GUSHT 2018
NGJALLJA
Nr. 8 (308) Viti XXVI i botimit
U kremtua 26-vjetori
i Ringritjes Kanonike
të Kishës sonë
Viti 1992 kishte dy data histo-
rike për Kishën tonë të ringjallur
nga hiri i komunizmit: 24 qersho-
rin 1992, zgjedhjen e Kryepiskopit
Anastas në krye të Kishës Ortho-
dhokse Autoqefale të Shqipërisë
dhe 2 gushtin - Fronëzimin e Tij.
Me rastin e 2 gushtit, 26-vje-
torit të Fronëzimit të Fortlumtu-
risë së Tij, Kryepiskopit të Tira-
nës, Durrësit dhe të Gjithë Shqi-
përisë, Anastasit, në krye të Ki-
shës Orthodhokse Autoqefale të
Shqipërisë, në Katedralen “Ngja-
llja e Krishtit”, në Tiranë, u bë Li-
turgjia Hyjnore panegjirike. Ajo
u krye nga Kryepiskopi bashkë
me anëtarët e Sinodit të Shenjtë
dhe klerikë nga Kryepiskopata e
Mitropolitë.
Në fund, Kryepiskopi Anastas
kujtoi rëndësinë e kësaj dite për
Kishën tonë, e cila shënoi ringritjen
e saj të plotë kanonike pas errë-
sirës së gjatë ateiste. Fortlumturia
e Tij theksoi se këto ditë nuk janë
NGJALLJA
GUSHT 2018
thjesht përkujtim i një ngjarjeje,
por rast dhe stacion për të parë
dhe ecur përpara. Dhe mënyra më
e mirë për ta bërë këtë janë pro-
jektet dhe arritjet e reja. Kryepi-
skopi përmendi për këtë hapjen e
Fakultetit të Shkencave Humane
në Kolegjin Universitar “Logos”,
brenda të cilit do të jetë edhe de-
ga e Teologjisë; përpjekjet e reja
për të zgjeruar mundësitë për si-
gurimin e të ardhurave, që do të
garantojnë autoqefalinë ekono-
mike të Kishës sonë; hapjen e
Shtëpisë së Dashurisë “Hyjlindë-
sja Mari”, që kujdesjet për gratë
e moshuara dhe përpjekjet që po
bëhen për ngritjen e Muzeut të
Kishës, në mjediset e Qendrës
Kulturore të Katedrales “Ngjallja
e Krishtit”.
Në emër të Sinodit dhe të be-
simtarëve orthodhoksë, Krye- nda një atmosfere gëzimi paskal.
piskopin e uroi Mitropoliti i Bera- Shumë e quajnë Pashka e verës.
(vijon në faqen 2)
1
Çmimi 20 lekë
Mesazh optimizmi
në të kremten
e Fjetjes së Hyjlindëses
Në fjetjen tënde nuk e bra- shenjta. Himnografi kërkon të na
ktise botën, o Virgjëreshë. theksojë se “me vdekjen tënde të
pavdekshme, tërë botën e shenj-
Ne orthodhoksët, e kremtojmë tërove, dhe te të përmbibotshmet
këtë të kremte hyjlindësore bre- u zhvendose, që të kuptojmë bu-
kurinë e të Gjithëpushtetshmit...”.
E Kremtja e Transferimit të saj në
Por, në një epokë si kjo e sotmja, qiell e hap horizontin tonë drejt të
ku trishtimi dhe konfuzioni në fundmeve, drejt mbarimit të histo-
lidhje me kuptimin e jetës e mu- risë. Ajo përcakton madhështinë
ndon njeriun, e kremtja e Fjetjes e qëllimit të jetës së njeriut, pra që
të së Tërëshenjtës na jep një me- ky të bëhet pjesëmarrës i natyrës
sazh të shumanshëm paqeje dhe hyjnore (2 Petr. 1:4).
optimizmi. Në muajin e fundit të vitit kish-
tar, që është gushti, mbizotërojnë
1. Mesazh shprese dhe opti- dy festa me karakter të fortë es-
mizmi për gjininë njerëzore, për katologjik: Metamorfoza e Shpë-
atë që njeriu është dhe ku mund timtarit dhe Fjetja e Hyjlindëses.
të arrijë. Brenda dritës së verës, besimtari
Me Lindjen, Pësimin, Ngjalljen e ndien më tepër dritën e “lavdisë”
dhe Ngjitjen e Tij në Qiell, Krishti së ardhshme, “që do të zbulohet
e lartësoi natyrën njerëzore dhe ia ndër ne” (Rom. 8:18).
çoi Atit. Por njeriu i parë që hyn
në lavdinë e qiellit, është e Tërë- (vijon në faqen 2)
2 NGJALLJA GUSHT 2018

Mesazh optimizmi në të kremten

e Fjetjes së Hyjlindëses
(vijon nga faqja 1)
ardhja por besimi i palëkundur te Perëndia, epokë, ku fantazia jonë është e pushtuar nga
Në personin e së Tërëshenjtës u realizua bindja e tërëvullnetshme dhe pjesëmarrja e pamje të panumërta dhe idhuj të dëmshëm.
takimi i Perëndisë me njeriun dhe i historisë saj në plotësimin e Vullnetit Hyjnor. “Dhiata Është e nevojshme që ikona e së Tërëshenjtës
me përjetësinë. Hyjlindësja Mari, duke pra- mistike” që na la gjatë Fjetjes së saj përmbli- të restaurohet në mendimin, në ndërgjegjen
nuar me gjithë shpirt vullnetin e Perëndisë, i dhet në himnin e saj, kur ishte e re dhe në të- dhe nënndërgjegjen tonë, të mbizotërojë në
çeli rrugën çdo njeriu për t’u bashkuar me rësi në shembullin e saj: “Shpirti im madhëron qenien tonë.
Perëndinë. E Tërëshenjta, jo vetëm na thekson Zotin dhe fryma ime ngazëllohet në Perëndinë, Për më tepër, që të bëhemi të denjë për të
mundësinë e kungimit me Perëndinë, por edhe Shpëtimtarin tim...”. Shpirti i saj mbushet plot qenë përcjellës të energjisë së Perëndisë në
na ndihmon për ta jetuar këtë në mënyrë per- me gëzim dhe ngazëllim të brendshëm, që botë, le të përpiqemi të rrezatojmë diçka nga
sonale. Për këtë arsye e lusim vazhdimisht si mbështeten te Perëndia, Shpëtimtari i saj. “Se besimi i saj te Perëndia, nga dëlirësia, përulë-
Ndërmjetuese dhe Udhëheqëse në rrugën hodhi sytë mbi përulësinë e shërbëtores së sia, durimi, nga ngazëllimi i saj i qetë. Në kë-
drejt pikëmbërritjes sonë përfundimtare. saj”. Dëlirësia dhe përulësia e saj ishin rrënjët të mënyrë do të jemi qeliza të gjalla të Kishës
e ngazëllimit të saj dhe ngelen edhe sot burimi së Krishtit, të Trupit të Tij mistik dhe do të
2. E kremtja e sotme hyjlindësore ofron për fëmijët e saj. Për secilin nga ne, janë liman ecim me paqe në jetën tonë, nën mbrojtjen e
edhe një mesazh optimizmi për secilin nga ne. dhe mbrojtje, mbështetje dhe ngazëllim. vazhdueshme të së Tërëshenjtës, Nënës sonë.
“Në Lindjen tënde virgjërinë e ruajte, në Fjetjen
tënde nuk e braktise botën, o Virgjëreshë...”, 3. Nderimi ynë për të Tërëshenjtën shpre- ***
psalim vazhdimisht gjatë këtyre ditëve. het kur edhe ne bëhemi faktorë optimizmi Himnografi i Paraklisit të së Përmbishenj-
E Tërëshenjta nuk ngelet si një yll i largët dhe shprese në ambientin ku ndodhemi, në tës Hyjlindëse, që psalëm çdo ditë në dy javët
në qiellin e historisë. Është pranë nesh dhe vendin tonë. Për t’ia arritur kësaj, le të shikoj- e fundit, e lut nxehtësisht:
ngelet Zonja e mbarë botës. Ne mund t’i drej- më me më shumë këmbëngulje ikonën e saj “Zemrën na e mbush me gëzim dhe
tohemi asaj me shumë dashuri dhe familjari- dhe le t’i lutemi më shpesh. Jetojmë në një ngazëllim, o Zonj’,
tet. Është Nëna jonë. Lartësojmë duart tona falna gazin e pasosur tani, sepse ke lindur ti
teksa i lutemi dhe ajo i shtrin të sajat, e ngu- shkaktarin e gëzimeve”.
shëllon në mënyrë mistike shpirtin tonë; e njeh Dhe sigurisht që e Tërëshenjta, Nëna jonë,
nga përvoja e saj personale padrejtësinë dhe do ta mbushë me optimizëm dhe gëzim jetën
vuajtjen. Jetoi një sërë sprovash: ftohtësinë tonë, kur ne të ndjekim hapat e saj, të frymë-
dhe indiferencën e bashkatdhetarëve të saj zuar nga besimi i saj, nga dashuria e saj, nga
në Bethlehem, emigrimin në Egjipt, shpifjet guximi i saj në pranimin e vullnetit të Perëndisë.
djallëzore ndaj Birit të saj, dhimbjen në Gol-
gotha. † Anastasi,
Ato që e lartësojnë në vendin e saj unikal Kryepiskop i Tiranës, Durrësit
në Kishë dhe përgjithësisht në historinë e dhe i Gjithë Shqipërisë
njerëzimit nuk ishin pasuria, shkollimi, prej-

