in bperibus malis;. ntiitc .autein reconciliavit . mortem
est; ego pro Eeclesia ejus, et a Jirdceis,-e't
in corpore carnis ejus per mortem. Quale doijum " a
eos debi- genlibus. Cliristus inchdavit passidherii, ndn im-
sii
,Dei efga genies, memorat,ul qslendat
plevit; sediri corporesuo , i,d~est,in Ecclesianunc
tores esse multum in gratiarum aetionibus Deo
consilio 'iidimpletur,:duiii pro vobis paiimur, ut vos ccdifice-
qui .cuni alienali el ininiici essemus,; sup-,,C
visitavil mus, sicut et ille, qiii piior passus esl^ relinqii.ens.
per quod decrevit yisitare genus htimanuni, ndbis exeinplum, pt scqiiariiur vestigia ejus. ;
in
et reconciliayit' corppre. carnis ejus; et ideo isla
ne beneficium ifritum facia- Cujusfacliis sum egoiiiitiser "sccundumdispensa-
oroniapfsesiilit, ejus, lionem daiciesl miiii in .vobis.,Minlslruhi
mus, et i.tefum simns iriiriiici, sicul quondarii>cnrh faciiimDei',['quw csse se "Evarigelii intcr gJJrites a Deo pei'
.iii Idolisetiri operibns.iniquis fueranl. Adofaveriini
.Ciirislum curii fiducia loquitur, ul mystCriuni cbe-
enim opera sua qucefeceruiu.; Misericerdia aulem, •
a Domirio, per idbheum efficacem.seryuiri
et prqvidenfia Dei requisivit eos, ut graluitb Dei ' ptum
quodignotum fuit asceculis. Et mini-
gratiam consequerenlur, redeuntes ad :emnin .con;- possitiiijpleri, sirum se sacri Evangelii facliiin dicit; nori qualeni-
•scienlia rijund.a,ut in die judicii, ,dum-nihii eyroris.
-veteris inyeniretur iii his, adcdrporarenlur creatori "est cunque, sed de,quibus Dohiiriusdixeral: Qitisyputas,
huinano generi,. incarnalus fidelisseirvus,el prudens, quem consliluilDominiis
suo., .quL,-.;
ut.prodessst "super familidm suam, utdet iiiis -iri "temporejritici
rhomofactusesl, ulin carne.sua yjnceret morlcin. meiisuram
(Luc xu , 42). Et nolahdum qubd occulle
Exhibere vos sanclos, ei immaculutos, et iirepre- siiggillat ebs, qui ex ciircumcisione yehiebant, quos
herisibiles cofaih ipsoi Ecce In /quibus.-virluiibus. Dominus atl hOc-rion.elcgerat opus. Sed ipsi lufpe
vuli ecs esse conspicuos geniiiim prajdieaior. San- Iiicrurii sectariies Chrislo Dpm.inqnbn serviebajit,
cliiaS refeilur ad caslifatem ;_Iihmciculatio;ad inie- .sed suo ventri, cl pef duJces sermdnes, el falsas
gritalehi; irreprehehsibililas" ~ud prudentiam;: ut beiie.fJiciioiies.perverlebaiilcqi'da iniiocciilium,
essent irreprehensibiies in' mediO1nalioriis lirava? Ut impledin verbum Dei, In isto verbo niulia pio-
aique perversae, et liiceferil: intef epS opere. yiilu- pheticAconiinentur verba de vocaiione gen.litim,.ct
tuni,"sictil lumiriaria in firriianieiilb coeli.Notariduiti repr.obafibnepqpuli. Juilceoruin, .ift est.jllud;;.liemi-
qudcl alienalos a Deo ih opefibus malis aliquahdd iiiscenlur,-eicoiwerieiUur,ad Dpininumxitiiversifines
esse dixeril, non -jam iuhc quando/ista scribebatj terrw, et adorabunl eunt;iomnes
familiw. genlium
SiJameri peiinqitelis iti fide fiindaii, ei slaMles, ..(Psal, xxi, 28). Vobisehiin credehtibus,yefbtim Dei
eiiininqbiies.-lJl sCireul Ltfncprotlesse/ sibi passib-' impletiir, quando proplielica dicta impleia yidenljii.
liem Chrisli, si in accepta fide mdnerent : et tunc . Unde etsequitur: . .-_'.:.
imniaculati fierenf,_siillos homihuniprava doctrina, Myslerium, quod abscOiiditunifiiila swculis et;
(1228) Yulg. cgo Pauius
' : mhiisier, et siclhcaete- (1229) Aiiibrosiiis.,'sivc.Airibrbsiaster credulitate.
ris Ieclionibus. '-"-• '";,:;-: '
"'';;;..^J;.;.;--
-PATUOI,-.cxxxiv.r :"':im' '""' /20. "VV
619 ATTOiMS.VERCELLENSISEPISCOPI / £20
gencratioiiipus.Goiisiderandum-quod roysierjum vo- •S.in virtuie. Cujus reicertamen contra perfidoshabere
cationis genlium non djxeril Aposlolus occuliumesse s_eIoquitur, adjuvanlibussignis.virluium, utperhcee
filiisDei..id.esljpatriarchiset proplietis, sedscccujis yicla infldelitas compririiattir.. Qui enini yefbis sub-
et gerieralionibus, id est, philosophis el sapieritibus tilitale quadam diabolicce yersutiae ausus est_ con-
muiidi.-Nam sancti prophetcebene ea noverunt, et tradicere, pudore correptus neqesse est cedat vir-
in nobis implendaprcedixerunt. Unde el seqhiiur tuli. Et ne ingratus divincegralice existerel prcedi-
Nunc aulemmanifesium esisanclis ejus. Non enim cator , quidquid supra de se_dixit, modo ad. .eura
quandb apostoli ad gentes venerunt, sed illi eyange- retulil, a quo accepit, dicendb , secundum .operq-.
lizando elfecli sunt sancil. Ut est illud in Evangelio liqnetn ejus. Usque nunc commtiniter de omnibus
(ti, S2J secundum.Joannem : Qiiia Jesus moriiurus dispulavir: mqdo lameiiipsis Colossensibusloquitur,
qrat prq genle, et iion tanlum pro gente, sed ut filios et dicil: ,. "/.''
•
Dei) qiti erant dispprsi, congregarel in unuhi: Nec (CAP.II.) Volo enim vos sctre quaiem sollicilu-
duih erant filii Dei, nisihj prcedeslinatiqne,sed unicus dinem habeam.pro vobis, el prohis, qui sunt Lao-
Dei Filius pro eis passus, ex filiisiroe fecil filiosado? diciw, (1250) ct-quicunquenonmderunt facietn meam
ptionis pro quilius .el adjungil. incarne, ut corispleuturcorda ipsortim. Nonse minus
Quibusiioluit Deus notas facere divitias gloriq;sa- J sollicitiuii pro Jiis, quos irt carne minime yiderat,
crqtneiili liujtts in genlibus, qtiod esl Clirisius invobisl qnam de illis erat,, qiiibus pfcesens.praedicabat,
Mysteriuni quod laluit a sceculis, niodo revelalum teslatur ; ut scirent non niinori affectu diligi se ab
asseritj id est, teftiporeap.ostoiqrumoslensum, quia ed, quia eos noo viderat, quariicseteros, apiid quos
e,l geriles admiliend3e.essenl.siiie.circumcisionecar- .erat, diligebat, ul foveret animos eoruni in charitate,
iiis ad fidem Chrisli, qui proniissus eral-Judseis. et prompti fierenl per epislolam agnilionem acci-
Prius enini ante proedicaiiqnemfideicircumcidiman- pere sacramenii. Dei in Christo. Cum enim comme-
datuiii est genliles, si-yoluisseni ad legem accedere. morasset et .commendassetApostolus quahtnm cei;-
Nunc auicm misericordia Dei^ ila ut sunt., suscipi tameii pro eis haberel, el pfe his qui Laddiciifi
jussi sunt ad fidera. Quod indignum piitabatur Ju- (1251) fuerant, et quictihque rien videranl facieiji
(licis, rit Cliilslus, in quo spes eral Judcebrum.;eilcim ejus iri carne, utcOfdibuS consdlareniur , adjiirixit.
genies parlicipesJaceret glbricestiiE. Insiructi ih charitate , ei in omnesdiiiitiaspleiiiiu-
-
Spes gioriw,. qiieiii nos annunliamus. SpeS glorlae dinis ihielleclus ,in agnilioneinmgsiefii Dei Patris ,
Christus dicilur,pro eo quodpereum gloriara adepturi ei Chrisii Jesii.. Adverleftleshas esse sapienlice, ct
jSintcredenles in eum. Gorripientesomnemhominem, scientioedivitias, si agnoscatur Clnlstus in deilalis
£t docehles omtieinhominemin omni sapetnia, ut cx- suai plenittidine adorandtis. Orane igitur mj^steriuni
hibeamusomnemliominemperfectumin CkrisloJesu, sacramenli Dei in Christo esl; Hic ,es'tenimrinus, in
id est, JuduMimelGr-ecuro,,servumeLliberuiii;.profo qno omnis creatura nisi sperayeril, peribil, tit om-
quodhon esipersonarumacceplioapud Deum (Ephes. liium poteriiia, iri eo sll,. ut qui cogiibsbit isliim\
VI, 9); sedin omni genle,qui limenlDominumet ope- cunclorum qusecunque sunl,. cognitioiiemvideatur
rantur jiisiiliqm, acceplum eslilti (Acl. x, 55). Hauc iiabere. Nee colendus alitis, prseter Iiunc reqtu-
enini dicil veram esse>sapienliain, qticeest in disci- ratur, quia oiurtiufnpolenliarum yirtus in eo esl. Ex
pliria Domiiiica, cum agnoscittir Cliiisttis. Quod se ipsoenim habenl omnes.'Uims enirii cum sit, oninia
Ipsum Aposlolus lnagna cum ctira agere tesla ~ur, ut piiiest. Quafe et capuloiuniumdicitur, rilper ipsum
.ertidiens ohinemiipiriinemin hac sapientia consu~ti:- omnes sulisistere.videanlur, Qiiibus eniro ista scri-
jnaiuiri eum exhibeal Deoih inielleclum Cliristi, ut psii, metiiebat eos sedtici timbris iertiiri dulci no*
mvsterium riafivilalis-exDeo, et naliviialis ex Maria, mine scientiae, et averti a luce veritalis, quse est
/cl lolius opefis ejus coelestium, et terrestrium asse- iti Christo Jesti Domino nostro. Ab hac aulem> SUIJ
qualur. Ethbclioiandum quodomnes vull exhibere nqmine sapientiaj, vel scienli'» cufa yauarum , su-
perfecios secundum lilam perfectipneni, qiia aiibi peffiuaruni observalionum, et de supersfitione genti-
dicil: Quotquot enint sumus perfecti , hbc sapianiiis litatis , maxim.e-i»beis , qui philosophi nuncupati
irienon arbi- ..sunt,-et a Judaismo cavendum esse cemebat, ubi'
(Pliii. lii, 15), cum relro dixeril: Egb
tfor coinprelietidisse(Ibid., 15), Est enini qucedam eraniumbrcc futurorum remqvendae,.qtioniamlumen
iiiiperfecta peiTectiq, ut sciat se homo iri Jiacvita earum jam Ghristus adveneral., ;. . ..."
'
nori posse esse perfeclum. In qtio suitl onines thcsquri sapienliw, et scienliw
ln qiio eliciberocerigndo, Sieut enira supra duas qbsconditi.Digne ergo. omnes Ihesaurj sapiei.iii-e et
res prbposuit, correptioiiem et dqctrinam, ita ei liic scienliajiri eo dicunlur absconditi:.Oiniiiseiiimscicn-
duas, labofera etcerianien; Cdrreptio enini perlinet lise.Taliototius Cfeatnraj supern-e et lerrepce-ih eo
adiiripfobos; doelriiia ad liumiles. Ila et hic , labor siloportel, quia omnium eoium jeapitt est; sive ah-
ad bptis prccJicalioiiis; certahien vero conlra obsi- gelorum, vel diiinium, orfinis. scieulicBpefilia in
: 1
StCril(*S^' : ';:.• "'.' auctore illorum est, ut qui liiinc agiioscil," liiliil
Seciiiidwnoperaiionemejus", quam operaiur in ine ultra requiral, nec sapienliam', nec yirlulein,
ÎS5(i)In cqJli Lavdqciai;; alibi Luodicew : et ita •Grajcc'tieiijp-?AaoSiitsiK. ..''.

CiirysostOiiiuSjet ilienany.iuus, sive Pelagius; /[1231) I'cV;m iii cod. Latidccis!.
mi. EXPOSiTIO IN EPIStOLAS PAULL;-, JN EPIST, AD GOLOSS, ;"/ '&* '..
quia agriovit erini. in quo perfecta viilus, •perfe- .A Cujusyagatibnem trieliiis cogrioscimus, Siejus .luTitlc.
• etaque sapienlia est. Quidqiiid enifti alibi se puta-: ad Corinihids verba pensamtis. AM "enim : Veniarii
veril invenire, plerie in hqc, et abuiide /liiveniet. ad^vos, curii Macedbiiianiyeiifqtmerq; narii Macedo-
Nam-quid sapientius Salomotie? Qtiid prudeiilius riiaritpeflransibbj.Apud vbsfprsitqnmanebofveieiiqin
'jDariiele?Quilmsudcircd ;De'us/prce.cSeieris sapieri- Memabp ' (ICpi. xvi, 5). > ">
tiam dbdit, "ut nOlum faceretitifidelibus fotius se Skrit ergo qccepislis Ghrisium Jesuni
Dpininunl
sapientise esse aueiorem. Deriique Nabuchodonosof nosiruiri,inipsq;a'inbula1e;radiqali, el stiperwdificati
''•
-dicit Danieli admirans super Sapienliam ejiis.: Vgre- inipso,' el jarii firmali fide, sictit et didici&iis, ahiih-
.'JJeusvester;ipseesi Deiis; iiimsil:_el dperieris,piyste- dahtes in iilo iii gfaliaruin dctiohe. liqc mqnel, et
ria.(Dari. u, 47). Quod qiiideiri birinem ihereduluin hortatur; ne devotip/eprtim iiiinuerelur, et recederent
iatetiri Chrislo binnein esse, sapienfiam ; quia nori a liiie, quanl fuefaftt asseeuLi,el pravis"Ictbuliseversi
ieguiit in Evangeliis asirOldgiani, ridn iri Apostolo aliler Cluisluiri accipefeiit, quam didicerahl. Mulli
gebiijetriaiii, iioii ih- propheta. arillinieficairi nbc erihn coiTupiOres fidei cifbumibant ad sedticeiulos
riiijslcam : quce idcircu despeciif siiril a riostris, quia Simplices, iJoidse,-et cum siiriulafiope aiuiuntian.tes
ad saluiem rioii tieriinehl, sed liiagis iniltuht In er- Clnusttim, qiios eyilarl hioriet magna caulelii-,ul sta-
.rbreiri, el fevocaijl a Deo, lil duiti liis~stude"ntralio- .Bbiles, et- firmi Supra fundariienium Triiiitetis /sp.e
ciiiationum dispuialiotiibtis , curam aiiimaesuae iiori fuiufoiuin gratias;uberes agefelit supef niisericordia
habeanl. Quaeenim. lairi yefa sapieiitia esi/, iiisi Dei.Nulfit eiiiriieos, utcapace.Sessenf participando-
ctignbvisse quod piosii," ei tlespexisse quod biisil? rum thesaiirorum' scienii~eet sapientiae, qtii siiritabs-
"Qbestenihi, quia impedii aiiimaj, ne ctifarii stii agal. condill ih Ghristo, ne tariquamriori sirit ad liaec idonei,
Non immerilb ergo qui Ghristum agnovil," inVeriit et vefisimili sefriione capianttif,,el ayeritatisitinere
rtliesauruni sapientioe el .scieutiae ; agnpvit enim devient; ' '
' ided-adjurigit: ;
quidei sit-titile, rit omneiti seiuibnem vel serisuih, Videte rie qiiis vps decipidi per pliiiospphiqiii, el
qtiipifeter illumesi, noti sOlutiJnon rtiireiiiini, sed inanerii faUneiam, secunduin iraditionem hoiiiiittiin,
etianj siuTiiliam deputefis. ''_'. '. / "secuiidumelementamundi, ei npn
securidumGiirislutni
Eocaulerii dico, ui nerribvos_&ecipibtiii sublimi- Phikisbpbiatii' dicit terreriam, per quain so.lenf se-
tdle sermoiium. Hoc dico, iriqtiit, ul rienio vos cir- duci qui cupiUrtiprudentes; jtiaieari in niiihdo.Mx'c
cuihveniat iifyerlsiniili sermone;'quia veritaitisaihorc arguriienlis et shbliliLaLe tiiltiuliarum quofumdain
"dueebaiilurjveiisimililudirie illbsiiiriiiif, ne decipe- eorijponitiir, quasipliysicas investigaveril faiiones,
reiituf; ei ideo cbniniendavil in Chrislb, queni dui- . qucedamliabehs acJiiiista,;qtii'iiorlari]enta .sin.tbotice,
cissimurii habebanl tlies'au.rum'?: scilicel sapieiitia»ct •-vitoevel IOGliineriia: aliquarido de
tnensuris, nec-
scienii~e-cujus hdniine. el promissiotie;indtiei pole- ridij deniimeris, aliqu,indq de eleinpntoruiii qualila-
.rarit in~erroreiri, Golumdnei eiiim ne in inaloruiii iibus el qtianiitatibus ordiiiata. Iri ciijus
et sehsus eorum .trans- riibus disputH.fio-
collbquiis, aslutia Ihiquitaiis qui inciderit, /vix, eti-aro evidet. Definetur
ilueerelur; quia sapientes riiuridiarte quadara, et enim verisimilibus' ;causis,
-.' ..-'.: - et commentiliis
" -\':•:;; ;,.:-,".relws,'*
minuiiis dispulaiiqhuni ifreiire":gesliunl sirnplicium nihil ,lflin Veruin iesluiiarts, quani -',:_
conspiciiiir.et in:
aoimas, ul raTioheiiJuiiilariaruiii reruiri abstrahaht
" in
leliigilur eIeiiieiitisi"Etrquia quifi ad prceseiissurit,
eos-aspe, quce esf in Ghfisiq..'.."' _ ei ceriiuntur oculls, suavia
et/ohleciabilla/yideritiir,
.Nametsi corpore abseiissurri,:sedspiriliivobiscum, aliquaritos seducuiit, qui spiritaleiii, rationeni
Ideo de illis timeliat, quOniamq/uideis adhnc deesset ciendam, el ridendam piilaht: despi-
' desp/eratiOhefuluri.
videbat. Undeelsequitur;:Gqriiensclvidehsmdineni birinera vim/ aslfis assignaiites caniali ralioiii o!>-
vesifum; el.suppjens id quoddeeHuiililati (1252) UOxii,:ne grayia cfedenda sint sustolli posse ih
Gefiiebat tieve Jevia cqelp,
fidei'.vestrw. utjque~quartidam fabijcam veuire ad-terras, aul aliquid. corjpbreuin
spiiilalem,sicutailbi dicii:pil<wdificqti6estis (ICor.' siiie rerum adhiislione generaf i, fepugriantes poten-
ni,.9);- eiin ea cefiiebaintfumque, et undegauderet, r . tiaJrac providentiai Dei. Sciuiitehini Iegl in diyinis
et utide salageret, GaudeTiat4x eo quqdjairi/sidifi- vetefibus Hebrseqriirh.voliiininibus nnilta
gesta pef
cium videbat, safagebatex.eo quotlusque ad culmeri Moysbh, quae liuriiana falio rioii capil: siiiiili modo
perfeclionis adhuc ce.dificanduriiesse sentiebaf. Ecce et iii riOVlsrlibrisfaciaa poiiiiiib, auf per appslolps,
qiiQriiOdtisanclo desiderio quasi yagalUr.Hic-cofpore quai tractatus Carri lis prohibelcredi. Diciihl (J235)
leneiur;. illiic spjrito ducifuf. El palerni ahiofis ex riiliilo Jier.i.niliil posse; efi aiiiijiara aiit inilium
affbclum.istis prSesenlibus exhibei; illis absentibus riori habefe, aut esse inorialeni;; et virgiiiein p ifei'e
'
sostendit. Coram positis iuiperidit:opera;. audierilibus rttifiposse, atit si*peperit, tii aiunt, yii-gqhqn
est/;
exprimit vola : efflcaciter 'prcosens eis, curii quibus Deuinque ex.hbiijine iiascl, mori, atque reiurgere
efat; nec tamen illisjabsensj.cumqiiibus Jiori/ erat. sitiltum esse credere; autUmahti.JIaiic er;gq iraditid-
1252) Vulg. -noii ila, sed : gdiideris, qt videiisof- (1253) In cmli7Jegit!'f iicenies .* qtiod cum-.rela-
Htiiemveslrtitii, elfirmgmenlum ejus, quw in Cliristo iiotie careret, eftordine, eineiidandum cen.suimus.. •
esiffidei vestrai. Vtilg. consertlil Grajea lectio -divl- Quaiuyis illud feeaies-cuniaiiqublse.qiibniibiis ver-
Cbiiysqstomi;"Hunc autero lexuim a1divo Ainbrosid, sibus de verijd; ad -veibuihlegaiilur iu s~epiti_scil.'
5eu:ni}ari'o irauscripsilauclof liqster, uua curriroa- Pelagii coirtirierit/: ubi rfjceHies.refert-atlpiijiosophos
gna expositioniSliujus Epistolceparle. CJUStem.pOris. -.:.::-:-: '•-' r
- '
m- . ;.-:;; . ATTONIS YESiCiiLLENSISEPISCOPI ," -.. m
noiii vel pliilosqphiarii,fallacem el inanem appellal, A abundantia divinitaiis , quam elementa non liabent.
quia non a poienlia Dei ordin.ala_est.sed ab imbe- Denique in credenlibus. Spiritus sanctus inhabiiai,
cillilate ratiocinafionis huniance, qucepoteutiam Dei quod elemenlis concedi"non polest; quia indignum
intra scieiiliam suahi coarctat, ne aliter credatur eral el.ineongruum , ut invisihilis habitaret in subr
facere, quain carnalis se conlinet ralio, qua singulis. slantia.visibili, etincqrpqreus in his, qugesensibilia
elemeiilis divinifatis tliversltatem depulant ad cullu- sunt. Andiant ergo-, el veniant cultores ebrunj, et
fam, utohligeriianimqsiniperiio.rum, nesead Deum credant in Christo, ut fianl ni^jores eorum, quos
vertim extendant. Quamohreni cavendammonet tra- nunc cqlunt. .
dilioneh/iislcim, quia mundi cultrix esl, nqn Dei, qtii ,-IIinc jam Judaeos et pseudoapostolos sugillat, ne
untis est, nec ad Cliristum, sed a Chrislo abstrahit. ab ipsis seducantur, et djcit: ln quo et circumcisi
Quia in ipso havilqt omnis.pIeniiv.do.Dmittilalis eslis'circtimcision.enoii.manufaclq.Hinc jamne um-
cdrpordiiler. Neque enim divinitas corporea. esl; sed bris Jtidaicis seducanlur, adjungit,: In quo etiam
quia sacramerila YelerisMesiamenti appellat / um- circunicisiesiis circumcisionenen inanufaciaîd es.t,
"bram fiittiforum; propier unibrarum coriiparaflonero, per quam tolum veiefeni honiinem exspoljastis. Hi
corporaliler dixilhabilare in Chfislo .pleniludinem circuirieidunturin Ghrislo ,.qtii amputata iolitis tra-
diyinitatis, bq quOd in illo i_mpleaniur qmnia, quce,} B ditionis liunianaj cukura , Christo jangunitir, corde
Iliis umbris (igurata sunt. Ac sic quodammodo.umnon carne circumcisi, id-est, in spiritu, non,.incarne
brarrim ilhirum ipse sit corpus : Iioc esl -figurarum servieiites, ut a terrenis ad coeleslia;, ab. liumanis
et significationuniiJjafum ipse. sil-verilas, Sed verbo ad divina,.et ab errore conyerlahtur ad veriiateiri.
translaio Aposfolus nsus -est, lanquam In templo hi exspolialicinecorporis cqrnis. Non duas tilique
manufaclo, non cofpoialiter, sed umbraliter.habita- j'es inlelligi voluit, quasi aliud sit carb, aljud corpus
verit, id esl, prafigurantibus signis.Nam illas om.nes carnis; sed quia cqrpus mullaftim rerum nomen esl,
observationes, umbras futuroruni vocai eliani ipsp qtiarum una caro est. Nam multa sunl,-excepta
transiald vocabulo (Coloss.ii,.17) : summus enim carne, cqrpqra crfilesliaelcorpora.teireslria. Cor-
D.eus,sicut scriptum est, non in riiaiiufactis:lemplis . pus caniis dixit, ed quod lioc loco corpus,/carnem
habilal (Act. xvu. 24; Isai.'hxv\,i). Aul cerie coiv iiitelligi voIuit.Unde el sequilur :
poraliief diclum "esl, quia el iu Ghrisli eofpore, Coiisepuliiin baplismo, iii quo el resurrexislisper
qudd assunipsii ex virgine, lanquam in lempld.habi- fidem operaiionisDei, qui.snscitavit illum a moiittisi
tai Deus. Iline est enim qucd Judceis signum peien- Resurrexeruiil autem per fidem Dei :de'quo crb- -
tibus cum dixissel : -Solvile iqmplutnhoc, et. posl dunt, quod exemplo Chrisli resuscliabil- illos cx
iriduum snsciiabg illnd (Joqn. u, 1S), :evarigelisla '-( moftuis.-Illic euim hoiuo velus depohilur, einovus
qfiid hdc essel censequenter expenens, ail : ille au- •assumilur; peccaiis njoriluf (1233), ul vivat jusii-
tem dicebat de teitiplo corporis stii (1254). Hoc ergo. fii»,: ut Chiistd sdcietur, resurrectionis futurce lc-
uiteresse arbitrarriur inler caput et ccetera niembra, nens pignus exempjo Salyaloris , "qui resufjexit ex
qiiod in quolibet quainvis prcecipuo membr©, yelut mortu[s. Resurrexjslis, inquit, in "novain vitairi,
In aiiqub hiagno^prophela, aut apostolo, quantumvis credentes et inlelligenles illius esse operaiionerti.
divinitatis Iiabitet, pon lainen sicut in capitej quod Vide quemadmodum el hic corpus ChrisLieis oSieh-
est Chfistus, omnis pleniludo divi.nilalis; quia et in dit, ut ista coiuemnant, colicerentefrlanlb capiii
nbstro- corporeinest sensus singulis meiiibris, sed suo , medialqri Dej et hominum ,-Ciirislo Jesu,"et
; hon tanlhs qucuitus iri qapite. , . . - nuHuinfalsuni,, vel invalidum-mediuin , pet quod
' Ht.islis iil illb repleli, qui est cqpul omnis princi- Dveocohcerearit,requireiiles. Hcee igitur'comhioriel,
paiiis el. potesCaiis,Caput autem omnium Ghristum ut.perseyeret iri abfenuntiatione pdmpce,etprcesfi
principiuih qmrilum voluit intelligi, sjcut ipse. ,ait,( giis (1236) Salance: quiiticlrco.eleriierilorum -suadeL
cuiri ei" dictum esset: Tuquis es 2 (Joan. viu, 2S.) rulluratn, ul a J)eo avqeet, participes apostasise suaj
liespondit enini^PriwcipiHiu, quod et loquor vpbh. ,r. Vi.lensefficere homlnes. Qiiia etiirii stib noiiiifiesuo
Omnia eniiii pef ipsnm faclq siinl; el.sine ipso fa- culL.ur.arii suatiefe nori/pblest (horretur enim ipsius
ctuin esl' liiMfUoan. i~, 3). 'Mirabiliier autem vult nohiine).sub allerius/ nomine suairi voluiiiaiem co-
esse lioriim 'veliit mirabilium conteroptdres , ciii-a natur iniplere.
eosostentlit corpus factos"Ulius capilis , dicendo : Ei vos, cum essetis niortui in delictis, et prwpulio.
Eieslis.ih illb repieti, qui esl caput omnis principa? cqrtits vesi.rw.,'convivificavitcum illo. Moriuos"dicit ^
tits et poiesiatis. El esl sensiis,yel'ordo verborum : gehiiles fuisse.:, p.rlniuinquidem, quia JegbrhMdysi,
SI illiiis scieiitia eriidimini,. qui dedit.iniliuni eliam qiiccad teslimoiiium dala esl Crealoris, eLad vilia
irivisibili crealurce, quid vobis conferent.qui nihil coiideninhrida,recipefe nbluerunt jdeinde peccalo-
iitiiplitislntelligunt, qtiani(}uod videnl? Plus. signi- ruin suoriini causa ,'.iiidigni eiant vita; idfeoque
ficalcredeniibus dari, quam polest in eleniehtis de- discrevil' ho's a Judceis, qtiasi qui fuerint iuimifci
prehendi :"' quia;. qjui iii Cliristo est'; repletus est Dei uniiis.- Judcei verq in, unius Dei confessione
- (1-234)Texms-.litc,per amaftuensis fortasse obli- -: (1235) Ycria , el nov.iis....moritur, in imo marg.
¥!Oi)em,.ilaincoii. desideralur , ul illtim.addeiulum- ' legtiniur.. ;.. - .,• ~' .'.-'•"
'
iuie scrupulo aiisi simus. ' ;. - .
-\i23t)) Forlasse hielius-pra's("i_;io,n(iii.'.. '.
625 EXPOSITIOIN EPISTOLAS I'AI3LI,--IN.EPIST.AD CGLOSS. 620
degenles, advenierile Chrislo addiscutitniysieriuin ._ Ihnocensenim qui occidiltir.reos illos facit, a qui/
Dei, quod exspeciabaril ad justificaiionem suam , ut •busoccidilur; Et-qiianlurii esl •delere, ' sulijicil, di-
; •
iii eo^ qiiod_sulirepttimIllis fuerat; qtiiaimpessibile cens; ;;:.;, / ^
jjst esse sine peccalb.aceiperenl remissiqnem \>,ec- . Mtipsum lulit de triediofuffigens illud cfuci : &e
calofum, per fidem/Jesu Chfisli/, et graliamTNovi- offerehdq: nibrii pro pecoaldribus, noii"soliiiii pec-
Testameiiii: Ideo inducit et Jtidceos,dicetis : Dorians cala mofliricaviliri crucfe,sed etiahi injniortalitafis
(1257) iiobis oninia delicla, ul ppst specialehi subjj- prcemia doiiavit per iridebitahvhiorteiri,'
ceret et generaletli,"quia cunctis donayit omnia. Ae? .Exspoliqns^principaiuset poleslales.;Lradnxit con-
licla.Sed qriia, sicut dicit Dominus: Citi pius do- fidenter palam ttiumphans illqs iti semetipsb. Alii
nciiutrifiierit, amplius debet diIigeie,{Luc.vii, -42), codiceS habent •; Exueiis se cartie, prihcipaiusei
geiiiesnoii solum-prdpter peccala",/sed -etiam cir- potesiales exeinplavil fiducialiter; Iriumpliaris eos in
Ciihicisionem,par-iter mofti ceiern-e obnoxii erant semetipso: non utique bonos, sed malos prinCipatus;
-(prccpulium vocavil delicla carnalia-, quibus exspo- ,el malas p.oiestates, diabolicas scilicel,:el dsemqiiia-
liantli stiinus); et durii duplicilei rei essent, fiiib_- c.asexemplayil, id esl, exempluiii de illisdedil, tit
riim stint consoites effecti; (1258). Idcirco eni.m queroadinqdum-ipse s"eextiii carne, sic suos dsleit-
coffiinoiiefgentes,ul considerantes etiusas malorut~a \ deret exuenddscarnalibusvitiis.per qticeeis doiriiha-
suorum, et qualeni gratiam accepefinl a Deo in bantur; Per lianc enim morlalitaleiii-cariiis sunt
Christo, tola devdtjone solliciti sini circa cbsequiuia viclceinviiiicediaboliccepoiestates, quce dqhiiriaban-
• ejus, a quo.a diversa iriortis tineiia"sunt.liberaii..-" tur nobis, quia '.yictaea Salvalore/esspoliahturani-
.- Dprians vobis bmnia delicia, id est; auferendo riiabus/ quas teriebant (124r3),.Cumauclbritate eniiii
causas inoflis alqite peccala. Deleiisquodadveisum eas lenebant,. quia pecGayerarit.-Inventi suht el ipsi
.nO:sPfai,cliifographuth(1259)decreii; :quod efdtcqn- amplius iniqui, dum illtim, qui illos nori peccando
trdrium nobis. Sic ergo delevit, cuiri tiilit de medio; vicefal,,oceiderunt, e.t sic jusleexspbliandi sunt, sic-
•Sicaulem de medio tulit, -curii dffixit, sil,-cruci: ul dixit, puhlice;,id esi, inxruce, quodest, palain
Hoc dixii esse spoliareprincipes (1240), el poteslates detriuihpliali sunt a Ghristo. Quas traduxisse dictus
publiee, et delriumphareillos in7Semelipso..H~eC; est, noii:roccidendo, sed nibriendo; nec"yihi ihfe-
siCht-videlur, obseura /sunt : ac-per hoc adhibiia rendo, sed suslineridb, ut nbbis; confracta ortmi s\i-
eura dilucidanda-sunt;-Hoc esl praesidium,qiitid per perbia, sviriceridi.daret exemplhmJ Qiiia in se; ipsb
significaniiani diyersaium".causarum cxponil Ape- eaputubsiTum, sicut jam diciuhi est, praebtiil exerii-
slolus. Multarenimacta-memdral, ui"gehus liohiiiruKi pluin,7quod iii.loto ejus"corpore, quod/esl"Ecclesia
ad.indulgentiani pefvenirel-, ut nb/n solum propiia j ex: diaboli pbtestate liberanda. '
in'- ultima resurre-
rcmiilerei nobis delicia, sed elillud "tolleret pecca^ clione cOmplebitur. . - '"-
tuni, qiiod ex Adai.erat prcevaficatidrie, quod appel- Nemo ergo vosjudicel iricibo, aut potu, autiiiparie
la.vit chirograpiium decreii, quod nos :a mbrtuis _diei.fesli;aut neomeniw, aulsabbatbrum.Locyailxir
resurgere noti siriebat: qiiia' reos: lex facieliat", quce aiilem ijniverse corttra eos.-qui credeiites ex JudseiS"
subinlfaveraL, ut abundarefdeliclum (Rom-.v, 20). in Doniinuiii:-Salvatorem Judaicas csereriioniasoh'--
Ghirdgraphumquidaiiidicunt esseqtiasi scripturani: servare cupiehant, siiper qua/reetiri aclihus7apd-
ct/r(1241)-enim Grcece manus grapliia (1242) scft- stqlofum riori pafva qtisestio concilaia est, Unde 61
pturq dicitur. Et ideo cliiroqraphum Grcece maiitis sequildr: •.yNemovos jvdicet, de his, qiii/magisifos
scriptio diciiur. Unde hoC loco Apostoluspeccatiim legis esse rse jactanl, in-ciho; -et polu, quod alla
Jhiniani gerieris .chifographura yocat, qiiasi scrlplu- munda sint, alia •iirihiutida,;atitijirparle diei festi, lit
ram quamdara apud Deum, memoriam peccatorum. alios dies festosputeiitj41iosnorife'stos. Nbbis eniui*,
. Unde ipse dicil in Cantico: Noiiiiehwc condilasunl qui.Ghristum crediniusresurgentehi, jugis, elsetef-
apudnie, el signqla inlhesauris.meis ? (Deut. xxxir-; na feslivitas esf. Aut in parie rieomeniw,hoc est,
34.) Hcecdmnia deletasunl in cruce, diiriitlende pec- „ Kalendafunjj etmensis-riqvi, qiiando decrescens liuta
cata, et aholenilo hiemoriairi delictorum. Qticd/qui» finilur.' ef-riociis Umbris tegilur, ChriSliahdrhiriJu-
dem fieri .riiiniine,pdluisset ,;nisi peccafum airixissel men setei'ritimeslj et semper/sclis justitia? ratliis il-
crtici. Duni.eniin non peccando Salvator yiiicil pec- lustranlur. Aul in parle sabbalbrum. ut nonfaciant
caltitii, qiiod-homiiiem lenebat obnoxiumV insupei >servile opus, et "onerarion; pofient": qiiia nos Chrisii
el occidiiur ab eo inhocens : Sic efucifigitur pecca- sumus libertaledqnali, etpnera peccatorum gestare
- ttim- Devictumeniih peccalum, mbflificalum diciiur. desiyimusrHajc.iriqnit;dmniauinbra sunt futurofuhi;
Gftix eriim non Salvatoris niors esl, setl pecCati; - et imagihes yenltifse feliciialisi iil in qiilbus Jiidcei
(1257) In VulgTvobis;;,divus Aiubrosius .habet ui Pauli, et ejus exposilores.

in "autog.nobis. . . . . , (l'241)-Grcece.,x£t/)....-..•._. . . .,,;;_>
(I258)/Senstis Iiic,riliquanto obscurior. Sed quia ' (1242)ypKfo.",, ,
'.'. _ :'; __,
emendaiio ab aucloris menle alieria esse poferat, (1243). HiC lextus iri autog.ila jacet ; Perhqnc
ideo .rfitleliierleclioni irihcgrere, eamqtie lecioris enim mbrtalUalemcarnis invidiwdiabolicx votesialis
'iidicioconimitiere salitis iidbis yistiriiesl. d6minMbqriii}fndbis,i]mAmclfi.ei_i^
(1259.)Cliyrographumin «cod.. bene emendavimus.7. 7
(1240)Piincipaiiis legi deberet, jiixta lcxl. divi
fe2'7 ATTONIS VEaCELLENSls KPTsrnPi iao
juxta litteram licesiiaiil, et tenenlnr in terra, nos '& { non redtliia : et/ ioeo sibi magnus videlur, quiaet
juxla Spirilum transeamus ad Chrisliim, qufad quoriimdam sacrorum yidere secreta. Seil
dislinctionem umbrarum nunc corpus appellatur,-- qontigit sensus
plaiiior est, quw ribn vidii incuicans^frjislra-
quomodo enim in corpofe veritas est, et in corporis infiaiusiiiente carnis suw._MiraJjililerenim dixit ibi
umbra mendaciiim;, sic in spiritali
inlelligentia." iiiflatum menle carnis suaj, ubi ihelqhumilem supra
muhdiis omnis, et cibus, et pbttis, et tota
festiviias, dixerat.Fit enim miris nio.disin anima hominis, ut
el perpeiuceKalendcc,et cclefna requies exspectanda falsa humiliiate
cst. Tufpeest, inquit, et niniis magis7jiifleltir, quam si apertius
incongrtium, ~eta/ superhirel. Qua in fe riotandum est quOd in dispu-
generosi/lale vestrce Jiberiati.s alienum, ut cum sitis tatiorie sua prsedicator
egregiiisstiperstitioni humi-
corpus Chiisii, seducamini umhris, et convhici vi- lilatis spficiem
jungif; quia dum plus quam pecesse.
deamini, veluii oeccanies, si hcec bbservare ne-
estper aJisliftentiain caro atteritur, Iiuniilitas foris
gligiiis. oslenditur; sed dehac ipsahumijitale graviler inte^
'_~)uwsunt umbra futurorum: corpus qutemChiislu rius
superbitur. Et nisi niens plerumque ex absiinen»-
Sic dala stint per' Moysen, ul umbraesseni, velfi- lias virfnle
tumescerel, riequaqtiatii.hanc velut in-
gu.rafuturorum, ut apparente verilate, figura cessa- ter magna nienta pharisKiis arrogans sludiose
ret. Sicut eniin, absenle imperaiore, imago ejus ha- E-*"enumerareldicens : bis in Sabbato (Luc,
het aucloriiaie,m,prsesenle nori habei, iia el hsec ' / ... Jejuno
anle advenlum Domini lempore sub observandafue- XVIII,12).
ninl, prcesenLeautem carenl aucloritate. Seqtiitur : El non tenens caput, ex qtio iblum cor-
et coiijunclione stibminislralum,
_ Nemo vos sedtical, voletisin littinilitateei:religioiie pusconnexum:esl.
(ingelofuin , quw lion yidil ambulans, fruslra iri- et, conslructum crescit in augmenlumDei. Qtiodsu-
nomine -philosppliiaecavendum;monuit,
flattts sensu carnis suw. Grceci codices rion hahent", perius stib
hemo vos seducat, sed, nemovos convincbl(1244). ntinc âpertius docel observandum ab ltis qui lerre-
El ubfnos habemus, ainbulaiis,frusirninflatus sensu naj.sapie.niiacstiidentes, Iiajc colenda asseriint, qua>
carnis suw, illi habent, inculcans (124S). Qu-cerimus oblulibus adjacent, velappareiit, ut hortirn cullti-
firmamento obligalsetenean-
quid dicere voluerit in Jiumilitqteet religione ange- ris detenlse animce sub
lorutn. Yere enim bumilis; senSus, et-miseranda.su- tur, ne se supra firniaraentum lendant ad superiofes
spicio, Denm credere hircnrtim atque taurorum coelqs ad Deum omnium adorandum. Quodopera
ut animas super terrashu-
.sanguine deleciari, et in oddre tliymiamalis, quem efflcilur-inimici, semper
ubi se scit sem.per de ceelisdefe-
scepe homines declinamus. Cprpus ergoChrisli. Neino miliatas detineat,
Dei religionem simulans.
pos convincal,volensin liumilitatecordis. Hoc si per C-.clumftiturum justo judicio
•verbum Gr~ecumdiceretur, etiam in Latina con- cutii sit maximum sacrllegiuni. Inflanlur enim mo-
jsuetutliue populari sonaret usitatius. Sic eiiim el lum pefvidentes stellarum, quas angClosvocat, non
aucioriiaie divina, sed shperstilione. liuma.naj.quae
.yulgo.diei.ur qui diviiem affectat, Lhelodives(1246), ad danuium, noleniestenere
clqui sapieniem, thelosapiens, et cajtera hujusmodi, ad nihilnni proficii, nisi
el id volens fidem Chris.ti, qui omnium.Creator etDominus est.
«rgo hic, llielohumilis, est, humilis, liabenl. Quia eriim
aireclanshumililatem; quod intelligitur, volensvideri Ex ipso enim o.mnesôiiginein
. liumilis, affeclansliumilitalem.Hbc .enim iri lalibus membris a capiteusque ad p.edesmemhra/jtinûn-
observationibus agit cor homiriis,veIui.religloriihu- tur, quicunque ergo Ghrislo non credens capili om-
roilereddatur. Addidit autem elculluram ahgeloruni, nium sanctoruni.el est extra hoc corpus, et qtian-
non ha-
vel, sicut quidam codices habeiit, religione ancje- tumvis se jactel, non viyli: sicut niembra
lorum, quse Gnece Iheresliela (1247) dicilur : ange- bent vilamj nisi in capile.
los volens inlelligi Priiicipaius, quos elementortiin Sequilur : Si ntortuieslis cum Christoab elemeiitis
mundiliujus praeposilos in his observaiiOnibuscor hujus mundi, quid ddlmc tanquam viventesinmundo
lendos esse arbitranlur. Nenjo ergo vos, iiiqtiil, con- decerniiis? Id esl, si baplizali eslis cum Chi'islo, et
•vincat,cum sitisccrpus Chrisli, volensviderihumi- D cum Chrislo in bapiisroale morlui ab elemeniis
lis coide inculttira angelorum, quw iton vidit incul- muiidi, cur mecum noii dicilirs:Mihi absil gloriafi,
~c_ans.Aul emm sicdicerevoluit, quw non vidiliiicul- nisi in crv.ce Domini nostri Jesu Cliristi, per quem
cans, quia ista homines suspicionibus .et opinioni- mihi mundus crucifixus est, et egomundo? (Gal, VJ,
Jjus agui l, noh quod yiderintila esse facieiida,,aut 14.) Omnis qui baplizatur in Christo, nioritur
certe, qttw tidi inculcans : ideo magna exislimans, mundo. Curiclisenim siiperslilionum erroribus abre-
qu:.a vidit ea quibusdam locis observari ab.honiini- jiunliat, ul solam cdlat fidem CI]risti;'amdLis cnim
Lus, quorum aucloritaii haberet fidem etiam jalione qu~enaturali"justili~eaccedunt.relinouitur disciplina
(1244) Nec unum, nec allerum divus Chrysoslo- in huiiiiiitaleanimi, etsuperslilioiteanqelofumeaqiicp

riuis in lexlu habel. Divus Ambrosiusliabet: Nemo videt, exloliem se frusira;., infialus inenie; carnis
' snw, elc.
tos.decipiat. " a verbo
(1245) Sed riecliic uimni, vel allerumin textu divi (i246) Scilieet a Grcecc"
' eD.Mv.volensr,
Ghrysostoriil; divus Amhrositis loco ambtiians ha- 0E).W,volo. J_? '--'"
J)cl extollens se. Non abs re eril diviAmbrosii le- (I247)€)pv3crz£'«:ita divus Chrysostotiius.
clionem in medium affeixe: Nemovos decipialvolens
«39. ',.- EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAtlLL — IN EPIST. AD COLOSS. C50
dala a Deo, per qnam vivitur Deo per sperii, quse A hujus elementa, naturamque rerum ratio qmedain
est in Chrislo.' Morilur auleni liis, qtiibus subjecius sapientice reddi videatur. Uqdeetiam dicit: (favete
fuerat per errorem, dum negat illos, qtios (1248) ne quis vosdecipiat per pliilosdphiam-(stipra,8) : et
-prcesumpserat-esse' Et ita fit, ut.per inimicitiarri - Tanien non ait, liujhsinundi. Et quld est piillosophia
7abreriuntiatioiiisinvicem sibimortui dicaritur homo, Latine," riisi sludium sapienliw. Siuit ergo, inquif_
et elemefilorunicultufa. Sfundum enJm, dicensy er- ista rationem quideni liabehtid sapieniics, id est, de
rorein carnis sighificCil. Omne ehim qtiod videlur, quibus aliqiia reddatur secuntlum- elementa hujus
cafni deputatur. llinc est unde et Joannes.aposLolus, _ mundi, et principattisac potestates;:in observaiibhe
Nplite, inquiL,diligere liuiicmundum, nequeea qum ei'in humilimtecordis. Id enim agunt islaesupersti-
jn hoc mundo-surit (I Joaq. ii, 15), id est, rieque tionesjut yilio corhuiiiilielur.Videniur igilur.;oI)ser-
elementa, quibus compaclus iriundus est,_neque er- vatipnes Judaicceaptid imperitOs,et vilem plebe/eulam
rpres, "quos humana adinveriit tradilib, diligamus; imagitiem -habere fationis humaftaeque sapientice,..
sed solum Chrislum.qui mortuus est pro riobis, ut, eo qtidd htimilia senlitirit-
corpo.ri suo nos sociaretexpefditis.Qui ergoconse- Sequilur i i\'ou adparcendumcorpori;'<iumfratidan—
ptiliisunt Chrislo, mortui stint .elemenlis, ut riihil tur -isiis eseis, quibus ccmpelhintur absiinere. Ndn
curent ex his, Superna. enim didicerunt tenenda,. B enim parcurit Judaei cerporibus siiisin assumpiiqrie
quK possun.t vitam dare pristinarii (1249).H-ecenim ciboruhi, coniemfienies inLerdum»qu~e:habenl, /,et
nec prcesentemdant, et impedihnt ne apprehendalur quaererilesquajrioii-liabent. ex quaaiecessitate debi-r
futura. Xjuiautem post baptismum ambiget deali- lilaLesiriierdum,et morbos contrahunt; nec honorant
quibus, putans qucedam e yeteribus yeneranda, vir semeiipsos,-rcum omnia munda sinl mtindis (Dotn.
vereseostendilelementis; qucedecernitcolehda, aut xiv, 20; Tit.r, lS),hihiIque possit esse pollutum,
.dubitatcontemnenda; ita remariebit iiitra circulbs quod cum graliarnrii actiorie percipitur,,el-idcifco a-
niundi, alienus a Deo, quia velefi indutus homine Dominosii Cfeatuiri, ul salurilafe el-«dimpletione-
carnalia iransire rion poterit. Jlis dictjs inserit verba . cafnis Iiumanos arfus vegetet atque sustentet. Ele—
eorum, qui decernuntde hoc nitindo per Iias ohser- mentavauterti muridi, a quibus, iiho quibus moftui
vationes quasi ralionabiles, effecti vanitaiehUniilila- suriius, Lex, Moysi, et otiine vetuslnstrunientum!;
lisjinflali, et ecOntrario quasi viventes in mundo inlglligendtini est, quibus quasi eleraeriiis, ,et -reli-
deeerhuht, dicenles: Ne letigeritis, heque gustaveff gionis exordiis Deuhi discimus, e_i ab elemenlis lil-
tis.,M est, ne leligerilis corpus hominis mortui, nec lerce, qiise deslrhittir, tfarisire faciunt ad spirituni:
vestimerilum, et scabellum. in qud sederit mulier vivificantem. Qtti ergo mundo, el eiertienlis ejus-
nienstruata, neque guslaverifis suillam carnem, el G mortui sumus.: non debemus e~ibbservare,,- qu~e
leporem, mureiiain, et anguillam, et sepiarn (I2S0), Miinili sunt, quia iri altero inititira.In alfero per-
eluniversos pisces, qiii squainas. et uinnulas non fecliibest.
'
liabent (Ley. n; Deui.xw). "7 Sequitur : Non m konore aliquo ad saiurilaleiii:
Quw sniii oriinia iri inieritu ipsoiisti,' id esi,Ti;Ec carnis. Non quotl honOratius illo magis, quam illo
omnia in corfupilone et iri iiileiitu stini, et siimentli cibo caro salieltir,: cuiri: ad ejus iiecessitaiehi ridnr;
usu in stercore digerunlur.. Secundqm prwcepla el perlineal, 'hisi qudlibet yaletudirii apto- alimenlo:
doclrihas honiinum.Secundum;prnecepta,ctdoclrinas_ , refici atque fulciri.
lioniimim, Videlicet, tle quibus Domimis pharisceos (GAP.III.) Igilnr si coniiirrcxisiis cuiri€ltristo,-quw
cOrripit, dicehs : Irriium' fecislis- maitdblum Dei sursum sunt quwrite,ubiGltrislus esl in dexlerd Deise-
propler tradilioiiem veslram (Mailli. xv , 6;;Marc ' dens; quw sursum sunt sapiie, iton qudisttper lerrdm.,
vu, 9). / . El ided nihil terrenum ambiatis, niliil transiteriurii,
Quw sunt quidemraiionem habenlta sapienliw, Cnr yel mdrtale; quceratis,- sed coeleslem"seclamiiii sa-
dicit ralionem habere .sapienliaj 'Aposloliis, quse pientiam, nert lerrenam. Resurreciio lainen duas
reprehendit ? Dicamus lameii quod iri ipsius Apdsibli habet formas, ut primo ariimode terris resurgat ad
dielis possumus advertere saepesapieniiarri pbsltahi coelos,deiridereceptocorpore resiirgal raolusobviahi
etiain ,in rebus mundt hujus, quam dicil expresSius Ghrisio (/fr/tess. re, 16). ~:
sapieriliam hujus murtdi (I Cor. iii,l9). Neciiioveai Morlui etiimesfis, eiiila vestra abscondilaesl ciim
quod hic non addidit, mundi:. nqn enim ei alid Ghrisio iriDeb.Vila veslra, itl esf beatiludo vestra,
loco, cum ait: Ubisapiens, ubi scribd? (ICor.i, 20.) abseondiia esl, nen uindn yideaiur,.sed ut cdiiser-
Addidjt, hujiis-mundii ut dicbref: Ubi saplensluijus velur, sicut scripLum esl: Ctim dederil dilectis suis
mundi?Et inmerihoc intelligitur. Sic est ista raitio ' sbmriutn, ecce hwreditasDomini(Psal. cxxvi,4). Hic
sapientice. Nihil eriim ab eis "dici.tuf in liujusmodi enirii laber exigitur, sed in futuro prajmium reser-
supersruiosis observationibus,"ubi (12S1)"in niundi valtir. Pfo eo auod sequiiur: ;'
(1248) Maurini iiv.etlitione operuni divi Ambrosii (1249) Perpeluam habef LexfiiS divi Ambrosii,
post yerhiim âos.addidertint deos ex pluribus, ui a qtio desumpta haecexposilio.
aitint, codieibus; i.nnoslro antein texlu, quauqiiain - (i2S0) In cotl.sipiflm..
exposilio hujus yersiculi (1251) Locoubi legcretur forlasse nieliiisquamvis.
deot non Iegitur, •" exiiidedestimpiasil.yerhum
-
b31 - ATTONIS YERCELLENSISEPISCOPI fi52:
Gu;n aiilem i:iiristus appdrnerii vitq vestrq, tunc A _ crealoris Dei, Iignis, et lapidibus, yel aliisriietallis
el vos apparcbilis cum illo in gloria. Vila nostra honorificentise ejus riomen tribuere,
cum.ipsi*noii
Glifistiisrest, qtria videlicel ipse est verus Deus, el paLianluj^,iil.sefvus nomine Domini nuhcupelur,
vila celerna, sine cujus graiia quisquis se. vivere quem rioti riatura utique, sed qusedamcdnditio
subji- -
cre dit, vivens moriuus est. Et ideo omnes fideles cif servitutl? AlitidCdntra crimen estavarilice, non
non debent modohic qucereregloriamsuam, eo quod dispar malitia, sed diversum iri^nomine. Unde "ad-
lilii Dei sint, et tamen nqndum apparet: qnidesse Tiraotheurti I,.vi, 10, aitr: Radix enim omninthma-
<iehent. Quid est enim. dic.ere, cutn Chrisius appa- .Iqrumestavariiia (1252). Oniniumenira eapax' est".
ruerit vila.veslra,lti.ncel.vOsapparebitis.cumMlo in Jeliclorum, ut avidilalis suce,
qtiod impossibile,est,
gloria, iiisi-quedet Joannes evangelisla ejus coapo- impleat desideriuni, semperbibens et semper si-
stphisin sua epistqla1fidelibusscripsil, dicens : Cha- tiens. Nbn immerito ergo sub uno; nomine titrum-
rissimi, jiuncfitii Deisumus, et hondumfapparei que maluin dstendit. Pene eriim iino explentor
qttid erimus; scimus enim quia , cum appariierit, opere, quia sicut idololalria uni Ded auierre nitituf
similesei efunus, quoniam videbimuseum skuii .eit7 gloriam,
ne^quodejuspeculiare est,- soltis audiat
(I Joan. in,-2.) ./../ ndmendeitatis sibi seli coridignum; iia el avaritia
Mortificateergomemorqvesira,quwsuntûper ler- B inDei se res exleridit, ul~rsi potest fieri, unus solus
ram. Quoniam omnia simul peccata corpus esse in creaturamcjus sibi usurpet, qtiam Detis omnibus
epislola atl Romanos sigriificat(Roni. yi,6)i Idcirco fecit. Unde dicit Deus per propheiam : Meumest
singula .delicla describens, niembra. ea appellat, ut; aiirum el meuin esl argenium (Agg. n, S). ULraque
post acceplam, ac sefvalam Evangelicam de Salva- igitur-Deo est inimica; ambae ehim Deo. abnegaiit
toris pleniludine raiionem, bonoe vitae operam da- quaecjus sunt.
rent, abstinentes-.seab oiiini turpitudine, et deside- Propier quw -veriilira Dei in.fiiios diffideritiw.
rio. malo, quo possint peritice. diylnce fruetum non Sive, ut alii codices habenl,
super fitios increduli-
amiltere. Per tropum loquilur.per :efficientemid taiis
(I2S5); Filios Incredulitaiis appellat Sodomi-
quqd efficitur, quia non statum eorporis jubetinle- tas et eos, qui in. diluvio periefunt, sive eos qul
rimi.nec membra destrui, qucesunl organa animce Deiverbo increduli fuerunt in deserto. Malbruhiine-
ad agenduniopus bonum, Jnembrorum enim malum moraiorum catisa venluriim dicit
judicium Dei, ut
iisum; sicul Solel, nomiriat membra. Nani decdrpore vindiceturin hds, qui CcntempteDee et Iege:ejtfs,"
noslro idem Aposlolns alio. Joco dicit :;Nemo enim ihferdicla
sequi maluerunt. Et est sCnsus_velofdo
unquam odio,habitil carneni^suam,sed iiulrit, et-fqvet verbofum. Ex prceterilis fulura timenda suni, quia
P
eainÊphes.-v,29). Ad cujus ergo forroam proximos quorum imilatores fuerilis, eorum recte etfilii vo->
diligere-jubemur, si tiobismeiipsis iniqui exsiiteri- cabimini^ . ; -.i
mus? Quid enim morlificare jubeat Apostolus, cori-
dicens: Sequitur : In quibus el vos qmbulastisaliquandb,
sequeiiter.adjungil, cum viveretisin iliis. Cum autem dixil: cutn vivere-
Fornicatiqnetn,iminunditiam,libidinem.jiaicsum,
iis in illis. ostendit illos diu male vixisse, et quasi
quceAposlolus-morlificari jtibet, nqn staltini cqrpq- dicat : Nolite htinc jani ita vivere.ne frustra yidea-,
ris, qui si bene regatur, in adjutorium nObis esl, mini
Yit:orum quippe cpnsuetudo, vel appetiius ,est' re-T credidisse.Quanlum illisbeiieficium pr-esli.ierit
gralia Dei per Jestirii Ghrislum, non Lacel, ul gra-
primendus ,non corpus iiecandum. Omnis. eniin luletilur evasisse seirani, veiilura esf repente
immunditia dici quce
incontinentia, potest atque Jibido. tolius terrce, et tales semetipsos.
Et concupisceiiliainmalam. Nbn enim diceret' super infideles
praebeaiit, ut parere possint-pr~eceptisejus, a qtio
et
Apostolus, concupiscenliaminalam, nisi esset e't
a morle secunda sunt liberati.
bona. sicut ipsede. se :~
iestaiur,,dicens Ciipio dis-
.solvi,et essecum Cltristo (Philip.A,25). Ubienim in Nuiic aulem deponite cl yos.omnem iram,~indi- _
sermo-
nialo esl, yitium est; ubi vero in bono. non est vi- gnationem, inqliiiam , bldspjiemiam, turpem
minora
lium, sed affeciio. >. ^ netii deote veslro.Nuric ab his prohibet quae
ne forte quia superius quce gra-
et[uitur :'Et. avariliain , quw est siniulncrortiiil, - peccata videntur,"
serviius. =Recle avarilia idolis compafalur , quiaL yiora sunt, niortificandamandavit; hsec admittenda,
non fugienda pulareiilur.
dum; melallis auri et argenti, de qtiibus fiunt si- atit quasi non perieulosa
nee filiis hoininuin bene edociis
-inulacra,.Iiomines imniodefate serviunt, aurum pro, Haeciiidiscipiinaiio filiis Dei?
Deoveneraniur." Ayaritiani lamen idololatrice com- cbnvenil; quanlo magis
nihil illa scelestius dcnionslrarel.; Sub Nolite meiitiri inviiem. Non eniui oporlei meniiri
/jaravit, -u.t cura oinne mendacium de diabolo
nomineduo liiios veritalis,
iind pessiiiiaeiiihpia.gen.era designavit,
onini rallone monet Primuni j"
eniu.i sit, qui homicida"fuit ab inilio, et in verllale lipn
quae fugienda.
et pergrave crimen idololalria est. Quid enim tam^ slelil.
perhicipsuin, tcfmquefuneslum, quam ad injuriami Sequilur : Exspolianles vos veteremhominemciim
(12S2) Ila el divus Ambrosius; Vulg. vero cupi- Ucel iii .versione increduiilqs reddita est;' facile sci-
ditas '--.' fuii uiiutii pro aliero Gitece scribere, cum;diffi-.
-
scilicel «mtSctK, qucee denlia ijxia-ix Grccce Scribatuf. '.. -'•
(1255) iLadivus.Chrysosl.
655,7 EXPOSITIO iNiPISTQLAS PAULl.'--TNTEPiSt. AD COLOSS." .." 65J
actibus suis, elbiduite (i%M)-.novum;eum, quirerio^ A J sub septeiilridne frigorihus figehSj/moribus Iiarv
vatiir iii agriilioneDei, secundum imqginem ejus, qui bara.Hae ex causaScyihas feffur esse vdcatos. -
creavit eiim. Tam verbo quain aetu,: ad Eplieslps - Sequitur : Tnduiteergb vos sicut electi Dei .(1255),-
quoqtie. apertius hanc imaginem ;riotiiinavil_,scili- visceramisericordiw;_b'eriignitatein,humilitdiem; ritb-
cbf ajiis verbis idipsum praecipiens : Exspolidrites desliqin,pd:iieittidiri.Ista enini habefe,;alqueliiiplere;
vos,-.inquit, velerem liorninem.cuirifaclibus ejiis,inest depohefe veiereni hbmineiri cuni acfibus sulsj-
ditite ttovum, qui renovalnr,in agriiiione Dei, seet induere novum, euni, qui Teiiovafuf iniagni^
cuitdumimqginem ejus, qui creavit etitn (Col. m; 9, tione, secundum imagiriero ejtis, qui Creavit eum.
40). Qupd ergq ibilegiiuf, induiienpvum lidiiiihein, Ad licecreos faeienda liorfaltir, qti-senierilum collbr;
qui secundumDedm: crealiis esi,\\pc isto Ibcq;,','««- cant apud Deum./A peccatlsautem /abslirierefiinor
dtiile tioviimhoinhiem; qiii felibvatur sectiriduriiimd- facil:: yeretuf ehim ife mala faciens Jjceiiis suMafur.'
ginemejus, qui creavil euiii. Ibfaiilerii 'ail,secundum IJcec aiitem, quee nunc facienda monet; ad-pfofeciurii
Deutii; hic \ero_,,secuiiduiii inidginem ejus^, qui pertiiieniriiiefitorum : ex: voliiritate-ehim fiuni; rion
creaviieum, Pro eo.vero, quod ibi posuit, injusti- exneeessilaie, Qoierfo abilliciiisrseabstinet, habet
iia. et sancitiaie verilalis:;.lioc-pdsuit hic in }qgni-. lauderii;, qui ver6;a/licitis temherat;Tetlaudemhar'
iipne pei, Eil ergo ista fenovatio, reformatioque: B bet,: etpfifiraiurii. 7 , . . /-.-''
jnentiSjSecundum^peum vel, secundum iriiaginem Supppridnlei;invicem, exemplo Ghiisli,/qui infit-
JJ.ei. Sed ideo dicitur secuiiduiii Deum, ne secun-. ^miiates nostras portayil, tam spiritales qtiam etiaift
dumaliam creaturamfieri putetur; i(\eo;:secundum corporales. Etdonanies vobismeiipsis; id esi^mdai-
imaginem__pei, ut in ea fe iriielligatur fieil licec.. gentes , et diraitrt-iritesaltefutrtinirrfSicufîGhristus
.feiiovaito , iibi est iinago Dei.',7'id est, in- mente- omiiibus/ihdulsiti eliametpefsecutoribus suii;.
Quenia.dnlodum dicimus secundum corpo/s,' njoi'- ... Siquisadversus dliquem habelquerelam, sicul et
iuura, iipn secunduni spirittim, qui de cOrpore fide-. . Dominus donavit vqbis. k&si dicat: Sj; ilje indulgef;
J.is.ei /juslus abscedit-."Quid enim dieimus secuij- qui potest vindicare, etpafcit:, in quo noh polest
dum eorpus, mortuum^ nisi corpqre, vel irt corpere, jnyeriifi -peccatum-;quantd magis; ydsyqui noh pdr
.jjOiiariim.a, vel jn anima inofluum ? Sane istafe- . lestis riyere^sitiepeccato, quorumryyndicta autpar-^,
iibyaiio nori raomerilrd unp fit ipsitis Cdnversaiie-.. ya 4i.ut/ijuIIaesl?:Nolile ergd exigerepaiwa a ceh-
-iils, sicut njoinento, urid jit illa in bhptismq reno-. seryis, neryebis.itidulla .mulla peceati debita fequi-
yatip .; feniissiohe, o/muium peccatdrum. Si ergo) iranlur. 7 •-" -7;,; "':;-' 77.V' .
.splritum. nientis /iipstfce : rendvamiis, et ipse estt' : Superômnia.auiemhwc cltarilatem kdbentes. Qiiia/
-noyushomo,quireijovaturin agtiiiibne, Dei, secun-. C erism .omniuin -major est charitas,'huic inagis stu* ""
.duin imaginem. ejusy qui creavit ,eum, nulli. du- dendum Bqrfatur. Tuneeniih omiiia,:qu~esupfa ser-
bium/est, nori securidum corpus,, neque sectindum! yanda tiiaridavit, ad effectum pfceniioruinpolertint
quamlibet animcepa_rtem,>sedsecundum ratiooalemi J deducij si duce cliarita.te iter anjbulBnt,legis. Tola
njenteiii, ubi pqtest esse- agnitiq, Dei ,7-Iioiiiihem i enim.njeiiie^peratUrgrquide amOre aliqtiidrfacit/Ilyy;
iactum ad imaginerij ejus, qui cfeayit euriu Seetiti-. pqcris.iset/simuiatio noh~est ih chafifate,~sicut Joan-
dum Jianc autejn /renbyallonem efficimul' etiaml nes ait yTinior, iiiquif, non ^stin-xlidritqle,(I. Joqri,
Filii Dei pef baplisnium Gliristi,;.et iiiduenles-rio-- .iv, 18) :' qui eiiim finjeirpeffeclus riqri:est; perfecta
vum Tiornine-ffL,Gjifistum utique; indulrijus -perr eniin dileclio fofas riiittit limorem. Utide et Dominus
fidem. Quis est ergd, qui ab hocbbnSprlid femihas3 amarirSe/raaluit^quarii timerij: liific est enirii;7qu8e
alieriai, cnro sipt jjdbiscum gratia/.cohseredes; ett compjeefiluf unitaiem ; liaec, qucepmries unuitijcdr-
alio locoidem Aposlqlus dicat :-Omiies ehim. F.iliii pus facit;:h~ec est, qtice.yeram habet paeem, quam
_Deiestis per.fideniiri Clirislo Jesti,- Qmciirique enim. corde ptiro custbdif, Pdtest eihiri .paxdici, et-nori
in Chrisld baplliati eslis,.CIirisluih..induistis,,Norii Ijabefe JBharitafem.Chafitas enim7se,m{)er:sectim:har
estjudwus, nequeiGraicus,, noiiiest servus, neques bet pacejn. .••;': :; •/ ' ,;7-
tiber,::tipn est masculus neque fehiina. Oinries enimi Quod esi. vinctilumperfeclibnis. Peifeetioiiis eriim
vos uniim eslis in Chrislo Jesu?. {Gal.iii, 26,, 27.)) yinculunj charitas; dicitur; quia omrte"bontimi *]uod
Nuriquldijani igiturfideles ,feminaj;sexunj corporiss agitur. riimirum.per illam, ne.pereati ligatur: a ten-
amiserunt? Sed quia IhiTenovatur- adimaginem l . tatore namque citius,.ei.quodlibet OpuseveHilur, .Si
Dei, ubi sexus nullus est, lioc est, in spiritu meritiss solultim/a: yjncujo cliafiiatis ;iriyehitur. Si rauteiji
ftiiB.-,- '. • ./ :~r.':. : .:: -..''7 .••.;.... 7- mens, Dei acprqxinii dilectione constfiiigifuf,/cuin
TJbi nbn esl gehtilis, et Judmus, .circunicisio', eli tenlaliontiro riiOlti.S quceiibei ei injusia/stiggesserinl,
prwputium, Barbartis, et Scijtha,,serjv.tis_, et Hber, secl
i obicem se IJIis ipsa .dilectio;0pp.Dnit,; etpersuasiohis
:dmnia,et inptnitibus Cliristus. Ac si palenler dical : .undas. >yirtutum;,qstiis^ ac yecieaihiimi: ranibiiS
'
Apud' Deum non prccjiidicat sexus , vel condiliO, fraiigil. -'•. - - .," '.:,,,' ..:7-''.; : ,.'•.
aut geriuS,Velprqvincia, sed soJa cbnversatio. cuini Ei pax Ghfisifexsullel.iii.cbrdibiis^
fiile fecia "reqiiiriluf. "Scyihia est prbvincia re/mofa a. Ghristi tal.isesL, qualeut ilJe;liabult ;cu_m- seipsoi qiu
(1254) Codex noster ctim Ambfosiastro .induiie-;; ' (12p5). §qncii;'-ei iiifecH./iiisuper:/hal)îraliieIei
Ytilg'. ctim-IIierotiyino, seti Pelagio indueiiies, cUaneSi''-......"' :_r 7 ;-:-:; :•..•.-:'-.
.635 ATTGNIS YEUCELLENSISEPISGOPI 7 636
iiiilluni Iiitbuit in.seipso peccai-arii, quara qni in-A A davit Dens iriter ccelera dicens ao niulierem : Et ad
seipsq lmbuerit-quaiilo perfeclius Iiabueril, lanlo vfrumiuum cpnvefsqliptua, el ipse tui dbmiiiabiiuT
Uiiijiliiisin muriild pressiiram stfsUhebit, sictit ipse (Gen.i\\, 16); ut ipso rilu el diseiplina timeat vi-
Domiiius discipulis suis lestatus est, dicens :Hwc rurnsiium quasi doriiinum, exquo ccepitesse. Tinje-
/qcuiussum vobis, utin me.pacemhabeatis(Joah. xyi, hat enim; ne cessanleinplerisqii'' earnis ofTicio,aut
35). In riiundo aulenipressuram Iikbebitis. Pax enini in lijulierihus suhjectib, aut in viris cessaret chari-
CJirisii belluin est mundj. S • tatis affectus. Qualeni enim habet principatuin (Jhri-
In qudeivocaiiestis intino cor-pore;el gratiq (1256) stqs in Ecclesiaj ad hanc forniaiii vir; et uxor con-
. tsioie, Iioc est, nolite esse vqteris legis-aemulatores, sfringilur. Post litec •transit ad ylros,7;utpari mbdb
qucevicem reddilinjuriae, sed aemiilatoresesiote^gra- prceciperet viris quid agendttm sii cum /uxoribus.
lice Evangelii, qriaanon solnm igrioscil inimicis, sed Seqiiiturenim, et dicit :Viri, diligile lixbfes vestras
etiam,,ut eis dimillatur, pro illisexorat. (1257). Ecce discipulus uxoreni diligendam prcedi-
VerbumClirisli habilel in.vobis abitndanter ihoinni cat, ctim magisler '"Jical-.:Quiuxprem non odil,' non
sapieiitia. Verbum Chrisli evangeliea sunt mandata,' - polestnteus.esse discipulus (Lnc.- siv,26).-Nunquid
qucerion?solunisuffieienter,j5edet abtindanler habere aliudjudex nunlial, aliud prceCoclamatlAn slinul
debent non/solum sacerdOtes, sed etiatn fideJeslaici.AB et odisse possiimus,et diligere ? Sed si yim praecepli
JElinvicem geitietipsOsdebent monere etdocere: nro perpendimus, utfumque agere per discj%eiionem va-
eo-quod sequiliir-: ; . >. Jemus. ut eos. qui nobis carijis cogrialionejuncfl
Docentes, et: coinmonentes'vosirietipsos psalmis, sunl, el quos proximos novimus, diligamus,"ei quos
hijinhisel vaniicisspifualibus. Haecmeditanda moiief adversarios in yia;Dei patimur, odiendo, .el fugiendo
semper, qucesoneni Chrisium. Huecin corde liabeu- nesciahius. Quasi eniro per odium diligiftif, qui car-
d.a, quae Deo Patri seniper gralias referant, ul vox naliter sapiens, diini prava nobis ingerit, non aur
canora illi serviat; illuni laudet psalmus, liyhintis ex- /dituri Ut ^tutchi Dqminus demdnstrafeij liec erga
tollal. Et huic soli notiiin sit, qui occulta pervidet proximos odium n-oh de affectione procedere, sed de
menlis, a quo speralur. et prcemium : psalmis Davidi- cliaritate, addit protinus dicens: Adhtic atilefn-et
cis, cqniicis Moysi, et omnium :prqphelarum ; hijni-''/. aiiimam suam.. Odisse itaque praecipitur proximos,
nis, sicol fuerunt melodicein camind friuni puero- ôdisse et auimam nostram : conslat efgo, quia
; rum. Ideti ista dicimus, utaedifieatio/EccIesicesapien- aniando debelodisse proximum,qtii sicetiriJ odit, sic-
ler a vpbis, el raiipnabililer proferatur. De psalmis uiseiiielipsum. "Tmleelenim "bene nostram aniihain
autem , byrtiius' et canticis, qiiid iiiter sedisiant odimus, cuni ejus carnaiibus desideriis ndri acquie-
(Eplies. v, 19), ii! pr~ecedente jam epistola ad Eohe- G scimns, cum ejtis appetitus frangitims, et yojuptali-
sios dispulatuiri esf. bus reluclamur. Quceergo-conlempla;ad roelius du-
Seqtiilur: In gralia cantanles in cordibus veslris rdtiir, quasi per odium amatur. Sic iiimirtim exhibere
Deo, id esl, non soltim ore, sedetiam corde oanite, prqximis"noslris odii discrelionem delienius, ut in
itl cor cum voce. concordet, ut intelligere valeatis eis, el diligamusiquod 'stuit; et habeariius odio quod
quod canilis. In cordibus, enini canlari mandavil, lii Dei nbbis ilinere obsisluiii. Absil utfidelis -hbmo
rie favtire hoiriiiium fierel, et striicitini aTtiiLterei. cuni audit ab>Apostolo: Diligiie uxdres vesirus., con-
• Oriiite quodcunque faciiis in verbo, atil
inopere,. , cupisceniiam carnis diligal in u,xorer,'qriamneciri
omnia iii liomiiie Domini nostri Jesu Chrisii. Sive; rseipso debeidilifefe, andiens cilierum Aposloluiri
enim docelis, sive aliquid bcni uperamini; nihii adI diceiilem :.Noliie diligere munduni, nec-ea qum in
veslram gloriam, sed ad Dominifncialis. Quod su- iiiundb sunt; quoiiiam si qtiisAHexefUJiuncmutiduin,
" .pfain/cordeDeumiamlari,et illi gratias reierri prai- ridn esl charitas Pqiris in eo (I Jpqti. ii, IS).
icepit, riuiic/tarii in verbo,quam inripefe tdtiuscbn- El nolite amari essead iilas. Nunquam rem-nalu-
versatidhis nostrae rioraeii Domirti Jesu laudari, et; faleni liortarelur fio.vise vilae praedicator,' riisi ;coiir
cxallari horlalur; ul cum verba riostra carenl re- tinentesesse coepissent, qucd ipsa~natura poscebal;'
"
preheiisione, et opera noslra boria srint, magnifice- sicut ad Epliesios jani plenius adnotaluni a nobis esl,
tur- Dominus Jesus, citjus magistefio inviluperabilesi ' . Filii, obeditepqreitlibusvesiris per oirinia:lioc enim
sunL discipuli, Tunc enim veras gralias agimtis Deo, $tacitum est in Coinino.Pr-eparat eos disciplince,pro
si peripium modum praecepioruriieiiiseiislddianiusi eoquod Illos a pafenlihiis seCundiinlDitirii prcecipit
Gratias ageiiles Deo ei Ptilfi per ipstiih, id esl ,; eriidiii, ul muluahi vicem dileclioiiisexhibeant. Tuiic
gralias Deo referenles, qni Filiumsuum ad haec iii- enitn possiinl filil Deum haberepropiliuiri,:si deb.i-
spiranda, et docenda destinare digrtalus esl. Mulieres: tam liniiorificenliatnrepeiidanl parenLibusciica obse-
subdilw estole viris, sicut oporlel, iiipomino. Ita prce- quiiihi iUoruni.
cipit mulieres subditas debere esse viris, sicutmau- Palres., noliie•;.af indigiialionein provocare-filios
(1256) Yaricehic leclioiies, Grcecaenim div. Cliiy- tum (Tesiimpsif_Atlonoster, qui legit-jra/«i.c!)m'pep.-
sost. scilicet, illaque div, Atiibros.. nee lion Vnlg,:,, "didse scih gra esiote. Gullectibni ei exposilio re-
' ."r '"'
lieque prcetermittenda-illa diviflieronymi, seu Pela- Spdildet. .:.___:'--:;•.
gii, habenl grati estote. In expositiOne ajilem novis- (1257) En a divo Gregorio hbmil. 37,/in Evangelia
siroe ciiaia divus Hieron. sic habeLur : In iionniillis, s> desumpiaih explaiialioiiem.
cxemplaiibus liabel, gratia estote. &h his igitur tcx-
C-.7 EXPOSITJO IN EPISTOLAS PACLJ. .— IN EPIST, AD COLOSS. 638
veslros. Sicul igitur in filiis obsequium, et subjectio.- A prdbaliim sit et acceptum, sic illos vult pbscqui, sic-
nis merces est dehionslrala; ita in parenlibus rob- ut Dqmino, a quo inercedem exspectant. Aul si
derattim jubelur impefium , utnon qtiasi servis, setl inique egerit, non, solum hominem offendit, setl et
quasi filiis pfaeesse.se noverint. Nec hoc prcecepti Deum, qiiem in athnissa fraude earnaiis doniini con-
Hne conlentus est; sed adjungil :/Motlestos eijim tempsit, Si ciuicmbene, egerit, non erit apnd Deuiu
prcecipit parentes.dehere esse filiis, rie cqarctali ah servus hominis quasi desp.ectior, setl reinunefabilur
eis" delinqudnl iti illos, et Deuro offendanl; qtiqtl quasi liber iiitefliomiiies. servus atitem Christi, quod
nolunl : ira enim incoiislderata res est, intarituni, dignitatis e.st nbmen. ,7
. Ut ajiquando. nec sibi parcat qui irascilur. Deheiit DominOChrislp servite, Doniinn etiim Christo ser-
«nirii recordari patres qtiia fuerunt et ipsi filii; cori- yit quictinque propler iiiius.amorem fideliter li.oniini
siderare aulem filii, quia futuri sunt patres, uf cequi- seryil. Qui eium injuriam facit, rccipiel id, ijuod ini-
libralo consilio utriusque parlis, et lilii subjecti siiit, quegessil; et non est personartimacceplioapud Deuni.
el patres modesli. SiyeetiiijJ .seivu's,;qiii doniihuni cqnlempseriij.siy.e
Vl non pusillo aiiimofiarit, id cst, rie exasperati dojriinus,.qui seryum.inique traclaveril, sciat apud
iiant iracundi, sed yestro semper exeriiplo discant Deum ihultam uon essc hujuscemodi injuriam.
Csse paiientes. Servi, bbediiepei-oiiiniq domiriiscar- B (CAP.IYV):Dpmirii,.qupd jusluip est, et wquum
nalibiis, Prceviditsane hic Aposloius, ne.doctrina servis prwstale, id est, palres vos debent magis seu-
Salvaloris nostriin aliquti blaspiiemaretur, si cre- fire, quam dominos; quia idcirco antjqua consue-
dentes servi inutiles suis domihis exsiitissenl; el ttido est, ut boni doniini pafres familias appelleti-
: . 7 , :'•"• •' ' ".
qni forle permissurus erat eliara alibs sefvbs suos tur.
'fteri Chfistianos.- de ipsis jara factis inciperetpcehi- Scientes quoniam ei vps Dominumhqbelis in ccelo:
tefe. Si vero videfet eos in riielius profecisse, et ex aptid qnem usque adeq uniim eslis,-ut aqquaJUer
infidelibus/fideles effectbs ; ndn solnrii.alios stios empti silis, el una utrisquesit hcereditas repfomissa;
oplaret credere famiilosj.sed eliam ipse per fideiri "elideuqualerii erâ vqs Dominum esse yullis, tales
similiter salvarelur. , eslole circa conservos vestros, poliusquahi seryos.
* Non ad oculum servienles,
quqsi liominibiisplaceh- Re doniini leriipbraies superbia exlollantur, pfaesu-
les.; Non ad oculura servienleSj.ut hi faciurit ,:qu'i mentes de dominalu , miiigat et coriibet animos
hbmiriibus placere desideranl;; sed ut necessilalem illorum, ut adhihila coiisideraliohe humani generis
VertaLisiri vbluiilalem, el ex liumana servitiiienjer- animadvertant auelprem Deum non s.ervos et libe-
cedem apud "Dbrninumacquiralis;"maxime curiido- ros, sed qmnes ingenuos cqndidisse.Sed lioc mundi
inirius carriis a Grea.lore,el Domino diversa nofilin- C iniquitale factuni, ut dum a]ler7alieriiisfiriesjnvadit,
peret. Qudniam Deb aliler seryiri non polesl.quam tnnc caplivbs ducil ingenuos; unde et rhanucapfi
puro corde; occulla eniiri pervidel aniniorum : Slc dicti sunt a yeteribus, inde mancipia. Hic casus. et
et liominibus debere serviie praecepit. Qui.eriim ad conditio eiiam ntinc appareli Alii redimunUir,;aiii
oculuiri servil, in occulio aliud facil; qui enini ani- reroaiienl servi. Apiid Deiim autem liic scrytis liabe-
nio, talis esfforis, qualis et intris. Si ergo inhoc tur, qui.peccaverit. beniqtie peccali causa Cliam serr
obsequiq fueril fidelis, promerebilur Doiriinum.Id- -vus audivit. Cui senlenlia3,veteres assensere , ita/ut
circo in -dominicarnalis causayuslum yull esse ser- definirent-omnesprtideiiles esse iiberjos; slulios au-
vum; et ohsequeniem, ul possit et Ih bei.rebus et tem "biiines esse seryos; quia prudens .abstinef :a
fidelis esse et obsequeiis. Si eniin iri praesehfi/idor peccalis, ut hic irigenuus' sit, qui reeta sequitur;
iieus fueril, iibiscit nulla esse riisiicorruptibilia prae- servus atitem, qui per stultiliae imprudentiam suliji-
niia, quanlo magis propensior eritjn Dei deyolione, cij. se peccato. Unde et Chahi proptcr /sttiltitiain ,
.quem scit fidelibus immdrlaiia dalurum prceriiia? quia fis.il iiuditatem palris slulte (Gen. ix, 22), ser-
Sed.in siiiipliciialecordisftiriieriiesDoiriinurri; qiii vus est appellafus, Ostendlt ergo dorainis,.quia non
iuliiquesemper videt, el odit oranem simiilationem: vere sunt dbffiini, sed quasi per imagiuem : corpo-
liumanus enim oculus falli potest. El. fdeb yds sic DVurn enim, non animorum snrit domini. Sojtisenini
agite, ut necessitateni conditjonisvoluniaiem facialis Dominus, et auctor rerum invlsibilis Deus, tam cor-
religionis, ut per vestra bona opera Domiuq"gratiae poribus quam animis doniinalur, ut haec cousitie-
referantur, Cum vos videriril ex Christiaiiilaiis lem-' . rantes, justa ab eis exigant .servitia; lalia tilique,
pore omnes in melius prdfecisse. qualia el a se exigi vplunl a Domino communi. Nam
Quodcunque facilis, ex aniino operainini; cutii cuoi ipsi nqn ul. digrium esl, Deo serviant-, quem
omni humiliiaie, deposila priore~superbia et simti- rioh neganl oniniiiin potestatem liabere,-ejusquequff»
lalione. -'-.' •.".'' tidiana dona, miiiisleria crealurce humaiiteusibus
Sicut Doiriinp, el non homiriibus.Pbmlno, et non exliiberi; a paribus suis.iion dicam fratribus', tahi
hominibus exhiberiius quidqtiid in ejus aiiiore hohii- gravia exigunt servilia, ul ferri noti possint>, lion
riibus exhibemus. Scientes quod a Domino accipielis pbnenfes in animo, quia el ipsi, velint noliril, sefH
relributionein liwreditatis, apud qaem.noii est perso- sunt, et videfint cnjus nieritj.
narum acceplio. tlt pfomplos, illos in obsequio, et .- Oraiioni instate; vigilaittesin ea.ldeo dicil; vigi-
iidefaciat, mercedem illos bonorujn npenira acce- lantes in ea, quia torpens, et negligens petilio nec
pturds promillit a.Dcd-in regiio Clirisfi. Quqd',"ut ab hODiinealiquitl potest i.mpctraie; quarito niagis
639 '."'"-" ATTONISVJiRCELLENSiS'EPISCOPI -'"' : CiO
apud Deum jam crecientibus(1258) mysterium Do-A. bonuiii. Perstrepentibus lamen, et animosisad con-
iiiiiii Cliristiin evita/ndisvitiis peccalorum oraiioni vitia semper cedenduro;."\Mncis enim cum cedis,
iiistandum ostendit, ut riierilis crescaril, deficienli- Seiinovestersemperin gralia sale sil cohdilus; id
bus tentalioiiibus adversarii. Quos iiilaiilum dignos est, sapientiaeralionem in vobis sempef.Iiabete, rie ,
liabet, ut judieet ebs eiiam se posse'precibus adjti- religio noslra a plulosophis, el geritibus . stultllia
vare ass.erendumaudaclerEvangelium,adquod ffla- cestimetuf. Vl sciaiis quomodooporieal vos~uiiicuique
iiifeslanduitt"Iegalioriemacceperat. respondere.Eoc esl, quod ei beatusPetrus aposloltis
In graiiarum actiqne, id "est, prp Omnibus, quce in epislola sua fldelibus scrips.il, dicens.: Paraii
vobis suiitcoiicessa, vel etiani in adversis, qtiaeipso semper.ddsalisfaclibneni omni poscenlivos :rationem
tlisperisante eveniunt. Ofqriiessimul el pro ribbis, ut de ea, quw in vobisesl, spe (I Pelr.va, 15), seii la-
Dutriiiiusaperiat nobisoslinmsermoriisddloquendutn rueri aliter pagaiiis, aliter Judceis, aliler baereticis,
mysterium Chrhti. Quoniodoaperitur ostium verbi, aique aliter philosophis, vel cceterisinfidelibus,est
nisi cum senstis aperitur audientis, ut credat ex respondendum.
Iriitio fidei faclo, ei.ea,".qu~e.ad cedificandam.salti- Qitm circa nie stint, qiiinid _vobisnota facit Tychi-
brem doctrinarri praedicaiituiyet" dispufanlur,.ac'- cus cliarissimusfrater, et fidelis minisler, et comer-
miltat, ne per infidelilaieiri ea, quaedicuntur," im-* ' vus inDomino; fraler, inlege; fidelis minisler,,sacri
p/rObel-ac repellai? Quid est enim7_dicefe, orantes Evangelii; conservus,in Iabore. ._ .. . -
siinul eipro nobis, ut Detis apertat liobisositum verbi, Qnein misi ad vos ad hqc ipsurii,ul cogiioscal.qnw
riisi aperlissiriia deiriorislriitioeliarn ipsum' iiiitium circa vos suhl, el consolelurcorda vestra, ciim One-
fidei esse donum Dei? Nqri enim prando peteretur siino charissimo, el fideli fralre,qui esi ex vobis, et
ab eo, nisi ab ipso tribui crederetur. "Hoc donum omnia, quw hic aguntur, hola faciet vobis.Sinc coi-
cbeleslisgralice iri iManipurpiirariam deseenderat, ligere possumus, quod has quatuoi'epislolas scfi7
cui., sicut Scriptura. dicit in Actibus'aposidlorum', pserit Roma de carcere, ad Ephesids,, ab. Plji-
Deus aperuerat,sensum, el inlendebat in ,ea (Acl.xvi, Iippenses ad Colossenses et ad Pliilembnem. Ad
14), quae a Paiilo dicebantiir; sic enim-yOcabatur,- Ephesios, pro eo quod ail: V't auieni et vbs sciatis
iitcreileret: Agitquippe i)eus quod vult i'n cqrtlibus (jiiw circa me sunt, quid agdin : pmttia nbla vqbis
libihiriuni,'vel adjuvahdo,' vel judicarido, vel iiispj- faciel Tychictis, clidfissimusfraler, el fidelis minister
iando, iit eiiain pef eos iniplealUrqtiod riiaiius ejus, in Doiniiio: quem misi advos iri hoc ipsuin utxognp-
et coiiciliuoi pr;edeslinavit fieri (1239). "-.•'' scatisquw circa hos suni el consoletur,corda_vestra
.Proptef quud etiairi vinclus:siini (ut manifeslem n(Epltes. vi, 21, 22). Tycliicus autem iste, qhl atl
illutl ilaut oporteime 2oût).id«sl-, utipse detquid, ^1Ephesios missu.sesi,:et ad Colossehsescuih Onesinio
ctii, et quandb faliqnabilitef debeam /praedicare; miltitur.-Eb tenipore Onesimum haJiuit comitem
quia in nobis'adaurem,:prae"dicanlibus;
' ille in cer;:e quando Ohesimus ad Philemoriem pro se familiares
iiittisoperalur.; . ' litteras perferebat (Philem. 1.0)._.AdPhilippenses
In sapientia ambulale ad eos qtii foris siinl, teinpus autem, pro eo quod aif: Salulanl vos otnnessanctt,
rediiiienies.Quoniam necesse"est ambiilarenos iiiler mqxitheautein qui de Cwsaris dpmo sunl (Phiiipp. iy,;
fideles (1260), etcolloquia iniscere c-ausacdnvCrsa- 22). Illud aufem.propfie habel .iri hac Epistdla ad
tionis mundance, hoc esf, quod comnloiiet, ut cinn Cdlosseiises,qnbd Onesimus,qui PJiilemonisuq do-
sapieiitia "sit IpSa cbnversatio propter scaiidalum riiiho.per epistolam commendalur[Philem. 10), per-
genlilium, ne occasidiiemper rios accipiaiil biasplie- latof quoque hujuS Epistblce"fuit,pn> eo quod in
iiiaridi, e/l incitentur ad persequeiidum. Quid eiiiin cbnsequenlibtis ait; Quw circa me.snnl,omnia~vobh
optis est loquj cuiii co," qtiem"scianl inlractabileiii, iiota faciel Tycliicus cliarissimusfraler, et fidelismi-
cl obslinalce .meiitis, paratum ad coiiluineliam fa-. nisiei, el coiiserviisin Domiiio: quem iriisi ad vosad
cienditm?Ideo hcecmoriei,"ul oppoituiiqei loco, et hocytit cognoscalquw circa vos sunt, el cohsoleiur
icmpofc, inagistfa inotleslia, religionis verba pro- rv cordavestra ciiinOnesimocharissiirio,el fidelifralre,
w.acilur; atit si persoualalis in iiiedio est, qu~;eper- qui est ex vqbis. Si aulein,Philemou, ad quem illa
s\t'epat, reticeudum. Aiiler enim' cum -poleiiljbus Epislqia scripla est, CSnesiiiiidqniinus fuil, imo
raihdi,/ aliler ciini mediocribus, el aliter cum hiiini- frater esse cospit ex doniino(P/«/«Hi._ 16),et ad Co-
Ifinjs agendiiiri esl. Alilef' iteruni cuiri raansuelis, ' lossenses dicilur. qtiod Onesimus ex eis silr ralio
-"iJiierciiiri iracuiidis, qtiibus cederc {1201) opoflei. nos ipsa, el ordo ihslrtifl, quod et Philembn Colds-
llctces'.lrediiriere: tempus. Cum enini ihsidianli Dd- sensis fueril; et ee lemperecemmiinem ad omneni
itMjiicisvefbis,-et furenti Temporis audaciae cedis, Ecclesiam OriesimiisEpistolam tulerit, quando p~fi-
iiijririas infesti femporis ltierifacis; Nam si caput, vatas, el sui cqiiinieiidalricesad dominuiriTitteras
id esi, rex assenlit, cdrpOri est Tiberias lOquendi sumpserat (1262).;J5stet.allud iridicium, quod iri hac
yerba Dei cuni mansuetudine, ut provocenlur. _ad Epistola el Archippus iioroiiialur,;:Cuihiccurii Phile-
'' ~
Iii
(1258) atilog. prudentibus: ''",.. (1260) Fideles habemus iri cod., qubtl ^divoArii-
(1259)•Valde nOtahdcrsehieiiiia- de praedesliria- lirosio duce emeridandUm-censuimus.
(1261) In aul. cedi, - ,.. ,-. 7
li()ne,;el gratiavjuiigenda his, quae stcpissimc iii et
.EpislolKad Roin, exposilione Iejjimtur. (1262) Pulclierrimum argumeiuum, quo; IISDC,
611 EXPOSITIOJN EPISTOLAS PAULI. — lN.EPIST.ADCOLOSS. m
iiioiie scrlbilur : Dicite, inquit, Archippo]: Vide mi \ et aliud; priyalam ad unum liqnuiierii,.-aima^Q pur
nisleriiiin, quod accepisliin Doniirio, ul.illud impleas lilicam, eluniversam Ecclesiam epislolam dirigere.
.(Philein. n, 17). : .-_ '; . - .-' Sglutdlvos Epaphrus, quiex vobis est, servus Cliri-
;.. Saiutat vps Arisidrchus concaptivusmeus, id-est. sti Jesii. Qui sif. aulem Epaphras, qui in epislola
Pauli Philemoni direcla scribifufi coiicapliviis (PJii-.
qui mecumrtenetur iti vinculis, el compalitur m.ihi
addilum esi:In Chri-
chafitaiis affectu..-Isle Arislarchus Lonceconvefsa^ l.eni.25) Pauli;: exeo qupdlbl
lionis ac merili videlur, qui devoiione Dominica sto Jvsu, possunlus suspicafi eadem eiim.Rpmaepro
sustinuisse quce Paulus; et vinclum,
particeps, et socius labortitii Aposlqli.designaturi Et Chrisiqvincula
MareusconsqbriittisBarnabw (Acl. x.\%56). Mafcum CJirisli, et concapiivum; quoque ejus potuisse -dici.
aulem. ;ut conimendetquid sit,: non tacet, -ut cum . Aut cerieila, quotl nobiliSet ipse sit in.apqsiqiis,
laudabilis vifi Barnabae7afiinisaddiscitur, Tionbra;- ut Andrqnicus, et Julia, derquibus scribi.tur ad. Ro-
bilis habeaiur. queni ptitanius fuisse Eyaiigejii/sc/ri- manos.: Salutaie Andr.oni.ciim,ei Juliam (1265) co-
ptorem (1265). Sobrini dicunlur, quasi sororini,id gndtos, el concaplivosmeos.qui snnl nobiles in. apb:
est, qui de singulis sorOribusnascuntuf siolis, qui etante mefuertint inCliristo: Uaecde Epa-
77.Si.venerit ad vqs^ excipilet7/u.ni.."ldcircO'.pra!cipit phra. Ccelerurhcooperalores Evangeriijel vi.riculorum
Golossensibiis,ut benigne./suscipereht Marcum, ,ei B stiorum , .curii ad,Pliilemonerii quoqiie Epislola.nj
non euin repudiarentj.pro eo quodeum, noyeraiit ab .scriberet (Pliilem. 24), 'Marcum pqnit, quein, sicut
eo per inobedienliam discessisse. ." , dixi, pulo Evangelii scripiorem, Arisfarchum, cujus
- El Jesus,qui diciliir justus,,qui stinl ex_circumci- supra fecimus rnentiqneni, ef Demani, de qup.in alio
sione. Ac si dical: Hi sqli modo niecuai stirit; siye Tocodicit, Dentas.,n_iedereliquit (II. Tim. iv, 9), et ~
hisotiex circumcisione mei sunt adjutores )n Novo Lucam medicum,qui Evaiigelium, et Aclus aposto-
Teslaniento, pef qudd pervenitur ad Dei; regnum,: iorumEccIesiis scribendo tradidit..Ghariorem faci.t
"Jesumistum, quem justum noralne yocaji, appellat, illis Episfolam, quando eis, qui ex ipsis est, testi-;
quibus-sblis testimqniumperhibet, quia. hiex cir- monium reddit.r- . •
cjimcisione adjutorio fuernnt ei, assenlientes, ,-et . Sefvus Ciirisii Jesufsemper sollicilus pfo vobis in
participes sententiaeejus, ut. jam circti.mcidiulteritis; oravionibus.Mie yero scrvus Chrisli comprobatur,
non dehere prajdicarent. Ideo participes illos. dicit qui pro? ejus corpore seniper soIliciLusItiyenilur. -
sups in regno Dei.:.Circumcidenduni autem./esse, et Tam salutaria s'e illis expptare ."tcstalur; ul illu.nv
Sabbata, el neomenias servandas prcedicare, .non qui.civis illoruni esf, et atTeclu-unanimilalis charis-
spirilale est, sed terrenum (12(34).Idquod superius siihus, pariicipem suaedefensioriisin profectum eo-
dieebamus,quoniam ad ColossensesEplstola eodem ^ runi osLendat.. __. .'...- .';
lempore, el per eumdem esset scripta bajiilum liite- Vi stelis pei-fecti,el pleni in omni vdluntale Dei.
raruni, quanclo ad Philemonem quoque scripla esl, Quid' esl ui slelis, nisi ui perseverelis? Uride di- .
etiameorum, qui salulanltir, nomina docenl. Pro eo cltim esl de diabolb. In veritale non stelil (Joan. vm,
quod ila scribilur : Salulat vosAristqrchus concapli- M),r quia fuil.ihi, sed non perinansil. Nam ulique
vusmetis, elMarcusiconsqbrinus Barriabw et Epq-. isti in fide jam stabanl. Nec aliutl orarous, cum ora-
o/iras, qui est ex vobis, servus Cltrisli; el paulo irife- mus,u't qtii stat slel, nisi ut perseveret.
rius : Salutatvos Lucas medicuscliarissimus, et De- Teslimoniuriteniin perhibeo illi, quqd habet mul-
mas; el:PicileArcliipfo : Vide ministerium, quod lum laborem prq vobis, elpro his;rjiii sunt Laodiciw,
accepistiin Doinino,ut illud impleas; ct : Meinores ei. qui IHerqpoli. Laoclicia ct Hierapolis cjviiales
eslolevinculpriini tneoruin, Si auleni. ex eo, .aliqiiis sunl Asiceminoris, Quia , enim sollicilus erai pro
non ptilatpariierscriplas, quod ad Colossensespauca Ecciesi.i.i,itleo seryus Chrisii Jesu scribiliir :/ei ma-
sint noiriliia, quaePliilemoni non feranlnr ascripla,: gnuni-t.esliiii.oniumejus Aposiolus dc eo concelebrat:
sciat ntin onuies onjnibus aut amicos esse, aut notos; " Tesliiiioniuni:perhibeoilli,quod habet mtillum labo-.
" '-" .....-.....-
,}
ad Philehioneiii Epislolauno tempore,et a vinculis caque -Ecclesia agit 27 Septembris. Bibli inPha'-
Rqmcescripla.pro.hant.ur. , nicia episcopus fuisse /di.ciiur,:et a Graecisapbsloliis
(1265)llic de illo Mafco sermo est,7qui el Joarines appellalur. Ubi, vel qiia mbrte bbierit, valde iiieer-
Marens, Act. xu, 1'2,-cognoroihatusest, filius yero lum; fortasseEphesI, ubi celeberfimiim sepulcrum
fidelis cujusdam iimlieris, Marice ndniine, in ciiitis' ejus coiebatuf'. "VideEiiseb. 1. iuj cap. 59, et 1. vu,
dcmum fideles, aposlolique conveiiire .solebant, tjivj cap. 25; Clirysosl. oral. 67, p. 504. 6, :; , •_
Barnabaediscipulus, et consobrintis fuif",Acl. xv, 57. Hinc partiin fsBdaia videtiir opinio non aucloris
Hic sanctis Pauloet Barnabae adljaesil, ciiro Aniio-- nostri laiitum, sed ei aliorum, quaB.nuiicjam pene
chiam redirenl, Act.. x;i, 25,:eosijue etiam Pergen exsolevit, scilicel eunidcih liunc esse Joaniieih Mar-
%mpliili"e comilalus est. IJunc, cu.mPatilus ei Bar- ciifn cum sancfo Mafco evarigeJisla,Petri' disoipulo,
riaibas iiivisentiarum Ecclesiarum causa iii Asiam. socib ei tiliq, IPe.lr. v, 15, de que nimiS longum,
regredi irisiiltiisserif,iiineris comiteifi, repugnahte et a pfoposiio. nostro alieiiuro"foret, a tot scripio-
Paulo, assunjere voleiite Barnaba, Paujus soltis in fibtis luln aiiiiquis, ium niodernis dicta referre.
Asjam se coniuJii, a Bai-naba, et Joanne isto Marco, Vitle Calmet.Dictioii. histor. sacrmn ad> •verbuin
qui ad .Gypruni insulam se. conlulere, sedividens. Marcus. ; , ; ':,''.--• :•"'
Hicinsuperopem Paulo.in cafcere/dele.ritb pluii -(1264) Verba in iriiBniarg..ieguhlnr. • 7
mam coiilulit.In Asia Tiiriotheo laBbranii. ailhcesil (1265^ Rom. xvi, :7s.Vulg.Jtiriiam. -'•
(II Tim,, iv. 11). Hujiis -diein festrim -L-aliiia,Grce-
6lS •'•., , ATTQNIS VERCELLENSJSEPISGOPI 7 ;' m
rem pro vobii, sicut et fle se teslalur, quodin labo-, A in LaodicerisiuihEcclesia legatui, ei eairi, qute Ldodi-
ribus muilis fuefitrUt soIJidtos eos salutalion.is suce censium est,legatis.Quia. geiteralessuntr inslfuctio-
faciat. aliorum vigilantia quanla sitpro his, oslen- nes Aposloli, et ad omriium profeeltirii-seriplae epi-;
4it; Solliciliof eninTqiiis sit, piito, quando in causa slolce: .idcifco cliam Laodieensibus Epistplam lfanc
"
sua altqruril viderii laborare. legi prcecepil, ut per haric qtiid agendum sibi esset
EldicileArchippo•': Vide niinisterium, quod accepi- addiscerent: et Goldssenses,ut eorum Iegerentjuxla
sliinppmino, ut illud impleus. QuOd est ministe- senstim stipradictum. -/j ->.-'-..
fium, qtiod Archippus accepit a Domino :adplebem. Etdiciie Arcliippo : Vide ministerium, qiiod acce-
Legimus alio loco : Et Archippo commilitoninostro, pisli inPoihino ui illudimpleas. Praeposilum illbfutii
et Ecclesiw; qum in ;domo tua est (Phileiri. 2): ex per eds ipsbs commonet, ut sit sqllicltiis de salute:
quo putamus aut episeopurti euni fuisse Ecclesiae ipsoruni. Etquia plebis solius caqsa scrjJjiiur Epi-
Colossensis, cui admonetur sliidiose diligenlerque sttila, ideq iion adi'ectpfem ipsofurii, sed ad Eccie_-
prceesse, aht iEvftrigeliiprcedicalofem. Aul silta npn siani, PosteriimfEpaphrarii, qui illtis lihhtiit, hic
est, illud mihi In prcesenliarum sufficit, quod et- accepit regendam enrum Ecclesiam.
Phiiemon, et Afcbippus, et Onesimus-ipse.qui lit- Salulaiio mea manu Pauli. Omnes, quas" mariu
teras-perferehai,, fuerint Colossenses : ei ebdem-:B pfcpria nori seribebat' eplstolas, ne a falsis iratribus'-
tempore qiiaiuor, iil aiifti di?imus,: epislblce ftoma cofruftiper:erilur,:prdpi'iqsigrio liebraicis, lilieris iii'
direclae.siiil. - > :finesubscrihendo rohdrabal. Unde aiio /Joco diclt":
Salulalvos Lucas medicus charissimus; et Demas. Salutalio niea riianu Pauli; qqod' est ' signuin iii omm
Yeve cliarissimus Aposlolo fuit Lucas, qtiia ottinia epislola (II Thess.iu, il). , ''.- ".
posipdiieiis, Apqslolurii seculus est semper, qui el Meiiioreseslolevittcidorumnieorum. Dicit meind-
EVangeliuriiet Actus apesLoldrum scripsisse peflii- rans,uliri menle habeanl exilus-ejus, qubs paitiei'"
belur. '.'' , balur pro salule geritium, etlales sb: prceberent/ut
Salulale, fralres, qui sunt Ldodiciw, et Nymphairi, ridri cegre fefrelpali pro his irijuricts. Ac si dicat:
et qum iiidomoejtisest, Ecclesiam. Quoniam. siiriili Quiaeniiii veslri causa hcec- patior, et vos imila".
itiodo, eiproTiis qui Laodiciaesuni, sollipilus ferat; : iriini exeiriplum inetim 7 v,-' !
in eorum epistdlia hds salulandos commqhei, Nyin- Gralia Dbmiiii Jesuvobiscum. Amen. Grctlia tiici
pharn chariorem exislimans, ctijtis el domum salutal. tur quasi. gratis data : ctini illis Oninivere esl grai
Tam enim deVolavtdeiur fuisse. ui ohmis" domus lia, qui cum eam acceperini, et in ea pernianserlnl,
ejus signo litulata essei crucis depfopfiisriierilis nonexiolluritur.,
"- -
Elcum iecia fuerit apttd vos Episiola, fqcile; tiVeti »'• Deo-gfatias. Ameii
EPISfOLA I AD THESSALONIGEWSES,:
/•'"ARGUMENTUM (1266)7 .'"' el verba sblitis Apdstoli sunt. Quia eriiin cum magno
' Ot
/horum, "id cst/ fhessaioiiicensium exempld , 'gautlio' exsuliani iii profeciu illorum, ex'cpnseiisu'.'
a.ios exhorleiur ad fideiihcfemenia, islos laudal eO ad plebem Epislola scribilur in exsultalione DeiPa-
qtioil iii accepta gralia per-iianenles, ad profeclum tris.el Doniiniriosiri Jesu Chrisli,7]Saceniet gratjam;
' ;v ,"
praemii aucti stinlinelioVa seclando, ut el ad /perfe- his exopiahs. :>;: ,
ctura.ieritlereni,'eleoruni yirlulibtisqu-csita dignitas . Gralias agitnus. Deo semperpio omnibusvobisriie-
cceleros provdcarel. Taniae enim fidei imbiberanl D moriam. vesiri facienles in oraiiohibus nostris sinein-
:el Idbpriim
spiritum, tit spe futnroruiri- eiiara ciylum suorum tennissione inemores qperis fidei vestrm,
Maceilorium,persbcuiionesIllatasprd.iidihiiieChristi cliariialis, (12,68)el exspectationis (1269) Dpmiiit_np-
devoto aniirio p/alerentiir. "Dt hofum efgo merilum, stri Jesu Chrisli coram Deo, el Pdife liostro (1270)."
ei suam ex eorum profeclu lccliliam litlcris sjgnet, Quoniam oinriia bona a/Deo.^sunl,idcirco ei primuni
ila scribil ad eos (1267). , . gratias referunt in pfofectu illorum, qui dignalus est
jion sdjum donurii suum dafe h.onjinibussub peccaio
(CAP.I.) Paulus, ei Silvaiius, et TiiiiolliensEccie- conslitutis, sed et in fili.oshds adopiare, simuTatlju^
siai Titessaloiiicensium, in Deo Patre, el iri.Domino vans eos ad omnia exifia tolerahda, ut dignibres
Jesti Christb. Gralia vobis; et pax. Triuni quidem fiant. Quamobreni meminisse lior.um dicunt se in
1
episcqpqrum nomina Jittei^ coulineiit.. Sed sensus orationibus suis, eo qiiod crebrescerent iri open
-
(1266) Titulps liic i.n ebdice desideralur. (I269)"Vulg- loco exsfecialioiiis, habetj et fnsli-
(1267) iloc argumenitiiii divi Ainbrosii, seu Ili- neiilictispei. Texttim cuni divo ": Ambfbsib legif. iniei-
iafii imo et iii:egr:i'E|iislohe exposilio pres rioster. /.':'. ;~
' tliacoiii esi,luboris ef clidrituiis atilc Beum el Patieinnos'.r;.m; ' '-
(i2<»S)V.idjj, ..'"'., (1270;) Viilg.
MS _;'-, EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. I AD THESS. OiO
fidei cceteris tmetiis, ut riutu Dei periicerenl opus •i agrasse dictinl fahiani iniroitus sui.et cdriyersalioiiis
ccppium, prompti iri sludio ejiarilalis el patientiae"., eorum cum praedicaiione Evangelii, ut rion esset
ei. spei advenlus Dohjini anle Deum,---quidignalus esf necesse ea dicere, Supeflluum est eninl ea fari, -quce
Filium suuni incarnare pfo salute liumana. Placitum nota siiit, Ad oiunes enim in circtiitu perveneral^
enirij Dei esl, si prdficialur uvChrisfp. ita ul et annuntiarenl caeteris qua deyoiiQnesusce-
Scienl.es,fratres di(ecti'q Deo; electioneitiveslrqni: peraiit apostolos. El quia ad omnia, quce audierant
noslrtiin iton qd -vos in verbq ab eis, fuerant proinpiiores. feliiiquerites' deos inor- -
quia Evangelium fiiit
(1271) solum, sed el in virtule; et in Spiritu sanclo,el tuos, exspectarenl autem' Christurii de coelis.queni
in pieniludine inuita, sictil sciiis- quaies fuerimus in Iiumanceiajutis causa niorluum audiefanl, et resur-
vobis vestri-causa (1272).rHumiles sefuisse inler eos rexisse deyicta niorle/ei cum carne assnropluroIn
sigiiificarit, ut, illis fofinam darbrit. matisuetudinis, coelos, ministra nube, ad cortfuslUnelriprudeiiiiiim
non quod defuerinf qua8.ad fidera Illos iiortarentuf mimdi, qtii considerafionehabila niundanorum, car-
magrialia, quia doCtrince Eyangelicae robui virltis nis nattiram, quce gravis fest, pulant noii posse fieriy
prceslabal signorufri, et prodigiOiutii in Spirilu san- ut sustollatuf, in coelis. Hqc effectu fit SDiritus sa.n-
elo, id est, riori iii phanlasia, sed invei-ilate pleriitu- cti, ulefuljescanl-lerrigertceprudeiiles-:/:.
xHnis,-ut:riulljoecessitati dbesselârixilium, sed sti^ IB (Ch,v,U;)lpsi enihiscIlis;fraires;iniroiium ndsirum ~
perabundans gralia yideretur el iri doctrina, et ift" qdvqs, qniq nonihanis fuil, sed anle pqssi;ei roiilur
coi.iversalioiie, el in aegfis euraridis, ut perfeclum meliis afflicli., sicul scilis, in PliUippis, exerla liber*
opus Spiriitissancli-apparerel in Thessalqnieensiurrt taleansi sumus (n Domirionostfo, loquendo ad voi
Ecclesiis,,ut in nullo se minores videntes Judceqrum Evangelium Dei in magho ~cerlamine<Hanc:pressu-
Ecclesiis, gauderentih dono Deij qui pariicip.es illos ram, quain ntipc rneti)drat,;passus e/swiii Philippls
faceredignalus esfproraissionis Alirali-e. - cum Silea (1277), propler spiriltim Pyihdnem, queiji
Etvds itnilalores nostri facti estis _ el ipsius (1273) a pueJia ej'ecerat (Act, xvi, 18) :quod jam suo loco
Domihi, suscipienlesverbnmiripressura rim/Ja;(1274), diclum est. Gul pressurae non ce.ssil, sed fOrlior iu
mmgaudio Spiriius sqncii, ila uifueriiis vos exem- yentus est, dum audel praedieare, necloqiii liiiiet,
.pluriipmnibus (i%75)eredentibusiriMacedonld ei:in spe ulique promissi.prseriiii j- ut et lii seciifi.essent
Achaidi Ctipldi credulilalis probraet irtjurias a cw in perseciJiiquilius, gauderites propfef: liUurani merr
•
yibus suis p.assi lolerarunl fiducia futuroruiri. Unde cedem. Sjgiiuin ergo deyotl et fidelis prcedicaloris
.et semulj dicuntur aposlolortim el ipsius Doriiini,- dicit esse, si in pressura loqtii verbuni Dei non ti-r
quia et Dominus eadem a Judaeis passus est, et aptir jneat, inahem illum significahs. qui.tcrrdreprccsenii
sLolisequenles fidem;Dei, persechlitiries passisurit, 'G forniidinehj paiitur praedicaiidi. Qtii eiiim securiis
gaudenles, quiadigni habiii sunt pronotnine^Dointni. esi de prqnilssaspe, non cedit,ul corotieiur
cbntuiheliaspaii (Act.v, 41), scietites pro his magna Nain exhoriaiio noslra non; ex fuUacia, nequi&js
fore praemia repromissa. Idoneus eftiiti servus pror immuiiditia, neque in dolo, sed sicul probali sumtts a
balur, quando pro nomine dbmini stii inimieos ejus Deo, ut crcdereiur tiobis Evangelium, ild ioquimur,
oJFendit.Cujus reimeiriores gavisi surilspe pfomis- -non ui homlnibtis placenies, sed Deo, pi cjtii probat
sirinis irt pressura.; Ilaqtie magria exhorlalib est ad cor4<t tiosira. Ho.c propler pseudoaposiolos dicit,
profecium, cum similes lllos faeios dicit et Ciirisii qui dolo, el fallacia praedicabant non iriissi, ul, cir-
et Apostoli (1276), ad formam praebehdam"caeteris cuaivenifent gerites ad serviendnm iegi factorura.
credehlibus illis in loeis, quibUsTama illofum amr Iste auteiri electum-se, et missum prcedicare multis
bulabat.7 r_: , ;•-probat rebus, quia et in presstiris forrtlor rinyentiis_
Avbbis enimdijfamatusesl sermo Pomini; non sp- est. et in conversatione irrepreheiisibilis, ut riiliil
lum iriMacedonia, elinAchaia,sedih omniloco fides esset in hqc, quod minus Deo' dignum videretur,
'
vestra, qttw est ddDeitm, processiu Tale est lioc, prosequentibus signis. Quidam ehim, qnaestus cau-?
quale el illud ad Ronianos I, 8, cum dicit: qtiia ftdes sa, Ghristum pfaedicabant, favofi horilihum servien-
veslra prwdicalur iri iiniverio muhdo. Sed his ani- " tes, quia,et.ih argtiendd remissiores efaru, quippe
plius, qiiia non solum fides, sed opiis fidei illortini cuin nec auctorilas essel, et iri trilitiialiOtieinfirroi,
pervenil in omnem locum. quia non ex corde, sed in fallacia eral sermp edrurii.
Ila ut non necesse habeamus nos\aliquid: eloqui, Omnis enim, aui sinesue as.it, drta tribulatione stic-
Ipsienim de nobis annunliaril qiialem inlroitum ha- cumbif. -,*;
bueririiusqdvosfeiquomodo cphveisiestisadDeumab Neque •pniriiiinqiiam inverbo adutdiionis cohver-_
idolis, adiservietiduih.Beo vivo et vero , elad exspe^ sali sumus, sicul scitis, Iiequein occasione avtifiiim;
ctandumFiliumejusde ccelis,queih snscilaviiex morr Deits tesiis est. Nunc apefil quod supra sigiiific^vil,
luis Jesum,qui eripuil nos ab ira venienle. Sic per- cum dicii^ non in oceasitine avariliae :7:Deumdans
{1271)Vulg. insermone. , (1275) Vtilg. ifa.iif faci.i;sitis fbrtna. Sufficiat tin-j;.

(1272) Lbco vestriqausa, Vulg. hahei propter vos. vice dixisse lcxlum lOpjstrilse liujus diyi Ajhhrosij
. ^2751 Vulg. ipsiris non iiabet.-. in
textiii bmnibus ,ad apicetii consenlire. '
(1274) Vulg. excipieiv.esverbuni in Ifbulalione (1276)~Ambrosiaster,7<iposto/or«»i.
muha,ingdiidiOfelc; 7 7 7 il'277) Sive Sita,.
647" ATTOJSISVERCELLENSISEPISCOPI 6IS
teslem, quia lstud et coriJe faeiebat, rion hypoerisi,_kDei, suscepislts nbn ui verbuni hpininuihfseu, sictit
quasi conteriinehs patica, ut forte plura ofierrenlur. est vere,verbutri Dei, qnod el operalur .ihvobis, qui
Unde et ipsos cpnvenii, scienics ac prbbantes, quia credidisiis.Deo gratias referunl, quia aperuit sen-
riulli fiieraladiilalus. Pseiulo enim aposloli iormani sum illorum ad recipiehdnm Evangelium suuin. Glo-
iavariliae dari sibi optabant, uf ipsa occasione, dum ria ehim praedicaiilium est, cum audjenles facile
verds aposlolos omtiia illala videnl accipere, credunt. Tanla enim devolioiie receperuht ver-
possiiit ipsisine invidia simpliciores horoines de- bum, ut urobarent se- inlellexisse Dei ddctri-
.' '"'' nam.
praedari.-
;.-:'..'Necquwreniesex omnibus (1278) gloriain, liequea Vqs enim, fratres, imiidtores facti eslts Ecclesia-
vbbis neque db- aliis, cuiri possemus oneri esse, ut rumDei, quwsunt in Judwa, qum siuit in Clirisio
Clifistiapostoli. InLaniuni graval pseudoaposiolorum Jesu,.quia eadem passi estis et vos a• cohlribulibus
causam, ut se abnuere dicat, cum licefel illi obse- vestris; sicitt el.ipsia Judmis, qui el Dominum inter-
quia requirere, ad7comprimendos eos, quibus riec etiieruni Jesum eiproplietas, el nos persecuti sunl, et
facultas erat, nec pudor, et tainen hohorem sibi Deo non placuertmt, et omnibusliominibusadversan
pbsccbant. Se enim pOtitisquam Deidoclririam coni- itif, prohibentesnosgentibusloqui,:ul salveiilur, ad hbc
inendari voiebant. Aposlolus aulem, qui gloriam B -utsuppleant peccatasua semper; sed pervenii ira Dei
nori ad praesens, sed in ftituro qucerebal, se supereosusque ad firiem.De impielate atqiie"iricredu-
Iiumilem faciebat, ul Dei • 'jriedicaiio exaJla- litate queritur dilfidenliumJudaenrum,quihoii solum
reiur. • / - sucesalutis inimici sunt, verum eliam aliorum, pro-
- Sed fuimus parvuli in iriedio' vestrum, lanquam si hibentes ne credant, ne salvi fiant, ab inilio parrici-
;titilrix._foveatfilios suos; ila desiderahles vos, cupi- dae. VeJ Dominbenim communi parcere debiierant,
riius impertire vobis noirsoluin Evangelium Dei, sed qui conservis et pf-epositis suis non pepefcerurit. Dt
etiam animqs noslraSy.quidcarissiminobis facti estis. repleantur peccala eoriim in tantum, rie aiiquando
Tanium affeetuni habere se circaillos osleridii, misericordiam consequi mereanlur. Ideo tliessalo-
qtiem, quia vertis esl, nonveibis magis qham rebus, nicenses a civibus suis eadem passos dicit imitatos
probaium vull videfi,- Pblest enim in verbis lalefe paliehliam sanctorum, el Domini nbslri Jesu
fallacia, ut Iiis exhdrtationibus prbvocati, om- Christi: cujus sceleris auclores inducit Judaeds, ut
nera seiisum suum' in dilectioiie liabercnt Ap®- et quahta glofia digni sint, qui pro nomine Dorijini
sloli. '' patiunlur, ct quce ultio infesiis, infidis prceparata
' / .;'''"'
Meministis eiiim,ifrdlres; taborem noslrum, et fa- sit; dignoscalur.
ligalionein; iiocie qc die operunies ad hoc, ne quem Q Nosaulem, fralres, desolaii a vobis ad"tempus
vesirum gfavareirius.Hoc esl,quod dicit in Actis apo- horm; facie, non corde, abuiidantius festinavimus
stblorum xx, 54 : Oiftnta,-iiiquit. quw mihi et his faciem veslram viderehi multo desiderio. Qttapropler
quisunt mecuni fueruiilnecessariq, jaboraveruht ina- voluimus.veniread vos, ego quidem Paulus el.seniel
tius istw. Uncleel in alia epislbla. dicil: Quinbii Iribo- el.iterum; et impediviinbs Salanas. Non ariihio, setl
idtfnec maiidiicel(ll Thcss, m, 10). El litic cdnlra corpore divulsos se dicuiit ab eis. Charitas cnim
pseudoaposlojos, qtii, ul oliosi inanducarent, praedi- non dividitur, nec separatur, sed propler majorem
catoreS esse se fingebant. D.l ergo exempiiim daret, instructionem eliara faciem eorum cupere se dicunt
qiiemadiiiodhm gtibernanda sit ,vita Clirisliaha, et videre. In rebus enim divinis defieiunl articuli com-
simulatores prddereij labtiri iiisistebat humario, prehendere quccpossunt dici. Nec enim sufiieit dies
'
offuscaris pseudoaposlolos; prceterea quia qui la- slylo his, qnae una hora possunt depromi, ut non
bori insisltinl, a nialis- cogitalionibus decliriaiil dicam qucedam essemyslica religionis nostrce, quce
occupanles animum suum, et a periculis prolil- propter earnaleni senstim, rie scandalum patiaritur,
Tienies. '/ . "'. facile publicari non debeant, quia non ortinibus
- Prwdicavinitis vobis Evqngelium Dei. Vos iesies diceiida sunt omnia, sed pro uniusciyusque caplu
estis, ei Beus, quatti sancle, el jusle et sine querela D moderanda sunl dicta; aliler rudibtis, el aliter fun-
;v'obis:,.quicfediiis, fgclisumus, siculscilis, quomodo datis. Idcirco praeseiuia-corporis:requiriiuryquia sic
imuihqtiemque-veslrum; ut .paler fiiios, obsecrariles perficilur verilas charilalis. Quamvis enim charitas
-vosei corisuleriles(1279) ad Iwc, nt anibuleiis digne non dividatuf, desiderium tamen facit absehlia cor-
Deo, qni vocat vos in suum regiium et glbriain. poris. Denique osculis,et amplexu animorum ex[',le-
Manifesiiistinl hsec. Commohelcnini illos quoniddd tur voluntas. Cui rei impedimentb fuisse asseril
creiiideriht se prcedicatife, cl qualcm eiim fueriiil, Satarian, quia etianJ •aposlolis manus obvias lentle-
expejli. ct qiice,pi'a?cepladetleril eis, Jtt digni fie- 'bat. ne veriiaiis raiio horiiinibus pandereiur;
rent Deo, qui Illos voeavit de lerfis in coelos, ul AcceridebaLeriiriiperftdorurii riicnles, ut7eos verbe-
exsUsclLelliElitiainrillonun. • fibus ac vinculis ilelineienl, ne loquereuttir verbum
,v-''Idebqtie;el hos gidiids dgitniis Deo sine ihiermis- Dei. Dixeriiiit eiiiiri majores Judceortiin aposlblis:
siohe, quca ium dccepissetisa nobis verbum audilus Nonne prcecijiicnles den~j.niiayiin.us yobis, ne loquc-
3278) Ex hominibuslegil. Viilg.,: et"' div.iis7Am- (1279) Viilg. ei tlivus Aiubrosiiis el diviis7C!sfyso-
brwsius. . . '•'•..' slqmus, consu_an:es.
'tj.it>.' EXPOSITIO iJsEÎSTOLAS PAULI/ - IN EMST. 1 AD TIIESS. . m
'
reiriirii in nomirieJesu ulli honilntim(Aci. V, 28) ?j i eriim iiuntiq'vehlente, et firiiiftatem devbtioiissll-:
Sed qtiia quod non est a Deo, sfare iion polest Iprum in fide. :et dilectioiie' Apostoli declafarite, I;e- --
dissolvuniuf impedimerita' Sataitae. lus facliis deconimuni coiicordia scribit adeos. se-,
{ibidJ),
'
Qkic csl entirinosira spes', atil gaudiuni, aiit corotia ciirum habehs .frncium fidei et boncecoiivefsationis
eldfiiei Nonric vos corain Domino nosiro Jesu in edfum. ';-- /.:'''..-
adveiittiejiis? Vtis eitini estisgloria hosird et griu- Qiiam eniiit/graiiaruin uciiohem pbssiimusrefefrtt
dititri. Stanffeslum'esj, quia peffectio discipuloruhi, Deo devpbis super oriini gaitdid, quo gaudemus pro-
-
gaiiflihriiet corona aiagislfi est. Hi eniiri siirit qui ptet vos corani Deo riostro, nocle, dieque abiindaiiiis-
labrifesfrtictuum sricrtimeditufi siiiil. FrucUisenim sime orqntes, ut videdmus{acieriiveslfam;el supplea-
magisfri disclptiltis esi.obetlieiis, cujris dtiro bbria .tiiiisqitiedesunt.fideivestrw? Nihil dicit tani.dignum,
coiiversalio proficit magislro, frtictus sui edatiabq- qued sufficere pbssil ad'com.petisatib:nem7acquisii!~ft
reiii. Labor "crii.ir.discipuli in o'pere"-bbnb'cproriam salutis gehtium. Ei quoniam prdvexeranl se perse-
'"'
datiflagIstro:]'udice'Ghristo. ''-,''" ,' veraniia fidei,"et actu viiaemelioris, magis et niagis
Idcirco jam non toleranles, oplimum duximus,iti cupit eos videre, ulea, qutfcad perfectionem illoruni
Atfiehis"soli_relinqueremur; eimisimus Tiriiollietim perlinen.t, edlscant,. sacrariienlascilicel rerum spiri
(1280) fralrem noslrurii, el participem operisDei in 1? taiiura, quce facile publicari non tlebcnt, uiscireril _
Evangelio Christi, ad /mi, ul-el voscorifirmei, ei^de- quis,,et quam.immenstis.est, qiiem -judicefri-spera-
preceiur pro fide veslfa; ne quis movealur in his banf. Aliud esf chiin fidem accipere, et aliud exposi-
pressuris ; ipsi enini scilis, quia adlibc posiastimus.. lioneni fidei. - - Altera
Ndriiei cum apud vos"eraitius, prmUicaviniusvobis Patris et Filii,el alia
- ., enim
-- disputatio
. est.de
>- .c nalur»
*
de perspnis. Paler ingeniltis
pdssurosnon presstiram, sicttt etfdclum esl, el scv.is. est, Filius verq geiiitus. Qiiiuitum ad personas per-
Desidefii Stipra riiemofaii •causas expressil. idcirco -tinet, (Jiversuiri ciiin sit indiyidua uuiia.-s
yidelur,
enirii prcesentes esseaptid eos ytiiebanl, ui animos iiatufae.Jilnitas eninijioii i.npersona est, sedin sub-
eoram -firniarent, ne qtiis ex liis scandalum paterc- sianlia. Spiritus aulerii sancius ,noit degener pute-
lurde /pressuris' apostolofuiri, ut qtii tanta, signa lur, quia lefiiiis.periilur, Qui e.rgo de secunda pcr-
facerent, aiiquandb iiifirmareritur, Ita/Iiuniiliafi, 111 sqna.riph arobigit, admittii ei teriiam.
Verberibus et /vinculis suJjjicerentuf. Ad quam rem
excusandanu Timolheiim (1281) missum leslatur, Ipse aiiieinpeiis, el Paler nosier, el Boriiiiiusno-
viani iioslrqm ad vps,
idonetim doelqrerii, qui osterideret hiiic merita sterJesus- Ghrisiiis difigai
«rescefe Christiaiiis, -si prc riomirie Domihl passT Integro .ordiiieiier suiiiii.disponi postulaf ; primiiin ,
a rei 2 a rDeoPaii-e, qiila lib ipso; sunl oniiiia, •de.indea
^ratias agant, quoIitijus mefcedem exspeciant;,'
Dqmino Jesti Chrisio, pei- queni suiu driinia, tii-
siiriiflque pfeces Deo frindcreiii, utsialjilesesseiu. '•
viiTus.ralque proyideiitia Piilris et Filii adventuih
Quam' perseculioherii idcirco se passufos praedica-
rci Iia- cjus Commendel,uict acccplabllis fial audieiitibii.s .
verant, titperid, qtibtl prsescieiiliani Iitijus et
hiere ~se-proiestareritur. posse se effugere-el de/cli- se, iiiipedimeiita diaboli soIy^reiiLtir-adilirigeri-
duin -iler ejus. Vos qulcm -Dominiisttiiiltiplicetei
iiare lias injurias apprObarehl.Sedquiaspesniagna
abiindqre faciat charitateiri in inviccm:nl in vos,:et-
Iriliisest, ideoillaias sufferre dicit i[i282) qtiidem in
. libenter. Ideo eiego nbn lolprans arnpiiusfmisi ad omnes, siciit et.nos in, vos, a4 confirinaiida cofda
veslra irreprehensa in sanclimoniacoram Deo.el Patre .
fioc,ui cognoscefeirifidein veslram, ne quo tiibdoai-
leritoveritMle Iriborhoster. Istnd nosiro; in advenluDpminiiiqstri Jesu Chrisii cii.m
~ tentqlorfeiiriattis fial omnibus sanctissuis-..Dtgaudium siiuiri; quo de eis
propter quosdam dicit, qui pbssint seduci aslutia in oinnilius hoiiis mullipl.icati nioS
Sataijas Quia" in onini piebe est pars fifiha, et iri- gatidet, cumulei,
ut yeniens ad;eos plusinveniat in eis, quot!
firnia, quorum catrsa sollicilus erait, rie ainitieret; exoptal,
fructtim credtiJitatis eorurn. El quia diuiius passtis latitle digiium sit, -quam a Timotlieo audierat, ut
noii esl nescire se.quid cerlius rigefetur cifca illos, irreprehensibiles invenianlur-cum saneiis in chari-
mlsil (1285) Tiniblneiim episcopum a se cfeatum, a:I_ilalD Def Palris, et adyeniu Doniini iiosiri Jesu
Clirisii, cum coeperilariletfibunaJ ej-usexamlnalio
quo posset cerlum scire.
Modoaulem cumyenissefTimotlieusad itos d vobis, sirigulos'. approbare. Deuni vocal propter tcr-
et annuntidsset npbisfidem, et charitalem vestratn,_et rdrem inaj'estalisejus ;-Palrem vero propler beni-
credenles sibi adtiplare
qtionidm memoriam noslri hdbelis 'bonairi, seriiper griilatem,; qua dignalur'
Hicsideranlesnos pidere, sicul etnos. vos ;ideo conso- in filios, qubd iri -advenlu Domirtiirianifeslahilur.
laiibnemsiimusadepli, fralres,i.n vohis}siiper omhem (GAP.IV.) Qttodsuperest itaquejr(rg>res, rogaihtis
riecessiidtem, et preisurdm _nostram pcr veslrahf , vos,,-elpbsecramuiin Poiriirib Jesu, ut qiiemadmo-
fidem, quiqniinc vivimusfsi vos'sleiefttis in Chrisio, diimaccepislis d riobis(jtialiterbpbrleat ros ambulare
Declarayit cur alacri sermone scribat ad eos.TcJeo etplacere Deo; sicutet ambulatis (1284), ul-abitndeiis
mus.' - - _" '
(1280)In cod. Tfium i/quod jtixta " bimnfs Jecliories
' > il283VUernm clare-riniof/ieu-ft,. '
erriehdaiidoirifuiti '.; - • ;
(1281) Hicclare.legiluf Tiiriotlierim. : (1284) Vulg: sicel ambnletis,
11382"^ jVerbum dicit ex Ambrdsiastro addidi-
HTBOVCXXXIY, > , ,51-
im . ... ATT0.X1SVER ELLENSIS EPiSCOPT ^-flX-v
esfj quqd supra dixi, quia_ad cqniiilaii- i\:iion,habenl. Nqm si credimtis quqd Jesusinbrtiihs esi,
iH.i:_7is..iIqc
dum gaudium suutn, er.escere ifios v.uli bqnis ope- et.resiirrexil, sicel Deus il.los, qut dormicruiit .pe".
rihus sepuiiduni mandalct apos.tolica. ..,.._ Jesum, addticetcum -eq..Manifesta esl raliq, qiiia si
Sciiis enim.qnwprwcepla dederimvqbispef Domi- rcsurrectiq credUur mortuofum fntura, nqn; sunt
num nosirnmJesnni Chrislum. Nam hcec est volun- lngemii qtii cum.signo criicisexeuni, Liigendi aute.ui
las .D.ei,sanctificatiovestra; abslinere vqs a fornica- ver.e siint iiifule.Ies,qiiihincTranseiiiit in geheuriani,
licne ; scire uiiuviquemqueveslrtmi suuni vas pjissi- ut.ediscani verum esse. quod credere nolueriint
dere in sciiiclimoniael in honore, 11011 in passione de- EideJes auieiji resurgeiidi ad gloriaiii, ii sunt, qrii per
siderii, siciil el genlesf.qnw ignorant Deuni, iiltie Jesum, id es!,/ suli spe fidei liujus exetintes, adtiiir
quis supergredidiur, iieqite circunivenidl ih Hegalio centur cum eo-in adventuin cjus, rit ab-omnibus"
fralrem suuni, quoniam vindex csl Domirins de liis videantur.Cum.ipse lameii defiincli excessuniTugeii:-
otiuvbus, siciii el prwdicaviirius vbbis cl tesiificati duhi prohibeat,. aJibi dicit : ne irisiiliain Itabe-.
siuiiMs./Cunflaiitiet eos in lofa Epistbla, lameri cdiii- fetn (1287). Sed eliam suo loco sojututu es.l.;(P/«/ip..
. uibriei ne aliqua; subrepiiqrie atf illiciladeducaiiiiif, / 11,27) . ;: . 7 '/.'..""_' ,:.;'/'.'."'
el ilictiifanl viiidictam, qiiain liliriceni liialoruni di- Hpc .enim.vobis dicimusin verbo__Domini, guia nosr
'
dicerant, Scknles hbc Deq plaeere, si /corpbra sua "rqui viviiiius,qui:si_ibrel_icli su.musinadveiitumpoiiiini-,
iilcoiiiamiiiala chstodlaiit; sed etcuiri fralribus sirii- noi}prwveniemuseos,qui dormieruni; quia ipse Bp-
pliciie/f agant,' he Simiies gerilibus iiivenli, adbplio- iiiinus iri jussu,-in voce archangeli, et in.tubd Dpnii-.
nis irqnniie iibdiceiilur. ni descendelde cmlo, el Id _quiiiiorliiisiint in.Chrislo,
'
'N011 cniiri vocafii nbs Deiisin iirimtiiidiiia','sed resvrgentpriihi, Beinde no.s, qui.vivimus,. tinq citm
ih saiicliinOiiid.Quapfopler.quispernilhwc/non lio- illis rapieinut:•in:nubipus qbviam.Bominc Christoin
-minerii
spefnil, sed Deum, qui dtfdii Spirituiii sait/ aera, eisicseiiiper.-fCtiinB.oniinqeriintts, Quar.econ-.-
cluiiiih vps (1285). Ut fortius astiingal atl ea qiice" solannni.vosinvicemin Itis vefois.SensuDomini loqni
docet, /Dsl iriiefpoiiit personam, diceris : Nontitinii- . se profilelur, cum dicil: Iloc ~vo,bisdiciuiiis in verho
nerii spefnilqui prceiefitpfcecepla, sedDeiirii./Querii D.iinini.TJtenirii fidani spem et fa/lamgloriainfesur-
ideodicit Spirittiiri sahctiiiii nobls'dedisse, "utsah-' ret.tionissanclis proon/sscedenidiistret, ordinem ipsum.
cte viyamus, qiiia iif corpore stibdito peccalis iibn qii.qmodq.fuUira'sii, exp.onil,nuiu judicis Cliri.si.i,
Iialjltat Spirii'USsaricfus;(Sflp.1,% 5).'-' sancfo Spirilu inlimanLe, ut ipsaspe, qui charos suos"
,Dc affectiotieauteih ffaternildlis ilbri iiabemus ne- pncmiseruuL,riori.dqleanl,addiscenlesquia/ihadyenfu .
cessitaleriiscriberiduvobis. lpsVcniih vos'-aDeodocli Doiiiini priores resurgent,,q.uiih Ghrislo.mbfiuniuf.
estis ad hoc, ut-vbs inviceni diligaiis: Nam et friciiis C Jpse eqim Chrislus Dominus voluntale Palris, quasi
iltudin oinnes fraires: per universaiit Macedoniani.-' priuius.angelus ~,.unlexercitu cojlesii, sicul conti-
Etiam hoc biim facere illos laudat, commonet.ta-7 netur^ iiiApocalypsi Joanhis aposloli, descîntl.elde.
men rit propensius iibc agaril. Quosenim abipso cqsload gereuduni belluni nomine Ddminiccjitra Ari-".
Deo. dqcios tlicit, promptiores esse debere in 'fra- Licliiislum. Q140.exsiinclo, jussu ejus /res.ufgeiii
terna cli.a/ritate significat; Propier multam enim' m.orfui.Hoc es.tergo iri luba Dei descendere, Bomine_
charitaiem Deus miserlus esl posirijeujus imitalo-> D.cibelium.gerere. Esl enhji, htipse dixit ad Jesnra,,
res>;effecfi11011 immerito adoplatos nos osleiwiimusa filiuiiiJSave(Jps. v,. 14), dux.ei princeps exeircil.ns,
Deo>liJios. ''':.' r :" ~~ Doniini,proplef-quqd.arcliangeiqsdicitur: Cum/aulettj;
v7
<Horlamnr aulem vbs," fratres, abuiiddre magis-,-ei in luba Dei deseendet, Deus.-esi,quia iii>rutnque.coK-.
eniii qniescer.eX el veslrum-negoliumagere, et pperari tineiit Scriplurce, sicut el in Exodo, qtieni ange-
mdnibtis :vesiris, siculvobis prmcepitrius;ut iionesle luii).(i288)uiflaniniaapp;iruisse.Moysilegimiis,S~ialim,
aapbnletisqd eos; qtiiforis snni, einullius desideriiiin ipsiiiii in shbjeciis, esse Dentii agiiqscimus, Fiijum^
sit; vbbis. Iteruni eadem hortalur, 7ul-dala opera" 'Dei,-lic'ehleca_dem:Scriplura*(I/)id., 6). Ei afccedens,
abundeht, bonis actibus. Ut eiiini -sign/ficaret vere iijqiiit, Moysesaverlilse, quia non poiuit cqiisiderara.
Iioc csse (.128.8), •quod.placet Ded, -frequenter^ - iii fivc.iemDtfi:Deus "ergb est, qttiaFilins JJei.v.eriis
hoc irionet:' Ju§liLice;:enim.;via lenenda- esl, ul ad est. Dux aulem, et princeps ideo, quia capiii oiu-7
misericGriliainjure-wnialu"" : ul qui iriferioressunt;. nium est, qiiia per ipsum oirinia. Resurgentibusefgb
priiiiis, qbiiri Chrislo nibrtui/surii, deiiide"iiqs, qui
srih.s.tariiia:,..niahiJjusi::Jal)orenl,;.fit--:jpsa:.>'iiileiUionej
lollantai;ra vulgari: ihquietudinej ul-rel.a pra,ya.cqgi^ vivimus fapierour tiha cum illis; bajulis iiubibiis, ob-
iatiorie.,:-Ut.diseiplina coiuro ctiam ab>infidelibus; viain Chrislti in aera, ut cum Domiriooniries yeniant
laudelrif, elpossinl proyocari ad fideni. ;-; ._,;\ ad prceliutii, ut qtios/ occiderat, videaL;yivbs, Quia.
^Nqiumus.qutcm.,v.qs..icjiipra.re, fi.\qires,de liisy-qui, sicul Dotiiiiidfaiiiulalcesunt nubes, ila et Iiis. quos.
4qi:iniHni,n.e.cqnlristeinini;,,sicui;etc^ fralies.suqs" dignatus esl appeJlare. Et/sic. seniper.
,(1285) Vulg. in nobis, iia el Ambrosiaster et (1288) Vulg.ioco angetushabelPpniinMS.SedSvitie

fiierdtiyiiiiaster. .•.:7:~/jicl. vii, 50;,nbi Siepiiauus.iiai'i~ausqu~e,Mqysiap»-
(1280) Amiwosiasl/Sigiiificni, ef.vei_ehoc _e_sse_.
In ciderunl, inquit: 'Apparuiiitli•ih 'desefloihoiiHfSiiia,
aiilog.ryero : Significui.vere,; -.-*'-. :,-;., // / • angeltisin igne fiamntwriibi.. . / '.."/_.77 ,.- 7
(12S7) S.il, in.exposiiionecil./lex. ad Plitlipp. _
fi-in -EXPGSITIOIN jJPlStOLAi-T»AlfO. — IJFEPIST. I AD TIIESS. > #1
enini niers id una ctiiri illd ceiefiiavita fruamiif ;
cuni Dpintnoeritnus. ipsojn faptu prove. A es/i, iiidwamlir,
"
niel, et quasi per sopurem, egfessaiit ahimain rao- IIoc est quod supra dixit, qiiiaTideles iri advenlu Db-
inetiio reddatur, Cnm enim Tolleritiir morientur, ut mini, tatii mortui, quaiii vivi, obviarij tdlleniur Bo-/
peryenientes ad Dornirium, pripserilia Donjihi reci- rriino., ei seriiper •vivent cum eo. In Iioc meditand-iiii
piant: ariimas, qula, ciim Donlino mortui esse rion ddcet,;ui invicem seiri eb «dificcniseiisu- ;"
-ppSs/unL.-Hac spe.cbnsolariseinvieem|ubelcos, qui Mogdiriusqntem vos, fralrcs, itl cbgiibscaliseos qtii
adhiic more gentiliTcharorum rstiDfumexcessum pur laborqiii innbbis inPpiriinb, ;el mbiieni vcs, ut illis
Habaniliigendttm. . ;._-. 'snminumhonoremhabealis in charitdte pfopier 'dpefii.;'
(GAP.V.) De lemiiqribusaiitem el inomeiitis,fratrek^ ipsoruni. Paeem fi,ab'eie'inleruos7llpp/esl, qiidd dicit/
nbnest necesse vobis scribi. Ipsi eriirii 'diligeniefiei- ei in alia Epistbl.a(I Tiin.;-v, 1;7j ,7presbytei"ds dii-
*
~tis;;qiiiadies Domini, ul.fur npctu, sic veriiet./Et iuin ~ pllci hbnofe honorafitios,qtii laborant irt verbb"et iii
dicit;pax,el finniiqs, tuncrepenlinu.s.illi superveniet ~ dbcfrina.-Pbtesterilrij pigere eurii, qtii iftqpiarrtpaiitiif
intefitus, gtiemadmodiim dolor partus prwgnaiiti, ~ei exercititirii facefe, qtiod pfdsit "audieiifibus. Qtiid
iion effugient. Roc est, qnod in7Evangetio Dortiiniis eniin prodest Jionoremsine ffuclii habere? Aui quiti'
•-lOcutus.esl,dicen&:-Vigiiale',>qiiia':ries'citis TOagtiiiiri-estoflerreeicafrialia;,qtii tribuit spiritaliaf'
'Boniinus vester veniet (Mallli. xxiv, 4-2; Marc;_xitl, IiJ-Sicut. e-niiiidiviticcnegligeiitiiimpariiiht saluils,'ita'
•Zo/Litc. iii, 37.) Et-iteruin :.Si qriis vobis dixerii: egeslas, dunisaiur.ifi q"iia<fil, a jiistiilailecliriat. ilinc
ecie itic Chrislits, dvt ecceillic, noliie credere(Mqith. -Salorobrihec niniis cfivitemse.petii fieri. liec egesto-
xxrv, 25 ; Luc, xwif,21). Subjtbenlm, ef es irispe- s\\m.(Pfov- txx, 9).IIdc ipsuhiTameii'in cJiafiiaie :
j/alo apparebii, sictitcorruscalio apparet ab orierile in fieii debere, Hl horiqrifieetifia sacerdolis iroif d6!
Occidentem,:habeiis:secum iiiilitiarii"exercilus DeiPa- timore magis sit, seddeainore, ut etiam illi pfoficiat;"
irisj.ad perdiiioneui Antlchrisli et saleHitiim ejus. quifacit. Kes enirii, 'qiiasspohte non fil, ad effeCliiiii-
'CumenimsecurifuerintperfidirderegnodiaboJ!, iiiter- " nbnrpervenil.' Quamvlsatl praesenspfoficiat suriieiili. '
•fectissanclis, id esL,Eiiodh,-clMia, etTcseli:deviclovia miliiJtairien prbderiiiri futiifpdiJnii7Ei qtiia disserisid
irtvicem si.biiriitieriiesmUhera.siciit dicit ApOcaTyp- siriulla generai rriala, paGificds.eOsessehoriatur. /""
sis,>luric i.llis subito veniet repentirius iiilefitiis. Iri Rogdmns 'iiuieih vos'; fralres, cofripiie inqitieids;'
advenlu enim siio-Christus hos Oirines tlispefdef, tit cbnsolifniiii pusilltiniriies; opilulamihi iiifiriiiis; pd- .
sancii_.qui eyasefint,; glofientur.
"vi4e_ij'les lientes. estbie dd "omiies, Videte ne qnis nidtumpip-
Vos qiilcm, fratfes, nbhestis inienebris.-ut dieiille . malo tiiitui. reddat; sed' sethper quqd boniihl esi sec^
ms taiigumh.fttr,cpiriprelieiiddl: Oniiieseniin vos fitii lamini in iiivicetti, ei/ih ornhes. Sempef. gaudeie inf
htminis eslis,_et_fi'Ai_Dei-; noiiestis noclis, rieqiieierie-'Gi Bbmino. Sine ihierriiissioiieorale.In-bmnibusgralias >
bramm.in tep.ebris ignofantiam >igiiifical el ujen- agiiei Hcsc esi eriimvoluhtas Deiih Gltfisio Jesu m '
dacium; indieauleiri, scientianietveritatem. Ideirco vo.bis, Quoniam necesse esl'quosdami esse inpIeJje '
Ghrislianos non in tenebris djcif; geniiles aulein, iirimodestos, qltOsdam.atiieni pusillaniriies, hoc est,
ye! incredulos Judseos,uTitis .tehebrartim, quia cttl- timidds,quosdaih\-erO iiiie infifriioS': itleo Jios, quiv
Tores sunt mendacii. Quamobrerii fidcles secufbs modesfi siJiil, et niajriahinies.elfide fuhdali, lidrt&~.-''
esse debere significal, quia noni;jgnorant futtirum ~ liir curo,prece,u| his cbnStilani; utpossintproficere
-advenlum Domini, sqd exspeclarit sollicili ut venialv sufferenies' eos, jn.esi fetribuiio fit.msloriuri, pejbres
•Qui aulem igiiorarit difiidenles ;de eo, rep.erile.Iilos se-fiaiit. Idcirco nihil aliud quam rbonum sectandu!~i
-
comprehendet inipfovidos, et iriteffieiet. ; hbftaturribn solutiiincatisafratrtirii, sed iri omniiuri.
Igitur non doriniainus,sicut eicceteri,sed vigilemus; Possunt enim bonis operibus cvtlfahi infideles ad
et sqbrii simus: Jli etiim, qui dormittiit, nocte dor- creduiitalem, ex qua seraper gaudeaLur in Domino,
miunf. el^qui inebriqnlur,:noctesuntebi:ii. Nqs autem hoc esf, -in bonun). Orandum auiem sine inlermis-
qui dtei sumus, s.obrii_sim_us;.induti.iJioracem.:^:ei;"etsione. Sedulce eriini preces prdyocaht aiiiriiuriij'iitii-
cliqxitatis, el :gateani,spem saluiis; quiq noii ~posuil. cis ad dandaro mlSericordiam. Ih ortmibhs -Verbacti-
nos Dens in irani, sed in acquisifwiiehi.sqlutis per*>' bus hoiiis Ded gralias agendas, qui Jianc tribuitdqc-'
DpiriintiiiiiioslruntJesum Chrislurii, qui mortuus esl trinani in Christb 3esu Domirioriqsiid. . ;
pronobis, Ut, sivedormiaptus, si.vevigiteintis, sinud 'Spiriliimnoiiie exsiinguere. Propltelias iwlile Spef-
ctim eqjiivamtis. Prbpie.rqubd-exhortaminiinvicem, et nere. Oihhid aulerit pfobate; gubd; bonurriesl teheigy
a-dificaleatterulrtiiti, sicuietfacitis.rAperlumeslquod Ab omniispecieiridla dbsliheie vbs, Hoc dicil, iit rioii-
iMcit.Coiiimorielenim ne securi dcnomine Salyatoris faci.Je-aliciii per Spirilum loquerili interdicauif,
.riegligenler agamtis; ideoque tribus nos propugna- Exsiiriguitur eriim, si.iricipieniisldqtii fervor cootra-
cBiis.munirijdeberej id cst, fidel,".et spei, et chari- diciione sbpilur,. rie.forte non tnlelligentes diciiib
Jatis. Dum eniin ijdes lnanetj .spetn excitat; spes. eo spiritalia, injufiaif! faciaril Spifilui sariclbj «t
aiitem pecessario sollicila est de proroissione,, nec_ pecceiit/perTgnorariiiam; neque aliquerii, ûi quasi
dprniit; charitas atiiera deyqtuiri offert Doroiuo, Ni- Scfipfufas revelef, rion andifi patienier debere,-sed
- jiii eirim adversiiiri.adniiuit charitas. Idcirco epim omnia dicta exarniiia~J'i,el sic judicari," rie fbrle
iiioriuus cst pro liobis-DdmiritisJesus,.elresiirrGxif, graliarri dalam fralfi d_iim.~re_~pjuu_n't~; auctori^repi!-
«t^sjvc vigilemtis/jiiocfeslTi#anjus. siyedoririiaitius,- gnenl. Ortiriiaergo, qiice dicun;tur,pfpban"d~i7riiqnct.
C5S ATtONIS YEIICELLENS.ISEPJSCOPi WO
. eiquidquitl sobrie, 61 bene dictum fuerit, relinen-1A slrum dirigat in perfectione, ut "iiiieger sit spnliut"
diiiji. Quaecuriqueeriim apostoloriuri,ct ipsitis Dti- dalus nobis. Tuuc eiiim integer" esl, si bbiicevitag
lnini diclis congrtiUHt,ea bene dicta liabenda sunl. studeamus, aniniam habentes niundam, etcOrptts
et reiinenda; ab his aulem, quceiiiimica fidei viden- sinequerela.iit totus ItOmosit perfectus, Pblest enim
tur, abstiiiend.um.Solent eriim Spirilus mundi falla- coi-pus mundum esse, et anima inquinari per
eiter quaSi per imilalionehi dicere bona, et iiiter maluin cdgilatiim;; itlcoque Totum in IhOmine
lisccsubindticere prava, ut per hccc, qucebona sunl, ninndum dicit esse debere. Si aiitem mala vita,
accepto ferantur el mala; ul quia unitis spirilus vel cogilatio ititefccdat, rion efit irileger spiri-
dicTaputanlur, hon discernatilur ab invicem, sedper lus, quia deseril hominem peccalis obnoxium. Duro
id, quod licilum est, ~comniendefurillicilum, auclo- eriimdisserilit aniriia, et cOrptis,quatiivis siriesensu
rilate lioniinis, non fallone Virtiitis. Soleiil eiiiril sil. alieni ab illo efflciuiitiir, e"t Teltit perdens:eos
sub apostolorum nomine, etipsius Domirii,etneTanda non eril irileger.spiritus. AdTidc ariimdatur Iioirti-
docere, el adversa. Idetiqiie omniaprobanda monet, ni, ul maneal, et sitquasi captil ejus. Iiiteger ergo
~~nianon possunl eloquia.Domiriiesse diversa. Hinc non erii, quia pefd.il liiembra, dtiro recedit ab eo
esl unde el Joannis apqsloli Epistola :'Nolile, in- liomo, ca agens, qiiceodiCSpiriius sarictiis.
qtlil, omiii spirilui credere , sed probate spiriius,siB" :' Piclelis esi Deiis,/qui vocdvit iios, qui el fqciel.
exBep snnt (I Joait. iv, 1); qiiia si mulla bqna dicat; Eralres, orale pio iiobis. Fidelem Deum dicit in pro-
in aliquo auiem, quod fidei advfersiimest, promat, missis snis, ut sectiri de prsemio recte versenliir. Et
scialur non esse Spiritus saiictus. Niliil enira errc- quia qui recle, jtixla :Evangeliuni,'yIvunt,::faciIepc^.
- ris in saiicle Spiritu peteril reperiri. Sed aut pef terunl
impelrare quce;pqsliilailP, idcirco orare eos
ex.efcitiuni eloquii quicdairispirilalia, qiiffidamvero ;pro-se horlatur. Facile cniiri nifilfi intjpelraut-quoS
carnalia, quia omnis error carni dcptilatur, aut desiderant.
cerle commeiilo quodam aslulice bona fingit, ul.liis Salutaie fralres vinnes in osculosanclo. Sancta
inserat riialct, sietti supra memoravi : quemadmo- oscuia siint in saltitalione Clirisliana ; ccelera carna-
(luiii in Mqntano, el Priscilla, ei Maximillaprophe- lia.suiil, quia quidquid sine Christo fil, carnale est,
tis Cataphrygarum spiriiusmundiimilalioiie quadam aq per hoc mortale. Qui enim auctorcm vitce/cori-
boni slmulavit, ut per multa verisimilia, riec 11011 et lemriit, in morte est. >
yera, .menlireiur sc esse Spirilum sanctuni. Adjuro vos per Dominum, ul legalurEpisloidhwe
. Ipse atilem. Detts pacis sanctificel vos per oinnia omnibus fralribus.. Aslringil eos ul sollicili sint ad
perfectos, ul .integer spiritns vesler,el anima, £t cor- legendam Epislolamcu!i-clisfralri!)iis,titcogno3Cantet
pus sinc querela in advenlu ppmini nostri Jesu Cltri- .C ^ laudes, el adnionitipnes siias,pyr quas fiant peilecli. .
sii serveiur., Detis pacis Christus est. Ail enini : Pa- Gralia Domini hosiri Jesu Ghristi vobiscum.Sic.
cem iiieam ttp vobis, pacem meam relinguq vobis illos in bqnis operibus vull proficere, ul gralia Do-
(Joan. xiv, 27). Quippe cum omhia, qucehabei Pater, mini nosfri Jesu Chrisli maneat in eis iii aflernum.
Filii sinl, sahctificare: nos oplal Aposlolus, ut nos
~
iliustret pietate jclemenfiasua, el omne votuin no- Finii, Deogralias; Amen:
EPISTQLA II AD THESSALONICENSES .(1289).
Qiioniamiii piima Epistola atl TliessaJonicensesD -Gralias qgere debemusDeo seinper de vobis, frq*
data, inter cselera c-liam de adyenlu Domiiii qtise- tres, sicul dignuih est, quoniatri superexcrescilfides
danrscripsil, et: de resurrectione sarictoriim : niuic ->eslra,elmuiliplicaturcliarifas uuiuscujiisquepihnium
aliam scribil adeos, iii.qu.asigniflcat,,licel obscurc, veslruik iri vos inticem. Deo se debilores de Iioruni
r.eqiie-enim- posset aperte scribere, de abolilione profeclu graiiarum actione pfofilenlur. Et ul noV
regni Romaiii, et de Aniichrisii apparehtia, et dain- qualecunque csse debilum oslenderet, sicul dignun
nafioi.ie,et de quoruindam fratrum, ijiqnieludiiie. est, "ail :'Ul" pro fam infinilo dono saiis gfaiide."
.. (GAP.T.)Paulus, el Silvanus, etTimolheus Eccle- gralias referehdas Ded testarenltir. Posl accepicm:
siw. Thessaloiiicensiumin Deo Palre nosiro, el Bo- eiilm primam Epistolam, meliores esse, quam fue-
minoJesu Chrislo. Graiia vobiset pqx a Beo Palfe raritjperstileriiiU ; ila tii|in eo copiosi einbundan
nostro, et BominoJesu Chrislo^ Solemnibus 7verbis tes -yiderenlur,' quod post Domini ci Dei devoiio-
scribitrad eps. Solito enim more serinqnum caput nerii habemris ' mandalum, ul diligauius nos in-
•''"
cqrijinelur Episiolce,:cl.idem ipsi tres snni, quo- vicem. .7
rumiiomine scribilur, sicui ef prima EpislOla, '"lia ui tios ipsi iri oos gloriemuririEcclesiis Peipro
(1289) .Ciijusargumeriluni, et expbsilib acque, ac seu llilitril diaconiesl. Tiluliimaulem, qtti desjdera-
pfiificead Thessalpiiiceriseseosdem. divi:Airibi'o>ii,, lur in coriicc, addenduinjudicavimusv
6S7 EXPOSITIO IX EPIStOLASPALiLl. ~-IN.EPJST. II AD7TIiES3AL. Ctft
palientia vesira, el fide iri omnibus perseculionibus} slii Jesu Chrhti/, Gaudio addit et preces, ulijiiifi
vesiris, el pressiiris,quqs sustinelis iit exemplumjusii devoti sunt,digneluf Deus adjuvare eos, ut perfi-
judiciiDei,.in hoc, uidigni habeamiiii regno Bei,pro ciant .opus,: coeplum ad clarilalem Doiriini npsiri i
qdoet paiimini. Gloriam esse suairi in.liorum cOn- Jesu Chrisli, ut perseyeranli.a,discipulorum ieslimoT ;
versaildiie, .el persecufione ioleranda. leslaiitur, in riium sit magj.striad glofiam. Aiiclorilas ehiiri ina- ,
Uuiluni,ul apud cceteras Ecclesias. exeinpla eorum gislri in discipuloriim est fiducia, cuin se in accepia
proferanliir, ulinillaLioiie ipsorum crescant.in devo- grafia faciunl djgiiiores.'..,...'
lione passionnmpro Chrisio, el ..mereaijttir.conse- 7. (CAP.Ii.) Rogamttsaulemvps, frqlres, per adven-
quiquce promissa sunt sanciis in die jusii judicii Dei, tum Dpiiiininosiri Jesu Chrisli, et iiosliwcon.gr.ega-'
ciijus athore mundum.spemere non.dubiiarunf. lpsce lionis ihipsum, ne facile moveamini a sensuvesiro,
enim pressurae.exeniplastuit futurorum merilorum neque conlurbemini, neque _per spiriium,;neque:pe:r
in his qui paliuniur ad gloriani;in Hlis aulem, verbum, neque per Epistolani,. tapguain a, nobis niis-
• qui p.ersequunlur, ad.perditionem..'; sam, quast ilislet dies fiomiiiLNeq-iisvqsseducai
Siguidem (1290)jusium apud Beunt relribuere eis, ullo mqdo.,/quia,,nisi venerit- defeciio primum, et
qui vos deprimunt; pressuram;. el vobis, qui pressu- reveiaius fueril hoino Ulepeccali, filius perdiiiohis,
ram suslinetis, requiem nobiscumin revelalione Do- 1 qui adversqtur et exlotlUursuper otnne, qubd dicilitr
mirii Jesu de ccelocum angelis virliilis ejus in igne Deus, aul giiod coliiur, ila «"' iii lemplb Bei sedeat
flammw danlis vindictaih in eos, qtii non novernni oslendens seipsum, quasi sit Deiis. Obsecrat eos iie
Beuin; et ineos qui non bbediunt Evangelio Bomini Jeviter et facile.de adveritu quasi iiiimineriii/Do-
noslri Jesu Christi : qui pcenas sohenl in inleriium mini opirtionem recipereni : et lalia dat mandaia,
(clernuma facie Bomini el glorid virlulis ejus. Quo- ul etiamsi per spiritum aliquis velut prppheta fuerit
riiam exemplum justi judicii Dei apparere dicit sive Joctiftis, credi ei.noh debeat; neque si per tracta-
iii. bonos, sive iri. malos, idcirco subsecuttis" ait : liim, aul per eplslolam homirie fbrie aposioltiriim
Siquidem justuro apud Deiini, ul reddal unicuique scriplam, assensum tribueridum.. Soleut eriim tergi-
secundtiin opera sua. Qiiid lamjustum, ut qiii in versatores, iit fallant, sub noroihe clari. alicujijs viii
sceculo bonOl depfimuni, et extorfes faciunl perse- epislolaui fiiigere, ul auciqrilas riominis pqssil
culipnib.iis,. in._futuro. eadem. patiahiur, quae fa- comiiiendafe, quod per ipsuro recipi nojj' possit.
ciunl; illi aulem, ut sint In requie cum caetefis Hoc ideb, iie ipsa periurbaiione, dum incauti inve-
sanclis, qui"de magnarlfibulatione/venieiiiesregnurii... nirehtur, pbssinl sedtici _ad adorandum diabojum,
accipieni "elerhurain advehiu Domijii/de coelo, cum qui idcifcb liaecjaClabit, ul suh Salvaiofis nomine
coeperit venire cum /coslesti exercitu ei mlnislro apparens ac' fallens Sanctqs, Velil se adoi'ari, ut de-
igfte ad dandaih Viiidiclamiri paganos, quiigriorant. cipiaf creiJerites:in: Chrisltini. /Sed tit locuro, aut
DeuniPairem esse Ciirisli Jesu^ el Judaeos, qui di- o.ccasiOriejri. falleiidi, qiiarii se putai habefe, rioli
cenles se Deiun scire, non.creduiit. Eyahgelio Chri-. haheat irijpuderitissimiisSartanas, tempus7et sigiia
sti, quod deditilli Pater Deus, ul ifaderet sefvis advehtus Dortiinidesignavif; quia ntiri pfius veniet
suis? Quos Jomnes prajsenlia Donjini,: et gloria ma- Dbminiis,qham fegni-Roniariidefec.lio.fiat;el apjja-
jeslalis ejus ignis exurel, ut dehifas reddaril poenas reatAiiticljrislus, quiIhierficiet sanclos,.reddila~Ko-
iitleritus in aaiernum, semper seniientes, noh ta- manis: libefiaie,' sub suo Tamen npmirte.: Scieris
men penitus deficientes; ut ipsa ptiena illos quodam- eriim venturum Dorainum ad se comprimendum"',
'
niodo generel seiriper, quo Con.suinahtur. ribmenejus sibi usurpabit, ul.et regrttimejus veriim
Cumveneriiclarificaft insqnctis suis,et mirificari in videalur, et trahat secum qui simul Ctiriietipereanl,
amnibus, qui crediderunt,-quiafidem liabuil iesiimo- ut in sede Domini, in sede sedeat Clirigti^'llpsuiri
nium nosirum super vdsin die illa advehlus Bomini. Deum seasserat, npn Filium Dei. Unde in Eyanê-
Duplicem serisuiri (1291) conlinet. Adveriiet eriim lip ad JudcedaDominusaii fEgp veiiiin hbihinePa-
ptinire malos, et glorilicarehonos. ipseerihri clarus >ylris mei,;etnqrimerec.epistis:/si atius veiieiilin nb-
et riiirabilis yidebilurin eos, qui eredurit exeroplo mine sub,Utum;recipielis.(Jpan.x, 45). Quamobfein
etfidei aposlolqrum, cum fuerint coronati, lestimo- ex cifcuiricisiorie, aut circtimcisum yenife illtiiii.
riiuin reddeiile eis Evarigelioin die Domirii. Sbverus sperandum esl, ut sit Judaeisci/edendi illi, fiducja,.
autem apparebit in iiicredulos, cum aeieriiis poejiis. Ilaque ctirii Thessaloiiicensibijs scribit.;Apbstoliis,
cffiperinlcoarciari. Corona enini discipujoruin nia- docet omries in re liujiiscembdicaulos esse debere.
gisiri esl gloria,_et,veriias ejus increduloruni est Non.meiiiiiiisiis qiiod.me' adliuc. apud vbs rigente
pffina, quia quodprce.dicabalur,.o.oiicrediderunl. liwc dicebaiitur vpbls? El tiuribquid/detirierit, scitis,
ln quo et oramus semper prp: vobii,.ut vos dignos ad lioc, til reveleliirilie in stio iempore. IIq,c:'supbi>
habeqt voccilibnesua Deus itostef, eiitnpleat qmni esse dicil, ut feveletiir ille, qui7arile Doniihuiii
pldcilo boiiiialis, eiopere fidei.ih virlule; ila ui cla- veriturtis eslfut jahisperetiif et DorijiriusVenlufus,
rificeiur npmen Dqinini.nosiri Jesu Cliristi in vobis, quod supra, quasi sub velamine fatus est,' diceris>
ei vosinipso secundumgrqliam Dei el Bomiiii no- ; JVis». prius veneriidefectio;firianiregnx Rbniani.abo-
(1290) "Vulg.habcl, s.i tanieit _rjiiitle7foflesi qui- (i,%$1.) Ve:rbum.:,fbnlinef^^Suppicvihjusex^pp.efitusi..,

'"'"'" ' ""' - -h']
jiem.legendun!. divi Aiiiljfosii. *'r"~;"'"':''/'
8S? ATTOXIS VEUCELLENSISEP-lSCOPl. ..<3;SO
fitioneni siiperiiis intelligehdam nieinOravT;.ulrctim _A, Npsvem dcbemus grulias agere. Peo semper de
defecerit et yericrit "Artfichrislus,, luhc advenius vobis; fraires, ditecli_aDomiiio, qtiia assUiripiiiBeits
Domirii imtninere credattir., a principib ad sulnlem in sanclificalioiiemspirilus, U,
'
Nanimysterium.jam opefalur iniqtiitalis : tuniuni ficleinverilalis, iwquant et vocavil vos per-Evange-
titqni nuiicieiiel,,lcneat,qtiousque de tnedio fial. My- lium noslrum, in ncquisilionem:gloriw Bomini.nostri;
sleriuin iiiiqiiitatis et a Nerone coaptum est. qtii Jesu Ghristii Htic locdprcescienliciDei peisOnal,.qui
zelo idoltiruni, cl, aposfolos ihterfecit, instiganie scii oninium menies ante nativilatem eoruhi. Nec
patre suo: diabolo, iisque ad Dioclelianum, et novis- enim latel illuin qui crediluri sunt." ldcifco hos a
siirie Julianuhi, qui/ artb qiiadam el sublilitate cbe- pjincipio scil fideles fore, qui credentes atigirienluni
ptam peisecutionein implere iidn potuil, qtiia tle- fitlei faciuiit, non delriinenlnm : sanclilicati enim
super concessutij non fuerat. His enim miiiislris per fideni verilaiis Evangelii Eilii Dei, acquiruntur
ulilur Salanas, ul inlerim.stib lurba deorum ad: sead augineiiliim gloricecorpoiis Cliristi, sicul iriiilia
(lucendos liomiries unius Veri Dei manifostationem Episiola ait: Ut crescanl, iriquii, omnia /iri incre-
illudal, quantliu sleieritireghum Rpmarium.IIocest,. menium Dei.(Eplies. jy, 15 ; Cbioss.ii,.$9.)/{_lu\-.
qriod dixifc":Donec deiiiedip ftal. Giinqueeniiii deserlo dialiolp confugiunti ad lidein,
Et-.tiinc'revelabiturille iniquus (Isa. xi, 4),' qiiem G
1 Giiristi, augihentumlaciunl Deo in corpqre Christi,.
Dominus Jesus-.inlei-ficietspirilu oris sui; et deslruei qtii prius feceraui detrimentuni,
iilttminaiione prwsenticestim-, Cujus esi.advenlns se-. I'cque,_frati_.es,siate, et, ienele traditioneSinoslras,
citnduhioperatipnem Saianw in omiiipoteslale;elsi- quas didicislis,sive per verbum,sive per.Epislblamiio-.
gnis, et-prodigiismendacii. Posl defectunl fegiii Ilo- strain. Ul praescieniia Dei maneai in sahileni il-
lnarti appafilurura Ahlichrislum dieit, sictit inemo- lorum, idcircq ih traditioiie Eyangelii staiidtiin, ac
ratiiiii esl. Noyissimoenim tempore sclens diabohis perseyeranthmi njoriet, u.l solliciti sint ne tlesidia et
Wririineresibi inlerituiri, deiiciente atitem regno Ro- olio iofpentes in operibus Dei, non inipleank qqod;
iriano, et ille de coelismilteiur deorsum projectus in coepefunl. Sic enim praescilur credere et posse
tej'farti, sictit dictum est in Apocalypsi Joaiiuis apo- nianere, si. crebra admoniliojie' piilsenlur.
stoli, s/uborhabit sibi. in quo, ct pcr qtiem signa Ipseautem Bominus nosler Jesus Clirisliis,ei Deus.
quasdairivirtulis pcrniissu justi Dei faciens, se.com- Pdter iioster, qui\ di!ex'itnos e.t;dedii co.nsolaiioneiu,
iiiendel:, ut adOret.ur qtiasi sil Deus. Jmitabitur wlernam, el s;:em bpnam ingraiiain, consqlelur corcia
eiihi/i, nt~:sicul Filins Dei d.ivinitatem suam lioino veslra,.el slabiiial in oinni ppere eiverbo bonp. Qt;o-7
iialus vel factus, signis ac virtulibusdemonstiavit, niam Paier,,eiFilius.un.a vjrtus, unaque diyinilaE,
ifa el Satauas in hoiriiiie apparebit, ut viiTutibtis 'LIet scientia (1295) esl; ideo nqn tlubitavitprinuiui
iiiehdacii ostendat se Detiro, sictit supra dicium es(. IJominuiMnoslrum Jesuin Chrislum nominare, de-
B.evelatio vero niyslerii iniquilatis haec est. Cuin inde Deura Palrem noslrnm dignalione ejus, noii
apparuerii Aniichrislus, cbgnoscelur ipse.essequasi verilate naturx : qui iii taa/iuin dilexil nos, ut Fi-
eoruin Detis, quos pritis nulu, ejus, ul deos coluii liuni suum daret pfo i.tobis, Deuiii, pro hqmiiiibus,
viilgtis, quorum sil ipse primus, aut suminus, qiiod pro servis Dominum, pro adoplivis Filium verum,
signorum.virlulibus faciet c.redibile. l,deo mendacii ut i;iors ejus vita nostra sit, et resurreciio ejtis,
pbrtenia dixit, q.iia hoc se vult crediper signa, quod juslificalio noslra, secundus adventtis. ejus requics,
non esl„ iil decipiat quos circumveniurus est, Quod yitceTjoslfae ei gioria in aalefnuiii, ut isla spes
saiictis itieo prcedictuni est, ul scianl qiiid caveant. eonsolatio sit pracseniium pressurarum, per quam,
In pmni fallacia iniqnitatis liis qtiipereiint,pi;o eo . fundati bonis operibus crescerenf, el doctri.iia.
quoddileciionem verilalis rwn suscepertintdd hoc,. ut (CAP.III.) Qupd leliquum est, fraires, orale prs
sulvi.fiereiu. His dicit faljaciani iniquifalis prodi- npbis, ul verbtitn Domini currat, et clarificelur, sicut.
gioriim ejtts proftcere, qnl periluri, siinl. Quia enim el apud vos, et libereniur ab. iniquis et hequam ho.-.
veritaiem spreveruiil,. per quam salyari pdleranl,, minibus. Non enim omnium est fides. Ut digneliir-
aposlolis pr.aeiliccintibiis,tradili sunl tliabolo. No- ^v Deus/doclrinain suam inlaligabili cursu dirigere, ct
leiites enim salvari, deserunlur a Deo.. irahsfuiidere per os Apostoli sui iu aures audien-
Et idcirco mil.tit illis Deus operalioiiem.errorisin ti.um, eL ut compesceret, et sedaret malorum ho-
hoc, ut ciedani mendacio, quatenusjudicentur otnnes, niinum sediliones, qui diffidunl verliali, el ioquentii.
qui iiori crediderunl veriiati, sed cqnsenseruntiniqui- fidticia,crescerel Aposlqlo ad ejus fruclura, el ad
tati. Operalio erroris est falsis lidem commillere, ui conyefsion.emmultonim.
qui clarilaieiii iiiminis diem esse ednsentire iipliie- Fidelis aulem Deus, qin slabiliel vos.el:custodie'
1'uiil, ptitenl tenebras diem dici debere, ul possint a iiialo.. Quqniam Dcus/fidelibusct bonaevlice auxi-
propensiori delicfo rei faeii sine conlradiclione litim suuin non defqlurum in necessilate prpmisii,
daiiinari, yerilalis inimici, factores (1292;) autenj ad confirmalionem illofum ; I.ii.aulem lani in fide
jriiquitalis. quam iii operecetnuli eranlbonoruni, idcirco lidelem,"
"-" (1292) Fautoreslegituf in impressis divi Ambrosii scienlia legllur stibslanlifi, forte esseiitia Icgen.diini
espositionibus.. erit i.n-cqd. . 7.7.
/ZX1^93) -In opcribus divi Ambrqs. impressis loco
ft-il- EXPOSiTIttlN EPISTOLAS PAUEI, — lÊPJST. II7AD TJJESSAL, '": f>M::
Deum dieit in-proiiiissis ejus,quia prqvidetilia ejtts A _ Saloriioii: Raro, ihqtiii, ihferespetlem ad amicuii)
essel cirea eos_ -_'.' ne saturatus lui 6deril-ie.-~(-Pro»..xx'V-,'^j):.i.Qui-.
_~ '", ' tiiuro;
Goiifidiniusautem in Dbiriihode vobiis,quodea;qiiw; enlhi frequenter ad alienariimeiisam ceri:v;ehit,oiio .
_prw_cipimus,.eifacilis,el fqcieiis. Proptei' quod/nie- dfeditiis'aduieiur Tiecesse esi paseenti.sej cum reii-
feri illos, ul Dei defehsiOne iii.tos pfcestarl confi- gio iioslfaad libeftateirilidnJiries adypeet. Idgoque;
deret.jdcircoca, quce illis praecipiebat in nomine si quis, inquit, mahducare spernit, cesset a labnre,
DoiijiiilTieriablllis, etfiitura esse.non dubitaliat. fil qiiia riullus sine cibcTpdlest vivere, det eperani-
. Bominusautem dirigat cofda vestm iii; dileciiohe- Taborflridi, ut aibitriP suo yivehs,:Deura possit lia-
Dei el exspectalibneClirisli:,,Eocilljs. exoptatraTfetij s'berepfopiliufn. • _"", . :- , ./' .
quod rion ambigit pos.se praestari, ut in Dei chari- Audivimus eiiim qnosdam ambulare iitler vos in-
liite cor eprura proficeiet ad exspectandtifn adveii- "ienip-erqnier; niliil operaiues, sed.cuftose qgeriies.Qui
lnni Dcmini,_ut>ctindemhaio (1.281.)sceculq desiiie- oliosi esse d.esiderant, id agiint, quaienus oc.casio '
. feiiff adventus ejiis qui sccculimivicit...' : / '*/- " nasc!iliir,.qiia.introiLflii)SuumTlesiiierabilem"faciant
'
."; Deiiunliamus autehi vobts,.'firitres, itinOiiiiiieBo- dd]nibus-iliviLi)m,s'rihibuiari'ies,ei;*piiiionesv.erbo-
mini nostii Jesu Christi seceinefevbs db bmni ffa- ruin:stib"tiJilei"coTligtihl.,sbientes-cpiid de-.qupyejiiit-
B
ife ihlemperqrilerainbulanie^.et Iionsec-tindnihtrtidii audife,. iit. Jtbeiitef et •requisiti pascaiitufjy.Quqd-
tipnhn, qiianiacceperunt a ripiiis..Quohiarii •iri-'/omri'i.'faetuni7valde tibliorfet a diseiplina-.Dpmiriiea.llo-
plebe non Oriines/dbediehtes suiit vefbo: "doijlfih.SJ- rtiiil ehlih'veivterDensest, qtii ToJda curavrieccs.sa-i'
iiou legis, sed suiirn placitum el consilitim seqireu- fiii provideiit;:..- ;:.'" : ~ ". /.;;.__': - , :; . ..:;._-.-
les, prqpter Iiocdeciiiiaridum ab liis pfaeciplt, 'tii.7 •'•His'iiiiluf iiujtiimbdi dbnuiitiitiiius, el.exitoftamur.';'
cpgtioscarilsemetipsds errafe. 7 iii''."DqnifnpJ:es-i"C/iristo, ut:cum. quiete bperantes;-
Ipsi enim sciiis quemqdriioiium...debedlis hriiiaxi suutifpaneih hitiridiicent-.JU-Ffeiifaciliussuadeat,..iii-;
rids ; qiiia tioti ititemperaniefvixiihtisiniefvps, neqne "terprisilo-rtOniine-Doniihi^
'
gralis paiiein edimtis d quoquatri^ sed iii.labdie.-ei; utobatidiaht quid:-eis slt utMew-.--/.;-.'" . ;7.,,
faligaiione, nocte, dieqiiePperahles qd hpc;he grqvcs '/Vos:"dutein;:.fiaires; notiie-deficere betKfaciendo..
esseinus ciiiquam ~vesirurii,_nori qtiid ribri habuerimtis Qiioilsi quis hoh pbduditvsfhoiibsiropeiiEpislolami.
pblestaiem, sid ul nosmelipsosforindiridqfemus vobis iiuiic tiottiie',el. iloiiie' fium''e6-êrs'ttn;-ut:^revefentiq:
dd imiiaiidumnos, Non illqsTgnarOsdicitriperis et - confiiridqiur,'N6n;velutihimrcuiriexistw Sedmor,
iabofis sui, quem sedtilb.exiiu 'tip.erai.atur, ne piiiie iiete; cohsiiiis; ~ul ffglrein,- Pfoptef quod stiperiiis
ihdigeret alieiio, ut exeriJplumdarel eis adlmitati- "unu!«iqiieiiiquesuutti -paiieih, irianducare- pfiBCcpit,
.dtirfrilluiii. Neqiieeriiiji ieprehenslbile essei, si pa- - -iie fprte quidarii illhfum cccasidneni.parGitatis . et
'riejhab liis.afeciperetari7eorporisciirani, qui ahimjs , iHhuiisanitaTis'Cap.lfl.renl,,idee:rstafimsubjecif;;:,;I/i)s '
TJItirum es"cam7spifiLaIerri praebebat,quae' etlani cof- •::_KMtenli 7
Tnquit^ ffaifres, ;zo/t£ex/e/atfsro.rJA^Jie/ffcfeutijs
pbfi imirioiTalilateni /cum gloria prpburafet. Tuiie -. (Gd/i vi; "9)..Kiqueretiim- iirreprehensidnem veiiit,,
"eleniiti exefta /pqtesL/esse Iiberiasv-si semelipsiini. 'rul Ijiimaiitis iri Targieiido estf-sed liic,'qui=cuni'
/qtiis yeritris.:cahs,a7?.utpecuniaenulii: sulijiciaf, s/uti po~3slt:IaJ)prehi;ferfe,;dfioyuii'"yiiam,agere/:Qneiiis/i
parie coiiTehtus; niaxiiiie,/qtiod ad iauderii iriagis -Epistdlae auCtofitas~non «orrigit.-notandum liuoc,..
'pfofielt, si cuiri.liCeat, bl S/ilstimendi/pqtesfas, con- . "neccbriveisatidiimCum co'pracipii, til cPirfusus:qui
tineal. Hic lalis prddesse potest atidieritibtis se.. •"ailj^ oriJiiibus'eyitaiiir,subjiceretsepraecepiisrApOSloIi.
'Reyereiilia.iii eniiri IiabebuTit figpris liiijus, eteii, Qtiod tameri>siiie'irachnilia et cphtu.nieliayuJt fieriV
qtiae ab" hec.
" " niariilariiur,,
' prcfilermutiVripn' 'pbib- ul patiftnter decjinfelurcib eo; itatameni: ut-si. res
i'un"t." , . '"' ""''"' ailulerit -Ioqui oitrn eo, moiieiiduni illuiri,ut paliar-
: 7. '/
Nain ciirii essemus apuci vos, hbcpfmcipiebafnMs ";liir secorripi, nec-ultraprceGep/la:Apostpli;ccnteiri-
vpbis, qubd_siquis tionvxdl operaf/,,nec'maiidtieit. . rienda rfainlliariiatcm quoque./tgndiu curij- eo non
Npri solum vefbis dqcebaf,. sed 'liofialiaiuf etiactis.. haberei-quahdihfdbaudiens;fiat.>, Nam si ad irachn-
Tdqnei enim magistri est/si ea, quae vefbis doeea'1,--diairi cohiuiheiiis lacessilur^r^pejor fiei, lncilalur
qpefihuS expleat. furic eleiiirii addiscenies vei'a enitn: ad coiiteiilioriein, et iriciplel erratunj_-suum.
esse sciiint qiia: atidiuiitv si iiegligi illa 'ritjii"videriiit, velle. rdefendere; possit aulem erubescere eriiendare
a dqctore. Qiianivis'enihi "maiiifesie \~era esse 'ndn sCj.riequod prius excusabat, postea Tateri videa-
- - •-> - "
' igiioienfur quae-docerilii.f si
pfahieil riegligicosperinl ttir." /•-'; "; . "."."
a "magislio. dimclleprdAciu.nl audieritibiis.. Magif ; Ipse dufemDetis paeis delvobis pacem•seinper ,in •
"
' enitri opera suaclent,'.quaro verba. Quampbreiii ma? omni loco:Dpminusxum.oin)iibm:vobissemper,,Qno~\
gis; prcehiiis reiriunefandi suiu, qul,; negligeiitibus 'sutim;e$t~,> bono voip illos prpseqiiilur qtiasi. charis-
liiagislrls, de solis'verJiis proficitiiit, tarii iri bpere, simos filios, oplans semper cum.eis pacein haljefe,
quam inserisu.;Forma enim erai hisquiinediocfis, .qu~e'-esldux ad vilam. celernam. Cum hisertim Dq--;
vel tenuis erant subsiahtlce'in plebe,-ui discerent 'iriiiiiis/seessepfoniisil, quiTuefiriipacifici. 7; -....
qlialenus liberlateni siiam711011 ainiftereiit. IIn<!e-'ei -"• 'Jpsti/satniatio.meaniahuPmUiqiidd signuins.
(I294)-.Co^mj)/e.liaberil'iriiprcssi,eod.-.
633' ATTO-NISVt/RCCLLE-SSIS: EPISCOPI/ , 664
tu omtii episibla.; iia scribb. Propler inierpolatores A Gralia Dcmini noslri Jesu Chrisli ctim omnibus.
ct adulteraiorcs scriplu.ranim seinper semami.sua Uaec saliilalip nianti Apostoli cohscfipla esl, qua
an ojiirii epistola stia- saluiatipneni stibdesciibere •.;"SfaliamDriminj.uoslii Jesu Ghrisii.optal esse euni:
tcsiatur, ut srib utiniine ejus Episteia accepto. ferri- 2is.Ameri..
Tioi)possil, qucenori fiLeritinanueius_Subscripia.. ; Fiiiis Epistoiw secundwad Tliessatbnitensesi
EPISTOLA I AD TIMOTHEUM vm;-
: A.RGUMENTUM;• rentur ad haic coleiida, quce carrialjter data ifuefaru,

Timothciis Dliusfuit mulieris.JudaecefuJelis,palre -.Quid enini opus est,. gcnerailoifum, quas conslai
Gf&co, cujus"eausa parvulus circumci.li non potuil. esse inlinilas per liaducein, facere meiilioiiein; et.
Qtiisiuiiio matriS sucesacras litlcras didicit, qtiibus quitl, et quaienus faclutii esi suh unoquoque/eoriuii,
opefaniTlans Bonanisibi vitam insliliiii. Hunc Apo- el npn polius compendio per fidein saliiiem quae-
stolus ctim voiiiisset assumeie, seiens idoneum fore rere? Inde enitn .qu;esliones oritinLur,;cuin qiiid,
dispensaloreni evangelicteverilalis, causa Judaeorum elqtianiio, et quomocio,et quareTa.cUim.esi,tracfar-
/-Compulsusestcircuiriciderceuihj/instaiilibns eis. ul lur: quce res impetlil saluleia.
'ijui hiatre Jtidccanaius essel, incircuiiicisus assumi Finis aulem prwcepti esl chariias de cprde piirci_.
iion deberel ad Jiiagisierium propler tesliinoniumi el conscieniia bona', ei fide non simulata • a qitibus:
generis. Iluric ergo jam creaiurii episcppum instniil qiiidainerranles cphversisitnl in vaniloqiiiiiin,'vpieu-,
per Epislolam quomodo deberei Ecclcsiaui ordinare. - tes esse legis dociores, non inlelligcnies, neque qtice
(CAP.I.) Pauhts ApostolusClirisli Jesu secunduiri dicunl; nequede quibits.affirmanl. Qtioniamoaiulmu
ihiperiuinDei Salviiloris noslri Jesu Chfisli speiiiidr uiajor est charilas, lianc fiiiem esse dixil, itl esl,
slrw. Tiiiibtliepqcrmanofitio in fide.,gra!ia, miseriJ ]ierfecli6rtis, coiisuiniiiaiioiiem oiiiiiiiiin prcecepto-
eordiq; paxaPeo Paire et ClirisioJesuDomirio no^; ruiii, si lanien ex cortle puro sil et hbna, conscien-
stro. Patris, cl Filii jmperio Aposloliim se facium tia. Vera enim cliariiitsnon pbtesl nialajn vitam
osleiidil. ut jn Dco Paire saiulein, el Chrislo Filiti liabere, ijec simiilaiam fiileni., iu ijiiibus onujis Jex
e/ussperii picedicitrel, ulqiiia hemo uegat salutein irtipleiur, et prophelce. Qiu.dam tiulem Jiidceorurii:
esse in-Dee, nec •quisquaiiidiiwTarel spem esse in myslerium legis ignorantes, et proplietaruin, quia
Ghrislo Jesii,:qu6ni a mortuis exciiatum, exenipluui tsque adChrislum servanda suiit tradiia, erravc-
'
liiijus spei dedisse cogiioscerel, Hoc modo sciibit ruiit, prffidicaldChristo, ei legcm facioriiiii in iieo-
yiii-qtlieo,-til seeufus esset desua tirdjifatione, quia irienjis, el circiiincisioiie, et escis discefneiidis sef-
In.perio Palris, el Filii elcelus csl ad docendum. yari debeie, Idcirco in yaniloquiuin dicil eos esse
Queni vcriim Filiuni appellal, sed ift (ide,:sicul dicil conv.ersos, quia volebanl docere qu~eignorabant.
ad CoiinlhiPS : in Chrisio enim Jesti,. inqiiil, per Scimus aulenl quia bona esl lex, si quis eq legilime
Evuhgeliumego vosgenni (I Cor, iv",15). Haccvera utalur: certtiin hubens lioc, guod justo lex tion est
,el firiria geiief-alieesl;quce nescil occasuin., nescil posiia ; injusiis vero el inobsequeniibus,,.iinpiis el'
"iiicrbps, cl pesliltthtiain, et qua; igneral..fanieiu -et peccatoribiis, scelestis et prpfanis, parricidis el nia-
siiim'. Ditit auleni in regnp Dei nullius egere,-quia iricidis et fornicaloribus, homicidis, niasculoriim
fulura esi duno Dei iriiiiiqrtalilas gloriosa in regno concubitoribus,plagiqriis, niendacibus, perjuris, et.
Dei el Christt, qudruiii graiiarii, et rijisericcrdiam, - si guid aliud sanw doclrinw qdversalur, qua>est se-
'ci piiccinexoptal cuni istoinaiiere; / pundutnEiiaiigeliuin.glorim beaii Dei, qubd crediium
- Sicui rogavi le subremanereEphesi,.,cum irem in esl iiiilii, Bontimesse legem, qua; per
Moysendata
Idacedonium, ttt denuniies.quibusdam ne aliler do- esl, non uegat; ita tamen,-tit sensus ejus scialur,
c*ant, neVeirilendaitl ftibniis; el geneatqgiisinfiniits, U
j etquoriiodo dala esl, accipialm'. Hic eiiiiriscil Ie-
quw qumslidhesprwsiarii; magis quam wdificationem gem, ef qua causa dala sil, qui prasdicaloChrislo
' Dei, quw esl in ftde. Filius a Patre rogari lion debuit, deserit illam ex parle, qua Iex facldfum
appellatur;
-sed proptcr charitalis-affectum, el ut _iIliformam ; circa dileclionem auiem Dei ulaiur ea, asserens,' el
Juimilittifisosteiidereti dhsecrat episcopus cOepisc.o--_afflrmaiis quae a Salvatore dicta. siuil, a legect
/'•ptim suuiri, iier paterelur Judaeos>ali lef .populum, rpfophetis. llic enim legitinie ulilurlese,qui"polest
quara ab Aposlolo tradebatur,, docere, ne oblecla- idiscemere ea, quse ad leinpus data snn.t, /ahliis
' reniiir
fabulis, quus riarrarecoiisueli suijl Judaeide qucc perpetua sunt; et quccad Christi pertineht sa-
suarurii ofiginuni de Abraham, et Isaac, . rcrauientum, servari jarii in.fulai~u.innon qpoflere,
*geueraliorie
et caueris patriarchis ; ct.de circumcisione, et. liis, quasi venlurus credatur qul jaijJ venlt. Si efgo
quie postea tradila sunt a Moyse. ne/ circumveni- ohiiiia locis suis accipianlur, boiia sunf; si ffua
(1205) Hujus Episloke, ul el duaruni supcrioruiti arguiuciituni el CxpositioTIilariidiaconi est,
C§5 --. . EXPOSITIO INEPJSTOLAS PAIJLI. — IN.EPIST, TAD TIMOTHEUM; ,6S67
iriiiius, niala erunl asserenli pcrveTSe. Peccareest A-, inuni (1297) graiiarum:aclione suseipiat„Detirij au-,
einirt unaqtiaequeniinime loeis sitis exponefe. Prae- ctqferii iiiijus, pr-efeiehs,; ei epUaudajisTn.Clifistp?/
Tefea quia justis lege noridpus esE, id est, his qui, Qtii ut. 'libminem peccatis abluerel, decqelesiil-us
acceptai remlssione peccatorum, justificati sunt; ne ad tefrena/descendens, carnem peccati accepit,;ter-;
jam vlvtiiii sub lege, a qtia; libefali stirtt dond Dei fenis "seadmiscuit, ut eum ccelesfemeffleeret. mofi,
pef iiderii Clirisfi, ut de/ccetero,servata lege nalurae, se passus esf, lit illurii morle erutum pciradiso retK
qiiH-.Creaioris cogihiibiiera feceplt, et nori peccari deret jmnidftaleiri. Quis haechenefleia nori in irifi-
Iiorlaiur; judicii dietii exspectehl, iri qiiojusli re- "nitumesiollat, qtice Deus prassLitithomiiii, Domi-
iifunjjrandi suiitr/cusiodieiiles Jegem/ riaturalein, nus servb, Cpndilor creafurae : ut plus adliuc esset
quam si humanum genus ducehj habuisset, lex iri iri Jjerieficiis Lhnianis,: quam; cum, fecit qucenon.
liitsris; pei"iloys'n ditta noii fnissel. Sed quia cori- eraHt, posteaquam Tecit? Elenim derejicfus ab liis,
temptui ducta esl, quasi hullius esset aucloritalis, et isoiilemplus, fet Contumeliis appelilus_' aildil ad
-
Seripiufa.firmata est, uisciretuf quod sefyatida esset, beiieficia nqn requisilus, iil; graiiOr essel, el plus
«t propler ienipus praesaris, el" quja reqiiisilui'us' Pfaeferendus dum reparat qiiam cum iecit, ut qslen-
esi in ftilufiira qui illam firinavit, a quibus neglecla, deret tinunj se esse, qui licec omnia possit. Igilur,
ei aquibUs servain esl. Ilaque non soluro propler I!? sic Chrisius pr-esidimh: ttilit jioniini, uf purilaleni
malos acliis et vitia cofporis legeiii daiani dicit, stiam pon yiqlaret, riec./amiltefel potestalem'; Hp-
sed propier perlldiani, qua spefnebanl Crealorem, niinem eliim nasci se v.oluit,pro certo habetis.carnis
uibene vivere addisceferit et 'jgrafias agerent Cun- contactu se.iriinime vioiari, Conversalionl liunia-'
~
ditori;: ""' 7/ ,.-.' nae se miscuit, scienspeccatis se corfumpi non
Ei graiias ago ei, qui mecorifortavil iif ChristoJesu posse. Oceidi se -passiis.est,'. iion nescius mqiiem
Domliio nosiio, quod fidetem me exisiimavil, ponens sJbidqmlnari nonposse, sed eam sua opprimere po-
ih minislefium, qtii prius efam biasphemus, el perse- tesiate.JHaec ergo gessit, ut omnia se posse docereT,
eittor.ei coi-luineliosiis; sedmisericordiam conseculus IlumllitaS ehim. isia hoii ad diiiiijiutioriem ejus
.sum, qtiia igiiorans feci iibnduiiicredeHS.Stiperqbun- proflcit, sed 'ad gloriam, et hoii/sqlum ejus.Vertim
davii dittem gmtia Domini-nostri cuni ficle et dile- . eliam in ipsum credeiuium. Dignilas7est eiiim ser-
ciione, qum esl inChiistbJesu. Propler quod omnis vum esse. polenlis. Cum an_ieAposioliim frtulti uti-
iiscredulus safirmilalem '.apimi patiiuf, constricius que credidissenl Judseorum ex his, qui Dominum
.barriaii.ratiohe ne credat spiritali; idcirco Chrislo ips«ni occiderunl, Apostolus tamen, ut se humiliet,
se £raiias dicit agere, qiiia appafeniia majeslatis adhuc dolens de sua incredulitate, primum se om-'
sii-jftimljecilliLaiem.mentis e]us robtiravit; quia im- t -*nium pcccaniium vocat. Quoniam enim prce cceteris
ppssibile pulabat esse qiiod de Domini poteslate, et sacramento se imbnil Salvatoris, propius ad cogr.o-
gemina ."naliviiale,et resurfer.lione, et spe prcedica- sccndam magnificeniiam ejus accedens, accusat
jjaiur. Couflrmatusaulem talis visus est, qui dighus se magis, qui tanlum honi larde agnovit, nec nllro,
esset acposset dispens.alof esse sacramenti Domi- sed misericordia ejus praevenlus, ut ipse leslis esset
iiici, ut ea vera per legem: firmaret, quce prius divinitalis ejus, quem prius ul hominem morluum
ainore legis ineredibijia |udicabat, el in persecufio- cesiimabat. Uaec accnsatio ejus esl, laus veio Sal-
riibasgauderet, quas prius quasi juste credetitibus valoris qui ad exemplum caeteroriim credentiiim
inferebatrdojens qtiia fecerat, Jajlus quia paliebatur. persequentem se vocavit adgratiatn, ut perpatien-
:f anlarii eriihi spem didicerat in eo, quera arite he- liam suam, niagnanimilalem in eo oslcuderet caele-
gabatjiit plus gauderet in pafiendo, quampiius ris, qui inimico liira bcnevolus exslilil, qualis esset
exsultayerat in persequendp. Non enim malilla lioc fulurus ad se decurrentibus
agebat, sed.erfore, cui Tacile potest, curo resipi- Regi autem smcitlorum immortali, invisibiti, soti
scit (1296), ignqsci. Qrii aiitem scit vera esse quae Deo lionor et gtoria in swcula swculorum. HCPCad
uegat, hic non errore Iioc agit, sedhjalevqlehtia. 0 Dei Palris personam perlinenl, quem iminorlalem
Htijus insanahile yulnus 4st. Invidia enimcompelli- ideo solum, et invisibileni appellat, quia omnis im-
lur falsum appellare quod scit verum. inorlalitas ab ipso esl, ul ipsi soh raagis compcla*.
Euhianus sermp, el omili acceptiqiiedignus, qttia inverilale, quia quisque inimorlalis esl, nnn a se
Ciiristiis Jesus venit in: hunc mundtim peccdtores Iianc habet, sed ab illo. Simili modo el in Evangc-
salvonfacere, quorum pritrius ego stitn. Sed ideo mi- . lio legilur, diccnle Domino : Quia nemo est, inquil,
sericordiam conseculus sum, ul in me ostenderet bonus, nisi unus Deus (Marc. x, 18). El ilerum
Clirisius Jesus oinnein nqgnanimilaiem, et palien- ipse dicit : Bonus hotno de bono thesattro profeit
liani, ad exempluiii eoriim qui credituri suht illi in bona (Matlh. xu, 55)..Kemo lamen, nisi unus Deus,
vtlam wterntim. Quid lam gralumi taniqtie jucun- bonus est, quia ipse fons bonilatis est, ex quo cae-
, dttiri,..quam peccatpfibus indiilgeii.tiatn praedicarc ? teri polanlur, ut boni sinl. Ipseesl el.invisibilis so-
/Qujs eiiirn sirie peccatoresi, ittIibc iiiurihs rion com- lus Deus, quia nulli unquam visus est. Omnia enim
• (I-296)"Emendatumiegitur.fn Ambfosiasiri Operir (1297) In imprcssis divi Ambrosii Opeiibus non

bus.Tn marg. iia ; pofui?,ritinresipitit,; /;./;'. cum omni.
''637- ..'--.'•' - ATTOMIS'VERCELEENSISEPISCOPI" - _:"'. jsfjg'
agit per Filitim, quem idcirep visuin dicimus^ utjs\ slica esl tradila. :a .magistrp geiiiium, qiia'utuiitur
Ticet aliLef quamesl, appa'riiisse-(:t29.8)laineh illiini sacerd/otes npstn.ut proqmiiibussupplicehl, tlepre/
significemus. Ilortorificentiani ergb, etglbriam i)'c'o. .'cantes.pro regjbus hujus sacculi., ut suljjeeias lla- -
Palfi in vefUate pfontintiat, ciijus pielate ac prti- Tieani genies ,. ut m pace posllf:, in li-anquiiliiaie -
vitlenlia Chfistus liheravit peccatcres ex morte. jiienlis, el quiete Donrino noslfo servirb possiinus..
Iiocprcecepitiih coirimeiidolibi, fili Tiiiiolhee; se- Oranies etiarii prb /his,, quibus subiimis pblestas esi;
"cuhdum pfwcedehles snper teprbpheilqs, ul inililesin credila, uf iii justiiia, et verilale-gulieni/ent- re.m-
Uiis bbntini ihiiilitim , 'habens fidemj "el boiiam con- publicam, suppeijitariie+refuro abiiiidantia, jit araola
"spieniiain, quam quidairirepetleiiies, circa fidem nciu- /peffufbatitine steditibrils,, succedat Japirtia. Pahft
'fiiigdvefiirit,cx guibus est Hijmeiimiis, ei Alexaiider, euim .confirmat cor,/ el vinum lcvfificaiiiibiitem-
quos iradidi- Salanw, uldlscaiii iioh. blasphemare. (Psal. ciii, ii). Posfui.iiites verri pro his, qiti liine-
Poslquarii /Dei Palris, el Cliiisli Filii'ej.us, qirie ei cessitate varia.sunt./rit ertiii, et liberaiiDeuni col-
qtianla beriefieia. sint cifca pceeaftifes lioniifies, Tauderit incolumitatis auctoreni. Refereriles qiioque
memdravit; qui cmit esseiii piiiiieiidi,: iieri. sOliiisi, gfatiairum actiories pro his /quaeriobis / quptidie Bei
igiioyit eis,"sed et jiistiricavit, et in tilios sibi adop- provitlentia prcestantur ad yilam.iil ]"nliis "omiiibus.
Ta.vil, qtio ordirie popufum (liscipliria °.ccles'iasfiea,jj] i>aler epilautletiir.Detis.ex quo.suiit.oinnia.et Filius,,
iriibuei-eiTiri snl.vjecLis osleiulil, cpmiiipnens, ul nJc^ ' 'ejus, per quem!;Sunt brania. Ijt sopiiis/otniiibus,-
riier .eleciidriis"suae sanelus.Tiriieiijeus id, a'd qiio;l quae huic imperib iniesta/et inimica srinl,;in affeciu.
desfirtaius"esi, iiripleat.-Praedeslliiatus esl etiim, pietatis, ei casliiaiis Deo servire possiinus..Periur-:'
quahdO ad hoc ab' Ajiostolb assuropiiis "esl,'nt of- I,atio eiiim , et caplivitas nec pietatein servat, nec
dinaretuf, digniis judicalus fuluriis episcopiiS:,Lil castitatem. rUnde eniiii piiis, qiii ntiuus esl? Et unde
iinplerfctriiililiaiii evaiigelicam in fiile el piira cou- casiiias,. ubi polesiatis suceaoii esi?: Di-ei-go Iicec
scierilia. Qiii eiiirii lideliier docei,;;.;noiipbtesiiiialan:. sepvari pdssiril, -jtiies/iiecessafia esl, uiplaciia/Deo,
iiabere cOrisclehiTaiii"; Tiisic oiiiTu fijleili 'exhibet /feddciniur qbsequia, qui dnriies ljdmiiies salvos:vult
praedicatipril, si se abstifieat a' coriifariis omnibifs,. . fieri, ei ccgndscere vefiLalem. Bmc,, Inqtii!, v;ta
quia exemplo bpriPrum operum 'niuIjo.Slacessil ad ceiernq/ut cogiioscrintle sbluin ei iieruih Bcum, 'el
erudeliialem , fidetiles tie spe piceiiicaiionis. Nam quem misisii, Jesitm, Chrisium (Jban. xyu. 5). Si,
fidem spernil, procul tlubio nialce esl conscien- Deus utique,. qui oiiiriipofens dicitiir,.Oiiuies liomi--
' qui
iiae. Atil enim IiypoerUa pfcedicalor, -atil. apeflus. ries salvos vult fieri, ctir non impletuf.ejus voltih-
JiJasphemus, sicuf eranf Hymenaeus/,.et Aiexander,_, las?;..Sedin pmhi/Ibctiliorie sensus el cpridiiio latet,..'
qui deffirentes fidem naufragi facii sunt,,, Td esit. C j Piitiedicit Pelrus/apbstblus (II; Peir._,i, 20)/: Qihnis*
nutii yeiTtate, ctut privaii yita. Qitid est enini veri- scripiura indiyet.iiiierpretalione(i 3(j'0).yailieuim Deiis:
tas, nisi viia? Qubs tradidisse se dicil Satanae , ut oinnes.salvos fierij.sed si acceclaiilail eiihiVNflheiiiiijI
eifiundafentur (1299) causa lilaspii.emiae".Tradifio rSic yult, ut iiolenies salvenltir, sed yiilt iilds salvaii,
aiiiem haec est, qtiia cbmmottis Appsioliis blasplie- si el ipsi velint. Kairi titique qui legem onuiibiis-
iKiis eoriit» senlenliani proiulilln eOs, Diabolus ati- /dedil, nullurti excepit-a salufe. Nimqiiid;nbh r.Jedi--
tem, qui ad hoc paratus est, ul ayersos a Deo ac- ctis idclrco proponit ih pubiicO, ul dmhes ~seesten--
cipiat :in pofesiaieiii, auciita senteufia, cofripil eos, ' dal yelle salyafe,fsivlamei. ab ~egris'requlfatrtf ? IVtin;
"til intelligerent liac causa se poenis adstriiigi, q'iiia estenirii vera salusy gi Tioleiiii irijjuaiujviriec gaii^.
blasphemaverani. Hinc esl, qupd in Evaugelie di- ' dere piiteslin percepla Salute, qtii invitus, si tamen,
cium esl inter ccelera : Jam noli peccare, iiequid tibi petest fieri, accipit/ niediciiiam, ul rien (licarii qtiia.
delerius coniingat (Joatt. v, li). Oslendens caiisa iiiedicinae eJFectuirihabere"ijon pdtest, nisi ad iilani
peccati aliquandc infirmifales irifefri cdrpdrlbus. a3ger ariimum commodaverit. Quia Iiaeq mediciha
Et quia minlsiro' diabold fiuirt, dedaravil Ddmiiftis, "npnesl cbrporalis, sed "spiritalis, quce rifequedtibiis.
diceris inier mulla-'i IIwc duleiii etiirisit filid Abrahw,; proficit, Tjeque itividis. Ficles eiiim "est, qrise/datsa-:
flitam qlligdverai Saidnas-decem ei/ocW' dnhis/tion iDTuleni,' quam riisi' nieris tbta 'suscepefit yolunlatej
.ppofluii sdlvi a vinculo die Sabbali?'(Luc. xni, 16-J iiort soltim riiiill pfoderil, sed "eiObefil./Fidei etc--
(CAP._U..)"Exlibf!areerijo prihvuiA bmhiuni fieri nliii gralia hanc habet pbteslalem , ut'devolis sibi.
deprecaliohes,' oratiohes, postuldtiones , gratiafum divlhaiii infundai niedelam, indevtitis verd confefat
'
qciiqnespfo libminibtis,pro rcgibus, el pro pmnibus -morbum, per qtiem tditis homo intefeat.'-"-:..
(jiii iii subiimiofi loco -posili suiit; ui placituih, et '' Unuseiiiiw Detis, lintis niedialbr Dei el lioiiiiriuiii;..
quieldm viiatii degdinus In omnipietqk; et easlitate. lioriioCltristWsJesus.Pei, el ChrislT unam significal
JIoc ehim bontim est,:ei:accepltiiii'coram -Sdlvatore "ressevdluiitalem in salvaridis honiinibus : utide Deum,
iiosiro Deo,"qidoriihes fioiniiies vtili salvos fieri, et 'Pairem, qiiia abipsb csl oriinls auciqfilas,, un,tim
fn agniiionem veritalis vehire: 'Ha3Cregula ecclesia- esse Tatelur, ei untimriiedialbrem Dei^ etliomirium,
(1298) Iia eliam in impresso a Maurinis Amhro-. (1299) In Ambrosiasl. emendareiilur.

