Baumgarten Aesthetica

AESTHETICA
SCRIPSIT
ALEXAND. GOTTLIEB
BAVMGARTEN :
PROF. PHILOSOPHIAE.
TRAIECri CIS
Im ptN«. lOANNIS CHRISTIANI KLEYB
CIp.CICCL.
Digitized by Googl
, Digitiz^dbypOOgle-
PRAEFATIO.
(oL I uum A, 1742, roga-

filiadirigendarum
ftcultatum m&riorum ia co'
gnofcendQ ycro , noiiam per
z acro*
Digitized
PRAEFATIO .
acroafin, exponere: '
more
confueto, definitiones de-
xnonftrationefque praecipu-
as di6kabam in calamos audi-
entium, reliqua liberiori fer-
xnom feruaDam illuftranda.
Quae congelferam , tum qui-
buiidain aliis dodiilimis viris,
quoruminmanus fcripta per-
uenerant , tum praefertim,
viro celeberrimo, ^Georgio
Friderico Meier, profeifori
Halenfium digniffimo , ita
placuerunt» vt in ea npn fo-
lum per acroafes in Fridrici^
ana nouas commentaretiir,
fed et ad fcribeadum eiuf'
dem argumejQti librum ani-
'< . .
'
% '
mum
....
(
*
^ ,
Digitized by Googl^
inum appellefet. Duasope*
ris iam vidiy
vtiliiGmi partes
in iifque mea,aon tam dexter*
rime verik in linguam verna^
culam, quam multis optimis
rebus amplificata atqne ex-
.
ornata. fingulari cum iuciui»

ditate deprehendL Quad
dum amico ruauiiTimo, le6fcu*
ris eruditis, et mihi tacitus
mecum gratulor, anno prae*

terlaplo generofiffimi no-
biliiEmique commiiitones
me denuo conueniunt acro*
afin aeftheticam poftulaturi.
Honeftiffimofatiffadurus de-
fiderio,memor, quantum
ego quondam temporis fati-
3 W g^-
0
PRAEFATXO; *
.
#
^
gondis excipientium dextrls

impendere debuerini, quum
didarem., quorum ajitea
mentronem inieci 9 mea tar
inerirogarer: preloeacom-
mitteremecum conftitu!*
Nunquam autem . ita mihi
mea^fiquaruntârrifecunt^ vt
eacuris fecundis .eximerem*
Hinc et illa, quae odo ab
^
Ijiinc annis mente concepe-
ramy nouis accefllonibus
emendatlonibusque, fi pof
fim 9 meliora reddere mens
fuit Quae per hanc hiemem •
abfoluere fcfibendo licuit,

flunc paruo, iufto tamen vo-
lumine^ pubiiciiuris funto*
' V *
Reliquis
" • • • *
Digitized by Google
' PRAEFATIO-
Reliquis , exfequendis jprr*.
mum, quod nancilcar, otium

confecrabo. Tunc forte plu-
ra praefari liccbit. Niiric
vnum feft , quod gratus ani-
mus me inoaet publice te-
ftari, ficut Werenfelfii VoC
fiique fcrkjta, in aliis, ita ^
multum adiumenti roihiattu-

Me, quum meditarer iterum
olim CQofcripta, celcberrimi
Gefiieri diefaurum, quem
egQ non linguae folumj
Jaiie
fed etiam reruni ad veram
pulcritudiiiem facientium
oppido diuitem ^xpertus
fum. Quaecunque meam
feanc, et reliquas curas ob-
^4 # •
eun- ^
* • Digitizcd by (
jBRAEFATI.O*
€ipidi rînuneris 9 quod acr
ceptun; icro ianiâe prouh
•
dcntiae, fortuna maneat, bo^
nis vjris,, qiii hae.c iudica^ .
Hant, mihi certe

. Xatis erit,
protuliire mc quaQdam, quo*
rum meditatjones meis» non
' ibium pulcriotes». fed etiam
.mdiores9 et ingenia colercs
et prodefle non parum mo-
ribus pollint. Scribebam
Traiedi Viadrum
ci$ d.
i&Mart. cIdcIccl.
SYNOP-
I
Digitized bv
0 -^^ i #
-
. • ( >
SYNOPSIS.
Prolegomeiuu
Trnaatio. .
L AefthedoitheoredcaiP.L /
heuriflicay C L'
A) de pulcritudine cognidofiis geHe?
ntini> S. L 14-27«
B) (peciatim*
a) charaêr aefthetici.
N) pofitiiius.
#) naturatS.II. §.2a-4(f*
/3) exercitatio, S. IIL $.47.(51.
,
,y) difcipimat S.IIII. 4«^**77<
J) impetus, S. V. §.78-9?. •
f) correfiior S. VI. §. 96 - 1 0| / .
^
a)negatiuus9 S.VIL (.iQ4-ii4.
1))vbertas aefthetica.
t^.
M)geneiatiiii9S.VIII.$.iif-ii8.
JiJ) fpeciatim*
"
f) materiae.
7() ipfaf S.VIIIL Ii9-i2p»
» S3) eo ducentia.
»
W 5 a)topiai
uiyiiized by GoOgl
' •
' '
^ a) topica, SXf^ldcs-iî;' -
'
Ib) argumenu locuplet^*
ttt9S.XI.§. 142*148*
/3).perlbnae,S.XlL§.i49- is^^
y) vfui ytriufque cum breui*
'
; .
1) abfolutafetnpcr, S^XIJL
'
a) rclatiua aliquandc, S»
XIIIL §.167-17«.
magnitu(|o êfUietica.
X) geiierattm9S.XV'.§. 177*190^
)_fpeciatim* ,
a) materiae.
20 abfolut^, S- XVL
XVIL
'
33) relatiua^ S.
CE) racLo cogit&(« admaterias^.

a) generatimf S. ^VIU..
§.217-22^
I) fpedatim iiugeaere cor.
gicandi..
; I) tenui, S. XVniL
§.230-1^5*
2) medio
'
§.266-2BO.
3) fubdiiai> QBins.
>
« • . .Digitieed by Ooogl
•
» -
" 1) fiacura, S JCXI. f

- .. 11) vitia oppo0caf
« S/XXIl. §. 310-
' $>) argumenta augentia, S<
/S) pcrfonae, grauitas etma*

gnaniraitas aeiUietica
11) abfoluta, S. XXIIII.
95) comparatiua meditaturt

a) tenuia et media « S.
XXV. §. 3<r4-393.
b) rubLimia, S. XXVI.
f 394 4-V
d) vericas aefthedca,
k) geiieracim,S. XXVII. 42
'
444« .
^
3) fpeciacim .
«)faUicasoppofita>S;XXVIII.
- -
• - §.445 - 477.
^) verifimilicudo.
- %) generadm) S.XXVniL
'
f 478-504. *•
55) fpeciatim in ' ^
'
«) fiftionibus . .
Digitized by Googl
,
*VllOPSl<«
'
I) hiftoricisi ^.XXX.
$.505-510.
,
'.
.II) poetids, S.XXXI.
$. 511- 525.
B) fabulis, S. XXXII.
526-538.
§.
y) krgamenca probantia) S.
XXXUI. $,f39-554.
JDftudium veritacis aeftheticum
^ abfolutum,
-565.
S.XXXim.
§. 555 •
.
compacatiwim
- a) in dogmaticis et hi-
ftorids 3.XXXV.f ^
6) poeticmiit S JUCXVL
f 588-613^ ,
.
e) IttKMfUiedca
f) certitadoaefthetica
g) vita cognitionis aefthetica.
'
7) Methodologiat C.1L
'
3)Semioticaj C.IIL ,
II) Aefthetica pra£Hca P. IL
^ 5«5«
JfiJfi ioi J6«
PRO-,
Digitized by Google
^-^k^M ^rtiuihvghiriedtogia inferior,aiis pul*
^^jS^cre cogiîndir, ars analogi racit>Qi6,^
MltMtijh fatultkutt C(T|fto'fcititt1^^

feriorum gradus (blo vfti citra difdpiinaletn
tUlCttrtttl aUQ^& AfeStHfeTIGA NATV*
kAtift dfti IxKieft, tttHftingUi/teilt>gtt&
batufali^ fblet, in cohnataiti , ingeniurti pul-
thlttk toniiiatum ^ iec acquifita^ > et Jbftct de-
tawjln doerateMi let vtenteiBv
•-"
•
•
3v •
'
.
•
A(i ftiaHiratert accedehds artiificiirte aefthe*
'itk$St ^ t' vlut iiuer alips inaior eriic i ) fci-
% P « O.L E 6^ M K V M
cntiis incelleftu potiffimum cognorcendis bo-
nam materiam panure 2) fciencifice cpgnita
cspcUi qubrunittis acM>iiim^re > 3) cogtii^
tionis emendationem letiam extra diftinCle
ôgnofeendorum a nobis pomoeri^ proferret
'
4) boaa priiidpia ftudiis omnibus imnruettO^

ribus artibufque liberalibus rubminiftrare^
5) in vitacommuni^ caerera fi panafuerio^
in agetuiia rebus onitiibus prasftare^
^ Hinc vFus rpeciai«, i) philologicus, i^)

henneneudcus, 3) exegeticusy 4) rhetori-*
qiSf 5) faoiniteiiais> €j poedcus^ ?) ibufi»
cuS) e» u
s. 5.
Obiici pofletnoftrae fcientiae 1. i)eam
nimislate patere^ quam vt vno libello, vna

acrotfi poflic extiaiirirk Rfp. concedendo.
Sed 2) eam eandem
praeftat aii(juid nihilo,
effe cumrhetorica et poetica. Reip» a) la*"
tius patee> b) compieîcur his cum aliis ani^
buS) ac inter fe cornniunia, quibus heiclo-*
^ conuenienti > femel per^êAi^ quaelil^C
ars flne tautoiogiis inutilibur fuum
fiinduni
.
felicius colat. 3) Eandem eife cum aitica»

Rfp« a) etiam critic^ iogicat b) quaedam
eft
critices i]pecies eft pars aefthetices> c) huic
praenotio quaedam aefthecices reliquae pae«>
nc necelarii eftfiufi velic in diiudjcaodi& PHlii
V Digitized by Googl
tre cogitatis> di^s> faiptis difputare.de me*
"
risgu&bus»
^
Obiici poflet noftrae fcipntiae. 4) ind[ign&
phiioft>plHs et infin lw>riaoiitetn eDnim eifb-
pofita fenfitiua > phantafmata, fabuJas, afte-
fiuom permrbationes, e. c. Rfp« a)^hilofoi<»
phus homo eft ineer homines, iiequ^'behe
tantam humahae cognitionis partem alienam
s fetMKac# b) coQfuodituritheoria pultre to*
gitatorum gei)(entUsetpnDcis ac 'cQcfequutiQ
finguLaciSv
$• 7.
Obi. 5) confufip mater erroris» Kip. a)
fed coaditid» itne qua non» inuenieDdSe verir
ttriS) vbi natura non facit laltum ex obfcu-
riute in diftin£tionem. £2; no£te per auro«'
nm dlefidies* b) ideo curanda eft confiiiio»
nfe inde errores, quot et quanti pcnes incUt
rioS) c) non commeudatur confufiOf fed co-
gttitto emenaatnri quatenus illi neceffiurib
admixcum eft aliquid cpnfufionis»
Obi. 6) CognitiO diftin£b praeftat*

VKpf a) Apud
finitum fpiritum tantum in
gnuioribus, b) vnius ][)olitio non eft alterius
excluftOf c) ideo fecundum reiûlas diftin£ie
gnitui «biefium imus pttict^ co^nofcenda
A 2 primuni
K V
4 ^Mo<>i*«.^.^>f
brimym ex quibus
) eQp€c£e(tiioyif-a^
Obi. 7) Per cultura analogi rationisj ve*

lêndjum eft, ne qu)d 4itcrim€nci capiat ratio*'
iDis et foUditatif tefrittirhim» Rfpi a) hoC
argumeiitum efl: in plus probantibuS) quia
Idem pefifjotum eft^ quociefdinqiie perfeAio
tbmpoiita quaeritur ^; ad cautionem Incitnna»
noil negledum verae perfe£tio&is fuadens»
b) Incultitm ec corruptius anaiog^ rtdonit
iiob minitt oi&cit rationi feueriorique foUdi«
cad%
"
• »•
Obi. 8) Aefthetica ars eft> ildn feientla»

RfDw a) Hi noafuAt oppofiti habitus» QuoC
blrni aitdk tantura iam funt fimui idendael
b) nbftram artem demonftrari poffei proba*
bic experientiaf paitec a priori» quia pfycho»
logta^.t. fuppeditiimt certa principia, me»
tefi eandem^ vt eleuetur infcientiam^ docenC
Vfu$> ift Hm^ §v 3i4. comnfemorati»
Obi. 9) Aefthetici nafcuntury fton fiuH^ vti

poetae. K(J).Hor.A.Pdct.v.4o8.Cic.deOr,LIL
C.6o.Bilfing6rindiiucidd.§.2<^8*^l/iand(^
®lttd^)ftf|M^p. AeflJiedcum natqsi luo«
*
tfaeoria compledo^,rai;ionisauAor4â{;e com-

^ . men*
^ Digitiz^ by jbbogle
K o i. m''& t> M s li âI i
ninwi trcpid^^.|^
U t ^ ,
nObil \d} Faculcatds (itfeiA^fcbtÊa&^klA

bellandae potius fyqt, qujim excitandae et
coofirmandae. Rfp. a) Imperium in faculta*
hoc, quatepus natumlit^r iinpetr^ri poteft,

manu quar du<:6c aeiUiecica. C7 Facuiucea
infe4pre3 nqn) q|!atQQus;coiyuptae r(l|it,Wxci^
tanclae confirmandaeaue funt acftheticis^ fed^
ftfa^n^frigendaer-^ne finiftri^ ^QrdClis lAa^
giscorrumpaiiturik fut pigro vitandi abufus
§• 13-
Aeitheticanoftra^*!. ficuti logica* foror
«iiif.m4Mf«iiibrt ^ «ir 1 ) rriN toiiwr i ci^,
docens» generaiis, P.L praecipiens i) der^
Inis et cogitandis p £ vji i 4» t i c Et C. L «t)
ile/4uoido imMnef it^^-v h o o^li^^toCGt H
C II, 3) de^fignis puicre cogitatorum et
difpoficorum i s ^ m i o 1 1 c a 1 C** liL 11) >
p 1 A c T I c A 9 vten9> fpec^lis* P JL Vtrimque

•,. .
•
; cui kHa potmterefrit re/, ^
. ', |ior. E. : . .V / t
Siîaque poftreoao terda cah loco. .f
-^* r A $ PARS
Oigmzea
1
4 r^SS CAP*I^ fEfT.U
P I.
AE&TH ETi e A T H E O-
R E XI C A.
.•I iii
H E V R 1 S T I C A,
••• «L t.» • • • • • •:• •••••••• ^

SE.CTIP I.
P V L C R I T V b O C O G N I-
, TIONIS,
AcAhtlicM 4ms feft perfeftio cogaitioiiii

. fenficiuae, qua talis,
f.
I. Hacc tutem eft
j^lcmudo, Meupbyfic. 6^2. et ca*
veftda muttffn # *q«t ttiiSf im|ierfeftio^ i.
iiaec autei^ eft. defQrmicas i Mecaphyiic«
. •
Perfeftioiieft cogaitioiiis fenfitiuie a4eo

. fêonditas, vt vel omnino nobis obftorao
maneanti vel non nifi intelligendo poflimus
iMami^ wtm m»
mSihtiimh qua taUs#
Digitized by Google
rVLCBiTTDO COOlflTlOMIS. 7 /T
• • • • ' '
Impccfe^îpQcs cogmtioms ieafitinae*

iîeo recondicas, vt vel omnino nobis obfcurae
jnaoeancveluonniii iudicio inteUe^tuaii po(- >
finc d6cegi | non curat Jteftheticusi qiia tiUs»
COGNITIO SENSITIVA cft a pOtio-r

xi dcuominatione complexus re«
deiiuiica
'
jmelcptttionumin^^ fubfiften*
'
tiunu Huius cxfiftentis fi vel foiain pulcri- »
cuîQtm vu: eiegantiani? dôfmitatemijefor '
lamf $. 159 16. firaul veUemiiis intelligenda

nunc circumfpicere , ficut incuetur aliquando
iaporis eruditi fpedateft venerum macuk-
rumue genericarum perdiuerfas fuasclafleS)
fpccificarum»numericarumue mole veluc
obruîi fsiifr^rrt/iijftinftio fidcmciac ncecfiaria»
$.1. Hinc primum luftremus pvlcritv-
D I N £ M f Qmiî^ paene fenfitiuae cogîtiont
pokrf^ qmt«ii^fif0mnusik eftt vNivsrn*
SAL£M ,Â,)CiatiiQUcam cum eius QppofitQ»
' ?^ . ^ \- §. 18. '

*
• :
•
Pulcntudo cognitionisfenfiduae eric vni*

ueifalta, 14^ i) confenfus cQgttacionum»
qt^benus adhmte ih earum ordine et fignis
adbftrjihimus f inter fe ad vnum, qui pliaeno*
. AkMÂ^^ f 662l PVL*
^ ' A 4 CRJTV-
Digitized b'y Google

% . f AÂi, 1 I
4iftinguenda a pukrittidiqe cognitiQnis^

îus prima et priaiariai paraeft, §,x|. e( pujl^
^toi(QRe obieSorain et maiî^/qaaeuiir
ob receptum rei ffgnificacum fa^pei^ fed m^lQ
eoBfundkur. PoiFuntJiirpi^ pulcr^ ^QgitvU
\i iefXijh et pijUwrt torp it^r, ...
*^
PulmiHiido cogfiitioni^ fenfitfiiiae
falfs, 14. quia huUa perfeftio. fine ordrne^
êiaphyi. coafenfus ordiais. ei|i(
qao, res palcre cogitatas meidiiefiiiiisy ee ioter^
Bus, et cumrebus, phaenomenon, i^^
« Pttlerfcude eognitioiiBBi feaficfuw^ viiiv^'

MVs eft , §. ^4. qykitt fignata bqh percipimu^
^ne fignis» M^c^, §.61^ coQfenftis fignox
fUA liicemtte, f & cuna. ordftieft et em r^km^
|)haenomenoft^ l»vtCRVTVi>Q s(qMiF|4
dÂTioîs^ quali^ diiîp et eloquiitioj[
quaAda ffgttttlta eft onifso f, Ibmio» n
quando feFmoviu^voce habetur.
jftio, iH^4'
Tb^dfm «fl[^.po{rttBti<'eiii^^
dcfornaitates,^ vitia% msiculaQ cognitionis ftky
Digitized by»Google
'
vAl^m 4QmAiQ£fcioHj9* fJU^^ cogitatoFumt

f.
%9l ¥tk w fignificttloiM, ; $, 99. M- f nu f
I
•V VberttiSrmagnitudo, vericaS) claricaS) eer^

^tudot ^ta(«>îiiam :qmiteiiwi oooMiiV
punt \n vria perceptionc, et inter fe, e.g,
vbertas ^t magnicudo adÛricaceint y^rUas;
cgctimaibaidfaticudinmtt» 11^^ .
yitami quatens varia cognficionis alia,§. i

.OHifientiunt.mifardem, dant omnis cpgnitio*
V\% {iMfedibtsm^ NL^,66ff. $(4. pbêiibixleiUi.
fenfitiuae pujcritudinem, §, 14. vniuerfalemi
i, 1 7f nraefdft im rerMfu co^tsitionuiii, ^.19«
}n qmbW tuo4i v ;t ^ -
QQfi^f nobUitaa, veri certa roouentisi

( I/ "U " ^
• ' '
•
....
•'•<•»
5» ?3»
Angudiae, viliu&, fa^tas, M<§-f5i- ob<
int^Q^m^^îhWnt omnis cognidonifi irnpe^
'
I^plcrituijo cognitiohis fenfituiae, §.14.
nes cbuii^Htae, 1$-!^ etitiQîmw9>
uiyi.iûO Ly GoOgle
•
. tilv.'.'. . -
JO ^ FARS l^
/.
CAT. l. SEGT. I.
quod nuUa perfe&io fimplex mhis 6t phae-

wmtifoia. Htoc adinittQnte:iGcep*
tiones admodum multasy non habendas ia
vipis, CLCiamfi fiant phaenomena^ modo ma-i
xihinm , qui locum Imliett confenfum phte-
nomenon non jtollant, hinc fint, quae pof*
{imt« pa<?fiffimaf ffiiaimae. AL & d^Sm -
$• 25.
<2uibu5 polkis ponitur pulcritudiOt fi dii
CamUS E LEQANTI A 9 EXCfiPTIO NES|
quales 24. defcripfimus» quandoe.g. re^
gnla pulcritttdinis debiUor. ctdit fprtiorit
minus foecunda foecundiori , propior vlte-
riorif (ui fubordinatur i e. c. M. 446. erune
non' iN£t£GANTES« Hinc 111 rqpilis
pulcritudinis in cognofcendo^conftituendis
bene iimul carundem tohur atcendituri Mt
peiêfMio <q«iaiMmM eft tsEd^d cft ai gy*

* T :
M E ^4 T V M. Sunt ergo argtrmenta iocuple*

tamaaf nobilkanda» proimntiaii ithiiti;antiaf
perfuadentia) mouenda, §,12. quorum ae^
(Ihetica non folum pofcit vim et efiicaciam
M. 4- 5it. fed etianLeiegintiami $.25* Pais
cognitionis, in qtia pecuTiaris detegitur ele-
ganda>«ft FrcvRAf (fchem^.) Suntergo
fignrae i) rerunr^ cogjtMioiiBft ^ l^: ^kif^
TENTTAE, 2) ordinis, 4- X9* 3) fignificatio-
iiisr qnojfigurae diônis;^ M.- ('tgun^
> .
rum
Oigitized by Google
rvi»cn%7wn9 cx>6imtiomis. ii
fiiotgenera, - ^
> FttlffkiHlo cqipiônisi 14. quum At ef-

tc6ta$ pqlae cogitticis huijus virifovs viuis
p^cmaior, nec nobilior, JVl. $.331» 332;»
aor^ «iiima ddioeeniis aUquan igdBeiin ec
ideam pulcre cogitaturi , characterem
WEhivis AESTHCTicif enuoierationem
eorunif qoafe 10 antma oacuraiicer pulcrae go«
gnitionis cauiTae propiores funt. Ob ratio-
lie^ f^%€m f 17. altofiaa fiibfiftamua.nunc io
gneraii ac yeinti CATjibMco
clianiAeret
qualem omnis generis puicre cogitata requi"*
riHKr.iKm.jdeii(Wk^ arcci ALEMali-
qoem , complemeocom generatia ad datam
certam determinatae fpecici pulcram cogni^
'
ckw»m-aftM prayftawda mi
< • K • «wia I»». • ^

•
-.
SB C T 1.0 IL
• • • . . , .
^ S- 28. -
^
Adfimponendo «ftsraQerein feMcia a^fthetici genetalen^

generaliora, f 27. requiri- .
|;oNNATA, §.2. (*vfftty nacura» cv^vmi»
/•
'• •
ammae tojBâs ad pul«w cogicaodoini
iii fnt^
cum nafcituTt • * •
Adiiaie\H:a;Bir 4^ qua ^29«^ i) i n g iiî vm
xvMi ingenium latius '

dlftum (onnatum
cuius faculcacefi.inferiores facilius-exciieHCiuf
ec ttd degandtiii cognitioius dpta prSjSeif^
tione gouijpireQU — - ' • ; i •
i f *
• ;
» • • 1 • •
Ad ingenium venuftum 9 de quo 29^.

A ):£Maicacas«igmfltidQafc inferioês) etfmiH
que difpofitiones naturales, a) acute fentien*
M.^. {^40« noii foluin «it anima nancifca*
diy. ,
lur prii]iaiii:piikre do^catitfl maeefiam VbifflM

bus cxternis, ,fed etiam vt fenfu iriiESriioi
incimaque confcienciBv^M- $• 53f « mucacio^
nesr et effeilus reliquarum fu^m faculcatum
pofRt experiri direftura. Vt fecuitas fentien-
.(ii confpirec^Qtim reUquis.t ttnc^ fic ingenio
venufto, quafe nbnêmper fuia n

fCinfajDionibus .quihufciUnque., ^ quafoihqu^
fic oppreifiiia cogiaicioê$.^ b^terogeneaa»
Tn^v r^.t r^f^ •'f'hhA

"
b) Difpoficio natut^tis ad imaglnandtOn^
f.'30. Hjiia ing;enh£al ^ciitiiftoiA 6t yyânor^
rifi^9¥i quia i) fa^pe praeceritâ piifcre' cogi-,
canda fuoc 2)^ prae^tia &tepe^* pratetereiui^
Digitized by Googre
' *• • •
^tadot 3) non ex foHs praefendfous^ fed et

piaetBrici») futuia cognofcafiair.- " Vt conQ)i«
Iret iaiaginicib. ftlft]iiis «IiquBniio Acultad'
bu8, tsmta fit in ingenio venufto > quae non
iaapet et vbiqi^fm& piMma&mtibUB obfea*.
tet reliqins pnosffdmam omnes naturalicet
debiliores iingulas fingulis iniaginationibus.
^,2fl. Adphancâm fireferacnr.fiiailtasfiii^
|cndi , Vti ille|>e at>ud vereres , <iuprex eiu»
t& io ingenio vjsnulto môrif iBfc^tts»
t) lOii^lhlo mMiimli» j^ftiîadini»
mt) 1
1
quafi poluui€iir.^^.9er ii«i'ft€ttlMtts tcf

pultritutlo rogtiitionis, quatcnus jproponlo^
nes phiaeaoiBeiia.pofcit, dil]pixipordo|Bie^
phtenomeila noii ftdtoiitdc^ ec ipfa p«teiti in^
renii latius difti propoirtio pfaeftanda eft»
^.Hg^ Mr i7f- / Hlnc auonjam.«0iaen fub
ugenii no&ime non Mro înul deiiicercir^
omfiis pulm cbgnitio tionnunquata ingeniQ
«tdfcrilMtun Vt .cam^n et perfîCaCia probî
tonfpiifêt aliquaiido cum reliquis animi fo*
cultatibus tantafit, Ufjae non nifi fatis\fib|
^
{iraepamtjini in miitenam lerafuri % 19%
Di(îfitiO Mtturalis ad reCogholcen»
^yffl
t
fl)
ec mMioria^
^
M
579/ Adbemofyne
. tifmlariiin
B^^^W^^^^*^^^^ ^^^^^^^^
Digitized by Google
14 t*. Ci(P«ri. irccT; iw
muSktvm OMter v^ceribus. .dicebatur ad tx» ^
«soritm ifRagiiittiotti»kimi.ftpro^
referentibus, §.31. Neque tamen ipfa re*
cogopiiccQdi facultate iuper£?dere poteft
palo^ e g. liiurraciirus^ imfno fiiigen€em$
ne antecedencia turpiter fequentibus repu**
guenc» opofcec efie memorem.
e) Di(][>dficio poSdca» M. 589i qtite

tanta requiritur, vt exceilentiori praftico*
rum aeftheticorum daflTi nomen poecarum
coneiitauerit. Nec mirtbitur pfychologus .
perpendenS) quanta pulcrae medicationis

pprcio combiaando prMfoindeqdoque phsiai^
tafmata formanda fit. Vt cuih reliquis ta*
men facui(atibus probe confpirec» canta fici
f^me muadum s St quafi cretcum non (ubccSf
hat reliquanim e*g- perfpicaciae> §• it. poU»
tionibus». $>A9»
35- /
'
f) Difpofido sd faporem non pubircumt
immo delicatum > JVf §. 6oBj qui cum per-
.
(jpicaciat^» 31 fenforum) phantafmatum, &^

ttionum e.c iudex infbriorfit» M» 607.
tjuotiescunque diiudicari fingula per intelle-
ûni) 641» non incereft puicricudinis»
g) Difpoficio ad praeuidendttm t M.
^9$* praefagiendum) M» 610. Quam -
... X obfer-
*
Digitized by Google
ASITftSTlCA ^JUrVtrAMU^ 15
obA^raeittrVMtfet in Ingefliii pulerloribiis,

quanca non eft in muldsv extraordinariam,
veiuti prodigium quoddam ac autaculiiiiir
diukiis oitffaEHwbttt Viide poetse dcnuo
vates» Neque tamen haec, in medio poflta
tranfeimdo^ lequirenda taouun eft a4 nefdo
'
qoie Maciilattêtici; fuoniMi ad omAem

cognitionis vitam > primariam pulcritudi-'
nem) requiritu^. %%. M^: 665» Vt ron*
!|>inre tandcm cum aliia tutec facultas et di^
rpofitio diuinatrix poflit» §. 29. M. §. 616. ^
tanta lit^ quae fuo ioco ac tempor^ n<^c ien*
fatiomy multo minuc imagtnationi cedac he- ^
'
terogeneae» $.30,31» .
^ " '
•
. i
"37- •
li)iKfpoiitiowlOgiitiieafhiat peteeptib-
nesruas M. §. 6i^. nuneimgis, tiunc minus
neceflaria, prout charaiêr pulcre tantum co*
jptands^ inmi ammaaiY vei effereatis etiam
pulcre cogitata fimul attenditur» Neque
tamen in priori poteft omnino d^^Ct §1. ao»;
Vt eonfentiat aliquvido cum reliquis nbn fic
tanta, quae pulcritudini neceiTarium iacfutum.
fupprimac: 35^ M..$. 6sto« .
Ad ingenium venuftum» de quo $»19.

B.) facultates cognofcitiuae fuperiores> M«
§• 6%^ quatenus a) inteUe^ et ratio per
imperium ahimae in femet ip(am multum
aon raro coofcrun^. ad cnfitanriaa ^Kultates
Djgiti2
l4 .fJk9,9iU<CAf>tU!S£JCT,n.
:iMktkMtmi 73c^^ ii) confenftfs krUtii

etapta.pttkriCB^ni firoponio*fiiqie'nOA tii«
fi pber intelleftus et rationis vfuiti obtiiietuf»
6.29. c)magii|ie.Yiuiditatia4a-Maiogo ratio**
nis confeaariiiiti (iwiittii «Itwtle nft Piri^
CRiTVOO intelleftusj M. §. 637^ ct ra» .
t^0iii4i peffpiGkMitiA^.nexiM exteofiue

diftiaftae* .
;
•
"
' 39*-^ •
•
S- •
' .
Ingeniutti Venuftum natufaiitef difpbfi*'

tumêftif vt ftUquando ^ npn a (bitu fuo.prae^
terrto fditim^ qui^cjtiid ti(ieiifldri& f egerat, fed
ab fenfationibus eXternis ibftfahendoj
ipfis
fiftuiliidiquein ftatuitt^ vtfutûm^ atten-
dat, eutidemrVtboflttnl^ vel ihaium^ perfpi*
'
cacit^r intueitori et fignis conuenientibus ob
ociilos p6nere pdfit^ fitb inteUedus et ns^
tiopis ii9f>€riQ, 30r38*
* Vei per loeum, vel pfef graiieifh errbfeifli

*
ekdudit fattM Helicone PenKMcritun^ ^9%. .
. M. ^94. et ineptiof fefty M. ^39- ôna parsj

qua* pifetklin npmen li^ninis yeiiufti Han^
'
*
dfcifperftt) -
\ •
Si trUms AnH^fii iuput in/anakk mAûaM
Maiores facultates infaridifi^, e4e^fi* »S*

tnrAlkertideSf requiruatur in pulcre cogita-^
turoi
•
i
•
' "
'
)
:
*
Digitizedty GoOgle
AtSTH£TICA ^NATVRALIS., 17
tmoj f 29. Hae vero n6n folotii eife iimul

cum fuperionbus naturaliter magnis polTunt,
M. 649. fed ad eas eciam, vt conditio, fine
qua non» requiranmr. M. §. 637. Hinc eft
opinio praeiudicata; natura repugnare pul-
^^'itudineni ingenii feuerioribus inteliigendi
jratiodnandique dotibiis > qtiatenus a natucft
connafcuntur accepue* .1
Poteft eife ingenium pulcrun) , quod in-
telietfaiset lationis vfuln male negiexit» poN
tefteffe ingenium philofophicum et mache-
maticum non facisinilru&um ab ornamentis
analogi rationis. Si potefl: efTe ingeniurtk
vel mediocricer venuftum ad fcientias tamen
folidiores ineptum ipfanatura: nontamea
^ffe potell ingenium iftisconcipiendrsnattlmV
omni venuftati cognitionis, vtinafcicur, in-
'
habile. JM. §• 649. 247.
• - § 43« .
Ingenia potius fuperiora ac vniuerfaliaper

omnes aetates , Orpheus et philofophiae
poecicae ftatores , Socrates , iipit)u diftus,
PiatOy Ariftoteiesy Grotius^ Careeiius, Leib*
nitiusdocent a pofteriori bene conuenire, ac
in vna fede, nou nimis angufta, morari poflc
dirpofitionem ad pulcre folideque cogitan*
dum, eciam ex feueriori difciplina plulofo-
pborum ac machemacicotum.
^
P , §44-
'
'. •
.
- •
it rAHS i. CAP. I. $jKpt. II. '.
§..44-
Ad aeftheticam natum, $. 2$. requiritur
a) indoles dignam et mouenteni cognitionem ;
'
pronius fequuturai facultatumque appedtiua-

rum ea proportio, qua in pulcram cogntticH
nem facilius feratur, s. tempbramen-
TVM ABSTHBTICVM CONNATYM^ >
M- §/73^ •
' • :^
Quum omnis homo feratur in omne ger/

nus appetibiliom, cognitum
quatenus ipii
eft, e. c. M. §. 66f. locemus eorum aliqua

cipqter^ vti aeftheticum decet , if. fecunr
dum dignitatis ordinem: Pecunia, opes, lar
bor,. otiumi conjparatiuum, deiiciae externae,
libertas, hbnoryiamicitia, figor et valetudo
corporis firma, virtutum vmbrae, cognitio
pulcra cum fuo corollario virtute amabili,
cognitio fuperiblr cum fuo coroilario virtute
veneranda. Licebit ergo temperamentis
acftheticis tribueire magnitvdinem ali-
quamP£CTORis c kn T a M,inftin£lum
in magna potifTuTium, praefertim apudattea- •
dentesi quam fadlis inde craniitus ht ad ma*-

xipia. §. 38; 41.
:
" : §. 4<5-
'
Secundum temperamentonim do-
tritam
£lrinam melancholicum folet commcndari .
non fatis difcernentibus pulcras medicatioiês

: ,prov
' ^ Digitized by GpOgl

^
V
}>t6Kxmres i brAicWbiiis et abfoititndis Ik-
eliiius î>dtir 'eric: QfXikSaiâf aiitefl

" \:> :
maltint efle'cholerici, ^ *
•
Qitos iulk ad J^mam ventofo gloria tûrf u^
Magnuatepns aggrejjl/ tMetA^fghriamrA
S E G T 10 III. :
• • • V. f,
'
I
AA idhiitdaetr^feiitfis
It.)AtrxWff lE^XEllClTATrO AESTHE-
:»ei&etM te^tiiritiir
'
Tf CAy trebridr repetitro aftionum in hoc ha-

itadgeili^Khnh/ v^cifitdliqiiis ingenH ac Mtloli^>
'^. '-'ifCv defcriptorum confenfus in daturti
themas £ fie^qufs ab Qrbiliis data, themata.

cogite^, tti Vnfi^ itrogifthdafti, iri redi vtiinf,
;§. .i8. vt liabitus puicre CQgitandi f|£ofim. ac*
ûiniturr M. ^'577<. ' 5* :
Natura, tle ,qua S. IL non poteft vel per

'
breuius 4^mpn$^- ip,ppdem gradu ftibfiftere*

M.§. 550- hinc nili cdndnuis exercitus auge,-
ancur eius vel difpofitiones veUiabicus5§.47»
decr^ciCi q^^ncacunqêpooatUF» nbnnibil ac
torpefcit,M* 4* ^fo»; Neque tamen exefcl^
ti^ ASiamm ômmîu^ facuUacuiQ^ mi^
^ '
*
.
- B buf
.bus St IL. fed aefthedca»^ 47, Sui^t ft^c^K^
crriA oatariim facis pttlQram commipentia ac
^DETVRPANTiA, vitanda phaenomena,
§. 16. apud ingenia a£tiua et femper, agâ*
tia uUqttid> non felicius, qoam roaliaruih
.commendabill fubiUiucipne) ^98*
Aliquem iam confenfum in ipiis exerciciis

^ et iis quidem Mnhibus pofco»
iieftbecicis
'
47. AJias nonfunteflfeftaspulcrae n^turae,

