‫قانون کار‬

‫جمهوری اسلمای ایران‬

‫تعاريف كلي واصول‬ ‫فصل اول ‪:‬‬

‫) مبحث چهارم –‬ ‫فصل سوم ‪ :‬شرايط كار‬
‫شرايط كار زنان (‬
‫) مبحث پنجم – شرايط كار نوجوانان (‬
‫فصل چهارم ‪ :‬حفاظت فني وبهداشت كار ) مبحث اول – كليات (‬
‫) مبحث دوم – بازرسي كار (‬
‫فصل هشتم ‪ :‬خدمات رفاهي كارگران‬
‫فصل يازدهم ‪ :‬جرائم ومجازاتها‬
‫فصل دوازدهم ‪ :‬مقررات متفرقه‬
 ‫فصل اول ‪:‬‬
‫تعاریف کلی واصول‬
‫مااده ‪ - 1‬کلیه کارفرماایان ‪ ،‬کارگران ‪ ،‬کارگاهها ‪ ،‬ماوسسات تولیدی ‪ ،‬صنعتی ‪ ،‬خدمااتی‬
‫وکشاورزی ماکلف به تبعیت از این قانون مای باشند ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 2‬کارگر از لحاظ این قانون کسی است که به هرعنوان در ماقابل دریافت حق‬
‫السعی اعم از مازد ‪ ،‬حقوق ‪ ،‬سهم سود ویا سایر مازایا به درخواست کارفرماا کار مای کند‬
‫‪.‬‬
‫مااده ‪ – 3‬کارفرماا شخصی است حقیقی یا حقوقی که کارگر به درخواست یا حساب او در‬
‫ماقابل دریافت حق السعی کار مایکند‪.‬‬
‫مادیران وماسئولن وبطور عموم کلیه کسانی که عهده دار اداره کارگاه هستند ‪ ،‬نماینده‬
‫کارفرماا ماحسوب مای شوند وکارفرماا ماسئول کلیه تعهداتی است که نمایندگان ماذکور در‬
‫قبال کارگران به عهده مای گیرند ‪.‬‬
‫در صورتی که نماینده کارفرماا خارج از اختیارات خود تعهدی بنماید وکارفرماا آن را‬
‫نپذیرد در ماقابل کارفرماا ضامان است ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 4‬کارگاه ماحلی است که کارگر به درخواست کارفرماا یا نماینده او در آنجا کار مای‬
‫کند ‪ ،‬از قبیل نمازخانه ‪ ،‬نهار خوری ‪ ،‬تعاونی ها ‪ ،‬شیر خوارگاه ‪ ،‬ماهد کودک ‪ ،‬ماوسسات‬
‫صنعتی ‪ ،‬کشاورزی ‪ ،‬ماعدنی ‪ ،‬ساختمانی ‪ ،‬ترابری ‪ ،‬ماسافربری‬
‫) ناوگانهای حمل ونقل ‪ ،‬پایانه های ماسافربری ( ‪ ،‬خدمااتی ‪ ،‬تجاری ‪ ،‬تولیدی ‪ ،‬امااکن‬
‫عمومای واماثال اینها ‪.‬‬
‫کلیه تاسیساتی که به اقتضای نوع کار ماتعلق به کارگاه هستند از قبیل درماانگاه ‪،‬‬
‫حمام ‪ ،‬آماوزشگاه حرفه ای ‪ ،‬قرائت خانه ‪ ،‬کلسهای سواد آماوزی وسایر ماراکز آماوزشی‬
‫وامااکن ماربوط به شورا وانجمن اسلمای وبسیج کارگران ‪ ،‬ورزشگاه وایاب وذهاب‬
‫ونظایر آنها جزء کارگاه مای باشند ‪.‬‬
‫مااده ‪ -5‬کلیه کارگران‪ ،‬کارفرماایان ‪ ،‬نمایندگان آنها وکارآماوزان ونیز کارگاههاماشمول‬
‫ماقررات این قانون مای باشند ‪.‬‬
‫فصل سوم ‪:‬‬

‫مبحث چهارم ‪ -‬شرایط کار زنان‬

‫حد‬ ‫مااده ‪ – 75‬انجام کارهای خطر ناک ‪ ،‬سخت وزیان آور ونیز حمل بار بیشتر از‬
‫ماجاز با دست وبدون استفاده از وسایل ماکانیکی برای کارگران زن مامنوع است ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 77‬درماواردی که به تشخیص پزشک سازماان تاماین اجتماعی ‪ ،‬نوع کار برای کارگر‬
‫باردار خطرناک یا سخت تشخیص داده شود ‪ ،‬کارفرماا تا پایان دوره بارداری وی بدون‬
‫کسر حق السعی کار ماناسب تر وسبکتری به او ارجاع مای نماید‪.‬‬
‫مااده ‪ – 78‬در کارگاههایی که دارای کارگر زن هستند کارفرماا ماکلف است به ماادران شیر‬
‫ده تا پایان دو سالگی پس از هر سه ساعت کار ‪ ،‬نیم ساعت فرصت شیردادن بدهد ‪ .‬این‬
‫فرصت جزء ساعات کار آنان ماحسوب مای شود وهمچنین کارفرماا ماکلف است ماتناسب با‬
‫تعداد کودکان وبا در نظر گرفتن گروه سنی آنها ماراکز ماربوط به نگهداری کودکان ) از‬
‫قبیل شیر خوارگاه ‪ ،‬ماهد کودک و ‪ ( ......‬را ایجاد نماید‬
 ‫مبحث پنجم – شرایط کار نوجوانان‬
‫مااده ‪ – 79‬به کارگماردن افراد کمتر از ‪ 15‬سال تمام مامنوع است ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 80‬کارگری که سنش بین ‪ 15‬تا ‪ 18‬سال تمام باشد ‪ ،‬کارگر نوجوان نامایده مای‬
‫شود ودر بدو استخدام باید توسط سازماان تاماین اجتماعی ماورد آزماایشهای پزشکی قرار‬
‫گیرد ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 81‬آزماایشهای پزشکی کارگر نوجوان حداقل باید سالی یکبار تجدید شود ومادارک‬
‫ماربوط در پرونده استخدامای وی ضبط گردد ‪ .‬پزشک در باره تناسب نوع کار‬
‫با توانائی کارگر نوجوان اظهار نظر مای کند وچنانچه کار ماربوط را ناماناسب بداند‬
‫کارفرماا ماکلف است در حدود اماکانات خود شغل کارگر را تغییر دهد ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 83‬ارجاع هر نوع کار اضافی وانجام کار در شب ونیز ارجاع کارهای سخت وزیان‬
‫آور وخطر ناک وحمل بار با دست ‪ ،‬بیش از حد ماجاز وبدون استفاده از وسایل ماکانیکی‬
‫برای کارگر نوجوان مامنوع است ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 84‬در ماشاغل وکارهائی که به علت مااهیت آن یا شرایطی که کار در آن انجام مای‬
‫شود برای سلماتی یا اخلق کارآماوزان ونوجوانان زیان آور است ‪ ،‬حداقل سن کار ‪18‬‬
‫سال تمام خواهد بود ‪ .‬تشخیص این امار با وزارت کار واماور اجتماعی است ‪.‬‬
‫فصل چهارم ‪:‬‬
‫حفاظت فنی وبهداشت کار‬
‫مبحث اول ‪ :‬کلیات‬
‫مااده ‪ – 85‬براي صيانت نيروي انساني و مانابع ماادي كشور رعايت دستور العملهايي كه‬
‫از طرف شوراي عالي حفاظت فني) جهت تاماين حفاظت فني ( و وزارت بهداشت ‪،‬‬
‫درماان و آماوزش پزشكي) جهت جلوگيري از بيماريهاي حرفه اي و تاماين بهداشت كار و‬
‫كارگر و ماحيط كار ( تدوين ماي شود ‪ ،‬براي كليه كارگاهها‪ ،‬كارفرماايان ‪ ،‬كارگران و‬
‫كارآماوزان الزاماي است‪.‬‬

‫تبصره – كارگاههاي خانوادگي نيز ماشمول ماقررات اين فصل بوده و ماكلف به رعايت‬
‫اصول فني و بهداشت كار ماي باشند ‪.‬‬

‫مااده ‪ – 87‬اشخاص حقيقي و حقوقي كه بخواهند كارگاه جديدي احداث نمايند و يا‬
‫كارگاههاي ماوجود را توسعه دهند ماكلف اند بدوا ا برناماه كار و نقشه هاي ساختماني و‬
‫طرح هاي ماورد نظر را از لحاظ پيش بيني در امار حفاظت فني و بهداشت كار براي‬
‫اظهار نظر و تاييد به وزارت كار و اماور اجتماعي ارسال دارند‪ .‬وزارت كار و اماور‬
‫اجتماعي ماوظف است نظرات خود را ظرف مادت يك مااه اعلم نمايد ‪ .‬بهره برداري از‬
‫كارگاههاي مازبور مانوط به رعايت ماقررات حفاظتي و بهداشتي خواهد بود ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 90‬کلیه اشخاص حقیقی وحقوقی که بخواهند لوازم حفاظت فنی وبهداشتی را‬
‫وارد یا تولید کنند باید ماشخصات وسایل را حسب ماورد همراه با نمونه های آن به وزارت‬
‫بهداشت درماان وآماوزش پزشکی و وزارت کار واماور اجتماعی ارسال دارند وپس از‬
‫تائیدیه به ساخت یا وارد کردن این وسایل اقدام نمایند ‪.‬‬
‫مااده ‪ -91‬كارفرماايان و ماسئولن كليه واحدهاي ماوضوع مااده ‪ 85‬اين قانون ماكلفند‬
‫براساس ماصوبات شوراي عالي حفاظت فني براي تاماين حفاظت و سلمات و بهداشت‬
‫كارگران در ماحيط كار و سايل و اماكانات لزم را تهيه و در اختيار آنها قرار داده و‬
‫چگونگي كاربرد وسايل فوق الذكر را به آنان بياماوزند و در خصوص رعايت ماقررات‬
‫حفاظتي وبهداشت فردي واجراي دستورالعملهاي ماربوطه ماسئول ماي باشند‪.‬‬
‫مااده ‪ -92‬كليه واحدهاي ماوضوع مااده ‪ 85‬اين قانون كه شاغلين درآنهابه اقتضاي نوع‬
‫كاردرماعرض بروز بيماريهاي ناشي ازكارقراردارند‪ .‬بايدبراي همه افراد ماذكورپرونده‬
 ‫پزشكي تشكيل دهند وحداقل سالي يكبارتوسط ماراكز بهداشتي درمااني ازآنها ماعاينه‬
‫وآزماايشهاي لزم را به عمل آورند ونتيجه را در پرونده ماربوطه ضبط نمايند‪.‬‬
‫تبصره ‪ - 1‬چنانچه با تشخيص شوراي پزشكي نظر داده شودكه فرد ماعاينه شده به‬
‫بيماري ناشي از كار مابتل يادر ماعرض ابتل باشد كار فرماا وماسئولين ماربوطه ماكلفند‬
‫كاراورا براساس نظريه شوراي پزشكي ماذكور بدون كاهش حق السعي درقسمت‬
‫ماناسب ديگري تعيين نمايد‪.‬‬
‫تبصره ‪ - 2‬در صورت ماشاهده چنين بيماراني وزارت كارواماور اجتماعي ماكلف به بازديد‬
‫وتائيد ماجدد شرايط فني وبهداشت وايمني ماحيط كار خواهد بود‪.‬‬
‫مااده ‪ -93‬به مانظور جلب ماشاركت كارگران ونظارت بر حسن اجراي ماقررات حفاظتي‬
‫وبهداشتي درماحيط كار وپيشگيري از حوادث وبيماري ها دركارگاههايي كه وزارت كار‬
‫واماور اجتماعي ووزارت بهداشت درماان وآماوزش پزشكي ضروري تشخيص دهند كميته‬
‫حفاظت فني وبهداشت كار تشكيل خواهد شد‪.‬‬
‫تبصره ‪ -1‬كميته ماذكور از افرادماتخصص در زماينه حفاظت فني و بهداشت حرفه اي و‬
‫اماور فني كارگاه تشكيل و از بين اعضاء دو نفر شخص واجد الشرايطي كه ماورد تاييد‬
‫وزارتخانه هاي كار و اماور اجتماعي و بهداشت درماان و آماوزش پزشكي باشند‬
‫تعيين مايگردند كه وظيفه شان برقراري ارتباط مايان كميته ماذكور با كارفرماا و وزارت‬
‫كار و اماور اجتماعي و وزارت بهداشت ‪ ،‬درماان و آماوزش پزشكي ماي باشد ‪.‬‬
‫تبصره ‪ _2‬نحوه تشكيل و تركيب اعضاء بر اساس دستور العملهايي خواهد بود كه توسط‬
‫وزارت كار و اماور اجتماعي و وزارت بهداشت ‪ ،‬درماان و آماوزش پزشكي تهيه و ابلغا‬
‫خواهد شد ‪.‬‬

‫مااده ‪ – 95‬ماسئو ليت اجراي ماقررات و ضوابط فني و بهداشت كار بر عهده كارفرماا و‬
‫ماسئولين واحدهاي ماوضوع ذكر شده در مااده ‪ 85‬اين قانون خواهد بود ‪ ،‬هر گاه بر اثر‬
‫عدم رعايت ماقررات ماذكور از سوي كار فرماا و ماسئولين واحدها ‪ ،‬حادثه اي رخ دهد‪،‬‬
‫در‬ ‫شخص كارفرماا يا ماسئول ماذكور از نظر كيفري و حقوقي و نيز ماجازاتهاي ماندرج‬
‫اين قانون ماسئول است ‪.‬‬
‫تبصره ‪ -1‬كارفرماا يا ماسئولن واحدهاي ماوضوع مااده ‪ 85‬اين قانون ماوظف اند كليه‬
‫حوادث ناشي از كار را در دفتر ويژه اي كه فرم آن از طريق وزارت كار و اماور اجتماعي‬
‫اعلم مايگردد ‪ ،‬ثبت و ماراتب را سريعا ا به صورت كتبي به اطلع اداره كار و اماور‬
‫اجتماعي ماحل برسانند ‪.‬‬
‫تبصره ‪ – 2‬چنانچه كارفرماا يا ماديران واحدها ي ماوضوع مااده ‪ 85‬اين قانون براي‬
‫حفاظت فني و بهداشت كار وسايل و اماكانات لزم را در اختياركارگر قرار داده باشند‬
‫و كارگر با وجود آماوزشهاي لزم و تذكرات قبلي ‪ ،‬بدون توجه به دستورالعمل و ماقررات‬
‫ماوجود ‪ ،‬از آنها استفاده ننمايد ‪.‬كارفرماا ماسئوليتي نخواهد داشت ‪ .‬در صورت بروز‬
‫اختلف راي هيات حل اختلف نافذ خواهد بود ‪.‬‬
 ‫مبحث دوم ‪ :‬بازرسی کار‬
‫برناماه‬ ‫) مااده ‪ - ( 96‬تبصره ‪ - 1‬وزارت بهداشت ‪ ،‬درماان وآماوزش پزشكي ماسئول‬
‫ريزي ‪ ،‬كنترل ‪ ،‬ارزشيابي و بررسي در زماينه بهداشت كار و درماان كارگري بوده و‬
‫ماوظف است اقداماات لزم را در اين زماينه بعمل آورد‪.‬‬
‫تبصره ‪ – 2‬بررسي به صورت ماستمر ‪ ،‬همراه با تذكر اشكالت و ماعايب و نواقص و در‬
‫صورت لزوم تقاضاي تعقيب ماتخلفان در ماراجع صالح انجام ماي گيرد ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 98‬بازرسان كار و كارشناسان بهداشت در حدود وظايف خويش حق دارند بدون‬
‫اطلع قبلي در هر ماوقع در شبانه روز به ماوسسات ماشمول مااده ‪ 85‬اين قانون‬
‫وارد شده و به بازرسي بپردازند و نيز ماي توانند به دفاتر و مادارك ماربوطه در ماؤسسه‬
‫ماراجعه و در صورت لزوم از تمام يا قسمتي از آنها رونوشت تحصيل نمايند ‪.‬‬
‫مااده ‪ -99‬بازرسان و كارشناسان بهداشت كار حق دارند به مانظور اطلع از تركيبات‬
‫ماي‬ ‫ماوادي كه كارگران با آنها در تماس ماي باشند و يا در انجام كار ماورد استفاده قرار‬
‫گيرد ‪ ،‬به اندازه اي كه براي آزماايش لزم است ‪ ،‬در ماقابل رسيد ‪ ،‬نمونه بگيرند و به‬
‫رؤساي ماستقيم خود تسليم نمايند ‪.‬‬
‫تبصره – ساير ماقررات ماربوط به چگونگي بازرسي كار ماطابق آئين ناماه هايي خواهد بود‬
‫كه با پيشنهاد شوراي عالي حفاظت فني و بهداشت كار ‪ ،‬حسب ماوارد به تصويب وزير‬
‫كار و اماور اجتماعي و وزير بهداشت ‪ ،‬درماان و آماوزش پزشكي خواهد رسيد ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 100‬كليه بازرسان كار و كارشناسان بهداشت حرفه اي ‪ ،‬داراي كارت ويژه حسب‬
‫ماورد با اماضاء وزير كار و اماور اجتماعي يا وزرات بهداشت ‪ ،‬درماان وآماوزش پزشكي‬
‫هستند كه هنگام بازرسي بايد همراه آنها باشد و در صورت تقاضاي ماقاماات رسمي يا‬
‫ماسئولين كارگاه ارائه شود‪.‬‬
‫مااده ‪ – 101‬گزارش بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار در ماوارد ماربوط به حدود‬
‫وظايف و اختياراتشان در حكم گزارش ضابطين دادگستري خواهد بود‪.‬‬
‫مااده ‪ – 104‬كارفرماايان و ديگر كساني كه ماانع ورود بازرسان كار و كارشنا سان‬
‫بهداشت كار و كارگاههاي ماشمول اين قانون گردند و يا ماانع انجام وظيفه ايشان شوند‬
‫يا از دادن اطلعات و مادارك لزم به آنان خودداري نمايند حسب ماورد به ماجازاتهاي ماقرر‬
‫در اين قانون ماحكوم خواهند شد ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 105‬هرگاه در حين بازرسي ‪ ،‬به تشخيص بازرس كار يا كارشناس بهداشت‬
‫حرفه اي احتمال وقوع حادثه و يا بروز خطر در كارگاه داده شود بازرس كار يا كارشناس‬
‫بهداشت حرفه اي ماكلف هستند ماراتب را فورا ا و كتبا ا به كارفرماا يا نماينده او و نيز به‬
‫رئيس ماستقيم خود اطلع دهند‪.‬‬
‫تبصره ‪ -1‬وزارت كار و اماور اجتماعي و وزارت بهداشت درماان و آماوزش پزشكي‪،‬حسب‬
‫ماورد گزارش بازرسان كار و كارشناسان بهداشت حرفه اي ‪ ،‬از دادسراي عموماي ماحل‬
‫و در صورت عدم تشكيل دادسراي از دادگاه عموماي ماحل تقاضا خواهند كرد فورا ا قرار‬
‫تعطيل و لك و ماهر تمام يا قسمتي از كارگاه را صادرنمايد ‪ ،‬دادستان بلفاصله نسبت به‬
‫صدور قرار اقدام و قرار ماذكور پس از ابلغا قابل اجراست ‪،‬دستور رفع تعطيل توسط‬
‫مارجع ماذبور در صورتي صادر خواهد شد كه بازرس كار و يا كارشناس بهداشت حرفه اي‬
‫و يا كارشناسان ذيربط دادگستري رفع نواقص و ماعايب ماوجود را تاييد نموده باشند ‪.‬‬
‫تبصره ‪ -2‬كارفرماا ماكلف است در اياماي كه به علت فوق كار تعطيل ماي شود ‪ ،‬مازد‬
‫كارگران كارگاه را بپر دازد‪.‬‬
‫فصل هشتم ‪:‬‬

‫خدمات رفاهی کارگران‬

 ‫مااده ‪ – 151‬در کارگاه هایی که به مادت ماحدود به مانظور انجام کاری ماعین ) راه سازی‬
‫وماانند آن ( دور ازماناطق ماسکونی ایجاد مای شوند کارفرماایان ماوظفند سه وعده غذای‬
‫ماناسب وارزان قیمت ) صبحانه ‪ ،‬نهار ‪ ،‬شام ( برای کارگران خود فراهم نمایند که‬
‫حداقل یک وعده آن باید غذای گرم باشد ‪ .‬دراین قبیل کارگاه ها به اقتضای فصل ‪ ،‬ماحل‬
‫ومادت کار باید خوابگاه ماناسبی نیز برای کارگران ایجاد شود ‪.‬‬

‫مااده ‪ – 156‬دستورالعملهای ماربوط به تاسیسات کارگاه از نظر بهداشت ماحیط کار ماانند‬
‫غذاخوری ‪ ،‬حمام ودستشوئی برابر آئین ناماه ای خواهد بود که توسط وزارت بهداشت ‪،‬‬
‫درماان وآماوزش پزشکی به تصویب وبه مارحله اجرا درخواهد آماد ‪.‬‬
‫فصل یازدهم ‪:‬‬

‫جرائم ومجازاتها‬
‫مااده ‪ – 171‬ماتخلفان از تکالیف ماقرر دراین قانون ‪ ،‬حسب ماورد ‪ ،‬ماطابق ماواد آتی با‬
‫توجه به شرایط واماکانات خاطی وماراتب جرم به ماجازات حبس یا جریمه نقدی ویا هردو‬
‫ماحکوم خواهند شد ‪ .‬درصورتیکه تخلف از انجام تکالیف قانونی سبب وقوع حادثه ای‬
‫گردد که مانجر به عوارضی ماانند نقص عضو ویا فوت کارگر شود ‪ ،‬دادگاه ماکلف است‬
‫علوه بر ماجازاتهای ماندرج در این فصل ‪ ،‬نسبت به این ماوارد طبق قانون تعیین تکلیف‬
‫نماید ‪.‬‬

‫مااده ‪ – 175‬ماتخلفان از هر یک از ماواد ماذکور در ماواد ‪ ) 78‬قسمت اول (‪ 82، 81 ، 80 ،‬و‬

‫‪ 92‬برای هرماورد تخلف حسب ماورد علوه بر رفع تخلف یا تادیه حقوق کارگر ویا هردو‬
‫درماهلتی که دادگاه با کسب نظر نماینده وزارت کار واماور اجتمکاعی تعیین خواهد کرد به‬
‫ازاء هر کارگر به ترتیب ذیل ماحکوم خواهند شد ‪.‬‬
‫‪ -1‬برای تا ‪ 10‬نفر ‪30‬تا ‪ 100‬برابر حداقل مازد روزانه یک کارگر ‪.‬‬
‫‪ -2‬برای تا ‪ 100‬نفر نسبت به ماازاد ‪ 10‬نفر ‪ 5‬تا ‪ 10‬برابر حداقل مازد روزانه یک کارگر ‪.‬‬
‫‪ -3‬برای بالتر از ‪ 100‬نفر نسبت به ماازاد ‪ 100‬نفر ‪ 2‬تا ‪ 5‬برابر حداقل مازد روزانه یک‬
‫کارگر ‪.‬‬
‫درصورت تکرار تخلف ماتخلفان ماذکور به ‪ 1/1‬تا ‪ 1/5‬برابر حداکثر جرائم نقدی فوق ویا‬
‫به حبس از ‪ 91‬روز تا ‪ 120‬روز ماحکوم خواهد شد ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 176‬ماتخلفان از هریک از ماوارد ماذکور در ماواد ‪84 ، 83 ، 79 ، 77 ، 75 ، 61 ، 52‬‬
‫و ‪ 91‬برای هر ماورد تخلف حسب ماورد علوه بر رفع تخلف یا تادیه حقوق کارگر یا هردو‬
‫در ماهلتی که دادگاه با کسب نظر نماینده وزارت کار واماوراجتماعی تعیین خواهد کرد به‬
‫ازاء هر کارگر به ترتیب ذیل ماحکوم خواهند شد ‪.‬‬
‫‪ -1‬برای تا ‪ 10‬نفر ‪ 200‬تا ‪ 500‬برابر حداقل مازد روزانه یک کارگر ‪.‬‬
‫‪ -2‬برای تا ‪ 100‬نفر نسبت به ماازاد ‪ 10‬نفر ‪ 20‬تا ‪ 50‬برابر حداقل مازد روزانه یک کارگر ‪.‬‬
‫‪ -3‬برای بالتر از ‪ 100‬نفر نسبت به ماازاد ‪ 100‬نفر ‪ 10‬تا ‪ 20‬برابر حداقل مازد روزانه یک‬
‫کارگر ‪.‬‬
‫در صورت تکرار تخلف ماتخلفان ماذکور به حبس از ‪ 91‬روز تا ‪ 180‬روز ماحکوم خواهند‬
‫شد ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 177‬ماتخلفان از هر یک ازماوارد ماذکور در ماوارد ‪ ) 89، 87‬قسمت اول مااده ( و‬
‫‪ 90‬برای هر ماورد تخلف حسب ماورد علوه بر رفع تخلف به تادیه حقوق کارگر ویا هردو‬
‫درماهلتی که داد گاه با کسب نظر نماینده وزارت کار واماور اجتماعی تعیین خواهد کرد به‬
‫حبس از ‪ 91‬روز تا ‪ 120‬روز ویا جریمه نقدی به ترتیب ذیل ماحکوم خواهد شد ‪.‬‬
‫در کارگاههای تا ‪ 10‬نفر ‪300‬تا ‪ 600‬برابر حداقل مازد روزانه یک کارگر‬ ‫‪-1‬‬
‫در کارگاههای ‪ 11‬تا ‪ 100‬نفر ‪ 500‬تا ‪ 1000‬برابر حداقل مازد روزانه یک کارگر ‪.‬‬ ‫‪-2‬‬
‫در کارگاههای ‪ 1000‬نفر به بال ‪ 800‬تا ‪ 1500‬برابر حداقل مازد روزانه یک کارگر ‪.‬‬ ‫‪-3‬‬
‫صورت تکرار تخلف ماتخلفان به حبس از ‪ 121‬روز تا ‪ 180‬روز ماحکوم خواهند شد ‪.‬‬ ‫در‬
 ‫مااده ‪ – 179‬کارفرماایان یاکسانی که ماانع ورود وانجام وظیفه بازرسان کار ومااماوران‬
‫بهداشت کار به کارگاههای ماشمول این قانون گردند ویا از دادن اطلعات ومادارک لزم‬
‫پرداخت‬ ‫به ایشان خودداری کنند در هر ماورد با توجه به شرایط واماکانات خاطی به‬
‫جریمه نقدی از ‪ 100‬تا ‪ 300‬برابر حداقل مازد روزانه کارگر پس از قطعیت حکم ودر‬
‫صورت تکرار به حبس از ‪ 91‬روز تا ‪ 120‬روز ماحکوم خواهند شد ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 185‬رسیدگی به جرائم ماذکور در ماواد ‪ 171‬تا ‪ 174‬در صلحیت دادگاههای کیفری‬
‫دادگستری است ‪ .‬رسیدگی ماذکور در دادسرا ودادگاه خارج از نوبت بعمل خواهد آماد ‪.‬‬

