Вы находитесь на странице: 1из 60

Tenderia 36

Gregorio de La Revilla, 1-Telèfono 4415001


48011-B ILB P O
INDICE

5 Presentación
6 Dos décadas de evolución de la música
vasca
10 Gure eguzkiak zeruari kantatzen dio
12 Eritziz eritzi
14 Rock Iparraldean
16 Rock radical, de alguna forma había
que llamarlo
18 G uía turística para reconocimiento de
las tribus
20 El rock en la sociedad vasca
22 Comic
24 Los sitios con más marcha en Euskadi
Sur
26 Entrevista a Barrikada, un grupo de
rock vasco que triunfa también en Ma­
drid
28 La baska navarra
29 Comic
33 Breve historia, no Saudita, del rock en
Araba
34 Entrevista a Ertzainak: ’Hau dena al-
datu nahi nuke’
38 Gipuzkoa, grupos para todos los gustos
40 Entrevista a Madarikatuak: ’El peligro
que corre el rock en Euskdi es que se
transforme en moda
42 Bizkaia: Cutre y conservadora
45 Fotos txatxis
48 Entrevista a Ramoncín: ’El rock vasco
es el más autóctono y comprometido
del Estado’
51 Euskal diskagintza
54 Tecleando a ritmo de Jazz
57 Los discos de la primera mitad del 86

DISTRIBUCION
p& w © Edita: O ra in , S.A. B ilb o : T elf.: 9 4 -4 2 4 4 4 05.
Iruñ ea : T elf.: 9 4 8 -2 2 71 0 0 .

YH®RA Imprime: Ardatza, S.A.


Redacción y administración:
D o n o stia : Telf.: 9 4 3 -5 5 4 7 12
G asteiz: Telf.: 9 4 5 -2 7 8 7 77.
Apartado 1.397, B arcelona: Jorge Nicuesa.
DE EUSKAL HERRIA San Sebastián. Córcega, 6 8 9 - 5 ° — 2.
Telf.: 943-55 4 7 12. Telf.: 9 3 -2 5 6 72 1 1.

número Depósito legal:


SS 665/77.
M a d rid : Paulino Jiménez.
Telf.: 9 1 -2 0 6 4 2 64.
Zaragoza: Dasa.
442 Telf.: 9 76 -2 1 0 7 35.
A Blanca, fiestas de Vitoria

L que llenan de alegría


el corazón dé
todos los gasteiztarras.
Fiestas que se esperan
con ilusión durante
todo un año para mezclar
la tradición con las
ganas de divertirse,
olvidando la preocupación
por unos días,
para disfrutar felices de
nuestra querida Blanca.
¡Felices fiestas
a todos los ciudadanos
de Vitoria-Gasteiz!.
JUAN Ma OLLORA
-Diputado General-

ARABAKO FORU ALDUNDIA


DIPUTACION FORAL DE ALAVA
rresentacion

r J ----- ------------- -------I .................. .......... » • I ' - iiiv i.w ^ iu iiv w u v u iv u u v / u II1UO j v / v V"
nes, rad icales, e incluso am o rtiza d o s, siem pre alegres y co m bativos. La a p u e sta ah í está: folkis, p u n k is, hippis.
heavis...etc, de p ro n to han in v a d id o n uestras páginas. Son p arte de n u estro p u eb lo , todos ellos fo rm a n p arle d e ’
n u e s tra c u ltu ra y, po r q u é n o decirlo, son p rotagonistas, ta m b ié n , de este proceso h istó rico tan a p a sio n a n te q u e
viv im o s en E uskal H erria.
R a d ic a lm e n te ru p tu rista , esa b u e n a p arle de la ju v e n tu d vasca, hace m u c h o tie m p o q u e se reb e ló a n te el pa-
so lism o , d esen c an to y lo d a la d ecad e n cia q ue en fo rm a de m o d a p re d ic a b a esa fau n a d e reta b lo s q u e p e rd ie ­
ron el tren d e la lu ch a y de las reivindicaciones m ás p e n d ien te s d e aq u é l glorioso v eq u ív o co M ayo del 68. C a ­
b ello ra p a d o , p en d ie n te p e rfo ra n d o las orejas, aju stá n d o se cu ero s y plásticos al cu e rp o ta tu ad o ’ p o r m iles de
tin las, m a rc ad o s por el p aro , p ro te sta n d o sie m p re d e form a co m b ativ a a su m arg in ació n , eng ro san las b a rric a ­
d as c u a n d o se aso m a la d é c a d a d e los 90.
T a l vez m u ch o s piensen q u e se tra ta d e u n a m oda m ás eso del grito reiv in d acaliv o de los m ás jó v e n es. Así. a
sim p le vista, o b se rv a n d o la fac h ad a del bodi y la in d u m e n ta ria , po d ría c o n fu n d irse a la ju v en tu d vasca con la
de o tras latitu d es. Pero n a d a m ás lejos de tal ap reciació n . M ien tras q u e o tras su p u estas m ovidas no son sino
to d o un m o n ta je a d e c u a d o a las v a n g u a rd ias o cc id en tales m ás en o n d a , la d e E u sk ad i fo rm a p a rte d e la reali­
d a d n ac io n a l y social q u e vive este pu eb lo , y no es. po r ta n to , m ás q u e la ex p resió n d e la lu ch a p o r la ru p tu ra
en u n a d e ta n tas, ricas y v aria d as form as d e a rra n c a r conquistas.
A q u í no valen disfraces, m anipulaciones... a la h o ra d e a n a liz a r a to d o un colectivo q u e a través de la m úsica
p re te n d e ex p re sa r tal cual es la ju v e n tu d . U na ju v e n tu d co m o fue la lu y a, jo v e n m em b rillo o ca rro z a, q u e
tra ta s co m o yo d e c o m p re n d e r los entresijos d e n u estra E uskal H erria. Q u izás la p e q u e ñ a g ran d iferen c ia es­
trib e en la so lid a rid a d q u e resp iran po r to d o s sus poros y el sa b er ech arle cara a la v id a q u e caracteriza a q u ie ­
nes a h o ra b reg a n en esta b atalla.
F in a lm e n te sólo nos q u e d a a g ra d e c e r a quien es han c o la b o ra d o en el p rese n te m o n o g ráfic o y esp ecialm en te
a n u e stro colega P ablo C ab ez as q u e g en tilm en te nos ha b rin d a d o un v a rio p in to a b a n ic o de fotos c o rre sp o n ­
d ie n tes a los d istintos g ru p o s q u e p u lu la n p o r E uskadi.

sp e ra m o s, a m a b le lector d e P u n to y H ora, q u e nos sigues d esd e to d o s los rin co n es de E uskal H erria y

E d e m á s p u n to s del glo b o te rrá q u e o , le pongas en o n d a en esle o rd en , v sigas la m a rlx a. así, co m o sie m ­


p re, aleg re y co m b ativ am e n te. A los m ás radicales, p o r favor, q u e se p an d isc u lp a rn o s si no h em o s d a d o
con la clave d e la m ovida. A lodos, p ara te rm in ar, salud v hasta la p rim e ra se m an a de setiem b re.
En la década de los 60,
mientras el régimen de
Franco ahoga cualquier
asomo de oposición, el
Estado español conoce un
período de estabilización
económ ica y se produce una
asimilación de los modelos
de la sociedad de consumo.
Es la época de ’Los 25 años
de Paz’.
La música se configura más
aún como un producto de
consumo. S e produce un
’boom’ en el mercado del
disco y surgen infinidad de
cantantes y grupos nuevos. Mikel Laboa, al fondo Lurdes Iriondo
Se inicia así el ciclo de los D e la ‘Era de las oportunidades’ a los músicos ‘profesionales’
’festivales’, un fénomeno muy
ligado a la música ligera, de
la mano de la nueva cultura Dos décadas de evolución
joven.
en la música vasca
os ca n ta n tes y g ru p o s p articip a n en los c o m o fen ó m e n o d e m asas.

L concursos en busca d e «una oportunidad».


Precisam ente, nombres com o los de Benito
Lertxundi, Josean Larrañaga ‘Urko’, Fernando Un-
P ero ju n to a to d o esto existía o tra fo rm a d e hacer:
los c a n ta u to re s. A p esar de n o c o n ta r con el impulso
de los m edios d e co m u n icació n , en p o co tie m p o su
sain —en el g o ie rrita rra g ru p o ‘Los Bostak’—, Fer­ éxito se hizo ev id en te. G eorge Brassens, Peter See-
nando T elletxea ‘Fama’... su e n a n p o r p rim e ra vez en ger, V íctor Jara... nos trae n eso, «otra form a de
estos co ncursos de «noveles». hacer». J u n to a esto están los m o d elo s catalan es o ga­
E stos festivales se basan en dos pilares: el Sindi­ llegos. E u sk al H erria n o p erm an ece al m arg en y en
cato del E spectáculo —q u e organ iza actos hom ologa- p o co tie m p o surge el d ilem a: co n tin u ism o o ruptura.
bles d e n tro d e la c u ltu ra oficial— y la p ren sa —q ue E n este co n tex to es preciso c ita r q u e E T A se va
no req u ie re m a y o r co m e n ta rio —. a fia n z a n d o d ía a d ía, n o sólo co m o fen ó m e n o polí­
L a estru c tu ra d e estos festivales es d e so b ra co n o ­ tico, sin o ta m b ié n co m o fen ó m e n o social y cultural
cida: u n a d o ce n a de n ú m e ro s cuya d u rac ió n no ex­ q u e im p re g n a to d a la re a lid a d vasca.
cede los ocho o diez m in u to s y en los q u e se co m b i­ S u rg e ‘Ez dok amairu’, u n g ru p o co m p lejo que ,
n an la m úsica, los hum oristas, la m agia... ad e m á s, a p o rta p la n tea m ie n to s estéticos nuevos.
C o n este sistem a d e actuaciones, los llam ad o s «m a ­ P arale lam en te , se m u ltip lic an los g ru p o s y solistas
n a g er» c o b ra n u n g ran p rotagonism o. E llos se e n c a r­ q u e c a n ta n ex clu siv am en te en eu sk ara: Oskarbi, Yo-
gan d e «descubrir los nuevos talentos» y en fo c ar su ca­ loak. Biurriak, Urretxindorrak, Txom in Artola, Natxo
rrera artística. N i q ue decir tiene qu e eran los de Felipe, M ikel Arregi, Imanol, M anex Pagóla, Etxa-
au tén tico s gurus del tinglado. T e n ía n todos los mendi-Larralde, Borda-Sarasola...
co n tacto s y, si se q u e ría actu ar, h a b ía q ue som eterse
M ie n tras ta n to , la Iglesia ta m b ié n p re p a ra su ca­
a sus caprichos e intereses. P uede considerarse com o
m in o . L a n u e v a lectu ra del E vangelio g en e ra una
«m a n a g er» arq u e típ ic o al p eriodista M iguel Vidaurre
m a y o r sen sib ilid ad hacia el m u n d o o b re ro y la opre­
—an tes, desd e las páginas d e ’L a Voz de E sp a ñ a ’ y,
hoy, d esd e ’D iario V asco’—. sión, en g en e ral. Los je su íta s tien en u n a g ran influen­
cia en este proceso. Su fu erza, con la d e ELA, se
Los cantoautores y la ruptura c o n c e n tra en to rn o a L oiola. U n a d e las característi­
P or esta época ap a rece ta m b ié n el rock-and-roll cas fu n d a m e n ta le s d e esta te n d en c ia es la obsesión

I : *' ■ v • ■ 1 . ■
.
Natxo de Felipe del grupo
«Oskorri »
«Oskorn surgió por casua- un origen remoto que es po-
lidad, como suelen salir las putar; la diferencia está en
cosas entre la gente joven, que unos se han desarrollado
Teníamos 16 ó 17 años, nos más que otros y han llegado
gustaba la música y cantar a tener funciones distintas,
en euskara; no nos guiaba (...)
ninguna pretensión más. E l Una gran parte de las
grupo nació como una nece- energías de la nueva cultura
sidad de hacer un trabajo en hecha en euskara es producto
equipo. del esfuerzo de los euskadun-
En esa época teníamos una berris. Es una cosa magní-
formación musical escasa, fica. Creo que es bueno que,
prácticamente ninguno sabía- al mismo tiempo que el eus-
mos tocar un instrumento kara se empobrece en las
bien, le dábamos un poco a zonas rurales, se enriquezca
la guitamlla española como en las urbanas e industriales,
acompañamiento, pero nada Esa es la única posibilidad
más. Sin embargo, tengo al- que tiene de sobrevivir». (...)
guna de aquellas primeras
grabaciones de Oskorri y la
idea de Io que musicalmente
queríamos hacer está bas­
tante clara: es decir, ¡a idea
de empezar a unir los instru­
mentos universales con los
timbres de voz tradicionales,
actualizar la música enrai­
zada... N o sé, me cuesta defi­
nir nuestra música. (...) No­
sotros h em o s in te n ta d o
demostrar que los instrumen­
tos supuestamente folklóricos
tienen una validez y que
todos los que hoy en día se
conocen en el mundo tienen

«antiespañolista». T o d o lo q u e sea ajen o a ellos está


contam inado p o r el españolism o. E sta d esconfianza
hacia los d e m á s g en e raría m ás d e un pro b lem a.
El jaialdi, nuevo eje político-cultural
Pero, p o r en c im a d e las polém icas, la n u ev a cu l­
tura vasca re m o n ta con fu erza los años se te n ta y, a la
hora d e p o te n c ia r la n u e v a canción, R a d io P o p u lar
-ta n to d e L oiola com o d e D o n o stia— tuviero n u na
gran im p o rta n cia .
Entre los actos cu ltu rale s se p o p u la riz a el fen ó ­
meno d el «jaialdi». C a n ta r en eu sk a ra h a d ejad o de

E INVESTIGACION
ser ex trañ o , se h a n o rm a liz a d o e, incluso, llega a ser
condición casi in d isp en sa b le p a ra a c tu a r en los p u e ­
blos.
Se h a ro to el m o n o p o lio d e los «m a nager», la es­
tructura d el festival... m u c h a g e n te se acerca a los
jaialdis y «el p erso n a l» to m a p arte ac tiv a m e n te en las
€N €USKERA
actuaciones. J u n to a esto surge la p ro d u cció n disco-
gráfica vasca. A trás q u e d a n los p rim ero s pasos de Información en todas nuestras oficinas.
Michel L ab eg u erie. Apdo.505, Telf. 41680 0 0 - Bilbao
Estam os en los últim os a ñ o s del fra n q u ism o y el
desarrollo del fe n ó m e n o m usical vasco es enorm e. OE A H O R R O / m UM CIPflL OE BILOBO
hay fiestas sin k an tald i.
Km QILBO fiURREZKI KUTKR
Entre los c a n ta n te s se co n fig u ran dos p o stu ras
—con las n atu ra les sim plicaciones q u e esto re ­
q u ie re —: quienes hacen d e su tra b a jo u n in stru m e n to
d e resp u esta c o n tu n d e n te a n te la co y u n tu ra p o lítica y
q u ie n es reiv in d ican u n m a rc o a u tó n o m o p a ra la c re a ­
ción m usical, es decir, q u ie n es reivindican su rol de
artistas. E sto es, en el fo n d o , reflejo de u n a situación
p olítica q u e se d e b a te en tre la «norm alización » y la
ru p tu ra . _______________________________________
Los profesionales arrepentidos de la Reforma_________
L as canciones d e P eio eta Pantxoa, G ontzal M en-
dibil eta Xeberri, Gorka Knorr, Urko... son him n o s de
u n a época. M ientras ta n to , se v an ac e rc a n d o aires
nuevos, aires q u e vienen d e E u ro p a : ‘Errobi’, con
tem as llenos d e co n ten id o , la p ro b lem átic a d e Ipa-
rra ld e y u n as calid ad es m usicales n o h ab itu ales en tre
nosotros. Iñaki Eizmendi ta m b ié n m arcó u n a línea
p ero, so b re to d o , fue el disco d e ‘H aizea’ —con su
n u ev a estética y el especial tra ta m ie n to d e los cantos
trad icio n ales— el q ue sim bolizó el ca m b io ex p e rim e n ­
ta d o en la m úsica vasca.
C o n la R efo rm a política llega el pasotism o, el
L o s «Contrapunta
«arrepentim iento», p o r decirlo d e alg u n a m a n e ra , y
las p o stu ras q ue h asta el m o m e n to h ab ían sido m in o ­
rita ria s em p iezan a g a n a r terren o . C a d a vez se hace — El m e rcad o vasco, si no se su sten ta en m o v im ien ­
m ás fre cu e n te escu ch ar a los c a n ta n te s ap e la r a su tos sociales, está su m a m e n te lim itad o . Es este un
«,profesionalidad» y d a r a e n te n d e r aq u e llo d e q u e p u n to d e d iscusión en el q u e es preciso te n er en
«bueno, esos tiem pos han p a sa d o » o, incluso, «los p o lí­ c u e n ta las im plicaciones d e las in stitu cio n es oficiales.
ticos nos utilizaron...» E n definitiva, el ca n ta n te se ha — B uena p arte de los acto s m usicales están a ú n o rga­
re p la n te a d o su papel. D e ser u n elem e n to m ás —im ­ nizad o s p o r so cied ad es y o rg an ism o s p o p u la re s fuera
p o rtan te, eso sí— en el acto cu ltu ral ja ia ld i, p asa a ser del co n tro l d e las instituciones. Así pues, es preciso
el centro, el protag o n ista. L a reflexión, pues, es se n ci­ cu e stio n ar la p o stu ra d e aq u ello s q u e se aprovechan
lla: «Yo, artista, puesto que presto un servicio a la so ­ d e esta b u en a v o lu n ta d m ilitan te en n o m b re d e la
ciedad, es ju sto que viva de ella y sólo de ella. S i el «profesionalidad ».
carpintero puede hacerlo ¿por qué no yo?». F u era d e este análisis q u e d a ría el n u ev o fenóm eno
del rock radical. Eso... eso es ya o tro ca n ta r.
Propuestas para un debate
E n cierto m odo, pues, se h a vuelto a la situación
d e los añ o s 60 —sa lv an d o las d istancias del desarro llo
de la m úsica y los m edios d e com unicación, claro —.
V olvem os a los o rg an izad o res profesionales, los «m a­
nager»... En fin, las te n d en cias q u e los artistas n o r­
m ales tien en n o rm alm en te en un m e rcad o norm al
pero, claro, ad e c u a d o a las p o sib ilid ad es d e la p e­
q u eñ a E uskal H erria.
Pero la d e b ilid a d del m e rc ad o es tal q u e requiere
co n stan tem en te de la protección oficial —vía su b v e n ­
ciones o circuitos—.
Así pues, la m úsica vasca p arece esta r c o n d e n a d a a
co p iar d e fo rm a p ro v in cian a los m odelos im p u lsad o s
p o r las m u ltinacionales. Es m ás, los pasos d a d o s por
ETB no p arece q u e estén en c am in ad o s a im p u lsar
algo d iferente.

A
nte esto, frente a la m itificación q u e se ha
h echo de la E uskal K an ta g in tz a Berria, es
preciso a b rir u n a discusión:
— L a can ción vasca, en líneas generales, d a por
buenos los m odelos políticos y sociales im p u esto s d u ­
ran te los últim os años.
- El co p iar los m odelos d e las m ultinacionales, a u n ­
q u e sea en eu sk ara, nos hace ca er en el p ro v in c ia ­
nism o.
Banco de Vizcaya
Gure eguzkiak zeruari kantatzen dio
Koldo San Julián
«P oeta de tiernas rimas,
vete a vivir a la selva
y aprenderás m uchas cosas
d el hachero y las miserias.
Vive ju n to con e l pueblo,
no le m ires desde afuera,
que lo prim ero es ser hom bre
y lo segundo, poeta». (Atahualpa
panqui, «El poeta»).
S in ce ra m en te y sin ce ra en la
m en te, p erm itid m e q u e tran scrib a
u n a estro fa q u e h ace algún tiem po
tu v e q u e escribir, q u iz á p o rq u e, es­
ta n d o cerca, m e sentí lejos o, quizá,
p o rq u e, im a g in á n d o m e lejos, m e
veía cerca.
«Q ué triste es alejarse,
porque cuando te alejas,
a l volver, distante, la cabeza
te das cuenta y piensas:
¡D io s!, cuan m á s lejos estaba
cuando aún estaba cerca».
La canción: un compromiso de
solidaridad con el pueblo
el a p e la tiv o con el q u e fre cu e n te­ M endibil, «G izona gilts»).
«Gu sortu giñen enbor beretik m e n te ta m b ié n se le h a calificado: L a can ció n d e a u to r tuvo, p o r ra­
so rtu ko dirá besteak «canción p o p u la r», ap e la tiv o válido zones o b v ias, un p ú b lico m uy d eter­
burruka hortan iraungo duten n o ta n to p o r se r la can ció n cread a, m in a d o . E n p rim e r lu g a r un público
zu h a itz ardaska gazteak. c o n su m id a o g u sta d a p o r las m asas d e a fin id a d e s g en eracio n ales, el que
Beren a ukeran ja b e eraikiz p o u la re s, sino p o r su v o lu n ta d explí­ se e n c o n tra b a e n tre los v ein te y los
ta erortzean berriro ja ik iz cita d e hacerse voz de la rea lid ad tre in ta y cinco años. El sector d e po­
ibiltzen joanen direnak: m ás o m enos con scien te q u e el h o m ­ b lació n q u e n u trió los p a rtid o s polí­
G ertakizunen indar ta argiz b re del p u eb lo vive o h a vivido ticos d e iz q u ierd a, los m ovim ientos
Gure am etsa arrazoi garbiz ta n to a niveles sociales co m o a n tro ­ sociales q u e se en fre n ta ro n con la
eg izta tu ko d u te n a k » (M ikel Laboa- d ic td u ra , las o rg an izacio n es sindica­
pológicos.
X. Lete, «Izarren hautsa»). «G izonak ¡aun buruzagia les clan d e stin a s. Las p erso n as que
E sta co n ciencia so lid aria a la b ú s­
edozertarako balio ornen du cre y e ro n en un ca m b io rad ical e in­
q u e d a d e nuevos ca m in o s d e lib e ra­ eg a ztek o ta erahiltzeko m e d ia to a la c a íd a de la dictadura,
ción h a sido, sin lu g a r a d u d as, un a baina inola ere ez ahaztu q u e p u sie ro n to d o en esa lucha y
d e las re a lid a d e s m ás vivas en el co ­ bere a ka tsa ere badu q u e se e n c o n tra b a n representados
razó n d e nuestro p u eb lo d u ra n te noizb a it pentsa a hal bait du». (B. p o r la can ció n d e a u to r, los co n ten i­
estos v ein te ú ltim os años. El p u eb lo
Brecht eta B. Kapanaga-Gontzal dos q u e ex p resab a, las fo rm as de
in co n fo rm ista y co n cien ciad o que vid a q u e p ro p u g n a b a , y q u e a la lle­
asp ira a la lib e rta d desde los d ife­
g ad a d e la d em o cracia descubrieron,
ren tes rin cones del país —en la
no sin p esar, q u e n i las cosas cam ­
d estin id a d o en el exilio, en el
b ia b a n co m o ellos p e n s a b a n q u e lo
ca m p o o en la ciu d ad , en la univ er­
ib an a h a c e r ni las organizaciones
sid ad o en la fáb rica—, h a a lim e n ­
en q u e h a b ía n m ilita d o te n ía n los
ta d o su esp eran z a en la percepción
resortes, el v alo r o la organización
de sus co m u n es y co m p artid a s ex­
necesarias p a ra llevarlas a cabo.
pectativ as y reivindicaiones.
«B a k o itza k urraturik berea Ez dok amairu
denon artean geurea «Polizi eta harmada,
etengabe gabiltza zabaltzen pen tsa tu rik a sk i zela,
giza ta su n a ri bidea» (M ikel Laboa- ezin nehurtu izandu zuten,
J .A . A rze, «M a r tx a baten lehen herrien indarra». («T xato» Agirre-
n o ta k» ). Herrikoia. V ietnam 1970).
U n a d e las características esencia­ El m ay o del 68, la g u erra del
les d e la can ció n social es precisa­ V ietn am y, p o r su p u esto , el aconte­
m e n te su en c arn ac ió n y fidelidad cer de E u sk ad i in flu y ero n mucho
con la rea lid ad q u e el p u eb lo vive y p a ra q u e se diese el m o vim iento de
sien te en un m o m e n to d e term in a d o la can ció n en eu sk ara. Imanol me lo
de su h isto ria. D e aq u í precisam ente cu e n ta d e esta m a n era: «P or esos
años dentro de m i actividad cotidiana
estaba la política. Era m ilitante de
células y tam bién cantaba. E l hecho
de cantar en euskara era lo fu n d a ­
m ental y, tam bién, actualizarlo a la
sociedad urbana. N osotros pensába­
mos que e l m ovim iento ’E z d o k am ai-
ru’ estaba excesivam ente rebajado.
Ahora, pienso que era un m ovim iento
m uy coherente que tenía un com pro­
miso enorm e con el pueblo vasco».
Im anol h a te n id o q u e tr a b a ja r
m ucho y está en co n stan te ev o lu ­
ción.
uBentara noa, ben ta tik nator
bentan da nere gogoa. G o n tz a l M e n d ib il

