DHJETOR 2018 NGJALLJA 1

GËZUAR KRISHTLINDJEN!

NGJALLJA
Nr. 12 (312) Viti XXVI i botimit DHJETOR 2018 Çmimi 20 lekë

Antidoti i pasigurisë
Në paqartësinë dhe pasigurinë që janë përhapur kudo dhe që mundojnë sot
zemrat tona, e kremtja e Krishtlindjes vjen për të rigjallëruar diçka të qartë dhe
të thjeshtë: “Perëndia është bashkë me ne” - pikërisht, kështu quhet Shpëtimtari
që po vjen: Emanuel. Fjala e Perëndisë u mishërua. Erdhi dhe qëndron bashkë me
ne. Dritë, ngushëllim, fuqi dhe jetë.
Ajo që kërkohet gjithmonë nga ne është të forcojmë besimin, përkushtimin dhe
dashurinë tonë ndaj Tij, duke u njëtrajtësuar me të vërtetën dhe me Vullnetin e
Tij. Ky është antidoti më i efektshëm ndaj virusit të pasigurisë.
Krishtlindje të bekuara! Viti i Ri qoftë i mbushur me sigurinë e pareshtur për
praninë e Emanuelit në ecurinë tonë të përditshme.

Gjithmonë, me dashuri të thellë,

† Anastasi
Detaj nga ikona e kishës së Shën Nikollës Kryepiskop i Tiranës, Durrësit dhe i Gjithë Shqipërisë
(shek. XVIII), fshati Sinjë, Berat.

Të dielën, më 16 dhjetor 2018, pas Liturgjisë Hyjnore, Kryepiskopi Anastas priti në Selinë e Sinodit, në Tiranë, nxënës të shkollave të Fondacionit
“Frymë dashurie”: shkolla 9-vjeçare dhe gjimnazi në Gjirokastër dhe kolegji në Mesopotam.
“Zoti është me ne!”, iu drejtua Kryepiskopi atyre dhe salla jehoi nga përgjigjja: “Edhe ne me Zotin!”. Pastaj fëmijët dhe të rinjtë kënduan
kolendrat dhe morën nga Fortlumturia e Tij falënderime dhe urime të nxehta shpirtërore për Krishtlindjen dhe festat e Vitit të Ri. Në fund, secilit prej
tyre iu dhuruan edhe dy libra.
2 NGJALLJA DHJETOR 2018

Nuk do të bëj ndonjë përshkrim të gjatë.
Do të them vetëm pak fjalë të thjeshta për
himnin e mrekullueshëm “Virgjëresha sot”
kushtuar Krishtlindjes nga melodi Romanos,
të cilin e kanë karakterizuar “Pindar të poezisë
ritmike”.
Romanosi jetoi në fillim të shekullit të VI-të
pas Krishtit, me prejardhje nga Siria dhe ishte
dhjakon në një nga kishat e Bejrutit. Erdhi në
Konstandinopojë dhe u emërua dhjakon në ki-
shën e Shën Marisë që quhej “e Kiros”. Himnet
që ka kompozuar janë kryevepra.
Një natë iu shfaq në ëndërr Shën Maria, i
dha një copë letër dhe e nxiti ta hante. Romanosi
e mori fjalën me kuptimin e saj real dhe përpiqej
gjatë ëndrrës ta zbatonte. Kur u zgjua dhe shpir-
ti i tij qe mbushur me mallëngjim e frymëzim,
lavdëroi Perëndinë për vegimin. Hipi në amvo-
nën e kishës dhe psali me prekje të madhe shpir-
ti himnin e shquar “Virgjëresha sot” që psalet
ditën e Krishtlindjes dhe që fillon si më poshtë:
Virgjëresha sot, të përmbiqenëshmin
lind,
Dhe dheu i blaton, të paafrueshmit
shpellën,
“Virgjëresha sot”
Engjëjt me barinjtë, lavdërojnë;
Dhe magët, me yllin udhëtojnë;
Se për ne lindi si djalë i ri Perëndia i
parajetshëm.
Është kjo strofa e parë e një poeme të
shkëlqyer, e cila përbëhet nga njëzet e katër
strofa. Kjo strofë përbën “temën” e tërë po-
emës. Në fakt, nuk është poemë, është një dra-
më e përkryer. Vendi ku zhvillohet drama, ësh-
të shpella. Personat janë: Foshnja hyjnore, Pe-
rëndia, Shën Maria, Engjëjt, Barinjtë, Magët.
Antitezat e kompozimit janë prekëse. Figurat e
saj të mrekullueshme. Ritmi i saj i jashtëzakon-
shëm. Meloditë e saj të ëmbla, ashtu siç dinte
të krijonte e të kompozonte Melodi.
Poetika e Romanosit në përgjithësi është e
thjeshtë, por edhe madhështore. Bizantino-
logu gjerman Krumbaher dhe shumë kritikë të
tjerë mendojnë se Romanosi është poeti kish-
tar më i madh i botës, sepse ky përfaqëson fa-
zën më të rëndësishme të historisë së himno-
grafisë kristiane, e cila me atë arrin përsosmëri-
në e saj më të lartë. Thellësi e pakrahasuar ndje-
nje, dispozitë e kulluar poetike, shkëlqim gju-
hësor, përsosmëri e padiskutueshme. Himnet
e tij liturgjike janë drama fetare të mrekullue-
shme.
Në to gjejmë personat më të mëdhenj të
Dhiatës së Vjetër dhe të Dhiatës së Re. Patrikët
dhe profetët. Apostujt dhe martirët. Protago-
nist Perëndia. Tërëdituria hyjnore, Tërëfuqia
hyjnore, Drejtësia dhe Shenjtërimi drejtojnë
botën dhe gjithçka është në të. Përballë per-
sonave të hirshëm, poeti entuziazmohet. Me
devocion të jashtëzakonshëm ai vështron Kri-
shtin dhe Nënën e Tij. Ngjarjet e së kaluarës
zhvillohen si në vegim. Ai vetë nxitet, ngacmo-
het, frymëzohet. Nga fjalët e tij përhapet fjala
hyjnore. Nga poezia e tij buron melodi e ëmbël.
Nga shpirti i tij gufon lutje qiellore. Fakt, poe-
ma: “Virgjëresha sot”.
Nuk zgjatem më. Këto pak fjalë janë thërri-
me nga Tryeza mistike e Melodit Romanos. Ja-
në pak pika vese mëngjesi pranveror. Janë pak
petale nga lulet e verës. Që tregojnë lartësinë,
thellësinë dhe bukurinë e himnografisë sonë
kishtare e në veçanti asaj të Krishtlindjes, të
cilën pak e njohim.
Dhimitër Beduli

Po kur erdhi plotësia e kohës, Perëndia dërgoi të Birin, që lindi prej gruaje
dhe që ishte nën ligj, që të shpërblejë ata që ishin nën ligj, që të marrin
birësinë. Edhe meqenëse jemi bij, Perëndia dërgoi Frymën e Birit të tij në
zemrat tuaja, që thërret: Abba, o Atë. Prandaj nuk je më shërbëtor, po bir;
dhe në je bir, je edhe trashëgimtar i Perëndisë me anë të Krishtit.
(Galatianëve 4:4-7)