U kremtua 26-vjetori i Ringritjes

Kanonike të Kishës sonë
(vijon nga faqja 1)
tit, Hirësi Ignati. Urime e tufa me
lule, Fortlumturia e Tij mori edhe
nga të rinjtë e kampeve verore, nga
besimtarë etj.
Pas Liturgjisë Hyjnore, në sa-
llën e Qendrës Kulturore, u zhvi-
llua një Konferencë me të gjithë
klerikët dhe katekistët e Krye-
piskopatës dhe Mitropolive, ku
pati referime e diskutime për te-
ma shpirtërore dhe probleme
konkrete. Folën nga dy përfa-
qësues nga çdo dioqezë dhe një i
ri nga Shkolla e Muzikës Bizan-
tine. Konferenca u hap dhe u mbyll
nga Kryepiskopi Anastas, ndërsa
moderator i veprimtarisë ishte
Mitropoliti i Korçës, Joani.
Thoma Dhima
GUSHT 2018 NGJALLJA
Çdo gjë që bëni, bëjeni si për Zotin
U zhvilluan kampet verore kombëtare për djem
Kampi i parë për djem
Kampi i parë për djem u zhvillua nga data 30 qershor-9 korrik, në
mjediset e Manastirit të Shën Vlashit dhe të Akademisë Teologjike. Si
të gjitha kampet e tjera, ai u zhvillua me bekimin dhe mundësitë e kriju-
ara nga Kryepiskopi Anastas, që ka qenë edhe nismëtari i organizimit
të tyre.
Tema për këtë vit ishte: “Çdo gjë që bëni, bëjeni si për Zotin”. Në
të morën pjesë fëmijë nga mosha 10-13 vjeç. Kampi pati veprimtari
të larmishme shpirtërore e sociale, aktivitete sportive, vajtje në plazh,
olimpiada e kampionate etj.
Djemtë patën mundësi të ndiqnin shërbesat e ndryshme, si dhe
Liturgjinë Hyjnore, ku pjesa më e madhe u kungua me Trupin dhe
Gjakun e Krishtit.
Numri i kampistëve ishte 98, nga të cilët, në fund, 15 morën
pagëzimin e shenjtë. Secili prej tyre, në ditën e parë të kampit u pa-
jis me një dosje me materiale të cilat i shërbyen si mjete për të marrë
pjesë dhe si pajisje për të përmbushur të gjithë programin. Këto
materiale iu dhanë fëmijëve duke i organizuar në lojëra me stacione ku
në çdo stacion do të argëtoheshin dhe do të merrnin nga një mjet të
nevojshëm për kampin ku u shpjegohej rëndësia dhe përdorimi i çdo
materiali të veçantë që u ofrua nga kampi.
Ervin Mihali
Kampi i dytë për djem
Me bekimin e Fortlumturisë së Tij, Kryepiskopit Anastas, nga datat
12-21 korrik u zhvillua kampi i dytë për djem, për moshat 14-17 vjeç,
ku morën pjesë 75 fëmijë. Kësaj grupmoshe iu bashkuan edhe disa
fëmijë më të vegjël, që shërbejnë në enorinë e Apostull Pavlit dhe Shën
Astit në Durrës. Edhe ky kamp u zhvillua në mjediset e Manastirit të
Hirshëm të Shën Vlashit nën përgjegjësinë e Akademisë Teologjike
“Ngjallja e Krishtit”, realizuar nga pedagogët e saj dhe me bashkë-
punimin e ngushtë të katekistëve, studentëve të Akademisë Teologjike,
si dhe të nxënësve të Liceut “Kryqi i Nderuar” në Sukth.
Kampi pati një larmi aktivitetesh shpirtërore e sociale, lojëra spor- Vladimir, pranë Elbasanit. Rreth 65 vajza nga mosha 14-17 vjeç mo-
tive, plazh, olimpiada e kampionate dhe programe edukuese, duke rën pjesë në këtë aktivitet veror, të organizuar nga Kisha Orthodho-
pasur si qëllim kryesor vënien në praktikë të temës së kampit.
(vijon në faqen 4)
3
U zhvilluan kampet verore kombëtare për vajza
Kampi i parë për vajza
Në radhë të parë, për organizimin dhe mbarëvajtjen e këtyre
kampeve duhet të shprehim mirënjohjen për Kryepiskopin Anastas,
për mbështetjen e tij financiare e shpirtërore për kampet verore. Ky
është një investim në transformimin e jetëve të këtyre 69 vajzave.
Përvoja në kamp gjatë 10 ditëve i ndihmoi ato të dëgjojnë, të
mësojnë, të kuptojnë dhe të përjetojnë Zotin. Ato patën mundësi gjatë
kohës së kampit të lexojnë të gjithë Ungjillin e Markut dhe të mësojnë
gjithë çka bëri Krishti për shpëtimin tonë. Kjo ishte mundësi reflekti-
mi rreth jetës së secilës, njohjes së vetes nën dritën e Krishtit. Progra-
mi i kampit u dha atyre mundësi për të përdorur mënyrat që na ndih-
mojnë të njohim dhe të përjetojmë Krishtin përmes lutjeve, leximit të
Shkrimit të Shenjtë, reflektimit, studimit biblik apo referateve.
Tema e përzgjedhur për këtë vit ishte “Çdo gjë që bëni, bëjeni si
për Zotin”. Gjatë kampit u mbajtën dhe 5 tema, bazuar në historitë e
ndryshme të Ungjillit të Markut.
Programi i kampit ishte shumë i larmishëm dhe çdo pjesë e tij
(studimet biblike, temat, puna e dorës, lojërat) ishin në të njëjtën frymë
me temën e përgjithshme të kampit dhe e veçanta e tij ishte se çdo
veprimtari ishte në funksion të përçimit të kësaj teme. Ai ishte i ndërthurur
me shumë aktivitete të larmishme shpirtërore, edukuese e argëtuese ku
fëmijët e gjenin veten shumë mirë në çdo ditë të kampit.
Kishës sonë iu bashkuan edhe 6 vajza të cilat u pagëzuan. Misteri
i pagëzimit u krye në manastirin e Shën Joan Vladimirit dhe u drejtua
nga prifti i këtij manastiri atë Irine Gega.
Gabriela Hoppe
Kampi i dytë për vajza
Në datat 12-21 korrik u zhvillua Kampi II për vajza në shën Joan
kse për vite më radhë.
(vijon në faqen 4)
4 NGJALLJA
Çdo gjë që bëni, bëjeni si për Zotin
U zhvilluan kampet verore kombëtare për djem
(vijon nga faqja 3)
Një risi ishte organizimi i olimpiadës biblike, e cila u realizua në dy
faza, duke u dhënë mundësi djemve që, atë që kishin përvetësuar nga
Ungjilli, të mund ta shprehnin me anë të një konkursi.
Në kamp, një rëndësi i jepej edhe bisedave shpirtërore që zhvi-
lloheshin pasdite, të mbajtura nga referues të ndryshëm, pedagogë të
Akademisë.
Përveç referuesve të pranishëm në kamp, e veçantë ishte prania
e një grupi rinor nga Athina, prej enorisë së Anargjendëve Kozma e
Damian.
Një moment kulmor dhe i rëndësishëm ishte 19 korriku, kur nga
Hirësi Asti u pagëzuan 13 djem, të cilët veshën Krishtin dhe filluan një
jetë të re më Zotin.
Jorgo Belul
Kampi i studentëve
Me bekimin e Kryepiskopit Anastas, nga data 20-31 korrik 2018,
për vitin e dytë radhazi, u krye Kampi Studentor “Rilindja”, në mje-
diset e rindërtuara të Manastirit të Shën Theodhorëve, Dhërmi. Këtë
vit ishte punuar që kushtet të ishin edhe më të mira në akomodim,
mensë dhe në ambientet çlodhëse.
Tema e kampit ishte: “Çdo gjë që bëni, bëjeni si për Zotin”. Bisedat
shpirtërore që kryheshin çdo mbrëmje, u përqendruan në tema me
karakter social, moral. Në to u diskutua për dukuri jo të krishtera, si:
lakmia, droga, tatuazhi, imoraliteti, filozofi okulte dhe janë një tundim
i përditshëm për t’u përballuar nga të rinjtë e krishterë. Mësimet sho-
qëroheshin edhe me filma dokumentarë, të realizuar nga Zyra e Ka-
tekizmit. Temat priteshin me interes dhe shumë pyetje merrnin përgjigje
sipas mësimit të kishës, shenjtorëve dhe eksperiencave personale.
Çdo mëngjes, pas një shërbese të shkurtër, lexohej Ungjilli dhe ko-
mentohej së bashku me kampistët, ku secili mund të shprehte lirshëm
mendimin e tij se si ai e përjetonte Fjalën e Zotit drejtuar atij në atë di-
të. Gjithashtu, në kamp u krye Misteri i Rrëfim-Pendimit nga Episkop
Asti dhe shërbesat e Mëngjesores dhe Mbrëmësores, Ajazma e Vogël
dhe Liturgjitë Hyjnore nga arkimandrit Kozma Prifti.
Numri i studentëve nga të gjitha mitropolitë dhe dioqezat ishte rreth
40, por kapacitetet janë që vitet e ardhshme ky numër të jetë më i
madh. Atyre u shtohej stafi prej 13 vetash, klerikë, teologë, katekistë e
vullnetarë.
Miron Çako
GUSHT 2018
U zhvilluan kampet verore kombëtare për vajza
(vijon nga faqja 3)
Vajzat pjesëmarrëse ishin pothuajse nga të gjitha mitropolitë e ve-
ndit tonë dhe si temë e përgjithshme e kampeve këtë vit u përzgjodh
vargu: “Çdo gjë që bëni, bëjeni si për Zotin” shkëputur nga letra drejtuar
Kolosianëve.
Kampi i ndihmoi vajzat të udhëtonin dhjetë ditë përmes një përje-
timi të thellë të besimit orthodhoks me lutje, studim të Shkrimit të Shenj-
të, referime nga folës të ndryshëm, përkujdesje për njerëzit në nevojë,
aktivitete krijuese e argëtuese, këngë dhe lojëra etj.
Elisabeta Shqau
Kampi i studenteve
Ai zgjati nga 23 korrik-2 gusht. Pjesëmarrëse ishin rreth 30 vajza,
të cilat vinin nga mitropoli të ndryshme.
Programi kishte shërbesa, mësime rreth besimit, biseda shpirtëro-
re, predikime, pelegrinazhe, diskutime për tema sociale, punë dore,
lojëra sportive dhe argëtuese. Të gjitha vajzave pjesëmarrëse në kamp
iu dhurua libri i Kryepiskopit Anastas “Udhëtim Shpirtëror”.
Mbresëlënëse për vajzat ishte biseda shpirtërore me motër Paisi-
në. Gjatë bisedës me vajzat, ajo theksoi rëndësinë e besimit në jetën
tonë, duke i inkurajuar ato të kenë një marrëdhënie personale me Zo-
tin. Kremtimi i 20-vjetorit të fronëzimit të Hirësi Joanit përkoi me
periudhën e kampit III, për këtë arsye në datën 25 korrik, vajzat iu
bashkuan gëzimit të këtij kremtimi në Korçë. Nuk mund të lëmë pa
përmendur pelegrinazhet që u realizuan, si në manastirin e Shën Nau-
mit në Ohër dhe në atë të Shën Vasilit në Ostrog, në Malin e Zi. Vizita
në këto vende të shenjta i ndihmoi vajzat të forcohen në besim, të
nderojnë shenjtorët e kishës, duke i pasur shembull frymëzimi në rru-
gën drejt shenjtërimit.
Më 2 gusht pjesëmarrëset në kampin e vajzave kishin bekimin të
ishte pjesëmarrëse në Liturgjinë Hyjnore për 26-vjetorin e ringritjes
kanonike të Kishës, ku patën mundësinë të falënderonim nga afër
Kryepiskopin Anastas për dashurinë dhe kujdesin e treguar për rinjtë.
Parashqevi Gega
GUSHT 2018 NGJALLJA 5

