Вы находитесь на странице: 1из 243

SIGUENOS EN:

LIBROS UNIVERISTARIOS Y SOLUCIONARIOS DE


MUCHOS DE ESTOS LIBROS GRATIS EN
DESCARGA DIRECTA

VISITANOS PARA DESARGALOS GRATIS.


801 EJERCICIOS
RESUELTOS
DE

INTEGRAL
INDEFINIDA

http://librosysolucionarios.net
INDICE
INTRODUCCION ............................................................................................................................................. 5
INSTRUCCIONES............................................................................................................................................ 6
ABREVIATURAS DE USO FRECUENTE................................................................................................... 7
IDENTIFICACIONES USUALES ................................................................................................................. 7
IDENTIDADES ALGEBRAICAS .................................................................................................................. 7
IDENTIDADES TRIGONOMETRICAS....................................................................................................... 8
FORMULAS FUNDAMENTALES.................................................................................................................10
CAPITULO 1...................................................................................................................................................12
INTEGRALES ELEMENTALES ................................................................................................................12
EJERCICIOS DESARROLLADOS .............................................................................................................12
EJERCICIOS PROPUESTOS ......................................................................................................................20
RESPUESTAS..............................................................................................................................................21
CAPITULO 2...................................................................................................................................................29
INTEGRACION POR SUSTITUCION........................................................................................................29
EJERCICIOS DESARROLLADOS .............................................................................................................29
EJERCICIOS PROPUESTOS ......................................................................................................................39
RESPUESTAS..............................................................................................................................................41
CAPITULO 3...................................................................................................................................................59
INTEGRACION DE FUNCIONES TRIGONOMETRICAS .......................................................................59
EJERCICIOS DESARROLLADOS .............................................................................................................59
EJERCICIOS PROPUESTOS ......................................................................................................................66
RESPUESTAS..............................................................................................................................................67
CAPITULO 4...................................................................................................................................................77
INTEGRACION POR PARTES...................................................................................................................77
EJERCICIOS DESARROLLADOS .............................................................................................................77
EJERCICIOS PROPUESTOS ......................................................................................................................88
RESPUESTAS..............................................................................................................................................89
CAPITULO 5.................................................................................................................................................111
INTEGRACION DE FUNCIONES CUADRATICAS...............................................................................111
EJERCICIOS DESARROLLADOS ...........................................................................................................111
EJERCICIOS PROPUESTOS ....................................................................................................................116
RESPUESTAS............................................................................................................................................117
CAPITULO 6.................................................................................................................................................126
INTEGRACION POR SUSTITUCION TRIGONOMETRICA .................................................................126
EJERCICIOS DESARROLLADOS ...........................................................................................................126
EJERCICIOS PROPUESTOS: ...................................................................................................................135
RESPUESTAS............................................................................................................................................137
CAPITULO 7.................................................................................................................................................154
INTEGRACIÓN DE FUNCIONES RACIONALES..................................................................................154
EJERCICIOS DESARROLLADOS ...........................................................................................................154
EJERCICICOS PROPUESTOS..................................................................................................................162
RESPUESTAS............................................................................................................................................163
CAPITULO 8.................................................................................................................................................188

http://librosysolucionarios.net
INTEGRACION DE FUNCIONES RACIONALES D SENO Y COSENO...............................................188
EJERCICIOS DESARROLLADOS ...........................................................................................................188
EJERCICIOS PROPUESTOS ....................................................................................................................195
RESPUESTAS............................................................................................................................................195
CAPITULO 9.................................................................................................................................................199
INTEGRACION DE FUNCONES IRRACIONALES ...............................................................................199
EJERCICIOS DESARROLLADOS ...........................................................................................................199
EJERCICIOS PROPUESTOS ....................................................................................................................203
RESPUESTAS............................................................................................................................................203
EJERCICIOS COMPLEMENTARIOS ........................................................................................................208
RESPUESTAS............................................................................................................................................210
BIBLIOGRAFIA ............................................................................................................................................242

http://librosysolucionarios.net
A Patricia. / A Ana Zoraida.

A los que van quedando en el camino,

Compañeros de ayer,

De hoy y de siempre.

http://librosysolucionarios.net
INTRODUCCION

El libro que os ofrecemos, no es un libro auto contenido, sino un instrumento


de complementación, para la práctica indispensable en el tópico relativo a las
integrales indefinidas. En este contexto, el buen uso que se haga del mismo
llevará a hacer una realidad, el sabio principio que unifica la teoría con la práctica.

El trabajo compartido de los autores de “801 ejercicios resueltos” es una


experiencia que esperamos sea positiva, en el espíritu universitario de la
activación de las contrapartes, en todo caso será el usuario quien de su veredicto
al respecto, ya sea por medio del consejo oportuno, la crítica constructiva o la
observación fraterna, por lo cual desde ya agradecemos todo comentario al
respecto.

Nos es grato hacer un reconocimiento a la cooperación prestada por los


estudiantes de UNET: Jhonny Bonilla y Omar Umaña.

http://librosysolucionarios.net
INSTRUCCIONES

Para un adecuado uso de este problemario, nos permitimos recomendar lo


siguiente:
a) Estudie la teoría pertinente en forma previa.
b) Ejercite la técnica de aprehender con los casos resueltos.
c) Trate de resolver sin ayuda, los ejercicios propuestos.
d) En caso de discrepancia consulte la solución respectiva.
e) En caso de mantener la discrepancia, recurre a la consulta de algún
profesor.
f) Al final, hay una cantidad grande de ejercicios sin especificar técnica
alguna. Proceda en forma en forma análoga.
g) El no poder hacer un ejercicio, no es razón para frustrarse. Adelante
y éxito.

http://librosysolucionarios.net
ABREVIATURAS DE USO FRECUENTE

e: Base de logaritmos neperianos.


η: Logaritmo natural o neperiano.
og : Logaritmo vulgar o de briggs.
sen : Seno.
arcs e n : Arco seno.
cos : Coseno.
arc cos : Arco coseno.
arc co s : Arco coseno.
τg : Tangente.
arc tg : Arco tangente.
co τ g Cotangente.
arc co tg Arco cotangente.
sec : Secante.
arc sec : Arco secante.
cos ec : Cosecante.
arc sec : Arco cosecante.
exp : Exponencial.
dx : Diferencial de x.
x: Valor absoluto de x.
m.c.m: Mínimo común múltiplo.

IDENTIFICACIONES USUALES

s e n n x = (s e n x) n s e n −1 x = arcs e n x
η n x = ( η x) n og n x = ( ogx) n
ogx = og x

IDENTIDADES ALGEBRAICAS

1. Sean a, b: bases; m, n números naturales.


a m a n = a m+ n (a m ) n = a mn
am m−n (ab) n = a nb n
= a , a ≠ 0
an
( a)
n m m
⎛a⎞ an a n = n am = n
⎜ ⎟ = , b ≠ 0
⎝b⎠ bn

a−n =
1 a 0 = 1, a ≠ 0
an

http://librosysolucionarios.net
2. Sean a, b ,c: bases; m, n números naturales
( a ± b ) = a 2 + 2ab + b2 ( a ± b ) = a3 ± 3a 2b + 3ab2 + b3
2 3

(a ± b) = a 4 ± 4a 3b + 6a 2b 2 ± 4ab3 + b 4 a 2 − b 2 = (a + b)(a − b)
4

a 2 n − b 2 n = (a n + b n )(a n − b n ) a 3 ± b3 = (a ± b)(a 2 ∓ ab ± b 2 )
(a + b + c) 2 = a 2 + b 2 + c 2 + 2(ab + ac + bc)

3. Sean b, n, x, y, z: números naturales


⎛x⎞
og ( xyz ) = ogb x + ogb y + ogb z ogb ⎜ ⎟ = ogb x − ogb y
⎝ y⎠
ogb x = n ogb x
n
1
ogb n x = ogb x
n
ogb 1 = 0 og bb = 1

ηe = 1 η exp x = x = x
ηex = x e ηx = x
exp( η x) = x

IDENTIDADES TRIGONOMETRICAS
1.
1 1
sen = cos θ =
cos ecθ s ecθ

s e nθ 1
τ gθ = τ gθ =
cos θ co τ gθ
s e n θ + cos 2 θ = 1
2
1 + τ g θ = sec 2 θ
2

1+ co τ g 2θ = cos ec 2θ cos θ cos ecθ = coτ gθ

cos θτ gθ = s e n θ

2.
(a)
s e n(α + β ) = s e n α cos β + cos α s e n β s e n 2α = 2s e n α cos α
α 1 − cos α 1 − cos 2α
sen =± s e n2 α =
2 2 2

s e n(α − β ) = s e n α cos β − cos α s e n β

http://librosysolucionarios.net
(b)
α 1 + cos α
cos(α + β ) = cos α cos β − s e n α s e n β cos =±
2 2
1 + cos 2α cos(α − β ) = cos α cos β + s e n α s e n β
cos 2 α =
2
cos 2α = cos α − s e n 2 α = 1 − 2s e n 2 α = 2 cos 2 α − 1
2

(c)
τ gα + τ g β 2τ gα
τ g (α + β ) = τ g 2α =
1 − τ gατ g β 1 − τ g 2α
1 − cos 2α τ gα − τ g β
τ g 2α = τ g (α − β ) =
1 + cos 2α 1 + τ gατ g β

α 1 − cos α s e nα 1 − cos α
τg =± = =
2 1 + cos α 1 + cos α s e nα

(d)
1 1
s e n α cos β = [s e n(α + β ) + s e n(α − β )] cos α s e n β = [s e n(α + β ) − s e n(α − β )]
2 2
1 1
cos α cos β = [ cos(α + β ) + cos(α − β ) ] s e n α s e n β = − [ cos(α + β ) − cos(α − β ) ]
2 2
α +β α −β α +β α −β
s e n α + s e n β = 2s e n cos s e n α − s e n β = 2 cos sen
2 2 2 2
α +β α −β α +β α −β
cos α + cos β = 2 cos cos cos α − cos β = −2s e n sen
2 2 2 2

(e)
arcs e n(s e n x) = x arc cos(cos x) = x
arcτ g (τ gx) = x arc co τ g (co τ gx) = x
arc sec(sec x) = x arc co sec(co sec x) = x

http://librosysolucionarios.net
FORMULAS FUNDAMENTALES

Diferenciales Integrales
1.- du =
du
dx 1.- ∫ du = u + c
u
2.- d (au ) = adu 2.- ∫ adu = a ∫ du
3.- d (u + v) = du + dv 3.- ∫ (du + dv) = ∫ du + ∫ dv
4.- d (u n ) = nu n −1du u n +1
4.- ∫ u n du = + c (n ≠ −1)
n +1
du du
5.- d ( η u ) = 5.- ∫ = η u +c
u u
6.- d (e ) = e du 6.- ∫ eu du = eu + c
u u

7.- d (a u ) = a u η adu au
7.- ∫ a u du = +c
ηa
8.- d (s e n u ) = cos udu 8.- ∫ cos udu = s e n u + c
9.- d (cos u ) = − s e n udu 9.- ∫ s e n udu = − cos u + c
10.- d (τ gu ) = sec 2 udu 10.- ∫ sec 2 udu = τ gu + c
11.- d (coτ gu ) = − cosec2 udu 11.- ∫ cosec 2 udu = − co τ gu + c
12.- d (sec u ) = sec uτ gudu 12.- ∫ sec uτ gudu = sec u + c
13.- d (co sec u ) = − co sec u coτ gudu 13.- ∫ co sec u co τ gudu = − co sec u + c
du du
14.- d (arcs e n u ) = 14.- ∫ = arcs e n u + c
1− u 2
1− u2
−du du
15.- d (arc cos u ) = 15.- ∫ = − arc cos u + c
1− u2 1− u2
du du
16.- d (arcτ gu ) = 16.- ∫ = arcτ gu + c
1+ u2 1+ u2
− du du
17.- d (arc co τ gu ) = 17.- ∫ = − arc coτ gu + c
1+ u2 1+ u2
18.- d (arc sec u ) =
du du ⎧ arc sec u + c; u > 0
18.- ∫ =⎨
u u2 −1 u u 2 − 1 ⎩ − arc sec u + c; u < 0
−du − du ⎧ − arc co sec u + c; u > 0
19.- d (arc co sec u ) = 19.- ∫ =⎨
u u2 −1 u u 2 − 1 ⎩ arc co sec u + c; u < 0

10

http://librosysolucionarios.net
OTRAS INTEGRALES INMEDIATAS

⎧⎪ η sec u + c
1.- ∫ τ gudu = ⎨ 2.- ∫ co τ gudu = η s e n u + c
⎪⎩− η cos u + c
⎧ η sec u + τ gu + c
⎪ 4.- ∫ co sec udu = η co sec u − coτ gu + c
3.- ∫ sec udu = ⎨ ⎛u π ⎞
⎪ η τ gu ⎜ 2 + 4 ⎟ + c
⎩ ⎝ ⎠
5.- ∫ s e n hudu = cos u + c 6.- ∫ cos udu = s e n hu + c
7.- ∫ τ ghudu = η cos u + c 8.- ∫ co τ ghudu = η s e n u + c
9.- ∫ sec hudu = arcτ gh(s e n hu ) + c 10.- ∫ co sec hudu = − arc co τ gh(cos hu ) + c
⎧ u
⎪ arcs e n + c
du ⎪ a 12.- ∫
du
= η u + u2 ± a2 + c
11.- ∫ =⎨
a −u
2 2
⎪ − arcs e n u + c u ±a2 2

⎪⎩ a
⎧ 1 u
⎪ arcτ g + c u−a
du ⎪ a a 14.- ∫
du
=
1
η +c
13.- ∫ 2 =⎨
u +a 2 u −a
2 2
2a u+a
⎪ 1 arc coτ g u + c
⎪⎩ a a
⎧1 u
⎪ arc cos + c
du 1 u du ⎪a a
15.- ∫ = η +c 16.- ∫ =⎨
u a ±u2 2 a a + a2 ± u2 u u −a
2 2
⎪ 1 arc sec u + c
⎪⎩ a a
u 2 a2
17.- u 2 ± a 2 du = u ± a2 ± η u + u2 ± a2 + c
2 2

u 2 a2 u
18.- ∫ a − u du =
2 2
a − u + arcs e n + c
2

2 2 a
e (a s e n bu − b cos bu )
au
19.- ∫ e au s e n budu = +c
a 2 + b2
e au (a cos bu + b s e n bu )
20.- ∫ e cos budu =
au
+c
a 2 + b2

Realmente, algunas de estas integrales no son estrictamente inmediatas; tal como


se verá mas adelante y donde se desarrollan varias de ellas.

11

http://librosysolucionarios.net
CAPITULO 1

INTEGRALES ELEMENTALES

El Propósito de este capitulo, antes de conocer y practicar las técnicas


propiamente tales; es familiarizarse con aquellas integrales para las cuales basta
una transformación algebraica elemental.

EJERCICIOS DESARROLLADOS

1.1 .- Encontrar: ∫ e η x xdx


2

Solución.- Se sabe que: e η x = x 2


2

x4
Por lo tanto: ∫ e xdx = ∫ x xdx = ∫ x dx = + c
η x2 2 3

4
x 4
x n +1
Respuesta: ∫ e η x xdx = + c , ∫ x dx = n + 1 , n ≠ −1
2
n
Fórmula utilizada:
4
1.2 .- Encontrar: ∫ 3a 7 x 6 dx
Solución.-
x7
∫ 3a x dx = 3a ∫ x dx = 3a +c
7 6 7 6 7

7
x7
Respuesta: ∫ 3a 7 x 6 dx = 3a 7 +c, Fórmula utilizada: del ejercicio anterior.
7
1.3.- Encontrar: ∫ (3 x 2 + 2 x + 1)dx
Solución.-
∫ (3x + 2 x + 1)dx = ∫ (3x + 2 x + 1)dx = ∫ 3x dx + ∫ 2 xdx + ∫ dx
2 2 2

x3 x2
= 3∫ x 2 dx + 2∫ xdx + ∫ dx = 3 +2 + x + c = x3 + x 2 + x + c
3 2
Respuesta: ∫ (3 x 2 + 2 x + 1)dx = x3 + x 2 + x + c
1.4.- Encontrar: ∫ x(x + a )( x + b)dx
Solución.-
∫ x(x + a)( x + b)dx = ∫ x ⎡⎣ x + (a + b) x + ab ⎤⎦dx = ∫ ⎡⎣ x + ( a + b ) x + abx ⎤⎦dx
2 3 2

= ∫ x 3dx + ∫ (a + b) x 2 dx + ∫ abxdx = ∫ x dx + (a + b)∫ x dx + ab∫ xdx


3 2

x4 x3 x2
= + (a + b) + ab + c
4 3 2

12

http://librosysolucionarios.net
x 4 (a + b) x3 abx 2
Respuesta: ∫ x(x + a)( x + b)dx = + + +c
4 3 2
1.5.- Encontrar: ∫ (a + bx 3 ) 2 dx
Solución.-
∫ (a + bx ) dx = ∫ (a + 2abx + b x )dx = ∫ a dx + ∫ 2abx dx + ∫ b x dx
3 2 2 3 2 6 2 3 2 6

x4 x7
= a 2 ∫ dx + 2ab ∫ x3dx + b 2 ∫ x 6 dx = a 2 x + 2ab
+ b2 + c
4 7
4 2 7
abx b x
Respuesta: ∫ (a + bx3 ) 2 dx = a 2 x + + +c
2 7
1.6.- Encontrar: ∫ 2 pxdx
Solución.-
1 1 2
x2 2 2 px 3
∫ = ∫ = ∫ = + = +c
1
2
2 pxdx 2 px dx 2 p x dx 2 p c 2

2 3
3
2 2 px x
Respuesta: ∫ 2 pxdx = +c
3
dx
1.7.-Encontrar: ∫ n
x
Solución.-
−1 −1+ n −1+ n
+1
−1 n n n
dx x x nx
∫ n
x ∫
= x n
dx =
−1
+c =
−1 + n
+c =
n − 1
+c
+1
n n
−1+ n
dx nx n
Respuesta: ∫ n = +c
x n −1
1− n
1.8.- Encontrar: ∫ (nx) n
dx
Solución.-
1− n 1− n 1− n 1− n 1− n 1− n 1
−1
∫ (nx) n
dx = ∫ n n
x n
dx = n n
∫x n
dx = n n
∫ x n dx
1 1
1− n −1+1 1− n 1− n 1 1− n 1 1− n + n 1
xn xn +1
= =n +c = n +c = n nx + c = n x +c = n xn + c = n nx n + c
n n 1 1
n n n n n
1 1
−1+1
n n

1− n
Respuesta: ∫ (nx) n
dx = n nx + c
1.9.- Encontrar: ∫ (a 3 − x 3 )3 dx
2 2

Solución.-
− x 3 )3 dx = ∫ ⎡ a ( ) ( ) ( x ) − ( x ) ⎤⎦⎥dx
3 2 2 3
∫ (a −3 a x 3 + 3a
2 2 2 2 2 2 2 2
3 3 2 3 3 3

⎣⎢

13

http://librosysolucionarios.net
= ∫ (a 2 − 3a 3 x − x 2 )dx = ∫ a 2 dx − ∫ 3a 3 x 3 dx + ∫ 3a 3 x 3 dx − ∫ x 2 dx
4 2 2 4
+ 3a 3 x
4 2 2 4
3 3

5 7
x3 x 3 x3
= a ∫ dx − 3a ∫ x dx + 3a ∫ x dx − ∫ x dx = a x − 3a + 3a 3 − +c
2 4 2 2 2 4 2 2 4
3 3 3 3 3

5 7 3
3 3
4 5 2 7
9a 3 x 3 9a 3 x 3 x 3
= a2 x − + − +c
5 7 3
4 5 2 7
2 2 9 a 3 x 3 9a 3 x 3 x 3
Respuesta: ∫ (a − x ) dx = a x −
3 3 3 2
+ − +c
5 7 3
1.10.- Encontrar: ∫ ( x + 1)( x − x + 1)dx
Solución.-
∫( x + 1)( x − x + 1)dx = ( x x − ( x ) 2 + x + x− x + 1)dx
5 5
x2 2x 2
= ∫ ( x x + 1)dx = ∫ ( xx + 1)dx = ∫ ( x + 1)dx = ∫ x dx + ∫ dx = + x+c = + x+c
1 3 3
2 2 2

5 5
2
5
2x 2

Respuesta: ∫ ( x + 1)( x − x + 1)dx = + x+c


5
( x 2 + 1)( x 2 − 2)dx
1.11.- Encontrar: ∫
3 2
x
Solución.-
( x 2 + 1)( x 2 − 2)dx ( x 4 − x 2 − 2)dx x4 x2 2
∫ 3 2
x
= ∫ x3
2 = ∫ x3
2 dx − ∫ 2 dx − ∫
x3
2 dx
x3
10 4 −2
+1 +1 +1 13 7 1
x3 x3 x3 x 3
x 3
x 3

= ∫ x dx − ∫ x dx − 2∫ x dx = −2
− −2 = − −2 +c
10 4
3 3 3
10 4 −2 13 7 1
+1 +1 +1 3
3 3 3 3 3

13 7 3 13 3 7
x 3 x3 x x x4 3 x x2 3 x
=3 −3 − 6x 3 + c = 3 −3 − 63 x + c = 3 −3 − 63 x + c
1

13 7 13 7 13 7
( x + 1)( x − 2)dx ⎛ 3 x 3 x
2 2 4 2

Respuesta: ∫ =⎜ − − 6⎟ 3 x + c
3 2
x ⎝ 13 7 ⎠
(x − x )
m n 2
1.12.- Encontrar: ∫ dx
x
Solución.-
( x m − x n )2 ( x2m − 2 xm xn + x2n ) ( x2m − 2 xm xn + x2n )
∫ x
dx = ∫
x
dx = ∫
x1/ 2
dx

x 2 m −1/ 2+1 2 x m+ n +1/ 2 x 2 n +1/ 2


= ∫ ( x 2 m −1/ 2 − 2 x m+ n −1/ 2 + x 2 n −1/ 2 )dx = − + +c
2m − 1/ 2 + 1 m + n + 1/ 2 2n + 1/ 2
4 m +1 2 m + 2 n +1 4 n +1 4 m +1 2 m + 2 n +1 4 n +1
x 2 2x 2 x 2 2x 2 4x 2 2x 2
= − + +c = − + +c
4m + 1 2m + 2n + 1 4n + 1 4m + 1 2m + 2n + 1 4 n + 1
2 2 2

14

http://librosysolucionarios.net
2 x2m x 4 x m+n x 2 x2n x
= − + +c
4m + 1 2m + 2 n + 1 4n + 1

( x m − x n )2 ⎛ 2 x2m 4 x m+n 2 x2n ⎞


Respuesta: ∫ dx = x ⎜ − + ⎟+c
x ⎝ 4m + 1 2m + 2 n + 1 4n + 1 ⎠
( a − x )4
1.13.- Encontrar: ∫ dx
ax
Solución.-
( a − x )4 a 2 − 4a ax + 6 xa − 4 x ax + x 2
∫ ax
dx = ∫ ax
dx

a2 4a ax 6ax 4 x ax x2
=∫ 1 dx − ∫ ax dx + ∫ (ax) 12 ∫ ax
dx − dx + ∫ (ax) 12 dx
(ax) 2
= ∫ a 2 a − 2 x − 2 dx − ∫ 4adx + ∫ 6aa − 2 xx − 2 dx − ∫ 4 xdx + ∫ a − 2 x 2 x − 2 dx
1 1 1 1 1 1

∫ x 2 dx − 4a ∫ dx + 6a ∫ x dx − 4∫ xdx + a ∫x
− −
=a
3 1 1 2 1 3
2 2 2 2
dx
−1 +1 1 3 +1
x 2
x 2 +1
x1+1 − 12 x 2
=a − 4ax + 6a −4 +a +c
3 1
2 2
−1 1 1+1 3
+1 +1 +1
2 2 2

1 3 5
x 2
x 2
x2 − 12 x 2
=a − 4ax + 6a −4 +a +c
3 1
2 2
1 3 2 5
2 2 2

5
− 12 x 2
= 2a x − 4ax + 4a x − 2 x + 2a +c
3 1 1 3 2
2 2 2 2

5
( a − x )4 2 x3
Respuesta: ∫ dx = 2a x − 4ax + 4a x − 2 x + +c
3 1 1 3 2
2 2 2 2

ax 5 xa
dx
1.14.- Encontrar: ∫ 2
x − 10
Solución.-
dx dx 1 x−a
Sea: a = 10 , Luego: ∫ 2 =∫ 2 = η +c
x − 10 x −a 2
2a x+a
1 x − 10 10 x − 10
= η +c = η +c
2 10 x + 10 20 x + 10
dx 10 x − 10
Respuesta: ∫ = η +c
x − 10 20
2
x + 10
dx
1.15.- Encontrar: ∫
x +72

dx dx 1 x
Solución.- Sea: a= 7 , Luego: ∫ =∫ 2 = arcτ g + c
x +72
x +a 2
a a

15

http://librosysolucionarios.net
1 x 7 7x
arcτ g +c = arcτ g +c
7 7 7 a
dx 7 7x
Respuesta: ∫ = arcτ g +c
x +7 2
7 a
dx
1.16.- Encontrar: ∫
4 + x2
Solución.-
dx dx
Sea: a = 2 , Luego: ∫ =∫ = η x + a2 + x2 + c
4+ x 2
a +x
2 2

= η x + 4 + x2 + c
dx
Respuesta: ∫ = η x + 4 + x2 + c
4+ x 2

dx
1.17.- Encontrar: ∫
8 − x2
Solución.-
dx dx x
Sea: a = 8 , Luego: ∫ =∫ = arcs e n +c
8 − x2 a2 − x2 a
x x
= arcs e n + c = arcs e n +c
8 2 2
dx 2x
Respuesta: ∫ = arcs e n +c
8 − x2 4
dy
1.18.- Encontrar: ∫
x +92

Solución.-
1
La expresión: actúa como constante, luego:
x +9 2

dy 1 1 y
∫ x2 + 9 = x 2 + 9 ∫ dy = x2 + 9 y + c = x 2 + 9 + c
dy y
Respuesta: ∫ 2 = 2 +c
x +9 x +9
2 + x2 − 2 − x2
1.19.- Encontrar: ∫ dx
4 − x4
Solución.-
2 + x2 − 2 − x2 2 + x2 2 − x2
∫ 4 − x4
dx = ∫
4 − x4
dx − ∫
4 − x4
dx

2 + x2 2 − x2 dx dx
=∫ dx − ∫ dx = ∫ −∫
(2 − x 2 ) (2 + x 2 ) (2 − x 2 ) (2 + x 2 ) 2 − x2 2 + x2

16

http://librosysolucionarios.net
dx dx x
Sea: a = 2 , Luego: ∫ −∫ = arcs e n − η x + a2 + x2 + c
a2 − x2 a2 + x2 a
x x
= arcs e n − η x + ( 2) 2 + x 2 + c = arcs e n − η x + 2 + x2 + c
2 2
2 + x2 − 2 − x2 x
Respuesta: ∫ dx = arcs e n − η x + 2 + x2 + c
4− x 4
2
1.20.- Encontrar: ∫ τ g 2 xdx
Solución.-
∫ τ g xdx = ∫ (sec x − 1)dx = ∫ sec xdx − ∫ dx = τ gx − x + c
2 2 2

Respuesta: ∫ τ g 2 xdx = τ gx − x + c
1.21.- Encontrar: ∫ coτ g 2 xdx
Solución.-
∫ coτ g xdx = ∫ (cos ec x − 1)dx = ∫ cos ec xdx − ∫ dx = − coτ gx − x + c
2 2 2

Respuesta: ∫ co τ g 2 xdx = − coτ gx − x + c


dx
1.22.- Encontrar: ∫
2x2 + 4
Solución.-
dx dx 1 dx 1 1 x 2 2x
∫ 2 x 2 + 4 = ∫ 2( x 2 + 2) = 2 ∫ x 2 + 2 = 2 2 arcτ g 2 + c = 4 arcτ g 2 + c
dx 2 2x
Respuesta: ∫ = arcτ g +c
2x + 4
2
4 2
dx
1.23.- Encontrar: ∫ 2
7x − 8
Solución.-
dx dx dx 1 dx
∫ 7 x 2 − 8 = ∫ 2 8 = ∫ 7 ⎡( x 2 − ( 8 )2 ⎤ = 7 ∫ ⎡ x 2 − ( 8 )2 ⎤
7( x − ) ⎣ 7 ⎦ ⎣ 7 ⎦
7
1 1 x − 87 1 x − 87 7 7x − 8
= η +c = η +c = η +c
7 2( 7 ) 8
x+ 7 8
8 x+ 7 8
14 8 7x + 8
14
7
1 7x − 2 2 14 7x − 2 2
= η +c = η +c
4 14 7x + 2 2 56 7x + 2 2
dx 14 7x − 2 2
Respuesta: ∫ = η +c
7 x − 8 56
2
7x + 2 2
x 2 dx
1.24.- Encontrar: ∫
x2 + 3

17

http://librosysolucionarios.net
Solución.-
x 2 dx 3 dx dx
∫ x2 + 3 = ∫ (1 − x2 + 3)dx = ∫ dx − 3∫ x 2 + 3 = ∫ dx − 3∫ x2 + ( 3)2
1 x 3x
= x−3 arcτ g + c = = x − 3 arcτ g +c
3 3 3
x 2 dx 3x
Respuesta: ∫ = x − 3 arcτ g +c
x +3
2
3
dx
1.25.- Encontrar: ∫
7 + 8x2
Solución.-
dx dx 1
∫ 7 + 8 x2 = ∫ ( 8 x)2 + ( 7)2 = 8 η 8x + 7 + 8x + c
2

dx 2
Respuesta: ∫ = η 8x + 7 + 8x2 + c
7 + 8x 2 4
dx
1.26.- Encontrar: ∫
7 − 5x2
Solución.-
dx dx 1 5
∫ 7 − 5x 2
=∫
( 7) − ( 5 x)
2 2
=
5
arcs e n x
7
+c

dx 5 35 x
Respuesta: ∫ = arcs e n +c
7 − 5x 2 5 7
(a x − b x ) 2 dx
1.27.- Encontrar: ∫
a xb x
Solución.-
(a x − b x ) 2 dx ( a 2 x − 2a x b x + b 2 x ) a2x 2 a xb x b 2x
∫ a xb x = ∫ a xb x
dx = ∫ a xb x ∫ a xb x
dx − dx + ∫ a x b x dx
( a / b) − 2x + (b / a ) + c
x x x x
ax bx ⎛a⎞ ⎛b⎞
= ∫ x dx − ∫ 2dx + ∫ x dx = ∫ ⎜ ⎟ dx − 2∫ dx + ∫ ⎜ ⎟ dx =
b a ⎝b⎠ ⎝a⎠ η
a
η
b
b a
(a / b) (b / a ) (a / b) (b / a )
x x x x

= − 2x + +c = − 2x − +c
η a − ηb ηb − η a η a − ηb η a − ηb
⎛ ax bx ⎞
⎜ x− x⎟
=⎝
b a ⎠
− 2x + c
η a − ηb
⎛ a 2 x − b2 x ⎞
⎜ ⎟
(a x − b x ) 2 dx ⎝ a b ⎠
x x
Respuesta: ∫ = − 2x + c
a xb x η a − ηb

18

http://librosysolucionarios.net
x
1.28.- Encontrar: ∫ s e n 2 dx
2
Solución.-
x
1 − cos 2
x 2 1 − cos x 1 1
∫sen dx = ∫ dx = ∫ dx = ∫ dx − ∫ cos xdx
2

2 2 2 2 2
x senx
= − +c
2 2
x x senx
Respuesta: ∫ s e n 2 dx = − +c
2 2 2
dx
1.29.- Encontrar: ∫ ;(0 < b < a )
( a + b) + ( a − b ) x 2
Solución.-
dx dx
Sea: c 2 = a + b, d 2 = a − b, ; luego ∫ =∫ 2
( a + b) + ( a − b) x 2
c + d 2 x2
dx 1 dx 1 1 x 1 dx
∫ 2 ⎛ c2 2 ⎞ = d 2 ∫ ⎛ c ⎞2 2 = d 2 c arctg c + c = cd arctg c + c
d ⎜ 2 +x ⎟ ⎜ ⎟ +x d
⎝d ⎠ ⎝d ⎠ d
1 a − bx 1 a−b
= arctg +c = arctg x+c
a +b a −b a+b a −b
2 2 a+b

dx 1 a −b
Respuesta: ∫ = arctg x+c
( a + b) + ( a − b) x 2
a 2 − b2 a+b
dx
1.30.-Encontrar: ∫ ;(0 < b < a )
( a + b) − ( a − b ) x 2
Solución.-
dx dx
Sea: c 2 = a + b, d 2 = a − b, Luego: ∫ =∫ 2
( a + b) − ( a − b) x 2
c − d 2 x2
x− c
=∫
dx 1
= 2∫
dx
=− 2
1 1
η d + c = − 1 η dx − c + c
⎛c 2
⎞ d ⎛c⎞ 2
d 2c x+ c 2cd dx + c
d 2 ⎜ 2 − x2 ⎟ ⎜ ⎟ − x2 d
⎝d ⎠ ⎝d ⎠ d
1 a − bx − a + b
=− η +c
2 a −b2 2
a − bx + a + b
dx 1 a − bx − a + b
Respuesta: ∫ =− η +c
( a + b) − ( a − b ) x 2
2 a 2 − b2 a − bx + a + b
1.31.- Encontrar: ∫ ⎡⎢( a 2 x ) − 1⎤⎥dx
0

⎣ ⎦
Solución.-

19

http://librosysolucionarios.net
∫ ⎡⎢⎣( a )
− 1⎤⎥dx = ∫ (a 0 − 1)dx = ∫ (1 − 1)dx = ∫ dx − ∫ dx = ∫ 0dx = c
2x 0

Respuesta: ∫ ⎡⎢( a 2 x ) − 1⎤⎥dx = c
0

⎣ ⎦

EJERCICIOS PROPUESTOS
Mediante el uso del álgebra elemental, o algunas identidades trigonométricas,
transformar en integrales de fácil solución, las integrales que se presentan a
continuación.

1.32.- ∫ 3x5 dx 1.33.- ∫ (1 + e) x dx 1.34.- ∫ (1 + τ gx)dx


1.35.- ∫ cos 2 2x dx 1.36.- ∫ (1 + x )3 dx 1.37.- ∫ (1 + x )0 dx
1+ x
1.39.- ∫
dx
1.40.- ∫
dx
1.38.- ∫ 2
dy
1+ 3
x
5− x 2
x2 − 5
dx dx dx
1.41.- ∫ 1.42.- ∫ 1.43.- ∫
x +5 2 x +5
2
x −5
2

1.44.- ∫ (s e n 2 x + cos 2 x − 1)dx 1.45.- ∫ x (1 − x )dx 1.46.- ∫ (τ g 2 x + 1)dx


dx dx dx
1.47.- ∫ 1.48.- ∫ 1.49.- ∫
x − 12
2
x + 12
2
x − 12
2

dx dx dx
1.50.- ∫ 1.51.- ∫ 1.52.- ∫
x 2 + 12 12 − x 2 x x 2 − 12
dx dx dx
1.53.- ∫ 1.54.- ∫ 1.55.- ∫
x 12 − x 2 x 12 + x 2 8 − 2x2
1.56.- ∫
dx
1.57.- ∫
dx 1.58.- ∫ x 2 − 10dx
2 x2 − 8 2 x2 + 8
1.59.- ∫ x 2 + 10dx 1.60.- ∫ 10 − x 2 dx 1 − cos 2 x
1.61.- ∫ dx
s e n2 x
1.62.- ∫ 1 − s e n 2 xdx 1.63.- ∫ 1 − cos 2 xdx 1.64.- ∫ (2 x − 3x )0 dx
1.65.- ∫ (20 − 30 ) n dx ⎛
1.66.- ∫ ⎜τ gx −
sen x ⎞
1.67.- ∫
dx
⎟ dx 3− x
⎝ cos x ⎠
1.68.- ∫ 3
4 − x 2 dx 1.69.- ∫ x 2 − 34 dx 1.70.- ∫ x 2 + 34 dx
dx dx dx
1.71.- ∫ 1.72.- ∫ 1.73.- ∫
x 3− x 2
x x −3 2
x x2 + 3
1.74.- ∫ s e n 3 x θ dy 1.75.- ∫ η u dx 1.76.- ∫ exp( η x)dx
1.77.- ∫ e η x dx x− 2 1.79.- ∫ 11 − x 2 dx
2

1.78.- ∫ dx
2x
1.80.- ∫ x 2 − 11dx 1.81.- ∫ x 2 + 11dx 1.82.- ∫ η (e x )dx

20

http://librosysolucionarios.net
⎡1 + x + x 3 ⎤
0 dx
1.85.- ∫
1.83.- ∫ ⎢ ⎥ dx 1.84.- ∫ (τ g x + sec x − 1)dx
2 2
3x 2 − 1
⎢⎣ 1 − x ⎥⎦
1.86.- ∫ (coτ gθ − s e n θ )dx 1.87.- ∫
dx
1.88.- ∫
dx
1 + 3x 2 1 − 3x 2
dx dx dx
1.89.- ∫ 1.90.- ∫ 2 1.91.- ∫ 2
1 + 3x 2 3x + 4 3x − 1
dx dx dx
1.92.- ∫ 1.93.- ∫ 1.94.- ∫
x 3x2 − 1 x 1 + 3x 2 x 1 − 3x 2
1.95.- ∫ 1 − 3 x 2 dx 1.96.- ∫ 1 + 3 x 2 dx 1.97.- ∫ 3 x 2 − 1dx
1.98.- ∫ (3 x 2 − 1)dx
0 n
1.99.- ∫ (3 x 2 − 1) dx 1.100.- ∫ (3 x 2 − 1) du
1.101.- ∫ exp( η 1.102.- ∫ η (e 1.103.- ∫ (e 2 + e + 1) x dx
2 x −1
x
3 )dx 2
)dx
⎛ 1+τ g 2x ⎞ 1.105.- ∫ exp( η 1 + x )dx 1.106.- ∫ 27 − x 2 dx
1.104.- ∫ ⎜ 2
− 1⎟dx
⎝ sec x ⎠
1.107.- ∫ x 2 − 27 dx 1.108.- ∫ x 2 + 27 dx 1.109.- ∫
dx
3x x2 − 1
dx dx dx
1.110.- ∫ 1.111.- ∫ 1.112.- ∫
2x 1 − x2 5x x2 + 1 3x 9 − x2
1.113.- ∫
dx
1.114.- ∫
dx (1 − x ) 2
1.115.- ∫ dx
4 x x 2 + 16 5 x x 2 − 25 x2
1.116.- ∫ (1 + x + x) 2 dx 1.117.- ∫ (1 − x + x) 2 dx 1.118.- ∫ (1 + x) 4 dx
1− cos x 1− s e n x
η ⎛ 1 + x2 ⎞
1.119.- ∫ e 2
dx 1.120.- ∫ exp η ⎜ 2 ⎟ dx 1.121.- ∫ η e 3
dx
⎝ x ⎠
1.122.- ∫ (1 + x − 3 x )0 dx 1.123.- ∫ ηe
(1+ x )2
2
dx

RESPUESTAS
3 x 5+1 x6 x6
1.32.- ∫ 3 x5 dx = 3∫ x 5 dx = +c =3 +c = +c
5 +1 6 2
1.33.- ∫ (1 + e) x dx
ax (1 + e) x
Sea: a = 1 + e, Luego: ∫ (1 + e) dx = ∫ a dx = x
+c = x
+c
ηa η (1 + e)
1.34.- ∫ (1 + τ gx)dx = ∫ dx + ∫ τ gxdx = x + η sec x + c
1 + cos x 1 1 1 1
1.35.- ∫ cos 2 2x dx = ∫ dx = ∫ dx + ∫ cos xdx = x + s e n x + c
2 2 2 2 2

21

http://librosysolucionarios.net
1.36.- ∫ (1 + x )3 dx = ∫ (1 + 3 x + 3( x 2 ) + x3 )dx = ∫ dx + 3 x + 3∫ xdx + ∫ x 2 dx
3

x2 2 52 x2 2
= x + 2x 2 + 3 + x + c = x + 2 x x + 3 + x2 x + c
3

2 5 2 5
1.37.- ∫ (1 + x ) dx = ∫ dx = x + c
0

1+ x
1+ x
1+ x
1.38.- ∫ 2
dy = 2
∫ dy = 2
y+c
1+ 3
x
1+ 3
x
1+ 3
x

dx
1.39.- ∫
5 − x2
dx dx x 5x
Sea: a = 5 , Luego: ∫ =∫ = arcs e n + c = arcs e n +c
5 − x2 ( 5) 2 − x 2 5 5
dx dx
1.40.- ∫ =∫ = η x + x2 − 5 + c
x −52
x − ( 5)
2 2

dx dx
1.41.- ∫ =∫ = η x + x2 + 5 + c
x +52
x 2 + ( 5) 2
dx
1.42.- ∫
x +52

dx 1 x
Sea: a = 5 , Luego: ∫ = arcτ g +c
x + ( 5)
2 2
5 5
5 5x
= arcτ g +c
5 5
dx dx 1 x− 5 5 x− 5
1.43.- ∫ =∫ 2 = η +c = η +c
x −52
x − ( 5) 2
2 5 x+ 5 10 x+ 5
1.44.- ∫ (s e n 2 x + cos 2 x − 1)dx = ∫ (1 − 1)dx = ∫ 0dx = c
2 32 x2
1.45.- ∫ x (1 − x )dx = ∫ ( x −x)dx = ∫ xdx − ∫ xdx = x − + c
3 2
1.46.- ∫ (τ g x + 1)dx = ∫ sec xdx = τ gx + c
2 2

dx dx 1 x − 12 1 x−2 3
1.47.- ∫ =∫ 2 = η +c = η +c
x − 12
2
x − ( 12) 2
2 12 x + 12 4 3 x+2 3
3 x−2 3
= η +c
12 x+2 3
dx
1.48.- ∫
x + 12
2

dx 1 x
Sea: a = 12 , Luego: ∫ = arcτ g +c
x + ( 12)
2 2
12 12

22

http://librosysolucionarios.net
1 x 3 3x
= arcτ g +c = arc τ g +c
2 3 2 3 6 6
dx dx
1.49.- ∫ =∫ = η x + x 2 − 12 + c
x 2 − 12 x − ( 12)
2 2

dx dx
1.50.- ∫ =∫ = η x + x 2 + 12 + c
x 2 + 12 x + ( 12)
2 2

dx
1.51.- ∫
12 − x 2
dx dx
Sea: a = 12 ,Luego: ∫ = ∫
12 − x 2
( 12) 2 − x 2
x x 3x
= arcs e n + c = arcs e n + c = arcs e n +c
12 2 3 6

dx dx 1 x 1 x
1.52.- ∫ =∫ = arc sec +c = arc sec +c
x x 2 − 12 x x 2 − ( 12) 2 12 12 2 3 2 3
3 3x
= arc sec +c
6 6
dx dx 1 x
1.53.- ∫ =∫ = η +c
x 12 − x 2
x ( 12) − x
2 2 12 12 + 12 − x 2
3 x
= η +c
6 12 + 12 − x 2
dx 3 x
1.54.- ∫ = η +c
x 12 + x 2 6 12 + 12 + x 2
dx dx 1 dx 1 x 2 x
1.55.- ∫ =∫ = ∫ = arcs e n + c = arcs e n + c
8 − 2x 2
2(4 − x )2
2 4− x 2
2 2 2 2
dx dx 1 dx 1
1.56.- ∫ =∫ = ∫ = η x + x2 − 4 + c
2 x2 − 8 2( x − 4)
2
2 x −4
2
2
2
= η x + x2 − 4 + c
2
dx dx 1 dx 1
1.57.- ∫ =∫ = ∫ = η x + x2 + 4 + c
2x + 8
2
2( x + 4)
2
2 x +4
2
2
2
= η x + x2 + 4 + c
2
x 2 10
1.58.- ∫ x 2 − 10dx = ∫ x 2 − ( 10)2 dx = x − 10 − η x + x 2 − 10 + c
2 2

23

http://librosysolucionarios.net
x 2
= x − 10 − 5 η x + x 2 − 10 + c
2
x 2
1.59.- ∫ x 2 + 10dx = x + 10 + 5 η x + x 2 + 10 + c
2
x 10 x
1.60.- ∫ 10 − x 2 dx = ∫ ( 10) 2 − x 2 dx = 10 − x 2 + arcs e n +c
2 2 10
x 10 x
= 10 − x 2 + 5arcs e n +c
2 10
1 − cos 2 x s e n2 x
1.61.- ∫ dx = ∫ s e n 2 x dx = ∫ dx = x + c
s e n2 x
1.62.- ∫ 1 − s e n 2 xdx = ∫ cos 2 xdx = ∫ cos xdx = s e n x + c
1.63.- ∫ 1 − cos 2 xdx = ∫ s e n 2 xdx = ∫ s e n xdx = − cos x + c
1.64.- ∫ (2 x − 3x )0 dx = ∫ dx = x + c
1.65.- ∫ (20 − 30 ) n dx = ∫ (0) n dx = ∫ 0dx = c
⎛ sen x ⎞
1.66.- ∫ ⎜τ gx − ⎟ dx = ∫ (τ gx − τ gx ) dx = ∫ 0dx = c
⎝ cos x ⎠
dx 3x
1.67.- ∫ − x = ∫ 3x dx = +c
3 η3
x 3 3 x
1.68.- ∫ 34 − x 2 dx = ∫ ( 23 ) 2 − x 2 dx = 4 − x 2
+ 4
arcs e n 3 + c
2 2 2
x 3 3 2 x
= − x 2 + arcs e n +c
2 4 8 3
x 2 3 34
1.69.- ∫ x 2 − 34 dx = ∫ x 2 − ( 23 ) 2 dx = x −4− η x + x 2 − 34 + c
2 2
x 2 3 3
= x − 4 − η x + x 2 − 34 + c
2 8
x 2 3 3
1.70.- ∫ x 2 + 34 dx = ∫ x 2 + ( 23 ) 2 dx = x + 4 + η x + x 2 + 34 + c
2 8
dx dx 1 x
1.71.- ∫ =∫ = η +c
x 3 − x2 x ( 3) 2 − x 2 3 3 + 3 − x2
3 x
= η +c
3 3 + 3 − x2
dx 1 x 3 3x
1.72.- ∫ = arc sec +c = arc sec +c
x x −3
2
3 3 3 3
dx 3 x
1.73.- ∫ = η +c
x x +3
2 3 3 + x2 + 3

24

http://librosysolucionarios.net
1.74.- ∫ (s e n 3 x θ )dy = s e n 3 x θ ∫ dy = (s e n 3 x θ ) y + c
1.75.- ∫ η u dx = η u ∫ dx = η u x + c
x2
1.76.- ∫ exp( η x)dx = ∫ xdx = +c
2
x3
1.77.- ∫ e η x2
dx = ∫ x dx = + c
2

3
x− 2 x 2 x 2 1 1
1.78.- ∫ dx = ∫ dx − ∫ dx = ∫ dx − ∫ dx = ∫ dx − ∫ dx =
2x 2x 2x 2x 2x 2 x
1
1 1 x2 2
∫ dx − ∫ x 2 dx =
−1
= x− +c = x − 2x 2 + c
1

2 2 1
2 2
x 11 x x 11 11x
1.79.- ∫ 11 − x 2 dx = 11 − x 2 + arcs e n +c = 11 − x 2 + arcs e n +c
2 2 11 2 2 11
x 2 11
1.80.- ∫ x 2 − 11dx = x − 11 − η x + x 2 − 11 + c
2 2
x 2 11
1.81.- ∫ x 2 + 11dx = x + 11 + η x + x 2 + 11 + c
2 2
3
x2 2
1.82.- ∫ η (e )dx = ∫ xdx = ∫ x 2 dx = 3 + c = x x + c
x 1

2 3
0
⎡1 + x + x 3 ⎤
1.83.- ∫ ⎢ ⎥ dx = ∫ dx = x + c
⎣⎢ 1 − x ⎥⎦
1.84.- ∫ (τ g 2 x + sec2 x − 1)dx = ∫ 0dx = c
dx dx 1 dx 1
1.85.- ∫ =∫ = ∫ = η x + ( x 2 − 13 ) + c
3x − 1 2
3 ( x − 13 )
2
3 ( x − 3)
2 1 3
3
= η x + ( x2 − 13 ) + c
3
1.86.- ∫ (co τ gθ − s e n θ )dx = (coτ gθ − s e n θ ) ∫ dx = (coτ gθ − s e n θ ) x + c
dx dx 3
1.87.- ∫ =∫ = η x+ 1
3 + x2 + c
1 + 3x 2
3 1
3 +x 2 3
dx dx 1 dx 1 x
1.88.- ∫ =∫
3∫
= = arcs e n 1 + c
1 − 3x 2
3 1
3 −x 2 1
3 −x 2
3 3

3
= arcs e n 3 x + c
3
dx dx 1 dx 1 1 x 3
1.89.- ∫ =∫ 1 = ∫1 = 1 arcτ g 1 + c = arcτ g 3x + c
1 + 3x 2
3( 3 + x ) 3 3 + x 3 3
2 2
3
3

25

http://librosysolucionarios.net
dx 1 dx 1 1 x 3 3x
1.90.- ∫ = ∫ 2 4 = 2 arcτ g 2 + c = arcτ g +c
3x + 4 3 x + 3 3 3
2
3
6 2

dx 1 dx 1 1 x− 1
3 3x − 1
1.91.- ∫ = ∫ 2 1= η 3
+c = η +c
3x − 1 3 x − 3 3 2 3
2 1
x+ 1
3
6 3x + 1
dx dx 1 dx 1 1 x
1.92.- ∫ =∫ = ∫ = arc sec +c
x 3x 2 − 1 3x x 2 − 1 3 x x2 − 1 3 1 1
3 3 3 3
= arc sec 3x + c
dx 1 dx 1 1 x
1.93.- ∫ = ∫ = η +c
x 1 + 3x 2
3 x 3+x
1 2
3 1 1
+ 1
+ x2
3 3
3

x
= η +c
1
3
+ 1
3 + x2

dx 1 dx x
1.94.- ∫ = ∫ = η +c
x 1 − 3x 2 3 x 13 − x 2 1
3
+ 1
3 − x2
⎡x 1
x ⎤
1.95.- ∫ 1 − 3x 2 dx = 3 ∫ 1
3 − x 2 dx = 3 ⎢ 1
3 − x 2 + 3 arcs e n ⎥+c
⎣⎢ 2 2 ⎥
1
3⎦

⎡x 1 ⎤
= 3⎢ 1
3 − x 2 + arc s e n 3x ⎥ + c
⎣2 6 ⎦
⎡x 1 1

1.96.- ∫ 1 + 3x 2 dx = 3 ∫ + x 2 dx = 3 ⎢ 3 + x 2
+1
3
3
η x + 13 + x 2 ⎥+c
⎣2 2 ⎦
⎡x 1 1 ⎤
= 3⎢ 3+ x +
2
η x + 13 + x 2 ⎥ + c
⎣2 6 ⎦
⎡x 2 1 1 ⎤
1.97.- ∫ 3x 2 − 1dx = 3 ∫ x 2 − 13 dx = 3 ⎢ x − 3 − η x + x 2 − 13 ⎥⎦ + c
⎣2 6
1.98.- ∫ (3 x 2 − 1)dx = 3∫ x 2 dx − ∫ dx = x3 − x + c
0
1.99.- ∫ (3x 2 − 1) dx = ∫ dx = x + c
n
1.100.- ∫ (3 x 2 − 1) du = (3 x 2 − 1) n ∫ du = (3 x 2 − 1) n u + c
3
x 1 1 1x2 2 3
1.101.- ∫ exp( η 3
x
)dx = ∫ dx = ∫ x 2 dx = +c = x 2 +c
3 3 3 32 9
2x −1 1 x2 1
1.102.- ∫ η (e )dx = ∫ dx = ∫ xdx − ∫ dx = − x + c
2 x −1
2

2 2 2 2
1.103.- ∫ (e + e + 1) dx
2 x

26

http://librosysolucionarios.net
ax (e 2 + e − 1) x
Sea: a= (e 2 + e + 1) , Luego: ∫ a x dx = +c = +c
ηa η (e2 + e − 1)
⎛ 1+τ g 2x ⎞
1.104.- ∫ ⎜ 2
− 1⎟dx = ∫ (1 − 1)dx = ∫ 0dx = c
⎝ sec x ⎠
x2
1.105.- ∫ exp( η 1 + x )dx ∫ = ∫ (1 + x)dx = ∫ dx + ∫ xdx = x + + c
2
x 27 x
1.106.- ∫ 27 − x 2 dx = 27 − x 2 + arc s e n +c
2 2 3 3
x 2 27
1.107.- ∫ x 2 − 27dx = x − 27 − η x + x 2 − 27 + c
2 2
x 2 27
1.108.- ∫ x 2 + 27dx = x + 27 + η x + x 2 + 27 + c
2 2
dx 1 dx 1
1.109.- ∫ = ∫ = arc secx + c
3x x 2 − 1 3 x x 2 − 1 3
dx 1 dx 1 x
1.110.- ∫ = ∫ = η +c
2x 1 − x2 2 x 1 − x2 2 1 + 1 − x2
dx 1 dx 1 x
1.111.- ∫ = ∫ = η +c
5x x + 1 2 5 x x +1 5
2
1 + x2 + 1
dx 1 dx 11 x 1 x
1.112.- ∫ = ∫ = η +c = η +c
3x 9 − x 2 3 x 9− x 2 33 3+ 9− x 2 9 3 + 9 − x2
dx 1 dx 11 x
1.113.- ∫ = ∫ = η +c
4 x x + 16 2 4 x x + 16 4 4
2
4 + x 2 + 16
1 x
= η +c
16 4 + x 2 + 16
dx 1 dx 11 x 1 x
1.114.- ∫ = ∫ = arc sec + c = arc sec + c
5 x x − 25 5 x x − 25 5 5
2 2 5 25 5
(1 − x ) 2
1− 2 x + x
1.115.- ∫ dx = ∫ dx = ∫ ( x −2 − 2 x 2 + x −1 )dx
−3

2 2
x x
−1 −1
x 2 x 2
= ∫ x dx − ∫ 2 x dx + ∫ x dx = − x − 2 + η x + c = −x − 2 + η x +c
−2 −3 −1 −1 −1
2
−1 −1
2 2
1 4
+ η x +c = − + + η x +c
−1
= − x −1 + 4 x 2

x x
1.116.- ∫ (1 + x + x)2 dx = (1 + x + x 2 + 2 x + 2 x + 2 x 2 )dx
3

= ∫ (1 + 2 x 2 + 3x + 2 x 2 + x 2 )dx = ∫ dx + 2∫ x 2 dx +3∫ xdx + 2∫ x 2 dx + ∫ x 2 dx


1 3 1 3

3 5 3 5
2x 2 x2 x 2 x3 4x 2 x2 x 2 x3
x+ +3 +2 + +c = x+ +3 +4 + +c
3 2 5 3 3 2 5 3
2 2

27

http://librosysolucionarios.net
1.117.- ∫ (1 − x + x) 2 dx = ∫ (1 + x + x 2 − 2 x + 2 x − 2 x 2 )dx
3

3 5
4x 2 x2 x 2 x3
= ∫ (1 − 2 x + 3x − 2 x + x )dx = x − +3 −4 + +c
1 3 2
2 2

3 2 5 3
1.118.- ∫ (1 + x) dx = ∫ (1 + 4 x + 6 x + 4 x + x )dx
4 2 3 4

1
= ∫ dx + 4∫ xdx + 6∫ x 2 dx + 4∫ x3 dx + ∫ x 4 dx = x + 2 x 2 + 2 x3 + x 4 + x5 + c
5
1− cos x
η 1 − cos x 1 1 1 1
1.119.- ∫ e 2
dx = ∫
dx = ∫ dx − ∫ cos xdx = x − s e n xdx
2 2 2 2 2
⎛ 1+ x ⎞
2
1+ x 2
1 1
1.120.- ∫ exp η ⎜ 2 ⎟ dx = ∫ 2 dx = ∫ 2 dx + ∫ dx = ∫ x −2 dx + ∫ dx = − + x + c
⎝ x ⎠ x x x
1− s e n x
1− s e n x 1 1 1 1
1.121.- ∫ η e 3
dx = ∫
dx = ∫ dx − ∫ s e n xdx = x + cos x + c
3 3 3 3 3
1.122.- ∫ (1 + x − 3 x ) dx = ∫ dx = x + c
0

(1+ x )2 (1 + x) 2 1 + 2 x + x2 1 1
1.123.- ∫ ηe 2
dx = ∫ dx = ∫ dx = ∫ dx + ∫ xdx + ∫ x 2 dx
2 2 2 2
1 x 2 x3
= x+ + +c
2 2 6

28

http://librosysolucionarios.net
CAPITULO 2

INTEGRACION POR SUSTITUCION

A veces es conveniente hacer un cambio de variable, para transformar la integral


dada en otra, de forma conocida. La técnica en cuestión recibe el nombre de
método de sustitución.

EJERCICIOS DESARROLLADOS

e η x dx
2.1.-Encontrar: ∫ 2
x +7
e η x dx xdx
Solución.- Como: e ηx
= x, se tiene: ∫ 2 =∫ 2
x +7 x +7
xdx 1 2 xdx
Sea la sustitución: u = x 2 + 7 , donde: du = 2 xdx , Dado que: ∫ = ∫ 2 ,
x +7 2 x +7
2

1 2 xdx 1 du
2 ∫ x2 + 7 2 ∫ u
Se tiene: = , integral que es inmediata.
1 du 1 1
Luego: = ∫ η u + c = η x2 + 7 + c
2 u 2 2
e η x dx 1
Respuesta: ∫ 2 = η x2 + 7 + c
x +7 2
e η x dx
2

2.2.-Encontrar: ∫ 3
x +8
e η x dx
2
x 2 dx
Solución.- Como: e = x , se tiene: ∫ 3
η x2 2
=∫ 3
x +8 x +8
x 2 dx 1 3 x 2 dx
Sea la sustitución: w = x3 + 8 , donde: dw = 3x 2 dx , Dado que: ∫
x3 + 8 3 ∫ x3 + 8
= ,

1 3x 2 dx 1 dw
3 ∫ x3 + 8 3 ∫ w
Se tiene: = integral que es inmediata.
1 dw 1 1
Luego: ∫ = η w + c = η x3 + 8 + c
3 w 3 3
η x2
e dx 1
Respuesta: ∫ 3 = η x3 + 8 + c
x +8 3
2.3.-Encontrar: ∫ ( x + 2) s e n( x 2 + 4 x − 6)dx
Solución.- Sea la sustitución: u = x 2 + 4 x − 6 , donde: du = (2 x + 4)dx
1
Dado que: ∫ ( x + 2) s e n( x 2 + 4 x − 6)dx = ∫ (2 x + 4) s e n( x 2 + 4 x − 6)dx , se tiene:
2

29

http://librosysolucionarios.net
1 1
=
2 ∫ (2 x + 4) s e n( x 2 + 4 x − 6)dx = ∫ s e n udu , integral que es inmediata.
2
1 1 1 1
Luego: = ∫ s e n udu = (− cos u ) + c = − cos u + c = − cos( x 2 + 4 x − 6) + c
2 2 2 2
1
Respuesta: ∫ ( x + 2) s e n( x 2 + 4 x − 6)dx = − cos( x 2 + 4 x − 6) + c
2
2.4.-Encontrar: ∫ x s e n(1 − x )dx 2

Solución.-Sea la sustitución: w = 1 − x 2 , donde: dw = −2 xdx


1
Dado que: ∫ x s e n(1 − x 2 )dx = − ∫ (−2 x) s e n(1 − x 2 )dx
2
1 1
Se tiene que: − ∫ (−2 x) s e n(1 − x 2 )dx = − s e n wdw , integral que es inmediata.
2 2
1 1 1 1
Luego: − ∫ s e n wdw = − (− cos w)dw + c = cos w + c = cos(1 − x 2 ) + c
2 2 2 2
1
Respuesta: ∫ x s e n(1 − x )dx = cos(1 − x ) + c
2 2

2
2.5.-Encontrar: ∫ x coτ g ( x + 1)dx
2

Solución.-Sea la sustitución: u = x 2 + 1 , donde: du = 2 xdx


1
Dado que: ∫ x coτ g ( x 2 + 1)dx = ∫ 2 x coτ g ( x 2 + 1)dx
2
1 1
Se tiene que: ∫ 2 x coτ g ( x 2 + 1)dx = ∫ coτ gudu , integral que es inmediata.
2 2
1 1 1
Luego: ∫ co τ gudu = η s e n u + c = η s e n( x 2 + 1) + c
2 2 2
1
Respuesta: ∫ x co τ g ( x 2 + 1)dx = η s e n( x 2 + 1) + c
2
2.6.-Encontrar: ∫ 1 + y 4 y 3 dy
Solución.-Sea la sustitución: w = 1 + y 4 , donde: dw = 4 y 3 dy
1
Dado que: ∫ 1 + y 4 y 3 dy = ∫ (1 + y 4 ) 2 4 y 3 dy
1

4
1 1
Se tiene que: ∫ (1 + y 4 ) 2 4 y 3 dy = ∫ w 2 dw , integral que es inmediata.
1 1

4 4
3
1 1w 2
1 3 1
Luego: ∫ w 2 dw = + c = w 2 + c = (1 + y 4 ) 2 + c
1 3

3
4 4 2 6 6
1
Respuesta: ∫ 1 + y 4 y 3 dy = (1 + y 4 ) 2 + c
3

6
3tdt
2.7.-Encontrar: ∫
t +3
3 2

Solución.-Sea la sustitución: u = t 2 + 3 , donde: du = 2tdt

30

http://librosysolucionarios.net
3tdt
3 2tdt
Dado que: ∫ ∫ =
t + 3 2 (t + 3) 3
2 1
3 2

3 2tdt 3 du
Se tiene que: ∫ 2 = ∫ 1 , integral que es inmediata
2 (t + 3)
1
3
2 u3
2
3 du 3 − 13 3u 3 9 23 9 2
∫ = ∫ u du = + = + = + +c
2
Luego: 1
2
c u c ( t 3) 3

2 u 3
2 2 3 4 4
3tdt 9
Respuesta: ∫ = (t 2 + 3) 3 + c
2

t +3 4
3 2

dx
2.8.-Encontrar: ∫ 1 , a y b constantes.
(a + bx) 3
Solución.- Sea: w = a + bx , donde: dw = bdx
2
−1
dx 1 bdx 1 dw 1 1w3 3 23
Luego: ∫ = ∫ = ∫ = ∫ = + = w +c
3
w c
(a + bx) 3 b (a + bx) 3 b w 3 b
1 1 1
b 23 2b
3 2

= (a + bx) + c
3

2b
dx 3 2

Respuesta: ∫ = + +c
3
( a bx )
(a + bx) 3 2b
1

arcs e n x
2.9.-Encontrar: ∫ dx
1 − x2
arcs e n x dx
Solución.- ∫ dx = ∫ arcs e n x ,
1− x 2
1 − x2
dx
Sea: u = arcs e n x , donde: du =
1 − x2
dx 2 3 2
Luego: ∫ arcs e n x = ∫ u 2 du = u 2 + c = (arcs e n x)3 + c
1

1− x 2 3 3
arcs e n x 2
Respuesta: ∫ dx = (arcs e n x)3 + c
1− x 2
3
x
arcτ g
2.10.-Encontrar: ∫ 2 dx
4 + x2
x 1 1 2dx
Solución.- Sea: w = arcτ g , donde: dw = ( )dx =
2 1+ ( 2 ) 2
x 2
4 + x2
x
arcτ g 2
1 ⎛ x ⎞ 2dx 1 1 2 1⎛ x⎞
Luego: ∫ 2 dx = ∫ arcτ g ⎜ ⎟ = ∫ wdw = w + c = ⎜ arcτ g ⎟ + c
4 + x2 2 ⎝ 2⎠ 4+ x
2
2 4 4⎝ 2⎠
x
arcτ g 2

Respuesta: ∫ 2 dx = 1 ⎛ arcτ g x ⎞ + c
⎜ ⎟
4 + x2 4⎝ 2⎠

31

http://librosysolucionarios.net
x − arcτ g 2 x
2.11.-Encontrar: ∫ dx
1 + 4x2
x − arcτ g 2 x xdx arcτ g 2 x
Solución.- ∫ dx = ∫ −∫
1+ 4x 2
1+ 4x 2
1 + 4 x2
2dx
Sea: u = 1 + 4 x 2 , donde: du = 8 xdx ; w = arcτ g 2 x , donde: dw =
1 + 4x2
xdx arcτ g 2 x 1 8 xdx 1 2dx
Luego: ∫ −∫ = ∫ − ∫ arcτ g 2 x
1 + 4x 2
1+ 4x 2
8 1+ 4x 22
1 + 4x2
1 du 1 1 1 3 1 1
= ∫ − ∫ w 2 dw = η u − w 2 + c = η 1 + 4 x 2 − (arcτ g 2 x) 2 + c
1 3

8 u 2 8 3 8 3
x − arcτ g 2 x 1 1
Respuesta: ∫ dx = η 1 + 4 x 2 − (arcτ g 2 x) 2 + c
3

1+ 4x 2
8 3
dx
2.12.-Encontrar: ∫
(1 + x 2 ) η x + 1 + x 2
dx dx
Solución.- ∫ =∫
(1 + x 2 ) η x + 1 + x 2 1 + x2 η x + 1 + x2
1 2x dx
Sea: u = η x + 1 + x 2 , donde: du = (1 + ) ⇒ du =
x + 1+ x 2
2 1+ x 2
1 + x2
dx du
∫ =∫ = ∫ u 2 du = 2u 2 + c = 2 η x + 1 + x2 + c
−1 1
Luego:
1 + x2 η x + 1 + x2 u

dx
Respuesta: ∫ =2 η x + 1 + x2 + c
(1 + x 2 ) η x + 1 + x 2
co τ g ( η x)
2.13.-Encontrar: ∫ dx
x
dx
Solución.- Sea: w = η x , donde: dw =
x
coτ g ( η x)
Luego: ∫ dx = ∫ coτ gwdw = η s e n w + c = η s e n( η x) + c
x
coτ g ( η x)
Respuesta: ∫ dx = η s e n( η x) + c
x
dx
2.14.-Encontrar: ∫
x ( η x )3
dx
Solución.- Sea: u = η x , donde: du =
x
−2
dx du u 1 1
Luego: ∫ = ∫ 3 = ∫ u −3 du = +c = 2 +c = +c
x( η x) 3
u 2 2u 2( η x) 2

32

http://librosysolucionarios.net
dx 1
Respuesta: ∫ = +c
x( η x) 3
2( η x) 2
1
e x2
2.15.-Encontrar: ∫ 3 dx
x
1 2
Solución.- Sea: w = 2 , donde: dw = − 3 dx
x x
1
e x2 1 1 −2dx 1 1 1 1 x2
Luego: ∫ 3 dx = − ∫ e x2 3 = − ∫ e w dw = − e w + c = − e + c
x 2 x 2 2 2
1
e x2 1 1 x2
Respuesta: ∫ 3 dx = − e + c
x 2
2.16.-Encontrar: ∫ e − x2 + 2
xdx
Solución.- Sea: u = − x 2 + 2 , donde: du = −2 xdx
1 1 1 1 2
Luego: ∫ e − x + 2 xdx = − ∫ e− x + 2 (−2 xdx) = − ∫ eu du = − eu + c = − e − x + 2 + c
2 2

2 2 2 2
1
Respuesta: ∫ e − x + 2 xdx = − e − x + 2 + c
2 2

2
2.17.-Encontrar: ∫ x e dx 2 x3

Solución.- Sea: w = x 3 , donde: dw = 3x 2 dx


1 1 1 3
Luego: ∫ x 2 e x dx = ∫ 3x 2 e x dx = ∫ e w dw = e x + c
3 3

3 3 3
1 3
Respuesta: ∫ x 2 e x dx = e x + c
3

3
2.18.-Encontrar: ∫ (e + 1) 2 e x dx
x

Solución.- Sea: u = e x + 1 , donde: du = e x dx


u3 (e x + 1)3
Luego: ∫ (e x + 1) 2 e x dx = ∫ u 2 du = + c = +c
3 3
(e x + 1)3
Respuesta: ∫ (e x + 1) 2 e x dx = +c
3
ex −1
2.19.-Encontrar: ∫ x dx
e +1
e −1
x
ex 1 ex e x e− x
Solución.- ∫ x dx = ∫ x dx − ∫ x dx = ∫ x dx − ∫ x dx
e +1 e +1 e +1 e +1 e +1
x −x x −x
e e e e
= ∫ x dx − ∫ − x x dx = ∫ x dx − ∫ dx
e +1 e (e + 1) e +1 1 + ex
Sea: u = e x + 1 , donde: du = e x dx ; w = 1 + e− x ,donde: dw = −e − x dx
ex e− x ex −e − x du dw
Luego: ∫ x dx − ∫ dx = ∫ dx − ∫ −x
dx = ∫ +∫
e +1 1+ e x
e +1
x
1+ e u w

33

http://librosysolucionarios.net
= η u + c1 + η w + c2 = η e x + 1 + η 1 + e− x + C = η ⎡⎣ e x + 1 1 + e − x ⎤⎦ + c
ex −1
Respuesta: ∫ x dx = η ⎡⎣ (e x + 1)(1 + e − x ) ⎤⎦ + c , otra respuesta seria:
e +1
e −1
x

∫ e x + 1dx = η e + 1 − x + c
x 2

e2 x − 1
2.20.-Encontrar: ∫ 2 x dx
e +3
e −1
2x
e2 x e0
Solución.- ∫ 2 x dx = ∫ 2 x dx − ∫ 2 x dx
e +3 e +3 e +3
2 x −2 x
e 2x
e e e 2x
e −2 x e2 x e −2 x
= ∫ 2 x dx − ∫ 2 x dx = ∫ 2 x dx − ∫ −2 x 2 x dx = ∫ 2 x dx − ∫ dx
e +3 e +3 e +3 e (e + 3) e +3 1 + 3e −2 x
Sea: u = e 2 x + 3 , donde: du = 2e 2 x dx ; w = 1 + 3e −2 x ,donde: dw = −6e −2 x dx
e2 x e −2 x 1 2e 2 x 1 −6e −2 x 1 du 1 dw
Luego: ∫ 2 x dx − ∫ ∫ ∫ dx = ∫
2 u 6∫ w
−2 x
dx = dx + −2 x
+
e +3 1 + 3e 2 e +3
2x
6 1 + 3e
1 1 1 1 1 1 3
η u + η w + c = η e 2 x + 3 + η 1 + 3e−2 x + c = η e2 x + 3 + η 1 + 2 x + c
2 6 2 6 2 6 e
1 1 e2 x + 3 1 1 1
= η e2 x + 3 + η 2 x + c = η e2 x + 3 + η e2 x + 3 − η e2 x + c
2 6 e 2 6 6

= η ( e 2 x + 3) + η ( e 2 x + 3) − 2 x + c = η ⎢⎡( e2 x + 3) ( e 2 x + 3) ⎥⎤ − + c
1/ 2 1/ 6 1 1/ 2 1/ 6 x
6 ⎣ ⎦ 3
= η ( e 2 x + 3)
x
2/3
− +c
3
e −1
2x
Respuesta: ∫ 2 x dx = η ( e 2 x + 3) − + c
2/3 x
e +3 3
x +1
2
2.22.-Encontrar: ∫ dx
x −1
Solución.- Cuando el grado del polinomio dividendo es MAYOR o IGUAL que el
grado del polinomio divisor, es necesario efectuar previamente la división de
polinomios. El resultado de la división dada es:

x2 + 1 2 x2 + 1 ⎛ 2 ⎞ dx
= ( x + 1) + , Luego: ∫ dx = ∫ ⎜ x + 1 + ⎟ dx = ∫ xdx + ∫ dx + 2∫
x −1 x −1 x −1 ⎝ x −1 ⎠ x −1
Sea u = x − 1 , donde du = dx
dx du x 2
Luego: ∫ xdx + ∫ dx + 2∫ = ∫ xdx + ∫ dx + 2∫ = + x + η x −1 + c
x −1 u 2
x +1
2
x 2
Respuesta: ∫ dx = + x + η x − 1 + c
x −1 2
x+2
2.23.-Encontrar: ∫ dx
x +1

34

http://librosysolucionarios.net
x+2 1 x+2 ⎛ 1 ⎞ dx
Solución.- = 1+ , Luego: ∫ dx = ∫ ⎜1 + ⎟ dx = ∫ dx + ∫
x +1 x +1 x +1 ⎝ x +1⎠ x +1
Sea u = x + 1 , donde du = dx
du
∫ dx + ∫ u = x + η u + c =x + η x + 1 + c
x+2
Respuesta: ∫ dx = x + η x + 1 + c
x +1
2.24.-Encontrar: ∫ τ g 5 x sec2 xdx
Solución.- Sea: w = τ gx , donde: dw = sec 2 x
(τ gx) τ g6x
6
w6
Luego: ∫ τ g x sec xdx = ∫ (τ gx) sec xdx = ∫ w dw =
5 2 5 2
+c =
5
+c = +c
6 6 6
τ g6x
Respuesta: ∫ τ g 5 x sec 2 xdx = +c
6
2.25.-Encontrar: ∫ s e n x sec 2 xdx
1 sen x
Solución.- ∫ s e n x sec 2 xdx = ∫ s e n x 2
dx = ∫ dx
cos x cos 2 x
Sea: u = cos x , donde: du = − s e n x
sen x − s e n xdx du u −1 1 1
Luego: ∫ dx = − ∫ = − ∫ = − ∫ u −2
du = − +c = +c = +c
2
cos x cos x2
u −1 u cos x
Respuesta: ∫ s e n x sec 2 xdx = sec x + c
sec2 3xdx
2.26.-Encontrar: ∫
1 + τ g 3x
Solución.- Sea: u = 1 + τ g 3 xdx , donde: du = 3sec 2 3xdx
sec2 3 xdx 1 3sec 2 3 xdx 1 du 1 1
Luego: ∫ = ∫ = ∫ = η u + c = η 1 + τ g 3x + c
1 + τ g 3x 3 1 + τ g 3x 3 u 3 3
sec 2 3 xdx 1
Respuesta: ∫ = η 1 + τ g 3x + c
1 + τ g 3x 3
2.27.-Encontrar: ∫ s e n 3 x cos xdx
Solución.- Sea: w = s e n x , donde: dw = cos xdx
w4 s e n4 x
Luego: ∫ s e n 3 x cos xdx = ∫ (s e n x)3 cos xdx = ∫ w3 dw = ∫ + c =∫ +c
4 4
s e n4 x
Respuesta: ∫ s e n 3 x cos xdx = ∫ +c
4
2.28.-Encontrar: ∫ cos 4 x s e n xdx
Solución.- Sea: u = cos x , donde: du = − s e n x
Luego: ∫ cos 4 x s e n xdx = ∫ (cos x) 4 s e n xdx = − ∫ (cos x) 4 (− s e n x) dx = − ∫ u 4 du

35

http://librosysolucionarios.net
u5 cos x5 cos5 x
=− +c = − +c = − +c
5 5 5
cos5 x
Respuesta: ∫ cos 4 x s e n xdx = − +c
5
sec5
2.29.-Encontrar: ∫ dx
cos ecx
1
sec5 5 sen x
Solución.- ∫ dx = ∫ cos x dx = ∫ dx
cos ecx 1 (cos x)5
sen x
Sea: w = cos x , donde: dw = − s e n xdx
sen x dw w−4 1 1 1
Luego: ∫ dx = − ∫ = − ∫ w −5
dw = − +c = +c = +c
(cos x) 5
w5
−4 4w 4
4 cos 4 x
sec 4 x
= +c
4
sec5 sec 4 x
Respuesta: ∫ dx = +c
cos ecx 4
2.30.-Encontrar: ∫ eτ g 2 x sec2 2 xdx
Solución.- Sea: u = τ g 2 x , donde: du = 2sec 2 2 xdx
1 1 1 1
Luego: ∫ eτ g 2 x sec2 2 xdx = ∫ eτ g 2 x (2sec2 2 xdx) = ∫ eu du = eu + c = eτ g 2 x + c
2 2 2 2
1
Respuesta: ∫ eτ g 2 x sec2 2 xdx = eτ g 2 x + c
2
2x − 5
2.31.-Encontrar: ∫ 2 dx
3x − 2
Solución.- Sea: w = 3x 2 − 2 , donde: dw = 6 xdx
2x − 5 1 3(2 x − 5) 1 6 x − 15 1 6 xdx 15 dx
Luego: ∫ 2 dx = ∫ dx = ∫ 2 dx = ∫ 2 − ∫ 2
3x − 2 3 3x − 2
2
3 3x − 2 3 3x − 2 3 3x − 2
1 6 xdx dx 1 6 xdx 5 dx 1 6 xdx 5 dx
= ∫ 2 − 5∫ = ∫ 2 − ∫ 2 2 = ∫ 2 − ∫ 2
3 3x − 2 3( x − 3 ) 3 3x − 2 3 ( x − 3 ) 3 3 x − 2 3 x − ( 23 ) 2
2 2