Edhe si lindi Jisui në Betlehem të Judesë, në ditët e mbretit Herod, ja, ca

“Lindja e Krishtit”, afresk (pas restaurimit 2002-2005)
në kishën e Fjetjes së Hyjlindëses, në Zervat, Gjirokastër.
Ngritja e kishës dhe pikturimi i afreskeve i përkasin vitit 1606.
magë nga Lindja erdhën në Jerusalem, duke thënë: Ku është mbreti i Judenjve
që ka lindur? Sepse pamë yllin e tij nga Lindja dhe erdhëm që t’i falemi.
Edhe mbreti Herod kur dëgjoi, u drodh edhe bashkë me të edhe gjithë
Jerusalemi. Edhe si mblodhi gjithë kryepriftërinjtë edhe shkruesit e popullit,
pyeste të merrte vesh prej tyre se ku lind Krishti. Edhe ata i thanë atij: Në
Betlehem të Judesë. Sepse kështu është shkruar me anë të profetit: “Edhe
ti, Betlehem, dheu i Judesë, aspak nuk je më i vogli ndër të parët e Judesë;
sepse prej teje do të dalë një prijës, i cili do të kullosë popullin tim Izrael”.
Atëherë Herodi thirri fshehurazi magët, edhe mori vesh me saktësi nga ata
kohën e yllit që ishte dukur. Edhe duke i dërguar ata në Betlehem, tha:
Shkoni e vëzhgoni mirë për fëmijën, edhe si ta gjeni, të më lajmëroni, që të
vij edhe unë e t’i falem atij. Edhe ata si dëgjuan mbretin ikën; edhe ja ylli që
kishin parë në Lindje tek shkonte përpara tyre, deri sa erdhi e qëndroi sipër
tek ishte fëmija. Edhe ata kur panë yllin, u gëzuan me gëzim fort të madh.
Edhe kur erdhën në shtëpi, panë fëmijën bashkë me të ëmën, Marinë, edhe
duke rënë përdhe iu falën atij, edhe si hapën thesaret e tyre, i prunë atij
dhurata, ar e temjan e miro. Edhe si iu tregua atyre nga Perëndia në ëndërr
të mos kthehen tek Herodi, ikën në vendin e tyre nga një tjetër udhë.
(Mattheu 2:1-12)
DHJETOR 2018 NGJALLJA 3

Radio “Ngjallja” - zëri i Kishës Orthodhokse

Një kontribut mjaft të vlefshëm kulturor Kisha Orthodhokse Auto- buojnë figura të njohura të fushës së kulturës e artit, si edhe klerikë e
qefale e Shqipërisë ka dhënë edhe përmes medias. Ky radiostacion, teologë të njohur.
që nga prilli i vitit 1998 kur lëshoi sinjalin e tij nëpër aparatet radiofo-
Që nga viti 2001 transmeton 24 orë, emisione dhe muzikë. Emisio-
nike të besimtarëve të Tiranës dhe Durrësit me “Ju flet Radio ‘Ngjallja’,
net janë informative, ku përfshihen lajme, radio-kronika, radio-repor-
në FM 88.5 Mhz”, pasqyron veprimtarinë e Kishës sonë dhe një pro- tazhe, shërbesa kishtare, emisione social-kulturore, me karakter edu-
gram mjaft të gjerë kulturor. kativ, duke synuar rritjen e vlerave shpirtërore si dhe rritjen e njohurive
Përgjatë viteve, radioja ka evoluar si në programacion ashtu edhe në fushën e artit, kulturës, sportit etj. Kjo radio përfshin të gjitha moshat.
në personelin e saj. Në stafin e kësaj radioje kanë punuar dhe kontri- Së fundi, ajo e ka shtrirë transmetimin edhe në zona të tjera të vendit.

Nga atë Grigor Pelushi Radio “Ngjallja” e ka pasuruar

Përgjegjës i Radios “Ngjallja”
Përmes këtij shkrimi, dua të
përmbledh disa ndryshime të rë-
ndësishme që janë bërë në pu-
nën dhe transmetimet e Radios
“Ngjallja”, ndryshime që e lidhin
më shumë komunitetin orthodhoks
me Kishën tonë.
Falë investimeve të mëdha dhe
të pakursyera nga Fortlumturia e
Tij, Kryepiskopi Anastas, i cili ka
qenë edhe themeluesi i saj, sot
aktiviteti i Radios sonë zhvillohet
në dy drejtime:
1. Prodhimi i emisioneve:
Me statusin e ri të fituar, Radio
“Ngjallja” ka karakter tërësisht
komunitar dhe fetar. Pasurimi i
programit të radios me emisione të
reja varet nga kontributi që japin
klerikët, teologët dhe katekistët e
Kishës Orthodhokse Autoqefale
të Shqipërisë. E rëndësishme ësh-
të edhe pjesëmarrja e të rinjve,
vullnetarëve dhe të gjithë atyre që
duan të japin një kontribut për ra-
dion tonë dhe për komunitetin or-
thodhoks.
Muajt e fundit, Radio “Ngjallja”
ka sjellë edhe disa risi:
a) Predikimet e të dielave të
Mitropolitëve.
b) Biseda me të ftuar në studio;
me specialistë të fushave të ndry-
shme.
c) Emisioni në fundjavë “Dë-
shmi të Krishtera”, me rrëfime per-
sonale të njerëzve nga jeta kish-
tare.
d) Intervista audio-vizive me
politikanë, historianë dhe aka-
demikë që dëshirojnë të flasin për
bashkëjetesën fetare dhe vlerësi-
me për punën 26-vjeçare të Krye-
piskopit dhe të Kishës.
2. Transmetimi 24 orë në FM
dhe Online 24.
Së pari, dua të shpreh një falë-
nderim të nxehtë për Kryepisko-
pin Anastas, për gjithë ç’ka bërë
që transmetimet jo vetëm të va-
zhdojnë, por edhe të përmirëso-
hen në cilësi dhe të zgjerohen në
shtrirje. Me bekimin dhe fondet
e dhëna nga Fortlumturia e Tij,
kohët e fundit në Radio u kryen
investime të rëndësishme, si në
anën teknike të studiove, ashtu
edhe në antenat dhe pajisjet e
transmetimit.
Programi i Radios po pasurohet
gjithmonë e më shumë, përfshin të
gjitha moshat me emisione fetare
dhe sociale, ku trajtohen tema të
aktualitetit. Ajo përcjell mesazhet
shpirtërore të Besimit Orthodhoks
dhe gjendet pranë besimtarëve të
krishterë me emisione të ndryshme,
ku nuk mungojnë edhe transmeti-
me të drejtpërdrejta të shërbesave
dhe të Liturgjive Hyjnore nga
Katedralja “Ngjallja e Krishtit”, në
Tiranë.
transmetimin e saj me një program
mjaft të gjerë e të larmishëm për
shoqërinë shqiptare, me muzikë të
përzgjedhur, kryesisht bizantine,
kishtare dhe klasike, si dhe me
emisione të ndryshme. Klerikë dhe
përfaqësues të Kishës sonë kanë
gjetur tek ajo një dritare për t’ua
përcjellë mesazhet e tyre besim-
tarëve kudo që arrin sinjali.
Gjithashtu, Radios “Ngjallja” iu
rinovua licenca nga AMA, duke
shtuar edhe zonat e reja të tran-
smetimit, duke qenë të pranishëm
me valët tona edhe te besimtarët e
mitropolive.
Tani Radio “Ngjallja” mund të
dëgjohet në: Tiranë, në 88.5 MHz,
Durrës, në 88.5 MHz, Korçë, në
88.7 MHz, Elbasan, në 93.4 MHz,
Fier, në 98.7 MHz.
Gjithashtu duam të falënderoj-
më të gjithë ata besimtarë që i janë
përgjigjur thirrjes për të kontribu-
uar për Radion “Ngjallja” në mje-
diset e saj të reja.
4 NGJALLJA DHJETOR 2018