U kremtua masivisht në gjithë vendin

“Fjetja e Hyjlindëses”
E kremtja e madhe e Fjetjes së Krisht. Me një dashuri të çiltër dhe
Hyjlindëses kremtohet në 15 gusht, të pafundme, Hyjlindësja i mbron
e paraprirë nga dy javë kreshme. të gjithë dhe përkrah çdo vepër të
Për mbarë botën e krishterë, figura mirë njerëzore. Hyjlindësja konsi-
e Nënës së Zotit lidhet në mënyrë derohet mbrojtëse e të gjithë nje-
të papërsëritshme dhe hyjnore me rëzve para Zotit për gabimet e vull-
Shpëtimtarin e fisit njerëzor - Jisu netshme dhe të pavullnetshme. Që
nga çasti i Fjetjes, e Tërëshenjta
Mari qëndron nga e djathta e birit -
Jisu Krisht, dhe me lutjet e saj prej
nëne mbron mbarë botën e kri-
shterë. Ajo u sjell gëzim dhe qetë-
sim të gjithë njerëzve të vuajtur dhe
të mjeruar.
Dita e Fjetjes së saj - 15 gusht,
konsiderohet një nga të kremtet
më të mëdha dhe më të ndritshme
të krishtera. Çdo vit, kishat dhe
manastiret që mbajnë emrin e saj,
mbushen me mijëra e mijëra
besimtarë.

Në Kryepiskopatën e Tiranës

Besimtarë të shumtë nga Durrësi, Tirana, Kavaja, por edhe nga zona
të tjera të vendit, u mblodhën për të nderuar të kremten e Fjetjes së
Hyjlindëses në Manastirin e Ri të Shën Vlashit, në Durrës. Siç është
traditë, festimi filloi me shërbesat që kryhen që në mbrëmjen e 14 gush-
tit, kur në manastir u mblodhën për të kaluar natën me lutje qindra be-
simtarë, por edhe shumë njerëz të besimeve të tjera, të cilët e nderojnë
në mënyrë të veçantë këtë vend mrekullibërës. Në datë 15 gusht, Litur-
gjia Hyjnore u krye nga Episkopi i Bylisit, Hirësi Asti.
Në katedralen “Ngjallja e Krishtit”, në Tiranë, Liturgjinë Hyjnore,
në prani të qindra besimtarëve, e kreu Mitropoliti i Amantias, Hirësi
Nathanaili.

