¹ 32 ñåðïåíü 2018 ð.

³íôîðìàö³éíî-àíàë³òè÷íèé ÷àñîïèñ

Ìóäðîãî — íå îäóðèòè, ÷åñíîãî — íå êóïèòè, ìóæíüîãî — íå çëàìàòè.

Ðîìàí Øóõåâè÷

ÏÐÎÁËÅÌÈ ÑÒÂÎÐÅÍÍß ÎÒÃ

Àâòîðîâ³ ñèõ ðÿäê³â âæå ïðèõîäèëîñü âèñëîâëþâàòè

äóìêó ñòîñîâíî íåçàäîâ³ëüíèõ ä³é íîâãîðîä-ñ³âåðñüêî¿
ðàéîííî¿ âëàäè ó ïðîöåñ³ ñòâîðåííÿ ÎÒÃ. ʳëüêà ðîê³â ó
íàéï³âí³÷í³øîìó çàêóòêó Óêðà¿íè ðîçâ’ÿçàííÿ çàäà÷³
äåðæàâíîãî çíà÷åííÿ íàãàäóâàëî òèõå áîëîòî. ² õ³áà ùî
ïðàãìàòèçì òà òóðáîòà ïðî çåìëÿê³â ðóõàëè ä³ÿìè
ãîëîâè Ãðåì’ÿöüêî¿ ãðîìàäè. Îëåêñ³é Êàðöàí ìàâ
àìá³ö³éíèé íàì³ð çóïèíèòè çàíåïàä êîëèøíüîãî
ðàéîííîãî öåíòðó. Òîæ ³ ðîáîòó ïðîâîäèâ, âèçíà÷åíó
çàêîíîäàâñòâîì Óêðà¿íè ùîäî ãóðòóâàííÿ íàâêîëî
Ãðåì’ÿ÷à ñóñ³ä³â ç ê³ëüêîõ ñ³ëüñüêèõ ðàä. Íó, à âö³ëîìó
êðàé çàëèøàâñÿ àóòñàéäåðîì âàæëèâîãî íàïðÿìêó
ðåôîðìóâàííÿ êðà¿íè.

̲ÑÒÎ ÍÎÂÃÎÐÎÄ-ѲÂÅÐÑÜÊÈÉ
ÔÎÐÌÓª ÎÒÃ
Îáëàñòü ñòîìèëàñü â³ä
áàéäóæîñò³ ðàéîíó
Ç âåñíè 2018 ðîêó îêðåìèì
³íñòèòóö³ÿì ó ×åðí³ãîâ³ òàêèé ñòàí ñïðàâ
íà Íîâãîðîä-ѳâåðùèí³ íàáðèä, à òîìó íå
ò³ëüêè ñòàëè ñïîñòåð³ãàòèñü çì³íè â
ðèòîðèö³ îñ³á, â³äïîâ³äàëüíèõ çà
ðåôîðìóâàííÿ. Ç’ÿâèëîñü áàæàííÿ
«òîðïåäóâàòè» ïðîöåñ. Äî ðå÷³, êîëè
ãîâîðèòè ïðî íåçãðàáí³ñòü ó ä³ÿõ
òóòåøíüî¿ âëàäè, òî â³äïîâ³äíèé íåãàòèâ
– ÿâèùå íå íîâå. Áî íà Íîâãîðîä-
ѳâåðùèí³ áóäü-ÿê³ íîâàòîðñüê³ çì³íè, ùî
çà÷³ïàþòü «ñòàòóñ-êâî» ì³ñöåâî¿ âëàäè,
ïðîõîäÿòü âàæêî ³ áåç îïòèì³çìó. Íå
ñòàëîñÿ äèâà ³ ç ïðîñóâàííÿì êîíöåïö³¿
ôîðìóâàííÿ ÎÒÃ. ² ï³äòâåðäæåííÿ òîìó –
ê³ëüêàð³÷íà áàéäóæ³ñòü ÷èíîâíèöòâà â³ä
ðàéîíó é äî ñåëà. Òà é ÷è ìîãëè âîíè
äîáðîâ³ëüíî ïîãîäèòèñü, ùîá ó ÿêîñò³
öåíòð³â ÎÒÃ, îêð³ì Íîâãîðîäà-
ѳâåðñüêîãî, ç’ÿâèâñÿ Ãðåì’ÿ÷, ×àéêèíå
÷è Áëèñòîâà? Çâè÷àéíî, ùî í³.
Ãðåì’ÿ÷ó ÎÒÃ!
Çì³íè íàñòàëè ï³ñëÿ ïî÷óòî¿ ï³äòðèìêè
Ãðåì’ÿ÷à ç ×åðí³ãîâà. Íîâà ðèòîðèêà
ôàêòè÷íî ïðèïèíÿëà ìóñóâàííÿ ðàéîííèìè
íà÷àëüíèêàìè ãàñëà “îäèí ðàéîí - îäíà
ãðîìàäà”, ÿêå äîñ³ âèçíà÷àëî ¿õí³ ä³¿ òà
â÷èíêè. Ïîçèö³ÿ â³äïîâ³äàëüíèõ îñ³á ³ç
îáëàñíîãî öåíòðó äîçâîëÿº î÷³êóâàòè íà
ðîçóìí³ çì³í ó ñòðàòå㳿 òà òàêòèö³
«ïðîðàá³â» ðåôîðì íà Íîâãîðîä-
ѳâåðùèí³ ùîäî ï³äãîòîâêè ÿê óìîâ òàê
³ ïóáë³êè äî ñòâîðåííÿ ÎÒÃ. Çà
ïîâ³äîìëåííÿì ñàéòó Íîâãîðîä-
ѳâåðñüêî¿ ì³ñüêî¿ ðàäè «22 ÷åðâíÿ 2018
ðîêó â Íîâãîðîä-ѳâåðñüê³é ì³ñüê³é ðàä³
â³äáóëîñü çàñ³äàííÿ çà êðóãëèì ñòîëîì íà
òåìó Äîáðîâ³ëüíå ïðèºäíàííÿ äî ì³ñòà
îáëàñíîãî çíà÷åííÿ, ÿêå ïðîâåëè ôàõ³âö³
×åðí³ã³âñüêîãî öåíòðó ðîçâèòêó ì³ñöåâîãî
ñàìîâðÿäóâàííÿ. Äî ó÷àñò³ â íüîìó
äîëó÷èëèñü êåð³âíèöòâî òà ïîñàäîâ³ îñîáè
ì³ñüêî¿ ðàäè, äåïóòàòñüêèé êîðïóñ,
ñ³ëüñüê³ ãîëîâè, äåïóòàòè ðàéîííî¿ ðàäè.
Ñï³êåðè ñåì³íàðó, ñåðåä ÿêèõ äèðåêòîð
×åðí³ã³âñüêîãî â³äîêðåìëåíîãî ï³äðîçä³ëó
óñòàíîâè “Öåíòð ðîçâèòêó ì³ñöåâîãî
ñàìîâðÿäóâàííÿ” ²ðèíà Êóäðèê, ðàäíèê ç
ì³ñöåâèõ ô³íàíñ³â äàíî¿ óñòàíîâè
Îëåêñàíäð Ìåëüíèê ïðî³íôîðìóâàëè
ïðèñóòí³õ: îáãîâîðèëè ³ ô³íàíñîâó
ñòîðîíó äåöåíòðàë³çàö³¿, àíàë³çóâàëè
îñíîâí³ ïðîáëåìè, ðîçãëÿíóëè ïîçèòèâí³
ñòîðîíè ïðèºäíàííÿ. Íà çàâåðøåííÿ
ñåì³íàðó íàãîëîñèëè, ùî ðåôîðì³
äåöåíòðàë³çàö³¿ íà Íîâãîðîä-ѳâåðùèí³
áóòè. Àäæå â³ä öüîãî çàëåæèòü óñï³õ
âñ³º¿ ãðîìàäè òà äîáðîáóò ¿¿ ìåøêàíö³â.»
Çðîçóì³ëî, ùî äëÿ çàõîäó íå
çíàéøëîñü ÷àñó ó êåð³âíèöòâà Íîâãîðîä-
ѳâåðñüêîãî ðàéîíó òà ñ³ëüñüêèõ ãîë³â,
çà âèêëþ÷åííÿì ãîëîâè Ãðåì’ÿöüêî¿
ãðîìàäè òà äåïóòàòà ðàéðàäè ç Øåïòàê³â.
² òîìó, ì³ðêóþ÷è íàä ñèòóàö³ºþ, ÿêà «ïî-
ð³çíîìó» îö³íþºòüñÿ â êàá³íåòàõ âëàäè
ì³ñòà Íîâãîðîäà-ѳâåðñüêîãî òà ÐÄÀ ç
ðàéðàäîþ, õî÷åòüñÿ, ùîá êåð³âíèöòâó
Ãðåì’ÿ÷à, òàê ïë³äíî ïîïðàöþâàâøîìó íà
ïåðøîìó åòàï³ ï³äãîòîâêè äî îá’ºäíàííÿ
â ÎÒÃ, âäàëîñü äîâåñòè ñïðàâó äî
ëîã³÷íîãî çàâåðøåííÿ. Àäæå íîâèé
ï³äõ³ä «íà âåðõó» ç àêöåíòîì ïîòðåáè
ïîâíîö³ííî¿ ÎÒà íà ï³âí³÷íîìó êðà¿
Óêðà¿íè ç öåíòðîì ó Ãðåì’ÿ÷³, äîçâîëÿº
ñïîä³âàòèñü íà óñï³õ.
Ïðîäîâæåííÿ íà ñòîð. 5

ÎѲÒÀ ÐÀÉÎÍÓ
25 ëèïíÿ 2018 ðîêó íà íàéñåðéîçí³øîìó
ç³áðàíí³ âèêîíàâ÷î¿ âëàäè Íîâãîðîä-
ѳâåðùèíè - êîëå㳿 ÐÄÀ, ÷èíîâíèöòâî
âèð³øèëî ïîãîâîðèòè ïðî îñâ³òó. Áî íàâ³òü
çà ðÿñíèõ äîù³â, ÿê³ âïðîäîâæ ëèïíÿ
ïîëèâàëè Íîâãîðîä-ѳâåðùèíó, íà 1 âåðåñíÿ
çì³í íå ïåðåäáà÷åíî - ä³òÿì çíîâó
ïðèéäåòüñÿ éòè äî øêîëè. Òèì á³ëüøå, ó
ñåëàõ ðàéîíó ùå òðèìàþòüñÿ 16 õðàì³â
çíàíü, à òîìó âîíè ïîâèíí³ áóòè ãîòîâèìè
äî ïðèéíÿòòÿ áëèçüêî 1000 þíèõ äóø.
Îò ò³ëüêè ïðèêðî, ùî êîëè çàõîäèòü ïðî
îñâ³òó, âñ³ âèÿâëÿþòüñÿ íàñò³ëüêè á³äíèìè, ùî
äåÿê³ ðå÷³ íå ò³ëüêè àíàë³çóâàòè âàæêî, à é
îçâó÷óâàòè ñîðîìíî. ͺ, íó ðåàëüíî! ² ðÿòóº
ñòàí ñïðàâ õ³áà ùî ïðèñóòí³ñòü â îñâ³òÿíñüê³é
öàðèí³ ëþäåé âèõîâàíèõ òà â³äïîâ³äàëüíèõ.
Îòîæ ³ íà ëèïíåâ³é êîëå㳿 ÐÄÀ í³êîìó ç
óïðàâë³íñüêîãî îðãàíó îñâ³òè íàâ³òü ó ãîëîâó íå
ïðèéøëî ùî ñü ïðèõîâóâàòè ÷è íå
Íà 16 øê³ë - 78 ïåðøîêëàñíèê³â!
äîãîâîðþâàòè. Îòîæ ³ ïî÷óëè. «ßê çàçíà÷èëà
ͳíà Ïîëþøêî, â.î. íà÷àëüíèêà â³ää³ëó
îñâ³òè ðàéîííî¿ äåðæàâíî¿ àäì³í³ñòðàö³¿, -
ïîâ³äîìëÿº ñàéò http://novgadm.cg.gov.ua/, -
ó 2018/2019 íàâ÷àëüíîìó ðîö³ ó çàêëàäàõ
îñâ³òè ðàéîíó áóäå ôóíêö³îíóâàòè 14
ïåðøèõ êëàñ³â, äå íàâ÷àòèìóòüñÿ 78 ó÷í³â.
Çàêëàäè îñâ³òè íà íàëåæíîìó ð³âí³
ï³äãîòóâàëè ïðèì³ùåííÿ äëÿ
ïåðøîêëàñíèê³â Íîâî¿ óêðà¿íñüêî¿ øêîëè.
Â÷èòåë³ ïî÷àòêîâèõ êëàñ³â, ïðîéøëè
â³äïîâ³äíó ïðîôåñ³éíó ï³äãîòîâêó. Ç
äåðæàâíîãî áþäæåòó îòðèìàíî ñóáâåíö³þ
íà ñóìó 228593,00 ãðí äëÿ çàêóï³âë³ ìåáë³â,
äèäàêòè÷íîãî ìàòåð³àëó, êîìï’þòåðíîãî
îáëàäíàííÿ. Ó ëèïí³ 2018 ðîêó ïðèäáàíî
êîìï’þòåðíå îáëàäíàííÿ íà ñóìó 48472,00
ãðí. Çàêóïëåíî àâòîçàï÷àñòèí íà ñóìó
78000,00 ãðí, ïðîòå àâòîòðàíñïîðòí³
çàñîáè ùîðîêó ïîòðåáóþòü ðåìîíòó òà
òåõí³÷íîãî îãëÿäó.»
Íà íàøó äóìêó, æ³íêè ç â³ää³ëó îñâ³òè
Íîâãîðîä-ѳâåðùèíè (à ¿õ ó êåð³âíèöòâ³ 100%)
â÷èíÿþòü â³ðíî, íå ïðèõîâóþ÷è «áîëÿ÷îê», ÿêèõ
âèñòà÷àº, ³ ÿê³, êîëè é ñïðîáóâàòè «ïðèõîâàòè»,
îáîâ’ÿçêîâî «ñòèð÷àòèìóòü», ÿê âóõà çàéöÿ ç-
ï³ä ñí³ãó ÿêðàç ïîñåðåä çèìè. Ïðèéøëîñü æå
ïåðåæèòè õàëåïó ç ï³äâåçåííÿì ä³òåé àâòîáóñîì
ìèíóëî¿ çèìè. Îí ÿêèé ðîçãîëîñ ïîëó÷èëà äðàìà
ç ìàëèìè ç ñ. Áóäèùà, ùî ì³ñÿöü ñèä³ëè íà ïå÷³,
ïîêè øê³ëüíèé àâòîáóñ ïðîáèâàâ øëÿõ äî íèõ!
Òîìó é íà çàñ³äàíí³ ÐÄÀ â.î. íà÷àëüíèêà ðàéîííî¿
îñâ³òè ïàí³ Í³íà Ïîëþøêî ³ íå ïðèõîâóâàëà, ùî
«ïðîáëåìíèì ïèòàííÿì º çàêóï³âëÿ ìåáë³â,
äèäàêòè÷íîãî ìàòåð³àëó ÷åðåç ñèñòåìó
åëåêòðîííèõ çàêóï³âåëü “PROZORRO”,
çàáåçïå÷åííÿ ó÷í³â 1-õ, 10-õ êëàñ³â íîâèìè
ï³äðó÷íèêàìè.» ² ùî «òàêîæ íåîáõ³äíî
âèêîíàòè ðåìîíò ï³äëîãè äðóãîãî ïîâåðõó
Ãðåì’ÿöüêî¿ ÇÎØ ²-²²² ñòóïåí³â,
ðîçïî÷àòè áóä³âíèöòâî òâåðäîïàëèâíî¿
êîòåëüí³ Ñìÿöüêî¿ ÇÎØ ²-²²² ñòóïåí³â.»!?
Îõ, âæå ñÿ Ãðåì’ÿöüêà øêîëà!
«Åêñïåðèìåíòóþòü» ç³ «ñòðàæäàëüíèöåþ»
âæå ñò³ëüêè ðîê³â! ²íîä³, ÿê îö³íþâàòè øëÿõ
ñèõ òðóäíîù³â â³ä 2012 ðîêó, òî âæå òàê ³
íàïðîøóºòüñÿ çàïèòàííÿ: à ÷è íå ïîðîáëåíî
Ãðåì’ÿöüêîìó íàâ÷àëüíîìó çàêëàäó?
Îá³öÿþòü, âèä³ëÿþòü ì³ëüéîíè, ÿê³ íå
äîõîäÿòü, â³äøóêóþòü, çíîâ ðåìîíòóþòü ³ çíîâ
ïåðñïåêòèâó äèòÿ÷èõ ðàäîù³â íàêðèâຠõâèëÿ
áåçãðîø³â’ÿ! Çíîâó çíàõîäÿòü! À òåïåð - áàö,
÷åðãîâà ïðîáëåìà! Áîæå ì³é, á³äí³ ä³òè òà
áàòüêè! Ñò³ëüêè ÷àñó ìèíóëî! Ïðîäîâæåííÿ
íà ñòîð. 7³äáóëàñü ðåâîëþö³ÿ, çì³íèëèñÿ
ïðåçèäåíòè òà ïàðëàìåíòè, ñåðéîçí³øèìè
ñòàëè äåïóòàòè… À Ãðåì’ÿöüêà øêîëà
ðîçïî÷èíຠð³ê ³ç íåçäîëàííî¿ êðèçè.
Ïðîäîâæåííÿ íà ñòîð. 7
 2 ñòîð. ³íôîðìàö³éíî-àíàë³òè÷íèé ÷àñîïèñ
ÐÅÄÀÊÒÎÐ ÍÀ ÂÅËÎÑÈÏÅIJ
Ïðàä³ä³âñüêà çåìëÿ
̳ñÿöü éøëè äîù³, à òîìó ð³øåííÿ ïðî¿õàòèñü ïîëüîâèìè äîðîãàìè
íà ñòàðò³ çàâåðøóþ÷îãî ë³òî ñåðïíÿ âèäàëîñü ñïîíòàííèì. Ïðîñòî
îäíîãî ðàçó, ïîãëÿíóâøè íà ðîç÷èùåíå Òâîðöåì Íåáî â³ä âåëè÷åçíîãî
ñêóï÷åííÿ õìàð âùåðòü çàïîâíåíèõ âîäîþ, âèð³øèâ «ïîíàêðó÷óâàòè»
ïåäàë³ íà ê³ëüêîõ ê³ëîìåòðàõ äîðîãîþ ñåðöþ ïîëüîâîþ ñòð³÷êîþ â³ä
Íîâãîðîäà-ѳâåðñüêîãî. Àäæå, ùî ìîæå áóòè ïðèºìí³øèì çà íå âåëüìè
òðèâàëó ó ÷àñ³, àëå äîñèòü íàñè÷åíó çà ïîáà÷åíèì ó ïðèðîä³ åêñêóðñ³þ
ð³äíèìè êðàºâèäàìè? ̳ñöèíàìè, ÿê³ â³äêðèâàþòüñÿ îäðàçó, ÿê ò³ëüêè
îïèíÿºøñÿ îá³÷ ðîçòðàõàíîãî öåíòðàëüíîãî àñôàëüòîâîãî íàïðÿìêó,
ùî ïðÿìóº íà Øîñòêó. Ìîæëèâî ñå íà íàø³ êðåàòèâí³ çàêóòêè
îð³ºíòóâàëèñÿ 100-150 ðîê³â òîìó ë³òåðàòóðí³ óêðà¿íñüê³ êëàñèêè,
íåïåðåâåðøåíî âèìàëþâóþ÷è çåìëþ êîçàê³â, îðà÷³â òà ñâÿùåíèê³â ó
òðåíäîâèõ òâîðàõ, ÿê³ ìîº ïîêîë³ííÿ íå ë³íóþ÷èñü ÷èòàëî ó øêîë³!
Ïîëüîâèé ïðîñò³ð âêîòðå íàäàâàâ ñèë òà âñåëÿâ æèòòºäàéí³
ïåðñïåêòèâè, òîìó ùî ñåðåä ñèõ ïðàä³ä³âñüêèõ ëàí³â, ÿê³ çàê³í÷óþòüñÿ
ãëèáîêèìè ÿðàìè, íå ïðîñòî äîáðå ïî÷óâàºøñÿ, ñìàêóø ñïðàâæí³ äàðè
Ãîñïîäí³, à â³ä÷óâàºø ñåáå äèòèíîþ ìàò³íêè-Çåìë³!
Ïðî¿çä çåìëÿìè, äå ï³ä áëàêèòíèì íåáîì äî 1917 ðîêó çíàõîäèëèñü íàä³ëè
ïðàä³äà Õâ(Ô)åäîðà Ñóãîíÿêè, òèì ³ ïðèâàáëèâèé, ùî ïðèìóøóº
ïîì³ðêóâàòè ïðî îñîáëèâîñò³ ñüîãîäí³øíüî¿ ìåòóøí³ íàâêîëî ÇÅÌ˲.
