KAZAK TURKCESINDE KUS ADLARi PDF

Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/5, p. 217-250
DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11329
ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
Article Info/Makale Bilgisi

 Received/Geliş: 03.01.2017 Accepted/Kabul: 13.03.2017
 Referees/Hakemler: Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN – Prof. Dr. Mehmet
Dursun ERDEM – Prof. Dr. Ercan ALKAYA
This article was checked by iThenticate.
KAZAK TÜRKÇESİNDE GEÇEN KUŞ ADLARI VE ONLARIN

SİSTEMATİĞİ ÜZERİNE
Dilek KAPLANKIRAN* - İbrahim KAPLANKIRAN**
ÖZET
İnsanoğlu hayvanları birbirlerinden ayırma amacıyla çeşitli yollara
başvurmakta ve adlandırma işlemini belirli bir sistem dahilinde
yapmaktadır. Kazakistan geniş bir coğrafyaya sahip olması nedeniyle
birçok hayvanı barındırmakta ve Kazak Türkçesinde bu hayvanlara
çeşitli unsurlar doğrultusunda adlar verilmektedir. Çalışmada Kazak
Türkçesi söz varlığında kuşlar için kullanılan 800’ü aşkın adlandırma
tespit edilmiş olup bu adlandırmaların oluşum sistematiği üzerinde
durulmuştur.
Kazak Türkçesinde geçen kuş adlarının söz varlığı ortaya
çıkarılarak Latince ve Türkçe karşılıkları gösterilmiş ve tespiti yapılan
adlandırmaların oluşum sistematiği ortaya çıkarılmıştır. İnceleme
neticesinde Kazak Türkçesinde geçen kuş adlarının ya iki kelimeden ya
da tek kelimeden oluştuğu görülmüştür. İki kelimeden oluşan yapılarda
özellikle sıfat tamlaması kullanıldığı görülmekle beraber tek kelimeden
oluşan yapılarda bazen yansıma seslerin kullanıldığına, bazen Kazak
Türkçesinde bulunan eklerin kullanılarak yeni adlar elde edildiğine ve
bazen de yabancı kökenli sözcüklerin doğrudan ya da ek alarak
kullanıldığına rastlanmıştır. Kuşlara ad verilirken renk, uzuv, bitki,
maden, hayvan, nesne, memleket adları; zaman ifadeleri; bulunulan ya
da yaşanılan yerin adı; kuşun ötüşü, boyutu, hareketi, sesi, görünüşü,
cinsiyeti, yaşı ve fiillerin kullanımı gibi çeşitli unsurlardan faydalanıldığı
tespit edilmiştir.
Kuş adlarında kullanılan yöntemler sadece kuşlara ya da Kazak
Türklerine özgü değildir. Türkçede ve diğer Türk lehçelerinde hayvan
adlarının oluşturulmasında Kazak Türkçesinde kullanılan yöntemlere
benzer bir sistemin kullanılıyor olması da ortak bir dil ve kültürün
varlığını bizlere bir kez daha kanıtlamaktadır.
* Okt., Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, Hazırlık Fakültesi, Türk Dili Bölümü, Türkistan –
KAZAKİSTAN, El-mek: dilekkaplankiran@hotmail.com
** Okt., Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, Hazırlık Fakültesi, Türk Dili Bölümü, Türkistan –
KAZAKİSTAN, El-mek: kaplankiran86@hotmail.com

218 Dilek KAPLANKIRAN - İbrahim KAPLANKIRAN
Anahtar Kelimeler: Kazak Türkçesi, kuş adları, ad verme sistemi,

adbilim, anlam bilimi
ABOUT THE BIRD NAMES IN KAZAKH TURKIC AND THEIR

SYSTEMATIC
ABSTRACT
Mankind applies various ways to separate animals from one
another and carries out the naming process within a certain system.
Because Kazakhstan has a wide geographical range, it hosts many
animals and these animals are titled in the direction of various elements
in Kazakh Turkic. In this study, more than 800 names used for birds in
the Kazakh Turkic vocabulary have been identified, and the formation
system of these names has been emphasized.
The vocabulary of the bird names in the Kazakh Turkic has been
revealed and their Latin and Turkish equivalents have been shown, and
the formation system of the names identified has been set forth. As a
result of the investigation, it is seen that the names of the birds in Kazakh
Turkic are comprised of either two words or single word. While it is seen
that the adjective clasue is used especially in the two-word structures, it
is found that in single-word structures sometimes reflection voices are
used, sometimes new names are obtained by using affixes found in Kazak
Turkic, and sometimes foreign words are used either directly or by taking
affixes. It has been found that various factors have been utilized while
naming the birds such as color, limb, plant, mineral, animal, object,
country names, time expressions, names of residence place or
whereabouts, bird’s cry, size, movement, voice, appearance, gender, age
and use of verbs.
The methods used in bird names are not unique to birds or Kazakh
Turks. The fact that a system similar to the methods used in the Kazakh
Turkic is being used in the creation of animal names in Turkic and other
Turkish dialects once again proves the existence of a common language
and culture.
STRUCTURED ABSTRACT
Due to the fact that Kazakhstan has large soils, and it homes to
wide variety of animals, and these animals are important in terms of
language and culture of Kazakh Turks. The Kazakh Turks have resorted
to various methods and systems at the point of naming animals living in
their geographies and it has been deemed necessary to prepare for
studying this issue. Among the animals, only birds were included in the
study, and the system of forming bird names was emphasized.
There is a special place for the Kazakh Turks who have a common
language and culture, and this special place is felt in all the experiences
of the Kazakh Turks. This can be understood firstly from the figure of the
eagle symbolizing freedom in the flag of the Republic of Kazakhstan and
Turkish Studies
Volume 12/5
Kazak Türkçesinde Geçen Kuş Adları ve Onların Sistematiği Üzerine 219
from the pictures of various bird species found in Kazakh money. In other
words, for the Turkish communities living in Central Asia, the place of
the bird in human life is not different from the place in Turkish culture.
Since many names of birds were encountered in Kazakh Turkish, in this
study it was deemed sufficient to identify the formation system of birds
and the existence of words by giving Latin and Turkish equivalents to the
name of the bird.
Conclusions and Findings
1. In the study, bird names detected from various sources were
handled and classified according to the naming system.
2. In Kazakh Turkish, 860 birds were found in the name of birds
and in some cases more than one naming was used for a bird.
3. A bird species can take various names in Kazakh Turkish
according to its color, sex, age or a different characteristic.
4. When the words given as names to birds in Kazakh Turkish are
examined, it is determined that there are single or two word forms in the
form and it is seen that the structures consisting of two words are mostly
originated from Turkish namely Kazak Turkish. Besides these, the
nomenclature has been localized by means of additions, even if it is of
foreign origin, or by the other Kazakh Turkish origin. Bird names in this
section are mostly composed by adjective description, sometimes using
an object, organs, numbers, colors, animals, sounds, movements, places
or qualities. After the construction, it is seen that the bird names in the
combined name structure are in the majority.
5. The monolingual structures are dealt with under the heading
"Nominal, Nomenclature, According to the Root and Additional Order",
and various subheadings are included here. These; It is classified as “Bird
names consisting of reflection of chestnut birds, bird names formed by
attaching to the reflection of voices, bird names formed with inserts from
name, birds names formed with annexes forming the name, birds names
composed of singular birds, bird names originating from foreign origin".
6. Monolithic constructions constitute examples of word structures
of both foreign origin and Turkish origin. In some nomenclatures where
foreign words are used in the names of Kazakh Turkish, it is seen that in
Kazakh Turkish, an extension has been localized, and some of the foreign
words have changed in voice or never changed.
7. In the study, the foreign words were only included in the
classification if they had received an attachment at the end of the year in
Kazakh Turkish, and the non-classified words were given as "Foreign
Words" at the end of the study.
8. Another way to use names is to add suffixes to the root or body
of the name or verb. While the names of the birds were being created, the
suffixes used in Kazakh Turkish were written under the subheadings and
the samples of this species were ordered.
9. The use of the following appendices has been found in the
structure of bird names:-(A)n, -AK, -AlAḲ, -Ar, -AwIk, -dAK, -Day, -GA, -
Turkish Studies
Volume 12/5
ĠAy, -ġaḳ, -IK, -Ir, -Iş, -It, -Iy, -jIr, -k, -Kan, -KEŞ, -KI, -Kın, -LI, -man, -
pA, -paḳ, -pan, -paz, -rek, -reñ, -sAK, -Sır, -şA, -şI, -şIn.
10. One of the common ways of making bird names in Kazakh
Turkish is the use of reflection words. Reflections have been seen as a
bird's name, either by taking a supplement or by voice repetition, and in
some cases it has also been named as a bird by exiting the sestenery path
that the bird emerges from.
11. Some of the bird names sometimes refer to an age range, while
some names refer to gender.
12. It is seen through this study that the method of giving names
to birds in Kazakh Turkic is not random, but in two-word structures,
colors, limbs, plants, mines, animals, names of the country; Time
expressions; The name of the place where it was found or lived; Birds
have been given names such as size, movement, voice, appearance,
gender, age and use of actions.
13. When naming is given, the choice of words used is entirely true.
In other words, the reasons in the nomenclature are the features that can
be seen and can be seen in accordance with reason and logic.
14. All roads used in Kazakh Turkish names are based on a certain
system and plan. This system and order is not limited only to bird names,
but also to all animals, plants, objects and so on. The naming methods
identified here are not only valid for Kazakh Turkish, but also for other
Turkish dialects and Turkish Turkic. This shows that although Turkish
communities live in different geographies, they have a common system of
language and thought and produce new nomenclatures based on existing
things or objects.
15. Some of the bird names identified in the study are names that
are common to Turkish of Turkey some of them were completely different.
The following suggestions can be made based on the facts and
findings obtained from this research:
a. Similar to this research prepared for Kazakh Turkish, the names
of animals and plants in Turkish and Turkish dialects should be
determined and the methods and systems used in nomenclature should
be revealed by examining the vocabulary obtained.
b. There is a great need for explanatory dictionary work, especially
for translations made through translation. For this reason, the
preparation of dictionary exercises related to the subject should be
initiated promptly.
c. Correspondences to other Turkish dialects of bird names
identified in the studies should also be identified, and further studies
should be undertaken by establishing similarities and differences.
We hope that this research will be able to contribute to all
researchers who wish to study birds within the Turkish and Kazakh
culture in the field of language and literature.
Keywords: Kazakh Turkic, bird names, naming system,
onomatology, semantics
Turkish Studies
Volume 12/5
Giriş
İnsanoğlu hayvanlara hayatında her zaman önemli bir yer vermiş ve hayvanlarla ilgili tüm
bilgileri nesilden nesile aktarmıştır. Türkler, coğrafî koşullar ve hayat tarzları nedeniyle eskiden beri
hayvanlarla içli dışlı olmuş ve ömürleri boyunca hayvanları kültürlerinin bir parçası haline
getirmiştir.
Türk yazı diliyle ilgili metinlere bakıldığında hayvanların, Türklerin yaşamında önemli bir
yeri olduğu, yazılı eserlerde hayvanlarla ilgili motiflerin detaylı bir şekilde işlendiği ve hayvan
adlarının zengin söz varlığına sahip olduğu görülmektedir. “Türkçenin bilinen ilk yazılı belgeleri
olan Köktürk Yazıtları ile Uygur Kağanlığı Yazıtları’nda evcil ve yabanî hayvanlar, av hayvanları,
hayvan toplulukları için ayrı sözcükler kullanılmış; adlandırmalarda, hayvanların sahip olduğu
nitelikler gözetilmiştir. Karahanlı ve Çağatay Türkçesi dönemlerinin söz varlığını kaydeden iki
önemli eserden Divanu Lugati’t-Türk ve Muhakemetü’l Lugateyn’de de hayvanların cinsiyet, yaş,
işlev, nitelik, fiziksel özellik gibi pek çok ölçüte bağlı ayrımlarla farklı göstergeler olarak
değerlendirildiği, kimi durumlarda ise benzer nitelikteki insanların da aynı sözcüklerle karşılandığı
görülür” (Ergene, 2014: 182).
Hayvanlar kültürün ve yaşam şeklinin bir parçası olmakla beraber taşıdıkları anlamlar
bakımından özel yerlere konularak farklı roller de üstlenmişlerdir. “Tarihin her döneminde Tükler
bazı hayvanları kutsal saymışlardır. Örneğin Oğuz boylarında her birinin bir kuş ongunu bulunmakta
ve bunlardan Oğuz destanlarında sıkça bahsedilmektedir. Yakutlarda, kuğu, kaz, karga, kartal, at,
boz inek vb. hayvanlardan biri kutsal olarak değerlendirilmiştir” (Türktaş, 2013: 1094). “Yakutların
soylu kabilelerinin atası kartal idi. Ondan her türlü iyilik ve kötülük beklenebilirdi. Teleütlerden
Merküt'ler bir kara kartaldan, Yurtas kabilesi de beyaz başlı bir kartaldan türediklerine inanıyorlardı.
Güneş kuşu olarak da nitelenen ve Gök tanrıyla ilgili sembolizme işaret eden kartal, şamanın da
ruhunu sembolize eder ve yine ilk şamanın da kartaldan türediğine inanılır. Şaman davulları üzerinde
en sık rastlanan motiflerden biri de kartal figürüdür” (Toprak, 2013: 118).
Kuşlar, insan hayatında bazen kutsal bir varlık olarak yer almakta bazen de farklı özellikleri
ve değerleri simgeleyerek dil ve kültür içerisinde karşımıza çıkmaktadır. “Bilindiği gibi kuğu ve kaz
gibi bazı kuşlar Orta Asya’da ve Çin’de çok eski çağlardan beri kutsal sayılıyordu. Örneğin bıldırcın
yiğitliğin; sülün güzellik ve iyi şansın; saksağan iyi haberin; turna ölümsüzlüğün ve uzun hayatın;
altın ya da kırmızı karga güneşin; kara karga şeytanın ve kötülüğün; ördek mutluluk ve refahın; kaz
erkekliğin, evliliğin ve başarının simgesi olmuştur. Kaz ve kuğu gibi kuşlar Türklerde ayrıca kut ve
beylik timsali olmuştur” (Çoruhlu, 2002: 152-153).
Kuşlardan bazıları kültür içerisinde çeşitli milletlere göre zaman zaman belirli rolleri
üstlenmekle beraber bazen özel anlamları taşımış bazen de kültürlerde gücün simgesi olarak
kullanılmıştır. “Eski Türk boylarının kutsal sembolleri hep doğan ve kartal nevinden yırtıcı kuşlardan
oluşuyordu. Oğuz boylarının ongunları doğan türündendi. Atilla’nın kalkanı üzerinde de bir doğan
resmi vardı. Bu onun hükümdarlık arması idi. Macar bilginleri arasında kartalın en kuvvetli kuş
olduğu inancı ile kartal sembolüne sahip kabilenin hükümdar olduğuna dair bazı nazariyeler ileri
sürenlerde olmuştur” (Ögel, 1971: 592-593).
Özel anlamları taşıyan simgeler olması dışında dilde, kültürde, edebiyatta ve daha pek çok
alanda kuş adlarına rastlanılmaktadır. Şiirdeki varlığı öncelikli olmak üzere, güzel sanatların hemen
her dalında kendilerine önemli bir yer edinen kuş adları, insanların yaşamında doğrudan veya dolaylı
olarak sıkça görülmektedir. “En eski çağlardan beri çeşitli kuş adlarının Türk düşüncesinde, dil,
yaşayış ve kültüründe şu veya bu ölçüde ve önemde pek çok varlığın ismi olduğu veya unvanı
bulunduğu dikkati çekmektedir” (Ersoylu, 2015: 12). İnsan isimlerinden, sokak, cadde, mahalle, yer
isimlerine varana kadar daha pek çok yerde kuş adları görülmekte ve insanı anlatan ve kültürü
Turkish Studies
Volume 12/5
simgeleyen tüm alanlarda kuş adlarıyla karşılaşılmaktadır. “İnsanoğlunun hayatında kendisinin,