B entako arrosa krabelinetan p o r re sc a ta r can cio n es p o p u la re s los q u e h a n a p re n d id o a v o lar p ero


hartu d ut am orioa» (H errik o ia-M ik e! n u estras y, an te todo, g racias p o r n o h a n lo g rad o ta p a r el sol.
Laboa, «Bentara noa»). h a b e r p u esto v u estro p e q u e ñ o g ra ­ H e p re te n d id o se r su b je tiv a m en te
Estas son las p a lab ras de Mike! n ito d e a re n a p a ra q u e el sol siga h o n esto . Pido, h u m ild e m e n te , p e r­
Laboa.« Yo cantaba desde pequeño y existiendo en E u sk ad i. S on m uchos d ó n si no lo h e co n seg u id o .
en castellano canciones de A ta h u a lp a
Yupanqui y Violeta Parra. D ada la
represión, no conocíam os nuestra cu l­
tura p opular y esto era una exigencia
que teníam os que realizar. E l m ovi­
miento E z d o k am airu fu e m u y im ­
portante para nosotros».
«E guzkiaren argia lainoaz estali
zen» (A. Zubiria-P. Gaigne). Los
pensam ientos d e Amaia Zubiria me
los h a ex p licado de esta m an era.
«Pienso que todos hem os em pezado
por una necesidad personal y después
entra en ju e g o la concienciación de
un país. E n un principio nos era m u y
difícil cantar en euskara, no única­
mente p o r la represión, tam bién por
nosotros m ism os. Era perder la ver­
güenza. L uego, e l proceso es im para­
ble, te lleva a unos com prom isos ili-
'm itados y esto es m u y im p o rta n te».
La o p in ió n d e Antton Valverde es
U ribitarte Kalea, 1 5
la siguiente: «Pienso que los cantan­
4 8 0 0 1 BILBO
tes vascos tienen que ser vehículo de
Telfs.: 9 4 -4 2 3 43 46
las neecesidades políticas y de la li­
4 2 4 73 45
bertad de nuestro pueblo. Yo no h a ­
bría cantado de vivir en un país con
libertades».
N o es n u estro o b jetiv o h a c e r crí­
tica ni elogios d e nad ie, en el tin tero
quedan X. Lete, B. Lertxundi, Iñaki ZERBITZU MOTORIZATUAK-MERKATAL IBILGAILUAK
Eizmendi y tan to s otros.
MEZULARIAK
A todos vosotros
ZUBI NAZIONALAK
«H urrun g a u h o n tza k u luka
zakur deslaiak zau n ka ka .
Mende oso bat iraganen dut EUSKAL-EXPRESS, S.A.
ture ondoan k o b la k a ». (Joseba Sa-
rrionaindia-Míkel Laboa, «Sorterriko
koblak»). MENSAJEROS
Lo q u e sí voy a escribir es, senci­ PUENTES NACIONALES
llamente, gracias. G ra cias p o r todas
vuestras luchas, gracias p o r vuestros SERVICIOS MOTORIZADOS-VEHICULOS COMERCIALES
mensajes, g racias p o r v u estra m ú ­
sica, gracias p o r h ab la rn o s y c a n ta r­ D O N O S T IA G ASTEIZ
nos bellos p oem as. G ra c ia s p o r es­ 9 4 3 -3 5 15 19 9 4 5 - 2 7 61 8 6
cribir so b re la lib e rtad y el am o r,
— —
Revolución, pero es una parte iluciéndose así en la música aquí se plantea el problema
que está ahí, como puede ser que le imponen sin saber que de exclusividad y a m í no me
tu aportación o comopuede va dejando la música tradi­ interesa dedicarme exclusiva­
ser la aportación de los obre­ cional en un segundo plano. mente a nada. Aunque por
ros de La Naval», (...) otro lado, parece el único
Ernesto: «Zarama además E l rock tiene la suficiente modo de avanzar.
no es algo diferente al prole­ historia como para ser consi­ Históricamente ha existido
tariado. Somos cúrrelas y en derada una música que ha una cerrazón a Iá hora de
algún caso de pico y pala» calado en el pueblo. Incluso hacer tratos con las casas de
Hemos tenido una oferta podemos asegurar que antes discos de M adrid, pero
concreta de la casa ‘Pouli- de cien años formará, como pienso que es necesario que
dor‘, pero no pasaba por el el jazz, parte del folklore. los discos de aquí se conoz­
euskara, tenia que ser en cas­ Seguramente cuando Iparra- can fuera, porque el euskara
tellano. (...) girre, en su época, dió a no es un impedimento para
‘Goazen borrokara' esa conocer su música acompa­ que cierto tipo de público se
letra la saqué estando en Do- ñado de una guitarra, más de interese por ellos. El pro­
nostia en la mili. Aunque la uno se preguntaría que a blema es que así j ' todo, a
gente dice que es una letra de dónde va ese loco... S i Ipa- estas grandes compañías no
la Margen Izquierda, ¡a letra rragirre viviera en la actuali­ les resulta rentable económi-
«Polla Records » aquella la hice impresionado dad seguro que cantaría al camente.f...)
por una movida que hubo en ritmo de rock en cualquier
Evaristo: «Nuestras cancio­ el barrio Egia que yo nunca esquina de lo viejo de Donos-
nes pueden incitar a la vio­
había visto en Bizkaia. Se tia». (...)
lencia contra el sistema, pero que la ha habido, pero ver lo
eso entra de lleno en lo que
que es con mis propios ojos a
es autodefensa. Vamos a re­ la pasma abucheada por una
petir los tópicos de siempre historia de manifestación j ’
pero es la puta verdad. La tal, >• que la gente le ponga a
violencia aquí siempre ha la pasma ahí... eso nunca lo
sido ‘la del Estado, hay una había visto. M e emocionó
violencia latente que es la del tanto que dije, jodé, aquí hay
Estado que está admitida y
que hacer algo»
no la consideran como tai
Entonces todo lo que sea res­
ponder a esa violencia es
para ellos la violencia real.
(...) Antes los festivales eran
mucho más guarros. Ahora
yo he visto a la misma gente
increpar a los que tiraban
latas al escenario». (...)
k *
«Belladona »
«Tenemos canciones fuer­
«R uper tes pero están más cuidadas
en la manera de decir las
O rdorika » cosas, no tenemos ese desa­
hogo tan violento de Las
«Cuando fu i a vivir a Vi­ Vulpes que, por otro lado,
toria me puse en contacto nos encantaba. Decimos las
con Ia otra cara del país; con cosas tal como nos salen, con
una represión vivida más de normalidad, porque para no­
cerca. En la decisión de can­ sotras es así de simple, tal
«Ganbara» tar en euskara siempre hay como las vivimos».
razones apologéticas, y de (...)
Joxean: «Queremos que la . defensa cultural Además de «No, discriminación no.
gente vuelva a los recitales, eso, entonces conocí a la Lo que sí ocurre, es que
que conecte con la música gente que cantaba en euskara muchas veces nos contratan
popular. Ante ¡a incapacidad como Benito Lertxundi, el p or morbo, ‘por ver qué
para potenciar el folk se nos grupo guipuzcoano 'Ez dok hacen estas tías'. Hay un de­
ocurre que la cuestión sería amairu ‘ y Natxo de Felipe. talle muy curioso, que ter­
«Zarama » ahondar en las posibilidades (...) mina haciéndonos gracia:
de crear un ambiente para Siempre he estado en esa cuando estamos descargando
Roberto: «El rock radical que el pueblo se familiarice onda. Siempre me ha gustado el equipo >' subiendo, por
vasco no salió por casualidad con autores y canciones de el rock and rolL Siempre he ejemplo, los amplificadores o
y tiene más solidez esa eti­ determinadas épocas e in­ sido un rocker. (...) ¡a batería al escenario, se nos
queta que la de *Donosti cluso con autores anónimos S o y un profesional en quedan mirando como pen­
Sound o la Movida madri­ cuyas canciones buena parte cuanto que realizo un trabajo sando que no tenemos fuerza
le ñ a E s to tiene más consis­ de ellas perviven en ¡a memo­ profesional, pero para subsis­ para subir los trastos o que
tencia. ria de nuestros mayores. La tir, es necesario apoyarse en se nos van a caer. Esas cosas
Ernesto: «El rock and roll mayor pega radica en que la otras labores. M e gusta el típicas que se piensan, los mil
por sí solo no puede hacer la gente conecta la radio intro- trabajo de traductor, pero detalles de siempre...».
JUNTA GENERAL
PETRONORI ORDINARIA
PETROLEOS DEL NORTES.A.
DE ACCIONISTAS
C eleb rad a e n Las A renas-G uecho (Vizcaya), el 2 5 d e junio bajo la p resid en cia d e
d o n José M iguel d e la Rica y Basagoiti

RESUMEN DEL INFORME DEL PRESIDENTE

m
A lo la rg o d e 1 9 8 5 p o d e m o s d e s ta c a r tre s h e c h o s q u e n o s los p a íse s m iem b ro s. Los p re c io s c a y e ro n d rástic a m en te e n los
p e rm ite n calificarlo c o m o e l a ñ o d e lan zam ien to d e u n a n u e v a p rim e ro s m ese s d e 1 9 8 6 h asta a lcan zar e l terc io d e su nivel d e
• é p o c a p a ra la C o m p a ñ ía . La p u e s ta e n p r o d u c c ió n d e l P r o y e c ­ d ic ie m b re , p ro v o c a n d o u n a b so lu to d e s c o n c ie rto e n los m e rc a d o s
to d e C o n v e rsió n , la e n tr a d a d e P E T R O N O R e n e l a c c io n a ria d o d e p e tro le ro s m undiales. Esta b ru sc a q u ie b ra d o las co tizacio n es ha
C a m p sa y la d e s ta c a d a a c tiv id a d e x p o rta d o ra , s u p o n e n o tro s tantos te n id o u n a re p e rc u s ió n n eg ativ a e n los p atrim onios n e to s d e las
hitos e n u n a ñ o q u e consid eram o s clave p a ra e l futuro d e PETRONOR. Refinerías esp añ o las, p e rju d ica d a s d e form a im p o rta n te al e s ta r o b li­
g a d a s a m a n te n e r u n o s sto ck s m ínim os estratég ico s.

BE
I
Las U n id a d e s d e C o n v e rs ió n (F C C ) c o m e n z a ro n a p ro d u c ir
e n e l m e s d e junio, d e u n a form a to ta lm e n te in te g ra d a c o n el

eI
S u b ra y are m o s e l in c re m e n to d e l 2 0 % e x p e n m e n ta d o p o r la
r e s to d e la R efinería. S u c a p a c id a d p ro d u ctiv a, n o s o la m e n te la a ctiv id ad d e n u e s tro T erm inal Marítimo. E ste tráfico p o rtu ario
c o n fig u ran c o m o la m ay o r y la m ás c o m p le ta d e las in stalad as e n g e n e r a d o p o r P E T R O N O R re p r e s e n tó e n 1 9 8 6 e l 5 2 % d e l
España sin o q u e , incluso, e s s u p e rio r al p r o m e d io d e las e u ro p e a s . movirrm o vim iento g e n e ra l d e l P u e rto d e Bilbao.
Esta Planta d e C o n v e rs ió n , vital p a ra la su p e rv iv e n c ia industrial d e
PET R O N O R , h a v e n id o fu n c io n a n d o d e s d e e l p rim e r m o m e n to al
c ie n p o r c ie n d e su c a p a c id a d , a v a la n d o la d e c is ió n to m a d a s o b r e la
id o n e id a d d e s u dim e n sio n a m ie n to . C o n esta Planta, la e stru c tu ra
p ro d u c tiv a d e la R efinería q u e d a a d e c u a d a m e n te e q u ilib ra d a p a ra
EÍ En e l á re a d e refino, la estru ctu ra d e p ro d u c c ió n ha v ariad o
sustancialm ente, al e n tr a r e n funcio n am ien to las U n id a d e s d e
C o n v e rsió n . D e b id o a ello, y e n tr e o tro s c re c im ie n to s e s p e c ta ­
cu lares, la p ro d u c c ió n d e g aso lin as h a a u m e n ta d o u n 9 4 ,5 % , b a ja n ­
e n fre n ta rs e c o n é x ito a las d e s ig u a le s d e m a n d a s d e l m e r c a d o d e d o los fuel-oils - d e d e m a n d a fra n c a m e n te d e c r e c ie n te e n el m e rc a ­
pro d u cto s. d o e n u n 2 2 % . La p ro d u c c ió n g lo b al d e la R efinería ha c re c id o
u n 13 % , c o n u n g r a d o d e o c u p a c ió n d e l 8 5 % s o b re la c a p ac id a d
d e p ro c e s o e n m arch a c o n tin u ad a y e stab le. Estas m ag n itu d es c o b ra n
to d a su d im e n sió n si c o n sid e ra m o s q u e el nivel d e o c u p a ció n d e las
Refinerías esp añ o las, s o b r e su c a p a c id a d nom inal, fue d e l 6 2 % .

D e n tro d e la política d e in v ersio n e s d e la C o m p añ ía, d e sta c a n

I C o n la c o nstitución a c cio n arial d e la n u e v a C a m p sa e n e l m es


l a p i d e Julio, e n la q u e P E T R O N O R p articip a c o n el 1 2 ,9 8 % ,
I— J q u e d a c o n s o lid a d a la p rim e ra fase d e u n a e stra te g ia in te g rad o -
E e n e l c a m p o industrial las realizad as p a ra la finalización y
I p u e sta e n m arch a d e la Planta d e C o n v e rsió n , q u e su p u sie ro n
e n e l Ejercicio u n a inversión n e ta d e 6 .0 3 8 m illones d e p e seta s. Por
su p a rte , e l P ro y e c to d e la U nidad d e MTBE, p a ra la o b te n c ió n d o
ra d e l s e c to r d e l refino e s p a ñ o l q u e tie n e c o m o o b jetiv o fu n d a m e n ­ m etil-terb u tiléter (p ro d u c to e le g id o p o r P E T R O N O R p a ra sustituir
tal h a c e r com p e titiv a la o ferta d e los p ro d u c to s e n e rg é tic o s d e las total o p a rc ia lm e n te a los c o m p u e sto s d e p lo m o e n las gasolinas),
refinerías d e l p a ís a n te la liberalización total d e l s e c to r e n e n e r o d e re p r e s e n tó u n in cre m e n to e n la in v ersió n d e l Ejercicio d e 8 0 3
1 9 9 2 . En e l p laz o q u e m ed ia hasta d ic h a fec h a , la n u e v a o rg an iz a ­ m illones d e p e seta s. O tro s P ro y e cto s e n m archa, c o m o la U n id ad d o
c ió n d e b e r á p erfilar y p o n e r e n p rác tic a to d a u n a política d e D isolventes, las instalaciones re q u e r id a s p a ra la p ro d u c c ió n d e Asfal
a d e c u a c ió n a las n u e v a s c irc u n sta n c ia s v a ria n d o su sta n c ia lm e n te los to s y o tra s m ejo ras e n la R efinería a b s o rb ie ro n u n as in v ersio n e s d o
criterio s c o m e rc ia le s y d e d istrib u c ió n a p lic a d o s e n la actu alid ad . En casi 9 0 0 m illones d e p esetas.
definitiva, s e trata d e h o m o lo g a r la n u e v a e s tru c tu ra d e l s e c to r
e n e r g é tic o e s p a ñ o l c o n la ca lid a d y v a rie d a d d e se rv ic io s d e las
e m p r e s a s p e tro le ra s e u ro p e a s . A lo g ra r e s te fin P E T R O N O R d e d ic a ­
rá su s m e jo re s esfuerzos, c o la b o ra n d o e s tr e c h a m e n te c o n e l re sto
d e las e m p r e s a s in te g ra d a s e n la n u e v a C a m p sa
E I En rela c ió n c o n las in v ersio n e s financieras, d e s ta c a p o r su
cuantía la ad q u isic ió n d e a c c io n e s d e C am p sa, c o n un c o sto
' d e 10 .0 2 8 m illones d e p e seta s, financiados e n un 9 0 % c o n
fondos ajenos y e l 1 0 % restan te c o n aufohnanciación d e la C om pañía.

EI EI te r c e r h e c h o , a c o n te c id o e n 1 9 8 5 y q u e c o n sid e ram o s
significativo, e s e l fu e rte im pulso d a d o a n u e s tro c o m e rc io
e x te rio r q u e n o s co n fig u ra c o m o la p rim e ra e m p re s a e x p o rta ­
d o r a e sp añ o la . Los 1 8 6 .0 0 0 m illones d e p e s e ta s factu rad as p o r e s te
“L a m ejor c alid ad , los m ínim os co stes
y la o p tim izació n e n e rg é tic a , son
o b je tiv o s p rio ritario s e n n u e stra
re n g ló n d e ventas, s u p o n e n e l 5 3 % d e n u e stro s in g re s o s y e l 5 7 % ac tu a c ió n em presarial."
d e las to n e la d a s totales v e n d id a s.
La paulatina c a íd a d e n u e stro m e r c a d o in te rio r e s tá o b te n ie n d o la
| W J Los R esu ltad o s c o rre s p o n d ie n te s a 19 8 5 s e p u e d e n co n sid e -
m ejo r re s p u e s ta e q u ü ib ra d o ra e n e l e sfu e rz o e x p o rta d o r, d e te r m i­
{ J I r a r sim ilares a los d e l Ejercicio a n terio r, p u d ié n d o s e re p a rtir un
n a n d o to d a u n a política d e a c tu a c ió n futura v o lc a d a e n los m e rc a d o s
D iv id en d o d e l 12 % s o b re e l C apital social m ed io d e s e m b o l­
e x te rio re s . S ó lo e n la m e d id a q u e s e a m o s c a p a c e s d e s e g u ir c o m p i­
s a d o e n e l añ o , e s d e c ir, un 2 0 % m ás q u e e n 1 9 8 4 . Por su p arte,
tie n d o c o n é x ito e n d ic h o s m e rc a d o s p o d re m o s s e r ra z o n a b le m e n te
e l c a sh flow s e situó e n 8 .9 2 8 m illones d e p esetas, u n 2 3 ,6 7 '« .
optim istas s o b re la m arc h a d e la C o m p añ ía.
s u p e n o r al d e 1 9 8 4 y, a su vez, e l m ás alto g e n e r a d o e n lo d a la
IA nivel m undial, el d e s c e n s o d e la d e m a n d a d e p r o d u c to s historia d e la C om pañía.

El. e n e rg é tic o s h a p r o lo n g a d o su c a íd a d u r a n te 1 9 8 5 c o n una


I p a ra le la r e p e rc u s ió n e n los p r e c io s d e los c ru d o s: Esta situa­
ció n, re c e siv a p a ra los p a íse s p ro d u c to re s , fu n d am e n ta lm e n te d e la E
C o n sid e ra m o s im p o rta n te se ñ ala r q u e e l 1 d e a b n l d e 1 9 8 6
s e in c o rp o ró a P E T R O N O R c o m o D irec to r G e n e ra l d o la
• E m presa, D S an tiag o Z ald u m b id e Viadas, q u e sustituirá, p o r
O P E P , d e te rm in ó q u e e n s u re u n ió n d e d ic ie m b re to m ara c u e r p o jubilación, al actual C o n s e je ro D irecto r G e n e ra l, D, A ntonio d e Mada-
oficial la ru p tu ra d e la lim itación d e los te c h o s d e p r o d u c c ió n p a ra riag a y Z obaran, e n e l m es d e a g o s to d e 1986.

n_nn ACUERDOS MAS IMPORTANTES DATOS ECONOMICO-FINANCIEROS


rm n
A p ro b a c ió n d e la M em ona, B alance y C u e n ta d e P é rd id a s y G a n a n c ia s d e la
S o c ie d a d d e l Ejercicio 1985. (M illones d e P esetas)
D istribución d e B eneficios: 1985 19 8 4
(M illones de- p e seta s) C apital S o c i a l ................................. 1 8 .1 5 0 1 8 .1 5 0
1985 198 4 R e c u rso s P ro p io s............................ 3 9 .9 0 6 3 8 .1 6 6
C a s h -F lo w ......................................... 8928 7 219
D iv id en d o B r u to .................................................. ~2T78~ 1 .7 3 3 In g re so s Totales d e l G ru p o . . . 3 5 0 .9 5 7 278328
R e s e rv a s .................................................................. 620 1.741 In g re s o s M e rc a d o E xportación 1 8 6 .0 2 6 1 1 2 .9 6 5
Provisión p a ra Im p u esto d e S o c ie d a d e s . 809 128 R esu ltad o N e to d e E xplotación . 3 608 3 .6 0 2
„ t í f i f tm m
Rock’ n’ roll Iparraldeanl

X. Ibarra
Euskal kantagintza berpiztu zuten
antzindarien artean, Hegoaldean zein
Iparraldean, Michel Labeguerie dugu.
Hori ukaezina da. Zuzenean emanal-
dirik eskaini ez bazuen ere, bere dis-
koek ezustezko arrakasta lortu zuten.
Ohizko euskal kantagintzaren bideak
urratuz, garai hartan bakarlaria baino
bakarra genuen.
Besteak - P e io eta Pantxoa, Etxa-
mendi eta Larralde, Borda eta Sara-
sola, Gu taldea...— geroago etorri zi-
tzaizkigun, ham arkadaren amaieran,
ETA ren lehenengo errefuxiatuak
muga gainditu beharrean aurkitu zire-
nean. Kantatzeko ohizko erari uko
egin ez bazioten ere, beren ahoak «po-
litika»z bete ziren. Gogoan izan ditza-
gun Telesforo Monzonen kantak Peio
eta Pantxoaren ahotan, Hegoaldean
zein Iparraldean borroka ikurrak bi- edo hala, gaizki edo ondo, kantatzen
hurtu zirelarik. Garai bateko «mu­ zen, bai, baina ez zen kalitatea behar
gida» dugu hau eta gaur egun, duda- bezala zaintzen. Astirik ez ornen ze-
rik gabe, bere oinordekoak ba ditu. goen eta. Errobik buelta eman zion urtetik hona, Iparraldeko rockeroek
horri.
Eta Errobi sortu zen ere buru belarri dihardute mugi-
R ock radikalaren txada iritsi da mendu abertzalean.
Baina hauek bidé batetik abiatzen
Hirurogeigarren urteotako hamar- ‘Ateka’ izeneko hilabetekariak esan
ziren bilartean, paraleloki beste feno­
kadan sorturiko «dinoisaurio» batzu duenez, larehun-bostehun gaztek osa-
meno bat garatzen ari zen. Niko
martxan badaude ere -e sa te bate- tzen dute talde hauen entzulegoa. Ho-
Etxart izeneko tipo bat, zuberotarra,
rako, Errobik, isilune luzea izan ondo­ rietariko gehienak kostaldeko herrie-
bakeroz jantzirik età ile luze eta guz-
ren, igaz kaleratu zuen bere «Agur tan bizi dira —hiri eskualdeetan hain
tiz, Parisetik etorri berria zen. Nahi
eta nahi ez, itxuraz ez ezik, adieraz-
pen forma ezberdina ere ba zekarren.
Honen fruituak, gaur egun, begibista-
koak dira.
Eta testuinguru honetan, nonbait, / •' ■ ■i
Errobi sortu zen, Anje Duhalderen es-
kutik. Anje Iparraldeko plazaz plaza
* là
ibilia zen. Orquesta del Fuegorekin . i -, J M
batera. Talde honek dantzaldiak alai- '~tt 1 V *
tzen zituen. Horretarako, ohizko kan­ 11 l l i J
tak —frantsesez zein euskaraz—, paso- t ’erdi» Xoxoaren eskutik; Niko jo ta
doble gisako doinuak eta denetarik fuego dabil; Peio eta Pantxoa kale­
jotzen zituen. ratu berria dute «Bakearen usoa» ize­
Gero, talde hau utzirik, disko bat ar
neko diskoa...-, egungo gazteak bidé
grabatu zuen Anjek, «Zure lantegia» ezberdinetatik abiatzen dira... Niko Etxart.
izenekoa eta rock erritmoz. Eskakizun G aur egun, Iparraldeko edozein zuzen— baina Donapaleun, Garazin
kantak biltzen zituen disko horretan, kultur ekitaldian, baita ekintza politi- eta barnekaldeko zenbait lekutan ere
Euskadiko egoera larria agerraraziz. koetan ere, erraz ikus ditzakegu rock aurki dezakegu rockzale ugari. Beraz,
Eta ondoren sortu zen Errobi. He- taldeak. Ustaritzen izan zen azke- Ipar Euskadin egunez egun hedatzen
goaldekoentzat ikaragarrizko desku- nengo Aberri Egunean, esate bate- ari den fenomenoa dugu rockeroena.
brimendua izan zen. Erritmoak gutxi rako, horietariko bik hartu zuten
gora behera ezberdinak ziren, kanta O latuaren puntan?
parte: K G B eta Beyrouth-O uest.
euskaraz eta euskal arazoetaz —Ipa- Abertzale bat baino gehiago harriturik Talde batzuk nolabaiteko harrera
rraldeko arazoak, bereziki— baina, geldi zitekeen baina, egia esan, He­ berezia jaso dute jada, hala ñola.
batez ere, kalitatea. Ordurarte, ñola goaldean bezala, orain déla bizpahiru Baionako Zein Ere —bigarren AE-
Kantuzen ikusteko aukera izan genue- horietariko bat Baionako katedrala
larik—, Ziburuko Beyrouth-Ouest, Do- rock areto bihurtzea izanik. Baionan
n ib a n e k o K G B ... B a in a Le Penen aurka egin zen manifestal-
adierazgarriena zera da: ham ar talde dian agertu zen lehenengo aldiz. Ar-
| baino gehiago sortzear dago Hen-
daian, Garazin (Uharteko Punka)...
Edozein giza mugimenduan bezala,
j fenomeno honek ba ditu gorabeherak.
Dirudienez, aurtengo lehenengo sei
hilabeteak bero beroak izan dirá eta
mugimendua olatuaren puntan ibili
ornen da. Errefuxiatuekiko Sustengu
Taldeetan diharduten gazte batzuei
esker, urte hasieran izandako Poloko
gaupasa gogoan edukitzekoa da, ber-
tan Zein Erek, Jo Ta Kiek eta Izanek
parte hartu zutelarik. Arbonako kon-
tzertuan Hegoaldeko Cicatrizek eta
Potatok lehenengo aldiz jo zuten Ipa-
rraldean, Gasteizko Ertzainaken la-
guntzaz. Hauteskunde kanpaina zela
eta, hau bezalako kontzertu ugari an-
tolatu du EMAk.
Ezaguna denez, irrati libreen mugi­
mendua mugaldeko bi aldeetan guztiz bonako kontzertua talde honek anto- Amaitu baino lehen, oso interesga-
ezberdina da. Hala ere, rockari dago- latu zuen eta haiek eraman zituzten rria iruditzen zaigun talde bat aipatu
kionez, emisora guztiek berdin joka- rock taldeak Aberri Egunera. Fanzine nahi genuke: D o n ib an e-Z ib u ru k o
tzen dute. Irulegi eta Gure irratiak, hau erraz aurki daiteke Zabal liburu- Begi Xintxo. K anta guztiak euskaraz
bereziki, oso eskuzabal agertzen zaiz- tegi ezagunean eta, kasu honetan ere,
kigu. Ostiraleko gauean eskaintzen hirugarren mailakoek erraz irakur de-
duten emanaldia kontutan hartzeko zakete euskaraz dagoena. Idazkuntz
modukoa da. taldean sei-zazpi lagunek dihardute
Iparraldeko fanzineak —17tik 24 urterarte—. Egileen zere-
gina? TUC, lanik gabe dabiltzanak,
Rock abertzalearen mundulxo ho- ikasleak...
netan aldizkariak ere sortu dirá, ehun Artikuluxka hau idazteko orduan
edo berrehun ale banatzen dituzten segitu dugu, ia puntuz puntu, lehen
fanzine fotokopiatu horietarikoak. Ba- aipaturiko ‘A tek a’ h ilabetekariak
naketa bapatekoa da. Kontzertu bal dioena. Ondorio bezala zera esan dai­
izatekotan, horlxe ditugu egileak teke: dirudienez, hau fenomeno berri
berak fanzinea saltzen. Noizbehinka berria izanik ere, iraunkorra izango
-poteo erasokorrak» antolatzen dirá delakoan gaude «osoa» ornen delako.
eta horrek ere salmentarako aukera Leku fisikoa falta zaio, hots, biltzeko
ederra eskaintzen du. lokalak eta abar. Horri ere, ñola edo
Fanzinen artean Kalimotxo dugu hala, irtenbide bat eman beharko
zaharrena. Musikaz gutxi aipatzen zaio, etxeak okupatzen, agian.
badu ere, adierazpen formak guztiz
bat datoz mugimenduarekin. Orrietan
zehar kritika zorrotz zorrotzak irakur-
izeko aukera izango duzue, baita
EMA edo taberna abertzale zehatz
baten aurka ere. Zazpi edo zortzi la-
gunen artean egiten dute Kalimotxo
-gehiago, zenbaitsutan—. Guztiak 24
urte inguruko adinekoak, gehiengoa
langabezian dagoelarik.
Beste fanzine bat: Desastre. Oso
I lanzine ona eta euskara hutsez -h iru -
i garren mailakoek ere erraz irakur de-
Anje Dualde a la derecha. De la O r­
zakete—. Umore asko, pannetoak,
questa «El Fuego» a «Errobi» pasando
kontzertuak, elkarrizketak eta zirkulo por «Akelarre».
arneko A ugari. Lau lagunen artean
egiten ornen dute eta jende oso oso egiten dituzte eta ohizko musika tres-
gaztea -h am a h iru urtetik hamazaz- nez baliatzen dirá -k ita rra , soinu
Pira-. Beraz, denak daude eskolan. haundia...— Alde horretatik, esan ge-
Rock radikala eta abertzalea nezake ohizko bidetik abiatzen déla
Patxa izeneko taldeak Patxaran baina, nahi eta nahi ez, adienez eta
fanzinea kaleratu du, talde honen hel- —ausarkeria ez bada— hezkuntzaz eta
burua GIN-KAS alternatiba delarik. bizimoduaz, rockarekin zerikusi haun­
B°st puntuko alternatiba dugu hau, dia duela pentsatzen dugu. Nolabait.
erdibideko aukera.
om o suele ocurrir en estas