Qendra Kulturore në Katedralen “Ngjallja e Krishtit”

Qendra Kulturore dhe e Kon-
ferencave në kompleksin e Ka-
tedrales “Ngjallja e Krishtit” në
Tiranë, është një tjetër dhuratë nga
Kryepiskopi Anastas, jo vetëm
për Katedralen dhe komunitetin
orthodhoks, por për gjithë krye-
qytetin.
Kjo qendër u realizua duke
shfrytëzuar dy katet e nëndhe-
shme, nën sheshin e kishës ka-
tedrale. Qendra përmban amfi-
teatër, salla e të cilit është e aredu-
ar me pajisjet më bashkëkohore
dhe, si e tillë, plotëson të gjitha
nevojat për organizimin e veprim-
tarive të ndryshme, si: shfaqje,
koncerte, konferenca etj. Amfi-
teatri ka një kapacitet prej 500-
850 vendesh. Krahu i mjediseve
ndihmëse, prapa-skenave, i kri-
jon mundësi kësaj salle që të për-
doret dhe si teatër. studentëve të Kolegjit Universitar kompani lider në vend, nga shkolla e tij do të zhvillohen në qendrën
Amfiteatri funksionon që nga “Logos, të shkollës “Protago- publike e jopublike, promovime tonë. Kushdo që e viziton për herë
viti 2012 dhe janë organizuar me nistët”, organizohen aktivitete dhe librash, koncerte recitale etj. Gji- të parë këtë sallë, mbetet i mah-
qindra aktivitete. Përveç aktivi- nga ambasadat e huaja të akredi- thashtu, kohët e fundit, kemi një nitur dhe shprehet: “Ekziston vërtet
teteve që organizon Kisha jonë, si: tuara në Tiranë, nga Kryemini-s- bashkëpunim me Teatrin e Operës një sallë e tillë në Tiranë, në qendër
koncerte festive, diplomime të tria, ministritë e ndryshme, nga dhe Baletit, ku disa nga premierat të saj?”, dhe shprehin përgëzime
për arkitektin e kësaj qendre, për
kushtet, aredimin, akustikën, për
Që të gjithë të jemi një ngrohtësinë që transmeton ky am-
bient. Arkitekti që na ka dhuruar
Manastiri i hirshëm i Shën Joan ata rreth nesh, që kanë nevojë. Pro- Gjatë programit të së shtunës këtë margaritar në qendër të Ti-
Vladimirit, pranë Elbasanit, nga grami i së shtunës vijoi me lutjen e grupit rinor nga Tirana iu bashkua ranës nuk mund të jetë askush
data 14-16 dhjetor 2018, u gjallërua mëngjesit, mëngjesin dhe orën e edhe një përfaqësi e të rinjve nga tjetër përveçse Kryepiskopit Ana-
nga prania dhe entuziazmi për rri- shoqërizimit, punë dore, ku të rinjtë, Elbasani. E diela, dita e Zotit, filloi stas, veprat e të cilit janë të shum-
tje shpirtërore i grupit rinor nga përgatitën kartolina për Krishtli- me Shërbesën e Mëngjesit dhe ta. Prandaj i jemi mirënjohës dhe
Tirana. Dita e premte nisi me Shër- ndje, shitja e të cilave do të mbë- Liturgjinë në kishën e Shën Joan e falënderojmë nga zemra. I lute-
besën e Paraklisit, ku të rinjtë i shtesë nismën për mbjelljen e 150 Vladimirit, drejtuar nga Mitropoliti mi Perëndisë t’i japë vite të shum-
psalën së bashku së Tërëshenjtës. trëndafilave në hyrje të manastirit. i Elbasanit, Andoni. ta e të bekuara, për të na dhuruar
Pas Shërbesës së Pasdarkës të sa më shumë vepra të tilla, të cilat
rinjtë u mblodhën rreth zjarrit ku janë në dobi të të gjithëve.
ndoqën me interes atë Irineun, pri- Duke e mbyllur këtë shkrim për
ftin e manastirit, i cili tregoi histo- sallën e Amfiteatrit të Qendrës
rinë dhe mrekullitë e shën Joan Kulturore, po citoj një shprehje të
Vladimirit dhe manastirit të tij. Më Kryepiskopit Anastas: “E bukura,
pas Parashqevi Gega, u tregoi të e vërteta dhe dashuria shkojnë të
rinjve për përvojën e saj në Uganda tria bashkë”.
të Afrikës dhe i nxiti ata të jenë
Dhe në këtë Qendër Kulturore
falënderues për çdo të mirë që na
kjo shprehje gjen zbatim më së
jep Zoti, sepse, duke parë që ka
miri.
edhe të tjerë që janë më keq, kup-
tojmë sa shumë të bekuar jemi dhe
sa shumë duhet të mendojmë për Jovan Rusku
DHJETOR 2018
Edhe një të shtunë ishte
duke mësuar në një sinago-
gë. Edhe ja ishte një grua që
kishte frymë sëmundjeje
tetëmbëdhjetë vjet, edhe ishte
e kërrusur e nuk mundej fare
të ngrihej drejt. Edhe Jisui,
kur e pa, e thirri dhe i tha:
Grua, je e çliruar prej sëmu-
ndjes sate. Edhe vuri duart
mbi të, edhe ajo menjëherë u
drejtua, dhe lavdëronte Perë-
ndinë.
Por i pari i sinagogës u
përgjigj me zemërim, sepse
Jisui e shëroi të shtunën, edhe
i thoshte turmës: Gjashtë ditë
janë në të cilat duhet të pu-
noni; ndër këto, pra, ejani e
shërohuni e jo ditën e shtunë.
Zoti atëherë u përgjigj e i tha:
Hipokrit, gjithsecili prej
jush të shtunën a nuk e zgjidh
kaun e tij a gomarin nga gra-
zhdi, edhe e sjell e i jep ujë?
Edhe kjo që është bijë e Abra-
hamit, të cilën ja tek e pati li-
dhur satanai tetëmbëdhjetë
Martire Luçia nga Sirakuza (13 dhjetor)
Gjatë persekutimit të Diokle-
cianit, një vajzë e re, e quajtur
Luçia, nga qyteti i Sirakuzës në
Sicili, shkoi bashkë me nënën e
saj për të vizituar varrin e shën
Agathisë në Katania, sepse e ëma
ishte e sëmurë rëndë nga një së-
mundje e pashërueshme gjaku.
Pasi iu lut nxehtësisht shenjtores
për shëndetin e së ëmës, Luçia
dremiti për një çast dhe pa Aga-
thinë që iu shfaq në ëndërr duke i
thënë: “Luçia, motra ime, përse
më kërkon mua atë që mund ta
fitosh fare mirë me anë të besimit
tënd? Nëna jote u shërua. Ti së
shpejti do të jesh lavdia e Sira-
kuzës, siç jam unë lavdia e Kata-
nias”. Kur u kthyen në shtëpi,
Luçia ia përkushtoi Zotit virgjë-
rinë e saj duke marrë për këtë
edhe miratimin e së ëmës dhe pri-
shi fejesën me një djalë nga një
familje e mirë. Ajo shiti pjesën e
pasurisë së saj të patundshme ba-
NGJALLJA 5
vjet, a nuk duhej të zgjidhej prej Nëse e lexojmë me kujdes dhe do të na afrohet neve, me
kësaj lidhjeje ditën e shtunë? Ungjillin, ky është i vetmi rast që dhembshuri atërore.
Edhe ndërsa ai po thoshte një njeri nuk i kërkon Zotit që të Do të jetë “Ai” që do të na
këto, gjithë kundërshtarët e tij shërohet. Kjo grua nuk kërkonte thërrasë do të na prekë dhe do
turpëroheshin; edhe gjithë turma shërim, por rrinte në sinagogë si të na shërojë jo vetëm sëmu-
gëzohej për tërë punët e lavdë- shembull për ne. Po të jemi në ndjet dhe shtrembërimet fizike,
rueshme që bëheshin prej tij. Shtëpinë e Zotit edhe nëse nuk do por Ai do të na drejtojë nga shtre-
t’i drejtohemi realisht personit të mbëria shpirtërore.
(Lluk. 13:10-17) Tij për shërim, vetë Zoti do të vijë
shkë me gurët e çmuar, për t’ua Guvernatori i pamëshirshëm vendi. Atëherë ata u përpoqën
ndarë të varfërve - gjë që e zemë- iu tha ushtarëve ta tërhiqnin zvarrë ta tërhiqnin me litarë, madje për-
roi së tepërmi ish-të fejuarin e saj, me kanxha, po shenjtorja, porsi dorën edhe buajt që ta lëviznin,
i cili nuk ngurroi ta denonconte si një shkëmb i fortë, nuk lëvizi nga por nuk arritën të bënin dot gjë.
të krishterë te Pas- Guvernatori, i dëshpëruar, e pye-