duygu ve düşüncelerinin ifadesinde hayvanlar âlemi arasından seçip bu kadar çok işlediği belki de
tek hayvan kuş. Öyle ki çocuklara konulan isimlerden, fıkralara, halk hikâyelerine ve masallara;
atasözlerinden, deyimlerden ikilemelere; manilerden, ninnilerden şarkılara, türkülere; bilmecelerden
tekerlemelere ve halk oyunlarına ve oradan ilçe, köy, semt isimlerine kadar pek çok karede kuş
motifine rastlamak mümkündür” (Akalın’dan aktaran Öner, 2008: 557). Ayrıca rastlanan her motifin
farklı bir anlamı, özelliği ve doğada önemli bir yeri bulunmaktadır.
Kuşlar, doğanın olduğu kadar insanın da birçok yönden vazgeçilmezi olmuştur. Kuşların
görünüşü, ötüşü, sesi, duruşu, rengi, deseni, yürüyüşü, güzelliği, boyutu, hareketleri geçmişten beri
insanoğlunun dikkatini çekmiş ve Türklerin atasözü, deyim, şiir, şarkı, türkü vb. edebi türlerinde
çeşitli şekillerde yerini almıştır. Ayrıca “Türkler arasında soy, boy, kişi adları, unvanları ile
yaşadıkları çevrelerdeki şehir, dağ, ırmak, göl gibi yerlere verilmiş adlar içinde kuşlara ait bulunanlar
oldukça fazladır” (Ersoylu, 2015: 12).
İnsanoğlu hayvanları özelliklerine göre çeşitli alanlarda sembol olarak kullanmış ve
günümüzde de kullanmaya devam etmektedir. Kaplankıran’ın belirttiği gibi özellikle “Türkler bazı
hayvanlara farklı anlamlar ve değerler vererek onları bayraklarında, armalarında ve damgalarında
kullanmışlardır. Büyük Selçuklu İmparatorluğunun bayrağında çift başlı kartal figürü, Kazakistan’ın
bayrağında kartal, Özbekistan’ın armasında hüma kuşu, Kırgızistan’ın armasında kuş figürü yer
almakta ...” (Kaplankıran, 2016: 1161) ve bu örnekler kuşların, Türklerin yaşamındaki yerini ve
önemini ortaya koymaktadır.
Ortak dil ve kültüre sahip olduğumuz Kazak Türkleri için kuşların özel bir yeri bulunmakta
ve bu özel yer Kazak Türklerinin tüm yaşantılarında hissedilmektedir. Bunu ilk olarak Kazakistan
Cumhuriyeti bayrağında bağımsızlığı ve özgürlüğü simgeleyen kartal figüründen ve Kazak
paralarında bulunan çeşitli kuş türlerinin resimlerinden anlamak mümkündür. Yani Orta Asya’da
yaşayan Türk toplulukları için kuşun insan yaşamındaki yeri Türk kültüründeki yerinden farklı
değildir.
Kazakistan çok geniş bir alana sahip olması nedeniyle pek çok hayvan türüne ev sahipliği
yapmakta ve özellikle bu hayvan türleri içerisindeki kuşların çeşitliliği apayrı bir zenginlik
göstermektedir. Kazak Türkleri kendi coğrafyalarında hayat süren hayvanları adlandırma noktasında
çeşitli yöntem ve sistemlere başvurmuş ve bu hususun dikkatleri çekmesi üzerine bu çalışmanın
hazırlanması gerekli görülmüştür. Çalışmada, hayvanlar arasından sadece kuşlara yer verilmiş ve kuş
adlarının oluşturulma sistematiği üzerinde durularak tespitlerde bulunulmuştur.
Kazak Türkçesinde hayvanlara ad verilirken hayvanın cinsiyeti ve yaşına özellikle dikkat
edilmektedir. Kuşlar üzerine yapılan bu çalışma aracılığıyla bilhassa kartal türünden olan kuşlar için
yaş ve yaş aralıklarına göre çeşitli adlandırmalar kullanıldığı da tespit edilmiştir. Bunlar:
balapan (şöje-şibiy): Kuş türlerinin bir yaş aralığındaki yavrusuna verilen ad (KE 47).
ḳantübit: İki yaşındaki kartala verilen ad (KE 309).
tirnek: Üç yaşındaki kartala verilen ad (KE 252).
tastülek: Dört yaşındaki kartala verilen ad (KE 236).
muzbalaḳ: Beş yaşındaki kartala verilen ad (KE 180).
köktübit: Altı yaşındaki kartala verilen ad (KE 122).
ḳana (ḳumtülek): Yedi yaşındaki kartala verilen ad (KE 136).
Turkish Studies
Volume 12/5
jana (ḳuwtülek): Sekiz yaşındaki kartala verilen ad (KE 91).

maytübit (süttülek- ḳoñır tülek): Dokuz yaşındaki kartala verilen ad (KE 309).
barḳın (kӓritülek): On yaşındaki kartala verilen ad (KE 49).
barşın (aḳtülek): İhtiyar, on bir yaşındaki kartala verilen ad (KE 49).
şögel (aḳırġı tülek): On iki yaşındaki kartala verilen ad (KE 280).
kӓri (mola): On üç, on dört yaşını geçen kartala verilen ad (KE 114).
Çalımanın Sınırlılıkları, Amacı ve Yöntemi

Çalışmaya başlamadan önce Kazak Türkçesinde bu kadar kuş ismi çeşitliliğinin olacağı pek
tahmin edilmemişti. Çok sayıda adlandırma ile karşılaşıldığı için çalışmada kuş adının yanına Latince
ve Türkçe karşılıkları verilerek kuş adlarının oluşum sisteminin ve söz varlığının ortaya çıkarılması
yeterli görülmüştür.
Kazak Türkçesinde kuşlara ad olarak verilen kelimelere bakıldığında şekil olarak tek ya da
iki kelimeden oluşan örnekler olduğu görülmektedir. “İki veya Daha Çok Kelimeyle Oluşan Yapılar”
başlığıyla ele alınan kısımda genellikle Türkçe yani Kazak Türkçesi kökenli adlar bulunmaktadır.
Bu bölümde kelimelerden biri yabancı kökenli olsa dahi ekler aracılığıyla ya da diğer kelimenin
Kazak Türkçesi kökenli olması yoluyla adlandırmalar yerlileştirilmiştir. İki kelimeden oluşan bu
yapılar iki ana grupta toplanmıştır. İlk grupta “Tamlama Yapısında Olan Kuş Adları”, ikinci grupta
ise “Birleşik Kelime Yapısında Olan Kuş Adları” yer almakta ve başlıklar altındaki kuş
adlandırmaları özelliklerine göre alfabetik olarak listelenmiştir.
Adlandırmalarda kullanılan başka bir yol ise isim veya fiil kök ve gövdelerine uygun eklerin
getirilmesidir. Eklerle oluşturulan söz varlığı ise “Kök ve Ek Düzenine Göre Yapılan Tek Kelimelik
Kuş Adları” başlığıyla ele alınmış ve alt başlıkların altına örnekleriyle birlikte yazılmıştır. Tek
kelimeden oluşan yapılara bakıldığında ise hem yabancı kökenli hem de Türkçe kökenli sözcük
yapılarının bulunduğu ve yabancı kökenli kelimeye bir ek getirilerek kelimenin yerlileştirildiği
görülmektedir. Çalışmada yabancı kelimeler ancak sonlarına Kazak Türkçesinde bir ek almışlarsa
sınıflamaya dâhil edilmiştir. Sınıflamaya girmeyen sözcükler ise çalışmanın sonunda “Yabancı
Kökenli Sözcükler” başlığıyla verilmiştir.
Çalışmada yer alan kuş adları aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır:
1. İki veya Daha Çok Kelimeyle Oluşan Yapılar
1. 1. Tamlama Yapısında Olan Kuş Adları
 Renginden Hareketle Oluşan Kuş Adları
 Uzuv Adlarıyla Oluşan Kuş Adları
 Hem Renk Hem Uzuv Adlarıyla Oluşan Kuş Adları
 Memleket Adlarıyla Oluşan Kuş Adları
 Bulunulan veya Yaşanılan Yer Adıyla Oluşan Kuş Adları
 Boyut Bildiren Adlarla Oluşan Kuş Adları
 Bitki Adlarıyla Oluşan Kuş Adları
 Hayvan Adlarıyla Oluşan Kuş Adları
 Çıkardıkları Seslerden Hareketle Oluşan Kuş Adları
Turkish Studies
Volume 12/5
 Maden Adlarıyla Oluşan Kuş Adları

 Zaman Bildiren Adlarla Oluşan Kuş Adları
 Kuşun Hareket Şeklinden Dolayı Oluşan Kuş Adları
 Görünüşünden Hareketle Oluşan Kuş Adları
 İnsana Özgü Özelliklerden Hareketle Oluşan Kuş Adları
 Kuş Türünün Temsili Olmasından Hareketle Oluşan Kuş Adları
 Sıfat Tamlaması Yapısında Olup Sınıflandırılmayan Kuş Adları
1. 2. Birleşik Kelime Yapısında Olan Kuş Adları

 Renginden Hareketle Oluşan Kuş Adları
 Bulunduğu veya Yaşadığı Yerden Hareketle Oluşan Kuş Adları
 Uzuv Adının Önüne Başka Bir Kelimenin Gelmesiyle Oluşan Kuş Adları
 Hayvan Adlarından Hareketle Oluşan Kuş Adları
 Zaman Belirten Sözcüklerden Hareketle Oluşan Kuş Adları
 Fiillerden Hareketle Oluşan Kuş Adları
 Sayılardan Hareketle Oluşan Kuş Adları
 Kuşun Hareket Şeklinden Dolayı Oluşan Kuş Adları
 Boyut Bildiren Adlarla Oluşan Kuş Adları
 İnsana Özgü Nitelik Sözcükleriyle Oluşan Kuş Adları
 Birleşik İsim Yapısında Olup Sınıflandırılmayan Kuş Adları
2. Kök ve Ek Düzenine Göre Yapılan Tek Kelimelik Kuş Adları

 Yansıma Seslerle Oluşan Kuş Adları
 Yansıma Sesten Oluşan Kuş Adları
 Yansıma Seslere Ek Getirilerek Oluşan Kuş Adları
 İsimden İsim Yapan Eklerle Oluşan Kuş Adları
 Fiilden İsim Yapan Eklerle Oluşan Kuş Adları
 Tek Kelimeden Oluşan Kuş Adları
 Yabancı Kökenli Olan Kuş Adları
Kazak Türkçesindeki Kuş Adları ve Onların Sistematiği
1. İki veya Daha Çok Kelimeyle Oluşan aḳ japalaḳ (nyctea scandiaca): Baykuşgil-
Yapılar lerden kar baykuşu (KJSK 139).
1.1. Tamlama Yapısında olan Kuş Adları aḳ ḳaz (anser caerulescens): Ördekgillerden
kar kazı (KJSK 159).
1.1.1. Renginden Hareketle Oluşan
Kuş Adları aḳ lӓylik (ciconia ciconia): Ak leylek (KJSK
132).
Renk belirten ad ve kuş adı
aḳ degelek: bk. aḳ lӓylik (KJSK 132).
Turkish Studies
Volume 12/5
aḳ şaḳşaḳay (motacilla alba): Ak kuyruksal- buldır ḳuwnaḳ (leucosticte arctoa): İspinoz-