Uincnec eius vim augenC}§; 47. M. §• 139. Sed
tanttim aliquem^ ^lalariii noh pofcunc miU-
\.tes, quantospugna. Goncedo,,;quaedamna-
.
turam fatis polcram^ iônnilîl ^niul ^rrum*

^pentia aefthedcus , 16. Coricedo eciam
.
decurpantia nonnihii, ^.480 .nîpdp magis

Xonfentianc^ 4ic diffetaciunc> a potiori quae
;dicamus aefthetica, §. 47. Concedo tandem>
^quorum maior «elt detgrmicas pulcricudine».
jnodo comitecuir ea confdentiay §. turpi^

cudinis fupcrponderantis, per quam npn, &
male nunc^ ec oiim iic eriC} M. 666^
N(Hi ing^mi iblum> fed huius indoiist

de quibus S. II. §. 49. allquem Kronfenfum
poftulo in exercitiis aeftheticis^ $.47. Colî-
tur ingenium morcuis ac inercibus exercidis^. .
•Echic. §, 403. rieglefta prorfus indole , Vel

omnino corrupca» depreiTaque} e.gtinpanio-
V : • ^ nem
Digitized by Gdogk
BXBKCITATtO ABSttifETICA.
, 21
nem ddminantem, p^-aeualentemque cupidi-

nem hypocrifeos, ferociae athiepcae, fodali^,
tiinepocum» ambitionist Ucendae, baccha^
iialium, defidiae, pigritiae, curarum oeco-
nomicarum, vel oinnino pecuniae^ Afi.
vbiqnepeiiueens peiEîoris exilis vilitasy quic-
quid venufte cogicMUOX videa,tur,. deturp*-
Erefta feruetur, vti videbiturr aut eriga^

tur, fi quibusaiitermodisifieripoteft, indo*
le$9 M* §. 731« ingeniO t de quoS. IL nidi-

reliftoi Ethic. §. 403. nafcentur inde forte>.
quas 45» dixi, virtutum vmbrae ; fed j>ar«
tim pellucens vbique mditas ingenii motus»
quos bonos dixeris, boni cordis, vti ioqui
foieuty deturpabit, 48^ pardm auerfatu&
faltim cognirionem pulcram animus, auteam
pon fufîcientei: appetenS) iQgenium> malis
«uibusêo finet torpefcere, non inuitus, ^.48*
vnde nunquamad pulcre quid cogaofcendunx
aUeuari djenuQ pofliu 27^ _r
52,
Exercitia aeftbeticai 47^ «runt i)
xwyfiidAttfttf^t^ titra direîdnem artis erudi-'
tae, qua polleat exercendus, fufcepf:a. Huc
horridua iile numerus Satumiust quo prifcus
Cafcorum agricola, fortis et leuans animum
feilo tempore> 50. ^
B 3 F^r^
Digitized by Google
•
. yerfibut ahernis Qffrobri9 rujli(a Jih .
*
4it. Hor/ •
' *
... * ,
Huc generis humani omnia ante artes erudK,

tas inueucas pulcra^ coguitiQnis. fpecimina»
liuG cuiusiuis. pulcdQriî ns^dinê primiigniculi
omnem artem anteueftcntes, quaAUQ e.
fiwt Quidius 4!5 mmoj^x
•Quicîiid tentabit dicer^x verjus erit^ .
In aefthetids etiamegregiecaueamus, ne
'
itigenium rudc ac ineruditum pro iisdem ha-i'

betainus. Ethic 405* Homeri fane» acPin^
darii e. c^ faîe non rude fuic
*
Ingeniuvij non incidticm^ nqn turpiter biv^

Hor^ itum^
archetypa tamen artium eruditarum potioa
fuere, quam ectypa. Poteft ineruditus ^flq
iugeniit etiam aefthetici, §• 29»*admodum;
poiiq, §. ^2. Ethic- §. 403. ficut eruditus in-H'
genii, qua |iulait^dinQqi fpe^c^t (gm xu^
dis, § 42. .
^
_
Sicutl muiicam Leibilirius 'dtxit exerc^*

tium arithmeticum , numerare fe nefcientia
apimae: (ic eciam per exfpediacionem ca< '
fuum (imilium,.^t inde veluri connatain imi*«
tationem primam, nefcius adhuc paene fq
cogitare) mulco magis 'fe pulcre cogitar^». iam '
Digitized by Googlp
* • * ^ I
\
I
V . .
'
SXEICITATIO AEST.H1TICA* 2) j
ixercerar infatiSy bona forcuna (i quis edu^ *

^
caudus incidic in manum artificis, qui os te- ' >
serum pueri figurac, ac balbumi» §. 37«^ \

Torquet ab obfcams tam nunc fefmambut
aurem^
Max eiidmptSttfpraeceptis format amcis^ t
'
i 50, 45. .1
Reae faaa 3i> 32, 3T. orientiet

refert. \
temporaj 3^. »0/1/ §. 30. ]

Jnjlruit exanplifj §. 32, e. c. Hor. L. II.
ep. u iz6. I
s. 55.
Exercetur jngenium natura pulcrum por-
ro , iamque femet ipfum exercet apertiust
§ 54. 9 etiamii nefciat, quid agac» dum con-"
, fabuiatur puer^ dum ludicpraefertim vbi ludo«
rum inuentor eft, aut paruulus direftor inter
commilitones 9 iisque gnûiter intentus iam
fiidaty etmultafert, multafkcit, dumvideti^
dum audit, dum legit, quaepulcreintelligat,
modo dirigantur talia omnia fecundum
§.49-51. vt aefthetica fint exerdtia^ 47*
. S- 56. \
Fallimur adulti etiam non raro, quando
legendp vel audiendo pulcre di£ta, vel fcri-
pta, e. c. pulcre ea inteiligimus, eorumque
pulcritudinem intuemur et qiiafi guftamus
§. 3f, vt zxxdLOii qixidcm: puIcreJ benelre^Cf
'
aciii iotra nos acdahiemusi neque tamea

B 4 nos
Digitized by Google
24 r ARS 1« CAF. I» SfiCT* Ilf.
nos cum ipfo fimul imitando pulcre cogitarc,

fatis animaduercamus* .Hinc esêrcitwm
.
acllheticum maius eft, ac pierumque vide-
'
54. .
raiis (Gallis) ingeniunh graiis (gallis)

deait ore rotiindb,
ûfa loqui^ fraeter kudem nuUius auaris.
S- 57-
Per maiora iam exerdtia maiores
fe patet
vires.etdafe et tt^MiAiirwxîÂ^rfJi^M-a» evpm^
xct, quae proprio Marte fundit animus avro-
fioLTcoit quando iam fme cortice uacare vei
•
Exercitia aeftlietica erunt z) correflioni
ac certioratfi aciceiTerit ad connatam S. I L eit
acquifitam aeftheticam naturalem, dominam

xiaturam, §. 2. ars erudiUt §• 47*57. fme qu^
ingenia pulcra quidem, nequetamen diuinaf
viam ad elegantias cognitionis^faepe expe-
îancurt
, Qtiateper incertam limam^fiib luce mafigna^
Digitizcd by Googl
KX&KCjTATIO AESTHETICA. 25
*•*
» §. 59*
Vtrumque genus exercitiorumi §. j2, f g.
quotrdKunqae pulcraili cognitionem exer-
cendus efficienterdecernit, noiiingeniunifo-
lum, fed et indolem et teraperamentum ae-
ftheticum in hatbitum deducit etxonruetudi-
ne confirmat, §. 45. intendens connatam pe-
(kovis maguitadinemt §. 46. M. 247«
'
AESt»E+ICA DYNAMTCA
f Critica
virium daci hominis ad datam datae cugni-
tioms pulcr^tudixiem aflequendam» connatas
naturaevires metiri nequit, nifiexeffeftibus,
exercitiis, 27. vbi iiUle fic conciuditur:
tantum fpecimen
T2Lntafn^tt,avYacz^^^ff^lÂi
datihominis ; Ergo tantaetiam eiiis cft con-
nata natura, quae accedentibus praeuiis
exercitiis eo pertingere potuerit. M, §. 57.
Ncque tamen aeque bene faepius infercur:
Ad untura <tt/Tflcr%6j'<flto-/tflt,vcl fpecimen vi-
res dati hominis, vti nuhc funt, non fufFece-
re, Ergo deftituitur connafcenda ad medita-
tiones eiusmodi nacurai JVL 60«
Aefthetico dynamico faepe opus erit

TENTAM.I NIBVS (pericuUs ) A£STH£-
T I c/i s, exerciciis ideo \ inter alia^ decrens»
Vt expejriaturj an vires daci homirjis , et
A s quaa-:
26 PARS I. CAF. !• StCT. ^fU ^
quantae ad dataiiKpulcram cognitioaem fuf-

ficiant, M. § 697. Tunc & bene procedunt
tentamina, experientia affirmatiua vires fuf*
fecilie fatis re£te fe liabeCy §. 60., fi minus
prbcedant, non femper naturae defe£ius eft
in caulTa, multo niinus a defeftu cuiusdam
•
fpecialis forte charaêris aefthetici ad datum
'
periculum requifiti, ad defeftum geDeralis
etiaiji, aliorumuejorte fpecialium vaietcon-
fequentia. ^ 27 • Ciceroais pericula poecioi,.
Ouidii ac Horatii pericula epopo.ejaQ noa
*
bene fucceiTeruat, ,
'
,
S E C T I O IIIL
OISCIPLINA AE.STHETICA.
* • ' '
t , ,
Adcharafieremfeiicisaefthetici generalein»'
27. requiritur III.) MtfJ^tc et dis^
ciPLiNAAESTHETicA, tlieoria pcrfe-
{lior inmaceriam et formam pulcrae cbgni^
tionis propius influditium 9 ac ea per natu-
ram folam, folum eius vfum impetrari fo-
et
Ittj fcuerioribus iam exercitiis in vfuo) de« ^
dueenda, nc vagetor habitus ex rerum cogi-

tandarum, vel ex regularumcarumqucratio-
tium ignorantia vel incerdtudine j cogitetue
ircenter, aut omnes vifuros peccata fua pu-
•
- .
' \' '
tan% ' •
Digitized by Google
V
tans, quae tamen ip£^ ndfciat, abipfopulcrae

vfu deteircatiir, §. 47; 48* r
Ad difcipUnani aeftheticam pertinet i)

ojAnis PVLCii A £RyDrTia9 Le..erudItio»
quatenusobieftorum, dequibus pulcre cogi-^
tandumaiiquando iity cognitionem ineiiidita
]iic[}iorem exhibet? qua imbutuni ingenium
Mturaliter pulcrum ^ exercitationibusque
- quotidiani$,excitatam9 qua mocumy qua af-
fe^ûm^ et incodum^ vd Perfius habet» pe£ûs

^^lthe icum,felicius in dmim thcma pulcre
(u>gitandum confe.ntire poirintt 6z^^T.
Pulcrae eruditionis potiores partes funt

difciplinae^deum» vniuerfumi hominem) qua
ftatum praeferthn moraieiht hiftoriasy. nec
exclufis quidem mythicis, et anwquitatesi
^gnQramque genium e^hibentesi ^^3«
In difciplinarum eiiismodi doCtrina aefthe-

ticustantum eam curat perfeftionem, quae
fiat inpulcre medifandis phaenomenoni
14, i5. paitim negatiue, dum dat vitare
TTctpopauccrct dcturpantia, part;m pofitiue,
dum vnica faepe phrafi vel (igno fatis breul
cogit .eruditura le£torenj' fpc^^^s^toremue ma-
Digitized by Google
2g . PAR^ I. CAP. I. 5ECT. IIIl/
. gna quaeuis ab au£lore tantae do£lrinaa .
exfpediare^ licet di(fi|nulet erudita plnra per <

i
exceptionem non inelegantem) §. 4S> 25.
Huc non referimus pueriles quasuis \nr

ftitutionesy $. 54. non tumultuariam in df«
'
fciplinis traftandorum notitiam, vfu, vagalc-

(iiopet auditionibusquepromifcuis.compara- .
-
tam^ de qua S. IIL fed methodicara et viri**

lem eorundem periciam quantumcunque
, *
peifeîam» quoniam iiia magisy fed et eate*^ j
nns t^ntum , quatenus magis '

efficit 6^« '
'
commemoratiav . .
r S. 67. ,
^
Neque tamen aeflheticum poiyluftora po-^

ftulamus vel panfophum 9 quoniam chara£ier
generalis tantum eruditionem generatim po* i
lluiaty ixi ea pulcrae cognitionis fpeciei ia 1
qua quis excellere cogitat 9 chara£ier fpecia* I
lis partes eo propius facientes eruditionis

curatius determinabit j. in quibus hofpitem ^
efle dedecety hanc cognidonis pulcrae fpe^, -

ciem qui fibi coiendam fumferit , §. 27. *
'
§.458.
Ad (Jifciplinam acfthcticam pertinet
2) theoria de forma pulcrae cognitioniS) de
modo
|
ac ratione legitimis eam yiis compa- ,

I
randi/ perfeftior, ac per naturan^ folam et

folupci
' . .
'
Digitized by Google
i
^
'PI^^CIF LIHA. AESTHETICA. .29
iblum eius vfum impetrari folet>.iam accura-

tioribus ee adftri£tiwibus exercitiis tn vfum
deducenda.'§. 62. Jam autem complexus.
reguiarum ordine.difpoiitarum ars vocari
folet. Hinc in charaftere boni aefthetici ge-
nerali nafqcur requiiicum a r t i s a £ s ^ h £-
'
TICAE. *
^ ...
In characteribus felicis aefthetici fpeciali-

bus, e, g. oratoris^poijtae, mulici e^cduduni
'
deiideriis liuius re^Qiiiri facis£Ei£him eft arte
rhetorica, poetica, mulica, e. c. Quicquid
deearum iucuQditate» vtilitat^, necellitate
'iMtxi iblet^ paullulum' attollendo notiones
in magis generalia poteft ad artem aeftheti-
caiB^piicari) cuius haec praedicata tam iate
patent, iic l«u4ei^^rdiiquanuii iimul fumu-
'
xura, 6. 68.
.
^ . . : 's. 70. :
^
/:
Jam fimier^ licebic artem hoc praeftantio-
lem elTe i) quo patentiores regulas comple-
iiicur» i. e% quanim applicatio plirribus in oc-
«fionibus vtilis, immaneceflaria eft , quo
«omplecior ipfa eft^ regularum fuificicnpum
breue tam^n cpmpendium , 2) quo forcior^s
«gfauiofesregulas exhibet, i. e. quas nun-
quam fine maiori detrimentonegligas,3)quo
€xa£tiore$ eas exponit, et accuratrores , 4) quo
magi^ perfpicuiis, 5) quo certiores et ex ve-
ris principiis, aflimabus regularun», deriua*
. cas»
Digitized by Google
30 PARS I. CAP. L SECT. Illh
tSiSj 6) quo magis allicientes ad dirigendaS

ex fuis praefcripcis adiones et ipfam prittin/
§22.
Artis autem aellhaeticae leges peromn^s

artes iiberales,, quafi cyHofura quaedaih fpk-^
-ciaiium, difFunduntur, et adhuc patentioWm
fphaeram habent, vbicunque praeftat pulcre^
qaam turpit^r^ quicquam cognofcere» cuius
non opus eft cognicione fcientifica. Hinc
magis» ac ,vila fpeciaiium^ 69. , mereturin
formam artis redigii .cempletiuis quodchim .fy->
ftema pulcritudinis in cognofcendo tandem
;exliibitura> ac feiun(^& deducendarum ex
'
eadem artium aTOTmaa-fjmrki^ CQmpieti

"
quid in fpecialibus ob infinitam varietatem
fperari non potefti niil. furgeado ad fouc^s
et puicritudinis et cognicionis, adytriâque
naturam, primas vcriusque diuifiones diuifa
ob principium exciufi tertii inter duo cqntra*
di8:oria ^liaurientes firrutemur* qubd fiec
artem acftheticam in formam fcientiae redi-
r
. gendo, 70. ;
Sup^rior regula femper fortior eft (ihi

fiibordinatis omnibus. Hinc artis acftheticae
leges fortiores. fupc inde deriuandis fpecia^
lium artium regulis omnibus, ab his exce->
ptione non ineleganti facienda, quando col-
liduntur. J[amautem
. bis folis cogpjiu&aiiter
^ Digitized by GoogI(
DI5CIFLINA A£$THETICA. 31
cueniety aut etiam iliis.vix ac ne vix quideniy

velud in fundOf auce longinquo» perfpefîs»
his autem jn omni omatu eitemplorumque
apparatu praeilringentibus oculos I non line
grauiori dettiniento. Hinc complexus le-
gum aeftheticarum , prae fpecialioribus fuis
mcretur io forpiam artis redigi^
confeftariis,
guae fimul earundem robur fatis euidenter
ponat ob oculosîn formam fcienuae redafla.
. $• 70. . .
•
.
%
ll^ '
. .
Patfa fcguh lemper peior , quam nulla»

|am aucem ex vno aiteroue exempio can-
tum tbftradae) ac iine' vlseriori rauone pro
îiferfalibus venditaeleges, quid altud funt»
4)uam a particuiari ad vniuerfale fatis liiuica
omnino&t-
confequehtta? Quoties iiinc» nifi
fae, tamenpeccant in quantitate? Jam auteiu
indu&io compieta nunquam liaberi poteft.
ifincbpus eft perfpicientia' Verittds -Tcgttjki*
rum grauiorum a priori, quam dein coiifir^
met ac iiluftret expericntia, (icut illiu6 inue*'
.
niendae ferte primum Aiit fub(idiiiro. Indt*^
gent hinc artes fpecialcs, fi vejas a fpuriis
regulis feiungere fit animus, vlteriori prin-
cipio^-ex (quofpeciales fuas regolas cognofcere
poflint, et hoc, ars aefthetica , ne per eaa-
dem maicfidam expedationem cafuum linu«'
lium* vnic^ ftabiliendum fit 9 vt in formam
fcientiae redigacur. §. 74».
Digitized
'52 PARS I. CAP. I. SECT, IIIL
I «
'
•
§• 74* j
Qmim intelleftus et ratio moraliter ne- i
ceffario diredores omnium pulcre cogicato^ i
\ Tumy efie debeant» 39. iliud autem regulis ]
pulcre cogitandi diftinfte non perceptis fieri '
nequeatj M..^.. 604, 640. non fufficit has 1
p^rfpicue propotii, ac multis illuflxarl, prae- j
fertim quum talis carum confufacognitioiam

'
iine difciplina per aeftheticiam naturalem ac«^

quifitam im.petrari poflit, 62. Ne erga
tota difciplina aefthetices artis in meram ali-
quam coordinationem. ac difpoiitiooem re-
gularum ab ftnaiogo rationis analogon rado-
nis vnice direfturo formatarum abeat, §. 68»
diitindie reguias etiam ct kiteUeftuaii cum
perfpicuitate concipcre iaborat vtiiiter in
formam fcieatiae funul eleuata.. 70^.
75.
. Quod oiim Leibnitius de metaphyficis an-
te reftauratStoiiem eorundem per ipfum coepr
tam : fîdeo plurest qui mathmaHcis doBrinif
deUSaiUuri a metaphyjicis abhorrere ^ quodin
iUif Incem in his ttmbras animadwrtant. Cui
ins rei potijfmam caujjam arbttror effeî quod
notiones generaUs > et qiiae majcime nobis nota$
ireduntur^ humana negligentia (Uque incon/lanr
tiacogitandi ambiguae atque obfcurae funt fa^
BaSy ftquaevulgo afferumurj dejiuitwnesy
ne
nominaks quidem funt , adeo nihil eJxrpiicant.
Aâ er. Lip/. ^(^^^. idem de difciplinis ar-

' ^ tium
Digitized by Coogle i
tium IiberaIium'ob fimilem caufTam affi^ma-
Uerjm» De dirciptiniSiinquamêcregularumL
todceraationibus. Exrequutionem enim pui^l
cerrimomm operum quanquam dofti indo-
£lique paHim» li fapiunt» admirarl coguntur
Velinuiti, fequutituretiam ec lsiudant pluritni
lamen feuerioris etiam fcientiae patroni ple*
rique do£înas eiusmodi fpeciofa miracul* .
diteûras cum plebe cbnfentiendo conte-^

tonunti
. tngmim mi/e/a quiafimmiui aru
CredunL
Onid nutem? fi curati^ definitionibus^ ee
Vere explicantibus aliquid pulcri atque ve-
nufti per apte cohaerentem axiohxatun^) con«
feftariorumque concatenationem refolueren-*
tur, primacertC) cognofcendi, nonbenefo*
lumt fed et belle pfobl^mata? Quid? linda
ars folum, charafterem pulcri ingeniigenera^
lemingreiTa niterecuT) fedetiamindutafcien*
tiae palliuml Certius ectutiusideiusregu« i
lam , non Lesbiami ornatum cogitationis

potlulantia tum exfequeremuri tum diiudi^
caremus) §.70*
Neque vanus augur arbitror fore, prae* fi
dixerimf quod aliquibus exemplis iam ex*

pertus fcribo> per eandem fc viam non pau*
cis ingeniiS) non.paruis, ereftioribusque ani-
iBis comja^ndacura bona liberftiium ftudia^ vt

.
"
.
•
C non
x
/ • • . >
• " * Digitized by Google
34 I. CAP. I. S£CT. 1111« ,
non puerilia tantum, fed et viris , iisque fa-

piencibus^ dignai ilcuti fint) videantur, eo^
que moueant^ vt vel ipfi audeantaliquid no'-'
ui et egregii inaellheticisexercitiis vel faltim
4e artibus eo ducencibus moderatiuSyaequiuSt
honorificentius iudicentf de applicationibus
earundem, vtiiudices, bene fatis. inftrufti,
magisque competentes. 70. -
77-
Iterum moneo. llle ego nonfum qui
aefthetica fdenda 9 quafi numeris omnibus i
abfolutum, mihi vel aliis fingam ingenium

generatim venufl;um vel omnino fpeciacim
iaudabilemoratorem, poStam, muficume. c.
Jam poftulaui, ante theoriam eiusmodi^ na*
turami ingenium» indolem^ exercitiay cultu«
ram iugenii nunc fine aliqua eruditione vix
iatis impetraudam 9 regularum pulcre cogin.
tandi peritiami quam vnice probaui vere-
praeftare, fi fit prima faltim et primaria fua ex
parte fcientia. Nunc denuo poftulo corre-
ftiora ac ceftiora illa exercitiSf de quibus
58- in quibus nulla dies fine linea, fine
quibus mortuas ipfe fpeculaciuasque » quals .
vocantf regulas> vtiles quidem, quibus ta-

men non vtaris, nunquam edico profuturas,
eo, quo maxime debent. Nec ita multa
poft pllira poftulabo. Poftulabit refte adhuc
'
plura fpecialem feiicis aefthecici charafterem
in(ormacurus. §.27. (
SECTIO
Digitized by
'
^ ) o ( ^ 3f
S E C T I O V.
IHPETVS A£STU£TIC V &
Ad charatterem
27
felids aefUiedci generalem^
requiritur IV. impetvs ae-
STBET ic vs (pulcra mentis incitatioy in-
flamnmrioqoef of^ju^ 9 ecft^fis, furor, ^wMf^
fiecy irysvixct deit)^ cuius haeceft genefis : Ex-
dtador natura» S.lLiamin ipfi^ «Mrm-xfJMHr-*
fuwh S. IIL magis adiuta.<loîns ingenium
acuentifauset magnam animam nutrientibus,
S. IIIL pro po(itu corporis, animaeque ftata
antecedentet M
§. f 12, 596. fauentibus dr«
cumftantiis, M. §. s^^s. iam ad ipfum pulcre
cogitmdi aiftam faailutes fuas inferioresyha**
•
bitus, vires, huc vsque mortuas, M. §. 220,
eo intendit, vt maiores confenfu pfaaenome-
Bo viuanty quam quas muiti alii circa idera
thema, vcl ipfe homo, non ita concitns alio
tempore, poffent exhiberey atque adeo dent
effeûs his fuis viribus viuis aequaies^ viri-
bus ordinariis maiores, et ad eas fe circiter
habenteS) vti quadratumadradicem. Status
animae) cuius genefin defcripfi , eft ipfa iila
^pfifly cuius antea dixi varias pro graduumdi-
uerficace denominationes*
C2
PARS I. CAP. I. SECT» V.
§• 79-
In minoribus huius feruoris gradibus, ef-^
fe&u& vi mentis ordinaria maior, vt taiis» non
patet omnibus) fivere tamen adfiierit «/»^17»
eueniet centanti; dum friget,
^ / Vt fibi quiuis
Spmf idemy fudet niultim frujiraqw la*
•
boret
ûfui.idm. Hon ,
Chara£lereiusapud ipfuDii lulhim fui aediifla'*

torem» eo non nunquam corripiendum> erit»
x) /i e. g*,fcripta fua) dum immediate
fcribit» et
pofl: conceptionem minus placeant, ac
ipfi
poft aiiquid temporis heterpgeUîs occupa-

:
tioidtius infumti 2) ipfa maior celeritast cha«
'
lader etiamvirium viuarum in phyficis. -
Pfychologis patfet in tali irtlpettl' totam

(ûidem animam vires fuas intendere » maxi-»
> Ine tamen facultates inferiores> itay vt omnl^
iquafi fundus animae, M. $.511. furgat nonni*
hiiaitius> et maius aiiquid fpiret> pronusque
fuppeditet, quorum^bliti, quae non exper»
ti, quae praeuidere iion pofle nobis ipfis^
multo magis aiiis» videbamur. Hic aninnuie

fundus^quum a mtiltis adhucignoretuêtiam
philofophis, ,e(fe£lus eius extraordinarius»
i}uem 78« defcrijplimus \ diis adfcriptus eft
aUfôfibus, fecundum iilud Lucretii:
Ignomntia caiijjaruja cohferr^ dcorum
Cogii
Digitized by GoogK
IMPETVS AfiSTH£TICV5.
Cogiigdimperiumres^H comedereregniwhvt^
Qiwrum operum caujjcif nulla ratione vider^
PoJfwUf haecfieri diuino numine ^remur.

9
§. 81. ^
Luftremus aliquas mcitationis eiusmodi

opportunitates pro pofitu corporis aut aucu^-
pandas , aut faltim oblatas ai:ripiendas , in
quibus aiu nmiCf aut nunquam. Eo referQ
i) motionem agitatibnenique corporis, prae*
fertim non nihii melanchoiici,
e. g. perequi*
tationem celeridrem. ^6. Hincforte pega* .
'
fus hippocrenen recludens, hinc tot in iti-
neribus carmina fcripta. Mirum eji » ani"
muf agieatione tnotujue corpori/ excitetur* Plin*
S- 82. •
a) Occafio jmpetus ad venufte cogitandufit

eft,ftatusanimae, in quo praeuifio praefa-
giumque nacuraiiter faciiiores funt^M* 6Q2f
ad eleganter cogttanda praefertim necefla-
riae vires, ordinario maxime dcbiles, §. 39*
T 97f niens fana in corpor^ fanoi E.
2^4, per venuftum alterius ingenium ad
imitationem inclinatur, $• 569 44. Hac ra-
cione exciutus <poSoAti7rr^ eft. Ita 9 circa
cHficas huius vitae viciffitudines , inftantc
roagna mutatione, plurimum habicura mo*
.
menti; pofcere fata

Tmpw erit. Deusy ecce^ deuf I §. 80?
C 3 . §• 83.
3& FARS I. CAF. I. S£CT. V.
3) Hiftoriae(Clio),etiam fiftae, praefertiia

liermcê, (Calliope), vel tri(tioris (Metpo^
niene), vel laetioris euentus (Thalia),mufi-
cae, (Tkpfidiore) faltationes, (Erato) pi£hi«'
Tae, (Polyhymnia) et quaeuis liberalium ar^
tium fpecimina, dumadaemulandum prouo-
canty ipfa natura extranos pofitorumy dum
vel amabiliter lodit, vel maioribus mtindi
e. g. folis , fpeftaculis in, lluporem rapit.
(Vranie)» 82. Hac ratione concitatus
'fjiita^dXfprrof kou fAWoTTAraKrd^ e^. Hinc
Mufae non minus , ac Graciae , fociae funt^ ne-
quebencditteliuntur. Vna fiorentee. g.drca
tempora Alexandri M. Augufti, Ludouid
^KIIILfioraerimtetiamaliae. .
1
4) Otium comparatiuum) E* ^67. M»

638. qiândo mens curis foluta laborum
xiegotiorumque reponit onus et per amoena
83« ambulacra temere erranSf 8i. ferena
patet in feceffu diuinis afflatibus, §. go. Hoc
forfan Helicone pafcere , fomniare in
cfl: in
FarnaiTo. 0 / duke otium honeftumqm 9 ac
paene omni negotio \pulcriiis ! 0 ! mare ! 0! Ut-
4usl verum fecretimque /A^cretov! quam muha
inuenitiff jquamûlta cUSatix ! Piin« I. ep 9 .
' '
85>
5) Sipulcre cogitatttio requiricu]: ftatus,
. .
qualcm
I1WP£TV5 AEStHETICVS,
qualem 39. defcripG 1 praefertim in l^fa«
tionibus themati fttis heterogeneis conftitu-
tOy aquae pocori» pro poiitu corporis,§. 78«
opportunu9 erit generofioris laticis modicus
hauftus, quo remittentibus nonnihilfenfatio-
xiibus e. g. moleftis clarefcere neceflariaee.g^
~
hilares imdginadones et praeutliones eo ma-« '
gis poflint. M.$.554. Hunc autemfatismul^

tk eife fontibus hiftorici naturae narrant. Pa«
ne taiem vim in ^ganipjpe fuiife^ \ ^
6) Fontanae eiusmodi praeferent vinum

$• 85.cum Horatio iudicantes
NuUa ptacern diu mqw viuere carmina poJfe%
Qtioejcribtintur aqnae potoribuf.
lilc tiquor docuit voces iujkaen jntu^ 83*
Mouii et ad cerm nefcia mpnbra mdoi^
'
§. 81. •
.
Bacchus et agricotae magno confeSa tabore
Peftorairijiitiaedijfoiuendadedit^^. 84jSi*
Bacchus et affiittis reqtiiem mnrtalibus affert^
Crura Ucet dura compede pulfa fomnt»
§ 85. Tib.
Hinc et Bacchus incitationis inflan^mationis*
que aeftheticae auQor eft. go. licet illepide
fallatur,qui fiftam Horatii od. L. JI. 19.
III.%5. ebrietatem biqina acgemiana fide^ ceii,
veram, imitaturus, tamdiu libat Apollini ac
'
MufisyBacchoque litaty donec iam iamque -
promturu$ oracula C 4 ^^K^
Digitized by Go(^^lc
40 fA.H*.]Lk JCAV, I. 9ftC,T..V.
Sternitnr , exanimisûi tremns frqcumbi^

humi--. Viig,
f
7) Nouaoccaiio tll caftis,ae(lbeticis« qui

fedences aduerfus , identideni, nefcioquaniy
fpe^lant et audiunc dulce ridentcm, Mifere
quod omnea eripic fenfus ip<is« Nam fimui
"^-
ifuam Lei>biain!adfjpiciunt| nihil eftfupcr iUis*
lîvguaJid torpet, tenuix fvb artm

fhmnm dimanaty Jl nitu fuopte
Tintinant aures, gimina teguntur
LupiimuQiie, Ca^
ûaodo autem abfencis angiportum peram-»
bularunt, gi.claufam- lanuam feneftrasquQ
Vacua^ falutantes, fubico fe in montcs et iu--
C09 e?t vrbe remouen., $.84- ibique fuumna*^
turae miracuknvi procui \ dcnt dulce ridensj
fiulcîigqueus audiunc, fingunt , fcribunti
canunt, pfailunt, pingunt, Silua incerpfes
liarum curaruni et cuuicia fidcra> 83.nefpe-«^
rare qîidem aufoa elTe? quae pracuiGent fum-
ma oum voluptate perinuiti, §. 82. CertQ
Venus ac Amor horum potius caulTa habeu-
tttr auiior^ incitationis , de.qua loquimur^
fv 7§) quam ob proftibulorum praecpneî
inwninda cr
Digitized by Google
|M?ETVS AESTHJETICVSi. 41
Verlorcs forfan, ac diifunt,

§, $o> occa*
flones erunt, 8.) fi quem^
Decijit humitm jpwnify impemquc paierni
Et laris et fundi pauêrtas impula aitda^f
•
'
f^t v£r/us faceWf • »
- •
* Ccut Horatium , qui de fe pdrgit per locum ,

*
jiarrare , quod hÛQ mulci fetio yeriflimum
pucant; s
Qjtod non dejit^ habentem^

Quae poterunt vnqaamfatis expurgare cicutae^ '
m m^tius dormipe putemj âiT} Jcrittn

V^rfuj}
§ 89. ; " »
Indigaatia
4rt;hilochum proprio rctbies armauit im-
Hor.
bo^
Horatiu« eand^m oecaiionem fibi praefagit,
Serm. L, 11. i, v. 40- ô. Juueftali^ eam lla-
tim ab inicio fpirac: ^
Smper ego atiditfj^ tcmtum nunquam

^ ne
repomm » ' ^
. Feâtur tatm rmci Thefeide Codri? c*

Difficile eji fatin am uqh fcribm^ Nam -
*
. ^ms iniquae '
^ . ,
-
Tm fotiens vrHs , fam ftrrm%. ut tmai

'
fe ? c. c. r
Quid referani^ quantdt fûum fetur^ Htrdeat
ira? e. Ct ,
Digitized by Google
4^ PARS I. CAP. I. SECT* V. •
Haec ego non agUm ?