Në Mitropolinë e Beratit kishte përgatitur një koncert me

muzikë klasike, i cili u dha në urën
Kryepiskopi Anastas, në datën që lidh ishullin e Zvërnecit me
14 gusht, ishte në vigjilje të së fshatin. Kryebashkiaku Leli vlerë-
kremtes në zonën e Mitropolisë soi figurën e Kryepiskopit Anastas
së Beratit. Bashkë me Mitropolitin si një bari që ka krijuar fidani-
Ignat, ai vizitoi qytetin e Vlorës, ku shte dashurie dhe besimi kudo në
u pritën nga Kryetari i Bashkisë, Shqipëri për besimtarët orthodho-
z. Dritan Leli dhe Prefekti, z. Fla- ksë.
mur Mamaj. Ndër të tjera, u trajtua Kryepiskopi Anastas kreu
edhe problemi i mbetur pezull prej Mbrëmësoren e madhe të së krem-
vitesh, i ngritjes së një kishe kate- tes në kishën e Fjetjes së Shën Ma-
drale në këtë qytet të lashtë dhe risë në Zvërnec, ku morën pjesë
me tradita. qindra besimtarë. Në fund, Fort-
Për Shërbesën e Mbrëmësores, lumturia e Tij foli për të kremten,
Kryepiskopi Anastas shkoi në duke e quajtur si një Pashkë verore
manastrin “Fjetja e Hyjlindëses”, për krishterimin.
në Zvërnec. Ky manastir është re- E veçantë në Mitropolinë e
stauruar thellësisht, me një fond Beratit ishte edhe mundësia që u
mjaft të konsiderueshëm të sigu- krijua në datën 15 gusht për të
ruar nga Fortlumturia e Tij. shërbyer në kishën e Hyjlindëses
Kryepiskopi, i shoqëruar nga në kala, e cila është kthyer prej vi-
Hirësi Ignati, u prit në manastir tesh në muzeun “Onufri” dhe nuk i
nga Kryetari i Bashkisë, z. Dritan është kthyer ende Kishës sonë,
Leli, deputeti i Vlorës z. Edi Leka, shërbesë që u drejtua nga Mitro-
konsujt e Greqisë dhe Italisë dhe politi Ignat.
Kryetarja e komunës. Për nder të
Kryepiskopit, Kryetari i Bashkisë (vijon në faqen 6)
6 NGJALLJA GUSHT 2018

U kremtua masivisht në gjithë vendin “Fjetja e Hyjlindëses”

Në Mitropolinë e Korçës
Në të kremten e Fjetjes së Hyjli-
ndëses, në kishën me të njëjtin emër
në Pogradec Liturgjinë Hyjnore e
drejtoi Mitropoliti i Korçës, Joani.
Në zonën e Korçës, një nga
kremtimet më tradicionale është ai
në manastirin “Fjetja e Shën Ma-
risë”, në Boboshticë. Çdo 15 gusht
në të mblidhen mijëra besimtarë
nga zona, por edhe nga gjithë vendi.
Liturgjia Hyjnore u krye në kishën
e rindërtuar, e cila është drejt mbari-
mit, nga atë Jani, atë Kiçoja etj.
Më 15 gusht, në fshatin Bezhan
të Kolonjës Liturgjia Hyjnore u
krye në kishën “Fjetja e Hyjlindë-
ses”, pas disa kohësh që nuk ishte
bërë për arsye objektive, pasi bano-
rët janë larguar prej vitesh. Ajo u
krye nga Stavrofor Anesti Dhimitri.
E veçanta e këtij viti kishte të bënte
me një organizim të bezhanllinjve,
për t’u rikthyer në vendin nga ku
kanë rrënjët, për të nderuar Nënën
e Zotit tonë Jisu Krisht. Gjithashtu,
me një organizim krejt të tyrin, me Shenjtë të Korçës, po ata mbledhin struktimin e kishës, e cila është
mbështetjen edhe të Mitropolisë së fonde që do të shkojnë për rikon- riparuar më parë në vitet ‘90.

Në Mitropolinë e Fierit
Kryepiskopi i Tiranës, Durrësit dhe i Gjithë Shqipërisë, Anastasi, në
datën 15 gusht, e kreu Liturgjinë Hyjnore në manastirin historik të kishës
sonë në Apolloni, i cili mban emrin “Fjetja e Hyjlindëses”. Ai meshoi
bashkë me Mitropolitin e Apollonisë dhe Fierit, Hirësi Nikollën, dhe kleri-
kë të zonës, në prani të besimtarëve jo vetëm nga Mitropolia e Fierit, por
edhe nga zona të tjera të vendit. Kryepiskopi Anastas mbajti predikimin
e së kremtes, ndërsa Hirësi Nikolla e falënderoi për praninë në këtë të
kremte dhe për veprën e jashtëzakonshme për ringritjen dhe ecurinë e
Kishës sonë.

Në Mitropolinë e Gjirokastrës
Në Mitropolinë e Shenjtë të Gjirokastrës janë të shumta enoritë që
kanë kishat qendrore apo paraklise dhe për më tepër manastire, që nde-
rohen në kujtim të Gjithmonëvirgjrës Mari. Përdëllimtaria e popullit be-
simtar Orthodhoks i ka qëndisur këto kisha me një hijeshi dhe bukuri të
veçantë dhe Hiri i së Tërëshenjtës u jep atmosferën mjaft domëthënëse
shpirtërore. Ai Hir që i mblodhi besimtarët gjatë gjithë periudhës thuajse
dyjavore në Parakliset e përditshme të pasdites si një rast i mirë që kle-
rikët pavarësisht nga mungesat e theksuara, sipas programit që Mitropo-
liti u kishte përgatitur, i vizituan të gjitha enoritë për të përmbushur nevo- Në Mitropolinë e Elbasanit
jat adhuruese të besimtarëve. Liturgjia Hyjnore e së kremtes së shndritshme të Fjetjes së Hyjlindëses,
Të veçanta për nga pjesëmarrja në lutje dhe adhurim, ishin edhe këtë në Elbasan, u krye nga Mitropoliti, Hirësia e Tij Andoni, në kishën e shën
vit Panegjiret e Fjetjes të së Tërëshenjtës Mari përveçse në qendrat e Nikollës.
rëndësishme urbane: Gjirokastër, Përmet, Sarandë, Himarë etj., edhe në Mjaft bukur u kremtua në të gjitha zonat e Mitropolisë, si në fshatin
ato qendra dhe destinacione historike pelegrinazhi si Manastiri i rikon- Grabovë të Gramshit, ku Liturgjia u krye nga atë Mihallaq Prifti, në prani
struktuar nga Kryepiskopi Anastas në Kosinë, në Dervician, në Manastirin të besimtarëve të zonës, si dhe disa grupe familjarësh të ardhur nga
e Kamenas në Delvinë, në atë të Soronesë në Sarandë, në Dhivri, por Korça, Elbasani e Gramshi.
pas shumë vitesh edhe në Manastirin e Fjetjes në Kakome, duke kapërcyer
vështirësitë e aksesit nga abuzuesit mbi pronat manastiriale.
Mitropoliti i Gjirokastrës celebroi Liturgjinë Hyjnore në Kishën e Shën
Harallambit të Sarandë, duke përkujtuar njëherësh edhe përvjetorin e
Shenjtërimit të saj nga Kryepiskopi Anastas, në vitin 2011. Kujtimin e
Shenjtërimeve që Kryepiskopi ka kryer në periudhën e së Kremtes së
Fjetjes, ndër vite i kujtoi në të njëjtën mënyrë në datën e tyre edhe në
Enori të tjera si në Livadhja, Mesopotam, Këlcyrë.
I veçantë ishte këtë vit edhe meshimi në kishën e rikonstruktuar të
fshatit Peshtan, i cili u krye me fondet e dhëna nga një banor i tij.
GUSHT 2018 NGJALLJA 7