‫فصل دوازدهم ‪:‬‬

‫مقررات متفرقه‬
‫مااده ‪ – 188‬اشخاص ماشمول قانون استخدام کشوری یا سایر قوانین خاص استخدامای‬
‫ونیز کارگران کارگاههای خانوادگی که انجام کار آنها مانحصرا ا توسط صاحب کار وهمسر‬
‫وخویشاوندان نسبی درجه یک از طبقه اول وی انجام مای شود ‪ ،‬ماشمول ماقررات این‬
‫قانون نخواهند بود ‪.‬‬
‫تبصره – حکم این مااده ماانع از انجام تکالیف دیگری که در فصول ماختلف نسبت به ماوارد‬
‫ماذکور تصریح شده است ‪ ،‬نمی باشد ‪.‬‬

‫مااده ‪ – 200‬با تصویب این قانون وآئین ناماه های اجرائی آن ‪ ،‬قوانین کار و کار‬
‫کشاورزی ماغایر این قانون لغو مایگردند ‪.‬‬
‫مااده ‪ – 203‬وزارت کار واماور اجتماعی ودادگستری مااماور اجرای این قانون مای باشند‪.‬‬
‫تبصره – مافاد این مااده رافع تکالیف وماسئولیتهائی نخواهد بود که در این قانون ویا سایر‬
‫قوانین به عهده وزارتخانه های ذیربط وماوسسات وکارگاههای دولتی ماشمول این قانون‬
‫نهاده شده است ‪.‬‬
‫بند ) ‪ ( 2‬مااده یک قانون‬
‫تشکیلت ووظایف وزارت‬
‫بهداشت ‪ ،‬درماان وآماوزش‬
‫پزشکی‬
 ‫بند ‪ 2‬مااده ‪ - 1‬تاماین بهداشت عمومای وارتقاء سطح آن از طریق اجرای برناماه های‬
‫بهداشتی خصوصا ا درزماینه بهداشت ماحیط ‪ ،‬مابارزه با بیماریها ‪ ،‬بهداشت خانواده‬
‫ومادارس ‪ ،‬آماوزش بهداشت عمومای ‪ ،‬بهداشت کار وشاغلین با تاکید براولویت‬
‫ماراقبتهای بهداشتی اولیه ‪ ،‬بهداشت ماادران وکودکان با همکاری وهماهنگی دستگاههای‬
‫ذیربط ‪.‬‬
 ‫آئین ناماه‬
‫و‬ ‫کمیته حفاظت فنی‬
‫بهداشت کار‬
‫اعضاء كميته حفاظت فني وبهداشت كار‬
‫وظايف كميته حفاظت فني وبهداشت كار‬
‫شرح وظايف مسئول بهداشت حرفه اي در كميته حفاظت‬
‫فني وبهداشت كار‬
‫شرح وظايف كارشناس بهداشت حرفه اي شاغل‬
‫دركارخانجات‬
‫دستورالعمل اجرائي آئين نامه كميته حفاظت فني وبهداشت‬
‫كار‬
 ‫مااده ‪ : 1‬بمنظور تاماين ماشاركت كارگران وكارفرماايان و نظارت بر حسن اجراي‬
‫ماقررات حفاظت فني و بهداشت كار ؛ صيانت نيروي انساني و مانابع ماادي كشور در‬
‫كارگاههاي ماشمول و همچنين پيشگيري از حوادث و بيماريها ي ناشي از كار ‪ ،‬حفظ و‬
‫ارتقاء سلماتي كارگران و سالم سازي ماحيطهاي كار ‪ ،‬تشكيل كميته هاي حفاظت فني و‬
‫بهداشت كار با رعايت ضوابط و ماقررات ماندرج در اين آئين ناماه در كارگاههاي كشور‬
‫الزاماي است ‪.‬‬
‫مااده ‪ : 2‬كارگاههائي كه داراي ‪ 25‬نفر كارگر باشند ؛ كارفرماا ماكلف است كميته اي به‬
‫نام كميته حفاظت فني و بهداشت كار با اعضاء ذيل تشكيل دهد ‪:‬‬
‫‪ -1‬كارفرماا يا نماينده تام ال ختيار او‬
‫‪ -2‬نماينده شوراي اسلماي كار يا نماينده كارگران كارگاه‬
‫‪ -3‬مادير فني و در صورت نبودن او يكي از سر استاد كاران كارگاه‬
‫‪ -4‬ماسئول حفاظت فني‬
‫‪ -5‬ماسئول بهداشت حرفه اي‬
‫تبصره ‪ : 1‬ماسئول حفاظت فني ماي بايستي ترجيحا ا از فارغا التحصيلن رشته حفاظت‬
‫فني و ايمني كار باشد ‪.‬‬
‫بهداشت‬ ‫تبصره ‪ : 2‬ماسئول بهداشت حرفه اي ماي بايستي تر جيحا ا فارغا التحصيل‬
‫حرفه اي يا پزشك عموماي ماوردتائيد ماركز بهداشت شهرستان باشد ‪.‬‬
‫تبصره ‪ : 3‬اعضاء كميته حفاظت فني وبهداشت كار با هزينه كارفرماا با يستي در‬
‫برناماه هاي آماوزشي و باز آماوزي ماربوط به حفاظت فني وبهداشت كار كه توسط‬
‫ارگانهاي ذيربط برگزار ماي گردد شركت نمايند ‪.‬‬
‫تبصره ‪ : 4‬در كارگاههايي كه بين ‪ 25‬تا ‪ 100‬نفر كارگر داشته باشند در صورتي كه يك‬
‫يا دو نفر از اعضاء كميته در كارگاه حضور نداشته باشند جلسه كميته با حداقل سه نفر‬
‫از افراد ماذ كور تشكيل ماي گردد ماشروط بر آنكه در اين كميته ماسئول حفاظت فني يا‬
‫ماسئول بهداشت حرفه اي حضور داشته باشد ‪.‬‬

‫مااده ‪ : 3‬در كارگاهها يي كه كمتر از ‪ 25‬نفر كارگر دارند و نوع كار آنها ايجاب نمايد با‬
‫نظر ماشترك و هماهنگ بازرس كار و كارشناس بهداشت حرفه اي ماحل ‪ ،‬كارفرماا ماكلف‬
‫به تشكيل كميته ماذكور خواهد بود ‪.‬‬

‫تبصره ‪ : 1‬در اينگونه كارگاهها كميته ماذكور با سه نفر از اعضاء بشرح ذيل تشكيل‬
‫مايگردد ‪.‬‬
‫‪ -1‬كارفرماا يا نماينده تام ال ختيار وي‬
‫‪ -2‬نماينده شوراي اسل ماي كار يا نماينده كارگران كارگاه‬
‫‪ -3‬ماسئول حفاظت فني و بهداشت حرفه اي‬
‫تبصره ‪ : 2‬صل حيت ماسئول حفاظت فني و بهداشت حرفه اي براي اينگونه كارگاهها‬
‫بايد به تائيد اداره كار و ماركز بهداشت ماحل برسد ‪.‬‬
‫تبصره ‪ : 3‬در كليه كارگاههايي كه كميته حفاظت فني و بهداشت كار با سه نفر‬
‫تشكيل ماي گردد ماسئول حفاظت فني وبهداشت حرفه اي ماي تواند يك نفر باشد‬
‫ماشروط بر آنكه پس از آماوزشهاي لزم كه با هزينه كارفرماا توسط ماركز بهدا شت و يا‬
‫اداره كار ماحل حسب ماورد تشكيل ماي گردد شركت نموده وگواهي ناماه لزماه را دريافت‬
‫نمايد ‪.‬‬
‫مااده ‪ : 4‬جلسات كميته حفاظت فني و بهداشت كار بايد ل اقل هر مااه يكبار تشكيل‬
‫گردد و در اولين جلسه خود نسبت به انتخاب يك نفر دبير از مايان اعضاء کمیته اقدام‬
‫نماید ‪ .‬تعیین زماان تشکیل جلسات وتنظیم صورتجلسات کمیته بعهده دبیر جلسه خواهد‬
‫بود ‪.‬‬
 ‫تبصره ‪ : 1‬در ماواقع ضروري يا زودتر از ماوعد با پيشنهاد مادير كارخانه يا ماسئول‬
‫حفاظت فني و يا ماسئول بهداشت حرفه اي كميته تشكيل خواهد شد ‪.‬‬
‫تبصره ‪ : 2‬در صورتيكه كميته حفاظت فني و بهداشت كار احتمال وقوع حادثه يا‬
‫بيماري ناشي از كار را براي كارگاه تشخيص دهد بايد فورا ا اقدام به تشكيل جلسه نموده‬
‫و ماوارد را ضمن اعلم به كارفرماا ؛ به اداره كار و ماركز بهداشت ماربوطه اعلم نمايد‪.‬‬
‫تبصره ‪ : 3‬كارفرماا ماكلف است يك نسخه از تصميمات كميته ماذكور و همچنين صورت‬
‫جلسات تنظيم شده را به اداره كار و ماركز بهداشت ماربوطه ارسال نمايد ‪.‬‬
‫وظايف كميته حفاظت فني و بهداشت كار بشرح ذيل است ‪.‬‬ ‫مااده ‪: 5‬‬
‫مااده ‪ : 6‬وجود كميته حفاظت فني و بهداشت كار و ماسئولين حفاظت و بهداشت حرفه‬
‫اي در كارگاه به هيچ وجه رافع ماسئوليت هاي قانوني كارفرماا در قبال ماقررات وضع‬
‫شده نخواهد بود ‪.‬‬
‫اين آئين ناماه در ‪ 7‬مااده و ‪ 10‬تبصره باستناد مااده ‪ 93‬قانون كار جمهوري‬ ‫مااده ‪: 7‬‬
‫اسلماي ايران توسط وزارتخانه هاي كار واماور اجتماعي و وزارت بهداشت درماان‬
‫وآماوزش پزشكي تهيه شده و درتاريخ ‪ 15/4/1374‬به تصويب وزراي كار واماوراجتماعي و‬
‫بهداشت درماان وآماوزش پزشكي رسيد ‪.‬‬
‫وظا ئف كميته حفاظت فني و بهداشت كار‬
‫‪ -1‬طرح ماسائل وماشكلت حفاظتي و بهداشتي در جلسات كميته و ارائه پيشنهادات ل‬
‫زم به كارفرماا جهت رفع نواقص و سالم سازي ماحيط كار ‪.‬‬
‫‪ -2‬انعكاس كليه ايرادات و نواقص حفاظتي و بهداشتي وپيشنهادات لزم جهت رفع‬
‫آنها به كارفرمااي كارگاه ‪.‬‬
‫‪ -3‬همكاري و تشريك ماسا عي با كارشناسان بهداشت حرفه اي و بازرسان كار جهت‬
‫اجراي ماقررات حفاظتي و بهداشت كار‬

‫‪ -4‬توجيه و آشنا سازي كارگران نسبت به رعايت ماقررات و ماوازين بهداشتي و‬

‫حفاظتي در ماحيط كار ‪.‬‬
‫بهداشت‬ ‫‪ -6‬پيشنهاد به كارفرماا جهت تشويق كارگراني كه در امار حفاظت فني و‬
‫كار علقه و جديت دارند ‪.‬‬
‫‪ -7‬پيگيري لزم به مانظور تهيه و ارسال صورتجلسات كميته و همچنين فرماهاي ماربوط‬
‫به حوادث و بيماريهاي ناشي از كار به ارگانهاي ذيربط ‪.‬‬
‫‪ -8‬پيگيري لزم در انجام ماعاينات قبل از استخدام و ماعاينات ادواري بمنظور پيشگيري‬
‫از ابتلء كارگران به بيماريهاي ناشي از كار و ارائه نتايج حاصله به ماراكز بهداشت‬
‫ماربوطه ‪.‬‬
‫‪ -9‬اعلم ماوارد ماشكوك به بيماريهاي حرفه اي از طريق كارفرماا به ماركز بهداشت‬
‫ماربوطه و همكاري در تعيين شغل ماناسب براي كارگراني كه به تشخيص شوراي پزشكي‬
‫) ماوضوع‬ ‫به بيماريهاي حرفه اي مابتل شده ويا در ماعرض ابتلء آنها قرار دارند ‪.‬‬
‫تبصره ‪ 1‬مااده ‪ 92‬قانون كار (‬
‫‪ -10‬جمع آوري آماار و اطلعات ماربوطه از نقطه نظر ماسائل حفاظتي و بهداشتي و‬
‫تنظيم وتكميل فرم صورت نواقص ماوجود در كارگاه ‪.‬‬
‫‪ -11‬بازديد وماعاينه ابزار كار ؛ وسايل حفاظتي و بهداشتي در ماحيط كار و نظارت بر‬
‫حسن استفاده از آنها ‪.‬‬
‫‪ -12‬ثبت آماار حوادث و بيماريهاي ناشي از كار كارگران و تعيين ضريب تكرار و‬
‫ضريب شدت سالنه حوادث ‪.‬‬
‫‪ -13‬نظارت بر ترسيم نمودار مايزان حوادث و بيماريهاي حرفه اي و همچنين نصب‬
‫پوسترهاي آماوزشي ‪ ،‬بهداشتي و حفاظتي در ماحيط كار ‪.‬‬
‫اعلم كانونهاي ايجاد خطر ات حفاظتي وبهداشتي در كار گاه ‪.‬‬ ‫‪-14‬‬
 ‫نظارت بر نظم وترتيب و آرايش ماواد اوليه و ماحصولت و استقرار مااشين آلت‬ ‫‪-15‬‬
‫و ابزار كار به نحو صحيح و ايمن و همچنين تطابق صحيح كار و كارگر در ماحيط كار ‪.‬‬
‫‪ -16‬تعيين خط وماشي روشن و مانطبق با ماوازين حفاظتي و بهداشتي بر حسب‬
‫شرايط اختصاصي هر كارگاه جهت حفظ و ارتقا ء سطح بهداشت و ايمني ماحيط كار و‬
‫پيشگيري از ايجاد حوادث احتمالي و بيماريهاي شغلي ‪.‬‬
‫‪ - 17‬تهيه وتصويب و صدور دستورالعملهاي اجرايي حفاظتي و بهداشتي جهت اعمال در‬
‫داخل كارگاه در ماورد پيشگيري از ايجاد عوارض و بيماريهاي ناشي از عوامال فيزيكي ؛‬
‫شيميايي ؛ ارگو نومايكي ؛ بيولوژيكي و رواني ماحيط كار ‪.‬‬

‫شرح وظايف مسئول بهداشت حرفه اي دركميته حفاظت فني وبهداشت كار‬

‫‪ -1‬آشنا نمودن مادير عامال ‪ -‬ماديران اعضاء كميته حفاظت فني وبهداشت كار وكارگران‬
‫باجايگاه بهداشت حرفه اي درصنعت – جايگاه بهداشت حرفه اي در قوانين ايران واثرات‬
‫ماثبت رعايت دستورالعملهاي بهداشت حرفه اي درپيشرفت صنعت وسلمات كارگران‪.‬‬
‫‪ -2‬تهيه و ارسال برناماه حضور فعال ماسئول بهداشت حرفه اي كميته در كارخانه بر‬
‫اساس جدول زير ‪:‬‬
‫‪ -‬كارخانجات داراي ‪ 25‬تا ‪ 99‬نفر حداقل يكروز در هفته ‪.‬‬
‫‪ -‬كارخانجات داراي ‪ 100‬تا ‪ 499‬نفر حداقل دو روزدر هفته ‪.‬‬
‫‪ -‬كارخانجات داراي ‪ 500‬نفر و بالتر به طور تمام وقت و فعال نمودن ماركز بهداشت‬
‫كار ‪.‬‬
‫‪ -3‬اعلم برناماه آماوزش بهداشت بر اساس رويكرد جديد آماوزش بهداشت با توجه به نياز‬
‫اعم از بهداشت فردي‪ -‬عموماي – خانواده و بهداشت حرفه اي و ‪ ...‬كه رئوس‬
‫آماوزشهاي ارائه شده بايستي در پرونده كارگران ثبت و آماوزشها به طرق ماختلف‬
‫استمرار داشته باشند ‪.‬‬

‫‪ -4‬شناسايي شغلهاي ماوجود و تعداد پرسنل هر شغل بر اساس تماس با عوامال زيان آور‬
‫ماحيط كار و ارائه راه حلهاي ماتناسب جهت كنترل عوامال و ارائه پيش نويس‬
‫دستورالعملهاي لزم جهت انجام كار سالم و بهداشتي به كميته ‪.‬‬
‫‪ -5‬برناماه ريزي جهت اندازه گيري حداقل سالي عوامال زيان آور ‪.‬‬
‫‪ -6‬بررسي و بازديد بهداشتي از تسهيلت و تاسيسات يكبار عوامال زيان آور ماحيط كار‬
‫و ارسال نتايج به ماركز بهداشت و پيگيري لزم جهت كنترل و اعلم نظريه‬
‫بر اساس دستور العمل ماربوطه به كميته به طور ماكتوب ‪.‬‬
‫‪ -7‬نظارت بر تهيه و استفاده صحيح از وسايل حفاظت فردي ماتناسب و با رعايت مااده‬
‫‪ 91‬قانون كار‪.‬‬
‫‪ -8‬تهيه پيش نويس دستور العمل جهت انجام ماعاينات كارگري ) قبل از استخدام و دوره‬
‫اي ( براي شغلهاي ماوجود و تهيه جدول آزماايشات روتين و اختصاصي شغلهاي ماوجود با‬
‫طب كار ماجاز ‪.‬‬ ‫همكاري پزشك ماتخصص طب كار و يا پزشك عموماي دوره ديده‬
‫‪ -9‬نظارت بر اجراي برناماه هاي مابارزه با حشرات و جوندگان ماوذي و تهيه برناماه‬
‫اجرایي ماناسب‪.‬‬
‫‪ -10‬بررسي خلصه نتايج ماعاينات ساليانه و ماشخص نمودن رابطه ماعني دار بين نتايج‬
‫ماعاينات و عوامال زيان آور ماوجود ماحيط كار ‪.‬‬
‫‪ -11‬ار سال صور تجلسات بر اساس فرم پيش نهادي به روش بررسي تصميمات جلسه‬
‫فني و سپس اتخاذ تصميمات جديد و ماشخص نمودن ماسئول پيگيري ‪.‬‬
‫‪ -12‬ساير ماوارد‬
‫مااده ‪ : 6‬وجود كميـــته حفاظت فني و بهداشت كار و ماسئولين حفاظت بهداشت حرفه‬
‫اي در كارگاه به هيچ وجه رافع ماسئوليت هاي قانوني كارفرماا در قبال ماقررات وضع‬
‫شده نخواهد بود‪.‬‬
‫مااده ‪ – 7‬اين آئين ناماه در ‪ 7‬مااده ‪ 10‬تبصره به استناد مااده ‪ 93‬قانون جمهوري اسلماي‬
‫ايران توسط وزارتخانه هاي كار و اماور اجتماعي و وزارت بهداشت ‪ ،‬درماان و آماوزش‬
‫پزشكي تهيه شده و در تاريخ ‪ 15/4/74‬به تصويب وزاري كار و اماور اجتماعي و‬
‫بهداشت ‪ ،‬درماان و آماوزش پزشكي رسيد‪.‬‬
 ‫كليات‬
‫فصل اول ‪ :‬تاسيسات بهداشتي كارگاه‬
‫فصل دوم ‪ :‬تسهيلت بهداشتي كارگاه‬
‫مبحث دوم – محل‬ ‫مبحث اول – آشپزخانه‬
‫غذاخوري‬
‫مبحث چهارم –‬ ‫مبحث سوم – انبار مواد غذايي‬
‫يخچال وسردخانه‬
‫مبحث ششم ‪-‬‬ ‫مبحث پنجم – حمام ‪ /‬دوش‬
‫رختكن‬
‫مبحث هشتم –‬ ‫مبحث هفتم – حوله وصابون‬
‫شستشوي البسه‬
‫مبحث دهم ‪-‬‬ ‫مبحث نهم – توالت‬
‫دستشويي‬
‫مبحث يازدهم – آب مصارف آشاميدني وبهداشتي‬
‫مبحث سيزدهم ‪-‬‬ ‫مبحث دوازدهم – مواد زائد‬
‫نمازخانه‬
‫مبحث چهاردهم – اتاق استراحت زنان‬
‫مبحث پانزدهم – شيرخوارگاه ومهد كودك‬
‫مبحث شانزدهم – تاسيسات مربوط به ارائه خدمات بهداشتي‬
‫درماني‬
 ‫كليات ‪:‬‬
‫مااده ‪ : 1‬كارگاه ماحلي است كه كارگر به درخواست كارفرماايا نماينده او در آنجا كار ماي‬
‫كند ‪.‬‬
‫تبصره ‪ :1‬كليه واحدهاي يك نفره )خويش فرماا( نيز ماشمول اين آئين ناماه خواهند بود‪.‬‬
‫تبصره ‪ :2‬ماجموعه كارگاههايي كه در ماجاورت يكديگر وتحت پوشش يك ماديريت واحد‬
‫قرار دارند ماجتمع كارگاهي نامايده ماي شوند ودر اين صورت آنچه بعنوان تاسيسات‬
‫بهداشتي كارگاهي و تاسيسات بهداشت عموماي كارگاه در اين آئين ناماه آماده است ماي‬
‫توانند ماناسب با استانداردهاي ارائه شده بطور ماشترك در ماحل هاي واحدي ايجاد گردند‪.‬‬
‫تبصره ‪ :3‬از نظر اجراي اين دستور العمل احتياجات بهداشتي كارگاه بر دو دسته‬
‫ماي‬ ‫تاسيسات بهداشتي كارگاهي و تسهيلت بهداشتي كارگاهها به شرح ذيل تعريف‬
‫گردند‪:‬‬
‫الف‪ :‬تاسيسات بهداشتي كارگاه ‪ :‬شامال ساختمان و تاسيسات كارگاهي است كه در‬
‫ساختمان‬ ‫ارتباط با تاماين شرايط بهداشتي ماحيط كار ماطرح ماي باشند از قبيل‪:‬‬
‫كارگاه‪ ،‬سيستم روشنايي‪ ،‬تهويه‪ ،‬آب‪ ،‬فاضلب وزباله‪.‬‬
‫ب‪ :‬تسهيلت بهداشتي كارگاه شامال كليه تسهيلت جنبي كارگاه است كه براي حفظ‬
‫از قبيل‬ ‫سلمات شاغلين و افراد وابسته به آنان دركارگاه ماوجود ويا داير ماي گردد‪،‬‬
‫آشپزخانه‪ ،‬ماحل غذا خوري‪ ،‬انبار ماواد غذايي‪ ،‬سرد خانه ‪،‬حمام‪ ،‬رختكن‪،‬تسهيلت‬
‫اتاق استراحت زنان‪،‬ماهد‬ ‫شستشوي البسه كارگران‪،‬دستشويي‪،‬آبخوري‪،‬توالت ‪،‬‬
‫كودك وشير خوار گاه‪ ،‬نماز خانه وتسهيلت مار بوط به ارائه خدماات بهداشتي در مااني در‬
‫كارگاه‪ ،‬تسهيلت ماربوط به اياب وذهاب كارگران ماي باشد‪.‬‬

‫مااده ‪ :2‬به استناد بند ‪ 2‬مااده ‪ 1‬قانون وظايف وتشكيلت وزارت بهداشت ‪ ،‬درماان و‬
‫آماوزش پزشكي وماواد ‪،85،156‬و تبصره ‪1‬مااده ‪ 96‬قانون كار رعايت شرايط و ضوابط‬
‫ماندرج در اين دستور العمل در كليه كارگاههاي كشور و براي كليه كارفرماايان‪،‬كارگران و‬
‫كارآماوزان الزاماي است‪ .‬و كارشناسان بهداشت حرفه اي وزارت بهداشت‪،‬درماان‬
‫و‪،‬آماوزش پزشكي ناظر به اجراي صحيح آن مايباشند‪.‬‬
‫تبصره‪ :‬اظهار نظر در ماواردي از قبيل ماطلوب‪ ،‬نا ماطلوب‪ ،‬ماناسب‪،‬ناماناسب‪،‬كافي‪ ،‬نا‬
‫كافي و‪.......‬بعهده كارشناس بهداشت حرفه اي وزارت بهداشت‪ ،‬در ماان وآماوزش‬
‫پزشكي خواهد بود‪.‬‬
‫تاسيسات بهداشتي كارگاه‬ ‫فصل اول ‪:‬‬
‫مااده ‪ :3‬ساختمان كارگاه بايد ماتناسب با وضع آب وهواي ماحل ساخته شده باشد‪.‬‬
‫مااده ‪ :4‬ارتفاع كارگاه نبايد از سه ماتر كمتر باشد براي هر كارگر در كارگاه بايد حد اقل‬
‫سه ماتر ماربع سطح مانظور گردد وسطح اشغال شده به وسيله مااشين آلت يا ابزار و‬
‫اثاثيه ماربوط به كار و فاصله آنها از هم و ماسير عبور ومارور وسائل نقليه جزو سطح‬
‫مازبور ماحسوب نميشود ‪.‬‬
‫مااده ‪ : 5‬ديوارها وسقف كارگاه طوري ساخته شود كه از نفوذ عوامال زيان آور از قبيل‬
‫گرماا‪،‬رطوبت‪ ،‬سرماا‪،‬صدا وغيره به داخل كارگاه وبالعكس جلو گيري كند‪.‬‬
‫مااده ‪ : 6‬كف كارگاه بايد هموار‪ ،‬بدون حفره وشكاف بوده ولغزنده نباشد و در صورت‬
‫لزوم قابل شستشو باشد وداراي شيب ماناسب بطرف كفشوي باشد‪.‬‬
‫مااده ‪ : 7‬ديوارها بايد صاف ‪،‬بدون ترك خوردگي وبه رنگ روشن وماتناسب باشد‪.‬‬
‫مااده ‪ : 8‬در كارگاههايي كه با ماواد شيميائي ويا ماواد غذائي سر و كار دارند و يا طبيعت‬
‫كار طوري است كه باعث آلودگي وروغني شدن ديوارها مايشود‪،‬ديوارها بايد صاف وقابل‬
‫شستشو باشند‪.‬‬
‫مااده ‪ : 9‬در كارگاه بايد به تناسب وسعت ماحل ‪،‬نوع كار وشرايط اقليمي به انداره كافي‬
‫درب و پنجره براي ورود نور وهوا ماوجود باشد‪.‬‬
‫مااده ‪ : 10‬شيشه درب وپنجره بايد بدون شكستگي بوده وهميشه تميز باشد‪.‬‬
‫يا درب بندپنو‬ ‫مااده ‪ : 11‬درب وپنجره ها بايد ماجهز به توري بوده و دربها داراي فنر‬
‫مااتيك باشند‪.‬‬
‫مااده ‪ : 12‬انباشتن كال در جلو پنجره مامنوع ماي باشد‪.‬‬
‫مااده ‪ : 13‬ماساحت پنجره بايد ماتناسب با ماساحت كف كارگاه ونوع كار باشد ‪.‬‬
‫مااده ‪ : 14‬در كارگاه بايستي روشنائي كافي )طبيعي يا ماصنوعي ( ماتناسب با نوع كار و‬
‫ماحل تا ماين شود‪.‬‬
‫مااده ‪ : 15‬مانابع روشنائي ماصنوعي بايد همواره سالم و تميز باشند‪.‬‬
‫مااده ‪ : 16‬هواي كارگاههاي بدون آ لودگي بايد ماتناسب با فصل وجمعيت شاغل تهويه‬
‫گردد‪.‬‬
‫مااده ‪ : 17‬در كارگاههايي كه آلودگي ناشي از كار وجود دارد مايبايست تهويه به گونه اي‬
‫صورت گيرد كه تراكم آن ماطابق با حد تماس شغلي باشد‪.‬‬
‫مااده ‪ : 18‬وسائل سرماايشي و گرماايشي كارگاه بايد دماا و رطوبت ماحيط كار را ماطابق‬
‫با حد ماواجهه ماجاز تاماين نمايند‪.‬‬
‫مااده ‪ : 19‬كليه كار گاهها به تناسب كار و توليد خود بايد داراي انبار ماناسب باشند‪.‬‬

