ƃ``Z ¿É``"

∫ ƒ ∏ ë d G ø Y å ë Ñ d G á Ñ © d : Ék « ¡ « a ô J kÉ ≤ ë ∏ e Ü É à µ d G G ò g ø ª ° † à j
±QÉ©ªdG ÜÉ°ùàcGh º∏©àdG ≈∏Y Qɨ°üdG IQób õjõ©J ≈dEG ±ó¡j »aÉ≤K ±óg hP •É°ûf ∫ƒ∏ëdG øY åëÑdG áÑ©d ¿EG
.ájôëdGh á©àªdGh á«∏°ùàdG øe QÉWEG »a IójóédG
,ÜÉ©dCGh ô«HÉ©Jh ᣰûfCG ∫ÓN øe á«©«Ñ£dG º¡àÄ«H »a º∏©àdG ≈∏Y Qɨ°üdG IóYÉ°ùªd Ék°ü«°üN áÑ©∏dG √òg ⪪°U
Ωɪàg’G º¡jód ô«ãj Ée ,º¡°ùØfCÉH áØ∏àîe ᣰûfCG á°SQɪe ôÑY áYƒæàe ä’Éée »a ájOôØdG º¡ÑgGƒe ᫪æJ º¡dƒqîJ
G ƒ ª g É ° S A É ª ¶ Y ∫ ƒ M I ô « ã e kÉ ° ü ° ü b h á « ° ü î ° T k G ô « ° S ∫ ƒ ∏ ë d G ø Y å ë Ñ d G á Ñ © d ø ª ° † à J h . π ° † a C G π µ ° û H ¿ ƒ ª ∏ © à « a ∫ ƒ ° † Ø d G h
iƒà°ùe ™aQ ≈dEG ±ó¡J äÉWÉ°ûædG øe á©°SGh áYƒªée ¢UÉîdG èeÉfôÑdG Gòg øª°†àj É ª c , … ô ° û Ñ d G ï j Q É à d G » a ô K C G ∑ ô J » a
GƒëÑ°ü«d ∫ÉØWC’G ƒªæ«°Sh .Ió«Øe º«bh äGOÉY ≈dEG áaÉ°VE’ÉH äÉeƒ∏©ªdG ÜÉ°ùàcG ≈∏Y º¡JóYÉ°ùeh ∫ÉØWC’G óæY ´GóHE’G
äÉjóëJ Gƒ¡LGƒ«d ,»≤£æªdG ô«µØàdG ≈∏Y øjQOÉbh º¡H ᣫëªdG QƒeC’ÉH á©°SGh áaô©ªH ¿ƒ©àªàj øjó°TGQ
.ᣰûfC’G √ò¡d º¡à°SQɪe ∫ÓN øe äÉHƒ©°üdG GhRhÉéàjh I ó j ó L

≠fÉ°ûJ ¿ƒ«g »°S :∞«dÉCJ

info@kalima.ae º«c ƒg ≠fƒ«H :Ωƒ°SQ
www.kalima.ae
IóëàªdG á«Hô©dG äGQÉeE’G - »ÑXƒHCG 2380 :Ü.¢U
…OƒHõe …OÉæg :áªLôJ
+971 2 6314 462 :¢ùcÉa +971 2 6314 468:∞JÉg

info@maalam.net
www.maalam.net Ω 2010 ≈dh’CG á©Ñ£dG
IóëàªdG á«Hô©dG äGQÉeE’G - »ÑXƒHCG 62606 :Ü.¢U áXƒØëe ™Ñ£dG ¥ƒ≤M ™«ªL
+971 2 62 22 112 :¢ùcÉa +971 2 62 22 622:∞JÉg

info@daralmoualef.com
+961 1 823720 : ∞ J É g , ¿ É æ Ñ d - ä h ô « H
ô°TÉæ∏d áXƒØëe á«Hô©dG áªLôàdG ¥ƒ≤M :»ÑæL’CG π°U’CG áªLôJ ÜÉàµdG Gòg øª°†àj
hCG ájôjƒ°üJ á∏«°Sh …CÉH ÜÉàµdG Gòg øe AõL …CG ∫ɪ©à°SG hCG ï°ùf ™æªj “Van Gogh” by Kyowon Co., Ltd., Seoul, Korea,
≈∏Y π«é°ùàdGh »aGôZƒJƒØdG π«é°ùàdG ¬«a ɪH ᫵«fɵ«e hCG á«fhôàµdEG
ߢ Ø˘ M ɢ ¡˘ «˘ a ɢ ª˘ H i ô˘ N C G ô˘ ° û f ᢠ∏˘ «˘ ° S h … C G h C G I A h ô˘ ≤˘ e ¢ U G ô˘ b C G h C G ᢠW ô˘ ° T C G © 2007 Copyright, All rights reserved.
.ô°TÉædG øe »£N ¿PEG ¿hO É¡YÉLôà°SGh äÉeƒ∏©ªdG Arabic Edition © 2010 by Maalem - Dar AlMoualef

.¢ùª°ûdG ≥°ûY …òdG ΩÉ°SôqdG ,ƃZ ¿É" πHÉ≤f ÉæH É«g

ƃ``Z ¿É``"
o ô©dGh ák©°VGƒàeo ¢nùHpÓne …óJôj πlL
¥ Q ê ô N , pIQÉëdG p∞«°üdG p ΩÉjGC póMGC »a
o n q s q
¬©e πoªpëj ¿Éc ¬ofq’C pójôÑdG p¥hóæ°oU ≈dGE Ék¡L p
u ƒàe ¿Éc ɪHqQ .¬æ«ÑL øe Ö o Ñs°üàj
.ákdÉ°SQ
Gò˘g ¢nù«˘dGC{ :óp˘jô˘Ñ˘dG ¥
p hó˘æ˘°oU ƒn˘ë˘f Ék˘Yôp˘°ù˘eo √ohGCnQ nø˘jò˘dqG ¢oUɢ î˘ °T’CG ∫nAɢ °ùJh
Ée .Ωƒ«dG n∂dòc hóÑj ’ ¬æµdh ,Ék°ùHÉY ¬oo¡Lh ¿Éc ɪdÉ£d ?ƃZ ¿É" âæ°ùæ«"
.z?∂ë°†j ¬on∏©L …òdqG
.ójôÑdG √pÉéJÉH ¬o≤njôW πnªcGCh ,o¬æY ¢oSÉædG ¬oodƒ≤j ¿Éc ɪd âæ°ùæ«" ç r ôpàµj ºd

4
5
 ƒ«K …õjõY
:ôÑnîndG Gòg p ´Éª°nùd ôt°nùào°S
.kÉeÉ°qSQ íoÑ°UoÉC°S ..π©aGC ¿GC óojQGC GPÉe kGô«NGC ä o Qôqb ó≤d
¿GC øe ônÑcGC â t Hp »æfqGE º¡°o†©H ∫oƒ≤jh ,ôpª©odG øe ønjô°û©pdGh áp©HÉ°ù`dG »a ÉfGC
.ÉkeÉ°qSQ ínÑp°UGCo ¿GC pIôµØpd ¢lùªuëàoe ÉfGC . oº¡©ne ≥oØpJsGC ’ »æfqCG ôn«Z ,ÉkeÉ°qSQ ínÑp°UoGC
.kGô«¡°T kÉeÉ°qSQ ínÑ°UoGC ≈àqM »fô¶pàfG ∑nƒLQGC
.AÉ≤∏dG ≈dGE