kasios, guvernatori ti se çfarë lloj magjish po për-
i Sirakuzës. dorte, dhe Luçia iu përgjigj: “Nuk
Duke u treguar e përdor magji; është pushteti i
palëkundur gjatë Perëndisë që ndodhet brenda
gjykimit e duke meje, që po kryen këtë mrekulli”.
dashur të shkonte - “Po të doni, sillni edhe mijëra
sa më shpejt pranë veta, por përsëri nuk do t’ia dilni
Zotit, Luçia i tha gu- mbanë të bëni diçka kundër me-
vernatorit: “Meqë je, nëse kështu i pëlqen Perëndi-
nuk kam më asgjë së”. Ata ndezën një zjarr përreth
tjetër për të blatuar, saj, por edhe ky nuk solli ndonjë
ofroj veten time si dëmtim për shenjtoren. Në fund
një blatë të gjallë te fare ia prenë kokën me shpatë
Perëndia i Plotfuqi- dhe shenjtorja e dorëzoi shpirtin
shëm. Falë teje, që te Zoti, duke parashikuar me fry-
na torturon për t’i mën e saj të fundit paqen e Kishës
pëlqyer perandorit, dhe fundin e perandorëve tiranë
ne po fitojmë një Maksimian dhe Dioklecian.
gëzim të madh e të
përjetshëm”.
6 NGJALLJA
Gjergj Kastriot Skënderbeu dhe arbërorët
Në periudhën e Mesjetës, gjithë
kultura materiale e shpirtërore,
psikologjia dhe virtytet që i mbarti
populli ynë, në thelb konsistonin
në kultivimin e jetës shpirtërore
dhe adhuruese. Me të drejtë aka-
demikët shqiptarë si Aleks Buda
dhe Myzafer Korkuti, e cilësuan
Krishterimin faktor kryesor të
formimit të kombësisë arbërore.
Prandaj mendoj se historia e po-
pullit tonë nëse nuk renditet dhe
konsultohet me burimet fetare ose
në rastin tonë, me burimet agjio-
grafike, atëherë e vërteta historike
nuk do të ndriçohet drejt në aspek-
tet e saj.
Si rrjedhim, për historinë e ve-
ndit tonë, paragjykimi i burimeve
agjiografike ose konsiderimi i të
dhënave të tyre, me koeficent të
ulët besueshmërie, që lidhen me
besimin dhe ndikimin e tij në po-
pull, qëndron vetëm në faktin e të
parit të historisë me një sy në një
kohë kur shkencërisht këto buri-
me agjiografike, në disa raste, japin
të dhëna të vlefshme që nuk gje-
Në vitin jubilar të Heroit Kombëtar
përmes burimeve agjiologjike
nden në burim tjetër. Atje vërehen
aspektet reale historike të popu-
llit, dëshmia e besimit dhe shpirti i
tij, të cilat u bënë premisa dhe fry-
mëzimi i rezistencës ndaj çdo pu-
shtuesi.
Ndërsa autorët e huaj që shkru-
an për historinë e vendit tonë iu
referuan të dhënave të burimeve
agjiografike dhe i përdorin ato si
faktorë përcaktues në analizat dhe
deduksionet e tyre për të parë të
vërtetën ballë për ballë. (Shembuj
të të dhënave agjiografike të re-
feruara nga autorë të huaj do të
përmenden në vijim të studimit).
II. Gjergj Kastrioti dhe
familjarët e tij në kontekstin
historik kishtar të shek. XV
a) Përmbajtja e akteve
të Hilandarit
Jetën e Gjergj Kastriot Skë-
nderbeut, studiuesit e ndajnë në dy
periudha studimi. Kufiri ndarës i
tyre është kthimi përfundimtar i
Heroit tonë në vitin 1443 në qytetin
e Krujës. Vështirësitë studimo-
re konsistojnë se historianët dhe
studiuesit e huaj e vendas që stu-
diojnë periudhën e Gjergj Kastrio-
tit, marrin ose jo parasysh pasaktë-
sitë dhe mungesat e të dhënave bu-
rimore të autorëve të mëparshëm
dhe nxjerrin konkluzione të ndry-
shme. Ashtu si te historianët os-
manë, i kopjuan kronikat e më-
parshme osmane dhe ndonjëherë
ndryshuan vitet, gjë që solli te të
gjitha studimet e mëvonshme nga-
tërrim sistematik episodesh dhe
ngjarjesh.
Megjithatë, siç dihet, Gjergj
Kastrioti rridhte nga një familje
që identitet dhe etnitet shpirtëror
të saj kishte Krishterimin e traditës
arbërore, Orthodhoksinë. Kështu,
mbështetur në traditën shpirtërore
dhe familjare të Kastriotëve, Gjergj
Kastrioti lindi orthodhoks. Çështjet
që lidhen me familjen e Gjon Ka-
striotit si feja e tyre, kur u morën
peng ose jo djemtë e Gjon Kastri-
DHJETOR 2018
otit, vrasja ose jo e vëllezërve të
Gjergj Kastriotit nga Sulltani etj.,
ndriçohen mjaft, nëse studiuesit
do t’u referohen të dhënave agjio-
grafike.
...Rëndësi të veçantë kanë ak-
tet e Hilandarit, të cilat janë doku-
mentet më të vjetra që përmendin
emrin e Gjergj Kastriotit. Këto do-
kumente agjiografike që lidhen
me historinë e Manastirit dhe të
familjes Kastrioti, përmbajnë të
dhëna të plota për periudhën e rini-
së së Gjergj Kastriotit, sidomos
për aspektin fetar, i cili ndikoi në
qëndrimet e tyre princërore.
Siç dihet, në përmbajtje të Ak-
teve të Hilandarit, Gjon Kastrioti
dhe katër djemtë e tij (Stanisha,
Reposhi, Kostandini, Gjergji) i ja-
pin Manastirit të Hilandarit, dy
fshatra dhe Kishën e Shën Marisë
të krahinës së Pollogut, si metoqe
dhuratë prej tyre. Kurse Akti i dytë
i nënshkruar prej të njëjtëve, bën
fjalë për blerjen e Pirgut të Shën
Gjergjit dhe dhënies së 60 florinjve
nga Gjoni dhe tre djemve të tij.
Kisha bizantine e Shën
Nikollës në Lezhë.
Aty mendohet se u varros
Heroi ynë Kombëtar Gjergj
Kastrioti, ndaj është kthyer në
memorial në kujtim të tij.
Ajo ruan ende gjurmë të
afreskeve origjinale.
DHJETOR 2018
Akti i parë daton në vitin 1426.
Ndër të tjera, Gjoni shkruan: “unë
mëkatari dhe i pamerituari..”
dhe “…i dhuruam Manastirit të
shenjtë sipas fuqisë sonë…”.
Këto janë shprehje që tregojnë
shpresëtarinë e tyre. Dhurimi, si-
pas dëshirës dhe fuqisë së tyre,
është vepër e pastër shpirtërore
ndaj manastirit orthodhoks.
Në këtë kohë, manastiri i
Hilandarit arriti në kulmin e tij. Ai
njohu bamirësi nga hegjemonët
serbë Stefan dhe Sava Nemanja,
ndërtues të manastirit me mirati-
min e perandorit të Konstandino-
pojës, Aleksit III, në fund të shek.
XII. Në vitin 1326, Hilandari bleu
manastirin e Shën Nikollës, Skor-
piu, që iu bashkëngjit të parit dhe
më pas, atë të Shën Vasilit, që qu-
hej dhe Manastiri i Pirgut (ose
Manastiri i Kullës). Në vijim Hila-
ndarit iu bashkëngjitën manasti-
ret: i Komitissis, Kalika, Paparkiki,
Omologjitu, Strovileas dhe Shën
Gjergjit.
Ky i fundit na intereson më
tepër, sepse këtë posedoi Gjoni
dhe të tre djemtë kundrejt vlerës
dhuratë (siç shkruhet më poshtë
në akt), blenë Pirgun e Shën Gjer-
gjit. Murgjit e manastirit i shesin
Gjonit dhe djemve, Reposh, Kosta-
ndin dhe Gjergj, këtë manastir të
Shën Gjergjit që quhej nga murgjit
“Pirgu i Shën Gjergjit” dhe më pas
u quajt “Arbanarsk Pirg” (Pirgu i
Shqiptarëve), bashkë me vreshtat
dhe katër adelfatet nga një për çdo
blerës.
Manastiri kishte fshatra metoqe
në varësi të tij, në zonën e Maqe-
donisë, Arbërisë dhe të Dukagjinit.
Vetëm në këtë të fundit kishte 193
fshatra metoqe. Këto më sipër
faktojnë pasurinë e madhe të ma-
nastirit të Hilandarit dhe hedhin
poshtë mendimin se mos ky ma-
nastir kishte nevojë t’ia shiste Gjon