1 dw 5 dx 1 5 dx
∫ − ∫ 2
3 w 3 x −( 3) 3
2 2
= η w + c1 − ∫ 2
3 x − ( 23 ) 2
; Sea: v = x , donde: dv = dx

1 5 dv
Además: a = 2 ; se tiene: η w + c1 − ∫ 2 2
3 v −a
3
3
1 5 1 v−a 1 5⎡ 1 x− 2 ⎤
= η 3x 2 − 2 + c1 − η + c2 = η 3x 2 − 2 − ⎢ η 3
⎥+C
3 3 2a v+a 3 3 ⎢⎣ 2 2 3 x+ 2
3 ⎥⎦
1 5 3x − 2 1 5 3x − 2
= η 3x 2 − 2 − η + C = η 3x 2 − 2 − η +C
3 32 2 3x + 2 3 2 6 3x + 2

36

http://librosysolucionarios.net
2x − 5 1 5 3x − 2
Respuesta: ∫ dx = η 3 x 2 − 2 − η +C
3x − 2
2
3 2 6 3x + 2
dx
2.32.-Encontrar: ∫
x 4 − 9 η2x
dx dx
Solución.- ∫ =∫
x 4 − 9 η2x x 22 − (3 η x) 2
3dx
Sea: u = 3 η x , donde: du =
x
dx 1 3dx 1 du 1 u
Luego: ∫ = ∫ = ∫ = arcs e n + c
x 2 − (3 η x)
2 2 3 x 2 − (3 η x)
2 2 3 2 − (u )
2 2 3 2
1 3 ηx 1
+ c = arcs e n η x 2 + c
3
= arcs e n
3 2 3
dx 1
Respuesta: ∫ = arcs e n η x 2 + c
3

x 4 − 9 η2x 3
dx
2.33.-Encontrar: ∫
ex −1
e x dx
Solución.- Sea: u = e x − 1 , donde: du = ; Tal que: e x = u 2 + 1
2 e −1
x

dx 2du du
Luego: ∫ =∫ 2 = 2∫ 2 = 2 arcτ gu + c = 2 arcτ g e x + 1 + c
e −1
x u + 1 u + 1
dx
Respuesta: ∫ = 2 arcτ g e x + 1 + c
e −1
x

x2 + 2 x + 2
2.34.-Encontrar: ∫ dx
x +1
x2 + 2 x + 2 ( x 2 + 2 x + 1) + 1 ( x + 1) 2 + 1 ( x + 1) 2 + 1
Solución.- ∫ dx = ∫ dx = ∫ dx = ∫ dx
x +1 x +1 x +1 x +1
1 dx
= ∫ (x +1+ )dx = ∫ xdx + ∫ dx + ∫ , Sea: w = x + 1 , donde: dw = dx
x +1 x +1
dx dw x 2
Luego: ∫ xdx + ∫ dx + ∫ = ∫ xdx + ∫ dx + ∫ = + x+ η w +c
x +1 w 2
2
x
= + x + η x +1 + c
2
x2 + 2 x + 2 x2
Respuesta: ∫ dx = + x + η x + 1 + c
x +1 2
2x
e
2.35.-Encontrar: ∫ dx
ex + 1
Solución.- Sea: u = e x + 1 , donde: du = e x dx

37

http://librosysolucionarios.net
−1
u −1
3
e2 x u2 u 2
Luego: ∫ dx = ∫ 1 du = ∫ (u 2 − u 2 )du = ∫ u 2 du − ∫ u 2 du =
−1 −1
− +c
1 1

ex + 1 u2 3
2
1
2
3 −1
u 2
u 2

= − + c = 23 u 2 − 12 u 2 + c = (e x + 1)3 − 2 (e x + 1) + c
3 1
2
3 1 3
2 2

e2 x
Respuesta: ∫ dx = 2
3 (e x + 1)3 − 2 (e x + 1) + c
e +1
x

η 2 x dx
2.36.-Encontrar: ∫
η 4x x
dx
Solución.- Sea: u = η 4 x , donde: du = ; además: η 4 x = (2 × 2 x) = η 2 + η 2 x
x
⇒ u = η 2 + η 2x ⇒ η 2x = u − η 2
η 2 x dx u − η2 η2 du
Luego: ∫ =∫ du = ∫ du − ∫ du = ∫ du − η 2∫ = u − η2 u + c
η 4x x u u u
= η 4 x − η 2 [ η ( η 4 x)] + c
η 2 x dx
Respuesta: ∫ = η 4 x − η 2 [ η ( η 4 x) ] + c
η 4x x
2.37.-Encontrar: ∫ x(3 x + 1)7 dx
w −1
Solución.- Sea: w = 3x + 1 , donde: dw = 3dx ; además: w − 1 = 3x ⇒ x =
3
w − 1 7 dw 1 1
Luego: ∫ x(3 x + 1)7 dx = ∫ w = ∫ ( w − 1) w7 dw = ∫ ( w8 − w7 )dw
3 3 9 9
9 8
1 1 1w 1w 1 1
= ∫ w8 dw − ∫ w7 dw = − + c = w9 − w8 + c
9 9 9 9 9 8 81 72
1 1
= (3x + 1)9 − (3x + 1)8 + c
81 72
(3x + 1)9 (3 x + 1)8
Respuesta: ∫ x(3 x + 1)7 dx = − +c
81 72
x2 − 5x + 6
2.38.-Encontrar: ∫ dx
x2 + 4
x2 − 5x + 6 2 − 5x
Solución.- dx = 1 + 2
x +4
2
x +4
x − 5x + 6
2
2 − 5x dx xdx
Luego: ∫ dx = ∫ (1 + 2 )dx = ∫ dx + 2∫ 2 − 5∫ 2
x +4
2
x +4 x +4 x +4
Sea: u = x + 4 , donde: du = 2 xdx ; Entonces:
2

x 5 du x 5 x 5
= x + arcτ g − ∫ =x + arcτ g − η u + c = x + arcτ g − η x 2 + 4 + c
2 2 u 2 2 2 2
x − 5x + 6
2
x 5
Respuesta: ∫ dx = x + arcτ g − η x 2 + 4 + c
x +4
2
2 2

38

http://librosysolucionarios.net
EJERCICIOS PROPUESTOS
Usando Esencialmente la técnica de integración por sustitución, encontrar las
siguientes integrales:
2.39.- ∫ 3x e x dx adx 4t + 6
2.40.- ∫ 2.41.- ∫ dt
a−x 2t + 1
1 − 3x xdx ax − b
2.42.- ∫ dx 2.43.- ∫ 2.44.- ∫ dx
3 + 2x a + bx αx+ β
3t 2 + 3 x2 + 5x + 7 x4 + x2 + 1
2.45.- ∫ dt 2.46.- ∫ dx 2.47.- ∫ dx
t −1 x+3 x −1
⎛ b ⎞
2 x bdy
2.48.- ∫ ⎜ a + 2.49.- ∫ dx 2.50.- ∫
⎟ dx ( x + 1) 2 1− y
⎝ x−a⎠
2.51.- ∫ a − bxdx 2.52.- ∫
xdx x + ηx
2.53.- ∫ dx
x +1 2
x
2.54.- ∫
dx x3 dx y2 − 5 y + 6
2.55.- ∫ 2 2.56.- ∫ dy
3x 2 + 5 a − x2 y2 + 4
6t − 15 3 − 2x 3x + 1
2.57.- ∫ dt 2.58.- ∫ 2 dx 2.59.- ∫ dx
3t 2 − 2 5x + 7 5x2 + 1
xdx xdx ax + b
2.60.- ∫ 2 2.61.- ∫ 2 2.62.- ∫ 2 2 dx
x −5 2x + 3 a x + b2
xdx x 2 dx x 2 dx
2.63.- ∫ 2.64.- ∫ 2.65.- ∫
a4 − x4 1 + x6 x6 − 1
x − arcτ g 3x arcτ g ( 3x )
2.66.- ∫ dx 2.67.- ∫
arcs e n t
dt 2.68.- ∫ dx
1 + 9 x2 4 − 4t 2 9 + x2

2.69.- ∫
dt 2.70.- ∫ ae− mx dx 2.71.- ∫ 42−3 x dx
(9 + 9t 2 ) η t + 1 + t 2

2.72.- ∫ (et − e − t )dt 2.73.- ∫ e − ( x +1)


2.74.- ∫ (e a − e − a )2 dx
2 x x
xdx
a2x −1
1
dx
2.75.- ∫ dx 2.76.- ∫
ex
dx 2.77.- ∫ 5 x

ax x2 x
2.78.- ∫ x7 x dx 2.80.- ∫ e x a − be x dx
2
et dt
2.79.- ∫
et − 1
2.81.- ∫ (e a + 1) 3 e a dx
x 1 x
dx a x dx
2.82.- ∫ x 2.83.- ∫ ;a > 0
2 +3 1 + a2 x
e − bx et dt 2.86.- ∫ cos dx
x
2.84.- ∫ dx 2.85.- ∫
1 − e−2bx 1 − e 2t 2
2.87.- ∫ s e n(a + bx)dx 2.88.- ∫ cos x
dx
2.89.- ∫ s e n( η x)
dx
x x
2.90.- ∫ (cos ax + s e n ax) 2 dx 2.91.- ∫ s e n xdx
2
2.92.- ∫ cos 2 xdx

39

http://librosysolucionarios.net
2.93.- ∫ sec 2 (ax + b)dx 2.94.- ∫ cosτ g 2 axdx 2.95.- ∫
dx
s e n ax
dx dx xdx
2.96.- ∫ 2.97.- ∫ 2.98.- ∫
3cos(5 x − π4 ) s e n(ax + b) cos 2 x 2
x dx dx
2.99.- ∫ coτ g dx 2.100.- ∫ τ g x 2.101.- ∫
a −b x τ g 5x
2
⎛ ⎞ dx cos ax
2.102.- ∫ ⎜
1
− 1⎟ dx 2.103.- ∫ 2.104.- ∫ dx
⎝ sen x 2 ⎠ s e n x cos x s e n 5 ax
2.105.- ∫ t s e n(1 − 2t 2 )dt 2.106.- ∫
s e n 3x
dx 2.107.- ∫ τ g 3 3x sec 2 3x dx
3 + cos 3 x
2.108.- ∫
s e n x cos x τ gx 2.110.- ∫ cos ax s e n ax dx
dx 2.109.- ∫ dx
cos x − s e n x
2 2
cos 2 x

2.111.- ∫ t coτ g (2t 2 − 3)dt x3 dx 2.113.- ∫ s e n 3 6 x cos 6 xdx


2.112.- ∫
x8 + 5
2.114.- ∫ 1 + 3cos 2 x s e n 2 xdx 2.115.- ∫ x 5 5 − x 2 dx 1 + s e n 3x
2.116.- ∫ dx
cos 2 3 x
(cos ax + s e n ax) 2 x3 − 1 cos ec 2 3xdx
2.117.- ∫ dx 2.118.- ∫ dx 2.119.- ∫
s e n ax x +1 b − a coτ g 3 x
x3 − 1 2.121.- ∫ xe − x dx
2

2.120.- ∫ 3 − 2 + 3x 2
dx 2.122.- ∫ dx
x4 − 4x + 1 2 + 3x 2
τ g 3 x − coτ g 3x dx 1+ s e n x
2.123.- ∫ dx 2.124.- ∫ 2.125.- ∫ dx
s e n 3x ex x + cos x
sec 2 xdx 2.127.- ∫
dx 2.128.- ∫ a s e n x cos xdx
2.126.- ∫
τ g2x − 2 x η x 2

x2 2.130.- ∫
xdx 2.131.- ∫ τ g 2 axdx
2.129.- ∫ dx
x3 + 1 1 − x4
sec 2 xdx 2.133.- ∫
dx 3 1+ η x
2.132.- ∫ 2.134.- ∫ dx
4 −τ g 2 x cos x a x
dx xdx s e n x − cos x
2.135.- ∫ τ g x − 1 2.136.- ∫ 2.137.- ∫ dx
x −1 s e n x2 s e n x + cos x
arcτ gx
+ x η (1 + x 2 ) + 1 2.140.- ∫ es e n x s e n 2 xdx
2
e x 2 dx
2.138.- ∫ 2.139.- ∫ 2
1 + x2 x −2
(1 − s e n x2 ) 2 5 − 3x ds
2.141.- ∫ dx 2.142.- ∫ dx 2.143.- ∫
s e n x2 4 − 3x 2 e +1 s

dθ es 2.146.- ∫ s e n( 2Tπ t + ϕ0 )dt


2.144.- ∫ 2.145.- ∫ ds
s e n aθ cos aθ e2 s − 2

40

http://librosysolucionarios.net
2.147.- ∫
arc cos x 2
dx 2.148.- ∫
dx 2.149.- ∫ e −τ gx sec 2 xdx
4 − x2 x(4 − η 2 x)
s e n x cos x 2.151.- dt
2.150.- ∫ dx 2.152.- ∫
2−sen x s ecxτ gx s e n t cos 2 t
2


4
dx
s ec 2 x + 1
arc s e n x + x xdx 2.155.- ∫ x(5 x 2 − 3)7 dx
2.153.- ∫ dx 2.154.- ∫
1 − x2 x +1
s e n3 x cos xdx
η ( x + x 2 + 1) 2.157.- ∫ 2.158.- ∫
2.156.- ∫ dx cos x
dx
1+ s e n2 x
x2 + 1
2.150.- ∫ e x + e dx 2.161.- ∫ t (4t + 1)7 dt
x
(arcs e n x) 2
2.159.- ∫ dx
1 − x2
2t 2 − 10t + 12 et − e − t
2.162.- ∫ dt 2.163.- ∫ dt
t2 + 4 et + e − t

RESPUESTAS
2.39.- ∫ 3x e x dx , Sea: u = x, du = dx, a = 3e
au (3e) x (3e) x 3x e x 3x e x
∫ (3e) dx = ∫ (a) du = +c = +c = +c = +c = +c
x u

ηa η (3e) η 3 ηe η3 + ηe η3 +1
adx
2.40.- ∫ , Sea: u = a − x, du = −dx
a−x
adx du
∫ a − x = −a ∫ u = −a η u + c = −a η a − x + c
4t + 6 2t + 3 2
2.41.- ∫ dt , Sea: u = 2t + 1, du = 2dt ; = 1+
2t + 1 2t + 1 2t + 1
4t + 6 ⎛ 2 ⎞ 2 du
∫ 2t + 1 dt = 2∫ ⎜⎝1 + 2t + 1 ⎟⎠dt = 2∫ dt + 2∫ 2t + 1 dt =2∫ dt + 2∫ u =2t + 2 η u + c
= 2t + 2 η 2t + 1 + c
11
1 − 3x 1 − 3x 3
2.42.- ∫ dx , Sea: u = 3 + 2 x, du = 2dx ; =− + 2
3 + 2x 3 + 2x 2 2x + 3
1 − 3x ⎛ 3 11
⎞ 3 11 dx 3 11 du
∫ 3 + 2 x ∫ ⎝ 2 2 x + 3 ⎟⎠ dx = − 2 ∫ dx + 4 ∫ 2 x + 3 = − 2 ∫ dx + 4 ∫ u
= − + 2
dx ⎜
3 11
− x+ η 2x + 3 + c
2 4
a
xdx x 1
2.43.- ∫ , Sea: u = a + bx, du = bdx ; = − b
a + bx a + bx b a + bx
xdx 1 a dx 1 a du 1 a x a
∫ a + bx = b ∫ dx − b ∫ a + bx = b ∫ dx − b2 ∫ u = b x − b2 η u + c = b − b2 η a + bx + c

41

http://librosysolucionarios.net
αβ
+b
ax − b ax − b a α
2.44.- ∫ dx , Sea: u = α x + β , du = α dx ; = −
αx+ β ax + b α αx
⎛ αβ ⎞ aβ + α b
⎜ +b⎟
ax − b a α a α a aβ + α b dx
∫ α x + β dx = ∫ ⎜ α − α x ⎟ dx = ∫ α dx − ∫ α x + β dx = α ∫ dx − α ∫ aβ + α b
⎜ ⎟
⎝ ⎠
a a β + α b du a aβ + α b a aβ + α b
= ∫ dx − ∫ = x− η u +c = x− η x+β +c
α α 2
u α α 2
α α2

3t 2 + 3 t2 +1 2
2.45.- ∫ dt , Sea: u = t − 1, du = dt ; = t +1+
t −1 t −1 t −1
3t + 3
2
⎛ 2 ⎞ 2 3 2
∫ t − 1 dt = 3∫ ⎜⎝ t + 1 + t − 1 ⎟⎠dt = 3∫ tdt + 3∫ dt + 3∫ t − 1 dt = 2 t + 3t + 6 η u + c
3
= t 2 + 3t + 6 η t − 1 + c
2
x2 + 5x + 7 x2 + 5x + 7 1
2.46.- ∫ dx , Sea: u = t − 1, du = t + 1 ; = x+2+
x+3 x+3 x+3
x2 + 5x + 7 ⎛ 1 ⎞ 1 x 2

∫ x + 3 dx = ∫ ⎜⎝ x + 2 + x + 3 ⎟⎠ dx = ∫ xdx + 2∫ dx + ∫ x + 3 dx = 2 + 2 x + η u + c
x2 x2
= + 2x + η u + c = + 2x + η x + 3 + c
2 2
x + x +1
4 2
2.47.- ∫ dx , Sea: u = x − 1, du = dx ;
x −1
x4 + x2 + 1 ⎛ 3 3 ⎞ dx
∫ x − 1 dx = ∫ ⎜⎝ x + x + 2 x + 2 + x − 1 ⎟⎠ dx = ∫ x dx + ∫ x dx + 2∫ dx + 3∫ x − 1
2 3 2

x 4 x3 x 4 x3
= + + x2 + 2 + 3 η u + c = + + x2 + 2 x + 3 η x − 1 + c
4 3 4 3
2
⎛ b ⎞
2.48.- ∫ ⎜ a + ⎟ dx , Sea: u = x − a, du = dx
⎝ x−a⎠
⎛ 2 2ab b2 ⎞
2
⎛ b ⎞ dx dx
∫ ⎜⎝ x − a ⎟⎠
+ = ∫ ⎜⎝ x − a ( x − a)2 ⎟⎠dx = a ∫ dx + 2ab∫ x − a + b ∫ ( x − a)2
+ + 2 2
a dx a

du du u −1 b2
= a 2 ∫ dx + 2ab ∫ + b 2 ∫ 2 = a 2 x + 2ab η u + b 2 + c = a 2 x + 2ab η x − a − + c 2.
u u −1 x−a
x
49.- ∫ dx , Sea: u = x + 1, du = dx
( x + 1) 2
x ( x + 1) − 1 x +1 dx dx dx u −1
∫ ( x + 1)2 ∫ ( x + 1)2
dx = dx = ∫ ( x + 1)2 ∫ ( x + 1)2 ∫ u ∫ u 2
dx − = − = η u −
−1
+c

42

http://librosysolucionarios.net
1
= η x +1 + +c
x +1
bdy
2.50.- ∫ , Sea: u = 1 − y, du = − dy
1− y
bdy du
∫ 1 − y = −b∫ u = −b∫ u 2 du = −2bu 2 + c = − 2b(1 − y) 2 + c
−1 1 1

2.51.- ∫ a − bxdx , Sea: u = a − bx, du = −bdx


3
1 12 1u 2 2 3 3
∫ a − bxdx = − ∫ = − + c = − u 2 + c = − (a − bx) 2 + c
3
u du 3
b b 2 3b 2b
xdx
2.52.- ∫ , Sea: u = x 2 + 1, du = 2 xdx
x +1 2

1
xdx 1 du 1 −12 1 u2
∫ = ∫ = ∫ u du = + c =( x 2 + 1) 2 + c
1

x +1 2
1
2
u 2 2 2

x + ηx dx
2.53.- ∫ dx , Sea: u = η x, du =
x x
x + ηx ηx x1/ 2
u2
∫ x ∫ ∫ x ∫ ∫
−1/ 2 −1/ 2
dx = x dx + dx = x dx + udu = + +c
1/ 2 2
η2x
=2 x+ +c
2
dx
2.54.- ∫ 2 , Sea: u 2 = 3 x 2 , u = 3 x, du = 3dx ; a 2 = 5; a = 5
3x + 5
dx 1 du 1 1 u 1 1 3x 15 3x
∫ 3x 2 + 5 = 3 ∫ u 2 + a 2 = 3 a arc tg a + c = 3 5 arc tg 5 + c = 15 arc tg 5 + c
x3dx
2.55.- ∫ , Sea: u = x 2 − a 2 , du = 2 xdx
a2 − x2
x 3dx a 2 xdx xdx a 2 du
∫ a2 − x2 ∫
= − − ∫ x2 − a2 ∫= − − ∫ x2 − a2 ∫
= − −
2 ∫ u
2
xdx xdx a xdx

x2 a2 x2 a2
=− − η u +c = − − η x2 − a2 + c
2 2 2 2
y2 − 5 y + 6
2.56.- ∫ dy , Sea: u = y 2 + 4, du = 2 ydy
y +4
2

y2 − 5 y + 6 −5 y + 2 −5 y + 2 ydy dy
∫ y 2 + 4 dy = ∫ (1 + y 2 + 4 )dy = ∫ dy + ∫ y 2 + 4 dy = ∫ dy − 5∫ y 2 + 4 + 2∫ y 2 + 22
y y
= y − 5 η u + 2 1 arc τ g + c = y − 5 η y 2 + 4 + arcτ g + c
2 2 2 2 2
6t − 15
2.57.- ∫ 2 dt , Sea: u = 3t 2 − 2, du = 6tdt ; w = 3t , dw = 3dt
3t − 2

43

http://librosysolucionarios.net
6t − 15 tdt dt tdt dt
∫ 3t 2
−2
dt = 6∫ 2
3t − 2
− 15∫ 2
3t − 2
= 6∫ 2
3t − 2
− 15∫
( 3t ) 2 − ( 2) 2
du 15 dw 15 3 1 w− 2
=∫ − ∫ = ηu− η +c
u 3 w − ( 2)
2 2
3 2 2 w+ 2
5 6 t 3− 2
= η 3t 2 − 2 − η +c
4 t 3+ 2

3 − 2x
2.58.- ∫ dx , Sea: u = 5 x 2 + 7, du = 10 xdx; w = 5 x, dw = 5dx
5x + 7
2

3 − 2x dx dx dx 2 du
∫ 5 x 2 + 7dx = 3∫ 5 x2 + 7 − 2∫ 5x 2 + 7 = 3∫ ( 5x )2 + ( 7)2 − 10 ∫ u
3 dw 1 du 3 1 x 5 1
= ∫ − ∫
5 w + ( 7) 5 u
2 2
=
5 7
arcτ g − η u +c
7 5
3 35 5 1
= arcτ gx − η 5x2 + 7 + c
35 7 5
3x + 1
2.59.- ∫ dx , Sea: u = 5 x 2 + 1, du = 10 xdx; w = x 5, dw = 5dx
5x + 1
2

3x + 1 xdx dx xdx dx
∫ 5 x2 + 1dx = 3∫ 5 x2 + 1 + ∫ ( x 5)2 + 12 = 3∫ 5 x 2 + 1 + ∫ ( x 5)2 + 12
1
3 du 1 dw 3 u2 1
= ∫ + ∫ = + η w + w2 + 1 + c
10 u 5 w + 1 10 1 2
2 2
5
3 1
= 5x2 + 1 + η x 5 + 5x2 + 1 + c
5 5
xdx
2.60.- ∫ 2 , Sea: u = x 2 + 5, du = 2 xdx
x −5
xdx 1 du 1 1
∫ x2 − 5 = 2 ∫ u = 2 η u + c = 2 η x − 5 + c
2

xdx
2.61.- ∫ , Sea: u = 2 x 2 + 3, du = 4 xdx
2x + 3
2

xdx 1 du 1 1
∫ 2x2 + 3 = 4 ∫ u = 4 η u + c = 4 η 2x + 3 + c
2

ax + b
2.62.- ∫ 2 2 dx , Sea: u = a 2 x 2 + b 2 , du = 2a 2 xdx; w = ax, dw = adx
a x +b 2

ax + b xdx dx a du b dw
∫ a 2 x 2 + b2 dx = a ∫ a 2 x 2 + b2 + b ∫ a 2 x 2 + b2 = 2a 2 ∫ u + a ∫ w2 + b2
1 b 1 w 1 1 ax
= ηu+ arcτ g + c = η a 2 x 2 + b 2 + arcτ g + c
2 a b b 2 a b

44

http://librosysolucionarios.net
xdx
2.63.- ∫ , Sea: u = x 2 , du = 2 xdx
a −x4 4

xdx xdx 1 du 1 u
∫ a −x
=∫ =
2 ∫ = arcs e n 2 + c
( a 2 )2 − u 2 2 a
4 4
( a 2 )2 − ( x2 )2
1 x2
= arcs e n 2 + c
2 a
2
x dx
2.64.- ∫ , Sea: u = x3 , du = 3x 2 dx
1+ x 6

2
x dx x 2 dx 1 du 1 1
∫ 1 + x6 = ∫ 1 + ( x3 )2 = 3 ∫ 1 + u 2 = 3 arcτ g u + c = 3 arcτ gx + c
3

x 2 dx
2.65.- ∫ , Sea: u = x3 , du = 3x 2 dx
x −16

2
x dx x 2 dx 1 du 1 1
∫ x −1
6
=∫
(x ) −1
3 2
= ∫ = η u + u 2 − 1 + c = η x3 + x 6 − 1 + c
3 u −1 3
2 3
x − arcτ g 3x 3dx
2.66.- ∫ dx , Sea: u = 1 + 9 x 2 , du = 18 xdx; w = arcτ g 3 x, dw =
1+ 9x 2
1 + 9 x2
x − arcτ g 3x xdx arcτ g 3x 1 du 1
∫ 1 + 9 x2 dx = ∫ 1 + 9 x 2 − ∫ 1 + 9 x 2 dx = 18 ∫ u − 3 ∫ w 2 dw
1

2(arcτ g 3 x) 2
3 3
1 1w2 1
= ηu− +c = η 1+ 9x −
2
+c
18 33 18 9
2
arcs e n t dt
2.67.- ∫ dt , Sea: u = arcs e n t , du =
4 − 4t 2
1− t2
3
arcs e n t 1 arcs e n t 1 arcs e n t 1 1 u 2
1 3
∫ 4 − 4t 2
dt = ∫
2 1− t 2
dt = ∫
2 1− t2
dt = ∫ udu =
2 2 3
+c = u 2 +c
3
2
1
= (arcs e n t )3 + c
3
arcτ g ( 3x ) 3dx
2.68.- ∫ dx , Sea: u = arcτ g 3x , du =
9+ x 2
9 + x2
arcτ g ( 3x ) 1 1 u2 1 2 arcτ g ( 3x ) 2
∫ 9 + x2 dx =
3∫
udu =
3 2
+ c =
6
u + c =
6
+c
dt dt
2.69.- ∫ , Sea: u = η t + 1 + t 2 , du =
(9 + 9t 2 ) η t + 1 + t 2 1+ t2
1
1 dt 1 du 1 u 2 2 2
= ∫ = ∫ = +c = u +c = η t + 1+ t 2 + c
3 (1 + t 2 ) 3 u 3 1 3 3
η t + 1+ t2 2

45

http://librosysolucionarios.net
2.70.- ∫ ae − mx dx , Sea: u = − mx, du = −mdx
a u a a
∫ ae dx = a ∫ e − mx dx = − ∫
− mx
e du = − eu + c = − e− mx + c
m m m
2.71.- ∫ 42 −3 x dx , Sea: u = 2 − 3x, du = −3dx; a = 4
1 u 1 au 4 2 −3 x
∫ 4 dx = − 3∫
2 −3 x
a du = − + c = − +c
3 ηa 3 η4
2.72.- ∫ (et − e − t )dt , Sea: u = −t , du = − dt

∫ (e − e −t )dt = ∫ et dt − ∫ e− t dt = ∫ et dt − ∫ eu dt = et + eu + c = et + e− t + c
t

2.73.- ∫ e − ( x +1)
Sea: u = − x 2 − 1, du = −2 xdx
2
xdx ,
1 u 1 1 1
∫e xdx = ∫ e − x −1 xdx = −

− ( x 2 +1)
e du = − eu + c = − e − ( x +1) + c = − x2 +1 + c
2 2

2 2 2 2e
2 x 2 dx 2 x 2dx
2.74.- ∫ (e a − e − a ) 2 dx , Sea: u = , du = ; w = − , dw = −
x x

a a a a
∫ (e a − e a ) dx = ∫ (e a + 2e a e a + e a )dx = ∫ e a dx + 2∫ dx + ∫ e a dx
x − x 2 2x x − x −2 x 2x −2 x

a u a a a a 2x a −2x
=
2 ∫ e du + 2∫ dx − ∫ e w dw = eu + 2 x − e w + c = e a + 2 x − e a + c
2 2 2 2 2
a −1
2x
2.75.- ∫ dx , Sea: u = − 2x , du = − dx2 ; w = 32x , dw = 32dx
x
a
a −1
2x
a 2 x dx dx
∫ ax ∫ a x − ∫ a x = ∫ a 2 dx − ∫ a 2 dx = ∫ a 2 dx − ∫ a 2 dx
2 x− x −x −x
=
3x
dx
3x −x 3x
2 w 2 aw au 2a 2 a 2 2 a 2
= ∫ a dw + 2 ∫ a du =
−x
u
+2 +c = +2 +c = ( + a 2)+c
3 3 ηa ηa 3 ηa ηa ηa 3
1
ex 1 dx
2.76.- ∫ 2 dx , Sea: u = , du = − 2
x x x
1
e x

∫ x 2 dx = −∫ e du = −e + c = −e x + c = − e + c
u u 1
x

dx dx
2.77.- ∫ 5 x , Sea: u = x , du =
x 2 x
dx 2 × 5u 2×5 x
∫5 = 2∫ 5u du = +c = +c
x

x η5 η5
2.78.- ∫ x7 x dx , Sea: u = x 2 , du = 2 xdx
2

2
1 u 1 7u 1 7x
∫ =
2∫
= + = +c
x2
x 7 dx 7 du c
2 η7 2 η7
et dt
2.79.- ∫ , Sea: u = et − 1, du = et dt
et − 1

46

http://librosysolucionarios.net
et dt du
∫ et − 1 = ∫ u = η u + c = η e − 1 + c
t

2.80.- ∫ e x a − be x dx , Sea: u = a − be x , du = −be x dx


3
1 1u 2 2 3 2
∫e a − be dx = − ∫ udu = − + c = − u 2 + c = − (a − be x ) 2 + c
x x 3

b b 2
3 3b 3b
x
ea
2.81.- ∫ (e a + 1) 3 e a dx , Sea: u = e a +1
, du =
x 1 x x
dx
a
3a(e a + 1) 3
4 x 4
au 3
∫ (e + 1) e dx = ∫ e + 1e dx = a ∫ u du = 4 + c = +c
x 1 x 3 xa x 1
a 3 a a 3

4
3
dx
2.82.- ∫ x , Sea: u = 2 x + 3, du = 2 x η 2dx
2 +3
dx 1 3dx 1 2x + 3 − 2x 1 2x + 3 1 2x 1 1 du
∫ 2x + 3 3 ∫ 2x + 3 3 ∫ 2x + 3
= = dx = ∫
3 2 +3
x
dx − ∫
3 2 +3
x
dx = ∫ dx − ∫
3 3 u
1 1 1 1 1 η 2 +3
x

= x− η u +c = x− η u +c = x− +c
3 3 3 3 η2 3 3 η2
a x dx
2.83.- ∫ , Sea: u = a x , du = a x η adx; a > 0
1+ a 2x

x
a dx a x dx 1 du 1 1
∫ 1 + a 2 x ∫ 1 + (a x )2 = η a ∫ 1 + u 2 = η a arcτ gu + c = η a arcτ ga + c
= x

e − bx
2.84.- ∫ dx , Sea: u = e −bx , du = −be − bx dx
1 − e−2bx
e − bx e − bx 1 du 1 du 1 u −1
∫ 1 − e−2bx dx = ∫ 1 − (e−bx )2 dx = − b ∫ 1 − u 2 = − b ∫ (−1)(u 2 − 1) = 2b η u + 1 + c
1 e − bx − 1
= η − bx +c.
2b e +1
et dt
2.85.- ∫ , Sea: u = et , du = et dt
1− e 2t

t
e dt et dt du
∫ 1− e 2t
=∫
1 − (e ) t 2
=∫
1− u 2
= arcs e n u + c = arcs e n et + c

x x dx
2.86.- ∫ cos dx , , du = Sea: u =
2 2 2
x x
∫ cos 2 dx = 2 ∫ cos udu = 2 s e n u + c = 2 s e n 2 + c
2.87.- ∫ s e n(a + bx)dx , Sea: u = a + bx, du = bdx
1 1 1
∫ s e n(a + bx)dx = b ∫ s e n udu = − b cos u + c = − b cos(a + bx) + c

47

http://librosysolucionarios.net
dx dx
2.88.- ∫ cos x , Sea: u = x , du =
x 2 x
dx
∫ cos x
x
= 2∫ cos udu = 2s e n u + c = 2s e n x + c

dx dx
2.89.- ∫ s e n( η x) , Sea: u = η x, du =
x x
dx
∫ s e n( η x) x = ∫ s e n udu = − cos u + c = − cos η x + c
2.90.- ∫ (cos ax + s e n ax) 2 dx , Sea: u = 2ax, du = 2adx

∫ (cos ax + s e n ax) dx = ∫ (cos ax + 2 cos ax s e n ax + s e n ax)dx


2 2 2

= ∫ (1 + 2 cos ax s e n ax)dx = ∫ dx + 2∫ cos ax s e n axdx = ∫ dx + ∫ s e n 2axdx


1
= x− cos 2ax + c
2a
2.91.- ∫ s e n 2 xdx , Sea: u = 2 x, du = 2dx
1 − cos 2 x 1 1 1 1 1 1
∫sen xdx = ∫ dx = ∫ dx − ∫ cos 2 xdx = ∫ dx − ∫ cos udu = x − s e n u + c
2

2 2 2 2 4 2 4
1 1
= x − s e n 2x + c
2 4
2.92.- ∫ cos 2 xdx , Sea: u = 2 x, du = 2dx
1 + cos 2 x 1 1 1 1 1 1
∫ cos xdx = ∫ dx = ∫ dx + ∫ cos 2 xdx = ∫ dx + ∫ cos udu = x + s e n u + c
2

2 2 2 2 4 2 4
1 1
= x + s e n 2x + c
2 4
2.93.- ∫ sec 2 (ax + b)dx , Sea: u = ax + b, du = adx
1 1 1
∫ sec (ax + b)dx = a ∫ sec udu = τ gu + c = τ g (ax + b) = + c
2 2

a a
2.94.- ∫ coτ g axdx ,
2
Sea: u = ax, du = adx
1 1 1 1
∫ coτ g axdx = a ∫ coτ g udu = a ∫ (cos ec u − 1)du = a ∫ cos ec udu − a ∫ du
2 2 2 2

co τ gu u coτ gax a x coτ gax


=− − +c = − − +c = − −x+c
a a a a a
dx
2.95.- ∫ , Sea: u = x a , du = dx a
s e n ax
dx
∫ s e n ax = ∫ cos ec ax dx = a ∫ cos ecudu = a η cos ecu − coτ gu + c
= a η cos ec x a − coτ g x a + c

48

http://librosysolucionarios.net
Sea: u = 5 x − π , du = 5dx
dx
2.96.- ∫ ,
3cos(5 x − π4 ) 4
dx 1 1 1
∫ 3cos(5 x − π4 ) = 3 ∫ sec(5 x − π4 )dx = 15 ∫ sec udu = 15 η sec u + τ gu + c
1
= η sec(5 x − π4 ) + τ g (5 x − π4 ) + c
15
dx
2.97.- ∫ , Sea: u = ax + b, du = adx
s e n(ax + b)
dx 1 1
∫ s e n(ax + b) = ∫ cos ec(ax + b)dx = a ∫ cos ecudu = a η cos ecu − coτ gu + c
1
= η cos ec(ax + b) − co τ g (ax + b) + c
a
xdx
2.98.- ∫ , Sea: u = x 2 , du = 2 xdx
cos 2 x 2
xdx 1 1 1
∫ cos2 x2 = ∫ x sec x dx = 2 ∫ sec udu = 2 τ gu + c = 2 τ gx + c
2 2 2 2

x x dx
2.99.- ∫ coτ g dx , Sea: u = , du =
a −b a −b a −b
x x
∫ coτ g a − b dx = (a − b)∫ coτ gudu = (a − b) η s e n u + c = (a − b) η s e n a − b + c
dx dx
2.100.- ∫ τ g x , Sea: u = x , du =
x 2 x
dx
∫ τ g x x = 2∫ τ gudu = 2 η sec u + c = 2 η sec x + c
dx
2.101.- ∫ , Sea: u = x , du = dx
τ g 5x 5 5
dx
∫ τ g x = ∫ coτ g 5x dx = 5∫ coτ gudu = 5 η s e n u + c = 5 η s e n x 5 + c
5
2
⎛ 1 ⎞
2.102.- ∫ ⎜ − 1⎟ dx , Sea: u = x 2, du = 2dx
⎝ sen x 2 ⎠
2
⎛ 1 ⎞
∫ ⎜⎝ s e n x 2 − 1⎟⎠ dx = ∫ (cos ecx 2 − 1) dx =∫ (cos ec x 2 − 2 cos ecx 2 + 1)dx
2 2

1 2
= ∫ cos ec 2 x 2dx − 2∫ cos ecx 2dx + ∫ dx = ∫ 2∫
cos ec 2udu − cos ecudu + ∫ dx
2
1
=− coτ gu − 2 η cos ecu − coτ gu + x + c
2
1
=− coτ gx 2 − 2 η cos ecx 2 − coτ gx 2 + x + c
2

49

http://librosysolucionarios.net
dx
2.103.- ∫ , Sea: u = 2 x, du = 2dx
s e n x cos x
dx dx
∫ s e n x cos x = ∫ 1 s e n 2 x = 2∫ cos ec2 xdx = ∫ cos ecudu = η cos ecu − coτ gu + c
2
= η cos ec 2 x − coτ g 2 x + c
cos ax
2.104.- ∫ dx , Sea: u = s e n ax, du = a cos axdx
s e n 5 ax
cos ax 1 du 1 u −4 u −4 s e n −4 ax 1
∫ s e n 5 ax a ∫ u 5 a −4
dx = = + c = −
4a
+ c = −
4a
+c = −
4a s e n 4 ax
+c

2.105.- ∫ t s e n(1 − 2t 2 )dt , Sea: u = 1 − 2t 2 , du = −4tdt


1 1 1
∫ t s e n(1 − 2t )dt = − ∫ s e n udu = cos u + c = cos(1 − 2t 2 ) + c
2

4 4 4
s e n 3x
2.106.- ∫ dx , Sea: u = 3 + cos 3x, du = −3s e n 3xdx
3 + cos 3x
s e n 3x 1 du 1 1
∫ 3 + cos 3xdx = − 3 ∫ u = − 3 η u + c = − 3 η 3 + cos 3x + c
2.107.- ∫ τ g 3 3x sec 2 3x dx , Sea: u = τ g ( x 3 ), du = 13 sec2 ( x 3 )dx
3u 4 3τ g 4 ( x 3 )
∫ τ g 3x sec 3x dx = 3∫ u du = +c = +c
3 2 3

4 4
s e n x cos x
2.108.- ∫ dx , Sea: u = cos 2 x, du = 2s e n 2 xdx
cos 2 x − s e n 2 x
1 1
s e n x cos x s e n x cos x 1 s e n 2 x 1 du 1 u 2 u2
∫ cos2 x − s e n 2 x dx = ∫ cos 2 x dx = 4 ∫ cos 2 x = 4 ∫ u = 4 12 + c = 2 + c
cos 2 x
= +c
2
τ gx
2.109.- ∫ dx , Sea: u = τ gx, du = sec 2 xdx
cos 2 x
τ gx
3
u2 2 3 2 3
∫ cos2 x ∫ = τ = ∫ = + c = u 2 + c = τ g 2x + c
2 1
dx gx sec xdx u 2
du
3 3 3
2
2.110.- ∫ cos ax s e n ax dx , Sea: u = 2 x , du = 2dx
a
1 a a a
∫ cos ax s e n ax dx = 2 ∫ s e n 2ax dx = 4 ∫ s e n udu = − 4 cos u + c = − 4 cos 2ax + c
2.111.- ∫ t coτ g (2t 2 − 3)dt , Sea: u = 2t 3 − 3, du = 4tdt
1 1 1
∫ t coτ g (2t − 3)dt = ∫ coτ gudu = η s e n u + c = η s e n(2t 2 − 3) + c
2

4 4 4

50

http://librosysolucionarios.net
x 3 dx
2.112.- ∫ , Sea: u = x 4 , du = 4 x3 dx
x +5
8

3
x dx x3 dx 1 du 1 1 u 5 x4
∫ x8 + 5 ∫ ( x 4 )2 + ( 5)2 4 ∫ u 2 + ( 5)2 4 5
= = = arc τ g
5
+ c =
20
arc τ g
5
+c

2.113.- ∫ s e n 3 6 x cos 6 xdx , Sea: u = s e n 6 x, du = 6 cos 6 xdx


1 3 1 u4 u4 s e n4 6x
∫ s e n 6 x cos 6 xdx =
6∫
= + = + = +c
3
u du c c
6 4 24 24
5 + 3cos 2 x
2.114.- ∫ 1 + 3cos 2 x s e n 2 xdx , Sea: u = , du = −3s e n 2 xdx
2
1 + cos 2 x 3 + 3cos 2 x
∫ 1 + 3cos x s e n 2 xdx = ∫ 1 + 3( 2 ) s e n 2 xdx = ∫ 1 + 2 s e n 2 xdx
2

5 + 3cos 2 x
3
1 1 1u 2 2 3
=∫ s e n 2 xdx = − ∫ u 2 du = − +c = − u 2 +c
2 3 3 3 9
2
3
2 ⎛ 5 + 3cos 2 x ⎞ 2
=− ⎜ ⎟ +c
9⎝ 2 ⎠
2.115.- ∫ x 5 5 − x 2 dx , Sea: u = 5 − x 2 , du = −2 xdx
5(5 − x 2 ) 5
6 6
1 15 1u5 5 65
∫ x 5 − x dx = − 2 ∫ u du = − 2 6 + c = − 12 u + c = − 12 + c
5 2

5
1 + s e n 3x
2.116.- ∫ dx , Sea: u = s e n 3x, du = 3dx; w = cos u, dw = − s e n udu
cos 2 3x
1 + s e n 3x dx s e n 3x 1 1 senu
∫ cos2 3x dx = ∫ cos2 3x + ∫ cos2 3xdx = 3 ∫ s ec udu + 3 ∫ cos2 u du
2

1 1 dw 1 1 1 1 1 1
= ∫ s ec 2udu − ∫ 2 = τ gu + + c = τ gu + + c = τ g 3x + +c
3 3 w 3 3w 3 3cos u 3 3cos 3x
(cos ax + s e n ax) 2
2.117.- ∫ dx , Sea: u = ax, du = adx
s e n ax
(cos ax + s e n ax) 2 cos 2 ax + 2 cos ax s e n ax + s e n 2 ax
∫ s e n ax
dx = ∫ s e n ax
dx

cos 2 ax cos ax s e n ax s e n 2 ax
=∫ dx + 2 ∫ dx + ∫ dx
s e n ax s e n ax s e n ax
1 − s e n 2 ax
=∫ dx + 2∫ cos axdx + ∫ s e n axdx
s e n ax
dx
=∫ + 2 ∫ cos axdx
s e n ax
1 2
= ∫ cos ecaxdx + 2∫ cos axdx = ∫ cos ecudu + ∫ cos udu
a a

51

http://librosysolucionarios.net
1 2 1 2
= η cos ecu − coτ gu + s e n u + c = η cos ecax − co τ gax + s e n ax + c
a a a a
x3 − 1
2.118.- ∫ dx , Sea: u = x + 1, du = dx
x +1
x3 − 1 2 2
∫ x + 1 dx = ∫ ( x − x + 1 − x + 1)dx = ∫ x dx − ∫ xdx + ∫ dx − ∫ x + 1 dx
2 2

du x3 x 2
= ∫ x 2 dx − ∫ xdx + ∫ dx − 2∫ = − + x − 2 η x +1 + c
u 3 2
2
cos ec 3xdx
2.119.- ∫ , Sea: u = b − a coτ g 3 x, du = 3a cos ec 2 3 xdx
b − a coτ g 3 x
cos ec 2 3 xdx 1 du 1 1
∫ b − a coτ g 3x = 3a ∫ u = 3a η u + c = 3a η b − a coτ g 3x + c
x3 − 1
2.120.- ∫ dx , Sea: u = x 4 − 4 x + 1, du = (4 x3 − 4)dx
x − 4x + 1
4

x −1
3
1 (4 x3 − 4)dx 1 du 1 1
∫ x4 − 4 x + 1 4 ∫ x4 − 4 x + 1 = 4 ∫ u = 4 η u + c = 4 η x − 4 x + 1 + c
= 4
dx

2.121.- ∫ xe − x dx , Sea: u = − x 2 , du = −2 xdx


2

1 u 1 1 2
∫ xe ∫
− x2
dx = − e du = − eu + c = − e − x + c
2 2 2
3 − 2 + 3x2
2.122.- ∫ dx , Sea: u = x 3, du = 3dx; a = 2
2 + 3x 2
3 − 2 + 3x 2 (2 + 3x 2 ) 2
1
dx
∫ 2 + 3x 2 dx = 3∫ ( 2)2 + ( 3x)2 − ∫ 2 + 3x 2 dx
1

(2 + 3x 2 )
2
3 3dx 3 3dx
∫ −∫ ∫ − ∫ (2 + 3x 2 ) 2 dx
−1
dx =
3 ( 2) + ( 3 x)
2 2
2 + 3x 2
3 ( 2) + ( 3 x)
2 2

3 du du dx
∫ − ∫ (2 + 3 x 2 ) 2 dx = 3 ∫ 2 −∫
−1
=
3 (a) + (u ) (a ) + (u )
2 2 2
( 2) 2 + ( x 3) 2
du 1 du 3 u 1
= 3∫ − ∫ = arcτ g − η u + a2 + u2 + c
(a ) + (u )
2 2
3 a +u
2 2 a a 3
3 x 3 3
= arcτ g − η x 3 + 2 + 3 + x2 + c
2 2 3
τ g 3 x − coτ g 3x
2.123.- ∫ dx , Sea: u = 3x, du = 3dx; w = s e n u, dw = cos udu
s e n 3x
s e n 3 x cos 3 x

τ g 3 x − coτ g 3 x dx cos 3 x
∫ s e n 3x dx = ∫ s e n 3x
cos 3x s e n 3x dx =
∫ cos 3x − ∫ s e n 2 3xdx

52

http://librosysolucionarios.net
cos 3x 1 1 cos u 1 1 dw
= ∫ sec 3xdx − ∫ 2
dx = ∫ sec udu − ∫ 2
du = ∫ sec udu − ∫ 2
s e n 3x 3 3 sen u 3 3 w

1 1 w−1 1 1
= η sec u + τ gu − + c = η sec 3x + τ g 3 x + +c
3 3 −1 3 3s e n 3x
dx x dx
2.124.- ∫ , Sea: u = − , du = −
ex 2 2
dx dx −2 −2
∫ e x = ∫ (e x ) 12 = ∫ e 2 dx = −2∫ e du = −2e + c = −2e 2 + c = e x 2 + c = e x + c
−x u u −x

1+ s e n x
2.125.- ∫ dx , Sea: u = x + cos x, du = (1 − s e n x)dx
x + cos x
1+ s e n x du
∫ x + cos x dx = ∫ u = η u + c = η x + cos x + c
sec 2 xdx
2.126.- ∫ , Sea: u = τ gx, du = sec 2 xdx
τg x−2
2

sec 2 xdx du
∫ τg x−2 2
=∫
u −2
2
= η u + u 2 − 2 + c = η τ gx + τ gx 2 − 2 + c

dx dx
2.127.- ∫ , Sea: u = η x, du =
x η x 2
2
dx dx du u −1 1 1
∫x η 2
x
=∫
x( η x) 2
= ∫ u 2
=
−1
+c = − +c = −
u ηx
+c

2.128.- ∫ a s e n x cos xdx , Sea: u = s e n x, du = cos xdx


u
as e n x
a
∫a cos xdx = ∫ a du = +c = +c
sen x u

ηa ηa
x2
2.129.- ∫ dx , Sea: u = x3 + 1, du = 3 x 2 dx
x +13

( x 2 + 1) 3 ( x 2 + 1) 2
2 2 2 2
x dx x 2 dx 1 du 1 u 3 u3 3

∫ x3 + 1 = ∫ ( x3 + 1) 13 = 3 ∫ u 13 = 3 2 + c = 2 + c = 2 + c = 2 + c
3
xdx
2.130.- ∫ , Sea: u = x 2 , du = 2 xdx
1− x 4

xdx xdx 1 2 xdx 1 2 xdx 1


∫ 1 − x 4 = ∫ 1 − ( x2 )2 = 2 ∫ 1 − ( x 2 )2 = 2 ∫ 1 − (u)2 = 2 arcs e n u + c
1
= arcs e n x 2 + c
2
2.131.- ∫ τ g 2 axdx , Sea: u = ax, du = adx

53

http://librosysolucionarios.net
1 1
∫ τ g axdx = ∫ (sec ax − 1)dx = ∫ sec2 axdx − ∫ dx = ∫ sec 2 udu − ∫ dx = τ gu − x + c
2 2

a a
1
= τ gax − x + c
a
sec 2 xdx
2.132.- ∫ , Sea: u = τ gx, du = sec 2 xdx
4 −τ g 2 x
sec 2 xdx du u τ gx
∫ 4 −τ g x 2
=∫
2 −u2
= arcs e n + c = arcs e n
2 2 2
+c

dx
2.133.- ∫ , Sea: u = x , du = dx
cos x a a a
dx
∫ cos x a = ∫ sec x a dx = a ∫ secudu = a η sec u + τ gu + c = a η sec x a + τ g x a + c
3 1+ η x dx
2.134.- ∫ dx , Sea: u = 1 + η x, du =
x x
1+ η x 3(1 + η x) 3
4 4 4
3
u3 3u 3
∫ x dx = ∫ u 3 du = 4 + c = 4 + c = +c
1

4
3
dx dx
2.135.- ∫ τ g x − 1 , Sea: u = x − 1, du =
x −1 2 x −1
dx du
∫ τ g x − 1 x − 1 = 2∫ τ gu u = 2 η sec x − 1 + c = −2 η cos x − 1 + c
xdx
2.136.- ∫ , Sea: u = x 2 , du = 2 xdx
s e n x2
xdx 1 du 1 1
∫ s e n x 2 = 2 ∫ s e n u = 2 ∫ cos ecudu = 2 η cos ecu − coτ gu + c
1
= η cos ecx 2 − coτ gx 2 + c
2
s e n x − cos x
2.137.- ∫ dx , Sea: u = s e n x + cos x, du = (cos x − s e n x)dx
s e n x + cos x
s e n x − cos x du
∫ s e n x + cos xdx = − ∫ u = − η s e n x + cos x + c
earcτ gx + x η (1 + x 2 ) + 1 dx 2 xdx
2.138.- ∫ , Sea: u = arcτ gx, du = ; w = η (1 + x 2 )d , dw =
1+ x 2
1+ x 2
1 + x2
earcτ gx + x η (1 + x 2 ) + 1 earcτ gx dx x η (1 + x 2 )dx dx
∫ 1+ x 2
= ∫ 1+ x 2
+ ∫ 1+ x 2
+∫
1 + x2
1 dx 1 w2 η 2 (1 + x 2 )
= ∫ eu du + ∫ wdw + ∫ = e u
+ + arc τ gx + c = e u
+ + arcτ gx + c
2 1 + x2 2 2 4

x 2 dx
2.139.- ∫ 2 ,
x −2

54

http://librosysolucionarios.net
x 2 dx 2 dx 1 x− 2
∫ x2 − 2 = ∫ (1 + x2 − 2 )dx = ∫ dx + 2∫ x2 − 2 = x + 2 2 2 η x + 2 + c
2 x− 2
= x+ η +c
2 x+ 2
1 − cos 2 x
2.140.- ∫ es e n x s e n 2 xdx , Sea: u = , du = s e n 2 xdx
2

2
1− cos 2 x

∫ e s e n 2 xdx = ∫ e s e n 2 xdx = ∫ eu du = eu + c = es e n x + c
2 2
sen x 2

(1 − s e n x 2
) x dx
2.141.- ∫ x
2
dx , Sea: u = , du =
sen 2
2 2
(1 − s e n ⎛ 1 − 2s e n x2 + s e n 2 x2 ⎞
x 2
)
∫ sen x = ∫ ⎜⎜ ⎟ dx = ∫ cos ec x2 dx − 2∫ dx + ∫ s e n x2 dx
2
dx
sen 2 x ⎟
2 ⎝ ⎠
= 2 ∫ cos ecudu − 2 ∫ dx + 2 ∫ s e n udu = 2 η cos ecu − coτ gu − 2 x − 2 cos u + c
= 2 η cos ec x
2
− coτ g x
2
− 2 x − 2 cos x
2
+c
5 − 3x
2.142.- ∫ dx , Sea: u = x 3, du = 3dx; w = 4 − 3x 2 , dw = −6 xdx
4 − 3x 2

5 − 3x dx xdx dx xdx
∫ 4 − 3x 2
dx = 5∫
4 − 3x 2
− 3∫
4 − 3x 2
= 5∫
4 − ( x 3) 2
− 3∫
4 − 3x2
1
5 du 3 dw 5 u 1w2 5 3 x 3
=
3 ∫ 2 −u
2 2
+
6 ∫ w
=
3
arcs e n +
2 2 1
+c =
3
arcs e n
2
+ 4 − 3x 2 + c
2
ds
2.143.- ∫ , Sea: u = 1 + e − s , du = −e− s ds
e +1 s

ds e − s ds du
∫ e s + 1 ∫ e− s + 1 = − ∫ u = − η u + c = − η e + 1 + c
−s
=

2.144.- ∫ , Sea: u = 2aθ , du = 2adθ
s e n aθ cos aθ
dθ dθ 2
∫ s e n aθ cos aθ = ∫ 12 s e n 2aθ = 2∫ cos ec2aθ dθ = 2a ∫ cos ecudu
1 1
= η cos ecu − co τ gu + c = η cos ec 2aθ − co τ g 2aθ + c
a a
s
e
2.145.- ∫ ds , Sea: u = e s , du = e s ds
e −2
2s

s
e es du
∫ e2 s − 2 ∫ (es )2 − 2 ds = −∫ u 2 − 2 = η u + u − 2 + c
= 2
ds

= η e s + (e s ) 2 − 2 + c = η e s + e 2 s − 2 + c

55

http://librosysolucionarios.net
2π t 2π t
2.146.- ∫ s e n( 2Tπ t + ϕ0 )dt , Sea: u = + ϕ0 , du = dt
T T
T T T 2π t
∫ s e n( 2Tπ t + ϕ0 )dt = 2π ∫ s e n udu = − 2π cos u + c = − 2π cos( T + ϕ0 ) + c
arc cos x 2 x dx
2.147.- ∫ dx , Sea: u = arc cos , du = −
4− x 2 2 4 − x2
arc cos x 2 u2 (arc cos x 2 ) 2
∫ 4 − x2 dx = − ∫ udu = −
2
+ c = −
2
+c

dx dx
2.148.- ∫ , Sea: u = η x, du =
x(4 − η x) 2
x
dx dx du 1 2+u 1 2 + ηx
∫ x(4 − η x) 2
=∫
x ⎡⎣ 2 − ( η x) ⎤⎦
2 2
=∫ 2
2 −u 2
= η
4 2−u
+c = η
4 2− ηx
+c

2.149.- ∫ e −τ gx sec 2 xdx , Sea: u = −τ gx, du = − sec 2 xdx

∫e sec 2 xdx = − ∫ eu du = −eu + c = −e −τ gx + c


−τ gx

s e n x cos x
2.150.- ∫ dx , Sea: u = s e n 2 x, du = 2s e n x cos xdx
2−sen x 4

s e n x cos x s e n x cos x 1 du 1 u
∫ 2−sen x 4
dx = ∫
2 − (s e n x)
2 2
dx = ∫
2 2−u 2
= arcs e n
2 2
+c

1 (s e n 2 x)
= arcs e n +c
2 2
s ecxτ gx
2.151.- ∫ dx , Sea: u = sec x, du = sec xτ gxdx
s ec 2 x + 1
s ecxτ gx du
∫ s ec 2 x + 1dx = ∫ u 2 + 1 = η u + u + 1 + c = η s ecx + s ec x + 1 + c
2 2

dt
2.152.- ∫ , Sea: u = 2t , du = 2dt
s e n t cos 2 t
2

dt dt dt dt
∫ s e n 2 t cos2 t = ∫ (s e n t cos t )2 = ∫ ( 1 s e n 2t )2 = 4∫ s e n 2 2t = 4∫ cos ec 2tdt
2

2
= 2 ∫ cos ec 2udu = −2 co τ gu + c = −2 coτ g 2t + c
arc s e n x + x
2.153.- ∫ dx ,
1 − x2
dx
Sea: u = arcs e n x, du = ; w = 1 − x 2 , dw = −2 xdx
1− x 2

arc s e n x + x arc s e n x x 1 dw 1 −1
∫ 1 − x 2 dx = ∫ 1 − x 2 dx + ∫ 1 − x2 dx = ∫ udu − 2 ∫ w = ∫ udu − 2 ∫ w 2 dw

56

http://librosysolucionarios.net
1
u2 1 w 2 (arcs e n x) 2
= − +c = − 1 − x2 + c
2 2 1 2
2
xdx
2.154.- ∫ , Sea: t = x + 1 ⇒ x = t 2 − 1; dx = 2tdt
x +1
xdx (t 2 − 1)2tdt t3 2 ( x + 1)3
∫ x +1 ∫ t
= = ∫ − = − + = − 2 x +1 + c
2
2 (t 1) dt 2( t ) c
3 3
2.155.- ∫ x(5 x 2 − 3)7 dx , Sea: u = 5 x 2 − 3, du = 10 xdx
1 1 u8 u8 (5 x 2 − 3)8
∫ x(5 x − 3) dx = 10 ∫
= + = + = +c
2 7 7
u du c c
10 8 80 80
η ( x + x 2 + 1) dx
2.156.- ∫ dx , Sea: u = η ( x + x 2 + 1), du =
x +1
2
x2 + 1
η ( x + x 2 + 1) η ( x + x 2 + 1)
3
u2
∫ x2 + 1
dx = ∫
x2 + 1
dx = ∫ udu =
3
+c
2
3
2 ⎡ η ( x + x 2 + 1) ⎤
⎣ ⎦
= +c
3
s e n3 x
2.157.- ∫ dx , Sea: u = cos x, du = − s e n xdx
cos x
s e n3 x s e n 2 x s e n xdx (1 − cos 2 x) s e n xdx s e n xdx cos 2 x s e n xdx
∫ cos x ∫ dx =
cos x
= ∫ cos x
= ∫ cos x ∫ −
cos x
3 5
u 2
u 2

= ∫ cos 2 x s e n xdx − ∫ cos 2 x s e n xdx = − ∫ u 2 du + ∫ u 2 du = −


−1
+ +c
3 1 3

3 5
2 2
3 5 3 5
2u 2 2u 2 2 cos x 2 2 cos x 2 2 cos3 x 2 cos5 x
=− + +c = − + +c = − + +c
3 5 3 5 3 5
cos xdx
2.158.- ∫ ,
1+ s e n2 x
Sea: t = 1 + s e n 2 x ⇒ s e n 2 x = t 2 − 1; 2s e n x cos xdx = 2tdt
t
cos xdx t 2 −1 dt
∫ 1+ s e n2 x = ∫ t = ∫ t 2 −1 = η 1+ s e n x + s e n x + c
2

(arcs e n x) 2 dx
2.159.- ∫ dx , Sea: u = arcs e n x, du =
1 − x2 1 − x2
(arcs e n x) 2 u3 (arcs e n x)3
∫ 1 − x2
dx = ∫ u 2 du =
3
+c =
3
+c

2.150.- ∫ e x + e dx , Sea: u = ee , du = ee e x dx
x x x

57

http://librosysolucionarios.net
∫e dx = ∫ e x ee dx = ∫ du = u + c = ee + c
x+ex x x

u −1
2.161.- ∫ t (4t + 1)7 dt , Sea: u = 4t + 1 ⇒ t = , du = 4dt
4
u − 1 7 du 1 1 1 u9 1 u8
∫ + = ∫ 4 4 16 ∫ = − =
16 ∫
− = − +c
7 7 8 7
t (4t 1) dt u (u 1)u du (u u )du
16 9 16 8
(4t + 1)9 (4t + 1)8
= − +c
144 128
2t 2 − 10t + 12
2.162.- ∫ dt , Sea: u = t 2 + 4, du = du = 2tdt
t2 + 4
2t 2 − 10t + 12 t 2 − 5t + 6 ⎛ 2 − 5t ⎞ dt dt
∫ t2 + 4 dt = 2 ∫ t 2 + 4 dt = 2∫ ⎜⎝1 + t 2 + 4 ⎟⎠ dt = 2∫ dt + 4∫ t 2 + 4 −10∫ t 2 + 4
dt du
= 2 ∫ dt + 4∫ 2 −5∫ = 2t + 2 arcτ g 2t − 5 η u + c = 2t + 2 arcτ g 2t − 5 η t 2 + 4 + c
t +4 u
et − e − t
2.163.- ∫ t dt ,
e + e−t
Sea: u = e 2t + 1, du = 2e 2t dt ; w = 1 + e −2t , dw = −2e−2t dt
et − e − t et dt e − t dt e 2t dt e −2t dt 1 du 1 dw
∫ et + e−t ∫ et + e−t ∫ et + e−t ∫ e2t + 1 ∫ 1 + e−2t = 2 ∫ u + 2 ∫ w
dt = − = −
1 1 1
= ( η u + η w ) + c = η uw + c = η (e2t + 1)(1 + e −2t ) + c
2 2 2

58

http://librosysolucionarios.net
CAPITULO 3

INTEGRACION DE FUNCIONES TRIGONOMETRICAS

En esta parte, serán consideradas las integrales trigonométricas de la forma:


i) ∫ s e n m u cos n udu
ii) ∫ τ g mu secn udu
iii) ∫ co τ g mu cos ec nudu
O bien, formas trigonométricas reducibles a algunos de los casos ya señalados.

EJERCICIOS DESARROLLADOS

3.1.-Encontrar: ∫ cos 2 xdx


1 + cos 2 x
Solución.- cos 2 xdx =
2
1 + cos 2 x 1 1 x 1
Luego: ∫ cos 2 xdx = ∫ dx = ∫ dx + ∫ cos 2 xdx = + s e n 2 x + c ,
2 2 2 2 4
1
Como: ∫ cosh xdx = s e nh x + c
h
1 1
Respuesta: ∫ cos 2 xdx = x + s e n 2 x + c
2 4
3.2.-Encontrar: ∫ cos 2 xdx
4 1

1 + cos x
Solución.- cos 2 12 x =
2
⎛ 1 + cos x ⎞
2
1
Luego: ∫ cos 4 12 xdx = ∫ (cos 2 12 x) 2 dx = ∫ ⎜ ⎟ dx = ∫ (1 + 2 cos x + cos x)dx
2

⎝ 2 ⎠ 4
1 1 1
= ∫ dx + ∫ cos xdx + ∫ cos 2 xdx , como: ∫ cos 2 xdx = 1 x + 1 s e n 2 x + c
4 2 4 2 4
1 1 1 1 1 1 1 1
= ∫ dx + ∫ cos xdx + ∫ cos 2 xdx = x + s e n x + ( x + s e n 2 x) + c
4 2 4 4 2 4 2 4
1 1 1 1 3 1 1
= x + s e n x + x + s e n 2x + c = x + s e n x + s e n 2x + c
4 2 8 16 8 2 16
3 1 1
Respuesta: ∫ cos 2 xdx = x + s e n x + s e n 2 x + c
4 1

8 2 16
3.3.-Encontrar: ∫ cos xdx3

Solución.- ∫ cos3 xdx = ∫ cos x cos 2 xdx , como: cos 2 x = 1 − s e n 2 x

59

http://librosysolucionarios.net
= ∫ cos x cos 2 xdx = ∫ cos x(1 − s e n 2 x)dx = ∫ cos xdx − ∫ cos x s e n 2 xdx
Sea: u = s e n x, du = cos xdx
u3 s e n3 x
= ∫ cos xdx − ∫ cos x s e n 2 xdx = ∫ cos xdx − ∫ u 2 du = s e n x − + c = sen x − +c
3 3
s e n3 x
Respuesta: ∫ cos3 xdx = s e n x − +c
3
3.4.-Encontrar: ∫ s e n x3 4 xdx
Solución.- ∫ s e n x3 4 xdx = ∫ s e n 4 x s e n 2 4 xdx , como: s e n 2 4 x = 1 − cos 2 4 x
= ∫ s e n 4 x s e n 2 4 xdx = ∫ s e n 4 x(1 − cos 2 4 x)dx = ∫ s e n 4 xdx − ∫ s e n 4 x(cos 4 x) 2 dx
Sea: u = cos 4 x, du = −4s e n 4 xdx
1 2 1 1 u3 cos 4 x cos3 4 x
= ∫ s e n 4 xdx +
4∫
u du = − cos 4 x + + c = − + +c
4 4 3 4 12
cos 4 x cos3 4 x
Respuesta: ∫ s e n x3 4 xdx = − + +c
4 12
3.5.-Encontrar: ∫ s e n 2 x cos3 xdx
Solución.- ∫ s e n 2 x cos3 xdx = ∫ s e n 2 x cos 2 x cos xdx = ∫ s e n 2 x(1 − s e n 2 x) cos xdx
= ∫ s e n 2 x cos xdx − ∫ s e n 4 x cos xdx ; Sea: u = s e n x, du = cos xdx
u3 u5 s e n3 x s e n5 x
= ∫ u 2 du − ∫ u 4 du =− +c = − +c
3 5 3 5
s e n3 x s e n5 x
Respuesta: ∫ s e n 2 x cos3 xdx = − +c
3 5
3.6.-Encontrar: ∫ s e n 3 x cos 2 xdx
Solución.- ∫ s e n 3 x cos 2 xdx = ∫ s e n 2 x s e n x cos 2 xdx = ∫ (1 − cos 2 x) s e n x cos 2 xdx
= ∫ (1 − cos 2 x) s e n x cos 2 xdx = ∫ s e n x cos 2 xdx − ∫ s e n x cos 4 xdx
Sea: u = cos x, du = − s e n xdx
u3 u5
= ∫ s e n x cos 2 xdx − ∫ s e n x cos 4 xdx = − ∫ u 2 du + ∫ u 4 du = − + +c
3 5
cos3 x cos5 x
=− + +c
3 5
cos3 x cos5 x
Respuesta: ∫ s e n 3 x cos 2 xdx = − + +c
3 5
3.7.-Encontrar: ∫ s e n 2 x cos5 xdx
Solución.- ∫ s e n 2 x cos5 xdx = ∫ s e n 2 x(cos 2 x) 2 cos xdx = ∫ s e n 2 x(1 − s e n 2 x) 2 cos xdx
= ∫ s e n 2 x(1 − 2s e n 2 x + s e n 4 x) cos xdx

60

http://librosysolucionarios.net
= ∫ (s e n x) 2 cos xdx − 2∫ (s e n x) 4 cos xdx + ∫ (s e n x)6 cos xdx
Sea: u = s e n x, du = cos xdx
u3 u5 u7 s e n3 x s e n5 x s e n7 x
= ∫ u 2 du − 2∫ u 4 du + ∫ u 6 du =
−2 + +c = −2 + +c
3 5 7 3 5 7
s e n3 x s e n5 x s e n7 x
Respuesta: ∫ s e n 2 x cos5 xdx = −2 + +c
3 5 7
3.8.-Encontrar: ∫ s e n 3 x cos3 xdx
Solución.- ∫ s e n 3 x cos3 xdx = ∫ (s e n x cos x)3 dx ; como: s e n 2 x = 2s e n x cos x,
s e n 2x
Se tiene que: s e n x cos x = ; Luego:
2
3
⎛ s e n 2x ⎞ 1 1
= ∫ (s e n x cos x) dx = ∫ ⎜
3
⎟ dx = ∫ s e n 2 xdx = ∫ s e n 2 x s e n 2 xdx
3 2

⎝ 2 ⎠ 8 8
1 1 1
= ∫ s e n 2 x(1 − cos 2 2 x)dx = ∫ s e n 2 xdx − ∫ s e n 2 x(cos 2 x) 2 dx
8 8 8
Sea: u = cos 2 x, du = −2s e n 2 xdx
1 1 1 1
= ∫ s e n 2 xdx + ∫ −2s e n 2 x(cos 2 x) 2 dx = ∫ s e n 2 xdx + ∫ u 2 du
8 16 8 16
3 3
1 1 u 1 cos 2 x
= − cos 2 x + + c = − cos 2 x + +c
16 16 3 16 48
1 cos3 2 x
Respuesta: ∫ s e n 3 x cos3 xdx = − cos 2 x + +c
16 48
3.9.-Encontrar: ∫ s e n 4 x cos 4 xdx
4
⎛ s e n 2x ⎞ 1
Solución.- ∫ s e n 4 x cos 4 xdx = ∫ (s e n x cos x) 4 dx = ∫ ⎜ ⎟ dx = ∫ s e n 2 xdx
4

⎝ 2 ⎠ 16
1 ⎛ 1 − cos 4 x ⎞
2
1 2 1 2
=
16 ∫ (s e n 2 2 x) dx = ∫ ⎜
16 ⎝ 2
⎟ dx =
⎠ 16 × 4 ∫ (1 − cos 4 x) dx

1 1 1 1
=
64 ∫ (1 − 2 cos 4 x + cos 2 4 x)dx =
64 ∫ dx − ∫ cos 4 xdx + ∫ cos 2 4 xdx
32 64
1 1 1 1 + cos8 x
64 ∫
= dx − ∫ cos 4 xdx + ∫ dx
32 64 2
1 1 1 1
=
64 ∫ dx − ∫ cos 4 xdx +
32 128 ∫ dx +
128 ∫
cos8 xdx
1 1 1 1 3x s e n 4 x s e n 8 x
= x− s e n 4x + x+ s e n 8x + c = − + +c
64 128 128 1024 128 128 1024
1 ⎛ s e n 8x ⎞
Respuesta: ∫ s e n 4 x cos 4 xdx = ⎜ 3x − s e n 4 x + ⎟+c
128 ⎝ 8 ⎠
3.10.-Encontrar: ∫ x(cos3 x 2 − s e n 3 x 2 )dx ; Sea: u = x 2 , du = 2 xdx

61

http://librosysolucionarios.net
1 1
∫ x(cos ∫ 2 x(cos3 x 2 − s e n 3 x 2 )dx = ∫ (cos3 u − s e n 3 u )du
x 2 − s e n 3 x 2 )dx =
3

2 2
1 1 1 1
= ∫ cos3 udu − ∫ s e n 3 udu = ∫ cos u cos 2 udu − ∫ s e n u s e n 2 udu
2 2 2 2
1 1
= ∫ cos u (1 − s e n 2 u )du − ∫ s e n u (1 − cos 2 u )du
2 2
1 1 1 1
= ∫ cos udu − ∫ cos u s e n 2 udu − ∫ s e n udu + ∫ s e n u cos 2 udu
2 2 2 2
Sea: w = s e n u, dw = cos udu; z = cos u, dz = − s e n udu
1 1 1 1 2 1 1 w3 1 1 z3
2∫ 2∫ 2∫ 2∫
= cos udu − w 2
dw − s e n udu − z dz = s e n u − + cos u − +c
2 2 3 2 2 3
s e n u s e n 3 u cos u cos3 u 1 1
= − + − + c = (s e n u + cos u ) − (s e n 3 u + cos3 u ) + c
2 6 2 6 2 6
Dado que: s e n u + cos u = (s e n u + cos u )(s e n u − s e n u cos u + cos 2 )
3 3 2

O bien: s e n 3 u + cos3 u = (s e n u + cos u )(1 − s e n u cos u ) ; Lo que equivale a:


1 1
= (s e n u + cos u ) − (s e n u + cos u )(1 − s e n u cos u ) + c
2 6
1 1 2s e n u cos u
= (s e n u + cos u ) − (s e n u + cos u )(1 − )+c
2 6 2
1 1 s e n 2u
= (s e n u + cos u ) − (s e n u + cos u )(1 − )+c
2 6 2
1 1 1
= (s e n u + cos u ) − (s e n u + cos u ) (2 − s e n 2u ) + c
2 6 2
1 1
= (s e n u + cos u )(6 − (2 − s e n 2u )) + c = (s e n u + cos u )(4 + s e n 2u ) + c
12 12
1
= (s e n x 2 + cos x 2 )(4 + s e n 2 x 2 ) + c
12
1
Respuesta: ∫ x(cos3 x 2 − s e n 3 x 2 )dx = (s e n x 2 + cos x 2 )(4 + s e n 2 x 2 ) + c
12
3.11.-Encontrar: ∫ s e n 2 x cos 4 xdx
1
Solución.- s e n α cos β = [s e n(α − β ) + s e n(α + β )] ; Se tiene que:
2
1 1
s e n 2 x cos 4 x = [s e n(2 x − 4 x) + s e n(2 x + 4 x) ] = [s e n(−2 x) + s e n(6 x) ]
2 2
1 1
= [ − s e n 2 x + s e n 6 x ] , Luego: ∫ s e n 2 x cos 4 xdx = ∫ (− s e n 2 x + s e n 6 x)dx
2 2
1 1 1 1
= − ∫ s e n 2 xdx + ∫ s e n 6 xdx = cos 2 x − cos 6 x + c
2 2 4 12
1 1
Respuesta: ∫ s e n 2 x cos 4 xdx = cos 2 x − cos 6 x + c
4 12

62

http://librosysolucionarios.net
3.12.-Encontrar: ∫ cos 3x cos 2 xdx
1
Solución.- cos α cos β = [cos(α − β ) + cos(α + β )] ; Se tiene que:
2
1 1
cos 3x cos 2 x = [ cos(3x − 2 x) + cos(3 x + 2 x) ] = [ cos x + cos 5 x ] , Luego:
2 2
1 1 1
= ∫ cos 3 x cos 2 xdx = ∫ [ cos x + cos 5 x ]dx = ∫ cos xdx + ∫ cos 5 xdx
2 2 2
1 1
= s e n x + s e n 5x + c
2 10
1 1
Respuesta: ∫ cos 3 x cos 2 xdx = s e n x + s e n 5 x + c
2 10
3.13.-Encontrar: ∫ s e n 5 x s e n xdx
1
Solución.- s e n α s e n β = [ cos(α − β ) − cos(α + β )] ; Se tiene que:
2
1 1
s e n 5 x s e n x = [ cos(5 x − x) − cos(5 x + x) ] = [ cos 4 x − cos 6 x ] ; Luego:
2 2
1 1 1
= ∫ s e n 5 x s e n xdx = ∫ [ cos 4 x − cos 6 x ] = ∫ cos 4 xdx − ∫ cos 6 xdx
2 2 2
1 1
= s e n 4x − s e n 6x + c
8 12
1 1
Respuesta: ∫ s e n 5 x s e n xdx = s e n 4 x − s e n 6 x + c
8 12
3.14.-Encontrar: ∫ τ g xdx 4

Solución.- ∫ τ g 4 xdx = ∫ τ g 2 xτ g 2 xdx ; como: τ g 2 = sec 2 x − 1 ; Luego:


= ∫ τ g 2 xτ g 2 xdx = ∫ τ g 2 x(sec 2 x − 1)dx = ∫ τ g 2 x sec2 xdx − ∫ τ g 2 xdx
s e n2 x 1 − cos 2 x
= ∫ (τ gx) 2 sec2 xdx − ∫ dx = ∫ (τ gx ) 2
sec 2
xdx − ∫ cos2 x dx
cos 2 x
= ∫ (τ gx) 2 sec 2 xdx − ∫ sec 2 xdx + ∫ dx ; Sea: w = τ gx, dw = sec 2 xdx
w3 τ g3
= ∫ w2 dw − ∫ sec 2 x + ∫ dx =− τ gx + x + c = − τ gx + x + c
3 3
τ g3
Respuesta: ∫ τ g 4 xdx = − τ gx + x + c
3
3.15.-Encontrar: ∫ sec6 xdx
Solución.- ∫ sec6 xdx = ∫ (sec2 x) 2 sec2 xdx ; como: sec 2 xdx = 1 + τ g 2 x
2
= ∫ (sec 2 x) 2 sec 2 xdx = ∫ (1 + τ g 2 x) sec 2 xdx = ∫ (1 + 2τ g 2 x + τ g 4 x) sec 2 xdx
= ∫ sec 2 xdx + 2 ∫ (τ gx) 2 sec 2 xdx + ∫ (τ gx) 4 sec 2 xdx ; Sea: u = τ gx, du = sec2 xdx

63

http://librosysolucionarios.net
2 1 2 1
= ∫ sec 2 xdx + 2 ∫ u 2 du + ∫ u 4 du = τ gx + u 3 + u 5 + c = τ gx + τ g 3 x + τ g 5 x + c
3 5 3 5
2 1
Respuesta: ∫ sec6 xdx = τ gx + τ g 3 x + τ g 5 x + c
3 5
3.16.-Encontrar: ∫ τ g 2 xdx3

Solución.-
∫ τ g 2 xdx = ∫ τ g 2 xτ g 2 xdx = ∫ τ g 2 x(sec 2 x − 1)dx = ∫ τ g 2 x sec 2 xdx − ∫ τ g 2 xdx
3 2 2 2

Sea: u = τ g 2 x, du = 2sec 2 2 xdx ; Luego:


1 1u 12
τ g 2 2x 1 1
=
2 ∫ udu − ∫ τ g 2 xdx = −
2 2 2
η sec 2 x + c =
4
− η
2 cos 2 x
+c

τ g 2 2x 1 1
Respuesta: ∫ τ g 3 2 xdx = − η +c
4 2 cos 2 x
3.17.-Encontrar: ∫ τ g 5 xdx2

1
Solución.- ∫ τ g 2 5 xdx = ∫ (sec 2 5 x − 1)dx = ∫ sec 2 5 xdx − ∫ dx = τ g 5 x − x + c
5
1
Respuesta: ∫ τ g 2 5 xdx = τ g 5 x − x + c
5
3.18.-Encontrar: ∫ τ g 3x sec 3xdx
3

Solución.- ∫ τ g 3 3x sec 3xdx = ∫ τ g 2 3xτ g 3 x sec3 xdx = ∫ ( sec2 3x − 1)τ g 3x sec 3xdx
= ∫ (sec 3 x) 2τ g 3 x sec 3 xdx − ∫ τ g 3 x sec 3 xdx ; Sea: u = sec 3x, du = 3sec 3xτ g 3xdx
1 2 1
Luego:
3 ∫ u du − ∫ 3τ g 3 x sec 3 xdx ; como: d (sec 3x) = 3τ g 3x sec 3xdx , se admite:
3
1 2 1 1 1 1 1
3 ∫ u du − ∫ d (sec3 x) = u 3 − sec3 x + c = sec3 3 x − sec3 x + c
3 9 3 9 3
1 1
Respuesta: ∫ τ g 3 3x sec 3xdx = sec3 3x − sec 3x + c
9 3
3.19.-Encontrar: ∫ τ g x sec xdx
3 4
2

Solución.- ∫ τ g 2 x sec4 xdx = ∫ τ g 2 x(sec2 x) sec 2 xdx = ∫ τ g 2 x(1 + τ g 2 x) sec2 xdx


3 3 3

= ∫ (τ gx) 2 sec 2 xdx + ∫ (τ gx) 2 sec 2 xdx ; Sea: u = τ gx, du = sec 2 xdx
3 7

2 5 2 9 2 5 2 9
Luego: ∫ u 2 du + ∫ u 2 du = u 2 + u 2 + c = τ g 2 x + τ g 2 + c
3 7

5 9 5 9
2 5 2 9
Respuesta: ∫ τ g 2 x sec4 xdx = τ g 2 x + τ g 2 + c
3

5 9
3.20.-Encontrar: ∫ τ g x sec xdx
4 4

Solución.- ∫ τ g 4 x(sec 2 x) sec 2 xdx = ∫ τ g 4 x(1 + τ g 2 x) sec 2 xdx


= ∫ (τ gx) 4 sec2 xdx + ∫ (τ gx)6 sec 2 xdx ; Sea: u = τ gx, du = sec 2 xdx

64

http://librosysolucionarios.net
u5 u7 τ g5x τ g7 x
Luego: ∫ u 4 du + ∫ u 6 du = + +c = + +c
5 7 5 7
τ g5x τ g7x
Respuesta: ∫ τ g 4 x sec 4 xdx = + +c
5 7
3.21.-Encontrar: ∫ co τ g 3 x co sec 4 xdx
Solución.- ∫ co τ g 3 x co sec 4 xdx = ∫ co τ g 3 x(co sec2 x) co sec2 xdx
Como: cos ec 2 x = 1 + coτ g 2 x ; Luego:
∫ coτ g x(1 + co τ g 2 x) co sec 2 xdx = ∫ co τ g 3 x co sec 2 xdx + ∫ coτ g 5 x co sec 2 xdx
3

Sea: u = coτ gx, du = − cos ec 2 xdx ,


u4 u6 coτ g 4 x coτ g 6 x
Luego: − ∫ u du − ∫ u du = − − + c = −
3 5
− +c
4 6 4 6
co τ g 4 x coτ g 6 x
Respuesta: ∫ coτ g 3 x co sec 4 xdx = − − +c
4 6
3.22.-Encontrar: ∫ co τ g 3x co sec 4 3xdx
Solución.- ∫ co τ g 3x co sec 4 3 xdx = ∫ coτ g 3x(co sec 2 3 x) co sec 2 3 xdx

∫ coτ g 3x(1 + coτ g 3x) co sec 2 3xdx = ∫ co τ g 3x co sec 2 3xdx + ∫ coτ g 3 3x co sec 2 3xdx
2

Sea: u = coτ g 3 x, du = −3cos ec 2 3 xdx ; Luego:


1 1 3 u u 2
co τ g 3x co τ g 4 3x
4 2

3∫ 3∫
− udu − u du = − − + c = − − +c
6 12 6 12
coτ g 2 3x co τ g 4 3x
Respuesta: ∫ co τ g 3x co sec 4 3xdx = − − +c
6 12
3.23.-Encontrar: ∫ co sec 4 2 xdx
Solución.- ∫ co sec 2 2 x co sec 2 2 xdx = ∫ (1 + coτ g 2 2 x) co sec 2 2 xdx

∫ co sec 2 xdx + ∫ coτ g 2 2 x co sec 2 2 xdx ; Sea: u = coτ g 2 x, du = − cos ec 2 2 xdx


2

1 2 1 u3 coτ g 2 x coτ g 3 2 x
Luego: ∫ co sec 2 2 xdx −
2∫
u du = − co τ g 2 x − + c = − − +c
2 3 2 6
coτ g 2 x coτ g 3 2 x
Respuesta: ∫ co sec 4 2xdx = − − +c
2 6
3.24.-Encontrar: ∫ co τ g 3 x co sec3 xdx
Solución.- ∫ co τ g 3 x co sec3 xdx = ∫ coτ g 2 x co sec2 x co τ gx co sec xdx
Como: co τ g 2 x = co sec 2 x − 1 ; Luego: ∫ (co sec 2 x − 1) co sec 2 x co τ gx co sec xdx
= ∫ (co sec4 x co τ gx co sec xdx − ∫ co sec2 x coτ gx co sec xdx
Sea: u = cos ecx, du = − cos ecx coτ gxdx ;

65

http://librosysolucionarios.net
u5 u3 cos ec5 x cos ec3 x
Entonces: − ∫ u 4 du + ∫ u 2 du = −+ +c = − + +c
5 3 5 3
cos ec5 x cos ec3 x
Respuesta: ∫ coτ g 3 x co sec3 xdx = − + +c
5 3
3.25.-Encontrar: ∫ co τ g 3 xdx
Solución.- ∫ coτ g 3 xdx = ∫ coτ g 2 x co τ gxdx = ∫ (cos ec 2 x − 1) coτ gxdx
= ∫ cos ec 2 x coτ gxdx − ∫ coτ gxdx ; Sea: u = coτ gx, du = − cos ec 2 xdx
u2 co τ g 2 x
Luego: − ∫ udu − ∫ coτ gxdx = − − η sen x + c = − − η sen x + c
2 2
co τ g 2 x
Respuesta: ∫ coτ g 3 xdx = − − η sen x + c
2

EJERCICIOS PROPUESTOS
Usando esencialmente el mecanismo tratado, encontrar las siguientes integrales:
3.26.- ∫ τ g 2 5 xdx 3.27.- ∫ s e n x cos xdx 3.28.- ∫
dx
sec 2 x
3.29.- ∫
cos 2 x
dx 3.30.- ∫ cos x s e n xdx 3
3.31.- ∫ τ g 2 3x sec 2 3x dx
cos x
3.32.- ∫ τ g 3 4 x sec 4 xdx 3.33.- ∫ s e n 2 6x dx 3.34.- ∫
s e n 2x
dx
sen x
3.35.- ∫ (sec x + cos ecx) 2 dx 3.36.- ∫ sec3 4x τ g 4x dx 3.37.- ∫ τ g 4 2 x sec 4 2 xdx
3.38.- ∫ s e n 8 x s e n 3 xdx 3.39.- ∫ cos 4 x cos 5 xdx 3.40.- ∫ s e n 2 x cos 3xdx
3.43.- ∫ cos ec 4 3 xdx
4
⎛ sec x ⎞ cos3 x
3.41.- ∫ ⎜ 3.42.- ∫ dx
⎟ dx s e n4 x
⎝ τ gx ⎠
3.44.- ∫ (τ g 3 3x + τ g 4 3x )dx 3.45.- ∫ coτ g 3 3x dx 3.46.- ∫ coτ g 4 6x dx

dx cos 2 x dx
3.47.- ∫ 5 3.48.- ∫ dx 3.49.- ∫
s e n x cos x s e n6 x s e n x cos 4 x
2

3.50.- ∫
dx cos3 x 3.52.- ∫ cos3 7x dx
3.51.- ∫ dx
cos 6 4 x 1− s e n x
3.53.- ∫ s e n 5 2x dx 3.54.- ∫ 1 − cos xdx 3.55.- ∫
dx
cos ec 4 x
3

3.56.- ∫ s e n 3 2x cos5 2x dx 3.57.- ∫ s e n 2 x cos 2 xdx 3.58.- ∫ s e n 4 x cos 2 xdx


1 − cos 2 x cos3 x 3.61.- ∫ s e n 3 2 xdx
3.59.- ∫ dx 3.60.- ∫ dx
1 + cos 2 x sen x
3.62.- ∫ s e n 2 2 x cos 2 2 xdx 3.63.- ∫ cos 4 xdx 3.64.- ∫ τ g 4 x sec 2 xdx

66

http://librosysolucionarios.net
3.65.- ∫ τ g 3 x sec xdx 3.66.- ∫ sec6 aθ dθ 3.67.- ∫ sec xdx
3.68.- ∫ co τ g 2 2 x cos ec 2 2 xdx s e n3 x 3.70.- ∫ sec 4 3xτ g 3xdx
3.69.- ∫ dx
cos 2 x
3.71.- ∫ sec n xτ gxdx;(n ≠ 0) cos3 x 3.73.- ∫
dx
3.72.- ∫ dx
s e n2 x s e n4 x
3.74.- ∫ τ g n x sec 2 xdx;(n ≠ −1) 3.75.- ∫ s e n 6 xdx 3.76.- ∫ s e n 4 axdx
3.77.- ∫ s e n n x cos xdx;(n ≠ −1) 3.78.- ∫ coτ g n axdx 3.79.- ∫ coτ g 4 3 xdx
3.80.- ∫ cos x n s e n xdx;(n ≠ −1) 3.81.- ∫ τ g n xdx 3.82.- ∫ τ g 4 xdx
3.83.- ∫ cos 2 n +1 xdx

RESPUESTAS
1
3.26.- ∫ τ g 2 5 xdx = ∫ (sec 2 5 x − 1)dx = ∫ sec 2 5 xdx + ∫ dx = τ g 5 x − x + c
5
1 1 1
3.27.- ∫ s e n x cos xdx = ∫ 2s e n x cos xdx = ∫ s e n 2 xdx = − cos 2 x + c
2 2 4
dx 1
3.28.- ∫
sec 2 x ∫
= cos 2 xdx = s e n 2 x + c
2
cos 2 x cos x − s e n 2 x
2
cos 2 x s e n2 x
3.29.- ∫ dx = ∫ dx = ∫ dx − ∫ dx
cos x cos x cos x cos x
1 − cos 2 x dx
= ∫ cos xdx − ∫ dx = ∫ cos xdx − ∫
cos x ∫
+ cos xdx = 2∫ cos xdx − ∫ sec xdx
cos x
= 2s e n x − η sec x + τ gx + c
3.30.- ∫ cos x s e n 3 xdx = ∫ cos x s e n 2 x s e n xdx = ∫ cos x (1 − cos 2 x) s e n xdx
= ∫ cos x s e n xdx − ∫ cos x cos 2 x s e n xdx = ∫ cos 2 x s e n xdx − ∫ cos 2 x s e n xdx
1 5

1 5
2 3 2 7
Sea: u = cos x, du = − s e n xdx ; Luego: − ∫ u du + ∫ u du = − u 2 + u 2 + c
2 2

3 7
2 2 2 2
= − cos 2 + cos 2 + c = − cos3 x + cos 7 x + c
3 7

3 7 3 7
2 2
= − cos x cos x + cos x 3 cos x + c
3 7
1
3.31.- ∫ τ g 2 3x sec2 3x dx = ∫ (τ g 3x ) 2 sec 2 3x dx ; Sea: u = τ g 3x , du = sec2 3x dx
3
3∫ (τ g 3 ) 3 sec 3 dx = 3∫ u du = u + c = τ g 3 + c
x 2 1 2 x 2 3 3 x

3.32.- ∫ τ g 3 4 x sec 4 xdx = ∫ (τ g 2 4 x)τ g 4 x sec 4 xdx = ∫ (sec2 4 x − 1)τ g 4 x sec 4 xdx
= ∫ sec 2 4 xτ g 4 x sec 4 xdx − ∫ τ g 4 x sec 4 xdx ; Sea: u = sec 4 x, du = 4sec 4 xτ g 4 xdx

67

http://librosysolucionarios.net
1 2 1 1 u3 1 sec3 4 x sec 4 x
4∫ 4∫
= u du − du = − u + c = − +c
4 3 4 12 4
1 − cos 2 6x 1 − cos 3x 1 1
3.33.- ∫ s e n 2 6x dx = ∫ dx = ∫ dx = ∫ dx − ∫ cos 3x dx
2 2 2 2
1 3
= x − s en 3x + c
2 2
s e n 2x 2 s e n x cos x
3.34.- ∫ dx = ∫ dx = 2∫ cos xdx = 2s e n x + c
sen x sen x
3.35.- ∫ (sec x + cos ecx) 2 dx = ∫ (sec 2 x + 2sec x cos ecx + cos ec 2 x)dx
1 1
= ∫ sec 2 xdx + 2 ∫ sec x cos ecxdx + ∫ cos ec 2 xdx = ∫ sec 2 xdx + 2 ∫ dx + ∫ cos ec 2 xdx
cos x s e n x
dx dx
= ∫ sec 2 xdx + 2 × 2 ∫ + ∫ cos ec 2 xdx = ∫ sec 2 xdx + 4∫
s e n 2x ∫
+ cos ec 2 xdx
2 cos x s e n x
= ∫ sec 2 xdx + 4∫ cos ec 2 xdx + ∫ cos ec 2 xdx
= τ gx + 4 η cos ec 2 x − co τ g 2 x − coτ gx + c
2
= τ gx + 2 η cos ec 2 x − co τ g 2 x − coτ gx + c
3.36.- ∫ sec3 4x τ g 4x dx = ∫ (sec 2 4x ) sec 4x τ g 4x dx
Sea: u = sec 4x , du = 14 sec 4x τ g 4x dx ,
u3 4sec3 4x
Luego: 4 ∫ u 2 du = 4 +c = +c
3 3
3.37.- ∫ τ g 4 2 x sec4 2 xdx = ∫ τ g 4 2 x(sec2 2 x) sec 2 2 xdx = ∫ τ g 4 2 x(1 + τ g 2 2 x) sec 2 2 xdx
= ∫ (τ g 2 x) 4 sec 2 2 xdx + ∫ (τ g 2 x)6 sec 2 2 xdx
Sea: u = τ g 2 x, du = 2sec 2 2 xdx , Luego:
1 1 1 1
= ∫ (τ g 2 x) 4 2sec 2 2 xdx + ∫ (τ g 2 x)6 2sec 2 2 xdx = ∫ u 4 du + ∫ u 6 du
2 2 2 2
5
1u 1u 7
τ g 2x τ g 2x
5 7
= + +c = + +c
2 5 2 7 10 14
3.38.- ∫ s e n 8 x s e n 3 xdx
1
Considerando: s e n α s e n β = [cos(α − β ) − cos(α + β )]
2
1
Luego: s e n 8 x s e n 3 x = (cos 5 x − cos11x) ; Se tiene:
2
1 1 1 s e n 5 x s e n11x
= ∫ (cos 5 x − cos11x)dx = ∫ cos 5 xdx − ∫ cos11xdx = − +c
2 2 2 10 22
3.39.- ∫ cos 4 x cos 5 xdx
1
Considerando: cos α cos β = [cos(α − β ) + cos(α + β )]
2

68

http://librosysolucionarios.net
1
Luego: cos 4 x cos 5 x = (cos(− x) + cos 9 x) ;
2
1
Como: cos(− x) = cos x ⇒ (cos x + cos 9 x) ; entonces:
2
1 1 1
∫ cos 4 x cos 5 xdx = 2 ∫ ( cos x + cos 9 x)dx = 2 ∫ cos xdx + 2 ∫ cos 9 xdx
s e n x s e n 9x
= + +c
2 18
3.40.- ∫ s e n 2 x cos 3 xdx
1
Considerando: s e n α cos β = [s e n(α − β ) + s e n(α + β )]
2
1
Luego: s e n 2 x cos 3x = [s e n(− x) + s e n 5 x]
2
1
Como: s e n(− x) = − s e n x ⇒ (− s e n x + s e n 5 x) ; entonces:
2
1 1 1
∫ s e n 2 x cos 3xdx = 2 ∫ (− s e n x + s e n 5 x)dx = − 2 ∫ s e n xdx + 2 ∫ s e n 5 xdx
1 1
= cos x − cos 5 x + c
2 10
4
⎛ sec x ⎞
4
⎛ 1 ⎞ ⎛ 1 ⎞
4

3.41.- ∫ ⎜ ⎟ dx = ∫ ⎜⎜ ∫ ∫
4
cos x

sen x ⎟
= ⎜ ⎟ dx = cos ec xdx = ∫ cos ec 2 x cos ec 2 xdx
⎝ τ gx ⎠ ⎝ cos x ⎠ ⎝ sen x ⎠
= ∫ (1 + coτ g 2 x) cos ec 2 xdx = ∫ cos ec 2 xdx + ∫ coτ g 2 x cos ec 2 xdx
Sea: u = coτ gx, du = − cos ec 2 xdx
u3 coτ g 3 x
Luego: ∫ cos ec xdx − ∫ u du = − coτ gx − + c = − co τ gx −
2 2
+c
3 3
cos3 x cos3 x 1
3.42.- ∫ 4
dx = ∫ 3
dx = ∫ coτ g 3 x cos ecxdx
sen x sen x sen x
= ∫ (co τ g x) co τ gx cos ecxdx = ∫ (cos ec 2 x − 1) coτ gx cos ecxdx =
2

= ∫ cos ec 2 x co τ gx cos ecxdx − ∫ co τ gx cos ecxdx


Sea: u = cos ecx, du = − cos ecx coτ gxdx
u3 cos ec3 x
Luego: − ∫ u 2 du + ∫ du = − +u+c =− + cos ecx + c
3 3
3.43.- ∫ cos ec 4 3xdx = ∫ (cos ec 2 3 x) cos ec 2 3 xdx = ∫ (1 + co τ g 2 3 x) cos ec 2 3 x) dx
= ∫ cos ec 2 3xdx + ∫ co τ g 2 3 x cos ec 2 3 xdx
Sea: u = coτ g 3 x, du = −3cos ec 2 3 xdx
1 2 1 1 3 co τ g 3x coτ g 3 3x
Luego: ∫ cos ec 2 3 xdx −
3∫
u du = − co τ g 3 x − u + c = − − +c
3 9 3 9

69

http://librosysolucionarios.net
3.44.- ∫ (τ g 3 3x + τ g 4 3x )dx = ∫ τ g 3 3x dx + ∫ τ g 4 3x dx = ∫ (τ g 2 3x )τ g 3x dx + ∫ (τ g 2 3x )τ g 2 3x dx
= ∫ (sec 2 3x − 1)τ g 3x dx + ∫ (sec 2 3x − 1)τ g 2 3x dx
= ∫ sec 2 3x τ g 3x dx − ∫ τ g 3x dx + ∫ (sec 2 3x )τ g 2 3x dx − ∫ τ g 2 3x dx
= ∫ sec 2 3x τ g 3x dx − ∫ τ g 3x dx + ∫ (sec 2 3x )τ g 2 3x dx − ∫ (sec2 3x − 1)dx
= ∫ sec 2 3x τ g 3x dx − ∫ τ g 3x dx + ∫ (sec 2 3x )τ g 2 3x dx − ∫ sec 2 3x dx + ∫ dx
1
Sea: u = τ g 3x , du = sec 2 3x dx
3
Luego: 3∫ udu − ∫ τ g 3x dx + 3∫ u 2 du − ∫ sec 2 3x dx + ∫ dx
3 3
= u 2 − 3 η sec 3x + u 3 − 3τ g 3x + x + c = τ g 2 3x − 3 η sec 3x + τ g 3 3x − 3τ g 3x + x + c
2 2
3.45.- ∫ co τ g 3 dx = ∫ (coτ g 3 ) coτ g 3 dx = ∫ (cos ec 2 3x − 1) coτ g 3x dx
3 x 2 x x

1
= ∫ cos ec 2 3x co τ g 3x dx − ∫ coτ g 3x dx ; Sea: u = cos ec 3x , du = − cos ec 3x co τ g 3x dx
3
Luego: −3∫ (cos ec 3 )(− 1 cos ec 3 co τ g 3 )dx − ∫ co τ g 3 dx = −3∫ udu − ∫ co τ g 3x dx
x x x x
3
−3u 2
−3cos ec 2 3x
= −3 η sen 3 + c =x
− 3 η s e n 3x + c
2 2
3.46.- ∫ co τ g 4 6x dx = ∫ (coτ g 2 6x ) coτ g 2 6x dx = ∫ (cos ec 2 6x − 1) co τ g 2 6x dx
= ∫ cos ec 2 6x coτ g 2 6x dx − ∫ coτ g 2 6x dx = ∫ cos ec 2 6x co τ g 2 6x dx − ∫ (cos ec 2 6x − 1)dx
= ∫ cos ec 2 6x co τ g 2 6x dx − ∫ cos ec 2 6x dx + ∫ dx
1
Sea: u = co τ g 6x , du = − cos ec 2 6x dx
6
Luego: −6∫ u du − ∫ cos ec 2 6x dx + ∫ dx = −2u 3 + 6 coτ g 6x + x + c
2

= −2 coτ g 3 6x + 6 co τ g 6x + x + c
dx
3.47.- ∫ 5
; Como: s e n 2 x + cos 2 x = 1 ,
s e n x cos x
s e n 2 x + cos 2 x dx cos xdx
Luego: ∫ 5
dx = ∫ 3
+∫
s e n x cos x s e n x cos x s e n5 x
s e n 2 x + cos 2 x cos xdx dx cos xdx cos xdx
=∫ 3
dx + ∫ 5
=∫ +∫ 3
+∫
s e n x cos x sen x s e n x cos x sen x s e n5 x
dx
=∫ + ∫ (s e n x) −3 cos xdx + ∫ (s e n x) −5 cos xdx
s e n x cos x
dx
=∫
s e n 2x ∫
+ (s e n x) −3 cos xdx + ∫ (s e n x) −5 cos xdx

2
= 2 ∫ cos ec 2 xdx + ∫ (s e n x) −3 cos xdx + ∫ (s e n x) −5 cos xdx (∗)

70

http://librosysolucionarios.net
Sea: u = s e n x, du = cos xdx , Luego:
1 1
(∗) = 2 ∫ cos ec 2 xdx + ∫ u −3 du + ∫ u −5 du = η cos ec 2 x − coτ g 2 x − 2
− 4 +c
2u 4u
1 1
= η cos ec 2 x − coτ g 2 x − − +c
2s e n x 4s e n 4 x
2

cos ec 2 x cos ec 4 x
= η cos ec 2 x − coτ g 2 x − − +c
2 4
cos 2 x cos 2 x 1
3.48.- ∫ 6
dx = ∫ dx = ∫ coτ g 2 x cos ec 4 xdx
sen x s e n x s e n4 x
2

= ∫ co τ g 2 x(cos ec 2 x) cos ec 2 xdx = ∫ co τ g 2 x(1 + co τ g 2 x) cos ec 2 xdx


= ∫ co τ g 2 x cos ec 2 xdx + ∫ coτ g 4 x cos ec 2 xdx
Sea: u = coτ gx, du = − cos ec 2 xdx ,
u3 u5 coτ g 3 x coτ g 5 x
Luego: − ∫ u 2 du − ∫ u 4 du = − − +c = − − +c
3 5 3 5
dx s e n 2 + cos 2 x dx dx
3.49.- ∫ 2 4
= ∫ 2 4
dx = ∫ 4
+∫
s e n x cos x s e n x cos x cos x s e n x cos 2 x
2

dx dx dx
= ∫ sec 4 xdx + ∫ 2
= ∫ sec 4 xdx + ∫ = ∫ sec 4 xdx + 4∫
(s e n x cos x) (
s e n 2 x
)2 s e n2 2x
2
= ∫ sec xdx + 4∫ cos ec 2 xdx = ∫ sec x sec xdx + 4∫ cos ec 2 2 xdx
4 2 2 2

= ∫ (1 + τ g 2 x) sec2 xdx + 4∫ cos ec 2 2 xdx = ∫ sec2 xdx + ∫ τ g 2 x sec 2 xdx + 4∫ cos ec 2 2 xdx
Sea: u = τ gx, du = sec 2 xdx ,
u3
Luego: ∫ sec 2 xdx + ∫ u 2 du + 4∫ cos ec 2 2 xdx = τ gx + − 2 coτ g 2 x + c
3
τ g3x
= τ gx + − 2 coτ g 2 x + c
3
dx
3.50.- ∫ 6
= ∫ sec6 4 xdx = ∫ (sec 2 4 x)2 sec2 4 xdx = ∫ (1 + τ g 2 4 x)2 sec2 4 xdx
cos 4 x
= ∫ (1 + 2τ g 2 4 x + τ g 4 4 x) sec2 4 xdx
= ∫ sec 2 4 xdx + 2 ∫ (τ g 4 x) 2 sec 2 4 xdx + ∫ (τ g 4 x) 4 sec 2 4 xdx
Sea: u = τ g 4 x, du = 4sec 2 4 xdx , Luego:
1 2 1 4 τ g 4x 1 u3 1 u5 τ g 4x τ g 3 4x τ g 5 4x
∫ sec 4 xdx + 2∫
+
4∫
= + + + = + + +c
2
u du u du c
4 2 3 4 5 4 6 20
cos3 x cos3 x(1 + s e n x) cos 3 x(1 + s e n x)
3.51.- ∫ dx = ∫ dx = ∫ dx
1− s e n x 1− s e n2 x cos 2 x
1
= ∫ cos x(1 + s e n x)dx = ∫ cos xdx + ∫ cos x s e n xdx = ∫ cos xdx +
2∫
s e n 2 xdx

71

http://librosysolucionarios.net
1
= s e n x − cos 2 x + c
4
3.52.- ∫ cos3 7x dx = ∫ (cos 2 7x ) cos 7x dx = ∫ (1 − s e n 2 7x ) cos 7x dx
= ∫ cos 7x dx − ∫ s e n 2 7x cos 7x dx
Sea: u = s e n 7x , du = 1 cos 7x dx
7
7u 3 7
Luego: = ∫ cos 7x dx − 7 ∫ u 2 du =7 s e n 7x − + c = 7 s e n 7x − s e n 3 7x + c
3 3
3.53.- ∫ s e n 2 dx = ∫ (s e n 2 ) s e n 2 dx = ∫ (1 − cos 2 ) s e n 2x dx
5 x 2 x 2 x 2 x 2

= ∫ (1 − 2 cos 2 2x + cos 4 2x ) s e n 2x dx = ∫ s e n 2x dx − 2 ∫ cos 2 2x s e n 2x dx + ∫ cos 4 2x s e n 2x dx


1
Sea: u = cos 2x , du = − s e n 2x dx , Luego:
2
4u 3 2u 5
= ∫ s e n 2x dx + 4∫ u 2 du − 2∫ u 4 du = −2 cos 2x + − +c
3 5
4 cos3 2x 2 cos5 2x
= −2 cos 2x + − +c
3 5
3.54.- ∫ 1 − cos xdx
1 − cos 2α
Considerando: s e n 2 α = , y 2α = x
2
1 − cos 2 x
Se tiene: s e n 2 x
2 = ; además: 1 − cos x = 2s e n 2 x
2
2
Luego: ∫ 2s e n 2 2x dx = 2 ∫ s e n 2x dx = −2 2 cos 2x + c
2
dx ⎛ 1 − cos 23x ⎞
3.55.- ∫
cos ec 4 3x ∫ ∫ ∫ ⎜⎝ 2 ⎟⎠ dx
= s e n 4 x
3 dx = (s e n 2 x 2
3 ) dx =

1 1 1 1
= ∫ (1 − 2 cos 23x + cos 2 23x )dx = ∫ dx − ∫ cos 23x dx + ∫ cos 2 23x dx
4 4 2 4
1 1 1 1 + cos 3 4x
1 1 1
= ∫ dx − ∫ cos 23x dx + ∫ dx = ∫ dx − ∫ cos 23x dx + ∫ (1 + cos 43x )dx
4 2 4 2 4 2 8
1 1 1 1 3 1 1
= ∫ dx − ∫ cos 23x dx + ∫ dx + ∫ cos 43x dx = ∫ dx − ∫ cos 23x dx + ∫ cos 43x dx
4 2 8 8 8 2 8
2x 4x
3 13 1 3 3 3s e n 3s e n
= x− s e n 23x + s e n 43x + c = x − 3
+ 3
+c
8 22 84 8 4 32
3.56.- ∫ s e n 3 2x cos5 2x dx = ∫ s e n 2x s e n 2 2x cos5 2x dx = ∫ s e n 2x (1 − cos 2 2x ) cos5 2x dx
= ∫ s e n 2x cos5 2x dx − ∫ cos 7 2x s e n 2x dx
1
Sea: u = cos 2x , du = − s e n 2x dx
2

72

http://librosysolucionarios.net
2u 6 2u 8 u 6 u8 cos 6 2x cos8 2x
Luego: −2∫ u 5 du + 2∫ u 7 du = − + +c = − + +c = − + +c
6 8 3 4 3 4
2
⎛ s e n 2x ⎞ 1
3.57.- ∫ s e n 2 x cos 2 xdx = ∫ (s e n x cos x) 2 dx = ∫ ⎜ ⎟ dx = ∫ s e n 2 xdx
2

⎝ 2 ⎠ 4
1 1 − cos 4 x 1 1 1 x 1
= ∫ dx = ∫ (1 − cos 4 x)dx = ∫ dx − ∫ cos 4 xdx = − s e n 4 x + c
4 2 8 8 8 8 32
3.58.- ∫ s e n x cos xdx = ∫ (s e n x cos x) s e n xdx = ∫ (s e n x cos x) 2 s e n 2 xdx
4 2 2 2 2

⎛ s e n 2 x ⎞ ⎛ 1 − cos 2 x ⎞ ⎛ 1 − cos 2 x ⎞
2
1
= ∫⎜ ⎟ ⎜ ⎟dx = ∫ s e n 2 x ⎜
2
⎟ dx
⎝ 2 ⎠ ⎝ 2 ⎠ 4 ⎝ 2 ⎠
1 1 1 1 − cos 4 x 1
= ∫ s e n 2 2 xdx − ∫ s e n 2 2 x cos 2 xdx = ∫ dx − ∫ s e n 2 2 x cos 2 xdx
8 8 8 2 8
1 1 1
= ∫ dx − ∫ cos 4 xdx − ∫ s e n 2 2 x cos 2 xdx(∗)
16 16 8
Sea: u = s e n 2 x, du = 2 cos 2 xdx , luego:
1 1 1 1 1 1 u3
16 ∫ 16 ∫ 16 ∫
(∗) = dx − cos 4 xdx − u 2
du = x − s e n 4 x − +c
16 64 16 3
1 s e n 4 x s e n3 2x
= x− − +c
16 64 48
1 − cos 2 x
1 − cos 2 x s e n2 x
3.59.- ∫ dx = ∫ 2 dx = ∫ dx = ∫ τ g 2 xdx = ∫ (sec 2 x − 1)dx
1 + cos 2 x 1 + cos 2 x cos x2

2
= ∫ sec xdx − ∫ dx = τ gx − x + c
2

cos3 x
3.60.- ∫ dx = ∫ (s e n x) 2 cos3 xdx = ∫ (s e n x) 2 cos 2 x cos xdx
−1 −1

sen x
= ∫ (s e n x) 2 (1 − s e n 2 x) cos xdx = ∫ (s e n x) 2 cos xdx − ∫ s e n 2 x cos xdx(∗)
−1 −1 3

Sea: u = s e n x, du = cos xdx , luego:


2 s e n5 x
(∗) = ∫ u 2 du − ∫ u 2 du = 2u 2 −
−1
+c
3 1

5
3.61.- ∫ s e n 3 2 xdx = ∫ s e n 2 2 x s e n 2 xdx = ∫ (1 − cos 2 2 x) s e n 2 xdx
= ∫ s e n 2 xdx − ∫ cos 2 2 x s e n 2 xdx(∗)
Sea: u = cos 2 x, du = −2s e n 2 xdx , luego:
1 u2 1 1 u3 1 u3
(∗) = ∫ s e n 2 x +
2∫ 2
du = − cos 2 x + + c = − cos 2 x + +c
2 2 3 2 6
1 (cos3 2 x)
= − cos 2 x + +c
2 6

73

http://librosysolucionarios.net
⎛ 1 − cos 4 x ⎞ ⎛ 1 + cos 4 x ⎞ 1
3.62.- ∫ s e n 2 2 x cos 2 2 xdx = ∫ ⎜ ⎟⎜ ⎟ dx = ∫ (1 − cos 4 x)dx
2

⎝ 2 ⎠⎝ 2 ⎠ 4
1 1 1 1 ⎛ 1 + cos8 x ⎞ 1 1
= ∫ dx − ∫ cos 2 4 xdx = ∫ dx − ∫ ⎜ ⎟dx = ∫ dx − ∫ (1 + cos8 x)dx
4 4 4 4 ⎝ 2 ⎠ 4 8
1 1 1 1 1 x s e n 8x
= ∫ dx − ∫ dx − ∫ cos8 xdx = ∫ dx − ∫ cos8 xdx = − +c
4 8 8 8 8 8 64
⎛ 1 + cos 2 x ⎞
2
1
3.63.- ∫ cos 4 xdx = ∫ (cos 2 x) 2 dx = ∫ ⎜ ⎟ dx = ∫ (1 + cos 2 x) dx
2

⎝ 2 ⎠ 4
1 1 1 1
= ∫ (1 + 2 cos 2 x + cos 2 x)dx = ∫ dx + ∫ cos 2 xdx + ∫ cos 2 2 xdx
4 4 2 4
1 1 1 ⎛ 1 + cos 4 x ⎞ 1 1 1
= ∫ dx + ∫ cos 2 xdx + ∫ ⎜ ⎟ dx = ∫ dx + ∫ cos 2 xdx + ∫ (1 + cos 4 x)dx
4 2 4 ⎝ 2 ⎠ 4 2 8
1 1 1 1 3 1 1
= ∫ dx + ∫ cos 2 xdx + ∫ dx + ∫ cos 4 xdx = ∫ dx + ∫ cos 2 xdx + ∫ cos 4 xdx
4 2 8 8 8 2 8
3 1 1
= x + s e n 2x + s e n 4x + c
8 4 32
3.64.- ∫ τ g x sec xdx
4 2

Sea: u = τ gx, du = sec 2 xdx


u5 τ g5x
Luego: ∫ u 4 du = +c = +c
5 5
3.65.- ∫ τ g 3 x sec xdx = ∫ τ g 2 xτ gx sec xdx = ∫ (sec 2 x − 1)τ gx sec xdx
= ∫ (sec 2 x)τ gx sec xdx − ∫ τ gx sec xdx
Sea: u = sec x, du = sec xτ gxdx
u3 sec3 x
Luego: ∫ u 2 du − ∫ du = −u +c = − sec x + c
3 3
3.66.- ∫ sec6 aθ dθ = ∫ sec 4 aθ sec 2 aθ dθ = ∫ (sec 2 aθ ) 2 sec 2 aθ dθ
= ∫ (1 + τ g 2 aθ ) 2 sec 2 aθ dθ = ∫ (1 + 2τ g 2 aθ + τ g 4 aθ ) sec 2 aθ dθ
= ∫ sec 2 aθ dθ + 2∫ τ g 2 aθ sec 2 aθ dθ + ∫ τ g 4 aθ sec 2 aθ dθ
Sea: u = τ gaθ , du = a sec 2 aθ dθ , Luego:
1 2 2 1 4 1⎡ 2u 3 u 5 ⎤ 1⎡ 2τ g 3 aθ τ g 5 aθ ⎤
a∫ a∫ a∫
+ + = + + + = τ θ + + +c
a ⎢⎣ 5 ⎥⎦ a ⎢⎣ 5 ⎥⎦
du u du u du u c ga
3 3
sec x(τ gx + sec x)dx sec xτ gx + sec 2 x
3.67.- ∫ sec xdx = ∫ =∫ dx
τ gx + sec x τ gx + sec x
Sea: u = sec x + τ gx, du = (sec xτ gx + sec 2 x)dx
du
Luego: ∫ = η u + c = η sec x + τ gx + c
u

74

http://librosysolucionarios.net
3.68.- ∫ co τ g 2 2 x cos ec 2 2 xdx
Sea: u = co τ g 2 x, du = −2 cos ec 2 2 xdx
1 2 u3 coτ g 3 2 x
Luego: − ∫ u du = − + c = − +c
2 6 6
s e n3 x s e n 2 x s e n xdx (1 − cos 2 x) s e n xdx s e n xdx
3.69.- ∫ dx = ∫ =∫ =∫
cos 2 x ∫
2 2 2
− s e n xdx
cos x cos x cos x
Sea: u = cos x, du = − s e n xdx ,
1 1
Luego: − ∫ u −2 du − ∫ s e n xdx = + cos x + c = + cos x + c = sec x + cos x + c
u cos x
3.70.- ∫ sec 4 3 xτ g 3xdx = ∫ sec3 3x(sec 3xτ g 3x)dx
Sea: u = sec 3x, du = 3sec3 xτ g 3xdx
1 3 1 u4 u4 sec 4 3 x
3∫
Luego: u du = + c = + c = +c
3 4 12 12
3.71.- ∫ sec n xτ gxdx = ∫ secn −1 x(sec xτ gx)dx
Sea: u = sec x, du = sec xτ gxdx , Luego:
un secn x
∫ u du =
n −1
+c = + c, (n ≠ 0)
n n
cos3 x cos 2 x cos x (1 − s e n 2 x) cos x cos xdx
3.72.- ∫ ∫ ∫ dx = ∫
s e n2 x ∫
2
dx = 2
dx = 2
− cos xdx
sen x sen x sen x
1
− −sen x + c
sen x
dx s e n 2 x + cos 2 x dx cos 2 x
3.73.- ∫
s e n4 x ∫ ∫ s e n 2 x ∫ s e n 4 x dx
= dx = +
s e n4 x
cos 2 x dx
= ∫ cos ec 2 xdx + ∫ 2 2
= ∫ cos ec 2 xdx + ∫ co τ g 2 x cos ec 2 xdx
sen x sen x
1
= − coτ gx − coτ g 3 x + c
3
3.74.- ∫ τ g x sec 2 xdx;(n ≠ −1)
n

Sea: u = τ gx, du = sec 2 xdx


u n +1 τ g n +1 x
Luego: ∫ u du =
n
+c = + c, (n ≠ −1)
n +1 n +1
⎛ 1 − 2 cos 2 x ⎞
3

3.75.- ∫ s e n 6 xdx = ∫ (s e n 2 x)3 dx = ∫ ⎜ ⎟ dx


⎝ 2 ⎠
1
= ∫ (1 − 3cos 2 x + 3cos 2 2 x − cos3 2 x)dx
8
1
= ⎡ ∫ dx − 3∫ cos 2 xdx + 3∫ cos 2 2 xdx − ∫ cos3 2 xdx ⎤
8⎣ ⎦

75

http://librosysolucionarios.net
5 x s e n 2 x 3s e n 4 x s e n 3 2 x
= − + + +c
16 4 64 48
1
3.76.- ∫ s e n 4 axdx = ∫ (s e n 2 ax) 2 dx = ∫ (1 − cos 2ax) 2 dx
4
1 1 1
= ∫ (1 − 2 cos 2ax + cos 2 2ax)dx = ∫ dx − ∫ cos 2axdx + ∫ cos 2 2axdx
4 2 4
1 1 1 1 1 3 1 1
= x − s e n 2ax + ( x + s e n 4ax) + c = x − s e n 2ax + s e n 4ax + c
4 4a 4 2 8a 8 4a 32a
s e n n +1 x
3.77.- ∫ s e n n x cos xdx = + c, (n ≠ −1)
n +1
3.78.- ∫ co τ g n axdx = ∫ co τ g n − 2 ax coτ g 2 axdx = ∫ coτ g n − 2 ax(cos ec 2 ax − 1)dx
1 coτ g n −1ax
= ∫ co τ g n − 2 ax cos ec 2 axdx − ∫ coτ g n − 2 axdx = − − ∫ coτ g n − 2 axdx
a n −1
3.79.- ∫ co τ g 3xdx , Haciendo uso del ejercicio anterior:
4

co τ g 3 3x coτ g 3 3x
=− − ∫ coτ g 2 3xdx = − − ∫ (cos ec 2 3 x − 1)dx
3× 3 9
co τ g 3 3x co τ g 3 3x
=− − ∫ cos ec 2 3 xdx + ∫ dx = − − ∫ cos ec 2 3 xdx + ∫ dx
9 9
coτ g 3 3x coτ g 3x
=− + + x+c
9 3
cos n +1 x
3.80.- ∫ cos x n s e n xdx = − + c;(n ≠ −1)
n +1
3.81.- ∫ τ g n xdx = ∫ τ g n − 2 xτ g 2 xdx = ∫ τ g n − 2 x(sec 2 x − 1)dx
τ g n −1 x
= ∫τ g n−2
x sec xdx − ∫ τ g
2 n−2
xdx = − ∫ τ g n − 2 xdx
n −1
τ g xdx
3
τ g3x
3.82.- ∫ τ g xdx =
4
− ∫ τ g xdx =
2
− ∫ (sec 2 x − 1)dx
3 3
τg x
3
τg x
3
= − ∫ sec 2 xdx − ∫ dx = − τ gx + x + c
3 3
3.83.- ∫ cos 2 n +1 xdx = ∫ cos 2 n x cos xdx = ∫ (cos 2 x) n cos xdx = ∫ (1 − s e n 2 x) n cos xdx
Sea: u = s e n x, du = cos xdx .El resultado se obtiene, evaluando (1 − u 2 ) n por la
fórmula del binomio de Newton y calculando cada sumando, cuyas integrales son
del tipo: ∫ u n du .
Las fórmulas provenientes de los ejercicios 3.78 y 3.81, se denominan fórmulas
de reducción y su utilidad es obvia. Más adelante, en otros capítulos, usted
deducirá nuevas fórmulas de reducción.

76

http://librosysolucionarios.net
CAPITULO 4

INTEGRACION POR PARTES


Existe una variedad de integrales que se pueden desarrollar, usando la
relación: ∫ udv = uv − ∫ vdu .
El problema es elegir u y dv , por lo cual es útil la siguiente identificación:
I: Función trigonométrica inversa.
L: Función logarítmica.
A: Función algebraica.
T: Función trigonométrica.
E: Función exponencial.
Se usa de la manera siguiente:

EJERCICIOS DESARROLLADOS

4.1.-Encontrar: ∫ x cos xdx


Solución.- I L A T E
↓ ↓
x cos x
u=x dv = cos xdx

du = dx v = sen x
∴ ∫ x cos xdx = x s e n x − ∫ s e n xdx =x s e n x + cos x + c
Respuesta: ∫ x cos xdx = x s e n x + cos x + c
4.2.-Encontrar: ∫ x sec 2 xdx
Solución.- I L A T E
↓ ↓
x sec 2 3 x
u=x dv = sec 2 3 xdx

du = dx v = 13 τ g 3 x
1 1 xτ g 3x 1
∴ ∫ x sec 2 xdx = xτ g 3 x − ∫ τ g 3xdx = − η sec 3x + c
3 3 3 9
xτ g 3 x 1
Respuesta: ∫ x sec 2 xdx = − η sec 3x + c
3 9
4.3.-Encontrar: ∫ x s e n xdx
2

Solución.- I L A T E
↓ ↓
x2 s e n x

77

http://librosysolucionarios.net
u = x2 dv = s e n xdx

du = 2 xdx v = − cos x
∴ ∫ x s e n xdx = − x cos x + 2∫ x cos xdx , integrando por partes la segunda integral:
2 2

u=x dv = cos xdx


∫ x cos xdx ; du = dx v = sen x
∴ ∫ x s e n xdx = − x cos x + 2 ⎡⎣ x s e n x − ∫ s e n xdx ⎤⎦ = − x 2 cos x + 2 x s e n x + 2 cos x + c
2 2

Respuesta: ∫ x 2 s e n xdx = − x 2 cos x + 2 x s e n x + 2 cos x + c


4.4.-Encontrar: ∫ ( x 2 + 5 x + 6) cos 2 xdx
Solución.- I L A T E

x + 5 x + 6 cos 2x
2

dv = cos 2 xdx
u = x2 + 5x + 6
∴ 1
du = (2 x + 5)dx v = s e n 2x
2
( x + 5 x + 6)
2
1
∴ ∫ ( x 2 + 5 x + 6) cos 2 xdx = s e n 2 x − ∫ (2 x + 5) s e n 2 xdx
2 2
Integrando por partes la segunda integral:
I L A T E

2x + 5 s e n 2x
dv = s e n 2 xdx
u = 2x + 5
∴ 1
du = 2dx v = − cos 2 x
2
1 1
∴ ∫ ( x + 5 x + 6) cos 2 xdx = s e n 2 x( x 2 + 5 x + 6) − ⎡⎣(2 x + 5)(− 1 2 cos 2 x) + ∫ cos 2 xdx ⎤⎦
2

2 2
x + 5x + 6
2
1 1
= s e n 2 x + cos 2 x(2 x + 5) − ∫ cos 2 xdx
2 4 2
x + 5x + 6
2
2x + 5 1
= s e n 2x + cos 2 x − s e n 2 x + c
2 4 4
x2 + 5x + 6 2x + 5 1
Respuesta: ∫ ( x 2 + 5 x + 6) cos 2 xdx = s e n 2x + cos 2 x − s e n 2 x + c
2 4 4
Nota.-Ya se habrá dado cuenta el lector, que la elección conveniente para el u y el
dv , dependerá de la ubicación de los términos funcionales en la palabra ILATE. El
de la izquierda corresponde al u , y el otro será el dv .
4.5.-Encontrar: ∫ η xdx
Solución.- I L A T E
↓ ↓
ηx 1

78

http://librosysolucionarios.net
u = ηx
dv = 1dx
∴ dx
du = v=x
x
∴∫ η xdx = x η x − ∫ dx = x η x − x + c = x( η x − 1) + c
Respuesta: ∫ η xdx = x( η x − 1) + c
4.6.-Encontrar: ∫ η (a 2 + x 2 )dx
Solución.- I L A T E

η (a + x 2 ) 1
2

u = ηx
dv = 1dx
∴ dx
du = v=x
x
2 x 2 dx 2a 2
∴ ∫ η (a 2 + x 2 )dx = x η (a 2 + x 2 ) − ∫ = x η ( a 2
+ x 2
) − ∫ x2 + a 2 )dx
(2 −
a2 + x2
dx 2 a2
= x η (a 2 + x 2 ) − 2 ∫ dx + 2a 2 ∫ = x η ( a 2
+ x 2
) − 2 x + arcτ g ax + c
x +a
2 2
a
= x η (a + x ) − 2 x + 2a arcτ g a + c
2 2 x

Respuesta: ∫ η (a 2 + x 2 )dx = x η (a 2 + x 2 ) − 2 x + 2a arcτ g ax + c

4.7.-Encontrar: ∫ η x + x 2 − 1 dx
Solución.- I L A T E

dv = 1dx
η x + x2 − 1 1
v=x
u = η x + x2 − 1

∴ x x2 −1 + x
1+
du = x 2 − 1 d ⇒ du = x 2 − 1 dx ⇒ du = dx
x + x2 − 1 x + x2 −1 x2 −1
xdx
∴ ∫ η x + x 2 − 1 dx = x η x + x 2 − 1 − ∫
x2 −1
Sea : w = x 2 + 1, dw = 2 xdx .
1 1 −1
Luego: x η x + x 2 − 1 − ∫ ( x 2 − 1) 2 2 xdx = x η x + x 2 − 1 − ∫ w 2 dw
−1

2 2
1
1w 2

= x η x + x2 −1 − + c = x η x + x2 − 1 − w 2 + c = x η x + x2 − 1 − x2 − 1 + c
1

2 21

Respuesta: ∫ η x + x 2 − 1 dx = x η x + x 2 − 1 − x 2 − 1 + c

79

http://librosysolucionarios.net
4.8.-Encontrar: ∫ η 2 xdx
Solución.- I L A T E
↓ ↓
η2x 1
u = η2x
dv = 1dx
∴ 1
du = 2 η x dx v=x
x
1
∴ ∫ η 2 xdx = x η 2 x − 2∫ η x xdx = x η 2 x − 2∫ η xdx
x
Por ejercicio 4.5, se tiene: ∫ η xdx = x( η x − 1) + c
Luego: ∫ η 2 xdx = x η 2 x − 2 [ x( η x − 1) + c ] = x η 2 x − 2 x( η x − 1) + c
Respuesta: ∫ η 2 xdx = x η 2 x − 2 x( η x − 1) + c
4.9.-Encontrar: ∫ arcτ gxdx
Solución.- I L A T E
↓ ↓
arcτ gx 1
u = arcτ gx
dv = 1dx
∴ dx
du = v=x
1 + x2
xdx
∴ ∫ arc τ gxdx = x arcτ gx − ∫
1 + x2
Sea: w = 1 + x , dw = 2 xdx
2

1 2 xdx 1 dw 1
Luego: x arcτ gx − ∫ = x arcτ gx − ∫ = x arcτ gx − η w + c
2 1+ x 2
2 w 2
1
= x arcτ gx − η 1 + x 2 + c
2
1
Respuesta: ∫ arcτ gxdx = x arcτ gx − η 1 + x 2 + c
2
4.10.- ∫ x arcτ gxdx
2

Solución.- I L A T E
↓ ↓
arcτ gx x 2
u = arcτ gx dv = x 2 dx
∴ dx x3
du = v=
1+ x 2
3
3
x 1 x 2 dx x3 1 x
∴ ∫ x 2 arcτ gxdx = arcτ gx − ∫ = arcτ gx − ∫ ( x − 2 )dx
3 3 1+ x 2
3 3 x +1

80

http://librosysolucionarios.net
x3 1 1 x
= arcτ gx − ∫ xdx − ∫ 2 dx
3 3 3 x +1
xdx 1
Por ejercicio 4.9, se tiene: ∫ 2 = η x2 + 1 + c
x +1 2
3
x 1 1 x3 x2 1
Luego: arcτ gx − ∫ xdx + η x 2 + 1 + c = arcτ gx − + η x 2 + 1 + c
3 3 6 3 6 6
3 2
x x 1
Respuesta: ∫ x 2 arcτ gxdx = arcτ gx − + η x 2 + 1 + c
3 6 6
4.11.-Encontrar: ∫ arc cos 2xdx
Solución.- I L A T E
↓ ↓
arc cos 2x 1
u = arc cos 2 x
dv = 1dx
∴ 2dx
du = − v=x
1 − 4x2
xdx
∴ ∫ arc cos 2 xdx = x arc cos 2 x + 2 ∫
1 − 4 x2
Sea: w = 1 − 4 x 2 , dw = −8 xdx
2 −8 xdx
1
1 1w2
Luego: x arc cos 2 x − ∫ = x arc cos 2 x − ∫ w 2 dw =x arc cos 2 x −
−1
+c
8 1 − 4 x2 4 4 1
2
1
= x arc cos 2 x − 1 − 4x2 + c
2
1
Respuesta: ∫ arc cos 2xdx = x arc cos 2 x − 1 − 4x2 + c
2
arcs e n x
4.12.-Encontrar: ∫ dx
x
Solución.- I L A T E

arc s e n x 1
u = arc s e n x −1
dv = x 2 dx
∴ 1 dx
du = v=2 x
1− x x
dx
∴ ∫ arc s e n xx 2 dx = 2 x arc s e n x − ∫
−1

1− x
Sea: w = 1 − x, dw = − dx
−dx
Luego: 2 x arc s e n x + ∫ = 2 x arc s e n x + ∫ w 2 dw
−1

1− x
= 2 x arc s e n x + 2 w + c = 2 x arc s e n x + 2 1 − x + c
1
2

81

http://librosysolucionarios.net
arcs e n x
Respuesta: ∫ dx = 2 x arc s e n x + 2 1 − x + c
x
4.13.-Encontrar: ∫ x arcs e n 2 x 2 dx
Solución.- I L A T E

arc s e n 2 x 2 x
u = arc s e n 2 x 2 dv = xdx
∴ 4 xdx x2
du = v =
1 − 4x4 2
2
x x3 dx
∴ ∫ x arc s e n 2 x 2 dx = arc s e n 2 x 2 − 2∫
2 1 − 4x4
Sea: w = 1 − 4 x 4 , dw = −16 x3 dx
x2 2 (−16 x3 dx) x 2 1 −1
Luego: arc s e n 2 x 2 + ∫ = arc s e n 2 x 2 + ∫ w 2 dw
2 16 1 − 4x4 2 8
1
x2 1w2 x2 1 1
= arc s e n 2 x 2 + + c = arc s e n 2 x 2 + w 2 + c
2 8 1 2 4
2
x2 1
= arc s e n 2 x 2 + 1 − 4 x4 + c
2 4
x2 1
Respuesta: ∫ x arcs e n 2 x 2 dx = arc s e n 2 x 2 + 1 − 4 x4 + c
2 4
4.14.-Encontrar: ∫ xe dx
x
a

x dx
Sea: w = , dw =
a a
x x dx
Luego: ∫ xe a dx = a 2 ∫ e a = a 2 ∫ we w dw , integrando por partes se tiene:
x

a a
Solución.- I L A T E
↓ ↓
w ew
u=w dv = e w dw

du = dw v = ew
( )
∴ a 2 ∫ we w dw = a 2 we w − ∫ e w dw = a 2 ( we w − e w + c ) = a 2 ( we w − e w ) + c
⎛x x x ⎞ x
= a 2 ⎜ e a − e a ⎟ + c = a 2 e a ( − 1) + c
x

⎝a ⎠ a
x
Respuesta: ∫ xe a dx = a 2 e a ( − 1) + c
x x

a
4.15.-Encontrar: ∫ x e dx2 −3 x

Solución.- I L A T E

82

http://librosysolucionarios.net
↓ ↓
x2 e −3 x
dv = e−3 x dx
u=x 2
∴ 1
du = 2 xdx v = − e −3 x
3
1 2
∴ ∫ x 2 e −3 x dx = − x 2 e−3 x + ∫ xe−3 x dx , integrando por partes la segunda integral:
3 3
I L A T E
↓ ↓
x e −3 x
u=x dv = e−3 x dx
∴ 1
du = dx v = − e −3 x
3
1 2 −3 x 2 ⎛ 1 −3 x 1 −3 x ⎞ x 2 e −3 x 2 −3 x 2 −3 x
∴ ∫ x e dx = − x e + ⎜ − xe + ∫ e dx ⎟ = −
2 −3 x
− xe + ∫ e dx
3 3⎝ 3 3 ⎠ 3 9 9
2 −3 x
xe 2 2
=− − xe −3 x − e −3 x + c
3 9 27
− e −3 x ⎛ 2 2 2⎞
Respuesta: ∫ x 2 e −3 x dx = ⎜x + x+ ⎟+c
3 ⎝ 3 9⎠
4.16.-Encontrar: ∫ x 3e− x dx
2

Solución.- ∫ x 3e − x dx = ∫ x 2 e− x xdx
2 2

Sea: w = − x 2 , dw = −2 xdx , además: x 2 = − w


1 1 1
Luego: ∫ x 2 e − x xdx = − ∫ x 2 e − x x(−2 xdx) = − ∫ − we w dw = ∫ we w dw , integrando por
2 2

2 2 2
Partes se tiene:
I L A T E
↓ ↓
w ew
u=w dv = e w dw

du = dw v = ew
1
(
1
) 1 1 1
∴ ∫ we w dw = we w − ∫ e w dw = we w − ∫ e w dw = we w − e w + c
2 2 2 2 2
1
2
1 2 − x2 1 − x2 1 − x2 2
= − x e − e + c = − e ( x + 1) + c
2 2 2
1 2
Respuesta: ∫ x 3e − x dx = − e − x ( x 2 + 1) + c
2

2
4.17.-Encontrar: ∫ ( x − 2 x + 5)e − x dx
2

Solución.- I L A T E
↓ ↓

83

http://librosysolucionarios.net
x 2 − 2 x + 5 e− x
u = x2 − 2x + 5 dv = e − x dx

du = (2 x − 2)dx v = −e − x
∴ ∫ ( x 2 − 2 x + 5)e− x dx = −e − x ( x 2 − 2 x + 5) + ∫ (2 x − 2)e − x dx , integrando por partes la
segunda integral:
I L A T E
↓ ↓
2 x − 2 e− x
u = 2x − 2 dv = e− x dx

du = 2dx v = −e − x
∴ ∫ ( x 2 − 2 x + 5)e − x dx = −e− x ( x 2 − 2 x + 5) + ⎡⎣ −e − x (2 x − 2) + 2∫ e − x dx ⎤⎦
= −e− x ( x 2 − 2 x + 5) − e− x (2 x − 2) + 2 ∫ e − x dx = −e − x ( x 2 − 2 x + 5) − e − x (2 x − 2) − 2e− x + c
= −e− x ( x 2 −2 x + 5 +2x −2 + 2 ) + c = −e − x ( x 2 + 5) + c
Respuesta: ∫ ( x 2 − 2 x + 5)e − x dx = −e − x ( x 2 + 5) + c
4.18.-Encontrar: ∫ e ax cos bxdx
Solución.- I L A T E

cos bx e ax
dv = e ax dx
u = cos bx
∴ 1 ax
du = −b s e n bxdx v= e
a
e ax cos bx b ax
∴ ∫ e ax cos bxdx = + ∫ e s e n bxdx , Nótese que la segunda integral es
a a
semejante a la primera, salvo en la parte trigonométrica; integrando por partes la
segunda integral:
I L A T E

s e n bx e ax
dv = e ax dx
u = s e n bx
∴ 1
du = b cos bxdx v = e ax
a
e cos bx b ⎛ e s e n bx b ax
ax ax

∴= + ⎜ − ∫ e cos bxdx ⎟
a a⎝ a a ⎠
e ax cos bx beax s e n bx b 2 ax
= + − 2 ∫ e cos bxdx , Nótese que:
a a2 a
e cos bx beax s e n bx b 2 ax
ax

∫ = + − 2 ∫ e cos bxdx , la integral a encontrar


ax
e cos bxdx
a a2 a
aparece con coeficiente 1 en el primer miembro, y en el segundo con coeficiente:

84

http://librosysolucionarios.net
b2
− . Transponiendo éste término al primer miembro y dividiendo por el nuevo
a2
b2 a 2 + b2
coeficiente: 1 + 2 = , se tiene:
a a2
⎛ a 2 + b 2 ⎞ ax ae ax cos bx + beax s e n bx
⎜ 2 ⎟∫ e cos bxdx = +c
⎝ a ⎠ a2
ae ax cos bx + be ax s e n bx
a2 eax (a cos bx + b s e n bx)
∫ e cos bxdx = +c = +c
ax

⎛ a 2 + b2 ⎞ a 2 + b2
⎜ 2

⎝ a ⎠
e (a cos bx + b s e n bx)
ax
Respuesta: ∫ e ax cos bxdx = +c
a 2 + b2
4.19.-Encontrar: ∫ e x cos 2 xdx
Solución.- Este ejercicio es un caso particular del ejercicio anterior, donde: a = 1 y
b = 2 . Invitamos al lector, resolverlo por partes, aún cuando la respuesta es
inmediata.
e x (cos 2 x + 2s e n 2 x)
Respuesta: ∫ e x cos 2 xdx = +c
5
4.20.-Encontrar: ∫ e ax s e n bxdx
Solución.- I L A T E

s e n bx e ax
dv = e ax dx
u = s e n bx
∴ 1
du = b cos bxdx v = e ax
a
ax
e s e n bx b ax
∴ ∫ e ax s e n bxdx = − ∫ e cos bxdx , integrando por partes la segunda
a a
integral:
I L A T E

ax
cos bx e
dv = e ax dx
u = cos bx
∴ 1
du = −b s e n bxdx v = e ax
a
e s e n bx b ⎛ e ax cos bx b ax
ax

∴ ∫ e ax s e n bxdx = − ⎜ + ∫ e s e n bxdx ⎟
a a⎝ a a ⎠
e ax s e n bx be ax cos bx b 2 ax
= − − 2 ∫ e s e n bxdx ,
a a2 a

85

http://librosysolucionarios.net
Como habrá notado el lector, la integral a encontrar aparece con coeficiente 1 en
b2
el primer miembro, y en el segundo con coeficiente: − 2 . Transponiendo éste
a
b2 a 2 + b2
término al primer miembro y dividiendo por el nuevo coeficiente: 1 + 2 = , se
a a2
tiene:
⎛ a 2 + b 2 ⎞ ax ae ax s e n bx − be ax cos bx
⎜ 2 ⎟∫ e s e n bxdx = +c
⎝ a ⎠ a2
ae ax s e n bx − be ax cos bx
a2 e ax (a s e n bx − b cos bx)
∫ e s e n bxdx = + c = ∫ e ax s e n bxdx = +c
ax

⎛ a 2 + b2 ⎞ a 2 + b2
⎜ 2

⎝ a ⎠
e (a s e n bx − b cos bx)
ax
Respuesta: ∫ e ax s e n bxdx = +c
a2 + b2
4.21.-Encontrar: ∫ x 1 + xdx
Solución.- Cuando el integrando, está formado por el producto de funciones
algebraicas, es necesario tomar como dv , la parte más fácil integrable y u como la
parte más fácil derivable. Sin embargo, la opción de “más fácil” quedará a criterio
del lector.
dv = (1 + x) 2 dx
1

u=x
∴ 2
du = dx v = (1 + x) 2
3

3
2 (1 + x) 2
5
2 2 2
∴ ∫ x 1 + xdx = x(1 + x) − ∫ (1 + x) dx = x(1 + x) − +c
3 3 3
2 2 2

3 3 3 3 5
2
4(1 + x)
5
2 2

= x(1 + x) 2 − +c
3

3 15
4(1 + x) 2
5
2
Respuesta: ∫ x 1 + xdx = x(1 + x) − +c
3
2

3 15
x 2 dx
4.22.-Encontrar: ∫
1+ x
2
x dx
Solución.- ∫ = ∫ x 2 (1 + x) 2 dx
−1

1+ x
−1
u = x2 dv = (1 + x) 2 dx

du = 2 xdx v = 2(1 + x)
1
2

x 2 dx
∴∫ = 2 x 2 1 + x − 4 ∫ x 1 + xdx , integrando por partes la segunda integral:
1+ x

86

http://librosysolucionarios.net
dv = (1 + x) 2 dx
1

u=x
∴ 2
du = dx v = (1 + x) 2
3

3
x 2 dx ⎡2 2 3

∫ = 2 x2 1 + x − 4 ⎢ x(1 + x) 2 − ∫ (1 + x) dx ⎥
3 2

1+ x ⎣3 3 ⎦
8 (1 + x) 2
5
8 8 16
= 2 x 1 + x − x(1 + x) 2 + + c = 2 x 2 1 + x − x(1 + x) 2 + (1 + x) 2 + c
2 3 3 5

3 3 5 3 15
2
x 2 dx 8 16
Respuesta: ∫ = 2 x 2 1 + x − x(1 + x) 2 + (1 + x) 2 + c
3 5

1+ x 3 15
xdx
4.23.-Encontrar: ∫ x
e
xdx
Solución.- ∫ x = ∫ xe− x dx
e
I L A T E
↓ ↓
x e− x
u=x dv = e− x dx

du = dx v = −e − x
∴ ∫ xe− x dx = − xe − x + ∫ e − x dx = − xe− x − e − x + c = e − x (− x − 1) + c = −e− x ( x + 1) + c
xdx
Respuesta: ∫ x
= −e− x ( x + 1) + c
e
4.24.-Encontrar: ∫ x 2 η 1 − x dx

u = η 1− x dv = x 2 dx
Solución.- ∴ 1 1 −1 − dx x3
du = (1 − x) 2 (−1)dx ⇒ du = v=
1− x 2 2(1 − x) 3
x3 1 x3 x3 1 ⎛ 1 ⎞
∴ ∫ x 2 η 1 − x dx = η 1− x + ∫ dx = η 1 − x − ∫ ⎜ x2 + x + 1 − ⎟dx
3 6 1− x 3 6 ⎝ 1− x ⎠
x3 1 x3 1 x 2 1 1
= η 1− x − − − x − η 1− x + c
3 6 3 6 2 6 6
3 3 2
x 1 x x x
= η 1− x − η 1− x − − − + c
3 6 18 12 6
x3 1 x3 x 2 x
Respuesta: ∫ x 2 η 1 − x dx = η 1− x − η 1− x − − − + c
3 6 18 12 6
4.25.-Encontrar: ∫ x s e n xdx
2

Solución.-

87

http://librosysolucionarios.net
u=x dv = s e n 2 xdx
⎛ 1 − cos 2 x ⎞
∴ 1 1 ⎜ v=∫ dx ⎟
du = dx v = x − s e n 2x ⎝ 2 ⎠
2 4
1 1 1 1
∴ ∫ x s e n 2 xdx = x 2 − x s e n 2 x − ∫ xdx + ∫ s e n 2 xdx
2 4 2 4
1 2 1 1 2 1 1 2 1 1
= x − x s e n 2 x − x − cos 2 x + c = x − x s e n 2 x − cos 2 x + c
2 4 4 8 4 4 8
2
x x s e n 2 x cos 2 x
Respuesta: ∫ x s e n 2 xdx = − − +c
4 4 8
Otra solución.-
1 − cos 2 x 1 1 1 x2 1
∫ = ∫ =
2∫

2∫
=
2 2 2∫

2
x s e n xdx x dx xdx x cos 2 xdx x cos 2 xdx
2
x2 1
= − ∫ x cos 2 xdx ; integrando por partes, la segunda integral:
4 2
dv = cos 2 xdx
u=x
∴ 1
du = dx v = s e n 2x
2
x 1⎛ x
2
1 ⎞ x
2
x 1
∫ = − − ∫ = − s e n 2 x + ∫ s e n 2 xdx
2
x s e n xdx ⎜ s e n 2 x s e n 2 xdx ⎟
4 2⎝ 2 2 ⎠ 4 4 4
x2 x 1 1 x2 x cos 2 x
= − s e n 2 x + (− cos 2 x) + c = − s e n 2 x − +c
4 4 4 2 4 4 8
x 2 x s e n 2 x cos 2 x
Respuesta: ∫ x s e n xdx = −
2
− +c
4 4 8
4.26.-Encontrar: ∫ x(3 x + 1)7 dx
Solución.-
u=x dv = (3x + 1)7 dx

du = dx 1
v = (3x + 1) 8 (
v = ∫ (3x + 1)7 dx )
24
x 1 x 1 1 (3x + 1)9
∴ ∫ x(3 x + 1) dx = (3x + 1) − ∫ (3x + 1) dx = (3 x + 1) −
7 8 8 8
+c
24 24 24 24 3 9
x (3x + 1)9
= (3 x + 1) −
8
+c
24 648
x (3x + 1)9
Respuesta: ∫ x(3x + 1) dx = (3x + 1) −
7 8
+c
24 648

EJERCICIOS PROPUESTOS

Usando esencialmente el mecanismo presentado, encontrar las integrales


siguientes:

88

http://librosysolucionarios.net
4.27.- ∫ x(2 x + 5)10 dx 4.28.- ∫ arcs e n xdx 4.29.- ∫ x s e n xdx
4.30.- ∫ x cos 3 xdx 4.31.- ∫ x 2− x dx 4.32.- ∫ x 2 e3 x dx
4.33.- ∫ x3e − 3 dx 4.34.- ∫ x s e n x cos xdx 4.35.- ∫ x 2 η xdx
x

ηx ηx 4.38.- ∫ x arcτ gxdx


4.36.- ∫ 3
dx 4.37.- ∫ dx
x x
4.39.- ∫ x arcs e n xdx 4.40.- ∫
xdx 4.41.- ∫ e x s e n xdx
s e n2 x
4.42.- ∫ 3x cos xdx 4.43.- ∫ s e n( η x)dx 4.44.- ∫ ( x 2 − 2 x + 3) η xdx
1− x η2x 4.47.- ∫ x 2 arcτ g 3 xdx
4.45.- ∫ x η dx 4.46.- ∫ dx
1+ x x2
4.48.- ∫ x(arcτ gx) 2 dx 4.49.- ∫ (arcs e n x) 2 dx 4.50.- ∫
arcs e n x
dx
x2
arcs e n x s e n2 x 4.53.- ∫ τ g 2 x sec3 xdx
4.51.- ∫ dx 4.52.- ∫ dx
1− x ex
4.54.- ∫ x3 η 2 xdx 4.55.- ∫ x η (9 + x 2 )dx 4.56.- ∫ arcs e n xdx
4.57.- ∫ x arcτ g (2 x + 3)dx 4.58.- ∫ e x dx 4.59.- ∫ cos 2 ( η x)dx
η ( η x) 4.61.- ∫ η x + 1 dx 4.62.- ∫ x 2 e x dx
4.60.- ∫ dx
x
4.63.- ∫ cos xdx n
4.64.- ∫ s e n n xdx 4.65.- ∫ x m ( η x) n dx
4.66.- ∫ x3 ( η x) 2 dx 4.67.- ∫ x n e x dx 4.68.- ∫ x3e x dx
4.69.- ∫ sec n xdx 4.70.- ∫ sec3 xdx 4.71.- ∫ x η xdx
4.72.- ∫ x n η ax dx, n ≠ −1 4.73.- ∫ arcs e n axdx 4.74.- ∫ x s e n axdx
4.75.- ∫ x 2 cos axdx 4.76.- ∫ x sec 2 axdx 4.77.- ∫ cos( η x)dx
4.78.- ∫ η (9 + x 2 )dx 4.79.- ∫ x cos(2 x + 1)dx 4.80.- ∫ x arc sec xdx
4.81.- ∫ arc sec xdx 4.82.- ∫ a 2 − x 2 dx 4.83.- ∫ η 1 − x dx
4.84.- ∫ η ( x 2 + 1)dx 4.85.- ∫ arcτ g xdx 4.86.- ∫
x arcs e n x
dx
1 − x2
4.87.- ∫ x arcτ g x 2 − 1dx x arcτ gx xdx
4.88.- ∫ dx 4.89.- ∫ arcs e n x
( x 2 + 1) 2 (1 − x 2 )3
4.90.- ∫ x 2 1 − xdx

RESPUESTAS
4.27.- ∫ x(2 x + 5)10 dx
Solución.-

89

http://librosysolucionarios.net
dv = (2 x + 5)10 dx
u=x
∴ (2 x + 5)11
du = dx v=
22
x 1 x 1
∫ x(2 x + 5) dx = 22 (2 x + 5) − 22 ∫ (2 x + 5) dx = 22 (2 x + 5) − 44 (2 x + 5) + c
10 11 11 11 12

x 1
= (2 x + 5)11 − (2 x + 5)12 + c
22 528
4.28.- ∫ arcs e n xdx
Solución.-
u = arcs e n x
dv = dx
∴ dx Además: w = 1 − x 2 , dw = −2 xdx
du = v=x
1 − x2
xdx 1 dw
∫ arcs e n xdx = x arcs e n x − ∫ 1− x 2
= x arcs e n x +
2∫w 2
1 = x arcs e n x + 1 − x 2 + c

4.29.- ∫ x s e n xdx
Solución.-
u=x dv = s e n xdx

du = dx v = − cos x
∫ x s e n xdx = − x cos x + ∫ cos xdx = − x cos x + s e n x + c
4.30.- ∫ x cos 3 xdx
Solución.-
dv = cos 3xdx
u=x
∴ 1
du = dx v = s e n 3x
3
x 1 x cos 3 x
∫ x cos 3xdx = 3 s e n 3x − ∫ 3 s e n 3xdx = 3 s e n 3x + 9 + c
4.31.- ∫ x 2− x dx
Solución.-
dv = 2− x dx
u=x
∴ 2− x
du = dx v=−
η2
x 2− x 1 x 2− x 1 ⎛ −2− x ⎞ x 1
∫ x2 dx = − ∫
−x −x
+ 2 dx = − + ⎜ ⎟+c = − x − −x 2 + c
η2 η2 η2 η2 ⎝ η2 ⎠ 2 η2 2 η 2
4.32.- ∫ x 2 e3 x dx
Solución.-

90

http://librosysolucionarios.net
dv = e3 x dx
u=x 2
∴ 1
du = 2 xdx v = e3 x
3
x2 3x 2
∫ x e dx = e − ∫ xe3 x dx , integral la cual se desarrolla nuevamente por partes,
2 3x

3 3
u=x dv = e3 x dx
esto es: ∴ 1
du = dx v = e3 x
3
x 2
2⎛ x 1 ⎞ x
2
2 2 x2 2x 2
= e3 x − ⎜ e3 x − ∫ e3 x dx ⎟ = e3 x − xe3 x + ∫ e3 x dx = e3 x − e3 x + e3 x + c
3 3⎝3 3 ⎠ 3 9 9 3 9 27
4.33.- ∫ x3e − 3 dx
x

Solución.-
u = x3 dv = e− 3 dx
x


du = 3x 2 dx v = −3e− 3
x

∫ x e 3 dx = −3x e 3 + 9∫ x e 3 dx , integral la cual se desarrolla nuevamente por


3 −x 3 −x 2 −x

u = x2 dv = e− 3 dx
x

partes, esto es: ∴


du = 2 xdx v = −3e− 3
x

(
= −3x3e− 3 + 9 −3 x 2 e −
x x
3
x
)
+ 6∫ xe − 3 dx = −3 x3e − 3 − 27 x 2 e − 3 + 54∫ xe− 3 dx
x x x

, la nueva integral se desarrolla por partes, esto es:


u=x dv = e− 3 dx
x


du = dx v = −3e− 3
x

=−
3x 3 27 x 2
e
x
3

e
x
3
+ (
54 − 3 xe −x3
+ 3∫ e −x3
dx = )

3 x 3 27 x 2 162 x
e
x
3
e 3
e 3
−x
− x − x + 162(−3e 3 ) + c
3 2
3 x 27 x 162 x 486
= − x − x − x − x +c
e3 e3 e3 e3
4.34.- ∫ x s e n x cos xdx
Solución.-
dv = s e n 2 xdx
u=x
∴ cos 2 x
du = dx v=−
2
1 1⎛ x 1 ⎞
∫ x s e n x cos xdx = 2 ∫ x s e n 2 xdx = 2 ⎜⎝ − 2 cos 2 x + 2 ∫ cos 2 xdx ⎟⎠
x 1 x 1
= − cos 2 x + ∫ cos 2 xdx = − cos 2 x + s e n 2 x + c
4 4 4 8
4.35.- ∫ x η xdx
2