6
7
 âæ°ùæ«" …õjõY
.∂pàdnÉ°SQ pInAGô≤d »JOÉ©°S ióe ± o ô©J ’
Ö Ñ ° ù J â æ c
o É ˘ ª ˘ d É ˘£ ˘d n ∂˘f
s ’
C É
k ˘ æ
q ˘Äp ˘ª˘£˘e »˘Ñ˘∏˘b ø˘oµ˘j º˘d ,™bGƒ˘dG »˘a
o q n o
o ôYGC ,∑OpÉæYp øe p ºZôtdG ≈∏Y øµdh .¬∏o©ØJ Ée ¿nÉc ÉkjGC ,nπcÉ°ûªdG
±
,¿ÉjO’CG â p
n °SQOh ÉkÑJÉc nâ∏ªY ∂nfqGC øep ºZôtdG ≈∏Yh ,¿lƒæM n ∂nÑn∏b ¿GC
.±É£ªndG ôpNGB »a ºn°SôqdG näôàNG ∂nfqGC ’qGE
QoÉ«îdG Gògh ,ônNGB Am»°T …uGC øe ônãcGC nº°SôdG Ö t ëJ ∂nfqGC k GPGE ósHo ’
.∂d oπ°†a’CG
.íéæJ »c ∂nd »∏q°UÉCo°S

8
9
10
 õjõ©dG »NGC
.º°oSQGC ÉfGCh »àbh ºn¶©eo »°†bGC ΩoÉjq’CG √òg
kÉÑdÉZh .»æ∏opgòoJ AnÉ«°T’C »°ùØf ¢oSôucoGC »©ÑWn »a ÉfGC ,± o ô©J ɪc
.ΩÉfGC ¿GC hGC πncoGB ¿GC ≈°ùfGC Ée
:ºo°oSQGC ɪqY »dGƒD°S »a Ö o ZôJ ɪHsQ
hGC ,p ´QGƒ°sûdG »a AkÉ°ùf hGC ,p ∫ƒ≤ë o dG »a ¿nƒ∏ª©j øn«MÓ q a ºo°oSQGC
.»fGô«L ≈àqM
.ájôu`ÑndG QnÉé°T’CG hGC »dõæe Ü n ôb ánHɨdG ºo°oSQGC ÉkfÉ«MGC

11
12
 õjõ©dG »NGC
¿pGC ón©Hh ,p º°SôsdG päGhOÉCH ákMƒd ºn°oSQ’C â o LôN .Ékbô°ûeo ì o ÉÑ°qüdG ¿Éc ,nΩƒ«dG
.IôqZp p ø«M ≈∏Y ôo£pªJo äGCóH ,páMƒs∏dG »a â o é
r neófG
∫oƒ£go ∞ n bsƒJ ≈àM oäô¶àfGh »jGCQ ä o ô«sZ »ææqµdh ,p ∫õæªdG ≈dGE OoƒYÉC°S oâæc
.»eÉeGC Ikóàªe ák©FGQ óngÉ°ûe â o jGCQ ,ôo£ªndG ∞
n bsƒJ ¿GC ó©Hh .ô£ªndG
¿GC n¿hO ¢pVQ’CG ≈∏Y »àÑcôoH â o ©cQ ,pá∏«ªédG pá«q©«Ñ£dG páMƒs∏dG p√òg p º°Sôdh
s
.»°ùpHÓe ≈£qZ ób nπMƒdG s¿GC ¬nÑsæJGC
.ÉgGôJ ¿GC øe ønµsªàJ ≈àM É¡ªp°SQ øe »¡àfGC ¿GE Ée ánMƒs∏dG ∂nd πo°SQoÉC°S
n

13
 ƒ«K …õjõY
p ΩÉ©£dG IpóFÉe ∫nƒM ¢où∏péJ øn«MÓqØdG øe ák∏FÉY πoãuªJo ákMƒd â o ª°SQ nΩƒ«dG
.âpaÉN Qmƒf â n ëJ
ºdh ,Ipƒ¡≤dG øe p π«∏≤dGh ÉWÉ£ÑdG øe mäÉÑqM p ™°†H iƒ°S pIóFɪdG ≈∏Y øµoj ºd
QpƒqædG Gòg â
n ëJ âo ª°üdG sºY πH ,º¡pgƒLho ≈∏Y mäÉeÉ°ùàHG ’h å n jOÉMGC øe øµoj
.âpaÉîdG
âfÉc ,p¥ÉÑW’CG ƒnëf Amhó¡oH InósપodG án«°SÉ≤dG º¡jójGC ∞s coGC ¿sGE ∫nƒbGC ¿GC äo OQGC
.π«°UÉëªdG ón°oüëàd Ü p GôàtdG »a ák°ùª¨æeo
n ¥pôYn ánª«b ôn¡pXoGC ¿GC ä
.∫ɪq©odG p ø«ÑL o OQGC

14
 .Góædƒg ,ΩGOôà°ùeGC ,ƃZ ¿É" ∞ëàe ,1885 ,zÉWÉ£ÑdG á∏ncnGC{ áMƒd

15
 âæ°ùæ«" …õjõY
»ææqµdh .IÉ«ëdÉH ákª©Øeo É¡oàjGCQ »àdqG ,∂npJÉMƒ∏nH k Gô«ãc ä o ôµa
.k GóL ákªJÉb É¡oJóLh
oIÉMƒnà°ùªodG oΩƒ°SôtdGh ,¢ùjQÉH »a »tYÉÑ£f’G oº°SôdG Ooƒ°ùj
Qoƒt°üdG n∂∏àa ;∂npeƒ°SQ øY k GóL álØ∏àîeo »YÉÑ£f’G QpÉq«àdG øe
u
Ée kÉÑdÉZ øn««qYÉÑ£f’G nø«eÉ°qSôdG ¿s’C QpƒædÉH álª©Øeoh álbnô°ûeo
.¢ùª°sûdG Apƒ°nV â
n ëJ án©«Ñ£dG ¿nhQƒu°üjo
Al»∏en p º°SôdG »a ôoNGB ºldnÉY p π©ØdÉH óoLƒj ¬ofqGC ∑n QpóJo ¿GC πeGB
.QƒædÉH

16
17
18
 ƒ«K õjõ©dG »NGC
»æJôn«qZ ób ¢ùjQÉH »a »àeÉbGE ¿qGE .¿’BG ≈àqM »d ¬oàneósb …òdqG p ºYós∏d k Gôµ°T
,øuØndG øe mójóL m ´ƒfn QpÉÑàNG øe »ææµse nø««qYÉÑ£f’G ™e »cɵàMG ¿s’C ,k Gô«ãc
.ÉkbGô°TGE ônãcGC áoªJÉ≤dG »eƒ°SQ â r ë n Ñ°UGCh
o Qôsb Gòd ,páæjóªdG »a pIÉ«ëdG øe oâ∏∏en ,â
n∑ôoJGC ¿GC ä p bƒdG Qphôe ™e »æqfGC ’qGE
.É°ùfôa Üp ƒæL »a ¢ùdQGC pá≤£æe ≈dGE πn≤àfGC ¿GCh ¢ùjQÉH
.≥°ûYGC »àdqG án«q©«Ñ£dG ônXpÉæªdG ºn°oSQGC ¿GCh ákq«HÉéjGE ônãcGC ínÑp°UoGC ¿GC ™obsƒJGC