C cosas, mientras algunos grupos


intentan despojarse de etique­
tas, desde afuera insistimos en colocár­
selas y volvérselas a colocar. De un
tiempo a esta parte estamos viendo
como muchos de los que se considera­
ban partícipes del llamado «Rock Radi-
kal Vasco» se niegan a entrar en el
molde y, sin embargo, aquí estamos
para hablaros del «Rock Radikal
Vasco», en el que incluiremos, segura­
mente, a más de uno no partidairo de
esta etiqueta.
La cosa es que, con todos los matices
que se quiera, esta «mobida» que tene­
mos alrededor tiene algo de especial y
algún nombre hay que ponerle. Fueron
los de «Soñua», una casa discográfica
nabarra, los que unieron estas tres pala­
bras cuando empezaron a publicar tra­
bajos de varios grupos de rock que no
encontraban cabida en otras casas disco-
gráficas de Euskadi como «Elkar» o
«/Z». De eso han pasado ya tres o cua­
tro años y, lo que entonces era una eti­
queta comercial, se ha convertido en
una corriente de peso que incluso em­
pieza a exportarse.
Los primeros fueron La Polla Re­
cords. Eskorbuto, Hertzainak, Zarama,
Rip, Barricada. Kortatu... Algunos pen­
saron que era una simple moda, pero
después vino una nueva remesa de
grupos que ya tienen sus discos en las
tiendas: Cicatriz (Antes Cicatriz en la
Matriz), Tijuana In Blue. Potato. Jota-
kie. Belladona. Bap. Zer Bizio?. Ultíma-
tun, MCD. Kontuz Hi. Porquería T,
AHV eta abar. Así que iba más en serio
de lo que podía parecer en un principio.
Hoy en día, hay grupos con discos que
les gustaría ser catalogados dentro de la
etiqueta, como Speed. por ejemplo.
Si decíamos que esta «mobida» tiene
algo de especial es porque, entre otras
cosas, Euskadi es el único sitio del Es­
tado donde se ha dado esta corriente
musical «radikal» con un mínimo de
consistencia. R adikal es la música
(Punk-Rock-Ska...), radikal en las letras
(con un contenido político mucho
mayor del que se lleva por ahí) y radi- frenia» y «Anli-todo». Son realmente con «Discos suicidas» este Lp recopilato-
kal en los conceptos y los ambientes que fuertes en sus declaraciones. El rock de rio de auténtica música dura de verdad.
eligen para moverse o el que ellos la Margen Izquierda. Ante todo y sobre 16 temas en los que no dejan títere con
mismos crean. todo, anti-todo. Ultim amente han publi­ cabeza. Ellos son de Laudio, Andoain,
No hay que darle muchas vueltas a la cado un líasete con seis temas titulado Iruñea y Bilbo, es decir representan a
cabeza para encontrar las causas de que « Ya no quedan mas cojones; Eskorbuto a los cuatro herrialdes de Euskadi sur y
un movimiento de este tipo cuaje en las elecciones» y un single con el título están, por supuesto, «Condenados a lu­
Euskadi. La realidad socio-política, el «Eskorbuto aI parlamento». char».
alto grado de sensibilizción y de lucha, En Pamplona, Barricada. Rock duro.
la gran tasa de paro eta abar. Tampoco Tiene dos Lps, con «Soñua» y su tercer esde Iruñea. Belladona. G rupo
es decir nada nuevo el identificar esta
corriente con otra no precisamente mu­
sical: la izquierda abertzale (a unos les
podríamos excluir y otros han sido toda­
Lp ha sido publicado por la multinacio­
nal R C A . Se titula «No hay tregua» y
tiene una producción y una presentación
muy elogiables. Han estado apadrinados
D de cuatro chicas que hacen
Rock-Duro como manda la
tradición de La Txantrea. Feminismo y
letras radikales para un grupo que
vía más claros al definirse). La realidad por Ramoncín y Rosendo. suena muy bien. Su prim er Lp editado
es que am bas llevan de momento un no­ Los RIP son de M ondragón. Tienen por «Soñua» «Las mujeres y los negros
viazgo feliz y ya veremos quién se lleva un mini-Lp a medias con Eskorbuto ti­ primeros».
al «katre» a quién. Ojalá no lo intente tulado «Zen»., Hard-core a tope y los Cicatriz, de Gasteiz, está en el disco
ninguno. más remisos o con menos suerte a la recopilatorio de «Soñua» ju n to a Kor­
Los primeros grupos hora de grabar discos. tatu, Kontuz Hi y Jotakie con unas can­
Hacer una relación de todos los Detrás de AHV está Antonio Curiel. ciones más salvajes que las de su nuevo
grupos que podrían encajar en esta «mo- «El Curi», cantoautor protesta m adri­ y flamante Lp titulado «Inadaptado».
bida» sería interminable, así que nos leño que vino a Euskadi y montó el Rock-Punk fuerte y agresivo.
conformaremos con dar algunos datos grupo con gente de Zarama. «Altos P otato de Gasteiz y Tijuana in Blue
de los grupos que ya tienen publicados Hornos de Vizcaya» ha grabado con de Iruñea acaban de publicar el disco
discos. Y empezamos con los que antes «Discos Suicidas» un maxi y un single mas bailable y cachondo que se ha pu­
salieron: titulado «Rebelión en la jungla». Ahora blicado en este país y, por supuesto está
se dedica al «Bisnis» y chapuzas varias. hecho conjuntam ente por las bandas
Los de La Polla Records son de Agu- Y Kortatu, los de Irún, el grupo reve­ más majaras de Euskadi. ¡i
rain (Araba) y funcionan desde el lación del 85 con una carrera espectacu­
79/80. En diciembre del 82 graban su lar. Hacen un rock skatalítico muy bai­
primer Ep «Y ahora qué?», con cuatro lable y cachondón con unas letras
canciones. Su primer Lp, «Salve», es el buenas y comprometidas. Su primer Lp
disco que todo el mundo estaba espe­ es también un disco imprescindible.
rando, disco imprescindible por su fres­ «Soñua» acaba de publicar un maxi con
cura y por lo bien hecho que está de una canción muy buena por cierto:
principio a fin. En el otoño del 85 publi­ «Hay algo aquí que va mal».
can su segundo disco «Revolución». que
no es ni mucho menos tan fresco como La última hornada
el anterior y además roza el panfleto. Seguim os con los que ya tienen
No hay estamento con el que La Polla discos, alguno de ellos calentitos y re­
no se atreva y Evaristo, su cantante, es cién publicados.
único en escena. Jotakie. Son de Azpeitia. Su primer
Hertzainak, de Gasteiz, existe desde Lp ha dejado a más de uno con la boca
el 82 y son de los pocos que cantan en abierta por lo trabajado de los temas y
euskara. Su primer Lp es también un lo bien conjuntados que suenan. Son los
disco imprescindible. Lo edita también más blandos de esta serie pues hacen
*Soñua» en el 84. El segundo, «Hau buen «Pop-Rock» y sus letras no se
dena aldatu nahi nuke» es más elabo­ puede decir que sean radikales.
rado pero no llega a la gente como el «Condenados a luchar» —Bap, Ultimá­
primero. Es difícil saber conjugar cali­ tum, MCD, Damba, Porkeria T y Zer
dad con com ercialidad. Esperam os Bizio? Son los grupos que han
próximos trabajos.
Los de Zarama también cantan en
euskara. Son de Santurtzi. Tienen dos
Lps, a cada cual mejor y hacen un rock
marchoso y garajero. Van a más. G ra­
ban con «Discos Suicidas», auténticos
suicidas bilbaínos.
Eskorbuto: otros de Santurtzi y estos
con muchas historias a sus espaldas.
Tienen un mini-Lp y dos Lps,: «Eskizo-
Estos son, salvo error u omisión, los uniformes de batalla de las distintas tribus que pueblan
Euskadi. Si alguien no se siente identificado, lo sentimos pero es bastante difícil que todos
coincidan porque las variantes son infinitas. De todas formas, que sirva un poco para aclarar el
desmadre a la hora de identificar a cada peña.

Guía turística para reconocimiento


de las tribus
Koxme
PUNKIES
Pelos d e p u n ta con o sin cresta,
m u ñ e q u e ra s y colgantes. D icen
p o r a h í q u e son m u y violentos.
T a l vez sea cierto, p e ro desde
lu eg o n o son los únicos q u e arm a n
b ro n c a . T a m b ié n h ay q u e d ejar
claro q u e con frecuencia son o b ­
je to d e p ro v o cació n e, incluso, de
vejacio n es (baste re c o rd a r cu a n d o
los m u n ip a s d e Bilbo les cortaro n
el p elo , les d u ch a ro n , «fum iga­
ron», d esp o ján d o les d espués de su
ro p a p a ra darles o tra m ás «nor­
m a l». L a b irra es su priva favorita
y Sid V icious su ídolo.
SK A T ALITICO S
Q u izá s sean los m ás recientes po r
estos pag os. P a ra fe rn a lia m ilita r y,
so b re to d o , b otas d e cam p añ a.
Pelo ra p a d o . L es va, com o su p ro ­
pio n o m b re indica, el ska, con
g ru p o s co m o Specials. E n Eus­
kad i, K o rta tu es su favorito m usi­
ca lm e n te h ab lan d o .
HEAV Y S
A co stu m b ra n a llevar cam iseta
q u e revele cuál es su g ru p o p refe­
rido, q u e suele se r A C /D C , Iron n to m ás sa g ra d o es el p o te o pre-
M a id en , S corpions, K iss, etc... bazk ari y el vespertino.
P an ta lo n es v aq u e ro s m ás bien ce­ R O C K A BILLY S lico . Si a d e m á s d e l tu p é son
ñid o s, m u ñ e q u e ra s d e cu ero y T a m p o c o es difícil reconocerlos. d u e ñ o s d e u n a m oto, m ejo r que
p elo largo, p o r lo general. En los El b u e n ro ckab illy d e b e lucir en- m e jo r. El u n ifo rm e e s tá
con cierto s a los q u e asisten les c o m p u e s to p o r p a n ta lo n e s y
flipa el w a ttio salvaje y los p u n ­ c h u p a de cu e ro o vaq u ero s.
teos g u itarreriles. N o se llevan d e ­ H IP P IE S
m a sia d o bien con los punkies. , E specie en vías d e extinción. Ha
BO R R O K A S
S on in co n fu n d ib les. P an ta lo n es de
m a h ó n , alp a rg a ta s y cam isa a c u a ­
d ro s (o en su defecto cam iseta rei-
v in d icativ a). P egatas y ch ap as a
m o g o lló n y p a ra c a d a ocasión. El
claro y el zu rito son sus bebidas, y
P a n tx o e ta P ello , B e n ito L er-
tx u n d i, O skorri, etc., son los c a n ­ cim a d el ta rro u n llam ativ o tupé,
ta n te s q u e les to can la fibra sensi­ a ser p osible en g o m in ad o . Su m ú ­
ble. T a m b ié n les va K o rta tu p ara sica, el rockabilly; d esd e el m ás
c u a n d o h a y q u e d esm ad rarse . Su clásico h a sta el ro ck ab illy psicodé-
visto re d u c id a s sus filas p o r fugas turales, etc. W a rh o l es su ídolo.
de p e rso n a l q u e fue h ip ie y q ue Les gusta la m úsica m ás av a n za d a
a h o ra h a «evolucionado» hacia el y, so b re todo, lo q u e n a d ie oye.
m o d e rn ism o , el p rogresism o o
vaya u ste d a sa b e r q u é. Sin em ­
b arg o , los pocos q u e q u e d a n son
au tén tico s. P elo largo, blu sa y
p a n ta lo n e s v aq u e ro s raíd o s o de
alg o d ó n fino. E l to q u e final son
las sa n d alias. S an C a n u to es su
p atró n .
PERAS
T a m b ié n se los conoce com o gua- T A N T E S y d em ás fa u n a asfáltica
peras. E l v estu ario , c u a n to m ás q u e d a n fu era d e esta lista. U n o s,
n u trid o m e jo r y, p o r su p u esto , p o rq u e no sab em o s d o n d e m e ter­
todo d e ca lid a d : lo q u e m ás se T o m a n w od k a co n lim a o co m b i­ los y, otros, p o rq u e to d a v ía no
lleve, la m a rc a m ás n o m b ra d a . Se naciones sim ilares. N o son m ala h a n c u a ja d o p o r estas tierras.
hacen n o ta r p o r sus carros o gente. E sp erem o s q u e n a d ie se to m a a
m otos a lu c in a n te s y p o r el rictus ROCKERS m al esta tx o rra d a d e clasificación.
q u e in te n ta n c o p ia r a Ja m e s R o p a v a q u e ra . T a m b ié n les va la Sin d u d a , las características aq u í
D ean, ellos, y a M a d o n n a , ellas. historia d e las m otos. S o n ab so lu ­ d escritas fo rm a n p arte del estereo ­
ta m en te fieles a la b irra y los tip o y del tópico. El asp ecto ex­
petas. L a le y e n d a dice q u e el b u en te rn o n o es, ni m u c h o m enos,
rock er sie m p re lleva u n p ein e en
alg ú n bolsillo. In te n ta n seg u ir la
consigna d e Ian D u ry : «sexo,
droga y rock a n d roll», a u n q u e sus
gustos m usicales se in c lin a n p o r
cu a lq u ie ra qu e d e m u e stre ser un
au tén tico rocker.
TECNOS
P re n d a im p rescin d ib le en su in d u ­
m e n ta ria son las g afas d e plástico
oscuras y estrechas. Se les reco ­
noce p o rq u e sus m o v im ien to s son co n d icio n a n te . C a d a u n o va p o r la
tal qu e si estuviesen d esfilan d o v id a co m o p u e d e , co m o le d e ja n y
En D o n o stia, se ju n ta n en los
p o r u n a p asarela. P arece q u e no co m o le sale d e los teg u m en to s
pubs d e la zo n a d e S an M a rtín y
se les q u ita n los tics d esp u és de g erm in ativ o s. O sea, q u e n a d ie se
en las discotecas de La C oncha.
bailar. Su fo rm a de h a b la r esss, no m o sq u ee, p o rq u e es im posible
Los m ás «más» se d a n cita en un
sssé, u n poco fo rzad a, n o sssé sssi m e ter en el m ism o g ru p o a gen te
fam oso p u b con fo rm a d e barco
q u e p u lu la co n la m ism a in d u ­
que es p recisam en te el q u e todos
m e n ta ria . D ig am o s q u e esta clasi­
estam os p en san d o .
ficación es u n a especie d e «guia
POSM ODERNOS
tu rística » p ara q u e los q u e v en g an
R econocibles fácilm ente p o rq u e
de fu e ra d e E u sk ad i se in ten ten
les g u sta h a b la r d e aq u e llo sobre
o rien tar, cosa q u e, d esd e luego, no
co n seg u irán .
L a h isto ria está en q u e hay
rollos q u e C A SI T O D A S estas
bascas tien en en co m ú n . Si q u e ­
réis av e rig u a r cu á l es u n o d e ellos,
p re g u n ta d le s q u é o p in a n d e P IC -
H O R T E R A S , P A S S A O S , AF- C O L E T O S y M A D ERO S.
T E R P U N K S , S K IN N H E R S , M A-
K A RRA S, C U A R E N T O N E S q u e
n o se resig n an a a b a n d o n a r la
«pubertad», P A R A N O IC O S , CA­
R R O Z A S , M E M B R IL L O S , T O R ­
lo q u e n ad ie tiene ni p u ta idea N IL L O S , R E T A B L O S , P O R C E ­
(generalm ente p o rq u e no interesa L A N A S, P I J O S , P R IM A V E R A S ,
un p u erro ). S ofisticados, a la úl­ C H U L O S , M A N G U IS , P A S S O -
tima, co n tro la n todas y c a d a u na T A S , F U M A T A S y o tra s h ierb as,
de las v a n g u a rd ias artísticas, cul­ P IE S N E G R O S , P O P P IE S , M U -
El rock en la sociedad vasca
Pablo Cabeza menle, estaría en la circunstancia de que no se cultivara la
on muchas las situaciones que he podido recoger, cultura propia y que por contra, fuera la extraña la única

S en los úliimos años, en contra del rock. No hay


distinción de ideologías ni siquiera de edad. En
todo caso, una adaptación más rápida en algunos sectores.
corriente. Ese equlibrio, obviamente, es necesario. El rock
se asentará mucho mejor en la sociedad vasca si a ésta le
permiten desarrollar su propia identidad.
No es cuestión de relatar amargos ejemplos.
Kortatu
A ciertas personas, y por motivos bien diferentes, ha mo­
lestado y continúa enojando el hecho de que en las «he- Nosotros nos estamos enriqueciendo de una cultura mu­
rriko tabernas» se está consolidando un cambio de prefe­ sical que fue trabajada y desarrollada por otros pueblos:
rencias o, si se quiere, una permeabilidad sobre los gustos. ahora nos encontramos en un período de adopción de posi­
A este respecto es fácil encontrarse con expresiones tales bilidades musicales y de adaptación a nuestra forma de ser.
como: «donde hace dos años nos echaban por nuestras En este proceso, y sin olvidar el trabajo de bandas ya leja­
pintas, ahora somos colegas». Esta frase es algo más que nas, no podemos ignorar el peso definitivo y fundamental
pura anécdota, escapa de la superficialidad aparente. Di­ de grupos como Kortatu. Su claro y rotundo posiciona-
ríamos que el dato es básico y que, donde unos ven un miento abertzale ha logrado, mayormente, que este tipo de
punto de ataque, nosotros traslucimos la vitalidad y deci­ música no se vea como cultura enemiga. ¡Cómo lo va a ser
siva importancia del hecho. Cierto que esto es como tomar si la utiliza como útil de expresión un trío de claro nacio­
una gran lupa y acercarla a un sólo punto, hacer abstrac­ nalismo! La exposición se puede enriquecer, por citar tan
ción en exceso. Mas el punto es extrapolable y puro en­ sólo bandas actuales y con discografia o a punto de obte­
sayo. Válido, en definitiva. nerla. con Zarama. Hertzainak. La Polla Records, Itoiz. Jo-
D el ayer al hoy takie. Baldin Bada. Barricada. Potato. Tijuana In Blue. Be­
lladona... y decenas de bandas más, formaciones pequeñas
La colonización exterior que ha padecido Euskadi du­ en camino de situarse y eligiendo como herramienta de tra­
rante la época del franquismo, la casi obligatoriedad de bajo el rock.
hacer dejación de las propias costumbres, lengua, y formas Kortatu. por su aceptación popular meteòrica, por su po-
de este pueblo, la forzada incomunicación cultural con el sicionamiento, ha sido la llave para que el rock se sitúe en
resto de Europa, la censura, el proteccionismo moral etcé­ nuestra sociedad. Como ya hemos señalado, otras bandas
tera, etcétera, provocaron un efecto de réplica cuando las han apoyado los dientes sierra, si no tampoco hubiera sido
circunstancias lo permitieron, etapa de transición democrá­ posible. A modo de figura es algo así como la clave Sex
tica. Se llegó, en parte, a un tipo de máxima al modo de Pistols.
que lodo lo foráneo era perjudicial, un enemigo. Hablamos
Tradición y rock
de Euskadi y el rock.
En el momento actual va imponiéndose el juicio de que El problema del rock, para su definitiva aceptación pasa­
el rock no es una manera de dominación extranjera. Indu­ rán muchos años como una forma propia o /y no enemiga
dablemente, estamos con esa idea. Y si alguna pobre alma estriba en el hecho de que no haya en el momento actual,
identifica rock con coca-cola, es su problema, y grave. salvo excepción, formaciones que se dediquen al cultivo de
El rock pudo tener un origen más o menos preciso, pero la tradición, a la investigación de los sonidos más propios.
lo que está claro es que las notas musicales pertenecen al Esto crea un cierto recelo justificado, pero no apoyable. El
universo, que los diferentes estilos no son patrimonio ex­ rompecabezas es de sencillo encasillamiento:
clusivo de ningún país, menos el rock. Es algo así como si 1) Dejemos que el rock se adapte todo lo que sea posible a
por pertenencia negáramos desde aquí el uso de la txala- nuestros modos. Nunca podrá tener una mayoría de ele­
parta a cualquier otro pueblo. El problema, verdadera- mentos autóctonos, en ningún pueblo sucede tal hecho.
pero sí podrá contar con fórmulas que lo identifiquen, aun­
que tampoco tenga por qué ser necesariamente así.
2) Realícense los esfuerzos pertinentes para que el folk-
folklore, lo más característico de la cultura de un pueblo,
no sólo no se pierda, sino que continúe enriqueciéndose y
auloalimenlándose.
Sí a la tradición y sí a la cultura rock. Cada postura en
su espacio. Sin que haya un pez grande que se coma al
chico. Sin verse como enemigos.
La Cultura
La adaptación y consolidación es y será costosa para el
rock, pero imparable. Algo así como si en el comienzo de
los sesenta se hubiera pretendido en Inglaterra ahogar y
anular el mogollón Beat. Seguramente que más de uno lo
intentó, sí. pero desde luego que fracasó. En Euskadi ahora
mismo, con muchísima más modestia, está sucediendo algo
parecido. Quien ponga barricadas a la cultura rock puede
que consiga retrasar la llegda del último acorde, pero nada
más.
Decíamos al principio que el hecho de que en algunas
«herrikos» lo que suene tenga base rock y se llenen con
gentes amantes de esos sonidos es algo más que una anéc­
dota, es el rasgo, junto con otra serie de apreciaciones, que
permite afirm ar que el rock se está situando entre una so­
ciedad que en otro tiempo lo consideraba enemigo o ele
mentó de escaso interés. El acto es definitivamente posi­
tivo, como en su momento lo fue Martxa eta Borroka. Un
ecenario itinerante que llevó el rock a lugares que de otra
manera no hubiera sido posible. Martxa eta Borroka ya
presentó a Kortatu, La Polla, Hertzainak. Zarama... como
movimiento propio.
La cultura no es foránea, es de todos; será acaparadora
cuando tenga gestos colonizantes, intenciones de anular al
patrimonio propio, contra eso sí hay que luchar. Perder la
distancia no es aconsejable.
Concienciación, respeto, realce de todas nuestras caracte­
rísticas. Vida para los diferentes caminos. Basta ya de zan­
cadillas al rock, de verlo como enemigo.
Albumes como el de Andoni Alemán y Jesús Arce. Txa-
laparta, o el de Hibai Rekondo junto con IMacfarland.
Amaia Zubiria y Pascal Gagne, Benito Lertxundi... mues­
tran una vía de trabajo que no debe cesar, incluso profun­
dizar más.
La convivencia debe ser posible. Nadie tiene la culpa de
que unos estén por encima de otros. Nadie de los que son
parte activa; es decir, los músicos. Kortatu
No me olvido de Ruper Ordorika, claro modelo rock
avanzado. bandas de estilo bien diferenciado, no. Todo lo contrario,
estimo. Si el RRV no existiera, nos encontraríamos, poco
D iscográflcas más o menos, como hace tres o cuatro años; con su «ser»
La existencia de sellos como Elkar. Soñua. IZ o Suicidas se ha logrado interesar a gente, anunciar la existencia de
con la garantía de que Euskadi está viviendo una pluralidd un movimiento local, crear acción; fanzines, literatura, co­
y recogiéndola auditivamente. Los cuatro sellos, de clara rrientes de opinión, discográflcas, ventas, conciertos...
trascendencia, cuentan con miras artísticas un tanto dife­ El RRV es el causante del tirón, de la pequeña apertura,
renciadas o claramente equidistantes; sin em bargo-los cua­ de esos nuevos cauces, de la creación de la necesaria in­
tro están trabajando por una cultura popular, de base, de fraestructura, todavía haciéndose. Con el paso del tiempo
consolidación y vasca. Elkar e IZ atendiendo a quienes se se verá que su origen y desarrollo sirvió para todos.
expresan en euskara; Suicidas y Soñua para ambos casos, Y al final el futuro
euskara y castellano. Las señaladas discográflcas, en parti­
cular Suicidas y Soñua. son quienes están contribuyendo, Las bandas euskaldunes orientadas hacia esas formas ra­
en una modesta parte, al asentamiento de la cultura rock dicales y con su maridaje perfecto con quienes se expresan
en Euskadi. Son ellos independientes que han dem ostrado en castellano, están consiguiendo, en la medida que les co­
su interés por las bandas de rock asentadas en un notable rresponde, que la cultura rock se siente en Euskadi sin el
segmento joven y de claro respaldo a la identidad vasca. traje de colonizadora. Son tiempos en los que el «baserrita-
rra» puede escandalizarse por la imágen o pinta de una de­
R.R.V.
term inada persona, pero mayor será su asombro si le oye
Los ochenta han visto como el RRV se ha asentado en hablar en euskara.
una buena parte del gusto musical. Su postura social y su
forma sonora ha penetrado con cierta facilidad. Gracias a l rock se asienta en Euskadi, algunas razones han
él se ha conseguido que muchos jóvenes se interesen y
presten atención a las bandas locales. Su componente m u­
sical es el rock, su fondo letrístico social y su expresión
E quedado esparcidas por las líneas traseras^ pero la
razón mayor para que esto sea así es que no hay
argumentos para lo contrario.
vocal bilingüe. El RRV —no entra en este comentario su La música es universal y las formas un capricho que
concepto y entorno— no ha cercenado el camino a otras tarde o temprano brotan allá donde vivan dos personas.
r~ L /\ CANCION PROTESTA.