Solución.-

91

http://librosysolucionarios.net
u = ηx dv = x 2 dx
∴ dx x3
du = v=
x 3
x ηx 1 2
3
x η x x3
3

∫ η = −
3∫
= − +c
2
x xdx x dx
3 3 9
ηx
4.36.- ∫ 3 dx
x
Solución.-
u = ηx dv = x −3 dx
∴ dx 1
du = v=− 2
x 2x
ηx η x 1 ηx 1
∫ x3 dx = ∫ x η xdx = − 2 x2 + 2 ∫ x dx = − 2 x 2 − 4 x 2 + c
−3 −3

ηx
4.37.- ∫ dx
x
Solución.-
u = ηx
dv = x − 2 dx
1

∴ dx
du = v=2 x
x
ηx
∫ x dx = ∫ x 2 η xdx = 2 x η x − 2∫ x 2 dx = 2 x η x − 4 x + c
−1 −1

4.38.- ∫ x arcτ gxdx


Solución.-
u = arcτ gx dv = xdx
∴ dx x2
du = v=
1 + x2 2
x 2
1 x dx x 2
2
1 ⎛ 1 ⎞
∫ x arc τ gxdx =
2
arc τ gx − ∫
2 1+ x 2
= arcτ gx − ∫ ⎜1 −
2
⎟dx
2 ⎝ 1 + x2 ⎠
x2 1 1 dx x2 1 arcτ gx
= arcτ gx − ∫ dx + ∫ = arcτ gx − x + +c
2 2 2 1+ x 2
2 2 2
4.39.- ∫ x arcs e n xdx
Solución.-
u = arcs e n x dv = xdx
∴ dx x2
du = v =
1 + x2 2
x2 1 x 2 dx
∫ x arcs e n xdx = 2 arcs e n x − 2 ∫ 1 + x2 , integral para la cual se sugiere la
x = s e nθ
sustitución siguiente: ∴
dx = cos θ dθ

92

http://librosysolucionarios.net
x2 1 s e n 2 θ cos θ dθ
= arcs e n x − ∫
2 2 cos θ
x2 1 ⎛ 1 − cos 2θ
⎞ x2 1 1
= arcs e n x − ∫ ⎜ ⎟d θ = arcs e n x − ∫ dθ + ∫ cos 2θ dθ
2 2 ⎝ ⎠
2 2 4 4
x 2
1 1 x 2
1 2s e n θ cos θ
= arcs e n x − θ + s e n 2θ + c = arcs e n x − arcs e n x + +c
2 4 8 2 4 8
Como: s e n θ = x, cos θ = 1 − x 2 ; luego:
x2 1 1
= arcs e n x − arcs e n x + x 1 − x 2 + c
2 4 4
xdx
4.40.- ∫
s e n2 x
Solución.-
u=x dv = cos ec 2 xdx

du = dx v = − coτ gx
xdx
∫ s e n 2 x = ∫ x cos ec xdx = − x coτ gx + ∫ coτ gxdx = − x coτ gx + η s e n x + c
2

4.41.- ∫ e x s e n xdx
Solución.-
u = sen x dv = e x dx

du = cos xdx v = ex
∫ e s e n xdx = e s e n x − ∫ e cos xdx , integral la cual se desarrolla por partes, esto es:
x x x

u = cos x dv = e x dx

du = − s e n xdx v = ex
( )
= e x s e n x − e x cos x + ∫ e x s e n xdx = e x s e n x − e x cos x − ∫ e x s e n xdx
Luego se tiene: ∫ e x s e n xdx = e x s e n x − e x cos x − ∫ e x s e n xdx , de donde es inmediato:
2 ∫ e x s e n xdx = e x (s e n x − cos x) + c
ex
∫ e s e n xdx = (s e n x − cos x) + c
x

2
4.42.- ∫ 3x cos xdx
Solución.-
dv = 3x dx
u = cos x
∴ 3x
du = − s e n xdx v=
η3

93

http://librosysolucionarios.net
3x 1
∫ 3 cos xdx = cos x +
η3 ∫
x x
3 s e n xdx , integral la cual se desarrolla por partes,
η3
dv = 3x dx
u = sen x
esto es: ∴ 3x
du = cos xdx v=
η3
3x 1 ⎛ 3x 1 ⎞
= cos x
η3
+ ⎜
η3 ⎝ η3
sen x −
η3 ∫ 3x cos xdx ⎟

3x 3x s e n x 1
= cos x + − 2 ∫ 3x cos xdx ,luego:
η3 η 32
η 3
3x ⎛ sen x ⎞ 1
= ∫ 3x cos xdx = ⎜ cos x + ⎟ − 2 ∫ 3 cos xdx , de donde es inmediato:
x

η⎝ η3 ⎠ η 3
1 3x ⎛ sen x ⎞
= (1 + 2 ) ∫ 3x cos xdx = ⎜ cos x + +c
η 3 η3 ⎝ η 3 ⎟⎠
η 23 +1 x 3x ⎛ sen x ⎞
=(
η 3
2
) ∫ 3 cos xdx =
η3 ⎝
⎜ cos x +
η 3 ⎟⎠
+c

3x η 3 ⎛ sen x ⎞
= ∫ 3x cos xdx = 2 ⎜ cos x + +c
η 3 +1⎝ η 3 ⎟⎠
4.43.- ∫ s e n( η x)dx
Solución.-
u = s e n( η x)
dv = dx
∴ cos( η x)
du = dx v=x
x
∫ s e n( η x)dx = x s e n( η x) − ∫ cos( η x)dx , integral la cual se desarrolla por partes,
esto es:
u = cos( η x)
dv = dx
∴ − s e n( η x)
du = dx v=x
x
= x s e n( η x) − ⎡⎣ x cos( η x) + ∫ s e n( η x)dx ⎤⎦ = x s e n( η x) − x cos( η x) − ∫ s e n( η x)dx
Se tiene por tanto:
∫ s e n( η x)dx = x [s e n( η x) − cos( η x)] − ∫ s e n( η x)dx , de donde es inmediato:
x
2 ∫ s e n( η x)dx = x [s e n( η x) − cos( η x) ] + c ∫ s e n( η x)dx = [s e n( η x) − cos( η x)] + c
2
4.44.- ∫ ( x 2 − 2 x + 3) η xdx
Solución.-

94

http://librosysolucionarios.net
u = ηx dv = ( x 2 − 2 x + 3)dx
∴ dx x3
du = v= − x 2 + 3x
x 3
x3 x2
∫ ( x − 2 x + 3) η xdx = ( − x 2 + 3 x) η x − ∫ ( − x + 3)dx
2

3 3
3 2
x x x3 x3 x2
= ( − x 2 + 3x) η x − ∫ dx − ∫ xdx + 3∫ dx = ( − x 2 + 3 x) η x − − + 3 x + c
3 3 3 9 2
1− x
4.45.- ∫ x η dx
1+ x
Solución.-
1− x
u= η dv = xdx
1+ x
∴ x2
2dx v=
du = 2 2
x −1
1− x x2 1− x x 2 dx x 2 1− x 1
∫ 1+ x
x η dx =
2
η
1+ x
− ∫ x −1 2
2
= η
1+ x
− ∫ (1 + 2 )dx
x −1
x2 1− x dx x2 1− x 1 x −1
= η − ∫ dx − ∫ 2 = η −x− η +c
2 1+ x x −1 2 1+ x 2 x +1
η2x
4.46.- ∫ dx
x2
Solución.-
u = η2x dv = x −2 dx
∴ 2 ηx 1
du = dx v=−
x x
η x
2
η x
2
ηx η2x
∫ x2 dx = −
x
+ 2 ∫ x 2
dx = −
x
+ 2∫ x −2 η xdx , integral la cual se desarrolla
por partes, esto es:
u = ηx dv = x −2 dx
∴ dx 1
du = v=−
x x
η x
2
⎛ η x dx ⎞ η 2
x 2 ηx dx η2x 2 ηx 2
=− + 2⎜ − +∫ 2 ⎟=− − + 2∫ 2 = − − − +c
x ⎝ x x ⎠ x x x x x x
4.47.- ∫ x 2 arcτ g 3 xdx
Solución.-
u = arcτ g 3x dv = x 2 dx
∴ 3dx x3
du = v=
1 + 9x2 3

95

http://librosysolucionarios.net
x3 x3dx x3 1 x3 dx
∫ x arcτ g 3xdx = arcτ g 3x − ∫ = τ −
9 ∫ 1 + x2
2
arc g 3 x
3 1 + 9 x2 3
9
⎡ ⎞ ⎤ x3
x3 1 ⎛ 1 x
⎟ dx ⎥ = arcτ g 3 x − 1 x + 1
2
xdx
= arcτ g 3x − ⎢ ∫ ⎜ x − 2 9 ∫
3 9⎢ ⎜ x +1 ⎟ ⎥ 3 9 2 81 x 2 + 1
⎣ ⎝ 9⎠ ⎦ 9
3 2
x x 1 1
= arcτ g 3x − + η x2 + + c
3 18 162 9
4.48.- ∫ x(arcτ gx) 2 dx
Solución.-
u = (arcτ gx) 2 dv = xdx
∴ 2 arcτ gxdx x2
du = v =
1 + x2 2
2
x x 2 dx
∫ τ = τ − ∫ τ
2 2
x (arc gx ) dx (arc gx ) (arc gx ) , integral la cual se desarrolla por
2 1 + x2
partes, esto es:
u = arcτ gx x 2 dx
dv =
∴ dx 1 + x2
du =
1 + x2 v = x − arcτ gx
( x arcτ gx) ⎡ dx ⎤
2
= − ⎢( x − arcτ gx) arcτ gx − ∫ ( x − arcτ gx)
2 ⎣ 1 + x 2 ⎥⎦
( x arcτ gx) arcτ gxdx
2
xdx
= − x arcτ gx + (arcτ gx) 2 + ∫ −∫
2 1+ x 2
1 + x2
( x arcτ gx) (arcτ gx)
2 2
1
= − x arcτ gx + (arcτ gx) + η (1 + x ) −
2 2
+c
2 2 2
4.49.- ∫ (arcs e n x) 2 dx
Solución.-
u = (arc s e n x) 2
dv = dx
∴ 2 arc s e n xdx
du = v=x
1 − x2
xdx
∫ (arcs e n x) dx = x(arcs e n x) − 2∫ arcs e n x
2 2
, integral la cual se desarrolla por
1 − x2
u = arcs e n x xdx
dv =
partes, esto es: ∴ dx 1 − x2
du =
1 − x2 v = − 1 − x2
= x(arcs e n x) 2 − 2 ⎡ − 1 − x 2 arcs e n x + ∫ dx ⎤
⎣ ⎦
= x(arcs e n x) 2 + 2 1 − x 2 arcs e n x − 2 x + c

96

http://librosysolucionarios.net
arcs e n x
4.50.- ∫ dx
x2
Solución.-
u = arcs e n x dv = x −2 dx
∴ dx
du = v=−
1
1− x 2
x
arcs e n x arcs e n x dx
∫ x2 dx = ∫ x arcs e n xdx = − x + ∫ x 1 − x2
−2

arcs e n x x
=− + η +c
x 1 + 1 − x2
arcs e n x
4.51.- ∫ dx
1− x
Solución.-
u = arcs e n x dv =
dx
∴ dx 1 1− x
du =
1− x 2 x v = −2 1 − x
arcs e n x dx
∫ 1− x
dx = −2 1 − x arcs e n x + ∫
x
= −2 1 − x arcs e n x + 2 x + c

s e n2 x
4.52.- ∫ dx
ex
Solución.-
u = s e n2 x dv = e− x dx

du = 2s e n x cos x v = −e − x
s e n2 x
∫ e x dx = ∫ s e n xe dx = −e s e n x + 2∫ s e n x cos xe dx
2 −x −x 2 −x

s e n 2x −x
= −e − x s e n 2 x + 2 ∫ e dx , ∗ Integral la cual se desarrolla por partes, esto es:
2
u = s e n 2x dv = e− x dx

du = 2 cos 2 xdx v = −e − x
= −e− x s e n 2 x + 2 ∫ cos 2 xe − x dx , Integral la cual se desarrolla por partes, esto es:
u = cos 2 x dv = e− x dx

du = −2s e n 2 xdx v = −e − x
∫ s e n 2 xe dx = −e s e n 2 x + 2 ( −e cos 2 x − 2∫ s e n 2 xe dx )
−x −x −x −x

∫ s e n 2 xe dx = −e s e n 2 x − 2e cos 2 x − 4∫ s e n 2 xe dx , de donde:
−x −x −x −x

5∫ s e n 2 xe dx = −e (s e n 2 x + 2 cos 2 x) + c
−x −x

97

http://librosysolucionarios.net
−e − x
∫ s e n 2 xe dx =
−x
(s e n 2 x + 2 cos 2 x) + c , Sustituyendo en: ∗
5
s e n 2 xdx 2e − x
∫ ex
−x
= − e s e n 2
x − (s e n 2 x + 2 cos 2 x) + c
5
4.53.- ∫ τ g 2 x sec3 xdx = ∫ (sec 2 x − 1) sec3 xdx = ∫ sec5 xdx(∗) − ∫ sec3 xdx(∗∗)
Solución.-
u = sec3 x dv = sec 2 xdx
∗∫ sec xdx ,5
Sea:
du = 3sec3 xτ gxdx v = τ gx

∫ sec xdx = ∫ sec3 x sec2 xdx = sec3 xτ gx − 3∫ sec3 xτ g 2 xdx


5

u = sec x dv = sec 2 xdx


∗∗ ∫ sec3 xdx , Sea:
du = sec xτ gxdx v = τ gx
∫ sec xdx = ∫ sec x sec xdx = sec xτ gx − ∫ sec xτ g xdx = sec xτ gx − ∫ sec x(sec x 2 − 1)dx
3 2 2

= sec xτ gx − ∫ sec3 xdx + ∫ sec xdx , luego: 2 ∫ sec3 xdx = sec xτ gx + ∫ sec xdx
1
Esto es: ∫ sec3 xdx = (sec xτ gx + n sec xτ gx ) + c , ahora bien:
2
∫ τ g x sec xdx = ∫ sec xdx − ∫ sec xdx , con ( ∗ y ∗∗ )
2 3 5 3

1
∫τ g x sec3 xdx = sec3 xτ gx − 3∫ sec3 xτ g 2 xdx − (sec xτ gx + n sec xτ gx ) + c
2

2
1
De lo anterior: 4 ∫ τ g 2 x sec3 xdx = sec3 xτ gx − (sec xτ gx + n sec xτ gx ) + c
2
1 1
Esto es: ∫ τ g 2 x sec3 xdx = sec3 xτ gx − (sec xτ gx + n sec xτ gx ) + c
4 8
4.54.- ∫ x η xdx
3 2

Solución.-
u = η2x dv = x3 dx
∴ 2 ηx x4
du = dx v=
x 4
4
x 1 3
∫ x η xdx = 4 η x − 2 ∫ x η xdx , integral la cual se desarrolla por partes, esto es:
3 2 2

u = ηx dv = x3 dx
dx x4
du = v=
x 4
x 4
1⎛ x 4
1 ⎞ x4 2 1 4 1 x4
= η2x − ⎜ η x − ∫ x 3dx ⎟ = η x − x ηx + +c
4 2⎝ 4 4 ⎠ 4 8 8 4
x4 2 1 4 x4
= η x − x ηx + + c
4 8 32

98

http://librosysolucionarios.net
4.55.- ∫ x η (9 + x 2 )dx
Solución.-
u = η (9 + x 2 ) dv = xdx
∴ 2 xdx x2
du = v =
9 + x2 2
⎛ 9x ⎞
2 3
x x x2
∫ η + = η + − ∫ = η (9 + x 2 ) − ∫ ⎜ x − 2
2 2
x (9 x ) dx (9 x ) dx ⎟dx
2 9+ x 2
2 ⎝ x +9⎠
x2 xdx x2 x2 9
= η (9 + x 2 ) − ∫ xdx + 9 ∫ = η (9 + x 2
) − + η ( x 2 + 9) + c
2 9 + x2 2 2 2
x2 9
= ⎡⎣ η (9 + x 2 ) − 1⎤⎦ + η ( x 2 + 9) + c
2 2
4.56.- ∫ arcs e n xdx
Solución.-
u = arcs e n xdx
dv = dx
∴ dx 1
du = v=x
1− x 2 x
2

xdx 1 1 xdx
∫ arcs e n xdx = x arcs e n x − ∫
1− x 2 x
= x arcs e n x − ∫
2 1− x
Para la integral resultante, se recomienda la siguiente sustitución:
1 − x = t , de donde: x = 1 − t 2 , y dx = −2tdt ( ver capitulo 9)
1 1 − t 2 (−2 t dt )dx
= x arcs e n x − = x arcs e n x + 1 − t 2 dt , Se recomienda la
2 t
sustitución: t = s e n θ , de donde: 1 − t 2 = cos θ , y dt = cos θ dθ . Esto es:
1
= x arcs e n x + ∫ cos 2 θ dθ = x arcs e n x + ∫ (1 + cos 2θ )dθ
2
1 1 1 1
= x arcs e n x + θ + s e n 2θ + c = x arcs e n x + θ + s e n θ cos θ + c
2 4 2 2
arcs e n t t arcs e n 1 − x 1− x
= x arcs e n x + + 1 − t 2 + c = x arcs e n x + + x +c
2 2 2 2
4.57.- ∫ x arcτ g (2 x + 3)dx
Solución.-
u = arcτ g (2 x + 3) dv = xdx
∴ 2dx x2
du = v=
1 + (2 x + 3) 2 2
x2 x 2 dx
∫ x arcτ g (2 x + 3)dx = 2
arcτ g (2 x + 3) − ∫
1 + 4 x 2 + 12 x + 9

99

http://librosysolucionarios.net
x2 x 2 dx x2 ⎛1 3x + 5 ⎞
= arcτ g (2 x + 3) − ∫ 2 = arcτ g (2 x + 3) − ∫ ⎜ − 2 2 ⎟dx
2 4 x + 12 x + 10 2 ⎜ 4 4 x + 12 x + 10 ⎟
⎝ ⎠
x2 1 3x + 5
= arcτ g (2 x + 3) − ∫ dx + ∫ 2 2 dx
2 4 4 x + 12 x + 10
x2 1 x+ 5
= arcτ g (2 x + 3) − x + 3∫ 2 6 dx
2 4 4 x + 12 x + 10
x2 1 3 8 x + 40
= arcτ g (2 x + 3) − x + ∫ 2 6 dx
2 4 8 4 x + 12 x + 10
3 8 x + 12 − 6
32
x2 1
= arcτ g (2 x + 3) − x + ∫ 2 dx
2 4 8 4 x + 12 x + 10
x2 1 3 (8 x + 12)dx 3 32 dx
= arcτ g (2 x + 3) − x + ∫ 2 − ∫
2 4 8 4 x + 12 x + 10 8 6 4 x + 12 x + 10
2

2
x 1 3 dx
= arcτ g (2 x + 3) − x + η 4 x 2 + 12 x + 10 − 2∫ 2
2 4 8 4 x + 12 x + 10
2
x 1 3 dx
= arcτ g (2 x + 3) − x + η 4 x 2 + 12 x + 10 − 2∫
2 4 8 (2 x + 3) 2 + 1
x2 1 3 2 2dx
= arcτ g (2 x + 3) − x + η 4 x 2 + 12 x + 10 − ∫
2 4 8 2 (2 x + 3) 2 + 1
x2 1 3
= arcτ g (2 x + 3) − x + η 4 x 2 + 12 x + 10 − arcτ g (2 x + 3) + c
2 4 8
1⎡ 1 3 ⎤
= ⎢( x 2 − 2) arcτ g (2 x + 3) − x + η 4 x 2 + 12 x + 10 ⎥ + c
2⎣ 2 4 ⎦
4.58.- ∫ e x dx
Solución.-
u=e x
dv = dx
∴ e x dx
du = v=x
2 x
1 xe x dx dx
∫e dx = xe − ∫ , Se recomienda la sustitución: z = x , dz =
x x

2 2 x 2 x
1 2 z
2∫
= xe x

z e dz , Esta integral resultante, se desarrolla por partes:

u = z2 dv = e z dz

du = 2 zdz v = ez
1
( )
= xe x − z 2 e z − 2∫ ze z dz = xe x −
2
z 2e z
2
+ ∫ ze z dz , integral que se desarrolla por
partes:

100

http://librosysolucionarios.net
u=z dv = e z dz

du = dz v = ez
z 2e z z 2e z xe x
= xe x
− + ze z − ∫ e z dz = xe x
− + ze z − e z + c = xe x
− + xe x
−e x
+c
2 2 2
⎛x ⎞
= e x ⎜ + x − 1⎟ + c
⎝2 ⎠
4.59.- ∫ cos ( η x)dx
2

Solución.-
u = cos(2 η x)
dv = dx

du = −
[ s e n(2 η x) ] 2dx
v=x
x
1 + cos(2 η x) 1 1
∫ cos ( η x)dx = ∫ dx = ∫ dx + ∫ cos(2 η x)dx
2

2 2 2
1 1⎡ x x
= x + x cos(2 η x) + 2∫ s e n(2 η x)dx ⎤ = + cos(2 η x) + ∫ s e n(2 η x)dx ∗
2 2 ⎣ ⎦ 2 2
Integral que se desarrolla por partes:
u = s e n(2 η x)
dv = dx

du = −
[ cos(2 η x) ] 2dx
v=x
x
x x
∗ = + cos(2 η x) + x s e n(2 η x) − 2∫ cos(2 η x)dx ,
2 2
Dado que apareció nuevamente: ∫ cos(2 η x)dx , igualamos: ∗
x 1 x x
+ ∫ cos(2 η x)dx = + cos(2 η x) + x s e n(2 η x) − 2 ∫ cos(2 η x)dx , de donde:
2 2 2 2
5 x
2 ∫ cos(2 η x)dx = cos(2 η x) + x s e n(2 η x) + c
2
1 x x
2 ∫ cos(2 η x)dx = cos(2 η x) + s e n(2 η x) + c , Por tanto:
10 5
x x x
∫ cos ( η x)dx = 2 + 10 cos(2 η x) + 5 s e n(2 η x) + c
2

η ( η x) dx
4.60.- ∫ dx , Sustituyendo por: w = η x, dw = , Se tiene:
x x
Solución.-
η ( η x)
∫ x dx = ∫ η wdw , Esta integral se desarrolla por partes:
u = ηw
dv = dw
∴ dw
du = v=w
w
= w η w − ∫ dw = w η w − w + c = w( η w − 1) + c = η x [ η ( η x) − 1] + c

101

http://librosysolucionarios.net
4.61.- ∫ η x + 1 dx
Solución.-
u = η x +1
dv = dx
∴ dx
du = v=x
x +1
xdx ⎛ 1 ⎞
∫ η x + 1 dx = x η x + 1 − ∫
x +1
= x η x + 1 − ∫ ⎜1 − ⎟dx
⎝ x +1 ⎠
= x η x +1 − x + η x +1 + c
4.62.- ∫ x 2 e x dx
Solución.-
u = x2 dv = e x dx

du = 2 xdx v = ex
∫ x e dx = x e − 2∫ xe dx
2 x 2 x x

Integral que se desarrolla nuevamente por partes:


u=x dv = e x dx

du = dx v = ex
= x 2 e x − 2 ⎡⎣ xe x − ∫ e x dx ⎤⎦ = x 2 e x − 2 xe x + 2e x + c
4.63.- ∫ cos n xdx = ∫ cos n −1 x cos xdx
Solución.-
u = cos n −1 x dv = cos xdx

du = (n − 1) cos n − 2 x(− s e n x)dx v = sen x
= cos n −1 x s e n x + (n − 1) ∫ s e n 2 x cos n − 2 xdx
= cos n −1 x s e n x + (n − 1) ∫ (1 − cos 2 x) cos n − 2 xdx
= cos n −1 x s e n x + (n − 1) ∫ cos n − 2 xdx − (n − 1) ∫ cos n xdx , Se tiene:

∫ cos xdx = cos x s e n x + (n − 1) ∫ cos n − 2 xdx − (n − 1) ∫ cos n xdx , Esto es:


n n −1

n ∫ cos xdx = cos


n n −1
x s e n x + (n − 1) ∫ cos n − 2 xdx
cos n −1 x s e n x (n − 1)
∫ cos xdx = + ∫ cos n − 2 xdx
n

n n
4.64.- ∫ s e n xdx = ∫ s e n x s e n xdx
n n −1

Solución.-
u = s e n n −1 x dv = s e n xdx

du = (n − 1) s e n n − 2 x(cos x)dx v = − cos x
= − s e n n −1 x cos x + (n − 1) ∫ cos 2 x s e n n − 2 xdx
= − s e n n −1 x cos x + (n − 1) ∫ (1 − s e n 2 x) s e n n − 2 xdx

102

http://librosysolucionarios.net
= − s e n n −1 x cos x + (n − 1) ∫ s e n n − 2 xdx − (n − 1) ∫ s e n n xdx , Se tiene:

∫ s e n xdx = − s e n x cos x + (n − 1) ∫ s e n n − 2 xdx − (n − 1) ∫ s e n n xdx


n n −1

n ∫ s e n xdx = − s e n
n n −1
x cos x + (n − 1) ∫ s e n n − 2 xdx
− s e n n −1 x cos x (n − 1)
∫ s e n xdx = +
n ∫
s e n n − 2 xdx
n

n
4.65.- ∫ x m ( η x)n dx = x m +1 ( η x)n − n ∫ x m ( η x)n −1 dx − m ∫ x m ( η x)n dx
Solución.-
u = x m ( η x)n
dv = dx
∴ n −1 dx
du = x n( η x)
m
+ mx ( η x) dx
m −1 n
v=x
x
Se tiene: (m + 1) ∫ x m ( η x) n dx = x m +1 ( η x) n − n ∫ x m ( η x) n −1 dx
x m +1 ( η x) n n
∫ x ( η x) dx = −
(m + 1) ∫
x m ( η x) n −1 dx
m n

(m + 1)
4.66.- ∫ x3 ( η x) 2 dx
Solución.-
Puede desarrollarse como caso particular del ejercicio anterior, haciendo:
m = 3, n = 2
x3+1 ( η x) 2 2 x 4 ( η x) 2 1 3
∫ x ( η x) dx = 3 + 1 − 3 + 1 ∫ x ( η x) dx = 4 − 2 ∫ x ( η x)dx ∗
3 2 3 2 −1

Para la integral resultante: ∫ x3 ( η x)dx ∗


x 4 ( η x) 1 3 x 4 ( η x) x 4
∫ x ( η x)dx = − ∫ x dx = − + c , introduciendo en: ∗
3

4 4 4 16
x ( η x)
4 2
x 4
x 4

∫ x ( η x) dx = 4 − 8 ( η x) + 32 + c
3 2

4.67.- ∫ x n e x dx
Solución.-
u = xn dv = e x dx

du = nx n −1dx v = ex
∫ x e dx = x e − n∫ x e dx
n x n x n −1 x

4.68.- ∫ x3e x dx
Solución.-
u = x3 dv = e x dx

du = 3x 2 dx v = ex

Puede desarrollarse como el ejercicio anterior, haciendo: n = 3


∫ x e dx = x e − 3∫ x e dx ∗ , Además:
3 x 3 x 2 x

103

http://librosysolucionarios.net
∗∫ x 2 e x dx = x 2 e x − 2∫ xe x dx ∗∗ , Además: ∫ xe x dx = xe x − ∫ e x dx = xe x − e x + c
Reemplazando en ∗∗ y luego en ∗ :
∫ x e dx = x e − 3 ⎡⎣ x e − 2( xe − e ) ⎤⎦ + c
3 x 3 x 2 x x x

∫ x e dx = e ( x − 3x + 6 x − 6) + c
3 x x 3 2

4.69.- ∫ sec xdx = ∫ sec x sec xdx


n n−2 2

Solución.-
u = sec n − 2 x dv = sec 2 xdx

du = (n − 2) secn −3 x sec xτ gxdx v = τ gx
= sec n−2
xτ gx − (n − 2) ∫ τ g x sec
2 n−2
xdx = sec n−2
xτ gx − (n − 2) ∫ (sec 2 x − 1) sec n − 2 xdx
= sec n − 2 xτ gx − (n − 2) ∫ secn xdx +(n − 2) ∫ secn − 2 xdx , Se tiene:

∫ sec xdx = sec n − 2 xτ gx − (n − 2) ∫ sec n xdx + (n − 2) ∫ sec n − 2 xdx


n

(n − 1) ∫ sec n xdx = sec n − 2 xτ gx + (n − 2) ∫ sec n − 2 xdx


secn − 2 xτ gx (n − 2)
∫ sec xdx = (n − 1) + (n − 1) ∫ sec xdx
n n−2

4.70.- ∫ sec3 xdx


Solución.-
Puede desarrollarse como caso particular del ejercicio anterior, haciendo:
n=3
sec3− 2 xτ gx 3 − 2 sec xτ gx 1
∫ = + ∫ sec3− 2 xdx = + ∫ sec xdx
3
sec xdx
3 −1 3 −1 2 2
sec xτ gx 1
= + η sec xτ gx + c
2 2
4.71.- ∫ x η xdx
Solución.-
u = ηx dv = xdx
∴ dx x2
du = v=
x 2
2
x xdx x2 1
∫ x η xdx = 2 η x − ∫ 2 = 2
η x − x2 + c
4
4.72.- ∫ x n η ax dx, n ≠ −1
Solución.-
u = η ax dv = xdx
∴ dx x n +1
du = v=
x n +1
n +1
x 1 x n +1 x n +1
∫ η = η −
n +1 ∫
= η − +c
n n
x ax dx ax x dx ax
n +1 n +1 (n + 1) 2

104

http://librosysolucionarios.net
4.73.- ∫ arcs e n axdx
Solución.-
u = arcs e n ax
dv = dx
∴ adx
du = v=x
1 − a2 x2
axdx 1 (−2a 2 x)dx
∫ arcs e n axdx = x arcs e n ax − ∫ 1 − a2 x2
= x arcs e n ax +
2a ∫ 1 − a 2 x 2
1 (1 − a 2 x 2 ) 2
1
1
= x arcs e n ax + + c = x arcs e n ax + 1 − a2 x2 + c
2a 1 a
2
4.74.- ∫ x s e n axdx
Solución.-
dv = s e n axdx
u=x
∴ 1
du = dx v = − cos ax
a
x 1 x 1
∫ x s e n axdx = − a cos ax + a ∫ cos axdx = − a cos ax + a 2
s e n ax + c
1 x
= 2
s e n ax − cos ax + c
a a
4.75.- ∫ x cos axdx
2

Solución.-
dv = cos axdx
u = x2
∴ 1
du = 2 xdx v = − s e n ax
a
x2 2
∫ x cos axdx = s e n ax − ∫ x s e n axdx , aprovechando el ejercicio anterior:
2

a a
x 2
2⎛ 1 x ⎞ x2 2 2x
= s e n ax − ⎜ 2 s e n ax − cos ax ⎟ + c = s e n ax − 3 s e n ax − 2 cos ax + c
a a⎝a a ⎠ a a a
4.76.- ∫ x sec 2 axdx
Solución.-
u=x dv = sec 2 axdx
∴ 1
du = dx v = τ gax
a
x 1 x 11
∫ x sec axdx = a τ gax − a ∫ τ gaxdx = a τ gax − a a η sec ax + c
2

x 1
= τ gax − 2 η sec ax + c
a a
4.77.- ∫ cos( η x)dx
Solución.-

105

http://librosysolucionarios.net
u = cos( η x)
dv = dx
∴ s e n( η x)
du = − dx v=x
x
∫ cos( η x)dx = x cos( η x) + ∫ s e n( η x)dx , aprovechando el ejercicio:4.43
x
∫ s e n( η x)dx = 2 [s e n( η x) − cos( η x)] + c , Luego:
x x x
= x cos( η x) + [s e n( η x) − cos( η x)] + c = x cos( η x) + s e n( η x) − cos( η x) + c
2 2 2
x
= [ cos( η x) + s e n( η x)] + c
2
4.78.- ∫ η (9 + x 2 )dx
Solución.-
u = η (9 + x 2 )
dv = dx
∴ 2 xdx
du = v=x
9 + x2
x 2 dx ⎛ 9 ⎞
∫ η (9 + x 2 )dx = x η (9 + x 2 ) − 2∫
9+ x 2
= x η (9 + x 2 ) − 2 ∫ ⎜1 − 2 ⎟
⎝ 9+ x ⎠
dx

dx
= x η (9 + x 2 ) − 2 ∫ dx + 18∫ =x η (9 + x 2 ) − 2 x + 6 arcτ g x + c
9+ x 2 3
4.79.- ∫ x cos(2 x + 1)dx
Solución.-
dv = cos(2 x + 1)dx
u=x
∴ 1
du = dx v = s e n(2 x + 1)
2
x 1
∫ x cos(2 x + 1)dx = 2 s e n(2 x + 1) − 2 ∫ s e n(2 x + 1)dx
x 1
= s e n(2 x + 1) + cos(2 x + 1) + c
2 4
4.80.- ∫ x arc sec xdx
Solución.-
u = arc sec x dv = xdx
∴ dx x2
du = v=
x x2 −1 2
2
x 1 xdx x2 1 2
∫ x arc sec xdx = 2 arc sec x − 2 ∫ x 2 − 1 = 2 arc sec x − 2 x − 1 + c
4.81.- ∫ arc sec xdx
Solución.-

106

http://librosysolucionarios.net
u = arc sec x
dv = dx
∴ 1 dx
du = v=x
2 x x −1
1 dx
∫ arc sec xdx = x arc sec x −
2 ∫ x −1
= x arc sec x − x − 1 + c

a2 − x2 dx x 2 dx
4.82.- ∫ a 2 − x 2 dx = ∫ dx = a 2 ∫ −∫
a2 − x2 a2 − x2 a2 − x2
x xdx
= a 2 arcs e n − ∫ x ∗ , integral que se desarrolla por partes:
a a2 − x2
Solución.-
xdx
u=x dv =
∴ a2 − x2
du = dx
v = − a2 − x2
x
( )
∗ = a 2 arcs e n − − x a 2 − x 2 + ∫ a 2 − x 2 dx , Se tiene que:
a
x
∫ a − x dx = a arcs e n a + x a − x − ∫ a − x dx , De donde:
2 2 2 2 2 2 2

x
2 ∫ a 2 − x 2 dx = a 2 arcs e n + x a 2 − x 2 + c
a
2
a x x 2
∫ a − x dx = 2 arcs e n a + 2 a − x + c
2 2 2

4.83.- ∫ η 1 − x dx
Solución.-
u = η 1− x
dv = dx
∴ dx
du = − v=x
1− x
xdx ⎛ 1 ⎞
∫ η 1 − x dx = x η 1 − x − ∫
x −1
= x η 1 − x − ∫ ⎜1 + ⎟ dx
⎝ x −1 ⎠
dx
= x η 1 − x − ∫ dx − ∫ = x η 1− x − x − η x −1 + c
x −1
4.84.- ∫ η ( x 2 + 1)dx
Solución.-
u = η ( x 2 + 1)
dv = dx
∴ 2 xdx
du = 2 v=x
x +1
x 2 dx ⎛ 1 ⎞
∫ η ( x 2 + 1)dx = x η ( x 2 + 1) − 2∫
x +1
2
= x η ( x 2 + 1) − 2∫ ⎜1 − 2 ⎟dx
⎝ x +1⎠
= x η ( x 2 + 1) − 2 x + 2 arcτ gx + c

107

http://librosysolucionarios.net
4.85.- ∫ arcτ g xdx
Solución.-
u = arcτ g x
dv = dx
∴ dx 1
du = v=x
1+ x 2 x
1 xdx
∫ arcτ g xdx = x arcτ g x −∫
2 1+ x
∗ En la integral resultante, se recomienda la

sustitución: x = t , esto es x = t 2 , dx = 2tdt


1 t 2 tdt t 2 dt ⎛ 1 ⎞
= x arcτ g x −
2 ∫ 1 + t 2 = x arcτ g x − ∫ 1 + t 2 = x arcτ g x − ∫ ⎜⎝1 − 1 + t 2 ⎟⎠dt
dt
= x arcτ g x − ∫ dt + ∫ = x arcτ g x − t + arcτ gt + c
1+ t2
= x arcτ g x − x + arcτ g x + c
x arcs e n x
4.86.- ∫ dx
1 − x2
Solución.-
u = arcs e n x xdx
dv =
∴ dx 1 − x2
du =
1 − x2 v = − 1 − x2
x arcs e n x
∫ 1 − x 2 dx = − 1 − x arcs e n x + ∫ dx = − 1 − x arcs e n x + x + c
2 2

4.87.- ∫ x arcτ g x 2 − 1dx


Solución.-
u = arcτ g x 2 − 1 dv = xdx
∴ dx x2
du = v=
x x2 −1 2
x2 1 xdx x2 1 2
∫ x arcτ g x − 1dx = arcτ g x 2 − 1 − ∫ = arcτ g x 2 − 1 − x −1 + c
2

2 2 x −1 2
2 2
x arcτ gx
4.88.- ∫ dx
( x 2 + 1) 2
Solución.-
xdx
u = arcτ gx dv =
( x + 1) 2
2

∴ dx
du = 2 −1
x +1 v=
2( x 2 + 1)
x arcτ gx − arcτ gx 1 dx
∫ ( x2 + 1)2 dx = 2( x 2 + 1) + 2 ∫ ( x 2 + 1)2 ∗ , Se recomienda la siguiente sustitución:

108

http://librosysolucionarios.net
x = τ gθ , de donde: dx = sec 2 θ dθ ; x 2 + 1 = sec 2 θ
− arcτ gx 1 sec 2 θ dθ arcτ gx 1 arcτ gx 1 1 + cos 2θ dθ
+ ∫ + ∫ cos 2 θ dθ = −
2( x 2 + 1) 2 ∫
∗= =− +
2( x + 1) 2 sec θ
2 4
2( x + 1) 2
2
2
arcτ gx 1 1 arcτ gx 1 1
=− + θ + s e n 2θ + c = − + arcτ gx + s e n θ cos θ + c
2( x + 1) 4
2
8 2( x + 1) 4
2
4
arcτ gx 1 1 x 1
=− + arcτ gx + +c
2( x + 1) 4
2
4 x2 + 1 x2 + 1
arcτ gx 1 x
=− + arcτ gx + +c
2( x + 1) 4
2
4( x + 1)
2

xdx
4.89.- ∫ arcs e n x
(1 − x 2 )3
Solución.-
xdx
u = arcs e n x dv =
(1 − x 2 ) 2
3

∴ dx
du = 1
1 − x2 v=
1 − x2
xdx arcs e n x dx arcs e n x 1 1− x
∫ arcs e n x (1 − x 2 )3 = 1 − x 2 − ∫ 1 − x2 = 1 − x 2 + 2 η 1 + x + c
4.90.- ∫ x 2 1 − xdx
Solución.-
u = 1− x dv = x 2 dx
∴ dx x3
du = − v=
2 1− x 3
3 3
x 1 x dx
∫ x 1 − xdx = 3 1 − x + 6 ∫ 1 − x ∗ , Se recomienda
2
usar la siguiente

sustitución: 1 − x = t , o sea: x = 1 − t 2 , De donde: dx = −2tdt


x3 1 (1 − t 2 )3 (− 2 t dt ) x3 1
= 1− x + ∫ = 1 − x − ∫ (1 − t 2 )3 dt
3 6 t 3 3
x3 1 x3 1 3t 5 t 7
= 1 − x − ∫ (1 − 3t 2 + 3t 4 − t 6 )dt = 1 − x − (t − t 3 + − )+c
3 3 3 3 5 7
x3 1⎡ 3 3 ⎤
= 1 − x − ⎢ 1 − x − (1 − x) 1 − x + (1 − x) 2 1 − x − (1 − x)3 1 − x ⎥ + c
3 3⎣ 5 7 ⎦
1− x ⎡ 3 3 1 3⎤
= ⎢⎣ x − 1 − (1 − x) + 5 (1 − x) − 7 (1 − x) ⎥⎦ + c
2

109

http://librosysolucionarios.net
IMPORTANTE: En este capítulo ningún resultado, o casi ninguno, se presentaron
en su forma más reducida. Esto es intencional. Una de las causas del fracaso en
éstos tópicos, a veces está en el mal uso del álgebra elemental.
He aquí una oportunidad para mejorar tal eficiencia. Exprese cada resultado en su
forma más reducida.

110

http://librosysolucionarios.net
CAPITULO 5

INTEGRACION DE FUNCIONES CUADRATICAS

Una función cuadrática, es de la forma: ax 2 + bx + c y si ésta aparece en el


denominador, la integral que la contiene se hace fácil de encontrar, para la cual
conviene diferenciar dos tipos esenciales en lo que se refiere al numerador.

EJERCICIOS DESARROLLADOS

dx
5.1.-Encontrar: ∫
x + 2x + 5
2

Solución.- Completando cuadrados, se tiene:


x 2 + 2 x + 5 = ( x 2 + 2 x + __) + 5 − __ = ( x 2 + 2 x + 1) + 5 − 1 = ( x 2 + 2 x + 1) + 4
x 2 + 2 x + 5 = ( x + 1) 2 + 22 , luego se tiene:
dx dx
∫ x2 + 2 x + 5 = ∫ ( x + 1)2 + 22 . Sea: w = x + 1, dw = dx; a = 2
dx dw 1 w 1 x +1
∫ ( x + 1)2 + 22 = ∫ w2 + 22 = 2 arcτ g a + c = 2 arcτ g 2 + c
dx 1 x +1
Respuesta: ∫ 2 = arcτ g +c
x + 2x + 5 2 2
dx
5.2.-Encontrar: ∫ 2
4x + 4x + 2
dx dx 1 dx
Solución.- ∫ 2 =∫ = ∫ 2
4x + 4x + 2 4( x + x + 1 ) 4 x + x + 1
2
2 2
Completando cuadrados:
1 1 1 1 1 1
x 2 + x + 1 = ( x 2 + x + __) + − __ = ( x 2 + x + ) + − = ( x 2 + x + ) +
2 2 4 2 4 4 4
1 1 1
( x 2 + x + ) = ( x + )2 + ( )2 , luego se tiene:
2 2 2
1 dx 1 dx

4 x +x+ 1
2
= ∫
4 ( x + 1 )2 + ( 1 )2
, Sea: w = x + 1 , dw = dx; a = 1
2 2
2 2 2
1 dx 1 dw 11 w 1 1 x+ 1
= ∫ = ∫ = arc τ g + c = arc τ g 2 +c
4 (x + ) + ( )
1 2 1 2
4 w +a 2 2
4a a 4 1 1
2 2 2 2
2x + 1
1 2 1
= arcτ g + c = arcτ g (2 x + 1) + c
2 1 2
2

111

http://librosysolucionarios.net
dx 1
Respuesta: ∫ = arcτ g (2 x + 1) + c
4x + 4x + 2 2
2

2 xdx
5.3.-Encontrar: ∫ 2
x − x +1
Solución.- u = x − x + 1, du = (2 x − 1)dx
2

2 xdx (2 x − 1 + 1)dx (2 x − 1)dx dx du dx


∫ x2 − x + 1 = ∫ x2 − x + 1 = ∫ x2 − x + 1 + ∫ x2 − x + 1 = ∫ u + ∫ x2 − x + 1
Completando cuadrados:
1 1
x 2 − x + 1 = ( x 2 − x + __) + 1__ = ( x 2 − x + ) + 1 −
4 4
3
x 2 − x + 1 = ( x 2 − 1 ) 2 + , Luego se tiene:
2 4
du dx du du du dx
∫ u + ∫ x2 − x + 1 = ∫ u + ∫ 1 2 3 = ∫ u + ∫ 1 2 3 2
(x − ) + (x − ) + ( )
2 4 2 2
1 3
w = x − , dw = dx; a = , luego:
2 2
du dx du dw 1 w
∫ u + ∫ 1 2 3 2 = ∫ u + ∫ w2 + a 2 = η u + a arcτ g a + c
(x − ) + ( )
2 2
1 2x −1
x−
1 2 3 2
= η x2 − x + 1 + arcτ g 2 + c = η x2 − x + 1 + arcτ g +c
3 3 3 3
2 2
2
2 xdx 2 3 2x −1
Respuesta: ∫ 2 = η x2 − x + 1 + arcτ g +c
x − x +1 3 3
x 2 dx
5.4.-Encontrar: ∫ 2
x + 2x + 5
Solución.-
x 2 dx ⎛ 2x + 5 ⎞ 2x + 5
∫ x2 + 2 x + 5 = ∫ ⎜⎝1 − x2 + 2 x + 5 ⎟⎠dx = ∫ dx − ∫ x 2 + 2 x + 5 dx ,
Sea: u = x 2 + 2 x + 5, du = (2 x + 2)dx
Ya se habrá dado cuenta el lector que tiene que construir en el numerador, la
expresión: (2 x + 2)dx . Luego se tiene:
(2 x + 2 + 3) (2 x + 2)dx dx
= ∫ dx − ∫ 2 dx = ∫ dx − ∫ 2 + 3∫ 2 ,
x + 2x + 5 x + 2x + 5 x + 2x + 5
Completando cuadrados, se tiene:
x 2 + 2 x + 5 = ( x 2 + 2 x + __) + 5 − __ = ( x 2 + 2 x + 1) + 5 − 1 = ( x 2 + 2 x + 1) + 4 = ( x + 1) 2 + 22
Luego se admite como forma equivalente a la anterior:
du dx
∫ dx − ∫ u − 3∫ ( x + 1)2 + 22 , Sea: w = x + 1, dw = dx; a = 2 , luego:

112

http://librosysolucionarios.net
du dw 1 w
= ∫ dx − ∫ − 3∫ 2 = x − η u − 3 arcτ g + c
u w +a 2
a a
3 x + 1
= x − η x 2 + 2 x + 5 − arcτ g +c
2 2
x 2 dx 3 x +1
Respuesta: ∫ 2 = x − η x 2 + 2 x + 5 − arcτ g +c
x + 2x + 5 2 2
2x − 3
5.5.-Encontrar: ∫ 2 dx
x + 2x + 2
Solución.- Sea: u = x 2 + 2 x + 2, du = (2 x + 2)dx
2x − 3 2x + 2 − 5 2x + 2 dx
∫ x2 + 2 x + 2dx = ∫ x 2 + 2 x + 2dx = ∫ x 2 + 2 x + 2dx − 5∫ x 2 + 2 x + 2
du dx
= ∫ dx − 5∫ 2 , Completando cuadrados:
u x + 2x + 2
x 2 + 2 x + 2 = ( x + 1) 2 + 12 . Luego:
du dx
= ∫ dx − 5∫ , Sea: w = x + 1, du = dx; a = 1 . Entonces se tiene:
u ( x + 1) 2 + 12
du dx 1 w
= ∫ dx − 5∫ 2 = η u − 5 arcτ g + c = η x 2 + 2 x + 5 − 5arcτ g ( x + 1) + c
u w +a 2
a a
2x − 3
Respuesta: ∫ 2 dx = η x 2 + 2 x + 5 − 5arcτ g ( x + 1) + c
x + 2x + 2
dx
5.6.-Encontrar: ∫
x − 2x − 8
2

Solución.- Completando cuadrados se tiene: x 2 − 2 x − 8 = ( x − 1) 2 − 32


dx dx
∫ x 2 − 2 x − 8 = ∫ ( x − 1)2 − 32 , Sea: w = x − 1, dw = dx; a = 3
dw
=∫ = η w + w2 − a 2 + c = η x − 1 + x 2 − 2 x − 8 + c
w −a
2 2

dx
Respuesta: ∫ = η x −1 + x2 − 2 x − 8 + c
x − 2x − 8
2

xdx
5.7.-Encontrar: ∫
x2 − 2 x + 5
Solución.- Sea: u = x 2 − 2 x + 5, du = (2 x − 2)dx . Luego:
xdx 1 2 xdx 1 2x − 2 + 2
∫ x 2 − 2 x + 5 = 2 ∫ x 2 − 2 x + 5 = 2 ∫ x 2 − 2 x + 5 dx
1 (2 x − 2)dx 2 dx 1 du dx
= ∫ + ∫ = ∫ +∫
2 x2 − 2 x + 5 2 x2 − 2 x + 5 2 u x2 − 2x + 5
Completando cuadrados se tiene: x + 2 x + 5 = ( x − 1) 2 + 22 . Por lo tanto:
2

113

http://librosysolucionarios.net
1 −1 2 dx
=
2 ∫ u du + ∫
( x − 1) 2 + 22
. Sea: w = x − 1, du = dx; a = 2
1
1 −1 dw 1 u2
= ∫ u 2 du + ∫ = + η w + w2 + a 2 + c = u 2 + η w + w 2 + a 2 + c
1

2 w +a
2 2 2 1
2
= x2 + 2x + 5 + η x − 1 + x2 − 2x + 5 + c
xdx
Respuesta: ∫ = x2 − 2x + 5 + η x − 1 + x2 − 2x + 5 + c
x − 2x + 5
2

( x + 1)dx
5.8.-Encontrar: ∫
2 x − x2
Solución.- Sea: u = 2 x − x 2 , du = (2 − 2 x)dx .Luego:
( x + 1)dx 1 −2( x + 1)dx 1 (−2 x − 2)dx 1 (−2 x + 2 − 4)dx
∫ 2 x − x2 = − 2 ∫ 2 x − x2 = − 2 ∫ 2 x − x2 = − 2 ∫ 2 x − x2
1 (2 − 2 x)dx 4 dx 1 du dx
=− ∫ + ∫ =− ∫ + 2∫
2 2 x − x2 2 2x − x2 2 u 2x − x2
Completando cuadrados: 2 x − x = −( x − 2 x) = −( x 2 − 2 x + 1 − 1) = −( x 2 − 2 x + 1) + 1
2 2

= −( x − 1) 2 + 1 = 1 − ( x − 1) 2 . Luego la expresión anterior es equivalente a:


1 −1 dx
= − ∫ u 2 du + 2∫ . Sea: w = x − 1, dw = dx; a = 1 . Entonces:
2 1 − ( x − 1) 2
1
1 u2 dw w
=− ∫ 1 du + 2∫ a 2 − w2 = −u 2 + 2 arcs e n a + c = − 2 x − x + 2 arcs e n( x − 1) + c
1 2

2
2
( x + 1)dx
Respuesta: ∫ = − 2 x − x 2 + 2 arcs e n( x − 1) + c
2x − x 2

xdx
5.9.-Encontrar: ∫
5x2 − 2 x + 1
Solución.- Sea: u = 5 x 2 − 2 x + 1, du = (10 x − 2)dx . Luego:
xdx 1 10 xdx 1 (10 x − 2 + 2)dx
∫ 5 x2 − 2 x + 1 = 10 ∫ 5 x 2 − 2 x + 1 = 10 ∫ 5 x2 − 2 x + 1
1 (10 x − 2)dx 2 dx 1 du 1 dx
= ∫ + ∫ = ∫ + ∫
10 5 x − 2 x + 1 10
2
5 x − 2 x + 1 10
2
u 5 5x − 2 x + 1
2

1 du 1 dx 1 1 dx
= ∫ + ∫ = ∫ u 2 du + ∫
−1

10 u 5 5( x 2 − 2 x + 1 ) 10 5 5 ( x2 − 2 x + 1 )
5 5 5 5
2 1 2 1
Completando cuadrados: x 2 − x + = ( x 2 − x + __) + − __
5 5 5 5
2 1 1 1
= ( x2 − x + ) + − = ( x − 1 ) 2 + ( 2 ) 2 , Luego es equivalente:
5 25 5 25 5 5

114

http://librosysolucionarios.net
1 1 dx
∫ ∫
−1
= u 2 du + , Sea: w = x − 1 , dw = dx; a = 2 ,
10 5 5
5 5 (x − ) + ( )
1 2 2 2
5 5
1
1 1 dw 1 u2 1
Entonces: = ∫ u du + ∫ η w + w2 + a 2 + c
−1
2
= +
10 5 5 w +a
2 2 10 1 5 5
2
5x2 − 2 x + 1 1 1 5x2 − 2 x + 1
= + η x− + +c
5 5 5 5 5

xdx 5x2 − 2 x + 1 5 1 5x2 − 2x + 1


Respuesta: ∫ = + η x− + +c
5x2 − 2 x + 1 5 25 5 5
xdx
5.10.-Encontrar: ∫
5 + 4 x − x2
Solución.- u = 5 + 4 x − x 2 , du = (4 − 2 x)dx . Luego:
xdx 1 −2 xdx 1 (−2 x + 4 − 4)dx
∫ 5 + 4 x − x2 = − 2 ∫ 5 + 4 x − x2 = − 2 ∫ 5 + 4 x − x2
1 (4 − 2 x)dx 4 dx 1 du dx
=− ∫ + ∫ =− ∫ + 2∫
2 5 + 4x − x 2 2 5 + 4x − x 2 2 u 5 + 4 x − x2
Completando cuadrados: 5 + 4 x − x 2 = −( x 2 − 4 x − 5) = −( x 2 − 4 x + 4 − 4 − 5)
= −( x 2 − 4 x + 4) + 9 = 9 − ( x − 2) 2 = 32 − ( x − 2) 2 . Equivalente a:
1 −1 dx
= − ∫ u 2 du + 2 ∫ . Sea: w = x − 2, dw = dx; a = 3 . Entonces:
2 3 − ( x − 2) 2
2

1
1 −1 dw 1 u2 w
= − ∫ u 2 du + 2∫ =− + 2 arcs e n + c
2 a 2 − w2 2 1 a
2
x−2
= − 5 + 4 x − x 2 + 2 arcs e n +c
3
xdx x−2
Respuesta: ∫ = − 5 + 4 x − x 2 + 2 arcs e n +c
5 + 4x − x 2 3
dx
5.11.-Encontrar: ∫
2 + 3x − 2 x 2
Solución.- Completando cuadrados se tiene:
3 9 25
2 + 3x − 2 x 2 = −(2 x 2 − 3 x − 2) = −2( x 2 − 3 x − 1) = −2( x 2 − x + − )
2 2 16 16
⎡ 3 9 25 ⎤
= −2 ⎢( x 2 − x + ) − ⎥ = −2 ⎡( x − 3 ) 2 − ( 5 ) 2 ⎤ = 2 ⎡ ( 5 ) 2 − ( x − 3 ) 2 ⎤ , luego:
⎣ 2 16 16 ⎦ ⎣ 4 4 ⎦ ⎣ 4 4 ⎦
dx dx 1 dx
∫ 2 + 3x − 2 x 2 = ∫ ⎡ 5 2 = ∫
2 ( ) − ( x − 3 )2 ⎤ 2 ( 5 ) − ( x − 3 )2
2
⎣ 4 4 ⎦ 4 4
Sea: w = x − 3 , dw = dx, a = 5 . Luego:
4 4

115

http://librosysolucionarios.net
1 dx 1 dw 1 w 1 x− 3
= ∫ = ∫ a −w
= arcs e n
a
+ c = arcs e n
5
4 +c
(5 ) − (x − 3 )
2 2
2 2 2 2 2 2
4 4 4
2 4x − 3
= arcs e n +c
2 5
dx 2 4x − 3
Respuesta: ∫ = arcs e n +c
2 + 3x − 2 x 2 2 5
dx
5.12.-Encontrar: ∫ 2
3 x + 12 x + 42
Solución.-
dx dx 1 dx 1 dx
∫ 3x 2 + 12 x + 42 = ∫ 3( x 2 + 4 x + 14) = 3 ∫ ( x2 + 4 x + 14) = 3 ∫ ( x 2 + 4 x + 4 + 10) =
1 dx 1 dx 1 1 x+2
= ∫ = ∫ = arcτ g +c
3 ( x + 2) + 10 3 ( x + 2) + ( 10)
2 2 2
3 10 10
dx 10 x+2
Respuesta: ∫ = arcτ g +c
3x + 12 x + 42 30
2
10
3x − 2
5.13.-Encontrar: ∫ 2 dx
x − 4x + 5
Solución.- Sea: u = x 2 − 4 x + 5, du = (2 x − 4)dx , Luego:
3x − 2 xdx dx ( x − 2) + 2 dx
∫ x2 − 4 x + 5dx = 3∫ x 2 − 4 x + 5 − 2∫ x2 − 4 x + 5 = 3∫ x2 − 4 x + 5 − 2∫ x 2 − 4 x + 5
( x − 2) dx dx 3 du dx
= 3∫ 2 + 6∫ 2 − 2∫ 2 = ∫ + 4∫ 2
x − 4x + 5 x − 4x + 5 x − 4x + 5 2 u x − 4x + 5
3 du dx 3 dx
= ∫ + 4∫ 2 = η x 2 − 4 x + 5 + 4∫
2 u ( x − 4 x + 4) + 1 2 ( x − 2) 2 + 1
3
= η x 2 − 4 x + 5 + 4 arcτ g ( x − 2) + c
2
3x − 2 3
Respuesta: ∫ 2 dx = η x 2 − 4 x + 5 + 4 arcτ g ( x − 2) + c
x − 4x + 5 2

EJERCICIOS PROPUESTOS

Usando Esencialmente la técnica tratada, encontrar las integrales siguientes:

5.14.- ∫ x 2 + 2 x − 3dx 5.15.- ∫ 12 + 4x − x 2 dx 5.16.- ∫ x 2 + 4 xdx

5.17.- ∫ x 2 − 8 xdx 5.18.- ∫ 6x − x 2 dx (5 − 4 x)dx


5.19.- ∫
12 x − 4 x 2 − 8

116

http://librosysolucionarios.net
xdx ( x − 1)dx (2 x − 3)dx
5.20.- ∫ 5.21.- ∫ 5.22.- ∫
27 + 6 x − x 2 3x 2 − 4 x + 3 x 2 + 6 x + 15
dx (2 x + 2)dx (2 x + 4)dx
5.23.- ∫ 2 5.24.- ∫ 2 5.25.- ∫
4 x + 4 x + 10 x − 4x + 9 4 x − x2
( x + 6)dx
2 ( x + 2 )dx
3 dx
5.27.- ∫ 5.28.- ∫ 2
5.26.- ∫ 2 5 − 4x − x2 2 x + 20 x + 60
3 9 x − 12 x + 8
3dx dx 5dx
5.29.- ∫ 5.30.- ∫ 5.31.- ∫
80 + 32 x − 4 x 2 12 x − 4 x 2 − 8 28 − 12 x − x 2
5.32.- ∫ 12 − 8 x − 4 x 2 dx 5.33.- x 2 − x + 5 dx 5.34.- ∫ 2
dx
4 x − 2x + 5
(1 − x)dx xdx (2 x + 3)dx
5.35.- ∫ 5.36.- ∫ 5.37.- ∫ 2
8 + 2x − x 2 x + 4x + 5
2
4x + 4x + 5
( x + 2)dx (2 x + 1)dx dx
5.38.- ∫ 2 5.39.- ∫ 2 5.40.- ∫
x + 2x + 2 x + 8x − 2 − x2 − 6 x
( x − 1)dx
5.41.- ∫ 2
x + 2x + 2

RESPUESTAS
5.14.- ∫ x 2 − 2 x − 3dx
Solución.- Completando cuadrados se tiene:
x 2 − 2 x − 3 = ( x 2 − 2 x + 1) − 3 − 1 = ( x − 1) 2 − 4 = ( x − 1) 2 − 22
Haciendo: u = x − 1, du = dx; a = 2 , se tiene:

∫ x 2 − 2 x − 3dx = ∫ ( x − 1) 2 − 22 dx = ∫ u 2 − a 2 du
1 1
= u u2 − a2 − a2 η u + u2 − a2 + c
2 2
1 1
= ( x − 1) ( x − 1) 2 − 22 − 22 η ( x − 1) + ( x − 1)2 − 22 + c
2 2
1
= ( x − 1) x 2 − 2 x − 3 − 2 η ( x − 1) + x 2 − 2 x − 3 + c
2
5.15.- ∫ 12 + 4x − x 2 dx
Solución.- Completando cuadrados se tiene:
12 + 4 x − x 2 = −( x 2 − 4 x − 12) = −( x 2 − 4 x + 4 − 12 − 4) = −( x 2 − 4 x + 4) + 16
= 42 − ( x − 2) 2
Haciendo: u = x − 2, du = dx; a = 4 , se tiene:
1 1 u
∫ 12 + 4 x − x 2 dx = ∫ 42 − ( x − 2) 2 dx = ∫ a 2 − u 2 du = u a 2 − u 2 + a 2 arcs e n + c
2 2 a

117

http://librosysolucionarios.net
1 1 ( x − 2)
= ( x − 2) 42 − ( x − 2)2 + 42 arcs e n +c
2 2 4
1 ( x − 2)
= ( x − 2) 12 + 4 x − x 2 + 8arcs e n +c
2 4
5.16.- ∫ x 2 + 4 xdx
Solución.- Completando cuadrados se tiene:
x 2 + 4 x = ( x 2 + 4 x + 4) − 4 = ( x + 2) 2 − 22
Haciendo: u = x + 2, du = dx; a = 2 , se tiene:

∫ x 2 + 4 xdx = ∫ ( x + 2) 2 − 22 dx = ∫ u 2 − a 2 du
1 1
= u u2 − a2 − a2 η u + u2 − a2 + c
2 2
1 1
= ( x + 2) ( x + 2) 2 − 22 − 22 η ( x + 2) + ( x + 2) 2 − 22 + c
2 2
( x + 2) 2
= x + 4 x − 2 η ( x + 2) + x 2 + 4 x + c
2
5.17.- ∫ x 2 − 8 xdx
Solución.- Completando cuadrados se tiene:
x 2 − 8 x = ( x 2 − 8 x + 16) − 16 = ( x − 4) 2 − 42
Haciendo: u = x − 4, du = dx; a = 4 , se tiene:
1 1 2
∫ ( x − 4) − 4 dx = u − a du = 2 u u − a − 2 a η u + u − a + c
2 2 2 2 2 2 2 2

1 1
= ( x − 4) ( x − 4) 2 − 42 − 42 η ( x − 4) + ( x − 4) 2 − 42 + c
2 2
( x − 4) 2
= x − 8 x − 8 η ( x − 4) + x 2 − 8 x + c
2
5.18.- ∫ 6x − x 2 dx
Solución.- Completando cuadrados se tiene:
6 x − x 2 = −( x 2 − 6 x) = −( x 2 − 6 x + 9 − 9) = −( x 2 − 6 x + 9) + 9 = 32 − ( x − 3) 2
Haciendo: u = x − 3, du = dx; a = 3 , se tiene:
1 1 2 u
∫ 6 x − x dx = 3 − ( x − 3) dx = a − u du = 2 u a − u + 2 a arcs e n a + c
2 2 2 2 2 2 2

1 1 x −3
= ( x − 3) 32 − ( x − 3) 2 + 32 arcs e n +c
2 2 3
( x − 3) 9 x −3
= 6 x − x 2 + arcs e n +c
2 2 3
(5 − 4 x)dx
5.19.- ∫
12 x − 4 x 2 − 8
Solución.- Sea: u = 12 x − 4 x 2 − 8, du = (12 − 8 x)dx

118

http://librosysolucionarios.net
(5 − 4 x)dx (−4 x + 5)dx 1 2(−4 x + 5)dx 1 (−8 x + 10)dx
∫ 12 x − 4 x 2 − 8
=∫ ∫
= = ∫
12 x − 4 x 2 − 8 2 12 x − 4 x 2 − 8 2 12 x − 4 x 2 − 8
1 (−8 x + 12 − 2)dx 1 (−8 x + 12)dx dx
= ∫ = ∫ −∫
2 12 x − 4 x − 8 2 12 x − 4 x − 8
2 2
12 x − 4 x 2 − 8
1 (−8 x + 12)dx dx 1 (−8 x + 12)dx 1 dx
= ∫ −∫ = ∫ − ∫
2 12 x − 4 x − 8 2
4(3x − x − 2) 2 12 x − 4 x − 8 2
2 2
3x − x 2 − 2
Completando cuadrados se tiene:
9 9 9 9
3 x − x 2 − 2 = −( x 2 − 3x + 2) = −( x 2 − 3 x + − + 2) = −( x 2 − 3 x + ) + − 2
4 4 4 4
1 1 3
= −( x − 3 ) 2 + = ( ) 2 − ( x − ) 2
2 4 2 2
1 (−8 x + 12)dx 1 dx
= ∫ − ∫
2 12 x − 4 x 2 − 8 2 ( 1 )2 − ( x − 3 )2
2 2
Haciendo: u = 12 x − 4 x − 8, du = (12 − 8 x)dx y w = x − 3 , dw = dx , entonces:
2
2
1
1 du 1 dw 1 u 2
1 w
= ∫ − ∫ = − arcs e n +c
2 u 2 ( 1 ) 2 − w2 2 1 2 1
2 2 2
1 1
= u 2 − arcs e n 2 w + c = 12 x − 4 x 2 − 8 − arcs e n(2 x − 3) + c
1

2 2
xdx
5.20.- ∫
27 + 6 x − x 2
Solución.- Sea: u = 27 + 6 x − x 2 , du = (6 − 2 x)dx
xdx 1 −2 xdx 1 (−2 x + 6 − 6)dx
∫ 27 + 6 x − x2 = − 2 ∫ 27 + 6 x − x 2 = − 2 ∫ 27 + 6 x − x2
1 (−2 x + 6)dx dx 1 du dx
=− ∫ + 3∫ =− ∫ + 3∫
2 27 + 6 x − x 2
27 + 6 x − x 2 2 u 27 + 6 x − x 2
Completando cuadrados se tiene:
27 + 6 x − x 2 = −( x 2 − 6 x − 27) = −( x 2 − 6 x + 9 − 9 − 27) = −( x 2 − 6 x + 9) + 36
= 62 − ( x − 3) 2 , Luego:
x −3
1
1 −1 2 dx 1 u2
=−
2 ∫ u du + 3∫
62 − ( x − 3) 2
=−
2 1
+ 3arcs e n
6
+c
2
x −3 x−3
= −u 2 + 3arcs e n + c = − 27 + 6 x − x 2 + 3arcs e n +c
1

6 6
( x − 1)dx
5.21.- ∫ 2
3x − 4 x + 3
Solución.- Sea: u = 3x 2 − 4 x + 3, du = (6 x − 4)dx
( x − 1)dx 1 (6 x − 6)dx 1 (6 x − 4 − 2)dx 1 (6 x − 4)dx 1 dx
∫ 3x 2 − 4 x + 3 = 6 ∫ 3x 2 − 4 x + 3 = 6 ∫ 3x 2 − 4 x + 3 = 6 ∫ 3x 2 − 4 x + 3 − 3 ∫ 3x 2 − 4 x + 3

119

http://librosysolucionarios.net
1 du 1 dx 1 du 1 dx
= ∫ − ∫ 2 = ∫ − ∫
6 u 3 3x − 4 x + 3 6 u 3 3( x 2 − 4 x + 1)
3
1 du 1 dx
= ∫ − ∫ 2
6 u 9 (x − 4 x + 1)
3
Completando cuadrados se tiene:
4 4 4 4 4 4 5
x 2 − x + 1 = ( x 2 − x + ) + 1 − = ( x 2 − x + ) + = ( x − 2 )2 + ( 5 )2
3 3 9 9 3 9 9 3 3

1 du 1 dx 1 1 1 x−2
= ∫ − ∫ = ηu− arcτ g 3 +c
6 u 9 ( x − 2 )2 + ( 5 )2 6 9 5 5
3 3 3 3
1 5 3x − 2
= η 3x 2 − 4 x + 3 − arcτ g +c
6 15 5
(2 x − 3)dx
5.22.- ∫ 2
x + 6 x + 15
Solución.- Sea: u = x 2 + 6 x + 15, du = (2 x + 6)dx
(2 x − 3)dx (2 x + 6 − 9)dx (2 x + 6)dx dx
∫ x2 + 6 x + 15 = ∫ x 2 + 6 x + 15 = ∫ x2 + 6 x + 15 − 9∫ x 2 + 6 x + 15
du dx
=∫ − 9∫ 2 , Completando cuadrados se tiene:
u x + 6 x + 15
x 2 + 6 x + 15 = ( x 2 + 6 x + 9) + 15 − 9 = ( x + 3) 2 + 62 = ( x + 3) 2 + ( 6)2
du dx 1 x+3
=∫ − 9∫ = η x 2 + 6 x + 15 − 9 arcτ g +c
u ( x + 3) + ( 6)
2 2
6 6
3 6 x+3
= η x 2 + 6 x + 15 − arcτ g +c
2 6
dx
5.23.- ∫
4 x + 4 x + 10
2

Solución.-
dx dx 1 dx
∫ 4 x 2 + 4 x + 10 = ∫ 4( x 2 + x + 5 ) = 4 ∫ ( x2 + x + 5 ) , Completando cuadrados:
2 2
5 1 5 1 1 9 1 3
x 2 + x + = ( x 2 + x + ) + − = ( x + )2 + = ( x + )2 + ( )2
2 4 2 4 2 4 2 2
x+ 1
= ∫
1 dx
=
1 1
arcτ g 2 + c = 1 arcτ g 2 x + 1 + c
1 3
4 ( x + )2 + ( )2 4 3 3 6 3
2 2
2 2
(2 x + 2)dx
5.24.- ∫ 2
x − 4x + 9
Solución.- Sea: u = x 2 − 4 x + 9, du = (2 x − 4)dx

120

http://librosysolucionarios.net
(2 x + 2)dx (2 x − 4 + 6)dx (2 x − 4)dx dx
∫x 2
− 4x + 9
=∫ 2
x − 4x + 9
=∫ 2
x − 4x + 9
+ 6∫ 2
x − 4x + 9
du dx
=∫ + 6∫ 2 , Completando cuadrados se tiene:
u x − 4x + 9
x 2 − 4 x + 9 = ( x 2 − 4 x + 4) + 9 − 4 = ( x − 2) 2 + 5 = ( x − 2) 2 + ( 5) 2 ,
du dx 1 x−2
=∫ + 6∫ = η u +6 arcτ g +c
u ( x − 2) + ( 5)
2 2
5 5
6 5 x−2
= η x2 − 4 x + 9 + arcτ g +c
5 5
(2 x + 4)dx
5.25.- ∫
4 x − x2
Solución.- Sea: u = 4 x − x 2 + 9, du = (4 − 2 x)dx
(2 x + 4)dx (−2 x − 4)dx (−2 x + 4 − 8)dx (−2 x + 4)dx dx
∫ 4 x − x 2 = − ∫ 4 x − x 2 = − ∫ 4 x − x 2 = − ∫ 4 x − x 2 + 8∫ 4 x − x 2
dx
= − ∫ u 2 du + 8∫
−1
, Completando cuadrados se tiene:
4 x − x2
4 x − x 2 = −( x 2 − 4 x) = −( x 2 − 4 x + 4 − 4) = −( x 2 − 4 x + 4) + 4 = 22 − ( x − 2) 2
dx x−2
= − ∫ u 2 du + 8∫
−1
= −2u 2 + 8arcs e n +c
1

2 − ( x − 2)
2 2 2
x−2
= −2 4 x − x 2 + 8arcs e n +c
2
2 ( x + 2 )dx
3
5.26.- ∫ 2
3 9 x − 12 x + 8
Solución.- Sea: u = 9 x 2 − 12 x + 8, du = (18 x − 12)dx
2 ( x + 2 )dx
3
2 1 (18 x + 27)dx 1 (18 x + 27)dx 1 (18 x − 12 + 39)dx
3 9 x − 12 x + 8 3 18 ∫ 9 x 2 − 12 x + 8 27 ∫ 9 x 2 − 12 x + 8 27 ∫ 9 x 2 − 12 x + 8
∫ 2
= = =
1 (18 x − 12)dx 39 dx 1 du 39 dx
= ∫ + ∫ 2 = ∫ + ∫
27 9 x − 12 x + 8 27 9 x − 12 x + 8 27 u 27 9( x 2 − 4 x + 8 )
2

3 9
1 du 39 dx
27 ∫ u 27 × 9 ∫ ( x 2 − 4 x + 8 )
= +

3 9
Completando cuadrados se tiene:
4 8 4 4 8 4
x 2 − + = ( x 2 − x + ) + − = ( x − 2 )2 + 4 = ( x − 2 )2 + ( 2 )2
3 9 3 9 9 9 3 9 3 3

1 du 39 dx 1 39 1 x−2
27 ∫ u 27 × 9 ∫ ( x − 2 ) 2 + ( 2 ) 2 27
= + = η u + arc τ g 3 +c
27 × 9 2 2
3 3 3 3

121

http://librosysolucionarios.net
1 13 3x − 2
= η 9 x 2 − 12 x + 8 − arcτ g +c
27 54 2
( x + 6)dx
5.27.- ∫
5 − 4 x − x2
Solución.- Sea: u = 5 − 4 x − x 2 , du = (−4 − 2 x)dx
( x + 6)dx 1 (−2 x − 12)dx 1 (−2 x − 4 − 8)dx
∫ 5 − 4 x − x2 = − 2 ∫ 5 − 4 x − x2 = − 2 ∫ 5 − 4 x − x2
1 (−2 x − 4)dx dx 1 du dx
=− ∫ + 4∫ =− ∫ + 4∫
2 5 − 4x − x 2
5 − 4x − x 2 2 u 5 − 4 x − x2
Completando cuadrados se tiene: 5 − 4 x − x 2 = 9 − ( x + 2) 2 = 32 − ( x + 2) 2
1 du dx x+2
=− ∫ + 4∫ = − u + 4 arcs e n +c
2 u 3 − ( x + 2)
2 2 3
x+2
= − 5 − 4 x − x 2 + 4 arcs e n +c
3
dx
5.28.- ∫
2 x + 20 x + 60
2

Solución.-
dx 1 dx
∫ 2 x 2 + 20 x + 60 = 2 ∫ x 2 + 10 x + 30 , Completando cuadrados se tiene:
x 2 + 10 x + 30 = ( x 2 + 10 x + 25) + 5 = ( x + 5) 2 + ( 5) 2
1 dx 1 1 x+5 5 x+5
= ∫
2 ( x + 5) + ( 5)
2 2
=
2 5
arcτ g
5
+c =
10
arcτ g
5
+c

3dx
5.29.- ∫
80 + 32 x − 4 x 2
Solución.-
3dx 3dx 3 dx
∫ 80 + 32 x − 4 x 2 = ∫ 4(20 + 8 x − x 2 ) = 2 ∫ (20 + 8x − x2 )
Completando cuadrados se tiene:
20 + 8 x − x 2 = −( x 2 − 8 x − 20) = −( x 2 − 8 x + 16 − 20 − 16) = −( x 2 − 8 x + 16) + 36
= −( x − 4) 2 + 62 = 62 − ( x − 4) 2
3 dx 3 x−4
= ∫ = arcs e n +c
2 6 − ( x − 4)
2 2 2 6
dx
5.30.- ∫
12 x − 4 x 2 − 8
Solución.-
dx dx 1 dx
∫ 12 x − 4 x 2 − 8 = ∫ 4(− x 2 + 3x − 2) = 2 ∫ (− x 2 + 3x − 2)
Completando cuadrados se tiene:

122

http://librosysolucionarios.net
9 9 9 1
− x 2 + 3x − 2 = −( x 2 − 3 x + 2) = −( x 2 − 3x + + 2 − ) = −( x 2 − 3x + ) +
4 4 4 4
= ( ) − (x − )
1 2 3 2
2 2
1 dx 1 x− 3
= ∫ = arcs e n 2 + c = 1 arcs e n(2 x − 3) + c
2 ( 1 ) − (x − 3 )
2 2 2 1 2
2 2 2
5dx
5.31.- ∫
28 − 12 x − x 2
Solución.-
5dx dx
∫ 28 − 12 x − x2 = 5∫ 28 − 12 x − x 2 , Completando cuadrados se tiene:
28 − 12 x − x 2 = 82 − ( x + 6) 2
dx x+6
= 5∫ = 5arcs e n +c
8 − ( x + 6)
2 2 8

5.32.- ∫ 12 − 8 x − 4 x 2 dx
Solución.- Sea: u = x + 1, du = dx; a = 2

∫ 12 − 8 x − 4 x 2 dx = ∫ 4(3 − 2 x − x 2 )dx = 2∫ 3 − 2 x − x 2 dx
Completando cuadrados se tiene:
3 − 2 x − x 2 = −( x 2 + 2 x − 3) = −( x 2 + 2 x + 1) + 4 = 22 − ( x + 1) 2
1 a2 u
2 ∫ 22 − ( x + 1) 2 dx = 2∫ a 2 − u 2 du = 2( u a 2 − u 2 + arcs e n ) + c
2 2 a
x + 1
= ( x + 1) − x 2 − 2 x + 3 + 4 arcs e n +c
2
5.33.- x 2 − x + 5 dx
4
Solución.- Sea: u = x − 1 , du = dx; a = 1
2
Completando cuadrados se tiene:
x2 − x + 5 = ( x − 1 )2 + 1
4 2
x 2 − x + 5 dx = ( x − 1 ) 2 + 1dx = u 2 + a 2 du
4 2
1 1
= u u2 + a2 + a2 η u + u2 + a2 + c
2 2
1 1
= ( x − 1 ) x2 − x + 5 + η x − 1 + x2 − x + 5 + c
2 2 4 2 2 4
1 1
= (2 x − 1) x 2 − x + 5 + η x − 1 + x 2 − x + 5 + c
4 4 2 2 4
dx
5.34.- ∫ 2
x − 2x + 5