19
 ƒ«K …õjõY
,pá©WÉ°ùdG ¢pùª°sûdG pá©q°TGC â n ëJh .¢ùdQGC »a ÉkbGô°TGE ônãcGC hóÑJ ¢pùª°sûdG án©q°TGC ¿qGE
pá©FGôdG pógÉ°ûªdG øe Égô«Zh ,iôboh ,Imôgõe ä m GôªK ä n G P m ¡cÉa QÉé°TGC â
á o ª°SQ
n k o n
.Ωƒ«dG n∫GƒWn
OpÉÑqYn QpÉgRGC p º°SQ øe πteGC ’ ɪc ,áp©FGôdG päɶë∏dG p ∫Ó¨à°SG øe k GóHGC tπeGC ’
.¢ùª°qûdG
Ghô¶fG{ :º¡Ño«LoÉCa ?k GQGôµJh k GQGôep ¢pùª°ûdG OpÉÑqYn QnÉgRGC ºo°oSQGC ºnd ¢oSÉædG »ædoÉC°ùj
¢nùª°ûdG ¬opÑ°ûJo »¡a ,¢pùª°sûdG OpÉÑqYn QpÉgRGC ≈dGE pIQqÉëdG p∞«°südG p ΩÉjGC póMGC »a
n
p Ñ°qùdG Gò¡dh ,¢nùª°sûdG ¬oÑp°ûJo É¡f’C É¡ÑtMpGC ÉfGC ?∂dòc ¢nù«dGC ,ánéguƒàªodG
.zÉ¡ªo°SQGC Ö

20
 .IóëàªdG áµ∏ªªdG ,¿óæd ,»æWƒdG ∞ëàªdG ,1888 ,z¢ùª°ûdG QGhqO{ áMƒd

21
 ƒ«K …õjõY
án©FGôdG ôXÉæªndG iôJ ¿GC ∂nfpɵeÉEH ¿nÉc ƒd ≈æqªJGC ,k GóL ál∏«ªL álæjóe ¢ùdQGC
.É¡«a
…òqdGp ∫ɪédGp º°SQ øe »æµtªJh áp©FGôdG pá≤£æªdG √pòg »a …OƒLƒod Qlhô°ùe »fqGE
.Éægo l≥jó°U …sód ¿nÉc ƒd ≈æqªJGCh ,pIóMƒpdÉH ôo©°TGC »æfqGC ô«nZ ..¬H ≈∏qëàJ
.Ék©e ¿nƒfÉæØdG É¡«a ºo«≤jo ámjô≤nH ám∏jƒW mIóqeo òoæe ºo∏oMGC ÉfGC
p º°SôdÉH GhôuÑ©oj ¿GC øe oAGô≤ØodG ¿nƒfÉæØdG ønµsªJ ¿GE páæqédG »a »æsfÉCch ôo©°TÉC°S
.πNósdG pá∏qbh ¢pû«©dG IpÉfÉ©e pÖÑ°ùH øn«≤∏bn Gƒ∏t¶j ¿GC ¿hO º¡Hpƒ∏b »a ɪqY
o ª∏pM
.¬H â n ɪdÉ£nd …òdqG o¿ÉµªdG »g ¢ùdQGC ¿sÉCch ôo©°TGC

22
23
 õjõ©dG »NGC
ΩlOÉb ,¢ùjQÉH »a p¬«dGE â o aôq©J …òdqG ¿ÉZƒZ ∫ƒ> ¿sGE :Ión«©°S AkÉÑfGC n∂d πoªMGC
.¢ùdQGC ≈dGE
.kGôNsƒDe »dÉ«∏sdG p¢†©H »a ¥oQ’CG »fOohGôjo øµdh ,ôm«Ñc Qmhô°oùH ôo©°TGC
ól«æY ¿ÉZƒZ ¿sGC øe p ºZôtdG ≈∏Y PGE ,¬o©e pâbƒndG ApÉ°†≤d kGóL ¢lùªuëàe »fqGE
.kGô«ãc ¬oeoôàMGC »æfqGC ’qGE ,»∏ãe
»æcnQpÉ°û«odh »JónMhp øe »æn°ü∏uî«od ¿ÉZƒZ ™e ≥nØJqG ¿GC p ™FGôdG øe n¿ƒµj ødGC
?º°SôsdG »a
.ó«qL m πµ°ûH ¬od ¬oæojqRoÉC°Sh ôpØ°U’CG ¿pƒ∏sdÉH »dõæe øogOÉC°S

24
 .Góædƒg ,ΩGOôà°ùeGC ,ƃZ ¿É" ∞ëàe ,1888 ,zôØ°U’CG â«ÑdG{ áMƒd

25
 ƒ«K …õjõY
..ΩÉjq’CG p√òg p êÉYõf’Gh ¿põë
o dÉH ôo©°TGC
ÉkªFGO ƒn¡a .kÉeɪJ Ék°ùcÉ©eo ¿nÉc ™nbGƒdG ¿sGC ôn«Z ¿ÉZƒZ ™e ≥oØpJqÉC°S »æfqGC â
o ææX
ñ
o ô°UGC Gòd ,»æé o Yõjo Ée Gògh ,»àaôoZ »a É¡ÑoÑu°SoGC »àdqG ≈°VƒØndG øe »µàn°ûj Ée
.•ÉÑM’EÉH ôo©°TGC Égón©Hh ,ôoL n É°ûàf qºK ..z»fhƒDo °T »a πrNsóàJ ’{ :¬¡pLƒnH

26
27
 ƒ«K …õjõY
.Éææ«H ™nbh Ée ∑
n Égh ,¿ÉZƒZ »æcnôJ ó≤d :ákÄ«u°S kAÉÑfGC n∂d πoªMGC
¿sGC ôn«Z ,ÉkeɪJ »æ¡opÑ°ûoj ¿nÉc kÉ°üî°T πouãªJ ákMƒd ºo°oSôj ¬oàojGCQ p ΩÉjq’CG póMGC »a
Ö p o ôLÉ°ûJh »Ñ°n†Z QnÉãa ,kÉfƒæée hóÑj ¿Éc páMƒ∏sdG »a πnL
n °†¨a .¬©e ä o ôdG
.»dGE päGOÉ≤àf’G ¬oL
u ƒj ƒgh »æcnôJ ºqK ,p√QhónH
q
.»fPooGC â
o ©£bh »HÉ°üYGC ä o ó≤a ,p¬∏p«MQ ón©H