Kastriotit dhe djemve për të për-
fituar ekonomikisht nga nënshkri-
mi në Aktin e Dytë të Hilandarit.
Në përmbajtje të Aktit të Dytë,
i cili pranohet se daton më vonë,
përmendet Gjoni dhe tre djemtë e
tij Reposhi, Konstandini dhe Gjer-
gji, ndërsa djali i madh, Stanishi,
nuk përmendet si në Aktin e Parë.
Në lidhje me këtë, studiuesit ko-
NGJALLJA
mentojnë se mospërmendja e dja-
lit të madh nga Gjon Kastrioti, është
e lidhur me faktin se në këtë kohë,
ai ishte islamizuar. Prania e djem-
ve në këto vite të nënshkrimit të
akteve te babai i tyre sipas Kristo
Frashërit kuptohet se Skënderbeu
qëndroi “vetëm tre vjet në Aka-
demi Ushtarake”. Si duket, ndë-
rrimi i fesë së Stanishit, shërbeu si
arsye e fortë për Gjon Kastriotin,
që të mos e përfshinte atë në Aktin
e Dytë. Mbi këtë koment, mund të
themi se, ndërrimi i fesë së Sta-
nishës, mjafton për Gjon Kastrio-
tin, që përpara bindjes shpirtërore
të tij dhe murgjve orthodhoksë të
Hilandarit, të mos e vendoste djalin
e tij të madh në blerjen e Pirgut dhe
të ndonjë adelfati.
b) Reposh Kastrioti,
murg apo jo
Reposhi, vëllai i Skënderbeut,
sipas Gjon Muzakës “u bë murg”.
Ai bëri jetë murgu në manastirin e
Hilandarit, aty dhe ku është va-
rrosur. Mirëpo, historiani Kristo
Frashëri, në komentin e tij të kon-
siderueshëm të dy akteve të Hila-
ndarit përmend se Reposhi nuk u
bë murg sepse ishte vetëm Dukë,
komandant i garnizoneve shqip-
tare, në mbrojtje të Hilandarit. Ai
shkruan: “ndryshe blerja e Pirgut
(të Shën Gjergjit) nuk do të kishte
kuptim”, nëse nuk përdorej për
qëllime ushtarake pasi edhe më
vonë ky pirg quhet si Pirgu i Shqip-
tarëve. Këtë interpretim të tij e
mbështesin dhe të tjerë, pasi te
mbishkrimi i varrit të Reposhit,
që ndodhet në kishën qendrore
(Katholikon) të manastirit të Hila-
ndarit, murgjit kanë shkruar për
Reposhin, titullin “Duka i Ilirisë”.
Ky i fundit tregon laicitetin dhe jo
murgërinë e Reposhit, se veshja e
një murgu, sipas komentuesit, ka
si kusht themelor heqjen dorë
nga gjithë titujt zyrtarë e fisni-
kërorë, thotë Kristo Frashëri.
Në fakt, mbishkrimi i varrit të
Reposhit, përveç pjesës që thotë:
Duka i Ilirisë” ka dhe pjesën tje-
tër që nuk përmendet në doku-
ment. I gjithë mbishkrimi shkruan:
“E ndërroi jetën shërbëtori i
Zotit, Reposhi, Duka i Ilirisë”.
Pjesa “shërbëtori i Zotit”, vërteton
se Muzaka kishte të drejtë. Sepse
kjo frazë shkruhet për murgjit. Po
titulli, përse duhej të vendosej kur
ai ishte bërë murg? Këtu na vjen
në ndihmë Akti i Dytë. Aty për-
mendet se familja Kastrioti për
blerjen dhe bamirësitë do të për-
mendej prej murgjve derisa të
ekzistonte Hilandari. Nuk ka mu-
ndësi që Reposhi të ishte murg dhe
t’u impononte murgjve titullin e
Dukës së Ilirisë. Por ky titull që
përmendet në mbishkrimin e va-
rrit, shkruhet në nderim të tij nga
murgjit që e varrosën.
Kastriotët, si njohës të së kalu-
arës, e njihnin mirë asketizmin
orthodhoks të perandorëve biza-
ntinë, që fundin e jetës së tyre e
7
jetuan si murgj. Siç bënë Borisi I i
Bullgarisë në shek. IX dhe Stefan
Nemanja (ndërtuesi i parë i mana-
stirit të Hilandarit) dhe më pas djali
i tij po në Athos, në shek. XIII.
Me fjalë të tjera, murgjit hila-
ndariotë, shpresëtarinë e familjes
princërore Kastrioti e përjetësuan
me shitjen e Pirgut të Shën Gjergjit
dhe me varrosjen e murgut Re-
posh, Dukës së Familjes Mbretë-
rore Kastriote. Sipas një versioni
të shkruar në revistën Balkanica,
edhe Gjon Kastrioti u bë murg në
Hilandar në vitin 1437 dhe mori
emrin Joakim.
Për më tepër, le të themi se në
këtë vit, dy djemtë e tij Reposhi
(1431) dhe Kostandini (?) kishin
vdekur. Gjoni tërhiqet në këtë
manastir në fund të jetës për qetë-
si shpirtërore, sipas traditës së
asketizmit lindor. Kjo e fundit
mbështetet edhe tek arsyetimi se:
s’ka kuptim që të blesh Pirgun dhe
adelfatet, që në gjuhën murgëro-
re do të thotë bashkësi murgjish
dhe të paktën të mos e vizitosh ose,
e shumta, të mos murgërohesh,
siç bëri Reposhi dhe ndoshta edhe
Gjon Kastrioti.
Kujtojmë se tradita e popullit
në Shqipëri përmend se Skënder-
beu ka tri varre në vende të ndry-
shme. Kaq thuhet se ka edhe Alek-
sandri i Madh. Kaq ka edhe Shën
Joan Vladimiri, edhe piktori i njo-
hur Konstandin Shpataraku. Ky i
fundit u vra në shek. XVII nga
turqit otomanë. Të krishterët i bënë
tri varre që të mos bënin sakrilegj
në trupin e tij. Këto na çojnë nëpër
mend se trupi i Gjergj Kastriotit
mund të jetë çuar në një vend të
sigurt nga arbërorët, që turqit, të
cilët nuk e kishin në traditë hajma-
linë, të mos e trazonin Gjergjin në
varr. Ndoshta koha prej 10 vitesh
nga varrimi i Skënderbeut deri në
rënien e Lezhës në dorë të otoma-
nëve do të mjaftonte për të ve-
ndosur eshtrat e tij në një vend të
sigurt...
Thoma Shkira,
pedagog në Akademinë Teo-
logjike “Ngjallja e Krishtit”
Pjesë nga referati i mbajtur
në takimet e Lidhjes
së Intelektualëve Orthodhoksë
8 NGJALLJA
Lipsanet nuk janë objekte muzeore
Bëmat e komunizmit nuk
shuhen megjithëse po afrojnë
30 vite të ardhjes së demo-
kracisë dhe rifitimit të lirisë
fetare. Nëpër muzetë e depot
shtetërore, krahas ikonosta-
seve të gdhendura mjeshtë-
risht, ikonave e sendeve të
shenjta me vlera shpirtërore e
artistike të pakrahasueshme,
të grabitura në kishat tona
orthodhokse apo edhe të do-
kumenteve të arkivave kishta-
re, ka edhe lipsane të shenjta.
Nëse për të parat bëhet de-
magogji e hidhet tym, duke
abuzuar me vlerat e tyre mbarë-
Në Shkodër, në
datën 11 dhjetor 2018, në
hotel “Koloseu”, u
organizua takimi
ndërfetar:
“Të mbrojmë Tokën,
shtëpinë tonë të përba-
shkët”.
Edhe Kisha jonë mori
pjesë në të, me referues
klerikë e laikë
DHJETOR 2018
kombëtare (megjithëse ka një
marrëveshje me Shtetin, që është
ligj, për t’i kthyer), këto të fundit
është krejt e pajustifikueshme të
vazhdojnë të përdhosen nga du-
ar jobesimtare. Lipsanet e shenjta
në asnjë rast nuk përbëjnë vlera
muzeore ose trashëgimie, por janë
vetëm objekt nderimi dhe faljeje
nga besimtarët dhe çdo çast që
kalojnë në ambiente laike janë një
vazhdim i sakrilegjit të ndër-
gjegjshëm që bëri regjimi komu-
nist.
Në foto janë një pjesë e li-
psaneve të shenjta të Shën Joan të tjera që i nënshtrohen çdo di- shenjtorëve Gorazhd, Angjellar
Vladimirit, por ka edhe lipsane të përdhosjes, si në Berat ato të etj.
Më 28 Nëntor, me rastin e
106-vjetorit të Shpalljes së
Pavarësisë në Vlorë, festë ko-
mbëtare, në kishat tona u krye
“Dhoksologjia e flamurit”.
Në foto: Pamje nga përvjetori
i parë i Pavarësisë, ku përfaqë-
suesit orthodhoksë, si nismë-
tarë dhe firmëtarë të aktit, ishin
të shumtë.
DHJETOR 2018 NGJALLJA 9