-.-siastro,- ivbi adnotafunl. eiiloiesa.ppqmisset minus ,;, ' h- ;(;1500)V.ulgvGiiinis..;pi:ophelica;
Scriplurw proprici;
recle iiialiquibus nianiiscripLis legl. iii riosfro co- 'interpretatiptiqripn (i.l,, ' '., '/•.. . . 7 ., /.? /7.-,--'
dice recte legilur apparuisse.
BGa : EXPGSITIO 1N EPISTOLAS PAUM.;-ÎN.EP1ST, TAD TlMOTTlEM,' ''"'//BTiy.
.Ch.ristum Jesiim./Missus;ei)iina Patre. facltis,iari>ile.r,.;,
Aproleesioiii: cpiigruit:, uf' pdssit tioii aliud ~estiinciii,
leeoiJciliavit Deum et liomines,:refofmando eqsad qtiam cefijiturirQHceautem in dompDei cum.ppmpa
agnitionem ejus; Quiaeriim iiiiusest.Pafer elFilius, :Se riiayult videri, noir utique prppter De.um^ sed
uon: persoria,: sed indifferenti nafura,// tit arbiler ::p.ropler.;liomirieS;COiisequitur::quod.Vi!ll, ul.gloriosa
esset Dei et liouiihum, Filius. Dei, asstinipia carne, :r.¥ij|eaiufj,-nihil coiiseciiiura, a. Deo, iiisi maculani.
horiionatus esl,. ul Mediatpr Dei et Iip.m|iium homo .'.;,Q;iiauip''eniih,I]Oiffinibus:,spiendida:videluf. rtaifto;'
'essetiChristus,. Jesus, ,id esl, non sirie divinitale, vrmiigis.(lesp.icitiir,,aD.eo.,-,, - ;;: , . ,,-
rqtiia in Deo homo ercil, et Detis In Iiomine; et iit -';-.' Mulier;.in.siletdid,discat:in priitii subjeclione.Do- -:
ex iitroque esset Mediafor, et uirumque recoiici- ;-_cere'dulem-mulieritiion.periniiiilur-, riequedomindri
liarel, in ,se priroum Jiqc fecit, JNcn,enim po:erat viro,,sed essein sileniio. Non .solutii IiabiLtirohtiroi-
imitateni Dei cuslodiens, Medialor Deuetljpminiim >-.leiri,lia.bei'e;tIebere nuilierem,,,veruni ctiatri aucto-.,
vocari, quasi alitis esset Deiis, qul dissideiiteni;hq- .','i/ilalem ei .dehegandam, :et .stiJjjiicieiidaiii: .proecipit .
^Hiiiienja Deti in graiiam reyocaret, sed Jioiiio, quL : vifo, uf lam habilu, quarii pbsequiis stib potestaie
legeiri datam-noii prffiierire.l, facius est afbiierinler , silviri. ex. quo traJiitorigineni.v.Adam.enini priinus
eum .rquipeccavil, et inler illum qui peGcare.igtie- creaiusest. deinde Evcf,el Adarii honest.seduelus;
•JUl,tit Iiic ignosceret, el lidmq de; cceiero in.:Dei B Tnulief autem sediicta facfa esi.in-prceyaricatiqneiii.
fide.maneret. . - .7 , :'';*-./-__-_. -'•;'';-Sdlv.itaulem-efit per. fiiibrum :.generalionem;,;si.
Qtii dedil seineiipsumredemptiohein pro oinnitius. -inanseriiit-(I3Qfy in fide, e.iiit diUcliohe,-el sqiicli-.
Gnjus teslimbmumUinporlbus suis dalum esl; InquO 'i monia:cuiii ptidiiilia.;<Prajfer-l. viruiri,miilieri;.prpplor.
posiius sum.-egqpfwdicator el aposlqlits. (v.erilatem , qiied .pi'imus7:Ci~eatus--esf,.ut.iliferipr sit Miulier,
d co, non menlior),jnagis_ler geniluiiiiti,fide~el veri- - quia posi: viruiii, et ex yiro.creala esl. Accedit et,
tqie. QiioiiiahiIiomp.jatiireconciliaius Defj,qUBd.vius , ii!iud,,rquia diabolus rio.nvirtini/seduxit, sed lriuli.c-
. erat/ roorti inferiiae, rie: ad «uni, ctii, recoKcilialus . ,rcim;-.yir.-auiein p.er nJiiliereni:deceptus esi, rac/per
.erat, possil ascendere; Salvator, ut, afbltrium suuiij >;>hoe inilla-1111
ce.ncedend-a.atidacia.esl.sed.essedebet
, iid effqctuni perduceret, niOri se passtis est, coiitra }a_htiinilitate, quia.pet' illaro inbrs iiitrav.it in_.inn.B-.
. ju.s, u/l d.escendensad inferps iflorleiTi-vde impielate, 7;tHi!.i]..SaJ.va,ajileiii,ei'it,inqiii.t, per filioriim genera-
quaiti jir ep gesseratvjJairiiiaret,,. auferefis ei.qwps i-tjoiiietn,isi:tahieii.7in fide manserint, el,cliaritate.el
_tenebal, ul de cceterc qtiisque rsigiiunj/.PJsiS: Tiafeesrei, .4»,^'ctryita.,,IIpS:;eniiii iilies, dicit^.guirregenwantor,,
ab ea teneri non ppssel. Cujus -rei..lestimomu/ES, - per, fidem^Christi,:qui;i si in/geiiera/tioiie^siiaperse-.,
. temppre que surrexit., .oslendil, Destruclip eriiiri /- verayeiini, .ciim.-'h'isliberabitiif resurgens ex>jnar-
; moffis, reSurreciio rooriuorum est..Quanj:speai mis-:l9 ttiis, npn.qupdah illis li.beraljilur, sed per iilorum
,sus esl hic Aposldlus tgeniibus prcedjcare, tii>ab eo rêiveralipneJhvCuitt. creduiiL qui deslina.ti siiBt in
-discerent qucespes essel in ChrisLo,Hiiiceiiiiri: da- ,y;iiairi.:aeteriiaiijr,,pei-veriiItif a,d resurreclieijein. ex
. ,ltis est magisier,4ilTj;deni doceret elyerilatesn.;/ 7 . Kioffuis, el net salva ci-ecleiitjIiiiS Iilis,,el yitarij ca-
. •. Voip itaque orare-vifO.s.iii qmni iocd,,levanies. -.4tam .agentibus- (ISQ2). taiidju _ei.iim, resurreclio .
' sanclas manus sine ira ei-
disceplaiioiie. Pacificuai ;SHSpensa.esl:,-/;qiiandiuoinnes credaiii; prcetlestiijaLi
. fliiimum i_noralipne;esse debere, til rid effeclum,de- ..-:_, atl saluteni. ; . :,:.,:r •. , 7,
_/diieatuT/oralio. Sanciae 'eniin manus- stirit quaivijp •: , {CAP.III,)70;-ti-iaic«s.se™i--7JesJ ; Si quis ,epi'sco-
. cpr munduro esl, Sic; tameriin omni, loco.pranduin ^pqiunt ;desidefat:i .hqni-m opils.desiderqt.: Quoniaiti
, praecipit,ul Gompelens-locusIiilelligatuf; npn ulique _;1episcppuni;bpnae,vilae,.esSe:epPfietT idcirco, quie/pi-,
iinpoftuno. ajit sordidb Joco, quippe ctim. prohibeat scPpalu.tn cupit, .bcnuiii ppus desideral; hoc euiin
Daminus vulgo. orare (Matth.vi,:6)::;sed hoc irio- > cupietis,,. bpnaro yitam appeiefe videiur, si laineii
uetj.ne.in sola Ecclesia.pularent praiiduni. > .. 7 . iioh al) his .decliiiet,,quee in subjeciis Iiabenlur, iie
, Simililer ei muliefes"in::liabiiu ornaio-cii-ii vere- . tanjbillqne: ef:desiilerio pecutiiae hqc egisse, vitieatur.,
:<c.undiq;:-etpudiciiiq,.:priiai_iles- senietipsasnon :iortis _';, .Qpo.iiei: ergo, episcopuni .irfeprelieitsibiteiii. esse.
crinibus, aut auro, autindrgqrilis_,autve.sle preiibsa: ^Qualis episcqptis debea.i esse, describil, ui lienio,
-:Sed (quod decet miilieresf.pr.ofiienies,pietatem per : episcopatuiii appelal, nisi (idus fueril, qni ab om-,
. operq botia. •Qumili.liabitu mulieres- orare .debere, , -tiibus contrariis ai3Sl.inere;sepdtest, ut non iudjgijus,
. ijoiiiu jactantia. Qui/eniin vult .audirj. ihcliriare sc iisil.s.ua professipii.e. •• .:;•.';,; ',,
debeiyamota a. sepoiripai ul misericordiam Dei.prp- •:_:.:tlhiusiuxorisvirum. QuarayiS:;secuiidam,numer»,
. yocet, Habitus eniiri siiperbtis riec injpetfal, nec 7::uxorem nOrisit^habere rprohibitum, ul,lameii: qiiis
.-rectadese facit credi. Qtiis enini pfudentiuin ja- , digiius'ad episcopatum sil, eLiaiJJTiciLa debetsper-
elariterr ornalairi mulierem non hOrreai? -Quanlq riiereprppLef subli.raitateni ipsius pfdinis,, qtiia cce-^.
riiiagis auclor Deus, qtti corpus a seliherum factum, - leris Jiielier dehetesse,' qui.cupklus .e-st.serlis illius.
.pbligiltim~metallisyiiietl'-KamhumiljsTiabitus beiiae ::.:Sobrium,yudicum,prnalum-Msirildleni, docibiiepi,
'f"-nem,-qund est praecipuum niulierum mumis; -.qii«d.

.:> _-(i$QifN\i\^..;perine_riserh:,m Grae.cis..«di.liqnibus
aiiiero liabelur si peimanserint, qtiibtis iibslfa con- sf negligani/ salvae iieri; riequeunl. Nen negandunj
seiilit. 7 lanien oJjscuram esse hujus loci iiiierpretaLioii.em.
(1502) Id est, pfppter educationefti el inslituiio-
\m -....;.''". "-ATIQJMISVERGEI"L"ENSIS EPJSCOET - -7'- '$!&-
itqn obnoxiuinfino, hon vcrberatorem/sed inbdesluni, A coristai rainistros esse sacefdotuiii, quajes/vuli esse
imn litigiOsiim;nqn aspeitihi;idqritumsiidmbene-rc- episcopos, nisi, Isictit ip/se ait, irreprelieiisibiJesf
genlem, filios/ liqbentem subditos ,ciini piniii (i5()o) Negolia lameh ptibJica, turpia, vilia non naberites. ,
ciiariiate, Talem htimiriein.,;qufbaSectistodial,.qtice Sciteiiiiri ideo riegotiari, ul capiant iucra,:~u'e'c aliud
enumerat, lionai creari debercdicil episcopum.flcec prtifitelur/quamgeriti Tufpis enim deprehendituFj
enim sigiu suntdlgnitaiisepiscopalis, Si quis;auiejri cuiii se pururn oslendlt. Posl episcopuiii-tariicn-,
poliora seclatus, et cqrpus- et aniniam suam Deo diaconatusôtdinationem subjicit. Quare?:Nisif|ui.a
.-dicayerit, ne se:copulet malrimonlo,,; taiitovmagis episcopi el presbyterl una drdinatio est/Ulerque
...digrius fiet.Itieo/enira inlerioreni' posuii, ulde po- enim sacefdos est. Sedepiseppus priiritis est; ut
liore iiemOdtibitarel. - ,~ 77' 7 ', otiinis episcopus presbyter sii; rioii lamen- omnis.
Siquis auleiri dotnui stim prmesse neicit,quoiriqdo pfesbyier episcnpns. Hic enim epiScPpus est, qui:
Eccfesiw Dei. ditigenliam Itabcbil?-Manifeslum est. iriief presbyleres primus est; Denique Tirabtheum
quia lunc. potest, Idoiieiis recior- futurus probari,si presbyierum ordiriaiurasigjiilical; sed guia-ariie se
prius dornum stiam reCle 'gubernaverit ::Q'uienimin alieftini-iioii habebal„episcopu"seraL.Kndeel qiiem-
: iiiinimis fideiis esl;:el in inagnis (Lup. :xvij 10). - admodum episcopum-Ordinet, oslendit. Neque eniin
•;., Noh riebpliytuni;rie pi supefbiam ieldius in-judi- B "fasreratv aut lieebai iit inferior ordinaret/majoreiri. _
"ciumincidqi djaboii. Verurir est,qUia rtides ifi fide Neriio eniin tribuit qnOilnon accepit. • : "'
- solent exiolli /superbia, roaxinle si aceipianl-crdi- ..'•: Jtutieres siinitiler jmlicas, nonsiudenies disccr-
iiem. Nevilate eriiiriet poteslafe-iriflaluf, -arbitrans diw, sed sobiias; fideles iiioiitnibus. Qiiia , saiicium
se prae cceterisdig.hiorem. Videnseniiii priniti anno prcecepii creari Episcopum, adcequecldiacbhum, non
liaiiviialis collattim in se -'lrorioremvputatnonnia- riiiqtie disparem yult esse plebeni, quippe cum di-
- gis"a'd siium, sed ad aiiorum profeclinri se yocaiuin, cabDoriiinus : Sdncti
esioie, qiiia ego sqhclussum-
".,qtiasi berieficiiiiri fLTigibrtidel: riTHgisqtiam acci- i ^Levi xix. 2). Idboqite etiairi mtiliefes, quceiiiferib-
piat abea; per quam rem 'elaius itieiifrit laqueum res vitientur, sine criiriine vull essey Ut hiunda Sit
dialioli. Tnveiitaeniiri occasiorteSuperbiaeillius, Sa- Eeelesia TDei. Sed; Caiaphrygae occasionein crroris .
lanas praseipilat euni. Ideoque inSalOnidne Jegi- capiariles, prOpterqtiod pdst tliacdrios niulieres aillo^
litr : Superbis Deus fesislit (Proi).,x\;%i ; Sap. xv, qtiitur, eliam ipsas diaconas dehere ordiriari vana
ii; Eccti.-Xi 21). Undfein alia EpisloJa idem A-po- pisesumptiprie defenduiit, ciim seiant- apofelolossep-
; sioliisail': Qui sepulat e;se dliqnid,'Se-tpsum- se- tem diacdnos elegisse. Nuriquid nulla. mulier lunti
dutit (GaU~v\;5). EtDoiniaus: @M^S>"|riqilit,;.ea;fl/-• idoiiek iiiyenta esf,/ cum inier> uridecimirapostblbs
: taverit, liumilitqbitur (Ltic: xiv,II)/-7;. 7,; 7 " sanctas "ihtiliefes fuisse legairius? Sed ut lioefeiici
. Qportel auiemeum eitestimoiiiumItahere bonum animum.Suum verbis, non sensu Iegis":asiruerevi-
ab his qiti feris stinl. Sensuni Domliiicuni seculus, deaplur,; Aposioli vefbis contra sensuiri rijtunlur
ail oportere fiilurum episCOptim,ieslirooriitinibo- -Apostoli, utcum illemuHerem.in Ecclesia iri sileri--
uuni habere ah exlraneis": qtiia Tjiii ih minimisfi-. lio esse debere-praecipiai, illi econtra etiam aucld-
delis esi,, eiin niqgnis, sicutdicilDuraiiius (Z-MC. XVI, riiatefflln Ecclesia vindicent miiiistefiii 7
'
10). Si iti aiienp.mammotiafideles'non fuistis, qubd Didcohessintiitniusnxoiis mri, 'fillbs bene-regen-:
vesirum est, qnis dabil vobis? (Ibid,; ll.j Ul IiicTquii ies; et domos proprias, Qul eniih beiieniinisifave--
; in raundatiis . viiii, gradum bonuhi sibi acquiruiii,et -liulluitifidu-
rebus, el conversaiibiie huinaria fidfe-
Jis minlirie inveniUir, dubium ridn sil, quia ,et in di-. -ciamiii. fi.de,quwciiin Chfisio JesM.Ea,-quaermi--
viriis rebus idorieus rion erit. SlatiLerii/hbrtiinilius; pus dixerat de ofdinaiiorie diaconatus, riunc:7subje-
fidem exliibuerli, muliomagls Deo. Si iiriiOremDeii cit. Osiendit etiam/istos unius uxoris vifos esse de-
ahle oculos riOh Tjahueril episcppus, lerjippfi iriagisj Jjere, tit hi ad miriisterium Dei eligaijluf, qui iioji-
: jse ctimmendaris,. htihc quasi ijifidelem el (iseudb-. siiit egressi corisiitutum; Dei.Tiomini eriiiri -unarii
prophelam deserit Deris, et defor-niisvidetur oinni-, uxorem decrevltbeus, cura qua benedicatur. Nehio;
btis ei maculostis, quia alitef Taeit quairi pradicat, ehim cum sectihda Iienedicilur. Quisi filiosbehegu-
verbis suis ipse se accusans, qula depulalus est, hernayeririi, et doinos^suas,id estvefhaculos, aut
gregi Satanae'.Ttinc chim vefa se prebal prcedicare,, . dpiiieslicos, poLerunt digni fieri sacerdolio, el fidu-
si ea coiielur el geiere. Magna ergo cura eligendus; ciam habere apud Dcuni, ut scianl se posse impe--
eslqui doinnni Dei regenihuuaccipi.il. Si enim ter- ttare quod poslulanl, jam de ccelero se ab usu lemi-
restrium reiuni dispensalores idonei qu-erendi sunl, iice cohibentcs. Veteribus enim idcirco concessum
qnanlo magis coelesliiiiii? est leviiis, ant sacei tlolibus uxores ad iisuni habere,
Diaconos pari modo pudicos, non bilingnes, non quia mullum tempus olio vacabanl a ministerio aul
vino mullo declVos,non Inrpibus lucris vacanles, ha- sacerdolio. Multiiudo enini erat sacerdotum et ma-
benies tnijsicrium fidei in conscieniia pura; et hi au- gna copia levilarum, et unusquisque cerlo tempore
tem probenlur primum, el sic ministrentsine crimine. serviebat divinis ccercmoniis secundurh institulum
Qui laula cura diaccnes eligendos praacipit, quos; Da\id. Hic enim viginti et quatuor classes consti-
'1305) Vulg. et Anibrosiasl. castiiaic.

C7S EXPOSITIOIN EPISTOLAS PAULI.—IN EPIST. I AD TIMOTHEMf. '6?4
luit saceroolum, ul vicibus deservirenl. IJride Abias/A feiriissiohe;peccaloriim, quam hic in prcesenli lar^
octavam classemliabuil; cujus yice Zacliarias fun- . gilur. ;.,:,/;/: ,'~ -',.' ",., . ,' ,;/7 >;: ."/,-
geHatur sacerdolio, sicut continefiir inParaliponie- Quod declaraluin est iticafne, jusiificatum cst in
iforifl, SuTiila ul lempere, que npn illps ccnlinge- spirilu,; vistim esi angelis,-;. prmdicaltim esl gentibits,
bat deservire aliari, dcmprurti suarum agerent Cu- creditum eslin hoc mitndo;assuthpitim esl ingloria,
ram. /At ubi aulcm lempus imniinebat riiinislerii, SacrameJilum' mysierii ;Dei, qiiod esi Chrisius in*
pufificati airqiiaritis diebus accedebant ad templnm carne, dicit; manifesialuro quod latcbat in Spiritu.
ofrerre Den. Niiric '"atilem •septcm diacpnos esse Naltis ciiiiri htimo Filius Dei,,qui in secreio erat
opbrleti"-'allqualilos presbyteros, ut bini sint pef apud Deuiri-, opere,- et pfcedicaiione declafavii; se
-Ecciesias,ut iilitis iii civiLaleEpistopus; ac per hoc crealurae, Et hocesl jiisfificaluni esse iti spiritti,- -
oiriftes a ctitiveiitii femiuae abslinere debere, quia operihhs et virtute claruisse eum, qtii erat iii carhe,
. riecesse esi eos qutitidie praesto fessein Ecclesia, nec quis essef; deiride apparuisse angelis, rioh janl iri
habere dilaliehem, utpost cpnvenlum "legiljme pu^ ibrmae liumililate, sed in pptesiiite.- Taiidiif eniiii
fificenlur, sicut yeleres. Omrii enim ' 'hebdeniada aspectu iiumilis visus est per cafnem, quaiidiude-
bfferendtim esi, elittirisi non qutitidie .peregrinis; yicia nicrte resurgeret jj hierttiis et vitleretur rria-
incoJis lamen vel his in hebdomada; et lion desunl B jestas ejus. qui nalus ul licnip, nPn erattoius homo'~i'
qui prepe quqtidie bapiizerilur isgri. Nam veteiibus nt agnosceiites angeli myslieriiiin,quptl pritisTaiBit,
itleo Cdncessum"est,'qui'a.mtiltp 'tempprein lemple deciaraiuoi in 'carne, genu illi flecfeijles qtiasi i)eti
non videbanliir, sed erarit ul privati. Si enini pJebis gratias agant, qiiia didicetiini veritatem, qiiaergen--
horiiinibus orationis eatisa~ad tempus abstiriere se libus prcEdicaia eilj utab.errere.Tiberareriiuf; in
praecipit, ul vacenl oraiioni": quanlo iriagis; levilis, qirp muntlus prpficit, tit npn damrietur.ldee enim
aut sacerdotibus oportel orare? 'Muiidioresergo esse credituhi. esl; niuntlb Dei -sacramenlum, ril perfidia
-ielicnleceleiiS,quiaaclores Deisiiht. eîis;yeniam erreris nierefi nen• pcssil; sicrit dicif
, Hwctibi scribo, sperans ine cito veriite;ad te.St Dcniinus de Judicis : Sinoti venissem, eiiociitus eis
tiulem/lafdavero, Ul scias queinadiiiodtim oporleal fuissem,peccqlumnpn habercnl. Nuiic aUteinexcusd-
tein doriioDei conversari; quw est Ecciesia Beivivi, tionem nonliabcnt de peccaiq suo {Joan. xy, 22) :
columtia,~ ei firtnamenlitm vefiialis. Quartitim ad qiiia qubd vehit infirmuni et defernie cqiitempserunI,
scienliarii-ejhs pefiinebat, lioc eraliii eo qnod ci- assumpiuin.csXin gloria. Ppst Criicein nianifeslalii
lius illum visurus essel. S.ed quia solet aljud ,Deo pei'SOna;elvlrltile siia, Salvator paltim fainulaiiiibiis
placere, cujus prdvideniia ipsi soli cpgnila est, id- huhibiis aseendit gloriosusin coslos, ;
clrcP ne fofte, iiiquil, lardeni, scribo tibi. ut scias ^* (CAP.IV;.) Spifilusauleiii.inatiifesle dicil, qtiialn
quomOiioEcclesiam ordines, quce est doniusDei, ut novissimii lemporibtis iecedeni quidam a fide/alieii-
ctirii I0tus,mundus Dei sit Ecclesia, tamen doriius denles spifilus falluces, dbctiiiias dwthbniorum in
ejus dicafur, cujus hodie;rector est Damasusr(13(M). simulalione .falsitqqupruiii; 'caulefialqm habentium
Mundus eiiim in praevaricalioiieest diverso turbatus coriscientiamsuqm, prohibeniium nttbere, abstinerca
errore. Ideo illic jiecesse est dicainr esse ddrotis eibis, quos Deus creqvit ad-percipiendtiriiciim gralia-
Dei, et veritas, nbf secundum volunlalcm stiam li- rum aclione-fidelibus,et hls qui cogiioverunl vefitd-
meiur, lioe profitentibus de eq servis, qued ipse tem; quiapmnis creaiura Dei bona, einiliil rejicien-
dignatus esl edecere. Ne ferteverba ejus essenega- ditm, quod .cutrigraliarum aclione percipilur.Sarici.ii-
renluri, virlutibus Ticcc sigriavit, /rpicea niille hlio ficdlur enim per vcrbum Deiel pralionem. Qusc silii
fieri ppssunt, ut his infidelilas acciisala inexcu- Spiritus sanclus futiira reyelavefit ad inslructioneiu
sabilis pereal. Firmamenluiri eiiim Vcritalis hujiis Ecciesiaruiri et cauielani, ribn lacet, ut pracmonila;
signa siintetprOtligia. Ecclesice soljicilse sinl, ne ab hujusmodi/possirit
El quidem omiiiuin confessipneiiiagnnm esi hujus circumveiiiri homihibus. Quid cnim lam claruro,
pieialis myslefuim, Nulluiii lideliuni adiriirari negat lamque aperlum atl evitamios, atit inagis condent-
sacramenlhih ver.ilalis inEcclesia prcetlicatce,quam • nandos dpGtriiiiehujus pestifefce vires, ppiuii mani-
pielaiem ajipellat. Magnahiroilale enim "et .clemenlia fesla ypce prcefari, nisi ut as_seyeraiionemeorum,
sua cognoscentibus sc diviria tfibuil dona, exceplci fallacem ac sittiulatam doctrinam daenioi.iiorumnua-
(1304) Anrio Christi 566 creatus fuit papa Dama- Tionc, probant caeteras epislplas, hisce ad Thessa-
sus. Obiit anno 384. Divtis Ambrositis episcopus lonicehses duabus, duabusque" a.d;Tiiuoijieurii exCer
crealus fttit anrio 574, morluus vero aiino 597. Hi- plis, loiigepbst IIilaiitiirt ef-diviimAmbroSiumexpb-
larius diacorius aniip 562. Luciferi jam socius lega- silas esse :;ih primis scilicet ad Jioirianos, ad Coriii-
lionis a~d Gonslantiura injperatoreni Luciferiano lliios, ad Galalas, elc., usque adillam ad Philippen-
schismaii adhcesil usque ad rebapiizalioriem eorum, ses lbnge esl expbsilib liaecab illa Amlirosiaslri ;
quiai) Arianis baplizaii erant. Qupd scliisma ctini quid dicamtis de liis Epislblis ad Tliessalohibenses
ipsbHiiarip cilo periil auctore FJeuriohisi. eccles. et Timeilieiun, valde iiicerii stinius, meniio hie de
'ib. xv, num. 29. Hic autem tanqhani viveiis ponii- Dainaso cccevumreiJelel.' JPpssel.taroerilicecessc ex
fex assefitur "Damasus":-Frequens citaliq diyi.-G.reiis interpclaiipiiibus,, qti-B>saepissiiiiefieri selebant
gbiii;/êllinfinitaa.lia tirgumeiita, quaenimisiohjguni ab exposildrihus. Yidede hac re pvasfationerai.
cssel, ei absf ehic referre, ei'qux fusius iiipraifa-'.
~
37i> ATTONIS VERCELLEiNSISEPISCOIT tjS
ctiparet, tit cuni hujus asseveraiionis sermones au- A in dispufaiiones Iiujnsinodi. Pietali autero operani
ditintur, a diabdlo composita esse doctrinalicec sci- daiidani commonet, quia grandem hahet profeclum.
fefnr, quam prcetlixcrat Spirilus sanclus, quce de Qui eriim misericordiae sludent senioribus, vicein
-incaniatiqne Salvatoris asserit falsa, quce nunc in reddentes parentibns, etln pracsenli vita ausilia Oei
-Marcionitis, quamvis pene defecerint, vel Palritia- non deerunt illis, et in Itiluro iuimortalitalemliabe-
nis (15.05),aui maxime in Manicliaeisdenolalur? Hi b.unl cum gloria. Exercitiuni aulem cerporale ad
"enimet Chfisium natuni neganl, et nuplias prohi- modicum ulife dicil. Jejunare enim, ei abslihere a
Jjent, et absiinendum a -CibisXradunl.Qtidrum cau- 'cibis, manerile auctoritateCreatoris., honiriulturii
teriatam dicit conseieniianv, hoc esl simulatione predest, nisi ut delur huic pielas, cujus cpera mul-
tdrruptahi, cjtiia siciil cauierium corium corrtimpit lorum plecibus adjuvalur ad Dominuta promeren-
et notam iufligil, ila et fallacia conscieiiliam, quae dum. Denique illos, qiii fralribus largi stinL, bt
doid malevolenliae aliud scit-, el aiiud. profilelur, variisTilulis obsequenles, irt vilaiti -eieriiani prdfi>-
denolal ad perdilitinem. Jameniminiriiiiiari hos ne- cere Eyangelicus sermo tesialur; dissenlienLes au-
:gat, til salveiilur, quia sicuTcautcfiuuj immutari jion, -lera &hlioc opere, iri "eternum ighem. Corpqris au-
ipolest, ita ne/c eorum animus eniendari;; nihil enim lem exercititiin nihil aliud qiiam carnis frena sunl.
cpejus simulatione. Tales enim Jii sunt,7quales et B Si iqtiis ergo, quia misericordia magna res est, lu-
audaei illi, qtii inlelligenies Chrislurn Dei •virluie, bricum tanien carpis paiialur, hujusmodi quid fiet? .
qperari, inBeelzelmbhcecah eo fieri dicebanl (Maltli. Sine dubio yapulabit, quia illiid qportel fieri, el hos
r.«, 24; Marc. in, 22; Luc, xi, 15). Ut enira J?abri> niiniine praelermilli. Si aulem selumcprppris hahuit
•calorein-hqminis male Lracient. cum.nalos se.non. exercitium, pereimes poenas patielur, sicul in Evaiv-
deleant; nuplias lainen .prphibenl, el Christoccirneiri gelioDominus fepromisil.-Oiririisenim sumh-ctdisoi-
sublrahunl, el ut ad ejris ihjtiriain prpficiaiit,, ab .plinsenostrae in miseficordia eL pielate esl.. Aljud
Iiis, quoe usibus. noslris instituil, abstiiienduni dq- tamen exerciiiuni corporis habenl c-arnales,:el nliud
cent, nt per id quod despiciunlur, mala esse. et spirilajes. Carnales enim sagina et paslibus n.utriutit
malo auclore inveiita.videanlur. 111110 esl iinde Apo- cerpora sua, ut celeri molu proficianl ad perditio-
slolus oninia aDeo boiia facla esse osiendit, si la- liein ; spiritnlcs auLerajejiuiiis "ei aJjslinenlia Leiti-
nien cuiji gfatiarum. acliope sumanLur. Iminunda perant corpora stia, iil pigrarfacla circa desideria,
enini erunt ei qui non latidat; in his Cieatqrem. possint digua esse futura iesuri'cciioiie.,Hic enini.
. Nec enini possunl bene illi profieere, qui sic illa propler" spem fuluram -casligat corpus; rille vero
'stitnil, ul male Lraclet Auelorem eorum. „ propier fuluri desperalipnem fovei, curam ejus
Hwc igilur proponensfrairibus, bonus;erisminisler agcns-ad-lemp,us, ul iiioyeaiur citius ad oeccan
Chrisli Jesu, enulftlus verbisftdei, el boncedqclrinw, duui.
qitam assecutus -es. Quid lam veruni, quidlam cla- Fidelis seriiio el omni 'dcccpiione:dignus. Ad hot
riim,.ac providum, iiisi nt disciplitia Chfisliana in- tnim laboranius, el persecutiqnespaifmur, quia spe-
corriipla tradatur, ut fructus ejus i.n area Doniinica rairius i'n Beum vivuin, qui cst salutaris pninium.ho-
fertilis ac firnius collaudeiur? Ho.cesi, ut in die inititiin, maxime fideliiiiii. Dignum >estplane, et ac-
judicii noii reprobu.s, el igni combureridus censea- cepto ferendum pro spe, qu;e est in t)eo, paii perse-
lur.- Jioc. boni doCtoris êst atque idonei minislri cutioiies, quia.in pr;eseiili vita spes caduca est, in
©omini Jesu Ghrisli, quippe cum Cnutrituro hunc promissiOne autem Dei, fiinia alque slabilis. Ipse
«iicatverbis fidei, et bonaedoctrinae, qham ab infan- est enim salus oiiiiiiuin, quia ex ipso, el per ipstiin
lia assecutuni hunc asseril. Qui enim iiitegris om- vivuiit,q[uaiilum ad praesenl.enivitaro perlinet, oni-
liibus Ilebraeorum Jibris imbulus enjl, accepla fide nes; quaiilum vero atl promissam salulein, iideles.
.perfectum fecitdoclorem. Cognbsceutibus enim se, post hanc vitam, quae
Pfofanas autem, el aniles fabulas abniie, exercens morle fi.nitur, alia.ni daturam promisit, quceiirinior-
'iemelipstiiiiad pielatem. Corporalis enlni exercilalio rv.talitate vigebif.-Ideoergoflil, maxime.fidetium.
xtd mqdicunitililis esf; pieids aitletn ad omniti ulilis Prwcipe liwc , el doce. Nemo juvetiulem luam
vsi, proinissiotiem Itabens vitw prwseiilis~et fulufw, cohtetnnat,:sed;fonna eslo fidelium, in verbo, in con-'
ffbfana verba, adversa iritelligunlur; aiiiles autem versalione, in cariiale, infide, iii casiilate. Timo-
fabulac, deliramcnla sunt quaedam. Hascquorutti- iheus,-quantum-ttd Klatem .perlinel, juvenis eral;
?Ia'mperstrepentiuiii vocibus solent in conlentionein quahium ad niores et Gonversaiioneni,senior el gra-
^lednci, ul quasi. tractatus liabealtir rei inaiiis, eujus vis. Quem itleo sic monet, utprofectusejusper qm-
«R.flebiiisnullus est, nisi vfinitntis.Abbis ergo, qiiae; nia exemphmi essetJjonoruin-pperuni, uljnatloie-
•ionlraria stint; declinandum riioiiel; siroiii inodo et scciite mirabilis viderelur el grayis disciplina, ul
îb illis, quae anilia sunt, yaniiale quadarti coriipo- actus ejus excusarenlselaiem,. elnon quasijuvenis,
sita. Sunt enitn aliqui, qui calpre aiiiih.iniiltunt se sed quasi senior hahereiur, et erubescereni majores
(I50S) Hi ultra sceculumquintum ncn pervenere, saloriicenses, et ad TimpLIfeiiriiexposiiibnes- vel

iesie Ph.ylastrip et Augusiinp, qui hujus sectcesu- ab Ambrosiaslro desumplas, vel iniefpoJaliotiibus
jiersliluni meiilieiiemfaciuiil.IIcec cuin aliis qtiam- refertas ex aliis"ahiiquioribus..'Yideprcefaiipriem.
4)).urjmisprobanl has quatuiir Epistolarum ad thes-
• ' *
Hf7'"7 +
'.' EXPOSITIOIN EPISTOLAS PATJLI. IH EPIST. I AD TIJiOtliEtjM. . . '078
iiaiu, hisi seexliibiiissenl, juxla foriiiahi Jiujus, con- j\ jiisi forte docioium desidia, aiit magis superbia-,
v&rsalioneeliiioribiisgraves; juveiifcsatitem cocevtiiji duriisoli voltint iliquid videf:. Juniores quasi fra-
suuni Iiaberent magistrum. Mirabiiis-adoleseenssari- irfesceiisel admbnehdos cum attcclu dilectionis, ui-
ciissinius f imotheus, cujus exeniplo ioijiscipThiaia videntes amoris causa se"eomhibiierI,facilius se cor-
coercenda'jiiventus estj et seriioftiriiirrevereniiarpii-
- "' rigarit.; quippe cum videiriT non discrepafe opera'
nierida. - '-'•" '"/.-•- •"-".;'• -"--:' ejus a :pricdiealidrie. Anus yefe quasi riialresi. ctihi
Duiri venio, aiieiidelectioneih; exliortqiiohem; ac mliisermorte docerise yideril, non aspereaccipiarit,
dbcirinain. N-oli negligere-gfaiiam; qum esl iri le, quia honorifice proficiiint. Asperum esi eniin se-
quw/daia esi iibi per prophelitim ctirii" inipbsilibne iiibus,-cum corripiuiiLur a junioribus, qtipd Leiiipe-
tiiqiiiium'presbyieiiiVIriienluhihunc'"vrill esse et de- raiiierilb.qtiodam lenifi vtilt, tit piofectiis sil et di-
diuirivexercitio lectitinis",ut bmhi cura diligentiaqtie cenli, el audienli. Adolescenlulas_ul sorores adiriO-
lioe/enilatur, uiexlioricluf et-doceal. Exhdrtatio net edoCendas,"ul prompie possihl bpn~e converSa-
•est, •cuinmili vefljo aliqiids proyocamus ad bonuin tioiiis suscipere disciplinam. Qtiaiidoeiiim rion ctitu
bptis. Docereverbv quarido ea qiiseTalenf iniimairius iuiperid itisinuafi sibi yidel. qua; ad bdnam perti-'
menlibus audieriliuin.Si enim.TeciPr populi flbliis neni vitam, cdiisentit., huinileiiT se praebens adiiio-
îissinrulal, negligll-graliariidaiainsib.i. Ad hoc eriirif 1Tiierili. •Blajiditiiseniin soleiit obtitieri, qiiaeatfctofi'-'
creattif dux popuIoTil Iiujus saltitis-sollicitoditieiri' •iale"rioiipos3uiil.Sam auiiiialla qiicuido'ineirihrasua"
igeral, adnionendo,-docende,'uf frticlum habcai or- zelanlur, blariditiis laroen cedtint.
- Viduas
dirialio ; quemad bobuirqiie Deiisconsliluil; utpro- lionora, quw vere vidhm suni. ilasviducts'
ficiat saltili plebis suae. Qui ergo in hacaucioiitate .dicilTionoKandas,qnce daia dper.i viduaesuut. Quaij
pOsiltisiiidiligens fubril, Dei conlemplbrTiabebllur, cttni possenl hubere, til liieliores essenl' eldigtice
mininriisTrifegiio Dei;ypcalus"(3fa(i'/i." Vj'19). Neque Deo, -secundas nuplias/ respueruiii, scienles ieinel
enitii poleril facere, ?qui nec docere dignatiir. Gra- beiiedici conjugium, cemtilcesarictissiniceAniice.,qucB
•tiaai lamen dsii, ofiiiriari signiflcatper prdpheiiarii jejuhiis cl .obsecralioriibus Deo serviebatnbclh die-
-ct inanuuni itiipositibneni: Prophetia 'esfV.qua;eli-' que, uriiusvifi experia cbncubiLum(Luc ii,~56, 37) :
rgitur qiiasi doctbi ftiiurus- idPneusV"niariusTriYposi— Siqua aufemvidua filios;veliiepbtes liabei, discgi:-
lioiies vero; vefba suftl mysliea, quibiis Confiruratuf'" primuni domumsuam pie tractare; et mutuain vicem
-adIfoc opus eleelus, accipiens/aucleritaieKl",-teste grailaruihreddere pareniibus. Hbc enim accepiuiriest
'Cdnsciciiliasua, ul aritlcat vlee Doniini sacrificium corqmDeo.'--Viduani prHis 7in llac vila ei convef>-
TJedoflerre. -; v> >'--: :> /i '; ;"; '•. salioiie dicil prbbandam, ht -liiiic'demniii dignasit"
• Hmc tnedilare; iti iiis eslo, ulp.rofectus luus iriarii-^J vidiia Ecclesiaenurieupari, qucerion qucesluscaiisa;
fesius sil omiiibtis.Auende libi, el doctrinw; msia . qtiam defcnsiohis, ecclesiasticae succutiTbat disci-'
illis: Hbc eiiim -faciendo;te ipsiim -satvutnfticies/et pliiice. Prceire ciiiiii debent liierila, ul accedenli der
-eos^quiieaiidiurit; _Ul:formasit oiiinibus nori sohnn" bitfisiidhor tribiii yideatur. Qiue eniiii affectossuos
ia bdiils operibus, verum -6118111 in declriiice exerci- pie tractavit, et doiriuriibcne guberiiavit, Dei 1'egeiii."
tio, aditionet. Apparere eriimdebere sigMifieatexev-. servavit,' digna effecta reinuneraiioiie Ecclesi~e."
ciiii profecfum.non in doclrina duniaxal-, scd et-;iri. -Nam quw vere vidiia esi, efdesolalu, speraiiri
gestis. -Bona eniin arbof bonns facit fructus (Mattli; Peo-,-e;tinstqioralibnibiisnociu diedue. YithiariiTiliOs^
yu, 1.7): siiriilller etbona doctTina7ma]a opera ha- aut- riepotes babeiitem ridn iaclle admiileridani ad
here non potest. "Ut ciim visa Tuerinl bona dpera"; stipendia' Ecclesise, qiiia si pie ei sPlliciie ddniuiu
diviiii-Riagisleriifruclus csse intelligantur, et audi- suahvgubernavil, necesse esi reddi Mlivicbfria suis,
-tores possint-profioere. Tunc vera enjm et melueada sicut et illa redtlidil prepiiiquis. S;i aiilcni, ul assp-
esse_Inielligtint, quae dicunlur, quandti ab-eo ipso lel, iiripieias'fiierit'pperala, tit ahus despiciatur a
qui docel, magnar.^veneratioheobservari videiittiE; suis, qiies pie Tfaclayerit,' dignum esse lianc siiscipl"
quodfectori-plebisdudbusprpiicit mpdis, etsupruro .r. ab Eeclesia, quia in Deniini legefideliler coiivCfsata'
>eniinbunprum pperum,-el audienliuni mercedem esi. ATdua igitur desolala, aut'a stiis conieiiipLci,
accipiel; quomodo,, si uegligerts fueril, tam' pro se sperai in Deo."Vidcris-enihi ex nufla parie seliabefe-
^quam.proeis redditurus esl raLioiiem?. ; : -._.. siiirragium,-lotb ahiffloTdevoia'est Deq'. dequo sbld
'
- {Cip.rV.) Seniorem-rieincrepaveris, sed cxhotiqrc, aiixilium viiaesalulisque exspeclat..
ui palrem •,'jiiniores,- ul fratrespanus, ui matres ; Ntiin quwT7r deliciis' eslf vivens mortua esi. "Vi-~
4idbiesceniu!ds,ut sorpres, inomni casiiiate..Propler diiam, propler quod Aidtia dicilur, talem esserde-
lio.nprificeniiaiiiselaiis, niajorcm naiu cnni iiiaiistie- bererSigiiifical, ul adDominuni proniereiiduih bfa-'
ludiue ad benum opus provocandumr, iu facjliusrsuw lionibtis vacet, Ded serviens ndetu dieque, ut osteti-
scipialadmonilionem.7.Poiest enim yerericomnipriir dat idcircose nuptias secundascpnlempsisse',:utin-:
ths, iie postea.corripiatur, qtiod turpe esl.-seniofi. slaret disciplinac.Sieriim subridiriine vldiui',ueliciis.
Namîpiiil:omnes uLique-genies henorabilis esUso- yacet, aul Juxuriie, vivens mortuahabenda est, quia>
nettus. Unde el Synagoga, el poslea Ecclesia-se- impOsiiiraegenus esl alitid agere, el aliud prpfiieri.
liloresiiabuit; quOruhi siiie.ciinsilip rilhil agebatur iio"ri"obsefjiiiaef devolioiieiii;bei," sed hohoferii'yi^..
ii)tEcck'sia,.Quod.quanegljgejitia.obsolcyeiilj jiescip, tluccvoleiitcs liafcere : cum nomiiiis ipsius professio .
'
•R-fo ... ArtOMS '¥*CELLEM1S EWSCCM: ;- £S0
Iibc ihdicct, .quia;sprelo viro Deum elegit, ctil scr- Ai nec ad, vcniam/ilebel perLinere, quia priiiiofilio
yiat tdta menle prppler vitam pjomissam. Ellidic iufidelis.-itiveiilus esl. , 7 -- /
,prwcipe,ul irrepreliensibilessinl. Tanlam jiiligenliam Simul auleiit (1508), el otiosw, discunl citciim-
'acfuum ac liiortim vidnam ytilt hahere,.iif repre- ire, ;dbmbs,, non solum aui-emy.oligsw,sed el ..ver*
Tiendi non possit. Amota enim a spe/roundanceCOn-. bosqs et curiosw, loqueiilesqqw iibn bportel./Quae
versalionis, el corporis curandi ofliciq, prdpter hoc dam \Irgines el yidiiae, ceninieridaiiteprefessipne
se:ad Deum coiiTulil,utpfobabilem agat Vii.am.-Sub- (glqriosum.est enini hiijus rei .vocahulum)7aecepta -
-Taiis ehim occasionibus, qtice aditus solent aperire biles sunl doiaib/Usdivitum-; quae.id agunt,.ulpa
.peecalis, T>otbsi-bqna•coriversatio incolumis .per-ma- reant volpniatibus eorum, rimbiilanles «t qusereniei
' . ' 7 '.
neie.. ; ..:,,. >.' -;- qiiaeperferanl ad Illos, quibus- deleclehiur, ~~tt.btios~e
-ffiquiidiitem subrumeimaxiriie dpmesticgrum.cu- inurieribus-aiTiciariLur, et.nialo iiioi'e plus qtiaerani
fam noiiliabet,.fidem negavil, el est iiifideli deteriof. fabulis quam quae .operanluf manibus, uf elalae
Haric vidnam, quacnegligens ftiil circa suos affeelos," procedant el.conipdsilae, corilra professipnerii suara."
ut/educarel eds iu disciplinam. et cprreplienem Do- agenles. Quoe res soleiit iJIis cliam in, hao viia,
mini, irihoiiorandani (1506) dicit, qtiia sicul perfidi, esse conlrarice.TleveJaliir eniin Sd' quod semper
Tegi Dei nnn obetlivil. Ut pejor habealur necesse ti3 occultum piiiant» Quid •est enim, ut ea ioquaiiiur '
bst, qiii. sub Iege el timoreDei iigens conteroptor est, quae rion oporiet-I Nuptiaruftiêhim sunt proxinice,.
quain qui non subjectus est legi- Hic eniin: neseii; njultoruni secretorum parlieipes-, adulatrices, seiv
iile aulem sciens contemnit. , , vorum.querhlce. 7 -> »:'..._ /. -. :;.
: Vidud Migtit-tif. annoruin npn maiiis sepagihlq-,, Voipîtaquejuriiores liuberefifilios.prqcreafe/riia-
unius viri uxoi(1507)-, in bpefibiis bpriis tesiimo- tiesfamilias esse.-IIocesi eiiim fegere donmm (1509).
nium habens, si fiiibs eiiulrml, si'-h6spilio reiepil;' Nnllqm occasionem dare xtdversariomaiedicli grqlia,,
si/sanclorttm pedes tqvil, si pressuram pqtientibus- Jani enini qiueddm deerraverunlpostSatanam.Qna-
Subminisiravit,siomne opus .bpiiuin subsecutqesl. Si riiam, quae snpra dixii de liiijtisniodiv cqniraria et
p.raerogaliya prceieritorura -opewim vidua boiiimcii-, illicifa snnl,. .perdUcenteas adjriortem. Idclfco conj
dalur-, eligehdam haric clocet. .Doniiiji -6111111.111- silitim dat ct prcecipit ea fieri quaeliclta suht. Melitis
_ dicio ascribitur hoiiien ejtis eoclosiastlcis inonii-; est.enim dbmus suae curam gerer.e quainin aliena
meniis,. quara dignam yelus yila declafat.Tmbiiia domq .adulari. Et niultunjexpedit nubere quaro sjib
cnim diyinis Pbsequiis el in -his yilam: allerens-» horia el pia prdfessidne ridlabilifer incedere. Plus
s/uscipiendaesl in sinu Ecclesice, cui dliiri se v-evit' "amehi est ctitn'pudore rmariibus vicliilri-j;quaerere
lcgitimis serviliis. •.. .-,/ C qtiam inverecunde cum oiio,: ali.ena .uterisHia exr-
Jnniores autem viduas devila. Cum eiim.in de- Spectare. Sic Cnim irivenit bccasioneiri Salanas qub-
liciis egeftnt, in Cliftslb iiubere volunl, '.PrnhHjei ftiodo subvertal animas irtCOrisullas,.cuijJpia pr,o-
adelesceiitulas .yiduas in hac, suscipi prpfesslenel iifentes injusle yersanlur. /Hiiiil enim lani Tiericuj
LubriCcc eiiim cclali fides facile haberi /ripii debel, losum.est quam sl ;,piMJfessionigesla repugnent>
quippe cum quaruirtdain exempla pra-cedant-, qtice Aperlum enim maluni .nort >zelaturSatanasj quia
pcst prpfessienein vilce, deliciaruiii pbleciatipne, gaudet in illo"; /istum verp,- queni,videl fallere,.
iibineri, nen/opera viduitaiis hahenl, el ccnversae id aget .ut manlfestel illum stmm -filiuiri essev non
iiiipliis sdllicitanlur. Qui.en.ini putat se -in Christ» f)e! qimd factum ripn displicet Pcp. . ; . ; .
deliciis vitam agere, hiinime iimeceiis '.'penseveral. :St quis fidelisi, <velsi riua fidelis'kabel mdiias.,
Lusuria eni-n trahit illum ad sua memhra, ut sulj- sufficienierstibminisirel iitis, M non grqfciur-Eccle-
iciatur peccalp, Deliciae eiiini>jaijua sunt-pcccati. ;sia , ut veris viduissufftciai, Qtiid miru.rosi appsip-
JSon enim quo tendat- igriorafur, qi|i fluidam aiaat lica pqlestas fulura pptuit prceVidere;?.Nanvapparet
~,vifam. „.,.....';. ,;/.-. qtjptl dixit, quia ridelium viducc riunc mtillum gra;
Hqbehles (tatnnqiionem,:,quia pnmqm fideni ifri- yarit Ecclesiam, et eortini-, quITocupIeles videiiiur
iam fecerunt. Quid irianeal tales, psiendit.rne fci- niundi, et per scnectuiis causam desisteijies/ eas
cile, audeanl, quod implere diflicilc-esi, aui si al) ppere lariificii. fetrahtinl eis ct yestimeiitum et
ariimus est huic devolioni dediltts, apntl-seiiite- vicfuni, noii- tolum, tamen ex parie, ifl illce ipsa
rim leneat, quia djdicii temerafiiihi;e.sse,>prof]feri, Iiiopia/.ati Ecclesiam Convertcuitur ut 'yiyant. Qutis
quod adliuc juvcnili ajlali;:ci'edi ;non bebel. /Dam- oportebat non splum suis indigentibns largiri, yerum
naljoni enitn fit obnoxius,. qui ab jioc :declinat^ etiam alias Iiiopes pascere et conlegel'e; qu0jd7m.nl-
quod recle fecefat, Quanlum cnira laudabileesi, lum obest. Cuni eriim liis dalur, cseleris arit iriimis
si impleat qtiod ultfa vires ejus credittir,-tanio aiit non datur, qiiihus m.igi.s dariduiri 7est,":-qiicri
magis .puiiiendus eril, si, lioc,audeat sibiiriiponere ; dignai suni Ecclfesicesumplibtis rniinislrari. Sic/aur
,pf-ESuniptionelehieiitalis,. qutid ferre neii pdssit. -lem, grayatur, cum vcogllur yeslire inullos,; quii)
'
(1506) Yerbum dicit, qiiod in, coiice desideralur, , ."(150JS)In/cod. simulatw,, ubi nos legimus. simiil
adderidum seiisiis et Ambroslaslri Maurlria etiiiio aulem.
.suasere. . . '• (1509) Tefha, jwc cstenim-regiredomuin, Ainljra-
7 '
(iS07); Subaiidilur Ul iri Vulg. qiiw ftieftt, : slasti'!; 11011
habeiv ./.:,''.''
'
CQI . " ' FXPnsiTIO IN EPISTOLASPAULI. — IN EPIST. I AD TIMOTHEUJI. M
deberetvestlre pauccs, 'etplebs, quae libentef et _4Ldinatof vitiis et delictis ejus./ Siergo omninola-
tenlia sunt delicta;, iniiriunis erit.reclbf, quiaicbri-
frequentef pessit iriihislrare paucis,: ccgitur plures :
dimiitere, ut aut niurmuret auf tardius bccufrat. scienlia ejus libera esl. -Suspicid enim trepiduin
Nanicum prajcipiaturiiusviri uxorem eligi viduam, facit. Peccat eriim, si riori/pfojiat, ef sic brdiriat.
nunc iriveniunlur inier eas non tanlum duumyaut Melior enini cceteris debet prbbaii qhi ordinandus
trium maritorum uxtires, sed et quce lurpius vi- est. Nbn enini stifflcit si sine criniine sil, quia
- xerint. Qued aliquanddper negligenliam fit, aliquciri- jnerita ejus debent pr~eirebonbrum, bperuin ut di-
' •
do poleslate insiriuanle. griiis habeattir ad brdiriatiohenij Hasc episcopus,cu-
Qui bene prmsunt presbyteri; duplici hpnoreha- stodiens, casiurii se exhibebit religioni, cujus.>rel
beanlur "digni , maxime qui taboranl in verbo'et in fttturo praemiuriiconsequalur. ; ,, ,; ,
doclriria.;Boni dispensalores ac fideles, nOiisoluni Jdm rioli'.bibere aquam, sed vino modico utere
- honofe suhlirai digni debent judicari, sed et ler- propter slomqcliuih,el crebrastuqsinfirinilaies, Nunc
reno ~, ut non; contrislentur indigentia sumpluura, speciale Coiisilium diif, ul seipsuni salubriregat
"sed niagis gaudeanl lide sua etdqcirina. Instan- dbclriria. Prudenter enihv Reus sibi serviri vrilt. iion
tior enim fit, si norf humilieiur inbpia, el cresclt ; ht riiiriieialesua debiles fianl>eipqstea.niedicorum
• in Illd aucldritas, cum ,videt se eliam in prceseriii]B suffragia fequirant. Temperandum est eriinijut si
. laboris sui frticlum percipere,>non ut abundel, sed fieri potest, coeptum.obsequiuni gradalim proyeha
ul non deficial. ; •;"••. tur, quam perinconsiderahliammiiiuaiur; Intempe-
' Bicit eritm Scriplura : Non infrendbis bovemiri- fantia enim ipsani animain
- in.tjiiiefamTiicif,uf cum
turanlem (Deut. xxv, &; 1 Cor.Tx, 9) ; Dignus est deinfirriiiiale.sojlicita est, non lanlum dedita:sil di-
operarius mercede sua (Matih.- x, 10; Luc. x, 7). vinis seryiliis.Damnum ergo alfert.Iriiproviiiehlia.
. Taiita merces debel esse e.vangelizanlisi'egiuimDei, Aniiiia enini intranquilliialeposiia,; toiura cOr ex-
qna neque conirisleiur nequeexiollalur. lojlit ad Detim, inlegrq consilio obsecraris quse pe^
Adversuinpresbylerumaccusaiionemiie receperis. tenda sunl. ; - ...:.,;::
iiuoniam Iiujus ordinis sublimis honor esl; hujus- Quorumdamhomiiwri pecctildmanifeslasurilprai-
modi enim vicarii Ghrisfi sunl: idcifco non facile . cedentiainjudicium,quosdam'vero ei stibsequunl-ir. .
de hac persona accusaiio debel admilli. InCredi- Pari: tiiodo el- bpera bona
rriatiifesla siint; et qum
Jiiie enim debel: videri islum, qui Dei anlistes est, aliter se habent, abscoridinbn
possuiit. Nullam excii,
scenicum esse lurpissimum (1510). . satioriemvull intelligl fore eofuni, qiil liis"
. Delinqueiitesanleiii coram omnibus argue, ul cw- acliaererit,
quorum peccala _propalam suni, ut ctiriiêvitahdi
leri melnnthabeant. Quomodo non facile credi debet j
C. sinl,-nagisIioiiorisint.Hoc ergb slgiiificat, iithoirio
de presbylero crimen/, si prohetur tamen, aut sit :Deiab his secerhaluf, maxihie dispensaibr Chrisii.
mahifesUirii, quia irreyerentef versatus est, pii- quieliani cprril>ieiidi eos
Jjlice pfcecipit.argtiendum-, ut cceleri lerreantur. . si se emendare halibt/atictbrilalem.; qui^
;piomlltuhi^reiinehdi /sunl, Alibs
QuOdnoii solufn qrdinatis proficit, sed et. pleli.i: vero subsequl 7mala>ppera; illbf iim;bstendil, quia
Qiiandoeiiiin videnl digriitosumvirum erroris. causa •• cum.viyentes:cestiiiiarilurbtini. inortui detegiinfur^
corripi, necesse eslui sibi-caveanE. - .
lulquiprius ostendebant seidcneqs,/pqsinioduinde-
Teslor coramDeo, et Clirislo Jesu, et electisan-
cuslodias sine nihil clarentiirIriiposipres."Superipre ralipne, sictil mala,
gelis , ul limc. , prmjudicio, fa- ita et.facta bbiia maiiifesia sunt, JJona enim vila el
cietis inparlem atiam declinatis. Manus ciio nentini
actus mbdesti abscbndi nori possunt; atlhibiia pie-
communicaveris peccalisi alienis.
'iihposueris, neque tatefaeiunl perfecios. Sed sicut,qiiaedamnialapc-
Teiheiipstimcasiumcustodi. Conteslaiidiieiii depre^ culta ad prcesehs surit.ila et bona. Nemoenim qnir
niil apud Deum Palrem, :el Chrislum Filium ejus, nia in hominibus potest
scire; sed ex his, qucevi-
el elecics angelos, quos Dominhs in Evangelio san- det et
auditj^probatetjtidicat.
clos appellat. Ili ergo elecli sunl, quia sunt alii •- ea qiicedicuhtuf corivehiaritei Perpendit eninjaii
T'cprobi, qtii sunt non Dei angeli, sed diaboli, as- boiia, sive /mala. Quaeaulem pceiilia dequcdicuiitiir, sive
senlienles aposlasiceejus. Sub testalione-ergOea, nibiis, in die fuerintIipmi?
Ecclesiae mandat custodiri, jtidicii palam fient, Prcpter liqc ergq
quae ad ordinatioiiem dicta suiit, ut sciarit htijiisiribdigrayioremsecausam
. /praecipit riiliil fieri sihe pr-ejudicio, jie facile ali-
habere praecaeteris. Pejbr est enim qui se, cunisit
quis accipiat ecclesiaslicam digniiaiem, nisi priils
aialus, bbritijri.bsleridat, quam Ille qui aperteest
"de vita ejus et moribus fuerit disputalum, ul di- malus. '': 7 ./
aut7sacerdqs conslitua- '-,:'.. 7-':r7 :,; /
grtus approbalus minister,
lur, iil non pOslea",si repreliensibilis yideaiuf, '.' "(Cip. YI.) Qtiotquol(1311) suhisub jugo ierfi,
poeniteat forte pfincipeiii populi non: ad liqhidum•- dpmirios suos.-btiitii honore digrioi arbilrentur; tie
prcejudicassequid merefetur, quem improbabililei' iiomen Dqmini el dpclrina blaspheinetur;Servoruni
ordinavit; nec illum, ciijiis peccata ad suspicio-. obsequiis doffiihOsDep gratias vtiltrelerfe. Cuin
nem veniunt ordinandum, ne commaculelurbf-. etiirii per Dei dKciplinam fidelia illis exliibueririt
(1510) In Ambrosiaslri oper. impress. post eat sicut credibile'esl sceiiicnni, etc."."'•'
yerba;Deianiisles est, legitur, criminoseversalum.
~~ "" , "(1311)Yulg. quktiiique.. ;_
-PATROL; CXXXIY. 82 ."}
. . UOi
fi»* -ATTONISWRr.EiT.ENRIR RPISmRI
T-~—^_—- ~y- - , r.'7: , .eo.
servitia, fprle etiam ipsi Imic se subjicianl di- A.qualis venit. Quod etiam seripsit jpu, et in suapas-
scipiihce. . . siene fatelur, dicens : Nudus exivi de uterp inalris
Qui tierofidetes hqbent dominos,non .coiilemnant, mew, iitidus opbiiel ut eam inlerram.''Sit-ripmenpo-
qtila fraires iuiit; sed magis serviant, quia fideles sunt, miitibenedicitim(Jpb i, 21). Quqd si avarliidn reti-
'pfdilecil qiii beneficiumrecipiitnt. Si prcfanis dpmi- nerenf ih perriiciem suam, -pauci-condcrent. qupd
' iiis 'ServiehduniTota sbllicitudine imperal, quanto
pluribus posset sufficere cum edrain ipsor.um emo-
jriagis fidelibus? Tuiic' enim prpbat se timeri Dei lumenlo.- ! :>
"
stibjectum, si iideli et lemporaifdoniino 'lo.loanimo N.am qui volunl divitesfieri, incidunt iti teiitatio-
ftierit obseeulus. Nec contemneridum putel, qhia tietn, eiltiqueum, el desideriamullq; el inulilia,et no-
- fratef diciluf causa cbmmunis fidei qtiia magis
; civaquwdemergjihihbininesitiexitium: et iiifeftlum.
corripiendus erit qtii fidelem Dominunj cbnleninen- Radixenimomniummatormnestavarilia,etqtiaihqui-
: mimpbtavefit. : ''-. .. datn appele.hles.erraverunta fide, etmseriierurilse do-
; ; :JIqic;'dqee,'et- exltoiiare. Doetrinam Didniinicam loribtismukis. Nihil lam asperum, lamque ;pemicio-
7 manifestaTi yiili, til bbtrectaldres sludeatit, qiiia , sum:est quam si ecclesiaslicus.niaxime qui suhliiiiis
; lienest jqtiod fepreheiidatui' in ea, cbrisideranles lqci est, diviliis hujiis saeculisludeat, quiarionSOiurii
paritef quce in sacris ebfum siiit bcculla ttirpia, ef i: sibi ipsijSed et caeieris dbesi. Contrafiam eriim fbr-
erubescahl per qriod inexcusabiles erurit. • manirdat hominibus; necesse esl eniin iriiillos imi-
Si quis alilcr docel,nbii aquiescil sanis sermonibus lalores ejus exislere ad perdiiionem. QuautOenim
Poihihi libstri Jesu Chfisli, el huic/qum iecuhdttm . honqrificentior ordine esl, tanld ihagis suadet imi-
: pielalein est, docliinw, siiperbilauiem; et nihil scieiis, tanduni se, niaxime in hac re, quae in isia vila prb-
- sed lariguens circa quwstioneset puynas verborttm, ex clivis est. Avarilia enim dmnia
mala.-potcst admitle-
.. (juibiis fit iiividia, coniehtiones, bidspheinim,'.susph re.Tdeoradix oranium nialorum est, :quia,~Uf>desi-
- ciones trialm, conflictiones libminum, qui corrupli deria sua
expleat, quod impossibile est, et nialefi-
.suht inente el verilaie carueruiit; exisliinantes quw- . cia, et •homicidia, et obscenitalem, et quidquid sce-
stum esse pielalem el Dei culturam : discede ab liu- -leris est perpelrat, nec ad praeserissecura,
a caiholica quia
jttsmodi. Discrepanles disciplina sper- semper cupida et itiftiluro damnata.
neridosprcecipit, niaxime qui convicli etcorrepti ac- Tn limcfuge. Absciridere se lid-
fluiescere uolunt perturbalione njentis pravae, qui . minemautem, IwtnoDei,
Dei ab hac horfatuf et praecipit, ut el/Iiic
cqrilenlionibus deleelaiiLuret pascuntur. Elaius enim securtis sit et in futuro rertiunefetur divi-
vinci ,se non palilur : quippe cum ad favorem quce- his. NOneriim immerito prcemiis coronandus est qui hanc
: renduni iiicohflicium prorumpat; quod a niaiisuelis,.' j :
esl. Conlentib eiiim huft-' sperriit qtiiB niultis suadet. ;
,.et bpnis yiris yilandum
quam est sine lite, etparum esset, si lis sola erire- Sequere auietiijusliliam, pietatem^ficlem,charila-
tur,, sed blasphemiceef ininjiciliae; qucd a Dei servis ' tem; paiienliam, traiiquillitalemarilini. 'Certa bonuhi
alienum esl. Ahhis autem qui, corrupti merile ve- ' eeiiameii fidei, apprelteiide vitam wierriam ad quam
ritale privali sunl,uiile judicalur. Dei enihi cullri- vocalus es, et corifessuscs bonamcbnfessioiiemcoram
rain et pietalem quaeslum existiniant, rion de fuluio viriltis lestibus. Quoniam avarilia res iniqua est,
honiinein Dei ut ab hac dissentiaf, iustitiaiji sequi
aJiquid sperantes, sed quomodo in praesenii rs.etraii-
et alia quaeinemorat. Non
sigant. providentes sicui el mundanae seclce, qtias jiihet, atque pietatera
coiistat pfopter prcesenlia lucra inyenlas. Nbn lie- enim poierit hanc evilare, nisi liis adliseseiTlquae
scii quesdani Jidc libenter audire, quod iii Iiac vita avarlticeadversa/sunt. Qui enim fieri poiest, iitava-
iibrendum sit; ideo desislendum ab luijusmodi. fus fidelis sit, qui operibus negat, qubd yeibis/fa-
Est autem qttwslusinagnus,pietas cum cufficienlia. 'teri videtur? Unde atitem cimalorfraternitatis, cujus
mamis sunt aridae? Quompdpvero'paiieijs, qui sem-
Magnas divitias, etacquisitionem.in eo diciMT qici?
fidelis suo conleiilus.:sil.; Pius enini in seraeupso ei ) per adaliena se tendii? Aul quatenus quietem ani-
caeteris esl, qui'miseficprdiam Dei acquisiiurus ad ' mi possil habere, qui die nociuque aviditate cupidi-
ftiluratti yitam, ad praesens sufficeresibi putat quod lalis inceiiditur? Sed quia ab homine Dei Timotheo
aliena erat, Iionumcerlamen fidei ag-
liabet,.non dubilatis ex eo ipso Jafgiri. Omuis enirii iniquitas hccc
avarus impius est, el sibi el/cieteris ndcens. "gredi jubetur. Fidei enini victcria est, cum eninia
, Niliil eiiim iniulimus iii. liuiic.mundum, Veruin : vitia, et crimlna subjugantur, ut ad -seterncevilce
qttia nec auferre posstinius-.tjuidqudm.. Habenles.au- prcemia veniatur, cujus cpnfessio inler ipsa rudi-
iem qiimenlum, his conientisutnus. Fruslra nidrtales . meiita fidei teste inlerroganie (I315i), et respon-
liemines cepiaeilludere el lecupletesfieri velleaperla denfe mOnumenfisecclesiasticis cpritinelur.
•vticedbclaral, cum Sciaiit riihllse prOprlum habere Prwcipio tibi in conspeclqDei, quivivifipat omnia,
ih iriuhdo. Ctii fei prqficit luimana cupiditas, nisi el Clirisio Jesu;qui testatus esl sub Poiitio Pilqtq
qriia "ihsa sibi iuimica; existif? Nihil enim ih.iulit bonam confessioiiem, ut serves niandatum imtnacu-
inuudo; hihii atiferre poient; .Qtilsibi incutit soni- latutii,,irreprelierisibile usqtte in adveiitiim Domini
-citudinem ef qucerit ccrigregare. ialis liinc exiet noslrl Jesu Clifisli, quem suis tetnpqribus qsleiidet
(1312) A caeleris codic. Supplevimiisveiîihilioc; interrogahle, quotrin.cpd.nbstrbdesider.atiir,
iG8S>. / ., ;/ r /EXPOSITIOTN:EPlSUiOLASPAULI, -rlNrERlST. II ~ADTIM. 7 :7 JS6
bealus ille, et soltis pblens (IMfy/Rex feijurri, - e A:ium ,-id upprelieiidatilverdmîii/ohi.-Yefa ;viia :illa
'Doniinnsdoihihaiitiiim,qui soltis iiabetimmoitdlita- "est, quani spefahius futurani,quce rioh occasu, iioii
iem; et liimen habifai (1514) iridecessiblle, qtten, -tempdribusftefminatur.-iEierna.esteiiiiii,' et .hierito
vidii nemoliomihiini, nec viderepotest : cui Iwnor: vefa appellatur.'' Ilcec eriiin:prcesens , iiiiago,:yifaj
el potestds wterria. Amen. Mti^ 'est. ridn yefitais. Et.quia imagorioriomrtiiio iriaiil-
provideniiaprcccepla dat rectbri Ecclesiae. In hujus Tas est,Tn hac vita illa acquiritur :/etmf ad illam fc-.
/eniiripersOna foiins populi salus consislit. Nori sol- -slinareiur, eximagiiie, quam pra-cellat veritas, addi-
licitus/ de cura Timotliei, tam eircuhispeelus bst, -scituf, qticemeque superbia, iieque sp,e.tliviiiar.q-iJ
sed prbpier successores ejus, rii/exeriiple Tiiheihei allingilur, sed hunjiliiate, et spe Pei,::qui;hanc:prp>
Eeelesjae ordinalionem cuslodirent. Dehiqiie ut ser- Thisit. Iri ipsb enim sp-erandiim: est.. rquia: ipse
ves, iriguit, liiandatum inimaculaluhi usque-ad :ad- iprceSlat quce usibhs stint riecessaria, -hpji :in ipsis
"venluriiDoriiiniriostri Jesu Ghrisii. Quod sic aslrln' «ppiis, sed ah auclere earum. Qucejenim.spesyide-
*git, iif_c0raml)eb, /et Chrislolibcse mandareiestei TiirTn 4'e caduca, alque- iiicerla ? Quippe eunialjr
'tiir.TJtterrorem.Incutiat, passioriemChrisli irienipi ;qu.anli:ex Iiisidiscedanlr: qui autem-in hiS;iiianere
fat. Giijus passionis reus hecesse est fiat, qtii hoc videnlurVhiilliun lucfutii;ex his capiunlriii fuluftinj,,.
'sperriil, pfopier quqd passus esl Ghfislus. Necdiem B!'se'd daihnum', nisi curii indigeniibus .parliantQr»
judicii-iacuil, quod prcedesiiriatoTeniporefulurum ~Neque eriim ceierna suntr, ut fut~ir~evilce prcepo/-
'est Dei huiu : quem solttni beatum, ei polehiem, et •riahlur.; Sic.siiperbos Taciurit, quasi,immortalilateia
'regem reguiit, et Dominum pfonuntiat. Solus est ^poiliceatitur, Resuirectipnis exempluiriihabemus:in.
"enim ipse, quipropriam, eibwuilp babet abceptam 'Ghrislo, et a roullis nori sJcdiligitur.Gliristtisv-sicu/t
'bealiludiiiem,alqtieptiletiliam,"dbriiinaitiiii,btfeghtiin -divilias. quafuhi riullum exemplum7 videlur. ;qu;od
nec hon inimoftalitatein. Hcecbmnia habel Pater, si^ •âliqueriia riiorteiiberayerint. Ghrislus nos redemit,
fnlliler etFilius a/Patre. Lumen au.tein iiiaccessibile -ridn-diviticb.Ipse enim futurce.yiice iter dsiehdit,::tit
'solius Paljis est, quia lijilii /unquam appatuit. benii Tiis birinibus spretis ipsum sequamur, ,ut atl iriimop-
que suhjecit: Quehividit rienibhoiriintiiii,hecvideft .'tales, /et7 ccelestps diviLias venianius. Quare Tipc
potesi; non quia aliiitl lumen Filii sif, quippe ciim .iririiLi:deberous, ulr-bonis faclis diviies sinius, et de
in pisaliiie"s"criplu'nj'sil: Et itilumiiieiub videbimus Iiis lefreiiis ctipiis spiritales divitias racquifamus.
lumeti(Psal. xxxv';, 10); hoc est/,lumeri Palris esse rSeroinemusiir lerra," titnielamus in coelis,:ubi IJie-
,in Fillti: sed quia fieiuti vidil Patrem, ;.ac pef ;hoc "sciuruscqlloeaiuraternusi: •; ;-: ::U; ;: : /iy,__ij
iiiaccessibile Iiabilat Tuttieh.'INOri esteriini drdo ; :0:Tiihoihee:; (iMfyiebtiiriiehdalii-ii eusiodi, defb'
; alicui"\Idehdi Patrem, iiisi Glifistd, qiii de Deo est: Clans profaiidfvocurii hbvilales, ei opposiliones (1511)
hic videt Deum. Filiu/s.auierij, quia Oninia ipse agit, fallaces honiiiiis scienliw,qtianiquidhm "promiltemes
ret apparefe dicilur, el fideri. Illtid efgb pec/uliare circa fidemexciderurii.;:Gidliq tbcwmv>E»'îri adlnb-
Palris est, qtipd supra diciuih :es\; cui lidhdf, bt Tietyut ca; qricesupra :tiicia siiiit _Servenlhr.icbri-
polesfas -eterna. Anien, hoc esl, veruiii. •:traria auiem religiehi eviianda, quaeTiomeiilantuia
Pivitibus hujus.smculi pfwcipe nqn (1515) superbe 4cienti~e usurpaiil, faOaces in7professioiie,.ul7deci-
isdpere, neque spefdre infincertd divilitiruin; sed in piatit 'slniplices. Fidetn eiiirii simularit, a qua exci-
Deo/vivo, qiti pimsiat nobis pninid dbtitidditler ad derunt ,;ut peffidiaiiJ inlerant. /Et7riiauu ;pi'Ppria
fruenditm , in vohinlale operuiri bbhbiriin diviles'e'sse l3ui)scripsit,'dieens : Grdiiri leciiiri.'Aiiieh. •''. ':/;
factisbonis, facilei ad imperiienduiu, coininunicalq-
Finis Epistolwpfimw.qd.Timpilieum,/'
rcs/ihesaiirizgre sibifundainentum bohuin iii fulri-
'
(I5IS) In coi.pqntifex. _.-/. (1316) Yulg. qepositurii,
: ' -':_,
(1514) Verbum Itqbital desideralur,
- "(i517) Yulg. /fl/st.; .' "';'
(I5io; Yulg. subtime.
:£PISWLI ir AB; TIMOf HEOT,.
:
•' :
ATiGDi-iEJSTiDM:(lSi«), D- (CAPiT.) t fiaujus apostoItisChristi/iesu pe? yff.
.Iuntatem.Dei secundum promissipneihyitae, quse est
Aliam Epistolanj scribit ad Tim.oiheunjj ut jam ;in Cljristp Jesu, Timqlheo; diieclo ilio',.i Hujus rqi
efuditum ecclesiastica disciplina,efcquce.spessitprq- .gi/atiaApostolum se Ciiristi. Jesu Dei vp/iuhiaie'ap,-
/missidriis, sud exemplo ad /marlyfiti/mi.prqvpcetj,et .pellalum signilicat, ut quae, el quainLapromi.ssio.jn
quiafuiurum est, ut quidama.sanadoclrina,eo quod fuluro in fide Clirisiisit, edoceret, utpicedicaiione
dtifa illis vidcalur,: ad: fabulascoriyerlantur, idest, ejus crem.enlum facial inr salyapdis .disciplina Dq-
ad humana commenia. minica. ldonei enim servi suntj.qui Ihstaiijia sua_sj;
(1318) Argumentum, et exposilid hujtis EDisfoJce"rjnsdcm auctoris snnt ac trium siiperiorurii ;•scilicet
AmbrnsiasLn.
"
687 ATTOMS YERCELLENSISEPISCOPt 688
Tide, negotia dominorurii suerum exaggerant. Quoc i A pium pef ordinationem presbylerii: dum aniniiin
ideo liuic quasi charissimo filio scribit, ut hujus reii . suum eonfovet mentis alacritate, gaudens in setnel-
Imilalof exislat eadem Gaeteristradens, ut per tra--. Ipsq, sicut in novilale Oi;dinationisgaudelur. Deni-
drieemindeficienssit idoneus. doclor, per quem as-- que subjecit: nec enim, inquil, dedit nobis spiri-
serta veritas mullos aequirat. ad; vilam-promissaiti.. tum limbris, sedvirlulis. Innovalus enim hohio e.xit
-.'"« Gralia, misericordia, pax a;Deo Palre, etChri-- de limore, accipiens spiritura lceiilicepropler justifi-
Slp Jesu Donrino7noslro.» Graiiam huic Palris int calionem, quia omnis injustus in limore est,.hon
-miseraiione exoplat, ut adsitei, et Chrisli Jesu D.o- • fortis, sedinfirmus, non in dileclione, sed in odio,
niini noslri, quia Deus graliam suam per Christumt iiec in menlis sobrielate, sed errore saucius. Si
Targiiur, ul uria gralia sit ulriusque. aulem his carueritper iidem, et fortes, el dileclus,
- '*Graliam habeo Deo riieb, cui servio a pi'oavisin et sobrius erit.
conscieiilia pura, quod indeficienlem habeam tui . < Noli ilaque erubescere in l.eslimonmm Domini
'nienjdriam in precibus meis, nccle dieque mullum .nostri, neque in nie vincto ejus. J Cpnslaniiam ha-
desiderans le videre, memer lacryniaruiriluarum, u£ bendam deeel, nec trepidari deliere in pfefessiene.
gaudic replear, recerdationetrt accipiens ejus, quae Nen est enim unde erubescatur in ea, quia si hemb
est in le, Sincerae fidei, quce habitavil priraum in g visus est Christus, gestis larnen apparuit Deus; et s;'
avia tua Lbide, et malre tua Eunice,: cerlum autem crucifixus est, resurrexit lamen a moftuis, et multis
Iiabeo qupd el in.ie.'» Qoniam/ digmim es.l niemi- vitleniibus, suscipiente eum nube, iu coelumascen-
iiisse bonoruni, idcirco Deo gratias agit, quia nie- dit. Non_est erge infirmilatis causa, sed polesfalis;
ihpr erat Timothei viri niirabilis, uf etiam hoc quia ubi putalur iinbecillilas, Jbi apparet potenlia.'.
ipsum Dei donum sit. Nonenim sine merito esl, qui Ilaque stulte infirmatus dicitur, qui vicisse proba-
icogitat de bonis viris. Et quia idem Deus Chrislia- lur. Hoc niodo nec in Apostolo est quod ad rubo-
lioruni est quieraf Judaeorum,ei seDeo gralias re- rempertineal; qtiia si pressuris, et eaedibushumilia-.
ferre testatur, cui a proavis famulatus est. Quando lus dicilur, ex illa parle confundit cblreciatores
-euim hoc sperabant progenilores ejus, quod hic cbe- suos, quia in signis, ac prodigiis nulu mirabilis
-perat prcedicare, una eqrum fides esl.~E.tquia in pa- (1520) pervidetur : ut intelligatur non iniirmiLaie
ferilum successit servilia, et quia, in his erat adhue, liumiliarijsed volunlate, ad quemdain nierilorum pro-
•cuiri illi Deo sefvirent, recteaii: Cufa proavis ser- fecttim. Idcircoenim Deusservossuosab iulquis liuihi-
-vfvi', el serviol Quomodo? In conscienfia pura, liari permitlit, ne illis injuste praemia dare videatur.
inquit. Sic enim aliquandb perseculus est. Eccle- ,. .,«bed codabora in Evangelio secunduni virtuteni
-siain, ut Dei amore. lioc ageret, non malevolentia. > £ Del, qui nos salvos fecit. i Quoniaih viiiuie Dei
JNamsimill modo et in Epistola ad Hebraeos.scriptuni vicla esi mors, ul" nos salvi esse possinms : juxta
est, quia Levi, qui decinias accepit (Hebr. vn, 9), hoe ergo convenit vicem nos exaliqua -parle reddere
decimas dedit Melechisedech; quia in Abrahaj, Redemptori. Quia eninj adomnia ei beneficia re-
Tnquit, lumbis eral Levi (Ibid,, 10), quando decimas spondere non pqssumus, vel legatipnem ejus fldeli-
ohlulit Melcliisedech(1519). lta et hic a proavis Deo ter et inslanier aganius.
se dicit servisse, quia ei Levi in proavo decimas « Et vecavit vccalione sancta. t Yocalid'sancta
-dicilur obtujisse. Est enim paler Levi Jacob, avus est cuhi electi sunt ad gubernandum populum san-
isaac, proavus Abraljara. Multumergo se memorem clum Dei. Ad sanctam aulem senior vocatur,qui
esse Timeihei prbflletur, et avide illum desiderare dux~ eligiiur sanciitalis.
pfopierlacrymarumcjus jecordalionem, quas amore Konsecundumiiierila noslra. J Yerum esl, quia
fuderat Aposloli, sicuf ihtelligitur, reGedeuiisa se. siad liquidiiniquceras, nullus hominumdignus polest
Non immerilo ergo amanlem se desideral, ut gaudio videti vicarius esse Chrisli. Oaiires ehim, quos
impleaturex communi lcelilia, catisa fidei sincerae, elegit, prius fueratil peccatores. Quautum ergo: ad
quahielinavia ejus, efin matre fuisse slghiflcat, comparaiioneriicaileroruriiperlinet, lii digni iiiveiili
, ceriissimeelin eo. Omnis ilaquehic affecLuspropler D ] stint; quantum vero ad rem ipsam, omnes in-
fidem est, quaeeral in eis inviolala. digni sunt. *"'"""'.
~
i « Qua de causa admoneo te, ut recrees donum Sed secundum prqpositum suum, el gratiam,
IJiei, quod est in te per iraposititinemmahuum mea- ;: qtice data est nobis in Chrislo Jesu arite tempora
rum. Nonenim dedit nobis Dens spiritum timoris, - scecularia.i Quoniam dignatinne sua Deus olim de-
sed virtulis, et dilectionis, et sohrielalis. i Propterea crevil peccalores salvos"facere (praescius enim fitii
sc parentum ejus sinceritatem fldei sigfiificayitme- : Deus quid futuruni esset in homine, anlequam fa^
morasse, ut fqrtiorem huricfaceret. Quis enim lati- cerel eum et peccaret) quomodo redintegrareiur,
dem illorum audiens, quprum in eo ipso paftlceps prcedestinavit, quo ieriipore, el per quos, el qua ra-
est, riori crescat, adderis animum hujusmodiviri- Tione salvari possint: ut neque merilp.suo qui sal-
btis? Sic ergo recreat in se donum graliae Dei acce- vantur, neque hofuni, per quos vpcanlur, sed Dei
(1519) Yerba, quia..; Mechisedech,inmarginein- desiderantur, eximpressis cedicibus addenda ,cen-

feriori scripta leguntur. 7 SllilhUS. .. r
-,; (1320) Yerba, quia.., mirabilis, qucein ec.':ee
GS9 / . EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. II AD TiJL ; , . ; 69K)
graiia istud donuiri praestari videalur per fidem.,4. « Sed cum fti.i Rom~e,solliciie me qucesivitet ifi-
Chrisli. - .: ..">'•', veiiit. Del illi Doniinus invenire misericordiani apud
c NunCvero declarata per illuminalionem adven- Ddminuni inilla -die. '»,:Rorijamveniens Apbstoius,
ttis Salvaleris Domihi noslri Jesu Christi. :DDbnuni chra appellasset Ccesarem,a riiililibuscustodiebalufi;
Dei,_qiiod ante tempora scecularia'Iatebat in mysle- Trinc enim eum OnesiphoiiiS(1521) charilalis causa:
rio, iricarnaiioiieet advenlu Chrisli declaratum te- el magislerii, niagna diligeniia requisjiiim inveriiti;
slatur, quando eoaperunt hoinines remissa peccalo- Ciijus visitatio tara acceptabilis fuit Aposiolo, ut eum
rum accipere. sic Doraiiid ccminendet,,ut ihveriiat miseriedrdiam
~
Qui deslruxil quidem nioiTem , illuininavit.au-- apud Deum iiidieiudicii,ut sicutLApcstdlumrequi-.
lem vilam celernam pei'.EvangeIium, in quo posilus fens invenit, ita et misericerdiara qucerens,inveriiat
spm ego prcedicalor , el Aposlolus el magisler gen- apiidjudicem.Hdc eninierat, ut prcestei ei Deminhs
lium. t Qua ratiqne,-saIvumfecit^populumsutim Ghri- Pattir cqeli et terfce, iriyeriire graliam apud 'Deuhi
stus, pstendit, dicerts : Quia morlem deslruxit quce huniani generis, Filium sciiicef. Taleeslhoc, quale et
eralhomiiiis inimica.ne ab inferis posset resurgere,; illud in Genesi : «Et pluil, • iiiquil, « DonTmussulr
tunc demum vilam jlluminavit aiternilale, ut resur- _ pliur et ignera super Sodoniara,el Gombrrham a Deb'
' :••<,,
geijs a moiTois janiniqri non possit. Obscura enim ]3 de coelo.(Geri. xix, 24). i '/ ,
vila est quaelempore-definilur, dum soporalui', dutii nQuarita aulem Ephesi miiiistraverit, melius ftk
ignoraf, dum maJe.versalur. Et quonioilo illurainetuf -nosli. r Quoniam solenl qnidam personis magis
yil.a osteiidil, quia/per Evangelium credentibus da- quara causis seivire, volenies graiificari majdribus,
tur ceternitas, magistro geiiliijm praedicanle. idee Aposlolus Onesiphori bonuiri generale osleiidit,
~ Quam ob causam et hcec - Prceaicans lie.videretuf forie
palior. persdricese ccmmendasse, 'dtini
Dei donum , diabplum patitur inimicum, ut pressu- Apdsldld miriislrayil,'cuni constaret illum magrtani^'
ras ei exsuscitet, quia pepulum de faueibus ejus iriurti emrtibus fuisse."''"' --<-
eruit,€; Sed npn copfundor. » Inlioc.securus, quia 7 (CA,P.II.)iiTu ergomihl conforlarein gratia, quae
pro.tribuIatiohiI)'us'inagna prpmissanjerces est, jien est in CliiJsto Jesu, et C[u~eaudisti a riie pef mulids:
cpnfiindilur, sed glbriatur in pressuris. testes, haec ccmiheriiia fldelibus hqminibus, qui
;_- Scio enim cui credidi,-etcerlus sum quia pp- idortei erurit et alios ddcere. J Censlantem liuric, et
tens est depositum:meura servare in illa die. > Roe fdbustunl esse praecepitlii decendd gratiam Dei quae
cslquod dicit quia spe et Jiducia niagniflcentice Sal- estiriChrisldJesiij.etnen sdlum in gralia, sed etiam-.
valofis securus esi, quia qued cemmendat illi in '".iri snysteriis quae sunt de Chfistd , arcana fidelibiis;
tulo esl. Quid aulem illi commendat, nisi salutera C' ac digiiis tratliviilt qiti alies possirit docere'; non/
.suara, ut hic pro illo patiens , salutem. iiiveniat pe- passim vulgaribiis ac riegligenlibus. Magna enim
nesillumi cum coeperitjudicare, ul puniens infideles,, eiira eligeridusestdoctor, •, : -7•;. : -.
istum dignurii aelerna vita pronuntiei? c Labora ut bonus miles Christi. Neirioeninitnili-':
. -.Formamhabens sanofupi verborum, quce a nie tarts Deo obiigat se negoliis saecutaribus.ut placeat ei
audisti in flde et dilectione, quasesiin Christo Jesu, ctii se probavit. J Mahifestumestquod dicii, quia hemb
bonum eomhieiidalum cusloilire per Spirilum san- poiesl duobusdomiiiis iefvire (Mallh. vi, 24).,Negotia
ctum qui habiiat in nobis.i Praecepla sua cuiji gbstis eriimsaecularia avaritiaj serviarit neeesse est, et hisl"
formam appellat salutaris dqctrinse,. quam . isium fnerinl menlili vtransegisse iion possunt. Est ergo:,"
sequi maijdat, ul, cuSlodiat ea Spirilu sanclo fa- sed leve peccatum. Ecclesiasticus auiem idcirco Deo-
vente. seprobat,' ul huic devolus bulcium. impleat; quod;
- S.eis
, hoc, qupd aversati sunt onines a me, qui spopondit, in Dei rehus sollicitus, a sceculaririegotio;
in Asia suiit, ex quibus esl Phygellus ei Hermoge- alienus. Non enim .cpnvenituiium duplicem profes-
rtes.» Hiqtios memofatTaJlaciapleni erant.SimuJa- sienem habere. ... . ;
bant eriim ainicilias Aposloli, ul.adhcereiUesei ad- c Et nisi eer.tet quis, npn cprpnatur. nisi legitime
diseerenl unde illi calumniam facereni, auf per alios E' certayerit...» Dei niililem ta.m/exercitatum vult esse,
immiliereiit; qui, posteaquam viderunt inanifeslos, in Dei cperibus , yel /efficio deputalo, ut possit ad,
se, recesserunt ab eq. gloriae njeritum pervenire, tota mente viligantem,
« Del misericordiam Dpminus Onesiphori dbmhi, divinis obseqiiiis, prceseniia spernentem, coelestia;
qnia saapeme refrigeravit, et super catenammeam diligenlem. Adliqc enim se p.robavit, utliic Iaborahs
non erubqit. i Duplicigeriere refrigerium hoc Inlelli- remuneretur in coelis.
gcndum est, quia et in neeessit3te cuslodiae solatio, i Labpraritem agricclam bportet prihuirii de fru-7
suo refrigeravit eum; et si qua illi opus erant, ctibus percipere. iiilelligequae dicoi Dablt:enirii libi:
sive iridigenlibtismimStrav.it.Spe enim eorumquae 'Domiiiusinielleclum/mpmriibM
promissa sunt, rion illum pUduii accedere ct re- fuit sanctus Timotheus, tit etiam a licitis teinpei'a-"
quirereliomineni pbsitum'in cuslodia. Illi enini,-'. ret. Hoc"enitn yultTnteJligi, quia a participatione
qtios supra memorai , quia erubescebaril de. cruce gazopliylacii se-abstinebat^ cum hoc poiriinus de->
Christi, in liecessilale deseruefunt Apostolum. <~feveritut qui Eyahgelium anhui|tiant de Evangelio;
(lop) Iiippd, Onisiphorqs,
fifli ATTOXIS ¥ERr,F,r,r,RNsis F.pisr.npf - : - I ... - t\m
., ,
vivant. Ideo'Apostolus prius hunc sumere prcecepit, A u t.Haec admone conlestahs coram Dojwinp. Noi'
qui priraus esl, el sic ccElerisdislribuere. vei'bis pngnare; ad nihilenim-.utile est, riisi ad sribf
. ~ Memor eslo Cliristuni Jesum surrexisse a mor- versiorienl aud.ienlium. » Coiilenlipnes vilandas mo-
tuis ex seniine David..secunduni Evangelium meum, riet. Piaecepta autem danda sub Dei timbre, et ter-
in quo labpro.usqtie ad vinciila, quasi lairo; sedver- rere, quia conlentio polest adhuc niinus stabiliiis
Jjiim Dei iion-esl alligalum, >' Qupiiiam niulli fiituri generare scrupulum. Soleiil enim ih ccntentierie
eranl fliiidiabeli, qui Dei Filium iricarnalum nega- talia cpppiii, elimaio malevoleiitice ferro, ~ut irio-"
j/ent, idcircd Iiqc.memoral',' quoniam fallaciter stib veant animos insipientium ffalrtim.
~SoIIicite ctira
riomine aposloloruni hoc asseverare niiuntur. Sub- lemelipsuiri,, ut probabileih exlii-
jecit, f secundum Evaiigeliummeum, j.utexcluderet beas DeOoperarium, rion impudoralum, recle tra-
irialceniehtis falsa coUoquia. Nec eniiii plus Jicere- clanlem verhtirn yerifatis. J.Quoniam suht aliqui,
iicis credendum cst de apostolis, quam his ipsis de qui cohtenlioneni dicant pfodesse, Aposiolus auierii
prajdicalione sua leslanlibus. Qiiarii-prcedicationem sciens magis ohesse, lioc" mandat ut nnusqiiisque
ciim labdre se agere queritur. Pressuris enim tribu-i li/occurel, ul sprela aliercalione semelipstiniprOba--:
3a'batur et.carceribus , eo qttod tarii Judceos quani hilem faciiit, et Triipudoratos appellans eosqul cOn-
geniiles offenderel, sicul illis videbalur, increilihilia B tehtionibus nituntuf; Kecesse esi enini ut eontentib
-jr.ajdicando.Iralos enim Ijabebaf Judaeospropter le- exiorqueal aliqtiid, iroo multa quce dicantur -coiitfav
geni quani ccssare docebat. Gentiles autem iniinicos consciertiiam, ut intusin animo perdat; ibris vietbf
iaciebaf, quiaiinuniDeuniprccdicabaiinClirislo.Unde abseedat. Nemo enlni palilur se vinci; licet sciat
qjicisiIafrpnem htinc traclabani, alligantes, claiiden- Vera qticeaudit. -Recte aulera tracfat el bona con-
tes, ,si possel lacere , nescieiites quia verbiim Dei scientiaqui voleiiLiljus Idquiitiret pacificis. Collatib
alligafe non poleranl. Deiiique; scepe clausus non ergo inler Deiservos esse debet, rioii altercatio.
i Profanas aiitem.vocum noyli.ales devila; pluri-
disperidiuni fecit, sed lucriim. Neque eijiin dcfuif
cui.praediciiretin, carcere, tit quos Jibere inyitare ad muiri enim proJicieiit ad irianifatem. Serino eriirii
iideiii npn ppssot, in vincujis ptisitus paseeret Dei eorum velut cancer serpif.'» Hoc idem adhuc prb--*
- sequitur, ut eqiitenliones -vitenitir. Nec enim con-
yei-be;.
, 7~,Ideo omnia suflero preptef electos, ut el ipsi gruii unius fldei viros'-:habere contentionein, sed iri
Sajulem cehsequantur, qtise eslio Christo,Jesu, cuijj tractatu patiantur se invicem el consentiatil boriis
diefis: Si/quid auteniTmprbbabile videlur, ctirtipacb
glofia cosjcsti. >"U.t prcedjcatiene suti saivaret lio-
mines prccdeslinatosad yitctm,exitiis era.t subjeciiis,, dissimuletur. Adversarii enim et dissidenles 501001;
sciens.profectum se habiturum qucesilaoi.saltilis illo- C se itivicem provocare, ex quibus unus calholieus est
et aller profanus. Hic ergo calliolictis, cui Aposltilus
runi,.' .._
riiaridal ui spernat el declinet a labulis iiianibus,"
t Si enira commorlui sumus:.; etconyiyemus.; -si/
quielus debei esse, ul semper de censcieniia veihf
et
sustinerilu.s. cpnregnaJjimas.>»:Sie posse,ad iminpr-
emiilat, necpatiatiif se cpram Impia verba deprdnii.-
lalitatein, el glpriain Ch.risli pervenire sigiiifical, si. Dant ehiin quibusdani pccasicrtcm ut iri
prariiadejicta, flciaut. Nbii eriini -desunl ;pejus:pfo-
iriforni/aTbapLisniatiS:mariserimus,/iibi -
qui audierites profiiriaj;
•moriuntuf. uliniiOyali onnjia vitiayetera el.criniina
ccnciplarit ebgiialuni inalum, idepque obest coh-r
fiigiamus .-.ut auetoris/secuii vestigia,.peccalis,.mqf-: tenlloi - *. '• •''.
lUiviileairiur.Siyero add.iluinfuerilad causam. ui Ex quibus est 'Hymencetis et Phyletus, qui
ct.,trlbuJaiioiies.ac pressufas jitih cegrepre, noroihe:;• deerraverunf a veriiate, diccrilds resiirfeciiorieni1
Doraini .paliamui', susliiienles Tiaec;siraul .cum.illo,,
jam faclam esse, el fldeiji quorunjdam subveiThrit-»
.esl
j:egnabimus. Dignnm eninirut qui proillo oppro-. NUhcipsorum, quortiiii causa vifandas conletitiones
]>riaqialitur aut cxitia.,, iri. regno ejiis-glpriosusap-.
ljionet, prodidil nohiina, quos et profaiios et impids
pareal. errantes a verilale. Hec enim negabant,.
; f Si negamus, et ille riegabitnos. » Verumest : -I designavit,
qtiqd palinare esl Ciirisllaiior-ini, ut credaril se; in
qriia si miiiime-ebnfessiIlluni ftieriraus cdrairi Iionii-: ftiturum a mbiTuis festirgere. 111auteriJ, sicut ex
"iiiiiusj luncdicel et ipse rioliis iri illa riecessilaie aiia Sdripttira dbcemur, in filiisfieri fesuffeclibnem:
ftiiuii judicii, riescibvbss Hsecest puriitionis sigrii-; di.cebant,quibus:non deerat.qui assensumprcesfarer
iicatib; • • '•-•;'' .' -:- "'''. '-' - -
p/erversutiicbiJtrai fldeiii, quam in ,pfimordio"rtiefat
*"i"Si 'lioiTcredimus, illefidelis.pertiianel, riegare ccpsecuf iis'." ,; ;.;: """'
"
semetipsum non pptest. » Nenibpbtest Doniind au- « Fifmuftitaiiieri ftuiclainentuiriJpei*slat,"liaberis'
ferfe quetl Iiabet." Quis enim,,/illb. fortlbf est, per libc signaculum.flbgnPvit eniiirDbminiis qui suht
quehjbninia exsiilerurit? Nec addi pdtest perfecto,. ejtis, et discetlatab iiiiquitate.eniiils qui liora.inai
quict"'non,SIIIaliquid prsestat, qui credif iri illum, fbnien" Doinini. » Fundamentum Dei 'idesest, qiiaj
qubmbdo' uihil" aiifeft,"qui rioii creditei. Quidqtiid cohiiiiet .qtiaepromisit Dbus, quae fides ubn poterit
ergo agiiur ad pfofeclura noslruiri perlinet, rie in iiifringi periidorum et liaerellcOrum coriinieiitis.
..ignoraritia riianearaus. Nec enini a nbbls " "flrmalur,
~ Qnamvis eriimlii negerit fulura qucecredimus, Deus
,eu"mTpse'"ex seyel apudsefirniu/ssii. tameii dabit quae credimus daiuruin ijliim, tesie
'
693" EXPOSITIOTN EPISTOLAS PAOLt. .—' IN •EfelST.'II AD TIM. . , . . . <39i;
pfoiiiissibhe ejtis; Signactilum ilaqiie. pfqmissicnis A*cibsl.am,'iii .qua ;o:riines stih uriiiis :jpomin.i, suijt
Dei fldes noslra est, quae firmat Dei Verba.In die noroirie.. . ....-,
'
judicir cognoscet Detis, qtii hahent signurii ejus, i Si quis ergo purgaveri.t semeiipsurii alj Jii|, efit
disseniientes a perfidofririi, et; liaereticofhiri Iniqiii- vas Iniioriorcsanclificatrim, ulileDoniihPi.adpjrinSi,,,
tate, qtiifi Dei proiiiissibriehi irifirmare sb puiaif. ojiusbonumprceparatum. J.Nunc.aljaliKr.es[sIraij'I?!;,
Nibilenini lairi iniqtitiiri, quarii'Oei fidei cdnlfaire. sua coriyinciluf, quaeas.serjt .aniiriasc[uasdairinaturg:,
Sicet- Daihan, et A"birdn et Chtiie dictuni/es.t a esse riiaias, quae ad Jiqnuro.,cdî npn ppssin.t.: Cijfh'-
. Meyse, cum ccnlra Dei prceceptum clferre sacrificia hic dieat pps.senialpsiiiiniulari in bpnps:qt s^j/didpi.
pfcesuriierenl/Coghbyit iiaque- Dtimihus qur suht purificarii Pcleranl; enini Hymen-eus et JRhyje^ji.
ejusiiQuo dicto dsteiitiit, qusepefriibies marieret eos, muhdare sensuni suura, si yeluisseiu, ut fierent yas
qiil Dei verlia inyeriereiit: sanctificatuni, prceparaturtiln IjGnpreni. . /
e-In jnagha autbiu doirio ribjl solurii siirit vasa t Juvehilia autein.desidefiafuge. » Juyeniliad.esi*
aurea-et 'argerile~i-~'sed;etligiveael ficiilia,;e't quce- deria adversa sunt. Suiiteniin yoluptales uitiri#na^,7
qticedariiautem in conltiirieliatii. > qucepriinibjisiliecebris m.aijcipat~ersuiit, ac peflMic
datiilrt -liOhOferii,"
Hbc-dielosigiiificavil in Ecclesia diversos esse liomi- Deiserve fugien.d* sunt. ;,;.;;. ;_;,:
nes; quosdam borios et sumnibs:viros, quos iiy aiiro ^ «-Sectare verti jiisfitiam, fidera,.ch.aritateni;,|)a^.
inteiligi vult; qudstjam bdiios iaiiliirii, quos iri af- 'cem-cum his:.;qut iiiyccant Deura de corde puxq,.,»
gentb designat; alios 'veiti ritiit hdhds, quds vasa Haecsectahda.riubef; quaejuyenjji •~elalid.eviayideri-,,
lighea et ficliliaappellal; qtibd iiiillt ambiguuhipirio. lur et aspefa. Qui eiiim justilram elegit, .ei nilui;",
Kaniih Cbriiilluoruni hocEccIesia probatfrequens facit conlrarium;.,et qui fidenj; diligit serya.t maii?,./
. serhio/objurgahlis Aposioli. Ntiric autem IriEcclesia "data. Qiii autem charitatem seqqilur, ..priJnJljus;.
iiostfapaJaiii est;; et in teniplb >Jefosolyriiis, iii qiib humilis est~.Pacis yero cusles puliunjJIacessit a4,
lypus-efat-Ecclesias. riiariifeslisTeciibiiibusappro- jufgiuni,: .; ;, ...-, . ..._ ..;-. . .; ,:.,:.,,: :.;.,,
baTuf.:Eranl etiim Illi Satdducael,ex quortini f adice .,€Siullas auleiJi, ct ineriidilas .quaeslienes.devitai
erant Hymenceus'-et 'Phyletus. De qubfurif prava sciensr quia ,geiieraiil liles. J Iiisensafce quiyslidries,
seriiehlia, curil Apstdliis"essbf JdcuLus,:sIafini licc parliro ihlideUum,;partim liaerelicGrurij/siinly alipr.uiji.,
suJIjecit, ut-ntin csset liiirabile iri EcClesiavideri e/xrparle ihlidelium, quaeinodeslps Jio;qiinescqguri!_:
htimines dissentienies. Nani etlti Cdfinthidfhiii Ec- ad:litem..Tmmutartiur eriirir.uiriiia.'Cqritf.adi,ctioiie,iiij5_
clesig, 'de qna-dixi,:quidarii erailtfqui-disseriiieiites pietalis eorujri, et irati-.dicunL-..aliqiijd cpnlraprpp.ftr;,-:
resuff ectidrieninegaMiit. Insariuslariieii Nevaiiarius,; •.^sifumisuum.:ISam solent qtiidam ,haeretioqruiri;.pas.>
ut erfori sup blandiatur, alitef Iioe iritelligendtim J lientiam. fingere quamyis- a caflioJicp,non ,p,bssinjt_.
tradi;l:,::ut;domus inagna lofus riiundtis signiflcari aucUrealiquidraspe.rum. ui.conimendeiit;,pi;aya>su!i::
credaiur.,- qtiia Jiahet hoinintinj :diversitatem,7cum' cqlloquia; ideodis.siniularidtim.ial)liis-cst...; ,:-_;,,.f;
cpnslet Aposlolumaexemplousum ddmus diyilis.et i,i!:Ser.vtiriiauteni Dominijion ppo.f:letiifigare,,:se^,
opiilentis, qtice, quamvis copiosa sil, (1522)'habeat miteiri.esse'ad:Giimes. dpcibilero, paLienlem, njqde»,
-tariienet^Yitibsos.efprav.asentieiites, sicutsuperius sluiri ; -CerrigenLeniedsvqui div.ersa; senliunt, ,iie .
riieaiorayi. Quos 'corttumelia dignos.oslehdit; nori quaride: det illis DeuS:(J525);> pqenitenfiamâtl.asîij;;,
- tameiv periluros,: sed; pufgaridbs-per ignem,;quia lioJBbiriverilalis.-. el •.liesipiscant a diajjoli.laqjjels;;
domul;ex aliquarparle: necessafia"suhl'. NdValianus capli ab eo adipsius voiuntatem.n Haec npllaindi-:.
auleni elalus superbia, ut Ecelesice,su~everitatem, gerit aiiterpT.efalioner:^^sunlr.enii-n :manifesta,:;quant,u'6i
et7sanctiiateni:geheralem Seferideret, Iioc ihodb in- tamen prosil ojqdesti.a, declarayitv Si" eniro ,hpc,in,,;
telligendum decreylt,: quasi Ecclesia peiies...Ipsum; quibiisdanjJiaereiicis placifum csl;,qui~a,lijimilcs*!«,.
sit;:et;:curicios:h:abeatpiiriflcatcs piopterillas.cau- den'tftrj-.5uanto.âgis'!laudal!il?i»-:'Pt.CriISt.uQslim;!e^t£.
sas,; quibus:nos innoceiiles accusat. Sed quidopus in .catholico,:si ftierit; milis ;:jin_qup-.etsenstis utUis,.:.
eratiiocToeo de riititido aliquid rdicere, aututquid/ ) etigravilasiriiitcihda perspicitur? , : ; __;:,;,:;.,._-;:
afflrriiafbt riiundurij doniunJ riiagnam: sigiiifieafe?: /(GAPMIII:) «IlPCiauleniscitpji.qttlaan.iripy^
Kanidicit DOhiinusaposiolis': «ISiohestisderiiundo. Jjus iijstabuiit;ieriipora:pericuIo.sa;: .eruntljomineSiSjjl;.
Egd aoiem-elegi vtis (Joan: xv, T9). J Quomodo ergo tantum amaiores:, rayari ,: insoIenles_ :sup.qfbt%>^M^f-c
inifa muhduiri coiicluderidi stitit, qui liegaiitur de- sphenii,;parenLibusnon 'Obse.quenles,;ingrali.rimpiij;,
mundb esse ? Et ideb •ApostPlus : ~ Quiil,;inqiiit, ~ sineifide,,sinediJecli:oiie,;Ci;imiii.a.loj^s;,~incqntin
lhihi-deSiS,qiiiTbfis.suht.-judiGare? (1Corfy; 127)i ininiitesV-.b,dndfunii]iimi.ci,:.pfoditpre,S;, p.fo!_3CT:i_:4ui,
Naniiri uha idpnin.Priinessub.uriOsuiit noroirie.Uno' njidi,:i\'oluptaiurii'am'aldresdiiagisquani:iDei,liaben^
eiiim'domiiii sui -horoirie/ceriseiiturônjnes. /Mtiiidus' teslformanirpie.talis',_,viriulerii-ejus ;ab.iiegaiiles.;Et2
aulem diversccprofessionis continet liomines, ita ut hos devila. i Prophetia esl Iiaec saneti Apeslpli,In
dispares-prqfiteantuivse habere/deqs et ;dominOs.-> qtiarpraividitquantajiiala fuluraessent hcer.eliceiium,
Non ergo doiriunirmagnanj mundum dixil, sed:Ec-: essenl et Judaeorum. Iu Iiis enim ohjhiaista;: qti^r
- (1522) In cod. inipfessis posf verbum sii,Iegi,tur! reliqua, qucesequunlur...._..;_, , ._.-.7,/77 :..; :,ca.
habeat tainen vasa ligiiea el ficliHa. Hoc modo et r ._(f^5);P.mnilciiiiamliabeht •onines.lectiohe.SjfSbd^
'Ecftesia, quanqudirisanclq-d.icatur/liabetiqme^, el ppstrqcpd. pa.ienliqiti\cei\.y.\\ ff,,,f"$
6JS ATTONIS TERCELLENSIS EPISCOPI • aaa
inirijica/fidei sunt, denotantur. Ipse enim Apostolusj_L ctio: etlicet inviti, confitebunttir. tamen suam imT
dixit: e Quo enirtj milii de his, qui foris sunt, judi- peritiam in ultimo. ..-'.
care? (/ Cor. v, 12.) » Qui enirii male de Deo sen- t Tu aulem assecutus es doctrinam meam, iiisli
titirit, et non timent, quod ad injuriam ejus perlinet, tutionem, propositum, fideni, longanimitatera~,dile-
piofileri,qiiomodqin conversaiioneliuriianapossuiil clionenJ, palientiam , persecuiioiiem, passiones.»
esse benevoli? Ideo enim dixit: liabenles formam Eorum vult esse
aemulum, qus: enumerat. Haee
•pietatis, virtiilem autem ejus abnegarites, quia pro- enim in ullimo non ad poenitentiamj,sed ad I;etitiam
fiieittur quidem senfeiipsos Chrisiianos, cuni sint et" proficient.
nequissimi operis,' ef sensu perversi. Non euiiis in « Qualia ihihi ficta sunt Anliocliiae,Icoiiii, Lyslris:,
. professione magis, quam in gesiis Jaus Dei, et vir-
iiis esi. • ' • quales persfeiilipiies Siisihiui, et ex oinnibus lihera-
vil ini;'Dmiiiniis.Sed el ouii.es, qui .vohiui ~~i± vivere
c Ex his sunt enim qui irrepuni in domos , et
in Cliiisio ! s;i, p.-rseciiiioues |)niieniii"'. Ni't|nam
caplivas dii-.iiiil niulieiciilas ouciai.iisji^c.riui.,, q :;e auiem
iiuiiiines e.i decepioie.s proiicieiit.nl/pejus,..;
diicurilur variis desiileriis , seiiiper iliscentes, et
ipsi erranies.iUqiiealioserrorihiis iiiyolventes.ildeo'.
ntinqiiam ad seiertliamverilu-lispervciiieiiie-.sQ.iam- et quania passus sii, inenioraL, nl aiixilia Dei
vis o liiiihus liieieiicis hoc convenial, ul siibiiiii'<ii'es I* qtia;,
osien.iiii, qiiibus defciuliL. el lulos prassiatservos
dbnios, nuilieres sul)dolis,e! versiilis verbis capiaut, sijqs ab
ut pef eas viros decipiant, more pairis sui di-iboli, iiuprhilenlia Salnnai, ui securos illos facial, :
Adam eierigai,ne liiiieanl qiiaei.rroga.ripossunt a perfidis,
qui/per Eyam cirouriiveiiil: Mauichceis Laineii sed in perseculione alacres sint, cerli quia onmes, 7
prae cceleris Congruil. Ntilli euim taro imporiuni, qui iiiChrisio recie
tam fallaces , lam' capuosi sunt, quani ipsi, quos eiiam a conversanlur, odio haheiitur /
conslat aliud colere, et aliud profiteri, aliud intus rius corporis sni membris. Mali aulem in dete- -
proficienl, dum vident mulios sibi dare assen-
gerere, el foris aliud vindicare. Nara sanctimoniam sum, ita ul caeterosin errorem mitlani. Dum
enim
deferidupt, el legesua favent, el lurpiler vivunt: scinntur esse
miseficordiam laudant, cum inter se injusli depre- mali, et deceplores, el nihilqminus
et prosperari in mundo, aitrahunl quosdam,
hentlaijtur; miinduni spernendiim asserunt,-et sem- Ilorere, ut imilalores eorum efficianlur, non solum in pro-
peraccufali procedunl; jejuniis insistere se jactanler erroribus puniendi, verum eiiam in horum,
cura oinnes priis
praedicant (i32<5>),: saginali yideantur, suo perdunl. '/
taniutiiqriod arie quadani pajlidi cernunlur, ut fal- quos.exemplo ')'';.
i Tu vero persevera in liis , quaedidicisli. et quse
lanl. Haecergo Aposlolus maxiine de his prOpheta-
vit, quos conslat aposlolorum lempore noli fuisse, C [] libi credila sunl: sciens a quibus didiceris, et quia .-
sicut nec Arianos: quippe cum Didclelianus impera- ab infanlia sacras lilteras nosti, quce possuntv.le
tor conslilutione sua designet, dicens: Sordidam erudire ad salutem. t Multum prodesse sigrtificat
hanc, et impnram hseresim, <qucenuper ,- inquit, Veteris Testanienti habere notitiam. fpsas enira
egiessaestde Persida. Hiinveniuiil mulieres prse sacraslilteras dicit,quae Christi personam insiiluant,
vanitate novum aliquid desiderantes audire, el per ; et Incarrialionem ejus ad salutem hominum redi-
ea, quceplacida sunl, suadent illisfceda, et illicila. mendara declarant. Horiaiur enini,. ul in his proft-
Ctipidaeeiiim shnt discendi, cunj-judicium non ha^ ciat.r Aritiquilas enini hajc fobur est. nbvitatis:
beant probandi: hoc est semper discere, et verilalis sciens quiaa quo didicit, firma estaucloritas. Signa
scienliam nbri lictbere. enim, et prodigia vidit facta per eum, quibus omnis
< Quemadriioduriiautem Jannes et, Mambresresti- sermo succumbit. 7 :
terunt Mbysi(Exod. vu, 11), ila et lii resislunt ve- -« Omnis scriplura divinitus inspirata.uiilis est ad
ritali (1525),: iiomihes corrupti niente, reprobi circa . doetrinam, ad cbrreptionem, ad redintegratioiicm, /
fidem, sed non proficieht ampliiis. Ignoranlia enim ad erudiiioiiera, qtiaeesl in ipsa jusiilia, ut paralus.
eortim evidens erit omnibus, sicut et illoruiri fuit.i; '' sithomo Dei ad.omtie opus-bonum consumroalus.i
Exemplum hoc de apoerj-phis. esl (1326).7Jannes P Manifestum est, quia omnis scriptura , cujus Deus
,enim;et Mambresr.fratres erant magi, vel>venefici auelor ostenditur, utilis est. Adlioc enim data est,.
' • ul
^gyptidrum qui arte.magiae suae, \jrttiti:Dei, qUae' prefidat imperitis, et iiislauret defermes,;atlra-
perMoysen agbbalâemulationecomroentiiiaresistere hens iniquus ad juslitiam, ut liemp Dei iri : emni
seputabant. Sed cum in Moyse virtus in operibus ppere benp perfeetus sit. In novo enim honiine gra- /
cresceret,: humiles facli confessi: sunt cum dolore dalim proficiens , conslituit illum hominem Dei. ,
, ~Teslorcoram Deo, et Christo Jesu,
in
vulnerum;'Deum Moyseoperalum. Unde siniiliter (CAP. I V.) qui
etlios non amplius/proficereiin inipietateassertionis judicaturus est vivos, et mortuos, et adveiilum
siiaj dicit, quia imperiiia eorum palam fiet, et sedu- ipsius, et regnum ejus: praedica hoc verbrim, insia
'(1524.) yerbi~; jejuniis... prwdicant, iri supefiori Qui nam isli sttnt inagi lempore Moysis? Quomodo
margine leguntur; .;>;;" aulem nomina eorum nusquam alibi ferunlur? V;el:
(132S) Verba, iia... veritati; in cod. desiderantur, traditiones non scriplw
' sutu , vel spirilu Pquliis h(vc
êd ex Arulg.ei Ambrosiast. addidimus. . didicerU. :' '".'.- ." .'. ..
•• loc, \\<m\\Qgt<aj{.i
||31§) piyiis Qhrysogt.-iijIUWQ
p,97 EXPOSITIO IN EPISTOLAS"PAULI. — IN EPISI.MI AD TIM. *C9"8
opportune, i.mporturie-(1327); argue, hortare, in- J L.coronari, quia Deus juslus judex dabit aroplissirna
crepa, in omtii magnanimitate et doelrina.~ Tam prcemia diligentibus se , et exspectanlibus.Filium
soilicile mandat inviolate prcedicandurn Dei donum, ejus de ccelis.- .'-.;'• >- - ;,:
ut eum testatioiie Dei j?atris, et Christi Filii ejus, « Sqllicitus esto venircad me quam primum. De-
hoc moneat curandum.-,_ instanduniqtie in eo, uf as-, mas enim nie/dereliquit, diligens lioc saJcuium,-':et
sidua_prapdicatione, et crebra objurgatione cuiirop- abiit Thessalonicam, Crescens in Galaliam, Titus iii
porlunifate provocet a;dmeliorem profectum.-Et ut. Dalriialiam,Lucas est mecumsolus. Marcum assume,
facilius arguenli assenliant, sine amaritudine hpc et adhuc lecuhi: estenim inihi utilis in mihislerio.
agentlum hortatur. Tychicum .autem misi Ephesnni. * Cum eonslet ohi-
- c Erit enim. temptis, cum sariahi doctrlriam non nem irislruciionem jtiiiscccleWsiici: in epislola con>r
susjinebunt, sed.ad sua desitleria coacervahiint sibi linerl, propter mullani lauien charilalem prcesen-
magislros, priirieiiles auribus : ela veriiate quiilam liam ejus desitlerai. Marco auteni iilcirco testiniq-
auuiliim averieiil, ad fabulas vero couvefluiilur.-»Ei riiuiriperhibet, quiaiiieirior est praeterilortim ejus
hceesimili modo prophelia, esl saiicii Aposlpli", qui laborum. - -, .;/- . ' . '.
praesciiisfiuurprunviiislandum.iii <lpctrina spllicite ...'"«Penulam, quam reJiqui Troade apud Carpum,
prcecepit, ut firmaii infide, et bcnis ope.ri/ms eru- j3 veniens affer, et libros.inaxinie atitem membranas/n
ditiln disciplina âna robusti maneani, ut postremo Apostolus nalura Judaetis fuit, et nec quidquam lia-
teinpore, cum qttidam a veritate ad errorem cbnyerti buit alienum. Unde ergo illi penula? Sed quia ei;at
cceperint, immebiles perseverent; Tales ehinj dicif a Tarso. quos constal In socielalem/ Romaiioiuiji
futures, qui pro desideriis suis tloceri se velint, ut>a; receptos, ul de ccelerocives appellarentur Romani,
magisiris conslaniibus,'el veracibusad hos conyer- idcircp neeesse.est: eos :et curiam habere, in qua
laintu.r,qui liaacillos doceant, quaelibenler. audiant, more Rphianoruni penulali conveniant. Quicunque
quia^ve.rilasillis aspera yidetur, rit relicla sana do- enim illo lemp.orecum niuneribus obviam exisserit
clrina fabulis vacent. Nolunt enim argqi jnaligna Romanis, immunilateperpetua donati, cives Romani,
opera sua : quare tales volunt magistros, qui ser^ etfratres eorijm riuncupa;banlur,:ieste:bodem "Apo-
viant moribus eorum. Pruriunt enim aures eorum, stolo, Polest ergo fieri, utsi non suam, quia totum
ut audianl fabulas vanitatum compositas sub nomine se legi dederat, patris sui haberet penulani, !77
doclrince, qtiibus delecieuiur. Quod nullistam pro- « Alexander aerarius multa mala milii ostendit.
pfium est, quam Manichaeis,qiti nescio qnae liabent Reddal (1528) illi Dqhiirius secuhdum opeja sua":
diversa commenla inflatis nominibus nuncupala, > quem et lu devita. Yaide enimrestitit verbis meis. »
cumsint res frivolae,et qucedamdelirameriia. Alexander isie, et Demas supradictus collega; fue-
e Tu vero sobrius esto, iri omriibuspatiens, opus runt. Hi prius cum Aposlolo erant simulantes illi
fac evarigelistae,ministeriuift liium exple. Ego enim amiciliam; et quia fallaces lempore probabantur,,
jamdeliljor, el lempus soltilionis me~eirtsiat. J Ad- ambti ab eo- reGesserunt. Hic autem ajrarius,1/qui
mbnet et Iiorialur,-_uivigilet, in disciplina ecclesia- audacior erat in malis, sic (1329) ab eo recessit,
slica viriliter agat, Scripturas explanet; ut prudeu-" ul et conlradiclor verboruin ejus exisleret. Qui efgq
tes, et efudili inanes fahulas vitent. Apostplus eriim Aposlplp ausus erat corilradicere, npn immerito
seiens passienem suam imminere, exemplum piae eviiandum huncadmonet, Deijudicio Isltim/dimit-
fienversatipnis, el sanaj dncirinaein sanelc Timotheo tens.7 . • • 7 .'- ;; :- - . .'.;;
vull relinquere. ulper traducem nunquam deessent ( Iii prinia mea defensione nemo mihi adfuit ;
docloresidonei. Tamen passionem suani delibalio- sed omnes me dereliquertint. Non illis impuletur. t
nem apellat. Deo enim immolalur, qui pro juslilia Pressurani, el Lribulalioriessibi illalas, "defensionem
ejus paiitur. '/ ; suairi nuncupal. Passio eninv Chrisliaiiis vila est,
tCerlamen bonum certavi, cursum consummavi, etperseculio defensio. Pressura enim illata pro ju-
fideni servavi: quod reliquum esl, reposita est mihi „ stitia defendetjllum in die judicii, reos conslituens
corona justiliae,'quam reddet riiihiDominus in illa perfidosvlnler ipsa ergb inltia illataepressurae derer
die justus judex. Non solum autem mihi, sed et liis, lictum se conqueritur; et quia scit lianc esse con-
qui diligunt advenlum ejus. i Omnia, quae sibi, et -- sueludinem, nonillis vult iinputari, quia et Domi-
eceterisutilia, et prospera essetit; servasse se me- num a Judaeis appreherisum discipuli reliquerunf:
morat. Non solum enim verjiis, sed el in operibus quippe cura scriptum sit inprophela : t Percutiam
formam se praebuit audienlibus, ut et. auclori suo pasloreni,eldispergenturoves gregis(Zac/i.xui,7). »
verilale prcedicalionls.fidelis•dispensalor exislerel, ; « Dominus auletn astilil mihi, eicqnfoflayit nie,
et contra mundi principes, el poleslales oinjii solli- ut per me proedicalioiiiiplerelur, et audirent bni^
citudine, etperitia coiluctalus, exemplum, quomodo nes genles. » Propter quod.Domini Christi auxiliis
vincerenlur, relinqneret; et utinviolata doctriria, niunitum.sedicit, et aucluni virlule,;ulprcedicqlio-
el agonis legilimum cerlaraen tlignps illos faceret nein impleretin omiiibiisgenlibus; idcirco ignosci
(1327) Yerbum iinpoiiune, qupdiricod. deest, ex (J529) Yerba, liic... sic, "adiecta fuere ex impre|-r';
Yulg.,et caeleris restituimus, liscqd, .', '.' v,:. -. :.: '
; "- '" --. / .
|ip?§)'Y%:W!f^
099 . AITOMS YHRCCLLEiSSISEPISCOPI 7h0
pelil eis, a quibus dcrelicliis est in uecessitale, ut. , domiim. Erastus reniansil Coriiillii. Trophininm
bene acceplus a Dep, vindiclam non quceral. Hac autem reliqui infiimum Mileii. Sollicilns esto-anie
eniin causa amplius adjuluni se crcdil a Deo, quia hieniem venire. i Aqnila, et Priscilla hi sunl, apnd-
derelictus esl ab liominibus. quos hospilalus operabalnr manibus. Oiifsiphoius
El liberatus simi de ore Iconis. Liberavit mo autem Jiicesl, cui tcstis esl in (1530) seeuuda Epi-"
Dominus ab omni opere malo, el salvtim facict in stola. Quid esl (anicn, tit prccscnte Aposlolo, qui
regno suo ccelesii. Cui gloria in ccternum. Amen. J mortuos excilabat, Trophiinns infirmaretur? Sed
Similiterdicit ei Petrus coaposlolus ejus, quia ad- signa propler incrediilos facla sunt. El quia ox di-
versarius nostcr diabolus circuit, fremens, sicut versis causis meritum collocalur apud D~um,ut sive
leo, qucerens quem devoret (IPelr. v, 8). Sed quia qui in iribulatione, si\e qui in cegritudine Dco gra-
in Aposlolo occasionein non inveiiiebat, qua illtini lias agit, ncc ab adversa parte suffragium qucerit,
deeiperet, per filios suos pressuram illi excilabat, ut profieial meritis apud Deum. Proptet' imbres au-
et pcenas, ut si non quasi peecalor , vel quasi jutem, ctfrigora conimoiiuil, ul aulumnoadsevenirel.
stus, de hac taihen tollcrelur vila, ne mtillos lior- c Salnlal LeEuhoItis, el Pudens, ei Linus, et Clau-
taretur ad fidem. Quod cuin propc implcret, Dei dia, ctomnes fratres. i More consueto iinplela est
provideiuia liheralus Apostolus, insullat illi, infir- 1 Epislola .saliiLalionefralrum.
nium illum teslificans, quia de ore ejus ereptus csl; -t DoininusJesus Christus cum spiritu tuo. Yale. >
quia quod cuphil iinplere, non poluit. Igiiur Dci Ilsec subscriplio Apostoli est : quod signum esse-
auxiliis morti se creplum gr.ilul.ilnr, cl de provi- dicit in oniiii Epistola. VJ.quia Filins Dei idem filitis
dentia Doniini tam securus csl, ut el de fuluris hominis est, el Jesus dicitur, ei Chrislus, ut et homb
lenlaiionihus liberari se cretlat, et non solum libe- signilicetur, el Dcus, duobus nominibus iiuneupatur.
rari atl praesens, verum etiam salvum sc fulurum Uiioquelamcn homine dignilas dcsignatur, qna ra-
in diejudicii.ct rcgnatnruni cum Domino Ghristo lione sunl posila nomiua.
in ailerna ssccula.
• «.Salula Priscillarn, et Aquilam, el Qnesiphori Finis Epislotw secuiidwod Tiinollieum.
(1530) Jnprhna Icgiuu in cod.
CAPIIBLATIQ AD IITUM
I 1, T.itiun;tnstr.uit,quale:sdebeateplscopos "ordiua-( vivamus : et utciim-bnirii iriipejio.afguat:jpptesta-*;

reriietut GreLerisesihcrepei dtir6i7./. libussubdiltisrcssejseêt^modestosv-: r; : :.;::-_:;...
':,£c:;Qhia biiiniarimundamundjsz etut;seiries:,:ahus,; A'. Qtiia .erahuis,et nos aliqiiando insipleiiles: Seil:*
3uyen~js,7adolescenl.ula; .castitatem servent, etseryi. benigriitiis, ret liumamias D.ei,-iion,..ex'operibus IJO^:
.ddmiiiisiObtempeiient. sti'is,:,sa'Iv,osuos feciti el-utsluItas.,quac'slioiies,.;etr:
5. Qriia apparuit graiia Dei erudiens nos, ut/pie' licereticuiJiliemineriipost unam coiTeGliohpihdeyiletiv
ARGUMENTUM'AD'#TUM;'
,; Titumrcoriinioriefaeit:et instTuil; deieonstilutjpner eis vitandis, qui iij scripluris Judaieis creduritr 7 =
presbyteri> et de;spifiiali: cehversatipne, :ot Jicefetk beus;ei:ab:uriie Roma.,: -. -7,7.; :'::>;;;. .
: ptfl11 XIUEPf fTQL t;~W Wfim*
a Ghrislo 7dictunVcst, quoniodq rin-r

"7 (CA*.'I.f < PaiiJtis-sefvtis Dei. QqidJ est [) utf
qucd duiii/ nmqtie
IiisTDomH:
jSiiivaibr' rioster- ac:7©pminus',a~K)stoli~~;:dixerIt:; lelligi-debeal, solerler"irituetiduirt:est. Ex
,: Jaftjirioii iilicamvos-sQrvos,Seil anficos-^ban, xv;: rii Vefbis paie!t;iduo: :e;ssegeffefa^honae êpyltrulis^^
.uiiuniliiti.eritiiini-
15J-T->:et-ejusdero hjagistri diseipulus. iroo Apbsto-: riiiiiiri-timofis, aliud; dilectionis;;
lus, iri quOrChrlsius;Jpquebaiur.. •neihinayit.se ser-r servorimi.aliiiddiligeDlium, etplaceiitium fijipfunjv
yum,?..Sed et idem Doriunus alip loeo ad epstjem Timet. enim' aiiciHa, ne flagellelur; timet.nialr.ona,
aposiblos dixit : i Dlclle : Servi ihiililes suiiius'; /ne of&ntlal'aniffliriri-yjri sui.,*êrj:servitiitis-7tiiilors-
guocj dehuimus facere, fecimus (Luc. XVIJ,i0). ? p qui IiaJietpqenam,fiiras.riuttitêiifectanvcJiSfMtem
"
701- . EXPOSITIO INEPISTOLASPAULI. — IN EP-IST. AD TIT. f>Z
'
(I.Joaii. iv, 18). Perfeclus autero sefyjtutis limor, A A.lim et cietei'arum.artium,. et earuiiJi de quibus supra.
nonsoluin non lialiel poenam,: sedad ipsuiriperve- nientibnehi fecimus, jiixla vefitaieih esl (1333).. ;
niturperiirititiam, Psalmisla liqrlarido testarite,,qui c In spem vitae.aeterii-e.t. Haicjgitur/vbritas.,; cii-
nit.:t Lcetelur cor:meuiri, ut timeat liomen fuum jiis agriiiio jiixia pieiaierii_esl,riii spem yilae.aelerjiae
(Psdl. LXXXV, "11)'.;"»et iteruni : «rfimor "Domirii posita est; qiiia statini ie\; qtii se cbgriovbrit,: pi'ses
sanctus pernianet in sceculiirii-scectili (PsaL xyin, niium tfibtiit inimbrialitatis. Alisque pietale/vefp
iOj.;\ Hunc naraque tiirioreniljaijeiit etsaricti.an- iioliiia veritatis deleclat ad prajsehs, seil; iri/aeterhJs
geii; rquein profectp liabu.erant. et. saneii apcstpli, tatepraemiuiri hen li.ahet. .-.;.(
per adyehluni scilicet Spiritus sancii, per quenj de- i.Quani prpihisitqui ribn iiiehtiliir, Deus..(i33|),.»/
s/ceridit charitas ,in .eprdibus nbstris. ideircoel a. Si rioii mentiliir,;agiiosciie -verftatem_ et; Yerl.tas;
Dqrohib non dicii surit servi., sed amici, qui lameii; liberabit.vos; qriia veritas Oirislus est, et.iion alititl,
et:A senielipsis, et a Doniinp dicti su.nt servi : iiinii- exhibeti quanj premisit, etjustis Scilicet, ei.injh-
rum nen ex timpre, sed amoreJOeeplaceiidj. : stis, quariivis tlurijmlicc liominibus.videatur7(1335)..
., «.jjpeslpius aulem Jesu Chrisii. J Discreyit servi- Yel sic accipieiHlum: Quod.promislt Abfahae, qub/a:
ttilerirab appstplalu;, quianoti omnis, qtii servus, behedicerenttif in i.psoomnes gerites, iicecln Clirlr; '
statim- et aposloliis, sed quicunque appstplus- et B.slb ? iniplcvit per p.fsedicatioijemapostoli Pauli, e/t;
s_eryris.Sed Paujus idep apostojus, quia ipsum Je- caeferoftim ejtis.coappsiblprum. - .
' " Ante
sum" Ghristum >missus /fuerat/ tGmppfa sseeularia. Maiiifestavit aufem;
T.' '_. --:.' y ••- Et lioc '
' praeclicare.
sciendnni, quia si.Pater, et Filiusununi-siini, et temppribus suis verJiiimsuuiri iu praedicatione, qiiS
qutcrediderit in Filium, eredit el-in JRairem. Qma credifa est lnilii (1_336).i Ecce ijixit qhod fuefigt;
ompis, qui non/eredilln Filiura, nec Palrem iiabef; teiiipora;celerna, quce lanien nbn ftierunt Deq cti>-
Seryifus ilaque indifferenler aposloli Pauii,,sicut ad, ceterna.Siquidem llie anie lerapora sceciiiaria,id..esf,-,
Patrem.ita ad/Filium i'eferen(Iaest..- -.j - , cclefrianori soliim era|, verurii ell.iiji promisil5yitams
_e Siecundumfidem eleclcrumTDef;» id est, eorum. aeiernam, quam riianifesiavil leiripofibus shis7, IS.
qui.jion tantum vocatl sunt, sed et electi. Electpruni est, coiigruis. Qtiid aliud Yerbuhj snuiri? Ifi/seest,
quoque ipsorttni masraa diversilas esl, prO v.irietale eriihl vila ajterna. Quomodo atifenj. pi'qmisil, cum;
tempqruni, seijstiiini, atque serniornjra. Nec stalim liomihibus ullque prbniTseiil, qtii nonduni.erant.,
qui electus Deiesl, vel juxla eleetionem possidet aiite ieftipora aelefna, nisi quia in.ejus oelerriilate,,.
iidem,. yel juxta iidemliabet scienliam v.erilatis. atqiie iri ipsb Yerbq ejits eidem coseterijo, jariiiu/:
Sed-(I33I) seciindum eamfidem, quamipse iiifun-7 praedestiriatiohefixtiiri efat, quod sub feihpere futui;.
dii_ et facil eredenles , qnps el in praescientia,,sua -Griirii efat?
- elegity.sicut dicit.: c Kon vos me '- Seciiriduni
elegistis, sed ego- prcbcepltirii Saiyatoris nostrj Dei.,*»....
elegivos (Joan. xv,1(3).». Noii liic alius iii.leiligitur Salyai.or•Deus,-.-qt.ani-F|-
; t Mt;agnitionem yerilalis, quaeseciindumpietafem lius. Ipse eniiii unus, idehlque cuni. .Palre, et :SpiWtur
esf. _s;(1532) Qucefitur quare ad id qupd ait :-t Se- sahctb, ' uriiis, et vertis Salvatpr efDeiis est.;
cunduni fidem.electofumDqi, el agnitioneni verila- Titq dilecte fillp. i Tituni fi.lfum..suum /ypcat._
' tiSj i Junxerit: n;Quae secunduin pietalein est. >. scllicet dpctrina, exeiijpJe, eruditibne, afque djsci-
utruni liam sit.ali.qiiaye.ritas. qucenon in pielate sif. pliiia, hen tamen. hatura, « secunduiij cpmmurieril-,
pqsiia;, et nunc ad;dislinclipneiri iilius inferatiir fidem. i
-
Egniiiq veritatis,- < tjuae.secundum.,pietatem est. 17 (1337) Utfumnani oraniura ,'qni, ir»."ChristocrcT >
"Estplaneyeritas^ quce..nonIialjef ;pietaiem7 Si>quis debaril, coiriinunemdixerit fidenj,. an7conimhnemj-:
'
gramniaticani aftem npverit, ryel dialecticani., ut suani lantuih ~etTifi? Quod qtiidem melius videltif...
raiiqneni recle .lqguendi;:habeat, et in ter /falsa" et .. apostnli Pauli,,et Tifi fidem fqisse cpmmunem,qjiarti7
vera djjudicet. Geoiiietria quoque; et aiithmelica, pinniuin "credehiiuni; in quibus pre varietate nien.r,;
ef musica liabeni in sua scienlia verilalem, sed.non n lium fides queque.-.co.mmunisesse nen ppteralj/sed^-
• •
es.lillascienLia pi^tatis. Scieiiiiapielaiisestrips.se7 -diyersa.,
. legetri, inlelligere preplielas,/.Evangeiie, credere, t Gratia et pax a/Deo Pali'e,: elJesu Chrislq/SaJrr,..
aposlolos-uqii jgnqrare. /El,e conlrarip miilfisurit., valore rtqsifo (1338), t Gratiam.Dei;comniQndat,:.uij
qui hahent pietatis veram CGgnitipnem,sed npn sia- et .in cajieris epistolis, per.quam rjiobis dqijajiju.?;
• .(1331)jluic senieniire ebdejii..scriptoris;eafaetere ;(133i) Ijii-Jii inafg.ita adnpiatuiivvCstvîV^scife

5n iharg: adnotalum"legittir aii. Quid hcc litterce si-::, cet Augusiiiuis,. . . ; 7 '.,_;
gnificent, viileril leclor. Yidebitur pauio-infefins .(15p5) Brevis lisec exppsitiq;, qii5C.;Augiistirio;,jn:.,
et.iariidiyi Hieron. sententias -aii.ti(iiarJ.: "": ; marginisadiiotaiiorie tribuituf, 'de 'verbo.rfefe; a;!;;
'; (1352)Ibi in niargine,; ut supra adnotafhminspi-:. "_verJjiiijj in Pelagii.diyp IIieroiiyjnq>,tfiljtitq;cqjiiijieii-
cittir Jibcmodo.. 11), scil. Ilieronymiis , sive Hiero- . tarib.iegitur. ..:, . -; '..'': -.,';',.' :
nyiniaslerj cujus cst haec senlentia., seu riiiterpre-.:. (1356):llic in niarg/7adno,tatiihi:;esl.ila cig^.siderii;;
latio.. seil, Aiigust, .. 7; . ..;;' ;.
(1333) Fortasse perperam adjecta~ hcec:postrcriia (iTfSl)Jii, scilicetliieron. . - .,..'. .-....;-.;,
verha, quaesensum oljscuraiit.;. > .7 (ioZSfAg, sciliGejA.uqust,. . . ~..:.".,
im ATTONISYERCELLENSISEPISCOPI 70i
stium ~ Et hic
peccata, ut reconciliemur DeO;pax autera, qua re-. A (Act. xx, 28). diligetitius bbservan-:
conciJianiurDeo. dum, quompdp unius ciyitatis Ephesi presbyteros
« Hujus rei. gratia reliqui te Gretae, ut ea, quae vocans, postea eosdem episcopos dixerit. Yideamus
desunt, corrigas.» Reliquit Tilum discipulumCretae, igiluf qualis presbyler, sive episcopus ordinandus
rit rudimenla nascenlis Ecclesiceconiirinaret : e'lsi sit.l
quid videbatur deesse, corrigeret, ipse pergens ad c Sl quis est sine crimine : J hoc enim Inter
alias acliones, ut r.ursuiriin eis Chrisli jacerel fun- peccaium distat, et crimen, quod omne crimen pec-
damenlum. Quod aulem ait: «Ul ea, qucedeerant, catum est, non tamen omne peccatum, crimen; et
corrigeres, » ostendit nec dum eos ad plenam ve- in hac vita niulti sine crimine, nullus vero ess6 sine
nlsse scientiam verilalis ; et licet ab Aposlolo cor- peccatis' Valel, Uhde et prcedicator sancius, cum
recti fuerinl, tamen adlitic indigere Correctione. viium dignuni gratice sacerdolalis.describeret, rie-
« Etconstiluas per civilaies presbyferos, sicut et quaqtiam dixit : Si quis sine peccalo, sed, esiquis,
ego tibi tlisposui (133U).» Diligenter, Aposloli al- sine crimine est. > Quis vero esse sine peccalo va-~
teiidamus verba, dicentis : Ut constituas per tivita- leat, cuni Joannes dical: t Si dixerimus, quia pec-
tes presbyleros, sicutel ego libi disposui: qui, qua- cattim non habemiis, lios ipsos seduCimus,et veri-
li.s presbyter debeat ordinari, in consequenlibus B tas in nobis non esl (/ Joan. i, 8). J In qua videlir
disserens, hoc esl: ~ Si quis esfsine crimine, unius cet peccalorum, et criminum dislinclione;pensan-'
uxoris vir, i etc, posiea inlulil : « Oporiel enim dum est, quia nonnulla peccata animam polluunt,
episcopum sine crimine esse, taiiquam Dei dispen- crimina yero exslinguunt. Electus sacerdos Eccle-;
salorem, j Ideni esl ergbpresbyier qui episcopus; sice non tanium eo terapore, quo ordinandus estj
et antequam diaboli instinctii, stuclia in religione; sine ullo sit criiiiine, el praeierilas maeulas nova
fierenl, et diceretnr in populis: « Ego sum Paiili, conversatione deleveril, sed ex eo lertipore(1341),
ego Apollo, ego ai.itemCephcc(1 Cor. i, 12), J com- quo in Christo renatus est, nulla peccali conscien-'
miini pfes.byterortiriiconsilio Ecclesiacgubernaban- tia mordeatur. Quomodoenim poiesi prcesesECcie-
tur. Postquam vero unusquisque eos, quos baptiza- siceauferre malum de medio ejus, qtii in deliclum
vefat, putabat shos, non Christi, in loto orbe de- simile corruerit? Aut qua libertate corripial pec-~
cretum est, ut unus de presbyteris electus super- cantem, cum tacitus sibi ipserespondeat eadem
J •
pohereiur caeteris, ad quem bmnis cura Ecclesiie cbriiniisisse,quaecorripil?
peilineret, el schisraatiim semina tollerentur. Puiat « Unius uxoris vir (1542). J Quod est cibus ad"
aliquis non Scripturafum; sed nostram esse senfen- saliiiem corpqris, hoc est eoitus ad salutem gerierts,
liam, episcopum el" presbylerum unum esse, et Et utrumque non esf sine delectatione carnali. Di-
aiiqtl cetaiis, aliad esse nomen pflicii; relegat Ape- vbrsa opera Patrtiin riori faciebat. nisi diyersitas
stoli ad Philippenses verba , dicentis : « Paulus et _ temporum. Sic aulem necesse eral ut carrialiter
TimPtheus servi Christi Jesu, emnibus sanctis in coifent etiara non cafnales prophelae, slcut riecesse
Ghrislp Jesu, qui sunt Philippis, cum episecpis et erat, ut carnaliter vescerentur eiiam non carriales
diacoiiibus, gratia vebis el pax (Philipp. i, 1, 2), i apostoli. Ecclesiaedispeiisaloremnon licerc qrdinari,
etc. Philippis una est tirbs Macedpnice,et cerie in hisi unius uxoris yirum, acutius infellexerunt qui riec
uha ciyitalejdures, ut nunc (1540) pulantur, episcepi eum,"qui catecluimenus",vel paganus habuerit alte-
esse nen pplerant. Sed qtiia ecsdem episceppsillp ram, ordinanduiii esse censueruht (1545). De sacra-
iri tempere, qutispresbyterps appellabant, prepterea roento enim agitur, non de peccato. Nam in baptismo"
indifferentei' de episccpis, quasi presbyteris est le- peccata omnia climittuhtur:pfopter sacfanieriiiautem
ciitus. Adhiic alictii hcc videatiir ambiguum, nisi saiiciitalem,'sicut femina, etiamsi catechumeria fue-
alterp testimbnin ccmprpbetur. In Actibus apostc- rit viliala,' non pblest post bapiisnihni iitier Dei
loruni-scriptum est, qhod cum venisset apostolus virgines consecrari, ila hoii absufde visuni est, eurii,
Paulus Miletum, miserit Ephesum, et vociverit r. qui excesserit uxorum numerurii sirigitlarerii, rien
presbyleros ejusdem Ecclesiaj, quibus poslea inler, peccalum alifquod commisisse, sed nofriiamquam-
caeierasil loculus: t Atieridile vobis, et omni gregi, dam sacranienti amisisse, ntin ad vitce bonce meri-
in quq vosSpirilus sanctus posuit episcopospascere tum, sed ad ordinationis ecclesiaslicaesignacultim
Ecclesiam Domini, qtiam acquisivit per sanguiiiem necessariiirii. :
(1339) \Terba, quce sequuntur usque ad textum : Maurini asserunt rectius legi nuitc putaniur.
si quis est sine crimine, divi Hierqn. in hanc EpistO- (1541). Yerba quo... tempore, in iirio'niarg. cod.
lam surit. Aileantur in hanc (quceslionemresponsio- scripia sunt,
^nes iheblogorum, et caiioiiistaiurii, quce Aerei hcere- '
:(1342)Ag. . . :7
sim corifiitaiit. (1545) Non absurda opinio, ef per ea, qusa ihfe-
(1540) In cod. ei nunc. Qudd enieiidandhmcen- : rius Ieguntur, auctori nostro satis probata, a divo
sui, lum sensus gratia, ttiro juxta leclioriehi divi Hieroiiymoniinus bene audit, qui in hunc locum aif:
Hieroiiyriii in hanc Ep., et liunc locum, cnjus est •"•Mulii snpersliliosiusmagis;quain verius,eliameosqui
licecsentenlia. Quodaiiiemhabet idem"divusHierqn.*, cum genliles fuerint, el unam uxorem habuerinl, qtia
iU nuncupanlur, codex noster iiunc puiantur legit; atnissa, post baplisinumChrisii, alterdmduxerint,pu-
?idjJaûr.igilur codex ifoster duobup illis. in -juibus (qpj,iii §q?er(lqfibtioi\ kgendQS,~YiAe(i'\^
se(|uuiitur,
-705 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULL,—IN EPIST. AD TIT. 303
* Filies habens fidelesnon~
Jn accusaiione luxti-.,&.perfigai ad caedendnm; neiti os allerius verberau-
rice, aut nbri subdilos (15M). J Primum iiaque dum hisanus efumpat. Percussorem autem episco-
dicepdtim est, quod fam sanclum nomen sil sacer- ptim ille condemnat, fmi dorsum posuit ad flagella,
dolii, ut nqbis.etianj ea, quce extra nos -suiil posita, et.maledictns ncn remaledixit. Sed melius est ut '
reputenlur, non quo propter. vilia nosfra cpiscopi neii percusspreni illum esse dicamus, qui mansuelus
non.fiamus, sed quo propter filiorum incontiiien- etpaliens, scil in, lempere quid lequendum sit, quid .
tiam ab hoc gradu arcendi simus. Qua enim liber- taceuduih, nee sermene inutiJi ccnscieniiam percu-
tate posstimus alienosfilios corripere, et dpcere quae tit infirmerum. ::
recla sunt, cum nobis siaiim possit qui fuerit cor- , Npn lurpis Jucri cupidum. i Tuipis qucque lucri
reptus, respondere,; anle doce filios luos? Aut qua appetilUs abee, qui episccpusfuturus est, esse debet
fronte exlraneunj corripto fornieanlem, cum mihi :alienus. Sunf eniro niulli « decentes quce nen pppiv
conscicnlia mea ipsa respondeat; exhaereda ergo tet, turpis lucri gralia; > qui lclas dpmps subver-
filium fornicahtem ; alijice filios ttios vitiis servien- tunt, et pulant qucesfum esse pietalem. « Melier
les? Cum autem riequam filiusin una -lecura convi- autem est, J juxta Salempnem,^ mndica acceplip
vatdonio., lu audes de alterjus oculofestucam.de- cum justitia, quam niulla genimina curii iniquitate
trahere, in tuo irabem npn videns? (Maith. vu, 5; B (Prov. xvi, 8); J el magis eligenduni in paupertate,
.Luc. vi, 41.) Noii itaquq justus pblluitur ex vitiis" nqmen benum quam in diviliis noraeri pessimum
..filiqruni; sed Jibeftas ab ApostoloEcclesiae principi J(Prov.XXJI,1). Episcopus, qu.iimilalor Aposloli esse
reservalur, ul lalis fiat, qui-non timeat propter yilia cupit, habens viclum e't vestilum",his tanlum debet
liberorum suqrum exlraiieos reprehendere delin- esse conlenlus. Qui allario serviunt, de aliario (1347)
. -
quentes; ; . ^•vivunl(I Cor. ix, 15). Yivunt, inquit, el iion divifes
:«Oporlet episcpptunsine criniine esse.»(154o) Nul- fiunt. Unde et ses nobis .excuiiiur e zeiia; ;et una
lus autem in Ecclesia recle possel ordinari mini.sler, .tanlnm lunica induiraur (Mallh. x, 9, 10 ; Marc. yi,
si dixissel Aposlolus: Si quis sine peccato ; aut si 8, 9), ne de craslinc cpgilemus (Ma»/i.yr, 54). Tur- ,
dixisset: Nullum pecealum Iiabentes,sicut ait: Ntil- pis lucri appelilic esl plusquam' de praesenlibtisce-
.lunj crimen haberiies. Mulii qtiippe baplizali fideles .gilare.; - ,; ..- . ; ....
gunf sine crimine; sine peccalo auieni in hac vila • Huc tisque quid npn dcbeat habere episccpus, sive
.neminem dixerim. 7 _ presbyter, Aposleli sermOne prceceplum esi; nunc
. « Sicut Dei dispensatorem. J Si enim humanaruni e conlrario quid habere debeal, explicalur. /
' « Sed
:legum dispehsatores p.robi(1546)qusefuntur-,quales hospilaleni. » Ante omnia hospitalitas ,fu-
esse debent qui divina jura dispeusant? Et non co- ttiro episcopo denunlialur. Si enim omnes illud, de
Tmedens.et bibens cura eliriosis, percutiat.servos et Evangelio aiidire desiderant: « Hospes fui, et susce-
aiicillas, sed incertuni Dpmini exspeelet adyenlum pistis me (Matth.-xxv, 55j; J quanto magis episcqpus,
et det cpns.ervis.in temperecibaria. Interyillicum cujus domus omiilum comniune esse debel hospi-
auiem ei familjam hcecsola jJislaniia esl, qued cpn- lium ? Laicus cnim unum, aut duqs, aul; paucos
seryuspraepesitus est ccnservis suis. Scial utique ' recipiens..implevil hospilalilalisofncium.Epi-Bcqpus,
episccpiisel.presbyier sibi pppplum ccnservurn essc, nisi omnes receperil, inhnmanus est.
neri seryum. _ . « Benignum, J til liospiies cum henignilate.siisci-
. ....€Nen superbuni, J id est, npn tumenlem et pla- piat. Benignus autem dicltis, quasi nimium bonus.
cenfem sibi qued episcepus sit, sed quasi beiuim .« Sobrium, > id est, lemperatum. « Castuni,: J ab
villieum acquirentem, qued pluribus prosit. onini crimine. « Juslum, J in judicio. « Sancturii, »
« Non iracundum. nIracundus est qui scep"eira- in opere per conlinentiam. «'Contiiienteihit Hoc di-
scilqr, el ad leyeni responsioijis auranj alque pec- cit, ne, quia unius uxoris dixerat;yirunj,.locum in--
cati, quasi a yeutp foliuro, commovetur. Neque conlinentiifidedisse putaretof. Quqmodoi.taqiieniaii-
vero qui aliquando irascilur, ifacu.ndus esl; sed n sueludo, palientia, sobrictas, moderalip, abslinentia
ille dicitur iracundus, qui crebro Iiac passione su- 7 a lucri appeliticne, hespitalitas qupque et benignitas
peralur. . - ; prcecipue esse debenl in episccpo, el.iiiLercunclos
« Non vinoleiiluni. J Pfoliibet quoque Apostolus laicos emiiieiilissime; sic etcaslilas proprie, et, ut
episCopunlesse.yinoleiilum, ut sensu occnpalOjvel ila dixerim pudiciLia sacerdolalis, ut.rion solum.ab'
exailel r.isuni-coiilra graviiaiis"decorem, el labiis ppere se immundo abstineal, sed eliam ab inluiLu
dissoluliscachinnet, vel si paulum trislis cujusdam oculorum, et cogitalionis errore. iriens Christi cOi1-
•rei fuerit Tecprdatus, iiiter ppeula in singiiltus prp- pus confeclura sif libera: Justus quoqlieepiscopu/s
rumpal ei lacry.mas, / esse debet et sanctus,, ut justitiani in populis, qui-
«Ncn percusserem. J Qued quidem etsimpliciler bus prceest, exerceal, reddens unicuique quod me-
intellecium cedificat audientem, ne facile manum retur, nec accipial personarii in judicio.Inler laici
(1544) Ili. scilicet divus'' Hierenymus. divo Hieronymo iribiitP, ubi IPCPprobi, iegMv pre-
- ";i . ... ..'
"hZSSYAg: _/.. sbyleri.
(1346) Per hanc leclicnem evincittir mendpsa;le- (1547) mon allatio, sed sacrario ;
ClioYallarsiana Jiujtis Joci ih ccmmehlaric Pelaaii
' " -' - . '
fiJI /;;:v ATTOMSYERCEIJLENSIS:EEISGOPi j $G8"
auleniel epiSStipijusliiiam hee-inlerest qtiod laicus' A pretari hoc, quod dictuin est: « Turpislucri gralia, i
polest apparere juslus in paueis ; episcopus vero ul pulemus Aposlolum commttni verbo usuin,-quo
jiiHpt, ;debet <ex.ercere jtisllliani:, qiios el "subditos; omnes hajrelici, !cum perversa docenl, se hominum
•liabet. rsolentasserere lucralbres, ctira non lucrum sif, sed
~
'-« Ahipleclentem eum, qui secundum doctririam perditio, aniirias inteffieere deceptorum.
~ Bisil quidam ex Illis proprius eurum
«str", :-fideJemseflnoneni (1548). »;SciIicel ut diligat iprbphela':
docllinam, et -seniper iride loquatur ; nee fabulas Creterises semper hiendaces. J:ldqupdaii,!« preprius \
vanas el oliosas sectetur. eerum prpphela, J rien specialiter ad Judaecs,etees,
: ;«tUl poiens sit exhoriari in doctrina sana. J Sana qui de circumcisione sunt, sed ad mullosireferalur, i
rddcirinailla esl, quce sanal audiehtes, ut quod dorio qui ntin subdiii sunl, e't vaiiiloqui et merilium dece-
-Deiliabet, uqn ei existat ingralus, sibi lioc ascri- -ptores, qui ulique quia iu Crela erant; Cretenses
bendo. fuisse credendi «unt, amantes mendaciuih , et iipii
'. ;«El ecs, quiccnlradicunt, redafguere; J -Talis quproodo solet incurri, sed semper idem, assitliie
ciigendusesl Ecclesiceprcesul, qtii exhcrlari possit -mendaces - « Malce
(1553). -;
iriutarites, et cbnlradiceiiles redafgtiere, /hoc esf, besticcj ventres -pigri (13S4), j id est
•teslimoniisSeriplurarum eenvinCere. Hcecsenlentia, B voratpres ptipsi, el idciiee ferias, ei< efia Iibeiiier
«tiamsi sola essel, posset sufficereadversus eus, qui "admillunt (155S). Dictura esl hoc de-qtiodam Epi-
tdicurit magistris Ecclesiarum inriccentiamvllcepesse nieriide, qui Crelensis fuil; in cujus libris Iibc inve-
Suiriceie.absquescienliaScripluraruih. -riiitiryersuum iiexamelriim, qui in GrceCunipedibhs
(1345)« Suni enim riiulli, et nen subdili, vanilti- stat, in cujuslibfis lioc invenitur (1356); quiliomo
•quiet meiuiuin decepleres. J Qui-Ecclesice fulunis inler prophetas Dei non invenilur. Kec ad illa
•est princeps, habeat elcquenliam euni vilce irilegri- eloquia Dei pertlnet, quaeJudaeis dicit:esse credita.
rlaie socialam, rie opera absque sermone sinL laciia, Ideo non ^commemoravifApostplusnpmeriejtis, sicut
et diela faclis deficieiilibus erubescanl, niaxime sclel cbrnmemorare prophetas Dei (1557)In qiia est
'
cumsint non.pauci, sedplures; nec subdili, sed auctorilas.Dei. ;'/"
protervi. Tales homines doctor Ecclesiae, cuianimce < Teslimonium hoc verum esl J (1358). rNbiifo-
•populorum creditcestint, Scripturafum depet ratione tum carmen, deqtto leslinibriium suiiipluhi esl: se"d
superare, et silenlium illis lestimoniorum pondere tanltim hoc testinioiiiuni, hic versiculus, quoirierir
imponere. daces voeanlur. Et ulique qui iti una larilum poe-
"«Maxirire qui de circumcisione sunt (1.550).J Qui realis parte cohcessit (1559), et ccetera -confutasse
Iiumanas 'p.oliusHradiliones, quani diviria niandata (] Gredendusesl. ," -5
~
"ioqtiuiitur. Quos oporfei redarguf; » id esl, pru- < Quam ob causam increpa Illos dure, % sarilsiht
<deriter Scriplufarum tesiiinonlis eos oportel con- in iide, J Quia enim mehdaces sunt, el malcebesiicb,
viricere. ".. qui falsa persiiadeht, qui feraruni rilu sahguinehi
i « Qui iiriiversas dombssubverfunl; J id esl, rioti silitinl deceplorum, idclreo iricrepa -illos,:ut sarii
tunam, aut patieas domOs,sed universas cum doiiri- sinl In fitle; de qu.i fidei sanilale In eonsequeritibus
nis famulisque -subveflunt.' .«Dbcentes qiiae uen loqnilur : Senes sobrios esse, lioneslos^ piidicos/,
•ripbrtet J , de .cibofum diiferentiis, de Sabhaii jam sanos in fitle, et' charilale, et patieiilia;; aid -quarii
-(1551) abolili Olio, de circumcisionis injuria; qtiee fidei similitudinem, doclrina quoqtie sanitas appeU
jiim superflua su.iit teniporihus Christi, caeremcniae laiur,
Scilicet Judcccrum. ; « Non inlendentes Judaicis fabuJis etmaridaiis
(15S2) « Turpis lucri gralia. J Quia enim deus est hbminum, se avefsaiiLiuriia verilale. •»'Traditionir
-eisvenler ipsPruni, turpis lucri gralia vplunt pfobus humanis, de quibus Judaeiin Evaiigelio (Mallli.
priosfacere discipulos, ul quasi magistri a seclalo- xv, 9-M) arguuntur per Isaiam (Isa. xxix,
ribus suisalariUir. Possuriius"auleiriet aljler inler- 15): Deum nori corde, sed Jabiis Iioftoraiiies.
•---.- - - '.: '"•-';
1)-,.. . :'.
(1348) Ah. ' (1555) Iii marg. Ag.
(1349) llu : (1556) Mendam, vel-pOlius roendas, quae in hoe
,?[1550) Afn lexlu irrepseruni, corrigere ausus non sum ; ob
;(13S1) Abolitioiie legil Yallarsius in divi Hiero- nimiam verborum aJlefationeni, qua opus fui.Ssel.
riymi exposiliorte, a qup 'haecinierprelaiie, ubi HPS Yitle inter opuscula divi Aiigtisllrii libr. n, contra
,legiinu;s.afco/i(!oiio. "Mejierem autem leclicnem rio- advers. Leg.; et Prophet., § 13, edil. Paris.,
slrain pfobant, quce sequuniur in expbsiiione illius toin. 8, col. 588, ubi hcec verba desideranlur;
: Malw besiiw; ubi, idcifco ferias, et olia quamvis lota in hujus versic. lexttim ejus sit.
• versiculi - lia
iibehlh'adii~itltiht,\eg\i\\r. (1557) Divus Augiist. cit. loco post ea vefbadicit
(4352)7/1. '-.- ..'.- prosequitur : Aliquaiido dicens, sicnl et Drivid
> (1.3.55)Quinam fuerit hic prophela, de, qup (Roni.IV, G). Isaias aulem atidet, el dicil ( Rom, x,
'Aposiolus, Callimacusne, aii Epimenides; vide di- 20) sicul.ct Osee dicit (Rom. ix, 25), vel lacilis
' yiins .Hieronynjuin' iii hunc lpcum cuni iioiis' •'Yallar-
": eoruni norainibus,' cum dicit, sicul' scripliiiii.esi, et
siahis. : 7 ea Scriplura ititelligilur, in qua elc.j; qtice el in
(1354) In iriarg. Jiujus exposilionis adnolstum est 'noslro lexlus.
ila : An. Yerba auleiii sunt e coiiimenUirio stepius (1558) III.
citato Palagii excerpta. 11559) Divus Hieron. eomensiu
JAQ ' EYPn-JITin11\TPDJSThTAR PATIT.T -/iN ~ir,DI~5T
in VIT nin
7«Ayersantium se/a yeritatesi -JVgratiascilicet A' dbctrinam. J Hoc igitur nuhe ApostOlhsTitiini filium
Novi Testamenti, quae in Evangejio reveiala est, et in Chrislo et discipuliira Suurirdocet, ut ea loquaitir
ipraedicatavel iraaginibus, sive diclis et faclis in quce sance conveniaht doctrince; quia luiic dqclrihce
.Veteri; Teslamenio. (1560) « Omriia muuiJa mun- sit satiilas, Cum docloris dqclfina pariler etyiia
^lis. j?7Quia superius dixerat . MI/Suntenim 'hiulti consehtihrii. '.*'.' 7 . 7 .-/
inon subdiii, vaniloquiet deceptbres,'iriaxime qui de (1366) « S.enes,tit-sdDfii-sinl,J"HI.cseriesEcclesiae
.cife.umcisibnesunl, J et de hisyqhi ab eis decepii seriiores appellat, ,quqs necesse est qmnibus fofniani
-fuerant,; consequenlef: addiderat, « increpa illos praebere, ne junioribus lnaluin exeniplum pra^
acriler,ul sahi sinllrifide, nbninlendenlesjudaicis "Jjea.hL.: *-,.'.
tfabulis et rijandaiis liomintiiri, ayersanliuh/i yefila- « Pudici, prudeiites, sarii in "fideyiii dljcctib.nq;
lem, i et quomodb ad Gaiatas et ad Romanos pje- in palientia (1567). J Geiierajilef Tiib anie prceci-
nissinie disputalur, pulabarit' inler cibos esse jiiens quid "ipse'loqul deberet ad cuiiclos, /in eo>
dislaiitiam, cum hliqtil niundi, aliqui viderehlur quod ait: « f u vero Iqquere quce decent' sariahi
iriiiiiuhdi; prbpterea nunc infert, « omiiia riiunda 'doclrirtani. J Nunc per siiigujasspecies, qiiid unaiii^
iiiundis, Jliis videlicet, qui iri-Ghristo credunt et quamque Selalem deceaLjexpqnil; priinuin SeijHjtis
sciunt "omnem creatufam Dei bpiiaui esse, et nihil S viris conveijienlia; deiiide anus quitl.deceaf; lerljo,
-iiJjjiciendunii quod cum gratiaruin acljoiie percU quce adolesceniibus apla sint, la/nimoi-ibusyklelicgt
. - .
pitur. -; .-.'"*.'" quam feniiiiis; licet in prajcepip mulieruni yelula-
.; « Goinquinalis auleni et infiaelibus"niliil estinunr fum de adolescenlibus fejiiijiis nianiiata;£ubjecefit,
dum i" -(1561). Coiriqiiinali suiit, ei ihfideles; ijtii .ul non taijJ ipse dqceret adbles.cenliilas,quain quitl
nori creduiil jugum legis, Ciirisluni, dqriandqfid.eni, ,&-velulis decerehlur exponeret. .Exfreirta de seryisy
a collo credentiuni absiulisse, Id est omnia, quce 7et per sing.ulas.~elat.es,et cpnditiones slc decenlei'
lemporaliter iii figtfra fuerani datu (1562), ilji praecepta conslituit, ul sernio ejtis; yifcemorumque
immunda yocabint. - 7 r-
silfegula.
-:•Sed.inquinalae stiril eorurii et inetis, et conscientia « Arius siiniliter in habjtu ,sancfp:( 1368) >IdiCst
(156p)i Prbplereaeiiam quce rotinda;suiit per iiatu- .quce eligeJjantuf ad aliariinj .exeinpitihi. Est .ergt?
ram, eis iriimurida ^fiunt, non quO immundurii fiat lici.bilus/non sanctus, .'de.quo alibi dicit: « KPH
aliqui_d,^sedpro qtialilale veseenlium, el niundum in tprtis crinibus, aut veste " pretiosa ,.(•// Tim.
mtindis et immundumcontaminalis fial. Aiioquin ii,:9). J. ; "'. ".';'_)
.irifidelesquosque alque poliulbs, 'eliani panis beiie- « Nqii criniinatrices, J id cst ne vel -C03-&»ta
dictiOnis; et calix Dbminictis rion juvat, quia qui G yel iiicegnita alipruin peccata, quasi cPnyicia, sMi
indigne: eoiriedefii cle pane illo et de ealice'bibe- in facie prbferant.
rit, judiciuiri sibi thahducal ei bibit (I Cor. xi, 27). « ]S!pn yino multo seryienles. $; :,Sed ; fnoSii
Adveiitu enim Ghristi pufgala sunl oinnia. . cum ad sqliriptalem prppter saluteni ?cqi~ppris,J__fe-
~ Gorifilerilur.se iiosse
Deurii, faeiis aute/m/rie- beiiles. '-;:;
gaiitri Semineiu enim, ita* ul se, dicurit nosse : « Berie deceiites. J Docere illas jpetmisit; ;Md
Ghristiini, quibus ex; lege prbmissus es.i, sed faclis' feroinas, et IIPC rion .in Ecclesia,7sed privatim"iti
negaiit "advenlum ejus (1364),. dum se sine legis suoscxu. ' :
; ;
auxilib pulant juslificari lion posse. 7 <tAdolescentulas, ut yiros suosament.i rTJtnOii
«Curii sint abominali, elincredibiies, eladomiie
alienos, sive quia aliquse conlineiites erant rib.
J
opiis bonurii reprobi (1365). Quomodo igilur Jabiis si non.diiigerent vires SUPS,verbuiu Dei, tanqucHn
quis IionOrat Deuhi, el cofde procul jccedii, ila di.ssidiuraprcedicaiis,-culpareliir. -~;'/•.
Deum "sermone quis confitetur, pperibus negat.
autem cotifessione siriuila- -« iPrudenles, caslas, scbrias, dnnitis curani' ha»;
Kegans opefiiius Deum'; - Jjenles, J rie vires SUPSiii aliqtip cpntristerit.
lay. recte exsecraliilis et profanus est; el hulla
veriiatisraiionepersuasus, inbbediens et increduius ® '«.'Benlgna.s,''subdilas yiris suis, ut fion/blosplie-
appellaliir. Unde evenit ut ad Pirine Opiis boiium; metuf verijuni De.i, > rie, yel ipsi blasplieniarerit. fi
effc-
reprObus sif; quo seilicet"eliarij illa, qtice'nalurali riegligentes essent, velalii videnleseas pejqres
bouitate superaius forte :bOiia aliqua fecerit, ctas, quairi fuerant aiite fidem, detrahe-;^*. Chri-
•iioii sirit liona, dum*irieniis neryersiiale surii re-'. stiaijoereligiorii (1369). ^ .
" 7In eo vero, quod superius aif: « Anus siniililer»
prbba.
ita ut virisenes, in:ouiriil.ussbbri.ae,.,
(GAP-II.)« Tu autcm lpquere quce deceftt san.am (1570), hoc est,
- ': asserebantuosseehrislum.
'
;(1360) Jli. :-: irefnccqtie"ac-ipsi,
Ih. : '-" : ""7 - ;::'
1(1361) An/ quae exppsiiio Pelagii esl. 7(1565)
AN. , ->::
(1562)' Deesl- foflasse,.et
'" quw. " (1566) .
'{mtyiii. ."; /. .;•" .7 .._-. :' (1567) ih. ... ;;•:•
•(156|):Tcxtus hic".Pelagii, seu Hieroriytiiiastri ;ii56S) An, ,..''"
est, qui ita habet: Se ntetius Chrislum dicunt nqsse, (1569) ln cod. CItristidnam reltgtqiiemf ; -
:,'-_;- . -;-,
al lege promissiim.-sed fciclis, elc. Legenduni lla- (1570) lli.
que. seu potius iitlelligciulum de Judaeis, qiiinemi'
711 ATTONJS VERCELLENSISEPISCOPI 771^
honeslce, pudicce,sancein fideyet casiiiale (1571), A\ eos (Psal, LV,8). J QucegraliaximiiiJjus libminihus
1
'elpalienlia,ut rion sint accusalrices, non vino niul- ideo apparuit, ul erudiret iios. P
lo servienles, bene docenles, et in sexti suolioe (1572) « Ut abriegantes impietalem, et saeculariav
habeanl proprium, ut sinl in habilu sau.clo. desideria. J Saeculare.estomne desideriuni carnale,
« Juvenes simililer exhortare, ut sobrii sinl. .» et omnisLarobit;oteroporalis,Deo ipso dicente: ~At-
Sicut in eo, qnod supra praeceperal, dicens : « Anus tendite, ne graventur eorda vestra in crapula, et
sinlilitei in liabitu sancto, J"simililudiiiera ariiium ebrietate, et curis liujus vilce, Sobrie, jusle, et pie
dixeramns ad senes Cssereferendam ; ila nunc in vivamusin hoe sceculo(Luc. xxi,34).» Admpnel nos
eo quod intulil:'« Juvenes simililer hortcire, ut pu- quidem alio loco idem beatus Apostolus, dicens :
dici siut, J similitudinero juvenum ad anus, et .per « Non plus sapere, quam oportel sapere, sed-sapere
aniis ad senes arbitramur aplandam, ut senum ha- ad sobrielalem (Rom. xn, 5). J Yerumtanienin hac
beanf sobrietalem, el honesti sint, et ptidici, et triparliia diyislone, in qua dicil, ul sobrie, et jusle,
sarii in fide, et cliarilate, et patienlia; ut pudici, etpie vivamusyvidelur mihi, quia ille sbbfib yivit,
. siiit in omnibus, tam scilicet mente, quam corpore, qui non sequitur deleclamenta luxuriae; juste vivit,
"tam opere, quam cogitalione ; utiralla sit in ado- qui proximum nullatenus laedit, et ei beneficia, in
lescenle suspicio lurpitudinis. B quantum valet, impendit ; pie yivit, qui a societate
« In omnibus teipsum prcebe exemplum bonorum ecclesiaslicae unilatis nulia ralione discedit; sed
operurii. J Nihil enim prbdest aliquem exercitaturit intra Ecclesiam posilus, ea,: quae cerlissime novit,
esse in dicerido, et ad Ioqueiidum trivisse linguam, ad scientiamveraefideipertinere indubitahtef tenet;
uisi plus exemplodocuerit, quairi verbo. illa vero, quce ignorat, aut de quibus dubiiat, hu-
« Servos domiriis stiis subdilos esse, in omnibus militer, acpalienler explorat, donec, si quid alitei*
placentes, rion conlfadicentes,non fraudanles, sed sapit, Deo sibi revelante ccgnpscat. Haecautem sc-'
in omnibus fidemJionam osiendenles, ul docirinam brielas, justiiia, el pielas, qucecunctis dehent inesse
'Salvatbris nostri Dei oruerit in bmnibus. J Qu'o'niam fidelibusyita sibi cennexce siinl; ut si una eartim
Doraiiius, el Salvator noster, qui in Evangelio ait: deluerit, allera, quce videlut inesse, nullalenus pre-
'
« Yeniie ad nie onines, qui laboralis, el onerati sit. Neque enim sobrietas, qua quisque in seipse s.
estis, el ego reficiam vos (Matlh.xi, 28), J nnllam ilagiliis abslinet, nisi pia, el jusfa fuerit; id est, ut
coitdilionem, celaieiri,~sexiini, a bealiiudine arbi- et in Deum rectecredal; nec fruclubsa jtistilia est,
-tralur alienum : proplerea nunc Apostolus-el seryis qua imusquisque hec impendit prpximn, qupd sibi
praecepta constiluit, scilicel, ut parti Ecclesice,-, •p delectaiiir impeiidi, si scbria, pjaque nbrt fiierit::.
meriibrisque eerppris Christi. EtqtiPiiiPdp superius pielas quoque morlua est, quain.Deum recte cre-
ahus; adolesceniiiltis, juvenes, quid Titus erudire dilur ; si yel morum sobrietas, vel proximi charitas
debere, edocuityita nuiic servis apta prcecepla coii- non lenetur. Tunc igitur animas vera salus acqiiiri-
stituit: primuiu ul subdili sini dominis suis In orn- lur, si et pielas in fide, et.justilia in charitate, et
nibus ; iu.hisauteniomiiibus, qucenon sunt contra- sobrietasin casLiiale, ac parcimonia teneatui'.';
ria Deo, ui si dominus ea jubet, quce non sint.ad- (1573) « ExspecLanles Jje.al.amspem. J Ille fidur
versa Scripluris sanctis, siibjiciattir servus domino; cialiier licecexspeclai','qni ifa vixeril,sicutsuperius
si vero cpnlraiia prcecipii, niagis cbeclial spiritus, idera Apostolns docel. Beata spes nulla iheliusalia
quain cerppris tioinino. Dil.genler allenrlile quomo- credenda esl, quain illud, quod diclurtis esl Doiiii-
do congrua personis praecepla deeernal: « Servi, nus in diejudic.ilhis, qui a dextris ejus erunt:« Ye-
inquil, dominissiiis subdiii sinlin oijinibus. ,J nile, benedicli Palris mei,possideieparaium voois
« Apparuil enim gralia Dei Salvalofis noslrrom- regnuni a conslilulioiie munili (Matth. xxy, 54).,»
nibus hominibuserudiens nos. J Post calalogum do- t Ei adventum glorice magni Dei, el Salvatoris
clrince ad Tilum, quid senes, quid anus, quid ado- nostri Jesu Christi. J Magnus Deus Christus est,
lescenlulas, ei juvenes, quid a.d exlremum servos :Q teslaute Propheta, qui dicit : « Magnus Dominus,
erudire deberel, recle nu:ie iniuii.t: «Apparuitenim el Iaudabilis niniis in CiVitateDei nosiriyin morile
gratia Dei Salyatoris omnibus liortinibus. j.Non est sancto ejus (Psal. XLVII,2). » Ipse el Salvator om-
enim ulia differenlia liberi, el servi, Graeci,et bar- niuni, maxime fideliuro. Adverilusgloriaj ejus non
bari, circumcisi, et habentis praepiitiuni, mulieris, ille intelligendus est, quo invisibililer quotidie cum
et viri, sed cuncli in Christo unum sumus; universi Patre, lJon absque Spiritu saricto, ad fideles veniunt,,
ad Dei regnum vocamur ; omnes post offensamPa- ct impios derelinqutint: sed ille intelligenduses.t,
tri noslrp recpnciliandi sumus, IJGIIper nieritane- quandoin majestate sua, el Patris venturus est, et
stra, sed per gfatiaih Salvateris npstri : vel qued Omnes angeli ejus cum bo, et millet eos ad congre-
Dei Patris yiyens, el subsislens gralia ipse sil Ghri- gandum electos suos, a summis ccelorum,-usquead
slus, vel quedChristi Dei Salvateris haec silgratia; terminos eorum, et congregabuut ante eum omnes
et non nostro merito salvali simus, secundum illud, genles, et segregabit eos ab ihvicem, sicut pastor
quod in aliolocp diciiur: «Pro nihilo salvosfacies, segregat oves ab lisedis (Mattk xxv, 31),-ctc,
D. Hieron. An. ' \
(1371) charilate. (1375) ''-"./'
(1572) An,
7i3 E&POSITIO IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST.AD TIT. 711
« Qui dedit semeiipsuni pro nobis. » Si ilJeseriiei- A . fuejat, ne.-si plus.jiisto iiifervesceretj.nonad salptem
ihsum.dedit, hqc esf. cfucifigendum se impiortiiii viilneiala red.uberel, sed sana vulnei-hfef.Curandum
manilius obliilily et.Patef euni ffadtdif, qtiia pfoprio quoque quanluiii loquamur, i\e, si ei, qui inulta ferre *
Filio non pepercit, sed pro nbjbisommbus.iratlidit non valet, vefbum; vel exhoriaiiohis, vel inefepafiQ-
itluro (flonii viii. 52) :Ticel.ipsa passiqpro s.alutefio- nis {pngius traliinuis, auditerem nostrum ad fasti-
slrcL facta, solius Filii.exstilerit: personalisytahieri dium.pbrdu/canius.•.'.- . , ".-;-"..
saliis noslra ih Patre. elFilio Cum Spifitu sancio (1575) « Nerao le eenteinnat. i Nplpte laJem-ex-
conimunis cst. /,-. >.• ' ... -. hibeas, ut pqssjs ab aliquo irierilo conlemni, Ergb
i :Ut nos redinieretal) bmni iniquilale, i id est, ab, qucenunc ad. tilum ponilur; illum. sensum liabef:
bhinibus actualibus -ei origihaiihus,/pecpaiis.Audiant nenio eofhm, .qui in; Ecclesia sunt, le segiiilei"
haec qui;de pfoprijs merilis cxiblluniur ;quja pro- agenle sic viyal, ut se puiet esse/meiipreni. Quaiis
pterea Christus piiyimpiis niorluuS esiyui ntis ab eriirii sedificatie erif discipuli, ,si inlelligii niagisirp
bmni iniquilate libe/raret; se ,esse mcijpreni? Urid^ rien solunj episcopij presby-
.,« El muridaret.sibi popuJum hcceptalnlemysecta1 teri, et diacpiiiydebent "magnepere prcevidere, ut
toreiii bqnorurii opefum. VPopulus acceplabilis Deo,,: cunclunipppulum, cui prcesitlent, cpnviirsatibne, et
seciatpf dperuni botfo'rumest, qui ex bonis operibus 15sermene prascedanl; yerinn, el iri.fericfis gradus?
njpn.ijxtolluntur; sed ex eo; quoil bonum aguut; in* ' exprbistce; lectcresj aeditui, et erones eirinirin, qui
Doriiinb glbriantur, et TIOIIin se ipsis: - dpmui Dei ..serviunt. (Quia'vejiertieiiier Ecclesiam,-'-
:; t Hceclbquere, et exhoriafe, et argue ciim c/mrii Cliristi destrtiit; hielieres" laibps esse.quam clericps.
imperio. i Non doiBitiationempoteiiiiee; sed aucto- (C~.p.UI.) « Admnrieilles. principibusyet pelesla-
rilatem suadet vitae. Cum; omrii. imperio quippe lijjus shbdites esse. i (Juia dixeral; « AdmpneIIlcs,
docetur'; quod prius agitur .. quani dicaiur. Nam_ priucipibus, et pptesfatibus subditps es_se,'J peterat
doctrince subtrabit fiduciam; quaiido cpnscienlia liis; qui tormenta forhiidant, occasio ad negandurii
prccpedit linguanii Non ergo eipotestatem elalcbIo- dari,,,dum juxta:Aposlqli dictuiii, se asserereiii prin-"
euiioni.Sjsedboncefiduciam iusinuayitactipnis:JJnde tiipatibus et pptestatibus, esse SiibjeClris,et facere
eliafti de Dbmitioscripium esl.:_«'.Erat enim docens, qued jubefenL: prbptereaSubjbcit I,. .-."'.
sicut potestateni haberis (Ma}ik.vii, 29; .Marc. i, 22"; . < Dicib, cbedire; ad criiri.e bpus bonum pafalos,
Luc: iv, 32); J non sicul Scribce et Pharisccif Siri^ essei J Obedire ad ompe dpus bonum : si bonurijesl,
gulariier namque ac principaliter solus ex poleslale quod praecipit imperator, etpfceses, jubcnlis obsb^
bona ibchtus est; <|uia ei inQ-rmiiale, mala: jntilla quere vojuntaii; siij yerb riialum, et bpnlra Deum:
cbmmisil. Ex divitiitalis quippepoieiitia.hahuil id, iG scip.it,i'espende ei illud de Actibus aposioiorum;:;
quodiobis per.humililalis suaeiimoceiiliam tiiirii- « Obedire bpprlel Dep magis, quani hominibus
slrayit. Nos enim_:.qiiiinfirmi homines snmtis, cum (Att. v, 29); JHOC ipsuriietrde .s.efvisinlelliganuis
de Deoh.oniinib.us..Ipquimur^ deljemuSprlmum ihe-:. apiitl do.injDOSj.fit dp.uxoribus apud viros, et de fiiiis,
mmisse-qtiod sumuSj utex propfia infirmitate,pbn- apud parenles Iqiiqd ln illis lanlum.debeanl domi- :
senjtisyquo doeehdi rirdirie irififijiis fratribtis consu- riis, yiris,.pareniib'us esse sulijeeli, quce epntra Dî
lamus. Considereihus Igltur quiay aut tales suniris; mandaia hoiiveniant. (Jtiod vero.sequitur: « Paratps
quales nonnullos cqrfigimus, aul tales. aliquando esse, J dupliciler legendum, ut vel subaudialur, ,ad
fuimtis, eisi jam diyiria.graiia/opefaiile hpn sun-ius; .omrie opus bonum paratos esseL; vel certe cuin su~-
ut taptd t.enjpefanlitis7corde huniili cprrigamus, perioribus copulato hoc, quod ait, « oljediread.omiie,
quantp/nosme.lipsosin iis (1374) quos emendamus, opus bonunii J el liue usq_uefinilo, quasi-aliud pro-
agnosbimus. Si autem tales nec suhius, nec ftiimus, prium et speciiiie pr-eeeptum sit, « paratps esse, t __:
quales adhuc aut, illi sunt, qujSseroendafe cupinitis, juxta. illtid., qtibdiii L.eviticp scriplum est : « Hir- ,
ne cor nostruhi fotte superbiat, ct de ipsa iririocenfia , cuni. qu.i emittiiur, liialedicta. pnpuli siistineniem, -
pejus fual, quorum mala cofrigimiis, alla .eoruiri. tradi in manus-liominis parali (Levil._xyl,2i). ,
bona nobis ante oculos revocemus, Pensandujn. no^ JD - « Nemihem-biaspheinare (1376). J Id est, nec illos
bis quoque esl qualiier Ibqtiamuf**narosaipeverba, hlasphemare, qui blasplieniari merentfir; sed potiiis
quae.liunc ad saltitero revocantr aliurti .vultieranU illud implefei quod idem Apostoliis alio loco"praefci-
Unde Paultis qupque apostolus, qui/f itum admonet, pit, difcens,: « Benedicite persequeniibus vos; bene-.
dicens: « Argue cum cmhi lmpeflo., i' Tiino.lheiim diclte,, et ntilile,mtiledicere (Roth. xu, 14). i-
exliprtalur, dicens : c. Argue, Obsecrai iricrepa in «Norf lifigiosbs esse,' sed mbdestps. J Liligiosus
oroni patienlia, et dpclrina (II Tim. iv, 2). J jQuid aulem est, qui nialum pro malo redd6hdo,.no.nex-.
esl, qtiod uni imperium, et.alii .patientiam praecipit, stinguit,-sed prqvocal litem, Modestus"esf,.qui mitis,
nisi qhpd uniim leniqris, aiieriirii..veroTeivenlidris. et tranquillusih iiijuriispersistit; elnon soluiri noh
spirifus esse conspexit. Leni per, aucloritatetii inj-. reddit njaluni prp-njalp, sed eliamprp malq bonunii.
peril injiingenda erat sevefitas vei'bi: is autem, qui. «Ad omnes liomines. n Non solum bonis, sed eiiam
per _spirilumfervebat, per palientiam temperandus malis, ut vincere sludeat in bono tiialos.
(1374)-Loco-in"iis, in.autog. verius.
- 15761 An'.
.' \m5) i/i. '".'"'.'•'
; PATROL. GXXXIV. 23 '\
"
715 ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPI. 7ifi-
« Eramus ewim et nos aliquando insipiehles, et. , effudil super nos abundanter per: Jestihi Giirisliira
increduli./j/Nedesperareiit correclionem, suuiiipro-' SalvalOrem noslrum, juslificavit nos in yitata
pohit exempluin : Sive quia' et nos iales, inquit, Tui- ceternarii. Salus ''cfedentium niysterium -
Trinilalis
mus, debeinus eorurii, qtii lales sunt, insipientiam esi. ,. i' ;' • --: •-•
ferre patienter. Et notandiim quales nos Cliristus (1579) e, til jtislificati gratia ipsius. J Adverten-
inveneril, vel quales focerit, ut non de noslris riieii- dum quod gralia illius justificamurj
' • :" - -•--•' noir-riierilis
lis pf.Dssuroamus,nec de naliirceboiio gloriemur. Dostris. ;-'--
1« Erraples, el servienles desideriis, et voltiplali- « Haeredes simus seeundum spem rvilaeceternae.
bus.variis, in malilia, et invidia ageni.es, Odibiles. Hcefedes quidem Dei, coh~efed"esaulemChrlsii.»
odieritesinvicerii. J Eccequales eTariiiisahte gratiam. (Rom. 8, 17), Ei rioiaridum qtiod secundum graliam
per libefi arbilrii liberiaiem. Alii htinc Iocum ita Deijuslificaniur, velhaefedes efficimurvitceaeiernifi;
iiitelligrint, ut ncn de Paulp et aposlolis, sed siib nbii secundum carnalem' hcerediiaierii, rit" Juddai
appstplprum persena de aliis diclum puient : ut auiumanl : neque secundhhi meritii nosira, quae
quoiribdo sub perspna sua, et ApellO,ef Ceplias,de aniea bona noa IiabuinJus, ut Pelagiahi " ' ' super- '
dissensione,_el schismale, qiiodargiiebal Corinthios, bituit. -/: :
est.Iocutus (I Cqr. 1); ita etiara ~inprcesentiJoco, se, ^ « Eidelis serriio est; et :de, Jiis volb te coijfir-
et apostoios riotiiinans, omnes, qui in Christo credi- roare, ut curent bonis operibus pfaeessequi credtint
derant, quales fueririt anle~ regetieratiorierii lavacri Deo. Hcecsunt bona el ulilia iiomiiiibus.'J'-(1580)
vitalis, osteiiderit'. Simulaulem et. humilitas ejus Hoc,'qucd ail, fidelis serroo, ad superibra-jtingen-
est admirauda, qutid in Oihnem huniiliiatefii, justi- dum est, in quibus pfceniiserat :- « Ut justificati
tlanique legis, qtiasi .quisquilias, et purgamentacon- ipsius gratia, iiceredes efliciamur secundum' speih
tempsil, recle se sirie Christo/vitiis omhibus servisse vila; aeternae..J DignuS qnirii fide supeThcereditate
jriemerarii; Dei sermo, et sriper spe vitce ctiieince(iSSl). TJnde;
. i Guro autem beiiigiiitas, et Iiumaiiitas apparuit op.brieLde his nori dubiuro. hon limenierii et ipsam
Salvatoris riostri Dei :,nOn ex operibusjustitiae, quae cfedere, et, tit credant cceteri.,' cbnfifmare, Non
fecimus nos"(1377).•:»Quaenos Judceifccimus, quatito solum autem,"sed et lioc ciun cceteris his qui volueV
magis gefiiiles, qiil ligne, et lapidi sefvieriinl. Et rint credere, confirmanduni eslv Quapropler: ait:'
lititandtim qupd ait ApPsiblus, quia"nen-ex eperibus « Et de his volo le corifirmare. J Quiaulem ista
jusiilice salyes libs fecit; quianullis ncstris merilis, vera esse crediderinl, necesse/esiyul Curam habeantr
stimus salvati de sela misericbrdia Redempieris. boriorum opertim, per qnie haeredilas Dei, et spes
magis quani defensores ' vilae praeparalur aelernae.
Goniicescani''.prsecipitalor.es, -'•
Jiberi afbitrii. i SLuJlas atilem quaeslipnes, et gef.eaJpgias, et
«' Secuhdum suam tnisericofdiam salyos nos fe- cpritenliones, et pugnas legis deviia : sunt eriiiii,
cit. J Septindtim suam misericordiani; qtice nos in inutiles'el vance. s Quod auieni alt : « GeneaJO-
omni. opere bono ei praEsvenitinspirando, el subse- giasyet conteriiionesyetrixas, quceyeniunt ex l.ege,
quiiur adjuvandq, nort secundum indusiriani, vel devila, J propfiepulsat Judaeos, qui in eo"sejaclarit;
Jaborem ribslrum. et piiiani legjs'liaberenotitiam, si noniiriateneant
« Per Javacrum regeaeralionis. J Regerieralione singulorum ; quce quia barbara,-sunt, el elyniolbgias
illa,de qua' Dominusdicit: « Nisi quis renalus fuerit eorum non novimus, pleruroque corrupte prbferun-
ex aqua ei Spifilu sancto, nori iiitroibit in fegnum tur a nobis. Et si: forle errayimus iri aeeentu, iu
cteloruiri iJoan. m, 5). > exieiiSibne, et bfevitate syllabas, Vel hieyia/pfodu-.'
«-Et renovationis Spiritus sancti, i de qua Apo- cerites, vel .pfoducta breviariteS,' solent irfidere
slolusaliPlpcp dicil : « Renovamini Spiritu hienlis rios Iraperilte, maxime iri aspiraliotiibus ,_ et:
Vestrae, e.l induite novuiii hominem, qui secunduni quibusdam tiiim rasitra liijguse lilteris pfofe-
Deuro creatus est (Eplies.iv,"25) J : Isl-a reiibyatio p. rendis. 7; '
".'•' .' - "•
uon in urioiriOmeritpfit, sicut in haplismO uiio mo- « Ilcereticum' liominem post unarii et;£ecundam
->hienio fit remissio omriiurijpecCatorum. ! eorrepiionem devila," sciensquia subversus.cst:-qui
« Quehi effudil,-innobis abunde per.Jesum Chrl- ejtismodi est ef delihquit," cum isit. proprkf judicib
stum Salvalorem riostrurij. J Noineii effusionislargi- condemnatiiSiJ Legilur in codicibus (qupd, verum>
talem gratiarum significatin IiaeredibusNovl Testa- papa quoque Alhanasiu/s apprObabai) « ppst unani,
nienti, plusquam iri prioribus jtistis. et aiterani ccrreplibiieiri-; J qued scilicet noij sufii—
"
(1378) Diligentius'aiiendanius, el inveniemus in Ciattanlhm semel euni corripi, vel cbmihbricri; qui
pfassenii capiiulo manifesiissiijiani. Trinitatem. Be- • aliqubsil depravaius errtifey sed~el sectirtdaei sit
riignitas quipp.e atque clemeiilia Salvaloris nOSlri adhibenda doGlrirta, el in bre dupriimy ver triiirii
Dei, non alterius quam Dei PaLris, per Javacrum . festium stet prnne verbum', Qiiare auiero posi pri-:
rbgeneralionis, el renovationis Spij-iltissancli, quem mam et seetiridam correptipnem devitahdus sit ,•
' "
(1577) An. assow/i. / '. . . '.:.'".'
(1578).Ih. (1581) Verba, Dic/riusi./wteriiw, in irap mai"^,
(1579);An. exstant.. ,
717 . EXPOSITIO IN EPISTOLAS PA.ULI. — IN EPIST. AD TIT. • 718
reddit/causas, dicens;; 7« Quod subversus est ejus- ALunde Tilp,,ul vialieum nOn liaheniibus largiretur ?...
modi et peccal, cum sit a seinelipsO dainnatus. J Sp.lvit„lianc qucesLionem,el quasi nihil sibi.qppo-
Qui eriirrisemel, bisque correplus, audilo errore naliir, elidil, dicendo : « Discaiu auiera et nostris
suo, Jion vult cbrrigi, errare aestimat cor.rigeniem: honis operibusprceesse in necessariis usibus, ul non
et e coiitrario se ad ptignas, etgurgia' verborum infrucltiosr-sint. jrNoslros suos (1582) vocat, qui in-
pararis, eum vultlucriiacere a quo docelur. Propler- Christo crediderunt, qui quia Clirisli erant, recte
ea veroa semetipsti dicllur esse damnalus, quia et Pauli/et Titi /appellari /merebantur. Hiibes ,
fornicator, aduller, Iiomicida, et caetera vitia, per. inquit, in djscipulos poieslaleni, doce eos non esse
sacerdoles de Ecclesia propelluntur; hcereticiaiUem liiffueluosps, sed evangelisiis ei aposiolicis viris,
in seipsps senlentiain ferunt, stio arbitrio deEccIe- qui bonis pperibus -.sefviunl, minisErare; et miui-
sia; recederites; qucc recessie,;prpprice censcierilice -slrare, non in quibusciitiquecausis, sed;in necessa-
videiur essedamnatie. Inier-hceresiiiiet Schismahec; riis; haberites quippe victuinel vesiimenluiii, Jiis
esse arbilrantur, qtiod hceresis perverSuni dognia coriteiili stimus (I Tim..yi, 8) : ei qui ailtarib ser- '
habeat; schisma propier episcopal.ertidissehsionem viurit, de altarip vivtihl (I Cor.;ix,I5); et-qtii par-•
ab Ecclesia - separetur i quod quideiii in priiicipio licipes spirilalium nbstrorum tacti surit, debent
aiiquaex parle; ihielligi polest. Caeterujii'riullum-IB nobis sua; parlicip.afe carnaiia. Ei ne fprsilan vel
schisma non sibi aliquam fingil, IiaJresimyut recte Epistelam PauJIvel prccceptum Tlli: iacile Cph- :
ab'Ecclesia recessisse~yideatuf;!;,7 "-' ,-.>.> leniherent, infructubsps Vbcat,' quiciinque eviihgS^';'
c Cufti rntsero ad te Arteman,- ~velTycbicum, lislisneri uiiriistraveririt; "•" ' > . -; -:
feslina ad me venire Nicopolim:/ ibi eriim slalui
, «Salutaritle qui niecunj siin.t..omnes.:J Vel SO-
Memare. iQuia ergo postTuridariierilutiialiarumEc-' fita
consueludinensus esl, uf Titurii .ab oriinibus,
clesiarum necessarius erat Titus, qui cedificiufnsu-
qqi s.ecuiriefant, djc.eret salutari, /vel certe proprie .
persirueret; scribit ei, ui citm Arleman, vel Tyelii- iti Titum, quod ialis esset, ut amorem eorum,
cum, uiium scilicet e duolius, qtii seCum fuerani, qui cuin Paiilb erant, omnium. mererelur. Ma--
Crelamniislssef, hjipleluros lociun ejusy ipse Nico- gna yero.laus Titi per Paultim ab oinnibus
" saiu>-;
polim veiiiret, ibi se hiemalurumesse conteslans. tafiv. .;.,,'/ :.•;...;" ;7 .;.-/..;.'7-
Ex quopaternos Pauli in Crelerises probemus affe-
« Saluta etiSj qtii nos-amant infide. , ~;Sfonjii.is,.-
ctus. Necessariumhabet Titum in Evangeliitiiinisle-
rhirti; tamen rion etim aiite adse vull venire, riisi iu - qui;aaiat,7amaret -irifide, el non esseht aliiy/qui
Jbcturi•ejus~Artemas vel Tycliieus successor adve- absque.fide/diligerent,;nuiiquam.Paulusad aihqrem,.
rierini. Nieopolisipsa esl, quce ob vietoriarii'Au- C Udem apposuisset, dicens;: « Saluta eos, qui uos
amant in fide. i Amant quippe et niatres filiqs,
gdsli, quqd ibi AnlOniunj:C'leopatramque superaril. ilaut
riomeriTaccepil. - '<': ": '- ,'•_"'/ ~ inortem:p,rp eis qppeieresint_paralce, sed rnpn
- « Zenam axhant in fide:; et uxeres niarilqs, quibus frequeu-
iegisperitura, el Apollb sellicite praj-
mitie, uf iiihil illis desit. flste est Apellp, de quo tissime cqmmoriuiiltir; sed amor. ille.non fidci est. •_
et ad-Corintliiosscribituf :- «'Unusquisqtie vesirum S.olasanctbrtim dilectio in iide d.iligit, in tantum, ,
dieit :'Ego"sum Pauli, egp Appllo,ego Gepiice(I Cor; ut etiamsi, ille, qui diligitur, infldelis sil,- tanien
• in fide; eum diligat,-r secundum illud :•.
i; 12). i Fuil auleni/vir Alexahdrinus ex; Judaeis, sanclus"
.
yalde eloquens e't perfeciusin lege,/episcopus "Co- «..Oiiinia .yestra in: fide,fcharilqle] flaiil (7 Coi'.:
•
rinlliiorutn; queriipropter dissensiones, qoce in Go-" •xyi, ;1|). i Et alibi : «, Dillgite/inimicos vesfros
rinlhib eranl, ad vieinaih insulairiCfeiamcjuri' Zeiia (Liic.yi, 55). J Diligit sanclus inimicos suos, ei ideo
legis dbclore puiaiiduni/cst transfreiasse, et Pauli inrfide/diligit,'.qula;credil.in eum, qui polliciius est-
se pro expIeliojie:maiidalirelribhturuiii esse.mercc-.,
Epistblaj dissensiohiI)us,quceCoriiiihi ortce fuerarit,
temperatis, rursum Gofihthum reverlisse. Zenam dem.;., .•;,; ;,;: ..:-,.' /',. , >,,.;,_;>:
vero legis doctorem, de alio Scripturae lbco; qiiis '.-'«:Gfalia Dei cuiri orijnibus./Amen; J Sciendum ;
fuefit, non pOssumusdicere, riisiiioc iatitum,-quo(i:s ^.quodin Graeciscodicibus.ila scriptum esl: « Gratia
ei ipse aposlolicusyir, id operis, quod Apollb exerV cuinonmibusyobis, J ut uec «Domini; J nee«nostri J;
'
eeliat,' habuerit, Christi Ecclesias exstruehdi, Pra3- in iibris feratur-authenticis-. In cpmiriune ilaqhe
:
cipit Itaque-TIto ut, quohiam de Gfeta.ad fii~eciahi .sanctiSjatque credentibus, Tilo et Cisilerisyquicuiri
riavigattiri eranl, non eos faciat sitareiis; indi- 7 eo erarit-, imprecatur gi-atiam. Et quomocloIsaaG
gere, sed habere ea. quae ad vialicuin ' riecessafia patriarcha beiiedixit filiuiri saum.Jacob (Geiu xxvn,
sunf. ---•- : '-/' //; ;'•:'-- • ';";. : 27-29),!et-Ipse: JaCtibduodeclm PalriarChas" (Gen;:
« Discantautem et nestris bPnis-pperiliusprceesse XLix,1-28) : ApbslOliquOqueydoliiiiiiiingredienfcsi
ad usus necessarips, ut-npn sinl. Iiifruclubsi..'i dicebanl :'•«Pax huicdqinui (Maiili/k-;- 15).-'t Etsi^
Supfa dixerat : « Zenam/legis doctorerii,:et Apollo- digna''•eral "domusyfequiesirehai-pax-eoriiro•'siip&r'":
sqiiiciie rir-emiiie, ul niliil illis desii. i Quia ergo eain ; si Vertise' exhibebiii jiidigriSiiiyreverfebSfuf-;
polefaL s.uboririocculta resppnsib,' ul rioriaarii'Titus-: ad eos qui eaia-fiieraiil iriiprecali. Ila/clriunc iii firie:
quam qmcunque Episiolie Ieclol'7hoc dicereL; et EpisiolcesueeA^posioluSgraliam credeiilibus' iiiipfe-'
' -
Iu
(1582) autog, Msusy.sed suos ex dive Hierphjjfhjplegeridumcciiiperimus,- . ' ' ;
m ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPI 720
catur; quae ctim volo liabebal efiectum, et eral in A Explicit dd Tiium, scripfa d« Nicopbti.Hdbei
poiesfate credenlium, si talem se benedictus,qualero iefsus cxvu.
benedicens, prasbere voluisset.
-INCIPIT EPISTOLA; AD. PHILEMONEM*
' '
ARGUMENTUJL*' ." /_ . B Christo.j Adhuc a diibbusad piuies Scribitur; et iri
TPhiieiriorii-familiares litteras facit pf# Onesimo- timiiibus pene Epistelis cequale.principitmr est, ut
"servo-ejus. Scripsit aulem ei-ab urbe Rbma de car- igraliam eietpacem a DeoPalfe el a Chrislo t)o-.
cere; et hpc ejus-principiumest : 7/ criiinoiraprecetur. Ex quo oStendituruna "Filli Pa-
* Paulus-..vinelusJesu ;Chrislh J In riullaEpistola trisque esse iiatura, cura id pptest Filius prtestare
iioc/cpgnomine.ususesllicet in corpofe Epistolarunj, : quod Pater-; el id dicittir Pater prcestare, qqod Fi-
ad;Ephesiosyidelicet, et Philipperisestit Golossenses, lius. «-Gralia » autem est;, qtiia 'ntillo iiierito iiec
esse se in vhiculis -prp ccnfessiene tesletur; majeris opere salvamur. « Pajc > qua recoiieiliati Deb per
aulem mihi videlur supereilif, « vinclurii. Jesu -Chrisitini stimus: Licet Paulus 'et f imolheiis pari-
Christi J se dicere, quam Appstplum. Gloriapantur ter scribant ad Phileiiionem. Appiam, el Archippum;.
.qtiippe aposloli, quod « digni habiti suntpro rioniirie tanicn in sequenlibus approbalur Paulum -tantuni-
-Jesucontumeliani pali (AcJ.v, i);~ »7sednecessaria niodoad Piiilemqnem scrihere; et Uniiiricum untf
ahclorilas vhiculorum. Rogalurusprq'One"simoytaIis sermocina/fh
rogare dejjuit, qui possel impetrare quod poscefet, '< Gralias a|o De'6 meb sempef, hienipriani tui
Felixnimirum, qui npn in sapientia, nen in divitiis, Taciensiii orationibus meis. t Hoecjam iion ulPau-
11011 in eioquetuia, et polehlia sceeuiarii sed ini 2 lus et Timolh-eus, Philemoni- el caeleris, sed solus
Christi passionibusglpriatur. Nun pmriis aulem ti/ui Patilus,ad SPlumPhilemeriem Ipquilu_r.'Huncaulem
vinclus estyviuctus eslChrisli'; sed quiciiriqueprc tnorem Scfibendiin aliis EpistoJisejus invehife pbs-
Christi neiriirie el prpêjus ccnfessipiie"vinciluryilie isumus".quod cum ad plures, et.plures in praefatibne
vere vinelu's.dicilurJesiiChrisli, et sanguis effusus ponaijtur, postea per totunj cnrpus Epistolae-,urius
ille tanlummariyrem facit qui pre Chfisii nomirie disputaris inducalur. Qutid vero ait: t Gratias agb
lundiluf; . •. Ueo meb, et seiriper, :et Triembfiamlui fafeiniri orar-
« Et Timblheus frater. i IIoc ideb, ut sciariius ticnibus meis, » ambigue diclura est, ulfum gralias
hanc quoque de carcere, et inler vincula ffiissedicla- agat Sep semper, an niemoriam ejns faciat in ofa-
iarii, ubi semper Tiniotheus cum illo perseveravit, lifinibns suis.sempef. Sed tariien utrumque intelligi
qtio leropore videtitur ad Philippenses, Colos.senses potesl: quod ille* qiii pfcecepit aliis u.t in omnibus
ei ad EphesiosEpislolce esse diclalce. gralias aganl Deo, nuiiis angiistiis poterit coarclari,
7 '« Pliilemoriidilecto; et adjulori.nostro/; et Appice ul gratias semper Deo ipse 11011 feicfat.; Si aulcm
sororl cliarissimce.» ScribunligilurPauius eiTimo- prb san-clis,et me.Jioribusqtiibusque Paulus semper
iheus Philemoni charissiirio et cooperaiori, quiideo> orabat;(sancLusaiilem et Philejnpn est, tantam ha-
eharissimus dicltis esl, qiiod iu epdeiii"phrisli bpere ^<,hens in se lidem, et charitafem, ut noti solum an-
versetur. Appiae quoque sordri, quceyel soror vel ditu ei, yeriihi etiam opeyenosGe.reiur),etpro Phi-
conjux ejus credituf esse. Inlef duos quippevirps et - lempne Pauluni isempef orasse credibile est : qup
aposiolicos,iriier eooperatoreni Pauli et commilito- scilicet fides et/cliarilas, quani habebal in Christo,
nem ejus, mediumAppicenomen inseriliir; ul lali ex etin omnessanctos ejus, per Commiinicatioiienj fidei,
ulrcque lalere fulta cemilatu, ncri videalrir ofdinem et ,operatioriemagnifidnis in omni bono, Christi nii-
sexus habere, sed merili. sericofdia servarelur.
. «Êt Archippocommilitoninostro. J Ilunc Archipi. « Audienseharitateni iiiam,>elfideni, qnata habes
puni arbitrandum est cum Paulo et fiiiiotheo contra iri DbrijinqJesu; et in:omnessancios. » QuOdchari-
adversarios pro Christinomine dimicantemexstilisse taiem haberet Philemqn in Doniino,npn,difficilisjh-
vjcforem ; el proplerea, minc CPiiimilitpnemdici, lerpr.etatic esl; quia pestDeum,-diligere-jubemuret
qi-ied"raeodein certamine belloquesnperaverity prpximps. Et ripn spiuni fidem el charitalem iri
'
« Et Ecclesiae,qtice esl in domo tua. -J Scribiluf Deum. el.-insancles ejus.sullicere npbis ppsse-cfe-
Ecclesiae,.qu"ein domo ejos est, Verum hoeaniLi- dahius;: sed ut id, quod-tifedimus.r tipere cem-.
guum est, ulrum ecclesicequcein domo Archippisit, pleatur.
ap ei qu~eIndomoPhilemonis. Sed,.ut ceriius",pula-. « Ut communicalipfidei ttice evidensfiat in agni-
J
tur,rion ad Archippi, sed ad Philenionisreferendum tiene pmiiisbpni in Christn JesU. J Quantis gradi-
esse perspnam, cui ipsa qucijue.Epislola depiilatur, bus, quanlisque prpfectibus,.apestplicus in alticra
_i feratia Yobiset pax a DeoRatre et DominoJesu sermq se tendit! Ut tiuidquiti /boni in PhiiemoiJe
7ii, EXPOSITIO IN EPISTOLASPAULI. — IN EPIST. AD PHILEM; 722
.l9.ud_a.iur, de apostolorujn exemplo suiniluf, et iride jA cseterisque pef Paulum, plus cbaritatis iiieretur,
Jjoiiumsityquia de CJifisli fople,ducatur. quam udii anle-meruerat. Unde ait: r
-. <-Gaudiumenini inagnum habui, et consolatiqnem «.Nunc autemet tibi et mlhi utilis. » Ppmino in
in ch/arilaie tiia,; quia viscera s~tncloiunirequieve- eo. ulilis. . qtiia posset Paulo; servire prodomjno
runt per.te, frater.. J„ Pleriius inculccu, -etedocet. , suq^ •Paulq, vero in eo utilis, quia illo in carcere,
.quare dixerit: e^Gratiasago Deo, meo,,sempefnie- vjriculisque detertlq, posset, et in Evarigelio raini-
.moriani tui faciens iri oralionibus, meis. >. Dignum 7*lrare. :". -',:.. •
sjquidem eratagere gralias Deo semper pro charilate «Tu autem illum, id est, ut mea viscera suscipe.»
Philemonis, qui interhuin cordis afiectum, et pror Yiscera..significant- internum cordis-affectuniy et
furidos animi sarictorura recessiiS.s.uscipiendo;refrL- "plenam ex aniriiovoluntalero,, cum.totum quidquid
geraverat. ,__._ - , irinobisest, Suscipitur a rogato. Aliler autem,qm-
~
Propierquod multam fiduciam; Iiabens in Chri- nesli.beri, viscera.suntinielligenda parenlum."
stp Jesu imperandi tibi-qued ad fem.perlinent : et_ «, Quem ego yblueram mecuro retinere, ut pfo te
propter cJiaritalejn magis ohsecro, cum sis/ialis, ut niihi ministraret in vinc.ulis- Eyangelii. «^ldcirco
Eaulus seuex^ nu/ncautem et yinctus Jesu rGJiristi.» filium suum, et fiiium, vinctilprum, et iriinislrum
_MuItis-''Philenionemlautlihus:,ante praemissis, rcum B ! Evaiigeliijn vinculis.constittiti, iiicuJcat, alque re-
res/talis siiyproqua rogaturusest, quceet prCestanii piicatj ut PJiilemon. illeprudenter, etdispeiisatorie
sj.t utilis, -et rogatili, polerat Paultis inagis impe-. lanlpm in prsefationelaudaius, non auderet negare,
rare quam pe.iere. Sed hqc &%fiducia illaveiiiebal, ne suis Iaudibus videretuf .indignus..
quod qui taiila.ob Chrjstum opera .pefpelrafat,.uti- « Si.neconsiliq,,autera tuo nihij vrilui faeere: uli
queimpar.sui in cceie.risessenon poterat. Sedvull ncvelutêx necessilate boiiumtuum /essety sed yo-
jjiagls petere, quctirijub_ej'e,grandi peieniis/auctofi- -iKritarium. »7Pptuititaquerappstplustaultis absque
tate proposita, per quani et Apostolusobseeral-, et volunttite Philembnis Oiiesiniumslbiiri iriinisteriUrii
senex, et.vinctusJesu Christi.;Tolurti autem pro.quo reierilare; sedsi.liec. sine Pliilemoiiisvoluutate fe-.
rpgatj-illudest. Qnesinius servus Pliilemonis, fugain cisset, bonum»quidem. erat ejus, sed non volunta-,
-ftirto cunujlans, qu-edam.rei„domeslicaecqinpi.larat:, fiuni.; Quodautem,rio!j.eratyoluntafium,>.aliogenere.
liic pergens ad Ilaliam^ ne deiprojciirio facilius pqs- afguebatur.nou esse -bonum. Nihil- quippe borium
setripprehendi, pecuriiam dominiper Iuxuriam pro-. dicipotest, nisi,qtibd ullroneum est. Ex quo App-
degerat. Hoc nequis.pulet^lemere, et u| libet, a, stoli consideranda "piudeiuia, qui idcircofugi.tiv.um
iiohis fictum, in sequeniibus discat. Ntiiiquam enim seryum reinittil ad dominuni, ut possit domino stio
Baulus diceret,:,t Si quid ho.chitlibi, aut debel, hoc ^ prodesse, quipro.dessenoitpoterat, si.don.iinoteneT.
mihi imputa; egri./Paulus.sCr|psi: mea nianu; ego retur abseiite_,. '
•_•'
i~eddam: ».Nec .sponspr rei fieref ablatce,, riisi essei «Fprsilaiildeo -discessil-.:»..PuIclire,aiitemaddensK
'
id, quod aMatum fuerat, dissipaium., Hic igilur, « forsitan, »;_serilenliam temperavit. Occulla sunt,
cuni ub corifessiopeniGhrisli Paulus Rqmaeesset in quippe judicja Dqi, el lemef.aritini esl quaside cerlo,
carcerey credidit in Doininuiri Jesuni,; el ab ep.-ba- propuntiafej.quqjl dubium esi.-« Fofsilan, >•inquii,
ptizatus, digna posnileniia mafculasvitseprioris abs-. ,«idep discessit,, j.caulej. liriiide,.trepidandb,. elnon.
tersil: in lanluhi, ut AposioJ.u§_cqny.ersionisejns lotuni Hxp.gradti, ne, si non postiisset,,« forsifan,»,
.leslis fierel, qui quqndam Pelrurii increptieral, non opinibjis seryis fugignduni;,essel,,ul,,Apqstpli fiefeni_
"' :
recto pede ia Eyangelii veritate gfadientem (Gal. n, discipuli>. , :-\ 7 ,;,,
11). Quantiim,igituradp.eccatum.el adfacinusper- «Ad Jitifama te,, »,Qup:d ahtem ,; «.ad.hpram, ».,
linet, quod liomin.es.laeserit, yeniarii rion mereiur,.; Junxit, horarii prO lempOre debemus accipere. Ad
quantumvero ad Aposlpli Leslimeniuins,quisciteum cpinparatipneirieriimaelerniiaiis, emrie tempus breye,,
piene esse cenversum, grandi pnhdere premitur, es;t.; '.'''. -'-:.-
qui rpgatur, ut qui de seryejugitivp alque raplpre, ,n «JDlaelernuiji.illumreciperes-: jaih iion sicut ser?
niinisler Apostplf faclus erat. (Qubd auiem aliud;. vum,:-sed prb.sqrvp;;Charissirtiurafratrem. ». Nullus
Iiabebat Appslolustiiinislerium,. nisi Evangelii Cljri- aeiernus.dqrainus servi sui. Pptestas quippe ejus, e.t
stiJesu?): Jam nqn quasi a, DoiijinOj sed quasi.a utriusqiie condilio, morte iiiiitur,. Onesiihus vero,
cpnseryo ,et coevangelisia, ignoscerelur ci, qui quiex fide Chfisti factus aeiefn.usest, aeterno.Phi-
servus essel.Glifisti simjli.ter, et.minisler, leriiorii, quiairt Chris'lum!«l ipse crediderai, spiritu
« Obseero te pro meo fllip, queiri genui ln yinCu- libertailis aeceplo,jam nori servus. sed Iratef ccepit
lis, Onesimo.J "Vplensimpetrafe quod postulatj jam ess.e,: de servpy:ffafef Chafissjmus,,-frater selernus,
i npnpro ,servp;Philemeijis,sed pyp filip sup ,se asse- ceternp et ipsi*Apost.olp, dpminoque stio, cui Onesl-
ril deprecari, el illq fifio, quem rgenuefatjn vincur, ijiuni, ut carnis anle conditio, nlulto -jmplitisposlea
lis Eyangelij,' hpc est,,quae .prfl.Christi Evangelio spiriltis copulabat. Et/tunc quidein,:quandp erat ei
'
suslineJjat^ , subjeclus in-.carne. noq erat.eL junctfls in Domino ;
- « Qiii tibi aliquando. inulilis- fuit. » Tibi; nunc aulem et in carneei junclus esl, et inDomiiio,
Inquit,
spli ;-non cceleris: nunc.e cOnfrario ulililatis com- Exquo iiifelligimusservum, qui credideril in Ghri-.
lione, qua el ipsi dominq, et Paulq utiiis esl, siq.duplici dpmino, suo lege constringi, utej etcai»
- ATTONIS VERGELLENSISEPISCOPI '
'725 .'• ; m
, r.is necessitate jungatur ad tempus; etln ceternum A iJileciiqrierifDei. Urideet iiieriio Ap6stbJi;ypceI;m-
~ , -
spirilu copulelur, datur, quodmandala ejus opere perpelrarit.
«Si ergo haJjesmesocium,"suscipeiUumsieulme. t , « Siihul aufem, eipara mihi liospilium.s Hoc id-
, Qu.od:dicit, si irie vis habere soeium, babelo-etOne- - cireo/dicitynt dum euni exspectat Philenion: ad se
simunvquem ego cotisortem, el filiumyet viscera -esse venfurura, niagis tacial quOdrogatusbst; et ut
iriea habeo : querii sinPn suscipere, riec habere vo- -venturus'ad nOyara civitaiem, prcedicaturus cruci-
lueris, et ipse intelligis, quod me habere non fixtim, et inandila dogmala delaturus,- sciebat ad se
VppSSiS.: : ,-• "," plurimos concursuros; et liecbsse erat plurimum,
'-, « Si autemaliquid hecuit, aut debef, hoc mihi ut domus iii celebri esset -urbis:loco, adquam facile
iniputa. J "Itiiilalor Dominisiii, et- Ghristum iri se converiireiur.-Deiride, ul ab omni impor.tuniiatc
• loquentem haberis, ea juxta vires snas deJiel facere, vacua, ut ampla, qua; plurimos caperet audienles ;
quceGhrislus. Si enim ille irifirmilalesriostras por- et neproxifna spectaculorum locis, ne lurpi viciiiia
lavil, el plagas noslras doluit, juste" Apostolus pro deleslabilis; postrertio, ut in plaiio politis essel sita
>Oiiesimo se-oppoiiiiêt spondei qiiceille debeaL/ Ut quam in coenacujo,Ob quani causairi -ouni ceslimo
auleih supra diximus, toiura illud esl,,quod ablaium eliainRomae in conducio maiisisse biehnio. Nec
- furto et ruxtiriaperditum riori poterat absolvi" : B parya, ut reor, erat rnansio,. ad qnain Judaeoruni
'
t.qutid Philemen grandi prelie corapensabat, duni pro turbae quolidie confluebanl. :
7'servo fugitivo, et pectiriiaperdita, fratrenrcliarissi- « Spero enim per oraiiones veslras doiiafi rae
inurii, elfratrem reciperel ceternum, et per eum sibi vobis; i Filiuni palri, Deus regalus iiidulgety el-fra-
:.:Appslpluriifaceret debiterem." ter scepe fratris oralione servatur, Aposlplus vero
-;: «:Ego Paulus scripsi .mea manu, ego reddarn.;» totius Ecclesice precibus conceditur, ob eprum, cjui
Quod Onesiinus furlo fapujt, egonie spondeo red- cum/audittiri sunt, utilitalem. Et hoc donum, non
;diiuruni.:ilujus "ponsionis, Epistola liaec, el marius • tani ineum dicilur csse, qui differlur a niarlyrio ad
tesiis estpropfia :-quam;tioii solit6 ninre dictayi, niartyrium prceparaius, quam in eos, adquosApo-
•sed mea mami ipsaeonscripsi. ', -^ slqlus mittiiur. Quodaulem crebro Paulus ih carcere
" «Et tion dicanj liljiyqnod et te ipsum milii ie- fuerit, ct de vinculis liberalus-sif, ipsein alio Jqeo
Jyes.J Prqpter serrooneni ehim Christi, queroclibi -dieil-::;«In carceribus frequenter (II Cor,in,%o'): s
evahgelizavi, per quem el Christiarius efleclus es, te de quibiiShonniiiiquaro.Domiiiialixilio, crebfo ipsis
mihi ipsum debes, Quod si lu nieus, et tua omnia perseciitoribns nihil dignura iri eo morlls irivenien-.
mea sunt, Oriesinius quoque, qui luus esl, meus esl. .libuSj.diniillebattir. Necdum .7Ghrislianuni sangrii-
Poterani- igiliir eo. uli ut meo; sed voluntali luce iG nem Neronis gladiiis dedicarel.' Sed pru'-novitale
i'elinquo, ul mercedem habeas ignoscendo. > prcetlicationis, sive a Judceis irivldenlibusy sjve ah
«Ila, Iraler, ego-lefruar in Domino. J Si enim his qui.-sua videbant idbla/destrqi, adftifprem-po-
JIOHaddidissel.«in Doniinp,»sed,« le fruar,» fanltim pulis concitatis, nussi in carcefem, rursuiii' impetu
dixissetyin cp consliluissei spem bealilhdinis suce, etfurore deposito, Iaxabaiifur. El hocila esse,. ut .
quanquam eliam viciiiissime diciluryfrui, cum didicimus, apostoloruin -Acta lestaiitiir, Jn quibus et
.leciione rili. Cum euim cidesl qui. diligiiur, etiam Agrippa-loquiluf ad 'Feslum; pptuisse dimilti Pau-
deleclationeni secum,necesse esl geral : per quam lum, si iibn appellasset Ccesarem(Acl. xxy, 52). El
si iransieris, eamque ad illud, ubi perihaheriduiii est, quici liullaih iriVenerit xatisani :y.prcelei''qu~eslioiies
reliileris, Uteris ea, et abusive, non proprie diceris quasdam dereligioiie prepria.de quodani Jesu, quem
frui; si vero inhaeseris, atque permanseris, finem in Paulus vivere' pfaedicaret, Ex quo:4nimadveJ-iimiis
e.a ponens lcelitice-luce. tunc vere,.el proprie frui et cceteris judicibus similiier eos potuisse dimitli, id
rdiceridus es: qued non-faciendumest, nisi iuilla agente Dominoyut in loto orbe riova proadicalio
Triiiitale, id est, summe et incomniuiabili bono. disserainarelur. , r ,
. (io83) «Refice/ viscera mea iri Chrislo. J Sicut « Salutat le Epaphras coiicnplivusmeus in Chrislo
jpse frui yult Philemonein Domino; ita viscera sua, 0 Jesu, Marcus, Aristarchus, Demas, et Lucas.-cidju-
.Gnesimumyqiierifet superius eodem riomine appel- tores m/ei. J Id, quOd.in priiicipio dicehamus, quo-
lavit. refici yiilt perPliilemonem. niani ad Colossen.sesEpistpla eodeni teroppre, et per
, «/Goflfidensin obedientia tua, scripsi libi : sciens eumdem esset scripta liajuliim litterarum, qnc ad
qupriiam et stiper iii, quoddico, facies. "J Qui prce- Philemenem qiieque scripta est, etiarii eorum, qjii
sumit de.eo,; quemrogaiurus esl, ipsum quotlam- salutahtiif, neniina docent. Nam el iii ipsa ila fieri
modp prcesuiiiplienepraejtidical, rie ei hegare Jiceat:, rscfibilur : ;«Salutrit vos: Arislarcli.us 'cohcapiiyus 7
quod.rpgalur. Pprrp si.scit ille, qui ppstulat plus1 -Hieus,et Marcus coiisbbrinusBarnaJjaj, el Epaphras,
quam rpgavit,:fpgatum esse faciurum : -ideominora qui esl ex vobis servusChrisli (Coloss.iv, .10). J El
pe.i.il,.ut habeat rogalus yoluniariamet-majorem paulo.inferius : « Salutal vos Lueas iuedicus cliaris-
prceslalipne mercedem. Si>ahlem Pliilemon hcec ad simus,et Demas ; et dicite Archippo : Yide piiniste-
hominis prceceptuhi facit, quanlo magis faciet.ob fium, quodriccepisli iri DoniiiioyuijIIudimpleas.Ei.
'
. (1585) 7/i. "'-•'-::
"
723 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD HEBR. 72G
meraores esloie vinculorum meorum. » Si aulem ex A vestro. » Cum enim ih spiritu gralia dhina ftieril,
CGaliquis non pufaf pariler scifplas, quod ad Golos- loLumliominemfacilsiiirilalem, ul adhaereaLDomino
setis>espauca sint nomina, quae hic non fcranLur menie el corpore, el impleaiur in eo qued scripium
ascripta, scial non omncs onmibus aut amicos csse est : « Quid adhccrcl Domino, unus spiritus est
aut notos; et aliud privatam ad~uiiiimhoihinem, (I Cor. \i, 17). j Inierprelalur aulem secundum'
aliud publicam ad universam Ecclesiam Epistolam Ilebiceos, Paulus, admirabilis; Timolheus, bene-
iiari. Qui-sit aulem Epaphras cpncapthus Pauli, ficus : Philemon, mire donatus, sive os panis,
ex eo quod hic addilum esl, «in Christo Jesu, i ab ore, non ab osse; Appia, coniinens, aul, Jiber-
possumus suspicari eadem eum Romee pro ChrisLo tas; Archippus, longitudo operis; Onesimus, respon-
vincula suslinuisse, quaePaulus : et \inctum Christi, dens; Epaphras, frugifer, ct, videns, she, suc-
ita eapthum quoque ejus potuisse dici. Aut cerle - crescens; Mareus, subliinis maudalo; Aristarchus,
ila, quod nobilis el ipse siL-in aposiolis, ut Audro- moiis operis amplioris ; Demas, silens; Lucas, ipse
uicus et Julia, dc quibus ad Romanos : c Salulate consurgens. Qu;e omiiia, si juxla inlcrprclalioiiein
Andronicum el Juliam cognalos el concaplhos suam voluerimus intelligere, non est difficilc adni-
meos, qui sunt nobiles in apostolis, qui ct ante roe rabilem, alquebeiie.'icum prcccipue adeum scribere,
fuerunl in Christo (Rom. xvi, 7). J JI.CCde Epaphra. ^ cui unhersa conccssa sunl vilia, ei osejuspate.it
Ccelerum cooperalores Etangclii, et \inculoruin ad coelesienipancni. Deinde ad continenlem, et liae-
iuorum, cum ad Philemonem Epislolaui scribe- lam, etad longitudiuem operis; quod nuiiquam a
ret, Marcum ponit, quem pulo E\augelii scriplo- saticto laboie dcsistal. Scribal atilem pro eo, qui
rem (I5S£), etArislaiclium,cujus supra fecimusmen- respondeat teslimonio suo, necnon eum, cui spe-
lioncm, cl Deraam, de quo in alio locp dicil : c Dc- cialilerEpinlola dedicalur, salulari ab uberlale cre-
mas me dereliquil (11 Tim. iv, 9), J eLLucam mcdi- scenle. Et eo, qui factus silper raandala subliinior,
cum, qui Evangclium el Aclus aposiolorum Eccle- illoque, qui per majora opera in monlem usque suc-
siis scribendo Lradidil. Quomodo enini apo&lpli, e crevcril, ab eo quoquc,quiposuil cuslodiam ori SUJ,
piscalcribus piscium, piscatcres horainum facti sunt; et osiium munilum Jabiis suis : quildcirco forsiltui
ita hic, de medico corporum, in medicum versus lacuil, quia ad modicum Apostolum dereliqnerat. Et
est animarum, de quo et in alio loco dicit : c Misi ad exlremum ab eo, qui per se ipse consurgens
.cum Hlo fralrem, cujus laus esi in Jivangelio per quctidie augeatur, processusque liabeal, dum Evan-
omnes Ecclesias ,(II Cor. vm, 18); J cujus Iibsr ijelie ejus crbis impletur, qui telies crescit quclies
qtiotiescunque legilur in Ecclesia, loties ejus medi- audilus \el lecttis liierit.
cina non.cessat. G Explicit ad Phileinonemscripla ab urbelioma. Habel
~Gratia Domini
npstri Jesu Ciiristi cum spirilu versus xxxiv.
(1581) Htec divi Hicronymi sunt. Vide tamen quae ad Coloss. de hoc Marco, sive Joanne, Marco, slio
ab evangelista adiiolavinuis.
EÎSTOLi-iB' HEBM0S
'7INGIPIT CAPITULATIOAD HEBRiiEQS.:

!.: Quia jti riqwssiniis.:diebus Patersillpcuius in 1 jurejufando, qubd sicut'anclioraiji' hcibemus: et de^
Filic : qui/splendbf^ et7figura suJjstantiiB"siiit ad Slelcjiisedech,'tibi bccurfit Abraha): secuhduiri/btijUs,
tIesleram;:'"êUor/a-igîs"ieffe^'tusv :'i:\:\- sacerdbtiririi Jesus/itinbeens: iihpollhtus/ mCinetiri,_.
2. Qbseryanda quceaudiviintis, ne forte efuuamus: ijeiernuhi. '7 '; ":.'"'..- 7-
el quia/;.Jesus:ihodicoqtianj angeli miriOT^tuSesi:.el 77. Quia iiiiiil adpeffeclum adduxillex : el deia-.
uqri cenfuridetur ficttres/vpcaie, ui pef morieifl/.des bertiaeulb yerp;: el ,qu'pdait: E.cce tiies Senitiht.-*
siruerei dialiblum,:ei fieret fidelis/ppntifex.7"_"- 8." D"e TabernacuJp, et qucc in ipso •fuerunt: et
5. Ut; considefemris Aposlolum, et. Peniifieem' quia.nen sanguis hircofum, sed sanguis Jesu-jriuh-
jesurii, qu.i fidelis esi. sicul Moyses ih,domo:: et tJat credenles, et slne saiigiiine nnn fil feriiissio.
iiodie .si.ypcemejus aiidieritis : et ut .limeamus,;ne.. 9. -Quia nqij.Ih irianuTactisintrpibit Jesus, sed; in
ferte e.xacer/baride/nbiiinirenius in...requiem.,; .cc?,Iuiri,, "ccnsuhiiiiatiorie sceculbrum : ,et qiiia; in
; 4: D6;fequie Saijjiati; et_ quia iierum/tefminat jegalibus Iiosliis coriijiienicratip ftiefit, noh |rnuny
diem;:: eUyivus esf sermc/Dei.: el, qui.a|esUs>Pbriii~. datio peGtatorum : et quod ail: Hosliam, etbJjla-
fex"ihagrius^priipassjisest npbis. ':' \ :\ tipiiem lioluisli./''.;'- -/ '.-;'.• , ; .
5. De Melclilsedecli;;quia.perfecloruni est sblidus 1Q; Qiiia caro Cljristi velamen sit : et de ijapti-
7cibus : et impossiljije/estyeos, qui seriielilluniinati smo : et quia vplunlafie peccaiitibus, et Fijium.Dei
sunt, renbvari : et de terra, quae bibit veuientem conculeanlibus ierribilis erit exspecfatip judicii: et
super se irnljrerh. . • ; ..-'/. de Hebrceis, qui yiiictis;cpri]passi-surit: el palieiitia
6.. De Hebraeis, quqd ministraverint sanctis :et do necessaria est, dpnec yeaiat qui venturus-cslv.
w ATTONIS IERGELLENSIS EEISGQPI "?28
II. De fide «anctorumperegrinplium jn terra, et Lad ardentemmqntem, sed.a_d Sipn aecessimusy et
exspeclanlihmGivitajem. iion cpnienihamhs de coelpJpquerifem. •\\_
.'•-'''12, De fribula.lidniljus, et niortibus sanctpfum, 14. Ut regnqm :imrabbiIesu,scipiai)ius,:quiaDeus
ijupfum patientiam iinitari JJOSoporiet: ei utaspi-r. ignis cqnsum^ns est: et de chariiate, ,el hospiialilate,
cientes; passiouem Jesu, in disciplina tanquaiii. filii et torp immaculate: et de pr.aeposilis,6t Jesu Ghrislb '
perseveremus, - . liei/i, elhpdie : ef tle escis. quae iion prosunt,
15. Ut; manu§; remissas ijrigamus ;;paeeiij, ;,e| /15. D,e ailari, quod-|iabemus : el> quia Jesus
-saiicilhioiiiairi sectailtes : el dp/ Esaii :'•elquia ntiri exlra casfrapassus esl; et de pfcepositis;.'
ARGUMENTUM1N EPISTOLAMAD HEBR.-EOS:
7 jlehraei prppriq genlis sute ypcabulc appellaban- in fesfinaiioije pe.fterrili, Cliristianam rerigipnem
1 ab apostolis sibi i.raditam deserebant.:-ilos Pau^
tniy qqi Ih Chrislc credidertint ex JudaeiS; guefum
Ecbiesiseab Apestolo fundafge/eraiii' per urijyersaih Ius aposlolus adhqrtalionti sua foboraris ad pri-
Judceam, de quibus liic~ideiii Parilus ad Galatas stinam reyOcat fidem, sefibens cis abltaiia per
seribens, jfa dicit : « Eram atitem igftoliis facie Tiinbllieum, quibusspfboemiuin soliiuni' de iioniine
Ecelesiis "Judaece, quae ;erant in Cjirisfo (Gql, i, suo ideo i'n Jiac -Epistola riqn prajmisit, quia ipse
22). VHi. ergp, caeleforum, qul Clifistum hon re- speeialiter a:d geiiles misstiseral,' '' cceleri
" verb app-
cepefunf, Juclaepruni acerbissima perseeulioij^. stoli ad Judajps. r7 "/'f
INCIPIT.PROLOGUS AD HEBR.EOS.
Inprimis dicendum est,quare/apostolus Paulus in 3 Hpcin ipsc exprdip scribens aputi Hebraiqsbeaius
hac Epistpla, quaiu Judceisscrijsityquos Hebrcfios, Paulus, bene satis exortus esi. Dicend& autem :
~
et iion Israelifas ypiuit riojriinare; rieri sqfyayefit Mujlifarie, mujiisque njodis, »"ostendil: qubniaD?
iherem suuhi, uf vej yecabuiuhi npniinis sui, yel nec ipsi pfOphetaegraliam Deqrtividendi pfbihertie-
ordinis "scriberel digniLaiem, Hceecausa est : qiiGd- runl c/qtipd herae illerum vidit, sicutUIe^cstysicut
ad ees'scribit, qrii*ex cifcuoicisione crediderarity alibi dicturii esl: « Ege yislpiies mujtiplicavl, el iti
quasi- gentiuni Appslblus, el jion Hebrceofum. mariu prophetarum assiinulaius (i386.)'sura; j/Ei-
Sciens quOque ebrum superbiaihy sua.roquehnmili- •Jium auteiri unigenilum vidissey eorisiat esseiriain-
talera ipse clemonslransyroeriiurii ofiiciisui noluit festtim. Coflsidera pfudenteK Primum ex pfbp/heiis
.ahleferre. Prq eo7qubd apud tiebrcebrum Ecclesias eminentiahi nisus est: apprqbaie".-tieinde veluii Jiec
quasi deslructor legis fajsa suspicione habebatur, c.Oncessp.aslruit et.prbnuiitiat quoiiiam iliisqai-
voluil tacito nomiiie de figuris legis, el 'veriiate dem per prophet^s lopufus;est" deinde per: angelqs ;
Christi reddere raliortem, neodium horainis frohte siquidem el angeli Ieculi sunt Judceis : >ac;si dice-
prcelati liluliy uiilitafein excluderet leclionis, Qupd ret : Quid roagnum, -si; prpphelas misit"patribii~i
alii sic inlelligunt : qjipd prpplefea Paulus selita /nostfist Nqlis etiini ipsurii prppfium Filiuro unige-
epHSueludine riec ijonien suririi,:nec aptislpli vpca- 2 hiium .mi.slly.etper ipstim tihigenitunilbqui.digria-
bulum prcepesuisset,_quia de CIiTislPeral diclurus:: tusest. Nos yerpin Iiqccliartj supeilores exisii-
« Ilabentes ergo Epnlificem, Sacerdoteni, clApqsto- mus, et riiulio amplius iiabemus quia nobis'_ciuidem
Itim confessionis noslrae Jesiipi j : nec fuissecqn- Dominus estlocutus; illis autem, servi et'cbnservi,
gruum, ui, ribi Chrislus Aposloius dicendus erat, hoc esl, yel propheiiByel apgeli. Dicendo autem :"
Ibi eliam Paulus apbsiolus ponereturVIlaiic EpisibT s Olim et novissiniis diebtis:,';» insijiuat iiphis
lairi feftur^poslqlus ad Hebrajbs, cohscriplanl He- ihullti.ln medip temppre percurrertie,;qhaiidp Jam
J)'rcealingua riiisisse. Cujus sensutii et qrdiherii- prpxinji eramus ad pcenara; quaiiclo omnia.,charis-J
~
retinens Lucas eyangelisia, ppst exeesstim beali niala quieyeruiil; quandb spes saluiis nuila jafta
Aposloli Graecp sermone c.omposuil. Et tqla ejus eral; quaftdoiib bmnihusmiripres essepulaljamUr;
inleiilio in hac Epislbla fuit, ui Hebiceos|.id est tunp araplicres existiintis.' Ahiiriadyerteridurij qued
gentenJ suariij ad Ghristicqiivo.caret fidem; et emi- « in J prceppsilip. etiam prp «per J accipltur. Ncn:
nenliam ^raliae, quaj per Filiurii.data est, "aJegali- enim dixit;« Giiristus Iqcutus est,,» quamyis ipsun^
Jius discerneret unibris, quce angelicis hiinistratib- locutum .eorisiet esse rijanifestum; sed qubtiiam
njbus fuefurit'palribus yis-fi. Idcirco piiirib posuil adhric ariim^ eertim , quibus scribebat, debiles
D
"
prophetas*diyefsis uiodis patribus jpcutqs esse, di>- erahi, etijecdum poteranlpleniter de Christe per-
. - 7" : "cipere, dixif qupdDeus.pet Filiuiii suum Ipcutus
eens_'i, "..;.;. .
, est riqbis; YMti;|5ubino"-ioecihimuheirifacii jiaiic
(C\p. I.) « Muliifarie, roultisque niodis olim Deus causam, ct se ipsura apqsfojis brdine pari conjuri-
foquens palribus nostris (138S) iii prqpheLis.: rio- glt, diceris.:: « Locufus est riobis ih Eilio sup. {
.Vissihiediebus islis lqculus est riobls in-Filio siip.» Filii qiiippe npmeh ccmmurieest ;:
- '. > "- " ' •' . :_
(1585) Nostw ?u)g. ripri habet, " • (1586) Ytilff assimilaius. - ;.-.- "./7.":.
."""i^- /'' • ;•'.'"
723 EXPOSITIO JN EPISTOLAS PAULI. — m EPIST. AD IIEBR. 5S0
Ubi enim proprius intelligitur Filius, superiorest A ad demonstrationem trium personarum, quia sciii-
et excellentior:« Quera constiluit haeredem uni- cci in igne, el splendor et calor est. Unde eliam
versorum, j id esl, lolius mundi. Non jam porlio subjungit:
Domini tanlum Jacoh, el pars ejus Israel, sed « Qui est figura substanlice ejus.j Figura quippe
omnes oinnino nationes; lioc est, Filium suum altera esl ab eo, cuius enunlial formam; allera
Dnminumnosirum haeredemconslituit uni\ersoruni, aulem , non in omnibus , sed secunduni pcrsoiiam.
sicut in Actihus aposlolorum Petrus loquilur, di- Kam el hic
figura cequalilaiis omnino prcebel indi-
cens : « El Doriiiniimcum, et Ghristum Deus fecil cinm ad
illud, cujus (igtira suspicionem vel prav.e
(Acl. ii, 5G). » Iljeredis autem utitur nominc, ul dissimiliiudinis procul dubio non recipil. Hoc enim
ibi quidem per hoc astruat, et ostendat quod pro-
figuram dixil, quod alio loco formam nominal, ubi
piiussit Filius, eLquod doniiiialionis illi nulla con- ail: « Qui cum in furma Dei essel (Philip. u, 6). »
tingal amissio. Deinde ad altiora s.ermoiiem tendil, Ferma enim illic, et figura hic unain declaralessen-
dicendo : e Per quem feeit el scecula, J ul oslende- tiae a-qualilalem.
ret eumdem norissimis diebus venisse in nniiidiinj, « PorLansque omnia \erbo virtulis suse, J id est,
per quem faclns cst mnndus, magniluclinem ejus guheriiaus, siquidem catlentia, el ad nihilum lenden-
osiendens, qui fuil Novi Tcsiamenli lalor et auclor. " Lia conlinel. Non enimniinusesl conlinere mundura
Ubi liiinc stiiit qui dicunt : Erat quando non eral? quam oeare. Sed, si opoitel aliqnid audacius
Quod ehim evangtdisla Joanncs dicit : « Oniiiia per dicerc, adhiic amplius esl. Nam in faciendo quidem,
ipsum Facta sunt (Joan. i, 5), i hoc iste significa- CK nuliis evslanlibus, rerum essenlice prodticliri
yit, dicenuo : « Per qucm fecil ct saecula. J Unde sunlj in conlinondo vero, ea qucefacla sunl, ne ad
eliam iste cl anle onuiia saecula, et opificem eum uihiltim redeani, contincnlur. Hic crgo dum rcgun-
esse declaral. Post hcec, qtiibusdam giadibus ele- tur, et ad invicem sibi repugnaniia coaptantur ,
ganter ulens, pcrvenit ad id, quod omnibus islis, inagnum et valdc mirabile, plurimaequevirlulis indi-
quce supra dixit, nuillo magis esl et insonuit, dicium declaralur. Dicendo aulem, « poians , i faci-
eens : « Qui esl splendor gloriac, cl figura sub- litalcm contineiidi voluit designare. Noncnim divit,
slanliae ejus, portansque omnia verlio virtutis sutc, gubernaiis, e\ melaphora eormnqui sine ullo laboro
purgationem pcccatorura faciens. J Multa cnim veia digilo \cl mq\ent aliquid , vel elficiiml. Quomotlo'
de Deo intelligimus, qucc loqui penilus non vale- enim Joannes dixit: c Quod facluro est, in ipso vita
mus. Multa item loquimur, el ea intelligere non erai (Joan. i, 5), J \oIens a crcatnris dislinguere
sumus idonci: verbi gratia, quia ubique est Deus, universis; quod cunctorum vitam ipsum esseconstal:
P
scimus, quomodo ubique sit, inlcllcctu non capi- sic ctiam ipsc dicil ; portans omnia. Non sicut pa-
mus; itera: Quoniam esl incorporea quaedamvirtus, gani, qui eum a condilione rerum et pro\identia
quceomnibus est causa bonorum, scimus ; quomodo dicunl essc prhalum. Diccndo enim : «'Veibovir-
auiem, vel quae isia sil, penitus ignoramus. Ecce tnLis suae, J significa\il, quod sine labore cuncta
dicimus de ea aliquil, et ea'm intelligere non \ale- conlineat.'
nius. Di\i quippe quia ubique est, sed 11011 intelli- Posl laiilani divinccmajestatis in Filio claritatem,
go; dico, quia siiie principio, sed qualiter sit, non jam nune adliuniilitaiemincarnaLionis ejus descen-
inlclligo; dito quoniam gcmiit Filium de se Ipso, dil, dicens : « Purgaiionem peccatorum facicns. J
sed nescio qualiter hoc inlelleclu perripiam, ul Postquam di~N.it supcrius illa magna,,yaldcque mi-
geniLusnon sil posteiior genilori. Sunt eliam quae- rantla, dicilnunc ct de cura ejus , ac sollicitudine
dam, quas dici non possunl, quamvis mcnle capian- quani de hominibus gcril/El quamris Illud uni\cr-
tur; exempli gralia, intelligit mcns, setl non \alel sale sii , quod oninia continei; veriimtamen hoc
tlicere: maxime aulem ubi de Dco loquimur aliquid, multo amplius esl liniveisale, quahtum In ipso esl,
\el audimus, iia ui eLiam ipsum Paulum \ideas in quod in eum oroncscreiJiderunt. Unde cliamJoannes
quibustlam lalibus rebus infirmari, -el non pleniler ir. dicit: «Yila eral (Ibid., &); J sed proyidentiam ejus
explicare. Quoniam ueque ad loquendum Jingua manirestans, iieruin dicil, qiiouiam lumen est: «Pcr
siifiicil, neque ad peicipienduro praevalcl inlclleclus. ipsum, i inqtiit,« lumcmPurgalioncm faciens pccca-
Et quid dico linguam \el intelleclitm, cum neque toriim i nostrorum; duo qucedam in hoc loco signi-
ipsa pars mentis eminenlior, qucceis mulio superior fical majora : quod de nobis curain geral, vcl qued
csl, aliquid jnlegre valel coinprehenderc, quqndo peccala nesLia imindaverii; cl qued per semeiipsum
aJiqnid dc divinilale disserilur? Si cnim pax Dei hcc opus imp1e\eiii. Et in multis Jocis in\enies eum
iranscendil omnem nieniem (Pliilip. iv, 7), et ea, in hocniaximeglorianlem, non solum qnoniam con-
qucpprccparala sunt diligcntibus eum, in cot Iiomi- vesrsi sumus ad Detrn , sed etiani in eo, quod per
nis iipn ascenilimt {I Cor. u, 9) : nmltp amplius lilium fueiiiisiud efTccium. El vere magnum hoc
ipse, qui pascit (1587), Deus, qui cmnium esl opi- munus csl , ei majus eifeclum, duni nobis esrper
fex rerum , incestimabilitcr nostras cogilalioncs cx- Filium contribuliuri.
supcrat; pcr spiendorem quippc glori.r,'di\inilatis ' Posl lia?cconfGstim de resurrectione alque ascen-
declarat essenliam. Sic eiiaro iinam sumpsit rem siojip ejtis instiHiit IIOSad coslcslia erigere, ef intueri
(1587) Fortasse pax sft, '"'_;'-/
731 ATTONIS VEKCF.LLENSISEPiSCOPJ 752
inenarfabilem ejus gloriam. Unde el adjungit: « Se- A scd scinper prccscnlia ciincla, Potesl eriimet secun-
del ad dexieram roajeslatis in cxcelsis. ~ Vide dum carncm lioc accipi diclnm, quia sicut caro
qualibus nominibus uiitur , quia non potuilrerum communicat altioribus, sic et di\initas humilihus
nomina propria reperire , ncque majcslatis iioinina communicaie dignala esi.
neque glorice, quod dcsideravil; quod supra jam Et ileruni : « Ego cro ei "in Palrcm, el ipse eril
dixi, quod ssspius quaebani nobis occurrunt, quos mihi in Filium (II Rcg. vu. U). i Hoc enim absque
intelligimus quidero , sed indicarinon queunt. Natu ulla dubiialione de incarnatione Filii diciiur, ideo
necduin vocabulum index proprice constalcsseniice, verbum fnluri lemporis posail: c Ero illi in P.Urcm,
nec proprium polest illi ullum vocabulum reperiri. et ipse eril mihi in Filium. J El inijungit: « El cum
Et quid mirum si in Deo sic cst, cum ncqtie in iterum iiilroducil Primogenilum in oibem terrie,
angclo proprium nonien " hivenics, qnotl ejus de- dicit: Et adorenl cum oinnes angeli Dei (PsaL
claret esseniinm? Arbitror auiero quod nequ.e xcvi, 7)..« Jnlrbilum .ergp'..assumptipnemccirjiisap-
anini-e reperta j3st apta deiiuntialio.; Noh eninl niihi pellat. Quotl ergp .Iiic:ii)trOi.liim.,Iioc in Eyajigclio
.videlur hpc noirieh , qupd/iriiegfe.siibsianiiam ejtis exitum.-rtpmlnayiLi« Egq a:>Pa/tr e exivi„ jeLTvenirin
/ôstendai; liatii eaaideinferii, ;et'aiiimam,- et eor,- : muridhrii (Joaii. ;s.vi,^.J^l/aliOiocb;.: j/Exiif ;qui:>
et riietiteni Invenies hominari. « Cor , iiiquit, miin- ^ Sbhiinat, seininafe (Luc. ryin,:S)7ilieiitoergo exiitim
durii erea in me, Jjieus(Psal. i, I2):.t.Eiiarh spiritum yoeaLsuae_iiicar{ia.libnis'majiife.slajLioriem. Foris enini
dictarii frequenier irivetiieS. Hic enim dex.tera pfp eramus a Deo;"egressusesLqtiippe ad nos, hocesl,
Iiohoreporiilur, riori ut"Deus cbrporeus esse cfe- earticm sumens collocujus est.iiobis, cuni pracept.a
' dattir. Nairi el Paier a dexlris esse scribittirClirisii: nqlyis instiuiit, "el sie nos .a peccalis emum!ans ad.
«D<jminu"s, iuquiiya dextris/tois confiinget (1588) ih "Deum converliL.El idc.ivcoexituro vbcal suceincaf.-
fjieiroe suce-rcges (P/saLai, 5). J Airibdergoidexiiis naiionis adyeiiLum;Pauliis aii.tehiiniroiliini. Dicendo:
sririt; qiiiciriiiiil esiin Bivi11ilate.siilistrum,qtiia uniinv ehitn : i Cum jlerum. intrqducii Tfimogeniium m
:;7est(i389)3ci.iricuih Deo,assiiriiptusîPriiO,:~iui stiSei- /prbem/ terrarum;, J Iioc. signiJicai, hbc esiyeuniiei;
:
."ta/ttisest.: ';•' / "''.:.''-.';"'"'l-;'" ";'"' cbjriniitliL.orbem tefrariiiti, Hoc non tje-rstibstantia
Quid est «"iu':bxcelsisji j/Nuiij iri locp altiori Verbi, sed de fornia .servi diciiuii.accipe._.in qu.a
coricluditDeuni? Alvsithoc. Sed, sicut jani dixi, per" foriria; primogenilus esl :in njultis.-fratribus (Rqin.
-'dextefam uon Deum deforraavil, sed similiiudiheih yiii,29). Sieiiiui in riiiindo:-"efal, et fuxla Jp;trmeni
demonsiravil honqris. In excelsis ergp dieens, ntfrt (i, 10,) "niundusperipsurii facttisesl^/quo alipmo.dp
euin loco conclud.it, sed psiendil omiii.busaltjprem et /, intro*duc'ilur, iiisi secuntlum carnem ? Tunc eniiji
eyideritiprem, li'cc;esl,'quictiisque acl ip.suiii.'pervcnil. totum ofbem ppssedil,'cHni-aii;;H.niyersis'6si;agiiitus,.
spliuin "paternce elaritatis. rSicut ergo Pcuer in ex^ '-.(Et adorent leunr omries arigeli Dei. J _Id est,
celsis est,. sic ct Filius. Gonstissuscniriv, /hoc /est. /ChfIstum"/secuhdumcarnem:f)6usPater/Jqssii acii{i-
arribaruiii'persp.harum sedes, niiiii demohstfat/aliu.ii. ctls angelis':adPrari. Setl quaral aliquis : Nhnquid
iilsi honpris ffiqhalita.lem..-Et adhucvexceilentiam angeli-lanium .adorare'rp.r~eee{)ii-suni? NPII./Sed
TejusderiiFilii osieiidere aggfessus esl, dtim dicit.: omnis:cr.eatura, s.iculldemBaulus in alip IpCOdicil:
« Tantp irieliqr arigelis effectus_qtiando differenlius • « Ulih ncmine Jesu einrte geiinfleclalur, cpeleslium,
..prceillis/ nbmen Iicereditavif".; j Iii*hpc , qnpd dixil, lerrestfiuro, el irifernorumy el oranis liiiguacohfi-
« factus . J facl.uiftprc siisceplcdebehiris intelligere, tealuf, quia.Doroiriiis Jesus Clirislus in• gloria esl
'
ta~jquairiSi dieeret": ilftiius est-susceptus ab aiigelis. pei.Palris (,P/»'Kj;.:n,10). J ;'..,.."
Et. uftde lioc asseverat? Exipso rioriiirie,Animad- ..'-"'«Et ad angelos quidem diclt :. Qui facit- angelos
; verfis qriia solel Filii nqmen prepfietatem cogm- suos spirifus, el .ministrossuo.3:fl.airinjam:ignis.(JPsfl(.
/tionis^tisleridere.:Et/saiip, rijsiesset-p/rb.priiisFiliiis; ciu, 4)./V 'Ac-sidiceret; Ipsnm, quenipr,i'cepit an- :
quod .iiihii est aliu/d quamqtilde ipso eslgenilus, .gelis adofari, illi dedit poleslafem, uf quotiescunqtie :
qupinpdp posses/ex hoc amplitudihenihonoris asse- ,. yult-de ..spifitiljus angelqs ,facia}.;:-riiinistfps: auteni
fefe? Si enini iri graliaesset FiliusVnon splum dif- suos ilammam igiiis, quia qui in corispeclu illius
ferret a Pafre', sed eiiarii ,minor -angelisteset. Quo- quotidie assistuni, in aniore illius inflammauies seu
niodo hoc, inquit, dicis? Quia etliomihes justi ,/Dei inCenderiies facil. Scienjdtiiti/vero est quqd angeli
filii appellali sunl. Proinde npmen iili.i, nisi prpprie- hqmen est. oflicii, non iiaiurce, qui eiiani semper
tatem ostendat, non yalef ostendere quce differeiitia sunt spifilus, sed non seroper angel? vpeari ppssunt....
es/l/in.ter crealuras et Greaipj-em. ;'..'_ ,,' : Quaeris hujtis nalufse nonien, Spirilhs esl; quceris
- «:Gui'enim
aljquando arigeler.umtlixit-Firius.meus pffl.cii.aftgelus est. Ex .qo quod :;e/sl,spii'itusest; ex ,
bs/tu, egP hodie gehui te?:» (Psat /''!.). Subauditur, eo: quoii ail, angelus.est, quia angeius Grajce, .Latine /
«-'ntilli.-.».QtipiJ vero 'dixi.t:,«Fiiius ineus es tii _ J riiihiiusdiqltur:, sicul hoitio rioriJehesl naliirje, hiiles
lllliil"aliiidiuaiiifestat, nisi qued ex ipsa essentia Pa- veio liomen olficii. Sic enirii/qui /erani jam spiritus
Uiseslgeiiiius. Ideo prsesenti lempore pqsuil,_« ho- condiii a crealore Dep./facit eos artgelosy milfendo.
die; t. quia Deo .liihil estpraterifuni.vel fulufum, huntiare quod jusserit. .': , • ',-
/
(15881 Vulg. confregit. -•"--. - ;
(1389) Verba-in./. . esi in supcriori margine exslaiit.
--S55-"•";'-• KXPOSITIOIN EPISTOLAS PAULI. — IK EPIST. AD KE3R. Tol
« AdFiiium auteni : Sedes lua Deus in sa?ciilumA filiis Dei, itertim ad ceternilalcm divinitatis in
saJculi-^Psa/i xuy, 7). J Intuere quomodo dividal, eoilem Filio Dei convcrlil se aposlolus testimo-
et cuni- quafita claritatc crcaiuras a Filio discernat. nium alterius psalmi dicere. Ait enim : « ct : Tu
Neque;'differenlius nomen appellabal Filii nomen, in principio, Dominc, tcrram fundasli. s Ne forte
siejusdeiheSset slgnifieationis. c Sedes iua,Dcus, ii. cnim audicns, c cum infroducit Primogenilum
sceculdrii sceculi.»' I^ccc habcs regni signaculum. in orbem terrcc, » postea illi donatum munus
« Vifga ajquitafis, » inqtiii, « virga regni lui. > existimes, ita subjungit: t El : Tu in principio,
Ecce habesetaliud signaculum. Virgavero regulam Domine, terram fundasti (Psal. ci, 26). t Nou
divlnsesigiiificat ajquiiatis, qtice veraciler recla di- nunc, sed ab initio per divinitalis potenliam , Crea-
cilur, quia iiulla pra\ilaie cuivatur. Virga jiistos ter ante crealuras, sine aliqup initio cognosceris
regit, iriipiospercuiil; sed hcecvirga, forlitudo cst exstilisse.
-i'.ivieta,;sequitas ;fectissima, inflexibilis disciplina. * Et opera maniuim tuarmri sunt cceli. » Hic
:liaiie-ehirtiyir:gam regni, honoris insigne, sceplrum mamis, \irluiem jussionis Dei dcbemus acciperc.
dicebani aniiqiiiliis, dcsignanles in ea virlulum rc- Kam in alio locodtcit: « (Juoniam-ipse dixit ,
geift, boniirium Sahalorcm. el facla siml; ipse mandavil, el creata sunt (Psal.
*""""
-' « Oilexisti jusliiiam, et odisli iniquilalpm. i Ipsa cxi,vni,~5). i
est/viiga fecta et dominalio dominanfium, aniare « Ipsi peribimt. i Pereunt enim ab eo slalti,
in melius
jtistiliamei odisse iniqiiilatcm. Kemo cnim peilecte in qup nunc sunl," dum mulaiilur
; diligirjtisiiliam, nisi qui aetus pessinios abominatur, •'erealuras.•« Tu autero permanes. i Ut sicut ceier-
eui verjtatis a.mor otlium esl falsiialis. nilatem Domiiu ostendil, antequam crearct pinnia,
Sed huic ainori bonilaiis et odio iuiquitatis, qucc sic post cosles mulatos, ipsuiu dicit in majeslalis
prasmia slnfreddila, siihlcr evponil, direns : « Pro- suce gloria pcrmaneie. « Et omnes ul \esiimenliim
~
pierea tiiixil le Deus, Deus liiiis. i Repelitio autem velerascenl. Jpsum vcterascil, quod, morc vcslis,
ista,.qvipddicil': « Deus, Dcus, > prj'Conium magnce veluslale consumilur, sicut caro huniana morte i
dilectionis Ostendit. Seii qiiuinodo Deus, cujus tliro- quie tamen melius in resnrreclionc muiahiiur. Ad-
niis-est In/saaculum srcculi, ungiltir a Dco : nisi "didil quoqtie : « El velut aroicLiim raulphis cos,
Chrisliis Jesus," qui e\ ipsa unctiohe Chrisli nomeii et mulabuntur.'i Sicul quilibet amiclum iuvolvil,
accepii?"Chrisma.-'quippe.unclio; Clirisfus, uneliis alque permutat, sic ci ipsuin munduni immiilaiiirus
dicilur. fjriclusenim Clnistus, cl regem signifieat et est (1590), el condiiioncm et "iransformationem,
sacerdbtem, quia dignitates istcesumebanltir per sa- "quce-sil in melius, tom facile poferil operari,
craiissimas-uhctibnes. I\7.,mel ipsum nenicn Cliristi, ' sicul quilibel amiclum involvat alquc permu-
sicul jam; dicitim csl, a sancto chrismate \ccalur. Let.
Sediiiilla/na.tufa unclus iMcilur,in qua per dispen- Tu aulem idem ipse es, el anni tui non de-
salioriem carnis nasci, elmori, elresurgerc veraciter ficicnt. J Sicut enitn Iiloysi famtilo suo dixil:
dicituf GIirlsfus/CceLeruindcitas ejus niillo mtincre, « Ego sum qui suni : s sic isiis tribus versibus
nuilo hpivpfeiridigiiil adjuvari. commulalio creatnrcc, el ccternilas Domini hoc
r« Oleti exsullatipnis, » duplici mndo ui-cfionem in loco a Propheta admirabili brevitale deseiipta
Illam sarictani.provenisse sigiiificiii. Non olcum \i- est.
Sihileysed Spirilus sancli graii.un invisibilem, de De majeslatis divince ceternilale in Filio, iierum
qiia beatusPetriis aposlolus in Aciibus aposlolorum bealus Paultis ad humaniiaiis"ejus glorificalionem
(x.58), testdlur, dicens : c Jesum Nazarciium, quem sernionem direxil, dicens : « Ad quem aulem ange-
niixilDeus Spirilu sanelo, cl virlule. t Jii in pro- lorum diiit aliquantlo : Scde a dexliis hiois ? t (Psal.
plieiia - « iiiveni David senum meuiii, olco sancfo cix, i.) Viclori Filio, el per sanciam incarnationem,
meo.imii'eum '(P-sal. LIX.WIII,2), t per oleum san- tclius mtindi triuniphatori, posl resr.rreclionis glo-
clmii Signiiicans SpiriLum saiiclnm. Si\c etiara riam honorabilis confessus palcrnce majestatis of-
; oJeum-Iceliliceiili fuil, peccali maculam IIPIIhabcre. n ferlur, ut per lumc silum suscoptin huroanilatis
Unde se sanclprum consciciiiia semper evhihral, inimicps
glorla declaretur. c Quead usque penam Filic ini-
qiiandoriulla'recordalionis asperiiaie lnordelur. tups. i 'Qupd aiuem a Pittre subjiciuntur
«;Praeparticipibus Luis.i Ideo auiem tlicluin esl, mici, lion inlirmilaicm Filii, sed unitalcm naUirce,
.iprceparlicipibustuis, i quoniam Lanc bonedictio- qua in aliere alter operatur, significal. Nam cl
iiem stijjfa oinne. huiiiaiium genus, si\e reges, Filius subjicil iniinlcps Patri, quia Patrem dari-
sive saeerdotes in; Veteii Testamenio, sive etiam ficat supcr lerram. ~ Scabellum pediiin tuorum. i
apostolos et iriartyres in I\ovo, flgurabaUir acce- Per pedes aulein Domihi, stabilitas ccierna signi-
.pisse, et unctus singularitcr cceleros ungere, id est, ficatur, ubi ille, tanquam vcstigiis positis, omnt
saiictifieare.debuisset. In Ipso cnim fons est bene- potentisa succviiiuie consistit. Ilis pcdibus con~.Lat
diclibnis, a-quo,- prout ipsi visum fuerit,' per uni- essc subdendos, qui quolidieviiiormn Gonlraiielate
versos •electbsemanat. derelicta, re\erlmilur ad Dominum, el lanquam
Pest huniahiiatis igitur excellcnliam, qua prceest scabellutn pedibus, ita ejus prcedicationibus hicli-
(1590) In Cod. in maturus est.
1p . ATTOMS...yMCELLENSIS EPISCOPt 756
nanlur. Siue dubio.de ijlis iihmicis dicil, qui con- £!Ldictusest sermo. » Quidatiidicuijl quod in hoc loco.
versi ad dexleram collocanlur. Non hic adverbium Moy^sentatigal, /eo quod Decalogum Jegis in monte
«queusque,,»;aJicujustemp.orisfldem(1391)designat, Sinai a Dpmiiio acceperit, sicul illic scriplum "esl:
sed selernitatjs pptentiam. demenslrat. f Moj/ses loquebaLur, /Poiiiinus; respprideljat ei,
« Npnne. omnes ^sunt administraterit spiritus ifi (Exod, xix, 19) : »,et aljbi: «„Lexper Meysen data
rniiiisteriuinmissi propter eos, qui haeteditatem ca- .est (Joan.i, 17); » sedhi.c. pefaiigelqs datam esse
piunt âluLis?'! Ac si dieereti: Ahgelos eonsliluit decet Aposlolus i.nam et iri episiola ad Galalasiu,
minislros, Fiiium autem ad dexteram sedere fecit, 29, simili modo dicii :.«, Disppsita per angelps. in.
qupd nulli unquam angeierhm cencessit. Nam et manu Medialpris. »El iterum in, Actibus apnsto-
Filius niissus~est, sed non sictit minister, neque loruro vii, 53 : « Accepistis legem in inandatis an-
perfunclus cujusljbet officiis,.sed sicut Filius unige- gelqrum, et non cuslbdisiis. » Et-ubique perangelos
nitus; Filius vero, sicul Dominus salvat; isti vero, datam esse plqrimis qsteijditur locis. Aul quia de
sicut servi, salvaiis per iidem deserviunl. Siquidero qmiiibus his, quce in; Veteri Testamenlq dicta vel=
pro nbstra saiute ministros constat effeelos,,quamvis, facla sunt, aut certe quia Deus er.al in apgelis, « i'a-
liobis superiores sint; iariien. ad nosli~anisaiujem clus est firnius (1593). » Quid esl/facLus flrmus?
iiiinisterium exhibent: /siquideni et fuhclionis offtf ]B Yideljeel vefusy lanquahi dicerct, fidelis iniemppr-j.
cium illud declarat, nam angeli Graice dicuntur, opporluno,
Laline, nuiiiii, Propler nos ujjique niillunlury pro- . « ELoiiinis pfêyari.caiip.et, moTjedientla accepil
pler nqs Jaborant; propter.nos decurrunt; nojiis juslam rctribuiiptijs mercedem, t Hqc est.quia nihiL
suo fuiiguntur pificic, Et Iiarum, rertim exemplis remansif inultum . sive qupd pcomisil, siy.e quce.
ple.ni•siintlijjri Yeterjs el Ncyi Teslamenta.N.ani et ce.mminandp dixit ycuncta, quce pjcedicla siiiit. ac-
p.isteribus angeli eyartgelizaverunt (Luc. u,- 9).:.'et qepit juslam mercedis relribuliqnem, Quare aulem,
ad Mariani angelus venil (Luc. i, 28) : el-talia mulla dixit, hierceiiis/relribulionem, curo merces in,bono _
in divinis Jegimus Seripturis. Simul etiam et enrum poni soleat? Sed iste mosest ApesLplpyutnon ma-
suljleyat mentes, QStentJens,Iienqrem noliis a Deo gnam yerbqrum habeal. raijonem, sed indifferenler,
pjufimum Condonalum.Ihtelligite igitur nunc quaiir vej quce in bbnp •diciinlur, vej; qpce. iu raale; prp.
lus n.obishon.or. existit, ut sicut,ad ainicos, ita nii- allerulrp.poiiere; sicui ctlibi dixit: « Incaptiyilate.
nistros angelps suos nobis destinel Dqus,, redigentes pmnem sensum adcbediendum Christo^
(CAP.II.) His ita intrpduciis de aiigelorurn riiihi-^ (II Cor x, 5); » iia el hic « iiiercedis relributie.^
slerio, per quos eliam ipsa Jux minislrata es.t, mox nem. t _ __
-subjunxit deexcelleniia gratice, qpce per-Dei FiliumJQ «,El quempdernpsieffugiemusj si tanlam. neglexer
iiobis allata est, dicens.:. «_Prpp.lerea apundanlius rinjus salulem? iPeriicec verâ salis/significal,
pporlet nos. ojjseryare ea quse. aijdiyimus. t Quare quia nen erat tanta salus. in Veteri lestamenlo,
- abundantius t dixit? Hoc est
qqam ins lege.sole- quanta estjn gratia, qucimDei F.ilius nobis attulit..
Ii.ahiusySed nomen Iegis oblicuit; nctpi in astru- NPIJeijim iipbis nunc, sicut illis,terrae; diyitias, sed
ctiorie stia nianifeslunJ U°c facit. Et quare abun- coeli gicri%-riprpmittit-Deus. Non viclorianide ter^:.
darituis nos opprlel qbservare eaquae audiyipjus? renis liostibus, sed de.spirilualibus ctincessjt-.Non
Noitiie etiik Dei siuit, el isla?.« Aljundantius »._ergo , vitam infeljciter.pereunlejn, setf perpetuam-,aelerna-
dixlt_.autqri.am solejjant in lege, aut cerle, amplius liter donayit. beatam.. Haec.qtiippe oninia breviter
jion comparens absil (1392), Sed quia per mulla iniiniavit, dicens-:.< .Si laiitam.neglexeririius/salu-
lempora -magnum apnd eqs aucloriiatjs, pondu.f lem'. i Deinde7supereminen_tiam>ebrum:,,^qucepef
Vetris habebat Testaniejitum;. hsecaulem, quia velul Dei Fil.iuni dicta sunt, ailjiinxjlij «.Quas, cum inir
riova illis dicebanlur, ne contempLibiiia/judieafenl, tium accepisset enarrari per..Dpminuro,» hocest, ab
oslettdil.;;exabundantia, quoniam hajc/amplius ob- ipso fonte Iisec qh03dicinius, habueruiit priucipium.
servare debemus, quae per Dei Filium audiyimus, Non enim qnae dicimus ab ho.miniliusvel eliam ab
quam ea quaeper angelos dicla snnt, mofe sup suaro ® angelis illata suht, sed ipse Filjus.unigenitus nobi.s
illis ccnjiingens perspham, in eo quod dixit,, « ahdi- eaimperti~if.it..-- .''.", ,7
vimus :_J e/t inde seculus adjunxit: « ne forfe.per- « Ab eis quiâudierunt, in nos ccnfirmata est, i-
effltiamus, J hoc est, ne fbrsitan pereamus, ne forr. hpcest, qui a Domino audiefunt, ipsi nos propriis
sitan excidamus,. nolenS ab: audilis per inania. ef= confirmayerurif virlulibus. Quod etiam Lucas dixit
fluere audienlium sensum ; quod etiam sequentibus in principip Eyangelii sui: «Sicut tradideruiit nobis
verbis explicavit, dicendo ; «_Sienim qui per angelos qui ab. inilio ipsi vider/unt, et minislri. fuerunt ser-
(1591) Iii cod. temporibtisfidem. Fbrtasse finem,, tamen interpretandus, qui per angelos diclus est
cui referlur ceterniias, quce sequilur. sernio, factus est firnitis, atit quia de omriibus his,
(1392) Fortasse i-autxerleamplius : nonqubd noni quas in YeteriTeslamento dicta^ vel facta.suht, fir-
comparensabsit, etc, id est, ne inducerentur credife; jniun faclnni fuisse conslal, quia ui infra habelur,
Deutn abesse, quia amplius nbn coinparet. Sensus> fideliier verilicala stinl; aut cerle, quia "Deus eiaL
enini valde bbseuriori iu arigelis, ilrmus factus est.
(1593) Sensus hic aliquanlo obscurior. Yideiur
737 , EXPOSITIO IN EPIST0LAS PAULL — IN EPIST..AD HEBR, 758
nionis {Luc. i, 2).>»«In nos, Inquil, eonUrrijata~esl, » Avuj, ;S:);> Cuf jicn ipsum ripjiieii Prpplielce ^rite-
credita est atque perfecta; quaj salus ..quaeiipbls posujt, sed abscoiiflil? Fâcithoc etiam in aliiS;lesM-.7:
per7eumdem:Filium datayes.ty pefiiiaiiel in aeter,- moniis, sicul supraiectum est; ExiSlimb quod rion^
•uum,; \ . ;,.:' :'. -'..': abs.condenlis. sed oslendSntis iiiiuilu, ostendens ees:
< Eliam (1594) conleslanje Peq signisrcL pfo.di- yriiuliariiliabere scieriiiarii Sefiplurarum, ut nec opus
•;giis(1395), el yariis virLtitiliUs..»Queniodo.testifica- haheret npirieii ptisuisse dicentis. sed yeluti "de re
tur Detis?Non verbo nequeytice, sed,yir:tutibusel pi*o- iriariifesfa, et in prOriiptii/dbhstiiuta.iiidiicerettesti-\
digiis; simul-etiani afflueriJlamsigiiificarisrgfaUafuni;, -liionia. rdicehdOi «.Quid eslhomo, quPd -iriempr es"
'qucenpn erant apud ariiiqiies,/rieque lanta-signa, ; ejus? Quid esiliomO,^ cuiri despectu pfonuritiaftduni
îeqiie.tam diyersa' prpdigla, quanla dalasunf pOst- est,.id est, fragilis/el caducus Adae sequax, et iii
'"^tiamgioriflcatus est Jesus, Ostendit ergq quia rioii yeteri: peecalP generali pravitafe clevinctus. Hujus
'-simpliciierest illis crediluriiysed per sigha «t pfp^ memor esi Dproiilus,quandp ei peccaiadtmittii et
"digia. El post Iroc inlulit : «>Et Spirifus saricti niisericordicesuccdoiialargitur. «;ArufFijius liomk
-
dislribuiionibus; secuiidum suam yoluiitateni. .',».Di- . nisyqupniamvusitasetuii? «Ilicjaroyoee surge.ndurii
Vinaeyefo/voiunlati atque coiisilio,cuncia .cdritribuit;.: estipro eo quod Dominum SignificatSalvalorem, qui
divinoqiieotirisilip, yelut sl.diceret: Ipsencyit quid B liph ui cccteri>inof tales, ex duPbus/Iipiiiinihusnattis;
"CUlqiieprbsit,vel cui quid sil ad "comnipduiii,quai cst; sed ex Spiritii sanetc el beatce Mariae semper
prnpter ipse graliain unicuique -distribuit,; Qtiqd vjrgiriis qtpro, fariquairi,spbrisusde glorioso thalanio
eiiam ad; .Gprlnihjos facit, dtcenS : VDeus posuit pfocessif, Et.corisidera, quod superiusdixit: ;«,Me--
'uiiuniqueri-quey sicut yoluit (I Cof. xn:, 18); 7»Ef riiqf es : isuljjecit-antenij.« visitas.i Menior fuit, _
ileruni: « IJnieuIque daitir mahifestalid sp.iritus ad cuih patriarchisde bcelomisertus esl::visiiayii; cum
UlilitalenJ (Ibid.; 7).7i .''., «-.Yerbunicai-pfaclhrtiestetljabitavitiri nPbi.s(Joqti.
.« Secundum veluntaleni ejus. i Qstend.it..efgp , -1, 14). i Naiji visitafe djcinius. qiiando7riiedicus ad
*secunduirivpluiitatemDei,dena urilcuiqtiedari,- ne . inftrhiqsingfcdiitif,. qilpd in adyeniuDoniini revera
in stiperbiani:subleveniur,;rie inflenlur yerilesitaie corislailriipleluai;' :.''• ,7- / . . . ,
jactantiae, ne altitudo/muneris-negligentiores;fefflciat;- - A:Miuuisii eunj. ;i Hine vjani Dqr&ini Salyatoris
Qui cnini cqmporemse viflulis existiniat^nbn. sibi huriiiliias narralttr et gjofiai Miijqraftis.est enini,
ex gratia largieritis adyenisse mUnus:ijlud arhiira- npn riecessilate riiiiIislratori_a,, sed pieialis suce
iur, sedex suorum debitti meriteruin.Proinde Jiu- sppijianea yolunl.ate."; siciil Apqslplus/ ait.: « Se-
jusniodi Jjqmoiriflatuf .veiitdsitsile superihaj. Idcirco liielipsuniexinanivit, formain seryl;accipjeris (jP/ii-;*
. -. . : •
ergqDetis bphvenieniercuncta dispehsaty Quod iu G'/ip.''ii"y7.).'"j'-..
EcGlesia quOque proveijire coriSpicin/iusyduriialius Sequilur ;: « Paulo riiiiius ab angclis.. i. Ex> ca
quidertirhabet factillatem sefmonis ad dqcendum, siquiderii parle Crealor angelbruin min.pr-faclus /est;.
alius .auleni tieqiie ti.saperire/valet. Non cdniristelur angejis, ex qua-crtiGerapro libmiiiiim.suscepil-.,Bene,
iste.j qui sinjilein non/*Iiaiiet graiiam,, scjeiis quia auteni, dixit. « patilb niinus^ i,.guia,,-e.lsi jriprtale
unicuiqqedatur piaijifeslatiq spiritusjid utililatera. cpi/ijus assumpsit, lanien peccaluni iibn Iiabqit. 7 ,
Si enira/Jjprtjopaierfamilias-.n.pyil,.cuinegotium qua- « Clcria, ef Iionqre coronasli eutii,.j itpriore; cp-
cunque CPmiriitteredebeat, niuIio.anjpJiusDeus, qui ronatus-est, cum posl;resurrec,lionem Deiis,; iu eo
cnriclorum novil nientes homiiium, el scit omnia ari- quod-Ijo_mpfacfus est, .nimis ljiirsbiJeiji. hjundi cre-,
tequain fiarit. - - :../', '/:-.-'..'; dullla.lcm exaltatus accepit._Glqria cofonatus esi In;:
~i Npji .ertim angelis ;siihjecilr.Dcus orbem, terrae restifrectipiie-et'a;sc'snsiprie>e,l lipripre.iii cpncessipne
.fiittirujn, de quo Itiquiniuf'.-.»Nunquidjiam dealtefo : patefiicejjiajesiaiis, - /-.• / /' .•• :';-
oflie disputat,? Non. S.ed de lioc. Proptef hee jeiiam -svEt ccnslituisti /euni super opera niaijiuirii;.Itia-
addidit, « de quo IpquinJiir,,-»ne -riieiilem audiieris rupii » Superius de glpria ejusyet libriofe narralmn
errare perniiileret, dum alius"Uucerefetu.r./Quoino.do est, riuricponitur et/polestas, ut agriPScaltirChfisti
e"rgp>cumfuiu.rurovocai?;Euturus quippe efatorhis, D DpriJiiiiriiajestaiis .perfeclissima plciiitudo.yDicendp
ut fteret,. hoc.esl, ui crederet. Huiic ergoi rtifbem eium, « supervoperarmanijuiri Uiciriiiriy.».-' p-jihi§;ilji
fulurunij non angelis-subdit, sed Cliristo, Non cnini creatara sjibjecia lnpiistfaluf, quia si.Guta Domihi
arigelissaltilera noslrani, quae rioyissimo/ tempore. " opep niliii esl excepium,- ilaiiec a poteslate Cliristi
facta est in.orbe, subjecitj quce a pfophelis futura aliquid.pfobatur esse divisum. - ;; , , . :
esse/ojim prcedicta est, sed Fillo stip, ad qtiem \'px « Qmnia ,subj'ecisli sub pedibus ejjfs/; in eo <eiii.m/
paterria,"sicut superius demonstraturii esf, ^spnult, ' . quod.Dmiiia:stibjecit,nihilditiij.sitriojistiJjjeGturij-ei,»
diceiis : X-Filius metis es tu, ego liocl.ie.genui te : Dicendo enim Ororiia,uec terfena videlur ex;cepissey
P ostula;§ me, et daljo tibigenles hajred.ijtatemtuanJ, nec ccjeleslia. Elquem prius propter Iiuniililatem
jt .ppss&sioqeirituam Lefmirios lcrrae. J :, . carnis-paulo; niinus-ab angells dixefat esse mino-
.Ethoc pfoplieiicis cbiififnjat exenJpJis, di.cens:. ratumpost ascerisioriem dicit pedibus ej'us pjnnia
>« -Testalps esi iri quodain -locp quis, .diCensr,(Psal, fuisse• suhjecla^, ut~ is.tadis.tirictipet duJjietatenj
'
, (!59i)Paftic.eitainin Vrilg.rienlegilur. sedin lextU ^1&9S}Vhlgi-portemis. .,; -
Ambresiasiri; a qup multa sparsim excej-pla sunl.
~
739 . 7 ;- ATTONISYERCELLENSISEPISCGPI .740
tituhautibus auferrel,- et. gloriam sanctiB incarna- A « Propter quam, causain noh curifundilur fratres
tionis ostenderet. «Sub pedibus"»• ait, tit. omnis eos vocare, dicens. 1 In• eo enim, qubd dixit, non
creatura lnerito ipsum colere alqtie adprare \'i- erubescit fralres eos vocare, demonsirat non rei
deatur, ;. . . - .; naturae esse, sed miseficordise.ejus esse lanlrim, et
« Nunc autem necdum videnius omn.ia subjeela huiitilltalis mullce, qtii rios fratres/elegit sibi. Et
ei. J: Hoc itaque ait de non credenlibus iri-eum, hoe prophetico aflirmat teslimohio,,iie quasi-ncvurtt
quia nectlum oinnia Evangelica pblinuil pfcedicalip. puiareturyef iion raulio aiite .praedictum. Ait eni.m :
Siipefius dixil,.. hiliil dimitti 'sibiynpn subjeclum, el «Nunliaboiioraeniuiimfralribus'njeis(Psa(.xxi,25).s
hic aslriiit, iiecdum pmnia suJijecta sibi viijfefi, quia Posr:sacram passioiiemrelresurrecLipnem,"dicifgl0-'
illic uni.versalerii; sive vcluntariafnysive necessa- riaiii diviriilaiis lol» orbe vulgaijtlain. « Nuntlabo 1
riam siibjectipnenidesigiial; hic laiilum veluniariam, eiiim dicit, id est, narfarb faciain, siciitinEvangeliP
qua fideJiter (1396) credunl in eum. ..••"• • mulieribus dicif: "c Ite, dicilefratribus nieis (Jlfarc..'
• « Eum auiem";qui mpdicoquam ahgeli ininOralus x\a, S)i.»:Fralre"s autem/ diciiiiiur, qtii •diligunt ~et'
est, videmus Jesum propter' passioneni mortis ejus, diilguntur. Et addidil: « In-medip EcclGsicelaudabb
gloria,ellionqfecoron.~ilum.»Ilic osiendil quia gioria " te. »In medip saiictoruiii -JotisDpmini'resofiai per
et honor criix esl Christiypro- quainodicurii rii.ino- euin, qtiiail :« Cenfileor lihi, PaieiyDemine cpeli
ratus Cstab arigelis, sicutipse Dominusetim sempei el terrce, quia abscondisli hceca SD.pientibusel pru-
vpcalj-dicens: « Ulglorificelur filius liomiiiis (Joan. - denlibus, etrevelasli-ea" paTViilis(£wc/x?2I).»Lari3,
xvui, &): » Siille.ea, qiise pro servis' passus • esf . .eiiini D.oiniiiivera, nonspJum ere, sed eiiain ccrde'
pa- - elbpere/perficieritisprceeepiaDijiriiriinarfattif,; -
glorianl vbcal, mtillo aniplius, tu hoiiib,:-qiiandO.
teris, tibi ad gibriairi jieriinere seinpiierhain dubi- < Et iterum : Ego vero flciensin eom (Psat,• xvii,-
lafe rion debes. Ei addidit: « IIl. graiia, D6ij prc 3).» De suscepto homiiie hoe dictura esiyeujuscon—
oriinibus guslaret mortem. ~ Ipsum vero gra- fidenlia>tota iri Deo Patre esse nori dubitim est : si-
tiam rioiiiinavil, qui pro: omriium salutegusfavii cut inEvangelio ijiseait, pfo quibus supplicabat,"
morlem. Non enim debebaiur nobis",ui Eilius-' Dej diceiis • 't YoIoyPatefyut ubi, ego surii, et isii sirit
pfo riobis gustaref mpflem,-sed gralia licc fecil. mecuiri (Jorin.txu; 24).» Qiios el.iam coiilldeniiani
Jpse quidem pro Qni.nibusmorltius esf. Quid autem ut Iiabefenl exhoi-tabatuf, dicerido: «rConfiditeyquia'
''
si noh omnescredmii? Ille lamen quod* suurii efat egoyicinjunduni (Joan. xvi, 23)..»
implevit.1Proprie dixil: « guslavil morlem :' »•quia « Etrursum :Eccc egu, et ptieri, quos riiihi dedit
hrevi iempere in illa~fuit, ut ea devicta ccnfeslim Q Deus (Jsq. viii, 18). t Hbctestimoniutn•de Isaia pro-
resurgeret.' /•-.. .,; , > tulil rApostoJus,adCliristuni el ad apostolosfeferehs, :
•"i Decebat eriim euni, propfer quem emnia, et
qubs propter innocentiarij puefos nbminavit: de qui-
per quem omnia, "qui ninlios filiosin gloriani addu- bus ipse Dominus ait: i Siiiile parvulos venire ad
xerat. auclorem saluiis eorum per passionem con- ' me,quiata1itiiuestreg"num co3lofurii{Jtfa;-/i.'xixjII).»:
sumiriari; » id esl.,' periicere onlniunl saluiem. _«Quia ergo e{,puefi comniuiiicaveruiit camiet
« Proplef quem Omnia, » idesl, per ejus Tiiortem, sariguirii;et ipse similiter pnrlicipavii eisdeui.j At-
sive qriaein coelisstint, sive qhae irilerris, restaurala lende simillludinerii ejus,/secundumcarneniv iij qua
sunt, ,per qtieni eliaro et;pmnia7 creata shni. Yides ipse ouni pluerispartieipalus esl: Erubescarit pmiies
quanttini est inxnedib riostrum. Et ipse Filius, et haeretki; eppperiantur cpnfusione, et yerectindia ,
itos "iiliii ille proprius, nos adoplivi,- sedille salval, ^quipulative dicunt e.uniadvenisse, et non vere7 Noii
et-nbs salvamui. Vides quomodo nos et conj'upgitet eniin tahturtidixit, quoiiiam partic/patusest istis-et
discernit.t Multos ftlios; » inquil^ adducensIn -glo- tacuit, quamvis etsi diceret,~sufficieiiterdixisset: sed-
ria, hic cohjunxit : « Auclorcnr, » iiiquil, 4 saluiis addidit/ 7«eisdeih'.;' ~ et.aliud eum plusconstat po-
eorumy»7liic discrevit. /;\ ~, ~'/'/ siiisse, Jioc est'-jroxihiius, quod riqn in :phantasia-y•
< Qui eiiiriJ sauclificat et'qui 'saiictilicaritufy ex D ribii iri iroagme veneritaliorum, sed vefam ejus
11110 omnes. t Ecce iterum qupratido corijungit, ho-- ostendit ffatefriitatem ct iiuniahiiatein iri"Christo
norans el coiisolans, eiChristi fra.lreseosnqmirians, non flcfam-.Quia Sicut ptieri carne et sanguine eon-
securidura quod ex lino eos esse dicil. Deinde mu- stanty siniililerrei ille participavil carni et sariguini,
niens sernionerij suum et ostendehs,-quoniara de eoy uthaberel undeguslaret nibrleiripib puerbftihj salute.
qui secundum carnem est, dixit, intulit: %Quienim Cujus disperisaiipiiis affaiini eausaril subjimgit,
saiictificait,» hec- esi':Chfistus; « et qui .sanclifi- dicendb : « Et jier morteftj deslrueret eum qui ha-
canttir, » bpc: est riGs: Iritueris quantumiritefest. bebat nioriis irapefium, hoc esl, diabolum.» Hitic
Ille quiderii 'sanctificat; sanctilicamur autemnps. jirti iriirabile quidilara demorisirat, quia per quod'
Et addidit, « ex uno onines.:» Unus est eriim Deus, poleslatem Iiabuit diabolusyper iioeret victos esl, et
a quo Pmria; ,sed ille aliter; aliter nbs : ille, quasi : arma, qucefuerunt illi toriia advefsum munditro, lioe
prepriusEiiius :.uos_vero>quasi;adop.tivi: attamen. esiyriiors. per ea illuraChrislus/pefcussiU Hic nia-
unuiri'habemus DeuroPairehl;' ille quasi' proprius gniiudiriem yirtuiis ejus.iqui vicil Insiflual;; Inlueris
sanctifica'; nos sicut adoplivi sanclificaniuf. quaniuiii^boniun.pp.efalteSst nicrs. «JJl Ijljerar.et
(1596) Forlasse fidetes legendum lbco fideiiier.
7*1-:' EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULl.— iN EPIST. AD HEBR. m
eeSyqui liriipreuiertis per lotam viuuti pbrioxii efaril ATecil, qui sede.t/indextefa Pairis.-Iste tantus, et tam
servittili.i "Qnarelfemilis, quaie tiiuelis eam qucc inirabilis, et tam glpriosus, lanlum nostrae salutis
jam-condeniiiata, est? Jam lerribilis non est,- sed y curani liabuit ul frater noster in omnibus fieret,et•"
oplabilis, quasi Jaborum finis el requieiihiiiunu Cur y propler Jioc angelos quodammodo feliquit,: aliasque-
ait': «Tirabrehjorlisper tplam vitaro obnoxii eraiit - coeloriiriiVirlhtes, ui rtos appreljerideret, et ovem
serviluri ? » Sefvi siquidero ftierunt morlis"; quia perdiiara, passione stia inyentarii, Iiiimeris imposi-
iirorteni liniebahl, etiieediim eranl soluti a liniore "' lam reportafet ad ccelestein.patriaih (Luc. x'vL, 'i/S). •
rooitis, eujuslegibus tenebantur. Nuticiiaque sancti / Hic vero taiitusy/et "falis sacerdbs nosief. fiefi voluit
defidenl eam, qui agone iransactbj et niofte devicta,,: .aptid Patrem", seipsuni bffereiis: pfb nbbis. Proinde
ad regnum transiluri suift." Unde et ipse PauIuS secutus el infeft : Ut « miserico.rs(ieret, et - fidelis
aif-s;« Gupio dissolvi. el esse cum Clirisfo (Philip/i,
" ' pbntifex a Deo, ut repTOpitiaret delicta populi. >
25).» 7 -"'./- .' • -' : ' "\ •- •.' Prbpiei'-hoc, inquit, Carneiri assunipsit npsffam,"
•« Nunquain enira angelos-apprehendi.t,sed semeri pfdpler miseriCediam^sqlam.-titprp'nps"trisiriterpel-
AHrahai .appreheridil. Utide debuit per> eroriia vfra^• la"rei.peccatis. Non est etiim hiagis totihsliujus nii-"
ifibtisassiroilari.jIdcirconamqueRedemplOr riosier,. randa dispehsationis causa quani heec sola. Vidit
. nori arigeltis; sed hpmo-facius est, quia hoc procul P qtiippe huniariuni geiiusih" irce fumbjaceiis,: pecea-
dubio fieri debuii, quod redeiiiii, ut et perdiiiim tbrtitn yirieulisligatuin,m6rti ol)iioxiuiri,tyrannidenj
atigeluui noii apprelietideridodesefeieW.el hdtnineiii:• :patiens, el riiisertus esl ejtis,-sicul fidelis pontifex.
iit semeiipsoappletiendeiido-repararet. Mtdiaiiienim' Nonritaque alia fuil causa illi per omiiia irairibus
Dei iriisericordiaui voleiis Aposlolus deroonsifafe et>r assiniilari, nisi ul fidelis pnntifexesset, «Fidelisy»
charilalem, quairi circa geniis humanuni habiiit; ' dicit, lioc est, yerusei poiens. MiiiiSleriuni quippe
pbstquam dixit:: « Quoniarh ef gb pueri cOiiimunica-' sacerdciis est: iidelem csse ut possit eos, quorum
verunt carniet/sanguuii, et ipse siiniliier parlicipa- est sacerdps; iiberare apeccalis/
vil eisderij : » exsequilur ariiplitisiirinc seiisuiii; un- Prcitide de ejus petenlia- subsecutus, adjunxif ':_'
de pafLicipafelcarnem el "saiVguihem,et ait': Noii.- «Th eo- enim, in qhb passus'est -ipse', tetitaluS,
eiiim quemquam.aiigeJpium .appfehendil, jfi: una - pbleris esl et eis qui tenlanlur atixiliari. » In co, id
:
personct Dei Filius. naturce- ebruin conjiingeretur' / est, honiihe, In qub passtis est, lioiens est viiictos*
sed hrihc honorem et liaric digniiaieni.humanae libeiare, tentatpsque adjiivare ne vineanlur :' quict
naiuraJ Dctis, .Dei Filitis yallribtiil, ut Deus et , letttationes nostias iibn solum sictit Detis noVit,7~ied
liomo uha essef persona.' Quare n.tiri dixit, sus- etlanr sicut honip in seipso per experimenlum co-
cepit? Scilicel isto yerbo ;usus est,- lioc est,- Cgiibyii.El Jicet Deus in sua haiiira iropassibilis,
; tafneri in nbstfa, quain assuiiipslt; idem DeiFilius
appreliendil, quia" rios quas.irecedentes ab eo, ;
et Jtinge fugiehies, eramus Jonge j iiisecjittis appre- : passibilis fuit, atque iieslrce naiurce' censiniilis. Ih
libndit, etiri unairi peisoriairi ritistraeffagiiitatfs na- : ea verc: carrte, quam suscepit, mulia scevci passus
turarii sibi cGiilemperavit./Mlra cohjtfnciio, dtim est. Nevit quid sil tribulatip-, npvit-quid sit/tenfaiie ;
ajiefriti et immoftali morlalis adiinattis est! Quan- sed per paiieriliain vicil. Ipse verp lentalus esl, sed
luiii festinaverit circa riaturam humaniini, osleiidit: - libn-superaitis.'Quid ergo' est qtipd dicif : Poiens
ei quotiiarii muita cura est Deo de illa, sic eUahrliic ; eos, qui tentaniur, adjuvare ? Taiiquam si dicej-ei :
mullo amplius esl, quod poiiilex cbmparatione. Non Cum mullaalacriEate protendii manum a~dcchipa-
ehitn angelprum queniquairi apprehehdii, etreyera liendtim..; :" : ' .'.""."''-" '".. • ,-
magntim et mirablle/et slupere pjenurii est,/ carherii' (CAP.Ili.) «llnde,7fralres saircli; vocalionis cce-
nostfam sursum sede/re, et;*adorari ab arigelis, et lestis participes, considerateiAposloluih,; et Ponli-7
ar.charigeJis,et cliefubim,-et serapliiiri. Hqc ergq fibenieoiifessionishoslrce Jesuni.» Adhuc/ eiiam de
scepiiisin mente verSandunietlaudaiidum es"l<valde. incafnatidriisGhfisli loqultur mysterib. Nam et iri.
Quia^nbn .dixit, homines, siriipliciler, ipprehendit, Evangelio ipse lestatuf se mlssuih hori esse, liisi ad
sed « semen Abrahcey»,-ethenprai Iiic patfiarciiam, - oves -perditcis domris Israeif;(Mqtllil xv, 2"t)..Apo--
alque etis qui de ejus surit gehere, ad qubs Iicee" slbltis igitur- iiebraicG, Latirie dicilur inissus.,Cb-
Epislola scripla est: Commemorat de''ben.eficiisDei, gnoscile quid est lestis •et qualiSi et jioii habebitis
el de propinqultate carnali ad Cliristiun, etde pro-' opus. consolatibne alia, neque s.olatib» Pbnlificem-
-.missione, quce.diClaesi ad Abraham : «>Tibi et sc- eurn dixit confessiohis noslr~e,;id est iidei ribstrae,
miiii tuo dabb/te.rraiii haric(G<~«. xiij 7);» Quia - cui istepopulus/iiovus'est cpramissus,.sicut /Moysi
ex uno bmnes, id est, ex Abfaham Chrisius/secun- prioi popujus in' regiineridaius est. Sed.huic n;a-'
duiri Carneni, bt iili, -adquosliific loquilur. ,'••- jtffa;-vei-•Ibnge irielibfa conJmissa-sunt. TVuItenim
« Uiide debuit peromiiia fratribtis assiniilari. » 7 beatus Paulus apostolus erigere anirooslsfaeliiiiitim
Quid est, « per ojrinia j"Naius est, educatus. crevit, - ad-exceileriticimproniissionuni Dei, ut irilenteparent
1
passtis est etiafny-et mprfuus; ut pef ;oriiiiia;siinilis';; seaccipere, quod Deus behigrie illis .prohiisit af-'
esset fratribus,, qui .hujusinodi cqiidilion.i subjecti fei're, neminaiis, ees fratres charissinioS,'ad cbele-
stjnt, superius enim "dicit splendorem euni- gloricey* stia vocalos-, paflicipes cum Chrislp".'haefediiatis ;
et palernce subslantiaj (iguram,. per queiri s£'o'ula'- Dei, « qui fidelis esl ei, ~ id est, Deo Palri., ~qui
; '-'
743 ATT0NIS WRCELLENSIS EPISCOPI . 7M ...
iecit eurij. » De humanltate dicit ejus,.qui facfus est, A. « Quapropter, sicut -dicil Spiritus sanctus : hotlie
ex semine David Secupdum caruem, rien de divini- si vbcem ejiis aiidierilis, neobdurelis corda' yes"lra
tale, qucefacla pon est,' sed-genila a Palre imius (Psal, xciv, ^-11); » Locums esl healus Aposlpius
substariticeCUHJ ep. - . de spe in superieribns, quia ppbrlet nbs. sperkre;
« Sjcut el Moyies,in omni domp iljius (Num. xii. qtiaefutiira suniJ Sjies aulein quce yitletur npri est
7).» Praeposititruseum Moysi secuiidunv cpmpara- spes; Hisleria v.ere, quam Prepheta hic rememofat,/
titinerii in lege saccrdolii,. liunc sermonem induxity notissinia qst. Cum enim egressi essent isr-Jeiitaede..
asserens eura fidelem esse iri dbmo sua. Fi.delem, ierra iEgfpii'(Niim. xiv, l-i), et multam yiam per-
id est, devbtuiii, defendentem ea quaesuntejus, non anilJtilassent, et mujta indicia viftui.is Dei accepis-
pefriiit.tentem cqrfumpi; quce dqnius nos suinus, sent injEgypto, in.mafi Rtibro, in eremo, 'cpnsiUiim
sl.ctit;in sequenlibus dicit: sicul Moysesfi.deljs ftiit feterunt niillere spectijatores (Num. xiii, i-i), qui
in dtimqsua, id est.ypopulo pribrei-Cqnfeslinique. deberent Inspitiere nattirain lerrae.qhceproniissa est-
asseCutusoslendit qiiomodo domus illius esse de- . eis.IIli vero pergenles-reversi sunt, terram quideni
beamus. Ait enim : « Quce domus suihus ilos, si -fi- valde riijranles, maj'ofum fr.uctuum.'prbcrcatricem
ducifemetgloriam speiusquead finem firmam feii-. esse dicentes, sed. yifprum inexpughablliiim csse
nbamus : t quia, « qui perseveraverit usque -in fi- •B.jllam prbvinciamy et fprtiumy Israelitcevere ingrali,
nem," hic salvus eril (Matih. x,'22).» Domuin enirii et inseiiiaLi, ques pp.priebal.ul .reeerdareiilur lan-
dicitpro hisyqui in domo habiLanl; sicht Eccle-. tcruni Dei beiieficicruro, el qupmpdp eps ccrielusqs
siam dicit; nOnpro/ Iapidibus, ypl tedificii.s,sed pro m-niedip tanii eSercilus jEgyplierum eripuit..-depe-
liis; qui convocanlur in ecclesia. Intulit:« Dei domus riquiis, et fluviorum fenles sine defeciiprie dphavil..
suiiius noS, > id est, /faelura Dei, creali in Chrislo et manna tribuit. et a/Jia iniracula, quce ppera.lus
3esu. Huc usque cbmparalionem fecil de incarna- est, et credimus fecisse Deuni: illi jieeDeum credi-
lione Christi -cum Moyse, Dehinc sead altiora ejus derunt; iiec hcrum aliquid. remeniprati Stint: sed
narranda converlil, dicetis: « Amplioris enim gloriae timore sunt perierriti y dicenie's : IleYerlamuf iri
iste prae Moyse dignus- habitus est, quanto aniplio- . JSgyptuin. Deusigitur.iratus eisyquia sic cito oblili
remlibnorem.Iiabet domus, qui fabricaît illam. y fueruiil beneficiorhm Dei, miraculorumque ejus, ju-
Non dixii; quanto riiajorem haljet hoiiorem ab oper tavJt.ul_i.oninlrarel.generaiio illa inrequleniprbriiis,-
ribus hrtifex, sed, quanlo domus,/ qui cqnstruxit sapi qlim pairibus: et sic oinnes perierunt iri eremq,.
panii Yides quqniam non de lemplo dicil, sed de praeter duos laniummodo hqniines (Nuni. XIII,18-54;
omni populo : primo de illo, quem Moysesde ^gy- xiy,.8-i5). Quare ergp Davidhaecpostea dixit, post
ptpeduxityet deiride de eo, quem Christus dedia- G generationem illorum ioquens:;« Hqdiesi Vocemejiis
bolica liberavit servitute, siliique in donium acqui- audieritis, ne obduielis corda veslra, » ne simjlia
sivit. .. paliamirti, qualia progeriiloresvestri, ne p/rivemini
"«
Oninis namque donjus fabricatur ab aliquo; requie prpniissa ? Quia esl_qucedara(159S)requies,
qui autemomnia cre'avit, Deus est;» Hic faciorem nam si jam acceperant reqniem,"quce eral 'm Paiae-
a facltira discernit, utriusqtie doiriusauctorerh Deum slina, quare eis iterum dicil: "nepbdurelis.eprda ye-
esse inlelligi volens : sed aliter illiusy cui Moyses stra, sicutpatres yestri? Qucebrgb esl alia fequies,
pfaefuil; aliier illius, cui .ChristuS dux esse el Dor riisi regnurii cbelpruniy cujus iniago et iinibrajest
mintis cognosclltir. Ideo subseculus ait: «,E'tMoys.es Sabbaiuin ? Ttesilaque. requies Apo.slolusmethorat-
. .quidem iidelis erat iri tola domo ejtis, tanquam fa- in hae Epislolu: hnam Sabbali,...qua.Dpmi.nu.sre-
mulus, in teslimpnium .eorum qtice d.icendaerant'; quievit ab eperibus suis;'secundam iit Palaeslina,
Christus verp. tanquamr fljius ih-donio sua; quce . in quani: irigressi IsraeJitce:requ.ieluri erant ex niir
dpmusJsumiisrios, si fidiiciani^t glorianispeiusque seria muita el labcribus; teftiam, quce vera est,
adTi.nem flrmam retineamus. > Iste aulem, id est requics, lioc estyregnum ccelprunj^ quod siiperius
Jesus, in paterrias res, sicuf filiiis ingrediluf : ille - j"amdixitiius. Adquam' quos per.venire cbniigeril,
ahlem, id est Moyses, sicut famulus Dei' in donio revera.requiesceiil a Jaboribus ei alfliciionjbus suis,
sua'. Hicileruin eos hdrtatur stare fortiteiy.el nori de qua Propliela loquiiuf ad yerosIsraeliias,dicens:
subfui. Dorou.squqipe Deieriirius, si liduciam spei; Hodie si.vocem ejus audieriils, ne pjjdurelis .corda
ei gloriam usque in finem .firmam retineamus. Bene vesira. Aliquando enim audierunt patres.veslri vOecrii
dixii, fidueiaiiJ spei noslrce : qupniam pninia hona illius per" Moysen, etobdurati siint. Ergo tuncjfier
sanctis in hac vila in spe sunt, donec ad speeiem' prcecpnem leculus esl, cum Deo obduraslis corda ve-..
perveniant perfeclce beatiludims :« Spe enira salvi slra. Per se nunc loquilur.: Mollescantcorda vestra.
facti sumus (Rom,vui, 24). ? Bona eniro, qucenobis Qui praecones ante: miflebal, ijxse yeriire dignafus
'
prqmissa sunf, in liaC-pcenaJivita habere nb.npos- est. Ore sup hjc lpquilur, qui lpquGbaiur.pcrpfa- .
Sumus nisiinspe, et illum palienler exspectanles, prpphelarum, Adejus yecem, quiprceccnes niisit,
usque ad flriem firmam spem retineamus (1597). . et huhc per se clamat, nplite .clauderecofda yestra,
, (1597) /Pcrba, spem retinedinus, quae in cod. desi- "(1598) Desiderari videluralia/v.% legaitif IQuia'
deranlur, supplenda ex' Ariiljrosiaslri textti cen- estquwcia-ii.alia requies, scilieet ceternaj et cosleslis,-
suimus. ,-•-'." ul iufra habefur. < : .
"
74S EXPOSITIO m EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST, AD HEBR.'. 746
Hecordanilni qualiler obdurali sunf patres vestriy et J_ t Iia, rie pbduretur quisquam ex vobis, decipiente
quomodo rion-inlroierunt in requiem pronJissam ;" peccafo inlidelilalis. Atlendis quia infiilelilas pecca-
sedahiaricali murmuranles.conlra Deum; perierunt liim facit. Sicut ehini infidelilas lnaligiiam vitam
in deserlo. Patres veslri erantyqui perierunl; nolitej pfocreal, sic eliam anima, cuin in profunduiii ma-
-iniiiari eos.: el palres vestri non erunt, qiiamvis de loruni veiieril, conieninil (Prov. xviu, 5) : ebnleai-
eisnali silis; scienlcs quia « Detis poleiis esl de la- neris aulem, rieque credere palilur, ut se a limore
pidibus susci.tare filios Abrahce (Maltli. vn, 9). > morlis perpeluaBliberet.. c;
<LQuadragintaannisotTensusfiiigeneraiiohiiiuic. > > -Deinde inferl Apostolus : « Participes enim Chri-
Mullismodis ees casllgans; ipsi lanien seriiper cofde sti cffecli sumus. » Parlicipamur ex eo, inquit, id
erraveruiit. Quadragiiila diebus Doroiuusin deserlo est, unurn facli sumus cum illo.-Siquidem ipse caput
jej'uriavii, ul triuriipharel: de eO, per quem iili quaest, el rios niembra; cbhcercdes, el concorporales
draginla anriis rourmuraverunt cOnlra Deum in: illi, secundum spiiiialem hominem, qui ctealus est
eremo. Poslquam consummalamin passione el resur- in ipso.
reclione tplaiti viclcrice gloriam, quadragiiita diehus « Si lameii iniLium.subslaniiceej"ususqtie ad II-
fuil cum discipulis,aiiiequam coslumascenderel. Pri- nero firriium reiineanius. »'Quid esl iniiium sub-
mis quadraginta diejjus leniationem hujus peregri- 1B slanliae? Fidem sigriificat, per quam subsislimus, et
natiohis oslendit; poslerioribus*quadraginla diebus, - Deo naii sumus in filios, el essenliales filii. ul ita
consolalionem, quarh sancti habituri sunl in patria. dicam, facti sunius. Quod diligenlissinie observan-
Corpus enim ejtis, id esl Ecclesia, neccsse est ten- duhj est,;ne cujuslibet doclriiiceraacula corrumpa-
taliones patialtir in Iioc sceculo; sed 11011 deesl ille mur. :: : ..-•..
consolalof, qui dixil: « Ecce, ego vobiscum sum Deinde subinfert Apostolusadhuc de «hodie »
omnibtis diebus, usque ad consummaiionem sceculi dicere : « cum dicitur, » inquil-: « Hodie si vocem
~
(Maith. xxviu, 20.)»Quibus juravi propler infldelila- ejtis audieritis, nolile obdurare corda veslra, quero--^
tem suam, noh inlroisse in requiem lneam." Loqui admodum in illa exacerbaiione » usque « ex his
Deum, niagnum est; quanlo niagis jurare ? Juratio- quaeaudieriint. J Hic vero Apostolus prophelicum
nem conlirmaiioncm fieri voltiii. Per qiiem juravit testinionium inirat expIaiiare,quod superius posuit.
Deus, nisi per seipsum ? Nou enim habetriiajqrem, Dixilenim : «Hodie, » inquil, « si vocem ejus au-
per queni juret, Per seipsum confirmal minas suas. dieritis. ne obdureiis corda veslra sicut in amariiii-
Sicul verum est quod promittit, sic certum estquod diue. » Quorum obdufatorum menlioneni Tacit ?
minalur. Juravil, ul non inlrarent in requiei» ip- ' Nonne eorum, quorum cadavera prosli'ala Sunt in
siuS;et lainen oporlet inlrare aliquos in rcquiera C deserlo?Quod enim dicit, tale est : Audierunt et
ipsius. Tllis ergo reprobatis, nos -intrabinJus, quia, illi, inquit, sicut el nos audivimus; sed nihil. pro--
etsi aliqui ex rartiis propter dissimililudinem et in- fui.tillissermo andilus. Kon ergo pulelis, quia ex
fidelitatem fracti sunt, nos propter fldem et Immili- audilutantum prcedicafionisinlroilus sil ad requieiu
talem inserimur. Sequilur! enim exhortalio aposlo- Dei ; quia et illi audieriint. per Moyscn; sed nihil
lica ati.populum de requie ihlfoeunda. ulilitalis. ex audifu habueruiit, qtioniain non ; credi-
~Diciienim: «
Videle, fratres, ne forte sit inali-- derunl, nec. sernio audifus lide coniemperalus est.
quo vestrum cor malum incredtiliiaiis. discedendi a Discrevil eos, qui crediderunt prcedicalionis verbo,
Deovivo. > Quippeex dtirilia infidelifas nascilur, et abillis qui non crediderunt, Ail enim : « Sed nOn
sicut obdurala corpora ct .dura, hon obseqnitur universi. » Galeb yero, el Josue, qui ijon consense-
verbo Dei (1599). Si enirii patres vestri, inquil,- rtinl irifidelibus, effugerunl poeriam qnceillisillala
quia iion speraveiunt, sicul oportebat sperare, haec est, nec hoc solum illis doiiatum est morlem eva-
passi sunt, quaj Iegunlurin historia, eujtisarile me-', dere, qua cceleri >pcrierunl,sed etiam dalurti est
moravimus, elperieruni in"deseriopropier diiriliaiw> illis lerrani reproinissioiiis inlrare, eamque lauda-
cPrdis : rtiullo amplius vobis talia limeiida sunt, sic- biliter prb sua portione hceredilare. r Hodie, » in-
ut illis acciderunl. Ad illps eiiim sermo isle factus7 quit, « si voceni ejus audieritis, nolite obdurare
esi, qui in praesenlia fueruni, vel fuluri sunl. Ideo cordavestra. i Upilieenjm semper esl. Nec obdu-
tlicii, « hodie.> Hodie namque semper esl, d«nec relur quisquam ex vobis deceptione peccali, aut,
co nslat hiundus. - • ~
; deceplione diaboli. Deceptio quippe csi revera, ui:
IrttraEenim plus dicere, de « hodie » subjuYigeiis: nihil sperei de fuluro, putando quoniani de actis et"
t Sed adhorlamini yGsmeiipsos per.singulqs dies, de faclis nostris. quaehic agimus, juillaiii reddemus
donec.hodie cognominaluf, ut non bbdureiur quis ralionem, sive quia resurrectio nuila eril. seu quia
ex vcbis failacia peccati. » Ilccest, cedificate invisi (1400)et fideles ei'ani,.verumtamen adhuc niullam.
x;eni, cprrigite vps ipsps, ne ccntingant vcbis simi devotionGiiihabebaiit circa Moysen. In hoc etiam
(1599) Aiiibrpsiaster, a que exeniplum. lioc ila sequenlibns corrigemliim pulavi.Tbi eiiim ad eos,
Hahet: et sicut obdurala cqrpora, :et dura non obse- quos tlivus PauIuS alloquebaiitr, Hebrceps, directa
qtitinlur munib.usmecticorum;sic et animw -obdnratw oralio videlur, qtii, eisi (itleleseranl, ailluic lanieii .
nonobseqiitiiitur verbo Dei. legis riimis tenaces. Foriasse etiam reclius Jegere<
(1400) Iiiced. auasi: qtipd lanquanj iricntlam ex liir : sen qui elsi fideles, elc.
" '
PiTKOL. CXXXIV . 24
W ATTOMS VERCELLENSISEPISCOPi '
7M
demonstfal ne obdurelur cer illerum, sieul illerum A pro jiegationeposita est, ubi ail jjropter incredulifa-
cor itiil obduralum, de quibus isla dicuntur. Dicere tem illerum j'urasse Deum neii iiitreire ees. Addidit:
quippe : quidjam? Qui semel peccav.i non habeo . «•Si intreibunt,. i id est, nou. introibunt, Hic yero
. spem recupenindi me ipsum, deceplio esl (1401). potest in lelligi, si iiilroibuiil, pro affirinalione, quasi
; Deinde spein illis exeilavif, sicut stiperitis dixit, dicerel: Si inLroibuntbene habebunl. Ideo addi.dit,:
parlicipes facti sumus ptence, diceiis : Quia ita nos « Quortiam superest quosdam iritreirein iilam. >In>
., amavil, qui larilum nobis dignatus cst, ita ut suum illam videlicet, qucein Pal~eslinafuil, pauci inlfcie-
~ nos faccret
| corpus, non nos despiciet pereunles. runt,id est, duelanium, Caleby el Jesue, ex emui-
j Iiiielligamus, iijquam, qualibus.rcbusfacli sunuis. bus-illis. qui de ^Sgyple perrexeruiil. Proinde ail:
Kos et Ghrislus unum sunjus. Npn ei incredibiles « Et hi, quibus prioj-ibus annuniialurii esl, nen iri-
exislainus. Timeatims illorum perdilionein, et juS- troierunt propler incredulilalein, i eos signillcans
tum judicium Dei meluamus, qui reddet uiiicuiqtie qui de jfEgyptoprofecli sunt, quorum cadavera pror
secundura opera sua, requieni sempiiernam fidem strata sunt in deserto.
habentibus, eam tamen, quce per dilectionem ope- Deinde intrat de fertia quaeChristum eredeniihus
ralur; 11011 credenlibus itaque, pcenam perpetoam,
pfemissa esl, quamvis obscure, dispulare. 'cItenl, >
ne forte, relicla, pollicitalione, quaro dedimus Deo
iriquit; t lerminet diem quemdam, hodie, In David
inbajjtisnip, ilerum reverlentes aduperainfidelila- dicendo,posl taiitumtemporls sicut sujjra dictumest:
tis, quceabdicavinius coram multis testibus; unus- Jiodie si vOcemejus audieritis, nolile obdurare cei'da
quisque jiro seipse laboret, ne forte minus dignus veslra. Nain si eis
Jesus;fequiem praestilisset, ritiri-
inveiiiatur introeundi in requieni Dei. Etenim nobis
in quam Davidde aliaTequerelur. i Hicesteriditteftiam
liunlialum est quoniodo iiilrare dcbeanius requiem quaffidaniesse requierii, de qua David
sicul el nobis lamen Filiiim; illis dixit,«jiodie, >
Dei, illis, per rioiiillam significarts, ad quafti Jesus populumIiitro-.
vero per famulum. Vitles qtiomodo facturam et
ditxilysed aliam quahidam essemuiloexcelleiuiofem
Eaclorem discernil; qtiomodo servum, et Filium. ad quarii npn lyplctis, sed verus Jesus intfe-
illa,
Et ille quideni in paternas res, sicut Dominus inducit ecs snnt ejus. Audiamusutrum hee cer-
sicut qui
greclituf; isle autem seryus. tiiiri sil. Posl lanios annos,' irtquif, dicit iteruiri,
(CAP.lY.) Confesiinique verba exliorlalionis sub? « hodie Si vbcem ejus audierilis, riolite obdurafe Cof-
t in
jungil Apostolus, dicens: Ingrediemur requiem, da veslra. > Si eiiihi JesuSNave verani
prceslitisset
qni credimus; » quemadmodumdixit: « Sicut j'uravi req/uienipopulo, cujus doctot (1402) fuii, nequaquam
iri ira mea : Si ihiroibunt in requiem riieaiii. > Nos de alia die Cerium esl efgp, quia
verbhorlatur inirare in requiem, lie forte nbhis lnu fulurum eslloqueretut ppstea.
quesd~fniaecipere requieni, quce per
dicalur, sicut illis : «. Si ihlroibuiit, > id est non illam significala est, quae est iu Palceslina, ad quam.
ifitroibunt in requiem nieam. Fesiinat enim oslen- veriis Jesus ducturus est
pcputtiiri suum.
dere aliam esse requiemy.ad-quam.yoc.ailisiimus, id
est, co-lorum. Nec nos dicit illam, quae in Palaes- « Itaque relinquiUir sabbatismus pepulp Dei. Qui
aiiia est, iniraluros, sed i-ilosnon intraturos propler eriim ingressusesL-iiij~equiemej'iiSj eiiam- ipse re-
ebduralitinem cordis stti. quievil eb operibus suis, sicut a suis Deus. i Re-
: Addidil ifaquc:dcprimarequieioqui, dicens • «Et quies vero Dei operum perfectip inlelligenda esl,
quidem uperibus ab instilulione mundi faclis. Disif dum sexie die, finila primerdiali rerum crealicne,
ehim qtiodara Ioco de die seplima sic: et requievit cl in septimc cessayit a liovarumcreatiene naturarum.
- Deus die
seplima nb opeiibus shis (Geri. ii, 2). Et Per illam vero reqttiem Dei, quaeaelernaest (14-05),
iii isto rursuin : Si introibuntin requietii nieam. Qub- nos ad aelernam studiose provocai requie.m--:-.
riiam ergo superest quosdam inlroire itiillaiii, el hi, quahi sabhalismum nominavil, quia videlicelJudaeis
loculus cst. Non dixii hoc loco requiem, sed sabbaT
qtiibus prioribus antiuiitiatuni esi, non ihtroierunt
prcpter 'incredulilalem. » Confestlmque seeundara. tismum, prpprium ripnien, ad qupd gauJeaanl, et
II siibjunxit, quccpromissa est populo Dei. Sicut ille re- D ccricurrebanl (1404): sabbatismum regiuim Dei vo-
?;vfquievit,ilaetnobis rcqnicm polliciiusest..IS!o(iquod caus sicul eniin Sabbatum ab orariibushialisabsliheri
.••'ille aliqua fatigatione labbris fequicyerit, setl. « quia j'ubet, et ilia tamen fleri praecipit, quaeadobsequium
dixit et facla sunf, inandavit,' et creata suiu,(PsaL Dei pertiheht, quce sacerdoles efficiebant, et quce
xxxn, 9 ; xiv, 5) : i sic nos per sex aeiates mundi aiiimam juvabant, et nihil aliud; hec tale vuit Sab-
labpranies, ad i'equicmusqiie jJefducet « efinislp, * Jjalura in regno Dei intelligi, ut iieruin quis exinde
- inqtiit, rursum, «'si iiitroibunl in reqtiiemmcam. > reverlatur ad cperaJabOjiosa, sicut in Sabbalocarnali
« Si,-> vero conjunciio prb affiririaliorie,pro iiega- feceruni. Islud vero Sabbalum Dei quicunque intrat,
tione, pro dubilalione accipi potest. Superius vero requiescetperpetuo ab operibussuis, sicut a suisDeus.
(1401) In ccd. deceplibneih, qttod emetidandtim >daiidumcerisuimus. .

ceiistii.-, (1404) Posl ea verba -, repelila. iegunliir aliqua
(UM)Ducior habel Ambrosiastef, cum nuitalioiie,, quce sequuhluf: sabbatismus, prq-
(14(35)Quw wlerna noti est habet CPdex nosleiy priiim riomeii, ad quod gaudebanl; et noh concurre-
quod.lum ex seqq., lum exAmbrosiaslri textu einen-j. bant. Qtiajextiungeudayisa sunl.
7ift EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. ^ IN EPIST. ADJIEBR. 750
V.olensilaqtieeos"de resiirrectione inslruere, et derer ALiiurii, quetnjudiceni habiluri sunius. Timeaniiis ej*us
qtiie sempiierna, «hodie, > saepissinieinterposuit, ut praesentiam,cujns scieniiam nullalenus elfugereYa^
nunquani desperareiit seintraturos, quasidicefet:Si lemiis. Unde el addidil: «Et est discretor cogilaiior
qiiisquampeccaverilusquequoest hodie, sperahabeat nura7et iiileiitioniuri cordis. > Dislinguii eninj. Dej
revertehdi.NuIIus igitur desperet, usquequo vivat. sernio compages«l medullas, qura discernjt 'cbgila-r
-Sequilur,: « Feslinemus ergp .ingredi in illaro re^ tiones el ini.eniiones cordis. Per compagesqtiippe
quiem, ut ne.iu idipsuui quis incidat incredulitatis ossibus ossa jungunlur. Et sacpequaedamdui%recta
exemplum.7»Magnaquidem res est fides ei salutaris. cogiiatione aginuis, suiiilo. in Jaudis ainorem :decli-
Sine hac lipn est salvari pcssibile alicui, sicut di- nainus, atque lipc pro laude facimus, qijo4:pri.u_s:fe7
cluni est: qtiia « sirie fide inipossibite est placere cere pro veritafe cceperamus. Et. quia cogitatipnes:
Deo (Eebr. xi, 6). > Proinde eiiam Patilus admonet. cogilationibus adjungurilur, quasi quajdamiu spirilu
eos qui in dignalionemmysleriorum suscipi merue-. compages flunt.."Sed habertt ossa, quaein compage
funt (1405), dicens: « Feslinenjus ingredi in iliam. t juncla sunt, etiam medullas. Quod prcedicalpr san-,
-Feslinemus, iuquit, quoniairi non sufiicit fides ; sed ctus aperlius inlulit, cum subjuhgil::« Etest discre-
debet addi et vita fldei condigna, et muliuni sludiuni tpr- cpgilalipnum et inlenlipnhm etirdis. > Cpmpages
debet adhiberi, ne fides sit oliosa. Si enim terraaj E3 enim nostrcecogitationes sunt; medullceautem, iri-
inlrare illinonmeruerunt, quifOrnicalisiiriteimur- tentiones. El saipe aliud cogilamus, alque aliud est
murayeruul coritra Deum , quomodo nos Coelum quod per cogilafioneminlendimus. Nam si quispro
merebimur inlrare, indiffereulervivenies, sicut gen^ munerum praemio,'pupilli vel viduaeeaiisam defen-
tes ? Opus est quippe omni volenti coeJumpossidere, dat, et forlasse Ecclesiam irtgfediens, in suis preci-
fidem operibus bonis prnare. Neehoc solum damni bus Deo dicat : Tu vides, quia causaiii pupilli et
habel male vivens, quod non inlrat in regnum Dei, viduaedefendo ; iste procul dubio quod cogitat, scit,
verum ellam, quod majofis est lertoris. poericeper^ sed qrio itilendal ejus cogiialio, ignoral. Alitid quip-
peluaemaneipatur. Ideo addidit:« Ut ne iri idipsum pe eogilal, atque aliud inleiidil. Non eniin defensio-
quis incidat incredulitalis exemplum. » Eorum in- nero pupilli vel viduce, sed mercedem liumihorum
teriluj qui perieruht iii desertp, terruit audieritesy qucerit. Nam tolle teniporaJepr~eraium, et pupillum
_ne.in illeruni incideretit j'udicium, quasl dixissei: ac viduam non defehdet. Sermo itaqtie Dei discrelor
Sufftcienter ex pareniibus rioslris docemuf, ne si in est cqgltalionuiri et intenlioiuim cordis; quia non
similia inoidainus, eadem patiamtir, quce illi passi • aspicil quod apud senielipsum cogilat, sed per
sunt; hoe est in.idipsum exempluiriinfidelilatis. lriedullam compagis , id esl, per intentioneiri. co^
. Deinde ut majotem peccaiitibus incuieret fornii- C ( gilationis tolurapenelrat homineni. Nec mirum si
dinem , subjungit:« Viviis est enim Dei sermo, et lolus ubique, folairi suam agnoseil crealuram, sive
efficax, el penetrabilior orani gladio ancipili. > Ilio spiritiialem , sive corporaleiri ; quia niliii quod fa-
dempnstrat quoniam et illa idem ipse operatus est etum est, sine eo faotum est (Joan. i, 3).
et yivit, et non exsliijctus,'et ostendil€umdein ipsum Ideo addidit: « Nec est illa crealura iuvisibilis in
rios habere judicem,:qui illes prepler incrediililalem cOnspectuejus. > Hinc eos maxime terruil, ne for.te
eerum damnavit.Dixitenim:«Vivus est serme Dei. x adhuc, inquit, irt flde stantes, nOn cum integra sa-.
5ermPDei, Filius est Dei, qui de se ipsO ail:« Sl tisfactione perficere-ntfidei opera; quia ipse^qucein
quis sermonenimeum sefvaveril, riiorleni riqrivide- corde sunt, discernit: ibi examinat, tibi considerat,
bil in ~e.Iernum(Joan. viii, 51). » Sicut illi. si serva- reddens unicuique secundum opera stia.
rent sermonem Dei, viverent, terrariique repromis- « Omnia aulem nuda *et aperta suiit oculis ej"tis.»
sionis intrarent, sic et nos, si servaverimus seinio- Scepeiij exleriori opere anle oeulbs hominuin inor-
nemejus, viveraus, -requiemque ecelestem iiitrabi- dinati ajiparere meluiriius; etin ititeriori cogita-
mus, « Vivus est enim Dei sermoet efficax, et pbne- tiotie, illius respectum non meiuinius, queni virlen-
trabflior omni gladio ancipili. i Gladius enim potest lem omnia non videmus. Multo enim maois intrin-
membra dividere acOrpofe, et penetrare secrela et secus Deo, quam exlrinseeus hominibus cOiisjiica-
abscondila carnis ; sedeo nniltoperietrabilior est biles siimus. "Undesancli omhes foris se, inlusque
sermoDeij « perlingens usque ad divisioneriianimae fcircunjspiciunt,et vel reprehendendo se exterius,
ac-spiriius, compaguinque, et tTedrillarum.J Ariima vel in quo se interius videri invisibiliter limenl. Et
vivimus, spiritu intelligimus, villnobis carnalis cum quod dicimtis de hominibus, ac sj angeibs dicas, ac
besliis communis esl; ralio spi/iLalis cum angclis. si arcjiangelos dicas, ac si Cherubin, ac'Si Sera^
Tam efflcax esl judioium Dei, ul discefnat cariialia pliim, sicque aliam
quamlibet creaturaiii, bnin.ia
pecealaet spiritalia, quis quo agat aniriio, yel qup fevelata sunt oculis illius, omnia sunt aperta et
desiderie serviat in ccrde : tara peKetrabilis est ejuS inan.ifesla, nec est quod eum
possit latere. « Omnia
iniuitus,ut erania npslra, quaeagiiliu';vel cogitairius, ntida, et aperla oculis ejus sunf, ail quem nqbis
eerlius cbgnbscalqiiam nos ipsi. illum semper lia- sermo est: t lioc est, ipsi retldiluri sumiis ralioiienJ
bemus teslimoriium acluum nostfofiim vcJ cogilalio- acttium nostroruiii. '
<140S)IaAmlirbsiastri codiciJjusl)~ecexposilip/jia jacet.' qui digiie inihisleftumstiscipereimrueriuiu

. ATTOMS YERGELLENSISEPISCOPI - . •
?Si ,-. ^
r « Habeniesergo ponlificem magnum, qui pene- A agnosce et tu similem. Non inde dissiinilem, unde
.ravil ccelos, Jesum Filium Dei. »' Paulo enim ante similem, sed.alia causa iilud; et'ali.a illud. Dum ta-
.le divinitale ejus' disserehs, >il : « Omnia.nuda, et men ulrumque demonstremus. Dissimilis bomini
aperta sunl oculis ejus: i nunc aulem,-. quia.de Cliristus, quia Deus, scripium est enim de illo, quia
carhe loquilur, de ponlifice disputal illius, quia est super omnia Deus benedictus in ssecula (Rom.
semetipsum pfferebat noslroecausa salulis, el quo- IX, S). El similis bOminijGhristus,quia homo, quo-
modo pririio omnium inlrassel in requiem. « Habe- niam de illo -idenlidem scriptum est: «;Mediator
mus, inquit, pontifieem magnuiri, qui penetravit Dei et hominum homo Chrislus Jesus (Gal.m, 19). t
ecelos. i Ergo Moyses duclor populi, cui promissa Dissimilis peccalori Christus, quia semper.sanctus;
est requjes transitoria, non intravit in requiem, . el similis peccatori Christus, quia 'Deus.Filium
quahi saspius populo promisil. Isle vero nosier sa- suum misil in similitudinem .carnis peccati, ul de-
cerdos melioris promissionis sporispr, viam faciens peccato damnaret peccalum in carne. Homini ex>
eiedenlibus in se, primus intfavil in requiem po- coitu nato dissimilis Chrislus, in quanlum :ex Yir-:
pulo sibi creditopromissam. Ostendil eum magnum ginenalus; sed homini nato siriiilis Chrislus, id-
sacerdoiem, quia sempilernum babet sacerdotium, quantum el ipse ex femina natus esl, cui dictum-
semper vivensad inierpellandumpro nobis. Et hune B est : « Quod nascetur ex le sanctum, vocabilur
ipsum Filium Dei ostendil, dum dixit: « Jesum Fi- Fi.liusDei>.(Mallli.r, 20; Luc. i, 55)w» Homini pro--
iium Dei : j.quod.nusquam de Moysedicere voluit, pter peccatum suum mortuo dissimilis Chrislus, in
sed eum famulum prseferebat, in superibribus testi- quanium sine peccald, et propria poleslate morluus
flcans eis sub nomine Jesu, quod nomen angelus a est, sed rursus homini morluo similis Christus, in
Deo direclus Yirgini annuntiavit Filium Dei esse quanlum et ipse vera morte corporis mortuus esl.
verum, et ideo magnum sacerdotem. Hsec est lentatio, qua tentalus est. Persecutioneni-
« Teneamus confessioncm. J Qiialem confessio- plurimoriim passus est, spula suseepit, accusalus
nem dicit? Quoniam Filius Dei esl, quoniam Chris- est, delractionem sustinuit, calumniam passus est,
tus Deus esl, quoniam passus est, sepultus est, repulsus est a propria gente, in fine crucifixus est.
resurrexit lerlia die, ascendil in coglum, sedet ad Juxla sinsilitudinem, inquit, sine peccalo. Dum di-.
dexteram Palris, inde venturus judicare vivos et cit, in sirailitudinem carnis, non hoc dicit, quia si-
mortuos; per quem omnia bona habemus, redemp- militudo putati¥3ecarnis fuit in eo, sed quia carnem
lionem , resurreelionem, hseredilatem cum eo s_em- suscepit verani. Quare ergo .-dix.il,iu simililudine
piiernam : Iiaec confiieamur. Quia vero haec vera, carnis? Natura vero, quam' susccpit, siniilis: est'
manifeslum ex. eo quod ponlifex in interioribus *-•carni nostroe; peccatum vero nequaquam habuit,
velaminis conslitulus esl, intral enim sanguine quodnostra caro de parentibus conlraxit. Quia tale
aspersus, proprio, non alieno, sieut ponlilices prio- fuit originale peecatum in carne primi hominis, ut
• inde et poena, et reinediiim fieri. poiuisset. Pcena.
res, qui sanguine vaccserubra aspergebantur.
« Non enim habemus ponlificem, qui non possit et peecatum in omni humano genere, praBler in
compali infirmilatibus noslris. i Non, inquit, igne- Chrislo, in quo salus el remedium fuit. Non enim
ral quse noslra sunl. Yenit enim per viam hum.aiias prasjudicata est caro peccatrix, ut inde remedium
condilionis, per omnia sine peccato, nihil secuia fieri non ppluisset. Praesciebat petentia Dei, quali-
afferens, unde morli debitor esset, sicut ipse in ter ex eadem massa, justitia, sequilas, etmisericor-
Evangelio leslalur, dicens : t Yenit enim princeps dia, alque pietas provenire potuissel.
hujus mundi, et in me non habet quidquam (Joan. « Adeamus ergo ciini iiducia ad thronum gratiaj^
xiv, 50). J Muili ponlifices ignorant eos qui in tri- ut misericordiam consequamur, et gratiam inveuia-
-bulationibusconsiiluli sunt, neque quse sit tribulatio mus iri auxilio opportuno. » Adeamus. ergo cum
in quolibet sciunt : impossibile quippe est scire fiducia, hoc est adeamus per fidem ad throrium gra-
afflicliones affliclorum, ei, qui experinientum affii- " tise ejus. Habeainus fiduciam, quamvis peccatores
ctionis.non habuit, ei sensibiliter omuia non susti- simus, perejus gratiam reconcjliari posse;-si lamen
nuil. Pontifex auiem noster competenler primum .fruclus dignos fecerimus po3uiteiUia3, et fidem/ir-
omnia sustinuil, quae fueruBl humanoe miseriaj il- mam usque. in finem teneamus. NunC vero sedet
lata post peccalum primi hpminis, el lunc ad in- pontifex nosler Jesus Filius in throno gratiae; para-
tefiora velaminis ad thronum palemae majeslalis tus cs.iindulgerc pec ;atis notris in opportuno ausi-
ascendit. lio. Opportunum leuipus esfauxilii, et misericordia:
< Tenlattim aulem per omnia pro similitudine illius, sicut iste do'itor-egregius alio dixit loco :
ahsqiie peccalo. s Tentalus autem siquidem diver- « Ecce nunc tempus, acceptabile, ecce ntsnc dies
sis modis, sednon. superatus. In tribulaliouibus salutis {11Cor. vj, 2). J El propheta nmlto aiile hoc :
.protalus, ubique victor gloriosus. Tentalus esl si idem auxilii opportunltempus significans : « Tem- :
quidem pro simililudine carnis absque pecCato.Si- pore, inquit, oppbrtunoexaudivi le, et in die salutis
n.ililudine itaque carnis peccali; sed lamen caro adjuvi le (Isa. xtix, 8). J. El nuncpost baplisimim
'
illius absque omni peccato fuit. Quapropter de scri- peccantes invenire misericordiam, si poenilehtiam
piuris agnosco dissiniilem^-de scripturis meeum egerint,gralia3 esl illiusqui sedit in throno gratia;,
"
. ;.%5- EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULL — IN EPIST. AD IIEBR. . 1U
. Quod vero pontifexfactus est pro nobis, niagnum esl 1Vquomodoquis ad sacerdoliuiriaccedere debeal,«- no
- humililalis indiciuiri; quam ex nostra suscepit ha- quisquam, ait, sumat.sihi honorein, sed qui vocatur
. tura, non. suse subslahtiee, quam habet aelerhaliter a Deo lanquam Aaron. > Hic etiam perculit sacer-
eum Palre : cui nos fidem cum fiducia boiiilatis suse . dotes honoris cupidbs et sacerdoliiavidos, non pro
afferamus hoe opportuno lempore, cum sedet in - salule populi, sed pro ambitionesoeculi.Igilur Aaron
. gratise throno, -e't;omnia tribuit, quse nobis ad salu- : vpcatus est a Deo signo florentis yirgaa, demoiistra-
teni provenirent. Modo lempus est donorum;: nemo . lus est sacerdolem a Deo esse eleclum, etiam et
. de se ipso desperet. Tinieamus thronum sequitatis incendioeorum, qui ejusponlificioinviderevoluerunt.
-ejus,:cum veneritjudicare jo.mniasecunduni justi- «..Sicet Chrislus non semetipsum clarificavit, ut
: liam; et tunc erit desperationislempus, nunc riolen- ponlifex fieret, sed qui loculus esl ad eum : Filius .
tibus converti ad sedem gratise, cum thalamus erit meus es tu, ego hodie genui te. » Hoc est, quod in
-clausus, tantiimque cum sppnso remanebunt, qui •Evangelioipse ait: «Non enim a me ipso veni, sed
- lucentes boni operis afferent lampades. .. ille me misit (Joan, vm, 42). » Et ilerum : « Si ego
•r (CAP.:V). «-Omnisnamque pontifex ex hominihus glorifico nieipsilm, gloria mea riihil est: est enim
- assumplus, pro hominibus consjtituiiur in hjs, quse . Pater, qui glorificatme (Ibid^M). > Notaridum est
: sunt ad Deum. » Yult osiendefe jam beatus Paulus,J ? quod glorificare, et honorificarei et clarifieare , tria
-
-quoniam multo melius est Testamenlurii hoc, quam quidem verba, sed res una est, quod Grsecediciluiy
.-Yelus; quia nihil in hoc est imaginarium, ut puta, doxain (1406) ;.:sed ihterpretum yarietate aliter,-al-
- jaoii-templumcorpbrale, non viclinise carnales, non .que alitef positum in Latino. Quod in Evangelio
: observaliones legales, sed altibra et perfe.cliora . diclum est,-« glorifico, » liic Apostolus clariftcalio-
-omnia; quia lolum quidquid est in spirilalibus, est . nem nominal. "Clarificatusest ergo Filius a Palre,
- liujusTestamenti -ratio.. Sed quia spiritalia non sic quando.super baptizatum vox Patris audita est de
rintroducunt infirnios, sicut corporalia, de corpora- . coelis: « Hic est Filius meus dilectus , in quo mihi
; libus enim incipiebat disputare , dicens : « Omnis . bene complacui(Mallh.-m, 17 ; Liic. m, £2). » Quoa
. namque poniifex ex hominibus assumptus, pro hp- . clarificalip"quidem, sive glorificatio multo ante per
--niinihus constituitur. > Definitenini primum quid sit Prophelam, Spiritu sanclo inspifanle, proediciaesl:
'-
ponlifex, et demonstrat quse penineaiit ad pontifi- « Dominus dixil ad me : Filius ;meus es lu , ego
..«eni, etquod sit ejusmiiiisterium, et quos sinl signa hodie^genui le (Psal. n, 7). t. Dominum significat
poniificatus , id est., < ut pfferat dona el sacrificia . Patrem. Attendamus autem quod posuit : « Dixit.ad '
..propitialionis, et ut condolere possit liis qui iguo- _ me, Filius meus es tu; » quod eliam ei dicturus
;rant et-errant; quoniam et ipse circumdalus est in^ . erat post baptisnium : « Hic est Filius meus dilec-
firmitate. J Oportebal enim de excellentihus terre- tus, ih quo niilii complaciii. » Hoc;itaque, ut-.Chri-
...nis fidem facere, ut ad excellentiora spiriialia per- stum unam personam senlires, el unigenilum Filium
. venife possent, ut ex eonsueto sacerdotum more , Dei, adjecit : c Ego hodie genui te, J Hoe jam nihil
. qui in legefuit, ad altius, id est, Ghrisii sacerdolium . habet commune cum coeteris, qui filii dicuntur, qui
eos perducerel, qui adhuc infirmi fuerunt, e,t pro- . sacerdotes appeHanlur, de quibus diclum est: «Ego
penipdum Carnales. Pontificis itaque officium;est, . dixi: Dii estis et filii excelsi onines (Psal. LXXXI-, 6;
inter Deumslare et populum, Deum deprecafi pro Joan.ii, 54); » sed lolum est unigenili Filii pro-
populi delielis : hoc etcnim Chrislus fecit, seipsum . prium. ;• -:
, offerenspro peccatis nostris, semper vivus ad inier- « Quemadmodumet in alio Ipco dicit: Tu es Sa-
pellandum pro nobis, semel ex. hominihus assum- cerdos in seternum secundiim ordlnerri Melchise-
ptus , sed semper prO homjnibus inlerpellans. Ponit dech (Psal. cix; 4). J Ad qtiem diclum est hoc : Qui
.hic Apostelusquoedamcommunia Ghrislo cum sacer- est seeundumordinem Melchisedech? Nulli alii,nisi
dolibus ,. qusedam.vero altiora. Quod ilaque ait: tantum pontificinoslro, id esl, Chrislo. Omnesenim,
< Omnisnamque pontifex ex hominibus assumptus, J JJ qui lunc erant, sacerdotes, quando hoc vaiicinatiim
hoccommune est, « pro hominibusconstiluilur, » et fuit,;sub lege eranl. Apostolusscfibens ad Hebrseos
lioc, « ut offeratdona el sacrificia pro peccalis, J et hanc lnterposuit dispulalionem. Nullum potuefunt.
hoc, sed non tolum. Reliqua vero non sunfconiniu- -alium quemquam osleiidere, nisi pbnlificemnoslrum,
1 nia, i qui polesl condolere his qui ignoranter.pec- ,id est, Ghristum. Melchisedech* secundum legalia
'
cantt.» Hic jam excellentia est, de qua superius in •mandala non fuil sacerdos,sed secuiidiim cujusdam
priori senientia latiiis disputavit, et ideo adjunxit: singularis sacerdotii dignitatem, panem offerens
t Et proplerea debet, queniadmodum pro populo , Deo , et vinum , rioh bfutprum animalium sangiii-
ita.etiam pro semelipso offerre pro peccalis.» Hoc nem : ad cujus ordinem sacefdolii Christus factus
vero ad sacerdoles legales magis pertinet, quarmad est sacerdos , non lemporalis, sed selernus, ad quem •
Christum, nisi forte quis dicat unum esse corpus hoc dictuin est : « Tu es sacerdos in oeternum se-
Christi et Ecclesise,et duni offertp.ro Ecclesiaj pro cundum ordiriem Melcliisedech.»'Omnesenim suh
suis eliam membris offeral. Sed hsec-violenlainter- .lege erant sacerdbles ; iste solus secundum ordinem
pretatio videri poterit. Deinde dfsputare aggredilur Melcliisedech, ex eo quod natus est de utero virgi-
-• (1406) Yeriio, 5o?«foy:«[ glorificjor,elj Sofy'gtoria.
"
.TCB : Af TOMS VEfteELLiiNSlS fiPISCOPl . i - :?S6
nali ante lucifertim , nori seeuiidiim id ^qiiodnalris ôstehdetet in seipsp teniariilatis hoslrss naturairi.
; est ex Patre Deus apud Palrenf, -oeet-rnusgigiieiiti, IBeatusPaulus _iiedicit preees ieum et siipplieaiio-
et consiibstantialis, sed sacerdbs propier cai.rem 4i_s (andere.j non limore inoriis, sed •nostfa.eausa
assumptam, pfopter victimam quaiii prb hbbis -ffe- _>aluiis.'UrideJetliri«aliolocbietiani dieitsanguhiem
febafa nobis aCCeptam-,;id; est>,<Carnemet _arig_I- Clirisli melius tlariiasse pre aiobis, quarii.sanguiriem
•iiemsuurii : de qua viclima ipse _n Evahgelib _it: -Abel,qui=ad acciisaiiduin _ralefnumseelus _e terra
« Nisi tnaridueaveritls -afTiemFilii libniinis, %lMbe- -lamat >adPatferii. \ .
r-iiis ejris _ahguiriemyrioh liabebiiis vMta -iriVbbis . Et qoideniv*cuoi.ssei Filius Dei, didicit «x his,
{Joan.yi-, §i). » Sedin _sla•carrie-,ae «ariguihe, nil : 'qua_-passus est, -bedienliarii, ;et consummatus, Ta-
cruentiini, riil cbiTuplibile riiens iiumaiia -bricipM, 'Ciri-es. 'oinhibus .btemper-ahlibus-ibi eaiisa salutis
siciit dicit Aposlolus . « <Jui eriini eofpus -DbiiiM r-3ierha_','appellalus ;a Deo-Pen-ifex juxta ordinem
iridighe .livanducat,Judicium ;sibi .iTariducatfr-Ubr. 'MeleliisedeCh.» De'siriiilitudinepbntiricaiusMeMii-
xi, 29),' J Bcd vivificatriceni';sui)slahtiam,_tq_e :sa- sedech supefius salis diclufii afbitfof-. Iûhc videa-
; luiarem in parie:et vino, per iquse-,:si dighe-uriTMhf, ihus quid vuit inlelligi Apbstoius _n eo quod ait'_
nobis est:peccatoruni reftiissio :;et_'i_gni©ei.poss.s- . JQIIJ.,-liiTiessei 'FiliiisDei;,;didicit _x-_iis,-quaepas-
sio collata. l.ujus wdiriehi saerificii pef -riiysticairiB:siisest) obediehliam. _ Haiic iobedienliam-,<piamhic
•simililudiiiem•, -Melcliisedech_iisiissiiii_srex irisli- •didicisse-DeiFiMiihi'dicit, hoc est, voluntarie _usee-
_uit, quarido Domino pahis et vitfi fiHicius ___uUt. |iisse, :alio qhbfue Ibcb oslendlt, .-ubi'aMt::. 3.actus
jConstat enim pecudum -vieiiriiasperiisse-,'qu_. Cue- <6stobediehs, . JPairi, « usqiie ad ;morlerii, _oofiein
Tunt or-dinisAaron, non Melchisedech; sed boc iTia- •laatbrii-fucis :-'!pro"pler quodêlDeus illurii'bSiailiaVit
nere potius inslilutum, 'quod toto .rbe in sacra- =(£.(..«/..H, _). i 5n eo quod tfit, * et eohsiimmaths,
mentofum «rogatione celebralur. Sacerdos :a_'tem •faclus est omnibus oblempefahlibus «ibi -causasalu-
iprsecipue!dicilui"G_irist_"s-,, -qui -einel se pro riobis . tis seternoe.; k cohsummaliis, id test, peffectus:
obtuliliimmolandum., siCntsbmel de MeMrisedechin ostehdit quantum Iucrum sit ejus passibiiis, qose
saiicia legilur Scripiura, et £jus sacerdot.b. _h_el'er,- "oiiiiiibus-federilibus .rifficSt ad saluiem _empiie_-
•teumvero -cuih dicitur, ipsc sigiiificatuf •DOmirtus tiaai. "Igilii-sl -bedieritia Filii causa est saluiis hu-
"Christiis, qui pernranet in gloria seriipiieriia. :iriVnse, 'quahta nobis tiecessitas esi obedire Deb, ut
«.t_ui in diebus earnis suse =pteces-, supplicalio- -ligrii inveniamuf ejussaliitis, quarii nobis pefFi-
.lesqhe _flêuiiivqui possei safvrim illurii-a•mbWeTa- liiini pfopfium donavit?
• ;C'eie-,. cuhi :iclainore..alidOy _'t -lacryiriis dffereris, i De ijuo grandis nbbis -efriio est, ;fetiriterpfeta-
- ;e'xaii(:lii_s:es;t!prbsua •reveveiTtia._ sQuidvefo in _a- " 4ii'I_sad '_icelTdtirii:: (Jubiilah_iiniheciHesfacii estis ad
icerdolib-i.b_Wrponlifex egissel, cerlius 'liic exprimil âudiehduni. J Catisam enim _-fldii-rif esset, qubd
-
•Apbsib-iisydicehs :: « 'Qhi -in 'diebiis •_aThissiise. j -_eMiib 'incarhaio inslituit, 'dilicile ad Tnlefpfeiaii-
©ies .Jiiijypecafiiis Domini iiosti. Jesu 'Chi-Sii :dies -lum,id _st-,quia ilHiriTheciHesbrant et fragili sensu
£s'_m'l,"ihiquibiYscafnem 'asstfnipsit, In !quibusferita- sd inieiligehduiri•prbfunda:_>eimysieria. %ii *eiiain
: 'tiisie'st,:>pa'_susest', in îiibfis freees -siipplicatib- P'o •iempbfeWagisii _'debiiefhrit _sse'facti Sririt-qiii-
: iiesqtie >ad _u(h-q;ui•pbsset-salvum facete -a riiorte -irislacle 'ripusest, nori solidb cibo. Wfflctillasintbr-
- _"ffef-l-_t.: "Toluni vero 'quidquid egii Gliristiis !in pfetaiidi inillbfum fuit tafditale, nbn _nBposIb.iCa
carne, preces sunt et supplicationes pro pecctftisbu- •sapigniia, cui "fbvelalasiint ihysteria a-sseculis_bfe-
• _ri'aiiig.rieris.-Sancta v_ro sa'ng'iTiiVis'-jus'_ffusio-cla--ebhdita-,:sicui iii Epistbla. _id Epliesib^ piehissiitie
wof validus'esi, in quo :exauditusest a ©eo^PaWe,pto «demonslfat. . ;
-1'everentiaejusdempassionisûa., quam.sineipebcato, ©eihde sulijunxit::n !Etenimcuih deTie're_i_riiagi-
.-riostrie sifluiSs'cansa-,iperpessus'est ;qui Wuilamlia- -'Slfi "esse'propier tempus, tofsum -indigetis!u'tTbs
•'beiTSpeecatuin.ijieooatum^reTiobisifactus^sxîflesi,' dbceaiiiihi qna_isurit eleffleWla'Cxbrdii.sefmoiiurii
!!o'b'la!io-pro tpecca.is nostris. -_Io'c<enini
totum.tuagiia i_ Dei, et ifacii«stis quibiis iacteibpus _it^-"'_i'on .blido
: i'evc'rehtia ei.peffecli-Siinac'lTaritaieiperegif,'quipriOr '.ibo. '!>• Ad ebs jitaque ioqoilui'-qui-esefcitatum sen>-
idilexil-iosiet itradiditisemetipsumpfe^npbis-hosriaTn _um, :pei'-'Iegemet pfoplietas 'de adveriluC/iifisiI et
,_)eo;acceptabilem,;qui:ideo«xauditus_©eo, quia4io- -gmtia, qu_e:pei.:eumcredeh.il.us ailalaêst, habere
;siiamacceptabilembbtulilDeo, id esl,seipsuin.Simile -dehuerU'HI>, -qui -liarh Tnagisierib'aliis,-per ffiiysteria
«st dtaque, quod hic dicituf,,•«qui ipfeces «upplica- -©el-qiia-^datasuritillis^pbteraril-esseiMiCfedidissent.
;tionesque ;ad eum :qui-posselsalviim'illum 'a mo-te "Nuiiciautem tales Tacti 'sunt, sicut irifanlesj quibus
-faoere,-ciihi clamore validb et 'lacrymis'offerens,.. .-p'i'-ima'elemeritalilleratumilraduntur_._ legendum.
eo. quod 'ih 'Evatrgelioiegitur eum>di»isse: -. :Pale_, ©Om-Tllorumifuitifofies-esseinTideêtalacfesiniscibn-
.>-si:&rimptesl,.t'rahsfera-me>oaIicem.istffrii. Yeriim- 'tia.sblitum-apleniiEecibumaa-pereipiendumVquiiest
-tamen'non;meavo]tintas,:sedtiia fiat(!l/a.f/..:xx,i,>g9; ipetfeetbrum,;nuhc autem ifaclisunt quibusêstlacte
Marc. xiv, 56:; -Lnc.-xxii, 42). . Quia rioii venit fa- «opus.Lac_;riim%uriTilemsermohemVocat,quo!eos _n-
cere voluntatem suam, sed voluntatem ejus ijui" diguisseteslatur/qui etiam%daltibt amysleriof um'D_i
-iriisitillum»(J.oa.i.vr50).Y'oluntatempaternsedispeiT- :secrela ascehdere-h'oh:p'otetarit.Exenlpligrafia, qui
BRlionisprsposuit voluhtati carnis sita., ufcyeram ttoavôtest ifttelligere«Juofl?in__?._mg.lioâlt,. -4$at'
;7 "- EXPOSITKf-SI SMSTOlAS PAELL — __. EPiSf. AD HEBR. 7S8
..uoi caroTaclum mi JJoan. ...-fi),-»: -.uomodopo- A et-opera nTortisper poeniieniiam purgare ej sic ac--•
•" . :
test ad altitudinemejus-sernfonisiierveriire, ntri ail: jCedere-ad^Deum.
. In prineipio erat Yei.itim, elYefbuni; erat apud « Bapiismatum docirinarum, impositionis quoque •
êuhvetDeuseraiYerbum^^pJi-î^J^mriisenim, nfanuum , ae resurreclionls mofluofurii et judicii
quiiactis esi pariiceps, expers*st sertnoiiis-juslitioe-, se.lerni. J Ron eniin sufficit p.oeiiiteiitisemuridps Ta-
parvulus eriim-esl. Perfectorrim autem _'st solldus "cerepeccateres, riisi-confestim baptizentur, sicut iri
-cibus, .eorum qui pro eonshetridirie exercllalos iia* ActilHisaposlolorum beaium Petrum populo fespoii.
b.ent-sensus ad discrelionem __Prii __ Tiiali.. '-Pairitxim disse legituf : «.PceiiTlenliariiagite,. fratfes,, et.ba-
enim Bapores discefnif'cibor-iin.;;âriinia'vero varia- jilizetur- uhusqiiisque veslr.uin ih npiriine DOttTi.iii
fum-pfobalsermones doctrinarum, dequibusih se- "{Ati..11,.58), J quia quod imp.bssibile est o.pefari
•quentibus iiujus Episi-la. dicil r sTDoclT inis Tariis libminem pei' se, hoc per Dei gratiahi in baptismale
nolite abduci ifffeZ.., xvt, % »Sicut ehini parvulus accipere potest. .Quld est namquebapfisma lui.ndb-
inter cibum ef-crbum jdisceriiefe nescii, et ssepe ctrina ? 'Noii taiiquam-niiltbruiri baptismatum debet
iioxiis sumens *periclilalur,si 'non prbhibetur a se- iinleiligi, sed uriius, quia sicut una fides est, Ita
iii! fe, al.a _fidodtus-qiiisqne, discrelionem doctriiia- unum bapiisma est (Ephes. rv, _): sed 'proTafie.
'riim ticsciens, facile decipitur <elIn via errbris peri- i3 la.leaccipleniihm, baptismatum dixit: Impositiohis
cliiaiur. ^Quodiu-lacte "elin sblido cibo, iipc in "in- quoque ni.a.nuum,per quam Spiritus sanctus ,acclpi
-docto _t s;vpieii!e;diffeft. _5Icut: alacpafyulis cohgr.uit credilur : qupdpost.baptismum ad cohfirmalioneni
et solidus cibus-etate perfectis, ila ind.octlshumilis _unilatis in Ecclesia Christi a pontificibus fiefi sblet.
:sermo et 'sapientibus arcanum pei 'mysterium nosse His ighur. jerfecte iri Ecclesia percepiis"",fides re-
.'Converiit,qrii exeT-itatos .iiabefe vitleiitur sensus. .surtectiphis et' jucTicii futuri haberida esl, Yivbfe
'Quomodo igilur pbterurit serisus riostri excrcilaii .quippe sicut; aiigeli; ,et iiullo egere eoruni, .qnoelii
esse?TJliqueex TISUetTrequeriti leetiorie sancjarum ista vita suiit, .iuijus vitoe promissio nobis factaest
'Scripturarum. Unde beatuiri WlruniPsalffllsta dicit jter Spiritum sanCtum. Fr.uctus auteni hujus es;t
-'-s_sse,-qui"JniegeBomirii :
Tiiediiabitur die ac' nocle jTromjssionis,,:ejusd.em';pr_esentia vilse; qua; d.uo, id-
-'- ". "'''--'
fPsrti. T,_). _est, iides et judicium, semel bapti.zaio restant, non
(CAP. YI.) <'duapropter internillienies ihelioajib- iterum baptizari..,« El hoc faciemus, si quidem per-
nisGhrisiisermbnem,____ peffectionem (1^07) fera- miseril Deusl J. In hac quijipe fide baptisnialis, fe-
•mur. a QuapToptef,idest, qui.a exerciiaiossensusin .surreclio.nisetjudicii futuri, vps, Deo jjermittente,
iege ©omhfr decet vos iiaT.efe, inlerriiittariius 111- jpleniler insiruemus,
choationisChristi sermonem. tJiii est seriiio inchba- C Ke vero ulja.tenusquis seeundumjVel.leAiumsesil-
iionrs Chrisli, ni_i fidei inilium? Sicut enim.eum, .maretposipecca.la ôsse lieribapiisma, mox subjun-
qrii a.d doctrinam Jitlerarum .adducitiu', eie.menia ,git, di.cens.: «'In^pp.ssi.bileest «nim ebs, qui .seniel
primiim opoflet aridife,, sie.ei dirisiianus .primo sunl.illuminSli.jgiistavefuiiietiam donuiri cbeleste, et
oniniimi fide catholica. erudiridebel, quod esl fun-
-parlicipessunt TactiSpiritus sancti, guslaveruntnihi-
'damenlum saluiis nosiroe. :Si',aulem jopusbabet de lominus Jionum Dei verbum virlutesque seeculiven-
iide doeeri,necdurii fundamentum liabet. 'Firnium Juri, :4tiprolaj.i si.mt,-rehovari fiirsus ad poeniten-
_nim oporlet et fixum esse boc fundamenlum in , îanijXjUrsumcruclfigeniessibimetipsisFilium Dei,bt
corde Clifistiani, iit indedi^hus fiat ad jDeffeptip- ,oslentuiihabenles..J.lmpossihil.e.est,'iiuiuil,non diffi-
nem aliarum tfansTerri vlrjiituni. Si .autem quis- ,,cile.Jmpossipeest,inquit;,iii,despefatione eos irii-
quam êfbum veritatis .audivlt;etbaplizalus esl, et -3it,fSecuiido^^ ba.pUzari.posse,qniaimpossibile estquod
post 'annoB.ailiquotde fide .iteruin"audire opus habet, ..Xierinon.potest;; -difftcileverp, quod quamvis cum
quia credere oporiet eum de tide, et resurreclione .-.abore, 4eritameupo,test, Semel, inquit, illuminati
etTuluro sseculo, necdum fuhdamentumiiabet, rur- Lestis per .gratiam sancti Spirilus, el.guslastis•_do-
sum initium Clirislianitaiis quKfit. Quia enim fides remissionem pecealorum.
-fj*numfGoelesle.,boc est,
fundamentum est, coetefaT,efb, supersedificatioiies, :accepisti. ,.#i rpariicipes Ta.clies,tis Spiritus. sancti
quod iieatus Aposlblus _.equenfibusverbis ostendit, in distributione donoiium Dei,, quse in Epistbla
dicendo : «T.on'rursum jacentes-fundaniehtuni pp3- .prima, -xii, ,5-4.0,_idjCbririlhios'idem beatusTauiiis
niieiitia. ab "operibus moftuiSj et lidei jad Deuni. j .•enumera.t;i êt i)on,um;(guslasii.s.yerbum Dei. *IIic.
PerTectumeriim Tllum vocanius_,qui cum^fidevjlani ...doetrinam îcit ;ev,ai3_geiicam.; ;ef vifluies yehturi
liabet-rectam. Si aulemhpfum_i.numquodlibet.de- «teculi -.cognovisli.s-fluoe est vjrt.us Tuturi sseculi,
erit peffectus non efit. Si yetp anibo desunt, jnre- 4iisi,r.esurjiectio.et .vita Jieata quse sanctis promitti-
ritojparvulus dicijipiest; .-etquasi infans Iilteris, sjc .turL?Hsee .omriia _n doc.lrina"fi.dei, in gratia Dei,
eiiam iste in ilide iterum efudiendus «est. Laienter |ier iapilsmuni illuminati accepjs.lisel cognovi.siis.
autem legem infirmari ivrilt et ad :gra.liamGhrisli Scilole eeivlissiriie.,,-siin pecca.ta iieruni cadeOs,
:
suos vocare auditores. .jQui ahieni ad vii':tutem itu- dmpossibile«sse yps .'isenovari iterum-ad ppeniten-
rus est, primum nialitiam debet iCu^par.um ;abjicere, Hiam. ,Adipoenitentiamdixit, boc est, per poeriilen-
-""-"
(14.?)"Vulf. p!/.«tlm*',':"_ "&. _;•',-'
739 , : ATTGNIS-YERCELLENSiS EPISCOPI \ . 760
liam. Quid efgo? Exclusa esi poeniientlapostbaptis- _. Frucliferse lerraa coelestibus imbribus irrigaise ad-
inum? Absit. Sed renovatio per sacri baptisniatis "jjequavil pfoficienteni animam in floribus sanctofuni
lavacrum secunda vice fieri nori. poterit. Renoyari , germinum, dicens : « Terra enim soepe venierilem
dix.it, boc esl, novuni fieri, Novum qtiippe facere super se imbrem bibens. J Hic declarat quod hi, ad
hominem sacii baplismalis est, de quo Prophela quosei sefmo fuit, susceperunt et combibenmt
ait: « Renovabilur sicut aquilpajuveritus lua (Psul. verbuni: coelestis doctriii_e, et ssepius per legem ,
cn, 5). ->'Cujus virtus, id est, baptismalis sacri, per prophelas per'ceperunl,"et nec sic^prompti facti
in cruce et sepuliura Ghrisli constat. Proinde. "siint germina fidei proferre. Adhuc addidit de bpna
siibjunxit : « Rursum eruciligenles sibimetipsis terra, in quain cecidit semen verbi Dei. «: Germi-
Filium Dei, et ostenlui habenles. J Hbc esl, vetus naiis, ait, herbani opportiuiam. > ftihil sic op-
homo nbsler simiil Ciucifixiis est cufti Chrislo : porlunum , sicul fides in Fiijo Dei, el vila optiina...
sicut alio :.iii loco : « Conformes eitiiri facii sumus Haic vero talis terra accipil benediclionem a Deo,
mprlis ejiis (Rom. viii, 29). » Et iterum r « Gonse- .ut ferai tricesimum, sexagesimum, etianret cente- ..-
pulti enim eslis ei per baplisma in lnbilem (Gpl. n, siriium fructum (Malih. XTII,25). Et hbc notandum
12). "» Sicut eiiim iinpbssibile est secuiido crucifigi est quod omnis abundantia iii fmigihus.terroe et in
Christum (hoc enim est ostentui eum habere),.qui jHfuctibus arboruru , non aliler, nisi per Dei bene-
secundo se baplizari posse putal, securido Ghristum dictionem , cultofibus ad volunlatem profieere pb-
crucifigi requirii, qui sehiel erucifixus est, et lhor- teril.-r.eque:enim agricolarum fuit terrarii' lexcitare
luus, et yictor mortis resurrexit, alque eum Irium- ad fruclus, sed imperium p.ei,,.sicut alibi idem Pari-
pho glorioecffilos ascehdit. Sicul eriirii seinel Chri- lus ait:;. iEgo plantavi; Apolio rigavil:; sed incre-
sfusmoitMUs cstcarneincfuce, sic rios seiriel iriofi- rtientum Deris dedit (/ Cor.. ih , G).: J Hoe, de -
mur.in baptisniale, noii cafne, sed peccato. Atque anima Ilorerite iii virtiiiibus, el Dei beriedictione
sieut ille mori non poleril, ita riec nbs baptizafi digne protulit cxeniplum. Moxqhe.subjunxit aliud
possumus, nisi forlassis lacryriiis pcehiiehtioe, hbn paradigma (1408) de eo"._,qui, suam negligit salu-
lavacii.regeneratione. Ergo, iriquis;, rion est pceni- tem, dicens':'« Proferens aillem spinas ac iribulos,
lenlia? Est. Sed bapLisma aliud non est. Poeiiilenlia reproba est et malediclo proxima, cujus corisumma-
vero esl, et muliaffl habet foTliiudinem:, eiiam in '.'lioin combustionem. > Quis namque est ab istis
etim qui peccalis valde dimersus est, Si volUerit, spinis mundu.s? Ac si essemus mundi, neque sic
potest liherari ab onere peccalorum et periclilan- prsesumptuosos nos oporterei esse, sed timere et
lem iii tuto consiiluere, eliamsi ad ipsum fundum tremere, ne forte pullulent. in nobis spirisepeceato-
iniquitalis pervenerit. Et hoc ex mullis manifeslum C rum. Quomodo aiiima, vel caro spinis plena super-
est leslimoniis. Nuiiquid enlm qui cadit, non resur- bire poleril? Nunquid non majori sollicitudine
git !(Psal. XL,9.) Autqui avertitur,-non revertetuf? exstirpare eos opus haberet? Quse surit spin_e?
(Psal. xiii, 7). Quale ergo est istud medicairieniurii "Audiamus Chrislum de spinis dicenteni, ijuia cura
poenileniia;, .aul qualiter conficituf? Primum excul- soeCulihujus et deceptio divitiarum prsefoeanl ver-
pando propria peccata. Iniquitatem, inquit, meam bum, et ihfructuosum efficiunt (Mauh. xm , 29).
non celavi, el prommiiabo adversus me iiiiquiialem Proferens, dixit,_spinas, non.generans, malediclioni
Domiho , et lu absiulisli impieiatem. cordis in.ei,. prbxima est. 0 quantam habet.'consolalipnem hic
Secundo, multa liumiliiale plangere peccaia sua, sermo! Malediclibni, inquit, proxima, non male-
fruclusque dignos exinde facere poehilehiioe: qua- dicta. Qui autem necdum in maledictionerii ihcidit,
tenus nullatenus in eadeffl iterum corruat peccata. sed prpxiriiitalem, et lpngefierippteril; et nec so-
Deinde lriullis eleemosynis redimere se.incipiat, ium censplalus bst, sed etiaminiee quod"sequitur:
qui' sseculi habet potestalem : sierit scriptum est : Non enim dixit: Reproba, el malediclipni proxima
« Divitise'viri, redemptio anihise illius Suht (Prov. , coniburetur : sed quid? « Cujus cbnsummatio in
xiH , 8).,J POstremb opus est riulli ifas-i, heque combusiibhem. y\:H_ec.combristioiiori erit, nisi qhisT
maium pro malo reddere , "omnibus dimittefe que usque in firiem permaneat in -.peccaiis suis.
peecaniibus in se, dicenle ipsa Yeriiate : - ^timit- Quia iri quacunque dje conversus fueriipeccatof;
tite, et dimillel. r vobis (Luc. vi, 3.7).i - « vila vivet, et iion morietur (Ezech. xyin, 21). _
« Terra enim saepe venienlem super sejmbrem Si vero abscindamus spinas, per pgenilentiam pote-
'
bibens, et generans herbam opporiunain illis, a rimus mille bonis perfrui,' et iieri probabiles et
quihus cplilur, accipit benedictionem a Deo, Profe- " benediclionis Dei parliclpes. Postquam aufem iucre-
rens aulem spinas , et tribulos, reproba: est et pavit eos suffieientef, et lerruit et percussit, cuiat
maledicto pi'(jxima , cujus censummatio in cOmbus- eos iterum, ne desperatos facial; neque in Omnibus
tionem. » Cuin tremore aii.lem audiariius sefiribries adulatur, neque in omnibus pereuiil. Nec hoc di .
Dei. Non suni. hse minse Pauli, non srinf homiriis cimus veliiti putaiiles vos spinis plenos, sed tinien
veiba; Spiritus sancli srint, Cliristi srinl loquentis " tes ne lales efficiainini.. Melius est enim verbis vos;
iri Paulo. Coriiparationem hie fecit depfbficibnte terrere, ne rebus ipsis doleaiis.
anima in doclriua Dei, et negligente saliiteni suam. « Confidimus aulem, dilectissimi', de vebis me-
(i-OS) Grsecavox : scil. exemplar. v
761 EXPQSiTIO IN EPISTOLAS PAULI. —1N EPIST. AD HEBR. 762r
liora, et vieiniora saluli, tanietsi ita loquimrir. ._A adeptus est prpmissioriem. J Mira sapieiitia beaii f
. Qiiia jbealiis Paulus non habuit unde eos, ad-quos Pauli. Per vices laiidibus extollit eos, ad. quos
scripsit, de prsesentibuslaudafet, incipit eos de spe scribit; per vices terroribus aritecedenlis historiffi
futura pEBdicare, dieens : Confidimus, fratres, de terret eos, ne infideles essent, et mihus crediili
vobis meliora, et vlclniora saiuli, quamvis Ila dica- promissibni Dei; per vices vero eoruhi exemplisjibf-
inus;quasi dixisset : Optima queeque de vbhis con- tatiir ad patieniiara et; fidem, et ut indribiteiiter
fidiirius, ;et qria. saiuti vestroe proficiaiit; non iiti- -credant, non solum Deo dicenli, verum'etiarii ju-
que,: quod superius dixi de feproba terra ef combu- rahli per semelipsum.„Et dum ei multa suppetereht
slioni proxima, de vobis iioc diximus, qnia meliora exeiiipla sanclOfum, qui per palienliam hseredila-
de vobis ciedimus. - runt proriiissiones Dei, preecipue fidelis Abraliam,
• Adduxit qubque eis in memoriam prseleriia,~ut ex propter dignitaiem persori-e.suee, et proptef quod
prseleritis eos ailicerel. ad hona quoeque. Ideo "sub- maxiriie in eo istud coritigerit, qni lpnganimiief.
junxii; «Non enim ihjustiis Deus, ut ohliviscatur ferens adeptus e.sl in filiis promissiones nori modo
operis vestri et dileclionis, quam ostendistis, in prsetefili lempofis, qusein popuio.Dei inipleioesunt,
nomine ipsius, qui miiiistraslis sanctis, el ministra- sed magis etiam in fulurum, promissiones in filios,
lis. J Ecce..qupmpdp reCreavit animas. eofum et B quos bbnitas Dei de lapidibus geniium suscilavil, et
conforlavil, anliqua ei.s in menlem revocaris; et fecit eos iufide esse filibs Abrahse. Promissibhera
feciteos, ut non oestimarent- oblivisci I)eum; et enim, dicb,' bperata est longanihiilas audienlis, et
prtelefita ejus.beneflcia iri eos. Neccsse cst enim exspectantis hsereditatem pfbmissam, quampusilla-
eum. peecare, cui spes deefit futurorum: Deinde nimes efincreduii verbo Dei hori fuefunt adepti, .
Iiorta.tur eos in omnibus spefafe futura.Euni eniin, sicul phifima illoruin iri deserto pefiil multitudo.
qui desperat de proesentibus: beneficiis Dei, quod a Quam impium est Deb jurariti nori crbdefe! Juravit
,Deo nbn habeat, de fuluris conforlare quis pblerit? enim Deus per semetipsum, quia nemiriem habuit
-Similequid Galatis v, 7, inipropefai, diccris : «Giir- niajoreiri, pef queni jufafet. Polesthlc persbna, in
'rebatis berie. Quisnam yos fascinavii?. Atque ite- hoc jufamento., Dei Palfis Irifelligi, qui de,Eilio siio
Tantapassi estis siiie Causa? > (GaL'm, 4.) eidem patiiafchoe promiSjt,;dicens : « Et :in:semihe
•rurri :'--'_
lit lamen Jriitigaret . eanideni senteniiani ^ niox - tuO1benediccritur oriinies genles terrse (Gen. xxn,
subjungil'-: « Si tamen sineêaiisa. > Siceliam 18). J Nohdicil « in seminibus, J ut beatus Paulus
hoc Igco temperavit senieiifiam suam , dicens : in.ilia demonslrat Epistbla (Gal, m, 16) : sed, « in
Non enini lrijuslus Deus,. ut obliviscatur ope^ sehiirietuo, J hoc est, in Chrisio. Jurat eriim et
ris vestrij dum lantam Charitatem ostendistis iri G iderii-Chrislus in Evaiigelio;dicens: « Amen; anien
saiiclis. Yolumus enirii voiimilaiores ebfum esse, diCovbbis ; s el ipse pef seriietipsum, qriia riec Ipse
qui pef fidem el patiehliam haefeditati (14:09)sunt habuil riiajbremper quem juraret. « Benediceris be-
promissiones.. .... nedicam te, J hoc in slellis cceli, per qiias. sancli
'
Quare vero desideriurn haheret de salute eorum, designaiitur de ejus seriiine fuiuri, intelligi pbtest
sequeriti ostendit allegatibne, dicens : c Gupiinus dictuiri. « Miiltiplicans lhultiplicabb te, i et hbc in
enini uiiumqu.emque veslruhl eamdem osteiilafe arena mafis , per quani peccatbres populi illius,
sollicitudmem ad expletionem spei usque. i.ii firiem, desighari pdssuiit; ulraque ehim Dominum dixisse
"ut n.on segnes efiiciamihi.:.- Desideramus vefo, ih- legitur, ubi aif: « El eril sementuum .sicuf stellfe.
quit, npri tantum cirCa yerba, sed etiaiir in virtuti- cceli, et sicut arena quoeesl in Uitlore mafis (Gen.
biis cortversari, non quasi pfiora yestra culpantes, XXII,17). J "'"'.'• -'.-';-'
sed ut defuluris solliciti siiis admbnentes, hoc est «llpmines enim per niajofem suum juranl, el
quales fuisiis prihium, iales vbs cupimus el niodo aiiinis coiitroversioe eorurii finis ad..coriiifinatibriem'
esse etin futunim. Et hoh dixii, volo; qupd est. esl juramentum. J Si igitur 'homiriihus iii Tutufum
aiictoritatis doclrinse; sed quod erat paterna. dile- credenduni est, de quibiis dicitur per Propheiam :
clionis. Hoc est, cupimiis umiTriquemqiievestfum ^ « Oiiinis hpirio mendax (Psal.: cxv, 2) j : quanlo
eamdem, quam olim habiiistis, sollicitudirieni ad niagis Dei juramento credi debet, qui est yeritas,
expleiiorieiii spei, id est, habefe debetis in oetefnam " qui nec falli, nec nieritiripolesl? Homines per ma-
resufreciipnem. « Yerum iniilalores eorum , qui jorem'suljufarii; et omriis controversi-e eorum finis
fide et patieritia ha.reditabunt promissioiies. J Hor- ' ad confirmaiioiTeni est jurameiifum,' prout si clice-
talur. enim auditores subs, ut fide noii Isclri. el fet: Ex iioc solviiur (oiius cbntrovefsiee discepia
patieniia perfecla exspeetenl promissiones Dei et ' tio, iion hniuscujuslibet, sed lotius. Opoftebat qni-
iioeredilafesqrias saiictis sriispromisil. deiri sine jurameiilo credere Deb, sed jufare"Deum
Et lioc firriiius exemplis corroborare nitilur, di- : dicit, '' """' ' "
;';
• cens : « Abrahoe nainque proriiitiens Deus, quoriiam : «Ih quo abundantiusvoleris Deus oslenderepol
neminem habnit, per quem jufaret, majorem, jura- lieilallones "Iiscredibiis, inimpbilitatemque consilii
vjt pef semetipshm, dicciis*. Benedicam ie, et mul- sui. » Pfbptefea etiam: Iinjus.pfoiiiissioiiis hienlio-
liplicahs mhltiplicabo te. Et sic longauimiier fereris, .'nehl facil;'quoe ad nos cbmmunis facta,est ::« Iu
(1"_09VExsequent.,et Ambrosiaslri texlu, legenduhi esset ha>redUaturi. .; .. ;': .'•
' "
'763 " *fT0NlS YERCELLENSISlMS_}i_P_'.'.' . !®£
'.'
iefpbsriil |u^riKindurii,_i:qnoriimii eriim apud Iiomi-j;v\ ;.i_ex'faetus;«st -isecffiidum-Tifditfem:_M_iMsed_esh.
Ineshoc videtur fideie esse, cum jiifariieriturii jrijef? Oportet itaque M.ffios,: ;qum'uni feriliiex ^st, Hie-
'
Jfueril ."controvefsiiseorum. Nbri tanien oequale est iiotes esse; _t :quaritum' fefetinter Aarbn el €h.i- j
"iiominem per se furafc, et Deum. Horao eiiim sui stum, tantum est tpipaainmpdp Thtef- Judseos
f
"polesiatehi hon liabet; Deus antem poieslalem et Ghrisli-rio.s. 'Supefiora etiam ei .acrificia-.. alia.,
habet omiiimii, quoe sunt. Sed quiaincfeduliim est .'Trid_li:cet oirera.rius, qua. .n illo .aneluafioiQelestij
liumanum geiitis, «.ndesceridit ad nos. Sicilt .eriiih "offerripossuiit iioh ]tfm pbcudes et bp ves; non san.
ûfat prpplef rips i.,quaihvis'Iiidlgnurri ei sit non _goinemeladipem. Ôrriiiialioec _biivta.:s_ht,_-t_n'!3
"efedi, sic sTiperi,usdiclum est:: ;«Et dldicil exliis qi-_e ^bisinlfoduclum est Tatloriabile ^bbsequium (Roni;
.passusest: J "quoniamhbniines hoc pulant maxime xii, 1). Quod autem -est ratiouabile tfbseqiiiuiir.
csse dignum fide, ul per experimentum quis irans- eliam quod per animam, quod per spiritum olTerlur
eat ad fidcm. Deo. « Spiiitusesl, s inquit, « Deus, ct eos.-qut
c Ut per duas res immobilcs, qmbus impossibile adoraul enm, iu 'spiritu et veritale oporlel ado-
est mentiri Deum, forlissiinum solatium hal.eamus, rare (Joan. iv, 24). » Quid est, Deum in spiritu
et spe
qui confugimus ad lenendam propositain spem quain adoiare, nisi in charitate, el fide periecta,
sicul anchoram habemus anima. tulam aciirmam. J B iudubia el sonctis aiiiinoe .irlulibus, quas Apostolus
Duas rpfedicil, significans Dei Palris promissiones aiioloco abiiiidanlcr eiiumerat?
deFilio suo el advenlum Filii in hunc mundumpro (CAP.MI.) « Hic ciiim Hlelchiscdech, s Melclii,
saiute nostra. Proposila •.cro spcs vcrilas est re- rex; sedccli .ero jnsihice interprelalui. Et quid
rum geslarnm, qme palriarchis promissse sunl, el aliud est, rex jusliiite, nisi Dominus nosler Je-
redditce, nl ex transaclis fulnra crcdamus. Quam sus Christus, de quo jam supra dicinm esl: « Di-
spem sicul anchoram, inquil, habcinus aiiimoetu- lexisti jusiitiam, et odisii iniquitaleni (Psal. XLIV,
tam ac firmam. Sicul enim anchora iaclala navim 8). jRex Salem. El hoc vocabulum sortitus est ex
non _perjiirt.it circumferri, licet venti commoveant chilaic quam inhabjlavil. Nam salem , lioc est
eam, scd jaciala firmain facit na.im; sic el fides yacis, quod iteruin perlinet ad •Chrislum. Ipse
spe roborata introducit nos in rerum speciem namque nos juslos efficit; ipsc pacilicavit qu;e in
quam modo fide et spe tenemus. ccelis, ct quse in terris sunt; qui est pax ncstra el
Ideo addidit, dicens : « Et inccdentem usque ad fccit ntraque unum (Ephes. n, ii). « Sacerdos Dei
interiora velaminis. J Tcmpesias enini, et nnillus summi. J Sacerdos Dei summi esse dicitur Mclchi-
imbcr commovel ralem ; anchora autem non per- sedech ad distinctioiicm aTiorumdcorum,ut sacer-
mittiteam demergi. Sic ctiam nestra spes, quam C dos Dei Greatoris, non idolorum csse crederelur.
liabcmus fixam in interiora velaminis, nulla infideli- « Qui obviavit Abraha. rcgresso a coedercgum. i
lale mcrgi poterit, si cum Prophela vcrociier dica- Tradunt Hcbrrei hunc esse Scm filium Noe, et eo
mus : « Jacta in Dcum cursm [iiam, et ipsc te.cmi- tenrpore, quo orlus esl Abraham, hal.uisse oelalis
triet {Psal. uv, 25), i ct non •babenlcs, omnino annos treccnlos noiiaginia duos (1410), el eo lcm-
demersi cramus, non tanlum in spiriialibus, sed porc, quo morluus Abraham, habuisseoetalis annos
etiam in carnalibus, quia, « qui aral, _ inquit Apo- fiuingcntos sexaginla quinquc, cl ita snpervixisse
stolus, c in spe aral; et omnis lahor nostcr spe Abraham annos quadraginla quinque, quibus exple-
mcrcedis ciijnslibet consolalur ,(/ Cor. ix, 10). i tis, facti sunl omnes dies vitse ejus sexcenti. Nec
Spes vero pen.lrat interioia velaminis, dum ccele- esse mirum, si Melchisedech victori Abraham ob-
slia ahsqueulla diibilalioiic credil, et.speral et anial, . iam processciit, et iu refeciionem, tam ipsius,
opcribus ostendil quid arael, et quid crcdalcljjuid quam,phgn..lornm cjns, pancm vinumqueobtuleril,
spcret. l bencdixerit ei, .quod abnepoli suo jurc paternila-
Et ul.irmioicmnoI.is spern addcrel, subjunxit : tis debcrcl, et decimas prsedre alque victorioBah
c Ubi prj_cu.soi',pro nobis inlroiit Jcsus, secundum ipso acceperit. Sed de hec ad liiteram lon_>iuslabo-
j.
ordincm MelchisedechPoiilifex Xaclusin octernum. J ,rare nccesse non esl, quia in commcntariis libri Ge-
Prseeursor aulc. i quorumdam cst pi-secursor, . iculi jicseos, quos dcspirilu -ellillera anicaliqiiol scripsi
Joannes Christi. Non enim dixil simpliciler, c in- annos, sufficienter c.posi.um esl.(I-Hi), « Et bene-
iroiit, x sed, « ubi proeciifsorpro nobis iniroiit, J divil ei. i Qui enirn benedicil major est quam qui
I bi absque dubio nos oporlealprosequiprs.cui,sorem bencdicilur. ,Undeet saccrdotes cx semine Abrah.e
noslrum. Prcccuisorem siquidem, et conseqiientem nali, fralrcs suos bcnedicebant, id csl, filios Isiael
in eadem etiam via essc.couvcnil. IIoc autem de eo, quibus isti decimas daban(,;sccundum legis manda-
qui secundum ciruem esl, dicilur, qui seii.elipsuiii tum, vere ul majoribas __t.emiiientiorihussilii.
<>l>tulitsacrificium Deo in odorem sua.ilalis. Pon- « .Guidecimas omnium divisitAhraham. J Nullo
{rii' 0) Anibrosiaster ducenlos nonaginla. Ilic obi- -ubi omnes fcre opinioncs, earumque auctores hac in
lcr observabimiis hanc opinioncm Melchisedech, sci; re invenies.
liceteumdem esse ac Sem, mullos etiamexmbder- (lMi) Asseritse in libruni Geneseos cpmmerita-
nis fautores babere. Si pliira.desider.es,,adi dictiona., -tia_.crip.isss. -Utinaaiantojotimriui'Jieseu»>
riwa hfiti- blb]. P« Galmet ad'Vociii.. MeMt.s«te/(,,
763 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAIJLI. — 1N EPIST. AD IIEBR. 766
modo -mii__ed-SselA-._a_iamalienigence Melciiise- __\essct : « Cujus aulemgcneralio i.on-am.umcral_r in
deoh sacerdoli incircumciso decimas, nisi ejus plu- eis,» id est, in filiis Lcvi; Melchisedech,-u( supcrius
rinius honor essel. •ail, t sine.malic, et sinc gcnealogia _ : significativo
Deinde allcram differenliam introducit, diccns: -autem modo , Glnisli generalio per divinitalem non
« Sinc patre, sine malre, -sine genealogia. i lu eo .annumeralur, juxta illud : c Generationem ejus quis.
cnini quod subito nomenêjusinducitur, ete.-qua enarrabil. J Decimas sumpsit Abrabse, •elliunc, qui
stirpe sit >procreatusnequaquam ponitur, nec indiea- habebat r.proinissiones, benedixil. Sine ullj aulem
1ur de inilio vitse ejus \el fine, nec .'anie , ncc post- coniradictione, quod minus _st, a meliorc bcnedici-
modura quidquam referlni., .deo adjungil: « Neque tur (Isai. ini, 8). Ilis autem duobus niodis Melchi-
initium dierum, neque finem îlee babens. i Quo- sedech saccrdoliiim toto Yeteris Teslamenii sacer-
modo nec initiuni •dierum, neque fnicm habuil? dotio prsecellii : primum, fluia decimas ab Abrabam
«Quomodo,nisi quia non narrat, sicut superius'jam .omnium ,-sacerdolumpatre accipcre meruit, et quia
diximus, Scriptura _jus 'genealogiam? Sieut et Chii- huiic, qui repromissiones acceperai, benedixit. lloc
slus ipsa natura sine inilio -et flne -est. Sicul enim niodo in Yelcri Teslanicnlo Clnistum aperlius prse-
ijsiius nescirmis ncque initium >dicrmn, neque finein fignrare non potuil, quam •Melcbiscdech. Quod
\ita_, proptei quoa non esl scriptum, ita ncbcimus 8 vero palriarrha magnus decimas omnis suhstanlise
FiliiDei Initium, vel fincm. Ipse cst cnim soltis de -.useMelchiscdech sacerdoti posrbencdiclionem de-
Patie sine matre genitus "per divinilalem; ipsede dil, sciens spirilalitcr, ul diximus, melius sacerdo-
Matre siue ipalre pex humaniJatcm; ipse *quoquc lium futurum in populo gentium, quam le.iiicum,
Sacerdos -eternus, ad'quem -dicitur : c Tifessacer- quod in Isracl de ipso eiat Tiasciturum, fulurum-
dos in seternum secundum ordinem M.-thisedeeh. que,-ul'Saccrdoiium Ecclesite liabeiisproeputiuni be-
Assimilatus est aulem Filio Dci. * Siniililudo hoe in netliccret in Abraliani circumciso saccrdolium sy-
loco non pro oequalitate, scd pro figura po..ila esi. nagogoe.
Sicut enim in imaginibus, aliquid simile, aliquid c A meliore benedicitur, T>id est, amajore. Be-
'dissimile ponitur; simililudo estin posifionc colo- tiediclio abundanlise est. Idcoautem nemo bene-
rum, etsic-differentia manlfesta monstralur, el quse- -dicere -polest, nisi qui major -esl, et tiemo bene-
dam-quidem .similis, quoedam aulem dissimilis, ita ,d'ici potest, nisi qui 'miuor cst. Yidcs quanluin
umbraet .er-ilas, figura el quod significaiur. «Ma- interesi inler Abraham et Melchisedech, qui ii-
net Saceidos in perpetuum. i Hoc de Chii.to Do- 'guram gerebat Sahatoris nostri. Approbatur hic
mino, nou dc Melchisedech intclligi vult Aposlolus -. .ncliqr Melehiscdeeh csse, quam Abraham, et sa-
quia istc mor.uus, etnon fuitsacerdos in celernum';'~Ccerdoiium ejus , quam -levitaruin. Approbatur Chri-
iigura tamenejus ,i\il in<_hiisto inpcrpetuum. stus mclior Melcliisedech, et omnibus prophetis,
Unde ct sequitur . c Intuemini autem quanlussil sive patriarchis, vel omnibus sanclis. Isti sancti_
liic, cui eKiecimas dedit deprsecipuis Abraham pa- sicul bomines, ille sieul Dcus, el honio; isli sicut
triaicha. i <Juod vero palriarcha magnus Ahraham filii adopli.i, ille ut proprius Filius. El hanc diffe-
decimas subs.antisesusc Melchisedech sacerdoti post renliam per loiuni textum Epislolu. hujus dissc-
bfciiedictionemdedil, scicns qualiter melius saccr- 'ininat, et jaculatur, volens demonslrare quantumin-
dotium futurum inpopulogentlum, quam Leviticum, -(ersrl interChristum,etpatriarchas, \ el prophelas. Et
quod in Israel de ipso crat nasciturum futurumque, propler hoc assumpsil Melchisedech, quia, sicut
ui sacerdolium Ecclesisebabcns pr_epuliuni benedi- jam diximus, p'lus apertius, et manifeslius gerebat
cerclin Abrabam circumciso sacerdotiumSynagogse. iiguram Sahaloiis noslri, et .ut ipse approbat,,
ISi hoc aposlolus Paulus Judoeis, ad quos hanc "Epi- t sineulla contradictionc, quod minusesl, >Abra-
siolam destinavit, inculcat cl dicit : Aspicile, et in- "ham, c a meliore 'benedicetur, J id est, Melchi-
lelligite quam magnus Iiic saccrdos Melcliisedech sedeeh. Abrabam qnippe decimas dedit, quod per-
esl, qui figuram Chrisli gestabat; cui lam tnagnus linetad sacerdotem Meichisedech. Melchisedech.ite-
palriarcha Abraham dccimas dedit de pra_cipuis, id Tum benedicit, quod est melioris excellehtioc.
est, de melioribus rebus quoehabebal. Isiud scribens Apostolus, et examinann, forliler
c TClquidem de filiis Levi sacerdotium aceipien- ccndemnarii, et exclusil Judaicas raliones. Pro-
ies, mandalum liabcnl decimas sumere a pcpulo se- pterea dicebal: c Quia imbecillcs facti estis (Hebr.
•cundumlegem, id esl, a fraliibus suis, qiianquam et v, II); J quia hoc e\ertere volebat, ne gloriarentur
jpsi exieriiit de lumbis Abralise.J Tanta qmppe est, in eis. Talis cst cniin .sapicnlia Pauli apostoli.
inqtrit, sacerdotii c«ellenlia, ut ciiam qui similes Perslrepifprirnum, et tune ingredilur adea,quoe
essenl progeniloril.us, et eumdem habercnl prcge- vult oslendere, ct dicit : « El iiic quidem, dccimas
nitorcm, lainen multo amplius nieliorcs esse judicati nioricntes ho.nines accipiiini. J Moiienles iiomincs,
sunl, a quibus accipiunt. Et quamvis a fratribus idcst, filios >_aronsacerdotes de trihu Levi dicit,
suis saccrdoles de trihu Lcvi decimas sumanl, la- quia raorlales erant, c ibi aulem conlestalur, quia
men hie sacerdos de tribu Levi non erat, xpii deci- vi.il. i Ibi,id.esl, in loeo ,quo dicilur, sacerdotio
mas ab Abiaham sumpsit. Proinde nullo modo de- Melchisedecb contcstatur, quia vivit, dumdi.il:
di-feet alienigcn^ oacima°, ni .1 ejus plurimus hos.or . Tt>c„ -.acer. o,. in reiemum,'. eie. « El (ul ila di'
7<j7 ATTOMS VErtGELLEKSiS EPISCOPI ""' : 768
cium sit) per Abraham , pt Levi, qui decimas ac- JA-1*1esl,"corporis et sanguinis ejus sacramentum in
ceplt, decifflaius esf.. J Decimas accepit, id esl,; sacrificium'offerarrius.
Levi-de frajribus suis:« decimalus est, J Iioe est:,j | « Et ampinis .tdhuc manifesturii est, si seciiridum'
« iii lunibis Abrabse, J quia Abralram Melchisedech similitudinem Alefchisedechexsurgetalius sacerdos. >
decimas dedit. . Adliuc enim iiiiumbis patris efat, ,Et amplius acftiac, hoc est, iion solutri de .alia
eum obviavU ei Melchisedeeh. » Quoniodo in lunibis tribu, sed excetlentioris honoris, et seeundum or-
.adhue erat, ctini ei obviavit Melchisedech? Hoc =dinem MeleJnsejJechmanifeste exsurgef. jfacta sa-
est, iireo erat Levi, quanquam nalus non esset. ; cerdolii cornpara.ibiie, Melchisedech esse melio-
. • (1412) « Siergb consuinriialio per sacerdotium rem, quani Leyi, -qui in imaginem pohtificatus,
levitieum erat (popuhis enjhi sub ipso legem ac- quem i.n selernnm suscepiuriis erat Chfislus, aiite
cepil). » Hic jam.: incipit differeiiliam oslendere inler . praecessit. « Qui iioh securidum legem riiandati car-
legem, eilegem, et sace-dblium et sacerdolium, nalis factus est, sed secundum virtutem vita_ in--
boc e. t, legeni Mpysi, et legem Evangelii, etsa- solubilis. J Factus est, inquit, sacerdos Ghristus,
cerdoliuni Aaron , et. .sacerdo.liuin Christi. Astruit, npn secundum legem prsecepli cafnalis. Lex quippe.
siquidein bhinia, quse ille pbpulus acceperat, si- ;; ex multa pane carnaliserat. Quid est;.ei prsecepli
gi-ifieativo modp d.ala sunt. Slquidem et "laberha-IB carnalis? J Gifcumcidiie, inquit, carnem; laya car-
! nem; munda carnem. Promissiones crant^ inultum
culunij. et sacri.ficia, e;t cseiera ,.alia oiniiia Apo<;::
stolus. figuralUer.'iir hnjus textiT Epistolse ihte.lli- |i -vivere,; lae et; mel^ pax. Ex ;hac lege; sacerdp-
git. QuOd vero dicit .',« Pppulus sub ipso legem tium suscepit Aafoii. Ghrislus, inquity secundum ,
accepiti- J id, est, sub suis nepotihus Moyse, et virtutern vita-insOlubiUs. Secundum virtutem' dicit,
Aaron , qui in quarla genefatione fnturi eranti non secundum. Iegeni. In Jege eiiim infirmitas fuit
t Quid adliuc. iiecessarium friit, secundum ordinem Yeteris Testamenti, quia umbra erat, et ideo in
Melchisedech alium .surgCre sacerdotem, et rion ser ea virtus stare non poluit. Hsec autem vlta Inso-
c.undiim."brdinemAarqndici? J ... . . -. lubilis est, ,quia: non figura, sed Tcrjlas";est. Et
. « .Translato enim saeeiôlio.,-iiecesse est,, ufc;et: ideo ih Eyaiigelip nbn infirmitas, sed virius esse
tegis translalip fiat. » Translatum; sacerdotiuni di- constat, et insolubililas secunduni viriutem. ;.
cit, id est.j Levi et A.aron ad Christum; hoc est, « Conlestatur enim : Quoniam tu QS sacerdos in
exclusit sacerdbtium Aaron : nequaquam enim se- seternum , secundum ordinem Melchisedech. J In hoc
euiiduhl ordinem Melcbisedecli dicerel surgere nohis ordine MelchisedechGhristus sacerdOs.in;__ternum
sacerdotein, si jliiid sacerdotium melius esset. Si tiuncupatur, quia ille carnales victimas inon oiTe-
igitur sacerdotium introduci illud bportet, necesse v| rebai, nisi panem et vinum : sic et Ghrislus obla-
est, ut et legis t.rans_alio fiat. Neqiie enim potest lioriem panis et vini offerens Deo Palri, id est,
sacerdos' sirietestamerito esse, el sine lege, et sine corpus et sanguiriem suurii: quam oblationem quo-
prse.ceplis. Translatum 'est sacerdotium ; ergo ej, tidie offerinius super allare, et suminius,
"lex translata est. : . « Reprobatio quidem fit prsecedenlis mandati,
t.In quo enim hsec dicuntur, de alia tribu est, propler infirmilalem ejus et inutilitatem..Nihil enim
de qua hullus altario prsesio fuit. Mamfestum est ad perfectum adduxit.Iex. » Reprobatib illa est,
enim, qubd ex Juda oftus sit.Dominus- n6ster-=; de qua Isaias dicil: s Ne offeralis ullra sacrificium.
in qua tribu nihil dc sacerdolihus Moyses Joculus; frustra : iriceiisum abominabile est mihi. .Neome-
esl. J ln qu.o eniin hsee dicTinturi Id esj, in ChrjstbI iiiani, et Sabbatimi,. et festivitates alias nbh feram;
tfanslala et Iex, sicut jain dixit, translatam dicit; iniqui sunt. coeluSfestri : Galendas vestras •et so-
esse et tribum. Oportebat quippe ut etiam tribusi. lemn.itates vestras odivit anima mea (Isai. i, 15). J
mutaretur. Et quomodo iranslalum est sacerdo- Hic contendunt- aliqui, quod dixit: « Pfopler infir-
tium?Ex tribu ad' (ribnm, de sacerdoiali ad-re-". riiilaleni ejus : J nam et ajibi ostendit Infirmitatem
galem, ut eadem ipsa sil etregalis, et sacerdo- ejus, cum dicit: .«In quo infirmabatuf per car-
talis, Et inluefe myslerium.. Primp fuit regalisj Pnem (Rom. vm, 5): J non ergo ipsa infirinata est,
postea faeta est sacerdolajis. Sic etiani Christus et j sed nihil perfecit; lex; quia nec obedienlem per-
fex efat seiripef; sacerdosjahtemfactus est,quando feetum facere poleral: sed nec peccatum, ioilere,
"carnem suscepit, siiie aliqu;i eliamsacerdolali §e- | riec mbrtem : vincere proevalebat. Sed. quare im-
nealogia, liomo exslitit ex hominibus; ulpolerion plcre non possit, iri quo infirmabaiur per carnem :
ex tribu Levi, sed ex Iribii Juda ortus, ex quai jubendo enim infifnnim, et non adjuvando, iiifir-
tribu nihirde sacerdotali pfa.eeplo aceepit: uliqne-i matur; qiiia per carneni, id est, per concupi-
propter mysterium sacramenti, quod Giirislianis- sceniias carnis ex peccato venientes, quas sploIibero
celebfare pi'3iceptum esi, uj non sechiidum Aaron arb.itrio liomo vincere non poiesi, nisi cuni proe-
'pecuduhl yiejimas. sed oblalipnenl pariis,, et yiili, ; cedenle gratia, legis faclor esse non poleril (1_I5).
(Ui2) Hic initio.hu.iuslinese legitur, lectio sepiU-: arbilrio dicuntur, liis" quar S-Opiusde iisdom. in
ma'.,'.c.uiTitamen niillihi alice sex adnotaloe sihf. . expositione Epistoloe
' ad' Roiiianos,
(141-5)Jimgenda hccc, qqa; dc\ graiia -t liberoi ...".' . • . - .._..'.... '-,_ • i;.
im EXROSITIOIN EPlSTOLAS PAULL— 1N EPIST. AD IIEBIl. 770
Ethoeest, quod idem Apostolus subiungens, ait: _A »esus; J quia sacerdolium ejus perpetuum nianet,
.-« Lex enim, » dicit, « nihilad perfectum adduxit.'» efipse Inlerpellat pro nohis. . "
Subaudilur, perfeciio' iri Chrislo cpnsunnriala est. « Et alii quidem plures facli sunt sacerdbtes; id-
Polestquidem et aliterintejligi, quomodo dicii legeni circo quod morte prphihereiitur permanere. J Hic
infirmam esse, neminem ad perfectum adduxisse, osiendit non sacerdolium securiduiri prdinem Levi
dum dileciio Dei. et proximi ibi mandatuf, juxla mariere. Quomodo enim salval, qul nori semper vi-
quod in Evangelio legimus Dominum respondisse ad vit? Ad tempus siquidem illud, in quo vitam agebat,
legisperilos : « Mandatum primum est: Diliges Db- orabatpro eis, sicutmultos legimus fecisse, sicul de
roinum Deum luum. Secundum aulenr simile huic: Samuel. Poslea vero siquidem mbfiebantur.
Diligesproximum tuum sieut ieipsum. In his duobus « Hic autem eo quod maneat in selerrtum, sempi-
mandatis lolalex pendel, et prophelae (Maith. xxu, lernum babet sacerdotiuin. Unde et salvare in per-
57; Marc. xn, 29). J Sienim-Ohtinentur hicomiiia, petuumpotestaccedentes pefseriielipsufti adDerim;
quomodoperfectio ibi non eral? Quia dilectio iiiiini- semper vivens ad inierpellandiim prb eis. J Hic au-
corum in ea consliluia rion inveniebalur. Unde Do- lem noii ita,- sed salvat iri perpeluum: Ghristi enini
mirius dicit: « Non veni solvefe Iegem, sed -adim- sacerdolium perpeluum est, et salutenf lmmani ge-
plere (Matth. v, 17).: » El in subsequenlibus: B nefis dans; ideb salvare in perpeiuurii polesl, dum
« Diligile ihiriiicos vesttos, et benefacite his qui ipse_-ternus esl. Sed lainen « hccedentes, J tion re-
TQSoderunt (Ibid., 44). J Et ideOperfeelio « ad Deuin;.'» id est, nemb
" non. iri cederiles, per ipsiim
ea, sed in Novo Testameritof eperitur. venit-ad Patrem, nisi per me. «Ad inlerpellandum,»,'
? lnlroduelio vero melibris spei, per quam proxi- non "adjudicandum, « pro eis; J idesl,pro illis qui
inamus ad Deum. t Hahebant quippe et illi spem, accedunt, iiilerpellat, siquidem non yoce, sed prse-
sed non talem. Sperabant enim proriii-.siones car- serilia.
nales; id est, beneplacerites possidere terram, nihil « Talis enim decebat, ut nobis esset pontifex,
maii-pali; hie auterit speramus, quia placeiites sanclus, innocens, inipblhilus, segrCgatus a pecCa-
ChrislO, nOnterram pbssidebinius, sed coeluni. Ma- tofibus, et exTjelsiorcoelis facius. > Talis eiiim de-
gis aritem est, ut vitam percipiamus illam, quam cebat. Nori per hoc iiostfam sanctitaleni commen-
"juxla illius Pauli Tocem: « Nec oculus vidit, nec dat, sed niniiam iniquilatem, quam nemo potiiit
auris audivit, nec in cof Iiomifiisascendit, quoeprse- curare, nisi ille. Laus- enim esl medici, gravis in-
pafavit Deus diligenlibusse (1 Cor. n, 9j, > magis firmitas sanali. «' Sanctus, > ihleriore homine, « in-
Deo consislere, ad ipsum paternum solium perve- noeens J manibus, « impollulus J cofpore; quia
nire, ministfare cum angelis. " sine uila contrarielate peccati, et
absque semiiie
<"Et quantum esl, nori^sine jurejurando. > Et viri: « segregatus a peccaloribus, » idest, acon-
quanlum est, istud sacerdotium Chrisii, sive intro- sensione, peccaii; quia peccalum non liabuit, riec
ductio, vel spes noslra, non sine jurejurando ? Illud ihventus est dolus in bre ipsius : « excelsior coelis
vero sacerdolium, vel illa omriia, quse arile prseees- faclus; J quia super omnes coelbs ascendit, super
sefuut, promissa sunt; istud vero sacerdolium crim omiiem crealurani pfoesidet, regendo, et susti-
juramento magnuni sacerdotium manet ih .eternum. nendo, gubernando', et dominando. :
Cum verp Scriptura lestatur, verbo Dei manente, '«Qui non babet quotidie necessitaterii, quemadmo-
coeluniet lerram fransire (Matih. xxiv, 55); quanto diim sacerdoies, prius pro suis deliclis hoslias offer-
magis, dum juramerilum addidil? re; deinde pro populo, J Sacerdoles quippe Veleris
< Ali? quidem sine jurejurando sacerdotes facti Testamenti, propter facinora-s.ua hecesse liabebant
sunl: » et idep sacefdolium eorum non iri-perpe- offerre hosiias. Primum enim pro"seirieiipsls,deinde,
luuin manet. Sicut enim mnlti sacerdote.s sunl, qui pro populo offerebant^(Levil.xvi, 6); hic.vero seinei-
mortales suiit, sic unus est immorlalis. P.er Christi ipsum hostiam-fecit pro nostfis delictis : « Hoc
enim sacerdolium spes melior inventa est. ^ fecit semel, se offerendo, t rion quotidie, quemadmo-
« Hic autem cum jurejurando per eum, qui dixit dum sacerdotes supradicti faciebanl, sed semef.in,'
ad illum: Juravit Doniinus el non poenitebit eum; cruce positus, pro deliclo populi se hostiaiiiobtlilit
tu es sacefdos in oeternuin, j Hbc dicens,x.slendit Pairi. \'.'' '.''.
sacerdolium Christi in setefnum manere. Et ideo « Lex enim honiines constiluitinfirmitatem ha-
dicit, cum jurejurando, ii.i facilius humanUas nostra bentes: sermo autem jurisjurandi, qui post legem
credere possit quse dicuntur, Quserjlur quomodo est, Filiurii in selernumperfeclum. J Ac si diceret:
dicil: « Juravil Doriiious,et non poeniiebit eum, J Quandiu enim de hominibus sacerdotes eligebantur,
du'^1alibidicil: t Pcenitetme homineriifecissein lerra sine infirinitate esse, noii potuerunt, IdCst, sine
ij&iui.vi, 7); i et: « Pcertitet me Saul elegisse in re- peecato : nam peccatores, et transgresspres erant,
gem? J (IReg. xv, IJ.jNon quod Deum aliquid poenl- quia « nibil ad perfectum adduxit Jex. Serriio J quip,.
teat, sed illos fecit ppenitere, qui mandaia ejus non pe, de quo dixil, de Christo iiitelligendusest; und .
implent; sicut illipoenituerunt, qui Noein diluvio non dicit Prophela : « luravit Doininus,.et non poenite-
audierunt. Yel«nori poenitebit, J id est, non niulabit. bit eum; tu es sacerdos in seternum (Psal. cix, 4). »
i «In tantuni melioris testamenli sponsor faclus est « Post legeni * quippe, id est, ppst datibriem Iegis;
771 . *S,\-v_ ATTQNIS..VERCELLENSIS. EPISCOPI 772."
$ Fil.rim autem in setenitnii perfeclum:.» non nunc , i qua, Psalmista ait: «,Quoniam ah.scondit me in ta-
soliimsinepeccato, sed s.mper: niinquam peccavit iiernaculosuo in die nialorum (Psal. xxvi, 5). j Va-
ille iu sacerdotium eleclus : sirie peccato fuit, quia riis igilut speciebus instruitur tabernaeuluni, parlira
peccatum non habuit, nec iiivenlus esl dolus iri ore pfetiosis, parlim viiioribus : per quod demprislratur
ejus(-?sa/. xxxi, 2). alios sahctos, alips esse peccatores in Ecclesia, fi-
(CAP.VIII.) « Capituluni autem super ea. quse di- deles autem omnes, et iritfa cpfpus Ecclesisecen-
cunlur. Talem hai.em.us.PontificenT..J Capituluffl di- slilutos.,
1 minutivum est: accipiie dictum; id est, de capite « Nuric, autem nielius sortilus est ministefium,
recapitulandum est, quse supra dixirnus,. Talem, •quanlo et melioris testamenli mediator est, quodin
inquit, habemus ponlilicem, qiialem scilicet illum melioribus reprOmissipriiI.iiSsanctum est. »Meliris.
supra pslendi, hoc est, seeundum ordinem Melcbi- ministerium sortitus est Christus, quam quod Moy-
s.edecb: « qui consedit in dextera sedis magnitu- sbs ministrabat. Vides, inquit, quarilo nielior lisec
diiiis in coelis, sanctorum ministe.r, et iabernaculi illa celebratione; siqu.idem illud exemplari etfor-
veri, quod fixit Deus, ei lion homo- » !n dextera ma, ista vero verilas.. Tantp, inquit,nielipfis testa-
igitur sedere, quod dicit, prosperitas a_terna_.vilse Bienti me.diator, quanjp ineliiis sgriitus est nTinisle-
inteliigitur; «. sanctoruni ministef, » uride ipse j _ rium, tesiameini no.vi,ijbi peceala npstra rehii.tun.-.
Domiiius"dicit: « Filiris lioniinis.non venit mini- trir, et yila arlerna prpmitjitur, JileJius, quia in lege
slrari, sed minislrare (Maiih. xx, 28). J Taberna- veleri requiescebanj, sed ad tempus, ef peccata non.
culum hoc in IQCO,coeiumdicil, qued fixit Deus, ut remittebantur; sed ut auditpres plus lEeitOcaret,di-
scripluni esl: «In principio creavit Deus Coeluinet eit : « Quod in melioribijisreprpm.issionibTissan-
terram (Gen. i, I),» St i.deoveruni tabernaculuin, cium (illS) est. » Unde lioc cerium esi. ex illis;
quia Dbminus illud fixit, et non figuraliter, sicut quoriiani illud quidein exclusuin esl, islucl autenl
ihud, quod Moysi nianibus operatum est; et Ideo pro illp jnlfoducjum est. Proplerea eninfemlnet,
dicilur veviquia figura non fuit, quia melius est. « Sanctum csl, »inqu.il;, jipc est,
« Oniiiis enim pontifex ad offerenda niuriera ef sauctius iJlo lestameiilp, ei melipf illa reprpmissioi,
lioslias conslituitur. J De sacerdotio leviticp dicit, quseyiiam oeternam prqniitiit, quam quaj boha terr
-\ ;
quja hosljas carnajes prp sujs et populi deliclis pf. rena prbmittit.
ferebant, « Narn si illud pfius culpa yacasset, "npn ulique
« Un.deriecesse est et liunc liabere aliquid, qued secundi lecus inquireretur. » gi lex veleris tesla-
offerat.'» Unde necesse est Chrislum habere ali- menli culpas nostras sanassel, non secundalex re^
quid, quod offerat, hoc est, corpus suum, et saiir <] quirerelur, sicul hic dicit propheta :
ghineni pi.ermembra sua pfferendo quolidie, in quir c Viluperans enim eos, dicit: Ecce diesiveriiunt,
IJUS,ut sit sacerdos nobis liecesse est. diciJ Dominus, el cpnsunimabo super doraum Israe],y
_ Si ergo esset super lerrairi, nec esset sacerdos : ej super dbniuiri Jiida lestameiilum npvum (Jer.
cum essent qui offerrent secundum legem inunera.» xxxi, 51). J Propter veleris enini hpiiiinis npxani,
Si Douiinus carnaliter et yisibiliier hic in lerra quse per litteram jubentem , el minanlem minime.
modo liabitaret, necesse essej carnaliier, secunduiii sanabafur, dicitur illud leslamenlum velus;.hpc au-.
legem sacerdotes esse. Non auleni polerant auferri lem, novum propler novilalem spiri.lus, qu.ffihoirik.
significantia sacrificia, priusquam illud saeriOciun. rieriinovuni sanat a vitio veluslalis.
Sanctura sanctorum , quod corpus ejus est, fuisset. Denique altende qubd sequijur : « Non s,ecundum|
oblalum. Nondum'enim bbtulerat in passipne liolor lestamentum, quod pepigi cum palribus cbruin.'
caustura suum. Non autein oporiebaJ umbram au- (Jer. xxxiv, 15.) i Quiaiiliudve(us erai, boe nb\;um
ferri, priusquam illud, quod significabafur, confir- est. Quomodoigilur illud vettis, hoc.novum , curn
rijfaiumesset conteslatiorie appslolorum proedican-. lex eadem impleatur per leslamenlum novuiri, quse
lium et fl.decredenlium populorum. dixit in Veleri: « Non. cbriCupisces.(E»od, xx, 17;
« Qui exemplari et umbrse deserviunt coeiesliuni, I ) Deul. v, 27), » nisi qriia qubd ibi prohibuit, hic
Sicut resppnsum csl Mpysi, cuiii consummaret ta- iiriplevit?
bernaculum : Vide , inquit, omnia facilo secun-, « In die, qtia appi'elieildImanum.illorum,'ut edu-
dum quod tibi pstensum est in monte (Exod. xxv, cerem illos de lerra jEgypti. » Definivil. quippe
40). » Omnia siquidem, sive sacerdolium, sive ia- lempus, quod testanientum dicat. Non enim dixil,
bernaculum, siye sacrifieia, umbfoe fuerunt, et JeslanieiituTn, qiiod feci palrihus eorum [ ne fofte
exemplafia : cceleslium figuram oslendebanl, coele- illud, quod ad Abrabarii aul Noe faclum cst, ipsum
slium quippe deserviunt (1414); id est, NoviTesta- esse sestiinarept. Ideo inlulit: « In die Q'ia.. pp. e.
inenli opera, quse Ecclesise ccelestia nunciipanluf iiendi maniim iliorum , ut educerem illos de icri-a
. opera, quia ex ea cpeleslia prom.erenlur, Ad exem- _5_gypti.J Efgo illud velus eral, quia hoc iiovvc^
plum qtiippe laberriaculi Ecclcsia constructa'est, est. Un.de igilur illud vetus, hpc novum, cum le?
ijuia sicut tabernaculum ineicmb instituuim est; eadeni.implealur per testamenlum novurii, qusedixit
ila Ecclesia in liujus vita. ereino est conslilula, de^ iri Veieri: « Non cpncupisces? Quia ipsi, »inquit,
• ..
|IM4) S.ciljijetHJ.frr.(_. (I4IJ})Vulg. _(W.( ,>K•'to
"
773 EXPOSITIOiNEPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD HEBR.. 774
| t hon persever&vefuritiii lestarnerito hieo, et ego _4 { Tollafuf inipius , et nori videal gloriam Domini
) ri.cglexieos", dieit Dbmihiis. » Ergbpfbpief veieris '(jfsfli. xvin, 26),' qiipniam ibunt sifiistri ih igneni
' hominis ribxarii,qusepef lillera.n juberilerii et mi- oetefnuffi; justi auteni in vitam 'oeiemain (Mrittk,
naiileni mihiirie sanabatur, diciluf illud testamen- xxv, 40), Quoevita a_teriia, sicul commeriioravi, dc-
tiihi velus; hoc autenl \novuffi, prbptef hbvitaleffi firiita est ea esse, ut cogiiosea.ntuiiiim vefum Deiim.
spirilusj quse hbmineni novurii sanat a vitio vStu- Hific dicil et Joaiines : « Dilectissiini, filii Dei su-
slatis. Sicenim CoeluiritiOvumdicillir, curiTideiri irius, Ct fiOnditniapparuij quid eriffius. Scinius qriia',
jpsum debet permanefe; sed propter quod in aliquo cririi appafuerit, similes ei erimus , quoriiairi;vide-
debel exeludi,- ih aliquO perffianere, ideo diciluf bihius euni sicuti esv(lJ-odtuiu, 2).» ilajc siiiTilitudo; \
novurii. Ac si dicefe(: Perfectibriem faciarii, ubi nrinc incipit fefo.rriiafi, quairidiuhoriib iiiterius re-
nOn ligura, sed ipsa verilas oslendilur. Manurii, riovatuf de die iii dieffl, secUndum iiriagineai ejiis
quod dicilur, apprehendefe, pdiesiaieffi siiaffl, et qui Cfeaviteuni. Sed ad illiris einineniia.iierfectio-
illorum adjutorium demonstrat. « Qubniam ipsi non nem, qiioetunc futura est, quid Iioc, arit quaritum
permansefunt iri testamenlo irieo, et egb neglexi est ? Siquidera Appstolus ad illa inej-fabilia,quale-
eps, dlcit Dominus. J Neglexi eos, qtfod dicit, ac criiique adhiberis de riolis rehus exehTpIuni,parvii-
si dicat : Reliqui eos secundum 'desideria cordis B5 laih setatem virili coiiiparavit setati: curii essem,
.ebfurii. . . • - inquit, 'parviilus, quasi parviilus loquebar, quasi
« Quia Iioc leslameritrim, qubd disporiam dbmrii parvulus "sapiebam,quasi pafyuius cbgitabam'; cum
Israel post dies illes, dicit Doraihus:" dando leges autem factus suni vir, quse parvuli erant, deposui
riieas in riie.ile eofiim, ei in cofde eofuiri superscfi- (J Cor. xm, 11). Cuf aulerii hbc dixerit, cprisequeri-
btim eas. » Leges enim suas sctibet in cofdibus eo- . ter esJendehs, « videnius, inquit, nunc per specu-
lum in : lunc autem facie ad faciem. "
fiiffi, nofl in tabulis lapideis, sed ih labiilis cbrdis senigmate
eanialibus.. Nairi qriia veteris testameriii prOiiiissa' Nuncscie expafle : thiic a-item cegiipscani, sicut
terfeha surit, Iicet, exceptis sacraffieiTtis, qriseum- cognilus sum:(Iiirf. 12): » pfoinde eliam per hunc
bra erant fulurbrum, 'sietCtesl circufficisib, et Sab- prbphelam, cujus testimohium perlfaclaiiius _ hoc
batum, etalioedieruiriobsen-alipries, et quarumdani addiiur, ut in eo nierces, in eb finis, in eo perfectio
"escafum, C-ereiiTbniee,et niulliplex sacrificibruiii, feiicitaiis, iii eo beatse seternseque-viloe summa
sacrorumque ritus, qrisf vetustali, cafnali legi, ju- -coiisistat. Cunf enini dixissel : « El ero illis iri
goque sefvili coiigruebaht, talia quippe conlineat Deum, et ipsi efuut mihi populus,' J cbntinub addi-
«
prsecepta justitise. qualia huiic quoque observare dit: Efilondocehitunusquisque.proxiiriumsuum,
prsecipinius, quie maxime duabus illis labuiis, sine Cj et unusquisque fratrem suum , diceris : Cognosce
»
figura adumbratse signifieiationis,exptessa sunt, si- Doniiiium. Nuiic certe jam lenipus est testamenti
cuti esi «Non adullefabis. non boriiicidium facies,- novi, cui esl facla promissioper hsecvcrba, quseex
non concupisces, » et si quidem est aliud marida^ illa pfoplieiia coniiiienioravimuS. Cur boc adhuc
lum; quod in hbc sefmone recapitulatuf: Diliges dicit, unusquisque proximb suo et ffatri suo :
«' CogriosceDoffiinum? » An forte rion dicitur, cum
proximumfuum tariquam leipsurii, lamen quia-in
eo, dixi, proniissa lerrena et teinpofalia fecitanlurj Evaiigelium praBdicatui',et ejus ipsa fit prsedicatio,
quse bona sunl hujus «ofwiptibilis carhis. quanivis iit lioe ubique dicatuf ? Nani unde se Apostolus
eis serapiterna atque -celestia, ad noviuri scilicet gentiurif dicit Csse doctoreffi, nisi quia hoc fit, quod
lestameiitum perlinenlia, figurareniur-: mmc ipsiu- ipsb ait: « Qiiomodoihvocabuht, in quem hpji cre-
cordis bonum promittilur,- spirilhs bonus menlis, diderunl ? Aut quempd.ocredent, queiri nori aridie-
hoc est, intelligibile bonum, cum dicitur : .«Dans fuiil ? Qupmpdo audierit sineprEedicante (Roin.x,
leges ffleas in.nienle eoruin, et in cordibus eorum 14) ? » Cumergb riunc isla pfsedicaiib usquequaque
scribani eas. » Unde significavit eos non forinseciis bfebrescat, qubfliodotempus esl testamenti novi, de"
hahere, sed ipsam legis justiliam dilecturos. qrioprbpheta dixil : « El nondocebit unusquisque
Deinde addidil et riiercedem. « Et ero cis in ' pfoximum surini, et unusquisque ifalrem suum,
Deum, el ipsi erunt raihi in populum.» Quid hoc diceus :: Cogribsce Dominum, quia omnes cogrio-
bono .melius, quid IiaC jfelicitale felicius? Vivefe scerit riiea niiribfe iisque ad majofem eofum - .
Deo, vivere de Deo; apud quem est foris vitoc, el in nisi quia ejusdeiriieslanienti fiovi seleriiam riierce-
cujus lumine videbimus lumen! De hac vita dicit dem, id est,.ipsius Del beaiissimam coritemplationem
ipse Dominus : « Hsec est autem vjla ..eteriia, ut proriiittendo Conjunxit ? Quid ergo est, omries a
cognoscant te unum ArerumDeum. (J.Ha.-xvii, 5). i minore usque admajofein eorum , nisi oiririespef^
Hoc enim et-ipse p.romiltit.dileclofibus suis, di- tinenles spirilalitef ad donnira Israel, etad dbnium
cens : « Qui diligit me,.mandata'.mea.-cuslodilj: et Juda, bdc est, ad filibs Isaac, ad semeiTAbrahce".
qui diligit me, diligetur a Palre meo, el ego dili- Ipsa esl enim proihissio, de qria ei diclum esl: « In
gam eum, et ostendam me ipsum illi (Joan. xiv, Isaac vocabitur libi semen (GeR..xxi, 12). » Non
21) : i utique in forraa Dei, 'iri qua soqualis est enim qui filii carnis , lii filii Dei, sed filii proiriis-. .
Patri, hon in forma sefvi, in qua se ot impiis sionisdepulanturinseinen. t Quouiamomnesscient
ostendebat. *Tune enim fiet quod scviptum esl : „ a minore usque ad riiajorem ebrurii, » Omnis Isracl,
77_ ATTON-SVERCELLENSISEPISCOPI ... -';.' 7jg
ei domus Juda; neque enim emnes, qui ex Israel, A. duerat, et labulse testamenti, supef quoeeliam Che-
hi:-sunl Israel, sed omnes, quibus ditilur in psalmo : Tubim gloria. obumbrantia propilialoriuin. J Hasc
c Pro susceptione matulina (Psal. xxi,.1), J hoc signa erani nnindi. Omnia enim venerabilia erant,
est, prO luce nova testariienli, scilicej npvi, « uni- et clara magnitudhiis indicia, et munimenJa (1417),
versum semen Jaeob magnificate eum , limeat eum et tabulse, inquit, testamenti; fregerat quippe eas;
omne semen Israel (Psal. .xxiv, 25). » Universum et nianna : .niurinuravcrunl enim, el ut deducerelui*
seraen prorsus. Npn omne semen, semen promisso^ ad posteros nieraoria, imperavii illud in urna aurea
.rum alquje vocalorum, « sed eorum qui seeundum servari. Et virga Aaron , inquit, quoe lloruerat.
proposiium vocafi sunl. » Quos enim prsedesiina- Multihsria quippe Christi Eeclesh. Moyses typice
vii, illos el vpcavil; quos aulem vpcavit, illos et sacramenta monstrabal; quse tamen non aperle po-
jusii-icabil; quos autem justificavit, illos el glorifica- pulo, quem erudiebat, pioferre valebat; sed potius
bit (jRom.vin, 28,-29).» Ideo ex fide, ul secundum per figuram et opus candelabri ac vaspfum ejus
graliam firma sit promissio omni seinini, non ei sigiiabal, donec veiiiret ipse Doniinus a.c Redempior
tanlum quod ex lege est, id esl, quod ex veteri nosler In carne, qui interiorem eju.sdem figura.
leslamento venit ad novum , sed ei, quod ex fide sensum Ecclesi_e,dala sancti Spjritus gratia , rese-
est, noii sibi promissa lege : ex fide auteni Abra- B raret; u! et moriendo in cruce vehim tempii sein, '
liam; id est, imiiajores fllii Abraliam, qui eslpater dere(, alque ea , quse (ecla fuerant, arcaha sancto-.
omnium nostrum, sicut scriptum est: « quia pairem rum patefacere(, et pOsl resurreciionem;discipulis
multarum geniiurii posui te (Gen. xvn, S). » Oinnes apparens, ;aperii'et illis sensum , ut et bsec, et alia
ergo Iii proedesiinali, vocali, juslificali, giorificati, Scriplurarum secreta spirilaliler revelalis oculis
cpgnoscent Pomihum gratia leslanieiili novi, a mi- ticntis, conspicere possenl. Tabernaculum quippe
nore usque ad majorem eorum. flgurabal Ecclesiam Dei, de qua Psaliriista ait:
.' « Quia propillus ero iniquilatibus eorum, el pecca- « Quoniam abscoiidit me in tabernaculo Suo, in die
lorum illorum jam non memorabof. J Iniquilates malorum (Psal. xxvi, 5). i Candelabrum, taberna-
eorum, quoddicit, propitiari modo in novo tesla- culum, sicul et mensa, uniye.rsalem prsesentis tem-
menlo, etpeccala illorumjara non membrari, idest, poris Ecclesiara designat. Ideo nainque.sunt ante
de idololalria, quod anle coluerunt el deos alienos velum coram arca testamenti posila, quia necduniad
adoraveruiit. visionem in coelissui Redemptoris.merait.intromilti.-
« Dicendb aulenr novum, anliquavit prius. Quod Sic mensa esl, qua. his, qui esuriunt el sitiunl jusli-
autem anliquatur et senescil, prope interitum est. » iiam, victum quotidie coeleslein, ne in tenlatio-
In eo quod dixil npvrim, velustum ostendil priinum. ^( nibus deficianl, impendit. -Quse merisa:, id est
Vide quomodo lionofavit legem, et nbluit eam dicere Scriplura sacra, de lignis Selini facla perbi-
.veluslam nominatim. Verumtanien hoe dixit : Si betur (Exod. xxv; 25); id est, de forlibus
eniin illud in novum esset, riequaqiiam eliam islud sanctorum Palrum verbis, actibusque compacta ,
teslameiiliirii postea novum vocaret. ad cujus unitalem ex tolo orbe vocibus apo-
^GAP.IX.)« Habiiil quidem el prius juslificationes stolicis Dei populus congregalui'. Gandelabrum est
culturoeet sanclum soeculare.'»Osten<iilet sacerdo- proedicalio sancta, quia lucein erranlibus ostendit. •
tium el testamentum, quia Unem haljitufum erat Merisa pariter et candelabrum est, quia sanctis
illud, et ipsuffl labeniaculum et sancia sanctorum. edpcta litteris, et animam esurientem"satiarc bonis
Omnia siquidem figurata esse demonstrat. Priora1 et sedentibus in ienebris alque unibra mof lis lucer-
fuerunl judicia(1416) tempofis, ubi per bostias omnia fiam.verbi sulmiinist.rare
Habuit didicit; cui lucerna. dtiro
faciebaril.Quidergbhabuil? quidem primum. sesehiiniiliter
" ? Sciiicet cul- suhjecil, ad agenda videlicel.quocDei'
Quid est lesiamentum juslificationes . sermone priBcipiuntur, a siiis se voluptalibus cohi-
? J
luree. Quid sunt juslificaliones Significaliones, quoe belis, ad
rion habenlur. Oslendit speranda ac diligeridaquse prpmisil a visi-
lunc eranl, qusenunc, inquil, bilihus se gaudiis siisiollens, quasi candelabrum ejus
iilud ccssasse. Sanclum soeculare rj
dicit,quoniamomni- effleiiur, qiiia suisper omnia voluntatibus
impefium
buslicebalinlrare; et manifeslus eratillelocus in illo
ccelesteprosponil,seseqiiehumilians, clariiatemverbi
tabernaculo, ubi sacerdoles stabant, ubi Judoei,"ubi Dei Omnibus, et
et el ergo et prscdicando et faciendo proemoii-
proselyli, gentiles, Nazaroei,quoniani stfat. Propositio paiium co.rpus Domini, quod in
' gentibus accessibile erat, seeculare illud appellat.
roinisterio quolidie aecipienduin cst.TabernacHlnm
« Tabernacultim enirii faclum est pfimum, in quo
prirnum, sicut diximus, staluin sanctoe univevsalis
eranl candelabra, et mensa et proposilio panum,' Eeclesise cum Eioihino
Posl velanVenlum autem secun- dcsignat, quoe pariim jam
quse dicilur sancia. regnat in coelis, parlim adhuc vila decedeiiiihus ac
dum, tabernaculum, quod dicitur sancla sanclorum,
aureum habens ihuribulum, ei arcarii lesJaiBenti ,j- succedenlibus sibi memhris suis peregrinatui' a Ds-
circiiniiectani ex onini parte auro;. hf qua urnaa mino. Secundum taherjiac.uhim,caUesjem;Jernsalem
aurea habens manna , el virga Aaron, qiiic fron- i_ possumus lntelligere. Dicit aulem sancta sanclorum
(1416) Foi'lass>_indicia. (1417) FviUsse momitnenla, ";...