. Si nahtra negat^ facit mdigtiatio vtrfum
Qualemcimque poteji^ quales ego^ Sat. L
Ita pergit iti reliquis. Ex eodeih fonceDe-*
moltlienis et Ciceronis Pliilippicae, huius
Verrinae et Catilinariaet Ouidii Ibis» e. c«
cognata ;ndignationi eft 10) irrifiot

iâtis
M- 684.
§. Horacio eamen magis amica> ac
indignatio» minus amara^ plusque falis, quam
feliis liabens.Hinc uwocx^ciatrfjuaTA , de
quibus §.52> militui»que currus triumpbale&
ftipanûm. Hinc vetus
Comoedia non multa
Laudij ftd in vitium libertas txcidity tt tnm
Dignam kge regi. Hor.
Hinc Ariftophanes , hinc Lucianus paene
omnis, et plura Martialis epigrammata. ^
II.) Omnes animi commotiones, quae

tahtae funtt vt omnem fymbolicam pse*
noh
ne cogni tionem intuitus opprimat , quando de
pulae non cogitandis tantum,fed et efferendis
ioqoimurr ti)omnes fortunae odus triftio*
res, nili frangant, laetiores, nifi obtundant
et diftrahant omnino animum. P'^^
J^*'8^*
tamen elegantiarum finiftris auaorum fatis
dcbcmusi quaiu admodum ridentibus.
.
Digitized by
IDIPETYS AESttI£TIc|s. 4I
/ ^^^"
, .
'
.
1 3 . Agmen claudatln catalogo facile locu*

pletando. iuuentus» f. potiqs ilia huius vicae
perioduS) qua liondum «xftiyr fuam eo vsque
tranfiit anima, vt imaginationes etiam infi-
gniter decreuerint* Sicut enim facuitates
cognofciduae inferiores pilmae fiunt in ea»
dem phaenomena, ita et eodem, quo creue-
runt, ordine minuuntur naturaiiter. Vnde
duabus iam potibrem pulcre cogitandi mate* .
rienri fuppeditacuris, §. 30, 31. languefcenti-
bus traniiiiTe iudicatur eleganter cogitandi

princeps opportunitas. VndeHoratiusnon'
praecipit folum, \
'
Solue fenefcentm mature fanus eqmm^ ne

Pcccet ad extremum ridendus^ et ilia ducaty
fed etiam fpe£iatus fatis et donacus iam rude
non vult antiquo lirdo includi^
Et verfus et caetera ludicra ponens.
S» 93»
Per fe patet i)lus occaiionibus non vten-
dum efle contra fortiores Vitae beatae leges,
a)occafiones eas effe tantum non caiiffas fo-
litariaSt quibus circumfluere poilic iaeuum
aut tardum ingenium fine efFeftu, qui quae-
rebatur, §. 78.
» •
In maiori pulcra meditatione quum diifi*

dlior
Digitized
! • 4^ PARS I. CAP. |. iÊCT. V.
cilior pulcritudo totius, ac pulpritudo

fit
iusuis partisy pulcritudo refum et ordiniSf

pulcritudine fignoriim, iS-ô, ad priores
potiifixnum informandas vt^ndum eft impeta
mentis aefthetico^ dum feruet q;ûs> et eius
occalionibus,^. 78-92. , :
95.
Durante iv^wuur/ia dum pulcre ponere
:
totum partesque principes intendituromnis

,
anima, 78. laudabiliter a minoribus miuo-

rum partium el^gantiis exafciandis abftrahic
fngenium etiam fatis felix, M. §. 529. fiac
fimilefabro, cjûi
Btvngues
Exprimt et niQlUs imitabitui' aere capillor
Infelix operis Jumnia ^
quia pouere totum
/
Nefciet. Hunc ego mc^ Ji quicl componere
curm,
Non magis ejje vetim , quam prauo viuerc
na/o, .
Speândum nigri^ ocutis nigroque capilto^

Hor.
SECTIO
Digitized by Coogle
•
SECXIO VI.
CORRECTIO AESTHETICA. • '
Quaedam pulcre cogitanda cfferenda Amt

itsh non admitcant cum pofteriores»
vt
et efle debeant vdut ^temporaHa, e.
colloquia et epiftolae vere.familiaria. In his
Vbi fumma nitetf resqae pQhdpes vere pul-
•
crae funt, §. 94. quoniam caftigationes non
habuê locum) hoc iniquior iudex $m^ 1i
paQcis
Offendar nmdulify qiiat citt inmria fudit^

îu Jwmamparum cauii noiuâ» 95^
Quaedam pulcre cogitata non obHgamur

isfferre priusi quam omaes iis> quas potui-
mus, gratias condliauimtiSf cunud poftenores
vadmittentia. In his) quoniamomnis parcialis
^pulcritUilo, caeterisparibus,auget pulcritudi* •
nem totius>M»§%id5.chara^rem fieiiciit aeftbe^

tici coronat V.) cor«ectionis stv-
1)1 V M (limae labor
ec mora) f. habitus pro-
ateentione it^pulcre informatum opus»
tetifa
qaantum polFiS) miaores> miautarum eciam
. ^ eius
Digitized by Google
•44 PARSI, CAF.I» SiBCT* VI.
cius partiuin, perfcftiones augendi , tollendi i
^ imperfeftiones , aliquantula phoenomena,

|
citra detrimentuip totius, §• 27, Pulcra co-

gitatio omhis erit, vt piûra.
Haec §. 96. amat obfcurum^ vok$ hcw §,97.
fub luce vicUriy s
- '
yudicis argiitum quae non formidat acimenj

Haec §.96. placuit Jcmel^ haec §.s7* decies r^ .
fetita placeine. Hon

'
S. 98.
G)rre£kio ifuum facilior Ct pulcra totius
felaboratione, 94, 97. auftor
, Ni turmrn putat infcitw mtuitque Rturcpth
llor.
aut ofFenditurlimae laboreacmora,M.§. ^27;
^
ybi iam tranfiit mentis impetus maior» 78.
J^t primum ceffitfurer^ *et rabida ora quie-
runty Virg. ^ . . .
poterit peragi t iam diftinftius praelucente

intelleftu et ratione, iudicioque intelkftua-
li, § 38. ad aeithetices etiam artifidalis regu-
ias fingula exigente, S«IV.
'
§. 99-
Aefthetica artiiicialis non folum diriget
pulcre cogitatorum , vel turpiuscuie , con-
.
fcienciam» vt ita dicam antecedentem, S. IV.
et concomitantem j S. V. fed etiam confe-
quentem , §.93, tuac nondum inutilem, ^
ûando adhuc *
j
Digitized by Google j
CQRRECTIO AESTHETICA. SA
Membrams intiis pofitis dekre licebity
Quocf mm edideris^ $^98*

loo.
Si quis limam , quibus probe potuiffet»
97. ttmen adhibere neglexerit, hoc id ini-
quius ferre foient acutiores, quod vident,qui
potuic maius» eupi et fuffeciiTe fflinon» §. 98>
fed fpef^tores fuos non duiîfle tanti, quo* *
rum ius aeftumant contemtum fui contemtu

aiifioris xependeret et fic» nugae quaevide*
jcptur,
. feria ducent
Jn nuda derifumftmd exeepiumqiie Jinijlre.
§• lOI.
NegleQxim corre£Uonis, de qua loquiiHur»
Horatius vnicam cauflam iudicat efle, cur ro-
mani craecis in fcribendo Cedant. v. 291^* R
reprebendens eiim in Lueilio peculiariter
Seranu 1, 10. Quam neceflariafit vltima lima,
doceat Apelles poft tabuiam , yirgilius Ac-
^
neida flaminis per teftamentum legans , Oui-

dius, qui malis exfilii fplis excufat eius ne-
Jrleaum de Pqnto h ep. V. 17. Romae non
erael liturasa fe lien meminit, II. ep. IV, et
in ipfo oratore laudat, fi fua Umet tenui cwca.
IV. ef}. VJ. confentiente Cicetone , cuios
ne minuta quidem ?iegUgenter tra^ttwâ
oratori
funt} Hmatiimque dicmdi geims exemplo
ac praeceptia commendatur.
. $; X02:
4<S PARS L CAP. I. S^CT. VU '
-
/
§. 102.
Si qiiis interim cum Nafotte fenferic
Nec tamcn cmendo^ labor bic^ guam fcribtr^
• .
•
maior^ r^) '
'
.
Minsque pati durum Jti/iifietaegrtt nihit^

Scilfcet imipiam linta mordacim vti^
Et fnh iudiciun% Jingida verba vQCem2 -
confundit ille ^ plus taedii fecura ferens^ ê

plus virium poftulans. Prius coiicedo qua*
drare ia emendationemr tion pollerius.^.98»
Deuorandum autem eft) quicquid flt taedii
ob reuerentiam, quae cua probaturis
.
Maximadibetur^îQO.
S- 103»
Smt> quibtis adfueutmus pueriS volen«
tes etiam viri, fci^^.cet, vt alius fua corrigaCf
quemdeeife fibi queruntur:
Suur cuiifue attributtsf ejf ifrori
Sed iion videmus^ manticae quod in lergO eji^^
Concedo recitatiotiem veterum» nificorrum*
patur et haec adulationibus^ faluberrimum
elTe coniilium ) et .iuile queri^ cui defit vif
botius et prudens, qtii rogatus in lioftris di«
iudicandis, dum adliuc nonum forfan in an-»
tiumpremuntur» 1
Fiat Arijiarchtu.
Neque tamen ab eiusmodi cenfore plura po«
ftulanda funt quam vt vel dicat;
, Corrigef
Jhdei, boc et hoc^ vel vt
^ '
Digitized by Googl
V ' ' ! incmtu (Ulimtatrum^
yt ipfe melioiia fugger^t, non aeqausefttqui

rogat virum vir« Eft cuilibet fua cogitandl
ratio, in quibusdara propria, S\ circiter ae^
quates viribBS fumimttr egp^ mihique reciji^
tanS) facilius vtique mihi nonnunquam eiTet
mea cogitandi. ratione totum opus abfolue*
re^ 78^ quam remilSori amoio^ f«9S- p^r
togitationes alienas ita meas intarferere, vc
meliore^ fint in au&oris impetu ab eodem
fiifis, coflducant tamen et haereant aptereli*!
quis , a me meaque cogitandi ratione no{i

profefiis. '
. .
Si defmdere delidumy qiiam vertere malis^

Nulkm vltra verbum aut operam uifnmamut
inanfmj . ,
'
- r .
Qtim Jine riuali teque et tua /oiusames.Hor^
SECTIX) VII.
CAVTIONES aVAEDAM.
tt
NATV1IALE COGITAKHI OENVf

li dicatur naturalibus animae cogitaturae
virjbusy obiedurum) eorumque naturae, pro'

portionatum, quibus et quorum in.vfus vel
dele^tionem cogicatio fufcepta praefumen-
Pigitized by Google
48, TA%i>X..CMi*,l.SMCTiy^4.y, .
da efl:, f. breuiQs has naturas imitatum, adea
neceirarium eft puicre cogitaturo nal;uiale co-

gitandi genus, §. 14» yt minu^ adihuc COgnitai
animae piilcre cojgitaturae) multorumque ob^-^
ieftorum xiatyra» omne yÂVftae cogitationis
flrrificium hac vnilia reguiilii compnêodi Vi-
dGiuax : NaÛrafn imtare
Hinc piilcre cogitaturus caueat, i) nelau-t

•
,dem ingenii v^nuiti affefieti nifi omnino, ta-

iiieh infigniter, deftitutus ea, quara S..11. de-
fcriplimus, natura, contra NAXVRÂMy
^dinus ad iyium/ 2) nejorian habens naturae
generatim, quantum iatiseft, fpecialem ta-
men <:hara£i:erem et naturae quandam infle-
stimiemv vt itadicamiy peculiarem requirentia
fibi cogitare fiimat, ante, quam viderit, an
fyeciali fuo etiam charafleri has naturae do-
tes indiderit > alias cogitatufus p r a e t fi K
NATVRAM, SufFenus, /
/ Homo venujhuy et dicax et vrbamiSf '
cuius fi.verAis legas

Ttivi bcllus ilki et vrbanHf
Suffenus vnus caprimiUgus, aut fojfor
Rurfus videiuri tamim abhorret ac mutat.
Cat.
Vtrumque c o G I T A N i>i g£nv.s eft in*
VITA MINERVA SVSCEPTVM
Tu nihil inuua dices faciesue Minerua. Hot»
^ Cic.Oii.jU.l9 iip.
X
' \, « '
^ Digitiz^d by Googl
CAVTiON£S QVAEDAMU 49
$. 106.
Genils eogitandi nattirale f eftiffime fequri-*

tusi}. 104, ncy nubem pro Junanerampletkuir
îngum et (rtiJj^ Mlnerutm
. RuflkuSy apnormii /apiens^
non tam iuuenilia, quam pueriliafua, fiquid
^2)oa afpernandae nacurae , $. IL pelluceat/
'lam oTnnibus tiunieris abfoiuti ftacuens, S»
ill. aut etiam rudi ingenio contentuspero-
,
êm vkam^ px» nacurali lauilaQdo > fequa-

tur II^VDfi COGITANDI GENV^^ CuiuS
ad naturam faepe facis mediocrem , nibil do-
'tftaiaaey fiibil arcis acceiferic. IV.
Kude* Co gi tandi geuus dupM fadoiie ^

deforme phaenomenon, §. 14. i) in*^
Tatis
&ciro (iudodot inerudico) cogitandi
fiEvtiREf quandoveiin «una gradum ero«
ditionis pulcrac, quem generatim in omni
.requirimus vlcra piebem fapere aufo^ grauius
inipingitur, vel apparec fpedacim de aliqm*
bus elFerre fuas cogitationes aiiquem, ceu ve-
iiuftasi voluiiTe^ quommnacuramvelmedio**.
tri doi^rina potui^ nofle penitius
, $.104»
de tamen ignoret, quicquid
quibus
Non omiiis friSi merit tcht nc nucu
mtor.' i. 66f 67. \
D X §.110^
tARS I. CAP. t. SECT. VII.
§. I08.
Rade cogitandi genus eft» 2)in£rS
COGiTANDi GENvs» denuo vel gene-
'
ratim probe fundatarum eleganter cogitandi
regularum, vel fpeciatim eius artis.peculiaris
aut ignorantiam {^rpdenst cuius tameii fpeci<
men profitearis, §. io6, 68. 69. autnegleftum
exceptionibusy qiubusniliii iniit eiegantiae/
Duplic^s tiuiusi 107, io8. duplex

In vitium ducit cutpae fuâ-^ dum caretatti
Vera oaturam. belle fupplente* S.IV.Primum
eft VMBRATiLE et fcholafticum cogi-
iÂNDi GENVS9 quandoiniiS) quae pul*
cram cogftandi rationem requininti adeoque.
naturam, etiam alteram, coiifuetudinem ele-*'
gantioris inter moratiores viuendi generis
imitari fequique debent» §• 104. aut tantum
conftipatur eruditionis reconditioris, vt de-
finatelle pulcritudot §• if. aut pmnino fpe*'
ciem eruditionis tantdm apud pueros et gram-
roaticorum aliquos mentientia congeruntur.
$. 110.
Alterumeft AFFECTATVM et eoaQum
COGiTANDi GENVs, naturam per artem
male fapplens> quando artes^ ncTcioqaaef
ninlia
. f •
^ Digitized by Google j
'
' CAVTIOMES QVAEDAm/ 5t
nhnia fMbHlitatu affeSlatione frangunt atque
(oncidunt, quod Qifintilianus docec, qmajmd
efi m medicationum elegandls generojiut.
Peftis haec naturale cogitandi genus, §. 105.
enecans i& exlêrit i) quando nacunUs vnice'
decor et non fiicatus fuffeciflet, artis tamen
cuiuscunque pigmenta vocanturin fublidium
fuperfluum,. hic nocens, 2) vbi fatis infeiix
aliqnis fuif, vt in malas deceptricis artis re-
gulas incideret, 3) vbi bpnae artis regulae
applicantur, vbi loeum lwbt?M, fedinepte,
«. loj. E. €. 33^, ^ \
• •
-
, » • •
Alii Qamrale cogitandi genus redie fe«

cum natura confundunt ordina-
quuti, §. 104.
rium eiusiUtumr et viresi aliqua licet do'»
firinapromotast JS. IV» mortuas tamen ec.
remiflas, ex quibus nuilum per impetum^.
nullam per inflammationem viuendbus l an*
4tViDVM (frigidum, foronoientum , ofci-
twis) qoGiTAWDi QENv,5 contra V.
S- 112.
Dum vttdntjlotidi vitia^ in contraria curruntf
ieiunum^que langnorem incogitandp cauturi
incidunt jb parenthyrfum ec £ffraene
COGITANBI GENVS, quod excuffo uon
intelleftus foi^m et rationis iugo ^ fed fpice-
noris eciamfaporisnegiigens) cicra vliam ra«
^ D 3 tio-
51 f AKS I, €AP. I. SECT« VIU
tumem pbaenoineQony quae circicer Aiffiee*
tetj tantum farorem pr>e fe ferent, qui ns^
turam, fed niale fani fincipitis, vnice videa--»
tur imitari* §. 104. Tali vefano deridenda
Horatius ar(i$ fuae dedicauit epilogufn
Ce^ru furity ac velut vrfus^^
Obietlos caueae vatuit Ji fran^re clathroSy^
Imktilum dfl$umqtJie fugat^
113.
Sitnt pigri philofophi ac medici -
non^
nunquam naturam , quaii deum ex macliina^ .
legunt afylum fuî^ defidiae^ funt etiam, qu|

mturale cogitandi genvs» appellant*
omnino rude> infcicum ac iners»
xiil] 106««
iQg incomtum tamenetiNcoMiPOSiTVMf
quando non in ipfo folum impetu anirai de ,
quo S V. noia fau& lence feltinas» et quic^ ' «
,quidoccurrit primo, tanqyam optimum> ad-^

• optas, fed etiam poftca> quac fatis cito fudi-t \
iti>velnunquam animo caftigandi retraîafit

vel non line bianda parentum indulg<;ntia{
qua quicquid eradicandum ellet vitii , v^x
tangunti ne naturam fuorum perdant, vcriti^
Cauendum hoc malum genus cogitandi, fe-^-
cundumS.VI, liiJviATO gQeiTA.N»^
G£N R
Neque umen comm^ndatur iîma Jmagia

•
Digitized by Googl
ATTEREN5, quam poliens^ excelTus in cor-.
rigecdof vei foetus ingeiiii> qui fubiti et
tfi
extemporaies poftulancur» tantum ftudii di-

ligentiaeque impcndens, vt lucernam olen-
tes maie non habeant puicram fubitaneorum
y6nfimilitudiilem%4*9^*vel impetos ad fnaio-
ra dati prodigus, qui in minutulis eundem mo-
laturaut diftrahit) f^potra §»91 yyî ita fya re-
traSanSy quando moHu omni/ ahimiy tanqmm
ventufjcogitantem deferuit^ et omni/ ardor coH"
Jtdit^ytpLUtsceM^ximi i^^ priinttm'
fufa^ reie£tifque quibusdam, aliis, veiutor-
natioribus» adiadis» omnis incitatio et quafi
pimma pttlGre cog^tamlonim limttl txfiin^
gwa/«r,§.ni. Eiusmodi limaminoremmaiori
praefert eiegantiani.exceptione noneiegantiy
*. 25. quia . •
. .... .
feHantem kuianerui ^
D^dunliBmimiquei Hqr:
lO VIII.
S E C T
VBERTA5 AESTHETICA.
S. 115.
quis, pardm ab efittmeratis S. II- VI. iam
S\ inftruftus, partim non abhorrens, fatis
feiix futifjrus aeftheti^ûs, 27 conlilium am-

plios rogaueiit) de pulcre fcogitando gcnera-
.
D 4
Digitized by Google
^4 V<II.
tim, §. 17, pra^fertim de. .j>ulcritudine re-

rum, i8f . .
.
vtar vice cotis, acutiim
Seddfn^ ^nat femm mkt , . exfors ipfa
fecandi.
.MuttUf et offifimny :nil fcribem ipfe^ do-
' -
cebo: •:•
i) ^ncle parentur ope/. Hor.
Primt nempe cttra fit ifi 'rebn» cogitandfs

VBERTAs (copia, abundantia, tijultimdo,
diuitiae, opes ^ $.575» fed AfiSTHfiTiCAy
qusL datum fubted:um, certus dogitaturus, de
dato obiefto, certa cogitandi materia^ >plura
pulcre cogitare poifit* $ 22« ^ •
Sic incipit ,laudes Ifaei Piinius : Summa .
ejl facultas-i vbcrtas^ copia. L. II./;?. 3. Quam

primo diuidamus in absolvtam, omni
puicre cogitando neceifariam) $ 115? 22, et
BELATiVAMjiUumabfolutacgradumjqui qui-
bus4am pulpne cofkandis ^tbe necelfarius
,
minus notis, aut admodum vtilibus

eft, e. g.
minus attento tamen inculcandis quemque ,
dicamus v fequuti Pli*

iatitudinenKfftatotticam
nium eunaem , quando Euphratis quidem
•
fermonem omnem copiofuoh 1 15. dicit, eun- .
demtamen aiHrmat frequevter tatitudinem H^

•
iam piatonicam pffingm^ L, L ep. X.
Digitized by Google
•
S, 117» ^
Etiamfi non velit pulcre meditaturus ali-
qjaaudo iacicudinem comparatiuam fequi, §•
u tamen Gopia renun vere afiUiensfacis eam
eleganter, quafi per lancem faturam, often-
tat, veluc ex ionginqup9 ne fpe6lacoj: exbau*
riri ptjtet materiam poftea monllrandis pro*
*
pius. §. iif. Ita Virgilius :
Nqh mihi Ji linguae cen(umJim ^ praquc

^
centumy .
'
Ferrca vox, . e. c,
Ita Cicero : NutUus tantum ejl Jhmen ingeni(,
mUladieendiautfcribendi tanta vif\ taritaque Co«
phjquaeynon dicam exornare^fcd enarrare^Q.Q.
118.
VBEltTAS AESTUETICA) pprrO eft
vel o B I EC T I V A, ( rerum, maceriÎis ) qiia-
cenus in obieftis et cogitandis ipiis eft pra^-
dpua ratid 9 cur per numani yires ingenS
poflint vbertim pingi, vel svbiectiva,
(ingenii et perfonae) paiBbiiitas phyiica ec
*
potentia certi hbminis» ettamfecundum quid>
et hypothetice talis certam rcm vbertim re-
praefentapdi^. Supt obi&£iai veiutvicrofuas
diuitias otferehtia. Vix in menoeih inddonc»
apparetque beata plen^

/ Copiz comu* Hon
Tunc modo capacitatis habueriSf quancum
Suis eft) non «bis foluxn i fed et
D5 îî
56r
.
PARS » •
I. QAf. h SECT, Vini.
'
•
,
îî copia
Manabit ad pkmm btnigno
Rurishonorum opulenta cornu. Hor.
'
# • « # #'# ##»##«•#####.#
t ' '
: .
' *
T I o vim.
S EiC
. , ' .
•
* "
VB^KTAS MATERIAE.
HoMizon (fphaert) cogni^tohis

HVMANAE ell finitus materiarum ex
vniueriicati^ rerum jinîc^ luimerus quaq
mediocri ingenio humano latius difto pof-
funt clarefcere, haruin quae polTunc ab inge-
lîo medio<;rj ter p hilofo pjiico perfe&iu^ con-
cipiV HORf ZO NT tivi LOGXC VM (terfitOr
rium et fphaeram ) rationis et inci^lleftus
cpnftituunt, quae pQffunt ingenio mediocri*
ter aefthetjco pi uTe fpleudefccre, h o r i-
ZONTEM AESXH^TicvM ( territorium
et fphaeram pulai rationis anaiogi) confii*
tuunt. Si q,ua / ^
Defpcrartraaat&nitrfcere pojfey retinquu

xij. .
§. .120.
iNFRA :morizontem aestheti-
cviif FosiTAfuuc, quac ex .obfcurita»
COfll'
Digitized Coogl
I
. I
1 <
VBBHTAf^ MATEitf Aff^ f7

comptnidiia ct relntjtia mtdictcriter aeftheti-
cum ingenium protrabere non poteft in lu^ -
cem puicram.^ Qualia li themata fibi Rima^

pulcre cogitaturus,aiit id ferio fiet>et nafce-
tur RERVM iNOPiA tt meduationis ,exiHtasy
oontra §. ii5f 119. aut delabeturin allotria,
aut periculofe iocabitur. Hincefto eiusmodi
Thema irrepertumy et Jie.melius fitumf
Quum terrtt-celat, fpemere fordor. Hori
Confer^ntur admirandci rerum admirabilium
mQmia. - . ,
§ 121» - .
'
'
»
,
Catmina vet caeh pofnit dedueere bmam^ ^
nec ego tamen fuaferira pulcre cogitaturo fibi

materiem ieger^ svpra horizontem
I
AESTH€TicvM posit/, nec eatsuituim *
hicinceliigo, vci maxime, nuae horizontem

cognitioiiis humanae transcendunt omnioo»
$. 1 19, fed ea potiflimum, quae 0x fuperiori
'
fcientiarum diftinfta adaequataquecognitione

non pocell: ad pulcram iliam lucem deducere
mediocriter aefthecicum ingenium^ quae ro*
fcaphceat, non praeftringat oculos analogi
ratioDis et inferiorum cognofcendi^ focuita**
itum. Si eentaueris niiillominus , aut inci-
des in incommoda, §. t2q. commemorata,
aiu ioci^ expones, quae grauiilima putaStluit
iUigaherif angtifiis iUir et eoneijis difputationi-
bus^ quasAntonius apud Ciceronem/de Or.
Lf Xi| 6i. pbilô})bis êneratam graeda ex*
pro-
"t
. Digitized by Gc ^
f8 PA.RS I. CAP, I. 5£CT* yiUU
"
pFobrat» non iine folenni formula : ^frbum
prorfw nuUum inteUigo. Quod contra
§•22* ' ' n
t
S- 122. s
Egone verb reiiciam ac reprehendam €oa«

cifum cogitandi genus, cui tot ambiriofa fcri-
ptionum inearum ornamenta phiioibphica-
ruja immolaui» quod nunc ipfe feqoor, licec
paulisper laxius? Vtinam Zenoni iamStoico
deprehcDfa veritas., quam repetit Ciceronis
Qrator» 113» Ii4.êt Quin^lianus 11, 21;
npftris faltim temporibus fieret apertior, elTe
duo cogitaudi geoeray alterum p^rpetuum^ et
taHus^ quod rhetoricesfit^ alcerum concifimy et
contraaius^ quod dialectices. Illud horizonti
aefthetico,hoc logico. proprium autumoi
119. Companitionem fom/7r{^^ iii pu-> '
, gnum vianus et exp/icitae meam non facio, \

oufficit concifum cogitandi genus io fcienti-
ficis , praefertim acroamaricis 9 apprime ne-»
ceirarium, ,quod Ariftoteics iamvidit, acfthe-» ,
ticusfane i ficut praQicus9 ita tbeoreticus,

alieno in loco et extra rationis circulos efle
'
poiFe vitiumy et fi qua in iis, quae copiofam
orationem requirunts cretris parmsque conch

tibus fe attoUunt in horizontem logicum, in^
^qualia tantum ct velut coufragofa 9 ncc admi-
rationem confcqiii emimntiunh et ptanorum gra^
tiam perdere. Vlllj Virtute.ac facultate'
rationali non tam (jl miniite atque concifeinzcs^
theiicis
"
> . Digitized by
Vbertas matervae^ ,
59
theticisvtendum , quam in difptuatiomlnu
fciehdarum logtcis, 3*
'
• *
§. 123-
Horizonti aefthetico logicoque poiTunt
effemaltie materiae communes, $.ii9,hinc
ideo , quia aliquid in fcientiis pertraftatur,
non exduditur idem e^ fphaera pulcricudi-
nis omninov fed quatenus pundim et minu-
timcum accuratione philofophica mathema-
ticaque conciperetur^ §. 121. Quatenus au-
tem eadem materia vel inteileftu puicro jpfa
M. §. 637. notae autem eius fenfitiue ac vi-
uide^ vei ipfa etiam, nunc certey viuidatan-
tum ac venufta cogitari poteft^ intrahoriziftti-
tem aeftheticum recipitur.
Quidfit bonim^ praeter honejlatem ? fêri-

Mfenfusir QuaeJit folis magttitudo^ Qiiaîo'
eiusmodi procut ab oratoris per/hna effi
nes
facile omnes inteltigcre exfijiimat Cicero. Nam
quibusj inquit) Jn rebus jumma ingenia phUo-
Jophorum pturimo ctmâkore confumta intelli'-
'gtmiiiy easj Jicut aliqaas paruas res^ oratori
magha amemia videtur. Rede vi*
attribuere
quaedam in fcientiis fupra horizon-
dit efle
tem aeilheticum» §. i2i,.quae iicuc omnis
pulcre medicaturus» itaorator^ perperamfibi
' themata legeret, §. 422. Quaelliones autem
; / ' exerapU
*
, Digitized
t
exempli Idco commemoratas , fi non orator>

aeithccicus certe pra6ticas (uis ^legancer) arr ^
bitror^ enarrare poiTeCf modb. aliam cogican*

di de iisdem rationtm fequeretur, ac demon-
ftra(or echicuS) logicus 9 phyiic^t/s acque ma'-
thematioiSi 4. 123*
S 125.
'
Non de omnibus quidem pulcre cogitan*
di dfturôpia, 119-1219 .oratormmis fle-^
nuxtiatquc perfeaumi qui deqmniiw rjtim pof
Jit varie copiofequc dicereyCic^ Or. I>.J9*
cum fapieiTte Scoicor . .
Difcipulorum inter iubeo phrare cck^

thedras:
lieque camen venuHe cogitandi facultas tan-^
'
tum eft in ciuilibus controueriiis auc aiiis le«-
uioris momenti quaeftionibus: fed in ipfis
difdplinarum eciam ec fcienciarum i) dogma^
tibbSf tbeologicis, phyficis, pra6bicis, hifto«
ricis,c.c. raaterialiterfpe£iatis,quandoitacogi^
'
tes ilki, iignificesque > vt 4ndearis voluijfe ejfe
illisj qni non Junt eruditisjimh famiiiaris. ib.
II» 61. 2) illuftrationibus fchoiioriim inftar
iQterfpergendis. §. 123. cf« Ci^ de 1, On 6u ~
§. 126.
Theologi prim^ fuerunt theogoniarum
cantores^. referre quibus
Mufa dedit fidibus diuosy puerosque dcorum.
Hor.
Digitized by Gopgl
l •* VBERTAS .MAT£RIA£: '
6l
" Cytharaa-mUiuJopas
" *
tMonat emiilM V mcnii quai 'maxinku
•
' '
' '
• •
Atlas. ' * *
^
Hiexanit errantmlunam^ folisqu^taboresi

Vnde hominum genus et pecudesi vnde. im^ '
^
ber et i^nes. c.
JngeminanA plaufum Tyrii^ Trpesque fe- >
'
"
tnuintur. Vifg.
Aen, L 74f •
Reik tiki Soci-aticae poterunt ojknden

•
chartae. •
Quididicitj patriae quid dehat 9 et quid

amiciSf'
Cfuo Jit amore parens^ qiio frater amandus
et hofpes^
QuodJit confcriptij quod iudicix ojûm^
^
'
quae
Partes in beUum mifi ducir^
^
habebit, ^?nde nomen ec honorem vcnuftae
quondam fapientiae r^ftituac f ii nouerit xi;s
ûiffimas ad vulgarem popubr£mqu& fe|i-

fumaccommodare, §. 123. acqimita
lenire ttgres rabidosque teones
Saxa fnmtert fono tejituiinis^ ac prece
blmda^
PubHca priuatts fecernerey facra profctniSf
Cimcubitu projtibere vagOy dare iw'a lna-
Oppida molirij Jeges incidere ligno. Hon

fttjtoria-beroj teJHs temporum ^ htx veritatiSf
mta memoriaey magijira vitae, mncia veriiatis^
quam
quajDi eleganter poflit immartatttati
aari, §. 125. vel vnum Liuii genus c^gitandi
doceati fufum atque tra&um^ et cum hiitate
quadam, asque^bili, prûttUm^^d. Cic. de, or* L«
Mntra borizontem aeftbeticuoi pofitafuntf

praeter communiaipfi cum horizonee togicb»
'
§. 121 -126. de quibus plura cogitare pul-

crius datur ingenio medipcriter aefthecicpf
quae tamea^fcientifids curis et e^fkioribust
120. perfpicere, vel vires hominum non
patiuntur^ .vel operae pretium rerum fua-
rum fatagenti rion videatur. $.119. Ej;em-
'
pii graua.].iceat ;
Huc pugiUm viSorem^ et cquum certamm

primumj ,
Et iuuenum cwasy et UbiramM rejerre.
'
128-
Aeftbeticum dynamicum. expioraturumi
.
an niateria quaedam fatis locuples futur^ fitf

ve| aliena pericula aoccbuntt §.60, 61. vel
fua» dumvires quali praetentac in thematî
quando primo venit in mentem, aut foiana-»^
tura, S.Il. nonnihil inpulcre cogitando exer-
cita» >S. 111. aut aojuta per artemi S. IV.. Si
maidre f€ fentiat impetu mentis latum in cer^ .
tum thema , nihilo tainca minus 9 nefcio

quapi reruminopiani e€ informaildiiamipfius
^ operis
Digitized by Coogle
^petis exflitatem ieîaifi expg^^^
^9 ik^ji qmdettiEKmnia ftc r^^^ minucim
tamen et cohci/kis animo obuerfantia, nihiA
ûbket iliud rdiHqiei^^ Tme iit in irebus,'
teoe Ik in ipfo^ iim cette, porior ratio,.
Vnde de eius clqg^nter exfequendi facuitt-.
^ iiei^€;fanduia ik, V. et .^. 1 1^^
. •.;• §» 129. ',

.
'
s his pencuUs coffliiieaikjti^

^pl^jc
•î^'Aii<A%^'B^-A 'qua«x vno pukroco-
îto perprincipiuni reduaionis idem'(fii»iw
de> aequale , «oi^grueiii) partiaUter aliud
«vllîtii^. «iiic«lnnis imitatio virilis peo-
êt , et quicquid eft vbique parodianink
Per^hanc pjioocnkaiB in eclogis , Hoiherum
Aeneide fequutus eft Virgilius Menanr
,
<lrum Terentius. .^. c. Quam nec e2o''nie
<diifiteor VdôremêjxpertoiB efle.
Ne ni-
«i*raeictfas!eenfores plagii vido crfcatoa,
enl
«diclum iudicis iane competentis^ .
.
i*ul>fiMsmter^:fmmH'iurir erit, Hor.

weque tainen eiusdem definitioues
negUfifls*
; êc vsrbumêrbocurabifreddere, .
'Nec defiUuimitmr in arnum

Fmepeaemp-aferre.pudorêkh aut week
.•
t
•r
• . • •'• I
S tCT I O X. ; j
.TOPICA» .
^
,
'
• ' .
$. 130-
/i)npoPiCA f. TopoLOGiA,quac defini-

JL txir ars f. difcipliDa imieniendorum ar^
gumentorum, §. 26. Cic. top. 2* Eandem
"inumendi artm Cicerp falutans> 1» c. 6. & Ar
riftoteles etiam multii tradens, fua velut aa-

Ckoritate ftabiliuerunt. Interim fi dicenduni,
^ltfod res e^ tioitieft ea tam heuriftica» quai».
iars praedicata certi fubiî fecunduiH ceroultt
;notionum fubieao fociarum ordinem ift
imenioriam reubdandk
%. i3X.
: Poteft do&rina topfCOmm diuidi in I-
potiffimura
fe ; c A M cognitioni incelleftuali
argumelijcafUlp|yeditaturtoi> §. 130. et aes-
rr H E T I c A tt, Cdgniliohem fenfiduam quaf
promoueat^ §.17. Logica erit denuo vel
AMAL¥tlC A> fubfidium incidendi inquae- '
iliones, quas deitide dfemoliftrarc hitaria <&

ex completc certis complete certa redderei
vel a; ft^bfidium>ylei» aliquam
D I A LE c t
copiamque libi comparandi hbtiohum- prae-
ceptionumque de daco probabili , vnde col-
rationi*
ligere Uceat rationuin iecidendi prae
.
^ • bus
/ Digitized by Google
T O P I C A. •
67
a
bus dubicandi fuperpondium^ Hanc iibixo-

leodaip iumfit Ariftoteles, icatameni vtnml*
taeo facientianon analyticis folum, fed & '
aeltheticis applicari commode poiTint topi^

ciS| 130.
Notio quod meditandum fumis/

fubiefto,
Ibcianda 9yt periciUum facias ^ an fieri tibi
poflk argumentum.r vel latius, locupletans
aut nobilitans, aut iliuftrans, aucmouenSf
§. 26. veL ftri£lius, probans, aut perfuadens^
§. 131- pars iliius feriei, cuius ordinem m.e?
moriae mandafti , locv^ eft f» fedes arga^
menti. Tales Ipci commendautur vel v n
VERSALES, omnibus quaeftionibus , tlie-
matibus oi^nibus, aptandi, fucceiFme cum re
quacunque , de qua meditari velis , combi*
nandi: vel particvlares, certis tan-
tum thematibus certi gencris proprii ac pe«
culiares, et pro ratione difcipiinarum e.
, g,
ad quas datum thema referri poflet, diuerlij
§.131.^ .
'
^S. 133.
Vniverfalium eiusmodi locoram fbrmula
pauUisper ad naturalem cogitandi rationem
inflexa, pueris etiam notus; eftwerlUs: '
. Quis? quibus auxiliis? quid? quomodo?

curi ^vbij quandoi ^ \
E 2 Aliam
tfg FARS 1. CAP. I. SECT. X« ' .
•
Aliamy olim pluris habitam» et logicis ecisuil
pertraf^cam, $^ 132. decem exhibent cate-
goriae, five primus eas coordinauerit^ fiue
lam conftru£tas ab aUis celebriores tantum
reddiderit Ariftoteles* Nouam^ fciendis
etiam profuturam , magno hiatu promific
Lfiilius» de qua vei ea legens, quae 3.*
Bnickeri hift. philof. ,crit. T% IV. P. h nar«*
'
rit p, 16-21. vix temperare tibi poteris»
iguin appJices arti futiiiiVlartialis iliud:
Turpe ejl dijjiciles habere iiugas^
Et JtuUus Mor $/l iniptiarum*
Aiiam fequutus eft Ramus , Ciêronis imica-

toribi etiam^ vbi oratoris perfona nonfuffi^
•
cit, 119. Ex quo cauiTaiis inualuit mc-
tliodus per omnes eruditorum ordine^^
Hact^tione §. 132. poifes in quocunque

fubiefto percurrere L genus fummum, IL ift-
termedia, III. infimum, IV. fpecieiti, V. iti*
diuidua9 in quocunque L eifentiam et efTen*'
tiialia) II. attributa propria et communiai IIL
modos IV. refpeftus et relationes. NeC .
opm eft noua afte^ fi quis fubfidiis eiusmodi

dele6Eabittif, aut ea fibi profutura putduerit»
Memoriae manda fciagraphiam ontoiogicO-
rum aiiquam praecipua eorundem definita
comprehenlami I et habebis topica catholica
Digitized by Googl
T O I» T e A. 49
»
4 ,
§• 155. .
'
Particiilares locos dabitt]uaeuis difcipU-
na fatis coinplete cognica, fi potiora mo-
*
meota per eandem et in eius obiefiia atten*
denda breuem in fummam comprehenfa in-
figas altius memoriae , quorum ad feriem>eQ
pertinentia propius themata poflis fucceffiue *
'
praetentare diuitias eorfim nonnihil explora-
turuSf tuasque dehiiK rationes fubducere«
Huc &det eruditio polcra. $.66. Themata
\
lingularia et ideae laltim notas tales attej;i- .
dendas habent potiiTunum» et praedicata»

quibus difdplinae cuiusdam maxime cogna-
tae forulos excutere non fine commodo pof-
iiS) au£ differentia talium idearum numerica
magnam partem cognita ioco loconmi com-
munium fuccedet. Hac etiam deficiente nec
ideam eiusmodi tibi thema fume, lioe necef*
fitate. §. 115, *
\
Equidem, ex quo puerilibus cxercitiis