Çâè÷àéíî, ïðèâàòíó çåìëþ ïðàä³äà â³ä³áðàëè ó êîëãîñïíèé «îáùàê». Àëå
ïîçáàâèòè ïðàâà íà ïàì’ÿòü - âêðàñòè íå çìîãëè! Ïåðåäàâ íà ãåííîìó ð³âí³.
Îñü ¿¿ ³ íåñó ïî æèòòþ, ÿê ð³÷ ñâÿòó ³ ïðàâåäíó. À çãàäóþ÷è ïîïåðåäíèêà,
ïðàãíó óÿâèòè âåëè÷ âñ³º¿ õàçÿéíîâèòî¿ Óêðà¿íè, âñ³õ ä³ä³â òà ïðàùóð³â. ² òàê
- âåñü ÷àñ, êîëè âåëîñèïåäí³ êîëåñà îïèíÿþòüñÿ íà ãëàäåíüê³é ïîëüîâ³é äîð³æö³.
Ñåé ð³ê çåìë³ Õâåäîðà Ñóãîíÿêè âêðèò³ ìà¿ñîì. Âèñî÷åííèì. ßêèé
íàñò³ëüêè ðâîíóâ ó íåáî, ùî ãåíñåê «êàïååðåñ» Ìèêèòà Õðóùîâ, óãëåä³âøè
áîäàé ðàç òàêó ðîçê³øíó êàðòèíó, íå äèâëÿ÷èñü íà ôàíàòè÷íó çàêîõàí³ñòü ó
ñîâåöüêå ïîëå “êèê³â”, åëåìåíòàðíî «ïîòóõ» áè íà ïîë³ ì³æ Íîâãîðîäîì-
ѳâåðñüêèì òà Þõíîâîì. Áî ñòåáëèíè òóò ïîíàä äîðîãîþ ñÿãàþòü 4 ìåòð³â!
²íøå ïèòàííÿ, ùî êóêóðóäçà íà ïðàä³ä³âñüêèõ ëàíàõ äàâíåíüêî
ïåðåòâîðèëàñü íà ëèõî. Ñòàâøè ìîíîïîëüíîþ, âîíà òóïî âèñìîêòóº îñòàíí³
«ñîêè» ç ãðóíòó. ² òóò ðåà볿 òàê³, ùî ìîæíà ðàä³òè, êîëè çà äåñÿòèë³òòÿ
çåìë³ Ïîäåñåííÿ õî÷à á ð³ê ÷è äâà ïåðåïî÷èëè â³ä “öàðèö³” ïîë³â. Ìîæëèâî
ÿê âèêëþ÷åííÿ, à âçàãàë³-òî ïëàíòàòîðè 21 ñòîë³òòÿ êàï³òàëüíî «ïðèñ³ëè» íà
êóêóðóäçÿí³ ïðèáóòêè. Ëåãêî çàâîëîä³âøè íàä³ëàìè òèõ, õòî ï³ñëÿ ðîçïàäó
êîëãîñï³â ³ íå äóìàâ çàéìàòèñü ñàìîñò³éíèì ãîñïîäàðþâàííÿì íà ïàÿõ,
çåìåëüí³ ìàãíàòè ñïîêóñèëèñü íà â³äíîñíî ëåãêó íàæèâêó. Òèì á³ëüøå, ùî
çàðàç íå òðåáà ïåðåéìàòèñü âèìîãàìè àãðîíîì³÷íî¿ íàóêè! Ïðîñòî çàñ³âàé
çà ïðèíöèïîì: êóêóðóäçà, ñîíÿøíèê, ñîÿ, êóêóðóäçà... Ãðîø³, ãðîø³, ãðîø³...
Õî÷à â³ä ïðàä³ä³â â³äîìî, ùî î÷³êóº íà ïðèéäåøí³ ïîêîë³ííÿ ç çåìëåþ,
êîëè îñòàíí³ ñïîêóñÿòüñÿ ìåòîäèêîþ, ÿêó âïðîâàäèëè ãëèòà¿. Äî òîãî æ ³
âëàäíèì ñòðóêòóðàì íà âñ³ ïîä³áí³ ïîðóøåííÿ ç³ ñ³âîçì³íàìè ó ðàéîí³ íà÷õàòè.
гâíî ÿê é óâàãà äî ãâèíòîêðèë³â ÷è ë³òàê³â, ÿê³ îòðóéíîþ ìæè÷êîþ ç íåáà
ïîëèâàþòü òèñÿ÷³ ãåêòàð³â íà Íîâãîðîä-ѳâåðùèí³, äîð³âíþº.!? Öå õ³áà ùî
áäæ³ëêà íå çáðåùå ïðî çì³ñò òîãî, ùî ïàäຠç âèñîòè íà ãîëîâó.
Îòîæ ³ ÿ íà êîëåñàõ, áåðó÷è äî óâàãè áåçâ³äïîâ³äàëüíî-âáèâ÷å ïîì³ùèöüêå
çåìëåðîáñòâî ÕÕ² ñò. - ì³ðêóþ íàä àãðàðíîþ ðåôîðìîþ 90-õ. Íàä ò³ºþ, ÿêó
âò³ëèâ ó æèòòÿ Ïðåçèäåíò-çåìëÿê! ² ÿêà â³äáóëàñü çîâñ³ì íå çà óêðà¿íñüêèìè
òðàäèö³ÿìè - íå âçÿâøè äî óâàãè ïðàâà íàùàäê³â òèõ, õòî âîëîä³â çåìëåþ äî
ãèäîòíî¿ êîëåêòèâ³çàö³¿ 30-õ ðîê³â. Íå êàæó÷è âæå ïðî ïðàâî íà ïîâåðíåííÿ
âëàñíîñò³! Êèíóëè â³äïðàöþâàâøèõ íà ö³é çåìë³ í³ÿê íå ìåíøå çà êîëãîñïíèê³â,
îòðèìàâøèõ ïà¿!? Â÷èòåë³â, ìåäèê³â, êóëüòïðàö³âíèê³â… Òèõ, ùî ãîðáàòèëèñü
íà çåìëÿõ ñîâåöüêèõ êîëãîñï³â! «Êó÷ìèíà» ðåôîðìà ¿õ îá³éøëà.
Ó íàø³ æ äí³ òåìà çåìë³, ç íåòðèâàëèì çàòèõàííÿì çàðàäè â³äïî÷èíêó
«ñëóã íàðîäó», ùî âàðÿòüñÿ ó ïîë³òè÷íîìó êàçàí³ äåðæàâè, íàãàäóº ïðî ñåáå.
Ïîðîæíüîþ áàëàêàíèíîþ ïðî ìàéáóòíº ãîëîâíîãî áàãàòñòâà Óêðà¿íè -
ñ³ëüñüêîãîñïîäàðñüêî¿ çåìë³. ×è ñòàíå çåìåëüêà, ÿêîþ äî ñîâ³ò³â âîëîä³ëè
ìî¿ ïðàùóðè, òîâàðîì? Ïîêðè÷àòü ³ çàìîâêàþòü. Òîìó, ùî íèí³øíÿ ñèòóàö³ÿ
º äóæå çðó÷íîþ äëÿ ð³çíèõ ñòîð³í. Âèã³äíî êîëèøí³ì êîëãîñïíèêàì, îòðèìàâøèõ
áåçêîøòîâíî ïà¿ ç çåìåëü ìî¿õ ïðàä³ä³â ³ íàáóâøèõ çàêîííå ïðàâî íà ùîð³÷íèé
çèñê. Øàëåí³þòü â³ä ïðèáóòê³â é îðåíäàð³ - “ïëàíòàòîðè”! Ùå á ïàê, ïîä³áíî¿
õàëÿâè ç³ ùîð³÷íîþ ïëàòíåþ ó 5- 8% âàðòîñò³ çåìë³ âîëîäàðÿì ïà¿â íàâðÿä
÷è çíàéäåø ó áóäü-ÿê³é êðà¿í³? Ñëîâîì, âåñåëî âñ³ì ³ âñ³ çàäîâîëåí³.
Òà ãîëîâíå, ùî íàâêîëî çåìåëü ìîãî ïðàä³äà, ÿêîþ ì÷èòü ðîâåð, êðàñèâà
ïðèðîäà, áëàêèòíå Íåáî òà íåçëàìíà ïåðñïåêòèâà ÓÊÐÀ¯ÍÑÜÊί Óêðà¿íè!
Ç ÂÅÐØÈÍÈ
ÂÅËÈʲ ÓÊÐÀ¯ÍÖ²
ÆÈÒÒªÂÎÃÎ ÄÎѲÄÓ
³äîìèé äåðæàâíèé ³ ãðîìàäñüêèé ä³ÿ÷ ³òàë³é Òåðåíò³éîâè÷ Êîðæ â³äçíà÷ຠñâ³é ÷åðãîâèé
þâ³ëåé.
80 ðîê³â – öå íå ïðîñòî ðîìàí, à áàãàòîòîìíà åíöèêëîïåä³ÿ æèòòÿ. Öå ñóòòºâèé ³íäèâ³äóàëüíèé
ôðàãìåíò âåëèêîãî ³ñòîðè÷íîãî ìèíóëîãî, ùî ôîðìóâàëî ³ ôîðìóº ñüîãîäåííÿ òà ìàéáóòíº
ðîäîâîäó Êîðæ³â, Óêðà¿íè ³ ãëîáàëüíîãî ñâ³òó. À òóò ùå îäíà óðî÷èñòà äàòà íàäõîäèòü – çîëîòå 50-
ð³÷÷ÿ ùàñëèâîãî æèòòÿ ³òàë³ÿ Òåðåíò³éîâè÷à ç äðóæèíîþ Ëþáîâ’þ Âàñèë³âíîþ. Îòæå, ìàºìî ñëóøíó
íàãîäó äëÿ ö³êàâî¿ ðîçìîâè ç âèäàòíèì ïîäðóææÿì.
– Øàíîâíèé ³òàë³þ Òåðåíò³éîâè÷ó! Âè âæå
ïåðåæèëè ñåðåäíüîñòàòèñòè÷íîãî óêðà¿íöÿ çà
â³êîì ³ òðèâàë³ñòþ ïîäðóæíüîãî æèòòÿ. ßê
öå Âàì âäàëîñÿ – äîæèòè é ïåðåæèòè?
Â. Ò.: ß íàä öèì í³êîëè íå çàäóìóâàâñÿ. Òîìó
â³äïîâ³äàòè, ÿê öå âäàëîñÿ, àáî íå âäàëîñÿ... ß
ïðîñòî æèâ ³, äÿêóþ÷è Áîãó, äîæèâ äî òàêîãî
ïîâàæíîãî â³êó.
– À ÿêèé âíåñîê ó Âàøå äîâãîë³òòÿ âêëàëà
Ëþáîâ Âàñèë³âíà?
Â. Ò.: Öå îäíîçíà÷íî: âèð³øàëüíèé ³
âñåîõîïëþþ÷èé!
– Ö³êàâî, ÿê êîæåí ç Âàñ ñïðèéìຠñâ³é â³ê,
çîêðåìà ñâîþ äóøó ³ ò³ëî? ×è çàäîâîëåí³
æèòòÿì ó Âàøîìó â³ö³?
Â. Ò.: Íå â³ä÷óâàþ ñâîãî â³êó. Ñâîþ äóøó ³ ò³ëî
í³êîëè íå ñïðèéìàâ îêðåìî, à ò³ëüêè ÿê ö³ë³ñí³ñòü.
Ë. Â.: À ÿ ñïðèéìàþ ñâ³é â³ê ÷èñòî ô³ëîñîôñüêè,
ä³àëåêòè÷íî. Ç îäíîãî áîêó â³ä÷óâàþ, ùî ìîëîäà ³
ãàðíà, ÿê ñåáå ïàì’ÿòàþ, à ç äðóãîãî – âæå
äîøêóëÿþòü õâîðîáè, ñèë ìåíøå, íàñòð³é –
ïåðåì³ííèé...
– ×è ÷àñòî íàð³êàºòå íà äîëþ, íà
íåñïðàâåäëèâ³ñòü ùîäî Âàñ?
Ë. Â.: Íå íàð³êàþ ³ í³êîëè íå íàð³êàëà, áî áàãàòî
ç òîãî, ùî õîò³ëîñü, âäàëîñü çä³éñíèòè. Âî÷åâèäü,
äîëÿ áóëà ïðèõèëüíà äî ìåíå.
Â. Ò.: ß òàêîæ íå ìàþ ï³äñòàâ íàð³êàòè. Àäæå
äîëÿ – öå Âèùà, Àáñîëþòíà Ñïðàâåäëèâ³ñòü.
– ×è çàçäðèòå ìîëîäøèì îä Âàñ, ÷è
ïîãîäèëèñü áè ïîì³íÿòèñü ç êèìîñü
äâàäöÿòèð³÷íèì, ÿêùî á ìàëè òàêó
ìîæëèâ³ñòü?
Â. Ò.: Íå çàçäðþ. Ìîº æèòòÿ ì³íÿòè íà ³íøå íå
õî÷ó. Âîíî ìåí³ ïîäîáàºòüñÿ. Íàâ³òü óÿâèòè íå ìîæó,
ùî ìîÿ á³îãðàô³ÿ íàëåæàòèìå êîìóñü ³íøîìó.
Ë. Â.: ß òàêîæ íå ïîì³íÿëàñü áè ç ìîëîäèìè. À
îò äàòè ¿ì äîáðó ïîðàäó áóëî á âàðòî. Òà âîíè íå
äóæå ïîãîäæóþòüñÿ ñëóõàòè ïîðàäè äîðîñëèõ
ëþäåé...
– ×èì íàéá³ëüøå ïîëþáëÿºòå çàéìàòèñü
çàðàç?
Ë. Â.: Çàíÿòü ³ îáîâ’ÿçê³â âèñòà÷ຠçàâæäè. Íå
âèñòà÷ຠ÷àñó. À äëÿ ðîçâàãè, îñîáëèâî ïîäîáàºòüñÿ
ãðàòèñÿ ç îíóêàìè ó ñþæåòí³ é òåìàòè÷í³ ³ãðè. Ö³êàâî
ñïîñòåð³ãàòè, ÿê âîíè ïî÷èíàþòü óñâ³äîìëþâàòè
ñåáå ó öüîìó æèòò³.
Â. Ò.: Ìåí³ çàâæäè áóëî ³ º ö³êàâèì çàéìàòèñÿ
ñàìîâäîñêîíàëåííÿì. Çàâæäè ùîñü âèãàäóâàâ äëÿ
³íòåðåñó. Çàðàç îñîáëèâî ïðèºìíî óäâîõ ÷èòàòè
êíèæêè âãîëîñ, à ïîò³ì ³ç çàäîâîëåííÿì
ñåðïåíü 2018 ðîêó
îáãîâîðþºìî ïðî÷èòàíå. Öå â³ä÷óòíî çáàãà÷óº
³íòåëåêò.
– Êàæóòü: “Ñòàð³ñòü – íå ðàä³ñòü”; à ùî
Âè äóìàºòå ç öüîãî ïðèâîäó?
Â. Ò.: Ñòàð³ñòü – öå íèí³øí³é áåçïåðåðâíèé ïëèí
ìîãî æèòòÿ, ÿêèì ÿ äóæå çàäîâîëåíèé.
Ë. Â.: ß çàäîâîëåíà íèí³øí³ì æèòòÿì ìàéæå íà
100%. Àëå ÿêáè ïðèéøëîñü ïî÷èíàòè ç ïî÷àòêó, òî
ìàáóòü âíåñëà á äåÿê³ êîðåêòèâè ó ìîëîä³ ðîêè, òðîõè
ñòðèìàëà á ìîþ åíåðã³þ, ÿêó çàáàãàòî âèòðà÷àëà íà
ãðîìàäñüêó ðîáîòó çðàíêó äî âå÷îðà.
– Ìîëîäü ç³ ñï³â÷óòòÿì äèâèòüñÿ íà
ñòàðøèõ, áî íå ðîçó쳺 ¿õ; à Âè, ÷è â³ä÷óâàºòå â
ñîá³ ùîñü îñîáëèâå, ùî äຠÂàì ïåðåâàãó íàä
ìîëîäèìè?
Ë. Â.: Àÿêæå! ³ä÷óâàþ. Áàãàòî ÷îìó íàâ÷èëàñü,
áàãàòî ÷îãî âì³þ, ³ç çàäîâîëåííÿì ïåðåäàëà á öå
ìî¿ì íåâ³ñòêàì, ³íøèì îñîáàì æ³íî÷îãî ðîäó. ̳é
âåëè÷åçíèé äîñâ³ä äຠâ³ä÷óòíó ïåðåâàãó íàä
ìîëîäèìè.
Â. Ò.: Òàê, äîñâ³ä ³ çíàííÿ – öå âåëèê³ íàø³
ïåðåâàãè. Àëå âîíè, áóâàº, ñòâîðþþòü ïåðåøêîäó ì³æ
íàìè ³ ìîëîäèìè. Áî äèâëÿ÷èñü íà íèõ, ìè âæå
áà÷èìî, ùî áóäå ç íèìè äàë³, à âîíè – ùå í³.
– Ïàíå ³òàë³þ, ïîÿñí³òü, ÿê öå òàê: áóòè
ñèâî÷îëèì àêñàêàëîì ³, âîäíî÷àñ, áóòè
çàäîâîëåíèì ñîáîþ?
Â. Ò.: Ìåí³ çäàºòüñÿ, ùî ÿ çîâñ³ì íå ñèâî÷îëèé ³
íå àêñàêàë. Íå âèîêðåìëþþ ñåáå ç îòî÷åííÿ ³ íå
íàìàãàþñü ñïðàâèòè âðàæåííÿ. Ââàæàþ, ùî
íàéá³ëüøîãî óñï³õó ÿ äîñÿã íå ó êàð’ºð³, à ó ï³çíàíí³
ñåáå ³ ñâ³òó.
Ë. Â.: Ùîá áóòè çàäîâîëåíîþ, êîæíà ëþäèíà
ïîâèííà íàâ÷èòèñü ñëóõàòè ³íøèõ ëþäåé. Áî öå º íå
ëèøå ï³çíàâàëüíèì ³ ñïðèÿº âì³ííþ òðèìàòè ñåáå ó
âëàñíèõ ðóêàõ, à é äîïîìàãຠçíàõîäèòè äðóç³â. À
âîäíî÷àñ, ðîçâèâຠêðèòè÷íå ìèñëåííÿ, çîêðåìà
ùîäî ñåáå.
– ßê ââàæàºòå, ÿêà ñôåðà æèòòÿ º
íàéâàæëèâ³øîþ?
Ë. Â.: Íàéâàæëèâ³øèì çàâæäè áóëî ³ º âèõîâàííÿ
ä³òåé, áî öå ïðàêòè÷íå áóäóâàííÿ ìàéáóòíüîãî. Òîìó
ïåäàãîã³êà – ³ ñ³ìåéíà, ³ øê³ëüíà, ³ ñóñï³ëüíà – ïîâèííà
áóòè ó öåíòð³ óâàãè íà âñ³õ ð³âíÿõ.
Â. Ò.: ß á äîäàâ, ùî â öüîìó ïèòàíí³ ñë³ä òàêîæ
âðàõîâóâàòè äóõîâíå âäîñêîíàëåííÿ ³
ñàìîâäîñêîíàëåííÿ. Ó êîæíîìó ðàç³, öå
íàéâàæëèâ³øà ñôåðà ìîãî æèòòÿ.