r.. : EXPOSITIOIN EPISTOLASPAULI. — IN EPI.ST. ADIIEim." 778
_sse coelum{Rebr. xit, 24), et velamenturii coelum,A _ Ne enim dicerent quonipdb unum est sac.fificium?
et cafrierriinirantehi in infefibra velamiriis {Bebr. OsfehdU iliud jam ,inde:ab. Jnitio,_siquidem qtibd
vi, 19) ';-hoc est velamentrim cafnls ejus" (Ilebr. x,. sancliuseral, unum erat.-Tiincenim cpon(ifex,,in-
20). Aureum lliufibulum, ideffl ipse Ghfistus est. ijiiUjsemelO-ferebat,et seniel credimus Medialorem
Areatestaffiehli non iricongrue ipsain Dbmini et noslrum in passione;oblalum;.Et bene;dixit,"« non
Salyalofis iioslri'-incarriaiibiieni designat, in qtio sirie sanguine : i id estj npn sine passibiie Salvaloris
sun.l-mnes thesauri sapienliee et scieniia. ahscon- riostri redempiiuimus. ; . ,. \..:'. -.
diti. Cifcuriitecia ex omrii parle arifo mundissimo, _« Hpc.significanteSpiritu sancio, » subaudilur, a
quia assumptsi aFilio "Dei huiriana.nalura, et intus Moyse,quod Chrislus semel palerelur pro genere
virtute sancti Splritus plena;efat, el fpris hoffiiriibus humano : « Nondum propalaiam esse' sanctbrurii
apette sancti Spirilus opefa proemOristrabat.Urnam viam (Exod. xxx, 10; Leu. xvi, 2). » Idcjrco1adliuc
quoque auream, hoc est, carnerii iriteiligimusChrisli illa manebarit, quia necdum istaappariebarit, quoe
puram alque sinceram, qua_fecondilum in semamia per iilas imagjnesûrabrailcassighificabantur. •-
per.pelu_e.divinilaliscbriservat,'et angeliciilliuspanis - «:Adhuc
eiiam ptiore tabefhaculo baberiie statiuri. Quoe.
petennehi coelesiemgerildulcedinem.TSiecnpn . parabola esi iemporis irislantis. » Hludeiiiiri taber-
id
Tirgarii Aarbnj est, ejusdeiri suiririii verique pbiiTJ\ liaculmii
non nisi Domininostri Jesu Christi sahilare figura' fuif teiiipofis inslaritis, id esi, proe-
lifieis, seutis Ecclesioe,quoenuricin novo teslaniento est.
vexiJhim,ethiimorlalis meirioria-semper.viridifateni
frondenleffl.Tabuloequoque lapideoenon incpngtue -. « Juxta quairi niuriera, el hoslioeofferunlur; quoe
conscienliam perfectum facere
duplicis leslamenti perpetuam firmitaiem dcsigiiant. npri>pOssuntjuxta sOlummbdoIn Cibis, et in polibus, et
Propiliatbriuni qujppe nbri aliiid quam Dominum setvieritem, variis bapiismis, eijusiiliis carnis usijue ad tempus
Saivalorerii.scilicel specialius iii eo viscera pietalis
dicit : correctibnis iiripbsitis. » Atiende quod niliil adper-
deslgnal; deiqiio Appstolus «..Quem propo- adduxit lex. Per yeleres qiiippe hostias nori
suil.Deuspropiiialionenipef fidcmiri sanguineipsius feclum';
.11011criim sordes anihioede-
(JRoui.iir, 25). J Nam et ideb desiipcr posuit,'quia ;'. potueruntemundari; sed ianluni;dirca corpus eranl, securi- .
superexallatur misericofdia judicio : uiide elPsaj- ii.ittebantur,
mista•:.«SuaviSjinquit,' Domihus universis, ef riii- dum lcgertr-mandalicarnalis. Non enim adulleriuin,
iioii-liomicidiuindiriiitlere polerat. Hbc eriim age-
sera.iqnes ejus supef pninia opera ejus"(Psal. OXLIV,
bai: Iiocconiede; illrid nohconiedas."« Solummodo
9): » Cujus a.dexiris, et a sinistris duo cherubim differentia in cibis et iiif polibus. » Hpc potafe, in-
consistmit, qupd csf pleniludo.scieiilioe;id esi, dile-
ctio Dei et proximi;*per quodOominus oslenditiirV'(3 quil;hoc non Hcct'.« Et variis baplisihis eljusliliis
ad nisi ,;'.. carnis. » Hoccenim erat juslilia cafriis. In Iiocde-
Neiiioeniinjiolest: pervenirc Dominuffl, per
cliarilalem. Pleniludo_enim legis dilectio est. Alii jicit illa sacramenla.-ostendensquia TniljainIiabe-
eadeiij diio clierubim, :duo inielliguntieslariienta,' bantyiflutemi Et, quousque ad tempus corrigererj-.
dum iransirent Telefa^jumbroe et figiir_e."i
qua_ propiiialorium Dei, id esl, .Cbrisli sacramenlaL tur,' usque
Obumbrahl, teslante propheta :,.« lir riiediodubrunit , qu;e fuctunl; et venissenlnova. ,i;
aniihaliuJncognosceris;(Jsai..i. 5).» . "; j>>-'• « \C_iris__Sautem assislens ppntifex. fulurprum.
«De quibus rioneslmodo diccndumpcr singula;. i bonbi'um,-per.amplius"et perfectius labernaculuin
forlassis, quia mullo..sermqneopiis"hahebant, ideo' ) non maiiufacUim; id esl, non hujus.crealionis;
dixjt: « De qu.ibusnori esl modb dicendum pcr sni-- nequc per sanguineni hircorum, aul vitiilofuni,:sed
; gula."» Qiioniamnon .harc sola erant, quoevideban--; per pfopiium smiguirieniinlroivilsemei in sancla,
liir, sed oeiiiginata.Ad quod nos,,iu quanlum\ille_\ felerna redemplione invenla.'» Christiis, iriquit,
dcdil qui' os nniiorum aperuit etlinguas irifan-- assistens, sive ut ir quibusdam codicibus habelur,
tium facit discrtas (Sap. x, 21), ac.cedeteprocura--•' adveiiiens (1418), hbc est, ad hoc ipsum yeniens,
•ViniUS. .; .;,: .. ', _.-:.:.::-i: 'L'•_ non aliis succederts, Non prinio' adyenit, el tunc
« His ycro cpnipositis, in pripri; quidCriitaberna-- D factus csi,sed siiriulvenit. Et rion' dixit, adveniens
culo semper inlroibant sacerdblcs, sacrificiornm n " pontifex liostiafuiir,sed bonoruni; veluti non valens
ojTiciacoiisummanles. » Ilis ila proeordinatis,sicut it scrmone uniyersiim exprimere. Tabernaculum non
superius AposlolusnarraTit; in priori .quideintaber-- nianufaclum, ipsam eafnem ppntificis nostri dicit,
naculo seinper intfahant sacerdolcs^ donec:Sreniret it ct verenott Tiujuscreaiibnis, quia tola .Trinilas ope-
Mediator Dei, qui semel iniroiil. Erant;3quidemista,i, rala estiri ea. Nequeex Iiis crealuris esi, sed spiri-
sed "non fruebatur eis populus : noh. ciiim.yidebat |t\ talisex Spiritu-sariclo".Ae per hoc est, affipliuset
illud quod 'proeiigurabaiii.Proinde ;non illis ma- .-. perfeclius, quia cuiicia .ahcli Spirijus operatio ha-
gls eranl conslilula quam iiiis, qiiibus propbelar :- bitat in ea, quia iii ipso Iiabiiat, orariis plenitudo.
banlur.. . _. -. - .'._ _.- , ,. divinitalisi Corporaiiter «per propiium, iiiqiiit, san-
,..,>
«Insecuiido autein serael in anpp splus poiuifex* Xv. guinern iiitroivitsemelinsancla,3eteriiaredemp,tione
riorisine sanguine,,qucni offert pro sua el populi ili iriventa. J Quaridodicit, «invenla,'»' ostehdil eorum
ignoraHlia. J Inlueris jam fornias anle'proemissas-. s-. esse, uui non inveniebafiiar.Al.iisaccrdolesfrequen»-"
. (1418) Yel eliam iilihi aliis, accedcns, ; 7
.'.:' PATRQ.-.cxxxiy. .:.--:• '"'.• — - OH -'
_.f.
'
.«,9 ATTONiS VERCELLENSIS EPISCOPI 780
icr mirando npn inveneninl; isle pei unum ingres- ALlege, unam Cbristi morlem, quoepro nobis graiuita
sum aneinam redeinplionem invenit. pietale peracla esl, significabant, ul illlus morte
- . Sanela » hoc in loco, coclum appelia!, in quo intt-tcedenie ablucrenlur culpoc -onscientianim no-
inlroivil. luluere .juoniodo lahernaculum, el velamcn fclrarum, quoeper sanguincmirrationabilium emun-
cl coehimillud Dominicum corpus vocal. Quareergo dari non potcrant. ldcirco Dominus et Sahalor
Iioc faciiVSceundum aliam,et aliam significalioiiem. noslcrjiovi teslamenli mediator faclus esi,utpef
Ul pula veluli, quod dico vclamen, cceluin est. Sicut indehilani suain niorlem umhra3 pariter legis, et
cnim muro quodam discernil sancla per velamen, culpre hominuin finiienlur. t iu rederaplionem
sic el caro abscondens divinitalem. Tabernaculum earumdem proe\aricalionum, quoeerani_su!. prioii
quippe, cl velamcn el coslum, quidquid inlus reli- testamenlo, » id cst, pergraliam Christi accipianl
nent, foris non apparel, ita earo abseondens, sicul reniissibnem pcccatorum, quam bahere sub priori
dixiimis, divinilulem. teslamenlo jubenle, et non adjuvanto percipere non
« Si.enim sanguis hircorum, el laurorum, et cinis polucrnnl, cl rcpromissionem aceipiant oelerna;
vilul-C aspersus inquinalos sanctificat ad emunda- (lil9) hocreditatis, id es(, percipiant in Ecclesia
tionein carnis, quanioinagissanguisChristi, qui per per Clirislurn quod lex ostendit, sed scclaloribus
Spirilum sanctum semelipsuin oblulit inimacuialum 1!i suis dare non potuil.-
Deo, emundabii conscientiam nostrani ab operihus « Ubi enim teslamendim esl, mers necesse est
inorluis, ad serriendum Deo \i venli? i Si enim car- intercedal testatcris. Teslamentuin enim in moriuis
nem,' inquii, potcst inundare sanguis ianrorum, coiifirmatum esl, alioqui nondum valel, dum vivil
mulio amplius animocsordcm diluit sanguis Cliristi. qui (cslatur. » Forlassis enim possenl niulii, qui
Hic oslcndil ulriusque mundatioiiis di-Iercnliam, infinniiis afiiciebantur, ex eo, quod moriuus est
quomodo aulem isla excelsa sil, illa au(em humilis. Clirislus, maxime non credere promissionihus ejus.
Merito siquidem, quia illa mundatio, sauguis lau- IIoc Apostolus exponit, exempla ex eommuni assu-
rorum ; ista autem Gbrisli. Et iion ci sufficil nomine mens consuetudine. Quale autom hoc est ? Propterea
tantuin hocsignare: ponit eliammodo diffcrentiam: igilur oporlet, inquii,confidere, quianon vi\entibus
« qui per Spiiituni, » inquil, « sanclum, seipstim tesiatoribus, sed mortuis, lunc _irmaia siint tes(a-
Obdilil immaculalum Deo^ » hoc est, sacrificium, menla et fortitudinem accipiunt. Teslameiiium lunc
immaculatiim erat, mundiim a peccalis; hoc enim firmum eril poslquain horno de lioc soeculo migra-
per Spiritum sancluni, non pcr iguem, neque pcr veri(; vivens vero, quolics volueril, mulabit. Ita
viluli sanguineni. « El mundabit, » inquil, « con- morsChristi novum leslamentum confirmavil. Pro-
scienliam noslrani ab operibus mortuis.» Bcne dixit, <2 plerea pro nobis iu Chrislo novuni lesiamenlum fif-
ab operihus mortuis. llic, si quis leligcrit opus maium essc asseril, cujus simililudo \elus tesla-
morluuin, coniaminalur; ibi, si quistangebatmor- mcntum crat, in quo mors teslaloris per •.ictimas
'luum, polluebalur. c Ad serviendum, »inquit, . Deo procfigurabatur. Si ergo quoeratur quomodo simus
vhenli. » Vi\entcra quippe dicit, prppier dislin- sccundum verha ejusdeniApostolieoIireredesChristi,
ctionem deofum niortuorum. Hic manifcslat, quia et filii aique hoercdcsDei (Rom. vm, 17), cuni ctiam
dpcra morlua habenle. :ion possunl scrvire Deo \ho heereditas morte deeessoris firma tcnealur, nec ullo
el vero. Nullus igilur opera moitua habcns, ingrcdi aiio modohoeredilas possitintelligi, respondeluripso
polesl ad Pairuin. Si eiiiin eum,qui corpus morluuni" quidem mortuo factos nos esse hoeredes, quoniam
tangebal, non oportebat intrare in lemplum, qiianto filii cjus et jam dicli sumus : t non jejunant, i inq'uit,
, magis eum, qui opcran.orlua habet?Pollutio quippe « filii sponsi, quandiu cum illis es( sponsus (Marc. n,
estpessima. Moriua"qiiippe opcia sunt qu_e vitam 19). i Ha.redcs ergo e]us diciniur,quia rcliquil nobis
non habcnt, quoe ioris non operantur. Sicut cniin pacis ecclesiastic.e possessioncm, pcr fidem dispen-
morluuni corpus ad nullum sensum ,esl uiile, verum saiionis leraporalis, quam in hac\ita possidemus,
eliamcontrisiatappropinquantes; sicetpcccatum con- testaius est dicens: e Pacem do \obis,
feslimraiionalenostrumperculii, et nonpenniiiitiie- Dquomodo pacem meam relinquo vobis (Joan >;iv, 27). i In
que inlelligcntiani ipsam quieseere, sedperturbal,et offensione quippe eramus; niori nos oporlebat;
co_mmovel,el coniinuo in animam insilit. Non vides morluusestpro nohis, elfccit nosdignostesiamenlo;
eos, qui morbo afficiunlur, quoinodo tumore quodam scd quia indigni facti suinus, non jam testamento
occupantur, quomodo veilunt se alque revertuiit, opus crat, sed pccna. Quid igitur glorinris in lege?
quomodofceioiibussuntrcpleli, quomodo turpes sunl (llom n, 25.) In tantum peccatum quippe nos con-
eorum facies, quornodo pcr lolum immundi su.nl? slituil, ulsahari non posseinusalioquin, nisiDomi-
Tales quippc sunt eliam peccanles, etsi nonvidenlui1. nus pro noiiis morcfelur. Cohoercdes aiilcin ejus
' < Et ideo no\i testanieiili llediator
est, ul mor.e efficiniiir, ciim in line sieculi absorbcbiiur mois in
lntcrcedente, in redempiiouem earuindem pr_cvari- vicloria (J Corw, oi). c Tunc cnini similes ci eri-
calionum, quoeerant sub priori lesla.i enlo,. lepro- tiuis, qnoni.im \idebiinus eiim siculi csl (i Joan
sfissioncm aecipianl, qui \oc.ili sunl oeternoeha;rein, 2).. Quambocrediiaieinnoncjus p.tris mbrteadi-
ditnli.. i Diver-seenim\iclini3_, quoeoccidcbanturin pisciinur, qui inori non polcst: quoniam quidemip.se
(1419) Iiiler wterhcj el luerediialis legilur lectio nona, ' '.'" .'::-;-.-.;-/
781 EXPOSITIO W EPISTOLAS PAULL.— INJPIST. AD HEBR. .. Jg?
slt lioereditasnostra, secundum ilhid, quod scriplum:. . sariguinem Chiisti p.roefigurabat;.quia pro peccalij
esl: «Doniinus pars noerediialisniea; (Psal. xy, 8).» nbstris Obialus est. Aqua bapfi. mrini .pr-efigiirahat.
Sed:quoniam, cuffivo.catisuffius, adliuc parvuli et" Laiia 'cocciuea, cliariiatem Christi,. qua prp nobis
ad spiriialia cohteniplahda minus' idonei, lisque ad passus est; liyssopus verp, humiliialehiChristi, seu
liuffiillimasnoslras cogilationes se misericordia di- pbenitenliairi signat; liber ipsam sacraffi Scriptu-
Tina porrexiljiitquoiriodOcunquecerriere nitefemur, rarii. « Ilic sanguis, iriquil,- tes(ambhti, quod mau-
qubd rioiievidenter atque pefsplcrie cerfiebanius.;Id davil ad vos Deus..» isiesanguis pfoe-igurabaiiiliim
ipsum morilur, qriod eeriigmate cernebamus, cum sariguineiil, 'qiii de lalere Chrisll in cruee manavit.
facie;ad faciem eeruere cceperinius. Cpnvenieriter Hoc nos saifguine Ghris.lus' aspersit, per verbum,
enim dicllui' morltururii esse, quqd auferlur ': « Cum quo diclhm est:« Hic est sanguis" hovi tesiarrieri.i
auteffl venerit qupd perfectuni est,'aufereluf-quod in remissiOnempeccalorum (Matih. xxvi, 28; Marc.
esp-trle esl (J Cor. xm, 10). »Ilaribbis qubdainmodo; siV, 24; Luc. xxii, 20; Joa... LV,B6). »,Hic sermo
riiori.ur patef in oeniginate,ut idem ipse sit hftfe- . per hyssbpum sSngiiirie infeClus aspergil, El.illic
dilas, cum facie ad facieni possidebitur (Ibid,, 12). qriidem cOrpus exlrinsecus miindabatur, corpofalis
Non quia ipse moritur : sed imperfecta in eunrrio- quippe erat iriundaiiO; hic autem, quia spiritalis
stra visio perfecia visione perimelur. El iamen nisi, ^ est muridalib, iri ani.mamirigredilur, "elmundal nbn
illapriornos nutriat, adaliam pleriissimarii et evi- -implicilef aspersus, sed VelutToiiseriianans in ma-
dentissiinam non efficeremuridouei. Quod si etiam nibus nostfis: Illo siquidehi sanguirie,.qui linitus
de Domino Jesu Cbristo. non secundum Verbum, erat, iterum diluehatur aspersus; non enim cruen-
in principioDeum apiid Deiim, sed secundum .pue-' tris seriiper deariibulabat; in anima.vero nbnita est,
riim, qui proficiebat _etale et sapienlia, pius intel- sed ipsi e.ssehtia_commiscetuf sanguis, ferlerii illani
leclus adtaitli.iir. Propria illa susceplione sefvata, faciens et mrindani, et ad iiienarfabilem pulchritu-
qu-eeommunisel cum coeterishominibusnbn est, nia- dinem perducens. Oslendit autem deindembrtem
riifestumesteum juslam, qriam cerle possideat lioere- non firmitalis caiisa esse solurii,.sed ei.iam munda-
dilaleiri; non ehim nbs cblioeredesejus esse, pos.su- librils, quoniani mors polluta fes esse videbatur,, et
niiis, nisi et ipse l_a_ressit. Si aulerii pielas, nbn __"d- 'niaxirnequoeper crricem fiebat, dicif, quia.hoc ma-
millilur {1420)primq ex parle yiderelur.hoffib Do- gis mundavitj.et riiundat, qu_epretiosa mundatip est
minicus, deinde'ex tblo, quanquam in sapientia pro- et niajoribus habelur. Propterea, 5acrificia anleces-
ficere diclusslt, corpore suo Inlelligalur liseres, id serunt, pfopler islum sanguinem. Proplerea agni,.
est Ecclesia, cujus cohoeredes suffius, quamvisex et curicla prbpter hoc fiebant. Tabernaciiluni enim
nobis constel. Sed rursum quoeripotesl, cirjusmorle G illi iriteUigendi sunt, :de qiiibus prppheta dicit;
sirous eliani nos baeredilas Dei, seeundunr iilud, « qiibniam inhabllabo in lllis, et iiiambulaho (____.
« Dabo tihigenles hoereditatemtuam (Psat. iij 8), » xxvi",12; H Cor. yi, 16). » Vasa vefo diyersa, lur-
nisiforle hujus nnindi, qua prius lanquam domi- bee fidelium, quoe omnes per Ghrislum mundaniui',
nante tenebamur. Post aute.mcum dicimus': « Mihi Nam indeest qupdsequiturt: :
mundus crucifixus est, et ego niuiido(Gal. vi, 14),» . . Et omnes (1421) pene in sanguine mundanluf
possldel nos Chrislus,morluoillo, qui nosppsSTdebat, secundum legem, et sine sanguiiiis effusipiie non fit
cuffiei renunliamus merimurque illi, et ipse nobis. remissip. » Quare hoc dixit,. pene;?Quare lllud sic
':« tlhde nec pririium' quidem sine sanguine dedi- expressit? Qiioriioimin illis non erat perfecla niuii-.
calum est. » Quid est, dedicalum . est? Firriium datio, neque remissio perfecta, sed mundaiib, et
faclum estj.roboratum est; et illic siquidem sanguis, remissio perfecla in sanguine Ghristi esl, qui pro
sicut eliam hic sanguis, 15i auteui illic non erat riobiseffususest iii remissionemêccalorum, et sine
Chrisli sanguis, non.niirefis. Typus enim erat:unde illp sanguine, id est Chrisii, redeiripti npn sumus.
dixit: c Neque primum sine sanguiiie dedicatum '-:* IMecesseest ergo exeuiplaria yerorûm,quoe in
est. » Proptereoi oportebat teslamenli solemnitatem. ccelis sunt, per lioc mundari: ipsa aulem coelesjia
compleri etiam per mortem. D melioribussacrificiis, quani istis. »;Sive, uliransla-
« Leclo enim omni mandatb legis a Moyseunivej^so tione" nostra Jegiiur : «.Necesseest ergo exempla-.
populo, accipiens sanguinem vitulorum et hircorum ria quidem ccelesliumliis mundari ; ipsa aulem coe-;
cumaqua,et lana coccinea etIiyssopo, ipsurri-qupr Jestia melioribus hosliis quam islis (1422). » Quo-,
que librum et pmnem pepiilumaspersit, dicens: Hic mooV);exempla sunl coeleslium?:Niinquid:ipsum
sanguis testamenti, quod mandayit ad -vos Deus , coelum, aut angelos vocat coelestia?Nihil lale, sed
(JEicod.xxiv, S). Etiam laberriaculum etomnia Tasa ipsam miindaiipneni Chrisli, coelesiis namque esti
siririlUeraspersit. » Gur ergo, dic milii, Jiber lesta- quamvis in terra cel&brelur. Necesse eiiim fuit per
raefiti aspergitur el pppulus,.nisi preliosus -sanguis lianclios-ianisplritaleiii niundum mundari. Ergo si
jam ab inilio de illo schemate proeniintiabaiur?San- brula animalia propler rationale aninial, id est, ho-
guis Tiiuli sanguis esl Cbrisli, quem sacfificium mineffi, digusevie-imoenon fuerunt} requirenda.erat
oblulit pro npbis. Hircoruni Tero s.anguisidipsum, coelestis lioslia, id esl, Jiouib, qui prp homiriibus
(1J20) Sensus esl valde obscufus, - . .(1422) Verba sive...islh ebdem characiere ' in itiio
(1411) In Vulgala : Et omhia, "" riiai__.;scripialegqniur' . .' ,.'"•' r.
'"''
%o . .'['""._' ATTONIS VERCELLENSiStiPISCOPl - 78.
offerri debuisset,"ut pro ralionali peccanle raliona- A in ingrcssu rem veiierabilem oslendit. «rit appafeat
lis hoslia .mactaretur. Sed qiiia hbmo sirie peccalo. yultui Dei pro nobis.;» Quid est, pro nobis? Cum
jnveni.fi non poterat, et oblaitapro nobis hoslia tunc , sacrificio.ascendi(, inquit, prppiliarePalrem (Rbm.
nosa peccato muridarepotuisset, si ipsa peccali coiv , iii, 25): siculin Episiola sua Joanne.sdicit: «Advoda-
tagione careret, inquinala quippeinquinatos mundare tum habemus apud Patrem Jeshni Chfistum, el ipse.
npii posset; ergo ut ralionabilis esset liostia, homo estpropitiatiopro peccatis nostris (IJpan.u, 1, 2).»
fueiai offerendus, ul vero. a peccatis,-mundaret Jio- Qriidjam miraris, si iriterpellat, cam euin;constiiuit,
mineiri, hoino sine peccato. Si ex peccali commi-. veluti sacerdotem, sicutin coiisequentibus dicil?.
siione descendefet, perdilos npn salvaret. Profnde . Nequeut soepeofferat semeiipsuiii, queffladnio-
venifproplcr nos in ulerum Virginis Filius Dei. Ihi dum poiitifex iritral iri sancta per siiigulos annos m
pro.nobi.s factus eslhoino.Sunipta eSt abillonatura,, _, sanguine alie.no..Alioquin.pporle!)aj,euni frequenter .
nori culpa. Fecit prp nobis sacrificium cbrpus siiuin. pati ab origine niundi. » Ipse ergo et sacrificiumet
Exhibuil pro peccaloribus viclimam sine peccalo, sacerdos et hosiia.. Si enim non hoc esset,multa
quoeex buniahiiale fflori, et ex suajustitia mundare eliam oporiebat sacrifieia offerri. Soepiusopoitobat
potiiisset; Hunc ergo cum post bapiisma vidil anli- . crticiligi. c Alioquin bpprtebat euni, inquii, ffeqqen-
qtius liostis, inox;tenlaliohibus inipeliit, et per diver- B le_ pali ab prigine lriundi. » ; : ,';
sos adilus ad interiora ejus molitns est irrumpere. . _ Nuuc- auiem seinel in consummationesoeculo-
Victus est, alque ipsa inexpugnabili menlis ejus in- rum, ad desti[utionem'peecati,.per bosiiain suam
legritaie prbstratus. Sed quia ad iiiteriora npn valuil, apparu.i.l.Et quemad.modiiiristainlum esl hbminibus
ad ejus se exteriora conveftil, ut, quia meniis vir- seniel mori, posl lioc anlem.judicium. .»;Frequen-
tute viclus eslj"euin, quem decipere lentatione tion lius oporluefat eumpati, quia necessarium fuerat,
valult," carnis saltem viderelur mofte superare. ut si voluisset,ab Abel, dum per slngulas genera-
Alque, ut ante a nobis dictum est, permissusesl in tiones peccaverunl, etpassus fuissel. sefnperliabuis-
illo, qiiod ex nobis moftalihus Mediator acceperat. ^ set quod redimerel. Sed noluli, nisi tantum seniel
Sed ubi potuit aliquid facere, ibi ex offini parlede- mpri, quia una morle redemplio facta est. . Semel,
viclus est; el uhde accepit exterius potestatem Do- inquil, in eonsumma.ioiie •sseculorum.> Quarein
miriicoecarnis occidendoe,inde interior poteslas ejus, consuinriiatione sasculorum? Post multa peccata. Si
qua rios lenebat, bccisa est. Tpse nahKpie inlerius enim a principio -fiefei,deinde nuihis creiierel; nori
victus estjdum quasi violenier egit exlerius : ef qui opbrlebat auiem secundo euin niori, iriffuctuosa
nos; jure debilbres mortis tenuit, juste in nobis jus esseni omnia, quia vefo postea passus es'l, pbstqiiam
iiortis ainisil, quia per satelliics suos ejus; carnem C niiilta erarit peecata, meriio liinc apparuit, Quod
perimendam appeliit, in qus riilril ex eulpoedehifo eliam alibi"dicit:: ..tlt ostenderet in sxciilis super-
invenit. Dominusergo nosiet pro nobis inoftsm sol-" venien.il.us divitiiis gratioesuos (Rom.ix, 25; Ephes.'
vit indebilam, ul nobis mors debita non noceret. n,7). » El hoc seriiel in consuniniaJiones_eculoi'iiiri,
Bene ilaqiie diciumest : . Prudenjia per.cussil. su-' per proprium sanguineni,.non per alienum. Alieims
perbum" (Job xxvi, 12). »| • . \. sahguispeccata expiorare'(1424) taiitum potuit, sal-'.
' t Non enim in riianiifactis Jesus ihlroivit
(142S) yare non-poluit : Chfisii aulein sanguis proprius
exemplaria verorura, sed in ipsura ca.Iura, ut appa-'" est, non alieuus, quia nec hircorum,"nec agnornm,
reat iuinc vultui Dei pro nobis. » Sicut eriini supe-' sic.utih.lege proeceplumeral'; qui non solnm peccaia
fius Apostolifs per mortem Christi omneffimunda-' arguefe, sed saivare poiest. Conslituliiiriesl, iiiquil,
tioneffi opposuit, sive redemptioneiii; sic etiairi et semel hiori bominibus. Quid ergb? Janfjnon ftipri-'
liic coelumihslar tefflpli opponit. _ Non enim, inquit,! niur ? Morteilla moiimur, sed ribn manenius in illa;
in niaiiufaclis sanclis Jesus iriiroiit, exeihplaria ve-:: qriod êtiam neque riiori esl. Moftis eriim t3;fanriis,
rbfiiin. » Igilur illa sunt vefa; iioc aiitem, exempla- elniors revera illa est, quariiio nunquam periiiillltuf
ria." Eteriiih lemplum iia conslilulum Cst, sicut' irioituis ad vitam feverli, Qiiando vero pbst moitem"
coelum. Deus eniffijusserat cum honeslamento fflul- vivehdiimerii el vilameliore, h.ohestnibrsilla, sed'
to fieri. ut magis oculis corporalihus niiraherenuir,' dormilio. Quoniam ergo dmnes reteiitura eral niofs,
Inlroire enim dicimus Jesum, secundum id quod pfopterea mortuus estut nos Iiheraret. «Pbst auteni'
homo est. (Nain secundum id quod Deus est, ubique jridicium ':»:id esl, quia recipiet liinisquiSqiiepfoiit
et omriia implet) et non introlit in manufaciis homi- gCssitin corpore sive boiium sive nialuffi.
num -,' sed ipsurn coeliimjussione Domihi creatum. « Sic et Christus semel oblatus. est ad multofum
Et rion hanc solam differentiarrioslendit, sed etiam exhaui'ieiida peccata.' »'A qno oblatus est? Manife-
pontificem proximum factuni t. _!"appafeat,inquit, sfurii est quod a senielipsp.' Hicneque sacerdotem
Triltui Dei. » Nbn enim per sigria qucedam, sicut aiii eurii diiit soluin, sed ef victimanf ei sacrificium per.'
sacerdotes, intrahdo in saneta, sed ipsum' Deum- se oblatum. t Semei, inquit," oblatus est. ad inul-
Tidet illic. Prbinde rion e'xccelo laiiiurii', sed eiianf torum auferenda (1423) peccala",i id esl,' (ollenda.
(1/23) In ;Vulg:' Non enlm himaniifactasuncia nonremiitebaniur. •
JesiisinlroMl,-exemplariaverorum. .. (1125) Fortasse legendum exhaurienda, repelit
''. (1424) Fortasse expiare,vi in inltib expositionis enim textum superiorem,
|d eap. x ubi, expiabanliir,inqiiit, peccalaad iempu$f
...8S EXPGSVTIO"INEPISTOLAS PADLI. — IN EPIST. AD ilEBR" 786
'Quare hiullorum. et non omnium? Qiiia non onines &.offerri, pfopter iiifirmiiaiem, el ut memoria pecca-
crediderunl. No» autem omnium peccafa abstulit.- torum fieret. Quid ergo nbs? Nonne per siiigulos
• prcpier quod credere ndliierunt. dies offefiriius? Offerimusquidem, sed ad rccorda-
fSectindb sjnts peccato apparebit exspeclanlibus. tiohem facientes morlis ejus, et riiia e.sl lioeclioslia,
: sein salulem.. Qaia,sicut hecbsseest uhumquemque 'rion muitee. uria est', et rion multte? Et
' libstfum Qubinbdo
post mp.Jem recipere juxia bpera siia ,.iia "quia serael obhita est; illa ob.Iaia.esl._11sanclb san-
: jusJum est, uf Christus,' devic(a niofie et adeplo re- ctOruni, rhoc aritem sacrificium exemplar est illitis;
gnb. secundo appafeat exspectaniibhs se, in saliileni, .' ad ipsum (1426)seinper offerimhs; riec niiricquidem
"etjiiste vindicet subs, qui InjustepassuS est ab alie-. _aliud 'riiirius, 'aliud hbdie, aliud eras, senipef ad
'riis. Melior est h_eCapparijio exspecianlibus se,-in ipsuin (1427) : proinde unum est hocsacrificium.
^salutem, quarii cbmn.unis-visio,' de qiia dicitur : -Alibquin hac fatione.,: quoniam a mullis offeriuf,
'
• . Videbilenm omnis oeulus, et qui eum pupugerunt nlulti' Clirisli sunl. Nequaquam, sed urius ubique est,
(Ap6c.'_,-1).•» Quod vero:all, seCuridosjifepeccato •et liic pleriiis-exisiens,'et illic pleniis, unum cofpus.
•'apparebit, quoriiodosecundbsine peceaio? Nunquid- Sicut enim qui ubique offertuf, urium cofpus est,-et
iiaih in primp"veriit cum pbccalo, de quo scripluni .-'non •multa corpOra, iia 'etiaiii et rinum sacfiiiciurii.
-est.•:'Qui peccatuni non fecit, necinventus est dolus B Pontifex autemtibster illb est, qtii liostiain riiundari-
:'in bre ejus? (Psaf. xxxi,:2.)E_t'ipse dp se dicil ::Ve. ' teniiips bbtiilil."Tpsain:offerimusef iiUnc,' quoeturic
-nifenim pririCeps bujus mundi, el in me nihil inve- est oblaia- Olilata qiiidem :cbrisumirion poJest.Hec
•
meV(J'oaii.siv, 50). Hoc est ergo, secundo apparefe •autem,'qiiod nosfacimris; iri coirimeriibfatioiieinfit
!sine pecealOj-jam non videri in similitudine carhis :ejus quod facluni est. . Hoc' enim' facite,: inquit,
peccati, sed"nec aiioriim pecCataportantem iir corin hieam ucbnlirienioraliohem(Liic. xxn.i 19 ;i Cor.
;pbre suo super ligrium, sicut;jn primo adventu fecit, -ii, 2i),;V N011aliud sacfificium,_icut.ponlifex(I4.28),
-riecinlervenirejaffl.ampfiuspro peccalis, sed vindi- sed ipsum semper facimus. Magisaiitem recordalio-
r€larii-exefcereTripeccanies.- ;> : __ : _•• 'riem sacrificiioperahiur. - : - '.- ."- : .: '
• (C__P.: X.);.e Unibram'enint habeiisMexbonorum <- VIdeo ingredierisriiuiiduni dicit: Hpstiam, et ob-
•fulurofunr non ipsam iiriagiriemrertim, persingiilps ; ialiorieih noluisti,
corpus autein aptasti mihi: hplo-
aniios eisdem ipsishosliis, quas offerimt indesmeri- •-causlomaia,ei pro pcccalo noritihi placuit (Psdl.
:ter; Tiunquam;potesl accedentes perfectos. facere, xxix,.7) (1429). Tuiic dixi: Ecce veriioj iii capite
'-alioquincessassent offerri; ideoqubd riullamIiabe- '••Jibri scriptum est de me, rit faciani, Deus, voiunta-
-renlriltraconscientiam'peccali,'cullofessemel mun- .Jtem tuain.-Superius dicens: quia hoslias, el obla-
dati, sed in ipsis commeffioraiiopeeca.orum.per shi» C-tiones, el holocaustomata, et pfo peccaip npluisti,
;gulps anriosfili Impossibileenim estsanguirietauro- :nec placila surittibi quoe'securidum;iegeffl offerun-
fuffi ef hircbrum""auferfi peccala.;»_Exemplar.lan- .tuf, tuhc dixi: Ecce veiiio,' ut faciaffivoiunlalem
luffi,' osleiidit,non;viituleni ,Ysicul in imaginibus, •tuam, Deus. Aufert pWmurii,u.t sCquenssialuaf. In
'
exemplar homihis hahet imago, nori eliamvirlutem. -qua vohiHlatesanclificatisumus pef oblaliouemGrir.
•Umbra enim fuit, npnipsa veriias. Multifariasacra- -pofis Jesu Chrisii. (1450). > Aiiteriotes
quidem\os-
•
nierila.Chrisli et Ecclesioeper uiribrani ,;id esi," per lendit iiiuiilesesse hoslias ad iniegfam muiidatiO-
figuram oslendebat,'doneeveniret ipsa yeritas, quoe ineni, ef forniam magis eas esse,; rtec 1
esse"accepta-
iriteribrem ejusdemfigursesensunl Ecclesioesuoedata biles. Nec illi plaCuerunl abinilib, sicut pefjere-
Spifitus sanctf gratia patefaceret; el.moiiendo -in =miam prophetam vi ,20 dicit : Hblocausloiriata
cruce oiririiailla sacramentaf evela.el. Expiabantur vesfra iioii sunt accepla, el victiirioevestfoe"nbnpla-
peecata ad lempus,. lion remiltehmilur." Nunquahi \cuefuni mihi (Isa: 1, 11 ; Anios Vj\21);\Sed si illi
enirii poiuit accedentes perfectbs ,facere, alioquin . rion. placu.erunt, nec Toluntas illius fuit; qubmodo
cessasseni.ulifa.offerri. Qua ratione eisdem sacrifi- ergo imperavilut bfferridebuisseni?Talimodo Apo-
ciis semper curabarilur auferri ? Si eriimab onmibus stblus,: creaiura Creaibrem sequeri.s:,peregit: Voio
essbnl•_liberati peccatis,;nequaquam per :sirigulosôirines hominesesse, sieut meipsum\(i Cor. \u,l),
dies offefrentur. sacfificiapro oiniii populo el iri.ve- iri conscieiitia; et iterum: Yolo, hifpiit, juvertes
spere et in die.Prbinde aCcusatio.pecCaloruni fuit nuhere, filios prbcfeare (1 Tim. v," 14). Ecce duas
quod fiebat, nbn sblutio, acCusalioirififniiialis,11011. Tohmtates•-consiilu.it,''- sed-non': anibee ejtis .'.sun'"f;
Tiflutis ostensio. Quoniaffiquippe prinio-.iioslianihil iprinium dicens;:Volo bmrieshomirteSesse-Sicutme-
Talebat, etiam.securidoofferebalur, qrieeeliarii nihil -ipsum; securidof Vplo juvenesnubere : sic etiaih
proficiebal. In eoenimquod offerebantur, redargutio -liic non erat ejus volunlas ut pr_ecedehtiasacrifieia
peccalorum erat; in eo quod semper,-redargutio fierent, sed,; sicut superius d.xl.,:qiiia non solum
infirmitatis. Proplef hoc iniperavit; jnquiti semper non voluit, sed. nec desideravit hoc: ergo pro-
. (1426)Fortasse irf!|)si'»i. : -•'.. (1429) In cit?; Psal.: holocauslum et pro peccato

iit
(1-27) Foitasse sup., hic etiam legendum, id- non posiulasti,: Vu.Ig.aiitem in Jiac Ep- x, 6, iia ha--
tpsiim. ... : ... .... .' _.,. bet.-: liolocauiomalaprq peccaionon iibiplacueruni<i
" .-'
Id est, sicut alius non;esi poritifex,:.
(1___3.) (1450) Vulg."post ea verba addit, semiL ;; ,
787 ATtQMS VERCELLENSISEPISCOPI 788
,ptcr (1451) vojuntaleffl Dei sacrificabantuf. Redar- A sed, « ut ponantur sub pedibus ejus. _ fibn igitun
gulahoec res erat, liullam hahens virtuiem, sed in- efficiamur ex numero inimicorum. Non enim illi soli
.fructuosoe,et inutiles erant; formoe quippe erant inimici, qui infideles sunt, sed eliam qui vita im-
futuror.mr Chrisli, et Ecclesioe; offerebapt quippe munda pleni sunt. « Prudentia aiitem carnis inimica
ea, ,ne. Sine sacrificib sedenles, in culliim deoruni .est Deq {Rom.vm, 6); legi autem Dei ,non. subji-
ajienoriiin, dum vidissent alios.offerre,.inciderent. cilur. « Una enim oblalione consuinfflavit;idesl, ad
Impositum ertimilliserat in. serviiulem, non juslifi- illos post diesîllos dicit Dominus : .-Dando leges
catipnem. Rroinde sacrificare non est volunlas jneas in cordibus eorum, et in menlibuseoruni su-
Dei (1452). Et duni illi i.llanon placuerunt, slatim perscribam eas; et peccatoiums el iniquitatum e.p-
advenit, sicutscripluni est: . ttinc dixi: Ecce verum jam nOnrecordabor ampliiiSiLbi auteffilioruni
riio : » quod de nullo-alio, nisi de [Christp: dicluni remissio : jara.non oblatio pro peccalp (Jer,,x__i:it
est. Sed, si formoeerant, quomodo verilate veiiiente 55).» Quod tesjalur quidem Spiritussanctusper prp-
.lioii cessarunl, neque discesserunl? Non enira po- pbetani, adimpletum est. Jlloe statim discesserunt;
lerant prius auferri, quam illud saerifieium sancium : quiaveniente vetitate, umhra djscessit. t ilbi auiem
sahclorjim, quod.corpusest, fuisset -oblalum. Nam lipriim remissip, » inquit Aposlolus.. _._jam npn
qu.i postea illa sacrificia sacrificaverunt, semper 3Bpblalio pro peccato. » Et Iioc non tantuffi sine scri-
Spifilui sanclo restilerunt. Nec enim placi.a sunt ptis, sed etiam eum scriptis argumentatus esl Aposlp-
illi, qua_ secundum legem qfferuntur : « Nec hoslia, lus; et diclum propheticum adhibuit dicens : « Sa-
nee.oblalio, nec bolpcaustomala, .1 prp peocato illi «rificiumet obklionem nojuisli (Psal. xxxix,7};,»
placuit. » Et hoc non ex novo iterum lesiamento, -et in hoc loco . Hoc Jeslamenluni, quod:lestabor ad
sed ex prophetis oslendil, ex superioribus tempori- illos post dies illos, dicit-Dominus : Dando leges
bus proferens lestimpniiim, quia cessura erant. Ideo riieas in cordibus eorum, et in inenlibus eorumsu-
quippe Iipstias jam diclas offerre jussit, quia in perscribam eas, non in' tabulis iapideis,:.sicut in
Jigura eranl ad hosliam verani, quocloium nmndum populo veieri jiSed in tabhlis cordis carnalibus.
depeccatp solveret: et proplerea reprobanlur, quia :«El peccatorum, iniquitatutti eorum nbn recordSi-
jam vera hoslia appropinquabat. Et dicit Propheta-; bor amplius.-j Ac si diceret: Dbi reeprdatio pec-
« Ecce venio; in capite lihri scriptiim-esl de me xatorum nori esl, jam necesse non est ul.hostia
(Psal.ixxix,1): »,id esl, Levitici, qui liberhoslias oferatur. Uiide et Iri eonsequentibus adjungit x
imperat, et narrat. Diijn aulem sum principalis, et t Ubiaulem iibrum remissip, jam non oblatio :pro
sola sufficienshostia; ideo-in capite, id esl, in prin- peccato.»
"
cipio ibfi hosiiarura de me seripium esl ut: «_n ^. «Habenles itaque, fratres, iiduciam in introitu
principio fecit Deus coeluni,ettefram (Gen.x, I). » -sancloium in sanguineGhristi, quarn iniliavit nobis
(Juid est, . ul faciam vohijitatem luam ? •»Memel- viam novam, et Tivenleni per velamen^ id est, car-
ipsum tradere, lioc est Dei yoiuntas, t in qua volun- netn sriam, et sacerdolem magnum super dofflum
tate sanclifieati sumus. » An eliani aliud dix.il: Quq- Dei. » Osfendens usque nunc ponlificis, et iostia-
niani non sacrificia hqinines mundant, sed volunlas rum, el tabernaculi, et testamenli, et feproiiiissip-
Dei? i.Auferl primum, ut sequens slatuat; » ac si nis distantiam, et multam differenliam;: siquidem,
dicat: Reprobal veius, eiaffirraal novum. jnquit, illa. lemporalia' hoecautem oelerna; illa qtii-
:«Et omnis quidein sace.rdospraesto est quotidie jdeni de proxiino parenlia, .Iijec pefnianenlia; illa
niinislfatis, et easdem seepe offerens hoslias, qnoe quidem Uifirma, hoec aulem :perfecla;:illa Tjuideni
nunquam possunt auferre peecata. Ilicaulem (1455) forma, hoecveriias : non enim jiixla Jalemandalum,
pro percatis pffejens hosiiam, in sempiternum sedet inquit, carnale, sed juxla viflulem vitoe insolubilis
in dextei'3 Dei, de cailero ekspectans donec ponanlur -sacerdosfactus est Jesus (llehu Vii, 16)<Et iierum :
iniffiici «jus scaliellum pedam ejus (PsaL' cix, 2), « T.ues sacerdos in Oelerriuin(Ivid.j 17); •»ecce per-
Una euim bblalione consummavilin seiripiternum j. j peluiias sacerdolis. Et de leslameiito illb dixit,
sanctificatos.»IVlinistfafesi^num _st___iuislralionisI; -quod velusjum est: quod autem veterascit, el Be-
ergo sedei'_jsignum est, ut ei miiiisireliir, Illiinullas nescit, pfoximum est inieritui, Hoe testamentum
hbsiias qnotidie offerendo» nOn pbtuerunt .auferfe uovuni, renTissibnempeecatpruhi Jiabens, Illud au-
rpeccata. Hic autem senieiipsumpro nobis obtulii, in iem nihil liujusmodi; nihil enim perfecillex {IbiA,,
sempiterimm sedit in dextei-a Oei.Sedere in dex- 19). Illud quideni sahguinerii liircorum, non Cliri-
xera, .judicitim suuni deinonsiTat. i I)e ccRtefo sli habehal;-hocautem,.propriuni.sunguinem Chri- .
exgpeciaus, » •Qsia causa is.la dilaJio? Ul porianlur sli. Jllud quidem manufaclum habehat labernaculum,
.nirniefejus scabellurnpediim ejus. Inimjci ejns siiiil iioc auJeninon manufacJum; non eniiri, iriquit, iii
Judoei,et hoefeiici, vel omnes infideles, qui ponendi nianufaclis sanctis iesus inlroivit (Ilebr. ix, 24).
sunt sub poteslaie illius. Mic nimielalem, et poten- Qiiomam igitur cuucta illa minora afflrmat, .ha-C
liaffiSubjectioriissignificans,iton dixif, subjicianlur, autem majora; propterea, inquit, plns habeniiisfi-
(1451) Apiiiis fgrtasse fegi videfetiiTprwter.. prwtervolunlatem.

(1452) Eii qubd riiaxiffle"prob.il dnml pante «u (1455) Vulg., /.?. (iiitehiunain pro peceBtis,etC.
êrius diximuSiloco vrouter volunialem, k-senduir
789 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAUL.. — IN EPIST. AD HEBR. 790^
duciam per sanguinem Ghristi mundari, quam illi, A j mundamur. Quid esl enim, acccdamus curii veraci'
qui carnaliter hostias-offerebant. In laiiium cnun corde? Jloc esl, sine siinulalione. Yoeenim pecca--
majorem, fidueiam habemus, in quantum magis. _ori ingrcdienli duabus \iis. ISiliilsit, inquil, ialsum
cohoeredeseffectisumus, ct lanla dileclione fruiraur. _nvobis. Non alia quidem dicamus, alia vero cogi-
Iniroituin saneiorum, quod dicit, ccelutn, sive ac- temus. Hoc est eliam non \eri cordis. Hoc enirn
eessum ad spiritalia intelligere debemus. Nullus mendaciuni nequissimum, pusillanimisesl; non cre-
enim ad dona Spirilus sancti pervcnire valebil, nisi deudo enim pusillanimitas ofliciiur. Hoc est enim,
pcrfideni."« Quam initiavjt, inquil, viam no\am :» per fidem aspergerc corda. c Fidelis enim est qui
hoc est, iniiium utcndi dedii. Viam novam dicit, per repromisil : el considcrcmus invicem inprovoca--
quem ipse perrexii, trihuendo nobis exemplum lin- tione charitaiis et bonorum operum. » Fidelis, quia
mililaiis : non sequi coeremonias Iegis, sed satisfa- non fallit; unde in alio loeo dicit : < Fidelis est
ctioiiem spei. Dicendo aulem, < novam, » conalur Deus, per quem vocali estis (I Cor. i, 9; Thess. v,
ostendere cuncla inajora nos habere, siquidem 24). » Qiioniain opprlcl ire illuc, et inlrare in re-
nunc aperlee sunl porioe ca_li : quod nequeAhiahara gniim, Nihil igiiur scruteris, neque ratipnes exspe-
coiuigil. Sed\ivcntem illa vocavii, hoc esl perfe- cles; fide opus habeiU noslroecausoe:
ciani, permaneiiiem per velamen (1451), id esi, car- " « Consideremus in\icem in provocalione charifa-:
nem suam. Hoee qnippe caro secavit primo viam tis. » Quid esl, consideremus? Id esl, inlelligamus
illam. Ipse autem dcdicavit eam. Dedieavit aulem quodln quibusdam codicibus ita legitur. Ac si dice-'
illara hae ratione : quouiain ipse in eam perrexit. rct: Si quis est virlulc pnedilus, hunc imileiiiur; in
Velamenlumautem mcrilo vocavit, quia celat divi- eum intendamus, ul diligainus et deligaraur; ex di-
nilalcm : cum enim elevatus est in ccslum, lunc lectionc quippe-bonaopera fiunl. Quid est, ad provo-
apparuerunt coeleslia. cationem charilatis? Amplins diligere et diligi. « Et
«.Accedamus cum vero corde in pleniludine bonoium opcrum: » ut in hochabeani _emlllationem.,
fidei, aspersi corda a conscienlia mala, et ab- Facereenim quam dicere, majorisvirtutisest. Quan-'
luti corpus aqua munda, tencamus spei nolum ad doctrinam periinel, multos liabetis etiamvos
stroe confcssionem indeclinabilem ( fulelis enim doclores in vestra mulliludine per opera ipsa hoc
est qui repromisil), et consideremus inviceni in pro- facienles.
vocatione chariiatis, et bonoruni operum. » In quo - c Kon deserenles eolleciionem
noslram, sicut est
accedamus? Sanctilate fidei, spiritali cultura in ve- consueludiiiisquibusdam, sed consolames, et tanto
raci corde, in plenittidine fidei, quia nihilcst visi- magis quanto videritis apprepiiiquaniem diem. .
bilc horum, neque sacerdos, siciil-in vcleri lcge, ^ Aliquos in hoc loco non solum admoirail, sed eliam
quanquam nec sacerdos ingressus esl iu sancta. Sed tacite culpa\it. Charitus increnienlaiur per congre»
etiam quia nos iiilra\imus, proplerea in satisf.tctione galionem ; unde Domiuus aii: « Ubi fuerinl duo ve!
fidei; non cinn Jia_si.ationc{quaIes sunl nunc plu- Ires congi-egali in nomine nieo, ibi sum in medio'
linii dicenles, quoniam quorurndam erit resurre- eoruiii (Maith. xvm,20); _ et Ecclesiasles: e Frater
ctio, quorumdam aiilern non) hoc est, non fidei, quippe a fralre adjutus, quasi eivilas munila (Prov.
inquit; sic nos oporlet credere de invisibilihus, ct x. III, 19). J Magnum quippebonum esl congregalio.
adhiic aniplius. Hic quidem sensupercipimiis; illic Ipsam nanique cliariiatem operatur fervenliorem ; ex
aulein spirilu. « Aspersi corda a conscientia mala. » ea cuncla optima generandir. Nihil namqiie bonum
Ostendit quia non fides sola, sed e.iam vila cumvir- esl, quod non pcr charilatem fit. Istam igilur confir-
tute quoeriiur, et ut nihil sibi quisque conscius sit mefflus invicem. Pleniiudo legis charilas. Non enimr
malignilatis. Non enim suscipiunt cum plenUudine lodioieopus habemus, aul sudorihus. Si dilexcrimus '
fidei sancla ii, qui non ita aliiciundir. Nullus enim invicem, sponlanea nobis viaproslernilur ducensad
ingredicbamr in sancta, si lolus non fnissei. El nul- virluicm. Appropinquantem dicin, quod dicil, illud
lus piof..nus ingredilur inillam cceleslem .isioncm,. _ esl, quod in alio loco idcm Aposlolus dicit:« Dominus'
nisi prius per poBiiitentiamlotus fuerit. Illi -autem " propeest, nihil solliciie sitis(iJ/ii.;'p;..iv,5,6);» nunc
coipusaspeigehant, nos conscicntiam. Quarc non amem propinquus nobis e.s( (1435); saluUs tempus
dixit, muudaii, ct aspersi ? Differeniiam aspersionis jain abbrcvia(um esl (Rom. ix, 25).
volens osiendcre, idco protulit, « aspcrsi. t Aliud « Volunlarie enim peccanlibus nobis post acce-
'
quidein _sse Dei; aliud nuteni noslrum. Abluere ptam no(i(iam verilatis, jam non relinquilurpro pec-
quippo, et aspcrgore, Dei esi; cum veritaJe auiem cali hostia. » Non enim est hoslia secunda. Ilic ilc-
aecedere, el plenituiline fidei, cum gratia illius norum exsurgunt, qui poenilenliam auferunt. Quoniam
sirum c-,1. c Et abluti, > inquii, « corpus aqua in hoc non poeniteiitiam excludit, neque propitialio-
iniinda. »-La\acrum bapiismaiis in hoc loeo dicit; nem, quoefitperpoenitentiarn, neque repellit, et de-
quia foris lavamur aqua, intus vero Spiiilu sanclo jicii per despcraiionem delinquenies. Non cnim ita
(1-54) Iu cod. iln-perceptam, per velamen : imme- ptam per vclamcn.

diate autem supra ea verba per velamen, legilur/.cr- (1_5_) Roin. Mii, II, nunc enimyropior est twstra
manenlem. Foilasse tran&posiliovcrhorum aptiorem salus, qnam cnm ciedidimus.
sensum redderet, lioc modo: permanentem, perce-
-fH ATTANIS.VP.R(._.T-,'r.I.K-'ftlS.
F.PISr.f.P'1 -^fl»
est iiiimicus salutis noslra_. Sed qnid? Secundum A loiuin _cJi.icinm subverlat necesse esl. Propterea
excludil lavacrum. Non enim dixil, non «.stullra hoc dicit llebrseis, quia ex Novo Teslamento ad sa-
poenilenlia, neque dixil, ul(ra non est rennssio, sed cerdoiium vctus declmasse videbanlur. t Ideoquere-
hoslia, inquit, non est;Iioccsl, crux ultra _ecunda mittcnies, inquit, iniiii Chrisli verbum, in con-
non est. Hostiam quippe hanc voeal. Una namque summaiioiicm respiciamus, iie ilerura jacieiues
perficil in perpetuum eos, qui sariclificantut (llebr. fundamenium pcenitcnli;_a mortuis operihus, et fi-
x, U). Non sicut Judaica). Illud qnod in hac Epislola dei ih Denm, lavacri doclrin_e,imposUienismaniium,
qni deligentius perlraclant, sic inleiligunt, ai non resurrcciionis e(iam niorluorum, e( judicii ce(erni
de sacrificio coniribulati per poenUentiari)cordis (Hebr. vi, 1,2).. Isla orania in baplismo traduntur,
accipiendum sit quod diclum esi, non adhuc prn qu_enegat esse repetenda, utique in -consecrandis
peccalis relinquilur sacrificium; sed de sacrificio, fidelibus : nam in verbi Dei Iraclatione, atque do-
de quo tunc loquebatur Aposlolus, id esl hoiocauslo cirina non ileruin tanluni, scd s_epius dicenda sunl,
Dominicie passionis, quod eo tempore offert qiiisque sicul rerum, de quibns disseiitur, opportunilas fla-
pro peccatis, quo ejusdcm passionis fide dedicatur, gilat. « Tcnihilis autem qu_cdamesl exspectalio ju-
et Christianoruin fidelium nominc baptizatus lmbui- dicii, el ignis a.mulalio, quse consumplura est ad-
tur. Et hoc signilicat Aposlolus non posse dein- JJ versarios. » Iioc inloco Apos(olus exlremum judicii
ceps, dum peccaverit, iteruni haplizando purg... i. Quo diem, sive ignern perpeluum manifestissiine decla-
intelleclunoii inlercluditurpoeniicndi locus. Ita sane, rat. -Qu_econsumpliiraesiadversarios.» Adversarios
ut eos, qui nonduin baptizalig sunl, npnduni ple- cnim non infideles dicit tantum, sed eliam contraria
nam scienliam veritalis acccpisse, ut et jam bapliza- virtuli agenles, da.mones videliccl, seu lwereticos,
tus,inlell.gaiur(145(.).Non autem oinnis bapiizatus, vel omncs male ageiUes concremabil, sive,; quia et
eliam scieniiam veritalis accepit, propterquorumdam domcslicos et faniiliares, idem ipse ignis accipiat
posieriorem provec(um, vcl miserabilem negligen- etiam contrarios.
liam. E( lamen illud sacrificiumj de quo loquebalur, (1458) «Irrilampqui faciet legem Moysi, sine ulla
idesl, holocaustum Doraini, quod tunc pro unoquo- niiseralione duobus, vel tribus testibus morilur
queofferturquodammodo.cuin ejus liominebaplizan- (Deut. xvii, 6). i Sine miseratione, inquit, ut nulla
do signatur, iterum, si peccavcril, offerri non potest. sil venia, nnlla sit misericordia; quanquam Moysis
Nonenimpossunl deiiuo baplizari, qui semcl bapti- esset illa ,lex, plurima namque ipse disposuerat.
zati sunl.quamviseliam post baptismum per ignoran- Quid esl, coram duobus, vel iribus? Si duo, vel
liani verilalis peccaverint. (1457) Ita fit, ut quoniam tres lestilicaJi fuerint, confestim judicium dant. Si
sinebapiisffionemo recte dicitur accepisse scienliam G igilur in Veteri Testarncnlo, ubi lex Moysi irrila fit,
verilaiis, sic licet quia omnis qui accepit eam, non Iiomines peccatores fanto ac lali supplicio condem-
Telinquaiur pro peccatis sacrificium; hoc esl, non nabanlur : i Quanlo magis pulatis deteriora mereri
possit denuo baplizari, nec tamen omnis, qui non supplicia, qui Filium Dei conculcaverit, et sangui-
accipit per doctrinam scientiam veriiatis, sic debcat nem teslamenli poilulum duxcrit, in quo sanclifica-
arbilrari jiosse pro se illud offerre sacrificium. c Si lus esi, cl Spiritui graliar contiimcliain feceiit? »
jam ablulus esi: id cst, in se jam ejusdem verilatis Quomodo conculcal quisque Filium Dei ? Cum enim
per baptismum sacramenta percepit, non posse ite- indigne ex eo parlicipat quisque per saciamenta,
rum haplizari. Tauquam si diceremus omnem ho- nonne peccata cominillii, nonne illura conculcat,
niinem non esse quadrupedcm; non ideo lamcn noniieipsum contemnit?'Sicut ea qua. conculcainus
omne animal, quod -homo non csl, quadrupes debet nullius momenli pendimus, sic et qui peccanl,
esse, etc. Eos enim, qui jam baptizati fuerinl, cu- Ghrisiuni nullius moniciili exislimanl. Facdis es
rari melius dicimus, quam per pccniieniiam reno- corpus Chrisli, et tradis leipsuiii diabolo uJ concul-
vari; quia renovatio in bapiismo esl, ubi quidem ces Chrisium.- . El sanguinem, » inquit, c tesla-
operatur poeniteiitia, sed lanquam fundamento ma- nienii pollulum duxeril: i sive, ut in Gicecohabciur,
liente. Kaque a fundamento recurari oedificium po- D « commuiiem judicas.» Commune quidem, iinmuii-
test; si autem fundamentuin iterare quis volueril, dum, sive quod nil.il amplius a cxlcris habeal. lili
-(1456) Sensushic (antoverherum involucro tegi- (1457) Qua? sequuntur, non mimis obscura. sit: Ita
tur, ut eum ul ininlelligibilcm pene reliquerimus, tamcn videnlur inielligenda, silocus conjeclur_e
si autemdivinari fas sil, videlur nohis iia legendum : ila fit, ut (quoniam sine baplismo nemo recte dicilnr
ita sane, ul illud: nondum plenam scienliam veritalis accepissescienliam veritnlis) omnis qui cam accepit,
accepit, de nondum baptizalo intelligalur, qni non ul ideo quia eam accepil, non possit denuo baplizari.
ille, qnijam bainizatus est, habere ralet. Uiide loco Nec lamen omnis, qni non accipil per doclunam
nt eliam, ul el jam legendum censuimus. Quod se- scicnlium verilalis, sic debeatarbitrari posse pro se,
quilur vero, uon autem, significaie videtur, non - etc. Scnsum aucloris, et colnercntiorem superius
omnes baplizatos omnem scienliam verilaiis possi- dictus arripuisse, ut mihi blandior, vidctur. Videat,
dere, vel propier quorumdam profeclum, qui addit, lector.
velpropler quorumdam negligentiam, quie vel im- (1458) Hic in marg: legitur cap. XXVI, quin
_pedil.veldeiet in eis" scieiiliani." .Cselefum.-paliehii,. superius ca.tcra capita numero signala appa-
et acujipris ingenii iectori reni libenlef reliriqui- reanl.
musV .
795 EXPOSITIOIN EPiSTOLAS PAULI.-- 1N EPIST. AD HEBR. ,794
giiippe sahguinem Chrisii' polluunt, qui hxfeticam A dobens, etaliis testinioniis amplius hpc affiiinans, et
doclriiiahi ih se reeipiunt, et non Glirisji, per pecca- dicens 'nietuendum esse incidere In. manus Dei
ta eorurii ClirisHimdese ejiciunt, Spifilul gratia. vivenljs, promde ne multo timofe desperantem ani-»
-cbhturheliam faciunt qui non credunt quod in mani ahsorberi-faceret, cohsolaluf eosperlaudeset
Ecclesla fit remissio peccaioruni: ut dictum estf orationes, et: immolationem/dqraesticani ei prbfer,
« Qui iri Spiritu sarictb blaspheniaverit, noii remit- ,fens ; .« Remempraniiiii, inquit, ..pristjnos dies,
telur; ei, -neque in hoc s_eculo,"lTeqtieiri futuro in quibus illuminali fflagnuriT.certamen susti-
(Luc.m, 10; Mailh.xvL,52;Jfaic m, 29)."»Siqui- nuistis. » Ac si diceret: Quoniam introducti estis.
dem et.ilie- Spiritui gratise contiimeliam faCU, qui qui non inordine discipulorumeratis, lanlam alacri-
tfuodille .ribuil, nori exereet. Qui eniiri beneficium tajem deffionstrastis,tantam forlitudinem; nuncper
n.on suscipitj injuriat' benefacieritem. Fecit.te ;remeffloratipiie.mrogo ut in ipsa perseverelis, ut,
filium; tu autem vis fieri servus ? Venit ad habilan- perdurantes in jribulalionibus, possilis affectuiesse
duffiapud:te;-ttf autem ifdducis ei edgitaiiories ma- uhicuique. Dividit qiialiier susiineant.tentatiohes,
Iignas? -Chrislus vult solidari apud.te; tu aiilein seu cerlaiiiina, quod est maximus litulus laudum.
eum cohculcas per crapulam', per ebfielatem. Au-- Deinde exsequitur rainujalim dilaians seriiioneni
diamiis' "<jui' indigrie sacramehta participamus. R suum; et laiides plurimas proferens.Qupnipdqhpc?
Audiamus-qul ihdigne adinierisamillain accedimus, « Nuiic qiiidenf, iriquit, bpprobriis et tribiilaiior
qriid sequatur: riibus spectaeuluhi facti. » .Gravis quippe res esl ;
' « Scimus enim quid.vdixit : Mihi
vihdiclan., et bpprobriuni, et idonea ad.animarii subvertendam, et
ego: relribuam. Et iiefum : quia judieabjt Dominus ad exca_eandanimentem. Nariiaudi qubd dixit Pro-
populum suum (Deui. xxxn, §5; Eccli. xxviii,, 1). s phela_: « Cum dicmit" mihi; ihquit, per;. sihgulos
De ininiicis hoc diclum est, qui male faciimi, nori dies : Ubi est Deus tiius?:» (Psal. xu,,'.__) Ei. ite-
dehisj.quimale paliuritur. llicauteni et cohsolalur fura: « Si inimieusexprpbrafet niibi," suslinereih
eOs, diceiis: «Ego felfihuam.'» Pefmanet eninain (1459).» Quoniam valde appetens est glqriam genus ;
sempitefnum Deus, et vivit: p.roirtdee(si nunc non bumanuni, proptefea etiam oppfdbiiis Jfacilecapti-
recipiuril, pos(ea recepiuri suni. IIIosoportet eorige-' vatur. Et hon simpliciier dixit, opprobriis, .sed
liTiscereinon nos. Nos; enim in illorurii incidiffltis eliara Iiic augmentumfecit, diceris: et spectaculum.
manus; illi au(em in manus Dei.: Neque enim facti. Curii enim-qiiis secfeto expfobratur, conlri-
qui palUur, aliquod malum paliluf, sed qui slalur qiiidem, sed multo aniplijis, cum coram
iacit. :; -' '' -' • _ bmnibus;' quantum efat malum, disce.deni.es •.ab
«liorrehdum est incidere in ffianusDei vivenlis.» infirniilale Judaica, et ad oplimam vijarti transeuh-
Incidurit iri manus "Domini, qui Judicja homirium tes, et paternas Ifaditiones conlemnenies, ut ab
contremisceBtes, judiciaDei' parvipeiidunt. Sed et ipsis domesiicis ; palerentur mulla . niala,, a jiullo,
tu quicunque; peccator es, si non poeniiueris, in habereiit" defensibnem. Non habep, inquit, quid
mahus Doffiini incides. Illiid enini metuendum est, dicairi;,quia hbc passi quidem estis, et. fprte do-
id esl judicium Dei, JiocTiulemnihil est, id est judi- luistis, irao magis gaudebaiis. Non solum, inquit,
cium homirium. Cum ; viderimus igituf quemquam in propriis passionibus non erubuisiis, quin eliam
. hic puriiri, non trehiiscamus ad pfseseniia, sed con- aliis JaliJer patienlihus soci.i facli eslis; quodde
tremiscamus futura pei judicia. SeCundummiseri- aposlolis dictuffl esse arbilror. «Ift alterb auteni
cordiain enirii ejus,' eJ Indignatio ejus est, et seffiper socii taliler coriyersaiiiium;effbcli.» Ac si dicat;
super peccalbres requiescit furor ejhs ih eos qui Vbs, qui illis itiinislrastis, socii eslis ipsortim; in
incidunt in hianus ejiis," remuneratione. -.,_,':.
•« Refflemdfariiirii auterii'' pristinos dies, quibus « Nam et vinctis compassi estis, et. rapinani bo-
illuminaii, hiagnum; ceriamen "susliriuislispassio- nbfum veslfbfum cum gaiidio suscepistis, crigno-
• num, et in altero
quidem opprobriisel tribulatib- jy seentes vos babere.nieliprein etffianenleffi subsfan-.
nibus spectaciilumfacli. » Optimi medicoruhi"_cum tiam. » Vides quia de ipsbdicit, et de aliis. vinclis.-
nfaliliani secaveriht, el per incisioneih fecerint Non eninv pulaslis yincula esse illa .vincula, sed
doloris augmenJum, solatium stalini affefunt, et sicht alhlel_e, fortes-sic stelislis"; qui npnsolumin
refflediuffliili IqcO.ubi dolor inest, et-pertufbatam vestris opus non habnislis horiatiohe , vel cbhsola-
refOvent animam;. poslquam autem; recreavefint, lione^ verum eliani aliis hOrlatioet cpnsolalioiacli
alleram jam npn adjiciurit seciienem.: quin eiiani estis. «Et rapinam subsianliarumvestraruni cum.
illam, qna. facta' est, riiedicaminibus mliioribus et gaudio siiscepisljs.:» Rapinam, quod "dieit,- cuffi
valeniibus-amplitudinenTniiligaredolorls corirovent. gaiidio suscepistis, id esl qui res illorum ab: illis
Hoc etiam Aposlolusfecit. Postquam coricussifarii- abslraxeraut, ,cum gaudio susceperant, prppter
mas eormn, el conipuhxit ineniione gehenna.,' et , remuiieralienem a.teriiam. Mirabiliter salisfa.cifet
fidem faciens, quia omnibus' hiodis opofICI perire ' comprobat. Nam rapina illa fortassis violentise
• injuriantem Dei gratiam,' et boc ex lege Moysi rapforum ascribitur. Nullus enim,_ppsset:[violenjos
"
(I|59) Psal. nv 45 : Jnimiciismaledmsselmihii siislimiissemuliquei
793 ATTONfS VERCELLENSISEPISCOPI 736
forsilan prohibere, possclis quippe; si velletis non .A ei ipse signillcavil, dicens : « Adhuc modicum ali-
esse iapinam, abnegames fidem. Sed quod islo qiianliilum : qui venliirus esf, veniet (liion larda-
mullo amplius est, hoc fecisiis, ul cum gaudio isla hil (Habac. n, _). » Q.ii vcnlurus esl, nnn larda-
tolerelis; qnod erat toiuin apostolicum opus, el bil, id esl, Glnistus. El ncforte dicerent: Quando
dignum illis foriihus aniniabus ut flagellali gande- venict ? cx Scripluris eos consoliilur. Elenim qnia
Tent. Remunerabantur (1iiO) eniin, inquil, a faciccon- prope est salus nostra (PMII. xm, II), consolalur
ciliigaudentcs, quia digni facti erant pro noinineJesu cos : lanquam parvum sil lempus, quod remaneat.
iiilionorari (Acl. v, il). Qui eniin cnm gaudio fcrt, Iloc non ex se ipso dicit. sed ex Seripluiis. « Ju-
ostendit quia liabet mercedeni. Quod dixil, csusce- slus auieni meusex fide vivil (Habac. H, i ; Rom. I,
pistis,» ullroneam eoruin palienliam deelafa\i(. •17; Gal. m, 11).. Quodsi suhtfaxerit se, noii place-
Quoniam Suscepislis, inquil, cognoscenies hahere bil anima. me;e. Nos aulem non sumus suhlractio-
vos meliorem subsianiiam in ccelis el permancn- nis filii in perdilionem, sed fidei in acquisiiionem
tein, el possidere fiiTiiamet slabilem, et qua_pcrire anima.. » iustus cx fide vhii, quia vila corporis
non possil, sicut isla lcrrena pcrit. tui est aniina tua ; vilar anima. luar cst fides lua,
a
(liil) « Nolite iiaquc amittcre confidenliam ve- B qua qui se abslra_.erit, non placebit Deo. Labora-
stram, quaemrignam habel remuncralioncm. Palien- siis, Inquir, certamina phirimasiislinuislis ; exspe-
tia eniin yobis neces>aiia esi, ut .\olui.ialem Dei ciate bcatam spem ; nolite hic qu_erere qusc spera-
iacienics, rcporleiis promissionein. » Non enim distis, quia justiis ex fide vivit.
xil, qnia amisistis, sed nolite amillcre. Quod eiiim. (C.i\ XI.) t Est autem fides sperandarum sub-
amiltiiur, ulilerurn acquiratur, labore raulio indi- slanlia rerum, argumenlum non apparcnlium. In
get; quod autcni tenetur, et fonmdinem habei, for- bac enim testimonium consecuii sunt senes. » Fi-
litudinein necesse esl habeal. Nolitc delicerein tii- dcs igitur, visio esl, iuquit, non apparentium, el
bulationibus, quia magna est remuneialio. ilorla- ad eamdera salisfaciionem ducens, lanquam quie
lur enini cos, ut foriiores facerel, cl slahilem ac videnlnr. Proinde nequc circa ea quss videiidir
firmani fidem habercnt. Alitcr enim Galalis loqui- crcduliias vel increduliias dici potesl, neque iierum
thf, aliler Hebr_eis, illis, ut Ghristus firmareiur in fides dici polesl, nisi eum circa ea qu_e non viden-
eis ; istis, ut siabililas firraa fieret; illis dicit: tur salisfaclionem quisquam hahucril. Cum enim
_ Filioli mei, quos iterum parlurio, donec reforrae- qu_esunt in spc, sine substantia essepuianlur; fides
tur Christus in vbbis (Gal. iv, 19). » Et meriio. llii eis tribuit substantiam puram. Resurreclio necdum
enihi supcrius afficiebantui, proplerea opus illis facla esl, ct necdiimest in substantia, sed spes fa-_
erat incicpalivo sermonc; isli autem aliqiianiulum C cil eam subsistcre in anima noslra. Hoc csl quod
frigidiores, unde mitiore magis scrmone opus-bahe- dixit, suhstantia. Si igiiur iirgumeiilum csl non ap-
bant. Noliie ilaque amitlere, inquil, confidcntiam. parcniium, quidest quod cam vultis jani videre, ut
Apparelcrgoquiain confidenliamullaeraiUadDeuni. excidalis a facie sanitalis ? Profeelo liquet quia
Qu_emagnam, inquii, habet reinuneralionem. Pro- fides illarum reriini argumenlum esl, qtia. apparere
plerea antecessit eorum cogitalionem pcne, dicens, nou possunl. Qu_ecnim apparcnl, jam fidem non
si in coelis iiilelligilis vos habere substanliam me- habenl, sed agnilionem. Duin ergo vidil Thomas,
liorem, nihil requiialis, scd lantum hic patieniia dum palpavit, cur ei dici.lur : t.Vidisii me, cre-
opus esl, et non u( cadatis, sed ul in eisdem ipsis didisli? » (Joan. xx, 29.) Sed aliud vidit, aliud cre-
permanealis ; ut non abjiciatis .quod vohis imperti- didit; a moriali quippe homine divinilas videri non
tunl esl, niliil vobis aliud opus esl, nisi ul sieiis, potuil. Honiinem igiiur vidil, el Deurn confessus
sicut sletistis ; nt ad fiiieni venienles portetis rcpio- esi, dicens : . Deus meus, et Dominus mcus. » Yi-
missioncm, uno opus haheiis lanlum ul persevere- dcndo crgo crcdidil, qui considcrando verum homi-
tis el cxspecietis futura, non ut ilerum cerlctis. ncni Deum, quem videie non noteral, cxclama-
Ad ipsam jam coronam proximi facti eslis ; certa- . \it.
mina cnncla sustiniiislis, vincnla, Iribulalioncs ;' D Lsslificat valde quod sequilur : « Bcali qui non
subs(anti_eveslra. dUepla. smU. Quid ergo est, quam videi'unl, ct ciediderimt (Ibid.). » ln qua nimirum
nisi dc ca_lero ad hoc sletis, ut coroneiniui ? IIoc scnteniia nos specialiter signali sumus, qui eum,
solum pneslolamini, advenlum corona.. 0 quanla quem carne non vidimus, mcnte relinemus. Nos
magnitudo horlalionis el consolationis 1 Veltili si signali siimtis, si fidem nostram operihus sequimur.
quis alhleja_ hoc diceret, qiii cunctos superasset et llle enim vere credit, quiexercel pperahdo quod;
nulliim felictum babefet, qui sibi cerjarel, et deinde Credit, Quod conlra de his, qui fidem nomine Jenus
in futuro, tlt cofoneiur tempos dilaJafetuf, dum pr- ; retinenj, Paulus dicii: « Coiifiientuf se noisseDeum
biler cefiaminis adveniret, qui cororiahi dafet.ille iaetis auiem negant (Til.i, 16).» i . :-: \
auiem impajienier ferens, vellet exire et fugere, non _ Fide inJelligiraus aptata esse saecula verbo.
tolerahs sie, tiniens ffammas aestuatioiiis. Hoc igitur Deijhtexinvisibilibusyisibillafierentf liidesforli !
.(1440) Lbeb" temunerubaniui' yidetur legehduin latO'. ', . ,. :. .-: :>-,:>;•'

fevertebaniutf yel aliud:siniilej,ut ex textu infra ci*. (li:|_I)ia;_ffa„g.:_od.-iiielegiliii' cap.S-.W; -";
- 798
.97 EXPOSITIQ Itf EPlST€I__K"l*^
ammo, et virili opus habet, omnia siipergrediente _ Dohiinus super Abel, el/supef saerificium ejus ; seu
sensibilia, et iiifirmita.effi faiioiium horninuni in- ...per.TllaniDomini sentenliam, quod aprjjnbfflartyre,
;iranseunle. Non enirn polest allter quisquam fide- qui fuil usque ad exlremum renTemoralus est Deus,
lis fieri, nisi seipsum.a coftsueludine cpmmuni ab- . .indicari super bis, qui faciunl vindictam in servis
"ducat. Qnia ergp animseHebr_epriim. debiles: erant, suis : ut in Evangeho, legimus (Malth. -pnn, 55 ;
et a fide quidem inilium _s"umps'.rant,>expassipnir Luc. II, Sl) : « A. sanguine Abel justi usque ad san-.
bus auteni tribulationurii pusillaninies efficiebanlur, guinem.Zacliari-3(II Paral. xxiv, 22), filijBaraciiipc,
et minus patieiiler ferebant, et concutiebantuf; quem occiderunt inler templujri, et .-allare. Ei-pcr
primo eosex seipsis adhoftatus est, dicens : « Re« illam defunclus adhue loquimf, » ut dicitur ,: San-
hiempraiiilni dies prislirt.os, » delnde ex SCriplura guis Abel claniatacl me de ierra (Gen, ,iy, 10),.„__.
divina-dicente ':.«..Jtislus ex fide vivil; » dejhde ex adhuc lpquitur ; hcc esl,. inleremit quidem euni,
ratiocinatibhibus, "dicens: « Fides est speranda- sed npn cnm eo intereinit ejus gloriam, Ac SMlice-
fum substariiia rerum, » cbriviciio earum, qua. non ret, non ille morluus est, ergo necvps.-moriem.in.i.
videntur ; ntinc aujem est genitofibus iiicipit ioqui Omnia ha_cegit Aposlpl.us,ufcapacipres eos redde-
illos proponens n_bis iri fel in fide;el firniipres ad Iplerandum.. Proinde tot
' magnis vifis, ei hiirabilijer
exeftipliiih, quia, sicui illi bfflhes per fidem salvati signa, tot miracula,-tot consolaliories, mulliplical.
sunt,ita et nos per fidem omnes salyamur. Cum Quanto quis acrius passus fiierit, tarito magis gloria
ehim inverieril anima in eisdeffi passionibus soeiuni, procrescil. Qnando adluic loqnilur, hoc enim. indi-
f eqiiiescit et respiral. Hoc et in fide, hoc et in tri- -ium esl, quod vivit, quod in' ore, omniuni yersatnr,
liulaliohe solet accidere. Proinde sit iii vbbis conso- qupd ornnes euni jadmirantpir el bealificant. Qui
.l-jiio.
' est iilquit, per muiuani fidem. Valde eniffiifragile enim admonei alios ut jusli'sint loquilur;: Nori-enim
" gehus iiumanum etTiliTiiumll_esiiarisin cogita- tahlum pfoficit sermo, quantum passio illiiis.;Sicut
tione. Aposlblus ergpe_. patribus eds liorfatur. ecebim laniiim apparens,Toquiiur, sie et ille, dum
"_Eiprinio Cx communi intellectu, irtilibmanifesium, in menipriam venit. Nunquam enini iri lanta esset
iriquii,est, quia hon exslanlibus, qu_e sunl, Deus admiratione, si mille linguas haberet, si: viverel,
ejficit: sed ex invisibilibiis yisibilia, ex rioriexi- jn qiianla nune admiralipne esJ. Hoec gloria non
slentibus subsisteritia. Et iinde lioc ?"Qi)iayerbphoc acquiritiir sine periculis.
fecit. Ralioeinalio quidem iri lioc riihil nobis suffra- ....,,'«Fide Henoch translatus esfneviderelmortem,
galur. jOnde qriidem bahemus, quia Deusboe et non iiiveniebalur, qnia Jranslulit ilhim Deus,
"•fecit, ratio non suffragaliif. Aliqiiis, qiiando.fie- n ante -Jranslalionem eniin JesJimonium habuil pla-
bant, rton aderat. TJiide ergo cerluffi esl ? Manife- cuisse Deo. Sine fide aiuerii impossibiie esl placere
StUffi est, quod iidei fes•'___. « Fide inleiligimus, Deo. Credefe eninl oportet accedenleiii ad Deum
ihquit j • aplaia esse ssecula vefho Dei. » Fide qnia «sl, et inqiilrentibus se remuneraJor _il. -.Non
quippe efedinms aplata, id est, perfecia, seu senim dixiJ apiid seipsuffi"Benoch, qhod opus est
facla : quia-_hoir ex visibiljbus, sed ex invisibili- . labores et periciila suslinere, Ecce Abel niortrius prb
bus facla surit quae videntur. Iloc auteni esj fidei. ambre Dei, et necdum resnrreclionem "adeplus est;
invisihilia qiiippe erant, quoniani lenebra. .erarit sed desiderium quidem-ejusjnanifeslum est, et,qu_e
super abyssiim (Gen.' i, 2). Visibilia facta/ suiit, ab illo fieri -debebaiit,.'.facta siint. Qiiee•vero donari
quoniam ortinla ibrmam acceperuhf. speranlur, ihecdum illi cbllala stint. Sed nec pafri-
(14__)« Fide plufimam ho.stiamAbel, qiiam Gain cida suscepit conlriilonem. Hlinatur qnidem ab eo,
pbtulil Deo, per quaffi teslimbniuffi conseculus est sed "necdura ei relribuil. Quid illi e_c:hoc-proderit?
esse jusltis, tcstimohiiim pefliibente muncribus ejus sedabliujusmodi cune^liohepenransiens intellexit,
Deo, et per illam defuncius adhueibquiiur. » Prlmum :quoniam si esl D.eus, omiiimodo retribulio erit. Et
. pdnil "eum, qui mala passus.est, et hoc et a iraire. yos igijui. inqiiit, atlend.ile vos; et «i-.videtis.nili.il
Pfoprium illorum posuit exemplum • clenihi yos, 0 yos hic percipere, non pertufhemini, Si illi siC|)la- .
inquit, eadeni passi eslis a' contribulibus. vestris. cueruiit' Depi qui iiiilla exempla, quar inlenderenl,
Hoftalur enim eos, ut^ sicut ille injtiste occisus esf habueriinJ, qiianlo magis nos debemus placere,'qui-
a fratfe, ei non recusavi.t perseculionein/ita illi bus tot stellce micanles emicuerunt, donec veniret
non recusarent, si irijustepajereiUura contribulibns verus Soi? Flde, iiiquit,, translatiis est Henoch,
coruni: Pliirimani qtiippe Jibstiam Abel, quani Cain ilenocii pef fidem placuit Deo,.ut qpoiiipdp patres
obtiilit, non quod.illa lipstia ih rebus carnalibus siiperiores ante advenluni', illum nOn viderunt et
hiajor exsiiiisset, sed .quidquid oplimum liabebat .eredideruiTt, ita el nos scienies credere debefflus
Abel, Deo per fideffl benevplo;animo proferebat. Et quod iiori videnius, tit accipi.amus sicnt illi accepe-
cxinde ei sua muljiplieala ftierunl. Et iritelligimus funt, ut dieilur : « Qu_eri(e©omimimi et confofla-
ipsuni per lipc placuisse t»eo. tesiimoiiiuni enim mini, qU;eriie faciein -ejus semper (Psal, civ, 4), *
"consecutus est esse jusius ; sive qu.od-igms descen- Ut enim .iransferreliir, causa fuil per qqod placue-
dil de CcelP,'utin Theodplioh lcgilui', el infiammavit raJ.SediU Henocli pla?eret Deo, causaerat fides.
(i_42 Hicift cod. marg, legitur cap. XXVIII.

- ""• : 800-
799 ATTONISIVERCELLENSISEPISCOPI
Nisi enini sciret quia reddlturus est felributionem,. __. Exemplum ehifflHenoelilidei tantum 1'uit.iExemplum\
" hoc
quoinodo placefet Deo?'« Siiie fide enim impossibile Noe, et fidei et infidelitatis. Hsec est perfecta
- eslplaeefe Deo.-i Quorii.odohfec eredeoat? Credebat "consolatio et exliortatio : quaiido non sblum qui
"
enim qiiia, si quis creaidefit esse De_m, eliam re- crediderunt iiiveriiiinliii' appfbbati- esse, sed eliaro
• trihuliohem liabebii. • -'
Uiideergo placel Oco? Gfedere, ihfideles conirafia passi.
inqiiil, ppusest- quia esti' Kuhquid est? Si "auiem, ' -Fideijui vocatur" Abrabam obedivit-iri Ipcum
quia est fides, non f aiiociriajione opus riabet, ila hec ' exire, quem acceplurus erat ih lisereditaterii; el
quid sil, ralione comprehendi pdtefU.. Sie. quia exivil nesciens qub iret. »Td esl et ipse: Abraharii
relribinor mefcedis'esi, fide opus habel,et nbiira- "jicr fidem placuit Doo. Nesciens eni.mquoiret, quia
tiocinationibiis. Quombdoea qtise ad cssenliani ejiis ignotus erat babilatibnis locus illius ierrJe.' Inquan-
altineii[,faiiociriatione potefiinl.cbmprehendi? Qua- tum enimambulavit, per fidem ariibulavit. Seu ne-
•iis eiiiffl;est:ratiociriai,io,;;qu_e pojerit sid ista-pertiri- seiens quo irel, qtiia quemlrhitareiur, rrallum habe-
g.re?:Mulii aiilein qiia.i'unt qno iranslatus est He- ;bai. Dictum enini eral: tibi dabo terranihanc et
-nocli, et: quare translatus sii, et quare libnfuerit semiiji tuo. Yidit filiiim ibi ut peregriiiuni habilan--
' moftuus.
neque ipse, neque Elias; si adliuc 'vivT.inv. teni, vldit nepotem, yidit seipsum in aliena terra
et qubriiodo vivhrit? etin qiiali liabitu? Sed supef-" peregrinanlem, et nihil (urbabatuf. Ideo eriim circa
:vacumh est istarequirere.Quiavero iranslatus est Abraliam sic actum est, ht postca repromissib per-.
-isle, et' assuinptus estille, Scripiurse dixeriint; ubi ducenda esset in prolem ejn.s, qnanquam.etiam ad
.auleni siiit, et quohiodoj holi addidefunUAiiiriteriim ipsiim dictum esset, quia: Jibi-dabo et ''sehiinl; tue, •
:'a'd hoc factum'es_e,.ul in ipsis iriiliis statim refefre- non seniper tibi,seil tibi et serniiiituo. Et tamen ne
tur Henocb, ui anima huiriana spehi acciperet, .qtiia qiieipse, neqiielsaae, neqiieJacobpoJitisuht hacprp-
- solviiui':.irioi et darnriarelur '
_, diiibolica tyrannis. missione, sed successioillbruni.Elideo dicit,fide qui
.Priiiium perr Abel perriiitiit fieri nloriehi, Jerrore voeaiiir Ahraham; non enimsic ypeabalur, quando
volens osleridere qiiia fevera perriiahet firmasen- obedivit Deo; ideo dictum est, quivocafur Abrabam.
ftenLia, quiatorra es,et in terram ibis : h.e cOnfiden- . «Fide demoratus est in terra" repromissionis,
"les pigri efficereniui'. Per Abei quidem perterreiis, tanqnam in aliena, in casnlis bahitando cum Isaac
per Heooch auleni' excilaris ad a.mui_.lionem pla- et Jacob, 'cOlia.i'edibus repromissionis :e.iusdem.»
, cendi sibi; liiqui. erilibiis iiamque opera boha; et per ; Fides; Ahfabaj diipiicatur; pfo -magn.itudine.fitlei;.;
Intellectuni nlerCedis retfihutof efficiJiir. ' unde captil.fidei dicitiir. Sicut eniffi fide exivit, ,ne-
-' « Flde.Noe,
fesponsO accepio de his, qiite adhuc „ sciens quo iret, sic fide mansit in ierra. sua.Casa
• non videbantur, metiiens
aptavit arcani in salulein domus est; casulis, quod dicit diminutivnm esl, id
domus siise,per"quam damnavit raunduin; et justi- est, in tentoriis cnm Isaac.et Jacob babilandb. Ipse
:ti_e, quse per fidem est, -hseres est institutus. » De eiiim eos docuit fidem. .«Cob-eredibus repromissio-
_his, qua_'adl)uc rioh videbantur iiiquit, hoc est, de sionis ejus.» Ea repromissio facta est ad Abraham,
imbnbus, metuenscbhstruxit arcam. Pef ralioiiem quse ad Isanc, etea ad Isaac, qtia. ad Jacob, Onines
: quippe nlhil in hac vita suggessit- Niibebah.; Inqiiit, simul coiia.redes in repromissiohibiis Abraba. sl-
in Evangelio, et nuptui dabant iriul bseredes, quia omnlbus promissum est,!sicut ad
' alii.ut Dominusaif
(MOH/T. xxiv, 58);'aer serenus, el signa riulla erant. Al.raham. Abrahce enim dictum est : In telienedi-
- Verumtamen' ille liniiiit, alqne
pef fideffide his, ceritiir.iihiverssecogilaliones icrrse, eJ Isaac_\'ocabi-
adhuc non videbarilur, linienS, consifiixit ar- Jur libi semen; ad Isaac autem.: Gomplens|i'ura-
' quse
cani ad salutem dOniussuse, per qiiam, id esf, per mentum, "quodspopondi Abraham palri tuo, el nml-
fidem damnavit nTTindum, id esl," coiidemnaviicoiri- tiplicabo semen tuum, sicut slellas cceli, daboque
par.itione sua, dum -mundus fidem non habuit. Per pbsteris tiiis iiiiivefsas regioneshas, _etbenedicenlur
'fidein. non per legein liseres est, duiri ipse; sblus fiiii sefnine iuo omnes gentes terrse; I.d Jacob autem
-dem"pat.tim 'teniiil, et ab illo' cieleri discedebanl. [5 dicluffl est :'Ego Deiis omnipolens; crescere, mul-
Osteridlt ejijm' eOs dignbs: bbc supplicio, qurneque tiplicafe genles, et populi, nalionesque erunt ex te,
per illam coiistruciibneni cofrigebanlur. « Et justi- regCs de liimhis ttiis egredienluf, terramqtie, quafn
"tiae, quse per fidehi est, boeres est institulns. » dediAbraham.etisaac, dabotibi,etseminitiioposl te.
Hseres reghi cbelbrum, vel bseres mundi diciluf,,qui"a « Exspeclabarit eiiini fundamenia habentem civi-
de' siio semine ftiit feparalio iniindi. Ex hbc enim talem, cujiis arlifex, et condilor Detis. > Contem-
"'apparuii justiis, ex eb quod credidit Deo. Hbc enim plare quia has receperunt repromissiones, hoc.cst,
animse esl, quaise gernlaiie habet ad Deum, efver-. exspeclando, et confidendo. Si igilur confidefe,acci-
: bis illiusIniiiil feliciusjitdicat, sicutetiam ihfidelitas, pereest, possuhiusinos accipere. Isti enim,;si niliil
cuni conlrii se habet.Fides auteni certiim est, quia lioruni ppssidebant, lamen desiderie intuebanlur ea.
jus.ili_.hi operalur. Sicut nos responsiun accepimus Illi quidem repfomissiones in terra faelasnori atten-
de: gelienna ietefua, sic et Noe de damnatioife niiin- 'debant. Sed futuram quieiem requirehani. Efube-
di. Tametsi iriidcbatur, semper prophelahat.: Et cst. scamiis enini nos, qni Jerrena requlrirnus. Ostende-
sensus : Vos si perseciilionem palimini, tolerare derunl enim se ipsos niajoribus esse dignos. Non eos,
. betis, ne vos dies ille, sicut fur, compreliendal. pertriisit hoc acciperb, sed illa ivjajora eis.iii.buii,
gOiV EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. -- 1N EPIST. AD IIEBR; S02.-
yOlensnobis oslendere, quia majoiibus .dighi suiu.J .\ mini, non Deo; Deo auleffi, hec. arena tefrse.. Si in
Nolentes ailigari ad ista lerrena,' cum lanlo stiidio' liac vita.lales reprohiissipnes.Dei sic facile iniplen-*
abducebantanimos suos Vlerra, neque qua; dabair' liir, ita mifabilia suht et gloribsa, ila: lriagnlfica,'
tur, accipiebant.: Elenim prbplerea; nepoles eofum qualia erurit llla,: quorum ista additamehla suiit -?'.
acceperuiit. IUi quippe efant lefra dighi, ndn illius, ' QuidTgiliir adipisceiiiibus bealius, aiiliion adipi-
' ~
cujus civitatis arlifex, e't cpnditor Deus est. sceniibusinfelicius? Si enim patria quis expulsus al)
'(1445)« Fide et ipsa Sara sterilis virtuiem (1_J _) bominibiis; misefabllis judicatur,: etquiSqiiisTisere-'
kicoiicepiionem seminis:accepil, etlarh prseteftemptis diialem amiserii, videlur 'ohinibus esse dblendus ;-
a_talis; quohiam fidelem fradidit esse euffl,'qui'fequi eoslo privalur, quid illi 'repules rbbni? quahlis;
p.omisera(.: Propier- quod et ab .unb"orli suiit (et ]aci'ymis iste plartgendus est ?;Cum:enim ex propria
hbc riiortuo)ianquaffl sidefa cbeliih riiuIlUudinb,et' vuluritaie semelipsuffl quisquani liifigil; hori soluin
sicut arena.îute eslad-rammaris innumerahilis."»' lacrjiriis digniis-est, sed etiamTameiiiaiionibus.
Fbrlassis-.'.dicit. aliquis: Quomodo fide, qnse fisit? '"«Jiixta fidehi defuneti suhf omnes isii, ribn _icce-
(Gen. xvni.-12.) Risus ehiffiilleeiiarnsi gaudii fuit, "- ptis repfomissionibus, sed a lpnge eas aspiclenles, et
plensefidei rion fiiiu Pbst; ab eodeffiangeloin; ii.de- salu tariiesj e t cbnfidentes (1446);quia peregrin i, et Iio-;
eiiam corifirmataest; pfbinde evacuata dubitalidnis-]B spitessuntsuperierram. Quienim iioc diciint, sighifl-"
ciiusa, inirbducla esi fides.«; Virtutem in conceptio- canjt.-sepatrianvinqiiirere. Et si quideiriillius rneininis-"
itenrseminis accepit.» Jarii mbrlificala eratyslerilis;- serit, dequaexiefanjjbabebarit utique lempus revef-.
dtiplex eiiiineral prsecliisio'; una tehiporis : seriue-' teridi;' nuric.aulenimeliorem appeiunl, id:esi,''epele-"
r.it qtiippe jam ; alia Veroex hatora : sterilis eiiim sieffi,"»Duo qtisedamest' hic dignuni qu-_r"ere;Cum
erai.Sed ad .uscipienduni et -rerinendum seriieri' ehimsupra dixissct, translalus esi:Henoch,et noniil-'
accepit .irtulem. MulieresTiamque ex duabus febus vehiebaiur, rie Jvlderet morlein, bic dicit, secundum
siefiles esse solent: siveTquando iii vulyaviriutenv fidem fflerlui sunt omnesisli. :Et cum iteTuni dixis-'
itori liabet seihen,-quod ih 'serieclute evenit, cum- set.nbn acceplis^.repfOmissipriibus,sed a lohge eas
deficiunt fanili.ebria;vel. quando vulva coiicludilur aspiclentes,' superius dixitdeAbel, quia tesiiniortium'
e_iam in juyentuie, ut ribn perveniaf senieii ad loca consecutus esl esse jiistus, et per iilam defunctus.
conceplionis : coritfa qua., id est, steriiUalehi et- adhhcloquilur; et.de Henoch dicit, quia -translatus
sehecliiiemr dedit Deus virtiiteiii. Ad locum sialim est; et deNoe, quia salvaius est de cbndemnatione
concepiionis semeU pervenit, et postquam perveriif,: rriuhdi, et Iia_res mundi factus. Videtuf enifflmihi
dedit pariiis soliditatem mulieri. Fidei namque soli-- . ita solvere."Juxta fidem pmnes hibriui surit." In hoc
dt-ate utefi insolida corifortantur, ut omoia possi-}G loco, pmnes' dicit': Noh quia omnes mbi;iui sunt,'
bKiasint credenii (Mtirc. fx,' 22). Propjer quod,; sed quia prdpler illum solum offlnes isti morlui sunt,"
inquit, et ab uno orli suut ei-;' id est, ab uiip Isaac ' quos scimris-mortuos fuissi..' Quod auterh dixit,nori
cfti sunt ei duo filii, seu ihhuriierabilis pdstea miiW accepfis reprbfflissionihus, vefuni esi; quia iii qui-
litiido populi; vel -abuhocofppr e Abfaliani et Saf_e biisdani rebus acceperunt.. Accepit Henbcb, ne vi-'
orli sunt innunierabiles populi (iMS). Idcirco eiiani _deret-inofltkn; acCeplt Noe, ut 'salvaretur; accepe-
ex "uno genili surit omnes,. non hoc solum voleris rhntque aliipiurimi, sed hsecquidem illis Iihamina
-sed eiiam, quIafaiUorum; qua-dam eraiil, e( prima. degusialiones fuiurorum,:
sigriificare, quia .genuit,:•'
niater effecfa esl, quahJoruiii heqtie fecund'-e.El: : Detis-enihi,rion solufflquse futura suiitriobislargiiur,'
hbc eraorJub,'' irtquit,' vel eihortua.; Non enimvita,: sed ellam qusbliujus vitsesunt; iiobis praslat, sicut
sed femiiiEe:mortuus fuit. Sehex eriim liomo semen'- discipulis suis dicehat: «Pririrum quseiile regnum :
lantuhi fundere potest: sed tamen seminis solidi-' Dei etjusliiiain ejris, elh_ec orirnia adjicierifur vobisJ
tale,.ui prccrearepessli filies, caret, nisi fcrsitan: (Maith,-vi, 55; Lwc.xn,.51). i De'lorige a.spicieiitesi
de adelescentula,'uJ ailiife.rhnt. SiCut sidera, inqiiit : id est, proriiissiones/quas venlens •:Christiis''prsedii'
coeli;, vel areiia maris. Hyperbelice dictutn est : cavit,' quia si quis dimiseritdomos; aiit fraires,-a'ut
Per sidera quippe _coeli, beiii intelligendi surit; pef .D smrbfes;autpajrehi,aiiJ hiatreffi, centuplurtireeipiet,-
arenam veroiiiaris, mali reputantur.ih lanlum enim -• - et viiam jj_ternarii(Maith, xix; 29). Vel de suo ad--
crey.it illius geritis.uiiius multitudo; quse secundum verilui saliilahtes,id est, optaiiles, sicut Doinihus
carneni nata-esj ex Abrahairi-per ejus neppterii Ja-: ait iri Evangeliq : « Quoniammulti ifeges el prd-:
cob, u'l pene bnines partes orbisimpleverit, ct ideo phelae vpluerunl videre quoevos videtiSiet hon vide-
potuit et ipsi, secunduni l.iyperbolem,:arena. nmlti- runt, et audire.quse vos audilis, et non audiefunt:
tudini ebmpafari; quiahsec sola innumera est Iio- (Luc. _:, 24). »Iia corifilebaniurde illis,- ut etiam sa--
(1#5) Ilicin ffiarg.legilur cap. XXIX. • !- daicum, et. J.ovuni^populuinque Chri.siianiiin, qiii;'
(1444) Iriter ei iii'concepiionem,
ea:yerba'*ii-)'.t(-e»_, primo ernoftuo successii, fortasse pef .dtibsIllos po-
legUur in.cod: lectio xii. = luisset Apbslolus sigiiificare velle. iAusiiiriostro be-'
(1445) Vel eliani, si liceat nobis aliquid de noslro iiigneigiioscal Apostolus.,cujus divirips sehsuspro-
addere; quod non sine iimore, et reverentia faci-;; slrata fronle riiifaihuf^veneraiiiurque.
inus : ab unoorli sunt-, et lioc eriiorluo, tanqiiaui •' .(1^4lS),-'VuIgi:-:-0.n^.e,H(-,Si''--i.m'o.:ila"I.ege'ndi.imj.qu_e';
fidera coeli,et Velus Tesiamenium, pppulumqiie Ju- inferius iri lmnc texuim habeoiur, salis prohaiU. •-• l
803; ATTONIS VERCEfcLENSISEPISCOPi 804;
lutarent eos. Ex hietaphera naviganjiumhec dixit, ,\ in acjis liefandofuffl.Sedilli ita erantclari, itacon-
quia a ipnge prospiciunt desideratas civitales, quas iidenlia pleni, utnon confunderetur, cuni eorum yor
antequam ingrediantur, saluialione pneveniuiit, et careturDeus. Dicitur enlmDeus ten-se,:et Deus coeli.
eas sibi familiares efiiciunt. Aspiciebant in fide,,con . siquidem et Deus genlium, et non soluin genjium,
fitebanlur in sermonibus, quia peregrini, et hospiles se.dtoiius mundi, quia ipse corididii,. el cohstruxit .
erant, ut scriplum est: Peregrinus sum, sicut omnes omnia; sanctorum verp illorum rionsic dicitur, sed .
p.alres.mei(I Par. xxix, 1S; Gen. xxni, _; Psal. si.eutamicus. Dicilur et nunc Dominus, ;Deus Chri-
xxxviii, 13). Ubi aulem confitelur Abfabam quod siianorum, et tamen excedit lioc.nomen dighilatem
peregrinus, et hospes sil* necesse est inquirere; nostram.
forlassis enim eliam ipsuni hoc confessum esse.re- _ Fide oblulit Abrabam Isaac, cum tenlarelur,et
p.eriemus. Cohfessus lamen est David, sicul diximus; unigen.ilumofferebat, qui susceperal reprotniSsiones;
quia peregrinus, inquil, sum, siciit pmnes patres ad quem diclum est: Quia in Isaac vocabiliir tibi
mei; peregrinus a pCregreproficiscendo dictus. Pe- semen, arbitrans quia et a mortuis suscitare pplens:
ragrare enijii, perambiilare dicimus; quia iri taber- est Deus,» Siquideni in uno eodemque .facto beati
liaculis babilabant, qui sepulcra pecuniis compara- Abraham, Jacob operum ejus riiagnificentiam(1448),
baru. Cerlumesl quoniam peregrini erant, ul eliam B.PauIus fidei-onstanliam laudavit, nec lamen dispa-
nec ubi sepelireiit suos habefent. Quid est ergo? rem, diversanique a Jacobo prolulit J?aulus senten-
Nunquid.illius lerae/in. qua Palsestini erant,. dice- tiain.Sciebant.namque ambo qpod Abraham el fide,.
bant se peregrinos esse?.;Nequaquam; sed totius etoperibuseratperfectus;et ideo quisque illorum il-
mundi. Et :merito. Nihil quippe conspiciebant in eo lam magis iu eo yirliitem praedicavit, qua suos audito-
eprum, quse volebant, sed omnia peregrina, et aliena res arapliusindigere prospexit. Quiaenim Jacobus illis
illis eranl, qui virtutem" Dei colere ,desiderabant, scribebat, qui fidem sine «peribuS otiosam lenebant,.
Quqmodo, inquit, peregrini eranl ? Non erat diii- ppporlune iliud protulil exemplum, in quo illa pra.-.
gentia eorum circa. ea, quse luijus mundi sunt; et cipiia fides Abrahse, quse et prius -, Scriptura lesle,
hoc.iibn v.erbis solum, sed eliam.rehus ipsis, et laudala est, appareret, quia non otiosa ejus in cofde
operibus Tlemonslrabanl. Dixil Deus Abrahaj: Exi torpuissei, sed ad obediendum divinis imperiis jarn
detefra tua, quseputabaiur esse palria. Slatim ex- prpmpta fla^rasset. Quia vero Paulus inslfuebat,,
ivit, et non est reienius amore proprioruni, sed qui sine gratia fidei de _uis.se extoljebant operibus,
sicut peregrinus egressus est, sed yenil.ad alienam pstendit quia sinc fide impossibile esl Deo placere.
lerram. Dixil ei: 0_Termihi filium Juum. Sic eiim Aique ad redarguendam:, corrigendamque eoruffi
oblulit tanquam si non bahuissel liumananihaturaiTi. . temeritaiem, colleclis pmnium patriarcliarum exem-
«Qui eniui boc dicunl, significant sepatfiam inqui- plis, manifesle edocuit quia onnies teslinionio fidei:
lere;» id est, coelestem. Et nequis dicerel palriam prphaiisunt. Unde et specialiler de Abrabam intulit
csse lerram Chaldsebrum, addidit: « Et si quidem qu'ia lideofferrei Isaac, arbilrans, inquit,. quia et
illiusmeminissent, de qua exierant, habebanl ntique mortuos suscitare potens est Peus:-. Conjunxit ergp
lenipus revertendi :..» id esl, habebanl spatium re- opus fidei, qui ideo filium mox olferre; vpluit, <juia
verlendfin Ghaldseam, unde et fuerunt, scd melio- Deum hunc coiitinuo-resuscijajurura esse credebat;
rein appetunt, id est, ccelesteni Jerusalem. Prima ideo autem Imnc posl moftem a Deo resuscitandum
viflus esl, peregiiuum csse murtdi hujus5 et hospi- • esse credebal, quia yeruin credebat esse qiiod aur;
lcm, et niliil coinmune habere cuni regibus hujus dierat, quia in Isaac yocabilur libi seinen. Siciit;
saiculi, removeriabeis, sicut peregrinus. Isteaulem enim credidit non per rationem humanam, quia; ex :
egregius prsedicator non peregriniiiii seipsum dixit, vulva mortua, clsene, licetinepia]am facta; ad ge-
sed mortuum nnindo. « Mundus, i.nquit, mihicru- nerandum, donare poluissel filium; ila eliam .ipsa
cifixus est, et ego mundo (Gal. vi, 14). » fide.occisum resuscitare credidiu Sciebat ceriissime
«Ideo iion cpnfundilur Deus vocari Deus illorumj Q Deum falli noii-possei et, licel. puer occideretur,
paravit eiiimilliscivitalem sanctam (IMl.).. ». Ma- prpmissipnem lamen Dei salvam permartere. Dnde
gnum hoc esl, el vere magnuis,'*! multse beaiilu- et hic Aposlolus per -.pirilum Dei.didicerat quod
dinis indiciuiri. Laudemus ergo ineffabiliter ejus es- aiiimOhahuisset Abfaham inlrase, dum fideni ejus
senliani, et amemiis.misericordiara, quod dignaius laudaiido, dicit : . Fides Abraham upn ha^sitavit;
est habere nomen misericordise,.diceud.o:._Egosum cum unicuin cfferret, in quo acceperat. rcpromissid-
Deus Abraham, el Deusisaac, el Deus Jacob, cum nes, cogilans quia el a niprtuis eum resuscitare po-
sit nomen ejus _clernum. Confusio qnippe j.lli esl, tens esl Deus.Vere magrta eral: fides Abrah-e. In
quando malignorum homihum Deus vocalur, el con- Abel quippe, et Enoch, et Noe raliocinatio erat; ia
iunditilloseliain.ipse, siculenim glorificajur , quando Abraliam aulem i:aliocinationes excedere videbalur.
benignorum, et opJiffibrum hominuni vocaluf Deus, Nam prsecepta quippe Deicum praeceplis litigare vi-
ei coleiiliuin virlutem, sic e conlrario confSundilur debauiur; et fides fidei repugnabat; «t inandaluin :
'" non iiabet. ubi primum opera, vers. s____ceT.21;
' ' deinde fides
(1447)Epilhelum s!jHcJ-UK;Vulg.
-(1448) Jacobi scilicet aposloli laus Abraham tft- vers. 23, laudantur.
Jjula iimuiiur in e]us Epislola calholiea », 21 etS^,
m EXPOSITIO .N EPiSf OLAS PAiJLI. --- 1N EPISf. AD lIEBB, , , . 866
] Dei efat .eprOriiissibrii_bhl.arium, ut pulai, veluii A polesl, quaffl si quis fiiium unic.ini,; dileclissiiriurrir
,quOddixit, quohiamlh Isaac vbcaliiiufT liui semeni que suuirf seiiex cogaltir occidere?._Juoinbdo autem •
. -ctciedidit ::et ileruhi dicij: Sacrificailiiini niihi, ex iuriiCam,vel escas suas pro diviiio ampre pauperi- .
-cujus _eniineinuhdus _oiusefat ieplendiis. Iriluere • biisdare diffeft, qui filiuiri,;qiiem seriex acceperat
litcrii-pfa-ccptbfuiri , et. prbii-issioiiurri. Contfaria lT-eredeni,ad |usslbnem Domini, sialijn niorti dare
quippeJrepfoinissiohibusimpefabat. Et rieque sie hbiiklisiulit. llliid.enim qubd dictum esi, arbitrans.
obsiupiiii justusÎIle; iieque 'decepltiih' se dicebal. ijuia et a riibrtuis fesuscitare pofens es.l Deus, po- "
"Noh;-iiim pbsset quisqhani dieere ': ;Quia\hab_it tesl accipi pfbplef illos dictum esse,,:quos volebat
alium liliuriv _x illo spei^bat repromissloherii ira- ad spehi fesiirrectienis addiicere, ei qg:i dicere au.
plere,; el prdptefea' cehfidens isiuin pblulit. Etiam "dcbaht; quia post ffioftem .riobis .boha prbmisit;'
iihigehituihv iriquit, oircfebai, qrti r.epronijssioiies fortassisci.im, inquiunt, fefellitnos. Ostenditquippe,
accepefal, qiiariluiriad'"'raiion_m aiJinet f eprbmis- qiiia ex morluls suscitafe; pptens es.t D.eus;'.si, au-
Sioiiis; prbjitcica addidii Ajjostolusj uiiigenituni, iem ex nibfJuis siiscitare"pbtens est,Deus, ulique
- voleris osteridere
pioptcfca r:i.higciiituffiesse, qui in cuncia resliluet qu_eprpmisit.
illb _ii_cepcfaltepfoihissioiTes, slciif scripiuni est, «"Dndeet in pafabbla accepit eum.» Accepileum
qiiia iirlsaac vocabitur fibi ;seineh,Delndc. he quis B in pafabelani; quia:arlele eccisp,lsle:-.alvatus est
puiareiquoiiiarii despcraris lioc feci.t, et; per lioc (Gen: xxn, 15). Occjsus est Isaac, quaiitum ad vo?
Jn__ccpiiim;iidem illlus fcpfoinissioriis amiserat, luhfalem illius perJiiiiiit; deind.eillum redoiiavii pa- .
cbgiibseal revera bmriis, qiiia et illain habuit: fideih, tfiafcba. in pafaboia, ld est, in .siraililudine et
licci videreHir liuic rcpiighai'e(scd non fepugnabat: iigura passionis Chrisii, Ih. similitudine enim erant'
iibn eriim liJurtanis i_libeinatiohibiis virtuterti Dei offlhiaX _uselahieh agebahtui' in Abraiidm,, fornia.
pehsabai, scil fide cuhelif: gerebal); propicrea non qhSgdaih efaiil,' quse pfp hobis verus Abraliam, id
yefctuf dicere Aposlolus, qiiia ct ex liiortuis susci- est Peus Paici', in.fine sseciili ageie debebat. Abra-
iarepbtehs esi Deus.'Vos eniin, inquii, VPSnbn po- . bam quippe.figufairi_)ei Patris gestabaii Isaac vero
lesjis Iipc:.dic'cie; qiiiarequieui .obis iniujuro,. et figiifam Clirisli. Nara sicui Abraham unicum, el di-
iirihiirido tfibiilatibiiem pfOiriisit. In lhundo, inqiiit, lectum filiuin Deb viciimamobtuiil; ita DehsPaief
tribulaiionem I.ialjcbitIs;(_l/ri/_/(.xxiv, 9); ei: Qui uiiicumMium siiuiii pro nbbis omu.ibustradidit. _Et
hon accepcritcriiccin suain, ,ei secutus ine fuerij, sicuf Isaac ipse" sibi ligiia pbiiabat, quibus erat inir
npiiesinie diguils (Mdtiii. x, 38; Marc. ym, 54; ponendus; ila et Chiistus geslabatin liuaierislignun.
Luc. ix,25J; ci ilerinh rAiiic prinoipcs, cjprsesides ,_ crucis; iri quo efat crucifigendus. Aries esl caro 1
irtducciil vos pfoptci':mc (MxiUh,s", 18; Marc. xm, C ( Cbfisii. Isaac oblalus esl, etnon esilnierfectus, sed
9).Abraha_vero ecbritri. facluin esf, eJconlra quippe aries tantuffi ; "ita et Christus in passione oblalus
. prbinissioiieni eiiiiiperal.aiur ul faecret, et neque est, sed tliviriilas ihipassibilis mansit. :.
sic liirbaliis esi, neqne bbslupuil, iiee se decepluni tFideet de fuluiis behedixil IsaaCj Jacbb et
arbiirabatur. Ybsautem hiliil exira promissionem Esau. »;Kuluris, non fuiurum sseculum significans,
'
paiiiniiij, CicoiiJuibainiiiirllle vcrb cohiraria repro- sedfutura liiijus sseculi, .de quo Doraihus dicil in-
niissioni audiebal abeoderii ipso, qui jlla projrii- i_vahgeliq : Quod « riiulti jiropbeJse, et reges vohie-
:
sci'al, el iiOn coiuiirbabaitif, Fide, jnqiii.l, pbtulit fuht videre qu_o vos videlis., et non yiderunl, et
Abrahahi Isaac. Quidcrgb;'.Ignbrabai Deus qiliaforiis judife quse auditis, ej non aiidieruul (Lnc-,x.;24). »
efat Hle"vir, ei prbbal.ilis?:Qirarcci'goeumieiitabat? Siehiiri pr.bpterea non revelabaliif-Filius quibusr
Nbn ui ipse eognoscefei,'sed iil alils denioristraret, dafti, proplef irifirrailatemeoruin, -.quineuni.noiipp-
cl niaiiifcslahi ejus foilliudirifehi coristiliidfet iiiii- terantexcipere, veriiml.nieniliis ({iii.ylrliitis ciia-
versis. Ih hoc locoeiiambslehdilcaiissirii .lentatlp- ritnle iulgebant, revelabaiur. Ethoc ciiam Aposlo-
hum, TTeputarent tahquahi derelictbs a Deb illa se Ius -dieii, quia per fidem eps b.cnedixiffiiiura prse-
perpeti: Si igiiur ita prbbatos tenlationes fedduni,. . videns; quia el Jacob figuraffi-Clirisli,..sive pppuii
ht bliam npn exislente caiisa, Deus laffien exerceat, D J Chfisliarii geslab. t, Esau yerp Jndaici (1-49).
SuOsaihlcias, liiiilloiriagisvbs bb rerii cuncta ppOr- _ Fidc Jacob morieiis, singulos filiofuui Joseph
iei fortiter iblefa;fe. Elegsintei' exehiplum bpnse fi- benedixit, el adbrarit fasiigiuin virgiieejus. ilnioet
dei ab ipsb pairiafcha iriohuil esse disceiidiim, pro- i[rseJacob pef fidem benedixii singulos fiiiorum Jo-
vocans"videlicet eos,-qul'de Judaîs;cfediderani, ui; seph,' Ephraim, ei Manassera, iil. est, duos lanlum.
quasi bonse soboles primi el maxitai sui parenfisi Ideo singuli. dicuhlur, qtiia, iinuraquemque de duor
actus sequerenlur. El qiioriiameos, he lii tehlatio-- bus seorsiffi bcnedixii. Naih per majorein, id est
hibus deficerehl, el uf fidem"suairi.per; opera prp- pef' Mahasseh, pra-figurarc voliiil populum Judseo-
bareni, _dmonel.ai, "eiegaris de pairiafcha' posiiitt fum; pei'. miiTofemvero, popuiuni Clirisiiahor.um.i.
exeinphiffi,per quod eos iri ulraque viftule possett Diibrum enirafilioiTimbeiiedictionera prius coinme-
insliluefe. Qii__:enim lenlauo majOf, exceptis bis, morare voluil, utper fasiigiuin.yirg_eadofaiida fides
qusead proprii corporis perlinenl plagas, accidere. ejus, et proplielia osiendereliir. Iii virga ehiiK illa,
(1449) En quseexposiiiOnemrioslram in ea" verbai vers,,l_i bujus csp.s.prdpier quod .ei iibuno ditituntf
el superius iradilahi maximc fulciuht.;
307 .'.•.-•. -. ATfONIS VE.RCELt_E_.SISEPISCOPI,, ; ,808
quam. adorayii; Jacobf etsunimitale illius, quam A _neque, cum possetfiliusregisesse, con.tempsit; sic-
"osculatusest) rejgnum"Ghrisli, qupd prsesciyit in spi- iii.Moyses fecit; et non splum. conieffipsit, sed
ritUj qtiod in-iiie''s_echli erat fujurum, adoravit; eliam abnegavit.-Cp-lo qiiippeprseppsiiq.; iipluitad-- '
quod per verurii Joseph, id est; Dpminum.Chrislum nlifari -Egyptiaci iregrii pulcbriiiidineffi, ihiagis eli-
regi pr-evidehat, Seu prsescivif, qubd de eodem ge- , gens cum populb Dei affligi, quain peCcali babere
nefe qul "Ti.rgamregni .suscepefunt, postea Christus jucunditatem. Nonaflligi cuin aliis, hoe peccalhm
iiasCitufus efat. Vel sicut alii intelligunt, quod nobis _sse putavit. Si igitiir ille non affligi alaeiilef cuni
abs rc esse videlur, quoniam rcsurrecttirus erat ex C-Cleris,peccalum esse judicavit, quan(um cumulum
Eplii'-era (1150) rcx, qui postea super deccnvlribu- peccati habiiuri erunl, qui coiigrcgalionem desc-
bus fegnavil; proplerca adorasset fasligium virgse runt? Vos enimpro vobis ipsis paiimini; illeauiem
Joseph. noii soluin pro se solo ospicicns in remuncratio-
c Fide Joseph moriens, de profcctione filiorum nem, sed etiam pio aliis boc elegit, ut cumulus
Israel memoratusest, et de ossibus suis mandavil.» mercedis amplius crescerel; et uliro se piojecil in
Non eiiim dixit Joscph, quia mc\iveiite hanc ter- la.ila pericula, euin ei liceret el pie vivcre, ei sse-
ram non dedii palri meo, neque avo meo, quorum cularibus bonis perfrui. Majores, inquit, diviiias
virlutem magni pendebal. Num islos dignos facturus rj5 exislimans ibesauro __Egypiiorum, improperium
est, ui percipiaul qiiceilli digni punl facti perciperc? Chrisli. Pro Christo (1452) enim improperium sus-
Nihil horum dixil, scd cuncla spcravil, quia per liiiere inelius judicavii, quam in delieiis csse. Quid
fidem prsevidit quse futura erant. Unde et ipse dicil: cst improperiuin Cliristi? Hoc esl, quaie Christus
Visitabit vos Deus posl multos dies, ferlc ossa raea sustimiil improperium, quale vos nunc sustinetis, ct
vobiscum (Gen. L, 25; Exod. XIII, 19). Hinc nun- quod pro ClirisiP sustinuit Moyses, improperium.
quam enim de suis ossibus mandaret, nisi plena Respuendo cnim paiernos errores, improperium
fide speraret rcddilum eorura in lerrara rcpromis- susiinemus, sicut eiiam Moyses improperium susti-
sionis. Non enim justi curam gercbant scpulcror.nn. nebat, quando audicbat: c Nunquid inleriraere me
Non eiiim debemus pnsillanimcs fieri, ubicunque \is, sicut inlerfccisli iiori ___gypiiimi? » (Exod. n,
sepeliamur, maxime cum pluiimoium foriium san- II.) IIoc est iniproperium Clinsti, quando quisquam
c(orum nesciamus ubi eorpora eoruin jaceant hu- a domesticis, quando quisquam ab eis quibus be-
m.Tta;_quanto minus hos dehemus de hac re curam neficium prsesial, sustinet improperiura, sicui ipse
gerere ? Christus ab eis audiebat, pro quibus crucifigehalur,
(1451) c Fidc Moyses nalus, occulia.us csl men- dicendo : c Si FilinsDci es, descende de cruce (Matih.
sibus iribiis a pareniihus suis, eo quod vidissenl C ( xxvn, _0).» Eteniin Moyses pro bencficio suo b_cc
elcgantem infanlem, el non timuerunl regis edi- paiiebalur, sicut et Gbristus. Hinc enim eos exciia-
clum. i Si non limuerunl, quomodo custodierunt ? ,il, ostendens, quia et Moyses eadcm passus est,
Ac si non liinuisseni, ita illis repulaiur. Unde ergo sicui ct Ciiristus. Paliebamr enim Chrislus, cunc(a
isli speraverunl ul salvarent pucrum, nisi per ferebal, illis nioveiKibus capita sua. Sed nequejul-
fidem? Siquidem abinitio ex ipsis incunabulis mulla gura emillcbal, ncque seipsum voluii ulcisci, ulno-
crat juslo illi infusa gralia, non natura h_ec ope- bis exemplum humililaiis monslrarcl.
ranle, qtiod gcnilus est boncslus iulaniulus, sed gra- c Fide reliquil ____gyplum,
non veritus animosita-
tia divina, qua etiam barbnram illam mulierem tem regis : invisibile enim, tanquam \idens susti-
/Egyptiam cxcilavit, ut aniarct, ut sumcrel, ut ar- iiuil. ».Proinde eliam quod in fugani versus esl, fidei
ripercl. In istis cnini fides noh babuit idoneum ar- fuit. Quod ergo non permansil, inqiiil, ne se in aper-
gumenlum. Quodeigo,' cl quantum erai, utin ipso tum pifecipilarel periculum; quia hocjam teiitanlis
Vullu crederenl? Sed vos, inquit, lol liabeules fidci esscl insilire in niedio periculi, et dicere, Videamus
pignora, ex ipsis rebus auditis credite, ul cumgau- si me liberet Deus : hoc eiiam Glifislo dixit diabo-
dio rapinam rerum suscipiajis, quanivis fides vestra liis,: i Milte.ie debfsum:(Malih, iy, 6; Luc. iv, 9). »
; permuitaJeriipbra Jendat,'sichi. et. __braham, quia B Inlueris quia boCdiabolicuni est,;ut supervacue ac
et isti: pef fidem lion timueruril fegis edictuin. \. supeiTfuesl quisquani se in periculuffl.jatial, ten.lafe
' Fide
Mpyses grandis factus negavit se esse Deuiri si salvet. Etenim esse jam illis ad fegiinen eo-
filium filia; PharaOnis, magis eiigens aijligi cum po- . '. riiin non poterat, ita ingrafe. afllictis illis, quibus
pulo Dei, quam lemporalis pecCatihabere jucuriditaf. larila prsesllierat. Stultum quippe efat, et ihsensa-;
tem, .majpfes divitlas seslimans thesaufp .Egyplio- fum pefmanere illic, . . . . , ;,
fuiri,;"im])ropei'iumGliristi.;'. aspiciebat enjin in re- .- Fide celebravit Paseha ex sanguinis.effusione
niurierafibnem.'» Tanquarii si diceret ad eps, quibus (1453), ne qui yastabaJ; pfimitiya," tangeret eps,-»,
bsec scribebat": TNuIlusvestrjimdimisit aulain rega- Ehiriina idein Appstolus, inter ipsa .iqiise;loquitur^
lem, et amplam, et claram, neqiie talCs thesauros, ' solet a]'guraenlafi, et densus est in senlehliis ; lalis
qnippe esl Spiritus sancli gralia. I.On,abundantia
> (1_S0) Idem ac Ephraim, Psal. Lxxvii, 9.
(1 _51) Hic igilur leclio xiii, ,_ pnlo, ex quo Christus hasciJnrus erat,veipro Cliri-
(1__2)"Westimproperiuffl sihiile iinproperio, quodi sto venturo, iii queiri sperabant jusli.
ghrisjuS sjistiiiuii; yelproChmto, gcilicet prb po- _Mmngwim e/fuswiem, -
"(1455) }h}\}>.
803" -'".' . EXP0SITIO m EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD HEBR. 81?"
•
Yerborum paucas cbnlinei senlenlias, sed in brevi- _K quis tubis ihspnafel. Sed iides; omnia:valet. Neque
tate verborum magnum h.abet, el plurimum intel- coiiseqnentiaulla rcrum, neqhe haliira. lege oirinia
lectum. Ac sf illis diceret : Si sanguis agnirtus in .permutari, sed propter spem curicia fieri. Pfoinde
medio JSgypliorum; el in laola devaslalione illsesos. etiam hic -prbpter spem cuiicta fiuiit. Confirffiat
servavit Judseos (Exod, xn, 7),' multo amplius sal- enira Aposioliissursuin atque deofsum; quia oporlet
vabit nos; non postes, sed ahhnas jipslras. Timuit .redere spe futuris. Proiride tam Ibngiifflistuffl ser- .
ertim illnm sanguinerh angelus : sciebat enim ciijus monem monuit -Slendens quod iioh -riuhc, sed;ex
erat typus; perlimitit, Doniinicam morlem intelli- iniiib omnisimiracula per fidem inipetrSia suht; et
gens : proplerea non: teligil posies, quamyis quod. perfecta. Figufaliier Jericho munduffi significai.Je-
fiebat,non essel, sed Tjuodpef illud prsefigufabalur, richo autem pef interpretationeni liina dieiluf, Luna
magnum eral. Quod ei.ini fiebat, sangtiinis erat vero niundi hujiis speciem teriet; quia sicui Iuna
effusiO; quod auteffi pr-sefigurabalur,salus, el con- ihehslfujs -Oinpletionibus-deficit,ita hic muhdus ad
clusio, etprohibitio perdilionis, scilicel edueens nos -Onflalionem lemporurii currens, quotidianis de-
de ._Egyplo,hoc est, tenebris idololalrise.Vos autem feclibus cadet. In ar.ca vefo Ecclesia figufatur; in
ipsius agui habenles sanguinem, ribn confundimini. fubis autem _ereis, prsedicatores fortes, accipiuntiir.
Induamur enim arina (Rom. xni,.12), hoc esl, illp B . Hanc: ergo urbera Jericho d?ebus septem ferenles
sacrificio; quia qui vaslal, in profiinda rioe(ecircuit. arcara Israelitae, aeneisitibis clarigeniibuscifcuuht,
Intuere fgituv quomodo dispulans,. yolens cos sui» et hinri ejus pCr arcse prseseritiaffi,atque sereafuni
occasioiie horlalionis irislruere, sanguis ciytis figu- tubarum sonitu cadiiht, quia in boc leinpore, quod
-ram, el iypum habuissel. Sanguine agni i-liniunlur seplem dierum vicissiludine vblvilur, diini fertur
Israelitaruni posles, rie vasiaior angelus audeal in- arca, id est,dum orbem terrarum circuiens raeve-
ferre perniciem; signantur signo Doniihica.passionis lur Eqclesjaâd prsedicahliiinivoces; quasi adjuba-
in frorijibus fidelespopuli a'd tutelam salutis, ut hi rumsonitum, mufi Jericbo, idest, elata mundi, ac
sol.i al) ihterilu liberentur, qui cfuore Dominicae superba infideliiatis obslatulaT cofnranfy dPiiec in
passionis corde, et fronte signati surit,.qui etiara ore flne tetriporum mors novissima iniriiica destruatur.
loquuntur : e.Signatum est super nos lumen.vultus Deinde augffieriium facit consolalionis, et exhorla-
lui, Domine(PsaL iv, 7). i. Unde et appellatur ipsa tionis suoe;; ad personas infirihas depbnens oratio-,
soleinnilas phase, quod nos • iransitiiiri possunius nein. Ul eiiim adffiirabilesperson-ebscc fortiter pa-
Tocare, eo quod de pejoribus ad meliora pergentes, lerentur, mirum satis non est; quia vero merelrix
tenebrosam j-Egypluriiderelinquamus. riiulier ila fldeliler credidil, in hoc Tobis mirabile
c Fide transierimt Biare Rubrum, lanquam per 'G exemplum niorislratum est. .Sequiiur :';
aridam ierfam .: qupd experti jEgyptii, devorati ._ Fide Rahab irierelrix non periit cum incredulis,
sunt. » Corilemplaminiquia ubique fides raliocina- excipiens exploratores cuin pace (Josue ii, 3j. » Ac
liones humanas excedit, et infirmitalerii, alqnehu- si paieiiler dicat :Tur'pe est enim, -si mefetfice.in-
inililatem bominum superat. Credendo enim etiain - fidelibres estis. Illa tantura bbmiues audivit nuh-
-Suppliciadeclinaverunt. Ex hoc enim manifeste ap- tiantes, et confestim credidit; vos aulem non".'soliim
paruit aquam esse, quia illi veniehtCsabsorpli simt. homines auditis, sed eliarn voces proplielarumj qua_
Ex hoc apparuitnon esse pbantasia, sed rerum ve- per omrteSabbatum leguhtuf. Nain eliam in Kabab
fitas, quia experti JHgypiii, devofali sunt. Ae si illis effectusfideiconseculus est;'omnibus quippbpereuhr .
dicereivquibushocscribebat: In tanlum enim fidem tibus sola salvafa esJ. Non dixit apud se ipsam, nec
tenere debemus, ul quando.'in desperatione aliqua per ratibr.em ralipciiiala est : Quia cum pluribus
aniinus noster flucluat, tunc quoquefidei simus, ut . ero, nurti egp ipsis prudentior esse possum sapienti-
libereniur : ac si usque ad niortem veniamus, ac si bus viris, qui non credurit, et ego cfedam? Nori ta-
de nobis ah omnibus desperelur, lunc fldem plus fir- liter cogiiavit, sed credidit dictis ebrum, qbod pos-
rriitef "teneamus. Quseriamspes polerstt esse iUis? . sent ilia contingere. Rahab vero (ypum (enet Eccle-
Circumdalieniffi undique, si velleril fugere, aut in sise, qua_de extrarieis, ajque alienis geritibus con-
mare erant periluri, aut in "manus___gypliasincider gregala est; quse anlea vivens.iri desideriis Carnis,
rent, sed per fideincuricta yicerunt. Id ipsum mare fornicabatur in idolis, ad quam: Dominus Jesus
istis est oblitura naturse srise, illis afhiatum est ad^ Cbrislus, ad scrulandos rrioresIiominunTduotesia-
versus eos. Typice autern, quid per mare llubrum, - nienta direxil. Narii ideo, ut credentiiim fidenr, aut
nisi baplisirium est Ghrisli sanguine consecratura? • rebellium pervicaciam plenius, cpmprobaret, ante
Hostes sequentes cum rcge, qui a".lergb-mofiuhltir, advenlum judieii sui, i_uasi explpratores dues, le-
peccala sunt prselerita, quse deleiilur, et diaboluSi gem, et Evangeiiiimdestinavit.;;'- , • , r;
quiin spirilali baptisrao suffocalur. Premunt quidem Huc usque narravit de iegislatore, et de paiflbus
' -Egyptii; urgent, instant peccaia, sed usoue ad anliquis,. el de"su'ccessbfe.Moy-si Jesii Nave. Nunc
aqnam. ", ''-.:.:.' .. ,':--. dicluifis est de judicihus Israel, nomina commemo-
: ..Fide muri Jericbo corrucrunt cifcuitu dieruni rans propter brevilalem sefmonis, quj per fidem
seplem (Josue,vi, 20); » Nohenim tubafumsbriitus phgnaverunt,-et gentes pluririias vicer.urit.
mu-oruni sax.adejecit,:ac"si pef deceiri millia annps ', < Et quid ad.hucdicani? DqficiOleriiih me.lempijs
' "'
PATIIOL.CXXXIV. .'•' 2Q '-',
811 ATT.OMSVERCELLENSISEPISGOPI ,812
eriarranleif.. » Deficit enim n.e teriipus destiiiatum A fiiil ante te.,» Q.uodjam in Chfisto impletum esse
ad scribeiidain epistolam : IioC, quod in corde pro- cernimiis.
posui, seu hisloriam narrando de operibus eoium, « Obturaverunt ora lebnum, exstinxcrunt impe-
sed Jinemfaciens in meretricem, et in verecundiam •tum ignis. » - •
eis excitans qualitalem personse, non jam deleclatur e Obturaverunt ora leonum »per fidem, ut Daniel
liistoriarum 'comhiemoralione. Ne videalur sernio- xiv, 59, Sainson (Jud. xiv,:6), et David (I Reg. xvn
'
iiem suuin p.olelare tamen non ea explaiiat, sed ,34-57). --
percurrit, sapienter valde utrumque faciens, ellem- .« Exstinxerunt impetuffl Ignis, -"»per fidem, M
pus fugiens, et densitalem sententiarum non autres pueri ih camino ignis (Dan. III, 95). Hsecest
ferens. Neque enim omnino tacuit, neque dicens fides, ul cum res nobis in contrariiim exeuni, lunc
molestus effectus esl; ulrumqiie enim facil. Qui jam credanuis, quia nihil conlrarium factuni! est, scd
credenti longitudine serraonis moleslus esse voluerit, euncla consequentia ordiiiala.
opjnionemambitipnis incurril; oobrtet enim ulilitati ,.= « Effugaverunt aciem gladii, convaluerunt de in-
prospicere et cpaplari. , .' .:
firmilale, forles facli sunt in hello, castra verlerunt
« De Gedeon, Barach, Samson, Jephte, David, -exlerorum. »
Effugaverunl aciem gfadii per fidem,
Samuelcl propbelis, qui per fidem vicerunl regna. •» id esl, supra jam dicti David, seu Gedeon, seu
Quod omnes in cohihmne narraritur, illtid esl quod alii plurimi, quod Ipngum est enumerare, quos sci-
singulorura opera eadem fide acla sunt, qua et jsli mus per fidem fortes Tuisse in bello, et caslra
per fidem simililer vicerunt. Regnavit Gedeon, verlisse de exterjs gehtibus. Corivaluerunt de infir-
signum accipiendo in vellere ad prosternendum milate per fidem, sicut Ezecbias (IV Reg. xx,S, 6).
Zebee et Salmana (Jud, vin, 40). Barach, ad con- Forles facli siinl in bello, ul Judas et fralres ejus
lerenduffi Sisaram, et oinnes currus ejus (Jud. iv, (1455). -«Acceperunf mulieres de resurreciione
,6, 15, 16, 21). Samson.plures inlerficiendo moriens, morluos suos. » Ea eommembrat Apostolus, quae
quam anle yivus occidefal (Jud,. xvt, 30). Jephie, per Eliam et Eliseum venerunf, qui per lidem
pugnando conlra filios Ammon, et.filiam suam fogali sunt, ut Apostolus meminit, ab illis mulieri-
offerendo (Jud. __., 30). David., occidendo Phi- iius.,. ut suscitarent mortuos eorum. Elias eniin
listli_eum, et in repromissionem accipiendo de suscitavit'filiura viduse Jonam (145G) in Sarepla
.Chrislo (/ Reg.xvir, 50). Samuel, in occidendo Agag Sidonia., et detulil illum malrl suse; ei Elisseusfi-
regem Anialech (I Reg. xv, 35). dium Sunamilem (IV Reg. IY, 55).
« Operali- suiit jusJiliam » : quia quod credi-
c _, .•«Alii autem distenti sunt, non siiscipieiKes
-derunt, opere cpmpleverunf.: adepti enim sunt J
i meruerunt illis i-edemptionemut meliorem invehirent resurrectio-
•fepromissiones, quia promilti.- nem. » Dislenli, id est_, exlensi, hoc est, in
Seu, adepli sunl repromissiones, quia cum ju- '
David, ex ligno crucis. per funes extensi; seu, ut alii di-
rejurandp responsum accepisset quod summitalem arborum, et ossa
car.riemCbrisius fulurus nOn ciint, incurvanjes
ipso secundum essel, ac disrunipentes, quia ipsi
dubitavi(, scd credidU. Sic enifn scriptum est : marl^rmndislendentes
• _eler_iam
't Juravit Doiiiinus David veritalein, et non pceni- prsesentia despexerunt et redemptioneni - . .
tebit eum : ex fructu venlris- lui ponam super concupicsru.iil.
sedeni. meam ,(1_5i). » El alibi: « Semel juravi -c Alii vero ludibria , et verbera experti, insuper
jn saiiclo meo, si David meuliar. semen ejus ih et vincula el carceres. » Hsec aliquanla in Jere-
reternum' manebit. Et sedes ejus, sicut spl in mia et in Amos leginius adimpleta. Ila de his ,
coiispeclu meo (Psal. LXXXVIII , 50, 57), » Et in seu de aliis taliter scribens Apostolus:, qualiler
Paralipomenon 1, xvn, 11-15 : « Et erit, inquit, solent de aliis accidere, quibus mala infligunlur.
cum completi fuefinj dies lui, et donnicris cuni . Prius eniiu deludent eos, unde ct delubria dicla,
patribus tuis, suscilabo. semen luum post te, et poslquam verberati fueiiiit, ul Michoaasa Sei
quod egredietur de utero tuo, et firmabo regnum D decia (III Reg. xxn. 24V, seouuntur vincula• et car- -
ejus : ipse sedificafiit mihi doffium, ct firmabo ceres (Ibid,).
"regnum ejtis' in sempiternum. Ego ero-ei in pa- -_ Lapidati surit, secti suril, tentati surit, in oeci-
tre, et ipse erit milii in filio : el miserieordiam sioiie gladii mortui -sunl. » Lapidati suhl, u( Jerc-
tReamnon auferam ab. eo, .sicut abstuli ab eo, qui mias (1457), Naboth (/// Reg. xxr, 15), seu Za-
(1454) Psal. cxxxi, 11: Juravil DominusDavidve- bum Dominiin ore luo verxtmest. Filius enim Ama-
ritalem.;-et npn .frusirabiiur eumyde fruclu veniris Ihi Jonas dicitur; Amath vero Hebraice veritatem.
lui vonum super sedem tuam, Quse repromissio II sonat. De bac opiriionevide di\Tim Rierohyinimi,
Reg vii, 1__J potissimumlegitur, et sequentibus ver- pi'3-fat.in Jonaih, pseudoepip.h.,et Doroth.de moiTe
sic\— . • el vila proph., qusest. ad Anliocb. q. G5;inler opera
(1455) 'Machab. m, cum cseteris capitibus ejus, et sancti Atbanasii. At lonas sub Joas, et Jeroboarao
frairum viriuiem narraniibus. secundo Israelis regibus floruit. Quomodoergo filius
(1456) III Reg. xvn, 17; opinio hsec Jonam vi- viduseillius esse potuerit, cum Elias sexaginlaannis
duse Sareptanse filium faciens, a Rabbinis aliqubt ante Joas regnum raplus fuerit?
diu obtinuil, ob id quod legilur eodem c. v, "M; (1457) Opinio est Jerenliam lapidatum fuisse, et
Nunc in isto cognovi,quoniamvir Dei es tu, el ver- de eo Aposlolumhic Ioqui voluisse pluribus antiquis
"
815 EX-POSITIOIN EPISTOLASPAOLI. — LMEPIST.ADIIEBR. Sll
charias (1458). Secti siirit, ui fuit Isaias (1459). A _ luncisetin cavernis lerrEe.» Eliam dicit, seu csetG-
Tentati simt, id esl, probati, ut Abraham, efJacob. rbs "aliosqui pef deserta, et sub lerra et in caverhis
ln occisione gladiimortui suiil, ut Urias (II Reg. leiTafTuerunl.
IV 24), et Josias (IV_ Reg. xxm, 29; II Paial. < Ethi omnes leslimoriio fideiprobali, non acce-
xxiv, So). El h_ecoffinia per fidem passi despicien- pefiint fepromissionem, Deo pro nobis melius ali-
tes prsesentia,ul ad.superriaelcvarehiur. Duo quippe quid providenle, ne sirie nobis consumffiarenlur. »
suni miiacula fidei.: quia el imperat magna, et pa- Qui pniries, nisi superius niemerati, quprum tam
: liiur magna, elnihil fepulat pati. clara et laudabilis lides commemorata est, id est,
c Circumieruni in melolis, ei in pellibus capririis, Abel, Henoch, Noe, Abrahse, Sarse , Isaac, Jacob,
egenies, angusiiali, afHicli. »,Iri lioc loco.EIiam de- Joseph, Moysis, Israelilarum mare transeunlium,
bemus intelligere. Ipsum quippe insinuat : e__non Josue, Rahab, JSarach, Sahison, Jephle, David, Sa-
solum illum, sed et alios, qhl taliter egerunl, qui muel et propheiarura, qui fuerunt fiiii Dei, lux
afflieii undique penuriis, et tribulalionibus an- inuiidi, sai terrse, stellse firinainenli, tcrrerii homi-
gusliati, egentes inopia, ut ad desiderium seter- nes et ccelestes angeli, vivi lapides et splendidse
norum poluissenl per affliclionem pertingere. Me- iiiargarit_e, quoruni opera quse egerunt, iidem eo-,
lotes, dicunt aliqui, qui uno Jalere tantummodo g rum tcslanjur, quia absque fide iinpossibile erat eos.
pendeat, ex peliibus factus, ul inonachi in'_Egyp"io. placere Dee ? Sed lainen prpbali lanlummodo, re-
uiehaniur (1460), qualem Elias quoque legitur ha- proniissioneni non acceperurit. Dicet ergo aliquis ;
buisse(IV_%.;i,.8). : . Quid eis profuit servisse Dep, si haclenus sine
« Quibus dignus non erat mundus. » Mundum pi'_emiepermanpnl? Absif. Auferat hoe a menlibiis
namque hoc in loco dicit homines muiidi amore Chrislianorum Dominus Deus nosler,. ut credamus
deeeptos, atque hihserendo creaiurse ab agnoscenda eos shie pr_einiopernianere, qui adhuc mbrtali carne
Creatoris sui majeslate reilexos. De quo alio Jbcp circumdati magnurii prsemiuni perceperunl videridi
dicit : e Nunc prihceps btijus mundi ejicietur foras el cognoscendi Deum. Denique audi quid de illis i.n.
(Joah. xn, 51).» Ostendil enirii diaboium principem ApocaIj'.psivi, 9-11 scriptum sil: « Yidi sub altare
esse peccatorum hofflinumr-noncrealurarum D.ei. . aniinas irilerfectoi-um propter verbura Dei, et cla-.
Et quolieseuiique hiundi figura in mala significa-_ riiabanl yoce .magna, dicenles : Usquequo, Dbmine,
tiprie pohilur, ostendit nlundi isiius ainatores, et [sanctus ,et verus] noiijudicas, elvihdicas sangui-
non Dei. Absit enini, ut eredamus eum principem nem nostrum de his qui habiiaiil in terfa? Et datse
esse cceli, et terrse et creaturarum omnium, quse suniillis singulse stohe alhse, .et dalum (1461) est
geueraliter niundi nomine appellantur. Totus itaque G illis ut requiesceferil tempiis adhuc modicum, do-
mundus servil suo Gtealori,: noh deceptori; Re- nec .iinplealur numerus conservoruffi et fralrum.
demplori,;non iiiteremptorij et regitur dispensa- eorum. » Singulas modo stolas haberit anima. san-
tione divina, non iiiimici versutia subverlilur-, ctorum de sua bealsi immortaliiate gaudentes ; fe-
propter horniiies parlis illios, qui propria voluntate, surgenJibuscbfppribus, juxta Isaiam, in terrasua.
non Tiecessitate aliqua se subjiciunt diabolo. Unde dupliciapossideliuht (Isai. LXI,7). Modo vero non
et idem Aposlolus alio loco ait.: « Non est nobis desiderium resurrectionis eis abnuitur, sed cxcolli-
colluctatio .adversus carnem et sanguinem, sed gendorum fratrum augmentb diffefiur. Nam et ipsa
/adversus mundi bujus pbtestates, et reclores tene- animaruin lsetitia jTOleslslolis albis figurari, cuhi
bfaruin harum (Ephes.vi, 12); »id est, peccatorum, DoniifiO revelanie didicerint et impios in fiiiem
qui in tenebris nianent iniquiiatis, Recte lalibus damnandos,et usque ad finemsseculiraultos suo nu- -
non est dignus mundus. Hine esl quod Dominus meroper martyrium esse sbciandos. Aique in celer-
dicil in Evangelio : « Si mundus vos odit, scitpte na charitate profusi, malueruiit hac consolalione
quia me priorera vobis odio babuit. Quia vero " contenli pro supplendo fralrurii numero, hactenus
de mundo non eslis, sed ego elegi vos.de muiido, sua differre gaudia.
"
propterea odit vos mundus (Joan..xv, 18). » Tales (1462) (CAP.XII.j «Ideoque Cl nos lahtaffi jia-
ehiin mhndus, id est, honiines mundi non possunt bentes .iinpositam nubem lesliuni,.deponehtesOmrie
aceipere, quia digiii non sunt. Inimicus non^potesl pondus, el circumstans nos peccalum, per patierir
suscipereconciliatum, damnatus salvalum, inquina- tiam curramus ad propOsitum nobis certaiiien. »
lus mundatum. Tesles hic patriarchas et pro^Thelas,velfideles san-
" «In solitudinibus
erranles, in moritibUs,et spe- ctos appellat, pro altiiudiue et muliiJudiiie inefilo-
'
probala,- et Hebr.eorum'traditione suttulta. V.Tert. . (1459)-OpiniOet iraditio Hebrseorum,Chfisliano-
adv. Gnbst. c.8,Ilieron. conlr. Jovin. lib.ii; Epiph. rumque est, Isaiam-initioregni Maiiassisregis Judss,
de Vita et morie prophetarum; Doroth. iu sy- disseetum serra pbiisse. Y. Origenem in "b. xxm,
nopsi. Matt. et.Auguslin. lib.xvm, de Giv. c. 24,etalios
(1458) DehocZacharia nolissima qus?slioel pro- quamplures. _. '.
lixior, -quam ut de- ea opus sit verha faeere, V. (1460)-Gassian. de Habitti monacbor. c. 11.
Diction. Hist. bibl. ad verbum"Zacharias, ubi et (1461) Yulg. diclum. - - ; -,
qusestioel auclores eam pertraclanles suppedUaii- (1462) In marg. cod. hic leg. leetio xi-v , e£
tur. cap. XXX,
815 ATTONISVERCELLENSISEPISCOPI .81.
rum nubcni vocans iilos, quia niemoria sanctprum t\ morti suscepit morlem, docens nos prsesumere con-
- ''••"-".'
illorum, sicut nubes inflammalur _xradio igneo, sic Ira ffiortem.
anima malis oppressa, per exemplum eorum inflarn- '•'« A(que in dex(era sedis Dei sedelj » id esl in
matur et recrealur. Et non, super iios appafentem, prospefitale seternsevitae, Si enim nulla esset pro-
sed, ,c,imposil.am nobis. >"El dum lanta exempla ffiissib, ipsum splum exemplum, quod in -hoc Ipco
habentes, depoiienles omnia, more currentis, el ad ' de Cliiiste ostendit Aposlolus, erat idoneum ad per-
cerlamen properantis, hocest somnuin, anxielalem, suadendum omnia toIerare..Nunc etiam prsemia pro-
cogitatiOhcs infirmas, seri omnem humariam actio- miliunlur, et non quselibet, sed vaide magna et
nem, per palientiam curranms, ul sicut illi susti- inefrabilia.Ille enim, postquam vicil, dansexemplum
nueruiit, itaet nos. Gurramus ehhn ad propositum sequacibus suis,'sedet ad dexlraffi Patfis. Quod
nobis certamen, ut Propbeta dicit : « Viam ffianda- enim in capite prsecessit, hoc debet et in ihembris
torum tuorum cucurri (Psal. cxvin, 35). » Non eiiiin sequi.'Prius eninv debemus sustinere ," sicut ille
dixit Apos.olus : Addamus Cursui nostro, sed : In sustinuil, irrisiones, opprobria, et postmodum ad
eodem proposilo nobis certamine perraanea-iTus. coeleslia remeare. Prbinde etiam nos, cum aliqiiid
Prsecepit enim ut non dissolvanlur, sed in eo per- tale passi fuerimus,4Ilum cbgitemus, quia lota vita
maneanl. B ejus cum nralta fuit injuria, audiehs semper a Ju-
•_lspicienies in aucloritatem fidei, el consura- dseis quod insanus esset, et seductor, et magus, et
-wiatprerh Jesnm,' qui proposito sibi gaiidio sustiffinit malefactor, etquia insanit et dsemoniumIiab.el.De
«rucera, confusione (1465) cohlempla.» Quod etiasa arte magica criminabatur quando dicebani: «In
ipse Christus discipulis sfepius conimendabal: « Si Beelzebub ejicit dsemonia(Luc. xi, 15). »"Audiebat
palremfairiilias, inqnit, Beelzebubvocaverunt, quan- boc ab illis quihus beneficia prseslabat.' Et si qiii-
to magis disbipulos (1464) ejus? '»(Malth. x, 25.) Et dem nihil faciens ista audiret, riihil esset mirabile,
iteruni : «-Non est discipulus super niagislrum, ne- docens vero qusead veritatem pertijiebant, audiehat
que servus supef dominum (Ibid., 24).» Aspicienles quia seductor esset, et dsembneinexcludens dserEO-'
in Salvalorem nostrum, quia auctor salulis anima- niurii habere dieebalur; et non solurn Ista, sed
rum noslrarurti esse dignoscitur, discamus currere. etiam ex genereet ex palria illi detrabebani: «Non-
Eicut enirri filii, parenles et discipuliin cerlamini- ne bic est filius fabri cujus nos novimus patrem et
lius magistrum attendunt, informanles mentem ex niairem ? Nonne!fratresejus oiimes apud nos sunl? »
..parte doctorum, per visum regulas quasdam su- (Matth. xin, 55 ; Marc. vi, 3; Joan. vi, 42.) Et
meriles, sic etiam liic, si volumus cufrere et discere ilerum : t Inlerroga, inquit, et vide quia ex Galilsea
ut bene curramus , ad auctbritatcm, sive consum- iG prophela noif exsurgei (Joaii. vii, 52). » •Et-itefiim
raalorem Christiim allendamus, quia auctpr et con- dicebant: « Nonne Scripiura dicit: quia ex Beth-
sumrnafbr ille esl; ipse enim nohis fidera infundit. Iehem vico venturus est Cl.risius? . (Ibid., 42.) Vis
Elenim ad discipulos sups dicebat: « Nph vos me eliam irrisiones audire? Vehientes, iriquit, ad ipsam
elegistis, sed egpelegi vos (Joah: xv, 16).» Ipseetiam crucem, adorabant illum ct csedebanl, colaphiza-
iuitLumnobis imposuit';--ipse finem -seuconsumma- bant et dicebant ei : « Si Filius Dei es, deseendede
lionem, id' est pef fectionemponet. In illo enim om- eruce (Malth. xxvir, 40).» Adhuc etianr et servus
nes perieclionem habemus. « Qui proposito sibi principis sacerdoturn alapam ei dedit (Jodn. xvin,
gaudio suslinuU cruceni. : Suslinuit propler illud 22),: et -illudentps vesie coccihea circuihdederunt
quodinposlremopra.videbat.IIoc bniiri licebal illi eum et exspuebant in faciem ejus: Sed ellentamenta
nihil patisi vellet. Non enim peccalum neque dolus ei ssepiusingerebant, et reprehensiones êt acCusa-
inventus eslin ore ejUs. Licebat igitur illi, si veljet, tisnes.' Pfopter Iisec oninia Apostolus admomiit.ut
HOrtyeniread cruc_m,sicut ipse in .Evangelioail : altehdereiit in auclbritaiem fidefet eOnsumiiialorem
« Poleslatem ertim haheo.ponen.dianimam.iTieam,et Jesum.
poieslaiem habep iterum :sumendi eam(Joi_H. x, _ Recogitate enim eum qui talem susiinuit a pee-
17, 18). » Yerumlamenconfusione coiUempta susti- D caloribus adversus semelipsum conlradiclionem, el
nuit crucenij hoc est, sustiiiuit siiie eruhescenlia.et ne faligemiiii, animisTestris deficieiiles. » Reine-
corifusione...Si igUuiville qui nullam liabuit neces- moramini in illum.qui talia sustinuit pro peccalori-
"silalem ul crucifigere.ur, crucifixus estpfopter nos, bus, dum peccata non liabuit, ut vos, qtii Jraiisgfes-
quanio magis nobis justum est omnia forliter tole- sofes et peccatores esse dignoscimini,sustineaiis.
fare ? Ad lioc itaque Domi.nus apparuit ,in carne, Si enim discipulus ejus es, inquil, magislruffl imila-
U.thumanam vitam admonendo exciiaret, exempla re ; hoc quippe est discipuli., Si.vero ipse quidem
prsebendp aceenderet, nipriendo redimefet, resur- per tribulaliones perrexit, tu autemper requiem vis
gendb repararet.Pro nulja enim.alia causa morie- ire; noiieadem via vis pergere qua ille perrexil, sed
batur, nisi ut uos doceret. nihil existimare gloriam alia. Quomodo.ergosequeris, non sequens ? Quoirro-
quse ab hominibus defertur; idcirco non sub;ecliis do eris discioulus si non sectaris magistri vesiig:_i?
confessione.QuoAinfra emendatum •
(1.463).-In_eodV (1464) Vulg. domesticos.
legitur, ideoque et hic emendavimus.
Slf EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAUI.I. — IN EPIST. AD HEBR: 818 .
Adyersumsemeiipsumeontradic.ioiiem dicit, id esi, j^ in prosperis bene vivere docuit, eliam in correp tio-
dimisit illos, secunduiiiquod volueruht, facere, nihil ne, ne deficiat, hortatur, ne aecedenfe infifmi'ta-te,
eis conlradicens, hoc est,;.plagas, quas accipiebat, vel paupertale, vel pefsecutione hiimaria, pieiafem, .
irrisiones, injurias, opprobria, improperia, illusio- quara servare in tfariquillitate videbatur, amiilat,
nes, omnia boc nomine-_onlfadiclibnis inlimavit. e Quemenim diligit Dominus,casiigat (P.i-ov.iii, 12;;
Idei. afflrmat, ut non deficefentin tribulationibus, Apoc..iii, 19). Flagellatomnemfiliuriiquerarecipit. »
-dum usqiie ad martyfium-et sanguiniseffusionem Ideo bsec teslimonia aflirmat Apostolus, ut sibut filii *
adhuc iioii perveneraiit; Unde et adjungil:.. Non- a pairibus suis fiagellanJur, ul digiii sint ad hs_r-di-
dum enim usque ad sanguinein reslitislis, adversus tateffi paterham: accedei'e, ita et isti simillteTcbr-
peccatum repugnantes. i Duse surit rationum spe- repliones?aDeOalacri animb suslineant, ut ad veram
cies, qusesibimet conlrariss esse puiantur, sed _nul-s hsereditatemseternamperveniant. Tartio ergo mihus
tumsibi muluo afferunladjuihenii; quashic iitrasque de flagello, quo -casiigamuf, murmurafe debeffius,
species conculcavit -Aposlolus. Una esly quandoih- qiiajito ceftius in eo paferrisediJeclionispignus tene-
iribulaiione, plurima nos cogitaffiusesse perpessos; ictus.Undeel ipsedicit: i Ego, quosamo,arguo, et
sieut etiam bealum Job in plaga positum fecisse le- casligo (ibid.):
Anima 'B -
gimus. enim quodammbdorequiescit, qiiando «In.disciplina perseverare. Tanqiiarii filius vobis
in iribulatione ppsijaj suariimpassipnum rcffiemo- . seofferliDeus. » In disciplina, inquit, perseverate.
raiionem.-bahet,sicut superius reinemoravit Aposlo- Acsi diceret: Potius vobiseniffiest, per disciplinam
lus ; rememoramini,inquit,"dies pristinos, in quibus . ad vilam'. transire, quahi extfa discipliiiam ire in
iI!uminati,magnumcerlamensustmuisiispassionum. termenla. Unde pulabant dereliClosesse, in hoc eis
Altera vero est, quando dicim.tisquoniam nihil su- dicit magisjcredere debere, quoniam rionsunt dere- -
mus magni perpessi,:llla -quippespeciesrequiestere,- licli, veluli si diceret : Quiaianta passi estis, puta-
etr recresiri animam facit mceroribus subrhentem ; lis quod vbs odio habeat, vel dereliquCritDeus. Sr.
ista vero negligentemanimam, el supinahi conver- enimhoc noii pateremini, tiinc magis hoc vos cogi-
lit, et arrogantiam deponit et retrahit. Ne ergb illis tare' eompelebat. Si eriim ilagellat omnem filium:
e__*T_la teslificatione elaiio generafetur, conteinplare îieni recipit, qui non flagellatur, sinedubio nonest;
quod dicit : Necdum; inquit, iisque ad^sanguinem ih numero filiorum. Quid ergo, inquis, maligni nulla_
restilistis, contra peccalum fepugnantes ; veluti si mala paliun.ur ? PaliunJur quidem. Quando, inquil,,
dicerel: -Necdummorlemsustinuistis ; pecuniarura- . dicens, quod bmnisfiliiis flagejlatur, sed non dixit,-
vobis:tanlum eontingU damrium ; exagitati tanium r qiiia oninis qui flagellatuf filiusest; sed omnis fiiius
estis et persecutionem passi. Clirislus autem pro flagellaljir. Semper enim-ubique filiumverberaf et
vobis sanûinem fudit; vbs autem pro vobismetipsis . castrgat. Sunt quidem plurimi, qui flagellantur, ma-:
necdum tale ajiquid-passi estis.. Ille usque ad mor- - Mgni, sicut homicidse, lalrones, malefici, sepulcro-
tem pro.vefitate certatus est, pugnaiis pro vobis,; rum deprardaJbres,sed illi pro,siia iiiiqultate suppli-
Tosauteninecdum ad pericula pervenislis,qu_e mi- cia patiuniur, et noiiskul filii llagellantur, sed sicut
nantur interitum. Quodenim ail.adversus-peccalum pessimi puniiin(ur,: non sicut filii.' Tfibulationes
"repugnanjes,demonstrat peccatum vehenienler ad- enim fideiium apud repfobos, et amatbres mundi,
yersuseos aspifans et diversis modis armatum. noii nisi ex pecbato esse justis suspicaniur; se autei-i
:. « Et obliti estisconsolatiohis, quarvobis tahquam ideo jtistbs crediint, quiain pravitate su.isensiis dt*
'
fiiijs loquitur, dicens : Fili rni, noli hegligere disci- niissi sine flagellb duruerunt.
plinamDomininequefatigeris, dum ab eo argueiis. t < Quis eninTfiliris,quemnon corripitpater? » So-
Hortatttr enira eos ex lestimoniis Scriplurarum, ut let eniffi aiiquoties in domibus paterfahiilias filibs
non deficiant duni arguuntur. tlnde' noh parvam eis alienos negligefe, subs vero filios casligare, veleor-
poterit;afferre consolaiioriem,dufn eognoscuhtquia: ripere, ne eos mala opprimal negligentia. Si igituf
Dei opus est talia post alia suslinere. Cerie liseeD illi pro filiis propfiis utuntur, ne eos negligentia op-
Dei verbasunt. IpSonainquepermitie te, justipres- priniat; ideo oportet nos gaudefe cum castigamur,
surasvarias paliunlur,-Non potestis dicere, qtiiaest siquidem hoc filiis propriis adhibetuf. Pfoinde ho-
justns aliquis, quia expers Jribulationisexistal, quia biscmii, sicut euni filiis' agit Deus, e'tideb nbn po-
ilagellat _omnein filium qnerii recipit. Proinde he- testis dicere, quia non possumus talia tolerare.. -
cesseestomnesjustbsperpi-essuras, tribtilaTionesque '"• < Quod si extra disCipliriamestis.cujus partici-
tfahsire.SenientiatpiippeDbminiClTristiest: « Quia pes faclf siirit omnes-:ergo adulteri, et non filii
lala et spatiosa via est quseducit.ad perdiiioheni : estis.» Sensus hiijus senlerili-eest, cui subaudilui :
arxta vero et angusla quar ducit ad..vitam.'(_-fat./i. Si disci.plinseparlicipes facti suiU.Offiries boni filii,
yii, xni, 14)..» Si ergo per illam venitiir ad vilam, qui disciplinahi Cliristi sustihuerunt, pranes eninf
etiipn polestilluc aliter perveniri, nisi pef augustias ; liegligentes, et disciplinam Dei conlemrientes, adul--
et tfibulaliones, proinde sustinere nos oporlel, quia teri, et non fihi repulanlur.
hanc visjn omnesilli iransierunt, quotquot ad vitam « Deinde paires quidera carnis nostrar liabuiffius
-
perduCti sunt. Sunt qui in prosperis Dbffiino.ser- eruditores, et reverebamur eos; non miilto magis
riuiit, al in.adversisexcidiint; undeApostolus,qtiein oblemp.erabimus patri spiiituum,. et. vivemus?,'Et.
.19 '.' :.' ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPI : - i : 820.
ilii quidera in tenipbre paucorum dierum, secundura A malnm fuerit, reddet fructum jusjitise, id esf, prse-
volurila.eni suam erudiebantnos; liic autem ad id, mium. Qui enim seminant in lacrymis, in exsulta-
quodulileest in recipiendp sanciificationem ejus. » tibne meleni (Psal. cxxy, S). Pacatissimum fru,
Si eiiira riatfes carhales filiifeverentu., quoniodo cliim, liocest. graJ;issimum.Pwinde oporjet sperare
Patrem cceleslem non revereamini ? Non enim dis- meliora in fihem : nam- et In arboribus coftex pene
cfelibne personse inier eos tantum est .differenlia, seffiper aiharus, et aspef esl : fructus lamen ipsi,
quod isli lerfenf, ill.e ccelestis•est, sed eliam ipsa suavitate jucundi sunt. Et qui aniara bibunl anli»
causa. Non enim in eamdem causain, vel adfes ipsas dota, palienter ferunt•quamdamlprimuffi mplestiaiii:, :
spifilales erudiebant, sed ad quod.eis videbatuf; ej tunc sehsum percipiunf sospitalis. Sf igitur Jalia'
hoc es.t, voluntatem suara, desideriumque complen- sperare eompelil, quod dolelis, quod trislitiam loler
les,*Uli autem idep vos, inquit, erudiebanlyut ipsis- ralis; circa meliora deficitis, quse yos convenit
essetis utiles, aliquando fortassis etiam si.necausa ; sustinere. Srisliiiere epim.. debeiis." Noh enim:
non enim in omnibus voluntas illorum ulilis erat. , opoftet circa tiuliulalionem ita. moilescere, sbd
Is.le autem ad ulilia nos instituil, erudil, castigat, ut fortiter tolerare. Inde est ehim. quodin sequentibus
nos efficiat suorum receptabiles munerum. Dum iiarral.
eiiini parentes. carnales ad lemptis breve nos eru- 8 i.Propler quod remissas manus, et solufa (1466)
diunJ, quaiito raagis C.reatof npster ad id, quod 'geriuaefigi.lei et gressus rectos fiicite'pedibus ve-
ulile, et perfectum est,. ut recipiamus sanctificatior stris,-ul nonclaudicans quis effet, pTagis-aulem
nem ejus, lioc est, munditiam e.jus, ut dignos nos sanetur. » Pfopter Tj'abd,Id est, qhia prbpter discir
silii eificlat ? Disciplina ergo partlcipatio sanctitatis plinam mercedis rpr3emium redditur, et gaudiuriT
esl; exciudit enim sseculariiimrerum mores (1465), subsequitur, debenius gressus: rectos facer_,'!et ".
eorum
spiriialem ad se gratiam peftraliit. Si consideremus soluta genua erigere. In hpc Ioeo hsesitatipiies
jus_bs;,.cunciiper. iribulaliones elaruerunt. langit: et ideo langit, ut sine illis hsesilalionibus
<tOmhis ,auleni disciplina, in prsesenil quidem perseverarent. Si enim ad dileclionem ; perlinet
. yidetur non esse gaudii, sed.niO_ror.is;posjea autem discipliha, jij supra pstendit Apostolus, tam ex fe-
fructum pacalissimum exefcilatis per eam, reddit bus, quairi ex vprbis : et si in fine recepit melip-
iustliise, » Omnis, inquit, disciplina, et huii.ana, et rem (1467), quare dissolvimini? Qtiare ribn rectos
spiritaiis, tunc quando agitur, npn videtur gaudii gressus pedibus, vestris facitis? Hoc enim illi paile-
esse, sed moerbris. Ideo aulem haric omriem.el spi- bantur, qui desperatione deficiebant, el spe futurp-
fitajem, et humariam discipiiharhvocat, quia quid- ruffl riulla solidabantur. Recte,; inquit, ainbulate,"
quid dicitur, d.isciplinavocatur; yidetur-eriim e cosa- nec claudicatio plus accrescal, sed polius ad slaturh
irario illud non esse disciplina, quocfgaudenlis, et pristinum revocelur. Remissai nianus, et Soiuta
nialighaiilis animo fit. In disciplina eriini spiiitali, genua roahdat erigere, ul Isaias ait : «Gpnfbrtale
prius Iristilia. est, uJ:lseJitiaseqtiatuf': in iriiquitatis ! Eianus dissoiutas, !el genusi debilia TOborate (IstiU
vero scelere, prius gaudium esf, el deiride sequitur xxxv, 5),» Gressus rectos, id est, sensus : unde dicit
tristiiia. Indsta prima est voluptas, etsequitur argri- Propheta : « Beali immaCuIa.i.in via, qui ambulant
ludo : y.i ilJa, prima est mcestitisi,et tiinc jueunditas in lege Domjni (Psal. cxyni, 1). » Non claudicaris,
pfocreatur. Sed illa est sectanda, ctimpriniuffi ali- "TIIalio loco dicit :| « Quid claudicalis inler ffle, ef
quis coniristaJur, et postea gaudio perCruilur : et Baal ? » (III Reg.l xvni, 21.) Magis autern sahelur :
illa rejicienda, cum primo gaudetur, postea in roOe- ac si dical : Qui non cred.it recte, melius est, ul fif-
roreihinciditur. Iri spiritali eniin disciplina, sem- mius, et tenacius eredar: ut omnibus-hiodis conse-
medicinani. V '
p.er,JuciindiJas esf de seiripiterno gaiidip, quamyls: quamirti
tribuiaiione affligatur : .sicut in alio loco idem < Pacem sequiminl eum oinrtibus, et sanclinio-_
egregius prsedicator ait : « Gloriamur in tfiiiulatio- niam, sine qua nemo videbil Deuffi. » Pliifima qui-
nibus (Roiii. v, 3). ? In isla enim/imor futuf se tristi- , dem sunt, quse forfflam, diScreiioriemqueGhfisliani-
'
lise prseserts gaudium devenustat. In illa enim spes latis osjendunt : sed: plus omnibus,- ac: melius,
fiitiira jucunditalis detrahif prarsenti iristitiaffi, charilalis niuluse .affeetus, et pax, quse lioffiinum
Noli enira tristari, si cuffi ipsa discipliiia injuria corda consociat. Propterea etiam Christus dixit :
sit: fruclus tamen' reddet dulciores;: postea aulem, « Pacem meara do vobis (Joan. xiv, 27). » Et ite-
inquit, fnvctum pacalissimum.exefcilatis per eam, rum : .« Iri.boc cognosceiit bmnes. quia; discipuli
fbddet justitise •;ripn ffubtura, sed fructuum abun- meieslis": si dilexefitis invicem (Jodii.; xiii, 5S). >
dantiam numerosam, Qui-.per. eam exercitantur. Prbpterea etiam Apostolus : Paceffl, inquit, secta-
Bene eniiiTdixit, qui per eam exercitantur, boc est, miui cum pmnibus, et sartelimoniaffi (II Cor.-xm,.
qui tolerant plurimo lempore pa.ienler. Postea 11), lioc est, corpore, et spiritu, ut, rbeali mundo
autem fructura accjpient, idest, ppstquam cbnsum- corde,-quoniam ipsi Deuirividebunl (jflatfh. v, 8).»
(1465VFor(asse atnores. (1467) Forfasse recipiet meliorem,

" ~ id est, frn-
(1466) In: cod- insoliua,- qtioa ex sequentibusi • clum. ......
effiendandum censuimus, ,
; EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAI.LI. —. IN EPIST. AD HEBR. '
'*_>!-"-". . .822
Sice qua, id esl,.sinepace et sancliir.onia, nemo A , per pajientiam .exstitit pfimus, ille vero pernegji-
yidebil Deum.. .: .. gehliam posjremus, fet Ideo, qiianlhm ad prsefigu,-•_
< .Corijemplanlesne qujs desit gralise Dei.;,-»sieut ralioneffl pertiiiet, priniiliva nbstra -sunt,'h.oh.Ju-
in quiblisdam cbdicibus habetur (1468). Sed ne darorum. Yidetur enim mihi quia significat aliquos.
quis desii gralia; Dei, sjc cum eis loquilur, tariquam inter illos qui sub hoc viiio.fornicatiohisjjacebant','
cum his: qui cum numero; et. comitatu viaiofum qiiosiamen publicc iiolebat afguere; sed .fingit.ignp-
longa itinefa p.ermeant;-yeltiti sj diceret: AUehdile rantia, ppstea vero, si perslitissent, lunc jani coii-
vobis ne quis vestniffi fehianeaJ," Npn hoctanJiini yeniret increpare. Inde estenim "qiiodirt seqiieriJia
fequiroi ht vos sbli perveniaiis, sed eliamut inspi- hujus Epislolae (Hebr. xiii, 4). diciJ : Fofnicatorcs"
cialis et cseteros, ne qiils,inquil, vestrum desit gra- eniin, adulieros, judicabit Deus. Et in eapUe hujus
tise DeL Graiiaffl Det dicit fldem, spem, chafitateni, senienlia!: Pacem sequimlniet sanctimoniahT."Esau
.ei optirriam conversalionerri, Seu gratia Dei esl qua vefo ideo fornicatoreffl com.memofat Appslolus ,
nobis doiran.ur peccata,. ut reconcjliemur Deo, pax quia contra voluritatem patris uxores alieriigenas
autein qua reconciliamur i)eo (1469). Omnia quippe 'duxit. .. , ,,' ' ' .
:-'".'..
Dei'sunt: graliar. Nec -dicasquia uiius.es! qui _ Scitote enim quoriiamet poslea cupiens hsefer
periif. Eienim propter. unum mOrluusesl, Tu B 1 ditarebenedictionem, reprobatus esl; non enim in-
ergq negligis, prbpter, quem Cbristus dignatus est venil pceniteniise locum, quanquam cuffi laerymis
mori.. v - - .. . :
'} inquisisset eam. » Superius demOnstrat cur hene-
_. _ Contemplantes, _»-iriqhif, hoc est, dijigehter dictio.nem hsereditare cupiens reprobatus sit, et cu.f
scrutarites,'.el visjlanles,.-ei agrtosceriles,..--ne qua lpcura ncn invenisset, ut Jacoli fraier suus; quan-
radix afflaritudinis :sursurii gerriiinans impedial, et quamenim cum lacrymis inquisissej eairi, jam ad
per- illarn-inquineniur'multi., » Non. eiiim; dixit,. illum Ibcum benedictionis.rioh-pojait peryeiiire, ut
radix aniara, sed, amaritudinis.Radix enim amara ffaJer-suus. Noh eiiim hic pGeniienlianl, excludit.
poiest fructus dulc.es .efficere; amariiudinis aulem Alioquin si poenileiitiamdamnasset, quoraOdo su-
radix, Tel fons, vel propbsilufti, nunquani pptest periiis segnes admoneret el. adhorlaretur ? Quomodo
aliquid dulce propagare, quja orimia ibi araafa suht, claudos effeclos, et TemJssos,:atque splutbs, quod est
omnia niolesla, omnia-sceierer et abominatiohe pes- ruinaj principium, ut erigariJur invitareJ?Slc enim
sima:: nibil suavilatis yel jircundilalis apportaht. culpavit semetipsum, Si gemiJibusinagnisirtgemuit,,:
Et per illam^.inquU,inquihentur miilti, quia t ,mb- cur.pdeniteiiliae loeunT non meruit iiiveriire? Qnor-
dicum fermentum lotaffl massam coirumpit (j Coiv niaiii non.ei-alppenitenlise illa salutaris, sicritet Jfi-
v, ByGaL v, 9).» Nbn propter illum solura lioc volo, ™ slilia Cain non ex p-_nilentia descendebat; Et hic
in quo ipiquitas poterit inyeriiji, sed eliam propter enim occasio fralris apparuit (1471), ^Juid ergo di--
isesionem quse poterit ex illiiispropagine pullulare, ciffius, nisi qiiia non poenituit ut corivenit? Hscc
hocest,;ulsi aliqua lalis fuerit radix, nullumex ea enim pqeriitentia (1472) utCbhgruenleT' geratur. La-
permittatis germen exsufgere, sed recidatur aiile- cryrase quippe iljae non eraTitpoenilen(i_e,;s;edahmii
quam. alios pqilual. Merito enim amarum dixii esse violenti, et iridignationis, quod ex ejus pperibus
peccadim. YCre enim peecatb hibil aniarius. Ei hoc aperitur. Qui existimant" iffipunila remanere pec—
riorunt qui post adniissum peccatum conscienliae cata, considerent et aftendaht cur Esau veniamnonr
moerpfe macerantur, • etdira sajis ahTariludine COh- potuit adipisci, Quia yidelicet nori"pceriituitutde-
suiiiunluf. Amaritudo quippe delieti ipsum inlcl- . buit.;Tis videre injegrani poenilenliahi .,'. adverte.
Ieclum raiionemque aliquoties subvertil, sieilt in Pelrurii, qualitef poeiiiJuerit, posJquam negaverat-
cohsequenlibus de Esau legimus-factum. Christum. Narrans namqiie nobis evangelisia ejus
i Ne quis.forTiicatof. aut.profanus, utEsau, qui historiara : Et exiens, inquit, ploravit amare (Maltli.
proplerunam escam vendidit primogenila'^^sua- (Gen. xxvi, 7S; Luc. xxn, 62). Idcirco illi remissum est
xxv,'55),? Profanus.dicitur castri margus (1470), r. j tain grande peccajum, quia sicut debuit poehiten-
seu et qui utilp pro rautili vertdidif. Per pfopriam liam egii. Pptest. quidem et ideb ab ApostQloesse
enim-negligentiam et cupidjtalem vendidij bohorem dicluni. "utvaliqui autiimantj ut sub gravi tirnore
quem aDeo perceperat, et pro pafva libidihe ma- deprimefet eos, ne ullerius caderenl in lapsum fa-
gnum hbnprem et magriam gloriam "pefdidi.t. Pro cinoris; veluli si diceref.: quia qui ceciderit, nullam
dilectione enim temporaliunT ref um usque ad ven- cbnsqlationehi meferi jaffi poierit."
denda primiiiva sua pefyehit..'Ideo primus pbstre- (147,5).«*Nbn enim accessistis ad IraeJabilem
inus effectus est, et secundtisexslitit prhnusi Iste (1474) elaccessibilem fYulg„ dccensibileml,ighem,_
.:(1468) Ila Vulg.. "' - toreni v.pluerit sighificare.Esau fuisse. ,-.;"..