‫فصل دوم ‪ :‬تسهيلت بهداشتي كارگاه‬

‫مبحث اول‪ :‬آشپز خانه‬
‫مااده ‪ :20‬در كارگاههايي كه زماان صرف غذا بر ساعات كار مانطبق باشد بايد داراي‬
‫آشپزخانه با شرايط وضوابط ذيل باشند‪.‬‬
‫تبصره‪ :‬كارگاههايي كه داراي آشپز خانه نيستند و يا غذا در ماحل ديگري تهيه و طبخ ماي‬
‫گردد ماوظفند جهت گرم كردن و آمااده سازي و تو زيع غذا اماكانات لزم ماطابق با‬
‫شرايط و ضوابط بهداشتي در اين دستور العمل را فراهم نمايند ‪.‬‬
‫‪ -1‬ماوقعيت آشپز خانه بايد طوري باشد كه از ماكانهاي آلوده دور بوده وماجاور سالن غذا‬
‫خوري باشد و وسائل وشرايط پخت بايد به گونه اي باشد كه براي قسمتهاي ماجاور آن‬
‫مازاحمتي ايجاد ننمايد‪.‬‬
‫‪ -2‬فضاي آشپز خانه بايد ماتناسب با تعداد كارگران ‪،‬آشپزخانه و حجم كار باشد تا كار‬
‫تهيه وطبخ غذا براحتي انجام گيرد‪.‬‬
‫‪ -3‬سقف آشپزخانه بليد به رنگ روشن و بدون ترك خوردگي باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬ديوارهاي آشپز خانه تال زير سقف كاشي ‪ ،‬بدون ترك خوردگي باشد‪.‬‬
‫‪ -5‬كف آشپز خانه بدون ترك خوردگي ‪،‬صاف ‪،‬هموار‪،‬قابل شستشو و از نوع ماوزائيك‬
‫سنگ و اماثالهم بوده ولغزنده نباشدو داراي شيب ماناسب بطرف كفشوي باشد‪.‬‬
‫‪ -6‬آشپز خانه بايد داراي تهويه ماناسب باشد و بر روي اجاقها و مانابع آلوده كننده هوا‪،‬‬
‫هود ماناسب نصب شود‪.‬‬
‫‪ -7‬آشپز خانه بايد داراي وسائل گرماايشي وسرماايشي ماناسب ‪،‬ماتناسب با فصل باشد‪.‬‬
‫‪ -8‬آشپز خانه بايد داراي اماكانات جنبي نظير ‪:‬انبار ماواد غذائي ‪،‬سرويسهاي بهداشتي‬
‫اختصاصي )حمام ‪ ،‬توالت ‪ ،‬دستشوئي‪ ،‬رختكن( ماطابق با ماوازين بهداشتي باشد‪.‬‬

‫‪ -9‬آشپز خانه كارگاههايي كه نياز به نگهداري ماواد غذائي فاسد شدني دارند بايد داراي‬
‫يخچال‪ ،‬فريزر ويا سرد خانه ماتناسب با حجم كاري و مانطبق با شرايط و ضوابط‬
‫بهداشتي باشند‪.‬‬
 ‫‪ -10‬ماحل شستشو ونگهداري ظروف بايد در ماجاورت ماحل پخت غذا و در عين حال‬
‫ماجزا و ماستقل از آنها باشند بطوريكه ظروف از يك درب يا دريچه به اين ماحل وارد‬
‫وظروف تميز از ماسيرهاي جداگانه وارد آشپزخانه و ماحل غذا خوري شود‪.‬‬
‫‪ -11‬ظرفشوئي بايد داراي شير آب گرم وسرد ماشترك وشستشو با ماواد پاك كننده و آب‬
‫كشي با آب گرم وسرد انجام گيرد‪.‬‬
‫‪ -12‬ظروف بايد بدون ترك خوردگي ‪،‬بدون لب پريدگي بوده و از جنس زنگ نزن باشد‪،‬‬
‫كليه ليوان و استكانهاي ماورد استفاده تر جيحاااز جنس شيشه اي يا استيل زنگ نزن‬
‫باشند‪.‬‬
‫‪ -13‬استفاده از ظروفي كه از طرف وزارت بهداشت‪،‬درماان وآ ماوزش پزشكي غير‬
‫ماجازشناخته شودمامنوع است‪.‬‬
‫‪ -14‬استفاده از ظروف چوبي ‪،‬ترك خورده وظروف با آلياژ سربي در آشپز خانه مامنوع‬
‫ماي باشد‪.‬‬
‫‪ -15‬استفاده از قندان‪ ،‬نمكدان وماشابه آنها بدون سر پوش مامنوع است‪.‬‬
‫‪ -16‬ابزار و وسائلي كه براي پوست كردن ‪ ،‬ماخلوط كردن ‪،‬خرد كردن ماواد غذائي بكار‬
‫برده مايشود نبايد درز و شكاف داشته باشد تا ماواد در آنها جمع نشوند و فاسد نگردند و‬
‫همچنين بايد اين وسائل به آساني قابل جدا شدن از هم باشند تا بعد از اتمام كار‬
‫شستشو و خشك شوند و فقط هنگام استفاده ماجددا ا سوار شوند‪.‬‬
‫‪ -17‬پيشخوان‪ ،‬جا ظرفي‪ ،‬كمدها‪،‬قفسه ها‪ ،‬گنجه ها بايد قابل شستشو بوده و كف آنها‬
‫حد اقل ‪ 20‬سانتيمتر از سطح زماين فاصله داشته باشد واز دسترس بند پايان و جوندگان‬
‫بدور باشند‪.‬‬
‫‪ -18‬نصب حشره كش برقي در آشپزخانه و ماحل غذا خوري الزاماي است‪.‬‬
‫‪ -19‬سطوح ومايزهاي كار بايد صاف و براحتي قابل شستشو باشد‪ .‬مايزي كه براي آمااده‬
‫سازي غذا ماورد استفاده قرار ماي گيرند بايد روكش ماناسب ‪ ،‬قابل شستشو و ضد‬
‫عفوني و زنگ نزن باشند‪.‬‬
‫‪ -20‬كف آشپزخانه بايد پس از هر پخت و پز با ماحلولهاي ضد عفوني كننده شستشو‬
‫گردد‪.‬‬
‫‪ -21‬آشپزخانه بايد داراي روشنائي كافي باشد وشيشه پنجره ها و در بهاي آن مارتبا ا‬
‫تميز نگهداري شوند‪.‬‬
‫‪ - 22‬كليه پنجره ها و دربها بايد ماجهز به طوري ضد زنگ بوده و در بهاي آشپز خانه ماجهز‬
‫به فنر يا درب بند پنو مااتيك باشند‪.‬‬
‫‪ -23‬كيفيت آب ماصرفي در آشپز خانه بايد ماورد تاييد ماقاماات بهداشتي باشد‪.‬‬
‫‪ -24‬آشپز خانه بايد داراي سيستم جمع آوري و د فع بهداشتي فاضلب باشد‪.‬‬
‫‪ -25‬آشپز خانه بايد داراي زباله دان به تعداد و حجم ماناسب باشد و داراي درب قابل‬
‫شستشو و از جنس زنگ نز ن باشند بطوريكه زباله ها بطريق بهداشتي جمع آوري و دفع‬
‫گردند‪.‬‬
‫‪ -26‬كارگران آ شپز خانه بايد قبل از شروع بكار استحمام نمايند‪.‬‬
‫‪ -27‬هر كارگر آشپز خانه بايد براي البسه و وسائل نظافت و استحمام خود در بيرون از‬
‫ماحوطه پخت و پز قفسه داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -28‬كارگران بايد در هنگام كار مالبس به رو پوش سفيد‪ ،‬كله سفيد و پيشبند باشند‪.‬‬
‫‪ -29‬لباس كار و وسائل نظافت و استحمام بايد به تعداد و ماقدار كافي در اختيار كارگر‬
‫آشپز خانه قرار گيرد‪.‬‬
‫‪ -30‬لباس كار گراني كه با ماواد غذائي سر و كار دارند بطور اختصاصي و ماجزا از لباس‬
‫ساير كارگران وخارج از ماحوطه آشپز خانه و ماحل غذا خوري بايد شستشو گردد‪.‬‬

‫‪ -31‬كارگران ماوظفند بعد از توالت و قبل از شروع بكار دستهاي خود را با آب و صابون‬
‫بشويند‪.‬‬
‫‪ -32‬كليه كارگراني كه با تهيه ‪،‬پخت و توزيع ماواد غذائي سر وكار دارند بايد داراي كارت‬
‫بهداشتي ماطابق با ضوابط وزارت بهداشت ‪،‬در ماان وآماوزش پز شكي بوده و در ماحل‬
‫كار نگهداري شود‪.‬‬
 ‫‪ -33‬كارگران آشپز خانه بايد رعايت بهداشت فردي را نموده‪ ،‬ناخن ها و ماوهاي آنان كو‬
‫تاه و تميز باشد‪.‬‬
‫‪ -34‬در ماوقع طبخ غذا دستگاه سوخت و نوع ماواد سوختني بگونه اي باشد كه احتراق‬
‫بطور كامال صورت گيردو باعث آلودگي هوا نگردد ‪.‬‬
‫‪ -35‬جعبه كمكهاي اوليه با حد اقل داروهاي ماورد لزوم )چسب‪،‬تنسو پلست‪،‬‬
‫قيچي‪،‬پنس‪،‬گاز استريل بسته بندي شده يك مااده ضد عفوني كننده( تهيه و در ماحل‬
‫ماناسب نگهداري شود‪.‬‬
‫‪ -36‬در صورت استفاده از قالبهاي يخ‪ ،‬بايد قبل از ماصرف با آب تميز شستشو داد‪.‬‬
‫مااده ‪ :21‬كارفرماا ماوظف است جهت آماوزش ماوازين بهداشتي به كارگراني كه با ماواد‬
‫غذائي سر وكار دارند‪،‬هماهنگي ها واماكانات لزم را فراهم نمايند‪.‬‬
‫مااده ‪ :22‬هر گونه پخت وپز ‪ ،‬آمااده سازي وتوزيع غذا در غير از ماحل تعين شده مامنوع‬
‫ماي باشد‪.‬‬
‫مااده ‪ :23‬استعمال دخانيات براي كليه كاركنان آشپز خانه در حين كار و در ماحل‬
‫آشپزخانه مامنوع ماي باشد‪.‬‬
‫محل غذا خوري‬ ‫مبحث دوم‪:‬‬
‫مااده ‪ :24‬كار گاههايي كه ساعات كار آنها با زماان صرف غذا مانطبق باشد بايد داراي‬
‫ماحلي ماستقل جهت غذا خوري ماطابق با شرايط وضوابط ذيل باشند‪:‬‬
‫‪ - 1‬وسعت ماحل غذا خوري بايد ماتناسب با تعداد كاركنان باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬در ماحل غذا خوري بايد به تعداد كافي مايز وصندلي براي كارگراني كه در يك ماوقع‬
‫غذا ماي خورند وجود داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬سقف ماحل غذا خوري بايد صاف‪،‬بدون ترك خوردگي و برنگ روشن باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬ديوارها بايستي ماقاوم‪،‬صاف‪،‬برنگ روشن وقابل شستشو باشد‪.‬‬
‫‪ -5‬كف ماحل غذا خوري بايد قابل شستشو وداراي شيب ماناسب به سمت كفشوي‬
‫باشدو لغزنده نباشد‪.‬‬
‫‪ -6‬مايزها و صندلي ها بايد از جنس ماقاوم ‪،‬قابل شستشو‪ ،‬بدون ترك خوردگي ودرز‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪ -7‬زباله دانهاي درب دار به تعداد كافي ودر ماحلهاي ماناسب قرار داده شود‪.‬‬
‫‪ -8‬ماحل غذا خوري بايد داراي تهويه ماناسب و ماجهز به وسايل گر ماايشي وسرماايشي‬
‫ماتناسب بافصل باشد‪.‬‬
‫‪ -9‬ماحل غذا خوري بايد داراي روشنائي كافي باشد و مانابع روشنائي پاكيزه و تميز‬
‫نگهداري شوند‪.‬‬
‫‪ -10‬در ماسير ورود كاركنان به ماحل غذا خوري به تعداد كافي دستشوئي ماجهز به آب‬
‫گرم ‪،‬سرد و صابون تهيه و اماكانات لزم جهت خشك كردن دست و صورت فراهم گردد‪.‬‬
‫‪ -11‬كارگراني كه با ماواد سمي و عفونت زا سر وكار دارند بايد قبل از ورود به ماحل غذا‬
‫خوري لباس كار خود را تعويض نمايند ‪.‬‬
‫‪ -12‬درب وپنجره هاي ماحل غذا خوري بايد ماجهز به توري باشد ودربهاي ماحل غذاخوري‬
‫ماجهز به فنر يا درب بند پنو مااتيك باشند‪.‬‬
 ‫مبحث سوم‪ :‬انبار مواد غذائي‬
‫مااده ‪ :25‬شرايط وضوابط بهداشتي انبار ماواد غذائي به شدح ذيل ماي باشد‪:‬‬
‫انبار ماواد غذائي بايد در ماحل ماناسب احداث شود‪.‬‬ ‫‪-1‬‬
‫‪ -2‬سطح و فضاي انباربايد ماتناسب با نوع ومايزان ماواد ماورد ذخيره باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬انبار بايد داراي قفسه بندي ماناسب بوده وماواد طوري چيده شوند كه خطر سقوط‬
‫نداشته ومازاحمتي براي عبورومارور افراد ايجاد ننمايد‪.‬‬
‫‪ -4‬ديوارها وسقف وكف انبار بايد از ماصالح ماقاوم ساخته شده باشند وصاف‪ ،‬بدون ترك‬
‫خوردگي وقابل نظافت باشند‪.‬‬
‫‪ -5‬ديوارهاي جانبي انبار از سطح زماين به ارتفاع ‪ 80‬سانتيمتر از بتون و ماصالح ماقاوم‬
‫ساخته شوند تا ماانع ورود جوندگان به داخل انبار گردند‪.‬‬
‫‪ -6‬كليه دربها و پنجره هاي انبار بايد سالم ‪،‬قابل شستشو و ماجهز به توري زنگ نزن‬
‫باشند‪.‬‬
‫‪ -7‬دربهاي انبار نبايستي از كف زماين فاصله داشته باشند‪ .‬پايين درب بايستي به ارتفاع‬
‫‪20‬الي ‪ 30‬سانتيمتر با ورق آلو ماينيوم ماجهز گردد تا از نفوذ حيوانات ماوذي جلو گيري‬
‫گردد‪.‬‬
‫ا‬
‫‪ -8‬درجه حرارت انبار بايستي مارتبا كنترل گرديده بطوريكه در تمام فصول سال ماتناسب‬
‫با نوع ماواد ذخيره بوده واز تابش ماستقيم نور خورشيد بر روي ماواد غذائي جلو گيري‬
‫گردد‪.‬‬
‫‪ -9‬ماواد غذائي فاسد نشدني بايد در ظروف و درب دار و به ارتفاع ‪ 15‬تا ‪ 20‬سانتيمتر از‬
‫كف انبار روي پالتها نگهداري گردند‪.‬‬
‫‪ -10‬كارگرانيكه در انبار فعاليت مايكنند بايد ماجهز به وسائل حفاظت فردي ماناسب بوده‬
‫و كارت بهداشتي داشته باشند‪.‬‬
‫‪ -11‬از انبار نمودن ظروف خالي و وسائل اسقاطي در داخل انبار بايد احتراز شود‪.‬‬
‫‪ -12‬نظافت و گند زدائي انبار بايد بطور مانظم صورت گيرد‪.‬‬
‫‪ -13‬ورود افراد ماتفرقه به انبار ماواد غذائي مامنوع مايباشد‪.‬‬
‫يخچال وسرد خانه‬ ‫مبحث چهارم‪:‬‬
‫مااده ‪ :26‬در كارگاههائي كه پخت و پز انجام مايشودو يا ماجبور به ذخيره ماواد غذائي‬
‫فاسد شدني هستند بايد يخچال يا سرد خانه ماطابق با شرايط ذيل وجود داشته باشد‪:‬‬
‫‪ -1‬يخچال يا سرد خانه بايد ماجهز به دمااسنج سالم بوده و درجه حرارت آنها بطور مانظم‬
‫ومارتب كنترل گردد‪.‬‬
‫‪ -2‬نظافت و شستشوي داخل يخچال و سرد خانه بايد مارتبا ا انجام شود ‪.‬‬
‫‪ - 3‬به مانظور جلو گيري از احتمال فساد در اثر قطع برق بايد سرد خانه ماجهز به برق‬
‫اضطراري باشد و سيستم برق آن ايمن باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬لشه هاي گوشت بايد از چنگك آويزان گردد‪.‬‬
‫‪ -5‬از قرار دادن ماواد غذائي بطور ماستقيم وبدون داشت ظرف ماناسب در داخل يخچال‬
‫وسرد خانه جلو گيري كرد‪.‬‬
‫‪ -6‬قبل از قرار دادن سبزيجات و مايوه جات در يخچال بايد آنها را شستشو و ضد عفوني‬
‫نمود ‪.‬‬
‫‪ -7‬كارگران بايد براي ورود به داخل سردخانه از كفش ماخصوص سردخانه استفاده‬
‫نمايند ‪.‬‬
‫‪ -8‬ورود افراد ماتفرقه به داخل سرد خانه مامنوع مايباشد‪.‬‬
 ‫مبحث پنجم ‪ :‬حمام دوش‬
‫مااده ‪ : 27‬در كارگاههايي كه از نظر فرايند توليد داراي آلودگي ماعمولي ماي باشد بايد‬
‫به ازاء هر ‪ 15‬نفر كارگر يك دوش آب گرم وسرد ودر كارگاههايي كه شاغلين آنها با‬
‫سموم‪ ،‬ماواد عفونت زا و يا ماواد غذائي سر و كار دارند براي يك الي ‪ 10‬نفر كارگر يك‬
‫دوش آب گرم وسرد و به ازائ هر ‪ 10‬نفر اضافي يك دوش آبگرم و سرد ديگر در نظر‬
‫گرفته شود‪ .‬كارگاههاي صنفي از اين قاعده ماثتثني هستند‪.‬‬

‫مااده ‪ :28‬در كارگاههايي كه علوه بر كارگران مارد ‪ ،‬زن نيز ماشغول به كار ماي باشند‪،‬‬
‫بايد حمام‪ /‬دوش جداگانه ساخته شود‪.‬‬
‫مااده ‪ :29‬شرايط وضوابط بهداشتي حمام ‪/‬دوش به قرار زير است‪:‬‬
‫‪ -1‬كف ماحل دوشها بايد ماقاوم‪ ،‬قابل شستشو بوده و لغزنده نباشد و داراي شيب كافي‬
‫به سمت كفشوي باشد‪.‬‬
‫‪ -2‬ديوارها تا سقف كاشي ‪،‬برنگ روشن و سقف حمام بايد صاف با رنگ روغني روشن‬
‫و بدون ترك خوردگي باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬ماساحت كف ماحل دوش نبايد از ‪ 90‬سانتيمتر در ‪ 120‬سانتيمتر كمتر باشد و ارتفاع‬
‫ديوارهاي بين دوشها نبايد از ‪2‬ماتر كوتاهتر باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬حمام و ماحل دوش بايد بطور مارتب تميز و با ماواد ماناسب گند زدائي گردد‪.‬‬
‫‪ -5‬ماحوطه حمام بايد داراي هواكش ماتناسب با فضاي آن باشد ‪.‬‬
‫‪ -6‬حمام بايد ماجهز به سطل زباله درب دار و قابل شستشو باشد‪.‬‬
‫‪ -7‬در صورتيكه براي گرم كردن آب از مانابع حرارتي غير ماركزي استفاده مايشود اين‬
‫قبيل مانابع حرارتي بايد در خارج از ماحوطه حمام ودر ماحل ماناسب قرار داشته باشند‪.‬‬
‫‪ -8‬براي رعايت ماوازين ايمني ضروري است در داخل حمام از لماپ ايمني با حباب‬
‫شيشه اي استفاده شود وتمام كليد و پريزهاي برق بايد خارج از ماحوطه حمام قرار داده‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -9‬حماماها بايد داراي ماحلي ماناسب بعنوان رختكن براي تعويض لباس باشند‪.‬‬
‫‪-10‬شستشوي هر نوع البسه در حمام مامنوع ماي باشد‪.‬‬
‫رختكن‬ ‫مبحث ششم‪:‬‬
‫مااده ‪ :30‬در هر كارگاه بايد اتاقي با فضاي كافي ‪،‬ماتناسب با تعداد كارگران و قفسه‬
‫هاي انفرادي براي تعويض لباس شخصي آنان در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫ماشغول به كار‬ ‫مااده ‪ :31‬در كارگاههايي كه علوه بر كارگران مارد ‪،‬كارگران زن نيز‬
‫ماي باشند بايد رختكن جداگانه ساخته شود‪.‬‬