Ïðîäîâæåííÿ íà ñòîð. 4
 ñåðïåíü 2018 ðîêó ÏÐÀÂÈÉ ÁÅÐÅÃ ÄÅÑÍÈ ñòîð. 3

ÌÎÑÊÎÂÑÜÊÎ-
ÓÊÐÀ¯ÍÑÜÊÀ
ÍÅÌÀ ˲ʲ ÄËß ÐÎÇÁÈÒÎÃÎ
ÌÀÒÅÐÈÍÑÜÊÎÃÎ ÑÅÐÖß
²ÉÍÀ

(äî 4-õ ðîêîâèí çàãèáåë³ Ãåðîÿ ìîñêîâñüêî-óêðà¿íñüêî¿ â³éíè 2014-2018 ð.ð. Âàëåð³ÿ Áîíäàðåíêà)
Ñåãìåíò çàãèíóâ ÷îëîâ³ê ÷è ñèí? ²íøèìè â³÷íî ìîëîäîãî òàòóñÿ äëÿ ãîëîâíèé «êîìàíäèð» áóâ
ðîáîòè ó ³ðè ñëîâàìè, çà 4 ðîêè ìîñêîâñüêî¿ äîíå÷êè Åë³íè. Òàêîãî ïåäàãîãîì, ï³äíÿâøèì «íà
Âàñèë³âíè àãðåñ³¿ äëÿ äåÿêèõ âëàäíèõ çâèòÿæíîãî óêðà¿íöÿ ç ðîçóìîì, êðèëî» ñîòí³ âäÿ÷íèõ õëîï÷àê³â
ñåðéîçíèé - ñòðóêòóð â³éíà íå ñòàëà â³éñüêîâèì õèñòîì ÿêîãî ç òà ä³â÷àòîê ç Ïîï³âñüêî¿
â î í à ÷èííèêîì ãåíåðàö³¿ íåñòðèìíèì áàæàííÿì äî ñåðåäíüî¿ øêîëè, âèÿâèëàñü
ïåðåéìàºòüñÿ â³äïîâ³äàëüíîñò³, äîáðèõ ñïðàâ çàðàäè ð³äíèõ, íåïîòð³áíèì åëåìåíòîì. Âñå
íå ò³ëüêè òóðáîòëèâîñò³, ï³êëóâàííÿ, áëèçüêèõ, ï³äëåãëèõ òà ð³äíî¿ çðîáèëà æèâà ïðàêòèêà ùîäåííÿ
ïðîáëåìàìè ñïîíóêàþ÷èì äîïîìîãòè ³ò÷èçíè ìàòåðèíñüêà äóøà ç ðîäèííîãî æèòòÿ. Îò ò³ëüêè
ïîñåñòåð ç ðîäèíàì, çàçíàâøèõ á³ëü ïèøàòèìåòüñÿ äî îñòàííüîãî ïðèêðî, ùî âàæêà õâîðîáà
Íîâãîðîä- âòðàò ð³äíèõ íà ôðîíò³. ² ïîäèõó ÿê íàéâèùîþ ö³íí³ñòþ! çàíàäòî ðàíî îá³ðâàëà æèòòÿ
ѳâåðùèíè, ÿê³ äàðìà, ùî øâèäêèõ ä³é íà Ö³íí³ñòþ, ÿêó ïîãîæî¿ êîëåãè, ãàðíîãî ïåäàãîãà
âòðàòèëè àäðåñó ïîòåðï³âøèõ âèìàãຠâåðåñíåâî¿ äíèíè 1989 ðîêó Ìèêîëàÿ Áîíäàðåíêà.
ð³äíèõ íà çàêîíîäàâñòâî - íà ïðàêòèö³ çîâñ³ì ìîëîäà ³ðà Áîíäàðåíêî Êîëè ³ò÷èçíà
ôðîíò³ ÷è ó äîñèòü ÷àñòî âñå âïåðøå ïðèêëàäàëà äî ãðóäåé ó
øïèòàë³ â³ä ïåðåâåðòàºòüñÿ äîãîðè ïîëîãîâîìó áóäèíêó. ïîêëè÷å äî áîþ
ïîðàíåíü, à é äðèãîì. Îò ÿê õî÷à á ³ç
ïîâñÿêäåííîþ çàáåçïå÷åííÿì ðîäèí çàãèáëèõ
ä î ë å þ ïàëèâîì íà çèìó. Ïðî «ãëóõèé
ñòðàæäàëüíèöü êóò» ó ö³é ñïðàâ³ ðîçïîâ³äàëà
ó ñóñ³äí³é íå ò³ëüêè ³ðà Áîíäàðåíêî, à é
Ñåìåí³âùèí³. ¿¿ ïîäðóãè. Ìàð³ÿ Ïåòð³âíà
Ó ðàéöåíòð Êîøëåöü - ìàò³ð ïîìåðëîãî ó
³ðà Áîíääàðåíêî ç îíóêîþ Åë³íîþ ïàí³ Â³ðà, ÿê ³ ¿¿ øïèòàë³ ²ãîðÿ Ãóëåâñüêîãî ç ñ.
ïîäðóãè, ˳ñêîíîã³â òà Ëþäìèëà
×àñ â³ä ÷àñó ó ñåðåäì³ñò³ ïðè¿çäèòü íà Ñîëîìàõà - äðóæèíà âáèòîãî
Í î â ã î ð î ä à - Ñ ³ â å ð ñ ü ê î ã î çàõîäè îô³ö³éíèõ ñòðóêòóð òà íà â³éí³ Îëåãà Ñîëîìàõè ç
çóñòð³÷àþ ³ðó Áîíäàðåíêî ç ñ. ê ó ë ü ò ó ð í î - î ñ â ³ ò ÿ í ñ ü ê è õ Áóäè-Âîðîá’¿âñüêî¿. Æóðÿòüñÿ,
Ïîï³âêè. Ƴíêà º ìàò³ð’þ ³íñòèòóö³é íà ÷åñòü çàãèáëèõ ÿê âàæêî ïðèõîäèòüñÿ ùîðîêó
êàï³òàíà Çáðîéíèõ Ñèë Ãåðî¿â. Îñü, íàïðèêëàä «áîðîòèñü», ùîá ñâîº÷àñíî
Óêðà¿íè Âàëåð³ÿ íåùîäàâíî âîíà ðîçïîâ³äàëà çàâåçëè äðîâà!
Ìèêîëàéîâè÷à Áîíäàðåíêà, ìåí³, ùî íà Äåíü Íåçàëåæíîñò³ Á³ëü íà âñå æèòòÿ
â³ääàâøîãî æèòòÿ çà ñâîáîäó ó ì³ñò³ â³äêðèâàòèìóòü Àëåþ Áàòüêî Ãåðîÿ - Ìèêîëà Áîíäàðåíêî
Çðîçóì³ëî, ùî íàâ³òü
³ íåçàëåæí³ñòü Áàòüê³âùèíè Ãåðî¿â, ïðèñâÿ÷åíó õëîïöÿì ïðîæèòèé øëÿõ äîâæèíîþ â 4
14 ñåðïíÿ 2014 ðîêó íà ôðîíò³ Í î â ã î ð î ä - Ñ ³ â å ð ù è í è , Ùî é êàçàòè, ç ï³äãîòîâêîþ Ç êóðñàíòñüêî¿ ïîðè
ðîêè â³ä ñòðàøíî¿ á³äè, íå äຠã³ãàíòñüêèõ ïëàí³â ïðî ìàéáóòíº
ìîñêîâñüêî-óêðà¿íñüêî¿ â³éíè. ñêëàâøèì ãîëîâè íà â³éí³ 2014- ñïîêîþ æ³íö³ ç ñ.Ïîï³âêà. Òà é äî æèòòÿ ñèíà-Ãåðîÿ ó ñòàðøèõ
Ïàí³ Â³ðà îêð³ì ùîäåííîãî 2018 ðîê³â. ² ³ðà Âàñèë³âíà Áîíäàðåíê³â âèéøëî âñå ãàðàçä. Âàëåð³é íå áóäóâàâ. Àëå, íà
íàâðÿä ÷è âòðàòà íàéäîðîæ÷îãî, æîðñòêó ñòåçþ îô³öåðñüêî¿ äîë³
â³ä÷óòòÿ íåâèë³êîâíîãî ãîðÿ - çàäîâîëåíà, ùî ìàòåð³â òà âä³â ÿêîìó ïðèñâÿ÷óâàëàñü êîæíà «Íàâ³òü îñîáëèâî òî é ÷àñó íå
âòðàòè íàéð³äí³øî¿ ÷àñòèíêè çàãèáëèõ, ³í³ö³þâàâøèõ òàêó âèòðà÷àëè íà «êíèæíå» ñòàâàâ ñâ³äîìî,
ìèòü ìàòåðèíñüêîãî æèòòÿ íà ïðèñëóãîâóþ÷èñü ð³âíåì
æèòòÿ, º ïåðøîþ, ÷èº ñïðàâó, ÿê äîñòîéíå óâ³÷íåííÿ, ð³âí³ ñâ³äîìîñò³ êîëè-íåáóäü âèõîâàííÿ, ïðî ÿêå ñüîãîäí³
ïîð³çàíå ðóáöÿìè á³äè ñåðöå ï³äòðèìàâ ì³ñüêèé ãîëîâà Îëåã ñòàëî ìîäíî äèñêóòóâàòè íà îñîáèñòî¿ ï³äãîòîâêè ó ô³çè÷í³é
â³äøóêຠçàêóòîê äëÿ ïëîùèí³, ãàðíèìè çíàííÿìè ó
ïðàãíå ðîçä³ëèòè á³ëü Áîíäàðåíêî. ïðèìèðåííÿ ç áîëåì. Õ³áà ùî, åêðàíàõ òåëåâ³ç³¿ ç ìîëîäèìè
áàòüêàìè», - ðîçïîâ³äຠïàí³ ô³çèêî-ìàòåìàòè÷íîìó òà
äàñòü Áîã, ³ òåõí³÷íîìó íàïðÿìêàõ, ïîâàãîþ
 ³ ð à ³ðà. Ïðîñòî õëîï÷èê, çà
ñëîâàìè ìàòåð³ ìóæíüîãî ñèíà- äî äèñöèïë³íè, ÷åñò³, îáîâ’ÿçê³â.
Âàñèë³âíà «Áàë³â» äî âèçíà÷åííÿ
ç ì î æ å ëèöàðÿ Îðäåíà Áîãäàíà
Õìåëüíèöüêîãî ²²² ñò.(Óêàç ïåðñïåêòèâè þíàêà äîäàëè ³
çíàõîäèòè â³äâåðò³ ñï³ëêóâàííÿ ç
ì è ò ü Ïðåçèäåíòà Óêðà¿íè ¹593/
2014 â³ä 15 ëèïíÿ 2014 ðîêó) ïðè¿æäæàþ÷èì ó â³äïóñòêó
ïåðåïî÷èíêó õðåùåíèì Âîëîäèìèðîì
â ³ ä çðîñòàâ íà ïðèêëàä³ áàòüê³â.
Îáèäâà ñèíè Áîíäàðåíê³â Êðàâ÷åíêîì, íàðàç³ ãåíåðàë-
ïåðìàíåíòíî¿ ìàéîðîì ÇÑ Óêðà¿íè, áîéîâîþ
âòîìè ó äîñòîéíî ïðåäñòàâëÿëè ðîäèíó
ñåðåä îäíîñåëüö³â ñâîºþ ëþäèíîþ. Äèñêóñ³¿ äâîõ
ç ì ³ í à õ ÷îëîâ³ê³â - äîñâ³ä÷åíîãî âî¿íà
îáñòàâèí, ñòàðàíí³ñòþ ó íàâ÷àíí³ òà ïðàö³,
ïîâåä³íêîþ, ó÷àñòþ â ç ÷èñåëüíèìè øðàìàìè íà ò³ë³
åìîö³é, à òî â³ä ó÷àñò³ â «ãàðÿ÷èõ òî÷êàõ»
é ïðîñòî â ñïîðòèâí³é ðîáîò³ òà âèêîíàíí³
ãðîìàäñüêèõ ñïðàâ. Ó âñÿêîìó ïëàíåòè òà ñåðéîçíèì þíàêîì,
ïåðåì³íàõ ðîáëÿ÷èì êðîê íàçóñòð³÷ ìóæí³é
ïîãîäè çà ðàç³ çàïàì’ÿòàâ, ÿê ñï³ëêóþ÷èñü
ç ïîê³éíèì ÷îëîâ³êîì ³ðè ïðîôåñ³¿, ñòàëè ãàðíèì
ï å â í î ¿ ï³äñóìêîì ùîäî îáðàííÿ
ä í è í è . Áîíäàðåíêî òà îäíèì ç
íàéêðàùèõ â÷èòåë³â ô³çêóëüòóðè ïðîôåñ³¿. Îòàê æèòòÿ ³ ïðèâåëî
Âàæêî, îé õëîï÷èêà, çàê³í÷èâøîãî
ÿê âàæêî… òà â³éñüêîâî¿ ñïðàâè Íîâãîðîä-
ѳâåðùèíè Ìèêîëîþ ñ³ëüñüêó ñåðåäíþ øêîëó òà
 òîé æå ìàâøîãî íàì³ð çäîëàòè âàæêîñò³
÷àñ, ñÿ Îëåêñ³éîâè÷åì, çàâæäè ÷óâ
äîáð³ ñëîâà ïðî ðîäèíó. Ìèêîëà â³éñüêîâî¿ ï³äãîòîâêè, íà øëÿõ
«ïëàíåòàðíà» äî çäîáóòòÿ ôàõó îô³öåðà.
òðàãåä³ÿ, ÿê ëþáèâ ð³äíèõ ³ îáîâ’ÿçêîâî
çíàõîäèâ ê³ëüêà õâèëèí íà Çàóâàæèìî, ùî ïîðîæí³ ìð³¿,
äëÿ ìàòåð³ - îáìåæåí³ ðîçïîâ³äÿìè,
çãîðüîâàíèõ ìàòåð³â â÷èòåëüñüêèõ íàðàäàõ ó
×åðí³ã³âùèíè. Òèõ, êîãî íå
×åðñòâà âëàäà íå ë³êóºòüñÿ. Ó âñÿêîìó ðàç³ ÿ
ðàéöåíòð³, ùîá ïîãîâîðèòè ïðî ô³ëüìàìè ÷è êíèæêàìè, ÿêèìè á
Àëå çäîëàòè ê³ëüêà çíàþ, ùî ìîÿ áàáóñÿ Ïðîíÿ, ñåðéîçíèìè âîíè íå áóëè, íàâðÿä
îá³éøëà â³éíà ç çãàäóþ÷è ñâ³òëèé îáðàç ñèíà ñèí³â. À ÿ ç çàäîâîëåííÿì
äåñÿòê³â ê³ëîìåòð³â äî ðîçïèòóâàâ êîëåãó, òîâàðèøà, ÷è âèõîâàþòü ïîòóæíó ïîñòàòü
íàéñòðàøí³øîþ òðàãå䳺þ. Ôåäîðà, çàãèáëîãî ó 20-ð³÷íîìó
ðàéöåíòðó ïðèõîäèòüñÿ ³ ç òàêó ñâ³òëó òà ïîðÿäíó ëþäèíó. çà îáðàíèì ó äèòÿ÷³ ðîêè
Íàøà çåìëÿ÷êà âõîäèòü äî â³ö³ ï³ä ÷àñ Äðóãî¿ ñâ³òîâî¿,
³íøèõ, äàëåêî íåâò³øíèõ Ñëîâîì, áàòüêî ïèøàâñÿ ä³òüìè, íàïðÿìêîì. Íàòîì³ñòü ñåðéîçíà
ãóðòó íàéàêòèâí³øèõ ïîë³ñÿíîê, ñòðàæäàëà äî îñòàííüîãî ïîäèõó
ïðè÷èí. ²íîä³ - ó ïîøóêàõ à ï³äðîñòàþ÷à ïîðîñëü íå îñâ³òà, ï³äñèëåíà ïîòóãîþ
ç ÿêèìè ðîçáóäîâóº ãðîìàäñüêó âñ³ 50 ðîê³â ï³ñëÿ âòðàòè.
«ïðàâäè», çàãóáëåíî¿ â çàáóâàëà ïîãëÿäóâàòè ÿêîìîãà âïëèâîâèõ ÷èííèê³â, ïðî ÿê³ ìè
îðãàí³çàö³þ «ªäèíà ðîäèíà
×åðí³ã³âùèíè». Ñòðóêòóðó
áþðîêðàòè÷íèõ êàá³íåòàõ! ² Äæåðåëà ïîäâèãó ÷àñò³øå ó á³ê òàòóñÿ, ÿê íà âæå íàãàäàëè, çäàòíà ðîáèòè
òîä³ íå ò³ëüêè ³ð³ ³ð³ Áîíäàðåíêî âäàëîñü íåçàïåðå÷íèé àâòîðèòåò! Òèì äèâà.
ïîðîäæåíó ï³äñòóïíîþ â³éíîé
Áîíäàðåíêî ç Ïîï³âêè, à é âèõîâàòè ïàòð³îòè÷íîãî á³ëüøå, ùî áàòüêî áóâ
â³ä àãðåñèâíîãî ñóñ³äà ³, ÿêà â³ä
³íøèì âáèòèõ ãîðåì âäîâàì äîñòîéíèêà - ñì³ëèâîãî îô³öåðîì. Îòîæ, «òåîðåòè÷íà» Ïðîäîâæåííÿ íà ñòîð. 6
2016 ðîêó çàéìàºòüñÿ
÷è ìàòåðÿì íå äຠñïîêîþ çàõèñíèêà ³ò÷èçíè, ëþáëÿ÷îãî ÷àñòèíà âèõîâàííÿ ó ðîäèí³, äå
ï³äòðèìêîþ ðîäèí çàãèáëèõ.
çàïèòàííÿ: çàðàäè ÷îãî é êîãî ÷îëîâ³êà äëÿ äðóæèíè Òåòÿíè òà
4 ñòîð.
ÂÅËÈʲ ÓÊÐÀ¯ÍÖ²
Ç ÂÅÐØÈÍÈ ÆÈÒÒªÂÎÃÎ ÄÎѲÄÓ
Ïî÷àòîê íà ñòîð. 2
– Ö³êàâî, ÿê ïî-âàøîìó ñë³ä
ðîçòàøóâàòè ñôåðè ³ ÷èííèêè æèòòÿ
çà ¿õ âàæëèâ³ñòþ: ðîáîòà, äðóæèíà,
ä³òè, ñïîê³é äóø³, äðóç³, ãðîø³, âëàñíå
çäîðîâ’ÿ?
Â. Ò.: Âàæêî (òà é ÷è äîö³ëüíî?)
ñêëàäàòè ðåéòèíã ñêëàäîâèõ, êîæíà ç ÿêèõ
îäíàêîâî ïîòð³áíà. Äëÿ ìåíå º âàæëèâèì
ãàðìîí³éíî ïîºäíóâàòè ¿õ ó ùîäåííîñò³, à
íå ïîä³ëÿòè ùîäåíí³ñòü íà ñêëàäîâ³
åëåìåíòè.
À îò äëÿ äîñÿãíåííÿ ö³º¿ ãàðìîí³¿, äóæå
âàæëèâî ï³äòðèìóâàòè ïîçèòèâíó
ïñèõîëîã³÷íó àòìîñôåðó ³ äóõîâíó àóðó, ÿêà
ïàíóº â íàø³é ðîäèí³.
– ³òàë³þ Òåðåíò³éîâè÷ó! Íà ñò³íàõ
Âàøîãî êàá³íåòó – äåñÿòêè äåðæàâíèõ,
ðåë³ã³éíèõ, ïðîôåñ³éíèõ, ãðîìàäñüêèõ
òà ³íøèõ íàãîðîä ³ â³äçíà÷åíü. ßêå ç
Âàøèõ äîñÿãíåíü íàïîâíþº
Âàñ íàéá³ëüøîþ ãîðä³ñòþ?
Â. Ò.: Íàéá³ëüøå íàïîâíþº
çëàãîäà â ðîäèí³. ² íå ëèøå ç
Ëþáîâ Âàñèë³âíîþ, à é ç ñèíàìè,
ç óñ³ìà íàøèìè ð³äíèìè ³
áëèçüêèìè. Öå íàì âäàëîñü.
– À ùî Âàì, Ëþáîâ
Âàñèë³âíî, äຠñüîãîäí³
ï³äñòàâè äëÿ ðàäîñò³?
Ë. Â.: Âíóêè, ä³òè, ÷îëîâ³ê,
ñïîê³é äóøåâíèé ³ ùî ÿ º íà öüîìó
ñâ³ò³.
– À êîëè ó Âàñ
òðàïëÿþòüñÿ õâèëèíè
ðîç÷àðóâàíü, çëîñò³,
íåâäîâîëåííÿ, – ÿê Âè
âèõîäèòå ç òàêîãî ñòàíó?
Ë. Â.: Äóæå ïðîñòî: çâåðòàþñü
äî ÷îëîâ³êà, òóëþñÿ äî íüîãî,
ðîçïîâ³äàþ éîìó ïðî ìî¿
ïåðåæèâàííÿ, æàë³þñÿ, à â³í ìåíå
âèñëóõîâóº, çàñïîêîþº ³ âñå
ïîâåðòàºòüñÿ äî íîðìè. Àäæå
Áîæà áëàãîäàòü ñàìå ó öüîìó – ó
ïîºäíàíí³ ñëàáêîñò³ æ³íêè ³ ñèëè
÷îëîâ³êà.
– Îòæå, ïàíå ³òàë³þ, Âè
âèêîíóºòå ôóíêö³þ ñòàá³ë³çàòîðà
ðîäèíè. Ïðîòå é Âè, ìàáóòü, ³íêîëè
ïîòðàïëÿºòå ó ñòàí äèñãàðìîí³¿ é
ïîòðåáóºòå ñòàá³ë³çàö³¿?
Â. Ò.: Ïåðåäóñ³ì, ÿ íàìàãàþñü ó öåé
ñòàí í³êîëè íå âõîäèòè...
Ë. Â.: ...öå ïðàâäà (ñ쳺òüñÿ)...
