Alimentación saudable

Caderno do alumnado

programa
perseo
¡Come san e móvete!

PROGRAMA PERSEO
MINISTERIO
www.aesan.msc.es MINISTERIO DE SANIDADE E CONSUMO / AXENCIA ESPAÑOLA DE SEGURIDADE ALIMENTARIA E NUTRICIÓN
DE EDUCACIÓN
Y CIENCIA

www.mec.es/cide MINISTERIO DE EDUCACIÓN E CIENCIA / CENTRO DE INVESTIGACIÓN E DOCUMENTACIÓN EDUCATIVA

Alimentación saudable
Caderno do alumnado

programa
perseo
¡Come san e móvete!

PROGRAMA PERSEO
MINISTERIO DE SANIDADE E CONSUMO / AXENCIA ESPAÑOLA DE SEGURIDADE ALIMENTARIA E NUTRICIÓN
MINISTERIO DE EDUCACIÓN E CIENCIA / CENTRO DE INVESTIGACIÓN E DOCUMENTACIÓN EDUCATIVA
GRUPO DE TRABALLO: Javier Aranceta Bartrina, Carmen Pérez Material didáctico avalado pola
Rodrigo, Margarita Serra Alías, Inge Iraeta Aranbarri, Alejandra Sociedade Española de Nutrición
Bellido López-Para, Ane Barinagarementeria Balentziaga. Comunitaria (SENC).

COORDINACIÓN CIENTÍFICA: Javier Aranceta Bartrina. Coa colaboración da Unidade de

Nutrición Comunitaria do Excmo.
COORDINACIÓN TÉCNICA: Jesús Campos Amado, Vicente Concello de Bilbao.
Calderón Pascual, Elena González Briones, Alejandro García
Cuadra, José Pérez Iruela, Valentín Gavidia Catalán.
COORDINACIÓN EDITORIAL E ILUSTRACIÓNS: IM&C, S.A.

AGRADECEMENTOS

Pa´x. 5
1
Comisión Xestora do Programa Perseo Equipo de Expertos do Programa Perseo

Félix Lobo Juana del Carmen Alonso Matos Jesús Campos Amado Valentín Gavidia Catalán
Dieta saudable: variedade e equilibrio
José Pérez Iruela José María Martín Aceves Vicente Calderón Pascual Inmaculada Gil Canalda

Jesús Muñoz Bellerín
José Díaz-Flores Estévez
Guillermo Doménech Muñiz
Rafael Leal Salazar
Ricardo Pérez Sánchez
Juan Carlos Porrúa Pardal
Juan Manuel Ballesteros Arribas
Elena González Briones
Alejandro García Cuadra
Pa´x. 13
2
Mª Luisa López Díaz-Ufano
Begoña Merino Merino Actividade física, sedentarismo e peso corporal
Susana Monereo Mejías

Sara Pupato Ferrari
Eulalio Ruiz Muñoz
Manuel Amigo Quintana
Juan José Murillo Ramos
María Dolores Torres Chacón
Dolores Abelló Planas
Jesús Cerdán Victoria
Javier Aranceta Bartrina
Carmen Pérez Rodrigo
Pa´x. 19
Rosa María Nieto Poyato
Lucrecia Suárez Cortina
Fernando Rodríguez Artalejo 3 Un almorzo saudable

Pa´x. 22
José Joaquín Gutiérrez García Luis Carbonel Pintanel Rosa Calvo Sagardoy Gregorio Varela Moreiras
Natalia Gutiérrez Luna Miguel Ángel Bonet Granizo Ángeles Castro Masó Óscar Luis Veiga Núñez
4 Comer algo á media mañá e na merenda

Pa´x. 26
MINISTERIO DE SANIDADE E CONSUMO
AXENCIA ESPAÑOLA DE SEGURIDADE ALIMENTARIA E NUTRICIÓN
Subdirección Xeral de Coordinación Científica

MINISTERIO DE EDUCACIÓN E CIENCIA

5 Unha comida equilibrada

Pa´x. 32
6
SECRETARÍA XERAL DE EDUCACIÓN
Centro de Investigación e Documentación Educativa A cea
EDITA
© MINISTERIO DE SANIDADE E CONSUMO

Pa´x. 39
7
Axencia Española de Seguridade Alimentaria e Nutrición
Subdirección Xeral de Coordinación Científica
Comer e beber entre horas

Pa´x. 42
N.I.P.O.: 355-07-17-7
ISBN: 978-84-690-9529-4
DEPÓSITO LEGAL: M-52693-2007 8 As froitas e as verduras

Pa´x. 49
Programa piloto Perseo.
Promovido pola Axencia Española de Seguridade Alimentaria e Nutrición do Ministerio de Sanidade e Consumo e o Centro de
Investigación e Documentación Educativa do Ministerio de Educación e Ciencia.

Coa colaboración e participación das Comunidades Autónomas de Andalucía, Canarias, Castela e León, Estremadura, Galicia, e
9 Os snacks salgados e as lambonadas

Pa´x. 54
Murcia e as Direccións Territoriais e Provinciais dos Ministerios de Sanidade e Consumo (INGESA) e de Educación e Ciencia de
Ceuta e de Melilla.

Financiado polo Ministerio de Sanidade e Consumo. 10 A alimentación e o deporte

1 Dieta saudable: variedade e equilibrio

¿ Nutriente ou alimento?
Para poder medrar e sentirnos ben co´mprenos comer alimen-
tos de diferentes familias. Cada familia de alimentos ofrece
ÒnutrientesÓ que ten˜en distintas funcio´ns. Ao noso corpo co´m-
prenlles.

Alimentos que serven para obter ENERXI´I´A

A:
e´tticos.
Alimentos enerxe´
Ten˜en unha funcio´n semellante a´
gasolina que pomos no coche para que funcione.
Hai du´as familias de alimentos que serven para esta
funcio´n:
F a m i l a d o a z uc r e , os c er ea i s e a s p a t a c a s :
A esta familia pertencen: o pan, a pasta, como os
macarro´ns, o arroz, as patacas...
Tame´n o azucre e os doces.
F a m i l i a d o s a c ei te s e a s g r a xa s :
A esta familia pertencen o aceite de oliva, a mantei-
ga, a margarina..., o toucin˜o entrefrebado...

