ƙɈɹǍƺǁȷƙȲȲɊƕƺɭ

ƺɁɩ
ǒɑdž
ƙɈɹɊǓȲƞƙɁ

យុទ�សា�ស� និង ែផនការ

សកម�ភាពជាតិ ស�ព
ី ី
្របេភទរតត្បោត
ឧសភ ២០១៦

អគ�េលខធក
ិ រដ�ន្រក�ម្រ�ឹក្សោជាតអ
ិ ភវិ ឌ្ឍន៍េដយចរី ភព
ប ោះពុមភបោយ អគ្គបលខាធិការោឌនររុមរបឹរាជាតិអភិវឌណន៍បោយចីរភាព/ររសួងបរស្ថ
ិ ទន

អំណោះអំណាង GSSD 2016. National Invasive Species Strategy and Action Plan,
Department of Biodiversity, National Council for Sustainable
Development/ Ministry of Environment, Phnom Penh, Cambodia.

បរៀបចំបោយ នាយរោឌនជីវៈចរមុោះ ននអគ្គបលខាធកា

ិ រោឌនររុមរបរ
ឹ ាជាតអ
ិ ភវិ ឌណន៍បោយចរី ភាព/
ររសួងបរស្ថ
ិ ទ ន សហការជាមួយគ្បរោង “ការបំ ត់ភាពរ ំងសធោះ ដល់ការរគ្ប់រគ្ង
របបភទទន្រ្នាធនរតតាត បលរ
ី ច
ិ ចការពារ-អភរិ រស នង
ិ ផលត
ិ រមមនរពបឈរ
ី ុ ងតំ
ប បន់អាសុី
៍ FORIS” បរកាមជំនយ
អាបគ្បយ_ ួ ឧបតទមភរបស់ GEF/UNEP។

ករសរមួលបោយ បលរ បម៉េង មុនរី រស

ឧបតទមភបោយ មូលនិធប
ិ រស្ថ
ិ ទ នពិភពបលរ (GEF) តាមរយៈរមមវ ិធីបរស្ថ
ិ ទ នសហរបជាជាតិ
(UNEP) និង មជឈមណឍលរសិរមម និងជីវៈចរមុោះអនថរជាត(
ិ CABI)

រចនាបោយ នាយរោឌនជីវៈចរមុោះ ននអគ្គបលខាធិការោឌនររុមរបឹរាជាតិអភិវឌណន៍បោយចីរភាព

រូបររបមុខ រូបរុរខជាតិ ថតបោយ បលរ បសង រដឌធា រឯរូ

ី បសតវទាញយរពីអុីនធឺបនត

អាចទាញយរ នពី www.moe.gov.kh

www.chm.gdancp-moe.org
អគ្គបលខាធិការោឌនររុមរបឹរាជាតិអភិវឌណន៍បោយចីរភាព
 អន៊ុគណៈកមមធិការបដចេកដទែជាតិរគប់រគងជីវៈចរមុុះ
ែរមប់អន៊ុវតតគដរមងែតព
ី ី “ ការបំបាត់ភាពរ ំងែទុះ ដ្ល់ការរគប់រគងរបដភទទន្តទទនរត
តាត ដលើកិចេការពារ-អភិរកស និងផលិតកមមព្រពដ ក
ើ ងតំ
ន៊ុ បន់អាែ៊ុអា
ី ដគនយ_
៍ FORIS”

ឯរឧតថម យិន គិមសាន រដឌបលខាធកា

ិ រ ននររសួងបរិិស្ថទន របធាន

ឯរឧតថម ជា ែំអាង អនុរបធានរដឌ លនរពបឈី ននររសួងរសរ

ិ មម អនុរបធាន
រុកាខរបោញ់ និងបនស្ថទ

បលរ ប៊ូ ចនទែរិ ី អគ្គនាយររង ននររសួងបទសចរណ៍ សោជិរ

បលរ ដម៉ាង ម៊ុនីរកស របធាននាយរោឌនជវី ៈចរមុោះ ននអគ្គបលខាធកា

ិ រោឌន សោជរ
ិ
ររុមរបឹរាជាតិអភិវឌណន៍បោយចីរភាព និងជារបធាន
គ្បរោង FORIS ថ្នបរ់ជាតិ

បលរ វណណ ែំណាង អនុរបធាននាយរោឌនរទពយសមផតថិរដឌននររសួង សោជិរ

បសដឌរច
ិ ច និងហរិ ញ្ដវតទុ

បលរ ដពជ ចនទ័ អនុរបធាននាយរោឌនបបចចរបទស និងទំនារ់ទំនង សោជិរ

ស្ថធារណៈ ននររសួងពាណិជជរមម

បលរ ថាច់ ែ៊ុវណា

ណ នង
ិ អភរិ រសធនធានទឹរ អនុរបធាននាយរោឌនរគ្ប់រគ្ង សោជិរ
ននររសួងធនធានទឹរ និងឧតុនិយម

បលរ រែន់ ពិធ៊ូ របធាននាយរោឌនកផនការ នង

ិ ទំនារ់ទំនងអនុ សោជិរ
ស្ថធារណៈ ននររសួងអភិវឌណន៍ជនបទ

v
 គណៈកមមការរគប់រគងគដរមង
“ ការបំបាត់ភាពរ ំងែទុះ ដ្ល់ការរគប់រគងរបដភទទន្តទទនរតតាត ដលើកច
ិ េការពារ-អភិរកស
និងផលិតកមមព្រពដ ក
ើ ងតំ
ន៊ុ បន់អាែ៊ុអា
ី ដគនយ_
៍ FORIS”

ំ វ ចាន់ ែ៊ុម៉ាលី
បលរជទា អគ្គបលខាធកា
ិ ររង ននអគ្គបលខាធកា
ិ រោឌនររុមរបរ
ឹ ា របធាន
ជាតិអភិវឌណន៍បោយចីរភាព

បលរ ដម៉ាង ម៊ុនីរកស របធាននាយរោឌនជីវៈចរមុោះ ននអគ្គបលខាធកា

ិ រោឌន អនុរបធាន
ររុមរបឹរាជាតិអភិវឌណន៍បោយចីរភាព និងជារបធាន
គ្បរោង FORIS ថ្នបរ់ជាតិ

បលរ ដែង រដ្ឋធា អបរសរមបសរមួលគ្បរោង FORIS ថ្នបរ់ជាតិ សោជរ

ិ

បលររសី គី លីសណត មន្រ្នថីគ្បរោងកផបរគ្ណបនយយ និងលទនរមម សោជិរ

បលររសី ភ៊ួង ែ៊ុធី មន្រ្នគ្

ថី បរោងកផបររដឌ ល សោជិរ

vi
 មតិកា

អារមភកថា ................................................................................................................................... i
ដែចកតីសថលងអំណរគ៊ុណ............................................................................................................. iii
មតិកា ...................................................................................................................................... vii
វាកយែ័ពែ
ទ ខា
ំ ន់ៗ .................................................................................................................... ix
ដែចកតែ
ី ដងេប ........................................................................................................................... xi
ើ ........................................................................................................................ 1
១. ដែចកតីដផតម
១.១. មូលបហតុ នង
ិ ភាពរបឈម .................................................................................................... 1
១.២. វ ិស្ថលភាព ........................................................................................................................ 3
២. ចកេវិ
៊ុ ែយ
័ .......................................................................................................................... 3
៣. ដបែកកមម .......................................................................................................................... 3
៤. ដោលបំណង ...................................................................................................................... 3
៥. រកបខ័ណឌជាយ៊ុទសា
ធ ន្តែត..................................................................................................... 3
៥.១. បគលការណ៍រគ្ោះឹ សរោប់រគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត ...................................................................... 3
៥.២. ទស
ិ បៅជាយុទស្ថ
ន ន្រ្សស
ថ រោប់កាត់បនទយផលប៉េោះពាល់របស់របបភទរតតាតបៅបលជ
ី វី ៈចរមុោះ នង
ិ របព័នន
បអរូឡសុ
ូ ...................................................................................................................................
ី 4
៥.២.១. វ ិធានការណ៍សរោប់ររ ំង ឬបងាា .................................................................................... 4
៥.២.២. វ ិធានការណ៍សរោប់ផថល់សញ្ដបនាធន់ នង
ិ បឆលីយតបភាលមៗ ..................................................... 5
៥.២.៣ វ ិធានការណ៍សរោប់រតួតរតា នង
ិ រគ្ប់រគ្ង ......................................................................... 6
៥.២.៤. វ ិធានការណ៍សរោប់ស្ថថរបឡង
ី វ ិញ ................................................................................... 7
៦. ការអន៊ុវតតយទ
៊ុ ធសាន្តែត និងសផនការែកមមភាពជាតិកងរកបខ័
៊ុន ណឌដោលនដោបាយ ......... 7
៦.១. ការរស្ថងសមតទភាពសរោប់ររ ំង នង
ិ រគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត .................................................... 7
៦.១.១. ការរស្ថងធនធានមនុសស .............................................................................................. 7
៦.១.២. ការពរងឹងររបខ័ណឍស្ថទប័ន និងរច
ិ ចសហការណ៍រវងស្ថទប័ន .................................................. 8
៦.២. ឧបររណ៍ នង
ិ យុទស្ថ
ន ន្រ្សថ ..................................................................................................... 8
៦.២.១. ឧបររណ៍ និងយុទស្ថ
ន ន្រ្សថសរោប់ររ ំង ............................................................................ 8
៦.២.២. ឧបររណ៍ នង
ិ យុទស្ថ
ន ន្រ្សថសរោប់ផល
ថ ់សញ្ញដបនាធន់ និងបឆលីយតបភាលមៗ .................................. 9
៦.២.៣. ឧបររណ៍ នង
ិ យុទស្ថ
ន ន្រ្សថសរោប់រតូតរតា និងរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត ............................... 10
៦.២.៤. ឧបររណ៍ និងយុទស្ថ
ន ន្រ្សថសរោប់ស្ថថរបឡង
ី វ ិញ ................................................................. 11
៦.៣. ការគំរទបលកា
ី ររគ្ប់រគ្ងព័តោ
៌ ន នង
ិ ការផសពវផាយ ................................................................... 11
៦.៣.១ បគលការណ៍កណនាំ .................................................................................................... 11
៦.៣.២. អនុស្ថសន៍សរោប់អនុវតថជារ់កសថង ...............................................................................12
៦.៤. ការចូលរួមរបស់ស្ថធារណជនរបុងការររ ំង នង
ិ ការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត ....................................12
៦.៤.១. បគលការណ៍កណនាំ ....................................................................................................13

vii
 ៦.៤.២. អនុស្ថសន៍សរោប់អនុវតថជារ់កសថង................................................................................13
៦.៥. ការបរៀបចំបគលនបយ យបសដឌរច
ិ ច .......................................................................................14
៦.៦. ការពន
ិ ត
ិ យ នង
ិ ការតារ់កតងលខ
ិ ត
ិ បទោឌនចាប់សមរសប .............................................................14
៦.៦.១. អនុស្ថសន៍សរោប់អនុវតថជារ់កសថង ................................................................................15
៦.៧. ការពរងង
ឹ រច
ិ ស
ច ហរបតប
ិ តថកា
ិ រណ៍អនថរជាតិ នង
ិ ជាមួយរបបទសរបុងតំបន់ .........................................15
៦.៧.១. បគលការណ៍កណនាំ....................................................................................................15
៦.៧.២. អនុស្ថសន៍សរោប់អនុវតថជារ់កសថង ............................................................................... 16
៧. រកបខ័ណឌសាថប័នែរមប់អន៊ុវតតយទ
៊ុ សា
ធ ន្តែត និងសផនការែកមមភាពជាតិែព
ីត ី
របដភទរតតាត ...................................................................................................................... 16
៧.១. ស្ថទប័នជាតិ.......................................................................................................................17
៧.២. អាជាញធរកផនដី ...................................................................................................................17
៧.៣. សហគ្មន៍មូលោឌន ............................................................................................................17
៧.៤. សងគមសុវី ិល ...................................................................................................................... 18
៧.៥. វ ិស័យឯរជន .................................................................................................................... 18
៨. ការបន្តរា បបរា របដភទរតតាតដៅកនងសផនការយ៊ុ
៊ុ ទសាធ ន្តែតជាតិ ដោលនដោបាយ
និងរកបខ័ណឌចាប់ .................................................................................................................. 19
៨.១. ការបន្រ្ញ្ញជបបញ្ញារបបភទរតតាតបៅរបុងយុទស្ថ
ន ន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតិ ............................... 19
៨.១.១. កផនការយុទនស្ថន្រ្សអ
ថ ភវិ ឌណន៍ជាតិ ................................................................................... 19
៨.១.២. កផនការយុទនស្ថន្រ្សអ
ថ ភវិ ឌណន៍វ ិស័យរសរ
ិ មម ...................................................................... 19
៨.១.៣. យុទនស្ថន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពបរស្ថ
ិ ទ នជាតិ ................................................................ 19
៨.១.៤. យុទនស្ថន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតស
ិ ថព
ី ជ
ី វី ៈចរមុោះ ......................................................... 19
៨.២. ការបន្រ្ញ្ញជបបញ្ញារបបភទរតតាតបៅរបុងបគលនបយ យជាតិ .................................................... 20
៨.៣. ការបន្រ្ញ្ញជបបញ្ញារបបភទរតតាតបៅរបុងររបខ័ណឍចាប់ ............................................................. 20
៩. របភពធនធានហិរញ្ញ វតថ៊ុ ................................................................................................... 20
៩.១. រោឌភិ ល ....................................................................................................................... 20
៩.២. នដគ្ូអភវិ ឌណន៍ នង ំ យ
ិ ោចស់ជន ួ ...............................................................................................21
៩.៣. វ ិស័យឯរជន ....................................................................................................................21
១០. ការតាមោន និងការវាយតព្មល .......................................................................................21

ែននោ
ិ ឋ ន និងអន៊ុសាែន៍ ........................................................................................................ 23
ឧបែមព័នធ ................................................................................................................................ 25
ឧបសមព័នន១៖ សរមមភាពអាទភា
ិ ពសរោប់រគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត ................................................. 25
ឧបសមព័នន២៖ នត
ិ វិ ិធជា
ី បគលការណ៍កណនាំសរោប់របតប
ិ តថកា
ិ រណ៍របស់ស្ថទនប័នពារ់ព័នននានា ............. 27
ឧបសមព័នន៣៖ ររបខ័ណឍបគលនបយ យ នង
ិ ការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត....................................... 28
ឧបសមព័នន៤៖ បញ្ជ ីបឈ្លមោះននរបបភទរតតាតអាទភា
ិ ពបៅរមពុជាកដលរតូវោនវ ិធានការរំច្ចត់ ................. 28

viii
 វាកយែ័ពទែខា
ំ ន់ៗ

កាឥឃ្លមាំ ឣឦ
ើ (surveillance)៖ ការសិរារស្ថវរជាវបៅបលទ
ី ហ
ំ រ
ំ លោលននបញ្ញារបស់របបភទណាមួយ បហយ
ី បនាធប់
មរបរៀបចំជាលរខណៈវ ិនច
ិ ័យ
ឆ សរោប់តាមោន។

កាឥតាឣដាឞ (monitoring)៖ ការសបងាតតាមោនជារបច្ចំបៅបលីភាពពុោះរបន្រ្ញ្ញជល និងទំហស្ថ

ំ យភាយននបញ្ញា

របស់របបភទរតតាត និងបៅបលីជបរមីសនានាកដល នយរមររគ្ប់រគ្ង។

កាឥររួររតា (control)៖ ជាការរគ្ប់រគ្ងជមងឺ ឬរបបភទណាមួយឱ្យវសទិតបៅរបុងររមត

ិ រំណត់មួយ កដលអាចទទួល
យរ ិ ដង់សុីបត ររមត
ន )ឧទាហរណ៍ ររមត ិ រ យរយ ៉េ យ ឬររមិតបរគោះថ្នបរ់(។

កាឥររួររតាចរឣរុះ (integrational control)៖ ការរគ្ប់រគ្ងននជមងឺ ឬរបបភទណាមួយបោយការបរបីបញ្ចូ លគបនន

ជបរមស
ី បផសងៗ បដីមផទា
ី ញផលរបបយជន៍លរ
អ ុ ងបគលបំ
ប ណងននការរគ្ប់រគ្ង។

កាឥហតឦស
់ ញ្ញាសន្ទទឞ់ (early warning)៖ ជាការោស់បតឿនរ ំលរ
ឹ អំពកា
ី រមរដល់ ឬការបឃញ
ី ោនវតថោន នង
ិ ការជួប
បញ្ញារបស់របបភទបរៅរសុរណាមួយ មុនបពលបញ្ញាបនាោះ នកាលយជាបញ្ញាច្ចរ់ឬសគ្ល់។

កាឥន្ទាំចឦ
ូ មដាឤមចរន្ទ (intentional introduction)៖ ការនាំចូលរបស់មនុសសបោយោនបំណងអវម
ី ួយ គ្ឺោនការ
ពារ់ព័ននបៅនង
ឹ ការបធវីចលនា ឬចរចររបុងបគលបៅជារ់លរ់ននរបបភទបរៅរសុរណាមួយបចញពកី ដន
ធមមជាតរិ បស់វ បហយ
ី របបភទបរៅរសុរបនាោះ ោនសកាថនុពលពរងាយបនថបៅតំបន់ ឬបៅរកនលង
បផសងៗ។ សរមមភាពនាំចូលកបបបនោះ អាចច្ចត់ទុរថ្នជាអំបពរី សបចាប់ ឬខុសចាប់។

កាឥន្ទាំចឦ
ូ មដាឤអមចរន្ទ (unintentional introduction)៖ ការនាំចូលបោយអបចតនាបរត
ី បចញពផ
ី លននការបរបរី ស់
របស់មនុសស ឬរ៏របព័ននសរមមភាពកចរច្ចយរបស់មនុសស កដលោនមុខងារជាភាបរ់ងារចមលងននការពរងីរ
ភាពរយ ៉េ យបៅខាងបរៅតំបន់ធមមជាតិរបស់របបភទបរៅរសុរបនាោះ។

កាឥមររើភ្ននក្់ងាឥសឥរាី ងគឥស់ររួរឡិឞរ
ិ យជីឧសាស្រសត (bio-control)៖ គ្ឹជាវ ិធានការណ៍កដលោនរបសទ
ិ នភាព និងោន

លរខណៈបរស្ថ
ិ ទ នជាមូលោឌន សរោប់កាត់បនទយឥទនព
ិ លរបស់របបភទរតតាតតាមរយៈការបរបីសរតូវ
ធមមជាតរិ បស់របបភទរតតាត។

កាឥរាររារ (invasion)៖ ការរររលោលននរបបភទមួ

ី យបៅរបុងទតា
ី ងំ ឬទរ
ី កនលងថមណា
ី មួយ ជាទូបៅវោនឥទនិ

ពលបំផ្លលញបៅបលីរបបភទបដីមរំបណីត សរមមភាពអភិវឌណន៍ និងជាទូបៅ ប៉េោះពាល់បៅបលស

ី ុខភាព
របស់មនុសស។ សំគល់ ៖ ោនររណីជាបរចីន នបងាាញពីផលវ ិ របរីតបចញពរី បបភទបរៅរសុរ
តាមរយៈផលូវចមលង របបភទបរៅរសុរ នបនាំខួ នជាមួ
ល យនង
ឹ បរស្ថ
ិ ទ នថមី បហយ
ី បនាធប់មរវ នកាលយជា
ការរតតាត។ ជាទូបៅ ការរតតាត អាចបរីតោនរបុងរយៈបពលខលី កតមិនកមនរគ្ប់របបភទបរៅរសុរ
ទាំងអស់បនាោះបទ និងរគ្ប់ស្ថទនការណ៍បឡយ
ី ។

កាឥវាឤរម្ឣលហាឞិអឤ
័ (risk assessment)៖ ជាដំបណីរការវយតនមលបៅបលហា
ី និភ័យននការនាំចូលរបបភទបរៅរសុរ
កដលអាចកាលយជារបបភទរតតាត ឬកដលអាចបងាជាបញ្ញានានាបៅនថងបរកាយ។

ជីឧៈចរឣរុះ (biodiversity or biological diversity)៖ ជាភាពនានាននសររងគ

ី កដលោនជីវ ិតបៅរគ្ប់ធនធានធមម
ជាតិ រួមទាំងរបព័ននបអរូឡូសុដ
ី ីបគរ សមុរទ នង
ិ វរជាត
ី ិ និងភាពស្ថំញុនំ នរបព័នបន អរូឡូសុី កដលរបុង

ix
 បនាោះពួរបគ្ គ្ឺជាកផបរមួយប៉េុបណាតោះ។ ជីវៈចរមុោះ គ្ិតរួមទាំងភាពសមផូររបុងរបបភទកតមួយ ឬរវងរបបភទ
មួយបៅមួយ និងភាពសមផូរននរបព័នបន អរូឡូសុី។

ររមអវក្នងរសរ
ុ ក្ (indigenous species)៖ ជារបបភទកដលោនរំបណីតបដីមរបុងតំបន់ណាមួយននរបបទសរមពុជា

មិនកមនជារបបភទកដល ននាំចូលបោយស្ថររតាថអវីមួយ។

ររមអវមរៅរសរក្ (alien or exotic species)៖ ជារបបភទកដល ននាំចូលពខា

ី ងបរៅបៅរបុងទីតាង
ំ ទជ
ី រមរ ឬកដន
ធមមជាតខ
ិ ុសពដ
ី ីរំបណីតរបស់វ ឬជារបបភទណាមួយកដលមន
ិ កមនជារបបភទរបុងរសុរ ឬរបបភទោន
បដីមរំបណីតននរបព័ននបអរូឡូសុជា
ី រ់លរ់ណាមួយរបុងតំបន់។

ររមអវរាររារ ឬររមអវវស្រន្ទទឞរាររារ (invasive alien species)៖ គ្ជា

ឺ របបភទរតតាតននរបបភទបរៅរសុរឬ
របបភទមិនោនបដីមរំបណីតរបុងធមមជាតិននរបព័ននបអរូឡូសុរ
ី ុ ងរបបទសរមព
ប ុ ជា ឬរបុងតំបន់។
ររឡ័ឞធមអក្ូឡសុ
ូ ី (ecosystem)៖ ជារកនលង ទីជរមរ កដនជរមរ ទតា
ី ងំ ណាមួយននធមមជាតិកដល នបបងាីតបឡង
ី
បោយស្ថរអនថរអំបពរី បស់សររងគ
ី កដលោនរបតរ
ិ មមរវងគបបៅវ ិញបៅមរ បៅនង ិ ទ នជុំវ ិញរបស់បគ្
ឹ បរស្ថ
ឧទាហរណ៍ នរពបឈី ដីបសម
ី បង ំ ន។
ឹ រតពាំង ទបនល ភបំ ដីករសចំការ ទរី រុង ទរី បជុជ

ហលឧចឣល
ូ ង (pathway)៖ ជាមបធោ យ ឬជាផលូវកដលរបបភទបរៅរសុរ ី ំបណីរពរ
នបធវដ ី កនលងបដីមរំបណីត ឬពទ
ី តា
ី ងំ

ថមីបៅកាន់រកនលងមួយបទៀតកដលរបបភទបរៅរសុរបនាោះ មិនធាលប់ោនពម
ី ុនមរ។

អូរគាឣអន្ទឣ័ឤ (quarantine)៖ ការោរ់ឱ្យបៅោច់បោយកឡរននសររងគ

ី រុ បងបគលបំណងររ ំងការឆលងជមងឺ ឬការ
បងាាបរគោះថ្នបរ់បៅបលស
ី ររងគ ឺ បំ ៅបៅររដំបណីរការពន
ី ដនទបទៀត។ បសវភូតគមអនាម័យ គ្ស ិ ត
ិ យ កឆរ
បឆរបឋមបៅបលស
ី ររងគ
ី កដលរំពុងនាំចូល បដីមផព
ី ន
ិ ត
ិ យររបមល
ី សកាានុពលហានភ
ី ័យរបស់របបភទនាំ
ចូលកដលបងាឱ្យខូចខាត នង
ិ បនាធប់មរច្ចត់វ ិធានការររ ំងដល់ការបរត
ី ោនបរគោះថ្នបរ់ទាង
ំ បនាោះ។