^
egreifus fum» fi quid elegantiae potius
a^d
rationes, quam logicorum exafiitudinem»
demonftrationisque rigorem, 119, medi-
tando fum aufus componere^ nunquam me-
mini topicat fiiie maiis vniuerfelia, $• i3^f *
fiue particularia quaedam, $.135, ad nunc
quendorum coGfiMr ^\>^y\^^ vel defi-

xiri adeo fin-
gularltes
Digitized by Google
79 . .rAKS I. CAVi I. SECT. X.,
gulanter vtilia. Si tamen de iisdem iadi-
dum meum intierponere liceat, diftiiiguen-
dum mihi et lilc videcur inter paiaria, copio«
fe cogitandi aufus exercitii potiflimum cauflas
lufceptos, et ipfam pugnam, edenda, vel ex-
hibenda faljdm pluribuSy ceu perfe^tum
nonnihii et abfo|utum opus ingenii iam in
aliis mediocriter .exercitau. S. ilL
I37»
In exercitiis 9 qyaîa defcripii §.ii6.&ne-^
dubio lego ad bene multa themata intra ho*
rizontem aeftheticura confticuta, §. 119. re- •
ilexionem crebriorem et ^nauiter continua-

tam, fecundum quaecunque topica , vel ma-
xime catholica, §. 132, quoniam exerceri '
'
quacunque iratione copiofe cogiundi facui*-

tatem, caetera (i fuerint paria, praeftat, quam
Vel omnino non acquiri maioixm, vei tor-,
pefceê vix cultam aliquantuium ec veiut
exarefcere, §.48. Quo perfeftiora erunty ^
quo magis commoda cxercendi vUbus etme- l
jpioriaey hoc quidem magis eruntîn vniuer*

fuadenda prae aliist
faiibus etiani alia topica
§. 133? 134. nequetamen vel ipfam Lulii.ar* 1
tem aiiquoties fequi difluaderem 9 ii fiat non

fine naeuorum infignium aliqua confcientiaj^
§• 133^49- ' !
'
138. §. I
Exercitia» de quibus §. 13^} fed ilia iam

correôra et cprdonii dequibus §. f8>/mul-
. • to
%
Digitized by Google
to magfs meditadohes iaih non 'âfhplitis lex*^
ercitil caufla potiflimum inAitatae» 136.
- bi refte diftum'putant ;'
Non circa vilem patukimque moraberis orbenif
Qtiqd non propsfito conducat ei haerem dpte^ ,
fi vel maxime venerit, in nêntem^ reciAurus>

18»In his itaque perfond^îQiemor iibi
. impofitae facile praeuidens ex catholicjs to-
picis 13^9 qaae quadrent rebus omnibus»
vix ap n^ vix quidem fperari pofle 9 nifi vni«
uerfaliflima et maxime comnfitinia themafi
fuo praedicata) longius alciasque pet|Cas ma-
gisque, quam fas eu,' trltas ambages exhibi«?
tura, vel meditationi perfeftionem tantuni
i5|. Y^
hQdôntem aeilheticum i;onfli-
'
tutaihi^. lii, CQnciliaturaf mihns carabit

horum topicoruin lubfidio hylen corradere»
, parum aut . nihil a4 V^nuft^ cpgitandwil
,
profuturam, §.13?%
De topicis particuibribus Aitius Ibntire

veritas lubet, §. 132. Licet enim eorum fe-
Cbator etiam in peccdtum, de qup isg»
poflit incideret ^vel in affei^tuiA cogitandf
coaftumque genus, §. i jo. poflunt tamen hi
fcopuU pulcre yitari copiam nibiiominus
bell»ii BX alicuius difciplinae velutl votiuk
tabula cum fuo themate comparata reporta-
turo« $»135* , In exemplis peregrinis nunc
E 4 non
_ . ,
Digitized by Google
BOQ haerebo^ Vcrfui^ mnemoma^n $v^2(<t
JSeor vtilijcer tiPpiiQoniin. ^ftheticorunm 9. 13
vices fubitunim apud eos, qui fingularum»
51»^. ^tiibjg^Lj, VQ.cy.tn fa,tis hmm iibinoti-i '
(fam) yerper hm^ quam meditori^ thâ^

flam, vel aiiunde comparauerunt, ingenion
qpe mecUoeriter felicij fecufidum 3* jU*yi
êma qnpddam, Bon primo
Hatim' elt ad-ii
'
fpeftu reiiciendum, §.120, i2i. praeiuditia-*^

l^bu5 veluti qiiaeftionibus , excutiendum iibt
liimunts *an aptam dkganter cogitandt
teriam fic ipfis large liberalitcrûe fuggefh^n.
?um, iig, 128. : ^ r -
*
Afiam addamus. foxQiul^ni^ topicoi^
ftheticbrum, §. 131. Quo plure^, quo per-»
feftiores facultates ani/nae ipferiores, qua
phirat ' (piid inaitsfra» quo magis oohaerentia»
fob. intelleftus et rationis imperio , poterunt
COAferre adpulcre cpgitanûm thema datumi^
ôc erk illud pulcrae meditationi aptius» §\
22. M. is^. liinc cui animus eft, quens^
4* ^?8iii39> defcrip(in)y$9 prychologus ybt
qiiQdi muiti^ ex raciQn^busi arbitrar
'^pprime n^ceflanumr percnrrat fuum them»
.praeiu4iciaiiter, vt ita dic^m^ e::;«ainiâ];)dun9^
<kd fatis <cofnpJ^tum facutta^cum axitma^ kn&^
tiuarum aliquem cacalogujTi, bis drcitei; quae?-- .
ilioQ.ibMSL; Au dmm thema fêp^- tetd^ ^l^

jpjult^ in
-
qoiml m digu^t W venf^^ m *
I
*
t t
•
•
I
Digitized by Gqpgl
miUa? Mf$€iin Iucq^ qutm viuide $itds fifte^
re poflSm? e. 139. an fentire adhuc
§.
pQlfuin? «n licet Uluciiinaguiari^ an mulca
m eo? e, An noui. nmic^ eidQm ihnilmf
êqualia, congruenda, propordonata? Re^
Jiqua fuggeret pfychologia, e, g, »jyi, P. IIL
S, II - XYUt et vei ipfa eiua; fynopfi^ aefthe-
ticorum, $. 1 3 ficut ontologicorum fynop-
jcac^plicQrum topicorum vicQS fubiaira>
134* ex ip& tradatione facillime lo<^pletan«
4ae^ fi piacuerit huc voc^re, quod videatur
Si praeliminaribus eiusmodi, fecundum

nrtem quamcunqu^ topicam, 4» *30-' I4a iu»
ftitud^ colle&iOttibM occujpatum corripuerit
ille mentis impetus ac incitatio, de quibusS*
\. iam tibi fa^tis fuperque profuiiTQ velitatio«

nes iudicans y reiicQy quicquid eftTbique lo<«
corum, §, 132, pendeant opcra topicorum
interr^^pta > fuque in euentum feftinansi et ia
medias res non fecus, adnotas, raptus, ag-
gredere totum, pone capuc, informa parcea
^mppw futuri operis> v
vocaut quia carbafa venti^
Tms fonckJinWf >
ne, dum tusim pertexis telara topicam in-

'
glorius» '
n^c Zephyrof audif/fimtrf /icmios',

j; 5 ' jem
rem inaxiitoam cunQando^ perdas , et
nein amitcas, loco praeparatoriorum , egre-
gie confieieodi partem- operis ipfiusgrauiili-
maim, §. 95. qua fi ûiter eflesvfas oppor-
tunitacc, * \ V •
-
vtrumque Juppiter -
'
Simul fecuhdut incidijffet in pedem. Czt.
#'# ###
S E C T I O XI.
ARGVM£NTA LOCVPLETANTiAr
142.
definiui argumentum latius, et mentio-
Jam
nem locupJetantiura argumentorum inie-
CI9 fimul oftendens figQrarum fententia^ daf*
fes easdem commode, quas argumcntorum
atHgnuri. ^ 26.Jam facile colligamusi quo
maior argumenti vis iic^ hoc ipfum niaius
meliusque fore, fi vero ad vbertatem altc*
riuS) e. g. thematis primariiy non folumvfed
ad eius pondus (imui et grauttatem e. t. haud
parum elegantcr conferat, hoc maiorem ipfi
vim et robur attrihui debere. £rit itaque
fecuhdum hanc intenfionis fcalam argumen-
tura et figura pulcerrinia , quac cognitioncm
et locupletioremy etâuiorem et. veriorcni
et clariorem et certiorem' et ardentiorem al^
terius, e. g. themacls piimarii} fimul efficlaoti
^
Digitized by Googl
r
ARGV1I&NTA' LOC VPL£.TANTIA. 75

•
§. 143.
Qaanquam muldplex argumeiitorum eC
figurarum efle fimul efficacia poteft polTunc
,
tamen ad vnam diftarum claflium referri, vel

a potiori fua Vi dtffumta denoininatronet vel
ab ea, cuius finem nync maxime actendimus.
Hinc argumenca figuraeque milii locupletan-
tes iam funty quarum vel vniea, quod mini-
me probauerim, vel potiflima, quodmagis,
vel nunc faltim actendenda vis eft aiiquid
conferre ad abundantiam diuitiasque totius
operis belle cogitaudi, licet deinceps reii-
quis cogitationum gratiis 22. easdem non
minus fouentes deprehenfuri fimus> quod
. maxime probauerini. §.142.
-
§. 144.
Topica quaecunque faltim iignificatu
primo §. 143. dabunt ing^nio mediocrita*
inftruftolocupietantiaargumenta. 130-140.
Quae fubindicaui 139, 14O9 primi^ tancum
lods^ locorumque diuifionii)us^ mere talia» re-
liquisautem, praeter copiam, aliam fimul,
. vel onmino piures, gracias fecundum eorum .
ordinem meditanti liftent ob oculos. 4-^43*

, Hincquem reliqua pofcunt fuccefliuum iudi-
di aAum ex hyiefiluaque confufa feiigencemy
anet quo quid adhiberi poflit fine^duo vltima
topicorum genera ftatim iungent fimultaneum
MueationiSf aut recotdationis .potius » a^ûi.
130. .
. - ' '
, Digitized by Google
76 'iTARS L CAf. ^ SECT. XI. .
'
In figuris fignificarionis, e. g. diftioni*,

ipfis fmu; quaedam guidem ordinaiio re-^
Isitae 9 26. quarum tunen via ee etegaotiaft
fi quis iisy vti vir, vtatur, 5n ipfis fe rebus et
€Qgit;ationi^bu$ exfej:a>. ob qusm figuria
fententiaei rite iocatae/ locum meseandir^
Exempla figurarum diftionis, vti vocantur,
aûâm» qnooiam earum nomina notiora.
funty et earuro quidem aliquas, quaslocu<«
pletantes dixeris. Pleonafmus videtui- otio-
lj.quid expieilifley di^nmque iam faci^. per
vocabuia focia, neque tamen figunially fed
vicium> iiifi, quod otiofum cenrebatur, acu-
to iudici^ £altim ^,4 pleciiorem rei fignificataî
coghitionem admodum^ negotiofum deprc-^
'
headatur. §*J43.
14^-
Synonymia totalis noa eft figura, partia<-
lis eftf pcr di&rent ias fynonymo ciiiuis zd*
(i
haerentmm conceptuum res fignificata co-

piofius laUim fiftacur^ ac per vnum fynony-*^
morum partiaHum fieri potuiffet. Exerga-^
ifiae par cft ratio in phrasibvs f pluri-
bus vocabulis iam inter fe quidem. coiiftru-
Bis n6nnihil j neque tamen pun£kiiii confti^
tuentibus. Synthefis, aut fynefis potiust
ec eompofitia^ dum vocabula ,iungit contrar
fyntaxin? vt yidetw, ^t iiînc cogit, prae-
ter exprcfle polita, partialiter fynonyma eo-
rufUi cogitare} quihus fyutajus faueat» li figur«
DigitizedbVKÔOgle
ARGVMBNTA LOC VPI-^T A NTI A. 77
lefty eft fyiionyinia, quae figura fit, crypdca.
Ipfa huc eUipns > fi ie£)or auditorue laoa*
mm deprehendac in voca.buli5» / .
Qu^qm lateAff rneliora fmPtmr^

tnulto plura TupplcturuS ipfe fibi tradat^ ac
tribus verbis exprimi jpptuiflen^ 14^«
i .147.
^ Hypattage, fane, figun non erit, nifi
fenfus verboruin, in quibus lingua mentem
ptaecurrere videbatur, tuniiiio, quivelqua*
ii corre£tionibus addkur, vÎ le£lori audito*
rique quafi corrigendus relinquicurt iaitim

remfêaius fiftatet rotundius, ac fine affe*
âta hypallage fieri potuiffec, §. 14^, 143.
Hoinoeoceiettton) iugum poecis iioftraciui9
aliquibus intolerabiie, funt alii, qui mulcom
ad vbertatem copiam etdiuicias cogicationum
conferre dicanc, iu, vc pafum ablitf quin itv
ter topica referatur, i'30* Periphrafisin.
aiiis finibus eleganter afTequendis hunc edam
finem habere poteit laudabilis^ vc, fi praeui*
<leas vno vocabnto vnum eciaa) tantum 4Drm-
ceptum excitandum de re, tocdeeademcon-
cepcus p^ciales vniuSjexcices loco, quojt viu
ipbftituis voci per pêriphraiia vocabula^
.
f^guijariimf ûae foient etkm haberi.iii
Digitized by Google
78 PARS I. CJIP. It SECT*. XII. '
figuris fententiae, §. 145. vnam tantum exem-

pli loco nominabo in locuplecancibus f prae-
teritionem qua fi* probe noueris ,vti > vel
,
etiam eius crypfi, fynathroifmo, non id

foiuni aflequerist vcmulca poflTis» ectamen
breuiccr, dicere, §. 143. fed fimul vt fpe-
aator, aniniaduertens, quam lautam fupel-
le£tilem» ûafi negligens, ficc^) pede^ran-
feas , fibi velut ipfe tacitus dicat, §.117.
(quod et ego de quacunque re vcre pulcra»
quam nobis natura concefifit > di£tum velim)
Materia tam(âbfmdat copiaf
JLabori fabcr vt dcfit , non fahro hbotf
' - Phaedr.
S E C T I O XII.
'
V B £R T AS 1 N G£N 1 1.
yberrimafiti eciam liefiibetice; §/ iif. reSf

quam thema forfan mihi fumerem non ,
tamen in iiiam cantum oculps figo^ fedetiam

ad me prudeiiter
'
^Rîcio^ et\quae]ftt me circum copia

flrOf Virg.
Si quid cleganter cogitare feratanimus,quae*
ritur etiam de vberuce fuluediua9$..i2&« Si«
CttC
Digitized by Coogle
.^BERTAf INGKNII. .
79
€ut m Qpticis, in aeftheticis etiam qiiilibct
fttum horizontem habec t ^t ^poieftaaliquid
elTe liiultorum in horizonte aelthetjcoy quod
tamen non eft intra meum > fed illum vel ,
tranf€endic 9 vel infra eundem deprimitur,

§.119-121. velfaltim eftextraeum. Sicut iu
•geograpliicis horizon apparens , nunc latior
e&f nunc anguftior^ ita meds horizon aei|he-
ricus poteft contrahi
, poteft dilatari. Suac
ingenia^ quqrum nonuunquam. /
Tres caeti fpaHum dijlat non amplius
vlnas.
Eft in prjmis vcnufte c6g!tandi regulis,

§' 149 /i^^^êre maleriam fuis aeqiiam^
yiribuT', et verfare diuy quidferre recufem^

Quidvaleant hwitirii ^
. ;
Hinc ad reqnifita i^qlere cogitatarae perfo-

nae non tantumS. il-Vl.mpmpratapertinent,
fedet pediliariter^ vt vjre&eius etiam fufii-
. ciant,ad datam materiem) et dau quidtin oc-
cafionei dato temporc cc ipco> cupiufe e* c»
22. cogitandam* ...
•
§. .
151.
»
.
Nunc fpecialiis edam excUtiendus aefthe-

ticorum certi datique generis charafter eft,
^$.27« i\ep^rfonam induas^ cvti fuftinenciajQi
neque natust oeque faûs es, 150. 1. an
genius
'
• Digitiz€
genius tibi caeteroquin fatisbene nato etiaitl
faueat ad datam certae fpeciei matenam beUtf

pingendam? e^g^$ÎL §^ 105^
'
Caeforh inuiai res dicere i muUa hBeruM
praemia laturHf^ Ciipidtm , pater, vptime^
"
vires '
Deficiunu Nequi inim qttiuis horrtntia jnlit

iAgminaj iiec fraaa pereuntes cufpide GaUor^
Aut labentis mUura P.arthik
equQ defcribit
HonSerm»Li. id»
• • •
tl. An ad fpeciale belle co^^

exercitiis
tandi genus , quo datum thema pertinet, et
longa iMi manu dudani praeparatus es, et ad-,
huc praefto habes per ea femei obtentam
dexteritatem , quaftta fiifficiet? SvIIl. Ad
latinam poella minus aptos expertus funi
poetisêtiam nacos» per academids prim^ d^*"
mum artis in hac lingua carmen fcribendi rii*^
dimenta pofituros. Dicendo hofnines^ vt di-
€anti efficerefokni^ Vere autem etiam iUuddi^
€itur^ f\ intetmittatur exercitatio, fumtofpd*
iio adcogitandum paratius atque accuratii^s di^.
teMiii ptftierfe dicereheminesy ptruerfe diiench^
facillime conjequiy licet olim in dicendo noA .
laale verfatosb Cic de On 1» ifOr
V
*
Digitizedby
i
yBfiftÂS tNGEMIL.
•
'
.
' Saepe ego ton^f '
i
' *
tântando puerum meîiî me condere fokr. |w
Nune obfiia mihi m carmina. fôx quoqu}
Moerin *
.
;
âmfugit ipja. . Virg. . J

§• 153-
III. An
putcrae eruditioQ^ paFtibut
iift.
ftediocriter inftruftus es, ad quam elefium

eligeadamue tibi thema propius fpejlaCt an
&rtein calles^fpecialem^ ad cuius regulas pe- .
tuliare tuum opus exigendum

eft atque ^
tompcnisndum? §.67969. S.iV. Red:edi«

fcicur quilibet de iis, quaeignorety turpiflime
dicere. Quod fi verum non eft, quod Socra- ^
tts dicere folebat^ emnes in eo^ qmd fcirent^ fa^. .
iif effe e/oquentefj iUud ejl^ profeao, veriu/f •
neminem in eo difertim effe poffe , quod nefciat^

Cic de Or. 1. 63. Qtiideji enim tam furio^
fumj quam verborum vel optimorim atque or'^
Hatiffiniorum fonitur inanif^ nuUa fubieCla fenr
mm% nec fciential !• c. s i. I
'
154- .
^
boHrinafi vim promtmet. injitanh * .
cuUuf peitora roborant^ §.153.

'^Reaique
honlinfcitum cogitandi genus dominae natu-

^
152. qua vna vir*
'
rae $. 151* diUgentiaeqite^ '

^
tuteomnes virtutei retiqua§ eontimntur, Cic« -

«
de Or. 11.450. maculam affricat §. 107. ioersuc

cqgitaadi genus easdem
, F ^ Non
,
- Digitized by Google
£2 FARS I. CAP. I* {^^CT4 XIL '
Non ignoraiiUi premit artis crim^ne turpij
•
iVo/i fi<iia/ f/M2g/ immoduiata poemata iudex.
fdcircone vager? fcribcmw licenter? an
.
omnef
' yifurot peuata putemmea? Tnt^/ ei inifâ^
Spem veniae ccauus y vitaui demqu^ culpam
'
Non taudem merui^
IV. An nunc humana ea

parti tocatus is ift ti^ .
Vt omnino poftis exfpeftare mentis imper'

tum iitcitationemquey fine qua nihii egregif,
an eaih definfte inflattimiiddnerh laninii feritis^
^ . \aut fperare concedicur, qualeiti et quantam»
Mintenfiue^ et ej(teii(iue> et prOtdnijiie) datum
tuum fumendumue thema popofcerit? S. V.
Judkts offiduik ejtj vt res^ ita tempora rerunt
. - Quaer^re, Qâefito tcmpore tutus eris^ ^
Carmina feceffum fcribentis ef 6tia pofcunff
'
Memare^ mftvcmi^ me fera iaSlBt hienu^
Oq trift. )i.u
, Armfit graui numero vioipuaque heUa pa^

, • rabom^
'
Edere $ materia conueniente modis.
.
• . .
Par ersftinferiorverfus. RififfeCupido^ 87» ^
f ' * «
Digitized bv Google
^bkinî 'Mpte mum JurnpiAJJk 'pedm;
"""
. f^So/ it vrbesy imrepuit lyra^ %.^^,
parm TyrrJienum per aequor» V
if^ ^rfm, Hw, od. JV. I5v
V. Aa &tiB Wibt nCiiic ttit btii îtiiqii«

taon ad pertexendam folum tel^, qu^m
K r M iiieiieisexordiaRs.
1]
)ke cadae .iUud in tet

Amphord cbepU
inftdtat 'citmntif nta,'eur
Wceus exit ? Hor.
fed eciam ad limi^ adeo cdttêiidabilem?
S. VI. Qi^bd taiAiei^ in folos foetus ingenii
diftuni velini quos aliquis ejqônere - /
,
publi-
caelud itogitat, iiequfe tanieAv vt exteiiipo-
hdia. .§. 96. quia
Tmctiêratc6krunimmih,euf^
ittre reus agi potcrisi iScut abHoiatip Lii»
tilius, .
* ,! . •
;
••..',
^ jmn» mukum , w// »/orar.

ie, c. Hor. Serin. 1 4, 12.
:
. Generatim f i5ar Kstf. ideQ tantum exî

fofiacXunti Ytvideas, quae tibi praecipue
:F 2 cogi-
-Digitized by Google
CQgitanda .fint §. 151. .118. noQ autepi ^ « v£
inde cau/lis cêjicliae indtdgeasj ec iam bunc^
iam aliumf defeftum prae te ferens Xemper .
habeaS) propter quod xxbi^ nihii audanti

omnino, ignoscas. Quirit. X/3. tnfra ho-
rizontem aefth^ticum/ vel omhem> §* i20f
vel ttium pQfita tibi themata legenS) mskQ
fluftus moueres in fimpulo, §.150. Supra
hodzontem aeltheticum> vel omnem, 121 •
vejl tQum pdika fe£latu$^ male fierea imitatot
^lcari, 150. qui ^ •
xefatis ope bdedaied / ^

\
^
Nisitur pemis vitfco daturus
Nomim pohto.
Vtramque macukun itacaue^, vt nec Jludid
'
tua infinita cunSatione fraudesj quaCj quum^ .
modum excedit , verendum ejl^^ ne inertiae et de^

Jidiae veietiam timiditfUis homeh tUdpiat. Piin.
II. ep. 10. ,
* .
& E CT I O
Xlll, .
t AB S OLV TA B REV 1T A S.
. ^ ^ ... «
. •
158.
diuitiae et rerum S. VIIU. et perlbnae
Si
S. XII. affluant, ne iam tibi plaudas^ v€
^
apud Terentium famphilus iibi :
Digitized by Goog
sQui/>^pie ejl fortumtior venufifuis4pie adeo
pknhr?
De magnis aceruis îusniodi> copiofaque
filaa cogitandoniih i) ea » tot ac tanta tol«
lenda funt in vfus tuos, ex quibus completi
quid pro fine,/ quem tibi propofuifti, cpm-
poni poflit ac eifid. C6mpIetionem'non'
poftulo, quam in. detinitionibus logicus, at
probiejnatibus pliilofophicomatbematicis^re-
qmratf fed isamy in^qua nihil turpfter defit,
nihil ad iinem infiifficientiae fiac phaenome*
noiif nihil eo pertinentium» nifi 46rte pe^
folam intdle£lus vim^ dertderetiir. §. itf]
Id confequutum cogitandi genvSi
PLEMVM ATQVE PERFECf^yM eiit.
Omne quidem bene plenum cogitandi ge-
nus cumuiatum etiam erit atque copiofumt
referta tamen atque cumulata poteft eife co-
gitatio de re quapiam, neque plena neque
perfe^9 quod vitimum eft vbertatis Aefthe-
ticae, §. I I5. ^ -
§. 159*
. Sit vafta, fit diiFafa coGitatio, nlfi
fimul omnibus numeris abfoluta videatur ac

Jntegra, 'fi quid aeftheticorum aequum iudi-^
cem defiderare patiatur et rerum giiarum, fi
quid onuttat, faiua puicritudine quod deeife
non poteft» n
a n c a quodammodo , ac in-
Huc
choata potius,quam perfefta cenfeatur.
iilVLCA AC abrvpta cucitandi
F 3 - , EATIOf
Digitized by Google
t
•
mis, §.158; Quint, IV. \; /.
» ^ %. i6o.
^
^SL.omniZr quae. ialu(x pulcritD4ini§
gradu prprTus abeflV poCuntit relinqu
vel etiam arrepta primuni obuia reiicienda
(denuQ^ (unt 9 qui^^ heic fup^rflbj^ diihr^^^^q^
noc^ht , M, 638. Hae? eft 3 » e y i t a ^
laudabilis ab q l v T
s Nec enim fQlujpQ^ \ ^
Sfrê jit^ qupd turpuer 9u^s% iout

|ed quid fuauitei;.
etian;!, fi Neque tamci^
ba)eGbreuiit99 T^tiQH^m habet ad tempua l>ret
jiihns huiusmtodi cogitatipnibus yere pulcri^.
ijpibibiendis ipfumenduoii .
'
'
•
Quis. autem lûdsibileni Ouidio breuitateni^

puinioQ 4eQegaueritl HaJêbit eapouus rat
^nevi 2(4 Qiuititiwliniep. paucit»toinque co^
gitandorutn d^ da.to theijpAte data ratipnep^
plene tamen ^tqu^ perfqê) Jdf^. î^.
peruacMis focte nonnunquam perditur
breuc y at irreparabile teinpuu
Pen^,locata€i Yô vi.brûi^t^n;^ haytj^ciaudbs^T
îîlem ^xhi^b^ntibuj^
. ^^m. ^JM î/iff k^ngkf^rm^nibiti

* ** '
hqrqe^.^
•
Breul^ aa^c^ônis plena defcriptia apuc^ .
Cic^rofieio» <1& a8. defiaklQiiein

ln\i. I. .
1^0, Ûul^^bic. Cogic^tia abTolute laudsihi'-
' » < .
f 4.
>
,
» . Digitized by Go
literqoe breuis erit , Ji ^ vnde necejfe ejl ^ inde
\ imtimn fumemr^ §t non ab vltimo pepeteturi a
Jij cuius reifatis eritfummam dixijfcj eius par^
UsnoncUcentur^ Nam faepefatis ejl^ quodfa"'
ffwnjit^ dicerer n&nj vtenanreSf qumnodo fit ,
faEtum^ etJi non tongiiis , quam quoa fcitu opus

ffi j in narrando (meUiundo) procedaturj et^
*miUam in rem atiam tranjibitury ety Ji ita di* .
catur, vt non nunquam ex eo quod diffum Jttf

y
id^ qtiod cUOum nonfit^ intitUgaturf et^ fi non

fnodoidj quodobefij verum etiom id , quod me
obefi^ nee adiuuat^ praeteribitur ^ et^fi fem^t
pnumquodque dketur^ ety fi non ab eOj in qua^
proxime defittm, erit 9 dcinceps incipietut* cf»
Qui«.IV.«.
$. 162; 1
Non enim in narratione folumy fed vbi-^
que belle cogitaturo vtique praecipue media ^ -
haec tenenda efivia^ quantumoptu efif §. •/
quantum feu efi% \. 160^. Fedlit vohiptasy et

^
quae dekScmt^minus hmgavidentur. Ktamoe^
mai ac .moUe iter , etiamfi ffi fpatii ampliorisp
piinusjame» Jatigaty quam aurum aridumque '
eompendium. Quint. 1111. 2. luuat hlL Aen#

Virg. 800. circiter verfibus
hreuiter Trwe fupremum audiro (aborem.
§• 163,
Hinc et pulcre xogitaturis optandum co-
sitUKli genus> quod diceremus pliilofophi ^
F 4 «|toc*
Digitized by Google
9S. PAKS I. CAPi U »f CT...XIII.
adaequatum ct finem exaffe confequens, M.
$• cui nihilinijt incompleti 159. nihii
sûndantis §• 160. qaancum id aflequi, hoc yU
tare poflit analogon ratiouis 15% 16. 'AXi^
Itercueniet, ^
' l) Plmior vtJi quolt deleSei copia iufijOi
. Cimripa Jimilauulfos ferat Auâus acsr^
qaonim cuiuis, quando ^ • 1
'
Jlpparent rari nantes in gurgite vafioi . -.^
'
accliunes iilud:
liihilo fapienmr^ ex quq -
Pknior es^"
ilicqius autem repulcra titulum iiifcribas i ^
Breuior duxi fecurius aeuum.
Ipja nocet moles. Clûd.
2) Aut vt in vitia ^ 12I9 i^l^ 159^ notata in-*
curras, vel inarnata \t i^reuitasjiat indoHa^ §••
108* Quint.IV. a. ,
'
. -
S- 164.
Breuitas abfoluta 1609 pofcitf vt cui^!
^
iiis pulcrae meditationis parti tantum modQ
venuftatis deturi quantum pulcritudo totius.
'
admittit, §. 19. parsimoni aM' ct so-

^SRIETATEM AESTHETICAM. £.§.289»
2<So. Parjimonia ejl fcientia yitandifumtusfu^.
'
peruacuos, aut ars re famitiari (copia diuitiisr.
que, de quibus S.yillTXlI.) moderate vien^
ParciJJimum tanim hominem vocamw pu-t
di.
filVi animi atque contraBi^ §. iiOi \4^^. quxm
infinitum iuterjif imer maum (quem parcus

feruat),
Dlgitizcd by G
.l'BR£V|TAS A-BSpLVTA;' 89
fdrmtys^MtanguJlimi ^. 13. M. §• wi. Seti. *
de Ben. n. 34. Siue malis efle parcijjimus

etegannufjfy vti Crajfus^ fiue parcorum ekganr
fifimwy vti «Shiffifl^/i; Cic de claris 01;, 148.
fatisfacies erudito palato, quoties in pleno
cogicandi genere.ec p^feÔi 158« e^jcliibe*
bis ipfi
ârca, quodfatis ejl,^ manu, I0o, 162,^
y.ti-breeita^ sbfoluta geoeratkii idt qnoq

philofophi nunc dicimus nimis proiixnin cof
gitandigenus cauebiCf^ §• 160: fi^ elegaatifi^
"
fum pari&notua praecipue»

' ne grauiiis procumbqt cutmus arijiisj
^
.164.
'
Luxuriem Jegetum tenera depafcet in herba^ s
//am 7? tuxuria fqliorum eûberat vrrjjjra-t
: Nequicquam pingues pakqe1(ere( qreq culmof.