28
 .IóëàªdG áµ∏ªªdG ,¿óæd ,zódƒJQƒc{ ó¡©e ¢Vô©e ,zIóª°†ªdG ¿P’CG ™e á«°üî°T ¬jôJQƒ>{ áMƒd
29
30
 õjõ©dG »NGC
.∂LÉYR’E ∞°SGB
oâdR Ée »æqæµdh .êÓ©∏d máLÉëH óYonGC ºdh ,»fPooGC »a páHÉ°U’EG øe ≈aÉ©JGC OoÉcGC
p
.»MhQh …ó°ùL n »a p ºd’CnG øe ¢nü∏sîJ’C πo°VÉfoGC
..ákÑjôZ AnÉ«°TGC ™oª°SGC hGC iQGC øn«M ºosdÉCJGC
q’GC øe l∞FÉN ÉfÉCa ,»ªjQ ¿É°S ≈Yójo pá«q°ùØædG ¢pVGôeÓ C d ≈Ø°ûà°ùe óop°übÉC°S
k
.k GOóéeo p º°SôsdG øe ønµsªJGC

31
 ƒ«K …õjõY
p º°SôqdG »a ôwªà°ùeo »æqæµdh ,pIóMƒp dÉH ôo©°TGC ÉfGCh ≈Ø°ûà°ùªodG »a ΩoÉqj’CG ôtªJ
.êÓ©pdG ≈≤q∏JGC ɪæ«H
kÉ°†jGC iQGCh ,¢pùFÉæµdG Ö p
n Ñbh ánjqhô≤ndG ∫nRÉæªdG iQGC ,≈Ø°ûà°ùªodG »a »JòaÉf ônÑY
ΩoƒétædG ¢oübGôàJ oå«M ∑nÉæg ,Apɪ°qùdG ƒnëf Ö p n ¡∏sdG πnãe ™oØJôJ ák«dÉY kGQÉé°TGC
.ôª≤ndG Aoƒ°nV ™t°ûjh áobGôqÑdG
?IÉ«ëdÉH ¢o†ÑpæJ IpÉ°TôØodG päÉHôn°nV iôJ ’GC
»JónMhph »≤∏nbn øY ôoÑuYGCo ,¬æY Gƒªs∏µàj ¿GC ¿nhójôjo Ée ¿nƒ«FGhôudG oÖàµj ɪ∏ãeh
.»JÉMƒdn ônÑY

32
 .á«cô«e’CG IóëàªdG äÉj’ƒdG ,∑Qƒjƒ«f ,ô°UÉ©ªdG øØdG ∞ëàe ,1889 ,zΩƒéædG hP π«∏dG{ áMƒd

33
 âæ°ùæ«" …õjõY
.∂JpÉ«ëd kGóqM â n ©°Vhh â s oe ób ∂nfsGC â
o ©ª°S øn«M ≈°S’CG øe »Ñ∏b ôn£ØfG ó≤d
.䃪ànd ÉkHÉ°T â n dR ’h ôpª©odG øe øn«KÓãdGh áp©HÉ°ùdG »a â n fGC
.kGôqoe kAɵHo oâ«nµH ó≤d
ôo¶æJ â n fGCh p ΩƒétædG ¢pVQÉCH ºoo∏ëJ nâæc .IóMƒp dÉH ôo©°ûJ â n æco ºc â o ª¡a ¿n’BG
.QGô°S’CÉH páÄ«∏ªdnG p π«∏sdG Apɪ°S ≈dGE
pIÉ«nëdG »a ,kÉ°†jGC n∑Éægo ºo°oSôJ n∂fqGC øoehDGCo »ææsµdh ,¿’BG É«fótdG p√òg »a ór©oJ ºd
.iôN’CoG
.AÉ≤∏dG ≈dGE

34
35
 ƒµæ«Hh ÉjƒJh Éjƒg ≈∏Y ±ôq©àf ÉæH É«qg

Éjƒg
»æà©æJh kɪFGO ÉjƒJ »æ¶«¨J .∫ƒéN ô«¨°U ôªf ÉfGC
»˘æ˘Yó˘ î˘ J »˘ gh .ɢ e Ék˘ Yƒ˘ f Qò˘ M »˘ æ˘ f’C ,¿É˘ Ñ˘ é˘ dɢ H
.∂dòH É¡d íª°ùj øe ÉfGC ™bGƒdG »a øµd ,QGôªà°SÉH

ÉjƒJ
π˘gò˘e ô˘Hƒ˘H ™˘à˘ª˘JGCh ,á˘YÉ˘é˘ °Th Iô˘ «˘ ¨˘ °U á˘ Ñ˘ fQCG ɢ fGC
.áMôeh ájƒb á«°üî°Th
»æfGC ±ôàYGC »ææµd ,Éjƒg øe ájôî°ùdÉH k Gô«ãc ™àªà°SGC
.¬H »æàYGCh k Gô«ãc ¬ÑMGC

ƒµæ«H
Qƒe’CG ™«ªL øY ÉjƒJh Éjƒg º∏qYGC ,»cP AɨÑH ÉfGC
äGCôb »æf’C á©°SGh áaô©ªH ™àªJGC .ɪ¡dƒ°†a ô«ãJ »àdG
.»àdƒØW òæe ÖàµdG øe ô«ãµdG
.ºpdÉY AɨÑH ÉfGC , QÉ°üàNÉH

36
 á«∏°ùe á°üb
ƃZ ¿É"

37
 πHÉ≤f ÉæH É«qg
!ƃZ ¿É"

Z ¿ É ˘ " ≈ ˘ °†eGC
ƒ ˘ g h ¬ ˘ J É ˘«˘ M ƃ˘.ôNGB ≈dGE ¿Éµe
j
ø˘e π˘≤˘æû˘dàG˘ π«ØjGE êôH ¿É˘c˘dG Qƒ˘ ˘W »˘ ˘a ∫Gõ˘ ˘jdG
’ ô«¡° ˘ °Uh ø˘ «˘ M AÉ ˘æ˘ ˘Ñ á«°ùfôØdG ᪰UÉ© e
≈˘ dGE π HÉb óbh ,¢ùjQÉH ø«fÉæØdG QÉÑc ø
ô«ãµdG π .∑Éæg
QGhqO Qɢ gRGC ø˘ e ô˘ «˘ ã˘ µ˘ dG ƃ
,™WÉ°ùdG ôØ°U’CG ¿ƒ∏dG ΩGóî ˘ Z ¿É˘ " º˘ °SQ
ô£îJ ƃZ ¿É" øY Éæª∏µJ É à°SÉH ¢ùª°ûdG
ª∏c ÉæàH ≈à
.ÉæægP »a ¢ùª°ûdG QGhO QÉgM
q RGC

ƒ Z ∫ ƒ > ≈ Y ó j Ü ô ≤ e ≥ j ó°U ¬`d ¿Éch

,¿ÉZ q GQÉé°T ¿GC ô`«Z
ΩÉY »a ɪ ¡ æ « H Q G O k G OÉM k
Éë à f ’ G ≈ ∏ Y Æ ƒ Z ¿ É " ΩóbGC ,1888
√ó©H Q
.äGƒæ°S çÓãH