ឥុក្ខជារច
ិ ម្រង (weed)៖ ជារុរជា
ខ តិ នដុោះបៅរកនលងណាមួយ កដលបគ្មន
ិ រតូវការ ឬជារុរខជាតម
ិ ន
ិ ោនតនមលបសដឌរច
ិ ច
កដល នដុោះបៅរបុងនរព នង
ិ រតូវ នបគ្ច្ចត់ទុរថ្នជារុរជា
ខ តិរ ំខានដល់ការដុោះលូតលស់របស់របបភទ
ដនទបទៀត )ជាទូបៅមិនទាន់ររបឃញ
ី ោនតនមលឬផលរបបយជន៍(។

x
 ដែចកតីែដងេប

បោយោនការយល់ដង
ឹ កាន់កតខាលង
ំ បឡង
ី ៗពហា
ី នភ
ី ័យននវតថោនរបបភទរតតាត ចំបពាោះបរស្ថ
ិ ទ ន បសដឌរច
ិ ច
នង ី វ ិស័យចមផងៗរទរទង់បសដឌរច
ិ សងគមបៅរបុងរបបទសរមពុជា បហយ ិ ច នង
ិ ការអភវិ ឌណសងគមរបស់រមពុជា អារស័យ
បៅនង
ឹ ធនធានជីវៈចរមុោះ នង
ិ បសវរបព័ននបអរូឡូសុី គ្ួបផសំបៅនង
ឹ សរមមភាពពាណិជជរមម វ ិស័យបទសចរណ៍ នង
ិ
ការដឹរជញ្ជូ នឆលងកាត់ បទីបររសួងបរស្ថ
ិ ទ ន ច្ចំ ច់រតូវបរៀបចំយុទស្ថ
ន ន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសថីពរី បបភទ
រតតាតបនោះបឡង
ី របុងបគលបំណងបំបពញភាពខវោះចបនាលោះបលីការអនុវតថរច
ិ ចខិតខំរបង
ឹ ករបង និងបឆលីយតបបៅនឹង
បញ្ញារបឈមននរបបភទរតតាតបៅចំបពាោះមុខ និងបៅអនាគ្តននវ ិស័យបរស្ថ
ិ ទ ន រសិរមម សរមមភាពអភិវឌណន៍នានា
និងការករបរបួលអាកាសធាតុ។ ផលូវចមលងឥតកដនរំណត់ននរបបភទរតតាតតាមរយៈសរមមភាពមនុសសបោយបចតនា
និងអបចតនា រ៏ជាបុពបវ ហតុចប
ំ ង រួមជាមួយនឹងរិចកា
ច រពារធនធានជីវៈចរមុោះរបស់របបទសរមពុជា បទីបតរមូវឱ្យោន
យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសថីពរី បបភទរតតាតបនោះបឡង
ី ។
ំ ីទរមង់ននយុទស្ថ
កផអរបលីបសចរថីកណនាំអព ន ន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតិរបស់គ្ណៈរដឌមន្រ្នថី យុទស្ថ
ន ន្រ្សថ
និងកផនការសរមមភាពជាតិសព
ថី ីរបបភទរតតាតបនោះ រតូវ នបរៀបចំតារ់កតងបោយ៖ រ( ោនកចងពីមូលបហតុនា ំ
ឱ្យបរីតោនរបបភទរតតាតបៅរបុងរបបទសរមពុជា បហតុផល និងភាពច្ចំ ច់ឈ្លនដល់ការបរៀបចំយុទនស្ថន្រ្សថ និង
កផនការសរមមភាពជាតិបនោះបឡង
ី ខ( ការបបងាីតចរខុវ ិស័យ បបសសរមម នង
ិ បគលបំណងរបស់យុទស្ថ
ន ន្រ្សថ និង
កផនការសរមមភាពជាតបិ នោះ គ្( ការតារ់កតងររបខ័ណឍយុទនស្ថន្រ្សទ
ថ ប់ស្ថាត់រម
ួ បគលកាណ៍រគ្ោះឹ សរោប់រគ្ប់រគ្ង
និងទិសបៅយុទនស្ថន្រ្សស
ថ រោប់កាត់បនទយ ឃ( ការរំណត់របនាមសរមមភាពអនុវតថននយុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការ
សរមមភាពជាតិរុ ងររបខ័
ប ណឍបគលនបយ យ កដលរតូវបន្រ្ញ្ញជបបញ្ញារបបភទរតតាតបៅរបុងយុទស្ថ
ន ន្រ្សថ និងកផន
ការសរមមភាពជាតិ បគលនបយ យ និងររបខ័ណឍចាប់នានា ង( តួនាទីរបស់ស្ថទប័នថ្នបរ់ជាត-ិ បរកាមជាតិ សងគម
សុីវ ិល នង
ិ វ ិស័យឯរជនជាបដីម ច( របភពថវ ិកាគំរទ និង ឆ( ការរំណត់ររបខ័ណឍតាមោន និងវយតនមល។
រំបណីនផលទុនជាតិសរុបរបស់រមពុជារបុងរងវង់ ៧% បៅ៨ %របុងរយៈបពលជាងដប់ឆបរ
ំ នលងបៅបនោះ ោន
មូលោឌនអារស័យនឹងសរសរសថមភរបស់វ ិស័យចំនួនបួន គ្រ
ឺ សិរមម វយនភ័ណឍកាត់បដរ បសវបទសចរណ៍ និង
សំណង់។ រសិរមម ជាវ ិស័យមួយកដលបសដឌរិចចរមពុជាបៅកតខវោះមន
ិ ន។ វ ិស័យរសិរមម នរួមចំកណរបសដឌរិចច
រមពុជារបុងរងវង់មិនតិចជាង៣០%ននផលទុនជាតស
ិ រុបរបច្ចំឆប។
ំ រជរោឌភិ ល នោរ់កផនការនាំអងារបចញបៅ
បរបទសចំនួនមួយលនបតានរបច្ចំឆបគ្
ំ ិតរតឹមឆប២
ំ ០១៥។ បរៅពីបនោះ ររមិតបសទរភាពននបសដឌរច
ិ ចមូលោឌន និង
ជីវភាពរស់បៅរបស់របជាជនរមពុជា ករបរបួលបៅតាមររមិតអនថរគ្មន៍ និងសុខភាពននធនធានជីវៈចរមុោះ នង
ិ បសវ
មុខងាររបព័ននបអរូឡូសុី ជាពបិ សសរបបភទរបុងរសុរ។ របបភទរតតាត អាចនង
ឹ បធវីឱ្យប៉េោះពាល់ដល់ភាពសមផូរកបប
ននធនធានជីវៈចរមុោះ និងបសវមុខងាររបព័ននបអរូឡូសុី តាមរយៈការរបរួតរបកជងដបណីថ មទីជរមរ នង
ិ ចំណីអាហារ។
របបទសជាបរចីនបលីពិភពបលរ នររបឃញ
ី ថ្នវតថោនរបបភទរតតាត នបធវីឱ្យខូចខាតដល់បសដឋរច
ិ ច សងគម
និងបរស្ថ
ិ ទ នរបុងទឹររ រ់រប់សិបលនដុលលអាបមរររបច្ចំ
ិ ឆប។
ំ
បចចុបផនបអបរវ ិទោស្ថន្រ្សថ នរួមសហការជាមួយរោឌភិ ល នដគ្ូអភិវឌណន៍ រគ្ោះឹ ស្ថទនអប់រ ំ និងសងគមសុីវ ិល
ននិងរំពុងរោះររវ
ិ ិធានការណ៍ នង
ិ វ ិធីស្ថន្រ្សថនានាកដលោនរបសទ
ិ នភាព និងរបសិទផ
ន ល បដីមផរី គ្ប់រគ្ង រតួតរតា
និងរំច្ចត់របបភទរតតាតកដលរំពុងោនវតថោនបៅបលព
ី ភ
ិ ពបលរ។ ជាអរុសល រល់វ ិធានការណ៍ ឬវ ិធស្ថ
ី ន្រ្សថ
ណាមួយបដីមផរី គ្ប់រគ្ង រតួតរតា និងរំច្ចត់របបភទរតតាត ច្ចំ ច់រតូវោនថវ ិកា និងធនធានបផសងៗ ជាពិបសស
វ ិធីស្ថន្រ្សរថ គ្ប់រគ្ង រតួតរតា និងរំច្ចត់របបភទរតតាត តាមរយៈរោលង
ំ ឬរូបស្ថន្រ្សថ នង
ិ គ្ីមីស្ថន្រ្ស។
ថ វ ិធីស្ថន្រ្សថគ្ីមី

xi
មិនទាន់ធានា ននូវសុវតទិភាពបរស្ថ
ិ ទ ន និងរតូវចំណាយអស់ថវ ិកាបរចីន គ្ឺបសមីគបនង
ឹ វ ិធស្ថ
ី ន្រ្សថបរបីរោលង
ំ និងមន
ិ
ោននិរនថរភាពបឡយ
ី ។
ចរខុវ ិស័យ បបសររមម និងបគលបំណងរបស់យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតស
ិ ថីពីរបបភទរតតាត
បនោះ បរៀបចំបឡង
ី បោយកផអរបលកា
ី រវ ិភាគ្ពស្ថ
ី ទ នភាព ការយល់ដឹង សមតទភាព នង
ិ លទនភាពរ ំពង
ឹ ទុររបស់រមពុជារបុង
ការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតនាបពលបចចុបផនប នង
ិ បៅអនាគ្ត។
ចកេវិ
៊ុ ែយ
័ ៖ ជីវៈចរមុោះ របព័ននបអរូឡូសុី បរស្ថ
ិ ទ ន បសដឌរច
ិ ច នង
ិ សងគមរបស់របបទសរមពុជា នង
ឹ ោនភាព
របបសរី បឡង
ី តាមរយៈការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតរបរបបោយរបសទ
ិ នភាពរតម
ឹ ឆប២
ំ ០២៥។
ដបែកកមម៖ ររបខ័ណឍបគលនបយ យ នង
ិ យនថការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតនានា បោយោនការ
ចូលរួមពរី គ្ប់ភាគ្ពា
ី រ់ព័នន រតូវ នបបងាត
ី បឡង
ី សំបៅកាត់បនទយហានភ
ី ័យបៅបលធ
ី នធានជីវៈចរមុោះ នង
ិ របព័នន
បអរូឡូសុបី ៅរតម
ឹ ឆប២
ំ ០២៥។

ដោលបំណង៖
 រំណត់វ ិធានការណ៍សមរសបសរោប់ររ ំង ទប់ស្ថាត់ លុបបំ ត់ រតួតរតា តាមោន និងរគ្ប់រគ្ង

របបភទរតតាត

 បបងាីនការយល់ដឹងពីរបបភទរតតាត កដលជាបញ្ញាចំបងបងាផលប៉េោះពាល់ដល់ការអភិវឌណន៍បសដឌរិចច

នង
ិ សងគមរមពុជា

 ពរងឹងរច
ិ ចសហការណ៍ រច
ិ ស
ច ហរបតប
ិ តថកា
ិ រណ៍ នង
ិ ការចូលរួមពរី គ្ប់ភាគ្ពា
ី រ់ព័ននរុ ងការរគ្ប់
ប រគ្ង

របបភទរតតាត។

បដីមផស
ី បរមចចរខុវ ិស័យ បបសសរមម និងបគលបំណងរបស់ខួ លន យុទស្ថ
ន ន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាព
ជាតិសថីពរី បបភទរតតាត នោរ់បចញនូវបគលបៅយុទស្ថ
ន ន្រ្សថសំខាន់ៗដូចខាងបរកាម៖
 រតូវររ ំង បងាា ឬទប់ស្ថាត់បៅបលស
ី រមមភាពនាំឱ្យបរត
ី ោនរបបភទរតតាត នង
ិ ការនាំចូលរបបភទបរៅ
រសុរ បៅមុនបពលរបបភទបរៅរសុរទាំងបនាោះ ោនវតថោន ឬ នចូលមរកាន់ទីតាង
ំ ថមប
ី ងាការរតតាត

 ផថល់សញ្ញដបនាធន់ និងការបធវអ
ី នថរគ្មន៍បឆលីយតបភាលមៗ រួមទាំងការលុបបំ ត់ទាង
ំ រសុង បបីសិនជា

អាចបធវី ន

 រតូវរតួតរតា នង
ិ រគ្ប់រគ្ងននរបបភទរតតាតរបុងររបខ័ណឍមិនឱ្យរលោលបនថបៅទីតាង
ំ ថមី

 ស្ថថរបឡង
ី វ ិញទីតាង
ំ តំបន់ កដនជរមរ ឬដីបរបីរ ស់នានា កដលទទួលរងការគ្ំរមរំកហង ឬការរចរ
ិ លិ
បោយស្ថររបបភទរតតាត។

បដីមផស
ី បរមច នបគលបៅជាយុទនស្ថន្រ្សថទាង
ំ បួនខាងបលី យុទនស្ថន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតស
ិ ថព
ី ី
របបភទរតតាត រ៏ នោរ់បចញជាសំបណីកផនការសរមមភាពរបុងររបខ័ណឍជាយុទនស្ថន្រ្សថមួយចំនួន រួមោន៖
 ការរស្ថងសមតទភាពសរោប់ររ ំង និងរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត

 ការបលីរទរ
ឹ ចិតថ និងការគំរទបលីការអនុវតថកបបវ ិទោស្ថន្រ្សថ និងបបចចរវ ិទោសមរសប

 ការគំរទបលីការរគ្ប់រគ្ងព័ត៌ោន និងការផសពវផាយ

 ចូលរួមរបស់ស្ថធារណជនរបុងសរមមភាពររ ំង នង
ិ រគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត

xii
  ការបរៀបចំបគលនបយ យបសដឌរិចច

 ការពិនិតយ និងការតារ់កតងលខ
ិ ិតបទោឌនចាប់សមរសប

 ការពរងឹងរច
ិ ចសហការណ៍អនថរជាតិ និងរបុងតំបន់។

ភាពច្ចំ ច់ននធនធានថវ ិការគ្ប់រគន់ នង

ិ ការចូលរួមពីបណា
ថ អបរពារ់ព័ននរគ្ប់ររមត
ិ និងពីរគ្ប់រចនាសមព័នន
ច្ចត់តាង
ំ សរោប់អនុវតថសរមមភាព នង
ិ ការតាមោនវយតនមលរបស់យុទស្ថ
ន ន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតិបនោះ រ៏ោន
កចងបៅរបុងយុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិបនោះកដរ។ យុទស្ថ
ន ន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសថីពរី បបភទ
រតតាតបនោះរ៏ នគ្ិតគ្ូរដល់និរនថរភាពននសរមមភាពរំច្ចត់ រគ្ប់រគ្ង និងរតួតរតារបបភទរតតាត កដលតរមូវឱ្យ
បន្រ្ញ្ញជប និងបញ្ចូ លបៅរបុងបគលនបយ យ យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិ នង
ិ កផនការអភិវឌណន៍នានារបស់
វ ិស័យបផសងៗ ។

xiii
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

១. ដែចកតីដផតើម

១.១. ឣូឦមេរុ ឞិងភ្នឡររឈឣ

ការនាំចូល រល់ របបភទបរៅរសុរ ននិងរំ ពុងរររលោលជាមួ

ី យ នឹងសរមមភាពពាណិ ជជរ មម វ ិស័ យ
បទសចរណ៍ នង
ិ ការដឹរជញ្ជូ នឆលងកាត់។ សរមមភាពពាណិជជរមមអនថរជាតិ ការនាំចូលរបបភទបរៅរសុរបោយបចតនា
ផង និងអបចតនាផង កដលអាចបងាផលប៉េោះពាល់អវ ិជជោនដ៏ធងន់ធងរ និងោនបពលខលោះ បគ្មន
ិ អាចស្ថថរធមមជាតិ
ឱ្យមរដូចស្ថទនភាពបដីមវ ិញ នបឡយ
ី បៅទតា
ី ងំ កដលធាលប់ោនវតថោនរបបភទរតតាត។ វ ិធបី ផសងៗកដលអាចបធវឱ្
ី យ
បរត
ី ោន ឬបធវកា ី ំនួញ
ី រនាំចូលរបបភទរតតាតបនោះ បគ្បៅថ្ន ផលូវចមលង។ ផលូវចមលងសំខាន់ៗ អាចជាការបធវជ
ននរបបភទរុរជា
ខ តិ ឬសតវបរៅរសុររបុងបគលបំណងតាំងលមអបគ្ហោឌន រគ្ោះឹ ស្ថទន បំបរសួ
ី ន រសោ
ិ ឌ ន ឬបបងាីនទន
ិ ប
ផលវ ិស័យរសរ
ិ មម បសុសតវ មច្ចឆជាតិ វរវបផរមម
ី នង
ិ នរពបឈី បហយ
ី បរកាយមររបបភទរុរខជាតិឬសតវបរៅរសុរ
ទាំងបនាោះ នកាលយជារបបភទរតតាត។ បគ្រ៏អាចររបឃញ
ី របបភទរតតាតទាំងបនាោះោនបៅរបុងទំនញ
ិ នង
ិ សោភរៈ
បវចខចប់ នង
ិ តាមមបធោ យដឹរជញ្ជូ នបផសងៗ កដល នដឹរទំនញ
ិ ទាំងបនាោះ បៅថ្នវុ ិចទ័រចំលង។ សរមមភាព
អភវិ ឌណន៍វ ិស័យរសរ
ិ មម នរពបឈី វរវបផរមម
ី ិ បសុសតវ រ៏អាចជារបភពចំលងននរបបភទរតតាតដ៏សខា
នង ំ ន់ផងកដរ។
របបភទបរៅរសុរកដល ននាំចូល អាចរររលោលព
ី ទ
ី តា
ី ងំ មួយបៅទតា
ី ងំ មួយ ពរ
ី កនលងមួយបៅរកនលងមួយ
ពត
ី ំបន់មួយបៅតំបន់បៅទូទាង
ំ របបទស នង
ិ អាចឆលងបៅរបបទសបផសងៗតាមរយៈមបធោ យដឹរជញ្ជួ នឆលងកាត់នផធ
របបទសតាមផលូវបគរ ឬផលូវទរ
ឹ ឬសោភរៈបវចខចប់នានា។ រងវល់ជាពបិ សស បរត
ី ោនតាមការដឹរជញ្ជូ នបៅកាន់តំបន់
ោច់រសយល។ ោនភសថុតាងជាបរចន ី នបងាាញពកា
ី ររលោលននរបបភទរតតាតបៅដល់តំបន់ោច់រសយល
ំ ន នង
ដល់ទរី បជុជ ិ ដល់តំបន់ទវ
ី លនានា ជាពបិ សសបៅតាមដងផលូវស្ថធារណៈ។ របបភទរតតាតរស់រុ បងទរ
ឹ នដុោះ
នង
ិ រស់រុ ងទ
ប តា
ី ង
ំ ថមីតាមរយៈទូររ ៉េ ល់នាវ ឬចរនថទរ
ឹ ហូរចុោះបឡង
ី ។ បគ្ោនការលំ រជាខាលង
ំ របុងការតាមោន នង
ិ
រតួតរតារបបភទរតតាតទាំងបនាោះ បោយស្ថរផលូវចមលងមន
ិ ោនកដនរំណត់បៅរបុងរបបទស រ៏ដូចជារវងរបបទសមួយ
បៅរបបទសមួយបទៀត។ បគ្អាច ៉េ ន់ស្ថមនថ្ន ផលប៉េោះពាល់បោយផ្លធល់របស់របបភទរតតាត បៅបលបី សដឌរច
ិ រ
ច មពុជា
របច្ចំឆប ំ គ្ត
ិ ជាទរ
ឹ រ រ់ អាចោនតនមលរប់លនដុលលអាបមររ។
ិ ផលប៉េោះពាល់ទាង ិ បញ្ចូ លកតការ ត់បង់
ំ បនោះ គ្ត
បៅបលផ
ី លត
ិ ភាព ការចំណាយបលកា ិ ការខាតបង់រ រ់ចំណូលពវី ិស័យរសរ
ី រសំអាតរបបភទរតតាត នង ិ មម នរពបឈី
ជលផល នង
ិ ពាណិជជរមម កតមន
ិ នគ្ត
ិ បញ្ចូ លពកា
ី រខូចខាតននមុខងារ នង
ិ បសវរបព័នបន អរូឡូសុី រពមទាំងសុខភាព
មនុសសនង
ិ សតវបឡយ
ី ។
បយងតាមឯរស្ថរ គ្បរោងការបំ ត់ភាពរ ំងសធោះដល់ការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតបលីរិចចការពារ អភិររស
និងផលិតរមមនរពបឈីរុ ងតំ
ប បន់អាសុីអាបគ្បយ៍ កដលសរ
ិ ាបៅបលភា
ី ពពារ់ព័ននននបគលនបយ យ នីតប
ិ ផញ្ដតិ មុខងារ
ភាររច
ិ ច នង
ិ ការទទួលខុសរតូវរបស់ស្ថទប័ន ទភា
ី ប រ់ងារ ឬអងគភាពសរោប់រគ្ប់រគ្ង នង
ិ បោោះរស្ថយបញ្ញារបបភទរត
តាត។ បគ្សបងាតបឃញ
ី បៅោនភាពខវោះខាតននយនថការនាបពលបចចុបផនប បគលការណ៍រគ្ឺោះ និងបគលការណ៍កណនាំ
កដល នររមិតកដនរំណត់បលីសរមមភាពពារ់ព័នម
ន ួយចំនន
ួ ដូចជារិចចការររ ំង ការទប់ស្ថាត់ ការផថល់សញ្ញដ
បនាធន់ ការបឆលីយតបភាលមៗ ការរតួតរតា និងការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត។ ភាពោនររមត
ិ រំណត់បៅបលីសរមមភាព
ទាំងបនាោះ បណា
ថ លមរពីបញ្ញារបឈមចំបងៗចំបពាោះមុខ រួមោន៖
រ( រងវោះខាតភាពជារ់លរ់ននបគលនបយ យ យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាព បគលការណ៍កណនាំ
និងនីតិបទោឌនចាប់សរោប់បោោះរស្ថយបញ្ញារតតាត និងរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត

1
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

ខ( ចំបណោះដឹងរបស់ស្ថទប័ន ទភា
ី ប រ់ងារ នង
ិ អងគភាពកដលោនតួនាទី ភាររច
ិ ច នង
ិ សមតទរច
ិ ច បៅបលប
ី ញ្ញា
របបភទរតតាត មន
ិ ទាន់រគ្ប់រគន់ នង
ិ បៅោនកដនរំណត់
គ្( ភាពមន
ិ សុស
ី ងាវរ់គបននស្ថទប័ន នង
ិ អងគភាពបផសងៗបៅបលរ
ី ច
ិ ចសហការ នង
ិ រច
ិ ស
ច ហរបតប
ិ តថកា
ិ ររបុង
ការរំច្ចត់របបភទរតតាត
ឃ( មន
ិ ោនការសរ
ិ ារស្ថវរជាវឱ្យ នរគ្ប់រគន់បៅបលរី បបភទរតតាតអាទភា
ិ ព នង
ិ វ ិស័យពារ់ព័នន
ង( រងវោះខាតបលកា
ី រតាមោន នង
ិ របព័ននផល
ថ ់សញ្ញដភាលមៗសរោប់បឆលយ
ី តបបៅនង
ឹ ការរតតាត
ច( រងវោះខាតបហោឌរចនាសមព័នន នង
ិ បរកា
ិ ខ រ រពមទាំងសមតទភាពរបតប
ិ តថភ
ិ ូតគមអនាម័យ
ឆ( មន
ិ ោនចំបណោះដឹងមូលោឌនរគ្ប់រគន់កដលច្ចំ ច់សរោប់បោោះរស្ថយបញ្ញារបបភទរតតាត
ជ( ខវោះខាតរបព័នទ
ន ិនបន័យព័ត៌ោនអំពីចំបណោះដឹង និងការបរបីរ ស់ទាង
ំ របុងរបបទស តំបន់ និងអនថរជាតិ