Debuxa neste espazo alimentos que nos serven para obter enerxi´a.

5
 Alimentos que serven para CONSTRUI´I´R R Debuxa neste espazo alimentos que nos serven para po´r o noso corpo a punto.
o no s o c o r p o e p a r a M E D R A R .
Ofrecen ÒnutrientesÓ que funcionan coma os
ladrillos para construi´r unha casa. Ten˜en
sobre todo protei´nas e tame´n calcio.
o´n
Son a familia de alimentos con funcio´ n pla´
a´ss-
tica. A esta familia pertencen:
As carnes: filete de vitela, polo, peituga de pavo, raxo, costeletas de an˜o...
Os peixes: pescada, sardin˜as, bonito, linguado, troita, salmo´n...

¿ Todos os alimentos son iguais?

Os ov os.
O leite e os alimentos que se fan co leite: queixo, iogur, leite callado...
Tame´n os legumes: alubias, garavanzos, lentellas...
Procura fotografi´as ou debuxos de distintos alimentos.
Pensa a que familia pertencen segundo o ÒnutrienteÓ que conten˜en en maior
Debuxa neste espazo alimentos que nos serven para construi´r o noso corpo e para medrar. cantidade. Reco´rtaos e pe´gaos cada
un co seu grupo. Alim entos q
ue serv
en para
MEDRA
R.
ERXI´A.
mentos que dan EN
Ali

Alimentos REGULADO
RES.

o´rr o noso corpo a punto.

Alimentos que serven para po´
Achegan principalmente vitaminas e minerais. Son a familia de alimentos regu-
ladores. Son moi importantes para que todo funcione correctamente.
A este grupo pertencen:
As froitas: maza´, pera, mandarina, morodos, pin˜a, pla´tano, uvas...
As verduras e hortalizas: leituga, tomate, cogombro, pemento, espa´rragos,
espinacas, xudi´as verdes...

6 7
 U nha dieta saudable A miña pirámide particular
?Que e´ para ti unha dieta saudable? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Colorea e recorta os alimentos para os pegar sobre a PIRA´MIDE da seguinte pa´xina.

......................................................................

......................................................................

......................................................................

......................................................................

......................................................................

......................................................................

A limentos preferidos
Escribe os nomes de alimentos de diferentes familias. ?Gu´stanche? ?Adoitas
comelos?
Indica se che gustan ou non con estas claves:
Gu´stame moito . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gu´stame . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gu´stame, mais non o como . . . . . . . . . . .
Non me gusta, mais co´moo . . . . . . . . . . . .
Non me gusta e non o como . . . . . . . . . . .

A L IME NT O S A L IME NT O S A L I M E N TO S
ENERXE´TE´TICOS A´STICOS
PLA´S RE G U LA D O R E S

.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................

8 9
10 11
¡ Colouse un intruso! 2 Actividade física, sedentarismo e peso corporal

¡
Busca en cada columna o alimento que non esta´ no seu sitio porque non perten-
ce a esa familia: Móvete!
Leite Carne Acelgas Pan Correr, saltar, patinar, andar en bici, xogar ao balo´n... facer exercicio axu´danos
a coidarnos, a sentirnos ben. Tame´n a bailar se fai exercicio..
Iogur Pan Cenouras Cereais
Leite callado Calamares Arroz Carne !Fagamos un concurso de baile!

Xamo´n Polo Alcachofas Galletas Antes de empezar co´mprenos unha cancio´n. A letra da cancio´n debe indicar
como nos temos que mover: un pe´, outro pe´, un brazo, unha man, a cabeza, os
Queixo Sardin˜as Xudi´as verdes Macarro´ns
ombreiros...
Pe´nsao, escribe a letra e inventa un baile. Logo, a demostracio´n. !Todo o mundo
a bailar!
?Apete´ceche intentalo?
A min˜a cancio´n en movemento di...

......................................................................

......................................................................

......................................................................

......................................................................

......................................................................

12 13
 Quebracabezas saudable A frase célebre
Selecciona as pezas do quebracabezas que che parece que co´mpren para cons- ?Con˜eces algu´n refra´n ou frase ce´lebre que fale sobre o deporte e a actividade
trui´r o quebracabezas da vida saudable. fi´sica?
Aqui´ tes un exemplo: ÒFroita e camin˜o diario para ser centenarioÓ.
Ao sai´r
Podes escribir aqui´ as frases que atopes ou que con˜ezas:
i´r do Poderi´a
A p u nt e im e a u n colexio pre´s i´a ir a´ A p ar ti r d e ag o r
e´stame e s c o la a
as
equipo de A s v e rd u r m o it o c o m e r en bi c i
,
h ei a l m o r z a r
e ma i s is
b al o n ce sto ; e sto u n on m o de denantes de ir a´
......................................................................
u n h a bo l s a d
c a n s a de v e r t a n t a o n as e ma dr u e sco l a; r e al me n t
g us t a n . N p atac as. ga r e
e r. ma´is...
t e l e e d e t a nt o qu e ro m c o
!amo´la
co mp r o b e i q u e m
e
s i n t o m o i t o m el
o r de n a d o r .
......................................................................
me ! lor
s e o fa g o .

?Ate´veste a facer un anuncio que anime a facer exercicio? Pensa un slogan, a

Estari´a N on m e
frase para o anuncio. Escri´beo e fai un debuxo.
i´a moitas
n os h or a s d i a
g u s t a n m oi t o re
e g u st a n t e do s e mp Decidi´n i´n que e
N on m si o or de n a do is as a,
es , m a i s r , m a is a s f r o it a s , m a Na c cocin˜an l u ga r d e n
d e po r t r e il le a o s subir a´
qu e
......................................................................
decidi´n
i´n dosific q u e a s ,
Di a l o, s e i ur a s c a s a no
b al l e t . m en o s t e d e b o co me r ve r d r m iso
a is q u e mpo e a s c en s o r
me u s p di a n t e d o ep
d a nm o me r un
e m pez s
ar PC e p a r a m ed r a r f a r e in o p
q u er o
......................................................................
ir a´ ma´is exer r a c ol a s
a con sau´ de.
u´d p a de
n t e s c i c io di l l o e s c a le i r a
c a n t o a e s. fi´s
i´sico. b a t i d o.
o c s.
clas e mb
u

......................................................................