layan kuşu (KJSK 281). gillerden pembe dağ çütresi (KJSK
175).
aḳ şımşıḳ (parus cyanus): Baştankaragillerin
bir türü, gök mavisi baştankara (KJSK bulıñġır balşıḳşı (tringa ochropus): Balıkçıl
300). kuşların bir türü, yeşil düdükçün (KJSK
111).
aḳ tırna (grus leucogeranus): Ak turna (KJSK
265). jaġal şaḳşaḳ (saxicola rubetra): Sinekkapan-
gillerden çayır taşçalanı (KJSK 279).
aḳjaġal ḳalıtḳı (phalaropus fulicarius): Çul-
lukgillerden kızıl deniz düdükçünü jasıl arasaḳ (merops superciliosus): Arıkuşu-
(KJSK 162). nun bir türü, zeytin arıkuşu (KJSK 108).
aḳjaġal ḳırḳıldaḳ (chlidonias hybrida): jasıl jadıraḳ (anthus hodgsoni): Kuyruksal-
Bıyıklı sumru (KJSK 194). layangiller ailesinden yeşil sırtlı incir
kuşu (KJSK 136).
aḳjaġal şöjeşımşıḳ (parus songarus): Baştan-
karagillerin bir türü (KJSK 290). jasıl ӓjuwan: bk. ӓjuwan (KJSK 109).
aḳşılkök sayraḳ bk. kökḳus (KJSK 207). jasıl sarıḳas (phylloscopus trochiloides): Öt-
leğengillerden yeşil çıvgın (KJSK 221).
aḳşılreñ miñgirlek (hippolais rama): Ötle-
ğengillerden mukallit kuşunun bir türü jiyren ḳutan: bk. ḳoşḳıl ḳutan (KJSK 187).
(KJSK 201).
ḳara boztorġay (melanocorypha yeltonien-
ala ḳarġa (corvus cornix): Karganın bir türü, sis): Toygargillerden kara toygar kuşu
leş kargası (KJSK 167). (KJSK 119).
ala sayraḳ (enicurus scouleri): Küçük ve ḳara degelek: bk. ḳara lӓylik (KJSK 132).
böcekçil kuşlardan sinekkapangiller
ḳara ḳarġa (corvus corone): Leş kargası
(KJSK 207).
(KJSK 167).
boz sanduġaş (sylvia curruca): Ötleğengil-
ḳara ḳırḳıldaḳ (chlidonias niger): Kara sum-
lerden küçük akgerdan (KJSK 216).
ru (KJSK 195).
boz sodırġı (prunella fulvescens): Dağ
ḳara lӓylik (ciconia nigra): Karaleylek (KJSK
bülbülügillerin bir türü (KJSK 225).
132).
boz suwıḳtorġay (pyrrhula cineracea): İspi-
ḳara sayraḳ (turdus merula): Karatavuk, kara
nozgillerden şakrak kuşunun bir türü
bakal ve boz bakal olarak bilinen ötücü
(KJSK 233).
bir kuş (KJSK 209).
boz şaġala (larus fuscus): Kara sırtlı martı
ḳara şaḳşaḳ (saxicola caprata): Taş kuşları-
(KJSK 276).
nın bir türü (KJSK 279).
boz şımşık: Şakrak kuşu (KTTTS 653).
ḳara şımşıḳ bk. şöreşımşıḳ (KJSK 302).
boz toḳıldaḳ (picus canus): Küçük yeşil
ḳara şuwlıġaş (apus apus): Ebabil kuşu
ağaçkakan (KJSK 257).
(KJSK 293).
boz üyrek bk. ḳoñır üyrek (KJSK 271).
ḳara tasşıbjıḳ (oenanthe picata): Kuyrukka-
börte balşıḳşı (tringa glareola): Balıkçıl kan kuşunun bir türü (KJSK 251).
kuşların bir türü, orman düdükçünü
ḳara tırna (grus monachus): Turnanın siyah
(KJSK 110).
renkli bir türü (KJSK 267).
Turkish Studies
Volume 12/5
ḳara toḳıldaḳ (dryocopus martius): Kara ḳızıl üyrek (tadorna ferrugined): Ördekgil-
ağaçkakan (KJSK 257). lerden bir yaban kuşu olan angıt, angut
(KJSK 272).
ḳara turpan (melanitta nigra): Bayağı kara
ördek (KJSK 262). ḳoñır kepter (columba eversmanni): Güver-
cinin bir türü (KJSK 151).
ḳaraala balşıḳşı (haematopus astralegus):
Bayağı poyraz kuşu (KJSK 112). ḳoñır sarıḳas (phylloscopus fuscatus): Ötle-
ğengillerden çıvgın kuşunun bir türü
ḳasḳa şalşıḳşı (numenius phaeopus): Sürmeli
(KJSK 222).
kervan çulluğu (KJSK 283).
ḳoñır suwşılḳara (cinclus pallasii): Dere
ḳasḳa tasşıbjıḳ (oenanthe pleshanka): Alaca
kuşunun bir türü (KJSK 232).
kuyrukkakan (KJSK 251).
ḳoñır üyrek (anas strepera): Ördekgillerden
ḳılañ japalaḳşa (otus brucel): Baykuş aile-
boz ördek (KJSK 272).
sinden küçük kulaklı, çizgili ishak kuşu
(KJSK 141). ḳosteñbildi boztorġay (melanocorypha bi-
maculata): Toygargillerden küçük boğ-
ḳılañ ḳarlıġaş (riparis diluta): Kırlangıcın bir
maklı toygar (KJSK 119).
türü (KJSK 170).
ḳoşḳıl ḳızılḳuyrıḳ (phoenicurus ochruros):
ḳılañ şaġala (larus argentatus): Kuzey gümüş
Kara kızılkuyruk kuşu (KJSK 189).
martı (KJSK 277).
ḳoşḳıl ḳutan (ardea purpurea): Erguvani ba-
ḳılañ tentekḳus (caprimulous acgyptius):
lıkçıl (KJSK 187).
Çobanaldatan kuşunun bir türü (KJSK
255). kök bulbul (luscinia cyane): Bülbülün bir türü
(KJSK 124).
ḳılañ torġay (passer indicus): Serçenin bir
türü (KJSK 260). kök kepter (columba livia): Kaya güvercini
(KJSK 151).
ḳızġılt birḳazan (pelecanus onocrotalus):
Pelikangillerden çok büyük bir su kuşu, kök ḳutan (ardea cinerea): Gri balıkçıl (KJSK
ak pelikan (KJSK 130). 186).
ḳızġılt ḳoḳiyḳaz bk. ḳoḳiyḳaz (KJSK 174). kök sayraḳ (monticola solitarius):Gök ardıç
kuşu (KJSK 209).
ḳızġılt ḳuralay (carpodacus grandis):
İspinozgillerden çütre kuşunun bir türü kök süñgüwir (aythya ferina): Ördekgiller-
(KJSK 184). den elmabaş patka (KJSK 243).
ḳızġıltpa sayraḳ (turdus viscivorus): Ökse kök şaġala (larus canus): Küçük gümüş martı
ardıç kuşu (KJSK 210). (KJSK 276).
ḳızġıltsarı ayḳabaḳ (acrocephalus agricola): kökşil şımşıḳ (parus caeruleus): Baştankara-
Ötleğengillerden doğu kamışçını (KJSK gillerden mavi baştankara (KJSK 302).
101).
sarı bozdaḳ: Arıkuşunun bir türü (KJA 46).
ḳızġıltsarı sayraḳ (turdus naumanni): Ardıç
sarı ḳutan (ardeola rallodies): Alaca balıkçıl
(KJSK 187).
ḳızıl ḳuwnaḳ (pyrrhospiza punicea): İspinoz-
sarı şaḳşaḳay (motacilla flava): Sarı kuyruk-
gillerden serçeye benzeyen bir kuş türü
sallayan kuşu (KJSK 281).
(KJSK 176).
Turkish Studies
Volume 12/5
sarıjaġal ḳaratorġay (acridotheres tristis): aḳḳabaḳ sayraḳ (turdus iliacus): Kızıl ardıç
Sığırcıkgillerden çiğdeci kuşu (KJSK kuşu (KJSK 207).
219).
jasıltuwıljıḳ köktorġay (chloris chloris):
sur (sor) boztorġay (calandrella rufescens): İspinozgillerden ötücü bir kuş türü,
Toygargillerden çorak toygarı (KJSK florya (KJSK 143).
120).
ḳaraalḳımdı tasşıbjıḳ (oenanthe finschii):
sur ḳaz (anser anser): Ördekgillerden boz kaz Ak sırtlı kuyrukkakan (KJSK 251).
ya da yaban kazı (KJSK 160).
ḳarajemsawlı gagara - ḳarajemsawlı may-
sur ḳur: bk. meñirewḳur (KJA 115). maḳḳaz (gavia arctaca): Dalgıç
kuşugillerden, kara gerdanlı dalgıç kuşu
sur sanduġaş (sylvia communis): Ak ger-
(KJSK 131).
danlı ötleğen (KJSK 217).
ḳarajemsawlı sayraḳ (turdus atrogularis):
sur şıbınşı (muscicapa striata): Benekli
Kara gerdanlı ardıç kuşu (KJSK 210).
sinekkapan (KJSK 298).
ḳızılbörik ḳunaḳ: bk. ḳızıltelpek ḳuwnaḳ
sur şımşıḳ (parus bokharensis): Baştanka-
(KJSK 176; KJA 102).
ragillerin bir türü (KJSK 304).
ḳızıljemsawlı gagara - ḳızıljemsawlı may-
sur tırna (grus grus): Bayağı turna (KJSK
maḳḳaz (gavia stellata): Dalgıç
267).
kuşugillerden, kızıl gerdanlı dalgıç kuşu
surjaġal suḳsır (podiceps griscigena): (KJSK 131).
Batağangillerden kızılboyunlu batağan
ḳızıljemsawlı ḳaraşaḳaz (branta ruficollis):
(KJSK 235).
Ördekgillerden bir kaz türü, Sibirya kazı
şubar sayraḳ (zoothera dauma): Ardıç kuşu- (KJSK 166).
nun bir türü (KJSK 212).
ḳızıljemsawlı sayraḳ (turdus ruficollis): Kızıl
şubar toḳıldaḳ (dendrocopus major): Gök- gerdanlı ardıç kuşu (KJSK 210).
nar ağaçkakanı (KJSK 256).
ḳızıljon ḳızılḳuyrıḳ (phonicurus erythrono-
tatreñ sulıkeş (emberiza stewarti): Kirazku- tos): Kızıl sırtlı kızılkuyruk (KJSK 190).
şugillerin bir türü (KJSK 241).
ḳızılḳasḳa suwtartar bk. suwtawıḳ (KJSK
teñbil şıbınşı (muscicapa hypoleuca): Sinek- 231).
kapangillerin bir türü (KJSK 299).
ḳızıltelpek ḳuwnaḳ (serinus pusillus): İspi-
teñbil şırıldaḳ (locustella lanceolata): Ka- nozgillerden karaiskete (KJSK 176;
mışçın kuşunun bir türü (KJSK 308). KJA 102).
Renk adı + isim ve kuş adı sarıalḳım arajegiş: bk. sarı bozdaḳ (KJA 46).
ḳoñırjolaḳ sulıkeş (emberiza godlewskii): sarıalḳım arasaḳ (merops apiaster): Avrupa
Kirazkuşugillerin bir türü (KJSK 239). arıkuşu (KJSK 108).
Renk adı + hayvan uzvu ve kuş adı sarısaġaḳ şürildeḳ (charadrius asiaticus):
aḳjemsawlı sayraḳ (turdus torquatus): Boğ- Yağmurcungillerden doğu cılıbıtı
maklı ardıç kuşu (KJSK 207). (KJSK 295).
aḳjon kepter bk. aḳtös kepter (KJSK 151). surjon sodırġı (prunella collaris): Büyük dağ
bülbülü (KJSK 226).
aḳjon toḳıldaḳ (dendrocopos leucotos): Ak
sırtlı ağaçkakan (KJSK 257).
Turkish Studies
Volume 12/5
1.1.2. Uzuv Adlarıyla Oluşan Kuş Adları ḳısḳaḳuyrıḳ ḳuraḳtumsıḳ (stercorarius

parasiticus): Martı iriliğinde saldırgan
Sıfat + uzuv adı ve kuş adı
bir kuş türü, kutup korsan martısı
jünbalaḳ jamansarı (buteo hemilasius): (KJSK 183).
Yayla şahini (KJSK 138).
nӓziktumsıḳ boztorġay (caladrella acutirost-
jünbalaḳ tilemiş: bk. jünbalaḳ jamansarı ris): Toygargillerin bir türü (KJSK
(KJSK 138). 120).
uzınḳuyrıḳ oñaza (strix uralensis): Ural
Uzuv adı + ek ve kuş adı baykuşu (KJSK 202).
aydarlı arajegiş (pernis ptilorhynchus): uzınḳuyrıḳ şıbınşı bk. jumaḳ şıbınşı (KJSK
Tepeli arı şahini (KJSK 107). 299).
aydarlı boztorġay (galerida cristata): Toy- uzınḳuyrıḳ taġanaḳ (lanius schach): Uzun
gargillerden tepeli toygar (KJSK 117). kuyruklu örümcek kuşu (KJSK 246).
aydarlı ḳırḳıldaḳ (thalasseus sandvisensis): uzınsawsaḳ ḳumdawıḳ (calidris subminuta):

Sumrugillerin bir türü (KJSK 194). Çullukgillerden kumkuşunun bir türü
(KJSK 182).
aydarlı suwḳuzġın (phalacrocorax aristote-
lis): Tepeli karabatak (KJSK 228). uzınsiyraḳ balşıḳşı (himantopus himanto-
pus): Çullukgillerden bayağı uzunba-
aydarlı süñgüwir (aythya fuligula): Dalıcı cak (KJSK 113).
ördeklerden tepeli patka (KJSK 242).
Zaman bildiren ad + uzuv adı ve kuş
aydarlı şımşıḳ (parus cristatus): Tepeli baş- adı
tankara (KJSK 300).
kezḳuyrıḳ şımşıḳ (aegithalos caudatus):
ḳulaḳtı boztorġay (eremophila alpestris): Uzunkuyrukgillerden bayağı uzunkuy-
Toygargillerden kulaklı toygar (KJSK ruk (KJSK 301).
119).
kezḳuyrıḳtı suwbürkit (haliaeetus leucor-
ḳulaḳtı japalaḳ (asio otus): Kulaklı orman hyphus): Deniz kartalının bir türü
baykuşu (KJSK 140). (KJSK 228).
murttı şımşıḳ (panurus biarmicus): Bıyıklı köneköz şaġala: bk. relikti (KJSK 277).
baştankara (KJSK 302).
Şekil adı + uzuv adı ve kuş adı
saḳaldı şil (perdix daurica): Kekliğin bir türü
(KJSK 309). döñtumsıḳ turpan (melanitta deglandi):
Ördekgillerden ak kanatlı kara ördek
Boyut bildiren ad + uzuv adı ve kuş (KJSK 262).
adı
jalpaḳḳuyrıḳ bulbulşa: bk. bulbulşa (KJSK
juwantumsıḳ sarıḳas (phylloscopus schwar- 125).
zi): Ötleğengillerden çıvgın kuşunun
bir türü (KJSK 222). jalpaḳtumsıḳ üyrek (anas clypeata): Ördek-
gillerden bayağı kaşıkgaga (KJSK 272).
juwantumsıḳ şürildeḳ (charadrius lesche-
naultii): Yağmurcungillerden büyük jolaḳbas ayḳabaḳ (acrocephalus schoeno-
cılıbıt (KJSK 295). baenus): Ötleğengillerden kındıra
kamışçını (KJSK 100).
ḳılḳuyrıḳ buldırıḳ (syrrhaptes paradoxus):
Bağırtlakgillerden bir kuş türü, paçalı
bağırtlak (KJSK 127).
Turkish Studies
Volume 12/5
jolaḳḳanat ḳuralay (carpodacus rosenus): aḳbas ḳumay (gyps fulvus): İri bir akbaba
İspinozgillerden çütrenin bir türü türü, kızıl akbaba (KJSK 181).
(KJSK 184).
aḳbas sulıkeş (emberiza leucocephala): Ki-
ḳayḳitumsıḳ balşıḳşı (xenus cinerea): Balık- razkuşugillerin bir türü (KJSK 236).
çıl kuşların bir türü (KJSK 112).
aḳbas tırna (anthropoides virgo): Telli turna
olḳıdeneli ḳuraḳtumsıḳ (stercorarius poma- (KJSK 266).
rinus): Küt kuyruklu korsan martı
aḳbas üyrek (oxyura leucocephala): Küçük
(KJSK 183).
bir ördek türü, dikkuyruk (KJSK 270).
Nesne adı + uzuv adı ve kuş adı
aḳbawır ayḳabaḳ (acrocephalus stentoreus):
aynaḳanat tilemiş (buteo logopus): Atmaca- Ötleğen kuşunun, kamışçın kuşunun bir
gillerden paçalı şahin (KJSK 268). türü (KJSK 100).
bizḳuyrıḳ ḳumdawıḳ (calidris acuminuta): aḳbawır buldırıḳ (pterocles alchata): Bağırt-
Çullukgillerden kumkuşunun bir türü lakgillerden bir kuş türü, kılkuyruk
(KJSK 182). bağırtlak (KJSK 126).
bizḳuyrıḳ üyrek (anas acuta): Ördekgiller- aḳbawır şuwlıġaş (apus melba): Ak karınlı
den bir ördek türü, kılkuyruk (KJSK ebabil (KJSK 292).
271).
aḳbel şuwlıġaş (apus pacificus): Ebabil
biztumsıḳ balşıḳşı (recurvirostra avocetta): kuşunun bir türü (KJSK 292).
Balıkçıl kuşların bir türü, bayağı
aḳḳanat boztorġay (melanocorypha leucop-
kılıçgaga (KJSK 111).
tera): Toygargillerden ak kanatlı toygar
şiyayaḳ jadıraḳ (anthus pratensis): Kuyruk- kuşu (KJSK 117).
sallayangiller ailesinden çayır incir
aḳḳanat ḳırḳıldaḳ (chlidonias leucopterus):
kuşu (KJSK 138).
Ak kanatlı sumru (KJSK 194).
şiytumsıḳ ayḳabaḳ (lusciniola melanopo-
aḳḳanat toḳıldaḳ (dendrocopus leucocop-
gon): Ötleğengillerden ince gagalı
terus): Ağaçkakanın bir türü (KJSK
(bıyıklı) kamışçın (KJSK 101).
257).
tebenḳuyrıḳ şuwlıġaş (hirindapus cauda-
aḳḳuyrıḳ ḳumdawıḳ (calidris temminckii):
cutus): Ebabil kuşunun bir türü (KJSK
Çullukgillerden sarı bacaklı kumkuşu
293).
(KJSK 181).
Sayı adı + uzuv adı ve kuş adı
aḳmoyın şıbınşı (muscicapa albicollis): Ötü-
üşsawsaḳtı şaġala (rissa trydactyla): Kara cü kuşlardan olan sinekkapangillerin bir
bacaklı martı (KJSK 278). türü (KJSK 296).
üşsawsaḳtı toḳıldaḳ (picoides tridactylus): aḳtamaḳ bulbul (irania gutturalis): Bülbülün
Üç parmaklı ağaçkakan (KJSK 258). bir türü, taş bülbülü (KJSK 122).
aḳtamaḳ ḳalıtḳı (phalaropus lobatus): Çul-
lukgillerden deniz düdükçünü (KJSK
1.1.3. Hem Renk Hem Uzuv Adlarıyla
162).
Oluşan Kuş Adları
aḳtırnaḳ küykentay bk. dalalıḳ küykentay
Renk belirten ad + uzuv adı ve kuş adı
(KJSK 157).
aḳbas ḳaz (anser indica): Kazın bir türü
aḳtös kepter (columba leuconota): Güverci-
(KJSK 159).
nin bir türü (KJSK 151).
Turkish Studies
Volume 12/5
alabajaḳ sayraḳ (monticola saxatilis): Ta- ḳarabawır ular (tetraogallus himalayensis):