បដីមផបី ោោះរស្ថយបញ្ញារបឈមខាងបលី ចូលរួមចំកណរដល់ការអភិវឌណន៍បសដឌរិចស

ច ងគម និងកាត់បនទយ
ភាពររីរររបស់សហគ្មន៍មូលោឌន របបទសរមពុជាច្ចំ ច់រតូវបរៀបចំបបងាត
ី យុទស្ថ
ន ន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិ
បពញបលញមួយសរោប់សរមួលដល់ការររ ំង ការផថល់សញ្ញដបនាធន់ ការបឆលីយតបភាលមៗ ការលុបបំ ត់ ការរតួតរតា
និងការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត។ បលស
ី ពីបនោះ យុទស្ថ
ន ន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិ រតូវកតយរមររបតិបតថិ
របរបបោយរបសិទភា
ន ព កផអរបលីយុទនស្ថន្រ្សថចំនន
ួ បីខាងបរកាម បដីមផបី ឆលីយតបបៅនង
ឹ ភាពរបឈម នង
ិ បោោះរស្ថយ
បៅទូទាង ី ៖ យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិបនោះ រតូវកតបន្រ្ញ្ញចបបញ្ញាបរស្ថ
ំ របបទស។ ទ១ ិ ទ នបៅរគ្ប់បសចរថី
សបរមចនានា បកនទមបៅនឹងរតាថបសដឌរិចស
ច ងគម។ យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិ រនលងមរ នបផ្លថតបៅ
បលីការររ ំងទប់ស្ថាត់ ឬការបងាាបលកា
ី រនាំចូលបោយអបចតនា ចំបពាោះកតជមងឺរតតាតបៅបលវី ិស័យរសិរមម និង
ជលផលប៉េុបណាតោះ។ សកាថនុពលននវ ិស័យឯបទៀតកដលទទួលរងផលប៉េោះពាល់ មិនរតូវ នពច្ច
ិ រណាដិតដល់បៅរបុងបពល
បធវីបសចរថីសបរមច។ ការបរីនបឡង
ី ននរបបភទបរៅរសុរនានា តាមរយៈការបធវីពាណិជជរមម នបធវីឱ្យប៉េោះពាល់ដល់
របព័នបន អរូឡូសុី កដនជរមរ និងរបបភទរបុងរសុរកដលរំពុងទទួលរងការគ្ំរមរំកហងគ្ួរឱ្យរពួយ រមភ។ បចចុបផនបការ
ពិច្ចរណាអំពប ិ ទ ន រគន់កតជាកផបរតូចមួយននដបំ ណីរការវ ិភាគ្បលហា
ី ញ្ញាបរស្ថ ី នីភ័យ កដលបណា ថ លមរពរី បបភទ
បរៅរសុរទទួល នការអនុញ្ញដតនាំចូល។ ផលវ ិ រកដលបណា
ថ លមរពីសរមមភាពនាំចូលរបបភទបរៅរសុរ បពល
ខលោះោនទំហធ
ំ ំបធង នង
ិ មិនអាចវយតនមល ន ឬរ៏មិនអាចកាត់បនទយ នពកា
ី រខូចខាតបោយផ្លធល់ចំបពាោះបសដឌរិច។
ច
ី ៖ យុទស្ថ
ទ២ ន ន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិ រតូវកតបលីររមពស់រិចស
ច ហការ និងរិចស
ច ហរបតិបតថិការបៅរបុងរោឌ
ភិ ល រ៏ដូចជារវងរោឌភិ លនានា បដីមផីបឆលីយតបឱ្យ នរហ័ ស និងោនរបសិទភា
ន ពបៅនឹងការរតតាតថមីៗ និង
ផលូវចមលងរបស់ការរតតាតបនាោះ។ រិចស
ច ហការ នង
ឹ ជួយរិចកា
ច រពារ និងគំពាររបភពធនធានសរោប់គរំ ទវ ិស័យសំខាន់ៗ
រួមោន រសរ
ិ មម ជលផល នរពបឈី សតវនរព នង
ិ របបភទរបុងរសុរ។ ភាពរបមាយ និងការមិនយល់ចាស់ពីតួនាទី
និងភាររិចច អាចនាំឱ្យោនការយត
ឺ យ៉េវដល់ការបឆលីយតបបៅនឹងការបលចបឡង
ី នូវផលូវចមលងថមីៗ។ ស្ថទប័ន និងអងគភាព
រដឌភាគ្បរចីន មន
ិ ោនរមមវ ិធរ
ី ស្ថងសមតទភាព និងថវ ិកាច្ចំ ច់ កតរ៏ោនរមមវ ិធីកដលោនរស្ថប់មួយចំនួន មិនោន
ភាពសុស ី ៖ យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាព
ី ងាវរ់គបរវងកដនសមតទរិចច ឬមិនោនសមតទភាពរគ្ប់រគន់។ ទ៣
ជាតិ រតូវកតពរងឹងរមមវ ិធីការពារ និងគំពាររបភពធនធានធមមជាតិ និងធនធានជីវៈចរមុោះកដល នគំរទវ ិស័យបសដឌរិចច
ជាតិ រំពុងទទួលរងសោពធពីការបធវីពាណិជជរមមអនថរជាតិ និងការឆលងកាត់នផធរបបទស។ សមតទភាព គ្ឺជារតាថគ្នលោះឹ របុង
ការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត។ ស្ថទប័ន នង
ិ អងគភាពរដឌ កដលោនសមតទរច
ិ ពា
ច រ់ព័នន
ន ង
ឹ ធនធានធមមជាតិ មន
ិ ោន

2
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

សមតទភាព នង ំ ញលមមរគ្ប់រគន់រុ ងការរំ

ិ ជនា ប ណត់ររអតថសញ្ញដណរបបភទរតតាត កដលរំពុងោនវតថោនបៅរបុង
របបទសឱ្យ នសុររត
ឹ យចាស់លស់។
១.២. ឧិ សាឦភ្នឡ

របបភទរតតាត បផ្លថតបៅបលីមីររូសររងគ
ី រុរជា
ខ តិ និងសតវ កដលរំពុងោនវតថោន និងកដលអាចោន
សកាថនុពលអវ ិជជោនដល់បសដឌរិចច សងគម និងបរស្ថ
ិ ទ នននរបបទសរមពុជា។ យុទស្ថ
ន ន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិ
សថីពីរបបភទរតតាតបនោះ សំបៅចំបពាោះផលប៉េោះពាល់បសដឌរច
ិ ច សងគម និងបរស្ថ
ិ ទ ន កដលបណា
ថ លមរពីរបបភទរត
តាតោនវតថោនទាំងបលីដបី គរ នង
ិ របុងទឹរ។ ឯរស្ថរយុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិបនោះ មិនោនបចតនា
បោោះរស្ថយបញ្ញានានាកដលពារ់ព័ននបៅនឹងមនុសស និងសតវបឡយ
ី បបីបទាោះវោនទំនារ់ទំនងគបបៅវ ិញបៅមររវង
មនុសស សតវ របបភទរតតាត និងការបរត
ី ោនជមងឺឆលងពីរបបភទរតតាតបៅបលីមនុសស នង
ិ សតវ។

២. ចកេវិ
៊ុ ែយ
័
ជីវៈចរមុោះ របព័ននបអរូឡូសុី បរស្ថ
ិ ទ ន បសដឌរច
ិ ច នង
ិ សងគមរបស់របបទសរមពុជា នង
ឹ ោនភាពរបបសរី បឡង
ី
តាមរយៈការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតនានារបរបបោយរបសទ
ិ នភាពរតម
ឹ ឆប២
ំ ០២៥។

៣. ដបែកកមម
ររបខ័ណឍបគលនបយ យ នង
ិ យនថការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត បោយោនការចូលរួមពីរគ្ប់ភាគ្ីពារ់ព័នន
រតូវ នបបងាត
ី បឡង
ី សំបៅកាត់បនទយហានីភ័យបៅបលីធនធានជីវៈចរមុោះ និងរបព័ននបអរូឡូសុីបៅរតឹមឆប២
ំ ០២៥។

៤. ដោលបំណង
បគលបំណងននយុទនស្ថន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតស
ិ ព
ថី រី បបភទរតតាតបនោះ គ្បឺ ដីមផ៖
ី
 រំណត់វ ិធានការណ៍សមរសបសរោប់ររ ំង ទប់ស្ថាត់ លុបបំ ត់ រតួតរតា តាមោន នង
ិ រគ្ប់រគ្ងរប
បភទរតតាត
 បបងាីនការយល់ដឹងពរី បបភទរតតាតកដលជាបញ្ញាចំបងបងាផលប៉េោះពាល់ដល់បរស្ថ
ិ ទន ការអភវិ ឌណ
បសដឌរច
ិ ច នង
ិ សងគមរមពុជា
 ពរងង
ឹ រច
ិ ចសហការណ៍ រច
ិ ស
ច ហរបតប
ិ តថកា
ិ រណ៍ នង
ិ ការចូលរួមពរី គ្ប់ភាគ្ពា
ី រ់ព័ននរុ ងការរគ្ប់
ប រគ្ង
របបភទរតតាត។

៥. រកបខ័ណឌជាយ៊ុទធសាន្តែត
៥.១. មគាឦកាឥណ៍រ្ុះឹ សរាស់រ្ស់រ្ងររមអវរាររារ

 ការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត គ្ឺជាកផបរមួយននការរគ្ប់រគ្ងធនធានធមមជាតិ ជីវៈចរមុោះ របព័ននបអរូឡូសុី

និងបរស្ថ
ិ ទ នរបរបបោយនិរនថរភាព កដលតរមូវបធវស
ី ោហរណរមម និងអនុវតថវ ិធស្ថ
ី ន្រ្សច
ថ រមុោះ
 ការររ ំង នង
ិ ការទប់ស្ថាត់ គ្ជា ី ដ៏ោនរបសទ
ឺ ជបរមស ិ ភា
ន ព នង
ិ របសទ
ិ នផល សរោប់បងាាបលកា
ី ររត
តាតរបស់របបភទបរៅរសុរនាំចូលកដលមន
ិ ទាន់ោនវតថោននាបពលបចចុបផនបបនោះ
 យនថការសរមបសរមួលររមត
ិ ជាតិ នង
ិ ការចូលរួមពរី គ្ប់ភាគ្ពា
ី រ់ព័ននរុ ងការបបងា
ប ត ី ររបខ័ណឍចាប់ នង
ិ
វ ិធបី ោោះរស្ថយបលកា ី ំរុញការអនុវតថរបរបបោយរបសទ
ី ររគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត បដីមផជ ិ ភា
ន ព

3
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

 ការរំច្ចត់របបភទរតតាតឱ្យ នបជាគ្ជ័យ តរមូវឱ្យោនការចូលរួមពរី គ្ប់ភាគ្ពា

ី រ់ព័នន ជាពបិ សស
ោចស់រមមសទ
ិ នន នទតា
ី ងំ ដី នង
ិ អបររគ្ប់រគ្ងដីករសចំការ ឬបរបវណដី
ិ បផសងៗកដលោនរបបភទរតតាត
 ការទប់ស្ថាត់ដ៏សរមម ឬការអនុវតថនបយ យដ៏តង
ឹ រងឹ មន
ិ អាចររ ំងផលូវចមលង ឬការស្ថយភាយរបស់
របបភទរតតាត នទាំងរសុងបនាោះបទ
 ការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតឱ្យោនរបសទ
ិ នភាព រតូវោនការគំរទថវ ិកាជាតិ ពវី ិស័យឯរជន នង
ិ
ពស
ី ងគមសុវី ិល
 ការសរ
ិ ារស្ថវរជាវវ ិទោស្ថន្រ្សថ បដីមផច
ី ងររងព័ត៌ោនវ ិទោស្ថន្រ្សថ នង
ិ បបចចរវ ិទោ សំបៅធានាដល់ការ
វយតនមល នង
ិ ធានាដល់រមមវ ិធរី គ្ប់រគ្ងឱ្យោនរបសទ
ិ នភាព នង
ិ ោនវ ិទោស្ថន្រ្សថជាមូលោឌន។

៥.២. វស
ិ មៅជាឤុវធសាស្រសតសរាស់ការ់សឞថឤហឦស៉េុះពាឦ់ឥសស់ររមអវរាររារមៅមឦជ
ើ ី ឧៈចរឣរុះ ឞង
ិ ររឡ័ឞមធ អក្ូឡសុ
ូ ី
ទិសបៅជាយុទនស្ថន្រ្សថដ៏ទូលទ
ំ ូលយ សរោប់កាត់បនទយផលប៉េោះពាល់របស់របបភទរតតាតបៅបលធ
ី នធាន
ជីវៈចរមុោះ របព័នបន អរូឡូសុី កដនជរមរ និងរបបភទដីបរបីរ ស់នានា អាចកចរបចញជាបួនវ ិធានការណ៍៖
វ ិធានការណ៍ទ១
ី ៖ ការររ ំង ឬការបងាាបៅបលស
ី រមមភាពនាំឱ្យបរត
ី ោន នង
ិ ការនាំចូលរបបភទរតតាត
បៅមុនបពលរបបភទរតតាតទាំងបនាោះោនវតថោន ឬដុោះ នង
ិ រស់បៅរបុងទីតាង
ំ ថមី។
វ ិធានការណ៍ទ២
ី ៖ ការផថល់សញ្ញដបនាធន់ និងការបធវីអនថរគ្មន៍បឆលីយតបភាលមៗ រួមទាំងការលុបបំ ត់
ទាំងរសុង បបីសិនជាអាចបធវបី ៅ ន។
វ ិធានការណ៍ទ៣
ី ៖ ការរតួតរតា នង
ិ ការរគ្ប់រគ្ងននរបបភទរតតាតរបុងររបខ័ណឍបញ្ឈប់ការរលោលបនថ។
វ ិធានការណ៍ទ៤
ី ៖ ការស្ថថរបឡង
ី វ ិញទតា
ី ងំ តំបន់ កដនជរមរ ឬដីបរបីរ ស់នានា កដលទទួលរងការ
គ្ំរមរំកហង ឬការរចរ
ិ លបោយស្ថររបបភទរតតាត។
ិ

៥.២.១. ឧិ ធាឞកាឥណ៍សរាស់រារាាំង ឬសងាា

ការររ ំង ឬការបងាាបៅបលស
ី រមមភាពនាំឱ្យបរត
ី ោន ឬការនាំចូលននរបបភទរតតាត គ្ជា ី ដ៏របបសរី
ឺ ជបរមស
បំផុតបរពាោះសរមមភាពបនោះ វោនរបសទ
ិ នភាព រពមទាំងោនរបសទ
ិ ផ
ន ល សរោប់ការរតួតពន
ិ ត
ិ យ នង
ិ ការរគ្ប់រគ្ងរបបភទ
រតតាតមុនបពលោនវតថោនរបស់ពរ
ួ វ នង
ិ ច្ចត់ទុរជាសរមមភាពយុទនស្ថន្រ្សកថ ដលោនអាទភា
ិ ពខពស់បំផុត។
ជាការរបបសរី បគ្មន
ិ រតូវបធវឱ្
ី យបរត
ី ោន ឬមន
ិ រតូវឱ្យោនការនាំចូលរបបភទរតតាតចូលរបុងរបបទសរមពុជា
បោយមន
ិ នពន
ិ ត
ិ យកឆរបឆរជាមុន មន
ិ នបធវភ
ី ូតគមអនាម័យ នង
ិ មន
ិ ទាន់ នសរ
ិ ាវយតនមលពហា
ី នភ
ិ ័យនន
ការរតតាតរបស់របបភទទាំងបនាោះជាមុន នបឡយ
ី ។ ជាការពត
ិ វ ិធានការណ៍ទាំងបនោះ គ្វ
ឺ អារស័យបៅនង
ឹ ការ
បរៀបចំឱ្យោនកផនការទប់ស្ថាត់បងាាជាមុន ការបលរ
ី ទរ
ឹ ចត
ិ ថដល់សមតទរច
ិ ចនានា នង
ិ អបរពារ់ព័នន នង
ិ ការបធវឱ្
ី យោន
មបធោ យសមរសបសរោប់រតួតពន
ិ ត
ិ យកឆរបឆរ។
បគ្ោនការលំ រជាខាលង
ំ របុងការរតួតរតាបលកា
ី រនាំចូលរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាត។ វ ិធានការណ៍
អនុវតថជាទូបៅ គ្ឺរតូវរំណត់ររអតថសញ្ញដណ រតួតរតា នង
ិ តាមោនផលូវចមលងសំខាន់ៗបដីមផកា
ី ត់បនទយការបធវីឱ្យបរីតោន
ឬការនាំចូលបោយអបចតនា។ ផលូវចមលងសំខាន់ៗននរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាតបោយអបចតនាមររបុងរបបទស
រមពុជា គ្តា
ឺ មរយៈពាណិជជរមម សរមមភាពអភិវឌណន៍ នង
ិ បទសចរណ៍ជាតិ និងអនថរជាតិ បៅតាមរចរបចញចូលអនថរ
ជាតិសខា
ំ ន់ៗ។

4
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

មគាឦកាឥណ៍ណណន្ទាំសរាស់រារាាំង ឬសងាាម្ឞររមអវរាររារ

 រតូវររ ំង បងាា និងហាមឃាត់មុនបពលរបបភទរតតាត នឆលងចូលមរដល់រមពុជា បរពាោះថ្នបគ្មិនអាច

ទសសន៍ទាយទុរជាមុនអំពីផលប៉េោះពាល់អវ ិជជោនននរបបភទរតតាតទាំងបនាោះ បៅបលីជវី ៈចរមុោះ និង
របព័ននបអរូឡូសុី បរកាយបពល របបភទទាំងបនាោះ ោនវតថោនរួចជាបរសចបៅរបុងរបបទសរមពុជា
 រតូវគ្ិត និងច្ចត់ទុររបបភទបរៅរសុរនានា អាចបងាឱ្យោនហានភ
ី ័យបៅនថងអនាគ្តបៅរបុងរំរតណា
ិ
មួយ

 រតូវអនុវតថបគលការណ៍ "អនក្សាំឡុឦររូឧវវួឦខុសររូឧចាំមពាុះកាឥមឝវឱ្
ើ យមក្រ
ើ ាឞកាឥឡុឦ"(Polluter Pays)
កដលសំបៅដល់ការបធវីឱ្យខូចខាតជីវស្ថន្រ្សថធមមជាតិ ជីវៈចរមុោះ និងរបព័ននបអរូឡូសុី។ បគលការណ៍បនោះ
រតូវ នបគ្អនុវតថចំបពាោះការបឆលយ
ី តបបៅនង
ឹ ការបធវីឱ្យបរីតោន ឬការនាំចូលរបបភទរតតាតបោយ
អបចតនា បរពាោះរបបភទរតតាតបនោះ អាចបដីរតួនាទជា
ី អបរបំពុលជីវស្ថន្រ្សថ កដលបងាផលប៉េោះពាល់អវ ិជជ
ោនដល់ការអភិវឌណ និងគ្ុណភាពននជីវ ិតបៅនថងអនាគ្ត
 រតូវពោយមកាត់បនទយហានភ
ី ័យបណា
ថ លមរពកា
ី របធវីឱ្យបរីតោន ឬការនាំចូលបោយអបចតនានន
របបភទបរៅរសុរនានា
 ី ោន ឬនាំចូលបោយអបចតនាបៅ នដ៏របណា របបភទបរៅរសុរទាំងបនាោះ រតូវ នទទួល
អាចបធវីឱ្យបរត
ច ំនាញជាមុនសិន។ ការអនុញ្ញដតបនោះ តរមូវឱ្យស្ថទប័ន
ការអនុញ្ញដតពីស្ថទប័ននិងអងគភាពោនសមតទរិចជ
សមតទរិចចជំនាញបធវីការសិរាវយតនមលបពញបលញ បៅបលីហានីភ័យននរបបភទបរៅរសុរកដលរតូវនាំ
ចូល។ របសិនបបគ
ី ម នការអនុញ្ញដត បគ្រតូវររ ំងទប់ស្ថាត់ជាោច់ខាតនូវរល់សរមមភាពបធវឱ្
ី យបរីតោន
ឬការនាំចូលននរបបភទបរៅរសុរ
 របសិនបបច្ច
ី ំ ច់រតូវឱ្យោនការនាំចូលរបបភទបរៅរសុរបោយខានមិន ន បគ្ច្ចំ ច់រតូវសហការជា
មួយស្ថទប័នពារ់ព័នន សរោប់បរៀបចំយុទស្ថ
ន ន្រ្សថ នង
ិ វ ិធានការថមីៗ បដីមផបី ោោះរស្ថយ នង
ិ បឆលយ
ី តបតាម
ការច្ចំ ច់
 ការររ ំងដ៏ោនរបសទ
ិ ន រ៏អារស័យបៅនង
ឹ ការរតបនថ
ឹ ង
ឹ បលកា
ី រនាំចូល នង
ិ ការបធវច
ី រចររបុងនផធរបបទស
ននរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាត។ សរមមភាពបនោះ គ្ជា
ឺ រតាថសំខាន់រុ ងការគំ
ប រទយុទស្ថ
ន ន្រ្សថ
ររ ំង នង
ិ ការរំច្ចត់ននការរលោលបៅតំបន់បផសងៗបទៀត។

៥.២.២. ឧិ ធាឞកាឥណ៍សរាស់ហឦ
ត ់សញ្ាសន្ទទឞ់ ឞិងមឆលឤ
ើ រសភ្នលឣៗ

បបបី ទាោះជាោនរច
ិ ខ
ច ត
ិ ខំបលរ
ី ច
ិ ចការររ ំងទប់ស្ថាត់ នរបបសរី រថី រ៏បគ្មន
ិ អាចបញ្ឈប់រល់ការបធវឱ្
ី យបរត
ី ោន
ឬការនាំចូលរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាត ទាំងរសុង នបឡយ
ី ។ ការផថលស
់ ញ្ញដបនាធន់ននការច្ចប់បផថម
ី រត
តាត នង
ិ ការបឆលយ
ី តប បរកាមរច
ិ ចសហការណ៍ នង
ិ អនថរគ្មន៍ភាលមៗ គ្ជា
ឺ រតាថច្ចំ ច់បំផុតបដីមផឈ្ល
ី នបៅលុប
បំ ត់ ឬរំច្ចត់បច្ចលរបបភទរតតាតណាមួយ មុនបពលរបបភទបនាោះ អាចរររលោលហួ
ី សពកី ដនសមតទភាព នង
ិ
កដនសមតទរច
ិ ច រួមទាំងថវ ិកា នង
ិ វ ិធស្ថ
ី ន្រ្សថរតួតរតាកដលោន។ ថវីបបកា
ី រផថល់សញ្ញដបនាធន់ នង
ិ ការបឆលយ
ី តបភាលមៗ
ជាយុទនស្ថន្រ្សស
ថ ំខាន់មួយននការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត នាបពលបចចុបផនបបនោះ របបទសរមពុជាបៅមន
ិ ទាន់ោន
របព័នថ្ន
ន ប រ់ជាតបិ ពញបលញណាមួយ សរោប់បធវកា
ី ររត់សំគល់អតថសញ្ញដណ បឆលយ
ី តប នង
ិ តាមោនបលកា
ី ររត
តាតកដលបទប
ី នង
ឹ បរត
ី ោនបឡយ
ី ។ របព័ននឬយនថការបនោះ រតូវកតបបងាត
ី បឡង
ី បដីមផតា
ី មោនរបបភទបរៅរសុរ ឬរប