Â. Ò.: ...à êîëè äðóæèíà çâåðòàºòüñÿ äî
ìåíå, ÿ çàâæäè íàìàãàþñü ¿¿ ðîçðàäèòè, áî
âîíà æ ìîÿ ïîëîâèíà – ÿê æå ³íàêøå. ² ÿ
ùàñëèâèé, êîëè ïîñëóõàâøè ìåíå, âîíà
âùóõຠ³ â äîì³ ñâÿòèé ñïîê³é.
– Ëþáîâ Âàñèë³âíî, ùî íàéá³ëüøå
Âàì äîøêóëÿº: õâîðîáè, íåâäà÷³ ï³ä ÷àñ
çä³éñíåííÿ Âàøèõ íàì³ð³â, âëàñí³
íåäîë³êè, ÷è íåäîë³êè ³íøèõ ëþäåé?
Ë. Â.: ßê ïðàâèëî, ÿêðàç íåäîë³êè ³íøèõ
ëþäåé çàâàæàþòü ³ çáóðþþòü íàéá³ëüøå:
íåêîìïåòåíòí³ñòü, áàéäóæ³ñòü,
íåîáîâ’ÿçêîâ³ñòü, íåîðãàí³çîâàí³ñòü.
Çîêðåìà ó ñôåð³ ïîñëóã ³ ï³ä ÷àñ
ñï³ëêóâàííÿ ç ÷èíîâíèêàìè.
ß ùå ç ìîëîäó çàâæäè áóëà ³ º
îðãàí³çîâàíîþ ³ äî êîæíîãî çàâäàííÿ ÷è
ïðîáëåìè ï³äõîäæó ñèñòåìíî. Íàìàãàþñü
óíèêàòè ïîìèëîê ³ íå ëþáëþ áàãàòîñë³â’ÿ.
Äëÿ ìåíå íàéêðàùà â³äïîâ³äü – “òàê” àáî
“í³”. Äëÿ ìåíå íàéâàæëèâ³øå – æèòè ó
ïðàâä³. Öüîãî âèìàãàþ é â³ä ³íøèõ.
– ×è ìàºòå ðåöåïò íà ïîäîëàííÿ
ïåðåøêîä ³ òðóäíîù³â ó Âàø³é
ä³ÿëüíîñò³?
Ë. Â.: Îé, í³. Íå ìàþ. Öå âæå ÿê
íàá³æèòü. Òðåáà áóòè ãîòîâèì äî âñüîãî. À
ãîëîâíå – îñü ì³é ÷îëîâ³ê, â³í áåðå íà ñåáå
³ äîïîìàãຠìåí³ äîëàòè âñ³ ïåðåøêîäè ³
òðóäíîù³. ³í çàâæäè ñïîê³éíèé,
âð³âíîâàæåíèé, çàâæäè ó äîáðîìó ãóìîð³,
í³êîëè íå ëàºòüñÿ, íå êðè÷èòü, í³êîãî íå
îáðàæàº.
– ßê ìàéñòåð ç ïðàêòèêè
óëàãîäæåííÿ, ùî á Âè, ³òàë³þ
Òåðåíò³éîâè÷ó, ïîðàäèëè ìîëîäèì ç
âåðøèíè ñâîãî âåëèêîãî äîñâ³äó?
³íôîðìàö³éíî-àíàë³òè÷íèé ÷àñîïèñ
Â. Ò.: Ðàäæó æèòè ïî ñîâ³ñò³.
Äîñëóõàòèñü äî ñâ äóø³ é ñâîãî ñåðöÿ.
ͳêîëè íå áðåõàòè. Òîä³ íå òðåáà
îãëÿäàòèñü, áî ñì³ëèâî é âïåâíåíî éòèìåø
óïåðåä.
– ³òàë³þ Òåðåíò³éîâè÷ó, Âàø ñòàæ
ïðàö³ âæå ïåðåâèùèâ 57 ðîê³â. ßê³ áóëè
íàéâàæëèâ³ø³ åòàïè Âàøîãî
òðóäîâîãî øëÿõó?
Â. Ò.: ßêùî êîðîòêî: ñ³ëüñüêà øêîëà,
×åðí³ã³âñüêå çàë³çíè÷íå ó÷èëèùå, ïîò³ì
ìàéñòåð ç ðåìîíòó êîë³é, Õàðê³âñüêèé
³íñòèòóò çàë³çíè÷íîãî òðàíñïîðòó (çàî÷íî),
³íæåíåð, íàóêîâèé ñï³âðîá³òíèê, êàíäèäàò
åêîíîì³÷íèõ íàóê, ãåíåðàëüíèé äèðåêòîð
ñîë³äíî¿ êîìïàí³¿...
Êîæåí åòàï áóâ âàæëèâîþ ñõîäèíêîþ äî
âåðøèíè ìîãî ö³êàâîãî, çì³ñòîâíîãî æèòòÿ.
Íà êîæíîìó åòàï³ ÿ çàõîïëþâàâñÿ
ï³çíàííÿì ÷îãîñü íîâîãî, à ïðàöÿ çàâæäè
áóëà äëÿ ìåíå â ðàä³ñòü. Íàìàãàâñÿ ó
êîæí³é ñèòóàö³¿ çíàéòè ïîçèòèâ, ïðèºìí³ñòü
äëÿ ñåáå ³ êîðèñòü äëÿ ³íøèõ.
– ßê íàçèâàëàñü òåìà Âàøî¿
êàíäèäàòñüêî¿ äèñåðòàö³¿?
Â. Ò.: “Êðèòå𳿠³ ôàêòîðè ï³äâèùåííÿ
åôåêòèâíîñò³ ïðîìèñëîâîãî òðàíñïîðòó â
ãàëóç³ áóä³âåëüíèõ ìàòåð³àë³â”.
Äîñë³äæåííÿ êîíêðåòíå ³ ïðàêòè÷íå.
– Âàøà ñëóæáà íà ïîñàä³ íàðîäíîãî
äåïóòàòà Óêðà¿íè ê³ëüêîõ ñêëèêàíü,
ìàáóòü, áóëà âåðøèíîþ êàð’ºðè?
Â. Ò.: ͳ! ß íàäàë³ ðóõàþñü ó
ïðîãðåñèâíîìó íàïðÿìêó, à îòæå ìîÿ
âåðøèíà ùå ïîïåðåäó.
– Ëþáîâ Âàñèë³âíî, ðîçêàæ³òü ïðî
ñâ³é òðóäîâèé øëÿõ.
Ë. Â.: ßê ïåäàãîã, ÿ ïî÷àëà ïðàöþâàòè
áóâøè ùå øêîëÿðêîþ. Ñïî÷àòêó –
ï³îíåðâîæàòà, ñåêðåòàð êîìñîìîëüñüêîãî
îñåðåäêó, ïîò³ì – â÷èòåëü, ³äì³ííèê
íàðîäíî¿ îñâ³òè, à çàâåðøèëà ìîþ ñëóæáîâó
êàð’ºðó íà ïîñàä³ ïîì³÷íèêà íàðîäíîãî
äåïóòàòà Óêðà¿íè.
Ïðîòå íàéâèùà ìîÿ ïîñàäà – ìàòè ³
äðóæèíà. Íà ö³é ïîñàä³ ÿ ïî÷óâàþ ñåáå
ùàñëèâîþ.
– Ó ÷îìó ñåêðåò Âàøîãî äîâãîãî,
ùàñëèâîãî ïîäðóææÿ?
Ë. Â.: Ö³êàâå çàïèòàííÿ. ß é ñàìà ñîá³
çàäàþ éîãî ï³ñëÿ ï³â â³êó ñï³ëüíîãî æèòòÿ.
Áåçïåðå÷íî, íà ïåðøîìó ì³ñö³ – ëþáîâ. Ìè
çàâæäè ¿¿ çì³öíþâàëè óñâ³äîìëåííÿì
â³äïîâ³äàëüíîñò³ òà îáîâ’ÿçêó ï³êëóâàííÿ ïðî
âñ³õ ÷ëåí³â ðîäèíè.
² ùå – âì³ííÿ çíàõîäèòè âèõ³ä ç
ïðîáëåìíèõ ñèòóàö³é. Íà äîâãîìó øëÿõó
ìîæå áóòè ð³çíå. Àëå êîëè âæå ìè äàëè îäíå
îäíîìó ñëîâî íà ïî÷àòêó, òî òðåáà éîãî
âèêîíóâàòè çàâæäè, ï³äòðèìóþ÷èñü âçàºìíî.
– Ö³êàâî, ÿê âè ïîçíàéîìèëèñü?
Â. Ò.: Ó ïðîöåñ³ àêòèâíîãî ãðîìàäñüêîãî
æèòòÿ! (ñ쳺òüñÿ) ß áóâ äóæå çàâçÿòèì
êîìñîìîëüöåì...
Ë. Â.: ...à ÿ – ï³îíåðâîæàòîþ. Çóñòð³ëèñü
ó ï³îíåðòàáî𳠓˳ñîâà Ïîëÿíà”, êóäè
³òàë³é, çàì³ñòü â³äïóñòêè, ïðèáóâ íà
ïîñàäó ô³çêóëüò-îðãàí³çàòîðà. Íåâäîâç³
íàì ïðèéøëîñü ïîñâàðèòèñü ï³ä ÷àñ
ï³äâåäåííÿ ï³äñóìê³â ³ âèçíà÷åííÿ
ïåðåìîæöÿ ó ïàòð³îòè÷í³é ãð³ “Çàðí³öà”. Áî
³òàë³é áóâ íàäòî êàòåãîðè÷íèé,
ñàìîâïåâíåíèé ³ íå ñïðàâèâ íà ìåíå
ïîçèòèâíîãî âðàæåííÿ.
– Òîáòî, êîõàííÿ ç ïåðøîãî ïîãëÿäó
íå â³äáóëîñÿ...
Ë. Â.: Òàê. Öå âæå ïîò³ì, áåðó÷è ó÷àñòü
ó ð³çíèõ îðãàí³çàö³éíèõ çàõîäàõ,
ïîçíàéîìèëèñü êðàùå. ϳñëÿ ðîêó
çíàéîìñòâà òà ðîçäóì³â, áåç ïîñï³õó,
âèâ÷àþ÷è òà ïðèñòîñîâóþ÷èñü îäíå äî
îäíîãî, óêëàëè øëþá.
Â. Ò.: Íàø³ äîøëþáí³ ñòîñóíêè
ðîçâèâàëèñü ÿêáè ñïðîêâîëà. Íàì áóëî
ïðîñòî ö³êàâî óäâîõ. É íàøèì äðóçÿì áóëî
ç íàìè ö³êàâî òàêîæ.
– ×îãî áóëî á³ëüøå ó Âàøèõ íàì³ðàõ
ïîºäíàòè ñâî¿ äîë³: ñê³ëüêè â³äñîòê³â
ïî÷óòò³â, à ñê³ëüêè ðàö³îíàëüíîãî
ðîçñóäó, àáî, ÿê êàæóòü – ðîçðàõóíêó?
Â. Ò.: Äî ðîçðàõóíê³â í³-³-³-êîëè íå
äîõîäèëî! Ìè é çàðàç íå ðàõóºìî; õ³áà ùî
êîìóíàëüí³ ïëàòåæ³...
Ë. Â.: À ÿ ðîçðàõîâóâàëà.
Ðîçðàõîâóâàëà íà òå, ùî ìàòèìó çäîðîâèõ,
ðîçóìíèõ ä³òåé, êîòðèõ çìîæó íå ëèøå
íàãîäóâàòè é îäÿãòè, à ïåðåäóñ³ì – íàâ÷èòè
ïðàâèëüíî, äîñòîéíî, ã³äíî æèòè.
– Äèâëþñü íà âàø³ ôîòîãðàô³¿
òîãî ÷àñó ³ ïðèïóñêàþ, ùî äóìàþ÷è ïðî
ïàíà ³òàë³ÿ – âèñîêîãî, ñòàâíîãî,
ì³öíîãî, Âè ðîçðàõîâóâàëè ùå é ç
ïåðñïåêòèâè ãåíåòè÷íî-
äåìîãðàô³÷íîãî ðîçâèòêó...
Ë. Â.: Ó òîìó ÷èñë³! À ùîäî ïî÷óòò³â, òî
íà 90% öå áóëî íå íàñò³ëüêè çàõîïëåííÿ, à
ïåðåäóñ³ì – øàíîáëèâå, äåë³êàòíå ³ í³æíå
ñòàâëåííÿ îäíå äî îäíîãî òà äî òèõ ñïðàâ,
ÿêèìè êîæåí çàéìàâñÿ.
Õî÷à, áóëè ìè äóæå ð³çí³. ß áóëà
ìàëåíüêà, õóäåíüêà, æâàâà, åíåðã³éíà, à â³í
– ÿê ñêåëÿ.
– ×è ìàºòå ÿêèéñü ñâ³é îñîáèñòèé
ðåöåïò ùàñëèâîãî ïîäðóææÿ?
Ë. Â.: Çíàºòå, íàì óäâîõ í³êîëè íå áóâàº
íóäíî. Ïîñàä³òü íàñ íà ì³ñÿöü â îäí³é
ê³ìíàò³, òî ìè é òàì çíàéäåìî ö³êàâ³ çàíÿòòÿ
é ðîçâàãè, áóäåìî ðîçìîâëÿòè, ñï³âàòè ³
ñì³ÿòèñü.
ßêîñü ÿ ê³ëüêà ðàç³â çàáóâàëà, ÿê
íàçèâàºòüñÿ êàðêàäå. Íà òàêèé ÷åðãîâèé ðàç
³òàë³é êàæå: “Ùîá íàñòóïíèé ðàç íå
çàáóâàòè, íàçèâàé éîãî ïðîñò³øå –
äåáàðêàäåð àáî êîðäåáàëåò!” Ðîçñì³ÿëèñÿ
âåñåëî, é ÿê òåïåð íå ïàì’ÿòàòè...
– Ó êîæíîìó â³ö³ º ïåâí³ â³äì³ííîñò³
ùîäî âèìîã ³ ìîæëèâîñòåé. ßê
ââàæàºòå, ùî º ãîëîâíèì äëÿ
óñï³øíîãî ïîäðóæíüîãî æèòòÿ ó 30
ðîê³â, ó 50 ðîê³â ³ ó 80 ðîê³â?
ñåðïåíü 2018 ðîêó
Ë. Â.: Ó 30 ðîê³â ãîëîâíèì º â³ääàí³ñòü
îäíå îäíîìó, ÷èñòîòà ñòîñóíê³â. Ó 50 ðîê³â
– ñï³ëüíà ïðàöÿ â ³íòåðåñàõ ðîäèíè,
äîáðîáóòó, âèõîâàííÿ ä³òåé. Ó 80 òðåáà
óäâîõ æèòè îäíèì æèòòÿì.
Â. Ò.: Ó 30 ãîëîâíèì º çáåðåæåííÿ
ã³äíîñò³ é âçàºìíî¿ äîâ³ðè, ó 50 – æèòè íå
äëÿ ñåáå, à äëÿ òèõ, õòî ïîðó÷, ó 80 – æèòòÿ
îäíå íà äâîõ.
– ßêå ì³ñöå ó Âàøîìó ñüîãîäåíí³
çàéìຠâ³äïî÷èíîê?
Â. Ò.: À öå ùî òàêå?!
– Ùî ðîáèòå, ùîá áóòè ö³êàâèìè
îäíå îäíîìó?
Ë. Â.: ßêùî êîðîòêî – ÿêíàéá³ëüøå ÷àñó
áóòè ñêð³çü ðàçîì ³ âñåá³÷íî îáãîâîðþâàòè
âñå, ùî â³äáóâàºòüñÿ. Äóæå ñëóøíèì º
÷èòàííÿ âãîëîñ ö³êàâèõ êíèã.
Â. Ò.: Ùîá áóòè ö³êàâèìè îäíå îäíîìó,
òðåáà ïîñò³éíî ñàìîâäîñêîíàëþâàòèñü.
Ðàäæó âñ³ì ïðî÷èòàòè “Øëÿõ äî Áîãà”
Ôðåíñ³ñà Êîëë³íçà, “Ëàä”
Ìèðîñëàâà Äî÷èíöÿ òà íåùîäàâí³
òâîðè Ìèõàéëà Ñëàáîøïèöüêîãî.
– Ùî êîíêðåòíî ðîáèòå äëÿ
ïðîäîâæåííÿ ñâîãî æèòòÿ?
Ë. Â.: ͳ÷îãî. Àëå êîëè ÷àñîì
õâîðîáà íàãàäóº ïðî â³ê, ³òàë³é
çàñïîêîþº äóæå ðàö³îíàëüíî:
“Ïîäèâèñü ó ïàñïîðò – òàì âñå
íàïèñàíî”.
Â. Ò.: Òàê, ó ïàñïîðò³ çàçíà÷åíî
ãîëîâíèé ä³àãíîç.
– ßê³ ãîëîâí³ ³äå¿, ïîáàæàííÿ,
íàïó÷åííÿ äàâàëè ñâî¿ì ä³òÿì,
à ÿê³ íèí³ äàºòå ñâî¿ì âíóêàì?
Â. Ò.: ijòÿì – ñóìë³ííî
ñòàâòåñü äî ñâ ðîáîòè, ÿêà á
âîíà íå áóëà! Âíóêàì – í³êîëè íå
áðåø³òü, òðèìàéòåñÿ ïðàâäè ³
áåðåæ³òü ã³äí³ñòü.
Ë. Â.: Òàêîæ òðåáà íå çàáóâàòè
ãîëîâíó ìåòó – ñëóæèòè Óêðà¿í³.
– ×è çì³íèâñÿ Âàø
ñâ³òîãëÿä óïðîäîâæ îñòàíí³õ
äâàäöÿòè ðîê³â ï³ä âïëèâîì
ïîä³é â Óêðà¿í³?
Â. Ò.: Òàê, öå çàãîñòðèëî íàø³
ïàòð³îòè÷í³ ïî÷óòòÿ. ² ìè ùàñëèâ³,
ùî íàø³ ñèíè òàêîæ ñïîâíåí³ ä³ºâî¿ ëþáîâ³
äî Óêðà¿íè. Âîíè îòðèìóâàëè áàãàòî
ö³êàâèõ ïðîïîçèö³é ç ð³çíèõ êðà¿í,
çàïðîøåíü íà ðîáîòó, äóæå äîáð³ óìîâè.
Àëå íàäàë³ ââàæàþòü, ùî òðåáà ïðàöþâàòè
òóò ³ òóò çì³íþâàòè íà êðàùå.
– ×è çì³íþâàëîñü Âàøå óÿâëåííÿ
ïðî Áîãà ó 30 ðîê³â, ó 50 ðîê³â ³ ó 80 ðîê³â?
ßêå ì³ñöå ³í çàéìຠíèí³ ó Âàøîìó
æèòò³?
Â. Ò.: Ñêëàäíå ïèòàííÿ. Ó 30 ðîê³â
á³ëüøå â³ä÷óâàâ óâàãó Áîãà äî ìåíå, í³æ ÿ
ìàâ äî Íüîãî. Ó 50 ðîê³â ïðèéøëî ðîçóì³ííÿ
ïðèñóòíîñò³ Áîãà ó ìîºìó æèòò³. Ó 80 ðîê³â
– óñâ³äîìëåííÿ íåîáõ³äíîñò³ âò³øèòè Áîãà
âñ³ì ìî¿ì æèòòÿì.
Ë. Â.: Ââàæàþ, ùî ìè òðîõè âò³øèëè
Áîãà, êîëè 2016 ðîêó, íà Ïîêðîâó,
îáâ³í÷àëèñü ó Âîëîäèìèðñüêîìó ñîáîð³.
Öå áóëî âåëèêå ñâÿòî íàøèõ äóø é â³äòîä³
íîñèìî îñîáëèâó Áîæó áëàãîäàòü ó íàøèõ
ñåðöÿõ. Áîã íàñïðàâä³ ïðèñóòíèé ó íàøîìó
æèòò³.
– ×è áóäóºòå ïëàíè íà ìàéáóòíº? ßê³
ñàìå?
Ë. Â.: Ãîëîâíå, ùîá öå ìàéáóòíº áóëî. ² ùîá
â íüîìó áóâ ì³é ÷îëîâ³ê ³ âñ³ íàø³ ð³äí³ é áëèçüê³.
Â. Ò.: Ïëàí äóæå êîíêðåòíèé – ïðîäîâæóâàòè
óïîðÿäêîâóâàòè íàøå æèòòÿ. Áåçëàä âæå íàñ
ä³ñòàâ! Äëÿ éîãî óñóíåííÿ ïðàãíåìî íà êîæíîìó
êðîö³ âèêîðèñòàòè âåñü íàø äîñâ³ä.
– Ùî ââàæàºòå íàé-íàé-íàéâàæëèâ³øèì
äîðîáêîì Âàøîãî æèòòÿ?
Ë. Â.: ijòè ³ êóëüòóðà ñ³ìåéíèõ, ðîäèííèõ
âçàºìèí.
Â. Ò.: ß â öüîìó æèòò³ ñâîº áàòüê³âñüêå
çàâäàííÿ âèêîíàâ – âèõîâàâ äâîõ ñèí³â, âèðîñòèâ
ñàä, ïîáóäóâàâ áóäèíîê.