KISHA ORTHODHOKSE AUTOQEFALE E SHQIPËRISË

Kryepiskopi Anastas ka ngushëlluar të dyja familjet

Disa faqe interneti dhe gazeta shqiptare u ngutën të ribotojnë
një artikull të z. G. Kapllani, që kishte si argumentin e tij kryesor
një nënkuptim fyes, ku thoshte se Kryepiskop Anastasi u intere-
sua dhe shprehu ngushëllimet e tij vetëm për familjen Kacifa dhe se
u tregua indiferent për familjen e Petrit Zilfës, që u vra në mënyrë të
padrejtë. Ky pohim është krejtësisht i pavërtetë! Kryepiskopi
Anastas ka ngushëlluar të dyja familjet. Ai i shprehu ngushë-
llimet e tij familjes Zilfa, më 5 dhjetor 2018.
Ata që e njohin se si është e vërteta, e dinë fare mirë se Krye-
piskopi Anastas merr pjesë me respekt dhe dhembshuri në vuaj-
tjen e njerëzve dhe përballet me ngjarjet, në heshtje dhe gjykim të
thellë, pavarësisht kërcënimeve, që merr kohë pas kohe nga gru-
pe ekstremiste të të dyja vendeve. Qarqe të mirinformuara dhe
objektive në Shqipëri dhe në Greqi, e njohin mirë faktin se, për 27
vjet, Kryepiskopi Anastas lufton për paqen, mirëkuptimin dhe
respektin reciprok midis njerëzve dhe popujve.
Tiranë, 7 dhjetor 2018