5
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

បភទរតតាតនាំចូលបោយបចតនា កដល នផថល់សញ្ញដរតតាត នង

ិ រតូវបរៀបចំច្ចត់វ ិធានការរំច្ចត់ដល់ទរ
ី កនលង
កដលោនវតថោនរបបភទបនាោះ។

មគាឦកាឥណ៍ណណន្ទាំសរាស់ហតឦស
់ ញ្ញាសន្ទទឞ់ ឞង
ិ មឆលឤ
ើ រសភ្នលឣៗ
 ការផថល់សញ្ញដបនាធន់អំពវី តថោនថមីៗរបស់របបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាត នង
ិ សកាថនុពលរតតាតរបស់
វ គ្ជា
ឺ យុទស្ថ
ន ន្រ្សគ្
ថ នលោះឹ ននការលុបបំ ត់របរបបោយរបសទ
ិ នភាព នង
ិ របសទ
ិ ផ
ន ល គ្ួបផសំនង
ឹ សមតទភាព
បោោះរស្ថយបញ្ញាជាបនាធន់
 ការបរបរី ស់វ ិធានអវម
ី ួយជាច្ចំ ច់ បដីមផបី ធវកា
ី រពនោ ឬឃុរំ គ្ងឱ្យរបបភទរតតាតបៅមួយរកនលង បបី
បទាោះជាោនភាពខវោះខាតកផបរព័ត៌ោនវ ិទោស្ថន្រ្សថ ឬបសដឌរច
ិ ចអំពឥ
ី ទនព
ិ លរររលោលជី
ី វស្ថន្រ្សរ
ថ ៏បោយ
 ការរំច្ចត់ ឬការឃុរំ គ្ងរបបភទរតតាត រតូវបធវបី ៅបពលរបបភទរតតាតបទប
ី ច្ចប់បផថម
ី រតតាត គ្បឺ ៅ
បពលវោនចំនួន នង
ិ ទំហត
ំ ច
ិ តួច នង
ិ មន
ិ ទាន់អាចបនថពូជ ន
 ការរំច្ចត់របបភទរតតាតបៅដំណារ់ការដំបូង ជាពបិ សសចំបពាោះការររបឃញ
ី ររណីថមៗ
ី គ្ោ
ឺ នរបសទ
ិ ន
ភាព នង
ិ របសទ
ិ ផ
ន ល ជាជាងការរតួតរតាវរបុងរយៈបពលកវង
 មិនរតូវបធវស
ី រមមភាពលុបបំ ត់បៅបលីការរតតាតទាំងរសុងបឡយ
ី របសិនបបីបគ្មិនទាន់ នបធីវការ
សិរាពីបអរូឡូសុី និងមន
ិ ោនការបបថជាញចត
ិ ថបោយោនថវ ិកាគំរទសរោប់អនុវតថសរមមភាពបនាោះបទ
 ការរតួតពិនត
ិ យកឆរបឆររររបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាត បៅតាមរពលនយនថបហាោះ និងទីតាង
ំ
រចរបចញចូលរបបទសតាមរពំរបទល់របបទស គ្ជា
ឺ វ ិធានការណ៍កដល នកណនាំផងកដរ។

៥.២.៣ ឧិ ធាឞកាឥណ៍សរាស់ររួររតា ឞង
ិ រ្ស់រ្ង

របសិនបបីបគ្មិនអាចលុបបំ ត់របបភទរតតាតទាំងរសុង នបទ បៅបពលបនាោះបគ្នឹងរតូវរគ្ប់រគ្ងរបបភទ

រតតាតទាំងបនាោះជាបរៀងរហូត បរកាមវ ិធានការណ៍រតួតរតាដ៏សមរសបមួយ។ បទពិបស្ថធន៍បៅរបបទសកដលោន
ស្ថទនភាពរបហារ់របកហលរមពុជា នបងាាញថ្នការលុបបំ ត់របបភទរតតាតទាំងរសុង ទទួល នបជាគ្ជ័យ
តិចតួច បៅបរកាមរមមវ ិធីរគ្ប់រគ្ង។

មគាឦកាឥណ៍ណណន្ទាំសរាស់ររួររតា ឞិងរ្ស់រ្ង

 ការអនុវតថវ ិធានការរតួតរតាោនរបសទ
ិ ភា
ន ព បធវបី ៅ នដរបណាសងគម វបផធម៌ នង
ិ សល
ី ធម៌អាច
ទទួលយរ នបពាលគ្ឺ បគ្រតូវបធវកា
ី រថលឹងកថលងបធៀបបៅនង
ឹ ទសសនៈយល់ដឹងននការមន
ិ ច្ចត់វ ិធានការណ៍
អវបី ស្ថោះបៅបលរី បបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាតទាំងបនាោះ
 ការអនុវតថវ ិធានពបិ សសបោយកឡរ បពលខលោះអាចោនភាពរបបសរី ជាងការអនុវតថវ ិធានការណ៍រួម
បញ្ចូ លគប។ បពលខលោះការបរបភា
ី ប រ់ងារសររងគ
ី រស់រតួតរតាជីវស្ថន្រ្សថ)របបភទរតតាត( អាចោនភាពរប
បសរី ជាង បបបី ធវកា
ី របរបៀបបធៀបជាមួយនង
ឹ វ ិធានរូបស្ថន្រ្សថ នង
ិ វ ិធានគ្ម
ី ស្ថ
ី ន្រ្សច
ថ ូលគប រ៏បុ៉េនថវតរមូវឱ្យ
ោនការពន
ិ ត
ិ យបហយ
ី ពន
ិ ត
ិ យបទៀត មុនបពលសបរមចអនុវតថវ ិធានបរបភា
ី ប រ់ងារសររងគ
ី រស់រតួតរតាជីវ
ស្ថន្រ្សថ បដីមផកា
ី ត់បនទយជាអតប
ិ រោននហានភ
ី ័យបៅនថងបរកាយ
 សរមមភាពសំអាតរបបភទរតតាតបៅបលនី ផធដីធំបោយបរបរ
ី ោលង ី ដ៏ោន
ំ )រូបស្ថន្រ្សថ( អាចជាជបរមស
របសទ
ិ នភាព រ៏បុ៉េកនថវោនតនមលនថល នង
ិ រតូវការបពលបវល

6
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

 រតូវោនភាពចាស់លស់ និងរ រដរបជា បៅបពលណារតូវបរបីស្ថរធាតុគ្ីមី បដីមផបី ជៀសវងការបងា

ឱ្យោនភាពធន់ (persistent) និងការបធវីឱ្យោនភាពគ្រទុរននស្ថរធាតុគ្ីមី )accumulation) បៅ
របុងសងាវរ់បណា
ថ ញចំណីអាហាររបុងដី ឬរបុងរបព័ននបអរូឡសុ
ួ ។ី ស្ថរធាតុពុលោនរបុងអងគធាតុសររងគ
ី
(contaminant) រួមទាំងសោសធាតុអងគធាតុរលរ មន
ិ គ្ួរយរមរបរបរី ស់បឡយ
ី
 គ្ួរកតបលរ
ី ទរ
ឹ ចត
ិ ថ នង
ិ ជរមុញឱ្យោនការចូលរួមរបស់សហគ្មន៍មូលោឌន យុវជន នង
ិ ន្រ្សថី បៅរបុង
សរមមភាពរតួតរតា នង
ិ រគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត
 ី ន្រ្សថចំរោះុ ជំនាញរបុងការរតួតរតា នង
រតូវអនុវតថវ ិធស្ថ ិ ការរគ្ប់រគ្ងននរបបភទរតតាត របសន
ិ បបច្ច
ី ំ ច់
 រតូវច្ចត់ទុរការអនុវតថចាប់ នង
ិ បទោឌននានាកដលពារ់ព័ននបៅនង
ឹ របបភទរតតាត គ្ជា
ឺ កផបរមួយនន
រមមវ ិធី និងសរមមភាពរតួតរតា និងរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត។

៥.២.៤. ឧិ ធាឞកាឥណ៍សរាស់សាតឥមឡង
ើ ឧិ ញ

មគាឦកាឥណ៍ណណន្ទាំសរាស់ររួរឡឞ
ិ រ
ិ យ ឞង
ិ រ្ស់រ្ង
 រតូវកតរំណត់ររអតថសញ្ញដណ និងរំណត់អាទិភាពរបបភទរតតាតកដលោនវតថោន មុនឈ្លនដល់ការ
ស្ថថរទីរកនលងកដលខូចខាត ឬរចរ
ិ លបោយស្ថររបបភទរតតាតទាំ
ិ ងបនាោះ
 រតូវកតោរ់បញ្ចូ លការបរៀបចំ និងការអនុវតថរមមវ ិធីស្ថថរបៅរបុងរមមវ ិធីរបស់វ ិស័យនានាបៅរគ្ប់ររមត
ិ
 ស្ថទប័នោនសមតទរិចចរដឌកដលពារ់ព័ននា
ន នា ោនតួនាទរ
ី ុ ងការដឹ
ប រនាំអបរពារ់ព័ននបផសងៗឱ្យមរជួបជុំគប
បដីមផកី ចររ ំកលរបទពិបស្ថធន៍រុ ងសរមម
ប ភាព ឬរមមវ ិធីននការស្ថថរបឡង
ី វ ិញ។

៊ុ ធសាន្តែត និងសផនការែកមមភាពជាតិកងរកបខ័
៦. ការអន៊ុវតតយទ ៊ុន ណឌ
ដោលនដោបាយ

ខាងបរកាមបនោះ គ្ឺជារតាថច្ចំ ច់សរោប់ការអនុវតថន៍ឱ្យ នបជាគ្ជ័យននយុទស្ថ

ន ន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាព
ជាតស
ិ ថីពរី បបភទរតតាត។

៦.១. កាឥក្សាងសឣរថភ្នឡសរាស់រារាាំង ឞង
ិ រ្ស់រ្ងររមអវរាររារ

៦.១.១. កាឥក្សាងឝឞធាឞឣឞុសស

 ពរងឹង នង ី ស្ថទប័ន ឬររុមជំនាញបបចចរបទសបដីមផរី គ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត

ិ បបងាត
 រស្ថងសមតទភាព និងជំនាញពារ់ព័ននបដីមផបី រៀបចំអនុវតថរមមវ ិធីអប់រ ំរបុងការររ ំង ការផថល់សញ្ញដបនាធន់ ការ
បឆលីយតបភាលមៗ ការរតួតរតា និងការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត
 បណុ ថ ោះបណា ថី ំនាញពារ់ព័ននអំពកា
ថ លដល់មន្រ្នជ ី ររំណត់អតថសញ្ញដណ ផលូវចមលង ស្ថរបពភ
ី ័ណឍ សុវតទភា
ិ ព
ការទុរោរ់ ការដឹរជញ្ជូ ន ការប ោះបង់បច្ចលរបបភទរតតាត និងភូតគមអនាម័យ
 បន្រ្ញ្ញជបរបបភទរតតាតបៅរបុងរមមវ ិធស
ី ិរាបៅតាមរគ្ឹោះស្ថទនអប់រ ំ នង
ិ វ ិទោស្ថទនរស្ថវរជាវ។
 ំ ញទទួលខុសរតូវ សហគ្មន៍មូលោឌន នង
បនថពរងឹងសមតទភាពស្ថទប័នជនា ិ ររុមនានាបដីមផអ
ី នុវតថវ ិធាន
ការណ៍រគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត កដលរំពុងោនវតថោន។

7
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

៦.១.២. កាឥឡរងង
ឹ រក្សខ័ណឌសាថស័ឞ ឞង
ិ ក្ច
ិ ចសេកាឥណ៍ឥវាងសាថស័ឞ

បលរ
ី ទរ
ឹ ចត
ិ ថបលកា
ី ររស្ថវរជាវអំពរី បបភទរតតាត ជាពបិ សសពារ់ព័ននបៅនង
ឹ របព័នទ
ន ំនារ់ទំនងជីវស្ថន្រ្សថ
ការរំណត់ររបឈ្លមោះ នង
ិ ការច្ចត់លំោប់ថ្នបរ់ននរបបភទ នង
ិ បអរូឡូសុីបៅទូទាង
ំ របបទស
 ផថល់ឧបររណ៍បរកា
ិ ខ ររគ្ប់រគន់សរោប់មនធរី ពបិ ស្ថធន៍បៅបលរី បបភទរតតាត ជាពបិ សស បៅតាម
វ ិទោស្ថទនជាន់ខពស់
 រស្ថងបណា
ថ ញរស្ថវរជាវកដលអាចបន្រ្ញ្ញជបការវយតនមលហានភ
ី ័ យ នង
ិ បបចចរបទសរគ្ប់រគ្ងហានភ
ី ័យ
 តករមតរមងទស
ិ ននធនធានរស្ថវរជាវកដលោនរស្ថប់ បដីមផបី ឆពោះបៅរររបបភទរតតាតតាមរយៈការ
ផសពវផាយព័ត៌ោន នង
ិ ោនការចូលរួមពរី គ្ោះឹ ស្ថទនអប់រ ំ នង
ិ វ ិទោស្ថទនរស្ថវរជាវជាតិ
 បបងាត
ី ររុមបណឍិតសភា ឬររុមអបរវ ិទោស្ថន្រ្សអ
ថ ំពជ
ី វី ស្ថន្រ្សនថ នការរតតាត នង
ិ បលរ
ី ទរ
ឹ ចត
ិ ឱ្
ថ យោនការ
បោោះដូរ រច
ិ ស
ច ហការ នង
ិ រច
ិ ស
ច ហរបតប
ិ តថកា
ិ ររបុងការបបងាត
ី អភរិ រមរស្ថវរជាវបផសងៗ
 រស្ថង នង
ិ គំរទយនថការននរិចចសហការ និងការសរមបសរមួលរបរបបោយរបសទ
ិ ភា
ន ព សរោប់រ
រ ំង ផថល់សញ្ញដ បឆលីយតប រតួតរតា និងរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតបៅរបុងរបបទស
 ផថល់អណា
ំ ចដល់ស្ថទប័នសរមបសរមួល ឬដល់យនថការច្ចត់តាង
ំ សមរសបណាមួយ បដីមផឈ្ល
ី នដល់
ការបធវីបសចរថីសបរមចចិតថ ថ្នបតីសំបណីនាំចូល ឬការបធវឱ្
ី យបរីតោនរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរត
តាត គ្ួរកតអនុញ្ញដតកដរឬបទ
 ពរងឹងសមតទភាពស្ថទប័នបលកា
ី ររតួតរតា នង ំ យុទនស្ថន្រ្សថ ោនជាអាទិ៍ រំពង់កផ
ិ ការឃាលបំ មីលបៅទីតាង
និងរចរបចញចូលតាមរពំរបទល់ននរបបទស
 បរៀបចំយនថការកាត់បនទយ និងយនថការតាមោនរបបភទរតតាតតាមរយៈការសិរារស្ថវរជាវ និងរគ្ប់
រគ្ងតាមវ ិស័យនានា។

៦.២. ឧសក្ឥណ៍ ឞង
ិ ឤុវសា
ធ ស្រសត

៦.២.១. ឧសក្ឥណ៍ ឞង
ិ ឤុវសា
ធ ស្រសតសរាស់រារាាំង

 រំណត់ររអតថសញ្ញដណ រត់រតា និងផសពវផាយរបបភទរតតាតបងាហានីភ័យ

 រំណត់ររអតថសញ្ញដណ នង
ិ រគ្ប់រគ្ងផលូវចមលងកដលនាំឱ្យបរីតោន ឬនាំចូលរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទ
រតតាតបោយអបចតនា ឧទាហរណ៍ តាមរយៈការបធវពា
ី ណិជជរមមអនថរជាតិ រចរបចញចូលតាមរពំ
កដន សរមមភាពបទសចរណ៍ វ ិស័យនរពបឈី វ ិស័យជលផល វ ិស័យរសិរមម គ្បរោងវ ិសវរមម
មបធោ យបធវីដំបណីរបជីងបគរ តាមបជីងយនថបហាោះ វ ិស័យបងាាត់ពូជ និងវ ិស័យវរស្ថន្រ្
ី សថ
 សិរារស្ថវរជាវ និងគំរទការរស្ថវរជាវ បដីមផព
ី រងឹងការយល់ដឹងអំពីមូលបហតុកដលនាំឱ្យបរីតោន
របបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាតកដលោនវតទោនបៅទតា
ី ងំ ថមី នង
ិ បសុីបអបងាតរបបភទបរៅរសុរ
កដលោនសកាថនុពលរតតាត បហយ
ី របព័នបន អរូឡូសុីនានាកដលងាយររបរគោះថ្នបរ់បោយស្ថរការ
រលោលននរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាតទាំងបនាោះ
 បរៀបចំបគលការណ៍កណនាំរុ ងររបខ័
ប ណខសហការណ៍ជាមួយវ ិធានអនុវតថជារ់កសថង កដលសំបៅកាត់
បនទយវតថោនរបបភទរតតាតរបុងររមត
ិ អតប
ិ រោ ឬឈ្លនបៅលុបបំ ត់ការបធវឱ្
ី យបរីតោន ឬការនាំ
ចូលរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាតបោយអបចតនា
 ផសពវផាយជាស្ថធារណៈឱ្យរបតិបតថន
ិ ូវវ ិធានអនុវតថជារ់កសថង កដលពារ់ព័នននង
ឹ ការររ ំងរបបភទរតតាត
8
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

 ោរ់ឱ្យអនុវតថនូវវ ិធានភូតគមអនាម័យ ការរតួតពន

ិ ត
ិ យតាមរពំរបទល់ ឬបហោឌរចនាសមព័នពា
ន រ់ព័នននានា
បដីមផតា
ី មោនការបធវីឱ្យបរត
ី ោន ឬការនាំចូលរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាត
 អនុវតថផលប៉េោះពាល់បរស្ថ
ិ ទ នននគ្បរោងអភវិ ឌណន៍បដីមផរ
ី រ ំងការរតតាតរបស់របបភទបរៅរសុរ បោយ
អបចតនា
 វយតនមលហានភ
ី ័យននរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាតកដលបសបស
ី ុំនាច
ំ ូល មុនបពលបធវបី សចរថី
សបរមចចត
ិ ថបធវកា
ី រនាំចូល
 បរៀបចំវ ិធស្ថ
ី ន្រ្សថអនុវតថស្ថរលផងននវ ិធានបរបស
ី ររងគ
ី រស់រតួតពន
ិ ត
ិ យជីវស្ថន្រ្សថសមរសប នង
ិ អនុវតថស្ថរ
លផងបលកា
ី ររតួតពន
ិ ត
ិ យរបបភទរតតាតបោយបរបស
ី រតូវធមមជាតិបដីមផវ
ី យតនមល បបស
ី ន
ិ ជាច្ចំ ច់
 បរៀបចំវ ិធីស្ថន្រ្សឱ្
ថ យ នរបបសរី សរោប់អនុវតថចំបពាោះ ឬដរបចញរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាត
ិ ជួញដូរ សំភារៈបវចខចប់ របស់របរបធវីដំបណីររបស់បុគ្ល
បចញពីទំនញ គ តាមរយៈរថយនថ យនថបហាោះ និង
មបធោ យនានា
 បលីរទរ
ឹ ចត
ិ ថដល់អរ
ប បធវីនហ
ី រណ
័ នង
ិ អាហរណឱ្យបឆល
័ យ
ី តបបៅនង
ឹ បទោឌនរបតប
ិ តថល
ិ ៗ
អ សរោប់កាត់
បនទយហានីភ័យននការរតតាតរបុងររមិតអបផរោកដលោនការពារ់ព័ននបៅនង
ឹ ការជួញដូរ នង
ិ សរោប់
ឃុរំ គ្ងននរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាតកដលអាចនឹងរួចផុតពកា
ី ររតួតពិនត
ិ យបោយនចដនយ។

៦.២.២. ឧសក្ឥណ៍ ឞង
ិ ឤុវធសាស្រសតសរាស់ហតឦស
់ ញ្ញាសន្ទទឞ់ ឞង
ិ មឆលឤ
ើ រសភ្នលឣៗ

 បរៀបចំបបងាីតយនថការផថល់សញ្ញដបនាធន់ នង
ិ បឆលីយតបភាលមៗ បៅនឹងវតថោនរបបភទរតតាតរបបភទរត
តាតរបរបបោយហានីភ័យកដលបទីបនឹងោនវតថោន។ យនថការបនោះតរមូវ៖
 បបងាីតមូលនិធិកដលោនភាពងាយរសួលរបុងការយរមរបរបីរ ស់ សរោប់សរមមភាពសបន្រ្ងាគោះបនាធន់

 គំរទជារបច្ចំរល់សរមមភាពបឆលីយតបភាលមៗ

 សហការរគ្ប់វ ិស័យបដីមផអា
ី ចរំណត់អតថសញ្ញដណ នរហ័ស

 បរៀបចំ នង
ិ អនុវតថរបព័នស
ន បន្រ្ងាគោះ របព័ននតាមោន នង
ិ របព័ននរពោនបដីមផបី ឆលីយតប នរហ័ សរបុងការ
រំណត់ររបហតុកដលបធវីឱ្យបរត
ី ោន ឬការនាំចូលននរបបភទរតតាត
 ធានាឱ្យោនការតាមោនរបបភទរតតាតនានាជារបច្ចំ ជាពិបសសសរោប់អបរអនុវតថបៅទីវល ោន
ជាអាទិ៍ អបរបងាាត់ពូជ អបរជីវវ ិទោ អបរបអរូឡូសុី និងបណា
ថ អបររស្ថវរជាវ កដលោនភាររច
ិ ចតាមោន
 អនុវតថ និងគំរទការតាមោន ការបធវីរណ
ំ ត់រតា នង
ិ ការរយការណ៍ បធវីដូចបនោះបគ្អាចចងររងបទ
ពិបស្ថធន៍លៗ
អ កដលបរីតបចញពីការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត បដីមផច
ី ូលរួមវ ិភាគ្ទានដល់ចំបណោះដឹង
មូលោឌន
 គ្ួរោនការតាមោនជារបច្ចំបៅតាមរពលនយនថបហាោះ រចរបចញចូលតាមជាយកដន និងស្ថទនីយ៍
ពិបស្ថធន៍នានា
 ផថល់អាទភា
ិ ពដល់ការលុបបំ ត់របបភទរតតាតថមីៗកដលបទីបបរីតបឡង
ី មុនបពលរបបភទទាំងបនាោះ
ដុោះលូតលស់ និងរររលោលបកនទ
ី ម
 ធានាថ្នវ ិធីលុបបំ ត់ រតូវោនភាពចាស់លស់បំផុតជាមួយនឹងបគលបំណងមិនបធវីោនផលប៉េោះ
ពាល់រយៈបពលកវងបៅបលីរបបភទរបុងរសុរ។

9
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

៦.២.៣. ឧសក្ឥណ៍ ឞង
ិ ឤុវសា
ធ ស្រសតសរាស់ររូររតា ឞង
ិ រ្ស់រ្ងររមអវរាររារ

ី ន្រ្សថដ៏សមរសបបំផុតសរោប់រតួតរតា នង
វ ិធស្ថ ិ រគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត គ្កា
ឺ រពច្ច
ិ រណាបៅបលព
ី ័ត៌ោន
វ ិទោស្ថន្រ្សថកដលោនរស្ថប់ នង
ិ បៅបលផ
ី លប៉េោះពាល់បរស្ថ
ិ ទ នកដលបណា
ថ លមរពកា
ី រអនុវតថវ ិធស្ថ
ី ន្រ្សប
ថ បចចរបទស
បរបរី ស់បដីមផរី តួតរតា។ វ ិធស្ថ ំ បនាោះ ោនការអនុវតថកបបរបនពណី )ដូចជាការោំដំណាវំ ិលជុំ( ការសង់
ី ន្រ្សថទាង
របង ការជរមោះសោអត )ដូចជាការជរមោះសោអតបោយនដ បោយោ៉េសុន
ី ការដុតរំបទច ការបលរ
ី រ ំរល
ិ ( ការបរបី
ស្ថរធាតុគ្ម
ី ី នង
ិ ការកលងសតវសរតូវធមមជាតឱ្
ិ យសុរី បបភទរតតាត )ជីវស្ថន្រ្សថ(។ ជានច
ិ ចកាល បគ្គ្ួរបរបវី ិធស្ថ
ី ន្រ្សថ
ខាងបលច
ី រមុោះគបសរោប់បគលបៅអវម
ី យ
ួ ។ ខាងបរកាមជាវ ិធស្ថ
ី ន្រ្សថមយ
ួ ចំនន
ួ ៖

កាឥររួររតាតាឣឥឤៈក្ាលង
ាំ ៖ សំបៅដល់ការបរសោ ំ ឬបោយោនជំនយ
ី អ តរបបភទរតតាតបចញបោយនដ បោយរោលង ួ

ោ៉េសុីនសរោប់បធវីការសោអត )ឧទាហរណ៍ ការរបមូលសោអតរំប ល៉េ រ(។

កាឥររួររតាមដាឤមររើសាឥធារុ្ឣ
ី ៖ី សរមមភាពបនោះោនការពារ់ព័ននបៅនង
ឹ ការបរបរី ស់ស្ថរធាតុគ្ម
ី រ
ី ច្ច
ំ ត់បមម ឬថ្នប ំ