Përfundojnë punimet restauruese në kishën “Fjetja e Hyjlindëses”,

në fshatin Kosinë, Përmet
Pothuajse pas një viti, përfu-
ndojnë punimet e restaurimit në
kishën “Fjetja e Hyjlindëses” në
Kosinë të Përmetit. Hartimi i pro-
jektit të restaturimit dhe mbikëqyr-
ja e realizimi i punimeve u bë nga
Bërthama e Trashëgimisë Kulturo-
re e Kishës Orthodhokse Autoqe-
fale të Shqipërisë. Projekti u mira-
tua nga Këshilli Kombëtar i Resta-
urimit pranë Ministrisë së Kultu-
rës. Realizimi i këtij projekti u ideua
dhe u financua nga Kryepiskopi
Anastas me vlerën 4,435’395 lekë.
Punimet e retaurimit konsistu-
an në: fugatimet e muraturave, qe-
pjet e çarjeve vertikale dhe qeme-
rëve, injektimet në shëndoshjen e
mureve ekzistuese, çmontimi i ça-
tisë ekzistuese, riparimi i qemerë-
ve nga nga çarjet dhe dëmtimet,
mbulimi i çatisë në kuotat e vjetra
duke përdorur tjegulla të reja të
realizuara në dimensione me ato
ekzistuese dhe gjithashtu u zëve-
ndësuan dyert edhe dritaret e dëm-
tuara. E gjithë kisha iu nënshtrua
një heqjeje masive të dherave në
mënyrë perimetrale, të cilat ishin
depozituar me kohën duke “zhytur”
volumin real të kishës. Në pjesën
afër muraturës u realizua drena-
zhimi për t’i larguar ujërat nga
objekti. Mbi këtë drenazhim u bë
një trotuar kalldrëmi, i cili do të
rrethojë kishën në mënyrë peri-
metrale. Punime gjithashtu u kry-
hen edhe në interierin e kishës, si
riparimi i dyshemesë dhe plotësi-
mi i suvasë së dëmtuar aty ku nuk
kishte prani të pikturës murale. E
rëndësishme ishte edhe rihapja e
dyerve anësore nga veriu dhe nga
perëndimi.
Kisha “Fjetja e Hyjlindëses” në
Kosinë, është e tipit kryq i brenda-
shkruar me kupolë dhe përbëhet
nga narteksi, naosi dhe altari. Nga
tiparet, morfologjia dhe elemetet
dekorative, kjo kishë datohet si
ndërtim i shekullit XII. Kisha “Fje-
tja e Hyjlindëses” ka tipare të thek-
suara të arkitekturës bizantine. Kjo
kishë kaq e rëndësishme për tra-
shëgiminë tonë shpirtërore dhe
kulturore orthodhokse e restauruar
tashmë, i bashkëngjitet grupit të
madh të kishave monumente kul-
ture të restauruara nga Kisha Or-
thodhokse Autoqefale e Shqipëri-
së. Nga besimtarët orthodhoksë të
Enorisë së kishës së Fjetjes së Hyj-
lindëses të fshatit Kosinë, Krye-
piskopit Anastas iu dërgua një letër
falënderimi dhe mirënjohjeje për
restaurimin jo vetëm të këtij thesari
të vyer të besimit tonë siç shprehen
ata, por edhe ringritjes në tërësi të
Kishës Orthodhokse Autoqefale të
Shqipërisë.
Arkitekt Restaurator
Gentian Stratobërdha,
“Bërthama
e Trashëgimisë Kulturore”,
Kisha Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë

Letër Falënderimi dhe Mirënjohjeje

e besimtarëve të enorisë së Fjetjes së Hyjlindëses, Kosinë
Fortlumturi,
Në këtë ditë të kremtimit të Fjetjes së Hyjlindëses Mari, Nënës së
Zotit dhe Perëndisë sonë Jisu Krisht, po Ju drejtohemi me këtë letër, ne
besimtarët orthodhoksë të Enorisë së Fjetjes së Hyjlindëses në Kosinë
dhe të tjerë të mbledhur nga gjithë treva e Përmetit.
Vijmë pranë Jush me urimet më të ngrohta që Perëndia ynë, me
ndërmjetimet e Nënës së Tij të Tërëkulluar, t’Ju dhurojë të pasur hir,
ndriçim dhe shëndet të plotë!
Fortlumturi,
Pas përfundimit të veprimtarive adhuruese në kishën tonë të Manasti-
rit dikur të ndritshëm dhe të tërëlashtë, të dedikuar Hyjlindëses dhe
Gjithmonëvirgjrës Mari, Ju drejtohemi, për t’Ju shprehur edhe me shkrim
falënderimet dhe mirënjohjen tonë të thellë. Kjo për faktin se sivjet ne iu
gëzuam së kremtes së saj në një ambient tërësisht të rikonstruktuar.
(vijon në faqen 8)
8 NGJALLJA
(vijon nga faqja 7)
Ishte inisiativa Juaj, kujdesi i vazh-
dueshëm dhe fondet që ne e dimë
se me sa vështirësi i grumbulluat,
që bënë të mundur kryerjen e pu-
nimeve. Punime që, falë kujdesit
Tuaj, u realizuan sipas gjithë rre-
gullave dhe teknikave bashkë-
kohore të restaurimit të objekteve
adhuruese - monumente të tra-
shëgimisë kulturore dhe shpirtë-
rore të Komunitetit Orthodhoks. Ju
falënderojmë thellësisht se një
sërë punimesh u kryen edhe në
ambientin rrethues, gjë që krijon
tjetër atmosferë edhe për fshatin
tonë në përgjithësi dhe i krijon atij
një qendër të rëndësishme referimi.
Beko Zotin, o shpirti im, dhe
mos harro tërë mirësitë e tij!
Ky varg i shkëputur nga Psalmi
103 na mëson se gjithmonë duhet
të jemi mirënjohës për tërë mirësitë
dhe bekimet në jetën tonë. Një be-
kim i veçantë për mua dhe për shu-
më të tjerë ka qenë prania shpirtë-
rore e motër Theofilit. Ajo ishte një
murgeshë e përkushtuar, e cila la
përkohësisht manastirin e saj në
Greqi dhe erdhi në Shqipëri, duke
ndjekur thirrjen e Kryepiskopit
Ne jemi të ndërgjegjshëm,
Fortlumturi, për thesarin e vyer që
besimi ynë orthodhoks ka krijuar në
rrjedhën e historisë në të gjithë
gjeografinë e vendit, si shprehje e
respektit dhe devotshmërisë së
Komunitetit tonë për Perëndinë.
Kisha jonë Orthodhokse ka të
drejta historike dhe ligjore të
sanksionuara mbi këto dëshmi të
rrugëtimit historik dhe ne ndihemi
përgjegjës për mirëmbajtjen dhe
promovimin e tyre të vazhdueshëm,
për t’ua lënë brezave që vijnë ashtu
sikundër ne i trashëguam.
Fortlumturi,
Në këtë drejtim na keni nxitur
vazhdimisht edhe Ju. Nuk është e
Fjeti më Zotin motër Theofili
Anastas për të kontribuuar e ndih-
muar me zell në ringritjen e Kishës
sonë.
Motër Theofili, sipas botës Ma-
ria Haritopulu, lindi më 29 janar të
vitit 1941, në një familje të pasur e
besimtare të Athinës. Që në fëmi-
jëri ndiqte mësimet e katekizmit,
kampet dhe çdo aktivitet të Kishës.
Përfundoi studimet e larta për kon-
tabilitet në Athinë. Më pas punoi
në Departamentin e Kontabilitetit
të Shkollës së Lartë të Tregtisë.
Jeta e kësaj bote nuk e tërhiqte dhe
vendosi t’i përkushtohej tërësisht
Perëndisë e të shkonte në manastir,
edhe pse hasi në kundërshti të forta
të familjes. Në vitin 1967 shkoi në
Manastirin e Hirshëm të Shën Ste-
fanit, në Meteora, ku dhe u qeth
murgeshë. Në vitin 1976 u vendos
në Manastirin e Shën Dhimitrit, në
Agioi Douloi, Korfuz.
Në vitin 1994, motër Theofili,
me bekimin e Kryepiskopit Ana-
stas, nisi përpjekjen e saj hierapo-
stolike në qytetin e Gjirokastrës.
Në atë periudhë kishte shumë pa-
siguri e paqartësi për të ardhmen e
vendit tonë, në hapat e parë të de-
mokracisë pas një periudhe të errët
të diktaturës komuniste. Duhej
rëndësishme vetëm çështja e pu-
nimeve teknike të kryera në kishën
tonë dhe shumë të tjera të së njëj-
tës vlerë historike dhe kulturore.
Më i rëndësishëm është dimen-
sioni i rijetimit të tyre. Kjo kishë,
ashtu si shumë të tjera, u rikthye
në destinacionin e saj të ndërtimit
fillestar, për të pritur veprimtaritë
adhuruese e shpirtërore të komu-
nitetit të besimtarëve. Ajo është e
rigjallëruar për faktin se, falë kuj-
desit Tuaj dhe gjithë mbështetjes
në vite, këtu ka pasur praninë e pri-
ftit dhe kjo ka siguruar dhe siguron
edhe në të ardhmen kryerjen e mi-
stereve dhe të shërbesave të Ki-
shës sonë.
shumë kurajë dhe guxim të merrje
përsipër një mision të tillë, por
motër Theofili me shumë besim,
dashuri dhe përulësi nuk u step
kurrë. Madje, ajo nuk u largua as
gjatë trazirave të vitit 1997. Jetoi
në kushte të vështira, shpeshherë
e sëmurë, por besimi i saj te Perë-
ndia dhe dashuria e saj mbulonin
gjithçka.
Ajo formoi grupe katekizmi për
qindra fëmijë, të rinj e gra në varësi
të moshës, duke pasur si qëllim
kultivimin shpirtëror. Me dhjetëra
katikumenë u pagëzuan. Në qen-
drën rinore, përveç katekizmit,
zhvilloheshin shumë kurse të tje-
ra, edhe këto të ndara sipas grup-
moshave. Ajo na mësonte gjuhën
greke të re dhe të vjetër, anglisht,
pikturë, punë dore, ikonografi,
qëndisje, gatim, këngë, muzikë
bizantine etj. Shpesh organizonte
ekskursione, në të cilat vizitonim
kisha e manastire të vjetra.
Bamirësia ishte një pjesë shu-
më e rëndësishme e misionit të saj,
jo vetëm në Shqipëri. Një person
që pasurinë e saj e çdo të ardhur
tjetër e përdorte për të varfrit dhe
nevojtarët, pa e menduar dy herë.
Për vete nuk shpenzonte gjë, por
GUSHT 2018
Pranoni për të gjitha këto dhe
shumë të tjera, që në një letër nuk
mund të përshkruhen, të gjitha
ndjenjat tona më të thella të mirë-
njohjes dhe urimet më të ngrohta
nga zemra jonë për jetë të gjatë dhe
të shëndetshme! Kisha jonë Ortho-
dhokse Autoqefale e Shqipërisë, e
rithemeluar falë punës Suaj, men-
çurisë dhe sakrificës pa interes, e
ka akoma të domosdoshme t’i pri-
ni me të njëjtën dashuri si deri më
sot!
Le t’i dëgjojë lutjet tona e Tërë-
shenjta Mari në të Kremten e saj!
Amin!
Kosinë, më 15 Gusht 2018
vetëm për të tjerët mendonte.
Blinte ikona, kryqe, komboskina,
ilaçe, ushqime, dhurata, veshje, lo-
dra, libra, mjete pikture dhe shko-
llore etj. dhe i shpërndante në
fshehtësi. Motër Theofili e dinte më
së miri se kujt i nevojiteshin më
shumë.
Një meritë e saj ishte që na jep-
te mundësinë të ishim edhe ne
mësuese e të praktikonim, sepse
parimi, me të cilin vepronte, ishte
që Shqipëria duhej bërë nga vetë
shqiptarët dhe ne duhej të merr-
nim stafetën. Në vitin 2006 u lar-
gua nga Shqipëria, por misionin
nuk e përfundoi atëherë. Ajo va-
zhdonte komunikimin me bijtë e saj,
duke i këshilluar dhe ndihmuar në
çdo aspekt.
Fjalët janë të pakta e shumë të
varfra për të paraqitur veprën e kë-
saj murgeshe misionare e bami-
rëse, që shpërndau dritën e Krishtit
te kushdo që përqafoi dashuria e
saj, deri në frymën e fundit. Ajo
fjeti më Zotin në datën 17 qershor
2018. Bashkë me shenjtorët le të
prehet shpirti i saj!
Theano Kostoli
GUSHT 2018 NGJALLJA 9