V J
V
H asta 2 m illones

Si te decimos que BIZKAI-CREDIT tiene el mejor ll


precio y las mejores condiciones, te estaremos diciendo ?
algo de lo que nosotros estamos convencidos. Pero el que
tiene que convencerse eres tú.
Te invitamos a que compares BIZKAI-CREDIT con lo
que quieras. Es la mejor manera de que nos quedemos
tranquilos y convencidos. Tú y nosotros. Y así podremos
entendernos mejor. Ya lo verás.

• Desde 50.000 pts. hasta dos millones.


Para las necesidades de la economía particular
o doméstica.
• SIN AVALES: con tu sola firma.
• Plazo de amortización de 12 a 60 meses, a tu
comodidad, mediante cuotas fijas mensuales.
• RESPUESTA INMEDIATA.

CA JA D E A H O R R O S

VIZCAINA
sitios IL os
con más «martxa»
de Euskadi Sur
La movida en Euskadi se
localiza, en cada herrialde,
en sitio s muy con cretos.
Aparte de éstos, hay más ba-
rutxos y antros en los que
Zorongo. O tro d e los red u cto s IRUÑEA
hay buena marcha. Citarlos d o n d e se ju n ta to d o tip o de gente, Lacalle. B orrokas.
todos sería imposible y, por cu a n d o cierra n y a todos los chirin- Casino. P o sm o d ern o s y en terad i-
eso, lo que hemos intentado guitos. llos.
hacer es una referencia a los R otonda y Bataplán. A re b o sa r de Ttut. P u n k ies y ocu p ad o res.
que más fama han alcanzado. bollitos y pijos. H ace falta m u ch a Primi, M alkoa y Bodegas Rioja-
p ela y «buena p resen cia » p a ra e n ­ nas. D e todo, p ero tira n d o a p e r­
Xavier Vinader, en su artí­
trar. sonal m ajo y en rro llad o .
culo publicado hace unos La Cuesta del Culo. Z o n a d e pubs D iez y Sua. G e n te m aja, m arginal,
meses en la revista ‘Primera con to d o tipo d e o p ciones p a ra el pu n k ies y ocu p ad o res.
Línea’, daba cuenta de bas­ body. Lanbroa y Barkatu. B orrokas y
tantes, pero se olvidaba de BILBO m en o s b o rro k as. E cologistas, p ro ­
o tr o s m u ch o s. Además, G aueko. El sa n tu a rio de la m o ­ grès...
v id a en B ilbo. P o sm o d e rn o s, Toki-Leza. H eavys
com etía un fallo imperdona­
heavys, p unkys y d e to d o en g e n e ­ Pam plónica. M ovida, ecologistas,
ble: en ningún momento se ral. B uenas actuaciones. progres, etc...
acordaba de Iruñea, hoy por T x o k o la n d a . M u c h a m a r c h a . La Granja. Progres, jito s, de todo.
hoy uno de los herrialdes T am b ién h ay de todo. M úsica m aja.
más representativos de la El Garaje. P unkis. A ctuaciones. G A STEIZ
movida euskaldun. B olos. P ara los m odernos. E n la capital d e A ra b a, la m o ­
Izangoan. Se está a gusto. vid a se localiza p rin cip alm e n te en
Cualquiera que se pase por Soroa. En p lan bailo teo . M uy las calles C u ch illería y Z ap a tería ,
Iruñea, Gasteiz, Bilbo o Do- bien los juev es, d u ra n te el «curso p ero por si h u b ie ra alg u ien q u e no
nostia no debería dejar de académ ico». se en te ra con estas pistas, a h í van
darse una vueltilla por los Bizitza. E stá en el C asco V iejo y unos cu a n to s n o m b res:
puntos que a continuación tie n e su p r o p ia p e r s o n a lid a d . Cuchi.
G u a y p ara charlar. Zapa.
mencionamos.
Barrenkale y Barrenkale barrena. Larríetxe.
Z o n a d e b ares con m a rc h a, m a r­ Bodegón.
D O N O ST IA c h a y m archa. Gorbea.
El Local. A m b ie n te m o d e rn o y W hisky Viejo. N o p esan los años San Roque.
hippie. (y esto n o es un anuncio). Covadonga.
Alboka. B astan te m oderno. Lamiak. Lo m ás p ro g re y «muy» N ota. C o m o d iría P eter P unk, «ni
Etxekalte. A rrib a , de todo; en el fem inista. Es precioso. son todos los que están n i están
piso d e ab ajo , jazz. La Chufa. Si vas a Bilbo, no todos los que son. Y a quien m a ­
B ee Bop. P ara los am an tes del p u ed e s d e ja r d e visitarlo. Es el g a ­ druga, aguas mil. ¿Fale?; p u es
jazz. rito d e la O txoa. eso».
Ilargi. M u c h a m arch a. Deustu. E n la «R epública Ind ep en ­
Porsche. M archosos. diente de D eu stu » tienes de todo.
Zirika. A p a rtir d e ciertas horas. L a zona de p o teo es m uy m aja.
G e n te sana. Txom in Barullo. Le p asa com o a
Txuri Beltz. L a p o sm o d e m id a d . Bizitza; tiene su p ro p ia p erso n a li­
Colchonería San Vicente. Para dad.
es ta r tran q u ilito y d e ch ách ara.
Maruja. U ltim a p a ra d a d e los
n o ctám b u lo s em p ed ern id o s en lo
Viejo.
Mendaur. P or la tarde, jo v e n z u e ­
los d e bien vestir, sobre todo. A
p a rtir d e ciertas horas, d e todo.
Altxerri. .M o d ern o s. Está m uy de
m oda.
EKO ASTEASU
Keelavite Poligonua, z /g . Tel. 69 25 26 — ASTEASU

EKO AIETE
Grupo Etxadi, Tel. 21 14 88 — AIETE (Donostia)

EKO LASARTE
Loidi auzoa, z / g . Tel. 36 12 79 — LASARTE

EKO ALTZA
Larratxo Ibilbidea, 96 zbk. — ALTZA

S. Juan Bautista Koperatiba


Villas auzoa, Tel: 55 01 99 - HERNANI

SUPER AMARA
Isabel II.a, 16 zbk. Tel. 46 1 1 77 - D ONOSTIA
Era difícil imaginar, cuando
Barricada surgió hace cuatro
años cómo un grupo rockero
de barrio, podía llegar a ser
uno de los más conocidos en
todo el Estado español. Eran
los tiempos de «Barrio
Conflictivo» y anteriores.
Hoy, son los del fichaje por
la multinacional RCA y, por
qué no decirlo, de la fama.
Una fama lograda a pulso,
fruto de un trabajo bien
hecho. Entre medio, una
carrera de buenas
actuaciones en casi todos los
pueblos de Euskal Herria y
muchas horas de ensayo. Su
vida es el rock. Su objetivo,
Barrikada:
«meter caña y ganar dinero,
cuanto más mejor». Su éxito,
merecido.
Un grupo de rock vasco que
— ¿Por qué nació Barricada?
Silver triunfa también en Madrid
rockera vasca, que es la más fuerte y la van a sacar dinero. A nosotros la RCA
— «Había que hacer un grupo de Rock más auténtica, es la más conocida en nos ha facilitado el trabajo en todos los
and Roll y nos apuntamos. No tenía­ todas partes». sentidos».
mos ninguna finalidad ni pretensión, en — ¿Qué indujo a Barricada a sepa­ En las canciones de Barricada hay
todo caso, divertirnos. rarse de un «sello independiente» y fi­ un reflejo de la situación de la juven­
Desde entonces ha llovido mucho, char por la multinacional de discos tud vasca. «Nosotros escribimos lo que
pero Barricada sigue siendo fundamen­ RCA? vemos y lo que pasa. Aquí hay un rollo
talmente un grupo rockero que, con — «E l tercer disco con Soñua no hu­ político diferente y eso se nota, pero
una música más nítida y elaborada, en­ biera sido mejor que 'Barrio Conflicti­ muchas cosas de las que pasan aquí
candila en trodas partes donde actúa. vo'. Llega el momento en el que tienes
‘Nosotros no hemos cambiado, somos Io que plantearte tirar adelante y vimos
mismo que éramos al principio, lo que que con la RCA había más presupuesto
ocurre es que ahora tenemos más expe­ v decidimos ir con ellos. Después veía­
riencia que antes y sabemos lo que que­ mos que no había tanta diferencia, sólo
remos hacer‘ —dice el Drogas— ‘Escu­ que la multinacional ofrecía más posi­
chamos más música, tenemos más años, bilidades, medios y mejores estudios de
conocemos a más gente y eso cuenta a grabación. El motivo fundamental fue
la hora de hacer canciones‘ ‘A hora el económico. Nosotros queríamos
—dice Fernando, batería del grupo— ganar dinero >• esto era más factible
hemos cogido experiencia por las horas con la RCA».
que hemos metido juntos. Nos conoce- — Sin embargo, esas ventajas econó­
mejor por que vivimos ¡untos y eso micas tendrían alguna contrapartida.
es fundamental para progresar en la ¿El hecho de enrolaros con una casa
música'». cuyo objetivo es ganar dinero no su­
— ¿Y el rock vasco cómo ha evolucio­ puso para vosotros una serie de corta­
nado estos últimos años? pisas en cuanto a temática, música,
— «Cuando murió Franco surgieron tipo de actuaciones, etc.?
una serie de cantautores, pero estába­ — «Al contrario. Con la RCA hemos
mos otra gente que escuchábamos rock conseguido un Lp más barato. Con
V decidimos hacer un grupo. Así surgie­ Soñua teníamos discrepancias económi­
ron infinidad de grupos rockeros en cas fuertes hasta el punto de que nos
Euskadi, pero han perdurado sólo los creaba más trabas que la multinacio­
grupos que valían. Por eso, ta ‘movida‘ nal. A demás los independientes también
dáis?
— «La 'movida' rockera de Euskadi es
la mejor. Es la que más fuerza tiene, la
más auténtica. Donde más se mueve es
en Iruñea. De los grupos de aquí, nos
quedamos con Hertzainak, Cicatriz y
Kortatu».
A nosotros nos gustaría verles ac­
tuar más veces en Euskadi pero su
trabajo se desarrolla principalmente
también suceden fuera, por eso también llejeros. Las letras de las canciones tie- en M adrid y otras provincias españo­
nos identificamos con la gente de Va- n°:x mucha importancia para nosotros, las en las que están teniendo un éxito
llecas, por ejemplo ». pero no prentedemos enseñar nada. De­ notable. «Si no actuamos en Euskadi
- ¿Cómo vive y entiende la gente de cimos lo que queremos pero no adoctri­ es por que no se paga lo que pedimos».
fuera vuestro rock? ¿Existen grandes namos». «De todas formas, este último año
diferencias entre el público vasco y el — Vuestra última actuación en Iruñea hemos actuado mucho menos que en
español a la hora de concebir e inter­ fue en San Fermines. En esa ocasión anteriores. Veníamos realizando un
pretar vuestras actuaciones? actuasteis en señal de protesta y boi­ promedio de 60 actuaciones por año y
— «Madrid tiene relación con Bilbo. La cot a un festival organizado por el este último sólo hemos hecho 20. pero
gente que nos sigue en Madrid y en ayuntamiento. ¿Cuál fué el motivo? seleccionadas. Compensa más. Además
Bilbo se parece en todo. Nosotros tene- — «El ayuntamiento no apoya estas teníamos miedo de que se agotase nues­
tra historia con tanto festival en Eus­
«El ciudadano está mas avanzado que ¡as instituciones» kadi».
— Una última pregunta. ¿Para cuándo
mos tres p v -r . principales de actua­ historias, ni las apoyará nunca. El Barricada en euskara?
ción: Madrid; tsilbo e Iruñea y la gente ayuntamiento y la Diputación siguen — «Es algo que nos gustaría mucho,
que acude a nuestros conciertos, tiene jodiendo la manta, pero no solo en los pero nos ha cogido un poco tarde. H a­
relación, es gente con inquietudes, con festivales de rock, sino en todo. En la bría que saber euskara para que
ideología progresista y opuestos al sis­ época electoral, se enrrollaron un poco cuando la pasma entre en un bar no te
tema ». pero ahora vienen los años duros. Ya entienda y para joderles. A lo mejor
— ¿Consideráis importante la letra de han empezado con las extradiciones. El algún día nos da por aprenderlo».
las canciones ahora que parece que Ayuntamiento de aquí es más carca que Barricada no duda en afirm ar que
hay un nuevo auge de los cantoauto- en otras partes; a lo mejor es porque «siguen siendo los mismos». Sin em­
res? estamos en una zona conflictiva. M ien­ bargo, y a raíz de su fichaje por la
— «Nosotros somos cantoautores. Ra- tras el ciudadano avanza socialmente, multinacional, se ha encontrado con
moncín, Burning, Kortatu, son can­ las instituciones se quedan atrás». un buen número de detractores que
toautores. No como aquí se entiende — ¿Qué pensáis de los grupos de rock son absorbidos con creces por los «in­
pero somos, si quieres, cantoautores ca­ de Euskadi y con qué grupos os que­ condicionales» de toda la vida.

IOVEDADES NOVEDADES NOVEDADES NOVEDADES NOVEDADES NOVEDADES

229385.-IRUÑA

SONUA Dossier música vasca/27


La baska navarra T ratos, dos años
muy fuertes
(N o es el nombre de una compañía de autobuses, qué va)
T. Goñi M efisto,
P a ra n ad ie es u n secreto q ue N a- M ergus, M ugre,
farro a , m ás co n c reta m en te Iru ñ ea, N ecrofilia,
h a sid o —y es— d u ra n te los últim os Porkeria T,
a ñ o s u n o d e los centros m ás d in á m i­ Refugiados,
cos d e E uskal H erria. Sí, ta m b ié n en Ultim atum ,
lo q u e a m úsica y, claro, a rock, se Virus de
refiere. A ctu alm en te, re p a rtid o s po r Rebelión...
to d a la g eografía d e este herrialde, V am os q u e p ara
se p u e d e n c o n tab iliza r alre d e d o r de q u é v am o s a
m e d io c e n te n a r de grupos. seguir ¿no? Pues
Si h a b lam o s de rock en N afarro a, eso, q u e hay
es in ev itab le h ac er referen c ia a Ba- m u c h a b ask a en
rrikada, q u e es ya un clásico del N a v a rra .
rock vasco. Sus tres LPes, dos con
S o ñ u a y el ú ltim o de la m a n o d e la
R C A , av alan la tray ecto ria de este Fiebre,
g ru p o . Pero, k ontuz!, q u e esta no es antiguos M oto’s
m ás q u e la p u n ta del iceberg. Sólo
p o r c ita r alg u n o s grupos con g ra b a ­
ciones h ab larem o s de Belladona
—con sudisco «L as m ujeres y los
negros prim ero»—, Kontuz Hi —estos
ta m b ié n llevan m ás años en esto
M iguel Ríos, y u n a m u e stra de su-
tra b a jo q u e d ó recogida en un a n to ­
lògico ju n to a Kortatu, Jotak ie y Ci­
c a t r i z —, C a m e l o t —o t r o s q u e
c o m p a rte n plástico, esta vez ju n to a
Eros y Tubos de Plata—, Cherokees
—ro ck ab illy s irre cu p e ra b le s—, En­
can tos P ostizos o Tijuana in Blue
—con disco de recien te ap a rició n e
im p u lso re s d e la g rab ació n colectiva
p ara Katakrak—.
Baska por todas partes
La b aska n av a rra , po r supuesto,
no se circunscribe exclusivam ente a
Iru ñ ea y su cin tu ró n . A u n q u e los
gru p o s citad os se co n cen tren p re fe ­
ren te m en te en este área, b u en a
p arte de sus co m p o n en te s son origi­
n ario s d e o tras zonas d el V iejo
R eyno. D e todas form as, existen
tam b ién o tro s núcleos fuertes. A hí
tenem os, p o r ejem plo, la R ibera.
P recisam ente fue M inoría Agraria,
d e T u tera, q u ie n se ad ju d icó el p ri­
m er prem io d e la I M uestra d e Pop-
rock, o sea, q u e no les faltará
m ucho p ara g ra b a r algo. D e n tro de
este m ism o á m b ito geográfico se
sitúa ta m b ié n el g ru p o Piskerra.
En T afalla, otros dos g ru p etes qu e
p e g a n fu e rte . K entel y O hiana.
D esde A ltsasu, Yo qué sé... E n fin,
q u e h ay m ogollón de grupos, así es
qu e, a ú n a riesgo d e ser tre m e n d a ­
m ente injustos, o p ta m o s p o r soltaros
u n a lista a b o te p ro n to : Ad H om i­
nem , A lerta R oja, B aco, F lores
M uertas, Línea 2, M alos Tratos,
£ Î X q à P R o G A

&■ PICOTAZO t é
PROÜUCa AlAJC/M-,
C lO M B S .

W t
FQUQMB5 Sg CUENTAH POR ACWAClOhlFA,
h frì
VAMOS/> MSfltét
VfcRDSIN PARAR, <
sjAMOSADARHOSTIÌ
ALRPOLIC/A V # > -
ft NACIOWAU,
0

\fe P O n , & (p u s. PR o VQ CM ,0 / 6 A l !

/*/» 7? PREocurez
M S POR Zi,
CUU)
l)
tptiB l>0
(P
v
o iim
." > 1
talDIuu
Wlh &M \
/ / ', llZ f lilM
il

sari
V L JÌ
Dossier música vasca/31
[\c,B.sme con las r e v m d ic q ü o n b z , i
Breve historia, no saudita,
del rock en Araba
Kepa-Sa
a h isto ria d el ro k a n rro l de

L G asteiz , q u e aún se está h a ­


cien d o , es la h isto ria d e las
gentes q u e viven y p u lu la n en las
calles de su C asco V iejo. P osible­
m ente la p re h isto ria d a la de diez
años atrá s, ju s to c u a n d o en la Z a p a ­
tería a p a re c e n los p rim ero s b ares de
poteo con m úsica en sus en tra ñ as.
Tuvo q u e llegar la d em o crac ia, el
paro y el d esen c an to político para
que los ecos d esg añ itad o s d el punk
pren d ieran en tie rra s de la L la n ad a.
A p rin cip io s d e los o c h e n ta ap arece
en V ito ria el p rim e r g ru p o p u n k qu e
curiosam ente p illa un n o m b re de
claras reso n an cias h ippies, los Freak.
{ Su estela fue breve, p ero con un p ar
de co n c ie rto s a lu m b ra ro n el inicio
de u n a era. E n el 81, y p a ra q ue
quede co n stan c ia, sale al m e rcad o el
prim er d isc o e la b o r a d o p o r un E u sk ad i. Las g an as d e ec h a rle im a ­
L lega el in v ie rn o y los b ares del g in ació n , d e escu p ir lo q u e se p e n ­
grupo d e rock alavés, e ra n M iroz,
C asco V iejo son la ú n ica p o sib ilid ad sab a, de d a r la b rasa y d e llevarlo
que, d esd e el valle d e Z u y a y a lte r­
p a ra los g ru p o s h a m b rie n to s d e v e n ­ to d o con ja ra n a , hizo q u e, al a m ­
nando v e rb e n as con su rock b la n d o
g an z a. Se suced en m e m o rab le s a c ­ p a ro d e la m úsica, su rg ieran em iso ­
cantado en eu sk ara, lo g raro n ed itar
tu a c io n e s d e H ertzainak en lugares ras libres, p rocesiones a tea s y Banda
con IZ su LP, H a rrika H ildako M i-
in im a g in a b le s com o el Larry, el B o ­ M unicipal de Ska, hecho este últim o
txeleta, y e n tra r así en esta historia.
degón y el Txantxiku, q u e hacen q u e alg u n o s h isto riad o res califican
Pero las raíces sa ld rían p o r otro
crecer el espíritu del rock en G asteiz y a co m o la b a ja d a a la tie rra del
lado, los v e rd a d e ro s gritos d e p arto
en u n as c o o rd e n a d a s d e m a la leche D ios d e la T ro p ik a lid a d qu e, al q u e ­
del n a c im ie n to d el rock en este he-
y d e gan as d e lu c h a r p o r re c u p e ra r re r p o n e r u n a pica en E u sk ad i, le
rrialde se escu ch aro n p ú b lic am en te
el tie m p o p e rd id o q u e arrem e te salió u n a p u n k i-re g g a e -p a rty -b a n d a
la v ísp era d e S an P ru d en cio , en el
c o n tra to d o y c o n tra todos. G ra c ia s lla m a d a Potato, y m ás ta rd e u n a
concierto d e la P laza d e los F ueros
a esas ac tu acio n es su rg en otros Korroskada, y lu eg o un Kannabis, y
en el q u e to c aro n La Polla Records
g ru p o s com o Cicatriz en la Matriz, m ás p ara allá un Kua-troele en el
y Hertzainak. El b eb é h ab ía nacid o
q u e se estren a y a con b a te ra y g u ita ­ q u e el m acari d e su M aite hacía
con m u y m a la hostia y rá p id a m e n te
rra de los ex-M -16, en u n a alu ci­ txin-txin, y... b u en o q u e os voy a
fue a d o p ta d o p o r cientos d e incon-
n an te y a p o c alíp tic a a c tu a ció n en el co n tar. A h o ra , en el 86, a h í ten em o s
fbrmistas q u e le m im aro n h asta po-
San M arcos d e la C uchi. L a m echa a H ertzainak y La Polla con dos
^ nerle p a ñ a le s. El A y u n ta m ie n to se
h a b ía p re n d id o . «R o m p er es nuestra LPs, a Cicatriz con un LP y un
' percató d e la m o v id a y q u iso p a rti­
única venganza», «Eh T x o ! sa l a la c u a rto d e LP, a los N ahiko con un
cipar en el b au tizo , o rg a n iz a n d o
calle y recupera tu m a rch a », «guerra LP, a P otato con m e d io LP y un
unos co n c ie rto s v eran ieg o s q u e tu ­
a l Estado P akean U tzi A rte » , «No pó ster, a los Danba de L au d io , q u e
vieron su m e jo r ex p resió n en el P ar­
aguanto a esta sociedad, g om a-2 y a n o m e olvido, con su tro cito d e LP
que d e A rriag a. A llí, ju n to a los
reventar», la m úsica se hizo b elig e­ en «Condenados a L u c h a r», a Osiris
patos, se p u d o v er a M -16 (m ás
ran te y el rock fu e su a rm a m ás con un sencillo y a un m o n tó n de
tarde, g u ita y b a te ra p asaro n a C ica­
efectiva. g ru p o s d isp u esto s a m a n te n e r viva
triz), Osiris, q u e y a d e sp u n ta b a n
como íd o lo s d el jiv e local, Ekaitz y la lla m a y a q u e el rock en p añ ales
a a p a r ic ió n en 1984 del
otras b a n d a s d e b a rrio , Hertzainak,
La Polla, y la in o lv id ab le actuación
de Lola y sus M ataperros.
L álb u m «Salva» de La Polla ,
p rim ero , y el Hertzainak,
después, ex ten d ió los gritos p o r todo
d e este lu g ar em p iece a c a m in a r y a
ap re n d e r. Y y a se sab e q u e la m ejor
escuela es la calle, en ella nos vas a
en co n trar.
1 .......... Hertzainak: ■— — —i