O teu deporte preferido

?Gu´stache facer deporte? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

?Que deportes che gustan ma´is?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

............................................

............................................

............................................

?Por que che gustan eses deportes? . . . . . . . . . . .

............................................

............................................

............................................

14 15
F agamos un cómic
Facer exercicio fi´sico, facer deporte axu´danos a estar ben. Debuxa as vin˜etas
dun co´mic no que contes como nos axuda a estar ben, a nos sentir ben facer
exercicio fi´sico, movernos todos os di´as.
¿ Certo ou falso?
Procura que frases son verdadeiras e cales falsas. ?Por que son falsas?
V ER DA DEI R O F AL S O
1. A alimentacio´n durante a infancia ha de ser moi lixeira.
2. O crecemento en talla e peso ha de ser equilibrado e adecuado
pola idade.
3. Canto ma´is peso gan˜emos durante a infancia, mais sans estaremos
cando sexamos adultos.
4. Todas as persoas da mesma idade e da mesma altura hemos pesar
o mesmo.
5. O exercicio fi´sico e a alimentacio´n equilibrada son ba´sicos para
conseguir un peso saudable.
6. Durante a infancia, a alimentacio´n ha de ser sa, equilibrada
e ofrecer todo o necesario para medrar sans e fortes.

¿ Fas actividade física abondo?

?Queres saber se fas actividade fi´sica abondo? Para o saber so´ tes que contes-
tar as preguntas deste test (1) e sumar os puntos que obtiveches.

?Cantas horas ves a televisio´n ?Cantas horas lles dedicas a´s

ou xogas a videoxogos diariamente actividades deportivas
de promedio? extraescolares semanalmente?

0 horas........... 5 puntos 0 horas........... 0 puntos

1 hora............. 4 puntos 1 hora............. 1 puntos

2 horas........... 3 puntos 2 horas........... 2 puntos

3 horas........... 2 puntos 3 horas........... 3 puntos

4 horas........... 1 puntos 4 horas........... 4 puntos

>5 horas......... 0 puntos >5 horas......... 5 puntos

Suma a tu´a puntuacio´n Suma a tu´a puntuacio´n

16 17
 O te u n i vel de 3 Un almorzo saudable

U n bo almorzo
actividade fi´s
i´sica e´.
e´... O noso consello e´.
e´...

S e es u nh a ne n a e
u´a puntuacio´n
a tu´a o´n e´.
e´...
4 puntos ou menos Malo Debes tentar seriamente facer Escribe ou debuxa algu´ns ingredientes dun almorzo completo, cada un coa su´a familia.
ma´is exercicio.
Con tempo…
5-7 puntos Regular Tenta dedicarlle menos horas a ver a TV
e fai ma´is deporte. Mastigando devagar.
8 puntos ou ma´is Bo !Segue asi´! Sentamos a´ mesa.

S e es u n n en o e
u´a puntuacio´n
a tu´a o´n e´.
e´...
5 puntos ou menos Malo Debes tentar seriamente facer
ma´is exercicio.
6-8 puntos Regular Tenta dedicarlle menos horas a ver a TV
e fai ma´is deporte.
9 puntos ou ma´is Bo !Segue asi´!

¿ Que almorzas?
(1) Fonte: Serra Majem Ll, Aranceta Bartrina J, Rodri´guez-Santos F. Crecimiento y desarrollo. Estudio
enKid. Krece Plus. Volumen 4. Editorial Masson. Barcelona, 2003.

Debuxa o que ti adoitas almorzar decoti´o.

18 19
Repara ben no que debuxaches. ?Cantas familias de alimentos adoita haber no teu almorzo? Coloca cada un dos alimentos que escribiches na su´a familia. ?Pensaches en todas
?Esta´ a familia dos ÒcereaisÓ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . as familias de alimentos que ten˜en que estar nun Òbo almorzoÓ?

?Esta´ a familia dos Òla´cteosÓ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C A RN ES ,

CE RE A IS A´CT E O S
LA´C F RO I T AS V E R D U R AS G R AX A S DO CE S PEI XES
?Esta´ a familia das ÒfroitasÓ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . OVOS

P reparemos un bo almorzo
?Que ingredientes propo´s para un bo almorzo?

......................................................................

......................................................................

......................................................................

......................................................................

......................................................................

!Fagamos un bo menu´ para o almorzo!

......................................................................

......................................................................

......................................................................

......................................................................

20 21
4 Comer algo á media mañá e na merenda ?Sabes que ingredientes co´mpren para preparar estes bocadillos saudables e moi
bos?

E ti, ¿que merendas? Nome do bocadillo: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

?Adoitas merendar? ......................................................................

.................................................
I n g re d i e n t e s : ? A q u e f a m i li a d e a l im e n t o s p e r t e n c e ?
?Onde adoitas merendar? ......................................................................
................................................. ......................................................................

Debuxa os alimentos e bebidas que adoitas tomar na merenda. ......................................................................

......................................................................

......................................................................

O s froitos secos: os nosos aliados

O noso grupo de froitos secos cha´mase:

..............................................

E xpo-bocatas ..............................................

Debuxa o teu grupo de froitos secos.

?Con˜eces algu´n bocadillo saudable e riqui´simo para a Este froito seco procede de:
merenda? ?Ten nome? ?Oco´rrenseche moitos ma´is?
...................................
!Moi ben! Escri´beos.
...................................
...................................................................... E´ interesante porque:
...................................
......................................................................
...................................
......................................................................
...................................

...................................................................... ...................................