‫مااده ‪ :32‬شرايط و ضوابط بهداشتي رختكن به شرح ذيل است‪:‬‬

‫‪ -1‬رختكن بايد با فاصله ماناسب از ماحل كارگاه و ماحل دوشها قرار گيرد‪.‬‬
‫‪ -2‬هر قفسه بايد به گونه اي ساخته شده باشد كه داراي ماحل نگهداري ماجزا براي لباس‬
‫بيرون ‪ ،‬وسائل حفاظت فردي و كفش ايمني باشد‪ .‬قفسه ها بايد داراي سقف شيبدار ‪،‬‬
‫قابل شستشو و داراي كر كره ثابت ورود و خروج هوا بوده وقفل داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬كف و ديوارهاي اتاق رختكن بايد صاف‪،‬برنگ روشن و تميز باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬اتاق رختكن بايد داراي نور كافي بوده وبطور ماناسب تهويه شود‪.‬‬
‫‪ -5‬وجود وسائل خشك كن براي حوله و لباسهاي مارطوب در رختكن الزاماي است‪.‬‬
‫‪ -6‬سطل زباله درب دار قابل شستشو به تعداد كافي در رختكن بايد در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪ -7‬ماحل رختكن بايد بطور مانظم پاكيزه و تميز نگهداري شود‪.‬‬
‫مبحث هفتم ‪ :‬حوله وصابون‬
‫مااده ‪ :33‬كارفرماا ماكلف است براي تاماين بهداشت فردي كارگران به تعداد كافي صابون‬
‫در ماحل دستشو ئي ها قرار داده و وسائل خشك كن دست و صورت كارگران را تاماين‬
‫نمايند‪.‬‬
‫مااده ‪ :34‬كار فرماا ماكلف است به مانظور ايجاد تسهيلت جهت استحمام كارگران به‬
‫ماقدار كافي صابون و حوله اختصاصي در اختيار آنان قرار دهد‪.‬‬
‫مبحث هشتم‪ :‬شستشوي البسه كار‬
‫مااده ‪ :35‬اگر در فرآيند توليد از ماوادي ماانند آزبست‪،‬سموم‪ ،‬ماواد عفونت زا و اماثالهم‬
‫استفاده ماي شود ‪ ،‬در اينگونه كارگاهها بايد به تعداد كافي مااشينهاي لباسشوئي جهت‬
‫شستشوي البسه كارگران وجود داشته باشد‪.‬‬
‫مبحث نهم‪ :‬توالت‬
‫مااده ‪ :36‬تعداد توالت در كارگاهها با توجه به تعداد شاغلين آنها بشرح ذيل تعيين مايگردد‪:‬‬
‫حداقل‬ ‫‪.....................................................‬‬ ‫براي ‪ 1-9‬نفر شاغل‬
‫‪1‬توالت‬
‫حداقل ‪ 2‬توالت‬ ‫براي ‪ 10-24‬نفر شاغل ‪.....................................................‬‬
‫حداقل ‪ 3‬توالت‬ ‫براي ‪ 25-49‬نفر شاغل ‪.....................................................‬‬
‫حد اقل ‪ 4‬توالت‬ ‫براي ‪ 50-74‬نفر شاغل ‪.....................................................‬‬
‫حداقل ‪5‬‬ ‫براي ‪ 75-100‬نفر شاغل ‪...................................................‬‬
‫توالت‬
‫ودر كارگاههائي كه تعداد شاغلين آنها بيش از ‪100‬نفر است به ازاء هر ‪ 30‬نفر اضافي‬
‫حداقل يك توالت در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫تبصره ‪ :1‬در كارگاههاي صنفي با تعداد كاركنان كمتر از ‪ 3‬نفر كه كارگران با ‪ 15‬دقيقه‬
‫پياده روي به توالت بهداشتي دسترسي دارند ‪ ،‬داشتن توالت در ماحل كارگاه ضروري‬
‫نيست‪.‬‬
‫تبصره ‪ :2‬در كارگاههاي زير زمايني ماانند ماعادن‪ ،‬كار فرماا ماكلف است با در نظر گرفتن‬
‫فرآيند كار ‪،‬توالت بهداشتي در نزديكترين قسمت به ماحل كار را فراهم نمايد‪.‬‬
‫مااده ‪ :37‬در كارگاههائي كه كارگر زن نيز ماشغول بكار است با تو جه به تعداد آنها بايد‬
‫توالت جداگانه ساخته شود‪.‬‬
‫مااده ‪ :38‬شرايط وضوابط بهداشتي توالتها بشرح زير است‪:‬‬
‫‪ -1‬توالتها بايد در فاصله و ماحل ماناسب از ساختمان كارگاه قرار داشته باشند‪.‬‬
‫‪ -2‬ديوارها تا زير سقف كاشي‪،‬بدون ترك خوردگي‪ ،‬به رنگ روشن و قابل شستشو‬
‫باشند ‪.‬‬
‫‪ -3‬سقف صاف‪،‬بدون ترك خوردگي‪،‬برنگ روشن وقابل شستشو باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬كف ماقاوم ‪،‬صاف‪ ،‬قابل شستشو و گند زدائي و تر جيحا ا از جنس ماوزائيك ‪،‬سنگ و‬
‫اماثالهم باشد‪.‬‬
‫‪ -5‬كاسه توالت بايد برنگ روشن‪،‬صاف‪،‬بدون ترك خوردگي و قابل شستشو و گند زدائي‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪ -6‬توالت بايد ماجهز به سيفون باشد‪.‬‬
‫‪ -7‬توالت بايد داراي شتر گلو باشد‪.‬‬
‫‪ -8‬حداقل عرض توالت ‪ 80‬سانتيمتر و حداقل طول آن ‪1‬ماتر باشد‪.‬‬
‫‪ -9‬توالت بايد داراي شيرآب با شلنگ برداشت آب باشد‬
‫‪ -10‬توالت بايد داراي تهويه ماناسب و روشنائي كافي باشد‪.‬‬
‫‪ -11‬كليه پنجره ها بايد ماجهز به توري ضد زنگ باشند‪.‬‬
‫‪ -12‬درب توالت بايد ماجهز به پشت بند درب باشد‪.‬‬
‫‪ -13‬شستشو و ضد عفوني توالتها بايد بطور مانظم انجام گيرد‪.‬‬
‫‪ -14‬هر توالت بايد ماجهز به سطل زباله درب دار ‪،‬زنگ نزن و قابل شستشو باشد‪.‬‬
 ‫مبحث دهم‪ :‬دستشوئي‬
‫مااده ‪ :39‬تعداد دستشوئي در كارگاهها با توجه به تعدا شاغلين آنها بشرح ذيل تعيين‬
‫مايگردد‪:‬‬
‫حداقل ‪ 1‬دستشوئي‬ ‫‪............................................‬‬ ‫براي ‪ 1-15‬نفر شاغل‬
‫حداقل ‪ 2‬دستشوئي‬ ‫براي ‪ 16-30‬نفر شاغل ‪............................................‬‬
‫حداقل ‪ 3‬دستشوئي‬ ‫براي ‪31-50‬نفر شاغل ‪............................................‬‬
‫حداقل ‪ 4‬دستشوئي‬ ‫براي ‪ 51-75‬نفر شاغل ‪............................................‬‬
‫حداقل ‪ 5‬دستشوئي‬ ‫براي ‪ 76-100‬نفر شاغل ‪............................................‬‬
‫و در كارگاههائي كه تعداد كاركنان آنها بيش از ‪ 100‬نفر است بايد به ازاء هر ‪ 25‬نفر‬
‫اضافي حداقل يك دستشوئي به آن اضافه شود‪ .‬شرايط و ضوابط بهداشتي دستشوئي‬
‫ها بقرار ذيل است‪:‬‬
‫‪ -1‬احداث دستشوئي ها بايد در ماجاورت نماز خانه ‪،‬ماحل غذا خوري و توالت و در‬
‫دسترس كارگران باشند‪.‬‬
‫‪ -2‬دستشو ئي ها بايد داراي آب گرم و سرد باشند‪.‬‬
‫‪ -3‬كاسه دستشوئي بايد برنگ روشن ‪،‬صاف و قابل شستشو باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬عرض دستشوئي حداقل ‪ 60‬سانتيمتر و طول آن ‪1‬ماتر باشد‪ .‬در ماوارديكه دستشوئي‬
‫ماشترك بجاي دستشوئي انفرادي تعبيه مايشود هر ‪ 60‬سانتيمتر و عرض دستشوئي‬
‫ماشترك با يك شير جدا گانه آب گرم وسرد‪ ،‬ماعادل يك دستشوئي ماحسوب مايشود‪.‬‬
‫‪ -5‬صابون و تر جيحا ا صابون ماايع بايد در تمام اوقات در ماحل دستشوئي وجود داشته‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪ -6‬جهت خشك كردن دست وجود خشك كن الكتريكي يا حوله كاغذي ضروري است‪.‬‬
‫‪ -7‬دستشوئي بايد بدون ترك خوردگي و قابل شستشو باشد‪.‬‬
‫‪ -8‬دستشوئي بايد بطور مارتب شستشو و گند زدائي شود‪.‬‬
‫مبحث يازدهم ‪ :‬آب مصارف آشاميدني و بهداشتي‬
‫مااده ‪ : 40‬در هر كارگاه بايد به ازاء هر ‪ 50‬نفر كارگر يك آب سرد كن وجود داشته باشدو‬
‫در كارگاههاي زير ‪ 50‬نفر وجود يك شير آبخوري ضروري است‪.‬شير آبخوري بايد از نوع‬
‫فواره اي و داراي سپر ماحافظ باشد تا آبي كه از دهان كارگر بر مايگرددبه آن نرسد و لب‬
‫كارگر نيزبا آن تماس پيدا نكند‪.‬‬
‫آبخوري نبايد در ماجاورت توالت ‪ ،‬دستشوئي و دوش باشدو حتي المقدور نزديك به ماحل‬
‫كار باشد‪.‬‬
‫تبصره‪ :‬در كارگاههائي كه شير برداشت آب آشامايدني بهداشتي وجود ندارد بايستي‬
‫داراي ماخازن بهداشتي آب بوده و ليوان انفرادي يا از ليوانهاي يكبار ماصرف استفاده‬
‫شود‪.‬‬
‫مااده ‪ : 41‬كارفرماا ماكلف است براي كارگراني كه در گرمااي زياد به مادت ماديدي كار ماي‬
‫كنند با تاماين ماايعات لزم ‪،‬آب و نمك از دست رفته بدن آنان را جبران نمايد‪.‬‬
‫مااده ‪ : 42‬آب آشامايدني و ماصارف بهداشتي بايد مانطبق بر استانداردهاي بهداشتي و‬
‫ماورد تاييد ماراجع ذيصلح باشد‪.‬‬
‫مااده ‪ : 43‬كارگاههائي كه از شبكه لوله كشي آب شهر استفاده نمي نمايند بايد جهت‬
‫نمونه برداري و آزماايشهاي لزم براي اطمينان از سالم بودن آب اقدام نمايند‪،‬ماضافا ا در‬
‫اين نوع كارگاهها استفاده از دستگاه كلر زني براي ضد عفوني آب ماصرفي بطوريكه‬
‫كلر باقيمانده ‪./2-./5‬قسمت در مايليون باشد ضروري است‪.‬‬
‫مااده ‪ : 44‬در كارگاههائي كه از آب چاه استفاده ماي نمايند‪.‬ساخت ‪ ،‬بهره برداري و لوله‬
‫كشي آب بايد مانطبق بر ضوابط بهداشتي باشد‪.‬‬
‫مواد زائد‬ ‫مبحث دوازدهم‪:‬‬
‫مااده ‪ : 45‬زباله و فاضلب امااكن عموماي كارگاهي بايد طبق ضوابط بهداشتي جمع آوري‬
‫و دفع گردد‪.‬‬
‫مااده ‪ : 46‬نسبت به پسابهاي صنعتي و ماواد زائد صنعتي بايد طبق اصول و ضوابط‬
‫بهداشتي ماوجود عمل شود‪.‬‬
‫نماز خانه‬ ‫مبحث سيزدهم‪:‬‬
‫مااده ‪ :47‬در هر كارگاه بايد ماحلي ماناسب با فضاي كافي و شرايط بهداشتي براي اداي‬
‫فرايض ديني كارگران وجود داشته باشد‪.‬‬
‫اتاق استراحت زنان‬ ‫مبحث چهاردهم‪:‬‬
‫مااده ‪ :48‬در كارگاههائي كه زنان ماشغول به كار ماي باشنداتاقي براي استراحت زنان‬
‫بايد در نظر گرفته شود‪:‬‬
‫تعداد مابل نيمكتي يا تختخواب كه براي كارگر زن لزم است بقرار ذيل است‪:‬‬
‫تعداد تختخواب‬ ‫تعداد كارگر زن‬

‫‪1‬‬ ‫‪ 10‬تا ‪100‬نفر‬

‫‪2‬‬ ‫‪100‬تا ‪ 250‬نفر‬
‫‪2‬بعلوه ‪1‬تختخواب بازاء هر ‪ 250‬نفر‬ ‫‪ 250‬نفر و بيشتر‬
‫كارگرزن اضافي‬
‫براي هر تخت سطحي برابر ‪ 6‬ماتر ماربع بايستي در اين اتاق در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫تبصره ‪ :‬در صورتي كه تعداد كارگر زن از ده نفر كمتر است و اتاق ماخصوص استراحت‬
‫زنان در كارخانه وجود ندارد‪ ،‬بايستي ماحلي را كه خلوت بوده و در ماحل رفت وآماد افراد‬
‫نباشد براي استراحت زنان كارگر در نظر گرفته و آن را براي اين مانظور تجويز نمود‪.‬‬
‫شير خوار گاه و مهد كودك‬ ‫مبحث پانزدهم‪:‬‬
‫مااده ‪ :49‬در ماورد كارگاههائي كه طبق ماقررات جاري ماشمول تا سيس و استفاده از‬
‫شير خوارگاه و ماهد كودك هستند بايد از ضوابط و ماقررات ماربو طه تبعيت نمايند‪.‬‬
‫مبحث شانز دهم‪ :‬تاسيسات مربوط به ارائه خدمات بهداشتي درماني‬
‫مااده ‪ : 50‬كار فرماا ماكلف است جهت ارائه خدماات بهداشتي و در مااني كارگر ماحل‬
‫ماناسبي ماطابق باآئين ناماه و دستور العملهاي ماربوطه اختصاص دهد‪.‬‬
‫اين آئين ناماه ماشتمل بر ‪ 2‬فصل‪ ،‬شانزده مابحث و ‪ 50‬مااده ‪ ،‬به استناد بند ‪ 2‬مااده ‪1‬‬
‫قانون وظايف و تشكيلت وزارت بهداشت‪ ،‬درماان وآماوزش پزشكي و مااده ‪ 156‬قانون‬
‫كار جمهوري اسلماي ايران تهيه ودر تاريخ ‪ 20/12/1373‬به تصويب نهايي وزير‬
‫بهداشت‪ ،‬در ماان وآماوزش پزشكي رسيده و ماطابق با مافاد مااده ‪ 85‬وتبصره ‪1‬مااده ‪96‬‬
‫قانون كار اجراي آن براي كليه كارگاههاي كشور وكليه كارفرماايان ‪،‬كارگران و كار‬
‫آماوزان الزاماي است‪.‬‬
 ‫آئين ناماه‬
‫كارهاي سخت و زيان آور‬
‫ماوضوع تبصره مااده ‪ 52‬قانون كار‬
 ‫ماده ‪ : 1‬كارهاي سخت و زيان آور كارهايي است كه در آنها عوامل فيزيكي ‪ ،‬شيميايي ‪،‬‬

‫مكانيكي و بيولوژييك محيط كار غير استاندارد بوده كه در اثر اشتغال كارگر تنشي به‬
‫مراتب بالتر از ظرفيت هاي طبيعي )جسمي و رواني( در وي ايجاد مي گردد كه نتيجه آن‬
‫بيماري شغلي و عوارض ناشي از آن مي باشد‪.‬‬
‫تبصره ‪ :‬كارهايي كه در آن عوامل و شرايط محيط كار به دليل نقص يا عدم استفاده از‬
‫امكانات فني و مهندسي و موازين پيشگيري غير استاندارد باشد چنانچه با رفع نقص و يا‬
‫به كارگيري امكانات فوق بتوان اين عوامل را به حد استاندارد و مجاز رسانيد جزء كارهاي‬
‫سخت و زيان آور محسوب نمي گردد‪.‬‬
‫تشخيص اين امر به عهده كميته متده ‪ 18‬اين آئين نامه خواهد بود ‪ .‬بر اين اساس كارهاي‬
‫سخت و زيان آور به شرح مواد آتي خواهد بود‪.‬‬

‫ماده ‪ : 2‬كار در معادن اعم از تحت الرضي يا سطح الرضي كه ايجاب مي نمايد كارگران‬

‫در تونل ها و راهروهاي سر پوشيده به استخراج بپردازند‪.‬‬

‫تبصره ‪ :‬كار استخراج شامل جدا كردن يا منفجر ساختن مواد از سطح كار‪ ،‬حمل مواد‬
‫عمليات مربوط به انفجار ‪ ،‬اداره تأسيسات آب و برق در داخل معدن و به طور كلي هر‬
‫گونه مباشرت و نظارتي كه ايجاب نمايد كارگر در تونل ها ‪،‬راهروها يا ميله هاي معدن‬
‫انجام وظيفه نمايد مي باشد‪.‬‬

‫ماده ‪ : 3‬حفر قنوات و چاه ها و فاضلب ها و تونل هاي زير زميني و كار در مخازن سر‬

‫بسته‬

‫ماده ‪ : 4‬تخليه و حمل مواد مذاب از كوره هاي مشغول به كار و كار مستمر در مجاورت‬

‫كوره هاي ذوب به نحوي كه كارگران در معرض مستقيم حرارت يا بخارات زيان آور‬
‫متصاع از كوره باشد‪.‬‬

‫ماده ‪ : 5‬كارگراني كه مستقيما ا و مستمرا ا در امر توليد در كارگاههاي دباغي ‪،‬‬

‫سالمبورسازي و روده پاك كني اشتغال دارند و كار مستمر در گندابروها – جمع آوري ‪،‬‬
‫حمل و دفن زباله شهري‪.‬‬

‫ماده ‪ : 6‬كارگراني كه مستمر ا ا به امر جمع آوري و انتقال و انباركردن كود)نظافت مستمر‬

‫طويه ‪ ،‬اصطبل ‪،‬سالن هاي پرورش طيور( در واحدهاي دامداري و طيور اشتغال دارند‪.‬‬
 ‫ماده ‪ : 7‬كار مستمر و مداوم در فضاي باز و در ارتفاع بيش از پنج متر از سطح زمين بر‬

‫روي دكلها ‪،‬اتاقكهاي متحرك ‪ ،‬داربست ها و اسكلت ها‬

‫ماده ‪ : 8‬كار مداوم بر روي خطوط و پستهاي انتقال برق با فشار شصت و سه كيلو ولت و‬

‫بالتر ‪.‬‬

‫ماده ‪ : 9‬مشاغل شن پاشي ‪ ،‬پخت آسفالت دستي ‪،‬قير پاشي و مالچ پاشي ‪.‬‬

‫ماده ‪ : 10‬عمليات جوشكاري در داخل مخازن‬

‫ماده ‪ : 11‬كارهايي كه استمرار آنها موجبات ابتل به بيماري هاي حاصل از اشعه را فراهم‬

‫مي آورد نظير كار با مواد راديواكتيو و قرار گرفتن در معرض پرتوهاي يونساز به تشخيص‬
‫مراجع ذي صلح و به استناد قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب جلسه مورخ بيستم‬
‫فرودين ماده ‪ 1368‬مجلس شوراي اسلمي ‪.‬‬

‫ماده ‪ : 12‬كار در محل هاي با فشار محيط بيش از حد مجاز از قبيل غواصي‪.‬‬

‫ماده ‪ : 13‬كار مستمر در محيط هايي كه با وجود رعايت مقررات حفاظتي و ايمني موجبات‬

‫بيماري هاي گوشي و يا كري كارگر را فراهم سازد‪.‬‬

‫ماده ‪ : 14‬كار در امور سمپاشي باغات و اشجار و مزارع و ضدعفوني اماكن و طويله ها و‬

‫آشيانه مرغداري در زمان سمپاشي‬

‫ماده ‪ : 15‬كاركارگراني كه مستقيما ا در امر توليد و تركيب سموم و حشره كش ها اشتغال‬

‫دارند در زمان انجام كار‬

‫ماده ‪ : 16‬كار با وسايل داراي ارتعاش در حدي كه براي سلمتي كارگر زيان آور باشد‪.‬‬

‫ماده ‪ : 17‬مركز تحقيقات و تعليمات حفاظت و بهداشت كار ‪ ،‬حد مجاز و استاندارد هر يك‬

‫از مواد شيميايي و عوامل بيولوژيكي و فيزيكي كه در اين آئين نامه نامبرده شده است‬
‫پس از تشكيل كميته هاي تخصصي تعيين و جهت تصويب به شورايعالي حفاظت فني‬
‫پيشنهاد مي نمايد‪.‬‬
‫تركيب كميته هاي تخصصي را شورايعالي حفاظت فني تعيين خواهد نمود‪.‬‬

‫ماده ‪ : 18‬به منظور حسن اجراي مقررات اين آئين نامه كميته اي متشكل از اعضاءزير ‪:‬‬
 ‫)‪ (1‬مدير كل كا رو امور اجتماعي استان كه رياست كميته را عهده دار خواهد بود‪.‬‬
‫)‪ (2‬بازرس كار استان به انتخاب مدير كار و امور اجتماعي‪.‬‬
‫)‪ (3‬يك نفر نماينده سازمان تأمين اجتماعي استان ‪.‬‬
‫)‪ (4‬يك نفر پزشك يا كارشناس بهداشت حرفه اي با معرفي سازمان منطقه اي‬
‫بهداشت ‪ ،‬درمان و آموزش پزشكي استان‪.‬‬
‫)‪ (5‬يك نفر نماينده كارفرما به انتخاب و معرفي كانون اتحاديه هاي صنفي استان‪.‬‬
‫)‪ (6‬يك نفر نماينده كارگر به انتخاب و معرفي كانون هماهنگي شوراهاي اسلمي كار‬
‫استان يا كانون انجمن هاي كارگران استان و يا مجمع نمايندگان كارگران استان‪.‬‬
‫)‪ (7‬يك نفر نماينده اداره كل صنايع استان‬
‫)‪ (8‬يك نفر نماينده اداره كل صنايع سنگين استان‬
‫)‪ (9‬يك نفر نماينده اداره كل معادن و فلزات استان‬
‫)‪ (10‬يك نفر نماينده اداره كل كشاورزي استان‪.‬‬
‫)‪ (11‬يك نفر نماينده صنعت نفت استان‬
‫)‪ (12‬يك نفر نماينده سازمان حفاظت محيط زيست استان‪.‬‬
‫)‪ (13‬يك نفر نماينده سازمان جهاد كشاورزي استان‬
‫)‪ (14‬يك نفر از اساتيد دانشگاه با معرفي دانشگاه استان‬
‫در هر استان و در محل اداره كل كار و امور اجتماعي و با وظائف زير تشكيل مي گردد‪:‬‬
‫الف – تطبيق مشاغل سخت و زيان آور با مواد اين آئين نامه و اعلم آن به مراجع‬
‫ذيربط ‪.‬‬
‫ب – بررسي مشاغلي كه در اين آئين نامه به عنوان كارهاي سخت و زيان آور ذكر‬
‫نگرديده است و از طرف كارگران يا كارفرمايان و يا ساير مراجع سخت و زيان آوري آن‬
‫تقاضا شده و اعلم نتيجه به شورايعالي حفاظت فني ‪.‬‬
‫ج – بررسي مواردي كه شغل يا مشاغل با اتخاذ تدابير لزم حالت سختي و زيان آوري آنها‬
‫از بين رفته و در تعداد مشاغل عادي در آمده اند و اعلم آن به مراجع ذيربط به منظور‬
‫حذف مزايايي كه به عنوان مزاياي كار سخت و زيانآور پرداخت مي گرديده است‪.‬‬
‫تبصره ‪ – 1‬جلسات كميته مذكئور با حضور حداقل ‪ 7‬نفر از اعضاء رسميت يافته و‬
‫تصميمات كميته با اكثريت آراء حاضرين در جلسه معتبر خواهد بود‪.‬‬
‫تبصره ‪ – 2‬كميته قبل از اتخاذ تصميم موظف است نظريات كارشناسي را در خصوص‬
‫ارزيابي محيط كار از نظر حد مجاز عوامل فيزيكي و شيميايي و مكانيكي شرايط كار و‬
 ‫وسايل استحفاضي جمعي و فردي از مركز تحقيقات و تعليمات حفاظت و بهداشت كار و‬
‫يا ساير مراجع مورد تأييد وزارت كار و امرو اجتماعي تحصيل نمايد‪.‬‬

‫ماده ‪ : 19‬كليه كارفرمايان مكلفند قبل از ارجاع كارهاي سخت و زيان آور به كارگران‬

‫جديدالستخدام و يا كارگراني كه مي خواهند جديدا ا به اين گونه كارها گمارده شوند ترتيب‬
‫انجام معاينات پزشكي آنان را از لحاظ قابليت و استعداد جسماني متناسب با نوع كارهاي‬
‫مرجوع بدهند ‪.‬‬

‫ماده ‪ : 20‬مقررات اين آئين نامه به استناد تبصره ماده ‪ 52‬قانون كار جمهوري اسلمي‬

‫ايران مي باشد و ارتباط به تصميمات كميته هاي موضوع قانون بازنشستگي پيش از موعد‬
‫بيمه شدگان تأمين اجتماعي موضوع مصوبات مورخ ‪ 28/2/1367‬و ‪ 24/6/1370‬مجلس‬
‫محترم شوراي اسلمي كه مطابق با ضوابط و مقررات خاص خود و در ارتباط با شخص و‬
‫شغل و زمان و موقعيت كار به مورد اجرا گذاشته شده است ‪ ،‬ندارد‪.‬‬
‫اين آئين نامه مشتمل بر ‪ 20‬ماده و ‪ 4‬تبصره باستناد ماده ‪ 52‬قانون كار جمهوري اسلمي‬
‫ايران در جلسه مورخ ‪ 4/3/1370‬شورايعالي كار تهيه و پس از بررسي مجدد و اصلحاتي‬
‫در جلسات متعدد شورايعالي حفاظت فني در جلسه ‪ 12/8/71‬تأييد و در تاريخ ‪29/9/71‬‬
‫به تصويب وزراي كار و امور اجتماعي و بهداشت ‪ ،‬درمان و آموزش پزشكي رسيد‪.‬‬
 ‫قانون‬
‫بازنشستگي پيش از ماوعد كارگران‬
‫ماشاغل سخت وزيان آور‬

‫تعريف كارهاي سخت وزيان آور‬

‫وظايف كارفرمايان درقبال مشاغل سخت وزيان آور‬
‫حمايتها‬
‫آئين نامه اجرائي قانون بازنشستگي پيش ازموعدكارگران مشاغل سخت‬
‫وزيان آور‬
‫اعضاءكميته استاني تشخيص وتطبيق مشاغل سخت وزيان آور‬
‫وظايف كميته هاي استاني‬
‫شرايط بازنشستگي در كارهاي سخت وزيان آور‬
‫ليحه اصلح تبصره ) ‪ ( 2‬الحاقي ماده ) ‪ ( 76‬قانون اصلح مواد ) ‪ ( 72‬و ) ‪ ( 77‬وتبصره ماده ) ‪ ( 76‬قانون‬
‫تامين اجتماعي مصوب ‪ 1354‬والحاق دوتبصره به ماده ) ‪ ( 76‬مصوب ‪1371‬‬

‫مااده واحده ‪ -‬تبصره ) ‪ ( 2‬الحاقي مااده ) ‪ ( 76‬قانون اصلح ماواد ) ‪ ( 72‬و ) ‪( 77‬‬
‫وتبصره مااده ) ‪ ( 76‬قانون تاماين اجتماعي ماصوب ‪ 1354‬والحاق دوتبصره به مااده ) ‪( 76‬‬
‫ماصوب ‪ 1371‬به شرح ذيل اصلح ماي شود ‪.‬‬
‫تبصره ‪– 2‬‬
‫الف ( كارهاي سخت وزيان آوركارهايي است كه در آنهاعوامال فيزيكي‪،‬شيميايي‬
‫‪،‬ماكانيكي وبيولوژيكي ماحيط كار‪ ،‬غيراستانداردبوده ودراثراشتغال كارگر تنشي به ماراتب‬
‫بالتر ازظرفيتهاي طبيعي )جسمي ورواني( دروي ايجاد گردد كه نتيجه آن بيماري‬
‫شغلي وعوارض ناشي ازآن بوده وبتوان با بكار گيري تمهيدات فني ‪ ،‬ماهندسي ‪،‬‬
‫بهداشتي وايمني وغيره صفت سخت وزيان آور بودن را از آن ماشاغل كاهش يا حذف‬
‫نمود ‪.‬‬
‫كارفرماايان كليه كارگاهها ماشمول قانون تاماين اجتماعي كه تمام يا برخي از ماشاغل‬
‫آنها حسب تشخيص ماراجع ذيربط سخت وزيان آور اعلم گرديده يا خواهند گرديد ‪،‬‬
‫ماكلفند ظرف دو سال از تاريخ تصويب اين قانون نسبت به ايمن سازي‬
‫عوامال وشرايط ماحيط كار ماطابق حد ماجاز واستانداردهاي ماشخص شده در قانون كار‬
‫وآئين ناماه هاي ماربوطه وساير قوانين ماوضوعه در اين زماينه اقدام نمايند ‪.‬‬
‫كارفرماايان كارگاههاي ماشمول قانون تاماين اجتماعي ماكلفند قبل از ارجاع كارهاي‬
‫سخت وزيان آور به بيمه شدگان ‪ ،‬ضمن انجام ماعاينات پزشكي آنان از لحاظ قابليت‬
‫واستعداد جسماني ماتناسب با نوع كارهاي رجوع داده شده‬
‫) ماوضوع مااده ‪ 90‬قانون تاماين اجتماعي ( ‪ ،‬نسبت به انجام ماعاينات دوره اي آنان كه‬
‫حداقل در هر سال نبايد كمتر از يكبار باشد ‪ ،‬نيز به مانظور آگاهي از روند سلماتي‬
‫وتشخيص به هنگام بيماري وپيشگيري از فرسايش جسمي وروحي اقدام نمايند ‪،‬‬
‫وزارتخانه هاي بهداشت ‪ ،‬درماان وآماوزش پزشكي وكار واماور اجتماعي ماكلفند تمهيدات‬
‫لزم را در انجام اين بند توسط كارفرماايان اعمال نمايند ‪.‬‬
‫ب ( حمايتها‬
‫‪ -1‬افرادي كه حداقل بيست سال ماتوالي وبيست وپنج سال ماتناوب در كارهاي سخت‬
‫وزيان آور ) ماخل سلمات ( اشتغال داشته باشند ودر هر ماورد حق بيمه مادت مازبور را به‬
‫سازماان پرداخته باشند ماي توانند تقاضاي ماستمري باز نشستگي نمايند ‪ .‬هر سال سابقه‬
‫پرداخت حق بيمه در كارهاي سخت وزيان آور يك ونيم سال ماحاسبه خواهدشد ‪.‬‬
‫‪ -2‬در صورتي كه بيمه شدگان ماوضوع اين تبصره قبل از رسيدن به سابقه ماقرردر اين‬
‫قانون دچار فرسايش جسمي وروحي ناشي از اشتغال در كارهاي سخت وزيان آور‬
‫گردند با تائيد كميسونهاي پزشكي ) ماوضوع مااده ‪ 91‬قانون تاماين اجتماعي ( با هر‬
‫مايزان سابقه خدمات از مازاياي ماندرج در اين تبصره برخوردار خواهند شد ‪.‬‬
‫‪ -3‬در ماورد ساير بيمه شدگان حداقل سابقه پرداخت حق بيمه براي استفاده از‬
‫ماستمري بازنشستگي از تاريخ تصويب اين قانون هر سال يكسال افزايش خواهد يافت تا‬
‫آنكه اين حداقل به بيست سال تمام برسد ‪.‬‬
‫‪ -4‬از تاريخ تصويب اين قانون جهت ماشمولن اين تبصره ‪ ،‬چهار درصد ) ‪ ( %4‬به نرخ‬
‫حق بيمه ماقرر در قانون تاماين اجتماعي افزوده خواهد شد كه آن هم در صورت تقاضاي‬
‫ماشمولن قانون ‪ ،‬بطور يكجا يا بطور اقساطي توسط كارفرماايان پرداخت خواهد شد ‪.‬‬
‫‪ -5‬تشخيص ماشاغل سخت وزيان آور ونحوه احراز توالي وتناوب اشتغال ‪ ،‬نحوه تشخيص‬
‫فرسايش جسمي وروحي وساير ماوارد ماطروحه در اين تبصره به ماوجب آئين ناماه اي‬
‫خواهد بود كه حداكثر ظرف چهار مااه توسط سازماان تاماين اجتماعي ووزارتخانه هاي‬
‫كار وبهداشت ‪ ،‬درماان وآماوزش پزشكي تهيه وبه تصويب هيات وزيران خواهد رسيد ‪.‬‬
‫‪ -6‬بيمه شدگاني كه سابقه پرداخت حق بيمه در كارهاي سخت وزيان آور به تاريخ قبل‬
‫از تاريخ تصويب اين قانون باشند ماي توانند با استفاده از مازاياي اين قانون‬
‫درخواست بازنشستگي نماينددر اين صورت با احراز شرايط توسط بيمه شده‪،‬‬
‫كارفرماايان ماربوطه ماكلفند حق بيمه ماربوطه ومايزان ماستمري برقراري را تا احراز‬
 ‫شرايط ماندرج در تبصره ) ‪ ( 2‬همچنين چهار درصد ) ‪ ( %4‬مايزان ماستمري برقراري‬
‫نسبت به سنوات قبل از تصويب اين قانون را يكجا به سازماان تاماين اجتماعي پرداخت‬
‫نمايند ‪.‬‬