Një predikim i Shën Kozmait të Etolisë në zonën e Kavajës

Mbi përulësinë, sjelljen e butë, shpresën te Perëndia

dhe respektin për priftërinjtë
Ndër shenjtorët më popullorë dhe gjerësisht të njohur në gjirin
e komunitetit orthodhoks të Shqipërisë është padyshim Shën Kozmai
i Etolisë. Edhe, ndërsa nderohet me aq përdëllimtari kujtimi i tij dhe
martirizimi për besimin e shenjtë më Zotin dhe Perëndinë tonë Jisu
Krisht, pak dimë për predikimin e tij dhe shumë më pak për stilin e
të mësuarit, didaktikën e plotë për besimin, Perëndinë, moralin e
Krishterë, dashurinë dhe misteret e besimit.
Janë të njohura në masat e popullit besimtar dhe më gjerë disa
nga thëniet e Shenjtorit me karakter profetik, është gjerësisht e
njohur fuqia e fjalës së tij shpirtërore dhe ndikimi që kishte mbi
masat e njerëzve që e dëgjonin dhe merrnin pjesë në mistagogjinë e
tij, madje dhe jeta e tij e shenjtëruar dhe martizimi me varje në fu-
shat e Myzeqesë. Ndërkaq, Shën Kozmai ishte mbi të gjitha një
mësues i madh i Ungjillit. Nga ai, ashtu siç njerëzit e kujtojnë, buro-
nte fuqia e tij dhe nga ai mbaronte e gjithë veprimtaria e tij për ri-
lindjen e shoqërisë përmes riungjillëzimit të popullit orthodhoks.
Didaktika e Shën Kozmait, sipas studiuesit Joan V. Menounos,
që është marrë thellësisht me sistemimin e gjithë burimeve të shpë-
tuara, ka një karakteristikë bazike: Universalizmin e saj pavarë-
sisht nga koha dhe vendi ku u zhvillua dhe thjeshtësia e gjuhës,
dhe paradigmat që përdorte për të pëcjellë madhështinë e Misterit
të Perëndisë Triadik. Ndonëse është e sigurt se nuk përdorej tekst
i shkruar, të gjitha predikimet ruajnë linjë të njëjtë të përmbajtjes
dhe del qartazi adoptimi i gjuhës së ligjërimit sipas nivelit të popu-
llit që merrte pjesë.
Studiuesi Menounos dhe të tjerë që kanë trajtuar çështjen, janë
mbështetur në materiale që ndodhen në arkiva të ndryshëm dhe
përbëjnë shënime për didaktikën dhe ligjërimin e Shën Kozmait nga
shoqëruesit e tij apo dëgjuesit e vëmendshëm të drejtëpërdrejtë.
Thekson se nuk ekzistojnë të dhëna gjeografike për vendin ku janë
bërë ligjëratat e ndryshme, përveç njërës. Ligjërata e 5-të, sipas
numërimit sistemues të Menounos, është bërë në Kavajë, sikundër
del nga shembulli që Shenjtori përpiqet t’u tregojë besimtarëve që
ndiqnin ligjërimin.
Më poshtë kemi përkthyer pjesë nga kjo Ligjëratë didaktike -
Predikim si një kontribut për të njohur më thellë mësimdhënien
e Shën Kozmait të Etolisë dhe të Myzeqesë, shenjtorin aq shumë të
dashur për popullin besimtar dhe rilindasin e hershëm për popujt
e robëruar nën errësirën otomane.