– Íåõàé Áîã ïðîâàäèòü ó ìèð³ Âàñ ³
âñþ Âàøó ðîäèíó!
Ôîòî âçÿòî ç ñàéòó “Ãîëîñó
Óêðà¿íè”
Ïèòàííÿ ñòàâèâ òà â³äïîâ³ä³ çàïèñàâ
ªâãåí ¥ÎËÈÁÀÐÄ
 ñåðïåíü 2018 ðîêó
Ïðîáëåìè
ñòâîðåííÿ ÎÒÃ
Ïî÷àòîê íà ñòîð. 1
Äîëÿ ÎÒÃ â ðóêàõ
ì³ñüêîãî ãîëîâè!
Àêòèâí³ñòü ó äåðæàâíèöüê³é
ñïðàâ³ ïðîÿâèâ ³ Íîâãîðîä-
ѳâåðñüêèé ãîëîâà Îëåã
Áîíäàðåíêî. Ãðóíòóþ÷èñü íà
çàêîíîäàâñòâ³, ÿêå äîçâîëÿº ì³ñòàì
îáëàñíîãî çíà÷åííÿ ïðèºäíóâàòè çà
çãîäîþ ãðîìàä ñåëà, êåð³âíèê ì³ñòà
çàïî÷àòêóâàâ ïðàêòèêó çóñòð³÷åé,
êîíñóëüòàö³é òà îáãîâîðåííÿ
ïåðñïåêòèâ, íà ÿê³ î÷³êóþòü ñ³ëüñüê³
íàñåëåí³ ïóíêòè ó ðàç³ ¿õíüîãî
âõîäæåííÿ äî ÎÒÃ. Ïðîêèíóëèñü ³
äåÿê³ ñ³ëüñüê³ ãîëîâè, ââàæàþ÷è, ùî
¿õí³ì ãðîìàäàì âèã³äí³øå,
ïðàêòè÷í³øå òà çðó÷í³øå áóäå
îá’ºäíàòèñÿ ç íèí³øí³ì ðàéöåíòðîì.
«Òàê, íàì íå áàéäóæå, ÿê íîâ³
çì³íè àäì³í³ñòðàòèâíî-
òåðèòîð³àëüíîãî óñòðîþ, ÿêèé
çì³íþâàòèìåòüñÿ ó ïðîöåñ³
ñòâîðåííÿ ÎÒÃ, çà÷³ïàòèìå 13-
òèñÿ÷íèé Íîâãîðîä-ѳâåðñüêèé, -
àêöåíòóº Îëåã Áîíäàðåíêî, ãîëîâà
̲ÑÒÎ ÍÎÂÃÎÐÎÄ-ѲÂÅÐÑÜÊÈÉ
ì³ñòà. Ìè ìàºìî áà÷åííÿ
ðîçâèòêó ì³ñòà íà ðîêè é
äåñÿòèë³òòÿ íàïåðåä, à òîìó äëÿ
åêîíîì³÷íèõ çì³í, äëÿ â³äêðèòòÿ
ìîæëèâîñòåé çàëó÷åííÿ
³íâåñòèö³é ó ïðîìèñëîâ³ñòü,
áóä³âíèöòâî òà ³íôðàñòðóêòóðó
ìè âèìóøåí³ ðîçøèðÿòèñÿ ó
÷àñòèí³ çåìåëüíîãî ôîíäó. Îñü
òîìó, ìè é ïî÷àëè íàïðÿìó
ñï³ëêóâàòèñÿ ç ñåëàìè, çåìë³ ÿêèõ
ìåæóþòü ç òåðèòîð³ºþ ì³ñüêî¿
ðàäè. Çâè÷àéíî, ìè íå
âò³ëþâàòèìåìî ó æèòòÿ òàêå
ãàñëî, ÿê «îäèí ðàéîí - îäíà
ãðîìàäà». ͳ, ìè äèâèìîñü íà
ïðîáëåìó ç ïîçèö³é
ïðàãìàòè÷íîñò³ òà îá’ºêòèâíî¿
îö³íêè íàøèõ ìîæëèâîñòåé.
Àäæå ³ ì³ñòî ïåðåæèâຠíå
íàéêðàù³ ÷àñè ó ð³çíèõ öàðèíàõ
ãîñïîäàðñüêîãî êîìïëåêñó òà
³íôðàñòðóêòóðè. Äîðîãè, âèâ³ç
ñì³òòÿ, ñòàí êëàäîâèù,
êîìóíàëüíå ãîñïîäàðñòâî òîùî.
Òîìó, çâàëèòè íà ïëå÷³ ïðîáëåìè
ñ³ë ðàéîíó, âñ³õ áåç âèêëþ÷åííÿ, ÿê
äå-õòî áà÷èâ ó êàá³íåòàõ ÐÄÀ ÷è
Àðõåîëîã³÷í³ â³äêðèòòÿ
ñåçîíó
Ó 2018 ð. Ìåçèíñüêà
åêñïåäèö³ÿ ×åðí³ã³âñüêîãî
íàö³îíàëüíîãî óí³âåðñèòåòó
ïîäîâæèëà âèâ÷åííÿ
ñ³âåðÿíüêîãî ãîðîäèùà ì³æ ññ.
Ìåçèí òà Äåñíÿíñüêå ó
Êîðîïñüêîìó ð-í³ ×åðí³ã³âñüêî¿
îáëàñò³. Âèâ÷åííÿ ïàì’ÿòêè áóëî
çàïî÷àòêîâàíî ùå ó 2014 ð. òà
îáóìîâëåíî çàãðîçîþ ¿¿
çíèùåííÿ âíàñë³äîê ðîçâèòêó
åðîç³éíèõ ïðîöåñ³â. Ðîáîòè
åêñïåäèö³¿ çä³éñíþþòüñÿ
ñï³ëüíî ç Ìåçèíñüêèì
íàö³îíàëüíèì ïðèðîäíèì ïàðêîì
òà âêëþ÷àþòü íå ëèøå âèâ÷åííÿ
ìàòåð³àëüíî¿ êóëüòóðè, àëå é
á³îãîñïîäàðñüêî¿ ä³ÿëüíîñüêî¿
ìåøêàíö³â ãîðîäèùà
ÏÐÀÂÈÉ ÁÅÐÅÃ ÄÅÑÍÈ
ðàéðàäè, ìè íå ìîæåìî. Îò ìè
óâàæíî â³äíåñëèñÿ äî
êîíñòðóêòèâíèõ ä³é î÷³ëüíèöòâà
Ãîðá³âñüêî¿ ñ³ëüðàäè (ãîëîâà Þð³é
Ïàíàñåíêî). ² ñåé ïðîöåñ âæå
ï³øîâ çóñòð³÷íèìè íàïðÿìêàìè.
Ìè íà ñåñ³¿ ì³ñüêî¿ ðàäè
çàòâåðäèëè âñ³ íåîáõ³äí³
äîêóìåíòè».
Äî ðå÷³, íåùîäàâíî ó ìåðåæ³
Ôåéñáóê äèðåêòîð ×åðí³ã³âñüêîãî
â³äîêðåìëåíîãî ï³äðîçä³ëó
óñòàíîâè “Öåíòð ðîçâèòêó
ì³ñöåâîãî ñàìîâðÿäóâàííÿ”
²ðèíà Êóäðèê ïîçèòèâíî îö³íèëà
ïðîöåñ, ÿêèé ñòàâ ïåðøèì íà
Íîâãîðîä-ѳâåðùèí³, êîëè Ãîðá³âñüêà
ñ³ëüðàäà óâ³éøëà äî ì³ñüêî¿ ÎÒÃ.
Ïàí³ ²ðèíà òàê ³ íàïèñàëà «×åðãîâà
âåëèêà ìàëåíüêà ïåðåìîãà!
Ñüîãîäí³ ïðèºäíàííÿ Ãîðá³âñüêî¿
ñ³ëüñüêî¿ ðàäè äî ì³ñòà îáëàñíîãî
çíà÷åííÿ - Íîâãîðîäà-ѳâåðñüêîãî
îòðèìàëî ïîçèòèâíèé âèñíîâîê
îáëàñíî¿ äåðæàâíî¿ àäì³í³ñòðàö³¿!
Æîäíîãî ðàéîíó â îáëàñò³ áåç
îᑺäíàíî¿ ãðîìàäè! ϳäòðèìóºìî
ðóõ ì³ñò îáëàñíîãî çíà÷åííÿ â
äåöåíòðàë³çàö³éíîìó íàïðÿìêó!
Ïðàöþºìî äàë³!»
Îòîæ, îö³íþþ÷è çì³íè íà ï³âíî÷³
×åðí³ã³âùèíè ó íàïðÿìêó
ôîðìóâàííÿ ÎÒà ìîæíà ò³ëüêè
ÔÎÐÌÓª ÎÒÃ
çäîãàäóâàòèñÿ, ÿê ùå á äîâãî òðèâàâ
ñòàí «áîëîòà», íå çàáåðè ³í³ö³àòèâó
Íîâãîðîä-ѳâåðñüêî¿ ÐÄÀ òà ðàéðàäè
â ñâî¿ ðóêè ì³ñüêèé ãîëîâà. Äî ðå÷³,
é ó äàíèé ìîìåíò ïðîäîâæóºòüñÿ
ðîáîòà ç øèðåííÿ ³í³ö³àòèâè ì³ñüêî¿
ðàäè ùîäî ïðèºäíàííÿ äî âæå
ñòâîðåíîãî «ñîþçó» ùå ê³ëüêîõ
ñ³ëüñüêèõ ãðîìàä. «Éìîâ³ðíèì
ïðåòåíäåíòîì, - ðîçïîâ³â ó áåñ³ä³ ç
ðåäàêòîðîì ÷àñîïèñó «Ïðàâèé Áåðåã
Äåñíè» ì³ñüêèé ãîëîâà Îëåã
Áîíäàðåíêî, - íà âõîäæåííÿ äî
ÎÒà º Øåïòàê³âñüêà ñ³ëüñüêà
ðàäà. Ìè âæå âñòèãëè ïë³äíî
ïîñï³ëêóâàòèñÿ ç ³í³ö³àòîðàìè
òàêî¿ ðîáîòè (ê³ëüêà äåñÿòê³â
ñåëÿí) ó êîëèøíüîìó ñîòåííîìó
ì³ñòå÷êó. Çâè÷àéíî, ùî
ïðèíöèïîâî îö³íþâàòè
âèãðàøí³ñòü ïðèºäíàííÿ
Øåïòàê³â ÿê äëÿ íàñ, òàê ³ äëÿ
ñåëà - çàðàíî. Àëå, ñïîä³âàéìîñü,
ùî ïîçèòèâ³â áóäå á³ëüøå, í³æ
íåâäà÷. Òèì á³ëüøå, ùî çåìë³
Øåïòàê³âñüêî¿ ñ³ëüðàäè
ìåæóþòü ç ì³ñüêðàäîþ.»
Ïðî äîñë³äæåííÿ ³ñòîð³¿
ïðàùóð³â ñó÷àñíèõ íîâãîðîä-ñ³âåðö³â
(âèâ÷àºòüñÿ âèêîðèñòàííÿ
ì³ñöåâèõ ïðèðîäíèõ ðåñóðñ³â).
Çà ðåçóëüòàòàìè äîñë³äæåíü
ìîæíà çàñâ³ä÷èòè, ùî âîíè
çàéìàëèñÿ çåìëåðîáñòâîì,
ïîëþâàííÿì, ðèáîëîâëåþ,
ð³çíîìàí³òíèìè ðåìåñëàìè
(îáðîáêà ìåòàë³â. ê³ñòêè,
âèãîòîâëåííÿ êåðàì³êè, òêàíèí
òîùî).
Ãîðîäèùå áóëî çàñíîâàíå
íîñ³ÿìè ðîìåíñüêî¿
àðõåîëîã³÷íî¿ êóëüòóðè, ÿêèõ
îòîòîæíþþòü ç³ çãàäàíèìè ó
ë³òîïèñàõ ñ³âåðÿíàìè. Âîíî
ôóíêö³îíóâàëî ïðîòÿãîì Õ ñò.,
äî ÷àñó âõîäæåííÿ Ïîäåñåííÿ
äî ñêëàäó äàâíüîðóñüêî¿
äåðæàâè, à ïîò³ì áóëî ïîêèíóòå.
×è
â³äðîäèòüñÿ
³í³ö³àòèâà íà
ïîë³ íèí³øíüî¿
ðàéîííî¿ âëàäè?
À ÿê æå áóòè ç ³íøèìè
íàñåëåíèìè ïóíêòàìè,
íàñåëåííÿ ÿêèõ, çà
âèêëþ÷åííÿì õ³áà ùî
îêðåìèõ îñ³á é óÿâëåííÿ
íå ìຠïðî òàê çâàí³ ÎÒÃ?
Íà æàëü, íå âåëüìè
âäàëèìè ñòðàòåãàìè ö³º¿
ñïðàâè âèãëÿäàþòü ³
á³ëüø³ñòü ãîë³â ñ³ëüñüêèõ
ðàä. Äåõòî ç íèõ ïðîñòî çà
çâè÷êîþ «íå çàïåðå÷óº
ï³òè ó Íîâãîðîä-
ѳâåðñüêó ÎÒû, áî ÷óëè
ïðî ìîæëèâ³ñòü òàêî¿
ïåðñïåêòèâè.  òîé æå ÷àñ, º
ðîçóìí³ ëþäè, ÿê³ ç ïðî ðàéîííó âëàäó. ¯é, çäàºòüñÿ,
äåðæàâíèöüêèõ ïîçèö³é
îö³íþþòü êîæåí êðîê. ² ñåðåä
òàêèõ î÷³ëüíèê³â âèíèêàþòü
çàïèòàííÿ: à ÷è äîö³ëüíèì áóäå
âõîäæåííÿ ó Íîâãîðîä-ѳâåðñüêó
ÎÒà íàñåëåíèõ ïóíêò³â íà
â³äñòàí³ çà 30-60 êì â³ä öåíòðó?
Ïðî òàê³ âèïàäêè òåæ ïðåäìåòíî
âèñëîâèâñÿ ì³ñüêèé ãîëîâà,
çàóâàæèâøè, ùî «ìè íå ìîæåìî
ïðèºäíóâàòè ñåëà, ÿêèì ó
ìàéáóòíüîìó ìè íå íàäàìî âñ³õ
íåîáõ³äíèõ ïîñëóã, ÿê³ áóëè á
ð³âíîçíà÷í³ òèì, ùî
îòðèìóâàòèìóòü ì³ñüê³ æèòåë³
Íîâãîðîäà-ѳâåðñüêîãî!? À êîëè
òàê, òî äëÿ ÷îãî ñòâîðþâàòè
ïðîáëåìè òà ïîðîäæóâàòè íîâ³
íåâäîâîëåííÿ ëþäåé? Îñü òîìó,
ìè ñòâîðþâàòèìåìî òàêó ÎÒÃ,
ÿêîþ çìîæåìî çä³éñíþâàòè
îïòèìàëüíå óïðàâë³ííÿ».
×è ïåðåìîæå
çäîðîâèé ãëóçä?
Âèõîäèòü, ùî ñèòóàö³ÿ ó
êîíòåêñò³ ñòâîðåííÿ ÎÒÃ íà
Íîâãîðîä-ѳâåðùèí³ íàðàç³
â³äçíà÷àºòüñÿ ê³ëüêîìà
îñîáëèâîñòÿìè. Ïî-ïåðøå,
ïðîöåñ ï³øîâ ³ îá³öÿº áóòè
çàâåðøåíèì ó ÷àñòèí³ ñòâîðåííÿ
ÎÒÃ ç öåíòðîì ó ì. Íîâãîðîä-
ѳâåðñüêèé ó âèçíà÷åí³ ñòðîêè.
Ïî-äðóãå, áåðó÷è äî óâàãè
ïîçèö³þ ì³ñüêîãî ãîëîâè òà
î÷³ëüíèê³â ñ³ëüðàä, îäí³ºþ
Ïðèïóñòèìà ïðè÷èíà – äîñë³äæåíå ðîçòàøîâàíå ïîðó÷
ïåðåñåëåííÿ â Íîâãîðîä-
ѳâåðñüêèé, ùî ÿê ðàç â öåé ÷àñ
ñòຠïîòóæíèì àäì³í³ñòðàòèâíèì
öåíòðîì ï³äâëàäíèì Ìñòèñëàâó,
ñèíó Âîëîäèìèðà Âåëèêîãî.
Ïàì’ÿòêà çàéìຠâèñîêèé
(ïîíàä 40 ì) ìèñ, ùî âèäàºòüñÿ
ó ïîéìó ð. Äåñíè. Óêð³ïëåíà
ïëîùà íåâåëèêà – 0,3 ãà. Äî íå¿
ïðèìèêຠïðîñòîðîâà
ïîñåëåíñüêà (íåóêð³ïëåíà)
÷àñòèíà. Ó 2016 ð. òàì áóëî
â³äêðèòî áóä³âëþ, ùî ìàëà
âèðîáíè÷å ïðèçíà÷åííÿ – ó í³é
çä³éñíþâàëàñü îáðîáêà çàë³çà
(çàë³çî âèðîáëÿëè ç ì³ñöåâî¿
áîëîòÿíî¿ ðóäè) òà êîëüîðîâèõ
ìåòàë³â. Ó 2018 ð. áóëî
ãðîìàäîþ Íîâãîðîä-ѳâåðùèí³
íå îá³éòèñü. Íó ³, íàñàìê³íåöü,
ïðèéäåòüñÿ âêëþ÷èòèñÿ â ïðîöåñ
çàïðîïîíîâàíèé ì³ñüêîþ ðàäîþ,
³íàêøå äîâîë³ íåãàðíèé âèãëÿä â
ïîäàëüøîìó ìàòèìå ñòàí
áåçä³ÿëüíîñò³.
² îñü âæå 10 ñåðïíÿ 2018 ðîêó,
ï³äøòîâõíóòà ãåíåðàòîðîì
ïðîöåñó ç ðóê ì³ñüêîãî ãîëîâè
Íîâãîðîä-ѳâåðñüêà ÐÄÀ ç³áðàëà
êðóãëèé ñò³ë «ßê çàáåçïå÷èòè
³íòåðåñè òåðèòîð³àëüíèõ ãðîìàä
ðàéîíó?», â ÿêîìó âçÿëè ó÷àñòü
êåð³âíèöòâî ÐÄÀ,
ñàìîâðÿäóâàííÿ, äåïóòàòè,
êåð³âíèöòâî óñòàíîâ òà
îðãàí³çàö³é. Çãàäóâàëè ïðî
çàâäàííÿ, ìåòó òà ïåðñïåêòèâè
ðåôîðìóâàííÿ, íå çàáóëè é ïðî
íåùîäàâíî îòðèìàíèé
åêñêëþçèâ Íîâãîðîä-ѳâåðùèíè
- ïðèºäíàííÿ äî ì³ñòà
Ãîðá³âñüêî¿ ãðîìàäè. Îò ò³ëüêè
ç âèñíîâêàìè, ÷è ÿê òî êàæóòü
áþðîêðàòè÷íî «ç ï³äñóìêîâîþ
÷àñòèíîþ» - òð³øêè çàïàõëî
ìèíóâøèíîþ. Òà é ñàéò
Íîâãîðîä-ѳâåðñüêî¿ ÐÄÀ
àêöåíòóº íà íàñòóïíîìó: «ßê
çàçíà÷èâ Ðóñëàí Âåðå쳺íêî,
ïîçèö³ÿ ðàéîííî¿ äåðæàâíî¿
àäì³í³ñòðàö³¿ - îäíî÷àñíå
îá’ºäíàííÿ òåðèòîð³àëüíèõ
ãðîìàä ðàéîíó ó ºäèíó ÎÒÃ, ç³
ñï³ëüíèì ô³íàíñîâèì ðåñóðñîì òà
ºäèíîþ ³íôðàñòðóêòóðîþ. “Ñàìå
îá’ºäíàííÿ – íå ò³ëüêè
îá’ºäíàííÿ òåðèòîð³é, àëå é
æèòëî ïëîùåþ 5 õ 5 ì, ñóäÿ÷è ç
óñüîãî – äâîÿðóñíå, ùî
îïàëþâàëîñü ãëèíîáèòíèìè
ïå÷àìè. ³ä íüîãî âö³ë³ëà ëèøå
çàãëèáëåíà ÷àñòèíà êîòëîâàíó.
Æèòëî áóëî ïîêèíóòî
ìåøêàíöÿìè, òîìó çíàõ³äîê òóò
âèÿâëåíî íåáàãàòî: ïðåäìåòè
ïîáóòó (âàæêè äëÿ âåðåòåí –
ïðÿñëèöÿ, ïðîêîëêè), ïðèêðàñè
(íàìèñòî, á³ñåð), äåÿê³ ³íø³ ðå÷³.