22 23
Algunhas receitas de cocin˜a que se preparan con estes froitos secos:
......................................................................
......................................................................
......................................................................
… E o martes: ¡Froita!
?Que froita se pode traer para o recreo? Escribe o nome dalgunhas froitas que
se poidan comer a´ hora do recreo, no colexio.
......................................................................
......................................................................
......................................................................
¿ Que é o iogur?
NO ME
O iogur e´ un alimento que procede do leite, polo xeral da vaca. O leite
some´tese a un proceso de fermentacio´n, polo que tame´n se acostu-
ma denominar Òleite fermentado ou acidificadoÓ.
Para a su´a obtencio´n, enga´denselle ao leite unhas bacterias, que son
responsables da fermentacio´n. Tras deste proceso os nutrientes asi-
24
mi´lanse mellor. Doutra banda, esta´ demostrado cientificamente que o iogur
contribu´e, sobre todo, a equilibrar a flora bacteriana do intestino.
!Consume polo menos un iogur ao di´i´a
a!
?Atre´veste a facer un anuncio que anime a comer iogur? Pensa nun slogan, a
frase para o anuncio. Escri´beo e fai un po´ster.
......................................................................
......................................................................
......................................................................
O novos produtos alimentarios
Cada di´a aparecen nas tendas de alimentacio´n e nos andeis dos supermercados
novos alimentos. Propo´mosche unha visita a un supermercado. Seguro que esti-
veches moitas veces nun supermercado, mais hoxe formula´mosche unha pescu-
da na procura de Ònovos alimentosÓ.
Procura no supermercado Ònovos alimentosÓ e repara nalgu´ns detalles, coma a
marca, o prezo, que ingredientes lle engadiron, a su´a composicio´n e a data de
caducidade.
Escribe aqui´ o nome dos novos alimentos que viches, a marca, o prezo, que
ingredientes lle engadiron, a su´a composicio´n e a data de caducidade.
MA R CA P R EZ O I N G R E D I E N T E E N G A DI D O D AT A D E C A D U C I D AD E
25
5 Unha comida equilibrada • Sublin˜a cun lapis ou rotulador de cor laranxa os pratos que inclu´an froitas
entre os ingredientes principais.

O s pequenos chefs • Sublin˜a cun lapis ou rotulador de cor amarela os pratos que inclu´an cereais,
coma o arroz ou a pasta (macarro´ns, espaguetis...) ou patacas entre os ingre-
Para estarmos ben co´mpre consumir alimentos de todos os grupos. Algu´ns ali- dientes principais. Tame´n conta o pan que comemos acompan˜ando as comi-
mentos debe´molos tomar ma´is polo miu´do ca outros. Repara neste cadro: das ou cos bocadillos.

. .G
. .ru. .p.o.s.d. e. .a.li.m. e. n. .to. s. . . . . . . . . . . . . .?.Q. u. e. .c.a.n.t.id. a. d. e. .d.e.b.e.m
. .o.s.t.o.m
. .a.r?. . . . . . . . . . O menu´ en cada n˜aches de cor...
?Cantos pratos sublin˜a
i´a
toma do di´a ? V e r me l l a? ?Az u l ? ?Marro´
o´nn? ?Ver d e ?Ver d e ?L ar an x a? ? A m a re l a ?
. . Carnes,
. . . . . . .peixes
............................................................. e s c u ra ? cl ar a?
e ovos 2 racio´ns cada di´a
Para o almorzo:
......................................................................
Leite, queixo e iogur 3-4 racio´ns cada di´a
. . Legumes
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. .racio´ns
. . . . . .a´. semana
......................

Hortalizas cocidas Ma´is de 1 racio´n todos os di´as

¿Hortalizas
A´ media man˜a´:
frescas Ma´is de 1 racio´n todos os di´as
Puedes confeccionar un par de menu´s equilibrados?:
Froitas Ma´is de 3 racio´ns todos os di´as
......................................................................
Cereais, patacas e pan Ma´is de 6 racio´ns ao di´a
Coa comida:

Completa o menu´ dun di´a: o almorzo, algo para tomares a´ media man˜a´, o xan-
tar, a merenda e a cea.
• Sublin˜a cun lapis ou rotulador de cor vermella os pratos nos que o ingredien-
te principal sexa carne, peixe ou ovos. Para merendar:
• Sublin˜a cun lapis ou rotulador de cor azul os pratos nos que o ingrediente
principal sexa leite, queixo, iogur, leite callado ou outro produto la´cteo.
• Subraya con un la´piz o rotulador de color marro´n los platos en los que el
ingrediente principal sean las legumbres, como alubias, garbanzos, lentejas... Coa cea:

• Sublin˜a cun lapis ou rotulador de cor verde escura os pratos que inclu´an
verduras e hortalizas cocidas, asadas, etc., entre os ingredientes principais.
Tame´n contan se van acompan˜ando o segundo prato.
• Sublin˜a cun lapis ou rotulador de cor verde clara os pratos que inclu´an
Suma nesta fila as
verduras e hortalizas cru´as entre os ingredientes principais. Tame´n contan se cores de todo o di´a
van acompan˜ando o segundo prato.

26 27
 C ompleta o menú P reguntémoslles aos avós
Neste menu´ de comida falta po´r un prato. ?Po´delo completar para faceres un Os nosos avo´s e as nosas avoas din que agora
menu´ saudable? non se come coma antes, e ten˜en razo´n.
Algu´ns pratos que antes se comi´an case
Pure´ de Macarro´ns
todos os di´as, agora face´molos so´ de cando
P r im e i r o p ra t o ........................ verduras ........................ con tomate Garavanzos
en cando. Tame´n preparamos algunhas cou-
Se g u n d o p ra t o Polo guisado Pescada Albo´ndigas Sardin˜as sas que antes non se con˜eci´an.
con gornicio´n o´n con ensalada a´ romana con ensalada empanadas ........................
con ensalada con ensalada Pregu´ntalles aos teus avo´s ou a algunha per-
soa de idade que con˜ezas unha receita tradi-
So b r e m e s a Froita ........................ Froita ........................ Froita
cional ti´pica da tu´a contorna.
Acei te Aceite Aceite Aceite Aceite Aceite
n˜a
A min˜ a receita tradicional cha´mase: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
P an Pan Pan Pan Pan Pan

A ug a Auga Auga Auga Auga Auga I ng r e d i en t es n ec e s a r i o s : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

I mos ao restaurante
......................................................................