’Hau dena aldatu nahi nuke ’

u n o s diez m etro s, u n a estilizada fi­


cu c ia d o p o r el tie m p o y g u ra se m o v ía n erv io sa escupiendo a

A h a rto d e b u scar u n a cita


co n ju n ta, decidí utilizar la
táctica de rastre o y c a p tu ra in d iv i­
d ie stro y siniestro. A n d a b a con el
tx im in o , y se le veía a la legua que
d a ría c u a lq u ie r cosa p o r com erse un
d u al; a rm a d o de mi au to m atio - p la to d e a lu b ia s con ch o rizo o fu­
L v e l-b a n a n a -so n io , m e dirigí u na sado lo m ism o. A q u í no han p erm i­ m a rse u n p eta. C o n un rá p id o movi­
m a ñ a n a a m e d io d ía a la cuesta de tido las m archas y han dejado hacer m ie n to d e c a d eras m e acerco, le
G asteiz d isp u e sto a a tra p a r H ertz ai­ los conciertos, los rollos paralelos se a c o rra lo c o n tra la verja de la carni­
nak . H á b ilm e n te establecí m i centro han quedado a l m argen, com o apar­ ce ría y le p la n to el R E C en las nari­
d e o p eracio n es en los alre d ed o res de tados. S in em bargo, en e l otro lado y ces.
la P laza del M atxete. Infalible. E n­ en N afarroa ha habido m ovidas su- — G a ri, m u ch ach o , vas a ten er que
seg u id a, o lfa te a n d o el o lo r de las perpotentes y no han dejado hacer c a n ta r a h o ra m ism o, d esp u és podrás
cro k e tas q u e salía del T x ato , ap a re­ nada. E n B izkaia, A raba y G ipuzkoa e c h a r h u m o p o r las o rejas, así que
ció el T x am p i. A llí m ism o cayó. El los conciertos los han dejado hacer d e s e m b u c h a q u e es p a ra «Punto y
le m a era serio, así q u e no tuvo esca­ pero no sé qué ha pasado que los han H o ra» .
p ato ria. H ertz ain a k h a b ía n estado dejado al m argen com o si no tuvieran — «A nosotros lo que nos jo d e es que
a c tu a n d o en los c o n c ie rto s q u e nada que ver con a l m archa de los re­ a l f in a l no podem os tocar ni nada.
ac o m p a ñ a b a n la m a rc h a p ro -refu ­ fugiados. Y está claro que iba junto-». N o so tro s apoyam os esa marcha, por
giados, pero, c u a n d o iban a salir — ¿ E s pa refugiados? —su elta alg u ien supuesto, que es una ruina que estén
h ac ia San J u a n d e L uz p ara d a r el al la d o —. D i A m nistía. a llí com o en una ja u la , que hacen
e sp e ra d o concierto en Ip a rra ld e , les — «P resoak kalera » co n testa o tro con ellos lo que quieren».
llega la lla m a d a d e q ue lo han sus­ P a ra em p ez ar, ya vale, así q u e — ¿P o r q u é crees q u e h a sucedido lo
p en d id o . g u a rd o mi a u to m a tic y m e alejo de q u e dice T x an p i ah í al lado?
— ¿T x am pi, qu é te p arece la su sp en ­ la z o n a q u e se em p ieza a p o b la r d e ­ — «Y o q u é sé. S e supone que la his­
sión d el co n c ie rto en Ip arrald e? m a siad o . C a p tu ra d o el d e los ta m ­ toria de la m archa era ir andando,
— «Eso es una cosa norm al, lo raro bores, m i estrateg ia p asó a ro n d a r la echar unos p o tes y rokanrrol a ti
es que en E u ska d i sur no haya p a ­ e sq u in a d e F ariñ as. T u v e su erte, a n oche ¿no? y sólo han machacado I»
Gari, mikrofonoan koxka egingo
otro com o si e l rockanrrol fu e se el ion ’Ertzaina’
plátano que está a llí colgando que
qué b o nito ¿no?».
- Bien m ajo, a h o ra m e vas a decir
qué o p in ió n te m erece vuestro 2°
disco y la resp u e sta q u e tú hayas
o b serv ad o d e la g en te con respecto
al p rim ero .
- «P ues prim ero, e l segundo L P
nuestro es una p u ta mierda, es toda
una ruina, anda m a l de carburación...
pero bueno (to d o esto lo dice so n ­
riendo el m u y la d in o , com o si le
p ro d u je ra u n p lacer m a so k a ) Y res­
pecto a l prim ero, lo que dice la gente,
pues eso. S e nos achaca q ue hem os
perdido m archa, que y a no som os
m artxosos, que no se qué, que m uy
perfeccionistas, que vam os de m úsicos
y polladas de esas de las que pasam os
am pliam ente». cionistas es una chorrada porque
R esp ecto a la m o v id a del rock g ü im o s sin tener n i p u ta idea de m ú ­
ahora en E u sk ad i, G a ri reconoce, sica, lo q u e o cu rre es q u e nos m ism a ba ska que apoyaba ésa mar~
que en c o m p a ra c ió n a hace cu a tro co m em o s e l tarro para que nos suene cha ha habido una selección personal
años, alg o hay, p ero cree q u e son bonito, para que nos g u ste e l resul­ seria. Claro, lógicam ente tiene que
más b ien c u a tro y un ta m b o r q ue tado final, y eso se tiene que notar. ser a sí ¿no? po rq u e si cada dos pasos
dan m u c h a bulla, p ero d u d a d e q ue T ocam os p o rq u e nos gusta». que das llevas m il ostias, tiene que
en el fo n d o h a y a aú n algo sólido y — ¿C u ál es el m o m e n to ac tu a l de haber una selección y a h í quedan los
potente, d e eso d e q u e se lo crea H ertz ain a k ? mejores. L a ba ska q u e haya llegado a
m ucha g en te. D ice q u e ta m b ié n hay — «Bueno, parece que Tito ha recu­ D onosti será la mejor, indudable­
m ucho ex tra com o en las películas perado la form a que tenía antes del m ente».
de Q u o V adis. Y, entonces, ya le accidente y y a pued e em pezar a hacer — B ueno, h ab lem o s en to n ce s d e las
suelto y le d o y un p istac h o p a ra su las cosas, y nosotros lo llevam os bien, d iferen cias e n tre vuestro s discos y la
txim ino. estam os tocando com o casi todos los resp u esta de la g e n te a n te am bos.
L a sig u ien te presa fue fácil de años, ni m ás ni m enos, y no sé, noso­ — «H om bre, e l prim ero era m ás
atrap ar, d a d o lo te m p ra n o d e la tros creem os que está viva esta h isto ­ fresco, todo lo que se hace a l p rin ci­
hora, las d o s y m e d ia, el g u ita rre ro , ria todavía, que está m ás viva que la p io es m ás natural, pero, p o r razones
recién sa lid o d e casa, e ra com o un hostia, y nosotros querem os que siga obvias, esto nos ocurre a todos. M i
zom bi. M e a rrim o a él, lo acoso viva, au n q u e no haya condiciones y prim era hija es m ás n a tu ra l que la se­
hasta el E stitx u y le d e rrib o en el esto sea una p u ta ruina nosotros gunda y la tercera y a es una pasada,
extrem o, so b re el billar. vam os a seguir, aquí, o en Berlín, es sobrenatural, y a m e p u ede todo el
- K ik e, ¿h an v a ria d o las co n d icio ­ dando la brasa». rato. A sí que e l p rim er disco y o sé
nes p a ra la p rá c tic a d el ro k a n rro l en T xatxi, ya te n ía m e d io g ru p o a tra ­ que la baska lo ha oído con m uchas
Euskadi d esd e q u e em pezasteis? p a d o en mi b a n a n a -so n io , no o b s­ ganas, hacía fa lta que apareciese eso
- «Las condiciones siguen siendo las ta n te, aú n m e q u e d a b a n las presas en la calle de esa m anera. Y e l se­
mismas, lo q u e p a sa es que ahora te ­ m ás im previsibles. E sta vez n o fue gundo es cuando y a a base de tocar y
nemos m á s callo y nos lo m ontam os tan fácil, tras m u ch o d e a m b u la r e n ­ tocar y tocar vas aprendiendo a...
para su frir m enos, pero p o r lo dem ás co n tré al fin a T ito en el ab re v ad ero tocar. E sta es la diferencia q u e y o veo
esto sig u e siendo una p u ta ruina. del B arrancal, ju sto allí d o n d e pace entre los dos, que e l prim ero está m ás
¿Soluciones? N o sé, la D ipu podría el L eón d e Ju d á . L a so rp re sa fue mi im provisado, es m á s natural, y e l s e ­
editar un libro-folleto o guía orienta­ m ejo r baza, pues, a u n q u e él, m uy gundo es m ás pensado. Pero vaya, p a ­
b a de com o organizar un co ncierto ». astu to , se h a b ía a fe ita d o el bigote rece que todavía h a y ca n tid a d de
C o m o G a ri a n d a p o r allí le hago sacrificando así a u n o d e sus yos, no ba ska que no se ha enterado de que
la m ism a p re g u n ta acerca d e los dos p u d o resistirse a p esar d e sus p ro te s­ e l segundo está m á s pensao, pero que
discos q u e h a n e d ita d o h asta ah o ra. tas. seguim os siendo de la m ism a manera.
- «Las diferencias en los dos discos — T ito, ¿cuál es tu o p in ió n so b re las Q ue a lo m ejor y a no som os tan fre s­
son claras, e l prim ero arrasó y la activ id ad es y aco n te cim ien to s de la cos porque vas envejeciendo a m edida
gente se aprendió enseguida las ca n ­ m a rc h a en fav o r d e los refugiados? que vas viviendo, pero nada más,
ciones, a éste le está costando m ás — «La verdad es que si tengo que jo d e r, es que si no se va a p o d er en ve­
entrar, llevam os con é l seis m eses y, opinar de esas cosas m e lo has puesto je c e r en este m undo... M .C .D ., y a les
bueno, y a h a y gente que tam bién se bastante serio, porque, u f f después de vale a la baska. P ues que se hagan
sabe a lguna canción. L o q ue pasa es todo lo que voy recopilando p o r el ca ­ hinchas de otro grupo m ás fresco, qué
(fue este es un disco m enos bailable, m ino y a no sé si m i opinión es com o hstias, q u e nos dejen en p a z» .
menos de bar, es m ás para oírlo, por- para que fig u re en una m áquina de — ¿Y tu s co n d icio n es físicas y m e n ­
<]ue las canciones son m ás difíciles. estas. Porque estoy m u y alucinado, he tales, có m o te e n c u en tra s tras el p a ­
Lo de q u e ahora som os m ás p erfec­ oído y a de todo, hasta cóm o entre la réntesis del accidente?
— «Eso no tiene respuesta, tío. Toda­ lar sino a ser fecundo. H an aparecido y mi caren cia d e v eh ículo y de pier­
vía m e falta lograr saber en qué m a ­ m ontones de grupos de diversas ten ­ nas p ara p erse g u ir al u rb a n o m e im­
nicom io estoy, porque acabo de salir dencias pero que se pueden encasillar p id ió llegar a tiem po. N o obstante,
del m ío y tengo que conectar con el tranquilam ente dentro de la palabra logré re c u p e ra r u n as declaraciones
m anicom io de los demás. E stoy en rock. Y esto porque los vascos se han suyas al b at, bi, h iru de «Egin» para
ello y lo voy a lograr, aunque todavía enterao de una p uta vez, que y a les q u e la cosa resu ltara co m p leta, no
m e queda un tiem po para conse­ vale, de que adem ás de ser vascos son son frescas, p ero m a n tie n en todo su
guirlo. Puedo decirte que física m e n te individuos. Ya las banderas creo que sa b o r en conserva.
hasta n i cojeo ya. N o sólo eso, sino no tienen dem asiada im portancia en — «Es evidente que las ofensivas por
que hasta corro cuando voy follao a algunos ám bitos de esta sociedad. A s í intentar acabar con la personalidad
coger el urbano, o sea que física ­ lo veo, vamos, y m e alegro de que sea de este p a ís son cada vez mayores, y
m ente no voy mal, no. L a pedrada así, que y a le vale a S abino A rana y es evidente que este país está en gue­
cocológica es m ás dura, pero com o a su puta m adre». rra en m uchos frentes. L a situación
tengo interés por em palm ar em pal­ — U n a vez dijiste q u e to car en un es bestial en e l otro lado, p o r no ha­
m aré en este nuevo m anicom io, se g ru p o com o H ertz ain a k era m ás blar del rollo laboral, etc. etc.
que es el m ism o que dejé antes ¿no?, d u ro q u e cu rra r en u n a fábrica,
pero que m ientras y o estaba en e l p a ­ ¿sigues p en sa n d o lo m ism o? m y osotros lo que decim os a
réntesis se ha transform ado, y ahora — «Si y o ahora a l local de ensayo le / % / todo esto es que nos gustaría
lo tengo que pillar com o es, no com o llam o m i fábrica, o sea, y o voy a m i -*■ * cambiarlo. Y si pudiéramos
a m í m e gustaría que fuese». fábrica, pero por fin es m ía, p o r eso escribir y hacer una E u ska d i libre y
— ¿C óm o ves tú, q ue h a evolucio­ es m ás duro». tropikal nos gustaría m ás porque
n ad o la m ovida del rook en E us­ — ¿U n a fáb rica q u e p ro d u ce cosas sería m ás divertido. E l problem a es
kadi? m ás «productivas» q u e las trad icio ­ que nosotros no podem os. Nosotros lo
— «En un país tan tercerm undista nales? que p odem os hacer es intentar decir a
com o el que nos toca vivir, m e parece — «Produce un producto que có m a ­ la gen te que tom e conciencia de sí
que el rock no se queda al margen selo u sted si puede». m ism a, que rom pa la silla en la que
del tercerm undism o. L as infraestruc­ — ¿C on m úsica? está sentado y que se m ueva. Que se
turas siguen siendo una txapuza, es­ — «Sí, sí, m ejor se lo oye usted si m ueva y que busque, la g ente encon­
tam os aún en pañales, se podría lo­ puede». trará algo bueno, que salga a la calle
grar algo dentro de unos años o tal Y a está, casi lo h ab ía conseguido, que allí nos veremos. L a u nidad de la
vez dentro de unos lustros. P or otra sólo m e q u e d a b a p o r a tra p a r al p o ­ m ovida está en la acción en la calle y
parte desde que apareció H ertzainak lifacético J.Z. V ano in te n to el m ío, en cuanto tom am os conciencia de un
creo que e l rock se ha em pezado a cual rara avis Z ab a la se e n c o n trab a problem a y lo acom etem os juntos, no
asim ilar en este país, no sólo a asim i­ en la reserva p ro teg id a d e G a m a rra en un acto político ni nada de eso».

A R I
L E G A Z P i . B I 9 4 3 . 4 2 1 3 12 D O N O S T I A N 2 0 0 . 0 4
En su nueva d irección de C / L E G A Z P I , 2

F M C AUDIO
Alta Fidelidad
Fueros, 20 — Tfno. (945) 23 18 99

01OO5 -VITORIA-GASTEIZ
Pisce
c/ San Prudencio. 29
Telf 230756
VITORIA GASTEIZ

1875- 1986

MUSICA
Instrumentos para Banda y Orquesta
Pianos, órganos y teclados
A ccesorios y partituras
San Martín, 28. Bajo Tfi: 42 87 83-42 65 36 DONOSTIA
I A escena guipuzcoana, en lo que a
grupos locales se refiere, es sor­
prendentem ente abundante si tenemos
en cuenta el gran número de obstáculos
que tienen que superar los cuatro o más
amigos que un día deciden formar su
propia banda.
Para empezar, los precios de los ins­
trumentos son carísimos. Comparado
con otros países, los equipos pueden
costar hasta el doble y, claro, pocos son
los jóvenes —estudiantes o parados en su
mayoría— que pueden adquirirlos. No
es necesario señalar una vez más la
inexistencia de ayuda por parte de insti­
tuciones o entidades oficiales, que cíni­
camente hablan de Años de la Juventud
y falacias similares, seguramente para
disimular un poco su total desinterés.
A parte del equipo, hay una crónica
falta de locales donde las bandas pue­
dan juntarse cuando menos para practi­
car y componer sus canciones, celebrar
sus propios conciertos y demás. La nece­ de las trabas han quedado atrás.
sidad de locales es una reivindicación L uego viene lo más im portante.
que tiene su origen en tiempos inmemo­ ¿Cómo se conoce un grupo? Pues vién­ -H o la n d a , Italia, Finlandia, Suecia.
riales. dolo en directo, evidentemente, o sea, Por eso, en el hipotético caso de que
Pero, a pesar de todo, los grupetes que el problema es hacerlo tocar. La so­ grupo consiga grabar un disco, le cos­
salen adelante. En estos casos, las lución, siempre según el «móntatelo tará cerca del dobli que en cualquiera
ayudas de los amigos y de los amigos de como puedas», ha sido hallada hasta de esos países y, además, amenudo. ei
los amigos son decisivas. Las radios ahora en los gaztetxes ocupados. Tam ­ grupo se quedará en la ruina, mientra
libres, abundantes en Gipuzkoa, aportan bién es frecuente que la primera oportu­ que los beneficios irán prácticamente et
también su grano de arena, emitiendo nidad la hayan brindado los amigos de su totalidad para esos sellos tan «/>im­
las grabaciones de estos grupos, anun­ los bares enrollados que permiten hacer pendientes», «alternativos» y «enrollaos»
ciando actuaciones... Hay mucha gente algún concierto, dicho sea de paso, muy El R ock Radical, una etiqueta que
enrollada en la movida esta. En defini­ de cuando en cuando. ayuda
tiva, es la gente que se mueve en el ba­ En los demás conciertos la banda
No se puede olvidar otro de los
rrio o el pueblo y, por supuesto, tam­ local queda relegada al papel de mero
mayores problemas, no únicamente de
bién a nivel musical. Las radios oficiales telonero del grupo estrella, en un se­
también incluyen en su programación gundo plano, con la impresión de que se
espacios en donde nuestros grupos sue­ le hace un favor permitiéndole que
nan y se dan a conocer. toque ante tanta gente junta.
D e con ciertos y grabaciones Por otro lado, con dem asiada frecuen­
cia, vemos algunas salas o discotecas
Pero todo esto no ayuda a crear un que vetan de entrada a determinados
grupo, lo apoya cuando la mayor parte grupos. Su supuesta ayuda es mera fa­
chada. Lo único que pretenden es enri­
quecerse a costa de la cuadrilla del*
grupo, que quiere ver actuar a sus
amigos con un buen sonido. Estos fari­
seos ya no engañan a nadie.
G rabar; esa es otra. Los estudios de
grabación son también caros —vamos,
otro problema monetario— y no existen
estudios alternativos por aquí que quie­
ran grabar y prensar de forma asequible
los trabajos de nuestros grupos, frente a
lo que podemos constatar en otros sitios
gido por cierta prensa ávida de reseñar aunque para com prar discos de grupos
lo negativo, frente a lo positivo que los extranjeros y verlos en directo (lo cual
grupos aportan. Lo tristemente cierto es en Donostia es bien frecuente) d e b a n '
que todavía muchísima gente se traga el aflojar más el bolsillo que los punk.
anzuelo, aunque ahora esos mismos di­ Los mods cuentan también con algún
famadores nos quieran hacer «devorar» fanzine y con sus grupos -A tractivos,
otras cosas más pseudo-juveniles y enro­ Scooters, Página 3...— de Donostia, con
lladas. estrecha relación entre ellos y las baskas
Rock y violencia de Lasarte y otros lugares.

Evidentemente, muchos payasos care­


cen de personalidad y se limitan a imi­
tar a sus ídolos británicos o americanos.
Si los mods, los punk, los rockers, los
skins, y los heavis se pegan entre sí allí,
importan esa estupidez aquí, sin pagar
derechos de aduana. Recuerdo las de­
claraciones de cierto grupo, fotocopia
donostiarra de The Jam , en donde de­
cían desear en la Concha las rituales y
ridiculas peleas «mods versus rockers» de
las playas Brightondarras. Sin com enta­
rios. Toda esta gente, cuando se Ies pasa
la «locura ju venil», entran reprimidos y
sensatos en la vida adulta.
Pero, después de todo, hoy en G ipuz­
koa podemos oír y ver una amplia va­
riedad de grupos y tendencias: algunos, Los modernos, vanguardistas, sinies­
con algo que expresar en sus letras y ac­
tros o como prefiráis —personalmente
ciones; otros, que sólo quieren pasárselo me inclinaría por adormecedores, visto
bien y salir del cotidiano aburrimiento; lo aburridísimo de su música y lo elitista
también los hay que copian como simios de muchos de ellos— son también abun­
a sus ídolos y, por último, aquellos cuya
dantes, especialmente en Donostia, aun­
ansia es ser famosos y «ligar más» (sic). que estos grupos surgen y se desvanecen
Es quizá en el terreno de la música
para aparecer y esfumarse nuevamente,
radical y alternativa en donde hallamos
siempre con el mismo muermo y los
más grupos: trashcore, como Eizen, mismos seres «superiores» —en sno­
Ruido de Rabia... hardcore, como BAP!, bismo, desde lu e g o - tocando las letras
Ximorra, Bukaera, RIP... punk, como insustanciales de siempre, variando tan
Antirrégimen, Vómito, Odio, Optalidón... sólo sus modelitos londinenses, ya que
ska, como Kortatu... Oi!, como Puñe­
estos ilustres enterados invariablemente
tazo... Toda esta gente tiene una organi­ están al último grito.
zación bastante efectiva, con frecuentes
Los rockabillies también se hallan en
y estrechos contactos con otros cam ara­ la «probintzia», con varios grupos ac­
los grupos, sino de la juventud en gene­ das de ideas semejantes, tanto dentro
ral: el año penoso de caqaui, alejado de tuando con su música marchosa, aunque
como fuera del Estado. Alguno de estos quizá sus letras no se caractericen por su
casa, de la cuadrilla y de los instrumen­ grupos ha tocado ya en el extranjero y,
tos musicales, malviviendo entre instru­ profundidad. Podemos citar a Ockla-
en un futuro no muy lejano, otros lo
mentos más m ortíferos y ruidosos. homa, OK Korral, Los Olvidados...
harán. Su prensa son los fanzines; sus
¡Cuántos grupos se han visto truncados salas, los gaztetxes, en donde es seguro En euskara, poco
por esta imposición tan absurda! que nadie va a hacerse de oro a su Tenemos también muchos grupos que
Sin embargo, y frente a un panorama costa. Organizan am enudo conciertos simplemente hacen pop, sin más, como
tan adverso, que más que diversión y con grupos de fuera —recinetemente Jo T a Kie, uno de los pocos que se ex­
expresión parece una pista americana hasta norteamericanos— y siempre a presan íntegramente en euskara, o Bal-
para legionarios, con obstáculos casi in­ precios irrisorios. Ya no adquieren sus din Bada. Todo hay que decirlo, la ca­
franqueables, tiburones y comandos sui­ discos en tiendas donostiarras con pro­ racterística de los grupos guipuzcoanos,
cidas, los grupos siguen adelante y, pietarios «lapurtarras», que venden incluso los habitualm ente englobados en
sobre todo, siempre vemos nuevos, dis­ discos de importación hasta triplicando el RRV, es utilizar la lengua cervantina.
puestos a sumarse a la movida. —o sea, ¡multiplicando por tres!— su
Aunque las ayudas no abundan, siem­ precio original, sino que se surten con
pre hay algo para agarrarse. Es el caso sus contactos en el extranjero, a precios ARA concluir, citem os a dos
del polémico Rock Radical Vasco. Esta bajos, o con cintas, todavía más baratas, grupos con recientes discos apare­
etiqueta ha servido para apoyar a estos que ellos distribuyen. cidos: los Speed y G.U, quienes acaban
grupos, llevarlos a otros pueblos, organi­
Heavis, mods, m odernos y demás también de hacer su agosto este julio en
zar conciertos... lo que interesa es que la
Sanfermines con su pegadizo «Calde-
ayuda persista y no responda sólo a El heavy metal cuenta también en G i­
modas pasajeras. puzkoa con un gran número de seguido­
Las opciones musicales en Gipuzkoa res. Poseen también sus fanzines, sus
son variadas, por suerte, aunque desgra­ grupos —Thor, Leize, Angeles del In­
ciadamente, hay bastante embrión fas- fierno, S h o ck , A verno, M a n d ra k e,
cistoide que no admite que uno tire Fénix...— Ultimamente están abando­
para el pop, otro para el heavy y un ter­ nando sus constantes de sangre, Satán y
cero se incline por el hardcore. Esto ha sexo para tratar de temas sociales y más
creado rivalidades entre gente de escasa comprometidos. También se organizan
materia gris y ha sido un tema bien aco­ sus actuaciones como les es posible,
Madarikatuak: )titÊ iitÎiÊ tÎÊ Ê iÊ i&