vukgillerden ardış kuşunun bir türü Sülüngillerden bir keklik türü (KJSK
taşkızılı (KJSK 208). 270).
alaköz süñgüwir (aythya nyroca): Ördekgil- ḳaramañday şımşıḳ (parus rufonuchalis):
lerden pasbaş patka (KJSK 243). Baştankaragillerin bir türü (KJSK 302).
bozbas ḳızılḳuyrıḳ (phoenicurus caeruleo- ḳaramoyın suḳsır (podiceps nigricollis):
cephala): Sinekkapangillerden kızıl- Batağangillerden kara boyunlu batağan
kuyruk kuşunun bir türü (KJSK 188). (KJSK 235).
bozbas payız (carduelis caniceps): Himalaya ḳaramoyın şaḳşaḳay (motacilla personata):
sakası (KJSK 205). Kuyruksallayan kuşunun bir türü (KJSK
281).
bozbas sulıkeş (emberiza spodocephala): Ki-
razkuşugillerin bir türü (KJSK 237). ḳaratamaḳ sodırġı (prunella atrogularis):
Dağ bülbülügillerin bir türü (KJSK
jasılbas taġanaḳ - ḳarḳanaḳ (lanius col-
225).
lurio): Kızıl sırtlı örümcek kuşu (KJSK
244). ḳaratös bulbul (luscinia pectoralis): Bülbü-
lün siyah renkli bir türü (KJSK 124).
jiyrenḳuyrıḳ şıbınşı (muscicapa ruficauda):
Sinekkapangillerin bir türü (KJSK 296). ḳaratös ḳumdawıḳ (calidris alpina): Çulluk-
gillerden kara karınlı kumkuşu (KJSK
ḳarabas ḳarḳıldaḳ - ögizşaġala (larus
182).
ichthyaetus): Büyük karabaş martı
(KJSK 168). ḳaratös torġay (passer hispaniolensis): Ser-
çegillerden söğüt serçesi (KJSK 259).
ḳarabas ḳurḳıltay (remiz coronatus): Ötücü
kuşlardan olan çulha kuşunun bir türü ḳaratumsıḳ ḳırḳıldaḳ (gelochelidon nilo-
(KJSK 186). tica): Gülen sumru (KJSK 195).
ḳarabas sanduġaş (sylvia atricapilla): Kara- ḳaratumsıḳ sodırġı (prunella himalayana):
baş ötleğen (KJSK 216). Dağ bülbülügillerin bir türü (KJSK
225).
ḳarabas sulıkeş (emberiza melanocephala):
Karabaşlı kirazkuşu, karabaş çinte ḳırawbas şöjeşımşıḳ (parus cinctus): Baştan-
(KJSK 239). karagillerden Sibirya baştanka-rası
(KJSK 291).
ḳarabas şaġala (larus melanocephalus):
Akdeniz martısı (KJSK 277). ḳızılbawır ḳızılḳuyrıḳ (phoenicurus erythro-
gacter): Büyük kızılkuyruk kuşu (KJSK
ḳarabas şaḳşaḳ (saxicola torquata): Sinek-
190).
kapangillerden taş kuşu (KJSK 279).
ḳızılḳanat jarḳus (tichodroma muraria):
ḳarabas şaḳşaḳay (motacilla feldegg): Kuy-
Sıvacıkuşugillerden duvar tırmaşık kuşu
ruksallayan kuşunun bir türü (KJSK
(KJSK 142).
281).
ḳızılḳanat ḳuralay: bk. jasımıḳḳus (KJSK
ḳarabas şöjeşımşıḳ (parus palustris): Baş-
143).
tankaragillerden bataklık baştankarası
(KJSK 291). ḳızılḳulaḳ sulıkeş (emberiza cioides): Kiraz-
kuşugillerin bir türü (KJSK 239).
ḳarabawır buldırıḳ (pterocles orientalis):
Bağırtlakgillerden bir kuş türü, bayağı ḳızılḳuyrıḳ taġanaḳ - ḳarḳanaḳ (lanius
bağırtlak (KJSK 126). phoenicuroides): Kızılkuyruklu
örümcek kuşu (KJSK 245).
Turkish Studies
Volume 12/5
ḳızılmoyın ḳumdawıḳ (calidris ruficollis): sarıtös şımşıḳ (parus flavipectus): Baştanka-

Çullukgillerden kumkuşunun bir türü ragillerin bir türü (KJSK 304).
(KJSK 182).
sarıtumsıḳ şawḳarġa (pyrrhocorax gracu-
ḳızılmoyın suḳsır (podiceps auritus): Bata- lus): Sarı gagalı dağ kargası (KJSK
ğangillerden kulaklı batağan (KJSK 285).
235).
sekpiltös beynarıḳtar (mergus serrator):
ḳızılsiyraḳ tırna (grus vipio): Turnanın bir Ördekgil ailesinden bir ördek türü,
türü (KJSK 267). tarakdiş (KJSK 116).
ḳızıltamaḳ bulbul (luscinia calliope): Bülbü- sekpiltös ḳarlıġaş (hirundo daurica): Kızıl
lün gagasının altı kırmızı renkte olan bir kırlangıç (KJSK 171).
türü (KJSK 124).
Renk adı + uzuv adı + ek ve kuş adı
ḳızıltös jadıraḳ (anthus cervinus): Kuyruk-
aḳḳanattı ḳayşıawız (loxia leucopterus):
sallayangiller ailesinden kızıl gerdanlı
İspinozgillerden çizgili çaprazgaga kuşu
incir kuşu (KJSK 136).
(KJSK 161).
ḳızıltös ḳumdawıḳ (calidris ferruginea):
aḳḳuyrıḳtı suwbürkit (haliaeetus albicilla):
Çullukgillerden kızıl kumkuşu (KJSK
Atmacagillerden bayağı deniz kartalı
182).
(KJSK 227).
ḳızıltumsıḳ süñgüwir (netta rufina): Ördek-
aḳḳuyrıḳtı tarġaḳ (vanellochettusia leucu-
gillerden Macar ördeği (KJSK 243).
ra): Yağmurcungillerden akkuyruklu
ḳızıltumsıḳ şawḳarġa (pyrrhocorax pyrrho- kız kuşu (KJSK 248).
corax): Kırmızı gagalı dağ kargası
aḳmandaylı ḳaraşaḳaz bk. aḳmandaylı ḳaz
(KJSK 284).
(KJSK 166).
ḳoşḳılḳanat tatreñ (pluvialis fulva): Küçük
aḳmañdaylı ḳaz (anser albifrons): Ördekgil-
altın yağmurcun (KJSK 253).
lerden bir kaz türü, sakarca (KJSK 160).
küreñbas şöjeşımşıḳ bk. tompış (KJSK 291,
aḳmurttı sanduġaş (sylvia mystacea): Pem-
258).
be gögüslü ötleğen (KJSK 215).
otḳuyrıḳ torġay: bk. ḳızılḳuyrıḳtar (KJSK
188).
1.1.4. Memleket Adlarıyla Oluşan Kuş
sarıayaḳ japalaḳ (ninox scutulata): Bayku-
Adları
şun bir türü (KJSK 141).
Memleket adı ve kuş adı
sarıaydar üyrek (anas penelope): Ördekgil-
lerden bir ördek türü, fiyu (KJSK 273). mısır ḳutan: bk. sarıḳuyrıḳ (KJSK 187).
sarıbas söje (regulus regulus): Bayağı çalı Memleket adı + ek ve kuş adı
kuşu (KJSK 289). altaylıḳ ular (tetraogallus altaicus): Sülün-
sarıbas şaḳşaḳay (motacilla citreola): Sarı- gillerden Altay kekliği (KJSK 269).
başlı kuyruksallayan kuşu (KJSK 282). amerikalıḳ jadıraḳ (anthus rubescens): İncir
sarıbawır şımşıḳ (parus major): Büyük baş- kuşunun bir türü (KJSK 136).
tankara (KJSK 303). aziyalıḳ tawḳudiret (gallinago stenura): Su
sarımañday şaḳşaḳay (motacilla lutea): çulluğunun bir türü (KJSK 254).
Kuyruksallayan kuşunun bir türü (KJSK gimalaylıḳ şiyḳıldaḳ (certhia hymalayana):
282). Tırmaşık kuşunun bir türü (KJSK 288).
Turkish Studies
Volume 12/5
ispandıḳ tasşıbjıḳ (oenanthe hispanica): Kara dala ḳaraḳastar (glareola nordmannil): Kara
kulaklı kuyrukkakan kuşu (KJSK 250). kanatlı bataklık kırlangıcı (KJSK 164).
ispandıḳ torġay bk. ḳaratös torġay (KJSK dala ḳıran (aquila nipalensis): Bozkır kartalı
259). (KJSK 192).
ḳıtaylık ḳaz (anser cygnoides): Ördekgiller- jar ḳarlıġaş (riparia riparia): Kum kırlangıcı
den Çin kazı (KJSK 160). (KJSK 169).
monġoldıḳ suwıḳtorġay (bucanetes mon- jartas kökteke (sitta tephronota): Büyük kaya
golicus): İspinozgillerden doğu alame- sıvacı kuşu (KJSK 156).
ceği (KJSK 233).
ḳala ḳarlıġaş (delichon urbica): Göçmen bir
monġoldıḳ şürildeḳ (charadrius mongolus): kırlangıç türü, ev kırlangıcı (KJSK 169).
Yağmurcungillerden Moğol cılıbıtı
ḳamıs ayḳabak (acrocephalus scirpaceus):
(KJSK 295).
Ötleğengillerden saz kamışçını (KJSK
polyarlıḳ sulıkeş (emberiza pallasi): Kiraz- 100).
kuşugillerin bir türü (KJSK 240).
kent ḳarlıġaş bk. ḳala ḳarlıġaş (KJSK 169).
sibirlik boz şaġala (larus heuglini): Martının
köl şaġala (larus ridibundus): Karabaş martı
bir türü (KJSK 278).
(KJSK 277).
sibirlik sodırġı (prunella montanella): Sibir-
ḳuz ḳarlıġaş (ptyonoprogne): Kırlangıcın bir
ya dağ bülbülü (KJSK 227).
türü (KJSK 170).
sibirlik taġanaḳ (lanius cristatus): Örümcek
ḳuz kepter (columba rupestris): Güvercinin
meñirew kökek (cuculus saturatus): Guguk
1.1.5. Bulunulan veya Yaşanılan Yer Adıyla kuşunun bir türü (KJSK 153).
oñtüstik bulbul (luscinia megarhynchos):
Yer adı ve kuş adı Bülbülün bir türü (KJSK 125).
baḳ ayḳabaḳ (acrocephalus dumetorum): orman bayġız (aegolius funereus): Paçalı
Ötleğengillerden kuzey kamışçını baykuş (KJSK 109).
(KJSK 100).
orman boztorġay (lullula arborea): Toygar-
baḳ sanduġaş (sylvia borin): Boz ötleğen gillerden orman toygarı (KJSK 120).
(KJSK 216).
orman jadıraḳ (anthus trivialis): Kuyruksal-
baḳ sulıkeş (emberiza hortulana): Kirazkuşu- layangiller ailesinden küçük bir tür olan
gillerden bayağı kiraz kuşu (KJSK 237). ağaç incir kuşu (KJSK 137).
batpaḳşıl ḳırḳıldaḳ (chlidonias): Sumrugil- orman kökteke (sitta europaea): Bayağı
lerin bir türü (KJSK 194). sıvacı kuşu (KJSK 157).
dala boztorġay (melanocorypha calandra): orman mañḳı (gallinago megala): Su çulluk-
Toygargillerden boğmaklı toygar kuşu larının bir türü (KJSK 198).
(KJSK 118).
orman sodırġı (prunella modularis): Bayağı
dala jadıraḳ (anthus richardi): Kuyruksalla- dağ bülbülü (KJSK 226).
yangiller ailesinden orta büyüklükte
özen ḳırḳıldaḳ (sterna hirundo): Bayağı
incir kuşu (KJSK 136).
sumru (KJSK 195).
Turkish Studies
Volume 12/5
özen şırıldaḳ (locustella fluviatilis): Ağaç taw şaḳşaḳay (motacilla cinerea): Dağ
kamışçını (KJSK 308). kuyruksallayanı (KJSK 282).
saz ayḳabaḳ (acrocephalus palustris): Ötle- taw şekildek (acanthis flavirostris): Keten
ğengillerden çalı kamışçını (KJSK 101). kuşunun bir türü (KJSK 287).
saz japalaḳ (asio flammeus): Kır baykuşu teñiz süñgüwir (aythya marila): Ördekgiller-
(KJSK 140). den karabaş patka (KJSK 244).
saz ḳuladın (circus aeruginosus): Atmacagil- teñiz şaġala (larus marinus): Büyük kara sırtlı
lerden kızıl tuygun (KJSK 180). bir martı (KJSK 278).
suw sayraḳtar (enicurus): Sinekkapangil- teñiz şürildeḳ (charadrius alexandrinus):
lerin bir türü (KJSK 208). Yağmurcungillerden akça cılıbıt (KJSK
296).
şöl ӓjuwan (hippolis languida): Ötleğenler
ailesine ait bir kuş türü, dağ mukallidi tundra şil: bk. ḳur (KJA 111).
(KJSK 109).
tüz jadıraḳ (anthus campestris): Kuyruksal-
şöl ḳuwnaḳ (rhodospiza obsoleta): Boz layangiller ailesinden kır incir kuşu
alamecek (KJSK 177). (KJSK 137).
şöl ḳuzġın (corvus ruficollis): Çöl kuzgunu tüz ḳuladın (circus cyaneus): Atmacagiller-
(KJSK 178). den gökçe tuygun, gök doğan (KJSK
180).
şöl sanduġaş (sylvia nana): Ötleğengillerin
bir türü çöl ötleğeni (KJSK 218). üy torġay (passer domesticus): Bayağı serçe
(KJSK 262).
şöl suwıḳtorġay (bucanetes githagineus):
İspinozgillerden küçük alamecek Yer adı + ek ve kuş adı
(KJSK 234).
dalalıḳ ḳuladın (circus macrourus): Atmaca-
şöl tasşıbjıḳ (oenanthe deserti): Çöl kuyruk- gillerden bozkır tuygunu (KJSK 179).
kakanı (KJSK 252).
dalalıḳ küykentay (falco naumanni):
tal sarıḳas (phylloscopus borcalis): Ötleğen- Doğangillerden küçük kerkenez (KJSK
gillerden kuzey çıvgını (KJSK 223). 158).
tas torġay (petronia petronia): Kaya serçesi dalalıḳ şil (ammoperdix griseogularis):
(KJSK 261). Bayağı kum kekliği (KJSK 309).
taw jadıraḳ (anthus spinoletta): Kuyruksal- jartasşıl sulıkeş (emberiza buchanani): Doğu
layangiller ailesinden dağ incir kuşu kiraz kuşu (KJSK 238).
(KJSK 137).
ḳamısşıl ḳurḳıltay (remiz macronyx): Ötücü
taw ḳuwnaḳ: bk. buldır ḳuwnaḳ (KJSK 177). kuşlardan olan çulha kuşunun bir türü
(KJSK 185).
taw ḳuwnaḳ: bk. buldır ḳuwnaḳ (KJSK 175).
ḳamısşıl sulıkeş (emberiza schoeniclus):
taw mañḳı (gallinago solitaria): Yalnız ba-
Bataklık kiraz kuşu (KJSK 239).
taklık çulluğu (KJSK 198).
sayaşıl sarıḳas (phylloscopus collybita):
taw sanduġaş (sylvia althaea): Ötleğen kuşu-
Ötleğengillerden bayağı çıvgın (KJSK
nun bir türü (KJSK 218).
223).
taw sodırġı bk. sibirlik sodırġı (KJSK 227).
tarışıl sulıkeş (emberiza calandra): Tarla
taw sulıkeş (emberiza cia): Kaya kiraz kuşu kiraz kuşu (KJSK 240).
(KJSK 241).
Turkish Studies
Volume 12/5
tundralıḳ aḳḳur (lagopus mutus): Kar tavu- kişkene suḳsır (tachybaptus ruficollis): Bata-
ğu (KJSK 104). ğangillerden küçük batağan (KJSK
234).
tundralıḳ şekildek (acanthis hornemanni):
İspinozgillerden bir kuş türü (KJSK kişkene suwḳuzġın (phalacrocorax pygmae-
287). us): Küçük karabatak (KJSK 229).
1.1.6. Boyut Bildiren Adlarla Oluşan Kuş kişkene tartar (porzana parva): Yelvegiller
Adları ailesinden bataklık su tavuğu (KJSK
249).
Boyut bildiren ad ve kuş adı
tittey tartar (porzana pusilla): Yelvegiller
kişi aḳḳuw (cygnus bewickii): Kuğunun
ailesinden küçük su tavuğu (KJSK
küçük bir türü (KJSK 103).
249).
kişi beynarıḳtar (mergus albellus): Ördekgil
ülken aḳḳuran (egretta alba): Büyük ak
ailesinden küçük bir ördek türü, sütlabi
balıkçıl (KJSK 105).
(KJSK 115).
ülken balşıḳşı (tringa nebularia): Çullukgil-
kişi boztorġay (calandrella brachydactyla):
lerden yeşilbacak (KJSK 113).
Toygargillerden küçük bir kuş türü,
bozkır toygarı (KJSK 118). ülken beynarıḳ (mergus merganser): Ördek-
gil ailesinden bir ördek türü, büyük
kişi ḳırḳıldaḳ (sterna albifrons): Küçük
tarakdiş (KJSK 116).
sumru (KJSK 194).
ülken ḳırḳıldaḳ (hydroprogne caspia): Hazar
kişi miñgirlek (hippolais caligata): Ötleğen-
sumrusu (KJSK 196).
giller ailesinden küçük mukallit (KJSK
201). ülken ḳuralay (carpodacus rubicilla): İspi-
nozgillerden büyük çütre (KJSK 184).
kişi şaġala (larus minutes): Küçük martı
(KJSK 277). ülken mıḳiy (accipiter brevipes): Atmacagil-
lerden yoz atmaca (KJSK 200).
kişi şalşıḳşı (numenius tenuirostris): Küçük
kervan çulluğu (KJSK 283). ülken miñgirlek (hippolais languidae): Ötle-
ğengiller ailesinden dağ mukallidi
kişi şıbınşı (muscicapa parva): Sinekkapan-
(KJSK 201).
gillerin bir türü (KJSK 298).
ülken suḳsır (podiceps cristatus): Batağan-
kişi şırġalaḳ (limosa lapponica): Çullukgil-
gillerden bahri (KJSK 236).
lerden kıyı çamur çulluğu (KJSK 305).
ülken suwḳuzġın (phalacrocorax carbo):
kişi taġanaḳ (lanius minor): Kara alınlı
Karabatak kuşunun bir türü (KJSK
229).
kişi toḳıldaḳ (dendrocopus minor): Küçük
ülken şalşıḳşı (numenius arquata): Bayağı
ağaçkakan (KJSK 257).
kişi türkepter (streptopelia senegalensis):
ülken şırġalaḳ (limosa limosa): Çamur
Güvercingillerden küçük kumru (KJSK
çulluğu (KJSK 306).
263).
ülken şürildeḳ bk. şürildeḳ (KJSK 296).
kişi ӓwpildek: bk. oḳpan (KJSK 201).
ülken taġanaḳ (lanius excubitor): Büyük
kişkene aḳḳuran (egretta garzetta): Küçük ak
balıkçıl (KJSK 104).
Turkish Studies
Volume 12/5
ülken türkepter (streptopelia orientalis): jılanjegiş ḳıran (circaetus gallicus): Yılan