......................................................................
?Podes elixir un menu´ equilibrado e saudable neste restaurante?
Compro´bao.
......................................................................
Sinala cunha X os pratos que elixes. ?Por que´ os elixiches?
Primeiro prato: Macarro´ns. a´rrase: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prepa´
Ensalada rusa.
Potaxe de garavanzos. ......................................................................
Pure´ de verduras.
Segundo prato: Carne con patacas. ......................................................................
Polo a´ xardineira.
Pescada con ensalada. ......................................................................
Pizza.
P a r a ser v i r o p r a t o p o n s e: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sobremesa: Macedonia de froitas.
Pastelin˜os de nata e chocolate.
......................................................................
Crema.
Flan.
......................................................................

28 29
 ¡ Gústame moito! ?Por que che gustan tanto os pratos que ten˜en nota alta?: . . . . . . . . . . . . . . . . .

?Canto che gusta o que che pon˜en no comedor do colexio? ......................................................................

Repara no menu´. Fai unha lista cos pratos que se acostuman servir de primei-
......................................................................
ros, de segundos, coma acompan˜amento ou gornicio´n co segundo prato e de
sobremesa.
?Por que non che gustan os pratos que ten˜en nota moi baixa?: . . . . . . . . . . . . .
Agora, ponlle nota a cada prato segundo canto che gusta: dende un 0, se Ònon
che gusta renÓ, ata un 10, se Òche gusta moiti´simoÓ. ......................................................................
o´n
Puntuacio´n Ordena aqui´ os pratos
a´is a menos puntuacio´n
de ma´i o´n ......................................................................

Pratos que se serven de primeiros

¿ De que país procede?

Pratos que se serven de segundos

Pratos que se serven cos segundos

?Con˜eces estes pratos que che propomos? ?Proba´chelos algunha vez?
Pescuda de que pai´s proceden e une cunha frecha cada prato co seu pai´s.
P AI´I´S
S

Cus-cus de an˜o (pai´s do norte de A´frica) n˜a

Espan˜a

Arroz cantone´s (co´mese con paucin˜os) Senegal

Pratos que se serven cos segundos
Bandeira nacional (as su´as praias son paradisi´acas) Bolivia

Chile de fideos (ten˜en habitantes indi´xenas) China

Tiebu-yen: arroz con peixe e verduras (a capital e´ Dakar) Marrocos

Paella (e´ o prato representativo do pai´s) u´blica Dominicana

Repu´b

30 31
6 A cea obtiveches. Tes que sumar ou restar 1 punto, segundo se indique nas cuadri´cu-
las que sinalaches.

A dieta mediterránea o´ns se asemellan ao que ti adoitas facer

?Cales destas afirmacio´n
i´o? Marca a cuadri´c
decoti´o i´cula cun X o´n
Puntuacio´n
?Con˜eces o nome dalgu´ns dos pai´ses que beirean o Mediterra´neo?
Non adoito almorzar -1
Procu´rao e escribe o seu nome no mapa.
Normalmente almorzo un la´cteo: leite, iogur, etc. +1

Normalmente almorzo un cereal ou derivado: pan, etc. +1

Normalmente almorzo boleri´a industrial -1

Tomo unha peza de froita ou zume de froita natural todos os di´as +1

Tomo unha segunda peza de froita todos os di´as +1

Tomo un segundo la´cteo durante o di´a +1

Tomo verduras frescas ou cocin˜adas unha vez ao di´a +1

Tomo verduras frescas ou cocin˜adas ma´is dunha vez ao di´a +1

Tomo peixe con regularidade (polo menos 2 ou 3 veces a´ semana) +1

Vou unha vez ou ma´is a´ semana a un centro de comida ra´pida tipo hamburgueseri´a -1

Tomo bebidas alcoho´licas (cervexa, vin˜o…) unha vez ou ma´is a´ semana -1

Busca e escribe o nome de alimentos caracteri´sticos destes pai´ses
Gu´stame consumir legumes (to´moos ma´is dunha vez a´ semana) +1
......................................................................
Tomo doces e caramelos de goma varias veces ao di´a -1
...................................................................... Tomo pasta ou arroz case a diario (5 di´as ou ma´is a´ semana) +1

...................................................................... Na casa utili´zase aceite de oliva +1

...................................................................... u´a puntuacio´n

Suma a tu´a o´n

U nha pequena enquisa

?Queres saber se a tu´a alimentacio´n se asemella a´ dieta mediterra´nea? Para o
saberes so´ tes que contestar as preguntas deste test (1) e sumar os puntos que

32 33
 Agora, podes sumar a tu´a puntuacio´n. Da´mosche algu´n consello:
S eguindo a pista
u´a puntuacio´n
Se a tu´a o´n e´.
e´... A tu´a
u´a alimentacio´n
o´n e´.
e´... e´...
O noso consello e´.
Algu´ns alimentos consumi´molos tal e como se obten˜en; pore´n, en moitos casos
5 puntos ou menos M al a Debes tentar seriamente cambiar os produtos seguen unha serie de procesos ata se converteren no que atopamos
algu´ns ha´bitos alimentarios. O teu pediatra nas tendas de alimentacio´n.
ou dietista po´dente axudar a o conseguires
Propo´mosche segui´reslles a pista a algu´ns deles. Hoxe no menu´ temos...
6 - 8 puntos R e g u l ar Tenta cambiar algu´ns costumes
o´n
ÒMacarro´ ns con salsa de tomate, queixo raiado e atu´
u´nn Ó.
9 puntos ou ma´is Boa !Segue asi´!
Pescuda de onde procede cada alimento, que transformacio´ns e procesos sufriu
(1) Fonte: Test de nutricio´n Krece Plus para a poboacio´n de 4 a 14 anos. Serra Majem et al. 2003. ata chegar ao noso prato.