“...Një gjë po ju këshilloj, o të krishterët e
mi: Nëse dëshironi, t’i mblidhni, të gjithë ju,
armët, t’ua dorëzoni zabitëve edhe t’u thoni
atyre: Nuk janë tonat këto. Neve, Krishti ynë,
Kryqin na ka dhuruar që të kemi, dhe jo armët.
Edhe përpiquni ta kuptoni, të krishterët e mi,
se, kur njeriu mban armë dhe shpresën e
mbështet në to, Perëndia nuk e ruan këtë njeri.
Dëgjoni t’ju rrëfej një shembull dhe kështu të
besoni: Dhjetë kusarë po rrinin ndanë rrugës
së Kavajës dhe ruanin se kur do të kalonte
ndonjë kalimtar që ta vrisin atë dhe t’i grabis-
nin gjithë ç’kishte. Vinte një njeri nga Arta e
Vogël (Narta) e Vlorës (Avlonës). E panë ku-
sarët dhe menjëherë brofën në këmbë, por
kur e panë se ishte i varfër, i paarmatosur, nuk
e nganë. Edhe thanë mes tyre hajdutët: “Le ta
lëmë të kalojë dhe të thyejë qafën, nuk ka as-
gjë për t’i marrë”. Edhe vazhduan të qëndro-
nin atje e të ruanin. Pas pak vunë re se po ka-
lonte kalëruar një njeri me një kalë krenar dhe
dy kobure varur, shpatë argjendi dhe thika dhe
me feste të shtrenjtë, tri groshë, në kokë. Me-
njëherë, sa e panë, kusarët menduan se do të
kishte me vete shumë të holla (aspra). I thirrën
të qëndronte dhe të ulte armët në tokë. Ai, si
kryeneç që ishte, duke mbajtur shpresën tek
armët që kishte me vete nuk iu përgjigj. Me-
njëherë, hajdutët e vranë, i morën ç’kishte me
vete, si edhe kalin dhe u larguan. Kam shumë
për t’ju thënë, por nuk kam kohë. Mjaftojnë
këta dy shembuj që të siguroheni.
Tani e kuptuat, vëllezërit e mi, se të varfrin
që nuk kishte armë dhe shpresën e tij e kishte
te Perëndia, si e ruajti Perëndia. Prandaj edhe
ju porosis, si bijtë e mi shpirtërorë, t’i braktisni
armët dhe të shpresoni te Zoti dhe, sikundër e
ruajti atë njeri që shpresën e kishte te Perëndia
dhe jo tek armët, kështu e ruan edhe bujarinë
tuaj. Doni nga ana tjetër të jeni kryeneçë dhe
ta keni shpresën tuaj tek armët? Ta dini se
Perëndia nuk ju ruan.
Më jepni një thikë. Ngrihu në këmbë, zo-
tëria juaj, që mbake kobure. Unë ngre thikën
të të vras. Më thuaj tani të vërtetën: ku të shkoi
menjëherë mendja? - Te koburja. - Të lumtë,
ulu tani në shesh! Ngrihu tani në këmbë ti që
nuk mban kobure. Dua të të vras. Më thuaj
tani ti që nuk mban armë, ku të shkoi mendja?
- Te Perëndia, shenjt i Zotit. - Pra, në këtë
mënyrë, bujaria juaj, gjithmonë shpresën tuaj
(vijon në faqen 10) Afresk i shën Kozmait,
pranë varrit të tij në Manastirin e Kolkondasit
10 NGJALLJA GUSHT 2018

(vijon nga faqja 9)
te Perëndia ta mbani dhe në këtë mënyrë mos
kini frikë, asnjë e keqe nuk ka për t’ju gjetur.
Zoti, duke e ditur se ne njerëzit nuk e kemi
mundësinë të gjithë të mësojmë shkrim e kë-
ndim dhe, akoma, nëse mësojmë, nuk i mbajmë
mend të gjitha, për këtë arsye dhe Zoti na dha
një porosi dhe, duke e mbajtur atë, do të
kalojmë edhe këtu mirë, edhe në Parajsë do
të shkojmë. Cila është kjo porosi? Kjo është:
“Atë që ti nuk e do, mos ua bëj të tjerëve; dhe
atë që ty të pëlqen, bëje edhe për të tjerët”.
Edhe ç’do të na thotë kjo porosi? Atë që ti e
urren, thotë Perëndia, dhe nuk do që të tjerët
të ta bëjnë, edhe ti mos ua bëj të tjerëve. Edhe
tani, medito, çfarë është ajo që do? Do që tjetri
të të vjedhë, të të vrasë dhe të shpifin kundër
teje apo të të bëjnë diçka tjetër të keqe? Nuk
e do këtë. Këto mos ua bëj dhe ti vëllezërve
të tjerë dhe do të shpëtosh. Po ty çfarë të
pëlqen? Do që tjetri të të ushqejë, të të japë
për të pirë dhe të të bëjë rroba, të të bëjë gjithë
të mirat, të të falë edhe fajin tënd dhe të thotë
çdo fjalë të mirë për ty. Këto bëjua edhe ti
vëllezërve të tu dhe do të shpëtosh.
Tani, së fundmi, ju këshilloj të bëni secili
nga një komboskin, të mëdhenj dhe të vegjël,
burra edhe gra, djem edhe vajza, i cili të ketë
njëqind e tre kokrra edhe ta mbani në dorën e
majtë, edhe me të djathtën të bashkosh tre
gishtat e tu, të bësh shenjën e Kryqit edhe të
thuash: “Zoti Jisu Krisht, Bir dhe Fjalë e
Perëndisë së gjallë, me ndërmjetimet e
Perëndilindëses dhe të gjithë Shenjtorëve,
mëshiromë mua shërbëtorin tënd mëkatar dhe
të padenjë”. Te “Zoti Jisu Krisht...” përfshihet
Trinia e Shenjtë, Perëndi, esenca e mishëruar
e Krishtit tonë, Virgjëresha jonë Perëndilindëse
dhe të gjithë Shenjtorët.
...Do të doja, o të krishterët e mi, të jem
përgjithmonë me ju trupërisht edhe t’ju mësoj
herë një gjë dhe herë tjetrën, por çfarë të bëj
edhe unë se janë mijëra fshatra edhe vende që
nuk e kanë dëgjuar kurrë fjalën e Perëndisë
edhe më presin që të shkoj. Prandaj edhe ju
porosis, priftërinjtë e mi të hirësuar, të kujde-
seni për popullin sesi të shpëtohen edhe ata
dhe kështu të vijë shpëtimi edhe për shenjtërinë
tuaj. Po njësoj përsëri, ju laikët, të nderoni dhe
të tregoni respekt përdëllimtar për priftërinjtë
tuaj dhe të mos i ngarkoni me borxhe dhe ha-
raçe edhe të tjera detyrime, në mënyrë që ata
të kenë kohë të lirë t’i luten Perëndisë për
shpirtin tuaj dhe për jetët tuaja. Edhe për atë
që kanë për t’ju dhënë priftërinjtë, nuk pa-
suroheni, vëllezërit e mi; pasi t’ua keni falur,
kanë kohë që t’i luten Perëndisë për shpirtin
tuaj dhe për jetën tuaj.
Edhe nëse të rastis një prift dhe një mbret,
priftin të vësh më lart se mbretin për të ndenjur.
Edhe nëse të rastis një prift edhe një engjëll,
priftin të përshëndesësh më parë edhe se
engjëllin, sepse prifti është më lart se engjëlli
në pozitë. Këto t’i bëni ju laikët për dobinë
tuaj shpirtërore. Për priftërinjtë e shenjtë nuk
kam për të thënë asgjë. Unë e kam për detyrë
që sa takoj ndonjë prift, të përkulem t’i puth
duart edhe këmbët, edhe t’i lutem që t’i lutet
Perëndisë për mëkatet e mia, sepse sikur të
gjithë mbretërit, e gjithë bota, t’i luten Pe-
rëndisë për mijëra vjet, nuk kanë për të kryer
Misteret e Nderuara, edhe një prift, le të jetë
edhe mëkatar, mundet me hirin e Shpirtit të
Shenjtë edhe i kryen ato...”