Óò³ì íàâ³òü òàê³ íåçíà÷í³
çíàõ³äêè äîçâîëÿþòü çàñâ³ä÷èòè
äîáðîáóò ìåøêàíö³â ãîðîäèùà
(íàïðèêëàä: íàìèñòî òà á³ñåð º
äîñèòü äîðîãèìè íà òîé ÷àñ
ïðåäìåòàìè ³ìïîðòó ç³ Ñõîäó).
ñòîð. 5
îá’ºäíàííÿ ô³íàíñîâèõ
ìîæëèâîñòåé ³ áþäæåò³â.
Îá’ºäíóâàòèñü òðåáà òàêèì
÷èíîì, ùîá ñï³ëüíèé ô³íàíñîâèé
ðåñóðñ äîçâîëÿâ íàì çàáåçïå÷èòè
íàëåæíèé ð³âåíü óìîâ
ïðîæèâàííÿ ãðîìàäÿí òà
çä³éñíþâàòè âëàñí³ âëàäí³
ïîâíîâàæåííÿ. ßê äîâîäèòü
ïðàêòèêà – öå ºäèíèé øëÿõ
ðîçâèòêó íàøîãî ðàéîíó”, -
íàãîëîñèâ â.î. ãîëîâè ðàéîííî¿
äåðæàâíî¿ àäì³í³ñòðàö³¿.»
²íàêøå êàæó÷è, â³äòåïåð äóæå
âàæëèâî, ùîá äî ïðîáëåìè
ïåðñïåêòèâè êîæíîãî ñåëà
Íîâãîðîä-ѳâåðùèíè ï³ñëÿ
îá’ºäíàííÿ óâàæíî ïîñòàâèëèñü
ñàì³ ãðîìàäÿíè. Îñîáëèâî
íàéá³ëüø îñâ³÷åí³ ïðåäñòàâíèêè
ñ³ëüñêèõ ðàä - â÷èòåë³, ìåäè÷í³
ïðàö³âíèêè, 䳺âà ìîëîäü. Áî
îäíà ñïðàâà, êîëè ñâîº ìàéáóòíº
ïðàãíå îáëàøòóâàòè ï³ä ÷àñ
ðåôîðìàö³é âëàäà, çáåð³ãàþ÷è
ïîñàäè òà ïåðñïåêòèâó
ïðîäîâæåííÿ ïîâíîâàæåíü ç
ãàðàíòîâàíîþ ðîáîòîþ, à ³íøà
ñòîðîíà - æèòòÿ ñòðàæäàëüíèõ
ñ³ë Íîâãîðîä-ѳâåðùèíè. ßê áóäå
ïîáóäîâàíå æèòòÿ ìåøêàíö³â
Íîâãîðîä-ѳâåðùèíè ï³ñëÿ
ñòâîðåííÿ ÎÒÃ, ð³âíî ÿê ³ ¿õ
ïîòðåáà ó êîíêðåòíèõ ëîêàö³ÿõ
íà òåðåíàõ ðàéîíó - âñå â ðóêàõ
ñàìèõ ãðîìàäÿí.
Áîðèñ Äîìîöüêèé
(Ôîòî ç îô³ö³éíèõ ñàéò³â
ÐÄÀ òà ì³ñüêî¿ ðàäè)
Ñåðåä ³íøèõ çíàõ³äîê çâåðòàº
íà ñåáå óâàãó âèð³çàíå ç êðåéäè
ïðÿñëèöå. Çàçâè÷àé ¿õ
âèãîòîâëÿëè ç êàìåíþ ÷è
êåðàì³êè. Öå äîñèòü ö³êàâà
³ëþñòðàö³ÿ òîãî, ÿê ìåøêàíö³
ãîðîäèùà ïðèñòîñîâóâàëèñü äî
âèêîðèñòàííÿ ð³çíîìàí³òíèõ
ì³ñöåâèõ ìàòåð³àë³â äëÿ ñâî¿õ
ïîòðåá. Ùå îäèí ïîä³áíèé
ïðèêëàä – þâåë³ðíà ôîðìà äëÿ
â³äëèâêè ï³äâ³ñêè, çíàéäåíà íà
ãîðîäèù³ ó 2016 ðîêó.
Îëåíà ×åðíåíêî,
äîöåíò ×åðí³ã³âñüêîãî
íàö³îíàëüíîãî ïåäàãîã³÷íîãî
óí³âåðñèòåòó
³ì. Ò.Ã.Øåâ÷åíêà
 6 ñòîð.
ÌÎÑÊÎÂÑÜÊÎ-
ÓÊÐÀ¯ÍÑÜÊÀ
²ÉÍÀ
Ïî÷àòîê íà ñòîð. 3
² Âàëåð³é
Áîíäàðåíêî âïåâíåíî
«ãðèç ãðàí³ò» íàóêè â
Àêàäå쳿 ñóõîïóòíèõ
â³éñüê ³ì.
Ï.Ñàãàéäà÷íîãî çà
ñïåö³àë³çàö³ºþ
« á î é î â å
çàñòîñóâàííÿ òà
óïðàâë³ííÿ ä³ÿìè
ï³äðîçä³ë³â,÷àñòèí,
ç’ºäíàíü ñóõîïóòíèõ
â³éñüê». Âè
â³ä÷óâàºòå, ÿêà íàçâà
ñïðàâè âñüîãî
ïîäàëüøîãî æèòòÿ?
Íåìîâ áè ïåðåä÷óâàâ
ñâîº ïðèçíà÷åííÿ,
äîëþ òà ÷èí ïîäâèãó?
Çà ìèðíîãî ÷àñó,
êîëè íàâ³òü äåðæàâà íå
âåëüìè ïåðåéìàëàñü
ù î ä å í í è ì è
òóðáîòàìè â³éñüêîâèõ,
à âàæêà ïðàöÿ ¿¿
çàõèñíèê³â ³ç êîæíèì
äíåì (à ñå áóëè 2010-2014 ðîêè)
âòðà÷àëà ñåíñ òà ïåðñïåêòèâó, íàø
çåìëÿê ³ç âèïóñêíèìè ïîãîíàìè
ëåéòåíàíòà àêòèâíî âçÿâñÿ çà
Äî 85-õ ðîêîâèí
Ãîëîäîìîðó
â Óêðà¿í³
Ìóçåé «Ñëîâî î ïîëêó ²ãîðåâ³ì» ïðîäîâæóº çáèðàòè ñïîãàäè
ïðî ãîëîäîìîð 1932-33 ðð. Ó õîä³ ïðîâåäåííÿ ö³º¿ ðîáîòè
ëþäè ñàì³ çàâîäèëè ðîçìîâó ïðî «çàïîòàºìíåíèé ãîëîä 40-
õ». Ìàþ÷è íà óâàç³ ãîëîä 1946-47 ðð. Áàãàòî õòî ùå ìîæå
ïîð³âíÿòè äâà ãîëîäè ³, äî ðå÷³, ³íêîëè ëþäè ââàæàþòü, ùî
ãîëîä 40-õ ðîê³ áóâ äëÿ íèõ îñîáèñòî òÿæ÷èì çà ïîïåðåäí³é.
ßêùî æ âðàõóâàòè, ùî ì³æ 1933 ³ 1947 ðîêàìè ïðîéøëî âñüîãî
Íàóì Ëóêè÷ Þäèöüêèé,
1896 ðîêó íàðîäæåííÿ
(ñ.˳ñêîíîãè)
ѳì’ÿ áóëà âåëèêà, ñåìåðî
ä³òåé, òîìó ãîëîäí³ 1932- 1933
ðîêè çàïàì’ÿòàëèñü íàçàâæäè.
Àêòèâ³ñòè õîäèëè ïî õàòàõ ³
çàáèðàëè âñå: çåðíî, êàðòîïëþ,
õàð÷³. Ëþäè çáèðàëè íà ïîëÿõ
ìåðçëó, ãíèëó êàðòîïëþ ïîò³ì
âèìî÷óâàëè ¿¿, äåê³ëüêà ðàç³â
ïðîìèâàëè ³ âàðèëè áàëàíäó
àáî ðîáèëè êîðæèêè. Çðèâàëè
ê³íñüêèé ùàâåëü, ñïî÷àòêó
ñóøèëè, à ïîò³ì ïåêëè ëàäêè.
Âèâàðþâàëè äîùå÷êè ç ÿùèê³â,
â ÿêèõ ðàí³øå çáåð³ãàëîñü ñàëî,
ùîá õî÷ ÿêîñü íàäàòè ñòðàâ³
ñìàêó. Â ë³òíþ ïîðó çáèðàëè
ÿãîäè, ãðèáè ñóøèëè ¿õ ³ âçèìêó
öå áóëî äîáðîþ ï³äìîãîþ. ³ä
ãîëîäíî¿ ñìåðò³ ðÿòóâàëà ð.
Äåñíà, ëþäè ëîâèëè ðèáó, à ïðè
çìîç³ îáì³íþâàëè íà çåðíî â
³íøèõ ñåëàõ. (Çàïèñàíî ç³ ñë³â
îíóêè Ñóãîíÿêî (Þäèöüêà)
ͳíè Âàñèë³âíè)
³íôîðìàö³éíî-àíàë³òè÷íèé ÷àñîïèñ ñåðïåíü 2018 ðîêó
ÍÅÌÀ ˲ʲ ÄËß ÐÎÇÁÈÒÎÃÎ
ÌÀÒÅÐÈÍÑÜÊÎÃÎ ÑÅÐÖß
ïîêëè÷å ï³ä æîâòî- ßê ïèøå «Óêðà¿íñü-êèé Òðè çàëïè íà ÷åñòü
áëàêèòí³ Çíàìåíà, ã³äíî ìåìîð³àë», «Ç âåñíè 2014
âèêîíàòè îô³öåðñüêèé ðîêó áðàâ ó÷àñòü â Ãåðîÿ
îáîâ’ÿçîê. ² Âàëåð³é àíòèòåðîðèñòè÷í³é Íà Ìàêîâ³ÿ ó ñåðïí³ 2014
Ìèêîëàéîâè÷ Áîíäàðåíêî îïåðàö³¿ íà ñõîä³ Óêðà¿íè. ðîêó â êîçàöüê³é Ïîï³âö³ áóëî
çì³ã íå ò³ëüêè íà ïëàöó Ïðîòÿãîì ë³òà 2014 ðîêó ìîðå ñë³ç. Ïëàêàëè ìîëîä³,
ïîñåðåä â³éñüêîâîãî çàâäÿêè ãðàìîòí³é ñåðåäíüîãî â³êó òà ñòàð³ ëþäè
ì³ñòå÷êà ó ßâîðîâ³, à é íà îðãàí³çàö³¿ íåñåííÿ ñëóæáè â ïîë³ñüêîãî ñåëà. Ç ÷åðâîíèìè
áðîí³ ïîòóæíèõ òàíê³â, ðàéîíàõ â³äïîâ³äàëüíîñò³ â³ä ñë³ç î÷èìà ìîâ÷àçíî éøëè
ãàðìàò ç³ çáðîºþ â ðóêàõ ï³äëåãëèì îñîáîâèì ñêëàäîì ó æàëîáí³é õîä³ â³éñüêîâ³.
äîâåñòè ð³äí³é ðîòè, êîìàíäèðîì ÿêî¿ áóâ Âàëåðà ñòàâ ïåðøèì
Áàòüê³âùèí³, ùî ñòàâ êàï³òàí Áîíäàðåíêî, íå áóëî áîðîíöåì Óêðà¿íè, ÿêîãî
ñïðàâæí³ì Âî¿íîì äîïóùåíî ïðîíèêíåííÿ íà Íîâãîðîä-ѳâåðñüêà çåìëÿ
Ñâ³òëà! òåðèòîð³þ ïðîâåäåííÿ ïðèéíÿëà «íà ùèò³», ÿê
â³ääàâøîãî æèòòÿ íà ïîë³
«Ç³ ùèòîì àáî àíòèòåðîðèñòè÷íî¿ îïåðàö³¿
áðàí³ ç ìîñêîâèòñüêèì
÷ëåí³â íåçàêîííèõ çáðîéíèõ
íà ùèò³» ôîðìóâàíü òà ôàêò³â âîðîãîì.
³éíó, ðîçâ’ÿçàíó çàâåçåííÿ çáðî¿ ç òåðèòî𳿠Ñåëî ïðîâîäæàëî â
ìîñêîâèòàìè ïðîòè Ðîñ³éñüêî¿ Ôåäåðàö³¿. 14 îñòàííþ ïóòü îô³öåðà ç â³éíè,
ñóâåðåííî¿ Óêðà¿íè ó 2014 ñåðïíÿ 2014 ðîêó êàï³òàí ÿêó ïðèí³ñ íàì ñóñ³ä ç ï³âíî÷³
ðîö³, ñèí Ìèêîëè òà ³ðè Áîíäàðåíêî çàãèíóâ ï³ä ÷àñ ³, â³ä ÿêî¿ äåðæàâó ìàþòü
Áîíäàðåíê³â (ïîçèâíèé ì³íîìåòíîãî îáñòð³ëó â çàõèùàòè îíóêè òà ïðàâíóêè
«Ëóíà) ç íåâåëè÷êî¿ ðàéîí³ ñåëèùà ì³ñüêîãî òèïó âåòåðàí³â Äðóãî¿ ñâ³òîâî¿. 70-
Ïîï³âêè, ÿêà çàõîâàëàñü Í î â î ñ â ³ ò ë ³ â ê à ð³÷íèé ñïîê³é íàä Ïîï³âêîþ
ì³æ ë³ñàìè òà ëàíàìè Êðàñíîäîíñüêîãî (ç 2016 ðîêó ðîçáóäèëè òðè çàëïè íàä
ñòóä³þâàííÿ ïðàêòèêè îáðàíî¿ Ï³âí³÷íî¿ Ñ³âåðùèíè, - Ñîðîêèíñüêîãî) ðàéîíó ñâ³æîþ ìîãèëîþ Ãåðîÿ
ñïðàâè! çóñòð³â äîáðå íàâ÷åíèì Ëóãàíñüêî¿ îáëàñò³ ï³ä ÷àñ ìîñêîâñüêî-óêðà¿íñüêî¿
Äåíü ³ í³÷ ïðàöþâàâ íà â³éñüêîâ³é íàóö³ ó çâàíí³ êàï³òàíà îïåðàö³¿ ç áëîêóâàííÿ ì³ñòà â³éíè Âàëåð³ÿ Áîíäàðåíêà.
ñîáîþ, âäîñêîíàëþâàâ âñå, ùî ç 24 ðîêàìè çà ïëå÷èìà òà ùèðèì Ëóãàíñüê.» (https://ukraine- Ñëàâà Óêðà¿í³! Ãåðîÿì Ñëàâà!
ò³ëüêè ìîæíà, íàñò³ëüêè, ùîá áàæàííÿì áîðîíèòè çåìëþ memorial.org/) Áîðèñ Äîìîöüêèé,
îäíîãî ðàçó, êîëè ³ò÷èçíà ïðàùóð³â. ì.Íîâãîðîä-ѳâåðñüêèé
Òðàãåä³ÿ Ãîëîäîìîð³â
íà Íîâãîðîä-ѳâåðùèí³
1932-1933 ðîê³â òà 1946-1947 ðîê³â
14 ðîê³â, ³ íà öåé íåâåëèêèé ïðîì³æîê ÷àñó ïðèïàäຠòåðîð
1937-38 ðð. òà ïî䳿 Äðóãî¿ ñâ³òîâî¿ â³éíè, òî ìîæíà ïîâí³ñòþ
óÿâèòè òà óñâ³äîìèòè ñòóï³íü íàñè÷åíîñò³ òðàãåä³ÿìè
æèòòÿ óêðà¿íñüêîãî ëþäó ³ ïîäèâóâàòèñÿ, ÿê ëþäè âçàãàë³
âèæèâàëè. Îòîæ ðîáîòà ïî çáèðàííþ, âïîðÿäêóâàííþ ³
îïðèëþäíåííþ ñïîãàä³â î÷åâèäö³â äóæå âàæëèâà íå ò³ëüêè
äëÿ ìóçåþ, àëå é äëÿ ãðîìàäñüêîñò³ ³ âîíà ïðîäîâæóºòüñÿ.
Ìàðôà Ìèêîëà¿âíà Ãîìàí, 1923 ðîêó íàðîäæåííÿ (ñ. Øåïòàêè) Ìàð³ÿ Ñàâ÷åíêî, 1914 ðîêó íàðîäæåííÿ
Íà òîé ÷àñ ìåí³ áóëî äåñÿòü ðîê³â, àëå ãîëîä äîáðå ïàì’ÿòàþ.  ðîäèí³ îêð³ì áàòüê³â (ñ. Øåïòàêè)
ß äîáðå ïàì’ÿòàþ òîé ÷àñ, êîëè â ñåëî ïðèéøîâ
òà áàáóñ³ áóëî ñåìåðî ä³òåé. Òðèìàëè ÷èìàëå ãîñïîäàðñòâî, îáðîáëÿëè çåìëþ. ϳä÷àñ
ãîëîä. Íàøà ðîäèíà äåùî ìàëà ¿ñòè, ãîëîäóâàëè,
êîëåêòèâ³çàö³¿ çàáðàëè ìàéæå âñþ çåìëþ òà ÷àñòèíó õóäîáè. Áóëî âàæêî ïðîãîäóâàòè
àëå âèòðèìàòè ìîæíà áóëî. Ùå é ñóñ³äàì ïîìàãàëè
ñ³ì’þ, òîìó äîðîñë³ ³ ä³òè õîäèëè â ñóñ³äí³ ñåëà (Ôîðîñòîâè÷³, Êèðîâå) íà ïîëÿ, ùîá (Ñè÷îâèì ó ÿêèõ áóëî òðîº ä³òåé). Ùîá âèæèòè,
íàçáèðàòè ìåðçëî¿ êàðòîïë³ ÷è êîëîñê³â, àëå çà öå àêòèâ³ñòè êàðàëè. Ç íàçáèðàíîãî ðâàëè ê³íñüêèé ùàâåëü, òîâêëè ³ ïåêëè ìëèíö³.
âàðèëè áàëàíäó, ðîáèëè ïåðåï³÷êè. ¯ëè ëèñòÿ ç ëèïè, ëîáîäó, ê³íñüêèé ùàâåëü, ëèñòÿ Êîíîïëþ òîâêëè íà îëàäêè, íà êàøó. ¯çäèëè ïî õë³á
áóðÿê³â…  ñ³ì’¿ âñ³ âèæèëè. Áóâ âèïàäîê â ñåë³, êîëè îäíà æ³íêà íå âèòðèìàëà ãîëîäó, àæ äî Êëèíö³â. Ñèëüíî ãîëîäóâàëè Ãðèí³, íå
çàðóáàëà 12-ë³òíþ äîíüêó. Ñóñ³äè çàíåïîêî¿ëèñü, áî äîâãî íå áà÷èëè ä³â÷èíêè, ï³øëè âèòðèìàëè, ïîìåðëè âñ³, ñïî÷àòêó ñîðîêàð³÷íà
äî õàòè, ó äåðåâ’ÿí³é ä³æö³ çíàéøëè ïàëü÷èêè äèòèíè. Ïàì’ÿòàþ ÿê ïðèõîäèëè îïóõë³ ìàòè, ïîò³ì áàòüêî, à òîä³ äâîº ¿õí³õ ä³òåé. Äîñ³
ëþäè ç ³íøèõ ñ³ë ³ ïðîñèëè ¿ñòè, äåõòî ç íèõ ïîìèðàâ ïðÿìî íà âóëèö³. áåç ñë³ç íå ìîæó çãàäóâàòè ïðî ò³ ðîêè.
Âîëîäèìèð Ïàíàñîâè÷ Ïðîâîç³í ,1913 ðîêó íàðîäæåííÿ âèñèëàëè ó òàáîðè Ñèá³ðó òà Äàëåêîãî Ñõîäó. À íà ñåëàõ íå âèñòà÷àëî
òðóäîâî¿ ñèëè, áî ó ëàâàõ Ðàäÿíñüêî¿ Àð쳿 ïðîäîâæóâàëè ñëóæèòè
(ì. Íîâãîðîä-ѳâåðñüêèé)
ñîëäàòè ïî 9-10 ðîê³â.