«El peligro más grave que corre el rock


en Euskadi es que se transforme en una
moda »
Quizás alguien pueda pensar Goyo: «Pero también es cierto que hay
que para dar una visión del A. G arzia quien hace la música que ser lleva. Por­
que lo que es evidente es que hay una
llamado rock radical en Eus­ música que se lleva en Euskadi».
kadi, hubiera sido mejor l lunes no es el mejor día para

E
Aitor: «Muchas veces, en un concierto
hacer entrevistas, pero aún así funciona más la bronca que pueda tener
contar con cualquiera de los los M adaris han sido puntuales el personal abajo, que lo que es el
grupos que más suenan. Es a su cita. Flavio. bajista; Putre, saxo, concierto en sí, el ir a escuchar a un
probable que muchos crean bongos, segundas voces y lo que haga grupo para ver cómo se lo hace. Si un
que Madarikatuak —los Ma- falta; Javi, el batera; Goyo, el que ma­ concierto siempre ha sido una excusa
neja las seis cuerdas; y Aitor, la voz del para cogerte un pedo acojonante, ahora
daris, como se les conoce grupo, se desparraman alrededor de la todavía lo es más. Incluso la música se
por aquí— no son los más mesa, preparados para la primera y ’ori­ hace para eso, para que el pedo sea
indicados para ello. Sin em­ ginal’ pregunta. No podría ser otra: gordo, de priva y de porra-pandorra. Ahi
¿Qué pasa con el rock en Euskadi?. Se está el peligro más fuerte para mí; que en
bargo, el rock radical en miran unos a otros, en busca del va­ vez de utilizar el rock para ir contra las
Euskadi no son solamente liente que responda. cosas que hay que atacar, se transforme
esos dos o tres grupos cono­ Putre es el que se decide: «Hay en una moda y lo arruinen».
cidos a estas alturas incluso mucho patxun-patxun, con la misma es­ Los M adaris piensan que lo que en
trofa repetida m il veces a gritos. Y así se esencia es un movimiento radical, duro,
en el Estado. Hay mucha están grabando discos y discos.». «No es y que tiene muchas connotaciones socia­
gente que también se lo tra­ que esté mal —matiza Aitor— lo grave es les —se sabe lo que se quiere y lo que
baja a diario. Son muchos que no hay otro tipo de alternativa. Es la no se quiere y las cabezas que deberían
furia de pillar la historia de montarte un rodar—, se convierte en una moda en la
los grupos que intentan grupo». que lo que priva es, por ejemplo, po­
aportar sus ideas al nutrido, Goyo asiente con la cabeza y añade nerse una cresta e ir de punk, pero sólo
pero cada vez más monó­ que «lo que pasa es que aquí mucha en lo que respecta a los signos externos.
tono panorama musical roc- gente tiene todo el día libre y se plantea «Hay quien piensa que por dejarse la
el montar un grupo. Se ponen a ensayar y cresta, colgarse tapaderas de mecheros en
kero en nuestra tierra. Los si pueden conseguir tocar en algún sitio, la solapa y pintarse el nombre de algún
grupos de rock crecen como pues bien». grupo inglés en la chupa, ya es punk».
perretxikus. Unos, los que Aitor: «Es frecuente montar el grupo y,
después, plantearse el tipo de música que El rock radical
consiguen poner de moda su vas a hacer que, generalmente, es la que La etiqueta de rock radical, a estas al­
estilo, logran hacerse un puedes». turas desgastada por su uso, no les
hueco en esa efímera élite. suena ni medio bien a ninguno de los
Madaris. Para ellos, es un nombre que
Los más, desaparecen en un
breve plazo de tiempo.
Otros, buscan un tipo de
música que puedan calificar
de suyo, a pesar de que no
esté dentro de la moda im­
puesta en ese momento por
el público. La patxanga
cumple su función, pero hay
que intentar también llegar
a algo más.
pi iru m v u n a a / a n n « » a n
alguien le ha puesto a la movida que se
está dando. Aitor piensa que «el rock
and roll nunca podrá ser radical», y Fla-
vio añade que lo que sí es radical es el Madaris, no hay ninguna fórmula má­
contenido. Putre cree que «se trata de gica. «Está claro: tienes que gustar y lle­
una forma de llamar a un tipo de letras var gente. Y para llevar gente, hay que
que en este momento se están haciendo en
Euskadi».
hacer lo que se lleva, bien a un nivel o
bien a otro. Así como para un cierto tipo ★★★★★★★★
«El rollo es que a una acción muy de música están los 40 principales, dentro
concreta y clara a la hora de hacer letras de poco se podría hacer en Euskadi algo no ha causado la locura del prime
mojándote el culo bien mojado y a decir así como los 40 radicales. En fin, que si que Hertzainak se han aparta
las cosas como son, o por lo menos sin quieres grabar tienes que estar ahí, y para moda».
pajilla y sin moñigas, se le pone el nom­ estar ahí, hacer lo que el personal pida». La estética y los uniformes

s
bre de ’rock radical vasco’. Luego, se e x ­ Javi matiza esta cuestión, señalando Hay una verdadera obsesión
porta y de esa forma se consigue que bai­ que «también influye mucho quien signos externos en la movida
len con La Polla Records, por ejemplo, convoca el recita! donde tú vas a tocar, y Aitor tiene este tema muy claro': «Me
en Sevilla. Pero allí no se enteran de Io en este sentido suele haber follones». parece una tontería el hecho de que la es­
que está diciendo La Polla. Como mucho, Lo cierto es que no parece que se tética condicione la historia en Ia que te
dirán: sí, lo pasan chungo ahí arriba pero pueda, hoy por hoy, vivir del catalogado van a clasificar. Alguien que vaya con
como están en guerra...». «Y vete tú a e x ­ como rock radical e, incluso los grupos una camisa a cuadros o un pantalón de
plicarles que lo que pasa en Gasteiz es que más suenan, sobreviven con dificul­ mahón puede tener las ideas tan claras
que tienen siete tipos distintos de pasma». tades. Hay, eso sí, temporadas en las como uno que lleve la cabeza rapada u
A los M adaris les parece muy bien que que les puede ir mejor y otras en que la otro que use Levis Strauss».
toda la movida de aquí se conozca por sequía de actuaciones achucha sin pie­ Para Madarikatuak, aquí se lleva
esas tierras, pero piensan que se está dad, em peorando los pufos que se pue­ mucho el uniforme. Y sobre todo, en
} dando un poco el fenómeno de creación dan tener por el gasto de material, des­ música. «Hay grupos que son pura esté­
de un producto a vender. plazamiento, etc... Aitor comenta el caso tica y se olvidan de que el objetivo inicia!
Respecto a la interrelación política- de un grupo que «en verano tenía el fri­ era hacer música».
música, los Madaris son rotundos: «No­ gorífico a tope y, en cambio, en invierno
una triste raspa de sardina era práctica­ Los conciertos no cobrados
sotros sabemos lo que nos putea y lo que
no. A quí no hace falta que seas de tal o mente la única inquilina deI mismo». Madarikatuak han locado más de una
cual partido para que los maderos te pon­ Hay otros dos tem as obligados, vez en conciertos organizados en favor
gan contra la pared, te pidan la papela y cuando se habla de la música radical en de las causas que ellos comparten. En
te machaquen». Euskadi: el primero, si la exagerada este sentido, señalan que «ha habido
Respecto a la violencia de que se les proliferación de grupos podría estar d a­ veces que nos hemos quedado sin cobrar,
/ acusa a los punkies, este grupo de Her- ñando a otros que tienen ideas; y en se­ cuando otros grupos que tocaban en el
nani opina que «la gente que les acusa gundo lugar si lo del rock radical como mismo concierto sí han cobrado. Muchas
es, por regla general, la misma que de­ moda va para largo o tiene sus días veces hemos tocado sabiendo que no
nuncia un concierto a las diez de la contados. íbamos a ver un duro, pero Io que te jode
noche. Puede que sean violentos, pero no En lo que atañe a la primera cuestión, es que, cuando el concierto va bien y se
son los únicos. Además, el personal que los Madaris son conscientes de esa masi- recogen muchas pelas, nadie se plantee
va a un concierto punkie sabe a lo que va ficación actual. «Salen grupos de debajo que dándonos treinta taleguillos, íbamos a
y no se mete en primera fita si no quiere, de las piedras, pero muchos cogen un tirar mejor para adelante. Y al fin y al
triste es que a veces, la basca es agresiva ritmo y no lo sueltan hasta el final del cabo, si nosotros como grupo vamos para
con la misma basca, y no con el orden es­ tema, para que la gente se menee y vaya arriba, podremos poner nuestro grano de
tablecido, como tendría que ser. Y la a su pedo. Son grupos machacones, que arena en una actuación posterior, en
culpa de esto la tiene el hecho de que hay cumplen su función, pero se está llegando favor de la misma causa. Todos tenemos
mucha moda y mucho estereotipo. En un a una situación en la que si tú intentas nuestros pufillos, que hay que pagar v si
momento dado, a un tío le flipa la histo­ dar al público algo que exija que escu­ no cobras ningún concierto, va me dirás
ria y se cuelga una cruz al revés, a pesar chen por lo menos un poco más, no hay como lo haces».
1 de no tener ni puta idea de lo que es. Ese la respuesta que cabría esperar».
sta es la visión de Aitor, Javi.

E
lio igual se corta para ocupar un local, Pero los hernaniarras coinciden en
pero en cambio no lo hace para partirle que esta es una etapa previa, en que Goyo, Flavio y Putre —M adari­
los morros al colega que tiene al lado, to­ habrá un momento en que el rock radi­ k a tu a k -, sobre el llamado rock
mándose una birra, y que es posible que cal, con la misma rapidez con que sur­ radical vasco. Puede que alguien hu­
Heve también cresta. Eso no tendría que gió, baje o cuando menos pase a otro es­ biese preferido la de grupos «consagra­
ser asi, es tirar piedras contra el propio tadio. Entonces quedarán los grupos que dos» dentro del mismo. Pero está claro
tejado». sepan evolucionar y los que se lo hayan que el punto de vista difiere, cuando
trabajado bien. «El caso de Hertzainak menos, si es el de un grupo que no está
es significativo. Su último Lp no ha te­ en la primera línea pero que intenta lle­
Los 40 radicales
nido el éxito del primero, porque han pa­ gar a hacer su música, a base de meter
Todo grupo sueña con grabar un horas. Hay muchos más como ellos, que
disco, con plasmar sus temas en un plás­ sado de ska y de lo que se lleva. Pero fijo
que esos tíos están currando duro y con el quizá no logren nunca grabar un disco.
tico que pueda recorrer Euskadi, dán­ Sin embargo están ahí, que no es poco.
dolo a conocer. Para hacerlo, según los tarro limpio y lleno de ideas. Este disco
Para tildar a Bizkaia de cutre y
conservadora, m usicalm ente, para
qué ir más allá, nada mejor que revi­
sar su pasado, su presente, su futuro
cercano y relacionarlo con el exte­
rior. El ejercicio, por sencillo y evi­
dente, no lo vam os a realizar, nos lo
pasamos.

Bizkaia: cutre y conservadora


Pablo Cabeza nes eurovisivas. Q u é im p o rta si se o tra fo rm a de ligar. T o d o el movi­
izkaia h a sido el vientre de toca b ien o m al, si se d esafin a o no. m ie n to m usical d e este co m ien zo de

B a v e n tu ras aisladas d e cierto


peso, h a vivido de los acier­
tos d e alg u n as fo rm aciones; en cu a l­
H ay q u e p o n e r co lo r a esta Bizkaia
gris y, c u a n to an tes se h ag a, m ejor.
Son m uchos a ñ o s d e retraso res­
d é c a d a e s tá c o g id o c o n pinzas.
M u c h o a rd o r, p e ro las historias
c o n c lu y e n co n rapidez. T o d av ía re­
q u ie r caso, g ru p o s d e orientación pecto al m u n d o o ccid en tal, d o n d e cu e rd o a u n a b a n d a d e la margen
rock clásico, n a d ie p o r la lín e a m usi­ cu rio sa m e n te estam o s in teg rad o s, d e re c h a q u e n o p o d ía to c ar más
cal a v a n z a d a , no e n te n d ie n d o este ta rd e d e las 10 p o rq u e a u n a d e sus
av an ce co m o m úsica de v an g u a rd ia, ch icas le c e rra b a n la p u e rta de casa.
sino, sim p lem en te, m úsica p u esta al M e jo r o m itir el n o m b re.
día. El p u n k n o h a b ía ap a recid o , salvo
E ste h erriald e, com o el resto, el ro ck a n ro l rab io so d e Eskorbuto.
vivió la época del d ic tad o r sum ida to d o lo m ás el tu li-p u n k , com o su
en la d e ja d e z in n o v a d o ra , co n el fú t­ n o m b re in d ica, u n p erfecto deva­
bol y los toros, y a valía. Sin olv id ar lu a d o d el p u n k . El jev i, co m o hoy
a Luis Aguiler qu ie n hace u n o s días en d ía, era a lim e n ta d o p o r la indus­
se d e s p e c h a b a con u n as d ec la ra cio ­ tria d e la m arg en iz q u ierd a del Ner-
n e s e n la s q u e d e c ía q u e no vión. N o se d e fe n d ía n m ejo r que
co m p re n d ía com o u n g ru p o se p odía a h o ra . El sello discográfico d e Gal-
lla m a r La P olla Records, q u e a d a k a o , X oxoa, ap o stó fu erte y duro,
d ó n d e íb a m o s a llegar. Se ren u n ció la h isto ria a la larg a no sa ld ría bien.
al co m p ro m iso m usical. L as g u ita­ L ástim a , fue u n h erm o so y atrevido
rras só lo te n ían cu e rd a s p a ra el lele- pro y ecto .
rele. A b sentism o y gan as d e co m p la­
El despertar
cer a u n sistem a q ue no d eseaba
C o n c u rso s co m o el de Tope, Gar-
in n o v acio n es ni en el te rren o m u si­
den, Green‘s... F an zin es co m o Sor-
cal. S u p o n em o s q u e b a sta n te te n ía
bem ocos. A lg u n as p ág in as d e «La
con aq u e llo s q ue con u n a g u ita rra y
Guía del O cio». R evistas co m o Mus-
d os m e táfo ras se la ju g a b a n .
karia y o tra s p ie d ra s v a n confor­
V u lp e s s . ’c o n e lla s lle g ó e l e s c á n d a lo '
A ños de retraso m a n d o u n m ic ro m u n d o musical.
L os g rupos de v erb en as son los pero , al fin, se inicia el cam in o hacia H o y ese m ic ro u n iv erso es algo más,
únicos, salvo M ocedades (!) y algún la co n firm a ció n d e un n ú cleo m u si­ p e ro n o lo q u e en ju sticia temporal
o tro , q u e se h a n ja m a d o algo en la cal p ro p io . El d esp eg u e es alo cad o e le d e b ie ra co rresp o n d e r. E stán na­
E u sk ad i d e los setenta. A fo rtu n a d a ­ in fo rm a l, p ero el m u ltip licad o r, im ­ cien d o g ru p o s en n u m e ro so s pue­
m e n te, la d é c a d a actu al d a paso a p a ra b le . N acen b a n d a s irritan tes, blos, incluso en Bilbo, n o cesa el go­
b a n d a s q u e n a d a q u ie re n sa b er con g ru p o s q u e n o tien en q u e ver con el te a r , p e r o to d a s so n empresas,
el c h u n ta , c h u n ta ni con ag ru p a cio ­ rock d u ro , a v e n tu ra s d e Instituto, m a y o rm en te , d e p u ro s, sim ples y
sin cero s aficio n ad o s. P e rd u ra n las
fo rm a cio n es clásicas d el o chenta:
E sk o rb u to , Z aram a, R ufus, Los
S antos... y se a ñ a d e n d ec en a s de
u n id a d e s q u e p ersig u e n un estatus.
E b u llició n , ganas, desasosiego.,.
p e ro to d o ello en v u e lto en la c a re n ­
cia d e base, d e tray ecto ria, d e h isto ­
ria q u e seg u ir o im itar. D eb e ser la
fo rtísim a in c u ltu ra m usical y el cu e l­
gue se c u la r d e la m a y o ría de los
m úsicos d e B izkaia. H oy, p o r ejem ­
plo, u n b a rrio d e 80.000 h ab itan tes,
E rre k a ld e b e rri, en Bilbo, n o cu e n ta
con n in g u n a b a n d a , to d o lo m ás
alg ú n m úsico d esca rriad o o p erd id o
e n tre la g ran urbe. Son m uchos años
de cerrajó n , d e incom unicación, de
au sencia d e m edios d e co m u n ica­
ción con g an as y p rin g a n d o , gente
c u rra n d o desd e a b a jo y seriam ente.
El e stad o actual de B izkaia es el de
un g ran d esierto con n u m ero so s
oasis. Y n o es q u e sea esta u n a vi­
sió n p e s im ista , n o , d e s g r a c ia d a ­
m ente es sólo la realid ad .
Ahí vamos
U n o s pocos colo rean el m u n d o de
la co m u n icación, unos cu a n to s se
p reo cu p an p o r a d a p ta rse a las co­
rrientes actu ales, algunos tra n sfo r­
m an la v erb e n a en un p ro d u c to q u e
huele, los clásicos se e m p e ñ a n en no
in n o v ar a u n ni siq u iera d e n tro d e su
estilo, sin traicio n arlo . U nos se q u e ­
d aro n en la Allman Brothers Band,
otros en el p o p b ab o so m ás soso y
In Extremis: el color de tiempos pasados
d e s c o m p u e s to . A f o r tu n a d a m e n te
esta isla h a d e s p e rta d o un p o q u ito ,
cu e n ta con g en te p ic ad a d e rab ia,
an im o so s q u e n o s.e d e ja n ab a tir;
pero, coña, c u á n to c a m in o p e n ­
d ien te.
Bizkaia es u n a m ezcla d e escasez.
U n a c iu d a d d e co n trastes. C a ó tic a e
in c o m p ren sib le. D os b u en a s revistas,
dos, tres y h asta c u a tro y cin co estu ­
dio s de g rab a ció n , alg ú n b u en m ú ­
sico, g en te con pelas, y m iseria hasta
el em p ach o . M o n to n e s d e p u b s d e
lujo, discotecas a b aru llo , ca feterías
d e ch u rro s... H asta fu n icu lar. Pero...
¿y q ué? Pues n ad a , q u e p o r no
h a b e r n o hay ni un sólo sitio con el
m ín im o p a ra rea liza r un p u ñ e te ro
co n c ie rto local.
¿Y así es d e triste to d o ? N o h o m ­
b re, no. Q u e el A thletic suele h acer
sus cosas. M ás en serio . R adios
lib res fu n c io n a n d o bien, d esd e hace
m u y p o q u ito ; alg u n a oficial, ju s to es
el rec o n o cim ien to p a ra la la b o r de
Radio Euskadi; M uskaria; Simtom a;
p ág in as m usicales d e p ren sa, salvo
la del «Correo Español» q u e no hay
p o r d ó n d e co g erla; fan zin es q u e no
cesan, estab lecim ien to s especializa-
dos o al ta n to d e lo local; Universal;
sellos de g rab ació n , p referen te m e n te
Suicidas; estudios d e g rab ació n Pan
Pot, D eusto, M ásters, 2.000... y, es­
p ecialm ente, el aficio n ad o p reo cu ­
p ad o , son u n a g ara n tía, si no a b so ­
luta, sí lo suficientem ente fiable
co m o p a ra p en sar q ue te n d ría n q ue
p asar m u ch as desgracias p a ra q ue
to d o se v iniera ab ajo , incluso lo p o ­
q u ito q u e tenem os.
¿Un espejismo?
L a m iseria, o la falta d e m edios,
tan solo, en el m ejor d e los casos,
ro d ea a to d a s esas p eq u e ñ as a v e n tu ­
ras, p ero hay en tusiasm o y m oral
n acid a de no sé donde.
El n ú m e ro de h a b ita n te s o bliga a
c o n ta r con m ás m ov im ien to cultural,
con m ás b an d as, m ás ideas, m ás
gente in teresad a, m ás locales, m ás
profesionales de la com unicación y
m ás o n d as serias. ¿A caso es un espe­
jism o esas congregaciones d e m ás de
10.000 jó v en es en los festivales o rg a ­
nizados por Herri Batasuna? S u­
p o n g o q u e no.
n d u d a b le m e n te existe algo de

I acción, ideas sueltas y b an d a s


q u e co m ienzan a em erger con
ag u d o s ap u n tes. L a situación n o es
desastrosa, pero sólo si la c o m p a ra ­
m os con el pasado. El hech o d e que
haya h ab id o u n a m ovilización posi­
tiva p ara la creación d e un gaztetxe,
es un d ato positivo. H ay o tras razo­
nes p ara el optim ism o com edido,
so b re to d o a b u sa n d o d e la b u en a
voluntad.
D ejam os la enciclo p ed ia de n o m ­
bres, quizás en m o m e n to y espacio Disidentes. M arearon otras formas. No supieron mantenerse
m ás o p o rtu n o . E sto sólo h a sido u na
so n a d a afligida. C oncluyam os. Bilbo añ o d e estos, un d ía de aquellos. cu e n ta con B izkaia y si no, hay
ha m u erto, pero, sin necesidad de P orque esto, a u n q u e sea la au sencia, están los d em ás h erriald es, incluida
creer en los m ilagros, resu citará un no hay q u ie n lo p are. A d em ás, se B arrencalle.