123

http://librosysolucionarios.net
Solución.- Completando cuadrados se tiene:
x 2 − 2 x + 5 = ( x 2 − 2 x + 4) + 1 = ( x − 2) 2 + 1
dx dx
∫ x 2 − 2 x + 5 = ∫ ( x − 2)2 + 1 = arcτ g ( x − 2) + c
(1 − x)dx
5.35.- ∫
8 + 2 x − x2
Solución.- Sea: u = 8 + 2 x − x 2 , du = (2 − 2 x)dx = 2(1 − x)dx
(1 − x)dx 1 du 1 −1
∫ 8 + 2 x − x 2 = 2 ∫ u = 2 ∫ u 2 du = u + c = 8 + 2 x − x + c
2

xdx
5.36.- ∫ 2
x + 4x + 5
Solución.- Sea: u = x 2 + 4 x + 5, du = (2 x + 4)dx
xdx 1 2 xdx 1 (2 x + 4) − 4
∫ x2 + 4 x + 5 = 2 ∫ x 2 + 4 x + 5 = 2 ∫ x 2 + 4 x + 5 dx
1 (2 x + 4)dx dx 1 du dx
= ∫ 2 − 2∫ 2 = ∫ − 2∫ 2 , Completando cuadrados se
2 x + 4x + 5 x + 4x + 5 2 u x + 4x + 5
tiene: x 2 + 4 x + 5 = ( x 2 + 4 x + 4) + 1 = ( x + 2) 2 + 1
1 du dx 1
= ∫ − 2∫ = η u − 2 arcτ g ( x + 2) + c
2 u ( x + 2) + 1 2
2

1
= η x 2 + 4 x + 5 − 2 arcτ g ( x + 2) + c
2
(2 x + 3)dx
5.37.- ∫ 2
4x + 4x + 5
Solución.- Sea: u = 4 x 2 + 4 x + 5, du = (8 x + 4)dx
(2 x + 3)dx 1 (8 x + 12)dx 1 (8 x + 4) + 8
∫ 4 x 2 + 4 x + 5 = 4 ∫ 4 x 2 + 4 x + 5 = 4 ∫ 4 x 2 + 4 x + 5 dx
1 (8 x + 4)dx dx 1 du dx 1 du dx

4 4x + 4x + 5
2
+ 2∫ 2 = ∫
4x + 4x + 5 4 u
+ 2∫ 2 = ∫
4x + 4x + 5 4 u
+ 2∫
4( x 2 + x + 5 )
4
1 du 1 dx
= ∫ + ∫ 2 , Completando cuadrados se tiene:
4 u 2 (x + x + 5 )
4
5 1
x2 + x + = ( x 2 + x + ) + 1 = ( x + 1 )2 + 1
4 4 2
1 du 1 dx 1 1
= ∫ + ∫ = η u + arcτ g ( x + 1 ) + c
4 u 2 (x + 1 ) +1 4 2
2 2
2
( x + 2)dx
5.38.- ∫ 2
x + 2x + 2
Solución.- Sea: u = x 2 + 2 x + 2, du = (2 x + 2)dx

124

http://librosysolucionarios.net
( x + 2)dx 1 (2 x + 4)dx 1 (2 x + 2) + 2 1 (2 x + 2)dx dx
∫x 2
= ∫ 2 = ∫ 2
+ 2x + 2 2 x + 2x + 2 2 x + 2x + 2
dx = ∫ 2
2 x + 2x + 2
+∫ 2
x + 2x + 2
1 du dx 1 du dx
= ∫
2 u ∫ x 2 + 2 x + 2 2 ∫ u ∫ ( x + 1) 2 + 1
+ = +

1 1
= η u + arcτ g ( x + 1) + c = η x 2 + 2 x + 2 + arcτ g ( x + 1) + c
2 2
(2 x + 1)dx
5.39.- ∫ 2
x + 8x − 2
Solución.- Sea: u = x 2 + 8 x − 2, du = (2 x + 8)dx
(2 x + 1)dx (2 x + 8) − 7 dx (2 x + 8)dx dx
∫ x2 + 8x − 2 = ∫ x2 + 8x − 2 = ∫ x2 + 8x − 2 − 7∫ x2 + 8x − 2
du dx du dx
=∫ − 7∫ 2 =∫ − 7∫
u ( x + 8 x + 16) − 18 u ( x + 4) − (3 2) 2
2

1 ( x + 4) − (3 2)
= η u −7 η +c
2(3 2) ( x + 4) + (3 2)
7 2 ( x + 4) − (3 2)
= η x2 + 8x − 2 − η +c
12 ( x + 4) + (3 2)
dx
5.40.- ∫
− x2 − 6 x
Solución.- Completando cuadrados se tiene:
− x 2 − 6 x = −( x 2 + 6 x) = −( x 2 + 6 x + 9) + 9 = 32 − ( x + 3) 2
dx x+3
∫ 32 − ( x + 3)2 = arcs e n 3 + c
( x − 1)dx
5.41.- ∫
x2 + 2x + 2
Solución.- Sea: u = x 2 + 2 x + 2, du = (2 x + 2)dx
( x − 1)dx 1 (2 x + 2) − 4 1 (2 x + 2)dx dx
∫ x2 + 2 x + 2 = 2 ∫ x 2 + 2 x + 2 dx = 2 ∫ x 2 + 2 x + 2 − 2∫ x 2 + 2 x + 2
1 du dx 1 du dx 1
= ∫ − 2∫ 2 = ∫ − 2∫ = η u − 2 arcτ g ( x + 1) + c
2 u x + 2x + 2 2 u ( x + 1) + 1 2
2

1
= η x 2 + 2 x + 2 − 2 arcτ g ( x + 1) + c
2

125

http://librosysolucionarios.net
CAPITULO 6

INTEGRACION POR SUSTITUCION TRIGONOMETRICA

Existen integrales que contienen expresiones de las formas: a 2 − x 2 , a 2 + x 2


x 2 − a 2 , las que tienen fácil solución si se hace la sustitución trigonométrica
adecuada. A saber, si la expresión es: a 2 − x 2 , la sustitución adecuada es:
x = a s e n θ ó x = a cos θ . Si la expresión es: a 2 + x 2 , entonces: x = a sec θ

EJERCICIOS DESARROLLADOS
dx
1. Encontrar: ∫
(4 − x 2 )3
Solución.- Dada le expresión: 4 − x 2 , la forma es: a 2 − x 2 , la sustitución adecuada
x
es: x = a s e n θ o sea: x = 2s e n θ ∴ dx = 2 cos θ dθ . Además: s e n θ = . Una figura
a
auxiliar adecuada para ésta situación, es:

2
x

θ
22 − x 2

dx dx 2 cos θ dθ 2 cos θ dθ
∫ (4 − x 2 )3
=∫
(22 − x 2 )3
=∫
(22 − 22 s e n 2 θ )3
=∫
3
⎡⎣(22 (1 − s e n 2 θ ) ⎤⎦
2 cos θ dθ 2 cos θ dθ 2 cos θ dθ 1 dθ 1
=∫ =∫ =∫ 3 = 2∫ = ∫ sec 2 θ dθ
(2 cos θ )
2 2 3 (2 cos θ ) 3
2 cos θ 2 cos θ 4
3 2

1 1
= ∫ sec 2 θ dθ = τ gθ + c . A partir de la figura triangular se tiene:
4 4
x 1 1 x
τ gθ = , Luego: τ gθ + c = +c
4 − x2 4 4 4 − x2
dx 1 x
Respuesta: ∫ = +c
(4 − x 2 )3 4 4 − x 2
25 − x 2
6.2.-Encontrar: ∫ dx
x
Solución.-

126

http://librosysolucionarios.net
25 − x 2 52 − x 2
∫ x
dx = ∫
x
dx , la forma es: a 2 − x 2 , luego:

Sea: x = 5s e n θ ∴ dx = 5 cos θ dθ , 52 − x 2 = 5cos θ


x
Además: s e n θ =
5
52 − x 2 5 cos θ 5cos θ dθ cos 2 θ dθ (1 − s e n 2 θ )dθ
∫ x dx = ∫ 5 s e nθ = 5 ∫ s e nθ = 5 ∫ s e nθ

= 5∫ − 5∫ s e n θ dθ = 5∫ cos ecθ − 5∫ s e n θ dθ
s e nθ 5
x
= 5 η cos ecθ − co τ gθ + 5cos θ + c .
De la figura se tiene: θ
52 − x 2
5 25 − x 2
cos ecθ = , coτ gθ = , luego:
x x
5 25 − x 2 25 − x 2 5 − 25 − x 2
=5 η − +5 +c =5 η + 25 − x 2 + c
x x 5 x

25 − x 2 5 − 25 − x 2
Respuesta: ∫ dx = 5 η + 25 − x 2 + c
x x
dx
6.3.-Encontrar: ∫
(4 x − x 2 )3
Solución.- 4 x − x 2 = −( x 2 − 4 x) = −( x 2 − 4 x + 4 − 4) = 4 − ( x 2 − 4 x + 4) = 22 − ( x − 2) 2
dx dx
∫ (4 x − x2 )3 = ∫ ( 22 − ( x − 2)2 )3 , la forma es: a − u ,
2 2

Luego: x − 2 = 2s e n θ ∴ dx = 2 cos θ dθ , 22 − ( x − 2) 2 = 2 cos θ


x−2
Además: s e n θ =
2
dx 2 cos θ dθ 1 dθ 1 1
∫ ( 22 − ( x − 2)2 )3 = ∫ 23 cos3 θ = 4 ∫ cos2 θ = 4 ∫ sec θ dθ = 4 τ gθ + c
2

2
x-2

De la figura se tiene: θ
4 − ( x − 2) 2 = 4 x − x 2
x−2 1 x−2
Pero: τ gθ = , luego: τ gθ + c = +c
4x − x2 4 4 4x − x2
dx x−2
Respuesta: ∫ = +c
(4 x − x )
2 3
4 4x − x2

127

http://librosysolucionarios.net
x 2 dx
6.4.-Encontrar: ∫
(a 2 − x 2 ) 2
3

Solución.-
x 2 dx x 2 dx
∫ (a 2 − x 2 ) 2 ∫ ( a 2 − x 2 )3 , la forma es: a − x
= 2 2
3

x
Luego: x = a s e n θ , dx = a cos θ , a 2 − x 2 = a cos θ , además: s e n θ =
a
x 2 dx a 2 s e n 2 θ a cos θ dθ a 3 s e n 2 θ cos θ dθ s e n 2 θ dθ
∫( a 2 − x 2 )3
=∫
(a cos θ )3
= ∫ a3 cos θ cos2 θ ∫ cos2 θ
=

(1 − cos 2 θ )dθ dθ
=∫ =∫ − ∫ dθ = ∫ s ec 2θ dθ − ∫ dθ = τ gθ − θ + c
cos θ
2
cos θ
2

a
x

θ
De la figura se tiene: a2 − x2

x x x
Pero: τ gθ = , además: s e n θ =
y θ = arcs e n
a2 − x2 a a
x x
Luego: τ gθ − θ + c = − arcs e n + c
a2 − x2 a
2
x dx x x
Respuesta: ∫ = − arcs e n + c
( a 2 − x 2 )3 a2 − x2 a
dx
6.5.-Encontrar: ∫
x2 9 − x2
Solución.-
dx dx
∫x 2
9− x 2
=∫
x 2
3 −x
2 2
, la forma es: a 2 − x 2

x
Luego: x = 3s e n θ , dx = 3cos θ dθ , 32 − x 2 = 3cos θ , además: s e n θ =
3
dx 3cos θ dθ 1 dθ 1 1
∫x 2
32 − x 2
=∫ 2
2
= ∫ 2
= ∫ cos ec 2θ dθ = − co τ gθ + c
3 s e n θ 3cos θ 9 s e n θ 9 9

3
x

θ
De la figura se tiene: 9 − x2

128

http://librosysolucionarios.net
9 − x2 1 9 − x2
Pero: co τ gθ = , luego: co τ gθ + c = − +c
x 9 9x
dx 9 − x2
Respuesta: ∫ =− +c
x2 9 − x2 9x
x 2 dx
6.6.-Encontrar: ∫
9 − x2
Solución.-
x 2 dx x 2 dx
∫ 9 − x 2 ∫ 32 − x 2 , la forma es: a − x
= 2 2

x
Luego: x = 3s e n θ , dx = 3cos θ dθ , 32 − x 2 = 3cos θ , además: s e n θ =
3
Usaremos la misma figura anterior, luego:
x 2 dx 32 s e n 2 θ 3cos θ dθ (1 − cos 2θ )dθ
∫ 32 − x 2 ∫
=
3cos θ
= 9 ∫ s e n 2 θ dθ = 9 ∫
2
9 9 9 9 9 9
2 ∫ θ − ∫ cos 2θ dθ = θ − s e n 2θ + c = θ − 2s e n θ cos θ + c
2 2 4 2 4
9 9 x 9 − x2
= θ − s e n θ cos θ + c , de la figura se tiene que: s e n θ = , cos θ = y
2 2 3 3
x
θ = arcs e n , luego es equivalente:
3
9 x 9 x 9 − x2 9⎛ x 9 − x2 ⎞
= arcs e n − + c = ⎜ arcs e n − ⎟+c
2 3 43 3 2⎝⎜ 3 9 ⎟

x 2 dx 9⎛ x 9 − x2 ⎞
Respuesta: ∫ = ⎜ arcs e n − ⎟+c
9 − x 2 2 ⎜⎝ 3 9 ⎟

6.7.-Encontrar: ∫ x 2 − 4dx
Solución.-
∫ x 2 − 4dx = ∫ x 2 − 22 dx , la forma es: x 2 − a 2
x
Luego: x = 2sec θ , dx = 2sec θτ gθ dθ , x 2 − 22 = 2τ gθ , además: sec θ =
2
∫ x 2 − 22 dx = ∫ 2τ gθ 2sec θτ gθ dθ = 4∫ sec θτ g 2θ dθ = 4∫ secθ (sec 2 θ − 1)dθ
= 4 ∫ sec3 θ dθ − 4∫ sec θ dθ
sec θτ gθ 1
Se sabe que: ∫ sec3 θ dθ = + η sec θ + τ gθ + c , luego lo anterior es
2 2
equivalente a:

129

http://librosysolucionarios.net
⎛1 1 ⎞
= 4 ⎜ sec θτ gθ + η sec θ + τ gθ ⎟ − 4 η sec θ + τ gθ + c
⎝2 2 ⎠
= 2sec θτ gθ + 2 η sec θ + τ gθ − 4 η sec θ + τ gθ + c
= 2sec θτ gθ − 2 η sec θ + τ gθ + c x
x 2 − 22

De la figura se tiene: θ
x x −4
2 2
sec θ = , τ gθ = , luego:
2 2
x x2 − 4 x x2 − 4 x x2 − 4 x + x2 − 4
= 2 −2 η + +c = −2 η +c
2 2 2 2 2 2

x x2 − 4
= − 2 η x + x2 − 4 − 2 η 2 + c
2
x x2 − 4
Respuesta: ∫ x − 4dx = 2
− 2 η x + x2 − 4 + c
2
2
x dx
6.8.-Encontrar: ∫
x 2 − 16
Solución.-
x 2 dx x 2 dx
∫ x 2 − 16 ∫ x 2 − 42 , la forma es: x − a
= 2 2

x
Luego: x = 4sec t , dx = 4sec tτ gtdt , x 2 − 42 = 4τ gt , además: sec t =
4
x 2 dx 42 sec 2 t ( 4 sec t τ gt dt )
∫ x −42 2
=∫
4 τ gt
= 16∫ sec3 tdt

⎛1 1 ⎞
= 16 ⎜ sec tτ gt + η sec t + τ gt + c ⎟ = 8sec tτ gt + 8 η sec t + τ gt + c
⎝2 2 ⎠

x
x 2 − 16
De la figura se tiene:
θ
x x − 16
2
4
sec t = ,τ gt = , luego equivale a:
4 4
x x 2 − 16 x x 2 − 16 x 2 x x 2 − 16
=8 +8 η + +c = x − 16 + 8 η +c
4 4 4 4 2 4
x 2 x 2
= x − 16 + 8 η x x 2 − 16 − 8 η 4 + c = x − 16 + 8 η x x 2 − 16 + c
2 2

130

http://librosysolucionarios.net
x 2 dx x 2
Respuesta: ∫ = x − 16 + 8 η x x 2 − 16 + c
x − 16
2 2
dx
6.9.-Encontrar: ∫
x x2 − 1
Solución.-
dx dx
∫ x x2 − 1 = ∫ x x 2 − 12 , la forma es: x − a
2 2

Luego: x = sec t , dx = sec tτ gtdt , x 2 − 12 = τ gt , además:


dx sec tτ gt dt
∫x x2 − 1
=∫
sec tτ gt
= ∫ dt = t + c ,

x
x2 − 1

θ
1

De la figura se tiene:
Dado que: sec t = x ⇒ t = arc sec x , luego:
t + c = arc sec x + c
dx
Respuesta: ∫ = arc sec x + c
x x2 − 1
dx
6.10.-Encontrar: ∫
( 4 x − 24 x + 27)3
2

Solución.-
dx dx dx
∫ ( 4 x2 − 24 x + 27)3 = ∫ =∫
( )
3
4( x − 6 x +
2 27 ) 3
43 x 2 − 6 x + 27
4 4
1 dx
=
8 ∫ , Se tiene:
( x 2 − 6 x + 27 )3
4
27 27 27
x2 − 6 x + = ( x 2 − 6 x + __) + − __ = ( x 2 − 6 x + 9) + −9
4 4 4
9
= ( x 2 − 6 x + 9) − = ( x 2 − 6 x + 27 ) = ( x − 3) 2 − ( 3 ) 2 , la expresión anterior equivale a:
4 4 2
1 dx 1 dx
∫ = ∫
8 ⎡ 3
, siendo la forma: u 2 − a 2 , luego:
( x − 3) 2 − ( 3 ) 2 ⎤
8 ( x − 6 x + 27 )
2 3
4 ⎢⎣ 2 ⎥⎦
x−3
x − 3 = 3 sec t , dx = 3 sec tτ gtdt , además: sec t =
2 2 3
2 x-3 2
x −6+
27
4

θ
3 131
2

http://librosysolucionarios.net
De la figura se tiene:

x x 2 − 16
sec t = ,τ gt = , luego equivale a:
4 4
1
3 sec tτ gtdt
1 dx 1 1 1 sec tdt 1 cos t

8 ⎡ 2⎤
3
= ∫ 2 2 3 =
8 (3 ) τ g t 8 32 ∫ τ g 2t 18 ∫ s e n 2 t
=
( x − 3) − ( )
2 3 2
⎢⎣ 2 ⎥⎦ 22 cos 2 t
1 cos tdt 1 1 (s e n t ) −1 1 1
= ∫ = ∫ (s e n t ) −2
cos tdt = +c = − +c
18 (s e n t ) 182
18 −1 18 (s e n t )
1 x−3
= − cos ect + c , como: cos ect = , entonces:
18 x 2 − 6 x + 27
4
1 x−3 1 x−3 1 x−3
=− +c = − +c = − +c
18 x 2 − 6 x + 27 18 4 x 2 − 24 x + 27 18 4 x 2 − 24 x + 27
4
4 2
1 x−3
=− +c
9 4 x − 24 x + 27
2

dx 1 x−3
Respuesta: ∫ =− +c
( 4 x − 24 x + 27)
2 3 9 4 x − 24 x + 27
2

dx
6.11.-Encontrar: ∫
(16 + x 2 ) 4
Solución.-
dx dx
∫ (16 + x )2 4
=∫
(4 + x 2 ) 4
2

Luego: x = 4τ gt , dx = 4sec 2 tdt , 42 + x 2 = 4sec t , además: τ gt = x


4
dx 4sec tdt 12
dt 1 1 (1 + cos 2t )
∫ (42 + x 2 )4 = ∫ 44 sec4 t = 64 ∫ sec2 t = 64 ∫ cos tdt = 64 ∫ 2 dt
2

1 1 1 1
=
128 ∫ dt +
128 ∫ cos 2tdt = t+
128 256
s e n 2t + c

Como: τ gt = x ⇒ t = arcτ g x , s e n 2t = 2s e n t cos t ; luego:


4 4
1 1 x 4 8x
t+ s e n 2t + c = 2 = , Se tiene:
128 256 16 + x 16 + x
2 2 16 + x 2
1 1 8x 1 x
arcτ g x + +c = arcτ g x + +c
128 4 256 16 + x 2
128 4 32(16 + x 2 )

132

http://librosysolucionarios.net
dx 1 x x
Respuesta: ∫ = arcτ g + +c
(16 + x 2 ) 4 128 4 32(16 + x 2 )
x 2 dx
6.12.-Encontrar: ∫
( x 2 + 100) 2
3

Solución.-
x 2 dx x 2 dx
∫ ( x 2 + 100) 2 ∫ ( x 2 + 102 )3 ,
3 =

x
se tiene: x = 10τ gt , dt = 10sec2 tdt , x 2 + 102 = 10sec t ;además: τ gt = , luego:
10
s e n2 t
x 2 dx 102 τ g 2t (10 sec2 t )dt τ g 2tdt 2
cos 2 t dt = s e n t dt
∫ ( x 2 + 102 )3 ∫ (103 sec 3 t )
= = ∫ sec t ∫ 1
= ∫ cos t
cos t
(1 − cos t )
2
dt
=∫ dt = ∫
cos t ∫
− cos tdt = ∫ sec tdt − ∫ cos tdt = η sec t + τ gt − s e n t + c
cos t
100 + x 2 x x
Como: sec t = ,τ gt = , además: s e n t =
10 10 100 + x 2
100 + x 2 x x 100 + x 2 + x x
= η + − +c = η − +c
10 10 x 2 + 100 10 x 2 + 100
x x
= η 100 + x 2 + x − − η10 + c = η 100 + x 2 + x − +c
x 2 + 100 x 2 + 100
x 2 dx x
Respuesta: ∫ 2 = η 100 + x 2 + x − +c
( x + 100)
3
2
x 2 + 100

Nota: En los ejercicios 6.11 y 6.12 se ha omitido la figura (triángulo rectángulo).


Conviene hacerla y ubicar los datos pertinentes. En adelante se entenderá que el
estudiante agregará este complemento tan importante.
x 2 dx
6.13.-Encontrar: ∫ 2 2 3
(x + 8 ) 2
Solución.-
x 2 dx x 2 dx
∫ ( x 2 + 82 ) 3 2 ∫ ( x 2 + 82 ) 3 ,
=

x
se tiene: x = 8τ gt , dt = 8sec 2 tdt , x 2 + 82 = 8sec t además: τ gt = , luego:
8
x 2 dx 82 τ g 2t ( 8 sec 2 t ) τ g 2t
∫( x 2 + 82 ) 3
=∫
83 sec 3 t
dt = ∫
sec t
dt = ∫ sec tdt − ∫ cos tdt

133

http://librosysolucionarios.net
x 2 + 64 x x
= η sec t + τ gt − s e n t + c , como: sec t = ,τ gt = ,s e n t =
8 8 x 2 + 64
Se tiene como expresión equivalente:

x 2 + 64 x x x 2 + 64 + x x
= η + − +c = η − +c
8 8 x + 64
2 8 x + 64
2

x
= η x 2 + 64 + x − +c
x + 64
2

x 2 dx x
Respuesta: ∫ 2 2 3 = η x 2 + 64 + x − +c
(x + 8 ) 2 x 2 + 64
dx
6.14.-Encontrar: ∫
( 3 + x 2 )4
2

Solución.- se tiene: x = 3τ gt , dx = 3sec2 tdt , 32 + x 2 = 3sec t , además:


x
τ gt =
3
dx 3 sec2 t dt 1 dt 1 1 1
∫( 32 + x 2 ) 4
=∫ = 3∫
3 + sec t 3 sec t 27
4 4 2
= ∫ cos 2 tdt = t + ∫ cos 2tdt
54 54
1 1 1 1 1 1
= t+ s e n 2t + c1 = t + 2s e n t cos t + c = t + s e n t cos t + c
54 108 54 108 54 54
x x x 3
Como: τ gt = ⇒ t = arcτ g , además: s e n t = , cos t =
3 3 9 + x2 9 + x2
1 x 1 x 3 1 x x
= arcτ g + + c = arcτ g + +c
54 3 54 9 + x 9 + x 2 2 54 3 18(9 + x 2 )
dx 1 x x
Respuesta: ∫ = arcτ g + +c
( 3 +x )
2 2 4 54 3 18(9 + x 2 )
dx
6.15.-Encontrar: ∫
x − 4 x + 13
2

Solución.- Completando cuadrados se tiene:


x 2 − 4 x + 13 = ( x 2 − 4 x + __) + 13 − __ = ( x 2 − 4 x + 4) + 13 − 4 = ( x − 2) 2 + 32
Se tiene: x − 2 = 3τ gt , dx = 3sec 2 tdt , 32 + x 2 = 3sec t
( x − 2) 2 + 32 = x 2 − 4 x + 13 = 3sec t ,
x−2
Sea: x − 2 = 3τ gt , dx = 3sec 2 tdt ;además: τ gt = , luego:
3
dx 3 sec 2 tdt
∫ ( x − 2) 2 + 32
=∫
3sec t
= ∫ sec tdt = η sec t + τ gt + c

134

http://librosysolucionarios.net
x 2
− 4 x + 13
x−2
De la figura se tiene:
x 2 − 4 x + 13 x−2 θ
sec t = , τ gt = , luego:
3 3 3
x 2 − 4 x + 13 x − 2 x 2 − 4 x + 13 + ( x − 2)
= η + +c = η +c
3 3 3

= η x 2 − 4 x + 13 + ( x − 2) + c
dx
Respuesta: ∫ = η x 2 − 4 x + 13 + ( x − 2) + c
x − 4 x + 13
2

6.16.-Encontrar: ∫ 1 + 4x 2 dx
Solución.-
∫ 1 + 4 x 2 dx = ∫ 12 + (2 x) 2 dx
1 2x
Se tiene: 2 x = τ gt , 2dx = sec 2 tdt ⇒ dx = sec 2 tdt , Además: τ gt =
2 1
2 1 1 1
∫ 1 + (2 x) dx = ∫ 1 + τ g t 2 sec dt = 2 ∫ sec t sec tdt = 2 ∫ sec tdt
2 2 2 2 2 3

1 1
= sec tτ gt + η sec tτ gt + c ,
4 4

De la figura se tiene: 1+ 4x 2 2x

1 + 4x2
sec t = , τ gt = 2 x θ
1
1 1 1
= 1 + 4x2 2 x + η 1 + 4x2 + 2x + c
4 4
1 1
Respuesta: ∫ 1 + 4 x 2 dx = 1 + 4x2 2x + η 1 + 4 x2 + 2x + c
4 4

EJERCICIOS PROPUESTOS:

Utilizando esencialmente la técnica de sustitución por variables trigonométricas,


encontrar las integrales siguientes:

6.17.- ∫ 4 − x 2 6.18.- ∫
dx
6.19.- ∫
dx
a2 − x2 x + a2
2

135

http://librosysolucionarios.net
dx dx dx
6.20.- ∫ 6.21.- ∫ 6.22.- ∫
x − a2
2
x2 + a2 x2 − a2
dx dx dx
6.23.- ∫ 6.24.- ∫ 6.25.- ∫
x x2 − 9 x x2 − 2 x 1 + x2
x 2 dx x3 dx x2 − 9
6.26.- ∫ 6.27.- ∫ 6.28.- ∫ dx
1 − x2 2 − x2 x
dx x2 + 1 dx
6.29.- ∫ 6.30.- ∫ dx 6.31.- ∫
x 4 x 2 − 16 x x2 4 − x2
6.32.- ∫ a − x 2 dx 6.33.- ∫ a 2 − x 2 dx 6.34.- ∫
x 2 dx
x2 + a2
dx dx x 2 dx
6.35.- ∫ 6.36.- ∫ 6.37.- ∫
x +9 5 − 4 x2 (4 − x 2 ) 2
2 2 3
x
6.38.- ∫ x 2 5 − x 2 dx 6.39.- ∫
dx 6.40.- ∫ x3 a 2 x 2 + b 2 dx
xx +3
4 2

6.41.- ∫
dx
6.42.- ∫ 2
dx 6.43.- ∫ x3 a 2 x 2 − b 2 dx
x 2
x +a
2 2 ( x + a 2 )2
dx 2x2 − 5 x3dx
6.44.- ∫ 6.45.- ∫ dx 6.46.- ∫
x2 a2 − x2 x 3x 2 − 5
x 2 − 100 dx dx
6.48.- ∫ 6.49.- ∫
6.47.- ∫ x
dx
x2 x2 − 2 x 9 − x2
x2 + a2 xdx dx
6.50.- ∫ dx 6.51.- ∫ 6.52.- ∫
x a2 − x2 1 − 4 x2
dx xdx dx
6.53.- ∫ 6.54.- ∫ 6.55.- ∫
4 + x2 4 + x2 x a2 + x2
( x + 1)dx dx dx
6.56.- ∫ 6.57.- ∫ 6.58.- ∫ 2
(a − x 2 ) 2
3
4 − x2 2 − 5x2
dx x 2 dx x 2 dx
6.59.- ∫ 6.60.- ∫ 6.61.- ∫
4 − ( x − 1) 2 2 x − x2 17 − x 2
x 2 dx dx (2 x + 1)dx
6.62.- ∫ 6.63.- ∫ 2 6.64.- ∫
( x − 2 x + 5) 2
3

21 + 4 x − x 2 (4 x 2 − 2 x + 1)3
dx xdx ( x + 1)dx
6.65.- ∫ 6.66.- ∫ 6.67.- ∫
( x − 1) x − 3 x + 2 2
x − 2x + 5
2
2 x − x2
( x − 1)dx dx xdx
6.68.- ∫ 6.69.- ∫ 6.70.- ∫
x2 − 4 x + 3 x2 − 2 x − 8 x2 + 4 x + 5

136

http://librosysolucionarios.net
RESPUESTAS
6.17.- ∫ 4 − x 2
Solución.- 2
x

θ
4 − x2
Se tiene: x = 2s e n θ , dx = 2 cos θ dθ , 4 + x 2 = 2 cos θ

∫ 4 − x 2 = ∫ 2 cos θ 2 cos θ dθ = 4 ∫ cos 2 θ dθ = 2θ + s e n 2θ + c = 2θ + 2s e n θ cos θ + c


x x 4 − x2
= 2 arcs e n + +c
2 2
dx
6.18.- ∫
a − x2
2

Solución.- se tiene: x = a s e n θ , dx = a cos θ dθ , a 2 − x 2 = a cos θ


dx a cos θ dθ x
∫ a −x2 2
=∫
a cos θ
= ∫ dθ = θ + c = arcs e n + c
a
dx
6.19.- ∫
x + a2
2

Solución.- se tiene: x = aτ gθ , dx = a sec 2 θ dθ , x 2 + a 2 = a sec θ


dx dx a sec2 θ dθ 1 1 1 x
∫ x2 + a 2 ∫ ( x 2 + a 2 )2 ∫ a 2 sec2 θ = a ∫ dθ = a θ + c = a arcτ g a + c
= =

dx
6.20.- ∫ 2
x − a2 x
Solución.- x2 − a2
θ
a
Se tiene: x = a sec θ , dx = a sec θτ gθ dθ , x 2 − a 2 = aτ gθ
dx dx a sec θ τ gθ dθ 1 sec θ dθ 1
∫x 2
−a 2
=∫
( x −a )
2 2 2
=∫
a 2τ g 2 θ
= ∫
a τ gθ
= ∫ cos ecθ dθ
a
1 1 x a
= η cos ecθ − co τ gθ = η − +c
a a x2 − a2 x2 − a2
1 x−a 1 ( x − a)2 1 x−a
= η +c = η +c = η +c
a x2 − a2 a x −a
2 2
2a x+a
dx
6.21.- ∫
x2 + a2
Solución.- x 2
+ a 2
x

θ
a
137

http://librosysolucionarios.net
Se tiene: x = aτ gθ , dx = a sec 2 θ dθ , x 2 + a 2 = a sec θ
dx a sec 2 θ dθ
∫ x2 + a2
=∫
a sec θ
= ∫ sec θ dθ = η sec θ + τ gθ + c

x2 + a2 x x2 + a2 + x
= η + +c = η + c = η x + x2 + a2 − η a + c
a a a

= η x + x2 + a2 + c
dx
6.22.- ∫
x − a22
x
Solución.- x2 − a2
θ
a
Se tiene: x = a sec θ , dx = a sec θτ gθ dθ , x 2 + a 2 = aτ gθ
dx a sec θ τ gθ dθ
∫ x2 − a2
=∫
aτ gθ
= ∫ sec θ dθ = η sec θ + τ gθ + c

x x2 − a2 x + x2 − a2
= η + +c = η + c = η x + x2 − a2 + c
a a a
dx
6.23.- ∫
x x2 − 9
Solución.-
Se tiene: x = 3sec θ , dx = 3sec θτ gθ dθ , x 2 − 9 = 3τ gθ
dx 3sec θ τ gθ dθ 1 1 arc sec x
∫x =∫
3∫
= dθ = θ + c = 3 +c
x2 − 9 3sec θ 3 τ gθ 3 3
dx
6.24.- ∫
x x2 − 2
Solución.-
Se tiene: x = 2 sec θ , dx = 2 sec θτ gθ dθ , x 2 − 2 = 2τ gθ
dx 2 sec θ τ gθ dθ 2 2 2 2
∫x x −2
2
=∫
2 sec θ 2 τ gθ
=
2 ∫ dθ =
2
θ +c =
2
arc sec
2
x+c

dx
6.25.- ∫
x 1 + x2
Solución.- 1+ x 2
x

θ
1
138

http://librosysolucionarios.net
Se tiene: x = τ gθ , dx = sec 2 θ dθ , 1 + x 2 = sec θ
dx sec 2 θ dθ dθ
∫x 1 + x2
=∫
τ gθ sec θ
=∫
s e nθ ∫
= cos ecθ dθ = η cos ecθ − coτ gθ + c

1 + x2 1 1 + x2 − 1
= η − +c = η +c
x x x
x 2 dx
6.26.- ∫
1 − x2
Solución.- 1 x

θ
1 − x2
Se tiene: x = s e n θ , dx = cos θ dθ , 1 − x 2 = cos θ
x 2 dx s e n 2 θ cos θ dθ 1 1
∫ 1 − x2 =∫
cos θ
= ∫ s e n 2 θ dθ = θ − s e n 2θ + c
2 4
1 1 arcs e n x x
= θ − s e n θ cos θ + c = − 1 − x2 + c
2 2 2 2
x3dx
6.27.- ∫
2 − x2 2 x
Solución.-
θ
2 − x2

Se tiene: x = 2 s e n θ , dx = 2 cos θ dθ , 2 − x 2 = 2 cos θ

x3 dx 2 2 s e n 3 θ 2 cos θ dθ cos3 θ
∫ 2 − x2
=∫
2 cos θ
= 2 2 ∫ s e n 3 θ dθ = 2 2(− cos θ +
3
)+c

2 − x 2 ( 2 − x 2 )3 (2 − x 2 ) 2 − x 2
= 2 2(− + ) + c = − 2(2 − x 2
) + +c
2 3( 2)3 3
x2 − 9
6.28.- ∫ dx
x
Solución.-
Se tiene: x = 3sec θ , dx = 3sec θτ gθ dθ , x 2 − 9 = 3τ gθ
x2 − 9 3τ gθ 3sec θ τ gθ dθ
∫ x dx = ∫ 3sec θ
= 3∫ τ g 2θ dθ = 3∫ (sec 2 θ − 1)dθ

x
= 3∫ sec 2 θ dθ − 3∫ dθ = 3τ gθ − 3θ + c = x 2 − 9 − 3arc sec + c
3

139

http://librosysolucionarios.net
dx
6.29.- ∫
x 4 x 2 − 16
Solución.-
x x2
Se tiene: = sec θ , dx = 2sec θτ gθ dθ , − 1 = τ gθ
2 4
dx 1 dx 1 2sec θτ gθ dθ 1 1
∫ x 4 x 2 − 16 4 ∫ x 2
= = ∫ 2sec θτ gθ
= ∫ dθ = θ + c
x ( ) −1 4 4 4
2
1 x
= arc sec + c
4 2
x2 + 1
6.30.- ∫ dx
x
Solución.- x 2
+ 1 x

θ
Se tiene: x = τ gθ , dx = sec θ dθ , x + 1 = sec θ
2 2
1
x +12
sec θ sec θ dθ 2
dθ θ 1
∫ x
dx = ∫
τ gθ
=∫
cos θ s e n θ
2
= η τg +
2 cos θ
+ c , o bien:

1 x2 + 1 1 1
= η cos ecθ − co τ gθ + +c = η − + +c
cos θ x x 1
x2 + 1
x2 + 1 − 1
= η + x2 + 1 + c
x
dx
6.31.- ∫
x2 4 − x2
Solución.- 2
x

θ
4 − x2
Se tiene: x = 2s e n θ , dx = 2 cos θ dθ , 4 − x 2 = 2 cos θ
dx 2 cos θ dθ 1 1
∫x 2
4− x 2
=∫ 2
= ∫ cos ec 2θ dθ = − co τ gθ + c
4s e n θ 2 cos θ 4 4
4 − x2
=− +c
4x
6.32.- ∫ a − x 2 dx
Solución.- a x

θ
a − x2

140

http://librosysolucionarios.net
Se tiene: x = a s e n θ , dx = a cos θ dθ , a − x 2 = a cos θ

∫ a − x 2 dx = ∫ a cos θ a cos θ dθ = a ∫ cos 2 θ dθ


a a a x x 2
θ + s e n θ cos θ + c = arcs e n + a − x2 + c
2 2 2 a 2
6.33.- ∫ a 2 − x 2 dx
Solución.-
Se tiene: x = a s e n θ , dx = a cos θ dθ , a 2 − x 2 = a cos θ

∫ a 2 − x 2 dx = ∫ a cos θ a cos θ dθ = a 2 ∫ cos 2 θ dθ


a2 a2 a2 x x 2
θ + s e n θ cos θ + c = arcs e n + a − x2 + c
2 2 2 a 2
x 2 dx
6.34.- ∫
x2 + a2
Solución.-
x 2
+ a 2
x

θ
a
Se tiene: x = aτ gθ , dx = a sec θ dθ , x + a = a sec θ
2 2 2

x 2 dx a 2τ g 2θ a sec 2 θ dθ s e n2 θ
∫ x2 + a2
=∫
a sec θ
= a 2 ∫ τ g 2θ sec θ dθ = a 2 ∫
cos3 θ

2 (1 − cos θ )
2
=a ∫ dθ = a 2 ∫ sec3 θ dθ − a 2 ∫ sec θ dθ
cos θ
3

⎛ sec θτ gθ 1 ⎞
= a2 ⎜ + η sec θ + τ gθ ⎟ − a 2 η sec θ + τ gθ + c
⎝ 2 2 ⎠
a2 a2
= sec θτ gθ + η sec θ + τ gθ − a 2 η sec θ + τ gθ + c
2 2
a2 a2
= sec θτ gθ − η sec θ + τ gθ + c
2 2
a2 x2 + a2 x a2 x2 + a2 x x x2 + a2 a2
= − η + +c = − η x2 + a2 + x + c
2 a a 2 a a 2 2
dx
6.35.- ∫
x x2 + 9
2

Solución.-
x 2
+ 9 x

θ
3

141

http://librosysolucionarios.net
Se tiene: x = 3τ gθ , dx = 3sec 2 θ dθ , x 2 + 9 = 3sec θ
dx 3 sec 2 θ dθ 1 sec θ dθ 1 cos θ 1
∫x 2
x2 + 9
=∫ 2
= ∫
9τ g θ 3sec θ 9 τ g θ 2
= ∫
9 sen θ
2
dθ = −
9s e n θ
+c

x2 + 9
=− +c
9x
dx
6.36.- ∫
5 − 4x2
Solución.-
Se tiene: x = 5 s e n θ , dx = 5 cos θ dθ , ( 5 ) 2 − x 2 = 5 cos θ
4 4 4 4
5 cos θ dθ
dx 1 dx 1 4 1 1
∫ 5 − 4x 2
= ∫
2 5 −x 2
= ∫
2 5 cos θ
=
2 ∫ dθ = θ + c
2
4 4
1 x 1 2x
= arcs e n + c = arcs e n +c
2 5 2 5
4
2
x dx
6.37.- ∫
(4 − x 2 ) 2
3

Solución.-
2
x

θ
4 − x2
Se tiene: x = 2s e n θ , dx = 2 cos θ dθ , 4 − x = 2 cos θ
2

x 2 dx x 2 dx 4 s e n 2 θ 2 cos θ dθ
∫ (4 − x 2 ) 32 ∫ (4 − x 2 )3 ∫
= =
8 cos θ
3
= ∫ τ g 2θ dθ = ∫ (sec2 θ − 1)dθ

x x
= τ gθ − θ + c = − arcs e n + c
4 − x2 2
6.38.- ∫ x 2 5 − x 2 dx
Solución.-
Se tiene: x = 5 s e n θ , dx = 5 cos θ dθ , 5 − x 2 = 5 cos θ
25
∫x 5 − x 2 dx = ∫ 5s e n 2 θ 5 cos θ 5 cos θ dθ = 25∫ s e n 2 θ cos 2 θ dθ =
4 ∫
s e n 2 2θ dθ
2

25 25 25 25 25
=
8 ∫ (1 − cos 4θ )dθ = θ − s e n 4θ + c = θ − (2s e n 2θ cos 2θ ) + c
8 32 8 32
25 25
= θ − ⎡⎣ 2s e n θ cos 2θ (cos 2 θ − s e n 2 θ ) ⎤⎦ + c
8 32

142

http://librosysolucionarios.net
25 25
= θ − ⎡⎣s e n θ cos3 θ − s e n 3 θ cos θ ) ⎤⎦ + c
8 16
25 ⎡ x x ( 5 − x 2 )3 x 3 5 − x 2 ⎤
= ⎢arcs e n − + ⎥+c
2 ⎢⎣ 5 25 25 ⎥⎦
dx
6.39.- ∫
x4 x2 + 3
Solución.- x 2
+ 3 x

θ
3

Se tiene: x = 3τ gθ , dx = 3 sec 2 θ dθ , x 2 + 3 = 3 sec θ

dx 3 sec 2 θ dθ 1 sec θ dθ 1 cos3 θ dθ 1 (1 − s e n 2 θ ) cos θ dθ


∫x 4
x2 + 3
=∫
9τ g 4θ 3 sec θ
=
9 ∫ τ g 4θ
= ∫
9 s e n4 θ
= ∫
9 s e n4 θ
3
1 cos θ dθ 1 cos θ dθ 1 1 x2 + 3 ⎛ x2 + 3 ⎞
= ∫ − ∫ = − cos ec3θ + cos ecθ + c = −⎜ ⎟ +c
9 sen θ 9 sen θ
4 2
27 9 9x ⎜ 3x ⎟
⎝ ⎠
6.40.- ∫ x3 a 2 x 2 + b 2 dx
Solución.-
Se tiene: ax = bτ gθ , adx = b sec 2 θ dθ , a 2 x 2 + b 2 = b sec θ
b3 3 b b5
∫ x a x + b dx = ∫ τ θ θ θ θ = 4 ∫
τ g 3θ sec3 θ dθ
3 2 2 2 2
3
g b sec sec d
a a a
5 5
b b
= 4 ∫ τ g 2θ sec2 θτ gθ sec θ dθ = 4 ∫ (sec 2 θ − 1) sec 2 θτ gθ secθ dθ
a a
b 5
b 5
b5 sec5 θ b5 sec3 θ
= 4 ∫ sec θτ gθ sec θ dθ − 4 ∫ sec θτ gθ sec θ dθ = 4
4 2
+ 4 +c
a a a 5 a 3
b5 ⎡ ( a 2 x 2 + b 2 )5 ( a 2 x 2 + b 2 )3 ⎤ (a 2 x 2 + b 2 ) 2 (a 2 x 2 + b 2 ) 2 b 2
5 3

= 4⎢ + ⎥ + c = − +c
a ⎢⎣ 5b5 3b3 ⎥⎦ 5a 4 3a 4
dx
6.41.- ∫
x2 x2 + a2
Solución.-
x2 + a2 x

θ
a

Se tiene: x = aτ gθ , dx = a sec 2 θ dθ , x 2 + a 2 = a sec θ

143

http://librosysolucionarios.net
dx a sec 2 θ dθ 1 sec θ dθ 1 cos θ dθ
∫ x 2 x 2 + a 2 a 2τ g 2θ a secθ = a 2 ∫ τ g 2θ = a 2 ∫ s e n 2 θ dθ
=∫

1 cos ecθ 1
= 2 ∫ coτ gθ cos ecθ dθ = − 2
+ c = − 2 x2 + a2 + c
a a a x
dx
6.42.- ∫ 2
( x + a 2 )2
Solución.-
x 2
+ a 2
x

θ
a
Se tiene: x = aτ gθ , dx = a sec 2 θ dθ , x 2 + a 2 = a sec θ

dx dx a sec 2 θ dθ 1 1 1 s e n 2θ
∫ ( x 2 + a 2 )2 ∫ ( x 2 + a 2 )4 ∫ a 4 sec 4 θ = a3 ∫ cos θ dθ = 2a3 θ + 2a3 2 + c
= = 2

1 1 2 s e n θ cos θ 1 x 1 ⎛ x a ⎞
= 3
θ + 3
+ c = 3
arc τ g + 3 ⎜ ⎟+c
2a 2a 2 2a a 2a ⎝ x + a 2
2
x2 + a2 ⎠
1 x 1 ⎛ ax ⎞
= 3 arcτ g + 3 ⎜ ⎟+c
2a a 2a ⎝ x 2 + a 2 ⎠
6.43.- ∫ x3 a 2 x 2 − b 2 dx
Solución.-
Se tiene: ax = b sec θ , adx = b sec θτ gθ dθ , a 2 x 2 − b 2 = bτ gθ
b3 b b5
∫ x a x − b dx = ∫ θ τ θ θτ θ θ =
a4 ∫
sec 4 θτ g 2θ dθ
3 2 2 2 3
sec b g sec g d
a3 a
b5 b5 b5
= ∫ θ θ − θ =
a4 ∫
θ θ θ −
a4 ∫
sec2 θ sec 2 θ dθ
4 2 4 2
sec (sec 1) d sec sec d
a4
b5 b5
= 4 ∫ + τ θ θ θ −
a4 ∫
(1 + τ g 2θ ) sec 2 θ dθ
2 2 2
(1 g ) sec d
a
b5 b5
= 4 ∫ + τ θ + τ θ θ θ −
a4 ∫
(1 + τ g 2θ ) sec 2 θ dθ
2 4 2
(1 2 g g ) sec d
a
⎡ τ g 2θ sec 2 θ dθ + τ g 4θ sec 2 θ dθ ⎤ = b 4 ⎢τ g θ + τ g θ ⎥ + c
b5 5
⎡ 3 5

= 4
a ⎣ ∫ ∫ ⎦ a
⎣ 3 5 ⎦
⎡ 3 5

b5 1 ⎛ a 2 x 2 − b 2 ⎞ 1 ⎛ a 2 x2 − b2 ⎞
= 4⎢ ⎜ ⎟ + ⎜ ⎟ ⎥+c
a ⎢ 3 ⎜⎝ b ⎟ 5⎜
⎠ ⎝ b ⎟
⎠ ⎥
⎣ ⎦
dx
6.44.- ∫
x2 a2 − x2
Solución.-

144

http://librosysolucionarios.net
Se tiene: x = a s e n θ , dx = a cos θ dθ , a 2 − x 2 = a cos θ
dx a cos θ dθ 1 1
∫x 2
a −x 2 2
=∫ 2
= 2 ∫ cos ec 2θ dθ = − 2 coτ gθ + c
a s e n θ a cos θ a
2
a
1 cos θ 1 ⎛ a2 − x2 ⎞
=− + c = − ⎜ ⎟+c
a2 s e n θ a 2 ⎜⎝ x ⎟

2x2 − 5
6.45.- ∫ dx
x
Solución.-
Se tiene: 2 x = 5 sec θ , 2dx = 5 sec θτ gθ dθ , 2 x 2 − 5 = 5τ gθ
5
5τ gθ sec θ τ gθ dθ
2x − 52
2
∫ x
dx = ∫
5
= 5 ∫ τ g 2θ dθ = 5 ∫ sec2 θ dθ − 5 ∫ dθ
sec θ
2
= 5τ gθ − 5θ + c = 2 x 2 − 5 − 5 arc sec 2 x + c
3
3
x dx
6.46.- ∫
3x 2 − 5
Solución.-
Se tiene: 3x = 5 sec θ , 3dx = 5 sec θτ gθ dθ , 3 x 2 − 5 = 5τ gθ

x3dx ( 5 sec θ )3 5 sec θ τ gθ dθ 5 5


3 3
∫ 3x 2 − 5 = ∫ 5 τ gθ
=
9 ∫ sec4 θ dθ
3
5 5 5 5
=
9 ∫ sec 2 θ sec 2 θ dθ =
9 ∫
sec 2 θ (1 + τ g 2θ )dθ

⎤ = 5 5 ⎢τ gθ + τ g θ ⎥ + c
5 5⎡ ⎡ 3

= ∫ θ θ + ∫ θτ θ θ
2 2 2
sec d sec g d
9 ⎣ ⎦ 9 ⎣ 3 ⎦
5⎡ ( 3x 2 − 5)3 ⎤
= ⎢ 3x − 5 +
2
⎥+c
9 ⎢⎣ 15 ⎥⎦
x 2 − 100
6.47.- ∫ x dx
Solución.-
Se tiene: x = 10sec θ , dx = 10sec θτ gθ dθ , x 2 − 100 = 10τ gθ
x 2 − 100 10τ gθ 10sec θ τ gθ dθ
∫ x dx = ∫ 10sec θ
= 10∫ τ g 2θ dθ = 10∫ sec 2 θ − 10∫ dθ

x
= 10(τ gθ − θ ) + c = x 2 − 100 − 10 arcs e n + c
10

145

http://librosysolucionarios.net
dx
6.48.- ∫
x2 x2 − 2
Solución.- x
x2 − 2
θ
2

Se tiene: x = 2 sec θ , dx = 2 sec θτ gθ dθ , x 2 − 2 = 2τ gθ

dx 2 sec θ τ gθ dθ 1 1 1 x2 − 2
∫x 2
x2 − 2
=∫
2sec 2 θ 2τ gθ
=
2 ∫ cos θ dθ = s e n θ + c =
2 2 x
+c

x2 − 2
= +c
2x
dx
6.49.- ∫
x 9 − x2
Solución.- 3
x

θ
Se tiene: x = 3s e n θ , dx = 3cos θ dθ , 9 − x 2 = 3cos θ 9 − x2
dx 3cos θ dθ 1 1
∫x 9− x 2
=∫ = ∫ cos ecθ dθ = η cos ecθ − coτ gθ + c
3s e n θ 3cos θ 3 3
1 3 − 9 − x2
= η +c
3 x

x2 + a2
6.50.- ∫ dx
x
Solución.- x 2
+ a 2
x

θ
a
Se tiene: x = aτ gθ , dx = a sec 2 θ dθ , x 2 + a 2 = a sec θ
x2 + a2 a sec θ sec3 θ dθ sec2 θ sec θ
∫ x
dx = ∫
a τ gθ
a sec 2 θ dθ = a ∫
τ gθ
= a∫
τ gθ

(1 + τ g 2θ ) sec θ sec θ
= a∫ dθ = a ∫ dθ + a ∫ sec θτ gθ dθ
τ gθ τ gθ
x2 + a2 − a
a η cos ecθ − coτ gθ + a sec θ + c = a η + x2 + a2 + c
x

146

http://librosysolucionarios.net
xdx
6.51.- ∫
a2 − x2
Solución.-
Se tiene: x = a s e n θ , dx = a cos θ dθ , a 2 − x 2 = a cos θ
xdx a s e n θ a cos θ
∫ a −x
2 2
=∫
a cos θ
dθ = a ∫ s e n θ dθ = − a cos θ + c = − a 2 − x 2 + c

dx
6.52.- ∫
1 − 4 x2
Solución.-
Se tiene: 2 x = s e n θ , 2dx = cos θ dθ , 1 − 4 x 2 = cos θ
dx 1 cos θ 1 1 1
∫ ∫
1 − 4 x 2 2 cos θ
dθ = ∫ dθ = θ + c = arcs e n 2 x + c
=
2 2 2
dx
6.53.- ∫
4 + x2
Solución.-
Se tiene: x = 2τ gθ , dx = 2sec 2 θ dθ , 4 + x 2 = 2 sec θ
dx 2 sec 2 θ dθ
∫ 4+ x 2
=∫
2sec θ
= ∫ sec θ dθ = η sec θ + τ gθ + c = η 4 + x2 + x + c

xdx
6.54.- ∫
4 + x2
Solución.-
Se tiene: x = 2τ gθ , dx = 2sec 2 θ dθ , 4 + x 2 = 2sec θ
xdx 2τ gθ 2 sec 2 θ dθ
∫ 4 + x2
=∫
2sec θ
= 2∫ τ gθ sec θ dθ = 2sec θ + c = 4 + x 2 + c

dx
6.55.- ∫
x a2 + x2
Solución.- a 2
+ x 2
x

θ
a
Se tiene: x = aτ gθ , dx = a sec 2 θ dθ , a 2 + x 2 = a sec θ
dx a sec 2 θ dθ 1 sec θ dθ 1
∫x a2 + x2
=∫
aτ gθ a sec θ a ∫ τ gθ
= = ∫ cosecθ dθ
a
1 1 a2 + x2 a 1 a2 + x2 − a
= η cos ecθ − co τ gθ + c = η − +c = η +c
a a x x a x
( x + 1)dx
6.56.- ∫
4 − x2
Solución.-

147

http://librosysolucionarios.net
Se tiene: x = 2s e n θ , dx = 2 cos θ dθ , 4 − x 2 = 2 cos θ
( x + 1)dx xdx 2s e n 2 cos θ dθ
dx 2 cos θ dθ
∫ 4− x 2
=∫
4− x 4− x2
+∫
2 cos θ
2
=∫ +∫
2 cos θ
x
2 ∫ s e n θ dθ + ∫ dθ = −2 cos θ + θ + c = − 4 − x 2 + arcs e n + c
2
dx
6.57.- ∫
2 − 5x2
Solución.-
Se tiene: 5 x = 2 s e n θ , 5dx = 2 cos θ dθ , 2 − 5 x 2 = 2 cos θ
2
cos θ dθ
dx 5 5 5 5
∫ 2 − 5x2
=∫
2 cos θ
=
5 ∫ dθ =
5
θ +c =
5
arcs e n 5 x + c
2
dx
6.58.- ∫
(a − x 2 ) 2
3 2
a
Solución.- x

θ
a2 − x2
Se tiene: x = a s e n θ , dx = a cos θ dθ , a − x = a cos θ 2 2

dx dx a cos θ dθ 1 1
∫ (a −x )
2 2 32
=∫
( a 2 − x 2 )3
=∫ 3
a cos θ3
= 2 ∫ sec 2 θ dθ = 2 τ gθ + c
a a
x
= +c
a2 a2 − x2
dx
6.59.- ∫
4 − ( x − 1) 2
Solución.-
Se tiene: x − 1 = 2s e n θ , dx = 2 cos θ dθ , 4 − ( x − 1) 2 = 2 cos θ
dx 2 cos θ dθ x −1
∫ 4 − ( x − 1) 2
=∫
2 cos θ
= ∫ dθ = θ + c = arcs e n
2
+c

x 2 dx
6.60.- ∫
2 x − x2
Solución.-
Se tiene: x − 1 = s e n θ ⇒ x = s e n θ + 1, dx = cos θ dθ , 1 − ( x − 1) 2 = cos θ
Completando cuadrados se tiene:
2 x − x 2 = −( x 2 − 2 x) = −( x 2 − 2 x + 1) + 1 = 1 − ( x − 1) 2 , luego:
x 2 dx x 2 dx (s e n θ + 1) 2 cos θ dθ
∫ 2x − x2
=∫
1 − ( x − 1) 2
=∫
cos θ
= ∫ (s e n θ + 1) 2 dθ

148

http://librosysolucionarios.net
1 1
= ∫ s e n 2 θ dθ + 2∫ s e n θ dθ + ∫ dθ =
∫ dθ − ∫ cos 2θ dθ + 2∫ s e n θ dθ + ∫ dθ
2 2
3 1 3 1
= ∫ dθ − ∫ cos 2θ dθ + 2∫ s e n θ dθ = θ − s e n 2θ − 2 cos θ + c
2 2 2 4
3 1 3 1
= θ − s e n θ cos θ − 2 cos θ + c = arcs e n( x − 1) − ( x − 1) 2 x − x 2 − 2 2 x − x 2 + c
2 2 2 2
2
x dx
6.61.- ∫
17 − x 2
Solución.-
Se tiene: x = 17 s e n θ , dx = 17 cos θ dθ , 17 − x 2 = 17 cos θ
x 2 dx 17 s e n 2 θ 17 cos θ dθ 17 17
∫ 17 − x 2
=∫
17 cos θ
= 17 ∫ s e n 2 θ dθ =
2 ∫ dθ − ∫ cos 2θ dθ
2
17 17 17 17
= θ − s e n 2θ + c = θ − s e n θ cos θ + c
2 4 2 2
17 x 17 x 17 − x 2 17 x 1
= arcs e n − +c = arcs e n − x 17 − x 2 + c
2 17 2 17 17 2 17 2
2
x dx
6.62.- ∫
21 + 4 x − x 2
Solución.-
Se tiene: x − 2 = 5s e n θ ⇒ x = 5s e n θ + 2, dx = 5cos θ dθ , 52 − ( x − 2) 2 = 5cos θ
Completando cuadrados se tiene:
21 + 4 x − x 2 = −( x 2 − 4 x + 4 − 4) + 21 = −( x 2 − 4 x + 4) + 25 = 52 − ( x − 2) 2 , luego:
x 2 dx x 2 dx (5s e n θ + 2) 2 5cos θ dθ
∫ 21 + 4 x − x2 = ∫ 52 − ( x − 2)2 = ∫ 5cos θ
= ∫ (5s e n θ + 2) 2 dθ

1 − cos 2θ
= ∫ (25s e n 2 θ + 20s e n θ + 4)dθ = 25∫ dθ + 20∫ s e n θ dθ + 4∫ dθ
2
25 25 25 25
=
2 ∫ dθ − ∫ cos 2θ dθ + 20∫ s e n θ dθ = θ − s e n 2θ − 20 cos θ + 4θ + c
2 2 4
33 25
= θ − s e n θ cos θ − 20 cos θ + c
2 2
33 x − 2 25 x − 2 ⎛ 21 + 4 x − x 2 ⎞ ⎛ 21 + 4 x − x 2 ⎞
= arcs e n − ⎜ ⎟ − 20 ⎜ ⎟+c
2 5 2 5 ⎜⎝ 5 ⎟


⎝ 5 ⎟

33 x−2 x−2
= arcs e n − 21 + 4 x − x 2 ( + 4) + c
2 5 2
33 x−2 x+6
= arcs e n − 21 + 4 x − x 2 ( )+c
2 5 2

149

http://librosysolucionarios.net
dx
6.63.- ∫
( x − 2 x + 5) 2
2 3

Solución.-
x 2
− 2x + 5 x −1

θ
2
Se tiene: x − 1 = 2τ gθ , dx = 2sec2 θ dθ , ( x − 1) 2 + 22 = 2sec θ
Completando cuadrados se tiene:
x 2 − 2 x + 5 = ( x 2 − 2 x + 1) + 5 − 1 = ( x 2 − 2 x + 1) + 4 = ( x − 1) 2 + 22 , luego:
dx dx 2sec2 θ dθ 1 1
∫ ( x2 − 2 x + 5) 2 ∫
3 =
3
= ∫ 2 sec θ
3 3
= ∫ cos θ dθ = s e n θ + c
4 4
⎡⎣( x − 1) 2 + 22 ⎤⎦
1 x −1
= +c
4 x − 2x + 5
2

(2 x + 1)dx
6.64.- ∫
(4 x 2 − 2 x + 1)3
1 1
Solución.- x2 − x + 1
2 4 x−
θ
4
Sea: u = 4 x − 2 x + 1, du = (8 x − 2)dx
2

3
4
1 3 3
Se tiene: x − = τ gθ , dx = sec 2 θ dθ , ( x − 1 ) 2 + ( 3 ) 2 = 3 sec θ
4 4 4
4 4 4
Completando cuadrados se tiene:
1 1 1 1 1 1 1 3 1 3
x 2 − x + = ( x 2 − x + ) + − = ( x − ) 2 + = ( x − ) 2 + ( ) 2 , luego:
2 4 2 16 4 16 4 16 4 4
(2 x + 1)dx 1 (8 x + 4)dx 1 (8 x − 2 + 6)dx
∫ (4 x 2 − 2 x + 1)3 = 4 ∫ (4 x 2 − 2 x + 1)3 = 4 ∫ (4 x 2 − 2 x + 1)3
1 (8 x − 2)dx 3 dx
=
4 ∫ (4 x 2 − 2 x + 1)3 2
+ ∫
(4 x 2 − 2 x + 1)3
1 du 3 dx 1 31 dx
= ∫ ∫ = ∫ (u ) 2 du + ∫
−3
3 +
4 (u ) 2 2 4( x 2 − 1 x + 1 )3 4 28 ( x 2 − 1 x + 1 )3
2 4 2 4
3
sec2 θ dθ
1 3 dx 1 3
= ∫ (u ) 2 du + ∫ = ∫ (u ) 2 du + ∫ 4
−3 −3

4 16 ⎡( x − 1 )2 + ( 3 )2 ⎤
3 4 16 3
( sec θ )3
⎢⎣ 4 4 ⎥⎦ 4

150

http://librosysolucionarios.net

−1
1 1 u 2 1
= ∫ (u ) 2 du + ∫ + s e nθ + c = − 1 + s e nθ + c
−3
=
4 sec θ 4 (− 1 ) 2u 2
2
−1 x− 1 4x − 2
= + 4 +c = +c
2 4x − 2x +1
2
x −
2 1 x+ 1 4 x −2 1 x+ 1
2 4 2 4

dx
6.65.- ∫
( x − 1) x 2 − 3x + 2
Solución.-

x − 3
2 x 2 − 3x + 2
θ
1
2
3 1 1 1
Se tiene: x − = sec θ ⇒ x − 1 = (sec θ + 1), dx = sec θτ gθ dθ ,
2 2 2 2
( x − 3 ) 2 + ( 1 ) 2 = 1 τ gθ
2 2 2
Completando cuadrados se tiene:
9 1 3 1
x 2 − 3 x + 2 = ( x 2 − 3x + ) − = ( x − ) 2 − ( ) 2 , luego:
4 4 2 2
1 sec θ τ gθ dθ
dx dx 2
∫ ( x − 1) x 2 − 3x + 2 ∫ =
3 1
= ∫ 1 (sec θ + 1) 1 τ gθ
( x − 1) ( x − ) 2 − ( ) 2 2 2
2 2
sec θ dθ sec θ dθ sec θ (sec θ − 1)dθ sec 2 θ dθ sec θ dθ
=∫ = 2∫ = 2∫ = 2 ∫ − 2∫
1 (sec θ + 1) (sec θ + 1) sec θ − 1
2
τg θ2
τ g 2θ
2
cosec θ dθ
= 2 ∫ cos ec 2θ dθ − 2∫ = −2 coτ gθ + 2 cosec θ + c
s e n2 θ
1 x− 3 2x − 4
−2 2 +2 2 +c = +c
x 2 − 3x + 2 x 2 − 3x + 2 x 2 − 3x + 2
xdx
6.66.- ∫
x − 2x + 5
2

Solución.-
Se tiene: x − 1 = 2τ gθ , dx = 2sec2 θ dθ , ( x − 1) 2 + (2) 2 = 2sec θ
Completando cuadrados se tiene:
x 2 − 2 x + 5 = ( x 2 − 2 x + 1) + 4 = ( x − 1) 2 − 22 , luego:

151

http://librosysolucionarios.net
xdx xdx (2τ gθ + 1) 2 sec 2 θ dθ
∫ x2 − 2 x + 5
=∫
( x − 1) 2 − 22
=∫
2sec θ
= 2 ∫ τ gθ sec θ dθ + ∫ sec θ dθ = 2sec θ + η sec θ + τ gθ + c

x2 − 2 x + 5 + x − 1
= x − 2x + 5 + η
2
+c
2
( x + 1)dx
6.67.- ∫
2 x − x2
Solución.-
Se tiene: x − 1 = s e n θ ⇒ x + 1 = s e n θ + 2, dx = cos θ dθ , 1 − ( x − 1) 2 = cos θ
Completando cuadrados se tiene:
2 x − x 2 = −( x 2 − 2 x) = −( x 2 − 2 x + 1 − 1) = −( x 2 − 2 x + 1) + 1 = 1 − ( x − 1) 2 , luego:
( x + 1)dx ( x + 1)dx (s e n θ + 2) cos θ dθ
∫ 2 x − x 2 = ∫ 1 − ( x − 1)2 = ∫ cos θ
= ∫ s e n θ dθ + 2∫ dθ

= − cos θ + 2θ + c = − 2 x − x 2 + 2 arcs e n( x − 1) + c
( x − 1)dx
6.68.- ∫
x2 − 4 x + 3
Solución.-
Se tiene: x − 2 = sec θ ⇒ x − 1 = sec θ + 1, dx = sec θτ gθ dθ , ( x − 2)2 − 1 = τ gθ
Completando cuadrados se tiene:
x 2 − 4 x + 3 = x 2 − 4 x + 4 − 1 = ( x − 2) 2 − 1 , luego:
( x − 1)dx ( x − 1)dx (sec θ + 1) sec θ τ gθ dθ
∫ x2 − 4 x + 3
=∫
( x − 2) 2 − 1
=∫
τ gθ
= ∫ sec 2 θ dθ + ∫ sec θ dθ = τ gθ + η sec θ + τ gθ + c

= x2 − 4x + 3 + η x − 2 + x2 − 4x + 3 + c
dx
6.69.- ∫
x2 − 2 x − 8
Solución.-
Se tiene: x − 1 = 3sec θ , dx = 3sec θτ gθ dθ , ( x − 1) 2 − 32 = 3τ gθ
Completando cuadrados se tiene:
x 2 − 2 x − 8 = x 2 − 2 x + 1 − 9 = ( x − 1) 2 − 32 , luego:
dx dx 3 sec θ τ gθ dθ
∫ x − 2x − 8
2
=∫
( x − 1) − 3
2 2
=∫
3τ gθ
= ∫ sec θ dθ = η sec θ + τ gθ + c

x −1 x2 − 2 x − 8
= η + + c = η x − 1 + x2 − 2x − 8 + c
3 3

152

http://librosysolucionarios.net
xdx
6.70.- ∫
x2 + 4 x + 5
Solución.-
Se tiene: x + 2 = τ gθ , dx = sec 2 θ dθ , ( x + 2) 2 + 12 = s ecθ
Completando cuadrados se tiene:
x 2 + 4 x + 5 = ( x 2 + 4 x + 4) + 1 = ( x + 2) 2 + 12 , luego:
xdx xdx (τ gθ − 2) sec 2 θ dθ
∫ x2 + 4 x + 5
=∫
( x + 2) 2 + 12
=∫
sec θ
= ∫ τ gθ sec θ dθ − 2 ∫ sec θ dθ

= sec θ − 2 η sec θ + τ gθ + c = x 2 + 4 x + 5 − 2 η x2 + 4 x + 5 + x + 2 + c

153

http://librosysolucionarios.net
CAPITULO 7

INTEGRACIÓN DE FUNCIONES RACIONALES

Mediante el recurso de la descomposición en fracciones simples, el proceso de


integración de funciones racionales se puede simplificar notablemente.