(1469) Defiiiilio hsee gratise etpacis pliiries in (1471) Fortasse Jegenduffi: Et hic enhn,^Cainsci-^
eomraent. eseierarum Epistolarum, riiaxime verd ad licct, occisionem fratrisaperu.it, id est non negavit.
. Romanos. . (1472) Addenda foftasse hi.c verba necesse est, yef.
(1470) Quidhoc sibi velit, fateor, ignoro, riisi for- opqrtet, ye.lsimilia.,.:. '..".V-•..; •
tasse legendum, loco .castri margns, quasi margus, .(1475) Hic ih.cod, legitur lectio xy. _'."'.
seu grsece ficr.pyos, quod stolidtim, ins.ahum,,seu.ye- (1474) Yulg. iractabiiem.monlenu I_i cpdv. yero.
cordem uxpyogreferat, ui ibi perie slolidura vehdU
ATTONIS YERCELLENSiSEPlSCOPf ''
825, . -82-
et turbinem, et calrginem;'et procellam, el tubse A tu, quoniam ipsorum estregnum cb.IOrum.(__fa(t/i.
sonum, etybcem verbofuffi; quam qui audierunt, y, 5; Luc. vi, 20),» et aliorum multorum quseplus
excusaverunt sb, ne et.eis fieret verbum. Non enim claripra7sunl quam sol? lllic ponilur Moyses, hic
portabant quod dicebalur; et si hestia tetigerit Jesus; illiCnomina plebium, hic millia angelorum.
rooriem [Yulg., monlemj, iapidabitur.-Et.ita. terri- Primitivos aulem fideleseos dicil.qtii primiiuscredi-
bile erat qubd videbatur. Mpyses dixit : Exierrilus derunt, quiscripli sunlihcGelis. _Et j'udicem Deum
suni et Iremebundus. Sed accessistis adSionmon- omnium; » ac si dicerel: Nbn taiitum Judsebfum,
tem,etciYJIatem Dei viventis, Jerusalem coelestem, neque Jideliuffl, sed tolius videlicetniundi. Spiritum
elmiiltorum millium angelprum frequenliam, etvEc- justorum perfectoi'nmque dicit ac.cessisse,id.est, ad
clesiam primilivorum, qui conscripti sunt in ecelis, Spirilum sanclum, quem acecperunt in baptisino;
et judicem omnium Deum, etspiriluum [Yulg., spi- seu spiritum justorum perfectorum dicil animas quse
ritus] justorum (1475) et Tesiamenli Novi mediato- apud Deum probabiles exsliterunt. Sarigiiinemas-
fem Jesum, el sanguihis aspersionem melius loqsen- persionis passionem Chrisii dici l, loqiicnlem melius -'
tem quam Abel. » Id est non ad visibile el palpa- quam Abel, quia sanguis Abel accusat, sangiiis vi-
bile liimen accessistis, ul in veteri legimus popnlo delieet Cliristi exCusat,;ut in Evangelio :« Ul ve-'
Judaico, sed.ad invisibileta el incomprehensibilem B niat super vos orariis sanguis justus, qui effususest
Dominu.n. Hsec in Sina monte facla refeninlur super terram, a sanguine Abeljusti, usque ad san-
(Exod. "xix;9,18) : ignis, Jenebrce, caligo, procella, guineni Zacharise filii Baracbise, qucm occidislis in-
visus esl, inquit, Deus in monte Sina. Novumvero ler lemplumel allare (Mallh: xxin,5-).» Meliusenim
Testarhenlum non esl ciim aliquo lali nobisexhibi- loquitur sanguis Jesu qnam Abel, quia sanguis Abel
tum, sed tan(um siffiplici Christi sermohe con(ri- ' mortem fratricida. fratris petiit, sanguis autem Do-
BuJum.Iniuereigiturqualiler compafajiohem facial mini yitam perseeutoribus impetravit, Ul ergo nobis
taffi islorum quam illorum, el qualiter in poslremis sacramentum Dominicsepassionis hon sit bjiosum,
eam posueril, ut oslenderei quam sublimior gratia debemus imitari quod sumimus, el prsedicare cse-:
esl in Novo Testamenlo, ef ipsam gratiam per veteris quod veneramur. . . . ,
tus Testamenlum aniiuntiatam. Qui enim compara- c Yidete nereeusetis loquenlem. Si enihii'Ui non
tibnes faeiunt, alteram partcm deprimiint, utxes effugerunl, recusanteseum qui super terramloque-
alterius-partis efflineat; sic et hic Apbslblus ex- batur , multo magis nos, qui de coelis loquenlem
. compafatibne ilJbrum ribstra majora declarat, et nobis avertimus. » Cavete ne recuselis'dbctrinam
melipra, et mansuetiofa, el miratiohe plenissima. Chrisli, quia in dextera Dei Patris sedet. Cum Judsei
'
Dupliciter namque meliora sunt, quoriiam et nia- G'recusanles,perierriiiDeum, qui inlerra curri Moyse
jora siffluiel clariora sunt. Ibi enim umbra requie- loquebatur, dicentes: Loquere lu nobiscuriiine lo-
scebat, bic veriias tenetiirel pandiiur; Proinde no- quaiur nobis Deus, ne forte riioriainur (Exod. xx,
slra plus exsistunt aceessibiliora et clariora. IIoc 19);quanto magis, si nos nohis avenimus de coelo
etiaffl in- Epistola ad Gorinthios scribens, dicit : loquentem, raajore nllione percutiemur ? -.
t Nos aulem revelata facie gloriani Doniinj specu- s Cujus vox movit (erram tunc, nunc autem re-
lanles (// Cor. iti, 18); » et non sicul Moyses pone- promiltil, dicens (Agg.n, 7): adhuc semel ego mo-
baf yelamen super facieni suam. Non enim merue- vebo non solurn tefram, sed et cosluffl.» Ipse enim
runf, inquit, illi lalia percipere, qualia nobis con- qui tunc movil lerram et legem dedit Moysi, ipse
-Jfibuta noscuntur. Quid enim ilji vjdere mernerunt, nunc reproinittit, ut nioveat semel non solum (er-
nisi' tenCbras et" caligiriem? Audierunt quidem et ram, sed el coelum, Et idco quanto inajora opera
yocem; sed et tu audisti vocem , non per ne- fieri promillit, lanlo magis timendus est. Dicendo
iiulam venientem, sCd pei' carneni Ghiisti. Non autem, semel, ostendit auia nunquam iterummove-
es iumultuatus neque perlurbalus , sed stetisli buntur. .::.,....
et locutus es Mediatori. Tunc Moyses timuit, e Quod aulem, adlrac. semel dicil, declarat moT:
nunc autem nullus meluit; et tunc plebs stelil tota " bilium translalionem tanquam faclorum, ut ma-
deorshni, nunc"'.tamenj ut filii patrem, ahdivimus neantea qu_2 sunt immobilia. » Declarat enirn mor
Gbrislum lo.quenlero; el veluli si diceret : Terribilia biliura translalionem, juxla quod Davitait: _ Inilio
qrtidem illa sunl et tremenda, quse hec audilus ferre lu terraffi fundastij Dqmine, et opera inanuunTlua-
poterat, neque hestia illuc auderet aceedere*verum sunt coeli : Ipsi peribunt, lu autehi permaries,
r-umtamen non ef.arittalia qualia gesta sunt. Quid el omnia sicut veslimentdm veterescent.: Et sicut
- esl enim mons Sina.in comparatibne coeli?Quid est opertorium mutabis eos, et mulabunjui.
(Ps_al,ci,-
ignis tractabilis ad hitraclal.ileiii? Deus enim, in- 26j.». Constat namque profeclo quiain die judicii
quit propheta, ignis consumens esl (Deut. iv, 24). mundi -condilionem mulaturus et transformalurus
Quid est procella et tubarum sonitus,,in compara- esl ih melius, et lam. faciie erit. sicut quilibet
-ti.oneillorum Dominiverhorum qua. in monle do- ppertoriuin involvat aique permulet. Sed si jsta
cuitdiscipulossuos, dicens : . Beati pauperes spiri- perrautel,. et poleslas, el virius, ct regriuni, et virfus
montem oesideralur, de quo lamenIn processu expo- (1475)Yulg. addit perfeclorum. -
sUioriissa.pius ffienlio.
82S E'_PnSlTfO IN EPISTOLAS PAULI. »- IN EPIST. AD HEBR. 8-__
ejus permaiiebit in sancjis suis iinmobilis. Hsec A \ - Memenloie vinclorum, lanquam simul vincli, ef
offliiiadixil ut sciamus quodquanlo sciriius _aiobilia: laborantiuni, tanquain et ipsi in corpore moranies;»
esse quse sunt, imniobilia appetere debemus, ut_ ac si diceret: Ita niementote de illis, quasi et vos
dixil. /-.---.-• vincli cum ipsi silis ; et-labofaiiliuni, inquit, tan-
t Itaque regnum .immobile suscipienles, habemus quam.el ipsi in corpore, id est, quasi ,et ipsi vos •
giatiam, pef quain serviamus jplacentes Deo, cum longo lempore niorantes-, rit ipsi sustinuerunl, ita et
melu et revefentia ; » acsi dicefet: Habenijis jgra- vos siistineal.is.
'
tiiim, -id.-est, gralis dalam' in novo Testamenlo,. : i Ilonorabile..connubium"in ornnibus,-el Jorus ini-
nnde Deo placere possuriius. Cummetu, inquit,' et maculalus. Honorabile conjugium prsecepit,,ul bealus
reverenlia, id est, cum nietu limoris et feverenlia Pejrus dicit :j Quasi infirmiori yascuTq"muliebri
cliaritatis gratiara Dei habet, qui Deo simul servire imperlienles honorem (Ipelr. m, 7).» Coniiubiuin
et placere poiest. Regnum ininiobile, regnum Cliri- dicilur,,. quia conmibunt. t Secundtim scienliam »
Sli, id esl, Ecclesiam, dicit. aulem (Ibid,),\xi noverint quid desiderel Deus, e ^
J Etcnim Deus riOsler ignis; Consuffiens,est{Deut.. Jfibuant honoreni connubio-,seii. ul beaius Pelrus
iy, 24). » Deus quippe ignis dicitur, quia per lranc dicit, yasculo muliebri.Si.ehim .abslinemus nos a
peccatorum rubigo constnnitur. Non riiaieriam, quam B ] coitu, honoiera tribuimus, sed si (1478) non absti-
fecil,"cpnsumil, sed quod exirinsecus peccaii tra- nemus, perspicuuni est honori conlrarium esse cpnr,
xinius coii.iburil. Non enim illud consumit quod ipse cubitum, ut idem apostolus Paulu"salio loco ait:
focit, sed quod maliiia liominumTiilulit. Deboc igne t Nol.iteffaudare invicem, nisi forle ex consensu ad
Yerilas dicit: .. Ignem veni |millere in terrani, el tempus, ut vacejis orationi (IGor. vti, 5). ».Nun-
quid vo]o, nisi ul ardeat ? _ (Liic. xii, 49.) Terra quani ergo mibi semper conjugio serviendum es(j
eniin vpcata sunt corda terrena, quae. dum semper neab oralione,. cui semper insislere jubeor, sicut
infirmas In se cogilaliones congerunt, a malignis alio loco prsecepit Appstolus, ull__JiOra pr_epediar.
spiritibus conculcaiitur. Sed igiiem Dominus in ter- Et lorus inquit, immaculatus, hoc est,-legiiimus.
rain misil, ciira afflatusancti Spiritus cor cafnalium recubitus, absque, fornicalionis caiisa. Toriini im-
incenJit; et terra ardet cuffi cor carnale, in suis. inaculatum esse non pulabant Judtei,: qui pollutunv
pravis volunlatibus frigidum ; relinquit concupi- (1479) pulabant,; conjugale concubitum.; Dicehant
sceniiaspriesentis sseculi, et incendilur ad amorem eninr ex Iecto conjugii; surgenterii'mundum nbn
Dei. posse constare. Non est.'-igilur pollutum, quod ex
(GAP. XIII.) c Charitas fraternitalis maneat in rialuraconcedjtui', o ingratissime, et insensalissinifi
vobis. Etliospitalitatem nolite oblivisci. Per hancjP Judsee, sed qupd ex praya yoluulate descendit. Nam
enim placuerunt [Vulg., lalueruni] quidam, angelis.. si honorabiles quidem suht nuplise, mundse eliam
hospitio receptis (1476). » Noh enim dixit, efficir smii. Cur ilaque ex eispollutionem fieri exislir
mini amalorcs fralrum, sed, permaneal charitas mas? . '
: . ; : - ; -" :.'• ' .•'-. '...-
fralerniiatis. Et iterum non dixil, bospiiales effi_i- t Fornicatores enim et adulteros j udicabiJ Dejis...».
niini, lanquam si rion essent,. sed, hospitalilatem Primo -enim posuit : i Honorabile connubium et
iioliteoblivisci ; ac si dical: Perseverantia sit cha- lorus immaculatus,» dein.de jntulit:.'« Fornicatores-
ritalis ei hospiialitalis, quod utique. propter tri.bu- et adultefos judicabit Deus. » Ostendjt enim quia
laiiones fortasse obliVisci pbterant; et non tantuni' -jusle ju.di.caniur fornicatores et adulleri. Si enim
hospitaiiiatem ,- sed etiam amorem hospitalitatis, corinubium concessum esf,[ juste fornicator suppli-
quod in- Grseco distinciius invenitur. Non posuit ciis afficilur, jusle puiiiunliir adulleri. Fornicatip
EcvoSoztKv (1477), quod significat hospitalitajem, sed quippe non solum cum mulieribus, sed et in ado-
ph.Uo,q:od araorera hospitalitaiis insiiiuat; lan- rarido.idplajntelligitur.;Adulteri yerp nori solum
quam si dieerel: Nolile simpliciter hospites susci- cum exlranea fprnicantes, sed eJiam h_erelici, quia
pei-e ; sed cum amofe et charitale lioc perficite, sictit adulteratores sunt verborum Dei.
beatus Pelrus dicit: <Hospitales invicem, sine mur- "... t S'mi mores s.ineavariiia, conientipra.sentibus.ii
mufalicne (I Pe.i_.iv, 9). » Per hanc .eriiffi,inquit, Non eiiiffi dixij, noliie possidere, sed, sint mores
placuerunt, seu, ut in Grseco babetur, iatueruiit, sihe ayarilia. Avarus quippe dicilur qui lenax est
quidaffi, angelos in hospitio recipientes. Attendite in largiendo, et. cupidus".in accipiendo. IIoc enim
quanius bonor, quanlum lucfum sil, per suseeplio- qiiidam sapiens admonuit, dicens: t ISIo.nsifpor-
nem hominum ad susceplionem evangelicam perve- recia manus lua ad accipiendum, et ad. danduni
nire. Quidest, latuerunl ? Hoc est, nescientes eos cbllecta (Eccti. iv, 56).» Fortassis enimpost,exina-
angclos csse, in hospitio receperunl, sieul legimus nitionem substanliarum cupiebant , sub obtenlu
Lot fecisse, quod etiara ipsura in hoc loco coinme- eleemosinse, iterum congregare diviiias. Pu(b ;.pro-
moratur ab Apostolp. - . pterea admoniiit Aposlolus, u(_moressine avarida
(1476) Gen. xvin, 5; xix, 2. Abrabam scil. ptLot. _ sensus expetit, el ideo addidimus.
(J477)- EEvo.oÊtoy, seu v.KT«)._f-c.,id est diver- (1479) In cod. coliuWi. Quod sequenlia emed.
toriunl, non ait, sed ai)i, seu MXOH-VEWC.,-.'- dandum probant. _
(1478) Par ticulam s;, qute iriaulog.desider.alqr,.
, ' 82.
827" ATTGNiS YERCELLENSIS EPISCOPI
fiiissent, ut necessariis pr_esenl.bu&.tan'tumcontenti, tBOnum e.st, iniquit, gfatia Novi Testamenti, quae
essent, sicut ipse in alio Joco dieit: « Habenles ripbis data est, stabilifi cof.; Melius eslerijffl fide et
; aritem alimenta, et qriibus iegamur, his coritenti 'opere felinere, qiiamescis Yeteris Teslanienlij in
gumus (I Tim. vi, 8). » quibus hi, qui ahibulaverunl, nihil babuefunt utili-
Etne forle dicerenl: Quid faCturi erimus , si ne- talis. Diia hamque est observahtia, abstinbre videli-
cessaria nobis cbnlingat deesse suffragia? Prolinus ceta-peccalis.Nihil enini pfodest abstinere a cibis.
consolalionem addidit, adl_ibensVteslimoniuin.de Licet enim gererenl illi studiuiii circa bujusceniodi
libro Jesu Nave i, 5: «Ip.se enim Deus (1480) dixit: observaliones,'veruiTHamenquia fidem rion habue-
Nonle deseram, neque.derelinquain.» Niillaratiohe • runt, nihiliillis pfofiiil escarum illa cu.sfodia.:Inlioe
mentilur, si in illo spem noslram. ponamus. Proihde eriirii quod • cusjodiebarit legem , prbfuit: Iii lioc
cum cphfidcnlra nos oporlel dicere; (tDominus mihi quod esca non vescebanlur, riibil profuit., Totuin
adjutor esl; nbn timebo quid faciai milii Iiomo (Psal, eriim iri fide constat, si ipsa firmetur in vobis; cor
cxvii, 8).» 'EfOInodicilur caro, vel anliquus adversa- quippe munilum erit, si fides cuncla cbnfirmaverit.
rius, seu aliqua-infeslalio. Qui liomo appellatus est, tHabemus altare, de quo cdere nort habent po-
ut ait Propheta: « Eripe me , Domine, ab homine festatem qui "labernaculo. deserviunt. ».;Habemus
. malo (PsaL cxxxix, 2): »,hoffio quippe dicilur, quia B:altare; id est, ccelum, ubi Jesus quolidieserhefipsum^
._ iiomineffi, decepit. Oportel ehim hos. in universis osfenditPalri pro nobis ; vel allare,, id esl,; (I4f:l)
lenlalionibus, seu tiibulationibus, liunc versiculuni sanct© Ecclesia_,ubi (1482) quoiidie sanguiiiem et
Psalmograpbi seu Apostoli exclamare, ul Deum ha- corpus Christi in fflinisierio sufflimus; unde suraere
beriles propitium, humana omnia irrideamus. Sicut polestatem rion baberit, qui tabefnaculo, idest
enim , Dep indignanle ,. non" riobis proderit, eist corpori suo deserviunt. Dixerat-enim superius:
cuncla agmina consistant nobiscum , sic etiam, nos i GraJia debel stabiliri cor, non escis, quas non pro-
Deo diligente, hiilla.nobis erii nfecessitas,,n.ullalaesio, fuerunt anibularijibus io eis ;» ne piilbrelur illa
elsi nos cuncti hostiliier insequaiitur. destruere, ideo dixit-: habenius nos altarb et taber-
« MeirieiitoteprsepOsitorumvesifoium, qui vobis naculuiri ; hoc eniiiTilliid prsefignrabat'quOd nos in
loculi sunt verbum Dei, quoruffl intuentes Cxitum ' veritaJe le.nemtis.Nosenim, inquit, talia .ciistodimus
converâlionis, imitamiui fidem. '» Pro jpsis enim in vcrilale, quale illnd.'pr.-figurabatur in figura.
sacras hostlas Deo offerentes lnementote semper, qui « Qiioruni -enini animaliunT iufertur sangtiis prb
yobis loeutl sunt: verbum Dei, et eorum exittini peccato in sancta per pontificem, bOrum cbrpora "
Semper iniuehtes , hocest ,,:anihib versaij(.es, et vcremanlur exira: Castraa Extra eastfa-cofppr.acre-
. vosmetipsos examinahies ; subiiliter,- discutienles C rnantur; si in opprobrio corafn omnibus.:manemus.
ipsorura conversationis exilum , hoc est,. perseve- Nos silmus animalia, si nostra corpora in opprobriis
ranliam usque in finein, qnoniam finenv bonum ha Cl persecutioiiibus inferimus, Domiui exemplum
buit eorum coiiversatio, ideo imitaffiini fidem. Eidem imitanles, cui dictuni est: t"Ave, rex Judseorum,»
Cnihi, firmitalem. seu perseveranliam.ill.ofumdicit, et csetera alia multa. Seu extra._as_ra cremantur,
qUie ex vita munda^processit., id esl, exempla illor eum exira bomihum s_ecularium conversaiioiiem
. .ruffl.tenenfeSietVisque ih fihem pefduranles. cbhcremaiitur pef ambfehi diviriurir.' Et' sariguiS"
: t Jesus Chris.tus hefi, eJhodie; ipse etin sarcula.V» hosier per ponlificem, id est, per Jesum Cbfistuhi;
Nolile putare, quia tunc tanlum faciebaJ, nunc au- infertur eniin in sancta, boc est, iif coelis:Infertur
tern nori faeit; vel lunc fuit, nunc riori est. Idem eiiim sanguis per Jesuni_ sicul dicit Joahnes:«Advo-
,eninv qui fu.i.lberi, ipse eliam hodie, ipse et in calum habemiisapudPatrem Jesum CliristumjuslQffi,
sseculum. Heri. prseterilum significat temptis; bodie, . et ipse est propitiatio: pro peccalis. nbstris (I Jvan.
prsesens-; ssectila vero, fulufum sine lermino. Tan- ii, _).'» Hoc. eninrp)'_efigUrabanlilla aninialia, quo-
quam si diceret: Ante S8ecula,et in ssecula, et post . 1'um sangiiis pro; peccato Tiiferebaluf in sancta;
sseculum semper permanebit, ut Propbeta de illo Typus enim efant istofum, quoniam illa npn' erant
'teslaluf: (Tii autemidem ipse-es, elanniluinon ^ simplici.ler institula , sed dispensatio liujus eraht
deficient (Psa/. ci, 28).» signiftcationis. '..:..
t-Doc(rinis variis ct pefegrihis nolile abduci. i t Propler quod et Jesus, ut sanctificaret populum
Poctririis, ihquit, variis, et novis non circumfera- per suum sanguinem extra portam passus est.» Hsec
inini. Novas dicit doclrinas; quasab illis non.atiflie- stipra dicta infiguris faeta noscunlur;:quod Jesiis
raiit. Non enirii'firmum possidebaht, sed eranl di_fe> Salvajor rioster; et de1 ipso; et; de suis membris
. rehtiaruih variejateffluliiplices. Hoc enim pneceplo deii-Cepsin verilate ostendit factum. Ut redihieret
iilos suggillat, qui escartim ihtroducehant PbsefVa- per sunm sahgiiinem pbpulum, extfa.poftam passus-
tibnes; quod iii consequentibus aper-tiusmanifestal, est,id est, foris Jerusalerii crucjfixus estv.
ejim dicil : _Exeamus igitur ad eura extra- caslra;, imprbpe- -
i Optiinum eiiim esl graiia slabilire cor, non rium ejus porta.nles'.» Egrediamur igiluf ad. eum,'
escis,. quse non profuerunl. amlralantibus in eis.» despicientes prsesenlia., amarilGS-iulura, coiitem-
(1480) Beiis Yulg. non liabet. ' ='. (1482) Iivcpd. ununi;qiioij (ariqliam
' lpehdahi cof-
'-"
(148.1)Incod. fidcm. •figendumptifavimus.
829 EXPOSITIOIN EPISTOLAS PAOLL — IN EPIST. AD HEBR. 850
nentes visibilia, iit Apostolus alio loco.aif: t Quse A dire enim debemus pfseceplis majorum npstrorum.'
videnfur lemporalia sunt; quse auteffiftbri videiiluf, " Si ehim maligni exstiteriri.J, non faciamus qualiJer
setefna sunt (II Cqr. 4,18)/» Poriaritesimproperiuni, agunt, sed qualiter dicunt (Matih. xxin, 5). Nisi i.n
inquit,'ejus : liocest, parficipantes Ciiriie.o,utsicut fide coh.lfarii exslijerint, noii soluin vitandi sunt,
jpse sustinuit impropefiuffi,"sic eliam nos sustinea- sed etiam fugiendi. Si enim in "nioribus diserepa-
mus. Cofmhunicemus cum ep, pafliciperiius curri e'p, verint, audi Clirisl.umdicenJem : « SupercaJhedram
eadem ipsa palientes: imprbperiuiii enim illud, hon Moysi sedei-urit scfibse, et pharissei. Omnia ergd
ifflproperium est, sanctificalio. Improperiuiri enirii qusecunque. dixerunt vobis sefvale, et iacile :.se-
ejus est, sigrium ejus, qiiod pbrtamus in ffonte, seii cundiim opefa eorum noiile facere : dicunt enim, et
in menie: ipso Christodicenle '•t Qui vult poslme noh faciuhl (Ibid,, 2,5).. »Ac si dieeret-. Yefe non
venire, abneget semefipsurii; ef tbllsrt crucern suam, .-' ad v.ilam eortim, sed ad"serhipiics' iniendite. Quan-1
ct sequatur me (Matih.' xvi, 24 ; Luc, ix, 23),» Iilni ehiih;ad ffiores attinet, nullus'polerit Isedi.
Ssepius enira homines erubescentes, a multis absii- Qua ralioffe hoc? Qtiia manifesla suiit Omnibus
nefflus bonis bperibus; et iteruffi ssepe hoffiines opera illius/Gff/. v, 19; ITim. yV 24). In causa
eruliescehtes, a multis abstinemus pfavis bperibus.; enini fidei, ilori est niariifestum omnibus, quod docc-
V _Non enim liabefflushic riianentemcivitalem , B tur. Neque nial.igiiusd.ubilal docere conJraria, Sanis
sedfuluram iriquirimus."»NoiThahenius liie liabila- lamen fide bbedieiidum est, sicut pr-ecepit Appstor
euluffi t_rrenum. Ideo exeamus fbfas post Dominuni Jus, quia ipsi pervigilarit,. ralibn.ein prp animabus
iti opprbbria, pro illb, ul futuram crvitalehi babite- noslris feddenles. Non; sojum enim vig-larit, sed
riius (1483), id est, ebelestem.Jerus.alem.« Peripsura eliam pervigilarit. Pervigilarii ejiim, qui siiie inter-
ergo pffefaihus hpsliani laudis semper Deo.t Per Thissiorievigilant. Ideo subdiii sijis, ut ctirii' gsiudio
ipsum, id est, per Cbrisium debenius offerre laudis boc facfanf, etiion gemenfes. 0 qtianturii periculum
saerifieium Deo; «id.est, fructum labiorura confiteii- infelicibus illis et ffiiseris, qiii semeiipsos, ad a!io's
lium nomini ejus,» ut Pfophela*dicit: «Immola Deo regendbs pfsecipitant, et se -in. tantorriffl siipplicio-
sacrificium laudis (Psal. XLIX,14).» IUi offerebant rura abyssum jactant, quorum omniunT silbjecjoruriT
pecudes, vitulos, etdal.ant pohiifici: nos aulemnir Teddituri sunt fatione.ni! Post iantam eriim commir
bil bbrum offerimus, sed sol.amgratiarum aclionem". . Batiolierii,' quam hegligehtise"videmus illatain, pju-*
Ilanclabianosirageraiineril. Talibus, lifquit, •sacri- riffiis, qui cortcurruriJ et pfsecipitant semelipsbs,
flciis placatur Deus» Nihil blaspliemise voxhosjfa tfuania molesj quarilsediffieulfates regimiriis (1487)!
fesonej,"rioii proptef vim (148'4), nbn contumax, Si eniiri qui necessitaie cbfflpelliintuf, fiullum pote-r
nihil afrogaris. Demus illi hosliam, ut ipse eam ofr C runt habere refugium, heque ullam excusatioriem
ferat Palri. Aliler aulem non oflertur, nisi per Fi- reperife, quando.res iTiale tfactaveririt, et qiiando
liuffl: majus aufem etiam per menterii contriiam. negligenter suam adminisirallorieiii gesserinl; quanto
t Beneficentiseautera et.eommunionis nolite obli- eigojamplius qui .ciiffl studio et arabltione petunt
visci; Taiibus enirn hostiis pronierelur Deus.» Si principalus, et semetipsos pr_ecipilant, severius.pu-
alii vesti*asrapuefe subslanlias, tamen ex eis,: quae riienlur! HujuSihodi eriinilipiiio multb .amplius sibi
habeiis, eleemosyhas .dafe_-nq_i_e «Bjivisci, ut Pro- locumyenise claudit. Naffl et Saul, qui regimen
plieta dicit:. t Beatus qui inlelligit siiper egenunl et prius recusavefat, pbstquam fecusavil, in pericula
pauperem (Psal. XL,2).» Ne eiim puies accipere, iiicidit: quanlo magis ille, quiin ambitiohe prin-
cujus nianum vides; ille ehim accipit, qui jussit ut Cipatussemetipsurhprsecipitat?Opbftetefgo timere,
dares. Tu das panem in lefra, Deris recipit in coelo. et proptef conscientiani, et propler hibleni ac ma-_
Das;"ei's"quicbnsumat; accipit ille, qui reddai. Nec gniiudineni curse; et heque, dum ad principatum ;
hoe Tedditurus esi quod accepit. Terrani dedisti, Jrahiiuf, recusare; neque, duffi non JraJiitur quis-.
ccelum recipies ; iemporaiia dedisti, seterna ffierea- qiiam, semetipsum pr_eeipllare. Sed ConSiderantes.
beris. Panis, queriidedisli, COnsumplusesj; panis,r fantam dignitatis 'ampiiludinem, oportet effugere;
^ cOmpi'eb"endentesautenii^"obsequiuffietreyerenliam.
querii ille dabit, reficietet non deficiet.
(1485) « Obedite prsepositis veslris, et subjacele opoflet ostendere. Nihil :,'immpderate, laciendum
eis. Ipsi enim pervigilaht, quasi raiibnem pro pmni- . est(4488).V . "V
bus vobis (1486) reddiluri, ul cuhv gaudio hoc fa- « Orate pro nobis; cbnfidiffius eriiffi,.quja bonam
ciant, et. non geffientes. » Prs_cepit enim Apostolus coriscientlam haberaus ift oriniibus berie volenles.
ut eofum prxpbsitis aurem accommodarent. Obe- cohversari. » YeliKi si diceret: Nolo fit-.mihi accu-
(1485) Iri autog. hubemus, qubd sensus emehdan-' (1487). ;Texluni hunc aliquantp emendandiim
duni stiasit. . \ judicavi. lla enirii jacebat: PosttavJamiommunwfl--
. (1484) Foflasse nonimprpperii_m,\'ei npn.propter tioneni, quain hegticjenticemdemus Ufatam,-pluriniis.
tuiim, jtixta illtid Apbsfbli I adCor.jm, 5, ei.Philipi, tantai molis.i
qui concurrunt-iel prcvcipiiantusemeliipsos
ii, 21, ubi non sna quserere mohe.t; nam verba bsec lanlw di$cu(tqlis regiminis. Quod nullum apliim.
iia jacenl nonpropt. 'M_.hi.YeI'f'orte non 'prolervuni referre videbatur sensuffi.
,_--' . : . ; "
leger_ p!_es!abit. \ (1488) Yere aurea adhibhiiio, :.tantoqiie prsesirle,
(14135)In autog. marg. hiclegitur cap. XXXYH. digiia! . . ,
(1486) Yulg. pro ammabus vestris.
831 ATTONIS VERGELLENSISEPiSGOPI 83¥
satioiics aliquas proferatis. Conscienlia, inqtiit, no-, \_mine et'subliliter iinliint ,iiisi (1489) repleji multd
stra nos iii nullo condemnat, neque nobis aliquid medicamine, infirmitafem slomachi rbborantes,'.
conscii surhus.Cdrifidinius, inquil, qupniam bonam infirmurn non relevent, sed opprimenles aggravent.
conscienliam habemus in omriibus, nori in gentibus fanla tamen scribens Aposlolus, parva illa esse
tantum, sed etiam el ih vobis. Nihil riegoliaiionis dixit, in comparatione scilicet eorum,qu_e diclurus
gralia facirnus. nihil cum conficlioneprolulimus : efat":' seciindura quod alibi dixit :_s Sicut scripsi
noii sicut inimici, inquil, neque sicut hoslis, sed vobis iii modico, secundum quod pplestis legcntes
sicut amicus lisec scribo. Deprecatio enirii in. hoc inteliigere prudenliaffl meam in ministerio (14S0)
loco apparet, tanquam ad contristalos scribens ad Ghrisli (Ephes. m, 3, 4)Jf
eos , qui circa eum, veluti circa prsevaricalorem c CognoseUe fralrem noslrum Timotbeum dirais-
afficiebantur, non fei-entes neque nomen ejtts au- sum » (subaudilur, a nobis, seu dimissum dicilab
dire. Et hoc etiam ex" bis, quse sequuritur, osten- Alhehis) , t cum quo, i>i celerius venerit, videbo
dilur : « Amplius auteni deprecor vos lioc facere, vos. » Hocenim idoneum eral, ut eosmansueliofes
quo celerius reslituar vobis.» Hoe eiiain nimium efficefel, quod separaturo dixit ad eos venire. t Sa-
amaniis esl sic prare; nbn simplieilei', sed cum tota lutale omnes prsepositos.vestros,"el omrtes sanctos.»-
inientione", et omni prorsus sludi.o. Ut cito, inquit, 5 Hor(abiIiier tracia(, siquidem ad illps per; illos scri-
ad vos veniam. IToc animr est nibil sibi conscii, bebat,-« Salulanl, vos de Iialia (1491). » Manifcsle
festiriare ut. ad eos velbciter adveniret. Exhorlatiir ostendit quod in Roma hanc Epislolam scripserit.-
illos brare pro se. Ut hoc ei concederetur, primum -t Gratia cum oiiinibus voliis.Amen. » Graiismi fidei
ab eis postulat brationis auxilium, liinc eliara et dicit, quam in bapiisnib accepiraus, v.elpbehitehlisa,..
ipse pro eis omnia "bona deprecalur. i Deus pacis, aut perseveranlise graliara optat; quod est omnium-
.qui eduxit de mortuis paslorem magnuni oviunn,in commuue.. Graiia enira esl remissio peceatorura,
sanguine Jestaineuti selerni, Dominum nostrum Je- per quam, illo prsestanle, mereamur purgari. Gralise.
suhi Chrlslum. i Nolile igilur dissenlire a nobis, si tuse gratias agere non solum ego (1492) sed- neq.ie
vultis^Deum pacis habere propilium, a quo omnis ulla sufficit agere creaiura, seterne Deus, -sine iniiio
p"axejtis prpcedit, sjcul ipse dicit: « Pacem relinquo et fine : per queni oraiiia facta sunl*, quap.in ecei®
vobis, pacem meam do vobis"(Joan. xiv, 27). » sursum, et in terra deoTsum. Non qusedam vis et
Pastor magnus ipse est, sicul ipse dicit in Evange- facis, qusedam vts et non facis; sed oninia qu_ecus-
iio : t Ego sum pastor bonus, et cognoscomeas oves, que vis et facis. Ciijtts admiranda sunt opera, terri-
et cognosciint me mese(Joan. n, 14). » . bilia judicia, cfedeiida promissa:; qui le yocari yo-
t Apiet vos in omni bono, ul facialis volunlatem. -"luisti, Deus Abraham, Isaac elJac.oli, et dixisli:
ejus, faciens in vobis qupd jdacuit corani se per, hoc niihi npnicn jin. seternum, et;memoriale,in ge-
•jestiin Chrislum, cui esf gloiia 'in ssecuia sseculorum., neratione, et generatione; sine qualilate boniis,
Amen. »Faciat aptos vos esse in omni opere bono sine,quaniilaie,magnus,sine: indigeriiia crealor, sise
el sermone, ul vitani yidelicet et dpgmata recta ba- silu pfscsens, sine loco ubique lotus, sine tempore
bealis secundumvolunlatem ejus. Faciens, inqnit, senipiternus, sine mutabilitale mutabilia facieng,
in vobis ut placeat coram se. lioc enim in alio loco nibilque patiens, solus"rex bonus, solus prsesta.ns,
ilicit : « Deusest enim, qui operalur in vobisvelle solus -justus, omiiipolens,-el selefnus;:.qni misereris
el perficere pro bona voliintate (Pliilip. n, 13)s »:Et graiuila-pietate, bl indebila bonitate; cpride.miias.:et
hoc per Jesnm Clirislum , cni gjoria ih ssecula sse- obduras peccatores per verilatem, absque ulla ini-
culorum. Amen.« Rogb autem vos, fratresj:.ul suffe- qiiitale, et lanieii per iridebilam misericordiam tuam
ratis verbum solalii. Elenim perpaucis scripsi vo- misereris liominibus,-qula potens es, et dissimulsis
bis. » Non dixit,. rogo vos, ut sufferatis. verbum peccata liominum proptei' paeniienliam, el facis
admonitionis, sed, verbuin solaiii, hoc est, verbum mundum immundo coriceptum de semine, el deJes
coiisolationis, verbum adborlationis. Non• po.lest ut nubem iniquitates, et, quasi nebulam pcccata;
quisquam, inquit, longifudinem sermonis ahnuere, " cujus boniias circa indignos, el dignos, non tena-
nisi impaiienlia. Hoc quippe erat, qiiod eis -nolebat citer, sed Jargiler exuberat. Tu dedisii in corde
oslendere, sed latenterhoc dixit, tanquaro si dice- meo,. ut propter guslum, et suavitaiein bujus viise,
ret : Et si pusillanimes estis, taiium enim est hori sanctse Scripturse, genfeni patriamque relinquerem..
. ferre sermonis iongitudineni. Sed tailien infirmis ul ejus suavitalem aliquantulumdeguslarem, et pci
prsecipue congruif.ut pauca quidem, el quse capere ho.c te cognoscere potuissera : quia revera lucerna
prsevalciir, audiaril, et quse eorum mentem poeni- pedibus meis verbum luum, el Inmen semiiis meis.
ienlise dolore coinpungant. Nam si eisin uno tem- Sed tua indeficiens pielas, lafga clemenlia, fiimia
pore exborlationis sermo fuerit.mul-ipliciter dictus, misericordiai el bohilas .sempiterha.' PIus dedisti
quia multa relinere nort yalent, simul afflitlunl om- quara pctii, et plns prseslilisli"quam postulavi; qui
nia. Unde et medici corpprum panhos, quos infir- mihi paiiem co.les!cm npn solum, queniipse come-
manlibus siomachis ponunt, aplo quidem medica- derem, pra_sliiisli: sed etiam pef inutileni servuai
(li.Q^JFortasse ne si. (1491)Yulg. addit fraires. :"_'.
(1490).Yulg. mysterio. (1492) ln cod. ergo, ''_'
S33 SERMONES. 854
tuis fidelibus servis erogare fecisli. Pro qua re pelo _,
/V-saltem n uno verbo. postulare non dedignenlhr;
servus inutilis servps uliles, in quofunicuhque ma- uti quando juslis a pio judiee reddita fuerit-prsemii
hibus labbris mei ppuscula veneriht,"qiii.dquidopti- corona, fflihl peccato.ri indebita Dei misericOrdia
mum "iiivenerint, ad auctbrera referarjt Deum; quid- quah_ulumcunque'veniam Ifibuefe dignetur.
quid vero' minus,: mihi igrioscanl. Et hoc rbgo, ut Deo gratias. Amen.
pfo facinoribus meis Dei indebiiam misericordiam
.".;: :-:--:- :-;,:v^^TTdisfiW'': ;: r-'vV
[Ex codice YaticanOi,apud MmfScriptpmm veierum Collectiomova, tom,YI, p. n, p. li.J
"
SERMO PRIMUS. . J3 (Psal. cxxiv, 18). Cum enim ubique esse probelur
__{ADVEKTU DOMINI KOSTMJESUCHRISTI (1495). ppminus, illis Tamen prpcul dubio proxiffliis dici-
Ad celebrandam nativijalem Doffiini. noslri Jesu tur, quikis. p.opitjus esse dignatur, scllicet qui
Chrisij, fralfes charissiffii, jam niinc cordaveslra invocaht eum in veritaie. Illi quidern in verilate eutn
prseparate, mores conipbniie(148%),vilam djrigiie, ut invocaiii, qui ea quse expediurit digne rpgant ; qui
non rtos veniens de negligeritia jndicet; sed de (1495) vero supefvacua (1499) ab eo quserere prsesuffliirit,
dignis operibus remiTrterare digiieJuf. Bealus Paulus Vel qui ea quse postulajit nort inlimis mehtibus
clamat aposloluS : Hora esl jam nos de somrio sur- rogaiil; ipsi prbfeclb in verhaie eiim non vwocani,
gere (Rom. xiii,'ll). Sonmu.ffiitaque negiigenliam hec prope habere mererilur., ut illud : Longe est
appeliat, quaffi exculienlcs'•a cordibus , .honprum a peccaloribus salus (PsqL cxvm, 155). Nam qtii
-Operiim instantiam nobis convenil frequentare ficle Deum; quserit, -nuriquarn qum Ihvenlre [cod,
(1496)... sludiose acquirere (1497)... digna... iriveniri] inerebitur, Hiiic _cflptum est : Spiriius-
- aliquid negligenler pffeiider... jpsis pum placaret. sdnctus eff.ugietfictum(Sqp. ,i, 5). Quod bene quo-
Ecce nempe coelor.um... specialiter qubdammodb que peraiigelps; I)bminicam liaiivitaleiri pasioribus
ad visitanduni venit. Cujus advenluni nohis multo , nuntiahles declaratum est diCenjes [cod, dicenlir
magis [salulari] convenit providentia exspeeiare, lQ bus] : Gloria in excelsis-Dep,el in terra pax liOini-
jejuniis, vigiliis, oralionibus, coiilinenliis , eleemo- nibus bonaf voluntalis (Luc. 11, 14), Bona vdiuiitas
synis, caHerisque virlutibus prseteiUse culpse ma- est nOri solum niala "rion agere j sed eliain nee
culas a nostraV menlis domo jsediile abluafflus , velle. Jufe ergo talibus Chfisii pax nuniialurl (jui
hec ad easdeni iterum redireinfehdamiis. Mi- vefo liomicidia,-odia",aduiiefia (1500), furla, perr
nime quidem-suflicii,_ aliqua iniervehieriie fesli- juria, seu ca_tefa vitia sic ad teiripus simulant der
vilate, nosiranvdepbnere iniquitaieffl, si, ea traiis- clinare, ut ad h.aeceadeffi iferum reverli jam corde
acla, rursus ad eamdem recufrere considefemus. cbnceperint, ii profecto bonse volunlatis non sunt,
Hospes namque venturus sic de fuluris "(•1498) nec Christieis (1501) cbhceditur pax. Nam miles
quemadmodum de prsesentibus ,' slc de oecullis armsi deponil, corpiis relicil, meinbra refove.l, rit
quernadniodum et de rtianifesiis' judicare volet. lempbre pppofluno fesuffiplis viribus elsdein armis
Beiiique Psalmisla ail; Prope esl bomimis omnibus fufsus yaleai diinieare. Non sic... ihduerefnere.,.
invbcanlibus euin , qui invocant eum iri veriiali pertingere (iS02) gaudeamus.
(1495) Hunc sermonem, cura aliis qualubf, de (1495) Mansius, ex. V

Peiuecosle, de S. Eusebio, de Assliraptiorie-B;Yir- p (1446) Suniiha codicis dra liumidilate: extabuil,
. ginis, de Nativitate Pisecursoris^ edi<iil.Y-cl. Jo- pefieruntque iiisiiigulis pagihiSversus ferffie .duo.;
Bomiiiicus Mansiiis. in appcndice louii 11Miscella- , ,ex qua regula
' "" metiri sequenles
" ' lacunas discant
.''".
le-
riepmin Baluzii Luea_, an. 1701, ex lioe eodeni ciores. . ;.
vetere ef perfafo codice Yaticaho; sed enirii festi- •'•.(1497-) M. male dtque-fere. •
rialione perturbaiusj vir CEeteroqtiindoctissimusi,' M. telsopraiietitis. -
(1498)
perffiullos lufpesque erfOres. conjfa codicis fidem (li8$)_M,su'pervacane_a:.:_...
scripsit etihcautissiirie edidil, qubsegb rtuiiccor- (4500) 51,bihisit lioc yoeabulum.
* ".
rigarri. ':'-':". (1501) M. pefperam ei. ' .
male ' . .
;' (1494) Mansius.pefvertit hsec.cbla. . .(i'S(}2)'TtI. perstmfjer*. ; ,
855 ATTONIS YERCELLENSISEPISCOPI . __ ;'- S56
'"".<" SERMO il, • l_ observare : qui eliam adeo a se ehariiaiis gratiam
IS NATALIE.USBEH.- :, " • expellunt,ut neminem suam dbmum eodem die
Gaudeamus briines, fratres ejiarissimi, :Ia.tentui: et primiim ingredi! veliht,, nisi qui cumulatus qblatior
exsultent omnes genles. Isium diem rion taniurii nihhs adveneril!: aliquem ahlem bospitib se susr
visibilis spl, sed ejus iri, isibilis Greatof pOtius Illu- cipere abheganl, el nihil penitus de sua domo dare
minavit. In bac siquidem die, Deus honio factus est, aut commodare desiderant (1504). 0 infidelis et
coelestia lerrenis famulantur , angeli e"t lioraines erronee 1 Melitis tibi esset in domo tua Christum"
ad concordiam revocantur. Cum enim in principio in hospitem suscipere vel pauperes, quam: ruslicos a
<esset Deus , sicut .evangelica vobis lecljo narrat, te luisque oppressos'aiqne sic instrucios, apopho-
Omnia per ipsum facla sunt (Jban. i, 5) : sed; irii- reia vel cenopliora bajulantes. Idem quippe Dominus
micus liumarii geheris adversus Grealorem suuin ait: Quandiu fecislis uni ex:jriinimis islis, inilii fe-
insurgere tentavii diceiis : Poham:sede)ri meum ad cislis .(Mdliii.xxv,;40). E,t item : Dqle eleemosyriamj
aquiionem, eiero" simitis Althsiino (Isa. xiv, 14). et omrita munda sunl vobis (Luc. n,-41). Siniilitef :
Ob quam superbiam tam ipse quam omnes se- eliam Kalendis Marliis hujusmodi hbriiihes •mullis
qtiaces ejus , qui ineommode lentaverurii ascen- soleht.debaccbare (ila cod.) prsestigiis; pras cunciis
dere, diviuo judicio sunt dejecli. Ad. qupfuffl casus -B atiterti anni djebus, in his diabolus adlrac Suam
reparalionem Doffiinushomines in paradiso consii- .exercet colouiam. Quod unde processisse; ciedimus,
tuit. Angeli quoqiie, resiauratiorieni suf ordinis ab "vobis iudicare curamus. Mars namqub' et Janus
ipsis exspectantes, in magnp ees gaudip niullpque Iiomines perve.rsi et infelices fuerunt, qubrum unus
leceperunl aniore. At vero", post pisevaficalionem hpmicida ej adtilter, ajter in larttum fuit vaniis et
Adse primi hominis, in lantum discordias odium demehs, ul etiarii se ipsuin flannTiiscreffiarel. Ppst
creviJ, ul nulla pene pristinae dilectionis radix per- Tluorum interitum, paganoruhi illis niore' fabricalse
ihaneret. Nec jam nobis s.e consortes esse angeli sunt staluse, in quibus Ob eofum sceleruffi iinmaiii-
seslimabant, quia Deo ullo. absque delicto servie- latem.dseiriohibus placuit habitare; et iut facilius
bant. Qiioties quippe homiiiibus appafebant, adorari liomiiies deciperent, prsediciofum sihi nomiiia
se quasl a subjecta crealura permittebailj. Gbristus placoitfingere, sicque se vivere, el deos esse jacia-
itaque Deus ante tempora,hoinbut nosfedimeret fa- bant; duorumque mensium (ita:. cod. hic el at'bi)
cJus iri leinpore., fofmam, servi suscipiens, ccslos et pfiiielpiasibi sacranda dicebarij, aiqiie suo noinine
teitam, angelos eJ hoinines pacificavit. Post cujus eosdem ffienses ,',.sciliccl Martiuiii et Januarium, a
iiicarnatibneffi, angelus se ab homine adorari prohi- Marte et Jano appe.llari jiibrbant"; et qualiler per
buit dicens: Videne feceris,cqnservuseniin iuus sum G singulas ipsas Kalendas solefflnia'eolerehl, quales-
et frairum iu6rum(Apoc. xix,10).IIsec esldies illa,in que Cultus pefagerent edocebarit. Qui erfor in tan-
qua naturarjura ffiutarilur: virgo eoiicepit,virgo pe- tum frequehtando crevil, ut pehe ab omriibus cO-
perit, eiVerbum cdro factum est (Joan. i,I4). Nam lerelur subversis. Et inde.esse. exisilnra quod ho-"
quem immensilas coeli capere non potesj, prsesepis dieque duraj in rusJicis, Merisiuffiauleiri nPmina.,..
angustia eollocatuf. Hpdie angeli pastpfibus appa- solu.':.. quoqu.e;;signorum sicut ab 'aniiquissimis
fuefuiit, eosque de Domiiiiliativitate iristfuxeruiit, et paganis divefsis composita sunJ figmehtis adhuc
e.t ne Jimerenf confortaverrint, eisque gaudiuia • permanere in quibusdam cognovinius, ut Aries,
magnum nunliaverunl, et gloria in excelsis Deo Taurus, et csejera. Quofum nomina, si diligenter
primum decarilaverrint (Luc, u, 8-15). (Juibus ideo inquirantur, falsa esse rioscuntuf,. quia animalium
nalivitatem Dominl angeli primum ii.unliaveruntj species nunqiiam in sideribus vibentur, sed curio-
quia pastores prse ca_terisvidere sublimia merentur, silas paganorum hseedelirameiita secunduni volunta-
qui fidelibus :gregibus pra_esse sollicile scranl. Gau- tem vellaudeffinuminum el poliusdsernbnurasuorum
deanius ergo-hodie, fratres charissimi... curavit, pprlraclaie. Quod ex paucis ipbssumiis ap-
V:"' JSERMO iii.'."!: ":.''"'"- '.':"'7"V':. - probare; hempe;quod pagahbruhi pliilbsbphi Afclbn,
. IN FESTOOCTAV_i_ .. ; . ''.... J id est Ursam, appellaverunt^ atque a Jove iriler aslra
TDOMINI.
. Hunc diem semper Kalendis Januariis [ codj Ja- positamscripserunl; hocnbsliirusliciplausiftifflde-.
nuariarum]sicutnosiis, charissimi, celebramus. Sed norainaverunt. Quod autem ipsi capul lauri assefunt,
nobis boc lacere non convenii, qtiod quidam falsi boc etiam isti gallinam dicuht., Sed quod balteum
Christiani tauti diei soleranilateni sacrilega "com- Orionis notanlj, hoc nostri- falcem' sectoriam cla-
mistione pertufbant, ita ut diyiha officia In ec- marit. Nec ideo inferiores bos diju.dicet quisquam,
clesiis videanlur celebrare-, . et 'varijs hialeficiis quasi pejus"assimilaverint riefas. DeniqpeA)ee-v.py.xog
', domi iiori desinaht inservire (1505). Inshper Jaliia- [cod, Arclon]:melius Ursanf quam plaustrum osten-
nas tradilioiies genliliumque ritus npn meluunt lat; necillud aliud signum pOlius caput tauri, quam
(1505) De superslitienibus in Italia- medio aevo (1504) Membfantur similes his supersiilioiies irt
proserpentibus legatur Muratorii disseftatio 59 iii opuscuio Marthii Bfacafensis . quod ego nuper
Ann. niedii sevi, i. Y., quse certe cumulatipf fuis- multo emendatius et cum inedilo exordio in lenio
set', si Alloiiis hic irieditus sermc MuratOrio infio- volumine classicorum Auclbfum p. 579,'edidi,
tuisset.
' ' " .'SERMONES.
837 . "83S
gallinam, designal. Quod-autem baltehm Orionis _4. fecit in cmlo el.in tertas-t_nrnari et in omnibus v,bys-
diciiiir, omnibuspalef quia melius quasj falci seclo- sis (Psal,i cxxxiv, 6). El Paulus apbslOliis•.iVoiunlali
rise quam balteo assiniilatur; Nps igitur lalia dicere enim ejus quis resisiil (Rom. j-x, 19)?Ergo, ffatres
cegimur, quia mullos perverso dogmale seduclos mei, liqiiido patet quia bsec talia multiim obesse
hsec supra modum observare cognovimus. Nam Deus suis possunt culioribus : et ideo.sic a veslris eradi-
omnipOlensideb sidera constiiuit in coelisul hoini- cate menlibus, ac si minquam fuerint in auribus :
riibus deservirent Ih lerris. Ilsec quideni caliginem sed secund.iimbealuni Patilum apostoluin, quidquid
lernperant, dislincjioneni bOrarhm insinuanf, ite- agendiim fuerit, senipef fial in noinine Doinini (/.-)',
fantibus vel naviganjibus" ihundi pafies. designaht. iii, 6). Quod si quis contempserit, a. calliuIic0n_._T_ •
Suntetiam qusedam in quibus imbrium tranquillita- sorte separatum qtti . . . malbesls vinculis irrer
-tumve jempbraaliquando pfospicere possunius. Hahc lili , . . filioruffl tubrum aggregariiiiereaniur.-
illis legem Crealor omnium in piincipio ppsuit, hec -
•sERab. iv." "'..'.
ultra subvenire vel nocere vale.rit :.quamvis Sint 1N EPIPHAKIA, -",.
riTaibematici,qui hsecnascenlibus prseesse, conjiigiis Epiphanise feslum [cod., festaffi-| ce|ebrantil-us
doffiinare [ila cod,], arcliiteclis doceanl observare. quid sit Epiphaiiia innotescere curamus. Epipiiania
Sed quod de nativila.e"assefunt, 'salis in Epiphania- I3 nainque Grigce, Laline superapparitio dicitur. Nalo
rum bomeliis destruitur (1505). Nos vefo quid de etenim Dbmjno nostro Jesu Chrisfo, diversorio in
conjngiis sentianius interim adnolemus. Tnnumerps quo ipse cnm mati'e'riiorabaiur sidus stiperappafuil,
nerape"Iiomines mares ae.feffiinas sieriles perssepe quod magos de reinotis partibus ad Domlhum ado-
vidimus, et-licet variis teiriporum indagalionibus, randum inviiavit, hujhsque djei lale nomen exiiide
vel studiosissimis signorum . . . ex, divefsis conju- consecfavit.-Denique:liceJ Domtnus luinc diem va-
gibus proereasse. De sedificiiS-autem, ex prsesenti riis miraculis perornaverit, istud laineh in nomihe
«altem Papiensi ineendio (1506) possuriius cblligere prsccipuuhi lOcum obtihuil, sive qula prirnum, sive
v.eritatem. Quse enim civitas in:iioc regnp fuerat, quia omniuffi fu.it inaximum. Naffiboc sidus primi-
quse pulcbrioribusj ut vidistis,.rulilafet strucluris ? iias gentium Gbristo Dorniiio exciiavit, afque a-i
nec ulla poterat abxmliquis seu-a nipdernis siderum eredendurn coihpulii, ad adoranduni. edoci-it.;"De.
computalio reperiri, sub qua domus fabrica in ea quorum niultitudine diversa nnncjain per omneffl
non creveril; una taniert die, irtslar divini judicii, pene" muiidura una vocatur Ecclesia.-Gsetefa 'ver.o
ab igiie cOnsumpta est. Qui efgo djcunl aliqua side- Blifacula, quffe Doiriinus feyolvehtibus annis pef
rum observaiione prolem suscipi, vel negligeiilia eadem anriivefsaria operare [ita cqrf.] dignatus ;est,
fraudari; vel quidomos in orluquorumdam sidefumi Jl.bmniaad Istud, quemadmodum ad principium, sive-
erectas.ab igue cremari, in quoruffidam aulem caput respiciunt, sicut "Scripjurarum quoque decla-
perffianere iltesas asJruunt, aut qui ab ipsorum rat series. Eodem anni lerffiiiioDohTlnusih Jofdarie
veneralione aliquid provenife cpntendunt, his lesti- baptizatus est, a Spiritu sanclo in columbse"specis
moniis fallaees esse monstrantur". Sed iiiimiciis declaratus esl) ah .aqnfs admiratus esl, et a Joanne
liumani generis diversas sentiens infirmitates bomi- digitp etiaih ostensus esl: Ecce AgnUsDei, ecce.qui
iram, diversis hosineJ nitilur insidiis expugnare : tollit. peccqta .niundi (Jpan. i, 29).- Deinde aquam
sicut enim potentibus rapinam, callidis suggerit vinum fecit ad nupdas (Joan. li, 8); sicul postmo-
fraudem, deliciosis libldinera,- robuslis siiperbiam; dum de quirique panibus et duobus piscibus satiavit
sic stullis Ct ruslicis increduliiatis vulnus obdurat, quinque millia hominum (M-at.lh,xiv,.21). Quse.om-
supersiiiionura vejiena diffuridit, usus defendil, du- nia quid aliud fuerunl,- quam stella, Tjusecofda bb-
riliammunit. Et licet de superioribus quoquo mpdo minum in remotis parlibus yacantia-ad agn.ition.eni
seexcusent vijiis, his lamen prosternunJur jaculis. veri Dei Domini nostfi Jesu Christi peiduceret?
Igiltfr qua.rendum esl a talibus, si eredulitatls (1507) . Sicut vero prsevio lumine per rioctistenebras qu3e
symbolum vel semel percantent, inlendant, vel co- ..v obscura sunl perscruiamur, sic horaines visis mira-
gileni:' quod si resphunt, a -hbslfo coilegiousque ad culis Deum in effigie hominis Jatehtem facilius iri-
emendatibnem sequeslrehluf-1 Si vero boc se perhi- telligebartl. Igitur si de prsedictis iniraculis subiilius
berit frequentare, dicant quoore vel cofde' credere iiilendamus, .bsec omnia in ipsis magis prsefigurata
Deum oninipotentem asserunt, cujus voluntafi tal.ia 'intell.egimus, quse Pominus.poslihpduhi, . ... uptus
iihpedire creduntur. De talibus namque Dqmihusper ...,. dum cceleslis Regis .Filium sibi per incania.io-
prophelam ait: Populus hic labiis me honoral, cor nis mysterium inibi inlellexerant: soeiasse. fiursus,-
aulem eorum longe est a ine (Isa. xxrx, 15). Omnlpo- cum a Judseis quinque librorum.(11508).porlilofibus:.
tens vero non est,.nisi qtii ohmia potest : de quo indicium aliquod suffiunl Dominic-eriaJivitatis, quasi
Psalmisla ait : Qmnia quaicunqiie.voluil Dominus quinq.ue p;\nes iriveniunljsed dum.in-itihere labo-.,
'
(1505) Puta Augusth-i. . EDIT. PATROL. . . ......
(iSOfl) Narfat hoc ihcendium Muratorius
—
in An- (1507) Credulilas pro fides vulgo iegltur apud ye-_
nalibus Italicis, ahno Clifisii 1004. QuOdBuroii- leres Palres. -•-'"
lius iiitelligit de vetuslioiêalib Papise fn.endio, cu- (15.08) Scilicet PeiilafeucJii. . ..."
jus ad annum 924 inenlionem facit Liiiipfandus,
' '
__gs ATTONIS YERCELLENSISEPISCOPI -S-O
randoad euih pefvehluhl, ejusque pr_edehtia per- A , afHictareducat bd yeniam. Qtlod CUIIT mbgna :dili-
fruaritur, quasi quinque panes frangendo crescunt, gentia inclibandum est, ut ejps ad fineni inoffense
ac suis [cod. suis ebs] deliciis salurantur. Duos au- pervenire hiereamur. Nam res quse bene inciioaia
lem piseictilos psalmorum et prbphetarum librps non fiierit, perfectuffi exitum vix babebit. Quapro-
tesianlur aiictores, qui eliam bene per istos cpme- ; pter, eliarissimi * niundana postponentes! seria, ec-
diirilur, quia quaedara eerum sententite in islis con- clesias frequentiire, peccatorum vestrofuin ]acr}r-
sumfflafitur. Nam Psalmisla ait : Rcges Tharsis et mosam Deo et sacerdolibus confessionemVfacere, et
insida munera offerent, reges Arabum el Saba.dpna per toium eumdeffi diem in Dei serviiio Iabofare
adducent {Psal, LXXI,10). Isaias quoque dixit: Om- satagjte, ut plenius discere pbssitis, queriiadmodum
ries Se^Saba venierit, aurum et ihus deferenles, el .coeptuirtopiis, Deo. opitulante, saiubriterJ expleaiis.
laudem Domino annuntiantes (Isa. i_x, 6). Sanctum Sed quianon omrtihus unus est propOsitus, yita
denique baplismuffi in eis per hoc desighatum est, clericornm a Iaicprum debet esse eonversatipne
quod sanelseTrinitatis confessionem in ipso sup suo- remota.Et qui secundum beatum papamiT-.Ie.spho-
rumque munerum iiumerp suscipere priusquam Do- ruin anlicipare debent jejunio (1509), sua quoque
ininumadorarent ffieruerunt: sive quia.Deum,regeni, primum delicla pben.itendp.aL'slergere nori omittaiil,
liominem mortaleffi, eisdem niUheribus deelafave- B ! ut populuni statuto die dignius purificare qiiearit":
runt, quod nulli aliter eonfitenli gratia esl iribiienda pbllutis nempe quis manibus quiti tangeiido, cpin-
baptismi.': seu quod post adoraiipnem admoniti sunl quinare potius quam cfflundare solet. Et. ideo ante
ne redirerit ad Ilerbdem,. sed pef aliam yiani rever- omnia manus npslras laveniuSjScilicel! facla: re-
terenlur iri regipnem suarn (M:a.uh,ii, .12).JMamhsbc proba siudio bojiseiconversaJidnis emcndbiriusi.et
adoralio baplismum riobis irinolujt [ita cod,] quo- sic per div.inam ministralioneni aliorum chlpse nia-
damniOdo. Regio,enim. nostra paradisus est, a qua culas diluere laboremus, auxiliante Domino iioslro
per culpam priml hqminis ejecli,.diu iri regione Jesu Ghrislo, cujus saiiguine sumus reiiempli. et
Herbdis, id esl in.pptesfate diaboli, errando degui- pfbvidenlia gubernati. .Ameii.- V j. ,, - V ,
nius.. Sed postquam Deum catholice confilemur, ''
BERMO VI."..-" i ;''_:.
eumque ad adoraiidum fonle baptissnalis caput im- '•--• JTEMlis CAPiTEJEJCNII.
mergiffius, ne redeamus ad Herodem cunctis sahctse
Scriplurse dogniatibos admonemur, ilerodes nainque muni ...congjûe est pef.;. quserit... cu... qriadragesi-
diabolum significat,Sicut cjus iifierpreiatio noffijnis; yel :poiius.,Lcesimum seu alicujtis .alteritfs.nu-;
clarificat. Unde el per aliam viaffi noslram repedare meri riiagis... jejunium, quod facile palel, |si pra-fata
vel si corisidefemus auctbresV Quatubr...
patriam djvinis. admoniiionibus suademur, ulqui G terapora
devia viliorum secjando cecidimus, per yirtulum adliub numeri sufflmairiattiiiguiit. Bene ergoMoyses,
.famitem asCenderesumirio. . ... legem Decalogl accipiens,;quater decies; jejuriavit,
at per lioc ostenderet, in Decalogbnulltuh:esse per-
"': :" SERMO .-yV-V'
fecli.bnem,'nisi sancti Eyangelii gratia'illuslfaretuf,
iNCAPlTEJEJUNII.' quod quadrifarib slylo describiiur, Elise quoque hoc
Quolies, fratres charissinii, .;. . apparalus fre- jejunimri concessurii est prbpbetse, quia et Yeteris
quentia etiaffl .'..". entibus". ..."";.eognoseit . ... exsiilit Testanienli prsedicalor et teslis, et Novi efiam
_xi ".'._ .: quipreliosioribus vestiinehlls, yel.delicior adhuc reservatus 1occurfet. Doriiinus. autein nbster!
sicfibus cibis et poiiphibus opuleritius abundare . ...... Jesus Christus hoc etjam. jejuiiium ideo celebrare
appeiilus hiiseros, conlemplus vero felices polius dignatus cst, quia « sicut ipse.ait ,.'non"veiii sblvere
reddat. Multb magisergo nunc, dileclissimi . . . et. . legemsedadimplere(Matlh. v,"17);'"»seu ut.se"osten-
observantise imminet lempus, congrua nos oporiet deret eumdem Ybteris; et Novi.Tesfamehti auctofem,
omnimbdls devctiorie^prseparari, Sed quia secuhduni qiiia sancta quaiuor Evaiigelia Decalogum' noji 3e-
beatuffl Apostolum : Alius judicat inier diem et diem, struiinl, sed riiagis slabilire contendunt; Isive quia
alius liero omnem diem' (Rom-.~•____}_, 5):;'qrii absolutis . eumdem Decalogunf prius apudJudseos signalum
diebus avidius fruuniuf deliciis, bis qiiadragesimali- el inclusum idem Dominus soivere, el per qualuor
bus acfiii.sconvenit alisJiriere.Nam anima, quse pfp roundi pai'tes yenerat pra.dicare- Tajibus deiiique
ciborum riioritur- affluentia, inJerdurh per jejunii' parentes exemplis atque docjrinis, devota mehte,
resurgit observantiam. Cibus denique surriendusest purp Corde, et pio affeclu , hujusoemodi :jejtinium
sola riecessilate, jeûnium amplecleiidum est summa cmnes Chrislianos venerari: oporlet, quod nullo
lUilitale. Scilole ergo nunc, dileciissimi, quia prse- lempore congrueniius constiluiturj quaffi cbnfihe ai-
serilis hebdomadse quarla! fefia sacri jejunii caput, que cOnfiguumDbmihicse resuffectibiii. _.ef istos'
annuenle Christi niisericordia,: devote celebraturi eleiiim quadraginta dies lotum aciivse vitse tcmpus
sumus, ul caro quse laeta nostraxit ad _ulpam, nunc significatur, cui opus est cohliriejilia, ut ab istius
,(1509) Ex sancti Telesphori conslitulione sumit edilione nihij ejusniodi djcitur) in chronico: Attameif
iiieb Aito, qtiain videsls ih: ed. Rbm, t.X, p. 79. Rei ! RaroniuS ad an.j 151., saplentef annbtat; jejtinitirn
inentio est eliam apud Anaslasium iri Yitis PP. RR.,' qiiadragesimale noh a Telesphoro, sed ab apostblis
et apud Hieronymmh (hon Eusebiuni, in cujus pura iiiUiumsumpsisse.
841 -.SERMONES. , • 841
mundi jejunemus illecebris, sola.quse Deisunl me- Ji. vel oliosis verbis remoti, quia qua. aliis diebus
ditantes ac divina pabula ruminanles, ut ad cbn- etiam licent, istis pro; crimine babenluf. ECclesias
teihplalivamvitam, quoe per paschale gaudium in- .insuper frequeulate, infirmos et in carcereffl visi-
telligilur, pervenire me.reamur ovantes. Nam dena- " tate, debitores solvite, moestpsconsolate, pauperibus
rius perfeclionem beatitudinis, qualernarius autera erogate...,
plenUudinem ostendit. Tptus etenim muiidus'a qua- SERMO VII.
luor ventis delinilur, et qualubr elemenlis erigUur; -..,.".'.' ": INDIE.-PAtMARHH. -
quatuor eliam temporibus anni vices variantur. . ProffiissioneDomini nostri Jesu Chfisli, fratres
Decemergo qualer ducla, quadragirtta consequun- cbarissimi, confidiraus, quia de glofiosa ejus resur-
tur. Quo niimero oslenditur ab omni temporali dele- reclione nullus. -terror. vestrurii cor oppressit, nec
ctatione hic abstinendum ac jejunandum absque ulla dubielas nienli irrepsit; nam pavor aposlblorum
coritroversia esse, ut coalestes delicias consequi cselerorumqueejus lemporis sanctorum incredulita-
valeamus; quod plane Dominusin Judseorum signi- tis caligine alebatur. Sed illorum infirmitas riostrse
ficaviteductione,qui inbujusmodi annosmumeri per liiit perfeclionis augmenlum.Igitiir quse, islisUrans-
desertum educti. sunt, sblius pene alimpnip maniia. aetis diebus, quasi_ex opacisfrondibus radios emit-
suslenlati, ut ad repromissionis' patriam pervehi- '.B tebant, nunc jam clara ypce prsedicantiir. Hinc
reni. Sed qui pro deserli... ergo, fra.res charis- nanique colligere polesiis quia quanto magisDoffiini
siiiii,... sludiosissinie cuslodiri. QUKsi sexla lan- annuntiamus passibiiem, eo peius adejus.celebrahr
tummodo anlePascha ihchoetur liebdofflada... patet dani apprppinquatis .re.surreciionem; Sex denique
quia^quadfagesiffiahorieril; sex ciiim bebdpinadse dies usque ad illius festi gaudium humefantur:
. sunt dies quadraginla et duo. Subtraclis lotidem sexta etiaffl bebdomada transacta est, postquam
Dominicisiiebus, noh amplius In abstinentia quam caput jejunii indixinnis. Yel in bis.ergp sex feriis,
triginta et sex superessC novinnis, qiii quaternis fratres dilectissimi, recuperare satagife, si aliquid
a prsesenli numero deflciurit.VQuaiuor ergo dies fertasse in sex prseterilis bebdpmadibus defecistis.
hujus anlecedentis hebdomstda. sumuritur, ul ad , Quamvis sint quidam qui aliqups bujus hebdomad-e
prsediclam sufflmam riuriiefus cfescat. Est igitur dies, scilicet quintamferiam et Sabbatum, absolutio-
Jitijus eaput jejunii hodie, qubd est septimsequarta res prse ca.teris quadragesimalibus esse dijudicent,
feria hebdomad-e: a qua ilsque ad sanctam Domini quod contra canonuni est statuta, necullius sacrse
resurreeiionem, exceplis tantummodo diebus Domi- Scripturse confirmalur aucloritale, nobis quoque
nicis, districlum coiivenit per omjlia celebraiêjeju- feclum minhne esse videtu.r. Quanto eteiiim;vicinio-
nium, quod, si sblvatur in aliquo, jarii qtiadragesima''G res pascbaligaudio accedinius, lanto puriores liosmei;
iioii erit. Si autem sacra Scriptura illOs iricrepat, . ipsos praeparare debemus,iejuniis, orationibus, vi-
-qui etiam quodammodo absolulis diebus, deliciis galiis,seiionmibus niisericordiarum opefibus, et jugi
et Toluplalibus.fruuntuf, quam diram illi recipient ihsuper fletu pfseterila delicta lavare. Sed el si quis
senlentiain, qui saltem istos negJexerint ? aul cum suaflenda non sperat esse facinora, saljem Domini
qua conscienlia ad immaCuiatiAgni eshm paschali eura compungat liis diebus injtiria. Nara cum essel
feslivitate impudens accedefe pfsesumet? qualiler Deus ante ssecula, in forrnam servr veniens, sputa,
conwnunicareDominico:polerit corpofi, qul suum ' flagra ab impiis suscipiens, pro nostra ipsoruraque
neglexerit bonis moribus vel ad tempus ornare, .'etiain saluie liujusceiriodiin teinpore animam pb-
cum audiat : Qui indigne nianducal et bibit, judicium nere non despexit. Compalialur ergo unusqtiisque,
sibimanducal ei bibit?"(_.Coi'. n, 29.) Abstineanius ffatres mei,"portanies opprobria, et defleat inferen-
crgo nos a lucris et negbtiis sa.cularibus, abstinea- tium C-ecitateui. Ipse denique dixit in Evangelio:
.ffius nos a _ariialibus delectationibus adversus ani- Redli qui.lugent, quonidm ipsi consotabunlur(Mallh.
mam mililanlibus (I Pelr. n, 11), et dignum Deo v,.o). Coromodus est enim nunc aliquantuluni lu-
noslris nienlibus babitaculum prscparemus. Ante ctus, ut liberius ih sancla resurrectione lartemur.
omnia, dilectissimi, de prseterilis malis confessio- D Psalmista quoque ail: Quid relribuam Dominopro
uem veram Deo et sacerdotihus faeite (1510), et : l omnibus qucerelribuilmihi? Calicemsalularis acci-
dignam poenilenliani agile, quia multum obesl lu- piam, et tiqmenDominiinvocabo(PsuLcxv, 12, 13).
culenta sedificiaCaducisftmdamentis coaptari, Con- Galix vero et aperia perseeutip et occullus polest
siderale etiain serpenfis prudenliam , qui nullo intelligi gemitus,_qui quoquo inodq abomni lamen.
modo fonlis lympham pOlareprsesumit, donec omne convenit Clirisliano potari. Prseparemiis ergo nos
venenum effundat. Yulneri qiioque non pfoficit me- ad futurum fesium (1511), charissimi, ad quod;di-
dicamentum,si adhuc ferrum insit. Estote ergp, fra- gne pervenire... Dominus. Exsultemiis... nec. deli-
tres, in officiis assidui, in Vigiliis proffipti, in ora- ciarura cibi, sed opera prsemUiendasuni juslilise ei
lionibus continui,'.in cibo parci, in potu sobrii, in . seqtiitatis. Aptius esl enim ul..."tres medioeres piso
eleeraesynis largi, in castiiate honesti, ab ipso pares lunicas, unde el te et pauperes.-Ghrisli ves.ire
etiam conjugali toro Suspensi, ab omnibus Iudis Valeas, quam ut unam solura tibi pretiosam acqui
(1510)In marg. facianius, itemque mox agamus. ad qaam, sine emehdatiohe. Recple serm. . init
(1511)Cod.,prima manu, fiiiurani fesiam, et irifra Ilali nujic dicimus la fesla,
PATROL.CXXXIV, "*'''•''- ' M •' :i
S-5- ATTONSSYERGELLENSISEPISGOPi V $M
ras. El riielius est libi simplicem acquirere -yiclum,_Arurit periculum, nisi per trarisiluiii maris,Riil)ri,:sic
-undeplures egenos ad luahi suscipefe merisam va- et nos nullsitenus possumus diaboli yitarelaqueos,
leaSj-quamdelicipsiscibis iTiultailvimpendeiTSpeCu- hisi". pef."", lavacrum
' . . :baptismi. Et sicut o_ri_iesinimiei
. ". ". .. : .- . .,,-".-i'-- r ..
" niahijEunTsola domo tua ebfiose vescaris,; et panpe. eorum submersi perierunt, lta oriinia vitia quagm
res ebiistifame vel nuditate afflicti perearit.le pfse- nobis surit-exstingtiuntur in baptisrriate. .GelebreiiTiis
senle. Ailen:imbeatusJoannesapOstPlus:i)M' habue- ergo, dilectissinii, ferum Pascha, transeaffius a villis.
-ril substdniiam hujus mundi, et.viderit frairem suum ad virlutes, ofemus Dominuffiut liueret nos de maiiu
necessitaiem habere, el cluuserit viscera sua db eo, Pharaonis_ idest a poleslate diaboli:; resurgamus a
quomodochqritas Dei manet inveo? (TJoan. m, 17;) riiorie ad vitam, scilicet a peccato ad justiliani:
,Ei_gofugite avariliam et. _iiligile chariiatem, sine festinemusad sanctam Ecclesiain, qrise est civitas
qua nemo Deuni videre mefebituf (Hebr, xii, 14). saiicta Hierusalem, ut mereaniur habere partem cum
Gharitas, pax et gaudiuin vobiscum iri aeterriurii. ipsis qiii fesuTTexeruiitcum illp, ct apparuerunl in
Uuod ipse prsestare dignelur, cujus fegrium. sancfaniVcivitatem multis (Maiih, isvn. 75). Iii ipso.
-;::< ,;.;:' . SERMO-VIH.rV ':" ":-; V,, !'V:;"' . ergb gaudearaus :e!t .exsiiltfemus; qui cuni"[p.aireet -
"
s _KDIE SAHCT_E IlESURhECtlOKlS. 'Spiritu sancto." | ..' r . -
- " "SERMOIX, V;V.,:V-;
___odie,.fratrescharissimi, dieiriDoniinicsecolimus B' " "
resurrectionis, in qua Dominosnbsfef 'JesusChristris, ITEMIK ALBIS.
destructo mortis. imperio resufrexita riipftuis, quarii Lavdaie Dominum,omnesgentes, el collandale eum,
etiam Pascha vocanius. Pascha igitur sermo est omnes popvli (Psal. cwi, i). Dignuin el juslum est ut
Hebfseus, Laiine dicitur transiius• qubd ihulto ante Dominusanoliis semperlaudciur,Psaimisla leslanle,
'incarnalioneni Dbffiini noslri Jesu Ghristi pfsesigna- qui ail: Bcnedirum Dominumin omui tempore; ssm-
tiim est.Nam, cum filii Israel _Egyp.iiac_;premeren- per laus ejus Li ore meo (Ps'j..x\.\ui, I). Scuiper \ero
tur servituie, elan.averunt ad'"Dbniiniifflut eos eri- laudes Domh:i nostio ori couveniiinl, _,edin hac
peret de mami Phafaoiiis, id est fegis 'J-gyplidranT. pr^cipue lanu. feslhiiaie : Regi enim qui infernum
Ad quem prophela Moyses destinatus esl, ex Domiiii conlregit, capihosiedu_.il, viram reddidii, mortem
eum admoneris sententia ne populiimejus affligeret, ademit, juic canlicum novum debclur, ejusque lau-
sed soli Deo ebs servire dimiileret, et.quo pfoficisci dationem decet pr-cclaram coucrcpare. Lia nunc,
vellent ne .coritfadiceret. Quod qnia fenuil, visitavit ifalres charissjmi, cttii! Pi'pphe(a cantale Domino
Deus iEgyptiOs plagis maximis, in niullis signis ef canlicum novum,laus ejus in ecclesiq;sqnclormn(Psal.
variis poftehfis. Qui nec ideo voeern Doriiini audie- CSLIX,i) ; non ter.eis cymbalis,'non canticulis pla-
runt, et populum non dimiserunt, sed amplius alfli-'*- iearum, iion tubarhm strepitu, sejinQYOeantico, id
xefunt, At illimagis magisque ad Doiriinuniclaina- est Npvi Teslanienii., Poininum ..cpljaudarejopoftet..
bant, Titebs de manubpprihienlium libefafef; quo- llaque, subdilur : ExsuUqbunt sqncfi{Ibjd.l S)., ; ,
ruffl vpces ascenderunl in CenspectuDbmirii.Dederat .._ Dpmirioglprielur (ILCor, x,Al) . ,;. gaudio, quia,
aulem eis DominuSin signum ut in omrii domo sua : ipso teslante appstolo, transit miindusei',concuphcen-
aghuni inactarerit,. omnesque postes suos ejtis sah- ' iia ejus (1 Joan, ir, 17) . . . in Dep scijicet, profecto
guihe assigharent: nam se pet niediurii(_._. cod.) ; in cubilibiis suis lsstabuntur, id esl inpura sua cpn-
jEgypltim transilufuffi designayit, et omnia primo- scientia et mundo cprde, qno Deum cernere inere-
genita ejus percutienda arinuntiavit"; eosque quorum , buiitur. Kon Isefaniur in tbeatris, ut seenici • non in
postes talitef assignatos .inveriisset, salvare et ab .; epithalamiis et cantilenis, ut mimj; npnin sallatio-
bostibus liberare prohiisit. Quibus etiaffl praacepit ut :' nibus et Circo, ut histfibnes vel:idolpfym cultpres,
slngulis anms .:,,V,mare RiibiûriT ; ijups, heu 1
Jvln cfaslin V.... .';,.. quidain Clirisliani adliuc irt:niullis irni-
has . . , Jilgyptiorum, ut eos persequereiiiur..' Filji , isintur, Quideniiii hiiserabiliils senibus, quid lurpius
auleffl Isfaerîdentes eos, limiieiunt yalde. Doniiiius-~- juvenibus, quid perniciosius adpJeseenluJis, quam
tainen aperuit illis mare, et appafuit arida, et factar , siupra virgjnum et libidines ineretricum turpi geslu
sunl aquse a dextris eorum et sinistfis quasiihurus,' v el blanda ypce canlare, ut speclatpres suos taljbus
et aihbulaveruht pef siccuni in ffiedib maris: ini- insidiisad Suasprovocent corruptjpnes?et quj adbuc
niibi autem eorurii persequeriles submersi sunl, nec ' aut div.ina gratia custoditi non cecideriint,: aiu mi-
unus superfuit ex eis (Exod: xiv, 2.8). Ilsee ilaque seratione per posniientiamsurrexerunt, luxurise pos-
omnia lypTiset iigura erant, qubd nunC cernitis in siiit iffipinger.evplutahris? Meretricem nanique Sa-
veritatepeffecta. Nam illud Pascha;iriqubilie signus ; lomon.ipsiiifians aij : Muliergurrulq M,.vgga, quielis
mactalus esl, istud sighificabai, iii qhp vertts Agnus, '_ imnaiiens, nec vuleiissuispedibusiridqmo.cqnsistere,
id est Dohliriusrioster Jesus Chfistus occisus est: de nunc foris, nuric in piqleis , nunc juxia qngulqs insi-
ciijus sahguine hisi postes IiOstri, id bst "ora nostra diqns (Prov. vn, IQrl^J, el aiia hujusceniodi iniilta,
signenturi salvi esse nori pbssumus. Sicut-ergo per quse pro magnitudine enumerafi npn ppssunt, Dina.
illius. agni .mactationem et sanguinem filii Israel al). quoque tanli patris Jacob filia, dum ad videndum
^gyptiaca sunt servitute liberati, ifa nos per is.ius; mulieres regionis graditu.r, st.upftiffi perpessa est.
veri Agrii a servituJe diajjolica sumus redempti,- . Muftas etiam alias sifflili modo afflissam irrecupera-
Quod autem illi.hostium nulloiiiodo evadere polue- ,| bilem virginitatehi gi'aviler flevisse eflegiraiis et au-
V'' ."•' :' ,'-',"',^VV''^.I
. «JSS -". :;'""' ::. &F.RMni.F,&_-''.,'. ; VOM
divimus, Naffi ludus scenicus caslitatis est raptor. X ad immortalem -t coelestemgloriaffl, sicut proniisb-
iCifci denique ludi Libefum et Yeherem famosissimos rat, eumdem sequi non _iffidebant, ad quam eum
dseiiiones legimus fuissbauctbres. Fugiat ergo omri.s jampervenissegaudebant. Spifitumquoquesahctum
Cbristianus bbseqdiumVqhbrhin hoh vult imiiaii me- lanlo :fidelitis exspectabanl, quanio: magis csetefa
f itum ; maxime istis festis diebus; quia parum pro- cuncla, quse prsedixerat, impleta videbant.^ Saiie
frcit hoe quadragesiniali lempore nostfas deplorasse quod subdijur, -irivoceiiibm, ftagpreuiangelici •inlel-
fuinsis, si nuric Iterum ad easdehfpascliale festuni liginius,pr_ecohii,.velut (ubse.tbnanlis dhm diceret': .
polluerido diiabimur. IJride difficile pbtbrihius eva- -¥iri Gatilwi, quid _idmiptimirii;aspieientes :m'c(elum '
defe^ nisi mentem nostram a talibus curenius abs- llic Jesus qui qssumplusest a vobisin-ccetum_ sic.ve-
tergere, quia, secundum ApOslolum, corrumpiint niei quemadmodum''mdisiis eum eunlenfih cmlim-
moresbonos colloquiqmalti (I Gbr. xy, 55), -HincSa- (Act. i, 11). QOL&& ideo est deiiuntiatuni, he aliquis^
lbffibn ait: Irilravii morsper feiiestrtis(Jer. ix ,__!). Hio_r_ri:emahere"t'apost6li's;,;-4hmVVi"de~r.ent'-!_.omi(i_:m
F.nestrce eniffi nostrse:, quihque sensus corporis per corpoi'alem pra.Sentiani ablalum : siveiie dubi-
sunt, perquos niors ahiffisese nobis quasi"pef fe- lareril ad cfl&iuhf.irejcui videbantangeiosdeservire.
riestras irigerit: a qua nbs liberafe dignelur, bujus Ergo,:fralres chafissimi, quia hps jain ab Jigyptiaca
""" . . ' ,;
regniim. ; V. ! V B'Servitule eruti iriafe Rubrunl.ifahsivimus, elin Do*
' nsihi morte consepulti dudurii corisurfeximus
VSERMOX. ;. . "';';•"' (per
INASCEKSIOKE BOSIINI " hsecehim talia Dguratur baptismi gratia),nuiic iri-
.(1512).
Dominus et SalvatOr nbster, fraifes ctiaiissimi, stanier. oremus, ut posili iri lTac:riibftalis?yiisesoli-
pbsiquam fesurfexit a mortuis, perquadraginta dies •tudirieVsiCnos Evarigelii et becalogi inahijaiis, qiirie
cuin sms vOlTiltin tems conversari diseiptilis, ut quadfaginta auhi vei tiies sigriificant, dighelur.In- ;
iristiliam illarum quadfagiritaiioraiiiD),'quibusTnTse- Stfuere, iit ad coejestemHierus.alein desfructis vitiis
pnlcro quieverat,illorrim abstergefet cbrdibus; yel lseti mereariiuf attingere. Sicque'sanctoruih aposlo-
quia sicui de JSgyptiaca; servitute ei de profundo loruni iniercessiorie^DPminiithdeaniusasceii-ieneri_
maris Rubri filios Israel: liberavit, ebsque per qua- celebrare, ul doria Spirilus, quse Ipsi aceeperunt,
draginta ahnos;per desertuiii eduxit, aiqhe de taber- valeainus exspectare, sicul sefipiuih e&%:Ascendens
"naculiinsiilutione/hbstiarum iminoialione bseremo- .in attum Dominuscaptivam duxii caplivitaiem, dedit
liiariimqueqbservaiiprie iriterinVedhcuit, et sic,pbst- doria hoittinibus(Ephes, m,&).":CaptivaW&riiemduxit
inodum destructis siipefbis genlibiTs,*ad: tbfrestfem capimtaiem, quarido devicia;morIe, Infenialeiri.aufeV .,
Hierusalem, quse terra Teprbmissipiiis dicituf, intro- reris!prsedani, ifiumphaiis pefduxitadsetbefa. Dqna
'
duxit; sic etiesurgens a lhqf feiiUf,de>tenebris ii_- G miem hominibus dedit, Jjuandp Spirituhi sahctuih
fefni eos qrii ihdebite dbfinebaiTtuT;-,"' ad lucbm eri- -apostolistf adidii; ef hoh tantuin aposlOfiS,'veriim
"gens srioSque discipulos de' 'incredulitatis caligine ,_liaffl:eaeierisjustis. Quod hbbWsufflma vehersuione
ad veri iuffiinis agnitienem perducehs, per quadra- corivenit exbrare, ut digni siiinis talia iriipetrare bt
girita dies cpriyefsaretur curii IpSisVrit de sariclse iia-petrata jugiter observafe : et quod per eb.ritinuurh
1
Ecclesise cpnslitulipne, bc Sariclarum Scripturafhm t«.mpus iraplere.bhfisimus, saJteihiri liaciuiufa de^
coghilioiie mterini eosplefiius edoeeret, et postmo- cade obsefvemus, pravi cofdismacuias aiijtiamus,
duni ad saoctaffi Hierusalem ccelestem destructis cuiictas nequitiasfepellamus ;.sicque in hab feslivi-
curietis aereis polestatibus, prsevius ascenderet, quse tate vivamus, utfutufum Pehtecbsteh i_ed'Suscipere
gfialn'leffa.reprom'isslOnis:'.dicilurV:^ff'»^'Vep'rSWiiStt valeahius: quia^.SpiritussaiiciuS Tios:IhirificatbS ,
dttigenlibus;se(J.ac. i, 12): sicut PssiImisJa ait: Iiiveneiit, prbciilidubio sibiiribi Ih npbis lhahsipriehi
Credo videre bona Domirii in lerrti vivenlium(Psdl. parabit; qued ipse prasstaredigiietUry ' cuju. feghum
"'-"•''' ;1
xx\i; 15). Bene efgo illi quadragihla anni et hos et imperium. .<
quadragintadies-possuritslgiiificare, de^^ quibus .ian- ;: ;; ;;"^:;VSERM(I':|I,;' ;-:'
larii similitudinem ppssumus explicare, fiodie quidero . i_.PENf__bb-.f_..-
D
' - ':•'•• ::l- ':-:, :: ,; . :'
Dominus peraclis "in terra mysteriis, •mullis viden- Penteepslen ,, ffaires charissihii, diem festumco-
iibus imo et gaudentibus j-triuriiphator '.ascend.it-ad lifflqs, queni a ppiriinica
res.urrectiprtq quhiquage-
..Coeio.s,SiCut scriptum est: 'AscendiiDeusin jubMo, shiiunihiinieramus,Pehlecpsteifehim.Graice,
Lalihe,
et.Dominusvivoce tubw (PsaL XLVI,'6).-Jubiltiin est
quinqu.agenarium:IftieiliginTus;:n^h^
cum tanta laeiiiiacofde cbricipilur, quanta sermpnis liunc numerum cpnsequunlur.Qui dies
idep, celeber- '
efficacianon bxpletur. Qubd ideo dixit, quia apbsloji rinius iiiter aniji .ferjas,
liab|tjif> qujsi in eb Spiritus
tMenies taleTniraculumVihdflabili-lsetitiAcordis re: sanctus, scilicet Paracietus e bcbic'venieris, apostolos
pleii sunl, quia Redemptorem nostruffi, quein mqr- adeb confirmare; dignatus est, ul pinnejh metum , ";
ihum jani reshrrexisse vei-aciler credebanf., "illuc qtiopfius clsiusis januis' sub sileriiio detineb.airtur
,
corporaliler aseendereyidebaot: ttiide Oflinia, quse eorum cordibus exculiens.... hiox;eadem'claustra
ipsis promiserat, dari posse non dubilabant, atqiie respuehtes libera; yoce CiTrisjutri"palapVipmnibus:
(1512) Hunc sermoiiera edidit ex, codice ¥ercel- aulem, sicubi p.eccateditor, sine Vercel-J
lerisi Burontius, p. 510, plurimis lanien di\_ersitati- coarguere lensi cpdice baud queo. lgitur Yaticani Jantumriiodo
bus varium, quas adnotafe: operosum nimis foret; codicis leeJibnem -ideliterexhibeo.- : .-'
'
8.4.7 'AT-TQNISYERCELLENSIS EPISCOPI ! ; ! , 848
gentibus vafiis linguis prsedieareiit (Ae.. n,_).Beue _.5_.ostendit:Moyses,eum post daJahi legem"descendens
auteni ejus.adventus a paschali gloria lantis distat de mbnte, redirel adpppulum. Cerle cum invenisset
diebus, quia hujus Spirilus seplem sunt dona : se- peecasse populum in yituli aurei adoralione , dixit;
ptem enini sepiies niultlplicafa eofum, qui iritersunt, .« Hsecdicit DomjjTiisDeus Israel; ponije unusquisque
dierum numeru.m coihpreliendunti Sed liie uhus, gladium suurasupbr femur suum ; et occidat hnusr
scilicet quiiiquagesiffius, rite addijus prseponitur , quisque fralrem suum, el unusquisque proxinium
quia etsl diversa sint dona, uuus tamen atqueidem suum , ef unusquisque. affinem suum (Exod. xxxn,
est Spirilus (1 Cor. xii, 11), cujusideo fes(um per .27). Bealus vero Peirus, princeps apos(olorum, cum
septent dies deducinius, quia iinicuique dbnp singu- reliquis.post (1518) adyenium sancli Spirilus illi.s
los dies mos ecclesiasticus dedicavit.Nec.defuefuht ; eiiann quiipsum Dotoinum crucifixerunt constanler
Iia.retiei, qui dicerent hunc Spiritum , non a Patre ail: t Poenifentiam agite, el baptizetiir unusquisque
simul elFilio, sed a PalreprPdiisse lanlummp.do, vestruffi in nomine Jesu Christi in remissionem pee-
quibus ex ipsiris Veritatis cpngruenter possumus oc- catorum, et accipielis donum Spiritus sancti'(_l_-<.
currere lestimoniis (1515).Ait eiiim suis in EyaiTgelio .Hj38), > Redeniplor naniquenosjef Yeieris Lbgis du-
apostolis: i Cum veiieril Paracletus, quem egomittaiH riiiaffletemperans ,! ainarum pottim sua incaiTiatione
yobisaPatre (Joqn. xv, 26). Et iterhm : «Si egp non ]g fecit esse polabilem. Denique iii Yeteri Teslanien.o
abiero, Paracletusnon veniet; si autem abiero lnittam scriptum esl: « Aniriia quse fecerit quidquain de
.eum ad.vos(>/-.«-. xvi, 7)«... i Quibus _ verbis satis! abomirialionibus (1519) islis, peribit de poprilosuo ,
aperte -denionstraturi Spirituiri inoh lantum- aPs_- dicit Dpminus (Lev. xvni, 29). » Iri Novoifepefi-
tre,sed eliam aFiliopariterprocessisse. Sed quia hse- mus *.«Gaudium erit in coelo super uno peccatore
reticoruffl,_ p.er J hoc fundilus evacuaiurperfidia, rios po3iiitentiam agente , quam super nonaginta novem
ad jam coeptsefestivitaiisin lendamus (1514)pi'-eco»ia. justis hbn indigenlibus poehitentiam. [Ita .cod.~\[i,uc.
Quiiiqhagesirnusenimnumei;usremissipiieinsiguificai XVIII,: 7) _ Yidete, fratres , ne pefdamus ppeniteridi
qued ex.Veteri possumus Testamento coljigefe. Nam tempus , qued tanta (1520) estin_Iulgeniia|conces-
quinquagesimo an.np, qui jubileus (1515), id estre- sunti. Nam pcenitentise frucluni dicimus quidquid pro
jii.issipnis,yocabatur,;debila debiloribus, servis etiain delicti satisfactione boni operis ad divinam recortci-
ad libertalem tendenlibus servi.ia ultro remitteban- liaiionein tendendo peragimus (1521), jejunia,-,vigi-
tui'. Bene ergo el hic quinquagesiffius dies jubileus lias , Continentists, lofationes , opera HiiseriCbrdise,
dicipptest, quia SpirituS. sanctus superveniens apo- seucseteras virmtes. Multas quippb jiobis Chrisjus
stoljs remissionein illis omnium tribuit peccatorum , setaitas pfaTparavit (1522), per quas perditipnisfo-
eosque liberos a fragilUate reddidit pristinse contar (n veas declinare valemus (1525) : Sed! quantp , plura.
gionis. Qui etiam in Veleri Teslajhenlo festus cble- sutnt eyadendi cbrisilia , tantb iniseripres. suiit qui
iiatuf ,!atque in eo prijnum apud eos panes de npyis descendurit in lacuin. Licet igitur liis (1524) tfahs-
frugibus in templo annue niinislrabanlur. Mystice _actis diebus quasi in nuptiis pro contimia solemni-
enim apud nos (1516) ipso die panes de noyis fru- tate in deliciis vixerimus , stanlesque oralionis vota
gibus, id est nov88 virlutes sancti Spirilus, quibus Domirippersolyerimhs; nunc autem abjiinc teT-rapf o^-
nutrimuf et vivimus; primum per apostplos Iradilse stfati Iacfymas fundaffius,jejuriiis el vigiiiisloperam
sunl genlibus. Nec deest a rajione, quod quinqua- clemus,": poenitentise sarcinam (1525) suscipere festi-
gesifflodie, postquaffl Dominus jEgyptum in primo- jiemu.s-..Ait enim Dominus in Evangelio : t.Non pos-
genitis percussit, ejusque principum potestatem suitt filii (1526) sponsi jejunare, dorieccumillis est
destruxit, atque filioslsrael de eorum servituie., et sponsus : vênietbora cum auferetur ab eis ,, et tunc
mafis Riibri profundo liberavit, legehi pef Moysen, jejunabunt in illis diebus-(M&ith.ix,15),» Tfansaclo
quarii pbpulis prsedicaret, dare decrevit; ei-quinqua- quoque terapore quodammodo nobiscum quasi per
gesimo die posiquahTiiifernum in suis primitiis per- corporalem Dominuni habuimus praesentiam ; sed
cussit, ejusque prihcipum. potestatem deslruxit, et nunc jam ccelos ascendit, ad dexteram sedet Patris,
Offlnes !(I517) , qui illic indebile delinebanlur ,de D proroissum Spirituffi cordibus fidelium, infudit; qtil
profundp mbrlis eduxit, per Spiritum sancluin eos indesinenter ofare, jejuuare, seu eselera Jjona
apostolis qualiler agej'ent, seu alips ins.i.uererit,, opera agere nionet, iit quem corporaliter jam nunc
declafare Curavit. Sed diviria providentia, altefam atlingere nequeunt, ejus ubique valeanl senlire-sola-
Israelilico populo per Moysen, alteramiiobis per san- tium. Sed qui tale donum recipere meruerurtt, sic
. ctos apostolos legem voluii cbromendare, llla mihatuf viyant necesse est, ut ab eo non separentur ia
Tuieritum; .Iia_c'-ju'gi_erpoeniteniiam docet: quod sevum, quoruhi (1527).noliis peccatoribus ih oirini-
: Alt-nis fefutalionem erroris
.(1513) Noternus
• (1520)Mansiusperperani totumetmox indulgentm.
GrsecbrunT. V (1521).'M. viliose pergimus
Mansius miiose ihcedamusi
(151,) M. (1522) M. perpefahi pmponit.
(1515). jubilwus. :..- ; (1523) M. valearhus.
(1_16) M. perpefam eos. '. (1524) M. sine his.
(1525)' M. mendose sacramenlum. :";-
(1517) M. male omnium'. , :"-
(1518) M. male per. :. V •(.1526)-.M.Tidicule./J/i(B. -::-'..
{151_) Sequmitur lacunse apud Marisiura :i_:_ (1527) M. piorum. -; -.
849 SFII-MONES. ' 850
bus convenit sequipedarevesligia : talesque nosmet- _. A.tiam femperans, amafuni potuni sua"lricafnatibne
ipsos • prseparare oporlet, ut si necduni Spiritus .fecit esse potabilem. Dehique in Yeleri Testamento
sancti gratjam percipere meruimus, vei perceplam scriptum est : Anima quce feceril quidquani de ubo-
peccande repulimus, ad suspiciendum (1528) vel minulionibusistis, peribil de populo suo, dicit Domi-
eliam reeipiendum pariterque custcdiendum inve- nus (Lev. xvm, 29). In Novo reperimus : Gaudium
niaraur idonei. Ipsumque Salvalofem omnium pura eritin coilosupernno pecculorepxnitentiani agente,
menie, devoto ore, digois operibus rogitare-cure- quani super nonaginla novemjustis non:indigentibus
rnus (1529), ut nobiseura usque (1530) in seternum, pcenitentiam(Luc. xv, 7). Yidele, fralres, neperda-
etsi non corporaiifer, per Suffragia manere dignel.ur, mhs poenitendi lempus, quod tanta est indulgeniia
ipso prsestanle qui cum Patre et Spjritu sancto vivit concessum. Nam poenitenlisefruclum dicimus qtiid- -
etglbriaturDeus,peroinniasBeeulas_eculorum.Amen. quid pro delicti satisfaetiohe boni operis ad divinaffi
'Kll.Idemsermoabbrevialus!nevulguresfaslidiarenlur. recohciliationem tendcndo peragiinus,"jejuriia, vigi-
.Pentecoslen , fralres charissimi, diem sanctum lias, coiitinentias, orationes, opera liiisericofdise,
colimus , quem a Dominica resurreetiOne quinqua- seu cselerasvirtutes. Multas quippe nbbis Clirislus
gesimuin numeramus. n.vrncoffTijv enim Crsece, La- semitas proponit, per;quas perdiiionis foveas decli-
tine quinquagenarium jntelligimiis; nani quinqtie B- nare valemus.. Sed quanto plura siint evadehdi
decades lranc numerum consequuntur : qui dies ideo consilia, tanto miserabiliores sunt qui descenduri.
celeberrimus inter anni ferias habetuf , qiiia in eo ih lacum. Licet. igitur his (ransactis diebus quasi
Spiritus sanetus , scilicetParacletus e cceloveniens nuptiis pro conlinua solemnilate iri deliciis vixeri-
apostolos adeo confifmare dighatuS est, ut omnem mus, stanlesque orationis vota Domino persolve.ri.
meium quo prius clausis januis sub silentio deline- mus, nuiic autem abhinc terra prostrati lacrymas
bantur, suis cordibus exculiejiles, moxeadem clau- fundamtis, jejuniis et vigiliis operam deriius, poeni-
stra respuerites,libera voce Christum palam omnibus tentise sarcinaui suscipfere festinemus. Ait enim
gentibus prsedicarent: qui etiam in Yeteri Tesla- Dominus in Evangelib:Non ~ possunt filii sponsijefu-
mento feslus colebalur, atquein eo prinium apud nare, donec cum illis est spoiisus; veniel kora enm
ab eis, et lunc jejunubunt iii illis diebus
eospanes de noyis -frugibusih templo ministraban- aufereiur
tur. Mysliee aujem aphd nos ipsodiepanes denovis (Maiih. ix, i5),;Traiisacto quoque tempore quodam-
modo nobiscum per corporalem Dominus adfuit
frugibus, id est novse virtutes sancti Spiritus per
: s.ednunc jarii coslo.sascendil, ad dex-
apostolos tradita sunt geiitibus. Nec deest a ralione, prseseniiam
teram sedet Patris. Unde piifa mente, devoto ore,
quod quinquagesimo die postquam Domihus _Egy-'G
plum in pfimogenilis percussit, ejusque pfincipum dignis operibus eum rogitare Curemus, ut nobiscum "
; elsi non corporaliler, per suffra-
potestatem destruxit, atque filios Israel de eoruin usquein seternum,
servilute et maris Rubri profundo liberavit, legem gia manere dignetuf, ipso prseslante, qui cum Palre
et Spiritu sancto viyitet gloriatur Deus, pef orania
perMoysen quarn populis prsedicaret, dare decrevit;
et quinquagesimo die pbstquam infernum in suis sseculasseculoruffi.Amen. ;
, SERMOXIII. ''"'[
primitiis percussit, ejusque principurii potestaiem IN : ET MAItTYRIS
ANKUNTlATIONE; BEATIPBJECUIISOMS
destfhxit, et omnes quiillicindebi.e detiilebantur,
de profundo mortis eduxit, per Spiri(umVsanc(un_ -DOMIKi.KOSTMJESUCIIMSTI.lOANNIS BAPTIST_E.
apostolisqualUeragerent,seu aliosinstruefent,decla- Posl (1531. Cvangelicara leclibnem, fralres eha-
rare curavil. Sed divina providentia alterarii Israeli- fissimi, bealissirniJoannis prsecursoris Doinininoslri
ticopopulo per Moysen, alter.am nobis per sanctos Jesu Christi nobis est deniinliata naiivitas.,' d.e cujus
apostOloslegem voluit commendare: illa minatur in- prseparalione aliquid nunc jam edocendum esse vi-
teritura, hsecjugilerpoenitentiamdoeet. Quodoslendit deiiir, quia oinnimodis cavehdum est ne yulgus
Moysescum posl datam legemdesceiidens de"mlonie polluat ignorantia, quod sunima observafe cogit
rediret ad populum. Certe cuffi invenisset peccasse _i obedieniia; si aulem nescientes deliquerint in tali-
populum in yiluli aurei adoratione, dixil : Hcecdicit bus, uiia nos cum illis involvet sententia: si vprp
Dominus Deus Israel : Ponile unusquisque gludiuni qusedocuerimus contempserint, sic alleiium defle-
suum superfemuf suum, el occutal uuusquisqiie fra- bimus, ut nostrum exinderiori limeamus periculum,
trem simm, et unusquisque proximiim suum (Exod. Cognoscat igitur prudentia vestra malani de lam
XXXII,27). Beatus vero Petrus princeps aposiolorum glofiosa solemnitate crebrls In locis inoleyisse epri-
cum reliquis posl advenluni sancli Spiritus, illis sueiudihem, ut qusedam meretriculse ecclesias et
etiam qui ipsum Domirtumcrucifixerani, conslanter divlna officia defelinquant, et passiin (1552) per
ait : Pwnilenliam agile, et baplizeiur nnusquisque _ plateas et eompUa, fonJes etiam et rura peimoctah-
veslrum in nomine Jesu Christi in remissionempec- ies, .choros statuant, canticula (1555)eomporiant,
catonim, et accipietisdonum Spiritus sancti (Act. ii, sortes deducant, el quidquid alicui evenire debeat
58). Redempior namque noster veleris legis duri- in ialibus" sirnulent augurari. Quarmri superslitib
coiUra codicis'fi.dem.
(1528)Mansius'suse.pie_!<-fl.j. (153i) Mans.iuspcr.
(1529) M. mendoseinsiemus. (1552) M. parlim. ! . ;:,:...,
(1530) M. sine tisque. (1553) M. cuntiunculas. ^ •.-__.,
V '
88. ; ATTQNIS VERCEfcLMfelS.EPiSCOPI "'':'":'"' "-.___.''
adeo.gignitinsaniam, utlierbas vel ffohdes' haptir 1 claustra descendendo : qui etiam adeb ab eo magni-:
zare praesuffiant, et exinde compalfes vel -coimria- ftcatuS est, ut ipsius teslihiohip clafiiicafi et pliis-
tres audeant yocilare;: suisque dohiibus susperisas quam prbphelani appeliari meferettif. Ad chjus quo-
.diu iii ppstmoduffl:qiiasi f eligionis bausa siUdeaiTt ;qiie exaggerandaih glorlam instfpef acljicieiis aft:
conservare. Nam beatus Jbaiines. ideo Baptisia A dicbus Joannis usque nunc regrimh coelprum vim
diclus est, qiiia ipse primum baplismum lemissJohis 'pdtiitifi, et viplenli rapiuni illud (Matth, xi, 12). Re-
hominibhsipra-dicavefaf, et baptizandi ministerhim giium cMormn vim palilur et violerili rapiuril illuil,
sumpsej'ati Aiictpfemque ohiniiim siib inerttit lavafe •cuhiqiiis pfavus pefversa lOhgoferiipore.., pcehas
bapiismale. C_etei'arum,.. Bealissiffii qtioque Petfi quas ffialeyivendo prbffieruitj miseribOrdiJei'evadil,
principis: apostolorum festivilatem hujusmodi so- atque... subliffia,.. ::c«.10ruhimbx iritral ;ovantef.
lent nseniis commaculare; quarum alise maleficio- Bene aujem a diebus Jbannis, quia ipse primnm-
fum, alise slupri eausa, lalibus vaniiaiibiis inser- .baptismimT.prsedieavitp.er quem-Jyeceata dimitliiii-
yiunt (iS3_§.. Corisiderate ergo, fraires eliarissiirii, • tur, etjaiiuae regni cojlestis paiidahtur:: ul)i nos pius
quanlum dedecus tales nobis prioribusf, quaniumque ' Dominiismeritis ej iiitefcessionibus ipsiusbeatissimi
sibi infe.'ant deirimentum, et sic hiiusquisque saj- prsecufsoris et martyris s.uirecipere digneiur; cujus
teni (1555) doiriumstiam a (alibus purget brroribus. B regmiih et impe.rium. ! . . : .
Partiamuf onus (1556), pafliairiur et (1557) pfar- ;' - .-, SERMO XY. •• .. ,,..', .''-,-
'
. niiuni : dehet enim- linusquisque vestruni (1538) IN FESTIVITATE SANCTOEIJM. APOSTbtOKDM! PEfEIV
' . -. '
domui suse prseesse episcopus, quia episcopus super- - ET PAM-I. .. ...; ''
inspector: dicitur : ab unoquoque enim quanlum Hodierna solemnitas, fratres. cbarissirai, hos adr
creditur, lanturo exigetur'(1559), Yidete qtiia nullus ffioiiet. bea.lissimoru.niiaposiolorum Peiri et Pauli
;esl, cuilaliquid.iipn.cre.daljjr, et a qup aliquid noh ardenlcr"amplecti. vestigia , ,qiii:;semet.al_iie,ganles:,
. exigatur, Ad cultum ergp lanlse fesliyilatis yicissiffl -mundumqiieomnemcorileinnenles, jiidiciafiam ejns
nos invitafe curemus, abstergamus erfores, cuncias adepli-simt potestaiera : qui eiiani, quiainundb suc-
hsereses repeilamus; jejuniis, vigiliiSj orationibus . cuinbere nolueruiu, coalo prsc.lati suht, ciijus P,eti_is
prsecurrariius, ul deyote tain prseClafi ffiarlyris fes- claviger, PauJus faciti.s esl intfpductpi'. 0 quam d|-
tiirri (ISIO) ceiebrare mereamiir, pfaestante Domino gnttm ej nTagnuhi;,ul Petrus c1ayiger:sit. coelbfum,
nostro Jesu Chris.lo. ! ' el Lucifar carcei*emsenllaf inferorum ! Hbinb suiv
. SERMO XIY. ; _ - rexil ad a_ternamglorianij angelus cecidjt ad posnam
INNATIVITATE EJUSDEM, perpefuam : iste in semiiltuhi pra:latus el erectus,
Illius hodie naJivilaSj/ralres Cliarissimjs-eelebra- ~*'.omniinna;;Dep crealurarnm facljis.est ihfimusV iile
-Jur, de .quo Dom.intjsaitin -Evangelio : inler naios htirililis.et al)jecl!_s, £liaih aposlplorum factusbsl
mulieruni non surrexil major Joaniie Baplista (Luc, pfimus; illiim prostrayil superbi.i. huric hunTilitas
vii, 28). Nalos mulierum, natos exmojlitia eobcupi- sublimavit. Quam bene Siraoh dicius est,! quia Si-
scenjise appellal; mulier naraque e niollilia dicla est, moh .interpreiatur ob.edicns.I quem sodsilis Paulus
. eo'.q:uodliic sexus:facije piolliatur ad culpani,.No-- liou longe BUOqiioque secuius: esj, noffiinej: nam,
landuffl sane quia suani Dominus natiyitateni hoe Pauluni parum dicimus;, videtuf eriihi mrillcepbe-
testimonip iion comprehendii, cujus.Maler etsi natura dieniise esse nomeh, cum vir taata divinitale per-
dicia sit mulier, viriiis lamen fuit in, continentia, Itistraius, lanlisque ccelestibus dograatibus inibulus,
qiise sihc huniana coricupiscentia .genuij proleiri el ,iit ab ipso Dpinino.vas electionisad poriandtim.-no-
ffiundo edidit Salvaibreffi.:Gselei-is.auteffi Sanetissir raen suoiri vb. arilmereretur (Act:'___,15); jpsese
mis et suriimis hbminibus, .irili scilicet semine prp- parvulum sestimaret nominandum. Magnus ilaque
creatis, nullus beatum Joannem pef pmnia dubUet dici potuit, quem Dominus post ascensiouem-ad
co-eqtiandum catholicus; cujus nalivitas in tempio coslos per semelipsum y.ocavilet docuii, quem sibi
ab atigelb nunJiaja, quainater s.leriii.sel jam aiihs _ app_!oluiri:conseei'ayit.{Gal. - j, i):i- qiii!:bsque:_ad
fecundata, iji qtta et.niuta patris lingua absoluia est, tcfliuhi raptus esl cosluiii, qui eliam'divimim meniit
a qub necduni riato Domjni raater agnita, Cbiisti ' audire secrefum (II Cor, xn, 3). tJlergue igitui"pos-
• qubque. esi proesehiia delectata, qui etiam per pfor sident glpfiam elaritalis, quia utrisque adfuiihii-
plTefam'longo ante temppre me.roij proclainari, de ifiilitas charilatis. IJterque vivunt eum! Gljristo,
;qub dictijm est: Ecce milio angelum meum ante fa- fjtiia ;ribfi non fimiierimt prp, ipsb., Pelrtis fion
ciem tuarii, qui pmparalnt viam tuqm anle te (Mal. .diibitavit'-crucern gyratam, Paulusmanuiri.non es-
rii, !)..Gbnsiderate ergo,!dilectissiml, quamolipnore pavil "afniaiam. Hle caput declinayil ad.-lerram, nf
digrius sifj qui missus a.Deo Patre,Fi.lii mernit pra.- ad effilumerigeret; hic capite Ir.Uiicatus-esl,--.utpb-
- euffere adventuni: ex quo etiaffl ministerip, pi __ci_f- ijiis crescerel. Jnfetantaconsecuti suhlprsemiavtjjii
sbfis sumpsit vbcabulum : prseveiiit cnim Doininuri lalia perluleriiiittorraenla. Hoiurii acfa, fratresdia-
nascendp, prsedicarido, mofiendo, Vatque adinferni rissinii,, ssepissime pertractemus, ef *in quantuin
(1554)|M. intersunl. - ' (1558).M. nos.rt.»n.
.(1535) M. flagitioseomf.es. (1539TM. exigituf..
(1536) M. sine et. ' "" ' .': (15#0) God fesiam, iif riph semel ;:alibi, j ;',...,' .
,|I537) .1. stttiim, :''., : ; ;
8S3 . '";.".,". SERMONES. 854
possiimus imitafi cafehiuss Sbspuamus teffena.. el A tuin. Al paslor egregms signo crucis omnia con-
caduca , ampleclafflur coslestia et marisufa., Vquia fregii, qui ad sanctam Trinilatemprajdicandnm (1549)
nihil prodest homini si iotuhi iiicretur, anim_e suse libera voce vcnit; cl qui Filium Dei requalem[Patri
detfimentum patiaiur (Maith. xvr, 26). Humilita.e (eslificari non meluil, ejus Matris januas scse pan-
gaudeairitis, snpefbi_triifugiamus, quia qriinis gui se denlcs (5550) intrarc ineru'1. Cedunt Ariani tanto
exuiiai Jiumiliabitur, el qui se humiliat esqltdbilur 'pavore perculsi, alque ad crudelissimuni properanl
(Liic. xyiii, 14)... est, quiarriat...- cio ih viiam seter- impcralorem conftisi. Nam Constantius illius lempo-
nam recipiet earii. IJnde omni riisu ora.nique..> yes ris iiiiperatorperniciosiuseral catholicsefidcisupplan-
virbs sataganius exposbete; ut qnod noslra rion sup- talor, e! quia sciebani bserelicuni, libere accus"ba-it
petit fragiliias, ebruni pro riojjis .obfineal sahCtilas, calholi'Tiiii. Ad synodum mov cunctos episcopos
atqhe illucsuis prafionibus introducant, quo merilis Me''ioIainim con\ocat fraiidulenter , ut s;.nc!am
prsecessertini, . pfsestante Domino nosiro Jesu lideui sic exslingual.lalenler (1551). Ad qttam bea-
GliHslo. V tus Eusebius ire (1552) dKluleral , quem quid
".,;':.-';."'' V': ! l'ÊRMd;XYI, v .;..;- agcndmn eral miniinclaliicral. Chirograpbum in sda
, /IN.hEPOSlfiPNE EEATISStMI EOSEBI! VEBCELLENSIS fide ab hsereiicis factum imperator laudabat. quod
i-Piscopi ,(i5ll.j.: B Filiuin niinorem Palii (1555) pci orania pia:dicabat.
De prsecipuis, fralres ciiaiissimi, splemnifalibus Contra t|uod cailiolici prima fronie conlende-
semper _iobis.aliquid dicendum esl viilgaribus, ul ruiit ('1551), no\issinie autem pericrrili oinncs qui
noslro djscere yaleant sermpnbquod celebrafe con- adfucianf subscripseruiif. Quod cnra audisscl beatns
tendunt ex more; sed in Iiac festivitate nil eis pro- Eusebius, inenarrabiles cordc piofudil geniitus. ISec
nuiTliare pqssumus. apliuSj qtiam si nostii palroiii se jam poluil coniinere . quiii ad meinoratum
gesta disseramus ariius (1522) [cod. {,-.manti fes- irei (1555) conciliuin pio fidc contendere (1556).
.la.mj..igil.ur.beatissinius Eusebi.us, cujus bodie fes- Sancti e\angelii (1557) chara deportans pignora,
.tuiri colimus,!Sardiriiseprovincja Orlunl"(1543)cogiio- feslinus a l flumeii mox pcncnil Fdccidam (15S8) :
viffius; Rorriselaffieri imda bapiismatis ablui, et ab navis (1539), per quam transiii (1560) consueverat,
Ipso summo pontifice sacro. defonte suscipi, ejusque ad ripam (unc morabatur alleram ; quam ulvocavit,
nomen meruit adipisci. Quod, nomen beiie allusit sola ad eum \eneral. susceptuni undam el Irans-
ad gratiam; nam pius fiiit ab ,ipsa ihfaiitia.: Euse- \exil validam. Inde progrcssus adurbcm inelropolim
bius enim piitsiiilefprelalur, sicut a Gra_cisinter- ingenicni luclura plan.it cum catbolicis. Exier-
prelibus declaratm'. Sed qui regenerst.us est per gens (1561) Iucltim, loculus est prudentiam, fiatribus
.beatu.m papam Eusel-iu_h,..ahtistes ordinatus est per " cunclis dedil iiidulgenfiam, si ojus deinde seque-
ejus successorem Julium (iSM^.Êqquoque tefflpore, rer.uu \estigia. Imperalor eum suscipiciis magnam
Yerceiieiisis:ciyifas magna toiius itaiise pene. _ral fii!\itln'.ini!ilatem, n( ejus ad saciiiegium laliter se-
hseresiarcha (1545). Ad liahc quidem destinalus est duccrel sa)ictitafein(I56__),diceiis:Subscribe (5565),
Eusebius, qui _B.de, yerbo, et: opere cunctis fuerat fralcr, quod subsciipsimus; confiima lu, quod nos
pr_edilus. Huric.frendens conlio (1Slfi) Afiariorum oniiiesjanidiidiiiiifirni!>viiniis.AlpnidensP.ilei(1564)
adeo spernebat, qtiem yerae fidei assertorem esse se hoc fa.erc detestabat; quippe priorcm omnihus
ceinebat. JEt quia non timuerunt blaspliemaie cliirographi inscnpiione se sunponere dencgabal:
Jledemplorem ,. ausi sunt etiani refutare paslo- illud deslruere. cl aliud ficri proclaraabat (1565),
,rem (.11)47),Coricludunt.se beala? Dei genilricis ecin quo se prior subscriberc jam valcat. Sic divino
Clesise januis, quam pise ffiemoria. Cortstantinus nuiu lyranirain deludere potuit, quem callide lyran-
',efexeral.a fundame.nlis: vectibus et seris munierunt nus decipere voluii. Kec raora : ipsuin conccssum
.aditum, ut vel sic pastoris repellerent (1548) adven- est cremari, et aliud.jussum est (1566) simile prse-
(1541) Hririe sefmoneih edidit MansiuS ex cod. (1555) Sic alihi loquilur Atto At. M. Palre.
Yati",an_ 1761; euffidemqueut adhuC iiiediturij,pro- I) (1554) Scquenlia aliqtiol veiba, puas in lacuna co-
tiijit Bufontiusinsiia editionearini 1768. Burpniiuni dicis V.il. pericranl, e\ iluronliiedilione suino, cujttsi
.saneignprasse Mansii curas ad Attonem, eohstat ex . laine-i cgo in iioc s.ermoiic varieiales negligo, qin
illjus ediiiorie, in qua ex Mahsio nihii prOIuJit : luin Vcrccllenscm codiccm procul fab.o.
verb ipse Bufontius p. xky, hhnc de S. Eusebio (^555) M. flagiliose ad memouam revocaret.
-serinpnem nomiriatiin dicit (etsifalso) ineditum. (1556) M. conteadcret.
(1542) Mansiusvitiose-rectius. (1557) Inlellige famosum E\ angeliorum adlnic
Ila cod; alM. riatum,:"
(1543) M. conscrvaiiiiii VeiVelliscodicem.
(1544) M. infideliter sqncluniJulium:- ' (1558) ivl.Sictdem, cl male anie intcrpungil.
(1545) hmresi victa, conlra codicis scripiufam. (1539) M. iransire.
navisque.
: (1546) M. perperani cmius. -.. " (1560) M.
(1547) M. infideliterprwconerii. (1561) M. exstinguens.
(1848) Mansius pefvefsb ofdirie repellereht pa- (1562) M. sccuritalem.
storis,
- ..,---' ' ';.-, (1565) M. scribe.
(1549)M. prwdicdndam. __ ' • ,- (1561) M. perpcra fiater.
. (1550)Codex ciimM. pandehiibus. (1565) Mansi''= pran.antabcl.
•(1551) Foede-M. lUsancti Pqtris sic exstinguat la- (1566) M. pebsiu_e__0--cJMspro;.-SSK-H est.
- '- "
ieniis.
(iWi)M, sicfvom,: - ...
855 ATTONIS VERCELLENSIS EPISCOPI . 856
parari; quod laliter compositum (1567) est penitus A SERMO XVU.
quemadmodum beatus dictaverat Eusebius. In boc IN ASSUMPTIONE' BEAT_E DEI GENITMCIS SEHPEE Vllt-
eatholici consenserunt: uno omnes animo post eum GINISMAM.T!,
subscripserunt. Hanc fidem promiserunt conlendere, Assumptionem gloriosa. Marise semper Virginis
banc prp ipsa mortis injuria polliciti suiu non ne- hodie celebfamus, quara in coelesti tbronq collooa-
tam devotis mentibiis (1578) adoramus. Nam ipse
gare. Vfdens imperator horum non posse dissolvi Deus
e.t "t)offiinus,cujus eam (1579) Genitricem co-
constaniiam, omnem fere in beatum Eusebium con-
torsit (1568) insaniam. Tunc vario (1569) censuit limus ait in Evangelio : Si quismihi ?_-?__is.rat-(iSS0),
eum affligi perieulo (157:0): insuper tandem jubet me sequatur; el ubi sum ego, illic el minister meus
eril (Joan. xir, 26). Prse cunctis enim mortalibus
longo deportari exsilio : carceres et compedes acer-
sancta Dei Geiiitrix Christo Domino niinislfavit;
b.as (1571) pertulit, fame et sili longo temporelabo-
ravil; signis e'l virtutibus ibidem declaratus est; quem adeo esisecuta, ut cum trislante trislaretur,
cum paiientepaterefur : de ctijus lamen passioneei
angelicis consolationibus saape confortatus est. Nec-
est : Et tnam ipsius animam perimnsibit
in lantis etiam (1572) contitutiis periculis, sui bonus pra.dictum
gladius (Luc. n, 55). Vere ergo cum ipso nianet in
pastor immemor factus est gregis: nam lilteris eum
ccelis, cui sedulo servivit in terris. Item discipulis
de longinquis parlibus insianler visilabat, et de ca- suis ipse alihi ait : In illo die
cognoscetisquia ego
tholicse fidei perseverarilia jugiter eorroborabat. Sed sum in Patre meo, etvosin me, et ego in vobis (Joan.
jamjam pene cedebant catholici; nam diu eos per- xiv, 20). Ilem : Sicul cgo et Paler unum sumiis
sequebantur ba.relici. Tandem niisertus (1575) (Jouti. x, 50), sic vqs (1581) et ego iiniim manebi-
Bominus lyraimum exsliuxit iraprobum, ei bealum mus : quod enim ait apostqlis, boc sentiendum est
Eusebinm solum reduxit ad proprium. In quo et de cseteris jusfis. Quid ergo mirum qui (1882) in
eo sunt, si in ccelis consislunt ? Aut quid eliam ma-
Illi (1574) itinere oslendit visionem, unde sui cor-
gnum, si beata Maria ccelesiis esse meruit,' cum
pons cognosceret resolulionem. In vertice niontis lieatus ApOslolus de oinnibus juslis dixerit: Quaiis
per visum se stare pulabat, et altius ad quoddara cmlestis (1585), tules ct cwtestes? {I Cof.xy, 48.)
palaliumsole prseclarius pennis evolare credcbat. Coeleslis enim Cbrislus est, qui de coelo desceii-
Intellexit illico se de prsesenfis (1575J vitse alta dit, quem etiam imitando (1584) ejus paftici-
conversatione ad seternse glorias ascensurum remu- patione cseteri quoque justi ccelesles esse meren-
neralionem. Inlerea Vercellas rediehs, magno gaudio "tur (1585). Nec videalur contrafium quod Dominus
a suis^t summo receptus; est honore, eisque fidem ait in Evangelio : Nemo ascendit in cwlum,-hisi qui
Christi constanti prsedicabat sermone : se mox mj- decwto descendit filius hominis (Joan. m, 13). Deus
enim Christus estDei Filius et hominis, qui solus de
graturu.m de sseculo asserebat, illos multa post se ccelo
descendit, imo qui et solus ascendit. Car-
passuros et (1576)prsedicebat: patienter taffien hoec
terr(1586) auteffi qui in ipso sunt, unum sunt, et
toleranda monebat, suseque constaiitiaTet passionis jam diversi non sunt, sed ejus memrira stint. Et
exempia proponebat, et insuper selernsereinunera- ideo solus ascendit, dum ea quse in se sunt, vel
'
tionis gaudia promiltebat. Nee defuit sedilio Ariana quse . . . habitare in coelo. Nam aposlatoeangeli,
quiii martyreffi compelleret ad cororiam, fustibus et qui in ccelo fuerunt, qhi a Deo fecesserunt ihde. . .
gladiis super eum insurgere, et lapidibus non ti- lioniines si (1587) Deo adhseserint (1588) in coe-
inuerunt obruere. Ictibus illorum fracto cerebro lum (1589), sublimabuntuf; quodimo debealaMaria
niorlalibus in ea
pccubuit, et sanctam Deo taliter aiiimam reddidit. dicendum est, quod prse cunelis
niansit Doininus. Et ideo in ipso eam nianefe nullo
In ea autem a suis discipulis ecclesia est sepultus,
niodo diffidimus; de cujus eliam (1590) cdrpore
quam ipse olim in honorem martyris Theonesti (1577) corpus assumere dignalus est, eam sibi membriiRT
conslruxerat divino amore compulsus, ubi riiulta coaplasse non dubium esl; et eui prse omnibus ad-
beneficia pfsestantur.omnibus,qui bealum Eusebiuin •^ hsesit in terris, ipsam sibi prae cunctis applicavit in
puris exorant pfecibus. Nos quoque suis orationibus coelis. Corporis vcro ejus (1591) jam faclam resur-
ab seteruo liberet supplicio, qui hodie, quod estKal. rectionem aflirmare niinime audemus, quia nec a
Aiig., decarnis ereptus estefgastulo. sanclis Patribus hoc declaratum esse cognosci-
(1567) M. comperlum. (1579) M. omnespro eum, , .
(1568) M. convertit. ratio. (1580)M. ministraverit,
M. . (1581) M. nos. -
(1569) flagitiose
(1570) Sex vefba sequenlia omisit Mansius. (1582) M. quod.
(1571)M. acerbos. (1585) M. additesf. :
V ' (1584) M. in dando flagitiose. . -V
(1572) M. lamen. .-.:'
M. meriierunt. -
(1575) M.miserans. (1585)
(1574) M. itie.
- .. (1586) MansiuSlacunam hic frustra facit.
(1575) Complui'a verba sequentia, propter lacu- (1587) Maiisiusin pro si.
uani codicis Val.. ex Burontio accersivi.__ (1588) M. adhwseruht.
(1576) Ita cod. Vat. (1589) M. in cwlo.
'(1577) Mansius Theonecii, (1590) M. tanlum. "
(1591) M. sui.
'1578) M. infideliler precibus.
'
857 SERMONES. 858
nius(1592). Denique _nvalle Jdsaphat ejus sepuHurse . novi le; et antequam exires deventre, sanctificavite,
manel locus, ubi tamen ejus non.reperitur corpus. et.prophetamingentibus dedi te (Jei: i, 5). Qiiam
Sed, qui de ea ineffahiliter carnem eduxit, ipse sanciificalionem lanta custodierat abstinenlia, ut
quld (1595) de ejus sit corpore novit. Tsimen sive in . nulla pene vitse ejns adlisereret peccali macula :
corpore, sive extfa corpus , super clioros angelorum nara vinum et siceram non bibil, et dffineimmnndum
in ecelis exaltalara confilemur-:. si enimveraciler non manducavii. Elegerat insuper habilare deser-
omnesjustos resurrecturos cum propriis corporibus lum, ne ejus vitam populi salteiri pbllueret conven-
quandoque credimus, eosque in aera occursuros tus. Yerbum Domini advenit.ntibus eonlinue prsedi»
Deo, et sic sempef posimoduin cum ipso mansuros cabal, quibus recedentihus jugi oralioni vacabat:
confidimus, secundumquodbeaius Paulusait aposto- cujus culfus humillimiis, vestilus asperrimus, cibtis
lus (I Thess. iv, 16); quid inirum si Matri per quem- vilissimus declaratur. Legimus enim in Evangelio
daffi miserationis efTeclumDominus anticipaiidoprse- quod habebat yestinientum de pilis cainelorum, et
slitit, quod omnibus in fine saeculisanctis donabit, zonam pelliceam circa lunibos "suos : esca autem
cum niorlatia corpora immorlalitate induerit ? Deni- ejus erant locuslse et ffiel silveslre , et erat in de-
que scriptum est: Alia claritas solis, alialunm, aiiti serto prsedicahs baptisniuhi poenilentise(JWOJC. i, 6):
stellarnnx(I Cor. xv, 41): per claritatem namque B qni suseprsedicationisgratia,-mira risiis est obser-
solis resurrectionem Aposlolus doeuit Salvaloris, de vantia : ut ijuod prsedicabat ipse profsus ageret, et
quo scf iplumest:Vobis, quitimetisDeum,6rielurSot quod juliebal iffipleret. Baplismum prsedicahati et ad
jusiilia;(Malach. iv,2). Perlunse intelligere possumus sevenienles baplizabat. Poenitentiani docebal, cujus
etiamMalrissuseniamsiculluiia a soleprsecipueinter in se nofmam ostendebat. 0 quantus vir iste, qui
sidera illuffiinaltir, sic et ipsa a DominOiriter c£Ele- angelo nuritiante conceptus esl, et alripso matris
ros juslos divino proeul dubio lumine potius illu- ulero sanctificatus est 1 qui semper deguit iri abs-
stratur. Cum vero stellarum subjunxit, carierorum tinentia, et aliorum quasi propria flebat" scefera ;
sanc-orum fesurrectionem innoluit (1594). Sequilur: ijui viam Domino prsedicando non cessaverat prse-
Sicut stella a stella differl in clurilale, sic et resur- parare, et pro veritajis prsecoiiio capuf non est
reclio morluorum (I Cor. xv, 41,42): Naffl.disere- cuiicladis amittere ; cujus eliam intanttim sanctUas
tio vitse varietatem gignit resurrectionis. Poterat crevit, ut a compluribus Chrislus esse crederetur :
forle resurreclio Dei -Genilricis pisecedere aliorura . quod Inimiliiaiis custos adeo refugil, yeluli si ei ye-
anticipando, quos per yitse merilum in lerris prse- henuni propihafeiuf hioftis. Se voceni confessus est
cesserat vivendo. De morte quoque ipsius nullam clamantis : Clirislum post se veniurum esse prsedi-
fingamus dubietatem, quani et in sui filii cognovi- G cavit, queiri tantae prsedixerat auclorilalis, cujus
mus humanilate. Morti taihen succuinbere diu non calceamenli corrigiam se ad solvendumrion sestima-
mefuit, quam, ex ea sumpta.caro (1595) jam resuf- r,rel-ido'neum-(__Torc.-1, 7). Assertor veri, quem nec
gendo devicit : hempe cujhs filius coelos ascendit humanse laiidis jactantia compuleratprqferre men-
per riiaies.atem, malrem illric (1596) assumere po- dacium, nec tyraniiicus pavor a veritalis ])oterat re-
terat per pietatem. Nec dubium est ei (1597) suam fOfquere testiftionio, nec reginse adulatio fecerat
imperlisseglofiarii, eamque tolius mundi conslituisse palpare flagitium. Herodem a fraternis ihalamis pro-
dominam. Nam. qui patfem el matrem"•• . . im- bibendo, itaipsius . . . adulter . . . non licet tibi
plere . . . Scriplurartiffiexemplis po_siiihus(1598) uf habeas uxoreffl fratris lui adulteram . (Marc. vi,
approbare . .". .gi.iursanc._aVirgo adepla est di- 18). Hinc diro retrusus est carcere ... talis fama
gniiatem, dum Dei nieruit eflici Mater, Virgo pe- cessaret. Christi lameh alhletam quanto magis aflli-
perit puerum,. niulier genuit Deum, Spiritu sancto gebantvincula, lanlo magis detesJabat illicjla. No-
gravidata est, aiictore mundi fecunda (1599) est, vissime tandem capite truncalus, migravit ad Domi-
super cbofos angeloruni in cceleslibus (1600) exal- "HUhi,qui veritatis non passus est celare testimo-
lata-est, qiionospius (1601) Dominus, ejusdem Vir- nium. Yeritas enim Deus est, quemadmodum ipse
D
" perducere d.ignetur,cujus elc.
ginis inferventii, ait in Evahgelio ; Egd stini via, verilasel viia (Joan.
SERMO XVIII. non raeluit celare,
INnECOLLATIOKI- BEATISSIHI PB_ECORSORIS CHEISTI xiv, 6). Qrii enim veritatem
-"'... TOANNIS. Deum quodaramodo nitilur occultafe; el qui pro
Deus est
Magnilicum Joannem pr-eciirsorem 'et marlyrehi ejus lestimonio bic ainigitur, ab ipsa quod
Domiiii riostri Jesu Chrisli, cujus natalem-dieni ho- iri seternhm coronabiluf- Fngiamus iliiqiie, chafis-
die celebrat ofbls, sancluiri eifudil ulerus niatris; simi, mendacium, ejusque simul patrem diaholum.
sicutscriptum esl : Priusquamle formarem in utero, Verilatemimitemur, quam a Deo processis.se confi-
(1592) Intellige anliquos Patres; nam panlo re- (1594) Sic p: 17, v. ult. '."-,.
cenliores, veluti Gregorius Turonensis, ldelfonsus (1595) Mansius carne.
Toletaniis, Fiilberliis, Petfns Damiamis, Pelrus Ble- (1596) M. illius. -"-'•
,'
sensis, Andreas Creleiisis, Joanhes Damaseenus id (1597) M. sine ei.
affifmaruni, uli observat Benedictus XIV iri Iractatu (1598) M. possnm.
de festo AssumptioiTisB. M. Vi, cap. 8 , 15. Per- (11.99)M.-fecundala.
gitibldemBenedictus docle more suo reni aliis locis -' (1600) M. omisit in cwlestibus. : ' V.:-::. ::..*: ;;
theologicis confifmare. (1601) Deesfp-MSapudM,
(1595) M. quod:
859 ATTONIS Vfc_RCELLENSIS EPISCOPI 860
temiir. Ipsius meritis et iniercessionibus hoCiffl- ^parilef celebramus, prsestante Domino nostro Jesu
petrare valeamus, cujris iiodie fesliviiatem omries Glirisip.
:
IK OPUS SUBSEOUENS IIMI MGNiTfJlL ','."
r ' ——
Ut omnia Ailonh, qum sv.ntin codice Vaticano, inediia scripta divulgufehi, reslabat Polypticum-bis ab
auclofe scriptuin, primo_quidcm obscurissime,ne videlicel ab ap.v-nzotsinlelligefetuf; iterum panlo pinnius,
qiim secunda scrifnio abs Joanne Mansio ex hoc eodemcodiceexcilala fuit. Prior scriptio nullis in codicede-
clarationibus illustraluf; tiliera glossissclwtiisquestipatur, quwpqrtim Mnnsius luce donuvii. Egovero pno-
rem nunc edilurus,,glossaseliani et scliolia e posleriore snnipsi, sine quibiis inutilis mea foret ediiio,- qiiid
'itihil prorsus liceret intelligere. Causa autem obscurilaiis non una esl; nani et barbafa atque abnormia insttnt
vocalmIa,.etmelrum.smpepoelicnmimpolila ralione cnm prosa miscelur. Sed nihil mquehocscriptum offuscat
: ei obruit, quampervefsadiclionumposiiio, quas aactor sponle exlra omnem loquendi regulam solei disjicere.
Unnm pono exemplum' excapilulo exlremo : haric unde congruit .Atigtisli xaveSl qui potiri censii-
_ram u l noinine .paral. Qnamper.versioneminPolyplici scripiione allera Sicauctoremeridavit :Tiiidi.cohgfuit,
ut qu.ipafalipolifi noffline Aughsli, caveat. lianc censuram. PorroAilonem mirari liceret slyload miractdum
obscuro iiunc ulenlem, qui ... aliis lucubrationibus lam est perspicuus, nisinos Virgilius gramivaticus, a me
iiuper ex Neapolitanp' codiceedilns, commodedoceret, itnum hoc esseexduodechn '1'alinitdiisgeneribiis,qiim
ipse envmeral in suis epitomis,ct in didacticisquoque epistolisnonsemel conimemofat.Iloctitilem ab eo di-
£..?..•inusilatiim el inysjicum lalinilalis.genus : el qmdem in secundo Epilomarum capitulq, ubf de scin-
deridtt'ofalionedisserii, cohiplura tiueloium exemplaprofert, quorum prorsus instilutuni Atio noster secutus
esh Cnusas quoque scinderulionis, ut .;.__loquilur, scribil Vifgilius, quas inler illam potissimam, n'e inystica
.• qua. splis gnaris pandi deben.t.ab infimis ac slullis facile reperiaiitur- Scd jam lectoreni ineuni dd-pfeedicti
gfammalici librum ablego,juxta quemalind.quoque.vetnsopusculumarcana tqtinitate composilum,cui litulus
Hisperica Faniina, iypis vulgavi(itiOi*). —Est Ationis polypticumsatyra quwdqmseu censura suorum lempa-
rum,prmserlim adversusprincipes; quofuhi umbiliohemel cmleraviiia iale cusligai.
: (1601*)Opusculum de quo hic agitui' rectisuffiCxstalih tomo XC PalfolOgise,in appehd.: ad Veherabilei*
-Bedam.EDIT . :
¥ E1G &fc.i E N % IS .. E FIM .0 SI

'
-
POLYPTICUM _{m/
,' (3UOD .'APPtJLLATUR'PERPE^DIGUL0M"

CUMANTIQDISGLOSSISET SCHOLTIS.
(Aphd Mai, Veteruffi Scriptorum Colleclionova, tom. VI. part.-n, pag. 45.)
. INCIPIT.EPISTOLA,: • • 3 vividus es; riiOrluris,sed.vivus immo (1*304).Hujns

Reverendo in nie ' Fuiano (1603) valde prsesuli. labyrinlhi (1605) iter currentes, aut qua ihsisteh.do
Fnlanus * cupiens me sic bealum ihstar feiieis- vitare -voraginem edoce, aut quo salubres sublati
sinii opilionis Silvestri summi exitum. Mortuus ali- adiingere possint delitias. Qusesentio hi boc cerhes.
. quibus,., sedmihi nec eniorluus, vivus immo mihi .Sed sic ego quse el tu comparanthr (1606) caiiia-
;'.•" V .'GLO.SS-E.'
1 Quantum adme, id estin mea conscieiitia, 2 Scilicet ego,
-•'':' SCHOLIAET NOTJ3.
(1602) PolyptiCum est multorum descriptio, Non .lione, Al Mansius infideliler.in me. Reliquos MaiiSii
eaim specialiier.ianlum de und lOquitur, sed pliirir multos errores el a codice discrepaniias redarguere
morum corripit vilitim, •non yacat. MAI.
(1605) Fulanus apiid Hispanos loco uiiiuscujiis- . (1605) Labyrinthiim hocloco isUid sa-culuin -
ap-,
.
que proprii ponilur riominis, cum liomen deficit. pellat.
(1604) Sic Allo eliarii In .secunda polyplici edi- (1606) Gomparantur, a-St.imai!tur.Intantum qu|-
861 . ."":•"." :V POLWTIGUM. '" «621
20
bries.(1607) ut pollini (1608). En quseego, (u quse .h Neqiiitisehieriibra l6 riuncjam prseliljatae iriprom-
feliciter 'reddea, Artieh. Explicit epislola.
" .': piireslcensefe, securiflumqriod cura.peflaffiberis ' 21,
_'' V- MGLFMENTiiM.' '.:'.' repf-eseriiaVerilhypbcbridfia stil6'a2. . _'
Nbn chads explicant sophistaa bombinare (1609) 2. Tale qiibd resolvimtis sS diserihiihe tfiho sCari-
Isevuffi exsequat assiduum orbi, non ocia hoe car diluf
fasligiuhi : quidani el acjjiciurilassera (1.615),
lairib coricrtssapisiicb, neeosilla pinsabunl. Fessus Niihiiriiihiaht Cttm pfseses st, claris qriem riiiiibus
jam iiinc pefp.ehdiculuni (i6iO).ponani, non aciare 4 signat pfovebere , calataB oriihiiim vbx : vej cuffi
ciijus voeeih cohpescere poierit, nec aitica (1611) in eadSiii rihum , aut cuiri parentis validq jrife fas
fuffiine (1612) zema. Explicit argumentnffi. .:_ , est perfrui tlirortb j liriprobus aut labor, et
1. Ilujus fevi langor esl, et quserilur : peslis est, Cuni Vsesaria
tritiffiphis proelia coiiveniuht prb-
et ohininiodis airibitur; quaearridet in aecessu; cum
p'ei;e iiiicib.us alleri itisurgere, -quemjani cantave-
serpil, deleclat: in cujus "adhulesceht.ialabor in-. rat praecb, pfbfaiiis duni coiijiirati manibus exe-
gens est. cuhiTntumuerit, proslernil; el ctim reces- craiiiles favejil, Quid? Poariilus exinanifur semulus,
se-fil, blasphemalur. Solet enira clientes suos, igno-. cujus beheficio pfiihi ditaiitur vejiles. Nec iniemera-
biles; spenieirles auiem se reddere. gloriosos. Nam biieioedus pOSchiUfi_.!<_), in qribhei'iiis.Capialdiilce-
boe niiriiiii, quia cum haclenus psene omnibus sese diiiem somnus. Sed interim remissum juvat tra-•
. appeleritibus ruina extilerit, nec arrogarites adhuc B ducere
teinpus, etpotiri placito adeptis jociindos,
deficiun., nec elevandi acerbilas moderalur. Prse- ambb pef adversasprincipes iefreantur °6 ut liles
stahtiores se quidem veleribus fallentes,8, qups:pro- 2T,audeaht he mililes Cbhlfa eiippiiiire' 8.8 poienier',
vida censura adeo -segniores acciisat. Horum igilur vel st
hegare 2fequicqriaiii miserabili reslat nomine,
fasces si enueleari gradatim inilientur,dignum judico ht fahtiim vigeaht priheipes, ut sint politis immo
pi-Eiiotandos,quos rigentes sefl_eGexhibent redimi- h(_c privalse rei cohpotes. Sedreia tum bas sbciis
lO-S.j.um chronici fratidanl' hoc, qui proeserlira ruminant stroplias sl repehdere sedulo cufa. Rec
sunTmumvses, el ipsorum omne concrepaiit oche??: tsedet ~~
Vjiiaprbplef olivis clahculo sese .fi-equen-
10
O-.udagnien perstrepunt, qui perplexuffi gradiendo " lare rainis
(1617), j.i.i' vereda.rios (I6i_) ihuciaiit
peixecla callem fubrica.(1615.)induxerint sequaces; 33 Caiilos, qiii lie fribble qriid, soilertes per qiiod
Eorum quamvjs inexlricabilem pinganttesseram", niililes piMmainsfipriiuf jjidagihe fulli.; exiefrios
qiii duranies ,12, nec vixere superslUes, nee jocun- etiarii duces, Ct cbnibeniia rbgaiit, et xeh.iis cu-
daritur miselli (1614). S.ed nec geslorum nunc fa?- mulaiU; propere et raacta dejionuhl ~K Cufriec-
cies ,s, nec eos adnolare privatim ". autump since- • dum extofta pbllicetur extimis forttiha poienihhi,
rum ls, muslale nunc eliam quoniam setate pupilli."'
qiiam pfseilbare' sequesires ",, vel siiietihi hii ge-
Mara vident, et.a suis patribus ructata frequenler ^ stitiht atixilia . (1619) _tibsfeHeaht iii ebfrinl secuiii
hausefant iisec, et certius inculcata restringuni 18.__eiloihare superbbs, desidbs vei si. torpeahl sii.a.tuhc
' "
_. /, . :: , . . . GLOSSiE; . ...,"• "'"'.
''* Restituefmeo videlicet libello responde- 4 Ferrunr durum. ° Menlienles. 6 Goronse. T Kegant.
• Galamitatem.. 9Jocundilaiem. 10 Mullitiidinem; " Scribanl numerum. la Asperrime viventes.
13Qnalilates. 14Nominalim. « Jocundum vel
prosperum. "Nova. " Pueri. ls Memoriler 2S
tei.ent.
19Species. 20Prsedictse. percurrens. 2S Prxcordia feduxefit.descfiptioiii. Disseritniis.
25 21Cogitatio 26 8
27 Inimicilias. ,8- id est hiare'j'.os aperird. Et
3*Rector potesiatuih. Vocal. Inlerininenlur.'
iracium est ab avibus. ss Vetare. 30Vili. 31Fraudes: 32 Nainque oliva signum: paCis est. ss Sh-
siiffeht. 3i MagiS aucta pfomittunt. 3Binferniinlii.
"."•" - ':- 'SGliOLlA ET MOTJE.'.. . ''
-iem eum doctiorem se vult ostendefe, ul suniii tanluin vitara, vivere dicehant; luguorem vero, uu-
scire, illius conparalum sapienli_e, suum nullius rafe,Si6 defuncti tempora recensentes scribebant,
ulililalis dijudicetur esse. qui vixil tot, durayit lot. '_. -,..-..
: (1607) Gantabriessunl tenuissihia purgamentav - (1(_18)Assem,[id est urtiihi, ,'qubd esi eiiarii et
squamaruffl.si.milia.;de superficie hufflahsecuiis ciirii D quariiiih discriraeii. Tribhs eiiiiii si iiriura adjicias,
prtiriiii exsurgeniia jn Iocis pilosis, el magis ih fca- profecio jam quarluni erit. .Qubd stippoiiens, itjeo
pife, quse sine afiqua e..uiceratione deflntinu ai.t quidam, quia bic qiiartus ascensionis modus
(1608) Pollinis species :esl, fariiise teiniissima el: pliirimtiii! displicet sapientibris. :
prsecandida bovjno corioseiacia: Diciltif fiuioihpol- (1616) Qusefuritihducias,:ut sfeciiriaiiquaniuluin
liriis eo rjuod c.eieris speciebns faiinae prKfpolleai-. a' iriiliiia yiicenl. .
(1609) Dueriim seqiieiitiiiin versuuih pefiertint iir (1617) Viderites ehihi prihcipi-S, siios adfflbdum
codice glossseel scholia. MAI. . •'--.' silii velle dbmiriari, eligiihi se polius qiioqhb mo-
"(1610)Perpelidiciilum hunc vullappellaie liljel- do pacisci, qiiahi subjeclbrriiii irijiiriis taliler tfi-
luin, in qtio no.xia"'redargnere, el honesta sancii'6 " .hulari. El qhainvis- riititua ad cbiiipriffiendum eos
disponil, , '-'., aTixilia spefenl siifficere; sed/iaffl-h externa qiise-
(1611) Aitica zema,grseeica sofbitiiincula. Gfsecia; r.iiu.lsibi. suffragia sociai;e, he illi'posttriodum'suiiih
siqiiideinSliabundatpigmehtis,qi!i!)tiszeihasaporatiii'. val.eaijfihauxlliiiiriirivilafe..- ,:
.(1612) !n gutture. Ruineii enira- pafs. gulturis es,\_ (1618) Veffidarios, legatds. Vefi-dariidicti. siqiiideffi
u.ndeet fuminare.. .' : . ... siint legati aliquid.po.riantes; a vebehdo ,;.
; (1615) Linea rnbeo 'colOi'6 peflihcta. Id. est qui -:(I619) Sblatisi,'•Auxiliiim,, pi':i_sidiiita, "et;subsw
sic sapienler in ssecuiari honore feliciler vixisseht; dium, b.oc inter se diffeniiit: auxiliuni esi.:qubd
uf suo exemplo posteros inli'uendo:beaiifiCasseiit: ab exleris daluf : pTsesidium (jiibd loco utili po-
(1614) Miselli, niprlui, Auliqui ehim feliceni niltir; subsidiuih quod postea iupefvenit.
865 ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPI 864
ssevire per arma, subsidja oppressis denegent, nam _*-ut sit incursio nequa, lerreat quse ipsos, sed nier
ssevient ipsi. Specimen prseterea restat doli, quo ditata tranquille reddere cuilibet valeant inibi. Au-
eliduntur affusi iii imo tribuni ~~.Horum milites matia (1622) in qua staluunl et trislega conpo-
auras. cum regias captant blandas, indeque onuslis nunt. At postquam labentes perfixerihi sblide plah-
ad propria redeunt humeris, muniatores diclati 37, las, jurgia tum procerum animos inter digesta
arbitros ipsorum dominos, nec etiam in largiendo reponunt, adversantium seque utrorum adfirmant
ferent beneficia primo sarta sint, si se duces an esse socios. Quod quoque pervefse fungantur in-
larga prseponent. Fsenerant inmunes efa proprio 38 fidos ei, et semulis semulbs accusant plagiatores
alterius sibique iidos detrimenlo provehunt._ Qui (1625) semolos arguunt cfimine tanlo v pharetra
sumunt per quos prseferunt, sed non a quibus 39. (1624) rie pandatur iniqua, mordeat et queinquam
Hos separat si fors, aut in unum ipsi ab alterutro fore indifferenter ingratum 4i. Accilos canunt prse-
melius, quse donec in allerulrum prolala silerent. "clues, discidiumqueperdurant contestando sacris i 5,
Quos explorare quidem statuunt ef instruere sese. ne simul ad pfistinum (162S) redeant cum ipsis,
Singulas e quibus per domos velut semina spargunt donec in imo. verseniur. _Non sequestrantur et ipsi
nugas, unde ssepe meiunt, expedientiaque prsesci- indices 46, haud secus el hos revolvere nitenles.
scunt. Hinc milites primam diluunt 40domiriis, fir-' " Tunc crinibus 4' plaudit Alecto. -
nianl jam servare secundam, quse deerlt princi- 4. Versutas at vafer bas si quis prsesenserit Curas,
pibus fidem. Tuni se infamia notant, supplanlant susurret deserta fuerint h_ee si et infecla valebit,
dominos, nec dejerare superriumrespuunt. Sic foeda non insontes luartt, quos nec censura 4B fatigat.
cupidine inlecli, levia 4I prsestare moeslis 42 quan- Premitur tum horrore bronclius 49, et exilis ad au»
doque sperantur, periculi quicquam fors ut cum- ras strideniibus evadit vox poslibus t0, lividisque
que si differt ingeruht ex proprio, et cumulando 43 pupillis, prsesligiis urguens politis " edicla fulcire.
prosternunt. Stigmate bic veri rabido notalur adsertor, ul dis-
3. Scabrosa per exesum addunt igitur prineipes, cerpenda quantocius prseda, Mastrugati (1626) in-
vadpsaque munire euncta (1620), iit queal-ignolum lentant cum scorpiis tragelaphos (1627), iquomodo
quis nil traducere sibi. Prsevalidaque cui rouni- Partbi, prajvius et gradiens leti eaptavefit auras,
niina extaht, obsidibus aut premunt, aut eximere agmina se duee tunc pecudumcontorquens per. aera
nilunlur. Infide si forte quorum fundum credas com- fugat, impiitat arcilehens, quod cui prosfraii quis-
mitlere tuum, ut servent tibi, aul hominum si titu- quC fuissent non omries, blaspbemat iniprecans sc-
lum ipsorum eures iniponereullumheredibus, liune lura quem et conpescere faligat, valet si ducum
propriis elogium (1621) tenent meliri jam inde do- sic qui cognoscere fraudes prolulerit in medium,
tatura ; e cunctis utiie sihi vindicant, quicquid est, Abscidibus et camuris coris«nos mandant plasiis
neque dispergere ponunt paftem in eos, qui sal- cselare coruscis, marlisiis (1628) iniriiisque (1629)
tim paraveranl olim. Concilii quin arces slruunt, frequenfer, et hemistibus (1650) advocartt_ut.sese
GL0SS_E
36Defecti majores. S7Regis consiliarii frequentet vocati, 3SImmunes a proprio , id est a suo, quia
de alterius delrimenfo eos fenerant,43 id esl munerant. 39Idest a dominis, *° Dissipant vel Cvacuant.
^VPrOspera. - 42Tristibus' dpminis. Implendo scilieet periculum. 44 Exosum. 46Jurando*°per satra,
46 Auctores. w Serpentinis crinibus. is Lex. *9Brohchus emirtentior pars gulluris. Dentibus.
Postes vero oris, dentes sunt. B1 Affeclatis.
SCHOLIAET NOT_E.
(1620) Statuunt quidem castra iri prseruplis mon- ;D ferarum habitum transforniari videantur. Apta ve-
tium, sive iraiisiiibuS fluminiimcustodes etiam con- natoribus, el maxime sagittariis : nain ferse tali
siiniim.l, ulnulli, se incognito, transmeandi pateat specie deceplse, facile ab ipsis propinquantur.
accessus. (1627) Tragelaphus idem est, quod el plalace-
(1621) Elogia dicunlur ignpminise siye notse cri-. ron in Deuieronomio; animalvillosos lalis cornibus, ea-
niinura. Alogia vero dicuntur convivia; bene, quia dem psene specie ul cervi, tamen babet
antiqui sileiites el quieti praiidebant. Modernivino armos, menlum prolixum, barbam- hirsutam. Hsec
in conviviis utenles, cum quo nort est fas custo-' elenim animalia juxta Phasidem sunt. Laline hir-
dire sileniium, quaerunt inter pocula quoddiapoe- coeervus.
mata nairent. Ante invenlionera etenim vini nemi- (1628) Marlisium est eibus in mortario faclum,
nerii legimus in prandiis fuisse locuium. undc et noraen adsumpsit.
(1622) Anraalja loca sunt secreta in theatro. (In- (1629) Intritiira siqnidem similiter cibus est, ex
fideliler Maiisius humalia. MAI.) pane arte cocinaria pr_eparatum. Panis quideffi in
(1625) Deceplores. Plagiator autem dicitur «7ro aqua miltitur, et illic aliquantulum dOuec tolus
TOOnluylov, id est ab obfiquo, quod non cerla via infusus sit, relinquittir. Postea vero ex aqua sum-
gradiattir, sed pellicendo dolis. .. plus, In morlario pilo resolvilur : et sic oleb et
(1624) Pharetram nunc dicit dolosaffimentem ' va- modico melle pigmentisque permixlus, in lebele
riarum bajulam insidiaruni. igni adponilur , donec debitutn perduCalur ad usum.
. (1625) Ad priorem amicitiam reyerlanlur._ Dicilur auteni inlritum quasi coiilritum.
(1626) Maslriigis vesiiti. Mastruga namque ve- (1650) Hemisles vasa stml, quse uno tantum spi-
stis est expellibus ferarum; et .dicta mastruga riiu bibunlur.
quasi monslruosa, eo quod qui eam induunt, in
-565 - ...'-" •"'•; POLYPTICTJM. 866
jondito durii sunt, resolvant : Olialiiii &~ et qui- _^ grala ctiique dum"qu»que maneiit auferenda lenen-
DUS ihsuper horridulis- S3 studenf disclridere B4 tur, felicior prpdilus qui jam extasselihinunis. Ba-
duellem, dum sibi talenta de criiore trahunt, aut sia repudiant 66, rtec verentur fruslrari 67iial0sexu-
qust.quos pessuradant relinquunt. His provectum e5 lesbinc alii.Peistringunt lurida quidem et alii viscera
donec, sed aliorum dejactura, mihistrant. Ex qui- pascemate (4655). Sunt et inherles piramydis , et
bus forlunam sunt eliam sibi qui seriiulanlur alio- spelseoniconis cs lacunsevespeelsintes nodum, Re-'
rum ihdeplam, fatigant his cassare eos prsesligiis, stahl el quibus"fraudalur aspeclus titanis, vel quos
inlices E6ostentant luctus, quod et fixissent 67,de- parenlis prsecisum nomen irapubes servare vide-
''
promunt serumnas principesillis,qui auxefantipsos, lur 69. Adimilur pars 70 alns serisus q\\x expers
excludferequos.et dignum produnt, et hsecvindicare bajulat quattuor: aliiini pt fevulsa conpescit (1654).
repulsant, disseruntetvalidum 58.Illidum boc perpe- Hic sic sopita premunlur odia, perseqiiuniur quic-
trare niturttur, exquirunt niodos tales polins ut affi- quid de germine reslat. Merito nam quidam persol-
phifarii dictant. Si nactum expectent qui elidere , vuril poenas, sed furibunda cupidodumfiuiiur son-
ducesjamunde valeant. Quseruhttum inde proventu. tibus, nequem donat excipiendum rtefas ssevit in
5in sapide cautos ipsis ponunt reducere sese. Et so- abruptum probos ecfrena per ipsos. Iiisignes et post-
cios exponunt machinas quibusque resolvunt. Ab B quam hiare diruti coripendio 7Sfrenanl, derisores
aliis et docent in: bis primum , et mpx se refugisse eorumimplicanlih'tsediis. Et qtii ipsos ifrila qtion-
voeatos, ul proderent ad eos , sibique adtribrii fidis dam abdicaverunt fide, luffi seductas quserunt dex-
exposc.unt,quse possideferebelles, proditionis ma- tras, qtias priusjocunde prseditis cbmmiiterent db-
neant doles, ut et perjuria fraudis. Prospecianl in- minis, fojdera si prima servassent, .praetliisjam nul-
terca duees., cedunt lunc quse et revellere prisca , lis facullatihusve dotandas. Eugeiiesvliosel si origo
dum abrasse e9 dimersis subpedise60 fuerunt pro- prolulerit, neqtiitia_coiitinui ni pareant orsi nau-
cinctis, et his qui sollertia vigent: tum delrimenia fragos irepost secogunt albis pedibus (1655), et cau-
luunt et ii, tristique successu extorres efficiuniur santuf'.dedilicii T3htveiinviti suppleanl, spoponde-
a commodis, nec vegelanlur ab lillo, Vicissim eju- ranl quod foenerati 74.
lant, titulus nec deerit facirioris , quo insligetur 6. Arbitri'" quid eligant? qtios nec spectala re-
-efuffiuaut cseleris, heu prO dolor ambrones (1651) ferre, nec spectare juvat loinis inserta vetuslis. He 1
quem propalavere rapacCs. riles inductos intentant nutus, et sic jura concin-
5. Tunc eiiam dbjicitur cseterorum bis nex atque nant.nuirtismate infecta, justitise ht neminem facele
ruina : fomenla scelerum accusant, duces liosfeoe- lanx exsequata truiinet. Indicitur nec offiriibuseadem
rant, et quifoeda per.omnes pudel, sedneque redi- C lex : sed quamvis ferialquem diligunt, ipse exiet
gere conantur traductos 61 : hsec taiilum odia sed indemnis, excuset el exodiunt Siquem, fbrluhamve
ut injicere possint. Acerbam fama- diducit avem tenentem insidiis aufvi fractiis subcuhibet abaclus.
quahdam,-qu_e gliscente calOreduin genitali pipliat, Necuna ssepedurahs cehsura responditseiitentiaih
alisque reraissa blanditur, subvenit generis imparis idem, arguit quar nunc, iterum mox laudibus inflat,
einon naturse conjux. Quo patranle foetam se ut ' profanaque rursus eadem insupef et delerlora pro-
, prsesenserit ales, insequitur dotala 62,gaudens dis- clamat. Ardliseast arcis proterve conditof , qiiin 76
solvere viscera sponsi. Sic duces crassanlur in exu- laureatus solio nixus elevatur opimo, foetatur ". e't
viis (1652): ut surgant in alterutrum inhiant, ne rudibus residuam eludere syllogismis cohortem 7S,
79
vanaimpediatur libidoadomnequod appelit faclnus. jubilat sumnia siquos eximit dies, dufficaducariusi
Dum divefsa trabunt inpacati custodes 63inter. se intret: et qttse superstaiit ab ipsis viduis, nec optio
exosi, necunum sentiuntbini, nec resistere pos- dalur maneant si sic, aut quibus ni redimanf sese
sunt singuli vittati quocumque procedunt, acciat6* biviras prseparent : quorum ab inmerilis conuhia,
quem urna 65tanlum est expectare. Quemquam spi- aut mercanlur egentes,' aut erigunt regis inepta
rituni superas pudet ipsum vibrare per auras : in- ^ clientes, dubilant qui riec obfuscare 80privignos nec
' - GLOSSJ-. ' , .
es Minutatim. S3 Turpibus. s4jlmperlire. hs Auctionera. "~ Induetos, vel fictbs. t7 Firmo aniirto
stabilissent. ^8 Possibile. C9Evacuatse 60Auxilia. 61Publicatos revocare. 62 Coitu copulataj dos-nam-
- quemutarunianimaliiim coiius est. 63Provisores; iiam custodes ducum proceres esse soleni. u Ad-
vocel. : 6C Sors. 66Conjuges respuunt. 67Frustrari ualividenlur, cnm.a superstitibus;pareiilibus.quasi
orphani relinquunlur. 6SSaxuln concavum, quod ad vocem clamantis imaglnem reddil. 6BAbscisiimv.oca^
bulumpalris videlur rciinereihiberbes. 70Caput. 71Experiens, probans. In capite etenim aul adprobaii-
lur aut repfpbantur. 72Utilitate. 73Obligali. 74 Munerati. 7CIndices, :, 76Reversi. 77 Suis peryersis
cogilalionibus adimpletur, 7SPopulum supersiilehi. 7BEventicius heres. 'so Delipnestare.
SCHOLIAET NOf_E. .'
(1651)Anthropopliagi. Pf opler liimlam crudelita- (1654) Reprimif. Dicit hamque alios reliciis uxo-
tem isli eliam ambrones appellantur. ribus et liberis exulare; alios, postposita saeculari
(1652) In spoliis. Sicut enim praidicia avis'conju- vila, monacbicam eligere; alios carcerum suppliciis
gis foecundata seriiine, ejus quserit saturari visce- colla submittere. Plerisque lumina adiniuiiiur, aljls!
ribus; sic duces procerrim magiiificatijuvamine, il- virilia absciduntur, inlerdum eiiam capita ampu-
lorum qubque cupiunt juvarl substantiis. tanlur, qme qualtuor sehsus bajulant": et revulsa
(1655)Pascemapanis est_Egyptiuspermodicus, quo quinlum, id est tactum, mortiflcant.
iysius loci monachi suslenianiur. (1655) Aut discalcialis, aulalbo corio coiUect.s.
867 V . " ' ATTQNISVERCELLENSIS EPISCOPI • 868
prpcligasexcluderematres (1656).Thrpibus interduni ._\nis a.mmos, quos artius lmphcat .lerror, procacem
suniet insignitas Hlostratam 81figuris et dux.usibus revolvunt doniinum , prsedecessoresque retraciant
in aulam. Deinde privsuim degere qui supersint con- exconsules, speculantur et quse subegere pervasa, et
sules, el eseteros cpgU : produclos pxploclitiiidige- exire. 92 mctuunl, muluis unde pqscunt: se sodales
nas, dapsiles nam sibi sperat egenps , purulibiis ad- (1642).-••• minaci pcrficilitr : diulina durii.jani secu-
venas et jactat eleclis. Et sacra vel cives tanthffima- ritas lapsum pra_parat incaute, ul didascala. fingit
mona sequestrante si buccos"*,..Obsequia celebrent, . series. Exlucidant Conpacta nec, duni-ih gloraere
ut potius pareant el jussis per omne.. Magnalia nec cogant ad unum induclos miliies, ut sit il.e exul et
jacent l__.cnobis genuina prosapia fudit. Qui plau- quserat qui obsislere.nequis. Dna.cum facie prerum-
drint attoniti, rutilef ignari per tfabeam , sed quid punt incusare ducem , indulgent cui , castam el-si
nec prsetexta docuit, Obsius (1657) hos fallit, et recedere licet seryanffidem. Lentiginem 93:obponat
quem a nitro expulit caunia licorem (1658) solent populp, si forte velinmurrti.ufet virtcilibus ?., quem
prseferre lapillis indicis Caucasique, et dum chiliar- eliam conpensare suum silere conpelleiit, obducunl
iica 8Stpllunt insignia, nqscunt ' nec coaptare secun- yel luci nioleslp, et acefbum experire cogurtt iter,.
"-";
de.84. '".." ''-""'; .' ":. et ignola lustrare (1645) ssecula.Hinc aniinis effluuni,
7. Hos cuiuque plebs consulit, barbaricas fren- I3 proslrati, eyeniunt conpotes dimi caducarii regis.
dentes premunt rudere 8B sequellas 8...Fastidiunt Caltudias 9? unde ssepe colunt osleniando superba,
quid rebbent leges, suique fragore barritus perel alogiis 9e iiibaia 97sese carchesia iibare condu-
lerritant subdiips; successibus et pfinnifflignotis cuiit.98:; ca.lbasi9'et ad invicem.tribuunt, et semi-
gahderit iraducere ponipain.' Ut vero fortunse coe- cinclia reddqnt sabseabullis gravata coruscis. lnge-
periht inspicere mores, foris 87licet pereiidinenl 8S minant rtirsus fide se vinei.re novella, Alterna sihi-
curas, sed inspicatur *~ sub pecfore vulnus. Ful- inel fflutuo dant prps.apianympbas, et pignora vieis-
cribus 90sic postquam altis se dedere quieti, si- sim delubro,,0° excjpiunt, elieiitela servanda arrha-
lentii.fiTictuin surami.nec, capescere dattir. Stepha- bonetali, ot vel conpaciapefSistanl.Cssterispirituum
diuiri (1659) suspiciuiit, lum .et sub divo ffequen- 'dominuni, fidissinioriiinquejurando ejus testium per
lanlqueclepsydras (1640) luPubro ",. el.si metiri urnas (1644) polito cselatas in ofaz I0... Igilur inier
fallantur (1641). Fluptuant liis aniini, dum inse palriam genlemque dislingunt, evertunt inopes,
suete rifflanlur, fprtuil^ nunc ppes, nunc -et ruinam ettemeiari sacra quselibet baud odiunt. . .
expavent de gratia, ul prspcederiles docjiere tran- 8. iiericiiise autolops (1645) fama esl, iciimcoepe-
quillam dum crederent principis, Nec veniabile durit elidere ebmam implieare neci ,-el tandfempropria
cunt quod pra-ferire, nec ullus excusal niodus , dum *" se proderevoce. Evenit sie illis sacra qui violare
ipsis ab inmeritis vilicis nt ser-viius exculiiui' qu»- prsesumimt, Punilio inierea nee cessatj, quamvis
que. Auctoritas suo excusat neminem et sedis inde oblitterala credantur, dudum moleste quse lulerant,
respectu, fugat nec coniumeliam'doxa, djgnitas quos vel non si inpelrala fuerint quse jusseranf, in ipsis
conli-apriscorunique relardant cselalse catalogis eu- vihdicat opportunilas. Tripliciler insuper addunt
lpgia?, Parant obducere dedit si pfigo nsevum , el perficere noxas, finxerant pro quibus oliffl fepellere
emicsire suscepta de dignilale solum. Hoc stimulanl dticem, Prseda supellex et quibus est de qua rarus
sese : sed dum conscientia vexat degeneris propagi- proclamat curiam , cuni sit qui de curia muciat
' : -
'"'-. GLOSSyE.: .' ",.
81;Parvulisci'uslis ac variis iesselis elabpralam. 82 Garrulos et stultos, 8SMillenarius qui mille~~ nii.li-
tibus pra.esl. 8> Gopulare ordiriate. 86 inutiiiter loqui. Ru.dere pipprie asinoiiun est, 86 Mqres, Pa-
lam. 88 Pfocfaslineht, 8?Ptingil; inspicare enim proprie est 1'a'cesinfindere. "~ Ornameiitis!leclorura.,.
81 .Gaildel. quse. hice.l in umhra. ... S.cilicet ab honoi-e. s3 MacuIamV Vinculis. 9B Dies feslos.
94
80Coiiviviis. 97Splendida. ' 98Inviianl. S9.:Armillas. 10°;Exsacrp fonte..'. *01A.uro,-: : ... -
:
. . SGHOLIAET NOTyE. -
'
Calciahienta quippe nobilium de denigralis coriis D ' (1641) Deeipiantuf. Quaffivis etenim spatia iiora-
fieri sol.ent. . .:. ruin. in his discernere iiesciant, sed quia mseslicia
(1636) Po.tquam oinnem substantiam, tam.suan) sonirium capere non possunt, llsec taffieii inquirere
quairi eliam filibrum in prpprium usiim expenderint, illis sallini iranquillUas est.
tuinc.as alijiciunt ut alias, si fieri. potest, jiqbjliores (1642) Dpsuni pauca verba. ;
vel piilchrioresaut etiam (iiliores ducant tixores. (1645) Ci.rcumspicere. Haec quippe oirinia peri-
(1657) Geiras est lapidis trahsluciduin, etred- phra.sis si.mt m.oriis. Denique si suani considerans
deiisiiui-gines.' , _,, cu.Ipain,,exilium ;sub.eat, foriasse qiiiesceiil perse-
.
. (1658)Tradtirii qui de vilri natura: sc.iTpseruiit, quenies. Quod siipsis. cceperil crhrieii innectere, vel
quod ex coclo nii.roel jiltoreaiiarcna , ejiis sjt resi murnniraveril',. aut carceri mancipalui', aut eiiam
perla .materies.-Dicit eos iiovitate iioiiorisadhuc in- inierficiiur.
cogniii, nec vilia conleninere, hec eligere pretiosa. (1644) Dicil eos laborare ut i.nter se. inviolabilem
(1659) Siephadinra . signsini esl iri coelo, quod possiiit firmare aniicti.iam, aji.i per riuplfas, aiii per
ruslici prsesepe dicuiil. Et dicitur siephadiura quasi coraparalica, alii verp quqd superesl jurejurando '!
? •.'?.bni.ih,:i),r.:osepe
Eilipd.lUli. p.fius:dicebaturj: a. sii- 'per Deuih et :
sanetprum coi'pofa,;' ".
ex
pitilkis. "quibus.fie.bat, (1645) Animal acerrimuni ni.niis, habeh.s corriua
; (1040) Vasa aquarum , quse judices liabent pro longa, serra. figurani habeniia.
hpris nocturnis meti.en.dis.
S69 eOLIPTICUM. w
neirio. Oj»s(1646) longe considerat, nec partem se- ;4.promissaque requifiini, ut surgat m aaversos et
cum in bis prospeclat (1647)buteones 102quos neo- doeent. Quid faciei? Poterilne utrasque viiare rui-
lerici stipant, quoruiiiplaudertle caterva mucissp- nas (1650)? Sed nec ingenia suffr^gaiitur.inepto. Re-
neni 103audies veljt si opipafe cum ipsis,'pbsoleta stat ul osores effugiat,yac.elquepriyaius.Ighaviiri)si
veritaie proferre. 0 temppra qiiar celehreiri protra- verpse primufflprqpalaverit ayle, eluceat, etpror
hitis adjudiceninullhHi, insistaiitefsi rusticil.Busti- linus prudeniia di.adefflateinquo favente odia perteiv
ceta 10*recolo, sed non quales isips propenso Ijbrare rili clanejilp fum sqpire procurant, rursus el in
prospiciunt rebus cqnsules qui sic cuncla secundis. .-.unnm.se reducere niussant, hujusce pacio queant
Symppsia dum protrahuiil, resorialiiiflata per ur- herilem uliterum fpfexere pestem, quse(1651) cp-
beiii, et. repercussa nipdulis fidibusque pulsaia pro- gni|iqne clqra nec poterunf deliie^cere duci : quas
duclis musica:. vox inde canpra suppedilal; dat abolgrertugasparat cuiii nugacibus una. Quem etiam
lstria (1618) salfus. Invigilant perpeliin defecata adverse sQlip et ipsi gestiunfexcludef- ab auclo1*?,
cqnfundefe pinceniaeyina siffiul nectare, et cse- Impediunt quos plurimum quse prsecedentia (1652)
liam (i649)|siceraffique^minislrantjut fugpntparcps j duceni infqrnianlj.arbitreniiir ac si yerenda bsecel
et leriiulenia resplyant cbrpora. Prpdehiium 10Shinc duntsixat seniel ppiiientur deficere in jpsis (1655),
heu nefas cachinnis qui quoque petulcjs perslre- B Tunc qupquegaz.S dirigunt! beroeseniinus condu-
punt, lascivas et muluo instigant-.___. j'aculandq fabel- cere siiii, Hiiic stugendateneni solatiaf 11.Extiffium
ias. Slupra tunc inlecebrsesuggerunl incestaque. Et quin.eiiain atqiie robustuni inde-proinbvere pararit
servi dominis circumqustquehacchantes iii his ino- duceni, et subihitlere colla, Tum quiderii (1654). , .
rigerando pernpelahl. - . suffragia, et pri.inumpef vicarios si lioh-.f./eriffas'
9. Sed nee diu perfrui his ahcujus sine zejo po- pelebrare convenlus, quibus digesla differantur si
terunt, cuni sinf ordine pares cseteris, et taiita di- hsec imperfecla paulisper deficient.
gnitate prsepolleant, Kam labor coricordiam,-.disci- 10, Prsesidisiiiierini nec cessabit prsesenlis con-
dium insolentia parat. Accejerant semolim par-iler, cursus ssevire fiiror, torpebiique depascere sontes.
el se unire minores, majpruni in injuria-, sihiquo Perpeiiipres1^ hi supernui.. aget enixius.hostire 113
deberi causantuf plurima qiise reiinent, et ex- subversis. El si suhyenire parenfiijs oliin prodf
sequandacastigant 106,Hii superant agminibus, et cere;11*quos ssepesalutandq teniabant; hoc priffiuni
loto fervet rbbore virtus, Maluriqr illis seiisus vigel., labentis iif fainse sibilujii persenserini, iffimo declii
excellunlque opibus, ei niceniunishbliniitale firnian- nant, vigentis referunl et ducisad aures ipsiris,
tur, Sed tamen consideranl, qupd ebullit exlingqere quod a propriisjuerii mililibiis pestis ad ipsOs ex-
invaliduni l0T-esse, ni slaluanf principem , sub quo G quisita nimis, qupruni animus poterit persuadere
sed se statnere recussmt, Consilium jneunf tandem nullus, pt caritaie reliofa inficiuntquae metus de-
prseponere sibi stojidum, perficiant quse sunl comr Jueral,; Talibusque fig.raeniis-foenofa." "expectaht
nrada:per quem, inquirere nec quiequam illos, qui ejus a laiere, quamyis: praifogativas dudumIiiS/pro-
vel recusare prsesumal. Divins.cbgunt etiam queia peres infidi prqniiserintjquse sunt dejerando inef-
lisecleslare per sacra. Incassum; fuerit nani cumque caii.Pprrigit sed paupa pi'QYidiis quibus dux, arguit-
prselalus, si bebes persfilerit, luctamen deluet nul- que modesttis, matuj'ius,hscciiobis vCslrasi pande-
lum. Adjicient quin eliarii juvenes pilscis jam dero- rentur a parle dum csecs lalerent, juvaret; quorum
gare poieriter. Nee dominumexcipiunl ,os,"ni seet invalidos despectai artus cordaque.labida subsan-
gregelur ab illis. Qui contra fsicundirudibus 10Sin- nat, Externi sunt eiiam allerius.principes milifiim
figere deleriora minantur, el exercenl doininu.m• qui cuni lamenla per Jatpres hauserint ad craiiam
"
. GLOSSiE."
102Juvenes. •I08'A mulire seh muiire MAI. 10tSepulcra majoruin, quse nhnc ipsis morihis posuit.
""Manifesianiium.. 106Monenl, 107Impossibile.' los Excusant, scilicet a niinis vela
10S 1,J derogationibus. [Cod.
exipiunt,] Juvenihus vel imperiiis. 110Subliini. Anxilia magnifieaiida, "^Tqleratores,114qui jfunt
ei poteniiores. Majoribusvero fulii:pi'sesidiis:magis prsevalent adversiilolerafe". ""VEqiiare. Pi-onTo-
vere. i1£Lucra. _ , _> . .
SCHOLIAET NOTM. . . :?
(16^6) Ops dicilur misencors, eo quod liberiier 0 serat iir onlnibus pareat. Minores quoque in al.iqtii-
opem ferat. biis superaht, majbres vero in quibusdam excel-
(1647) Speculalur; nullam namqrie parlem in liis luiit.
prospicil, qiiain hi se fec.ognoscat,_ciimillos crude- (1651) Quseneiitrum absolutiim esl, id esl qiise
Jes, se iiiisericbfdemiiiielligMl,: .: ', . res. flicit.enim, ;quja si aiile adsiinTpluihhoiiorein,
(1648) Locuiri pro haliilaloribus posuit; e.x ea sliilium :se princeps siniulaverii,• et •potestatem
enim provincia sunt homines.nimise alque incredi- adepius.siiaiii osi.enderitsapienliam, cuhcli procer
iiilis veiofiiatis. : ;.. . . res ejiiSpavore clain ad concordiahi fevocanlur, ut
(1649) Cseliaest polio ex succo trifici per arten) ejus ti sejOgum facilins simuiexculefe valeant : nori
cpnfecta,
' eniin vphmt imperaritera habere domihum, sed pb-
(1650) Pernicies ab utrisque partibiis"ppllicitas, lius pbsequenlem.
Minores'minantur pfincijii ni segregetur a majorir (1652) PriOris principis dejectio.
' bus, et suis consiliis adqiiiescal: at contra'm.ajores . (1655) Scilieel hr doniiniea expulsione.
admonent ul in minores ssevisi,sibique iit prorai- (1654) Desunl verba aliquot.
871 &TTOMS -.ERCELLENSIS EPISCOPI S72
prisei seductos ne quando redeant ducis ilicofifmafe ;i tant, sed potiora conpiiare quseque, ul prostibuloque
deposcunl; subvenire qiilbus-,<et pari mox<ratibrie malronas addere in sacris (1655). pepopulatamque
conlirraant, Legalos ad qtiorum caule dirigurtt tuni iit pairiani persenserint, rioif slaiio traduCilur122,
et citissiffie regem, pandere quse miliies, sed nori diii nam in'externis invalidiifflest coritinere phalan-
quse .firmaverant ipsi, uf dOna prseslet lepida 1I6, ;ges. Nec tanto cortveiiit a legione Teinotum sua qui-
de
jam prise sunt et firmata cassehtur : sseviat inque dera degere dtiei, exili cum ipsis quoruni oppido
suOs, nec enim siistinereyalebuiit requiem in ipsis. fide veretur. Ad pfopfium redit, quod gaudet revi-
23
Et si curoulare procuret quos ad eofum exiilum va- sere solura. Deducefei proponant quemiriduxerant,
lebitrchhcitare hosies, duffl credanlur solafi; lurie qui euiri si fofte sollempne exilium eligarit lugubre
hectunt foedera proialo talione,- si expediat. Sunt jugi Confiisione"manente:,riiinae''sin' potilis jgnOini-
invadere iterum alierius qtii drim principatus rO- 'niosselinquiituf. Milibus inferior prseseritis, ''*; in-
gahlur, rugiiiht fremuntque et rigida jactant, acce- terea patrise dux exulat vel prbfuride mpanibus bb-
leraiit inciiiclum armis du.ce.inet incursare latenterr slrrisus prsevalide vel residens ejulat uibis.Sed cum
Sed pasiquani rilira margines 117subiefinl ejus, sti- optatam diem discessum noverit hostis, in aciem
paluiii cernanl eura si jam radianle caterva, subsi- disclusos convqcat, clara quos signaverat fides. Pri-
slunt, ab aiiirais-frigescunlque, et subfugia capiaiU, B niipilos ihstruit, et debita confeffe dispohit cuiqiie
inde referre pedem. At exlare suiim licel conspiciant lseia fidis et aceiiia sihistfis. Summe qtii iyrarmum
agirieri. trahquillos duxillis eraihus si angelos g-ra- accierant pfse: se, ffiultatlo his, el pogna adicitur
_ valos xeniis indicere proCuretv disputanl inclusi, supplicium lnde. JSecsbluni exosor dux est, sed et
sese querelanlque seductos, et perfidos declamaiit agraina figunt odia, peftulerant quseVcoiitumelia,
coosules sibi qui eonduxerant ipsos, iimeciuhlque ianlum nec illis, sed et ipsoruni cpnaniur pariier
fraudes. quos et deserunl, lelpque distingwit" 8. egestare124*niinores, hoc loluin gradatim: a_tasdonec
Tum et redueere gressum perlemplaiU incolumes, demoliatur in annis,
el adepla solb perferfe piivato 119. 12. Et superest hos fiihussi fbfte pTKcidatin
'li.EstfarbsedirtdiictusnrtdOestadgrediturpectofe : istis, iabehli ht a_vp valeant hec gratulari fiituro..
qui duceni expugnare :dicatuih," nec donec desistit Nohdeperit qiiaprOpter vitiam; Insurguht alii, et
adeptus sit orcumve palmarave, aut cum allero bel- rursus rotanlur in hisdem. Sed qiiiasunf, qui neque
li pef cladem dividat, partibiisque cOiiiehti, in ununi fuerant cirrali (1656) laciniani nec prar fulgore vel
,coeanlfoedus, sua quis edomare securus. Proficierit earbasi (1657) poterant pertingere sophiaT; si duces
qui provocaverant quid ihiliies-hunc? Si in discri- „ nihil est et quibus sandapila deferanlur ad urnam ,
mirie laji suprem.unvefflet, posna. hos expelet 126sur ut eis indemnem liceat domoiiionem ^6 perferre
perstes. Evaseril el.ebs.__icpmpos> adid tunc cbget maiiubiis referlis. Inluderis erronee a ssecrilis praj
ef isdem121, nec thronum extare Sibi jam interiie- te1S6 singillata;!'& cohfundere iutelis 128.Exercita
rabile poiiit, hujusmodi fquse fuerant recolens , ni fiieriiit vel si effusa, quse promis flocci; pendenda,
auctoritaie priventur, Proviricise sunt quibus pragsi- natttra et sterilis sua turic munera Iinquat. Summa-
det unus princeps, suranio tenus ellseserit si quos, ii| 129e'tlixae ststtiim poteris si fingere eundem sethe-
hyperiphania lurgescunf rumina si quidem, verbn- ris, et afidse 18°, COcytique unum 131;prospicere
duro el adeunt prolinus diademate trino, incitant au- quibis. Officiis qnid derogas prsesidum? Yafes "ap
ferre, iriipaf quibus potitur dux. Explicent sih po- offuseare quas ipse legeral summe poteris labenteni 13s
terint, recufsuin ne habere ad propfia et quamvis subpetias :i-aaul; fulciret bibem? , Noii irialachim
perfeceriiU, tandenl cOiipetehtla fereftl. Diversas conliteris 134?Aut mininie plahdis, cui: concenlus
natioiium acies sibi prsemihens, verbaque diffusa decem niilium virginum dat lioslium ipseirophseum?
eonducet in obsequium, nec vivere parce qu_enosci- D Non potius hoc, quam hecaton per phorieunia (1658)
rGLOSSJi;
115Honesta. 117Fines, '«Desiinaht. 119Terra propria. 120Expetetad poenam. ,21Ipse. 122Prolon-
galur, ls3 Dediicere
126
amicum abeuntem pfpsequi. 12*Inqua ista aguntur. 12i*Adegestaiem
propiie 6st126
perducere. . Donium ire.: Extra ie, VNonpoteris namque ,adprobare'quse nisus es.confirmare.
'm Separala. 128 Asiutiis, quasi subtilibus teJis. , 129 Siimihales.- • 13° Terise. 131Eundeni slatum.
183Retro subpedias. 133Lib.rosregum. 134Testaris. : <-"' '- ']''
'
SCHOLIA ET NOTiK.
(1655) Etiam in sacratisiocls, hoc est in eccje- (1657) Carbasus genus veli lenuissimi et perspi-
siis.Pro nimia eniffl inulliludinehoslium quia castfa cui ex lino. Berie sophia csrbaso legilur , quia
vel urbes raro defendendi adsumunt fiduciam, no- nec extoto latet sapientibus , nec qmnino niida
biles iefflinse .coniemptis omnibus ad ecclesias con- conspicilur. Stuliis vero nec ad ipsiiis | etiaffi veli
fugiunljiil saltini pudiciiiain inibireligionis valeaiu perscfulationera patet accessus, quiapjris discipljhse
fevefeiitia cuslodire. Sed^nefandissimus hostis hon ribn susceperuiil inteileclum. '"!
eas taiiium exlfahere, .sedinibi eliam commaculare (1658) Hecaton per phoneuma genus; est sacrifi-
proesumit. cii. Si quis cenlum hosies. ihleffecisset,. Marli de
(1656) Cirrati sunt scholastici a cirris capillorum homine sacrificabal; el diceba.ur boc-sacrificium
~
diclh Nam aiiliquitus scbolares puefi usque ad adu- per phoneuma ( a oov.uw). ". _.
lescentiani non tondebaiUur.
875 POLYPTICUM. S7i
adsumis? Bis quinis. :.n cui litan oculis giadibus A , ca'ler.c si siul, el sospiiem nionstranl Cujus etiain
ievoca\eral cursum'? Piocauum ,3°ncc refers lein- riirsus si sil pro luuere squalenl. Disccdal a propnis,
pH cohelelh , qui el .ibominai-Ja dclersit? ISunc suas sed si cuncljc serias Iinquunl, cum quo bes-
leslamenlura subeal, el ul in ordiue no.um, Helenoe lcinas piget eas nec inquircre sedcs. Secluloct caio
filium trophicis stienuum armis, panciv.liaii 1,B proficil nenipc sub ducc popellus, quo sini lcgio e\-
clirislicohs qui remo\ens officiijura firmavil. Iliijus inanitur instruCla.
nec duvore magnus dueeiis tanlis o Theodosi trium- 15. Desine niiiic cocpios",ei sens bus uieie i oslrj-,,
pbis, qui respuens h_eicsesbari)ara lit tcl.i fudisli, Sicfabre nunc eos suggilbire jinal pecuatos ub, nie-
ct fana ueslruens lululos 13,et deleri sanxisli, resia- mct. 0 quo1-sat est \esliis effiisa distrahcrc hcmi-
rel hypogaium d_emonissaltimne in quo lateicl rc- cadiis (1631)! Quorsiim ? ul possilis fore \el syinbo-
siduum c\ sacro quidd ira uno sed cuncta niilitaioiit Iones 146 magnaluni. Durataxal nugse quoium in
aucloii, Nepolcm _equivoeum hujus nec exiare su- talione 147redJuniur delenifici \cster pleumon non
bhmem repulas iriiucte 13S,prunas prun.i qui lem- durat, dura angitur pinegynca .idclur luccclis l*8
perans pruiiins ileium pruiia (i659),et dogm.ilc fu- expiimere soluffi. Ilelluones, edulio "" concla.c -.os
roieni libidinem dom_.\il, el Laiitati 139lidus nec si suspendat ab uno, mo\ eaiillando '"" piocul j'er.-
exliteial scgnis lri_.tili_eaut cedens subinditis li0 "' Irculnm \el mseclaii, lemelum evtciiusrjue libare,
a_5ei'iiosupplicans q.iam fiiu.np_ia.eral ai.nis. Perfi- fereulum et mde gyiando, vel obolam '• in ganca
cil pfcbcia qnid manus? Singula ncc ips.i subsislel deficial, si lioc parare curalis, abscessu remola si
dutilms eUunsia, quod piiina SJCCUIJ signanl non piseda sil, \el aucioiitate priveiur. ISonciapula dif-
la.ne-i f.icilc, et cst liinc apponere curse. Seminibiis feilur, ulctimque prsegravidus accrbnm leppcllal
Adse piiinis valiJi evcieieiant aitus, et luecunda duin aqualiculus fascera. Fialernilas in \obis arva-
pioles luibas pr.ia.il opiraas, succcsSibus eicbijs el lis, quo sola est, f.itelur a vobis. Jam quihus sar
laro ciescens exe.su ,u- Sed pr.cscs inslruclus de- ciam "", stiiel ut ne feiendis, sed vergiiur qtiod
fuit rudes cru.lire coboiles, disciimen undanlis lyin- pecloie vulnus bsec in lcnui licore coiisuniens, hinc
pli.c unde \iiaienl. Abianiicus ipse populus, Dei foetare,L3 biiem nou desinit atrum (1662) Saicopha-
plebs, est aeliisjiiumpliis, duin sli.ioVis ,v2 'doguit ga polinetos "4 quam nunco lantum caperent \os
sub ducibus supplex, quoniani cvoibit.itus '*' con- subgiundaria '"''piius! Et s liccrnios oblal iu hiis
tempsil, i-\til.it a Jiraine piocul, Mhps et inulilis c\- si pcgaso (1605) \os piotrabi, ad usque non capiiiuni
tal hoc, cujus nec solum est sed cnique tcrrigense speclal (nm sed ora jocunda vispillones et ncque
reslal, ct quid Iiomiiies nolanlur tantum, quorum sublusiral. Manalibus (1661) nani liccl valiJum csset
qutid pi._cipuuin nie:ite csl, cum Dco (1060) esse ^ cseli vobis fjciem, non viii cst inficere scnsiiin.
falemui. E\igu_e fiinl-eliam volucres cl providj-, Riclibus baccbaiilcs quod liisiilnis cassare minami-
qdsesollerli.i vigcrl, cedilur peibenne quibus cl cc- nj \erum ad levera ahnuLuducen.esvalgias ''""ct ora
libaluni ferre per auras, slralilalcm m qusc in se IiauLamni "". Arclina 1""(! cacabant '"~ ut humida
colunt, stralibiti et debila rcddtint. Alacres quem cum hauserint ignem, sic tcmulenlia slulii_.'siilialia
GLOSSJE,
1S5Procamiscslon)alora_dificionim. 13sOmnimodispati. 137Tulnlos dicebanlsacerdolesbrevium lcmplo-
r_m. 13SSeducle. lcs Deo qui Larilas esi. uo Ssepius. u'1 Exessu, raorie. [Malimexcessu.] lrSJ_Jodcra-
lis. Sliliosi dicunlur inslilula senanles : unde et supersliliosi qui super institula observanl.
143 Berialus.siquidem
li4 Magisirum mihlia;. ,48Sliilios, I'-°
147\icissitudine quse \obis icdditur. ^" Tuccela. dicuriitir Synibolonesa syinbola, quse\ulgo
^0
dioilur confersa.
escje piincipum. Eduiium esl prscgusta-
li.a comesiio. li 0 Catillare esl alienas domos infrontate gjrare. KblConfer am. •" Sarcia esl super-
fluum carnisincreinenluni, quo ultra moduni corpora saghian.ur. lb3 Implcre. "''Funeris obsequio peiun-
clos. 13BSepulcliiaiiifainiuni nulla obsequia promeienlium. 116Yalgiaesunt labellorum obtorsiqnes iii su-
pinatione iracise. ^7 Latratum, ct esl propiie caraim. Baubare lamen nuiic cos dicil supenacua el \ilia lo-
qui, iS6 Yasa ficliba dicla ah Arelio civitatc, in qua pluiima liunt. ie~Fcrvcndo sonani. Cacabare enima
SCHOLIA ET"NOT/E.
(lObtf)}i ec omm.i per hevegesin m subsoqucn- ,D n:o Immore, id est, melancLohconasciintur.(Thcodo-
lilms invcnies e\pl<imu... ISam piiina igniscsl adbuc siiscnioiis \iiia hscc, verene an potius falso ? ootat
aiduiis , iinJe CII.UIIa prurilii dicitur, id est ab Eunapius etbnicus in excerplis vaticanis scripl. vet,
aidoie, \cl er.a TOJ KVpbc,Ciijus \is ili\Cl83<-in T. II. p.281.Editor.)
iciiptuiis babel significaiiones : .Jiqnnndo enim si- (1660) Idco mcnlein hominis cura Dco esse dici-
gnilical docliinam, abquando ira.i, aliqnando libi- mus. quia inter omnes moitales solus de diviuis no-
(iinem, rliquando pi.eceplum coiitalis et ceier.i. verit cogilare.
Piuina cst fngiis, ciqus iioinen ab igne esl, sicul et (1C61) Hemicadium esl vas olearium : dicitui*
pruii.T, quia pjcne iinum efffciuuihabcnl: urit nani- aatem lieniicadittra co quod non plenuin ciduin
que ignis, m it el f) igtis : qtiod eiiam qiiainvis varias conline.it; cadus quippe Gisece ampboia esl.
babeal significaliones, srrpius lamcn in malo poni- (1662) Ad augmcnliim quideni suse in\idise, quic-
tur. Veic cigo Theotlosiiis prunas pruna tcmpera- quid comedunt, in felle destillat.
vil, qttia pei doctiiiiam , quam didicerai, iiara ct (1665) Pegaso bomo jocularis aut viiis persona,
libidinem devicil. llursiis pinna pruinas etloniavit, el dcclinalur pegaso pcgasonis. Pcgasus vero apud
quia per iguein c.inialis segintiein ci accidiam supe- paginos fingitur equus luisse pcnnaius.
ia\il. IIJCCsiquidein dnoMiia bene piuiiija compa- (1661) Manales aicebaniur pelia;, quas aniiqui in-
raninr, quia piuue.iii.u igueii' ininiinecapiuiii : na- modum cylmdii per iimites venere solebant pro>
LiiralUcrcli.iin m coiporibus lioininum e\ fiigidissi-
" pluvije coramulanda inopia.
.PATiibt.. CKXXIV. - -. . 28
''
i|: .V.: ::. MTPWIS VERGELLENSiS;EP1SG0PI "..;''•"•_ :|VVS76
ipsis. Quid laeiii: fe-puo nieieift, quoruni et frigifl- A potens igittff'quein siiisyuJt/ostentare'dighum,.vel
tire cphiemhb, gari>irequenaubi ponb. Ndn diobbla- procef"uffi una qnarrit omnitiffl promqvefe eOnyeh-
r:s ad na-nias Jirigiiaesl niiiii deffuens quaque inju- tt.s, jiivat et qiiem patrins amof ad id; deeorus, ya-
riam stilo veslfameo, se"dsi syngraphia"niovea.nl, cahlem fas esl ascendere ilironhm, curh arilesla> Sed
f,d seffinibn 160"paginse -stal ul hOslrseducantur. Mca -caveat qubd popuJo ne dividioecrcscanti, ejusVsed
- 1
quaffi nec obelus signabit, h)e__bUur:(l665).:_. cefa aseeijsus, jtistitiuhi et si Sitvfemove_ttomjneÂdifer
Tihus esse sedula turrix:1G1 'ciispidis ne irilisereat,ilo- griiim evaserint qui: tali satione, Teiicem pofeTunt
cuum sigim. beando dieffi fofsitari palriam pbfinere mgremum..
14. Dedistis etiam popttlis blalerando licet qiios Tyfamiidis exuti luent poenani cseteri, qujihi et pro-
iiiinc sedare rumores. Fulilibus si deinde pullulent- tfaxerunilehendo, pandecteh 17° reserare pqterit,
2
sedliarpagaoiibus- 1. ullis, urbanqniin ipsis duduiiT ' rameiita "^bsecin gyninasib vbbis; niillenas etfa-
"a chjussi fevolvere placet,.nbn bbicehi 6ppb-;
jaffi erjt lunc promissa iueii. Num lusclniorum .i*3-, cies
etaeies floscuhim si sit perpeiidichli-pfjetofes.pole- iiet meis testibus, sed scriptis ipse suceufret, ;
runt prospicere sudo? Erucse qtiserunt sed amiodefe' ' laj AtutadipsosiedeatjiiuosprsenolaTe.curaslis
more, non quod- ih ore sapor sit, sedul devorando iiificiem 17Ssiilus, Isai, 0-p"elihgna17J'Cobprs,prp'es
pessum derii, horticqla repagtilisego quos bbstahs B"an pisespiraverat tisque Ihscipionem (1666) miUare
excliide.re curo, Myropolam 'adeani, collyiia dete- .pediiin, videntis duffl dfatibneiiiiyslici-qu&sifaicH.ri-
gaiit, et alueiiiaria.16*cQmaiit, lit lucidum post dpa- smatis in verticelsit^virtutepfsekta;? Ezecbiai_i,>fo-'
cumque seceinant. JSonegb letargum passus offfcia siamque genitali prqdiisse-'pppiilo recolo'fevehte fe-
pf_esidum pellere praesuriTo,sed hori lemeranda ea- gum a sanguihcreges. Heleria noii. cjiis gbnitfix an
sligo. Inepte quod reluli j"_atuqiiisi gfave est comicii regni fuerat geriitOrcTijiis-insedesdi-iius?".ccnse"<lefe
seahdere sumffihmVcaptivam.el -subigere patfiahi, dum ageret sibi VOluitquodpfOvideiitiaiiatuhi'(1667.),
alterumque ffustaf i sblio..Pornia:1:6Bet prseda quis : •MilitibusHispaniai.claris' "esf:et iTheodosiiis .brius,
hoe etsi deheget erif; pellere pfimatum poiius ahir aiixilio-iutiira^primia barbaris ijiii reddiditrhuminis
piexiim est quam auferre jugalem ducere inelegum.. orbem. indiciis" pfbiuim ad sumiha eum inteifderat
An levius a propri.onon feft exulat qtii limine tra-' se qiioqiie-leyari, Meletib \1668),. ihqudmi. a: jifobo-
etus, pfertiilur ihipsp, ulbafo 166,quanTqui:i'iisticus in oramate se .cernciis .imperil ihdiitum chlamyde,
:a_leriQSiriibi 'coiidfensare^promqs,67, qiios strtixe- Eleinmaque fereiile - impbsltum.;ihvisuni :-sibIindar
fatVslbi ne ffiofdeat iiide cujusabsquejiifep&rhrii- girte' poiuit.anle^qiia- nbscefe .euhdem, hulibihdice,:
per? Vadatusve, nummel.lis 1Ga, et abs.femiiis, sint ^: curiTquandoque-cjus "conspicefetVuliuin-(1669).{Jiii
dum diruta cuncta, Saviis qui propriam cefnil niu.l- iirox promotus ah imperaiore Giatiano conspfs efli-
eefe hialfOnam, et suse nepbteffi familise vi seniiai citui., ^visioquod ipsa inonebai. UrguBnii.busihlerea
eorfumpere liyniena_u'm,earum quin -eiiam-ei"delu- . .bell:s,''qua_Isque seda.vit,:..a_quivocum.etihde suuffi
dbre procqs spe clienlelse sediicta,Afgiial :a'li.;uidif- nepblein ffleritis equipedaiiteiiTifaiiquil.Iepatrisavi-
ficile, si hsec est, invadere regnuhTrPolemum:" 9 que deeuit snbsedere thforium." Proveiijt |alicui' bac
qiiod hinc eslj cui oriendum deleetat oppetet inlefea --• '
'sriri norriia regale solium,;et si sedeat, lrartcgahrrtort
forte, b.arathfoque decedet. Inliiat descriptos ca__e- culpa leh_hil, ad niaj''eslalis-S'emetlartta. iceriseat si
ris sedL^quiparare Tiiierores, Averhtirh aul ignbral, Vsuflicefe iibnieh; miiijme' prpqiio seJ jubiief;ad!Tuc
jmpavidus aut expeciai. Quem ipse omnium _ator :-Se,manere .securum,, Atispicia. supplentj':spi'a".non
volvet iii_eritehliam,:ui al) boc diseedat.;_evo.igndM- "'pfsebere:«Ielicemi,,sed Inerementa- qiioaniht, digha
lis" S-ibe^tque.fiUurisuppliciilffi._Pfognoslicis orarti- Ucelexisianl. :.-' '.'-':;-''. -"'-; '"';:
'"' -
":'._ :: [ '.. .' "GLOSS^...'. .-; : .:;"-''; !v-:?.:'":
t--
16°Semrtion Gfeese, Latine. convenliculuro honcsloriim dioitur.. l0t "PefieTtint In
qualitate sqni dicimr. 164Yasa.sbmniaiia et
7lacuha; glossse.; '*" E.vcolehsibus. :16_Jjuscihii, dieuniur iu die 'pariiih- videntes,
bbscura, GOhopeissimilia. Dlcuiituf autem alucinaTTaquasi .i luce 168 aliaVid esl Jttce p.iivaia. 1C8 Eorriieatib.
i*.o.j7orljs ineivcenarius, '". Ilacod. At Mansius pfimos. MAI.' YincuJa quibus quadrupedes alligan---
iur. ' .BBellura. ^0 Pandecie, liber Tetus et Novuffi Testamentuhi conlmeus. -F1Ramehtjimdici vblue-
rant aiiliqui quasi.quoddamprojecticium purgamentum. 17£ Folia. 173-Specialiler.;:"-* SiiiJtaV" -•-. -'
':- -"" '"': '_ •«C_I_IM.ET:NOT-_EJ ";.". .'-.;--'":." :v\v .[-;:-.:.;/;:
(1665) Perierunt vefba aliquot. MAI. b ab oriinibus dicebatur.Postjaeii.ra) ad.Arttidcjienaii),