.
Virg.
Qeqrg. l.ipi. lvxvrian? qoG^XANDi ge-
nvs f. xtft AA«7r4a-pf eft, vel pef omneraedita-.
tionis filum, pli«s venulâtum ^x, figurarum,§.2tf,
•
fin g u las pacne particuljis coiiftipans, ac (ert
pudica totius pulcritudo, vei nonnunqjuam fal-

tim ^liquam partem comtius effingens et al-
terami ac pulcra cc^tius adnllttit cpncinnitas.
pe prima venufte cogitaturi luxurie, cuius
4iSa faOaque quaft fefamo et papauere
ttt|»!a
uiyiiizod by'GoogIe
fparguntun Fetr, valeat illud iap;entis
de vtraque : :
Perjicqs odij pueri apparatus^
16.6, '
§reuit^tem omê pulcre cogitandi go«

deaeritera f $.
IIU9- 160» plenam iUam et re«
fertam, t^S> non mancanit non hiulcamrA
159. parc^. tamen ac fobriam, 16^^ noxji
luxt(HaMem aut macalofatiit $• i6f. vno no-
mine rotvndam brevitatkm dicerQ
Hceat. Ergo filuae tuae^ quanta quantaijc»
t^. VIII. Xil. lacuaaa exple hiatiis §. i f Si
fimul tameu
Laixtifiantia compefcemi 155,
et ad breuitatis ^«id^bilts pacfimoQiaequere^
gulas omni;a concinne rotundanSj i6Q"I4^
|ion aeftbeticangi) $^jii5»fedi 1
Fajiidiofam^ deferf cbîam.
'
S E e TIO XI III.
Scnt vbertas aellhetica vel ablibluta^ fuit^

vel relacina» 116. ita diftinguenda etiani
^lt abfoJ^ta bf eyitate iûdabiU a^g rQtun^
'4*1
Digitized by Gc)
t TAi^ iQnipr ille gr«dii$ abfiolutaet .f i0Of
qui quibusdam fprte cogjtandis eleganterne-»
c^ffaFius^t peci|liari& elt Haec breuica^ h^r
bet eriam aliquam faftpiijeni ad eempuf cogi-
tationibus hoc fignificatu breuibu^ imbibenr
dis infuipendum. itfQ. N^que de medita^
tione breuitatem reUtiu^ni pofcente dici po-
^pft, quod Piimu3 deCiceroriis oratiomhus
T^Qt^ Qpimq^ ^jf^ ^ quaenaximh quodm^
l|U5; accurate addit ; bonui UberÛor efi quis^
^w^ quo mawr. |* ep. 2q, quae tqt^ confror

lierfiam aeftheticam continet» huc pertinen-*^
«em, et iii aliis diftinône breuitatis abfolu-
iae relatiHaeque tpilendam^ YWWmePlinio,
Multae enim lites ipde ortêi |lint} In

d^?
firiiendis pulcre cogitandorum generibus
breuitateqi relati\iam pQfcentibus, i6j:
quando aliquibu3 in tali genere r) abfoluta
breuitaS, non fatis a relatiua diftinfta, refte
fudicab^tur apprini^ ne(:eiraria , 16,0^ 166,
occurrebant oafiis fpeciales bene muiti fub
tali genere contenti pofcentes fimul breuitar
teui ydque relatiuam, 3) gratior apud ple-

SDsque preuitas etiam relatiua deprehendev
atur vniuerlim. Tunc enim aliis, i) non
4i(în£tius, ac priof^s» hreiîtatem «bfpiutam
9 reiatfua difiuimeQtibus tali thematum ge** ^
m\ tJîbuen4^^ Yi4«bVuif VWU^rlim bre-

Vitas,
.
0 » »
0 *
' niniti;
/
9^ PARs r. CAr, I. sect, Xiiii.

tas, quia 2) fub eiusmadi genere contine*»
bantur cafaSf nht ptwuaricatio fit^ carfim at
breuiter (reiiatiue) attingerej quae fint incuU
canda , infigeniay repet$r^% 3) breuitcu (rela-*
tina) in tali iliematum g«ê femper^tpro*^
mMcxxQ r\on placeat^ mCi iriertibusj quorum de^
ticias cUfidiamque^ quafi iudicium^ refpictn^ ri'^
diculum fit: Nam fi kot in cbnfiUo nabeas , non
folum fatius efje (relaciue) breuiter dicere y fe4
omnifiq mn îctr^x
' '
'
Quoniîp heic npndjun methodus natura^

lis, quam mathemattcam cUcuntt pfincipi%
fufficientia decidendarum eiusmodi contro-
uerfiarumy §• 16^, anteppner^ tra&ationi
praefenti permifitf aliquas tantum exempli
loco videamus. /. An incaujjis agendis mbH
aequtj ac breuitas placet i Haec eft Pliniana 1. c.
quaeftio, cui noftris temporibus adiunga-
xiius iimilem quaeliiooem de facris ex fugge*
ftu habendis orationibus. R. Abfoluta bre<^
uitas, §. iô, fed rotunda, §. 166, eft vnaex
priniis vtrarumque dotibusi neque tamen
primaria, pofcens in aliquibusrelatiuametiam
peromnia, inaliis, qua quasdam partes, §.
167. In omnibus auteni non poteft^ muito
minus in fingulis omnium partibus poteft
haec relatiua ferri , tantum abeft, vt laudari,
tantum abefti vt ianquam iucundiilimai pof-
- fi(;
Digitized by Googl
*R£L.ATI.VA BREyiXASb.
\
i 93
jk aeftimari afeu^rQ)^ lic^caon mprofo9 ju-

dice. §. x68. . . . , .
S.-.. 170. . ..
,11.) An narrationem oportet efle bre-
ttpttm brniitarif irridens ^ tanquam nectjfeftt^ .
kngam^ût bremm effe expojitionem ^ ne liteat ,
ire par mediumi Theodori quoque fchoiae tic*

gant, qiiia nec breuiter vtiqucy nec dilucide fem-
per Jit vtile exponere. Quinc. IIU* 2. Cicero
'
£icic cain.ifociate9 . *
adhuc fub iudicc tis ejl.

et
id certum efl:ab(blucam.breuicatem in narra*

ttonibus bene multis maioreih breuicatem ri>
latiuam poftulafe, ac in aliis aliquibus oratio-
-iiis parcibusy 167^ Relatiuae enim
breiiitatijs denuo dtotur gradusr 't67> Re*
fte Quintiiianus L C; breuitatem narrationis
teatpri fuad^ns^ tamen: p^ttanda ejly \n({mti
iila SaUuJliana hreuiear^ quanquam in ipfo vir^
tiUis obtinet locum , et abruptum feriaonis ge^

fiUf^ §. 159* qiiodotiqfum fortdffe UOoremmin
Huf faUatf audientem transuolaty nec dum repe-
l0fur^ exfpeacu. e. c*
171.
Cccafione breuis narracionis Cicero le<>
|>idam et fatis viitattim perftringic errQreihy

quando: Multosj ait, imitatio decipit breuita-
- Us y 4?pAaciaae) vt y dumfe d^rem^ p^tem^ ejfe^
. hngif \
^ '
/ ' < digitized by Google
L
tas breuiier (Ucani non^ ^, vtemnin» pmarrer
dicajit^ et non pluresj qmm necejfejit, de Inui
1.28- Exemplum ibiproferC) quaieeft e^
in Quinti 1; Meo coricipiendi inddo di«
cerem ftudiuna relatiuae breuitatis cum ne-
toNGissiMAji QVASi
gie£tu abfolutilef
BREvttAlTEM^ noo folas orationes detur^ •
paniem. (iongifTimum quafi laeonismum.)
VidifTe tamen et Ciceronem verum iil

fentedtia breuitateih reladnam in^ harrandd
non omnino prdbantium^ docet I. de Oti
IIL loi^ vbi Tuadet aiiquando adhibere com^

meratiMem md in ri per muitutn fnauentem ei
iUuJirem exptanationemi rerumquey quctfi ge^
retAtuTjfub adfpeSum paenefubieSienemy quai
et iri exponenaa rcj §. 170. ptuHmum valeati
et ad illujirandum idfquod ej^yofiinir^, et ad am^
plificanetumjMiifi aui midiunt iUudj quodetU-^
gebimtlT', qua?itum efjicere oratio poterit, tantiiiti
.
ejje videaturj §. ii6. aliquatido.autem prae^
•
etjionem (bfeuitateiii felatiuam) eiptu/ ad inj^
ieiligendum^quam dixerisjfignijicationem^ et di-^
Jiinc^ comifam breuitatcm et extenuationem^ e* €•

vtramque referens ad iiguras fent^ntiaei
'Neque moror graeeulorum quorundam

difiiiiK
•
\ V
t
•
«
Digitized by Google
' HfiLAtlVA J$REVITAS,
iii(iin£tion'em inter cbxunmfam expojitidnm^
i e. rvptofJM^ im fuperua^
tt brevm^ quatido
aiir carefifj vere ct abfolute breuis
i. e. i6o.
haec definitur> vf jtta^ pojjfit aliquid exmcef^
'fariii dijlderare^ quoniftm h4ec, nifi de ver^
bis litigare iuueric, vitium eft. §. 158.15-9,
'
nomine hreuitatis, quae, virtqs eft,,
f 160^
itf7» prbrfns indigna* Quint* 1. c* Alias di-
ftinftionem inter concifHm diftinfte raôci^
iiandigenus ^t ru^fofôf ex vn^f ac breuibi*'
aeftheticorum rotundam? §. i6Cj relati*
teifn
uam etiam, f 167. cx altera parte lubens

concedo. iai,.i224
% 174» •
\
. II r. Maior
Gonfenfus criti(iorum eft
iani
bfeuitateqi relatiuam requiri in ibntentiis*' -
Quitquid pracayies^ ejio breuis^ vt cito dida

Percifiiant aniini docHes tieneantêfidities
Omne fuperuacmtn pkng de peaore manat.
'
'
'
Hor. A.R,335*
£^ breuitate opHSy ^t curratfententiai neufct
Impediat. mbis lcfjas onerantibus auresi
Setm. L 10.
BrcuitaJt non modo feiiatorisj fed etiath ^ratoris
*nagm ktuf tjl infententia, Cic. de i eg. J II, 40.
î^wa/om quidem multis ifim «w/^ Ciceronem
faecutis et Philijlo^ Syracufio defmrunti tt
ipfi
Hmtididij ûiaeQrumconciftsfenHntiisy i2f,
'
. 122.
Digitized by Google
9(( FAiRS I. CAP. SECT. Xiili.
iai. ini^rdum etiam non foHs apenis eum^, .
nimio acumine ofjficit Tlieopompus.
uitate^ tiim
Cic dc Neque tamea. paticof
claris or. 66.
amatores Thttcididi, ipfique Tacito, coricilia-
uit grata pbfteritas et fatum eorum fcnpca' -
feroanS) dum aiia "

V T
Defert in victim yendentem ihus et odoreSj
Ee piper^ ei quicqUidr^hartii amieimr ineptih

Interim Ciceronis obferuatio docebit vltimi
modom efle breukati iêlatiUae gtialii id feii^
tentife, §i I76i
j
IV. Acutior cjl atque vetocior in vrbanitati
breiiitas. Quint. VI. 4. vbi quidem in fequen-
tibus JVfarii defiriidorieiii vrbanitatis addu^
cens : ^banitas ejl virius quaedam in breve di*
0um niaxime idonea ad rejijiendumy veL
coafla
tacejfeudtmi prv vt qtiaeque ires ac perfona de-
*
fideraty addit: Cui breuitatis exceptionem de-
traxerisy omnes orati^nis inrttaer eampUxa Jit^
Curatttem breuem ejfe votv^rit Marjiis, nejciOi
'
- - Nec tamen iiidicium Marji homiiiis eru-
Confinnat Marfi indi-

ditifftmt ftdftraham.
cium, Horatius fimulque rationem videtur
fubinnuere» quando pofcit fermojieixi
Int^rdum vrbani parcentis viribusj atque
Exienuaniis eas cmfultOi 17^^
: * *
• Hor. Sermi t tOi,-
.
Digitized by Google
1
t '
BREyiTAS RELATIYAJ^. '
97 \$)
S. 176. X .
^
' Breuiter: Para opes, S. VIII. vnde pof^

.
funt exfpeaaru S. VIIIL vnde funiferis, pa- i
rum curaverirtl, S. X. para tu modo, S. XL '
fodes S. XII. paratas exhibe rotuncia bre^

,
Vitate> S. XIIL meditatioque tua pofthinc

conimemorandarum venuflacum, §• 22, noa
immemor, '
'
'
, . .
Cmutniet pbto tonga^ §. 116. btêuisquej,

S*
îll. tneo» Ou.
T I O XV.
S E C
. MAGNITVOO AESTHETICA. N
S"- 177.
Cecunda cura flt in rebus venufte cogitandis
WJ§. ri5. MAGNITVDO, M.
§. yij, fe^
A E s T H E T 1 c A, quo nomine i)pondus
ob-
leaorum §. i8. grauitatem, M. §. i6$.
1) proportionatarum obieftis cogitationum,
3) cum foecunditate vtirorumque, M. ^.166
compleaamur. §. 24; lUud vere maPnim.
qttod fvMnde ccgitandim
confiderandiitttque WH
bu occurnt, (« aroAAi» n ava&tupâ-ts) quodviJt;
« Mvix quidmi animo excidere potejt, fed con-
•
ftAnti,firma, et indelebili 4uemoria retinetur^

jLonginus. S. VL •
1 StaalsbibMfiftelr
"'
.
» Digitized by Googk
y$ PARS 1. CAF. I. SECT. .XV.\
§. 178.
Ingenium cui^mns diuiniorj aique os
cuijit^
Mqgna, §. 177» fonaturum^ des nominis huitu

Jionoremf
vt poeta 9 fi magna canat)
di£atur> et muficus
etpiftor, magna pingate. c. Foluminibus
fi
ipjis auOoritaim aliqmm tt puUritudinem adii-'

citmagnitudo. Plin. cp.l.20. Magnitudinenl
autem aeftetfcam priniQ diuidamus denuo^
ficut vbercatemv $..ii6. in absolvtam.
orani pulcre cogitando neceflariam, §, 177.
et RELATivAM Hc comparatiuam 9 iUum
abfoiutae gradum» qui quibusdam pidqre co-
gitandis peculiariter et fpeciacim requiritur.
Vtramque noueriti et probe dilUnguat»
Artis feuerae fi quis ardet effeOus^
Mentemque magnis appUcat^ fimul ac morem
FrugaUtatis §. 164. lege calkt exaSa. Petr.
'i79v
. Qaemadinodum vere pulfcre cogitanteft
quando non latitudinem feftantur compara-
tiuamy ii^. et multo minus in circumdu;*
Btam et difiufum et abundans luxurianda co«
gitandi genus incidere laborantj 165. ino*
piae» 120. le jpios reos agunt extenuacio"
net §. 175. nonnunquam forfan ironica: it^
iidem> iisdem forfan ex cauilis, fublimia noil
cogitantesi et multo miuus amantes tumefce*
..-»••-• *. * ref
Djgitized by Goog
!re , fe dicunt abimi îlU , neque tamen au-
iditores fibi yolunt credulbs. Ita Hontnis
Dii bene fccermt^ impis me quodque ftyiUi .
'
'fînxttUHt alumit raro ae perpaufa foquenti/,'

jltitu cqnclufaf hircinif foUilmt mrar* e. c
itaMartialis: IX. fo. .
,
ilngenimnmihi,<zattre, probar fk eJepufU*

/«/», J77.
Ottiium quod faeitnn, quae breuitate
- tenty S, XIIII.
tJgnpeor,'' Sid tu, bit idenis grmidia Jibris
'Qiii/cribisPriomiprae/ia,taaffmhmi
\ -es, "
% I80.
1
Itidua ffioltos qiiidem gradus habet,
§. 173.
fiunc tamen eam , vti decec
aeftheticuilit
15, 16. in tres tantuin vfitatos, gramm^tids
gradus cKuidamus, vt quaedam magna fint,
abfolute fcilicet,
f ^78, 177. in pofitiuo,
quaedam in tomparatiuo> quaedam in fuper^
latiua Prima fint Aumi-ks myricae^ fecunda
arbujlay tersia Jiluae^
Nm imnt^ arbujia iuuanty humitesque my-

^ ricae^ • -
Si cattimufjtuatj fduae f%m confute digtiact

'
^ ^ ,
.
Virg.
G2 $.181.
Digitized by Google
lOO FARS I. CAF. I. SECT. XV*
MAGNITVDO A E S T H E T I C A| I?^.
et al]ffoiata9 $. i^Sêtrelatiua,
i8o« por^ §.
roeftvel n atvralis, cum libertatepro-^
piusnon connexis conuieniensi vel mora-
1^1 Sy obie&is cogitatioiHbusque tribuenda,
quatenuspropius cum libertate conneftuntur»
Naturalis elt e.. g. Virg. Aen. V. 421. quando
EiheUus duplicem ex humeris reiecit amittum
Et magnos membrorum artus^ fhagna dffa
tacertosque
Exuitâtque ingefis mecUa conjifiit areua. e.c
Vbertim S. VIII. cogitentur intra horizon-
'
tem aeftheticum con(ticuta themata>S. VlllL

lodsS. X. et argumentis locupletantibus, S.~
XI. fi noueris vti, S. XII. habebunt eadem
iimulKnagnitudinem j abfoiutam certe f /natu^'
ralem, §. 1 77* Hinc ad hanc parum opus eft
nouis r^guiis.
§. 182.
'
Magnitudinem aefiheticam mora|em> i.
per iibertatem legibus moralibus confonAi^

ter determinatam. quae poilibilis eft, igi^
deprehendo i) in obiîs eorumqMe vaqis
et confeftariis, fi citra detrimentum virtutis
-
cogicari poifunt jpiuribus , et cacteroquia

eleganter» a) in iisdemf (i diîs modis cogi^
tari poiruiit ferius aat citius ad virtutem tan- .
dem confenci(;ntia > 3) in cogicacionibus, ii
Digitized by GoogI<
MAGNITVDO A£ST^£TICA. lOX
propordonari exaequarique fuis obiefUs ec

materiif ita poQunt» ne quid detrimenti» ,
4) vt tandem certe nonnihil emolumenti ca«

piat res vûti9 bonorumque mbrum faluber* '
rima, pulterrima. §. 177^ Liceat hanc mo-

ralem magnitudinem aeltheticam breuijus di«
GNiTATEM AESTHETicAM dicereyCtiam*
poft II videre,
i) Quid dcCMtf quid nm^ quo mrtm^ qiio fi^
raierrpr. $. 22. '
.
Nolim hanc cogitationum. venuflatemf

eiC AWbyivofy ec quafi
veluti.per fnritfiaa-iv
falx in alienam melTem immittereu^r, nunc .
iieriuari tantum exfeuerioribus vitae beatae

foperioribusque legibus^ aut omnino ex ge« •
nuini Chriitianismi ranftifTimis oraculis. Ma-

lim.eam heic confiderari, velut cpndicionemy
/inequanon^ operis ingeniorum vere pul-
cri, qua deficiente prorfus, non fpiritui fo-
lum» non rationi foium, §. if . fpd ipfi ratio*
nis analogo per magnitudinem peftoris con->
• natam, §. 45^. vfu, §. 50. difciplinaque, §. 63. .
-
confirmacam fuifulto peiiuceac quaedam de«

, formicas elegancia quaedam alia tamen de-
N turpans, quoniam immorari non licet fine
iis
morum , per exceptioaemt fane» non

ia£lura / ^
elegancem. §. 2^. vel eius aicbicrio, qui

mores ex folo fapore, neque tamen publico
Imerecricioque) metirecury 35«
G 3 lam
,
- -
,
- Digitized by Google
s
102 .PARS I. CAP. S£CT. XV^
.lam hinc enim conllabit^ turpiflimas Ii-

cet poenas aliter fentientibus roinantem, falli
tamen Catullumj et turpiter faili, quando;
Caflumj iity e£i decet pium poetam ,
Ipfumy verficuks nihil necijf^êfi.

. Qtti ti^m denique habent fakm .et^ kpQTcn^.
SifulUmotUeuU et parum pudiciy,
Etj quod pruriatf excitare p^JJint. .
Quanquam non verius. Martialis 1. L 35^

Lex haec carmini^w data tfi iocojifi
Non pojfuntj nifi pruriautf placercj
dignum ille tamen patella reperit operculum
ita turpem futtn legem, vci 4ecet> probans
quisjlofatum
Permifit meretricibiij puderem ? 165.
Reftius vtique Perfiu^ (at. i,, .mfi peccat in
forma: - •
Hic neqjue mQre proto videar^ neque voce fi:^
'
Ingentes trepidar^ Titos^ quum carminfk
hmbum
Intrantx QC tremuto fcalpuixtur yiî iuiim^
'
verjiiK
»
$.185.
DIGNITAS A,SSTIl£TlCA,§.}$^ patS
Digmzed by (
MAGNITVDO AESTHETICA. IO3
et rpecies inagniCudinisaeftheticaeYficuthaecy
\. 177. 178« vel A B s o L Vt A efity onmi pui*
ere cogitando neceflariay de^ qua iureconful^k
tos romanos imitati , quicquid cogitare fu--
fius contrii bonos mbres effety illi ôs ne co«
gitando quidem immorari pofTe cenfeamus,
\ 183» 184* vel RELATi VA, quae quibu^-
dam pulcre cogitandis pecuiiaris requiritur»
non eodem in gradu in omnibus, §. 178.
X>e hac loquitur Comelius > quando non du^
intat fore pierotque t qui fuum genus fcribendi
leue^ etnon fatis dignum fummorum viforum
perfonif iudicentj et Cicero de Fin,. 1. i-fufpi-
eatut. aliquof futuros^ quikoc genus fcribendi
(quae philofophi graeco fermone traffanuitj ta^
tinis litteris mandans^) etji Jit elegans^ perjhnofi
tamen et dignitatis ejfe negent.
Sv 186.
De eadem relatiua §.iS5' tantum intelligen-
dus e(l CicerOf quando Off. L 1. 1 30. pukrit^di^
nif duo îfrmconftituit, quorum incUterovenu--
Jias Jitj in altero dignitasy venvjlatem tnidiebrem
ducenSf cUgnitatem virilem. ,
Namet ipfe pofcit
in oratons perfe£ti vuUuj ne dignitatem foium
fed etiam venujlatem afferat^ Or. 60. etdignitatif
Fam. X. ep. 6. fane non venuitatem, fed de^
formitcuem opponit. Eft et matronis fua di*
*
gnitas et praecifius, vti ICtum decet, §. if.

Vip. de fenator : Maior dignitcu eji infexu t/i-
irUi. Inceripi pace Qoeronis et au£io]pitstef
104 PATiî. cj^ru snrtm;. xvo
"
- ^
* '*
licebic omni^, quibus omnino deeft dignitaSi

etiam abfolucai defdnnia dicer^, §. i85) ijrj. .
ec ih vera^ mafcula praefertim pulcritudinef

e. g. acliqnis, ad venulbdtem in primis digni-
tatem polcere) de Or. 1,1.. 142. et ftatuere
deformari rem perfQnatnque detrahendo ff^
,
liandoque digniiatem, Or. pro Ca;lio 3,
§. I87.
Neque î^ceor hoc coniidentiu3 me ger«
inanum dignitatem in pirimis pulcre cogitah-
dorum venuflatibus legere, §. 186. germanis
potiiTimum fcrib^tem; quoniam expertus
nouty in aliis, iri quibus gens germanorum
romanis efl: appripie fimilis , hanc etiam lau-
dem vtnqne popuio communem effe) de
quaCic. pro iVIur. 23. Omnef ariexj qttae nth
'
bis populi romani (nationis germanicae) Jlu-^

dia coiuiliant<i et admirabilem dignitatem et per^^
-
gratam veilitatem debent habere, Vel abfdlu-

tam dignicaccm ,vniuerfim et ilrenue com*<
mendanti arti noftrae aeftheticae 9 relatiuam .
etiam clarius ob oculospoiienti,forte nonfua

£oium conftabic abfoiuta dignicaS} fedecre-*^
laciua quaedam tribuetur a grauibus» neque
*
, tamen tctricis, inter ciues iudicibus. 135^.

m
§. 1,88,.
Erunt interim, nifi fallor, etingermanis -
ciuibiis, qui I82.* n. i. ct 3.. facis liberaliter

concedant) camen n.2. et^. poftulariiudicenl:
,
.
*
. ' . aiicjuidi
Digitizedby Google
jiiiquidi quod ybique rcijuirefe, qutndo ,
']
pulcre cogitatur, videacur iullo vcnuftoque . 3
figidiu^, Veruinhisexcurd,borfaciiius,.quan- « 1
do i) expreffe et eKpiicice paraetoerica didi" i
cerint curatius diftinguere ab iis , quae tacite [
q\ impiicite ec longa veiuti' manuy admo^

dum mediate vel ad minonim morum prae«
cepta^non omnino nihii conferant, 2) vitam
pulcrae cogQicionis dotem primariam^ §. 29.
penitius inlpexerint, quam variis iiia fe mo-
'
dis ac gradibus belle foleat exfcrere. Nunc

^
169. ica fne defendam ; vc negem mihi vi^
tio verti poffe, fi vei eadem, vei omnino
minora popofcerim, refpe^û difcipiinaem.o-
rwn aot probitati?, ac iUe, qui ie ipfe dicic» .
Eficuri de grege porcumj

Horatius fie poetis generatim iterum aflerit
icerumjque, e.^.
Et ptodejfe voiunt et dekllar^ pt^tae
Etfimul et iucundaet idonea dicere vitae.
Onine tutit punlhm^ qui mifcuit vtile duki •
^
Letlorem dekQandQ pariterque mQuendo, .
•
% 189*
MAQMiTVDa tandem aesth£Tica
DiGN^TAs §. 182^ tam ab-
177. liinc et
SOLTTAE, quanx RELATIVAE, §. I78>
185. erunt veloBiECTivAE (rerum, mate-
riae,) quatenus in obieftis et cogitaodis ipfis
'
^
,
praecipua ratio, cur per pulcrum inge-
Digitized by Google
106 FAHS !• CAf. h SECT. XV.
liiUm et peflus ) S. II. propordonata in ma-

gmtudine ac dignicate poiTint pingi, vel s v««
1 E c T I V A E, (perfonaq) poHibiiitates phyfi-
cae potentiaeque certi hominis , etiam fe-
cundum quid et bypothetice tales > cum ap-
'
petitionibus et decreto dacam materiem, qus

* potC) qua fas eft, in magnitudine ct dignita-
ce yenufte fiftendiob ociôs. Has pofterio-
res dicamus magn
an imitatem
QRAViTATEM AESTHÎiÎCAM. £.§.489^
5- 190.
SuntreSf etmateriae» quarum adfpeAu
primo defcribendarum cum aliqua pulcritu*
dine ftatim exprimatur nobis, quod oiim
Virgilio:
Mai9r nrum mihi naftitur ordo^
Maius apus moueo. VII. 4^« Aen^
Tunc felix ille, qui iuftus aeftimatbr fui ver6
tamende themate afepulcre exfequendo,
tali
pofiit praedicere i quod idem de faeculis au«

reis fe viuo redituris:
j Non mc cartfiiimbus vincet tiec Thraciut
Orpheusj -
^Nec JUHuSi huic maêr quqmuisj atqm huic

/ ' pateradfit^
Orphei Calliopea j îna formofus Apotlo^
Pan deus Arcadia mecumJi iudice certetr
Pan etiatn Arcadia dicet iudice viaum.
SECTIO
, ,* ' Dignitecfby
- 1
MAQNXTyDO MATESI4£ ABSOLVTA. I07
' • f • . , .
S E
XVI.. ' CT I O
»iA<UNITV0O MATERIAE ABSOtVTA
m
t *
Magnitudo materiae aefthetica abfoluta, §•

189. pofcity ne. cogitanda ac themaca fa«-
jDaatur pulcre meditaturo obie£bi ac mate*
riae, quibus intra horizontqm hominum ae-
ftheticum conilitutis, \^. i\9^ xvj. omnino
deeft magnitndo, §. 177, Verr kvgae
TALES (res infimae et nugatoriae, quisqui-.
liae, ineptiae) Poetamnon audiQinm^fKACf
Par. 3. Vnde fat. V. 19. Perfius optime:
Nan $quicUm hoc Jiudio buUotii vt mihi Huffs
Pagina turgefcatj dare pondus idonea funiQ, '
Bjrcuti^nfh 4(muf praecQrdiOj i$2.
§. 192. ' ' '

.
Si quif rixaiur de tam faepe caprina% et
.
Propugnat nugis armatufj^
huc §. 191, m^^teria litis vere pertinet, nifi
velit omnino fuas tricas vltra horizontem
teftheticum toUere, Catullus atque
Martialis in ea fua cogitata, quae fcripferunt .
turpi legey de qua§. I84* iuftp i^nigre$

'
fantf .'quando ea nugas voca^c, alia tamen

pulcrii^s ^ fe CQucepca inuoluentes eodem
.
^
Citulo
,
Digitized by Google
'IQ2 . PARS I. CAP, I. SECT* XVL.>
titulo funt interpretandi ex 179. Haben-
tur etiam faepius in nugis, quae non font^
qualia §. 100. et forfan huc opinio Demo*
criti> probe intellefâ» quam Cicero maie
refutatam de piu. IL 20. non aequius in ma*
gnis nugis habet, ac phyficorum genere ni/iU
aic arrogantitu qifeik
DIGNITATEV AESTHBTICAM
i82. et abfolutam et relatiuam, §. 185. et ob-
ieftiuam e£ fubieftiuam, quatenus in ea de*
prehenduntur n. i. et 3. 182. Itceac in fe*
quentibus negativam, quatenus autem
fimui n. z. et 4. c. o s i t i-^
confiderantur, p
VA.M appeilare. Et quoniam nobilem iam
H0OT2 AESTHETicr partcm aggredimur,
defipiam iiiud, pfychoipgis faltim perfpicue»
generatim ante omnia per ftudium poflibili-
tatis moralis, M. §. 713. aefthecicum, vel in
obferuatum
aeftlie ticis Hd^; tumiw > vt ego
.
quidem fentio , caret fenm romanuf. Morer '
appcllantur - - Sed ipfam rei naturam fpe^lanti

mihi non tam mores Jignifcqri vicfentur , quami
morum quctedam p/oprietcu^ Quint, VI. 3.
§. 194- •
- H0O2 AESTHETicvM habet etiam fpe-

ciem fuampartenique, ex qua n £ g at i vv m
dicatur, §.1939 18^. cuius liaec eftformula:
Kes> ordo> figniiicacio} e. g. di^lio^ I3- fi
'Digitizecl by
MAGNITVDO MAT£R{A£ ABSOLVTA- IC9
pulcrae intendunturi ita inftituantur, ne quid

snoraliter abfurdi in iisdem^ vel ipfi rationis
analogo peiluceat, §.16,22. et alteram fpeciem
ac partem, ex qua positivvm appelle*
tuTy et fecundum quam eademy quaemodo
'
dixi, vere etiam confentire moribus et cura

iisdem congruerei pulcre conuenire cum il*
lis^ quae moraliter> ethice^ oeconomicef d-
uilitler ex vfibus confuetudinibusque fieri
poiTunt, fiat phaenomenon» vei ipli rationis
ualogd obferaabiiei 23.
. - » #
Veniamus ad vnam fjS^^^ partem ex pri*

mis> §. 194. quam naturalis nunc meditandi
Dignitas aeftliettca^ fi
latio fubnîniftra1:ît.
vel abfolutam tantum intelligas, §. 182, i8f-
poftulat, ne qua cogitandav multo minusthe-
matafumantur, quibus intra horizbntem ae-
ftheticum conftitutis, vbertimqne ac viuide
e*.c. §. 22. percipiendis omnis omnino deef*
fet dignitaSf qbi£Cta vii<ia et ple-
BEiA, quae luto potius, quam myricis, §,
178* confera.S9 et has humiles nMncupaos iUa
uvmiljLima dicait et abiecta. «
p^t îuhque opiime natus inJUmtusque eft

(haec autem ett aefthetici praftici perfona, §•
45i f49^30 nihil /iiîe&0Jh nihil humiUj §• ipf^
cogitant. . Cic. de Fiut V. 57. Eorum nemo *
^ .
Al/gret
Migret in obfcnroi humUfirmone tcAernai^
Offenduntur enimj quiims eji equus i ttpoiet
et ref. Hor.
Keque huc tantum traho turpiflimam obfce-»
nitBitemy dequa i84> i$2» fedechumi re^
^
pei^cem adulacloneni) >
.
iaudar^ poratam '
Si bene - * "j aut Ji quid fecit amicus^

Quod p'oferre pqiam non pojjfit Ihigua mo^f
' dejicy luu.
ec luxuriancem concumeJiis conuiciisque li«
xas inter et calones maledicentiam, quartt
olim quidam criticiy bona mensl. qui Criti*
ci l documeottim vbertatis fuae copiaequa
voluerunt. ip^^ '
In diiudicanda magnitudine ac dignitate

materiarum abfoiuta 9 ne magna pplillis,
Jine pofi^re habentia pqndtiSj §. 1 77.
*
digna indignis» i82> fanda nefandis^^. 196«

cemere mifceantur^ non exciuduntur ex ma^
teriis pulcre cogitandis, t) vere nonnullam
habentia magnitudioem» aliquando fulnmam»
178. in quibuscamen nonnemo, gigan-
tum fracerculus, qui fe folum pucat aliquid
$iagni» ac omnia refert ad grandem) quam in
fe folns miratur, menfuram^ nihil omnino#
nifi nihili facienda, vili pendenda, nugas nê-
raS| poteit deprehendere. Non opus efl;
'
muji^
Digiiizca by
•
MAGNITVDO MATERIAE ABSOLVTA. III
mujicam Epamirmdae cicare» quajndiu ipfa re-

iigio mulpSy
$ii/i cum re^ viUqr alga ejl.
"
§: 1^8. \
Quibus deeft vtique quaedani magni-
tudo relatiua ac comparativia , neque tamen
abfoluta> 178. e. g'. in colloijuiis eplftolts-
que familiaribus, in quibus vel duo nonnun-
imam Jans magnum theqtrum fu^
alter aheri .
flia/. Sen. Tsdlem fe fiftitCorydon :

Defpeaustibiftm^ mcquis fm quaerisj Alexi^
Qmm dktes pecoris niuei, quam JaSis abun-
4ans.
MiUe meae JieuUs errant in montibus dgnae.
• - e.c. Virg. Ecl.ll. 13.
\'
§. 199. .
Quae non ipfa folum, fed et cum Aiis

variisconfeaariisque fatis multis pura mente
cogitari poiTunty etiam copiofe^ viuide e. c.
'§.22. licet impura mens poflit in ipfis eorum-
que et confetlariis iimui non pauca
variis '
virtuci inimica excogitare, e. g. fi,

Tityrej lentus in vmbra
Formojam refonare docesjdmaryllidaJiluas.
4) quaemorbfae virtuti, vel etiam fucatae
taedium afferunc*, quando ab aliis cogitantur,
innccentia, non line fufpidone intiidiae: e.g/ 1
MartÎX. 98:
<
^ .
quod amamurf quqdque probamur.
*
' "
$. 200.
Digitized by Google
<
'
Sw 200. » -
>
Quae iioh omnibus perfonis ac îeta-

5)
tcniporibus ac locis conueniant, aiiqui-
tibiis,
bus autem vtique» falua tam magnitudlMt
'.quam dignitate abfolutis, §. 157. e. g- qua6
folebant ûin Luciiio, - -
ifbi je a vuigo ei fctM in jicreta remorant

yirm/ Scipiadap ac fnitisfapiemia Laeli
Nugxiri §. 1^2. faciles, dtfcinai et lude^r^
. ^ • donec
Decoquerttur otus. Hor. Serm.II.
1.75.
6) noft explicite, imtnediate, atit prophiS
virtutes inculcantia. e.g. Lucretii 1. 49;
Defumma caeR raHone deumque
'
Diferere incipiamj et rerum primordia pav-
. dami
f^rrde omner natura crcet res^ auaet^ alatque^
Qiioue eadem rurfum natura peremta refoU
. • •
. Uat. e. c.
7) Quibus vtiqiie deeft quaedam digni-

tas relatiua accomparacua, neque tamenab-
foluta, § 188. c. g. Epaminondchn
fattaffe
Mnmode, fcknterqurtibfir cantajje Corn,
HuG Anacreon et celebris Catulli pafier, vi-
'
uens, c^2* ac mortuus, X. 3^:
• • . < •
'
.
"
/ Lugeti
^ . ;
" ; Digitizedby Google
. AIAGNlt VDO MAT£ftIAE B£LATiVA. JlXg
Ei quantum eji homimm venujiiorum! •
^
Pqffir mortuut eft meae pueflaey
Pajferj deliciae meae pueUae.