EJERCICIOS DESARROLLADOS

dx
7.1.-Encontrar: ∫
x −9
2

Solución.- Descomponiendo el denominador en factores: x 2 − 9 = ( x + 3)( x − 3) ,


Como los factores son ambos lineales y diferentes se tiene:
1 A B
= + , de donde:
x −9 x +3 x−3
2

1 A B
= + ⇒ 1 = A( x − 3) + B ( x + 3)(∗) ⇒ 1 = ( A + B ) x + (−3 A + 3B)
x2 − 9 x+3 x−3

Para calcular las constantes A y B, se pueden identificar los coeficientes de igual


potencia x en la última expresión, y se resuelve el sistema de ecuaciones dado;
obteniendo así los valores de las constantes en referencia (método general) luego:

⎛ A + B = 0 ⎞ ⎛ 3 A + 3B = 0 ⎞
⎟⇒⎜ ⎟ ⇒ 6 B = 1 ⇒ B = 6 , además:
1

⎝ −3 A + 3 B = 1 ⎠ ⎝ − 3 A + 3 B = 1 ⎠
A + B = 0 ⇒ A = − B =⇒ A = − 1
6
También es frecuente usar otro mecanismo, que consiste en la expresión (∗)
Sustituyendo a x por los valores que anulen los denominadores de las fracciones:
x = 3 ⇒ 1 = 6B ⇒ B = 1
6
x = −3 ⇒ 1 = −6 A ⇒ A = − 1
6
Usando cualquier método de los señalados anteriormente, se establece que:
1 −1 1
= 6 + 6 , Luego se tiene:
x2 − 9 x + 3 x − 3
dx 1 dx 1 dx 1 1
∫ x2 − 9 = − 6 ∫ x + 3 + 6 ∫ x − 3 = − 6 η x + 3 + 6 η x − 3 + c
= ( η x −3 − η x +3 )+c
1
6

154

http://librosysolucionarios.net
dx 1 x−3
Respuesta: ∫ = η +c
2
x −9 6 x+3
dx
7.2.-Encontrar: ∫ 2
x + 7x − 6
Solución.- Sea: x + 7 x + 6 = ( x + 6)( x + 1) , factores lineales y diferentes; luego:
2

1 A B
= + ,
x + 7x + 6 x + 6 x +1
2

De donde:
1 = A( x + 1) + B( x + 6)(∗) ⇒ 1 = ( A + B) x + ( A + 6 B) , calculando las constantes A y B
por el método general, se tiene: 1 = ( A + B) x + ( A + 6 B)
⎛ A + B = 0⎞ ⎛ −A − B = 0⎞
⎟ ⇒ −⎜ ⎟ ⇒ 5B = 1 ⇒ B = 5 , además:
1

⎝ A + 6 B = 1 ⎠ ⎝ A + 6 B = 1 ⎠
A + B = 0 ⇒ A = − B =⇒ A = − 1
5
Ahora utilizando el método abreviado se tiene:

x = −1 ⇒ 1 = 5 B ⇒ B = 1
5
x = − 6 ⇒ 1 = −5 A ⇒ A = − 1
5
Usando cualquier método se puede establecer:
1 −1 1
= 5 + 5 , Luego se tiene:
x2 + 7 x + 6 x + 6 x + 1
dx 1 dx 1 dx 1 1
∫ x2 + 7 x + 6 = − 5 ∫ x + 6 + 5 ∫ x + 1 = − 5 η x + 6 + 5 η x + 1 + c
= ( η x +1 − η x + 6 ) + c
1
5
dx 1 x +1
Respuesta: ∫ 2 = η +c
x + 7x + 6 5 x+6
xdx
7.3.-Encontrar: ∫ 2
x − 4x + 4
Solución.- Sea: x − 4 x + 4 = ( x − 2) 2 , factores lineales con repetición; luego:
2

x A B x A( x − 2) + B
= + ⇒ 2 = ,
x − x + 4 x − 2 ( x − 2)
2 2
x −x+4 ( x − 2) 2
De donde:
x = A( x − 2) + B(∗) , calculando las constantes A y B por el método general, se
tiene: x = Ax + (−2 A + B ) , luego:
⎛ A = 1⎞
⎜ ⎟ ⇒ B = 2 A ⇒ B = 2(1) ⇒ B = 2
⎝ −2 A + B = 0 ⎠

155

http://librosysolucionarios.net
Usando el método abreviado, se sustituye en x , el valor que anula el
denominador(o los denominadores), y si este no es suficiente se usan para
sustituir cualquier valor conveniente de x , esto es: x = 0, x = −1 ; luego en (∗)
x=2⇒2= B⇒ B =2
x = 0 ⇒ 0 = −2 A + B ⇒ 2 A + B ⇒ A = B ⇒ A = 1
2
Usando cualquier método se establece:
xdx dx dx 2
∫ x2 − 4 x + 4 = ∫ x − 2 + 2∫ ( x − 2)2 = η x − 2 − x − 2 + c
xdx 2
Respuesta: ∫ 2 = η x−2 − +c
x − 4x + 4 x−2
(2 x 2 + 3)dx
7.4.-Encontrar: ∫ 3
x − 2x2 + x
Solución.- Sea: x3 − 2 x 2 + x = x( x 2 − 2 x + 1) = x( x − 1) 2 , factores lineales:
x, x − 1 ; donde este último es con repetición; luego:
2x2 + 3 A B C 2 x2 + 3 A( x − 1) 2 + Bx( x − 1) + Cx
= + + ⇒ 3 =
x3 − 2 x 2 + x x ( x − 1) ( x − 1) 2 x − 2x2 + x x( x − 1) 2
De donde:
2 x 2 + 3 = A( x − 1) 2 + Bx( x − 1) + Cx(∗) , calculando las constantes A y B por el
método general, se tiene: 2 x 2 + 3 = ( A + B ) x 2 + (−2 A − B + C ) x + A , de donde
identificando los coeficientes de igual potencia de x se puede obtener el siguiente
sistema de ecuaciones:
⎛ A +B =2⎞
⎜ ⎟
⎜ −2 A − B + C = 0 ⎟ ⇒ B = 2 − A ⇒ B = 2 − 3 ⇒ B = −1 , tomando la segunda ecuación
⎜ A = 3 ⎟⎠

del sistema: C = 2 A + B ⇒ C = 2(3) − 1 ⇒ C = 5 ,también es posible usar el método
abreviado, utilizando para ello la expresión (∗) en la cual:
x = 1 ⇒ 2(1) + 3 = C ⇒ C = 5
x =0⇒3= A⇒ A=3
Usando un valor arbitrario para x , sea este x = −1 :
x = −1 ⇒ 2(−1) 2 + 3 = A(−2) 2 + B(−1)(−2) + C (−1) ⇒ 5 = 4 A + 2 B − C , luego:
2 B = 5 − 4 A + C ⇒ 2 B = 5 − 4(3) + 5 ⇒ 2 B = −2 ⇒ B = −1 , S, e establece que:
2 x2 + 3 3 1 5
= − + , entonces:
x − 2 x + x x x − 1 ( x − 1) 2
3 2

2x2 + 3 dx dx dx 5
= 3∫ − ∫ + 5∫ = 3 η x − η x −1 − +c
x − 2x + x
3 2
x x −1 ( x − 1) 2
x −1
(2 x 2 + 3)dx x3 5
Respuesta: ∫ = η − +c
x − 2x + x
3 2
x −1 x −1

156

http://librosysolucionarios.net
dx
7.5.-Encontrar: ∫
x − 2x2 + x
3

Solución.- x3 − 2 x 2 + x = x( x − 1) 2 ,factores lineales:


x, x − 1 ; donde este último es con repetición; luego:
1 A B C 1 A( x − 1) 2 + Bx( x − 1) + Cx
= + + ⇒ =
x3 − 2 x 2 + x x ( x − 1) ( x − 1) 2 x3 − 2 x 2 + x x( x − 1) 2
De donde:
1 = A( x − 1) 2 + Bx( x − 1) + Cx(∗) , calculando las constantes A y B por el método
general, se tiene: 1 = ( A + B ) x 2 + (−2 A − B + C ) x + A , de donde identificando los
coeficientes de igual potencia de x se puede obtener el siguiente sistema de
ecuaciones:
⎛ A +B = 0⎞
⎜ ⎟
⎜ −2 A − B + C = 0 ⎟ ⇒ B = − A ⇒ B = −1 , tomando la segunda ecuación del
⎜ A = 1⎟⎠

sistema: C = 2 A + B ⇒ C = 2(1) − 1 ⇒ C = 1 , a partir de lo cual se tiene:
1 1 1 1
= − +
x − 2 x + x x x − 1 ( x − 1) 2
3 2

dx dx dx dx 1
∫ x3 − 2 x 2 + x = ∫ x − ∫ x − 1 + ∫ ( x − 1)2 = η x − η x − 1 − x − 1 + c
dx x 1
Respuesta: ∫ 3 = η − +c
x − 2x + x
2
x −1 x −1
x 4 − 6 x3 + 12 x 2 + 6
7.6.-Encontrar: ∫ dx
x3 − 6 x 2 + 12 x − 8
Solución.- Se sabe que si el grado del polinomio dividendo, es igual o superior al
grado del polinomio divisor, previamente conviene efectuar la división de tales
polinomios.
x 4 − 6 x3 + 12 x 2 + 0 x + 6 x 3 − 6 x 2 + 12 x − 8
− x 4 + 6 x3 − 12 x 2 + 8 x x
8x + 6
x 4 − 6 x3 + 12 x 2 + 6 (8 x + 6)dx
Luego se tiene: ∫ dx = ∫ xdx + ∫ 3
x − 6 x + 12 x − 8
3 2
x − 6 x 2 + 12 x − 8
La descomposición de: x3 − 6 x 2 + 12 x − 8 :
1 −6 12 −8
2 2 −8 8
1 −4 4 0 x = 2 ⇒ ( x − 2)

x 2 − 4 x + 4 = ( x − 2) 2
x3 − 6 x 2 + 12 x − 8 = ( x − 2)3

157

http://librosysolucionarios.net
Esto es factores lineales: [ ( x − 2)] con repetición por tanto:
8x + 6 A B C
= + +
x − 6 x + 12 x − 8 x − 2 ( x − 2) ( x − 2)3
3 2 2

8x + 6 A( x − 2) 2 + B (( x − 2) + C
=
x3 − 6 x 2 + 12 x − 8 ( x − 2)3
Luego:
8 x + 6 = A( x − 2) 2 + B( x − 2) + C ⇒ 8 x + 6 = A( x 2 − 4 x + 4) + B( x − 2) + C
8 x + 6 = Ax 2 + (−4 A + B) x + (4 A − 2 B + C )

Calculando las constantes A y B por el método general, se tiene:


⎛ A = 0⎞
⎜ ⎟
⎜ −4 A + B = 8 ⎟ ⇒ B = 8 + 4 A ⇒ B = 8 + 4(0) ⇒ B = 8 ,
⎜ + 4 A − 2B + C = 6 ⎟
⎝ ⎠
Resolviendo el sistema: C = 6 − 4 A + 2 B ⇒ C = 6 − 4(0) + 2(8) ⇒ C = 22 , luego:
0
8x + 6 0 8 22
= + + , de donde:
x − 6 x + 12 x − 8 x − 2
3 2
( x − 1) ( x − 1)3
2

(8 x + 6)dx dx dx
∫ x3 − 6 x 2 + 12 x − 8 = 8∫ ( x − 2)2 + 22∫ ( x − 2)3 , o sea:
dx dx
= ∫ xdx +8∫ + 22∫ = ∫ xdx +8∫ ( x − 2) −2 dx + 22∫ ( x − 2) −3 dx
( x − 2) 2
( x − 2) 3

x2 8 11
− − +c
2 x − 2 ( x − 2) 2
x 4 − 6 x3 + 12 x 2 + 6 x2 8 11
Respuesta: ∫ dx = − − +c
x − 6 x + 12 x − 8
3 2
2 x − 2 ( x − 2) 2
x3 + x 2 + x + 3
7.7.-Encontrar: ∫ dx
x4 + 4x2 + 3
Solución.- x 4 + 4 x 2 + 3 = ( x 2 + 3)( x 2 + 1) , la descomposición es en factores
cuadráticos sin repetición, por lo tanto:
x3 + x 2 + x + 3 Ax + B Cx + D
= 2 + 2
x4 + 4 x2 + 3 x +3 x +1
x + x + x + 3 ( Ax + B )( x 2 + 1) + (Cx + D)( x 2 + 3)
3 2
=
x4 + 4 x2 + 3 ( x 2 + 3)( x 2 + 1)
x3 + x 2 + x + 3 = A( x3 + x) + B( x 2 + 1) + C ( x3 + 3 x) + D( x 2 + 3)
x3 + x 2 + x + 3 = ( A + C ) x3 + ( B + D) x 2 + ( A + 3C ) x + ( B + 3D) , luego:

158

http://librosysolucionarios.net
(1) ⎛ A + C =1⎞
⎜ ⎟
(2) ⎜ B + D = 1⎟
(3) ⎜ A + 3C =1⎟
⎜ ⎟
(4) ⎝ B + 3D = 3 ⎠

⎛ A + C = 1⎞
Con (1) y (3), se tiene: ⎜ ⎟ ⇒ A = 1, C = 0
⎝ A + 3C = 1 ⎠
⎛ B + D = 1⎞
Con (2) y (4), se tiene: ⎜ ⎟ ⇒ B = 0, D = 1
⎝ B + 3D = 3 ⎠
x3 + x 2 + x + 3 x 1
Por lo tanto: = + 2 , o sea:
x + 4x + 3
4 2
x + 3 x +1
x3 + x 2 + x + 3 xdx dx
∫ x4 + 4 x 2 + 3 dx = ∫ x + 3 + ∫ x2 + 1 , sea: u = x + 3, du = 2 xdx , luego:
2

x3 + x 2 + x + 3 1 2 xdx dx 1 du dx
∫ x4 + 4 x 2 + 3 dx = 2 ∫ x + 3 + ∫ x 2 + 12 = 2 ∫ u + ∫ x2 + 12
1 1
= η u + arcτ gx + c = η x 2 + 3 + arcτ gx + c
2 2
x + x + x+3
3 2
1
Respuesta: ∫ 4 dx = η x 2 + 3 + arcτ gx + c
x + 4x + 3
2
2
4
x dx
7.8.-Encontrar: ∫ 4
x + 2x2 + 1
Solución.-
x4 x4 + 2 x2 + 1
− x4 − 2x2 − 1 1

−2 x 2 − 1
x 4 dx ⎛ 2x2 + 1 ⎞ 2 x2 + 1
Luego ∫
x4 + 2 x2 + 1 ∫ ⎝ x4 + 2 x2 + 1 ⎠ ∫ ∫ x 4 + 2 x2 + 1dx
= ⎜ 1 − ⎟dx = dx −

La descomposición del denominador es: x 4 + 2 x 2 + 1 = ( x 2 + 1) 2 , entonces:


2x2 + 1 Ax + B Cx + D 2x2 + 1 ( Ax + B )( x 2 + 1)(Cx + D)
= + ⇒ =
x 4 + 2 x 2 + 1 x 2 + 1 ( x 2 + 1) 2 x4 + 2 x2 + 1 ( x 2 + 1) 2
2 x 2 + 1 = ( Ax + B )( x 2 + 1) + (Cx + D) ⇒ 2 x 2 + 1 = A( x3 + x) + B( x 2 + 1) + Cx + D
2 x 2 + 1 = Ax3 + Bx 2 + ( A + C ) x + ( B + D)
Calculando las constantes por el método general, se tiene:
⎛A =0⎞
⎜ ⎟
⎜ B = 2⎟
⎜ A +C =0⎟
⎜ ⎟
⎝ B + D =1 ⎠

159

http://librosysolucionarios.net
Resolviendo el sistema: C = − A ⇒ A = 0 ∴ C = 0 , B + D = 1 ⇒ D = 1 − B ⇒ D = −1
luego:
2x2 + 1 2 1
= 2 − 2 , o sea:
x + 2 x + 1 x + 1 ( x + 1) 2
4 2

2x2 + 1 dx dx dx dx
∫ x4 + 2 x 2 + 1 = 2∫ x 2 + 12 − ∫ ( x 2 + 1)2 = 2∫ x 2 + 12 − ∫ ( x2 + 1)4
Sea: x = τ gθ , dx = sec 2 θ dθ ; x 2 + 1 = sec θ , luego:
sec 2 θ dθ
= 2 arcτ gx − ∫ dθ = 2 arcτ gx − ∫ = 2 arcτ gx − ∫ cos 2 θ
sec θ
4
sec θ
2

1 + cos 2θ 1 1
= 2 arcτ gx − ∫ dθ = 2 arcτ gx − ∫ dθ − ∫ cos 2θ dθ
2 2 2
1 1 1 1
arcτ gx − θ − s e n 2θ + c = 2 arcτ gx − θ − s e n θ cos θ + c
2 2 2 2

x 2
+ 1
x

θ
De la figura se tiene que:
x 1 1
τ gθ = x,θ arcτ gθ ,s e n θ = , cos θ =
x +1
2
x +1
2

1 1 x 1 1 x
Luego: = 2 arcτ gx − arcτ gx − + c = 2 arcτ gx − arcτ gx − +c
2 2 x2 + 1 x2 + 1 2 2( x + 1)
2

Recordando que:
x 4 dx (2 x 2 + 1)dx 1 1 x
x + 2x + 1
4 2
= ∫ dx − ∫ x + 2x +1
4 2
= x − 2 arcτ gx + arcτ gx +
2 2 ( x + 1)
2
+c

x 4 dx 3 x
Respuesta: ∫ = x − arcτ gx + +c
x + 2x + 1
4 2
2 2( x + 1)
2

x 4 dx
7.9.-Encontrar: ∫
x4 −1
Solución.-
x4 x4 −1
− x4 + 1 1
1
Luego:
x 4 dx ⎛ 1 ⎞ dx
∫ x4 − 1 = ∫ ⎜⎝1 + x 4 − 1 ⎟⎠dx = ∫ dx + ∫ x 4 − 1
Descomponiendo en factores el denominador:
x 4 − 1 = ( x 2 − 1)( x 2 + 1) = ( x 2 + 1)( x + 1)( x − 1) , es decir factores lineales y cuadráticos
sin repetición por tanto:

160

http://librosysolucionarios.net
1 Ax + B C D
= 2 + +
x −1 x +1 x + 1 x −1
4

1 ( Ax + B )( x 2 − 1) + C ( x 2 + 1)( x − 1) + D( x + 1)( x 2 + 1)
=
x4 − 1 ( x 2 + 1)( x + 1)( x + 1)
1 = A( x 3 − x) + B( x 2 + 1) + C ( x3 − x 2 + x − 1) + D( x3 + x 2 + x + 1)
1 = ( A + C + D ) x 3 + ( B − C + D ) x 2 + ( − A + C + D ) x + (− B − C + D )
Luego:
(1) ⎛ A + C +D = 0 ⎞
⎜ ⎟
(2) ⎜ B − C + D = 0⎟
(3) ⎜ − A + C + D = 0 ⎟
⎜ ⎟
(4) ⎝ − B −C + D = 1 ⎠

⎛ A+ C + D = 0⎞
Con (1) y (3), se tiene: ⎜ ⎟ ⇒ 2C + 2 D = 0 (5)
⎝ −A + C + D = 0⎠
⎛ B − C + D = 0⎞
Con (2) y (4), se tiene: ⎜ ⎟ ⇒ −2C + 2 D = 1 (6)
⎝ −B − C + D = 1⎠
⎛ 2C + 2 D = 0 ⎞
⎟ ⇒ C = − 4,D = 4
Con (5) y (6), se tiene: ⎜ 1 1
⎝ −2C + 2 D = 1 ⎠
Además: A = 0, B = − 1 , luego:
2
1 1 1 1
=− − + , con lo cual:
x −1
4
2( x + 1) 4( x + 1) 4( x − 1)
2

dx 1 dx 1 dx 1 dx
∫ x4 − 1 = − 2 ∫ ( x 2 + 1) − 4 ∫ ( x + 1) + 4 ∫ ( x − 1)
= − 1 arcτ gx − 1 η x + 1 + 1 η x − 1 + c
2 4 4
4
x dx dx x −1
Dado que: ∫ 4 = ∫ dx + ∫ 4 = x − 1 arcτ gx + 1 η + c , entonces:
x −1 x −1 2 4 x +1
1 x −1
Respuesta: ∫ 4 = x − 1 arcτ gx + 1 η +c
x −1 2 4 x +1
x 4 − 2 x3 + 3x 2 − x + 3
7.10.-Encontrar: ∫ dx
x3 − 2 x 2 + 3x
Solución.-
x 4 − 2 x3 + 3x 2 − x + 3 x3 − 2 x 2 + 3x
− x 4 + 2 x3 − 3x 2 x
−x + 3
Luego:

161

http://librosysolucionarios.net
x 4 − 2 x3 + 3x 2 − x + 3 ⎛ x−3 ⎞ x−3
∫ x3 − 2 x 2 + 3x dx = ∫ ⎜⎝ x − x3 − 2 x2 + 3x ⎟⎠dx = ∫ xdx − ∫ x3 − 2 x 2 + 3xdx
Descomponiendo en factores el denominador:
x3 − 2 x 2 + 3x = x( x 2 − 2 x + 3) , es decir un factor lineal y uno cuadrático; por lo cual:
x −3 A Bx + C x −3 A( x 2 − 2 x + 3) + ( Bx + C ) x
= + ⇒ =
x3 − 2 x 2 + 3x x x 2 − 2 x + 3 x3 − 2 x 2 + 3x x( x 2 − 2 x + 3)
x − 3 = A( x 2 − 2 x + 3) + ( Bx + C ) x ⇒ x − 3 = ( A + B) x 2 + (−2 A + C ) x + 3 A
De donde:
⎛ A+ B = 0 ⎞ ⎧ A = −1
⎜ ⎟ ⎪
⎜ −2 A + C = 1 ⎟ ⇒ ⎨B = − A ⇒ B = 1
⎜ 3A
⎝ = −3 ⎟⎠ ⎪⎩C = 1 + 2 A ⇒ C = −1
Luego:
x −3 1 x −1
=− + 2 , de donde:
x − 2 x + 3x
3 2
x x − 2x + 3
x−3 dx x −1 x −1
∫ x3 − 2 x 2 + 3x dx = −∫ x + ∫ x 2 − 2 x + 3 dx = − η x + ∫ x 2 − 2 x + 3 dx
x 4 − 2 x3 + 3x 2 − x + 3 x −1
∫ x3 − 2 x 2 + 3x dx = ∫ xdx + η x − ∫ x2 − 2 x + 3 dx
x2 x −1 x2 1 2( x − 1)dx
= + η x −∫ 2 dx = + η x − ∫ 2
2 x − 2x + 3 2 2 x − 2x + 3
Sea: u = x 2 − 2 x + 3, du = (2 x − 2)dx ⇒ du = 2( x − 1)dx
x2 1 du x 2 1
= + η x− ∫ = + η x − η x2 − 2x + 3 + c
2 2 u 2 2
x − 2 x + 3x − x + 3
4 3 2
x2 x
Respuesta: ∫ dx = + η +c
x − 2 x + 3x
3 2
2 x2 − 2 x + 3

EJERCICICOS PROPUESTOS

Usando La técnica de descomposición en fracciones simples parciales, calcular


las siguientes integrales:

( x5 + 2)dx 7.12.- ∫
xdx x3 dx
7.11.- ∫ 7.13.- ∫
x2 − 1 ( x + 1) 2 x2 − 2 x − 3
(3 x + 7)dx dx ( x + 5)dx
7.14.- ∫ 7.15.- ∫ 3 dx 7.16.- ∫ 2
( x − 1)( x − 2)( x − 3) x +1 x −x+6
( x 2 + 1)dx ( x 2 + 6)dx ( x 2 − 1)dx
7.17.- ∫ 7.18.- ∫ 7.19.- ∫
x3 + 1 ( x − 1) 2 ( x − 2) ( x 2 + 1)( x − 2)

162

http://librosysolucionarios.net
xdx xdx ( x + 1)dx
7.20.- ∫ 7.21.- ∫ 7.22.- ∫
x − 4x − 5
2
x − 2x − 3
2
x2 + 4 x − 5
x 2 dx dx dx
7.23.- ∫ 2 7.24.- ∫ 7.25.- ∫
x + 2x +1 x( x + 1) 2 ( x + 1)( x 2 + 1)
7.26.- ∫
dx 2 x2 + 5x − 1 ( x 2 + 2 x + 3)dx
7.27.- ∫ 3 dx 7.28.- ∫
x( x + x + 1)
2
x + x2 − 2x ( x − 1)( x + 1) 2
3x2 + 2 x − 2 x 4 − x3 + 2 x 2 − x + 2 (2 x 2 − 7 x − 1)dx
7.29.- ∫ dx 7.30.- ∫ dx 7.31.- ∫
x3 − 1 ( x − 1)( x 2 + 2) 2 x3 + x 2 − x − 1
3x 2 + 3x + 1 x3 + 7 x 2 − 5 x + 5 7.34.- ∫ 2
2 xdx
7.32.- ∫ dx 7.33.- ∫ dx
x3 + 2 x 2 + 2 x + 1 ( x − 1) 2 ( x + 1) 2 ( x + x + 1) 2
x2 + 2 x + 3 (2 x 2 − 3x + 5)dx (3x 2 + x − 2)dx
7.35.- ∫ dx 7.36.- ∫ 7.37.- ∫
x3 − x ( x + 2)( x − 1)( x − 3) ( x − 1)( x 2 + 1)
( x + 5)dx 2 x3 + 3x 2 + x − 1 (2 x + 1)dx
7.38.- ∫ 3 7.39.- ∫ dx 7.40.- ∫ 3
x − 3x + 2 ( x + 1)( x 2 + 2 x + 2) 2 3x + 2 x − 1
(2 x 2 + 3 x − 1)dx x4 − 2 x2 + 3x + 4 et dt
7.41.- ∫ 7.42.- ∫ dx 7.43.- ∫
x3 + 2 x 2 + 4 x + 2 ( x − 1)3 ( x 2 + 2 x + 2) e2t + 3et + 2
s e n θ dθ 4 x 4 − 2 x3 − x 2 + 3x + 1 3x 4 dx
7.44.- ∫ 7.45.- ∫ dx 7.46.- ∫
cos θ + cos θ − 2
2
( x3 + x 2 − x − 1) ( x 2 + 1) 2
(2 x 2 + 41x − 91)dx (2 x 4 + 3x3 − x − 1)dx 7.49.- ∫ 2 x x
dx
7.47.- ∫ 7.48.- ∫
x3 − 2 x 2 − 11x + 12 ( x − 1)( x 2 + 2 x + 2) 2 e +e −2

7.50.- ∫
s e n xdx (2 + τ g 2θ ) sec 2 θ dθ (5 x3 + 2)dx
7.51.- ∫ 7.52.- ∫
cos x(1 + cos 2 x) 1 + τ g 3θ x3 − 5 x 2 + 4 x
x5 dx
7.53.- ∫
( x3 + 1)( x3 + 8)

RESPUESTAS
( x5 + 2)dx
7.11.- ∫
x2 − 1
Solución.-
( x5 + 2)dx ⎛ 3 x+2 ⎞ x+2
∫ x 2 − 1 = ∫ ⎜⎝ x + x + x 2 − 1 ⎟⎠dx = ∫ x dx + ∫ xdx + ∫ x 2 − 1 dx
3

x4 x2 ( x + 2)dx
= + +∫ (∗) , luego:
4 2 ( x + 1)( x − 1)
x+2 A B
= + ⇒ x + 2 = A( x − 1) + B( x + 1)
x −1 x +1 x −1
2

163

http://librosysolucionarios.net
⎧ x = 1 ⇒ 3 = 2B ⇒ B = 3
⎪ 2
∴⎨
⎪⎩ x = −1 ⇒ 1 = −2 A ⇒ A = − 1 2
x 4 x 2 1 dx 3 dx x4 x2 1 3
(∗) = + − ∫ + ∫ = + − η x +1 + η x −1 + c
4 2 2 x + 1 2 x −1 4 2 2 2
( x − 1)
4 2 3
x x 2

= + +η +c
4 2 x +1
xdx
7.12.- ∫
( x + 1) 2
Solución.-
xdx Adx Bdx
∫ ( x + 1)2 = ∫ x + 1 + ∫ ( x + 1)2 (∗) , luego:
x A B
= + ⇒ x = A( x + 1) + B
( x + 1) 2
x + 1 ( x + 1) 2
⎧ x = −1 ⇒ −1 = B
∴⎨
⎩ x = 0 ⇒ 0 = A + B ⇒ A = − B ⇒ A = −1
dx dx 1
(∗) ∫ −∫ = η x + 1 + ( x + 1) −1 + c = η x + 1 + +c
x +1 ( x + 1) 2
x +1
x 3dx
7.13.- ∫
x2 − 2 x − 3
Solución.-
x3dx ⎛ 7x + 6 ⎞ (7 x + 6)dx
∫ x2 − 2 x − 3 = ∫ ⎜⎝ x + 2 + x 2 − 2 x − 3 ⎟⎠dx = ∫ xdx + 2∫ dx + ∫ x 2 − 2 x − 3
x2 (7 x + 6)dx
= + 2x + ∫ (∗) , luego:
2 ( x − 3)( x + 1)
(7 x + 6) A B
= + ⇒ 7 x + 6 = A( x + 1) + B( x − 3)
( x − 3)( x + 1) x − 3 x + 1
⎧ x = 3 ⇒ 27 = 4 A ⇒ A = 27
⎪ 4
∴⎨
⎪⎩ x = −1 ⇒ −1 = −4 B ⇒ B = 1 4
x2 27 dx 1 dx x2 27 1
(∗) = + 2 x + ∫ + ∫ = + 2x + η x − 3 + η x +1 + c
2 4 x − 3 4 x +1 2 4 4
2
x 1
= + 2 x + η ( x − 3) 27 ( x + 1) + c
2 4
(3 x + 7)dx
7.14.- ∫
( x − 1)( x − 2)( x − 3)
Solución.-
(3x + 7)dx Adx Bdx Cdx
∫ ( x − 1)( x − 2)( x − 3) = ∫ x − 1 + ∫ x − 2 + ∫ x − 3 (∗)

164

http://librosysolucionarios.net
(3x + 7) A B C
= + +
( x − 1)( x − 2)( x − 3) x − 1 x − 2 x − 3
3 x − 7 = A( x − 2)( x − 3) + B ( x − 1)( x − 3) + C ( x − 1)( x − 2) , luego:
⎧ x = 1 ⇒ −4 = 2 A ⇒ A = −2

∴ ⎨ x = 2 ⇒ −1 = − B ⇒ B = 1
⎪ x = 3 ⇒ 2 = 2C ⇒ C = 1

dx dx dx
(∗) = −2∫ +∫ +∫ = −2 η x − 1 + η x − 2 + η x − 3 + c
x −1 x−2 x−3
( x − 2)( x − 3)
= η +c
( x − 1) 2
dx
7.15.- ∫ 3 dx
x +1
Solución.-
dx dx Adx ( Bx + C )dx
∫ x3 + 1dx = ∫ ( x + 1)( x 2 − x + 1) = ∫ x + 1 + ∫ ( x 2 − x + 1) (∗) , luego:
1 A ( Bx + C )
= + 2 ⇒ 1 = A( x 2 − x + 1) + ( Bx + C )( x + 1)
( x + 1)( x − x + 1) x + 1 ( x − x + 1)
2

⎧ x = −1 ⇒ 1 = 3 A ⇒ A = 1
⎪ 3

∴⎨x = 0 ⇒ 1 = A + C ⇒ C = 1− A ⇒ C = 2
3

⎪⎩ x = 1 ⇒ 1 = A + ( B + C )2 ⇒ 1 = 3 + 2 B + 2C ⇒ 1 3 = B + C ⇒ B = 1 3 − C
1

⇒B=−1
3
1 dx (− 1 x + 2 )dx 1 1 ( x − 2)dx
(∗) = ∫ +∫ 3 3 = η x +1 − ∫ 2
3 x +1 ( x − x + 1)
2
3 3 x − x +1
1 1 (2 x − 4)dx 1 1 (2 x − 1 − 3)dx
= η x +1 − ∫ 2 = η x +1 − ∫
3 6 x − x +1 3 6 x2 − x + 1
1 1 (2 x − 1)dx 1 dx
= η x +1 − ∫ 2 + ∫ 2
3 6 x − x +1 2 x − x +1
1 1 1 dx
= η x + 1 − η x2 − x + 1 + ∫ 2
3 6 2 (x − x + 1 ) + 3
4 4
1 1 1 dx
= η x + 1 − η x2 − x + 1 + ∫
3 6 2 ( x − 1 )2 + ( 3 )2
2 2
1 1 1 1 x− 1
= η x + 1 − η x2 − x + 1 + arcτ g 2 +c
3 6 2 3 3
2 2
1 1 3 2x −1
= η x + 1 − η x2 − x + 1 + arcτ g +c
3 6 3 3

165

http://librosysolucionarios.net
3
x +1 3 2x −1
= η + arcτ g +c
6
x2 − x + 1 3 3
( x + 5)dx
7.16.- ∫ 2
x −x+6
Solución.-
( x + 5)dx ( x + 5)dx Adx Bdx
∫ x2 − x + 6 = ∫ ( x + 3)( x − 2) = ∫ ( x + 3) + ∫ ( x − 2) (∗) , luego:
( x + 5) A B
= + ⇒ x + 5 = A( x − 2) + B ( x + 3)
( x + x − 6) ( x + 3) ( x − 2)
2

⎧ x = 2 ⇒ 7 = 5B ⇒ B = 7
⎪ 5
∴⎨
⎪⎩ x = −3 ⇒ 2 = −5 A ⇒ A = − 2 5
2 dx 7 dx 2 2 1 ( x − 2)7
(∗) = − ∫ + ∫ = − η x+3 + η x−2 +c = η +c
5 x+3 5 x−2 5 5 5 ( x + 3) 2
( x 2 + 1)dx
7.17.- ∫
x3 + 1
Solución.-
( x 2 + 1)dx ( x 2 + 1)dx Adx ( Bx + C )dx
∫ x3 + 1 ∫ ( x + 1)( x 2 − x + 1) = ∫ ( x + 1) + ∫ ( x2 − x + 1) (∗) , luego:
=

( x 2 + 1) A Bx + C
= + 2 ⇒ x 2 + 1 = A( x 2 − x + 1) + ( Bx + C )( x + 1)
x + 1 ( x + 1) ( x − x + 1)
3

⎧ x = −1 ⇒ 2 = 3 A ⇒ A = 2
⎪ 3

∴⎨x = 0 ⇒ 1 = A + C ⇒ C = 1
3

⎪⎩ x = 1 ⇒ 2 = A + ( B + C )2 ⇒ B = 1 3
( x 2 + 1)dx ( x 2 + 1)dx 2 dx 1 ( x + 1)dx
(∗) ∫ = ∫ = ∫ + ∫ 2
x +1
3
( x + 1)( x − x + 1) 3 ( x + 1) 3 ( x − x + 1)
2

⎡ 1 (2 x − 1) + 2 ⎤ dx
= η x +1 + ∫ ⎣ 2 2
2 1 3 ⎦ = 2 η x + 1 + 1 (2 x − 1)dx + 1 dx
3 3 ( x − x + 1) 3 ∫ 2 ∫
6 ( x − x + 1) 2 ( x − x + 1)
2

2 1 1 dx
= η x + 1 + η x2 − x + 1 + ∫ 2
3 6 2 ( x − x + 1)
2 1 1 dx
= η x + 1 + η x2 − x + 1 + ∫ 2
3 6 2 (x − x + 1 ) + 3
4 4
4 1 1 dx
= η x + 1 + η x2 − x + 1 + ∫
6 6 2 ( x − 1 )2 + ( 3 )2
2 2

166

http://librosysolucionarios.net
1 1 1 x− 1
= η ( x + 1) ( x − x + 1) +
4 2
arcτ g 2 +c
6 2 3 3
2 2
1 3 2x −1
= η ( x + 1) 4 ( x 2 − x + 1) + arcτ g +c
6 3 3
( x 2 + 6)dx
7.18.- ∫
( x − 1) 2 ( x − 2)
Solución.-
( x 2 + 6)dx Adx Bdx Cdx
∫ ( x − 1)2 ( x − 2) = ∫ ( x + 1) + ∫ ( x − 1)2 + ∫ ( x + 2) (∗) , luego:
( x 2 + 6) A B C
= + +
( x − 1) ( x − 2) ( x + 1) ( x − 1) ( x + 2)
2 2

x 2 + 6 = A( x + 1) + ( x + 2) + B( x + 2) + C ( x − 1) 2
⎧ x = 1 ⇒ 7 = 3B ⇒ B = 7
⎪ 3

∴ ⎨ x = −2 ⇒ 10 = 9C ⇒ C = 10
9

⎪ x = 0 ⇒ 6 = −2 A + B + C ⇒ A = − 1 9

1 dx 7 dx 10 dx 1 7 1 10
(∗) = − ∫ + ∫ + ∫ = − η x −1 − + η x+2 +c
9 ( x + 1) 3 ( x − 1) 2
9 ( x + 2) 9 3 x −1 9
1 ( x + 2)10 7
= η − +c
9 x −1 3( x − 1)
( x 2 − 1)dx
7.19.- ∫
( x 2 + 1)( x − 2)
Solución.-
( x 2 − 1)dx Ax + B Cdx
∫ ( x2 + 1)( x − 2) = ∫ ( x 2 + 1) dx + ∫ ( x − 2) (∗) , luego:
( x 2 − 1) Ax + B C
= 2 + ⇒ x 2 − 1 = ( Ax + B)( x − 2) + C ( x 2 + 1)
( x + 1)( x − 2) ( x + 1) ( x − 2)
2

⎧ x = 2 ⇒ 3 = 5C ⇒ C = 3
⎪ 5

∴ ⎨ x = 0 ⇒ −1 = −2 B + C ⇒ B = 4
5

⎪⎩ x = 1 ⇒ 0 = −( A + B ) + 2C ⇒ A = 2 5

( 2 x + 4 )dx 3 dx
1 2 xdx 4 dx 3 dx
(∗) = ∫ 5 5 +∫ 5 = ∫ 2 + ∫ 2 + ∫
( x + 1)
2
( x − 2) 5 ( x + 1) 5 ( x + 1) 5 x − 2
1 4 3 1 4
= η x 2 + 1 + arc x + η x − 2 + c = η ( x 2 + 1)( x − 2)3 + arc x + c
5 5 5 5 5

167

http://librosysolucionarios.net
xdx
7.20.- ∫ 2
x − 4x − 5
Solución.-
xdx xdx Adx Bdx
∫ x2 − 4 x − 5 = ∫ ( x + 5)( x − 1) = ∫ ( x + 5) + ∫ ( x − 1) (∗) , luego:
x A B
= + ⇒ x = A( x − 1) + B( x + 5)
( x + 5)( x − 1) ( x + 5) ( x − 1)
⎧ x = 1 ⇒ 1 = 6B ⇒ B = 1
⎪ 6
∴⎨
⎪⎩ x = −5 ⇒ −5 = −6 A ⇒ A = 5 6
5 dx 1 dx 5 1 5
(∗) = ∫ + ∫ = η x + 5 + η x − 1 + c = η ( x + 5)5 ( x − 1) + c
6 ( x + 5) 6 ( x − 1) 6 6 6
xdx
7.21.- ∫ 2
x − 2x − 3
Solución.-
xdx xdx Adx Bdx
∫ x2 − 2 x − 3 = ∫ ( x − 3)( x + 1) = ∫ ( x − 3) + ∫ ( x + 1) (∗) , luego:
x A B
= + ⇒ x = A( x + 1) + B( x − 3)
( x − 3)( x + 1) ( x − 3) ( x + 1)
⎧ x = −1 ⇒ −1 = −4 B ⇒ B = 1
⎪ 4
∴⎨
⎪⎩ x = 3 ⇒ 3 = 4 A ⇒ A = 3 4
3 dx 1 B 3 1 1
(∗) = ∫ + ∫ = η x − 3 + η x + 1 + c = η ( x − 3)3 ( x + 1) + c
4 ( x − 3) 4 ( x + 1) 4 4 4
( x + 1)dx
7.22.- ∫ 2
x + 4x − 5
Solución.-
( x + 1)dx ( x + 1)dx Adx Bdx
∫ x2 + 4 x − 5 = ∫ ( x + 5)( x − 1) = ∫ ( x + 5) + ∫ ( x − 1) (∗) , luego:
x +1 A B
= + ⇒ x + 1 = A( x − 1) + B ( x + 5)
( x + 4 x − 5) ( x + 5) ( x − 1)
2

⎧ x = 1 ⇒ 2 = 6B ⇒ B = 1
⎪ 3
∴⎨
⎪⎩ x = − 5 ⇒ 3 = −4 A ⇒ −6 A = 2 3
2 dx 1 B 2 1 1
(∗) = ∫ + ∫ = η x + 5 + η x − 1 + c = η ( x + 5) 2 ( x − 1) + c
3 ( x + 5) 3 ( x − 1) 3 3 3
2
x dx
7.23.- ∫ 2
x + 2x +1
Solución.-

168

http://librosysolucionarios.net
x 2 dx ⎛ 2x +1 ⎞ (2 x + 1)dx (2 x + 1)dx
∫ x2 + 2 x + 1 = ∫ ⎜⎝1 − x 2 + 2 x + 1 ⎟⎠ dx = ∫ dx − ∫ x 2 + 2 x + 1 = ∫ dx − ∫ ( x + 1)2
⎡ Adx Bdx ⎤
= x − ⎢∫ +∫ (∗) , luego:
⎣ ( x + 1) ( x + 1) 2 ⎥⎦
2x +1 A B
= + ⇒ 2 x + 1 = A( x + 1) + B
( x + 1) 2
( x + 1) ( x + 1) 2
⎧ x = −1 ⇒ −1 = B ⇒ B = − 1
∴⎨
⎩x = 0 ⇒ 1 = A + B ⇒ A = 2
⎡ dx dx ⎤ ⎡ 1 ⎤ 1
(∗) = x − ⎢ 2∫ −∫ 2⎥
= x − ⎢2 η x + 1 + ⎥ + c = x − 2 η x +1 − +c
⎣ ( x + 1) ( x + 1) ⎦ ⎣ x + 5⎦ x+5
dx
7.24.- ∫
x( x + 1) 2
Solución.-
dx Adx Bdx Cdx
∫ x( x + 1)2 = ∫ x + ∫ ( x + 1) + ∫ ( x + 1)2 (∗) , luego:
1 A B C
= + + ⇒ 1 = A( x + 1) 2 + Bx( x + 1) + Cx
x( x + 1) 2
x ( x + 1) ( x + 1) 2

⎧ x = −1 ⇒ 1 = −C ⇒ C = −1

∴⎨x = 0 ⇒ 1 = A ⇒ A = 1
⎪ x = 1 ⇒ 1 = 4 A + 2 B + C ⇒ B = −1

dx dx dx 1 x 1
(∗) = ∫ −∫ −∫ = η x − η x +1 + +c = η + +c
x ( x + 1) ( x + 1) 2
x +1 x +1 x +1
dx
7.25.- ∫
( x + 1)( x 2 + 1)
Solución.-
dx Adx Bx + C
∫ ( x + 1)( x + 1)2 = ∫ x + 1 + ∫ ( x2 + 1) dx (∗) , luego:
1 A Bx + C
= + 2 ⇒ 1 = A( x 2 + 1) + ( Bx + C )( x + 1)
( x + 1)( x + 1) x + 1 ( x + 1)
2

⎧ x = −1 ⇒ 1 = 2 A ⇒ A = 1
⎪ 2

∴⎨x = 0 ⇒ 1 = A + C ⇒ C = 1
2

⎪⎩ x = 1 ⇒ 1 = 2 A + ( B + C )2 ⇒ B = −1 2

1 dx (−1 x + 1 )dx 1 1 x −1
(∗) = ∫ +∫ 2 2 = η x +1 − ∫ 2 dx
2 ( x + 1) ( x + 1)
2
2 2 ( x + 1)
1 1 2 xdx 1 dx 1 1 1
= η x +1 − ∫ 2 + ∫ 2 = η x + 1 − η x 2 + 1 + arcτ gx + c
2 4 ( x + 1) 2 ( x + 1) 2 4 2

169

http://librosysolucionarios.net
1 ( x + 1) 2 1
= η 2 + arcτ gx + c
4 x +1 2
dx
7.26.- ∫
x( x + x + 1)
2

Solución.-
dx Adx Bx + C
∫ x( x 2 + x + 1) = ∫ x + ∫ ( x 2 + x + 1) dx (∗) , luego:
1 A Bx + C
= + 2 ⇒ 1 = A( x 2 + x + 1) + ( Bx + C ) x
x( x + x + 1) x ( x + x + 1)
2

⎧x = 0 ⇒ 1 = A ⇒ A = 1

∴ ⎨ x = 1 ⇒ 1 = 3 A + B + C ⇒ B + C = −2
⎪ x = −1 ⇒ 1 = A + B − C ⇒ B − C = 0

dx ( x + 1)dx 1 (2 x + 2)dx
(∗) =∫ −∫ 2 = η x +1 − ∫ 2
x ( x + x + 1) 2 ( x + x + 1)
1 (2 x + 1) + 1 1 (2 x + 1)dx 1 dx
= η x− ∫ 2 dx = η x − ∫ 2 − ∫ 2
2 ( x + x + 1) 2 ( x + x + 1) 2 ( x + x + 1)
1 1 dx
= η x − η x2 + x + 1 − ∫ 2
2 2 (x + x + 1 ) + 3
4 4
1 1 dx
= η x − η x2 + x + 1 − ∫
2 2 ( x + 1 )2 + ( 3 )2
2 2
1 1 1 x+ 1
= η x − η x2 + x + 1 − arcτ g 2 +c
2 2 3 3
2 2
1 3 2x +1
= η x − η x2 + x + 1 − arcτ g +c
2 3 3
2 x2 + 5x − 1
7.27.- ∫ 3 dx
x + x2 − 2 x
Solución.-
(2 x 2 + 5 x − 1)dx Adx Bdx Cdx
∫ ( x3 + x 2 − 2 x) = ∫ x + ∫ ( x − 1) + ∫ ( x + 2) (∗) , luego:
2 x2 + 5x − 1 A B C
= + +
( x + x − 2 x) x ( x − 1) ( x + 2)
3 2

2 x 2 + 5 x − 1 = A( x − 1)( x + 2) + Bx( x + 2) + Cx( x − 1)


⎧ x = 0 ⇒ −1 = − 2 A ⇒ A = 1
⎪⎪ 2
∴ ⎨ x = 1 ⇒ 6 = 3B ⇒ B = 2

⎪⎩ x = −2 ⇒ −3 = 6C ⇒ C = − 2
1

170

http://librosysolucionarios.net
1 dx dx 1 dx 1 1
(∗) = ∫
2 x
+ 2∫ − ∫ = η x + 2 η x −1 − η x + 2 + c
( x − 1) 2 ( x + 2) 2 2
x2 + 2 x + 3
7.28.- ∫ dx
( x − 1)( x + 1) 2
Solución.-
x2 + 2x + 3 Adx Bdx Cdx
∫ ( x − 1)( x + 1)2 dx = ∫ ( x − 1) + ∫ ( x + 1) + ∫ ( x + 1)2 (∗) , luego:
x2 + 2x + 3 A B C
= + +
( x − 1)( x + 1) 2
( x − 1) ( x − 1) ( x + 1) 2
x 2 + 2 x + 3 = A( x + 1) 2 + B ( x − 1)( x + 1) + C ( x − 1)
⎧x = 1 ⇒ 6 = 4A ⇒ A = 3
⎪⎪ 2
∴ ⎨ x = − 1 ⇒ 2 = −2C ⇒ C = −1

⎪⎩ x = 0 ⇒ 3 = A − B − C ⇒ B = − 2
1

3 dx 1 dx dx 3 1 1
(∗) = ∫ − ∫ −∫ = η x −1 − η x +1 + +c
2 x −1 2 x +1 ( x + 1) 2
2 2 x +1
1 ( x − 1)3 1
= η + +c
2 x +1 x +1
3x2 + 2 x − 2
7.29.- ∫ dx
x3 − 1
Solución.-
3x 2 + 2 x − 2 3x 2 + 2 x − 2 Adx ( Bx + C )dx
∫ x3 − 1 dx = ∫ ( x − 1)( x2 + x + 1)dx = ∫ x − 1 + ∫ ( x 2 + x + 1) (∗) , luego:
3x 2 + 2 x − 2 A Bx + C
= + 2
( x − 1)( x + x + 1) x − 1 ( x + x + 1)
2

3 x 2 + 2 x − 2 = A( x 2 + x + 1) + ( Bx + C )( x − 1)
⎧x = 1 ⇒ 3 = 3A ⇒ A = 1

∴ ⎨ x = 0 ⇒ −2 = A − C ⇒ C = 3
⎪ x = −1 ⇒ −1 = A + (− B + C )(−2) ⇒ B = 2

dx (2 x + 3)dx (2 x + 1) + 2
(∗) = ∫ +∫ 2 = η x −1 + ∫ 2 dx
x −1 ( x + x + 1) ( x + x + 1)
(2 x + 1)dx dx
= η x −1 + ∫ 2 + 2∫ 2
( x + x + 1) ( x + x + 1)
dx
= η x − 1 + η x 2 + x + 1 + 2∫
( x + 1 )2 + ( 3 )2
2 2

171

http://librosysolucionarios.net
1 x+ 1
= η ( x − 1)( x + x + 1) + 2
2
arcτ g 2 +c
3 3
2
4 3 2x +1
= η ( x − 1)( x 2 + x + 1) + arcτ g +c
3 3
x 4 − x3 + 2 x 2 − x + 2
7.30.- ∫ dx
( x − 1)( x 2 + 2) 2
Solución.-
x 4 − x3 + 2 x 2 − x + 2 Adx ( Bx + C )dx ( Dx + E )dx
∫ ( x − 1)( x 2 + 2)2 dx = ∫ x − 1 + ∫ ( x2 + 2) + ∫ ( x 2 + 2)2 (∗) , luego:
x 4 − x3 + 2 x 2 − x + 2 A Bx + C Dx + E
= + 2 + 2
( x − 1)( x + 2)
2 2
x − 1 ( x + 2) ( x + 2) 2
x 4 − x3 + 2 x 2 − x + 2 = A( x 2 + 2) 2 + ( Bx + C )( x − 1)( x 2 + 2) + ( Dx + E )( x − 1)
= A( x 4 + 4 x 2 + 4) + ( Bx + C )( x3 + 2 x − x 2 − 2) + Dx 2 − Dx + Ex − E
= Ax 4 + 4 Ax 2 + 4 A + Bx 4 + 2 Bx 2 − Bx3 − 2 Bx + Cx3 + 2Cx − Cx 2 − 2C
⇒ + Dx 2 − Dx + Ex − E
= ( A + B ) x 4 + (C − B ) x3 + (4 A − C + 2 B + D) x 2 + (−2 B + 2C − D + E ) x + (4 A − 2C − E )
Igualando coeficientes, se tiene:
⎛ A+ B =1 ⎞
⎜ ⎟
⎜ − B+ C = −1 ⎟
⎜ 4 A+ 2 B − C + D = 2 ⎟ ∴ A = 1 3 , B = 2 3 , C = − 13 , D = −1, E = 0
⎜ ⎟
⎜ − 2 B + 2 C − D + E = −1 ⎟
⎜ − 2C − E = 2 ⎟⎠
⎝ 4A

1 dx ( 2 x − 1 )dx xdx
(∗) = ∫ +∫ 3 2 3 −∫ 2
3 x −1 ( x + 2) ( x + 2)2
1 dx 1 2 xdx 1 dx 1 2 xdx
= ∫ + ∫ 2 − ∫ 2 − ∫ 2
3 x − 1 3 ( x + 2) 3 ( x + 2) 2 ( x + 2) 2
1 1 2 x 1 1
= η x − 1 + η x2 + 2 − arcτ g + +c
2 2 x +2
2
3 3 6
1 2 x 1
= η ( x − 1)( x 2 + 2) − arcτ g + +c
2 2( x + 2)
2
3 6
2 x2 − 7 x − 1
7.31.- ∫ 3 dx
x + x2 − x −1
Solución.-
2x2 − 7 x − 1 2 x2 − 7 x −1 Adx Bdx Cdx
∫ x3 + x2 − x − 1 ∫ ( x − 1)( x + 1)2 dx = ∫ x − 1 + ∫ ( x + 1) + ∫ ( x + 1)2 (∗) , luego:
dx =

172

http://librosysolucionarios.net
2x2 − 7 x − 1 A B C
= + +
( x + x − x − 1) x − 1 ( x + 1) ( x + 1) 2
3 2

2 x 2 − 7 x − 1 = A( x + 1) 2 + B ( x − 1)( x + 1) + C ( x − 1)
⎧ x = −1 ⇒ 8 = −2C ⇒ C = −4


∴ ⎨ x =1 ⇒ −6 = 4 A ⇒ A = − 3
2

⎪⎩ x = 0 ⇒ −1 = A − B − C ⇒ B = 7 2
3 dx 7 dx dx 3 7 4
(∗) = − ∫ + ∫ − 4∫ = − η x −1 + η x +1 + +c
2 x −1 2 x +1 ( x + 1) 2
2 2 x +1
1 ( x + 1)7 4
=− η + +c
2 ( x − 1) 3
x +1
3x 2 + 3x + 1
7.32.- ∫ dx
x3 + 2 x 2 + 2 x + 1
Solución.-
3x 2 + 3x + 1 (3 x 2 + 3x + 1)dx Adx ( Bx + C )dx
∫ x3 + 2 x 2 + 2 x + 1 ∫ ( x + 1)( x 2 + x + 1) = ∫ x + 1 + ∫ ( x2 + x + 1) (∗) , luego:
dx =

3x2 + 3x + 1 A Bx + C
= + 2
( x + 1)( x + x + 1) x + 1 ( x + x + 1)
2

3 x 2 + 3 x + 1 = A( x 2 + x + 1) + ( Bx + C )( x + 1)
⎧ x = −1 ⇒ A = 1

∴⎨x = 0 ⇒ 1 = A + C ⇒ C = 0
⎪ x = 1 ⇒ 7 = 3 A + ( B + C )(2) ⇒ B = 2

dx 2 xdx (2 x + 1) − 1
(∗) = ∫ +∫ 2 = η x +1 + ∫ 2 dx
x +1 ( x + x + 1) ( x + x + 1)
(2 x + 1)dx dx
= η x +1 + ∫ 2 −∫ 2
( x + x + 1) ( x + x + 1)
dx
= η x + 1 + η x2 + x + 1 − ∫
( x 2 + x + 1 ) + ( 3 )2
4 2
1 x+ 1
= η x + 1 + η x2 + x + 1 − arcτ g 2 +c
3 3
2 2
2 3 2x +1
= η ( x + 1)( x 2 + x + 1) − arcτ g +c
3 3
x3 + 7 x 2 − 5 x + 5
7.33.- ∫ dx
( x − 1) 2 ( x + 1) 2
Solución.-

173

http://librosysolucionarios.net
x3 + 7 x 2 − 5 x + 5 Adx Bdx Cdx Ddx Edx
∫ ( x − 1)2 ( x + 1)3 dx = ∫ x − 1 + ∫ ( x − 1)2 + ∫ ( x + 1) + ∫ ( x + 1)2 + ∫ ( x + 1)3 (∗) , luego:
x3 + 7 x 2 − 5 x + 5 A B C D E
= + + + +
( x − 1) ( x + 1)
2 3
x − 1 ( x − 1) 2
x + 1 ( x + 1) ( x + 1)3
2

x3 + 7 x 2 − 5 x + 5 = A( x − 1)( x + 1)3 + B( x + 1)3 + C ( x − 1) 2 ( x + 1) 2


⇒ + D( x − 1) 2 ( x + 1) + E ( x − 1) 2
= Ax 4 + 2 Ax3 − 2 Ax − A + Bx 3 + 3Bx 2 + 3Bx + B + Cx 4 − 2Cx 2 + C
⇒ + Dx3 − Dx 2 − Dx + D + Ex 2 − 2 Ex + E
= ( A + C ) x 4 + (2 A + B + D) x3 + (3B − 2C − D + E ) x 2
⇒ + (−2 A + 3B − D − 2 E ) x + (− A + B + C + D + E )
Igualando coeficientes, se tiene:
⎛ A +C = 0⎞
⎜ ⎟
⎜ 2A + B +D = 1⎟
⎜ + 3 B − 2 C − D + E = 7 ⎟ ∴ A = 0, B = 1, C = 0, D = 0, E = 4
⎜ ⎟
⎜ −2 A + 3 B − D − 2 E = −5 ⎟
⎜ − A + B + C + D + E = 2⎟
⎝ ⎠

dx dx 1 2 x2 − 4x − 1
(∗) = ∫ + 4 ∫ ( x + 1)3 x − 1 ( x + 1)2
= − − + c = − +c
( x − 1) 2 ( x − 1)( x + 1) 2
2 xdx
7.34.- ∫ 2
( x + x + 1) 2
Solución.-
2 xdx ( Ax + B)dx (Cx + D)dx
∫ ( x2 + x + 1)2 = ∫ x 2 + x + 1 + ∫ ( x 2 + x + 1)2 (∗) , luego:
2x Ax + B Cx + D
= 2 + 2
( x + x + 1)
2 2
x + x + 1 ( x + x + 1) 2
2 x = ( Ax + B)( x 2 + x + 1) + Cx + D ⇒ 2 x = Ax3 + Ax 2 + Ax + Bx 2 + Bx + B + Cx + D
= Ax3 + ( A + B) x 2 + ( A + B + C ) x + B + D , igualando coeficientes se tiene:
⎛A = 0⎞
⎜ ⎟
⎜ A+ B = 0⎟
⎜ A+ B +C =2⎟
⎜ ⎟
⎝ + D = 0⎠
∴ A = 0, B = 0, C = 2, D = 0
2 xdx
(∗) = ∫ 2 , de donde el método sugerido pierde aplicabilidad; tal como se
( x + x + 1)
había planteado la técnica trabajada debe ser sustituida por otra:
2 xdx (2 x + 1)dx dx
∫ ( x2 + x + 1) = ∫ ( x 2 + x + 1) − ∫ ( x 2 + x + 1)2

174

http://librosysolucionarios.net
(2 x + 1)dx 16 dx
=∫ − ∫ (∗∗)
( x + x + 1) 9 ⎪⎧ ⎡
2

2


⎨ ⎢ 2 ( x + 1 2) ⎥ + 1⎬
⎪⎩ ⎣ 3 ⎦ ⎭⎪
sea: u = 2 ( x + 1 ), dx = 3 du , entonces:
3 2 2
1 16 3 du
(∗∗) − − ∫
x + x + 1 9 2 (u + 1) 2
2 2
, trabajando la integral sustituyendo

trigonométricamente:
1 8 3 sec2 θ dθ
=− 2
x + x +1

9 ∫ sec θ
4
, ya que: u = τ gθ , du = sec 2 θ dθ

1 8 3 ⎡1 1 u ⎤
=− 2 − ⎢ arcτ gu +
x + x +1 9 ⎣2 2 (u 2 + 1) ⎥⎦
⎧ 2 (x + 1 ) ⎫
1 8 3 ⎪1 2 3 2 ⎪
=− 2 − ⎨ arcτ g (x + ) +
1 ⎬+c
x + x +1 9 ⎪2 3 2 2 ⎡ 4 ( x + 1 ) + 1⎤ ⎪
2

⎩ ⎣ 3 2 ⎦⎭
⎧ x+ 1 ⎫
1 8 3 ⎪1 2 ⎪
⎨ arcτ g
=− 2 − (x + ) + 2
1 ⎬+c
x + x +1 9 ⎪2 3 2 3 ⎡ 4 ( x + 1 ) + 1⎤ ⎪
2
⎩ ⎣ 3 2 ⎦⎭
1 4 3 2 8 (x + 1 )
=− 2 − arcτ g (x + 1 ) − 2 +c
x + x +1 9 3 2 9 ⎡ ( x + ) 2 + 1⎤
4 1
⎣ 3 2 ⎦
x + 2x + 3
2
7.35.- ∫ dx
x3 − x
Solución.-
x2 + 2 x + 3 x2 + 2 x + 3 Adx Bdx Cdx
∫ x3 − x dx = ∫ x( x − 1)( x + 1)dx = ∫ x + ∫ ( x − 1) + ∫ ( x + 1) (∗) , luego:
x2 + 2 x + 3 A B C
= + +
x( x − 1)( x + 1) x ( x − 1) ( x + 1)
x 2 + 2 x + 3 = A( x − 1)( x + 1) + Bx( x + 1) + Cx( x − 1)
⎧ x = 0 ⇒ 3 = − A ⇒ A = −3

∴ ⎨ x = − 1 ⇒ 2 = 2C ⇒ C = 1
⎪ x = 1 ⇒ 6 = 2B ⇒ B = 3

dx dx dx
(∗) = −3∫ + 3∫ +∫ = −3 η x + 3 η x − 1 + η x + 1 + c
x ( x − 1) ( x + 1)
( x − 1)3 ( x + 1)
= η +c
x3

175

http://librosysolucionarios.net
(2 x 2 − 3 x + 5)dx
7.36.- ∫
( x + 2)( x − 1)( x − 3)
Solución.-
2 x 2 − 3x + 5 Adx Bdx Cdx
∫ ( x + 2)( x − 1)( x − 3)dx = ∫ ( x + 2) + ∫ ( x − 1) + ∫ ( x − 3) (∗) , luego:
2 x 2 − 3x + 5 A B C
= + +
( x + 2)( x − 1)( x − 3) x + 2 x − 1 x − 3
2 x 2 − 3x + 5 = A( x − 1)( x − 3) + B ( x + 2)( x − 3) + C ( x + 2)( x − 1)
⎧ x = 1 ⇒ 4 = −6 B ⇒ B = − 2
⎪ 3

∴ ⎨ x = 3 ⇒ 14 = 10C ⇒ C = 7
5

⎪ x = −2 ⇒ 19 = 15 A ⇒ A = 19 15

19 dx 2 dx 7 dx 19 2 7
(∗) = ∫ − ∫ + ∫ = η x + 2 − η x −1 + η x − 3 + c
15 x + 2 3 x − 1 5 x − 3 15 3 5
3x + x − 2
2
7.37.- ∫ dx
( x − 1)( x 2 + 1)
Solución.-
3x2 + x − 2 Adx ( Bx + C )dx
∫ ( x − 1)( x 2 + 1)dx = ∫ ( x − 1) + ∫ ( x 2 + 1) (∗) , luego:
3x2 + x − 2 A Bx + C
= + 2
( x − 1)( x + 1) x − 1 x + 1
2

3 x 2 + x − 2 = A( x 2 + 1) + ( Bx + C )( x − 1)
⎧x = 1 ⇒ 2 = 2A ⇒ A = 1

∴ ⎨ x = 0 ⇒ −2 = A − C ⇒ C = 3
⎪ x = 2 ⇒ 12 = 5 A + 2 B + C ⇒ B = 2

dx (2 x + 3)dx dx 2 xdx dx
(∗) = ∫ +∫ =∫ +∫ 2 + 3∫ 2
x −1 x +1
2
x −1 x +1 x +1
= η x − 1 + η x + 1 + 3arcτ gx + c = η ( x − 1)( x 2 + 1) + 3arcτ gx + c
2

( x + 5)dx
7.38.- ∫
x3 − 3x + 2
Solución.-
( x + 5)dx ( x + 5)dx Adx Bdx Cdx
∫ x3 − 3x + 2 = ∫ ( x − 1)2 ( x + 2) = ∫ ( x − 1) + ∫ ( x − 1)2 + ∫ ( x + 2) (∗) , luego:
x+5 A B C
= + +
x − 3 x + 2 x − 1 ( x − 1) ( x + 2)
3 2

x + 5 = A( x − 1)( x + 2) + B( x + 2) + C ( x − 1) 2

176

http://librosysolucionarios.net
⎧ x = 1 ⇒ 6 = 3B ⇒ B = 2


∴ ⎨ x = − 2 ⇒ 3 = 9C ⇒ C = 1
3

⎪⎩ x = 0 ⇒ 5 = −2 A + B + C ⇒ A = − 1 3
1 dx dx 1 dx 1 2 1
(∗) = − ∫ + 2∫ + ∫ = − η x −1 − + η x+2 +c
3 ( x − 1) ( x − 1) 3 ( x + 2)
2
3 x −1 3
1 x+2 2
= η − +c
3 x −1 x −1
2 x3 + 3x 2 + x − 1
7.39.- ∫ dx
( x + 1)( x 2 + 2 x + 2) 2
Solución.-
(2 x3 + 3 x 2 + x − 1)dx Adx ( Bx + C )dx ( Dx + E )dx
∫ ( x + 1)( x2 + 2 x + 2)2 = ∫ x + 1 + ∫ ( x2 + 2 x + 2) + ∫ ( x2 + 2 x + 2)2 (∗) , luego:
2 x3 + 3x 2 + x − 1 A Bx + C Dx + E
= + 2 + 2
( x + 1)( x + 2 x + 2)
2 2
x + 1 ( x + 2 x + 2) ( x + 2 x + 2) 2
2 x3 + 3x 2 + x − 1 = A( x 2 + 2 x + 2) 2 + ( Bx + C )( x 2 + 2 x + 2)( x + 1) + ( Dx + E )( x + 1)
= Ax 4 + 4 Ax3 + 8 Ax 2 + 8 Ax + 4 A + Bx 4 + 3Bx 3 + 4 Bx 2 + 2 Bx + Cx3 + 3Cx 2 + 4Cx
⇒ +2C + Dx 2 + Dx + Ex + E
= ( A + B ) x 4 + (4 A + 3B + C ) x3 + (+8 A + 4 B + 3C + D) x 2
⇒ + (8 A + 2 B + 4C + D + E ) x + (4 A + 2C + E )
Igualando coeficientes, se tiene:
⎛ A + B = 0⎞
⎜ ⎟
⎜ 4 A +3B + C = 2⎟
⎜ 8 A + 4 B + 3C + D = 3 ⎟ ∴ A = −1, B = 1, C = 3, D = −2, E = −3
⎜ ⎟
⎜ 8 A + 2 B + 4C + D + E = 1 ⎟
⎜ 4A + 2C + E = −1 ⎟⎠

dx ( x + 3)dx (2 x + 3)dx
(∗) = − ∫ +∫ 2 −∫ 2
x +1 ( x + 2 x + 2) ( x + 2 x + 2) 2
1 (2 x + 6)dx (2 x + 2) + 1dx
=− η x −1 + ∫ 2 −∫ 2
2 ( x + 2 x + 2) ( x + 2 x + 2) 2
1 (2 x + 2) + 4 (2 x + 2)dx dx
=− η x −1 + ∫ 2 dx − ∫ 2 −∫ 2
2 ( x + 2 x + 2) ( x + 2 x + 2) 2
( x + 2 x + 2) 2
1 (2 x + 2)dx dx (2 x + 2)dx dx
=− η x −1 + ∫ 2 + 2∫ 2 −∫ 2 −∫ 2
2 ( x + 2 x + 2) ( x + 2 x + 2) ( x + 2 x + 2) 2
( x + 2 x + 2) 2
1 dx 1 1 dx
=− η x − 1 + η x2 + 2 x + 2 + 2∫ + −∫
2 ( x + 1) + 1 2 x + 2 x + 2
2 2
⎡⎣( x + 1) 2 + 1⎤⎦
2

177

http://librosysolucionarios.net
1
= − η x −1 + η x 2 + 2 x + 2 + 2 arcτ g ( x + 1)
2
1 1 1 x +1 1
⇒+ − − arcτ g ( x + 1) + c
2 x + 2x + 2 2 x + 2x + 2 2
2 2

x2 + 2x + 2 3 1 x
= η + arcτ g ( x + 1) − +c
x +1 2 2 x + 2x + 2
2

(2 x 2 + 3 x − 1)dx
7.40.- ∫ 3
x + 2x2 + 4x + 2
Solución.-
(2 x 2 + 3x − 1)dx (2 x 2 + 3x − 1)dx Adx ( Bx + C )dx
∫ x3 + 2 x 2 + 4 x + 2 ∫ ( x + 1)( x2 + 2 x + 2) = ∫ ( x + 1) + ∫ ( x2 + 2 x + 2) (∗) , luego:
=

(2 x 2 + 3 x − 1) A ( Bx + C )
= + 2
( x + 1)( x + 2 x + 2) ( x + 1) ( x + 2 x + 2)
2

2 x 2 + 3x − 1 = A( x 2 + 2 x + 2) + ( Bx + C )( x + 1)
⎧ x = −1 ⇒ − 2 = A ⇒ A = − 2

∴ ⎨ x = 0 ⇒ −1 = 2 A + C ⇒ C = 3
⎪ x = 1 ⇒ 4 = 5 A + ( B + C )(2) ⇒ B = 4

dx (4 x + 3)dx (2 x + 2) − 1
(∗) = −2∫ +∫ 2 = −2 η x + 1 + 2 ∫ 2 dx
( x + 1) x + 2x + 2 x + 2x + 2
(2 x + 2)dx dx
= −2 η x + 1 + 2 ∫ 2 − 2∫ 2
x + 2x + 2 x + 2x + 2
= −2 η x + 1 + 2 η x + 2 x + 2 − 2 arcτ g ( x + 1) + c
2

(2 x + 1)dx
7.41.- ∫
3x3 + 2 x − 1
Solución.-
(2 x + 1)dx (2 x + 1)dx Adx ( Bx + C )dx
∫ 3x3 − 2 x − 1 = ∫ ( x − 1)(3x 2 + 3x + 1) = ∫ ( x − 1) + ∫ (3x2 + 3x + 1) (∗) , luego:
(2 x + 1) A ( Bx + C )
= +
(3 x − 2 x − 1) ( x − 1) (3x 2 + 3x + 1)
3

2 x + 1 = A(3x 2 + 3x + 1) + ( Bx + C )( x − 1)
⎧x = 1 ⇒ 3 = 7 A ⇒ A = 3
⎪ 7

∴⎨x = 0 ⇒ 1 = A − C ⇒ C = − 4
7

⎪ x = −1 ⇒ −1 = A + (− B + C )(−2) ⇒ B = − 9 7

1 9 (6 x + 3 − 3 )dx
1
3 dx 1 (9 x + 4)dx 3
7 ∫ ( x − 1) 7 ∫ 3x 2 + 3x + 1 7 7 6 ∫ 3x2 + 3x + 1
(∗) = − = η x − 1 −

178

http://librosysolucionarios.net
3 3 (6 x + 3)dx 1 dx
= η x −1 − ∫ 2 + ∫ 2
7 14 3 x + 3 x + 1 14 3x + 3x + 1
3 3 1 dx
= η x −1 − η 3x 2 + 3x + 1 + ∫
7 14 14 3( x + 1 ) 2 + 1
2 4
3 3 2 dx
= η x −1 − η 3x 2 + 3x + 1 + ∫
7 14 7 12( x + 1 ) 2 + 1
2
3 3 3
= η x −1 − η 3x 2 + 3x + 1 + arcτ g 2 3( x + 1 ) + c
7 14 21 2
x − 2 x + 3x + 4
4 2
7.42.- ∫ dx
( x − 1)3 ( x 2 + 2 x + 2)
Solución.-
x 4 − 2 x 2 + 3x + 4 Adx Bdx Cdx ( Dx + E )dx
∫ ( x − 1)3 ( x 2 + 2 x + 2)dx = ∫ ( x − 1) + ∫ ( x − 1)2 + ∫ ( x − 1)3 + ∫ ( x2 + 2 x + 2) (∗) , luego:
x 4 − 2 x 2 + 3x + 4 A B C Dx + E
= + + + 2
( x − 1) ( x + 2 x + 2) ( x − 1) ( x − 1) ( x − 1) ( x + 2 x + 2)
3 2 2 3

x 4 − 2 x 2 + 3x + 4 = A( x − 1) 2 ( x 2 + 2 x + 2) + B( x − 1)( x 2 + 2 x + 2)
⇒ +C ( x 2 + 2 x + 2) + ( Dx + E )( x − 1)3
x 4 − 2 x 2 + 3x + 4 = A( x 2 − 2 x + 1)( x 2 + 2 x + 2) + B( x3 + 2 x 2 + 2 x − x 2 − 2 x − 2)
⇒ +C ( x 2 + 2 x + 2) + ( Dx + E )( x3 − 3 x 2 + 3x − 1)
x 4 − 2 x 2 + 3x + 4 = Ax 4 − Ax 2 − 2 Ax + 2 A + Bx3 + Bx 2 − 2 B + Cx 2 + 2Cx + 2C
⇒ + Dx 4 − 3Dx 3 + 3Dx 2 − Dx + Ex3 − 3Ex 2 + 3Ex − E
x 4 − 2 x 2 + 3 x + 4 = ( A + D ) x 4 + ( B − 3 D + E ) x 3 + ( − A + B + C + 3 D − 3E ) x 2
⇒ + (−2 A + 2C − D + 3E ) x + (−2 A − 2 B + 2C − E )
Igualando coeficientes se tiene:
⎛ A +D = 1⎞
⎜ ⎟
⎜ B −3 D + E = 0 ⎟
⎜ − A + B + C + 3 D − 3 E = −2 ⎟
⎜ ⎟
⎜ −2 A +2C − D +3E = 3 ⎟
⎜ 2 A −2 B +2C − E = 4 ⎟⎠

∴ A = 106 ,B = 9 , C = 6 , D = 19 , E = 102
125 25 5 125 125

106 dx 9 dx 6 dx 1 (19 x + 102)dx


125 x + 1 25 ( x − 1) 5 ( x − 1) 125 ∫ ( x 2 + 2 x + 2)

(∗) = − ∫ 2
+ ∫ 3
+

19 ( x +
102 )dx
106 9 1 6 1
25 x − 1 5 (−2)( x − 1) 2 125 ∫ ( x 2 + 2 x + 2)
= η x −1 + + + 19
125

179

http://librosysolucionarios.net
106 9 3 19 (2 x + 2) + 8 14
=
125
η x −1 + −
25( x − 1) 5( x − 1) 2
+ ∫
250 ( x + 2 x + 2)
2
19
dx

106 9 3 19 19 166 dx
=
125
η x −1 + −
25( x − 1) 5( x − 1) 2
+
250
η x2 + 2 x + 2 + ∫
250 19 ( x + 2 x + 1) + 1
2

106 9 3 19 166 dx
=
125
η x −1 + −
25( x − 1) 5( x − 1) 2
+
250
η x2 + 2x + 2 + ∫
250 ( x + 1) 2 + 1
106 9 3 19 166
= η x −1 + − + η x2 + 2 x + 2 + arcτ g ( x + 1) + c
125 25( x − 1) 5( x − 1) 2 250 250
et dt
7.43.- ∫ 2t
e + 3et + 2
Solución.-
et dt et dt
∫ e2t + 3et + 2 ∫ (et + 2)(et + 2) (∗) , Sea: u = e + 1, du = e dt; e + 2 = u + 1
= t t t

Luego:
du Adu Bdu
(∗) ∫ =∫ +∫ (∗∗)
(u + 1)u (u + 1) u
1 A B
= + ⇒ 1 = Au + B (u + 1)
(u + 1)u (u + 1) u
⎧u = 0 ⇒ 1 = B ⇒ B = 1
∴⎨
⎩u = − 1 ⇒ 1 = − A ⇒ A = −1
du du
(∗∗) = − ∫ +∫ = − η u + 1 + η u + c = − η et + 2 + η e t + 1 + c
(u + 1) u
et + 1
= η +c
et + 2
s e n θ dθ
7.44.- ∫
cos θ + cos θ − 2
2

Solución.-
s e n θ dθ s e n θ dθ
∫ cos2 θ + cos θ − 2 = ∫ (cos θ + 2)(cosθ − 1) (∗) ,
Sea: u = cos θ − 1, du = − s e n θ dθ , cos θ + 2 = u + 3
Luego:
− du du Adu Bdu
(∗) ∫ = −∫ = −∫ −∫ (∗∗)
(u + 3)u u (u + 3) u u +3
1 A B
= + ⇒ 1 = A(u + 3) + Bu
u (u + 3) u u + 3
⎧u = 0 ⇒ 1 = 3 A ⇒ A = 1
⎪ 3
∴⎨
⎪⎩u = − 3 ⇒ 1 = −3B ⇒ B = − 1 3

180

http://librosysolucionarios.net
1 du 1 du 1 1
(∗∗) = − ∫ + ∫
3 u 3 (u + 3)
= − η u + η u+3 +c
3 3
1 1
=− η cos θ − 1 + η cos θ + 2 + c , Como: cos θ < 1 , se tiene:
3 3
1 1 1 2 + cos θ
=− η 1 − cos θ + η 2 + cos θ + c = η +c
3 3 3 1 − cos θ
4 x 4 − 2 x3 − x 2 + 3x + 1
7.45.- ∫ dx
( x3 + x 2 − x − 1)
Solución.-
4 x 4 − 2 x3 − x 2 + 3x + 1 ⎛ 9 x2 + x − 5 ⎞
∫ ( x3 + x 2 − x − 1) dx = ∫⎝
⎜ 4 x − 6 + ⎟ dx
x3 + x 2 − x − 1 ⎠
(9 x 2 + x − 5)dx (9 x 2 + x − 5)dx
= ∫ 4dx − ∫ 6dx + ∫ = 2 x 2
− 6 x + ∫ x3 + x 2 − x − 1 (∗)
x3 + x 2 − x − 1
Trabajando sólo la integral resultante:
(9 x 2 + x − 5)dx (9 x 2 + x − 5)dx Adx Bdx Cdx
∫ x3 + x 2 − x − 1 ∫ ( x + 1)2 ( x − 1) = ∫ ( x + 1) + ∫ ( x + 1)2 + ∫ ( x − 1) (∗∗) , luego:
=

(9 x 2 + x − 5) A B C
= + +
( x + x − x − 1) ( x + 1) ( x + 1)
3 2 2
x −1
= 9 x + x − 5 = A( x + 1)( x − 1) + B( x − 1) + C ( x + 1) 2
2

⎧ x = 1 ⇒ 5 = 4C ⇒ C = 5
⎪ 4

∴ ⎨ x = − 1 ⇒ 3 = −2 B ⇒ B = − 3
2

⎪⎩ x = 0 ⇒ −5 = − A − B + C ⇒ A = 31 4
31 dx 3 dx 5 dx 31 3 5
(∗∗) = ∫ − ∫ + ∫ = η x +1 + + η x −1 + c
4 ( x + 1) 2 ( x + 1) 4 ( x − 1) 4
2
2( x + 1) 4
31 3 5
(∗) = 2 x 2 − 6 x + η x +1 + + η x −1 + c
4 2( x + 1) 4
3 x 4 dx
7.46.- ∫ 2
( x + 1) 2
Solución.-
3 x 4 dx 3 x 4 dx ⎡ 2 x2 + 1 ⎤ 2 x2 + 1
∫ ( x2 + 1)2 = ∫ ( x 4 + 2 x2 + 1) = 3∫ ⎢⎣1 − ( x 2 + 1)2 ⎥⎦dx = 3∫ dx − 3∫ ( x 2 + 1)2 dx
2 x2 + 1
= 3 x − 3∫ 2 dx (∗)
( x + 1) 2
Trabajando sólo la integral resultante:
(2 x 2 + 1)dx ( Ax + B)dx (Cx + D)dx
∫ ( x 2 + 1)2 = ∫ ( x2 + 1) + ∫ ( x 2 + 1)2 (∗∗) , luego:

181

http://librosysolucionarios.net
(2 x 2 + 1) Ax + B Cx + D
= 2 + 2 ⇒ 2 x 2 + 1 = ( Ax + B )( x 2 + 1) + Cx + D
( x + 1)
2 2
( x + 1) ( x + 1) 2

⇒ 2 x 2 + 1 = Ax3 + Ax + Bx 2 + B + Cx + D ⇒ 2 x 2 + 1 = Ax3 + Bx 2 + ( A + C ) x + ( B + D)
Igualando coeficientes: A = 0, B = 2, A + C = 0 ⇒ C = 0, B + D = 1 ⇒ D = −1
dx dx 1⎛ x ⎞
(∗∗) = 2 ∫ 2 −∫ 2 = 2 arcτ gx − ⎜ arcτ gx + ⎟+c
( x + 1) ( x + 1) 2
2⎝ 1 + x2 ⎠
3 x
= arcτ gx − +c
2 2(1 + x 2 )
9 x
(∗) = 3 x − arcτ gx − +c
2 2(1 + x 2 )
(2 x 2 + 41x − 91)dx
7.47.- ∫
x3 − 2 x 2 − 11x + 12
Solución.-
(2 x 2 + 41x − 91)dx (2 x 2 + 41x − 91)dx
∫ x3 − 2 x 2 − 11x + 12 = ∫ ( x − 1)( x + 3)( x − 4)
(2 x 2 + 41x − 91)dx Adx Bdx Cdx
=∫ =∫ +∫ +∫ (∗)
( x − 1)( x + 3)( x − 4) x −1 x+3 x−4
(2 x 2 + 41x − 91) A B C
= + +
( x − 1)( x + 3)( x − 4) x − 1 x + 3 x − 4
(2 x 2 + 41x − 91) = A( x + 3)( x − 4) + B ( x − 1)( x − 4) + C ( x − 1)( x + 3)
⎧ x = −3 ⇒ 18 − 123 − 91 = B(−4)(−7) ⇒ B = −7

∴ ⎨ x = 4 ⇒ 32 + 164 − 91 = C (3)(7) ⇒ C = 5
⎪ x = 1 ⇒ 2 + 41 − 91 = A(4)(−3) ⇒ A = 4

dx dx dx
(∗) = 4 ∫ − 7∫ + 5∫ = 4 η x −1 − 7 η x + 3 + 5 η x − 4 + c
( x − 1) ( x + 3) ( x − 4)
( x − 1) 4 ( x − 4)5
= η +c
( x + 3)7
(2 x 4 + 3 x 3 − x − 1)dx
7.48.- ∫
( x − 1)( x 2 + 2 x + 2) 2
Solución.-
2 x 4 + 3x3 − x − 1 Adx ( Bx + C )dx ( Dx + E )dx
∫ ( x − 1)( x 2 + 2 x + 2)2 dx = ∫ ( x − 1) + ∫ ( x 2 + 2 x + 2) + ∫ ( x2 + 2 x + 2)2 (∗) , luego:
2 x 4 + 3x 2 − x − 1 A Bx + C Dx + E
= + 2 + 2
( x − 1)( x + 2 x + 2)
2 2
( x − 1) ( x + 2 x + 2) ( x + 2 x + 2) 2
2 x 4 + 3 x3 − x − 1 = A( x 2 + 2 x + 2) 2 + ( Bx + C )( x − 1)( x 2 + 2 x + 2) + ( Dx + E )( x − 1)
2 x 4 + 3 x3 − x − 1 = A( x 4 + 4 x 2 + 4 + 4 x3 + 4 x 2 + 8 x) + B ( x 4 + 2 x3 + 2 x 2 − x3 − 2 x 2 − 2 x)
⇒ +C ( x3 + 2 x 2 + 2 x − x 2 − 2 x − 2) + D( x 2 − x) + E ( x − 1)

182

http://librosysolucionarios.net
2 x 4 + 3 x3 − x − 1 = ( A + B ) x 4 + (4 A + B + C ) x3 + (8 A + C + D) x 2
⇒ + (8 A − 2 B − D + E ) x + (4 A − 2C − E )
Igualando coeficientes se tiene:
⎛ A + B = 2 ⎞
⎜ ⎟
⎜ 4A + B + C = 3 ⎟
⎜ 8A + C +D = 0 ⎟
⎜ ⎟
⎜ 8A − 2B − D + E = −1 ⎟
⎜ 4A − 2C − E = − 1 ⎟⎠

∴A= 3 , B = 47 , C = 16 , D = − 8 , E = 1
25 25 25 5 5
3 dx 1 (47 x + 16)dx 1 (8 x − 1)dx
(∗) = ∫ + ∫ 2 − ∫ 2
25 x − 1 25 ( x + 2 x + 2) 5 ( x + 2 x + 2) 2
47 ( x + 8 ( x − 8 )dx
16 )dx 1
3
= η x − 1 + ∫ 2 47 − ∫ 2
25 25 ( x + 2 x + 2) 5 ( x + 2 x + 2) 2
47 (2 x + 2) − 47 4 (2 x + 2) − 4
62 9
3
η x −1 + ∫
5 ∫ ( x 2 + 2 x + 2) 2
= dx − dx
25 50 ( x 2 + 2 x + 2)
3 47 (2 x + 2)dx 62 dx 4 (2 x + 2)dx
= η x −1 + ∫ 2 − ∫ 2 − ∫ 2
25 50 ( x + 2 x + 2) 50 ( x + 2 x + 2) 5 ( x + 2 x + 2) 2
9 dx
⇒+ ∫ 2
5 ( x + 2 x + 2) 2
3 47 62 dx 4 1
= η x −1 + η x2 + 2 x + 2 − ∫ + ∫ 2
25 50 50 ( x + 1) + 1 5 ( x + 2 x + 2)
2

9 dx
⇒+ ∫
5 ⎡( x + 1) 2 + 1⎤ 2
⎣ ⎦
3 47 62 4
= η x −1 + η x 2 + 2 x + 2 − arcτ g ( x + 1) +
25 50 50 5( x + 2 x + 2)
2