Güvercingillerden büyük üveyik (KJSK kartalı (KJSK 191).
264).
sarġaldaḳ sulıkeş (emberiza bruniceps): Kızıl
başlı kiraz kuşu (KJSK 240).
1.1.7. Bitki Adlarıyla Oluşan Kuş Adları şiyḳıldaḳ ḳaz (anser erythropus): Ördekgil-
lerden küçük sakarca (KJSK 161).
Bitki adı ve kuş adı
şöje sulıkeş (emberiza pusilla): Küçük kiraz
arşaşıl ementumsıḳ (mycerobas carnipes):
kuşu (KJSK 241).
İspinozgillerden bir kuş türü, çütre
(KJSK 135). Kuş adı + ek ve kuş adı
arşaşıl ḳuwnaḳ (leucosticte nemoricola): bk. bulbulreñ şırıldaḳ (locustella luscinioides):
ḳuwnaḳ (KJSK 175). Bataklık kamışçını (KJSK 307).
emenşil sulıkeş (emberiza aureola): Kuşaklı ḳarşıġareñ japalaḳ (surnia ulula): Kuzey
kiraz kuşu (KJSK 237). atmaca baykuşu (KJSK 139).
samırsın ḳus: Turgay ailesinden kargaya ḳarşıġareñ sanduġaş (sylvia nisoria): Çizgili
benzeyen bir kuş türü (KJA 114). ötleğen kuşu (KJSK 216).
seksewil torġay (passer ammodendri): Serçe- keptertulġa şaġala (larus genci): Martının bir
nin bir türü (KJSK 261). türü (KJSK 276).
şalġın ḳuladın (circus pygargus): Atmacagil- ḳurḳıltayreñ sulıkeş (emberiza rustica):
lerden çayır tuygunu, çayır doğanı Akkaşlı kiraz kuşu, akkaşlı çinte (KJSK
(KJSK 180). 239).
şalġıñdıḳ boztorġay (alauda arvensis): Toy- torġayday bayġızşa (glaucidium passeri-
gargillerden tarla kuşu, çayır kuşu, num): Baykuşgillerin bir türü (KJSK
turgay, toygar adlarıyla bilinen kuş türü 110).
(KJSK 121).
şalġıñdıḳ ḳaraḳastar (glareola pratincola):
1.1.9. Çıkardıkları Seslerden Hareketle
Bataklık kırlangıcı (KJSK 164).
şeten sayraḳ (turdus pilaris): Tarla ardıç kuşu
Sesle ilgili ad + ek ve kuş adı
(KJSK 211).
ӓwezşil sayraḳ (turdus philomelos): Karata-
şırşaşıl ḳayşıawız (loxia curvirostra): İspi-
vukgillerden öter ardış kuşu ve çil bakal
nozgillerden bayağı çaprazgaga kuşu
olarak bilinen kuş türü (KJSK 208).
(KJSK 161).
barıldawıḳ üyrek (anas platyrhynchos):
tañḳuwrayşıl ӓjuwan: bk. ӓjuwan (KJSK
Yeşilbaş ördek (KJSK 271).
109).
dawrıḳpa şüregey (anas querquedula):
Yüzücü ördek türü, çıkrıkçın (KJSK
1.1.8. Hayvan Adlarıyla Oluşan Kuş Adları 293).
Kuş adı ve kuş adı ısıldaḳ şüregey (anas crecca): Ördekgiller-
den çamurcun (KJSK 294).
balşıḳşı tuyġın (pandion haliaetus): Balıkla
beslenen yırtıcı kuş, balık kartalı (KJSK ḳırḳıldaḳ şüregey (anas formosa): Yüzücü
114). ördekgillerin bir türü (KJSK 293).
Turkish Studies
Volume 12/5
sayraġış sanduġaş (sylvia hortensis): Ak aray sarıḳas (phylloscopus inornatus): Ötle-

gözlü ötleğen (KJSK 217). ğengillerden sarı kaşlı çıvgın (KJSK
220).
sayrawıḳ sarıḳas (phylloscopus sibilatrix):
Ötleğengillerden çıvgın kuşunun bir ḳar ḳuwnaḳ (montifringilla nivalis): Bayağı
türü (KJSK 223). kar serçesi (KJSK 175).
sayrawıḳ şırıldaḳ (locustella certhiola): ḳıstaw ḳarlıġaş (hirundo rustica): Kır kırlan-
Kamışçın kuşunun bir türü (KJSK 308). gıcı (KJSK 170).
sıbırlaḳ aḳḳuw (cygnus olor): Sessiz kuğu köktem sarıḳas (phylloscopus trochilus):
(KJSK 103). Ötleğengillerden söğüt bülbülü (KJSK
222).
suñḳıldaḳ aḳḳuw (cugnus cugnus): Ötücü
kuğu (KJSK 103).
şañḳıldaḳ ḳıranşa (aquila clanga): Büyük 1.1.12. Kuşun Hareket Şeklinden Dolayı
orman kartalı (KJSK 192). Oluşan Kuş Adları
şırıldawıḳ ayḳabaḳ (acrocephalus arundina- aynalġış maḳtantorġay (scotocerca inquie-
ceus): Ötleğengillerden büyük kamışçın ta): Ötücü kuşlar takımından küçük
(KJSK 102). turgay kuşlarından biri (KJSK 197).
tarbañ şırġalaḳ (limnodromus semipalma- elpekey jadıraḳ bk. orman jadıraḳ (KJSK
tus): Çamur çulluğunun bir türü (KJSK 13).
306).
şıbjıñ tasşıbjıḳ (oenanthe isabellina): Boz
ündilik boztorġay (alauda gulgula): Toygar- kuyrukkakan (KJSK 252).
ündilik sarıḳas (phylloscopus griseolus):
1.1.13. Görünüşünden hareketle Oluşan
Ötleğengillerden çıvgın kuşunun bir
Kuş Adları
türü (KJSK 223).
burımdı üyrek (anas falcata): Ördekgil-
ündilik torġay bk. ḳılañ torġay (KJSK 260).
lerden büyük çamurcun (KJSK 271).
buyra birḳazan (pelecanus crispus): Peli-
1.1.10. Maden Adlarıyla Oluşan Kuş Adları kangillerden çok büyük bir su kuşu,
tepeli pelikan (KJSK 129).
altınjon tatreñ (pluvialis apricaria): Altın
yağmurcun (KJSK 253). ḳarġalı sulıkeş (emberiza fucata): Kirazku-
şugillerin bir türü (KJSK 239).
injüwreñ ḳuwnaḳ (leucosticte brandti):
İspinozgillerin bir türü (KJSK 177). sabalaḳ ḳutandar (ardeola): Balıkçılgillerin
mӓrmӓr şüregey (anas angustirostris): Örde-
ğin bir türü (KJSK 294).
1.1.14. İnsana Özgü Özelliklerden
Hareketle Oluşan Kuş Adları
1.1.11. Zaman Bildiren Adlarla Oluşan Kuş
Adları araşaşıl ḳuralay (carpodacus rhodochla-
mys): İspinozgillerden çütrenin bir türü
Zaman bildiren ad ve kuş adı
(KJSK 183).
aḳırġı tülek: bk. şögel (KE 280).
Turkish Studies
Volume 12/5
ӓsem sarıḳas (phylloscopus proregulus): kӓdimgi ḳuralay (carpodacus erythrinus):

Ötleğengillerden çıvgın kuşunun bir İspinozgillerden bayağı çütre (KJSK
türü (KJSK 221). 184).
ӓsem şımşıḳ (leptopoecile sophiae): Baştan- kӓdimgi ḳurḳıltay (remiz pendulinus): Ba-
karagillerin bir türü (KJSK 300). yağı çulha kuşu (KJSK 185).
biyşi şaḳşaḳay: Kuyruksallayan kuşunun bir kӓdimgi küykentay (falco tinnunculus):
türü (KJA 53). Doğangillerden bayağı kerkenez (KJSK
158).
mawbas japalaḳşa (otus scops): Baykuşgil-
lerden uzun kulak, püskülleri olan ishak kӓdimgi oñaza (strix aluco): Alaca baykuş
kuşu (KJSK 141). (KJSK 202).
nawmandıḳ sayraḳ bk. ḳızġıltsarı sayraḳ kӓdimgi payız (carduelis carduelis): Saka
(KJSK 211). kuşu (KJSK 206).
sañıraw ḳur bk. meñirewḳur (KJSK 183). kӓdimgi sulıkeş (emberiza citrinella): Sarı
kiraz kuşu (KJSK 238).
şaw şürildeḳ (charadrius dubius): Yağmur-
cungillerden halkalı küçük cılıbıt kӓdimgi suwıḳtorġay (pyrrhula pyrrhula):
(KJSK 296). İspinozgillerden ötücü bir kuş türü,
bayağı şakrak kuşu (KJSK 233).
taḳwa tawḳudiret: Orta boylu su çulluğu
(KJA 115). kӓdimgi suwşılḳara (cinclus cinclus): Dere
uşḳalaḳ ayḳabaḳ (acrocephalus paludicola):
Ötleğengillerden sarıkamışçın (KJSK kӓdimgi şırıldaḳ (locustella naevia): Çekirge
101). kamışçını (KJSK 307).
uşḳır üyrek (clandula hyemalis): Ördekgil- kӓdimgi şiyḳıldaḳ (certhia familiaris): Or-
lerden telkuyruk (KJSK 273). man tırmaşık kuşu (KJSK 288).
kӓdimgi şubarḳur: bk. şubarḳur (KJSK 296).
1.1.15. Kuş Türünün Temsili Olmasından kӓdimgi tasşıbjıḳ (oenanthe oenanthe):
Hareketle Oluşan Kuş Adları Bayağı kuyrukkakan kuşu (KJSK 250).
kӓdimgi arajegiş: bk. arajegiş (KJSK 107). kӓdimgi tentekḳus (caprimulgus eurupalus):
Bir tür gece kuşu, çobanaldatan (KJSK
kӓdimgi baḳıldaḳ (nucticorax nucticorax):
255).
Gece balıkçılı (KJSK 110).
kӓdimgi tilemiş: bk. jamansarı (KJSK 138).
kӓdimgi bulbul (luscinia luscinia): Bülbülün
bir türü, ardıç bülbülü (KJSK 123). zayır sarıḳas (phylloscopus nitidus): Ötle-
ğengillerden çıvgın kuşunun bir türü
kӓdimgi ementumsıḳ (coccothraustes coc-
(KJSK 222).
cothraustes): İspinozgiller ailesinden
kocabaş (KJSK 135).
kӓdimgi ḳırḳıldaḳ bk. özen ḳırḳıldaḳ (KJSK 1.1.16. Sıfat Tamlaması Yapısında Olup
194). Sınıflandırılmayan Kuş Adları
kӓdimgi ḳızılḳuyrıḳ (phoenicurus phoni- baḳaltaḳ ḳıran (hieraaetus pennatus): Atma-
curus): Bayağı kızılkuyruk (KJSK 189). cagillerden küçük kartal (KJSK 191).
kӓdimgi kökek (cuculus canorus): Bayağı jumaḳ şıbınşı (terpsiphone paradisi): Sinek-
guguk kuşu (KJSK 152). kapangillerin bir türü (KJSK 296).
Turkish Studies
Volume 12/5
ḳoşḳarlıḳ taġanaḳ (lanius isabellinus): aḳürpek: Kartalgillerin yavrusuna verilen ad