38
 .¬JÉMƒd πªLÉCH áæsjõªdG ƃZ ¿É" áaôZ »a ∂H Ók¡°Sh ÓkgGC
.É¡«a Iô°ûàæªdG ¬JÉMƒdh ƃZ ¿É" áaôZ ≈dGE ô¶æfh á≤«bO òNÉCæd
.´QÉÑdG ¿ÉæØdG Gòg πHÉ≤f ÉæH É«g

≈Yój äGƒæ°S ™HQÉCH √

ô¨°üj ñGC ƃ¨d ¿Éch
≈∏Y ¿Ó°SGôàjh k GóL
ø«ØdÉBàe ÉfÉch ,ƒ«K
ØJ ø«M
…GC ,AGƒ¡dG ø«MGƒW »a ôµî˘ j ó˘ ∏˘ H .ΩGhódG
™˘Ñ˘£˘dɢ H ?∂æ˘ gP »˘ a ô˘ £˘ ,Góædƒg
Ió∏H »a ƃZ ¿É" ódh ó≤a Iô«¨°U
.1853 ΩÉY Góædƒg
»a

᫢eƒ˘«˘dG ø˘«˘MÓ˘Ø
˘dG I
,zÉWÉ£ÑdG á∏cGC{ ¬ ɢ«˘M ƃ˘Z ¿É˘" ó˘°qùL
àMƒd ∫ÓN øe á
Ñ©°ü
.1885 ΩÉY É¡ª°SQ dG
ȈdG
39
 ƃZ ¿É" äÉMƒd √ÉŒÉH
¬JÉMƒ∏d Ωó≤f É«g k GPGE ,Ék°†jGC âfGC º°SôdG »a íLQ’CG ≈∏Y ÖZôà°ùa ,ƃZ ¿É" äÉMƒd âjGCQ ¿GE
.¬≤ëà°ùJ …òdG ôjó≤àdG
.’kÉgPGE ôãcGC Égóéà°ùa ,∂JÉMƒd øY ójõªdG âª∏q©J ¿GE

¢ù«dQGC »a ƃZ ¿É" áaôZ

Góædƒg ,ΩGOôà°ùeGC ,ƃZ ¿É" ∞ëàe ,1888 z¢ù«dQGC »a ƃZ ¿É" áaôZ{

»a ÖZQ óbh ,á«°ùfôØdG ¢ù«dQGC »a ôØ°U’CG ∫õæªdG »a ƃZ ¿É" áaôZ áMƒ∏dG ô¡p¶Joh
…ó°ùédGh »ægòdG øgƒdG ¿GC »d hóÑj{ PGE ;√ôjô°S »a É¡H ™àªàj »àdG áMGôdG øY ô«Ñ©àdG
.zôØ°U’CG ôjô°ùdG Gòg ≈∏Y OóªJGC ø«M ≈°TÓà«°S
»a …ƒ«ëdG ƒédG ¢ùµ©«d ô°†N’CGh ôªM’CGh ¥QR’CGh ôØ°U’CG ¿GƒdGC ƃZ ¿É" Ωóîà°SGh
.ôØ°U’CG ∫õæªdG ≈dGE Qƒ°†ë∏d √ƒYó«d ¿ÉZƒZ ¬≤jó°U ≈dGE ádÉ°SQ ¬Lq h áMƒ∏dG ≈¡fGC ó©Hh ,áaô¨dG
40
 Ióª°†ªdG ¬fPÉCH ô¡¶j ¬°ùØæd ƃZ ¿É" É¡ª°SQ ¬jôJQƒ> IQƒ°U

Gôà∏µfGE ,¿óæd ,zódƒJQƒc{ ó¡©e ¢Vô©e ,1889 zIóª°†ªdG ¿P’CG ™e á«°üî°T ¬jôJQƒ>{
äOGC øµdh ,âbƒdG øe IôàØd kÉ©e ÉeÉbGC å«M ôØ°U’CG ¬dõæe ≈dGE ¿ÉZƒZ ƃZ ¿É" ÉYO
≈∏Y ƃZ ¿É" ΩóbGC óbh .ɪ¡æ«H IQôµàe äGQÉé°T ´ƒbh ≈dGE ø«∏LôdG á«°üî°T »a äÉaÓàN’G
¬jôJQƒ> »ànMƒd øe IóMGh »g √ÓYGC áMƒ∏dGh ,¬≤jó°U ™e äGQÉé°ûdG óMGC ó©H ¬fPGC ™£b
.âbƒdG ∂dP »a ɪ¡ª°SQ ø«à«°üî°T
k GQOÉb øµj ºd ¬f’C ¬°ùØf º°Sôj ¿Éc PGE ,¬°ùØæd ¬jôJQƒdG äÉMƒd øe k GOóY ƃZ ¿É" º°SQ
äGõ«ªe øY ôÑqY óbh .áÑ≤ëdG ∂∏J »a á©ØJôe ºgQƒLGC âfÉc øjòdG ø«°VQÉ©dG áØ∏µJ πªëJ ≈∏Y
.≥£æJ ¿GC OɵJ É¡fÉCch áMƒ∏dG hóÑàd áØ∏àîe ¿GƒdGC ΩGóîà°SÉH á¨dÉH ábóH √ôYÉ°ûeh ¬∏µ°T
41
(ÚàëØ°üdG ÚJÉg ‘ Gkó«L äÉeƒ∏©ŸG GCôbGE) ƃZ ¿É" πãe º°SÔd
¿É" πãe º°Sôf ÉæH É«g .¢UÉ°UQ º∏b hGC ôÑM º∏b hGC øjƒ∏J º∏b ¿ÉcGC ,∂Ñé©j º∏b …GC Ωóîà°SG
.á«æa §FÉ°Sh ΩGóîà°SÉH ƃZ

»a ƃZ ¿É" »nàMƒ∏d Ékeƒ°SQ óéà°S

≈˘ dGE k GOɢ æ˘ à˘ °SG .50h 44 ø«àëØ°üdG
,á˘ë˘Ø˘°üdG √ò˘g »`a Iô˘gɢ¶˘dG Ωƒ˘°Sô˘dG
.ø«ª°SôdG ¿ƒud
É°ù«d 52h 45 ø«àëØ°üdG »a ¿Éª°SôdG
¿É" »nàMƒ˘d ≈˘dGE ó˘æ˘à˘°SG .󢩢H ø˘«˘esɢJ
.ɪ¡fƒudh ɪ¡∏ªcGCh ƃZ
¿ÉJô«¨àe ƃZ ¿É" »nàMƒd ¿GC iôJ
πªcGC .52h 46 ø«àëØ°üdG »a Ó k «∏b
≈àM ∂浪j ,AÉ°ûJ ɪ∏ãe Ωƒ°SôdG á«≤H
ø˘jƒ˘∏```Jh çÉ```K’CG Ö«˘ Jô˘ J ó˘ «˘ ©˘ J ¿GC
.áØ∏àîe ¿GƒdÉCH ¢ùHÓªdG