......................................................................
......................................................................
o´n
Os macarro´ ns . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
......................................................................
......................................................................
A s a l s a d e t o m a te . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
......................................................................

C omplementando a comida
......................................................................
O q ue i x o r a i a d o. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
As recomendacio´ns din que... ......................................................................
A cea debe consistir en alimentos que complementen u´n
O atu´ n .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
os do xantar: un prato de verdura se tomaron pasta, ......................................................................
arroz ou legumes polo mediodi´a, un prato de pasta ou ......................................................................
patacas se tomaron verdura no xantar. De segundo,
peixe, se comeron carne e ovo, ou peixe se comeron
carne. De sobremesa, froita, se xantaron un la´cteo. Pan e auga.

?E ti, que opinas?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A cea saudable

......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
Pensemos como debe ser unha dieta saudable, mais antes tenta responder estas
preguntas.
?Que adoitas tomar para cear? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
......................................................................
......................................................................

34 35
?Que bebida soes tomar coa cea? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
......................................................................
......................................................................
?Con que soes cear? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
......................................................................
......................................................................
?Que ingredientes co´mpren para preparar esta receita?
......................................................................
......................................................................
......................................................................
?Como se prepara?
......................................................................
......................................................................

U nha cea moi

......................................................................
Po´dela preparar na casa coa axuda dunha persoa maior. Fai unha foto.
mediterránea
Le devagar o te xto

¡ Hoxe para cear... peixe!

sobre a dieta medit e-
r r a´ n e a . R e p a r a n o s
aliment os q ue se
?Gu´stache o peixe? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
nomean .
..........................................
A dieta mediterra´nea e´ un ..................................
concepto que vai ma´is ala´
da utilizacio´n de determinados ingredientes ou receitas, e atopa o seu pleno senti- ?Comiches peixe a derradeira semana?
do cando se asocia ao clima, a´ xeografi´a, aos costumes e aos xeitos de vida dos .....................................
pobos do Mediterra´neo. Hoxe, a comunidade cienti´fica internacional recon˜ece as ......................................
vantaxes do consumo xeneroso de aceite de oliva, legumes, froitos secos, pastas, ?Lembras cantas veces comiches peixe a
cerais, froitas, verduras, derivados la´cteos e peixes, e o uso moderado de vin˜o, cava derradeira semana? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
e carnes frescas e curadas. Algo que ratifica o que as xeracio´ns pasadas xa descubri-
......................................................................
ran hai centos de anos.
?Acostuman mercar peixe na tu´a casa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fonte: Fundacio´n Dieta Mediterra´nea.
Cando pon˜en peixe na tu´a casa, ?ado´italo comer? . . . . . . . . . . . . . . .
?Con˜eces algunha receita que ten˜a como ingredientes un ou ma´is destes ali-
mentos? ?Cal? ...........................................................
...................................................................... De non o adoitares comer, indica por que . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................... ...................................................
...................................................................... ...................................................
...................................................................... ...................................................

36 37
¿ Con quen te identificas?
7 Comer e beber entre horas

Le amodo o que din Alex, Marina e Carlos sobre o peixe. ¿ Que consumo entre horas?
Alex: Vin un programa de TV no que se dici´an que se ha de consumir peixe de 3 Debuxa os alimentos e bebidas que adoitas tomar entre horas. Escribe o seu nome.
a 4 veces a´ semana. Creo que non chego nin a 2, pero a patir de agora heime
esforzar e hei comer ma´is peixe. !Hei ser responsable, quero coidar a min˜a ali-
mentacio´n!

Marina: Serei sincera. O peixe non me gusta moito, pero sei que o ten˜o que
comer porque, ademais de ter protei´nas de alta calidade, ten graxas moi sas e
minerais, coma o iodo e o fo´sforo. Vou comentar na casa cales son os peixes que
ma´is me gustan e as min˜as receitas preferidas.

Carlos: O peixe non me gusta ren, pero heino de empezar a probar. Creo que
abuso demais das carnes vermellas. Como son responsable da min˜a alimenta-
cio´n, hei empezar a comer pouco a pouco. Vou comentar na casa a min˜a deci-
?Acostumas tomar estes alimentos e bebidas todos os di´as?
sio´n porque creo que co´mpre para medrar con sau´de.
?Cando os tomas?
?E ti, que opinas? ?Con quen esta´s de acordo? .........................................................
...................................................................... .........................................................
...................................................................... .........................................................
......................................................................
......................................................................

U n aperitivo saudable
......................................................................
......................................................................
...................................................................... Debuxa alimentos saudables para tomar entre horas.
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................

38 39
¿ Onde atopo auga?
AGUA
Ex e m p l o: z um e Z um e d e Z um e d e Z um e d e
de l a ra n x a
........................... ........................... ...........................
Procura informacio´n e escribe o nome de alimentos
que ten˜en moita auga. 1. ?Ado´italo tomar? SI´

............................................... 2. ?Que che parece

4
a su´a aparencia?
...............................................
............................................... 3. ?Como cheira? 8

.................... 4. ?Como sabe? 9

Alimentos que ten˜en moita auga
.................... 5. ?Gustari´che tomalo SI´
ma´is a miu´do?