Örümcek kuşunun bir türü (KJSK 245). (KE 22).
ḳurtamış şalşıḳşı (numenius minutus): alabulbul (luscinia svecica): Güzel sesli bir
Kervan çulluğunun bir türü (KJSK kuş türü, gökgerdan (KJSK 106).
283).
alatorġay (sturnus roseus): Ala sığırcık
saḳinalı türkepter (streptopelia decaocto): (KJSK 106).
Güvercingillerden kumru (KJSK 264).
boztorġay (alaudidae): Ötücü kuşlardan tarla
tekildek balşıḳşı (tringa erythropus): Çulluk- kuşları ya da toygargil olarak bilinen
gillerden bir çulluk türü, kara kuş türünün genel adı (KJSK 116).
kızılbacak (KJSK 113).
ḳaraḳus (aquila heliaca): Atmacagillerden
şah kartal (KJSK 164). Çaylak, karakuş
(KTTTS 291).
1.2. Birleşik Kelime Yapısında Olan Kuş
Adları ḳaraşaḳaz (branta berhicla): Ördekgillerden
bir kaz türü, yosun kazı (KJSK 166).
1.2.1. Renginden Hareketle Oluşan Kuş
Adları ḳarataġan: bk. uzaḳ (KJSK 268).
Renk adı ve hayvan adı ḳaratorġay (sturnus vulgaris): Sığırcık
(KJSK 165).
aḳḳur (lagopus lagopus): Kar kekliği türünün
genel adı; bayağı kar kekliği (KJSK ḳızılḳaz: bk. ḳoḳiyḳaz, añıt (KE 158).
104).
ḳoñırḳaz: bk. sur ḳaz (KE 150).
aḳḳus: 1. Beyaz renkli kuşlar için kullanılan
ḳoñırtülek: bk. maytübit (KE 309).
bir ifade. 2. bk. aḳḳuw (KE).
kökḳarġa (coraciidae - coracias garrulus):
aḳḳutan (egretta): 1.Balıkçılgillerin genel
Gökkuzgunugillerin genel adı; gökkuz-
adı. 2. Büyük ak balıkçıl (KJSK 104; KE
gun kuşu (KJSK 153).
20).
kökḳus (myophonus coeruleus): Karatavuk-
aḳḳuw (cygnus): Kuğulara verilen genel ad
(KJSK 102).
köksarı: Atmacagillerden yırtıcı bir kuş türü
aḳsarı (alsarı): Kartalgil ailesinden yırtıcı bir
(KE 122).
kuş (KE 21); bozkırda yaşayan kuş (KE
25). kökteke (sitta- sittidae): Sıvacı kuşlarının
genel adı (KJSK 155).
aḳsuñḳar (falco rusticolus): Doğangillerden
ak sungur, ak doğan (KJSK 242). sarıalaḳaz (tadorna tadorna): Ördekgillerden
suna (KJSK 218).
aḳtorġay (plectrophenax nivalis): Kiraz
kuşugillerin genel adı; kar kiraz kuşu sarıbuġa: Küçük sesi güzel bir kuş türü (KE
(KJSK 105). 215).
aḳtunjır: Aladoğanın bir türüne verilen ad sarıtorġay: bk. sulıkeş (KE 216).
(KE 22). şubarḳur (tetrastes bonasia): Orman tavuğu-
aḳtuyġın: Aladoğan ailesinden yırtıcı bir kuş; gillerden fındık tavuğu (KJSK 296).
doğan; laçin (KE 22).
aḳtülek: bk. barşın (KE 49).
aḳüki: Büyük baykuşun bir türü (KE 22).
Turkish Studies
Volume 12/5
Renk adı ve uzuv adı tazḳara - tasḳara (aegypius monachus): At-

macagillerden kara akbaba (KJSK 246).
aḳiyıḳ: 1.Kartalgillerden yırtıcı çevik bir kuş
2. Atmacagillerden şah kartal (KTTTS
35; KE 19).
1.2.2. Bulunduğu veya Yaşadığı Yerden
aḳḳanat: Kuş için kullanılan genel bir ifade Hareketle Oluşan Kuş Adları
(KE 20).
baḳḳuwnaḳ (serinus): İspinozgillerden dağ
aḳḳuyrıḳ: Balıkçıl kuşlar için kullanılan ad ispinozunun bir türü (KJSK 110).
(KE 20).
jarḳustar (tichodroma): Sıvacı kuşugillerden
ḳarabawır: Bozkırda yaşayan kuşlardan biri tırmaşık kuşu (KJSK 142).
(KE 138).
joltorġay (calcarius lapponicus): Kiraz
ḳızılḳuyrıḳ (phoenicurus): Sinekkapangil- kuşugillerden mahmuzlu çinte kuşu
lerden kızılkuyruk kuşu (KJSK 188). (KJSK 145).
kökḳuyrıḳ (tarsider cyanurus): Mavi kuyruk- jurbay bk. dala boztorġay (KJSK 146).
lu bülbül (KJSK 154).
ḳırmanḳaz (anser fabalis): Ördekgillerden bir
kökmañday: bk. könmañday (KJSK 157). kaz türü tarla kazı (KJSK 196).
köktübit: Altı yaşındaki kartala verilen ad kölbuḳa (botaurus stellaris): Balıkçılgiller-
(KE 122). den bayağı balaban (KJSK 157).
sarıḳuyrıḳ (bubulcus ibis): Sığır balıkçılı ḳumḳus (calidris alba): Çullukgillerden ak
(KJSK 187). kumkuşu (KJSK 182).
sarjaḳ: Kartala benzeyen su kuşları, ḳumtülek: bk. ḳana (KE 136).
suwbürkit (KE 214).
meñirewḳur (tetrao urogallus): Büyük orman
Renk adı ve isim tavuğu (KJSK 199).
aḳşegir: Kartalın beyazla karışık sarımtırak ormanḳarġa (garrulus glandarius): Bayağı
rengine verilen ad (KE 22). alakarga (KJSK 203).
ḳarabay (plegadis falcinellus): Aynakgiller- ormanḳuwnaḳ (pinicola enucleator): İspi-
den bayağı aynak kuşu (KJSK 163). nozgillerden tayga çütresi (KJSK 203).
ḳaraḳas (glareola): Bataklık kırlangıcıgil- suwbürkit (haliaeetus): Atmacagillerden de-
lerin genel adı (KJSK 163). niz kartalı (KJSK 227).
ḳaraşegir: Kartalın bir cinsi (KE 140). suwıḳtorġay bk. kӓdimgi suwıḳtorġay (KJSK
233).
ḳozbaḳ: Rengi alacalı sarı kuş (KE 148).
suwḳuzġın (phalacrocorax): Karabataklara
kökşöre: Kartalın bir türü (KE 122).
verilen genel ad (KJSK 228).
sarıḳas (phyllocopus): Ötleğengillerden
suwşılḳara (cinclus): Su tavuğugillerden dere
çıvgın kuşu (KJSK 220).
kuşu (KJSK 231).
surḳıltay: bk. ḳurḳıltay (KE 226).
suwtartar (rallus aquaticus): Yelvegiller
İsim ve renk adı ailesinden bir kuş türü, su klavuzu
jamansarı (buteo buteo): Atmacagillerden (KJSK 230).
bayağı şahin (KJSK 138). suwtawıḳ (gallinula choropus): Yelvegiller
ḳarḳara: bk. aḳbas tırna (KE 141). ailesinden saz tavuğu (KJSK 231).
Turkish Studies
Volume 12/5
tasşıbjıḳ bk. kӓdimgi tasşıbjıḳ (KJSK 250). muzbalaḳ: Beş yaşındaki kartala verilen ad
(KE 180).
tastülek: Dört yaşındaki kartala verilen ad
(KE 236). oraḳtumsıḳ (ibidorhyncha struthersii): Ay-
nakgaga (KJSK 202).
tawḳudiret (gallinago gallinago): Su çulluğu
(KJSK 254). otḳuyrıḳ bk. ḳızılḳuyrıḳ (KJSK 204).
toġaybulbul (cercotrichas galactotes): Sinek- sarbalaḳ: Ayak pençesinde sarı tüyler bulu-
kapangillerden pas renkli çalı kızılger- nan kartal (KTTTS 468; KE 214).
danı (KJSK 255).
tunbaşı (limicola falcinellus): Çullukgiller-
tüzkepter (columba oenas): Güvercingiller- den bir kumkuşu, sürmeli kum kuşu
den gökçe güvercin (KJSK 263). (KJSK 262).
tӓwekel bk. jalbaġay (KJSK 254).
1.2.4. Hayvan Adlarından Hareketle
1.2.3. Uzuv Adının Önüne Başka Bir
Kelimenin Gelmesiyle Oluşan Kuş Adları Hayvan adı ve hayvan adı
balıḳköz (Bubo blakistoni): Puhu kuşunun bir buḳatana: Atmacagillerden aladoğanın bir
türü (KE 48-49) türü (KE 63).
burmamoyın: bk. düpildek (KJA 113). ḳozıḳumay bk. saḳaltay (KJSK 172).
duwanbas (larus hyperboreus): Martıgiller ḳuwtülek: bk. jana (KE 91).
ailesinden kutup martısı (KJSK 133).
mamırḳus (actitis hypoleucos): Çullukgiller-
ementumsıḳ (coccothraustes): İri gagalı kuş den dere düdükçünü (KJSK 197).
türlerine verilen genel ad, ispinozgil-
mısıḳtorġay (oriolus oriolus): Sarıasmagil-
lerin bir türü, kocabaş (KJSK 134).
lerden bayağı sarıasma kuşu (KJSK
eskekayaḳtı: bk. birḳazandar (KJSK 128, 200).
136).
ögizşaġala (larus cachinnans): Martıgillerden
ḳandıköz: Kartal (KE 136). gümüş martı (KJSK 204).
ḳantübit: İki yaşındaki kartala verilen ad (KE şöjeşımşıḳ bk. ḳarabas şöjeşımşıḳ (KJSK
309). 290).
ḳayşıawız (loxia): Çaprazgaga kuşu (KJSK Hayvan adı ve isim
161).
arasaḳ (meropidae): Arıkuşugillerin genel adı
kezḳuyrıḳ (milvus migrans): Kara çaylak, (KJSK 108).
atmacagillerin bir türü (KJSK 149).
suñḳartek (falco jugger): Doğangillerden
könmañday (porphyrio porphyrio): Sazhoro- laggar doğanı (KJSK 242).
zu (KJSK 157).
ḳuraḳtumsıḳ (stercorariidae): Yırtıcı martı-
1.2.5. Zaman Belirten Sözcüklerden
giller, korsanmartıgiller (KJSK 183).
Hareketle Oluşan Kuş Adları
ḳuwtumsıḳ bk. ḳıtaylıḳ ḳaz (KJSK 178).
tañşımşıḳ (erithacus rubecula): Kızıl gerdan,
maytübit: Dokuz yaşındaki kartala verilen ad nar bülbülü (KJSK 247).
(KE 309).
Turkish Studies
Volume 12/5
mawsımḳus (pluvialis squatarola): Yağmur- örgiḳustar (ploceidae): Dokumacı kuşlar

cungiller ailesinden gümüş yağmurcun (KJSK 204).
(KJSK 198).
türkepter (streptopelia turtur): Güvercingil-
ḳarḳanaḳ: bk. sibirlik taġanaḳ, ḳoşḳarlıḳ lerden bir av kuşu, üveyik kuşu (KJSK
taġanaḳ (KJSK 245). 263).
1.2.6. Fiillerden Hareketle Oluşan Kuş 1.2.9. Boyut Bildiren Adlarla Oluşan Kuş
Adları Adları
arajegiş (pernis apivorus): Arı şahini türünün ḳoḳiyḳaz (phoenicopterus roseus): Büyük
genel adı; bayağı arı şahini (KJSK 107). flamingo (KJSK 173).
böstek: Sülün kuşlarının dişisine verilen ad şoñaynaḳ (acanthis cannabina): Keten kuşu
(KE 62). (KJSK 288).
eşkiemer bk. kӓdimgi tentekḳus (KJSK 136).
ḳanşegir: Kartalın bir cinsi (KE 136). 1.2.10. İnsana Özgü Nitelik Sözcükleriyle
ḳarḳuwar: Güzel öten kuş (KE 141).
İnsana özgü nitelik ve kuş adı
tasşarlaġan (arenaria interpres): Bir çulluk
türü, bayağı taşçeviren (KJSK 249). añġaltatreñ (eudromias morinellus): Dağ
cılıbıtı (KJSK 107).
uyabasar: Kartalın dişisine verilen ad. (KE
257). bayḳutan: Su kuşlarından birine verilen ad
(KE 45).
jawtorġay (passer montanus): Serçegillerden
1.2.7. Sayılardan Hareketle Oluşan Kuş
ağaç serçesi (KJSK 144).
Adları
kӓritülek: bk. barḳın (KE 49).
birḳazandar (pelecaniformes): Pelikangil-
lerin genel adı (KJSK 128). maḳtantorġay bk. aynalġış maḳtantorġay
(KJSK 197).
ḳırġawıl (phasianus colchicus): Bayağı sülün
(KJSK 193). sultanḳus bk. könmañday (KJSK 236).
şawbalşıḳşı (limnocryptes minimus): Küçük
su çulluğu (KJSK 283).
1.2.8. Kuşun Hareket Şeklinden Dolayı
Oluşan Kuş Adları şawḳarġa (corvus monedula): Kargagiller-
den küçük karga (KJSK 284).
dırkepter (columba palumbus): Güvercin
ailesinden uzun kanatlı, uzun kuyruklu, tentekḳus (caprimulgidae): Çobanaldatan
iri ve güzel bir güvercin türü, tahtalı kuşları (KJSK 254).
güvercin (KJSK 134).
jekduwadaḳ (chlamydotis undulata): Toygil-
1.2.11. Birleşik İsim Yapısında Olup
lerden hubara kuşu (KJSK 145).
Sınıflandırılmayan Kuş Adları
jorġatorġay (podoces panderi): Kargagillerin
ayḳabaḳ (acrocephalus): Ötleğengillerden
kamışçın kuşu (KJSK 99).
jürdekḳus (cursorius cursor): Bataklık kır-
langıcıgillerden çöl koşarı (KJSK 147).
Turkish Studies
Volume 12/5
jasımıḳḳus (rhodopechys sanguinea): İspi- üki (bubo bubo): Bayağı puhu kuşu (KJSK
nozgillerden soluk renkli bir kuş türü, 274).
alamecek (KJSK 143).
kürketawıḳ: Hindi (KTTTS 260).
2.1.2. Yansıma Seslere Ek Getirilerek
sasıḳkökek bk. bӓbisek (KJSK 224). Oluşan Kuş Adları
sümtülek: bk. maytübit (KE 309). -AlAḲ
şöreşımşıḳ (parus ater): Baştankaragillerden abalaḳ: bk. üki (KE 12).
çam baştankarası (KJSK 291).
degelek (ciconia): 1. Leylekgillerin genel adı
uḳsassuwıḳtorġay (uragus sibiricus): İspi- (KJSK 132). 2. Yılan kartalı (KE 76).
nozgillerden uzun kuyruklu çütre
japalaḳ (strigiformes): Baykuşların genel adı
(KJSK 269).
(KJSK 139).
miñgirlek (hippolais): Ötleğengillerden mu-
2. Kök ve Ek Düzenine Göre Yapılan Tek kallit kuşu (KJSK 200).
Kelimelik Kuş Adları
şırġalaḳ (limosa): Çullukgillerin bir türü,
2.1. Yansıma Seslerle Oluşan Kuş Adları çamur çulluğu (KJSK 305).
2.1.1. Yansıma Sesten Oluşan Kuş -AwIk
Adları
jawrawıḳ (fringilla coelebs): Bayağı ispinoz
gagara (gaviidae): Dalgıç kuşugillerin genel kuşu (KJSK 144).
adı (KJSK 130).
ḳumdawıḳ (calidris): Çullukgillerden kum-
ḳur (lyrurus tetrix): Orman tavuğu (KJSK kuşu (KJSK 181).
182).
-dAK
şaḳşaḳ (saxicola): Taş kuşlarına verilen ge-
ӓwpildek bk. kölbuḳa (KJSK 109). Bu kuş
nel ad (KJSK 278); serçenin bir türü
“ӓwp ӓwp” şeklinde ses çıkarmakta ve
(KE 268).
adını çıkarmış olduğu yansıma sesten
şaḳşaḳay (motacilla): Kuyruksallayan kuşu, almaktadır (Karakaş, 2013: 129).
yont kuşu (KJSK 280).
bezgeldek (tetrax tetrax): Toygiller ailesin-
şımşıḳ (paridae): Ötücü kuşlardan baştanka- den mezgeldek kuşu (KJSK 115).
ragiller (KJSK 299). Kanarya (KTTTS
bozdaḳ (merops): Sığırcığa benzeyen bir kuş
653).
türü, arıkuşu (KE 58).
şıpşıḳ (spinus spinus): İspinozgillerden kara-
duwadaḳ (otis tarda): Toygiller ailesinden
başlı iskete (KJSK 305).
ürkek bir kuş türü, toy (KJSK 133).
tartar (porzana porzana): Yelvegiller ailesin-
düpildek (jynx torquila): Ağaçkakan ailesin-
den benekli su tavuğu (KJSK 248).
den ağaçkakana benzeyen bir kuş türü,
tırduw (burhinus oedicnemus): Kocagözgil- bayağı boyunburan (KJSK 133).
ler ailesinden bayağı kocagöz (KJSK
ḳalşıldaḳ: bk. börte balşıḳşı (KJSK 110).
264).
ḳarḳıldaḳ: 1. bk. ḳırḳıldaḳ (KJSK 193). 2. İri
tırna (gruidae): Turnanın genel adı (KJSK
vücutlu martı (KJSK 168).
265).
ḳasḳaldaḳ (fulica atra): Su kuşlarından biri,
ular (tetraogallus): Sülün kuşlarının genel adı
sakarmeke (KJSK 172).
(KJSK 269).
Turkish Studies
Volume 12/5
ḳırḳıldaḳ (sternidae): Yağmur kuşlarından jadıraḳ (anthus): Kuyruksallayangiller aile-