42
 ?IójóL ¿GƒdGC ≈∏Y π°üëf ∞«c
.áØ∏àîe ¿GƒdGC êõe ∫ÓN øe ¿Gƒd’CG øe áYƒªée ™æ°üJ ¿GC ∂浪j
»a øjƒ∏àdG IÉ°Tôa â°ùªZ ¿ÉEa ,ΩɪàgÓd IQÉKGE ôãcGC ¢UÉ°UôdG ΩÓbGCh øjƒ∏àdG ΩÓbGC ¿GC hóÑj
.»FÉe ¿ƒd ≈dGE ¿ƒ∏dG Gòg ∫ƒëà«°S ,øjƒ∏àdG º∏≤H ¬àfƒd …òdG ¿ÉµªdG ≈∏Y É¡à©°Vhh AɪdG

ô°†NGC ¥QRGC + ôØ°UGC »é°ùØæH ¥QRGC + ôªMGC

…ôgR ¢†«HGC + ôªMGC »dÉ≤JôH ôØ°UGC + ôªMGC

•É≤ædÉH º«∏©àdG
»a ø«à£≤f øe ôãcGC nâ©°Vh ¿GE :•É≤ædÉH ºq∏©f ÉæH É«g
ÉkWÉ≤f â©°Vh ¿GE ,Ó .Ék«∏c ÉkØ∏àîe Ékfƒd hóÑàd É¡æ«H Ée »a êõàªà°S ,ø«fɵe
k ãe
kÉ«FGƒ°ûY AÉbQRh AGôªM
,ó©H øY É¡«dGE äô¶fh É¡≤°üd IOÉYGEh äÓéªdG ≥jõªJ
.á«é°ùØæH hóÑà°ùa
Iô``«˘¨`°U äÉ``°UÉ`°üb ≈˘dEG äÓ`é˘ª˘ dGh ∞˘ ë˘ °üdG ¥õu˘ e
â≤˘°üdGC ¿GE π˘°†aGC ɢ¡˘∏˘µ˘°T hó˘ Ñ˘ «˘ °Sh , É¡°†©ÑH ɢ¡˘≤˘°üdGCh
.Ék©e á¡HÉ°ûàªdG ¿Gƒd’CG

É¡≤°üd IOÉYGEh Qƒ°üdG ¢üb

Iôq˘°S’CGh »˘ °SGô˘ µ˘ dG Qƒ˘ °U ¢üb , ∂à˘aô˘Z º˘°Sô˘J ø˘«˘M
º°SôJ ø«Mh .∂àMƒd ≈∏Y É¡≤°üdGCh äÓéªdG øe á∏«ªédG
¢ùHÓ˘ª˘dG Qƒ˘°U ¢ü≤˘J ¿GC »˘∏˘ °ùª˘ dG ø˘ e ¿ƒ˘ µ˘ j ó˘ b ,∂°ùØf
á``«æØdG á`«æ≤àdG √ò``g ±ô``©Jh ,É``¡≤°ü∏àd äGQGƒ``°ù°ùc’CGh
.zäÉ≤°ü∏ªdG ™æ°U øa{ `H

43
 zIóª°†ŸG ¿P’
C G ™e á«°üî°T ¬jôJQƒ>{ áMƒd ¿ƒud
ƃZ ¿É" π©a ɪ∏ãe ÉkeÉ“
…òdG ¿ƒ∏dG ≈dGE ¬ÑàfG .41 áëØ°üdG ≈dGE k GOÉæà°SG É¡fƒqd .ƃZ ¿É" áMƒ∏d »£«£îJ ºl°SQ Gòg
w
•ƒ£îc áfƒ∏e AGõL’CG ¢†©H ¿GE PGE ,É¡æY ô«Ñ©àdG OGQGC »àdG ôYÉ°ûªdGh ƃZ ¿É" ¬eóîà°SG
.º°SôdG GCóHGh ƃZ ¿É" πãe º«¶Y ¿Éæa ∂fGC πq«îJ Éq«g .AÉæëfG ôãcGC hóÑJ iôNGCh Iô°qùµàe

44
 zIóª°†ŸG ¿P’
C G ™e á«°üî°T ¬jôJQƒ>{ º°SQG
ƃZ ¿É" πãe
.πªàµªdG ô«Z »£«£îàdG º°SôdG ∫ÓN øe á©FGQ IQƒ°U º°SôJ ¿GC ∂浪j
¿GE .É¡ªéM ∞∏àNGh á«æëæe áMƒ∏dG âfÉc ¿GE ¢SÉCH ’h ,º°SôdG GCóHGh √ÉÑàfÉH øjƒ∏àdG ôcqòJ
∂fGC ócÉCàe ÉfGC ,É«g .áMƒ∏dG øjƒ∏J ºK ôØ°U’CG ¿ƒ∏dÉH •ƒ£îdG º°SQ ∂浪j ,ÉkÑ©°U ôe’CG äóLh
.᪡ªdG Qób ≈∏Y

45
 áØ∏àfl á≤jô£H ƃZ ¿É" áMƒd º°SQG
™«£à°ùJ πg ?∂jGCQ Ée ,zIóª°†ªdG ¿P’CG ™e á«°üî°T ¬jôJQƒ>{ áMƒd »a ∞∏àîe ôeGC áªK
ɪ∏ãe AGõL’CG »bÉH ô«u¨Jo ƒd k GPGE ∂jGCQ ɪa ,¢ùHÓªdGh ™bƒªdG ôq«¨J ó≤d ?áYô°ùH ¥ôØdG á¶MÓe
.ΩɪàgÓd Iô«ãe á≤jô£H ôq«¨àà°S áMƒ∏dG ¿GC øe ≥KGh ÉfGC ?AÉ°ûJ

46
 áØ∏àfl á«æa OGƒe
?É¡ª°SQ »a Ωóîà°ùJ GPÉe ,º°SôdG ôàaO ≈∏Y IQƒ°U n⪰SQ GPGE
´GƒfGC áªK PGE ,™ª°ûdG ΩÓbGCh ¢UÉ°UôdG ΩÓbGCh øjƒ∏àdG ΩÓbGC Ωóîà°ùJ ¿GC ∂浪j
.QÉàîà°S É¡æe ÉkjGC ∫AÉ°ùàJh º°SôdG äGhOGC øe áØ∏àîe
.Ék©e É¡Ø°ûµà°ùæd »æ≤aGQ É«g k GPGE ?º°SôdG äGhOGCh OGƒe øe πc äGõ«ªe ±ô©J ’
¢UÉ°UôdG º∏b
.áHÉàµdG »a ɪc º°SôdG »a ¢UÉ°UôdG º∏b ΩGóîà°SG Éæ浪j
ôKGC ∞∏àîj å«M ,¢UÉ°UôdG ΩÓbGC øe áØ∏àîe ´GƒfGC ∑Éæg
áMƒ∏dG hó˘Ñ˘Jh ,É¡H ¬∏ªë˘f »˘à˘dG á˘≤˘jô˘£˘dG ±Ó˘à˘NɢH º˘∏˘≤˘dG
.áØ∏àîe
¢UÉ°UôdG ΩÓbGC áÄa :ø«àÄa ≈dGE ¢UÉ°UôdG ΩÓbGC º°ù≤Jh
áHÉàc ∂dP ø«ÑJh .áªJÉ≤dG ¢UÉ°UôdG ΩÓbGC áÄah áÑ∏°üdG
.º∏≤dG ≈∏Y ô¡¶J ájõ«∏µf’EG á¨∏dÉH