6. Puntuacio´n 4+8+9=21

¿ É un zume de verdade?
Laranxada, limoada, zume de maza´, e outros exemplos de bebidas, saben coma

Preparando as froitas. Mais non todas esas bebidas son realmente zume de froita.
Un zume de froita e´ o zume que conte´n so´ o zume da froita. Iso soa lo´xico, ?ver-
zumes
dade? Por iso, un zume de froitas de verdade e´ coma unha peza de froita.
?Preparaches un zume algunha vez? Por exemplo, o zume de laranxa esprimido na casa e algu´ns zumes de laranxa
?Apete´ceche intentalo na casa? Proba con diferentes envasados so´ conten˜en zume de laranxas, e por iso son zume de froitas. Repara
tipos de froitas. nas seguintes etiquetas.
Escribe con que alimentos preparaches o zume. A limoada conte´n moita auga, o refresco de laranxa con-
te´n moito azucre e auga con gas e o ne´ctar conte´n tame´n
Despois, ponlle nota a cada un dos zumes que probes.
moita auga e azucre. Por iso, estas bebidas non son zumes
Para iso, propo´mosche tres pregun-
de froitas.
tas. Puntu´a cada unha entre 1 (moi
mal) e 10 (moi ben). Agora xa sabes cando un zume e´ realmente un zume de
Ao completares a ta´boa, suma os froitas e cando non. Ben, e´ hora de faceres unha proba.
puntos de cada zume. O que obten˜a Tenta descubrir cal dos envases que tes son realmente
maior puntuacio´n sera´ o mellor. zumes de froitas e cales non.
Repara no exemplo.

40 41
8 As froitas e as verduras Escribe os alimentos e bebidas que tomaches onte en todo o di´a:

¡ Cheguemos a 5!
• Sublin˜a cun lapis ou rotulador de cor verde os pratos que inclu´an verduras e
hortalizas entre os ingredientes principais. Tame´n contan se van acompan˜an-
do o segundo prato.
• Sublin˜a cun lapis ou rotulador de cor vermella os pratos que inclu´an froitas
? Ca n to s p r a to s
i´a
O menu´ en cada toma do di´a n˜aches de cor...
sublin˜a entre os ingredientes principais.
• Suma cantos marcaches con cada cor. Suma cantos marcaches en total, os ver-
? V e rm e l l a ? ? Ver d e?

Para o almorzo: des e mais os vermellos.

?Chegas a 5? ?Que poderi´as facer para chegar a 5?

A´ media man˜a´:

Co xantar:

X D-201 o ET
Para merendar:
XD-201 non vive aqui´. E´ un ET que por
casualidade aterrou no planeta Terra.
Non con˜ece ningu´n alimento de
Coa cea: orixe vexetal, pero ten unha gran
curiosidade para os con˜ecer.
• Encargoulle unha gran
misio´n aos nenos e a´s nenas
Suma de cada cor por separado da clase. A misio´n consiste en
Suma total de vermellos e verdes que cada un deles faga unha
investigacio´n sobre unha
froita e unha verdura.

42 43
 • Elixe a froita, verdura e hortaliza sobre a que queres investigar. Debes
pescudar...
V isita unha froitería
• ?Que froitas e verduras viches na
• O seu nome: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tenda que visitaches?
• ?Como nos coida e alimenta?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Froita: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
....................................
......................................................................
....................................
• ?Como e´, como sabe e como se sente cando esta´ na boca?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verdura: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
......................................................................
....................................
...................................................................... ....................................

• ?En que e´poca do ano e´ ma´is doado atopala ou sabe mellor?: . . . . . . . . . . . . .

...................................................................... Procura unha froita e unha verdura que nunca probaras. Escribe o seu nome.
Froita: .................................................. Verdura: ................................................
• ?Con˜eces algunha receita saborosa na que estea de protagonista?: . . . . . . . .
• I m o s p r o b a r d i s ti nt o s s a b o r es d e f r o i t a s .
......................................................................
- Vas probar distintos tipos de froitas. Proba polo menos un pouco de cada unha.
...................................................................... - Tes que puntuar cada unha das froitas que probes entre 1 e 10 para as pre-
• ?Que outros ingredientes co´mpren para a preparar?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . guntas 2, 3 e 4 na ta´boa.
- Ao completares a ta´boa, suma os puntos de cada froita. A froita con maior
Debuxa aqui´ o noso amigo XD-201 ........................................ puntuacio´n sera´ a mellor. Repara no exemplo.
........................................
E x e m p lo : Fr o i t a F ro it a F ro it a
maza´ ........................... ........................... ...........................
• ?Como se prepara?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. ?Adoitas comela? SI´
........................................
2. ?Que che parece
o seu aspecto? 8
........................................
3. ?Como ole? 6
........................................
4. ?Como sabe? 8
• ?Sabes canto tempo co´mpre para facer esta 5. ?Gustari´ache comela SI´
receita?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ma´is polo miu´do?
6. Puntuacio´n 8+6+8=22
........................................

44 45
 - Unha vez que completes a ta´boa, comenta as tu´as puntuacio´ns co resto do
grupo. ?Estades de acordo?
A fibra alimentaria
Le´mbrate de limpar e recoller a mesa ao rematares. A fibra e´ un conxunto de substancias
que forman parte da estrutura interna
dos alimentos de orixe vexetal. Ato´pase

“Caratomate”
nas sementes, na froita, nos froitos
secos, nas verduras, nas hortalizas, nos
legumes e nos cereais (especialmente
?Con˜eces algunha receita co tomate como protagonista? integrais). O aparello dixestivo non as
Propo´mosche que inventes unha receita na que o tomate sexa o protagonista, dixire totalmente.
ai´nda que poida estar acompan˜ado doutros ingredientes. !Mans a´ obra! O seu consumo diario e´ imprescindible
para o movemento intestinal, evitando
• Nome da receita: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . o estrinximento, e para a prevencio´n de
................................................................... moitas enfermidades.
!Temos que consumir moitos alimentos
• ?Canto tempo che co´mpre para preparar a receita?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ricos en fibra!
....................................................................
?Atre´veste a propor o menu´ dun xantar con moita fibra?
• ?Que aparellos de cocin˜a che co´mpren?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.................................................................... • De primeiro prato pori´a... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
....................................................................
...................................................................
....................................................................
...................................................................
• ?Que ingredientes che co´mpren?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.................................................................... • De segundo prato... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.................................................................... ...................................................................
....................................................................
.......................................................
....................................................................
.......................................................
• ?Como se prepara?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.................................................................... .......................................................
....................................................................
• De sobremesa... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• Describe o sabor: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................
....................................................................
.......................................................