សោលប់សតវលត
ិ អ កដលោនរបសិទភា
ិន ពខពស់ចំបពាោះរបបភទរតតាត កតបគ្គ្ួរកតបជៀសវងឱ្យខាងកត ននូវ
ស្ថរធាតុគ្ម
ី ីណា កដលអាចបងាបញ្ញាភាពបនាំខួ លនបៅរបុងដី ទឹរ នង
ិ ខយល់រុ បងរយៈបពលកវង នង
ិ បគ្រ៏គ្ួរកត
បជៀសវងស្ថរធាតុគ្ីមីណា កដលអាចគ្រទុរបៅរបុងបណា
ថ ញចំណីអាហាររបុងដី ឬរបុងរបព័នបន អរូឡូសុ។
ី
ការវ ិវតថបៅជាស្ថរធាតុបនាំខួ នរបស់
ល ថ្នបស
ំ ល
ំ ប់សតវលិត
អ ថ្នបរ
ំ ំច្ចត់ជមងឺ និងថ្នបរ
ំ ំច្ចត់រុរខជាតច
ិ នរងកដល
រំពុងបរបី អាចកាត់បនទយរបសិទភា
ិន ពននការរតួតរតាបលរី បបភទរតតាតកដលបគ្រតូវរំច្ចត់បច្ចល។
កាឥររួររតាមដាឤមររើសឥរាី ងគាឞជីឧិ រ(សររូឧឝឣមជារិ)៖ ជាសរមមភាពសំបៅដល់ការបរបីរ ស់សរតូវធមមជាតជា
ិ សររងគ
ី
រស់បោយបចតនាបៅបលីរបបភទរតតាតណាមួយ ឬរ៏ជាការរបកលងសរតូវធមមជាតនិ នសររងគ
ី រស់បដីមផរី តួត
រតារបបភទរតតាតណាមួយ។ របការបនោះបគ្អាចអនុវតថបៅ ន ដរបណាកតសររងគ
ី រស់ ឬសរតូវធមមជាតិ
កដលរតូវយរមរបរបរី ស់ ឬកលងរបុងធមមជាតិ រតូវ នបគ្ស្ថគល់លរខណៈជីវស្ថន្រ្សថជារ់លរ់ជាមុនសន
ិ ។
កាឥរ្ស់រ្ងណដឞជរឣក្៖ វ ិធានបនោះោនការពារ់ព័ននដល់វ ិធាននានាដូចជាបរបីការដុតរំបទច ការបរបស
ី តវសុីរបបភទ
រតតាតបធវីជាចំណី ឬរ៏សរមមភាពកដលោនសភាពរបហារ់របកហល បដីមផគ
ី បសងាត់ការលូតលស់។

កផអរបលីវ ិធានការណ៍រតួតរតាកដលោនរស្ថប់បៅតាមមូលោឌនជារ់កសថង ខាងបរកាមជាអនុស្ថសន៍សរោប់

ចំណាត់ការបផសងៗ៖
 បគ្រតូវបរៀបចំបធវីស្ថរបពីភ័ណឍរបព័ននបអរូឡូសុី កដលទទួលរងពីការវយលុររបស់របបភទរតតាត

បនាធប់មរោរ់បចញជាយុទនស្ថន្រ្សថរតួតរតាផលូវការ កដលរួមទាំងការរំណត់ទីភាបរ់ងារអនុវតថជាមួយនឹង

ការរពមបរពៀងបៅបលីរបបភទរតតាតអាទិភាព ការរំណត់ទតា
ី ងំ សំរប់ចំណាត់ការរតួតរតា វ ិធស្ថ
ី ន្រ្សថ
នង
ិ បពលបវលអនុវតថ

 ការវយតនមលពល
ី ទនភាពបញ្ឈប់ការរររលោលបកនទ
ី មបទៀតរបស់របបភទរតតាត គ្ជា ថ ៏
ឺ យុទនស្ថន្រ្សដ
សមរសបបំផុត បៅបពលណាការរំច្ចត់បច្ចលទាំងរសុងមិនអាចបធវីបៅរួច។ រ៏បុ៉េកនថបៅទីតាង
ំ ណា

កដលរបបភទរតតាតទាំងបនាោះ មិនអាចរររលោលបនថ
ី បគ្រតូវអនុវតថចណា
ំ ត់ការឃុទ
ំ ុររបបភទរតតាត

បនាោះឱ្យបៅរបុងតំបន់រំណត់មយ
ួ ជារ់លរ់ណាមួយ

 ការវយតនមលអំពល
ី ទនភាពកាត់បនទយននរបបភទរតតាតណាមួយរបុងរយៈបពលកវង នង
ឹ អាចទទួល

10
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

នបជាគ្ជ័យតាមរយៈការករសរមួលបៅតាមស្ថទនភាពននចំណាត់ការ ឬបៅតាមសរមមភាពចំណាត់

ការកដលពារ់ព័នន )សរមមភាពរតួតរតាចរមុោះ(។ សរមមភាពចំណាត់ការបទាលកដលទទួល នបជាគ្

ជ័យ គ្ឺោនកតការកលងសរតូវធមមជាតិននសររងគ
ី រស់បុ៉េបណាតោះ កដលជាវ ិធីស្ថន្រ្សថរគ្ប់រគ្ង ឬរតួតរតា
និងផថល់វគ្គបណុ ថ ោះបណា
ថ លដល់អបរពារ់ព័នអ
ន ំពីការបរបីរ ស់វ ិធស្ថ
ី ន្រ្សនា
ថ នា កដល នបរជីសបរសរួ
ី ច
បហយ
ី នង
ិ អាចបធវបី ៅ ន

 សរ
ិ ារស្ថវរជាវ នង
ិ គំរទដល់ការរស្ថវរជាវអំពរី បសទ
ិ ភា
ន ពននវ ិធស្ថ
ី ន្រ្សថបៅបលរី បបភទចាស់លស់
ណាមួយ នង
ិ បៅបលម
ី នុសស នង
ិ សងគមសរោប់លុបបំ ត់ ឬរតួតរតាបលរី បបភទរតតាត

 រស្ថវរជាវ នង
ិ គំរទដល់ការរស្ថវរជាវបដីមផរ
ី ណ
ំ ត់រររតាថរួមចំកណររបស់មនុសស រតាថធមមជាតិ នង
ិ
សរមមភាព អនថរគ្មន៍សរោប់រតួតរតាបៅដល់ការររស្ថយភាយននរបបភទរតតាត
ី

 សិរារស្ថវរជាវពីជីវស្ថន្រ្សថននរបបភទរតតាត និងរបព័ននបអរូឡូសុីកដលងាយរងបរគោះពរី បបភទរតតាត។

៦.២.៤. ឧសក្ឥណ៍ ឞង
ិ ឤុវសា
ធ ស្រសតសរាស់សាតឥមឡង
ើ ឧិ ញ

 បធវីស្ថរបពីភ័ណឍរបព័ននបអរូឡូសុីកដលទទួលរងផលប៉េោះពាល់ពីរបបភទរតតាត
 បធវីចំណាត់ថ្នបរ់អាទិភាពចំបពាោះទីតាង
ំ ណា កដលោនវតថោនរបបភទរតតាតសរោប់ស្ថថរបឡង
ី វ ិញ
 បរៀបចំតារ់កតងវ ិធីស្ថន្រ្សថសរោប់ស្ថថររបព័ននបអរូឡូសុី និងយុទនស្ថន្រ្សថបធីចឱ្យោននិរនថរភាពននវ ិធានការណ៍
 រតួតរតាបផសងៗ ោនដូចជាការរតួតរតាបោយបរបស
ី រតូវធមមជាតិននសររងគ
ី រស់ ការរតួតរតាតាមរយៈរោលង
ំ
 ការរគ្ប់រគ្ងចំរុោះ ការបរបីបភលីងដុត ឬការរតួតរតាបោយបរបស្ថ
ី រធាតុគ្ម
ី ីជាបដីម
 ធានាឱ្យោនធនធានហរិ ញ្ដវតទុរគ្ប់រគន់សរោប់រមមវ ិធីស្ថថរបឡង
ី វ ិញ
 ជំរុញបលីរទឹរចត
ិ ថឱ្យបរបីរ ស់រុរខជាតរ
ិ ុ ងរសុ
ប រសរោប់ស្ថថរបឡង
ី វ ិញ
 បរៀបចំ និងអនុវតថកផនការតាមោន និងវយតនមលបលកា
ី ររគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត
 បរៀបចំរិចចរបជុំពភា
ិ រាជាមួយនដគ្ូ និងអបរពារ់ព័នន បដីមផកី ចររ ំកលរបទពិបស្ថធន៍អំពស
ី រមមភាពស្ថថរ
បឡង
ី វ ិញ
 គំរទរិចចផួ ចបផថ
ថ ីមរបស់សហគ្មន៍រុ ងការរគ្ប់
ប រគ្ងរបបភទរតតាត។

៦.៣. កាឥគាាំរវមឦកា
ើ ឥរ្ស់រ្ងឡ័រ៌ាឞ ឞង
ិ កាឥហសឡវហាឤ
រមមវ ិធីរបបភទរតតាតសរល )Global Invasive Species Programme (GISP) និងរបព័ននរបមូល
របបភទរតតាតបឈ្លមោះ Invasive Species Conpendium បរកាមការរគ្ប់រគ្ងរបស់ CAB International ជា
របភពព័ត៌ោនសំខាន់ៗ និងអាចររ នតាមរយៈរបព័ននបអឡច
ិ រតូនិរ)អិនធឺកណត( នូវរបបភទរតតាតនានា។
ព័ត៌ោនទាំងបនាោះ រ៏អាចយរមរបធវីជាចំបណោះដឹងមូលោឌនសរោប់រគ្ប់រគ្ងរបបភទបរៅរសុរនាំចូលថមីៗ កដលមិន
ទាន់ នរជួតរជាបចាស់ ឬរ៏មិនទាន់ោនសមតទភាពរគ្ប់រគ្ង។

៦.៣.១ មគាឦកាឥណ៍ណណន្ទាំ

 ចងររងព័ត៌ោនអំពីរបបភទរតតាត បដីមផយ
ី រព័ត៌ោនទាំងបនាោះ បៅរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតរបុងរបបទស

11
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

 បោយស្ថរការបរៀបចំចំណាត់ថ្នបរ់ជាអាទភា
ិ ពននរុរជា
ខ តរ
ិ តតាតសរោប់រតួតរតាបៅោនបញ្ញាបរចន
ី
ជាការរបបសរី បគ្ច្ចំ ច់ រតូវកតច្ចប់បផថីមបចញពអ
ី នុវតថបៅបលរី បបភទរតតាតកដលោនអាទភា
ិ ពខពស់
និងរបុងបរោណត
ិ ិចតូច
 ជានិចចកាលរតូវកតបធវីការរស្ថវរជាវវ ិទោស្ថន្រ្សថ បដីមផរី បបមីលទុរជាមុនអំពីការរតតាតននរបបភទបរៅ

រសុរណាមួយ។ តារងបញ្ជ ី បឈ្លមោះរបបភទរតាតមួយចំនួនកដល នរំនត់បោយអបរចូលរួមរបុងសកា

ិ ខ
ស្ថល ថ្នជារបបភទអាទិភាពកដលរតូវកតច្ចត់វ ិធានរតួតរតាជាបនាធន់ ោនកចងបៅរបុងឧបសមព័នទ
ន ៤
ី
 ស្ថទប័នជាតិ សងគមសុីវ ិល កផបរឯរជន និងសហគ្មន៍មូលោឌន គ្ួរោនភាររិចចចប
ំ ងបលីការរបមូល

ទិនន
ប ័យ និងព័ត៌ោនអំពីរបបភទរតាត រពមទាំងបញ្ញាពារ់ព័នននានា

 គ្ួរកតកចងឱ្យ នចាស់បៅរបុងបសៀវបៅកណនាំអំពព
ី ័ត៌ោនននរបបភទរតតាត ។

៦.៣.២. អឞុសាសឞ៍សរាស់អឞុឧរតជាក្់ណសតង

 ផថួចបផថីមបរៀបចំចំបណោះដឹងជាមូលោឌន កដលច្ចំ ច់បំផុតសរោប់បោោះរស្ថយបញ្ញារបបភទរតតាត

នានា ជាពបិ សសសរោប់របបភទរតតាតកដលោនកចងរបុងឧបសមព័ន៤
ន បោយបផ្លថតបៅបលទ
ី រ
ី កនលង
អាចបរត
ី ោន ររមត
ិ រតតាត នង
ិ របសទ
ិ ភា
ន ពននការរតួតរតារបបភទរតតាតណាមួយ
 ភាជប់របព័នទ
ន ន
ិ បន័យរុរខជាតរ
ិ ុ ងរបបទស
ប តំបន់ នង
ិ សរលបលរ )ឧទាហរណ៍ IUCN/ISSG, GISP,
Aliens List Server, Invasive Species Compendium (ISC))។ របព័ននព័ត៌ោនអំពរី បបភទរត
តាតសរលបលរ នង
ឹ បដីរតួនាទជា
ី មូលោឌនននបណា
ថ ញកចរច្ចយ បបងាត
ី បទោឌនទន
ិ ន
ប ័ យ នង
ិ ជួយ
សរមួលដល់ការោរ់បញ្ចូ ល នង
ិ កចរច្ចយ
 បរៀបចំបញ្ជ ីបឈ្លមោះរបបភទរតតាតទូទាង
ំ របបទស
 បលរ
ី ទរ
ឹ ចត
ិ ថឱ្យោនការផ្លលស់បូ ថរព័ត៌ោនរវងអបរវ ិទោស្ថន្រ្សថ នង
ិ ស្ថទប័នរគ្ប់រគ្ង មន
ិ រតម
ឹ កតរបបភទ
រតតាត កតកថមទាំងវ ិធស្ថ
ី ន្រ្សថរតួតរតាបលរី បបភទរតតាតទាំងបនាោះផងកដរ
 បរៀបចំចងររង នង
ិ ផសពវផាយព័ត៌ោនអំពវី ិធស្ថ
ី ន្រ្សថលៗ
អ សរោប់បោោះរស្ថយបញ្ញារបបភទរតតាតកដល
បរត
ី បចញពទ
ី ន
ំ ញ ី ំបណីរ នង
ិ ជួញដូរ ឬសោភរៈបវចខចប់រស្ថច់របស់របរអបរបធវដ ី ំបណីរ
ិ មបធោ យបធវដ
 បរៀបចំយនថការកចរច្ចយ និងការបោោះដូរព័ត៌ោនអំពីការររ ំង ការលុបបំ ត់ និងការរតួតរតារបបភទ
រតតាតរបុងចំបណាមអបរពារ់ព័នន
 បរៀបចំយនថការរបមូល និងផសពវផាយព័ត៌ោនដល់ស្ថធារណជនជារ់លរ់
 បបងាីតរបព័ននទិន័យ
ប របបភទរតតាតបោយបញ្ចូ លព័ត៌ោនអំពីហានីភ័យននរបបភទរតតាតនីមួយៗ
និងចររលរខ
ិ ណៈននរបបភទនម
ី ួយៗដូចជា លរខណៈរូបស្ថន្រ្សថ និងយនថការរគ្ប់រគ្ងជាបដីម។

៦.៤. កាឥចូឦឥួឣឥសស់សាធាឥណជឞក្នងកាឥរារាាំ
ុ ង ឞង
ិ កាឥរ្ស់រ្ងររមអវរាររារ
ការចូលរួមដ៏សរមមរបស់ស្ថធារណជន គ្ឺជារតាថសំខាន់ណាស់រុ ងការរគ្ប់
ប រគ្ងរបបភទរតតាតឱ្យ ន
បជាគ្ជ័យ។ បគ្រតូវកតោនចំបណោះដឹង ផថល់ការអប់រ ំ និងជរោបជូនដល់ស្ថធារណជន បដីមផឱ្
ី យពួរបគ្អាចចូលរួម
ទទួលខុសរតូវរបុងការររ ំង ការរតួតរតា និងការរគ្ប់រគ្ប់របបភទរតតាត។ ចំបណោះដឹងរបស់ស្ថធារណៈ បដីមផី
បបងាីនការចូលរួម គ្ួរោនបគលការណ៍ដូចខាងបរកាម៖

12
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

៦.៤.១. មគាឦកាឥណ៍ណណន្ទាំ

 ការផថល់ចំបណោះដឹង នង
ិ ការយល់ដឹងបោយកផអរបលព
ី ័ត៌ោន នង
ិ ចំបណោះវ ិជាជអំពកា
ី របរត
ី បឡង
ី នន
ី ំបណាោះរស្ថយបញ្ញាទភា
របបភទរតតាត អំពដ ិ ពណាមួយ គ្ជា
ឺ រតាថសំខាន់
 ររឱ្កាសបោោះរស្ថយបញ្ញារតតាតកដលបគ្ នស្ថគល់។ រតូវបបងាន
ី ការយល់ដឹងដល់ស្ថធារណជន
នង
ិ ចំណាត់ការជាស្ថធារណៈ តាមរយៈចងររង នង
ិ ផសពវផាយព័ត៌ោនអំពរី បបភទកដលោនហា
នភ
ី ័យខពស់ គ្ជា
ឺ រតាថអាទភា
ិ ព
 ពរងង
ឹ ការយល់ដង
ឹ ជាស្ថធារណៈអំពប
ី ញ្ញារបបភទរតតាត គ្ជា
ឺ មូលោឌនរគ្ោះឹ ននការររ ំង ឬការកាត់
បនទយហានភ
ី ័យននការបធវឱ្
ី យបរីតោន ឬការនាំចូលរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាតបោយអបចតនា
ឬមន
ិ ោនការអនុញ្ញដត
 រមមវ ិធយ
ី ល់ដង
ឹ អំពរី បបភទរតតាត គ្ួរបផ្លថតបៅបលស្ថ
ី ធារណជន នង
ិ ឯរជន។ រច
ិ ចខត
ិ ខំរបង
ឹ ករបង
បៅបលរ
ី មមវ ិធីយល់ដង
ឹ អំពីរបបភទរតតាត បគ្គ្ួរកតសងាត់ធន
ង ់បៅបលីយុវជន រសីថ នង
ិ ររុមជនកដលងាយ
រងបរគោះ
 បគ្គ្ួរកតបលរ
ី ទរ
ឹ ចិតថ របុងការបរបីរ ស់របព័ននផសពវផាយអំពីការរងវល់ននរបបភទរតតាតបៅបលវី ិស័យ
នានា។

៦.៤.២. អឞុសាសឞ៍សរាស់អឞុឧរតជាក្់ណសតង

 បរៀបចំយុទននាការផសពវផាយបោយបរបីរ ស់ព័ត៌ោនថមីៗ នង
ិ ចាស់លស់អំពីរបបភទរតតាត
 បរបីព័ត៌ោនរបុងទរមង់បផសងៗ ោនជាអាទិ៍ បអឡច
ិ រតូនិរ បសៀវបៅកណនាំ របព័ននទិនន
ប ័យ ទសសនាវដថី
វ ិទោស្ថន្រ្សថ នង
ិ ឧបររណ៍ផសពវផាយបផសងៗ បៅតាមររុមបគលបៅកដល នរំណត់ទុរ
 បលីរទឹរចិតថកផបរឯរជន និងអបរពារ់ព័ននឯបទៀត ឱ្យអនុវតថតាមបសៀវបៅកណនាំអព
ំ ីបទពបិ ស្ថធន៍លៗ
អ
ឬនិតវិ ិធីសរោប់អនុវតថ និងតាមោនកដលោនកចងរបុងបសៀវបៅកណនាំ
 ធានាថ្នស្ថធារណជន ោនការយល់ដង
ឹ ចាស់លស់អព
ំ កា
ី រអនុវតថបទោឌនចាប់ចំបពាោះការបធឱ្
ីវ យបរីត
ោន ឬការនាំចូលរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាត បទាោះបីបោយបចតនារថី ឬអបចតនារថី
 ផសពវផាយជាស្ថធារណអំពីបសៀវបៅកណនាំសថីពយ
ី ុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិ និងបគល
នបយ យជាតិអំពីការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត
 បរករបបសៀវបៅកណនាំសថីពយ
ី ុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិ និងបគលនបយ យរគ្ប់រគ្ង
របបភទរតតាតជាភាស្ថស្ថមញ្ដកដលោនភាពសមរសបបៅនឹងររុមបគលបៅ
 បរបីរ ស់រកនលងបងាាញកដលសមរសបអំពីរបបភទរតតាតកដលជាអាទភា
ិ ពខពស់ ឬបៅរកនលងស្ថធារណ
កដលងាយបមីលបឃញ
ី ឬរ៏របបភទរបុងរសុរកដលទទួលរងផលវ ិ រពីរបបភទរតតាត
 បរៀបចំយុទនស្ថន្រ្សថអំពកា
ី រយល់ដឹងជារ់លរ់ និងទំនារ់ទន
ំ ង សរោប់ររុមបគលបៅនម
ី ួយៗ បដីមផី
ឱ្យពួរបគ្អាចជួយកាត់បនទយហានីភ័យកដលបងាបោយរបបភទរតតាត។ ស្ថធារណជន គ្ឺជាររុម
បគលបៅសំខាន់ កដលរតូវកតយរចិតថទុរោរ់។

13
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

៦.៥. កាឥមឥៀសចាំមគាឦឞមោបាឤមសដឋក្ច
ិ ច
នាបពលបចចុបផនប ោនវ ិធានររ ំងមួយចំនន
ួ បៅបលីការនាំទំនិញចូល )អាហរណរមម( ឬការបរបីរ ស់
របបភទរតតាត នង
ិ នបងាឧបសគ្គររ ំងបៅបលអ
ី បរទាំងឡាយណាកដលបធវឱ្
ី យបរីតោន ឬការនាំចូលរបបភទ
បរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាត។ ឧបររណ៍ និងការបលរ
ី ទរ
ឹ ចិតថលៗ
អ ច្ចំ ច់រតូវកតបរៀបចំអនុវតថជាបនាធន់ រួមទាំង
ទំនួលខុសរតូវរបុងការបោោះរស្ថយផលប៉េោះពាល់ននរបបភទរតតាត ជាមួយគបនឹងការអនុវតថយនថការទូទាត់សណ
ំ ង
បរគ្ឿងបលីរទរ
ឹ ចិតថ និងការបលីរទឹរចិតបថ ោយមិនផ្លធល់ផងកដរ។ របបភទរតតាត ជានិចចកាល បរីតបចញពីផល
វ ិ រននការសបរមចចិតថបដីមផវី ិស័យបសដឌរិចច វ ិស័យវ ិសវរមម ឬវ ិស័យសនថិសុខបសផៀង បហយ
ី ចុងបញ្ញចប់ បគល
បំណងទាំងបនាោះ រ៏អាចបងាផលប៉េោះពាល់ និងហានិភ័យរតឡប់បៅបលីវ ិស័យបសដឌរិចវច ិញកដរ។ បទាោះជាយ៉េងបនោះរថី
តនមលខូចខាតបណា
ថ លមរពីការរតតាត មិន នឆលុោះបញ្ញជង
ំ បៅបលីតនមលទផ
ី ារបទ។ ផធុយបៅវ ិញ ការររ ំង ការលុបបំ
ត់ និងការរតួតរតារបបភទរតតាត គ្ឺរុ ងបគលបំ
ប ណងផលរបបយជន៍បសដឌរិចចជាតិ រគ្ួស្ថរ និងសងគម។
ដំបណាោះរស្ថយ គ្ួរកតបញ្ចូ លបគលការណ៍ទីផារដូចខាងបរកាម៖

 អនក្សាំឡឦ
ុ វវួឦសឞទក្មចញម្លល
ុ ៖ រតូវផថល់បនធុរទំនួលខុសរតូវដល់អរ
ប បធវឱ្
ី យបរត
ី ោន ឬការនាំចូលរបបភទ

បរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាតកដលបងាឱ្យោនផលប៉េោះពាល់អវ ិជជដល់បសដឌរច

ិ ច ឬរបព័ននបអរូឡូសុី ចំបពាោះ
តនមលខូចខាតកដលបណា
ថ លមរពស
ី រមមភាពរបស់ពរ
ួ បគ្។ រតាថចំបង គ្អា
ឺ ជាញធរោនសមតទរច
ិ ចបនោះឯង
កដល នផថល់ការអនុញ្ញដតឱ្យនាំចូលរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាត បរពាោះថ្នអបរនាំចូលរបបភទ
បនាោះ នឹងកលងទទួលខុសរតូវ បៅបពលរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាត នរួចផុតពីការទទួលខុស
រតូវរបស់អបរនាំចូល។

 មគាឦកាឥណ៍កាឥពាឥជាចឣបង៖ សកាថនុពលននតនមលខូចខាតោនទំហធ
ំ ំបធង ជាពិបសសបគ្មិនអាចស្ថថរធមម