olan sumrugiller (KJSK 193). sinden ötücü bir kuş türü, incir kuşu
(KJSK 136).
sarġaldaḳ bk. mısıḳtorġay (KJSK 218).
jek: Toy kuşu gibi alçaktan uçan bir bozkır
suwsıldaḳ (bucephala clangula): Ördekgiller-
kuşu (KE 97).
den denizel bir ördek türü, altıngöz
(KJSK 229). kejek: Ördeğin erkeğine verilen ad (KE 115).
şekildek (acanthis flammea): İspinozgiller- kökek (cuculidae): Guguk kuşunun genel adı
den kuzey keten kuşu (KJSK 286). (KJSK 152; Karakaş, 2013:145).
şırıldaḳ (locustella): Ötücü kuşlardan kamış- taġanaḳ (laniidae): Örümcekkuşugiller
çın kuşu (KJSK 306). (KJSK 244).
şiyḳıldaḳ (certhiidae): Tırmaşık kuşlarının -Ar
köger: Ördek için kullanılan ad (KE 121).
şöpildek (tringa totanus): Çullukgillerden
suñḳar bk. aḳ suñḳar (KJSK 242).
kızılbacak (KJSK 291).
tınar: Doğanın bir türü (KE 251).
şürildeḳ (charadrius hiaticula): Yağmurcun-
gillerden kolyeli büyük yağmurcun -Day
(KJSK 295). boralday: Kül rengi kuş (KE 59).
şӓwildek (crex crex): Yelvegiller ailesinden jaġaltay (falco subbuteo): Doğangillerden
bıldırcın kılavuzu (KJSK 286). yırtıcı bir kuş türü, delice doğan (KE
toḳıldaḳ (piciformes): Ağaçkakanların genel 87).
adı (KJSK 256). ḳorday: bk. birḳazan (KE 150).
-Iy ḳuralay (carpodacus): İspinozgillerden ötücü
bӓpiy: Ördek (KE 53). kuş türlerinin genel adı, çütre (KJSK
183).
bӓrpiy: Narin sesli ötücü kuşlardan biri (KE
53). ḳurḳıltay (remizidae): Ötücü kuşlardan olan
çulha kuşugiller (KJSK 185).
ḳırġiy (accipiter nisus): Bayağı atmaca (KJSK
193). küykentay 1. bk. kӓdimgi küykentay (KJSK
157). 2. Boz doğan (KTTTS 254; KE
mıḳiy (accipiter badius): Atmacagillerden
125).
şeritli küçük çakır kuşu (KJSK 199).
saḳaltay (gypaetus barbatus): Atmacagiller-
şibiy: bk. şöje (KE 285).
den sakallı akbaba (KJSK 212).
-paz
turımtay (falco columbarius): Doğangiller-
dawılpaz: Hızlı ve çevik kartal türü (KE 74). den bozdoğan (KJSK 262).
- ĠAy
2.2. İsimden İsim Yapan Eklerle Oluşan jalbaġay (platalea leucorodia): Balıkçıl kuşu-
Kuş Adları na benzeyen bir tür, bayağı kaşıkçı
(KJSK 138).
-AK
ḳalbaġay: bk. jalbaġay (KJSK 162).
abdıraḳ (perisoreus infaustus): Sibirya ala-
kargası (KJSK 99).
Turkish Studies
Volume 12/5
küjirkey - kürjikey (philomachus pugnax): -Ir

Çullukgillerden dövüşken kuş (KJSK
alġır: Gördüğü hayvanı bırakmayan, çevik ve
158; KE 127).
kurnaz kartal için kullanılan ad (KE 24).
şüregey (anas): Yüzücü ördekgiller (KJSK
ḳumır: bk. saḳinalı türkepter (KE 155).
293). Çok küçük yabanî ördek türü
(KTTTS 650). mamır: Şişmanlamış kuşa; büyümekte olan
yavru kaza verilen ad (KE 167).
torġay: Serçe, serçe kuşu (KTTTS 544).
samır (bombycilla garrulus): İpekgiller
-KAn
ailesinden bayağı ipekkuyruk (KJSK
kezegen: Turgay kuşu (KE 115). 213).
küşegen - küşigen bk. jurtşı (KJSK 159). şuḳır: bk. ḳayşıawız (KE 281).
mayġan: bk. sarıaydar üyrek (KE 165). -It
sawısḳan (pica pica): Kargagillerden Avrupa añıt: bk. ḳoḳiyḳaz (KE 28).
saksağanı (KJSK 224).
bürkit (aquila chrysaetos): Atmacagillerden
şaḳḳan: Beyaz renkli bir kuş (KE 267). kaya kartalı (KJSK 128).
-GA -Iş
ḳarşıġa (accipiter gentilis): 1.Aladoğan tompış (parus montanus): Dağ baştankarası
(KTTTS 296). 2.Atmacagillerden baya- kuşu (KJSK 258).
ğı çakır kuşu (KJSK 171).
kökiş: bk. kürketawıḳ (KE 122).
köşege: Yırtıcı bir kuş türü, akbaba (KE 124).
sarış: bk. ḳıran, ḳarşıġa (KE 216).
-ġaḳ
-KEŞ
tarġaḳ (chettusia gregaria): Çölümsü, bozkır
ḳarlıġaş (hirundinidae): Kırlangıç (KJSK
yerlerde yaşayan küçük, boz renkli kuş,
168).
çil (KTTTS 522). Yağmurcungillerden
sürmeli kız kuşu (KJSK 247). samırkeş (nucifraga caryocatactes): Karga-
gillerden göknar kargası (KJSK 214).
-IK
sanduġaş (sylviidae): Ötleğengiller ya da çalı
biydayıḳ (falco pelegrinoides): 1.Doğangiller
bülbülleri olarak bilinen tür (KJSK
ailesinden kızıl enseli doğan (KJSK
215).
116). 2.Aladoğan cinsinden yırtıcı kuş
türü (KE 57). sulıkeşter (emberiza): Kirazkuşugillerin bir
türü (KJSK 236).
buldırıḳ (pteroclididae): Bağırtlakgillerin
genel adı (KJSK 126). şerkeş: Kartal için kullanılan bir ad (KE 276).
kekilik (alectoris - alectoris chukar): Sülün- şuwlıġaştar (apodidae): Ebabilgiller, sağan-
gillerden kekliğe verilen genel ad; kınalı giller (KJSK 292).
keklik (KJSK 150).
-KI
kidik: İki kartal cinsinden (ḳaraḳus – bürkit) böktergi (falco vespertinus): 1.Doğangiller-
ortaya çıkan tür (KE 128). den aladoğan (KJSK 122). 2.Sungurgil-
kürik: Kuluçkaya yatan dişi kuş, tavuk için lerin yırtıcı bir türü (KE 61).
kullanılan ad (KE 128).
tawıḳ: Tavuk (KE 237).
Turkish Studies
Volume 12/5
itelgi (falco cherrug): Doğangillerden ulu -rek

doğan (KJSK 148). Küçük yırtıcı kuş,
üñgirek (troglodytes troglodytes): Çit kuşu-
kerkenez (KE 112).
gillerden bayağı çit kuşu (KJSK 275).
ḳalıtḳı (phalaropus): Çullukgillerden düdük-
üyrek (anatidae): Ördeklerin genel adı (KJSK
çün kuşuna verilen ad (KJSK 162).
270).
mañḳı (gallinago media): Büyük su çulluğu
-reñ
(KJSK 197).
tatreñ (charadriidae): Yağmurcun kuşlarının
-KIn
barḳın: On yaşındaki kartala verilen ad (KE
-sAK
49).
bӓbisek (upupa epops): İbibik kuşu (KJSK
ḳuzġın (corvus corax): Kuzgun (KJSK 178).
114).
şögin: Sekiz yaşındaki kartala verilen ad (KE
jabasaḳ: Bıldırcın türünden bir dağ kuşu (KE
280).
87).
tuyġın bk. ḳarşıġa (KJSK 262).
-SIr
-man
ḳanşır: Kül rengi bozkır kuşu (KE 136).
alaman: Alıcı, avcı kartal (KTTTS 39);
suḳsır (podiceps): Dalıcı kuşlardan batağan
kartalgillerin çevik bir türü (KE 23).
(KJSK 234).
-LI
-şA
relikti (larus relictus): Martının bir türü
bulbulşa (cettia cetti): Kamış bülbülü (KJSK
(KJSK 277).
125).
şӓwli: bk. sarşa (KE 274).
ḳarşa: Serçenin, turgay kuşunun bir türü (KE
-pA 142).
bukpa: Turgay kuşunun bir türü (KE 63). ḳumġaḳşa (calidris minuta): Çullukgillerden
küçük kumkuşu (KJSK 181).
şürpe: Tavuğun yavrusuna verilen ad (KE
282). sarşa: Atmacagillerin, kartalların erkeğine
verilen ad (KE 215).
-paḳ
tomaşa: bk. şımşıḳ (KE 244).
oḳpaḳ: Kamışların arasında yaşayan, gecele-
ri uçan, çok dikkatli bir kuş; balaban -şI
kuşu (KE 192). bk. ӓwpildek.
balıḳşı: bk. suwbürkit (KE 49).
-pan
balşıḳşı (limicolae): Balıkçıl kuşların genel
balapan: Kuş türünün yavrusuna verilen ad, adı (KJSK 110).
şöje, şibiy (KE 47).
bulaḳşı (tringa stagnatilis): Bir çulluk türü,
ḳalıḳpan: Bir çeşit yırtıcı kuş; kartal türünden bataklık düdükçünü (KJSK 122).
bir kuş (KTTTS 282; KE 135)
izetşi bk. ülken balıḳşı (KJSK 309).
oḳpan (ıxobrychus minutus): Balıkçılgiller-
jılkışı (scolopax rusticola): Çullukgillerden
den küçük balaban kuşu (KJSK 201).
Avrasya çulluğu (KJSK 147).
turpan (melanitta fusca): Ördekgillerden
jurtşı (neophron percnopterus): Atmacagil-
kadife ördek (KJSK 262).
lerden Mısır akbabası (KJSK 146).
Turkish Studies
Volume 12/5
şalşıḳşı (numenius): Çullukgillerin bir türü, 2.4. Tek Kelimeden Oluşan Kuş Adları
ӓjuwan (hippolais icterina): Ötleğenler
şıbınşı (muscicapidae): Ötücü kuşlardan olan ailesine ait bir kuş türü, sarı mukallit
sinekkapangiller (KJSK 296). (KJSK 109).
-şIn ӓteş: Horoz (KE 42).
barşın: İhtiyar, on bir yaşındaki kartala baġlan: Balıkla beslenen küçük bir kuş türü
verilen ad (KE 49). (KE 44).
büldirşin: Küçük bozkır kuşu, bıldırcın (KE bayġız (athene noctua): Baykuşgillerden
65). kukumav kuşu (KJSK 109).
kögerşin: bk. kepter (KE 121). berin: Kartalın hızlı ve güçlü bir türü (KE 56).
berşin: Ördeğin dişisine verilen ad (KE 56).
2.3. Fiilden İsim Yapan Eklerle Oluşan Kuş bödene (coturnix coturnix): Bayağı bıldırcın
Adları (KJSK 121).
-(A)n duwdan: Toy kuşunun bir türü (KE 79).
doġan - toḳan: Hızlı ve yırtıcı kuş, laçin, jana: Sekiz yaşındaki kartala verilen ad (KE
doğan (KE 78; 242). 91).
ḳıran: Atmacagillerin geneline verilen ad ḳalaş: bk. laşın (KE 133).
(KE 159).
ḳalbay: bk. ḳalbaġay (KJSK 162).
taġan: bk. uzaḳ (KJSK 268).
ḳana: Yedi yaşındaki kartala verilen ad (KE
zımıran (alcedinidae - alcedo atthis): Yalı- 136).
çapkını türünün genel adı; bayağı
ḳarġa (corvus): Kargalara verilen genel ad
yalıçapkını (KJSK 148).
(KJSK 167).
-jIr
ḳartal: bk. bürkit (KE 142).
ḳaljır: Bozkır kuşlarından biri (KE 134).
kaz (anser): Kazların genel adı (KJSK 159).
ḳonjır: Balıkçı kuşlarından daha küçük su
kegen: Kül rengi, suya iyi dalan bir ördek türü
kuşu (KE 149).
(KE 115).
tunjır: Atmacagillerin dişisine verilen ad (KE
ḳızġış (vanellus vanellus): Yağmuruncungil-
248).
lerden bayağı kız kuşu (KJSK 188).
-k
kögildir: Kuğunun yavrusuna verilen ad
sayraḳ (turdus): Tavukgil ailesinden orta (KTTTS 242).
büyüklükte böcekçil bir kuş türü, ardıç
köksil - kökil: Çevik kartal türlerine verilen
kuşu (KJSK 206).
bir ad (KE 122).
tülek: Kuş yavrusunun yetişkinine verilen ad
kӓri: On üç yaşını geçen kartala verilen ad
(KE 249).
(KE 114).
ḳuladın (circus): Atmacagillerden tuygun
kuşu (KJSK 179).
ḳumıra: bk. ḳumır (KE 155).
Turkish Studies
Volume 12/5
ḳutan (ardea-ardeidae): Balıkçılgillerin genel tirnek: Üç yaşındaki kartala verilen ad (KE