' '
translatus.est eeclesiam. V .! "-..",.'.
(1666) Scipio virga fegalis est. Koffiani siquidem eum a
vocabant virgam quaiiii iriumplianl.es eum (16(39)Theodpsiiis Graliflnb.rrnpefatbre.qi-
' scipionem barbaros .triiimpbassel, vidilVse in
sceptro in liTanugerebaht, a"d iffiitaiionem vActorise recliis. acqiilfa
TScipionis. soinnls Meletio episcopoiihpefiali-mOrehfnalum;
(1667) Constans eiiim iriiper.albr filiiih) suuffi el npnio.nge.pqsli ab cbdeTnrGi'atianoad..i;i':peTii.sh~
Corislahlinum,fayore pppiili eiiani secuffi regnare scepfiis.est cubn.eji._Sed posiea -Ciinisynodunf "Goh-
Eorripulit., .,''... ':.'; quiliqiiaginfaepi.scophfiinieoh-
sl,aiitih,opoi'iTii-ce_iiiim
:.(1668) Meletius >quidem.-episcopus fuii Sebastes gregafe. fecisset, irallo.pfodeute, inter .oinhes _tsol.a-
.-Asiheiiia.'civllalisj qui meriio sanclilaiis Tiiax.inTus' sui somhii hiemoria.eu!idcmVcog_iovit'Me,lcti!!m,;
877 .:.-". ,:- POLWXICUM. . •;.""'.•'' :,&:&
16. Unde.pasla 1J6 niihi ponere nunc dogmala Ii- A tithelis qiiiii recusaf-e appeiidittunc muigiita 1S1
bet. Aoytav.upioySaiil Israel de parva estut tuerelur cfuentis alme '~*nuper. Jesuiii. confiterelur janl si
traduce levatus. Hinc "palacsiino.s. frudit sui cseteras ', quisV.secloribusprimiim.desiinabai,et inde laiiislis.
et perduelles ceperat iii tirocinio fegiii per gyrum _ Guni mox el Bipmio^ bacchare donavit, -sihiulque
nationes levibus- exinanire triuffiphis. Queffi pleo- Cynlhio coniplicibus cbriim etliieubdlehus oihnes.
nexia.1-6"»! vetilis inhiare coegit, .__ pughsLtereles Prselerea romphseamprincipen) erexeral conli_i;tii'm
niox ejhs pesserant -torpendo lacerti. Terribola" Gonslanlinurii,-a quo _fipulatusViiT-re'grto-esi,:eiiam
mens etiaffl-hoslis aciem cujus nOh speclare prsesu- conglorium ejus et cogriationis adtirtxit, Ilicoira- ;
mens; seuiet telo proprio. impegit selhseas peenas. ducta i~'~sed ei u,t;suii"t liasc ipsii: refragans a nti-
Eudbxus 1?8 el regem Manassert.redivivo (1.670)tu- mine 1?!*.exeiiiit eum , lcrsa-"quih et jura: firina-
leratde sanguine princeps. Succedens extihgui in.te- .>il-(i_7'7)_". . .. . . -,_; ;
.rin) (I67i).censuit'genitor in .hrono, cui quseipse 17. :Digna qiiidem.species. a lorpido vix pullulat
flagrare, efquse .subsiciva (1672) prodit, Jiis suppli- yel liequando geiieie. Nec quse .eliam ab expecta-
xiandasancivil tbeusebian impugnans,. dsemonis et bili IU exlat, "indiffefeiuer-jiTOvepil-,sed subiiide ''~
, orgia, fanaque reduceiis. Collega Lieiiiius dbnec ' pfseciptip delliiif a gernTiiie, neque''"ut:pra.laxata
-quippe niilituni in aginine lendit, s.cytalis (16.75)3lonaiii ad- sceptra-, elesl indc raere criffien.. Sed '
"eorum adUsqtre obtinuit inlicere nrehles, favqribus qtiemquam. peifrciel ,"'...ncc sola, dicatio niagriiim
ufeum urguereiit calchlo (1674) iii.ple; -poliri-iin- . aiqiia, ininpribus digniiatem imbiitis quoqueproiei!-
; perii, se concinanlirapune sub et quo silere. Augu- dat hbneslus, qttoad in setenium valeat c.onscendere
/Sluiii inlusefat quod sedulum .(1675).,ut fulciat et reguuh). Hedimiis (1678) .debenlur: bse-omuibuset
1S7 Chrisfi.In- .mensura yilie
ipse. Queni etiam applicuii':(i676);ii!Sodem, suarri piiyl.acteriae "cuique
deflans 179 baud :jugare germanaril ejus thalainis. pfopfia seivare liiodestuiri., Accidiainâmbire'ponat
Toga qui larttispef luffl riidi le obduxeral pellax, extra, sit et abrOgans,-8., sil neque cpngerro ,ss.
_.1iorlodoxissecunda-spifans, et dseinortolatriariiens. Sal-cui siiit beneficia;juste ei qiiseliquei"rint anli- .
Anxeratls 0 tum delpbicos, :et legularia- 181pressit gense, iinpendit et hcrilis riheialitas .qiias in.libal»
prorsus abjurabat ineclianicse1''2 a6ceplalor.es.183et famulalu;coge!ite, jureet exacta de proprio qii_c
artis, archonles lsi" adlexerant piisci quos ,et adse- rusiieatio fundit ,.ars e.tiujiiricla quseriie dcpi'oiKil.
clas sibi-ei, spiculalores cimilia'•*?. idonels ut ati.a.- :Offici_adelegant et.sedhio si forte majoi;es, Suppleat
,miiiarent cum ipsis _et ai'iay.erat-is-.Artna 186jam non portipain liic sed _gesliendoperheirnem. Emoln-
_ioh:auspicataealuisset *8T,auclbrala 1S8 fueral per nieiUum qhse si referant, iaudes -eferno rependat,
climaia 1S9.Sed_ul prseSenlia ,8° eujus desipuit, an- '; el parilef obsequia.' .DeJjquiuih.etquamvispaliaiur.
'-^ '_' :.,-_:' :'',:.'"":'. . -,'.- GLOssm .'...',-;'.' ';_':,"'" :'
:-:v-'.. .'..:''"'-"-
1,6 Prseclara; unde et pastoplioria dicinras. "e Avaritia." "l Fbrffiidolosa. ."?. Bonse
1,9 .Despiciens. 1S0""Suppresserat.-'lsl Veneflcia, quxi super legulas sacrificabanlun. 162.Fraudulenliai. glofise fex.
183Auclores. ,st Prihcipes. '_** Vasa sacra. 186Interjeetio est depreeaniis , quasi dicefet uliham, vel
obsecro. 18' Numquarti inchoata eyacuasset, •,88:Aucloritale majorum firmata. ,s" Pef parles niuhtii.
190Dominatio. 1S1 Prolata. "„ Sancle. 193;.P.ublieata.. ,9i Potestate. if- Nobili. "6 Prsedicta. m
Oijservationes. 198Humilis. 19''Congerrones'dicuniur quraliena bqna sibi Congerunl, idest.congreganl.
'
•;, :'.- ""-"-. ::; '.'.:' SCUOLIA-ET NOT-E,— •." .'' ',.".-''[: "'_ ':'
(1B70)B.eviviscente:;poslquam ^nim Deus qiiin. - cqhpbiiehariti-Dicilur'e'tiah),calcl!lusadeplib culirii-
decim anriqs Hizechise .aiixil advilam,' posteaisie his vel viCtorise,"quiaqubticiis ad Tnillenariufficfe-
•
halus 'esi-Manasses. '"-"- V" .'- - •scebat numerus, millesfnium si.bi, Coinpuiaibfes ad-
•'
(1671) Ihlerim, donec. IiUerim aulehi dixif pro- sumebaiit caiculuih, dicebaiilqiiese'toladeplbsfiiisse
pler ipsius .ultiffiam-conversioiiera..I.olandum sane calculos,-qribt 61 niilisi"nuriierasseni. Et ideo quia "
quod hofiim trium. regiim exempIiniTsatis adboc nTillenariusnumeriis sun)i))us esl, et ultra jaiifnu-
quod proposuerat explicandum SufficGre'Credidil. Dinierari nbn.pbtesl, siquis summain. aliciyus rei ad-
I\'am hii.iegitime sumentes inlperiumnelândissiiiie quisissetj ipsum dicebant calculura obtinuisse'.
. postmpduffl conversali sunf: qiiofhin lilahasses:solus (167S),SedtilufflAugusluin, fideJen), absquedo-
:
egit ppenitentiam ceterirverp in id peTdurantes ad -Jo: Goiistantinurt) siquideffidic.it, qupd el iii sequ.en-
infellcein. peryerieruntexitum. Ih: quibus ostendit tibus iiidicabit. - , .
nulliini debere pro reciitudihe ' esse Securuiii,\'Jelpro ;'(167f)) Adsumpsit. Audiens quidem^Cohstartihiiis
«.rimhiibusdesperafe. -' euhi tauluin iaudafi a niilitibus,'secum adscivrtiii
(1672) Abicienda. Subsiciva proprie. sunt quse iirtperio,. suahiqiie illi 'gernTaTjamiii Tnalrimoniurii.
suior de, hiaieriai.• prsecidens ' 'quasi am- traclidit: quiirttibfeghi 'flcte SCmqdesiiihii"reddidil;
' -'-'supervaciia
'
, riovissiirievero..-ad'oiiinia faCiiioradelapsiisj .iiisiiper
'(«utaL.
'
(1675)'SeytaJis genus est sefperitis, quse lanla et eidem bellrim indicens; ab' eo de-iihpefio ilicO^slV
praj.fulgeftergi varietate, ul •notarum ..graiia aspi- Jibjeelus. V "'":'';'". •'
-cieniesrefardet:: ef qui.areptarido.pigriOTest, qu;od (1677) Dejecil ej'us abbminahdas Ieges, el ^dignas
-adsequi nqn' vaiel, Tniraculq^siij s.tupe-nieseapit. posuitpbservandas.. . - V' ,
Beheergo Licinihs scytalis voCatiir, qiiia ffaudu- (1678) ;Rediiiii_esiint qiise ab liosiibus pervasa', a
lenta s.iraulatioheadco.sibi aliorum favoreh) adsci- pfopriis^dqmiiiis rediriihjiiuf; RedimiS ergo Glifisli
vif, 'utspohtesibi subpoiiereht: ciijiisvenenosisiiau- oiiihes .shrilVchriS.liaiiij_quok a diabolica pefvasioiie
dibiis.plurifflipostmoduni deperirent. _. ;suo sanguihe redirtieie et sibi. reconciliare dighatus
(1674) Anliqul bipillbs in martu teiiciUes iiufflefos ;.est; ' V - "':::.. ".'"/;'
' !
^c, ATTONIS.YERGELLESSIS-EPlSCOPf V'' S-D
eundem rnofl expes flagilare deserat, nec.in egeslati A figulus ipse plastis- (1685). JFormulam et isi perfici
ilas.phemetv ignarus qua sit: sententia taclus m pe.r humanarii quod Taleatuf,.ÎmuS'in "eairiartel qui
Inopinala. nequeunt iram succedere vices? Pra : spirilus id taffien.niinislrat, pure si cui farimleinf
i se,S01 cenodoxiis ihl)iet'"egfalus 202,'naffisi auclip in sevum- ab ijla devenient prospera quse.quelianf..
. nari 203erirtis '"' hic elisus polerit, ereboduc fe Sceleribus inde .cituS et.' fugiet si cominulgave-
, irudi. : :.v:, _ ;'.' ..:':.?.'' -rit-'21*semeiV Aciibus deserta tunc ilicbicum suls
. i8. Pa.ta:giiie(1679) proiusus _iem (1680), set quse una peribit-, ni se ali ipsis eruderet,"et tit ants
'
quid ego.y.prseconis instar ehiphaiici-,-(.xpiieaf. cbhsistaL '-_ i
-
sa)culi.di^tan);i20sii'qiieniis, discria Ciijus riec glpsss ; 19. i;Haric uudb cbhgruit' Augusti cayeat qhl
.sufiprl.conicere morios? Sediariguit deterius quon- poliri ieehSufaihiil nbihine parat. Inlatiim eohimuni
dani duni clinicus csenbquedepressus, congeminaiis 'stiscipiatTcto. sic qhoque vivstt adepto rieiemei-ave-
-ihren.s;defr;eta 206 jam saluie Habebat. Gui siipei : i'it ipsum. Nutibus ih quo se diyis. agat, "suumqUe21S
aslaliat. mprsibus etiarti protocleples S0T.demolifi 'frust]'eiiir (1681). Iniuslres sihf adhuc, qtii isupefafil
virpsis. Interim adlrito respiciens subvenjt., vola arbitri sie el qui. Jam"pfEecesseranlhinc,-ei diatber"
s,ed;qhi conliniefat ipsum-,excussit ab oreejusdeni, cam il7;ponat speculum ijuodI .eallidns nec reJuat-
eteum qtiem etiarii edeiitavit; 20; 8 evirans;aosj:solu- P
kaiipo-(!685).;Implorel^qiiapfoptef.Domlhuiii jiigltef,"
lUmqiie resolidans muridum, lum ei stare firmavit ..diciahjue' noh cdffiperendinafedevotiis. IIOCeliam
elunib.effi- Iiinoluil- vitanda cujusparileref utenda "supplere:218ne seducalur '2"19-iib ipso-iihetus debi-
:saluti. Qubdqtiia iransgreSsus, noxiis coni.municat, tum est: Ut'popnliis ihstei. Prsecipui qiioriiam testa-
salufariaque fecrtsat; hihc fecidivare lotieriscortspi- menii viiriabOiereVluctatdf•prb bpe qni-sui;slqlidiis
cituf. POnii sed et ipse medelaTi)'ingraijs opifex Tieglegit- Flagitare;' patroiii: Prseslo . sum<"indiire-
•medicus saTiitiset auctor. Aiilidotis inpeiisis"pariler reiis 220,-orate^vobi-sut fial.-A.J_ein l!ngtia"(168'6)
' hunc jaffi ui fiat Vobisfespbfidebo, etsi fflavtiltisaiis-
,e.t;lixopyrilis 2,0:lensis pers-ppejam-. Niihe insianler
oremris, nemariurii r.trahat, vel chifurgiam preplat ~spicare riie ."• .,a majestofe Vycstruni' ..ntc' stiih-:
atlhuc furore molu^ , -sed delegat"unguenia asum- . ma (1687) , . . lit piacido delpal Iiiniine iipxaffi de
inis dynamidiis (1681) infuridat et 'lihial_,qhibus et -me, fingafel qusm libi graium , precesquel.undenr
, cbiriirgi-e veriefit sacio *l* his .rt das acceplet, iniex 2?1 quas tiec primjis valeati!'-!2
repeljat-tabifica
cura iiiodieuii) dilata ejxurere" inveniat, quod v/el -piafe moleslhs, liianlis ihutilare linguaihj nec ea-
secare prsesumat/lSIe C.lirisii dieata ibajamo (1682) . vinspirarite politam, hec facile qiiseetianfimeumalibi
"* stiliferat cor j.riquaffidilabi, sed exaudiiipiq niefeaf
•defleat.prsesegriiisia-2"TnyStica'quas.rtinasiterna
laviu Quibit medicirise capax^hullus fesse'-peritus, C a pieiatis' atiCtore..Auxilio qno; frelusv, Supplices.
lum dependefe voces , Hebraicus cbiififmet
physieam ihtente ne raiioneni.serulei,ur. Iinellegil •'-oriar
et una dictipne succeiiiusj ejus bl extre.
figmenli nequiS' .et, ul.qui unxerat. ipsum. Quis vester quas
.ergo pbterit ihtmduffl salrtte tUerl,.haudvdicam mo- ; TOiseorbnisapjfetuiriin ;oris_ . j ".,:;,_.
-^' - - ; \' .
T.arehiaiii yel propoftioriem in ipsa ejtisVpfimiS. ni
'' "' '
"-•"_.".:"' •;,' .''- ;'.,:'-' ::'; [;\ GU^&M-;" . '(' ':''_:.;:'..:"'.
200Judieiopulsatus. so1 Dltfa modum. ,siii Qui grates non reddit, S0SAugraentarii !0* Misefiis, quod.
~iV 20fi S07 Diaboius, 20S
ctiam nomen furise esse dicunt. Wicmrumnis.MAI;. Kegnlam. DesperataV Absqu6
'-09 21° Galaplasriija.fa.Antidola 3et lixopyrila, ~^ opera .niisericordiae: vbcaf.
dentibus fecit. Exinaniens.
"211Tbmpiis, .** Prsesegmina sunl partes.cdrpqrisrecisse, 2. Aquse urria. Coihqiiinavefif.y al*;Pro-
sl 6 Judices qui vivihit. , 2" Libruii) duoruffi lestamenioruni Veteris ei Noyi.,: 2is:.lmplere,: 2lS Se-,
priuh)."; 2S0
Vparetuf. Pafaius surri adrespondentiuffi, hil morans. ^*1 Deceplor. ,:""_' .;-.''; ;
= .' V-v;-,
;''':\-'.;: [' > ';,''r;v::;-' :; SGHOLIAET NOT^.;" \"". '-:.;;.;.'",";: •;..!;.'
' (1679; Intef palagineui •el-paiagium hpc differt. D (1685) Dicit nullum .esse; medicum , "nisi fuerit
Palago est exulceralid ,or":s, quod cuin ihuiihei'tii,i, physiciis. Hufsus . nulluni, iam plene TiiteliegefeV
psehe eliiiguem facit. Patagiiira vefp estpalliuni es pbysicsim fatiqnenT uniusciijtisque i-ei','..-jiiani qui
Tiuro
' piifpuraqile yariatiim. eandeni.obnppstii.tVRestat ergo iitillum.ppsse.lue-
(loSOJJ-Jem^qtiandb cuffi aspiratiqhe scribiiur, fi mundtiffi salute, nisi ijise qui ep. plasmar
•• '''-_" ':' '.,.' ..-'
InterjeciiO esldolentis;'_,quasi heti me: Quando Vero verit....
-
Siiseaspiratione, adverbiun)ostehdeiiiis,.quasi eiime. , '(-168,1)Nqir tanturii jquse illi solum - boha viden-
.V(|681.<LibriBUiedjciimliJiusvfeynahiis ditiUirpp- : tttr agere" prsesumai, sed ;aucipriiaie "pr_.eede.ir ,
testas*eiyishefbarui!); Urtdeetiarii dyhafflidiadiciin- liun) doclorum, e"l consllio hoiiestorumpblius -ad-
. quiescat. .' '. « -•
tiri;, hbi eatum mediciiisevel ciifaiibnes-scribuhtuf. . .:. ..""
Meriio nunc pro dynamidia divihas intellegihms mi- (1683) Frahdulentus labefiiarius aquain yino
sefationesv' ; '-.'-."''"- .'..'..; inisceiis': (juod referliir eliam ad-falsbs .doclofes;,:
sacri foirtis qui.vefa,-:falsisvinficieriies,"noxjasvsblent;propiiTare;
(1682) Ecclesia.-Novitnamqjie'pmhes
unda ablutqs,- corpus \e.sse saiicta- matfiV.lilcclesiaj, doctrinas;. .'.' V- c " '"-'.-' ' \ :. :_-,'-" ... :'.'
sponsse'Chrisli. El ideo prat ut hullus christianus Ttb (1686) Irirtuiine pfeces psalmqruin Hebraicorum ?
niutilaia MAI.V'•'."•' - ,. --'.. ':. ";. ;; '
ejus diveljathr corpore;, neipsa in aliquo '''•'.'
:,
,_sulluciiinTvideaiiirprbmovefj. ,(168.7}-Bcsinilaliquot":vdcabula.MM,.;- .-..'.
881 PGLYPTICUM. TEXT15SALTER. 882'
... •" poLYPTicr-TEXTUs ALTER; :;,:"

Editus. a Joanne BoMinicoMkmi inMiscettaneis sacris Baluzii, edii. Luc, p;56.0...
IMPIT POLYPTICUM $IGD APPELLATUR PERPMDICULUC
. 1^'CIPlT EPfST.OL-A-.. . A repraeseriiaverit.ipocondiia siilb,, Tale quod resolvi-

Reverendo inineFulano valde prsesulf. . rniis discrimine trino scahdilur fasligium, .quidani
Fulauus cupiens me.sic beatum exifum insiat Fe- adjicirint assgffi' aut.curii prseses.nomiriaiimsignat'
iicissimi OpilionisSilveslri suiiimimOftuiisaliquibus, quem .claris. nutibus. vel cuni eadeni yox omnium
sed mihi necerriorluus Vvivusimmo niibi vividuses calat. Yel cum eadem unum , aut curri parenlis.va-
mOrtuus sed yivus-ih-me. Hujus laberintbi iter cuf- lidojufe fasest perffui tbrbno. Iriiprobus aul labor
reriles, aut qua insistendo vilare voraginein edoce, el cum vesana triumpbis prailia cohveniunt prbpere
aul quo salubres sublali adtingere possint delicias. triicibusalteri ihsurgerequem jaiii.canlaverat prsecb
Quse senlio in hoc cefnes ; sed sic ego qu_e et lu propbanis non cohjurati manibus exe-rabiles fayen.l.
eomparanlur. Carifabres ut pbllini. -En- quse ego l"u. fjuid? Exinanithr senuilus penUus, cujus berieflcib.
quasfifilicitei'redde.,4rt)en. _. '•-'"""., .. !• .' dilantur pfiinivelites nec poseurit inleiherabile fqe-:
-; :"' Explicilepisiola. , -'- ' v dus in quq.-berilissomrius «ipial dulcediriem. • :
... iNClPIfVAB.GOMENTDM.''"; . -Sed juvat interim jocundius traduCere femissuni
Non chaos explicantsophislse, bombiiiare reruffl temphs efpjacitopotiri adepti^.-utarribo priiicipi-S
exequar assiduum orbi. Nori ocia.hoe calariio cbn- le.rreantur per advefsas lites-nee audeaht potentes
cussa pisiicofnec osilla pinsab.unt. Fessus jam.hiiic P- exippitare. Conlra' n)ilites vel oegare quidquam __-•
perpendiculuu) ponam. Cujus vocem"iriori poterit stal ut vigeant principes tantuhT.-miserabilimOmir.e-
compescefeaeiare, nec Ailiea '
Renia inrumine E. ;ut potius nec cefflpoles sinl immo pfival_e fei co,ra-
A;. J.P.,. - '-"' '": '- :. ; '•' '•• '- pofes. Tuniseduloruniinant et.secfela cur-a repeii-
;• __-_cpfic_r.-lrgfi.inen.umv •-''•' dere sociis has slfoplias. :Quapropter nec tsedet
INGIPIT POLTtPTIGOSI
eCOhAPPELLATOR PEKPENDICntUM. clanculo frequehtafe sese divis raniis: per caulOs re-
.Fragilis pompa-liujusseyi lartguof est el quseritur, veredarios qui nec nunciasse' friyole piis solerfes
pestis- est'et Gmnimodis-ambilur. (Juse arridet hr perquod millles prima irisiigenlur indagine Ifulti,
accessu, cum serpit-deleetat, in eujus adolescehiia Exfernos eliam dirceset cohiiiventia.rogan'tel xehiis
est ingens labor, cuh) intumescit prqslermt, eicum euraulant et propere macta dep'onuiit; Cur polliceliir
recesserit blasphematur, quia sblet clientes suos extimis forluna potentum neediim exlorta quam ii
reddere Tgnbbiles,spernentes autera se reddere glo- seqiiestres gesliiini pr_elibare'vel strictim, ut auxilia
' -' •' - ' - v eofuffi feryeanl edOmare superbos spcum, vel si desi-
riosos." ,
Non ha_cmirum quia cum haclenus-xtiterit ruina des torpeant tunc ssevireper-sua arffia denegent sub-
pene; bmnibos sese appetentibus, nec afrogaiues. sidia oppfessis namipsi -sseyieht.Specimeripropter-
deficiuntadbuc,riecacerbitas seelevandinioderalup. C ea restal doli quo: affecti tribuni eliduntur in imo,-
Fallentes se quidem prsestantiores veleribus, quos cum' hofiim militescaptanl blandas regias aiiras; et,
prOvidacensiira accusat segniores. HortimIgUurfai dictati muiiialores; redeunl-inde ad propria onustis-,
sces sl ehucleali gradatim iriilientur, dignuhi jttdico r liuiheris neGfepent duces dominbs ipsofura pfiihos
prsenotandosquos rigentes serto exhibeiil femiditos-. arbitros etiam ih largiendo beneficia sese prsepohent
Num Ghrortici fraudartl..hoc,; qui prsesertini srihi- si sini arcta an larga. - , "'
inuiii.vse; et ipsbriim bffine cbncrepant ohe ? Ilaud Et foeiierant immunes a pfopfio,. ct vehuiU sibi -
perslrepunt agmeneofum, quigfadieridpperpJexum fldos detrimehto. allerius; "Qui prseferunlperiquos
colleih induxerunl sequentes perfectsi rubrica quam- sumunl, sed hon a quibus.;Si fors separat lios, ipsi
vis'pihganl inextricabileffl lesseram, qui dufaiiles ministrabiint dohecdiscantabalterutro peflata irt al-
hec.superstites vixere,' hee miseJlijoeundanliir. Sed, terulrum, qua_melius silerent. QiiOS'slaluuntquidem.
nec autunio siriceruranuhc privaliiiv adnblare facies explbrare; ei instruerese se. E. quibus spargurtt per
geslorum, nec eos quoniam pupilli ffiusla selale vi- singulas domosvelut semina'juhde ssepemelunt nu-
dent hiinc Ciiam ii_ecdai'a et hauSerant frequeiiter gas, el ssepe prsesciscunl expediehlia. Hino milites
recitaiaa suis palribus, etfeslringunt cerfius irtcul. diluunt primam fidem dominis, firniant servare- se-
. caia. Nunc janiJhpromptu estCCnsefehiembra prse- cundam pfincipibus, qusejara deerit. Turic riblant se
Jibatce nequilise' secundum: quod ctira perlambens infamia, supplantahl doffiinos,-hec respuunl dene^
883 ATTOiNISYERCELLENSISEPiSCGPI 884.
gare supremum. Sic illecti fceda cupidine, quando- Adcrent,et exposcuiil attribui sibi fidis quse posse-
que sperant moestis prsesfare Jevia Si fors differt defe rebelles, ut inaneant dotcs proditionis • spe-
quicquam peficuli utcumque iiigei.it exproprioet _C'lanlrevellere quse tunc cedunl, et p.risca duih sub-
comihunando proslernunt.. pediasfuefint abfasse dimersis pfocintis et dimersis
Igilur Principes addunt munire scabrosa et cuncta iis qui yigent- solei-tia; lum el hi luunt delrimenta
radosa per exesuin ut nil queat quis traducere sibi'. et trisli successu efliciuntur extorres a; commodis
ignotum. Et cui extantprsevalida munimina aul pre- nec vegelant ab ullo. Vicissini ejulant; nec deerit
i.iuril obsidibus, aut nitunlur cximere.. Inquorum liiuius facinoris, quo instigetur 'serumna, qt csete^
fide, si forle credas .cominiliere lumn funduni, ut ... ris quoeheu, proh dojor,! rapaces airibrbnes propa-
fervenf libi, aut si curesiraponere ullflnTtitulum lavertihu " ' : ..' V ,
tum metiri. propriis bseredibus. elogiurn quidquid Tunc eiiara nex atque ruina cseterorum objicitur
niife eslcunclissibivindicanl, neque ponunt disper- his, et duces qui fecerunt foeda per _qmnesaccusant
gere salieffi partem-in his, quse oljrii_paraverant. lios fomenla scelerum.. Pudel se, iiec conantur tra-
Qtiis struunt afces concilii, ut -ne.qua rineufsio sit,. ductbs-redigere. _Sed hsec laiiluni ut possiril inji-
quse terreat ipsos,- sed tranquille valeant-mihi red- cere-.odia> fama diducit quamdan) acerbaih ayem,
dere nieditala Ciiilibel. In qua statuunt liju.malia et B^juoe dum pipliat glicescente genilali calofe etVhlani
coinpoiiniii tristega. Ai.postquam -solideprsefixerint ditur remissa. alis subvenit conjux imparis generis
Jabenles planias',7lum diponunt- digesla jurgia inter non naturse. Quo palrante.ales- prsosehseril se foe-
animos proeerum, et ah-rmant se esse sociosutro- tam inseqiiilur, gandens •dissolvefedolala viscera
rum adversanlium, et:plagialores xtccusantaemulis sponsi. Sic duces crassanlurin e.xuviis, inbianl ut
-Cffiulosinfidos, quod fuiigantiir,-ei quoque perversi surgaut in alleriilrura, ne vaiia -libidoimpedialur ad
nt illis. Seniblos argUunt lanto c.rimine, ne pandattir omne faci.nusqîodappelit. Duffl impacali cuslodes
rniqua pbareira, et n.e mofdeat quemqnam ihdilfe- Ifahunt di.versa exosi inter[ se, nec bini:seriiiant
renier fore ingratum. Accitos canunt perclueset unum, nec-singuli possunt resistere vitlatim proce-
pcrdurant; dissidium , cbnteslando saeris ne simul dunt quocumque tanium est expectare quse acliat
redeant cuni ipsis ad.prislinum, donCcversentur in urria: :--''__
imofitipsi indices nbn seTjuesfraniur nitentes. .... . Pudet.quemquam vihrarejpsum "spiritumper.su-
lias versuta.scuras et susurret; valebit si Iisec fue- peras auras, quseque manent ingrala euique dma
rintdeserta infecfa. Non lavanl insOiUes, qaos hec tenentur auferenda felicior ja.m prodilus, qulKBnni-
censura fatigat. Tum Bfoiichus premitui. hbrfore et . njs extass.et. Hinc alii exules repudiant basia nec
vox urgens fulcire edieta politis .pra_sligiis exilir.C verentur frustrari nalos. Et alii quidem perstrirt-
evadit ad aulas slrldentibus postibus et lividis pupil- gunt Jurida viscera pasclieffiate. Et. sunt inerles spe-
J-S.VHieasserlor veri notatur rabido sligmale, ut elan.tes.-nodum pyramidis _etspeleon ycohis vel la-;
prsedaquanlocius djscerpenda. Quomodo cum ma- cuhse._Et resiaiU quibus fraudatur aspectus tyran-
:_tnigali -Pliarli Tiilenlant Tragelapbos; Scorpus et nis vel quos. priBcisuirt noineri pai'enlis, ; videtur
prseviusgradiens caplaveril auras leilii,iuin se duce servare iffipubes. . ...
cohlorquens agmina pecudum fiigat per aera, cui Aliis adiriiiiur pars qiiseeipefiens bajulat qualuof
iiiipuiat qtiisque arcilenens, quod 11011 fuissent omnes sensus et revulsa ccinpescit aliuin. .
proslrati; quem eiiam soliim imprecans blasphe- Necsicoxlia premuni sopiia, sed persequunlur
lriat, ef fatigat compescereVSic qui valet toghoscere quidquidrestal de gerininevsedfuribimda cupidodum
fraudesrducum si protulerit in raeditim. At consooos fruilur sontibus, ne quse donai excipieii.duninefas
mandal cselare coruscis plastis et freqiiehlef advo- effrsena ssevit in abruplum p,er ipsbs pfobbs. Et
caiit martisus et in tritis el emistibns, ut resolvant. psstquam insignes diruli cojnpendio frsenanlbiare
sesc condilo duni stint quibus el Jiorridulis offatim eoruni derisores iiiiplicahtiirlsediis. Etqhi quondam
nisuper sludent discludere de Cruore ... . , . . .abdicaverunljpsos irrita fide tum quserunl seduclas
atit qiise relinqiiunt quos pessUndant. Minislrant his B dextras jaffi nullis prsediis.•."vel facullaiibus dojan-
provectum donec. Sed de _alior.urajactura.Ex qui- das , quas juciiiidse'prius commi.ltefent praidictis
bus suht.eliafflquidam, qui dtim.a-ffliilantforlunaiii d.oriiinis"si. seTvassenl pri.ina i'oed'ei'a.VEt-jsiofigo
alioruiil sibi indeptam ialigaiit eos cassareliis prse- protulerit bos eugenes niorlii coniinui pafeant ne-
stigiis osteiidant inlices luctus, et depf.omuntquod .quilia., Posf cogunt se ire jiaufragos abiis pedibiis""
Principes, qui auxerant ipsos fixisseni illis aEsruihnas - e.t causanlur dedUicii, ut vel invi.lisuppleant quod
quos etprodunl dignuni exludere, et repulsanf vin- spoponderant foei.ie.ratininnefaii. Arbiiri, qui deli-
dicarehsec, el disserunt validum. l.lli dum-nituntur gantur? quos.nec juval referre spectata, necjuvat
'liftc perpe.lrare exquirunt modqs polius, ut dicfant spectare iiiserta .velusiis-tomis. lntenlant;-bseriles
lalesamphifar.i, qui si aspectent jam nactum unde fiutus iriduclos et. sic concinnanl jura infecla.nuffli-
vaieaiit elidere duces,:luiic qiisenint inde proventum. smale, Ut eêqnala lanx justitise neinmcni irutiiiet
Sin poiranl sese caulos quibus el exponunt socios facele. Nec omnibus in.dicetur diligaut,_.-indeinnis
et resolvunt machinas. Et docent primum se voca- exiel ipse* et quamvis excuset queni exqdiunl. -\el
im. iii his ab aliis et mox rcfugiisse ad ,eos ut pro- tenenterti fortiraam succumbet' aut fractus vi aut
'"
S?*r." .- ,"' ":" : POLYPTICCM. — TEXTUS;ALTER, -V S.S-
.abactus.insidiis;. Nec censura dufaiism idem ssepe A suum silere, vel molesfe obducunT luci el cogunt
aeerbum iter.,. et. Iiistrare ignola siecrilaV
respqndet una. serttenlia, qusenurie arguit, mox ite- expefire
riiffi inflat lajidibus, et rursus pfOClariiatepidem.pro- Hinc efi_uunfanimis dum -cbmpotes Caducarii eve- '
pbana insuper;et.deteflofa.. . : .-, niimt proslfatiregis. Gride SEepecoIunl oaJtudias
Ast condilbr arduse afcis quin laureatussplio nir ostendendo supprba,, etconducunise alogiisdibare
xiis elevalur-npimb,"et foslaiur eladere residuam cor n.ibarja-carc-esia et tribuunt calbas ad irivicem et
Iiertem rudibus sjjlogismi.s, jUbilat si quos..exlmel redduiU saba.a seiiiiclntia gravala epruscis builis.
siirtiiiiajdies dum ihlret; caduearius .et viduis._.;quaj, Rurs.us .ingeniihant se vincife noyella fide alfefhas
sup.erstant ab ipsis, nori datur oplio. _>isic ffianeaht sibimet; mUluo,da.nte prqsapla hymphas., et vicissira
aui quibus;pr*parertt sebivitas-ni redimanl-quofum excipiunt sibi pignora delubro._. sefvahda clientela,
irtepta connubia aut mercanlur ab iniffierilis Aut, et vej fati alrabone •persistant.-cpmpacla.. Gseteri
efigunl egentes Clieiites:regis,-qui hec dubjlaiU-offu- jufahdo per,'jj.q!.nj.hui^'ispiri.tunm,''.:.et..pe.r
uraas-ejus
scare privignos nec excludefe prodigas jiiatres. fidissimorum lesfium Celalas in pblito opbb. jgitjir
Et dux inlerdum.sumeiiii.signilas figuriS-iri Lylo- ilistiiiguunl.inferse gentem et patriam_, et everiunt
slratain ajiilam turpibususibus. Delnde cogit priva- iiiope.s, et haud odiimt leriierarii .quselibetsacra,^
iim degere cpeleros prodtictos indigenas el jaceat ;B- Farna est .pmn Autolops cceperU elidere comam
egenos advenas ele.ctis__3urilibiisquia dapsyles spe-_ J!eficih_e.Iffiplicat seraeci-, el tandem et landem
Tat eoSsibi. Ei si veLeiyes taiithm bticcos .scque- prodere se pfqpria vpc.e. Sic eyenit illisquipra1.-
sirante.sacra, mammona;; ut potius.celebfeiil obse- srinTunt viblare sacra.- I.nterea nec cessal puniiioj
-ijhia, et pareani--'jussiSper-bmiTe.,:Nee:jaCieht-: lisee qiianivis cretJantur obJiierata-,.q.useiduduri)tulerant
niagnalia fudif nohis'genuina prosapial.Qma atlOBili mbleste, vel sinon fuerihiiirtpeifaia.quscjusseraht,
plaudunt sed ignari quid ruliltet per tfabeaffl ,.jiec ' opportuiiiias-;vind.icat Sn; ipsis. Thsuper tripliciter
.. doguit prsetexla, Obsius fallit hos e.t .Jicof.enfquem addunt perficere noxos prp quibus; olim fihxeranf
cauma expulil anfro, soleiii prse.ferrelapillis indicis repeiJe.re lucem. Qulbus prseila est supellex, de qiia
et caucasi. .Et duiii tolluql ciliarlica inslgnia, -nec . rufsusproelanial curiam, cum nemo sit quinjutiat
hoscifflt secunde coaplaTe.''Gumquevplebs consulif de curia. Ops coiisiderat longe nec prophetat in
hos frendentes premunt Jradere baTbaricas sequelas. hls par.teiriVsecum.qupssilpaiU Neotlierici but§ories,
Fasiidiunt quid r._boentleges, et frigore sui-barrilus quprum plaudenle catervsi, Tnucissohemaudies yelit
pefterrilartt.subditos, Et primum -gaudent:traducere sioplpare cUm,ipsis obsbleta.veritale prbferre. 0
poifipam-ignotis successibus? ut vero, eoeperlritin- ^- tenippra quse hul.Ium celebreni prolrahitis :.ad judi-
spicere niores.fortunaj licet foris pefendirierit curas, ceni-et Insisiant rusticii RecoJo Busticela, sed non
- sed;v_lnus inspiciaiur _s'i_bpectore, Sic jjostquaB) pfqpenso consqles, quales istos-qui sic..pfospieiunt
,se dedere quieli aliis fulcribus -tunc et SusClpiaKt Cuncta'librare secundis Tebus,,duni pe.rtrahuritsymj-
.stepliadiumsub Jio. et frequeiitanf cjypsidras luCii- pjiosias hiusica per-urbeffi fflodulisihflata, et.reper-
Iire et si faliani .metifi. Ariiiai fluC.uanl .iiis.dueii. eussa, et' pulsata, prorupiis.Adibus:, ipde siihpeditafc
insuelas rimantur, furtuitse iiunc opes, nunc el rui^ caliora vox.v.Isiria dat saitus pincefnse invigilaiif;;.
nam. expayent degra Principis, ut doci!erevpra_ce- perpeliffl simul confundere defa.cata vina nectare ,.
denfes duhi crcdererjt trariqtiillan). Quod nec d.u- et ininistrant-jseliam, et.siceram _i.fiigenl pafqoi;...
cunt yeniabile,: ijec uilus mqdus excusat prselerire et.resblyant iemulenta corpora;'; heu prodenliUnT
duin qusque servilus excu.ilur ab ipsis ut ab irrime- Isinc nefas. Qui perstfepunt'quoqUo petuJeis ca-
ritis villicis, et-hehiiii.em -eicusal Inde auctoriias cliinnis. et mutua instigant sese jachlando lascivas .
sedis.sub Tespecfii, nec; doxa fugat' conimrieli.am. . fabellas. Tiinc ill.ecebfse suggeruntvsfupfa et irice--
:quos dignilas el eulogise'priscoriim ca_Iatoe..catbalo- sta; et servi'.inorjgerando: dominis .pernoblant iiv.
gis reiardanl, Si. ofigodedil nseyum paranl qlidu- -his circumquaqtie bacchanles.-:
cere et emicare solurti-de Siiseepla-dignitate. Hoc"r, 'Sednecppterunt diuperfrui Jiissine zelo alicujus-
stimulant sese-. Sed dura cOnscieiifiavexat animos - cuin sjnt.pafes CiBteiisordiiie, et .tajita .digi;iUate_pr_er
degeneris .propagihis quos arclius iraplicai- terror poljeant; -naraJabor coheordiam,.dissidium insoleii-
Teyolvmiipr-Ocacera-SffiinuiTi,et retractant prsede- liam parat,; et; niinores semotim.acceleran.t unire se
. cesspres el consules et; speculantur pervasa; quse pariterjhjuria fflajor.ura,et causantuT deberi sibi plu-
subegerunt et meluuht exire unde. pbscurtt se sOda- V ra,qusereilrtenieteastigaiii exequanda, Hi superant
Ies..._minaCitpe.fficituf..Duni^jam: diulina .securitas agniinibus, eljer-vel viftus-lolq-robore. Illis viget ma- .
irtcauie prseparant .lapsuffi,. ut firiglt didascala se- ;iurior.sensus,etexceJIurttppib!!setfirraantursublimi-i
vTies.Nec exlucidanl compacta durti ad uriura COgant lale.fflceriiuh),Sed tameh coiisideraht irtyajidum e.sse V
ih glomereiilduclOs milifes, utsil ne quis quserat .- extihguereqtiod ebullit' ni Statuant jPriricipenTsub
dbsislere ne exuiet; . .-;' qup,:Sed recusant se statuere,: Taridem ineunt COIK
vv Tum una facie pfqrurtipqnl jncussire deceni cui siJium.prbpbnere sibi.slblitlum, perqueni perficiaiit
liidulgentj eicastaro fidem servaiit si licel recedere. quse sui)t cominpda, qui- nep prgesiimat illos quic-_
Qugm eiJani si forle-qppo.nat lenliginem popnlo, vel qitam inquirfere ycl recusare, quem ellam: cogunt...
sj- imraufmtast v.incili.busconfpeJleOt com.pensare. ba.c textareper divina sacra Tncassum.,Nam, cura--
887 - ATTONIS VERCELLENSISEPISCOPI ' 888
que fuerit Prselalus, si hebes persliterit nullum,.A si jarn radianie eaterva subsistunt et fiigescunt
luctum deluet. Quin ctiani juvenes potenler jam ahimisj etsuffiigia captant : referre inde pedein.
adjicient derogare priscis. Nec excipiunt doiniiium Al Jicet conspiciaht suum agmen exlare. Si dux
nisfsegregetur ab illis.' Qui faeundi contra minanlur eniinus procuret indicere illis tranquilios angelos
rudibus infigere deteriora et exefcent dbmimim et gravatos xeniis inclusi, dispUtanl, el querelahtur se
requirunlur promissa, ut surgant in adversos, et seductos,' et declaniant consules qui ipsos conduxe-
dbcenl. Quid faciel ? poterlt ne uirasque vitare rui- rant sibi perfidos-,et ihnecluiii fraudes, quos et de-
nas? sed nec ingenia suuragantur ineplo. Reslat ul seiunt et disliiiguunt loeibo , elluhc pertentstht
effugiatosores, el vacet; pfivalus. Si veTo primuii- incolumes reducere
' • - gressum, " et perferre adepla pri-
propalaverit se ignavum arie in qiio et protinus valosolo. _-; '
eluceat prudenlia-fayenle diademale : tiim perlerriti Raro est, sed est-qiii iiiduetus.aggredilurexpu-
clanculo -pf-curanl sopire odia. Et rursus mussaai gnare dicatum duceffi nudo peclore, nee desistit,
redUcere in unum, ul iteruin queant retexere bse- donec adeptus sit orcuni vcl palmam aut per ela-
tilem pestem hiijusce pacto, quse nec poterit de- dem belli-dividat cum altero et conlenli partibus
liiesceie diici jam clara sui cogiiiliohe. Quas nugas coeant in unhffi foeiJussecurus qhis eilomare sua.
parat abolere una cuffi nugacibiis,"quem etiam et B Quid proficient mililes, qui hunc provocaveranl"?si
ipsi adversus se gesliunt excludere ab auclo solio. in lali-discrimine efflel.supremumsiiperstesexpectet
Quos primum iffipediunt prsecedenlia, quse infur- hos poense,-el si compos evaserit, -lum el isdem
uianl ducem. Al sl arbilrenlur hsec verenda, el bpi- compellatad id nec ponit jam exfare sibi ihtemefa-
iientur dumtaxat semel deficere irt Ipsis, lunc quo- bile thronum hujusmodi quse_fueraiit reeqjens, rii
que effiinus>diriguiit gazas coilducere sibi heroes. auctorilate privenlur. Sunt quibus prajsidet Prin-
Hinc lenent augenda solatia, quin etiam el parani ceps unius Provincise qttos elsisummo lenus. kese-
iiide promovere extimum alqiuj 'rohusliim ducem, ril.lurgescunt siquidem rumirta yperifaniaêl pro-
Ct sulimitlefe, colla. Tuffi quidem... suffragia: ef' ; linus adeunt verehdum irino disidemate el. ihcilaiit
p_rimumper vicarios si rion fueril fa celebrare con- auferre quibus politur impar dux. Sih expliceiit,
venlus. Quibus si hsec digesta paulisper differantur, poferint ne haberereciirsum ad pfopria? el quamvis
deficient i imperfecla. -An inlerinv-cessabil ssbvire perfecerint, fefenl tandeiri competeniia. Prsemjnehs
cbncussus fufor prseseniis Pioesidis, el-lofpebit de- conducel sibi in pbsequium diversas acies natioi
paiscere fontes? Num irisupef ehixius- aget hosiife h"U!!netdiffusa verba quoe nescianl vivere. parce,
perpetitores subversis. Et si pafenf su.bvehirehis sed compilare.quseque potiora, et in saciis addere
quos -ssepe salutando-Olim tenlabant producere ut C matr,onas ut postribUlo. El ut persenserinl depopii-
pfinium persenseril boc sybilum labenlis famse, Jafam Patriaffi noh Iraducilur staiim,"quia invalidum
imnio deciinant et referunl ad aures yigen.tis ducis est diu coiiiiiierephalanges in' extefhis, nec con-
qrtod ipsi ut pestis nimis fuerit exquisita ad ipsoisa venif tanto diici remotum a sua legione degere qtti-
propfiis lniliiibus,' quorum aiiimis nullus poluit ' dein cum ipsis de quoruin exiii; fide oppidoveretuf.
persuadere et cbarilate inficiuht relicta quse ineius' Redil ad proprium" solum quqd gaudet revfsere.
deluerat, et talibus figmentis expeciant fomora a Qiietn siforie prbponarit deducere qui euni sojemrie
latei-e cjiis quamvis infhli pi-ocefes . dudtim prser indiixerarit,'-_ligarillugubre exilium jugi confusione
miserint his pra-rogallyas quse sunt ffiercali dege- manenle ruin_esin polius ignoniiniosseJinquunlur.
nerando qiiibus sed pro vidiiis duxVpaucaporrigit liitefea dux prseseniis Palrise inferior niiiibus vel
et modesfu-r arguit, si hsec maturius panderentuf exulat prbfunde, vel residens obtfusus mosnibus
nobis vera:ap.rle:dum cseca latenlef -juvaret.' Quo- prscvalide urbis pjulat. Sed cum hoveril discessum
rum et invalidos despectat. artus cofdaqu.e"rabida hoslis optalam dierti convocat d.isclusosquos sigrja-
subsannal. Externi sunt -eiiani Principes, qui cum verafclara fides in acienT,Ei-instruit pfimlpilos, et
hauseriiit lafflenta alterius militum perlalores illico disponU conferre cuique debita fidis.lseta, el sini-
deposcunt setluctos firmareneqiiantlo redeaiU ad stris acerba.Suriimehis qui accieranl '.yrannum per
-gratiam prisci ducis qtiibus el mox pari ratioiie Con- se addicitur mulctatio et poena el inde supplicium.
(irmant subyenife. Ad quorum.Regem lunc caute et Nec solumdux est exosor, sedet agmina quae per-
ciiissime difiguiit legaios pandere quas firmaverant lulerant conlumelias iiifigUntodia; nec lantuhi, seti
miliies, sed non qua_ ip.si ut praesiet lepida dona^ et pariler cpnanlur egesiare miiiores ipsorura.donee
et cassenlUrqu_ejam'surit linnaia, et soaviatiii suos, oetas gradalim demoliatuf boc loluhi ih aiihis et si
quia nec valebunt suslinere requicnrin -ipsls. Quos foftefuhus prseeidat Jibs in islis supefest, ut nec va-
i etsi procurel cumulare, valebit concitare .lristes nd leanl gratulari labenli sevo nec futuro. QUapropter
exitium eorum,,dum credantur solari. Tunc nectunt noii deperit viliuir.. - "V
foedera prolato laiione si expedial. Sunt iterum, -Rursusinsurguntalii el rolanluriisdem. :.
;
qui rogahliir invadere alterius Principalus rugiunf Sed quia sunt qiii neqhe fueranl Cyrrati neCpoie-
el ffemuril, .eljactant rigida, et lalenler accelerant rani jerlingere vel laciniaffi"carbasi prse fiilgore
incursare armis iocinuim duceni, "Sed postqtiam sophiaiet quibusnibil est si duiis defefantur ad ur-.
subieriht ulira ejusmargines stipatum ceiTianf-cum, nam sahdapila, ut liceat eis pericrre iiidemiiertT""ds_
'
889 POLYPTfCUM.— TEXTtlS ALTEIV.. 890
Tiioicllonen)refcriis iriaiiiibiis ii. slimulaht menietji L duntur dejenefici videlur pjeuiiibn dtimangifur tuc-
sic laeessere erronea. ihluderis Prele si tuleris con- cetis non durat expriniere solum^paiiegyrica.Elluo-
fundere sigillala. has seculi si fuefinl exercila vel rtes sictii clave"s"us'pendatvos. ab uno. edulio, riipx
effusa quse promis. flofccipendenda.lunc el nattira caniilando ctiralis procul insbctari vel lentachlura
ster.ilislinqnaf siia munera si poteris fingere eunidein e.texterius. Iiljare tementum ef inde,gyira,ndo.:par.arei
slalum summati et lixse, quibus prospicefe urturti ferculum , vel sivlfpc.deficiat '. obplam iiisanea, si,
liKteris et arida. etCoeyti quid derogas ofHciisPfse- prseda"sit remqta aliscessu vel, si privetur auctori-
sidum?an valesqbfuscare suppetias,qtiasipse sumirie tate, Nprtdiffeitur crapula ufcunique;; duni prsegra-
pbtens legerat iitfulcifet laharitein orbein. Noncori- vidiis aqualieuius repellalaceriium fascenii
fiieris. Malacbima.it-minime plaudis cui concehtiis. VFraiernitas qiriEin vobis falelur a vobis ;so|a'âis
virginum dat tfophseum decein. millium'hostiuffi? valis esf quibtis jaffi slarel sarcjiiamut ne ferendis;
noii polius assuffiis Bbc quain hsecalon_propbo,- sed vefgitiir jguod pectofe yulnus consumeiis;l)fe_cin
neuma occulisgradibus revbcaveras cursum necrer lerthidiqubre; nbn desinit Iiirtfoeiare atruiri bilei«._
fersprdcanum terapli colielectsequi et detefsit "abo- ' 0 priris caperent yos tantum ",sub,gi'urtda:riii qiiaKi
minaniia? el utnunc subeant Tiovum lestamenlum nunc polyncids sarcophaga. Ei,,si;Pegaso Optat yps
In ordirie Helense-filiunvslreriuum strophicis" arniis ]B prolrahi inistis usque ad silicemias hph speclai Vtrai
qui removens paricraiiarii Cbfisticolis firmavil juia capulum sed jucundaora, heque sublii.siraiyispiljp-
oificii. 0 DuxTheodosi "magnuslaniis triumphisrtec _nes, naini-licet validum esset yobis"inficere faciea
duceris' ore. tnijus tti" qui respuens bsefeses fudisti coeli ffiarialibus non est-jnficeresensum 'vi.ri .quod
bafbara- lela ,et,destruensvpbana sancxisti deleri" baccliante.s tristibus rictibus niiriamini cassare ve-
iitulos ne restaret saltemTiypogseamin quo latefet riim ducehtes seniuiaora'ati Valgiaset-ad ieVe-iibau-:
qtioddam-residiiumexsacroDsemonis,sederinctan ii_> liatura? ul cacabant humida aritina. 'Giimliauseriht
iitaient uno auctbri. 0 inducte _ne reputas sequivq- igrierh sic stitianlteffiulehlia in ipsts siultis. Respuo
cuffi nepoteiri hiijus ex.tare^subliffieni, qui' lempe-\ quod-niclerittacitr;quprum _t {rigultire.cqn.emho et
aique Uerurii ;prnin_fs;pruiia garrire naUcipono. Non est milii ,dipbolari_lingiia
ransj pfiinas '-'p'fun_t",:
domavitlibidiaem et fororeiii dogmafe et 'fidus defluens qnaque ad hseniasi sed si vestra syngrapha
charilati, nec extiterat segnis_aut eadens "tristiti.se ' moyeaht iiijuriam ffleostylo stat ut ..noslra'piiginsc
elsubindius triumphaversil sflpplicans aeierno quam ducaniur ad sehnidn, V ; •
armis, :- ; ; ."''.,-'.. ;.: :-:-'• : v-..v:v_":. - ' Mea.Tjuam rrec obelus signabil ;mei'ebilur.....-'_!e'
Quid prolicit plebeia manus ? nee ipsa subsistet n inhsereat - nocUutn
V - " siafim.Licet
'° . nunc, etisim
-- sedare'
'-'
singula exhausia ducibus,- qripdprima- secula_signat rumofes quos blateraudo dedistis populis s.esi deiiide
riotaffiusfacile et est hinc -apportere.curse..Validi ", poluientafpliagarilibus ullisfutilibtislunc-tiibarium
armis aruibiis; excrpverant pfirtiis. seminilius Adse- erit -tueri iii ifisis jamduduiiT-proraissa.;Pi'_etofes
etfoecunda proles paravit bpiirtas lurbas, creseeiis nu.nc acies lusciiiorum•.poteruritperspicere sudo ul-
creliris siiccessibusVelraro; exexu.-,Sed„'Pra-"ses•hi-. lura flpscujuin perpendieuli eisisit?;Sed efUcselnpfe
"slruelus defuit erudire rudes coIior!es,;.uiide -vita- quaefuhtammbrdere;iipn quod sit sapor in bre,-Sed
"•sen.t discrimen undaniis limplia.. Ipse Abraliamicus uf,p6ssundenl:.deyorai](loquos ego borticoia ostans
popuius plebs Dei est auctujilTiuraphisdura sup- repagulis curb excIudeiêfAdearttmiropolaih.delegahf'
pjex deguit jsubs.iti.osis",quod jquia exbrbitatus cbiir, -col.Jiriaet comanl-aJlucinaria, utpost secernant luci-v
lempsii, exulat.procul ,a limine et exlal inutiiis duin e,t opacum. Non ego passus.loelargiiriipr-esuino
strips(sk).- --"( ...: . ... : V;'.;; .:'..• pellefe;officiapf-esiduih; sed eastigo.non teineranda.
_. Gujusnec boc soluili'esl, sed:cuique: terrigen-e Quia.quodjam retali graye-cst inepie"scanilere sum-•;
jestat, Et quod rio.tantuf lantum hqniines quofum- mufficoiini!i,elsubigei'ecapiiv;aiT>"pafriameufrustrari'
menlem qnod. pra.ciphuni est. fateinui'.. esse Chm -aJlerumsplio.Pbrmia etpfajdaerit-hoc, etsi dene-'
Deo?_ Suntetiani exiguse vblucres et providsejqiise :get-quis,;ipolius est ducere pelierepriinalnnvqiiam
ylgerit solertia et quibus ceditur ferfe. pefenhe eoe-' . auferre. Anleyius a pfoprio: nori fert exulat qiii li-
..libatum per iauras, IJ.UK cpluftt Straliiateft inse, el- jnjheUractus premifur iivipso ut baro quam qui ru-
reddunt: debila,-Straiilati, Quem et, eelerse-mbn- ^licu.s alterius inibi-Condensafe: primbs qups sibi
strant /sospitem.si sint alacres- Pro c.hjus.-etiam .stfuxerat. absque: ctijiis jure ne paruiivperniordeat
funefe si sit,- rursus squalent; ,Sed si. discedat A inde vel qui yadalus nuinelfis et-absleniis xluffisiiit-
prDpriFscunclse;linquunt serias cuh) quo exterhas- ciincta diruta ceniit mulcere propriahi malronam
pigei eas riec inquirere;sedes. Nenipe.popelluspro^ sayiis, :et sehliaitnepolem vi cori.uriipere .himehsenn)
liclt subsedulo el Calo duce sinequo Inslructa regio suse faniilise, quin eliam :et deludere procos paruni
' ,v
exinaiiituf, ., --'..' seductaspeclientelse. v :; r"::;:
Desine nunc cogplos elutere nosiris-seiisibus. Dif-icileest alicui ihyadere fegnum si lisecarguat
Juy.atmeniet nunc fabre suggillare eos pequalos quen) delectat pijemu'in':.quid JiiiiC;:est orietidum?
{sic).:.0" quos sat est distraliere •effusa vestris emi- forte iriterea oppetet et decedet baratljro; :sed:qui
cadiis. Quorsum! ul possiiis fore yel syffibolones inhiat descripto.siiToerofespafare csetefis aut ignorat.:
maghafimi, Iiirfquoruffilalionei Du.nitaxatnugsered- ayernum,_aut impayidus .expeclat. Queni;ipse .saiojv
891 '.- . ATTONIS TERGELLEKSISÊPISGDJPI -'"-. ." :8fe.
oshniiiin yojverni seritehiiam, ul ignPbilis discedat A culo.iihperii sub qiio et coiicihant se. iriipune Silere,
ab Iioc sevpel subeat suppiicitim fuluri. Igitur queriv Qtipd illuserai sedulum Augustum ht-et,ipsefulciret
Offlrtipolens yult osleiilare dignuhi suis.prognoslicis quem eliara applicuit in sodera'haud deflans jugare
vel quem nfia quserit prbrabvere cbnveniul onmium suaffi gernianam, . .... . _.:..obaUxeral se -lunc
procerum, et quem juvat.ad idilecorus patrius amof tantisper rudi [toga spirans prtliodosis secUnda ef
fas est asceridere vacanierii IhronunV Sed ;Cura an- ruens demolatria.jTaTmanxerat Delphicos et pressit
testat.sed cayesitquod pOpulone divldise cfescaht, tegUlaria, et prOfsus aJijufabat aeceplatores meiba-
sed Cjus ascensus remoyeal onihe jiistiiiuih et. si sit. niese arlis', et instatiraverat asseblas, et spiculatores
Qtii tali Eiahcfione evaserinl ad regrium.fprsiian ' qubs prisci arcontes adlexeraht .sibiut atlaminareiit.
beando patriam poterunt obtinere felicem supreiiiuiri. Ciiiiiliacum ipsis .ydoneis. Anna non jaffl "calnisset
dieffi,:,C-eteri"exUliluerurtt pbenaffityrannidis, quahf iiichoala; Sed cujiis prsesentia uffuerat auctpfata
-
et-ienendpprotraxefunt rahieiita Pariaecien poteril per cliniataVdesipuTt,quih appendittunefrecusafe
reservare :.ol>is ha.c in gymnasio; cujus riiiJlenas alhie.ffiulgataiiuper cruenti. ahtilelliis. Jarii si;quis
faCies et.si placel.revoiyere .nori oppohet obicenv confiterelUf Jesum primum^deslinabat euni sectori-
nieis scriptiSj-sedipsesuCcurref lestibiis at utslylus bus, et inde lanystis. ; . V .
redeat ad ipsos qu.os.opeligiiaeoliors cufaslls praeno- g" Et vnox donavit pffines bacare Bromib e.t simul
lare in faciera ahte.p.rolgs.Tsai pefspiraverat mutare Gliintblo; et-cbmplicibuseorarn cubp teirus.Proeterea"
pedurain scipiqne, usque _dunjxjri__siia; ..Orationevi- erexeral luncToniphGeamtonira Priiicipem G-nslan-
deiitissil prpjata virtuleniystici crysmatis m vertice? lihurtT,â quo est stipulalus 'in regno, el adtinxit
Recolo Execliiam et Josiam a :geiiitali sanguirte Re- etiam" conglbrium- ejus cognaiionis. Sed: illicb -ut
gum prodiisse Reges favente.p.opUlo,.An,rt.bii;fuerat, hsee sunt ei tfaducta •refragansipsa exemjt eum a
ejus geriilpr_.ppi.us iir sede regfti, ciijus geneiriX-IIe- riumine quirt _t firhTaviliersa jufa. Digna quideni sper
lena? qui duriiageret.proyideniia voluit sibi coase- lies..yix.piillulat, ycl neqtiaiido.gehere. Neque:ex.lat-•
dere nalunf. Et-Theodosius orius _st _lafis mijitibus etiam ab expeclaJiili.indifferenler provenit ad perr
Ilispatiise, Aiixilrd primi aJjarbaris qui reddidit tu- fectum vehit, sed -subihde defluit iieqtiam a prajci^-
lurti orbem;. cujus qupqueindiciis prirauni inlende- puo.genere. Ei.igde esf. criinen fueread sceptrauJ:
Tat se layari ad Siimma. Inqtiaffi. Gernens;sb,jn prb-: .Ibnahfpj5elaxata.i vv . ;,;,:;, -.> ;,.; :\:^_..:..
mate induiunr clamyde iinperii, el ferentem stegma Sed iiec sola- scqhadicalio perfii-iet' qtiemqfiaisi
iusposituffi. Qua- iadaghie .potuit noscere .eumdem - magmirh, hi hoiieslus pruelendat quoque dignitafeBi
ante invlsu.riisibinullo iiidice cunv quandpque cofi- imbutis moribus quoad valeat COnscendereiri seler-
spicerel ejus.vultuhi. Quiniox prpinbtus ab Mipe.. P ntim fegniim. Et hixTfilacterisedebellturomnes TC-
falbre Qvatiano.efliciliir Cprtsors^qubdmanebat ipsa dimiis Cliristi. Gfiique servare-modesturri yite ;in
yisio iirgenii])us_bellfs,.iquse is sedayit iiUerea.' Et pixtpria mehsura_ Âmbire extra ppnat accidiahi, et
inde decuit .sunirrseqiiiv.bcum riepotenv at.quipet.a_i-: sit abrogansTieqiie sil congerfo cui sal sjritbenefi-
lem merifis franquille subsedere llirbnumVpalris _t cia,,.qu_ejusleliquerant ei aiitigense, et quse impeu--
avi. Si jn liac jiorina alicui regale sbliuraiiuiic jani 4'ii hefilis Jiberalitas, ebgehie- jllibato.vfaraujaft!,et
non leneblt cidpa el si sedeiU';si,cens:eafseriiet.sufli- qu$ furidil-exacta j'usticalip de:propri0 jufe; pt quse
ceread noffien tahlse majestali.spro quo.sedniinlrae . rile depronili injuncla-ars. - ; . •'''-':''';_
jubilet adliuc se manere_seciir!inT..Solaauspicia licet ' Et si:forle majpres sedrile delegarit bfBcia,suppleat:
existant digna,,iamen npn supplent prsebere feliceiii, nori gestiendo liie ponipara, sed-perenheta..- (jiiae*si1
sed quserTintur increfflenta. IJnde libet niihi hrinc teferarit emoluffientum, fependat pariteriaudes et
ppnefe;pasta dpgniata Xoyw,KuvWou Sauljieyafus est ' o!)sequia.3_terno.Etqiiam.vispatiatuf.deliquiUrti hph
de parva .traduceut Itteretuf IsraeI.:lIinGvPal3esti-i0s expfers-deserat;flagitafe'eumdemTiec bla"-piiemat"m_
trhdit in principio sui regni el CDeperal per gyruffi exl- egeslale ignardsq-Ta senleiitia.sil tacliis. Nufh iie-
TianirecoeteraSperduelles nationes levibuslrlumplTis. queunl" succedefe ihopinatae viocs? Nain. -si Gsenb-
u
Quem.ut.EIeone-xagia Coegil,ii)liiarevetitis mbx ejus doxus: inhiet e:gratus auctionafi-pfse se poterif liic
lcreles lacerti torpendo eessarant a'pugha,. Gujus ejisiiserinis.-et retrudi crebdi-En!;Sedquidegopro-
eliam terribola inensTion pTsesumehSspeciafe aciem . fususpatagine, instaf .empliaiibiipr.econ;is-ertiioTexs-
hostis proprip telo impegit semet In elheas posnas. - pllcare digestamvlinquentis ssgculi,cujiisjiiorbos BCC
El- Eudoxius- pfiiiceps lulerat regem Manassen de diserta glbssa suflert cbiijicefe? Sed deterios languit
!'etiiyivo;sanguine; postqUam enim DCii-quindecira quoridajridurt) Glinicus,-et depfessns ccenp cbngemi-
iirtnos,Ezechiam auxU ad vitarti poslea isfe riatus esi hans tilenos labebat iarii deffeta __alute. cui eliaii)
llariasses. Gui succedens iri ijirbnb certsuit iiilerira protoclecles siipeprstabatTlerapliri viMisTViofBlbus.;
extingui qusegenitbr flagrafe et quseipse prodit sub- Sed fespiciehs jnterim qui :cohIinierat ipsum-vpla-
cisiYaissanciyit sup.plicahdaimpugnans-Theusebiain subvertit adtritOi et excnssit "euhvab ore ejiisdera,
el reducens OrgiaDsemonis et pharia. quem ..evilans etiam adciitavit; et resolitlans tunc
Licinius quippe dbnec tehdit cbllega uv agmine solulum, ef elumbeiri-miiiiduihlirihavil starcVGtijiis.
militum. scitalis adusque: dbthiuit illicefe inehfes - saliiti pariter innbtoit viianda et uteTida.Qiiodvqilist-
eQruni utiifgcreiit cum fav-oribusinepte;,poliri cal- tfansgressns cOiiimunicat hoxiis', ei recusalsaluta,-
m V POLfPJICUM. — TEXTUS ALTER, ',.:".. 89,4.
'
ria, hinc recidivare toties conspicitur. Sed et ipse i\.adhuc. superant, ef qui.jam pfsecesserant hinc el
-
opifex medicnset auctor salutis ingratis ponil mede- diaihecam ponat speculum, quodnec reluaf callidus
lam, nunc iiistanter oremus, ne adhuc inptus;furore catipo fraudplentus tabernarius aquani vino nilscens,
jam perssepeimpensis antidotis et pariter tensjs lixo- quod referlur etiam ad. falsqs doclores, qui vera
pirilis relrahat manum -vel.pfema.t_chirurgiam, sed falsis ihficienles noxias solent- pfopinafe doctrinas;
delegat unguenia a summjs dinamidiis infundat et lii.denique non seeundum rei vpflialem -vel_aucto-
liniat quibus et repellaf iabifica, ut cum veneril sarum definitionem, sed. propria adinvpnilone sacras
tio cirurgise dilala bis modicum inveniat qupd pr_e- quserunt iractare scripluras ul pbleiUiussibigraliam
sumat exurere yej secare ne dicala thalamo Ghrisli et populi-inde favoreni cOncilieiit. Quapropter jugi-
defleat prsese.emina, quae lavitmysticainna-sUerna. ter.devotus imploret poininum, et nOriadjj.cia.tcoin-;
Nullus tam capax quibit esse peritus medicihse-ni perendinare. Debitum est eiiaffi.iit cuneths populus'
iiiiente scrutetur physicam ralibriera. Et ne quis in- instel boc supplere ne seducatur ab ipso, quoniam
telligit figmenli, utqui ipsum finxerat. QufSergo pq- vim prsecipui teslamenti luctalur abolere, qui stoli-
terit tueri mundum salute ? haud dicam Moriarcham dhs negligit flagitare prb ope sui patrbfti. Pra_slp
vel ppriionem in ipsa ni ipse ligulus ejus primse sura indifferens, prate ;nunc, jam respondebo yobis.
plastis? Et 51 fateatur expliei qupdve perhumanam B in lhigua A;dseut fiat;;et si niavultis auspicare nie
formnlam tamen almus Spirilus; nianet An ea.qusc . . . . . .-. a summa majestate, ul deluat.noxairt
minislraf inde, cui si-pure famuletur in arvufflab ilja de me placido luniine. quem etvfingat sibi gratum,
deyeriieht jrospera quarque fiant. Sceleribus. inde ' elacceptel fimderidas preces, qiias nec yaleat ini--
cilus el fugiet si eorrimulgaverii Qusedeserta illico piare niol.estiisinlex, nec iiiu.tilare lirtguam-.-hianlis,
peribif tunc cum suis.actibu.s ni eruderet se ab ipsis polilam, ea inspirapte,. quse efiafflfiec sufleral alibi
• et-consistat uf ante. Unde fcorigruit,ut qui parat dllabi.meum cpr inquatri facile, sed nierear exaudiri
poiiri noinine AuguslL cayeal hanc censuram, inla- a pib auclorepietaiis, Quo auxilib frefus oriar turic
tuhi comriiunifeto suscipiat; sicquoque, vival ade- deperidere supplices voces quas' cpiifirmet vesler
plo ne lenreraverit ipsum. In quq.agat se divis nu- Jlpbraicus succentus una .diciipne, et ejilremis ejns
tibus, elfriisiretur .suum sint arbilri illuslres, qui oris apletur chrohisi ... -
-'-' 'AtTQJClS' :TESTAfilNTUM ;^6"8D;'.
(Apud Mai, Scriptprum veterum Collectionpya, toni.yi, ex codice,yaticaiio.j
In riomineSanclseel individuseTrinilatjs Patris et C iiensis, Vigintimiiiensis,' Placeritinus,: Parmensis,

Filii et Spiriihs sancti, cui sit gloria in sempilerna Mutinensis, et quamplufes alii episcopi, abbates,"sa-
sseculasseculorum.ameri*.RegrtartlibusdomnoHugone- cerdotes,-et'clerici, Una cum Vidonecomite etquam-
"et domno Hlolario piissirais regibiis, regni domni pjnfesillustres regrti proeeres. - -
lliigonis -vigesimo,et domni Hiolarii decimo quinio, , : COmpleiaJilUfgia, _nlequam vdissolyerelur-syno-
poiitificanfeverierabile palre et dominodomino Ma-. dus, surrexit domnus.Atto sanctar. VercellensiS' Ec-
rino sanciissimo papa universalis Ecclesise Deianno' clesiie episcopus, qui petiit' reyerenter facultalem,
lertio, indictione 3,Tdibus Maji, cpnsiiluta synodo a: . loquendi, .qiia ei largita, dominus: afchiepiscopus-
venerabili palfe domno Olderico.arcbiepiscoposaiir- •eum.sedere. fecit, quo faclo dixit:.yenerab_les Patres
ctse llediolanensis Ecclesiseih-basilica gloriosissimi elillustresyiri, cum dixissetDeiis in sancto Evan-,
pohtificis etconfessoris sancti Ambrosii ante ejus ". gelio ubi duo vel ifes irt noffllrie meo congregati
sauctufflcorpus; aslantibus domno Uugone legato sunt, ibi el ego/in-medib eorum sum.; ideb dubitare:_
misso doniinoruni qui «upra regum, et veherabili n.ondebemus; Dehhiin ffiedionostrorumesse. Quam
paire domno Rbgerio episcopo Perusino legato.san-. ob feii) cum^siinin' isona senecfute coiislitutus, et
ctl.ssirai doraihi papre. In ipsa synodo eral venera- Deus nos admonuisset dicens:Eslote pafaii, quia
bilis paler dominus arcbiepiscopus saiictseMediola- ^ nescilis.-diefflnequc boram quahdo Dorninusveniet,
iiensis Ecclesiaj, ei venefabiles 'episcopfVercellensis, proptereasiyultis mihi complacere,,yeUem coram
Papiensis, Kovariensis, Brixiensis, Laudensis,- Bcf- Deo et yoijis bona mea ordinare ad salulem anini_e;-
gomensis, Tprdonensis, Crembnensis, Astehsis, Gu- mese, parentunique meorum et omnium.fidelium.de-T
riensis. Taufinensis, Eporediensis, Augustensis, Al- funclofum, ut post irioriem nieam babeariiquipfo
bensis, Aquensis, Savpnensis, Januensis, Albingau- anima mea Deum exorenl,- ut a peccalis, soIvatur-f
(1688)Buronlius iri pTjefationedonatibneni Attonis Atto.legal; majoris vpro tpslairienll, in Mediplanensi
-y.rcellariim qanoiiicisfactamrecilai. Deinde_bi'eve synodo aiiie tfieniihinTediti, qupd;;exi!ibeiiius,,niii~.
lestainerituhiMedioIani anno M& scfiplum profeft, laffi Burohlius mentionem fac.it.JlXi. ''•'. -.V
qiip bonorum suofum-partem Mediolaiiensi clero
853 . ATTO-.IS VERGELLENSISBPISCGPT - ' , . •S9G.
"Quibus au.dilis, oirines dixerunl : Fial pef veriera- A nieo archipresbytero^sanct^ MedioianensisEcclesise,
bilemdpmhura AUoneni quidquid vull. Et ipse sic et cardirialibus et presbyteris decumanis,, et clero .
di.cere coepil :. diclse Ecclesia;, qui modo suril et in fuluro erunt,
iiv _e_u Cbrisli nohiine, egO Alto, saricl.e Vercel-:- illas qualuor valles juris fflei, qui supra Aitonis epi-
J.ensisEcclesise humilis episcopuSj cogitans infalli- scopi, quse vocantur Bellaiiiam, Leventinarii; Bia-
bilia esseverba Pomini, VidelicelIhesauiizate vobis scam, e.l Inlrascam,cumomnibiis capellis, casis et
tliesaurbs in ccelo, et date patipefibus, quoniam cen- terris, ciijuscuriquespeciei sint, cuni famuli.s et al-.
tuplumaccipietis el vitani aeternam possidebitis; diis utriusque sexus in integrufn, ita ut perpetuo
ideo ego qui supra Atto episcopus volo, judico, seu sint in potestate cleri dictse sanctse Mediolanensis
per hoc nieum judicatum statuo una curti Hugoiie Ecclesise,cujusfui indignus arcbidiaconusi Quori/rn'-
marcbione, ac Brucardb comite advocatis nieis,- pfpvenlus sic diviriatiir : dominus arcbipresbyier
quod ohiriia quse siatuero. perpetuis leiriporibus iii- tanturariiabeai, quam duo cardinales -presbyleri; et
viblata permaneain : el in priinis judico ;el lego sta- caiidinaiespresbyleri cun) primicefio dehunianoriim
lim post mortem meam palufmm inetiin Stazbne lanlUm babeant pCr unuffiquemque;quam diio. pre-
cum ejus ponierio et silva ei annexis in integrum sbyteri decuriTani;-el diacorii cardinales et subdia-
vobis verierabili p;Uri,et dOiniiieVdominearchiepi- B coni 'quaiUumTinuspresbyier decnmaiius. Eam vero
scope ]_IediOlani,: el iis qui post vos.EcclesiamMe- - parleffi, quse cardinalibus.presiiyieris spectat, divl—-
diolanensem episcopabunt, Ua ul perpetuis lempori- dat afchipresbyter; ea qme cardirialibus diaeonis ef
buspermaiieal sine iniminulione.in poiestate archi- subdiaconis, dividatur perarcIiidiacOhunt; et;decu-:
episcoporuffi MedioIanitproquP rogo_,eos semel iri riianis dividalur; per eotum primicerium ad ejus
anno sacfa facere pro;requie animsemese. Ifehi lego lnanSionCm.Elbsec omnia cum condiiiOneutIn prr-.
ct judico Eccjesise;sancli Eusebii seu episcopalUi peuiUffiomni primp die luuse Quadragesima-imajo-
eju.s, uride sum indigne episeopus, casales quattior fis.prardicti aicliipresbyter etcardmales prihiiceriiis
jurisfnei invalle Augus._e, el alios duos iri Ver- et deciiriTani;qiii pro lempore erunt; vehianl Cnni
dezzo,bmiiia cum suis -eilificiis et terfiêi jufibus litaniis, et crucibtts ad liaric basilicam, ubi aiite cpr-.
milii, qui supra Attoni episcopri spectantibus, cuiri pora sanclorum Ambrosii, Protasii, et Gervasii, sa-
ser-visd aldiis lUriusque.sexus in iniegrum; ila ii.l erum.ceiebrentpro animabus, niea, et bonse.nie-
qui post me prseerunt diclse Ecclesise, usufrucluario mofiaBdomni Desiderii regis, et ducis Ermenulfi
iiomine tanliiffl, cunclis diebus -suis faciant exfrii- ejuspatris, et Asprandi etEberardi ejusfrairiS' abayi
clibiis eonuii quidquid voluerihl, absque lameri alie- •"•mei(1689), quisiipra AtlonisepiscOpi,ejiisfilii elalio-
natione fundi. Quod si aliquid alienayerint,. prsedicla C rtim filioTumejus. Eliiem in dielunsesequenli ideni
oinnia perveiiianl in pbles.a.em sancta! Eporediensis fiat anle corphs sancli Salyri in requiem animse
Ecclesise: qtti oinnesmei succbssbresteneantur semel mesee.t .bonse niemorise Vuidonis comiiis qui fuit
in hiense saciuni facere, ul Deus miserealur animse - proavtis meus, et Atlonisquiet Anscarius, qui ftiit
me-e pro :igriorariiiis iri regimihe 'Ecelesise milii marcbio, ejus "fllii.-qni.sufit lumulaii jn eadem ecele-
_omm_ss_e. :•'- ' V. ' sia. Ilerum idemflat teriip dielurise sequenti, nl su-
V
il.em jiidico et lego canonicis prsediclae'sanctse pra, et ibi anle corpus sanctse Marcellinse virginis
EccJesisecurtem regiam cum curlicella,' quse surit sacruin fiat prOaniiriabiis, mea_ el bon.seniemorise
jtiris mei, qui supra Allonis-episcopi, cuffi eorum Aldigerii (1690), aljas Ernienulfipalris niei, et fra-
sedificiis, fer-riset juribus, vivis.el mortuis in inte- irunt suoruni in eadem ecclesia qulescenlium. Ef
gnim, ut de eorum proveiiiibus in JDomihicaoliva- pririia;dieTCcedendoab ipsa ecclesja irilEent eccle.
rum uhilira suniant refeclionem, el residuiiffi divi- siam saiicti Nabpris; secunda verp vadanlad jbasili-r.
daturin bclava Penieeostis sequis pbrlionibus inler ;cam irium reguffi; et leftia. pergant ad ecdesiam
eosiquo .die .annivefsariiiiii faeiunt pro omhibus sancti Georgii, ibi.ubi dicitur ad palatiiirri, et ibi
. episcopis ejus sanetse VerCellensisEcclesise,-et pro- faciant Iiyrieet rogaiiones pfo salule Jnijus' eiyitajis
bibeb ejs bmriefflalienaiionein; et si alienaverint; el omnium habilantiuhiinea, elin fine dicaiil __-
pmnla.proveniant in potestaiem Ecclesise.Tahrinen- quiem.pro oinnibus defunctis. Qui vero.ad islastres
sis,.Item volo quod siatiffl post raeum decessuiii, ih litaniasriori erit, nibi! peniius haheal, salvp si segrb-
libiioreiriduodecim aposlolorurriJibereiitur duodecim larel, et taineii teiiealur idem facere iiialio die.
servi 0161,qui supfa Atlonis episcopi , ita ut cura _ - Item judico et Iego venerabili domno Rupaldo
uxoribus-suis.el filiis, ciim omnibiis eorum substan-; abbati inonasterii prope eamdem basilicam, et cjtis
liissint liberi, prout nunc, pro tunc, mahumitto ef monasierio.curtem raeara de.Deliciano,cumcapella,
Jibefo. :.- , . -. v el ca"sis,;ellerris, el juribus ejus, el famulis. mihj
Itemj-udicoellegodomhbAlderaaiiO; consanguineo qui supr-aAltoni epispopOspectaniihus,:in iritegfum;
. (1689)Nolemus regiara Altonis originem, .diiron- ' in pra;dicto vaticano codice extat, verba legunlur
lio iricogriiiara,qui'et ex longinqua genle Vefcellas baiC: coiicedimusnoslras ecclesiasseu capellas qua.,-
delatuni Atloriemfqueiri unicurii agnoscii) .sohiiiiatnr. elc., sanctis mar-tytibusliosiris Ntizario el .Gelsocon-
(1690) In alia chafia anni .027; apud idem archiiiin- secrulce-fuefunt,[eidotaia. ab feligioso viio Allcne
S. Mauritii majoris MedioL, cujus itein apognipbuin episcopovefceilehsidomhi Atgeriifliq.
;ti)1 : POLvPTICUM. — TEXTLS ALTER. '808
cuni bac tamei) conditione, ul ipse abbas cmn mo- A minornm regum et doniini p.ipseinlerponenlcs, hsce
naciiis suis, dUm cardinales el decuraani pi'__f,sli omni.i con\alit!averuiit cl confirinare facere promi-
eruiitlrieeclesia sancli Ambrosii, \adant cuiu liia- serunt. Ilis pciactis, idem dominus Atlo cpiscopus
niis-suls.adecclesiam sanclse Marise Majoris sitam una cuni llugone marcbione et Crucardo coinilead-
inira ciyilaiom Afediolani, ubi dicilur intus vincam, vocalis suis dixil: Ilsec cst mea libcra volunlas el
etibi saerafaeianlpro anima mea, et bonse memo- uliimu.n meiini judicaluin. Sic me Deus adjuvct,
ria? doriinse-Mari_ematris, ac dom-ia_Iniildsesoroiis, amen. Actum in basilica sancti Ainbrosii ponli-
mearum, ibi humatarum : aliera die idem faciant flcis el confessoiis, ubi cjus sanctuin rcquiescil
.pro animabus. bona. nieniorise comUibs:e Fclindse corptis.
avisemese,. et fliiaium cjus; et die tcrlio etiam ita •j-Ego Rogerius huniiJis cpiscopus legatus missiH
fiatrpTo ahimabus Rodelindsepioavi_e mese, el om- sanclissimi palris venerabilis Marini papoehoP judi-
nium defuncforura meoruni : quod si non fiel, _mnia catinn lainlavl, confirmavi, et subsciipsi.
prsedieta __islegata sint doinnss RcriradJ. abbalisssc Ego Ilugo comes lcgaius missus doniinorum Hu-
diclj-inonaster.i sancta; MariseM.ijoris. Item judico gouis el I-Otliaril regiini piissimorum boc judicatura
etlegovdiciseveiierabili domnse abbaiissae Benratlse ].mda\i, confirmavi, et manu mea sul.sciipsi.
•fralfusetiiea. cum ejus raonialibus ei monasterio stto B : -;•Ego Olncus (1691) sanclse MediolanensisEcele-
mahsa; quinque terr_e jui is mei, qui supia Alionis sise arcliiepiscopus omnilms, quse supra interfui,
episcopi, in eurteCerdali, cum oedificiis,servis , al- laudavi, <_nlirma\i, et propria manu subscripsi.
diispleorum-familiis utriusquc sexus speclanlibiis, •j-Ego Allo sacra; Verccllertsis Lcelesi.e iiidigjius
in iniegriim, ut commodius possinl Deo servire, et cpiscopus ad confirmanduin hoc mcuni judicalum
semej in raense recordentur oiare ul anima mea a R-anu mea subsciipsi.
peecatis sbjvaliir. f Ego Linclrcdus Papiensis cpiscopus laudavi et
Etiijec oninia ego qui supra Allo e.piscopus judi- confirmiivi.
co el facio cuni condilione, quod prsedicti omnes qui •\ Nolinglnis Drixiensis episcopus subscripsi:
siipfacardinales, dccumaiii, tibbas, moiiacbi, abba- f Gczzo sanclsc Deiloncnsis Ecclesise episcopus.
'
lissa, et nipniales, ac eorum successores, vel suc- Bianu propria subscripsi. , .
c_trices, unitiiii.êl separatim , in totum vcl in -j-EgoBruniiigus A<tensis episcopus subscripsi.
parleffl, diclas valles, curtes, casnles, terras, servos, fEgo Riculliis cpiscopus Taurinensis'laudavi el
faffiulos, aldios ulriusquc sexus, non possinl quo\is svbscripii.
moilo aliertafe aut hn&sere, quia mea firma volun- fGriffo Auguslanus opi.copus subscripsit.
las est, qsiod omnia pra_dicta perpetiiis lempbribus.!C . _ Ego AdaJgisiu.s,sancta_ Aquensis Ecclesise episco-
permaneanl ad eulluni divlriuffl,i'nrequiem omniuiri . pnsime sub-cfipsi. - - V
defunefprum niebruto. jdep.feverentef fogp yos,*ye-. -
-j-Mildo Vigintiniiliensis Ecciesise^-episcopus firV
:
nerabiies, paierdomine afcliiepiscPpe, Netbmnes Tb- -jnavit. ;;;-: V' .;•;.•.-'.:•'. .;.";'. ,".' '-.
slderftes in bac saiicla synotlo, ut pbriatis excoirimh-"-,, 'f Ego Sigifredus Parmensls episcopussubscripsi.
nicatipnera el anadiema super onines qui hoc nleum f Joarines Massanensis episcopusfifriiarit.
judicalum in tptovel in parte viplaverinl. -_ - f Ego Aldeinanus sarici8eMedibjanensis Ecclesia_
floe audiio, dominus ar.chiepiscdpuset omiiis sy- afchipresbyler Jaudavi.",;et tid firifiandiiirirmarius:
nodus e__: paite Dei etorilniuhi sanctbfuri) ariatlieiica- ,. posui. , V / ''" y ':';;.; ."._'
--
lizavlt quiciniqu.e per .qiTalecuhqueingeiiiurii. lipc . f Daipeflus episcbpus sanclse GferiidhensisEccie-
~
judicaluii) venerabiiis -patris dominr Attoriis saricffB sisemahu stia firmavit. , ":V 1 ''.."
VercelIehsIs'EccIesise%jiiscopiNVibI_vefit;etquife- f JHgo:Baid.oCurie_isis;episcopussubsefipsi.
cerit, partenfhabeat curii 3uda iraditbreac -.inibiie f ^srrthrtdhsVEporedieiisis episcopus rtianu.mea
mago in.gehennam^seiefnara , nna curti Satana.et firmavi. . ;.• --;':' ^: .;:';;",,'.::.!-.'.;;-.
diabolisvejiis. "fit dixerunt::offlnes::;Fiat, fiat, liat. t Ego Daibeftus episcopus Alberisis subscri-
Quo faelri, ipse Attp episcopii.sdixit;. AudiieVbffiiies-' psi. - '•' ;;;.' '.';.:":,•;''• ':':.
yerierabiles Palfes ; Tiie -disppsui, ;qu__^judlcare et ,f Ingulfus Albe.ngauiiensisepiscopus firrriayit,.- :
disponefepOtui-pro.conscieniiamea; feliquas vefo f Ego BOsoepiscppus-PJaceriiihusVsubscripsi.
'roeas_subsla.ilias, qiiserilihiinodo]peffinef6 yidentiif, f Ego VuidO' MutiiieWsis episcopiis; Jaudavi efl
judico et lego.propinquiorihusraeis;Tit de eis fajianf stibscripsi.-; ; .'.-.' '"_':" V.-
qiiidquidVvoluerinl, Vjiixta disposilioiiem niajorum •
f Lotherius Mariartensis Ecclesise episcopus «ub-V
eorum, et lex Lqngobarda disponil. Ttem. rogo san- scripsi, ;" -; : _:; .; />.: -., „ •.•;..
ptuni patrem. venerabileni papaiii, efxlemeiiiissimos f EgOrllupaldUS huffiilis abbas laudavi- el sub.
dominosfeges suis lilteris Iipe meuffijudiealuhicon- '
scripsi...-; :: ;. .;'-.,;.'.-. ; : ; ;
firmaredigneniTir. : .: *
; Sigha v(lG92) mariuum Hugonis marchionis, et
Quilius aiidilis, dominus ITugo conies et doroirius Drucardi comitis-idvoealTprsefati venerabilis patris
Rogerius episcbpus riiissi prsedicii, auctbfitatem doV domini Atlonis episcopi,. qui hpc judieatUn) lauia-v
(1691) -Supfa, Oldeficus. ,-'.(l'6$2|.Asteriscos
• - pbsu:ui; ai in codicesunt iiriôlse'direclse.et fransversse,
cratis rilu. :: ;'• '"•". ;;•: . _: _
889 -APPENDIXAD ATTOT.EM. §00
verurit, et atl Confifmandum manus suas posue- ,P_veiierabili dominb Ambrosio diCto -de VicOriiefcaio
runt. • alibate monaslerii sancti Ambrosii, ubi ejjussanctum;
Sigrta ***'*'. nianuum Ariperli, Olderici-,Joannis, requiescit corpus ; inslante eliam domna Columha
-Asprandi,Burli, et Canonis tesliuffi, et quampluri- abbatissa mpnaslerii Majoris Mediolani: et boe de
mse alise personse quse ad hoc vocali (iia cod.) maftdalo donmi Joamiis dicti. de Rusca honorabilis
-sunt. . . - pdtestaiis civitatis et commuhis Mediolani, prse-
Ego Vualperlus liumilisarehidiaconUset caricella- senlibus diclo Bonafide, T. Senago, Jo. Coalia,
tiu.s sanctse MediolaherisisEcclesia. et prsesenlis ...Canova, A. Lomatib, noia¥iis,_alqueTboma dicto
sacri (Alacod.) synodi de mahdato suprascriptorum Grasso, et Rufino Corbo juris peritis, ac Ossa de
Patfum hoc judicaium venerabUis palris^ dpmini Ossis, Petro "dictpBellabucca, Comasinode Cremis,
Atlonis episcopi. Vercellafum scripsi, tfadidi, et Joanrfe Marcellino, Vitlone vicecoffiile, testibus : 3t
subscripsi. quia concordare inveni, prseter litleras plus mirtus-
: Ego Lambertus nolarius sacri palatii.et missus ve, niea manu subscripsi.
doriiinortlrtiHugonis el Lblharii piissimbrunl reguni, .Ego -Tebaldus,. qui dicor de Sunago, notarius
una cum siiprascripto dbniiiio arehidiacono tradidi
s ' ' ' Iioc ifahsuniptum qUia fidele iriveni me' sub-
atque snbscripsi.; scripsi.
EgoPefrus, qui: diCor Rabbiis, notarius domini • EgO Joannes, qui dicbr Coalia, notarius sacri
Henrici imperatoris supfascfipturii judicalum donii- palalii prsedicto transumplo iiiierfui; et quia eon-
ni Altonis episcopi Vei'cellarumab eo proniintiatum cordare invertf, ut supra, _.e mandato me sub-
in synodp Meiiiolanensi et subscriplum, til supfa scripsi. ' " • ' ."
'''-, ".'.}',''' '
fideliter exemplatum pej infiascriptum.RogefiunT Ego Joannes, qui-vdjcdr""de'Cariqva, iinperiaUs
Bonafidemnotarium ab briginale prsediciijudicalus, holarius hoc transufflptum fideliter coricordavi, et
quod apparet fuissetribus siglllis munituffi,primurt) . [quia] uriiforriie cu.m ofigiriale rnveni, me sub-
quorum erat dohiinorurif Teguffi, allerum cum . -Scripsi. -.:'•: s -
saiiclis Petro et Paulo, et lefiinm eurii sanctoAm- Ego-Anselarus, qui dicorde Lamafib, riotarius
brosio sed antiquitate quasi consiimptuffl, eum cnriT supradiclis notariis hbc trarisuniptuni exa-
ipso originale, ut plurimhm iriafcido, ut vix difficul- riiiiiavl,: et. quia _cbncordare "inveni, me sub-'
ter legi possit, diligenter concordavi, rogalus a scripsi. . -".-•• v
'" :
-; ; ;" .; APPEWBIX ADÎTTOREM^
. .FRAGMISTUM VETERUM PRECATIONUM, 1N FORMAM LITANIARUM,: 1N HONOREM.

'
.-.:'; '-".'::' S;'EUSEBII. .'. . v .'.'-:."' _./ _-''"..
'_; .(Excod. OfliOiiis.) -V-; -. _, v .:_;. ; ;
factus est Euseliius, el Christianse C Navis, quse eral ad alleraai fiparaad: ciira sola,
legismaxihius. Exaudi nos. / • "Ut jusserat. Exaudi, etc.
quia •'. 'V'
•V,.... . . . Omnes sapro sibi. suscepit, ,et prse- facto celere it Mediolariumad cdiifligeiiduiii
-.
sulfactus Vercelles direclus esl.Exaudi, e.tc. cuffl tyranno: Ekaudi, etc. ..'V
: . . . Hseresiarca qucecum essetciviias dure pa-, -'.-. . . _. . Nec -suasiOnibus-cessit, tunc vinctus
sioremoflliodbxum spreveral. Exaudiêlc. cOiiditurexilio.Exaudi, elc.
Iri S Tehiplo Marisese obstruunt, doctor ad eos .... Tyranniis sed postquam est moi'lUiis, pa-'
ne inlret catliolicus. Exaudi, etc. . sldrad caUlasreversus est proprias. Exaudi, etc. .
Gliarns sed Deo signo crucis fregeratve.ctes et ; -. . . Avidosinyenit Ariani dogmatis, uljani.cuiii:
seraSj ctinlravit januas. Exaudi, etc. 1 paucis degerel calboliciis. ExaUdi, etc. ;
-..•-. . . de luce.consubstantialiler prsedicans-niTil- Verum cohors ruit in poiitificeiri; morteiri dede-
los inslruxU fideliler. Exaudi, etc. rUnt
' prsedicauli viyere. Exaudi, etp.
Mox sedlyrannus calbde .Conslanlius syiTodum ,>.-•;">Sic sanclamvtunc reddidit animam, hic.:se-.
diclal in urbe meiropoli- Exaudi,,eic. - puUurselocus manet,celeber, Exaiidi,,etc.
.... Minorem in qua Patris Filium teniere pul- ... . Resultat ef pollel mlfacuiis,"tristes leVarituT
. satscribefe calholicos. Exaudi, etc. V - etlangtierites inibi: 'ExaudiêtC. ":,- -'•
- . , . . , . Occurrere prsesuiet ad fluriiinisrtiora^- '.: . ..Hiincrogare pariterut intercedal pforibbis
turora cum unda , . . Sicidse. Exaudi, etc. ad Dominuin.Exaudii etc.
_ _' ' ' ' -. '' ' ' -V 'V " V- ' '
x .NQMINA P.LEBIUM EPlSCOPATUS S.', EUSEBII.

•(Cod. Vatic. 4522,; ad calceffl epistplse Altonis ad JtValdbneriii)
f Pi-odobio, Gozzq, Maftyrl, Mediolano,S. Eva- MonligioPii)i,:Dupei'ia,monte Calano.