øjƒ∏àdG º∏b
π«°UÉØàdG øY ôÑq©J ¿GC ∂浪j ,øjƒ∏àdG ΩÓbGC âeóîà°SG ¿GE
.º°SôdG »a k GóL º¡e ôeGC ƒgh ábóH
»a ,∫ÉØWÓ C d á«aÉc Ékfƒd 12 øe áØdƒDe áYƒªée ôÑà©Jh
¢†©˘H »˘a Ék˘fƒ˘ d 72 ¿ƒeóîà˘°ùj ó˘b ø˘«˘aô˘à˘ë˘ª˘dG ¿GC ø˘«˘M
.¿É«M’CG
’ »˘à˘dG ᢫˘à˘jõ˘dG ΩÓ˘b’CG :ø˘«˘Yƒ˘f ø˘jƒ˘∏˘à˘dG ΩÓ˘bGC π˘ª˘°ûJh
.AɪdG »a ÜhòJ »àdG á«FɪdG øjƒ∏àdG ¿GƒdGCh ,AɪdG »a ÜhòJ
.á«àjõdG øjƒ∏àdG ΩÓbGC Ωóîà°ùf Ée ÉkÑdÉZh

™ª°ûdG ΩÓbGC
ób É¡fGC ô«Z ,ΩGóîà°S’Gh πªëdG á∏¡°S ™ª°ûdG ΩÓbGC ¿GE
êõàªJ ’ ™ª°ûdG ΩÓbGC ¿GE ºK .ádƒ¡°ùH øjó«dGh ¢ùHÓªdG ï°SƒJ
Gòg .zá«àjõdG øjƒ∏àdG ΩÓbGC{ É¡«∏Y ≥∏£j ¿Éch ,AɪdG ™e
?∂dòc ¢ù«dGC Ö©°U
√ò˘g ≈˘∏˘Y ™˘ª˘°ûdG ΩÓ˘bGC º˘°SG ᢫˘fɢHɢj á˘cô˘°T â≤˘∏˘WGC ó˘≤˘ d
.Ék«ªdÉY ÉkLGhQ º°S’G Gòg Ö°ùàcG Ée ¿ÉYô°Sh ,OGƒªdG
47
 ∂¡Lƒd IQƒ°U º°SQG
∫hÉM ?IGBôªdG »a ô¶æJ ¿GC ájɨdG √ò¡d Öéj π¡a ,ƃZ ¿É" π©a ɪ∏ãe ∂¡Lƒd IQƒ°U º°SQG
.ábóH Ö°†¨dGh ìôØdG ô«HÉ©J ô¡XGCh ∂¡Lh ô«HÉ©J º°SôJ ¿GC

º°SôdG øe ´ƒf ƒg ¬jôJQƒdG ¿GE

»æ©jh ,¿É°ùf’EG ¬Lh ô¡¶j
º°Sôj ¿GC »°üî°ûdG ¬jôJQƒdG
.¬°ùØf ¢üî°ûdG

¬Lh ÉkªFGO º°SQGC !k GóL ¥ƒu°ûe Gòg

Ió«©°S ÉfGCh ,»FÉbó°UGC ¬Lhh »eGC
ÉfGCh »°ùØf º°SQÉC°S .π«ªédG »¡Lh º°SQGC »æf’C
.Ékæ°S ôÑcGC hóHGC

48
49
 z¢ù«dQGC ‘ ƃZ ¿É" áaôZ{ øjƒ∏J
ƃZ ¿É" á≤jôW ≈∏Y
.á∏«ªL á≤jô£H º°SôdG ¿ƒu∏æd ,40 áëØ°üdG »a áMƒ∏dG ≈dGE k GOÉæà°SG .ƃZ ¿É" áMƒ∏d º°SQ Gòg
¢†©H ¿GE PGE ,É¡æY ô«Ñ©àdG OGQGC »àdG ôYÉ°ûªdG ≈dGEh ƃZ ¿É" ¬eóîà°SG …òdG ¿ƒ∏dG ≈dGE ¬ÑàfG
¿É" πãe º«¶Y ¿Éæa ∂fGC π«qîJ É«qg .kAÉæëfG ôãcGC hóÑJ iôNGCh Iô°ùµàe •ƒ£îc áfƒ∏e AGõL’CG
.º°SôdG GCóHGh ƃZ
¿É" Öàc ,áMƒ∏dG øe AÉ¡àf’G ó©H
¿ÉZƒZ ¬≤jó°U ≈dGE ádÉ°SQ ƃZ
áHÉàc ÖMGC ¬fGC óH ’ .ƒ«K ¬«NGC ≈dGEh
.k Gô«ãc πFÉ°SôdG

50
 z¢ù«dQGC ‘ ƃZ ¿É" áaôZ{ áMƒd º°SQ
ƃZ ¿É" á≤jôW ≈∏Y
’h ,º°SôdG GCóHGh √ÉÑàfÉH øjƒ∏àdG ßØMG .πeÉc º°SQ ¿hóH ≈àM á©FGQ IQƒ°U º°SôJ ¿GC ∂浪j
•ƒ£îdG º°SQ ∂浪j ,ÉkÑ©°U ôe’CG äóLh ¿GE .É¡ªéM ∞∏àNGh á«æëæe áMƒ∏dG âfÉc ¿GE ¢SÉCH
.᪡ªdG Qób ≈∏Y ∂fGC ócÉCàe ÉfGC ,É«g .áMƒ∏dG øjƒ∏J ºK ôØ°U’CG ¿ƒ∏dÉH
CGóHGh ∂°ùØæH ≥K
!QƒØdG ≈∏Y º°SôdG

51
 ∞∏àfl πµ°ûH ƃZ ¿É" äÉMƒd º°SQ
á¶MÓe ™«£à°ùJ πg ?∂jGCQ Ée ,z¢ù«dQGC »a ƃZ ¿É" áaôZ{ áMƒd »a ∞∏àîe ôeGC áªK
ÉfGC ?AÉ°ûJ ɪ∏ãe AGõL’CG »bÉH ôu«¨J ƒd k GPGE ∂jGCQ ɪa ,¢ùHÓªdGh ™bƒªdG ôs«¨J ó≤d ?áYô°ùH ¥ôØdG
.ΩɪàgÓd Iô«ãe á≤jô£H ôq«¨àà°S áMƒ∏dG ¿GC øe ≥KGh
¢VGôZ’CG Éæg º°SQÉC°S
º°SÉ≤JGC »æfÉCch ô©°TÉC°S Ée ,»àaôZ »a IOƒLƒªdG
ƃZ ¿É" ™e »àaôZ ?Ék«∏°ùe Gòg ¢ù«dGC ?∂jGCQ
.¬°ùØf