Dashuria që mund urrejtjen…

Ngjarjet e fundit mes Greqisë
dhe Shqipërisë kanë acaruar ma-
rrëdhëniet diplomatike mes dy
vendeve. Duket se Tirana dhe Athi-
na zyrtare kanë lënë në tryezë për
momentin, të gjitha bashkëpunimet
dhe marrëveshjet mes tyre, të pak-
tën sa të kalojë kjo valë e nxehtë
nacionalizmi që ka pushtuar dy po-
pujt.
Ekzekutimi i Konstandin Kaci-
fasit dhe më pas i Petrit Zilfës, janë
dy ngjarje të lidhura me njëra-
tjetrën. Policia shqiptare tha se i
ndjeri Kacifas ka qëlluar mbi poli-
cinë para se të ekzekutohej, ndër-
sa policia greke tha se i ndjeri Zilfa,
është vrarë nga një shtetas grek
ekstremist pas debatit të tyre për
rastin Kacifas.
Cilido qoftë shkaku, të dyja fa-
miljet janë në zi dhe secili prej nesh
duhet të shprehë ngushëllimet e tij.
Por rritja artificiale e naciona-
lizmit, që i shërben vetëm disa qar-
qeve ekstreme dhe dashakeqe në
vendin tonë, nuk ndihmon në
zbardhjen e ngjarjeve dhe as në
përmirësimin e marrëdhënieve
mes dy vendeve fqinje.
Them rritje artificiale, sepse
populli shqiptar nuk është brumo-
sur me ndjenjë të nacionalizmit
ekstrem. Por kjo lloj rryme po për-
hapet në Shqipëri nga disa individë,
me qëllimin e vetëm për të sulmuar
disa institucione dhe për të krijuar
trazira dhe pakënaqësi në vend.
Duke marrë armët dhe duke
nisur sulmet me shpifje, akuza apo,
aq më rëndë, duke sulmuar një per-
son fizikisht, nuk tregon nivel civi-
lizimi dhe nuk shpreh atdhedashu-
rinë tonë.
Në Shqipëri, në zonën e Jugut,
jeton komuniteti grek dhe në Greqi
jetojnë mbi 500 mijë shqiptarë.
Vetëkuptohet se mes nesh dhe mes
tyre, përveç marrëdhënieve të për-
ditshme, mund të lindin edhe kon-
flikte mes dy individëve, që mund
të ketë pasoja të rënda. Duke qenë
se bashkëjetojmë dhe bashkëpu-
nojnë me njëri-tjetrin, këto janë
ngjarje fatkeqësisht të pashmang-
shme. Por kjo nuk do të thotë që
pse një shtetas grek vrau një shqip-
tar, ai përfaqëson të gjithë Greqinë
dhe anasjelltas.
Të gjithë ne, duke ruajtur vlerat
e kombit dhe pavarësinë e vendit
tonë duhet të tregojmë anën më të
mirë në marrëdhëniet mes vendeve
fqinje.
Ajo që është e papranueshme,
është sulmi menjëherë pas këtyre
dy ngjarjeve tragjike, ndaj Kryepi-
skopit të Tiranës, Durrësit dhe të
Gjithë Shqipërisë, Imzot Anastasit.
Kisha Orthodhokse Autoqefale
e Shqipërisë nuk ka asnjë lloj për-
fshirjeje në këto ngjarje të trishtu-
ara dhe i gjithë komuniteti ortho-
dhoks shpreh keqardhjen e tij.
Disa individë, që e dinë se po
shave Kishën Orthodhokse del në
media, dolën e hodhën helmin e
(vijon në faqen 10)

Edhe këtë Krishtlindje, për të qenë më afër njerëzve me nevoja

të veçanta, Rinia Orthodhokse “Bij të Dritës” e Tiranës, me bekimin
e Kryepiskopit Anastas, organizoi 2 nisma:
Nisma e parë synoi mbledhjen e fondeve monetare për sigurimin
e një ose më shumë veglave muzikore (fizarmonikë ose organo e
lëvizshme), për t’u përdorur nga nxënësit e Institutit të Fëmijëve që
nuk Shikojnë, në Tiranë. Këtë e kanë kërkuar nga vetë institucioni, si
një mjet i domosdoshëm për nxënësit e qendrës.
Nisma e dytë ishte realizimi i pakove me ushqime, që do t’u
shpërndahen disa familjeve në nevojë me rastin e Krishtlindjes.
Nismat përfundojnë më 18 dhjetor dhe menjëherë do të bëhen
blerjet dhe paketimet e nevojshme, për t’ua dorëzuar përpara festës,
sipas një programi paraprak.
10 NGJALLJA DHJETOR 2018