ß ïðàöþâàâ âî䳺ì ó Íîâãîðîä³-ѳâåðñüêîìó ðàéâèêîíêîì³ ç 1932ïî
Ìè ÷àñòî áà÷èëè íà äîðîç³ ãîëîäíèõ òà ñëàáêèõ ñåëÿí. Íà ñõ³äöÿõ
1937ð³ê. Ó ðîêè Äðóãî¿ ñâ³òîâî¿ â³éíè áóâ íà ôðîíò³. ϳñëÿ çàê³í÷åííÿ
áóäèíê³â ñèä³ëè ñòîìëåí³, áåçñèë³ ëþäè, à ó õàòàõ çíàõîäèëè ìåðòâèõ
â³éíè ñëóæèâ âî䳺ì àâòîðîòè â Òåðíîï³ëüñüê³é îáëàñò³. Ó 1946 ðîö³ ìè
ëþäåé. Íåçâàæàþ÷è íà öå, óïîâíîâàæåí³ ðàéâèêîíêîìó òà ðàéêîìó
¿çäèëè ïî ñåëàõ îáëàñò³, çàãîòîâëÿëè ïðîäóêòè, áà÷èëè, ÿê ñòðàæäàëè
ïàðò³¿ âèìàãàëè â³ä ãîë³â êîëãîñï³â, ãîë³â ñ³ëüðàä, êîìóí³ñò³â ñåëà
ñåëÿíè, êîëè çàáèðàëè ó íèõ êàðòîïëþ, áóðÿêè, ìîðêâó. Ïîâåðíóâøèñü
ñóâîðî äîòðèìóâàòèñü ïëàíó ñ³ëüãîñïçàãîò³âåëü. ʳëüêà ðàç³â âîçèâ
äî Íîâãîðîäà-ѳâåðñüêîãî, ñòàâ çíîâó ïðàöþâàòè ó ðàéâèêîíêîì³, äå
ó Ãðåì’ÿ÷ (äî 1959 ðàéîííèé öåíòð) ïåðøîãî ñåêðåòàðÿ Íîâãîðîä-
ãîëîâîþ áóâ Ä.².Àêóë³íñüêèé. Ó 1947 ðîö³, êîëè ìè ¿çäèëè íà ìàøèí³
ѳâåðñüêîãî ðàéêîìó ïàðò³¿, áóâøîãî êîìàíäèðà Ñåìåí³âñüêîãî
«Ç²Ñ», áî ëåãêîâîãî àâòîòðàíñïîðòó òîä³ áóëî äóæå ìàëî, ó ñåëàõ
ïàðòèçàíñüêîãî çàãîíó ².Ô.Òèõàíîâñüêîãî. Ïðî¿æäæàþ÷è ÷åðåç ñåëà
Ôîðîñòîâè÷³, Êèðîâå, Ãîðáîâå, ijãòÿð³âêà ãîëîäóâàëè ñåëÿíè. ×àñ áóâ
Ñìÿ÷, Êàì’ÿíñüêà Ñëîáîäà, Êîâïèíêà, ñïîñòåð³ãàëè æàõëèâó êàðòèíó
âàæêèé. Äâà ðîêè, ÿê çàê³í÷èëàñü â³éíà. Ìè çà¿æäæàëè ó ñ³ëüðàäè, áà÷èëè
– ìåðòâ³ ñåëÿíè òà ãîëîäí³ ëþäè, ÿê³ íà ïîëÿõ çáèðàëè âðîæàé
çàñìó÷åíèõ ãîë³â òà ñåêðåòàð³â ñ³ëüðàä, áî òðåáà áóëî çáèðàòè òà
çäàâàòè ó ôîíä äåðæàâè ïðîäóêòè, ÿêèõ áóëî ó ëþäåé îáìàëü. ßêùî
çåðíîâèõ êóëüòóð. Áóëè âèïàäêè, êîëè ïîñåðåä ïîëÿ, ïîæóâàâøè
çá³ææÿ ïøåíèö³, ñåëÿíè ïàäàëè íà çåìëþ, ñòðàæäàþ÷è â³ä
õòîñü ç ñåëÿí íèøêîì «êðàâ» ïðîäóêòè ç ïîëÿ, éîãî ñóâîðî êàðàëè ³
íåñòåðïíîãî áîëþ.
Ñâ³òëàíà Ïðèõîä, ìîë.íàóê. ñï³âðîá. êðàºçíàâ÷îãî â³ää³ëó ìóçåþ
 ñåðïåíü 2018 ðîêó
ÌÀÉÑÒÐÈ Ñ²ÂÅÐÙÈÍÈ
Ïîñåðåä ë³òà ó Íîâãîðîä-
ѳâåðñüêîìó ìóçå¿-çàïîâ³äíèêó
«Ñëîâà î ïîëêó ²ãîðåâ³ì»
â³äêðèëàñü âèñòàâêà
«Äåðåâ’ÿí³ â³çåðóíêè
×åðí³ãîâî-ѳâåðùèíè». Ó
çàòèøí³é çàë³ ãëÿäà÷³ ìàþòü
ìîæëèâ³ñòü ò³øèòè äóøó
ñâîþ òâîð³ííÿìè ç ð³çáëåííÿ
â³ä îáäàðîâàíèõ Áîãîì
óì³ëüö³â Íîâãîðîä-ѳâåðùèíè
- çàñëóæåíèõ ìàéñòð³â
íàðîäíî¿ òâîð÷îñò³ Àíàòîë³ÿ
Êîëîøèíà, Àíàòîë³ÿ ²âàíüêîâà
òà ³êòîðà Âîðîæáèòà. À ùå,
ï³ä ñòàòü âåòåðàíàì,
äîðîáîê â³ä ìîëîäøîãî
ïîêîë³ííÿ ³ íå ìåíø
òàëàíîâèòèõ Àíäð³ÿ
Êîëîøèíà, ²ãîðÿ Ñèãóòè òà
Îëåêñàíäðà Õàâëóêà, ÿê³
âïåðøå ðîçä³ëÿòèìóòü
«ëàâðè» ó ïîâàæíîìó ãóðò³ ç
í à é ä î ñ â ³ ä ÷ å í è ì è
ïðåçåíòàíòàìè ñòàðîãî
ðåìåñëà ×åðí³ãîâî-
ѳâåðùèíè. Äî òîãî æ ³ Àíäð³é
Êîëîøèí âæå òàê áè ìîâèòè
óâ³éøîâ óâ åë³òíå
ñåðåäîâèùå ð³çüáÿð³â,
îòðèìàâøè 2012 ðîêó çâàííÿ
«Çàñëóæåíîãî ìàéñòðà
íàðîäíî¿ òâîð÷îñò³». ² òîìó
íå ñòàíå ïåðåá³ëüøåííÿì,
êîëè ñüîãîäí³øí³é Íîâãîðîä-
ѳâåðñüêèé ìè íàçâåìî
«ñòîëèöåþ» ð³çüáÿðñòâà
×åðí³ãîâî-ѳâåðùèíè! Áî
íàâðÿä ÷è â ³íøèõ ì³ñòå÷êàõ
êðàþ æèâóòü òà ïðàöþþòü,
ñòâîðþþ÷è íåïåðåâåðøåí³
øåäåâðè, îäðàçó 4 ìàéñòðè ç³
çâàííÿì «çàñëóæåíèõ»!
Ðîçäóìè íà
âèñòàâö³
Íà â³äêðèòòÿ âèñòàâêè
«Äåðåâ’ÿí³ â³çåðóíêè
×åðí³ãîâî-ѳâåðùèíè» ïðèéøëî
äî 30 øàíóâàëüíèê³â ïðàö³ òà
òâîð÷îñò³ òàëàíîâèòèõ ì³ñòÿí.
Áóâ ãîëîâà ì³ñòà Îëåã
Áîíäàðåíêî, ïðàö³âíèêè ìóçåþ-
çàïîâ³äíèêà íà ÷îë³ ç
ìîäåðàòîðîì çàõîäó - Êîëîøèí. ³í íà ö³é ñòåç³ ç³ 60-õ
çàñòóïíèêîì äèðåêòîðà Îëåíîþ
Ðàä÷åíêî, ïðåäñòàâíèêè
êóëüòóðè, ð³äí³ òà çíàéîì³
ãîëîâíèõ ãåðî¿â çàõîäó.
ϳçí³øå, çà ñëîâàìè
ìóçåéíèê³â, ÿêðàç ó ðîçïàë
òóðèñòè÷íî-åêñêóðñ³éíîãî ñåçîíó
ïðîñë³äêîâóâàëàñü òåíäåíö³ÿ äî
çðîñòàííÿ ê³ëüêîñò³ áàæàþ÷èõ
â³äâ³äàòè çàëó ç âèñòàâëåíèìè
íàéêðàùèìè ðîáîòàìè ìàéñòð³â.
Ðàçîì ³ç òèì, îö³íþþ÷è ðåà볿
ñüîãîäåííÿ òà àíàë³çóþ÷è ñêëàä
ÎѲÒÀ ÐÀÉÎÍÓ
Ïî÷àòîê íà ñòîð. 1
Çàì³ñòü åï³ëîãó
Íîâãîðîä-ѳâåðùèíà òèõåíüêî
ï³äñóìîâóº åíåðã³éíó ÷àñòèíó ñâ
³ñòîð³¿. Ñå ÿ ïðî ëþäåé, ÿêèõ
çàëèøèëàñü æìåíüêà. Äîðå÷³, ï³ñëÿ
«ðîçä³ëó», ïîð³âíó. Ïî 13òèñÿ÷! ßê ó
ðàéîí³, òàê ³ â ì³ñò³. Áàãàòî ñå ÷è
ìàëî? Áóäå ñïðàâåäëèâî, êîëè
çàçíà÷èìî, ùî ñå òèïîâà
äåïîïóëÿö³ÿ íà ðàéîííîìó ð³âí³ ç
÷³òêèìè ñêëàäîâèìè: øâèäêèìè
òåìïàìè ïàä³ííÿ íàðîäæóâàíîñò³
ä³òåé, íàäâèñîêîþ ñìåðòí³ñòþ,
çàêðèòòÿì øê³ë íà ñåë³. Äî ðå÷³,
æîäíîãî ïðèêëàäó ç óïîâ³ëüíåííÿì
÷è ñòàá³ë³çàö³ºþ ðó¿íè ñåëà ï³ñëÿ
ë³êâ³äàö³¿ íàâ÷àëüíîãî çàêëàäó íà
ÏÐÀÂÈÉ ÁÅÐÅÃ ÄÅÑÍÈ
Ãîñïîäü áëàãîñëîâèâ ð³çàòè äåðåâî
â³äâ³äàâøèõ ïðåçåíòàö³þ çàõîäó,
ñë³ä â³äâåðòî ãîâîðèòè ³ ïðî
íåâò³øíå - ïðî çãàñàííÿ ³íòåðåñó
äî ïîä³áíîãî øòèáó çàõîä³â ó êîë³
ïðåäñòàâíèê³â ãðîìàäè, ÿêà
ïîçèö³îíóº ñåáå ç ³íòåëåêòóàëàìè
òà øàíóâàëüíèêàìè âèñîêîãî ó
ìèñòåöòâ³ òà ðåìåñëàõ. Ó
âñÿêîìó ðàç³, ïðîáëåìó, êîëè
ïîä³áí³ òóñîâêè âñå ÷àñò³øå
îáõîäÿòüñÿ áåç àâòîðèòåòíèõ
ãóìàí³òàð³¿â Íîâãîðîä-ѳâåðùèíè,
íå ñõîâàºø!  òîé æå ÷àñ äîáðå,
ùî º ì³ñòÿíè, ÿê³ íà òë³ ñîö³àëüíî-
åêîíîì³÷íèõ íåãàðàçä³â
Íîâãîðîä-ѳâåðùèíè
çàëèøàþòüñÿ â³ääàíèìè
ìèñòåöòâó òà íå çàáóâàþòü
â³äâ³äóâàòè ãóìàí³òàðí³ çàõîäè.
Òð³øêè ç
æèòòºïèñó
Íàãàäàºìî, ùî «âèíóâàòö³»
çàõîäó äàâíî âæå âåòåðàíè ñâîãî
«õîá³». À øìàò äåðåâà ö³ ÷îëîâ³êè
ïåðåòâîðþþòü ó êðàñèâå
òâîð³ííÿ âæå íå îäíî äåñÿòèë³òòÿ,
â³ääàþ÷èñü ñïðàâ³ ð³çüáëåííÿ â³ä
30 ³ äî 50 ðîê³â! ßê îò «ïàòð³àðõ»
ð³çáëåííÿ Àíàòîë³é ²âàíîâè÷
ðîê³â ìèíóëîãî ñòîð³÷÷ÿ, êîëè
îñòàòî÷íî îñíîâàâñÿ ó ïðàöþþòü éîãî
êîçàöüêîìó ïåðåäì³ñò³
Íîâãîðîäà-ѳâåðñüêîãî íà
Ïîêðîâùèí³. Öå áóëî çà ÷àñ³â
ìîëîäîñò³, êîëè ï³ñëÿ ïåðøèõ
âäàëèõ êðîê³â íàáóòòÿ âì³íü òà
äîñâ³äó íà Ãàëè÷èí³ ïàðóáîê
ïðèáóâ äî áàòüê³âñüêîãî îá³éñòÿ,
ùî çíàõîäèòüñÿ ó çàòèøíîìó
çàêóòêó íàä ñòàðèì øëÿõîì ³ç
ñîòåííî¿ ñòîëèö³ äî ×åðí³ãîâà.
Îãî, ñê³ëüêè ðîê³â ìèíóëî, ÿê ï³ñëÿ
Íà 16 øê³ë - 78 ïåðøîêëàñíèê³â!
Íîâãîðîä-ѳâåðùèí³ íå
ñïîñòåð³ãàëîñü. Íàâïàêè, âòðàòà
øêîëè ò³ëüêè ïðèñêîðþâàëà íåãàòèâí³
òåíäåíö³¿. ßê êàæóòü çàêðèëè øêîëó
- ãîòóéñÿ äî ïîõîðîíó ñåëà.
Óÿâëÿºòå, íà Íîâãîðîä-
ѳâåðùèí³ 1963-64 íàâ÷àëüíîãî
ðîêó ä³ÿëî 84 øêîëè, ç ÿêèõ 15
ñåðåäí³õ, äâ³ øêîëè-³íòåðíàòè,
39 âîñüìèð³÷íèõ.  íèõ
íàâ÷àºòüñÿ 15730 ä³òåé.» (ã-òà
Øëÿõ êîëãîñïíèêà, 1963 ð³ê).
×îìó ïðèãàäàâ, ïèòàºòå, äà òîìó, ùî
çà ð³ê äî öüîãî íàðîäèâñÿ. À çàðàç,
íàãàäàþ, çà â³êíîì 2018-é ³ 1 âåðåñíÿ
äî øê³ë ³ç êâ³òàìè òà ùàñëèâèìè
óâ³éäóòü 78 ïåðøîêëàñíèê³â!
ñòîð. 7
ßâîð³âñüêîãî ó÷èëèùà Ñüîãîäí³ ñèâî÷îëèé âóñàíü, ëþáèâ, íå ðîçðàõîâóþ÷è íà
õóäîæíüîãî ð³çáëåííÿ òà îêð³ì ñîòåíü ïðîñòî «þâåë³ðíî» ãó÷íèé óñï³õ çà ê³ëüêà äåñÿòê³â
âèêîíàíèõ âèðîá³â, òðèìຠðîê³â.» Ìîæíà ïîãîäèòèñü ³ç 77-
«çà ïëå÷èìà» ïîâàæíèé ð³÷íèì ì³ñòÿíèíîì. ²íøà ñïðàâà,
ïåðåë³ê çâàíü òà íàãîðîä. À ùî ðîêè äîñâ³äó - òî âåëèêà ñèëà!
ùå Àíàòîë³é Êîëîøèí ìຠ² íåäàðåìíî æ ñó÷àñíèêè ç ð³çíèõ
ïðèñóòí³ñòü ó â³ò÷èçíÿíèõ òà ì³ñò Óêðà¿íè, îñîáëèâî òÿìóù³ íà
çàðóá³æíèõ âèäàííÿõ ñåðåä ð³çáëåíí³ ×åðí³ã³âñüêî¿ øêîëè,
ëàâðåàò³â ðåã³îíàëüíèõ òà ââàæàþòü çà ÷åñòü âçÿòè äî ðóê
âñåóêðà¿íñüêèõ ïðåì³é òà áîäàé íåâåëè÷êèé ïë³ä ïðàö³
çíà÷èòüñÿ ñòèïåíä³àòîì íàùàäê³â êîçàê³â ç Íîâãîðîäà-
Ïðåçèäåíòà Óêðà¿íè! ѳâåðñüêîãî.
Äèâëÿ÷èñü ç âåðøèíè Òîä³, íà ïî÷àòêó 70-õ ì³ñòó íà
ñüîãîäåííÿ íà ìèíóë³ ðîêè, íà Äåñí³ âåëüìè ïîâåçëî ç
íàâ÷àííÿ ó ìàëüîâíè÷³é ð³çüáÿðàìè, à òàê ³ âçàãàë³ ç ñèì
Ãàëè÷èí³, ìàéñòåð ç ðåìåñëîì òà ìèñòåöòâîì. ²ç
«çîëîòèìè» ðóêàìè Àíàòîë³é ÷àñîì äî ìàéñòåðîâèòîãî
Êîëîøèí çàóâàæóº, ùî Àíàòîë³ÿ Êîëîøèíà ïðèºäíàëèñÿ
«í³êîëè íå ïåðåéìàâñÿ òèì, ìîëîä³ òà åíåðã³éí³ Àíàòîë³é
ÿêó íàãîðîäó îòðèìàþ ÷è ÿêå ²âàíüêîâ òà ³êòîð Âîðîæáèò,
çâàííÿ íîñèòèìó. Ïðîñòî Ïðîäîâæåííÿ íà ñòîð. 8
çàéìàâñÿ ñïðàâîþ, ÿêó
íåâåëè÷êîãî
ïðàêòè÷íîãî
äîñâ³äó ïàí
À í à ò î ë ³ é
ïîâåðíóâñÿ ó
ð³äí³ êðà¿!
Ïîâåðíóâñÿ é ó
Íîâãîðîä³-
ѳâåðñüêîìó
ìàéæå âñå
ðîçïî÷àâ ç
÷èñòîãî àðêóøà.
Íàâ³òü ðîäèííå
æèòòÿ, îñê³ëüêè ç
ï å ð ø î þ
äðóæèíîþ, êîòðà
íå ñïðèéìàëà
ñåðéîçíî òó
ïðîôåñ³þ, â ÿêó
ç à ê î õ à í è é
÷ î ë î â ³ ê ,
ïðèéøëîñü
ðîçñòàòèñÿ. Àëå,
áà÷èâ Áîã,
äàðóþ÷è ïàíó
Àíàòîë³þ íå
ò³ëüêè ìîæëèâ³ñòü
â³ä÷óâàòè ðàä³ñòü
â òâîð³ííÿõ, íàä
ÿêèìè é äîíèí³
íåâòîìí³ ðóêè, à é
â³ä ñïîê³éíîãî òà
ùàñëèâîãî æèòòÿ
ç äðóæèíîþ, ÿêà
íàðîäèëà ñèíà
Àíäð³ÿ, ÿêèé òàê
ã ë è á î ê î
ïî÷åðïíóâ
áàòüê³âñüêèé
õèñò!
²íøà ñïðàâà, êîëè éäåòüñÿ ïðî òåõíîëîã³é, ñòâîðåííÿ Íîâî¿ çä³éñíåííþ òåõí³÷íîãî
ïðàãìàòèçì, îïòèì³çì òà âïåâíåí³ñòü óêðà¿íñüêî¿ øêîëè â³ää³ëó îñâ³òè îáñëóãîâóâàííÿ òà ðåìîíòó
ó çàâòðàøíüîìó äí³ ôóíêö³îíåð³â ðàéîííî¿ äåðæàâíî¿ àäì³í³ñòðàö³¿: àâòîáóñ³â äî 31 ñåðïíÿ 2018
ðàéîííîãî ð³âíÿ. Äîðîñë³ äîñòîéíèêè 1) çàáåçïå÷èòè çàêëàäè îñâ³òè ðîêó.»