‫بيست‬ ‫ماصوبه فوق ماشتمل بر مااده واحده در جلسه علني روز يكشنبه ماورخ‬
‫ماجلس‬ ‫وسوم ارديبهشت مااه يكهزاروسيصد وهشتاد به تصويب‬
‫شوراي اسلماي رسيد ‪.‬‬

‫آئين نامه اجرائي قانون باز نشستگي پيش از موعد كارگران مشاغل سخت وزيان آور‬

‫هيات وزيران درجلسه مورخ ‪ 22/12/1380‬بنا به پيشنهاد مشترك شماره ‪ 129026‬مورخ ‪ 12/1380 /19‬وزارتخانه هاي كار‬
‫واموراجتماعي وبهداشت ‪،‬درمان وآموزش پزشكي و سازمان تامين اجتماعي وبه استنادبند )‪ (5‬جزء)ب( ماده واحده قانون اصلح تبصره‬
‫)‪ (2‬الحاقي ماده ) ‪ (76‬قانون اصلح مواد)‪ (72‬و)‪ (77‬وتبصره ماده )‪ (76‬قانون تامين اجتماعي مصوب ‪1354‬والحاق دوتبصره به ماده )‬
‫‪ (76‬مصوب)‪ - (1371‬مصوب ‪ -1380‬آيين نامه اجرايي بند يادشده را به شرح زيرتصويب نمود‪:‬‬

‫آيين نامه اجرايي بند )‪ (5‬جزء)ب( ماده واحده قانون اصلح تبصره )‪ (2‬الحاقي ماده )‪ (76‬قانون اصلح‬
‫مواد)‪ (72‬و)‪ (77‬وتبصره ماده)‪ (76‬قانون تامين اجتماعي مصوب ‪1354‬والحاق دوتبصره به ماده )‬
‫‪(76‬مصوب)‪ -(1371‬مصوب ‪-1380‬‬

‫مااده ‪– 1‬كارهاي سخت وزيان آوركارهايي است كه در آنهاعوامال فيزيكي‪،‬شيميايي‬

‫‪،‬ماكانيكي وبيولوژيكي ماحيط كارغيراستانداردبوده ودراثراشتغال بيمه شده تنشي به‬
‫ماراتب بالتر ازظرفيتهاي طبيعي )جسمي ورواني( دروي ايجاد ماي شودكه نتيجهء آن‬
‫بروز بيماري شغلي وعوارض ناشي ازآن مايباشدماشاغل سخت وزيان آ ور ماوضوع اين‬
‫مااده به دوگروه تقسيم مايشوند‪:‬‬
‫الف – ماشاغلي كه صفت سخت وزيان آوري بامااهيت شغلي وابسته داشته اماا ماي توان‬
‫با بكارگيري تمهيدات بهداشتي ‪،‬ايمني وتدابير فني ماناسب توسط كارفرمااسختي وزيان‬
‫آوري آنها راحذف نمود‪.‬‬
‫ا‬
‫ب – ماشاغلي كه مااهيتاسخت وزيان آور بوده وبابكارگيري تمهيدات بهداشتي ‪،‬ايمني‬
‫وتدابير فني توسط كارفرماا‪،‬صفت سخت وزيان آوري آنها كاهش يافته ولي كماكان‬
‫سخت وزيان آوري آنهاحفظ مايگردد‪.‬‬
‫مااده ‪ -2‬تعيين سخت وزيان آوربودن ماشاغل ماوضوع مااده )‪ (1‬ونوع آن )گروه‬
‫"الف"وگروه "ب"( در هر كارگاه بابررسي سوابق ‪،‬انجام بازديدوبررسي شرايط كار‬
‫توسط كارشناسان بهداشت حرفه اي وزارت بهداشت ‪،‬وآماوزش پزشكي وبازرسان‬
‫وزارت كار واماوراجتماعي وباتائيد آن توسط كميته استاني ماوضوع اين آئين ناماه انجام‬
‫ماي گيرد‪.‬‬
‫تبصره –كارفرماايان كارگاههاماكلفند باكارشناسان وبازرسان ماوضوع اين مااده همكاري‬
‫ومادارك ماورد نياز رادراختيارآنان قراردهد‪.‬‬
‫مااده ‪-3‬كارفرماايان كليه كارهاي سخت وزيان آور كه تماماي يا برخي از كارهاي آنها‬
‫سخت وزيان آور ماي باشند ماكلفند اقداماات زير را انجام دهند ‪:‬‬
‫‪ -1‬كارفرماايان كارگاههاي تاسيس شده ‪،‬تاتاريخ قانون ياد شده ماكلفند حداكثرظرف دو‬
‫سال از تاريخ مازبور ‪،‬نسبت به ايمنسازي عوامال وشرايط ماحيط كارماطابق حد ماجاز‬
‫واستانداردهاي ماشخص شده در قانون كار وآيين ناماه هاي ماربوط )ماصوب شورايعالي‬
‫حفاظت فني (وساير قوانين ماوضوعه دراين زماينه اقدام نمايند ‪.‬‬
‫درماورد كارگاههايي كه پس از تصويب قانون ياد شده ايجاد ماي گردد كارفرماايان ماربوط‬
‫ماكلفند گواهي لزم را از وزارتخانه هاي كار واماور اجتماعي وبهداشت ‪،‬درماان وآماوزش‬
‫پزشكي مابني بر رعايت ايمني بهداشت واستانداردبودن آنها طبق قانون كار اخذ نمايند‬
‫‪.‬اجازه فعاليت اين قبيل كارگاههاماشروط به ارايه گواهي مازبورمايباشد‪.‬‬
‫‪ -2‬كارفرماايان ماكلفند شاغلين دركارهاي سخت وزيان آور راحداقل سالي يكبار به‬
‫مانظور آگاهي ازروند سلماتي وتشخيص بهنگام بيماري وپيشگيري ازفرسايش جسمي‬
 ‫وروحي آنان توسط ماراكز بهداشتي درمااني ماورد ماعاينه قرارداده ونتيجه رادرپرونده‬
‫هاي ماربوط ضبط ويك نسخه ازآنرابه سازماان تاماين اجتماعي ارايه نمايند‪.‬‬
‫‪ -3‬تغيير شغل بيمه شده كه درماعرض فرسايش جسمي وروحي ناشي ازاشتغال‬
‫دركارهاي سخت وزيان آور باشد براساس ماقررات پيش بيني شده درقانون كار صورت‬
‫ماي گيرد ‪.‬‬
‫‪ -4‬ماعاينات قبل از استخدام طبق مااده )‪ (90‬قانون تاماين اجتماعي – ماصوب ‪-1354‬انجام‬
‫ماي گردد‪.‬‬

‫مااده ‪ -4‬به استناد تبصره )‪ (1‬مااده )‪ (96‬قانون كار ماقررات وضوابط انجام ماعاينات‬
‫پزشكي ماوضوع مااده )‪ (3‬اين آيين ناماه اعم از قبل از استخدام ‪ ،‬ادواري ‪ ،‬اختصاصي‬
‫وهرگونه ماعاينه پزشكي ديگردراين ارتباط ماطابق بادستورالعملها وآيين ناماه هاي جاري‬
‫وزارت بهداشت ‪،‬درماان وآماوزش پزشكي‬
‫تبصره‪ -‬وزارت بهداشت درماان وآماوزش پزشكي ماوظف است تمهيدات لزم براي اعلم‬
‫نتايج ماعاينات ماوضوع اين مااده ماتناسب با شرح وظايف سازماان هاي ذي ربط بعمل‬
‫آورد‪.‬‬
‫مااده ‪ -5‬حذف صفت سخت وزيان آوري كار دراثربكارگيري تمهيدات بهداشتي ‪،‬ايمني‬
‫كارگاه‬ ‫وتدابير فني توسط كارفرماابعدازگذشت "‪"2‬سال ازتاريخ تصويب قانون در هر‬
‫وخروج شغل از شمول اين آيين ناماه و يا استمرارسخت وزيان آوري كار‪،‬پس از اعلم نتا‬
‫يج بازديد وبررسي شرايط كار توسط كارشناسان ماوضوع مااده )‪(2‬اين آيين ناماه‬
‫وتاييدكميته استاني ماربوط ارايه نمايند‪.‬‬
‫تبصره – وزارتخانه هاي بهداشت ‪،‬درماان وآماوزش پزشكي وكار واماور اجتماعي ماكلفند‬
‫گزارش بازديد خود از كليه كارگاههايي كه تمام يابرخي از ماشاغل آنها سخت وزيان آور‬
‫تشخيص داده شده است رابه كميته استاني ماربوط ارايه نمايند ‪.‬‬
‫مااده ‪ -6‬درصورتي كه گزارش كارشناسان ماوضوع مااده )‪(5‬اين آيين ناماه پس از تاييد‬
‫كميته استاني حاكي از عدم كاهش يا حذف عوامال زيان آور وبيماريزاي ماحيط كار ظرف‬
‫ماهلت ماقرردرقانون باشد اقداماات لزم بر حسب ماورد ماطابق قانون كار از سوي‬
‫وزارتخانه هاي كار واماور اجتماعي وبهداشت ‪،‬درماان وآماوزش پزشكي بعمل خواهد‬
‫آماد ‪.‬‬
‫مااده ‪ -7‬سياستگذاري كشوري كارهاي سخت وزيان آور ماوضوع اين آيين ناماه ‪،‬ارزيابي‬
‫ماجدد ماشاغلي كه بدوااسخت وزيان آور تعيين شده اند ولي بر اساس اطلعات بعدي نياز‬
‫به بازنگري دارند ‪،‬ايجاد هماهنگي ونظارت بر عملكرد ورسيدگي به درخواست كميته هاي‬
‫استاني ماوضوع مااده )‪(8‬اين آيين ناماه وتعيين ماشاغل سخت وزيان آور در تاسيسات مالي‬
‫وماهم ماانند نيروگاههاوپاليشگاهها و‪ ...‬به عهده شورايعالي حفاظت فني خواهد بود‪.‬‬
‫تبصره – مادير عامال سازماان تاماين اجتماعي ونماينده وزير بهداشت ‪،‬درماان وآماوزش‬
‫پزشكي با حق راي درزماينه كارهاي سخت وزيان آور عضو شورايعالي حفاظت فني از‬
‫تاريخ تصويب اين آيين ناماه خواهند شد‪.‬‬
‫مااده ‪ -8‬به مانظور تشخيص وتطبيق ماشاغل سخت وزيان آور كميته استاني ماتشكل از‬
‫اعضاي زيردرهراستان تشكيل مايگردد‪:‬‬
‫‪ -‬ماديركل كار واماوراجتماعي استان به عنوان رييس كميته ‪.‬‬
‫‪ -‬ماعاون بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي وخدماات بهداشتي ‪،‬درمااني دانشگاه ‪.‬‬
‫‪ -‬ماديركل تاماين اجتماعي استان‬
‫‪ -‬يك نفر بازرس كار با ماعرفي اداره كل كار واماور اجتماعي استان ‪.‬‬
‫‪ -‬كارشناس ماسئول بهداشت حرفه اي با ماعرفي ماديريت درماان تاماين اجتماعي استان‬
‫‪ -‬يك نفر كارشناس بهداشت حرفه اي با ماعرفي ماعاون بهداشتي دانشگاه‪/‬دانشكده‬
‫حضور نماينده بيمه شده وكارفرماا درجلسات بدون حق راي بلماانع مايباشد ‪.‬‬ ‫تبصره ‪-1‬‬
‫تبصره ‪ -2‬جلسات كميته هاي استاني دراداره كل كار واماور اجتماعي تشكيل وباحضور"‬
‫‪" 5‬نفر از اعضا رسميت ماي يابد وتصميمات جلسه با اكثريت آراءحاضرين ماعتبر ولزم‬
‫الجراماي باشد ‪.‬‬
‫تبصره ‪ -3‬دراستانهايي كه دانشكده علو م پزشكي وخدماات بهداشتي درمااني ماستقل‬
‫وجود دارد در صورت طرح پرونده هاي مارتبط با مانطقه تحت پوشش‪،‬كارشناس ماسئول‬
‫بهداشت حرفه اي ماعاونت بهداشتي دانشكده مازبور ‪،‬جايگزين كارشناس ماسئول‬
‫بهداشت حرفه اي ماعاونت بهداشتي دانشگاه خواهد بود‪.‬‬
‫تبصره ‪ – 4‬باتصويب كميته استاني دعوت از افراد صاحب نظر واساتيد ماربوط جهت‬
‫شركت در جلسات بدون حق راي بلماانع ماي باشد ‪.‬‬
‫مااده ‪ -9‬وظايف كميته هاي استاني به شرح ذيل ماي باشد ‪:‬‬
‫تعيين وتطبيق ماشاغل سخت وزيان آور با ماواد اين آئين ناماه واعلم به ماراجع‬ ‫‪-‬‬
‫ذيربط وتوجه ويژه به بانوان شاغل ماشمول ماشاغل سخت و زيان آور به خصوص در‬
‫دوران بارداري وشير دهي ‪.‬‬
‫‪ -‬بررسي وتشخيص ماشاغل ماوضوع مااده ) ‪ ( 1‬اين آئين ناماه كه توسط بيمه شده ‪،‬‬
‫كارفرماا يا ساير ماراجع به عنوان ماشاغل سخت وزيان آور ماعرفي شده واعلم نتيجه به‬
‫ماتقاضي وسازماانهاي ذيربط ‪.‬‬
‫بررسي ماواردي كه با اتخاذ تدابير لزم حالت سخت وزيان آوري شغل يا ماشاغل از‬ ‫‪-‬‬
‫بين رفته ودر زماره ماشاغل عادي در آماده اند واعلم آن به ماراجع ذيربط به مانظور حذف‬
‫مازايا واماتياز و ‪ ........‬كه به كار سخت وزيان آور تعلق گرفته است ‪.‬‬
‫بررسي وارائه پيشنهاد ماشاغل جديد براي طرح در شوراي عالي حفاظت فني براي‬ ‫‪-‬‬
‫تعيين سخت وزيان آور بودن ويا نبودن آن ‪.‬‬
‫‪ -‬اجراي سياستها وماصوبات شوراي عالي حفاظت فني ‪.‬‬
‫تبصره ‪ -‬كارفرماايان كارگاهها ماكلفند با كميته ماوضوع مااده ) ‪ ( 9‬اين آئين ناماه‬
‫همكاري ومادارك ماورد نياز را در اختيار آنان قرار دهند ‪.‬‬
‫مااده ‪ - 10‬وزارت بهداشت ‪ ،‬درماان وآماوزش پزشكي ماكلف است هر ساله حدود تماس‬
‫شغلي عوامال بيماريزا را به شورايعالي حفاظت فني اعلم نمايد ‪ .‬شورايعالي ماذكور‬
‫ماوظف است ماراتب را به كميته هاي استاني كارهاي سخت و زيان آور جهت اجرا اعلم‬
‫نمايد ‪.‬‬
‫مااده ‪ - 11‬در صورت تشخيص كميته استاني مابني بر قرار گرفتن كارا عداد گروه‬
‫) الف ( و ) ب ( مااده ) ‪ ( 1‬اين آئين ناماه ‪ ،‬كارفرماا ماوظف است نسبت به حذف يا كاهش‬
‫عوامال سختي وزيان آوري كار تا حد ماجاز وتاماين استانداردهاي لزم ماورد تائيد ماراجع‬
‫ذيربط در ماهلت ماقرر اقدام نمايد ‪ .‬در غير اينصورت هر گونه عارضه ‪ ،‬حادثه وغراماتهاي‬
‫ناشي از بيماري ‪ ،‬از كار افتادگي وغيره بعهده كارفرماا خواهد بود ‪.‬‬
‫مااده ‪ - 12‬علوه بر كارهاي سخت وزيان آور ماشخص شده طبق ماصوبات شورايعالي‬
‫حفاظت فني ‪ ،‬ماوارد تائيد شده توسط كميته استاني وماوارد زير نيز سخت وزيان آور‬
‫شناخته ماي شوند ‪.‬‬
‫‪ -‬كار در نداماتگاهها وزندانها ‪.‬‬
‫ماشاغلي كه ماستقيما ا در ماراكز روان درمااني با بيماران رواني مارتبط هستند ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫خبر نگاري ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مااده ‪ - 13‬نحوه توالي وتناوب اشتغال در ماشاغل سخت وزيان آور ‪:‬‬
‫ايام زير چنانچه در فواصل اشتغال به كارهاي سخت وزيان آور واقع شود ‪ ،‬بعنوان‬
‫سابقه اشتغال در كارهاي سخت وزيان آور ماحسوب مايگردد ‪.‬‬
‫الف ( تعطيلت هفتگي‬
‫ب ( تعطيلت رسمي‬
‫ج ( ايام استفاده از مارخصي استحقاقي‬
‫د ( ايام استفاده از مارخصي بابت ازدواج يا فوت همسر ‪ ،‬پدر ‪ ،‬ماادر وفرزندان به مادت‬
‫‪ 3‬روز با دريافت دستمزد در ماورد ماشمولن قانون كار ‪.‬‬
 ‫ه ( ايام استفاده از مارخصي استعلجي يا استراحت پزشكي اعم از اينكه حقوق ايام‬
‫مازبور توسط كارفرماا پرداخت شود ويا اينكه بيمه شده از غرامات دستمزد ايام بيماري‬
‫استفاده كرده باشد ‪.‬‬
‫‪ -2‬ايام وماوارد زير چنانچه در فواصل اشتغال بيمه شده به كارهاي سخت وزيان آور‬
‫واقع شود ماوجب ذايل شدن توالي اشتغال وي در كارهاي سخت وزيان آور نمي گردد‪.‬‬
‫الف ( ايام خدمات وظيفه سربازي ) دوران ضرورت واحتياط ( ماشروط براينكه بيمه‬
‫شده حداكثر دو مااه پس از پايان خدمات به كار سابق خود برگشته ويا اينكه در كار ديگري‬
‫كه سخت وزيان آور شناخته شده ماشغول به كار شده باشد وهمچنين ايام آمااده به خدمات‬
‫‪.‬‬
‫ب ( دوران توقيف بيمه شده درصورتيكه مانتهي به ماحكومايت وي نگردد ويا اينكه كار‬
‫فرماا بر اساس تكليف قانوني حقوق دوران مازبور را به بيمه شده پرداخت نمايد ‪.‬‬
‫ج ( ايام حالت تعليق كه به واسطه ايام قهريه طبيعي ويا حوادث وماخاطرات اجتماعي‬
‫) ماانند ‪ :‬سيل ‪ ،‬زلزله ‪ ،‬جنگ وآتش سوزي ( كه خارج از اراده كارفرماا وبيمه شده بوده‬
‫ودر نتيجه آن كارگاه بطور ماوقت تعطيل مايگردد ‪.‬‬
‫د ( ايام استفاده از ماقرري بيمه بيكاري ماشروط بر اينكه بيمه شده قبل از اتمام ويا‬
‫بلفاصله پس از اتمام دوره مازبور در ماشاغلي كه سخت وزيان آور شناخته شده ماشغول‬
‫به كار شده يا طبق اين آئين ناماه بتواند بازنشسته شود ‪.‬‬
‫ه ( ايام خدمات در جبهه كه به تائيد ماراجع ذيصلح رسيده باشد ‪.‬‬
‫و ( دوران اسارت يا ماحكومايت سياسي كه بيمه شده براساس آن بعنوان آزاده شناخته‬
‫شده باشد ‪.‬‬
‫ز ( ايام بلتكليفي بيمه شده كه ماستند به آراي صادره از سوي هيات هاي حل اختلف‬
‫ويا ساير ماراجع قانوني مانجر به پرداخت حقوق ايام مازبور شده باشد ‪.‬‬
‫ح ( ايام استفاده از غرامات دستمزد ايام بيماري كه در فاصله زمااني ‪ 10/5/1354‬تا‬
‫‪ 1/4/1359‬واقع شده باشد ‪.‬‬
‫ط ( غيبت غير ماوجه حداكثر به مادت ‪ 10‬روز در سال در ماورد كارگاههاي ماشمول قانون‬
‫كار يا بر اساس ماقررات انضباطي ‪ ،‬تخلفاتي ويا استخداماي ماربوط در كارگاههاي غير‬
‫ماشمول قانون كار كه مانجر به اخراج ‪ ،‬انفصال ماوقت ويا دائم نشده باشد ‪.‬‬
‫‪ -3‬ايام وماوارد ذيل چنانچه در فواصل اشتغال بيمه شده به كارهاي سخت وزيان آور‬
‫واقع شود ‪ ،‬توالي اشتغال او را ازبين برده وماوجب تناوب اشتغال وي ماي گردد ‪.‬‬
‫الف ( استفاده از مارخصي بدون حقوق به هر مانظور وتحت هر عنوان‬
‫ب ( اخراج ‪ ،‬انفصال وباز خريدي‬
‫ج ( غيبت غير ماوجه بيش از ) ‪ ( 10‬روز در هر سال در كارگاههاي ماشمول كار يا‬
‫براساس ماقررات انضباطي ‪ ،‬تخلفاتي ويا استخداماي ماربوط در كارگاههاي غير ماشمول‬
‫قانون كار كه مانجر به اخراج ‪ ،‬انفصال ماوقت ويا دائم شده باشد ‪.‬‬
‫د ( اشتغال در كارها وماشاغل عادي‬
‫ه ( اشتغال در حرف وماشاغل آزاد‬
‫و ( بيمه اختياري‬
‫ز ( بيكاري بدون دريافت ماقرري بيكاري‬
‫ح ( ساير ماوارد ماشابه‬
‫مااده ‪ - 14‬شرايط بانشستگي در كارهاي سخت وزيان آور ‪:‬‬
‫‪ -1‬بيمه شدگاني كه حداقل ‪ 20‬سال سابقه كار ماتوالي يا ‪ 25‬سال سابق كار ماتناوب‬
‫وپرداخت حق بيمه در كارهاي سخت وزيان آور را دارا باشند ‪ ،‬بدون شرط سني ماي‬
‫توانند درخواست بازنشستگي از سازماان تاماين اجتماعي نمايند ‪.‬‬
‫‪ -2‬چنانچه كميسيونهاي پزشكي ماوضوع مااده ) ‪ ( 91‬قانون تاماين اجتماعي قبل از‬
‫رسيدن بيمه شده شاغل در كارهاي سخت وزيان آور به سابقه ماقرر در بند ) ‪ ( 1‬فوق‪،‬‬
‫فرسايش جسمي وروحي وي را ناشي از اشتغال به كارهاي سخت وزيان آور تشخيص‬
‫وتائيد نمايند ‪.‬‬
‫‪ -3‬اين قبيل بيمه شدگان به صرف ارايه درخواست بازنشستگي ماجاز به ترك كار نبوده‬
‫وماي بايد احراز شرايط واستحقاق آنها جهت باز نشستگي پيش از ماوعد در كارهاي‬
 ‫سخت وزين آور رسما ا از سوي سازماان تاماين اجتماعي به آنها ابلعغ شود وسپس ترك‬
‫كار نمايند ‪.‬‬
‫‪ -4‬چنانچه بيمه شده شرايط استفاده از بازنشستگي پيش از ماوعد در كارهاي سخت‬
‫وزيان آور را طبق اين آئين ناماه احراز كند ‪ ،‬سازماان تاماين اجتماعي ماكلف است نسبت‬
‫به برقراري ماستمري وي از تاريخ ترك كار اقدام نمايد ‪.‬‬
‫‪ -5‬بيمه شدگان شاغل كه حداقل ‪ 20‬سال ماتوالي يا ‪ 25‬سال ماتناوب سابقه پرداخت‬
‫حق بيمه در ماشاغل سخت وزيان آور ماربوط به قبل از تاريخ تصويب قانون را داشته‬
‫باشند ويا در آينده شرايط ماذكور را احراز نمايند ‪ ،‬ماي توانند درخواست بازنشستگي خود‬
‫را با رعايت بند ) ‪ ( 3‬اين مااده به سازماان تاماين اجتماعي تسليم نمايند ‪.‬‬
‫مااده ‪ - 15‬چنانچه فرسايش جسمي وروحي ناشي از اشتغال در كارهاي سخت وزيان‬
‫آور در اثر عدم رعايت بندهاي ) ‪ ( 1‬و ) ‪ ( 2‬جزء ) الف ( مااده واحده قانون ياد شده‬
‫تشخيص داده شود ‪ ،‬سازماان تاماين اجتماعي ضمن انجام تعهدات قانوني نسبت به بيمه‬
‫شده ‪ ،‬زيان وخسارات وارده را با توجه به مااده ) ‪ ( 66‬قانون تاماين اجتماعي از‬
‫كارفرمااي ماربوط ماطالبه ووصول خواهد نمود‪.‬‬
‫مااده ‪ - 16‬كارفرماا ماكلف است پس از احراز شرايط بازنشستگي بيمه شده شاغل در‬
‫كارگاه وي ‪ ،‬طبق اين آئين ناماه ماعادل چهار درصد ) ‪ ( %4‬مايزان ماستمري برقراري بيمه‬
‫شده نسبت به سنوات اشتغال او در ماشاغل سخت وزيان آور را كه توسط سازماان تاماين‬
‫اجتماعي ماحاسبه وماطالبه مايگردد به طور يكجا به سازماان مازبور پرداخت نمايد ‪.‬‬
‫مااده ‪ - 17‬آثار ماحدوديتها ومازاياي ماندرج در قانون براي ماواردي كه بازنشستگي به‬
‫ماوجب اين آئين ناماه ايجاد ماي شود مانحصر به همان شغل در همان كارگاه خاص بوده‬
‫وقابل تسري وتعميم در ديگر شغلهاي ماشابه در ساير كارگاهها نمي گردد ‪.‬‬
‫مااده ‪ - 18‬اجراي ماقررات اين آئين ناماه تا پايان مادت برناماه سوم ماي باشد ‪.‬‬
 ‫فرم شماره یک‬
‫درخواست بررسی وتطبیق مشاغل بیمه شده درکارهای سخت وزیان آور‬