9 ⎡1 1 x +1 ⎤
⇒ + ⎢ arcτ g ( x + 1) + +c
5 ⎣2 2 x + 2 x + 2 ⎥⎦
2

3 47 17 9 x + 17
= η x −1 + η x 2 + 2 x + 2 − arcτ g ( x + 1) + +c
25 50 50 10( x 2 + 2 x + 2)
dx
7.49.- ∫ 2 x
e + ex − 2
Solución.-
dx dx dx
∫ e 2 x + e x − 2 = ∫ (e x ) 2 + e x − 2 = ∫ ⎡ (e x ) 2 + e x + 1 ⎤ − 2 − 1
⎣ 4⎦ 4

183

http://librosysolucionarios.net
dx du
=∫ (∗) , Sea: u = e x + 1 , du = e x dx ⇒ dx =
2
⎡e x + 1 ⎤ − ( 3 ) 2 2 u− 1
⎣ 2⎦ 2 2
Luego:
du
u− 1 du Adu Bdu Cdu
(∗) ∫ 2 2 =
∫ = ∫ − ∫ + ∫ (∗∗)
u − ( 3 )2 (u − 1 )(u + 3 )(u − 3 ) u− 1 (u + 3 ) (u − 3 )
2 2 2 2 2 2 2
1 A B C
= − +
(u − 1 )(u + 3 )(u − 3 ) (u − 1 2) (u + 3 ) (u − 3 )
2 2 2 2 2
1 = A(u + )(u − ) − B (u − )(u − ) + C (u − )(u + 3 )
3 3 1 3 1
2 2 2 2 2 2
⎧u = 1 ⇒ 1 = A(2)(−1) ⇒ A = − 1
⎪ 2 2

∴ ⎨u = − 3 ⇒ 1 = B (−2)(−3) ⇒ B = 1
2 6

⎪u = 3 2 ⇒ 1 = C (1)(3) ⇒ C = 1 3

1 du 1 du 1 du
(∗∗) = − ∫ + ∫ + ∫
2 (u − ) 6 (u + ) 3 (u − 3 )
1 3
2 2 2
1 1 1
= − η (u − 1 ) + η (u + 3 ) + η (u − 3 ) + c
2 2 6 2 3 2
(u + 3 )(u − 3 ) 2
2 + c = 1 η (e + 2)(e − 1) + c = 1 η (e + 2)(e − 1) + c
x x 2 x x 2
1
= η 2
6 (u − 1 )3 6 (e x )3 6 e3 x
2
s e n xdx
7.50.- ∫
cos x(1 + cos 2 x)
Solución.-
s e n xdx − s e n xdx du Adu ( Bu + C )du
∫ cos x(1 + cos2 x) = ∫ cos x(1 + cos2 x) = − ∫ u(1 + u 2 ) = −∫ u − ∫ (1 + u 2 ) (∗)
Sea: u = cos x, du = − s e n xdx
1 A ( Bu + C )
= + ⇒ 1 = A(1 + u 2 ) + ( Bu + C )u
u (1 + u ) u (1 + u 2 )
2

1 = A + Au 2 + Bu 2 + Cu ⇒ 1 = ( A + B )u 2 + Cu + A
Igualando Coeficientes se tiene:
⎧ A + B = 0 ⇒ B = − A ⇒ B = −(1) ⇒ B = −1

∴ ⎨C = 0,
⎪A =1

du udu
(∗) = − ∫ +∫ = − η u + η 1 + u 2 + c = − η cos x + η 1 + (cos x) 2 + c
u 1+ u 2

184

http://librosysolucionarios.net
1 + (cos x) 2
= η +c
cos x
(2 + τ g 2θ ) sec2 θ dθ
7.51.- ∫
1 + τ g 3θ
Solución.-
(2 + τ g 2θ ) sec2 θ dθ (2 + u 2 )du (2 + u 2 )du
∫ 1 + τ g 3θ
= ∫ (1 + u 3 ) ∫ (1 + u)(u 2 − u + 1) (∗)
=

Sea: u = τ gθ , du = − sec2 θ dθ
(2 + u 2 )du Adu Bu + C
∫ (1 + u 3 ) = ∫ (1 + u) + ∫ (u 2 − u + 1) , luego:
(2 + u 2 ) A Bu + C
= + 2 ⇒ (2 + u 2 ) = A(u 2 − u + 1) + ( Bu + C )(1 + u )
(1 + u ) (1 + u ) (u − u + 1)
3

(2 + u 2 ) = Au 2 − Au + A + Bu 2 + Bu + C + Cu
(2 + u 2 ) = ( A + B)u 2 + (− A + B + C )u + A + C
Igualando Coeficientes se tiene:
⎛ A+ B =1 ⎞
⎜ ⎟
⎜ − A + B + C = 0 ⎟ ∴ A = 1, B = 0, C = 1
⎜ A + C = 2 ⎟⎠

du du du du
(∗) = ∫ +∫ 2 =∫ +∫
1+ u u − u +1 1+ u (u − 1 ) 2 + ( 3 ) 2
2 2
u− 1
= η 1+ u +
1
arcτ g 2 + c = η 1 + u + 2 arcτ g 2u − 1 + c
3 3 3 3
2 2
2 (2τ gθ − 1)
= η 1 + τ gθ + arcτ g +c
3 3
(5 x 3 + 2)dx
7.52.- ∫ 3
x − 5x2 + 4 x
Solución.-

(5 x3 + 2)dx (5 x3 + 2)dx Adx Bdx Cdx


∫ x3 − 5 x2 + 4 x = ∫ x( x − 1)( x − 4) = ∫ x + ∫ ( x − 1) + ∫ ( x − 4) (∗)
(5 x3 + 2) A B C
= + + , Luego:
x( x − 1)( x − 4) x ( x − 1) ( x − 4)
(5 x3 + 2) = A( x − 1)( x − 4) + Bx( x − 4) + Cx( x − 1)
Igualando Coeficientes se tiene:

185

http://librosysolucionarios.net
⎧x = 0 ⇒ 2 = 4A ⇒ A = 1
⎪ 2

∴ ⎨ x = 1 ⇒ 7 = −3B ⇒ B = − 7
3

⎪ x = 4 ⇒ 322 = 12C ⇒ C = 161 6

1 dx 7 dx 161 dx 1 7 161
(∗) = ∫ − ∫ + ∫ = η x − η x −1 + η x−4 +c
2 x 3 x −1 6 x − 4 2 3 6
3 14 161 1 x3 ( x − 4)161
= η x− η x −1 + η x−4 +c = η +c
6 3 6 6 ( x − 1)14
x5 dx
7.53.- ∫
( x3 + 1)( x3 + 8)
Solución.-
x 5 dx x5 dx
∫ ( x3 + 1)( x3 + 8) ∫ ( x + 1)( x 2 − x + 1)( x + 2)( x2 − 2 x + 4)
=

Adx Bdx (Cx + D )dx ( Ex + F )dx


=∫ +∫ +∫ 2 +∫ 2 (∗) , luego:
( x + 1) ( x + 2) ( x − x + 1) ( x − 2 x + 4)
x5 A B Cx + D Ex + F
= + + 2 + 2 , luego:
( x + 1)( x + 8) ( x + 1) ( x + 2) ( x − x + 1) ( x − 2 x + 4)
3 3

x5 = A( x + 2)( x 2 − x + 1)( x 2 − 2 x + 4) + B( x + 1)( x 2 − x + 1)( x 2 − 2 x + 4)


⇒ + (Cx + D)( x + 1)( x + 2)( x 2 − 2 x + 4) + ( Ex + F )( x + 1)( x + 1)( x 2 − x + 1)
x5 = A( x 5 + 8 x 2 − x 4 − 8 x + x3 + 8) + B ( x5 − 2 x 4 + 4 x 3 + x 2 − 2 x + 4)
⇒ + (Cx + D)( x 4 + 8 x + x3 + 8) + ( Ex + F )( x 4 + 2 x3 + x + 2)
x5 = ( A + B + C + E ) x5 + (− A − 2 B + C + D + 2 E + F ) x 4 + ( A + 4 B + D + 2 F ) x3
⇒ + (8 A + B + 8C + E ) x 2 + (−8 A − 2 B + 8C + 8 D + 2 E + F ) x + (8 A + 4 B + 8 D + 2 F )
Igualando coeficientes se tiene:
⎛ A + B + C + E =1 ⎞
⎜ ⎟
⎜ −A −2B + C + D +2E+ F = 0 ⎟
⎜ A +4B + D + 2F = 0 ⎟
⎜ ⎟
⎜ 8A + B + 8C + E =0 ⎟
⎜ 8A −2B +8 C + 8 D + 2 E + F = 0 ⎟
⎜⎜ ⎟
⎝ 8A +4B +8D + 2 F = 0 ⎟⎠

∴A= − 1 ,B = 8
, C = − 2 , D = 1 , E = 16 , F = − 16
21 21 21 21 21 21
1 dx 8 dx 1 (2 x − 1)dx 16 ( x − 1)dx
(∗) = − ∫
21 x + 1 21 ∫ ( x + 2) 21 ∫ ( x 2 − x + 1) 21 ∫ ( x 2 − 2 x + 4)
+ − +

1 8 1 8 (2 x − 2)dx
=− η x +1 + η x+2 − η x2 − x + 1 + ∫ 2
21 21 21 21 x − 2 x + 4

186

http://librosysolucionarios.net
1 8 1 8
=− η x +1 + η x+2 − η x2 − x + 1 − η x2 − 2x + 4 + c
21 21 21 21
8
1 ⎡⎣( x + 2)( x 2 − 2 x + 4) ⎤⎦
= η +c
21 ( x + 1)( x 2 − x + 1)

187

http://librosysolucionarios.net
CAPITULO 8

INTEGRACION DE FUNCIONES RACIONALES D SENO Y COSENO


Existen funciones racionales que conllevan formas trigonométricas, reducibles por
si a: seno y coseno. Lo conveniente en tales casos es usar las siguientes
x 2dz
sustituciones: z = τ g , de donde: x = 2 arcτ gz y dx = . Es fácil llegar a verificar
2 1+ z2
2z 1− z2
que de lo anterior se consigue: s e n x = y cos x =
1+ z2 1+ z2

EJERCICIOS DESARROLLADOS
dx
8.1.-Encontrar: ∫
2 − cos x
1
Solución.- La función racional con expresión trigonométrica es: , y su
2 − cos x
solución se hace sencilla, usando sustituciones recomendadas, este es:
x 2dz 1− z2
z = τ g , x = 2 arcτ gz , dx = , cos x = ∴
2 1+ z2 1+ z2
2dz 2dz
dx 1+ z2 = 1+ z2 2dz 2dz
∫ 2 − cos x ∫ 1 − z 2 ∫ 2 + 2 z − 1 + z 2 = ∫ 3z 2 + 1 = ∫ 3( z 2 + 1 )
=
2− 3
1+ z2 1+ z2
2 dz 2 x
= ∫ = 3 arcτ g 3z + c , recordando que: z = τ g , se tiene:
3 z +( 1 ) 3
2 2 2
3
2 x
= 3 arcτ g 3τ g + c
3 2
dx 2 x
Respuesta: ∫ = arcτ g 3τ g + c
2 − cos x 3 2
dx
8.2.-Encontrar: ∫
2−sen x
1
Solución.- Forma racional: ,
2−sen x
x 2dz 2z
sustituciones: z = τ g , x = 2 arcτ gz , dx = ,sen x = ∴
2 1+ z 2
1+ z2
2dz 2dz
dx 1+ z 2 1+ z2 2 dz dz
∫ 2 − s e n x ∫ 2 z ∫ 2 + 2 z 2 − 2 z = ∫ 2 (1 + z 2 − z ) = ∫ ( z 2 − z + 1)
= =
2−
1+ z2 1+ z2

188

http://librosysolucionarios.net
Ahora bien: z 2 − z + 1 = ( z 2 − z + 1 ) + 1 − 1 = ( z − 1 ) 2 + 3 = ( z − 1 ) 2 + ( 3 ) 2
4 4 2 4 2 2
2z −1
dx 1 z− 1
∴∫ = arcτ g 2 + c = 2 arcτ g 2 + c
( z − 1 )2 + ( 3 )2 3 3 3 3
2 2 2 2 2
2 2z −1 x
= arcτ g + c ,recordando que: z = τ g , se tiene:
3 3 2
2 3 2τ g x − 1
= arcτ g 2 +c
3 3
dx 2 3 2τ g x − 1
Respuesta: ∫ = arcτ g 2 +c
2−sen x 3 3

8.3.-Encontrar: ∫
4 − 5cos θ
1
Solución.- Forma racional: ,
4 − 5cos θ
θ 2dz 1− z2
sustituciones: z = τ g , x = 2 arcτ gz , dx = , cos x =
2 1+ z2 1+ z2
2dz 2dz
dx 1+ z 2 1+ z2 2dz 2dz
∴∫ =∫ = ∫ =∫ 2 =∫
4 − 5cos θ ⎛ 1− z ⎞ 2
4 + 4z − 5 + 5z
2 2
9z −1 9( z − 1 )
2
4 − 5⎜ 2 ⎟
9
⎝ 1+ z ⎠ 1+ z 2

z− 1
2
= ∫ 2
dz
=
2 1
η 3 + c = 1 η 3z − 1 + c
9 z − ( 1 )2 9 2 ( 1 ) z+ 1 3 3z + 1
3 3 3
θ 1 3τ g θ − 1
Recordando que: z = τ g , se tiene: = η 2 +c
2 3 3τ g θ +1
2
dθ 1 3τ g θ − 1
Respuesta: ∫ = η 2 +c
4 − 5cos θ 3 3τ g θ + 1
2

8.4.-Encontrar: ∫
3cos θ + 4s e n θ
Solución.- usando las sustituciones recomendadas:
2dz 2dz
dθ 1+ z2 1+ z2
∫ 3cos θ + 4s e n θ ∫ ⎛ 1 − z 2 ⎞ ⎛ 2 z ⎞ ∫ 3 − 3z 2 + 8z
= =
3⎜ 2 ⎟
+ 4⎜ 2 ⎟
⎝ 1+ z ⎠ ⎝ 1+ z ⎠ 1+ z2

189

http://librosysolucionarios.net
2dz 2 dz
=∫ = − ∫ , pero:
−3( z 2 − 8 z − 1) 3 z2 − 8 z −1
3 3
z 2 − 8 z − 1 = ( z 2 − 8 z + 16 ) − 1 − 16 = ( z − 4 ) 2 − ( 5 ) 2 , luego:
3 3 9 9 3 3
2 dz
=− ∫ , sea: w = z − 4 , dw = dz ; de donde:
3 ( z − 4 )2 − ( 5 )2 3
3 3
z−4 −5
=−
2 1
η 3 3 + c = − 1 η 3z − 9 + c , como: z = τ g θ , se tiene:
3 2( 5 ) z−4 +5 5 3z + 1 2
3 3 3
1 3τ g θ − 9
=− η 2 +c
5 3τ g θ +1
2
dθ 1 3τ g θ − 9
Respuesta: ∫ =− η 2 +c
3cos θ + 4s e n θ 5 3τ g θ + 1
2

8.5.-Encontrar: ∫
3 + 2 cos θ + 2s e n θ
Solución.- usando las sustituciones recomendadas:
2dz 2dz

∫ 3 + 2 cos θ + 2s e n θ = ∫ ⎛ 1 − z12+⎞z ⎛ 2 z ⎞ = ∫ 2 −12+z 2z 4 z
2 2

3+ 2⎜ 2 ⎟
+ 2⎜ 2 ⎟
3+ +
⎝ 1 + z ⎠ ⎝ 1 + z ⎠ 1 + z 2
1+ z2
2dz
1+ z2 2dz 2dz
=∫ =∫ 2 =∫ = 2 arcτ g ( z + 2) + c
3 + 3z + 2 − 2 z + 4 z
2 2
z + 4z + 5 ( z + 2) 2 + 1
1+ z2
Como: z = τ g θ , se tiene: = 2 arcτ g (τ g θ + 2) + c
2 2

Respuesta: ∫ = 2 arcτ g (τ g θ + 2) + c
3 + 2 cos θ + 2s e n θ 2
dx
8.6.-Encontrar: ∫
τ gθ − s e n θ
Solución.- Antes de hacer las sustituciones recomendadas, se buscará la
equivalencia correspondiente a τ gθ
2z
s e nθ 1+ z2 2z
τ gθ = = = , procédase ahora como antes:
cos θ 1− z 2
1− z2
1+ z2

190

http://librosysolucionarios.net
2dz 2dz
dx 1+ z 2 1+ z2 2(1 − z 2 )dz
∫ τ gθ − s e n θ ∫ 2 z 2 z ∫ 2 z (1 + z 2 ) − 2 z (1 − z 2 ) ∫ 2 z + 2 z 3 −2 z + 2z 3
= = =
+
1− z2 1+ z2 (1 − z 2 ) (1 + z 2 )
(2 − 2 z 2 )dz 1 −3 1 dz 1 1
=∫ 3
= ∫ z dz − ∫ = − 2 − η z + c
4z 2 2 z 4z 2
Como: z = τ g θ , se tiene: = − (coτ g 2 θ ) − η τ g θ + c
1 1
2 4 2 2 2

= − (coτ g 2 θ ) − η τ g θ + c
dx 1 1
Respuesta: ∫
τ gθ − s e n θ 4 2 2 2
dx
8.7.-Encontrar: ∫
2+sen x
Solución.- usando las sustituciones recomendadas:
2dz 2dz
dx 1+ z 2 1+ z2 dz dz
∫ 2+sen x ∫ =
2z
= ∫ 2 + 2z + 2z
2
=∫ 2
z + z +1
=∫ 2
(z + z + 1 ) + 3
2+ 4 4
1+ z 2
1+ z 2

(z + 1 )
=∫
2dz
=
1
arcτ g 2 + c = 2 arcτ g 2 z + 1 + c
( z + 1 )2 + ( 3 )2 3 3 3 3
2 2 2 2
2 2τ g x + 1
Como: z = τ g x , se tiene: = arcτ g 2 +c
2 3 3
dx 2 2τ g x + 1
Respuesta: ∫ = arcτ g 2 +c
2+sen x 3 3
cos xdx
8.8.-Encontrar: ∫
1 + cos x
Solución.-usando las sustituciones recomendadas:
⎛ 1 − z 2 ⎞ ⎛ 2dz ⎞ ⎛ 1 − z 2 ⎞ ⎛ 2dz ⎞
⎜ ⎟⎜ ⎟ ⎜ 2 ⎟⎜ ⎟
1+ z2 ⎠ ⎝ 1+ z2 ⎠ ⎝ 1+ z ⎠ ⎝ 1+ z ⎠ 2 (1 − z 2 )dz (1 − z 2 )dz
2
cos xdx ⎝
∫ 1 + cos x ∫ =
1− z2
= ∫ 1 + z 2 + 1 − z 2 ∫ (1 + z 2 ) 2 ∫ (1 + z 2 )
= =
1+
1+ z2 1+ z2
(− z 2 + 1)dz ⎛ 2 ⎞ dz
=∫ = ∫ ⎜ −1 + 2 ⎟dz = ∫ dz + 2∫ 2 = − z + 2 arcτ gz + c
( z + 1)
2
⎝ z +1⎠ z +1
x x
Como: z = τ g x , se tiene: = −τ g + 2 arcτ g (τ g ) + c
2 2 2
cos xdx x
Respuesta: ∫ = −τ g + x + c
1 + cos x 2

191

http://librosysolucionarios.net
dx
8.9.-Encontrar: ∫
1 + s e n x + cos x
Solución.- usando las sustituciones recomendadas:
2dz
dx 1+ z2 2dz
∫ 1 + s e n x + cos x ∫ ⎛ 2 z ⎞ ⎛ 1 − z 2 ⎞ = ∫ 1 + z 2 + 2 z + 1 − z 2
=
1+ ⎜ +
2 ⎟ ⎜ 2 ⎟
⎝ 1+ z ⎠ ⎝ 1+ z ⎠
2dz dz
=∫ =∫ = η z + 1 + c , como: z = τ g x , se tiene: = η τ g x + 1 + c
2z + 2 z +1 2 2
dx
Respuesta: ∫ = η τ g x +1 + c
1 + s e n x + cos x 2
dx
8.10.-Encontrar: ∫
cos x + 2s e n x + 3
Solución.- usando las sustituciones recomendadas:
2dz
dx 1+ z2 2dz 2dz
∫ cos x + 2s e n x + 3 ∫ ⎛ 1 − z 2 ⎞ ⎛ 4 z ⎞ = ∫ 1 − z 2 + 4 z + 3 + 3z 2 = ∫ 2 z 2 + 2 z + 2
=
⎜ 2 ⎟ ⎜
+ 2 ⎟
+3
⎝ 1+ z ⎠ ⎝ 1+ z ⎠
= arcτ g ( z + 1) + c , como: z = τ g θ ,
dz dz
=∫ 2 =∫
z + 2z + 2 ( z + 1) + 1
2 2
Se tiene: = arcτ g (τ g x + 1) + c
2
dx
Respuesta: ∫ = arcτ g (τ g x + 1) + c
cos x + 2s e n x + 3 2
s e n xdx
8.11.-Encontrar: ∫
1+ s e n2 x
Solución.- usando las sustituciones recomendadas:
⎛ 2 z ⎞⎛ 2dz ⎞ 4 zdz
⎜ 2 ⎟⎜ 2 ⎟
⎝ 1 + z ⎠⎝ 1 + z ⎠ (1 + z ) =
2 2
s e n xdx 4 zdz 4 zdz
∫ 1+ s e n2 x ∫ =
⎛ 2z ⎞
2 ∫ 4z 2 ∫ (1 + z ) + 4 z
2 2 2
=∫
1+ 2z + z4 + 4z2
2

1+ ⎜ 2 ⎟
1 +
⎝1+ z ⎠ (1 + z 2 ) 2
4 zdz 4 zdz 4 zdz
=∫ 4 =∫ 4 =∫ 2
z + 6z +12
( z + 6 z + 9) − 8
2
( z + 3) 2 − ( 8) 2
Sea: w = z 2 + 3, dw = 2 zdz
dw 2 w− 8 8 w− 8 8 z2 + 3 − 8
= 2∫ = η + c = η + c = η +c
w2 − ( 8) 2 2 8 w+ 8 8 w+ 8 8 z2 + 3 + 8

z2 + 3 − 8 τ g2 x 2 + 3− 2 2
Como: z = τ g θ , se tiene: =
2
η 2 +c =
2
η 2 +c
2 4 z +3+ 8 4 τ g x2 +3+ 2 2

192

http://librosysolucionarios.net
s e n xdx 2 τ g2 x 2 + 3− 2 2
Respuesta: ∫ = η 2 +c
1+ s e n2 x 4 τ g x2 +3+ 2 2

8.12.-Encontrar: ∫
5 + 4 cos θ
Solución.-usando las sustituciones recomendadas:

2dz
dx 1+ z2 2dz 2dz dz
∫ 5 + 4 cos θ = ∫ ⎛ 1− z ⎞
2
=∫
5 + 5z + 4 − 4 z
2 2
=∫ 2
z +9
= 2∫ 2 2
z +3
5 + 4⎜ 2 ⎟
⎝1+ z ⎠
2 z θ 2 τg 2 θ
= arcτ g + c , como: z = τ g , se tiene: = arcτ g +c
3 3 2 3 3
dθ 2 τ gθ 2
Respuesta: ∫ = arcτ g +c
5 + 4 cos θ 3 3
dx
8.14.-Encontrar: ∫
s e n x + cos x
Solución.- usando las sustituciones recomendadas:
2dz
dx 1+ z2 2dz dz
∫ s e n x + cos x ∫ ⎛ 2 z ⎞ ⎛ 1 − z 2 ⎞ = ∫ 2 z + 1 − z 2 = 2∫ (− z 2 + 2 z + 1)
=
⎜ +
2 ⎟ ⎜ 2 ⎟
⎝ 1+ z ⎠ ⎝ 1+ z ⎠
dz dz 1 z −1 − 2
= −2 ∫ = −2∫ =−2 η +c
( z − 2 z + 1) − 2
2
( z − 1) − ( 2)
2 2
2 2 z −1+ 2

2 z −1− 2 2 τ g x 2 −1 − 2
=− η + c , como: z = τ g x
2
, se tiene: = − η +c
2 z −1 + 2 2 τ g x 2 −1+ 2

dx 2 τ g x 2 −1− 2
Respuesta: ∫ =− η +c
s e n x + cos x 2 τ g x 2 −1 + 2
sec xdx
8.14.-Encontrar: ∫
sec x + 2τ gx − 1
Solución.- usando las sustituciones recomendadas:
1 2dz
dx
∫ sec x + 2τ gx − 1 = ∫ 1 cos2sx e n x = ∫ 1 + 2s e n x − cos x = ∫ ⎛ 4 z1 +⎞z ⎛ 1 − z 2 ⎞
sec xdx dx 2

+ −1 1+ ⎜ −
2 ⎟ ⎜ 2 ⎟
cos x cos x ⎝ 1+ z ⎠ ⎝ 1+ z ⎠

193

http://librosysolucionarios.net
2dz
1+ z2 2dz 2 dz dz
=∫ =∫ 2 =∫ =∫ (∗)
1 + z + 4 z −1 + z
2 2
2z + 4z 2 ( z + 2 z)
2
z ( z + 2)
1+ z2
1 A B
Ahora bien: = + , de donde:
z ( z + 2) z z + 2
1 A( z + 2) + B ( z )
= ⇒ 1 = A( z + 2) + B ( z ) , de donde: A = 1 , B = − 1
z ( z + 2) z ( z + 2) 2 2
1 dz 1 dz
dz 1 dz 1 dz 1 1
(∗) ∫ =∫ 2 −∫ 2 = ∫ − ∫ = η z − η z+2 +c
z ( z + 2) z z+2 2 z 2 z+2 2 2
1 z 1 τ g x2
= η + c , como: z = τ g x , se tiene: = η +c
2 z+2 2 2 τg x2 + 2

sec xdx 1 τg x2
Respuesta: ∫ = η +c
sec x + 2τ gx − 1 2 τ g x2 + 2
dx
8.15.-Encontrar: ∫
1 − cos x + s e n x
Solución.- usando las sustituciones recomendadas:
2dz 2dz
dx 1+ z2 1+ z2 2dz
∫ 1 − cos x + s e n x ∫ ⎛ 1 − z 2 ⎞ ⎛ 2 z ⎞ ∫ 1 + z 2 −1 + z 2 + 2 z = ∫ 2 z 2 + 2 z
= =
1− ⎜ +
2 ⎟ ⎜ 2 ⎟
⎝ 1+ z ⎠ ⎝ 1+ z ⎠ 1+ z2
2 dz dz
=∫ =∫ (∗)
2 ( z + z)
2
z ( z + 1)
1 A B
Ahora bien: = + , de donde se tiene:
z ( z + 1) z z + 1
1 A( z + 1) + B ( z )
= ⇒ 1 = A( z + 1) + B ( z ) , de donde: A = 1, B = −1 , luego:
z ( z + 1) z ( z + 1)
dz dz dz z
∫ z ( z + 1) = ∫
z
−∫
z +1
= η z − η z +1 + c = η
z +1
+ c , como: z = τ g x ,
2
τ g x2
Se tiene: = η +c
τ g x 2 +1

dx τg x2
Respuesta: ∫ = η +c
1 − cos x + s e n x τ g x 2 +1
dx
8.16.-Encontrar: ∫
8 − 4s e n x + 7 cos x

194

http://librosysolucionarios.net
Solución.- usando las sustituciones recomendadas:
2dz 2dz
dx 1+ z2 1+ z2
∫ 8 − 4s e n x + 7 cos x ∫ ⎛ 8 z ⎞ ⎛ 1 − z 2 ⎞ ∫ 8 + 8 z 2 − 8 z + 7 − 7 z 2
= =
8−⎜ 2 ⎟
+ 7⎜ 2 ⎟
⎝ 1+ z ⎠ ⎝ 1+ z ⎠ 1+ z2
2dz 2dz
=∫ 2 =∫ (∗)
z − 8 z + 15 ( z − 3)( z − 5)
2 A B
Ahora bien: = + , de donde se tiene:
( z − 3)( z − 5) ( z − 3) ( z − 5)
⇒ 2 = A( z − 5) + B( z − 3) , de donde: A = −1, B = 1 , luego:
2dz dz dz z −5
∫ ( z − 3)( z − 5) = −∫ z − 3 + ∫ z − 5 = − η z − 3 + η z − 5 + c = η z − 3 + c ,
τ g x2 −5
como: z = τ g x , se tiene: = η +c
2 τ g x2 −3

dx τ g x2 −5
Respuesta: ∫ = η +c
8 − 4s e n x + 7 cos x τ g x2 −3

EJERCICIOS PROPUESTOS
dx dx s e n xdx
8.17.- ∫ 8.18.- ∫ 8.19.- ∫
1 + cos x 1 − cos x 1 + cos x
cos xdx dθ s e n θ dθ
8.20.- ∫ 8.21.- ∫ 8.22.- ∫
2 − cos x 5 − 4 cos θ cos θ − cos θ − 2
2

8.23.- ∫ sec xdx cos θ dθ dθ


8.24.- ∫ 8.25.- ∫
5 + 4 cos θ cos θ + co τ gθ

RESPUESTAS
dx
8.17.- ∫
1 + cos x
Solución.-
2dz 2dz
dx 1+ z 2 1+ z2
∫ 1 + cos x ∫ ⎛ 1 − z 2 ⎞ ∫ 1 + z 2 + 1 − z 2 = ∫ dz = z + c = τ g x 2 + c
= =
1+ ⎜ 2 ⎟
⎝1+ z ⎠ 1+ z2
dx
8.18.- ∫
1 − cos x
Solución.-

195

http://librosysolucionarios.net
2dz 2dz
dx 1+ z 2 1+ z2 2 dz 1
∫ 1 − cos x ∫ ⎛ 1 − z 2 ⎞ ∫ 1 + z 2 −1 − z 2 = ∫ 2 z 2 = − z + c = − coτ g x 2 + c
= =
1− ⎜ 2 ⎟
⎝ 1+ z ⎠ 1+ z2
s e n xdx
8.19.- ∫
1 + cos x
Solución.-
⎛ 2 z ⎞⎛ 2dz ⎞ 4 zdz
⎜ 2 ⎟⎜ 2 ⎟ (1 + z 2 ) 2
s e n xdx ⎝ 1 + z ⎠⎝ 1 + z ⎠ = 4 zdz 2 zdz
∫ 1 + cos x ∫=
⎛ 1− z ⎞2 ∫ 1+ z +1 −z
2 2
=∫
2(1 + z )
2
=∫
(1 + z 2 )
1+ ⎜ 2 ⎟
⎝ 1+ z ⎠ 1+ z2
= η 1+ z2 + c = η 1+τ g 2 x + c
2
cos xdx
8.20.- ∫
2 − cos x
Solución.-
⎛ 2dz ⎞
⎜ 2 ⎟
cos xdx ⎛ 2 ⎞ dx ⎝ 1+ z ⎠
∫ 2 − cos x ∫ ⎜⎝ 2 − cos x ⎟⎠
= − 1 + dx = − ∫ dx + 2 ∫ 2 − cos x ∫
= − dx + 2 ∫ ⎛ 1− z2 ⎞
2−⎜ 2 ⎟
⎝ 1+ z ⎠
2dz
(1 + z 2 ) 2dz 4 dz
= − ∫ dx + 2 ∫ = − ∫ dx + 2∫ = − ∫ dx + ∫ 2
2 + 2z −1 + z
2 2
3z + 1
2
3 (z + 1 )
3
1+ z2
4 dz 1 z 4 3
= − ∫ dx + ∫ = −x + 4 arcτ g + c = −x + arcτ g 3 z + c
3 z +( 1
2
) 2 3 1 1 3
3 3 3
4 3
= −x + arcτ g ( 3τ g x ) + c
3 2

8.21.- ∫
5 − 4 cos θ
Solución.-
⎛ 2dz ⎞ 2dz
dθ ⎜ 2 ⎟ (1 + z 2 )
⎝ 1+ z ⎠ = 2dz 2 dz
∫ 5 − 4 cos θ ∫ ⎛ 1 − z 2 ⎞ ∫ 5 + 5 z 2 − 4 + 4 z 2 = ∫ 9 z 2 + 1 = 9 ∫ ( z 2 + 1)
=
5 − 4⎜ 2 ⎟
⎝ 1+ z ⎠ 1+ z2
2 dz 2 1 z 2 2
= ∫ 2 = arcτ g + c = arcτ g 3z + c = arcτ g (3τ g x ) + c
9 z +(1 ) 2
9 1 1 3 3 2
3 3 3

196

http://librosysolucionarios.net
s e n θ dθ
8.22.- ∫
cos θ − cos θ − 2
2

Solución.-
⎛ 2 z ⎞⎛ 2dz ⎞ 4 zdz
s e n θ dθ ⎜ 2 ⎟⎜ 2 ⎟ (1 + z 2 ) 2
⎝ 1 + z ⎠⎝ 1 + z ⎠
∫ cos2 θ − cos θ − 2 ∫ ⎛ 1 − z 2 ⎞2 ⎛ 1 − z 2 ⎞
= = ∫ (1 − z 2 )2 − (1 − z 2 )(1 + z 2 ) − 2(1 + z 2 )2
⎜ 2 ⎟
−⎜ 2 ⎟
−2
⎝ 1+ z ⎠ ⎝ 1+ z ⎠ (1 + z 2 ) 2
4 zdz 1 2 zdz 1 1
=∫ =− ∫ 2 = − η z2 − 1 + c = − η τ g 2 x − 1 + c
−6 z − 2
2
3 (z − 1 ) 3 3 3 2 3
3
8.23.- ∫ sec xdx
Solución.-
2dz
dx 1+ z2 2dz 2dz
∫ sec xdx = ∫ cos x
=∫
1− z 2
=∫
(1 − z )
2
=∫
(1 + z )(1 − z )
(∗)

1+ z2
2 A B
Ahora bien: = + , de donde: A = 1, B = 1 , luego:
(1 + z )(1 − z ) 1 + z 1 − z
2dz dz dz 1+ z
(∗) ∫ =∫ −∫ = η 1+ z − η 1− z + c = η +c
(1 + z )(1 − z ) 1+ z 1− z 1− z
1+τ g x
Como: z = τ g x , Se tiene: = η 2 +c
2 1−τ g x
2
cos θ dθ
8.24.- ∫
5 + 4 cos θ
Solución.-
⎛ 1 − z 2 ⎞ ⎛ 2dz ⎞ 2(1 − z 2 )dz
⎜ 2 ⎟⎜ 2 ⎟
dθ ⎝ 1+ z ⎠⎝ 1+ z ⎠ = (1 + z 2 ) 2 (2 − 2 z 2 )dz
∫ 5 + 4 cos θ ∫ =
⎛ 1− z2 ⎞ ∫ (5 + 5 z 2 + 4 − 4 z 2 ) ∫ (1 + z 2 )(9 + z 2 )
=
5 + 4⎜ 2 ⎟
⎝ 1+ z ⎠ (1 + z 2 )
2 − 2z2 Az + B Cz + D
Ahora bien: = 2 + 2 , de donde: A = 0, B = 1 , C = 0, D = − 5 ,
( z + 1)( z + 9)
2 2
z +1 z +9 2 2
luego:
(2 − 2 z 2 ) 1 dz 5 dz 1 5 z
∫ ( z 2 + 1)( z 2 + 9) = 2 ∫ z 2 + 1 − 2 ∫ z 2 + 9 = 2 arcτ gz + 2 arcτ g 3 + c
τg 2 θ θ 5 τg 2 θ
= arcτ g θ − arcτ g (
1 5
) + c = − arcτ g ( )+c
2 2 6 3 4 6 3

8.25.- ∫
cos θ + co τ gθ

197

http://librosysolucionarios.net
Solución.-
⎛ 2dz ⎞ 2dz
dθ ⎜ ⎟ (1 + z 2 )
⎝ 1+ z2 ⎠
∫ cos θ + coτ gθ = ∫ ⎛ 1 − z 2 ⎞ ⎛ 1 − z 2 ⎞ = ∫ 2 z (1 − z 2 ) + (1 − z 2 )(1 + z 2 )
⎜ +
2 ⎟ ⎜ ⎟
⎝ 1 + z ⎠ ⎝ 2z ⎠ (1 + z 2 )2 z
4 zdz 4 zdz 4 zdz
=∫ =∫ =∫ (∗)
2 z (1 − z ) + (1 − z )(1 + z )
2 2 2
(1 − z )( z + 2 z + 1)
2 2
(1 + z 3 )(1 − z )
4z A B C D
Ahora bien: = + + +
(1 + z )(1 − z ) 1 + z (1 + z ) (1 + z ) (1 − z )
3 2 3

De donde: A = 1 , B = 1, C = −2, D = 1 , luego:


2 2
4z 1 dz dz dz 1 dz
(∗) ∫ = ∫ +∫ − 2∫ + ∫
(1 + z )(1 − z ) 2 1 + z
3
(1 + z ) 2
(1 + z ) 2 1 − z
3

1 1 1 1 1 1+ z 1 1
= η 1+ z − + − η 1− z + c = η − + +c
2 1 + z (1 + z ) 22
2 1 − z 1 + z (1 + z ) 2
1 1 + z −(1 + z ) + 1 1 1+ z z 1 1+τ g θ τ gθ 2
= η + +c = η − +c = η 2 − +c
2 1− z (1 + z ) 2 2 1 − z (1 + z ) 2 2 1 −τ g θ (1 + τ g θ ) 2
2 2

198

http://librosysolucionarios.net
CAPITULO 9

INTEGRACION DE FUNCONES IRRACIONALES

En el caso de que el integrando contiene potencias faccionarias de la variable de


integración, estas se simplifican usando una sustitución del tipo:
x = t n , n x = t , siendo “n “el m.c.m de los denominadores de los exponentes.

EJERCICIOS DESARROLLADOS
xdx
9.1.-Encontrar: ∫
1+ x
Solución.- La única expresión “irracional” es x , por lo tanto:
x = t ⇒ x = t 2 , dx = 2tdt , luego:
xdx t (2tdt ) t 2 dt ⎛ 1 ⎞ dt
∫ 1+ x
=∫
1+ t 2
= 2 ∫ 1+ t 2
= 2∫ ⎜1 − 2 ⎟
⎝ 1+ t ⎠
dt = 2∫ dt − 2∫ 2
t +1
= 2t − 2 arcτ gt + c

Dado que: t = x , se tiene: = 2 x − 2 arcτ g x + c


xdx
Respuesta: ∫ = 2 x − 2 arcτ g x + c
1+ x
dx
9.2.-Encontrar: ∫
x (1 + x )
Solución.- Análogamente al caso anterior: x = t ⇒ x = t 2 , dx = 2tdt , luego:
dx 2 t dt 2dt
∫ x (1 + x )
=∫
t (1 + t )
=∫
1+ t
= 2 η t +1 + c

Dado que: t = x , se tiene: = 2 η x +1 + c


dx
Respuesta: ∫ = 2 η x +1 + c
x (1 + x )
dx
9.3.-Encontrar: ∫
3+ x + 2
Solución.- La expresión “irracional” es ahora x + 2 , por lo tanto:
x + 2 = t ⇒ x = t 2 − 2, dx = 2tdt , luego:
dx 2tdt ⎛ 3 ⎞ dt
∫ 3 + x + 2 = ∫ 3 + t = 2∫ ⎝⎜1 − t + 3 ⎠⎟ dt = 2∫ dt − 6∫ t + 3 = 2t − 6 η t + 3 + c
Dado que: t = x + 2 , se tiene: = 2 x + 2 − 6 η x+2 +3 +c
dx
Respuesta: ∫ = 2 x+2 −6 η x+2 +3 +c
3+ x + 2

199

http://librosysolucionarios.net
1 − 3x + 2
9.4.-Encontrar: ∫ dx
1 + 3x + 2
Solución.- La expresión “irracional” es ahora 3x + 2 , por lo tanto:
3x + 2 = t ⇒ 3 x = t 2 − 2, dx = 2 tdt , luego:
3
1 − 3x + 2 1− t 2 2 t − t2 2 ⎛ 2 ⎞
∫ 1 + 3x + 2 ∫ 1 + t 3
dx = tdt = ∫
3 1+ t
dt = ∫ ⎜ −t + 2 −
3 ⎝
⎟ dt
t +1⎠
2 4 4 dt 1 4 4
= − ∫ tdt + ∫ dt − ∫ = − t2 + t − η t +1 + c
3 3 3 t +1 3 3 3
Dado que: t = 3 x + 2 , se tiene:
1 4 4
= − (3x + 2) + 3x + 2 − η 3x + 2 + 1 + c
3 3 3
= −x − +
2 4
3 3
4
3x + 2 − η 3x + 2 + 1 + c = − x − +
3
2 4
3 3
(
3x + 2 − η 3x + 2 + 1 + c )
Respuesta: ∫
1 − 3x + 2
1 + 3x + 2
2 4
dx = − x − +
3 3
(
3x + 2 − η 3x + 2 + 1 + c )
9.5.- Encontrar: ∫ 1 + x dx
Solución.- La expresión “irracional” es ahora x , por lo tanto:
x = t ⇒ x = t , dx = 2tdt ,
2
luego: ∫ ( 1 + x )dx = ∫ 1 + t 2tdt , como apareció la
expresión: 1 + t ; se procede análogamente: w = 1 + t ⇒ t = w2 − 1, dt = 2wdw , esto
4w5 4w3
es: 1 + t 2tdt = ∫ w2( w2 − 1)2 wdw = 4∫ ( w4 − w2 )dw = − +c
5 3
4(1 + t ) 2 4(1 + t ) 2
5 3

Dado que: w = 1 + t , se tiene: = − +c


5 3
4(1 + x ) 2 4(1 + x ) 2
5 3

Respuesta: ∫ 1 + x dx = − +c
5 3
dx
9.6.-Encontrar: ∫
x +1 + 4 x +1
Solución.- Previamente se tiene que el m.c.m. de los índices de Las raíces es: 4 ,
por lo cual: x + 1 = t 4 , dx = 4t 3 dt , de donde:
dx 4t 3 dt ⎛ t ⎞ dt
∫ x + 1 + 4 x + 1 ∫ t 2 + t = 4∫ ⎜⎝ t − 1 + t 2 + t ⎟⎠ dt = 4∫ tdt − 4∫ dt + 4∫ t + 1
=

= 2t 2 − 4t + 4 η t + 1 + c , dado que: t = 4 x + 1
Se tiene: = 2( x + 1) 2 − 4( x + 1) 2 + 4 η ( x + 1) 2 + 1 + c
1 1 1

dx
Respuesta: ∫ = 2( x + 1) 2 − 4( x + 1) 2 + 4 η ( x + 1) 2 + 1 + c
1 1 1

x +1 + x +1
4

200

http://librosysolucionarios.net
dx
9.7.-Encontrar: ∫
x+3 x
Solución.- Previamente se tiene que el m.c.m. de los índices de Las raíces es: 6 ,
por lo cual: x = t 6 ⇒ t = 6 x , dx = 6t 5 dt , de donde:
dx 6t 5 dt t 3 dt ⎛ 2 1 ⎞ dt
∫ x + 3 x ∫ t 3 + t 2 ∫ t + 1 = 6∫ ⎝⎜ t − t + 1 − t + 1 ⎠⎟ dt = 6∫ t dt − 6∫ tdt + 6∫ dt − 6∫ t + 1
= = 2
6

= 2t 3 − 3t 2 + 6t − 6 η t + 1 + c
Dado que: t = 6 x
Se tiene: = 2( 6 x )3 − 3( 6 x ) 2 + 6 6 x − 6 η 6
x +1 + c
dx
Respuesta: ∫ = 2 x − 33 x + 6 6 x − 6 η 6 x +1 + c
x+ x 3

dx
9.8.-Encontrar: ∫
x + 1 + ( x + 1)3
Solución.- Previamente se tiene igual índice por lo
cual: x + 1 = t ⇒ x = t − 1, dx = 2tdt , de donde:
2

dx 2tdt dt
∫ x + 1 + ( x + 1)3 = ∫ t + t 3 = 2∫ 1 + t 2 = 2 arcτ gt + c
Dado que: t = x + 1 , Se tiene: = 2 arcτ g x + 1 + c
dx
Respuesta: ∫ = 2 arcτ g x + 1 + c
x + 1 + ( x + 1)3
x −1
9.9.-Encontrar: ∫ dx
3
x +1
Solución.- Previamente se tiene que el m.c.m. de los índices de Las raíces es: 6 ,
por lo cual: x = t 6 ⇒ t = 6 x , dx = 6t 5 dt , de donde:
x −1 t3 −1 5 t8 − t5 ⎛ t −1 ⎞
∫ 3
x +1
dx = ∫ 2
t +1
6t dt = 6 ∫ 2
t +1
dt = 6 ∫ ⎜ t 6 − t 4 − t 3 + t 2 + t − 1 − 2 ⎟dt
⎝ t +1⎠

6 6 3 2t − 2
= t 7 − t 5 − t 4 + 2t 3 + 3t 2 − 6t + c1 − 3∫ 2 dt
7 5 2 t +1
6 7 6 5 3 4 2t −2 dt
= t − t − t + 2t 3 + 3t 2 − 6t + c1 − 3∫ 2 dt + 6∫ 2
7 5 2 t +1 t +1
6 6 3
= t 7 − t 5 − t 4 + 2t 3 + 3t 2 − 6t − 3 η t 2 + 1 + 6 arcτ gt + c
7 5 2
Dado que: t = 6 x , se tiene:
6 6 3
= x 6 x − 6 x5 − 3 x 2 + 2 x + 3 3 x − 6 6 x − 3 η 1 + 3 x + 6 arcτ g 6 x + c
7 5 2

201

http://librosysolucionarios.net
Respuesta:
x −1 6 6 66 5 33 2
∫ 3 x + 1dx = 7 x x − 5 x − 2 x + 2 x + 3 x − 6 x − 3 η 1 + x + 6 arcτ g x + c
3 6 3 6

xdx
9.10.-Encontrar: ∫
x+2
Solución.- La expresión “irracional” es x , por lo tanto:
x = t ⇒ x = t 2 , dx = 2tdt ,
xdx t (2tdt ) t 2 dt ⎛ 2 ⎞ dt
luego: ∫ =∫ 2 = 2∫ 2 = 2∫ ⎜1 − 2 ⎟dt = 2∫ dt − 4∫ 2
x+2 t +2 t +2 ⎝ t +2⎠ t +2
4 t
= 2t − arcτ g + c , dado que: t = x , se tiene: = 2 x − 2 2 arcτ g x + c
2 2 2
xdx
Respuesta: ∫ = 2 x − 2 2 arcτ g x + c
x+2 2
( x + 1 + 2)dx
9.11.-Encontrar: ∫
( x + 1) 2 − x + 1
Solución.- Previamente se tiene igual índice por lo
cual: x + 1 = t ⇒ x = t − 1, dx = 2tdt , de donde:
2

⎡( x + 1) 2 + 2 ⎤ dx
1

( x + 1 + 2)dx ⎣ ⎦ t+2 (t + 2) t dt
∫ ( x + 1)2 − x + 1 ∫ ( x + 1)2 − ( x + 1) 12 = ∫ t 4 − t 2tdt = 2∫ t (t 3 − 1)
=

(t + 2)dt
= 2∫ (∗) , considerando que:
(t − 1)(t 2 + t + 1)
t+2 A Bt + C
= + 2 ⇒ A = 1, B = −1, C = −1
(t − 1)(t + t + 1) (t − 1) (t + t + 1)
2

Dado que: t = x + 1 , Se tiene: = 2 arcτ g x + 1 + c


(t + 2)dt dt −t − 1 dt t +1
(∗) 2 ∫ = 2∫ + 2∫ 2 dt = 2∫ − 2∫ 2 dt
(t − 1)(t + t + 1)
2
(t − 1) (t + t + 1) (t − 1) (t + t + 1)
1 (2t + 1) + 1
= 2∫
dt
− 2∫ 2 2 2 dt = 2 dt − (2t + 1)dt − dt
(t − 1) (t + t + 1) ∫ (t − 1) ∫ (t + t + 1)
2 ∫ (t + t + 1)
2

dt (2t + 1)dt dt
= 2∫ −∫ 2 −∫ 2
(t − 1) (t + t + 1) (t + t + 1 ) + 3
4 4
2 2 t + 1
= 2 η t −1 − η t 2 + t +1 − arcτ g +c
3 3
(t − 1) 2 2 2t + 1
= η − arcτ g +c
(t + t + 1)
2
3 3
Dado que: t = x + 1 , se tiene

202

http://librosysolucionarios.net
( x + 1 + 2)dx ( x + 1 − 1) 2 2 2 x +1 +1
Respuesta: ∫ = η − arcτ g +c
( x + 1) − x + 1
2
( x + 1 + x + 2) 3 3

EJERCICIOS PROPUESTOS

1+ x 1− x dx
9.12.- ∫ dx 9.13.- ∫ dx 9.14.- ∫
1+ x 1+ x a+b x
x+a xdx x−6 x
9.15.- ∫ dx 9.16.- ∫ 9.17.- ∫ dx
x+a 1+ 4 x 3
x +1
9.18.- ∫
dx 1+ x x+a
dx 9.19.- ∫ dx 9.20.- ∫ dx
x−2− x 1− x x+b
3
x +1 a2 − x2 9.23.- ∫ x 2 x + adx
9.21.- ∫ dx 9.22.- ∫ dx
x x3
9.24.- ∫
dx 9.25.- ∫ x 3 x 2 + a 2 dx
x + x + 28 x
4

RESPUESTAS
1+ x
9.12.- ∫ dx
1+ x
Solución.- Sea: x = t ⇒ x = t 2 , dx = 2tdt
1+ x 1+ t2 t + t3 ⎛ 2 2 ⎞
∫ 1+ x ∫ 1+ t
dx = 2 tdt = 2 ∫ 1 + t dt = 2∫ ⎜⎝ t − t + 2 − t + 1 ⎟⎠dt
dt 2t 3 2 t 2
= 2 ∫ t 2 dt − 2∫ tdt + 4 ∫ dt − 4∫ = − + 4t − 4 η t + 1 + c
t +1 3 2
2 x3
= − x + 4 x − 4 η x +1 + c
3
1− x
9.13.- ∫ dx
1+ x
Solución.- Sea: x = t ⇒ x = t 2 , dx = 2tdt
1− x 1− t t − t2 dt
∫ 1+ x ∫ 1+ t
= = ∫ 1 + t dt = −2∫ tdt + 4∫ dt − 4∫ t + 1 = −t + 4t − 4 η t + 1 + c
2
dx 2tdt 2

= −x + 4 x − 4 η x +1 + c
dx
9.14.- ∫
a+b x
Solución.- Sea: x = t ⇒ x = t 2 , dx = 2tdt

203

http://librosysolucionarios.net
dx 2tdt tdt ⎛1 a 1 ⎞ 2 2a bdt
∫ a+b x
=∫
a + bt
= 2∫
a + bt
= 2∫ ⎜ − ⎟dt = ∫ dt − 2 ∫
⎝ b b a + bt ⎠ b b a + bt
2 2a 2 2a
= t − 2 η a + bt + c = x − 2 η a+b x +c
b b b b
x+a
9.15.- ∫ dx
x+a
Solución.- Sea: x + a = t ⇒ x = t 2 − a, dx = 2tdt
x+a t 2 t dt
∫ x+a
dx = ∫
t2
= 2 ∫ dt = 2t + c = 2 x + a + c

xdx
9.16.- ∫
1+ 4 x
Solución.- m.c.m: 4 ; Sea: 4 x = t ⇒ x = t 4 , dx = 4t 3 dt
xdx t 2 4t 3 dt t 5 dt ⎛ 4 3 2 1 ⎞
∫ 1+ 4 x ∫ 1+ t
= = 4 ∫ 1 + t = 4∫ ⎜⎝ t − t + t − t + 1 − t + 1 ⎟⎠dt
⎛ t5 t4 t3 t2 ⎞ 4t 5 4 4t 3
= 4⎜ − + − + t − η t +1 ⎟ + c = −t + − 2t 2 + 4t − 4 η t + 1
⎝ 5 4 3 2 ⎠ 5 3
5 3
4x 4 4x 4
= −x+ − 2x 2 + 4x 4 − 4 η x 4 + 1
1 1 1

5 3
x− x6
9.17.- ∫ 3 dx
x +1
Solución.- m.c.m: 6 ; Sea: 6 x = t ⇒ x = t 6 , dx = 6t 5 dt
x−6 x t3 − t 5 (t 8 − t 6 )dt dt
∫ 3 x +1 = ∫ t2 +1 = ∫ t 2 + 1 = 6∫ t dt − 2∫ t dt + 2∫ t dt − 2∫ dt + 2∫ 1 + t 2
6 4 2
dx 6t dt 6

⎛ t 7 2t 5 2t 3 ⎞ 6t 7 12t 5
= 6⎜ − + − 2t + 2 arcτ gt ⎟ + c = − + 4t 3 − 12t + 12 arcτ gt + c
⎝7 5 3 ⎠ 7 5
7 5
6 x 6 12 x 2
= − + 4 x 2 − 12 x 6 + 12 arcτ gx 6 + c
1 1 1

7 5
dx
9.18.- ∫ dx
x−2− x
Solución.- Sea: x = t ⇒ x = t 2 , dx = 2tdt
dx 2tdt (2t − 1) + 1 2t − 1 dt
∫ x − 2 − x dx = ∫ t 2 − 2 − t = ∫ t 2 − t − 2 dt = ∫ t 2 − t − 2dt + ∫ t 2 − t − 2
2t − 1 dt 1 t−3
=∫ 2 dt + ∫ = η t −t −2 +
2
η 2 +c
t −t −2 (t − 1 ) 2 − 9 2 3 t+3
2 4 2 2

204

http://librosysolucionarios.net
1 2t − 3 1 2 x −3
= η t2 − t − 2 + η +c = η x− x −2 + η +c
3 2t + 3 3 2 x +3
1+ x
9.19.- ∫ dx
1− x
Solución.- Notará el lector, que este caso se diferencia de los anteriores, sin
embargo la técnica que se seguirá, tiene la misma fundamentación y la
información que se consiga es valiosa. (∗)
1+ x 1+ x 2
Sea: =t⇒ = t ⇒ 1 + x = t 2 − t 2 x ⇒ x(1 + t 2 ) = t 2 − 1
1− x 1− x
t 2 −1 4tdt
x= 2 ⇒ dx = 2 , luego:
t +1 (t + 1) 2
1+ x t 4tdt 4t 2 dt t 2 dt
(∗)∫ 1 − x ∫ (t 2 + 1)2 ∫ (t 2 + 1)2 ∫ ( t 2 + 1)4 (∗∗) , haciendo uso
dx = = = 4 de

sustituciones trigonométricas convenientes en (∗∗) , y de la figura se tiene:

t2 + 1
t

θ
Se tiene: t = τ gθ , dt = sec θ dθ ; t + 1 = sec θ
2 2
1

t 2 dt 4τ g 2θ sec 2 θ dθ τ g 2θ
(∗∗) 4 ∫ =∫ = 4 ∫ sec2 θ dθ
( t 2 + 1) 4 sec 4 θ
= 4 ∫ s e n 2 θ dθ = 2∫ dθ − 2∫ cos 2θ dθ = 2θ − s e n 2θ + c = 2θ − 2s e n θ cos θ + c
1+ x
2
1+ x
− 1− x + c
t 1 2t
= 2 arcτ gt − 2 + c = 2 arcτ gt − 2 + c = 2 arcτ g
t +1 t +1
2 2 t + 1 1 − x 1+ x
+1
1− x
1+ x 1+ x
= 2 arcτ g − (1 − x) +c
1− x 1− x
x+a
9.20.- ∫ dx
x+b
Solución.- Sea: x + a = t ⇒ x = t 2 − a, dx = 2tdt
x+a t 2tdt t 2 dt ⎛ b−a ⎞
∫ x+b dx = ∫ t 2 − a + b ∫ t 2 + (b − a) = 2∫ ⎜⎝1 − t 2 + (b − a) ⎟⎠dt
= 2

dt 1 t
= 2 ∫ dt − 2(b − a ) ∫ 2 = 2t − 2(b − a) arcτ g +c
t + (b − a ) b−a b−a

205

http://librosysolucionarios.net
x+a
= 2 x + a − 2 b − a arcτ g +c
b−a
x +1
3
9.21.- ∫ dx
x
Solución.- Sea: 3 x + 1 = t ⇒ x = t 3 − 1, dx = 3t 2 dt
x +1
3
t 3t 2 dt t 3 dt ⎛ 1 ⎞ dt
∫ x dx = ∫ t 3 − 1 ∫ t 3 − 1 = 3∫ ⎜⎝1 + t 3 − 1 ⎟⎠dt = 3∫ dt + 3∫ t 3 − 1
= 3

dt
= 3∫ dt + 3∫ (∗) , por fracciones parciales:
(t − 1)(t 2 + t + 1)
3 A Bt + C
= + 2 ⇒ 3 = A(t 2 + t + 1) + ( Bt + C )(t − 1) , de donde:
(t − 1)(t + t + 1) (t − 1) (t + t + 1)
2

A = 1, B = −1, C = −2 , luego:
dt t+2 ⎛ 2t + 1 ⎞
(∗) = 3∫ dt + ∫ −∫ 2 dt = 3t + η t − 1 − 1 η t 2 + t + 1 − 3 arcτ g ⎜ ⎟+c
t −1 t + t +1 2 ⎝ 3 ⎠
a2 − x2
9.22.- ∫ dx
x3
Solución.- Sea: a 2 − x 2 = t ⇒ x 2 = a 2 − t 2 , xdx = −tdt
a2 − x2 a 2 − x 2 xdx ttdt −t 2 dt −t 2 dt
∫ x3 dx = ∫ x4
= − ∫ (a 2 − t 2 )2 ∫ (a 2 − t 2 )2 ∫ (a + t )2 (a − t )2 (∗)
= =

Por fracciones parciales:


−t 2 A B C D
= + + + , de donde:
(t + a ) (t − a)
2 2
(t + a ) (t + a) (t − a) (t − a) 2
2

A = 1 a, B = − 1 , C = − 1 a, D = − 1 , luego:
4 4 4 4
−t dt
2
1 dt 1 dt 1 dt 1 dt
(∗) ∫ = ∫ − ∫ − ∫ − ∫
(a + t ) (a − t )
2 2
4a (t + a ) 4a (t + a ) 4a (t − a) 4a (t − a ) 2
2

1 1 1 1
= η (t + a) + − η (t − a) + +c
4a 4(t + a ) 4a 4(t − a)
1 (t + a ) 1 1
= η + + +c
4a (t − a) 4(t + a) 4(t − a)
1 a2 − x2 + a a2 − x2 1 a2 − x2 + a a2 − x2
= η + +c = η − +c
4a a2 − x2 − a 2( a 2 − x 2 −a 2 ) 4a a2 − x2 − a 2 x2

1 ( a 2 − x 2 + a)2 a2 − x2 1 1 a2 − x2
= η − + c = η a2 − x2 + a − ηx− +c
a 2 − x 2 −a 2
2
4a 2x 2a 2a 2 x2
9.23.- ∫ x 2 x + adx
Solución.- Sea: x + a = t ⇒ x = t 2 − a, dx = 2tdt

206

http://librosysolucionarios.net
∫x x + adx = ∫ (t 2 − a) 2 t 2tdt = 2∫ t 2 (t 2 − a )2 dt = 2∫ (t 6 − 2at 4 + a 2t 2 )dt
2

2t 7 4at 5 2a 2t 3
= 2 ∫ t 6 dt − 4a ∫ t 4 dt + 2a 2 ∫ t 2 dt =
− + +c
7 5 3
2( x + a ) 2 4a ( x + a) 2 2a 2 ( x + a) 2
7 5 3

= − + +c
7 5 3
dx
9.24.- ∫
x + x + 28 x
4

Solución.- Sea: 8 x = t ⇒ x = t 8 , dx = 8t 7 dt
dx 8t 7 dt t 6 dt ⎛ 3 t 2 + 4t + 4 ⎞
∫ x + 4 x + 2 8 x ∫ t + t + 2t
= 4 2
= 8 ∫ t 3 + t + 2 ∫ ⎝⎜
= 8 t − t − 2 +
t3 + t + 2 ⎠
⎟dt

t 2 + 4t + 4 t 4 8t 2 t 2 + 4t + 4
= 8∫ t 3 − 8∫ tdt − 16∫ dt + 8∫ dt = 8 − − 16t + 8 ∫ t 3 + t + 2 dt
t3 + t + 2 4 2
t 2 + 4t + 4
= 2t 4 − 4t 2 − 16t + 8∫ 3 dt (∗) , por fracciones parciales:
t +t +2
t 2 + 4t + 4 t 2 + 4t + 4 A Bt + C
= = + 2 ⇒ A = 1 , B = 3 , C = 14 , luego:
(t + t + 2) (t + 1)(t − t + 2) (t + 1) (t − t + 2)
3 2 4 4 4
⎛ 1 dt 3 t + 14 ⎞
(∗) = 2t − 4t − 16t + 8 ∫
4 2 ⎜ 4 + ∫ 42 4 dt ⎟
⎜ t +1 t −t + 2 ⎟
⎝ ⎠
⎛ 1 dt 1 3t + 14 ⎞ dt 3t + 14
= 2t 4 − 4t 2 − 16t + 8 ⎜ ∫ + ∫ 2 dt ⎟ = 2t 4 − 4t 2 − 16t + 2∫ + 2∫ 2 dt
⎝ 4 t +1 4 t − t + 2 ⎠ t +1 t −t + 2
3 2t + 3 − 3 + 3
28 31 31
= 2t 4 − 4t 2 − 16t + 2 η t + 1 + 2 ∫ dt
2 t2 − t + 2
(2t − 1) dt
= 2t 4 − 4t 2 − 16t + 2 η t + 1 + 3∫ 2 dt + 31∫ 2
t −t + 2 t −t + 2
dt
= 2t 4 − 4t 2 − 16t + 2 η t + 1 + 3 η t 2 − t + 2 + 31∫
(t − 1 ) 2 + 7
2 4
2 t− 1
= 2t 4 − 4t 2 − 16t + 2 η t + 1 + 3 η t 2 − t + 2 + 31 arcτ g 2 +c
7 7
2
62 2t − 1
= 2t 4 − 4t 2 − 16t + 2 η t + 1 + 3 η t 2 − t + 2 + arcτ g +c
7 7
2x 8 −1
1
62
= 2 x − 4 x − 16 x + 2 η x + 1 + 3 η x − x + 2 + arcτ g +c
1 1 1 1 1 1
2 4 8 8 4 8

7 7
9.25.- ∫ x3 x 2 + a 2 dx
Solución.- Sea: x 2 + a 2 = t ⇒ x 2 = t 2 − a 2 , xdx = tdt

207

http://librosysolucionarios.net
∫x x 2 + a 2 dx = ∫ x 2 x 2 + a 2 xdx = ∫ (t 2 − a 2 )ttdt = ∫ (t 2 − a 2 )t 2 dt = ∫ (t 4 − a 2t 2 )dt
3

( x2 + a2 ) 2 a2 ( x2 + a2 ) 2 3 ⎛ x + a a2 ⎞
5 3
t 5 a 2t 3 2 2
= − +c = − + c = ( x2 + a2 ) 2 ⎜ − ⎟+c
5 3 5 3 ⎝ 5 3 ⎠
3 ⎛ 3 x − 2a ⎞
2 2
= ( x2 + a2 ) 2 ⎜ ⎟+c
⎝ 15 ⎠

EJERCICIOS COMPLEMENTARIOS
A continuación, se adjunta un listado de ejercicios que se proponen al lector.
Observará que no se indica técnica alguna solicitada para el desarrollo de los
mismos, y que además no se han respetado normas relativas a niveles de
dificultad, ni a las técnicas mismas. Como siempre, se adjuntaran las soluciones
cuyos desarrollos pueden diferir de los aquí presentados. No importa, eso es
posible; además una consulta con su profesor aclarará cualquier discrepancia.

Encontrar:
1.- ∫ t 3es e n t cos t 4 dt
4
θ dθ θ eθ dθ
2.- ∫ 3.- ∫
(1 + θ ) 2 (1 + θ ) 2
4.- ∫ eτ g 3θ sec 2 3θ dθ 5.- ∫
xdx x2 −1
6.- ∫
3
ax + b x +1
7.- ∫
dx 8.- ∫ e 2 − x dx e x dx
9.- ∫ x
(2 − x) 1 − x ae − b
(t + 1)dt ϕ 12.- ∫ τ gθ dθ
10.- ∫ 2 11.- ∫ sec dϕ
t + 2t − 5 2
η2 η 14.- ∫ ϕ sec 2 ϕ dϕ 15.- ∫
dx
13.- ∫ sen dη
a b 5x
16.- ∫ sec (1 − x)dx
2
17.- ∫
xdx
18.- ∫
dy
16 − x 4
1+ 1+ y
20.- ∫ cos ecθ dθ 21.- ∫ t (1 − t 2 ) 2 dt
1
dx
19.- ∫
x+4 − x+3
22.- ∫ t (1 − t 2 ) 2 arcs e n tdt
1
1 + cos 2 x x2 + 1
23.- ∫ dx 24.- ∫ dx
s e n2 2x x3 − x
e x dx dx (3 x + 4)dx
25.- ∫ 26.- ∫ 27.- ∫
9−e 2x ( x − 1)3 2x + x2
ds dx xdx
28.- ∫ 29.- ∫ 30.- ∫
4 − s2 x2 x2 + e 1+ x

208

http://librosysolucionarios.net
y 2 dy y 3 dy dθ
31.- ∫ 32.- ∫ 33.- ∫
y +1 y2 −1 1 + 2 cos θ
t 4 − t 3 + 4t 2 − 2t + 1 dϕ 36.- ∫ x(10 + 8 x 2 )9 dx
34.- ∫ dt 35.- ∫
t3 +1 ηe
dx x3 dx x3 dx
37.- ∫ 38.- ∫ 39.- ∫
(16 + x 2 )3 x2 + 4 16 − x 2
40.- ∫ a ( x 2 + 1) 2 dy
1
dx dx
41.- ∫ 42.- ∫
( 6 − x 2 )3 x(3 + η x)
ex x3 dx
43.- ∫ dx 45.- ∫
16 + e 2 x 44.- ∫ cos 1 − xdx x −1
2 y 5 − 7 y 4 + 7 y 3 − 19 y 2 + 7 y − 6 47.- ∫ s e n x + 1dx 9x2 + 7 x − 6
46.- ∫ dy 48.- ∫ dx
( y − 1) 2 ( y 2 + 1) 2 x3 − x
5w3 − 5w2 + 2w − 1 50.- ∫
3dx (1 − x) 2 dx
49.- ∫ dw 51.- ∫
w4 + w2 1 + 2x x
xe −2 x 53.- ∫ e 2t cos(et )dt 54.- ∫ x ( x 2 − 4)3 dx
2 3

52.- ∫ dx
2
10
s e n xesec x ds 1 ⎛ 1− z2 ⎞
55.- ∫
cos 2 x
dx 56.- ∫ s 13 (1 + s 2 3 ) 57.- ∫ 3 ⎜ 2 ⎟ dz
z ⎝ z ⎠
x η (1 + x 2 ) co τ gxdx ax 2 − bx + c
58.- ∫ dx 59.- ∫ 60.- ∫ dx
1 + x2 η sen x ax 2 + bx − c
61.- ∫
dx
62.- ∫
dx 63.- ∫ τ g16 xdx
cos 2 5 x 12 − 7 x
64.- ∫ τ g 4θ sec 2 4θ dθ xdx 7t − 2
65.- ∫ 66.- ∫ dt
x−5 7 − 2t 2
67.- ∫ (1 + x) cos xdx 68.- ∫
dx
69.- ∫
dx
x( 1 + x − 1) coτ g 6 x
70.- ∫ co τ g (2 x − 4)dx 71.- ∫ (et − e −2t ) 2 dt ( x + 1)dx
72.- ∫
( x + 2) 2 ( x + 3)
73.- ∫ (co τ ge x )e x dx s e nθ +θ arcτ gxdx
74.- ∫ dθ 75.- ∫
cos θ + 1 (1 + x 2 ) 2
3

76.- ∫ x coτ g ( x 77.- ∫ x 4 x 2 − 2dx ( x 2 + 9) 2 dx


2 1

5
)dx 78.- ∫
x4
79.- ∫ x 2 s e n 5 x3 cos x 3 dx 80.- ∫
xdx x3 dx
81.- ∫ 2
5x2 + 7 x − x−6
82.- ∫ s e n 2θ es e n θ dθ
2
dx dw
83.- ∫ x 84.- ∫
e − 9e − x 1 + cos w

209

http://librosysolucionarios.net
⎛ 1− s e n 2 x 2 ⎞
2
x3 dx s e n ϕ dϕ



⎟ 86.- ∫ 87.- ∫
85.- ∫ e cos 2 ϕ
3

(cos x s e n x )dx
⎠ 3 1

2 2 19 − x 2
88.- ∫ (sec ϕ + τ gϕ ) dϕ
2
89.- ∫
dt 90.- ∫ aθ b 2θ c3θ dθ
t (4 + η 2t ) 2
1

91.- ∫ s e n 2 ϕ cos3 ϕ dϕ sec 2 θ dθ


1
dx
92.- ∫ 93.- ∫
9 + τ g 2θ e − 16
2x

94.- ∫ (e − 1)(e + 1)ds


2s 2s
95.- ∫ 2
dx x +1
3
96.- ∫ 3 dx
5x + 8x + 5 x −x
97.- ∫ (arcs e n 1 − x 2 )0 dx 99.- ∫ x(1 + x) 5 dx
1
3dy
98.- ∫
1+ y
dϕ tdt s η s ds
100.- ∫ 101.- ∫ 102.- ∫
a s e n ϕ + b 2 cos 2 ϕ (2t + 1) 2
2 2 1
(1 − s 2 )
1
2

103.- ∫ (2 cos α s e n α − s e n 2α )dα 104.- ∫ t 4 η 2tdt


11
105.- ∫ u 2 (1 + v) dx
(ϕ + s e n 3ϕ )dϕ ( y 2 + 1)dy
1
ds
106.- ∫ 107.- ∫ 1 108.- ∫
3ϕ 2 − 2 cos 3ϕ s ( s − 4) 2
3 1
2
y 2 ( y + 1)
109.- ∫ u (1 + u 2 ) 2 du ( x3 + x 2 )dx 111- ∫ adb
110.- ∫
x2 + x − 2
dx ( x + 1)dx 114.- ∫ f ( x) f ´( x)dx
112.- ∫ 113.- ∫
x − 2x − 82
2x − x 2

x + 7 x2 − 5x + 5
3 η 1+ x + x 2 ( x − 1)dx
115.- ∫ dx 116.- ∫ e dx 117.- ∫
x2 + 2x − 3 x2 − 4 x + 3
xdx 4dx co τ gxdx
118.- ∫ 119.- ∫ 120.- ∫
x2 + 4 x + 5 x + 4x
3
η sen x
121.- ∫ η exp x − 1dx 1 + x3 x −1 1
122.- ∫ dx 123.- ∫ dx
x x +1 x
s e n xdx dx xdx
124.- ∫ 125.- ∫ 126.- ∫
1 + s e n x + cos x 3 + 2 cos x x2 − 2 x + 5
(1 + s e n x)dx dx
127.- ∫ 128.- ∫ 4
s e n x(2 + cos x) x +4

RESPUESTAS
1.- ∫ t 3es e n t cos t 4 dt
4

Solución.- Sea: u = s e n t 4 , du = (cos t 4 )4t 3 dt ; luego:


1 1 u 1 u 1 s e n t4
∫ =
4∫
=
4∫
= + = +c
3 sen t4 4 3 s e n t4 4
t e cos t dt 4t e cos t dt e du e c e
4 4

210

http://librosysolucionarios.net
θ dθ
2.- ∫
(1 + θ ) 2
Solución.-
θ dθ Adθ Bdθ
∫ (1 + θ )2 = ∫ 1 + θ + ∫ (1 + θ )2 (∗)
θ A B
= + ⇒ θ = A(1 + θ ) + B ⇒ θ = Aθ + ( A + B ) , de donde:
(1 + θ ) 1 + θ (1 + θ ) 2
2

θ dθ dθ dθ 1
A = 1, B = −1 , entonces: (∗) ∫ =∫ −∫ = η 1+ θ + +c
(1 + θ ) 2
1+θ (1 + θ ) 2
1+θ
θ eθ dθ
3.- ∫
(1 + θ ) 2
Solución.-
θ dθ
θ
dv =
u=e (1 + θ ) 2
Sea:
du = eθ dθ v = η 1+θ +
1
1+θ
θ eθ dθ eθ 1 θ
∫ (1 + θ )2 − ∫ ( η 1+ θ +
θ
= e η 1 + θ + ) e dθ
1+θ 1+θ
eθ eθ dθ
= eθ η 1 + θ + − ∫ eθ η 1 + θ dθ − ∫ (∗) , resolviendo por partes la segunda
1+θ 1+θ
θ dθ
u = eθ dv =
integral se tiene: 1+θ
du = eθ dθ v = η 1+θ
eθ dθ
Luego: ∫ = eθ η 1 + θ − ∫ eθ η 1 + θ dθ , esto es:
1+θ

(∗) = eθ η 1 + θ + − ∫ eθ η 1 + θ dθ −eθ η 1 + θ + ∫ eθ η 1 + θ dθ
1+θ
θ
e
=
1+θ
4.- ∫ eτ g 3θ sec 2 3θ dθ
Solución.- Sea: u = τ g 3θ , du = 3sec 2 3θ dθ
1 u 1 u eτ g 3θ
∫ e sec 3θ dθ = 3∫
τ g 3θ 2
e du = e + c = +c
3 3
xdx
5.- ∫ 3
ax + b
t3 − b 3t 2
Solución.- Sea: ax + b = t 3 ⇒ x = , dx = dt
a a

211

http://librosysolucionarios.net
⎛ t 3 − b ⎞ 3t 2
⎜ ⎟ dt
xdx ⎝ a ⎠ a 3t (t 3 − b) 3 3 ⎛ t 5 bt 2 ⎞
∫ =∫ =∫ =
a2 ∫
− = ⎜ − ⎟+c
4
dt (t bt ) dt
3
ax + b t a2 a2 ⎝ 5 2 ⎠
3(ax + b) 3 3b(ax + b) 3
5 2
3t 5 3bt 2
= 2
− 2 +c = − +c
5a 2a 5a 2 2a 2
3(ax + b) 3 (ax + b) 2 3b 3 (ax + b) 2
= − +c
5a 2 2a 2
x2 −1
6.- ∫ dx
x +1
Solución.-
x2 −1 ( x + 1) ( x − 1) ( x − 1) 2
3
2( x − 1) 2
3

∫ dx = ∫ = ∫ ( x − 1) 2 dx = +c = +c
1

x +1 x +1 3 3
2
2( x − 1) x − 1
= +c
3
dx
7.- ∫
(2 − x) 1 − x
Solución.- Sea: 1 − x = t 2 ⇒ x = 1 − t 2 , dx = −2tdt
dx −2tdt dt
∫ (2 − x) 1 − x = ∫ ⎡2 − (1 − t 2 ) ⎤ t = −2∫ 1 + t 2 = −2 arcτ gt + c = −2 arcτ g 1 − x + c
⎣ ⎦
8.- ∫ e 2− x dx
Solución.- Sea: u = 2 − x, du = −dx
∫e dx = − ∫ eu du = −eu + c = −e 2− x + c
2− x

e x dx
9.- ∫
ae x − b
Solución.- Sea: u = ae x − b, du = ae x dx
e x dx 1 du 1 1
∫ ae x − b = a ∫ u = a η u + c = a η ae − b + c
x

(t + 1)dt
10.- ∫ 2
t + 2t − 5
Solución.- Sea: u = t 2 + 2t − 5, du = 2(t + 1)dt
(t + 1)dt 1 du 1 1
∫ t 2 + 2t − 5 = 2 ∫ u = 2 η u + c = 2 η t + 2t − 5 + c
2

ϕ
11.- ∫ sec dϕ
2
ϕ ϕ 1 ϕ ϕ ϕ
Solución.- Sea: u = sec +τ g , du = (sec τ g + sec 2 )dϕ
2 2 2 2 2 2