'
c. , ,
S E C T I O XVII.:
MAGNITVOO MAT&RIAE RELATIVA:
Quibus et magaitudo conyenic et digoitay

abfolota, i82vi85^ i<f a,T£RIA£, re!"
laciuam et niagnitudinem, §, i8o. et dignita-

tem babebunt i.) myricae} minimam, cum
aiiqua latftudine 9 quae deceat aeftheticufAy
15» i^. honore vno ex minoribus dignae,
T £ N V £ s. Huc et perfonasy obie£bi perfo-*
nalia, pertineire ne dubiteS) referamus et nos^
•
poft Demetrium^ - '
'
'
iûlteium mmine MenaMf
Praeeonemf tenui eenfu, ftr^ frifnine natum^
Et properare toco et cej/are^ et quaererej et vtij
Gemdentem paruisquefodatituef et Jare curtOf

Et ludiSf et pojl decifa negotia Campo. e. c.
>
•
'
.
.!•,.••
Hor. 1. ep. 7,55. •
,
• . . ..' «
§. ao3*
IL SUuaei maximam, cum eadem aefthe-
.
'
•
H ticom
Digitized by Google
-tl4^ PAltS tr GA9w I* SECt. XVIt» .
ticum Uecente latitudine, 202. honorc vnd

€X nxpdmis dignae 9 exceiientcr mag n a
GRANttES ATQVE sVBLIMKS. Noii
pugnabo contra Senecam, quandti magnitu-
din^m et dignieiêm rerum intrinfecam fpe-
aans : Omnia , inqoit , w/ia, non refert in
buaAtum ptocedant^ extendantque fe. AnguftU
funi^ fnifera^ depreffa. §.195. SolafubJimis
et excetfa (moralitdr
etiam) virHU eft. Nei
Mifouam magfmm ^ ejl 7iift quod ftmiU et plach-
4umy for(an in effatum vitimum, de Ira.
niii
1. 1 6. Nobis autem hic f^rmo eft de magni*

tudinc et dignitate obieftiua, non quatenus
IpfiS obicOis ifihaeret,
fed ûiitebus Qbie£îfe
inhaefens, quiequid illud fit , rttiimem t>r<i-
/piorcm continet, vtde magnaedi-
obieftis
gnaeque cogitationcs foimari poITinti
• '
$. 204*
*
Siciit itaque tefti quidam habitus, noA
abiefti quidem ac humiies, tenues tamen ilfi
102. {ârtiift in deftitutis ma^

poffunteffe, f
^nttudinc quadam relaciue inaiori nacurali^
Sartira expertes mulds variisconfeîisquej
etiammoralibus. fed per analogon rationis
obferuahiliorAl?us, i8i, 182: itapram qm-
dam habitus ct-&cinora videantur efle poffei
maonapulcre cogitatoro materia, vel omnl»
yaria eorum , etiam
110 grandi*, quando i)
ad rcmotum .et prpxiiiMim waiia
materiale
Digiiizca by LiUO^l
/
ipertinentia M § 914. ipfumque forroalefi-

nuil habeant ftatundiem pec
m.agnitj^.diJoejDa
yura eaani conTefbFiay denuo yel exovtce*
riali, vel ex fo^rf-ali niair effluentia per
Spfum analogon rationis dctegenda, 2) np|i
tam ipfontm fGtmale diaorum^ quam huius
ingens deformitas thema pulcre fiftendumob
*oculos aefthetice meditabiro fumitur, quod
y tique fieri poteft digniffiraet' i3> 203.« Ita
Catilinae fcelus etCLceroni etSaluftio thema
^rande fiiiffe yideatur, f 89. Neciadle^ ni-
ii in eiusrtodi theiiiatibii8« aliqui/^ ^î'^
Woflii confilio^, • . .
t
. Grandiaque itidmiti Cicerms v^rba mimur.
Nec exciudam obieîis aefthetice gpuidi*

Inisii ^03** ea» quibuseftnnîxudo nami^-
listantam , 187^ relatiue vna exmaximis,
etiamfi moraiitqr videantur indifferentia^
iitttotur in dignitatei nieigatiua .quidem.tiii-
tbm, §. 193. quam tamen fumma cum diligen-
tia tuearifi. §. 203. Ita Lucr. 1. 720. grandia
4eSioiliii:
jfJk, efl wagna Charybdis et hic Aitma mir
»
Murinura Jlammarum^ .
•
An &tts dignum 9 quiaindo pergitr

*
rurfimfe coUigere iras?
.
!
"r H 4 Equl.
V.
:
tquidem vk): *^ , . .
Magndmdis muUumranda vidciur

Gentibus hummis. regfOx .
.
grandia cpgitaturus jnon addidiOem : •
vifmdaqm ferm\ cL Aen. III. 571 fq4« •
tnterim in ipfis gencrtrt maximis, §. 203*

êminent, quibus ad magnitudinem natura-
leJta et •dignitaterii negatiuam, quas exma*
"^ximis dixeris ,accedat efiite dignitas aliquft
poiitiuat 193. Huc referrem , fi Cicero-
j<em "ek aftimi fenteifti^ fi^pfifie pucarenH
. de nat. deorum 1. II. 166: i^mo vir snagntu
ftne atiquo afflatu diuino vnquam fuit. 167:
Magnif euemunt fefnper ormiei
viris profpefe
^resj quidem fatif a nojlris^ et aprincipe phi-
f
hfophorumj Socratey iUaumeJi depberMiinu
,urmis et£ojîs4 1 68 : maib. ee hnpiaitonfueiuh
.
\do efi contra deos difputlxndii ftue animo idfh

-^ Jimiêii \ f
V . '
•
^mt etiinl vtique, qood

QuintilianuS
htty VliL j fublimioraf
z. alia atiis honefiiora
e. c.licM et vxoagis minusue tenuia, 202»
Neque tenttitas, neûe fubiit&itas lie^ confi*
deranda eft ilia, quam intelieftus forfiin et
rati9 fplî »ndero in diftinfte, quantum fieri
potefti ^cpiriarichutisdetegat: $.iTi<<i-f€d
*
/ •
uigiLiZuu by vÔOgle
UAGmJVnO MAT£RIAK AJgÂTlVA. 117
'
t minimis ad loauiia obfembiiiium jet pul^

cre fiftendonim elegaos pej: aoalo^n ratio-
xds 9 non fine dignitace 9 paullatim exfurgens
compkaûs. materiaruin omnisv diuidacur ii^
partes aequales tres. Infima erit aeftedce '
(enuis > fuprema aejSJiêtice fublimis » quaeuis

fuos itenim gradus et magnitodiiiis e^ digni*
tatis (ompreênfa,^ 203. J
r • . •
N. . ;. ,
. 208. ^ •
Arbufta, mediam inter tenuia et fub-

III,
limia 207* parcem occupantia» materiae
Ittaoi.ocnBS, inimeaaeyimermi&aeiftqufk-
^ temperataej vicinae tenui fublimique, vtrius^
fue pfTtieipes^ .vei.ueriusque^ Jijigrum quaeri^
pms^ poiius experies. Cic. Huc e. g. Ps^mpliill
.
defcriptio apud Ten Andr. I^ i .

omusfaepiM adokfcentutij
Qûod pkrique <
f^t.ammum ad aliquod Jludium aitiungantf

•
aut equos
^krtf aut canes ad venandum^ aut ad phito^
^ fophos^^
Horiim ille nihil egregie praeter cetera
^tudebatj et tatnen onmia Hau nudiocriter.^
'\ c» c».
$• 209.
Longinus videcur inagnumi $. i77- etiam
relatiue talCf $• 203« et in magnis eiusmodt
fliaximum coofundere, quando: QvhvjÛ
H3 yjr^f-
118. PARS i. CAP. I. SfiCT. XVI V —
yil. exemplaque addudt ênefrarini hono-*

res et dignitatesiet quae habent vfoAv to «âk
Siv 7rp^peuyi»ikijJLSif^tj eauffam ifkeriereiiSi^
quia rapienti' nequeant 'Videii tK>Qa exniiat
- quorum comemtus fit aureae mediocpitatis,
quaeque eoiicefnnences > quando ea feafeere
poflunt, magis admirainwy quam ilsdeni
fruentes, 207. Quanijo porro charafte-.
reai bonorum fubj[imium exhibet» fi fint
,
wetirof Apitiuifra irain»', quaerkur an huic
maiori quicquam vnquam certo fub&iiQi poi3l
fit. Siôffit» eric ittudftne nmn magfniiiit.
fed maximum. e. g. quando S. VIII. pofcit;
Senecani cltatam) . 20^^
Refte.Longinus S. VIII. fubiimer $.29^

diftinguit a pathetico> quia quaedam
Curac Ifives iqqmntury iifg^nies Jfufe^t. Sttn^
et elTe fublime p.oteft fine perturbationibus,
animi|.§.ao5« fidenter tatne^ (ifQxA affirn^^Ss^
nihii tam magnificum efle, quani afTe^tum ve«
hementem vbi opus eft.
, 205. In quae-
ftionet quam multis expendit 9 S. XXXIII.
fqq. an praeftet m^nitudQ (rektiuam inteK
lige fublimi^tatem §. 203.) inter quaedam,^^
quaepeccenti mediocribus» per pmnia iapis
et vitio carenttbus 208* habebit omninb
libi aifirmanti faciUm in alfenti^ndo phrlofo-
I ' , Uiyiuzea by Gpogli

MAQNITVDO MATERIA RBLATpA. 119
phum aeftheticum , & fublimk^s et czjgk ^m*
îencia reGte cogicanda fmt adeo paicni 9 ve
fubdu^s macularom ^dba^rentium fummist
priorum tamen aggregatum puicriu$ ac venu^
ffius iia refidaunkf inediocre quoddam
aliud thema cogitatum» vt etiamfi non ap«
fic
pareant eius gradui pulcricudinis fubtrahen*

dae macolaer Mmen aggregatiim polcre co^
gitandorum de eodem infra priorem fum-*"
mam fbbfiflat. Addamus fublimitatem
ibdam muba» qnae in medJCNUîbus» §• ao9.
non vidercntur foium, fed et effent maculaef
pec lus guidem elTe, fed tanciun videri> vero
exo^doaes iioii4ne|q^ce8y 25.
Virtutem bonosque mores heic tantum

eonfideramus ^ quatenus phaenomena fiunc^
9ut per commerthiqi hotninum exceraam*
que viuendi rationenj obferuantur ? non ex-
clufis ipfis virtucum vmbris9 §. 45* quarum.
dlfcnitoen a vera vtrtute» non nifi per incel-
leftum a^c rationem detegeretur» §• I5>
Vnde pacebic cutcus excerni diuini » morumt
ncuum» cerimonianiim ac confuetudintim»
perfpicaciae declaratae 1 difciplinae corporis
comcioris/curae-ftacus excernt»offieiorumhu*-
manftatis generatim ct praefertim decori, tam
pofitiui 9 quam ncgatiui} nonnihil aliam efle
l^donem ad ethica grauidfra /ac folec inceUi-
gi a m^dicance vicae praecepta beataC) quan*
* H tura
4. .
lao ? X .C AE. I.. &E C I.. X V.l I. ,
tam eius fieri ppteft» per ppram ratioiêaia
• •
•
' •• . § 212.
'•*,.
•
•
V. Nec' aefthetico femper y imtno perqaan

taro potius^vktus bonique motes fpeflantur
in ftatu hominis naturali generatim et veluc;
ifi: iiliinitaco^ ficut etliicjd accuratiocilHis ple^
'
mmque foiuffl. E. §. i^g. Heic potiuscon-»
.iiderantur, vti exfiliuuti noainfpeciaiibu^
fqium (Utus nataraiis mod^
IL fed etfimul in ftatibus hominum fociaii^,
buS} in nexibus familiarum et confanguinita-^
tum, diuerfomm Titae.gcaierumf fodetatam
inde varie difcrepantium, ciuitatum et ex cl-
uili vinculo redundantium infinitorum paene
f^fpeQuum^ nec eorum vniHerfalium tan->
. tum , quos abftrahit philofophus , fed parti-
jCiiLadumt immo fiogulariumt quatenus. a po-
jfitii corporis in hoc iiioiie pendept 9 pro lo^
cis aetatibusque mutabijes. 22. Heic ap- -
prime funt attendenda iam ea.» quae non ea-

êm Qfnnibuf Sxxnt homjta afque ttirma^ ffd
omnia maiQrum.in/iUutis iiidicantur. Corn^
213*
Ex
pun£Ushis 212. fi qsftk^
vifus,. §» 2119
ftempieris virtutem morosque laudabiiesi «t;
pluribus vtique differre gradibus inter fe, de^
.preliend^s ct pofie tamcn cum aiiqua ro(uii*<
drtatei §. 166. iliuidiyJiicutdiligîida 4iuidi*
tur. .
• <
... " Digitized byCoogl

tw gradus culpae; dolijue. gogniturist. et prae-
dioanda cantum noh.omnia gran^mattcis, -
jaO,207Jn SIMPLICITiiR^ HONEST AM VI-

YjîiDi RATJ»oN£M) beQf mprjiti
iiiuip
Viuendi generiis gradum, ad quemiobcinen-
dum cuiuscunque condidonis et ediicationi^s
et confuecudinum neceffijpudinuinque perfo-
nat fivelit effe bona, vires fufficientes ha-
bere videacur, in mores vive^npicive
KA-TiQNEM NQBiL^M» liium êne mo*
rati ex §. vluendi generis gradum,
Suemiu meiiu^ vuacis feiiciu»sque iam educa-
non fihe vfu, vel oinnino aliqua
s ordinario
difcipiina» reperias tantum ordinario, adeo--
que quemcunqueîio(niQem eo percinger^
viscpQife^ licec decreueric, noh fine verifi*
miiitudinq iudices , et in h e r o i c a m tan-
dem VlRTVT»E.M^ViV£MIHQyE RATIO-
Vi\tH •SINGVL.AHI (JVM MAICSTATE
CONiVNCTAM, illum optime viuendi
modiim,^:^ §*zii% 212. conceptum,. qucm
vel actingere , v«l aequabiiem,ec bono figni-
ficatu femper eundem fibi conferuare, quod
4ifi&ciliu8 eil| ^ . \ .
'
, /
pauci^ quQS aeqms amaiiit
jfuppitirf «itque arakns ûexit ad aethera vir*
: pis^ .
, . Dii^ ^^î(ii potuere^
Qui nouit viuere, E. §. 390. difier^ntias,

H j :
§ »13.
122 FAES I. CAP. I. Sl^CT« XVil*
213. breuiter iiotatas fatis perfpiaie ifibl

ipfe tradet vberius , nec haêrebit in hac di-^
gnicatis aeftheticae §• ^8?- relatiuae, §. igy,
etobieûae 189* concipienda veluti fca-
Simpliciter honeftum viuendi genus: te-i'
Ij^;
nuia,§.202v— nobile: mediociria, 208.

hefoicum: fubliriuî §^203^.
Qoste rerum humanarum efjb h^mhatio, nuli^

lapaene t?lis eft,quae nop duplicem, vc£pi^
Qetus ajt^ anfam. babe^^t) tolerandam alteranix
altera,m njinus, Non obiefta folum abfplute
digna, fedipfa fublimia, fi quadam ex parte.
lUi confideranitur» babent âdem (inii»l «li^^
ex, qua fi penitius infpiciantur, non fublimi-»
ta^ folujin jperêat,fe(ie(oginis i}on raro dir-
îtas. Par ratip tnagnitudini$ natur^lisit
prout comparetur. S, aV. XVI. Hinc eq
facilius eil pbferuatu quajsdam obie£ta^ quas«.
dam mat^rias, prima fironte quae vidântur
Temper eadem, pro diuerfis tamen rcfpeftin
momentis, quibus pociiTjiptimi
bus, varîs ac
attendasy nunc humilia fore^ faltim t^nuiaf
- .1.1
nunc mediocria, alia nunc mediocria, nunq
fublimia. Quaedam
obie£ta per omnes re«
âtivae magnitudinis^ dignitatisque gradua.
poffunt transcurrere, prouti diuerfis ex late-
ribus fpe£latorum ocuiis o[)iiciantur. 202.5.
Quam fnuiiim inferejlj quid a quoque^
flat? Eadtm cnim/aSa. claritafe t/chbfcuritatei
,
•
'
MAGNlTYDe MATeRIAE RfiLATIVA* 123
facientium ata ii^ttuntiir altijjims itui kumiUi-

TTie deprim^ntur, e« c.
f lin. \fL. ep. 24.
In buGolicis, vbi plerumque tenuia feftar

furVirgiliuSy^cl. V* 3^. exMScis legic Vpf*
'
ûs: - • •
Infelix (qUutii §tJierik/ nqffuntui' aimî^, .
quofl ipfi 9 non fine racione ^ mffius viêtur»

acidem §. 215. in Geprgicis, vbi iiie4iocria
quaeruiifur pbie^s 1. L
ita togitacum
1^4.
Infefi^ /o(iiitfi ft fieples dQminqntur (timae.,
M qpU inceriii). gjraôd^î i)cuc ^rodienîtiaif

Tamartig^niafn inedi^curu^ p|£lurae lîpfus
infcriberet:
Infetix Mium ftjtsriie/ nqfcuniur auenaej
piflurae miferi^rum corrupcelarumque> quas
•poft fe nunc eciaih crikfaic:
•
Infelix kiium etfieriles dominantur aueuaey
«tpidiirae êmum ciientus vltimi r nj|Cur?4i«
ûidem , at deplprandi :
'
Infelix loHim et fierites vmncuF (ûmai^

inter alia» pro grauitate materiae, magnificen-
lius concepcaf non iêr h^rum cogicationum
yllatii niateriaS arduas deprcffuram,. §. aif.
Pacis fruftvis ectenues, ec me4iocres>. gran-
feji efle pdfun? m^
5ECT10
Digiiizea by LiUO^lt;
124 FAIS I.
•
CAF. l.SECi;. XVIII. \ •
« « o 9 o o o •oo o o o o oe o o o o0 o
sEcT I Q xvm.
RATiO COGITATIONVM AD MAT& *
rr?- RIAS GeNERATIM,
•
/ .
$. 217,
Magnitudp aefthetica pofhilat» vt cogita-»
îones proportiQnentur ac emeqiiencttr
fuis obieftis 9 perfonalibus acrealibus, ipfi-
que (:pgita,nti fubieflO) quatenus ipfuni, auc
ftatus dus aIiqoi$9 fic fuuib fimuli o)>ie£himi
aut obieftum , cui congruenter cogitandum
fit. §. 177« Genus cogicandi minus magnis
vel ab(blute« yel relatiue talibusy obleftis
BA©oS eft, (humiie , humi repens cogitandi
genus). Geaus cogitan4i maius fui^ obiq<«
.
îs TVMOR eft (frigust tumidum et iii^«

tum, nimis alcum, nimis exaggeratum cogi-
candi genus). Aequaiitas cogitacionum cuo)
obieftis abfolujte magnis lauseftf cuiusop-^
pofitum peccan^ in d^f^^lu (}^Si^ in exg^ffu
N tumor cit. .
•
S. 218.
Jta Cicero, fequutus JriJlotiUm wqutt
y
humikm n$c abieflam orationem probal, nefi
nimis altam et exaggeratam^ plmam tamen eam
mik ejje grauifati/f §. 189. vt eosy qui au^
diunt , aa maiorem fojjftt admirationm tradu-
êre^
Digitized by Gopgle
RATlb CpGll^. ABVOBIECT. GltNER. iii
cere.Or. 192. Quam primum hurailitas - .
dlgniud geAeratim c^ponicur, vt Cic pro

^
Rofc is6. illa pulcris ex meditationibus ex-
fulet. Sed exfulet fimul c^mor« §.
4. 1^5.
217- IVWm manut affeUQ reUa eJJj quum in
tumore ejl? aut mm
atiud ijuodpiam membrum
tumidum ac turgidum non vitiojefe habeti Sic
igitur it^htfu amnm, a tununt vitio ejl^ fohm
pientis autem animus femper vacat vitio , nun-
ûam turgefcitf nunquam tumeti Cic. Tufc
quaeftlU. ip. ^ ^
iMUtktamoretumes?^2t7» Sstnt certapia^

culajûaete
^frpure leSo potmint recreare libello, Hon
ftic autem erit vei pra^ce? per exemplat
vel tlieoredcefimuloftenden&) tunc etiami .
qaando cogicationes re$ voqtmus, ig^ ve-

rum efle illud: '
v
EJl modu^ in reims^ funt certi deniqiie fiaes^

Qiios vlua citraque nequit confjlere rÛunj^^
lAmm enlm fandiffimaelegis prê meirin^

non humilia folum yirabis, fed ob eandeai
«tiam-dbiipfidicesintrapraecordia; :
\
IntempeJiiuQs igitur compefce tumorcs, Otf.
. ' - Trill.
. ' .
f aao.
Digitized by Google
19$ r>llS L €Ari '
I. SE6T4 XYlll*
\
•
§i. 22bi
* .
* *
...
^
Jbecipimir/pecie reHi pars tnaxima.
' *
Pr&fûs grandia turgii!
Serpit humi tutm nimium timdusque pro-^ .
cellae. Hot.
Re£tius curfuni teheas nec altum
Sfmper vrgeruhj nequit^ tbm fâatUu

Gautus horrefcis , nimium premtndb T
LUiut4ntqutm. §. 4i7;
Artlueiîs eni m tunc haturale cbgitandi genusi
•
iTio^. qutoniatn .
proJeSb^ hoc fic ejl^ vt putoi -
Qmnibus fiobis vt ris dafitfefe^ iia fhagni at^

qUehumi/esy§.i95.fiimusi
; T«r.HeciIILgL
Vicahdum eft itslque t. nvgigervm

^giuendulum) ceGiTANDi oenvs de
nligis vere talibus/ ipr. liugantiumf i; e*
atquales obieflis cogitationes informantiura
MhibeBtLuiiiqa^. Quoniam enim koc ctir
gitandi genus vel abfoJute magnii minus eft
1. 78. refte>
1 177. PJilMYM 3A(siOJ£ afi*
lits conftituicur, $.2x7. ....
Nimifum faperetjh- abieflis vtite nugisi :
Et tempejliiium pwris conmftrt luduiHi
Digitized by GoQgle
KATiO. COGIT^ .AD MAXfilL GE^fiR. 1X7
fec eiustnodi enim muftaceo Idureoiam noh

quaefiueritt mli Plauti for&n aiiquis izi(g//?(^*
Jôquides%
'
.
,
222.
II. la^ntilS cogitandi de nugis vefe talibi6
191. ac fi eflent aliquid, §. 177- 178* ^«i-
itfyid tVMoRi6 gchvs, 217« oilus
fpecies primaeft^ malis auibus nuâs lo-fi
^s in abfplute magnis^ licet tenuibus, 20;^.

fecutidiii quoties easdem centaueris medio-
cribus inferere, §.208. maxima, fi de iisdem
Veluti de grandibus ac fublimibus cogites,
2034 Ridicule femper ^
Maxima ik nihHo iv^faUur hiftoriaA >
In primis tamen) qutndo

Nm de vi^ neque caede^ Hec veneno^
Sed lis ^ fnihi de tritui capeiUs^ :
'
yicini queror hai cdiê furfOj .
Hoc iudex Jibi pojlulat probari^ ; .
Tu Cannas Miehfidaiicumque iûm

Et periuria Punici furoris
. Ee SuIkSf Mariosquey Muciosquei ^
Magna voce fonas^ manuque totu^^

Jm dicj P^hmey de sribus capeUis. ^
. Mart* VJL 19. /
•
%. 223.
Ne tamen merasvetiti legeSi prohibe»-/
cesof
» >
•
i Digitized by Google
i^S iÂiri I. CAP.^ SECT^ scviir.
tesue fcribere videamur, pofitiue fUadetur.

materi^s abfolute; faltim magnis aeqttale et
/proportionatuin- adhibefe CoGilPANiit
GtNVS, quodabfolute laltim, satis ma-
GNvMf et propofito conducenS) ajpteque
haerens ex veritate iêi dicefe liceati §. 177,
217. Erit autem illud fimul G E N V s co-
oiTANDt 8ATIS dignVM^ faldm abfo*
lutevet negatiue, 182,185', 193. fimulque
§.
jnagnitudini dignitatique relatiuae fuarum^
matertarum fatis adaeqnacum) ^•'i6ft>
« • • • .
224. •
Huic iam d^litiD dUfuadetttf kl t n V s & 1«

GNVM coGitANDi g£nVs, ob defc-
(kam improportionatum.obieftisisc materm»
vei abfolute dignis , vei relatitie ts^libus , in
fuo ^ctS^^ genere fpecies fcmper eminen-
/tior torpttudine, ^« 217^ 182. In diuerfis
perlioc cogitatldi genus ())eciebtts ntrnc animr
aduertendum eft in vi.le de abiectis
coGfTAPDi GfiHV-s humillimis fuisob«
ieftis 195. proportibnatom ^t aequale,
primi (ictôvg gen^ris turpiorem fpeciem. §.
ft2i. e. £. Hoc ep. Serm.l. 8. Cat* I5> i6, .
'
•
225.
iêque miflus heic eit reiicienda fpecies^
tumoris in primo genere quae poteft locum
liabere, ii nugis vere talibus» immo, fbie*
dis et humiiiimis, iittamen animus, nefcio
quid
Digitized by
« >
l|uid, dignitaitiSv non eiusabfohita'^ tantum»'

fed ec relaciuae) forlap et maieftaus nonni*
hil, fi diis placet^ affricandiy §• 222* e. g. fi
quis parafitus minuti aiicuius TrimalcioDis
ligurierix iuS) ec reduce die> cuius nomea
hichabety* •
jam longum ifiualidi €oUum ceruicidus aequat

Htrculis Anmum procut a teUure tenmtis.
$• 226.
kORATVM COGITANOI GENVf
LAtkvs dicicur omne v^&tff §• i93. flrenuc
obferuans. Ita ad Horatii A.P. 319. ^
interdum fpeciofa locisj morataqne reSe \ .
I\abula^ 7iulUus veneris^ Jinepondere et arte

fâldius obleSat populum meliusque moratUTf
Qtiam verfus rerum nugaeque canorae.
inopes
laitt Att0n aifnQtauit , fabutam re$e fnofatam
•
eflc, in qua fngularum perfonarum mores opti^
me ejcprimuntur. Magna pars autem omnis
^
in puicre cogrtandis,demum propter ve-

rifimilitudinem deinde perfuafionem , vi-
5
tam denique^ pofpcur» adeoque nunc non-r

dum eUoini poteft per nacural^ methodum
fcientiae, nec adeb nunc hoc fignificatu mo-
ratum cogicandi genus licec exhaurife, vei^nifi
|>er tranTennam ecquafi praecipiendo fequ»*
'
cia, poituIare> $.22» < .
I - §• 2*7.
Digitized by Google
•
130 •
FARS
* •
I. CAP. t SECT. XVIII^
* *
*
'MORATVM COGITANDI GENVS

iiTikiCTivs» dicitur aequalem dignis 9 vel
abfoluce faltinit vel etiftm comparatiue > ma-
teriis ac obieftis, femper adaequabilem pro-
. porcionate cogitandi rationem feruans^ et
jnde fauenteni de cogitantis moribus^ prae*
fumtionem {jpe£iatori velut extorquens.
Quintiiianus Ciceronem in hiy fe fequi pro**
feflus expojitionem pofcens moratam: fed in
oratione j a^dit» morata debent ejfe omtlia ciun
dignitatij quae pMerunt. llll. 1. Ethociana
eft moratum illud cogitandi genus, quod
^
non folum heic per antecedentia licetf fed
X etiam necefle eft poftulare^ li quis ailvere
|>ulcra cogitata velit adfpirarc. $.182» iS5.
S/ 22S.
GENVS COGITANDI BENE M O RA-
jTVM &TRICTIVS9 erit denuo vel A B s o*
I«VTE TALEy vel etiam comparatiue e^
HELATiVE, negatiue tan-
^227, 185. vel
tum, vel etiam poiitiue» $«-1939194- Nunc
ex ipfa pulcritndinis
lufficiafargumentis, vel
forma, §.18^3. defumtis diffuadere ge.nvs
COGITANDI MAIÊ. MORAT VM .STRI'^
CTivs, fed ABSOLVTE, vel impium, vel
inhoneftum, vel indecorum, etiamfi vilibus
humiliimifque forfan materiis turpiter eleCii^
proportionatum fit. 324,
: . Si
• •
j:)igitized by GoogL
KATIO COGIT. AQ.OBUCTA GENEK. I3l
. Si beni H muU êiue/ , Uberrime LoUij
,
Scurrantis fpedempraebere profejfiis amicum.

f/k mattona mretricy difpar erit atque
Ojfcokrf injido fcurrae dijlabit amicuf.
Hqr. L ep. ig.
§. 229.
- Hoc lupentius gcnus bene moratum in
togicando , quod ilridius tale dixi, 227*
redulo diftinxi a moraco latius eogitandi ge«
nere, quo faepius obferuaui vcnulta ingenia
per ipfum veriiimiiitudiiiis et morum felicius
exprioiendorum ardorem^ 1. e. dum aliquam
partemdehiorato cogitandi genere feftantur,
eo deiabi, vc alteram perdanc ex ocuiis» quam
dignitas pofcit^ §. 227« abfoiuca, 228« vel
ipfa a vcrifimilitudine fuadens exceptionem
non ineiegancem> fi non poiTK vcrius-
vicari
qae perfedionis coliifio. $• 25* Hinc Iuue«
nalis obfcenicas ec muitorum fatyricorum
aiiorum licendae^
»
& E Cf I O XVIIII.
TENVE COGITANDi GENVS.
*
. *
; ,
§. 230- -
,
Intereft niignitudinis aeftheticae, Vt cogita-

ciones exaequentur eciam reiatiuae fuo-
•
• l % Tum
Digitized by Gc)
$3*^ FABS I. CAI^'. ! Sect. xviiiit.
. rum obie^ônim S. XVII. magnicudini^

^17« Hinctriplexnafcitur cogitaikli genus,
cum duplici quodlibet fua 'ÂpeKâa-et*^ quod
'
in oratione tantum deprehendentes olim
vel triplicem eiifis charaCterem, Vel ideam^
velformamy vel ctiam iiguram omnino di-
xerunt> ^
Trnjum dieendi genus ejlyfublimey mod^ftuH/i^
£t senui filo. Auf«
i. tENVE COGITANDI iGENVS(ful)*

tile» attenuatum^ dedufiumy gracile» atti-*
cum» efl: tenuibus, 202. materiis iti
proportionatum, 230. vt et abfoiutae di-
gnitatis iatis tenax^ §• 22a* ffari£liuS| etiam
Telatiuey iftoratum) §. 228* fimpliciter hone-
llo viuendi generi iaon modo hon contrarie-
tur^ .21.3» ex 2) i
fed-eius edaitt llioribus
ai2. probe confentiat,
diiudicatis 214.
Huic iam dudum, Tercntii tempore» vetux
poeiUfyfed cenfor Vitio Creitusi obiecitt vC
vitium:
Tenui ejfe otatiohe tt fctnptura leuiy '
QUia nusquam itifamm fcripft adoiefceiUm

luin
Ceruani videre fugere et feâri canes^t
Et eamptorarej orare^ vtfubumatfibi%
Digitizecl by CjOOgle
,
TîNVE COQITANpi G5NY4. 43}
§. 232,
/ Cum
hoc cogitandi genere laudabili» fed'
«efthetico tamen, mnlti, Ciceronie duce, con«
fundjant, de rebus grauiflimis philofophicef
quantumqii^? fi^ri poteft» fcientifice difqui-
rendi genus, quoniam in hQC conueniunt, vt
. vtrisque 4e(it ille fplenôr^ qui folet aipbire
grauiora phaenomeijtay v^re bonay sii. et
determinatiffima quaeuis grandia, quae tan-^
tum non iiugulariay §• %\%^ e.g. de diis tm-
moTtatibus^ depetaUj decnncordia^ deamicp^
. tia de communi ciuiurn , de hominim , de gen-
,
fjium iure^ de Qeqicilate^ de temperantiaf <ie ma^

gnimdine^ de amni virtutum gefiere cogitan- fit
dum. Phitojhphis egOj vt de his rebus omnibus^

%n angiUisy (onfumenî otii cauffaj dijjerant^
quum iUudtamen oratori tribuam
concejferq:
f/ dabo^ vtt iltt tenui quodam et exiguo
de quibus
ftt^ne Qogico, §. I22. qua j>otiorem fuam.
parcem ad aefthecices regulas non exigendot .
quas tranfcendit) difputant', hic cum omni gror-

uitateffiucunditateejcvUcet. (a,efthetica) 1241 \
113. v« Cic. Qr, 1. 56, 57* de FiiL 111. 40.
Tenue cogitandi gemis fuos iterum gra«

Aus admittit, §. 231, quorum primum etin*
fimum GEN VS COGIT ANPI TENVICV^
L V iii dixcris, §• 207. Exemplum efto ff-amr ^
I 3 maticck* \
* • Digitized by Googl
fnatiea , partes atienas non pcciipans. Nam t&*
*
iiKi/. (vei max^me) afqntey cûandq

pufris olim dant crujlulci btand^ .
DoSoreSf ekmenta veli^t vt difcere jmma^

Hor.
ojfumtis poetarumMjiQriarumqiie. viriktiSy pietuf
iam fatis aluea ftuit Quint. II, f
> . neque»ta*-
men in omni difciplinarum ambitu furgit vl-.
tra cenuicacem, 20%^ Ad fuperiores cenui^

tatis gradus referamus orationem Ciceronis
pro Caccina» quando eam ipfe refert ad fub-
dle. cpgitandi genijS) tempenco graHiûQ
-contradiftinftum^
*
- 234-
Si fuum argumcntum materiem feli-t
et
ciusexprimat» cenue cogitandi genusi noq
inepte de eo dixeris : ,
Jn tenui labor.^ g^t tmuis non glorii^, Virg,

cf. Prop.IlLi*
Hahet enim certos fui Jludiofos^ qui non tafu ha-.

bitus corporis opimor^ quom gracititates confe-
OeHtur^ quosj mletude medo konaJit^ tenuitas.
ipfa deletlaty - - Habetfuos laudatoresj qui haa
ivfa fubtilitate admodtm gaiukaht. Cic. de clv
' Or. 64. Necjûe finc nafo (unt lii Ijiudatoresji
tJique femper arcum

•
Tmdit Apollo.
S. 235.
Digitized byGoogle
I
T£^V£ COGITANDI GENVS, I35
• 235-
'
. Neque generaciin de triplici cogitatio*

nqm charaSere^ '<}uem nqnc informamust
praeconcipienda eft opinio, ac fi per longio-
rem etiam meditationem aeltbecicam vnus .
ex his' chara£):er in oihnibiis pulcre cogitm-'

dis ac fingulis debeat aequabiliter transcurre- .
re : neque de tenui cogitandi genere^ $• ajo.

JOpere in longo prout materiae neceflario in-
oeiquaies aUquaiiter coniunguntur, it2i habet
illud et fpam mztetuk proportionatam
apte haerentem cogitationum nuiic ^vFa-^v et
remiflionera, nunc iiritpa-^v et ^leuationemt^
manente totius denominatione ab illo chani«*
ftere, (jui regnat et potior ^%
In eadem oratiqne Cicero de InUt IL f i».

iub^ aUquoi argunmWione/ $enuius% acuHut
et fubtiliiis traUarej atiqiios autem /ocos^ e. g* '
/Qî atrocitmem qugejfite/^ et mgftntem matonm

mifereri oporterej {tb accufatore^ qui oJiend/U.
a(iuerfario? im catumniam cum indignatione^ .
quique mfericordfafn c^ptet cum conqueftiomy a

aefenfore^ tra£iari vult grauiusy omatiusj ei cum
verbisj tifm etiam fententiis excettentibus, Quis
n^fcic focciim comoeî^ tenuci cothurnum
tragoediae fublime cogitandi genus polfai*
Jarel
'
14 Innr'
Digitized by Google
PAB4 ^ jOA.P^ I. fiWS. XVllli^
Interdum tamm et vOicem iomoedia tolHt^ ,
Iratusque, CJiremes tumido dclitigat^ ore^

'
Et tragicus ptertmque dblet fermne pedejlri
Tekphus aut Pekus j quui^ pauper et exfu(
*
vierque
Proiicit ampuUcu^ etfesquipedalia verba^
Si rnrat tor fpeSantis titigijfe quereia^ HQr^
237.
Tenue cogitandi genus iam Ciceroneni
fubtile vocare vidinius, §. 233. et Quintilia-^
^ , nus VIIL exprefic fubuliur ec magnifice di-.
3. %
dere ponic oppofita. Quanquam id fis^t e^

jilia fignificatione {ubtilium, quam qualem
exhibecM. 576. tamen fimilitudQ vocabu-: •
loilim nonniiiil forê contiiUc adrerum etiati^

et acutiorum philofophi diftinftionum cun^ ,
tenilibus et minime graui cogitandi racione

, €Ofrfu(k>neitt. §.232. Non afpematuf tenue
cogitandi genus omnem ornatum, feftatur
potius non raro facetias et iocos, 20%-, fe^
fimplictterhonefto^) §. 231. Hic chara£):ef«•
fi quis alius , ipfam fert ludicram cogitandi

rationem, qua^ inter alia^ ixtKpa. fAsypiÂco^
'
cfferas ironice.- Ita videtur Horatius, in illos
ludere, qui primariara uv^W virtutem \on-
gas et magnas et fonQnts voces quaerunt^
.
^
quahdo Serm.I. 2. ftadhi- ab initio: - 7-
Ambubaiarum coUegia^ pharmacopotae^

^ , Oh«!
' • Digitized by Googlc

%Il,tiyE COQITANai GENVS. 237
Ohel quam fefquipedaUamrbnl Sed perget
v . % 238,
.]^leque tam^n in t^nui cogicandi gencre
fubtile palatinn rerum gnari iudicis acutiJ[i-\
mm atiquidfu^tiUjfmumque quaeriueric».par'^
timqqia tenuibus materiis, ^. ^î. fumniam
s^cupiinis ptrfpicaciaequ^ vim impcudere
p^rum ^beflet ab inarfi ar^t^tionei M.$.57<*
partim'f/?a,^«wm veritai ipfatirnatur in difpu-
prorfus npneft horizon-
fqtione,fui?tilitasj\Qi
ps steiibecid §. yel falcim moribus fim'*
pliciter honeftis tantum et aefthetice conce-
ptis non fs^tis eieganter CQiigrueret» ^v^î*
%28* In tepui fimplicius yitiendi ratione mb«
fis non eft fubtiliter magis^ quam diliicidej di-
cere,*$.^213. iôc iignificatu cogits^tionum
fkgans fu^titttof^.tit copiofe quidem cogitail-
di rationi repugnans in temperatis potius, ec
. \p&s arûis cogitationuiQ cltW^êrilûs quae-
Kn4a eil, §. 250,
Attenuatum cogitanî genus forfan ex

*
Cic9?<>nisJocis, vbi de taii dicendi genere

loquituTy pojpfet prpbari efe vnum qx mediis
charafteribus fublatis et amplis cogitandi ra-
tioRibua Qpp.onûdiumi ii multus eSc vfllem
ip eniendis' romanis cojgitationum denomi-
patiQRibu§, §.231. Quâcip Hor^cius:
'» . .
' I f Reaius
Digitized by Google
238 FAKS I. CAP. I.' SECT. XVlUU
Reclius Iliacum carmcn deducis in a^lusy ,e. C,
'videcur inDoere epopoeian ipfis tra«

iaiiii
goediis ita grandiorem efle, vt res cx illa in

banc crafifumtae videancur accenuarh H\nc
dedu&um (impliciter cogitandi genus vt qu q i
depreffum ad tenuitatem vsque denotare vi*"

decur. Quale bucolicof um pierumque.
Quum canerem reges et praetia^ C^ntbius
curefn
'
fêltii et admonuii: Pajiorem Tityrey pijigues^
Pajceje opoftet Quesy dcdutium dicere car-^
, .
^ff^êm tfnui PHditaiHfr arundine mufam^
• • "* V w , _
Te nojlrae^ fâre^ myricstOf $,180«

Te mmus omne canet, Virg. ecl. VI. 3*
Quando autem Horatius , /uamet vineta eae
densj poetas^ inquit:
N6s tamentari non apparere tAbores%
Nojirqî et temi deûSia paematajilon

* ep. IL I. ?25t
%e dublQ VQloit ek^m intelligi e^ $t 179.
Non VirgUiui fQliMn eft

quondam graci/i nipdulatus ciuenaj
Aen. 1. 1. fed in oratiombua etiam ad Atti«
cum
Digmzed by.Google
TEKVE COGITAKDI OENVS. aS^.
cam cdgittndt genus r^fefebatur gracilitas

.
^
quaedam et fubtilitas, §.2371^238. quam pro-
priam illis graeciS) §. 56» ferebant imitari
non poiTe rpm^nosy 1^7. Ho^ ita Iblsitur
Quintilianus, XII. 10: N(?w pojfumiis ejfe tam
graciles i fimus fortiores. M. §. y 15. SubtilU
t(M vineimur? vakamis pdndere. M.. I06.
Re6le (imul monet, finiftre his demnm^ qui
tenuivenulaper cakulosJluuntÂtticum Jhporem
txih\n^qui(i fimilisLYfiacae gracilitati credi noit
•
poflit Pericles (atticus),^?^^'^fulminibus etcaele-
Jtifragori coifiparem.CQmicif dum illi CQnuicien-
tfir. idem gracilitatem alio in loco fabeltif
•
Aefopi adfcrjbit,^7/a^ fabulis nutricutarumprO'
jcimc fmcedant. Ob quas eamen, optimi in^
'
genioram aeftimatores,
'
Aefape ingentcm Jiatuam pofptere Atticij

Seruumque coUocarunt aeternct in fâji^
Patere honaris fcirent vt cunSi viamy.