çàâòðàøí³é äåíü ïðàãíóòü ïîáà÷èòè ñó÷àñíèìè ìåáëÿìè, äèäàêòè÷íèì Ñëîâîì, æ³íî÷îìó êîëåêòèâó
íàáàãàòî «ñâ³òë³øèì», í³æ éîãî ìàòåð³àëîì, â³äïîâ³äíî äî ÷èííèõ â³ää³ëó îñâ³òè, íå äèâëÿ÷èñü íà
ìàëþº àâòîð ñèõ ðÿäê³â. Áî ¿ì òàê â Óêðà¿í³ ñòàíäàðò³â â ìåæàõ íîâ³òí³ ºâðîïåéñüê³ ãåíäåðí³ òðåíäè,
õî÷åòüñÿ! À ñå âæå áàãàòî çíà÷èòü. âèçíà÷åíîãî êîøòîðèñó äî 30 ïðèéäåòüñÿ «ïî-÷îëîâ³÷îìó», à òî é
Íó, à êîëè õî÷åòüñÿ, òî é 25 ëèïíÿ 2018 ëèñòîïàäà 2018 ðîêó; 2) íà ð³âí³ «ê³íñüêî¿ ñèëè» «âïðÿãòèñÿ»
ðîêó íà «çíàêîâîìó» çàñ³äàíí³ êîëå㳿 çàâåðøèòè ó çàêëàäàõ çàãàëüíî¿ ó ïîøóê ðåçåðâ³â ³ ùîñèëè «ïåðòè
Íîâãîðîä-ѳâåðñüêî¿ ÐÄÀ áóëî ñåðåäíüî¿ îñâ³òè ï³äãîòîâêó ïëóãà» äî çàâ³òíî¿ ì𳿠- 100%
âèçíà÷åíî: «Ç ìåòîþ ï³äãîòîâêè ïðèì³ùåíü äëÿ ïåðøîêëàñíèê³â ãîòîâíîñò³ îñâ³òè äî 1 âåðåñíÿ 2018-
çàêëàä³â îñâ³òè äî 2018/2019 Íîâî¿ óêðà¿íñüêî¿ øêîëè äî 01 2019 íàâ÷àëüíîãî ðîêó! Íàâ³òü, êîëè
íàâ÷àëüíîãî ðîêó â óìîâàõ âåðåñíÿ 2018 ðîêó; 3) çàáåçïå÷èòè é ï³äëîãè íå áóäå ó Ãðåì’ÿ÷³ ³ äî
ðåôîðìóâàííÿ ñåðåäíüî¿ îñâ³òè, íîâèìè ï³äðó÷íèêàìè ó÷í³â 1-õ, Áóäèùà ì³ñÿöü íå ïðèõîäèòèìå
âïðîâàäæåííÿ â ïðàêòè÷íó 10- õ êëàñ³â äî 01 âåðåñíÿ 2018 àâòîáóñ…
ä³ÿëüí³ñòü ñó÷àñíèõ îñâ³òí³õ ðîêó; 4) ñïðèÿòè ñâîº÷àñíîìó ²âàí Î÷åðåòíèé
 8 ñòîð. ÏÐÀÂÈÉ ÁÅÐÅÃ ÄÅÑÍÈ ñåðïåíü 2018 ðîêó

ÌÀÉÑÒÐÈ Ñ²ÂÅÐÙÈÍÈ
Ãîñïîäü ÒÂÎÐײÑÒÜ
ÓÊÐÀ¯ÍÑÜÊί “ÇÀÃÓËßËÀ
IJßÑÏÎÐÈ
áëàãîñëîâèâ ÍÀØÀ ÄÎËß”
ð³çàòè äåðåâî Ñó÷àñíèé ³íòåðíåò-ïðîñò³ð íå º á³äíèì íà ð³çí³ æàíðè ìóçèêè, ïîåòè÷íèõ òâîð³â ÷è
áàãàòþùèé àðñåíàë ïðîçè. Ñå òîé ñêàðá, çà ê³ëüê³ñíèì òà ÿê³ñíèì íàïîâíåííÿì ÿêîãî, ó
Ïî÷àòîê íà ñòîð. 7 ïåâíîìó ñåíñ³, ìîæíà ðîçì³ðêîâóâàòè íàä êóëüòóðíèìè äîñÿãíåííÿìè òà ãóìàí³òàðíèì
ÿêèé ïðàöþâàâ äî öüîãî äèðåêòîðîì ñ³ëüñüêî¿ øêîëè, ³íñïåêòîðîì ïîòåíö³àëîì ò³º¿ ÷è ³íøî¿ äåðæàâè.
ðàéîííîãî â³ää³ëó îñâ³òè. Çàéâ³ «äæîóë³» åíåð㳿 òà âïåâíåíîñò³ ñèì Ç ïåâíîãî ÷àñó â ìåðåæ³ ³ñíóº ðåñóðñ, êîòðèé íàçèâàºòüñÿ «Çîëîòèé ôîíä óêðà¿íñüêî¿
ìàéñòðàì äîäàâàëî ïîºäíàííÿ â÷èòåëüñüêî¿ ðîáîòè ç³ ñâî¿ì åñòðàäè», äå ðîçì³ùåíî íåìàëî ö³êàâî¿ ³íôîðìàö³¿ ïðî íàéêðàùèõ ñï³âàê³â, ïîåò³â-ï³ñíÿð³â
çàõîïëåííÿì. Âîíè ïðàöþâàëè ó Íîâãîðîä-ѳâåðñüê³é øêîë³ ¹2, äå òà êîìïîçèòîð³â 50-õ-90-õ ðîê³â.
ìîãëè íå ò³ëüêè íàâ÷àòè
çàãàëüíîòåõí³÷íèì
Çàïî÷àòêîâàíèé ïàòð³îòè÷íèìè óêðà¿íöÿìè, ³íòåðíåò-ïðîñò³ð ñïðèÿº ïîïóëÿðèçàö³¿
äèñöèïë³íàì, à é çíà÷íîãî øìàòà ìóçè÷íî-ïîåòè÷íî¿ òà ï³ñåííî¿ êóëüòóðè ç äîðîáêó âèäàòíèõ â³ò÷èçíÿíèõ
«â³äêðèâàòè» òàëàíòè âèêîíàâö³â íà ñâ³òîâîìó ïðîñòîð³.
ó÷í³â, ïðàãíó÷è Ç íåäàâíüî¿ ïîðè ñåðåä äåñÿòê³â ³ìåí ïîâàæíèõ óêðà¿íö³â, ÿê³ òâîðÿòü ïðåêðàñíå â ìóçèö³,
ðîçãëåä³òè äàðè Áîæ³ â çíàõîäèìî òåïåð âæå â³äîìèõ çíà÷íî øèðøîìó êîëó øàíóâàëüíèê³â, í³æ ñå áóëî 10-20 ðîê³â
äóøàõ âèõîâàíö³â. Ñàìå
òîìó, ñï³âî÷å ïîäðóææÿ ç Êàíàäè Ëåñþ òà Àíàòîë³ÿ Ïàäàëê³â.
òàê ³ «çàñâ³òèâñÿ»
ïðîì³íü ìàéñòåðíîñò³ â Ìè âæå àêöåíòóâàëè â îäíîìó ç ÷èñåë ÷àñîïèñó, ùî ïîïóëÿðí³ñòü äóåòà ï³øëà â³ä Ìàéäàíó
äóø³ 44-ð³÷íîãî Ðåâîëþö³¿ óäíîñò³, êîëè ¿õí³ ï³ñí³, ïîïëèâøè ñâ³òîì ³íòåðíåò-ïðîñòîðó ç-çà îêåàíó,
ì³ñòÿíèíà ²ãîðÿ Ñèãóòè, çàõîïèëè äóø³ ñîòåíü òèñÿ÷ ñëóõà÷³â ³ç ïîçèòèâíèì íàëàøòóâàííÿì ùîäî äîïîìîãè Óêðà¿í³.
ïðî ùî â³í çãàäóâàâ íà ßê ó áîðîòüá³ ç âíóòð³øí³ìè ñèëàìè Òåìðÿâè, òàê ³ ç çîâí³øí³ì ìîñêîâèòñüêèì âîðîãîì.
ïðåçåíòàö³¿ âèñòàâêè ó Íàãàäàºìî, ùî 2015 òà 2017 ðîê³â âèéøëè àëüáîìè íàøèõ äðóç³â ³ç Êàíàäè. «Êóëÿ, ùî
ìóçå¿. Âèðîñëà ëþäèíà ó
ìèñòåöòâ³ ð³çáëåííÿ â³ä
âáèëà ìåíå» òà «Çàãóëÿëà íàøà äîëÿ.»
õëîï÷èêà-ãóðòê³âöÿ äî óñï³øíîãî ìèòöÿ, òâîð³ííÿ ÿêîãî çíàéøëè íàâ³òü Ñüîãîäí³ ìè äàðóºìî ÷èòà÷àì «Ïðàâîãî Áåðåãà» íåâåëè÷ê³ ïîå糿 â³ä äîáðî¿, êðàñèâî¿ òà
ïîõâàëüí³ ñëîâà ó «ìåòð³â» ð³çüáÿðñòâà. Íå âèïàäêîâî â ðîçìîâ³ ç ùèðî¿ óêðà¿íêè Ëåñ³ Ïàäàëêî. Òîæ ÷èòàéìî ðàçîì! Áîðèñ Äîìîöüêèé
àâòîðîì ñèõ ðÿäê³â Çàñëóæåíèé ìàéñòåð íàðîäíî¿ òâîð÷îñò³ Óêðà¿íè,
÷ëåí äâîõ Íàö³îíàëüíèõ ñï³ëîê Óêðà¿íè, ïðåçèäåíòñüêèé ñòèïåíä³àò
Àíàòîë³é Êîëîøèí íàçâàâ ²ãîðÿ Ñèãóòó «äóæå òàëàíîâèòèì ìàéñòðîì,
ðîáîòè ÿêîãî ïåðåâåðøóþòü çäîáóòêè â÷èòåë³â-íàñòàâíèê³â»! Ñëîâîì,
íàâ³òü ñêðîìí³ñòü ïàíà ²ãîðÿ íå çàâàæຠãëÿäà÷ó âæå íà ïåðø³é âèñòàâö³
çðîçóì³òè ç ïîáà÷åíîãî ï³ä ñêëîì â³òðèíè, ÿê íà òåðåíàõ ѳâåðùèíè
³ìåíà ó ìèñòåöòâ³ íå ò³ëüêè íå çãàñàþòü, à ñïàëàõóþòü ùå ç á³ëüøîþ
ñèëîþ!
Íà âèñòàâö³ â ìóçå¿-çàïîâ³äíèêó «Ñëîâà î ïîëêó ²ãîðåâ³ì», ÿêà
ïðîäîâæóº ïðàöþâàòè, ïîâàæíèé ãëÿäà÷ ìîæå â³äêðèòè äëÿ ñåáå
÷àðîä³éí³ ñèëè íîâãîðîä-ñ³âåðñüêèõ ð³çüáÿð³â íå ìåíø í³æ ó 100
øåäåâðàõ, ïðåäñòàâëåíèõ íà â³òðèíàõ òà ñòåíäàõ. Òóò º íàä ÷èì
ïîì³ðêóâàòè, ÿê ³ ïîðàä³òè çà âì³ííÿ Òâîðöÿ íàä³ëÿòè íàùàäê³â ñ³âåðÿí
ùåäðèìè òàëàíòàìè. ³äòåïåð ò³øèòèìóòü î÷³ áëàãî÷åñòèâèõ ì³ñòÿí òà
ãîñòåé êîçàöüêîãî ì³ñòà. À ùå ïîä³áí³ âèñòàâêè äîâîäÿòü ³
íåïåðåâåðøåíó óêðà¿íñüêó ñèëó ðîäèííîãî óñïàäêóâàííÿ â ðåìåñëàõ
òà ìèñòåöòâ³. ² íàéÿñêðàâ³øèé ïðèêëàä - ïðåêðàñí³ ðîáîòè
ïðîäîâæóâà÷à ðåì³ñíè÷èõ ñïðàâ áàòüêà ñèíîì Àíàòîë³ÿ Êîëîøèíà
Àíäð³ºì. ³í ïðàöþº â÷èòåëåì òðóäîâîãî íàâ÷àííÿ â øêîë³ ¹2, ùî íà
Ïîêðîâùèí³ é ïðàãíå íå â³äñòàâàòè â³ä «òèòóëîâàíîãî» ð³äíîãî â÷èòåëÿ
òà âèõîâàòåëÿ. À éîãî âèñòàâëåí³ ðîáîòè ïðèìóøóþòü ãîâîðèòè ïðî ùå
îäíîãî âèñîêîãî
ïðîôåñ³îíàëà «â íàøèõ
ëàâàõ»! Òîæ, ÿê êàæóòü - Éäå íåçëàìíà Óêðà¿íà
äàé Áîã! ÎÑÒÀÍÍ²É ÂÀËÜÑ ÍÅÐÅÀËÜÍÀ ²ÉÍÀ ×îðíîáðèâà, á³ëîëèöÿ,
ÑÅÐÅÄ ÐÓ¯Í Âñÿ îâ³ÿíà â³òðàìè
Çàì³ñòü  òàêò øåëåñò³ííþ ñóêí³ ïî Äåñü ãðèì³ëè ãàðìàòè
Íåñêîðåííîþ õîäîþ
Óêðà¿íà éäå øëÿõàì
åï³ëîãó ï³äëîç³ Òè á ñêàçàâ - áåç ïðè÷èíè ×åðåç òðàâè, ÷åðåç çëèäí³,
ϳîíè ðîçêèäàëè ïåëþñòêè
Ïàì’ÿòàþ ç Äåñü âìèðàëè ñîëäàòè - ×åðåç ñòðàòè òà íåäîëþ,
Êðóæëÿþòü ïàðè, î÷³, ÿê
äèòèíñòâà, ÿê äåñü ó 70-
áåçäîìí³ ×è¿ñü ä³òè, ùîäíèíè, Ò³ øëÿõè ïîâí³ çðàäëèâèõ
ò³ íà Íîâãîðîä- Àëå æ öå íà åêðàí³, ðåï‘ÿõ³â äóðíî-ãîëîâèõ.
Òà óñì³øêè íåâïåâíåí³ òàê³
ѳâåðùèí³ ç’ÿâèëèñÿ Ïî êîð÷àì çàïëåñíåâ³ëèì,
Ëóíຠâàëüñ, Øîïåí ÷àð³âíèé Ó íîâèíàõ íà õâèëÿõ - Ãóáè ñòèñíóâøè äî áîë³,
ð³çüáÿðñüê³ âèðîáè ç
äåðåâà. ¯õ ðàçîì ç
² ãîñò³-ñïîìèíè îäðàçó çàãóëè âñå òàêå íåðåàëüíå, Éäå êðàñóíÿ-Óêðà¿íà,
«ðîñ³éñê³ì» ñèðîì
Òóò çíàþòü êîæíó ñõîäèíêó, âñå òàêå ÷óæåð³äíå… ùîá íàäèõàòèñÿ âîë³.
êóòî÷îê Òè â³éíó íå íàêëèêàâ, Äå áåðåø òè ñèëó, ìèëà?
íîâîãî ñèðçàâîäó
Âñå ñò³íè øêîëè çáåðåãëè… Âñÿ ïîäðÿïàíà äî êðîâ³,
ð à é ê î ì ³ â ñ ü ê å
² ì𳿠ïåðø³ ïðî ëþáîâ é
² âîíà òîá³ ïîô³ã
×åðíîáðèâà, á³ëîëèöÿ,
íà÷àëüñòâî ïîâñþäíî
áðàòåðñòâî Áóâ áè õë³á íà ñüîãîäí³, Ïðîñòî æ³íêà, ìàòè, äîíÿ.
ï ð å ä ñ ò à â ë ÿ ë î Òèõ³é òâ³é ÷àñîîá³ã.
Ïðèéøëè ä³òüìè ³ ðàçîì âñ³ ×åðåç ïîëå ï³ä îáñòð³ëîì,
«áðåíäîì» Íîâãîðîäà-
ðîñëè Ñí³ã ïå÷å íà äîëîíÿõ ×åðåç ãîðó âîðîæíå÷³,
ѳâåðñüêîãî. Éäåòüñÿ
ïðî òàê çâàí³
I ïåðø³ â³äêðèòòÿ ïðî ñâ³ò ³í ç³ã𳺠â îêîï³, Éäå íåçëàìíà Óêðà¿íà,
áåçìåæíèé Àëå âñå öå äàëåêå, Ãîðäîâèòà, ìîâ ñìåðåêà.
«ìàòðüîøê³» - Íå âïàäè òà íå çíåâ³ðñÿ!
³ ïðî æîðñòîêèé ñâ³ò - âñå ä³òè ² äîëîí³ íå òâî¿…
äåðåâ’ÿíèõ «ðàñåéñê³õ Áóð’ÿíè, ÷îðòîïîëîõè
òóò çíàéøëè.
áàá», ÿê³ «âñòàâëÿëèñÿ»
Îñòàíí³é âàëüñ ñåðåä ðó¿í,
Ñí³ã çìåòàºø ïîâ³ëüíî Íå çóïèíÿòü òâîþ õîäó,
«îäíà â îäíó» ³, ÿêèìè ñòàðîóêðà¿íñüêå ì³ñòî ïðèì³òèâíî «ðåêëàìóâàëî
êðàïëåíèõ ³í çàìðóæóº î÷³, Ïë³ä ¿õ çãèíå ó áîëîò³,
ñåáå» àæ äî çäîáóòòÿ Óêðà¿íîþ Íåçàëåæíîñò³. Òà ñëàâà Áîãîâ³ ÷àñè Íå òâîÿ ï³ñíÿ ñåðöÿ  òåáå æ â³ðà, íà÷å ñêåëÿ,
³ä çëîáè ïåðåêîøåíèì âîãíåì
çì³íèëèñÿ, â³äêðèâøè ïðîñò³ð â³ëüíîìó ðîçâèòêó õóäîæí³õ òà êóëüòóðíèõ â ñâîþ äîëþ ïðîìåíèñòó,
Çðóéíóþòü äàõ ³ ñò³íè, àëå æ ïðî çàãèáëèõ óíî÷³.
âïîäîáàíü ³ ñåðåä íàøîãî ëþäó, ÿêèé äîñèòü ìëÿâî, àëå âïåâíåíî ϳñíÿ â³ëüíà ãðຠç íåáîì,
ïî÷àâ ïðàãíóòè äî ð³äíîãî óêðà¿íñüêîãî ÷èííèêà. ² òåïåð ìàëî õòî
â³ðà Ìîëîä³, íåáàéäóæ³, Âèøí³ ñîíÿ÷í³ â íàìèñò³,
æèâå íå â íèõ, à â ñåðö³ é Íå çëîìèâ áè ³õ âîðîã,
ïàì’ÿòຠòèõ «ìàòðüîí» íà ïîëèöÿõ, âêðèòèõ ïèëîì, à ìàéñòð³â íàøèõ ² òàëàíò³â - íåîñÿæíî –
ïåðåéäå
³ áåç «ðàñºéñüêèõ áàá» âï³çíàþòü äàëåêî çà ìåæàìè ϳâí³÷íî¿ ßêáè âñ³ ï³äíÿëèñÿ ïðåäê³â äåðåâî âñå êâ³òíå!
Ç ä³òüìè â³éíè ó ïðîñò³ð òà â
ѳâåðùèíè. Ïîâàæàþòü òâîðö³â ïðåêðàñíîãî ç äåðåâà çà ¿õí³é çðîçóì³ëèé
ìàéáóòíº
Òà äçâîíèëè íà ñïîëîõ! I çàâçÿòòÿ çíèùèòü êîð÷³
òà âèøóêàíèé ñòèëü ×åðí³ã³âñüêî¿ øêîëè, çà ¿õí³ ðîáèòè, â ÿêèõ ëàã³äíî Äåñü äàëåêî ãðèì³ëî, â òåáå, ä³â÷èíî, áåçì³ðíå.
áåç ñëüîç òà áåç æîðñòîêèõ ì³í ×îðíîáðèâà, á³ëîëèöÿ,
ïîºäíóþòüñÿ ñó÷àñí³ äîòåïí³ ³ìïðîâ³çàö³¿ ç³ ñòàëèìè çàêîíàìè Ìîâ êèíî íà åêðàí³,
Äîëîíü ïëå÷à òîðêíåòüñÿ Ãóáè ñòèñíóâøè äî áîë³,
ð³çüáëåííÿ â³ä äàëåêî¿ ìèíóâøèíè. Ùàñòè âàì, ìàéñòðè!
îáåðåæíî, Äåíü òÿãíóâñÿ áåçö³ëüíî Éäå êðàñóíÿ-Óêðà¿íà,
Áîðèñ Äîìîöüêèé Îñòàíí³é âàëüñ ñåðåä ðó¿í… ³ â³éíà íåðåàëüíà... ùîá íàäèõàòèñÿ âîë³!
*** *** ***

Äóìêè àâòîð³â ïóáë³êàö³é ìîæóòü íå çá³ãàòèñÿ ç ïîçèö³ºþ ðåäàêö³¿. Àâòîðè ïóáë³êàö³é íåñóòü â³äïîâ³äàëüí³ñòü çà ¿õ äîñòîâ³ðí³ñòü.
Çàñíîâíèê ãàçåòè Äîìîöüêèé Áîðèñ. Çàðåºñòðîâàíà ó Ãîëîâíîìó óïðàâë³íí³ Ðåäàêòîð òà âèäàâåöü ãàçåòè
Àäðåñà ðåäàêö³¿: þñòèö³¿ ×åðí³ã³âñüêî¿ îáëàñò³. Áîðèñ Äîìîöüêèé.
òåë. (04658) 2-09-49 Ñâ³äîöòâî ïðî äåðæàâíó ðåºñòðàö³þ Òèðàæ 1000 ïðèì³ðíèê³â.
16000, ì. Íîâãîðîä-ѳâåðñüêèé, ñåð³ÿ ×à ¹ 514-163 ð. Ãàçåòó â³ääðóêîâàíî ó ÒÎÂ
âóë. ²ëë³ Áóÿëüñüêîãî, 46 “Øîñòêèíñüêà ì³ñüêà äðóêàðíÿ”
domotskiy@i.ua ì. Øîñòêà, âóë. Ñâîáîäè, 69