‫مشخصات بیمه شده ‪:‬‬

‫شماره شناسناماه‬ ‫‪13‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪/‬‬ ‫تاریخ تولد‬ ‫نام پدر‬ ‫نام خانوادگی‬ ‫نام‬
‫شماره بیمه شده‬ ‫ماحل صدور‬
‫تلفن‬ ‫کوچه‬ ‫خیابان‬ ‫شهرستان‬ ‫نشانی ماحل سکونت‪ :‬استان‬
‫تلفن‬ ‫کوچه‬ ‫خیابان‬ ‫شهرستان‬ ‫آخرین ماحل اشتغال‪ :‬استان‬

‫ب(مشاغل مورد ادعای بیمه شده ‪:‬‬

‫شغل ماورد‬ ‫فعالیت‬
‫شعب‬ ‫تاریخ‬ ‫تاریخ‬
‫ادعا‬ ‫کارگاه‬ ‫قسمت ماحل‬
‫پرداخت‬ ‫خاتمه‬ ‫شروع‬ ‫نام شرکت ‪/‬کارگاه‬ ‫ردیف‬
‫)طبق لیست‬ ‫ماحصول‬ ‫اشتغال‬
‫حق بیمه‬ ‫کار‬ ‫بکار‬
‫بیمه(‬ ‫تولیدی‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬
‫ج( شرح وظایف‪:‬‬

‫د(شرح دلیل ‪،‬مدارک ومستندات متقاضی مبنی برسخت وزیان آور بودن مشاغل )مستندات پیوست شود(‪:‬‬

‫تاریخ ومحل امضاء بیمه شده‬

‫نظریه ومحل امضاءآخرین کارفرما‪:‬‬

‫تاریخ وشماره ثبت دراداره کار محل‪:‬‬

‫ه– نظریه ماورخه بازرس کار وکارشناس بهداشت حرفه ای ماوضوع مااده ‪ 2‬آئین ناماه اجرائی ماستند به‬
‫ماقررات وبر اساس نتایج حاصل از آلینده سنجی ماحیط کار ) ماستندات پیوست شود (‬
 ‫ردیف‬

‫مخالف‬

‫مخالف‬
‫موافق‬

‫موافق‬
‫الف‬

‫الف‬
‫ب‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬
‫نام ونام خانوادگی بازرس کار‬ ‫نام ونام خانوادگی کارشناس بهداشت حرفه ای‬
‫ماحل اماضاء‬ ‫ماحل اماضاء‬

‫و ( رای مورخ کمیته استانی موضوع ماده ‪ 8‬آئین منامه اجرائی مستند به دلیل ومدارک کافی )مستندات پیوست شود (‬
‫مخالف‬

‫مخالف‬

‫مخالف‬

‫مخالف‬

‫مخالف‬
‫موافق‬

‫موافق‬

‫موافق‬

‫موافق‬

‫موافق‬
‫ردیف‬

‫ردیف‬

‫ردیف‬

‫ردیف‬

‫ردیف‬
‫الف‬

‫الف‬

‫الف‬

‫الف‬

‫الف‬
‫ب‬

‫ب‬

‫ب‬

‫ب‬

‫ب‬
‫کارشناس مسئول بهداشت‬
‫مدیر کل تامین اجتماعی‬ ‫معاون بهداشتی دانشگاه‬ ‫مدیر کل کار وامور‬
‫حرفه ای مدیریت درمان تامین‬ ‫بازرس کار استان‬
‫استان‬ ‫علوم پزشکی‬ ‫اجتماعی‬
‫اجتماعی استان‬
‫نام ونام خانوادگی‬ ‫نام ونام خانوادگی‬ ‫نام ونام خانوادگی‬ ‫نام ونام خانوادگی‬ ‫نام ونام خانوادگی‬
‫امضاء‬ ‫امضاء‬ ‫امضاء‬ ‫امضاء‬ ‫امضاء‬
‫مخالف‬

‫مخالف‬

‫مخالف‬

‫مخالف‬
‫موافق‬

‫موافق‬

‫موافق‬

‫موافق‬
‫ردیف‬

‫ردیف‬

‫ردیف‬

‫ردیف‬
‫الف‬

‫الف‬

‫الف‬

‫الف‬
‫ب‬

‫ب‬

‫ب‬

‫ب‬
‫کارشناس بهداشت حرفه ای‬
‫نکماینده سازمان صنایع ومعادن‬ ‫کارشناس مسئول بهداشت حرفه‬
‫مدیریت درمان تامین اجتماعی‬
‫نتیجه نهایی آراء‬ ‫استان‬ ‫ای استان‬
‫استان‬
‫نام ونام خانوادگی‬ ‫نام ونام خانوادگی‬ ‫نام ونام خانوادگی‬
‫امضاء‬ ‫امضاء‬ ‫امضاء‬
 ‫فرم شماره دو‬ ‫درخواست بررسی وتطبیق مشاغل کارگاه از نظر سخت وزیان آور‬

‫الف( مشخصات کارفرما وکارگاه ‪:‬‬

‫کد پستی‬ ‫کد کارگاه‬ ‫نام کارگاه‬ ‫نام ونام خانوادگی کارفرما‬
‫کوچه‬ ‫خیابان‬ ‫شهرستان‬ ‫نشانی‪ :‬استان‬ ‫نوع فعالیت ‪:‬‬
‫شماره تلفن‪:‬‬ ‫محصول تولیدی‪:‬‬
‫ب( مشاغل سخت وزیان آور مورد ادعای کارفرما در کارگاه‪.........................................:‬‬
‫شرح علل ‪ ،‬دلیل ‪،‬مدارک ومستندات مبتنی برسخت وزیا ن آور ی شغل)مستندات پیوست شود(‬ ‫شرح شغل‬ ‫عنوان شغل‬ ‫ردیف‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫‪3‬‬

‫‪4‬‬

‫‪5‬‬

‫محل امضاء وتاریخ‬ ‫سمت‪:‬‬ ‫نام ونام خانوادگی درخواست کننده ‪:‬‬

‫تاریخ وشماره ثبت در اداره کارمحل‪:‬‬

‫بازرس کار وکارشناس بهداشت حرفه ای ماوضوع مااده ‪ 2‬آئین ناماه‬ ‫ج– نظریه ماورخه‬
‫اجرائی ماستند به ماقررات وبر اساس نتایج حاصل از آلینده سنجی ماحیط کار‬
‫) ماستندات پیوست شود (‬
‫ردیف‬

‫مخالف‬

‫مخالف‬
‫موافق‬

‫موافق‬
‫الف‬

‫الف‬
‫ب‬

‫ب‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬
‫نام ونام خانوادگی بازرس کار‬ ‫نام ونام خانوادگی کارشناس بهداشت حرفه ای‬
‫ماحل اماضاء‬ ‫ماحل اماضاء‬

‫کمیته استانی موضوع ماده ‪ 8‬آئین منامه اجرائی مستند به دلیل ومدارک کافی )مستندات پیوست شود (‬ ‫د ( رای مورخ‬
‫ماخالف‬

‫ماوافق‬

‫ماخالف‬

‫ماوافق‬

‫ماخالف‬

‫ماوافق‬

‫ماخالف‬

‫ماوافق‬

‫ماخالف‬

‫ماوافق‬
‫ردیف‬

‫ردیف‬

‫ردیف‬

‫ردیف‬

‫ردیف‬
‫الف‬

‫الف‬

‫الف‬

‫الف‬

‫الف‬
‫ب‬

‫ب‬

‫ب‬

‫ب‬

‫ب‬

‫کارشناس مسئول بهداشت حرفه ای‬

‫بازرس کار استان‬ ‫مدیر کل تامین اجتماعی استان‬ ‫معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی‬ ‫مدیر کل کار وامور اجتماعی‬
‫مدیریت درمان تامین اجتماعی استان‬

‫نام ونام خانوادگی‬ ‫نام ونام خانوادگی‬ ‫نام ونام خانوادگی‬ ‫نام ونام خانوادگی‬ ‫نام ونام خانوادگی‬
‫امضاء‬ ‫امضاء‬ ‫امضاء‬ ‫امضاء‬ ‫امضاء‬
 ‫مخالف‬

‫مخالف‬

‫مخالف‬

‫مخالف‬
‫موافق‬

‫موافق‬

‫موافق‬

‫موافق‬
‫ردیف‬

‫ردیف‬

‫ردیف‬

‫ردیف‬
‫الف‬

‫الف‬

‫الف‬

‫الف‬
‫ب‬

‫ب‬

‫ب‬

‫ب‬
‫کارشناس مسئول بهداشت حرفه ای‬ ‫کارشناس بهداشت حرفه ای مدیریت‬
‫نکماینده سازمان صنایع ومعادن استان‬
‫استان‬ ‫درمان تامین اجتماعی استان‬
‫نتیجه نهایی آراء‬ ‫نام ونام خانوادگی‬ ‫نام ونام خانوادگی‬ ‫نام ونام خانوادگی‬
‫امضاء‬ ‫امضاء‬ ‫امضاء‬
 ‫تقاضای اعتراض به آراء کمیته موضوع ماده ‪ 8‬آئین نامه اجرایی قانون اصلح تبصره )‪ (2‬الحاقی ماده )‪ (76‬قانون تامین‬
‫فرم شماره چهار‬ ‫اجتماعی‬

‫کارگر ‪:‬‬
‫تاریخ تولد‬ ‫نام پدر‬ ‫نام خانوادگی‬ ‫نام‬ ‫الف( مشخصات معترض ‪ :‬کارفرما ‪:‬‬
‫تلفن‬ ‫شماره بیمه شده‬ ‫شماره شناسنامه‬ ‫سایر ‪:‬‬
‫کمیته بدوی استان‬ ‫نشانی آخرین محل اشتغال‬

‫تاریخ خاتمه کار‬ ‫تاریخ شروع کار‬ ‫نام کارگاه‬ ‫شغل مورد اعتراض )مطابق با شغل مندرج درفرم ایا ‪(2‬‬ ‫ردیف‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫‪3‬‬

‫‪4‬‬

‫‪5‬‬

‫ب( شرح شغل یا مشاغل مورد اعتراض باذکر دلیل )مستندات پیوست شود(‪:‬‬

‫محل امضاء وتاریخ‬ ‫سمت‪:‬‬ ‫نام نام خانوادگی‪:‬‬

‫تاریخ وشماره ثبت دراداره کار محل‪:‬‬

‫ج– نظریه ماورخه کارشناسان ماوضوع بند ‪ 5‬دستورالعمل ماستند به ماقررات وبر اساس نتایج حاصل از‬
‫آلینده سنجی ماحیط کار ) ماستندات پیوست شود (‬
‫ردیف‬

‫مخالف‬

‫مخالف‬
‫موافق‬

‫موافق‬
‫الف‬

‫الف‬
‫ب‬

‫ب‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬

‫نام ونام خانوادگی کارشناس‬ ‫نام ونام خانوادگی کارشناس بهداشت حرفه ای‬ ‫نام ونام خانوادگی‬
‫بهداشت حرفه ای‬ ‫مادیریت درماان تاماین اجتماعی‬ ‫بازرس کار‬

‫ماحل اماضاء‬ ‫ماحل اماضاء‬ ‫ماحل اماضاء‬

‫دستورالعمل تكميل پرونده پزشكي شاغل‬

‫به مانظور بدست آوردن اطلعات بهنگام درماورد سلمات شاغلين درنيل به هدف تاماين‬
‫‪،‬حفظ وارتقاءآن ‪،‬پرونده پزشكي شاغل درماقاطع زمااني ماختلف )قبل از استخدام‬
‫‪،‬ادواري و اختصاصي (ماطابق با قوانين وبخشناماه ها ي جاري وزارت بهداشت ‪،‬درماان‬
‫وآماوزش پزشكي انجام ماي پذيرد‪.‬‬
 ‫فصل اول ‪:‬كليات‬
‫تكميل كننده فرم‪:‬‬
‫الف ‪ :‬ماشخصات فردي ‪،‬سوابق شغلي )جدول الف(‪،‬سوابق شخصي )جدول ب(بنا‬
‫به اظهارات فرد ماعاينه شونده توسط پزشك‪،‬كارشناس يا كاردان بهداشت حرفه اي ويا‬
‫بهگر ‪،‬بهداشتيار كار ‪،‬كاردانهاي ماراكز بهداشتي درمااني وبهورز وساير افرادي كه در‬
‫صورت عدم طي دوره هاي آماوزش بهداشت حرفه اي در دانشگاههاي ماعتبركشور‬
‫‪،‬دردوره هاي كوتاه مادت ماورد تاييد در زماينه نحوه تكميل فرم ماعاينات كارگري وبهداشت‬
‫حرفه اي آماوزش لزم راديده باشند ‪،‬تكميل ماي گردد‪.‬‬
‫ب‪ :‬نتايج ماعاينات باليني )جدول ج( ‪،‬نتايج ماعاينات پاراكلينيكي )جدول د(كه شامال ثبت‬
‫اطلعات حاصل از ماعاينات ساده ‪،‬ماعاينات باليني ونتايج آزماايشات پاراكلينيكي است به‬
‫ترتيب اولويت توسط افراد ذيل انجام ماي گيرد ‪:‬‬
‫‪ -1‬پزشك ماتخصص طب كار‬
‫‪ -2‬پزشك داراي مادرك ‪ MPH‬باگرايش بهداشت حرفه اي‬
‫‪ -3‬پزشك دوره ديده در زماينه طب كار وداراي گواهيناماه ماعتبر ونيز داراي ماشخصات‬
‫ماندرج در بخشناماه هاي جاري وزارت بهداشت ‪،‬درماان وآماوزش پزشكي ‪.‬‬
‫ج‪ :‬عوامال زيان آور كه فرد ماعاينه شونده در ماواجهه با آن قرار دارد ويا داشته است‬
‫)جدول ه(‪،‬نوع آزماايشات لزم برمابناي نوع ماواجهه فرد با عامال يا عوامال زيان آور‬
‫)جدول و( كه ثبت اطلعات درهر دوماورد توسط فارغا التحصيلن ماقاطع كارداني وبالتر‬
‫بهداشت حرفه اي كه درامار بازديد از واحد توليدي خدمااتي كه فرد ماعاينه شونده در آن‬
‫اشتغال دارد ‪،‬دخيل خهستند ‪،‬انجام ماي پذيرد ‪.‬‬
‫د‪ :‬نظريه نهايي در خصوص اداماه كار شاغل )جدول ز(‪:‬‬
‫ستون اول )نظريه پزشك كار (توسط پزشك با ماشخصات ماندرج در بند ب فوق الذكر‬
‫تكميل ماي گردد وستون دوم )نظريه كارشناس بهداشت حرفه اي (توسط فردي با‬
‫ماشخصات ماندرج در بند ج فوق الذكر تكميل ماي گردد‪.‬‬
‫ه‪ :‬ماشخصات پزشك كار )جدول ح( توسط پزشك ماعاينه كننده تكميل مايگردد‪.‬‬

‫محل نگهداري فرمهاي تكميل شده ‪:‬‬

‫پرونده هاي تكميل شده ماحرماانه تلقي گرديده وماسئوليت حفظ آن برعهده ‪،‬ماسئول‬
‫تشكيلت بهداشت حرفه اي ماوجود درواحد توليدي – خدمااتي ويا ماراكز بهداشتي درمااني‬
‫ماعتبر خواهد بود وارائه مادارك به ماراجع ذيربط باماسئوليت وي خواهد بود ‪.‬ماطا بق با‬
‫مااده ‪ 98‬قانون كار باز رسان بهداشت حرفه ايداراي كارت ويژه بازرسي بدون اطلع‬
‫قبلي در هرماوقع از شبانه روز ماي توانند به پرونده هاي پزشكي ماراجعه ودر صورت‬
‫لزوم از تمام يا قسمتي از آنها رونوشت حاصل نمايند ‪.‬‬
‫ماحل نگهداري پرونده هاي پزشكي تكميل شده شاغل به شرح جدول زير ماي باشد‪:‬‬
 ‫واحد بهداشتي ماحل‬ ‫نوع پرونده‬ ‫شاغلين‬ ‫نوع‬ ‫ماحل‬
‫نگهداري پرونده‬ ‫كارگاه‬
‫خانه بهداشت‬ ‫پرونده خانوار‬ ‫اعضاءيك خانوار‬ ‫خانگي‬
‫هستند‬ ‫روستا‬
‫خانه بهداشت‬ ‫پرونده كارگاهي‬ ‫اعضاءيك خانوار‬
‫نيستند‬
‫خانه بهداشت‬ ‫پرونده كارگاهي‬ ‫كمتر از ‪20‬نفر‬ ‫غير‬
‫ماركز بهداشتي درمااني‬ ‫پرونده كارگاهي‬ ‫‪20‬تا ‪49‬نفر‬ ‫خانگي‬
‫روستايي‬
‫خانه بهداشت كارگري‬ ‫پرونده كارگاهي‬ ‫‪50‬تا ‪499‬نفر‬
‫ماركز بهداشت كار‬ ‫پرونده كارگاهي‬ ‫‪500‬نفر وبالتر‬
‫ماركز بهداشتي درمااني‬ ‫پرونده خانوار‬ ‫اعضاءيك خانوار‬ ‫خانگي‬
‫شهري‬ ‫هستند‬
‫ماركز بهداشتي درمااني‬ ‫پرونده كارگاهي‬ ‫اعضاءيك خانوار‬ ‫شهر‬
‫شهري‬ ‫نيستند‬
‫ماركز بهداشتي درمااني‬ ‫پرونده كارگاهي‬ ‫كمتر از ‪50‬نفر‬ ‫غيرخانگي‬
‫شهري‬
‫خانه بهداشت كارگري‬ ‫پرونده كارگاهي‬ ‫‪50‬تا ‪499‬نفر‬
‫ماركز بهداشت كار‬ ‫پرونده كارگاهي‬ ‫‪500‬نفر وبالتر‬

‫* نكات عمده مورد توجه‪:‬‬

‫فرم ماذكوربراي ثبت اطلعات حاصل از انجام ماعاينات كارگري در سه نوبت‬ ‫‪-1‬‬
‫ماتوالي تنظيم گرديده است ‪.‬‬
‫‪ -2‬اگر فرد پس از نوبت اول يا نوبت دوم ماحل كار خود را تغيير داده و به واحد توليدي –‬
‫خدمااتي جديدي مانتقل گردد براي وي پرونده جديدي تشكيل ماي گردد‪.‬‬
‫‪ -3‬در صورت انتقال فردبه واحد توليدي خدمااتي جديد با نظارت و اطلع ماعاونت‬
‫بهداشتي دانشگاه‪ /‬دانشكده زير بط در صورتيكه پرونده در كارخانه نگهداري ماي‬
‫شودكليه سوابق به كارخانه جديد ودر غير اين صورت به ماركز بهداشتي در مااني ماربوطه‬
‫مانتقل مايشود‪.‬‬
‫‪ -4‬در صورت تكميل پرونده پزشكي شاغل توسط شر كتهاي خصوصي ارائه دهنده خد‬
‫ماات طب كار و شر كت هاي تعاوني بهداشت كار ‪ ،‬كار فرماا ماوظف است ماقدماات بازديد‬
‫فني كارشناس بهداشت حرفه اي از ايستگاههاي كار را فراهم نمايد تا تكميل جدول‬
‫)ه(و جدول )و(و ستون دوم جدول )ز( با ماستندات ودليل واقعي انجام گيرد‪.‬‬
‫‪ -5‬اظهار نظر در خصوص اداماه كار شاغل بايستي پس از ماشاورت پزشك و كارشناس‬
‫بهداشت حرفه اي ماربوطه ثبت و اعلم گردد‪.‬‬
‫فصل دوم‪ :‬نحوه تكميل فرم پرونده پزشكي شاغل‬
‫الف‪ :‬اطلعات عمومي‬
‫فرم ماذكور براي تطابق با مااده ‪ 92‬قانون كار تحت عنوان پرونده پزشكي شاغل‬ ‫‪-1‬‬
‫ناماگذاري شده است‬
‫شرح جدول بدون عنوان در بالي صفحه‪:‬‬ ‫‪-2‬‬
‫نوع معاينات‪ :‬سه ستون ماقابل آن ‪ ،‬هر يك از ستون ها مارتبط با يكي از نوبتهاي ماعاينه‬
‫شاغل ماي باشد‪ .‬و بستگي به هدف ماعاينه يكي از انواع ماعاينات ))قبل از استخدام((و‬
‫))ادواري(( ‪))،‬اختصاصي(( در ستون ماربوطه ثبت ماي گردد‪.‬‬
‫نوبت‪ :‬مانظور دفعه انجام ماعاينه است كه بايد بر اساس نوبت ماعاينه كه ماثل ا اگر بار اول‬
‫است عدد ‪ ،1‬اگر بار سوم است عدد ‪ ،3‬اگر بار پنجم است عدد ‪ 5‬و‪ .....‬ذكر شود‪.‬‬
 ‫تاريخ‪ :‬تاريخ ماراجعه فرد براي تكميل پرونده در ستون مار بو طه ذكر مايشود‪.‬‬

‫شماره استخدامي شاغل‪ :‬بستگي به ضوابط ماحل كار بر اساس شماره پرسنلي ‪،‬شماره كار‬
‫گزيني‪،‬شماره استخداماي ‪ ،‬شماره كارگري و ‪ ...‬كه پرونده پرسنلي تحت آن شماره در كار‬
‫گزيني واحد توليدي – خدمااتي بايگاني ماي گردد‪ ،‬ذكر شود‪.‬‬
‫شماره پرونده‪ :‬همان شماره پرونده اي است كه در طبقه بندي ‪،‬ضبط و بايگاني پرونده‬
‫پزشكي شاغلين ماورد استفاده قرار دارد‪.‬‬
‫ماثال‬
‫اختصاصی‬ ‫ادواري‬ ‫قبل از استخدام‬ ‫نوع ماعاينات‬
‫دوم‬ ‫اول‬ ‫نوبت‬
‫‪1/3/80‬‬ ‫‪1/3/79‬‬ ‫تاريخ‬
‫‪123-019‬‬ ‫شماره استخداماي شاغل‬
‫‪/012‬ت‬ ‫شماره پرونده پزشكي‬

‫جدول نشان ماي دهد‪ :‬تا تاريخ ‪ 1/3/80‬دوماين بار است كه فرد در فرايند ماعاينات كارگري‬
‫قرار گرفته و اولين بار يكسال قبل از آن )‪(1/3/79‬همزماان با شروع بكار وي در كار‬
‫خانه بوده كه ماعاينه قبل از استخدام در ماورد وي انجام شده است ‪ .‬نوع ماعاينه در بار‬
‫دوم ‪ ،‬ادواري بوده است‪ .‬شماره پرسنلي فرد در كار گزيني كار خانه ‪019-123‬‬
‫است و شماره پرونده پزشكي وي در ماركز بهداشت كار ‪/012‬ت ماي باشد‪ .‬فرم ماذكور‬
‫در نوبت بعدي ماثل ا در سال ‪ 81‬نيز قابل بهره برداري براي ثبت اطلعات جديد است ‪.‬‬
‫مشخصات فردي شامل‪:‬‬ ‫‪-3‬‬
‫* نام ونام خانوادگي‪ :‬كه بر اساس شناسنماماه فرد تكميل ماي گردد ‪.‬‬
‫* جنس‪ :‬به تفريق زن و مارد علمات زده مايشود‪.‬‬
‫* سال تولد‪ :‬سال تولد بر مابناي شناسناماه ثبت ماي گردد‪.‬‬

‫* وضعيت تاهل‪ :‬بصورت)ماجرد(يا )ماتاهل(يا)ماطلقه(ذكر شود‪.‬‬

‫* تعداد اولد‪ :‬بر اساس اظهارات ماعاينه شونده تعداد فرزندان ذكر ماي شود‪.‬‬
‫* وضعيت نظام وظيفه ‪ :‬اگر خدمات سربازي انجام داده در ماحل ماربوطه علمات زده مايشود و‬
‫ماحل خدمات وي ذكر شود ماث ا‬
‫لآشپز خانه‪،‬تو پخانه‪ ....،‬و اگر خدمات سربازي انجام نداده‬
‫است با توجه به نوع ماعافيت يكي از قسمتهاي ماعافيت غير پزشكي يا ماعافيت پزشكي‬
‫علمات زده مايشود و چنانچه ماعافيت پزشكي است علت ماعافيت ذكر مايشود ماثل ا صافي‬
‫)كف پا(‬
‫* آخرين مدرك تحصيلي‪ :‬مانظور آخرين مادرك تحصيلي است كه فرد دارا ماي باشد‪.‬‬
‫* ماشخصات واحد توليدي‪ -‬خدمااتي كه فرد در حال حاضردر آن اشتغال به كار دارد به‬
‫شرح ذيل تكميل ماي گردد‪:‬‬
‫‪ -‬نام كارگاه ‪/‬كارخانه‪ :‬مانظور ناماي است كه واحد توليدي‪ -‬خدمااتي به آن شهرت دارد‪.‬‬
‫‪ -‬نام كارفرما‪ :‬نام ماالك اصلي واحد توليدي – خدمااتي ذكر ماي شود و در صورت داشتن چند‬
‫ماالك ‪،‬ماالك اصلي كه بيشترين سهم را دارا است ذكرمايشود و اگر كار خانه دولتي يا تحت‬
‫پوشش است نام مادير عامال ذكر شود‪.‬‬
‫‪ -‬نوع كارگاه‪ :‬خانگي يا غير خانگي بودن واحد توليدي – خدمااتي بر مابناي تعاريف فرم بازديد‬
‫كار گاهي ثبت ماي شود‪.‬‬
‫‪ -‬محصول اصلي كار خانه ‪ :‬چنانچه كار خانه داراي چند توليد ماختلف است ‪ ،‬اصلي ترين‬
‫ماحصول آن ذكر شود‬
 ‫آدرس كار خانه – نمابر—تلفن در قسمت مار بوطه ثبت ماي شود‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪ -4‬جدول الف‪ :‬سوابق شغلي‪:‬‬