52
 É¡Yƒf øe Iójôa á«æ≤J
ábQƒdG ≈∏Y Ée A»°T º°SôH ôµØJ ób ?º°SôdG »a ôµØJ ø«M ∂ægP »a ô£îj …òdG Ée
≈∏Y º°SôdG øe áØ∏àîe ÉkYGƒfGC áªK ¿GC ô«Z ,á«FɪdG ¿Gƒd’CG hGC ™ª°ûdG ΩÓbGC ΩGóîà°SÉH
.Éæg IójôØdG º°SôdG á«æ≤J ≈∏Y Iô¶f »≤∏f ÉæH É«g .á«æ≤àdG iƒà°ùe

kÉfÉ°ùfGE ¿ÉCch ÉkÑfÉL ábQƒdG hóÑJ ’

ᢠbQh ≈˘ ˘dGE Üô˘ ˘bGC hó˘ ˘Ñ˘ ˘J π˘ ˘H , É¡ª°SQ
√òg ≈dGE á«≤«≤M Ó k ©a hóÑJ πg .á«≤«≤M
ᢠbQƒ˘ dG √ò˘ g º˘ °SQ º˘ J ó˘ ≤˘ ˘d ?ᢠ˘LQó˘ ˘dG
,z êÉJhôØdG{ ∞ë˘dG ᢫˘æ˘≤˘J ΩGó˘î˘à˘°SɢH
º∏b ΩGóîà°SG ≈∏Y á«æ≤àdG √òg Ωƒ≤Jh
¥ƒa z∞ëdG{h ¢UÉ°UQ º∏b hGC øjƒ∏J
º˘ °Sô˘ dG Gò˘ g Ωó˘ î˘ à˘ °ùj .ΩGƒ˘ ≤˘ dG í˘ £˘ °S
?zêÉJhôØdG{ `H Ωƒ≤à°S πg ?âfGC ∂æY GPÉe .á≤M’ äÉæ«°ùëJh äÓjó©J AGôL’E ¢SÉ°SÉCc
.kÉ©FGQ zêÉJhôa{ ™æ°üà°S ,í£°ùdG ∞Mh ábQƒdG âëJ á«fó©e á∏ªY ™°V

ɡ櫪j hóÑj ,ÉkÑfÉL á°TGôØdG ≈dGE ô¶fGC

∞«µa ,ΩÉJ πµ°ûH ø«≤°SÉæàe ÉgQÉ°ùjh
¿ÉæØdG É¡fƒq∏j πg ?áMƒ∏dG √òg º°Sôf
Qɢ°ù«˘dGh ø˘«˘ª˘«˘dG ≈˘dGE ¬˘¡˘Lh ô˘jó˘j ƒ˘gh
?QGôªà°SÉH
É¡f’C ≥°SÉæàdɢH á˘Mƒ˘∏˘dG √ò˘g õ˘«˘ª˘à˘J
»gh ,zÉ«fÉeƒµdɵjO{ á«æ≤˘J Ωó˘î˘à˘°ùJ
É¡∏NGO »a áØ∏àîe á«FÉe ¿GƒdGC ™°Vhh É¡°†a ºK º°SôdG ábQh »æK ≈∏Y Ωƒ≤J á«æa á«æ≤J
Gòg ¢ù«dGC .ôN’BG ÖfÉédG ≈∏Y ¿ƒ∏dG ™Ñ£æ«d k GOóée ábQƒdG »æK ºK IóMGh á¡L ≈∏Y
ób ,º∏©j øeh ,zÉ«fÉeƒµdɵjO{ ™æ°üàd ∑Éægh Éæg á«FɪdG ¿Gƒd’CG ™°V É«g ?Ék«∏°ùe
.∂dP ∑QóJ ¿GC ¿hóH á©FGQ áMƒd ™æ°üJ
53
 ∂àaôZ º°SÔd
πq°üa ºK áaô¨dG äÉjƒàëe º°SQG ?áaô¨dG º°†J ¿GƒdGC …GC .ƃZ ¿É" πãe ∂àaôZ º°Sôf É«g
.kɪ«ªM Ék©HÉW »æ£≤dG ÜódG íæªf ɪ«a kÉÑ∏°U Ék©HÉW É¡ëæªfh ádhÉ£dG º°Sôf ÉæH É«g .É¡JGõ«ªe
.á∏«ªL øµà∏a ,á°UÉîdG ∂àMÉ°ùe É¡fGE .∂àaôZ øjqR É«g

¿GC π¡°S’CG øe ¿ƒµ«°S

ô¡¶Jo ºK Iô«Ñc AÉ«°TGC º°SôJ
.Ék≤M’ Iô«¨°üdG π«°UÉØàdG
¥Qhh ôjô°S …GC óLƒj ’
,»àaôZ »a ¢†«HGC ¿GQóédG π¡°ùdG øe ¿ƒµj ød
áMƒd øY k GóL áØ∏àîe hóÑJ ≈°VƒØdG ¿’C »àaôZ º°SQ
.ƃZ ¿É" ¿GC Öéj ¿Éc ,É¡jôà©J
.≥HÉ°S âbh »a ɡضfGC

54
55
 ≠fÉ°ûJ ¿ƒ«g »°S :∞dƒDªdG
º°SôdG ¥GQhGC AGô°ûd »aɵdG ∫ɪdG ∂∏ªj ºd ¬fGC ô«Z ,k Gô«ãc º°SôdG ≠fÉ°ûJ ¿ƒ«g »°S ÖMGC
Öàµjh Qƒ°üdG Ωƒ«dG º°Sôj ƒgh ,Iô«≤a á«∏ÑL ájôb »a øµ°ùj ¿Éc PGE ,á«FɪdG ¿Gƒd’CGh
.á≤«≤M ≈dGE ¬eÓMGC ∫ƒë«d á«dÉ«îdG ¢ü°ü≤dG
¿Gƒæ©H ô©°T ÜÉàc Qó°UGCh ,z¿Gƒc ≠fƒ«c ≠fÉ°S{ á©eÉL »a É¡HGOGBh ájQƒµdG á¨∏dG ¢SQO
á«∏°U’CG ÉæàMƒd{ :É¡æe ,ÖàµdG øe áØ∏àîe ÉkYGƒfGC ∞dqGC .z´QÉ°ûdG »a ó°ûæJ ÖM á«æZGC{
»fÉqæa ô¡°TGC óæY º°SôdG á°üb{h z§FÉëdG áMƒd »a º«≤ªdG ƒjô«ZƒZ á°üb{h z᪫q≤dG
.zºdÉ©dG

º«c ƒg ≠fƒ«H :ΩÉ°SôdG

CGóH ób ɪHQh ,º«c ƒg ≠fƒ«H º¡dɪYGC ≈∏Y ±ô©J øjòdG ø«fÉæØdG ∫hGC øe ƃZ ¿É" ¿Éc
.º°Sô∏d ¬JÉ«M ¢Sôqch √ÉNGC Ö
q MGC ƃZ ¿É" ¿GC ó≤à©j ƒgh ,¿ÉæØdG Gò¡H √ôKÉCJ ÖÑ°ùH º°SôdG
øeh ,∫ÉØW’CG Öàc »a Qƒ°üdG º°SôH k GôNƒDe GCóHh …ô°üÑdG º«ª°üàdG »a ≠fƒ«H ¢ü°üîJ
.ɪgô«Zh zájƒ°Vƒah áî°ùqàe IóL{ ,zQɵàH’G á°übh πc’CG á∏«qîe{ :¬dɪYGC

56