adı (KJSK 186). 252).
ḳuw: Kuğu kuşu (KE 152).
ḳuwnaḳ - ḳunaḳ (fringilla montifringilla): 2.5. Yabancı Kökenli Olan Kuş Adları
Dağ ispinozu (KJSK 174). Turgay
añḳa: Masallarda Kaf dağında uçan kuşun adı
cinsinden bir kuş adı (KE 155).
(KE 28).
laḳsa (bürkit): Yaşı çok ilerlemiş ihtiyar kartal
barlas: Kartal (KE 49).
için kullanılan ad (KTTTS 356).
baz: Sungur, yırtıcı kuş, akdoğan (KE 45).
laşın: Doğan, laçin (KTTTS 356; KJA 116).
bulbul (luscinia): Bülbülün genel adı (KJSK
mekien: Dişi kuş (tavuk, ördek vb.) (KTTTS
122).
376). Kuş türü hayvanların cinsiyetinin
dişi olduğunu belirtmek için kullanılan dӓli: Yırtıcı kuş (KE 75).
bir ad. hasida: Leylek (KE 264).
mola: On dört yaşını geçen kartala verilen ad haysa: Aladoğan (KE 263).
(KE 309).
janaḳ: İhtiyarlamış, kocamış kartala verilen
oġan: bk. bürkit (KE 192). ad (KE 91).
oñaza (strix): Baykuşgillerin bir türü (KJSK ḳaġiyra (grus): Turna kuşu (KE 130).
202).
ḳanbar: bk. boztorġay (KE 136).
payız (carduelis): Saka kuşu, iskete, florya ve
keten kuşu gibi adlarla anılan türleri kepter (columbidae): Güvercingillerin genel
içeren kuş cinsi (KJSK 205). adı (KJSK 150).
pӓrim: bk. itelgi, böktergi (KE 200). ḳoraz: Tavuğun erkeği, horoz (KE 150).
sadaḳsan: Kartalın bir cinsi (KE 208). ḳubar: bk. boztorġay (KE 153).
saja: bk. sawısḳan (KE 209). ḳumay (gyps himalayensis): Himalaya akba-
bası (KJSK 180).
sajı: bk. ḳılḳuyrıḳ buldırıḳ - ubaḳ (KE 209).
lӓylek bk. degelek (KJSK 197).
saḳaw: bk. saḥar (KE 210).
nasır: bk. bürkit (KE 188).
sarjala: Yırtıcı kuşların, atmacanın bir türü
(KE 214). nawrızek: Turgay kuşlarından biri, kuyruk-
sallayan kuşu (KE 188).
süñgüwir (aythya): Dalıcı ördeklerin bir türü,
patka (KJSK 242). sabaz: bk. suñḳar (KE 207).
şaġala (laridae): Martı (KJSK 275). saḥar: Kuğunun erkeğine verilen ad (KE
218).
şaja: bk. ḳılḳuyrıḳ (KE 267).
suwna: bk. ḳırġawıl (KE 225).
şil (perdix perdix): Sülüngillerden çil keklik
(KJSK 308). şaḥbaz: bk. sabaz (KE 272).
şögel: On iki yaşındaki kartala verilen ad (KE şahin: bk. aḳsuñḳar (KE 272).
280). şöje (regulus): 1.Çalı kuşlarının genel adı
tilemiş (buteo rıfinus): Atmacagillerden kızıl (KJSK 289). 2.Tavuk yavrusu, civciv
şahin (KJSK 268). (KE 280).
Turkish Studies
Volume 12/5
tawıs: Güzel kuş, tavus kuşu (KE ubaḳ bk. ḳılḳuyrıḳ buldırıḳ (KJSK 268).
237).
uzaḳ (corvus frugilegus): Kargagillerden ekin
kargası (KJSK 268).
tӓmila: Güvercin, dağ güvercini (KE 238).
zon: Karganın bir türü (KE 108).
totı: Papağan (KE 245).
Sonuç ve Değerlendirme
Çalışmada çeşitli kaynaklardan tespiti yapılan 860 adet kuş adına rastlanmış ve bu kuş adları
ele alınarak adlandırma sistematiğine göre sınıflandırılmıştır. Bir kuş türü Kazak Türkçesinde
rengine, cinsiyetine, yaşına ya da farklı bir özelliğine göre çeşitli adları alabilmektedir. Bazen ise bir
kuş için birden fazla adlandırmanın kullanıldığı görülmüştür.
Kazak Türkçesinde kuşlara ad olarak verilen sözcükler incelendiğinde şekil olarak tek ya da
iki kelimeden oluşan örnekler olduğu tespit edilmiş ve iki kelimeden oluşan yapıların genellikle
Türkçe yani Kazak Türkçesi kökenli olduğu görülmüştür. Bunun yanı sıra kelimelerden biri yabancı
kökenli olsa dahi ekler aracılığıyla ya da diğer kelimenin Kazak Türkçesi kökenli olması yoluyla bu
adlandırmalar yerlileştirilmiştir. Bu bölümde yer alan kuş adları çoğunlukla sıfat tamlaması
yapılarıyla, bazen de bir nesne, organ, sayı, renk, hayvan, ses, hareket, yer ya da nitelik özellikleri
kullanılarak tamlama yapılarıyla oluşmuştur. Tamlama yapılarından sonra ise birleşik isim yapısında
olan kuş adlarının çoğunlukta olduğu görülmüştür.
Kuş adlarındaki tek kelimeden oluşan yapılar hem yabancı kökenli hem de Türkçe kökenli
sözcük yapılarının bulunduğu örnekleri teşkil etmektedir. Kazak Türkçesi kuş adlarında yabancı
kelimelerin kullanıldığı bazı adlandırmalarda kelime sonuna Kazak Türkçesindeki bir ek getirilerek
sözcüğün yerlileştirildiği, bazı yabancı kökenli sözcüklerin ise ses değişimine uğrayarak ya da hiç
değişmeden dile girdiği görülmüştür.
Kazak Türkçesinde kuş adlarının yapımında sık kullanılan yollardan biri de yansıma
kelimelerin kullanımıdır. Yansımalar ya ek alarak ya da ses tekrarı yoluyla bir kuşa ad olmuş, bazı
örneklerde ise kuşun çıkardığı sesten yola çıkılarak kuşa ad verildiği de görülmüştür. Kuş adlarının
bazıları bir yaş aralığını ifade ederken bazıları ise cinsiyeti ifade etmektedir.
Tespiti yapılan kuş adlarından bazılarının Türkiye Türkçesiyle ortak olan adlandırmalar
olduğu; bazılarının ise tamamen farklılık gösterdiği görülmüştür. Yapılan bu çalışma aracılığıyla
görülmektedir ki, Kazak Türkçesinde kuşlara ad verme yöntemi tesadüfî olmayıp iki kelimeden
oluşan yapılarda renk, uzuv, bitki, maden, hayvan, memleket adları; zaman ifadeleri; bulunulan ya
da yaşanılan yerin adı; kuşun boyutu, hareketi, sesi, görünüşü, cinsiyeti, yaşı ve fiillerin kullanımı
gibi yöntemlerle kuşlara adlar verilmiştir.
Adlandırmalar verilirken kullanılan sözcüklerin seçimi tamamen gerçeğe uygundur. Yani
adlandırmalardaki nedenler akıl ve mantığa uygun, gözle görülebilecek ve duyulabilecek özellikleri
ifade etmektedir. Kazak Türkçesindeki adlandırmalarda kullanılan bütün yollar belirli bir sisteme ve
düzene dayanmaktadır. Bu sistem ve düzen sadece kuş adlarıyla sınırlı olmayıp bütün hayvanlar,
bitkiler, nesneler vb. adlandırılırken de ortaya çıkmaktadır. Burada tespiti yapılan adlandırma
yöntemleri sadece Kazak Türkçesi için değil, diğer Türk Lehçeleri ve Türkiye Türkçesi için de
geçerli bir durumdur. Bu da göstermektedir ki Türk toplulukları farklı coğrafyalarda yaşıyor olsa da
ortak dil ve düşünce sistemine sahiptir ve var olan şeylere veya nesnelere dayanarak yeni
adlandırmalar üretmektedirler.
Turkish Studies
Volume 12/5
Kuş adlarının yapısında şu eklerin kullanımlarına rastlanmıştır: -(A)n, -AK, -AlAḲ, -Ar, -
AwIk, -dAK, -Day, -GA, - ĠAy,, -ġaḳ, -IK, -Ir, -Iş, -It, -Iy, -jIr, -k, -Kan, -KEŞ, -KI, -Kın, -LI, -man,
-pA, -paḳ, -pan, -paz, -rek, -reñ, -sAK, -Sır, -şA, -şI, -şIn.
Çalışmadan elde edilen bilgi ve bulgulara dayanarak şu önerilerde bulunulabilir:
a. Kazak Türkçesi için hazırlanan bu çalışmaya benzer şekilde Türkçe ve Türk lehçelerinde
geçen hayvan ve bitki adları tespit edilmeli ve elde edilen söz varlığı incelenerek
adlandırmalarda kullanılan yöntem ve sistemler ortaya çıkarılmalıdır.
b. Özellikle tercüme yoluyla yapılan çalışmalar için açıklayıcı sözlük çalışmalarına büyük
ölçüde gereksinim duyulmakta ve bu nedenle bu çalışmaların hazırlanmasına ivedilikle
başlanmalıdır.
c. Çalışmalarda tespiti yapılan kuş adlarının diğer Türk lehçelerindeki karşılıkları da tespit
edilmeli ve ayrıca benzerlikler ve farklılıklar ortaya konarak daha geniş çaplı çalışmalar
yapılmalıdır.
Çalışmanın dil ve edebiyat alanında, Türk ve Kazak kültürü içerisinde kuş adlarıyla ilgili çalışma
yapmak isteyen tüm araştırmacılara katkı sağlayabilmesini temenni ederiz. Bu çalışma sadece dil ve
edebiyatla sınırlı kalmayıp başka alanlardaki araştırmacılara da yardımcı olacaktır.
KISALTMALAR
bk.: bakınız
KE: Kazak Esimderi
KJA: Kazakstandagı Januwar Alemi
KJSK: Kazakstan Januwarları Seriyası Kustar
KTTTS: Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlü
KAYNAKÇA
Bozkaplan, Ş. A. (1986). “Türkiye Türkçesi Ağızlarındaki Kuş Adlarının Sistematiği”. Yedinci Milli
Türkoloji Kongresi, İstanbul, Eylül 1986, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1987,43-
79.
Çoruhlu, Y. (2002). Türk Mitolojisinin Anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Ergene, O. (2014). “Türkiye Türkçesi Ağızlarında Hayvan Adlandırmalarına İlişkin Belirleyiciler”.
Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of
Turkish or Turkic Volume 9/12 Fall, p. 179-213.
Ersoylu, H. (2015). Türk Kültüründe Kuşlar. Ötüken Neşriyat.
Kaplankıran, D. (2016). “Kazak Türkçesinde Hayvan Adlarıyla Oluşturulan Bitki Adlandırmaları
Üzerine”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1161-1181.
Kaplankıran, D. (2016). “Kazak Türkçesinde Organ ve Vücut Bölümlerine İlişkin Adlarla
Oluşturulan Bitki Adlandırmaları”, Turkish Studies -International Periodical for the
Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Prof. Dr. Kamil Veli Nerimanoğlu
Armağanı. Volume 11/15 Summer, p. 263-300.
Turkish Studies
Volume 12/5
Karakaş, D. (2013). Kazak Türkçesinde Yansıma Yoluyla Ortaya Çıkan Söz Varlığı.
Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
Koç, K., Bayniyazov, A., Başkapan, V. (2003). Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlüğü. Ankara:
Akçağ.
Kovşar, A. F., Kovşar, V.A. (2010). Kazakstan Januwarları Seriyası Kustar. Almatı: Atamura.
Kovşar, A. F., Kovşar, V.A. (2012). Kazakstandagı Januwarlar Alemi. Almatı: Almatıkitap baspası.
Ögel, B. (1971). Türk Mitolojisi. Ankara: Selçuklu Tarihi ve Medeniyeti Enstitüsü.
Öner, E. (2008). “Gevheri Divanı’nda Kuşlar”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The
Journal of International Social Research Volume 1/5, 554- 575.
Smagulov, A. (2013). Kazak Esimderi Entsiklopedialık Anıktamalık. Almatı: Atamura.
Toprak, F. (2013). “Çağatay Şiirinde Vahşi Hayvanlar ve Yırtıcı Kuşlar”. Turkish Studies -
International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic.
Volume 8/9 Summer, p. 105-124.
Türktaş, M. M. (2013). “Dede Korkut Hikâyelerinde Adı Geçen Hayvanlar ve Bu Hayvanların Diğer
Türk Lehçelerindeki Adlandırılışları”. Önder Göçgün’e Armağan Cilt:2, Denizli: Pamukkale
Üniversitesi Yayınları, 1093-1102.
Citation Information/Kaynakça Bilgisi

Kaplankıran, D. & Kaplankıran, İ. (2017). “Kazak Türkçesinde Geçen Kuş Adları ve Onların
Sistematiği Üzerine / About the Bird Names in Kazakh Turkic and Their Systematic”,
TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of
Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Tahsin Aktaş Armağanı) Volume 12/5,
ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, DOI Number:
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11329, p. 217-250.
Turkish Studies
Volume 12/5

KAZAK TURKCESINDE KUS ADLARi PDF

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

KAZAK TURKCESINDE KUS ADLARi PDF

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Turkish Studies

Article Info/Makale Bilgisi

This article was checked by iThenticate.

KAZAK TÜRKÇESİNDE GEÇEN KUŞ ADLARI VE ONLARIN

Dilek KAPLANKIRAN* - İbrahim KAPLANKIRAN**

KAZAKİSTAN, El-mek: kaplankiran86@hotmail.com

Anahtar Kelimeler: Kazak Türkçesi, kuş adları, ad verme sistemi,

ABOUT THE BIRD NAMES IN KAZAKH TURKIC AND THEIR

simgeleyen tüm alanlarda kuş adlarıyla karşılaşılmaktadır. “İnsanoğlunun hayatında kendisinin,

jana (ḳuwtülek): Sekiz yaşındaki kartala verilen ad (KE 91).

Çalımanın Sınırlılıkları, Amacı ve Yöntemi

 Maden Adlarıyla Oluşan Kuş Adları

1. 2. Birleşik Kelime Yapısında Olan Kuş Adları

2. Kök ve Ek Düzenine Göre Yapılan Tek Kelimelik Kuş Adları

Kazak Türkçesindeki Kuş Adları ve Onların Sistematiği

aḳ şaḳşaḳay (motacilla alba): Ak kuyruksal- buldır ḳuwnaḳ (leucosticte arctoa): İspinoz-

1.1.2. Uzuv Adlarıyla Oluşan Kuş Adları ḳısḳaḳuyrıḳ ḳuraḳtumsıḳ (stercorarius

aydarlı ḳırḳıldaḳ (thalasseus sandvisensis): uzınsawsaḳ ḳumdawıḳ (calidris subminuta):

alabajaḳ sayraḳ (monticola saxatilis): Ta- ḳarabawır ular (tetraogallus himalayensis):

ḳızılmoyın ḳumdawıḳ (calidris ruficollis): sarıtös şımşıḳ (parus flavipectus): Baştanka-

ülken türkepter (streptopelia orientalis): jılanjegiş ḳıran (circaetus gallicus): Yılan

sayraġış sanduġaş (sylvia hortensis): Ak aray sarıḳas (phylloscopus inornatus): Ötle-

ӓsem sarıḳas (phylloscopus proregulus): kӓdimgi ḳuralay (carpodacus erythrinus):

ḳoşḳarlıḳ taġanaḳ (lanius isabellinus): aḳürpek: Kartalgillerin yavrusuna verilen ad

Renk adı ve uzuv adı tazḳara - tasḳara (aegypius monachus): At-

mawsımḳus (pluvialis squatarola): Yağmur- örgiḳustar (ploceidae): Dokumacı kuşlar

ḳırḳıldaḳ (sternidae): Yağmur kuşlarından jadıraḳ (anthus): Kuyruksallayangiller aile-

küjirkey - kürjikey (philomachus pugnax): -Ir

itelgi (falco cherrug): Doğangillerden ulu -rek

ḳutan (ardea-ardeidae): Balıkçılgillerin genel tirnek: Üç yaşındaki kartala verilen ad (KE

Citation Information/Kaynakça Bilgisi

Вам также может понравиться