. (ribuiy fc4 yirWi gloriam.
. / . piiaecir. II. 0.
•
Epiftolas et dialogos generatim ad hoc
*
eogitandi genus male vocant. 231* £fto: '
Cicero videbatur f/^^rfo fermene agerd cum

Papirio Paeto jn epiJloUs. Perge legere, et
videbis hic plebeium ex notione ftriOiori
plcbis romanae , non vero ex ea, qua nos ,
vUc et ^bieûm ita Ûcimus aliquando^ incel-
Digitized by Google
240 PARS I. CAP. I- SECT^ XVtlll-
I
ligendum efle. Sed etiamfi pro, tefmi poii-!

tum eiTeCt an valet confequentia : Si Cicero
ad Paecum tenqt fermone vfus eft : in nullis,
epiftoiis vltra tenuitatem eft eleuanda cogi-.
tatio ? Efto : epi/iQlar quoHdianil verbis texere
fotemus. Fam. IX. 21. An idô nec licet
quidcm res, niii quQcidianas^. litte(is infere-
re ? §. 96, 1 1^. doQebunt (ûid fut)ji( e^ôri
,^
*
veritatis.
Virtutes in tenui dicendi gencre (lume-i

rantf i) velprojprietatenii vel pufitatem, 2^
perfpicuitatem , 3) probabilitatem, 4) eui-
4entia(n ^liqui. Alii tâs omnesopiniumi pul-
cre cogitanî charaQerum coipTnunes efler
dotes refte dicunt, §. 1,2^, Proprietatem i\
mente priofttm pgr abfemiam CrQpofumji
et puritatetn p^r abfentiam orm(tus concipia<«
mus, haec inuoluet illam pulcrltudo. Pari
r^tione perfpicuit^tem et probabiljtatem , {.
verifimiiitnînem jnuoluet euidentia,
531. Reft?irent itaque defeftus ornatus et
euid^nti^. Se4 prior nec eft y\n\js , nec ei^
'
inomni cogitandi genere, quod tenue ta«
men eft. 247. Pofterior ybiqîe rcquiri-
tur ex duplici titulo. $^22.Quid ergo re-
ftatbuic charaêri proprium? Vtrumqua
npn folum, modo refte inteliigAturji fe4
plura. c(. Cic^ Qr. 7^--90.
* **
Digitized by Google
X£|iiV£ COGITANDI G£NYS.
N
24I
# t
'
; §. 243.
L
tûritas a fofciibuSf ,quae cenue togl-
landi genus deprimetent infra imgnitudi-
iiem ec dignitatem aellbetic^m ahroiutam» §.
ôi. cotiiun^ cum taucione lolicita omnis
illius qui cogitationes de tenuibus
ornacus
,
Vel vltra terminos magnitudinis naturaiis in

fua matefia, vel vltra limite^ dignitatis obie-
€lis apcae,morumque fimpliciter honeftorum
eieuarecy §. 23 II* Euidenti^» quanum
^t ex parte verjfiiiiilitudinisy et ex partc per-
. fpicuitatis, et ex parte perfuafionis, §. 22.
exfpe£bire poifis afleqUendam ab omnibus
limplicitef honefto viueodi generi deditis,
§. 2t3. ab omnibus^ iiiquam, inquibusin-
doli tali proportiooalem ingenii tulcuram
fupponere licec. $ 45.
iPromiferam plures tenlii cogitationum

generi proprias virtutes» §. 24:^.^ Vnam
Bunc ladducere liceat exempli grad:i. IIL
Rotunda ea brtfuitas, §. 166. quam ab homi-
ne fimpliciter honefto, ingenii proporciona-
tecttlti^ $.24$. poflis aequus exfpefiare.
231. pra4l:andan1, nOn diflicultcr tamea
nifi
capiendam et fobrio iudicio laudandamt fi.

praefteturabalio. Quantumhiieediflferantêe
interim tamen inter fe conuenianc> videainMS
in dupiici Komê defcripcione
! Frbm^ qiiam dicunt Romam^ Melil?oee^
. . putaui
Slfutius ego huic fioflrae fmitem^ quo /aepe
Pajlores ouiuwi temtos depeilere foetus. e. c.

Virg. ecl. i.
,
' '
^
Hanc tenuiculani) a quor iSSêxfpe^rem

tiis fimplicicer honefto, qui metro Tatino
noffet vti, quod ilon pertinet ad res* §. iB.
.11. Hpc^ hofpes^ qua mth
ijt/tod(unqfte vides ^
,
xima homa ejh
. .
Ante phrygem Aeneam coUis et herba fuiL

*
IIII. 1-35. e. c. Prop.
Hane maiorem» honefto tameft
in tenuibu$
cuiuis probe capiendam et ex ipfius fitnplici
viuendi v.ra.tione minore in honefiis eank
tamen noninconfiderate piobandam elTe reof.
'
-
,
S. 2454
'
A tenui
cogitandi genere probe diftiil-»
guantur, 1. genus cogitandi de rebus, tenui*
^bus quidemf abfoiute tameti magnis^ io%4
ita easdem deprimensi vt contra fuam natu-
xam in meras nugas et naenias transformch*'
tun $«191. secvnHvm
liAeoTA g e n V
§.^17. et primum cogit^ndi genus nvga-
toRVM iN R £ s £ R I A de rebus maioribus
pfoportionatastantum ptigis cogitationes fo**^
uentium* ef.
Digitiz^"by Google
s,
\
'
. / \
TCNVE CO.GIXANDl GENVS. 543 .
Non fum nefdus charaaerl tenui folere,

Velut vnicum vitium Qpponi ficcum et exilc,
aridum et exfangae , ieiunum atque friubr
lum cogitandi genus. Sed 1) habet ec fpcr
ciem tumoris fibi oppofitam 2)
ficcitas non^-
nuhquam non folum in feuerioribus etiam ^
intelleftuset rationis, purioris etiam,medica' i

tionibus acenforibus vitio creatis maie repre.-
'
]ienditar,qqi iogicumet aeftheticum cogitandi '
genus nefciunt dillinguere, fcd iii ipfis etiam

aeftheticis a iudice competentc laudatur.
NoQprouocaboadillamPlauti, quae fumu
virinn fuit rdta ftccum^ fi'^^gij continememy *
âmantem vxoris^ maxime, Qcero, quando.

cauendam aratori prejfoj §.239. inopiam et ie-
, iunitatem 120, 128. ait, quomodo id fieri
debeat, expofiturus in exemplo Cottae» de
hoc: Mî7 ^ro/, inquit 9 in eius oratione ^ nifi
fincerumj nihil^ niftftccumâtquefanunhtt per*
git laudare. de. d« or. 202. Sane hic fictum
non vituperatur. .
.
' $• ^
247. .
Quintiiianus omnino videtur ficcum iu- -
ter iaudes^ viriiis dignitacis ponere > quando

. IL 4. optime fuadet, vt tenera adhiic aetas,
pluraS.VUl. audeat^ et inutniaty ct inuentis .
'
gaudeatf fint licet illa non fatisficca interim ac
Jeuera. Facik^ remedium ê vbmatis ( ni-
miae).
$
"
, ^
'
Digitized by Google
244 JPARS I. CAP. I. SE€T. XVIUii
taii^Q)i Jlerilia nuUo modo vinci. Macrobiqs
ihqkentidm Mar^nis laudat, nmc]iccam^ nurti
Jloridam. Quando autem Gelliiis, Xlill. i. fe .
Jicca €t inccmpojita §.113. et propemodum vnd -
oratione dicitattingerej quai fiubrintu nMt Vmt

copia ct venujlate^ /atitu^ cimoeniiis ^ fplcndidius
et projluentiw ixfeqiiutus fit : vel hinc pacet
ficcumh fi Vitioyertituf) latitudini })otiu?f ec .
copiac, S. VIIL opponendam efle TrapBytfid-

tri¥^ quani iDagnicudini aeftheticae, XVi
vel abfoiutie, vei rdatiuiae&licuii Verum
faepius inuenicitius ec gnauos horum criticos
extenfionem pulcram ec intenfionem cogici-
tioniuiii Veiiuftam confudifle. $.187.
. %. ^48.
I c c V M
Erit itaque JScogitAndi gS-
wVs potius comparaciue breue, vel laude
digniim, §. l4^f. S. XIIII. Vbi parfirhohia
iufferic aLefthetica, §. 164,24(5. vei vituperio,
fi prieftitiifet liidtudo quaedam aefthetica,
ii6, 247. fix hac defiftitione intelligo Ci-
ceronem de ,opt. gen. or. li: Si imelligen-
tiam ponunt in audiendi fajlidio. §. ^42^ 2^43.
7iequ^ eos quicquam excelfumfnagnificumque d?le- -
£lat: dicantfe fubtile quiddam §.237.238. etpoti-

tum velte^ gtaue ofTuttumqUe coniemnere. Id verd
dejirantdicercj qui fubtiliter dicantî eosfolos At-
tice dicercy .240. id eji , quaji ftcce et integre^ ,
r
Et amptcj omate^ ei copiofe^ eum eadifm
et
'
inte^
^ritaiCi Atticorum ej}. -
•
. .
249.
Digitized by CjOOgle i
I
I
Vfi *COGITANI>I GkNVi. .^45
feer fynoriymon, §. 24^-q;4S. fi Plinium (e-

quamur, Cuius tetnporibus forfan tbeoriat
iêotiam dibot' non pcakin, 4hiuAAQii6lU fuic
«ftlietica^ «bipToCfC6ft)ifi*%6tfii>okie« Hi1c
4enim V. ep. 17. quando: Apfe^ iiiquit, ^
iuttîe^nufic -attoUdiatur^ ntinc nfidebM^ iot^fit
hat omnia ingenio pari. e. c. quis non videt,

j
«fum 4) e]£ilift>^*m )iit k^dare vciUef ^hym

MnMft tioh 6xc^flll^ 'fed pleitiV (r€laC!u6 i. ^
kti^f et diffufis)contfa didingui, c) excel-
ife' ôtios e]qpr6ffis liepFeflra opn^rodiiyo-
gtt)> et Va> aitoiit liefidml " iNûe dMfendrfc
videatur Ciceroi qiiando rty w/w exihm vber-
§. I46. inddit errorem , exiKs et ficci pro-

bat congfuen(âhi,^.249. dum deOr.iJLij^^
Staicufy §. m/ altv miUea¥ipeHt\ (f&ae negat
^ll&mado pojffe dijjotuij 121. et genuf fermo*
nif (primo et ip?ms m^ditationis) affei ty noti
/ifiUdum^ mjh/ufumy' aeprîHinf j fed exHei
etfidUmj concifufh ac minutum^. 12 ! qu$d ji
quif (intellettus et{rationij[ (itirioris |>atxid^,
.nus) probabitj ita)prâBie^ ve oratarijaetien
afi(nm non (jfe fatâtur. Haec enjm nojlra ora^
^â^êticaj muttitudinu'fjlauribuf accommo-^
'
.
'
^
Digitized by Google
danda , arf^ obteSandos animos , îrf impetlendoff
gdâprobaiida^^qme npn auri^^cis Jlater^^ Jid
"
^mudam pdpilmmuina ixminm$ur.
Nonciuam concefferim, oninia

'
effe fpifit^
^horrmia^ f 250» vcinam ciîeff io

fenfibus
|>bilofophOrum cogitandi genere, quod di-
îi|jki«^jetXQli4iuseffe delêii ac aeittêdc^ >
,
inoQ tam fadie eflet» ad hutid yfque diem, estn'
empla reperirei quibus hancenormem con-
fykCfOom ^êi v^|€itiw defendere ôOm
acCiceroni &it exemplo, quod proiert4e
jQc» !• 83*. Interim non excufatur Cic^r
^Q^ m% & :mw»s, .Clri^v.» apad ^qeronem»
qyi fVmn^ et fxUitir aflefk quetdm deîrdem
rebus^ de quibus Democritus et Plato e-.i^
)ieiie9 difputmaffi^ vH Chryfippum^ quem acu-*
'
tijfime ferant j neqUivb eitln rem phitofophiM

'
wn fm^fmjfe^ de Or, I. I. f o. Pergit enim *
Quia ergp aut qui dijcerms eorufH^
intfrejl?
quos nominaui (Democriti et Flatonis e. <:,j
vbertatem indi((udp M
copia^ ab eorum (Chr/-
llppi e^ c.) exilitjt^Ti qp hc d^p^wrietm u
etegantia non umltur/ erit^ profeao$
gupd iiyqui 4v««^t affmmpropriurny com-
pofttwn oâ^qnepi^ .<?I5»WIik ^,^îfiî9 qm ^
'
dm
;
At expQl\t%9{ti difiif^wt.,
.
.
'
. .
^
Nam aut Cl^ryfippits de iisdam rebdsy de
Digitizecl by Google
V
^ttibus OembcritaA ct Plat6 e» t m^daiii ve- >
litAeiti expofaertintnon nihil inuohitam ae- "
ilhetices |>epid> adeo mifere philofophatus

cft, ac Mêrarchusv de ^tiio 1. 1 83. et multa
liimus philofophiae fatlsfiBCit» ac aefthetices
|-egaU$; aut coniplete> grauiter, exaStei
di-
ftinae, fcientifiee ecy vt ita dicam * cogendo
tationi intelleftuique propofuit in
naturall '
breuitate ac fimplid-ucultu, quae illi)

Deitto^
critos,- Piato e. c pir <eoin)>ofieBai orationeni^
*rhatarti artificiUmi et
expolitiohem (aeftbe<.
ticas)) analc^ ratiohis propinarunt»
et mi-k
bUs f4fie maturo ilHiicio ipft ol»irdtur ieiu* '
num et exile cogitandi genus) ac apteconne»

xis ofteologi fcQletis , abdomen iUis
deeiTe.
Verttn» qttoconqh« /e Inec modo habeant,
id
tamfen vel ex hoc Ciceronis loCo colligas,
exiUtatero potius vbertatis-.defe&aifr et ieiuî
nitaeferaaliqoami f lad. 128. fignificare»
quatn raagnitudinis digniutisque
maculaiiu'
r«7iupm amitory prope per-

iii jloicis,- (nec haec ad viuemh^g£iut
later hoheftum ex aeftheticorum for-
V ivanim ptracmum etw^s ffenum ora-
'
Digitized by Google
/foni/ (nec haec tenukatem* iapiunt et.
iUi fifniliat237> ^38* ec ftoicis tutnor po^
r tiuA, quam niraia depreflio conuenlt), /ed ta^
fnmexi/ej tiec/aSispCfuhri.qj(fenfoniaccmmQ^r
daium (quia concra praecc|yta Zenonis non
femperdiftingucbantpraftice fatis,quae com^
pi^flas in pugnum manusy quaeque deliidera-
rmit^ êxpUcitas, 122^) Neqoe qnicquam
contra hanc Ciceronis decifionem moueot
îfifbriaD conixa vniuerfalitatem> qua ftoi^,
ds generatim exiiitatem exprobrat. Si
quis ex accuratiorum philofophorum acroa-
mafii quii^s interfuit aii^duus^ eorum medi*
tationem logicam et ihteUe6^1em ftfenue
fequutus) defcendic ad praxin et vfum aefthe*
tice cogitandorumi ipnusqi)^ cogiundi ra-
tioni non nihU adhuc, adhaeret illios diftin*
£hie accurationis 9 logicaeque praecifionis»
cui adfueuitj nunc Qimium > et ptaefens ia
tempus omittendumi excufandus ipfeforfan
eft aequis iudicibus, neque tamen eius cogi-
tandi ratio» qoadialedica fapit» eftdefen^
denda, quafi pulcra et ipfa elegansque dld
mereatur. 1219 1^» !
4) Aridum cogitandi genus vitium in

tenul cogitandi ratione defe^ peccans»
245. praefertim qua dignitate fufficienti de*
i^cuiturt exprimendum paene dixerim aptio-^
rem denomihationemi hoc Ouidli locAc
Digitized by Goog
• I
• : . ' .
•
% , »
v j
9^|iMVS COGITANDI 6ENVS. •
149
Mjii^ kuhr igp. fotih tum quumfine pon^ ,
dere^ 177. fucci \ ^
MiiHUbus vemis arida JaOa.voiani.

'
Si quis tamen eandem vitiofam breuitatemt
de qoa 2^7-25 3 eodem uotaLri putauerit, ha^
•
bîlbit fationes non cDntemneiidas e.

Ouando Quintilianus II. 4. hiftoricam narra-
tiOnem efle vulty nequearidam prorfus^ ne-
fiiekiunamj neque rurfus finUofcm et aeeerfitis
ilefcriptionibttSy in quaspterique imitatiom poe-
iieae Hcentiae ducuntur$ Iqjfiiuientem. §. 16 s.
etaddit^ Pîium vtrumque j peius tamen ittudr
quod ex inopia^ quam quod ex copia venit. (fci-
licet io iûerisy L 248 ) Quis hic noa
videt aridiim eQe vitium in defe£tu 9 quod ,
luxurianti cogitandi generi , vitio in exceflu.

pecoantiy opponitor vt eaiGa.iis per mediom'
inopiae perficiqui; apparatu??
nicam tameA apertius meam fententiam»

qua ARIDVM COGITANDI GENVS la«
tius omne' iilud efle iudico quod obferuari ,
poteft minus virium ac robQrisi bab^rey M.

51 f tc mafcula pulcritudo requireret, ciiiu^
. .
languidum cogitandi geuus efl;. quaedam mo- '
dificatio. §. lii. £x bacmenDei cogitatip*

num ariditiM erir pAi$e^fiing onmis defefhiSt *
vel vbertatis, vel dignitatis, vel verifimilitti-'

dlnji$f vel vioiditatiSf vel perfuafionis, vel
^ K '3 . vitae,
I Digitized by Google
tfO FARS 1, f AF. S,ECT. XVUIJ.
vitae , . qkttncas. 4^(a p.ulc(itudQ («gvUMeCt
§.. 256.
. E;; bac oocion^ videtur Qtimttlimu^
4. tantopere proteftari contra magiftrum arir.
4umj euiu CQjrnpar^nsftccis qc fiw Jkuff^pre, vUck
terris^ quae ten/n-ii potifliniuin ptantis mfim^
dae fint. Si qui talem oa^ncifcsUxcur puerij^
fieri ôs humUcs^qti^^ et veiuf terrai/i/peSau^
tes^ qui nihit fypra quotidicmum fermonematj
tottere audeamy (vel vbercat^, vel dignitate,
vel verifimilicndine e.c. §. ^J5.):> macier^ itr
Us prd fanitate , ^t iudicii tqco infirmtaiem ejfcy
et dum fatisjhident vitip carerCx in idipfurfl in^
eider^ vitium, quod i/irtutihus careax^t.
dem foi^ce fe dicic to inititutionibvis fuis alU
quid nitoris et incundita/is aînijluijfe.^ ^QAeiii-t
na atqii^ wida^ (quae faicim anaiogO rationis^
viderecur eiusmodi ) praeceptorrm iraditn^
auimos auerteretj et aures , praefertim tajj^ do^
Ucatas^ fxuteree^ 111. \. dA. 1x1.
f. 257^
Quando rdem VIII. pr. J Neqw ^Jiani^
inquit, aut quocumque atie genere corrupti re^
non viderunt y aut eas mn coltocauerunt : neqne
quos aridos vocamtu^ Jlutri aui in caujfts 'tacd
fuerunt^ fed his in etoqvendo iiidicivm ^t fjio^
dusy ittis vires defu^rimt ! hos jijianos^ illos ari^
incerpreCQr ex I, Kll^ 16. vbj de aridi^y

e^ûilii
'
\ Digitizedby
' ¥ENy]| COOITANIM GENVS. Ijfl
0xfkah (exfuccis) et exfanguibus: Hi funfy

mtf (futfk» *imh$iMiiaii fanâks appMaH^
nemy quae eji maxime contraric^ ohtenaam^ qui^
jffuia^ciariorem vimy M.J^* f 15» ^hquentiaef t^r«
lAkiitdelitefamt. de âm/ autem ; jfMiudi-'

$ium ms^m^ 0i m»d^ deejffe^
' • • • •
•
S. 258. • • •
. i
*
• - •
5) Exftngue cogfundi genus habeo in

lynonymis aridi) ex iig^nificaaiy, zss-^si^
qoeintdttiodiitt exfangue ^nen^p^teniir^
uatum explicat Cicero: f^t Ji glctdium^ in-
quiens: puero paruo^ jfi
^^^^'^^ feni oM
4ebiU dederify ipfe impetufuo nemni naeeai.^^^
itay quum hominibus eneruatis ac exfanguibus^
Piiûttttuii iee^fiumi effet datu^ quiper
fe punger^ neminemi tAupum pHtuiJfenij e. c. Qu
d) leiunum cogitandi geifus eft fynony^

moQ ficcixquatldo hck: in vitiis legitur. §•
12^. 254. et quando
IcaQuintilianus.,
, docuic grammaiicaej poetaruni interpi^cff
- mujicay ajlronomia yphikfophia , ehqnentiaqne
"
non mediocri opus ejjcj tiacy vt res iilarum di-
tat proprie et copiofej pergit: Quo minus funt
feretidi , qui hanc artemj vi tenuem (quod ii ni«
fjui quiA fig^caes cum exUii fiacQi fubtili*'
Digitized by Google
flue, quando culpatur, coineidit) ac ieiiinani
cauiUatuur. I..4 . Pvix«fio^M{,Qj:erQ.«pEte
i^pry fCrdffuf habebatur pleniorytt Quintilia^*

nus .pbtsfiffetorAinj Lif^fwU sxpppit mÛQr
lctfiQai^» qûm 4 quibusawn ;9um di6tumVei*
feTt ieiunum ac aridim^ abaliis Aftanim
redundantem et in rcfetitionibus mmuiih Vitu^
pqrari per inuidigii^ ob c^frm^
«tcrim:iure quodani t^li9f>i&, connfu^nt^

veluti quafiâfl^.Nemîi,, priftrqm ajqcMfîQr
«~ - .
*
; • . • » .
... . » . . . <
De poilerioriaccufationîiîtaioqîmr)
*
eVt dena^ ieiuniiatia Qorioiiemitffflveciaun fa-^
tis figereVideatur, quando Quaeit Tulc.ll. 3.
de fuis orationibus : NonniUliy inquit,.
4>bruerintur copia fmntHdtumatque vertorufn^
munitatem et famem fe malk dicebant ? qnam,
vbertatfm £t copiam. fîfde erat ejcortuni g/mni
'
/Itticariinh $*240. iisipff^ quiiHfequi feprah
fitebantury ignotumj qui iam conticuêre^ pc^n^
^
ipfoforu irrifu '
,11. • • .
S. 261» ^ •
' . f
7) Friuolum cogitandi genus' habeolin
•
fynonymis nugatorii, 221, «45^ vt conce-
Digitized by Google
nolttm^ noQ litttem* omnia friuole cogkata
polTe huc trahi, quando defeftum jnagnitu-
'
dinis abfolutae iniis, quac; tenue cogicandi
gentts pbfcunti coniideramus* §• 246. Haefi
non ninil in diduCendis notionibus vocabu-
(endbtts plebs cricicoram vdtur, cohuicio-

.
ruminftar, quae cenccfima non intcHigit i^s

vcentium muliercula: vc, fi quando fuerinc
fanisadhibenda criticis 1 aefthecici fecuro ah-
|n fecuado i8«^f genere 24;. curpior

erie Q>ecie<^ lAMeriiAn t^tteib ôfdeni ? at fa-
Cis camen cc magnam et dignam defcribi
honeiBs mofibii^ conuenienter,
iimpitctffelN
deprimeri^ in indignum, vel-flmplfciter hone^
(lisrooribus, §^224. vile pe tenviijvs
oo-G.iTA^tiil QKiivs^. In hanc deformi^
tatem Plautus faepius incidic^ et vergit eo
Virp;iUi M^nalcaS) qui» fncer alia^ dnriusex-
' •
jprofclrata^ ^ •
- €hul thmnifacien^, audentquutn tittiafurfi?

Nom^ egp te vidi Damonis, peffime^ caprim
£jccipere infidHr^ ûitum fiurmte^Lycifca?
e. c ecl
Sed
Digitized by Google
154 FARSi. CA?. I. $%cr. XVltfl.
Sed retrahitar aptaDapiQetae prim^fn adino^
jparciuf ifta ,viri( tam^n pbiicienc^ nvtnentei

, f. ... . .
{>e'rgesi$que niMloipuii^» I^Pêil^ inîîpQC}

certameri mulicunit Si damittanaus eqlo^
gae fenfum, quen;! ferunt,, myfticun;!, Virgi-.
iiQ Aon imputabîrous, fi qui4. Meiwlc^jS pîr. -
niQ craflius ioqui videatur,
Tenue cogitandi gonus vti omnes. ge"

wenl^. y^H(î;eni..cGgui^tiftnun>
^frîtiai,
deturpantes habet libi 'Qppofi(4fi}^ ^c^:^ ^
^,^6-261. iiotatas, praefertim
^ Sifiiccuf pec^rij^ji tuc Juiducitur agnii.
^Nlunc autem yrdpsKâ^m ipfi propri*runk
curiQf^ c^btum aDijnadoerciAijUiS U, SECY.it? •
9VM TviK^pRis Q^N vs de* m^seriis te«

nuibi.s, auttenuibus môrum variis confe-?
maiores^^yel vecî^ V9I 9PpArent€(
^lariisquii
odesv concîontur cogitationesiu aceamin et
relatiua magnitudo et diguita^s qompacgtiue
miminac pernjicterê^ vide^tur^ pri^
ma denuQ fpeqes ^rit tenuift eq^ leu^ns 9 quo
materias tantum mediocres adfcendere phaer
liomeuon fitf ^.^ 9iQ8^ fiûnd^ «lon^ mUûq.
toUcns ?03. donec - '
.
^
Sujkiim feriimt j^c^
Digitized by Googl
'
9SHV$ OOGITANIII GfiliVS« «155
• -
.
§. ^
264. '
Secundam tupioris » quq %63. fpt^

Ciem Plautus exagirat^êxetnplo mifitis ^lorio^
C^ratej vt fpUndor meo fit ctipeo c/ariqrj

Quam/oUs riuiii ejje oiun^. quum fudum eji^
paratQ r^fponder^ Artucrogo falutapt^ virv,i[»
Fortem atque fortumtim^ et forma regiay

ûm beUqtorem\ Mqf'f /\au4 qtifit dicere
Ifeûe feûipj^rarefuaf virtntes ad târ^
. . cf,Ter,Eun,iV,<5. v.$-5,
Ab eadem retrahit illud Quintiliani VI.
Jn pariiis (Htihus) tragoeduif ,$nouer§ tale eji^
quate fi perfonam.Herculij^ ef (othurpof (nptare

•
ViffHiiiiius yein, .
Eandem fecundam l))eciem vt mire illu-

ilraciiêcronii Trimglcio cunc eciamt quandp
non omnind nugasagere videturi iaducemti'
tenensj Mine^rua dmtnte , ratiocinari difcens^
Sfpenfcuor faOusj et tandm in fribuncU ejcai-
Jum leuato mento a Afereurio rapttUt -cmn fm
fepore pinnis fubormto^ t/f Pegafus videretur^
e. c. ita primam^ 263 pingic in Trimalcio-
•
nis difpetifhtore aureoi ntmeremi§% qui depre-

cantibus pro ftiuo ipfius: Non tdm^ refpon-
Aeu i^&wa m$ mouet^ qtmm negUgeiuiu nequif
Jmi
'^*
ferui. fêjrimenta gccwitoria per4idiii
^ '
qutne
i;^ FARS I. CAF. I. S£CT. XX.
qnae mihi natali meo donqiurat cliem qiiidamy
Tyna Em dubiQyfed iamfeml totd. Quiejjuid
a go eft^ dono vobis. '
mmmmmmm m mmmm mm^%m%^mmm

T I O XX.
'.
S E C
MEDIVM CQGITANDl OENVS.
II. \ yT EDIVM COQITANDIGENVa

IVA
(aequabiie, mcdiocre, interieftunif
et temperjttum^) eft de materiis mediocribiisr
§. 2c8. ita cogitans, vt non earum folum
magnicudini «acurali, fed ec diîtaci relati-
uae m5nimque nobiUcati non folum nihil
repugnantis contineat, fed etiam apprime
conueniat ec proportionatum fic. Ao illud
iiit^rmedium tenui fulijUmiqtte« an inter te-^
nue et fLiblirtie medium dici poflit difputant.
^ Gic» Or, û^. zoS^ .Vbi Qicerp: Fho te*
nore^ ait» t// tmntj in dicindoy (cogitando) fluity
nihil afferm^ fraef^ fwHtatm et aequaliiliidr-
Mn. e«c«
. Video Ciceronem non fuai. fed aliorum

ex definicione loqui. Quum autem idem
oratiomm fuorum forenfe cogitafuii gem^^f di''
ftingaac ai aefUoMi mnperatoqut CQginmdi
Digitize^l by Google
A1E9IVM COGITANDI Q£NVS. 157
mre^ quod m..lit>ris di phUofophia i^xxxtKxty

de Off. 1. 3- dugetur mul^ foSîdOt' ipfiim
de jnedio §. 266. cogitandi genere loqur vo-
luiife^ qua^do de pliilo(bi:3ucis fenno
quum taineii brationibus genoatiiir. vim:tU'*
^ .
cendi maiorein tribuat. Ex codem errore ge-

nus hoc cogitandi medium hiftoriis adfcri-
biturV §. I2ff. quafi proprium et vniuerfaU
fingulis. AEQVABILE potiuS C O G ITAN -
/I>i GENVS LATivs dicitur fuis vbique,
congruens, cum iiiis fe deprimenS|
iiiateriis
cum iisdem furgen^, strictivs et com-
'
•
paratiue eas materias et eo refpedu pertra-

6Ans , vt tanta non opus fit varietate cogi-
tandi refpeftu magnitudinis dignitatisque re-
latiuaet quanu pliaetiomenon fieret, iivel
aliaeresi veieaedenii feddiuerfo refpefâv
magisque vario,pulae p&rpendendae.eiTeift.
Habet diara£ler cogiutionum medius

cettam femper aequabilicatem, dttiii neque
tenuitads limites defcenfu neque fubiimitatis
terminostrinfcendit adfcenfu 166^ fed noki
omnis aequabilitas ;a Cogitando mediutn fi- *
\
mul charafterem exprimit, eft etiam tenui>

eftfuafublimibusacquabiljitasi ^.267.
$. 269. •
/ :
Mediocre dixifleixi m^difiXn trogit^di.ge*

lius > niit duplex obftaret ambiguitasi i) eo-
rum,
Digitized by Google
158 "PARl U CAP^K 6E€ti ICXi i
Tunii qni mediomtatcni iUam amaticcumpe*

ripaceticis^* imer nimium et parum
ûae ijl
quoque (ignifiatu omrie laudtbile iifediocre

eft)2) corum qui non cum Horado folom fa-»
€iunt»:4Maiuio fedicit»
mediocribiU tfji^ pottit
Nm homtnei^ ndri diij non cohcejjere cotumiiai^
fed idem etiam ob fimilem rationem ad
ohinii Veduftius cogitanda trahunty quae^
ûaiU t^rimuiti i futnibi Voluptatc^ yelpaul&
lum decedant,
f^t gf'am inter fheiifas/ymphonia difcdrsi
'
Et..crqûm vfigueutupijt Saj'd$ cum meili

papauer^ '
. Oêndantr poterat du£i quia coniafne ijiisi
Ftoc îlgni^cu nttilUm lalidabile^ mediocr^

eft in aeftheticiSi Adeoque mediuni cogi-»
t^ndi genus illis non folum> iiis non.benei
liiftdiocfe Videretur. f 266*
• *
• Tefmperatum idem ciir dicatur cogitandi

geiifeff|»^.-"^6^. iain^ tiîinus, qtium vercf*
yel mediocTitatem laudaBil^m in omni cogi-

tationum vi>$.i2. ijgnHitefe,§;2d9i. LATrvi;
Vel STHicTivs idem adhibitum tali the-
inati. intei: eiusmodi refpeftusL, in quibus ve*^
hefiiendi&k'es iiniibi'€6ti^n¥iOti6S elic pulcrae
Digitized by GoogU
cogitandigenua., , \.:r, i
. Aequam inc^duu r^,

valenti? rebus \
&rumt '$nimemf nm.Jmisinbmis*
-
'
; ' infolenH temperatam ' •
; •
/ '
'^' ^
[£aetiiiaii • ^ -^*'^ .
Oiiando Cicero de Of. It. i^ti: No)i eJl\ in?

tiuit, z;//a teviperatior brativi qua^ti Uld^ ih qut
mientidnis orathrif ipftiu huinanitate
fzfperitai^
tondinir^ remiffio autem^lenitatk^ quadam grd-
uitate et cpmetitimefirniatiif i fane / itoitili co-
"jgitancfi de qup ilunc loquimiir prae-
generis,'
cepca dare non vojuit.' Mihi jiic videtur lo-
t|ui de genere cogicmdi^ iûod cemperatum
tadui^» " '
' •• " • 27f.' '^'

•' '•;!"
in Oriitore autem 91-9^. de iiulla te ter-

titts loqui
iudioecur Qcerp piiiiia fronteiquam
de itteaio cogttaAdr getiere , de quo nos
etiam , f 266. Interponit Uiud hUnÛ et am^
plijjlimo, moJicm et tmpermm appellah*.
'liDteriin defcribit lllud, rohujiiuf qtiidem,
dc
humitt, inquo tamm neruortah velminimunif
^lenim humiliiqttam aUfem ornahtth copio/iimû<y
Jianmigittftin quo toci communes fne conuntione
dicdntur, aufiles (oratpres euadatltfefi
'
) tphiUJh\
fhttrumJtMafrj mtoiitih quixque per /f prob^
tury niJJ tbrm Jtt comparatit/ ilkforlioi',
(di
quo diinde t amp/ux copio/ut , grauit.)
^ .•
-
t
160 PAltSi. Cil?. I.'^tCT, XX.-* •
hine fuffiiceris tentpefatuii) cogjtandi genuis ,
I
hic adhuCf vt medium vi ac- rciDbreî' §* tjdf
geiieratim, et/^'ita *d^.am, in abftrafto con*
iiderari, tunc demum îiaudem adepcurumf
vel vituperiuftrfi^videriiim$9<)uitHis dpplice*-
^
yturmaceriis formisque cogitandi pulcre, qua- i
tenui inter fe differunt» velut in concretcj.