aii, Rusciniano, seu Gassiani, Gaslello Turris. Bulzola",Tridiiio, Gorhelaej Medse, Palaciolo,.
901- BIATRIBADE AT-fONIBUS.
"
Palazzo , Fennenio : Salucra , Ciciliano , Sce-' A la, Gossatse,Diffelleiiga,Badalauco-v "• '
yoli... :'.":'.'"•'•'; .'-.'' ... Bulgari, Blahdeiidaa,Albaiio, Senle, Radi.
SariclseAgailise,S. Sec.iiildi,S: "Peregrini, Bugef -Nivola. .- '-'-.._.
: :.DE;:MTdIlBtIS DIATRIBA. -vV
Auctore erudilo swculi xviii tnVb. V-
(Apud Mai, -VelerUrifScriploruhi Gollectip novarex codice Vaticaiio)"
"
I. Cuffiffiulta sunt qiioefacile-inducere in errdrem B Aczo,Aclo;:-' et postea (I6_98)de bisavo comiiissffi:
'pruderiles eliam et aculissimos yiros -potuere, lum MalbildisAdalberto s.eu.Albertq: i Era ancb detto
iriaSimeejusdeninbniiiiis in plurihus hbmiiiibusite- cpn secundo iiorrfe Atfone, che elo slesso che Az-
ratib. Huic. ffialo, hl remedium. aliqupd'.alierretuf, zone, e Azzo » quanquam (1699) coritra Eeibniiimn
-fuere qui "disqUisitiones-, dissertallones,dialribas, yel negat idem homen fuisse AdelbeftiiriTel Azzo-
sitoilealiquidscriberenl.decpgnbminibus viris. Quo - riem(1700). iNiliilomiriusccleberrinii aiictOres•a.iina-'
iri •geftere celebres sunt vifi efudilissimi; Joannis liuni^Cainaldulei^siumadnibneT (1701) seqiiioribus
Alberti Fabricii in , bibliolheca prsese-iiiri Giseca ffilalUiusVpronUscua fuisseTiotaihaAzoiiis-etAriiai-
elenchfilli sui, et yiri pafiier dociiLepnis Allaiii"de di,ut Gonpnis et-Gbhradi. Ulud auteffi esl verissi-
Simeonibusde Psellis dialribse.Aique 'uTinamalias, mtim, quodPape.broehius addebat, ex idiomaium
_quas pai;ayeral;his siniiles, yel ad umbiliciim il.le . diversitatealquejex unius idiomatis alia aphd "aliani
pefduxiss;et,Tel perductas evuIgassel?;{iG95)" quod gentem pronunliaiione iiiultiplex boc nbnien .es&e'
nUrica virp similis doclririae,,et ejusdem palrisc . factum_,idciiiquein aliis n.omiriibuscontigfsse:iSairi,
a-videexspectamtiS'(1694;)."Mibl . Alipiiun)-diversp- e.:gV; coihmutaiioneiii iillefaruni ti el dd, qiiain
Tumcapitularia.-VulgaiiliTohsiliuluiiTesVet^silaudehT poie.slIiic.-aniniadverlere,-in aliis eliamnominibus yi-
iliofum hon pbssuffi,.'Cbrisiliuffl taraeri ihii.iari ei de .debis,- alque, -observavit alibi :(1702) .MuraioriuST
Ail.oiiibuspiuribiis, ul Ibx _Iiqua edendis-nibnU- • Addas,ex:Mabilloiiio(1705) varleiatem aliamTIeidOj
inciUisaccedal, dialribain scribefe. -'"'.• etex.F.raricisco.Zacliafia in'cajalogp abbatuin.Val^
~~~\:Et primo: quideni de"iioniiiie;ipsq diceridum lisunibrosse Actb |l71)4). NesclO-vprp-an ideni ac
esi, q.uodvaiie mulium aflerri solei. -.Niirii"_ '•
Halto, llatto sjt Hafta nomen.mpnaclii -Blandiniehsisapud-
Hadtlo,-Hetio, Ilayio, Jlaydo, ilaiiho; ^0110'. iderti G GaridaViimveiabhaiis Nobiliacensis, de qUo Maliil-
nofflenest, ul adno.avil quem. modo".audavi Jostn_ lonius ,(i70_). Ideta est Hetli,,de quo Infia• erit
. nes-.AIberiusFabricius (16941"),e.l alihi.(1694»}qup- -seriiio.-. . ; _.. '' ? :''. ,
que atijuiixit proriuntiatiphes ejiisdem.hominisalias 111.vi-tilis-est lisec noiiiinisejiisdem inBcribendo'
-Ahyihp,llaito, Heilo,Hafdo.Haitb, ilemque (169-.3) vel .prpriiintiandodissiinilitudOj-ne ad diversos hp-
Ad.to,Atto. J Papelirdchius(169_4J,de sanciPAtione mines disiinguendoshoc quasi indieio seu argunienip.
VaSIisunibrosseolinf abbateloquens, .admpnetanti- Titamur.' Exeinpli causa, auclor Gefmania. sacrse,
quioribiis scriptoribtisdici.-Atius, A.lns, "Actius; Marcus:HaiisiziusV-(1706), ' utpipbet Attqnem Pata-
ex sui teihporis';;:iit,;Eaiiiib usu ; aliis: vero ex y.ul- ;vieiisem-ep.iscopuin aliiim esse abAttoiTeFrisirt-
garis lingihe ItaliCsefofiiia Auq, siyeiAtiho. «Vel- gensi..«'N-inr,iiiquit, Ffisingeiisis in iabulis-Frisin-
lem dixissef vulgaris liuguse.foriiiam fd ttil.isse:po- gensibus non appellalur Hatio, sed -Atto. _ Mlror
lius,.ut Azzo diceretur : quod celebiersit.Tfalis-lioc ' etiaih virum eruditum, -el in mss. cPdicibus ,fra-
- iioinen".; ut vel in una-Estensi' familia .Muratorius clandis versaii^simiiin, Lueani Cacberiuiri;,(1,707),:
{160-t5) novera sic nuncupalos.jpriiicipes numerave- postquaffl' de Ahytone (ut ipse yocal:) Basileensi
fii,-quoi'ui))non neino dietus eiiaiii Azzolimis. Et dixit::,_ -diiTaliis ilaUo^Heito, ilaido nurteupalur, t
fortasse.non aliud noineii esi" Aszo,. qupcllegiuir in scribere paulo ;post in chronico; .Sarietigalleiisi:
veteri cbaria" apud Edmuntiurii J_iarieiiiiim.(i695).u 'Tlaftp, vcof.fujUononiine,, appellatuf; pro;Haito vel
Esse vero idem ngmeri Attus, seu Alto, et Azzo, lieiio.'Perajqiie enim il.la nomina "aveteribus usrir-
vveleliam-Aclis, Aiciiuseic, monuit quem ' modo panttir.-CEeterura,facile erit in eodem, Aitone Frisin-
la.udavi Muralorius ad chafiain; Azzdnis episcopi |) gensi eriare nOiiaitenderitibusaliler atque.aliter hoe
I .saiii anni 1017 (1696), qui-' (1697) de mafcliioiie nbmen: efferri in uniiis Anastasii codice. Nairt in
Albertb Eslensi ail: i Chiamalb aiicon) con alti-o Vi(a Leonis ___[.•_ ef pbst aliquaniOsdies, ait;.fidelibus
iiOme, o sopranonie.Azzo,_.Alo,,Atlo,-AzO, Aihq, niissis , qui cuui-eo venerunt ,in ppnliiicale obse-
(1695) Leoriis Allalii- dia*iribse.tres, ineditse.de =(1696) Antiqiiit. ifled. sey.,._om. III, col.1075. :
Kicelis, de Pbiloiiibus, el de Theodbris, ame vul- (1697)'AA". Estens. sub. inil_ - V
gaburiiur ex co.dice mihi exlia, Vallcanani bibliothe- (1698) Capi 21/pag."197. ""' "
-camcoghito. A. MAIUS. . -- ;-- _' (1699) Disseruxn, toiii. 5,col. 728.
^1694)IriteUigi.i,piiio,~auctof.N.Vernaliam,-Gjse- (1700) V.eiimdemaiinal., adA. 365. ''
'
cumlingusepaifise in bibliolheca:Vaticana scriplo-- (1701)Ad A. 109: '":'"
rerh, -ftd quem Tnulta .Allaiii scTipla.perve!ieranl-..A
•- |-I702) Anliq. med.Ecy., tom;;5, col.-1075.
MMDS..:'. --.--_ --...-.;,-:,."• (1705) Ib.,disseri.,53, V. addizzqre.: " ' '
(16941) Biblioth. med. lalin., V. Halto.
~ '-•-' •---•• :- (1704) AnCed.med. sev., pag. 176.
V . .-"
(16942)Ib"., Aiiyiho.-:"-':---: —V v , . (1705) AA. Bened.ad A. 67.2,:num.;20, bt Act.
-(i694»)Il_.,-V_'A'dto. :. SS. ssec. li, pafl. 2. pag.' f)8S, et ssec. m,
" part. I,
- :: ", ;" V:'
(1694^)Ad d: 22' liiaii, tom.. V,.-pag. 194,veait., pag.472.
--:.'..'; .•
;:.:"-'
Anluefp. V- " (1706) Tom. I, pag. 153. . .:,
(1694£)Anlichita Eslensi toni. I, II.'' S- : - (1707În prscf. toh)- VI, Spic. :
(1695) Tom. !, Thesaur. ariecd., pug.
'
vQ83... ;, APPESOiX AD ATTONEMv ; ; V;.,, , '..-- , , \; ggj"
videlicet et rcverendis. ..moii.uraenta testatur -celeber editor operuni Aitoriil
quium,: Tlaldi.valdp Afrio,
simis archiepiscppis, ei .GuiiibertovBerrihardo,Hat- Yerceilensis. (Ficlitium " '"- exislhno :V bunc "' Attoiieiii-.''
tone et Jesse reverendis.s.._ el sahCtissimis epi- - MAI.)- ;-••'"•.; .•";'.-'-. ;
seopis, » etc. Ita priiiia AnastaSii editio- Velseriana, 769. Atto, abbas Baiizani, cui Tassrlo Bajoaria»
necrion Fabrotiana (1708) , Blancliiniana ,:(1709), dux, clini/Bpnia rediret, magnum .terfa tfactunv
Miifalbrii (1710). At ln "ediliorieVignbhf (1711)_Cu- concessit <iin aeriiiicationeminonaslerii alqueipsius
nipertb, Bernafdo, -''Ouorieêfjesse; aliosque mss: sefvitiufn,» ut Tassilo ipse loquiihf iii diplDrnaiesuo
codd. aljegats uhi Otlo et.Jesse. Magisetiam ift ripud Mabiliortium(1725); qtii an iderrt sit cum epi-
eodeni erralum:a CI. Coiiiijo, -fiii Atidneiri hunc ScOpo^fisigensi solliciie disquiril (17__4).
esse.Pataviensefn episcopum censuit,-qui, eo •anrio 772. Allo abbas concilio apud Pingalvirigam ih-
a Velsero colle-
\799,'nond.uji) erat episcopus.; est verb.Alto J_Isjn. ' lerfuii. ex mbnuriienlis' yeiei'ibus, -
; .. ... ,v.' --. .';..
gensis,';ut recle Pagiiusstafuil (1712); ef'Harisizius, clis_(1725).
. etcV'(l?/15:).Non --U;ergo~.sihe;ulloVfructu. Allones 784. Atto, episcopiis Ralisponeiisis, ex,abnalibus
-
saltein.celebfiores fbcensere. '- -'':"_ - Ratis,pon'ensil.His(l726). : ;
IV. Prselereo martyres duosVAltpriem diacoriuffl, ,787, Aito diaconus. Adriamis PP. inemorat, irttpr
dequo Boilaridiani in Actis sanctorurade(1714), elAt- lriissbS'Gafoli Beiievenlum, . Atlonem, religiosunx
tonem niarlyrem Alexandriniim , quo parilei diacoi-iijh>, qui, fiigiehsinlus in.ecclesiam Salernl,
iide.mBollandiani (.7:15). PriiiTu'mrin,his oceurfefe ,pr:e tiiiidre Pjustlen).ecclesise.allare lenuit,:(1727);;;;
videlur hociipmeii SiecUlocifcilefTy-iSedaClaeoriiin 799.;Ailo, episcppus'uniisex'missisGar01i m.gnl,:-
irteeffa siinl. Prpfecio. mullo frequentius facltnn esl, .,15qui qusesiionem' liabueruiii de -aggressbfibiis Leo^
consequenlibus sseculis;In sseculafibus viris vel ec- iiis III (1728). Fuit hic Ffisigerisis 1 "epjscopus,de quo
clesiaslicis. Ex prioribiis, illis; celebris -maiirae _sl . liansizihs (1729); sed oinriiiim uherrirae iii historia.
All.oille, Attici ducis iilius, qiiivmonasteri.mvcofi. Frisigensi (1750).' Ga.rblus Meicliglbfeck,eique sue-i
diditA-rioriiS). ab eOdicluiiT.dfeqribMabilloiiiusfllW); '; cessit Hiiip.lu carnrii.nede. episcppis-FrisigfeiTsibus,;
A.itonem, viceConiUem-OdOnjs ducis Toloiiini riafrai
" apiid:i_lal.iildiiiiim;(:1551) Hatto li!cVqtiinlus:.ep1scp^;
ideih Itlahilloniiis (17.17)-Hoc fecen liOivaliiis Aifc p.orum Frisigensiunl Teceiisetuf. v
vicecpiries.in veleri pbarta apud Marleni.iiii.{1718); 810. Hatto ffionachus, de qub in indice abbatuhi
itemalius Afto apud ;eiiirtdeiri:(1719J,'Ben;iardi.vice- Fuldensium (1752) i Tlatgariiis... Hariiahuriielllat-"
comilis BiieiTeiisisp-iter. Alto cpmes; quibella yii loiiein Ttironis direxitadAlbiiiuni'magistruni,:gfa-
aptid Tarenluin cUm Safaeenis hi ahiib 991,-non)iiiatu! tia-Iiberales discendi artes.» ;
in chrohico GaveiisiVSediiiliil ad.pfoppsituin no- 81:1. Atlo,, episeofiu.s;Basileensis, legatipne fun-
slnirii faciunlj et Attones,yiri laici.iiobiies lam mu.lti clus jussU-CarPli Tnagrii ad Nieephpriihi ihfpefafo-
sunt. ut in uribffionuffleiitoplures quandoque oeeur: reni fl7S3), Fuit ep.iscppus Basilese, et ahbas.Au-,
raiiLltaque de ecclesjasficis duntaxaiviris.ageuius.: giae.De eo nos posiea.. ; ; !
quod ul facilius fi.efi possit, e.leiichuffieOfii.iu,Vqtibs IMto, episcopus.Augusiensis,memoralurin Pbro-
celebripres iiiveiiimus; iiicaltexenius, qupm' quidem : nicft'Saxpiiico:,(i75i). '.•. _.:- ,''
a ssecuipviii.p.rdimur.;Nan) ajite Gqtl!flruri),vetliOii^
difflcile est Teperiiequi ils ;, 817.VHattOj Patayiehsis episcohus, hoc arino riloi",
gobardoruffi: femprira
lipmiriarenlur.. Ilaque bari.arse .pfjginis;vitleri ppssei rilur (i755).EpiscopalU!riacceperat aiino"80^.'(1756).
liomeri Allo, prseserlim cum priiria syllaba in plu- G - §18 Alio,episcppusGrerabiiensls,hbcanh6Jsu__eciirs'
ribos eartim geiiiiurti; nominibus aliis repefiatuf. ' dicifur Valfredo '(1757)..ldein:,'aiiilo 842; ' ' ftpminatuf'
-
_i veio. barhaipruni iingiia hubitultonemdesigriaw iri placito apud Muratoriuiri.;(1758).
"aiunt; sed ludere;hTyo.Ctil'isnoii pl.aeeti:'" _ ..'-. .-.<.: ;821.;Heito,' Trbyirensisv(I759)iiUei'fiiit cpncilio:
V. Anno 740, Aitb abbas saricli.Viriceri l i.i-ad Vul Tbebdonis villara :• niemofaiur etiain ,iii. frxi-
ek- MabilloTiio aptid
turiTuffl successor Taionis (1720) gmeiilo deepiscopis Tfeyi.rensibus (i740),.ubt vpca-
Hunc a Stephano II missUm legalUm ad Aislulpliuii ; luf.HetliVExsiant eiusepislolse ad FiOlariuni;Tui-
constatvex iisdenTAtinalibus Mabillonii, aliisque._ - le.nsen,episcopuih(17M_). ..;'.'- -. ;, .
.754. Haito,,SIfasburge.nsis episcppns,- Iioniinatu! in diploinale apud
P:P.v in.Viia-sancti Bbnifaci , 850V-Ato,:episcopnsSaiilbi!ensjs,
inepislp]a;,Zacliariag MabiUbrtiumr:s(l742). ;ubi:: Tlb_m;::i_udOvieilS> Pius-
apud Mabiiloniura (1721); ab a.iiS;vpeaiuf:Heddp.; _ .
760; AnteannunT 761,ûo'Rodulphus. Vercelleri ;.«tparenlem suuni vocat,' : .-..- ,v
sisppiscopus, cpncilio B.oiiianoinieifuit siib Paido I 855. VAlto, Nahnelensis episcopus, iri diploffiate
poniiuf ib Ugliello:(1722)Aflo l_ Vefcellensis epi apud eiiffidem Mabillonium(1745)"subscfipsit con -
ahno ' :_.:'•
scypus ex Coriiivellb: de-qub tameri nulla exslari yenluT"Wormalieiisi, 855.(1744)
' '
(17u8);-Pag.12g.W,'V ' W " ... .;';"
• .:.;r- (1728) Ex - Artastas. ap.-Bafon;V
- V .' .;:. ' '-
ad- h.-"A-Y,jy-
(1709)Tom. I,pag.v281. •mers'8.;-' • •-; v' ;.-''
(1710) Tora.•jl'li-part. 1, pag. 199,- |y (1729) In epise. -."' .-_;-.'
-
(1711):Num.20; loto.TI.pag; 2_1. -. (1730) Part. l,Lalisb,iiiArnoii.-, pag. 84^ _
.(1712)Ad,A,v799vnura. 5. VV ; V -V.... (1.7S»i)Tpm. lV.J'Anaiecl,,.pag,V526.;
(1715) toih. 1, Ger,m. saec, pag.l5_; ---v.. (1752)Ap; Barbnru-ri, V ;;V'\ . _l , •_/'
-' .(1755) A,A. .:Piiha_ani, et'' Bafonius, ad A.- 812,
(17,14)Ad d. 27,Aprilis, lom. lU,'pag. 4_8. , ':: .:'
(1715) A'd d. 10 Jul. toin. III, pag. 53V . • nuin..12,14.
(1716) AA. Beued., ad. A. 667, •riuinV_.iv (1754) V. Mabilloh.- : > ;,',.^.;. >;'-...-
(1-755)Hansizitis, Gerin./Sacr. loin."-W,pag. 122.-
(1717)11)., ad.:A.840,num. 26.; "....... . c V .,>:::.
(1718) Tom; I.Thesauf. sineed., pag. 14Q. "-._'. ,.(1756)'ld,j ibfflÎvPag. lf-2. ;
(17f9}Ib..pag.-55_. "V "v, -.--' :" deepp., Ci'em"on'eiis,,;;pag.-62i-.
,(175,7|,Ap.,Z-;ael!af.;,
(1720) lh AA. Beiied.,ad'A.74<)Vririffl. S2V (1758)- Uisseri. 51, tom. 11 Ariliquit.V;ihed. aev.,'.
Saec. lv, parl-. 2. pag-65,. •: pag.977. W-.,-:;": -V .- ;
(1721) lii Collect. Hard., tom.IViCol. 1257, -. -v-
(.1722) Epp. Veicelleiis.,, toiii. IV, ltal. sacr.- ' (1759)
iniiri.-_6:"' _.; '.-.• : (1740) Mabill., ssee. 111,'Ben.part.-2, pag. 615. .
(1725) In Annal., ad;A. 769".nunl. 1, 11741) TPm,-VII,:X_C.'tabhefCoi:i8i)5.:;,.';'
(17% lb.,- ad A. 785,n. _1.'>,.;: (1742) Saec.Tv. Ben.parl. i.p. 45L vv- . v
(1725) Ap. Bafoiiium, ad. A. 722: (1745)lb., :pag.;57S,V'-..,'.: ;,.;; :';::::
(1726) Ap. Mabillori,, ioffi.1V.Aiiecd. - (1744) Toih. IV.>col],.Hard.J.coI;1575_ --' ': , ,
(1727j Ex episl. G, Garoli 90 et f)T.c.ol.§2. et85
'
905 DIATWBADE.ATTOMBUS. , 106
840. Anle liunc .annum,- qiio flornisse poniltir, _\ _ Miiraioriiiuiliocanno (1766), elin placilo alio anni
sauclus Adclgisius, Nbvarieusem Ecclesiam iexii 9i2(i'767).lieiiiiii..l_o aiini 9_8(1768).Deeo Ugbel-
AUO'(174S). ,' V ::'. • fiiS(1769). ViJe Buronliuin, edi.tnrciii
" ejus.opcruni,
856._Allo Fuldensis, abbas Boiiosus dic.tus, hoc aniit. 1768.-' - .-.
aiinbdecessilf!746).Exslal adeuniLupiFeirarieusis R. ih
945. Azzo, S. E. scrirtiaiius, diplomate aputi
epistola LXXXVI. .. Mabillbiiiiim.1770). "'
859, Atlo Yirdunensis interfuit concilio Tullehsi '98.. Aito, Ausonensisepiscopus, de /juo .Miibil-
(1747), et, seqiienli anno, Capitulapacis inlcf i.ges Ip.iiiiis(1771).
Fiaiicoruin exciissil; tjuse Atto laictis eonfiniiaii 957.' Ailo, Senogalliensisepiseoptis, iiilerfuil con*;
(1748). Aiino882, legatus Roniara millUur (1749). cilio Romaiio(1772).
Ilicestde quo inoia qusestio« qnod oblatione regu- Azzo, abbas luolitisAventiniRomte(1775),
lariin monasteriosancti Gerraani Antisiodorensitini 968. Atlo, abbas Fiibiensis, ab Qlioiie Roniara"
exsiiieril, el, co.nlra regulas'eccle_iaslicasihde dis- arino962 prsemissns(1774)ejus tliplomallpro Eccie-
ce.lens, ad ordiiieiri episcopalem per.veneril » ul sia Romanasubsciipsif(1775J;posteaarchiepiscopus
narral synodus Tuilensis ad Sapoiiarias hoc anno Mogiintiinis.snliscribil concilio Raveiiiiatensi, ct
«ingregata. Ab anno 859 ad 870 sedil; eju.sepifa- loca qiiseilamdilionis suseMagdebtirgeiisi srilijicit:
pbiiiiii-proltilil Maijillonius(1750)qui deeo fnse in i Ego Hatto sanctseMogtinlinseEcclesiajarcliiepisco-
sunalibiis (17T> 1). Invenlio corporis, el traiislalionar- pus nianu propria conlirmavi, eisubscripsi (1776). >
riiliir in VilaB. Richardi abbaiis (1752), •' Kuerat alibas Fiildensis faclus arino 956, (1777) ot
876. Ailo, Epprediensisepiscopus(1755). aiino 968. arcliiepiscopusMoguntintis; allerb anno
»
B
877. AzzioHegiensissiibscripsitconciliollavenna- exslinclus « parura secunda .fania, ail Mabillonius
lehsi sic : < Azzlo Itcgieusis episcopus subscripsi (1778), ex conimenlisreceiiliorum, qui ejtis claris-
(1754). > yuare K_on;ig«ntI»sUglielliis,qtii Azimn siiiioiioinini pei-pei-amilluseiTjnl. »
(nl voeal) Regii Lepidiepiscbpum Aaroni deces.ori 970. Aito, Tuderfiiius episcopus, aputl Ugbellum
siifleclum dicit ainip 890. Ih diploinate Berengarii (1779),quii)oc auiioOllonis impefatoris legatb cons-
regis apuil eiimdem Ugbellhra, anno 898 vocatur laulissiihe reslilit, ne corpus saneii-Forluuati - epi-
e Azzo, venerabilis, Saneise iiegieu. Ecclesisepne- scopideporiarel;in Galiias'. ".'-.- V
sul,- 1 noiniiiatiirab Adelardo, qui diti posl ei stic- 972. Alto," abbas saricii BasoTi(1780), sifbscribit
cessil, ih placilo apud Muraldrium (1755)/ailno decreio'Adalberonis arcliiepiscopi Rheiiiensis.
D44. . '..'- A.fto,reelusus, ciijusTiientiqiii!Vilu saiicli Udal--
890, Sunzoni arcbiepiscopq Moguutino suffeclus rici,'eui uiorieiis vesliuni'parlem donavil (1781), ,
Hatlo, Augiensis abbas, cujus-i.ngei.iiumdescribil .976. Aito, epjscopusBiTxiensis(1782).
Mabillonius(1756), et inortera (1757) deeoiiem ex 9l.9,Ailo, abbas cosnobjiTicineusis in Cffiloa.u-
ReginpiieBaroniiis (1758; Tribnriensi eonciiiosubs- reo, cujiis' meulio in placiio.apud Muialoiiuni
.lip.lus iiiveniuir (1759)et arcliiepiscopatus Magde- (17^).-. ,.-.'..
biii-geiisisin contilio Ravennaleiisi ins.litiitioui(1760). . 996. Azzo, epjscopas Osijensis S. R. E.card, no-
Ilabetur eiiairiejtisileni, el suffragaiieoruin epistola minauir inier eos qui subscripsere-Iregbrii''V diplo-
atl .loaiiueinIX (1761). uiaii, dato Ronuevi Kal. Jiiii. poiilif.A. I., moiiachis
905. Azo, diatpnus saiicla.Raveunatis Ecclesise, cffiiiobiiAniialijii conlra ATialJuin, seu Esvalduui
ei abbas iirseposimssancti Viialis (1762), . iQ.cpiscopumClusinu.ni.'
912. Aliyio, arcbiepiscopiis Medio.lanensis,.in Alto, episcopus^Senogallieiisis,ex veteri charta
V-ieri cliaria apud Muiaioriuui (1765). . - apud Moratorium (17,84)'. '"
927.Gluiiiacensisiuonasteriifuiidationia WiUelmo 1000. Azbliiitis, Laudiinerisisepiscbpus, ad quem
coiiiiiefactai suhscriptus iiiveriitur « Atto poecator, exstat epislola Silyestri II (1785).';'aliis- autem
cpistopus » quin sedes exprimatiif.(176i). Ascelinus.
955,Azzo, episcopus Cuinaniisseu Coriiensis,apud 1010. Allo, abbas sancti Yicipris de Glusis O.
queni Ralherius exsul deteiilus, narranle MabillOniO Gafflaldulensisin yet.ericbarla (1786). ,
(1765), . ''.',"•-'. 1012. Azo, coepiscopus Arreiiniis (1787).
S55. Alto Yercellensis npmliiatuf in placilo apud 1014. Alfo, primus Bobiensis episcppus (1788),
- .„.-
(1745) Ughell.in epp. novar.,,num. 51. (1767)Ib.ypag. 942; -
(1746) Mahillon.ad h. A., rium. 5. (1768) Diss. 60,.tom. V, pag. 559: .
(1747)Collect.Hard., toni. V„ col. .90.. (1769)ln. epp. Yercellens.jriuin. _4,
-•'(1718)Baron. ad A. 860, num. 14. (1770) AA: Bened., ad b. A., nuni. 56.
(1749)ld,,ib.,num. 25. (1771) Ib., ad h. A,, num. 86. .•-;,
{1750)Analect., loirt. 11. (1772) Mansius, toni. I, supplem:, col, "1155,
h.
(1751) Ad A., nura. 567. , (1775) Cl. P; Gallell. Gab., pag, 49.
(1752) Saec.iv, Ben., pag.522, 541. . " Baroniiis, adA. 961, imni.i.
(1774)
(1755) Collect. Ilard., lom. VI, col. 159. (1775.) Collect. ,Hard,,-tom. VI, part. i, col. t328.
(1754) Id., ib., lofti. IV, col. 192. (1776) Mansius, tom. 1, Siipplem.,col. 1157.-
(1755) AA. nied.-sev.,diss. 62, col. 205, ioiri. V, (1777) Mabillon. ad h.' A., iium. 97.
>(1756)AA. Bened., ad; A. 890, num. 57, (1778)_Ad'A.968.- "
(1757)Ib., ad A. 912,.num. 71. (1779)In epp. Tudert., nnm. 19.
(1758) Ad.A. 891, num. 8. .'(1780) Cbllecl. Hard., tpm. VI, col. 690.'
(1759)Collect.Uard., loin. V, col. ^56. (1781)Mabillon., in AA. Beued., " ad \. AM num.
(1760)lb.,col..654. 81. - . V," .
(176i)Il).,.col. m. (1782)UghelIusex Fayno_
ln
(1762) diplom. apud Murator., lom, III, cOl. (1-785)AA.med. aev.,Toni.VI, pag. 549.
145. •;.--.. (1784)In AA. Eslens.
(1765)Dissert;. 72., AA. med. -sev., loni. Vi, pag. (1785:).CollcctvHai1'd,,'lom. VI, col, 759. .
195. (1786) Apud. annal. Citraald,, pag. 196, V. jbid.
(1764)Ap. Mabillon.ssec. v., Bened., pag. 80. png. 225.
(1765)AA. ad-h. A., iuiin. 40, (1787)'Vid. annal. Gamald., ad h. A., p. 544.
(1766)Diss. 51, tora. il-Autiqult. med. sev., pag. (17.88)-Ugbellus,tom. IV.
5.
' "' "'•'
PiTROL.CXXXiy.. ''"' ':"'. 29
' '
907; '_ APPENDiX A-DATTOKEMr . "m
cujus-ineniio. habelur in privilegio Gonradi impe- _ qttadam"Ecclesirc;.Reaiinse fac_.... Alfo., ppiscppus
ratbris Bobiensi Eeclesise'. Reaiiims, c.uin Allone Kbvarieiisi subscriptus iiiye-
• 1015. Azzo, Civitaiisiiovseepiseopus synodo Aqui- nilur concilid Romano sub Giegorio YII,!aiirio1081.
leiensi.interiuil (1789). ... . SiispicoT ergo coisciliaista duo Roniana confusaêt
1017. Azzo, episcopiis Pisarius ex cliaria apud" subscriptiones ab uno ad aliud trarislatas. -
Muraibrium (1790), memoratiir etiam - ' in diplomaie,- 1061, Aiio, Bergomensis; ep.iscopns-, boc amio
.anno-1188,.Clementis111(1791). :.' cleehis ar.cliiepiscopiisMediolanehsis(1807).
1026. Actb.Tl,' abbas sancti Yiclbris de Cln- 1065. Azo,-pres.byiei'et mohacbus aiqueabbas ino'
*is (1792). . - . ' Tiaaterii suuctse Repara.Ue Ca!iiaidiilen.sis'.O-(i'80S),
1028. Albo seu Azo, monachus "'.Yallisuhibrosse, 1067. Allo sive' Panzo, Adiiensis ^piscopns, Me-
sanclilate ii!sigi)is'fl795). diplanensis, cui catbcdride lenipluhi absolvii:,e vivis '
"1052. Azo, rnoiiachus aller, d'e qho- -Peirus Da- exeinptus.uino'1.078 (1809).; -
'
miairas (1794). . _ ." ''...' 1070. Attb diacoritis inieTfuit.'synodo Volater-
1057. Aclo, episcopiis Florenliiius, ctijtis exsiant rana; (18I0)V - . ; ;,;..,-.
flpud llgbelltiin (1795) diplbmaia plttra"vel prb Cuiio- 1071- Attb, arcliicp.i.scopiisMediolanensis.-qui in
riicis suis, qui corarnuniter vivehant, °vel .prd mo- suriima ejus Ecclesise perturbaliotie, cniii1Gtiid.oiic
nasteiio sancii-Miniali; hoc aiino subsci-ibilconcilio arcbiepiscopp inoiTuoab Henrico imperaiore inirti-
Roraaiio (1796). sus 'esset, Gblliofredus sludib Erlainbandi Egclesiic
Allo, episcopns Cenlumcellensis, inieriiiit eidcm defcusoris canonjce eleclus est, ejusque eiectiO a
concilio Romano (1797). -. ' y Rpraano Pontifice pi'ol)ala.-Quia tanieiii nunqiiaiii
' .059. Azzo,,abbasEa!'fensis,(1798). episcopalem Prdiiiaiionem accepit,"locuin jiori inye-
• 1049. Actius, episeopus FjiThauus, cujus permi:- nit in cai.alogo archiepisCppbruih Meiiiolaiiehsiuni,
laiioneinbpnbrura boc anno faciam cuni AdelbeiTo apud Papebrochhini (l.ll). . -.,..; ...
Arduino refen Ugbellus. Hic videtur esse Azzo, 1075. Allo, episcopusLiicerinus,;inlerfuit coneilio
Piijus raenlio i» veteri. char-ta aprid auctores Aima- .Beneveiiiano,eique subscripsit: . Ego Az/.oLuceri-
lium Gainaldulensiuin(1799). lius episcopns (1812). J
4050. Auo, episcopus Cameriiiensis. 107_. Ano, caTdiuaiis Mcdiulanensisapud Marlc-
Allo,episcdpiisMai'-sicanus. niuiii (•1815). . : ;
Atlo, episcupus Fiilinensis.[fl/. Fulginensis] una '1079. Azo nioiiadnis, in monumenlis
' celebris Pa-
cuni"Aliori.eCenlumcelleiisisubscribuiilcoiicilib Ro- tris, abbatis Gaileiti (18,14).
mano 'sub Leo.neIX (1800). 1081. Alto, cardinalis'ab Alexandro II creattis, de*
11156.Acms velAciOj.ad qtiem scribit Nico-. qup Giacconius (1815). (Hicest cnjus ego miric capi-
laris II (1801) : s Kicolaus episcopus, servtis se.vo- tiilare -seu caliontiin ' breviarium in lucem ' extuli.
ium Bei, dilecto confrairi Actoni, sanciDsAlernensi MAI.) - v . .
Ecclesiseepiscopo."»Exsiat bujus narralio « de Pas- Atlo episctipusNovariensis,cl Atto episcopus Rea-
sione imaginis Cliristi Doinini, facta in .civil.Hle. tiiius concilio Roniano intcrfuerui.il (1816).
Alernensi aiino;1062."_,:EaihUgl.elliis'edidil (1802). ." 1088: Azp, abljassanclsaFloi-se de-A.''i_lio.(1817).
De hoc episcppo clerus quoqiiej-lazzucclielliis. 1090. Azo, aTchiprcshyier Floi-iiiijuss (1818).
1058. Azo, episcopttsArrelinus, eeciesiain Camar-' '1092..Azzo, ex stibdiaconoS. R. E. diacorios, car-
diilensiuin consecravit (1805). -. . ' 2 dinalis sub Urbanp II (1819).
1059. Convenlui Mediolanensi stibscribumVAtlo 1102. Atlo de.monie Biiffanzonis, teslis donatio-
presbyier; Altp diaconiis.;,Alto subdiacpiius(1804).' Tiisa Malliilda.facue E. R. (1820). "-.'!
CoricilioRoiTianosub JSjcolao41 siibsciibiiiil Allo, 1105. Azzo"Aqpehsis(182-i)iiiieifuil concilio l.o-
episcopus Novarieiisis; Allo,; episeopus Fulineir- .mano (1822).;Tiivciiitur etiam. in .placiio auni. 1125
sis (1805). -Inyeniluf eiiani nomeir Auonis cpiscopi . apud Muratoriiiin (1825).. : " .
Reatinus.' Verum cutn ibidetn "subscriptus invenia- "1115.Altp.Arelaieiisisepislolam.scripsit hbcan;io^
lur . Gifardus.-episcopusReatinus _ dubius esl Atlo quam referlVMarieriius(1824).
isie Ughello-(18,06).Dubilatioiieiu elumi majorera •1116.AZo, aTchiepiscppusTi.inilanus (1825).
i.ijicii.aniiquus Vaiiciimis codex, ubi, qiii huic. sy- 1117. Beai.usA^zo, moiiacUusCamaldu]ensis(l_2(i).
nodo iiiloriiiil, appellattif. Secundus episeopns Rea- ,1119. Aito, arcliipresbyter sanclse'Marise"jn via.
tinus; cujus Secuhdi mentio exstat in donaiioite Lata subscribit elecliom Callixli11: _ Ego Al-0 archi-
;
(1789)-Mansius, supplera. tom. I,_coI. 1232. AA. Camald., hum. 105.
AA. nied. sev., tora. 111,col. 1075. (18(i9)lighellus, in epp. Adriens. '-.
• (1790.
(1791) Vid. AA. Cainald., ad. A.1.002, jium. 1, et (1810) Maiis.supplem., tom. l,.col, 1574. '
in app.; loin. IV, n. 97. ..,. ; (1811) In exegesi de epp. Mediolaneiis.,
~ tora. YIIj
(1792) Ex yel, cliarta, in app.,! AA. Gamal.d,, acior. Mai. •
-
lom.-I, pag. 27T. - £j (1812) Collect. Hard., lorii. Y-I,col. 1554.-
(1,795)Toin. II, AA. Camaid,, ad li. A. . (1815) Toni. IV TTies.auecd., col. Iu5. ..', -
(1794) VU. sancii Homuald., _c;ip.72v (1814)-Vbsterar.,
- - pag:20, et Gab.,,pag.'- 24, AV
-
(1795Hn epp. Floi-iilinis, nuiri! 25. 1077. -.
(1796) Collect. Hard.,'tom. VI,"col. 916.' " '-'(1815) Tora. I, col. 84!. !-
(1797) Ib. .
- (1816) Ap. Maften., loo. cit.
(1798) Gallett. Gab., pag.,141. ' (1817_)III vet. cbarta, lohi. III. AA.-Ganiaitl., ' "
(17.99)App., tom. IV, Tiura.84. ;pag.'M- . . ,....-.. ,
(1800) Maus., supplem.Tom. 1; col. 1295, el Ma-' (1818) In vel. charla, ib„ num. '68, pa!!.-99.
billon. ssee. v. Bened. p. 895. '. (1819) Ciaccon. . -. .
(1801)Ap. Ughell.in "epp.Tealin,, nuni. 13. (1820) Baronius. adh. A., num.-21.
(1802) Ughell., loc.cif, (1821) Coflect..llard., toni.VI, pai-t. n, cbl. 1872.
(1805) Breve recordîn app.. toin. il,_AA-Camal- ' (1822) Ex Laiuliilplio in chron.
dul., num. 89, V.AA. ad b. A. , (1825) toin. -".AA.diss.'LX.X, coi. 1027. - :' '
(1804) Maus. supplem., toin. I, cdl. 1528. "(1821)Anipliss. collect-.-,ipin.;I,--col. 654.
(1805)Collect. Ilard., tora.Vl, col. 1067. (1825) In vel. diplomateap. AA. Gamald., - ad b.
(1806) In eppVReai., ntiii). 16. A., num. 21.. . ". _ ;.
(1807) Ugliellus, i. IV, in epp. Bergomens. (1823) Broccliidescriz'. cel Muge!.,pag. 67, et A.A.
(1808) lia subscribil diploniaii. App.', tom. III, Cnniald., a-j h. A.
DE '
.909 DIATRIBA ATTOMBUS. 910
presbyter in viaLalasanclse Mariie cum omnibus _._ scopusApruiinseEcclesiaeseu Terami,.qni saneli Ber-
-clericis
' ejusdem ecclesiselaudo et confn-mp(1827). > 'nardl coi-ptisi'ri..deeentioreinloCum'iraT.siulii(1850).
1119. Alto Yivariensis inteffuil ' concilio Rliemensi 1195. Atlo, ejusdeih Ec'clesia_'c|.)is'capii's,"posl'GiiI-
(1828). --."Arelaterisis -: :' -: donelri successbrem Altonis, cujus nieiitio irt pfivi-
"1120. Alto, episcopus, interftnt con- legib Henrici VI imperaloris AsculanarEcclesisecon-
cilio Tolosano (1829),ex quo Callixtus II, epislplam cesso. MeuToralur quoque inj,-"dpnalioiie ejUsdenr
-dcaitPonlio-Ariianeii-i abbafi adversus"illum et mo- Heniici 'Berardo.,archidiacono'Asculaiio, rifox Mes-
hacbos CasseDei. Subscribit corieilioViennensianiii ' saneiisi arciiiepiscopo (1851). - v
1124 (1850) :« Ego Atbo,"Afelalensis archiepiscopus, 1197. Aito, episcopus Camerihensis (1852),''
laudo etsubscribo. »Ejusdefflepislplara ' ad;G..Ade-- . TJltrst boc ssecultim xri non prpgfedimur.; quod
marium profert Mai'leiiius.(i851.). ni.mirum ultra rioi! assurganl IiocTiOHiineecclesia-
1-120.Atlo, archidiaconus Placeiilinus, eligitur ar- sliciviri, .quos scripsisse .capitularia competimus,
cbiepisconus Pisaims, decess.ilqueariho1122 (1852), et.quoruffl carisa diihlaxal alios reeeiisere aggressi
1125. AzoliniisAugustensis sttbseribit concilio, iu sumus. Gsetertiniita tisiiatura.prsesefiim s_ectilp'xir
'quo Henricus iiiiperator infestlluras restituit (1855). coepit esse boc nomen, ut iri Cognomen familise
, 1125. Alto, .episcoptts PislOrierisis,-ahtea abbas nobilis PisanSe iransieril, cujiis.c.apita. dicebaniur.
-Vallisuinbrosse, celebris est. seripior Vitse sancii de domo Azzbnjs, de quibus -exsiant vetefa monu-
Joannis Goallierti, qiiam Mabillonitisedidit (1854), nienla (1855). Nunc ergo deAttpmbus dicemus,qui
et BoIlaiidiaiii-(l'855).-'Celebrioreliara yiia! sancli- ao pr.bposiluiii!nostruni maxirae cbnducuhl, " el fue-
:liite": quare fuse:de_eoin Acl.isSanciorum Papebio- " ruiTt capitulariun) auctores.
ihitis (1856). Ih serie abbatum Yailisumbrosse apud • VI. Incipinius abHaytone Basileensi; cujusjilnra
Zachariam (1857) oclavus fecensetur.' Ugbellusepi- opera fefuntur; sed jriaxime capilularequod Liicas
-scopum Pistoriensem vigesimunT.facit(1858), et Iii- Dacberius « iiobilissiniumejus-feluin . vbcal'(1854),
-aocertiiiII ad eum diploiriarefert. ';_;,. edidilque primiis. Cinn enini iiidieium operis hiijtis
1128. Azzo, Gainaldulensisabbas-sanetorurii Jtisii ei fecisset EfflericrtsBigotius, Roma reversus Pari-
eiCiemeiitis Yolatei'i~aru_ii-(!S59.. -'"; ; sios, Dacheriusa JoaniieBoi)a;(postea S, R. E. car-
- 1129. Alto-Tfecensis (1840) inlerftiil eoncilio Pa- "dinale luhc-Fuliensiuiii abbaie geuerali) posiulavit
risiensi. Memoraluf in bullalniioceiui ' II, aniio 1142 impetravitque descfiptiiiriex cbdice BarbefinoVAd-
'-. •- ." - didit .(1855), curiTilltid ederet Dacberius, exslare
(1841)..
'.."'1120. Acius, seri -Azzo, Placeiiiirius pT-eposilus ' eliani in codicibris Yaiicihis 1146, 1147,-11.8.
Ecelesise coliegialis s.ancii A.ritoiiiniPlaceiilise, re- Exslal ei in"codice nostrb HolsteiiiaiioPodem titulo, _
iitinlialtis ab Iinseenlib11cardlnalis-sahelJBAnaslasia- '(jTiemreprEeseiitayitDacherius:-Hiiic translalurii est
(1842) mense Deeenibri, ah.no1150 vel 1155. Repe- iifcPlleciionibus.coiicilioruinLabbeana (1856),Haf-
ritur siibscriptus"-"iri diplomate aririi ' 1157 Irino- duini "(1857) etc. Labbeus lestalur ulira aTini822
ceniii 11(1845), .- . ,--"; -; - differri boc posse. Ad annuhi^8l6 rettilit iilud Mabil-
1155; Azzp"presbyter, cardihalis " sanctse
'-""-' Anasta- loriius (1858), specirninis/eliam loco reciiansvcapi-
sise s.ubInnbceniio II (1844).:. '' >; "tula jionnulla: Obiiteniin riiino856. A-lex Heriiiairao
-" 4159-
Azo/Tyierisls afchi.episcopus(1845). - Contracto, ,Augi;e;monacliQ,,ideni '(1S59) el!;ante
- Azo, priorGaraaldulensis, (1846). arifibs tiedecira ad Augi'_e~m6n~as"lerium 1'edierai,
1145. AciiiiSjV.seuA.tus, aliis sanclus Allb secun-IG •' Erlebaldo diseipuloanlea suoîiioiiasleriicu.ia'coni-
:
.ihsVFldreniirius epis_opiis;di'usexslat (184:7)epi- iiTissa,anno scilicel 822, aul 825. B.ene.ergo illud a
__ola~Oprando-abbali sancli Salvii in ejus fflonasierii' Labbeo constilulurii.•est : nam quo-pracise aiiiio
et.TiionacbPruihgialiam, qubrufflexpeiturii se esse ! dbderit,-prp certp conslitui iioii pptest. Fuisse jam
-eiiaritalem dicirrn:)ie<_essiuue sua,' qua gravabattii' episcopuiii,'aiiiio:8fI, cum raissus est iri Orienieni.
. pToexpensis, « quas pro eccfesi.islicobfficiqTecifpe- coiistare yidetui' : ifani episcppus norainaliir. Ilinc
.•andoRoniani sarpe eitndoel redeundo.feCerat i Ex- . auclores iricerli'a Pttlioeoedili (1860) :;« 811. Irii-
•quocolligtint censurislpsum fuisse iiTelituiri, qtiibas- perator legatos sups Gohsianiiriopoliiiimisifiiaydo-
ui se exuerel, Roinani petere coactus est. 'Tieiri'- Basileeiiseiri episcopuin, et Bug. co,miteni
1149. Azo Gamalduleiisis, abbas saliclse Marise, Tinpnicnm, et Aio I-Ongpbafduiii.de Aquileia ad
Fioreiiiia- (1848}V :vV-' . " -""-' ; • coiifiiTrial)dai))'cum Niceplioro pacem. t -De bac
1174.VA.iio.,abbas.saiicti Salvaibris de Sexto, rib- logalibiie laudatur 'Mabilionitis (1861) pslendeiis
Tsiinaturin senteiitia Pisanoruiri judicuin in contro- j.rosperum ejus exilum," conira quam scfipseTaf-
versia.interipsuih et Ubaldum afchiepiscopiini ' Pisa- "SangaHensisTiipiiac.hus,qui .tarhen Ilatloiien) vocat,
nuni (1849), - ;'- . ''. . pi'a)ct_l]eiitissimurn meiite et cofpore vii'iini..Hiecest
"'1174. Atto. archipresbyfef sancli .Flaviani, epi- legatiocujus Hatlo Hodoeporicuihscripsit; qui hoh-
Mans, Supplein., tOm.II, col. 547V-- . - -•- (1845) In diploinai., tOn)..III,:AA,Gamald.,
(1_27)
.'-'(1828) lncollect. Hard.,lom.>_. part.ii, sub iniir.,- ~hum.,247.: -.' -- " "-•"' •".'.-'' App:,~
" - - ; "-_-• " '
eoi;l"980.- . -. - ..--:"- . -'•:' nD -(im) Ibid;. .:-
"(1829) Maris., shpplem.,-tom. II, col. 542._ - (1847) Ap'UgheHum,inepp.F_orerilinis, nmri.29. ' •
"(1850) Marteh. Thesaiif., loiri. IV, col. 151), .' (1848) AA. -Caniald.,ad'li~,A.i-nuin.' 42:''
(1851) Ampliss. collect,, toiii. l,col. ,_54. (1849) Excerpl. arch. Pisan.,ap. Murat.jtoiii.lll,
(1852) Ex chronicoapud Muratoi'., loih. YI scri- AA. col. 1175. '.••
pior:,-col. 110; . -: ; ; (1850) Ughellusin epp. Aprolinis:
' " :
(1855) Collect.Tlard., lom. VI, part. ii, pag. 1115.- (lS51}'Apud"Uglielium. .
(1854) Ssec. VI, part.ui pagv266. -'-'". :;'.. : (1852)"Ughellusin epp. Cameriiieiis. V. AA.
(1855) Ad d.12 Jul., loiri. Ilf, pag: 565. mald. a:i A. 1059. tom. II, pag. 215,
•- "' ' ' et
' ad h. A.
v (1856) Ad d..22MaTi, tom. V, pV194 lom.-IY",pag. 16. :''- '.
(1857) Anecd.-med.-sev.,pag. 176. - ..(T855)V. AA. Camaltl. ad A! 4I8G.
(1858) Dgiiellusin epp.'Pistoriens., f.III, p. 294. (1854) In•praefal. loin. VI. Spicii.
" '
ln
(1859) vel. charta, app.j tom. III, AAVCairtald., ' (1855) Prsefat. " -!
nuin. 218. -'.' V V. (18-56)Tom. VII, col. -1522-. "
.:"" (1840) Collect.Hard., tom. VI, parf.n, pag. 1148. • • " " r
(1857) Toin.IV, col." 124l'.
• '.:"-'
(1841) Marteri., lom.: III, -Tlies.,;c'ol:.
" .;• ;"
1-229,":'/. ' (1838 Ad h. A. num. 42.
"': (1842) Ciaccon, "- . -*;. . '". (1859)-Adb,A. iiiini. 55:' ; -; , v '
" " . (f _60)-iiiier scripibi'. XII. "- V :';
(1845) Append. AA..Gamald.,-num.
; ' 256. • " ."
(i844)"Ciaccon..'\ .; _ ; (1861) Ad A. SllVTium. S7,
911 ARPEJ-DIXA£>ATTOiNEM, v 912
d-.iinTucem-vidit: de quo aliorjne opere .aiionYinusA codex, obtiiierp npa! poluil bxeiiipliiin codieis.Vi-t--
Meilicerisisa Pezio cdifus<(_862}.c Helio, venera- collensis, ulemendarel. Sed VeTcellensemexpressit
bilis Aiigieiisis ccenoliiipicsbyler l.eirip.oribTis Ludo- niiper clarus.vir.Carolus Burontius del SignoWerii-
Vvici, m.iiabilein visioneiii ciijtisdajriAugiensis iiiona- Tis Allonis operibus et capiiuiari hoc eodemillo
chi, nomirie Weliini,'-jquam educlus e corpore vidii, Dacberiiiiio tiiulo, anno 1768. Capilula uii stiiitiii
qui'-ci.Tetliiclus,post Iridiiuffl obiil,,pi'Osa deseribit. co.tliceiioslro, ila eliamiii hieuioraia^ditioiie (1875),
Iderii, postmoduhi Basilese episcopiis -ficius, cuin "erapud. Dacherium. Sedniiwim est priora _apitula
Bugone el Aione comiubiis Go:!staiiiiiiopoliin missiis, duo a 1. Admonitio .poniificisad presbyteros, qna-
deScribit hoiloeporictnn. . De hoc .pariler -liierergasubdiios aganl. ObsecTovos, fratres :dile-
' suuiri Ilei'riianiius ad aiinuiii 824 : « Atigi.-B AVeuiiius ciissimi, ut eiga sulijectariini piebiuin profecuirti et
opere
iiipiiacliuse corpore duclus"et reducius .posl ti-i- e.iientialioiiem vigilaniissima cura biborei.is, etc.
dtiuiii o'.!iii,oujus visioiiesHeito episcopus prosa, ei 2. Iteiraciib ejiisdeiri, et de ordinis. discielione,-
Walaclifrid.us beroico nieiTOsciipsit. -> "tYeuiiiivi- boiiieqiievitseexhorlaiione.Veiacilernossedebelis, >
suin ab Heuoiie.noslro.descripluni.ediluin csl curii eic, ediia a Baionio (1874;) noiniiie Tlieodiilphi
visioriibussaiiciiMelliildis^.Hildogardis,elcParisiis, .AtiTelianensis,c.um aliis Theoilulpbi capUulis,qiise
1515., lypis. Henrici Slepliani, el-ciini "VYahifridi a|> Altoiiis capitulis-prorsus disciepaui. Ex IJaronio
Siraboiiis ejiisdeiii 'destripiione hexaiiieuo versti-a eatlem vnlgavil ciu» Hiiicmari.epislolis J.iaiiriesBu-
Mabillonio (1865.)ciim Balulii epistola. Sed maxime sreus (1.175),illala deiritiein collectiones coiicilionim
legenduni ejiisdem Mabilloiiii de ea et siinilibus -.Labbei (1871)),Hanluirii,(1877),eic. Quotlconfirniat
-phns. judicium in .acicloribus (18-4}. Obiil Ilello g- viioiumer-uditoriim ppii.iionCm,qu;e ad iisiiiiieccle-
Basilecnsi.s, anrio 856 , jqiieiiiadiiioihTtn,laudalus .siarum eranl ex diversis .scrip-oril-us sclecta, oni-
Mabillo siaiuit (186,'j),et Pagitis (l_6S)ex auetori- niaque ririiiis insignioris ancioris-rteiiiiiic data. Cuiri
l.us WingaTlt-iisibus,,."Augieiisilwsei sancti '.}.IliV VI.TODaclierius cjiisdem Altonis,'opera alia viilgits-
Flortiit iletto magiiaapiid C:<i'->lmn linig.unn gralia : sci, libelltiinsciliccldc Pi_sSuris eccksiasticis, et
quare inu.i' episcopos, (ju.osCaroli lesta.uiuiuoBasi- snb- cpistolas cuiii freqtieiitioiibus lacimis oli coJicisVa-
seiipsisse legimus",inveniuir Iletio, episcopus licnni vilium, eadem iiilegriora V-rcelleiisis.editor
Teeusis, ideinque Augiensis abbas. Hanc graiiaiu i-rcpfsesenlavit, et jiroeierca GoinineniaiTuni, quem
viftiilibiis slbi suis collegif. TJuinquennisvenerat ad /Vtionilinic tribuii, iiioiiines Patili Epislolas. Vei-utn
cffiiiobiumInsulanense, seu Augiense(utro.qireeniin ,nec, utipse-Miarrait-posteriores paries du;ts tracia-
Tiorniiievdcaiur); in quo ex Waialii.io (18(17):sub ..lus d'c-Pressuris ecclesiasiicis iiiiegras, quibus c.a
îbbniibu.s pr_es.erliiri.Joanne, Petfo, et Waidone, .sSiii-plefeiUur.qua. desii.it a.pud'DacheTiuirireperire
'velut aiirea stella , fulgebat., Cum pjus faina au poiuilj.nec aliud Ailonis qptis qtipd Polyplicum et
/laroli aures pervenissel, ab eo iii .palaiiuui.vbcatus -Perpeiidieiiluiii (1878J:,appellavit qrio nbxia Tetlar-
Jest, ,,el inviuis ad Basileensem episcopatuni promo- gnere, el honpsla sancife uecel. ClarusTliazzuccliel-
lus: eo posiea.relicto, ad jhoiiasteriuin suuni redii.t, IIIS (187S;_amiolal a- l.iccii.eHo,(1880)aliud opus
nl dixiinus.Laudatur in Vila sancli Menginradi ere- Ailoiii tfibui adversus libidinosos, lieliuo;ies, et
'rtiiise (1868). ._ iîiil aufera lunc leuiporis in, ipsa alealores,. _ed siiiiul;animatlverfii siinile oj)us ase.ri-
insula abbas,Tioiiiiiie.Hiitlo,-V\r valde iri ddclrina, bere llossoliuiri Atloiii Avogadro, .-Yercellerisipai:i-
'el operibus .bbiiis niorumque lTobiiiiaieiilgens, qui -,-ter episcopo., . !: • V
cl Basiieensis Ee_Iesi__.pi-.esul.exsli til, quo acluosse ^ VIII. Atto- ll,.in Daclierii tilulp liic voealtir. qiiod
vilse' iiegoiia respuerite, atqtie ad conleiiip.lalivse alins prsecesseiil in eadeiriVercelierisiEcclesia epi-
Tilsepiilcliriiudinerii se iransferehi-,--* etc. Yeter.un scopus ex.Ughello.quotl pariter sensil H.ssoltus
Tie'eo scr.p.ornm loca relulil Dacherius (1869), et (1881); -«at uiiius lariitnri nieinoria, scribit-Vercel-
crebfa ejiis TiieriiiOlirBeiiedictinoruni ahcioiibus. ...leiisisetlitor- ,(1882),'apuil ,noS exstat Attonissci-i-
Addo ii)i)U aliud vi.deri,; quain liujus ..capiiU.lare pfis faciisque celelicr.imi.âlierTiisâiiteui«ujiisvis,
quod in catalbgo mss. Aygise divilis apnd Legipon- qui binc vel .prattcesserit aniijs- vel subs.ectitussil.
liuilT (1870) iiis-ribilur Hailouis jiOmiue . .ordina- nihil ininnnuinenlis habenius. J CseleraAiloriisbu-
-liories-pro.presbyteris.suaedioeceseos. J jiis obsctira suiil, f|uciiiaiiniqdum idein vir ciTiditus
Vll. Aheiius Aiionis capiiulare.codice Hplsieniano piobat: .qni taineii siispiertiur a Loiigob;u'diaVer- "
riostro contiiienir, Tiiiiiirum Yeicelieusis ,,(1871); ee.ljas-vouisse_ aique indiibitaiuuiesse asseyeiat ad
:quodcapiiula habel cenfuni hoc tilulo : « Incipium ' episcopatuii).pervenisse anijp 924ei (1885) Rageni-
capiiuia cahoiiura excefpioruni de diversjs con- COIH berlo successisse, Itaque a yero abeiTayit Daciieiiiis.
ciliis, decreialibus, stalutis atque ppisioiis Ugbellurh seeutus, el ahnujn episcopiilis.cathedne
'giTieiitinra jid.forense jttdieiuin, pollecia' leinpore assigtians 945. Hop manifesie refutaUir-txpliiciio
libiiiiiii Attoiiis episcopi. » Edidil hse.ccapitu.laDa- Pap.iiRliabito ab Hugoiie rege apud Muiaioiiuni
cherius (1872,)titulo . alio,,. hiiuiruiii: -.Atlbnis 11 (f!-84), ubi.una cum Itailieiuo^.EpoderienKicpisCnpo
Vercelleusis episcopi, capitulare; -> qtise ex Vati- iineffuii Alto.episcppiis; aiuio 955. Ejiis virtutes, et
cano codice sibi misit Joannes Bonaii ul i» prar- quaiito calaiiiitosissimis teiiiporibus' plebi. sine.sub-'
fatione narrat Dacherius sciipia aniio 1664. Cuin B sidio fuerit denion.stiai del sigiioTe,ediio diplomale
veioniale raulcalus vUip.iemphris fuisset Yaticaiius ^ quo ad subvejiiendum egeiiiibus prajdia' ppssessio-
'
(1862) Ad calc. bibliotb.. (1874);Ad A. 855, hum. 5. .
(1865) Ssec. IV, Bened. part. i, pag.
"' 265." ;(1875) MogunliseA-. 1602, Ui .4. . -
lium. 67. - - (1876VToni.-VU,col. 1157. ".
(1864) Ad A.. 824,nuni.55. col-915; .
"
(1865) Ad b. A., (1877) Tpm. 1V; '._..'
(1866) Adli. A., iiuiii.14. -,! (1878) Perpfiiid.ieiiii secuiidaii) eiliiioneni.viilga\lt
(1867) In carm. de vis. Woll. Mansiiis, primaiii egor.ul suo loco dixi, Alii."
(1879) ToniVl,.pag. 1221'. . ' '
(1868) Ap. "Mabill. 'sa.eV.iv; Ben. part.,2-. In Aihert. :'' ' . -'
pag:65. . (18Su) • -'
(1881) In syllab. scripl. ..
(1869) liiprsefal, .: _
(1870) Hisior.i liUer., '" Q. S. Ben. part,- i,- -.(I882)'Jii.pi'aefat. .
pag. 576. (188.5)Deduobus Allonibifs' Yercellafum. episco-
(1871) P'e Atione FcTcellensi cjiislue opejll.us pis, reeie disiirigueiidis, videsis quaj cgo dixi-ad-."if-
Naialis Alex. iii S. IX etx, cap. .5, ,arl- 36. lofiiin scripta, et iii prêfalione, MAI.
~ . '!"
(1884);AA.ined. cev., di__s.V51. . .
(1872) Tom. VU, spicil. inil.
(1875) Tom. II, pag."2(_7.
<H~ niiTHTRA T\E ATTT-NJHHS Sli
nesque suas liberalissinie cessil: cui diplomali diilo.,' A ab Ughello esse, nec prseteiTfi debiiissc. \ -psivero
asiiio 945 ips.e subseribil sic : « Altb, gralia Deiepi- diplorii-iproijuciin1(1892)Behedicli VIII, prp abbalii
seopus a iiie faclo suliscripsi. t DPnatus vero ipse Biirgensi, dalrini per maniis Azzpnis episcppi sancfre
qiiOtjiieest,._hl esl ejris ecclesia, alveis: fiuiniuTui. Q.liensis Ecclesise, et bibUotheearii sanclse aposlo-
ciim.iiisulis, rlpis, ete., a regibus Hugoiie elLoilia- licse sedis arino 1.01'3.» ,.. -
rip,: ex alio diplohiale ab eodfcm ailctore reeiiato.: ATtereit Atio,.C!i,jiislilnluraignoravit Ciacconitts
Adi-iic in vivis.fuisse'Atlonepirinno 948 .c.olligitiirex (18951et Panvihius ;(1894)VSedab-Vlexandrp llr-rea-
-.tli.pla_m.aie apnd Miiraioriiim (i"38S)--eo-anuo-dalo, lum. (liKii,,.:per)iiiii.fqueaCeri'inuiiiifiiisse.vindiceni
eiii ipsesiibscri|itiTsInveiiiluT. QUP aiinoobierit iiori adversi.isvscbismalicos Gfegpri!iYll v diibUalqiie an
eoHSiai. Hoc soliini sciniiis anno 964'lngorierti ejh.s PfsenestiiiuSepiscbpus fuerii. Huric etPalalius int!-
sjiccessoiem episcopiim.fnisse. Addoesslare ad Air moravit (1-9S). - _'.„ ....
'
Ij-iiemepistolain Ambrosti "pfesbyleri MediOlahensis Tbrtiiis est Azzo "ex.siiljdiaconqS. R. E. diacomis
(qtii efccTiTroSaxio(1886) doiUirciicaahfiiiiri 8S0); cardinalis ab Urb.TnoII crealus, qneni Cia.cconius
eifitaini!! sjvieilegio.Jbaclierij, ciiin hunc Alto cpn* ait(T89.6)diplorriafibiis^pronToriaslerip(_assinaie, et
sul.tiissv. de conjiigio eoriTm,,qiii;.o_)baplisirium eb- KcclesfaS;Tlerriita.iia;subspripsisse,Ex Palatjo (1:897)
gnationera spiiiiualein conlraxeraftl : cpnsiihieral iiileifuil cpricilioYaslalleiisi celehralo aPaschali II.
.eiiani eiiiiidem.Allp de eanonibTis qniliusdain Pa- Qnarlus est.Acliis seu Azzo,' Placenliniis. pr-fipb-
iriiiii orieritaiiiim..Gapitulai'ia Atlonis uiriusque, de silusEcclesise ctillegialis sancli AntOniniElacentisev
quo bacifiiius dixi,-.Ba«ileensis et Yercellensis, jain- ab IiinPcentio ll reiuinl.Ia:Tis.cardinalis--sai)Clae A.ias-
pridem in lucem prolata fherant,.ei ciTni mihiina. g] lasiifempnse Decfiiihri aniio 1130, vel 1135;VCpn.set-
siiile.i, in quilus coilex nostei' ali ediii.s diffeiT,npii crala ecclesia caibedrali.Fefrarierisi sancii .Gfegoril,
eristiiiiavi iaciurtiniopefse preliuui si iieriim e;Ii- oT)iil sttb eodem Iniiocentib : atqtte fric.de ejus <le-
dissfihi... -..-.-;.-;-';'-;,
'" -V^ •- : -"-,-' -.;'-. cessi! ad-eanonicos sancti Antbniiii Placeiii-sescriln.
1J. Teriiiis csrAttp^ cujtisiciipiliilare nondum vijl-' (IS98):« De raorle quidera ciiarissimi fllii noslriAzo-
.gaiu.ni liabc.t TIoisleniariTiscodex hpc litiilp : « Atto- nis, presbytefi cardinalis pVsepQsili vestri, lahto-ani-
lTs cardinalis presbyieri eapiUilare. s Quis liic A_(_ -• 'pliiis «ohdbleimis, quanlo liiagispersoiiani ejus ama-
fiieril non proTiiirn est dicefe, cuni iiihil aliud qjiam h iiins, 'atq.ue.in ejus obiiu nlajofa sanclse Romana)
qirod boc tiiult) liabeliir eurii noljis palefaci.il. Quiu. •- Ec-T_esise,, et npbis-abseqtiia siiht subtfacla. _.,
qwe sunt hoc nbmine -
(riaffl, h_ dixinnis,'Afipv-Hat- .-..j (JiiiittuseslrAzo, pfesbyler Cardiiialis SarteiseAna-
io, Azzo, idcinvvalehi) qui recenseiiiijr cardiiiales aliv.-:''slasi.-vqueiri TiideiTimimex:faffliliadeActis(infiiTVio
iis, qui eofiiin res gesias seu lioniiiia colligere (noii ox.noiiiiiie aigin.riento capip) facit Jacobilliis (1891)):
. eiiini a.dcardinales S. H. E., de.-quibns TniricToqnf- llic IiiriPceiiiiiTiTliplomafi ainii .1155, xm Kal. Jtll..
-_iinr perlinei. Azo canonicus ct c:)i'dinalis i qiii, d;ilbxPeii'0 prspposiiP Bergoinensi subscripltis inve-
anrio 1025, memoraiiir hr mohunreriiis, quse clarns, niuirapud jUgbelltim(1900) : « Ego Azo, pfcsbjTer
Paier aI.bas:G;>Ile_l!iSde Gabio Laiinoiuin bppido canlirialisliluio sarictseAriaslashe. .
cq.li._gjl(1887); fuere eiiiin, qui caiio:acI ecciesia- "". .-•'X..'VitleaTnus>.!iiTiiC uliniii ex bis sil Allo
rnfti quanmidanTctrai essenl, ->canoiiieicafdinales > capitiilaris liostrit-alictor. Piaiiuiii estaliquis lieiriineiri ex
-
dicefeiitu.;; .qTipruiri.sepleni EcciesiseBisuniiuaein- iriijus postreriiis esse posse-:! nain queni, iillimo loco
dtilsitaiino 1031 Lee IS (1888), < qn.ictiih diilinatica,,,A nbihiiiavi, iiiulnrii hnbuit^sanckp Anastasise; reliqui
_iiiiii.ij saiidalis, chifolhecis ad aUareilliitl ordiiiati - - "'diio'fuerediacoiii;nOster vefo pTesSjyieriiiuli sancii
jTiissas.ibifaceTenlyqiiorum uiius loci illius depaniis . vilarci, Diibitari. ergo polesl aii iiiius sit cx duobus
;iiin'.:Io etiani ad inissiirtira spleijihia. Uterelur. » piiiiiis, vel alips nobis baclenils igiiolns. Diibilaiili-
lliiic-scriptor IiistpTiscfiindalionis-arcbiepiscopa.ttis biis lanien pppofliirie occiiTTilvefusinonufiieiilii.nl.
Magilebiii^geiisiseditiis a.-McibooiidHJajrfat- -jus hoc, . •apiid.Mar_ien.iam (T901); ih-TJiioctiin GTegoiius.VII,
-ttttibiituiii ejus. Ecclesise archicpiscopo «. ut iiitei' aniio ejiis ponlificatus 9, idest, 1081, coiivenienli-
ciirilii-ales episcopps Htjinan;e sedis coiiSoriiilralia- hiis siiniil episcopis, caidinalibiis,.abhalibiis, arcbl-
liciei; prseieiea dubdeciiri.pi'esb}-terPs,-_se.pleiii dia- ]!!e&byteris,-uidicefeni nlfum boiia ecclesiaruin pos-
coiio?, sexdecim siibdiacbiios cardinale.. ad morein siiit poni in pignore, pro pecuiiia-colligeii<la_adre-
S. ;R.-;E. oidiuare posset :_ qui ad principale al(ai'e. si-teiidura Wiberlo archiepiscOpoBayeni)-iti,„Boffla-
TiiiiiistiTtrttesqiiplidie, excepto jejurik),,dalmaticis, .nfliii. setleni; inyadere conanti, .slatulum es.i sacras
fesiis vero sancialis utereirlhf.-. Ex vefis propriisqiie res ecclesiafiini niillalenus iri militia sseciilari expen-
Ro!i!aiia_-Ecelesi;ecaftiihalibiTs^qHihtie peflineiii, • deridas, nisi In alimenta paupeTum, iii sanclp usii rcV-
primtis est Azzo, qui sub Gregorip Vvixit, et aiirio rum- 'divinani_-ii_ _et T'edeihpiione captivofuni.-iluic
liiijiis "pontilicis piiino. id esl, viilg. ser. 996, sub- deefelo subscribit.. inler caiieros « Atto cardiiialis
scrifisiipontilicis illitis dipfbinaliRoiri-C dato vi Kal. sancii-.Mafpi (1902). i Vivebal ergo aiiiio 1081, et
juii,',.- pfo ii;oiiaChls-PcenobiiAmiaiinivtonti'a Arial- seciiiitliis est -ex iis, qubs iionlinavi. Palfiam eiiani
diini, seii'Esualduffl episcOpuiii Glusiniirii (T889)J; ex veiere alio riroiiurneritoelicefeiiieppssepiilo aptidv
qiipd diplpmiilegiltiT apud Ugheilurii_(l890),:.i Azo. eiiirideiii .Marteiiiu.m(19U3),'CTii Iiic est litulus : « jri-".
ep.isc6pi.is~ sanci.T. Q__ii.ensis,Ec'clesise. T)
J
»'Ceieberriini laiiienltinl Beieiigarii Turoiiici factuin Uomae''iiieC-
aucTOrCsâniialiiiiii C;imaldiile!isiiim;(1891)'aiino[aiil clesiii -LateraTienside Euchiiristia lemppre Gregoiii
AjoyciiL htmc iif episcopi.- Ostiensijbus pneleiitiini YH p:i])_e.__ Esi autem rragijicuium concilij BommT
~
(1883) AA. me"d.' .c\V,-.diss.M . .'"
^' lom. III, adA. 11'58. !"" -'
(1-Sf.)'Toiri. I, bibh.ihed.,,-0i:-44..-- , . (1899) Tn aiinal. Ufflbr. ! V
(TS87)Pag. 97. - (1900)-In epp. Befgojn:il;,iOin. IV, col.i-iaS,.
(1888) Jn cPiistif. Tip_Chifflet. --; ;. '- V. (1901) Moiiunieniuin IITJC a Marteriio ediU!iii,.oe»
(1889) Ciaccon., toin. 1, ptig. 750. îirril ctiam in palce codicis!YTilicani.Ujitb) nps_Al-
(1890).Tii epp.Chisin.,.loui. ll!,.cofe 618:-
' ' toiiis cafdinalis capituijife edidim_jsV,ciiiii
bisdptiniis
(1891) AdA. 1.6v.uiMi. 8. leclioni!)iis,q!iibtistui'pia___Sfteiiiafi_eedilionis!iieii(!;i
(1892) App. toin.T, nura. 92. objnr,gaiitur yaUmqnia p.ro qiiinenta , corbonam pro
T. '
' (1895) I,pag. ""'841. • ,- '' . corVanam, Ueligdorus pi'o,.EH'odorus,poriueiisispro"
- (1.94) P:ig.68. porlunensis, S.Ciirgsogoni, pi'o Clirysogon,ius< Conon
. (lSPSj Toin. I,-fast.card., col. 81. pro Cdno, Aito pro Alo,' Subaipio Sabbm^ Mauriliiii*
(1896) T.om. l,pag.89o. ' ])l'0 . . . us. MAI. . - . •,-!.-;
(1897) Tom. l,p;;ig. 119. ' . '(1902) Amp!-s<.collecl., To:n. YII, col. 16. :
(1898)' Ciaccon. lom. I, pag, 986, et AA. Camald.,"'. . (1905) IV"IV,Thcsauf. a:iccdl>t.,col. 1U,5.,;
9IS ADALGERIEPiSCOPI 91G
airao 1078, in qnp, rjnod alias fecer.al, feciique-pos.ea \ Prseiieslihis'inserilui', prseleriliir ab Ughcllo, mi.l_I.Tn_
reiiovalum a se errorem cjuravii,'ei Papse salisfecil, de eo fiirlnssis iiotiliain iiabu.il; hsesifans non deli-
.T-quod bic dici.lur audimiis : quare addilur : Vnie- befat Oldoinus. Kos, ,cum ad- aninim usqiieTQ92, •
liiii'SCniienlibiisin eis qiii cum pr.pa ersint.episcopo liiillum habeanitis posi "Jberluiii, aliefiiisPraiiesti-
Pormensi, episcopo Smrineiisi.; episcopo Terraci. noriim ep"seopi menlioiiem, nescio cur non deferen-
« dinalibiis Atlone McdioianeTisi.,moiiacbo tltini-sit lanlo yiro,.qi!i Alion.emex presbytero car-
Tudeiisi P.omaria_Ecel. sise cai. linali, iiofniiie.Detis- diii.-tii-Pnfiiiesti.iiuni'epTscopjtm.eriunlial, noslfd nori
_
dedi.l, Petro. aiibellario, ete. Nam si leinpoiTim conifadicenie ilgbello. _.I_ucenliosttbsciiijere vide-
'rationein habeaiiius, 'lisec congnies. videnlur, iiec Ttti; Leonardus-C~'CCOninsin Historia Pricneslina
credibile esl duos-ft.isse eodem tenipoie Auones (1905) Uberto episcopo Prsenesiino siil...icienshuiic
cardina.Ies. "-.-•__ -. Allonem ; eui anno 1092 jani successerat Berardus
"Xf. Dubiialum est an Atlo bic cardinalis episco- seu Bernardns. Tcinpore ergo, episcopaius, Rrsene-
pus-fueril PramesliiniS,Asseiuii Panviniiis, Ugheliiis slinis sncerdolibiisstiis lioc capiiiilare dedisse-credo,
eiini prselerivii., Sed Juliu.s. Ambr-osiiisLu.ceniiits liuncupaT.sse-cardiiialemsancii Marci vel
: quod iiiu.
(1904) seripsit •'«Alld,'presbyler car.dinaliscrealus lus diiriifii lune non solerel.,.vel qtidd liuiicupationis
a'i Alexandrb sectindo, Gfegorii _YIIih tuendo jttrc loco illaVdeiiomiiiaiio"priorretineretur.
constans conlra schisnialicos, a Panvinio episcopis "; v
(1904) In PnBnest: epp., num. 2_,. col. 168- etiir (1905) Lib. lv, cap. 2.,ruim. 1S, pag. 259.!
Roin. 1704, et in3. e.dii Ughell., (om. I, col. i$"
A.NNODOMINIDCCCCLSiy.
JNCERT-E^ SEDIS , Fi)RSAN AUGUSTAN_£EPISGOPUS

-ORTilNIS S. BENEDICTI. ' iV
fflMOIIIIO fflVI.WlNMI filfSfflSii;

'
_ ... .SEU . '•'.
;,LI;B-ER.'1).E BTUBl6vVIRT,UTUM,
(Apud Pez , - Thcsaurus Anecdot. liovissimus, tomi II parte i.J
..Turc non Imrheiiiof pise petitionis, o charissinia B lerli pertracla, Tieboc agas, nnde-lup'ccelestisponso
.mater,.tibi., lit rogasti, scribere sludui. Novi enim displiceas,quia ipse.tibi,'si bene,ut ccepisti,perse-
nrdoreni animi Iui- efga Scripluras-divinas, novi veraveris, inauditam Inslitiam,invisum gaudium cum
tini. incsse siudiuih legeiidi, el jmplenrii ea qtire cseieriscdndonabii sanclis, Paulo apo.stolo-afBrman-
legis. Memor Tgiliii' suin. lacrymarum liiarum, el. te, qni dicil iQuod oculus non.vidil, necahris
omnis sttidii lui, qiiod in-Te ssepe perspexi,'diim. andiviii iic.cincor hqminisnscendit/quai-prwparavH
l_cuin de-ailimiE tu_e'sermdcinarer-profeclu,.el itl- diHgentibusse Deus (I Cqr.M, 9), .FestinaTgUtirad
c.irco me rioii.piguitjboc, quotl mibi lua suggererc illud gaudjtnn, ad illam Iseiiliam, inqua mulii.saii-'
siudiiit cbarilas , adimplere, qualentis et tti ex hnc clpruni requieseunt. Considera, Deo dilecta, qnania
•ipsa admonilione in Detimgradalini amore proficias, sit felicitas Dei vultum sine defectu cernere, sancio-
et cgo tiisc mcrcetiis effici merear.parliceps.-_S.cio rura angelorum __oris.iiileres.se, "cuin sancldrum
vero noh niediocriler esse bealum, qni se solnni- liohiinum muliiltidine sine fine gaudere/ct adbanc
modo Domino adjuvaiite salvat, sed noviTnulto bea- • gressibus virtuuim quolidie appropinqiiare stude, et
tiorein -esse, ;qui' secura alios, ad cce]este regnum ut ad ea, qu;_ comraeraoravi rectoTramite pergas,
irahere festinal. Qtiapropler hoiior luajn exiniiam .ciliusqne perveniie queas ,.lianc ttise bealiuidini
dilectionem ,ut banc admonilionem subinde legas, G atlmoiiilioiiera coiisjcripsi, pef.quam non deuna
ct memorise coiiih.enries , alque ojjere Gompleas,ul solummodo virlute, sed de muitis le cupio;adhioh.efe
aliisbdnuni demoustrando, et.te, et alios salves; ut virlulibus. Quem sermonemideo singulari numcro
deluo, etaliorum pfofectu felicera reinuneralionemi admonitionemvoco, quia qiiamyis mulloe siul virtu-
a sponso tuo immoiTalirecipcrc mcr.caris.-Mente sp- tcs, et innunierabilia.liorfamcnla,, ad unam taincn
"
S.S7 . ' :.--'_ ADMOMTIGAD NONSULNDAM RECLUSAM..~ _i8.
periinenl viam, ad iinum ifer.,ad nnahi .feiigilatemT* .4itiiam .nisi qitps. scip. sqlilavips; .El si;pefveheris-ad
hominemducunt. !"; ;-. : •'-.; -eps, noii acquiesee.nl^baic facefe proptCf liuriiilila--
CAP. I. — De chariUile,.:_ _ _'„"'. lem. Sed.lipc-faciemns-: quandq .veninnl,.afferen.ies
Gum igitiir de plufimis yirtutibhs ie aJiiionere ye.iiaiiaquse operaiiltii',. dicileyoseraere.velle quod
deslderem , pTimum cuin Paiilo apostolo hortor., ut yeydn.nl,; et cum yenefinl in donluni, preti'um'..a'c-
cbaritaiis. virtulem . aiite omnia iiabere siudeas-; ;cepluri,. di.cemuseis ul. faciah.t;orationem ;pi'oea,-et „
quia sicul pani-s qiiinibu.S;cibis"'melipf est, ila clia- Credo quad ssthabilurfilia: tu.a;..Ex,eUnies;1verpTn ;
rilas pmhes anieCellit viriuteS et sicut "siiiepane -; .plateain iiiyenerunt unum, inoriaclium sedehlehi iit
mensa efficithr inopSiTta srne! cbarilate riulla proft- vpndefel spoflellas snas, „et •tulefuiii etinrsecnniTii
cit viftus.: Sine eliariiale vefa- necTaerymoe, nec d.omumsuniii; qui
pre.t"ninispo.fiafura accipefei. Et
vigiliic, iieciiridiiaSj nec casfitas, he_C-eleemosynse ,. cuin intrasseivmOiiacbusilie iu doraum, veiiitpuelia
'
nceiriariyriuin homin.em. possunt .salvareV IlanC quse a dseinohiovexabatur, ;:et .dedit:alapam mona-
Dorninus ac 'RedempTor:-iioster- specialiter nobis chO-ii.li.,Ille aniem conveftit el; aliam. Thaxjlfemse-
comniendai : Hoc,:'mqmt, mundo vqbis-, ul diligatis..., .ciintlmii;diyinnm;pr"seceptU!i).,;Dffimoii. aiUein,-cii!!i
'invicem (Joan. 5y.,„i7).;El Ttefum iiiilwc cpgnos- torquereiur,. claraare epepil,: 0 yiolentia mandato-
cenl, quiamei esiis discipuli^si.dileclionem.habiierij 15 \ rum Jesu Cliristiexpellil. ihe; Ilihc.!; Elstatim Tnrlh-;
tis ad invicem {JoaiKXiii)55). Hanc apos.lolusJOah- dalaest puella-.-Cumaufemye^nisseni se,nes,:5iidica-!'.
ues landans dicit;:Qui-manel hichuritaie,, in D-eq yefiinf cis, qtiod .faelum .fuefal,vel-.glorifica\'ei'tihl.
manei^-et Deus in.ep (I-J!o.«!j.i:jy,..15). JianC prsedi- Deum „et dixefiiiit, .consuetudPvdi.abolicsC -svijiefbise-
- calofvegregius cunctls. Viriutibhs
pfaafercns .dicil : ad liiimijilaleni niandatofiim J.esiiVCliristi-co.fru.ere.-
Si distribuero in cihos. puuperuni omnes .facullales.. Consideremu's.;el hps, p.saiictissiihar.iiialerj.liumili-'
meas., el si tradiderq, corpus meumÂldul ardeam,, tatehi-htijusfelicissinTiThpnacIii,et.in quaTUuiffipos-f
charilalem autem noiijiabuero ,.._nitiii mihi proUest " ssimiiSjvimiiaricuremus... Si4g.ituf.h!irai!iias,.alteriiiS:
(I Gof. xi!i,'-3). Deinde siibjiingil zCharilas pqtiens:;.; dsemon,iu!iT_expTiIity-:sin.e diibiofifmilei'. cretlere-de- .
e.st/benignaest (IVta.,i)\pafioisîolerando-adyersa,' bemus qtiod-noslraTnimilitas diaboltiih in cordibiis
benrgna, libhA prsestando. Qiiod siciiafilas patiens liOslrisregnare ndn-.siiiet.TuhC^vero .verara iiumili--
est Stque benigna,, sludeVfidelissima intei' oninia talein hajiemussi onTnibusnospiilanTtisesseinferio-
paijenter tolerare vadver.sa,, ipsaque' quse lo]eras,. .,.- res, et .omnibtjs. yeneraiiQnem, d.eferimiis,_ei-Qmnia-
cufa "diligere~.• . - V V "'.•' .'.'. qiisanobis.alii faciuut atlv.eTsa,humiliter .iQlefamus
.;':-. ..Cki>,,11.;-—De -Knmililuiei propter ambre.m,Dei. De hac-viftute-JJohiihus; ih,
Cerlissime vero c_6hyeii.it'credere qudd eharilas G ' EvangeliodicU:'Omnis quise exultql huniilittbitur,
nunqiiani~ sine humilitateet obedienlia in liomine:-• et.qui se humiliat -exaitabiliir .{Liid xiv, T.I). E»
regnat. Si veraniIiabpefis cbaritaletn, mox eris liu--•- islo v.crsictil.O;.;etiam ,-disccre debvhiiis-qupd. supeiv.
niilis atque. obediens! HumilUas.iTaniqueexmiiayifr!. bia contraria.-.sitVTiiimililati,.Efgo, si vere bumiles,
itiseslVi.hsec;de terrenis bominibiis facit ccelesles ;; ;esse volumus.i/Biiperbia.m. fugiamtis ^. qui.aSugerbia
per banc diabolus;-superaiur,-per hanc ejus laqueit dejicit.ur,-:liumilit.;is, eleyaiiif.- Ad .hanc yirtutem-
vilaniur. Sic beatus Aiilpnius dixit abbaiiPasloriV .pri.ncepsaposioiorjim nos ihyitat. dicerido : Huqii-
Yyii omnes laqueos ihiraici tensos in via, etinge—-- tianiini sub potenti manu Dei, ul vqs exalteiinlem*
miscens dixi": -Quis,puias, (.rans.iet;is.ipslaqueos ?• \: pore, ifibtdalionis (LPeir, v, .6); Hsec:sententia;.ma^
Et aiiiliyi vocem dic.entem : ;Huniilitas. HpC verp- )• 'nifeslissihieiiobis insinûafqtijpd/siTdediimyisimus
beatus-AptOTiius,at pulo, non pro se tantuhi yiditt. iios humiliare cUraverimos, jh.iempore Iribulaliphis
et "audiviT,sed-et pro. nobis,-qtii peccalores.et irisi-, -vgl retribulioniS,.id• esl, in ;di,ejudicii pomini-jflQS
piehiessumus, et lphge ,ab.,illius nieritis distainus ;; pietas exajtabit in-jeoelestiregnjp. Jamyerp^superi.us
utnps ba;c legeriiesj ef opere.coiDpIentes, diabob ,la-..." fdixi quod; charitas, liurnilitas-alque: .obedientia..ab
queos possimtis: viifire , qui prople.fVlio.ciiiqUirUj ,.- irivieenfseparafihonppssint. ; .....'; -.....^,;.....'.._.
quqhTodonos decipiat. Tgiturqiiammagna virttts sitt.D ... ,CiE.-,.111..—r|
De pifedienim,. -, -/,- (:
Jramilifas, Marci etiam monacb.i.vita,!iisinUat,quemi i„ Et quia bactenus de.cbafilate et humilitate dicium
dicuht etiam iri juve.ntule-valde fuisse mansuefumvv .est, fesfat ut Soferter allendas jqualis-sit oljedientisa
humilem ac sapieiuerh, el pro ejUSmodivirlutibris3 virtus. Propler iiiobedientiarii.prinius bomp ejectus
tara dicunt Deo fuisse aniabileni, ul; duhi ad'Ponil*J_; estde paradisp.Quapropteivsi JIIuc ,yis asc.enderei
-jiictim cOrpus accederet,-angelus ei s.acramenta_prse- obediensesse stude. Ut aiil.eqi.^quaramagna.slt 1)OB,G:
beret. Pensare vefd debemiis ex hoc mifaculo quami yir.iiis agnoseas,,.miraeuliim tibi ad riiemOriamre-
maghum donum"sil Inimilitas, per Tjuod tam amabi-. vocabo'; Quidam"ssecularis' vitseTiabens tres .fil.ios,.
!js_iah)que aceepiabilis Deo adliuc homomorfalis s'- renuniiayii sseCuloetveiiit ad •moiiasteriuni, relin-
efnciatur. Abbas -eliam-.Dahiel -niiraculum narfatt qUens filiosihcivitafe, et ciraifijisset pertresi annos
perquod yirius bumilitaiis declaratiif.Efa't.aulem, , inTiioiiasterid, coepej/ii.rit cpgiiationes susefiljase.i ad
ail, in Baby.loiiiafilia euj'us;iam illjcpriinarii dsehip-:~:'-^m'embfiaia.im[\i^
3iium habens. Paler auiein ejus diligebsttûemdaniti pro eis yaTde,„riequelamen dixerat abba.tifllios ge-
nionachum qui dixitVei: -Neiiiopotest cufare fiiiara ii haber.e..Vidensauiein eum abbas.trislem,.;/ii:HJ-.eL5~
"
919 ADALGLRlEPISCOPI £20
Qiiidbabes, quod irislis es? El naiTavil ei quia tres A CAP.IV. — De contiuenlia el ejus diiersilali.
iilios haberet in civilate, el vellei eos adduCeread Sed jara tcinpits esl ut posl liTuni virltiluiii t!o-
ejtis moiiasleriuin.,Pr;ecepii aulem abbas ul addu- clrinam vigilaiiteraTlendas, quahla sil yirihs conii-
<rti-eteos. Qui cum pervenissel ad civilaiein, invenil hentfse, et quod continentia non solum in- Ciboct
ex i:sdiiosjain fu!sse defmicios, uiiuni Tero soliim- poin, sed eiiam in loculioneet in somno.acvestiti!,
Jiiodo rcmausisse.. Quem assuiueris duxitiid niona- el iriiiumerabilibussit causis. Admoneoefgo dilectio-
Klerium; el reqttirens^ abbat.em, non eum invenit nem luam ul non delicalos cibos quseras,, nec aiile
iilic. Inierrogaviiauieni fiatres ubi essefabbns ? Et boram congTiiamcohiedere velis, nec dicas in cqrde
illi (lixeruiu-qiiod ad,pistrinum perrexisse'. llle vero fuo : Ecce ali;e, iiaivel ita faciunl. Scilo pro cerio
lollens filium suuni, queni atlduxeraf, ,aMit*;l pi- quod.Uriiisqiiisque,qiio ih bac vita plus iri Dei sef^
slrinum: cl videiiseiiin abbas vehieniem s;iluiavit, VilioIaboraverit, eo raajorem posl mortem a Domiiio
el.lenens infanfem qucm atlduxefat, nmplcxaHiscst mercedem fCcipiet. Se igitur lam gravis yidealtif
euin eiTiseulabaUif: et dixit pairiejus, amas enni ? continenlise viftus, miraculum bic iiisefain, quod
Etilie respondil: Efiain. EfrnrsusLdisitei : Ai n:o- iii Tripartita bisioria legi. . '
do ; diligis euni? et respondil: Etiam. Posiea vero Dorhiheus genere Theboeus talem yiiam ducei'6
dixiiabbas : Tolle ergo, si amaseum, et mitlecuni B curavit, ut quolidie Tapides a mari colligeret, at
iii foriiacem mptlo, dtim ardef. Et tenenseum patef arinis siiigUlisliOSpilUimaadificaret, et ipsa hospilisi
siius jactavlt eum . in fornacem ardeiiieni. Siatirn dabat illis qui npii babebarit bospitia; nociibiis
auiem faclus es-l fornax veltit ros. Ex- qua obeilien- autem pfopler corum cibuiii faciebat sppftellas.
tia acquisivil gloriam,•quemadinodum Abraliam pa- Cui cibus eral panis Uiicisesex, el olerum minuto-i
iriarclia. IIoc ergo miraculum boiTor ul memorise fiim fasciculiis unus, et ad bibendum aqua. Sic
tradas et iil sehiper obedientisevirtutem ani.eoculos a jtiveniiiie sua viyens, nec in senecliile defecit.
liabeas, quia sieul lllo teinpofe illins mohachi obe- NoiTquamvisus est in leCtiilo!sopofatus, vel pedes
dienlia exslinxil igiiem forriacis, sic el modo si fue- pfo requie lelehdisse, atit dofmire pro voluiilaie.
ris obediens, ipsa virtiis iii cortle tuo igheiii vitio- ne quaiido opcfando naltira compressos pcolPs clau-
rum exstinguet; etsi hiejgnis vUiortini exstinctiis . de're potiiisset, Ua ut ssepe comedendo dormlrcl^
ftierit in te, nequaquam posl moriem Tn ighein cibus ex ore ejus Iaberelur. AliquaridoyerO somno
descendps seternum,- sed ad coelesfem gloriam sine gravaius valde, cum insTercoTe cecidisset, obddr^
fnie manentem. Efgo ama «be.dientiamj dilige obe- mivit. Expergefactus aulem et conlrisfatus sub si-
dienliam, qiiia. magna virtns eslV Ct autem illitts ^ lentio dixit -: Si angelus suaserit dormire, et
raagtiiludinem "adhiic Iticidius jntelligas';- sequeiis J inilii ullerius non' jSUadebil;qood forle dicebat ati
iniraciilum fiequcnl.er lege. Bicetiant autem fraifes, sdninum aut ad dsemOnem,qui iiilebalur borios cjus.
<[uianarravil quidam p.airiim, se vjdisse lr.es ordi- aclus impedire. Huic laboranli quidam dixit : Cuf
nes in ccelo, quorum priraus erat' hoininum. iiifir- "Iia periniis corpiis tuum ? ;Cui ille: Quia me, inquit,
inoruin et gratias agenlium D>eo;seeniidusordo erat illud pccidit. (Iiijus ve'rd.sanfetissimi.monacbi con-
jiospilalitatein seclanlium, instanlef minislfanlium liuenfiaih libi scripsi, ne ipsa tibi virtus gravis vi-
«is; lertitis ordo erat eoruin qui ad Obedioiiduih deretiif, ut cognoscefes qiiantum ab antiqiiis vcl
'spirilualjbus patiibus se siibjiciunt propter Deiim. iriodernis quiblisdara Patribus distenius.^ AUdivit
'Vhlebalur ahlem ordo obedienliuiii torqiiera atiream enim niinc beatiihTloVtua, qnod Dorotheus omif!
liabere, et ihulto ainplins quani alii gloriam habe- anno. sedificabaTcellam, el aiiis donabai:; audisti
foat. Ego aulem.dixi ei qui milil osieiidebnl lirec eliam, quod ih lecto" ifoii jacebat, el de; pane ei
emnia : QuomodOiste ordo, qiii primus esl,- majo- aqua et berbis vivebat; ndri itled hoc dico, ut Ui
rem quam alii gloriani Iiabel? Et ille resporidens ianluiiifacias,sed ut le liuniilies, siinulque scias
tlixil mihi, qiiod "hi qni hospilalilateiii secTantnr; quam magnam abslinenliam Palies uostri habtie-
sccundum propfiani vPliinialerri itlipsum faciuiit; p, riiil, et nequaquanr1cibos deiicatos qiiseras/.pfseser-':
simililer qui in eremo-se feligant, arbitrio suo de tirii cum-fn prsefato iibro de Moyse lrionaclioscri-
sseculo reccsserunl; hic autein qiii se ad obedien- ptum sit, qtiod per multos aimos pariem. .tahiuih'
tiam dedil, orahes vohralates suas abjiciciis,; pendet- motlo comcdeiit, et multinn-flpus fecerit," sex atitcm
ad Deuin el ad jussionera spiritualispatris; propler- amiis per totain iioelein starts oravit, heque geriibus
ea riiajorem. gloriam habet. Quapropter, o malef, ihcliiialis,iieqiie oculis iii soninum' sponte clausis.'
bona -est obedieiitia quaVpropler Deum fit. Intende liistiper eliam.pernoctanler inyisebat celliilas ino-
ergo, maler, virlulis hujus aliquod ex parte vesti- nacliorum, el iagenas singulorum aqiia .complebai,
giiim. Obedienlia salus esl oninium fidelium, obe- cuui longe aut decem, autviginti aul trigiiila sla-
dieiUiagenitrix est Omiiiuin virtutum, obeilienlia, diis aqua m.inarel; qui~ licel ila doniaret: cOrpus,
regni coelorum invenlfix est, obediehiia, eoelosape- prioreiu .tanieh valetudinem non anusit. Hasc mira-
riens, bominem elevat de (erra, obedienlia cobabi- cula assiduc lege, sanciis.sima.maler,. et per bsec
tatris est angelorum, obcdientia sancTorum ohihium cum Dei adjulorio in aBslinentia proficere slucle.
cibtis est; ex hac eiiira abluti sunt, ei per liqincad Non simus parali ad orania qiiidem cdnciipisceniia:
:pcrfcciiohe;n venerunt. recolairius cohlinentiatn bcati ZenoTiis abbaliSvAb-
821.'. ; ADMONITIOAD NONSUINDAJIREGLUSAM. - V 922
bas Zeiion anibulans aliquaiido in Palseslinam,'cum .\ quisti, ei per illorum curam tua, oratip, tuseque la-
laborassei, rcs.edit, ul ii:anducaret juxla cuc.umera- crynne non niinuantur, ne ctim uxpre Loth retro
riiini. Suadebal .autem - ei. animus suusdicemlo: respiciendo in salis converiaris slaluam. VRecole
Tolle tibi unum ctieuracrem, et niaiiduca. Qiii iii- ergo illum Evangelii versiculum, quod nemo miltens
crepahs cogitalioneni' snam dixii.sibi ipsi.: Furcs ninm.mad aralrum et respkiens relro apius sit regno
atl lormenta vadunl; proba. ergo leipsumiii boc, -Dei(Lnc. ix',,62/. -.- •"..-. * .- .
si potes ferre lormenta. El consurgens s.edilart ar- CAP.YI. — De coniineiilia locufionis'.
dorera tolis diebus quinque el dixit : Si ardorem Ilorlor eliam, utin locutione sis.continens, :nt
solis libn possum sufferre, potero ignerii selermim? assidue cum Psalmista, decarUes: Dixi 'custddiav.i
Ef dixit ad animuni suunr : Si non potes poftare vias mctts, ul non delinqitqniin Hngudmea posui ori
lornieiita, non rapias cucumereni, et maiiiiuces. meocustodiam (P:sal, xxxvni, 2). Noli igitur aliis
Yerba igitur. lanli viri considerare nos adinoiiehl,. detraliere; nieihento qtiaiitavMaria sit pefpessa jp
quanium ah ipsius eonversalione lpnge dislaiiius,. eiemo, qnaiido' iletiaxii Moysi sefvo Dei suoqTie
QUapropterperpehdamus, nos peccalores el infirmos fralri. Narral eniiri historia,. quia pro bac cttlpa
csse in compafalione sanclorum^viro.niin, ut iios a lepi-a ftierat maculata, sepieinque exlra casiva
ipsos ,ex illorum -nieriiisdespieieniesVper DOmhiijQ raanscril diebns :- quse postmodum pei'' oialioiiani
pianl misericordiam eqrum corisorfiumhabefe pos- , Moysis fiatrissiiis ftiit e lepra ni.iindata. Absjt aii-
simus, . ; , • •lem, iit'ex-Iingnn, perTjuam benedicinius IJominhne,
"CAP.: V. ^- De cqnlinenlia oculorum, ihde malcdicainus auTdeifabamus pfoxihio. Unde
Quod auleriinon lanlurii in <;ibo, sed eliam in cfadicaTjiluf oinnis. delfactor, sine tiubio de cdein
visu sil coniinentia, sequens, miraculum. aperle in- sancloruih. Ergo ne hos de coattisanctorum eradice-
siiiuaf."Pior aulero, cun) dedomp palris ad .pbile^- Ktiir, ciistodiaraus a deiraclione lingu.am noslralh; ,
sophiam conversaiionis exirel, promisit denup non detrabeniiis pfox-inio, queni''j.ubemuiv.diLigere
luilliim pTSopinquoruiH de-eseleroTpre yisurum. Posl sicul liosnieiipsos. Et iion, laiilum a dctraclioire
qiiinquaginla vero ahnos , dum ejus suror' einh vi- cessare hon opoTtet, sed eiiani ab oliosisverbis,
vereelhabitare eum in.eremo cognovissel, non ces- quia Evangelitiniclamat: De dmni verboo:ipso; quod
sabat,;donec inspiceret.- Qiiarn durn episcopus locxili fuerini homines, reddenl. ralionem in.-diejn-
ejus lo.ci, jam grandsevainpropterea videret .gtl&igi,- dicii (Mdtth. xn; 56). Otiosus vero serino esl, qiii
scripsit pisesulibus ereriii,. ut Piorem dirigererit. ii»ii-adilliiis, qtti lTluhitlicit, nee ad-Illius, qtii eiiiu
At flle, qupiiiamveonlemnere nefasest, juss.ionibus audil.peiTiiiet pfofecmra.Noli eigo -profe.rreveiTja,
senioriiin' obediensVel-assuraen.squehldam venit atl 'C quse risiira vel-caCliiiinum;nioveanl, sed magis a 1
paiiiam. Cmnque aiite domus suse januas acces- compuiiclioiiemct-lacryinas, ei adpfdfeclinh anini-.e
sisset.vet suum nuniiassetVadveh.ium,venienle ger- perliiieant. -Tuiis sernip- seiiipciVsilsale.condiliis.
inana clausis peulis dixit : Ecce egO sum Pior, Narral.hislOTia Tripailila. hamque Amohein jabq-
quaiitumvis aspectii saliare. Tuuc illa gratificala' Tiensiorum prfc.siiieinatque Theonciii-iiiultoriiijiiho-
JftiidaviiDeum. Atille oratione 'facla-remeavi! ad liacborum praasidem fiiisse ; ambo'namqiie fiier;iiit
eremuni, ubi fodiensaquani in.venitaraararo, esaque• operaiores inopiiiabilium rerura, et diviiia pruthn-'
usus est-usqne ad ulliihum vilseiliem. Posl cujus obi-~ -lia propbeliaque completi. Dicitur Thepnera- crutli-,
lum nullus.illlc habiiafe prsevaluil. Ego aulem repr, tUm jEgypliacorum, Grsecorura Laiihoriimque slu-
qtiia per Oralionen)ejfisad suos ususfeeisset .duleein, diis, IriginUuaniios h.abuissc tacilUrhitaleih. Pnrfo
dtini etiani aiibi noii exsianlem oralione. meruerit B ii.ullo hominuiii visura irascenteni, ahl jiiraiiteiii,
einanare. Kain cum Moysesel ejus moiiacbi puteum aut menlienlem, -aut vannni aliqiiod , vel asperunu
aliqiiando.fodefenf, ,nec vehan) aliquaiii reperifeiit, vel iiifirmum protulisse sermonein. Horiihl lemporfe
ci- non, ampli.us jam, fodere .tililuido.-permilterctj- bus fuit letiam Ileiias monacbus agens in ereriio'
incdio die siiperyenit Plor, el oratione facla descen- selalis" aninim îrca cenlesimum-atque' decimnm;
ilil in foveain, cunique lerlio peicussisset terram, ^ antea!-lamen pene septuaginla annis solus vixil inj
!
ni.os- emanavit aqua ,.~cumque. o ralibiTefacta discer ; solitudine , et usque ad iiaiKv fela.lem'-jejunahdo,
deret.villis eiim pcteiilibus ul yel ex aqua.gustafei: inuliiiniquesilendo erviriliter conversando pcrvenit.
Ai! qnod, inqnit, directus sum, et pr-opleivTjuoti veiu\ Ilsec iiiiracula hortor ulfrequenler leâs,.ut scias,
peractum est. Propterea vero, 0 sanciissima maler, quam eautani in loquendoie.esse oporleal. Audis:i
bsec libi de Piore monacbo scripsi, ut.perfeetesci- vero nunc, et, ul puto," raemoria) comraentlasli,
TOS,qupd couiinehihiLetiam ih visti sit. necessaria. quod doclissimus nionachus Tlieon per triginia
Audisli vcro nuiic, quam cauius iste Sanclus mona- annos tcnuil l'acilurnilatem-j.'(ior.torigitur, quia lio-
cliiis ftiif, qui hec inobediens fuilpfaeceplis senio- bis assidue lacere non Ticel,vel e:iaiii libet, id pla-
runi, qui illuni adsofofem suam. ire.jussenanl, hec ceal, u.t vel •se.mpef a.hialo .(letractioiiis silearaus.
vitlii ipsam visus ab illa,„ne coulra volura suum,fa- , Ut ergo libTvirlus lacituriiiialis placeat, audi.ad-
cere viderelur. Qiiapropler horlor sanetitalein luahi, Iiuc, (piid Zacliarias: de ipsaTiiteiTOgatus respon-
utillum stijdcas imilafi. N.onsit tibi.cura videudi dcat : dixil abbas Paslor, quia* interrogavilMqyses
luos piopiiiquos vul amicos, quos in .sseculo-re\i- frairem Zacliariam dicens, quid vides ? .ef ille
o=>x "
A.n.STr.RltiRPISCOEM. 89-1
dixit : Nib.il melius est quam tacere., paicr. E-t A _ m.iis qiiam cofpdris.' Ornatus- csl mcniis^.cbariias*
dixl : Terum cst, fili, iace.vHora auleiri mortis fideSjTnimilitas,iionitas,-aGbenignitas. Deliis nani-
ejiis setiens' abbas-.Isiddrus respcxil in ccclmiTrt . qne virtiilihus mens oniaiur siiie; fine cuni- Dcovi-
dixit : Lselarc, fili Zacbaiia, qiiia apertse- siiiit tibi ctura; caro cnim, quamvis preliosis vestibns coope-
jairanefegni c.oelorum.-Tules, o sanciissima maTer, Tia.iui:-, quamvis auro argenloqueornetur, nibil aliutl -
'guodvZ,acbari;e pfo .tacitiiniibtis maxima "virlutc estqiiain caro, el pulvis, el liitum, cl stercus, Qua-
apertse januaj cceli. Ut Crgo et libi aperianiuiyania •propler non magnopere de vestihus proctifa. --Cor-
lacere, dilige silere. Legi eriiiii de qnodam scrvo pus-domare debemus, non balneum;stibinderequi-
Dei, -qiiod,'ul taciturnitatem disceret, per plures ,'rere;Doh orhata yesliiiicnta, quia:si corpus hostrmii
annos lapidera in ore stio portaveril. Adinoneo ila- delicatefoveamus, hosleni nbstriim.ntilrinlus. Nun-
que, admoneo iteiunn, Tit Ijnguani tuameiisiodias, quam euim majoreni inimicum polesthomo^babere
nulli detfabas, neiriini imvledicasyniilla risumiiio- qtiam corpus; corpus enini trabit meiitem ad pec-
ventia verba proferas : cogita quani brevissit ista candum, et ideo propter ~ '' iilud debet scrvus
' " Dei s.ub-
viia, et quairi misera iii coniparaiiohe osiernseviise. jugaium habere.. .
Etoc cogitando ei linguahi tu.ira refrenando, imitari- "- CAP."VIIl.— De absiineniiii. :" '
do eoriihi actiim, quoriim snperius facta est-.mentio, & Debel namqtie 'corpus affligi per'alisiiiieiitiara,
siiie dubioad -eorum consoiTiiiin,el ad' eorum glo-. p::f-vigiliam et per diversos inotios, ita" iamen, iu
riam perveriies. Quoniam aiilem in animo ittp miil senipef suum ohTciunishariiqiie obedieiuiam pcssit
tum iflciliirnitatein inculcare volo, et-quia mtilla perficere. Castigandum semper el affligenduin es-I
bonn opefa propter vilium liiigose peTeunl, iile.o' corpus, iil'ad nialttra dpus animaiii non trabat, ct
adlnrc unam senlentiolam de tacittirhitate siibjuir- 'advperagendum bonuin sit semper iddneiiiri. Nani,
. gain. Venil in Tfinere-Coiiversalionissuse'Ev-agrius qui ita corpus: macer.a"t,ut ne quidera bonumCptis
ad quemdam -senem, et dixii ci :-Die hiihi, abiia, facere valeal,'disereliouis adliiic igiiorat virtiueiii..
-sernionein, quo salviis fiam. H.leatilem dixit ei ; Si Ut igiiur el corpus scias aliligere, et\lempeiaT'e,'
'vis'salvusTfieri,-quaiido adaliqiieni vadis, iion prius unum de-vita sancTofiim"Palrum dicara sermoii.cm.'
loquaris qtiam illete inquirat. EvagriusTn hoc ser- Dicehaitir de quodani patre, quod dum SKCularis
tnone cotiipiincUispaeniteiUiamcgit in conspectu se- -esset, et conjugemhabuisset, pdsiea convcfsus len-
nis, et .salisfecitei di.cens: Grede mihi, niuTlosco- labatuf de ea a Satnna. Ipse vero"narravi.t hoc pa-
diceslegii et lalem eru.ditionemminqiiain iiiveni.Et tribus. Qui Cuhi audisseiit, quia.operarius esset, Ct
iiiiiltum' profrciens exiyii. Ex bis cnim yeibis,-o .majora faeere potuissel, qiiam ei dicebaiur, impo-
sanclissiraa mater, luclde demonstraUir; beala est ,siieruril-ei raajora, ul debilitafcliir corpus ejus, ita
illa anima,quse laciturnitalis peffcclae habet virtn- ut surgere non posset. Deo autein dispensante, qiii-
vteni. . dam peregrinus advenil, et pertraiisivit cellarii ejus,.
" serva Dilige hanc viiTule«,.posside hOc doiunn, cori-
banc niargafitani. Amaudiim eslvergo silen- -adhiirans quomodo nehio egfessus esset in occin-
vliuiri, qtiia per id bumilifasTiulrituiV lacryiiise1glo- sum ejus. El reversus ptilsabat dicens ;- "Ne forie-
rianlur, adextiemTimiiiulta;malapeT'iI!ud(leclin;!iituf. frater, qui in ea habilal, iiifirraelur. _Qnictnri piil--
~CAT.Xll._rr-'be conlinentia veslitus. sasset ter, intravit, et iiivenit eum niinisinfrrmuih,.
Sciat denique bealitudo Ttia, osaiTciissinia nialer, et dixit ei : Quid habes, paler? Et enariavit ei _di-
v quod iii veslinieniis sil continentia valde necessaria. -cens: Ego de sseculari vila sura, ct sPllicital liie
Sunt etiam niulti, qui piitant, qudd appeiiliis pre- modo'inimicus-meus de uxore lriea,. el nafravi pa--
tiosarum •vestiuinpeccaturn non sii.vQuod sr pecca- itfibus, el inipOsueiTiiitmihi onera diyersa; et cuiiT
-lum non fuisset, Tieqtiaquam"Domitius Joaiinem implere vellem jussa, defeci, et famen stimuliisci-e—
_de aspeTilale.vestiirieiitisiiilaudassel; ait eniih tui'- scit. Audiens autein bsec senex, contrisiatus estet
-Iris : Quid exislis in deserlum videretlionihiem moi- .dixil: Siqu.idempatres !el nragni viri-bene tibi im-
libus veslilum? ecce"quimollibiis vesliunlur, in donii- posuerunl Onei'a,.quibus"gravaris;sed:si'rae parvu-
bus regum suht (Luc. vn, 25). Joannes ergo roolli- Inni: audire volueris, eilo invenies requiem.- Siinie -
bns vestitiis ncgattir : qttia qtii mollibus-vesliunfur, parvum Gibum iniempore suo,-et recoiligens vires
magls terreno regi seryiurit quam coelesli.Joannes, Inasfac aliqiiantulrim opiis Dei, et jacta iir Deiim
eiiiin.priirius Novr TeslaTiientinioiiacliuspiliscarae- cogitaiuin tuuin, quod tuis laboribus hanc impugiia-
Jormn induttis fuisse legltuf Si ille, qui iri ulcro, lionem non poteris superafe. Cofpus enim noslrum-
matris sanctilicatus fuit, cLideo niuhum-amabilisi velul vestimentura est; sicum discretiorie illud tra-
-atque;di.lectusexstitit, qui fuit verus prophela, etiam cla"veris,stabit; si aulem.cumdiscreiioheomnia nou-
plus:quam propbela, pilis camelorum induitur, nos; .egeris, noh stabit. Qui pum audisset eiiin, fecit,itai
qui peccatoi'es et iiifirniisumus, qtlanfoihagis debe-• el infra paueosdiesreeessit siinTulusejus. llanc-au-
-ii.msvihbiis vestibus esse coiUeiilf?'Nemo namque,i tera summam ideo scribere yolui in isto ordinc,
Til ait lieatus. papa, Gregbrius, jiretiosa .vestimenlai quod, qusesuperius adniohui,' id est, "silentiiihi.-nu-
- non ad inahem gloriam quajfit. Peccatores enim su-• - dilas, abstirientia,-corporisquecasfigatio cinn discre-
niiis,-.elideo preiiosa veslimenta qufercfe' 11011 -debe- tipnesunl agehda..Discretio yero magna- virtus esf,.
-: mus; Magisvers ornameiUa meiilis'quserere debc- qiria per ipsain raala declinantur, et boiiaservaniur.-
523 ADMONITiOAT>KOKSUUXDAM TtECLUSAM. >' - 926
-_''--;
Boriumergo opus, si sirie discretione filj cilo depe- _i Fratef interrogavit aliun) senem dicens :Paier,
rit; discretio cnini esl raal.er dmnium viriuluin. qtiid facieinus?-dicli ei senex : Flere debemus sem-
Quapfopter, 6 nialer,' ttiam hortor. dileciionem,' ut pef; Conligit autein a.liqiieriisenera mori aliqiiandoj.
omiiiaciim discretione facias, ul riec_addexlram vel el poslraodum iri se ipsttm reverti, et iiUerrogavi-
ad sinisiram 'eofrnas.. De hac discretionis viiTule riius eum dicentes : Qnid vid,isii,-al)bas?'!EtliaiTayit
babes etiain hoe iii vita sanctpruhi Palrum. Dixit nobis plorans rAudivi illie vPcerii sirie Cessation.e:-
abbas Anioniiis, quia sTiplquitlam gerentes corpora diceriteiff: Vse mibi; vse-milii! Sic et nos, sempei:
. sna in abslinentia, ei quianon habueruiildlscreiio- dicere debemus. Aptissiirie vero in his'.-possunuis--
. ncny.longe faCii-sunia Deo. Siipefyenit airleiri qnf- cognoscere', quaVe iiobis.semperflere conveniat, .
dani veiiaiionem faciens in silva agresfium' anima- sciiicet ne post biijus vitse discessuhi i» lucium ve-
liirai. Et yidit abbaiem Antoniuin gaudenlem cuhi niamus seiernum.; Utile naniqtie eonsiliuni est, liie
ffalribus,;et_displicuil ei. Yolens aulem.seriex-osleii- . ad'Ten)piis'deploT\are", qttia hsec viia brevis.eslj ia-
rfere ei, quod ojiortef aliquando Condescendere.lfa- beiisest.Tiiisera esi, cilo iransittira esl; illa alia
t; ibus, dixilei: PoiTesagittam in arcu tuo, e't triilie, vita ntillum terniiiium. liabel,,nuTi.quara;finielui'-:et
ei fecit sic. El dixit ei : Iteruri) trahe, ;et traxitj cl, sicut sancii sine fine gaudebuiilcuni aiigelis in coelo;
rursusTiixit ei :Trabe adhuc. Et clicil.ei veriator : :^ sic et peccatoresslii.e iine cruciabuiiiiir cuiri dia-
Si supra-nieiisiifai)) traxeroi frangilur arcus. Dixit, bolo in iriferno. Quod si laciymas stalira, ut yolu»-
ei abbas Antonius : Iia esl in opcre Dei.Si plus .1- rnns, irivenire iion' 'possurnus,viiori deficiamiis
liiensura tendiraus, ffalfes cuo-ilelicltint.'. Eipedit ovando, persisiamiis iri precibus, qiiia Dbiiiinusno-
ergoT'el ad iriomenuim borse fcfaxare vigorem eo- bis facile polest lacrymasdare. Multi enim volunt
rtim. llsec audiens vcnaior compiinctus est; et mul- lacfynias liabere, sed Tiort statim, ,nl yolunl, illas
mhi profieiens in sefiiionesenis discessU,e.t-fratiTs iiivenTiint. Uiide in vita sanciorura "palrumscripiuni
. eonfirmati reversi suiil ad loca-sua. Maxima.auleni esl" : Tnierrogavit, ''fraier quitlam Vseneni dicehs :
ii>'cufa fiiil, liseetibi scribere, religiosissinia'maier, Desidecat ailiraa mea lacryiiias babere,.sicut audio.
iit ab UtrOquepericulo leimmuhem cuslodias, vide- senesTaerynianles, el noTi.veiiiuhl mihi, ei tfibula-
licetut curam corporis nonJ)ei servilio prseponasT Tiir ahinia niea. Eldieil ei senex : Filii Israel •posl
el rursus, ul Dei servitinm explere queas, corporis qiiadraginla '.aiin'os'inlraVeruhilerfam promissionis,.
necessaria illi iniiiistirafe noTinegligas.. Adiiionere hd'qtiain si perVieneris,jaraiiuliiimUimebis be]lum.
-tuamdilectionemTidn cesso, quan.qiiafhttiairi boiiuni iiaeiiiinvuli Dens affligiaTiiniam,:ul seniper deside-
milii iiOtmii sit studium. Sed et nuiTcadmoneo, ut retirigredi in, illam' lerfahi. Dicebat eliara de beato
securidoloco coniinentiam, et. discretidnis virtuieni' u-Arsenio,-qhodtoto-feriiporevilse-susesedens: ad opus
" nieraofia coramendes. - . . inanuum siiarum panr.urii habebat aht.e se propter
_- ; CAR.IX,— Decompunclibne.:— .-•'_- laci'ym'as, qiiseerehro cadebaht ex-oculiVejus. H.sec
El qTiiaconiptiiictioesi inomrii opere iiecessaria, ergo- nosaiidientcs,' d diari.ssima niatef; qiiaiitum
- coramendaiida est etiaiiiipsa viriiis, qiiatenus mOr- debeanius nos prseparare '.ad lamenta-,.penseraus.
lificalionijungalur coiiipnnclio.PuTOeiiira.quodvera . Quod sT illiiani saricli et jusii, elDei per orariia
inorlifieaiioab aliqno non possil possidefi, nisi euiii 'facientes volunlaleni,: sic se nioTtiflcabaiU,quanlo-
compunclione. Idcirco tuam; 6 maier, charitalem iriagis'hds,' qiii peccatofcs sumtis, -flere et lugefo
-hoftor, ul quidquid agis, id est, vel sileiilTufnteiieas- deberiTus?Peiisare'debehius (lieinhioiTis -ndslravet
vel abstinentiam facia.s, vel'nudiiatem ames, vel. dietn jiidicii.' Pehsare etiaiu,. qualis discussio- ibi
-vigilias furtivas inqniras, oninia pro "Dei arapre erit.-AudiaiDus, quid beatns Aniraon frairi se iiiter-
fac, et cuiriTacrymis; si lacryraa) non occuiruiiT, fogantirespoudit. FTaieriiiferrogavit abbalem Ain-
adsil libi salutaris coinpimclio, ita dmilaxat, iu irionein diceiis :;Dic'niihi aliquid vefum. Dicit ei
c.tim diserelidire, de qtia* siipfa 'dictuui esl, fa- senex :¥ade,-4alei!i'fac cogilaliolieiii"tuam; qneTi!-
cias, ut. perle sioii scandalizeniui" alise,- sed poiius j, adniodum'faciii.ril'iniqiii, qni stint iri carcere'. Illi
- aidilrcentur. Siraus ergo i'n onmi-- opere noslro^ eniin Triterroganl, ulii sit-judex, elquaiido sil venV ,
coiiipnnctii ut; possiirihs~Dpmiuo cuiii Psalmisla TiiTtis,el in ipsa exspectaiione poerias suas deplo-
diccre: Hoiocausla medullata OiTeriiiius-tibi. Ho- rant. Ila et raohachus debet esse seinpef suspeclus
Iocausiuiii vero, tolunT incehsum tiicitur: Holocau- de"raorte,-et OiyUrgareariimam siiam -dieendo: Yse-
simn aulem Doinino bfTerT,_ qui iolum Se Doniino mibi, vse ri)ihi"!:Qiioiii6do habep astiire ahfe Tfibniial
tiadit-, -quotl ad ..uiouacliofnmspecialiter -peniiiet- Glnisli, el quOiriodo'halieoacliram hieorum ei red-
o;'dih.em;-per niedullam yero iioloeausii conipuTi- dere fationem ?^Si igitur sic-seiiipef lnedi.latusfiie-
clioldesignaluf. ilolocaiisium namqiiesine^medifll;! ris, poieris: salvus csse,.aique eorripuTicius.Et tuj
esl boniira -opus sine compunctioiie. Holocausluiii -0' raatef fidelis, Tisec audiens-faci- sicul is,te -servns
antem medullatuni' "offerimus,^' quaiido bohum opus Del bprialui'. Gogila de poenis.inferni;: veiThis iion
cum compunciione perfieinius. HancniedoUam i]>se. moiTetur.vignis non exstiiigueturs' luctu.s .nnirqiiaiii
Psalmista alibi pingnedineih nominalT Bolocausl/uni cessabit, poeiia nunqnhm finielur. Et si semper TtT
'
iuum.pingue fiai{Psal. xi-x,-4);-Msg.na'e!'iirii virtiis* lucc cdgiiavefis, salvalicris. Itecole Jgiiur seiriper
coaipunctioj dc-qua in.-vila pa-lruni scriplum es! :-; illutl, qtiod abbas .-Ilelias di,vil;:-Ego ires eiuisasli-
827 ADALGERIEPISCOPI : £?£
njeo :.primam, quaiido egfessuraVesf aiiima irica dc A liiin, quod fecil, 11011perp'olra!, :quo'diterum plaiH
cofpqre; secpn<!ai)),cnin occursnrus siihi Deo; tergere.debpal. Dicit enini Tsidonis, qiiod misef esi:
ilam, qtiahdo adverstim me esj prolerenda seiUeii- liolip6snilenS,i.qiu adbuc agil, qnod pceniteat.
Tia. El tn, o mater., omniahscc raedilare, hsec co- CAP.X.—.Adm.onili-osalularis.
gila, hicc tracla sollicTle,ul iiifcrni laqneos evadere Quam prope posl liicluni athnovcnda esl beatiludo
jipssis, elad regna coeloitim merearis eonsceiKlefe. tua, T)t qupd plangis desiderio eirieRtlaniri, ne ite- ,
Liigenthim hic esl,, qjiia. scriptu.m esl: Beali,'qui fiim delectet diabplp stiadeiile!' Caiii enim assimi-.
lugent, „ qiioniam Ipsi. consolabuiitur (_Ma_ti'li._y, „5). Taiur, tiinnis ppenitens, qni plangendb Uefura coiii- "
Neqtiaquam Iisiec.ile oinni lnclu dicit, qiua, smU' niilli.l,'quotlpla.ngil : cains Tevefsus ail voiriituin,
Tmilli; qui Ipgeirt moiTera parentiih) .snoriim, yel et parniiens ad peccaiunf; hiulti -'eninilacryiuas in-
amicoiiim, et qiila res, quas desideranl, terreiras .desirienTer.furidiihi,-et peccare iicn desliiiiiil. Et
adipisci non possunt, qui prp luctu.suo non suul .."ideq, o maler„ cliarilalem mam liorlnr, nf, quod
beali., Soluminodo illi lugeiiles stinl beali, qui sua plangis,. ilerare ne-velis. Scito ergo,1 quol .illc,
.aliorumqiie peccflta riefleiilj. siciil Samiiel.deflebat . qiiod piangit, iterum comiiiiti]l,,,similis est, il!i, qrii
Saul, etPauliis tfeflebai eoS,qui hoiiegeraiil.poerii- Ta-vii.Iatereni,qni eo, qtii iilujn magjs lstval,:.magis
• feniiam a foriircatidne el i.iiiiHirrniitiasua.'Dcflemus B liiitiin facit.. kalas hairiqiTebortatur dic8ns-:-£'nt'.ar
jfi .liac vita noslfa el npslrpriinipeccaia, qnja di- mihi', nuihdi estoie, anferle nialum.cdgitnliomini ve--
clum esl liigentibus : Liictiis vestervertehir in gau- strarumdb oculis nieis;(lsai.\, 16). 'Layalnr enim,
Uitim (Joan. xvl, 20); seniiueiiiiis iwnc in Iticln, iit et nuintlris non est, qui^qu.idem.p^scaiumpiangii, cl
inelahnis Ijmc it). gaudio ciiiii iliis, dp qiiibns Psal- Tteral. Lavatiii', etTOUiidiiseffieUiir, qiiisquis.-pla.ri?
iiiisladicil : .Enntesibanl ei flebqnt miitenlessemina .".."geudo iiiiiliiini1/]iioil.fecit, jilefuiii: rion cpnlnijuil,
sita; venie.nlesdutem venienl cuni exsullqtione por- qiiotl plaiigat. De j.lla eiiiin aiiim.a,.qiiffiplaiigit inala
ttintes nianipulos suos (Psal. cxxv,..G)..Yitles igitur, -sua-j-el.i.lef-aljsciiplura est in- prppbeta : Qumiixaii
q('.ambealns in Scripliiiis sanelis praciliealurIUGIHS.. vilis facitt es nimis ilcranV viasjuas (Jer. ii, 50)»
Autirailbuc, qnod hi yita sancloruni pafriun de eo Nori jdep liicc tibiscrilio; ut de le siispicer ta.lia^
fcripthm esi, - Miseranl aliquahtlp senes de Tnoiile sed iil pleniier et lueide, seias, qiialis'c.oiiipimctis.
IJilrlo;ud' abbateiii Mstcarium nVijoTein,,in Sciilii, esspdebeai.... .j ., ,., !:j. -,.;
rogiUileSiit venifet,'ad eos : 'alioquiriVciret oiirnem -CAP.%l:":pe qualilatc omiidnis"
iiiullitiicliiiematl se venluranii.eo.qnod -(lesiderant Et, qiiia tibi .jarn maiiifestala «st •cOriipiiTiclioiiisi
eum videre, anlequam migraret ad Ppriiintirii. Qui - VTTIUS, resl.at ul motiiisofaridipandatiir.Ciim roga-
cui.n v.ciii&set.ad montem , eoiigregala est omnis feitirCbri.siiis a discipiilis.siiis,.ul eos dpcerelorarej
niullitudo fralrum ad eum. Rogabant autera .eum dixil:"Cumstaiis adorandum,nplilemullumloqui,*s_ed
senes, ut faceret verbiim ail, fi'alres..'TIfe anieThla- dicile ; Puler nqsier,,rfni'es in cm!is.iMar-c.y:i,25), el
vci-ynians ail.: Plpfehius, fnilres, et prodiicanl 'pcnli fcliqua. OfaiTO/eiiiiii! bfevls esse Tlebct, hjsi:lbrle'cs
nosiri lacrytiTas, anlequam eanuis binc, nhi, lacry- valfccliidivi.iisegratim: prGtendalhi'. Dc bealo auten)
iiiceifostrsecorpnra iioslraconibtiruiii., EifleVerin.it A.KSoiiip.-.ii) vita. sarictoriira Piitriim Tegij.quod njrnc
oiiines prOiii. in lerrain dieentes : Pater,ôra pfo harra,bo. .Dicebant de eoy quia vespere Sabbati
riobis. Abbas etiani Silyanns. sedchs aliquando cum Uic^ceiite iii, Domiiiiea feliiiqtiebai post.se solem
tralribus facths esl in excesSu menfis, et cecitlilra exiensis raanibhs atl cpeluin, do.iiecinane die Doinir-
faciem suam, el posimoiluni surgens plorabal,. et nicp aijceiidcnsvsel, illuslrarcl...fsiciemVejus, et sic
inteiTogaverunt euni fralres dicentes j Quitl liabes, - residebal.Yitieat igilur,o-sanVti.ssiniavnTaiei', clia-
p.ater? llle auiem lacebat el flebal, Compelle!).libiis ritas lua', qiiani fprlis iste yirfiiitin ofaliohis'0(li-
aitlem. illis.diiilT Ego-ad jiitlicitira rapttis siim, et cio, qiii.de. vespera iisque maiie extetisis mani-
,vidi mullps dc habitu nostro eunles ad lornienia, et *bus pivTlial.Non ideolioc. tibi :seripsiViit tn ita fa-
imtllos jSsecuiaresail fegniiin. Et liigebal senex, et |j cere lentes; seil ui affecliini,.et suidiiira-, qiiotl ille
jiqjcbal deiiiceps :exire, de eella sua; sed si exire jii-r folain nocteiri, yel-cliam per .Iriiuin lenipifs
rOgabatiifôpeiTebat de cuciilla faciem suamvdi^ Tiitbebal, lii velfih..regulaiibns.bofis,'lialitei'estudeaSr
cons : Quid ii.eceSseest.videre liiineh istud tempo- ct sie stes in oratioiie,. 11Iineiis lna"«oncordel voci
valo, iirqno. nihil est utile? ]\Iaiiifesttim estigitur, Andiat; igiuir dilecliP tua adhiic ununi tlempdo
"iTisfe.
('TO;!o,pi'ii<!ehlia ttise, qtiani magiia si.t vjrlns. di- oiandi; nairayil abbas Dulos,qui fuitdiSciptilus ali-
spi-eiionis (compriiictiouis], per quara .peccata de- baiis ,Besaripiiisi|icens..: Veni aliq-riahdoiu cellara
Kojo auteni nf ab hac abba.tismei,. et Inveni euni siaiiteii).ad ofatioheui,
ItMitiif,-viiTiiiesVacqiiiTUntiii'.
vjTtnle ltia mens sil alicnavqtisevin.pecloTe perfe- et.maous ejus jerarit extensse:,ail coelthiW•Perrnansit
eTorumliominiiiri babilaT.: Pef hanc multi DoThiiio aiilem faciensj jiigiler quaindr dies , el post Tisee
.piacueriint, pei; lianc diabolns yiiiCUu!', per Iianc ypcayil me dicens : Sequere- ine. Et exeiiiit.es ,per-
vitia stijierautUr. Per yeras elehim lacrymas, ea qiise - feximus in eremiim, et ctim siiiiein dixi : ATibas,
' dicia stint
eompleriliir, Yefas eieiiira lacryraas ,ba- sit.it).Jlle aulem lollens perani discessit a:_iiie,.qiian-.
bul, qt;i hoc coiiimjltil, qnod defleat.Iloc est eliam luiii esl jacluslapidis, el facta oialionc.îiiilTeam
docfie plangere: docte plangif.-.ijiif plangendo pia- pleiiam aqiise, e,l ivTiiuisTi!civilatetii iilico, Ct voiii-
929 ADMONITIOAD TSOXSLUKDAM RECLUSAM. £50
iiiiis ad abbaterii Joaiineni: Dcih.lesetlehies cfepiimis-,A benda ; ':coni!'a iraciii-Kiiain yero -palieritia.; con-
loqui de'vislor.e qriam viileral. Dicebant eiiaih. ira. timOrem fnitiend.i esi-fidijcia; conira tepo-
de abbate SysPio, quia rioii -ciio depoiifefet liiantis rerii vero zelus est Oppohendtis. Contfa irislitiam
snas; qjiaiido siabatad ofaiioiienl, rapiebaiur mens ^qiioque inalam adliibeiidiim' est gaiutium spiritalc ;
ejus iiisripeiTofibiis. Si auiehi contingebai, aliquos cOiilra acediam vcib fortUudp est assUnienda: coii-
fralrum ciim eo ' orare, festin.abat' ciio deponere tra avariliani assurhenda es.t largitas 1; coiufa su-
m.imis suas, ne laperelur'meiis ejus, ef riiOfereTurV "perbiam -autem luiraililas est proponenda. CorilTa
Dicebal ctiaui aliiis senex, qtiiaassidua oratio cito dtliu.hivero cbaritas virtus assiimerida est. fie hoe;
eorrigit riienlem. Dicebal quidani. "p.Htrum : quia eliam xierlamine Paulus dicit apos.lolus : Caro.con-
sicul inipossib.ileest, ut.yideat qtiis in. aqua lurbida "cupiscitHdverfits;spiriium, ,spiriliis auleni adversits
faciem Siiam; jjlc et. ;vjTinia:i qiise TIOIIpriTgata fui.t carnein;1hcecenini sibi inviceni udfefsanluf .,'' iil'non
a. cogitationibus alicnis, •coniemplafi -:noh poiest quwcunque vidlis, illa '.faciatikv(tin/.v, 17). '-Et-til,'
J)eu!ii..Audisli qiioque, quod, qtiando abbas Sysoius Dsp dicala, bseclegeiiilo fitvmeniorisecoinmendahtlo
rion citp diinitferei niaiius suas, 'rjapiebalur iri con- •siude contra bostis ihiqui insidias.viriliter dimicare.
icirplaiioheiri. Quare ergofepente ifi cpiHeinpIaliO-_ Site.soinnolenlia gr.ayal,slude illam vihcere 'aiiiaV.da>
ncni .rapiebalur? sine dribio., <]iiiu.morliflc.andusB ' yigiliaih,-quia'sPhiiidlehtia 'pef vigilfaiii desfruifur.
efal, Audial.$iiainiJUectip tiia, f Ogo.,qpale sTuclinm Si le-deleciatvbalneoruin nsus, yeiiial libi-adme.^-
beatiis Paiilhs mdnacbiis Jiabiiit ofaiidi, quod in niofiam bealus JacObus frater Doaiini, qui priiuiis
ficclesiaslica historia scripluin liabelof. Fuit Paulus- posl apostolos JeiOsolymoiuiii- fexit EcclesiaiTj, de
de Libya in Scyihi npii .jniiiiis .quain qiiingeriiQs quo Joseplms naff al, quod imiiquara carnein cpmede- -
TiionacbGsliabens.vNihil autein; opefabalur jieque rit, riecbaliieo usiis fuefil uiiquam',: nsc lirieisvesii-
-liercipiebal; non quod comedcre.t ianlTira, oi/abat busfueritiiiduius,Tibii capufsuiTrriisecuiiduincdhsuc-
auiera solirnimodo., el vebiii. qnotidari) tribulum ihdiiienTgentis susePleounxerit.SI in deleciaiiDnea
'iiaiiensiniposiluni, tfecenias"-firationesDeo iintfqiiaT libi deliciae ven.iiint, prpiJone.ahte ochlos iuos •Jpah-
jjue die reddebst, etife irnara ,quijein'reliiiqiiei'el, lieni Baptislani, qui fuit iii TileroTTiatrissuaesarlClifi-
Irecenios .lapides pOuebai : singtiTis oratiohibus - eatus,etde qiidDominus Jesus dixii,qtiotl .majpf illo
lupidem ponebat, et singulis oraiioiiibiis; Inpiden) iiiief halos niuliefiiiii hoii surrexU. Kariat eiiani
iriiiiebat iii siiuim. Espeiisis verolapidibus ofaUoiies (le eo saiicluin Evaiigelinirii .qiiPd riiel silveStre e!t
sciehat esse conlplelas. Miilinni igitui; debemus. Iiii- - iPciislas edehat. Si ei; qni iii te peccat, qni tibi'
iuiliari,"qui loiige ab illoruiii mcriiis, quorum su- deiraliit, aut maledicit', aut in aliqTiolsetlit, iiPn '
perius rnenlio facta esi, Uisiamus, et sic prompti ad ^1potes igriosecre, sifciit.v-is,.vehi.aiii atl .memoriam
draiioneni facieiidaiii iioii sumtis ut illi. 0r!atio yerd . qiianta el qualia passiis fiierit pfo te G!)rislus,:.'prd
juricla-'compuriClioni magna est vifius, Yplo quo- le faciusest boino, inpiTalis, 'eoTfuptibilis, passi^
qne, iit bbc solerter attendas, quod Jesiis ChriStus bilis,, quis~ei'al'iiiin)'oiTalis,'iinpassibilis. .Assuiiipsit
«c Salvalor nosler voleris orare asceiiditihmohlerh. prb fe cariieiii.ex Yirgine, ih qiiapatereiur et roo- -
l!eo Jestis oralurns' iii rilpiitein asceiidit, ut ej th rerelur; prp le quoque fiiit flagellaTus,alapiscsesu.s,'
(iraiido iii Tiioiiteiii'coiisceiidas. Neqiiaquam enini spuiis liiiitus, .spinis-corOiialiiSjad extremuin eliam
oninis, "ipii orai, in iriohtem asceiidif, llie vefi), qul eiucifixusf prpTelhec oninia susliiluit Cliristus,ut^
iu dia.iioae uiortem iiiiihici".sui" quseritj Tnit res. le a -diaboli potestale libefaret, Pendens vero pro
imindi hujiis,' uf Iioiiqrabilior in hoe mundo esse te iiicruce, quid dicebal: Paier, ignosce-illis, qiiia
possit, neqtiaquaiu in inonieiii a.scendUofaudO..Af nesciuniquid.fdcmni? (Lttc,.vxx-iu,:5I.) Ille er-go,qui
coiitra, qtii Tii oratione pro 'remeiliQ.ariirna) suse, sine peceaio occidebatlir, pfo suis ininiicis orabat,
sive proalipfiiin peccntis , Poiniriura" depi-ecaliir, el tti.si aliqiiani- niolesliam paliaris- ab aliqiio,;iioli-
isie siiietiubio in riiohrein oiatiifus aseeifdit. Yide potes ex tolo-corde diiniuere. C.fedoqnpqiie, qtTptl
ui Iiscc iegas allente, Deo dicata,- ut ordihaie "der si'~ isia,- qtiajTlico, SiibliJilefvcogiiafe-MiiiiiusVoui-:
luorliflcatione yeaias' ad jpriiptinctipneiii, conipuii,-' nibus in leêccaiilibiis.ex toto cprtie faCilediriiil--
ctloneiuque .babeiido.-riosseqiieiis^modum oVaud.i. • tfife poIe.riSiJlsecnieditandp, bicc liierite,(iisaTtiei.do.
. -'~ ,CAP:XIIi -^Depugnn-vitidruni: '",- potefis ii'.im vi)icei.'e,,potefisohiriesdiligcfe, poleiis
Eiqiiia! lucide de TiOiiiirillis^îhstiTicIa-esvi.i-liili- iriiplpfe Dei pfse&eptiiTri :- piligite pinimicos teitfos^:.
lius, resfat ut riieiiie ]ierpeiidas', qiianta lucta sit beiiefapilel.k', gui i<os oderunl, el ofal-eyro perse-.
. vitiortim adyersus vir-tuies. Slagiiuih quoque certa- queniibus .cl calumnhmlibus.vos: (Midlh. y,'44). SI: ,
nieii est viiioruiiv adversus' viiiiiies,- tuue.ehijii . libi' yeoeril yohihias.".vagandi,'jrccole quod janr
poteris oraiiia vilia Vincefe re'pugn!an.do'-cumdi- mofltia es:, 'qiiod-cruCifixa es.;Wu«qi!ai!iCfuciflxo"
•\Tiio-Ttdjuforio,"si cpntra vitia- siiigula -oppo.St.ieris boraiiii' yeniivvohiriiaS'.vagaridi;5;Tion;,quia.Vnijiiiy
virtutes,Soleloiiimptigna viiipfuhi adversusviituies cogiuit iiisi de-inoTie'stia. Et tu jain raoiTna!es buic^
ad-profecluin lioiniiiis.venlre-, qfiia pferiilud. CeiTa- muiitlo.Yide-aiiteiii rio.lu iili, aul ille libi !'e.vi\'iscai,:,
iflen nieTisexcitaliif, el ab elationis vilid piiigiiiur. dic" 'poUtisv.cum aposiolo Parac. : Mihi ntesulus,
-Coiitra siiigiila quoque viiia viiTulcs. suiit aillii- eiiici[ixuse_st_: ei ego mitndo (Gq/..VT, 1:4);ilsce 'vefo,
beui&3.::cpiitra luxufiain iiTu;;diiiacor{!is-csiadlii- cogiUiudo.ppterfsv.viiiceTe.vagafioiiem,, AuTli:finid.
" '
.931 ADALGEUi EPISCQPI . ' ... 953
• :
ipse Aposlohis de .pugna vitidrum adversus yiriuics A.54-).Haecenim oinnia leciione.discimiisi;lectio eiiiro
doceat ; Si aulem, inquit, facta carnis nwrii/icuve- manifestat, quonioclo prOspera, quoniodo adversa
riiis,-vivetis (fiofn.. v.iu, 15). Tu ergo, si visyivere, loleiare debeas. Quapropter subjuiigehdum Cst Iiic
moiTifleaper viiTuies oninia vitia. Per charilaiem aliquid.de palrum exemplis, qpi infirniitateSj ve'
inoiTifica odiuni; per gaudium occide irisijliam.; omnia adversa pro 'Cbrisii araore palieiiter folerare
pcr pacetn exsiingue dissensionem; per.patjentiam ' stiid.uerunt, ut fua"charitas bocTegens, .hoc.menli
rapriifiea iisipaiieiuiani; per bonilaiem o.ccide ma- '- comnieiidans, illud yiribus exTotis imitari siudeas.
liiiam; pei' liiansiielodineirt exstingue feroeiam ; CAP.XIY.—Admoniliodeadversistolerandispalienler,
per eonliii.eiiliaiii mortifsca in.le.mpercnlia.m; per . : infirmitqieqiieamanda.-
castitale.m occide iiiipudiciliarii. Si isto raodo aclus Hortof igiluiyut sivel infirniiias,"vel aliacoii-
carnis mortificare curayeris ,. siiie dubio pererinj trafietas libi accidet, quatenus perfeeie yaleas scife,
Isetitia cum- angelis frueiTs. .-.'. .-., >— qitalitei' iribuTalioiies,Omriesqueinflfmifales lolefare
' - clebeas, iectioiii esto dedita.Ibi enim irivenies scri-
.C.ks. XIII. — Admonilig.de divind pagina^.
Kpn.est in his dhf morandum, quja transihittp- pltira;: Quos Dominus amati, qrguit,, et casiigat
-cbaritalem tuam ad laiissimum carapum divinarum (Apoc,ni, 19). Efgo tu, mater, ania argui, et casli-
Seriplurarum, ut quod hic libi cernis deesse , ibi B 1 gari ab illo^ Qualiscuriqiie infiiTpitas venerit, gra-
sqjerter „ perq.uiras. .Quaprppter 01.0 dilectipnem •tanti aniino suscipe illam. Unam ren)-.vdlotibi de
iuani,.ul sludiura in, te semper crescat legendi; bisloria Triparljfa narrare, quain subindq volo lit
quia quanlo quisque in d.iviiiis-Scripiufis.assidiuss legas, etmemofise boihnieiides.Fuil BenjaminSGniof,
fuefit, laiilo ex eis niajorem in.lelligeiitiam capil: jqiii valde -clarus habebaiur, doiio Dei ditafus, ut
. .sicul tcrra qiianto.magis excolitur, lanio amplius. siiieinedicairiirie tactu manus aul olei facla dralionc
-fructificat. Nara, qiianivis homo tardura sensanT sanaret segrotos. llicfertur iiicidisse In hydropicani
. habeal,: aliquid laufendiscere.polerU. ex Scriplu-r passioiienl et in tantuhi corpus ejus inlumuisse, ut
rarura iiiysieiils,, si, assidiiUalem habuerit Jegeridj. lionper januas 1celliil.sesuoe,ih qua babitabaT,eirerfi^
Qui enim. habel , dabilur .illi.-, el qui non habct, • nisi januse euiri tabulis anle~po~sitisSnblats fuissent.
etiam hoc, quod v.idelur habere, auferctur. qb eo Is e!'gopassionis"siiK lerapore perie ocfo riie"nsibu_s
{Mgtlii.xm, 12), idest : qui babetsludiura legehdi, anLe lrioiTemiii cella Tatissima sedens curabat so-
dabitiir illi etiam inielligeiidi.facultas; el qui non lemiiiter'segrotanies, non grayitef ferensj-qiioinodo
babet slutli,um legendi, eliam Tipc quo.d videtuf ba^ siise scgriludini 11011, prodesset; sed etiairi sedentes
bere, id esl * quod liaturaliier. bonum- hitelligere consolabatuf et deprccabaltir, ttt fogarerifpfo aniina
valef; propier ignaviam ejus aufertuf ab eo. Etl Q cjus,.et de corpore noTicurarenl : quia ei duriisanus
sicut illc, qui-tardus esl.ad intelligendum prp su.a csseni, intjuil, iiihilinihi .pfoflcit. Ilunc Berijahun
bona iiilentipiie j.ecipiel-gloriam,:ila ille qui lalen- iniitari stude, 0 sanclissima maler, iri omnibus infir-
.111111 sibi daluin negligit, coiidcmnabUur.Quapropler Tiiiuuibus tuis, Dominosempergratias slude referre.
admoneo charitaiehi tuam, ul-slUdiuni habcas Audiateiiam dilectio tua.dc beato Slephario mona-
legendi; quia pmnis puofectus,ex. Tec.tioneprpcedit. ~ cbd, qualiter agere sluduerii. Slepiianu.saulem Girca
. Quse enini nesci.mus, leclione discimus. Dicil eni?a mare Oceanum babitavit, perfecta.degeiis, et inte-
Isidprus, quod oralipnibus -muiidaniur, lectionibus gra coiilenlione qui circa sexaginla" annos probatis-
nislrujmur : utruriique!b.onum esl, si-liceal; si yero simus moriachus fuit, et Anionio niagno iroiissiiiius.
11011 liceat, melius est orare quain legere. Qui vult F-uilaiitec! mansuelissimus, el.'sapieifs, Inlocuiione
ciim Deo semper esse,; frequeiitef debet ,orare,.fpe^ .suavis, et ulilis, et trisies consolabatur; aninios, et
queiitef debet el legere. Nain cumiiramits, ip.siciswi alacritale revocabat, licet necessaria iribtdatip \)rse-
Deo-.loquimur; cum vero legimus,: Deus -nobiscum " veniret, talis etiara erit ih cladibus 'proprils! Deni-
loquilur. Si liffievita',sunt,0 -Deo dicata, necesse est qiie.dura inflrinitatero. incurabilem, incurrisset, et
- menibra
libiofandi-legendiqUe studiura habere;Xectio cogni- T) medici " ' " pulrida ' ' incidissent,
' " ille lamen
' "ma^
tionein Dei admiriisirat, leclib tenebras igiTOTani&e• iiibus operabatur palmaftim plectens folia, et prscr
-
fogat,. Tectio scieniiam.homiiii- confert, lec.lionis sentibus persuadenSj ut de fcbus hiijuseemotli npn
studio Dei, oniiiiuniquevirtutuiii amorviiiilfUur, per dqlerenl, nequecpgilarent,- nisi deboiio fine : Deus,
lectionem pptes.cognoscere, qualis sit poena, .qualis " iii.qiiil,-quse fecil c.uricla utilia. suiit. Ego anicm
luclus,.qpale s.up.pliciumimniinet malis,' injnstis, licvi, quia Jiujusmodi .passiones pro peceatis meis
ihipiisve hominibus, p.erleciioiiem potes Jcognoscefe,! eveniiilit, ,et.. niclius!est hic, paenas .solvere,,quam
qualis beatimdo, qnaljssii -gloriaj qtialis, cliafifas,: - ppst.inortem. perpefua supplicia -.susiihere. Slude ,
<justipromiltiliir sahctis electisque Jipniinibus. Ptf e!'go;et lu simililer dicer.e, qiiatido libi iiiflrmitas
lectionem cognosceie vales, quid audituri sirit bpjii- . aul aba. contrarietas evenit. Considerare quoque
vel- inali.Tn die judicii; malis enira dicelura Do- siirainopeie debemus,si illirqui sanctiet justi erant,
niiuo : ileihignema!lerhum,:quiparalusesl diaboto D.oinino.pro- infiriiiitalcgraiias referebant, quanfo
etungelis ejus,-(Maithxxxv,,4-l); boiiis aulem ,.dice-.. riiagis nos,;qui .peccatofes isujnus;.infirmitates: el
^tur;: Venile, benedicli Pairismei,- percipiiercgnum ffibulaCiciies amare deberaus, prsesertira chm dical
qiiod vobispafatnmest ab originemundi (Mailh,x>,s,} Aposiolus, quqd perpiullas Iribiilutiones-op.ortedinos
'
-935;: ADMONITIOAD .NONSUI&D4MRLCLUS^M 954
' inirqreyec/huni
Dei:(AcJ.xiv, 21), SI igiluf1pefniul- A unusquisqtic suora pcccatum delet, aut- Dominus
tas tfibrilaiipiies:irilfaiur iri regnuni"Dfelj "aiiiandsc pie pei siuim flagellumpui gal, anl post moi lem lgne
sunt tribulationes cuni.gratrarum actlorie, a nobis puigalono expnbiiur. Quod si lns iuodis peccatum
' folefaridsesurit hifiriiiltates, quateiius bffiredes:regrii hoininis nonfueiit deleu.ni,postbancTilamin igncm
coeleslis efiiei mereamuivPeccalpr'eiiih), qui in bdc descendet seteinum Hsec \ero nequaquam de tua
muridoiTagellaf\ noii nSer-etuiyiir:infefri'0"Torquebi- -debes despeiare salule, ncquiquam cuni despeiatis
- tiiE.-Optaridiiiriergo uobisest, o-.sarietissiihamaT6f, -diceie mulla sttnl raala mea, et niniimeiabilia
pee-
:Tit in;hac, dufh!vivimus vila, l'fibulalibries.ef infif- cata iiiei. Scito pio ceiio, unod nullus tanlumpos-
Thitaiespi;o Clirisii" am0fe,-ei pro remissione pecea-r su peceaie, qiiaiilnm Doniinus \alel dniulleie :
lortniTnostrOrunf libenti .aiiiiiio suStineaiTuis,Beire -tantii'11si posiiHealpeccanlera, et si ad lllum con-
namquedebetdiieclio itia, quibusmodisD.eushonii- \e.ti sttideat. Et qtna sermo se iiituht de \eiua
lieini-fiagellat".Legienim.qUodqUinqiie-nip.iiis Deus -pcccatoiura speianda, \o!o lactum Tbeodosu impe-
hominem :flag'ellat:Priihp vmodo fliigeiialiprobTitio- ratoiis iibi ad memoiiam adduceie, per quod
:iieiu. Sic fiageliauisêsiJob'et Tob'ias;-ad Tioc ehiin et ad sperandam peccatoium -seuiara mens iua
flageilaii sunl.til pfobaliOsseiit et mahifeS.lfaJ.iisob sublevetur, et ad laciymaium flueniiam pioferen-
'cansani- exenipli .imitaiidVnl- eorura ÔgrioscentesB dam cor luun) compungatur. Cur despeiaLit ali-
-iriipatieiilianiilios imiiaiTisludeairius, Secuiidp Deus qms peccatoi de venia, si ad Donnnum e\ loto
.lioTiiihes-flagellat,iie se exloHaritiri siiperbia,vvel in coide convertatui, cum supradicius irapeialor sep-
,securilate ppnarif, quod ad sauetos- specialiler per- tem millia oceidens lamenlando etê leum agno-
li.net/^sieiribealusapOstdlusPaulus de SeTpsodicit: scendo\eniain liilia paucos di"s poluil pi omeieri'
JSl neniagniludo revelalibnumextotlaime, dalns esl Ul lgilui iiiariifeslissime cognosceie possit sanclilas
-mihi stimidiis :carnis nieie -angelus :Sbl_ari(e,iit me lua, quomodobsecgesta sunl, cur \iddieet sepiein
eqlaphizet (II Cor.-xit, 7)f QiiipOsTquam.c6giipvi,l, iiulli.i hoiiiiiium occidenl, el qua se oecasione leum
.quod-salubre i.Ilifiiisset-iiTudTIagellunT^dixi.tijCiigJi-agiio\eiil, elqiiomodose liiimilmerit, et quorao !o
leriyilurgloriabor':ih.iii^r)hii'aUbus'meiif'v(.in1iabflel \emam piomeiuenl, Teiba lustoiKBTiipailitse lnc
in nievirlus Chrisli (Ibid.,S)~,"en\o fiiofio Deus pei ordinem sunt lnserenda per qu.e \eiba Tn
iiorairieiii -flagellafpropTef peccattim, -sicut p.ai'd-- liiullis pioficere, Domino juvanle, poteiis\nlutibus,
Tyticum, ciui dixil : .Remiiiuntiir libi,yeccaia hia pumo ni speiandaTeraa peccaloium; quia lantoium
-\Maith}ix-,2).- 'Deiiide Tiixit::"• Toll&rleciuni liiuniet bomiiTumsangunie leus exisiens facile \cniam lm-
mde:in;do.mum_iuani{Ibid.,-.6)-.Per lioerveroy quod pet)a\il. Derade m bumilitate, quia cum unperatpr
"illipeecala dimisit, erdemdeab jiifTThiitaiccirhfvH,C ' esêt, pei pi.edicaii(>iienibeati Arabiosn tintuiu se
opeflissime: deirionslfaluf, quod"illa -irifirinitis ei buniiliavil, ut omnibus peccatoiibub se liifenoieur
proptef peccatuin eveiiefit.-Qirartp.niotlbTJeusTionii- esse cognosceiet. Demtie m laciyinis, quia ctim ec-
nem flageilal, ul-sud .yirlus,' vel faetqfuin' suoniiii clesiam intia\u, pa\inientum ipsnis ecclesise Taciy-
iiie de csco iiatd -ipsCiiT iiiis nga\it. Yolo igHui, ulhoc liisa chant.ili non sit
-niei-iliifn'deiiiOiisiTetui',.
.EvaTigelioDoriiinusdjxit:.,.:Nequehicpeccdmlj neijue incogmttim, quod nemo simtil m se oimn i \alet
paretu.esejus,,ul cwcusiiascereluri sed. ui- clarificeluf exstnigaeie \ftia. Kam, dura quispiam passionera
EiliutDei per euin (Joan,. ix, 5).; ilis-vefbis -aperte lioidiius eifi'geiif, m a\aiuiara nicuiiit; et, cura
demonsifal, quod ideo cacns' naltls fiieri!,;iH a Dco a\aiiii.ini declraaveiil, niMtlisefo\eailIi pisepaiatui,
-jlluminafeiiu, tic pefTioo"v.iriiisdiviniiatis raarii- et, si nmdiam \iceiii, rao\ \iliuni furons el ahoo
.fesla.reiur. Quinio liipdp!D.eushoiriines flagellat-, ut plunmos laqueos ponit imnucus, per quos possit
! Tiicincipiant lormeiiliim siisiinerej-qtiodpnstraodunv capere lncautum. IHoiiest itaque facile bomraibiis
sine firie sustinebunt, quod solnramodo; ad malps Tiiaie unneisas msidias hostisj sed mens diviio
perthietV Sicut Aiiliocbhs e.t llerodesjnchoayefunl solatio evigilans, dmiiaquepioieclione adjuta, aigu-
iiati.hic, quodpostmotlum in infernO passiiri .efaTil: nienta et niachraamcnta omnia aniiqm bostis de-
-De bis scripium est •.Suplici conlritiohe contere eos D ' strnet.
.(Jer::xm, .18), hoeest i in 'pfsesenii'«V fufuroVHis CAP.XV. •—De tpj2ianda venia
peccatoium, -quamvis
qiiinqtie iiiodisrDeushomiriem flagellal. Idcir-cdvefd i.inumeiatilta sint pamaiumioi muita,pmnituiliuque
TucQgnitumest, quomodp ex liis unusquisque'flagel- Iheodosi iiupeialous a bealo Ambiosio sibi inj tn-
Tattif,:ui'unusquisqu&rfl'agellalustinieai, etiein.endei,- cla, causa exemph lnc injeUui-,
fiendo,! qupdfeci t; quafeniis flagelluiii ei ;ad profe- Tlieodosus namque iiiqeiaioi Tiabtnt passionetn
ctum eyenial. AdiiTpnendsics.t efgo bea:tii.udp-,[iia,,ut fuions, sed juslo furon iramehsara ciudclilatem
bps .qtiinqiierTiiodps,qulbus Boiiiinus lioiTiineiii-flsi- peimisctnt, quamiempio t'.a burailitate, id est^
geliat,.memoriter :discas,,quaienus in omniiiififirii-: ul in supiadietis vntutibiis ex ejns leclione piofi-
tale-vel in iribulaiiprie seinper-ante meniis Tuai tias, nanaie necessaiiiim est. Tliessaloiiici ciuus
pculos illos babeas, fri hi.s.hamque raetiitando fliigel- eil gr.mclisetpop iloaj, 1,1qua cum orta fuisset se-
•-lriniJToiiiiiilgratanli .aliimojoIeTabis.Eiriniief enira ditu, qmdara e\ juwubus ejiis lapidali sunl, atque
Tlebeiriiis-cretlere';quodhullum 'peccatinii-sliie :viii— tiacli. Hmc indignauis fhe, dosins, iracu.idije non
dicta relinqualur : autenini iiic pc.r posf.iteiiSiain,". rt-fienavil iiifiiinita'em , se! jussil livistos gladios
953 ADALGEIUEPISCOPLADMONITIOAD NQNSLINDAMRECLLiSAM. 956
super onuies evaginari, el una cuin iiocenlibus mi:,o-,.i naLioiiepTseeepiljIpse v.erospe data ;p;sl'pahluliaB
centes iiiterimi. Septein eiramriiillia hoiiiihiim, sicut est secuttiSi cr-cdans Riiflni pron.i.siimibus. Porro
feiTui',. oecisi suiil, non prsecedenle jmlicio, sed vif mirandus AiiibTOsiusmox ul vitlil Ruliiiiihiait;
laiiqiiamin messibus oinnes iiicisi sunl. Ihijosmodi -Imilaluses impudentiam canurn, o R;iflne, faiuasve
eladern plenam valde -gSmilibus aiidi.vil-Ambroshis, /necis auctof existens, ptidorem.ex fto:ite deiergens,
el ciira priiiceps MedioIaTiumvenissei, el sofemniter nec erubeseis, nec meluisconlra divinam iinagineni
in sacruui lemplum voluisselTulrare, occurril foris latrare. Guraque Rufraus supjjlicaiêt,elimperato-
ad januns -bealns Airibrosius, et iiigiedioiiiem his re.iridicerel venlurum esse, superno zelo accensus
seiTiioiiibiis a templi ingrcssu prqlijbuil: Nescis,.o - Ambrosius :-Ego, inqtiil, Rufine,'-ppsedicoquoniant
impcrator, perpelratse necis a te quanla magiiilndft, ego euin ingredi eccjesiam prohibebp; si v\'ero ini-
neque post causafn '.anli furoris mens lua molein periitm in lyrannidein mulabit,. necera egpTibenter
pfoesiiihptionisagnqscii? ,'sedsi forie recognTiionem siiscipio, Ilsec.el alia pluri.ina Rufinus audieiis nun-
jicccali probibet pbleslas iinperii, decel lanien, ut liavil.hiTperat.orivotuni aiitisiitis, •nidaeiisjiiede.pa'»
i-atio vineat poicslatcuX, scicnria quippe naiura esl, lalio foiTe piocederet.~At iniperaiof boc in raedia
el ejiis inofialiias, alquc resolullo, et pulvis proge- jam platea.cogiiosccns': Pergo, ,-inqnit, el juslas iu
iiitoruin, ex quo facti,. ad qnem redigendi sumus.. '5 facie suscipiocdiiiuiiielias. Curaque ad sacra liraiiia
ISon in ilore purpurco confirieiis infmiiilates-operli perveriisset',.in.sanetam ccclesiara hon.^prsesumps.it
cordis ignprare coscqmiliuinliOTiiininii;noii.est cpri- ihtrare; sedvenieus ad aiHiSLitenieViiiveriienseum
fideiiduin in piirpura , seiLmagis considcfanda .est jn sofaiTp fesideittein, snppliTavii ut ejus vir.eula.
coiiilitioiiis,*qiialitas. Priiieeps.es, o iihperafqiveon- solyerel. At iile .cni.deleih'diceSiattyus esse-pTsesen-
servorum ; unus esl cniin rex Deusomniuni el.Cfea- tiaiii, ,et contTa Deuhi insariire Th:o.!Qsium,.ejusque
toi',"Quil)iiscrgo .pculis Doiniui. a.spicies lemplum? 'caicare'leges. Veruin, iiiquil', inipcralor, hon iiisur-
Qiiibjis calcabis pedibus .saiicluinillius pavTiii.enlmii? go contra ccclesiasiicasjsarictiones,'neque inique
Qiiqmoiloraanus exlehdes,.deqi!ibos sangiiisiujusius' ingrcdi liitiina sacfa co.iitendojsed., te: solyerc mea
adbiic dislillat? Quomodo liujusm.odimaiiibqa sus-. viucula deppsco; ci Doujiiii''clcuiciili.un.prome CXr,
cipies sarictmri D.omini cjprpus? Qiia prsesiimplipne oriire sti!de:.!!cc.iniliijaiiiTa,rii ciaudi prsecipias,qii»m
orituo porrigispoc.ulum sangutiiis Doinini preliosi, Doriiiniis-iiosicfcuiiclis p.genlibuspcenitenliaraape-
diira-ftfrore serrapnuin (aTilus.sangTiissit injttste ef- ruit. Tunc :iii anlisles,: Quara, inquit, poeniieniiam
itfsiis? Recede. ergp.recetie, ,he secumlo peccato ostendisli posl UtiuasTiiiquilates ? Quibus nie.iica-
prioferiTTieqiiitiai!!aiigere cpnieiidas. Suscipe yin- jiicniis iiicurabilisi yulncra.pLigasque curasti? At
ciTlttm,quoie oiniiiiun Domiims'riiiiic li.gavit;. est. C imperalor :.Tuuin, inqiiii, op.usest ef doeefe, et
eiiiininetlicina inaxiriiai.saniiaiis,llis qnoqiie selioo- lnetlicanihia teiiiperaTe; meum";verooblata susc-ipe-
nibus inip.eratot' obediens (eral .euiin-diVinis crudi- j'e. Tunc sanctus A.rabiosiusdixit ::Qiioniam furore
tionibus enulrjtus), cl apeiTe sciens quoesunl piopria limm judicium commislsti, ef non ralip proiulit
sacerdolinri, quse.regum, geihen.sei-defleiis-ad.rega- seiiiehtiam, .sed potius iracuudia/scTibe legem, qu;e
lia fenieavit; cuinque oclo iiiensium cpntiiiuala depreta furoris eyacuel, ultrigiiila oiebus senlentia
"
tfarisissenl lempqra, pippiriqiiaiis erat Salvalpris - necis in littefi.s lanfuiiinioc!0maneal, et judicitiiii
rioslri nativilas. lmperator autera laiiieiifati.onibus' faiioiiis exspeelel; quibtis-iransaciis diebus1,ira vi-
assiduis iii palaiio residens, coniinuas lacryraas in- delieet cessante, ratio;causam juJicans, apud semet-
cessabiliter expehdebat. Ingfessus atitem Rufiiius ipsiun <]usecognovil sub -verilate disporiai; in his
tui.icraagister et sihgujarem fiduciaiiTapud princi- eniin diebus agiipscilur, si justa srt seiileniia_,qiiain
peni habens, ei videns eum in Iainenlaiiphe pi;osii-a- protuleri.s, an injusla. Si justa fuarii, .pernianeat;
vtini accessil, utlaciymaruiii causas rcqiiireret, Al ,:sinaiileni iiijtisla| dest.nialur. Ntiineriis vefo irigin-
ille ainarissiine ingemiscens ef veberiienlei'lactryinas |a diertiin atl bsec cxaminanda sulficiet.Ilanc adiuo-
.f.iucieiis v Tu, inqiiil, RiifiiTe,ludis, el mea iiiala nilionem imperator libenii ariiino suscipiens ei bp-
" noii seiilis;
ego aulem iainenlor et gemo.calamita- DHirnaiiiesse coufidens, legem resciibi repente pr;c-
lein meain; quia servis qUidein et meiiclicantibus - eepit, et propiia niaiiu lilieras .fcorilinnayit.-Quo
apena sunt terapla pei, el proprium Dominum li- ' f.iclo vinculuiiT ejns solv.it Ambrosius. Quse' l.tjt
centef iiigretiiejifes exoranl;-niihi vcfo ingressus iiac;enus observaiur. Intali. namque ienofe facla
noii est ad eum. Iiisuper; eliam cpeli sunt Tiiibi fiiil illadeseriplio, ul si quos imperator moili dam-
clausi. Hsecsingula yerba dicens singujiibus inier- nasset, usque triginla dies servarcntur illsesi, quos
rumpebat. .Rufihus yero : Curro, iiiquit, si-tibi pla- ffgis ira judicaiel severias, et eorum senlehlja c.SJt
cet, cl ponliflciprecibus persuadeo, ul solvatur viii- suspensa, qualemis in spalio trigihla dieruni ii:a
culiim, qiio fe ligavit. Ait iiiiperator : Norisuadebis qujesecrile, probassel justuin an iiijusiuni,! et qtiod
Aiiibrosio; novi enim dccreium illius jusluni esse, jtisluiiT probassei, hoc agcre-studuisset. Hic eigo
neqtie enira reverebitur iraperialeni poteiltiarii, ul .sacralissimus iriiperator-ingredi liniina pefmissus,
legeni possit-prsevaficare divin^nv. Cunique Rufiiuis hOri.stans Doniino supplicavil, neque genua flexit,
-verbis plnrimis uieretur,: el pfomiilereTAmbfOsium gedproims in pavimento jacens DaviTicamvocem
esse lleclcriduitij.iiriperatqi'cura pergcre cum festi- prpclaraat : Adliwsitpdvimejitq anhna mea,- vivifi-
937 S. BRUNONISCOLONIESSB ARCHIEP.WfA. ,1)5«
"'
cfl.elc. (Psfl/.csVMi,2S).MahibusautemcapiiloseveLA Provpcal etiara duruin el lapideum cor ad lacryihas
lens, frontemque perculiens, pavimentolacrymarum profltiendas, incilat ad zeli fervorem. Deprecor verh
guitas aspefgciis,yeriiamimpelrareposccbat. GUrtique dileclioneif!inam, ut hunc actum, hanc sanctissi-
lempus accederet, quo munus ad altare solebal offer- mam poenitenliam piissimi principis, et zelum san-
re, surgens est ingressus. Cifmveroobtulissetvsiculi ctissimi pontificis crebro iegas, iquia magnus anihii
/solitus erat, etintra cjinceHossielit, rursus Ambro- profeclus in ea latet. Si ilaque Ca, qnse.sanclitaii
Vi«s non acquieyit, sed locorum difierenliam edoeuit. luse scripsi, prudenlissima mater, pefficere potuerls
El primo qusesivilquid ibidem exspeelaret.Jmpera- opere, id est, si prorsus a te omnia vilia repuleris,,
tafe autem dicenle",sustinere se sacrorum ministrd- et qusein bac atlmonitioiienarrantur bona; custodire'
rnra prasceplipnem,per archidiaconum remaiidavit: vobieris, scilo, qnod tuis viribus boc non facios, sed
Odmperator, inleriora loca lanluni sacerdolibus sunt inspirante et adjuvanle, qui ducit in Evarigelio :
collocala, qusenec cseteri ingredi, riecccinlingereper- Sine me nihil poteslis facere (Jqan. xv, S). Setl nec
..mittuhlUr. Eg.redefe ergo, et banc exspectaiionem cogitare.qiiTde;naliquid boni yalemus nisi illo ope-
«um caeteris babe conimuneni; purpura nanique ini- rante, illo dorianle, a quo pnine bonura procpdit;
peratOres , non sacerdoles facit. Tunc fiilelissimus Autli quoque atlente, <jtiid Domirius de hac causa
iiiipefator etiam lianctradilioneni gratanti animo B per Jefeiiiiamprophelam dicat: Non glorietursapiens
Siiscipiensremandal: Nonaudacise cansa inlra can- in polentia sua, el non glorielur forlis in- fprliludine
cellos mansi, sed hanc consueludincm in Gonstanli- sua, el non glorielur dives in divilks suis, sed in ho'c"
nopolitana urbe esse cognovi: unde ago gratias pro §lorielur, qui gtoriaiur: scire el intelligere el nosse
liujusmodi mediclna. Tali ergp el lanla viflule et - me (Jer. ix, 25). Per hseceiiira yerba cum fumo ah-
prsesril el imperatbr clarebant, Ego namque utrius- feretur superbia ; quia sapientia et fortitudo et om-
qiie opus admifari (soleo) ijlius fiduciam , bujus nes opes fepulanlur in nihilum, el ista et sola gloria-
pbedienlisiih,idestfiduciam sacerdolis, obedienliam tio, u.l sciat etintelligal quod ipse sil Dominus, qui
reg!S, iflius zeli fervorem, liujus fldei puritalera. facil misericdrdiam, judicium etjTistiliam nostram.
Igilur eximium opus nuncnarralum est, quod te po- - Ex islo quoque loco sumpsitaposlolus Paulus, quod
lest excitare, p sanctissima mater, in cusiodia mul- ad Cprinlbios scripsi.t: Ffatrep, qiii glorialur, inDo-
lafum vi.rlutnm. ILee enim Theodosii clinslianis.si- minp glqrietuf (II Cor, x, 17). Ubi sunt illi, qui di-
nii principis, el bealissimi Ambrosii ponlificis con- cunl hominera proprio arbilrio regi? Ubi sunt- ilii^
tentio sancta pfovocat Iiominemad sperandum ve-_ qui'dicunl, quod a nobisbonum inchoare possimus ?
niam peccatorum, ob quam maxime causam hanc Nequaquamillud credere debemus, quia neccogUare,
sanctani cpnienTionerolibi scribere sludui. Provocal iG quanlo minus perficere valemus, nisi ipso DomiiiO
eliam ad cbaritaiem, liumilitatem, obedientiamque donanie. Ergo, siDomini gratia largientebonhm opus
seclandam, quas virlules' in priiicipio hujiis adrao- peregeris, et ea, quse bealiludini IUOQ scripst, perfe-
nilionis tuse dileclioni coniinendare curayi» De qui- ceris, non tnis viribus, hpn luis iiierifis hoc.fribuas,
bus ergo yirtutibus le in principio bujus cxhortalip- sed illiquiin le operatuf el velle el perflcere pro
nis admonui, de ipsis leet in fine admoneo, quaienus bona yohiiitate, cui esl lionor el: poteslas, et inipe-
boiiuni quod coSpisti, pe.rseveranti fine percipias. riinn pcr.iii.fliiiia ssecula saeculorura.Ameii.
~"
<59 S. BRUNONISCOLQNIENSISARCHIEP. ''191&
.•imicits ei el in catbedfa Coloiiiensi succcssor Folemarus sive Po]>po(1906-9), Ruolgcro clerico Colo-s
.niensi (1910) el prsecipuodefuncti familiari et coiniii (1911) scribendara inj'unxit. Quo munere vir lalibiis
ainicis dignus, lillerarum Romanarum (1912) et Grsecarum perilus, judicio rectus (1915) rerumque calamo
iradentlanim appriine gnarus, ahsqtie mora functus, librum egregimn, et Sigeberlo monente lucnlenler"
scfiplnm, qrii tamen noniiuiiquam propler brevilatem interitiofi aninio Iegeiidus est, Folcraaro obtiilil.
..Opus igiuir anno 966 aut 967 (1914).intra biehniuni posl Brunonis obiuim et paulo anle Widiikindi res
fi%eslasâxonicas (1915) et Ilrotsuilhse panegyricum (1916), quibuscum in laudibtis Brunonis congiuii,
*' absoliiturii,prseeipuani sibi fidem concilial, el inler primos sevi iilius fohtes feferendum, slatiin Iil prbt.lilt,
doctis vifis pluriraiim sese commendavii. Siqiiidem Folctiiims abbas, in gestis abbalnrii Lobiensiumhoslrum
.ad verbiim pene ducem seciitus est, et Thiclraarus Brunonem in cunclis diyinilus huraanilusque prpficni-
-alibns pollentero celebrans (1917),quoiniiius de iniuimerahilibus tanti viri ingeniiis actibns plura .proferret,
, i libro de nobili ejus conversatione scripto probiberi dicit. Eodein teinpoi'e auetor.Vilse Matliildis re-
sdnae(1918) el sseculopost Sigeberlus (1919) rioslrum ;exscripse'runi, Hermannus Contractus (192(3)-, !iEgi-
clius AureievaHismonachus (W21), el Trithemius eiim iioverani; nec apud Colonienseslaluisse auclorem
tanlis eoriira niemorise tilulis comiiiendatuin, allera Brnhonis Vila lestatur, sseculo xiv conscripta, quam
Ruoigerp prsecipue inniii leclores facile adverienl. Edilipnem noslram posl priores Surii, Leibnitii et Byei
curas ope codicum triiim, omiiiiini scilicel qni unqnam ihnotueruntj ihsiiluinius.
1. C. bibl. ducalis Giielferbyianse mbf. saec.xi in fol.inier Augusleos 76, \k signatus, qui plerumque
per quaierniones liltera valde parvaexaratus, paginis'63 (1922)compliira magni momenii opera historica
exbibet, Sigeherli Vitam Deoderici I Mettensis episcopi ; fol. 5-18 Viias Goerici, CloduIH,.Adelberonis II,
Romarici abba.lis, Amali confessoris, Adelphi abbalis, Mansueli episcopi Tullensis auetore Adzone, quas
.•et]ueac easdeni in codice regio Parisiensi h, 5294 a Belloiie scriplas ex anliquiore quodam libro fluxisse
patel; Tum fol. 18-24 Vitam Grodegangiepiscopi Metiensis; fol. 25-50 olim Alperti libri de diversitate
' temporuni el de gestis ponlificum Melleiisium iragmeiiluin exslabani, j'ani in bibiiolbeca regia Rannovcr
fana recondili; fol. 31-56, Avili, Severi, Evodii, Paiili scfipla de S. Siepliano; fol. 56, Bcdse epistola;adi
Ifadfridiim de Vila Cnihberii; fol. 38, MiracnlaS. Wigberii; fol. 40, Luciani epislola de S. Stepbaiio Ie-
giiiiTuf.lhcle afolio 43 Riiotgeii Vila Bfunonis, sermo in natnli S. Pantaieoriis, Stepliani sefmo in naiali
S.-Maiirinij translalio S. Maurini et sermo S. Auguslini.; fol. 49-65, Harigeri et Anselrai gesta poiilificum
Leodieiisinm habeiilur. Fplii 63 pars, fol. 64 el aliae codicis parles vacanl. ScribiSj-q.u.ibus.lanli libri de-
'iienliir, corrector successil, qui mulla passim ementlavii, perperain omissa in rtargine el in scbedulis an-
hexis snpplevit; eorreclorern bunc fortasse Sigebertuin Geiiiblaceiiseraftiisse, coiijicefelicet, Tjiipd lamen
inaiins ciun Clironico ejus aulograpbo collala confirrnabil aut refeflel. Cerle Sigeberlo codiceni liune ad
nianus.fiiissc, operibus qnse conliiicl Sigcberlo notis coiifirmaii videlur. Inler quse Vita Brunonis lexlum
ialem prsebel,.qualem, paucis laiiluinmoilomendis excepiis, Ruolgerus scripserit. Usus erat eo jam ante
nos Leibnilius in SS. Brunsw.T, 273 sqq., sed Surii ediiione seduclus, textum minus bonuni el fidum
dedit; -;
2. C. bibl. regiseBruxellensis, olimS. Pantaleonis Coloniensis, jam numeris 329-341 signalus, membra-
naceus.in fol. STC.xv, queni a. 1826evolvi (1923) el Beibiriaiinusnosier jam in usum nostrum convertit,
a Surio (1924) lypis. expressus est. ExhibefVitam ef miraeula S. Panialeonis, Vitara et traiislalionem
S.*Maiirini anciore Slephano, Vilam et iranslalioneui S. Albini, Vitam Maihildis reginse, leslamenlura
ecclesiseS. Cecilise, iioiitiam de conslruclione monasterii S, Panlaleonis, Vilam breviorem S. Brunouis,
Ruoigeri Vilam S, Brunouis, .sermones Auguslini et Bed;e; et Ruolgeri quidein opus inseriis hisioriis
translalionum S. Evergisili el Palrocli. Altera Vila niagnam parleni es ljbro Riiolgeri hansta, propter
iionnulla taraen aliis foiiiibus qtii liodie laleiit debita lypis vulgari mefetur. Exscripsit eam el dn capita
dislinxit Belliiiianiius.
3. C. bibl. regise BruxellensiS n. 7460, olim Vallicellianse,Vitas SS. niensium Oclobris et Novembris
continens, mbr. fol. niax. dtiabus columriis s-.ec.xm smptns, quein adhibitis Surii et Leilraitii eifllionibns
Byeus in Aclis SS. Bollandianis mensis Qciobris 1=-'IV, 698-790, secuius et.pfiefaiione aique comnieiilaiTo
... coiniiaiiis est. Detcxit eum iterum a. 1839, et in usus nostros conyerlit Betlimannus; lextus, niultis vo-
cibus omissis, aliis additis, a genuino recetlil (1923).
Capiium dislinclioneni, quse a Leibniiiana paululum recedit, ex codiceS acceplam, nonnunquain, prout
sfciiteiiliaflagilare videbalur, emeridavimus.Codex1 capila longiora exhibet, scd omissis nUinerisuonu«.'''r~
in bac re facem prseferre liequivii.
(1906-9) Idem nomen esi. Cf. chronicon ada. 955-96".
(1910) Prsef. et cap. 15, hujus sancii cleri.'iena- (1920) a. 965 neque lamen librum babuisse vi-
tus.—Eum scholaruiii raagistruin fuisse, Leihiiitius deiiir.
conjecit.; congregationi S. Panlaletinis ascripium (i921) Gesla epp. Leod. c. 54. v
fuisse ex verbis cap.47, haud necessarioefliciuir. (1922) ln eodeui voluminealter codex, cujiis folia
(1911) C. 4 : « siculab ipso . ; . bocssepius ru- -jani numeris 65-156 insigniuiitur, liabelur, sed a
ininanie didicimus; » c. 29, 50, 57 : « in acie vidi- -nosiro plaue diversus, charlaceus scilicet el qui
inus; » c. 43 : « Wicfrido cpiscopo, ut ipse tesiis noin.isi sxculo xv, exaralus estjbinc errore iiuuii-
csi; » ibidera jnter « clienliilos, » arcbiepiscopi in fcsto totus liber saeculoxv.ascribiiur in b. Tn. Eberii.
itiiiere Gallico coniiles, fuisse videltir. no.ilri caialogo codicum Guefferbylauorum, Archiv.
. (1912) e. g. Tereniium noviic/39. M,5.
(1913) Cf. e. g. quse de Friderico arcbiepiscopo (1923j Arcbiv. VII, 407.
Mpgiiniinocap. 16, cle Heinrico duce ej"usqueadver- (1924) Acta SS. V, p. 701. ,....'..
sariis c. 17 dicit. (1925) De aliis codicibus qui Ruolgeri opus prse-
(1914) Bfuno dHl Oct. 965, Folcmarus d. 18Jui. • bere dicebanlur, bsec addiinus : C. blbl. regise Brn-
967 obiit. xellensis h..982 charl. fol. ssec. xv exeunlis iionmsi
(1915) Nec tamen Widukindus Ruodgeri libro ex B.uoigeri libro decerpta, iisdem verbis fere sein-
usus,eoclem aniino Brunonemlaudatll, 36.Cf.l. 51. per servalis, exhibel, ideoque a Beilimanno negle-
(1916) V. 55 sqq. — Cf. et infra vilam Joannis cliis est. C. hibl. ducalis Giielferbylanseinter IitTin-
Gorziensis cap. T16 sladienses, ii. 553 cbarlac. in folio ssec. xvrtiim
(1917) II, 15. codCx universitaiis Lipsiensis n. 594 el jG. ivgitis
(1918) Cap. 9. Moiiacensisinter Tegernscensesn. 897mbr.ssec. xin,
-(1919)Viia Deoilciici c. 1 SS. ecclesiasi. c. 150 ad Ruolgeri opus miriiiue faciunt
VITA. 942
INCIPIT PRJSFATIO VIT.E;{"*») DOMNI BRUNONIS COLONIENSIS ARCHIEPISCOPI.
' Domirio in Christi gfafia feiissimb atque iri ANon?" .desunl plUfimi Ûi lioc laiite et prudenter
drflrii.splenduresapieniise"">»perfectissimOFOLCMARO exsequi possinl, cuni, etsi riulli alii tales valeant
arcbiepiscopoRpqTGihDs"15!',servorurilsuorum ul- reperiri, insolis 228ej'usdiscipulis dnine sfudidrum
limusVverseclarilatis gloriam sempiternam. ''.; et elqquentisegehus adbuc receriti ejus hiemoriaiita
iinpostiit saifeiiiatis vestrsereyereiifia super caput per mulfa lerfafUm lOCafloreat,ul maxirria ferum
ihenm gravenTqiiidehl sarcinhm, sed pfo Captii par- geslarun) insignia riori enarrafe iriodo, verum et,
VitatisTiiCsediiiceihadniodumel jocundiim, videljcet cxorriafe suflicial. Quot quarilosquede aiumnis tanli
ttt Vitara mirabilis et maghificiarcbiepiscopi Brupo- viri episcopos, quantos in- quacuhque eeclesiasiicse
liis, qua pdluerim serriionis faeultate, descfiberem. professibriis disciplina probalissimos novimus, qui
Cui yirlus laudeni contiilit, qUahi, ul ipse ineruit, euh) ef faiiiiliaiTus riovefUht,et periectius illustri-
Siyli!niei dfficiumimpiere ridn pothit. Dfejpso ta? bus nidriumerilis vilam ej'us declarare potueruiit!
men .-!1*quomodocuriqiieloqiii, quia VoSjTissistis",. Sell qiii suiri ego, qiii vqtis vCslris, ddminorum ex-
dclecfabiie fuil. Qui ab iiiitio sic fuil -ariiniatus,'ilt cellentisslnie, ansus (ueriih' Contraire? Feei ergo
non riiagissua causa se puiaret n;tluih,!quara noslra quod polui,'quomodo polui! 29, nOn prsesumens de
reiqiie publicse procreatum. Fecil dmiiiiiopluriiiia seieritla, sed fiduciam qualeriicuhque fetinehs in
et pfope infinita, qhsedignaTUefuntsernpilerriariie- B dbedieriiia.iii qiiq, cisi niinus pqssibi.lemihi yisum
jnoria; sed riori exspeclel audilor aut a me aut a esl id explere (]tiOdaggfesshs sum, pfsecepti tamen
qiiolibethiee omnia expiicanda. Quod si qnis fldeli- veslri digiiitalcra ila vcrierafi semper et amplecti
terel vefe agenduni proniilteret 22B,singiilos qrios animinh Tndiixi.iil iriipqssibilitatis iriese oblitus, in
piieriliam prselergfessus2!6 vixit.anriOs propfiis et hianibus veslris sim oculis et animo lotus. Hiifc.ego
bis Utique spatiosis codicibus insigniret. MktXmo iargiilusea30pielali veslrse suppliCo231ulqudd liiiic
'.igitUrraultosTorigelateque hac occupatos indusifia, . bpeiT meo deest iri pompa ofiiatiique sermoriis, sup-
uf gesla ejus his etiam qui post futuri sunt, piirtim pleat iiTauribusveslris ejus 232comriiendatio,quem
scribendO,partim eOmhiemoraiirloIransmitlanl. Non pro niefiio. virtiiiis tarii siiaviter amastis. Bealilu-
eriirain una;provinciaaut in uno negOtiabaturregno; dlnem vestfamDeus onmipoiehs ad salutem rioslfam
dmnium qnos adire poferat saluteim benevoleutise diutissiiiie ihcdluhiem233et; beiievalenlem cOhser-
atque faboris sfudiique sui qUserebaf commercio. vare dignetur, 34.
INCIPIT ¥ITA DOMNI BRUNQNIS ARGHIEPISGOPI r%
1. Sapientisenimirum est, scire unde sit donum Q unus alque idem spirilus, dividens Singulis prout
qnod qtiis accepit 236;ne 237a se sibihoc esse, aut yuIt.(J-C»r. SII, 11). Soli Dnigenilo hon ad ihensu-
a Deoquidem sed sibidebilum, puiet. Si eniin quse- ram dalDeus Spirituni.In ipsb namque, ul ait Apo-
rimus qnid nobis debeatur, nihil inveiiimus nisi stolus, habitat oiflnispleriitudo divinitatis corporali-
snpplicium. Misericordiaaulem Dei pfserOgarilrio- ter (Gol.u, 9), membris ejTispro sua cuique voliin-
bis graiiam, ui haberef, quibus redderet graliairi late partilurpquibns abundanter ornriia dat ' ad
pro gralia; ei boc jam S3Sesset debitum, quia Deus fruendum, videlicet se ipsum, ut sit Dens ohmia iu
voluil, non quia homo nleruit. Quid enim habesfali' dmnibus (JCOJYXV,28). Dispaf bsec clafitas el di-
Aposlolus, quod non accepisli.' Si aulem dCcepisii, versa donorumiargitas nunc est adroirabilisquaestio,
quid gldriaris,quasi nonacceperis?(ICor,iv<7.) Irief- quahdoque eril lioriorabilis2S9 pulcbritudo el orna-
fabili igitur providentia bonilalis Dei coHatum est lus domus Domini, de qna dicitur Deo : Sanclum
electis ejus, ui el gratis copiosis gralise mhneTTlius est templum tuum, mirabile in cequilate(Psal. LXIV,
ditentur, "et tameii boc ipsum, quo. murieranlnr, , s,,6)."';;: '-:'"':'
quoilammodopergratiam mereanfur; alihssic, alius i. Compertum est nuper a plurimis inyeherabili
verosie, unusquisque secundumquodin eo oberalur Coloniensis Ecclesise archiepiscopo Brunone pise
513 S, BRUNOM.SCOLONIENSISARCHIEI?. "-' ?4V
inoinorue,el satis a prtidenlioribiis inlellecuim, ho- A nos Maraliensium/quossibinonlongeanieinipiausiir-'
Tiidiiomini qriidpneslet 240, vel excellat !41..Cujusi. pavit liceiitiaj plefaSqiieproyjiTciasregni ejTisfefro
~'~faniiliariuseumt
plerique S',Jdicta el opera, qui etignelonge lateque vaslavit. Diesante, quam hu^
noveranj,satis admirari neqtiibaiit. Brant eriiriiihi jiis! niali materies narrandi2*3 deficeret!64..Trans
iino illolioinineres yaltie dissimiles :.:natalinm no- Hrenum 26E.occidentemversus hobis omnia febella-
bililas, honorumdignilas, sciemise,quse intlare so- bant, ipsi ceile regni adhuc aqgusTi!66princlpes iit
lcl, lanla Siiblimitas2H, ul nibil supra, aniiiii verOi sua viscera pene irremedisibilitef soevieliaiit:quse
el liabilus. humililas,. quanlum a sagacioribus di- omuia vel resecare vel sanare 267 neino nisi prseci-
scernj pptuit, ut niliil iiifra pulares. Nam 24Cmedia pua virtute et singuiari prseditusiiidustria poiset,
cbafilate.constrata sunt. Arrhlebant2t6eiomnia quse: Sed posl aliqiianlulum26*temporis lanlus timorpef
ad faslum suppeterenl, quse !" a 2'8 se semper sm- gratiam divinam inyasil extraneos, ul nihil unquam
riiosissimeyigilanlis!W manu discrelionis abegerat. eis essel foniiidabilius; taiitus anior colligavitdo-
Iia aliud a,d oculos iioroinum, aliud ad teslem cof-• ineslicos, ut nibil unrjuam in quolibel potenlis-
ciiuni exhibebat ~,~~.. Cujus conversalionis exemplo simo regno conjTincliusviderelur.
• A. Eo
pluriinos saiubriier institui posse crediirius, si eam- tempore (929) generosa regum proles, an-
dein striclini a pueriiia repetamus. Habent enim in B noScirciler qtialuor habens, hberalibus litierafum
illa mcdiocres et humiles, unde coiiyalescanl; elali sludiis imbuenda !6S Baldrico venerabili episcopo,
.cdnfra. ci divites, unde ohstiipescant. Aliavorum qui adhuc superesl (1926), Trajeclum missa est.
pjns allaviusqiie ad .liomihiinimenioriamomnes rio- Ubi cumipse dis.ciplinabiliter?7°, ut pnia bonsein-
bilissiiiii;;nuiliis In eofum stirpe ignotus ~~', nulliis• dolis puer, ingenio sagaci proflcerel, iilyisa Nord-
f'egcner facile 2" referilur; hic lamen omnes, salva niaiinorum !71tyrannides 2,! qnasi!' 3per hujusrnodi
ai)giisioruniet rcgum excellenlia, omnino perspica- obsidera aliquanium refriguii, et Eeclesise deniura
cissime lineamenlorum gratia, artium gloria, el ora- cseleraquei7*sediflcia,quorum ruinse vis exstile-
jiigena aninii superabalindustria : nalus eo lempore ranl27t, bac occasionerestauralse !76sunl. Ita -jiiilla
l(fJ25),.,quo,pater ejus Hehricus ~cf rex gloriosus, suaeEelalisspaliaabsque 277utililate sanctseDei Ec-
pertloimla 254barbarorum saavilia, represso eliam clesise transigebat. Per ipsum enim, Ticetadhuc iri-
ifuesiinsc ciadis periciilo, diruta niagiio sludio reae- , scium, jam clirisiianns populus ab hoslibus liber, in
.dilicabai,et voleniem populum juslitise frienisin tu- Dei laudilnisexsubabat. Deindeubi prima granima-
. lissima et oplatissiraa 266 demuiii pace regebal. Ila ticseariis rndimenla percepit, sicul ab ipso in Dei
.irativitatisejus leinpus. jam. quasi futura bqnsevo- omnipolcnlisgloriamboc ssepiusrurainarile didici-
lunlatis ej'us insignja pneferebal. Nam cum omne G mus, Pfudeiitiura poetam iracleiue magistro legere
quod bonum essetats vivacissiine seraper appeteret, ccepit. Qui sicui est etfide inienlioneque caiiiolicus,
pacis donuiri quasi. nulrinicntum et ornameiiliim . eteloqiientia veritaleque prsecipnus, el inelforum
2" 27*
<]iioddamcseterorum virluiuiii sollicjtius expeii- libforniriqitevarietale eleganiissimus, tanla roox
vil, quod bonis oinnibus profiilurum prsescivil.Tr::n- dnlcedinepalalo cordis ejus-coraplacuitiuljamnon
quillitatis eriiin lenipofeTiulriri~~~deb.eiitet soliclari tanluii).'exlcrioruin vefbofuro scienliam, venimin-
virlutes, ut perlurbatione qualibel ingruenie, a sla- tinii nietliillaraseiisus, el neclar ut.iia dicam liqui-
lussui vigore hominem eniolliri nondesinant. dissimuin, jnajori quara dici possit avidilale hauri-
3. Niriiis longum cst prosequi 269,quonioilome- rel. Puslea nnlltini penilus erat studiorum libera-
moralus rex, paler hiijiis riiagnlvifi de quo aginius, liuni.gcnushi'0!iiiiiGnecavel Lathia.eloqiientia,quod
ad illam tam gral;iypacjs serenitatem perveneril, ingeiiiisui viyaciialeni aufugerel.Nee vero, u!fsolei;
cum ipse oninia regni! 6° spalia el conliiiiiis finili- aiit diviiiarum affluentia, aul turbarum cifcumsire-
moiTimiricuisionibuset gravissimishiler civ.esetiam p.eiiiiumassiduitas, aut ulluin!7Saliuiide -subrepens.
eiie' cognalos dissensioiiibus eoncussa el atrocUer fasiidium ab hoc nobili otio anlmuin ejTisunquam
yexala repereril. 262.Hinc etenira stcv.a Danorum averlil; iia ut mundUiam.cOrdisejus alleslaretur jn-
gensTefra mariquepotens, inde ceiilifidaSclavoriim gis inedilalio et intlefessura eontintiaeexercitationis
raliies barbavorum frendens iiiliorriiii; Ungrorum siudiuni, 'cum-jainpeniius omnis biijtismodi affectio
liiliiloiniiius insecula cradelilas, transgfessa lermi- Iransiret in habilum, sicutscriotuiuesl: Exsludiis.
VARLE LECT(ONES.
240preslat 3. 2" v. e. desunt5. *'* plerac[iie,-;2.5. 243quid 1. s44 deest 3. :!ls N. ,1. deesi 2. 3.
*»? Aridebant: 1. ?w';li.e.c.„5."." a.d.l,.. ,2*9.viîlaiui 2.3., 2C 0 exibebat 1. !" innolu.s-3. ~i.~de._si2.
_ed posteacor). -"" hienrictis 1. iienricns 5. "v per•doginala1. !56et o desu.nl:'3. 26(rdeest 3.' 'lei ce-
tofiuii superscriploa 1.~~~ !SSniitri i. is~ pioseqni i. 2G 0 r. sui sp.3.v 261'c!ees( 3. :!6!.reppefil 3. qui
hic novumCap.incipil. 26'*
narrariti ed. 69 deflciel3. 26Srhemim 2. renum 3. !66 i!a l.-augusli 7!edd.
867narrare 3. !6Saliquanluin 2. 3. ! inibiiendo3. e70 disciplinaliler 3. !71norniannofuin5. , ila
codd_'iyramfs' L. !73deesl5. in celeraruraque 1. '! 73elilefant 1. !7S restaurala 5. ~7~alque 1.
-«'«deest5." S79illuiiilv; ;;'.''''"' ;,'";'*
' "
.../'.- NOT^:, .:<_;^ . '
- " "'''"". ":'V: "__.''
(1926) Obiil an. 976. .
'
91-T '"'._ --. ,.:,: ;'; ; ...ViTA,V':.'. V . '-. ; .:M&
'suis inteii-gilur puer.^simnndaei.si reeta sint bpera .A. 6. Ssepe iiiter...Gxaecoriimet Latiiiorum cioeiissi-
ejus(Prev. xx, ll).HtiCaccetlil, qiiOdsiciit feivOfein nios de pliilqsopblsesubliiiatate aut dri ciijiisiibet in
auirai sui noii passus estalioruni desidia et levilate illa florenfis disciplihse sublilUate disputantes tloci
exsiingui aul superfluis yanisque corrnnipi collOquiis, lus inlcrpres medius ipse conse.dit, et dispUtantibiTs
ita libros, iii: quibus sluduil, aul quoscunqiie prse a'd pl.iusum Omnirini,quo ?84iiiliiflriiinisaiiiaverar.,
oeulis-dabuit, incauiereffihgiauicoffugari vel quo- salisfecit.Noii ehiin examen iiiipfobum in illa casti-
inotlolibet minus .diligenter; tractari oninhio seger- , gavitlruiiiia, nec se qHsesivilextra; gloriahi sibi ,_i
riiiietulit; nibil saae.in bis, quse ad se peiTihcbant, cesiimabat testimoiiium cohscieriTisesuse28B. Speciayit ll.
negligendura ducCns; quoiiiam.Tjuiderii,nl Salonion boc freqiieiuiiis- judex in lalibus falli nescius, rex
ait : Quiminora negligitfpaulalimdecidit~~~ (Eccli. orbis lefrai'Urii maximus, eiljui regniiiri suum exte-
xix, 1). rius foriitudiiiis.et consilii vigore firmavit, interius
S. Igijurposlquampater ejUs, fundatd et ad un- illud tali spleiidore veslivit. Horum spectalor etipse
guera pacalo imperio, rebus humanis coiicessii, Qiio Deus cfeditars8*, cujiis miseficordia dOhuiri, qudd-
iil.itis ejus major nalu, benedictione Domirii aucius cunque tribuil, cuslodil&r. Quis eiiira a tanta et tam
et oleo lsetitiae unctus (936), magna voluntate et iricoinparabilialliiridine proliiberef arfogantiahi, liisi
consensu principura regriafe coepil, centesiiiio oclo- B pius ipse suara adbiberel custodiam?
gesiirio oclavq Icistfo, sexagesimd lerlio (1927) in- 7. Israel episcopus Scoligeria (1928), snb cnjtis
(iictioiium.cifculoab iricarnaiione Domiiii riostri Jesu magisterio illustrissimus hic de quo loqiilmrir plufi-
Ghrisii; vir in quem Spiritus Dei douurii «OnUtfu mum se pfOfecisseTesialus est, de hiofibus ejns
singukre verilatis et fidei. Gujus virlulessi me nar- requisilus a quibusdani,: quos ipsi audiySirius hoc.
raturum premiserim, riimuiih nilbi Sumpserini ~~', idem sollicitius ruminanles et quasi prooracnlo
et ferehduS niinime fuerim. Excedit enuh laus ejus babehles, sTjnclum eum appfhrie virnm esse 28T
ei glOria, quidquid vel-ipse CicerO sibi promitleret fespohdii. Satis laudabile scitumqne doetoris de
infacundia. Hicgermanum suurii Brunohem Deodi- disciphlo leslimonium. Grseci , qiiibus aujue ma-
caiurai adhac adolescenlutumj hoiiQrabiliier, ul piir gistris usiis est, ad tanlam gratiam stiipebani; cligna
fuii, e scholis in palaihini'evocavit,ToCum videlicet . nimifuni de illo probleniata doriium sriis civibus
tarii Jucidissimoaplum speculO, uhi, quidqiiid de- Eeportabant; qiiorum sludium quohdam fuisse di-
:forme per tolum pene muridum
essel, iri sludiis liqui- cltur, aut audife seiripef aliquid novi aut' ihyeniie
'
dius appareret. Huc eriim ex omnibus-jfliiibus ej'us (Act. xvn,21). V '. •
confluebat loium quod: sibi aliquid esse videbatur. ' 8. Mllliesiiiiefea
per dies Cogebalur calamilosls
Nihiloininusab Oinnibuscalumnia qualibet opprCssis ^ paffocinari!8S, coiisulere afflictis, opem ferrenii-
hoc asilum unicum petebatuf. Exemplaf ibi sapien- seris; Quse oriinia: slc-adrainistrabal, ul refrigiinii
'ti.se, pietalis el jusiiiise supra hominiim memoriam factus egenis omnibus videretUf. Ita, curii esset in
eminebat.Inde reversij qui sibi pauld anfe domi vi- ' "6lio,:.riemo-fefeinagis videbalur• in n^golio ; nec ,
debatiiur doclissimi, rubdre isa;ridtati,. fUdinieiiia ciirii esset in iiegotib ,-unqiiam cesi5,3.jatab otio.
aitium,: qunsi •Nunc cdzpi dicehles, aggressi sinit. Lucubfaiionibtis-iiifeniissimus hiyeriiendis, in ciic-
Gui in lseva parte.mariiilla) iiif saiuit, sese ab hoc tatu;, quajcunqud suht hdneslissiriia, aciitissiiinis
quasi celso tribunalf exinde vefeCuudus abstinuil/ fuit.Latialem '.*' eioquentiam non hr sesoliim, ubi
Yas jllud suum impieyit Dominus spirith sapientise ekceliuit, sed 29° el in hiullis aliis politam reddidit
ct irilellectus. Nec shffecitss 3 ei iri gazophilaeiuiii et illUstfem. Nrilio: aulem. liOc egit siiperciiio, seti
cordis sni cblligere, quod in promptu habebat; pe- ctini doihesticb lepore, tuin urbana gfavitate. Post
regrina ihsuper Cohduxitsenigmala, et qUidquidphi- epulas cuiii alii,el majores eliara ul accepiriius,
losopliicum tefreiiisque sehsibiis remolissimum seh- paulo aguhl reihissius, ipse leclioni-el meditaTioni
sit, hoc undecumque cohlraxil. Oblittefaias diu se- vacabat 291attenlius. Matutinum cfepuscuTumnullo
ptera liherales artes ipse retex-it. QUidquidbistorici, n pretio vendidit, iiec iunc se-So"mhosolliciiahii ullo
ofaiores, poetse'ei pbilosoplii hdvum et gfande per- modo cfedidit. Scurriiia 29! et.mimica,.quse In.cq»
sirepunt, diligentlssime cuhTdocldribus cujTiscunque moediiset fragoediis a pefsOnis VarTiS.iedita quularo
fiiiguseperscrutatus est; et Ubi magister exCelluii eoncieparilesiisu se infiniio coneuiiunti ipse seriiper
ingenii velocilate,, ibi: se discipulum prasbuit. hu- serio 293lectitabal: materiam prO.miniiiio, auctori-
-
militate. tateiri iri verborura. composilionibus. pro maxiriio
;'V :'.- , TARI.E LECTIONES.. 0 'V.' ,. "->.',".;;"'

:.'*? dccidet 3. 281 28!
supserim l, presumpserim 3. - rumore 3. /«sufficit (dees«ii))|3i si^:quod:iv,2
s66Tiecqtiesivifexffa|loriam; sed sibi siiificere eslimayii lestimonium e.s. 3.V" !86 Condjtqr 3,...~~~deesi.
3. !SSpatrociiiali l; '~~~:laicalem 3* !s0 scilicel 2. qui skpius ila falso legit compendio scriptum \se\.
'-' uaccabal 1. i 9! Scurilia 4.. _P~ serie 3. • ., ::" ;
NOTj!.
(1927)Td esf intra annos 93S-940 el950—9i5.. dmierisi praesehiom!mêmofat;Hdd0iffdiisin AhnaT
{i\&&)Fofiasse idem qi.iem-a. 947.- Syriodo Vir- libus, i:hruhe!ebriiwne.:i: /"''; ' •.'
w S. BRUNONISCOLONIENSiSARCIHEP, 048
repiuaDat. i ranstatiuis ususest scbolis , non !94'_ A in virtutem % igariteis, utila dicam , passious iret,
corpore quidem sed menle quietus ~~~:Qiiocunque ct quocunque petlemintendilj sempcr in vbluntate
enim circumagebanlur labemacula aut castra re- Domiiii proficeret, orta est subila
tempestas dis-
29°
galia,biblioihecamsuam sicuti arcam Dominicam, sensionis inEcclesia (S53), dofmiehle credo Jesu 304 .
~~~
circumduxit, ferens seeumet causam studii sui in peeloribus vigilum ante- fores tlomus Domini
cl inslrunienlum, causam in divinis, inslrumenlum excubanlium; ita ut quidam Salanse sOcii, invidise
in gentilibus Iibris ; ut puta doclus paterfamilias, spiriiu distenti, imperatoremipsum, perquem salus
qiii hoyit de tbesaurq suo pfoferre nova et yetefa eratin pop.ulp, videlicet lumeriOTbis lerrsei, cona-
(Matth. XTII,52). Nec in ipso ilinere desidise locus rentur exstinguere. Quare boc, nisiul non ?05argiie-
era.l; in inrba, quod paueorum est, quasi solus erat. rentur eorum mala opera ? Nam tesle evangelica
Colifabulabalur namque utilissimum aliqiiid cum Veriiate, omnis qui male agit, odil lucem (Joan. m, '
~~~
qnov.s ,.aut medUabaliirid ipsum in quovisi 20). Cassatq igitur pef Dei niiseralionem Iioc per
9. Cum ad divinum ventum esset officiuni, ani- serpentinum soe sibiluni cdnceplo,cOnsilio,nequilise
mtim agebat intenlum, breyi quideni scd.pura se., stisevirus per lolius, regni ejus viscera diffuderuul.'
oralione Doniino commcndans. His, quibus convi- Quod'licet ubique et leguin minareiur sileniium et
xerat w,habilu et gestu aliquando , hienle aliud.]B plebis per esedes et-rapinas inleritum, nusquarii
actitans, satisfecit. Non enim aliter tam verepopu- tamen ferocius quam in occidentis partibusiEstua-
laris essel, neque tam nrultis meliora persuasisset. biit ~'~. Ibi principes vi el rapio assuetl, populi re-
Quidqiiidsacerdolum Dqiiiini aut perfectorum yiro- rum novarum cupidi, civilibus omnes ?08 cladibus
rum quispiam illo in lempore magnum in religione inlenti, aliorum ditescere miseriis prseoptabant.
inoliebatur, hqc quasi solo quodam comile niteba- 11. Tunc sanctsc Coloniensis, Ecclesiai paslor
tur; nec rebatur auclorilatem suam satis per se ve- Wicfridus 309diu admodumfmbecillis, regiai taroeii
hemeniem, nisi hunc, quasi succenluriaium S0D, niajeslafi et palrise salis.fidus, fessis landem relictis
nisset se in divina acie sustenlantem. Servusaulem lerrse artubus, supernis spirilibus socialus esl. Plebs
Dei non medioeriler in incepto'profecil; rumorcs aulem destituta pastore,in ipsa confusionenil an-
. vulgi pro niliil.o' duxit; nec quod ante pedes fuit ceps nil yarium molila, unicum unice optatUm m
solum, sed multa quoque in posterum prsyidifc d»rano Bruuone, magnifico yiro et pfobalissimo ,
Hinc est, q.uodde fralre suo cognonientopalris sui, sibi delegit solalium, secuta magnatum et totius
et de Cuonone S01 in affniitalem regiam assum- cleri consUium. Qui in juvenili corpore moribus riia-
pto (T929),duhi tiimiam inler eos «oUoquiifamilia- turus, in maximo.nobililatis fasiu humilis et man
I iiaiem, et hoc roaximemissarum tempore, cernerel, C suelus erai; in sublimitate sapienlise,quam percepif,
prsesagospiritii fertur dixisse : 0 in quantam inimi- non pliis sapere quam opoftet sapere (Rom. xn, 3),
ciliarum amaritudiriem ista in hoc temp.oretremendo sed sapere.ad sobrielatem animum induxit ; iri re-
maleparta coniuberniaresolvenlur! Eventus rei non gali alfluehlia parcus siKi, divesamicis fuif. Iri Ca
inulto posl dietis lidem fecil. primum eleclione prsetef cseferos Godefridus florhit
10. Piinia dispensatio credita est illi a,dlmcado- episcopus(1932); sed si sl° quis alium voto pr;ei-
lescenii iri qulbusdam monasleriis (1930); in quibusi ret, difllcile qnispiam expediret: Hoc uno inter
degentes eum idoneoEcclesise,0! testimohio, partimi spem melumque dubn ferebaniur, quod lioriofis.di-
voluiitarie,-pariimvi, ad regularem vilam conslriiixit, gnitatem et yiri gloriara nielienles, indignuiiifore
sciens quod el invilis bona prseslantur. Ipsaque postt lanlsesubIimitalimeluebaiit,quodeicum tahto ara •
pauliilura Deo sacrata loca , annuente regla libera-. bilo prseparabant. Et revera si quis in tolo hoc re-
litale, privilegiis el immunitalibus pristinis refor-. gno locus esset augustior, aui cerle clero, populo,
mavit, nihil sibi suisve 30sexinde beneficii j'ure.re-- ecclesiis, omnique apparalu eleganlior, bie lanli
servans, nisl quantum coenqbiorum palres sponlej pasloris recepluisu ab omnibus qui eum noverant
causa cbaritalis obtulerant. In his exstat Loreshan),, dignior puiafelur.
locus regum munificeiilianobilis, adhnc in memoriam)D 12. Conspiranlibus ilaque: omnibus el idem in
tanli vifi reiinens et prserogativam libertalis (1931)) Christo sentienlibus, cum adhuc inbumaluin el atl
el mouimenta religionis. Deinde cum de virlulei oculos Dosilumsecundum consuetudinemloci corphs
VARLE LECTIONES.
s9i deest 3. SBSqnieiis3. s96 aquam 1. !9' frequens 3., ~~~.deesl 2. sed corr. ~~~quibuscum
~~' v. 5,
00 succeiitarium 3. 801coiione 3. s0! 1. hwdo ecclesise ritodo ecclesise. sos suisuel 1. llluin 2.
~~~ sl°
808 deest 3. ao6 serpenlium 5. esluabant 3. s»s deest 3. 30S wiikfridus. 2. deest 2. o.
311preceptui 3« - ,
KOTi®.
(1929) Genere rpgis. (1932) Spirensem fuisse Cornelius Rycus conjicit;
(1930) Jam. 917 abbas eral; FTodoaid.h. a.
a. sed quid officiiSpirensi episcpo in diocesi Colo-
(1931) A. 956. jus liberjEelectionis redditum ac- niensi, nisi legatum regium electioui deputaluin
cepil. Cont. Ueginonis. fuisse staluas?
Ji9;V... ! :; ::v.v"v',!vMTA^-va-.;-';vvlv /: V "-.' ' -950'-
bon». meiholUe -dfeccssoi-Ts: ejus aspicererit; eleefi A'esl, quoiiiamquidem Tiruslfiuri);ejusfaclofum~meT'
itintVa senaiu sanctissimo- quafuor summi viri et moria recens estj nec ih cjus populd de eo.loqui ces-
eodem jiumero laici, omnes apprime erudili, qui sabit oranis qui fidera et verilalem ahiabiU Quaedam
~
Griiuialiscc perferrenl atl palatiiim, et palefacla 31! tahien de his, ut pfoposuimus;,proplef exemplumet
post deflelam riesiUulionem electionis unanlmitate,; inslruclionem plurirnoruni scriplofum silehtio tegen-
mcmoratura desolatis iiagitajKnl solaliutn. vQuid da npn sunt. impossibile namTjiieesf tariti viiigesta
iii!!lla:?"Cohiplacuit,l)eo gratias, imperatoria) (1953) per quotldianos viftufum' profectus evolvere, digilis-
ancloriiaiijsic et lempori et lococonsulere,utpe- ! que factorumTaudibus magha ejns mefita!congrueri -'
tilura lanta coiisianlia yisilalorem festinaiiler- ad ter^ttollere, qiiseToiigelaleqiie riiore pfudentissifnse'
destituti gregis pustodiam niillerei.Missus-tandein apis, Ut Chfi.stiboims odor esse posset, benefaciendo
e. cas-tris Terreni imperii iii eosleslis . regis taberna- el oppressorum iiiopiam sustehlandocollegerat.: Iloc
jjiil.a;cum spirifualibus rieqnitiis pugnalurus ihtra- riimirum aliis ad vitam?,,alii"sad riioftem efa.t. Nahi
yit, arles secunl exercitaiionesqjieyirtuturo, afma qui amaritudinis zelo succensi, boriafum artiura s' 9:
fideipr*"se:ferenssi3i.ln illo irioxnovi ejtis comites-. ignarijdissiniillimasuis factis studia/quaenee ~~~iia- ~
yidefaiit.et quod: blaiidiebaluf-et quod tefrebat. Af- niuiare, poiefant necvenerarinoverant detrahendo'
f;ibi!eni oainque se yaldeiet.milem prsebuit,. et cunf R et maledicehdo perverlere conabaniur,»riidflero sibi:
. ejiisinduslriani In agendis nihll effugeret; requisivit : et vseperpeluum Coniparabant, secuiidum prophete
tariien undecunqiie sollicilius quid; agendum: sibi comniinatioriem dicenlis : t^Mse,qui dicurit hialiuii
esset, quibus consueludinibus irinili debuissel. Erat bonuriiel bonum raalum , pouenles lenebras Iticem-
e")coinitale T.ondila!gravitas; ita COnfluentilurbse . elTucenitehebras l.t (Isa,\.20.)—« QuiTeroseqiiilur'
modicum alt liilaris.et. per omniaL.mirabilis appa-: me, j.dicitDqminus 321, .«noh simbulatin lehcbris
rebat. .,;. !- ,. :. ; -.'. v V (Joan. vur, 12). sHicprofecto anle lempus ndn judi-
13. Ventiim est adsaeraiissimam sedem; huie pi® cat, nec queral'ibet!fac'ileexsiia senteniia dailiriat. 1
provisori abTiranipotenleDoraino anje lempora prse- Bonis igitur propositumestpessiinis displicefe, unde:
paraiam, in ipso tempore.praesentatam. Factus est vilam suara-nonpopularium vanitate -sermonunT,sed.
cqncursus ingens populi, infinila trepidatio. vulgi; conscientiseyerilate.metiuiituf.
noyls gaudiis exsulfavit chTtas. Clertis ex roor 15. Anlequam in suggestum ponlilicalera vir isle-
nasleriis eonvenU, saiicl:monialiuiri.nmltitudoCOri- in legeDomiriierudilusasceiideret, seditips.isrioslra';
currit, condilio quselibet et sexus iiterque plus so- reipublicsecivibus, quqsiriflammav.itspiritus Satanre
(i.'o ad gaudia .conyeneriint, Eeclesia Iseta proleni insurgereiil.chrislum Domini, erat spesqusedam Co-
siiain, maiernis eafeTius~l~ laclalam uberibus, jam V lonia ?!2 poliundi; ita magnanimum regni Lotharici
iii Cliristi graiia aduifam, ih die lahtse solemnitalis populum aut pacis sibi foedere deviiiciri.autcrebfo ,
abiaclavit, el spiriiualUer matrem esse consiiluit, . belli impetu .propler opportmiilatera loci ierreri posse
qusesibi postmodum fiiiolos,in quibus Christus fof- arbUrabantUr 323.Sed postquam illam Tiic iilius pa-
marelur, affeclu diiTcissimo!parlririret (958). Epi- cis, custos Eeclesiarum Deipervigil, iiilroivit, dici,
•seopiaiitem, qiii.frequentes aderaht, ethujus sancti tion potest, quaiito niceroresiiTt.a.fflicli,quanla de^:
cleri s&!iaius,.acc!aniahlibus-curiclls in voce exsul- speratione incepti sui perficiendi obdueii siuil, qiiir..
iationis.et salulis, elecirim a Deo. et hoimnibus yi- cuhque in UoCfegno erant pacis inimici. Hinc bla-
rimi super callietlram pantificalem sedere fecerunt,!
~'~ spliemise, maledicta probraef mullimoda inipielaiis;
<>ilaridem Deo siinul umversi clamore, quo quis-, commerifa.Sarie nieiilits! 324 est iniqhiias sibi, "t
~~~
qriejpoteral, in orgattisnihilorriinus et.cymbalis' et quia paslorem nec corrumpinec ullo raodo seduci
quoeunqiie signo Isetitisepersonuerunt. _ _, pqsse sciebant, gregein saltera ab ejus aniore , si,
i-i, Exintle oninisejps.UUenlio ,.omne studium , quis daretur hujusmodi fraudis processus,.bis raen-
saiictseraalri Ecclesiseaut muninieriiq fuit aut orna^ dacior.um:ostentis averlerent. Docli nariiqueet :roa*..
mentoTMimiendascilicei eral exfei-ius, ornanda in- gni yiri.invidiam 8Mpfomereri.norunt, babere no-.
lerius; nitraienda in ssecularibus,. ornanda in spiri- Dlunt,r
tualibus 317.Dilcxit ante omnia decOrem dorausDo- 16. Ea terop.eslaleab imperatore ef exercilu ejTis
ffliiii el loeum babitalioiiis glorise ejus (P.s.xxy, 8); ; obsessa esl Magontia,.urbs,iiobilis:.et qpulenta,;Ei*Tit
Uocse ai'(]ci'edesidef:oroultis,niociisp.efSpicac.iier 31? , enim referta 327bostibiis ..et.insidisupribu.s: regni; et
osiendil, qriod bic scripto perstringere iiecesse riou. ubi vigere soIebatsinceriiasTeligiouis, illuc maxiriia
'
VARLE LECTIONES. .
312palefacta 1. ~'~ f. referens 3.
~'~ ipse corr.in rasura. ~? modice 5. S1Bcalbenis 2.31S sed corr. 31SQli,
quis ei. 3. rauniendo scilicet: exl.. ornando int. (m. iii-s. o. 1« ~~~ desunt) 3., 2. 3.-
u* afciiim i. "~~_deesiZ. ~~'-d. D. deest 2. "*">Coloiiiarii 2. sp. arbitfauiuf 3.,
specialilef
3" iiiimica L..
' '
313qtiem'3. sînuidia l.v m~fefecta:2, sed corr. ". ...'."•'
- '-""' '- '. = -.:;" '
. 'NOTiE.' '. '"V ;'. :"' . ..~
'
5(1935) Rcgisepoutis tunc tcniporis. .; - . .
'
951: S. BRUNONISCOLONIENSISARCHIEP. -952
confluxit sentina dissensionis, De afcliiepiscopo loci A 18. Erat in ea.conjuratione princeps imperaloiTs
varius priiicipum seque et vulgi sernio fuit: alii in- filius Liudulfus 336,unice clarus et spectabilis ado-
riocentiamejns in cceliimferre, virlutes prsedicare, lesccris, qui iiolisoluin ad coiiservanda ss", yerum
ea qtisepassiro, el in illis prseserlim partihiis, per ci- etiam ad exornanda patrisenioriiiiieiila victorhc suf-
vile malum perperam agebantur, ipsi prse omnibus ficeret, si seductoribus minime credidissei, et h~Q-
odiosa dicere; qnippeparies eum exsecrari teslabun- res esse,non prodilor, voluisset. Sed quia festinans
tur, idcirco e medio secedere; minimum curare, cui ditari, paterno noh meruit obedire consitio, conligit
urbs paleret, cui milites obedirent. Hsccfere illorum illi seciindum veridicam Salomonis sententiam, ut
eral senlentia, qui conjuratione impia foederati, ejus hseredilas, ad quam feslinavil in principio, ih novis-
jugi auxilio et consilioih ohinibus se freios esse jac- simo benediclioue careret. (Prov.x-i-, 21). Egregins
labaiil; hoc solo causam suam defendetiles quod ne- ergo ut3SSplenus consilii, ftiturus eij'am designalns,
quaquam reproba esse posset, cui talis vir commu- ut diximus , sacerdos Domini, dolens de cOnlemplu
nicare vellel. Alii vero el pene omnes qu.orumcor- 339fratris, de inlerilu nepolls, euintlem accepta fide
dibus divina gralia ii spiravil, polestalem a Deo or- per obsides iri castra beluino ahimo venieiilerii,edu-
dinaiam 3!Svenerari, imperaiorem onini devotione ctum ut feruntde turba, serirsuiriita allocutus esi^
sequi, lutorem opuiri,vimUcerii, 329scelerum.Targilo- B t Nescis , jiivcnum Ohinium qiios teffa Uilitelaris-
rem lionorum. Ipsi etiam, quibtisdomisua res famiiia- sime, quantum libi tiiisque profueris, si admoni-
ris, conjugeseilibericurKerant, aUlpaxet salus sua lionis meaeverba in pectoris tui secreta deniiseris.
quomodocunque dulcis exsiileral, longealiler hujus Tu namque maxiiha gloribsissimi palris tul cuf a et
viri meritaseslimabant. Nosinterim lisccDeijudiciofe- rioslfa gloria, quid hohis spefandUmfelinquis, si te
linquamus.eladivcrticulo adpfopositum fedeamus; ipsiwn noslfis volis adeiiieris ? Nori fespicis hono-
17. (953) Novum ilaqiie Agfipinse 33° .civitatis randarapii genileris tui s4° canitiem, quera tecon-
custodero et designatum aritistiierii iinperator ad ivisiari 3il, chi te injuriarri inferre non expedil?
novum invitavit consilium, experlus, quid anle Nsii recofdafis -ejus paiernam Crga te sCmp.era
lianc injunclam ei ciiram mente linguaqne posset. pnero pietaleni ? Deum, «liiii crede, offendis , cuin
ibi varius allrinsecus .assentantiura fayor, et propej patreih contemhis. Nonest quod te excuses. Ad ii>-
cui merito cretleretnr, incertunu Andire hoC efal juriam pjusrespicit, quidqitid nOvumconlra Iioc re-
frequentius, etiam abhis q'ii in caslris regalibus riii- ghum absque ejus voluniate moliris. CaTsam tuam
liftabant, laudare adverssepaflis forlitiidinem ^ prse- tfactas cuhi ininiicis luis, quo conlra deeuif sis
ferre in eisdem innocentiam causse,quotl coacti et ui- . ctim amicis. Illi enihi non ie, sed quse sua ai sunt,
Tiiisinvilihunc sihi laborem assumerent. EtquohiaEi' -" qUserunfin le ; salutem iuam parvipendunt; ver-
quide.m nec intefssl iiostes quisquam lain deriiejis bis dmnia, riOnrerum veritate nieliunlur 3i*.Yide,
iiiventus est, qui.rnajestaiem regiam hlaspliemarel, quaeso,quo te duCant, ne foffe seducant. Quiefas
in IleiiiTicum fr.ttrem ejus, Bahwariorum ducem et: gaUdiuriiet cororia patris tui, spes.et oblectatid lo-
niarcliionem inelyttini; bafbaris ef omnibus id loco-' lius regrii, quomOdocofivefsuses iri amariludinem ?
rum gcnlib.us,ipsis eliara Grascis,formidabilem, cru- Desine taiideiriesse Absaloh, titpossis esse SaJoirion.
delitalis inclioalseculpam omiiem ef malitiam retor- Cogita ~'~, quiste taiitum exahaveril, quis onihes
quebant. Revera autem quo quis melior; et ad con^ regni hujus principes libi saefairiehlorum fide Dr-
servandam imperatori et fegno ejus fidem: proril-: niavefit. Qtiare hoCfecits**?" Nunquid"ut irigralus
ptiorerat, liuiic magis exosUmhabebant (1934). In exislas? Nunquid ut prodltof esse discas? Tere
hocimpie latiocinantis et perjurse partis odium 332 ir.saniuiif, qui te sic decipefe volurit.' Time quo-
Bruno, glorioSiiset popiilo Dei oplatiis prsesul se-. lidianos singultus, expavesce frequeiites gemitus,
melipsuhi spoiite libensque conjecit, nec dupiici liofresce iacfymaspatfis tui. Minusa;gre ferret, to-
corde nec labiis dolosis cuiquam ocCasioneri)prse- fum sibi ai»hostibus prseripi regnum , quam te, eui
heris ; aut dissimtilafe quod vellet, aut simulafe servat feghiiiri , iririoceriscof liium venen.osislieu !
quod liollet. Ita noqne alium fallere anirauiri induxit, blanditiis seductiira esi; paterrisepiefalispatetsintis,
neque ab alio S33sefalii ipse cohsensit. Pfius iamen ifi qno nullus est ddlus. Dolel pitis palef filium sibi
diiraTeritavil cofda 3SVrebellium, si quo rii.odoullis corruploriiih iriipietalepfsereptiirii•"gaudebiladredi-
s:dutifer;e suasionis-ejus et doclrihse posserit cufari liim. Si paulo irati6restsedUctoribustiiis,cito miles-
fomentis; iiltimam cauterii differens mediciriam, cel, cuin le suas deliciasfeceperit ^necscelere, sed er-
donecpiasoliicitucIinediligentiusexperiTetur/quid 336 rore liocactuniesse j'udicabit,cumle sibi festitutum
sibi harc infrenis audacia pollicerelur. sehserit, quem etiam plus quam seipsum amavit! s
'.'"•'"'. VARiiE LECTIONES.' ''"-
328o. a deo 2. ~'~ vihdicie2. sed corr. '33°Agiippine 2. 3. ssl in 5. ^3*odiv.il5, qui falsohic.riovum
caput ihcipit, sed erroris comcius ad marginein.V. posuit. ~~~ab a. desunt 5. 33'J'deesl 3.- ~~~qnod'2.
336liodulfiisl. bi(lolfus2. S37confirniamlacorr. conseruahdaT." 338E.'uerop. 3. 33s> 1. 3t0 deest
3" 3t! u~ conieptn
3. eontrislare 2. deest3. tua 3. sw Non islud
' cst sapere add. 3. (deest ne fories). ~'>~tectum
add. Z. ~'~iedsi\L.
NOTÊ. '-'. '•..-.;
, (1931) Igitur Heihricuri)oderan', quod regi ulilis et fidus esset.
953:. '; : -v ,--:- ,;.Vi:i:A.v.;:/.;. .; :, ..;•-' 954
.IS.Tfec el his similiadqmnnsBruno, yirbqnus, A qups fidos habuit, consuUum.parJibus illis, festine
diceiidi perilus, de saltiie pulclie.rriini jiivenis . proficisci disposuit|fralreni-,su'um BfTirioneraocci-
vaLle sollicilus perofabat. Ille yero, jquasi. Ctijtis derili iulorem. el proyisorein, et, Tit dica dicam,
~'~
nienlem Eiinnis ad cce.pluhisls nefas insiigasset, arciiiducem, jn tam perieuloso tempore misit; cui
aufeih cordis sui neujiquam passus .esl hujus- talist hiandafa dedit : tUriuni nos semp.eridemque
iriodi liionitis .admoyeri;vvix audUu. exteriore, ne serisissejTiiec; unquahi yotanqslra iri quocunqiie
videretur! nimis insolens, propiiiqoayil. Innpcens negotio discrepasse, dici non pofesi, ffatef di-,
eniin ab hujus disseiisioiiis miserla yid.eriquamesse,, , lectissiiiie, quanium dfelector;. et; hoc ,est quod
honeslius duxit. Movil. ejus juvenilem; aiiiirium, in.acerbis meis *f me niaxime corisolatur, ciuri.
anxieias et metus eleganlissimorum eomituiii, qtii y.ideo.pef Dei omnipotentis graliam nqstro impe-
nlsi illius impise conjnrationis labo 3V 9 esjeiil ih- rio regale sacerdofium: accessisse. In te namque
fecii, Ornatus ei jucundiias esse.possenl 3S0iii!pera-, ei sacerdotalis, feligio el regia, p.oilet fortiludo.,
tofiie dignilalh T-unc ulique lam desiderabilem, ut el scias.siiavChique Iribuere, quqd.est jiisli-
lam liiaiiu fortem, - lafti egregiam ej'us pf olem tiaT,vdt possis adyersariorum sivfi vtefrori sive;
deceret UoC-.agmirie stipari, de hac.delecia juve- fraudi resistefe, .quod esf forliuidinis et jusli-
nurii excellentia .gloriarj. Erat . prse oirinibns in BTise z~~."Nec abesse-tibi jamdudun) pefpendi ipsam
ejtis aniino quasi qUidam stiriiulus dux paulo imte ingehiiarum artiiini 361malrem eLyefe viiTutem S69
fofiissimus, luoeautera pfaedo audacissim.us,,Cuo- pjiilo.sophise,quss; te ad -Jianc modesiiam magui-
no; etiam parta, ut ipsl jaclabant, diriuaiTiiri et. llidineraque animi erudiyiu Scip ilaque,! fratef nii,
regni glofia, sed feyera TabOr slefilis pfo IfaiH; sciOi quod, nemo; prudentise luoe,perrsua,debit, id'
quillilate, solliciltido semper anxia pro securilale. tua non inleressej quanlum perye.rsi! de bono.-
Nam is ciii, ut ila dicam, oronia eranl in maiiibus, rum perhitie glorienlur, quacun.que id quod in-
agendo ut plils haberet, ut nihil habeiel onini- teHcieriiit lioneslate (Verbqrum velent S6S. Dicent
jnodis effeceruni. Interea, lamen modis omnibus, forlasse,.,-belIis barc sedaiida,esse,quae:ad te non
nec -dolis minus qiiaiu viribus certarc,,.neque s61, peflineanl,: q.uaVti!i .miiiisterii . dignitateni non
dies neque nocles reqiiiescere, adversafios inler- deceant. •HujusnTodifraudulenta .yerbofum jactah-
~~~'
se susjieclos. facere, nihif. iiiieiuatiira "-felin- tia"isiius 'melrdpolis :prsesut (1936)j :VideSj quan-
quere neque quidquam.. pensi haberei dummodo. los sedusit365:y quanlos ad.civilisv.cladis rabiem
i.d efficeientV ul maximis iiilfa;regnum urbibus,f illexit; qui, sf suhducere, se. yellel a.,dissensipnc,:
el--]iis opulenlissiniis, quocunque .iugeniOipqlireh-i qiiemadmpdum fingitj et! bellortiffl.;periculo,. n.t
lur,-. inde: .cunctis. regiii finibus facile.se ihipe-'!|QT'eligiosOidegerevVposset;-,i,rioliojj ndbis: profecio.
raiuros sss arbiirantes. Ac ne quid penilus sine el rioslfse Teipublicse raelius id, quod ei regali
fraude fieret, cum Arnoldo, strenuo imprinus vird, TBuriificeriiia coriluilmus, reddidisset quam hosli-
cui sunima reruin per idem lertipus Tn Bauwit- bus. Tlpsles' dicqic:uj fereaomhes .seriliunl, nefa-
riorum Teria (193-3) cdihmissa fuit, secrelihs 3$v fios: civium pfjfidohesv'"patfise prodilpres, regrii
polliciiationibus infinilis, commemorandP irisuper yastaiofes * riiililise' desertores 36S,:qui me jpsutn
odiusri vetus, egerurit, tit se priinum, deinde 3SS" ufique sacrilega audacia suis, credp, manibtis
urbem prseclaram,; postfemo' totuiii illud regiium: neoaium,! autqtiovls quam .acefbissiMio-fiioiTis
HelnricO duci perjurus abdicaret. .Tahtum, sibi gCnere perisse yelient; chi lilihhi; susiuiefiirit,
robpris, inter eos invidia et odium vhidicayit.. fratrem 3.66regnp, .TiberiS,: ipsaque: duici conjuge,
Simul tfogros, anliquam pestem palrise, sollicila- vila deniquelipsa priyare Cohleiiduiit, tu seius mihi
barit, ut regiium in :se ipsuni divisum -iiivade- deriihm es solidtirii, fiduih fifinuirique solatiuni,
renl; arhilrantes, hoc hiodo Sibi 3S6 soilfcUucliiiera, qui taiitum ab iiietinie Ktale Tri bphis actibtis ~~*
qua premebanlUf, atitpenilusadimiautaliqiiaienus pfofecisli, ut benefacefe"summaque:.diiigerilia,ora-v
roinui pOsse. '. ; - '-'''- • • . iiia UirCumspicerefibi-jarii excoiiSuetfidine iu na-
. 20. Hac. de re, ut pula" ?." lam stibiia et 'i.iiipfo-;D Uirajri venerit36S. Te plane spspite si jiicunde ei
visa, Comihofus imperatof, et magis iliorum rai- exinlegro fruilus fuero, ut mens. :mea semper
serise quatii suo danino dolens, obsidiOhem Ma- flagiiai -, desiderium riosiuliU•'-,.aiiimris iniplorat s
gontia), accepto lahdem quod patebsituf pacto,' tnni-tJignitas, tum.gIoria, tniri"decus ;a!derit. Proe-
dhnisitj.e i~~ caslris orieritem versus cum liis, sfeiii salis abundeque nobis esi; he nobls nps tle-
: -_'... .; /i: - -; :~" .:ÂRi^; LEGTIONES. -
^""erimsl. 2. ;}'~ accepluh) 1. 2. 3. :~~~tabe %. SS0 pv efiairi i. 2. 3. -3S1 utrieque 3t SS2'£uinief'

diim 3.".*'* iiripetfatufos 1." sis'*secreias 2. 35Sdt RegeiiesburgbTi. 5.!; ss? dwst. 3.:3S7 3" et
SS9 adduht febus 2. 3, "m cohsTahlise ~'~' Uiipiitai."
36Juirttitum 1-.
(dcesi castris) 3." ~~'' pifcferiLeibriitius. areitirii
~ 1.;
363uelleht 1. 2. s« desuiit3. 365'f'. v.~;rii.':.'d.desurit S. S66 fTatrum 2. ffatfo 3. 36'anibus 5.
S6Stienifet i."2. ' q.:• '• ' '•--• - .- - - '"--"""
!-" '"'-.- ; ; ; '
r "' " ' ~
WHM: •'.", , 'V.
(1935) Comes palatinus, cui Heinriciis Bafsa- (1936)-Fredcricus Mogunlinus.
riara comiueiiiiavcrat. Vila Udaii:ici,-.c.10,.
9SS S. BRUNOXISCOLONIEKSISARCIIIEP. 956
siiritist Hoc vero summopere curahdum est. Tu A liabefepacem. »Deindeposiquam ruerunl iti oscula,
riiiiii, Tu inquani lestis, quaiiia eura quaniaque non sine lacryinis ab invicein digredienles, im-
benevoleiitia foverem, ttierer, •ampleelerer lipsj perator Oriehlem, fraler ejus occldentem , peli-
qtios modo • tam criideles patior, quibus tameit vi'
adliuc quam liberiTissiirieir,edeiirveilerii, si sibi 21. Moxque ad Aquas Grani palalii ~~' pro-
ipsi parcere velleni. AhT!"quanla 369iriiportunilale peravit (1937). Ibi piincipes fegni, quorum id:
prnseipiiesperire fesiinarit,securaque prolemnieam intererat, convenil ,-''eos variis mullisque niodis
irinoceiiier educatam iii oninia scelera-versaiit! inslruxit, alque lioc cum eis polissimum egit, ne-
Ifa iii poteslaiibus temperare Tll.is adeo difficile seductoribus riut vanis eorum promissis' crede-
est, qui per aibitionera probos se npn esse, sed rehl, ne mliias timerenl ~~% regise niajeslati et;
vi.leri, prteoptanl. Nosti, dilectissime, quod qui- suse ipsorum fidei pollicilaliones nullas prxpb-
dcm cuin dolore1recOTo, eos niibi frequenter du-- nereiil; spondens se' ante "•' lempus et in leni—
riores el riiagls 37°iiifidosftiisse, quos ainplius fovi pore semper paratum fore, ul ~~~pacem Eccle-:
qiios iri niuliis neeessitudinlbiis foederatissiiKOS sise violatam, si sic necesse essel, vitoe etiani
araavi, quos deiiique ririhi conjuiictissimos -scsti- suse periculo reformaret. •Hoc faclO Coloniam la;-;
riiavi'~~'.Grave lioc perpessu' 372fuit, duplex rai-; B lus adiit; cxspeclabalur ordinalionis lempus el'
scria. Quod atilehl me urgel, mala siiperiora uiictionis hetitia saluaris. Hoc facio,, innovaiuni
pfsepondefat,-cum ilie quem gcnui prsereptus mihi,. csl gaudium plebis, el refukit in conspeclu om-
paiernse pTetati didicit insidiaii. Eniiere . igiturV iiiiim tjui convsherant, onialus stola jucundila-
yif 060^6^116,'noh quo riiodo-primufti»sed rnodo tis, sacerdos Domini Salvaloris. Poslea nardus
poiissimum; enitere, quseso,-cons'TioTllo luo quo pretiosa detlit odorem smim; in medio Ecclesise-
calles plufimUm, ut pro lOco el tempore aut aperuit os sunra (Exod. xxvm,35); Audlebatur
arma desuadeas, aut quoquo paclo compescas. seCundumlegale inslitutiim sonitus intraiitis ih do-
Abseris tibi corpore, ubicunque ero, gaudeam KinroDoiriiiiiDci; exemplum el doeuinentum factus-
ithii gratuler providenfise et mdderationi tuae. Id esl oihiiibus obtemperaniibus sibi in salulehi. Qiiitl'
niibi repuiare libet quod feceris, id itidem-s7S-li- auiem feceril, quoinododociieril, qualiter propacc
beaf tibi Tjuod fecero. Opld et cumulate desi- Ecclesiaium Dei se ipsum impenclerit, aciu ~~~"
dero ut ea- noriis sit votprum et oblectainenti esl lnirabile, diclu diffieile. Taiilum enim* stipe-
siinima, non tanlum coram Deo, sed etiam. fionim insignia bnjus quolidiana opera prsece—
coram hominibus , pfovideri bona allerutrumv debant, ut totuiri, quod in Ecclesiis sive ampHaii-
ea quse sunt, et si fieri potest, cum- omnibusi C:dis sive feslaurandis, quod in reliquiis et eOrpo-
' '
• ., .YARhiELECTIONES.
?69i/a coi'rigo. Aliquantai.(2. 3?) ,S 70 magriisl. S71exislimavi3. 3JSperpessura 3. S73f.iclciiiitleiii3. •
S* palatium 3. s,s lerrerent.-5,.[.~~~auiem 3. (deest se). ~~~\e\-2. 37Saciu cprr. actuni cqrr...'aclu 1.
.•'-" "V. -:_ . 'NOTiE. .'.'.. . V;'V'VV'J'"V"?,",'

(1937) De tempore eleclionis ,et ordinationis cf. aderat (TI).favore,,,desli!ialus eidem.,a.lqjie soleimii-
Biillerinorum ediliooem Opp. Ralherii, p. LXXYll.. K-r intlirjuiiizalns Ecclesi;c; ciimque •posiea, irige-
Raiberius eodein die'.'quo! Brinio eiectus el Coh- nio jani fali Baldrici, pairaliiqtie, qni emh.'super
secfatus est, prasenlibus pnelerea Rolberio Ti'e- aiiiboiieni EccTesiseGoloiiieiisis spectaiui ciincio .
virensi archiepiscopo, Balderico -Ulirajectirio,Tlil-. specialius collaudaveriil poptilo:, Rodberti Tievi-
debaldo Miiiiigardevordensi. prnoginie Osnabru- rorum. archiepiscopi, vi publiCa coinituiii Hegene:i.
gensi, Berengario YirdUnensi, Folbeno Caniera- atque Ruotluolti —. nepos ipsortim, qni el filius
censi episcopis. Ratberius iu Plireiiesi lisee ita Ifatfis exstitefat iBaldrici', ,tah'a ut quid ;cohtige-;
narrat (C. I.) : « Pulsus'episcopio Yefouensi Iia- rint rie dilliclle sit conjeclari. ejusdem noininis-
lise, ordinaius ubi fuerat, cum ad gloriosissimi!D puer quidam ut iiistiiucrciur — et utper omuia
regis se. contulisset Ottonis auxilitun, copiaque maieries persoiiaruiu aeceptipne paieat — iieglecia,
reslitulipnis prsecessisset nulla, ipso quoqne piis- limiciUatejain dicii rcgis germani nfe scilicel
slmd fege conarite, data optioiie, intervenin fra- jam fali coraiies a fege ad Coriradtim, qui tuiic-
trisejus Brnnonis arcbiprsesulis alqiie palralu, conlra ipsiiin agebat, deficerenl sibiqiie cum co
posiqtiam electus coram eodein ad Aquas qupd iiiimicareiilur, vel, qnrid veriusipsiushabere asseriml de- ;
dicilur Grani palalium, non solunl ab bis quo- feiisores, rcsislenclo, quia niillufti polnU'
- fiiih ifltererat specialiusy sed et ab icpiscopis,Tib- ideni arcblepiscopns, iit inhiaveral, "ex; episcopi-
balibus, comilibus, toliusque regui priinoribns qnar- amicis vel militibus atljnloiem — iuissel exptil-
ta soleninis jejunii seplimi nicnsis feria fnerat sus, Mpgiiiitiseqiiebenignilale archiepiscopi Wil-
expelitus : nirsum sequenli D;miiniea al) eodem, lifielini filii regis iiiuiiiliceiiiissiraa copiosisshiie
hoc est Leodicensis,Ecclesise popnlo eleclns, se- friierelur: data otii occasione,. curayit, qua; circa
ptem a coepiscopis, duo quoruin fueraiit arclii- eiim acta fuerani, in Tibros digerere, qualiias ela-
praesules,! coeleri praesules, prselibalo scilicetB.ru- borans lie vel cuiiosis lalerel srii tcmporis. Uii-
iione, Rodberto, Baidrico, Hildibaltlo, Druogone, que hoc audientes diio illi ejiis specialius inimici,
Berengario, atque Folberio, cOiiiiivoiiiiadecreto- RodberUisvidelicet et Baldricus, dixefiruf cum phre-
rum,'consensu alque exemplis nonnullorum, quibus neticuiii esse. >
et id conligeral, aiiiiquorura, summo lolius quaj
(a) Pltiis velejusmodivocabuluindeesl.
fl?7, --..- - VITA. .... t . . 95S -
.....
ribns .sanclorumm suam parochiam transferendis, 1t ignarij quareepiscopus rem pppuli el peri.cula belli
quod in privalis vei: pubiicis S79 sedificiis corri- traclaverit,' cuni animarum tantuniiiibilo curam;
ponendis, quod in pfdinandis domibus familiseque. susceperit. Quibtis rcs ipsa facilc, si quid sanuiii
sanctse Dei Eeclesise rebus fecerat, ad, aliorum sapiunt, safisfacit, cum. tanlum et lam insuelum
opera S8° pene incomparabile viderelur. Nam si- illis prseserlimparlibus, pacis bpnum per bunc itito-v.
cut super omnes 3S1 doeenles se inlellexil, ita cordis, rem et doctorem fidelispopuli iongeTalcque propa-
sui "~~~- aciem, ingeriii acumen, .aniiriiyigorem, ad. galum aspicitiiU, ne pro liac re quasi.in teiieluas
majora sapientiar el virtutis ripera direxil '''-.- amplius, ubi iion est prsesenlialucis, .offenda.nt*?%-',...
De religione primo et. cultu DeL,' quod Grseci Nec vero nova fiiit hnjus mundi;390 giibernalio aut;
theosebidn 3el dicurit, secundum datam sibi sa- sanclse Dei Ecclesise recloribus aiilea •,inusii.aia-|.
pientiam, canonicam et aposlolicam auctoritatem cujus exempla si quis Tequisierit S9C,in-promplu
in diver- Sunl 397.Nos vero ad -alia -festinantes,' quicl quis- .
~~~ instituit; ulmultiludinis, qu.e
secutus,
sis cqngregalionibus adVêjusliouorabilem se-. que30*de pio bpc viro loqualur, ,SUO ipsiusjudicio.re-
dem perlinenlibus eral, unum cor esset et anima linquimus; scien.les-,sani capilis essencmiiicni, qui
una ; ul vesiium superfluitas,, moftim inspqiialitas, • bonum evidentissinium ullo maledicli opprobrio
et quidquld hoe modo ~~e effeminalum el inde- $'fuscare nilatur. Honeslum enim et; ulile, 399-noslrse
censjn ejus Ecclesia yitleretur,. vera et spiri- reipublicse fuit oirine quod fecil. Factis vero suis
Uiali circumcisione, quod; esl inilium ;sapienlise, liunc fipem nequaquam cpnsliluit, ut nonnisi pCf;
diligentissime absciderelur; ut divinis ministe-, hominuni ora favorero caplando yolarent, êd ita
riis 387omnes, quonim id intereral, inlenlissime ,ss vixit, ita opera sua' eoram liominibus,,lemperavil,
secundum prselixam sibi regulam viyerenl, nec : ut pessimis borrori, bonis esset hdnori. His apprte
aliajn sibi suse salutis causam ullalenus seslima- cunclis innoluit, quod in episcopalu bpnura opiis
rent. - ' *
desideravit, in quo nec ab ihvidisel semulis.s.ii.is
22. Hsec et his similia cupi venerandis palribus fac'ile pptuit repfehendi, nisi hppv,ipsum ih: laude
ct cleri sui senioribiis frequens egit, eosque in ejus magis proficeret, quod talibus displicefet, Hac
cuslodia D.oniinici gregis secum pariter inyigilare igitur mirifica «peratione detentus pervigil sunimj
sollicitus adnionuil ; et quia cnlpa lemporum palrisfamilias operator et summtis prsesul, lucernam
urgebalur, iU rarins bsec cnm illis ageret quam vo- ardenlem, boni videlicet operis exemplar, in niani-
lebat, sollicitius absens npri. minus qiiam prsesens, bus ferehs, ad ea quse Dei sunt alios volenles duxiti
spiritu fervens 389,Dominoserviensjestuabal. Eranl alios nolenies traxit. -
ei foras; 3,°pngnse, intus liraores. Pugnabat cpnlra J 24. (954) Sed iriler lisec humani gcneris anliqua
luporum Ecelesiam Dei devaslarecupienlium ra- peslis non cessavit invidise suse.yirus per opera pii
biem; tuiiebat Domini ovium simpli.eitali, sicut docioris jam in bona spe germinanlia Ionge lateque
Aposlolus:.Timeo, inquil,, ne serpens sicul Evam dispergCre.Nam cum primum Lotharici regni popn-
seduxit aslulia siia, ila sensus veslri corr.ump.antura lus mullimodamagni Tiujusviri exhortalioiie >00vix
simplicitale,quce est in Chrislo Jesii (II Cor-.xi, 5). tandem induclus, blandimenla pacis valde sibi
Ita exerchalo pectore conlra advefsa omnia robu- insuela tentaret, et his qui *ola civili dissensione
stissiraus erat; in prospefis quoque talis animus tutumsibi aliquld pollicebanlur, assensura in siti
mi.nhne vacillabat, rebusaeque et crebris exerciia- perniciem ex: parie piurima prabere U1 respueret,
tionibus docensomnes sibl subdilos, sollicitos-servfc sueva Ungrofum.Vgens,et !qualem hunquam .terra
re unilatem spirilus in vinculo pacis.Yisus est nostra sensilbarbariera, a perversis illecta eiyibus,
singulari illamentis suse agilitate pene excessisse transilis Gefmariiseu~-plerisque proyinciis, Gnllise,
generale illud, quo dicitur, menlem, cura diviciitur cui jam oliiri nobilis Francprum populus insedit,
ad multa, fieri minorero ad singula. Cogenle igltuf pmnia ferro et ignibus yaslatura se folam infudil. In
!S1 imperiali aucloritaie, suscepil, ut,jam dictum ;hac acie Cuono, qui prius 40Sdtix eral egregius,
cujT
est, jraclare negoliaregni. apud Lolharios ~~~.El - stiis scquacibus riiiliiavit — ulrum ad hoc, ul odio
cara uriicuique _de principibus et magislra.libUs , suo, qiiod ih virum Dei Brunonem bpnis cerle nian-
suum parliretur onus .393,unicuique sibi congruum suetissiiiiumconceperal,,Iiac foeda crudelilale; satis-
imperarel opus, nibil lamen erat, quod npn ipse facerel, an ut quibus posset in lanlo pcriculo siib-
obirel-; hoc maxima consllji yivacitate.providens, veniret, incertuni; sed illud prius latius opinione
qupd omnibus expediref. ... disseminatum est. Nam el anle conlra eum dura
25. Causantur forte aliqui divinse dispensatipnis. quaeque fraudulenler, quia vires defecerant, tenta-
VARI^: LECT(ONES.
3,9 in p".2. 5. ssoopefam 2; asi superos L. S8aejus2. s8sdilexill. ,84theofebian 1. ~~?diyersi 1,
a88 ~~~fruens 1. S90foris 2. 5. m deest Z.
S86h.ra. desuntZ.
~~~lotbaricos 2. 3. sa7'mysleriis 3. diligenlissime L,
E93o. u.s. c. i. desunl 3. 3Si oirendit 1. offendiiril2. 3SSImjusmOtli 3. *~~;si:
quesierit 3. ~*~hic 2. addit: Nemoigilui super bac re ciilpabilcraeuin dical, cum Samuelem sanctum et
alios piures sacerdoles pariier Iegamus et judices, et Danielem prophelain duos sacerdoles ad nforiom
~~~ Sed iioc
('aiiipnasselegamus. glossema esl partimexWidukindo I, 51. haustum, quod 2. solilo more hiiez-
tumrecepit. quis 3.M»*~~uelle corr. ntile 1. nelle 2. im exoriailone 1. liiyus exercilatione y. t. hi.-o-
clus 5. '"'deest o. G. ct p. p. 3. ioa pius 1.
9S9 . V"'''.. , S. BllUNO.MSfcO.LONlENSISARCHIEP. V 960
yii, ita ui Meltim, urbebl opulentissimam, dolo' A.tradltam a beato Petro .apcsiolo ss.nam servare
inVaderet, ipsi Coloniseet cseteris regni munilioni- (1958) doctrinam, catholica) fidei iiitcgrita!e,in vera-
bus suspecliiro se faceret, pfobra jaclaret, Tninas confessione el inviolabili veritate pfsedicalioniSi
effilnderct. Et postea afiquariluluni '~' lempofis in uiiiri: synotlicam suam epistolam per Hadamarum,.
hae eadem qtia duium erat iinmahilate permansit. vener.ibiiera hionasterii Fuldeusis abbatera^ Ronutm
Niliil reliqiiitUueniaium, quo fcedusinpopulo riostro ad Agapitum, niirar sanctitalis papam, direxil; in
per sapientiam doctoris Sui pactcimdissolvere se qna, cujus spirilus esset, el qnia paslor ab ovibrs
posse putaret. Hoafo nariique erat paulo ante suin- electus, a Domino missus esset, innotuit. Appella-
Iria potentia summaque fofluna; sed igriarus, quo- tusqne est ibi concors etconcivis;aposloloruin,,priii-
hiodo secUndisfebtis titi coiivehTret.Has qiioiriaiii, ceps 409ac propagalor DorniiiiprSQceptoniin.LpgatiK
postquam abtisus est, perdidil, in boriosultfa mo- inde cum. magua menlis: alacritate reversus, pio-
dum irapaiiens sseviit40*; sed a nefafiis suis coiia-: paslori, cui antehac gratia Dei collatum 'est sccun-
Tibus senipef, ita Deo disperisante, fepulsus est, ut dum prophetam oleum gaudii 4l0, pfo luciu (Isa.:
iioc ehrii norilevitef posniteret, qtiod magnum faci- LXI,3) tunc allulil pallium laudis pro spirllu ni03-
iitis laiita levitate aggresstis esl. rofis. Spiritus namque Dei cordato horiiini, et
25-. Peperdl atiierii iii omnibus sae^fdoli suO-et-^ sacfahienli 411~hujTis~magnifiese virltili 41S raagis
'
pio provisOri poptili siri misericois et iniserator quam his quse visibiiiter gerebantur inlerito, divini-
Dominusj et ita omnia ordinavit, tif absque bello et tus inspiravit, ut erigeret cdr suum in spem per
Iihmana pefhicie maxima Ssepepericula Sedarenluf. 413 gsiudium spirituale, rie Iristarettir ih eo qtiem
Inief qusefrequenler ipse interrilris auTseChin iii- sensit iinminere laborem. Cor enim, quod novit
lenlusTegU, aut de maximis quibtfsqtierebus, quasi dmariludinem animm suw, in gaudio ejus non misce-
curaruhi instarilium nesciiis, disptilavi.l. HocTreve- bilur extraneus (Prov.xiv, 10). Sapieniise hsec-
- '
rim^ hnc iri Alisalio gehtibiiS et populis iniiolriU,; verba sunt.
quariia. coristsuilia et Secufitale ahinii stii incori- 27. Legafus efgd, iit loqiiicospimus, ROina re-
stanles et temerarios adversariofum moltis fedar- diens, bonum ntintiiim Golohiam ferie acceleravit,
gii.il,Cum eOS,qtii iri alieftis se forlissiiiiosj'aclahaiit, porlaris sacrum babiUiraab universali pohlirtce mis-
in pfopriis" laiii imbocilles cssc niOristiabal. El sura, prseiendentPmvjngum Ddmiiii suave et oiius
revera quos tjulla iinquam acies, niilla•'inflexii'"' ejus leve, et ipsiim qiiod sub eo dispensaiur hiimile'
aspeiilas, Tios IiujTisviri piclas inibelles el liriiidos niiiris.terihni,quod verba Dominileslanlur diceniis :
faciebai. Coiisilip nariique et bonoruiii hominiirir Qui major est veslrum.,efil miniscervesler (Marc. x,
rinililiudine, ;hori stevitia limenduS fuit; et qtiod " 4,5); ferens simulireliqiiias de proprio cofpdre saricif
nemo hosiiuni tam acfitef vigilabat ad perniciem, - Panlalconis marlyfis et privilegium apostolicsesu-
qiiaih ipsq adsaluieih. Fama autem elmullitudinis bliiiiilatis aiicloritate traditum; quo et eodem pallio
j sdicio minimnm molus esi; suo sibi judicio usus prseler cohsuetudiriero sacerdos Doriiiiii qiioties 41V
e.st, et in quo recta probavk, non ut sibi, sed Ded vellet indtii ]>ermissus, ut coricessis oriinibus quse
plaeevet, opiavit. Itaque — iit patieis 40'-ihuM petebaniur, prse415magniludirie virtiifis et sapien-
coiiipiebendara,: pltira omiliam '—-iulus et foris, lise in participaluri) ejus operis el-prope iii conses-
donii miliiiKque indefeSsus DominipTeliaidr, animi ;~\\im'lanlse dighitafis admisstis est^Propei-avit iri Oc-
plus qiiam cbrpOfis"yiribus laflditt colilfa pestilen- ctirsum ej'us(seta civbas, uridiquejubilaris muliiludo
les et inqiiielos"idnluniqiie vitse eiiatii Suseplertiriii accurril"; coiiveiierUnt in suburbio prope ahliquum
que pcnculo decertavii, Iit rioiriiiiis qiioque ejus. lOcurii, ubi ecclesia ejusdem pretiosi martyris eral,
fania, qiioiisque pervenit-, bella seilafei, pacem inculla adhuc et ruinse-proxima. Ibi deposita sunt
foiniaret, studinm hi oriinibusboriis aflibus fifma-- graia ' ohera , deinde suo qusequeloco reposita.
fel, , sanclse religiOnis el- SalutifCrsequietis grafiarii -2g4i6; Mohetme hic aliquanlulum immorari fesli-
' "
aiiipliafel. : , vuS ille,-et quipdstea in4"brevi/prbh dolorVfacius
-.; 20. Qubhiani igitur huriiilisiste philochrisfus '*" est funerosus, ejusdem Ioci occursus. Ibi venerabilis
el iiielionini ardens araiulator cbarisinaiuhT, servns iste amicius 418primo, ibi poslrenio, seraelTseto,se-
Dtiniiiii- BTUIIO,secundum dfgiiitaleih sedis siiie, nielTugubri carmine susceptus est, Corpus enim re-
RtriiiiriC qiioque 'sedis et apostolicse behecliCtitiiiis iiglosi et Deo digni sacerdotis ibidein sepeliendiim
piiv.legiodebuit insigiiiri, el cuineis pariter, qui •dfficii suFirisIgiiiahon amisil, quse lamen spirilua-
:"'"" '''''" ' '"' " 'J ' '
"; ;;!.VARiiE::LECTIONES;- ':'';'V.
'"' " "K phylocbfistusl. *•» fortasse
aliqifantriiii2. 3. 40»seTiil1. W6inspexU2. infelix.3. , "* pacisl.
apostolDiTmipi-iiicipislegendum
''~ erit: 4?0tiii corr. pro luci.u 1. 411sacfa,meniiLi-';4.lsyifluliso, 4^3vel3.
41''qiio!.ies i. interdum. ip 1. *l~Hdcprimum loco signo~,4t numero
' III capituni divisio indkaluf in l.
' '
; 417iiiTii 2 (deest qtii). 418araicus5.. : " :
: ' "''"' -
'"<;:_ _ Wi\£i,_ .;".;
(1038) i. '__: scrvanmi aut servare liabent, debenl. - •
YITA. • , -862
981 , .-;'..
liierei ideo 419feliciier, ul ereciiiiius, aiiima sccuiii-:_\ insc coristiiissel!;Elapsufus.qudclariiniodoputabaltir,
vexlwATcano Uaque Dei omii.ippleiiiisco.risiliopro-, ut', quasi;iT!ofiern,.aiifugerettoiuni quod ei; in hii-.
visura esl, ut fdein.locusVaddeclaranda sanctj sni'~~ j"us muiidi deliciis biandiebalur. Testes supersuiit
mariyris roerita prima hac occasiqne illuslrarelur cOnversalionis ejus quariipluriiiii;:qtfoiies eum in
el Talis fieret, ubfvir isfe Doroipipacificus et roira- secreio,!cqrde confriio et spliitu litirhiiiato, per?
biliier bumilis.poiissimuui eligeret subejusdeni. pii senseranf, mirariplus poteranl quam iihUarii Nam
martyris palroeinio tremendi judicii diem etfuturse il.Iepopiilaris plerumqiie qtiasi solilarliis yixit; mi-
resurreclionis gioriain exanimis prsestqlari. Non • riim. diclu, vinler conyivas lselissimos Iselior ipse
mullo post ibidem ul puta in loco secreliori ^?1 el a.b frequenier absliiiuit. Mollesei delicatas ves.tes,;in
tirbanae inquietudinis moles.lla remoliofi,. fralres quibus riutritus el ad honiinem usqtie' pertliictus
in laude divina pervigiles et sollicitos sub monasliese est_,etiam in domibus :r.egtim niuitdiies *43decliria-
regula disciplinse Doinino servire inslifuil; quibus yil; inier purpuraios niinistros ef iiiiiUes siios au-
abbatera prseposuit nomine.Chrislianum , suse vide- roque nUidosyilern ipse .tn.iiicamel rusticanas oviriro:
licet proTessionis-fofOnomiim, et in lege Domini, pelles induxit. Lecliili delicias vehemenler aspefria-
sicul Iiunc decuit ordinem , apprime eriiditum. Cui tus est. In balneis cum Iavanlibus euiisque liiioreiir
ordinato hoc breve commoniioriuni de qccidenlis B quserentibus yix aliquando' lotus esl; quod eo magis
parlibus scripsit :JJt sis quod vocaris, cura, genii- mirTimesl^ quia ab ipsis cuiiabulis ejusmOdi mtin-
litati ne degeneres.ld sefio triumpha, ut ndn,sicul ditiis ef pompa regia edjiealus est. IlseCaulenl pro
prius, antiquelur; sed de virluie in virlulem ut ealur,. teiiipore el, lo.co modo palara modo secretius egit,
• nava! ul el laudem bunianarii subieffugerel, "et lamen
29. Ntmquam ita eiViliupinegolioriim occiipalione subditis exempluiu hoc agendo pr.sebef(ft,Multj eiiim
defeolus esl, ad qriam eum non sua libido, sed pp- verbis., plus exemplis proficiuiit plerique. Apud nii!-
pnli; necessiluilo allraxil, ut aninio illoatl o.miiia. les ef humiles nemo humil.ior, cOntfa Traprobos ef
vivacissimonon vigeret, inienlus religioui prsecipue elatos nemo vehemenlio.r fuit...Huhc terforem j-qui"-
el leclioni, in ciijris studio niori videbalur. Ati id beneficio obligari non pofuit, Thdigena seque et-
agenclum exeniplo SUQet crebro Thoiiitu.acceiidit aljeiiigena formidavit;etrecloconyeiiientissiiiiOqiie
omnes pene quos pra; oculis habuit. His vero.qui ordine Omriis, ad quem, magnitUdiiiis ejus fania
boc ita nOnamabant vebemenler indoluit, eosqiie, pervenit, prinio eum timere,. postea consuevil;
licei alias faiiriliares essent, a secrelo lamen et -.- amare. .
aniico mceroris loco, ubi se si.bi-licenli~uset ideo . 31. Sanctorunr corpofa alque reliqtiias etqu.Tli-
diligenlius solebat explicare, re.movil. Peclus cof- *- bet monimenia, ut suis patrqciiiiaCuraulafel etpcr
daii viri perlaesum fuit regifici luxus et consuelae, nmltos populos ultra citraque hac celebriiale gloiiam :
hoc prseseniiii lempore, potentibus jocoruih et vo- Domiiii propagaret, undeeunque coliegit;..His Ioca;
iuptaluni illecebrse. Unde si quando suis coaclus et ministeria 4?4 omni.sumptu el apparatu copiosius
quodammodo reddidit quod noii debuit, excessuis prseparavil;dequibtissingulisplura essenfdicentla,
hunc modiCum fietu {Terumque largiore delefsit. si .patererituf proniissaômpendia. -Indiciasnnt bsec
Yiiam prsesenlemet dulcem riieiuit, etamaram ex- , iiiyictse fidei, iqua non ea, flu.sesua'~~, sed qnsesuiit
pertus est. De vita vero omnis sollicitudinis el lan- Jesu Christij qusesiyit. Bae.ulu.met icatenaih sancli
guoris ignara, Tiaud dubium , t]uin an.te omnia Pelriqua diligentia, quo.fefyore, quo gaudio C.olo-
plurinium cogUaverit, qtii *8Sde e~atam luculenter niam, alterum Metti, stlter.amvRoriia adduxerit,
multolies et ciim familiaribuSet coram plebe sibi onines noy.erunf; in eujTis Uonofe .doinuni-ejnsbo-
commissa dissefuil. noratissimam,mi.ral)ililefampliayil,ijuam depulchra
30. Juvenis ul efat omnique pompa circumfluus,... pulclierriinamfecit. Inclyios"e,t p.rsecluis-42^ fainai
audeq dicere, dissolvi vellel, tarilum utcuni Ghrislo martyfes Palrocftim, jElifiuii)^ 27,PTiyatiim el Grc-
essef. Hinc lacrymseassiduse, suspiria: fere cpnti- gqrium , qupruin gesta sunt permagiiiflca,,,i.ueiila
nna, furfivse orationes, el sihgriltus iii Tpso etiam **glbripsa, p.atrocihiavluta:, Chrisloplipri saiiciiiiue
leclo clariiis pefslfepeiiles, ut testanlur, quos id ranta!eonis,ut jam dictum est, pretiosas reliqnias,
minus celare poterat, eliam dum laiere volebat. quibiis se-palronis specialius delegavit, ut prita
Quoties diera mortis posuil anle conspectum cordis ! genunas gralissimas ef dulcisshna pignora ad saii-
'
Quovicsad boc vocis quoque offlcio prorupit, qiiod clissiraani suse Ecclesise sedem miro' ahibitu variis
corde inoliltis estl Qnoiies atiTiviinus euin. velie- •de.Iocis ailraxit. De tfanslatioiie heail E efgisili,
iueiili geinilu pra>oplasseid quod fuuiruii), non ta- lertli ejusdem setlis archiepiscopi, quid fiicfuiri sit
men sine grayi ircpidaiioiie speravit, ut aesluosum hujtis pii provisoris dispeiisalionev pliiriinis iioiiiin
niundi hnjus nauffagiiim in Dei.sola mis.ericordia . est; qnei.n in ecclesia, beatffi Cecilise' vjrgiriis curo
Tuius evasisset et inlitiore tanden) securitatis. inti- • bymnis ei divinse laudis celebiaiione feposiiiini,'
YAULE LECTIOKES.
419TiiDeo L.:.'~' deesi ~>,_ '~':i~. m. p.i.u. i. 1. .s.desuhiS. :'~~ qiiidi;:':'~~ ^mtilibeies1 hocdosn..
**'*moriasieria'omn.ia'-^",'..5.
~*25qtjianonsua 3.' 4!6preclare 5. 4"elisiuiii 1. : ' :.
S65 S. BRUNONISCOLONIENSISARCmEP. 9G£
plebs religiosa ila yeneralur et coIU, ut prseseiTtemA dum a pfajsepibus; et secundum:Aposlolum;: Vt
cfederes beneficiis,largioribus quolidiaiia obsequia qui non labdrat, nec manducet (II Thess.iu, 1G).
iriutuari 418. - Non possunt singillalimperscribi bona omnia, quse
32. Caelera quaetam brevi teriipore sua; Ecclesiaa fecit, quse docuit, quse amavit. Tantura semper
filiis obleclamenta contulil et dona salutis.-pensari Triaieriei:k~~supererit idcurantibus, ut ipsi pro-
nequeunl, sesiimari non possuril; quseex oinnibus fectOaiite lassi cessaverint, quam id quod moiiuhtuf
pene mundi plagls et lerminis religioso aftectu et expleveriiU. Jam vero in prsedicatione yerbi Dei
aniiiio congregavit, quasi conjiciens quod futrirum el in sublilitale 43i dispritalionunir et 434de~sin-
ei-at,ut pro brevitate dierutrisuorumgregi489sibicom- ceriiate scripturarum , qualis quantusque ftierit,
misso dona perennia confirmarei.Qtio lamen sludio ailniirari possumus, diflinire;npn possuiiius; qusa
id curayit polissimum, ut et illis unde abdiicta sunt tani copiose sariis sermonibhs boinihi iidsliT3esu
desideriumy et his quo adducla siint amplificafetur Cbrisli et ea quse securitliiiri pielaleiriest.doClrina
gaudium;-quatenus ulrique, boiid odore Cbrisii., pfofudit, et plenuin eum esse. sapientia Dei, per
qui esl in-niariyribus, imo quod ipsi sont, Iicet quam onuiia facta sunl, iienio iioc audiens el recte
diyersis affectibus pfovocali, etilli yivatius appele- intelligeiisdubilaverit. Et ul niiiil quod divini cullus
rent quod negligebant, et isti perpetuo veneraren- B HSIIIconi]ielerei,sagax eorum qliaesunl Jesti Chrisli
lur qnod ad se translalum esse gaudebant. •Nam scrutator inteniatum relinqueret", si quos aut in
qui 430nescit bonum amare quod habel, si ablalum suorum oviliuiri sejitis aut exlra" reperif,! qui sin-
ab illofuerli, discit fortasse boiium amare quo ca- gulafi acie coiiira cliabolun)diiiilcatiiri s61ilari;;m
ret; el habebit ittud duni aberil frucluosius in me- vitam appelerenl, hos-cum orani veneralioiie's'ns«
moria, qubd sibi inuliliter liabuit in prxseiitia Im- ceptos, suseque 436 exboflationis charitaliva cori-
pletum est boc .ihodo evaiigelicum illud elogium, solalione iilunilos, per diversas monasteriofura et
quod dicilur : Omni liabenti:dabituf, et abundabit; eCclesiarumcellulas, cura idoneo 436EcclesfoeTe-
ei aulem quvnon hdbet'-',et quod habet auferetur ab slimonio el religioso iil decebal officio, alibi s.in-
" ......'.
eo'Matlh. xxv,29). gulos, alibi binos incliisii; quibus tamen ad in-
33. Interea rerlalim mullis in locis per paro- vicein, nisi sermone tanlum et aspeclu; nullus
chias episcopii' sui fidclis hic Domini sefvus et paieret accessus. Hissumpius etqusecunquebumanse
prudens, 'ecelesias, monaslcria et cajlera sediflcia fragilitati necessafia yidebahtur, per fidelissiinos
servilio domini Dei sui el honori sancforumejtis' siise administrationis vicafios sollicile rainistrayit,
apta, qusedama fundamenlis erexrt, qusedaniprius el prsecipue per apostoloruih fesfa, quotquot in
furidata nobiliter auxit, alia olim diruta reparayil. aiiiio occurrerant, singillaiim eos donis congruen-
Ih liis singtilis, qui Deo oinnipofenli sub regula libiis yisitavii. Ita secundtimperspicuamapostolicse
vitse canonicsedeservirent, provida irigenii sui afte riormam doclrinse bona (Rom. xn, 17) provide cu-
disposuit, ac nequid eis pro mOdo conversatio- ravit, nonTantum cOram Deo, sed etiam coram
nis suse deesset, liberaliief disporiendoprovidit. hominibus \**,' ut cujuscunque affectus siye con-
Cujus operis et Saluberrimi sttidii moniriienla 431 ditionis homines, si Deum qusererent, inler ej"us
peremiius in his ubi acta sunt locis firmata per- discipulos aul probari possent aul erudiri.
durant, ita' ut in laudem el gloriam Jesu Chrisli .'34. De ancillis Dei quse in monasterio: sanclse
inemoriara tanli viri nullam setatem obscurarutn Mariae divinae religiohi fueraiif deditse, deque ca-
'
iri in pefpeluum patiarilur. Iderii ad exteras ria- noriicis ad saricii Andreasapostoli ecclesiam (1939)
tiones tfansfudit, et. in fegrio suse pfovidenliaede- iranslalis, et sl qua erant hujusmqdi, scrupulum
legato paflim exemplo, paflim opere proprio, par- quidem reliquil non modicum, sed his (1940)qui-
tim varia personarum quahtale et crebra admoni- bus menlis acies-iia non viget, tit sincerain ejus
lione diffudit. Non enim passus est suorum qtieiri- iiilehtionem in diversis operibus valeant perspi^
libet aut incassuiii occupari, aut otio tofpere inerfi; j. cacitef irilueri. Qui. utique si adverlerent, non ho-
difiiniens, uf sOlebat loqui, ignavumpecus arcen- mines propter Iqcuin, sed locum a Deo eligi propier
" -
; YARI^; LECTIONES.
4582 loco verborumpliirirais nolurn— miuiiari exhjbet translaiiones S.
Evergislvet Pairocli iia pergeris:
non duximus supprimeiidum. be trarislatioiie S. Evergisli— —in se completum novit. Qudm cum
Leibniho.post finemhnjus vilcerejecimus,ritpolenon-abRuolgeroprofectam, sed ex ejus narralione imhando
expressam. Ne autem Ruotgeroantiquioremet ab eo operi suo inserlam putemus...id velat, quod cum dc
Pairoclojam supra aiiclor loculus sil breviler, in hac translalione ad"eam sermo ilerum recurrat, reliqvis
sanctis omissis; quod ineplius esl, quam ut Ruolgcroimpulare possimus.-Verba quoque urbs melropolis—
exiendebat atque colilur usque in jtresenlem diem non'illo ipso lempore, sed post lantum scribi potuisse
saiis apparel. '~3 grege 2. 43° quis 3.. 431 m. sere p. 3. '3~ niaterieiT"i. 433 siiblimiiale!3.
43i deesi 2. 3. 436suse queque 1. suse quoque 2. 3. 486c. dei et e. 3. '~~c.et omiiibus h. 5.
NOTJE. . "'
(1939) Qtiaead Sanctse Marisemonasterium per- (1940) Scil. tantum scrupulum reliquit.
liiiebat.
_9C£ YITA. ":'_::; m
bommes, et quia obedienlia Deo 4S8 placcl super .A;firniata. Et revera iribubus.el liiiguisTrindtuit, qiiia
sacrificium, scirenl forlasse, oyes vocem pasioris Deus dissensiohisnon est, sed pacis (I Gar. xiv,-33);
•audife debere, el magis id -4s9~'ta.lhm acccptiimque lanlam ""Tmjiis ihitio operattis est salulem popiilo
Deo fore, quod 4M per;obedienliam, qnam quod suo. lmperatoris quideiu spirilus agitabatiir in ipso,
per propriam volunlatcm sequunlur. Ubf auleni quia non erat ei. tempus exercilum eohgregandi;!
aelus et conlenliq,. ait Jacobus''' apostolus, ibi in- sed fiduciam habuit per Chrisluiri atl- Deum", qui
constanliqel omne opuspravum (Jac.m, 16).' Si- potensest salvare in paucis sicut in mullis (I Reg.
niiliter Tn. eo, qnod ncfarios qii.osdam patrise ci- xiv, 6).:Aderal ibi Ciiono, non jaul- dnx sed mi-
, viumque prsedones de regno, ubi quieli 61 pacifiei ies, lolo, ,ul,p!Uabaliir,-;animo cohyersusad.p^'-
nsse nOluerunt, quasi peslem bonorum exptilil et cem, quaiiipaulo aiUeTilrociter iiripugTiabal;CUiCio:
•exsulari coegit, ipsis-, licCt uescienlibus, profeclo niembra domans,.Deum geTnilibus, tit ferlur,T;xo-:
coriiuluit. Quo enim diulufnior nequain, eo gra" rans, ul si sic ejtis sancta voluiiiasesislerel, per-
viorem et prolixiorem sibi coiriparabat pceiiam- missa regi; nOslro:et exercitui ejus/vicloria, eum:
Quando auiem boni quiescereiit, si malorura furori ab impiis; quibus- se prius male conjuTixefal, pef-'
nemo resisteret? Niniirum pepercil IIIisDeus, qui- milleret Irucidari, ut ppssii iri pefpefuum ab ed-
bus h.ocmagna sua. patienlia etboniiale permisil,. B niii! conscrtioTiberari. Iroperator iridici sanxil jeju*:
ul de pace ei siatu palrise suse, absenles audirent, nium ipsa, quse lunc erat, in vigiliii sancti Lau-:
<juod prseseriles-nunquam videre vellent; felices, reiUii niartyris, per .cujns interveriium sihi popii-'
si bona sua saltem in peregrinatione cognoverinl,: loque suo ipsuiu DeUm poposcit esse refugitim,
et palriam cupierint %i~de qua expellj non pos- Propositum suscepti operis negal, expedire belliim,
sent, ubi beati onraes pacifici, qnoniam filii Dei primo sanclse festivilalis dilticulo stiscepluin, vix-
sunt vocati. Talis ilaque per Dei oniiii.joteniis gra- dtim. vesperiirio Crepusculq, Deo misericoivliler di-;
liam vir iste tuit, ULnec odio nec invidia adper- spensanle et pro suis pugriarite, saiis ieiiciter p6-
sequendum eos Tjui tales eranl ullo, modo excila- ractiihi, Tiiiserendiim 4" post victoriam Cuonoriis
retur, nec a mlserentlo aut parcendo miselis dii- interittim, gloriosissiriiuminiperaioris triunipliuiri,
ritia aut cfudelilate aliqtia feslriiigeretur, sed ut regeiiiTpstiuibarbaroruni, dtices et principcs capti-
pasior sollicitus el vere dux poptili Del salulem vos , tropaea pef TOlam fegiii ipsius laiiludinein
oiiiiiiuro el utilitaiem in omrii qiisesivil hegotio; et usque ad ejusderii gentis fines ffequenlissiiiia; qiise
qtios ipse in via Dei duxitet docuit, ne a perversis omniaproprii iiidustriani operis ad gloriam et Iau-
seducerentur el in errorem .hiUierenlur.,'; strenue deni Dei qmnipOlehtisexspectanl 4« ,
deceriavit. Tanturo autein abefal a saevitia, iit jiro G 36. Nos ut, a quo paululuhi deflexiriius, ad pfo-
bis eliam, quibus amarura aliquid pro qualiiate posilum redeamus, quid interea pius arcbiepiscopus
•
{actonuii necessario inferehat, ipse frequenler araarc Bruiio-, totius semper perosus malitise Cl indefa-
flerel; ila garidere cum gaudentibus, cum flenlibus tigatus juslitise!exseculor, feceril, disseramus. CUrii
flere consuevit. Nam et qui hoc dixil, qudmdarii videiêtsead pfseslilulunidiem seriioriei. fralri suo
Satanse. ininteritum carnis ifadere jtissil* ul spi- magno impefalori ctim auxiliaribus cppiis non posse
rilus in die Doinini salvus csse possit V* 3. occurrere, simuique cssel 46.3L,SolIicitus,ne forte'
55. (955) Igilur cum j'am prope essel summa barbari belliim yilantes- In Galliam SuO juri cora-
dies et -ineluclabile lempus, quo Deus oiiiriipotens, missam provirieiam"'decliiiafent, -^- arbilratus sic;
propitius terrse, populi sui ultus sangninem, ser- se regno eonsulere. volisque inipefaloris sic ani-
vorum suoruni -vindiclam retribueret in hosles eo- plius deservire — Litidolfum prolera! reg:ara, ne-
rum, aggravala 4l4 est uitramodum et Omnino polem sutim, convenit, aegruin ejus aniinum blan-
iutolerabiliter superbia ferocissimse geutis Ungfo-, diliis 4-54 ineHe dulcioribus deliiiiyit, slalura piT-
rnm, seducfa, credo, superioris anni successu *Vjr.. stinum:, si quse sua erant accuratius vellet atten-
Siquidem, utveracissime dicttiriTest : Anle ruinam dere .reprdhiisTi. A quo poslquain medicinalia ser-
exallalur cor (Prov. xvi, 18), ibi ceciderunt omnes ^ niontim et exiiorialioiium. suarum. antidola non
''"
qui operabanlur iniqiiitaiem-447.Praeveiiilhanc ut -prius obliquis arabagibus deciinari, sed solito
pressuram imrninentein Ecclesise pax in placilo 44^ avidius prsegustari "^5 et ad inleriora pectoris recipi
rcgali, quod ia Arneslat (1941) habilunf fuit, ex. sensit, euin hiox episcopii sui locum venerabilem,
integro condifa 4i9, et ex magna jara parte per Boiinaiii videlicet, jucuride salis iiivitavil, jucuii-
imperatoris nostri fratrunique ejus sapientiam con- ditis suscepit, omrii voluptale utriusque dignaet
_ -. :'.'. YARI^; LECTIONES. : ""'

:-';
433do 1. 4S9 ad corr. id 2 ''~ quam 1. *' 1 est add. 3. k"~ cupereni. 44Sposset 3. ''' ele-
liim 3. 4i5 successum 3. 4*6 operantur i. 2. Folc,. ''~ deesi 1.- ''~ila '~'correxi Folcuino suffraganie;
codd. 44scondicta 2. 3. Folc..-'"" tanquam 3. ei Folcuinus.
'.palaii.o 4" miserandum 2. *" expecta-
. vit 5. 3 esSe 1. 45iblandiens 2. "8 s. s. a. p. desunl 3,
'"''
''-'-'; .'-'' ..-'NOT-^:.'-'" . ..;," -;''.:
1941) Arnsladi in Thririiigia; cf. sinn. Atigg, a. 954. ! .
{!67 S. "BUUNONiSCOLONIENSISARJIIIEP. «558'
'(omnfioda:cuhciisque qiir adcraht gralissinia, rion AipsOoSimul non solum in lectioiie, cons-Iio et di.^
iraniemor regise dignilalis, affecif: Qui duin adhuc ptitalioiie, sed eliaih iri acievidimuS prpvideiites
siiiml essent, dehisquae in,expeditiohe bellica, bona non tanlum coram Deo, sed etiara coram homi-
i.inodivi.na,-.-yirtutefacla sunt, nuntios acceperunt.- nibus. Eral namque in occidenialibusLotharici fegni
IiiSiilit.iiepolempatruus 3n)plius'COrisoIari.Factum flnibus velut indomita barbaries, ea quse videbatur
est in brevi insiiiiclu hujus consiliafii, ut filio suo, Ecclesiseproles, felieitati invidens aliena', nec niinus
qiii perieral et inventiis est, impefator iotam Ilaliam saluti suse, despicienspalernse blandimenta exhorla-
delegaret, el quod majus fuit, palernam firmis-' lionis,- terrorerii vix senliens polesfatis. Qui si jufi
s me pielatem impenderet. Ubi diim maxime pla- suo permitterentur M°, suis.pervefsi, sibinief ipsis
cjuit jiopulo, yiamque affeetavil Oiympo, repenle pessimi yidereiilur. IUevero ariteomnia providri tisiis
flos ille jiitegerrimus el Tobur regni tiitissimum est moderamiiie disc-retioiiis,ul pro quafiiate lo-
e iiicilioexcessit (957).Pater autem ejus iinpefator ac: corum et le;i:pofiim in prajlationepastoruiri *H""ad sa-
seiriper, magnificus.triuniphalor, post Tuciuin con- pienlissirni imperaioris nostri imperiiim ©oiiiiiTcj
solatione Tecepia, ci.im fralre suo veterem neces-:: gregispaci el iraiiqiiillilali consuleret, illos niminii»
sjliitlitiemnova consueludhiejunxit; Coloniamvenit; cseleris prseferens, qtiibus nequaquam essel incogiii-"
ibi se non tam fraleruis deliciis, Tjuam mutuis g tum, quid pastoris esset officium,quid racrceiiaiii
cum jllo aspectibuSj affaiibus, el cuncfis oninino vititim, quid in -minislerio suscpptio k~~,quid in an-
jucunili.ssiriiisusibus pblectflvit. Nec, defuit ibitlem garia ant iigeudura esset aui spcrandtim; alios, ul
severa in improbos et importunqs cives regni cen- ! qiiasi cofliiiscliyacinclbhiseirileriora cloniusD.iiiiiiii
sura judicii, blanda ilein in bonos et miies pise ernarent; alios, nt qnasi saga cilicina deforisviolen-
dominaiionis Hberalitas. De stalu regni rebusque tiam iempeslatum arcerent.
ejus tutandis et dilalandis seilu.lp ;et slrenue in .38. Libef meniinisse qupddam linjTis pii Palris
commune corisult.ura,4t6, ul de; sahciendis qui- pium e( laudabile factum, qnof in ipsis sacercloiii
buslibet, aliis resecandis , cautissiirie ageretur, sui primordiis, ut pro luctu spirituqiie moeiorisin
sinijmo consilio provisum est. «ppfessorum cordibus exci.taret spein salutis, e!!e-
57. Quaesivii.iiilereasumroa diligeniiapius paslor «sse cognosciltir, quamvis hocipsum, ob inopiain-
Rru.no, yerilatis asseiTCiyEya.ngelii.propagalor,na- , recle dividciilium, Iinguoecalumnianti ftiit obnoxirim.
vos et indusfrios viros, qurrein publiearastio quisque Quid eiiim non pervertil invidentia, qua nulla major
loco fide et viribus itierentur, Hisut neque consilium . esse videtyr anientia? Siquidem Ratberus, ¥ero:i;e
ncqiiecopisedeesseiit,:sedul.o c.uravit,"Qholquol eliam — qtise eivitas esl IlaTise^- ordinalus prsesul, ciiin
de principibus et regionarii.s prioribUSjcselerisque 'Cex quadani levi siispicione,«t mosest geniis ltlius, ab
quorani dispqsilio regni iiitererat, rsalubefriniis suis boiiore proprise 4^ssedis esset expulsus, Leodiceusis
admoiiiiionibusad commmiis boiioriuriomniuni uU— 46^ cathedrse vacanli, magna cjus indusiria, secuii-
litalis fpedusfide plena cons.enseranl,hos ipse inter dum slalula canonum, incardinaliis est. Q»od'(juideiu
suininos el familiares liabebal, eisdem iinpcralorem, . propler abundanteni doctrinam ''~~ et eloqneiiliam
gernianum suuro, apprime conciliabat4B?;pensans • copiosain, qua iiiter s'pienlissimos florefe visus est,
non lemere a quodam sapiente diclum: n Bqnus,ubi nou eidem solura Ecclesisecui prafuit, seti et.mui-
'"'
negligas, segnior, at malits fil improbior. » Archi- - lis aliis cireumquaqpe valde proficuiim fore pu-
epi.scopnmTreveris Henrjepm,roagnimeritieisum- . talupi.est. Simul quia iii illis parlibus per tehun el
m.seprobitalisviriim,quiIiulbertO:45?jnagnifico prse- coiilentionem, unde fieri solei iiicpiislaiitla etsomne
suli Coloniseingravipestiieniia, cum etimpcrator ibir opus pfavum, quidam eliam sacerdotes Domini,ple-
dera essel, defuncto successit, Wilhelmujn quoque, ruuique,, qripd diclu nefas-esl, terrense plus justo
prscclniset graiissimse excelletiliajarehimandfilani, confisi potentise,populumimperitumscan:'a!izaban!;
iiepotenisuuro, Fritheriei Mogontianianlislitis suc-r ssepedictus ssepequeclicendusdoiiirtT!sBrtino,cuij'airi
crssorem, ambosegi'egios,ambosiri Domiriilegeper- totiusregnidispensandicuraimmiiiebat.raiusid quotl
fecte iiistructps, in)peralpri allerum consanguinilale, D I veruni fuil, bunc ejeclum antcbac el ncgletttim hoc
alteruiri probilate, ulrumque familiarilale , con- laiilo ben.eficioad"illud fitieiel verilalis foedusad-
juii.ciissimos,'ipse quoque imprimis summa yene-, •: ducijUi a iiemiheposset seJuci, ita demuniosloqnen-
ratione colebat. Hos igitur lales tam TUustres, tam lium inimica obstruere posse credidil, si nulla occa-
certe sapientes ,el religlosos et i.n oirraibusbo- sio scandali-46Bposset in eorum episcopo reperiri.
nis artibus erudilqs viros.ad; consiliura, nevforle Sed ad sui perniciem pars sinislra prsevaluil; quid-
ipse per se, tit sunt hnmana, a tramite veritatis qtiid pro ssilule eorum gestuin est, hdc sibi peslife-'
uspiam exorbilaret, frequenter adliibtiit; lios eum runiTBSliihabanl.Quid mulla? Erralumeslj sseviium
"' '
VAMÊ LECfclONES:' '.
456consiliuni.2. '"'; consiliabal% 4CSaut 1. .3. _'~~.r.uqlberlo 2. 5. 460ipsos
quoque'"'quos imprimis
4C1 deesl 3. 46S!suscepto%'deestZ. 46SpririiSB
siiraraa
'~~ veneratione colebal add, 5. L. leoclicensi3.
abundanliam doelrinse3. 466deest5. -
9(59 ' v- ! :VITA.! .-: ...v $70
esl,neccessaturiiest,donecexpulsioneejuserudelilaii Ji !se quasi ad lulissimum pprUimcorifu^jfehtoriiries,
swe etwequilisesatisfacerent. Ablala est-omnis spes , quiquielem etpaceiri amareiit.Tpsorumetiam baf-
reslituiionis ej'us; conspiratio enim,grayissiroafacla barorum imroanitalemet inloleraridamduduinfero-
est, qusenisi.et hic penilus amoveretur, «t in 46T : -ciammiligavit. Siquideirieotempore efrex: eoriim,,
eumdem locum Baldricus, qui erat de magnalorniti Haroldus (1942) cum magriasiisemiillitudinegentis1
terrseillius prosapia oriundus, subrogarelur, sedari fegi fegum Chfisto-colla submillens, variilaTemfes-
non posse visa est. Ad banc seritinahi; lempeslales , puit idolorum. • :. -..." :; '""".'
undiqueinnumerseconfluxerunt; navis Ecclesla; la- -;- 41.:Erat imperalori filius adbuc tenellus, deli^- .
boranle remige fluctuavit; gubernaipripse prpcello- catlssimseindoliset integefririise-voluptatis *'",' ob-
ssetempeslatis impetum ferre non poluil. Gessjligi- . ses pacis et gloria plebis. Huncaf chiepiscOpispatruo
tur; cessit, ne 46Bvincefetur a malo, sed yinceret in i fralrique "(19i3) commendatum,;ad «iisiodiam rc-
bono nialum; cessit adversantiura yoluhiali,,ul suo . gni Cisalpinireliquerat impefatof, prOfeclurus Ro-
eos gladiojuguiaret sibi. Obslricti sunt: sacrameri-. , mam et res totius Italiseordinaiiifus.Csesaripsefu-
tortim fide sporitanei, ut si aceipere mererenlur turris, electum summoconsenstiab qmiiipopuio re-
episcopum quem petebant, invicla exindefirmjlaie gem «sse conslifuit, uiixefuhiqiie Oltoiiem sequivo—•
auctorifatem Eeelesia:el jus imperatorium. tueren- B cum palris, Brund tafchiepiscopus, Willichrius et
lur.AtTie quid in ejusmodi -negoli.oimperfectum Henficus cseferique sacerdoies pomiiii regein iri-
Teslaret, qtiod curiosis alieharum rerum invesliga-. Aquisgrani:pala.tio, et Cxsultavil raaxiiiia gralula-v
- tioiiibus scrupulum commoverel, curii; imperatore • iiOne populusidiceriSTVivat rex.in wternum! Divisi
gerrnaiio suoid effecit,utRalherpepiscopo, bis jam sunt'deinde ab alterulfuin ge.fniani,par semper iri-
destiluto, antiqua sede&YeronCnsisEcclesiseredde-. victum; erimperatofe Alpes Peririinas transeunle,
reiur(961).. .-'.'.'., Temans.it'cilra spectaius, atque incredibili pietaie
59. Muila suntalia etpfOpeinfmita,jquEeihbreyi utrobique desideralus, pius pastor ei arcliiepiscopus
non in Lotbariorum 4.69 tanfumniQdopopu}o,qnem 'Brnno. NonTongeposldoraiho.etvfratri suO, qnia
ipsee.xintegrostiseeperalgubernandum,qtiemetiam, ipsum per se ire non licuit, auxiliares copias nOii
sicut in praesenliartini eewiilu.r,ex.inculto et fero: ievem- arinaturam(1941) de Ldlliariofum populp
paccalum reddidit el mahsuelum; sed etiam per to-: misit. His prsefuitGodefridusdrix,' quein; ipse nti-
tura regtiumgloriosissimiimpefaforissuiin Dei!rebus tiivit,,!yir sapiens ct religiosus, ariianlissiihiispacis, !
et salute lotius .populi slrenuissime operalus est. observaiilissiiiiris«quitelis, iriiperatoriper id teiripus'
Erat eriim eidemomiiino cominunis cura cuni ,sead votum serviens,:omnibus4''1'placeiis, Hic eodem
niofe et germanosuo, quorumuterque de altero me- V.terapore (1945)febre corfepltis, in magnahi speui
rilo gloriabalur in Pomhio. (962) Pfseterea Lptha- futurse qiiielis exspirayit. De cujTisinuOceiiiia qtio-
rium, sororis susefilium, de antiqua regum:prosapia dammotlosecrifus, quasi tesiiset consciusvitseejus,.
orlum,;cum a sobrinis suis yehementeressel.op- pius Patef BrUno, cum de peeunia dispeiisaiTda.
pressus,.raiiificeeruit et exallavit, nee Cessavit,do- . ageretur pfoTeniedio aniniseillius, iidn viilde eam.
neciii locum palris sui regem coiisiit.uil,ac majores talibus indigere asseruil. (965) Iniijeralorisprselerea
• ipso potenlioresque Hugopis filios -Omnesqueillius rediluni:ffaier ejus nocte tlieijuesollicitus exspecla-
regni pfincipes sub j"ugumejtis slrayit; f ta.prospi- ;. vit; redeunti in omni gloria Iseitisocciirrif. EjTrs
ciens universis, ut sub unius moderamine.imperii . enim '~~_exiinia viffus,; digriitasi.etiri eo negoiis
omnes pariter et ab hoslibus luti, et intef-.seinvicem;' quod g^ssitfidesetcontinentia.'; siriirilquecurii Ipso
possent esse pacati. spemptii, eiirariquillitale aiiimofiimj'udicia, leges,
40. Imniinet regnoilli, quod reticendum non est, cum corieofdiapopuliregis el principum auclorifa-.
ssevaclades, NordmanuOrunigens,.quibus in pira- . tem reductairi seslimavit. Cujus consiiiis oiiinibus,
tico lalroeinionon sunt alii exercifaiiores. His ex cum ipse iiiliil aliriddies ac noctes nisi de saluleppT!,
roagnajam parte prsedaerat populus dissensioneet puli cogitaret, -inlerfuit, et inler primos excelluit.
civili pernitie assuetiis. Qupdillis superfuerat, inter Ilie eideriigtavissinius auctor ad 'constiliieiidain,R-_,
se domesticaseditiOne consumpserant. Egit.aulera delissimus socius ad comparandam, fdnissimus ad- ;
proyida.dispensatiorectoris noslri, qui, qtiomamho-v: jutor ad rem pubhcamperficieridamfuit. ; ;.,•,:
minem se esse intellexit, bumani nihii alienum a se 42. Igitur cum iri hoc sahctissiriiosludioimpera-;
putavit {Terent. Heaut. I, i, 25); egil, inquam, ulad tof. tricesimum regni stii, gerniahus ejus dnqtlecir,:
. VARIÊ LECTIONES. . ,„,

h~~deest1. 2. 3. 46snec 1. 469Tolliaricorum2.3.
'~~deest3. - smpins. 47°-vOlunlalisconjicil L. ..'"*" oiiinibiis-,
que2. 3. . . .
-
(1942) CognomiiieBlaiaand. (1944) Grayis armalurse!equi tes, quibusIiodieqiie;.
(1913) Scil. ej'us (OlloriisH.) UiTiiioniet Wiliiel- Lotharingiaanliqua excellit. • v;-:
1110. (1945)-Oliiita. m. Conl. Reg.~
>Ti.oi. "C.vxxiy." 3i
m .-S. BRUNONISCOLONIENSISARGHIEP. ; : ,872
muro porilificalus sui ageret ahhum,- riondum 4" .Aslna,4'u'a semper viguil, ecpntra renisus : c Dum
nisi yix proelapsus selalis quadragesirauniv sanclani tempus est, inquil, boc fiat; mulla nobis;alia post
-Pentecoslen (1946) siniul ColoniiBcelebranies,-qua hsec rCsiant agenda. . Ingravata est dejnde in-
major morlalibus. gloria concessanon esl, sese inyi- firmitaset invaluit, jamque anhelitus lntercluso
jCem inler 4'4;sancla solemnium dierum officiauna faucium meatti vitalium lassitudinem prsemonstra-
cum diva matre, sorore regina, nepotibus flliisque vil. Tunc vocalo notario, coram mCmoratis leslibus
regibus, tolaque illa Deo dilecla familia el cunclis testamenlum suuin ipse dictavit, res omhes qrias
fegni senaloribus Bffuerunt. Conslat enim nullum ltabuit a sese, dum adhuc iriTiona spe vivefet, ab-
râliquandoloctim lanta celebritat.e, tanto splendore alienavit, dispersit, dedit pauperibus ; quodque or-
omnis generis hominum,a?tatuni, ordinum floruisse. dinandis exlerioribus ecclesiarum Dei sedificijsepri-
Hanc itaque gloriosissimi Csesaris 475Augusli, et gessit, inbrevi seeiindum collatam silii SapienliaR),
jgermani ejus, summi el incomparabilis viri Bfuno- facta et corrOborata cautionesua congrueetprofes-
nis afchiepiseopi, fidam Deoque placitam in omni sione sua digne, divisit. Hoc qui Iegere ipsequserit,
-yolunlate et opere coiijunclioneni, hiinc conspira- iiiferius scfiplum in pfomptu habebit. Ihgeiiitiin,
tionem in onuii utilitate et honestate adininislraiida quod mUndo corde '~~ et jTigi exercitalione polilum
ejel bene gerenda, hanc jucundissimara vitse officio- B dono Dei reddidit et inluslre, illtim 483, ut
rumque omniuni soeietatera, mors so3va,-morsb&r- liquido apparet in ejus vefbis, "
non defeeerat.in
renda, mors, inquani, sola di.remii. Et revera, extreiriis. . ."
•quamvisiiiliil airocius viderelur, nihil "~ tamerr 44. Posthsec pauper Ghristi, coljecta animi vir-
:«sse potuii, quotl eam Tunoeerilius direraisseti tutc, iteruin semdtirii-episcopos advocavii. Quibus
43. Ergo cuni sunimus anlistes Bruno senioris et" assidenlibus et-irilerioribus factis, hscc verba gemiJu
fratris sui prienlero versus euntis eoiilubernia, rtiens. exuberante el fletu inundanle profudit:'~' :,.-« Tria
,:prius in oscula et flens largiter,' reliquisset, pacca- niihi videntur genera esse confessipnis, quibus se
iaque omnia et quieta intra metas reghi sibi credi- cor bominis DOmino Deo *suo, renuni lesli 61 4SE
ttas, agensDeogratias, aspexissel:iterum ileruriiqiie - scnilalori cordiurii, patefacif, non ut ipsi, qui Tiihil
"suosomnes, clerum, popuhiro.477,quoeagenda fuis- lioiT novit,Tucidius innolescat, sed ut iiie, qui se
sent, admonuit; et mox in ocddenie Compendiuni parumnovit, veracius semetipsum agnoscat, et aut
adiit, ut ibidem hepotes sqos ab invicemdissidenlcs Deum in benefactis laudet, aut se in malefactis aceu-
ad coricordiamreyocaret, in fide el gralia stabiliret, set. Hoccum semperfieri debeal — sic eniiri vigilare
Ecelesise religionem, regi bonorem, el quse ,sua prsecipimur, ne furyenial 486qnando nobis TcCaulis
•essent dielanle aequilalisralione, annuente Domino, C damnura illaturus irrepal (Mattli. xxiv; 42, 43). —
singulis coiifirmaret. Eo intentus negotio infirroari tum pulsanle DOniiho domiis per iiifirmilaiis nio-
coepit; et sic h~~Remerisiuii)ciyitafegravi corporis lestiam, necesse est, ut mens se quibus possit 487
moiestia delentus, crainlo demum die poslquam in- viribus- erigat, qua valeal inlenlione j'udici suo
vasil, segritudo etim prsevenit. Quibus diebus uiiti- appropinquanti assurgai, sopitis lerrenis desideriis
nere non miiius quam in hospitio, leclione assidua, spe ad superna flagret, bona perennia, etsi non me-'
,ri'ullo pehe alio cibo refocillatus est. intcrrogatus ruit, minirae tamen desperet, sibi diffidaf, in;Db-
auleiii familiariler ab episcopo 47SWicfrido (1947), mino confidat. Eece, fralres dilecti, sicut cernilis,
u'l ipse leslis est, cujus morbi gravedine urgeretur, pulsalur j'ariua pecloris mei; vocof ad reddendam
noii riiorbuiri, sed dissolulioneni sui corporis esse ralionem operis mei. Si quid potestis, rogo, fefte
resppndit. Episcopus itaque supradiclse, metropolis prsesidium, oralionis veslra? porrigite niantini. Iri--
dignissime euni recepit,. humanissirne iractavil; et certus inter spem metumque fefdr; ut iri neulram
vinfestivifale quidem, quse lunc inerat, sancti Remi- pariem proriiof infleclar, id vero eniiendiim est. Sed
gii, levius aliquantulum habuit,,ita ut clientulis ejns quse sunt viresriiese? Misericordise remeditim prse-
et spciis spes esset recupefandae salutis ej'us. Ipse -stolor;, in manu Crealoris raei sun!; de nie, quod
arilem, vocalis.episcOpisqui siniul cum eo venerani, D ipsi placet, utfial exspecto. Bonum est confilefi Dor
•TbeodericO(1948) el Wicfrido, postulavit, ut 4S0, mino. Confessio et magnificenlia opus ej'us. Nou
testamenii stii faciendi copiam, ei facerent et adju- enira aliqiijd.bohi, nisi ipso ppera.rite, fieri pofesf.
tpritim e.xbiberenl 4S1..Qtiod cum perdolenter, el Esl autera" qusedam confessio, non peccata -deplo-
(acfymabiliter valde escusareiil.valetudinen) optar rans, misericordiam 4SStanien implorans";de qrla
utahi in breyi poilieeiitesfuturam, ille animiindu- per Psalraislam ex persona Domini dicitur : S«-
YARIiE LECTIONES. -
wa iiondum 1. 474deest 5. 47Scesari I. -".• n 1. "'" '~~deest 3. 479
0 populuriique &: 5. ipso e,
3. 4S ulin.3. 481 «2
ei exhib. %_.. reddit 1.2. . 48? illud 3. 484 2. serf corr. '~~r-l.e:etpb*
4S6 perfudit
487 48Sluam add.%.
stea 1.i. s. u. i. g. s. p. ri. desuui 3, neq. 2. veniens (deest q.) 3. polest 5.
'
WTM.
fl946,)'Aut Ottonem circa diem 23 Maii bolonia Maii Ingelheimi, d. 25. Triburise, d. -2 "'et 8 luriii
Jngelheiraum feverstiih, post paucos dies Coloniam Colonisediplomata edidit; . ..
iterum adiisse, aut, qtiod segre credas, Riidlgefiim (1947) Virdunensi.
efvasse stalucndum erit. Certe imperator die"23 (1948) Mettensi.,
' '
%5 VITA. 974
crificium laudis lionorificdbii me, el illic iler quo A cuni nepo.tem suum : Domine, inqidi, qrq! el mox
ostenddmilliSalulare meum (Psaf. xux, 23). floc Inler psalleriles Doniino el qrantes riiniiu.mque
Salutare, id est, DomiriumJesum, ore corifitepr, et flentes spirilum exalavU49''. Qhod in illo nop poluit
corde credo, quod Deus ilhuri suscitavit a mor- mori, reddiiumest Creatori; corpus autem ejus
iuis 488:Hic omnes Ihesaurds sapienliaeet scientise exanime, sicul ipse vivus prseceperal, eodem die,
abscondilos agnpscd. Htinc Dominuhi Jesuiri nenio id esty Idus Octpbris, indefessi ejiis cpmites leva-
poiest dicere; nisi in Spiritu sancto; arile illura est lum in ferelro transferenfes, pclaya 496poslea die
pihne desiderium raeura, et gemilus meus ab eo ad augusiam sedis ipsius raelropoliii) Cojoniam per-
non est abscoridilus. Dixi, cdnfttebor adversum me venerunt. QuorUniadliuc nonntilli jurejurando- et
injuslitias meas Domino, quod.est secundum genuS mirum in modtim .afliniiandp festaniur, in longo
"coiifessionisIaniehlabilei» peccaiis. Terihim,: qnod illo itinere nullaffl pene lassiludinem atit laboris
eomjiieridat beatus Jacobus aposldlus : Confite- moIcsfiam.sesub tanlopnere pertiilisse.,tlndeautem
mini, inquiens, allerulruni peccala vesira, et praie ibanl, quocunqtie ibant, quascunque et 497gentes,
pfo invicem, ut salvemirii {Jac. ~i_j16); boc yobis- quascunque terras allingerarit, omnes mirabililer
cum, domihiet ffatres mei, agere volo, hoc anxie hiijus, ut eprum verbis utar, digni Deo viri nierita
.quairo.: Spero aiftem, quod advocatum babemus Ii in rempublicani; in imperatdrem, in reges, in
apud Palrem Jesum Clirislum juslum, et ipse est principes, in orahem populum, eyimia, qua qiiisque
propilialip pro peccaiisnostris. i Deinde postquam facullatepolerat, oestimabant.
liis se .cofamDomiiiblouini' effudit, corporis e.t san- 46. Jam vcro cum ejusraodi exsequise CoToniam
guinis Dominici sacraineniuri), virtcitis 4S0 ejusdera adyenlarent, et hoc per omiiem, regpi Lolbarici
sacranienli non inscius, expelivU. Quod Cumfuisset poptiltim fama nimis odiosa dispergeret, ita dissoluli
riUalum,vir ille Domini, qitid ariimd senseril, toto suntomnes, prsesertim s.arictissimoesedis Ulius et
491corpore proslralus ostpndit, Reteelus aulem hac Eccjesiosalunini, quasi d.iscessus tanli pasforis et
yitali alimoiiia, spe validior leciulo restilulus esl, obitus ejusdem essel Ecclesisefunus. Nam seciindiim
jilies posiquam non minUs quam quinque . in aihpliludinem prioris consolaiiqnis tunc invaluit vis
eodcm corporis lauguore el spiriltis fervore peret magniludo doloris. Elebant igituf 'i~ onTneSjple-
mansit. rique donec exsiccarenlur in eis Iacrymse. Multi
45. Solemni vero die beatorum raartyruin Gereo- congelalis menibris atloniti, in lanUi orbilalis bujus
nis ~etsociorum ej"usjamvergeriie k~",siibilo mehlis iriiseria seinelipsos 4?9 yiyer.e oblili suut. Ante onu
excessu raptus, episcopls, ducibus, coniilibus, ct nes luctu se lac!jmisq!ie,.nTagis atilem iriternb do-
£unciis qui aderant, luctiiro hiovil irigeotem, quja C lore cordis affecit, qui Iiim.c palrem patrise prse
dissolulionem oplalisslmi corpoj-is iifstare putabaal cseteris aniavjt, Folcmafus, memorabilis pfobitafis
prsesenlem. Ille, ut solebat, pauiulum eonvalescens el induslrise diacohiis aC prudens fidelisqu.e bujiis
lUiriultumniaiiu sedabat,.fletus et"rugitus astantiusa sanctse Ecclesioe prolus el iconpmus, quo nomine
nijligabal, majores et hoc 49*affatti ultimo digiiiores eum ipse pater, ut puta yieafium suUti)'ef sibiTE
.exnoraine vocabat: c Nolile,"» iriquiens, t iiolile, omni negotio coniuiictissiniuni,bonorare consuevil;
fratres, hac riiea sorle trislari. Diviiiseaiiimadver- in quO soloiiiiic oraniurii desolatoruui B0° ofa ocull
sioriis judicio ctinclis mortalibus imposiia est isia el aiiimi yefsabaritur, .quorura cerie omnium yoluiiT
conditio; non iic.et nolle, quod Omriipolens sanxil tale aiqiie desiderio j'am elecius, licet,noiii!uin desir
irieyitabile, Tristibus istis hf brevi Iseta succeduiU, . gn.atus, fuerat prsesul,Huic.pius pafer absentij qu.otl
Illuc non assumpla vita, sed hiutala in meliiis, pergq, etiin nossel, ex nonTine res s.uasjprones egenis et
ubi viros longe plures ef claridres, quain hic uh- Ecclesiis episcopii sui distribueiidas, pra;s,ciiis,credp
.quarnyjderim, cito videbo. J Neepjura his Joctitus, fiUufoesuceessipnis, suniiiio stiidio dtlegavit.
lectulo fessa mox membra reppsuit. Consiietumpaulp 47..Es.t prope hiuros ciyilaiis ecclesia, slru.ctiira
post, luee adhucTnlegra, vesperliiiffilaudis offi.ciuBi," qulddrri et dpere lnimijis, s.etlaposiolorura iio.mlne,
nocle jam profunda corapletoriinri ipse cura fratri- iii qiiorum yeneratioiie consecrala perbibeiur, in-
bus consurnmavit; Domino D.eo suo saiiclorumque signis; in ea depositurapas.torissui corpus e$anin)e
.ejusprecibus sese quasi roox ittiruni altenljus coni- sacerdolii vejabanl f1 ihsigriibus; quo paucis, nisi
mendavit; iler suura magno illo vialico, sancto yi- episcopiset quibusdam secundi ordinis sacerdolibus,
delicet et.unico redeniptionis, nostf.e pignore, iiiuni- pafebaf accessus.Inde mo^ e.leya.lumjcl.erus.et po^
yil;! episcopos seipsumque et eos qui prsesto efant pultis cantum pi.anplumqueperinisluni ingeminantes,
benediclioiie consignavit. Ita tremendam dissoltftio- iri .ecclesianiberitissitriiPe.lri apostojoruiii.principis,
nis suseboram animo iiiteiilo ad Crealoris stii impe- ubi sedes erat venerabi.lisjdeiu.l.erunt,Noctein illam
fiiira exspeclavil 48i..El"iii iriedia nocte Iransacla, celeberrime in vigiliis,et psalmodiis, yix refocillatis
conversus nisu quo poleral ad episcopuni Thcoderi- corporibus, insomn.emduxernnt, Jlane autera faclo,
- -~hW\M LECTfONES. •-'~~ .',.-';
489rae et — suscilavit destiht3. 490virititcm 2. 3. *' 1 deest 3. vertente 3. "'~~49Sadhoc 2. .&' ii^
r- expeclayit desu.nl3.601498exUavit, 1. ^6uonh~5, ''"• deesl % % '~~deesl'%, ~ senieiipsis
' ' ?, ?
.'oa desoJataTiimj. y^llaban.l5/
975 S, BRUNONISCOLONIENSISARCHIEP. 976
~"~
conveu.il universa civilas, et eofiini, qui de di- A Chrisli, filiis suis ColoniseDeo iniliiaiitihus. Quse iu
versis provihciis et regnis subita fariia exterrili animum induxi de rebus quoe divhia mihi commisil
:
atlvenerunl, iiinumerabilis roultiiiido. Adftiit Treve- muiiificeiilia dispensandis, vesiro roborari"j'udic!o,
"
rensis arChiepiscopuset Leodicensis antistes (1949). inniti testimonio, si ipsum me 507prsesentem bsec
Prdeesseruht ih medium episcopi TheOdericus et Deus vpbiscuniC08,communicare non siveril, dignis-
'"Wieffidus (1950), lestes ultiriiK sanctionis ejus et simrim statui scripio ad vos periato e09.Eapropter
Tegatioriisiquam filils stiis ibiclemDeo ihililanlibus ex senlentia fratrura nostrorum Theoderici, Wic-
:hiisit. Leclum est leslamentum ejus in presbyterio fridi, T]iiiet ipsi aluriini vestri sunl, cuncia consci-
venerabili ante allafe sanclissiini Petfi; recensita scite, recte Deo yolente cuncta transagite, et quidr
sutit et ea,-quse pio qtiidem el spllicitoin Deirebus qtiid thesauri nosiris . opibus illaii «10ecclesise'—
aninio rogavil et jussit, sed scribenda non cerisuit, quidquid enim est ~lt, clavibus hnj'us Evizonis viri
videlicet ut anno illo tolo per singnlos dies cosnurr- illustris C12, kimiliafchi sancli Petri, cuslodilur,
04
qnam minus quam Tibra deriariorum * inlegfa in prseter si quid a niinistris noridum ei3 relaium sil —
Tistis pauperum erdgari deberet.: ne quid ab Ecclesia divisum esse viderelur, sub
48. Deinde secUndumpostulationem el desideriuni lCstimonio Cbfisli et Ecclesise, anle altafe sancli
~''
cofdis ejusi quo flagrabal in.extremis suis, suasuca B Petri, palaiii domno Popone prptoel iconoroo
esl clefo 'sahciissirrio, ut yoleriti ariimo cofpus ejus Ecclesise noslfae congesia diligeiuiqiie raUone. in-
iraKsferri -periniltcrenl ad mOnasleriurii monacho- specta, yasa-aurea et preiiosiora quseque in mini-
rum, quodin bonore sancloruffl raanyrum Parita- sterio sanclse Dei geniificis Mariicet beali Petri
leoriis, Cosma)elDamiani aique Quirini extraurbis aposloli in ipsa ecclesia m~in perpetuo u.superpetuo
riiufos non solura tunc coristruxit, sed adhuc usque consecrentur. Cuppam aurearo , sigilluin et: scutel-
consilio elprovidentiasua conslruit el ordinare non lam sl6;Gr3ecam., "qusepenes ~" nos sunt, beato
cessal, giibeiTianle Deo irisignia bonse volunialis Parilaleoni; candelabra prseierea quse in ministerio
ejiis per sanctorura meriia, quorum illuc el reliquias nostro suiil quotidiana, equitem aigenteuni a Ma-
advexil el patrociiiia sibi r.eligiosaet sedula suppli- goiitiaco Sl8 arcbiepiscbpodatum, pallia decem opli-
calidne pfovidil. Assenserunt pi-ompiissima volun- ma, vasa decem argentea ex nielioribus, libras cen-
lale dmnes ad oronia quse impefavit; sdluni illud tum ad claustrum perficiendum,Trecenlas ad eccie-
idifHcilliniepersuasura est, ul de summo, sacratis- siam ampjiandam, corlinam laiiorem, mensalia tria,
sirase sedis ejus IQCOcofpus abducereltir exanime! tapetia tria, scamnalia tolidem., niappas triginta ,
Xugebanl quasi iferum destiiuli., rion audenies post insuper equarum quidqtiid nobis fueriti ipsis quseec-
619qiias Ecclesise
Jongarii deliberationem vel in hoc resistefe ej"usre- C clesiserepertoe sunl exceplis, yillas
li.gibsissiniseyoluiitali, Deduclus'esl pastdr ab ovi- ' noslrse act]uisivi, Langalon (1951) jTixia Rbenum,
busVdiciTion potest, qtiibus lanienlis et questibus. "Werebelti,"Heirigeloh ~"°, Lidfon-,Wishem (1952),
Sepulliis est Iii ecclesia beatofum marlyrum xfy quam Mosa alluil;. dorauni quoqne sobrini nostri
Ealendas lifovenibris, ubi usqtie hodie perspicue Me.tiensis episcopi, el villaffl Haviiigan Bsl,' in-
monstraluf, quanlus fuerit in oculis borioruM om- ûper qnidquid de rebus Ecclesise nostroe lenet,
jiiura. .Quenipostea amiserunt, qtialis ftieril, ei'"~" tra.do. Detur eliam usui monacliorum lerlia pars
boiii et raali Iucidius agnovefunt. Freqiieiilant Io- liujus ariiii fruciuura, ~~~ ad usus noslros elaborato-
cuin sepulturse ejus; cerlatira meraorant, quid fe- T-nm~~KJericliomiuni (1955) Joco compeleiiTiail
ceri.f, quid tlocuefit, qualis yixerit,, qualis obierit. nutum abbatis iion longe a coenpbioconstilualnr; cui
ModOpro illo o.ranl, modo,"ul ipse pro se orafe quidquid prsetliinobis tuilii esl, Leresfelt prseief C24
""" ES6 qiiidquid Geve-
digrielur, rogaiil. Signa non qusertint, yitam aiten- in Saxhiiiausque sjlum,: et
jdurit, doclrinani Teeolunt;Tulurtim in ep atii sibi aui bafdus quondaro Boniiensisprseposiitisjiixta Mosel-
posieris stiis Tnagiium aliquid polliceiituf. Deniqne lain scituf Jisibuisse,confero. Et uf boc bona vcuia
-onraes tejuslnonimentis, sicut olim per vivum , ita nostri senioris el successoris fiefi queai, pfo utrius-
.riuhc per mortuum 'ad Dei Taudemei gloriam exci- ' que noslrum remedio, Ruofhinge (1951), qridd Ec-
.tahtur. .... . Clesise!s"rebus opera nostraaugmeiitalura esi, ut
.49. Testamenlum donini et iri Chrislo veiiefandi libet, utalur. Inslar oratorii, quod beaio Privalo
:JBru'nonisarcliiepiscopi.feliciter :~~~.Brurio servus conslruimus S2Sjuxla aliare saricti Martini in occi-
:.:.;"'
' '*" ;_.;".:, ;.;;:,; VARIÊLECTIONES.;
~~" -''-..".-;'... .:"\'-'.: '.
"m'~ """ S0S
deesl ~>. deest 1. c04deesi3. deesl 3; haic inscripiiod'ees't">.
~'~ S07.rie"i. - m nobisCum1.
~~~scil. -Communicare. S1° allaii 3. m''e. e.desunlo. -illusiri 1. "3 muriduhi3. poppohe 2.
~'~
5..el.infm. eeclesiael.! : ~'~.-scululam2.- ,.*" pene 1. . slR-maguniino2. lhagonlio 3.:.-.''' yillis
"~~ 2. 5.
*"" heingilon 3. ~~lbaiiingan 2. 3. """..elaboralurum 2. S23 84
lerichomium 3. ^ prctefea 5... ~"~ usque
ad 5. — aniu Saxonja adqitisilum? S£61. p. i. s. u. s. ' el manu correcloris 1. P" e. noslr3e2, con-
truxiinus 3.'
; -"
, '.'."."'~-: = NOTJH. •'•'-•' '':_
(1949) Eueruclus
' qui et Euercar glossa ' cotlicis : (1952) Wessem supra Ruremonclam
'S3!C..X!.
! -. -.''• (1953)1. e. .yscoxouEcov. .
v' (1950) Virdnnensisepiscopusglpssa soec-xi, (f954)Roii,iiegcril; .. „
{i951)Langel inffa (Jonnam.
977 •"'; VITA ALTERA^ .. ;......; .978
dente eccleSia;,bealb Gregorio magno riisirtyri, qui _A yasa diio, candelabra dup, paljia duo, coflina, ta-
recens adductus est,*fiat, ubi sacraiissimum corpus pete 33°,unum, scamnalia duo. Sanctis;nionialibus
ejus recondatur. H.uicfundaridocenium librse Iegeii- S31librse decem, mensale. Altari sanclorura marty-...
tiir; Cuppas atireas' frafribus nosfris ad sanclum rum, Cassii el Florentii,- auri Ubrar dup, • baccina
Petfum, libras viginti, eOrtinam, mensalia duo, qtise penes nos sunt, cuppse duse, palJia.tplidem ;
scamnalia totidem. Ad sancii;Gereonis altafe urcei frairibus. librse decem. Sancto "Victori;et collegio
magni, pallia duo, tapele ex majoribus • fralribus lantundem, monasterio el claustrp Sosacio (1955)
naves et librae duodecim, mehsale el scamnalia duo. fmidando librse centuni; aflari sex,yasa,.paHia tplir
Ad; altare sancti SevCrini consummandum quatuor .dem, lapeie urtumex niajoribiis,: scaniriaiia dtio,
librse auri; fralribus librse qclo, vrisa duo, mensale, cappa e.l!casula.ex. nosiris,, prsediumprselerea quod
scariinalia duo. Saricfo Cuiiiberldscululasduse, San- Wodilo de precario S32nostrp dedit.Tllud eliam quod
~~~
ctis Ewaldis duobus pallia tria; fralribus yasa d.omnuspopo Richildinchuso (1956) etArvite 01957)
duo, librse octo, mensale, scamnalia duo, lapele nobis.salis navitevacquisivit.1'33.:: . •:.-.
unum. ~SaricloAndreaslibrse,lriginta, paliia quaiuor, Fundite corda preces, lacrymosas miltite.voces ;
totidem vasa, caiidelabra duo; fralribus librse sex. : Ecce palerpairise coiiditus in silice,-.
Beato Elifio martyri, sanclo Marlino.confessori con- B Regia progenies, terras niemoranda per omnes,
feraturiantumdera ; iusedium prseterea Splagoiiper Rruno pacificus, yirbon.us alqne.piuSi:
precariam riosltse Ecclesise acquisilum.; Ad sanctae Archos antistes, cui data S34 Colonia sedcis,
Mariae altare vasa duo e'x melioribus; nionasteri® . Visus erat cunclis eharus ubique boiiis,
etclauslro perficieridolibraecenium, cprtina, scam- vOffendit,,lenebraslux vivacisshria telfias;
naliaduo, raappsetotidem.Ad altare :sanctseCecilise Invida lingua lacet, laus modovera placet.
aurilibrse tres, coflina, candelabra du.o,yasa duo, Non fuithic niuiidus lara raro: iiuraere digiius
lapeie urium, scamnalia duo; in consummando mo- Raptus ab iioc nseyo, jam fruilur Doiriino.
nasterio. librse quinquaginla.. Collegioillius mona- Tdus Oclobris quirito prsesulduodeuriis S3S
~
s.terit librse decem,..nieiisale. Ad Sanctas Yirgines Yitse concessil, spes conies alma fuilB36,
• ,'-'; ; ..--•' VARIS LECTIONES. , ,;;; ,' ',
;
829sancli 1. S30tapeium 2. el infra. : S31_sanctimon.3. s3a preealio 1.2. precatu ~~.'"S33 explicit
vila domni Brrraonis archiepiscopi 3. epiiaphium deest. *~' clsira2. 3. ~"~duodeiius 2. 3.. s.36hic 2.
addit .•Bruno pius. Quod de casula mandastis donini Brunonis, cam fuisse non dubitetis,-quam noslri prio-
res Engilliertus et cseleri ipsius nomine fn maxinia babueranl yeneralione, eaque seniper usi sunl iuobi-
luS (obitu codi) sollempni commenibratione.
: '"'
''"'.., ''"'..-''. ;' ~WTM*_. '-.''
(T955)Soest. (1957) Erwilie;
(1956) Recklingbausen.
VITA BRUNONIS ALTEM"
1. Henricd (1958) p.rimo et piissimp rege de me- (l per dies cogebatur calamilosisvpatrocinari, consu
dio faclo, qui pro sui ineffabili clemenlia prudenli- lere afllielis, opem.ferre miseris. Qusepninia sic ad •
qne rei pubHcffiadministraiione omni mundo fa- minislrabat, ut.refugium factus egenis omnibus.vi-
niosus, el paler patrise dicius est, filius ejus Otto deretur.Nibilominus ab omn.ibuscalunuiia qualibet
prinius divina dispositipnein lPcura palris favorabili oppressis boc. asiluhi unicum petebatur. Exeniplar
lolitis carise acclamatione exoptatissimus "~8 impe- ibi sapientia3,:pietalis et -jusliiiae.-supra. hominum
rator success.il.Poslquam autem consecralus esset memoriam eminebat.
in regera, prsefecit fralreni suum Henricum ducem 2. Ho.ctcmpdre "Wicfridus agebat regiirien Colo-
super .Bajowariorumgentem. Sanctus vero Bruno, . niensis Ecclesise, Richarius ;vero Leodicerisi prsesi-
setaleminimus, sed boriestate morum baud iiifimtis, debat calhedrse; qiioruro-canpnica el spirituali pro-
adbnc degebat.sub eensura. litteralis diseiplinse,et .visione stattis sanctse.floreliat Ecclesise. Ea Tempe-
lsela intloledc die in diem proficiebat in Chrisli slate dux eral, Kuono nomine, ctii ob soliditatem
servitute. Cum atilem profecisset selale:el sapienr; ssepTusexpertse fidei atque multiplicilalemiugisob-
tia, rex atljunxit euni sibi per araorem fralernila- sequii idem rex Olto.delegaverat proyiriciam totius
tis in minislerium arcliicapellani. Millies ihlerea D Loibaringise..
YARLE' LECTIONES.
~~~excodicelS. ~"~
favoi'ali..l..c. a..;exoptanlissiraus.cod.
" ! ,
'-..'-.. NOTJ5. .-.-•-'.'
(1958) cx Ruotgcro cap. 5.. . .
9p; .':' S. BRCNONIS COLONIENSJSARCHIEP. ; 980
•„ 3.. func (1959) Vicfridus sanetse Coloniensis Ec- _i lis, electum a Deo ki hominibus virum supei caiije-
clesia':dignse memorise .afcliiprsesul, diu admodura dram"pontificaIem seciere fecerunt; et iaudeniDieo
ihibecillis,' regfeeTamen roajestati et patrise s.alis sinlul uriiversi, clamore quo" quisqtie poterat, in
fidus,• fessis iandem felictls teffse ariubus, sypefriis organis nihilominus et cymbalis et cpioeunque s^
spifitibus spciaius.esf.piebs auteiri destiiufa pasidre,, gho Jselitisepersonuenmt. ,
TII ipsa cohfusiohe nil anceps, riil varitirii riiolita, 5. (955) Ascenso; autem lanto ctiiniine polestatiSj
tiiiicumihiice dplaium in drimno Brunone, niagni- neqiiaquam .sibi inde crescebat lumor elalioiiis ;
fieo riro et probaiissimo,- sibi delegit solatitini, sed saricia riiens episcopi se politis inclinavit hiimi-
se'eiria magiiafum el. tolius cleri consilium. Mox liiati, illiid in memorla recondehs;- quod ScriptUra
disposiiioiie diyiria iri boc sui liiterilioiieiiTclerus admonet dicens :/Qiiqnlq magiius es, humiliateiti
e'l populus firmavere, ul domiius Bruno regis ger- omnibus(Eccli. Tu, 20). Pervigil fuit sapieniia, pla-
manus ordinareluf eis episcopus, iri divefsis iiegptiis cabilis lenilate niniia. Serpenlis asttitiara cuni lege
-experii ejtis inflexibilemesse constantiam ad omnem custodiyit, et columbas simplicis ariimuriinpri amiJ
sequitatem et justitiam. Erat eiiiin vir magnariiraiis, sit. Gfegem sibi commissum dilexit,, etpor bacu-
prudenlia et cc-iisilioprsestaiitissinius, pietate, mise- lunTdiSciplinsemultosab erroreeripuit, quosdanicpl-
ricordia el cliaritate prolluUs, coiicofdise et pacis J lalioiiibhs assiduse disputationis. ad nieliora ducens,
altimrius, ita ut, vulgari cogiiomjrie, diceretur quosdara placidsematufitale doctriiiK desiderio san-
Bruno pacificus. Concordaritibus auteni omiiibris,-et elisecohyersaliohis implens. In sermone fuefat mitis,
yotisipsoTum Dei proyideritia concurfeniibus, post iri dOctriha buhiilis, malorum acerrimus deslru-
exsetiiiias hQhorifiee celebralas, ut tam verierabi- Ctof et vCrilatis studipsus assertoribuiiiiHbus blan-
lerii Colrinieiisissedls decuit anfislitem, unaniroiler dus, superbis.severus. Qupsdam infra sepia gregis
electi scinla sehatti sanclissiino qiialnor summi viri suscipieris, ex Iupis pves fecit; aiios exlfa sepia
et eodem numefo Taici, onmes apprime erudifi, eiiulrivU, el quidquid alios dopuit, ipse primuai im--
qui oninialiasc perferrent ad palaiium, et patefacla plevit.; .,;...' . : _-'
posl deflelam destUtilionem eleclionis urianiraiiate, 6. Erahl enini iri TJtouno IiOmiheres valdedissi-
iiiemoratuiir clesolatis flagitarent solaliuiri. Quid miles, natalium ribbiiitas, honorum dignitas, scieii-
mtilla 1 Complacuif, Deo gfatias, imperatorise au- tiae, quse inflafe.solet, tanla sublimitas ul riihil su-
cioritati, sic et tenipori et Ioco consulere, ut p.eii- pra, animi yero et habitus bumiliias. Ilenricus pri-
tuili tanla consfantia vi&ilaloremfestinanier ad de- MUSJpaier islitis sahclissiroi viri, Rpmanorum tex
stiluli gregis custodiam riiitterei, Missus titndeni et semper AugusluS, sTfentie giibernavit imperitiih.
e castris terreni imperii in.ccelesiis regis laberna- I Post quem fiiius ejus 'Olto primus»:fraler ipsius saii-
cula cum spiritiialibus nequiliis pugnaturus intravit, cti viri, potenter imperavit. Post quem Oilo seiiun-
artes secuin exercitaiionesque virtutum, arma fidei dus, et Plto tertius, elHenricus, nepos Henrici du-
prse se ferens. In illo mox novi ejus comiles vide- cis Bauwariorum, et cselerifilii el nepolcs eoruKi
raut el ffuod blaridiebal et quqd lerrebat. Afrabilem successeruht tisque in liodiernum diera (1960). Af-
namque se valde ei mitem prsebuit, et cum ejus in- tavorum ejus attavi usque.ad homirium' memoriara
. dtistriam in agendis nihil effugeret, requisivit ta- omnes nobilissimi, riullus in eortim slirpe ignolhs,
irienundecunque sollieilins quid agendum sibi esset, nullus.degener facile feperilur. Hic taraen omnes,
quibus consueiudiriibus imiiii debuissei. Erat ei salva Augustorum ietTeguni excellentia, geriere, no-
eomitate cohdita gravitas,- ita conflueriti tiirbse nio- bilUale et morutii jlionestale prsecellebal. Eraterilai'
cliCunihilaris et per oninia niifabilis "'•' appaie- slaluraprocerus, yuliu decorus, aspectu pulcberri-
bat. mus.Tala frofite, alto supercilio ; oculi ejtis niagni
&..Yentum est ad sacralissihiam sedeiiij liiiic pio etclari quasi carbunculus ; visri hietuendus, bafba
jn-ovisbri ab oiniTipoiente Domirio ante iempora fubieuiida, Circa huiiieros et peettis large disposi-
1 pfseparatiim, iii ipso ,:':"; '''':,:'•!"'.'':;;'.
teropore prseseritalam. Factus 'ius..';:' "i:-"
est coriciirshS iiigens populi,. infinita trepidatio ^" 7. Adeptus itaqne Dei ofdirialione summi STI-
tulgi; hovisgaudiis exsiillavit;'Civitas. Clertis ex cerdptii gradura, Thagis amari quarii llmeri affe-
nionasteriis convenii, sanciimbnaliuin multiiiido clahai. Ecclesiaslica jura canoniea auclofiiale'
eoricurri't,-coridiiioqufelibet et sexiis ulerqne plus corifirmabat. Exiride omnis ejus intenlio, omrie
solito ad gaudia coiTveiieriini.Episcopi aiitem, qui SUiditim, sanclse; niatri Eccjesiaiaut muniirieriio
freqiienies adefant, et hujus sancli cleri senalus, fuit ':aiit ornamenlo. Munienda scilicel erat exie-
acclanrantlbus cuhclisiii voee exsuUatioiiiset salu- rius , ornanda inlerius ; munierida, in sseculivrt-
;".;. .YARIiE LECtlOMES, '' ,;....