‫جدول ماذكور در دو رديف اصلي ماشاغل فعلي و ماشاغل قبلي تنظيم شده است ‪ .‬در‬
‫نوبت اول ماعاينه ضمن ثبت ماشخصات شغل ماشاغل كه فرد در واحد توليدي – خدمااتي‬
‫ماورد نظر دارد)حداكثر در دو رديف يعني دو فعاليت همزماان عمده فرد در كار خانه ذكر‬
‫ماي شود(ماشاغل قبلي)حد اكثر در چهار رديف يعني در چهار فعاليت عمده فرد را كه ماي‬
‫تواند در سالهاي ماختلف باشد ذكر ماي شود(نيز ذكر ماي شود ‪ ،‬اماا در نوبت دوم در‬
‫حقيقت شغل فعلي كه در نوبت اول ثبت شده در زماره ماشاغل قبلي قرار ماي گيرد و‬
‫پس نيازي به ثبت شغل قبلي نيست ‪ .‬همچنين در نوبت دوم در حقيقت شغل فعلي كه در‬
‫نوبت اول و دوم ثبت شده بعنوان ماشاغل قبلي فرد ماورد ماعاينه قلمدا دمايشود ‪ .‬پس در‬
‫نوبتهاي دوم وسوم نيازي به ثبت ماشاغل قبل نيست ‪.‬‬
‫* ستونهاي جدول شامال‪:‬‬
‫‪ -‬عنوان‪/‬سمت‪ :‬عنوان يا سمت شغلي كه فرد تحت آن عنوان در استخدام است ذكر ماي‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -‬كار محوله‪ :‬مامكن است با عنوان يا سمت شغلي يكسان باشد اماا در صورتي كه فرد‬
‫درشغلي بغير از سمت خود فعاليت ماي نمايد ‪،‬كار ماحوله ذكر كمي شود‪.‬‬
‫‪ -‬شيفت كار‪ :‬بر اساس ساعات كار فرد بصورت روز كار ‪،‬عصر كار ‪،‬شب كار ‪،‬نوبت كار ثبت‬
‫ماي گردد‪.‬‬
‫‪ -‬عوامل عمده زيان آور)متوسط ساعات مواجهه روزانه(‪ :‬از فرد ماعاينه شونده سئوال شود‪:‬‬
‫در شغل كه ذكر كرديد با چه عوامالي كه به سلماتي زيان برسانند سر وكار داشته ايد ؟‬
‫ضمن ثبت عامالي را كه نام مايبرد‪،‬بل فاصله از وي سئوال شودبطور ماتوسط چند ساعت‬
‫در روز در ماواجهه با آن بوده ايد ؟ و پاسخ در يافت شده را داخل پرانتز در جلوي عامال‬
‫زيان آور ثبت ماي نماييد‪.‬‬
‫بعنوان ماثال‪ :‬سر و صدا )‪ 8‬ساعت(‪،‬بخار تينر)‪ 1‬ساعت(‬
‫‪ -‬تاريخ اشتغال‪ :‬به مااه و سال زماان شروع كار در كار ماحوله و تاريخ ترك كار ماحوله ذكر‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -‬علت تغيير شغل ‪ :‬در ماواردي كه شغل تغيير داده شده است ‪،‬علت تغيير شغل بطور خلصه‬
‫ل)پايين بودن دستمزد()كار سخت()انحلل شركت()اخراج(و‪.....‬‬ ‫ذكرماي شود ماث ا‬

‫توجه‪ :‬به دليل اهميت ماوضوع برخي عوامال بطور اختصاصي از فرد ماعاينه شونده پرسش‬
‫نموده و در صورت ماواجهه با عامال ماورد نظر در ماحل ماربوطه علمات زده ماي شود ‪ .‬اين‬
‫عوامال شامال سر وصدا‪ ،‬آزبست‪،‬گرد وغبار‪ ،‬حللها‪ ،‬سرب‪ ،‬آرسنيك‪،‬سيليس ماي باشد‪.‬‬
‫‪ -‬چنانچه فرد در حال حاضر بغير از كار دركار خانه در شغل ديگري نيز فعاليت دارد در‬
‫زير جدول هاي ماحل ماربوطه با ذكر مادت اشتغال به سال ذكر شود ماثل ا رانندگي در‬
‫سطح شهر)‪4‬سال(‬
‫‪-5‬جدول ب‪ :‬سوابق شخصي‪:‬‬
‫جدول ماذكوربا ‪ 22‬سئوال تنظيم گرديده كه پس از طرح سئوال بر اساس اظهارات فرد‬
‫ماعاينه شونده ماتناسب با پاسخ دريافت شده يكي از ستونهاي بلي يا خير علمات زده ماي‬
‫شود ‪ .‬لزم به ذكر است هر يك از ستونهاي )بلي(و )خير(به سه ستون تقسيم شده كه‬
‫هر ستون مارتبط با يكي از نوبتهاي ماعاينه است‪.‬‬
‫توجه‪ :‬در صورت دريافت پاسخ)بلي(براي هر يك از سئوالت در زير جدول در قسمت مار‬
‫بوطه با ثبت شماره سئوال با پرسش چرا ‪،‬كي‪،‬چگونه‪،‬كجا‪....،‬نسبت به اخذ پاسخ و ثبت‬
‫آن اقدام شود‪.‬‬

‫وع معاینات‬
‫وزارت بهداشت درمان‬
‫وآموزش پزشکی‬
‫مرکز سلمت محیط وکار‬
‫پرونده پزشکی شاغل‬
 ‫محل الصاق‬ ‫نوبت‬
‫دانشگاه ‪/‬دانشکده علوم‬
‫عکس‬ ‫پزشکی وخدمات بهداشتی‬ ‫تاریخ‬
‫‪ .....‬درمانی‬
‫معاونت بهداشتی‬
‫شماره استخدامی‬
‫شاغل‬
‫شماره پرونده‬

‫وضعیت‬ ‫سال تولد ‪ ............‬وضعیت تاهل ‪ ..........‬تعداد اولد ‪................‬‬ ‫نام ونام خانوادگی ‪ .................:‬جنس ‪:‬زن مارد‬
‫علت‬ ‫ماعافیت پزشکی‬ ‫رسته خدمات ‪ .........‬ماعافیت غیر پزشکی‬ ‫نظام وظیفه ‪ :‬انجام داده ‪.............................‬‬
‫ماعافیت ‪ ............‬آخرین مادرک تحصیلی ‪ ..........‬نام کارگاه ‪ /‬کارخانه ‪ ................‬نام کارفرماا ‪ ..... .........‬نوع کارگاه ‪..............‬‬
‫تحت پوشش مارکز‬ ‫آدرس کار خانه – تلفن – نمابر ‪.................................‬‬ ‫ماحصول اصلی کارخانه ‪..........‬‬
‫بهداشت ‪........................‬‬

‫علت تغییر‬ ‫تاریخ‬ ‫الف – سوابق‬

‫شغل‬ ‫اشتغال‬ ‫عوامال عمده زیان آور‬ ‫شغلی‬
‫شیفت‬ ‫کار‬ ‫عنوان ‪/‬‬
‫)ماتوسط ساعات‬
‫کار‬ ‫ماحوله‬ ‫سمت‬ ‫نوبت‬
‫ماواجهه روزانه(‬
‫تا‬ ‫از‬
‫اول‬ ‫ماشاغ‬
‫ل‬
‫دوم‬ ‫فعلی‬

‫سوم‬

‫اول‬ ‫ماشاغ‬
‫ل‬
‫قبلی‬

‫سیلیس‬ ‫آرسنیک‬ ‫سرب‬ ‫حللها‬ ‫گرد وغبار‬

‫آیا تا کنون در ماواجهه با سر وصدا‬ ‫آزبست‬
‫بوده اید‬ ‫جیوه‬
‫چنانچه در زماان تکمیل فرم در بیش از دوشغل اشتغال دارد باذکر نوبت ماعاینه عناوین )مادت اشتغال به سال ( ذکر شود‪.‬‬
‫‪.................................................................................... ............................................................................................................................................‬‬
‫‪........................................................‬‬
 ‫ب‪ -‬سوابق شخصی‬
‫خیر‬ ‫بلی‬ ‫براساس پاسخ شاغل‬ ‫ردیف‬ ‫خیر‬ ‫بلی‬ ‫براساس پاسخ شاغل‬ ‫ردیف‬
‫تکمیل گردد‬ ‫تکمیل گردد‬
‫آیا سابقه سرطان در‬ ‫‪12‬‬ ‫آیا سابقه بیماری خاصی‬ ‫‪1‬‬
‫فامایل دارید‬ ‫دارید‬
‫آیا سابقه مارده زایی یا‬ ‫‪13‬‬ ‫آیا علئم بیماری شما در‬ ‫‪2‬‬
‫نازایی دارید‬ ‫ماحیط کار تشدید مایشود‬
‫آیا سابقه ماصرف‬ ‫‪14‬‬ ‫آیا همکاران علئم ماشابه‬ ‫‪3‬‬
‫دارویخاصی دارید‬ ‫شما در ماحیط کار دارند‬
‫آیاسیگار مایکشید‬ ‫‪15‬‬ ‫آیا به مااده خاصی‬ ‫‪4‬‬
‫حساسیت دارید‬
‫آیا عموماا ا در ماحیط کار‬ ‫‪16‬‬ ‫آیا بیماری شما در‬ ‫‪5‬‬
‫سیگار مایکشید‬ ‫تعطیلت بهتر مایشود‬
‫آیا از کار فعلی خود‬ ‫‪17‬‬ ‫آیا ماعاینه بدو استخدام‬ ‫‪6‬‬
‫راضی هستید‬ ‫انجام داده اید‬
‫آیا سابقه غیبت از‬ ‫‪18‬‬ ‫آیا تاکنون آزماایش‬ ‫‪7‬‬
‫کار به علت بیماری‬ ‫خاصی انجام داده‬
‫بیش از ‪ 3‬روز دارید‬ ‫ایئد‬
‫آیا تا کنون به حادثه‬ ‫‪19‬‬ ‫آیا عادت یا‬ ‫‪8‬‬
‫شغلیدچار شده اید‬ ‫سرگرمای خاصی‬
‫دارید‬
‫آیا مانزل شما در‬ ‫‪20‬‬ ‫آیا سابقه بیماری‬ ‫‪9‬‬
‫ماجاورت مار کز‬ ‫ارثی در خانواده‬
‫صنعتی قرار دارد‬ ‫داریر‬
‫آیا سابقه ماعرفی به‬ ‫‪21‬‬ ‫آیا سابقه تزریق‬ ‫‪10‬‬
‫کمیسین پزشکی‬ ‫خون دارید‬
‫دارید‬
‫آیا نکته فراماوش‬ ‫‪22‬‬ ‫آیا سابقه عمل‬ ‫‪11‬‬
‫شده ای جهت ثبت‬ ‫جراحی دارید‬
‫وجود دارد‬

‫توجه ‪ :‬در صورت نیاز به توضیحات اضافی دیگر باذکر شماره سوال این قسمت را تکمیل فرمائید‬
‫‪.......................................................................................................................................‬‬
‫‪.......................................................................................................................................‬‬
‫‪.......................................................................................................................................‬‬
‫‪.......................................................................................................................................‬‬
‫‪............................................................................‬‬

‫تاریخ آزمایش‬ ‫‪R.B.C‬‬ ‫‪Hb‬‬ ‫‪HCT‬‬ ‫‪MCV‬‬ ‫‪MCH‬‬ ‫‪MCHC‬‬ ‫‪WBC‬‬ ‫‪Poly‬‬ ‫‪Lym‬‬ ‫‪Eos‬‬ ‫‪Plat‬‬ ‫‪ESR‬‬ ‫‪B.G/R‬‬
‫‪H‬‬
‫‪C.B‬‬
‫‪.C‬‬
‫‪C.B‬‬
‫‪.C‬‬
‫‪C.B‬‬
‫‪.C‬‬

‫تاریخ آزمایش‬
‫‪Color‬‬ ‫‪S.Gr‬‬ ‫‪Prot‬‬ ‫‪GLU‬‬ ‫‪RBC‬‬ ‫‪WBC‬‬ ‫‪Bact‬‬ ‫‪FBS‬‬ ‫‪TG‬‬ ‫‪BUN‬‬ ‫‪Creat‬‬ ‫‪Chol‬‬
‫‪LDL‬‬ ‫‪HDL‬‬
‫‪U.A‬‬
‫‪U.A‬‬
‫‪U.A‬‬

‫تاریخ آزمایش‬ ‫‪HBSA‬‬

‫‪Occult blood‬‬ ‫‪O&P‬‬ ‫‪Metals‬‬ ‫‪LFT‬‬ ‫‪E.C.G‬‬ ‫‪P.P.D‬‬ ‫‪C.T.SCAN‬‬ ‫‪Others‬‬
‫‪G‬‬
 ‫میدان بینایی‬ ‫دید رنگی‬ ‫دید با عینک‬ ‫دید بدون عینک‬ ‫سایر موارد‬
‫چپ‬ ‫راست‬ ‫چپ‬ ‫راست‬ ‫چپ‬ ‫راست‬

‫تاریخ آزمایش‬ ‫گوش چپ‬ ‫گوش راست‬ ‫نتیجه‬

‫هرتز‬ ‫هرتز‬
‫فرکانس‬ ‫‪500‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪800‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪P.T.A‬‬
‫‪P.T.A‬‬
‫‪P.T.A‬‬

‫تاریخ آزمایش‬ ‫‪AP‬‬ ‫‪L.a.t‬‬ ‫‪Decub‬‬ ‫‪Others‬‬ ‫نتیجه‬

‫‪C.X.R‬‬
‫‪C.X.R‬‬
‫‪C.X.R‬‬
‫تاریخ آزمایش‬ ‫نتیجه‬
‫‪FVC‬‬ ‫ّّ‪FEVI‬‬ ‫‪FEVI/ FVC‬‬ ‫‪Others‬‬
‫‪P.F.T‬‬
‫‪P.F.T‬‬
‫‪P.F.T‬‬

‫تاریخ سایر تستهای مورد نیاز‬ ‫در صورت در خواست نسبت به قید نوع تست اقدام نمائید ‪.‬‬ ‫نتیجه‬

‫ه‪ -‬نظریه کارشناس بهداشت حرفه ای در مورد عوامل زیان آور که شاغل در مواجهه با آن قرار داشته است‬
‫تاریخ‬ ‫عوامال‬ ‫عوامال بیولوژیک‬ ‫عوامال شیمیایی‬ ‫عوامال‬ ‫نام و‬ ‫نوبت‬
‫واماضاء‬ ‫ارگونومایکی‬ ‫)مادت ماواجهه‬ ‫)مادت ماواجهه‬ ‫فیزیکی‬ ‫نام خانوادگی‬
‫)مادت ماواجهه‬ ‫روزانه (‬ ‫روزانه (‬ ‫)مادت‬
‫روزانه (‬ ‫ماواجهه‬ ‫ماشاغل‬
‫روزانه (‬ ‫فعلی‬
‫اول‬

‫دوم‬

‫سوم‬

‫اول‬ ‫ماشاغل‬
‫قبلی‬

‫و – پایش شاخصهای بیولوژیک تماس ‪،‬پیشنهادی ‪:‬‬

‫نتایج‬ ‫تاریخ انجام‬ ‫ساعت انجام‬ ‫نوع آزماایش‬
 ‫ز‪ :‬نظریه نهایی در خصوص ادامه کار شاغل ‪:‬‬
‫امضاء‬ ‫نظریه کارشناس بهداشت حرفه ای‬ ‫نظریه پزشک کار ‪:‬‬
‫باتوجه به نظریه اعلم شده از طرف‬ ‫‪-‬اشتغال بکار فعلی یا بکار پیشنهاد شده‬ ‫نوبت‬
‫پزشک ‪ /‬شورای پزشکی شغل پیشنهادی‬ ‫بلماانع است‬
‫شامال ‪:‬‬ ‫‪ -‬بدلیل عارضه ‪ /‬بیماری ‪ ...........‬نباید در‬
‫نوبت‬ ‫ماحیط ‪ ........‬اشتغال داشته باشد‬
‫‪ -‬ماعرفی به شورای پزشکی‬
‫‪ -‬مایتواند بصورت ماشروط به کار فعلی اداماه‬
‫دهد ذکر شروط ‪:‬‬
‫‪..........................................................‬‬
‫‪....................................................‬‬
‫‪..........................................................‬‬
‫‪....................................................‬‬
‫نوبت‬ ‫‪-‬اشتغال بکار فعلی یا بکار پیشنهاد شده‬ ‫نوبت‬
‫بلماانع است‬
‫‪ -‬بدلیل عارضه ‪ /‬بیماری ‪ ...........‬نباید در‬
‫نوبت‬ ‫ماحیط ‪ ........‬اشتغال داشته باشد‬
‫‪ -‬ماعرفی به شورای پزشکی‬
‫‪ -‬مایتواند بصورت ماشروط به کار فعلی اداماه‬
‫دهد ذکر‬
‫شروط ‪................................................‬‬
‫‪...................................................‬‬
‫‪..........................................................‬‬
‫‪....................................................‬‬
‫در صورت ماعرفی به شورا یا کمیسیون پزشکی خاص نتایج با ذکر‬ ‫‪-‬اشتغال بکار فعلی یا بکار پیشنهاد شده‬ ‫نوبت‬
‫تاریخ ثبت گردد‬ ‫بلماانع است‬
‫‪..................................................................................‬‬ ‫‪ -‬بدلیل عارضه ‪ /‬بیماری ‪ ...........‬نباید در‬
‫‪..................................................................................‬‬ ‫ماحیط ‪ ........‬اشتغال داشته باشد‬
‫‪..................................................................................‬‬ ‫‪ -‬ماعرفی به شورای پزشکی‬
‫‪..................................................................................‬‬ ‫‪ -‬مایتواند بصورت ماشروط به کار فعلی اداماه‬
‫‪..................................................................................‬‬ ‫دهد ذکر‬
‫‪........................................... ...........‬‬ ‫شروط ‪................................................‬‬
‫‪..........................................................‬‬
‫‪......................................... ................‬‬
‫‪.............................................‬‬
‫ط‪ -‬مشخصات‬ ‫ح ‪ -‬مشخصات پزشک کار ‪:‬‬
‫ارجاع به مراکز تخصصی یا شخیصی‬
‫تاریخ ماعاینه‬ ‫شماره‬ ‫ماحل‬ ‫علت‬ ‫ماهر‪ -‬اماضاء –‬ ‫نام وماحل‬ ‫تاریخ‬ ‫شماره‬ ‫نام و‬ ‫ردی‬
‫بعدی‬ ‫برگ‬ ‫ارجاع‬ ‫ارجاع‬ ‫تاریخ‬ ‫ثابت‬ ‫باز‬ ‫نظام‬ ‫نام‬ ‫ف‬
‫ارجاع‬ ‫اشتغال‬ ‫آماوزی‬ ‫پزشکی‬ ‫خانوادگی‬

‫شرکت خصوصی‬ ‫مرکز بهداشتی درمانی‬ ‫تامین اجتماعی‬ ‫پاره وقت‬ ‫تمام وقت‬ ‫محل ثابت اشتغال شاغل در کارخانه ‪:‬‬
‫تعاونی‬
 ‫دستور العمل تكميل كارت تندرستي شاغل‬
‫اين كارت جهت ماراجعات بين ماعاينات غر بالگري و بدو استخدام در نظر گرفته شده‬
‫است و لزم است توسط پزشك ماسئولمعاينات پزشكي كامال گردداين كارت بايد به‬
‫صورت جداگانه در ماحل كار شاغل نگهداري گردد بديهي است بدليل هر گونه ماراجعه كه‬
‫جنبه پزشكي دارد بليد نسبت به تكميل اين كارت اقدام نمود‪.‬‬
‫نكته)‪ :(1‬در صورت عدم استقرار پزشك تمام وقت لزم است كليه پزشكان در صورت‬
‫انجام ماعاينات عموماي يا خاص بين ماعاينات غر بالگري نسبت به تكميل فرم اقدام نمايند‪.‬‬
‫)‪ : (2‬درزصورت ماراجعه به پزشك آزاد ويا بخش خصوصي ‪،‬كارگزار بهداشتي به‬
‫)بهداشتيار كار‪،‬بهگر‪،‬كاردان‪،‬كارشناس(ماوظف به تكميل كارت تندرستي است بديهي‬
‫است درصورت عدم توانمندي لزم است فتوكپي نسخ پزشكي فرد دراين قسمت ثبت‬
‫گردد‪.‬‬
‫)‪ :(3‬پزشك صلحيت دار ماوظف به توجه به كارت تندرستي شاغل در بين ماعاينات‬
‫غربالگري بوده ولزم است درهنگام ماعاينات غربالگري نسبت به تكميل اطلعات كارت‬
‫اقدام وروند سلمات شاغل راماورد ماداقه قرار دهد‪.‬‬
‫نحوه تكميل ‪:‬‬
‫نام ونام خانوادگي ‪:‬مانظور نام ونام خانوادگي شاغل است‬
‫محل كار ‪ :‬مانظور واحد اشتغال فرد ماي باشد بطور ماثال واحد نجاري ‪.‬‬
‫شغل ‪ :‬مانظور شغل ماوظف فرد در ماحيط كار كه بيشترين ساعت كار كرد در ماحيط كار‬
‫را به خود اختصاص مايدهد بطور ماثال‪:‬رنده كش ‪.‬‬
‫شماره پرسنلي ودفترچه بيمه ‪ :‬شماره پرسنلي همان شماره كارگزيني ويا شماره شناسايي‬
‫فرد شاغل در ماحيط كار است كه بايد درقسمت بالي نقطه چين ثبت گردد ‪+‬در زير‬
‫قسمت نقطه چين شماره دفتر چه بيمه شاغل ثبت ماي گردد‪.‬‬
‫تاريخ ‪:‬مانظور تاريخ ماراجعه فرد شاغل است بطور ماثال ‪2/5/81‬كه به صورت عددي كامال‬
‫مايگردد‪ .‬علت ماراجعه مايتواند به صورت شكايت اصلي ماثل ا دل درد يا سرفه تنگي نفس‬
‫ويا ماعاينات دوره اي ثبت گردد‪.‬‬
‫معاينات وتشخيص پزشك ‪ :‬در ماواردي غير از ماوارد ماعاينات غربالگري لزم است پزشكان‬
‫نسبت به ثبت نتايج ماعاينه ارگانهاي هدف وتشخيص خود اقدام نموده در طي ماعاينات‬
‫غربالگري به ذكر كلمه دوره اي عموماي ويا درصورت اختصاصي بودن ماعاينه دوره اي‬
‫اختصاص اقدام نمايند‪.‬‬
‫آزمايشات مورد نياز ‪ :‬در صورت نياز به هرگونه آزماايش لزم است نوع آزماايش ذكر گردد در‬
‫صورت ماراجعه به بخش خصوصي ودر دسترس نبودن كارگزار بهداشتي كارفرماا ماوظف‬
‫به الصاق كپي آزماايشات ماورد در خواست بوده وكارگر لزم است از طريق اماور اداريث‬
‫يا پرسنلي ماحل كار خود جهت الصاق پاراكلينيك ماورد نياز اقدام نمايد ‪ .‬در طي دوران‬
‫ماعاينات غربالگري لزم است آزماايشات در خواستي توسط پزشك در اين سمت ذكر‬
‫گردد‪ .‬در صورت عدم نياز كافي است كلمه ندارد ثبت گردد‪.‬‬
‫نام خانوادگي پزشك ‪ :‬لزم است نام پزشك ويزيت كننده در اين قسمت ثبت ويا مامهور به‬
‫ماهر نظام پزشكي گردد در صورت ماراجعه شاغل به بخش خصوصي الصاق كپي نسخه‬
‫ويا ثبت نام پزشك كفايت ماينمايد‬

‫ملحضات ‪ :‬پزشك ماسئول در صورت داشتن هرگونه نظر لزم است نسبت به ثبت نظريات‬
‫خود به صورت خوانا وخلصه اقدام نمايد ‪.‬در صورت ماراجعه به بخش خصوصي تكميل اين‬
‫قسمت لزم نيست‪.‬‬
‫کارت تندرستی شاغل‬
‫نام ونام خانوادگی ‪ ................‬ماحل کار ‪ ....................‬شغل ‪ .................‬شماره پرسنلی ‪.............‬‬
 ‫شماره دفتر چه بیمه ‪....................‬‬
‫مالحظات‬ ‫نام و نام خانوادگی‬ ‫آزماایشات‬ ‫ماعاینات وتشخیص‬ ‫علت‬ ‫تاری‬
‫پزشک‬ ‫ماورد نیاز‬ ‫پزشک‬ ‫ماراجعه‬ ‫خ‬
 ‫منابع ومؤاخذ‬

‫‪ -1‬قشقايي ‪ ،‬ماحمد حسين ‪ :‬قوانين وماقررات بازنشستگي درماشاغل سخت وزيان آور‬
‫‪ ،‬چاپ اول ‪ ،‬انتشارات ماذاكره ‪1381‬‬
‫‪ -2‬نوبخت ‪ ،‬شهريار ‪ :‬قانون كار ‪ ،‬چاپ اول ‪ ،‬انتشارات خوشه ‪1369‬‬
‫‪ -3‬اماين ‪ ،‬ماحمد ‪ :‬قانون تاماين اجتماعي ‪ ،‬چاپ اول ‪ ،‬انتشارات خورشيد ‪1371‬‬
‫‪ -4‬وزارت بهداشت درماان وآماوزش پزشكي ‪ ،‬ماركز سلمات ماحيط وكار ‪ :‬آئين ناماه ها‬
‫ودستورالعملهاي ماصوب سالهاي ‪ 1373‬الي ‪1384‬‬
‫‪ -5‬ماركز سلمات ماحيط وكار ‪ :‬طرحها وبرناماه هاي اجرائي ابلغا شده به دانشگاهها‬
‫ودانشكده هاي علوم پزشكي سراسر كشور سالهاي ‪ 1372‬لغایت ‪1384‬‬
 ‫قانون‬
‫نظام صنفی‬
‫فرد صنفي كيست ؟‬
‫واحد صنفي چيست ؟‬
‫صنوف توليدي كدامند ؟‬
‫وظايف افراد صنفي‬
‫وظايف اتحاديه هاي صنفي‬
‫وظايف واختيارات مجمع امور صنفي‬
‫مااده ‪ -2‬فرد صنفی ‪ :‬شخص حقیقی یا حقوقی که در یکی از فعالیتهای صنفی اعم‬
‫از تولید ‪ ،‬تبدیل ‪ ،‬خرید وفروش ‪ ،‬توزیع وانجام خدماات بدنی یا فکری سرماایه گذاری‬
‫نموده وبعنوان پیشه ور وصاحب حرفه وماشاغل آزاد ‪ ،‬خواه شخصاایا با ماباشرت دیگران‬
‫ماحل کسبی دایر ویا وسیله کسب فراهم کند وتمام یا قسمتی از کال ویا ماحصول ویا‬
‫خدماات را ماستقیماابه ماصرف کننده عرضه نماید ‪ ،‬فرد صنفی شناخته مای شود ‪.‬‬
‫مااده ‪ -3‬واحد صنفی ‪ :‬واحدهای اقتصادی ویا خدمااتی که فعالیت آنها در ماحل ثابت یا‬
‫وسیله سیار باشد وتوسط فرد یا افراد صنفی به اخذ پروانه کسب ویا پروانه اشتغال‬
‫دایر شده باشد ‪ ،‬واحد صنفی شناخته مای شود ‪.‬‬
‫تبصره مااده ‪ -4‬صنوف تولیدی ‪ :‬آن دسته از صنوفی که فعالیت وخلقیت های آنها مانجر‬
‫به تغییر فیزیکی ویا شیمیایی ماواد گشته ومانحصرا ا تولیدات خود را ماستقیم ویا غیر‬
‫مای شود ‪.‬‬ ‫ماستقیم در اختیار ماصرف کننده قرار مای دهند ‪ ،‬صنف تولیدی نامایده‬
‫مااده ‪ – 14‬افراد صنفی ماکلفند ماقررات صنفی ‪ ،‬همچنین قوانین وماقررات ماربوط به‬
‫کار وبیمه های اجتماعی ودستورالعملهای ماربوط به نرخها وقیمتها واماور بهداشتی‬
‫وایمنی وانتظامای وحفاظت فنی وزیبائی ودستوراتی را که طبق قوانین وماقررات از‬
‫طرف ماجمع صنفی اتحادیه های ماربوط داده مای شود رعایت واجرا کنند ‪.‬‬
‫تبصره مااده ‪ – 15‬اتحادیه های صنفی ماکلفند قبل از صدور پروانه کسب به مانظور رعایت‬
‫قوانین وماقررات کتبا ا از شهرداری وسازماانهای ماربوط به ترافیک ‪ ،‬بیمه ‪ ،‬ماالیات‬
‫وعوارض وسایر ارگانهای ذیربط استعلم وپس از کسب نظر نسبت به صدور پروانه‬
‫کسب واحد صنفی اقدام نمایند ‪.‬‬
‫کلیه دستگاههای ماذکور ماوظفند حداکثر ظرف مادت ‪ 15‬روز اداری از تاریخ دریافت‬
‫استعلم نظر خود رااعلم نمایند ‪ ،‬درغیر اینصورت اتحادیه ماجاز به صدور پروانه کسب‬
‫خواهد بود ‪.‬‬