212

http://librosysolucionarios.net
ϕ sec ϕ (sec ϕ + τ g ϕ ) sec2 ϕ + sec ϕ τ g ϕ
∫ sec 2
dϕ = ∫ 2
sec ϕ
2
+τ g ϕ
2 dϕ =
∫ 2
sec ϕ +τ g
2
ϕ
2 dϕ
2 2 2 2
= 2 η u + c = 2 η sec ϕ + τ g ϕ + c
du
= 2∫
u 2 2
12.- ∫ τ gθ dθ
Solución.- Sea: u = cos θ , du = − s e n θ dθ
s e nθ du 1
∫ τ gθ dθ = ∫ cos θ dθ = −∫ u = − η u + c = − η cosθ + c = − η s ecθ + c
0
= − η1 + η s ecθ + c = η s ecθ + c
η2 η
13.- ∫ sen dη
a b
Solución.-
η2 η
u= dv = s e n dη
a b
Sea:
2η dη η
du = v = −b cos
a b
η 2
η a 2 η 2b η
∫ a s e n b dη = − b η cos b + a ∫η cos b dη (∗) , resolviendo por partes la segunda
η
u =η dv = cos dη
b
integral se tiene:
du = dη η
v = bsen
b

a η 2b ⎛ η η ⎞
(∗) = − η 2 cos + ⎜ bη s e n − b ∫ s e n dη ⎟
b b a ⎝ b b ⎠
a η 2b 2 η 2b3 η
= − η 2 cos + η sen + cos + c
b b a b a b
14.- ∫ ϕ sec ϕ dϕ
2

Solución.-
u =ϕ dv = sec 2 ϕ dϕ
Sea:
du = dϕ v = τ gϕ
∫ ϕ sec ϕ dϕ = ϕτ gϕ − ∫ τ gϕ dϕ = ϕτ gϕ − η sec ϕ + c
2

dx
15.- ∫ x
5
Solución.- Sea: u = − x, du = −dx
dx 5u 5− x 1
∫ 5x = ∫ 5 dx = − ∫ 5 du = − η 5 + c = − η 5 + c = − 5x η 5 + c
−x u

213

http://librosysolucionarios.net
16.- ∫ sec 2 (1 − x)dx
Solución.- Sea: u = 1 − x, du = −dx
∫ sec (1 − x)dx = − ∫ sec udu = −τ gu + c = −τ g (1 − x) + c
2 2

xdx
17.- ∫
16 − x 4
Solución.- Sea: u = x 2 , du = 2 xdx
xdx xdx 1 2 xdx 1 du 1 u
∫ 16 − x4 = ∫ 42 − ( x 2 )2 = 2 ∫ 42 − ( x2 )2 = 2 ∫ 42 − u 2 = 2 arcs e n 4 + c
1 x2
= arcs e n + c
2 4
dy
18.- ∫
1+ 1+ y
1

Solución.- Sea: t = ⎡⎣1 + (1 + y ) 2 ⎤⎦ ⇒ t 2 = 1 + (1 + y ) 2 ⇒ t 2 − 1 = (1 + y )


2 1 1 1
2

⇒ (t 2 − 1) 2 = 1 + y ⇒ y = (t 2 − 1) 2 − 1, dy = 4t (t 2 − 1)dt
dy 4 t (t 2 − 1)dt t3 t2
∫ 1+ 1+ y
=∫
t
= 4 ∫ (t 2 − 1)dt = 4( − t ) + c = 4t ( − 1) + c
3 3

1+ 1+ y 4
= 4 1 1+ y ( − 1) + c = 1 1 + y ( 1 + y − 2) + c
3 3
dx
19.- ∫
x+4 − x+3
Solución.-
( x + 4) 2 + ( x + 3) 2
1 1
dx
∫ x + 4 − x + 3 = ∫ ( x + 4) − ( x + 3) dx = ∫ ⎡⎣( x + 4) 2 + ( x + 3) 2 ⎤⎦dx
1 1

( x + 4) 2 ( x + 3) 2 2 ( x + 4)3 2 ( x + 3)3
3 3

∫ + + ∫ + = + + = + +c
1 1
( x 4) 2
( x 3) 2
c
3 3 3 3
2 2
=
2
3
( ( x + 4)3 + ( x + 3)3 + c )
20.- ∫ cos ecθ dθ
Solución.- Sea: u = cos ecθ + coτ gθ , du = −(cos ecθ coτ gθ + cos ec 2θ )dθ
cos ecθ (cos ecθ + co τ gθ )dθ cos ec 2θ + cos ecθ coτ gθ dθ
∫ cos ecθ dθ = ∫ cos ecθ + co τ gθ
=∫
cos ecθ + coτ gθ
du
= −∫ = − η u + c = − η (cos ecθ + coτ gθ ) + c
u
21.- ∫ t (1 − t 2 ) 2 dt
1

Solución.- Sea: u = 1 − t 2 , du = −2tdt

214

http://librosysolucionarios.net
3
1 12 1 u2 1 3 1
∫ − = − ∫ = − + c = − u 2 + c = − (1 − t 2 ) 2 + c
2 1 3
t (1 t ) dt 2
u du
2 2 3 3 3
2
22.- ∫ t (1 − t 2 ) 2 arcs e n tdt
1

Solución.-
u = arcs e n t dv = t (1 − t 2 ) 2 dt
1

Sea: dt
du = 1
v = − (1 − t 2 ) 2
3

1− t 2
3
1 1 dt
∫ t (1 − t ) 2 arcs e n tdt = − 3 (1 − t ) 2 arcs e n t + 3 ∫ (1 − t ) 1 − t
2 1 2 3 2 2

1− t2
(1 − t 2 ) 2 (1 − t 2 ) 2
3 3
1 1 t3
=− arcs e n t + ∫ (1 − t 2 )dt = − arcs e n t + (t − ) + c
3 3 3 3 3
1⎡ t ⎤
3
= − ⎢(1 − t 2 ) 2 arcs e n t − t + ⎥ + c
3

3⎣ 3⎦
1 + cos 2 x
23.- ∫ dx
s e n2 2x
Solución.-
1 + cos 2 x 1 + cos 2 x dx dx 1 dx
∫ s e n 2 2 x dx = ∫ 1 − cos2 x dx = ∫ 1 − cos 2 x = ∫ ⎛ 1 − cos 2 x ⎞ = 2 ∫ s e n 2 x
2⎜ ⎟
⎝ 2 ⎠
1 1
= ∫ cos ec 2 xdx = − coτ gx + c
2 2
x +1
2
24.- ∫ 3 dx
x −x
Solución.-
x2 + 1 ( x 2 + 1)dx ( x 2 + 1)dx Adx Bdx Cdx
∫ x3 − x ∫ x( x2 − 1) ∫ x( x + 1)( x − 1) = ∫ x + ∫ ( x + 1) + ∫ ( x − 1) (∗)
dx = =

( x 2 + 1) A B C
= + + ⇒ ( x 2 + 1) = A( x 2 − 1) + Bx( x − 1) + Cx( x + 1)
x( x + 1)( x − 1) x ( x + 1) ( x − 1)
x = 0 ⇒ 1 = − A ⇒ A = −1
De donde: x = −1 ⇒ 2 = B(−1)(−2) ⇒ B = 1
x = 1 ⇒ 2 = C (1)(2) ⇒ C = 1
Entonces:
( x 2 + 1)dx dx dx dx
(∗) ∫ = −∫ + ∫ +∫ = − η x + η x +1 + η x −1 + c
x( x + 1)( x − 1) x ( x + 1) ( x − 1)
x2 −1
= η +c
x

215

http://librosysolucionarios.net
e x dx
25.- ∫
9 − e2 x
Solución.- Sea: u = e x , du = e x dx
e x dx e x dx du u ex
∫ 9 − e2 x
=∫
32 − (e x ) 2
=∫
32 − u 2
= arcs e n + c = arcs e n + c
3 3
dx
26.- ∫
( x − 1)3
Solución.-
dx ( x − 1) −2 1
∫ ( x − 1)3 ∫
−3
= ( x − 1) dx = − +c = − +c
2 ( x − 1) 2
(3x + 4)dx
27.- ∫
2x + x2
Solución.- Sea: u = 2 x + x 2 , du = 2(1 + x)dx
(3 x + 4)dx (3x + 3) + 1 ( x + 1)dx dx 3 du dx
∫ 2 x + x2 = ∫ 2 x + x2 dx = 3∫ 2 x + x 2 + ∫ 2 x + x 2 = 2 ∫ u 12 + ∫ 2 x + x2
1
3 du dx 3 u2 dx dx
= ∫ 1 +∫ = +∫ = 3 2 x + x2 + ∫
2 u2 ( x 2 + 2 x + 1) − 1 2 1 ( x + 1) 2 − 1 ( x + 1) 2 − 1
2
Sustituyendo por: x + 1 = sec θ , dx = sec θτ gθ dθ , ( x + 1) 2 − 1 = τ gθ
sec θ τ gθ
= 3 2 x + x2 + ∫ dθ = 3 2 x + x 2 + ∫ sec θ dθ = 3 2 x + x 2 + η sec θ + τ gθ + c
τ gθ
= 3 2x + x2 + η x + 1 + 2 x + x2 + c
ds
28.- ∫
4 − s2
Solución.- Sea: s = 2s e n θ , ds = 2 cos θ dθ , 4 − s 2 = 2 cos θ
ds 2 cos θ dθ
∫ 4 − s2
=∫
2 cos θ
= ∫ dθ = θ = arcs e n s + c
2
dx
29.- ∫
x 2
x2 + e
Solución.- Sea: x = eτ gθ , dx = e sec 2 θ dθ , x 2 + e = e sec θ
1

dx e sec θ dθ 1 sec θ dθ 1 cos θ
2
1 cos θ
∫ x2 x 2 + e = ∫ eτ g 2 e secθ = e ∫ τ g 2 = e ∫ s e n 2 θ = e ∫ s e n 2 θ (∗)
cos 2 θ
Sea: u = s e n θ , du = cos θ dθ , luego:

216

http://librosysolucionarios.net
1 du 1 −2 1 u −1 1 1 1
(∗) = ∫
e u 2
=
e ∫ u du =
e −1
+c = − +c = −
eu e s e nθ
+c =−
x
+c
e
x2 + e
x2 + e
=− +c
ex
xdx
30.- ∫
1+ x
Solución.- Sea: x + 1 = t 2 ⇒ x = t 2 − 1, dx = 2tdt
xdx (t 2 − 1)2 t dt t3 t2
∫ 1+ x ∫ = = ∫ − = − + = − 1) + c
2
2 (t 1) dt 2( t ) c 2t (
t 3 3
x +1 x−2
= 2 x + 1( − 1) + c = 2 x + 1( )+c
3 3
y 2 dy
31.- ∫
y +1
Solución.- Sea: y + 1 = t 2 ⇒ y = t 2 − 1, dy = 2tdt
y 2 dy (t 2 − 1) 2 2 t dt ⎛ t 5 2t 3 ⎞
∫ y +1 ∫ = = ∫ − = ∫ − + = ⎜ − +t⎟+c
2 2 4 2
2 (t 1) dt 2 (t 2t 1)dt 2
t ⎝5 3 ⎠
⎛t 4
2t 2
⎞ ⎛ ( y + 1) 2( y + 1)
4 2

= 2t ⎜ − + 1⎟ + c = 2 y + 1 ⎜ − + 1⎟ + c
⎝5 3 ⎠ ⎜ 5 3 ⎟
⎝ ⎠
⎛ ( y + 1) 2 y + 2 ⎞
2
⎛ y + 2 y +1 2 y + 2 ⎞
2
= 2 y +1⎜ − + 1⎟ + c = 2 y + 1 ⎜ − + 1⎟ + c
⎝ 5 3 ⎠ ⎝ 5 3 ⎠
⎛ 3 y2 − 4 y + 8 ⎞
= 2 y +1⎜ ⎟+c
⎝ 15 ⎠
3
y dy
32.- ∫
y2 −1
Solución.- Sea: u = y 2 − 1 ⇒ y 2 = u + 1, dy = 2 ydy
⎛ 3 ⎞
1 (u + 1)du 1
1
y 3 dy y 2 ydy 1⎜ u2 u2 ⎟
∫ y 2 − 1 = ∫ y 2 − 1 = 2 ∫ u 12 = 2 ∫ (u + u )du = 2 ⎜ 3 + 1 ⎟ + c
1 −1
2 2

⎜ 2 2 ⎟⎠

⎛ y2 −1 ⎞ ⎛ y2 + 2 ⎞
3
u2
= + u 2 + c = u 2 ( 1 u + 1) + c = y 2 − 1 ⎜ + 1⎟ + c = y 2 − 1 ⎜ ⎟+c
1 1

3
3 ⎝ 3 ⎠ ⎝ 3 ⎠

33.- ∫
1 + 2 cos θ
2dz 1− z2
Solución.- Sea: dθ = , cos θ = ,θ = 2 arcτ gz
1+ z2 1+ z2

217

http://librosysolucionarios.net
2dz
dθ 1+ z2 2dz 2dz 2dz
∫ 1 + 2 cos θ = ∫ 2(1 − z )
2
=∫
1 + z + 2(1 − z )
2 2
=∫
1 + z + 2 − 2z
2 2
=∫
3 − z2
1+
1+ z2
2dz dz dz 1 z− 3
=∫ = −2 ∫ 2 = −2∫ 2 =−2 η +c
3− z 2
z −3 z − ( 3) 2
2 3 z+ 3

1 τ gθ 2 − 3
=− η +c
3 τ gθ 2 + 3
t 4 − t 3 + 4t 2 − 2t + 1
34.- ∫ dt
t3 +1
Solución.-
t 4 − t 3 + 4t 2 − 2t + 1 ⎛ 3t 2 − t + 1 ⎞ 3t 2 − t + 1
∫ t3 +1
dt = ∫ ⎜⎝ t − 1 +
t3 + t ⎠
⎟ dt = ∫ ∫ ∫ t 3 + t dt
tdt − dt +

t2 3t 2 − t + 1
= −t + ∫ 3 dt (∗)
2 t +t
3t 2 − t + 1 A Bt + C
= + 2 ⇒ 3t 2 − t + 1 = A(t 2 + 1) + ( Bt + C )t
t (t 2 + 1) t (t + 1)

t = 0 ⇒1= A ⇒ A =1
t =1⇒ 3 = 2A + B + C ⇒ B + C = 1 ⎫
De donde: ⎬ B = 2, C = −1
t = −1 ⇒ 5 = 2 A − (C − B) ⇒ B − C = 3 ⎭
t 2
Adt Bt + C t2 dt 2t − 1
(∗) = − t + ∫ +∫ 2 dt = − t + ∫ + ∫ 2 dt
2 t t +1 2 t t +1
t2 2tdt dt t2
= −t + η t + ∫ 2 −∫ 2 = − t + η t + η t 2 + 1 − arcτ gt + c
2 t +1 t +1 2
2
t
= − t + η t (t 2 + 1) − arcτ gt + c
2

35.- ∫
ηe
Solución.-

∫ η e = ∫ dϕ = ϕ + c
36.- ∫ x(10 + 8 x 2 )9 dx
Solución.- Sea: u = 10 + 8 x 2 , du = 16 xdx
1 1 1 u10 u10
∫ x(10 + 8x ) dx = 16 ∫
+ =
16 ∫
= + = +c
2 9 2 9 9
16 x (10 8 x ) dx u ddu c
16 10 160
(10 + 8 x 2 )10
= +c
160

218

http://librosysolucionarios.net
dx
37.- ∫
(16 + x 2 )3
Solución.- Sea: x = 4τ gθ , dx = 4sec 2 θ dθ
dx 4sec 2 θ dθ 1 dθ 1 1 x
∫ (16 + x 2 )3
=∫
4 sec θ
3 3
= ∫ = ∫ cos θ dθ = s e n θ + c =
16 sec θ 16 16 16 16 + x 2
+c

x3 dx
38.- ∫
x2 + 4
Solución.- Sea: u = x 2 + 4 ⇒ x 2 = u − 4, du = 2 xdx
x3 dx x 2 xdx 1 (u − 4)du 1 1 1
∫ =∫ ∫ = ∫ (u 2 − 4u 2 )du = ∫ u 2 du − 2∫ u 2 du
−1 −1
=
1
1
x2 + 4 x2 + 4 2 u2 2 2
x2 + 4
3 1 3
1 u 2 2u 2 u2 u
= − +c = − 4u 2 + c = u 2 ( − 4) + c = x 2 + 4( − 4) + c
1 1

2 3 1 3 3 3
2 2
x2 − 8
= x 2 + 4( )+c
3
x3 dx
39.- ∫
16 − x 2
Solución.- Sea: u = 16 − x 2 ⇒ x 2 = 16 − u, du = −2 xdx
x3 dx x 2 xdx 1 (16 − u )du 1
∫ =∫ ∫ = − ∫ (16u 2 − u 2 )du
−1
=−
1
1
16 − x 2 16 − x 2 2 u2 2
1 3 3
1 16u 2 1 u 2 u2 uu u
=− + = −16u + + c = −16u 2 + + c = u (−16 + ) + c
1 1
2

2 1 2 3 3 3 3
2 2
16 − x 2 32 + x 2
= 16 − x 2 (−16 + ) + c = − 16 − x 2 ( )+c
3 3
40.- ∫ a ( x 2 + 1) 2 dy
1

Solución.-
∫ a( x + 1) 2 dy = a( x + 1) 2 ∫ dy = a( x + 1) 2 y + c
2 1 2 1 2 1

dx
41.- ∫
( 6 − x 2 )3
Solución.- Sea: x = 6 s e n θ , dx = 6 cos θ dθ , 6 − x 2 = 6 cos θ
dx 6 cos θ dθ 1 dθ 1 1 1 x
∫( 6− x ) 2 3
=∫ 3 3
= ∫ 2
= sec 2 θ dθ = τ gθ + c =
( 6) cos θ 6 cos θ 6 6 6 6 − x2
+c

dx
42.- ∫
x(3 + η x)

219

http://librosysolucionarios.net
dx
Solución.- Sea: u = 3 + η x, du =
x
dx du
∫ x(3 + η x)
=∫
u
= η u + c = η 3+ ηx + c

ex
43.- ∫ dx
16 + e 2 x
Solución.- Sea: u = e x , du = e x dx
ex du 1 u 1 ex
∫ 16 + e2 x ∫ 42 + u 2 4
dx = = arc τ g
4
+ c =
4
arc τ g
4
+c

44.- ∫ cos 1 − xdx


Solución.- Sea: 1 − x = t 2 ⇒ x = 1 − t 2 , dx = −2tdt
∫ cos 1 − xdx = −2 ∫ cos tdt (∗) , integrando por partes se tiene:
u =t dv = cos tdt
Sea:
du = dt v = sent
( )
(∗) = −2 t s e n t − ∫ s e n tdt = −2t s e n t + 2 ∫ s e n tdt = −2t s e n t − 2 cos t + c
= −2 1 − x s e n 1 − x − 2 cos 1 − x + c
x3 dx
45.- ∫
x −1
Solución.- Sea: x − 1 = t 2 ⇒ x = t 2 + 1, dx = 2tdt
x3 dx (t 2 + 1)3 2 t dt 2t 7 6t 5
∫ x −1 ∫ = = ∫ + + + = + + 2t 3 + 2t + c
6 4 2
2 (t 3 t 3t 1) dt
t 7 5
2t 6
6t 4
⎡ 2( x − 1) 6( x − 1)
3 2

= t( + + 2t 2 + 2) + c = x − 1 ⎢ + + 2( x − 1) + 2 ⎥ + c
7 5 ⎣ 7 5 ⎦
⎡ ( x − 1)3 3( x − 1) 2 ⎤
= 2 x −1 ⎢ + + x⎥ + c
⎣ 7 5 ⎦
2 y − 7 y + 7 y − 19 y + 7 y − 6
5 4 3 2
46.- ∫ dy
( y − 1) 2 ( y 2 + 1) 2
Solución.-
2 y 5 − 7 y 4 + 7 y 3 − 19 y 2 + 7 y − 6
∫ ( y − 1) 2 ( y 2 + 1) 2
dy (∗)

2 y 5 − 7 y 4 + 7 y 3 − 19 y 2 + 7 y − 6 A B Cy + D Ey + F
= + + 2 +
( y − 1) ( y + 1)
2 2 2
y − 1 ( y − 1) ( y + 1) ( y 2 + 1) 2
2

2 y 5 − 7 y 4 + 7 y 3 − 19 y 2 + 7 y − 6 = A( y − 1)( y 2 + 1) 2 + B( y 2 + 1) 2
⇒ + (Cy + D)( y − 1) 2 ( y 2 + 1) + ( Ey + F )( y − 1) 2 , luego:
2 y 5 − 7 y 4 + 7 y 3 − 19 y 2 + 7 y − 6 = ( A + C ) y 5 + (− A + B − 2C + D) y 4
⇒ + (2 A + 2C − 2 D + E ) y 3 + (−2 A + 2 B − 2C + 2 D − 2 E + F ) y 2

220

http://librosysolucionarios.net
⇒ + ( A + C − 2 D + E − 2 F ) y + (− A + B + D + F ) , Igualando coeficientes se tiene:
⎛ A +C = 2 ⎞
⎜ ⎟
⎜ − A + B −2C + D = −7 ⎟
⎜ 2A +2C −2 D + E = 7 ⎟ ⇒ A = 1, B = −4, C = 1
⎜ ⎟
⎜ −2 A +2 B −2C +2 D −2 E + F = −19 ⎟ D = 0, E = 3, F = −1
⎜ A + C −2 D + E −2 F = 7 ⎟
⎜⎜ ⎟
⎝ −A + B +D +F = − 6 ⎟⎠
2 y 5 − 7 y 4 + 7 y 3 − 19 y 2 + 7 y − 6 dy dy ydy (3 y − 1)dy
(∗) ∫ dy = ∫ − 4∫ +∫ 2 +∫ 2
( y − 1) ( y + 1)
2 2 2
y −1 ( y − 1) 2
( y + 1) ( y + 1) 2
4 1 ydy dy
= η y −1 + + η y 2 + 1 + 3∫ 2 −∫ 2
y −1 2 ( y + 1) ( y + 1) 2
4 3 ⎡1 y 1 ⎤
= η y −1 + + η y2 + 1 − η y2 + 1 − ⎢ + arcτ gy ⎥ + c
y −1 2 ⎣ 2 y +1 2
2

4 3 y 1
= η ( y − 1) y 2 + 1 + − η y2 +1 − − arcτ gy + c
y −1 2 2( y + 1) 2
2

( y − 1) 4 y 1
= η + − − arcτ gy + c
y2 +1 y − 1 2( y + 1) 2
2

47.- ∫ s e n x + 1dx
Solución.- Sea: x + 1 = t 2 ⇒ x = t 2 − 1, dx = 2tdt
∫sen x + 1dx = 2∫ (s e n t )tdt (∗) , trabajando por partes
u =t dv = s e n tdt
Sea:
du = dt v = − cos t
( )
(∗)2 ∫ (s e n t )tdt = 2 −t cos t + ∫ cos tdt = −2t cos t + 2s e n t + c
= −2 x + 1 cos x + 1 + 2s e n x + 1 + c
9 x2 + 7 x − 6
48.- ∫ dx
x3 − x
Solución.-
9x2 + 7 x − 6 9x2 + 7 x − 6 Adx Bdx Cdx
∫ x3 − x dx = ∫ x( x + 1)( x − 1)dx = ∫ x + ∫ x + 1 + ∫ x − 1(∗)
9x2 + 7 x − 6 A B C
= + + ⇒ 9 x 2 + 7 x − 6 = A( x + 1)( x − 1) + Bx( x − 1) + Cx( x + 1)
x −x
3
x x +1 x −1
⎧ x = 0 ⇒ −6 = − A ⇒ A = 6

De donde: ⎨ x = 1 ⇒ 10 = 2C ⇒ C = 5
⎪ x = −1 ⇒ −4 = 2 B ⇒ B = −2

dx dx dx
(∗) = 6∫ − 2∫ + 5∫ = 6 η x − 2 η x + 1 + 5 η x −1 + c
x x +1 x −1

221

http://librosysolucionarios.net
x 6 ( x − 1)5
= η x 6 − η ( x + 1) 2 + η ( x − 1)5 + c = η +c
( x + 1) 2
5w3 − 5w2 + 2w − 1
49.- ∫ dw
w4 + w2
Solución.-
5w3 − 5w2 + 2w − 1 5w3 − 5w2 + 2w − 1
∫ w4 + w2
dw = ∫ w2 (w2 + 1) dw(∗)
5w3 − 5w2 + 2w − 1 Aw + B Cw + D
= + 2
w2 ( w2 + 1) w2 w +1
5w − 5w + 2 w − 1 = ( Aw + B)( w2 + 1) + (Cw + D) w2
3 2

⇒ Aw3 + Aw + Bw2 + B + Cw3 + Dw2 ⇒ ( A + C ) w3 + ( B + D) w2 + Aw + B


Igualando coeficientes se tiene:
⎛A +C = 5⎞
⎜ ⎟
⎜ B + D = −5 ⎟
⇒ A = 2, B = −1, C = 3, D = −4
⎜A = 2⎟
⎜ ⎟
⎝ B = −1 ⎠
Aw + B Cw + D 2w − 1 3w − 4
(∗) ∫ dw + ∫ 2 dw = ∫ dw + ∫ 2 dw
w 2
w +1 w 2
w +1
2 wdw 3 2 wdw dw
=∫ − ∫ w−2 dw + ∫ 2
2 w + 1 ∫ w2 + 1
−4
w2
1 1
= η w2 + + η ( w2 + 1)3 − 4 arcτ gw + c = η w2 ( w2 + 1)3 + − 4 arcτ gw + c
w w
3dx
50.- ∫
1 + 2x
Solución.- Sea: u = 1 + 2 x, du = 2dx
3dx dx 3 du 3 3
∫ 1 + 2 x = 3∫ 1 + 2 x = 2 ∫ u = 2 η u + c = 2 η 1 + 2 x + c = η (1 + 2 x) + c
3

(1 − x) 2 dx
51.- ∫
x
Solución.-
(1 − x) 2 dx 1 − 2 x + x 2 dx dx x2
∫ x = ∫ x
= ∫x ∫ ∫
− 2 dx + xdx = η x − 2 x +
2
+c

xe −2 x
2

52.- ∫ dx
2
Solución.- Sea: u = −2 x 2 , du = −4 xdx
xe−2 x
2
1 1 u 1 u 1 −2 x2
∫ 2 dx = 2 ∫ xe dx = − 8 ∫ e du = − 8 e + c = − 8 e + c
−2 x 2

53.- ∫ e 2t cos(et )dt

222

http://librosysolucionarios.net
Solución.- Sea: w = et , dw = et dt
∫ e cos(e )e dt = ∫ w cos wdw(∗) , trabajando por partes
t t t

u=w dv = cos wdw


Sea:
du = dw v = sen w
(∗) ∫ w cos wdw = w s e n w − ∫ s e n wdw = w s e n w + cos w + c = et s e n(et ) + cos(et ) + c
54.- ∫ x ( x 2 − 4)3 dx
3

3
Solución.- Sea: u = x 2 − 4, du =
3
xdx
2
( x 2 − 4) 4
3
2 3 2 u4 1 4
∫ x ( x − 4) dx = 3 ∫ u du = 3 4 + c = 6 u + c = 6 + c
3 3
2

s e n xesec x s e n x 1 sec x
55.- ∫ 2
dx = ∫ e dx = ∫ τ gx sec xesec x dx(∗)
cos x cos x cos
Solución.- Sea: u = sec x, du = sec xτ gxdx
(∗) = ∫ eu du = eu + c = esec x + c
ds
56.- ∫s 1
3
(1 + s 3 )
2

Solución.- Sea: t = s 3 ⇒ s = t 3 , ds = 3t 2 dt
1

ds 3t 2 dt 3tdt tdt 3
∫ s 13 (1 + s 2 3 ) ∫ t (1 + t 2 ) = ∫ (1 + t 2 ) = 3∫ (1 + t 2 ) = 2 η 1 + t + c
= 2

10
1 ⎛ 1− z2 ⎞
57.- ∫ ⎜ ⎟ dz
z3 ⎝ z 2 ⎠
1− z2 −2dz
Solución.- Sea: u = 2
, du = 3
z z
10 11
1 ⎛ 1− z2 ⎞ 1 10 1 u11 u11 1 ⎛ 1− z2 ⎞
∫ z 3 ⎜⎝ z 2 ⎟⎠ dz = −
2∫
u du = −
2 11
+ c = −
22
+ c = − ⎜
22 ⎝ z 2 ⎠
⎟ +c

x η (1 + x 2 )
58.- ∫ dx
1 + x2
2 xdx
Solución.- Sea: u = η (1 + x 2 ), du =
1 + x2
2
x η (1 + x 2 ) 1 1 u2 u2 ⎡⎣ η (1 + x 2 ) ⎤⎦
∫ 1 + x2 dx = 2 ∫ udu = 2 2 + c = 4 + c = 4
+c
coτ gxdx
59.- ∫
η sen x
Solución.- Sea: u = η s e n x , du = coτ gxdx
coτ gxdx du
∫ η sen x
=∫
u
= η u + c = η η sen x + c

223

http://librosysolucionarios.net
ax 2 − bx + c
60.- ∫ dx
ax 2 + bx − c
Solución.-
ax 2 − bx + c ax 2 − bx + c ax 2 − bx + c
∫ ax 2 + bx − c dx =
ax 2 + bx − c ∫
dt =
ax 2 + bx − c
t+c
dx
61.- ∫
cos 2 5 x
Solución.- Sea: u = 5 x, du = 5dx
dx 1 1 1
∫ cos2 5x = ∫ sec 5xdx = 5 ∫ sec udu = 5 τ gu + c = 5 τ g 5x + c
2 2

dx
62.- ∫
12 − 7 x
Solución.- Sea: u = 12 − 7 x, du = −7dx
dx 1 du 1 1
∫ 12 − 7 x = − 7 ∫ u = − 7 η u + c = − 7 η 12 − 7 x + c
63.- ∫ τ g16 xdx
Solución.- Sea: u = cos(16 x), du = −16s e n(16 x)dx
s e n(16 x) 1 du 1 1
∫ τ g16 xdx = ∫ cos(16 x) dx = − 16 ∫ u = − 16 η u + c = − 16 η cos(16 x) + c
64.- ∫ τ g 4θ sec 2 4θ dθ
Solución.- Sea: u = τ g 4θ , du = 4sec2 4θ dθ
1 1 u2 u2 τ g 2 4θ
∫ τ g 4θ sec 4θ dθ = 4∫
= + = + = +c
2
udu c c
4 2 8 8
xdx
65.- ∫
x−5
Solución.- Sea: u = x − 5 ⇒ x = u + 5, du = dx
u+5
3 1 3
xdx u2 u2 2u 2
∫ x − 5 = ∫ u 12 du = ∫ u 2 du + 5∫ u 2 du = 3 + 5 1 + c = 3 + 10u 2 + c
1 −1 1

2 2
2 2 ⎛ x + 10 ⎞
= u u + 10 u + c = ( x − 5) x − 5 + 10 x − 5 + c = 2 x − 5 ⎜ ⎟+c
3 3 ⎝ 3 ⎠
7t − 2
66.- ∫ dt
7 − 2t 2
Solución.-
7t − 2 7tdt 2dt 7 −4tdt dt
∫ 7 − 2t 2 dt = ∫ 7 − 2t 2 − ∫ 7 − 2t 2 = − 4 ∫ 7 − 2t 2 − 2 ∫ 7 2
−t
2
7
=− 7 − 2t 2 − 2 arcs e n 2 t + c
2 7
67.- ∫ (1 + x) cos xdx

224

http://librosysolucionarios.net
Solución.- Sea: x = t ⇒ x = t 2 , dx = 2tdt
∫ (1 + x) cos xdx = ∫ (1 + t 2 )(cos t )2tdt = 2∫ (t + t 3 )(cos t )dt = 2∫ t cos tdt + 2∫ t 3 cos tdt (∗)
Trabajando por partes: ∫ t 3 cos tdt
u = t3 dv = cos tdt
Sea:
du = 3t 2 dt v = sent
∫ t cos tdt = t s e n t − 3∫ t s e n tdt
3 3 2

Trabajando por partes: ∫ t 2 s e n tdt


u = t2 dv = s e n tdt
Sea:
du = 2tdt v = − cos t
∫ t s e n tdt = −t cos t + 2∫ t cos tdt
2 2

Trabajando por partes: ∫ t cos tdt


u =t dv = cos tdt
Sea:
du = dt v = sent
∫ t cos tdt = t s e n t − ∫ s e n tdt = t s e n t + cos t + c1
(
(∗) 2 ∫ t cos tdt + 2∫ t 3 cos tdt = 2 ∫ t cos tdt + 2 t 3 s e n t − 3∫ t 2 s e n tdt )
(
= 2 ∫ t cos tdt + 2t 3 s e n t − 6 ∫ t 2 s e n tdt = 2∫ t cos tdt + 2t 3 s e n t − 6 −t 2 cos t + 2∫ t cos tdt )
= 2 ∫ t cos tdt + 2t s e n t + 6t cos t − 12 ∫ t cos tdt = 2t s e n t + 6t cos t − 10 ∫ t cos tdt
3 2 3 2

= 2t 3 s e n t + 6t 2 cos t − 10(t s e n t + cos t ) + c


= 2t 3 s e n t + 6t 2 cos t − 10t s e n t − 10 cos t + c
= 2 x 3 s e n x + 6 x cos x − 10 x s e n x − 10 cos x + c
dx
68.- ∫
x( 1 + x − 1)
Solución.- Sea: (1 + x) 2 = t ⇒ 1 + x = t 2 ⇒ x = t 2 − 1, dx = 2tdt
1

dx 2tdt
∫ x( 1 + x − 1) = ∫ (t 2 − 1)(t − 1) (∗)
t A B C
= + + ⇒ t = A(t − 1) 2 + B(t 2 − 1) + C (t + 1)
(t + 1)(t − 1) t + 1 t − 1 (t − 1)
2 2

⎧t = 1 ⇒ 1 = 2C ⇒ C = 1
⎪ 2

De donde: ⎨t = −1 ⇒ −1 = 4 A ⇒ A = − 1
4

⎪⎩t = 0 ⇒ 0 = A − B + C ⇒ B = 1 4
⎡ Adt Bdt Cdt ⎤ ⎡ 1 dt 1 dt 1 dt ⎤
(∗) = 2 ⎢ ∫ +∫ +∫ 2⎥
= 2 ⎢− ∫ + ∫ + ∫ 2⎥
⎣ t +1 t −1 (t − 1) ⎦ ⎣ 4 t + 1 4 t − 1 2 (t − 1) ⎦

225

http://librosysolucionarios.net
1 dt 1 dt dt 1 1 1
=− ∫ + ∫
2 t + 1 2 t −1
+∫
(t − 1) 2
= − η t +1 + η t −1 −
2 2 t −1
+c

1 t −1 1 1 1+ x −1 1
= η − +c = η − +c
2 t + 1 t −1 2 1+ x +1 1 + x −1
dx
69.- ∫
coτ g 6 x
Solución.- Sea: u = cos 6 x, du = −6s e n 6 xdx
dx s e n 6x 1 du 1 1
∫ coτ g 6 x = ∫ τ g 6 xdx = ∫ cos 6 x dx = − 6 ∫ u = − 6 η u + c = − 6 η cos 6 x + c
70.- ∫ co τ g (2 x − 4)dx
Solución.- Sea: u = s e n(2 x − 4), du = 2 cos(2 x − 4)dx
cos(2 x − 4) 1 du 1 1
∫ coτ g (2 x − 4)dx = ∫ s e n(2 x − 4) dx = 2 ∫ u = 2 η u + c = 2 η (2 x − 4) + c
71.- ∫ (et − e −2t ) 2 dt
Solución.-
∫ (e − e ) dt = ∫ (e − 2e + e )dt = ∫ e dt − 2∫ e dt + ∫ e dt
t −2 t 2 2t t −2t −4 t 2t −t −4 t

1 1
= e 2t + 2e − t − e −4t + c
2 2
( x + 1)dx
72.- ∫
( x + 2) 2 ( x + 3)
Solución.-
( x + 1)dx ( x + 1) A B C
∫ ( x + 2)2 ( x + 3) ⇒ ( x + 2)2 ( x + 3) = x + 2 + ( x + 2)2 + x + 3 (∗)
⇒ x + 1 = A( x + 2)( x + 3) + B( x + 3) + C ( x + 2) 2
⎧ x = − 2 ⇒ − 1 = B ⇒ B = −1

De donde: ⎨ x = −3 ⇒ −2 = C ⇒ C = −2
⎪ x = 0 ⇒ 1 = 6 A + 3B + 4C ⇒ A = 2

Adx Bdx Cdx dx dx dx
(∗) ∫ x + 2 + ∫ ( x + 2) + ∫ x + 3 = 2∫ x + 2 − ∫ ( x + 2)
2 2
− 2∫
x+3
x+2
3
1 1
=2 η x+2 + −2 η x+3 +c = η + +c
x+2 x+3 x+2
73.- ∫ (co τ ge x )e x dx
Solución.- Sea: u = s e n e x , du = (cos e x )e x dx
(cos e x )e x dx du
∫ (coτ ge )e dx = ∫ s e n e x = ∫ u = η u + c = η s e n e + c
x x x

s e nθ +θ
74.- ∫ dθ
cos θ + 1

226

http://librosysolucionarios.net
Solución.-
s e nθ +θ s e n θ dθ θ dθ − s e n θ dθ θ (cos θ − 1)dθ
∫ cos θ + 1 dθ = ∫ cos θ + 1 + ∫ cos θ + 1 = − ∫ cosθ + 1 + ∫ cos2 θ + 1
θ cos θ dθ θ dθ
= − η cos θ + 1 − ∫ +∫
sen θ 2
s e n2 θ
= − η cos θ + 1 − ∫ θ co τ gθ cos ecθ dθ + ∫ θ cos ec 2θ dθ (∗)
Trabajando por partes: ∫ θ coτ gθ cos ecθ dθ
u =θ dv = coτ gθ cos ecθ dθ
Sea:
du = dθ v = − cos ecθ
∫ θ coτ gθ cos ecθ dθ = −θ cos ecθ + ∫ cos ecθ dθ = −θ cos ecθ − η cos ecθ − coτ gθ + c1
Trabajando por partes: ∫ θ cos ec 2θ dθ
u =θ dv = cos ec 2θ dθ
Sea:
du = dθ v = −t co τ gθ
∫ θ cos ec θ dθ = −θ coτ gθ + ∫ coτ gθ dθ = −θ coτ gθ + η s e n θ + c2
2

(∗) = − η cos θ + 1 + θ cos ecθ + η cos ecθ − coτ gθ − θ coτ gθ + η s e n θ + c


(cos ecθ − co τ gθ ) s e n θ
= η + θ (cos ecθ − coτ gθ ) + c
cos θ + 1
1 − cos θ ⎛ 1 − cos θ ⎞
= η +θ ⎜ ⎟+c
1 + cos θ ⎝ s e nθ ⎠
arcτ gxdx
75.- ∫
(1 + x 2 ) 2
3

Solución.- Sea: x = τ gθ ⇒ θ = arcτ gx, dx = sec 2 θ dθ , 1 + x 2 = sec θ


arcτ gxdx θ sec 2 θ dθ θ dθ
∫ (1 + x 2 ) 2 ∫ sec 3 θ = ∫ secθ = ∫ θ cos θ dθ (∗) , trabajando por partes
3 =

u =θ dv = cos θ dθ
Sea:
du = dθ v = s e nθ
x 1
= θ s e n θ − ∫ s e n θ dθ = θ s e n θ + cos θ + c = (arcτ gx) + +c
1+ x 2
1 + x2
1
= ( x arcτ gx + 1) + c
1 + x2
76.- ∫ x coτ g ( x )dx
2

5
x2 2 x2
Solución.- Sea: u = s e n , du = x cos dx
5 5 5

227

http://librosysolucionarios.net
x2
x cos 2
5 dx = 5 du = 5 η u + c = 5 η s e n x + c
∫ x co τ g ( x 2 )dx =
5 ∫ x2 2∫ u 2 2 5
sen
5
77.- ∫ x 4 x 2 − 2dx
Solución.- Sea: u = 4 x 2 − 2, dx = 8 xdx
(4 x 2 − 2)3
3 3
1 12 1u 2 u2
∫ − =
8∫
= + = + = +c
2
x 4 x 2 dx u du c c
83 12 12
2
( x + 9) dx
2 1
2

78.- ∫
x4
Solución.- Sea: x = 3τ gθ , dx = 3sec 2 θ , x 2 + 9 = 3sec θ
1

( x 2 + 9) 2 dx 3sec θ 3sec 2 θ dθ 1 sec3 θ dθ 1 cos3 θ 1 cos θ dθ
1

∫ x4 =∫
3 τg θ
4 4
= ∫
9 τg θ 4
= ∫
9 sen θ4
= ∫
9 s e n4 θ
cos 4 θ
1⎛ 1 1 ⎞ 1 cos ec3θ
= ⎜− ⎟ + c = − + c = − +c
9 ⎝ 3 s e n3 θ ⎠ 27 s e n 3 θ 27
3
1 ⎛ x2 + 9 ⎞ x2 + 9 2
=− ⎜ ⎟ +c = − x +9 +c
27 ⎜⎝ x ⎟⎠ 27 x3
79.- ∫ x 2 s e n 5 x3 cos x 3 dx
Solución.- Sea: u = s e n x3 , du = 3x 2 cos x 3 dx
1 5 1 u6 u6 s e n 6 x3
∫ x s e n x cos x dx = 3∫
= + = + = +c
2 5 3 3
u du c c
3 6 18 18
xdx
80.- ∫
5x2 + 7
Solución.- Sea: u = 5 x 2 + 7, du = 10 xdx
(5 x 2 + 7) 2 5x2 + 7
1 1 1
xdx 1 du 1 u 2 u2
∫ 5 x2 + 7 10 ∫ u 12 10 1
= = + c =
5
+ c =
5
+ c =
5
+c
2
3
x dx
81.- ∫ 2
x − x−6
Solución.-
x3dx ⎛ 7x + 6 ⎞ (7 x + 6)dx
∫ x2 − x − 6 = ∫ ⎜⎝ x + 1 + x 2 − x − 6 ⎟⎠dx = ∫ xdx + ∫ dx + ∫ ( x − 3)( x + 2)
x2 (7 x + 6)dx
= + x+∫ (∗)
2 ( x − 3)( x + 2)

228

http://librosysolucionarios.net
(7 x + 6) A B
= + ⇒ 7 x + 6 = A( x + 2) + B( x − 3)
( x − 3)( x + 2) x − 3 x + 2
⎧ x = −2 ⇒ −8 = −5B ⇒ B = 8
⎪ 5
De donde: ⎨
⎪⎩ x = 3 ⇒ 27 = 5 A ⇒ A = 27 5
x2 Adx Bdx x 2 27 dx 8 dx
(∗) = + x + ∫ +∫ = + x+ ∫
5 x −3 5 ∫ x + 2
+
2 x−3 x+2 2
x2 27 8
= + x+ η x−3 + η x+ 2 +c
2 5 5
82.- ∫ s e n 2θ e s e n2 θ

Solución.- Sea: u = s e n 2 θ , du = 2s e n θ cos θ dθ

∫ s e n 2θ e dθ = ∫ 2s e n θ cos θ e dθ = ∫ e du = e + c = e + c
sen θ 2
sen θ u u sen θ
2 2

dx
83.- ∫
e − 9e − xx

Solución.- Sea: u = e x , du = e x dx
dx e x dx e x dx du 1 u −3 1 ex − 3
∫ e x − 9e − x ∫ e 2 x − 9 ∫ ( e x ) 2 − 9 ∫ u 2 − 9 6 u + 3
= = = = η + c =
6
η
ex + 3
+c

dw
84.- ∫
1 + cos w
Solución.-
dw (1 − cos w)dw (1 − cos w)dw cos wdw
∫ 1 + cos w = ∫ 1 − cos2 w = ∫ s e n 2 w = ∫ cos ec wdw − ∫ s e n 2 w
2

(s e n w) −1 1
= − coτ gw − + c = − coτ gw + + c = − coτ gw + cos ecw + c
−1 sen w
Nota: Este ejercicio esta desarrollado diferente en el capitulo 8.
2
⎛ 1−s e n 2 x 2 ⎞
⎜ ⎟
⎜ ⎟
85.- ∫ e
3
⎝ ⎠
(cos3 x s e n x )dx
2 2
2
⎛ 1− s e n2 x 2 ⎞ 2 3 x x
Solución.- Sea: u = ⎜ ⎟ , du = − cos s e n dx
⎝ 3 ⎠ 9 2 2
2
2 ⎛ 1−s e n 2 x ⎞
⎛ 1−s e n 2 x 2 ⎞ ⎜ 2⎟
⎜ ⎟ ⎜ ⎟
⎜ ⎟ 9 2 2 ⎜ 3 ⎟

∫e (cos3 x s e n x )dx = − ∫ eu du = − eu + c = − e
⎝ ⎠
+c
⎝ 3 ⎠
2 2 2 9 9
x3 dx
86.- ∫
19 − x 2
Solución.- Sea: x = 19 s e n θ , dx = 19 cos θ dθ , 19 − x 2 = 19 cos θ
x3 dx ( 19)3 s e n 3 θ 19 cos θ dθ
∫ 19 − x 2
=∫
19 cos θ
= 19 19 ∫ s e n θ (1 − cos 2 θ )dθ

229

http://librosysolucionarios.net
19 19
= 19 19 ∫ s e n θ dθ − 19 19 ∫ s e n θ cos 2 θ dθ = −19 19 cos θ + cos3 θ + c
3
19 − x 2 19 19 (19 − x 2 )3
= −19 19 + + c = −19 19 − x 2 + (19 − x 2 )3 + c
19 3 ( 19) 3

s e n ϕ dϕ
87.- ∫
cos 2 ϕ
1

Solución.- Sea: u = cos ϕ , du = − s e n ϕ dϕ


s e n ϕ dϕ
1
du u2
∫ cos 2 ϕ ∫ u 2 ∫ + c = −2u 2 + c = −2 cos ϕ + c
−1
= − = − = −
1
1 1 u 2
du
1
2
88.- ∫ (sec ϕ + τ gϕ ) dϕ
2

Solución.-
∫ (sec ϕ + τ gϕ ) dϕ = ∫ (sec ϕ + 2sec ϕτ gϕ + τ g ϕ )dϕ
2 2 2

= ∫ (sec 2 ϕ + 2sec ϕτ gϕ + sec 2 ϕ − 1)dϕ = ∫ (2sec 2 ϕ + 2sec ϕτ gϕ − 1)dϕ


= 2 ∫ sec2 ϕ dϕ + 2∫ sec ϕτ gϕ dϕ − ∫ dϕ = 2τ gϕ + 2sec ϕ − ϕ + c
dt
89.- ∫
t (4 + η 2t )
1
2

dt
Solución.- Sea: u = η t , du = , además: u = 2τ gθ , du = 2sec 2 θ dθ , 4 + u 2 = 2sec θ
t
dt du 2 sec 2 θ dθ
∫ t (4 + η 2t )
1
2
=∫
4 + u2
=∫
2sec θ
= ∫ sec θ dθ = η sec θ + τ gθ + c

4 + u2 u 4 + u2 + u 4 + η 2t + η t
= η + +c = η +c = η +c
2 2 2 2
90.- ∫ aθ b 2θ c3θ dθ
Solución.- Sea: ab 2 c3 = k ,
kθ (ab 2 c3 )θ
∫ a b c dθ = ∫ a (b ) (c ) dθ = ∫ (ab c ) dθ = ∫ k dθ =
θ 2θ 3θ θ 2 θ 3 θ 2 3 θ θ
+c = +c
ηk η (ab 2 c3 )
91.- ∫ s e n 2 ϕ cos3 ϕ dϕ
1

Solución.-
∫ s e n 2 ϕ cos ϕ dϕ = ∫ s e n 2 ϕ cos ϕ cos ϕ dϕ = ∫ s e n 2 ϕ (1 − s e n ϕ ) cos ϕ dϕ
1 3 1 2 1 2

sen 2 ϕ sen 2 ϕ
3 7

= ∫ s e n 2 ϕ cos ϕ dϕ − ∫ s e n 2 ϕ cos ϕ dϕ = − +c
1 5

3 7
2 2
2s e n 2 ϕ 2s e n 2 ϕ
3 7

= − +c
3 7

230

http://librosysolucionarios.net
sec2 θ dθ
92.- ∫
9 + τ g 2θ
Solución.- Sea: u = τ gθ , du = sec 2 θ dθ
sec2 θ dθ du 1 u 1 (τ gθ )
∫ 9 + τ g 2θ = ∫ 9 + u 2 = 3 arcτ g 3 + c = 3 arcτ g 3 + c
dx
93.- ∫
e − 16
2x

du
Solución.-Sea: u = e x , du = e x dx ⇒ dx =
u
Además: u = 4sec θ , du = 4sec θτ gθ dθ , u 2 − 16 = 4τ gθ
du 4sec θ τ gθ dθ 1
dx du 1
∫ e2 x − 16 ∫ u 2 − 16 = ∫ u u 2 − 16 = ∫ 4secθ 4 τ gθ = 4 ∫ dθ = 4 θ + c
= u

1 u 1 ex
= arc sec + c = arc sec + c
4 4 4 4
94.- ∫ (e − 1)(e + 1)ds
2s 2s

Solución.-
1
∫ (e − 1)(e 2 s + 1)ds = ∫ ⎡⎣ (e 2 s ) 2 − 1⎤⎦ds = ∫ e 4 s ds − ∫ ds = e 4 s + s + c
2s

4
dx
95.- ∫ 2
5x + 8x + 5
Solución.-
dx dx 1 dx
∫ 5 x 2 + 8 x + 5 = ∫ 5( x 2 + 8 x + 1) = 5 ∫ x2 + 8 x + 1(∗) , completando cuadrados:
5 5
8 16 16
x2 + 8 x + 1 = ( x2 + x + ) + 1 − = ( x + 4 )2 + 9 = ( x + 4 )2 + ( 3 )2
5 5 25 25 5 25 5 5
x+4
(∗) = ∫
1 dx
=
1 1
arc τ g 5 + c = 1 arcτ g 5 x + 4 + c
5 (x + 4 ) + ( 3 )
2 2
5 3 3 3 3
5 5 5 5
x3 + 1
96.- ∫ dx
x3 − x
Solución.-
x3 + 1 ⎛ x +1 ⎞ x +1 ( x + 1)dx
∫ x3 − xdx = ∫ ⎜⎝1 + x3 − x ⎟⎠ dx = ∫ dx + ∫ x3 − x dx =x + ∫ x( x 2 − 1)
( x + 1) dx dx Adx Bdx
= x+∫ = x+∫ = x+∫ +∫ (∗)
x ( x + 1) ( x − 1) x( x − 1) x x −1
1 A B
= + ⇒ 1 = A( x − 1) + Bx
x( x − 1) x x − 1

231

http://librosysolucionarios.net
⎧ x = 0 ⇒ 1 = − A ⇒ A = −1
De donde: ⎨
⎩x = 1 ⇒ 1 = B ⇒ B = 1
dx dx x −1
(∗) = x − ∫ + ∫ = x − η x + η x −1 + c = x + η +c
x x −1 x
97.- ∫ (arcs e n 1 − x 2 )0 dx
Solución.-
∫ (arcs e n 1 − x 2 )0 dx = ∫ dx = x + c
3dy
98.- ∫
1+ y
Solución.-Sea: y 2 = t ⇒ y = t 2 , dy = 2tdt
1

3dy dy 2tdt tdt ⎛ 1 ⎞ dt


∫ 1 + y = 3∫ 1 + y = 3∫ 1 + t = 6∫ 1 + t = 6∫ ⎜⎝1 − 1 + t ⎟⎠dt = 6∫ dt − 6∫ 1 + t
= 6t − 6 η 1 + t + c = 6 y − 6 η 1 + y + c = 6 ( y − η 1+ y + c )
99.- ∫ x(1 + x) 5 dx
1

Solución.-Sea: u = 1 + x ⇒ x = u − 1, du = dx
11 6
u 5 u5
∫ + = ∫ − = ∫ − = ∫ − ∫ = − +c
1 1 6 1 6 1
x (1 x ) dx
5
(u 1)u du 5
(u u )5
du 5
u du 5
u du 5

11 6
5 5
⎛ 5u 5u ⎞ 15
2
⎛ 5(1 + x) 5(1 + x ) ⎞
2
=⎜ − ⎟u + c = ⎜ − ⎟ (1 + x) + c
1
5

⎝ 11 6 ⎠ ⎝ 11 6 ⎠

100.- ∫ 2
a s e n 2 ϕ + b 2 cos 2 ϕ
Solución.-Sea: u = τ gϕ , du = sec2 ϕ dϕ
dϕ s e n 4 ϕ dϕ s e n 2 ϕ dϕ du
∫ a 2 s e n 2 ϕ + b2 cos2 ϕ = ∫
1
=∫
(a τ g ϕ + b )
2 2 2
=∫ 2 2
(a u + b 2 )
(a 2τ g 2ϕ + b 2 )
cos 2 ϕ
1 du 1 1 u 1 au 1 ⎛ aτ gϕ ⎞
= 2∫ 2 = 2 arcτ g +c = arcτ g +c = arcτ g ⎜ ⎟+c
a u + (b ) 2
a b b ab b ab ⎝ b ⎠
a a a
tdt
101.- ∫
(2t + 1) 2
1

Solución.-
dt
u =t dv =
Sea: 2t + 1
du = dt
v = 2t + 1

232

http://librosysolucionarios.net
1 (2t + 1) 2 (2t + 1) 2
3 3
tdt
∫ (2t + 1) 2
1 = t 2t + 1 − ∫ 2t + 1dt = t 2t + 1 −
2 3
+ c = t 2t + 1 −
3
+c
2
⎛ 2t + 1 ⎞ 2t + 1
= 2t + 1 ⎜ t − ⎟+c = ( t − 1) + c
⎝ 3 ⎠ 3
s η s ds
102.- ∫
(1 − s 2 ) 2
1

Solución.-
u= η s dv =
sds
(1 − s 2 ) 2 , además: s = s e n θ , ds = cos θ , 1 − s 2 = cos θ
1
Sea: ds
du =
v = −(1 − s 2 ) 2
1
s
s η s ds 1 − s2 cos θ cos θ dθ
∫ (1 − s 2
)
1
2
= − 1− s2 η s + ∫
s
ds = − 1 − s 2 η s + ∫
s e nθ
(1 − s e n 2 θ )dθ
= − 1 − s2 η s + ∫ = − 1 − s 2 η s + ∫ cos ecθ dθ − ∫ s e n θ dθ
s e nθ
= − 1 − s 2 η s + η cos ecθ − co τ gθ + cos θ + c
1 − 1 − s2
= − 1 − s2 η s + η + 1− s2 + c
s
103.- ∫ (2 cos α s e n α − s e n α )dα
Solución.-
∫ (2 cos α s e n α − s e n 2α )dα = ∫ (s e n 2α − s e n 2α ) dα = ∫ 0d α = c
0

104.- ∫ t η tdt4 2

u = η 2t dv = t 4 dt
Sea: dt t
5
du = 2 η t v=
t 5
t5 2 2 4
∫ t η tdt = η t − ∫ t η tdt (∗) , trabajando por partes nuevamente:
4 2

5 5
u = ηt dv = t 4 dt
Sea: dt t
5
du = v=
t 5
t5 2 2 ⎛ t5 1 ⎞ t 5 2 2t 5 2 t5
(∗) = η t − ⎜ η t − ∫ t 4 dt ⎟ = η t− ηt + +c
5 5⎝ 5 5 ⎠ 5 25 25 5
t 5 2 2t 5 2t 5
= η t− ηt + +c
5 25 125
11
105.- ∫ u 2 (1 + v) dx

233

http://librosysolucionarios.net
Solución.-
∫ u (1 + v) dx = u (1 + v) ∫ dx = u (1 + v) x + c
2 11 2 11 2 11

(ϕ + s e n 3ϕ )dϕ
106.- ∫
3ϕ 2 − 2 cos 3ϕ
Solución.-Sea: u = 3ϕ 2 − 2 cos 3ϕ , du = 6(ϕ + s e n 3ϕ )dϕ
(ϕ + s e n 3ϕ )dϕ 1 du 1 1
∫ 3ϕ 2 − 2 cos 3ϕ = 6 ∫ u = 6 η u + c = 6 η 3ϕ − 2 cos 3ϕ + c
2

( y 2 + 1)dy
1

107.- ∫ 1
y 2 ( y + 1)
Solución.-Sea: y 2 = t ⇒ y = t 2 , dy = 2tdt
1

( y 2 + 1)dy (t + 1)2 t dt (t + 1)dt


1
2tdt dt
∫ y 12 ( y + 1) = ∫ t (t 2 + 1) = 2∫ (t 2 + 1) = ∫ (t 2 + 1) + ∫ (t 2 + 1) = η t + 1 + 2 arcτ gt + c
2

= η y + 1 + 2 arcτ g y + c
ds
108.- ∫
s ( s − 4) 2
1 3 2

Solución.-Sea: s = 2sec θ , ds = 2sec θτ gθ dθ


ds 2 sec θ τ gθ dθ 1 dθ 1 1
∫ s (s
3 2
− 4)
1
2
=∫
8sec θ 2 τ gθ
3
= ∫ 2
= ∫ cos 2 θ dθ = ∫ (1 + cos 2θ )dθ
8 sec θ 8 16
1 1 1⎛ s e n 2θ ⎞ 1
= θ + s e n 2θ + c = ⎜ θ + ⎟ + c = (θ + s e n θ cos θ ) + c
16 32 16 ⎝ 2 ⎠ 16
1⎛ 2 s2 − 4 ⎞
= ⎜ arc sec s + ⎟+c
16 ⎜⎝ 2 s2 ⎟

109.- ∫ u (1 + u ) du
2 2

Solución.-
∫ u (1 + u ) du = ∫ u (1 + 2u +u )du = ∫ u 2 du + 2∫ u 2 du + ∫ u 2 du
2 2 2 4 1 5 9

3 7 11 3 7 11
u2 u2 u 2 2u 2 4u 2 2u 2 2u u 4u 3 u 2u 5 u
= +2 + +c = + + +c = + + +c
3 7 11 3 7 11 3 7 11
2 2 2
⎛ 2u 4u 2u 5 ⎞
3
= u⎜ + + ⎟+c
⎝ 3 7 11 ⎠
( x3 + x 2 )dx
110.- ∫
x2 + x − 2
Solución.-
( x3 + x 2 )dx ⎛ 2x ⎞ 2 xdx x2 2 xdx
∫ x2 + x − 2 ∫ ⎜⎝ x 2 + x − 2 ⎟⎠ ∫
= x + dx = xdx + ∫ ( x + 2)( x − 1) 2 + ∫ ( x + 2)( x − 1)
=

234

http://librosysolucionarios.net
x2 2 xdx x2 Adx Bdx
= +∫ = +∫ +∫ (∗)
2 ( x + 2)( x − 1) 2 x+2 x −1
2x A B
= + ⇒ 2 x = A( x − 1) + B( x + 2)
( x + 2)( x − 1) x + 2 x − 1
⎧ x = 1 ⇒ 2 = 3B ⇒ B = 2
⎪ 3
De donde: ⎨
⎪⎩ x = −2 ⇒ −4 = −3 A ⇒ A = 4 3
x 2 4 dx 2 dx x2 4 2
(∗) = + ∫ + ∫ = + η x + 2 + η x −1 + c
2 3 x + 2 3 x −1 2 3 3
2
x 2
= + η ( x + 2) 2 ( x − 1) + c
2 3
111- ∫ adb
Solución.-
∫ adb = a ∫ db = ab + c
dx
112.- ∫
x2 − 2 x − 8
Solución.-
Completando cuadrados se tiene: x 2 − 2 x − 8 = ( x 2 − 2 x + 1) − 9 = ( x − 1) 2 − 32
Sea: x − 1 = 3sec θ , dx = 3sec θτ gθ dθ , ( x − 1) 2 − 32 = 3τ gθ , luego:
dx dx 3 sec θ τ gθ dθ
∫ x2 − 2 x − 8
=∫
( x − 1) 2 − 32
=∫
3 τ gθ
= ∫ sec θ dθ = η sec θ + τ gθ + c

x −1 x2 − 2x − 8
= η + +c
3 3
( x + 1)dx
113.- ∫
2 x − x2
Solución.-
Completando cuadrados se tiene:
2 x − x 2 = −( x 2 − 2 x) = −( x 2 − 2 x + 1 − 1) = −( x 2 − 2 x + 1) + 1 = 1 − ( x 2 − 1)
Sea: x − 1 = s e n θ , dx = cos θ dθ , 1 − ( x − 1) 2 = cos θ , luego:
( x + 1)dx 1 (2 − 2 x) − 4 1 (2 − 2 x)dx dx
∫ 2 x − x 2 = − 2 ∫ 2 x − x 2 dx = − 2 ∫ 2 x − x 2 + 2∫ 2 x − x2
dx dx
= − 2 x − x 2 + 2∫ = − 2 x − x 2 + 2∫
2x − x 2
1 − ( x − 1) 2
cos θ dθ
= − 2 x − x 2 + 2∫ = − 2 x − x 2 + 2θ + c = − 2 x − x 2 + 2 arcs e n( x − 1) + c
cos θ
114.- ∫ f ( x) f ´( x)dx

235

http://librosysolucionarios.net
Solución.- Sea: u = f ( x), du = f ´( x)dx
[ f ( x) ] + c
2
u2
∫ f ( x) f ´( x)dx = ∫ udu =
2
+c =
2

x3 + 7 x 2 − 5 x + 5
115.- ∫ dx
x2 + 2x − 3
Solución.-
x3 + 7 x 2 − 5 x + 5 ⎛ 20 − 12 x ⎞ (20 − 12 x)dx
∫ x 2 + 2 x − 3 dx = ∫ ⎜⎝ x + 5 + x2 + 2 x − 3 ⎟⎠dx = ∫ xdx + 5∫ dx + ∫ x 2 + 2 x − 3
(20 − 12 x)dx x 2 Adx B
∫ xdx + 5 ∫ ∫ ( x + 3)( x − 1) = 2 + 5 x + ∫ x + 3 + ∫ x − 1(∗)
dx +

20 − 12 x = A( x − 1) + B( x + 3)
⎧ x = 1 ⇒ 8 = 4B ⇒ B = 2
De donde: ⎨
⎩ x = −3 ⇒ 56 = −4 A ⇒ A = −14
x2 dx dx x 2
(∗) = + 5 x − 14∫ + 2∫ = + 5 x + 14 η x + 3 + 2 η x − 1 + c
2 x+3 x −1 2
η 1+ x + x 2
116.- ∫ e dx
Solución.-
η 1+ x + x 2 x 2 x3
∫e dx = ∫ (1 + x + x )dx = x + + + c
2

2 3
( x − 1)dx
117.- ∫
x2 − 4 x + 3
Solución.-
Completando cuadrados se tiene: x 2 − 4 x + 3 = x 2 − 4 x + 4 − 1 = ( x − 2) 2 − 1
Sea: x − 2 = sec θ , dx = sec θτ gθ dθ , ( x − 2)2 − 1 = τ gθ , luego:
( x − 1)dx 1 (2 x − 4) + 2 1 (2 x − 4)dx dx
∫ x 2 − 4 x + 3 = 2 ∫ x 2 − 4 x + 3 dx = 2 ∫ x 2 − 4 x + 3 + ∫ x 2 − 4 x + 3
dx dx
= x2 − 4 x + 3 + ∫ = x2 − 4x + 3 + ∫
x − 4x + 3
2
( x − 2) 2 − 1
sec θ τ gθ dθ
= x2 − 4x + 3 + ∫ = x 2 − 4 x + 3 + ∫ sec θ dθ
τ gθ
= x 2 − 4 x + 3 + η sec θ + τ gθ + c
= x2 − 4x + 3 + η x − 2 + x2 − 4x + 3 + c
xdx
118.- ∫
x + 4x + 5 2

Solución.-

236

http://librosysolucionarios.net
Completando cuadrados se tiene: x 2 + 4 x + 5 = x 2 + 4 x + 4 + 1 = ( x + 2) 2 + 1
Sea: x + 2 = τ gθ , dx = sec2 θ dθ , ( x + 2) 2 + 1 = sec θ , luego:
xdx xdx (τ gθ − 2) sec 2 θ dθ
∫ x2 + 4 x + 5
=∫
( x + 2) 2 + 1
=∫
sec θ
= ∫ τ gθ sec θ dθ − 2∫ sec θ dθ

= sec θ − 2 η sec θ + τ gθ + c = x 2 + 4 x + 5 − 2 η x2 + 4 x + 5 + x + 2 + c
4dx
119.- ∫
x + 4x
3

Solución.-
4dx (3x 2 + 4) − 3x 2 (3 x 2 + 4)dx x 2 dx
∫ x3 + 4 x ∫ x3 + 4 x
= dx = ∫ x3 + 4 x − 3∫ x3 + 4 x
3 2 xdx 3
= η x3 + 4 x − ∫ 2 = η x3 + 4 x − η x 2 + 4 + c
2 x +4 2
x( x + 4)
2
x
= η 2 +c = η +c
( x + 4)
3
2
x +4
2

coτ gxdx
120.- ∫
η sen x
Solución.- Sea: u = η s e n x , du = coτ gxdx
coτ gxdx du
∫ η sen x
=∫
u
= η u + c = η η sen x + c

121.- ∫ η exp x − 1dx


Solución.-
( x − 1) 2 2( x − 1) ( x − 1)
3

∫ η exp x − 1dx = ∫ x − 1dx =


3
+c =
3
+c
2
1 + x3
122.- ∫ dx
x
2tdt
Solución.- Sea: 1 + x3 = t ⇒ t 2 = 1 + x3 ⇒ x = 3 t 2 − 1, dx =
3(t 2 − 1) 3
2

2tdt
t
1+ x 3(t 2 − 1) 3 2 t 2 dt 2 ⎛ 1 ⎞
3 2
2 2 dt
∫ x
dx = ∫
(t − 1)
2 1
3
= ∫ 2 = ∫ ⎜1 + 2 ⎟dt = ∫ dt + ∫ 2
3 t −1 3 ⎝ t −1 ⎠ 3 3 t −1
2 1 t −1 2 1 1 + x3 − 1
= t+ η +c = 1 + x3 + η +c
3 3 t +1 3 3 1 + x3 + 1
x −1 1
123.- ∫ dx
x +1 x

237

http://librosysolucionarios.net
x −1 x −1 1+ t2 4tdt
Solución.- Sea: = t ⇒ t2 = ⇒ x(1 − t 2 ) = t 2 ⇒ x = , dx =
x +1 x +1 1− t 2
(1 − t 2 ) 2
x −1 1 (1 − t 2 ) 4tdt t 2 (1 − t 2 ) dt t 2 dt
∫ x +1 x
dx = ∫ t
(1 + t 2 ) (1 − t 2 ) 2
= 4 ∫ (1 + t 2 )(1 − t 2 ) 2 ∫ (1 + t 2 )(1 − t 2 )
= 4

t 2 dt ⎡ Adt Bdt Ct + D ⎤
= 4∫ = 4 ⎢∫ +∫ +∫ dt ⎥ (∗)
(1 + t )(1 − t )(1 + t )
2
⎣ 1+ t 1− t 1+ t2 ⎦
t 2
A B Ct + D
= + +
(1 + t )(1 − t )(1 + t ) 1 + t 1 − t 1 + t 2
2

⇒ t 2 = A(1 − t )(1 + t 2 ) + B(1 + t )(1 + t 2 ) + (Ct + D)(1 − t 2 )


⎧t = 1 ⇒ 1 = 4 B ⇒ B = 1
⎪ 4

⎨t = −1 ⇒ 1 = 4 A ⇒ A = 1 4
De donde: ⎪
⎪⎩t = 0 ⇒ 0 = A + B + D ⇒ D = − 1 2
t = 2 ⇒ 4 = −5 A + 15B + (2C + D)(−3) ⇒ C = 0
⎛ 1 dt 1 dt 1 dt ⎞ dt dt dt
(∗) = 4 ⎜ ∫ + ∫ − ∫ 2 ⎟
=∫ −∫ − 2∫
⎝ 4 1+ t 4 1− t 2 1+ t ⎠ 1+ t t −1 1+ t2
t +1
= η t + 1 − η t − 1 − 2 arcτ gt + c = η − 2 arcτ gt + c
t −1
x +1
+1
x +1 x −1 + x +1 x +1
= η x −1 − 2 arcτ g +c = η − 2 arcτ g +c
x +1 x −1 x −1 − x + 1 x −1
−1
x −1
s e n xdx
124.- ∫
1 + s e n x + cos x
2z 1− z2 x 2dz
Solución.- Sea: s e n x = , cos x = , z = τ g , dx =
1+ z 2
1+ z 2
2 1+ z2
⎛ 2 z ⎞⎛ 2 ⎞ 4z
⎜ 2 ⎟⎜ 2 ⎟ dz
s e n xdx ⎝ 1 + z ⎠⎝ 1 + z ⎠ dz = 1+ z2
∫ 1 + s e n x + cos x ∫ ⎛ 2 z ⎞ ⎛ 1 − z 2 ⎞ ∫ 1 + z 2 + 2 z + 1 − z 2
=
1+ ⎜ 2 ⎟⎜ 2 ⎟
⎝ 1+ z ⎠⎝ 1+ z ⎠
4 zdz 2 zdz Adz Bz + C
∫ (1 + z 2 )(2 + 2 z ) = ∫ (1 + z )(1 + z 2 ) = ∫ 1 + z + ∫ 1 + z 2 dz (∗)
2z A Bz + C
= +
(1 + z )(1 + z ) 1 + z 1 + z 2
2

⎧ z = −1 ⇒ −2 = 2 A ⇒ A = −1

De donde: ⎨ z = 0 ⇒ 0 = A + C ⇒ C = 1
⎪ z = 1 ⇒ 2 = 2 A + 2 B + 2C ⇒ B = 1

238

http://librosysolucionarios.net
dz z +1 1 2 zdz dz
(∗) = − ∫ +∫ dz = − η 1 + z + ∫ 2 +∫ 2
1+ z 1+ z 2
2 z +1 z +1
1 z2 +1
= − η 1+ z + η z 2 + 1 + arcτ gz + c = η + arcτ gz + c
2 z +1

τ g 2 x 2 +1
= η + arcτ gz + c
τ g x 2 +1
dx
125.- ∫
3 + 2 cos x
2z 1− z2 x 2dz
Solución.- Sea: s e n x = , cos x = , z = τ g , dx =
1+ z 2
1+ z 2
2 1+ z2
2z
dx 1+ z2 2dz dz 2 z
∫ 3 + 2 cos x = ∫ ⎛ 1− z ⎞
2
dz = ∫
3 + 3z + 2 − 2 z
2 2
= 2∫
5+ z 2
=
5
arcτ g
5
+c
3 + 2⎜ 2 ⎟
⎝ 1+ z ⎠
2 5 ⎛ 5 x⎞
= arcτ g ⎜⎜ τ g ⎟⎟ + c
5 ⎝ 5 2⎠
xdx
126.- ∫
x − 2x + 5
2

Solución.-
Completando cuadrados se tiene: x 2 − 2 x + 5 = x 2 − 2 x + 1 + 4 = ( x − 1) 2 + 22 ,
Sea: x − 1 = 2τ gθ , dx = 2sec 2 θ dθ , ( x − 1) 2 + 22 = 2sec θ ,luego:
xdx 1 (2 x − 2 + 2)dx 1 (2 x − 2)dx dx
∫ x2 − 2 x + 5 = 2 ∫ x2 − 2 x + 5 = 2 ∫ x2 − 2 x + 5 + ∫ x2 − 2 x + 5
dx dx
= x2 − 2x + 5 + ∫ = x2 − 2x + 5 + ∫
x2 − 2 x + 5 ( x − 1) 2 + 22
2 sec 2 θ dθ
= x2 − 2x + 5 + ∫ = x 2 − 2 x + 5 + ∫ sec θ dθ
2sec θ
= x 2 − 2 x + 5 + η sec θ + τ gθ + c
(1 + s e n x)dx
127.- ∫
s e n x(2 + cos x)
2z 1− z2 x 2dz
Solución.- Sea: s e n x = , cos x = , z = τ g , dx =
1+ z 2
1+ z 2
2 1+ z2

239

http://librosysolucionarios.net
⎛ 2z ⎞ 2
⎜1 + 2 ⎟
(1 + s e n x)dx ⎝ 1+ z ⎠ 1+ z2 (1 + z 2 + 2 z )dz
∫ s e n x(2 + cos x) ∫ 2 z ⎛ 1 − z 2 ⎞ ∫ 2 z (1 + z 2 ) + z (1 − z 2 )
= dz =
⎜2+ 2 ⎟
1+ z2 ⎝ 1+ z ⎠
( z 2 + 2 z + 1)dz ( z 2 + 2 z + 1)dz Adz Bz + C
=∫ = ∫ =∫ +∫ 2 dz (∗) }
z + 3z
3
z ( z + 3)
2
z ( z + 3)
( z 2 + 2 z + 1) A Bz + C
= + 2 ⇒ z 2 + 2 z + 1 = A( z 2 + 3) + ( Bz + C ) z
z ( z + 3)
2
z ( z + 3)
⇒ Az + 3 A + Bz 2 + Cz ⇒ ( A + B ) z 2 + Cz + 3 A , igualando coeficientes se tiene:
2

⎛ A +B =1 ⎞
⎜ ⎟
⎜ C = 2⎟ ⇒ A = 1 , B = 2 ,C = 2
3 3
⎜ 3A = 1 ⎟⎠

2 z+2
1 dz 1 dz 1 2 zdz dz
(∗) = ∫ + ∫ 32 dz = ∫ + ∫ 2 + 2∫ 2
3 z ( z + 3) 3 z 3 ( z + 3) ( z + 3)
1 1 2 ⎛τ g x ⎞
2

= η τ g x + η τ g2 x + 3 + arcτ g ⎜ 2 ⎟+c
3 2 3 2 3 ⎜ 3 ⎟
⎝ ⎠
dx
128.- ∫ 4
x +4
Solución.- Sea: x 4 + 4 = x 4 + 4 x 2 + 4 − 4 x 2 = ( x 2 + 2) 2 − (2 x) 2 = ( x 2 + 2 x + 2)( x 2 − 2 x + 2)
dx dx ( Ax + B )dx (Cx + D)dx
∫ x4 + 4 = ∫ ( x2 + 2 x + 2)( x 2 − 2 x + 2) = ∫ ( x 2 + 2 x + 2) + ∫ ( x 2 − 2 x + 2) (∗)
1 ( Ax + B ) (Cx + D)
= 2 + 2
( x + 4) ( x + 2 x + 2) ( x − 2 x + 2)
4

1 = ( Ax + B)( x 2 − 2 x + 2) + (Cx + D)( x 2 + 2 x + 2)


1 = ( A + C ) x3 + (−2 A + B + 2C + D) x 2 + (2 A − 2 B + 2C + 2 D) x + (2 B + 2 D)
Igualando coeficientes se tiene:
⎛ A + C =0⎞
⎜ ⎟
⎜ −2 A + B + 2C + D = 0 ⎟ ⇒ A = 1 , B = 1 , C = − 1 , D = 1
⎜ 2 A − 2 B + 2C + 2 D = 0 ⎟ 8 4 8 4
⎜ ⎟
⎝ 2B + 2 D = 1⎠
1 ( x + 2)dx 1 ( x − 2)dx
(∗) = ∫ 2 − ∫ 2
8 ( x + 2 x + 2) 8 ( x − 2 x + 2)
1 ( x + 1)dx 1 dx 1 ( x − 1)dx 1 dx
= ∫ + ∫ − ∫ + ∫
8 ( x + 1) + 1 8 ( x + 1) + 1 8 ( x − 1) + 1 8 ( x − 1) 2 + 1
2 2 2

1 1 1 1
= η x 2 + 2 x + 2 + arcτ g ( x + 1) − η x 2 − 2 x + 2 + arcτ g ( x − 1) + c
16 8 16 8

240

http://librosysolucionarios.net
1 x2 + 2x + 2 1
= η 2 + [ arcτ g ( x + 1) + arcτ g ( x − 1) ] + c
16 x − 2x + 2 8

241

http://librosysolucionarios.net
BIBLIOGRAFIA

AYRES Frank, Cálculo Diferencial e Integral


Ed libros Mac Graw Hill- Colombia 1970

Demidovich B, Ejercicios y problemas de análisis matemático


Ed Mir Moscú 1968

Ortiz Héctor, La integral Indefinida y Técnicas de Integración


U.N.E.T San Cristóbal- Venezuela 1977

Piscunov N, Cálculo Diferencial e Integral


Ed Montaner y Simón, S.A Barcelona 1970

Protter Monrey, Cálculo y Geometría Analítica- Fondo Educativo Interamericano-


EEUU 1970

Takeuchi yu, Cálculo II- Editado por el Autor- Bogota 1969

Thomas G.B, Cálculo infinitesimal y Geometría Analítica


Ed.Aguilar-Madrid 1968

242

http://librosysolucionarios.net

Вам также может понравиться