Exodo

Lavabos Iturriaga
Ortopedia Oculari
Ramoncín es de Madrid y ni
puede ni intenta ocultarlo. m a l recuerdo de este sitio y te lo q u e lo hagan p o r m a la leche o porque
Ramoncín siente Madrid vam os a q u ita r ahora m ism o ’. Son estén doblegados a una g en te y no
como su casa. Nació en cosas q ue noto a q u í». sean independientes. E s la concep­
Legazpi y todo el mundo le — H as h a b la d o del p ú b lico , d e los ción».
conoce como vallecano. q u e están a b a jo . ¿P ero q u é o p in ió n — ¿ Q u é p asa? ¿Q u e n o se e n teran ?
te m e re ce n los q u e ven los co n c ie r­ — «M ira a m í, un p o lítico que es de
Ramoncín siente por tos d e E u sk a d i d esd e el escenario? a q u í pero ahora está en M adrid, m e
Euskadi «todo el cariño del ¿Q u é te p a re c e el R ock R ad ical decía q u e no había entendido lo que
mundo» y tampoco quiere ni V asco? pasaba en e l P aís Vasco. Y le 'dije:
puede ocultarlo. — «Es e l rock m á s autó cto n o que hay ‘no, e l q u e no entiendes eres tú. Yo
Coincidimos con él en una en e l E sta d o , e l m á s d e todos. h e estado en N icaragua, que es donde
rueda de prensa dada tras A dem ás tiene unas señas de identidad m á s cerca m e he sentido de la R evo ­
m u y claras, que no han conseguido ni lución, y a llí si había 200 habitantes
un concierto en Ermua. e l rock vigués ese n i e l rock anda­ d e l E sta d o español, 180 eran de E u s­
Concierto organizado por la luz». kadi*. L a g en te que m á s está fu n c io ­
Gestora pro-Amnistía y que — ¿T ien es algo q u e v er co n la m ú ­ nando, la que m á s está apoyando, son
el ayuntamiento, dominado sica q u e se h ac e en el resto del E s­ la g e n te de E u skadi. E s clarísim o que
por el PSOE, trató de tado? h a y u n s e n tim ie n to , p r o v o c a d o
— «Q uizá, salvando las distancias, adem ás p o r e l E stado durante m uchos
impedir en todo momento.
tenga algo q ue ver con ese rollo crea­ años. Y esto, tiene que tener unas so ­
Al final no lo consiguió pero tivo que ten ía e l p rim er rock andaluz. lu cio n es políticas, pacíficas y sobre
las condiciones impuestas Pero aquí, e l com prom iso ético, p o lí­ todo un deseo de solucionarlo de ver­
para la celebración del tico y m oral y todo eso es m ucho dad. E sto es lo que y o no veo cuando
recital avergonzarían a m a yo r a l que tenía esa gente. Y en leo com u n ica d o s y oigo hablar a la
cualquiera que se llame a sí ese sentido grupos com o K ortatu, gente. P o r ejem plo, m ira com o se m i­
H ertza in a k, L a Polla y tal, son im ­ n im iza n los seis escaños de H B,
mismo demócrata. portantísim os. A dem ás, y o siem pre he cuando es algo im presionante. E sta ­
creído q ue h ay que ser grande local­ m o s hablando de un tío que llega y
I. Iriondo
m ente. E s bueno q u e un artista sea m e te u n voto en la urna, y nadie le
grande en su tierra, y luego sea está presionando n i coaccionando ni
R a m o n c ín está e n c a n ta d o de la
grande fuera de ella». nada p o r el estilo. H a y un m o n tó n de
acogida rec ib id a. «H a y una diferen­
cia m u y grande entre este p úblico y el
del resto del Estado. A lo mejor, el «De Pancorbo para abajo no saben lo que dicen »
público que m á s se parece a l de aquí
sea e l p ú b lico m adrileño, e l público
de la R ioja, que es un público m u y — H a b la n d o d e ra d ic a lid a d y de
caliente, pero en e l buen sentido de la c o m p r o m is o . ¿ Q u é a l t e r n a t i v a
palabra. Y desde luego las canciones, q u e d a en el E stado?
la m an era de p edir los bises... todo — «¿Sabes lo que pasa? Q ue cuando
eso, com o se hace en E u ska d i no se pasas P ancorbo la g ente y a no sabe
hace en n ingún lado. A d em á s esto es lo q ue dice. E s im presionante com o
algo q u e viene desde hace tiempo. cam bia todo lo referente a E uskadi.
Cuando en e l 78 la g en te estaba Yo estuve a q u í una sem ana, viviendo
hecha polvo, diciendo tonterías de mí, las jo rn a d a s de M a rtx a eta Borroka.
vine a tocar a Iru ñ ea en e l S a n F er­ H ubo algunas m anifestaciones, leí los
mín chiquito y f u e una sorpresa terri­ periódicos y com prendí un poco lo
ble. F u e e l p úblico que m á s m e em o­ q ue estaba ocurriendo. L leg u é a M a ­
cionó. Y p o r ejem plo, el año pasado d rid a l día siguiente, com pré e l perió­
estuvim os en L a Casilla en Bilbo y dico y era alucinante. M e daba rabia.
fue com o decirm e, ‘tío tú tienes un D ecía ‘esto es m e n tira ‘ N o creo y a ni
personas que se m erecen e l respeto
del país, porque nadie les puede se­
cuestrar lo que ellos han elegido».
R a m o n c ín se siente un lu c h ad o r
so litario en M a d rid . Se siente m uy
ra d ic a l allí a u n q u e se m o d e ra en
E u sk ad i. A q u í tiene m iedo d e q ue
c re am o s q u e nos h ace la pelota.
— ¿ Q u é es E uskadi p a ra tí?
— «H a y un dicho, que adem ás es de
aquí, de Iruñea, que dice que cuando
un torero torea en la som bra en I n i ­
ñea, los d el sol le dicen ‘ven aquí a
torear, que no tienes cojones'. Y
cuando en e l segundo toro va allí, le
dicen ‘vienes aquí a hacernos la pe-
lo ta ‘. S o is un poco así ¿eh?. Y no lo
digo en sentido peyorativo. L o digo ¡ucionario de O ccidente»
con todo e l cariño d el mundo.
Por esto, siem pre h e sido m u y
euskadi es el últvnoJoco_ revo
cauto con el sentim iento. S in e m ­ — ¿Q u é p ro y ecto s tien e Ramoncín
bargo, m i cariño p o r esta tierra es p ara el fu tu ro ?
algo que viene de lejos. Yo tengo una — ¿P ero tú ecribiste en L a L una, — «C om ienzo a grabar el séptimo
n iña que tiene diez años, es decir, no? disco ahora, en agosto. Grabamos
m u ch o antes de que y o supiese que — «Si. Pero dejé de escribir, porque entre M adrid, Londres y e l norte de
iba a ser fam oso, y se llam a Ainhoa. no era capaz de escribir en algo que Inglaterra. Com o novedad puedo de­
no era capaz de leer». cirte que va a ser la prim era vez que
En la época de la universidad, en el
— T erm in a s tu e ta p a U n d erg ro u n d y voy a trabajar con un productor. Con
74, conocí m ucha gente de aquí. Viví
d ó n d e te enco n tram o s. un buen productor además. F ue inge­
los fu sila m ien to s del 75 m u y de cerca
— «En e l 78 em pieza una etapa en la niero de sonido con los R olling y es
por razones obvias. Y durante e l resto
que te haces fa m o so , en la que no un tío con el que y o m e llevo muy
del tiem po, he considerado siem pre
sabes realm ente lo que está pasando. bien. Yo y a estoy cansado de produ­
que E u ska d i es el últim o fo c o revolu­
N o puedes calibrar e l nivel de lo que cir, no es lo que m e gusta, no es mi
cionario en Occidente. E s e l único
ocurre. N o h ay unas vías o unas in ­ trabajo. Siem pre, cuando he hablado
lugar donde podría ser posible la R e ­
volución». fr a e s tr u c tu r a s p a ra e n c a u za r eso con m is com pañías, les he pedido un
com o lo hay en otros países de E u ­ productor. Pero no quiero cualquier
R am o n cín lleva m u c h o tiem po ropa o las había en ese m om ento. Te pardillo. L e he dado una lista de
m etid o en el m u n d o d e la m úsica y quedas solo en una lucha de conoci­ cinco y uno ha aparecido.
cree q u e en él se p u e d e h ac er algo m ientos, de fa lta de sutileza, de des­ Después, posiblem ente grave un
p o r c a m b ia r la sociedad. La p rim era conocer com pletam ente los m ecanis­ vídeo d el disco. N o un clip, sino un
vez q u e su b ió a un escenario, lo mos. Y a los dos años de eso, de los vídeo com pleto y en directo en Ma­
hizo en 1973, en la discoteca «L ong 78 y 79... que si ‘m arica de tercio­ drid. Con el sistem a de cám aras de
Play», a n te cien perso n as. D u ra n te pelo', que si e l ‘rey del pollo fr i to ' y ‘L a guerra de las g a la x ia s‘. E s un sis­
cinco añ o s hizo m uchas cosas, en tre de las chorradas de la gente... a l te r­ tem a de cables que se cruzan p o r todo
ellas la m ili, y en en ero d e 1978 m in a r con m i com pañía de discos m e e l recin to y está n d irig id o s por
g ra b a su p rim e r LP: «R am oncín y sen tí de nuevo com o volviendo a e m ­ control remoto. E s una cosa m u y bo­
W C». pezar. nita. E n setiem bre, sale un libro pe-
— ¿Q ué h a ca m b ia d o desd e e n to n ­ H a y dos m om en to s m u y im portan­ queñito que he escrito para el ‘Cír­
ces? tes: ése prim ero y e l volver a em pezar culo de L ectores‘ y que se titula
— «M i prim era etapa, es una etapa con H ispavox. A h í hay un tiem po ‘R a m o n cín : Biografía de la supervi­
Underground, m arginal. E l U nder­ m u y sosegado, y la vuelta a E M I vencia ‘ E n este m es estreno también
ground es un lugar en e l que se ahora creo que es un m o m ento m u y una película que hice en Barcelona
m ueve uno m u y cóm odam ente. Vale im portante, que estoy fu n cio n a n d o en feb rero y que se llam a ‘L a rubia
todo. A dem ás siem pre hay diez o doce m u y bien». del b a r‘. Y lo demás, seguir tocando».
visionarios que dicen ‘hem os descu­ — ¿H a ca m b ia d o la co m p añ ía ? — ¿P o r fin vas a g ra b a r u n a canción
bierto el fu tu r o de la m úsica y sólo lo — «No. H an cam biado las personas. en el disco d e h o m e n aje a Pakito
sabem os cuarenta* E stán enloqueci­ L as com pañías son todas iguales lo A rriarán ?
dos. L uego cuando van a verte a una que cam bian son las personas. Y han — «Si, si, espero que si. M e alegro de
actuación y hay 30.000 o 3.000 tíos, cam biado tam bién los contratos que que este proyecto se haya retrasado,
dicen ‘esto y a no es e l fu tu r o vamos a y o he firm ado, que para irm e de Ia porque y o quería grabar ‘Nicaragua'
buscar a uno que sólo conozcan cua- prim era com pañía tuve que entrar pero e l im bécil de la com pañía, que
re n ta ‘. En realidad son unos cretinos, con una lata de gasolina, rociar todas adem ás era un tío de aquí, de Bilbo,
léase escritores de ‘L a L u n a \ ‘R ock las paredes y decirle ‘m e das la carta no m e daba los permisos. A h o ra está
de L u x e ‘ etc. Son todos unos pringa­ de libertad o te d o y fu e g o a todo todo arreglado y es un proyecto que
dos». esto ‘». m e hace m ucha ilu sió n ».
A rta o la

D isk ag in tzaz id aztek o ze n tsu a


eg o k ia izan d a d in E uskal
D iskagintza ja r r i d u g u iz en b u ru -
tzat. E goki u le r d a d in , ez d u g u he-
mengo d isk a g in tz az o ro k o rrea n
hitz egingo, hots, eu sk araz eginiko
dizkagintzaz b ain o . D isk a re n osa-
gai n ag u sia k a n ta denez, ez beti,
baina b a i g eh ien e tan , eu sk al dis-
kagintzaren h a s ta p e n a k au rk itzek o
derrigorrezkoa zaigu ja k ite a eu s­
kal k a n t a r e n s o r re ra ; b e d e r e n
gaur eg u n eu sk al k a n ta b ezala
ezagutzen d u g u n a.
E u s k a r a z k o k a n ta k e n tz u te n
hasi g in e n ek o d e n b o re ta ra h u rb il-
duz, h a u e k 60ko h a m a rk a d a ra ga-
ram atzate. O rd u a n bizi g enuen
egoera p o litik o ak eta sozialak era-
ginik h asi zen z e rb a it en tzu te n d u h o rre n b e ste k o erag in ik , eta h o n e ta n z e r e s a n h a u n d ia d u
euskal k a n ta , oso e ra m a rg in al b a ­ e u s k a ld u n g o a ez d a d is k a re n Iñ ak i B eobidek (eg u n E T B n d ab i-
tean h o ri bai, zeren o rd u k o k a n a - m u n d u a n asko sartzen , o rain d ik le n a) so rtu rik o Herri G ogoa diske-
lak g e h ie n b a t estatu esp ain o len ere k a n ta ld ia k h o b ek iag o fu n tz io ­ txeak. E san d a ite k e u rte h aieta n
p e rre tx ik u e n a n tz e r a s o r tu r ik o n atze n dute. k alea n m a m itz en ari zen p ro jek tu
kantarien k an tei b a it zeu d en lo- Iñaki Beobideren Hern p o litik o b aten b a rru a n sartzen
tuak, o ra in bezalaxe. F ra n co k , ar- zela, disk etx e h a u h em en g o m usi-
Gogoa
nasbide ttip i b a t b ezala ag e rtu zi- ko en z e rb itz u ra ja rtz e a n . Ja d a n ik
H iru ro g e i ta h a m a rg a rre n h a ­
tzaigun eu sk al k an ta, id entifikazio u s a i n t z e n z e n f r a n k is m o a r e n
m a rk a d a ra p asatz en b ald in b a ­
nazional b e ti loturik. E sta tú an dis- a m a ie ra e ta so r zite k e e n a ik u stear
gara , d isk a g in tz a g arran tz ia h a r-
kagintzaren «boon»-a em ate n da, egoenez, b e h a rre z k o a zen euskal
tzen h a ste n d e la ik u sten d a. M aila
kantari ed o ta ld e b e rri b a ti lo tu ­ k u ltu ra b ere tresn e riaz osatzen
rik. E u sk al H e rria n aldiz, k a n ta l- jo a te a . H asierak o p ro d u k zio a k oso
diek fu n tzio n atz en d u te , pub li- a p a la k izan ziren , n ó rm a la den
koak h a rre m a n zu z en a gogokoago b e z a la b estald e, ze, trik itix ak , pas-
du, h o n ek elk artze k o eskeintzen to ra le n b a t, fo lk lo rea ja s o tz e n zu-
dion a u k e ra g a tik g eh ien b a t. te n ak , e ta h o rre lak o a k izan ziren
G a ra i h a ie ta n em an zen ezagu- a u rre n b a te a n k a le ra tu ziren ak . Ez
tzera E u sk al H errian ezagutzen ziren d e n b o ra ed e rra k h aiek , ko-
dugun le h e n disketxea, Belter. m u n ik a b id e g u ztiak a u rk a , eta
H onekin g ra b a tu zitu zten b ere n h o ie n e ra n tz u n a h o rre la k o a izanik
diskak «L o s C ontrapuntos» tal- b o rro k a g o g o rre an ibili b e h a r iza-
deak, U ro la ld e k o ta ld e a h a in ten zen euskal m u sik a k alean ed o
zuzen. H a la ere h a u e k ez geni- g u re etx ee tan en tzu n g o bazen.
tuzke k a n ta ld ie ta k o k an tariek in B estalde, h e rria re n se k to re b a te n
nahasi b e h a r, zeren , h a u e n a «F es­ b a b e sa zela m e d io , B eobidek au-
tival»-ak e ta h ro re la k o g au z ak b ait rre ra eg iten d u p ro je k tu a re k in eta,
ziren, e ta ez d u g u ikusten h a u e n o n d o rio z , u r ra ts k u a lita tib o
kan tak eran eg o e ra p o litik o aren h a u n d i b a t em ate n d u euskal dis-
eraginez so rtu ta k o estilorik, ez eta k a g in tz a re n b ila k a e ra n tz a k o L Pa
gutxiagorik ere. G e h ia g o aritu k a le ra tz e a n . H iru ro g e i ta h a m a -
ziren estatu esp ain o lean e rd a ra z la u e a n izan zen, h ain zu zen , lehen
kantatzen ziren k a n ta rik arrak a s- L P h o n e n k aleratz ea . O rd u z gero
tatsuenak e u s k a ra ra b ersio n atzen . em a n zu te n arg ira b e re n diska
D is k a re n k o n t u a k . h e m e n d ik o ra in d ik ere g e u re b u ru e ta n ditu-
kanpo g a rra n tz ia e ta h a rre ra bal- g u n k a n ta rie k : X a b ie r L ete, L o u r­
din b a z u e n ere, h e m e n o ra in d ik ez d e s Irio n d o , B enito L ertx u n d i,
M ikel la b o a, G o rk a K n o rr. Batzuk
ja rra itz e n d u te o rain d ik h eu ren
k a n ta ld ia k eskeintzen, e ta gain era
d isk ak k aleratzen.
B azen beste disketxe b at garai
h a ie ta n oso ez ag u n a izan ez zena:
A rteci. H au ek ere b ad itu zte diska
b a tz u k k a leratu a k : B enito Ler-
tx u n d i, O rtza d ar, G o rk a , etab.
Ik u sten d en bezala, hain b este
u rte ta n p lazarik plaza ibilitak o la-
n a re n le k u k o a ja so tz e k o oso egoki
g e rta tu ziren disketxe haiek, eta
h aiei esk er en tzu n genitzazke g a u r
eg u n g arai h a ie ta k o giro aren era-
g in ean so rtu rik o k antak. E gia esa-
nik, d en b o ra re k in euskal historian
d o k u m e n tu diskografiko oso pre-
ziatu a k izango d irelak o an gaude
gu-
IZ età Elkar sortu ziren
A tal h a u o sa tu o n d o ren , post-
fra n k ism o a re n in g u ru a n IZ diske- taren eskutik. Beste d isketxeek ez
tx ea so rtzen da. D en b o ra berria- b ezala, h o n ek in d a r b erezia eta
o n d o rio z, euskal k a n ta re n «b o o m » d esb erd in ag o erak u sten d u bere
g o ak d ira h au e k , ja d a n ik «E z dok
b a t g ertatzen d a. B aina o rain g o a n etiketa. A ld ak e ta itx u ra b a t dakar
a m a iru » sa k a b a n a tu rik , kantariek
ez d a k a n ta ld ie ta ra b ak a rrik m u- o rd u ra rte ezagutzen ziren euskal
d a ra b ilte n k a n ta k e ra askozaz poli-
g atu k o , d isk ag in tzaren alo rrean d isk etx een g an d ik . G ra b a k e ta k egi-
tizatu ag o a, k a n ta ria k b era k ere
ere so rtzen du ald ak e tarik . Je n d e te ra k o an , erag in eu ro p e o ak nabari
u g ari d ira, eta g ain era m o d a m usi-
g ehiago d a ja d a n ik , k a n ta ld ie ta ra d ira, e ta b erd in d isk ak kaleratzean
k a la re n era g in a guztiz sa rtu a . Dis-
jo a te a z gain, eu sk al k an tarien d is­ au rk e zte n d itu zten azala, barneko
k etxe h o n ek in em ate n d u te K oxka
kak erosten d itu e n a. G iro h o b eak k u a d e rn o tx o a n etab. N oski, honek
b e z alak o rock ta ld eak bere lehen
d a to z egoerak e ra g in d ak o m e rk atu erag iten d u beste disketxeengan,
d isk a ezag u tzera euskal m erka-
h o rre tatik etek in a a te ra n ah i d u te-. b ere n o rd u ra rte k o erak eztabaida-
tu ra. O rd u k o a k ditu g u ere bikote
n en tzak o , eta h ó rre la, b ald in tz a tzera b u ltzatu z. D isketxe b erri hau
klasikoago gisan jo tz e n zu ten Iosu
h o ie tan , B izkaia ald ea n agertzen m e rk a tu a n sartzeak, n o la b ait, kan­
e ta Jo k in g o ie rrita rra k , eta haue-
d a X oxoa disketxea Ja im e Y urri- tariak ere d a n tz a n ja rtz e n ditu
kin b a ie ra P atxi V illam or arre-
g lo a k g e h ia g o z a in tz e n z itu e n
ab eslaria. B atera, m usika herri-
koiak su p o satzen d u en do k u m en -
tu a g atik , atal h o n i g arran tzi hau n -
d ia eskeini zion IZ disketxeak.
Bere leh en g rab a zio a A u n tx a eta
I tu r b id e trik itila r ie k in g a u z a tu
zuen.
A ldi b ere an , m ugaz bestalde
beste disketxe b a t aritu zen la-
n ea n : Elkar. M ugaz h o n u zk ald etik
u rte h aieta n h a in b a t e m a n a ld i es-
keiniz, e ta izugarrizko h arrera
b ero a zu ten ip a rrald ek o P an tx o a
e ta Peio b ikoteak, etxe honekin
egin zu te n lehen d isk o a re n k alera-
tzea. Ip a r e ta H eg o aren b a ta su n a
u lertzek o , je n d e a k , sarrita n , erre-
feren tzi gisa b ikote k an tari hau
izaten zuen gogoan.
Xoxoaren bideaz
U rte in g u ru hoietan , kalean bizi
zen itx a ro p en giro politiko h orren
zenb aitzu k g ra b a k e ta k egiterakoan tik, C B S , zeinak , O skorri, Im an o l b o rald i h au e ta n , g az te ria ren m o-
disketxez ald atz en d u te larik . Ip a ­ eta h au e k in g u ratu zitu en ; eta, b id a eu sk arag a n d ik u rru n tz e n ari
rrald ek o p ro b lem atik a z b ateta k o bestetik M ovieplay «Kardantxa» d e n e a n , E uskal H e rria n eg iten den
letrekin ro cka zek ark ig u n E rro b i seilo arek in G o rk a K n o rr, Iñ ak i m u sik aren ez ta b a id a o ro k o r ho rre-
taldea, u rte h aieta n hasia zen eu s­ E izm endi, N ik o E tx art, etab .-ek in ta ra h eld u gara. Z eren , egia esan
kal m u sik aren m u n d u h o n etan kaleratu z. H a la ere, n ah iag o izan b e h a r b ad a , n ah iz eta e ra k u n d e
barna, a rra k a sta o n are k in gainera. zu te n beste m aila b atzu e tan zen- a u to n o m ik o e k la g u n d u d u te n
Bere h asierak o grab azio etan Ipa- tra tu eta g u re m e rk a tu a utzi egin a ld ez au rretik defizitario bezala
| rraldeko E lk ar-ek in b azebilen ere, zu te n aid e b a te ra , eu sk arazk o gau- jo tz e n d ire n ze n b ait g ra b a k e ta k a ­
X oxoaren ag e rtzeak eta leh en esan zak ez ziren n o n b a it erren ta g a- leratzen , ez d ag o h ain g arb i o n d o -
dugun fak to reek eraginik, Biz- rriak m aila horietan . rengo u rtee tan eu sk al m usikak
kaiako seilo ari lotzen zaio. D iske­ R o ck ero en arte an bai, o rain d ik n o n d ik ñ o ra jo b e h a r d u e n bere
txez a ld atz ek o bid e b e rd in a era- ere saiatzen d ira b ai b ait d ak ite id e n tita te n az io n a la m a n ten d u z ,
¡I m an z u e n k o s ta ld e k o T x o m in ho r m e rk a tu interesg arri b at du- e ta leh en a g o k o su traiez atxikiz
I A rtolak ere. tela. O ra in tsu in g u ra tu a d u te Ba­ e to rk iz u n e ra k o era b erriei au rp eg i
Je n d e asko ab e sla ritza ra hurbil- rric ad a ta ld ea , n ah iz eta tald e h au em an az.
j tzen zen u rte h aieta n , eu fo ria edo euskal k an tag in tza tik a p a rte geldi-
F a k to re hoiek k o n tu a n izanik
indar b ereziarek in k a le ra tu bazen tzen den.
h em en g o d isketxeek ezin d itu zte
ere X oxoa disketxea, ia era berdi- X oxoa disketx e bezala, h o n d o -
b a k a rrik p ro d u k zio k o m ertzialak
neko d esag ertze b at izan zuen. ratu z gero, batez ere bi etx e na-
k a le ra tu , ze n b ait tald ek e rd a ra z
Euskal d isk aren m u n d u a beste gusi d a u d e fu n tzio n atzen egun
k a n ta tz e n d u te n bezala «porque si
helburu e ta b ita rtek o d esb erd in e- E uskal H errian : b atetik Elkar,
no, no m e en tien d en » esanaz.
kin m u g itzen b a it zen, eta, nola- I p a r r a ld e tik H e g o a ld e ra p asa
E g o era h o n e ta n euskal diska-
bait, m e rk a tu h o rre k b e ro rre k zena, eta lib u ru ed ito rarik g arran -
g intzak eto rk izu n era begira, eu s­
beste a u sterid a d e b a ld in tz a batzuk tz itsu e n aren b ab e se an , eta bestetik
k al m u sik an ari d iren e k in b atera
eskatzen zituenez, a p a rra bezala IZ , o rain a rte a n disketxe soil b e ­
e z t a b a i d a h o r i ir e k i b e h a r r a
igo eta je itsi zen disketxe hau. zala aritu izan d en a, m u g az ho-
d a u k a , n o rae zea n e ta oh izk o ko-
N ahiz eta egun zerb ait egiten n u n zk a ld e tik d ek a n o b ezala gel-
m u n ik a b id e e k esk ein tzen eta b u l-
duen a rren , d isk aren grab azio ak ia d itu zen etxea. IZ etxea izan d a
tzatzen d u te n b id é eta era kom er-
I aide b a te ra utziak ditu ja d a n ik . b e tid an ik m usik a h errik o ia eta
tzialetan g ald u gabe. A zken finean
A zkenaldian ETBk sortu d u e n bi- euskal k an tag in tza re n in g u ru k o
ez g ara o h artz en n o n b a it g ure
koizketaren m e rk a tu ra lotu da, eta g rab a zio a k egiten ih a rd u n d u en a , eg o era ez n o rm ala d en ik h o ts: hiz-
ezagunagoa egiten zaigu G ald a - eta egun ere ildo h o rre tatik ja rra i- k u n tz a b az te rtu a , k o m u n ik a b id e en
kaoko estu d ioak bezala. L ehen ez tzen d u . T rik itix a ri d ag o k io n ez be-
p a rte tik b u ltz ad a rik ez, m e rk a tu a
bezala o ra in so rb ald a k o n d o gor- d ere n esan d a ite k e etxe b ak a rra
oso m u g a tu a, etab . E sk u artean
deak d itu d iru p u b lik o a rek in , n o n ­ izan d ela soinu tx ik iaren g ra b a ­
d u g u n a h au x e d a, n ah iz eta zen-
bait z u lo b e rd in e a n e ro rtz e k o zioak k aleratzen , b erta n ja so a z
b a ite k ik u si ez in d u te n , ja k in
arriskuak ez d itu zte b eregan h artu hala tx ap elk etak n o ia b ik o te k a k a­
b e h a r lu k ete n o n d a u d e n , eta
nahi. N oski, h a u ez d a m u su tru k le ra tu d ire n kasete eta diskak.
h e m e n zer jo k a tz e n ari g aren .
lortzen d en zerb ait, h o r d itu g u Iru ñ e a ald ea n ari d en Soñua
froga b ezala instituzioen in g u ru an disketxea, g e h ie n b a t «rock radical
u re ustez, eu sk al disk ag in -
dauden h a in b a t txantxullo, eta
hauen k aso an ere P N V -ren in tere-
vasco» bezala iz en d a tu d e n etike-
tari lo tu a au rk e zte n d a. N a h iz eta G tzak, e ta h o n ek in b a te ra eu s­
sei o n d o atxiki o n d o re n ja so d u te az k en a ld ia n E uskal H errik o m u ­ kal m u sik ak , h o n ak o b ald in tzo k
diru p rez iatu hori. sika eta g iroarek in zer ikusi gutxi ja s o b e h a r lituzke: eu s k a ra z iza-
d u te n «e l tío Tom ás» eta an tzek o tea, fo lk lo rea eta su stra ie ta ra gara-
Multinazionalen txanda m a tza n k a n ta k e ra eta m u sik a ja so ,
la n a k ere k aleratz en h asia den.
L ehengo h a ria ri helduaz, gure m u ltin az io n a lee k b u ltzatzen d u ten
m erk atu an ere m ultin azio n alek Etorkizunari begira fo rm e z k a n p o k o e s p re s a b id e a k
beren k u o ta ez d u te g ald u nahi, E u sk araz k a n tatz ea , g au z a bere- la n d u , etab . H ortik d a u k a g u jo -
eta h em en ere eskua lu z atu k o zia b ih u rtz ek o b id e an d ag o en d en- k atu b eh a rra .
dute. B eren lehen saioa k a n ta ri es-
painolak, eu sk araz ab esten ja rtz e a
izan zen, P atxi A n d io n , M aria
Ostiz, M o cedades, etab . N o n b a it
bide h o n etatik ez d u eragin h au n -
dirik lo rtzen , eta h u rre n g o urratsa,
eragin g ehien d u te n edo izan de-
SALEHI
z a k e te n k a n t a r i a k i n g u r a t z e a Discos — cómics — posters
izango d a. M u ltin azio n alek egin discos 2a mano — fancines — cambio cómics
zuten in k u rsio a bi izenekin bate-

C /R on d a, 27 (C asco Viejo) B IL B A O
a aecir veraaa, esrimr noy por ho;
sobre el Jazz en Euskadi resulta
com o hacerlo sobre el cometa
H alley. Reducido públicamente 2
cubrir una faceta más en la amplia
oferta cultural veraniega de las
ciudades vascas, resulta ser ur
fenóm eno efím ero, que responde en
gran medida a una política de
fachadas, de em bellecer un programa
que satisfaga tanto al aficionado
com o a la im agen exterior de
nuestro pueblo, m ientras se mantiene
en el m ás absurdo de los olvidos el
trabajo de base de los m úsicos de
cualquier cla se (y ejem plos no faltan,
por cierto).