Kampe ditore në Mitropolinë e Elbasanit

Është bërë tashmë një traditë e
bukur, organizimi i kampeve verore
për fëmijë nga Kisha jonë. Edhe
Mitropolia e Elbasanit organizoi
kampe të tilla me të gjitha grupet
që zhvilluan katekizëm gjatë vitit.
Për disa fëmijë, kampi është i vetmi
aktivitet që ata kryejnë gjatë verës.
Nga 6-12 gusht u zhvillua kampi
ditor në Gjinar, ku morën pjesë rreth
90 fëmijë. Programi përfshinte
lutjen e mëngjesit, këngë të kri-
shtera, mësime biblike, punë dore,
lojëra argëtuese dhe drekën së ba-
shku. Për rreth një javë, ata kaluan
kohë në shoqërinë e njëri-tjetrit, u
argëtuan dhe mësuan shumë gjëra
të reja dhe të bukura për besimin.
Stafi drejtues dhe organizativ ishin
katekistët e Mitropolisë, vullnetarë
e të rinj, që me përkushtim dhe zell
bënë që këta fëmijë të gëzoheshin
dhe të kalonin një javë të paharruar.
Ditën e fundit të kampit, e diel,
Liturgjinë Hyjnore e kreu Mitro-
politi i Elbasanit, Hirësi Andoni.
Pas saj fëmijët kishin përgatitur
një program festiv me këngë, valle,
skeçe e recitime, ku morën pjesë
edhe prindërit e tyre.
GUSHT 2018 NGJALLJA 11

Doli në qarkullim libri “Historia e Ikonave” Kalendari

i Liturgjive Hyjnore,
Si u shfaqën ikonat? Pse kemi SHTATOR 2018
ikona në Kishë? Pse ato i piktu-
rojmë kaq ndryshe nga pikturat e
1 E Shtunë † Fillimi i Vitit
tjera? Çfarë na tregon një ikonë?
Kishtar. Simeon Stiliti. 40
Për t’iu përgjigjur këtyre
oshdg. (Elpiniqi, Penelopi
pyetjeve dhe shumë të tjerave, li-
etj.).
bri “Historia e Ikonave” është një
ndihmesë e shkëlqyer për të kup- 2 E DIEL † 14 MT.
tuar ikonat në Kishë, si dhe rolin (Shëmbëlltyra e dasmës).
që ato luajnë në adhurim. Autorja Dësh. Mamai. Osh. Joan
Mary Paloumpis Hallick na para- Kreshmuesi.
qet historinë e ikonave, nga kata- 5 E Mërkurë † Zaharia, i
kombet deri te lufta e ikonoklastë- ati i Joan Pagëzorit. Hierod.
ve dhe triumfi i ikonave, i cili u Abdai në Persi. Dësh.
shpall të Dielën e Orthodhoksisë. Medimni.
Gjithashtu ajo shpjegon përse iko- 8 E Shtunë † Lindja e
nat paraqiten në këtë mënyrë, siç i Hyjlindëses Mari. Dësh.
shohim. Pjesa e dytë e librit u ku- Seviri, Artemidori.
shtohet ikonave për të kremtet e
Krishtit dhe të së Tërëshenjtës, 9 E DIEL † PARA LAR-
duke na mësuar si t’i “lexojmë” dhe TËSIMIT TË KRYQIT.
si të kuptojmë ngjarjet që na pa- Hyjprindërit Joakim e Ana.
raqiten në to. Etërit e Sinodit III Ekumenik.
Mary Paloumpis Hallick, Ed.D. 14 E Premte † Lartësimi i
ka qenë mësuese dhe drejtoreshë Kryqit të Nderuar (Stavros).
në shkollën fillore. Ajo është autore Sinodi VI Ekum. (Kreshmë)
e librit “Libri i Shenjtorëve” dhe 15 E Shtunë † Dësh. Nikita
bashkautore e librit “Të mbjellim Goti. Visarioni i Larisës.
fara për Krishtin”. Ka qenë anë- Josifi i Timishoarës.
tare e Komisionit për Kurrikulat e
Departamentit të Edukimit të 16 E DIEL † PAS LARTË-
Krishterë në SHBA, i cili zhvilloi SIMIT TË KRYQIT.
serinë e teksteve të Living our Dëshmg. Efimia. Dëshg.
Orthodox Faith. Melitina. Ludmilla në Çeki.
17 E Hënë † Sofia e vajzat
dësh.: Besa, Shpresa, Dashu-
Me www.orthodoxalbania.org ria. Dëshg. Agathoklia.
22 E Shtunë † Hierod.
do të gjeni në internet Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë Fokai. Dësh. Foka Kopshta-
ri. Dësh. Isaak, Martini etj.
Kisha jonë Orthodhokse me faqen e saj
zyrtare përpiqet të përcjellë mesazhin dhe 23 E DIEL † 1 LLK.
informacionin e saj edhe në internet. (Mrekullia e peshkimit,
Nxënësit e parë). Ngjizja e
Ajo i njeh vizitorët e saj me: Joan Pagëzorit.
- besimin e krishterë orthodhoks, 26 E Mërkurë † * Jetë-
- organizimin dhe veprimtarinë e strukturave ndërrimi i Ap. e Ungj. Joan
institucionale, Theologut. Gedeoni i Drejtë.
- lajmet më të fundit, Osh. Nili.
- arsimin, edukimin dhe shërbimin social e 29 E Shtunë † Osh.
kulturor që ofron në shoqëri, Teksti këtu ndërthuret me fotografi, mesazh zanor, Qirjako. Dësh. Petronia,
- ndërtimin dhe restaurimin e kishave dhe muzikor e filmik. Dadi, Kasdou, Kasdoa,
manastireve, Këtë informacion do ta gjeni në tri gjuhë: shqip, Godbdalahai.
- botimet kishtare etj. anglisht e greqisht.
30 E DIEL † 2 LLK.
Shihemi, lexohemi e dëgjohemi në moment dhe kudo në të gjithë globin me (Duajini armiqtë). Hierod.
www.orthodoxalbania.org Grigori, ndriçues i Armenisë.
12
U kremtua kujtimi i Shën Kozmait në Kolkondas dhe në të gjithë vendin
Në vigjilje të së kremtes u ngrit një kryq
në vendin ku u martirizua shenjtori
Në datë 24 gusht Kisha Ortho-
dhokse kremton kujtimin e Hiero-
dëshmorit Kozma të Kolkondasit
(të Etolisë). Shën Kozmai braktisi
qetësinë e jetës në Manastir, për të
ofruar dritë në kandilin e besimit
Orthodhoks që po fikej në këto tre-
va nën hijen e errësirës otomane.
Kjo datë e shënuar u kremtua me
shërbesat përkatëse në kishat e
Kryepiskopatës së Hirshme dhe në
të gjitha Mitropolitë.
Vigjilja e së kremtes, të enjten,
23 gusht 2018, ishte mjaft e veçan-
të. Mbrëmësorja u krye në bregun
e lumit Seman, afër fshatit Mujalli,
aty ku më 24 gusht 1779 u martiri-
zua me varje Shën Kozmai. Ajo u
parapri nga ngritja e një kryqi të
madh prej druri për të përkujtuar
këtë martirizim. Bashkë me dhjetë-
ra besimtarë, kryesisht të rinj, në
shërbesë dhe në ngritjen e kryqit
mori pjesë edhe Kryepiskopi i Ti-
ranës, Durrësit dhe i Gjithë Shqi-
përisë, Anastasi, Mitropoliti i Apo-
llonisë dhe Fierit, Nikolla, dhe
klerikë të kësaj mitropolie. Në fund,
Kryepiskopi iu foli të pranishmëve
për rëndësinë e veprës së shenjtorit
dhe mesazhet që ajo na përcjell.
NGJALLJA GUSHT 2018
Mjediset e Manastirit të Shën
Kozmait ishin mbushur plot e për-
plot me besimtarë që në mbrëmjen
e datës 23. Ata vinin nga zona e
Myzeqesë, ku nderimi për këtë
martir është shumë i ndier, por
edhe nga zona të tjera të vendit to-
në, si edhe nga jashtë.
Të premten, Liturgjia Hyjnore
panegjirike u krye nga Kryepiskopi
i Tiranës, Durrësit dhe i Gjithë Shi-
përisë, Anastasi, bashkë me Mitro-
politin e Beratit, Ignatin; të Fierit
dhe Apollonisë, Nikollën; të Elba-
sanit, Andonin, dhe të Amantias,
Nathanailin. Për të kremten dhe
jetën e shenjtorit foli arkimandriti
Kozma Prifti.
Pas Liturgjisë Hyjnore vijoi Li-
tania e lipsanit të hirshëm të Shën
Kozmait dhe ikonës së tij të nderu-
ar, ndërsa besimtarët patën përsë-
ri mundësinë t’i faleshin lipsanit të
nderuar.
Në nderim të kujtimit të Shenj-
torit Kozma nga Etolia, aq të njohur
dhe të dashur për popullin besimtar,
Kryepiskopi Anastas ka realizuar
që herët veprën e rindërtimit të plo-
të të këtij Manastiri dhe restauri-
min e kishës.
Korreps. i “Ngjallja”