ជាតឱ្
ិ យបរត
ី បឡង
ី ដូចបដីមវ ិញ នបទ បហតុបនោះវោនស្ថរៈសំខាន់រុ ងការរគ្ប់
ប រគ្ងជាមូលោឌន បហយ
ី
បគលនបយ យសថព
ី បី គលការណ៍ការពារជាចមផង គ្ួរោនកចង។ បគ្រតូវកតបរៀបចំច្ចត់កចងវ ិធានការណ៍
ការពារជាចមផង បៅបពលសរមមភាពណាមួយបងាការគ្ំរមរំកហងបៅដល់សុខភាពមនុសស ឬបៅបលី
បរស្ថ
ិ ទ ន បបបី ទាោះបី បគ្មន
ិ ោនវ ិទោស្ថន្រ្សថ បដីមផយ
ី រមរបររស្ថយឱ្យ នចាស់លស់អំពទ
ី ំនារ់ទន
ំ ង
រវងបហតុ នង
ិ ផល។
 កាឥពាឥហឦររមោជឞ៍សាធាឥណៈ៖ វទាមទារការវ ិនិបយគ្ស្ថធារណៈបៅបលីវ ិធានននការររ ំង ការលុប

បំ ត់ ការរតួតរតា ការបននូរបនទយ នង
ិ ការបនាំ បរពាោះថ្នការរតួតរតាបលីរបបភទរតតាត អាចោនបរគោះ
ថ្នបរ់ដល់របបយជន៍ស្ថធារណៈ។

 កាឥមឦក្
ើ វក្
ឹ ចរ
ិ ត៖ ផថល់ការបលរ
ី ទរ
ឹ ចត
ិ ថដល់កផបរឯរជន បដីមផអ
ី ូសទាញការចូលរួមរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត។

៦.៦. កាឥឡិឞិរយ ឞិងកាឥតាក្់ណរងឦិខិរសវដាឋឞចាស់សឣរសស

ររបខ័ណឍចាប់ ោនស្ថរៈសំខាន់ចំបពាោះការគំរទដល់រច
ិ ខ
ច ត
ិ ខំរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត កដល នអនុវតថ
បៅររមត
ិ ជាតិ របបទសរបុងតំបន់ នង
ិ អនថរជាត។ ី តបដ៏ោនរបសទ
ិ វ ិធានការណ៍បឆលយ ិ នភាព គ្អា
ឺ រស័យបៅនង
ឹ ចាប់
របុងរបបទស បដីមផរ
ី រ ំង រពមទាំងវ ិធានបោោះរស្ថយជារ់កសថង។ ររបខ័ណឍចាប់ជាតិ គ្ួរកតកចងឱ្យ នចាស់ នង
ិ
រគ្ប់រគន់សរោប់កាត់បនទយផលប៉េោះពាល់បណា
ថ លមរពរី បបភទរតតាត។ របការរបឈមបំផុត គ្ស្ថ
ឺ ទ ប័នជាតនា
ិ នា
កដលពារ់ព័នន បៅោនភាពខវោះខាតកផបរថវ ិកា ចំបណោះដឹង នង
ិ សមតទភាព។

14
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

៦.៦.១. អឞុសាសឞ៍សរាស់អឞុឧរតជាក្់ណសតង

បដីមផបី ឆលយ
ី តបយុទស្ថ
ន ន្រ្សថខាងបលី សរមមភាពខាងបរកាម រគន់កតជាអនុស្ថសន៍បុ៉េបណាតោះ៖
 ពន
ិ ត
ិ យបឡង
ី វ ិញនូវរល់បគលនបយ យ កផនការយុទស្ថ
ន ន្រ្សថ នង
ិ ឧបររណ៍ចាប់ កដលោនការពារ់
ព័នដ
ន ល់របបភទរតតាត នង
ិ ករសរមួលឱ្យោនភាពសមរសប នង
ិ តាមការច្ចំ ច់
 អនុវតថចាប់បដីមផព
ី រងង
ឹ ការររ ំង ការលុបបំ ត់ នង
ិ ការរតួតរតាបលរី បបភទរតតាត
 ពន
ិ ត
ិ យ នង
ិ បធវប
ី ចចុបផនបភាពឧបររណ៍ចាប់ពារ់ព័ននបៅនង
ឹ ភូតគមអនាម័យទាំងរុរខជាតិ នង
ិ សតវពាហនៈ
 បរៀបចំបទោឌន ឬបសៀវបៅកណនាំអព
ំ រី បបភទរតតាត នង
ិ វ ិធីស្ថន្រ្សអ
ថ នុវតថជារ់កសថង
 បរៀបចំបសៀវបៅកណនាំអំពរ
ី ច
ិ ស ី រំ ទដល់ដំបណីរការអនុវតថវ ិធស្ថ
ច ហការណ៍ បដីមផគ ី ន្រ្សថជារ់កសថង កដល
នង
ឹ ឈ្លនបៅររការកាត់បនទយជាអបផរោ ឬរ៏លុបបំ ត់ទាង
ំ រសុងននការនាំចូលរបបភទរតតាត
បោយអបចតនា
 សហការតាមោនបលកា
ី រអនុវតថបទោឌន ឬបសៀវបៅកណនាំអំពីរបបភទរតតាត និងវ ិធស្ថ
ី ន្រ្សអ
ថ នុវតថ
ជារ់កសថង
 គំរទអាជាញធរថ្នបរ់បរកាមជាតិ របុងការបរៀបចំបសចរថីកណនាំ របកាស នង
ិ វ ិធាននានាអំពីរបបភទរតតាត
បរករបជាភាស្ថជនជាតិ បបច្ច
ី ំ ច់ នង
ិ ធានាអនុវតថឧបររណ៍ចាប់ទាង
ំ បនាោះឱ្យោនរបសិទនភាព។

៦.៧. កាឥឡរងឹងក្ច
ិ ស
ច េរររស
ិ រតកា
ិ ឥណ៍អឞតឥជារិ ឞង
ិ ជាឣួឤររមវសក្នងរាំ
ុ សឞ់
ស្ថទប័នអនថរជាតិជាបរចីនរតូវ នបបងាីតបឡង
ី បហយ
ី ចាប់ខលោះរបស់ស្ថទប័នទាំងបនាោះ នអនុម័ត និងខលោះមិន
ទាន់ នទទួលការអនុម័ត ជាមួយនឹងបគលបំណងបោោះរស្ថយបញ្ញារបបភទរតតាតមួយចំនួន។ របការមួយរបស់
អនុសញ្ញដសហរបជាជាតស
ិ ថីពជ
ី ីវៈចរមុោះ កដលតរមូវឱ្យសោជិររបបទសហតទបលខី រួមទាំងរបបទសរមពុជាបយង
ី ផង
កដរ គ្ោ ី ៖ "ររ ំងការបធវីឱ្យបរីតោន ឬការនាំចូលរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទរតតាត រតួតរតា ឬរ៏លុប
ឺ រតាទ៨
បំ ត់របបភទរតតាតនានាកដលោនការគ្ំរមរំកហងដល់របព័នបន អរូឡូសុី កដនជរំ រ ឬដល់របបភទរបុងរសុរ" ។
ស្ថទប័នអនថរជាតម
ិ ួយចំនន
ួ បទៀត ោនដូចជា រមមវ ិធប
ី រស្ថ
ិ ទ នអនថរជាតិ )UNEP) អងគការពាណិជជរមមពិភព
បលរ )WTO) និងអងគការបសផៀង នង
ិ រសរ ិ ពបលរ )FAO) គ្ឺជាស្ថទប័នអនថរជាតិដ៏សខា
ិ មមពភ ំ ន់ និងអងគការបរៅ
រោឌភិ លអនថរជាតម
ិ ួយចំនួន ោនដូចជា អងគការអភិររសធមមជាតិអនថរជាតិ )IUCN) អងគការអភិររសសតវនរពពិភព
បលរ )WWF) អងគការដីបសីមពិភពបលរ )Wetlands International) អងគការអភិររសអនថរជាតិ )CI) អងគការ
អភិររសធមមជាតិ )The Nature Conservancy) និងអងគការCAB International កដលោនបបសសរមមបោោះរស្ថយ
របបភទរតតាត និងអភិររសជីវៈចរមុោះ។

៦.៧.១. មគាឦកាឥណ៍ណណន្ទាំ

 ស្ថទប័ននានា និងរមមវ ិធីគ្បរោងជំនួយសរោប់រតួតរតារបបភទរតតាត តរមូវឱ្យោនការរច ច់

បញ្ចូ លបញ្ញារងវល់នានាបៅរបុងវ ិស័យបសដឌរិចច និងផលូវចាប់ទាង
ំ បៅររមត
ិ មូលោឌន ជាតិ និងអនថរជាតិ
 បញ្ញារបបភទរតតាត ោនទំហហ
ំ ួសពីរពំខ័ណឍសីោរបបទសជាតិ និងច្ចំ ច់រតូវោនអភិររមររមិត
តំបន់ និងរគ្ប់រជុងបរជាយសរោប់បោោះរស្ថយបញ្ញារបបភទរតតាត។ បហតុបនោះ បគ្ច្ចំ ច់រតូវកចររ ំ
កលរព័ត៌ោន និងបទពបិ ស្ថធន៍ រួមទាំងបមបរៀនទាំងលអ និងបមបរៀនគ្ួរបជៀសវង រពមទាំងភាពរបឈម

15
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

 រច
ិ ចសហរបតប
ិ តថកា
ិ ររវងរបបទស គ្ជា
ឺ ការច្ចំ ច់ បដីមផធា
ី នាលរខ័ខ័ណឍច្ចំ ច់ សរោប់ររ ំង នង
ិ
កាត់បនទយហានភ
ី ័យឱ្យបៅររមត
ិ អបផរោពកា
ី របធវឱ្
ី យបរត
ី ោន ឬការនាំចូលរបបភទរតតាតកដលបងា
បរគោះមហនថរយបៅរបុងរងវង់កដនសមតទរច
ិ ចរបស់ខួ ន
ល ឬកដនរតួតរតារបស់ខួ នបដី
ល មផទ
ី ប់ស្ថាត់ការ
បំផ្លលញបរស្ថ
ិ ទ នរបស់របបទសជិតខាង
 បបងាត
ី បណា
ថ ញទំនារ់ទន
ំ ងរវងរមមវ ិធនា
ី នារបុងតំបន់ នង
ិ អនថរជាតកិ ដលោនការពារ់ព័ននដល់របបភទ
រតតាត
 ធានាថ្នការចូលរួមដ៏សរមមរបស់រមពុជា បៅរបុងអនុសញ្ញដនានា នង
ិ រច
ិ ចរពមបរពៀងររមត
ិ តំបន់ នង
ិ
អនថរជាត។
ិ

៦.៧.២. អឞុសាសឞ៍សរាស់អឞុឧរតជាក្់ណសតង

 ពរងឹងការចូលរួមបៅរបុងរមមវ ិធីរំច្ចត់របបភទរតតាតររមត
ិ តំបន់ និងពភ
ិ ពបលរ

 អនុវតថកាតពវរិចចននការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតររមត
ិ តំបន់ និងពិភពបលរ

 បលីរទឹរចិតថបលរ
ី ិចស
ច ហការណ៍ររមត
ិ តំបន់ នង
ិ អនថរជាតិ បលីរិចចការររ ំង ការរគ្ប់រគ្ង និងការរតួត
រតារបបភទរតតាតកដលោនបៅរបុងរបបទស

 ចូលរួមអនុវតថចាប់ននភូតគមអនាម័យជាមួយរបបទសជិតខាង បដីមផស
ី រមបសរមួលការរគ្ប់រគ្ងឆលង
កាត់ខ័ណឍសោ
ី ននរបបភទរតតាត

 បរៀបចំរច
ិ ស
ច ហការណ៍រវងវ ិស័យនានាជាមួយអងគការអនថរជាតិ កដលោនការពារ់ព័ននដល់ការបធវី

ពាណិជជរមម បទសចរណ៍ និងគ្មនាគ្មន៍ដរ

ឹ ជញ្ជូ ន

 រំណត់ររអតថសញ្ញដណ នង
ិ បរបីរ ស់ព័ត៌ោនរបុងតំបន់កដលជាការច្ចំ ច់

 ជំរុញរិចស
ច ហរបិតប
ិ តថកា
ិ រណ៍ថ្នបរ់តប
ំ ន់បលកា
ី រវយតនមលររមត
ិ ហានីភ័យ ចូលរួមការររ ំង ការលុបបំ ត់

ឬការរតួតរតា

 ជំរុញរិចស
ច ហរបតប
ិ តថិការណ៍ថ្នបរ់តំបន់បលីការរស្ថងសមតទភាព និងកចររ ំកលរបបចចរវ ិទោសរោប់
ការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត។

៧. រកបខ័ណឌសាថប័នែរមប់អន៊ុវតតយទ ធ ន្តែត និងសផនការែកមមភាពជាតិែព

៊ុ សា ីត ី
របដភទរតតាត

ររសួងបរស្ថ
ិ ទ ន សហការណ៍ជិតសបិទជា
ន មួយររសួងរសិរមម រុកាខរបោញ់ នង
ិ បនស្ថទ ជាមួយនឹងបណា
ថ
អបរពារ់ព័ននឯបទៀតននស្ថទប័នរដឌបផសងៗទាំងថ្នបរ់ជាតិ នង
ិ ថ្នបរ់បរកាមជាតិ អាជាញធរកដនដី សងគមសុីវ ិល រគ្ោះឹ ស្ថទន
អប់រ ំ សហគ្មន៍ សហរគ្ន
ឹ ឯរជន នង
ិ នដគ្ូអភិវឌណន៍បផសងៗ នង ី ៏សំខាន់រុ ងការអនុ
ឹ បដីរតូនាទដ ប វតថយុទនស្ថន្រ្សថ
និងកផនការសរមមភាពជាតិសព
ថី ីរបបភទរតតាតបនោះ ឱ្យោនរបសទ
ិ នភាព និងទទួល នបជាគ្ជ័យបៅតាមកដន
សមតទរច
ិ ច នង
ិ វ ិស័យបរៀងៗខលួន ដូចោនកចងរបុងឧបសមព័ន១
ន ។

16
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

៧.១. សាថស័ឞជារិ

ស្ថទប័នជាតិសំខាន់ៗ រួមោន ររសួងបរស្ថ

ិ ទ ន ររសួងរសិរមម រុកាខរបោញ់ នង
ិ បនស្ថទ ររសួងពាណិជជរមម
ររសួងបសដឌរិចចនង
ិ ហរិ ញ្ដវតទុ ររសួងគ្មនាគ្មន៍ និងដឹរជញ្ជូ ន ររសួងបទសចរណ៍ និងររសួងអប់រ ំ យុវជន
នង
ិ រឡា
ី រពមទាំងអងគភាពរដឌ នង
ិ អជាញធរនានា ោនតួនាទី នង
ិ ភាររច
ិ ចដូចខាងបរកាម៖ ផថល់ការកណនាំ នង
ិ គំរទ
បៅដល់បណា
ថ ញរបស់ខួ ន
ល រ៏ដូចជាអងគភាពខលួន នង
ិ ទភា
ី ប រ់ងារបរកាមឱ្វទបៅរគ្ប់ររមត
ិ របុងបគលបំណងធានា
ថ្នបញ្ញារបបភទរតតាត រតូវ នច្ចត់វ ិធានការបោោះរស្ថយសមរសប និងទាន់បពលបវល

 បន្រ្ញ្ញជបបញ្ញារបបភទរតតាតបៅរបុងបគលនបយ យ យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាព

 តាមោន នង
ិ ផសពវផាយព័ត៌ោនអំពស
ី រមមភាពនានាកដលអាចបងា ឬបធវីឱ្យប៉េោះពាល់បណា
ថ លពរី បបភទ

រតតាត

 សហការគបបលកា
ី ររគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត។

៧.២. អាជាាឝឥណហឞដី

បយងតាមបគលបនា យ នង
ិ យុទនស្ថន្រ្សថវ ិមជឈការ នង
ិ វ ិសហមជឈការ ការរគ្ប់រគ្ងបរស្ថ
ិ ទ ន និងធនធាន
ធមមជាតិរម
ួ ទាំងរបបភទរតតាត គ្ួរកតជាមុខរពួញមួយននបគលនបយ យ និងយុទស្ថ
ន ន្រ្សថនានាកដលពារ់ព័នន
ោនដូចជាយុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពសថីពីជីវៈចរមុោះ និងយុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពបរស្ថ
ិ ទ នជាត។
ិ
យនថការនានាកដលរំពុងដំបណីរការបៅថ្នបរ់មូលោឌន ឬថ្នបរ់បរកាមជាតិ ដូចជាររមិតបខតថ រសុរ ឃុ ំ និងគ្ណៈ
រមមការភូមិផងកដរ។ តាមរយៈយនថការ នង
ិ រចនាសមព័ននបៅមូលោឌន អាជាញធរថ្នបរ់បរកាមជាតិ ោនតួនាទី និងភាររិចច
ដូចជា៖
 សហការអនុវតថរុ ងការបោោះរស្ថយបញ្ញ
ប ា របបភទរតតាតបៅរបុងភូមិឃុរំ បស់ខួ លន

 អនុវតថចាប់ បសចរថីសបរមច ឬបសចរថីរបកាសកដលោនការពារ់ព័ននដល់ការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត

 បន្រ្ញ្ញជបបញ្ញារបបភទរតតាតបៅរបុងកផនការឃុបខតថ
ំ សងាាត់ នង
ិ បលីរទរ
ឹ ចិតប
ថ ញ្ចូ លរបុងកផនការ-

 ច្ចត់កចងរោលង
ំ របជាសហគ្មន៍កដលោនរចនាសមព័នស
ន ីព
ថ កា
ី ររគ្ប់រគ្ងបរបីរ ស់ធនធានធមមជាតិ

និងសងគមសុីវ ិល បដីមផច
ី ូលរូមរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត

 រំនត់រររបបភទកដនជរមរណាកដលងាយរងបរគោះថ្នបរ់ពីរបបភទរតតាតបៅរបុងភូមឃ
ិ ុ ំ បដីមផទា
ី ញការ
ច្ចប់អារមមណ៍ និងបរៀបចំវ ិធានការសមរសបសរោប់ការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត។

៧.៣. សេ្ឣឞ៍ឣឦ
ូ ដាឋឞ

ការបបងាីនការយល់ដង
ឹ បៅសហគ្មន៍មូលោឌន គ្ឺជាការច្ចប់អារមមណ៍មួយយ៉េងខាលង
ំ ។ បគ្រ៏រតូវរំណត់
ី ំរុញការចូលរួមរបស់របជាសហគ្មន៍
ររយនថការបលីរទឹរចិតថនានាបដីមផជ បៅមុនបពលពួរបគ្ចូលរួមសរមមភាព
រតួតរតា ឬរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតណាមួយ។
តួនាទីជារ់លរ់សរោប់របជាសហគ្មន៍រម
ួ ោន៖
 ការចូលរួមរបុងដំបណីរការបធីវកផនការ បដីមផរ
ី ណ
ំ ត់ររអតថសញ្ញដណ និងច្ចត់ថ្នបរ់អាទិភាពននបញ្ញា

និងសរមមភាពកដលោនការពារ់ព័នដ
ន ល់របបភទរតតាត

17
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

 អនុវតថវ ិធានការណ៍ នង
ិ សរមមភាពកដល នរំណត់ថ្នោនអាទភា
ិ ព តាមរយៈកផនការមូលោឌន

 ចូលរួមសរមមភាពស្ថថរជីវៈចរមុោះ នង
ិ របព័ននបអរូឡូសុបី ឡង
ី វ ិញ

 ចូលរួមសរមមភាពរំណត់របបភទរតតាតកដលោនបៅរបុងមូលោឌន

 ចូលរួមវគ្គបណុ ថ ោះបណា
ថ ល នង
ិ សរមមភាពរស្ថងសមតទភាព ោនដូចជាការរំណត់របបភទរុរខជាតិ

នង
ិ សតវរតតាតថមីៗ

 កចររ ំកលរព័ត៌ោនអំពីវ ិទោស្ថន្រ្សថនិងរបនពណី និងចំបណោះដឹងមូលោឌន ជាមួយសហគ្មន៍រុ ង

ប

មូលោឌន និងបណា
ថ អបរពារ់ព័ននឯបទៀត។

ចំនុចច្ចប់បផថីមននការចូលរួមរបស់សហគ្មន៍ គ្ឺតាមរយៈការបរៀបចំកផនការគំពារបរស្ថ
ិ ទ នមូលោខន។
សហគ្មន៍មូលោឌន អាចចូលរួមវគ្គបណុ ថ ោះបណា
ថ លបបចចរបទសរបុងការរំណត់រររបបភទរុរខជាតិរតតាត។ របបភទ
រុរជា
ខ តបិ រៅរសុរកដលសងស ័យជារបបភទរតតាត រតូវរយការជាបនាធន់ដល់គ្ណៈរមមការភូមិឃុកំ ដលោនរស្ថប់
ឬភាបរ់ងារោនសមតទរិចទ
ច ទួលខុសរតូវបៅមូលោឌនរបស់ខួ លន ឬរ៏រយការមរកាន់ស្ថទប័នោនសមតទរិចចបៅបខតថ។
បដីមផប
ី ំបពញសរមមភាពទាំងបនាោះ បគ្ច្ចំ ច់រតូវ៖
 បបងាីតរញ្ច ប់ថវ ិកាកដលោនភាពងាយរសួលយរមរបរបរី ស់សរោប់សរមមភាពបនាធន់

 គំរទជារបច្ចំនូវសរមមភាពបនាធន់នានា

 សហការអនថរវ ិស័យ

 គំរទសហគ្មន៍ នង
ិ ការចូលរួមរបស់របជាសហគ្មន៍។

៧.៤. សងគឣសុីឧិឦ

ី ៏សំខាន់រុ ងការរគ្ប់
សងគមសុវី ិលបដីរតួនាទដ ប រគ្ងរបបភទរតតាត។ មុខងារចំបងរបស់បគ្ របុងចំបណាមអបរ
ពារ់ព័នននានា រួមោន៖
 អនុវតថសរមមភាពបលីការបបងាន
ី ការយល់ដឹងអំពីរបបភទរតតាត

 ជួយពរងឹងសមតទភាពសហគ្មន៍កដលោនរចនាសមព័ននច្ចត់តាង
ំ បហយ
ី នង
ិ របជាសហគ្មន៍ឱ្យចូលរួម
អនុវតថយុទនស្ថន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតស
ិ ថព
ី រី បបភទរតតាតបនោះ

 ចងររងចំបណោះដឹងមូលោឌនរបស់របជាសហគ្មន៍ បបចចរវ ិទោ នង

ិ ការអនុវតថរបច្ចំនថង អំពកា
ី ររគ្ប់
រគ្ងរបបភទរតតាត។

៧.៥. ឧិ ស័ឤឯក្ជឞ

តួនាទីសខា
ំ ន់ៗរបស់វ ិស័យឯរជន ជាមួយអបរពារ់ព័ននឯបទៀត រួមោនៈ
• វ ិនិបយគ្បលីវ ិស័យបបចចរវ ិទោកដលគ្ិតគ្ូរបញ្ញាបរស្ថ
ិ ទ នជាចំបង និងនិរនថរភាព

• អនុវតថផលប៉េោះពាល់បរស្ថ
ិ ទ នរល់គ្បរោង និងសរមមភាពកដលរបបភទរតតាតអាចោនឥទនិពលបរស្ថ
ិ ទន
ធងន់ធងរ

• ធានាឱ្យោនការវយតនមលពហា
ី នីភ័យជាមុនសន
ិ មុនគ្ិតដល់ស្ថរៈសំខាន់ននរបបភទបរៅរសុរថមីៗ

18
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

• ចូលរួមចំកណរធនធានថវ ិកា នង
ិ សោភរៈនានាបដីមផគ
ី រំ ទរមមវ ិធកី ដលោនទស
ិ បៅរតួតរតា នង
ិ រគ្ប់
រគ្ងរបបភទរតតាត។

៨. ការបន្តរា បបរា របដភទរតតាតដៅកនងសផនការ

៊ុ ធ ន្តែតជាតិ ដោលនដោ
យ៊ុទសា
បាយ និងរកបខ័ណឌចាប់

ការបន្រ្ញ្ញជបបញ្ញារបបភទរតតាតបៅរបុងកផនការយុទនស្ថន្រ្សថជាតិ បគលនបយ យ និងររបខ័ណឍចាប់