^9 liiliabil &' ': '
".':.' ""''.; : .' ::; '''.;.'
'
./ aaiM. _, •.-'"-
(1959) C';ipp. 3. L ex Ruoigero' cap. 11 — 15. (1960J Ha;c indicare videnfuf auciorcnT ahte' a_
i~\(~&,vixiwe.j cf; et :c. 9. 12. .
' '
- : - ^ 8"
981 •'"- , - yiTAvALTERA. '-.
obsidione pras-
bus, ofnanda iri spiriluaiibus. Dilexit aiite 0111-^.Lorigise niaiiu militari aggressus,
!nia decorem domus Doraini et locum babitationis valida fatigavit, tandemque capluni; juii Eccle-
Per ide.iii
glorise ejus. Hocse ardere desideriomullis modis sise (1965), sicut hddie est, remancipavit,
ostendit. In omnibus eliam exstilit forlis ienipus cum exclusus fuisset a:«ivilate Metensi dux
specialiler
athleia Dei el propugnalor Chrisliaiise fidei.-His Kuono— tulerunt namque ex ea ibesaurum ma-
rex laetlssimus,considerans vifum pmniuni virlutum gnum —, colleclo exercilu sandus. Bruno insecutus
'
"profeelibus crescere, in qtio non dubilaret seest eum, alque.afihibnssuis eura expulit; sicque
. ctindum aniniam quiescere, 'et cum quo auderel episcopum Melensem(19(36)loco suo Testiluii. Hoc
eumomni cofifideniia parliri ' onera fegalis ju- modo propulsis lioslibiis a suseditionis firiibus, Lur
stitice, commisil ei procuraliohem loliusLotliarin- dolfurriregis filiiimJn palris gratiam fratrisque cpii-
'-" cofdiam et amiciliam verierabilis reduxit episcopus;
gise(196'l). "_'.._
8. Inlerea.dominus rex,' uxore priore defuncla,. Deique miseratione ac pise. solbcitudinis suse,pru>-
ex regina, quani ab ltalia duxerat, filiuin sequivocuni deiitia mediante, firniissima pace>s.labilita, circumr
'suscepit,'quem sibi successorem regali benediclione quaque coghomen,, quod anle episcopatum Christo
consecrari disponebat. Quo cqmpertri filius ejtis Lu- annuente. fuersit adeptus, perpetualiter oblinuit
dolfus major liatu, qui plurimo jbni teitipore spei' Bt Bruno, pacificus. J ..
bujris detinebatur Cupiditale, damnum hdc irrecu- 10. Dignitas etiam porilificaiis el sedes iriipsa pfi-
perabile duxit infolerabile,vadeo ut palernse vitse inis woquidem in anfiis admodum'humilis et pene
sive saluli discrimen niedilaretur, inlentare.: Unde irigloria efat; dum iiujtis;|ill:episeopi nonien agebaf,
liiultimodis prorilissionumspeciebtis coirtiplo duce riil amplius reverentise vel obsequii sive horioris Iia-
Huohonecum noimullis principibus, colleclis copiis, bebsit, quam quilibet presbyter vel pastor apostplica
lios insidiarum leteudil adilus, iit oculis Captipalris ex-indulgenlia per riianus inipositioriem dotatur,
eruiis, libefe poiireturregni fastigiis. Vertim ex- Solius slolsevel -unicl.bactili nudilate contentus, li
leroplo deleelis insidiis nutodivinp, rex «xercilu ganda-ligabat, solvenda solvebat, Vefum jiirisdiclio
ebacto obsedil in civitate Moguniia ducem cuiu filio. gladii vel civiliurii negotiorum,- totris denique^du-
Sed quia cingebaritur fdrli ambilu murofum, tuti ! catus, quo sit ordine pOiitlficio addittis, ex vulgata
prsevalida conspiratiorie civium, rex usuS consiliO nObisedi.iione derivatum posleris transmiltefe ctifa-
prudentium, satius dtixit bac vice loco ceden- bimus. Igitur Romanum regenleTmperiUm glorioso
duni. Secedens igitur ab)'nde,.Agrippii)iamColoniana Ollorie, ipsius-ad gratiara fraler ejusdem Colonierisi-
peraccessit,-ibique r.egni proeeres unanimiler coa- vbus poiilifex"])rsefiCitiir, ad sarCulumegregiaeindolis,
'
dunatos fidei sacfamento susersecuritatis confirraa- ' csrca Deurrimlrse religionis • ciihisaptid rios vila vel
VU.' : : •;
actus, multarum viftulum redimita flosculis, eurio-
- 9. Deinde rege pro diversis necessitatum ;causis sum delectabit lectorem. El quidem miram viri
Italiam profeeto, sanctus archiepiscopus Bruno eflicaciam maxima ex parte indigestam scriptoris
Aquisgrani palatium venit chm Metehseepiscopo, transiluit arliculus, quoniam fama ejus celerior re-
quein dux Kuono civita.te dolo capla (1962) propu- .isiolos orbis angulos impleverat.'-Hujus sacerdotii
lerat ab episcopio. Illie occurrir ei domnus abbas .leniporibus ortaoccasio regem cumexercitultalicas
Odilo (1965),jam seriip fessuset segiTiudiiie conti- riiovitin parles, de reghi negoiio cum Longobardis
nua, sfiquei.n mariibus ejus comniendavil etsua om-: aclurum. Qui eidem ffatri et episcopo GaUiafum
nia, Uerans proclamalionem prselerilis annis coram procurationem delegavit, faoere judiciuirr et jtisli-
regedilaiam. Dride eommptus Eromo (1964), non tiam injunxit; prospeclum scieiis:slip.-lali patrono
jam in occtilto, sed hostis publicus factus est ab- ecclesiselam poprilo quain clero, larii civili quam
batise, collectaque Ialronum manu, absque miseri- plebeio. At sanctus Bruno, depositi curam gerens,
cordia et discrelione bona diripiebal Ecclesise.Non lustrsttis ecclesiis, yicis et castellis, urbibus, qrise-
lulit ulterius hanc Tnjuriam sanctus Bruno piissi-i que ad agenda quosque "ari'raiavit,vdissidenies ab
j
mus; sed missa copTamilitariTeum diffugii lalibula invicem Tioncordavit,--pacem refofmavit, Teforma-
captantem cepit; captumque' custodise grayissiraae tarh jurisjurandivsacramenlo consolidavit cum pri-
mancipavit, donec aceepla. ;fide Leodieensis epi- mis provinciarum. - • . . '-
scopi, cujiis erat propinquus,"et sacramento ipsius, , 11. Mediante (1967) Ila beati Pelri feslo, idemaiir
qtiod nihii iale prsesumeret ulteriiis, juberet eum-ab- tistes, cum!esset Coloriise, missa legalione. regero
solvia ptiblicis compedibus. Non multo nost castrum Parisiehsem solemnizaridi gratia invitavik.-Af rex,
'" ; ' ;
~'~ ; \~KmjE LECTIONES
primus cod. ~'*'ita corr.; biis cod. ' '
;'NOTiE;'
(1961) v. Ruoig. c. 22. el de c. ' 8. •"Ruote. c. 16 — . (1966) Adalberonem. . , ^^WyV/
20. .' (1967) Qusesequtintur, ja'm olim a^ffliMgJj^^TOj'
(1962) cf. Ruotg. c. 24. , ibeca p. 59, exscripla Thielniari narrSuî^^C
(1965) Stahulensis. quodammodo illuslrandse conducurit.Brunonern mi-
(1964) Y. Cont. Flod. a. 976. ninie fralrem prodidisse paiet,.sed verum rei ordi-
(1965) Metensi.- nem nemo facile explieabit. •
nos c miTiNnftis rnr nrvlirwsie iiirnirD oer/.
(tamconsanguinilatis qtiairi dilectionis..affectu con- A , injectum, ne tantam yictoriani sangtiiiie fpedaret,
jurictus, ire non dislulit; Veiiii;: decenli etcongrua fratris! adfuturi judieip reseryayit. Sicque pacis
rei veriepalione! suseipituf;, plenissima jucundUalei. iidste distraclo, pax redditnr Eoclesim. Nec; multo
ifactatuf. Taweri, riescio qtia temeritate^die sacra post imperatQfem frairera, Italico exactp negolio,
cororiatus procedere diclayefat; Quod reiiisus!anti- lictusexcipit.
Quem^ qrisefraler el episcopus egeril,
sies,ut iie insolilis «oiisentiens fraterrium praecaveret-;- quam civilis, quarii pacificusj quam distfictus judex
offeiidiculuin, regiae-coroiise proeuraloreni :quoquo, el \Tclorfuerit, minime latere potuit. TJride:Solemn!
hiodo,suasum,' hoc egisse dicituf, ut sacra die eam principurii habilo eolloquio, id oninium pafi .-sancfc-"
pixJlatiiriis ex poplili pressura Oceasionem sumeret, lUin est consilio, ut devicti ducis hionarchia praasuli
et sponlarieo lapsn quasi impulsus pedibus ofFehde- Coloniensi suisque suecessorihus usu et jure cedat
ret, casihjue siinulato diadema labi per.mUleret. Sip; iperpetuo, et tit praasules sicetduces jiomirienttii;,
faciurii est;el pOpuIiangustiatus pfessuris, Cuh)la- sie et slhl, judicenique in gladip, -qui anfea umco.
bente eorrina labilur, pdpulique streperiiis pedibusi utebantur baculp. ~
__
altenlaliir ~'~. Nec res gesta.regem latere poteral, 13. Hac ergo siibnixusvdignifate; sauetus Briino
qui Spe stia! frtislralus .proeessil quidem, circula- .pacificus, pacis ef gratiie alunirius, bohse volunlalis
lus (1968) lariien; missisqueperaciis, prsegustatopo- B bfiininibns jiacem Eeforma.vit,,discprda.i!ies;a.devio
iiusquam sumptp cibq,. non iiltra discumbere voluit," ;" -revocavit, obsiinaees et. durps ad alipruro lefrofem
sed matufato prtccinclu ire perrexil. Res interim si- variis senieniiafum modis multayit. Spoilsam suam,
leritio legittir.. Parisiensis lamen, se tlolens irijuria-•V iiiclylam Coloiiiaifi,:a jugo ancillari exeiisfeil, ife-
iiimy sirriilem antigtili relribiilionera liiachinaiur. riuin tributi ejus Solvit,: ac libertali perpeti eani
Unde sacra die beati Diohvsii, Parisiorum aposfpli, donaiis, glorise benediclionem priinus in ip.s.a:ia-
rex inyitavii s'*3 episcppiim, qiii soleinnero inissami seruit, reliquias sanClorum quacunque^cplleclas in
rjjn.iii cum clero celebratufris, gratiam pro gralia Te- ea congessit.;^Ponieni ~'~.etiara : porrec.iurii trans
ciperet. Paruit antisies; dieque sacra ponfificalii Rlieiii. alvemn, »quissimo rationis actusTibramine,
ciira gloria ornaius procedens, aliuin nescio quem! dejecit, qiioiiiam latronun) marius euin fqedaverant;
gentis illius episcopum altario aslare reperit. Intel- Nempe qnaiibet dierum TfahsriieneiisesTuricolK
lexit;eruditus anhiius vetpfis irse ulliohem; sed[ negotiaridi causa ppr. eum Goloniariiiugfessi, caur
«jriOTiamse _s.ac.risniisssilibus i.niliaver.Tt,rillud ad; saiTim divcrsitate vix in yespere exp.editi,declinato
altare divfiriit, stiisqiie euni seqisacibusimpositam die dum redirent, Tpso,iri ponie febusel yiia pri-
nTissam expIcvU,; et nec regi valefaeiens, .impran- vati. Rlieno iiijecti sunt; ihortisque aUCloresIatue--
isus, siiis-coiriilatus fiviiatem-.egrediiur,, innolesci.. 1'tint, sceleris sui sigilltiro noctem habenies. ,Hine
yolens iam regi quam civitati, pro illala injuria ju- sanclus Bruno prope urbis muros monachorum coii-
dicium eis affiiliir.uin.Nec ullra morafus, s.uoscom- gregalionem instiiriit, quam re.rum suaruhi fecit.
pioyi;ntiales.revisit;::su!nptiis eli necessaria pafal; ; lix'redeiii,uiul,tiplici eam dole nobilitans.Loerim qui-
castra! militiim ofdiTlal;-rCversusqiieregem eiim suis; dem, fimdamerila;iacierisv initiavit ::;sed:adprsemia
- oinriilius, cxpngiiat, propellit et exturbat; civltatemi bonse volunlatis.susebeato finevocatus, irapeffectura
llaniniis: absiimit et: vasfal,et victor,.regredilur"". reliquit, setl stimpluuni copiam.ad fabricse efcctior
12. Inlerea ducis. Lofharingise (.1969) slimtilatai • riem disposuil: in qua: et sepultus quieScil. Qjii ctijtis
invidia, quasi uriivepsa Gisllia suse niajeslatiad hi-- coram Deo sii nieritii fex prospeclus e]us regimine
priaiii eferico ibrel edita «¥, idque stiaj generosi-- quotidie sentiniusi . : ."
tali iiicaUtuni aiitunians, primum pacis comriiertia! : 14. Deexpidso episcopo el.in sedem.qb ipso Dor
)!on esl verilus irrumperejsed collectp exerciiii,"IaT - mino redncio. 'V^rOnensiEeclesise iiilrafialis^m^pfse;
.teciriiis.inceritliis qiiaciiriqtie regrium orone ccepitt eral vir strentitis,: riomine ftatbefus, habifu monar
-
-iiifpstare. 'Quid plnfa ? Gemit pius pastor- laceri gre-- vchiis, tOliusreligioriis. cullor pnccipuiiSj et diviii:ir
gis incoirimoda; iiunc in cordis divisione ariimad-- n riim, Scriplurafiini iraclalor 'liiculentTssimuS.Hie
versionis qua ril cpnsilia; el an injuste foret cederir- Aquisgfahi palatio. carionice elecitis insiahie Sepr
dufri, an pari congfessione dimieandum, pendulai teinbris niensis jcjriiiio, sequenliDoniiniea co.nseera*
menle disculii; qiioniam gladji censuram hon in va-- tusest a duobtis archiepiscopis, videlicel dignse ine-
euum sibicreditaii) intellexit;.Conscitis ilaquepiiinis s moite sanclo Brimone Coloniensi aiqiieTrevifensi
proyinciarum cdnsiliiSiquaerit, iiiveiiil, clierastaiuil; ;'. Ruberlo, necnoh coeiiiscopisqtiinque, et.cprisensu
i\m Congressiiscum.diice,;victpr; exislU'; cujhs dis-- cleri pleliisque ihironizalus est snpradicli«'Ecclesise.
tiirbato exercilu,, ipsuiri ducem captum et y,iiiciilis 5. Qui siopolitus po!Tiiricalicatbedra,res;.epis;copiiet.
YARlJ3.iLECTIONES; / :
? -W;alienlaiur c. ~'~invilaium c. '.**4 iiigretlifur c. ~'~edito c. an tradila? 6i6 poniis c.
;
''-: .'"'.' ..'-..". .'-'-:'-"-':.': ''-''.:"mTM,- '':'.-. ..;; ::;,:':
"
(lS6S)i.e.cifcuIo ofnatus, ; - '; (1969) KuonTad].;
985 YITAALTERA. "- • 986
ecclesiaslica jufa legitimoe dislrictioiiis disponebat K direcla, saiis luculenter digesla (1970-71); in qtia
censura, poslhabitis illorum consiliis, qui eafenus in eum palronum suum homlnaris, cum insesiimabili
ialibus negpliis non ea quse sunt Clirisli, sed sua graliaruni aciioiie.prolesiatur, se diyiria clementia
quserebanl commoda. Erat ehiin vir idem,Ticel alias prseetinteel stibsequente el ejus spiriluaU prudentia
admodum probus, ut se habet inorum divcrsitas, mediante In virum allerum traiisformatiim,' et re-
spiritus vehemeiitioris,' paulo severior in respon- novaliorie menlis el spirilus in melioris slatus effl-
sis, zelo juslilise et sequitatis.Sed quia, utquidam ait, caciam commutatum, suorumqiie dmhiuriianiore 5"
veritas odium paril, htijusmodi studiis non soluni cle- in prpfeclum et augmenlum sui bonoris conglu-
ricortim, sed eiiarii civluih iu se odia concitavit. Quo- tinalum ~'~.
rum qtiitlara, episcopis Rubeiio Trevirensi, et Bal- Hic quwdam excidissevidenlur. . • . .
derico Leodicensi consanguiiiitale proximi, damna Visio abbatis Woiberonis. Nani cur,', quare,
quseslus sui conquerenles, per violeniiaoi episcopi quam ob rem, tanli viri gi-atulemur patrpcinio,
concitaverunl eos in odia et inimicitias domini sui, hseC causa est. Tempora prioris Frederici, Colo-
illuril protesianles plirenelicuroet ihdigiium honore niensis
arcbiepiscopi (1972), nobisTiivisa et ipfesta
et nomine episcopi. His convitiis prsesrilidem Ratbe- fuerunt; qui ejusdem sacrse congregationisyiolenlus
rus raodice molus, non ad exleriora eonfugil adjuto- ^ invasor, mullis 'eliam gravavit adversis. Quando-
ria, sed ad, librortim cOnversus armaria, adversus que enim mortup ejusdem loci abbatej liberan) eis
B^ldricum el B.ubertum episcppos exorsus esl scri- electionem infringens, qua ex Benedicti apostolici
jitiiafe qusedam inyectiva. Unde coiiligil, ul semu- indulgenlia illud adusque lerapus glpriabaiitur, abba-
lortira suorum exardescenle invidia, de sede ponli- lem eisintrusit ignotum, cui ad obediendum juris-
fic.ali expelleretur hon absque conlumelia. Qui ex- jurandi sacrsimenlpconipulit, reniteiilesinclemente».'
phlsus ad gloriosi regis Ottonissuffragia se conlulit. afflixit et exsiliavit, elsi non ipse, ta.men.per marius
Ipso rege pietatis intuitu cdnante auxiliari, verum dorainorum crudelium. Nam inlrusus ahba.s pleros-
adversariis fortiler Obsislenlibus, cum nulla resli- que-susecOhgregalionisfratres secum adductos sin-
tulionis ejus copiaprocessissel, ulile visum est, ut gulis obedientiis prsefecit, clauslruni eis oinne sub-
ad benigniialem piissimi sanelique Bruiionis afchi- jecit. Eratque riecesse sub bac dissideniia.Ecclesiam
episcopi ordin.atoris sui confngiumfaceret. Qui ve- periclilari. Yidens ergo Domiiius populi sui affliclio-
niens, benigne susceptus et consuetudinario beiiighir nem, niediante Brunonis merito,, erroris huju.s au-
taiis ejus more honorifice habilus,. npn multo post clorem episcopum Fredericum vila absolv.it.(1.95.3),
caliiedfse susedecenter est resiiluius. In lahti ehim ut se non deesse suis monslraret, et inlrusris abbas
viri judicio evanuit omnium inimicoitim ejus obsli- i 5"intenderet cumque suis subjeclis mitius ageret. In-
nata cpnjuralio , ct iri ejus defensionisconslanti ie- terea revocantuf exsules, ejiciuntur et remittunthr
slimonio obmutuit onus adverssirioruni prascriptio- atlulterini offlciales.Solo abbati manere-Coricediiur,
num. Proponebat enim yir lotius providentiaeordi- reverentia ei digna exbibeiur; nullo gravamine vel- >
nera illius canonicaeelectionis et ecclesiasticseeon-v licalur ~i~; Dei supef hoc nietuentesiudiciurii soecu-
.secrationis, nec,debere. lantam justitiam irritam lique irifamiam. Jam opiato cursu jubilseus aderat,
fieri qnalicuhque accusaliOnetestimonii Iaicalis, imo serena se tempora seciindabant, dum et caplivis in-
orones factionis bujus miiiisiros graviter forriiidare dulta libeitas, ei jamdudum defuncli prsesrilis Fre-
posse offensam aposlolicaBaiiimadversionis. Igilur derici daluriiest innolesci. Nam" ejusdem ecclesise
dulciflusefacundisesuar antidolo adversariorum ani- custos nocte quadam pdst malutinos, fratfibus cubi-
mis miligalis, sic ordinanle diviiia clemenlia dispo- luni -regressis, ut familiare est cuslodibus, allaria
suil, ut omnibus indissolubili concordia pacificalis, liistrabat, luminaria feparabat, poslrenio tnmbam.
ab elsdem cum omni hoiiorificenlia insedem suani. sancti Brunonis visilans oralum se depdsnit; Cnm
reduceretur episcopus, a quibus anlea fuerat cum repente collapsis ocuiis. hajc in spiritirvidit. Yiuit
inder-eriticonlumelia propulsiis,vet.emendalior fieret et ecce ssepedicitisepiscopusFredeficusihûbri gesiu
oinnibus ~ev\sui diebus. eratTncedens et crebris sirigultibus secura dure agi
15. Epistola episcopiRuthen ad Briinonem. Exstat insinuans. Queni idem custos, nt eral, in spirifu
eiiarii epi.siohiipsius episcopi ad sanctum Brunonem allpculus, causaft) moeforis inquirit, diini pi-o ipso
\~AR\M LECTIONES. . ;
s"' amore cod. ~is Poslhmcqnamquam in codice nuituni lacUnce,vesligium exsigt, sulis tamen appurel,
fincm hujus ndrraliqnis intercidisse, sequenliuque nil essenisi sermonem qnendam de S. Brunone, iniliq
atrenlem, anclore quodam nionachoS. Panialeonis, qui fortasse vilai firiem dedii.lh exeniplari, undenosler
procnt ' dubiq atiquoi Mia exiideranl, quod scriba noh senlienshwc ila conscripsil. BETHHASN,
exsfrip_s.il,
\~~~veliitatur.c. . '..'•••.
'
-"H.TM.;.
(1970-71) diyersa ab ea qtiain iii Opp.. Ratherii rheilio sedil. Necliber ipse medium fnie. ssectili XIII.
p. 529, leîmns.• supeiare videlur; v. sr.pra c. 12 in
(1972) a. 1099 sqq. Fritlerieiis 11.. SODCUIJ Xll. (1973) A. 1151.
98? S. BRUNONISCOLONlENSlSDIPLOMA: 9S8
uiiiversalis EcclesiseTnullst precum redditio, eleriio- A De-miraculo quod in ccena Dombii contigit «d se-.
synsirurii distribuiio, oriiiiihioda salubrium volofum pulcrum ejtts.Ne vbs lateat miraculum, quodiri cosiia
pblaiio, Deurii iridesirienler sollicitaverit. Et ille: Domihi contigit, vestrse ciiaritati intiniare disposui.
< Vefa, inquit, veia, frater, corhmemoras, sciasque Cum marie convenisseraus oratum pariter, ingessit
Deum delectafi in precibus fidelirimpro me fusis. sepafi devolidnequsedari),ut praret. Hsecquiiiqueri-
Ejt quibus dum graiiam consequi debueram,, a sancfp nio manusinfirmitate laborayerat, u.l in palme rae-
Bruiiprie graylter irapedior. Obstat eniin multa quse- dio Infigerentuf sibi;digitofuni stininiitates;Mpiiit:
ritans adversa, quibus miser ego liarie sanclam no- prosirayitse sepulcro sancti Brunonis archiepiscppi,,
ctil cohgfegationera; nec sibi satisfactum pro iis, extensa manu sanilalem oblinuit. JEt ne videalur
nec digna pro meritis roe recepisse opponit. Pro so- inahe, cicalilces jacenlium digitorum probanl ma--
lis efgo vflbishacterius mihi negata est yenia. > Et nifesie. . v
cuslos:- - Mi domine,ait, si Omnibus iis, quse pfo- BrunopacifictiS,; selerni regis amicus,^ : ,
seculus es, fides adhibenda est, nobis quid" 80de tali , Te *61dtice, pastore et rectpre Golpniagatidetv
prsesuirienduraest pairono? t Et-ille : i Magni, ait, Cum duce raajeslas, et cum duce regnal lionesias,
lneriti hunc apud Altissimum scias, et vere proviso- Sub duce pax grala muliis et cnria lata,
rera-et disposilorem omniiim quse vobiscum agunlur. B In drice lex culla vigel et sapieiitia multaJ ,
" Cum dtice
Nairilocum islum et fratres quasi a Deo sibi credi- niajores surit et plerique miiipres,
lam possidetfamiliam, uique advocaius vester inler Sub duce prudentes versaniuf et insipieiiies,
vos frequehter versatur, cuncta ordinat et disponit. El nierito vere scit quemque deceiiler habere.
Etquoniam ipsi de vobis cura est, niisericordiahT Tractat clemenief humiles, iimidosquepoienief.
flagjtp; veslris shper me precihus moyeattir! J Nec Clerus bonoratur ab eo, populusquejiivaiur;.
plufa-iis -locuius,subtrahitur"; eustos etiam ' sibi red- Altollit plenos ppibus, solatui egenos.;, ;. . -_
dilur.'. -'' :." - ''> --:_ ;...'~Hil patUur riequam, sed legem diseutit seqtiam; ,
Item de eodeihBfuhqne archiepiscppo,Magni enirii Delicias nescil, qui non stib eo requiescit.
ineriti apud Detim beaius Bruno esse dignoseitur; Cum duce mullarKttnsuhl garidia diviiiarrim.
Nam quicunque in quartana vel tertiana Iaborat; si Hoesiquidem jusle, quia dispensando veiiuslev
ad sepuicrum ejus devoto corde accesserit, et de Non illas celat, sed in iis, ut prosit, anhelat. .
calice qtii ejus pectpri superpbsilus in sepuicro fuifj Isli sunl iriores, quibus acqu.isivilhonpres,-
pef ties continuos dies biberil, ejus meritis aDeo Per quos et capfat sibi plures alcjue coaptatU
sanctitatem sepercepisse gaudebit. Ljetus, oon irisiis, semper perdurel in istis "~~.
';,',"..- ..'" VARIiE LEGTIONES. . '._[-..?
"""nobisque e. ~~' sn
Me cod. hic sequunlur iri codiceduo vefsus : Arborei flores designant oiMs bo-
nores.llt pereunt flores, pereunt sic pfbis honofes. Sed apparel, iri cddice, itnde nqster descriptus esi;. eos
qb dlhi in loco vacuo addxtosfuisse, ui swpe fit incodicibiis; ' :noslfi;scripldr,_diligeniissinieomnia
' '" exscribens^
tieque hos versus omiltehdqsputdvit. B.ETIIMANN. ! - !.:
' '
;-"';:;;' . ;;"-' BIPLO_MA'.'BRUIONIS. ;. ;;
Confirmat commutatiottem factam inter Werinfnduiii abbatem et Warnerum comiteni:
Briino sanetse ColoniensisEcclesisefilius Deigra- (Z ripstrse,rie.id fiefet ssepius cdinmoiierei ltaqueEeon-
tia archiepiscopus servorum Dei_, hOtu.rnCsse yolu- venierifes in' tiiiuiri abba pfihfalus et conies dedif
mus tam prsesentibus quam et futuris, quia quidani. Tdem Werinffidus abba Warnero comiti fideli noslro
, f eligio.siisabba ex raonaslerio Slabulauset Malmun- quidquid habere videbatur in villa Noiids dicla, iri
daria.Werinfridus nomine adiit cleinentiani nostram, pago Heiflensi, In comitsitu Ttilpiaco, id est; curtfein
pro quadam commulatione , quam fecerat cura co- bonara cum casliciis, hiplendinis, aquis aquarariique
miie Warnero fideli noslro, et qUiaeadeta mona- decursibus, qusesitis et inquireridis, sUyarttm ma-
steria sub nostrse iuitionis defensione erant, peliit gnam copiam, familiam ulriuSque sexus, et csetera
eamdem commiilatioriem ripstra auctoritate robo- ad eumdem locum perlinentia. Et quia monachi al-
rari.-Gujus,petilidni,.quia jusla erat, anriuimus, et lerius raoriasleiii-, id est Malmundarise,quamdam
Utilitali Ecclesise consuluimus. Habebat namque parlem in eadem villa hsibebaiit:. reddidit abba
prsediCttis comes noster fidelis juxia nioriasterium. eidem ecclesisein pago Coiidustrio IpCTimqui dicituf
Slabulaus quamdahi villani sui juris nbmine Baldau, Villa, incpraitatu Hpio vi mansps bonos cumfaniilia
quahl Sigifridus conies ut acqtiireret, et apud nos Ct utriusque sexus, silvam bonam, et caitera ad eam-
apud fideles noslros sui inlercessofes valde labora- dera villairi appenditia. Econtra dedit meriioratus
bani; qriod abbas audiens, et liiraiarriirao immorla- comes Warnerus coraiiT leslibiis idofieis qtiidqiiid
lefiiiiiquieludinem (T974)timens loci,Tioecoiisilimii habere yidebatur in villa jara dicla BflWfl«icurtem
toio nisu siuduit prseocciipare, et aures clementiEC]Dbonam, sed ab hostibus valde vastatam, agri culturas
. (197|) Quippeanfiqui palres magriatuni proeerum ciniialem ipsorum iii primis declipabanl. Ufide et
qui corisprtia aiite oin.nia fngicbaiil; atque adeovi- bprrcndas ad inhabilandum solitudines eligebaiit, i
Sm: PRIVILEG. ET CONSTlTUT. LEONIS W ANTIPAPdi;. £90
bonas, Cambam,molendiiium; silvam magnam. Nahi A liierTecit. lit utrisec cummutauo lutuiTSlemporiDus
eeclesia ejusdemvillsecum bpiipdolalicio, priyilegiaet firmior habeatur, petitioue ejrisdem abbaiis nramis
conslilul. scilicet'terfa el silya eidem monasterio anli- nostfse iracttivsigiiayimus. Signuni Werinfridi- ab-
qujiusfuerat dataylisecomniainvicem sibfiradidertirit batis; Sigri. Wefinmundi,, Tilgeri > NorbeiiiyRegiT
abba cum conserisrimoiiacdTOium tilroruriique Coeno- nardiet cseterorum. Elrilferius raohastwii. S.ignum
biorum, et comes cum .cohsensu tixoris et filiormfi Odulfi,Wisirici, Heilfridi/Rogibaldi. ;Sign. Warneri
; e"tamicdrum suofum , ef corahi celsitudine noslrst comilis, Reginardi,. Gevardi, et Rieharii, et raulto-
eamdem commulalioiieriifinnaverunt, etidem comes riim. Acta sunl hsec publice Aquis palatip dieii Ka-
per lestes idoheos ramuih cuni cespite,.ad altare Jend. Npvembris, reguanterege Otloiiefialfenoslro,
Siabulatis riiisit, et IradUionem cum vestiftira Iega- araio xvm, Godefrido duce. :i
ANN.OPOIHIMPCGCCLXV- ,
LE0 VIII; iiNTiPAP^
:: NOIITIA HISTORICA.
(Gocqueliries, buTlar., pTivileg. Sunlfti. ponl. ampl. Collect.');•'
; Ih Roniana Synodo deposilo Joanne XII sanctss ROmariseEcclesiie die vi Deceiribfis afirii 965, Leo viu prO-
Toscrinjarius in ejus locum ordinalus esf, queni lamen Romani fediens, sequeriti ahrio, JosraTiesposlOIhoiiis
jmperatoris recessum fugere coegily-lisuTpalamque dimittere dignitateiii. At cum Joarines die xiv Maii
obiisset, Romani .Beriedictum, de quo niox dicemtis; sine Olhonis.eonsensu et volunlaie, apostoliese sedi
impostieruht..(juare imperator Cnm Leone Romam perrexil, faeioque conciliabiilo',Leo pallium Benedicto
abstulii, etsinitil poritificalemferulam, quarafregit ef iterurii poriti(iciaiifsedehi kivasit,qtiaro unurii ahrium
ieriuit irespuenieiises. . - ".• -' ?-'.-
iaSPMlf ;WlII:v;
:-:-"- ANTIPAPM "' -
^&iyffiEGtAr- ET mmXITUTION.ES.
:"' . i. ;" B qtiam pfsedecessores decessoresque luos usos esse

iEONISVlll EPISfOLAAD.RODOALDUM PATBIAUCHA3I inCogniliimripn babetis. Cujusjqupniam iiidumenti
_'&.AQUILIilEKSEM; - '
iionor modesta acluuitt yivacilaie sefvandus est,
'..-' (Aniio~963.) -_".. horlamur utet mortihi luo.ruraofharaenla cohve-
. _. . Itli pallium millit, - : niahl, quatenus, auctore Deo, recte utfobique, possis
[ApudtJghelli, Ilalia sacra, Y, M.] esse conspicuus. ItaquevUa lua filiis tuis sil regala.
LEOepiscopus, servuS sefvofuih.pei, feverendis- Ih ipsa, si qtia foflittido illis injecta est, dirigafftur;
sinio ac sanclissimo conffatfi nostro RODOALDO, san- . in ea quod imUenlur aspiciant; in ipsa seniper
cfa3Aquileiensis Ecclesiaepatriarchse. considerando proficiant, rit luum ppsi Deum videa^
Si paslores ovium solem geluque pro gregis sui irir esse bene quod vixerint, Gor efgo neque pro-
eustodia dieac hocte ferre contenli sun t, et ut ne -, spera, quse tepiporaiiter bfandiuntur, extollanl, ne-
qua ex eis aut erfando pereat, aut feririis laniata- • que adversa. dejlciant.; Sed quitlquid illudvfueritv.
niofsibus rapiatur, oculis semper yigilanlibus cir- virttite palieritise devincaluf. Nullurii apud te locrim
ctimspeelaiit, cjuanto nos, sudore quantaque cura odia, nullura fayor indiscretus inveniat. Districtum;
debeniusesse pervigiles, qhi paslores ahimarum di- rtali.cognoscant. Insontem apud 10 su.ggeslidiriala .
cimur. Attendamus, et susceplum offleiumexhibere G lioii faciat. NoCeiifem'gratia riOriexeuset;. rerois-
erga, cuslodiaTiiDominicarum ovium non cesseinus, sum te delinquerilibus non osleiidas, rie quodulius
ne in die divini exarainis pro desidia Dostra ante iion fiieris, perpelrari perpiiltas; ,sii iri te lipni Pa-
siimmura Pastorerii negligentise 'realus excruciet, storis dtilcedO; sit et jridicis severa distficlio. Ununi
uiide modo bohoris reverentia sublimiofes inter scilicet qtiod irinoceriier yiyentes foyeat) alitid qrtbd
.cseteros judicaraur. Pailiuih atitem fraiernitati ver inquietos ferocientes aTeritate cpropespat, Sed qtio-
s!f:e ex more ad missarum solemnia celebranda iiiam nOnriunquam prspo.sitdrum zelus, dtim dislri-
teinsmisimus; qiio tibi npri alitef, Ecclesise tusepfi- ctus maloruni vult vindex existere, tfarisit-iri ertide^
vUegiis in itio statu fflanehtibus, uli cpiicedimusi litatem correplio, iram judicio refreiia, et censtira
- 991 •'"' - : ,'PRMLEGIA ET 'GONSf-ITtlTIGNfcS,!.',' -991'
Cusfodia t'e. sequitatis extbllat, ht nec diyitem po- A correptio "conlradicat. Nullins faciem conlra justi-
tenlia sua aliquid apud vos exlra.viam suadeatTa- tiaih accipias. Nullura qusereiitera jiista despicias.
liohis audere. Nec pauperem de re sua faciat bumi- n-
'".- ','.' ',' . ::.--:-::.:. :.
lilas desperarej quaienus Deo niiserante talis possfs • LEOmSyillpAPjE.P.RIViLEGIOMpETKyESTITURIS.; .
existere, qualis sacraiectio: prsecipit dicens : Opor- .';. (Anno!965;;Dec.6,964 hn.) /-..
let episcopum irfeprehensibUemesse (I tihi: Hi, 2).
Sed his omnibus uti salubriter poteris, siliiagistrahi [Ajiud Pertz, Monumenta Cermania- historica, Leg.
.''" tora. II, p. lb'6]. : •':.'':''
oliaritateiri liabneris, quam qiii seeulus ,fuerit4 a re^ I • 'MOKiTDM. ; ; . -,,!'..
clo aliquaridp tfairiite non recedil. Et ecce, fiatrrim Cbartam inde ab imdeciuip ssecujo celebrem ,ex
cbarissime mrilta alia ista stiht saeerdotii, ista sunt folr 192 cOdicis'Valicani n. 1984,' (1975) Roinsessti-
pallii, qusesi studiose servaveris, qupd forise accepisse culo xi et iiiilio saeculi xn exgraii sistiiims, eroerir
oslenderis, inlus Jiabebis. Et ut omnibus pateat datam tanien ope codicis Csesarei Yindoboriensis
canonici n. 10S, fol.15, queni Gen-
Christianis, quariia charilate! amorem iiTC.atalogoJuris
diligarrius 6b iilTotussaeulo xiij sed kOpiiarius npster decimOlei-
beafi Marci eyangelistsepastoris npstri, gloriosissiml. lio assignaT. Tertium exemplar exsfai in bibliotheca
Petri apostolQ.um pfincipis discipuli, qui yesirse eademTnler cotld. Salisbhrgenses ri. 525. mbr.ssec..
prsesedit eathedrae, rendvarftus vobis, per prsesens T>,xi exeiinlis atit xn, fol. lOi•'•.,quaftura ev.olviBam-
illud bergse in colleciione caqonum ssec. xn verxiu
priviiegiuiri, anliquum sanciissiiTiO:Hei'ri)agorse, ineuiilis C. 6& signata, ubi post nofitiarii de Adfiani
beali Marci evangelista! successori, a",beatissiirip -decretp el ante Nicolai u, coiiStiLUtidhemetcOricoi^-
Peiro contraditum, verum peccatis nostris prome- :datuni Worriialiense liabelur; quirilum Canlabrigise
inter codd. collegii Corporis Ghristi;. sexluni in bi-
rentibus a paganprupi ssevitia concremalum. Volu- blibtheca civiLatis Bruggerisis in Flandria, ubi uha
nius scilicet, et apostolica auciorifate ]'ubeftius, ul cum Nicolai li eonsiiiutioiie de eleclione paps; Tii
iriter pmnes Italicas Ecclesias Dei sedes pririia ppst Codice sseculi xiu Petfo de .Riga super iota biblia,
Romanam Aquileiensis, cujus Deo auclore pnees, 155, siibjicitur. JParleih' ejiis ivo Panprriiise "L.-'.8,cap.
et Graiianus Decfeto suo'disl. 65, c. 23, iii»
liabealur. Sed et hric fn augmentum et decoiera Ec- serueniiit ;;integra, sed aperteinierpolaia, ex codice
clesise veslrse concedimus ul duiu volenie Deo vos Florentino iri Theodorici de Niemlractalu.De privili
yeslrique siipcessores ab hac Tuce migrar,e eotiilge- ;eljufibus iraperii apud Schardiun) :Calt:-app. dej.u-
risdictione impefiali B.asit:1566^01•Goldasiunipfo-
ritj hpn iiceat queriipjam ex aliena Ecclesla pneponi. dilt. ~Notitiaiii rei geslselegimtis in libro leiiio Col-
Sed ex proprio sinu lam: clerici, quam laici eligant, leciionis canonum tripartitae et in Decreto Ivonis
I. 8, c. 156 (1976). Lis de auctorilale chartse raiip'
quem legaliier sibi paslorerii consliltiant. Fidelis esl riibus
defieefe buc.usque prolatis riiiiiime eohficitur. Nam
Deus, qui nunquam patiattiivhein Aqiil- oriiriiailla quai iiiCiregibusTlieulonicls conferuiitur,.
ieiehsis Ecclesise coelu talis.possit iriveiiiii, qui 'i_ic~" C. scilicel jus certrimin eligendo ponlifice, patriciatum
rilo; caeleris episcopalus dignilate possil prseponi. .Romanum el jns veslilurse episcopofum, inde ttb
Sancta Trinitas fraternilaterti vestram grafiaj suse , vero antiquis teniporibus ad eos perlinuisse constal; jus
eligendi sibi successorem Otlorjanr tuiri iempo-
ita in yia :. ris , ;conseiUieiitibus Germanise proceribiis, sibi
' pfdfectione circumdet,. alqiie limprisstii
nos dirigat, tit post vilse liujus amaritudirieni ad seler- usnrpaverat. Fornia iarofen chartas ea est, qtia)
nairi siniul pervenire dulcedinem mereamrir. .suspic.ionemaliquarii cefte moveat; nam ut alia fa-
' ceam^quis unquam papa de prsedecessore suo seri-
Daium iii sacratissini.a sede Petri apostpli, Idibus psissel cujusvitam et actionem salis discretum audi-
Decembris, anno poiitificalus Leonis I, imperante vimus,,el Ottonem pmissa:imperqtoris voce npnnisi
Olhpoe annoil. . :,:::-.:, ';:::_ regeni Teuionicum desigfiari.,'.scrupiiluminjicere de-
betj et leroporis designatip desidefaiiir. Sed crim
disciplinsesic ufefe, !it eulpas.Terias, et adiiectione Oltonem et Leonem foe.dus'lniperii ei Ecclesisefe^
personarum, quas corrigis, noh recedas ; misericor- novasse haud dtibiiini sit, conditionibus hicpropo-
dem le, ut yirtus.patitur pauperibus exliibe. Oppres- sjtis fides h-audGmhinoabriegaiida erit.
sis, defcnsio lua subyeniai; oppf.iraeuiibiis mpdesia. Prjvilegium Le.onisPqpteyill:: - \. -.••>.
Coiivenii apostplico moderamine polleiilibus be»
WTM. -
(1975) Dntle et in BarpmiAnn, :edil. Luc. tfaiir I0 quam sumrapesedis aposloTCsepontifieem ordinahdi.
s.cfipta est:, •• _..-.;.-. .{:/ . AcperTipc,archiepiscopos seu episcopos ul ab ipso
(1976) Kopitarid nostro textum Ivonis-in codice iiivesliturTtmsuscipianl, cpnsecralioiiemauieiii unde
CsesareoVindobonensiiritef SarisburgensesNi'0.~525. debent-;!'exceplis his qiios imperator ponlifici ex
mbr. scec. xr exeunlis aut xn debemits :'-i Lefl papa archiCpiscopisconcessit. Et ul"nenio deinceps cujus-
ôngregata Rome synodo iri;:ecclesia sahcti: Salva- ciinque dignitatis vel reiigionis eligeridi vel patri-
.ofis;, ad exenipluhi beali Adriani apostplicse/sedis ciura sive,poTilifice,!iisumrose sedis aposiolj.ca:aiit:
ipiscppiqiii doinhp KaroIovietoiiosissimoregiFraii- qiiemciinqueepiscopum ordinaiidi liabeat'facullateni
coTuih et Longobardorum palricialus dighUalem aC absque consehsu ipsius ihiperatoris; quod . lanien'
Ordinalioneiii apostolicae sedis et irivestiluram epi- fiat absqiie Omriipecunia.! El tit ipse sit palriciiis el
scopoi:um cQheessil. ..Ego qudque l,eo servus seryp- tex. Qiipdsia -clero et populo episcoptis qtils.eliga-
rn ni Dei episcppus cum cuiicto dero., acpopulp Ro- tur, nisi a siipradiclo rege laudeiur et.iiivesliaiiir,,. _'
riiarip cPiisiiiiiiiiilis, lirmaihus etCoirobbramus, ct ndri Consecietui. Si quis contra lianc aposfolicaih
per rioslrain appstdlicarii aucloriialem coiicedimiis ahctpiitateih aliquid ihdliaiur,Tiunc cxcoiriiiiurilca-
aiqueTargiiiiur domno Ottoiii primo regi Teiitonico^ lio.nisubjacere"decerninuis,. ei nisl resipuerit inre-
rtiiii ejiisqiie siiccessoribus biijiis regriiTtalise iii.per-.- vocabili exilio puuiri vel ulliniis suppiiciis feriri,,
petuuinVtain sibi ;faciiliat,ciii eligeinii siiccessorem Explicit tlecrcTtiui.j '""• ;.
' : LEONIS yillANTiPAP^:. ; : 991
995
""" ~~8 aut. dignitatis
nivola coinpassione suceurrere, et posceritum A cujusque~~~ gradas :vel condiiioiiis
animis alacri devolioneprebcre' assensum. Ex hoc sive religipsltatis, eligendiregem vel patricium C8°
eriim polissimiimpremium apud Conditoremomnium sivp ponlificem.summe sedis apostpiice, aut quem-
°81 yel ordinandi habeat fa-
deproiiiilur '"'* Deum, quandOque omnem elerum et cumque episcoporutri
omnerii populum asserimus esse concordera; et ad cultatem; set soli Tegi Romani imperii hanc reve-
~~~
meliorero fuerit sine dubio statum perductus. Aique fentie tribuimus faCultatem, absqtie Ohinipecu-
ideo quia jusle et rationabilitef veslra huifiiliiate u~ nia heC .omnia superius disponenda ~~~;et ut ipse
npslro apostolatui humilitef~~~ poslulalis., quatinus sit rex et palricius. Quod si a clerO el populo quis
gratulanter peragenles sanctam synodum,,noslro eligatur episcppus, nis.i a; supradicto' ~s',rege lau-
~~"
consilio s57congfegalariipalriarchio Laleranensi.""", ' delur et iiivestiatur, a neraine cohsecretur. Uhde
m ecclesia sancti. Salvaloris consliiutam, a complu- si quis contra hanc aposlolicain auclorilaiem etira-
fibusviris calbollcis episcopiset abbalibus insuper ditionem aliquid molilur, aut temerator ~~"
iri aliquo
judicibus ac legis doctoribus proroUlgantibus, qua- reperlus fuerit, sive conlra hoc ndstrum conci-
lilerquiele ac pacifice stareac vivere valeamus ; lium S87 agens, sciat se in irani beati Petfi aposio-
presenlibus omnibus et "" singulis regionibus hujus lorum principis et filii nostri! domiii Ollonis ejus
alme urbis Rome, ac ex onihibus ordinibus, cle- j$ successorum el nostram 688casurum, et'"sub ana-
""'
ricy ac populi, asserenlibus et confirmantihus tbemalis vinculo emersurum, acperJioc excommu-
per omnia, heresi et altercatione et omrii errore nicationi universalis Ecclesise omnisque populi cri-
expuiso, quoniam.niniis ?~' his lemporibus error ex stiariieumsubjaceredecrevimus.Tnsuper nlsia malo
hoc crescebal; decerniratis tam de Romaho imperio resipuefil, irrevocabili exilio puniatur, vel uliimis
quam de apostolica sede ac dignitate patriciatus suppliciis feriatur.Qtii veropio intuitu cunctorum *89
~"~
quam de investitura episcopalus. Idcirco ad observator in. omnibus exliterit, benedictionis gra-
exemplum beati Adriani sedis aposlolice ~~" episcopi, tlam yitamque efernam cum pmnibus saiictis sine
cujus vitam et aclionem saiis diserelam audi-r fine habere mereatur in secula Seculorum. Amen.
yiinus, et ratipnabilem cel admodum in suis *'". Amen. Amen e90. •' _.'.:'
' '"
spirilalihus sanctionibus recognovimus; quiSG6 ejus- ;'. lii. '.
modi sanctam synodum conslituit, el S67 domnp LEONIS VlliPfllViLEGIUM PJiOMONASTEKIO.S. PI3TIU MON-
Carolo vicloriosissimo regi Erancorum.ac LohgOr ' TISMAJOiUS. :" !
:
bafdofuin, ac palricio Romanorum.1'; 68,patriciatcisdi-_ ;. (Anno 965-5.) :;...
giiitaiem ac ordinationem aposlojicse sedis eHG?.epi- [Apud Baltize, Miscellaned, III, 5.]
scopatuum.conCessil~~~;nos quoqueLeo|seryus sei'- G LEO episcopus, :servus servortim Dei, MAUIUNGO
vorum Dei episcopusS7- 1, siinulS72eumcunclo clero et religiosopresbytero et moriacho alque abbati vene-
universo populo Romaiio omriibus 67Sordinibus hu- rabilis monaslerii beali Pelri aposlolorum priiicipis,
jus S7i alme Drbis, sicut in ipsis conscripiis appa- quod situm est lerrilotio proyincisein locOqueMon-
ret, constituimus, conDrniamus, corrpbofamus, et teniajore, et per te in. eridem verierabili,niofiaslerio
per nostram aposlolicam auctoritalem concessimus successoribus luis iii perpetutira. !':
alqtie largimtir, dorano Ottoni ~~sprimo, Teulonico Si seiiiper sunt concendenda qUsepiis desideriis
regi, dilectissinio spirituali in Ghrislo fiho nostro, congruunt, quarito' potissimum ea quse pro divini
ejusque successoribus hujus fegni Tlalie in perpe- culiusprserogaiiva noscuntur, non suntoiririino ab-
tuura, lam silii facuilatem successorem eligendi, negahda, quse ^sUht a largitorilius n'on; Solum po-
quani summe sedis aposlolice ponlificem ordinandi, scenda, sed vi charitatis procul dtibiOexigerida. Igi-
acperboc 57Carcbiepiscopos seu episcopos,.ul ipsi turquia petiit aTiobis lu.areligiositas quaterius cori-
lamen ~~~iab eo invesliluramsuscipianl, et cdnse1 firriiaremusvobis et veslro moriasierio iri hoiioreiri
cfaiioneni recipiant undecumque perlinuerit, exce- videlicef beali Petri aposloli (fuhdato),:quod situiri
ptis his quos imperalor pontifici el arcbiepiscopis esl-iu nioiiie qui Major (dicltuf),-pro volo et amore
concessil. I.ia demtim asserimus, ul nemo deiriceps, dileclissiriii; et cliarissiriii fllii fibstri iinpefaloris
;; ~VAm^LECTioNES.; "';;';;: ; ; ...-.;; V-"V-.
*B5poseere cuil.poscendum 54
2.. ? depromitur. duml. EE5rio'sifa umiliialel. ss6peragrantes 1.:"~~con-
~~~ ~*~ ~"~ S 63 •'"''
cilio 1. 2. latcraiii 2. deesl 1. CG 0cleri 2. ' 61.nimius 2. vesfittirii 2. sat 2. ralionahili-
ler l.S6Bssuis 1. '??? quia2. :S67etin prsesehtia omniumeorumque.auctorilale """deesti.TJieod. deNie.m. s?8Romaiio
Suisquesuccessoribus regiram Ifalise, patrlcialhs d. Theod.deNiem. ."'".c. Insuper et episcopa-
tutim iriveSlitnfasvelulipsi cuni ~~~ discieiibne etirevcrehlia libilum fuerit, tgilur nos.Leo Theod.de Niem.
e~' episcopis th. de Niem. similiter 2. £73omnibiisque'2.v. S7* lijus 1. ';*'"ddmnoOttorii'pririio teu-
tonicb.regi. 1984.dominb Othoni pririio Aitgusto,Tetilonico,m~ regi providenlissimo ~~~spirittiali:in GhiTsto filio
1. S8° principem Th.
~~' Theod. de
raoslro Niem. C76hocela. 2. : S7,,laiilura Th, condictionis.
s82rever.entiam 2. reverendam Th. S83..disponetac reget, ulpole
vel.2..
rex et palrieius
episcopum ul '~~'vel 2. '~~~
Roirianus Th. supraScfiptb2: S8S i: nori c. .2. 6S6 deest_%"."~~cprisilium Th: et omhium brse-
decessorumrioslrbrum et nostfam 2. : S8jcusios et bbs. 2. sso-amen hubelur seihef in% Theod.de Nieni
hwc addit;.•In.his.aclis inlerfuere senalores;pfoconsuTes, exarChatus quideih teiientes, regionarii, schola
Grseebrum,.Arabuin, Judseorura el de majbribus.omiiiiini pjalearum. ..Insiiper cardiiiaies, .arcliieplscopi,
omnes presbyteri el ' episcopi de fniiiimis civilatibus, proccssioiiarli, nplarii, cancellarii, ci ex oirini piebe'
ROmariiiraperii, ...;; .__;-_ _•- .:.;-
PMVILEGIA.ET CO^STITUTIONES - : SS6
995 .
cum suriinia Tevereiitift nominandi Oltoriis el Ada- A riibus exstilerit, benediClioiiisgratiam a reiributoie:
laisse charissiiriseimperatricis conjugi rejtis filiascba-' omnimn boiiortim Deo consequi meTeatiifet vilsc
rissimse nosirsespirituali, ut privilegium sedis apo- seternsepariiceps efllciatur. Guroeergo luse sit nio-
stblicselargiahiur, ipso namque mpnasierioinirilegvo nasterii fratres quo prsees egregiis raoribus ac yita
cura ecclesiis suis, terris el silvis, fundis et casali- irreprebensibili exornare, ut prOfectojuxia id quod
bus; cum seryis et ancinis, et moriasterium deserlum subjectps apostolicis privilegiis raaltiit iriconcysse
antiquumque Hofluc ctim omnibus adjacenliis yCl dblando, desiderel polius et anbelel inviolabili coe-
perlinentiis suis, necnpn et villa quse Tunneto euiir lestis affluentisemuhere ditirnis disciplinoe preciblis
servos et aricillas, TTneis seu terris, cum omnem decorandos, Sii profeclo comriTuniset sinceravita,
dationem et publicain fanctionem, qiise sila est in sit sobrja comrouiiionis sinceriias, ul quibus-muu*
comitafu Redarese, pariter et cellani sanCti Hono- dus.est morfuus ac se.pultus,per incentiya conten-
fati in inlegro cuin omnibus sibi periinenlibus, si- tipnis yitiaihihinfe suscileltif, quia incassuniquis ei
lam in comitatu Aqhense, ubi dicitur Rocca Frau- frustra labpfare cOgrioscilur si superbise vitiofum
dosa, et sunt in comilalu Tolohensi; easlrum qni auclrici eOlla stibmitiere seritiatur. Sit excelsa nr
nuncupatur Septem Furnos euiirofiinihus appendi- Deo hiimilitas, quia per hanc electi arcem coelestium
ciis suis; id est, villis, salinariis, piscaiiones, sa- B munerum possederunt, Sit igitur ante oculos-mentis
linas qusevocant Eras, el omnia ibidem perliiientia, el corppris tradUionum regula,,£]uarasancti quidam
et surit in comitalu Arelatensi; lerfa sahcti Petfi in tradiderunt; patrbns, W unusquisque prselafrrsTiove-
castro Fossis; v.alleiiiquse noniinatur sancti Petri ab rilqualiter debeat imperare subjeclis, ne dura aspera
ipsi.s ecclesils, iri pfirais sancti Petri, saneti Mafiirii, el iiori uiiicuique servarir aplissiraa videnlur impciii,
SEriictiJuliani, saneii Genesii, sancli Hermetis; et atquead conlempltini prOrumpanl de imperanlis iii-
in poriie vaso uno qui Venroso vocatur; et in comi- discrelioiie subjecti. Sit iiaque-moderala yivacilas,'
talu Averiionense,in villa quse yOcaliir Gasus, surit sll sollicUudiriissupereminens :iri fratribus sereni'
mansi octb elecclesiadisruptacum servis et ancillas; ul dura regulariler ohines' qui se Deo iiileger-
Iis;etin comilatu Regensi curlera quse nominatur firae eonfefunt per obe-dientiaeIhiearribeiiesefvlen-
Criselgis, cum servis et ancillis, sive efiam et aliis tes tempofalia, ad gaudia ccelestispalriseperveniant
locis quse a priscis temporibus in eodem.nTonasterio sempilerna. Et hzeequidem -qiise ad sOllieiiiidinera
a Gbristianissimis hofiiinibus eollata fuerunt, yel perlincnt dixisse suffieiurit.Ante omnia verp RedenW
quse aniodo in aritea coiicedUnluT,pef buiic nosfflim ptofis noslfi iniseficofdiam ctiro iiigemiscimus, rc-
apostolictim privilegium vobis yestfisque successo- demptioriem;riostram exspecfantes enixius ciim sin-
ribus in perpeiuum confirniamus; qualeuus sribjti- C gulis genlibus exSpeelamus, ut ea qusepielasflagitat,
ristlictione saiiclse noslrse, cui Deo auctore prseside- fragiliias htimanse condiliortis sufficienleratquecon-
BitiS, ecclesiseconstitulum, ntillius ecclesise juris- fideiilef de suiauctoris suffragalioneadimpleat. [Scri-
dicljonr submitlatur, prsestahle prarioniiriaio mona-. pliim per manus:...., Cajlefa-desunt.] ' !
sferio sancise1ndstrse ecciesia)prO luhiraariis solidos ./
''
: &''•
''•"
quaiuor. Quod si propter- longinquilalerir Tlineris LEONIS VIIICESSIO DONATIONBM ROMAN^: ECCLESIJS.
aut forsitan iniraicoruni discrimen, aut proptef re-
:_"'- (Anno9(ii.);
gni dissidiuin, superius noniinalam pensiohem quot- Monumenia Germ. liisl., Leg; tom. I),
annis solyere non. pottierilis, licesit.vobis post teiv [Apud.Perte, ',! :; p. «8.]': _ :;';;. :;
tiura aut quarturo anntiiri «lepfsetefilis annis omneta ''''.'• :MONT:TBM.
siinul pensionem nobis noslrseque ecclesise persol-
yere. Pro qua re piis volis faventes ac nostra au- 1. Constitulionem cum libello Theodorici de Niem
c., vuigatam, jam ex collectione deCrelaliiim,
cloritate id quod a lua religioiie exposcilur effectuf Csesarea Vindobonensi ihter libros Jiiris canoriici
maiicipamtis; et ideo omnem cujuslibet ecclesia)saii, 105 signala mbr. ssec, xin, olim hiphaslerii
cerdolerii infra pfsefati monasterii diiionem qualibet Frankenlhal inter, Spiram el VVormaliairij.kopiiarius
rioster transcripsit. Chaii.a yel ex subscriplionibiis
.auctorilale, nisi ab abbate nionsisterii frierit invita- D aperlissime falsitalis argiiiiur; et iu controversia
ius, Missarum solemnitalem celebrare bmni.no,pro. sacerdototii el iroperii sub Henrico IV aut V conlra
hibemus, .slatueiites atque promulganles aposlolica suppositas Ludovici, Oitpuis et Henrici donafiones
auclorUale sub inlerniinalipne fuluri judicii nullf defeiisionis iiislrurneiituini confecla esse videtur.
(icere nosfrofura! successorum pOiilifiCum; vel alice lieni decreinmejusdempapa_Leonis.:~
fcuilibet magnse parvsequCpersonse, lain dux, siye"';.' ,LEO"servus-seryorum Dei episcppus, OTTONI splri-
rriarebio, aut cOraes, sive -tam gastaldus, vel cujus- tualifiiio noslro in ChrislOimperalori augusto, om-
eunque dignitaiis praeditus sitbomp, bsec qusea no- nibusque stiCCessoribusliiis imperaloribus et regibus
bis inleniionedecfeta sunl privilegiapia in quoqtiam regni ltalise. -"-..-
Copvellere, potius flrma stabilitaie iiTconvulsa ina- Quod doranus Carolus rex Francofumac Lon-
nefe: definimtis , atqne. ahalhenialis yinculo, nisi gobardortira et palriciiis Romanoriiiii, nec iion
resipuerit perpetuis temppribus observanda. QUi Pipinus pater ejus, de regalibus febus hiijus regni
veropio intuitu cuslos et observaipr liiijus nostri Italise tribueruni in sancfa Romaria ecdesia beali
prlvilegii, pracepti, corifirmationis paginam iri ohi- Petri aposlOli, sive" per' inslrumeiila quse SLCriplii
'
997; LE0NIS VIII ANTIPAPyE. ; 998
fuerunl per Etberium notariiim: simm, sive pcr A ni, Terraa, e't Termhla, Dracbmaria, Lisiftias,mcih-
sacramenia vel per dpnatioiiem, seu per afios modosi tem Gargani, e~t Capitenata, Apulia , Calabria,
sive obvenerunl per dpnatipnes de Jusliniano im- Rar 6?3, Tefanlo, ducatum Neapolis, du.caltimBene^
peratore el de Ariperlo rege, hsecomnia largiriiur ac yenii, seu Capiiain, Salernum, et Sorenium 601;ct
desininiusatquetransaciamus vobis Oltonl impera- insulain Sardinia, insulani Meseum ""*, irisiilain
tori, et Adeleide eonjugi tue. regiiique consorti, ve- Aticiseînsulam-Geurii606,monterii Lncreli, montem
strisque successoribus liujtis fegni Italie, in perpe- Argenlarii, terriioriuni Gauzitaho 607,lerfitorium
uium; sauclis evangeliis et palrociniis pluribris Prsenesiiniim:608,lenitorium Silvahuni, lerritoriuni
sanctorum, videlicel de cfuce Doriiirii,Cl de ctligis Clusinum, terriloiium Fundaho, territoriiiro Casi- ,
peduni suorum, et de veslimenloinconsulilis 91, et pate 609,ierritorium VegelanUm, lerritoriuro Clau-
stipra corpus beatf Pelri, ctim ierribilibus sacra- dianUm, lerriloritim Canusiriuni 61°,lerriloriuni Sa-
inentis a prsediclo papa. et a suis cardinalibus per •viniense,lerritorium Suerranum 6)1, territofium Ga-
.jconsensum et aucloritalem lolius populi Romani, nino 612,lerritoritim Portuerise curii insula Arsis 618,
tani clericofum quain laicorum, de prdinibtis Ro- lerrilorium Hostiense cura marilimis, castrurii
riianorum ex unaquaque regioric, prsbsentibus lau- Lucedis 614ct morileni Bibionis 615cum tota Gam-
xianlibus ac firmaniibus, prp nimia persecutione ini- JJ pania , civltalem Fundis 616, civitalem Anagni-
rniporuni Dei el ecclesie, utDeus oninipolens victo- nam 617,AqiTinenses,seu Fereritinam 618,Tarraci-
riam tali regi tribuere dignelur et pellere eos ex nan) 619;item civiiaiem Laurenlura 6ao, el Suphu-
.prpvinciisimperii-Romaui. ratam, el Lisimas 6!1, et Septiraij el Milicies; item
Prsedictasauiera donationes quas hic speeialiter ciyiiatem Nepesiriahi, civilateni Falisca, et Fide-
nominabimus, perpetualiier in regalibus rebus su- nas ~~~,Villa magna, Ferelrum, Biterva 6as,Vete-
jicerevolumus pernosiram apostolicamtraditionem. ralla-, Ponlem longum, Gessum, roca Bergulli ~~',
Id est: in Suriano (1970*); iii monte Rardonis, et roca Faniano 62S,roca Bociola, Castrtim ruplum,
i,une, et insula Corsicse, seii Regiuni, Parmam, AlboTum,Castrum rubeum; item Neapblim, Calio-
Manluani, Montera Silicis ~~~:,insulas Veneciarum, ppliin 62°,Colronairi, et Regiara 627,Amelfetanis628,
dncatum Ferrarise, Gabelluin,Coraaclum, ducatum Raspidum,' caput Apulise, capiit Llrniuni, Melfi; .
Istrise, Dalmatiarii, exarcbatum Ravenne, Faven- Hera Balenses •6S9, Plnenses, Fbfconini, civitalem
.tiam, Cesenam, caslrum Tj'beriacus, roca.Modi- Mortanam, Torritanum, Paterahensi, Meratbensi,
Jiaua, roca Ehniza ~"~,rbca Cortuclaria cs*j roca Calhensi, Athenis, monasieriuin sancti Beriedicii
Fariilla, peiradeAppla, seu.castruro TosiaiiiaiiUrii~"e, Aquinerise, monte Cassini, monastcrium FarpTiis,
£a-sirum Ceperiaiium,' petram Anri, Civitellam, rmonasterium ;Inbellaris 63°, monasteritim. sancti
ducatiimArimiiium, Coricam, moniem Feretrnm, et Hylarii'; ilem mohaslerium saiicti Vitalis Rayenrie,
monlem Carpinum b96, seu Olimpicum caslruin, monasterium sancti Arcbangeli Bononise, mohasle-
Exforium S97;Uobitim, Etigpbitimc98, Urbinum, pt rium Aule regie, roonasterium Norianlule 6S1, nio-
Forum Siinphorini, Galli; et Senegalli, et Ancona, liaslerium roartyris 632'conslitulum Tuscise : utba-
et Oximahnm C99,Firmano, et Hesi, et ducalum Pe- beatis,'leneaiis, et possideatis in perpetuum 6S3..
rusie, seu Urbs vetus; et Tudcr, ^melia, seti Orli, Nam si quispiam lianc noslrahv aucloritatem! de.-.-
nionlem Sirapli cum oppidissuis,, caslrum "Cuma- slruxerit ethujus violalor reperius fuerit, sive coii7
num. 600,caslrum Gallierisium,seu castrum Sutrium, tra iiOCagens, sciat se in iram.fieali Petri apOslolo-
Caslellana, seu Tiburtina, dticaium Spolitihtim, et rum principis elTiostram nostrorumque prsedeces-
Marsoftim 601,Zangar, seu lotiusque 60!lacumBara- sorum casurum. Irisupcr riisi a inalo resipuefit;
VARI^l LEGTIONES.
*9i inconsumabifi cod. ~~~raonte Celele Th. ~~~Coniza Th. 69tCorniculariam, Civitadellam, arcem
Mediolariara,-arcem Commensem,lermirium caslrum Cepefianuhi, arcem~~e Coi-nidariani, afcem Favillam Th.
~"~Exfor
89S.Tusinianum petram Mauri Servulealni, ducaturaAriniini,m.F. Th~ Carpimini Th. Tf c. Ex
"~"
foriiT/i. ~~sSugobiumc.,. s" Auxiniam, GoSamdticalnm Perusii, UiTienetaniet Tiideiiura Th. Ciinia-
~~'
num, c. Gallera Th. Sp. Marcham Marsii el Zangar"~~ Th. 602teiiiisques.Zangar,Theal'nim,Locunibarem
'"'
lerrain, Tcrmulaiieiisem,Drogonaiam60s de N. Th. Bari ? — Calahriara, Boiierantum Th.m lorenlttm
~~~
aut olrenlum c. Otrenli insulam Th. Messan.im Th. 606 seu montis L. Th. m~ Cusitanum Th.
~~~
prsedestinum c. P. el Cornetum prope mare curo raultis castris, lerrani Silandis Th. ~'~ Catinale? 610 ~''
Camisinam 77/, 611Suaniensem Th. e"~canino an c.arano? KOPITAB. Coraroi Th. Arohis Th.
LuCcoIis619 T/(. Luceolis? 61SBobinm~~~ Th. bihio c. 6l6uridisc.
~~'
617aganinam. Aquirieiises c. 618florertti- "~~
naroc,- Terrarium Th. Lameritum
~~' Th.~~~ Lisuvinas, Septimi Tramiricies
~~~ civitatem Th.
sidenasc. 62aBitema c.Th. Th. roca Pallioli Th. Saliopolim Th, 627
Bergali Fanuanam,
C. Aregium c. 628Almesiconis, Transpadum, capul Th. ' ~~~Belbuise, Pineum, Foiiomini, ciy.italem
marilimam Terrilaneiiserii in regno Triiiacfia, ~~" Pateramsem , Meraneiiseni, Cachamehsen,~~~ Atlienarum,
lnonaslerium S. Benedicli inmonte Casino Th. imbelliraarum Th. '"' NovauculseTh. marlyrum
Th. ~~3 ad usus curise et. mililiarum ad bellandum et coiilra
p. veslrarum, jexpugnandum praediclos
paganos, el conlra rebelles Romani imperii. (deoque per hujus noslri auctorilatem instfumenli confirma-
nras, corroboramus in omnibus progeniebus vestris, de generatione in generatioiiem in perpeluum Th.
- " '
--:' . WTM.
(1976')V.recens. Adrianus papaobiinuitapud BorgiamBrcvelstoiia del dOminiptemporale,elc. Ap.p. 1. sqq.
§99,;.: !PR1VILEG1AET.CONSTITIJTIONES,, - "", : «006
subjaceal legi Juliai reus regisepoleslalis et rei pii- Asenali exconsul, Propirius exconsul palacio Lucianb.
blice,;ut hii qui corilra rempublicaiii vel contra Paulus deieroplo Palalinis 6S7. Leo de via Salaria.
imperatoris.mageslalem aliquid molili fuerint, ani- Stauflus de via Mamefiina. Gaidris devia Flaininea»
me arhissipnem sustinearil et bona eortim publicen- Gbibius devia Lalina. Sayinus de yia Appia, Meria-
tur. Fiat, fiat. In bls actisinleriuere ~ik : Eustacius hus de via Tiburliria. Baidus de niacello 6S8 Lidise.
Albanensis 63S. Georgius Poftunensis. Gratiosus Item de omnibus his regioriibushis actis inteffuere:
Prenestinus episcopus: Deodatus HostiCnsis._Bene- Regio de vico Patricii. fegio caput Tauri. Reglp
dipltis Tiburtintis. Oardinales liis aclis Tnleffuere : riyum Argenlariuni. Regio ad duo adamanles. Regio
Benenalus cardinal.is sahchc Ceeilie. Julianus pre- Octavasub Capitolio. Regio Liberalica. Regio Sici-
sbyter Laterani. Marcus presbyter saricti Pafili apo- riii. Regio via lata! Regio Celio monte. Regioprima
sloli. Gfegorius car.dinalis ad Vincula. Aiidreas Aventino. Regio urbis Ravennse. Reglo ad Gallinas
presbyler palriareliio Laterani. Faustinus prtsbyler albas. Regio Orrea. Regio secunda Mamerlini. Regio
sancli Pelri. IJii orones cardinales. In bis: actis in- secus Poriahi Metrorii. Janciaritis ex nota Greeo-
terftierunl afcbiepiscbpi etepiscopi devicinis.: Cito- rum, Joliairaes consul de palacio Sosbfiiano. Jobla-
natus archiepiscopus Caralitanus. Mareiahus Nar- nusdefonteAureo.-GregoriusdeCellanova. Roma-
niensis. Gerardus "Caslriensis. Gregorius Tudertinus. B rius de fornia Trajana.-Johannes de yia Claudia.
Andreas Nomenlanus. Savinianus Plerane. Dalmia- Reinigius de Via Auielia. Roniulus de via Ardeati-
nus AJlitius. Johannes Petrusinus, Valeiitinus Mera- na. Marciis de via Portuensi, Trajanus de"!p0nte
~~"
nensis, Thtulorus Mileto. Alberitis- Macerise. Hii Molbio. Araatus eonsul de palacio Vaticano 639.PI-
onmes archiepiscopi et episcopi. Fauslinus. caput tiosius 6l° de Gircoi 6l1. . ,: .
.
VARLE LECTIONES. -!.'..'"

~~'
. j. archiepiscbpi et episcopi devicinis c..u a. el e.alii de y. comilalibns Th.de Niem. 63SSubscri-:
pliones theqdorici de Nienl hcesmil.: ArchiepiscopusCalaritariensis. Cicoriatusepiscopiis. EustasiusAlbarie.ri-
sisepiscopus. Gratipsus Penestrinensis episcppus. Benediclus Tudertinensisepiscopus. Boardtis •Cas.iTensi.s
episcopus. Johannes Perusiensis episcopus. Georgiiis Ortensis episcopus. Valeiitinus Menensis episcpphs.
Aridreas Mbnienlanensis episcppus. Tbebdosius^Miletensis episcopus.' Savianus Ferenensis episcopus.
Albertus LuCernenslS episcopus. Damiahus Alanus. Ui Onines archiepiscopi et episCopi iri his acljs iritef-
fpere.Cardiiiales, presbyteri : Geordiiiuscafdinalis in yincula. Benedictps cardinalis de prarsepe sanctsb
Mariae.Cardinalis presbyterLepsariclse Jefusaiem.Cardinalispresbytef januafum sanctseCa^cilise.Andfeas
pairiarchatus Laleranensis cardinalis. Presbyter Faustinus sancli Petri apbstoli. Hi ohraes pardinalesTiis
aclisTriterfuere, Omnes scholseRoinanse, deinde proserinarii, sateilarii ex omni ordine Romanensi aiqiie
minpris popiili Romani. (tem Fausiintis caput, senatus exconsnl, prolribuniis, excohsul palatio. LuCianus
Romaiieiisis deforma Trpjanensi. Patilus de teniplo palatii, Jobannes dervia Claudia. Leo de yia Salafia.:
Remigius cle_viaAurelia. Scamplnis de via Mameiiina. Rbmulus deyia Aiideatiumi Sardus de vja Flaminia.
Marcusdevia Portuensi. GaTbus de via Lafina. Savihus de via Applii. Menanus de via Tibuitinerisi.
Gardus.de macello Lydise. Iiihis actis interfuere de omnibus regiohibus istis : Regio Vico palricii. Regio
caputDauri. Regio rivi argenlarii. Regio ad diios monl.es.Regiooctava sub Capitolio. Regio Lybaniiea.
Regio Ftindapa. Regio Via lata.Regio CeliiiioiiIe...Regloprima AyenLini. Regio urbis Raveiinae.Regio a.d
. GaUinas albas. Regio herea. Regio 'secuhda Maliiertini. Regip secus portain Melronii. Jaiitiarius ex nofa
Grsecortim.:Trojanus deppnle Milvio. Joaniies consuTde Palio Sbsoftariensi. Aniatius 636
constilde palatio
Vaticanerisi. Johaiines de Monte aureo. Pelrocius.de Circo. Gregorius de Cella noya. aii c 63^palaci-."
nisc:;.-s~~ malloc. 639 vatiraiio c. 6i0 Petrosius corr. Pitrosius, ^1 Theod. de Niemhmcaddit :. Scriplii-
per mantim Gregorii arcbiriotarii nostri;.Dalse in patriarchio Laieranehsi
" 3. Galen.d. Maii, indict, 6,
'--''
Anno ejus;secundo,~efdicli domiriiOlhoiiissecundo feliciter. " i^
; 'ANNO BOMINIDCCCCLXY:
A M E N- TIN E N SI&.. 1PISG DPtlS
MOÎTUM IN SEQTJENTEM S. ARBOGASTI VITAM*,;-."

- ' "'
(Bolland.toni. V Jun,,p; 170'.).. ..-"'-..
.. Ex qub inventa estars iypograpiiicay'auelpfes piu- , Ltesliuin Veritalis, excuso Mingaj anho Ciiristi lBQS,
. Vimi, nbn oriliodoxi laniuniriiodo, verum eiiam lise- et-ex eo Possevihus nosier in Apparatu saero'
felici, acla S. Arbpgasti vulgarurit, ila ianien ut quo aliique iri suis biblibiliecarum s.criptorumque com^
juniores ii siinii etffefe proreranl copiosiiis argu- niehtariis ; si verum esl, inquarii, Yilam S. Arbo-
inenlum. Quare.ne quid in hac re .lemere Xc sine gasti SCriplani fuisse ab ¥lhorie> qui bob nohiine
idonea saiis auctoritale -asserlmh oblrudamus, pfi- secundus (juxla Wyniphelinguhi.Miius) episcopum
nios, quanlum quidem fieri poluit, delegere fonles egerft Argeni.iriensein,ab annoBllfisti 950 usque ad.
'cohali sumus; et quanquani auciores aiit saricto 965, aiisim affifiriareaiictorem nostrum saeculode-
npstro «quales aiif suppares asseqiii non licuit*. ad cinipjunibreni non esse, atque adeo vel ipsrim esse
euni deveniriitisiahdemv' qui bmniurii pfimus ha;c Uthphem, utsentit HensclieniusVnesief in Diatriba
acla lilteris niandasse videalurj ut ek lioe ejus expr- de tfibus Dagobertis, pag. 11, vel alium quidein, secl
dio liquel: Sanctissmii sacerd.oiis... iraduni nani- Ulhohe "priorem; qujppe.qui nullum -ahtese acto-
§«e, etc. •--_; . . , . -, rnnVS,,Arliogasti scriptorem;noverit. -
Qiiibus quidem verbis haud bliscure significat Et de Utlione quidem liaud ievis est conjectura :
prinio.quamum a S. Afbdgasti tehipofibiis diSlet, icbni.venitcefte iempus; :iiani siprimuni ah illp scri-
ciim ea nbmiiie antiquitalis appellet ; deinde cur ptasinl lioacacla sseculodecimo, recte dicere-potuitj
illa prselermisefit quae sancll ponlificaium anlece- mulla, quaeadvsancti viiam peflinebat, antiquitaie
durit; qiiod ea rieriipehec ahtiquitas iraditione, nec Mssoobhllerata, ut (jui tertio posl S. Arbbgasiuiii
scriplo hisloria cohservassel^, poslreriio mirdcula.se saeculo scfiberet. Convenit etiam locus : Afgehli-
tanlummodo quaBdaniafferre, hoii quse scripla pvius 1j rierisis enim episcopiis efal :Utbo ; apud Afgenti-;
uspiam legerit, sed quse per aures fidelium trans- nenses autem scripsisse auclotem nostruni: .lunr.es
fcundo, posteris haf rarilibus, aiifibiis cjiis sinl in^ eo.cqlligituru.iiod sanctum Arbbgastum Patris nq-
fusa, ui solam historise suaa lesieni addricai piani nilne compellet, tuni eliam qubdibi dptis fioc ela-
illam, quse ad ejus usque lempora perseveravefat bofafenT, ubi frajeipua'- vigebat mifaculofumejug
iidelium tradilipnem. Frustra sit.Jgilurj qui seriplo- operiimque in pontificalti •Argentiiiensis Ecclesia;
rerii Yitce S. Afbbgasti Iioc hostro (quisquis hic der gestorum nieinoria, qua3 posteris harrantibus ipse
iiium fuefil) anliquiorem requifat. jSec verb slnb didicefil'. Deniqiiesi Vitain S.-Arbogasii aiiquam
fide ac iesle admiuendum videlur, si quid auclores cbinposuitUtlio, eam baud dubie bibliothecaj eliani
alji, nostro ulique juniqresj de sanctp hoc •prassule Argeniinensi, quani lanlo sludjo) leslib .s Wymplie-
yel ampliiis Velconlrariuni narranl,'quando uhicuni lihgo, Eysengreinio aliisqiie.iocupletare conqiiisitis
eorumomriium, qiuedeillo sciuntur, fuhdaiiientiuh uiidiqne libris eonatus est, feliqueril; aut ee'ne cuni
priorum hominum est traditio, quae.in febusejus- popularibus Ipse vicinisque ; prajserlim religiosil
inodi boc minus suspecla solel esse, quo <seierisesl alque ejushibdilucubratibiiii.ih amaniibiiscommiiiii-
lriagis antiqua.
- Q.uod. '..,,- caverit; qui eam iu cod.ices quoque siios trariscri-
si quis mS fbget qiierii landem. aut cujus pserint; alqui non alia S. Arbogasli acla relaia iii
setatis esse puiem auctoreni nosiruih, id ine fateof codices mss. islhic inveninius qriam ea quai: nibdp
nullo eeiio indicio posse definire. Si iamehvefuiii daiuri sumus. Restat ergo ui opiis Uiboiiisea esse
esl quod tradil GuilieimusEysehgreiriiusin Calalogo censeamus. -
1)E S. AfeBOGASTO MABILLGNH DiSÎsfalO B$EVfC- \.

ih Breviarib Argenlinensi dicitur S. Arbogastus I 1 Nivefiiensehi cuhi Vosagi efenlis efimhititanleut in
claris orius nalalibus, aique ideo nobilibus, et, qubd Vita S. Floreritii af)iid:Sufinm die 7. Novenib. e£
esl excelleiuius, parenlibus Cliristianis edi.lus... S; Deodali 29 Januar. habetur; ubi: sic. t Igitur
Nequenil ariipiiusdicitur : et ut dicitur initip ipsius le.rque. quaterque. beato • Deodato. centupium a
yitse... Iricerlunihabetur.:. tlride seqnituf iit neque Chfisto et vilaiii setefham capessenti, prse cseiefis'
de tenippre que sit natus cerU quidquam siatui cpiriites taiilse mercedis cobaesisse ferunlur jgti,
possit. "'._.. Argobasliis et Floreniius.... qubruni prior in.sacro'
Adulta tanderii malufaque aetate ex Aquitania nembre, quod Teulonico idiomate. Heiligessorislivo-
in Alsatiam venity iit cpnsiat ex ahtiquis.'.. Sed cilatur,-efemitica vita csl fuhctus;iifdeque ad episco^
. qnid ibi primum gesserit "sasculidecinii scriptor paium Argentinoe civilatis est raplus. j
'usque adeo ignorabat, ut a profectione ejiis siatini In ipsiusactis legilur... eum in tempofibus;Dagp-<
ad episcopaiam transitiat, quasi nutri qnpdam divi- berti regis divinO nulu Argeiitinensis Ecciesise5
rio, Ui primum adveneral ad ihsuias esset evectus, eathediâmconsedisse.Giirhergb Fagobeftiim secun-
aliter h;ec tamen pene omnes qiii deinceps seripse- diim igriorarent,libc ad primum relulerunt, sed arf
rimt accipiunt; nam solitariam ipsi prius in Alsalia Dagobeftum II qui vixil cmn anno Chrisli 680 ei
vltaniatlribuuntquam sedem Argentinensemadieril. nonultfa; lioc annoeniih velsub lineniahiecedentil
Et spliludinem quidem diu ante incoluisse dicehdus' iste rexinterfeclusfuil.
festsi ad eam se coutiilit cum Deodalb episcopatum
. PiTROt.- GXXXIV.
*003 ;tff BONIS "EPISC.ARGENTIN. SCOi""
DE -ECCLESIA .ARG.ENf INENSI.

Cseteris Ecclesiis tnullum antecellit Argentinensis iicre. "prmsciiis extra porlam
" sepulturas locum <de-
cujus Breviariuni babeirnis exeussum anno Chrfsli iegil'.:'"'
1489. in eo namque ad-djem-Sl Julii ahtiphpnse ad-.
Matuiihuhij-Landesidcêspef^Sj-Ifibiipheêi.resppn-'
- Jacobus Wymphelirigus iriitio-bper-is.sui;desaiielo.
saria omnia conimuniasuhi. . Afbogaslo sic pronunlial : « Etsi exactissimani fe-
Gaude, hobilis Ecdesiq, spirilalis argenti filigehs ceiini.diligenliam iu. .colligendo npslraliuni episco-
eleganlia,qua} lui pafris Arbogasti volivti fecoiis " portiin calalogo, non poiui concordes per omnia
solemni.a.. Jlunc nobis. specialemmaier Hiberniq. . invenire scriptores. Paruni Tefefre virtellir qupto;
misii pasioxehi.... quisque anno liiorlem. obierit, aut quot annis sedl
Glaris OrtHsnatalibusEiberhia oriuiirfusxehiliinum huic proefueiii, dummodo devitae.et moruin rerum-
cx Jluminibus paradisi Arhogastus.emissusesl.. que aljariim geslarum-statu.abipso comperla yerilate
lnfirniiiaie ingravesceiile dissqiulioriem sibi imnii- npn deviernus. »- : ~'
.
'
IK GERMAWAPBlifA j
EPiSCOPIARGENTINBKSIS ':'
;IMi«i:1iieii:lMiiTi
/ApudBollaiid.,Junii tfim.V,p, 170, ex ms. S. Maximim-T-revir.eBsis,:e611ato
olim " - cum-ms.
, Wibiiiigensi,atque exemnliribus
... prelovulgatis. .''.
. .1, Sancllssiirii"sacerdotis CIirisli.Afbogasli .exoT-B discufsu feslinavil, Diiiiiaulemilli per devia quoqiie
tuiii;vel conVersalionemejus a" puero:ad pfove.etio-:, et: diversbs aiifiêtus ;cum canihus aberrarent^ sb1u&
rierii usqri.eporitificatus!,seu aiiliquilas pDliuerayefit. relicius, siiigulafi ($) occurrit [ihcauius';' qup v|so>
velsciiptbfuirirariias non declaraverit,quiascriptio '. sonipes.iTiquo sedit payefactii.s,ciirsum relorquens,
npn docel, incerlum habetur. At vefp tanli Palris iri îirgaT»vertitur; Puer Vefo, cuhi eiiiTifreiio reli-
insignia, quibusih diebus suis, nliraculis cofuscan- , iiefe vellet,.el iiialtefaiii -pafieihliabenam strictius.
libus. clafuit,. nori ex iotp surit sileritio: .oppfes.sa': traberet, lieu ! nimiuriipronu.s a. selia est prpliipsus:;
quai.per aures fideliuni Iranseundp, posiefis narfail- adhuc auteni babehx,- quam in manu tenebat, ihhie-
libus, auribus noslris surit irifusa. Tradunt namque rens, per ierrain iracUis, calcibus equi miserabilifer
euin in lemporibus Bagoberli regis (1) curii saiicla est prptriltis. Quem sui pedisequi diu quoesiiiim,et
Ecclesia Ipnge lateque flores dpctrlnse caliiplica?. ita iiivenienles atirilum non sirle maxinib mosrpfe
1
suave reaplentes diifuiideret, et verburri Bei iisque- lollentes, et iii equis levarites, furiefe lugubri do-
-.quaque prospere curferet, de Aqnilania prognes • nium sunl revefsi, ijincyehit sermo, quod sit per-
-
sum, divirionutu, quod poslea signis lestanlib.us pa- cussus ab apro (6). ; :
tuit -C2)Argenlinensis Ecclesiae catbedram cpnse- 5. Quod cuni in palalib regis (7) persoriaret',
disse; siiscfcpiumqueculnieii fegiminis feliei guber- C quanlus uridiq.iieeoiiciirsus: viroruni ,'ac mulieruni,
lialioiie. diu rexisse. Qu.i'beatus Christi sacerdbs quantus ejulatus regales sedes, vicos,._caihpps,.ubir
prasfalo regi aiiiica fainiliaritateadeo.esl innexus ut, cunque audiluni esly inipleverit,-nemo valet expli-
eo inlra fegalem aulam ascito, illiiis alloquio, quasi _ care (8): nam-non solum in viciriis, sed in onuii-
mellis dulcedine degustata (5) delectaretur el coij- -hiis usquequaqueprovinciis, ubi casus tanlus est au-
silib uteretur. .'.::':.:. i '.V/. ' '':.'. ".': dita.s, oiTines;dolbf :siiipbfqhe maximus invasit..Pri-:
:2,.Qiiaj0c,unc]ilatecuiniiterque, s.upresiii regno, hiates digiiitafesjegni omnes eoderiiperculsi dolofe,
exanimaii regis desperatione, ipsi despefali, quirf-
episeopus in episcopip, prospere:.se :agerenl, hostis
liumani generis iiividia res lisia:vertit.uf .in cpn.tra-' faciant; aut in qiio spe.iiiregni cohstafe corifidanlJ
ria. Namiiuinquadanvdie venatofes^rcgis riibfe «o- Quippe quia.iiseres regnl.et spes:toia-iiiissei, exstih-
.lilo apruni insequereriiur.in saltu (4),.regis:efiani cta. Interea puer 1n;lecto cpllocatiis, altera die viia
filius, qiii erat ei unicus, pariter ciim eisin eodem e.st prKsenti exutns. Quid igitur bujusniodi concus-
. (1) pagoberttmi liujus npmihis secundum iiilel- distans a Schlesladio in seplenifionem : hnde.ipse
.'" , . , ,\ sailiis dieitur Ebersliehnunsiermald^ lesle Coccio in
'ligercdebemus.
1Quod.,.. patuit;.,. iiiruiiiqhe exemplar, Ms. Dagobefto, cap.,15,;. ."'-w,: :
(2)- "
habel; ai bmiltunl iiiipressa. .,'' r. . (5) .SiDgiilari, -id esl apro , ut pibbat Can-
"estin nis. et Bre- .- • ' ';..
(5) Haec cbmparaiio utraque gius-
• , (6),Ilaûlrumque:no.s'trumnls.; sed excusa lianc
yiarib Afgeiuiiiensi; hon iiern"in auctario .bi.stori» reflexionem
Lombardicse, . . ; ...'"-. expunserunt, .-
,{4) Sdiius is silus est cis iocuffl,, npisive-a co- (") Dagoberti; •!II regia eral Eircheinium harid
- pia aprorhih, sive (quod verp prapiosjabiliiaiistp proc.ul a Mpisheiinip,. qnod; Bruscha fhiviris alitil.
apri lsedentis eventu nunciipatioiiem accepil vulgo . (.8) Qiisc"sequuntur usqiic ad.- Ihterea puer
.Eberslieimunster sivc Apri-Moiiasteriuni, quod est sunt in utroque ms. noslro; sefl in excusa Yila
oppidulnm ih ditione episcopi Argeiaoratensis, ei. desunt.
bcde.l ad.Ellujh. fluvium, vix uno miiliari Germaiiico
' - . "DEVITAS. ARBOGASTL
4i\on JOOO
sirinis facto opus sit, el qiiomodoregis dolbrein mi- A" 0. Igitui' quihriic bfficioadefarit clamoreni garidii
ligarenl, cum secum quserererit, tandemcohsiiio in- diuiius icbhibere non poleraht; quiniibere eruptuiii
T-enio,,ul episcopus invitelur fegi suggeruiit :-quod âlrium, omheriique aulam regis vociferatu maxinio
iille devotissimeampleclens, niox sine dilaiione lega- . implebant. Quo omnes a somrio excussi,inic iiluc-
tis directis^ ul-ad se episcqpus «nini festiriaulia fati- giie discurrebant, causam tahli sonilus ignofanics.
gare sedigneluf exposcil. . -; :..'•- ISecnonijise reij qui tuiic priniurii pafiirivsomrilcar-
4. Nec mora, faciiinl jussa; episcdpum adeunl., pebat, exiefrilus, iiam niniium tristis tbta iiocle ja-
.causam iiivilaiionis riori sine luclu exponuiit. ille (^balinsomnis, cubiculuni, Ubilahtusfragof exbrtus
•vefo,:.audito casu.amici, lolus spirilu.-cphLurualus, est, festinus Incurrit. Qiianla telitia cor fijus pulsa-
flens niultuiiique gemens, vocatp epniitalii^,-^statim yeril, .fusae prp gaudio lacrymseteslanftn', bumfe^
jyrpperare non disliilil. Nec riilnus inlerea: fcx ad viviscere vidit pi b quo, si euin feciperel^ ipse hiori
.advenlumpoiilifieisimpaliens, egfessus, senein emi- concupivit. Yocala materad lanli viri pedes festihat,
nus^feslinaniem conspicaUis,fusis Jucrymis, velalo quia cpr eju.s-trisfe filius vivus mulcebat, necrioii
<.apile , coniitantibus mullis atque Iacrymantibus •omnesqui ad funus deflenduni,confluxerant,:gaUdio:
siipalus pccurrit. Qui cum se*invicem solito salutarp. repleti ad; admirationcin fesufgenlls puefi quiqiie
pararent, prasnimio dolore corclis vox haesit ingul- B pro aliis iie«feiiinabant.
lure.:Quanlum:lacrymarum exulraque parle fluerel, 7. Rex ergo, ne niorariifaceret episcopo doiiiurii,-
nulli eognilum esse polerit. Tandem iiwai salia- ne laudaretur a populo feslinanii, consiliiim chiri fe'-
li (9) transacto longo spatib. tersis luiriiriibus., giha: duxit qubmodo saiiciuni rcmuheraret,- qui eis
•ruunt in oscula amicis -saluianlibiis. Ad pralioiiera tanta beiieflcia adeo prsestaret. Auriini.argeiilum,
prbcedit episcopus, rexcum suis a longeesiseculus. quajcuiique .concupiscibilia el regis doiio bonorabi-
Nec.minus regiiia,-cbmpeilo sancti viii advenlu, ul lioraan th.esauris invenire p.pterant', gfatissimeproe-
Maiiha vel Mafia prpfiatre,:fusalacrymis, sihgultu .cepitolTerri; humiliter deprecans,:ul acciperedigna;-.
pecliis. qtiatienle. sed A'erecundopudore vuilu sub- irelur; quai sanclus' vif accipere devitans, ait'. Si
raisso, ad episcopi ileclilur genua, pro filio rogalura. aliquid prp^graiiarum actione Deo olTerretedelcctel,
Quanl- illc siibuiissus nianu erigens, quid velit non ad aiigeiidum Dei oiiicium.in ecclesisebeaia; Matris
rogat, pie admodum inielligeiis -quid.singuliiishiipio- .Chrisli, cujus nieritis filiiuri vivum recepisti, lerniir-
a-al. nosejus, qui angusli suntjad tanluiil servitiuni diln^
- 5.
Denique jejunus rriox ecclesiam iogressus, in lare aliqua parte regni tui, m sil in ustifructuarip
waiione pernoctavit, Dominum pro puero depreca- ibi servienlibus Domino, si ila regiaeniajeslati pja-
turus. Quomodo, aul quibus verbis oraverii, -nonv cet, poleris : quia iinnius hoc ac stabilius est ad
palel; quid autem impetraverit, iion laietv.Nam fi- beaiiludiiiem; tuain, tuorunique p.rocedeiilium pa».
jiila pratione (.10)diei advenienlis crepuseulo -cum triim , el sequeiitium
' posferoruiii pronierendani,
«opor gravissimus niortales solel occupare, lento quam auruin, qubd pculos, ;cum videlur, deleeiat, ci
-pedead puerum ingressus, ejectis omnibusadexse- cor, tum perditurii iuerit, .cohlrislal.
qulas vigilanlibus, flexis genibus, commiftit sebea- 8. Quaiii propositionemponiificis rex jgralulanter
tffiMariaepalrociniis ul illa, qua3vitam genuit, viiani
Fiiio nam ' aiiiplectens; hbi.inquit, invenire poierimus locum
piiero impelrareta (11)_-: aliter rion est talerii, quicongruat adserviendumMalricoeleslis Re-
ausus lale aliquid lerilare nisi illa pro se Dominum
? gis, cujus surituniversa ih coeliset in terris? Cuiri-
dignaretiir invocara. Quidenirii agerel Inler spem que baec secum volveret, nienlehique per :omnem
nietumque ifepidus , oplatuniiiistanli ofatlone ex- Alsaciam
auxilium.*Nec diulius Ar- spargeret) sicubi lalis fofte Ibcus jnveni-
spectat: susperidit pius
chialer famulum suuhi qui ita sperantibus in se so- retuf, quiiaht8edonationisaptusliaberetur;occui'rit-
iituiriconfcrt remedium. Ihlerbfanduni eiiim puer, animo Rubiaciiam (12) oppidum ciinctis iisibus,
id est, agris amoenis, campis, silvis, aquis, sediliciis,
quasi de gravi sonino excilaius, caput extulit; summse reginse indoteni
somriief, aii vigiiet, slupefactus. Sanctus ergo cum. populis.opuleriUssimuiri,
convenire. Necdistulit rex; voto landem invento,
spei fixoein Deum cbgnovit eveiilum, Iajlus accessit; cancellario mox accilo (15) coram oplimaiibus suis
puerum vivum erexit; vocaljs oiiicialibus, illuin iu- assehsum lani bono consilio
dumcritis exui jiibet funebiibus,el' quibus arile usus prKberitibus tesiamcn-
tum facil, ul-Rubiacha cuhi omnibus appendiciissuis
est indumenlis indiii regalibus.
confiiiibusque ad se pertineiitibus, etiahi cuni villis,
(9)-Quod seqiiitur usque ad Quomodo, aul qui-
bhs verbis oraverk, desideraliit" in Vita iinpressa; goberto, cap.21, ubi elde teiiiplo paroehiali S. Ar-
conveniunt taraen bic inler se appgiaplia no- bbgasti lilulo irislgiiilb. .,."'""''
stra. (15) Cancellario mox accilb, rion cst iri"Vila irri-
'(10)-Ila eonsonant mss. sedin inipressis Aclis pressa; .est: tamen ih utrpque apographb nostro;
rfeest qnod sequitur usque ad. .... ejeciis omni-. quamvis auiem yox cancelliirius vix tunc in usu
bus. . -..-'- fiierit, 'commiiniseyenit quahdo scrlpsisse putanius
(il) Hinc usque ad iniiium seqiieiilis numeri . atictorem nostram qui usitata:;ac nota suis tem-
pleraque ouiiiiuiiuirin impressis; nonnulla eliam poribus appellatiOne pfflciuntT -illud signiiicai, qimd
variantur : exeniplaria tamen mss. conveniunt. aiip. prius nohiine, sed Jam exolelo nuncujialuiu ,
-. . ...
(12) Yulgo Rnfach, de quo vide Coccium. in Da- fuerat. ;? .
•" '
WW .'-''•' WILBOLDICAMEKACENSISEPISCOPi . 3fi(m
ibturii, etiiitegriini ambdoet deinceps sit sub dbini- A yero cuni naVigiumiion hive'nil/siccis'pedibus;flu-
iiio. sanctse Argeniinensis:EccIesi.e; servieritis Dei viuhi tfansivit; cbmpletaque oratione, rursussupef
.genUficisMafiai (1-1) stabiii el .inextricabili- slipu- iindain anibulansrepedavil. Ita efgo religiosarii vi-
Iatione subnixuni. Hpc nobiii donativo dilatus, vale-: fam ducens, divefsis modis oppressoscuravit; dar-
d-icensfegi,adprppriaremeavitepiseopus, corivoea- nionesab obsessis corpoWbusfugavit; discordantes
tpque clero^ iniiilumque coifu, populiqueconventu, coricordare fecit; jquibusque seeuridiim nioduiri ne-;
eunclis astantibus el aspicientibus leslameriiiuii ac- cessitatls commodus exsiitii moderalor. -
ceptum posuil super altare eonseeralumin Iionore iO."Cum aulem senlirel iimniuere .sibidiem exlfb-
sanctae Maria?. . , ; -;' •miim, in nioniiculq/ufbi vicino extra civitatem (17)
9. Posiea vero nniltis vixil annis (15) policns "iiiii sancti Michaelis estecclesia consiiluia, sepultu-
yiftulibussanctisequibusununi miraculurti,fidelibus ranrsibifieri praeeepii.et eo seferriac sepelifi;iniir
valde proficUum buic operi digiium duximus inse- lans Salvaiorem Chfislum, qui exira porlarii elegft
r-endUm.Ferlurnamqiie, cum citraiilumcn quod de sibi sepulcrum (18). At verp ppst niulfps annos
salth Yosagi, TipiiiiiieBrius8ha,vl&) mistum ciim. indeiranslatus et ad coenobiumSuburcaedeportatus,
Aisailuvio qui alveo per Alsatiam eo usque decurrit, ubi est-honorifice recPiiditiis; ubi et nunc farhulan-
oratprium lignetim parvuiii sibi fiefi jussisse, qUp Bilbus
: Deo et hyirihis et laudibiis mhlta lieneflcia
nocturiio sllentip fluyiuni transiens yenii-el> utlbi patronus [confert] comilante .gratia Chrisli. ciii
sesecrelius in pralipne lnactarbt, .nientem qupque est honoret glpria per omriia saeeula sseculbrum.
' '--
intlivina cenieniplatione latius extenderet.Submde Ameii. :; .:_•- ::
, {M):Ecclesia calliedraiis . Afgenlbrati,- jam luivc ArgeritiiTamcutnillo, EIIo, sive Alsa principe Alsa-
Dei Geniii-iciserat sacfa; noiidiim adeo lariien au- tiee •ffunijne, a quo et nomen haliel regib, niistns
gusla, ut mpdp est. Adi Guillimaniium cap. 9, et suum deiii-lc noiiien-retiriet, donec se iniRhehiim
Iloriarium in Alsaljse lopogfapliiaidiPinale Gefnia- exonerat.
hico scripta pag. 37. (1T) Est mbnliculits ille eurri' imposilp sacellP
. (!S)Annis scilieet octo circilef, ut in coriimeri» sancti Michaelis modo intra urbis-ni8euia, uiincom-
tarip dictum. mentario dicitur. -
'-,(!6) Impfessa liaherit Brkyscha; ms. 'vViblingense -
(18) Qua3sequuiitur splum habel exeniplaf ' nis-
Briisen, vernacule Br<?Mse/i;Laline Bruschius &i Bru- Trevirense. . .;',
dia clicilur. Fluvius est Alsaliaj npbilis qui prope
AKNO:D051INIPCCCGLXV. -.
;"..•.NO.TITl^ HtSTORlCi* '}.

(QHôniconCameracense, auclore Balderico. — Vide infra adnotaliones D. Leglay, Inijus Cbrohici editbrig
".-'.'"' '; '. nbvissimi.) ..•.-..
"Wlboldus. Noviomensis Eeclesia2'archidiacOhiis,vir vitielicet tam -sseciilaribus quani ecclesiasticis disci"

pliiils salis imbutus, consecraiuf in episcopum Canieracensem anno 9o'S.Iste siquidemclerieis aieaeama"
tofibus regularem ludtim artiiiciose composuit, quo videiicet in scholis se exercentes, cbaritale vilia vin-
cefe assuescerenl, soecuiaremque et jurgiosam.alcara refugcrent. Quem ludum boe liiodb incipil ':.
;I.iKKafitas, IIKI. I. n. Fides, «ii. I.. i.ni. Spes, < C.Ii. vi. yi. Reyerentia, xiin. Iii. iii.ni. Pietas, vnn.
V»1.1. nii. Justitia^ vi. I.i. v. Prudentia, yii; i. i vi. In. lit. IIII. Induigetitia, x. In. ni. v. Oratip, xi. Iii.
Tepipersriiia, viii. 1. n. .n. Forliiudo, v. l.ii. m. III. vi. Amor, xii. In. iui. ini. Jiidicium, xi. In. iiii.
Pax, vi. I. li. iiii. Caslilas, VII.I. n. v. Misei'icordia,: v. yigilianlia, xn. In. IV."VI.Mortihcaiip, xiii, lii.
vin. I. ii. vi. bbedieiula, vnin. I. IH. mv Timor,-yii.- v. v. Innocentia, x-in, In. v. vi. Conlritio, xiin. Iii.
i.iii.iim. Provldeiitia,:viii. L iit v., Discrelie, ix, vi.yj. Confessio, xv, Iv. iv. iv, Maluritas, xii.lv. iv.
1. iii. vi. Perseveraiiiia, x. I. iin. mi. Boniias, ix. v. Solliciludo, xm. Iv. IV,vi.-'Cpnstantia, xiv. Iv^v.
I.iin. v. Modeslia,-x. I. ini.. vi. Longanimi.tas, xi. y. Inlellectus, xiv. Iv. v. vi. /Suspiratio,.xv.lv. vi,
l..y.v. Mansueludo, xi.i. v. vi.'Benigmtas, xn. I. vfi Fletus, xvi. V. v. v. Hilaritas, xv. V. v. vi. Cpm-,
\% yi. Sapientia, xiii.fi. n. u. Compunctib, >i. Ii. passip, xyi. V. vi. vi. Cbiitinenlia, xvii, ¥i. vi. vi.
lii iiihGaudiiim, vn.Jiii. iin., Sbbrielas; VIIII.Ii, Huihititas. xyiii.Mi. - ;,-
ii, :y. Deieeialib, ix, li* rivi. Supitas, x, Ii. in. Cleros jEolice, LaiialiteVsoj-s dicftiir ;hinc clero-
iii. Astulia viii. li. ni. mi. Simplicitas, ix. Ii. iii. v, noiiiia hmredilas,'- cipronomus hwres .- inde cleiici
Hospitalilas, x. Ii. m. vi. Rarcltas, xi, Ii. iiii. lin, iiuncupantur, eo quod sint de sorie Domini. Cahon
Patienlia.x.It.iiii. v. Zelus, xi.h. nii.vi.PaupeTtas, Gfsece, Latine regula. Ab eo canonicireguiares
,'xii. Ii. v VyLenitas, xn. Ii. v. vi. Virginitas, xm. nominanlur. Ergb:quia idcin canon (quoniam a nerr
' "' '
1-1009. -.'}'',";"': . MJDBS CLERICALIS;;:_:' :'\ -''-: Mp.
fidls el spe boni carentihus aleaieperla atque-prave A riuni, nisi sanctihcatiicis,.et ln ejiisdem, rcdeuniis^
usitata esl) ul discordiam, perjufia caHeraque vitia, principii unitaleriiiVocabuluin sigiiabimus trinita-C
ciericos.ihterdicii aleatofes fofe, oppido condecel ul tis? Quid, autem: per qualeriiarium nisi, qualuor'
r-eliclisviiiis exaniussiriisibi qulquevirtules sortian- - evangelislarumtuhas ? Ili siniul coilaliillam sanclis-
tuf.. Libe! itaque es. eadehi qua prsefali sumus - simain pleiiam dpnis; cbaTisniatuin ," septiformehi
alea, quemdam clericalem-, et utita dixerimus, re- graiiam, denionstrant.:.'Septeharius vero his duclusy.,"
giilai'em,-,no!icaviUandi ali.qiieni causaysedexerci-^ et assumpiP tefriario xvii, quaiefnafipque xviiiiEcce' ;
lan.di gratia, comerelurliini. Charitaieiii onihiuri) .qiialiler:iii.ei:viiij:a!que liii in"sese retieuriL.Ppssiir
•
prhicipaluni obliuere v.rtutUm, rierrib qui verbo nms etiarii-decemii-Decaipgi- ihaiidalum, qripd sufe;'
Evangelii diceniis: Inliis duoMisMhierSa jex pendet iege querioam, e! huric: sub graiia pperatur, et yiii;
el propheia,[Maitli. xxil, •40),iiileiligit; riescit, Bbi oetavarii, qusenecdunvagi.iu>';celaternasscribere. Sed
ergo lanta profuiiditas nianet, vaslani.uberfimani- iircc.ifia niodo|anip!ius deikiil coinnieniprare. Ergo»
que virtuluin piôpaginemde se pfbfeil. Itaqiie pb- clangorem sancli Evangeliitubarum, qui aure cor-
namus charitateni cum sUainultimoila sobole nonil- '.'dis sanctam Trlnitalein intimo.amorediIIgilij:gra-~
natam, et singularis qujbusque numeros sor.libus liaque seplifofnii-iineteinis lueri cupil; eharitatenT,-.-.
lali moderamine congruosaptemus, ut islo contineri, ,r>in.qua universa lexihipletur, fidein sirie qua impos-
quod iila - examiiiare, iieque hacosteiidi, quod hic siliile est placere Deo, cOntirientiam, ut absiineat'
fas sit, nequeat inveiiire (sic), '-A.princip.alislquideni se a yitiis, quo virtutes contihere valeat,- huniilita,-
principalis principjuin in.lians, perque biiiarium lem, qua siiiejCjiiiviiiutes cohgregat,.qiiasi in.yenio,!,-
ac caneros.usque ad seiiariurti currens, suimel eo- pulverem poriatj li,aberequEerat,; habita charitaiive, .
riimquereyolulipneliipartita, yiginlisanclae. matris fideliler,: Cfjntiijenler:,,atque humiliier exerccre sai-..
coniiiieai filios ,, et in sapiehiia Iimitet,- Postque agat,..ut.ad'. eofum: cqniulum peryeiiife queat. Qui-::,
.hi.na.iiuscompuhclipne ihchoans ,,- quj.hdecj.iji.ejus-: narib numero;,^^quikque .i.-senjyiSi coiilungereppssu-,-
- deni reverenlise, hiric ieriiariusjii.
priiicipjo pieiatis mus, qui iliijter duclus, et unitaie,sunipta.iii sextuin ',
deeem esomologeseos; sif.qiie.quaiernarijis a malu^ ., deciniuin surgil, Si enim lios qiiinque per..,.plrysicam,,
ri.iate vi fletus : ah hilariiatequOijiie qulnarius ires logicani, et etliicam castigamus-, ul ad, uniiatpm _
complectens, .cohlirieii!iaîinecI,audeIur. Senarius ' chafitatis, quse Deus esl, sempef redeamu.s; has..
.Verb;ultiiiius:_utprjhius, siniplicitale gaudens,. eu- profeclp;yiftuj.es,-,'quaein duobus riunieris insignitae
slpdem virlulum-possideat humililaiein, quse siriiul videntur, nalufaiiter, falionaliter nioraliterque pos- :
junclfe, qtiinquagirita sex iiunl.- El,si - diligenlius , sidebiriius. Senarius,_cujus,sexia pars, i, et tertia,.
respi.ciamus, intuebimur, quod lisec progressio..nu- P hie.dietas, nii; quia;perfpc!us est niifnerus(.suls hen.e'.__'
iuerorum, a lernaiio ocdenariurii seandeiis,. singulse. conslans partibus ,. perfeciip operis ei_ dsputari,:
sibi virtulum, virtutes legat. Primg quideni, secuhda, : polest.. Hjs. igitur sibi replicatis, 'ternarip-^ddiU),xy:
ullinia ct pemillima singulas. ijerliaet anle penul- facil, Simus ergp perfecli pperibus.bonf$„actionis,:,
linia, trinas. Quaequeintra iiisa surit;siniil.i.era prin- et nitariiurcpnscendere xv Psalmographi:gfadus, ut„
cipjo.et fine usqUe„ad quatuof mediasque senas sanctam Trihitafehi in,Sion cerriefe-.niereainur,.et,
horum prbchl.dubib. nuirierofum cxpeftes virtutum'
" junctse,lernas,, qualefnas, vel quihas recipiunt yiiv -
tutes,.el,vie,esimum p;rimum,in;sese: irivicem.sem- ripn.erimus. A,d^L:itei;uiri_yiignalia Spirituali refer-
per expri.muhtnumefum., Sunt igitur ni,,.qtialuor, tus,_xiy derîpmens .per hjnarijim, Eumdem itaque -
decem vii, el decem-.etocto, qui sihgulas meliuntur: precemur Spirituih,. bt per p/aciicam a(l thepricani ,
Charjtatem videlicet, fideni, conlinentianl,. et"iiiihij- \ yitam pervenife largiattir, qua!enUs;,virtulihus ejus „,
liialein, quinque el xvi qui.bl.has-^spfiiriel forlitudi- asciseimerearhut.: Sed quia.supra.retu.linius ; octa-,
liem^fletum el conipassionem; _vi- et. xv ; lerhas : vain.a3taterii:;de-qualitulus psalriii;yi inquit: ln finem^
juslitiani, pacem, el cppip.uiiclipnem;.. coiifessie- pmocfaiJa,. pe.toharjorappsse.cbiiferriji sicut deceih
nem, suspirationem et hilaritaieih.;: VH.et xini, ; infefius adfore indicatuf :- hui.c uliquejsi addaiitur *
Quatem.as : Prudentiam , castiiatem, liinorem et rjtv , xiu , explicahunt. Bene. e!iam.ijuinqiie sensus .=,
gaudiUni:revereniia.m,_contrilioncm)cPnslantiam,et - octavaj vi.loesupponunlurj quia non, soluin htcc,. nisi :.
ihtcllectum, VIIIet xiii, y,,Teiiipej'antiam, niiseri- - yoiupiuosus eorum appetitus,. champ et ffeno spiri- >
eordiam, prpvMentiam, sohfie.taiem et.aslutiani; tuaji.s mpdo,disciplinai cpercealur : sed hec ea quae ;,
sapienliam,".vi.i'glnitalem_, niortificatipnem,irinpcen- ab Ahel,singuIafhm.dafioiie stpiarum, dpnec jusiilia..
liam et sellicitudinem. ix et.x, xi >et xu., senas cpnyerlaturi.n judiciiim, sahclique iri lerra duplicia >
discernunt: pbedienliam,. discreiibneiiitbonilaleni, possideant. .lagitur; nieretur, Nuuc autein IX,x, xi d
delectatibnem; siropliciiatfjm,,_jtpi.elaienT^perseve- et.xii,siip.renii.rejma.nent,_iQuo;ra pjfimus nPverii,.^
rariliam , modestiani, suavilalerti-, iiospilaiilatpm, CGe.licoIaruni. ordhiibjis^ secundus ,decem legalibus,,r
patienliam, scilicet et indulgefltiam.: longaniiiiila- vexbis, lertius digriis:poenifen.tiaj.fruclibus, qiiartus, _.
tem,_niansueludinem,parcitaierii, zeluili, orationem . Novi..du.pdenis .TEpslanienti;pfajcpnibus cpii5ecraii_,
quoque et judicium , benigniiateni, pauperlatem, eifulgent. Quintus;. quoniarii,: ul-.scriptunri.est: In^
lenitaleiri, amoreni, vigilaniiam utique ac maluri- mullii; delinquiiTius;omiies(/oc. nj, 2,. in muliis,^
tatem. Et ut persingula redeari.us, ctijus per terna- ojfendimus omiies), quisquis instiiuta-i\ jjiiâjiefgrjgvi-
*.?',l- 'WiBOLDICAMERACENSIS;EPISCOPl . : 1012;
diens, in xi pilendit, spfeidbrexii gemmarumjuba-. \ senas iacies habeanl variis hotafas nuriieris.:Quo
ris redimiius, ut ad reparanda ix prislina damna niajor senarius, alii in crcterisiibo
semper minores
siiecreseant, per denarii mandaia regrediens, unde- usque ad assem, qui simul ilunt.xxi et noslris voca-
nis Ecclesifficilicinis pperiaiur sagis, ,utpbssit qtian- libus v ; videlicet A, E, 1_Q±,TJ
singulas eodem or-
doqiie dicor-e cum .PsaIiT.is.la"-:
€onvertisti planciunv dine depingamusj ul quafer replicala?.eumdemsequi-
meum in gaiidmm mihi, et; reliqna-(;fW. xxix.
12).-, parent; eo taiiienjtenore, ui inprima A, in secund a.
Igiluf qiiia .virtiitesy numerbsquequaiicuriqUe mbilpv E, in tertia I; ab asse inelpieiisydireeto sernjpersert- '
ordinavimiis. qualiier nunc sortiri debeanl; censea- batuf tramine, et.eedemapice finianlur ita.
inus. Tres iiaqiie suniamus tesseras, quse:sirigu|ar,
Iiisifa"qiib'.aisppsitis,vblumus u! per;iiasi!e's,«ic-rj U reveftatuf ad Dominumvqui Peiiit; iilum;.'(Eiclu:

iit ef in prafato solel ludo, niiriieri qhi siipputaridi: xii, 7). Sic projeciis simiii e niahu cuhis cum trian-
sunt, proul sprs diclaverit, suo semper ofcline requi- gulo,-eorumque sirigiHatimlilteris perspectis, riiox
'lantiir. 1: vefosextam Aciiivamque vbcalem (rion recurrehdum erit ad marginem riunieros-cum virtii-»
sbluni quoil modo' eadeiri minime iridigeinus-iingua" lihus conlinenlcm. Eodemque, iit prsefaliim;csl, 6V-
et nostraium regulas prthographoriim ad pienurri scretioriem yocali iirii; simillter tripartitaj reperto;
iipn pJiservamus, sed quia cornperidioseoperis slu- virtutem qws latere liabehit, iiolarc debemus; voca-
demus; viilgrtTiterq.ue nosiri ridiculuhi exereere) lesque illius appareritibus; si valemus, coiiipohere'
pi'Eeierniisiii!us. Oseterum consonanleSj- quoriiani vbcaiibus, et itaprivatim.-coriipoles ejus esse, ut
seidcciih-.in, alphabeto rema.nent excepiatyj.quam... pares nobiseum ludentes nequaquam eariidem ulte-'
grammalici supervacuani nominant, quamque ideb ' rius in eodem Judb sibi vKleant vihdieafe. Tali uti-
ifqii ahriumeravimhs, quia ex curfentesibi socia, qiie disceptatlbnelvicissini'aiterriaijdo syrandoque
videlieelu, siiie qua yjni lillerai amitlit, p.effac-ile- jbcarilesi virlutes onines sortibiis pariianiuf. Et si
hic cbiTiprehendipotest, et septenus deciihus nu-- non sequa lance niutuo dividuntuf, hi qui vel una
meriis ad perageiidum quod volcliamusj quasi em- creteris amplius superahuridaveril,:. pfffilaturam i»
hblismus-videhaiur. Igfltfr sicui yocaies letnigoiiis,'.'v eseteris sibiiCessisse gaudeani, Ita duntaxat ut cha-
ita consoriantes uni tanliimniodo-trigorirc pyfamidi, rilas, quaj gemina* est; sivopprluerit, prp dualnis
quse qualuof supjerficies
---- baberet,.iiiserere oporiel, cbmpuleturvirliilibus, quseeiiamob Unius lahtummo-
ita : ". do littefaj eclysin, iel Avbioa post priinaiiTexaiiii-"_
iieTuf projectione, quod de eEeteris oinnimodis fieri
inhibemus. Et usque ad hofam illius diei sexlam,
emlnenliores, iuferibres -sui discipulos vocantes,
siiadefe debGbunt, ut virlutes quse eis sorte desunt,
bpHisHioribus satagantimpetrare'. Infefibres quoque
- iiiali (sic)iesserse cpghoscentesi ac veluti 'sibi'prari-
latis. • ..; ... papdagogis rion aliter eos nuncu-
pafe audeant, quam magistros. At si contigerit, ul
neuter heulrum superare queat, omnes rcquaniiili-
ter ulrique in alteruirurii ppssidenies viriutes, una
Qure laiYVeniaiiiegeteriehituf, uf si velima irife- Seniper siril charitate coiicprdes, ei fraterno gralu-
riorum ejiis consori.intinm iu noinihe virtutis, qurb; IehUifnomine. Potest idem.et alio modo efficacior
vocales seci'evit,--,reperla'fiierif,prP cxteris omnibus;: luheiiliofque'fpiiasse aliquihus fieri, quo quisque
. c6iii])utelur,'et; qi.iod teiragohi• sui.superficie supe-- pfojectis fribns tanlumnioub tesseris, iiori ad Viiii
| riori, iibc'isla ihferiefVid est basi sua, demon- eIementoi'uir.,sed ad summam siriiul cbllalariTrespi-
'
straljit;
' .".".. '; ciehs, quotquoi tali repererit, ut prseiibaiuihest, nii-
I quai* hiefo redimitas, gioriahitiir se pbssiilere viriules.
NecTmrrierilo, quij.pe ciihi'.feoff»"us-..:cuj"us-isX'»,
simllitudinem. "illis animoefigurahlibus retineanl', Htec ialiler: libi, lector-, proponimus, ut si quid
-i sive iiatufaii conipbsilione sui decehtef oriiatuin, siylus exigit, utiliter annectas^vaut corrigeiido de-
seu aliqua portione diminutum, sui monslruosasu- ifabas; nihil: tamen blasphemire inferas; et si lau-
periluiiate augmeritatuni, spiriiuih aut integrum,,.' dare liolueris, ne disperdasi Qiipd si ilidiis vilesciif-
yut iirillum habefe videalur :,et eo discedente, hoc aut animo tcediumgigriil,.saUem humerorum utilis:
Hiiuni, unde sumplum esl, repetat elemenfuni,; iliei ebaptatio virtutunTq.uediligibilisinquislliOjrtcGOlios*
r - "
®15 V -'.'•'' -.EIJ.DtiS:CLERICA-t.IS)..: \ :...:'- :..: 'fOl*
esercilatib rnenfem ad eumconverlant, iit collalione j k O.ctavumquedecem his diicti, sicqtie novenis
numerorum, exercileris, vlrtutumque eumulo gratur Terlius irigefiluf, quaTlus binc essb duobus,;
leris. In quibus acquirehdis, si vincas, non elatib^ Quatiuor et deriis quin.Li.is, ihox denjque sextiis, ^
hem :si vincaris, nori habebis cpnfusionem.-Si enim Cridenis ifegitur, bisblnis seplimus,;atque
minus adeptus-fueris,;ohediens;. si plus, obedientenf •Einuiat in humeris lef senis-uliimus ofdo. ., :
debes esse diligens.Omnibus: basin Chrislo yirtutes Qtieis-siniul illalis theprica; sunirna saeratur;
sectaritibus, acla etinbribus fecoleritibus, sit gfatia- îfginitas-aninifc^niandaiaquedeiiri refiilgeiil.
el.paxiii reternuni, Ahien. - . v Qiioequi custodit coelisibi gaudlasislit.
Onoina dactilicis actoris qiiffiritur ipsis :
Si numeris? Primum Taciuhl, apicemqiie secini^ -Admorietiiic lUdus-tapulaiurripergere cierum,
;"•.'-• - - v v[dum, Nomina virlutum condere quo valeant.
ATJM^TIONES., '".." ''.:''".r" . :'_.',_'''.':
Wiboldoti Wibald,-vingt-sixienie eveque de Cairi- caTdjnales,:etc. Ghaqiie'vert)i esl precedee de; trpis:
Braij appartenait a Ta famiile des Levin, qiiipbsse- ripftibres, dbrit le pliis haut ne s'eleve jamais au-
dait, dails Je onzieirieet le douzienie siecle, lavida-*-]g dessus de six. Aiasuite.du.Tipm dechaque Verlu ser
mie de Cambrai, et qui perdii eeite charge vers irouve uh autre npmbre fprmani lp tolal des trois»
TanilSO, epoqucou; FoUlques de Levin en fit Ta- qui,.piiecedent..''pn]elie'je.:devtroi's.''fpIs, et le jouenr
bandori au chnpilre de la catiiedraje. II parait irieine qiii aniene Ies trois nombfes cofrespandanls a telle
qne cette puissante maison :avail.'.des prelehlioos ycrtu est oblige de IravaiHef speeiai.euieiita 1'acque-
fondees a.la souverainete absolue, puisqu'eh 1007, rir. Du resle, poiir accofdef/aussi quelque chosev
lorsqne 1'empereur saint Ifeiiri donna ce comle a aiis avanlages tempbfels,: celui-a quiie sofl falsait-
l-ev^quelleiiuiri, on exigea du virjame'une renoncia- iechoir"les veriuslespius euiihentes jbuissait pend.anti
tion aux drbits •quil aurail pu y faire valoir. Qubi ia joiirnee diine ceriaine superioiiie suf ses con-
- "quilen soil, Wibpld; ne a Cairibrai, versie eom^ -Ifer.es.- Ce jeii OlTfaitencpre d'aiilres coriibinaisons-
ihenceinent du dixieme sieele, eiail; vefse, dit Ral- ' soumises aux Ieltres.deTalpiiabet..;0'nsâpercbitxlahs
' deric, dans les letffes divines et huniaines. Ayarit cei ouvrage que Wibpld etait inlbu des idees dePy-
embrasse 1'etat ecclesiasliqiie, il devini archidiacre iliagore, et que, comme,ce phiJPsopbe grec, il atta-
de Noyon,Les snifrages reuiils du peiiple ei du clerge. chait aux nombres iine sighificatioii iiiyslerieusc.
Pappelerent en 965 sur le siege episcopal de Cam- Le jeu qnil a inverite a hienie des rappoiis evjderils
brai et d'Arras, vacatit par la mort d'Ausberl. On avec la Jlrjilimomdcliie,ou jeii philpsopbique de-Pjv-
phiint.saris peirie Tagrement de~Temperenr Oljion, tbagore, sur lequei ClaudeBoissiefe a publiauh
qui. se irouvait albrs en Italie; mais Wibold crul . traite in-89, 1556. Les teruies grecs que yYibpld.
devpir se rendfe aiipfes de ce nibriafqiie, pour fece^ aifecte (1'eriiployerdarisTexpiicatipii de son jeu, dpri-
voirde lui une sbrte dinvestiiure. II fit ce vpyage (,-,nentlieu de cfpife qu'il avait quelque conria.issance-;
peridani les pius gfandes chaleurs de Tele. L'enipe- ^ de la larigue d'Homere, ce qui elait fofl rare au ,
rauf le -re§ut gracieuseiiient, lui dohiia nieme Ja dixieme siecle. •' >,V .;
souvefairiele du Gaiiihresis, et confirma ainsi ies Sarts iious afreter au dedale:inexlricable de ce;
droilsde la familje de Wibold. A son relour, ce pr<|- jeu,npusiious bornerpns ici a donnj;r:une des trois
Iat se. trbuva lelleriient epuise el exlenue, qu'a sa .lahles que Golveriera jqintes a ses nolesi .tahles qui
. prise-de' ppssessionj,ypulant, selpn liisagersoririer pffrent du mpins une idee-generale de lamaniere
une des cldches desa cathedrale, il ne pu! la niettre doiit il parait que Wibold enteiidail.qiie sesciercs
en iiipuyemeiit.Cet etai de langiieur se fefmina par s'amusassent. Mais, avau! dindiquer la destinalion
la; tnorl, avanl que'1'annee fiit revoiiie., On Jirihuina de celte table, essayorts d'e'ipliq"uerles dixvers qui;
dans Teglise•caihedrale, aiaqueJle il avait laisse uh lcrminent le chapilre, et qui spnt une espece;d'e-'
'; lexteVif^vaiigiles enriclii -d'or et de pierfes pre- nigme ou pliilbt de logogriphe que Sl. Peignot iiurait:
cieuses, ainsi qu*uri certain hbmbre de livres 're— pu adiiiellre daris son purieux buyrage Iiilitule:;
'.cueillisvpendani son ybyage eri Ilalie. Wibold est Amusenienlspliilologiques. .
autcur d.in) fribnnirient singulier de liileralure, intU- Qnoma daciylicisacloris_qumrMuripsisSinumeris?'
tule :Ludus regidaris seu clericalis, que Balderic;a '—^Cest-a-dire, Ybul-pii cpnriaitre, aT.aid.edes npm-
inse.fe.dans soh ClifonicdnCameracense et Atxeba- bres, le nom de l?au'leur-?:J?nni«rnfaciujit, apicem-
iense,\\h. i, cap,-87.; Nptre prclat.avait imaginp eet que secundum; octavumque decembis dueii ; Preriez:.,
. amuseinen!:pour--detpurnef ses deixs des jeiix pfp- la vingtieine letife d.e I'aJpha.l)ct,V: w pu. pluibt v
. fanes de basard, eties .coiiduire par. le plaisif a li pouf eii former la-preihie.re, la secbride et Ja huriie*
pralique des veiiiis. Lciexie explicatil' ijuii a.jbirit D ine du nio.tcherche, sicquenovvnislerliusingerilur;.
a son jeu 11'esl guere propre a en faciliter Tiiiielji- puis, pl.acez eii ivoisieiiie Jieu-la .lellre .neuv.ieniev
gence. Geofge Colverier,editeuf de Balderic, el Boece i, quartus Idnc esse duobusi que la-seconde,..^ so.it
Epo, tous deux professeufs a Ijiiniversiie de Douai, ": mise a la qualrieme placcet que Ja qualofzieme,.
se sont effbrces d'eri doiiner une idee un peu plus o,-.vIennebnsujte.''Jlfefl.'rf«yjif/aeVsîi/sui)dî«s
iietie; mais il faut corivenir queleur comnientaire inettez en sixieme la ietlfei; Bis bims. septimusr
n'a pas jete beaucoup de Junnere sur. le iexte. La ;en septienic la.qualrieiueleltre, rf. I»JOIIS avons vu
piece esseniielle dujeu est uiie table.pu caite of^ ;plus uaiil que ia lettfe u pccupe.Ie Iiuitieme rang:^
lfanl Iesnoriis;deciriquarile^six yertiisrarigiScsa.p.eu Limital ih-numeris: ier.ienis; uittmus ordo : Le mol
pres commo les figures du jeii rJe Toie.i.es yerius •;""est. lermiuepiir. la.iettre, dix-liuilienie s. Tput ccla
tiieologalesj.a: coriimencer par.Ia cbarite; bccupeiit 'forriie le riiot-Wiibold.us.a.iiisicovibHie
fes nrertiieres-plaees;. vieniien!: cnsiiitc- les vertus
i-OlS, WIBOLDICAMERAC.EPISC. LUDUS CLERICALIS: 1016
¥ % 5v 4: 5 6 7 8 9- i .valns du moyen age ont pu dire iablizare.- dahs ce
V;"-V. I B 0 L D U S -sens, on ne voit pas pourquoi labulare rie-serait pas
20. 20 9 2 14. II k 20 18 .admis. -::.:'
Queis sim_uliltaiis:—-Tci Wibold, revenant a cetle La table queiiqus avoris placee ici presente ce
iiiystieite nihnefale daiis, laquelle il s'e cpiiiplall, jeu de Wihpld, simplifie et reduit,. potirainsi dire,
declareque les.dix vers quifpht cprmailre,spnjiom, -a sa plus simple jexpressioiii Cest une- espece.de
fonrienLuiie allusibn touXpriaiurelie aux dix: preee- cadfari circuiaire iseiiihlable
1
a. cesjeux qufon vpii
ptes du Djecalogue.etsurlbut a Ja yertu de vifgiriite, dja.nsi.nos" feies de campagne, et qiii sbnt designes
dontTe nbrri' latiri, virginiiqsêst en effetcompose sbusienom de iire-lpuels. Au milieu dii cadranest
' ' de
" une aiguille ou. gnbmon qiii, mis eri mouvemeritpar
dixieltres. ." v Je jeu, s'arre!e sur le-nom d'une vertu ou dans un
Admpnethicluduslabulatumpergere cleruna,. iniervalle yide. Celui qui, suf Un npmbre dpnne de
"Nominaviiluluiriconderequi valeant. . , cbups, amene le plus de verlus ou la vertuia plus
Ce distique ne fait pas ,corps avec les vefs qui emjnente,, est victorieux. Dah.s cette maniere de
precedent,Cest une espece d'epilogue par iequel. jouei, iL ne faul ni- des, ni pyramide, comme dans
Tauteur invite les elercs a se livrer au jeu des celle qu'a indiquee si olisciireiuentWiboldi ei le pre-
vertus. Le mol labklalum est ie supin de tabulare_..: iriier aiinolateur de Baldeiic.' — M. Houillpri a pu-
que I'on peut interpreter parjouer, bien que Ducan- blie un conle eii vers, iniiiiile : Le jeu du Scigneur
ge ne lui donne pas celte signlflcatioh.: Si Jes <.crk. "Wik_old, in-S», Cambrai, 1852.,
5017 GUILLELHI CABIL. MONAC.FRAGMENTUMlIISTORICUM. 101«
CiReA ANSGMPOMINl pCCCClXyl.
CTlLLELMlIi;
CABILLONENSISMONACHUS'..:,., "-:
5)e iulminei.guo percussum est S. Petrl •Gabillonensis monasteriutn

dulfo tunc al)bate,;die Sabbati xy E^^ (lioc es*t; ecclesia) Ro-
^Qm Iprccsenis aaerat, ejusdem Mdsi nmnacMy \

'
:';;;vv;; MRIlATi0*v.;^
(Apud Chiftlet'.Shioife dafnutniii, append., ex cpdice pervelusld saricti tazarl Augustbdiinehsi.)
. Anno Incafnaiionis pothini hbngeiitesimo sexage- A t iigna ad focumfaciendiim, .etsicuii iiurit rhiriiitirg:
Isimo quinto, indictione oclava. iy.Kalbndas Augusli, suhtilissiniaj.ac lenuissimrfi-adinitiandum ignem, et.
-lana xxvi, die Sabbati, vespertihali sblemriitate per-; siciiti qiiassanturfaculse: eliiose-omnia similiier pei?
aeta, processioneque cpmpleta iri: bfalorio juxta totum monaêfium, ihtririsecuftpfojecta atque; di-
niprem sancti Beiiedicti, chnijSmpbsfsoriituiri cym- spefsa sunt a dubbus auguJis; tuffis; Illa verbde co-*
Tialimanus lavaremus coariandicausa, percussiim est. liimnis maximis-, qiirb:iriifa aririlqgiumadhiic; Stat
inbnasteriiim beati Petri CavrlJotiiho fulmine; P,er^, super qup legituf Evangeliuih, a suninro usqiiii ad
-'cussioahternhaic talisfuit. » v basiin suani, exarata esl, et tanqnain fissa videtuf;
TJumyespbras carilarenius, iuaTri abaltberfipit toin qua elcarbpnes inyehiftius mortuosj et litiones
nitruum.el siciit valde pfbcui. Guiri|am perventiim exstinctos atque quassatps lanquam: facrilrbscissrb}
-esset ad horam quse supra jam dicta est, siibitb ceiios satis indices fulgufis pervolantis, penetrantis
Valdefragore cflelumintonuil.vaiidissimoque soriitu{ et dissipantis hrcc Pmnia: lirec et falis fuit percussip
-perculsi sumus ttmnes, et proslrali plurimi. Tria tuiTissignpfum apud nos^ diesupra sigiiata;
Tulgura visa sunt cecidisse de ccelos~plenafoco-,ter- Pereussus est et arcus tali mpdo. Fundamehluin
ribilia riliriis: qiiaepereiisseriintlria hsBcniohaslerii . et basis columnsemafrhbrere hTaximse,.qure estiri;
nostri; iiirrim signorum, quam fusticl cioccafium(.B dexteraparie mpriasierii respicientibUs ad allarey'
dieimus: arehm niaximum veteris riiaeeriresarictij ita concussa suntatqrie ;co.mmbta.' ut riilia; Tact3ef
Pelri, qurcvidbtuf dividere inief chorum fralfum ett yideaiilur sepafatione? .etapefluraiintef lisecet nia^
principale altare; ef eereuni lioriduiri| stantematque , teriaiB ca3terani,; et corriu fuhdahiehti qnaiium. to--
statutum in ipso arcus lriedioihiile altare. luin cpiifractuihisit,; cbritriiuni et: cbirimihiitum.:.
Hrbe de tufre percrissa sunti simililudo, galli iri! Qorriu vefo.;cs.pitelli ejusdbni 'columnai, simililef
summo pomo: ipsuiri pomum euih brnnibtts subaiira- fractumestetprpjectuhilorigiUs.Lapidesipsius arcus
tionibus et prnamenlis suis. leeturii turris, medifti a summosui cohSelssi sUrit, coiifracll, prpjeeii atque
pars.id est, in diiolriisarigulis; cura labulis. cunir dispersj per omne paviiiientufli, circa allafia sahcr
legulis superafflhis, et cum omhibas clavis et Iiga-_ torum Petri et Pauliy et per: Ipturii clibrum et ahte:
luris, ornanienlis aique"pictiirls suis, anguli parie- quorum fraginirta maxima lohgitudinem et latitu- •
"tiimlurrisqui supra leciuni monasteriiislahaiit duoj. diriem liabUefuiit;pedaleni,: altiludinein mensiira
Hrec omnia in millG milliorum: iriinutis confractat palnii : cffitera fragmenta: usque ad pulverem, et
sunt,:.commihuiaatque curilrita; et per tplurii irio- magnitudihis fuerunt incompfehensiE,-et. inultilii-
nasterium, per plaleas,.pef vicum. usque poriiu.ii, . dinis innumerabilis sicut arena et sictit pulvis. Afcus:
quo intraturcivitas Cavilon. huc ilkieque perpmiiem,.,* vero perciissura^cum Iirbc oinhia peffeeisset, in al-
yentum cl locum, Idngelalequedispersa el dissipata, lerarii e fegionemaceriam seifansiulit: el colum-
sieut dispergilurel projiciiiif favilla stipulre, lur--. . narii quidem alteramafciis roafmoream neqUaqiiarn
bine fpriissirile.rapia. Cpluhinellaeatitem turris in-_. letigity sediiiacefiamilaeoricussit atque qUa.ssayit,'
ffa teclum mbnasteriij: vel infra tfanstra, et lignaa ut aperturam et scissioriem ihter eairidem maeeriaiii
caitera quibusfulciebantur,ita concissa stinl et.cpn-.. - et areumiaceret. et bamdein maceriamiiuassairiih,
• quassala, concisa ei cominiriii.ia, sieiit: concidiiiiiurr psnetrahs, iisque ad sepriJcru-iidbmni Ariivadi epl-.
-019 GUILLELMICABILL. MONACILf RAGMENTUMHISTORICUM. I!0_0
scopi seprorueret, ibi-suaevastaliohi tanquam fiiiem A <isiiuniriionastei'ii cum eodern, ipse per seriiefipsum
impoiiens, et ibi quieseere voleiis. Quod sepulcrum inclipavil aiiliphonairi : Stelit angelus ad sepulcruin
ita percussit, atqiie commovit, ut faciliinio aitactu Domini, dicens nobis, qui nfiseiehanlus, quia Jooum
molilapides dissolyereiilnr aiqiie corruerenl. Et :'. neguaquaiii perirei taii periculo ubi cantareliir. Hac
arcus pefcussio ilasehabuil.', v: ergo ter repetita, -;ef vix liniia ::ireniejian! eiiirii
E.Lpereilssusc.e.reus,sieut djctuni;est,: qiii iioiT Jabia:, .et pavore spliilis nebis: nblatiis fiieratpene
vere cereus eral, quia non.erat ex cerasolidus fae- «inihi- vigor ebrdis jet corpojis; u!; de; iioliis ipsis
liis, sed ligneus ciim cssef, cera ,eoopertus • erat vere ppssinius conlileri quod de.p.affis;ariiiquioribus
atque confeclus, variis coloribus tinctus; et div.ersre nobis, scriplum canlamus- Aiihnunostra ih. malis
liiagnitudinis, etdissimilis -foriiisequasi.floiibus dis- iabe&cebal.:lurbqli eramiis, -el mfiVi. siciil ebrius, et
tiricius. Erat cnim peiiica liguea grandis altitudinis, omhis sapieniia. devorata -esl. Bpne Domine 3esu,
Iiabens sibi circum se coronas^dfixas quatuor, con- scis me verum -confileri; quia anteqtiairi donasses
venieniibus spatiis [prout fietor voluitJ. separalas. evincere, mullis vieibus lianc anliplioiiam domnus
dequorum medio spalloruiii qualuof exibanlcalami abbas incospit, necad liiieni ullus hoslrum unquam
"
jpersingtila qualuor spatia.corbnaruril, in simHituV poluit pervenire .: «ed postquam dpiiatuin esl., et
diheni ranipruni: ei bsec omnia lignea eranl, non B tandeni anfiphona, sicut dictum est, ter cantala,
eefea, cera tartien coopefta, et vestita per lotuiii nebiila tenuata est, jfuinus.eyahescerc ccepit pulvis
siniilitudinibus ilorum, sicut et tota perlica. Per- ; residefe : Iiseceuiin tria ealenusmixtaferehaiilur,
cusslo jgiliif hnjus cerei facta est falis.: et eorum caligo tolum crecaveral nionasteriuin : qua
Corona. maxima, qure efat juxta basim ejus, rarescenle , a fralribus clamalum est qiiia ignis oc-
fracla esl, et penitus comminuta, cum omnibus suis. cultus sursum iri Irabibus laienter, iorle resideal.
picturis et coloribus. Sirriililer et ramorum super se Has ergo subeuntes cilm omni festiiianlia, excla-
praecedeniiiim oinnes flores coiUriii et cpmminuti lnaveriint, iiihil penitus adesse : quo audilo, sec«?
sunU Be creleriscoronis elrariiis, el de tbla perlica,. ritate donati, ab ecclesia omnes egredimuf.
tantum remansisse videtUr, quafltuni satis nianifesle Tunc aslanlibus-aliis noslruni, aliis assidenlibtis
demonstralur: et cum quariia ira fiiforis abominata sibi,, doiiiniis abbas sic loculusves! : « îdimus
sirit csetera oiiinia despeciaatque prbjeeia qufeeum- apertlssiuie j fratres), ifam Domiflisuper nosi et fu-
iquelitijuscerei vasfatione praesentideperisse viden- rorem succeiisiini; Pro nostfis iniquitailbus nobis
iuri Et hujuspercussio cerei ita completa est. iralus esl': qiiapropler redeat unusquisque nbslrum
Curiiauterrihreconinia vasfareriiurquaedicta sunt, ad cor, et ibi videat quidnam faciat, aul fecerit.
tolurti moiiaslerium repletuni erat fumo lam densse G Adeainus faciehi ejiis iu confessione. Yenite, poeni-
spissitudinis, ul iiullius acuruert beUli bunc pene- leamus. adoreriius, prccidamus, et ploremus ante
trare posset, donec fragor cessaret, et riiieaiuia Doniinuni qui fecit nos , illi canlante? septem poBiil-
folgura. Onines enim nos iriori putabamus , nec ali- tentiales psalmos, et canlaiido deprecanles ne"in ira
fluis de loco quo stabat (qui larnen .hon ceciderat) sua arguat nos , neqiiein fiirore :Cprripiepdocbnsu-
audebat se movefe; laiitus tfeiriof aciimor super niat.Thvbcemus sanclos ejus in adjulprium nobisV
oirines veiiefat. Post firtenT fragoris et micariiium, Sinlul et gratias agenles, quoniahl pstehdiljpopulp
fulgurum, ad moiiasteriurri prhiies cucufriihus, Vi- suo dura, pblavit nbs virtocompuiiciioiiis, ei iiec-
dere volenles (licet irioribundi) .qiijdi.ntra acturilsit. dnm consiinipsil nos; quin polius dedit metuenlihus
Ad ostiuin veiiieiites, longiug ihgredi 'noii audeba- se significationeni, ul fugiamus.' facie arcus, jiidj-
nius; videhamus enim fumo oirinia repleia, el prrc cii scilieet generalis ac meluendi, ;et liberenmr di-
fumo nibil ajiud yidenles, clamabaaius ad invicem lecti ejtis. « His dictis flnem fecil: Omnia brec ope-
ijtiia loluni devpratur iiionaslerium ab occulto ignc : ribus proseculus, cum omnibus noliis prostralis
p.dpreni chim seiitiebaiiius lalenl, et fetoremignis, ante altare beatre Marire seniper Virgiiiis, el sociis
qualis: solet in frivilis sentiri, feliciis ab incendio ejus, conyertit el init quisque noslruinad id quod
iriaximo, Pro hoc longius progredi non audebairius, • ageridum priiis insliteiat. Animiis tameiiVsermp'et
|ie forte lgiieih PlTendehtes quehi riorividebanius, incessus;, Lbtiusquejcbfporis gesttis laJis:erat,: qualis
absorbefehiur ab eb. Foras ergp rechrreiHes ,. aspl- soiet-esse in boiniiiibus niullo. Jabore et faiigafiohe
jciebamus ad leclinn ecclesirB, si forte videremus ab ipsp moriis periculo vix iiberatis, qui ihaxima
flaiiimamsursurti aljquo modo se deinonslraritem. detrimenta vel danina suslinliefirit cbaroruni, ami-
Hic Pater nioiia.sterii,tunc temporis domnns abbas coruni, sive rerum suarum; ila tremebunde, geme-
Rodiilfus', adopio sux1 habitatibnis proruens ,-e't bunde, lagibunde, languibuiide gerebanlur a iiobis.
(otuni peiieulum audacler penelfans, per niedium omriiai
monastcriiim, cum fratribus qui forte secum adfue- Talis fuif inceptio tota periculi lrajus , medieias
rani, ad nos ciicurril, ubi slabanuis flentes etlu- et finis^. et omriia supra nolata circa nos. Niinc
geiites iiiteriiumioci, clamansel dicens : « Recur- precbr eiiin qui legere lipc digrialus fiierit, non
rite, felres, reciirrite in 'iiipiiasterium, e! oriniibus oiipse.putet a me peccafprc,, npininato yuidbhe con-
1
iiisibus igneiii exstlngucre molientes, elalioraie, de . scfipluin : Iiahet eriim hic, siciiaritafereplethr, •
iptp saliem aiiquid liberate. > Recurrehlesigitii.vad unde.gaiideat, liabet unde tiineai, iiabet et' unie
1021 X)IVDO TtERUMQVM INHOC TOMOCONTIjSENTUR; J02S
^ratiasagaf. De nobis gaudeailjberaiis; rle.se nie- A.nibus periculis efuerepolest. Caeterumqui sirieclia-
tuat,ne lalibus pereat; Donijnb Dep gralias agal, fitaie est.riec hohis gaudebit, nec sibi providebit,
•qui et nos liberavit, et se lalibus et creleris oni- riec Domino Deo grallas ngendo placebit.
ATTO VERCELLENSIS EPISGOPm. CAP,XXXIX.— Ilem qualemeptscopus,diaconumfa-

. yROLEGOMENA. cial. 56
Epistoladedicatoria. fl CAP. X L. — Ul.-cleficiepiscppissiiisobtempereiit.- 57
B.uronliipraiatio. , . CAP..XLI. — Quodniillus-cl.ericusdie.Douiiiiioo aliquoii
Acheriiprsefatio. ? sffic.ulare. aiideativindicare.V
".23. '• liegolium '_;'' "-'-;'-;5T
CAPTXULAEE. ...'' 27 CAP.X-LlL— Ut clerici"ludicris spectaculis-noii'inLer--.
CAP.I. — Admoiiitio p-ouliGcisad presbyteros,qualilcr sint. .'.-.' : ..;'-.- •>..•.•';": - •• ,37
•ergasubdilos aganl. . :.• , 27 —
CAP.XLIII. Ul clerici pef....piale'as..yel'aridronas :yet;
—
CAP.II. Relraotalioejusdem et de,ofdiriis discre- iiiundiiipsnori— amlHileul. ,'V '.;''• — - - ; ;- 57
tione, boniequeviue exliortatione. ; . 28 CAP.XLIV. Hemclericumscnrrilempuliiendum.57
CAP.III. —De ignorautia eviiandaet doctrina ser- CAP.XLV.— liemclericus etpfoditor degradeluf; 57
vanda. .<:'. 29 CAP.XLVr.—Clericus.interepuVas-caiuans similiier.S"-
. CAP.IV.— Utomnesfidemcaiholicammemoriterte- . —
€AP'.XLVIl. Quibusnegoliisse miscereijebeant. 57
ioeant. 29: CAP.XLVIII.—Ul clericiauguiia hoii riecdi-
- CAP.V. —Denegligenlia cavendaamplectendaet vita vin:ilionesexquirant. , • eredanl,
.;- 57 .
emendanda. '"• - 29 CAP.XLIX.—Uiclerici usufasriou • '""'.acciliianl,neclaici •
GAP. —
VI. Quibusarmisdiaboluset vilia expugnenlur, <pioque. .. 5S
29 CAP. L . — Ul clericivilius«mendi et cariusvendendi
CAP.VII.— Quodsacerdbsmissamsoliis nequaquam usurnnon liabeant. 58
ceiebret. . v 30 CAP.LI. — Ut clefici siecutaremdefensionemadve.rius
CAP.VIII. — Quodsacerdosmissasnisisacralisah epi- ecclesiasticam disciplinamnonrequirant. 58 .
scopo Ineisnou prsesumat celebrare. . 50 CAP.LII. — Ut clerici ecclesiastico judicib conleuii
GAP:IX. — Quod divinamysteriastudiosecelebrentur, 1sint. . 58
':",: 50 CAP. TJIf. — Ut clericiyigiliisnondeslut.- .58
CAP. —
X. Item ex eisdem. 50 CAP. LIV, — Ut presbyteriijinuptiisbigami rton
CAP.XI. — Ul feminaead aliare noriaccedant. 50 deat... '•:" — - pfan- . 58
—
GAP.XII. Ut femiriresacrata vasa;- vel pallas noa CAP.
" L' V; Quodex collalisconviyia"nbn:celebrei;i-
contingant:-' "Vo.-r •' 50 lur. "V - ;59.
"'•'CAP.XIII.— Ut nullus prsesumatqualibetex sacris il- : CAP. LVI. — ad
Quod Agapem yocati cibdrlim paites
!icile usurpare. "~" : 51 nonaccipiant. V"''-'•'..-.V'59.
CAP.XIV-.— Ut yestirrientaecclesiaslicasacrataet bo- CAP.LVII.— Quodclericosofare:et legefeac manibiis.
nestasint. 31 -laborareinstantercbavehiiu ; Vv 59
• CAP.XV. — €t clerici srBcularibus.indunienlis —
non - CAP.LVIII. Quipsalmiin ecclesiacantenliir, vel li-
utantur. 51 brilegunlnr.' , '59
• CAP.XVI.— Quandosymbolurncompefentibustrada- —
CAP.LIX. UtiiratioDominica>qiiot:idie pfqferalur. '59 '"
lnf. 31 CAP. LX..— Quodprofundioresq:uffisliones peuitusnnn
CAP.XVII.—De temporebaplismi. „ol aslruantur. - : 59
CAP.XVIH.— Qualilerbaptismisacramentacelebrari CAPILXI.— Ubi et qualiterscholseIiabeantur. 40
«porlet. — 3^; C.AP. LXir. — QuibuslibenismaiiurnUtalur. ; 40
CAP.XIX. Item de parvnlissegrotantibus. o_ CAP.- LXIII. — Quales ad minislefiuniclenci eligan-
CAP. XX. — Ul ndri lur.. " : -''. 40
presbyteriabsquediaepuisbaptisma ' '—
celebrenl, . • 52 GAP.LXIV. DejeJBnioquadragesiuiali cleficoriim.40
—
CAP,XXI. —Quaeiri ecclesiisreôndilicrat: 52 CAP.^LXV. r iulli
—Qu.od sacerdotuiiiliceat canoiies-ignn-
CAP.XXII. Quollih ecclesa comiyia et aecunibitus. rare. 40
tion fianl. 55 CAP.LXAi.— Quomodoadversa pro Cliristo palienter
Cip. XXHI.— Quodin ecElesiissepullurienou (iaiil. lo'erai'8oporleat. —
V, V' 50
:;" --:.'-'.: - -55 CAP. LXVii. Quod cum excommunicatonou " sitpraii-
CAP.XXIV.—Ulse.pulturse n onvendantur. 55 dum. ' i.: . . 41
CAP. XXV. — Ut diwceses singulis annis visilentur. 54 , CAP. L XVIII. — Quod olilaiioiiesdiscordaiitiuni, velpau-
CAP.XXVI.—Quipresbylerichrismapelanl, . 54 peres opprimeulihinrelufandse sint. -- :4l
—
CAP.XXVII.. Quid'singulis annis synoduscelebre- : CAP. LXIX. — Ulebrictas vetelur, - '-'. 4t-
CAP. L XX. — feriis '
iijr. :..'--• ,54 Qualiiersingulis agendiiniisit. 41
—
CAP.XXVIII. Qualitermajprespresbyteri —
ad syiioduin CAP.LXXI. Quod'dieDominico,stantesoreiiius.;42
veniaiit. ' 54 CAP.LXXII.—Utsacerdotesadmoneaiit ' populiim.qua--.
CAP,XXIX.—QuodsinguUsKalendis collatioiu p.le- Jilprfeslisdiebussehabeant, : .'". ~: '"'.. 'i%
bibusfial. - 54 CAP. festis communicet.
CAP,XXX.— Quodnuliusabsoiileclencusordinettir,55 ' GAP.LLXXHI.-^Quibus
XXIV. — Si sacrilicium populus 4,_;
ceci,-
CAP.XXXI.— Ul singulis ecelesiissacerdotes ordi- derii. - " .'•pefiiegligeiitiam;
'.; :4i-
nentur. - ! 35 CAP. I.XXV. — Si vomitus infratres 'dies commu-
• ppsf
-
CAP.XXXU. Declericis qui . loca in quibus ordiuali nionem.iiegligentere.v-cnerit. ;" .42
sunt dprelinquunt: . .-. ,vv 55 CAP.LXXVI.— Ul energiimeninon cdmmunicenlet
. CAP.XXXIII.— De presbylerisqui prb alleriusecclesia baluea in sacralis;auuis nonfaciaiitVV ... : 4_
munerapromiltunt. 53 —
CAP.LXXVII. QVialiier mystcriabaptismalsyelclifi-
CAP.XXXIV.Utnullusoblalionesecclesi» prastercbn- smatiscustodienda sinl. -: --'45.
sciehtiam'episcopi ant det, aulaccipiat. -53 —
CAP.LXXVllI. Ut speclaculaludorumdiebus festis
—
"CAP.XXXV. Ut nullus vrcsbylerabsque permissii noncelebrentur.— ,•"'' 45
episcopialinuid-inejus parochiaagal. 56 CAP.LXXIX. Ut nulIusKalendasNIanuarii colereaut
CAP.XXXVl.— Ut liullus clericus muliererri in con- clioros ducere prfesumat, - ; -' ;.- - 43
sorliofamilinrilaliili3beat. ' "' B6 — :
GAP.'LXXX.. Ut quod'ad ecclesiam convenieriduni
— :-. - -. -
. CAP.XXXVII. UlclericusnullamconyersationemcM«aSil, VV; 45
niuliereposldenomiiialionem babeat. - 56 —
CAP.LXXXI. De doctrinayirbrumet mulierum. 44
CAP.XXXVIII. —Qualem proiessioneinpresbyleri et CAP.LXXXIl.— llemde iridumenliseoruin. >' 44
diaconifacianl,quandoordinanlur. 36 Car. LXXXIH.— ijt nalaiiliaseu iiujitiie ip quadragc-
$0.5 OKDO BERUM QUM IN IIOC TOMOCONTINENTUR. -024
,sma nmitiunl. — 41 SermoVII. — In die Palmarum. §42
CAP.LXXXIV. De jejunioquadrngesimali 14 SermoAIII. —In dtesancls Resurreclionis. 845
C_p. LXXXV. — Item de observalioue ejusdem. 44 SermoIX.—Item ni Albis. 844
CAP.LXXXVI.— Item uude supia. 45 SentiQX. — In ASCPIIÎOIIP Domiui. 845
CAP.LXXXVII.^-Dejejunid qualuorlemporum. 45 SermoXI. — IriPentecosle. 1 840
CAP.LXX.XV1II. — Jejuniumecclesiaslicuinnon dissol- ScimoXll.— Idem scrmo abbreuatus, ne \ulgaies
veririurii...... .. ,. ' .-> 45 fastidiarentur. 849s
CAP.LXXXIX.—Ut pceiiitentibuslnhrmisoleumsancli- SermoXIII.—In Annunlialionebeali prjecursons et'-
ficatumnoriinfundatui'. ..... '*S martynsDomininoslriJesu Chnsti, Joanai. Baplistw.850
CAP.XC—Qualiterpresbjteriergapoenilentes?gant.15 ScrinoXIV.— DeiSaliMialeejusdem. 851,
CAP. X CI — Ul posnilentesquntidiegenua fleclanf. 4G SermoXV —In feslurtdtesanctO'umaposlolorumPe-l
CAP.XCII.— Ut mortutjspoeniteites sepolianl. 46 triet Pauli, . 832
CAP.XCIII.—Pcenilenlesm-golus.saecubinbusse absti- . SermoX\ I — In depositionebeatisvimiEusebhVerul-
neant. 46 lensis episcopi 833
—
CAP.XCTV. Qualitersponsus sponsa et a sacerdole SermoX\II. — In issnmptionnebeat» Dei genitncis
benedicaiitur. 46 semperyirginis Marir. 856
CAP.XCV.—— Qurenupfe Xitandss s inf. 40 POLIPUGUJI quodappellalur PI.UPENDICLLUAI cuman-
CAI\XCVI. Qnaliterunusquisqiiedocendus sil. 48 'tlquisglossiset sclioliis: ... 8S9
CAP.XCVH. Ct — oralionein Dominicam el sjmbolum Maiimonilum.. i . 859
memoritcrleneant. 48 incipilEpislola. 859
CAP.XCVIII.— Dl bos canones nullus refulare prre- Argumsnlum. 861
sumat. -48 POLTPJICI TEXTUS ALTEK 881
—
CAP.XCIX. Ul qme slatula suulnullo modo lniniu- IncipilEpisloli. » 881
lentur. 48 Argumpnlum. 881
—
CIP. C. Qiiodscire eliam non oportealqnrc in sacr.s 'ILSTAMLMUM. 895
Scnptuns recipiendasinl, quane relutanda. ^9 APPENUIX ADAnor,cv.
DE PRESSUHISKCCLESIASTICIS LIBELLLS. 52 rragmenliim \etcrum precationum,in forman litania-
—
Pars PRIMA. De judicuscpiscoporum. 5. rlun, m honoremS. Iiusebn. 899
—
Pars II. De ordinalionibus e orumdem. 68 JSominapkbium episcopalusS. Eusebii. 900
—
Pars III. De lacultatibusecclcsiaruin. 87 De Altombus diatnba auctore erudito SBSCUU xun
. EPISTOLZG.'. .„' 95 Tiro. . : 901
Epistolapnma. — Ad Valdonetn episcopum. 93
. Epist. II. — Adomnesfidel.es direeesissuae. 104 _ ADA.LGERUSFORSAN AVGVSTAXLS.
Epist:'III.M Ad pleberiiVercellensem: ...l'0i. ADMONITIO ADNONSUINDAM RECluSAM.- 91-5
Epist. IV.— ^-Atiomnes Odelesdioecesissuss, 105 CAPS —
t. De cliaritate. 917
. Epist; V: AdAzoneihepiseopum. '--.: : 106 CAP II. — De humilitate. 917
Episti Vt. —Gunzonisievitae Novariensis ad Altos CAP. III. — De obfedieiitia. 918
oem. 111 Cip. IV,—Decdntinentia6t ejus diyersitale. 9-0
Epist. VII. — AmbrosiiJlediolanensispresbyteri11- ad —
CAP.V. —De conlinentiaof.iiiornm. ."-""; • gjf
AtUfnerh. CAP.VI. De conlinenlialoculionis. 922
—
Epist. VIII.— AltonisarlAmbrosium sacerdolem 115 CAP.VII.-^ D^. conliiiPiitia
v esLilus. 925
Epist. IX. Ad omnes sacerdolesdioecesisVercel- —
CAP.Vlll. De abslinenlia. fe_4
lensis..'':' 115 CAP.IX.—De compunclione. 9_7
Epist. X.—Ad eosdeiri. 119 —
CAP.X. Admoniliosalularis. 928
—
Episl. XI. Adsulhnganeossiios. 120 (Ut>. X I.— De qualilale oralionis. ; 928
EXPOSITIOINEliSTOl-AS1'AULI; 1.5 —
CAP.XII. De pugnavitiorum. 929
EpistolaadRomanos. 12G —
CAP.XIII. Adinouitiodedi\ina pagina. 951
Afguinenlum. .'....' —
12(5 CAP.XIV. AdmoniLio de adversts tole anrtis paticn-
Epistolapriinaad Corin'bios. 288 ter, iiilirniitatcquc ainauda 952
Argumentum. 287 CAP.XV.— De speranda \enia peccaiorumquamvis
Epislolasenindaad Corinlliios; 41. inniinierabtliaS'nt poKtiariiintormcnta, pocniienliaque
Argumenuim. 412 Theodosiiimpeiafois a beato AmbroMOsibi injuncla,
Episiolaad Galalas. 492 causacxemphluc inlerfur. 934-
Argumenlum. -492
Epistolaad Epliesios. 545 S. BRUXO CGLOXIENSIS ARCIIIEPISCOPUS.
Argumeiifum. 545 Notiliahislorica. 957
Eptstolaad Philippenses. ' 586 Yila sancti Brunonis auclore Ruotgero elefico Colo-
Incipit textus. 587 riiefisi. . : 958
Capuulalio ad Colossenses. 607 Prajlatio. . V • 941
OuossaTictotum commemoret aposlolus Paulus in epi- IiicipitVita. 94-2
Slolaad Colossensesv 608 Altera Vita. . 977.
Argumentum. .609 DIPLOMA. ; 988
ad
Epistola Colossenses.- 609
Argumeiitum. . 609 LEOVill' A0IPAPA. :,:'-''
Epistolaprimaad Thessaionicetises. - ... 643 - Notilia'historica: '; 989
Epistola secuiida ad Tliessaloiucenses.' .636- PRIVlLEeiA ET CONSTITUTIONES. 989;
Episiolapriinaad Timoliieum. r 663
" I. "— Epistolaad RodoaldumpalriarchamAquileiensem.-
Argumentum.. . . 665 . K89V
Epistbla secundsad Tiritotheiim.v 685 II. -VPrivuVgiumde inveslituris. -991
Argiimenlum. _rflSff?5a;>i 6$ 3 III. — Privilegiumpro monasterioMonlismajoris. 994 :
.Capitulatio ad Tilum. . .^-X^".>î"/^\ ". -699 IV. — CessiodonationumRomaiiEe ecclesiaa. :996
' Afgumehium ad Tiliirh.- '.'"•.'."". ~"v<$!*%. 699
Epistola ad Tilum. - ;v"5 \''\ . 700. UTUO. ARGENTINENSIS EPJSCOPtlS.
Epislolaad Philemoriem.' . •;".. •-.'";>:-;*\ *| 719: Moriitumiii sequentemS. ArbogastlVilam. '." 1001
-'• Argmiieiiium. l"v!. ':, .''-.~'-\'QJ - : 7*9 De S. ArbogastoMabilloniidisquisiliotrreyis. 1001
Epistolaad Hebraeos.. %""_.\ '-''---^/jî "'%$: ' De EcelesiaArgeniitiensi; -...: v 1003
."iiiciRit.capiiulatio.i, ^vX-ir-^^f: '7.25 VITAS. AKBOGASTI. . 1003
Arguinenluinin Epislolarri.' X^^Sg^sr 727
Prologus, ^»»——- •..-_>- WIBOLDUS CAMERACENSIS EPI-SCdPVS.
SEHMONES. 855 Nolitiairistorica. 1007
Senno primus.— In AdventuDominiJcsu Chri.ti. 835 LUDLSCLEIUCALIS. , 1007
SermoII. — In Nataliejusdem. 835 D. Leglay m Yiiboldi Ludnm clericalem adnota-
SermoIII. — In fesloOclava?Domini. 855 tiones. 1015
SermoIV. — In Epiphania. 857 GUILLELMUS CABILLONENSIS MONACIWS.
SermoV. — In Capilejejunii. 859
1017
SermoVI. — ln Capilejejuuii. 840 FRAG5IENTUM HISTOBICUH.
EINIS Tdll CENTESEiHTHIGESIMIQUARTl/

Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXIV.

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXIV.

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Atton de Verceil (0885?-0961?).

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

OMNIUM SS, DOCTOBUM SCRIPTOMMQUE ECCLESIASTIGORUM

. PATROIiOGIiE TOMUS'^. ... GXXXIV.

fTTO VERCELLENSIS LEOVIIIANTIPAPA

EXCUDEBATUR ET VENIT APTJD J.-P. MIGNE^ EDITOREM,

BRDNONIS COLONIENSIS, WIBOLDI CAMERACENSIS, ARCHIEPISGORUM ^UTHONIS

SDRIPTA VEL SCRIPTORUM FRAGMENTA QUJE EXSTANT,

ACCUMNTE J.-P. MIGNE,

EXGUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOD TOMO CXXXIV CONTINENTUR.

ATTO VERCELLENSIS EPISCOPUS.

Ex ijpis MIGNE,au Pciit-M.iiiiiouge,

(Ex editioneVercellensiannil768, procuranteDi CaroloBurontiodel Signore.)

Oplimoprineipi "VICTORI AMEDEO Sabandiae duci, Carolus BDRONTIDS DELSIGNOBE.

iAitOLUS BMONTKIS DEL SM0.RE .MGTORI BE»

,"-(i2),in Annal, Ita';

, (.1.3) Iii Aiiiial. Ilal. ad an. 95.8.

(14)Anno igitur M8.

- Allo lioc nomine II, Aldegarii filius

:(i":) Fidem calholicqm. Acberius.jarii Hibnuit de csq>:TNuUuspresbyler-j)elcome£r.xlistiTv V-";

(23) Si quiem, Heec.usque:ad Ifejorle, y\ox\i

.:'..;J:i..-,:;;:;,i|liHi;v'v:: .•.' ;vA

-:' "V.'vv.': :"':/\':::''triELLiisr;;v:". ;';;•;:. .::;":

' PARS PRIHA.V v; - , B Donfiriris discipulos suos jdocturus rblicta itufha:

(44) Comeitani Lego, coniciitanl, hmc.

{59) Ea;amfnaH_?«s>'Sic'ebdex^ : pro nia majesias, Iego pietas.Resb.

(Apud Acherium, Spicilegii tomo I, pag, 451.)

;.'' EPISTGLA PRIMA B spelunca ih rilarius ipsius Saul incidisseV dixeruat

(S5) Cupiniris. Mulia liic pmilii nionet Aclierius.

(84) Confiniihni. Haecin edito concilio desunl.

(5'3) Defendentibus.Hic nonnulla:desunt.

(Rfi)blgnatd'.est. Yi.dil Acheritis .\qccm, allqiianJ,

TSTE T3BER PAULI RETINET DlCTAm BEATI

":- --; "ARfiUMENtlM, . . A dejn sponsi et sppnsae, id -est, Chfisli et 'Ecclesice.

(102) In aiHOgraphosuperai, '• ':

. (122) Scilicet,ut dictum esl superiusad.vejrsum,

(141) Iiiautogr.Tegitur videndo;'miiii visuni est - Deus in prophellis suis ef proirtissionihus.-

fi54) Vujg. Quoniam qumcurique', ; . (157) Mendaverisimiliieres.t, et prm'cipiet".do_le&

(159) fn autog.legilur parlicuia«o?z,-quae..ame.ri immacuiati Gliristi, etincontaminati': in aliis versip-

(169) liiler qrbilramur et justtficari,_in Vulg.ie- "deberetauctor.

Partic. cuhi, quae' pefperam, me judice, iri

(207) HiciricipitViilg.c. VL : poleillb, qiioEccIesiautebatur,ftmniiioefIiriiceloqui.

(217) In aulbgr. siclegitur, neino novil ad Palrem. (219) Viilg. obedilis.

,(2S0,) .CoffctfisfoiTasse1'egendum etiani iri:supe-' J(2S3).Epilethori: iiiagiio truncuro, sensttm sinere

Autog. eqltocaium. \.'•_.'' .'•:.:. ,.i?ent.... : .-"..;-; v v;-;.-.:::::.""':. :;

(298)TJtinam sentenlialiaecdivi AfigusUniaCliri- bum indigere exp.bstulare 'videlttr, legitur atiquid.

515) In•.Vtilg..qmsqi^usqbii qdiemiseWplosy elci • i51:9)'Svilg.etoistii;V: >:."..;-.::: ;;--'-':'--''

- (52S) Duoyerba simUitet kic ila legtmtur si.h.

(559)Autog. nonunitali tahlunt. Menda mihi visa

(567)'Leyit. xvm, 5., A "GraecoSIUTE^oj- secunda,

(412) Autog. obturalm aurcs. ad Titum poiissimum in pontifice exposcit, «plimo

(457).En ppntiflceni,-Byarigeiicisvere jnojibiisi et (438) Inniarg. atit.og.-iiicfegitur cap.-SL[Y.

Vulg. impudiciliis. (442) Aulog. excreaendus. Mehdam corresi ex

(445-44)Vulg.purictuminterrogalionis non hahel; leguntur. •'-,

. (447)iri"autog.margine hic \ixlegitur eap.XLVIII.

(456-57) In marg. 'autogl hic legitur' cap. LI."

lauduie tcxluin aulem liunc lcetamini .genlesfaclunj-niJhi nan

(461) Vulg., Bencdklioiiis EvcnigeliiCliristL

EBlSTat^ PRIMi 11). CQRIJSTHldS*

ARGTJMENTUM..-- :. .. . ,j.qriis iri decem in.illibiis posset exjilieare. NiS)tandii®i