X a b ie r P o rtu g a l
ción supone una nueva versión, sin olv
dar el hecho de que esa misma i nprovi­
sación va a ser la que posibilite el ifái
rupturista e investigador de los músicos
M antener la llama
¿A quién le interesa escuchar hoy um
nueva versión del «Yesterday» de 1&
Beatles, interpretada como si fuesen le»
mismos chicos de Liverpool los nueve
intérpretes? Lo interesante es superar
re-interpretar la melodía, poniendo algo
de cada uno en la interpretación, sin­
tiéndola y desarrollándola de acuerdo,
la mayoría de las veces, a unos cánones
a ritmo de Jazz que rigen también para el jazz, a pesa:
de la libertad que se le otorga al intér­
Apenas da señales de vida durante el tural (cuando se trataba del jazz (?) de prete.
año pero, con la llegada del verano, Glenn Miller o de Benny Goodman la De ahí la importancia de los festivales
vuelve a ser visible y notorio su destello, respuesta del gran público era muy dis­ y demás conciertos que se deberían cele­
aunque sea tan sólo durante 15 días. tinta) y en parte a su estructura musical brar a lo largo del año. Al repasar aten
A lo largo de estas dos semanas, su anti-comercial. Una música que no sólo lam ente los programas de ediciones an
estela, brillante y luminosa, arrastra tras se inspira o fundamenta en la melodía, teriores nos encontramos con nombre;
de sí un público ansioso por escuchar en sino en la improvisación a partir de la que, si hoy nos resultan conocidos, se lo
vivo a todos los artistas que a lo largo misma, no puede en las actuales circuns­ debemos al interés de los organizadores
de un año de sequía han alegrado las tancias convertirse en el n 1 de los 40 (no confundamos el trabajo de estos
horas de escucha que cada uno ha po­ principales, más aún cuando cada audi- comités, con la política cultural de las
dido gozar en su medio.
Por otra parte, no podemos pasar por
alto la aportación cultural que supone el
descubrir, a través de estos Festivales, la
calidad de tantos y tantos músicos y
cantantes que, debido a la orientación
que se le da al Jazz, no son conocidos
por los aficionados y mucho menos por
el gran público, para el que, como
mucho, han existido tan sólo dos músi­
cos de jazz: Louis Armstrong y Duke
Ellington.
Una música que nació como expre­
sión del sentir y del carácter del pueblo
negro norteamericano y en cuya acta de
nacimiento oficial podríamos descubrir
el nombre de Nueva Orleans, no nació Los Alen,
con la finalidad de ser marginal, sino pioneros
que ha sido marginada a la hora de la del jazz
verdad, en parte debido a su origen cul­ en Euskadi.
é £ l
George Benson.
Vladimiro Bas.
altas instancias), gracias al cuál hemos Keith Jarrett.
podido adm irar las interpretaciones de
músicos que, a pesar de su innegable ca­
lidad, no han visto editados sus discos
entre nosotros.
N o creo resulte deshonroso para
nadie confesar su afición por el Jazz
gracias a estos Festivales (Donostia y
Gasteiz principalmente, sin olvidar el
eco que con el tiempo adquiriría el de
Getxo) y que son los que a la larga
crean seguidores. Algunos intérpretes,
como D. Peterson, M ilt Jackson (con o
sin el M .J.Q .), Ella Fitzgerald. Lionel
Hampton o el mismísimo Keith Jarre»
lo han tenido fácil. Pero otros han te­
nido que descubrirnos los sectores de su
música, partiendo del desconocimiento
de su obra o estilo por parte del público,
Miles
y el hecho de haberlo logrado deja bien
a las claras las cualidades artísticas de
estos intérpretes. La influencia de los festivales
P ero u n a vez fin a liz a d o s estos Sin duda alguna, estos conciertos
conciertos, intentar encontrar en nuestro contribuyen, asimismo, a un mayor enri­
mercado un disco de Art Pepper, quecim iento cultural del espectador, por
Shaw, Bobby M cFerrin. T. Akiyoshi, cuanto nos permite explorar estilos,
McCoy Tyner y aún los últimos de W. com parar diversos tipos de fraseo, etc, y
Marsalis (conocidos entre nosotros por descubrir, qué duda cabe, las raíces de
sus brillantes actuaciones en dichos Fes­ la evolución de la música que hoy día se
tivales) puede convertirse en una pesadi­ hace a lo largo y ancho de este mundo y
lla hasta para el mismísimo Sherlock que han encontrado en el jazz, y más
Holmes. concretamente en la coherencia de lodos
Por otra parte, estos Festivales nos estos innovadores, una rica fuente de
brindan la posibilidad de escuchar las donde poder extrraer la base comple­
interpretaciones de los músicos, partici­ m entaria a las ideas de cada uno y a las
pando activamente en ellas, lejos de la raíces culturales del pueblo donde se en­
actitud pasiva del oyente ante un disco marca la labor profesional y musical de
o programa de radio. cada uno (sin ir más lejos, es evidente la
Poder ver y escuchar en vivo a un ar­ influencia del jazz en la etapa actual de
I
tista de la talla de tantos y tantos como Imanol y, algo más lejos, físisicamente,
nos han visitado con ocasión de estos en la de Sting, por poner dos casos que
festivales permite que nos acerquemos a ejemplifican claramente lo dicho hasta
su música sabiendo que esa experiencia ahora).
y esa convivencia van a hacer que nos Esta semilla ha dado sus frutos a di­
sintamos uno con el público, dejándonos versos niveles, en lo que podríamos de­
guiar por el músico a un estado emocio­ nom inar círculos concéntricos. Los pro­
nal concreto que puede ir desde el silen­ gramas radiofónicos de jazz mantienen
cio reverencial ante Keith Jarrett a la viva la llama de la afición, como punto
alegría explosiva de L. Hampton o de de referencia; por otra parte son cada
B.B. King. vez más los locales que incorporan a su
entorno un ambiente jazzístico como así como la ofrecida hace unas semanas sulta difícil hablar de Milt Jackson, a la 1
punto de encuentro y, por último, es in­ del grupo «La noche» en el programa vista de todo lo que no tocó). Brillante
dudable que nuestros diarios y publica­ «Hor konpon pueden suponer pasos im­ idea, asimismo, la de ceder parte del
ciones periódicas otorgan al jazz un portantes para acercar en este caso, y sin protagonismo de la última noche a un
mayor espacio, de acuerdo siempre a las ánimo de excluir ningún tipo de música, el grupo que día a día está afianzando la
posibilidades reales, lo que, dadas las Jazz al espectador. calidad de su música: La Noche.
actuales circunstancias, se reduce a Cierro estas líneas pocas horas antes
quince días al año. D onostia, G asteiz, G etxo, Hendaia de que comience la XXI Edición del
Y ya que hablamos de Festivales no Jazzaldia donostiarra, que a lo largo de
El jazz en Euskadi podemos dejar pasar por alto la edición 5 días nos brindará la posibilidad de
Pero lo que es más importante, el correspondiente a este año de Getxo, acercarnos, entre otras, a la música de
nivel de los músicos que de una u otra Gasteiz y Hendaia (en este último caso dos grandes trompetistas. Don Cherry y
manera (y a pesar de no poder hacerlo y, tras lamentar que por un lado coin­ Miles Davis, siempre a la búsqueda de
única y exclusivamente) han optado por cida con el de Gasteiz en lo referente a una coherencia interna y cuyas matiza­
dedicarle al Jazz una atención prefe­ las fechas, así como que haya progra­ das improvisaciones forman parte del
rente, eleva el nivel musical en Euskadi, mado un concierto de MeCoy Tyner discurso entero de su obra.
tanto en lo que se refiere a los propios días antes que lo hiciera en Donostia, Si todo sale como esperamos, el de G.
intérpretes como al simple aficionado, habiendo sido ésta la ciudad que antes Benson puede resultar un concierto-es­
que sin renegar de otros gustos o prefe­ logró contactar y contratar al pianista de trella, si logra aunar en sus interpreta­
rencias, puede seguir más de cerca la Pennsilvania, no estaría de más coordi­ ciones su faceta comercial y los elemen­
evolución de la música, que, por cierto, nar e intentar definir la línea del Festi­ tos jazzísticos.
y a pesar de la opinión de algunos recal­ val (Jazz-Blues?). Si Getxo contó, tras el La trompeta de J. Owens, apoyada
citrantes, no locó lecho ni con Guridi ni homenaje-concierto a L. Armstrong y B. por el trombón de Slide Hampton, el
con Ravel. Goodman, recientemente fallecido, con contrabajo de P. Heath. el piano de Hil-
Figuras de la talla de Pedro Iturralde Roy Haynes y su grupo, y Hendaia con ton Ruiz y la batería de J. Cobb, puede
(Falces, 1939), Vlady Bas (Bilbo, 1929), Al Di Meóla y MeCoy Tyner. Gasteiz ha ser una excelente y clásica introducción
José Luis Medrano (Funes, 1941), Feo. ofrecido un variado plantel de músicos, para la búsqueda de un concepto musi­
Javier Garaialde (Iruñea, 1946), Michel que a falta de un balance general, pode­ cal acorde a los años 80, protagonizado
Portal (Baiona) y algún que otro que tal mos calificar de excelente. Desde el as­ por Michel Portal y su grupo.
vez me deje en el tintero, han sido a la pecto lúdico de la actuación del Dr. La Vienna Art Orehestra puede depa­
vez fruto y semilla de una afición que John hasta el lirismo intimo de Keith rarnos más de una sorpresa, momentos
tiene en grupos como «La noche», «Los Jarrett, cuyo concierto será recordado antes de que el concierto de MeCoy
fontaneros del Bop», «Tálamo», «KGB», no sólo por la belleza de las interpreta­ Tyner. con Joe Henderson, Woody Sha«
«Hue Jazz», «Zubipeko swing», «Pork, ciones de los standars elegidos, sino y John Scofield. ponga el broche de oro
Pie Hat», una digna continuación, sin también por la falta de tacto de cierto a la temporada jazzística en Euskadi, en
olvidar antiguas formaciones, como «Ei- sector del público, los espectadores han la que habremos tenido también ocasión
derjazz», «Alen», «Kursaal», «Odeia», podido descubrir —he ahí uno de los de tomar el pulso al jazz que hoy se
«Zango», «Klabelin Komik», «Jazzbana grandes méritos de cualquier F estival- hace aquí.
Octet», «Sacomba», «Opertura», etc., y la fuerza expresiva de Tania María, los Sólo me resta dejaros con el recuerdo
cuyos componentes, en muchos de los decibelios de W eather Update, la cali­ de todos esos bellos momentos que a lo
casos, forman parte de los grupos ante­ dad de Pat Metheny, genial a la guita­ largo de estos días hemos compartido,
riormente citados. rra, y la fuerte personalidad de Carmen sabiendo que para no olvidarlos recurri­
Este esperanzador ambiente animó a MeRae en un concierto que, a pesar de remos a esos discos que a lo largo del
la casa de discos IZ a impulsar con su resultar frío, nos puso al día con todas año mantienen viva nuestra afición por
labor la difuisión del jazz a un doble las Grandes del Jazz, sin olvidar el saxo el jazz, en la seguridad de que para
nivel: por un lado, y contando para ello brillante de S. Turrentine. al que. por todos los aficionados esos momentos, así
con la colaboración del Comité Organi­ cierto, le costó entrar en contacto con el como los propios discos, resultarán «re­
zador del Jazzaldia, ofrecer al aficio­ trío de Ray Brown (por desgracia, re­ dondos».
nado una muestra de lo que ha sido
cada uno de los concursos de grupos
amateurs - a partir de este año pierde
esa significación de am ateur— en ante­
riores ediciones, y, por otra, apoyar a los
rLIBRERIA UNIVERSAL

UNIVERSAL
.i l.F .D E S M A u
grupos del propio país, tales como LI4R0S Dl CÍ DÍ . CAi í TIt r- COMI CS
«Alen», «Eiderjazz» y la «Big Band de
Iruñea».
En este afán encomiable por ayudar,
en la medida de lo posible, a dicha difu­ D ISC O S - LIBR O S - COMICS'
sión ETB. puede jugar un papel impor­
tante de cara a desterrar conceptos que DISCOS 2.a MANO, NOVEDADES, JAZZ,
catalogan al jazz como una música mi­ IMPORTACIONES, INDEPENDIENTES.
noritaria y snob. Las grabaciones de di­
versas actuaciones en los festivales de LIBROS, COMICS, FANZINES, COMICS
Gasteiz y Donostia. para luego ser ofre­ L E D E S M A . 12 - T E L . 4 2 4 9 8 78 2.a MANO y CURIOSIDADES VARIAS.
cidos en diferido por la pequeña panta­ 48001 BILBAO
lla, (ignoro si lo han hecho en Getxo)

UNIVERSAL
Los discos en la primera mitad del 86
El 85 no fue un buen año| IBrowne y «Live in the ba-|
para el desarrollo del pop y llance», el regularcillo «So»
el rock. Ya se empezó a ha­ Idc Peter Gabriel. Otras figu-
blar de una nueva época de Iras que llevan muchos años
crisis parecida a la del 74- [trabajando, aunque no son
77, y superada por la explo­ [tan populares también nos
sión del punk y la enorme [han ofrecido su obra, es el|
re v italiz ac ió n q u e trajo [c a so d e J o h n M a r ty n
consigo. D iez años másl [(«Piece by piece»), Robert I
tarde, parece que hemos [ 1Wyatt (Old Rotten Hat), oj
vuelto a tocar fondo, con |Riuichi Sakamoto. «King ofl
unos esquemas musicales I [America» ha sido la confir-1
cada vez más manidos, y Jmación de Elvis Costello I
unos artistas encerrados en [como uno de los mayores
las rígidas estructuras de la! [talentos del momento, al
industria discogràfica. Una [igual que Joe Jackson con
industria discogràfica que [su doble Lp, con sólo tres I
en este país solo sabe pro- precio a pagar por un disco I [ c a r a s g r a b a d a s , « B ig Icografías. También se ha
m ocionar el artista que de importación es alto, pero IWorld». Tam bién en Princel I atendido al rock guitarrero
tiene aseguradas las ventas, es la única m anera de po­ [ha vuelto a dem ostrar su| jd e diversos países canali-
evitando el riesgo que su­ seerlo para el que no puede Ivalía con «Parade». lzado a través del sello pari­
pone apoyar a un nuevo viajar. Es lo que ocurre con El revival del rock and I sino New Rose (D ogs,
valor. Es ya habitual que géneros como el punk y el I roll y el rock guitarrero en [ S h o e s , S a in ts , R ic k y
las casas de discos difundan hard core, totalmente desa­ general ha estado muy pre- [Amigos, etc.). Los segundos
la obra de un artista cuando| tendidos en este país donde Isente en estos siete meses, y | I Lps de Lloyd Cole and the
las ventas van a estar asegu­ no se publica prácticamente [Commotions (Easy pieces),
nada. Tan solo Barna pro­ M IC K JA G G E R
radas por el éxito de su úl­ |K a trin a and the Waves
timo Lp, en lugar de ser lasl mociones se ha anim ado a l(W aves) y Red Guitars (tales
encauzadoras de las nuevas! im portar discos de GBH. [o f the unexpected) han
tendencias. Es lo que hai ICircle Jerks y el recopilato- [confirmado sus nombres,
ocurrido con The Cure, que I rio The kids are united. En ] mientras que han hecho bri­
parecida situación esta el llantes debuts a 33 Fine
heavy, que a pesar de ser Young Cannibals, Sim ply
un género muy comercial, I R ed, y L a tin Q u a rter,
muchos de los discos, sobre I adem ás de los ruidosos
todo de bandas nuevas, no yJesus and M ary C hain.
se publican aquí. Así por j Como solistas, hemos reci­
ejemplo, la producción del bido la delicada voz de Su-
sello Music for Nations, uno \zanne Vega, y los pinitos en
de los más pujantes del gé- solitario de Feargal Shar-
Inero, ha de ser importada. \key, ex-cantante de Under­
Y dando un rápido re-1 tones.
[paso a lo publicado en esta
Iprim era mitad de 1986, nos
lencontram os con varias fi-
Iguras c o n s a g ra d a s aña-
Idiendo un nuevo Lp a su
[carrera: The Rolling StonesI
qué vendía minimamentel [volviendo al rythm and
bien, no tenían la mitad de Iblues con «Dirty work», el
sus discos disponibles en
nuestro mercado, hasta que
el éxito de The head on theI
door ha provocado tal arre-l
bato de felicidad en Poly-I
gram, que se han apresu-1
rado a lanzar sus viejos!
discos e inundar las ciuda­
des de carteles, cuando la|
mayoría del público intere­
lasí han sido habituales lasl A umentando su prestigio
sado en el grupo, ya se ha­
¡reediciones y recopilaciones Icon un nuevo album han
bían procurado los Lps de|
Ide los clásicos como Buddv\ estado PIL (album). Violent
importación.
IHolly, Eddie Cochran, Genel Femmes (The blind leading
Y la im p o rta c ió n del J Vincent, Jerry Lee Lewis,
discos es un asunto que va the naked). Crams (A date
Jete, y por otro lado han I with Elvis), The Sound (in
en alza en vista del poco in­
■aparecido apresuradam ente| the hothouse), Jonathan
terés que muestran las casas
Id isco s de L ong Ryders, Richman (Rockin'n'romance
Jiscográficas en ofrecernos k in d o f m a g ic » del IGreen on Red, Rain Parade,
la mayoría del material que y It‘s time for), The Church
[Queen, el Lp anual de Lou\ I Del Fuegos, etc., com pletán-|
§e edita fuera. A veces el I (Heyday) y Laurie Anderson
\R eed (M istra l), Jackso n Idose más o menos sus dis- [(Home o f the brave). La se-
ridad (Sun City) ni las reco-| I mientras Loquil/o y RebeT-
pilaciones oportunas para |des no hacen sino repetirse.
recuperar a grupos disuel­ ] En Galicia han debutado
tos, o llenar el hueco disco- ÍAerolines Federales, mien­
gráficos de otros en paro tras Os Resentidos han sido
momentáneo (Undertones. la sorpresa del año. En Ma-
Generation X, Echo and | Idrid, flojos Lps de Gluta-
The Bunnymen, etc.). Imato Ye-Ye y Desperados, y
En cuanto a Euskadi sel jotro acierto de Gabinete
ha confirmado el acceso al Caligari. Y diseminados por
m ercado discográfico de el resto de la geografía los
m uchos g ru p o s que yaf discos de Danza Invisible.
comenzaba durante el 85, 1091 y The Nativos.
una vez demostrado quel
estos discos también puedenI R icard o A ld a n o n d o
ser más que rentables. Hal
habido Lps y maxis de Z a-1
paración de Stray Cats rama, Hertzainak, Eskor-1
dado lugar al primer disco
de Brian Setzer por un lado
y al trio Phantom, Rockers bulo, Los Santos, JotakieA
and Slick por otro. Entre los Speed, Gamberros UnidosA
nuevos valores hemos te­ M ‘a k, Vidas Ejemplares, De I
nido a Woodentops, James, Picnic, La dama se EscondeA
Microdisney y Dissidenten, K o r ta lu , C ic a tr iz, etc.,I
y hemos conocido a artistas además del «condenados al
que ya tenían varios discos luchar» que recoge a seisl
en sus países, como Anne grupos. Una producción!
Clark, Paul Haig o The sorprendente, que confirmal
Cali. En cuanto a la recupe­ a Euskadi como la sede del
ración de figuras desapare­ la mayor efervescencia mu-[
cidas, destacar el «Live in sical del Estado.
New York City» de John Desde Barcelona, El úl-|
Lennon y el álbum en ho­ timo de la fila triunfan conl
menaje a Kurt Weitl. No «Enemigos de lo ajeno».!
han fallado los discos de ca­

XARIBARI
TODO lo ke te interesa en Disko de KolekZion:
musika E ie k t r O n ik a - in D u s t r ia L - aTonal TODAS la s
b a n g u a r d i a S
RRokkanRRol - in t e R R a z z ia l - P o P .m u siK
en. sellos independientes i multiNazionales
TODO tipo de kaSSette en komerzio e interXambio asi
komo lo mejor en f a n Z in e - p a n íle T T o - komikiaK &
S U P E R B I B E N Z I A

X A R I B A R I
L E G A Z P I . B I 9 4 3 . 4 2 1 3 1 2 D O N O S T I A N 2 0 0 . 0 4

En su nueva dirección de C/LEGAZPI, 2


HARPIDETZA TXARTELA
TARJETA DE SU SC RIPCIO N

IZENA ..................................................................................................
NOMBRE

L A N B I D E A ....................................................................................... Telf.
P R O F E S IO N T e lf

K A L E A ................................................................................. Z a.................... Bizitza


C a lle N0 Piso

HERRIA ..................................................................P R O B IN T Z IA ....................


P O B L A C IO N P R O V IN C IA

] U rte b e te k o harpidetza nahi d u t aldam eneko ta rifa re n arabera


Desea u n a s u s c rip c ió n a n u a l seg ún ta rifa al m a rgen

ESTATU ES PAIN O LERAKO Bl ERATAKO O R D A IN K E T A S O IL-S O ILIK


D O S U N IC A S F O R M A S DE P AG O P A R A EL ESTA D O E SP A Ñ O L

1» Q O RAIN S.A. (PUNTO Y HORA) Taloiaren bidez


T a ló n a d ju n to a: O R A IN S A (P U N TO Y HORA)

23 O RAIN S.A. (PUNTO Y HORA) Giro postalaren bidez.


G iro p o s ta l a: O R A IN S .A (P U N TO Y HO R A)

1 3 9 7 A p arta le ku a . Telf.: 55 4 7 12. DO N O STIA .


A p a rta d o de C orreos 1 3 9 7 . T e lf.: 5 5 4 7 12 S A N S E B A S TIA N

HERBESTERAKO Bl ERATAKO O R D A IN KE TA
F O R M A DE PAG O P A R A EL EXTR AN JE R O

B anku-txekea pezetatan:
C heq ue B a n c a rio en pesetas:

X BATEZ M A R K A ITZAZU INTERESATZEN Z A IZ K IZ U N KO A D R O A K


S EÑ A LE C O N U N A X LO S C U A D R O S QUE LE IN TER ESAN

TXARTEL HAU M A IU S K U L A Z , ZUZENBIDE HO NETARA B ID A L EZAZU:


E N V IA R ESTA T A R JE T A C O N LOS D A TO S R E LLE N AD O S EN M A Y U S C A L A S A

O R A IN S.A. (PUNTO Y HORA)


O R A IN S .A . (P U N TO Y HORA)

1 3 9 7 A p arta le ku a . Telf.: 55 4 7 12. DO NO STIA.


A p a rta d o 1 3 9 7 T e lf.: 5 5 4 7 12 S A N S E B A S TIA N

URTEKO TARIFA
TARIFA A N U A L

Anual Sem estral


ESPAÑA 7 .0 0 0 3 .5 0 0
Europa 9 .0 0 0 4 .5 0 0
A m é rica 1 2 .0 0 0 6 .0 0 0
Asia 1 3 .0 0 0 6 .5 0 0
O ceanía, Corea
y Japón 1 4 .5 0 0 7 .2 5 0
165 BULEGO, 630.000 BEZERO, 152.000 MILIOI AURREZKIA..

Euskadiko
Kutxa
an Kide A urrezkiari fidatzen diozun diruak,
funtsezko bi funtzio hauek betetzen ditu:

I
E tekin m ard u lak em an, zure bizitza eta zure
inguruko ena erosoago egingo duten interesak
eta zerbitzuak produzituz.
G urekin batera lan egitean, Euskal H erri barneko
2 G estio Sozial jak in batean erabili zure dirua.
G au r, 173 k o o p erativ a , e lk a rtu re k in , eta b ero rien
e a ra p e n e a n zuzenki p a rte h artzen d u ten 20.000
b azk id e eta z e h a rk a d ih a rd u te n beste 700.000
p e rtso n a re k in , ikusi b esterik ez dago zer-n olako
m ailetaraino iritsi den L an Kide A urrezkia azken
26 urteotan bakarrik.
H orrexegatik d a Lan Kide A urrezkia
E uskadiko K utxa.

CÄJÄ LÄBORÄL P O P V L Ä R
L A N KiDE ÄVRREZKiÄ
Euskadiko Kutxa

Вам также может понравиться