(vijon nga faqja 9) familjen e të ndjerit Petrit Zilfa. nacionalizmit ekstrem. Për 26 vjet Kalendari
Edhe këtu dolën blof. Kryepiskopi me radhë, Kryepiskopi Anastas
radhës ndaj Kryebariut të Kishës, i kishte ngushëlluar të dyja familjet. është kujdesur që vreshtin ortho-
i Liturgjive Hyjnore,
Imzot Anastasit. Këto sulme ndaj Kishës Ortho- dhoks në Shqipëri ta kultivojë me JANAR 2019
U ngrit pyetja pse Kryepiskopi dhokse Autoqefale të Shqipërisë farën e paqes e të dashurisë, ku-
Anastas nuk reagoi në lidhje me kanë një qëllim të errët dhe dasha- ndër dhunës dhe urrejtjes. Fatkeqë- 1 E Martë † Rrethprerja e
rastin Kacifas. Ky i fundit nuk ish- keq, jo vetëm kundër Kryepisko- sisht, disa individë ende nuk kanë Zotit Jisu Krisht. Vasili i
te klerik dhe nuk përfaqësonte Ki- pit Anastas, por ndaj të gjithë ko- mësuar as si t’i luten Zotit, por ësh- Madh. Dësh. Telemaku.
shën Orthodhokse Autoqefale të munitetit orthodhoks. të dashuria ajo që e mund urrejtjen 4 E Premte † Mbledhja për
Shqipërisë, pavarësisht nëse ishte Para pak ditësh, një vajzë e re, 70 Apostujt. Osh. Theoktisti.
apo jo besimtar. studente në Rodos të Greqisë, u Nga Esido Barkaj (Hahen të gjitha) (Sh. e Orëve)
Arsyet pse Kacifas doli kundër rrah dhe u godit me sende të forta Botuar në gazetën 5 E Shtunë † * Vigjilja e
policisë shqiptare mund të jenë të në kokë nga një shqiptar. Ky i fun- “Mapo” Theofanisë. Dësh. Theonai.
shumta, por nuk ekziston mundë- dit tentoi ta përdhunonte të renë, e (Kreshmë) (Bekimi i ujit)
sia që përplasja e tyre të jetë nxitur cila e kundërshtoi. Ai bashkë me
nga Kisha Orthodhokse. një mikun e tij e goditën dhe më 6 E DIEL † PAGËZIMI
Ajo që i mbetet Kryepeshkopit pas e hodhën në det, ku dhe e reja I ZOTIT TONË JISU
Anastas është që të lutej dhe të u mbyt. Asnjë prej shqiptarëve nuk NGJALLJA KRISHT (Theofania)
shprehte ngushëllimet për të ndje- doli të ngushëllonte familjen e kë- Organ i Kishës Orthodhokse (Bekimi i ujit).
rin dhe për familjen e tij. saj vajze të re. Po të ishte vajza Autoqefale të Shqipërisë 7 E Hënë † Mbledhja për
Por fakti që Kacifas ishte i mi- me origjinë shqiptare, sulmet do të Themelues: Joan Pagëzorin. Dësh. i ri
noritetit grek, individë fundërrina kishin nisur edhe një herë nga Kryepiskopi Anastas Athanasi në Izmir.
që vuajnë për dy kacidhe lekë dhe fillimi. Ashtu siç ndodh edhe në 12 E Shtunë † Dësh.
për të bërë bujë artificiale dolën vendin fqinj, i cili nuk mban më pak Del nën kujdesin Tatjana, dhjakone; Efthasia,
dhe hodhën baltë mbi gjithë komu- gabime sa i takon nacionalitetit të e Këshillit Botues Mertiu. Osh. Ilia. Provi i Ve-
nitetin orthodhoks, duke sulmuar verbër. ronës.
Kryeredaktor: Thoma Dhima
sërish Kryepiskopin Anastas. Ky i ri shqiptar që vrau këtë vaj-
Duhet ta kenë më se të qartë zë të re, nuk përfaqëson as shtetin Adresa: 13 E DIEL † PAS
që Kryepiskopi Anastas është kreu shqiptar, as origjinën e tij. Ai do të Qendra Sinodike, THEOFANISË. Dësh.
i Kishës Orthodhokse Autoqefale përballet në gjyq për kafshërinë e Bulevardi “Dëshmorët e Kombit”, Ermili, Stratoniku. Maksim
të Shqipërisë e përfaqëson gjithë tij që i mori jetën një vajze të re. Nr. 5, Tiranë Kafsokaliviti.
komunitetin orthodhoks në vendin Ajo që dua të theksoj është që Tel: +355 4 2257261/2; 17 E Enjte † Osh. Andoni i
tonë, por vetëm në anën shpirtërore. këta individë duhet të heqin dorë Fax: +355 4 2257263 Madh. Dëshg. Junila. Dësh.
E-mail: zyrashtypitkoash@gmail.com i ri Gjergji në Janinë.
Nëse një orthodhoks apo një nga sulmet helmuese ndaj Krye-
orthchal@orthodoxalbania.org 18 E Premte † * Athanasi
mysliman kryen një krim, ai nuk piskopit Anastas dhe Kishës Ortho-
Shtypur
përfaqëson Komunitetin e tij fetar. dhokse Autoqefale të Shqipërisë, e Kirili, të Aleksandrisë.
në shtypshkronjën “Ngjallja”
Më pas erdhën sulmet pse sepse nuk kanë asnjë lidhje me Dëshg. Theodhuli, Kilikia etj.
Kryepiskopi nuk ka ngushëlluar ngjarje të shëmtuara që fshihen pas 19 E Shtunë † Osh. Makar
Egjiptiani. Mark Evgjeniku
i Efesit. Dëshg. Mesalina.
Me www.orthodoxalbania.org
do të gjeni në internet Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë 20 E DIEL † 12 LLK.
(Shërimi i 10 lebrozëve). Osh.
Efthimi i Madh. Dësh. Inai.
Kisha jonë Orthodhokse me faqen e saj 22 E Martë † Ap. Timotheu
zyrtare përpiqet të përcjellë mesazhin dhe nga të 70-t. Oshd. Anastas
informacionin e saj edhe në internet. Persiani.
25 E Premte † * Grigor
Ajo i njeh vizitorët e saj me:
Theologu i Kon/pojës. Osh.
- besimin e krishterë orthodhoks, Marisi. Oshdg. e re Marga-
- organizimin dhe veprimtarinë e strukturave rita.
institucionale, 26 E Shtunë † Osh. Kseno-
- lajmet më të fundit, foni e familja. Ava Amonai.
- arsimin, edukimin dhe shërbimin social e Mbreti David në Gjeorgji.
kulturor që ofron në shoqëri, Teksti këtu ndërthuret me fotografi, mesazh zanor,
- ndërtimin dhe restaurimin e kishave dhe muzikor e filmik. 27 E DIEL † 15 LLK.
manastireve, Këtë informacion do ta gjeni në tri gjuhë: shqip, (Zakheu). Transf. i lips. Joan
- botimet kishtare etj. anglisht e greqisht. Gojartit. Mbr/sha Markiana.
30 E Mërkurë † * Tre Hie-
Shihemi, lexohemi e dëgjohemi në moment dhe kudo në të gjithë globin me rarkët: Vasili i Madh, Grigor
www.orthodoxalbania.org Theologu, Joan Gojarti.
DHJETOR 2018 NGJALLJA 11

Në dhjetëditëshin e parë të dhjetorit, Tërëshenjtëria e Tij,
Patriarku Ekumenik Vartholomeu I bëri një vizitë në Mitropolinë
Orthodhokse të Koresë. Ai kreu në datën 6 dhjetor Liturgjinë Hyj-
nore në Katedralen e Shën Nikollës, në Seul, me rastin e 50-vjetorit
të ngritjes së saj dhe pati takime të shumta e të ngrohta me besim-
tarët orthodhoksë koreanë, që bëjnë pjesë në juridiksionin e
Patriarkanës Ekumenike.
Të shtunën, 8 dhjetor 2018, Patriarku Ekumenik vizitoi Zonën e
Demilitarizuar, që ndan dy Koretë. Tërëshenjtëria e Tij theksoi
dhimbjen e popullit korean dhe për këtë kreu një shërbesë për të
rënët në këtë luftë, duke u lutur për paqe dhe ribashkim.
Gjithashtu, Patriarku Ekumenik Vartholomeu I u prit me të gjitha
nderimet edhe nga Presidenti korean Moon Jae-in.

Konferencë për pikëpamjet e gabuara

rreth Mistereve të Shenjta
Në datën 22-24 tetor, në Greqi,
u mbajt në Leptokaria Pierias,
Konferenca e 30-të Panorthodho-
kse për çështjet e herezive, me
temë: “Pikëpamjet heretike rreth
Mistereve të Shenjta”.
Kumtesën e parë e mbajti
Hirësia e Tij, Mitropolit i Kitros,
Georgios dhe Dr. Pandeli Lekas,
me temë: “Pikëpamja Orthodhokse
rreth Mistereve të Shenjta”.
Në vazhdim fjalën e mori Arki-
mandrit Dr. Efrem Triandafilo-
pulos, i cili trajtoi temën: “Pikë-
pamjet e neoprotestantëve për Mi-
steret”. Më pas mori fjalën Proto-
Doli në qarkullim Kalendari
presviter Sotir Athanasulia, i cili i vogël Kishtar i vitit 2019
foli për “Mashtrimet rreth Miste-
reve të Dëshmitarëve të Jehovait”.
Kumtuesi i radhës ishte Arkima-
ndrit Dr. Augustin Miru, me temë:
“Misteret e Shenjta të Kishës dhe
Pentikostianët”.
Pasdite, Dr. Grigor Konstandi-
nu mbajti kumtesën me temë:
“Pikëpamje heretike të Mistereve
të Shenjta nga Mormonët”. Kum-
tesën e fundit e mbajti Arkimandrit
Varnava Lambropulos, me temë:
“Baritimi i ripranimit”.
Arkimandrit Kozma Prifti
12 NGJALLJA DHJETOR 2018

Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë

Deklaratë
Shprehim respektin tonë për lëvizjen e studentëve,
si shenjë e rëndësishme përgjegjshmërie për të tash-
men dhe për të ardhmen e tyre, si edhe të vendit tonë.
Shqetësimet dhe kërkesat e tyre për të pasur një arsimim
të përballueshëm financiarisht për të gjithë, me dinjitet
dhe me kushte normale janë gur themeli për përparimin
e shoqërisë sonë. Pa një rini të mirarsimuar dhe pa një
meritokraci në vlerësimin e tyre, nuk mund të ketë zhvi-
llim normal ekonomik e shoqëror.
Shpresojmë dhe lutemi që qeveria dhe autoritetet
përkatëse të bëjnë gjithçka që është e mundur në lidhje
me kërkesat e tyre.

Doli në qarkullim Kalendari i madh Kishtar i vitit 2019