46 47
O calendario das froitas e hortalizas 9 Os snacks salgados e as lambonadas

Hai froitas e verduras que se dan mellor nunha e´poca do ano ca noutras, na su´a
tempada. Ento´n ten˜en mellor aspecto, saben mellor e, o que e´ ma´is importan- I nterpreta a etiqueta dunha bolsa de caramelos de goma
te, ten˜en todos os seus nutrientes.
Busca nun paquete de caramelo de gomas algu´ns datos sobre este produto:
Investiga que froitas, verduras e hortalizas son ti´picas nunha estacio´n do ano.
• Nome do produto: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A estacio´n do ano que investigo e´: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• ?Con que ingredientes esta´ preparado?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
As froitas ti´picas deste peri´odo As verduras e hortalizas propias desta
...................................................................
do ano son: estacio´n son:
................................. ................................. ...................................................................
................................. .................................
....................................................
................................. .................................
• ?Que nutriente e´ o que esta´ en meirande cantidade?: . .
................................. .................................
................................. ................................. ....................................................
................................. ................................. • ?Ten aditivos?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
................................. .................................
• ?De que tipo son os aditivos que ten?: . . . . . . . . . . . . . . .

alim entación ....................................................

nha sau
...................................................................
au da
ar b
FR O I T A S F ROIT OS SE C OS
le
P

E F ROIT A S

S nacks salados
3 ou ma´ia´is
D E S E CA D AS
i´a
ao di´a
A l g u n ha v ez
po l a s e m a na

Saborosas pero moi calo´ricas: ana´lise de oito

das nosas patacas fritidas.

VE R D U R AS HO R T AL I Z AS Estas patacas fritidas envasadas resultan moi

1 ou ma´ia´is a´is
1 ou ma´i calo´ricas (ma´is de 500 Kcal por cada 100 g) e
i´a
ao di´a i´a
ao di´a
co conten˜en moita graxa (entre o 31% e o 39%,
segundo as mostras) e sal (entre o 0,6% e o
s
me ía
sd
1,7%). Constitu´en un saboroso aperitivo, pero
5o
u m á i s t o d os o

48 49
resultan de todo prescindibles na dieta cotia´. Conve´n consumilas con modera-
cio´n, especialmente as persoas obesas ou con hipertensio´n arterial.
¿ Por que nos gusta comer o que nos gusta?
Falemos da publicidade e dos anuncios
(Fonte: Revista Consumer).
Imos ver todos un anuncio dun alimento ou dunha bebida na televisio´n.
?E ti que opinas? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
• ?Como se chama o produto que se anunciaba?:
...................................................................... ............................................

L ambonadas... si, mais... ¡Só de cando en vez!

• ?Que tipo de produto e´?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
............................................

• ?A quen lle falaba o anuncio: aos nenas e a´s

Debuxa alimentos que se poidan tomar entre horas en lugar de lambonadas nenas, a xente moza, aos vellos da casa...?: . . . .
....................................................................

• ?Que tipo de imaxes aparecen no anuncio: paisaxes, unha cidade, un coche,

unha festa...?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
....................................................................
....................................................................

• ?Que frases se din no anuncio?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

....................................................................
....................................................................

• ?Como esta´n as persoas que aparecen no anuncio: contentes, tristes, soas,

Lembra, cando comas lambonadas e doces... !lava ben os dentes!
con outras persoas...?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
....................................................................

• ?Como nos din no anuncio que nos temos que sentir?: . . . . . . . . . . . . . . . . .

....................................................................

• ?Que temos que facer para nos sentir asi´?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

....................................................................
....................................................................

• ?Cres que e´ certo todo o que din os anuncios?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

....................................................................

50 51
A s lambonadas e a caries U enderezo electrónico
para Luís
Coloca as palabras no seu lugar e
competa este texto: Acabamos de recibir unha mensaxe
lambonadas caries electro´nica dun amigo que se chama
cepillar consumir Lui´s.
dentes tres minutos Dinos:

Os ................ esta´n vivos. Hai que evi- !Ola!

tar as ............................. porque nos
poden provocar a ................. Debemos ............................. os dentes tres veces ao
di´a durante ............................. e tame´n despois de ............................. lambonadas
e alimentos ricos en azu´cares.
Escri´bobos este enderezo electro´nico porque me sinto moi mal. Ultimamente deixei
de facer exercicio fi´sico porque aumentei de peso. Estaba apuntado a baloncesto, mais
como me custa correr, xa non vou aos adestramentos. Boto moitas horas diante do
ordenador, xogando.
Nunca almorzo, ao me erguer non ten˜o fame. Para merendar merco decote snacks sal-
gados. !Gu´stanme moito!

C ampaña anti-lambonadas
Nunca como alimentos de orixe vexetal. !Ah! e para beber gu´stanme as bebidas
refrescantes de cola.
Os meus pais que´renme levar ao me´dico porque din que so´ como produtos que non
• Entre todos imos facer un anuncio que anime os nenos e nenas do cole a alimentan. ?Vo´s que opinades?
comer menos lambonadas. No seu canto, i´molos animar a tomar alimentos
Grazas,
ma´is saudables, como froita fresca, froitos secos, paus de cenoura, zumes...
Luis
• Un logo e´ un debuxo que representa a nosa campan˜a publicitaria. Un slogan
e´ unha frase curta e doada coa mensaxe principal do anuncio.
?Que vos parece o que lle pasa a Lui´s?
• Pensa un logo e un slogan para o noso anuncio. Escri´beo e fai un po´ster.
?Recomendari´aslle cambiar algu´n dos seus costumes?
...................................................................... Escribe unha mensaxe para Lui´s. Proponlle algunhas alternativas para que se
sinta mellor.
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................

52 53
10 A alimentación e o deporte

X ogos populares
• ?A que xogas cos teus compan˜eiros no patio?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
....................................................................
....................................................................
• ?Sabes que e´ un xogo popular?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
....................................................................

• ?Con˜eces algu´n?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
....................................................................

• ?Con˜eces algu´n destes xogos?:

- Xogo da raia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- A barca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- A charranca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- Carreira de sacos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- O gato e o rato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- A cadeira humana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- Arrancar cebolas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

54