គ្ឺជាវ ិធីមួយកដលធានាដល់ការចូលរួមបរបីរ ស់ធនធាននានាឱ្យោននិរនថរភាព សំបៅគំរទដល់ការរគ្ប់រគ្ងរបបភទ
រតតាតជាបរៀងរហូត។ ខាងបរកាមបនោះជាសរមមភាពកដល នបសបីបឡង
ី បដីមផោ
ី រ់បញ្ជូ លបៅរបុងកផនការយុទនស្ថន្រ្សថ
ជាតិ បគលនបយ យ និងររបខ័ណឍចាប់សំខាន់ៗននវ ិស័យមួយចំនន
ួ ៖

៨.១. កាឥសស្រញ្ញាសសញ្ញាររមអវរាររារមៅក្នងឤុ
ុ វធសាស្រសត ឞង
ិ ណហឞកាឥសក្ឣមភ្នឡជារិ

៨.១.១. ណហឞកាឥឤុវធសាស្រសតអអឧិ ឌ្ឍឞ៍ជារិ

 សិរាវ ិភាគ្បសដឌរិចច នង
ិ បអរូឡូសុីននទំនារ់ទំនងរវងរបបភទរតតាតបៅនឹងការអភវិ ឌណន៍ជាតិ
បដីមផបី លីររមពស់ការយល់ដឹងអំពីរបបភទរតតាតបៅរបុងកផនការយុទនស្ថន្រ្សថអភិវឌណន៍ជាតិ

 ផថល់ការគ្ណនាឱ្យ នចាស់អំពីតនមលសរុបននការរតួតរតា និងការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត បធវីយ៉េង

ណាឱ្យអបរនបយ យោនភាពបពញចត
ិ ថ នង
ិ ទំនុរចត
ិ ថ បដីមផបី លរ
ី រមពស់ការគំរទដល់ការអនុវតថ
យុទស្ថ
ន ន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតស
ិ ថព
ី រី បបភទរតតាតបនោះ។

៨.១.២. ណហឞកាឥឤុវសា
ធ ស្រសអ
ត អឧិ ឌ្ឍឞ៍ឧិសឤ
័ ក្សក្
ិ ឣម
ការោរ់បញ្ជូ លសរមមភាពននការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត បៅរបុងកផនការយុទនស្ថន្រ្សថអភិវឌណន៍វ ិស័យ
រសិរមម អាចជាឱ្កាសមួយសរោប់គរំ ទ និងពរងឹងការងារពារ់ព័ននវ ិស័យរសិរមម ជាពិបសសទប់ស្ថាត់ ររ ំង
និងរគ្ប់រគ្ងហានភ
ិ ័យននរបបភទរតតាត បៅបលីផលិតភាព និងទន
ិ បផលននផលិតផលរសិរមម។

៨.១.៣. ឤុវធសាស្រសត ឞង
ិ ណហឞកាឥសក្ឣមភ្នឡសឥសា
ិ ថ ឞជារិ
 បន្រ្ញ្ញជបបញ្ញារបបភទរតតាតបៅរបុងយុទស្ថ
ន ន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពបរស្ថ
ិ ទ នជាតិ

 ជរមុញការោរ់បញ្ជូ លបញ្ញារបបភទរតតាតបៅរបុងកផនការសរមមភាពកដលគំពារបរស្ថ
ិ ទ នថ្នបរ់មូលោឌន។

៨.១.៤. ឤុវធសាស្រសត ឞិងណហឞកាឥសក្ឣមភ្នឡជារស

ិ តីឡីជីឧៈចរឣរុះ
របបទសរមពុជាោនយុទនស្ថន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតស
ិ ថព
ី ជ
ី ីវៈចរមុោះ បទប
ី នផសពវផាយឱ្យបរបរី ស់
ជាផលូវការ នង
ិ បរៀបចំបោយគ្ណៈរមមធកា
ិ រជាតរិ គ្ប់រគ្ងជីវៈចរមុោះ។ គ្ណៈរមមធកា
ិ រជាតរិ គ្ប់រគ្ងជីវៈចរមុោះ ោន
សោជិរតំណាងររសួងសំខាន់ៗ នង
ិ អភិ លបខតថមួយចំនួន កដលោនសមតទរច
ិ ចរុ ងការរគ្ប់
ប រគ្ងធនធានធមមជាតិ
នង
ិ ជីវៈចរមុោះកដលសទត
ិ បៅរបុងកដនសមតទរច
ិ ច នង
ិ វ ិស័យរបស់ខួ លន។ ការអនុម័តយល់រពមបៅបលយ
ី ុទស្ថ
ន ន្រ្សថ នង
ិ កផន
ការសរមមភាពជាតស
ិ ថព
ី ជ
ី វី ៈចរមុោះ ោនអតទន័យធំបធងរបុងការបលរ
ី រមពស់មុខោត់របបទសរមពុជាបលឆ
ី រអនថរជាត។
ិ
បគលបំណងទូបៅរបស់យុទស្ថ
ន ន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតស
ិ ព
ថី ជ
ី វី ៈចរមុោះ រួមោន៖

19
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

 កថររាធនធានជីវៈចរមុោះ នង
ិ ផលត
ិ ភាពននរបព័ននបអរូឡូសុី តាមរយៈរច
ិ ចការពាររបបភទោនតនមលនន
សររងគ
ី ោនជីវ ិតនានាកដលោនបៅរបុងធមមជាតិ នង
ិ បរស្ថ
ិ ទ នករនចប ជាពបិ សស នរពបឈី ទរ
ឹ នង
ិ
សមុរទ ដីបសីម និងដីរសរ
ិ មម

 រគ្ប់រគ្ងសរមមភាពមនុសស និងការបរបីរ ស់ធនធានជីវៈចរមុោះ បដីមផធា

ី នាដល់ការកថររាធនធាន
ធមមជាតិ និងជីវៈចរមុោះកដលោនស្ថរៈសំខាន់ចំបពាោះជីវភាពរស់បៅ នង
ិ ការអភិវឌណន៍បសដឌរិចចសងគម

 ធានាផលរបបយជន៍កដលបរត
ី បចញពីការរបីរ ស់ធនធានជីវៈចរមុោះរបរបបោយនិរនថរភាព បដីមផី

ចូលរួមកាត់បនទយភាពរររី រ នង
ិ បលរ
ី រមពស់គ្ុណភាពជីវ ិតរបស់របជាជនរមពុជា។

៨.២. កាឥសស្រញ្ញាសសញ្ញាររមអវរាររារមៅក្នងមគាឦឞមោបាឤជារ
ុ ិ
ជរមុញការោរ់បញ្ចូ លបញ្ញារបបភទរតតាតបៅរបុងបគលនបយ យ បៅបពលណាោនការពិនិតយបសីបរ ី
បឡង
ី វ ិញ បដីមផធា
ី នានូវរបសទ
ិ នភាព នង
ិ បំបពញបកនទមបៅនឹងតរមូវការរបបទសជាតិ។ បញ្ញាសំខាន់ៗកដលោនការ
ពារ់ព័នន ោនកចងបៅរបុងយុទស្ថ
ន ន្រ្សថនិងកផនការសរមមភាពជាតិសថីពជ
ី ីវៈចរមុោះ បៅរគ្ប់វ ិស័យអនថរគ្មន៍។

៨.៣. កាឥសស្រញ្ញាសសញ្ញាររមអវរាររារមៅក្នងរក្សខ័
ុ ណឌចាស់

 គំរទអាជាញធរថ្នបរ់បរកាមជាតរ
ិ ុ ងបរៀបចំ
ប បសចរថជ ំ ឹ ង របកាស នង
ី ូនដណ ិ ឯរស្ថរផលូវចាប់នានាកដល
ពារ់ព័នននង
ឹ របបភទរតតាត

 បរករបបៅជាភាស្ថជាតិ ឬភាស្ថជនជាតិ នង
ិ បធវឱ្
ី យោនភាពងាយយល់ នង
ិ អាចអនុវតថបៅ ននូវ
បសចរថីជូនដំណឹងរបកាស នង
ិ ឯរស្ថរផលូវចាប់នានា អំពីរបបភទរតតាតកដលោនការពារ់ព័នន

 គំរទដល់ដំបណីរការអនុវតថចាប់តាមរយៈការបរៀបចំបសៀវបៅកណនាំអំពីការអនុវតថចាប់។

៩. របភពធនធានហិរញ្ញ វតថ៊ុ

៩.១. ឥដាឋអិបាឦ

បោយស្ថរថវ ិការដឌបៅោនររមិតរំណត់ រោឌភិ ល របកហលមិនោនភាពងាយរសួលរបុងការវ ិភាជន៍

រញ្ច ប់ថវ ិកាសរោប់ការររ ំង ការរតួតរតា ឬការរគ្ប់រគ្ង ដ៏របណាសរមមភាពទាំងបនាោះោនភាពចាស់លស់
សមបហតុផល នង
ិ សមរសប។ បទាោះជាយ៉េងបនោះរថី រោឌភិ ល ោនកាតពវរច
ិ អ
ច នុវតថោរតាទី៨)h) របស់អនុសញ្ញដ
សហរបជាជាតិសព
ថី ីជីវៈចរមុោះ បហយ
ី ោរតាទ២
ី ០របស់អនុសញ្ញដសហរបជាជាតិសព
ថី ីជវី ៈចរមុោះ រ៏ នតរមូវឱ្យ
របបទសហតទបលខី "ផថល់បៅតាមសមតទភាព និងលទនភាពថវ ិកាគំរទ និងបលីរទឹរចិតថបៅបលីសរមមភាពបៅរបុង
របបទសខលួន កដលោនបចតនាសបរមចឱ្យ ននូវបគលបំណងនានារបស់អនុសញ្ញដសហរបជាជាតិសី ថពីជីវៈចរមុោះ
បោយរសបបៅតាមកផនការជាតិ អាទិភាពជាតិ និងរមមវ ិធីនានា" ។
បហតុបនោះ រោឌភិ ល រតូវកតបបថជាញចិតប
ថ ំបពញកាតពវរច
ិ ចខាងបលីឱ្យខាងកត ន បោយបបងាីនរញ្ច ប់វ ិភាជន៍
ថវ ិកា សរោប់គរំ ទរមមវ ិធអ
ី ភរិ រស និងគំពារបរស្ថ
ិ ទ ន រួមទាំងការរតួតរតា និងការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត។ បដីមផី
បរៀបចំថវ ិកាបដិភាគ្ឱ្យ នរគ្ប់រគន់ រល់រិចចខិតខំរបឹងករបងណាមួយ រតូវកតបញ្ជូ លយុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការ
សរមមភាពជាតិសថីពីរបបភទរតតាតនូវរល់ឱ្កាសផថល់ជូនបៅរបុងយុទស្ថ
ន ន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិនានា

20
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

ផងកដរ រួមទាំងកផនការយុទស្ថ
ន ន្រ្សថអភវិ ឌណន៍ជាតិ យុទស្ថ
ន ន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពបរស្ថ
ិ ទ នជាតិ កផនការយុទន
ស្ថន្រ្សអ
ថ ភវិ ឌណន៍វ ិស័យរសរ
ិ មម កផនការវ ិនបិ យគ្តាមវ ិស័យនានា នង
ិ កផនការវ ិនបិ យគ្ឃុស
ំ ងាាត់។

៩.២. ម្ដ្ូអអិឧឌ្ឍឞ៍ ឞិងាចស់ជាំឞួឤ

ការបធវឱ្
ី យោន នង
ិ ការនាំចូលរបបភទរតតាត គ្ជា
ឺ បញ្ញាជាតិ នង
ិ រ៏ជាបញ្ញាសរលកដរ។ របបភទរតតាត
មន
ិ រតម
ឹ កតច្ចំ ច់ឱ្យោនអនថរគ្មន៍ររមត
ិ ជាតិ កតសរមមភាពរបស់របបទសមួយ អាចបងាការរលោលដល់របបទស
ជិតខាង នង
ិ សហគ្មន៍អនថរជាត។
ិ ជានច
ិ ចកាល របបទសមួយ មន
ិ ោនសមតទភាព នង
ិ លទនភាពរគ្ប់រគន់រុ ងការ
ប
រ៉េ ប់រងចំណាយបលីការរតួតរតារបបភទរតតាត ដរបណារបបទសនានា រួមទាំងនដគ្ូអភិវឌណន៍ និងទភា
ី ប រ់ងារហរិ ញ្ដ
ំ ួយហរិ ញ្ដវតទុបកនទម។ ទីភាបរ់ងារនដគ្ូអភិវឌណន៍បទវរភាគ្ី ឬ/និង ពហុភាគ្ី គ្ួរកតរតូវ នបលីរ
វតទុអនថរជាតិ រតូវផថល់ជន
ទឹរចិតដ
ថ ូចខាងបរកាមបដីមផ៖
ី
 គំរទសរមមភាពកដលោនការពារ់ព័ននដល់យុទនស្ថន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតស
ិ ថីពរី បបភទរតតាត

 គំរទអភិររមននរច
ិ ចសហការណ៍លអររមិតជាតិ បលីការពរងឹងសមតទភាពរបុងន័យសហរបតិបតថកា
ិ រណ៍
អនថរជាតិ

 បលីរទឹរចិតថឱ្យោនរច
ិ ចសហរបតិបតថកា
ិ រណ៍ររមិតតំបន់បៅរបុងរមមវ ិធីកដល នគំរទថវ ិកា

 ី វ ិញនូវដំបណីរការបធវីកផនការជាតិ
ពិនិតយបឡង និងយុទស្ថ
ន ន្រ្សថជាតបិ ោយធានាថ្នរមមវ ិធីគរំ ទពីនដគ្ូ

អភវិ ឌណន៍ នង
ឹ មន
ិ ោនការបធវឱ្
ី យោន ឬការនាំចូលរបបភទរតតាតបោយបចតនា នង
ិ កាត់បនទយការ
បធវីឱ្យោន ឬការនាំចូលរបបភទរតតាតបោយបចតនាឱ្យបៅរតឹមររមត
ិ អបផរោ។

៩.៣. ឧិ ស័ឤឯក្ជឞ

រជន អាចចូលរួមវ ិភាគ្ទានធនធានរបស់ពរ

ួ បគ្ោនមបធោ យជាបរចីនកដលវ ិស័យឯសរោប់ររ ំង រតួត
រតា ឬរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត តាមរយៈសរមមភាពដូចខាងបរកាម៖
 វ ិនបិ យគ្បលវី ិស័យបបចចរវ ិទោកដលគ្ត
ិ គ្ូរបញ្ញាបរស្ថ
ិ ទ នជាចមផង នង
ិ នរិ នថរភាព

 ចូលរួមវ ិភាគ្ទានបដីមផគ
ី រំ ទរមមវ ិធនា
ី នាកដលសំបៅរតួតរតា នង
ិ រគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតកដលជា
កផបរមួយននការទទួលខុសរតូវរបស់ពួរបគ្របុងការបធវីធុររច
ិ ច។

វ ិស័យឯរជន រ៏គ្ួរបលីរទរ
ឹ ចិតថឱ្យវ ិនិបយគ្បលគ្
ី បរោងសរមមភាពនានាកដលររ ំងជាអបផបរោននការបធវី
ឱ្យបរីតោន ឬការនាំចូលរបបភទរតតាត។

១០. ការតាមោន និងការវាយតព្មល

ការអនុវតថយុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតស
ិ ព
ថី រី បបភទរតតាត តរមូវឱ្យោនការតាមោន នង
ិ វយ
ី ំបណីរការទាំងបនាោះ។ ររុមការងារបបចចរបទសរគ្ប់រគ្ងជីវៈចរមុោះ ោនភាររច
តនមលជារបច្ចំបៅបលដ ិ ចទទួលខុសរតូវ
បលរ
ី ច
ិ ស
ច ហការរល់សរមមភាពអនុវតថរុ ងយុ
ប ទស្ថ
ន ន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតស
ិ ថព
ី រី បបភទរតតាតបៅររមត
ិ
ជាត។
ិ ស្ថទប័នោនសមតទរច
ិ ច ោនភាររច
ិ ចទទួលខុសរតូវបលកា
ី រតាមោន នង
ិ អនុវតថភាររច
ិ ចបរៀងៗខលួន។ បដីមផោ
ី ន
លទនភាពតាមោនយុទនស្ថន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតស
ិ ថព
ី រី បបភទរតតាតឱ្យោនរបសទ
ិ នភាព ររុមការងារ

21
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

បបចចរបទសរគ្ប់រគ្ងជីវៈចរមុោះ នង
ិ ស្ថទប័នោនសមតទរច
ិ ចរគ្ប់រគ្ងផ្លធល់ បោយសហការណ៍ជាមួយរគ្ោះឹ ស្ថទនអប់រ ំ
អនុវតថភាររច
ិ ដ
ច ូចខាងបរកាម៖
 ដឹរនាំការបរៀបចំកផនការតាមោន និងវយតនមល បោយោរ់បញ្ជូ លទរមង់ននរចនាសមព័នកន ដលរតូវ

រយការណ៍ សូចនាររននការបំបពញការងារ នង
ិ ផលប៉េោះពាល់ សូចនាររកដលរតូវសបរមច នង
ិ
ឧបររណ៍តាមោន

 ជួយស្ថទប័នឯបទៀតបដីមផបី រៀបចំកផនការតាមោនរបស់ស្ថទប័នស្ថមុី នង
ិ កសវងររលទនភាពបន្រ្ញ្ញជបកផន
ការយុទនស្ថន្រ្សថជាតិទាង
ំ បនាោះបៅរបុងកផនការតាមោនរបបភទរតតាតទាំងមូល

 ជួយស្ថទប័នឯបទៀត បដីមផបី រៀបចំសូចនាររអនុវតថកផអរបលទ

ី ិនបន័យមូលោឌនជាមួយនឹងលទនផលតាម
ជំហា៊ានននការររចបរម
ី ីនរបុងរយៈបពល៥ឆប ំ នង
ិ រយៈបពលរ ំរិលណាមួយជារ់លរ់។

ឧសក្ឥណ៍តាឣដាឞសាំខាឞ់ៗឥួឣាឞ៖

 រ យការណ៍របច្ចំឆបរំ បស់អរ
ប ពារ់ព័នន

 រ យការណ៍របច្ចំឆបរំ បស់អងគរបជុំគ្ណៈរោមធិការជាតិរគ្ប់រគ្ងជីវៈចរមុោះ កដល នពិភារាពី

វឌណនភាពននការអនុវតថន៍យុទស្ថ
ន ន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតស
ិ ព
ថី រី បបភទរតតាត

 រ យការណ៍ជាតកិ ដល នបរៀបចំបដីមផរ
ី យការណ៍ជូនអនុសញ្ញដសហរបជាជាតស
ិ ថព
ី ជ
ី វី ៈចរមុោះ។

បចចុបផនប គ្បរោងការបំ ត់ភាពរ ំងសធោះដល់ការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតចនរងបលីរិចកា

ច រពារអភិររស និង
ផលិតរមមនរពបឈរ
ី ុ ងតំ
ប បន់អាសុីអាបគ្បយប៍ ៅរមពុជា នផថល់ថវ ិកាមួយចំនួនបដីមផផ
ី ួ ចបផថ
ថ ីមអនុវតថសរមមភាពណា
កដលបនាធន់ បហយ
ី នឹងោនកចងបៅរបុងយុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសថីពរី បបភទរតតាតនូវចំនុចមួយ
ចំនួនដូចខាងបរកាម៖
 រស្ថងសមតទភាពបលកា
ី រររ ំង ការរគ្ប់រគ្ង ឬការរតួតរតារបបភទរតតាត

 បរៀបចំបបងាីតឧបររណ៍ នង
ិ រស្ថវរជាវររវ ិធស្ថ
ី ន្រ្សថសរោប់ការររ ំង ការរំណត់ររសញ្ញដ នង
ិ ការបឆលយ
ី
តបជាបនាធន់បៅនឹងការរតតាត ការរតួតរតា និងការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត និងការស្ថថរបឡង
ី វ ិញ
បៅទីតាង
ំ កដល នខូចខាតបោយស្ថររបបភទរតតាត

 រំណត់យរការរស្ថវរជាវជាបញ្ញាអាទិភាពបៅបលីរបបភទរតតាត

 រគ្ប់រគ្ង និងកចររ ំកលរព័ត៌ោន

 អប់រ ំ និងបបងាីនការយល់ដង
ឹ ស្ថធារណៈ

 ពិនិតយបឡង
ី វ ិញនូវនបយ យ កផនការ នង
ិ ផលូវចាប់នានា។

22
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

ែននិោឋន និងអន៊ុសាែន៍

សរុបបសចរថីមរ វោនស្ថរៈសំខាន់ណាស់រុ ងការយរច

ប ិតទ
ថ ុរោរ់ដល់ការបបងាីតបសចរថកី ណនាំអព
ំ ីបគល
នបយ យ និង យុទនស្ថន្រ្សន
ថ ិងកផនការសរមមភាពជាតិសព
ថី ីរបបភទរតតាត កដលនឹងផថល់ឱ្កាសសរោប់របបទស
រមពុជាបយង
ី អាចពិនិតយពិចយ
័ច ថ្នបតីរបបភទរតតាតណាខលោះោនវតថោនបៅរបុងរបបទស បហយ
ី របបភទរតតាត
ណាមួយ រតូវ នរំណត់ថ្នជារបបភទអាទិភាពសរោប់បធវកា
ី ររតួតរតានង
ិ រគ្ប់រគ្ង បហយ
ី ថ្នបតីយនថការណាមួយ
កដលរតូវបបងាីតបដីមផី បដីមផទ
ី ប់ស្ថាត់របបភទរតតាតទាំងបនាោះរបុងរយៈបពលយូរអកងវង។ ការរំណត់យរបញ្ញារបស់
ិ ា និងអនុវតថបងាាញតាមរយៈគ្បរោងការបំ
រពោះខលបយរស ឬបនាលអូយយ៉េស់បៅរមពុជា បធវីជាររណីសរ ត់ភាពរ ំង
សធោះដល់ការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតបលីរិចចការពារ-អភិររស និងផលិតរមមនរពបឈី របុងតំបន់អាសុីអាបគ្បយ៍ នររ
បឃញ
ី ជារ់ចាស់ថ្នរបបភទរតតាតបនោះ នបងាផលប៉េោះពាល់អវ ិជជោនយ៉េងសបមផម
ី ដល់ការអភិវឌណន៍បសដឌរច
ិ ច
សងគមរបស់រមពុជា ជាពិបសសប៉េោះពាល់ដល់វ ិស័យរសរ
ិ មម វរវបផរមម
ី នង
ិ របរចិញ្ចឹមជីវ ិតរបស់របជាសហគ្មន៍
មូលោឌន។
របបភទរតតាត មិនរតឹមកតបងាការគ្រោមរំកហង ឬបងាផលប៉េោះពាល់អវ ិជជោនដល់របបទសរមពុជាកត
ប៉េុបណាតោះបទ កតវ នរំពុងបងាហានិភ័យដល់របបទសជាបរចីនរបុងតំបន់ និងពភ
ិ ពបលរ។ បរៀងរល់នថង របបភទរបុង
រសុរ និងទជ ី រមររបស់វ រំពុងរបឈមនង
ឹ ហានិភ័យននការ ត់បងជា ់ បបណីថ រៗ បោយស្ថរវតថោនរបបភទបរៅ
រសុរ រួមទាំងរុរជា
ខ តិ និងសតវ។ ការរតតាតរបស់របបភទបរៅរសុរទាំងបនោះ នរំពុងបរីនបឡង
ី បោយ
ស្ថរការបធវីចរចរកបបអនាធិបបតយយបៅបលីទផ ី ារ និងការបរបីរ ស់របបភទបរៅរសុរ នង ិ ផលូវចមលងនានា របុងបរការិ
ននសរមមភាពដទ ៏ ូលំទូលយ។ បហតុបនោះ បគ្ច្ចំ ច់រតូវោនរិចចសហរបតបិ តថិការណ៍អនថរជាតិ បដីមផរី បយុទរន បឆំង
និងរតួតរតារបបភទរតតាតទាំងបនាោះមិនឱ្យរររលោលបនថ
ី ។
អនុស្ថសន៍កចងបៅរបុងយុទស្ថ
ន ន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសព ំ ៊ា ននន
ថី ីរបបភទរតតាត រគន់កតជាជហា
រិចផ
ច ួ ចបផថ
ថ ីម របុងការបោោះរស្ថយបញ្ញារបបភទរតតាតកដលបរីតោនទូទាង
ំ របបទសរួចបៅបហយ
ី បនាោះ។ អនុស្ថសន៍
ទាំងបនាោះ ច្ចំ ច់រតូកតករលំអជារបច្ចំ បដីមផឆ
ី ុ ោះបញ្ញ
ល ជ ង
ំ ពស្ថ
ី ទ នភាពននរបបភទរតតាតបៅរបុងរបបទស និងឈ្លនបៅ
ររការរគ្ប់រគ្ងទូទាង
ំ របបទស។
ការអនុវតថបគលការណ៍កណនាំោនកចងរបុងយុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិបនោះ នង
ឹ អាចបធវីបៅ ន
ដ៏របណា រជរោឌភិ លរមពុជា ទទួលស្ថគល់ពស្ថ
ី រៈសំខាន់ននការររ ំង ឬការរតួតរតាបលីការរររលោលននរបបភទ
ី
រតតាតបៅទូទាង
ំ របបទស។ រជរោឌភិ លរមពុជា រតូវកតបបថជាញចិតរ
ថ ុ ងការផថ
ប ល់ថវ ិកា និងបរៀរគ្រថវ ិកាសរោប់
ិ កសវងររជំបរសនានាបធវ
អនុវតថរមមវ ិធរី គ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតឱ្យោនជានរិ នថន៍តបៅ នង ី កាី របឆលយ
ី តបណាមួយ។ ការ
រំណត់ទំហនំ នបសចរថរី តូវការថវ ិកាណាមួយ គ្ួរកតោនការវយតនមលបៅបលហា
ី នភ
ិ ័យននការផធុោះបឡង
ី ពកា
ី ររតតាត
នង
ិ ពវី ិស្ថលភាពកដលអាចផធុោះបឡង
ី ។ រោឌភិ ល រ៏គ្ួរកតគំរទដល់ការបបងាីតបហោឌរចនាសមព័នច្ច
ន ំ ច់ បដីមផី
ររសួង មនធរី ឬភាបរ់ងាររដឌនានា អាចអនុវតថយុទនស្ថន្រ្សថ នង
ិ កផនការសរមមភាពជាតស
ិ ថព
ី រី បបភទរតតាតរបរប
បោយរបសទ
ិ ភា ិ បជាគ្ជ័យ។
ន ព នង
ការទទួលខុសរតូវបលកា
ី រររ ំង ការរគ្ប់រគ្ង នង
ិ ការរតួតរតារបបភទរតតាត មន
ិ គ្ួរោរ់បនធុរបលរី ោឌភិ
លទាំងរសុងបនាោះបឡយ
ី ។ បណា
ថ នដគ្ូពារ់ព័នននានា រ៏រតូវកតចូលរួមកចររ ំកលរការទទូលខុសរតូវផងកដរ។ បគ្
នផថល់អនុស្ថសន៍ថ្ន បៅបពលរោឌភិ លផថល់ការអនុម័តបគលការកណនាំបគលនបយ យ ចំកណរស្ថទប័ន នង
ិ