‫مااده ‪ – 22‬در هر مانطقه شهری که واحد صنفی با فعالیتهای شغلی ماشابه وجود داشته‬
‫باشد افراد صنفی به مانظور حفظ وحمایت از حقوق صنفی وپیشرفت اقتصاد شهری به‬
‫مای نمایند ‪.‬‬ ‫رعایت قانون کار مابادرت به تشکیل یک اتحادیه مانطقه ای صنفی‬
‫بند ‪ 6‬ماده ‪ – 33‬وظایف واختیارات مجمع امور صنفی‬
‫نظارت در اجرای ماقررات فنی ‪ ،‬بهداشتی ‪ ،‬ایمنی ‪ ،‬حفاظتی ‪ ،‬بیمه گذاری وسایر‬
‫ماقررات ‪ ،‬همکاری با مااماورین ماربوط به شرایط واحدهای صنفی که از طرف ماقاماات‬
‫صالح وضع مای شود وهمچنین همکاری با مااماورین ماربوط در اجرای ماقررات ماذکور به‬
‫مای‬ ‫وسیله اتحادیه ها درهرماوقع که از طرف ماجمع اماور صنفی که تعیین وابلغا‬
‫گردد وافراد صنفی ترتیباتی برای رعایت بهداشت ‪ ،‬ایمنی ویا زیبایی ماحل کسب ماواجه‬
‫مای شوند ‪ ،‬مای توانند با جلب ماوافقت ماجمع اماور صنفی ماربوط با هزینه خوداقدام لزم‬
‫را به عمل آورند ‪.‬‬
 ‫قانون‬
‫تنظيم بخشي از‬
‫ماقررات ماالي دولت‬

‫ماده ‪ 94‬قانون تنظيم بخشي از مقررات مالي دولت‬

‫ئين نامه اجرائي بند )ن( تبصره )‪ (10‬قانون بودجه سال ‪ 1380‬كل‬
‫كشور‬
‫دستورالعمل اجرائي آئين نامه ماده ‪ 94‬قانون بخشي از مقررات‬
‫مالي دولت‬
 ‫مااده ‪ - 94‬كليه كارخانجات دولتي وبخش خصوصي ماوظفندبراساس ضوابط ماندرج‬
‫درقانون كارماصوب ‪29/8/1369‬ماجمع تشخيص ماصلحت نظام نسبت به ايجاد ماراكز‬
‫ماراقبتهاي بهداشتي درماحيط كار ماطابق آئين ناماه پيشنهادي وزارتخانه هاي بهداشت‬
‫‪،‬درماان وآماوزش پزشكي وكارواماوراجتماعي تهيه وبه تصويب هيات وزيران‬
‫خواهدرسيد‪.‬حداقل )‪(% 0.5‬ازسودخالص سال قبل خودرابانظارت وزارت بهداشت‬
‫‪،‬درماان وآماوزش پزشكي براي آماوزش واجراي گسترش ضوابط بهداشت ودرماان به‬
‫ماصرف برساند ‪.‬كل هزينه هائي كه به ماوجب اين مااده صورت ماي گيردجزءهزينه هاي‬
‫قابل قبول ماالياتي كارخانجات ماذكورتلقي وازدرآماد ماشمول مااليات كسر خواهد شد‪.‬‬
‫هيات وزيران درجلسه مورخ ‪26/3/1381‬بنا به پيشنهاد وزارت بهداشت ‪،‬درمان وآموزش پزشكي وکار‬
‫وامور اجتماعی ‪ ،‬موضوع نامه شماره ‪ 105 / 39673‬مورخ ‪ 11/3/1381‬سازمان مدیریت وبرنامه ریزی‬
‫کشور وبه استناد ماده ) ‪ ( 94‬قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت – مصوب ‪ – 1380‬آئین نامه‬
‫اجرائی ماده يادشده رابه شرح زيرتصويب نمود‪:‬‬

‫"آيين نامه اجرايي ماده )‪ ( 94‬قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت"‬
‫مااده ‪ -1‬هركارگاه وياكارخانه خصوصي يادولتي ماي تواندخودراسااوياازطريق‬
‫سايرماوءسساتي كه داراي ماجوز ازوزارت بهداشت ‪،‬درماان وآماوزش پزشكي )كه ازاين‬
‫پس دراين آئين ناماه وزارت بهداشت نامايده ماي شود ( هستند ‪،‬خدماات بهداشت حرفه‬
‫اي وماراقبتهاي بهداشتي درمااني تعريف شده توسط وزارت بهداشت راماطابق‬
‫بااستانداردهاوضوابط ماربوط تاءماين نمايد ‪.‬‬
‫مااده ‪ -2‬اقدامااتي كه هزينه هاي آنها ماشمول بند )ن(تبصره ‪10‬قانون بودجه سال‬
‫‪1380‬كل كشور ماي باشد‪.‬‬
‫عبارتنداز‪:‬‬
‫هزينه هاي ماربوط به آماوزش وباز آماوزي درعلوم بهداشتي اعم از بهداشت‬ ‫‪-‬‬
‫حرفه اي‪،‬بهداشت ماحيط ‪،‬بهداشت ماوادغذايي ‪،‬بهداشت عموماي وفردي ‪،‬‬
‫بهداشت خانواده ‪،‬مابارزه با بيماريها‪،‬بهداشت دهان ودندان براي كارفرماايان ‪،‬كارگران‬
‫‪،‬كاركنان وكارآماوزان ماطابق باضوابط وزارت بهداشت ‪.‬‬
‫هزينه هاي ماربوط به ماعاينات باليني وپاراكلينيكي )قبل از استخدام ‪،‬دوره اي‬ ‫‪-‬‬
‫‪،‬اختصاصي وتكميل فرم ماعاينات كارگري ماصوب وزارت بهداشت(‪.‬‬
‫هزينه هاي ماربوط به گسترش وارتقاي ضوابط استانداردها وخدماات بهداشتي‬ ‫‪-‬‬
‫درمااني درماراكز ايجاد شده دركارگاههاوكارخانجات از قبيل ايستگاه بهگر‪ ،‬خانه بهداشت‬
‫كارگري وماركز بهداشت كار‪.‬‬
‫‪ -‬هزينه هاي ماربوط به اجراي ضوابط ودستورالعملهايي كه براساس مااده )‪(85‬وتبصره‬
‫)‪ (1‬مااده )‪ (96‬قانون كار جمهوري اسلماي ايران – ماصوب ‪ -1369‬توسط وزارت‬
‫بهداشت به مانظور جلوگيري ازبيماريهاي حرفه اي ‪ ،‬تاماين بهداشت كار وكارگر وماحيط‬
‫كارصادر ماي شود‪.‬‬
‫هزينه هاي ماربوط به تهيه وسايل وتجهيزات وماواد ماصرفي وبه كارگيري نيروهاي‬ ‫‪-‬‬
‫بهداشت حرفه اي وپزشك براي انجام كمكهاي اوليه دروقوع حوادث وسوانح درماحيط‬
‫كار‪،‬ارزيابي عوامال زيان آورناشي از ماحيط كار‪،‬اجراي ماعاينات كارگري وتشخيص‬
‫زودرس بيماريها ودرماان سر پايي بيماران ‪.‬‬

‫هزينه هاي ماربوط به اندازه گيري عوامال زيان آور بيما ريزا ‪،‬طراحي واجراي برناماه‬ ‫‪-‬‬
‫هاي كاهش وكنترل عوامال زيان آوردرماحيط كار‪.‬‬
‫هزينه هاي ماربوط به ايجادوبهسازي تسهيلت بهداشتي به مانظور تطبيق شرايط‬ ‫‪-‬‬
‫ماوجود با آيين ناماه تاسيسات كارگاه از نظر بهداشت بر اساس مااده )‪(156‬قانون‬
‫كار جمهوري اسلماي ايران ‪.‬‬
 ‫هزينه هاي ماربوط به تهيه ‪،‬تدوين ‪،‬طراحي وچاپ وتكثير جزوات وپوستر درزماينه‬ ‫‪-‬‬
‫هاي بهداشتي بخصوص بهداشت حرفه اي ‪.‬‬
‫مااده ‪ -3‬به مانظور كسر هزينه هاي بهداشتي ‪،‬درمااني انجام شده از درآماد ماشمول‬
‫مااليات ‪،‬كارگاههاوكارخانجات كارفرماايان ماوظفند صورت هزينه برمابناي مادارك رابه‬
‫ماعاونتهاي بهداشتي دانشگاههاودانشكده هاي علوم پزشكي وخدماات بهداشتي درمااني‬
‫ارايه نمايند تادرصورت تاييدوتطبيق باخدماات تعريف شده درمااده )‪(2‬اين آئين‬
‫ناماه‪،‬گواهي لزم صادر گردد‪.‬‬

‫دستورالعمل اجرائي آئين نامه ماده ‪ 94‬قانون بخشي از مقررات مالي دولت مصوب ‪ 81 /3 / 26‬هيئت‬
‫دولت‬

‫به مانظور صيانت نيروي انساني ومانابع ماادي كشور وماشاركت كارفرماايان‬
‫ودولت در تا ماين سلمات نيروي كار بعنوان يكي از ماحور هاي اساسي توسعه پايدار وبه‬
‫استناد آيين ناماه اجرايي مااده ‪ 94‬قانون بخشي از ماقررات ماالي دولت كه در جلسه‬
‫ماورخ ‪26/3/81‬هيئت ماحترم دولت تصويب گرديده آيين ناماه ماذ كورودرجهت سلمات‬
‫شاغلين اعم از رسمي ‪،‬قراردادي ‪ ،‬روز مازد ‪ ،‬كار آماوز بهداشت كار وماحيط كار ابلغا‬
‫ماي گردد‪.‬‬
‫مااده ‪ - 1‬فعاليتهاي بهداشت حرفه اي‬
‫اين فعاليتها كه توسط كارشناس بهداشت حرفه اي ) اعم از كاردان ‪، ،‬كارشناس ‪،‬‬
‫كارشناس ارشد ويا دكتري ( ويا به تشخيص ايشان توسط ساير ماتخصص هاي فني انجام‬
‫ماي گيرد شامال ماوارد ذيل است ‪:‬‬
‫بازديد درفواصل زمااني ماعين ومانظم درهر فصل حداقل يكبار ازكليه قسمتهاي‬ ‫‪-1‬‬
‫كارخانه ‪،‬مااشين آلت ‪ ،‬وسايل وتجهيزات ‪ ،‬خط توليد ‪ ،‬تاسيسات رفاهي ‪ ،‬خدمااتي‬
‫وبهداشتي ‪.‬‬
‫اندازه گيري ‪ ،‬پايش وثبت ماداوم اطلعات شامال نمونه برداري ‪ ،‬اندازه گيري ‪ ،‬آناليز‬ ‫‪-2‬‬
‫وارزشيابي ماستمر مايزان عوامال زيان آور وبيماريزاي ماحيط كار وماقايسه با حدود‬
‫تماس شغلي ماصوب وزارت بهداشت‪ ،‬درماان وآماوزش پزشكي‪.‬‬
‫تبصره ‪ -1‬درصورتيكه كارخانه فاقد ماتخصص ذيربط ‪،‬دستگاه وتجهيزات جهت اندازه‬
‫گيري وپايش عوامال زيان آور بيماريزا وارزشيابي آنها باشد كارفرماا ماوظف است‬
‫اماكانات لزم را از بخش دولتي يا خصوصي فراهم آورد‪.‬‬
‫تبصره ‪ -2‬تشخيص تخصصهاي فني ماورد نياز بعهده كارشناس وكارشناس ارشد ويا‬
‫دكتري بهداشت حرفه اي است ‪.‬‬
‫‪ – 3‬ثبت اطلعات بهداشتي ) اعم از ماحيط كار ‪،‬ابزار وپرسنلي ( وهر گونه عوامال زيان‬
‫آور ماوجود در ماحيط كارگر سلمات شاغلين راتهديد نمايد‪.‬‬
‫‪ - 4‬تجزيه وتحليل اطلعات ‪،‬اولويت بندي برناماه ريزي جهت رفع نواقص بهداشتي‬
‫ماوجود وساير برناماه هاي بهداشت حرفه اي وماراقبتهاي بهداشتي درمااني شاغلين‪.‬‬
‫‪ - 5‬ارائه طريق واجراي اقداماات ماوثر جهت كاهش ويا كنترل عوامال زيان آور از قبيل‬
‫ايجاد ويا بهبود سيستمهاي تهويه ‪،‬كنترل سروصدا ‪،‬بهبود سيستم روشنائي ‪،‬تاماين‬
‫وسايل حفاظت فردي و‪...‬‬
‫‪ - 6‬سالمسازي ماحيط كار ‪.‬‬
‫‪ - 7‬تاماين تجهيزات ماربوط به سيستمهاي كنترل عوامال زيان آور وبيماريزا برروي‬
‫مااشين آلت وتجهيزات ‪.‬‬
‫‪ - 8‬اقدام درجهت رفع نواقص بهداشتي اعلم شده از طرف كارشناسان بهداشت‬
‫حرفه اي ماركز بهداشت دانشگاه مانطقه درظرف ماهلت ماقرر‪.‬‬
‫‪ -9‬تهيه وتنظيم دستورالعملهاي اجرائي‪ ،‬اخطارها ‪،‬هشدارها واطلعيه هاي بهداشتي به‬
‫زبان ساده وقابل استفاده براي كارگران در زماينه نحوه صحيح وبهداشتي انجام كار ‪،‬راه‬
‫اندازي وبهره برداري از دستگاه يا تجهيزات خط توليد‪.‬‬
 ‫‪ - 10‬برگزاري دوره هاي آماوزش وباز آماوزي مانظم گرو هي كارگران اعم ازكوتاه‬
‫مادت ‪،‬مايان مادت وبلند مادت درزماينه هاي ماختلف بهداشت حرفه اي ‪ ،‬بهداشت ماحيط‬
‫‪،‬بهداشت خانواده ‪،‬بهداشت عموماي ‪،‬بيماريهاي واگير وغيرواگير‪.‬‬
‫تبصره ‪ -‬ماوضوعات آماوزشي وباز آماوزي توسط كارفرمااويا واحد بهداشت حرفه اي‬
‫واحد‬ ‫ماركز بهداشت مانطقه برحسب نياز پيشنهاد ماي شود ودرهر حال بايد به تاييد‬
‫بهداشت حرفه اي ماركز بهداشت شهرستان مار بوطه برسد‪.‬‬
‫‪ - 11‬تنظيم واجراي برناماه هاي تشويقي باهماهنگي ماركز بهداشت مانطقه جهت‬
‫كارگراني كه ماقررات وضوابط بهداشتي رارعايت ماي نمايند‪.‬‬
‫‪ - 12‬اقدام به مارمات قسمت ويا قسمتهايي از بناي ساختماني ‪ ،‬دستشويي ‪ ،‬توالت ‪،‬‬
‫حمام ‪، ،‬ماحل غذاخوري ‪ ،‬رختكن‪.‬‬
‫‪ - 13‬اقدام به مارمات وبازسازي وتجهيز خانه بهداشت كارگري ‪ ،‬ايستگاه بهگر ‪ ،‬ماركز‬
‫بهداشت كار‪.‬‬
‫‪ - 14‬اقدام درماورد ساير مافاد ماندرج در آيين ناماه " تاسيسات كارگاه ازنظر بهداشت " مااده ‪156‬‬
‫قانون كار ماصوب وزارت بهداشت درماان وآماوزش پزشكي ‪.‬‬
‫‪ - 15‬بررسي كارشناسي درزماينه تكنولوژي خط توليد ‪،‬ماواد اوليه ‪ ،‬ماواد بينابيني‬
‫‪،‬مااشين آلت ‪،‬ظرفيت توليد كارخانه وغيره وياتغييرات وجابجايي هريك از ماواد فوق‬
‫الذكر براي پيشگيري وكنترل هر گونه ماواجهه ماخاطره آمايز شاغلين باعوامال زيان آور‬
‫احتمالي ‪.‬‬
‫‪ - 16‬ماشاركت فعال دراجراي برناماه هاي مالي ومانطقه اي ماصوب ماركز سلمات ماحيط‬
‫وكار وزارت بهداشت درماان وآماوزش پزشكي ازقبيل برگزاري سمينارها ويا گردهمايي‬
‫هاي مار بوط به ايستگاه بهگر خانه بهداشت كارگري ‪ ،‬ماركز بهداشت كار وغيره وانجام‬
‫طرحهاي پژوهشي ومارتبط با بهداشت وسلمات نيروي كار‪.‬‬
‫‪ - 17‬انجام اقداماات لزم درجهت رفع سختي وزيان آوري كار پس از اعلم كميته تعيين‬
‫كارهاي سخت وزيان آور دراستان‪.‬‬
‫‪ - 18‬بررسي عوامال ارگونومايك درماحيط كار وارائه راه حلهاي ماناسب جهت انجام‬
‫صحيح كار ويا تغييرات لزم درخط توليد يا فعاليت ماورد نظر واقدام نسبت پيشنهادات‬
‫ارائه شده درخصوص ماناسب نمودن ابزار كار ووسائل ماورد استفاده و‪ ......‬باهمكاري‬
‫ماتخصصين ذيربط‪.‬‬
‫‪ – 19‬تشكيل مانظم جلسات كميته حفاظت فني وبهداشت كار واجراي ماصوبات كميته‪.‬‬
‫تبصره – ماستندات وصورتجلسات كميته حفاظت فني وبهداشت كار بايد بموقع به‬
‫ماعاونت بهداشتي دانشگاه ذيربط ارسال شده باشد ‪.‬‬
‫‪ -20‬اجراي پيشنهادات فني ارائه شده حاصل از ماطالعه وبررسي وتجزيه وتحليل علل‬
‫ومانشا غيبتهاي ناشي از كار وياگزارش پزشك‬
‫‪ -21‬تهيه‪،‬تدوين ‪،‬تنظيم ‪،‬طراحي ‪،‬تكثير ‪،‬چاپ ماواد آماوزشي درزماينه هاي ماختلف‬
‫بهداشت اعم از پوستر ‪،‬پمفلت ‪،‬ماقاله ‪،‬فيلم ‪،‬اسليد وغيره ماورد نياز جهت آماوزش‬
‫شاغلين وساير گروههاي هدف ‪.‬‬
‫تبصره‪ -‬تهيه تكثيروچاپ كتاب ‪،‬فيلم وپوستر بايد باتاييد كارشناس ماسئول بهداشت‬
‫حرفه اي ماركز بهداشت مانطقه باشد ‪.‬‬
‫مااده ‪ -2‬فعاليتهاي در زماينه ماراقبتهاي بهداشتي درمااني شاغلين ‪:‬اين فعاليتها توسط‬
‫پزشك ماتخصص طب كار ويا دوره ديده طب كار ماورد تاييد ماركز بهداشت مانطقه ويا به‬
‫تشخيص پزشكان مازبور توسط ساير تخصصهاانجام ماي پذيرد شامال ماوارد ذيل است ‪:‬‬
‫‪ -1‬تشكيل پرونده بهداشتي شاغلين ‪.‬‬
‫‪ -2‬اجراي برناماه هاي غربالگري ماعاينات دوره اي كارگران ماطابق با فرماها‬
‫ودستورالعملهاي وزارت بهداشت درماان وآماوزش پزشكي ‪.‬‬
‫‪ -3‬اجراي ماعاينات بازگشت به كار پس از غيبتهاي طولني واجراي هر گونه برناماه‬
‫سلمات شغلي باتشخيص مار كز بهداشت مانطقه ‪.‬‬
 ‫‪ -4‬فراهم آوردن اماكانات لزم براي دسترسي شاغلين به خدماات بهداشتي اوليه )‬
‫‪ (PHC‬شامال واكسيناسين كارگران درماعرض خطر ماتناسب با عامال خطر – كنترل‬
‫جمعيت وتنظيم خانواده ‪،‬بهداشت دهان ودندان و ‪..........‬‬
‫‪ -5‬اجراي برناماه هاي توانبخشي برحسب نياز پزشك ذيربط ‪.‬‬
‫‪ -6‬تاماين وسايل كمكهاي اوليه جهت رسيدگي بهنگام به ماصدوماينحوادث ناشي از كار‪.‬‬
‫‪ -7‬آماوزش پزشكان شاغل درهمان صنعت درزماينه طب كار ماطابق ماقررات وضوابط‬
‫وزارت بهداشت درماان وآماوزش پزشكي ‪.‬‬
‫‪ -8‬اجراي برناماه هاي تحقيقاتي درماورد بيماريهاي ناشي ازكار ‪.‬‬
‫مااده ‪ -3‬نحوه گسترش وارتقاءماراكز ارائه دهنده خدماات بهداشتي بصورت ماشترك بين‬
‫چند كارگاه كارخانه ياماستقل براساس شرايط مانطقه بوده ودرصد هزينه هاي قابل‬
‫قبول ماالياتي كارخانجات دراقداماات ماشترك توسط كارشناس ماسئول بهداشت حرفه‬
‫اي ماعاونت بهداشتي دانشگاه ‪/‬دانشكده ذيربط تعيين ماي گردد‪.‬‬
‫مااده ‪ -4‬وسايل وتجهيزات بهداشت حرفه اي خريداري شده توسط كارخانه بايد‬
‫درراستاي خدماات بهداشت حرفه اي كارخانه ماربوط به ماراجع ذيصلح قضائي اقتصادي‬
‫ماالياتي ماربوطه جهت اقداماات بعدي مانعكس خواهد شد ‪.‬‬
‫تبصره ‪ :‬تعيين ماواردي كه دراين دستورالعمل اشاره نشده به تشخيص كارشناس‬
‫ماسئول بهداشت حرفه اي دانشگاه يا دانشكده مانطقه وبارعايت سايرماقررات ماربوطه‬
‫خواهد بود‪.‬‬
‫مااده ‪ -5‬اعتبارات ماشمول آيين ناماه اجرائي مااده ‪ 94‬قانون بخشي از ماقررات ماالي‬
‫دولت بايستي در چهارگروه طبقه بندي شده وبه نسبتهاي ماشروحه ذيل ماصرف شده‬
‫باشد ‪.‬‬
‫‪ -‬توسعه وگسترش تشكيلت بهداشت حرفه اي دركارخانه ماوضوع بند ‪ 13‬مااده ‪1‬ومااده ‪3‬‬
‫ومااده ‪ 4‬اين دستورالعمل ‪ 20-30‬درصد كل هزينه انجام شده در طي يكسال‬
‫‪ -‬آماوزش بهداشت حرفه اي قسمت مااده ‪ 1‬بندهاي ‪،21،16،11،10،9‬اين دستورالعمل‬
‫‪20-25‬درصد كل هزينه هاي انجام شده در طي يكسال ‪.‬‬
‫‪ -‬سالمسازي ماحيط كارهزينه هاي ماوضوع قسمت مااده ‪1‬بندهاي‬
‫‪ 20،19،18،17،15،14،13،12،8،7،6،5،4،3،2،1‬اين دستورالعمل ‪30-50‬درصد كل هزينه‬
‫هاي انجام شده در طي يكسال ‪.‬‬
‫ماراقبتهاي بهداشتي درمااني شاغلين هزينه هاي ماوضوع قسمت مااده ‪1‬بندهاي‬ ‫‪-‬‬
‫‪29،28،27،26،25،24،23‬اين دستورالعمل ‪10-15‬درصد كل هزينه هاي انجام شده در طي‬
‫يكسال ‪.‬‬
‫مااده ‪ -6‬تعيين اولويت نيازكارخانه به نوع خدماات ماطرح شده دراين آيين ناماه بعهده‬
‫كارشناس ماسئول بهداشت حرفه اي ماركز بهداشت مانطقه است ‪.‬‬
‫تبصره ‪ :‬كارشناس بهداشت حرفه اي شاغل دركارخانه بايد ضمن انجام بررسيهاي لزم‬
‫وتعيين اولويتهاماراتب را به ماركز بهداشت مانطقه كتبا اعلم نمايدوماتعاقبا ا ماركز‬
‫بهداشت مانطقه اولويتهاي ماربوطه را به كارخانه ابلغا خواهدنمود‪.‬‬
‫مااده ‪ -7‬اجراي كليه خدماات ماندرج در اين دستورالعمل بايد با رعايت كليه ماقررات ماال‬
‫كارخانه وازطريق استعلم صورت گيرد‪.‬‬
‫مااده ‪ -8‬بكارگيري نيروهاي ماتخصص بهداشت حرفه اي توسط كارخانه بصورت پاره‬
‫وقت ياتمام وقت برحسب حجم كار ونياز به تشخيص كارشناس ماسئول بهداشت حرفه‬
‫اي ماعاونت بهداشتي دانشگاه ودانشكده باهماهنگي وتائيد ماركز بهداشت دانشگاه‬
‫مانطقه خواهد بود‪.‬‬
‫مااده ‪ -9‬ليست كليه هزينه هاي ماشمول اين دستورالعمل پس از تائيد فني كارشناس‬
‫بهداشت حرفه اي ماستقر در كارخانه كه ماسئوليت برناماه ريزي ‪ ،‬نظارت‬
 ‫‪،‬اجرا و پايش كليه اماور بهداشت كار كارخانه ذيربط رابرعهده داردبه ماركز بهداشت‬
‫دانشگاه مانطقه ارسال خواهد شد‪.‬‬
‫مااده ‪ -10‬صورت هزينه هاي ماوضوع مااده ‪9‬پس از تطبيق بادستورالعملهاي صادره از‬
‫وزارت بهداشت درماان وآماوزش پزشكي وتائيد كارشناس ماسئول بهداشت حرفه اي‬
‫دانشگاه ‪/‬دانشكده ‪،‬توسط ماعاونت بهداشتي دانشگاه‪/‬دانشكده گواهي لزم صادر خواهد‬
‫شد‪.‬‬