23
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

អងគការច្ចត់តាង
ំ ពារ់ព័នននានា គ្ួរកតបងាាញការបបថជាញចត
ិ រ
ថ ុ ងការកាត់
ប បនទយការ ត់បង់ជវី ៈចរមុោះ បោយស្ថរឥទនិ
ពលបំផ្លលញរបស់របបភទបរៅរសុរ។ វ ិធម
ី យ
ួ បដីមផនា
ី ស្ថ
ំ ទ ប័ន នង
ិ អងគការច្ចត់តាង
ំ ពារ់ព័ននា
ន នា ចូលរួមការអនុវតថ
គ្រឺ តូវផថល់ការគំរទអនុម័តបោយសម័រគ្ចត
ិ ថ នូវរបបៀបរបបននការអនុវតថរបហារ់របកហលបៅនង
ឹ អវី កដលោនកចងរបុង
ឧបសមព័ន២
ន ។ របបៀបរបបននការអនុវតថទាង
ំ បនាោះ គ្ួរកត នោរ់តាង
ំ បងាាញយ៉េងទូលំទូលយបៅរគ្ប់ទរ
ី កនលង
ស្ថធារណៈ ដូចជាសួនចារ សួនផ្លា ថ្នបលបណុ ថ ោះរូនបឈី ថ្នបលលរ់ផ្លា រសោ
ិ ឌ ន សួនសតវ រសោ
ិ ឌ នវរវបផរមម
ី
ជាបដីម។

24
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

ឧបែមព័នធ

័ ធ១៖ សក្ឣមភ្នឡអាវិភ្នឡសរាស់រ្ស់រ្ងររមអវរាររារ
ឧសសឣពឞ

ឦ.ឥ. សក្ឣមភ្នឡអាវភ្ន
ិ ឡ ក្ាំឥរិ អាវភ្ន
ិ ឡ សាថស័ឞសាំខាឞ់ៗ
១ បរៀបចំបធវីស្ថរបពភ
ី ័ណឍរបបភទរតតាតរបុងរសុរ ខពស់ ររបសទ រររសរ នង
ិ អបរពារ់ព័នន
បផសងៗបទៀត
២ សរ
ិ ាវយតនមលពីហានភ
ី ័យននរបបភទរតតាត កដលោន ខពស់ ររបសទ រររសរ នង
ិ អបរពារ់ព័នន
វតថោន និងរបបភទបរៅរសុរ បផសងៗបទៀត
៣ សិរា និងពិនិតយបឡង
ី វ ិញរល់បគលនបយ យ និ់ងចាប់ ខពស់ ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់
លខ
ិ ត
ិ បទោឌនកដលោនរស្ថប់ នង
ិ ស្ថទប័ននានាកដល ព័ននបផសងៗបទៀត
រំពុងដំបណីរការ
៤ ពរងឹងភូតគមអនាម័យ និងការរតួតពិនិតយរបបភទរតតាត ខពស់ ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
បផសងៗបទៀត
៥ បរៀបចំចងររងមូលោឌនទិនបន័យ និងព័ត៌ោនសថីពីរប ខពស់ ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
បភទរតតាតរំរតជាត
ិ ិ នង
ិ ផសពវផាយការយល់ដឹងជា បផសងៗបទៀត
ស្ថធារណៈ
៦ រំណត់របបភទរតតាត និងតំបន់អាទិភាពរបុងបគល ខពស់ ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
បៅរគ្ប់រគ្ង និងលុបបំ ត់របបភទរតតាត បផសងៗបទៀត
៧ បន្រ្ញ្ញចបចំបណោះដឹងទូបៅដល់អបរពារ់ព័ននអំពីហានភ
ី ័យខពស់ ខពស់ ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
ការរគ្ប់រគ្ងនង
ិ លុបបំ ត់របបភទរតតាត បផសងៗបទៀត
៨ បបងាីត និងអនុវតថយនថការផ្លលស់បូ ថរព័ត៌ោន )Clearing ខពស់ ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
house mechanism( បផសងៗបទៀត
៩ បលរ
ី រំពស់ការស្ថថររបបភទរបុងរសុរបឡង
ី វ ិញ )សតវ ខពស់ ររបសទ រររសរ នង
ិ អបរពារ់ព័នន
និងរុរខជាតិ( បផសងៗបទៀត
១០ សិរាពីសកាថនុពលននវតថោនសរតូវធមមជាតិបដីមផរី តួតរតា ខពស់ ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
របបភទរតតាតអាទិភាព បផសងៗបទៀត
១១ សិរាពីលទនភាពបលីការបរបីភាបរ់ងារសររងគ
ី រស់រតួតរតាជីវ ខពស់ ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
ស្ថន្រ្សថ )bio-control) បផសងៗបទៀត
១២ សិរាវយតនមលលរខណៈជីវស្ថន្រ្សថ និងការបរបីរ ស់រុរខជាតិ ខពស់ ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
បដីមផទ
ី ប់ស្ថាត់រតតាតរបស់រុរខជាតិរតតាត បផសងៗបទៀត
១៣ សហការជាមួយនដគ្ូរុ ងការរគ្ប់
ប រគ្ង បងាា ររ ំង ខពស់ ររបសទ រររសរ នង
ិ អបរពារ់ព័នន
និងលុបបំ ត់របបភទរតតាត បផសងៗបទៀត
១៤ រស្ថងសមតទភាពជំនាញដល់អបរពារ់ព័ននអំពីការរំណត់ ខពស់ ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
អតថសញ្ញដណរបបភទរតតាត បផសងៗបទៀត
១៥ បបងាីតរបព័ននវយតនមល និងតាមោនរបបភទរតតាតជា ខពស់ ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
របច្ចំ បផសងៗបទៀត
១៦ ពរងឹងការអនុ វតថចាប់សីព
ថ ីជីវៈចរមុោះ និងជីវសុវតទិភាព ខពស់ ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
25
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

បផសងៗបទៀត
១៧ ផសពវផាយស្ថធារណអំពីវតថោនរបបភទរតតាត ខពស់ ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
ចូលថមដ
ី ល់ស្ថធារណជនជាបនាធន់ បផសងៗបទៀត
១៨ បរៀបចំស្ថរលផងអនុវតថវ ិធីស្ថន្រ្សថរគ្ប់រគ្ង និងលុបបំ ខពស់ ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
ត់របបភទរតតាត បផសងៗបទៀត
១៩ ផសពវផាយវ ិធីស្ថន្រ្សថ បទពបិ ស្ថធន៍ នង
ិ លទនផលការងារ ខពស់ ររបសទ រររសរ នង
ិ អបរពារ់ព័នន
រគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត បផសងៗបទៀត
២០ ពរងឹង និងករលមអជារបច្ចំរបព័ននរគ្ប់រគ្ងទិន័យ
ប កដល មធយម ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
ោនរស្ថប់ បផសងៗបទៀត
២១ បចចុបផនបភាពចំបណោះដឹងមូលោឌននិងវ ិធីស្ថន្រ្សថរគ្ប់រគ្ង មធយម ររបសទ រររសរ និងអបរពារ់ព័នន
នង
ិ លុបបំ ត់របបភទរតតាត បផសងៗបទៀត
២២ បបងាីតរបព័ននពោររណ៍ថ្នបរ់ជាតិ និងបបងាីតយនថការបឆលីយ មធយម ររបសទ រររសរ និងររធទឧ
តបរហ័សអំពីរបបភទរតតាត
២៣ ពរងង
ឹ ករលមអលទនភាពយរមរបរបរី ស់នូវសររងគ
ី ណា ទាប ររបសទ រររសរ នង
ិ អបរពារ់ព័នន
មួយកដលបគ្រតូវការ បោយយរបចញពីរបបភទរុរខជាតិ បផសងៗបទៀត
របុងរសុរកដលោនភាពបនាុខ
ំ ពស់

26
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

ឧសសឣពឞ
័ ធ២៖ ឞរ
ិ ឧិ ិ ឝជា
ី មគាឦកាឥណ៍ណណន្ទាំសរាស់រររស
ិ រតកា
ិ ឥណ៍ឥសស់សាថឞស័ឞពាក្់ឡឞ
័ ធន្ទន្ទ

 ស្ថទប័ន ឬបុគ្គល មន
ិ រតូវកចរច្ចយពូជ របបភទរុរខជាតិ ឬសតវ កដល នស្ថគល់ថ្នជារបបភទរតតាត
បលរ
ី កលងកតរបុងបគលបំណងបំបរការស
ី រ
ិ ារស្ថវរជាវ នង
ិ ោនការអនុញ្ញដត
 ផថល់ព័ត៌ោនតាមរយៈការរយការណ៍ជាបនាធន់បៅសមតទរច
ិ ចកដលបៅជិតបំផុត បៅបពលបឃញ
ី វតថោន
របបភទរតតាត
 ពោយមររព័ត៌ោនអំពរី បបភទរតតាតបៅរបុងភូមស្ថ
ិ ន្រ្សថ នង
ិ កដនដីរបស់ខួ លន ដូចជាពអ
ី បរបងាាត់ពូជ
ំ
រកនលងបងាាត់ពូជ សួនចារដណា ំ រសោ
ិ ឌ ន ថ្នបលបណុ ថ ោះរូនបឈី ឬថ្នបលចញ្
ិ ច ឹមសតវ ។ល។ ររុមអភរិ រស
នង
ិ ភាបរ់ងារផសពវផាយ
 ធានាថ្នរបបភទបរៅរសុរ ឬរបបភទនាំចូល កដល ននាំចូលរបុងបគលបំណងអវម
ី យួ រតូវរបកាស
រ ប់ដល់ ភាបរ់ងារបៅតាមរចរបចញចូលឆលងកាត់របបទស នង
ិ រពលនយនថបហាោះ
 ពិនិតយ នង
ិ អនុវតថវ ិធានលអៗនានាកដល នកណនាំយរមរអនុវតថចំបពាោះការរតួតរតា នង
ិ ការរគ្ប់រគ្ង
របបភទរតតាត
 ំ
អប់រ ំផសពវផាយដល់សហគ្មន៍ រួមទាំង អបរបងាាត់ពូជ រកនលងបងាាត់ពូជ សួនចារដណា ំ រសិោឌន
ថ្នបល បណុ ថ ោះរូនបឈី ឬថ្នបលចិញ្ចឹមសតវ ។ល។ ររុមអភរិ រស និងភាបរ់ងារផសពវផាយកដលោនបៅរបុង
តំបន់របស់ខួ លនអំពីរបបភទរតតាតតាមរយៈមបធោ យ នង
ិ វ ិធីស្ថន្រ្សស
ថ មរសប
 ិ កដនដីរបស់ខួ លន បោយជំនួសមរវ ិញនូវរប
រំច្ចត់បច្ចលរគ្ប់របបភទរតតាតបចញពីភូមិស្ថន្រ្សថ នង
បភទណាមិនរតតាត និងរបបភទរបុងរសុរ
 បសបីសុំរបព័ននផសពវផាយនានាជួយបឃាសនាផសពវផាយអំពប
ី ញ្ញាបងាបឡង
ី បោយរបបភទរតតាតដល់
ស្ថធារណជន
 សិរា នង
ិ កសវងយល់រល់បណា
ថ បទោឌនចាប់ បគលការណ៍កណនាំ និងរបកាសបដីមផរ
ី រ ំង បងាា
រតួតរតា និងរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាត
 កសវងររនដគ្ូជាមួយស្ថទប័ន អងគការ និងសោគ្មន៍នានារបុងការរគ្ប់រគ្ងរបបភទរតតាតកដលោន
ហានីភ័យខពស់
 ចូលរួមវ ិភាគ្ទាន និងបរច្ចរធនធាននានា
ិ រពមទាំងចូលរួមអនុវតថសរមមភាពបផសងៗបដីមផរី គ្ប់រគ្ង
របបភទរតតាត
 ចូលរួមោំស្ថថរ និងចិញ្ចឹមកតរបបភទកដលោនសុវតទិភាព នង
ិ គំពារបរស្ថ
ិ ទ នបៅរបុងសួន និងរសោ
ិ ឌ ន។

27
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

ឧសសឣពឞ
័ ធ៣៖ រក្សខ័ណឌមគាឦឞមោបាឤ ឞង
ិ កាឥរ្ស់រ្ងររមអវរាររារ

សាថប័នែរមបែរមួលនិងដ្ឹកទ ំ វិសាលភាព
 ររសួងបរស្ថ
ិ ទន  រុរខជាតិដីបគរ និងរបុងទរ
ឹ
 ររសួងរសរ
ិ មម រុកាខរបោ៉េញ់ នង
ិ បនស្ថទ  សតវរស់បលីបគរ និងរបុងទឹរ

ដោលដៅជាយ៊ុទធសាន្តែត

ការររ ំង ការផតលែ
់ រញ បទទន់ ការរគប់រគង ការសាតរដ ង
ើ វិញ
ការនាំចូលរបបភទបរៅ - ការរំណត់របបភទរតតាត បៅបពលរបបភទរតតាត ស្ថថរទីតាង
ំ កដលទទួល

រសុរោនបរគោះ មុនឆលងកដនចូលរបុងរបបទស នោនវតថោនរួចបហយ

ី រងការគ្ំរមរំកហង

ថ្នបរ់បោយរបបយល នង
ិ - អនថរគ្មន៍បឆលីយតបភាលមៗ នង
ិ រំពុងរររលោល
ី និងរចរ
ិ លិ
បោយផ្លធល់ បៅបពលចូលដល់រុ បងរប
បទស

យ៊ុទធសាន្តែតអន៊ុវតត

កាឥវាឤរម្ឣល កាឥសក្
ិ ា ឞរ
ី ក្
ិ ឣមចាស់ កាឥចូឦឥួឣ ក្ច
ិ ចសេកាឥ
- រំណត់អតថសញ្ញដណ - រិចចអនថរគ្មន៍ -ការពរងឹងររប - បបងាីនចំបណោះដឹង - បទវភាគ្ី
- ការវយតនមល - ការរំណត់បឈ្លមោះ ខ័ណឍចាប់ និងព័តោ
៌ ន - រំរតតំ
ិ បន់
- ការរគ្ប់រគ្ង - ការសរ
ិ ាពវី ិធរី តួតរតា -ការពរងឹងបលកា
ី រ - ការអប់រ ផសពវ
ំ ផាយ - ពហុភាគ្ី
- ទំនារ់ទំនង - ការតាមោន អនុវតថចាប់ - ការពរងង
ឹ សទ
ិ ន
ផសពវផាយ - ការសរ
ិ ាវយតនមល រគ្ប់រគ្ង

28
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

ឧសសឣពឞ
័ ធ៤៖ សញ្ា មី ្មុះម្ឞររមអវរាររារអាវភ្ន
ិ ឡមៅក្ឣពជាណដឦររូ
ុ ឧាឞឧិ ធាឞកាឥក្ាំចារ់

ឦឥ ម្មុះណខមឥ ម្មុះអង់ម្លស ម្មុះឧិ វាសាស្រសត ររមវសឬវវីសក្ាំមណើរមដើឣ

ក) រ ៊ុកេជាតិ
១ រពោះខលបយរស Giant mimosa /
Mimosa pigra ទវីបអាបមររឡាទ
ិ ិន
)បនាលអូយយ៉េស់( Catclaw mimosa

២ រពោះខលបដំរ ី ទវីបអាបមរររណា
ិ ថ ល

Giant Sensitive ខាងតផូងរបបទសបរប

Mimosa diplotricha
Mimosa សុល
ី នង
ិ តំបន់កាបរ ៉េ
បបៀន (Caribbean)
៣ ទន្រ្នាធនបខតថ ទវប
ី អាបមរររណា
ិ ថ ល
និងខាងតផូងពីមុិចសុិរូ
Siam Weed Chromolaena odorata និងតំបន់កាបរបបៀន
៉េ
(Caribbean)ដល់របបទ
សបរបសុីល

៤ រំប ល រ Water hyacinth Eichhornia crassipes អាងទបនលអាោ៉េហសូន

៥ វលលិ៍ទន្រ្នាធនបខតថ ទវីបអាបមររ)ខាងតផ
ិ ូង
Mile-a-minute weed Mikania micrantha
រណា
ថ ល(

៦ រពោះខលបសំពោះ)តូចឬវរ( អាបមររឡាទ
ិ ិនខាងតផូង
Sensitive Mimosa /
Mimosa pudica នង
ិ អាបមររឡានទ
ិ ន
ិ
Touch-Me-Not
រណា
ថ ល
៧ ផ្លាចិបញ្ជ ៀន អាបមររឡានទ
ិ ិនខាង
Lantana Lantana camara តផូង នង
ិ រណា
ថ ល
និងអាបមររខាងតផ
ិ ូង
៨ លាងខវ
ុ ង តំបន់រតូពរ
ិ ននសហរដឌ
Purging Nut Jatropha curcas អាបមររ
ិ និងតំបន់កាបរ ៉េ
បបៀន

៩ បមម រ ំង Para grass Brachiaria mutica ទវប

ី អាន្រ្ហរ
វិ

១០ ដងាឹត Candlebush / នរពរតូពរ

ិ ននទវប
ី អាបមររ
ិ
Cassia alata
Ringworm cassia ឡាទិន
១១ បមមរបបោ៉េយ )ករតង( Arundo grass Arundo donax ទវីបបមឌីកទរបន

១២ បមមរនធុយកឆា Mission Grass Pennisetum polystachion នរពរតូពិរននទវីបអាន្រ្ហរ

វិ

១៣ ដំរ ី Peruvian Primrose Ludwigia peruviana ទវីបអាបមររឡាទ

ិ ិន

ខ) រតី
១ រតីច្ចបទឹរស្ថប Red-bellied Pacu Piaracus brachypomus អាោ៉េហសូន

២ រតីទីឡាពោ Blue Tilapia Oreochromis aureus អាន្រ្ហរ

វិ ន ង
ិ អាសុី
រណា
ថ ល

29
 យុទនស្ថន្រ្សថ និងកផនការសរមមភាពជាតិសី ព
ថ ី របបភទរតតាត 2016

៣ រតទ
ី ឡា
ី ពោបមម Mozabique Tilapia ឬ Oreochromis អាន្រ្ហរ
វិ ខាងតផូង
mossambicus
Java Tilapia
៤ រតទ
ី ឡា
ី ពោ
Tilapia nilotica អាន្រ្ហរ
វិ ដល់បអហសប
ី

៥ រតកា
ី ប
Mrigal carp Cirrhinus mrigala របបទសឥណា
ឍ

៦ រតីទីឡាពោ Red tilapia Oreochromis x O. អាន្រ្ហរ

វិ ខាងតផូង
Mossambicus
៧ រតីទីឡាពោឆបូត Nile Tilapia Oreochromis niloticus ទវប
ី អាន្រ្ហរ
វិ

៨ រតីកាបសុបី មម Grass Carp Ctenopharyngodon idella អាសុីខាងបរីត

៩ រតីកាបស Silver Carp Hypophthalmichthys ចិន និងសុីបបរុខាងបរ

ី ីត
molitrix
១០ )ដូចរតឆ
ី ន
ិព (
Catla Catla catla ឥណា
ឍ បន ៉េ ល់
បង់កាលកដស ៉េ គ្ីស្ថថន
១១ រតអ
ី កណថងអារហរ
វី African Catfish Clarias gariepinus អាន្រ្ហរ
វី
និងអាសុីរណា
ថ ល

១២ )ដូចរតីស( Rohu Labeo rohita ឥណា

ឍ បន ៉េ ល់
បង់កាលកដស ភូោ
១៣ អនធង់ Japanese Eel Anguilla japonica ជប៉េុន រូបរ ចិន
នង
ិ បវៀតណាម
គ) បងកង
១ )បងាងដបងាៀបធំ( Louisiana crayfish Procambarus clarkii សហរដឌអាបមររ
ិ

ឃ) ែតវលត
ិអ
១ រកញ្ច ដូង Coconut leaf Brontispa longissima ឥណូ ឍ បនសុី
beetle
៉េ ពូញូ ៉េ ហាគបនៀ

២ ឃមុអ
ំ ឺរុប៉េ Euriopean Apis mellifera ទវីបអាហវរ
ិ
Honeybee
ង) លមន
៊ូ
១ អបណីថ ររតបចៀរររហម Red-eared Slider Trachemys scripta សហរដឌអាបមររិ
elegans
ច) ខយង និងថលជលិក
១ ខយងោស Apple Snail Pomacea gigas & ទវីបអាហវរ
ិ ខាងតផូង
Pomacea canaliculata
២ ខយងហា៊ាន Giant african snail Achatina fulica ទវប
ី អាហវរ
ិ ខាងបរត
ី

៣ រកងាបរាលរតួយបចរ North American Rana catesbiana ទវីបអាហវរ

ិ កប៉េរឦស្ថន
Biullfrog

*******

30
 នាយកដ�នជីវៈច្រម�ះ

អគ�េលខធក
ិ រដ�ន្រក�ម្រ�ឹក្សោជាតអ
ិ ភវិ ឌ្ឍន៍េដយចរី ភព
្រកសួងបរស
ិ �ន

េ្រកមជំនួយឧបត�ម�ពី (GEF/UNEP) តមរយៈ

គេ្រមង "បំបាត់ភពរាំងស�ះ ដល់ករ្រគប់្រគង្រ�េភទទ�នា�នរាតត្បោតេលក

ើ ច
ិ �ករពារ-អភរិ ក្ស

នង
ិ ផលត
ិ កម�ៃ្រពេឈើ ក�ងតំ ី េគ�យ៍-គេ្រមង FORIS កម�ជា"
ុ បន់អាសុអា ុ