Omnern^ dubitationem eximet ipfe Cicerq»
tandem non temperatum dicendi genus in
eloqu.ep(ibus 9 fed eum demum eioqueinem' \
agnoicji^n?» qm humUia ftihUUfir fyS. XVIIIL

'
magnd grauiter y tnediocria tempcraie potejl di*- *
;
r^.^v^ Nequei aiid^p teinperatgm. Ciceronis

;
j
genus, fed temt)pm(|u^ (media,

arbufta) cogitandi genus illud eft', quod me-
dium in vere pulcris dici mereatur, §. 266,
idefnque ftridius (^cei»>6ratum fignifi^
|
catu §. sô, ' ' '

.
I
f '
t . . . %. > •
, «.....»»«•/-•.»«
la^tim iCdgitandf gQxm ^^ktk iterum

fuos gradus , §. 2661 prout Vei tfrlenui , vel
a fublimi propius abeft. Quemadmodufn '
]
tienuiam. in b^(;oiijd& Virgiiii 9 %^9. ^!S»iir

ger imuni cogitandi gcnus, §.733. depre-
hendit in^/iom') medium ia^C2a//f, fujb
iti SiUmi ata in m^câ co^c^p4i .genei^»
geoi:gicorum eiusdeliijmtim denuo collbcatt
in aratione et^//w^.v jnedium in.jfq^îa ^vic
Jiaiiii fubiime in fîU^tia. Pari ^|i;[|jne.^*
y^r Videtur mediumi aeilhetids cogitandi m ,
genuSf
Dioitized by Google |
MIBIVM Ctt»I*A»rt)t bENVS. itfr
geinis, et medium in orationibus,
§. an,
probe differre, quanquam nec negb vel
>hu*
m. eSe deauo gradus. Ad hoc referuntur
Orationes Ciceronis pro lege Alanilia,r
tro
MarceUo,f pro.Cprm^ Salbo, poji reditumai
Quiritt/j jt infemttu fn quibus interim
ali-
quam raagnitudlnis . diffexentiam lubenter
• •
• S- .273. .
Pper^ iii loogo medium cogitandi gei

nusnon excludit quaedam fublimia,
quaew
dam tenuia, §. «5, Haec non
pede, ac
inodulo J; «72. tantuiii,fedctiam, quae,
foia C
non fine tumore, vel in mcdus
eflent,
hahv-
lentur mateîis. e. g.
faepe exiguut mwf

Sub terris pofuitque domos, atque^hdrreafe^
Georg.I.igi. Virg.
Saepius et teSis penetralibiis ejetuUt
o«a
Angujlum formica terens iter. JJb. 380.
Grai^dium mediis miilorum exemplum
eilo
Sol etiam exJiinOo miferatus Caefare
Romam, <
Quum caput obfciira nitidum ferrug^ne texit,

Jmpiaque aetermm titmermtftucuia noBem,
nifi hic Virgilium Georg. I. 455-510. vere

lufto nomiiJiii aliros eueftum velis conce-
dere: > -
* •
*
L . ' •
, 'i . DigitizedbyGoogle
yifûum carcerUmfefe effudm qmdrigae^,
44dunt fein fpatia , et fruflra retinacukk
tendenSf
Fertur equis aurigay nec audit currus habe--
nasf V.5I2*
De iequabilicate medii cogitadonum

degantiumgenerisiam vidifnus$.268. Hinc
. in virtutibus ipfi propriis> ex relatione Ci-
^ronis» 266. fola reftairet facilitaa. Sed
i)Uaenam iiaec fitvirtuS) etitaquidem con*
cipienda, vt medio cogitandi generi fola fua
jaaneac et propria? Non ago nunc Ciceronis
interpretem. Indicabo potius^ quam ipfa
natura huius chara£ieris faciiitatem fibi pecu-
liarem poftoletf eam fcilicet et tantam ro-
tundae breuitatis menfuram , tantasque reli«
quarum v^nerum»,^* 22. gracias nec minores»'
nec maiores, quaatam quiuis nobiic viuendi
genus affequutus et proportionalem illi cul-
turam ingenii fiacile fe vel ipfum praeftaret
vei falcim fine iongiori Opera pulcre intelle-
Qurum deprehenfurumque poffit confidere»
266. fi denuo abilrahamus a difi&ciiltate
eioquutioniS) §• 244. quae huc non perti-
net, ig. Hinc et tantopere laudata Cice- .
roni fuauitas in temperato dicendi generCf

haic medio cogitandi generi cribuitur refpe-
Gu fpeftatoris, in quo nobite viuendi genus
lipec fupponere, Ci^ Ojr. 91« 271^
f»75. .
Digitized by Googl
iam vel mediun? cOcjitandi genus prudenter
affedaoS) :Ot>i^/£lu}i) fibi pepfonîe) {. eosr^ ^
^qiuibiiSf q^rnmtfe ia gratiam ponilltmufii 'cci^

gjitet, non conftituit, ni-l qufbus nobilem vh-.
Vfmdi rationem leique ^ropiortionatam 'CO¥>i
gmdoois, veno^tW lic0^^
'Hoa^ guoflcmsue, Jm^ thartis Ukmrit^^
Gejliet afurm redûntesJcir^ tacu^we^

'
Et puerat tt mw%' •
^J^n vt fe miretur tUrbct^ \^\ omx&.,

laborat
j
deftitucorum vel ihcra horizon'^

lioiieiftate
tcm morum fimpliciter honeftorum cognicio-
nisqae> qûae rvîec horum cofnes eiTey 6ib« ^
fifteAci-adiy " .
'
Contenttis paucis ieSoriius, \ '
Si plores nmcifaitar^ vti fit, fequentes antes

cedentium gregem, qua itur, ec nunc fimul^- •
cifu paene /oreiiico, qua enndum e^^ hift

êtiam fuauis cc facilis cft , quantum illud ci-
'
tra BcLôg fieri poteft^ interim cacicas oia
.
Horacio fenciens
Satis ejl eqiiitem mihi plaudere.
I^gregie Vero falieremur^. heic fi vel Mos^
velf )mnes, nobili loco natos animo conci*
perejyellemus. 2u - 214. • >
.
Digitiêd by Google
JfAES I. CAW. U S£CT. XX*
'
Ab hoc hudabili medias mftteiias cogi*
tandi genere, .peccando diftat in defe-
. &u T £ R T I V M BAeoTS G £ NV s easdem mi«
norrbus inferioribusque cogitandi rationibus,
explicans, quam quae mediae magnitudinis .
'
ac dignitacis ^bie£ô conueniant. ^wi 217»
Siue eitts fpeaes prima fubfiftat intra eos te^
nuiter cogitandi limites,qui tenuibusnon ad*
eo inepte federent materiis, fiue fpecies eius
fecunda, fecunda fimul cogitandi ratio nuga*
torum in re feria, §. 245. deprimat omnino
jnateriam fuam mediocrem ia fpliaeram nu*^
.
garum et ineptiarumi ipt. ^
%y 277^ \
V^riusque fpeciei exempla denuo Plau*
tus dabity quando res arcejfit medio ^ ne*
que tamen non vei in humilem |>aene tenttir^
tatem^ vel omnino labitur in fales iliibera*'
ks.
^
Adfpke^ PlanttUf •
^
. Qfio paSo partes tutetur amantis ephebh
yi patris attentij - - •
'
Quam non a0riSOi 235» 23<$. percurpâi
putpita /oc^t
Ceflit enim nummum in locuios demitters^ pojk
hoc
Sicurwf cadat^ an reOo fttt fabnla tato,
Hor« II. ep« X. 170*
Digitized by Uooglc
MEDIVM COGITANOI GENVS« liis
Dum pofteriQris praefertim aiminis xcos

agit CatuUus»
Ptenor rurU et inficetiarum
"
AnnaUs yotufi^ yi. al. .
,
in idem, vel affine» vitium incidit, (ûod fe-

materia fatis fimilif me-
licius vitauic c. 39* in
dium cogitandi gemis pulcrius exprimens.
IUud carmen volo^ quod aliis 44:
0 / funde nofi^j/m Sabinejfeu Tiburit e. c
278.
§,
Turpior vtriusque fpedei gradus cftf
praefertim fecundae 275. quando de me-
diis cum aliqua morum nobilitatef §. aij»
114. cogitandum eft, cogitaturautcm de iis-
dem peiiucentibusybique moribus vix iim-
piidter honeftiSf autômnioo diifolutis etil-
liberalibus. ^ Haec vltima erit abiecta
ITft M£DIIS COGITANDI RATIO. TaC*
det exemplorum obfcenorumi quo cafmen
CatuUi 25. al. 29. et epithalamia fexcenta.
Huc potius ad pnmam fpeciem illuftrandam
animus Menedemi in Ter.Heaut Ad. L fc. 1«
tota, cui Chremes : Habes
Seruoi cmptures. Proinde quaji nemoJietf
,
Ita tute attente iUorum ofjicia fungere.

|pfedefea.V. fc. i:
In me qiiiduis harum rerum conuenitj
Qlvm fmt ditia in Jiuttum: caudex^ JlipeSf
afinus^ plumbmt.
L 3 $• ^79-
Diaitizec
I
A medio cQgi(andi getncre^ 2<i($..in rsB-»

/ccffu recedit tertivm tvitoris GlS^
KVS obiefta. media taiiLis exornans cogit^-
Cionibus,, qûaDca3 iublimia iibi folis vindicare:
Kis babent. Huc literatorunit qur fe folos:
€um fuis aliquid purant, parcnrhyrll, quo-
ties fua cogitanc, dottorcs fchoiafticorumc
^Senphici et; irfefiragabiles> Cuceedeotes' hi^
diftatores perpetui, imp.cratores maximi, ec-
magiftri equitum reipMblicae liccerariaeY quis
Bunquaffn^ mfi eumCicer^Mîaquufituft.neG:
in quenquam, nifi vehit inCatiJinam, qui op- .*
pidis, vbi fchoias habent^ feramv roiba^ ca-

pitoliikmt capttotio- patrcFS confcrjptos ^ .
•confules, Gonrulibiis feilas Guruics fafcesr fc--
ouFeSy fibimet ipiis trium^hos tribuunc afc^

qiie«decemunt?ex aniimi fententia^
Damae aiu DionyfiijÛusr audejt
Tune^ Syrij
DfiWKA ^^^^ WW). aiit tfticfer» Cacfyna ?
§; 280;.
Ek.hi.^. vitsis276y '279. ihtej: Ife cenfufiii

f
flafcitur demum f v c x va n 9 et i n c er*-
r.
UVM c Q QLT. A 9-1. G:^NyS9, quatenus;

snedjo cogitationum. opponi chara^r^ me->
Wturr quando aliquis medium cogitandi ge^
ûsimeditapdQ fedlatus, dum noapot^ft af-^
fe.qui, riKncitenuiufn,, nuncfublimium obic^
« Digitized by Googl(
itifMfM eoGtTAiroi.afeMVs. x€i
\
fiorum in limites vagatur > vbi pedem figatf

graduipque iiftaci ignarasi Fruftra natura ge-
neriSf qood elegitt ehismodi ingeftio roa^
dety quod pater Phaetonti ;
'
Nfcpirmet wc fwnmvlm moUre per mher»

*
currum:
FhaStonti camen fimile et ^
, Hoc modo Jumma petet , modo per decliuaf

vicuque^ *
^
Praecipites fpatio t^rrae propiore feretiir.

'
r.i vr Op, Met. IL ao5.
•
-
.
• «
•
.
• •
•
S E C T I O XXL <
"
SV9LIIMIE COQITANDl GENVSL .
^
'
III. C VBLIM'E .GOGITANDI GENVS,

i3(magiiiiicumimagnum9attum» fummunji»
plenum, cf. §. i ^8. graue> copiofum, cf. §. ii6.
ornatum) validum, fieyaÂoTfs^êe y aûi^fie^f
-v^«^, lA^ÂoF ) eft fuis vere grandibus cogi-«
tandi raateriis, §.203-207. ita congruens,
vt iisdem iimul fatis dignum §• 223. et opti^
me moratum, $. 248* non modo non con**
trarictur heroicae virtuti> rationique cogi-
tamdi> quam haeccomitem» niiiducemy ha*-
liere folet» fed jet' moribus fiogulari caan
*"• j t
Digitized by Google
Jii»«aae6 > ooniimais prahe coikfentiat.
• • • . , » , .
I » t '» . •
• •
"
\
$».262.
Non per iocum £61um Terentias iubet '
Dauum ftiblimem imro rapij quadrupfnlem^
^
Huucydumfuîimis wrfus ruElamrs et ertat^
Qui, veliai mrulis intmius^ decidit^ aucept
In^puteumj foueamue: . .
Nobis heic luoque loco locata fubli*

ferio»
initas exploranda eft. e. g. Non fortibur
fa^
4um^ fed etiam fulgentibm armis praeliatus itt
eaiij/aeji GceroCornetiiy quum ajfequutus
ejffet
dicduioyvt popuhis romntmadmitatiottem fium^
non acclamatione tantum', fed etiam pfaufuy cpn--
Jitcrmr.' SuiÛmitas; profeao^ et ttiagntficeni^
iia f etnitori auSoritas exprejpt ijium fra-^
et
gprem. Nec tam infdita iaus ejjh profcquuta
'
aicentem^ Ji vfttata et, caeteris.fmHis- afuijffh

oratio. Quint.VIIL3. Huc comparatio Ele-
giac ec TagQediae, Qu. Am, Uu u vbijiUa •
'
fatetur: '
. Non ego corttuterim fubtimia carmina nofiriit .
Qûittjciguas regjia^mjira fores^ >

>
•• • » . , .
S. .283. ' ..
Magnificum adhuc faepius adhaerenee

conceptu fuperflui et oileucationis , (juafi le-
uis notae (Bacula,quadaitt4 «dfpergitilr»
- c CUti-
'Digitized by Google
.S«llCtM£COGITANtlI GENV.S. i(k>
•
'
^ ,
Clidpho apud Tierwtiuip» Heauc L 2. gratu-

"
'
lacurCiiniae) qui ...
' '
i
Haêt êne et fudice eduSami iffiara^ artu
m^retrictae.
. 4f?«» ad4ensj ejl fqtent -, procax, magniju9i
>-':> .
"
. /fumttfqfoftieiilis^
Pari ratione TibuUus : 11« tf.
'
-
O^ra petQ^' vakutqw FhnUf vakmtque

' *
•
'
•
puellae. ,
E.t m&ifuntl/itefy ct inihi faSa tuba tft.

Magna loûQr^ S^d tnagnifice mihi magna ^
'
;
' ^ '
tQquma / '
\^ /
^^ctftiunt c(au/(fe:fQrtia nerba fares.

Jttditoriis adhumilem (uinn querixnoniamL^
J^r^fsrum u torqwi libeat w jMcirg quic-
Mcgfiijicum pojihac^ horrida verba dqma.
Clarius Comelius^ a qtio laudacur Atticuf^
ilegans^ nontnagnijicus^ fplendiduS'^ non fum-
tuofuii qui omni ditigentia mMnSiie^ *nan af
pumtmi affe^rity ^pettex modiea
, non mut-
tay vi in neutram partem cqnfpici pojffet. Ipfe
Qcero, magnificl patronus contra Acticos
vel quafi, §;248. non abftinet ab hac vocis
fequjori figniticatione* Pro Rofc* Com. , .
"
fyqu^ ione^ tt tUt^gisr et magnifice circumfpi-
w^-êum allocjuitura (ûem niQX accufabic
«nenuaa'
• . • Digitized by Google
I70 vf A»t i.'CAr..i..tseT. xaii>
Nobis autem hjc magnificentia cogitatur^

:f•281» ex defcriptione Ciceranis d6 uu. 11«
J63. rerum magnarum et excetjbrum^ cum ani^
mi ampla quadam etfplendida propofttione^ agi^ •
tatfo atque adminijiratio^ Secundum quain

magnificentiaepublicae atnanceffii ciicit^tnftfliîift
priuatae luûricte^ §. .28i. I55. populum Ro^
mctnum^ Or. pro Mur. 'ex qua re&i(Iime9 OC
1. 72: Capejfentibusj inquitr remjpublicam^ ni^
hilominus^ quam philo/Qphis^ haudjciot an ma^

gitetiamî et magnificetittity et defptcientia acU^^
tenda fit renim humanarum , quam faepe dicof
et 'tranquiltitas afiimi^ atqueJecuritas^ fiquiden^^
îieeanxii futurifunt^ et cumfgramtate conJtM^
tiaque viHuri. Secundum eandcm notionem
magniiicentiae concedit eam. et vitae priua^
fAe cum itmplicitate -iimul conuenire pofle
*
213. philofophus, K c. 92. Haec praefcri^

pta (vitae priuatae) feruantem Hcet mctguifice%
gf*attiter^ animofeque viuere^ atque etiamjtm*
plicilLry fidefiterj atqiie vitae honiinum amice.
Ex ejadem conclpio veriflimum Agamemno-
nis eiFatum apud Petronium» Jibi nihil ejfc
magmficum, quod pueris placeret. ^ ,
285.
Hincigtturi^QlUgûs» quam tnimo lihi
formaucric ideam de magnifico cogitandi ge-
nere oracoif quiec ipfefciuitt ecfubinnuic .
7 ; L IL
Digitized by Google
SVBLIJIU COGXTANOl GBNVS. I/I
!• de Or. 89*
II. fe ems qqafi quoddam ^
ex^mptar effe, dum iwrrat Sulptciuntj qui lo- .
quentem et Craffum imitari promiferat, omni-

96 in iUud gemu Craffi magnificnm natura ipfa
. duîm ejfe^ S. II. quoi iamen addens» nah Ja-
M<% proficere. potuil/et niji eodem Jludia atqne-
imitatione inddijjet ^ atqw ita diceret eonfuejetj
vt (otamente Crajfum atque omni animo intue- ,
reiur. Hinc eius pîinum puec^pti^m imi-

,
atio. J<S»
§. 286.
Kec caret ambiguitate fua magni deno-
minacio, igfi* Non huc trahaiu magtium
Jbomineo» alhju^ndQ pro iloli.do. diûm vi-
derh §. 179. Sane> in laudein non dici ma-
gnam linguam ab Horatio mythoiogia do*
cet) \bi Ac ApoUinem alloquitur
Diuej quem proUs Niobea tnagnae.
fîndicem Rnguai^ Tityosque rapter
Senjit.. IV. od. 6.
Nec magnas luuenalis amicosy nec magndsHo-^
latiipueras fincere laudaii hac appeiiapione
puto. Interim bona fide magntm relatiue
comparatiueque 178.^ cogitarum dicamus
vere magnis apte congruens, Zfiî^ Ad
liuius peniôrem intell^&i<mem notemus
adliuc ad 203 - 207. demagnts matcriis t)
alia clariora ejje^ alia maiora. Cui effato
CQufirjîa&do toum ep^ X^L L liU dc(|inauit
172 ÂRS h CAP* I. SECT. XXK.
*.-
Plinius, illuftrans liuc facientibus exeraplif.

a).hitc pertinentia msygn^ vix verifiniUia vU
d^jri plurimis. Horatius cuidam
noi0 fibi nomine tannm
narrat apud Maecenatem fibi non opus effe
fubmouere aiios» vtîn grauam eius intimius
penietret, necofficeref
^Ditior hiCy aut eji quiachaioK EJlfuusvni^
CuiquelocuT. Magnum narroitvix mdibite^
lUî nefcio quisi regerit%
S- 287.
I
Altum cogitandi genuî §.29t% etnimis

altum f ^n. aia* ne confandantun lUttd
pingit Horacius, IV. od. 9.
ludex honeftum praetutit vtiii^ et
Reieclt alto dona nocentium

fûftuj et per objiantejt catertm.
'
Exptieuit fua viaor^ arma^ .
Et Cicero Tufc. quaeft. H. XJ. Fortet nmk

tnodo fortuna adiuuat^ vt ejl in veteri prouer*
hio^ fed multo magif ratio^ tmqe quibusdam quaji
praeceptif conjirmat vim fortitudinif^ Te noh^
tura excelfum quendam videlicet > et attum , et
humana d^fpicientem genuit. Itaque facile in

(inimo forti contra mortem habita oratia infe^
'
^dit* Q^Q% I , -
•* •
. $• 288*
Digitized by Gopgle j
* • \
\
» k
3VBXIMfi COGITANDI GENVS. 173 .
288. .
\' ^ '
•
.
^
Copipfum ac plenmn cogitiuidi g^nus fi

qaos pro fttblimi habere videasr me* ^
mor, 247, 187. quid aflertis infit veri di-
iudicaturus oculos mentis ance omnia ^go.in .
virttttis huic cogitandi geiieri propriae et pe«

culiaris fummam veluti formulam: Tantum
rotundae breuiutis, uncuxn veriiimilitudi*
nis, e. L $. 32. neqne plus,' neque minus, in
grande tuum thema cogitando confer, quan*
tum quemuis ad herpicam virtutemêt huitts^
tcomitem, togicandi nitioiiem, ingeniique
eleuationem euefium, vel ipfum themacibus
eiusmodi adfperruruin fuifle, vel falcim ab -
aliis allatum pulcre inteUcdiinim eife ponis

confidere^. §*28u
S. 289.
Hinc fublime cogitandi genus multo adr
hwminus, iac medium, 275. quemuis ex-
turba fibi fpe£tatorem , obieftum perfonale^
legit> et eum, cuius in gratiaip pociflimum
Cbgicet. Minima nec ingenia, nec pedora,
Cûrafis admodum, nec veritum oculos huius^ •
modi praeftringere pocius^ quam reficere»

duplex iBortanum genus fuum ftbitemplum
quafi defignat, in quo deleaando grauiter
laboret. l) Summos homines non ingentis
foluhi fuperioribttS excellentes, fed et indo-
le praeclaros et maieftatem in moribus fin-
gularem cDufuef udine velucalteram quandam
- ' • I natu^
Digitized by Google
174: »rAH% I. CA*. I. aEC,T< XKU :
naturam adeptos.
, His vbi cogitat de re-
bi^ grauiflimis » ia quibus illi tsupen yodkri
quotidie ^ quibtis &miliares efle» ih quûs
quafi habitare fupponendi funt. plegantec, -
et magnifice cogitac, ct plene quidem afqpe

perfeftei §. I58.* tantum tamen abeft, vt ex*
imia quadam cum copia, meditationisque
manifefta iatitudine cum iisdem fua coihmu**
nicetv vt potius reiatiuae eiiam breuitatis/*
S XIIIl. ftudiofum iit
gra?idis.' ; ...
Laconifiui, yere
lapiter ad Merturium poil: breuem ex^

pofitionem feorum', quae difpliceant in Ae-
\
'
nea, Virg. Aen. IV. 236: " "

'
Nmiget. Haecfumma eji^ hic nojlri nmuiuf
Mercurius. fidus parentis interpres ad Ae»

nean, caetera quum exprobrando retulilTet,
huc ne ipfum quidem adeo breue mandatuui,
exprefle additf v. 275« quoniam'pius Aeneas» .
iilud ex expofitis potuit coUigere:

. jirckt abiiê Juga^ diukesque reliHfuere ierrar*
^mniitu tanto monitu imperioque deorum,
Mnejtliea Serge/iuîque vocat fariemque ClO'. '
; ,
avuhm
Chjem aptem taciti^ focios ad iittora cogant^ '
^
jh via parem^ etf quae Jit rebus. C0ii//h na^
uandfs
"
Dijfimukm. V. 299.
'
'
, * _ Digitized by CjOOgle
Sy B I»I II S C O O I X A Jl D I. G £11 V 5. 175
«
Saipsiie- breidtef «magnas Aeneas id primos

ibciorum de rebus magnis, quarum hi dudum
'
*
*
* —
%) Alteram hommum geniiSf qtilbiis fob^
lime cogitandi genus feruire potiflimum et
placere fludeat» 289. illi funt» qoi vel ad
Kipra defcriptos aefUietico fiildm f ref^rri
9'
poffe videantur, excelfam tamen aliquam et

infigniterfublimemremadliucigno]|;are> aut
*
omnino per errorem viiipendere fapponen-^
di funt, vel igniculos quidem magni animi
heroicaeque virtucis gerunt fub peôre , ha*
bentes , quod ad fublimit quaeuSs erigi pof^
ac incitari , non tamen habent femper in
fit
promtU) quantum fads eft maganimitatis

praefends ad grandia quaedam^ fibi ftds kio^
ua, vei breuiflime fibi expofita, ftatim am-
pie£lenda, quomerentur» impetu. §.288»
Vcrisque fubUme cogitandi gemis iam ffilua
grauitatc, non vbertim folum, fed etiam co^
piolius» inauditanof matenae fuae magnitu*
diiiem, amplifltmam dignitatem, incredibile
pondus, et diuino quodam ardore dignifli*
mam maiettatem»exquifidflimarum figuraruni
Sn omatu pudico acnatronali, fplendide de*
darabit. ii6*
'
iam fingamus iMbis veatey vel Athenien*
fe»
I7tf . FAJl^.I. CAP/Ii S£CT«XXK :
leSf qiubiisDemoDiienes, vel romanos, quH

hus Cicero fiiULiii oracionibiis de foUiinilmtf
aliquando vere pulcrc cogitare laborarunt,
Vel fubftituamus eciam illisy ex noftra viuen*
di rationey conciotoem de grauiflimis facro^
rum momientis habendam, Quam hic pauci
eogitari p<îuat ad printom obiedoruro pw^
fonalium gemis $.a89i. pertinentes? £x iis
ûtem ipfis, quotquot fint, eflc tamen qui*
dampoffuntf qui> caeteroquin optimi» ri^<-
dique virtutis feueriorisy aut boni publicl
ftrenui defenfores » id interim , de quo iûnc
a^tufy praeleirtim admodum determinatiini>
vel omnino fingulare ii- fit et indiuiduumi
nunc forfan ignorantes, nupc omnino contm
iliud piîeoccupati» panim iUi pretii exiffij
tionisquc tribuerent i nili meliora docere*
raur. \* ^px*
S. 293-*
Reliqui oomes» quorum in commodum

orator fublime cogitandi genus poffit fuum
facere, erunt, in quibus generofiores vtiquq
latenc inftindxis, funt> qiiae poilint- diuinji
hice coiluftrari facrisque incitationibus ivl^
fiammari, nunc autem bona pars minus atten^
<as alii faciB remiffo cum animo acreduat»
vei ideo, quia fibi nota iam fatis teraere fta*»
tuunty quae fint audituri. His circumftanti*
bus vtique fubiimecogitandi genus ora^risy
cuius ad bêc voces i)ene mulue poflunt au-
dientem
^Digitized by.Google
• I
diencem tcanfiiblare; ^juislleddr fterata forte

leîone maturius perpendillec,,$. 170.
mul-
tum co^piacmulcum vbereatiset aiB}>licu(linis
fed peifeCbm fuahi pleriitudinein
>equiret, et
iathudinem paene p/aconiunv fi. i^g,
«<j.
. .T^'??*'^ adhuc magis AeceOariani cani

fublunitate fua copiam et
ytîmtm -etum
<jowwiiaro_fo9it.. ,..„....
••
. ., .. .
g^^.fMiitate momndux,
•
.•• '
-
, ^^pmtar^funamquejacriiyttpotufiitt tjckx,
:•
$.^^97 -^93. H. A. P.
Quod numero pluret^^ virtute «t honmti^
. Indoai, Jhtidique. et depugnarx paratii,
-
& .difearêt t^^ ^ntdia ^hUeif earmim
*
•
^
*
"
'
'
wJumy
'
'"
ttut^pÛt.
pofcunty
gdudet.
mmmpMecu/a
•
•"
'
I
:• ' -<.
• fêrum equiti qiufque iam titipraait ab aurt.

'
votuptat • ••
Omnis ad vigratos oculos et

''
.
gaudftimw.
Hor. II. €|*. I. 275;
. .
»• w. .* .•
w - "wv«iiL, woxfafaafflus
A —
m neruunj
«.• 288. concrpuerfiaro.
i) Eft '
fuo^daiB fal?lwp geftjg cogitaudL^
ûodfi-
Digitized by Google
niul, non plenum folum, fed et copiofurd
eftt illudque fijemel reiatiuai^ breuiutis fi-
iies transgrdruoi. eft, gijtauiter bppr(et reiTe
locuples, apparatusque vqre regios et ma-
gnificenciam. pubiicam teftatos expQnere,^§j
-
'
^^9-^94* ^) non omne fublime cogitandi
genus fimul copiofum eft, §. 289. in relatiue
jnagnis potius maxima relatiue etiam brûiat
ao7. ^209. 3) hort ojrntie cqpiQtmJiton^di ^
^ '
genus fu bliipe^.eft. ^Vin. §. 281. Adeo-^
que copiofum et fubiime delinant in fyno*
nymis bafaefe, qui nolunt Afianorum tituUs
fU)Qdecorari« v^Jyo^ ctTroro/Liov in Demofthene^
tiâi^^CîiBtwnipkirumquetribuitLong^^ '
'
. . |. 296. .
.
Sublime cogitandi/genus graue (Semv) \i

ilfy^MXx 5fr,2rgi. de rclatiua quadam et com-
^
paratiua grauitate» graduque eius maxima
.denominationem accepit, quoniam otnnis
magnitudo aefthetica poftulat etiam aliquam^
abfolutam certe, grauitateita, §. i80. Si di-'
'
'
citur ornatum, 281 ambiguitas toili poteft
.
ad iqaitationem §.^95* et emendatur plerum-

que per adie&um, quafi fynbnymon aliud
vocabulum* e* g. ornatum et graue. Orna-
tos ifi diceHdo graiiesque virps Scaeuplae apud
Ciceronem de Or. 1.44. fi intcrpretemur>
'
fubiimitatem attingere qui cogitando dicen-^

lloque pofliiit» videbimus eos refte me-
diis interpofitos philofophis refutare Craf-
. Digitized by Googlc
SVBLIME COOITANDI GENf>. 179
1
fum, qui drtitorm in bmni/ fermofiif difvtita-^

iiene-49pioffime pojfe verfari, qmft fuo iurf
ftmferat. 125. Augeretur incondnnhas
a CralTo. afierti, Ir^piofiflimum et fublime
oonfiindcremus, §.295. ec ornatum, I. c. fo.
S- .
297.
SuMime cogitandi genus qui tandem
va-'
Itdum dicunt, §. 28 r. denuo
videntur de re-
latjuo quodam et comparatiuo
tobore loqui
yeUe, quod huic vtique cogitandi
generi
fummum generice debet adfaibi, 6.288.
lam tenue pofcit aliquidneruoram acfangui-
,.jus, 5. X4.2-244. plusmedium,
§. 274. fubli-
me plunmum. M. §. 515. Videamus infi-
gnem «us vim et efficaciam pauUo diftin-
ttius ; vt eandem a fpuru fublimis
larua 6t
hocfaciiius diftiuguere. .'
S' 298.
•
r) HaJ»etfubliiiiecogitandi
genus fum-
mas genence diuitias,
§. 153, a88- quasnoni
nunquam paene omnes relinquic,
§160 yni-
P^«'o/ifIimJ: taStim ada-
man?.^r,'
mante fulgens, §. 239. vnde
tacitus lecum
eunqu.m magmficentiusxexponit,!
293"
nao, noh ime fynathroismis,

148. Ne-
que tameaomnis jubiimis,
nec in fublimi:
M a, •
bus
Digitized by Google
I
]I80 fAfii I. CAP. I, $*CT/XXI.;>

Jbus fumina > iBedicatio circumdui^ t& ec ac^
cttmuktay' multo minus omnis circnmdufi»
jneditandi ratio, et adhuc minus longitudo
quaedam et diifuiio diilodioue iignorum t^nr
tum e. g. di£Uonis et vocabulorum 9 grandis
atque fublimis eft. §. 295. Ariftophanes ha*
J)et vocabulum fex verfuumi et repit ^lauti
$.23/.
i 299-V
1)' Magnitudinem cogitandorum^ etiam
liaturaiem, i8i. eam feruat, quaejêc com<*
/ jparata primario themati, perfonisue vel lo-
quentibui, vel obieSis perfonalibuSt in niU-
'
lum comparatiuam abeat> euanefcen^ e. g. §.
ipB.nec econtrario fub eadem comparatione
illay quae iaMdixif {>rimariun[i thema» e.c q
doiemperinmagnis maximalegicur mrgnitU'-
do cogitandorum quorumuis, fi grandia qui*^
dem iUai themay-e. c^ fuerinc» neque tamen in
magnismaxima, $.207. eleuet potiusôbfcuret^
e.t minuac, quam amplificet, ornet et extoilat*
Par eft fublimi cogitationum generi cora di-^
gnitatis generice maximaey fed in ftiaxime
dignis gradus fimui i vt ita dicam , fpeciiicit
^« 207. ne toUatur aitius» aut deprimacttrt
ac et hic requirit» earum edam partium late***
rumueiex quibus eximia concempianda funt»
vt vergentibus ad medio*'
talia» fedi|lo cautis
.
crltacemi vei onmino tepuicatem vviis lace-^

A . ribus
» •
Digitized by Googlej
IVBLIMK CQGITANDI OEKVS». Igl
I
fibosqde cbgitandi non male ele&iy 4-

nifi opere in longo liapeat aliquando locum
• • ' y
$. 300.
Exemplum huius cogiumdi generisCice*
ro ipfe fuam orationem' pro Rabirio citat) eo^
demque iurefuo referuntur oratio proMilo-
ne paullatim furgens» Catiiinaria II. Philip--
pica IL et in Pifonem. In Aenetde imum
ex grandibus cogitandi generibus Scaiiger
in defcriptione iudorum L. V. medium L. L
fbmmum <L. II. et VL deprehendit.' Liceat
ex exemplum addere. Sit magnum in
facris
maximis/ quod Longiao%!>.IX. veheipencer
piacuit: Sit lux et juit. Maius eft: ttrc^
hiôi. iVIaximum ; Sit deui omnia in Qmnibus^
V 301.
3) Sublime cogitandi genns verifimilir
I
'
tudinem, §. 22. fed eam proprie tantum fe-

daturf quae.ingeniis fuperioribus et animis
ere&ioribus comprehendi probarique poflitt
4. 288. licec eadem plebeculae fic vix credi-
biliS) §. i%6. nec apud nobiles iic fatis ani-
mos facilem inueniat iidem. §. 21 3. .Quam>
fuam verifimilitudinem aut tacitae fpeftatoris
auc
Mo&Bofptlp-stj §. 177. reiinquiti' §. 289*
eam adeo iuculenter probat, §. 201-294. vC
abhorrens primo, vel maxime a fenfibusno-
ftriS} aunc candemy non Colum} non odium,
M 3 ^
'
Digitized by Google
189 PARS I. C.AP. I. SECT* XXI./.
fed etiam admirationemec deiideaum fi^ pa* .
riacvericas. $.293* '

;
V«.,. .
• 302-
Sublime Pompeii di£tum y quum diflua-
dente nauta per tempeftatem nauem con-
fcenderec: Proficifci me neceifarium eit». vi^
uere lion eft neceflet Qontradi£iionis apertae
damnat Gailorum nonnemo. Neque de-
fendat, Pompeio aequalis animus» nec accu-
fec Caefar aiiquiSf vel lioftis. Ambo enim
puicre intelligcnt. §. 288)30 1. Magnum ejl
ejfficere^ vt quU inulligat% quid Jit itludverum
etjimptex bonumy quodmn pojjitab hbfie/iatci

feiungi. Cic. qu. ac. 1. 7. Quod bonum qua-
lefit, fane, non folus^/7/Vttrw/ yerbis negat
Jine votuptatibus fcnfum moumtibiufe fufpicari .
pojfe^ fed plurcs ad hunc vlque diem fa£tis,

incer eos eciam, in .quibus fummos mores
ec virtutem excelientem fufpicetur aeftbeti*
cus. Neque tamen illigs nuda veritas acute^
argutey obfcure^ vti vidcatur analogo ratio-
nis, §.121. Jludio phi/ofop/iiae êueriori dif.-
fcritur tantum, quo nuUum Varroni Platoni-
que videtur maius aut melius a diis datum mu^
nus homini: fedîam etiam aeftheticis et vere
fublimibiis tot meditationibus eft expofita,
et exponitur paene quotidie» eiusdem veri-
fimiiitudo , vt tx hac parte rerum humana*
rum parum aut niliil fupeKffe deliderandum
videacur. 301.
§• 303.
Digitized by Google
gyBLIMB COOITANfll 'gYNVS. XgS'
• • •
.4) âmmainîice inagniira faooexlpleii^

êfcic cogitationum genus, 22« fed in ea,
cui fenendae» cui capiendae» cui fruendae
potiffimam tquilarum oculi requinintur f •
5t88. Quos aliquando iam fupponit, §. 289.

cceo fplendore.fatiaCy adqueo) ipfa caecu*
tiat Mineraae no^hia , aliquando/ mira arte
nacuraliter bonos nondum tot radiis imbi-
bendis adfuetos, vei etiam defuetos iterumt
itaienfim alliciCt et blande pafoendo fimul
acuit atque confirmat, vt tandem ibi folem
ineridianum^ plana ac perfpicua, pmnia min
renturvVbi caecitatem et tenebras etobrcuri*
tatem non ita mulco ante iibi depreh^nderQ
yifi erant,, §. agi,
' '
. / $. 304-
Vt h^nc venflimam fubiifnium Incem, ob«
fcurit^tem apparentem, poflTis in exemplo
dignofcere a cenqbris 9 lege» iis vaticinium
Sibyilae Aen, VI. S^S-p?. vbi priuilegium
quafi poeca habuiflec obliuifcendi verae per-
fpicuttatis ob veriiimilem oraculorum caligi-
pem. Quamuiset ipfedicat '
Talibus adyto diSU Cunaea Sibylhj

Horrendas canit (iml/agesj antroîue retnugit
V Obfcurii vera inuotuenfy

tamen deprehendcs vere fublimia, quaenec
gunci quidfibi velint, quantumque babeant
«
ponderis, quiuis ex plebe litteratorum intel*
ligat>; incerini nihil obfcuritacis in y^rbisec
rtXMve puettt idi iqubdln^tu;
ccrgiiaHdiy
lis ordinarlHra eft, et ob deficientem omni-'*
modae decerminationis eorundem notitiam'
in hominet vd iriaiQtaibf iBtro tamen' kdmN
jie, veliementer neceflarium, adeoque poft-
euentum ec impiecionem liiftori^Q fsibul^Qr'
*
perico facis'pereittm. ^
*•
5) SuMime cogitandi genus perfuadet^
2i. lcd iis perfuadendis cancum^ cerce po-'
tiffmumy laboratt quorum iam hicipiiis prae-^
cordiis irrfeuit virtutis reftorumque moruin
feinina, cum certitudine, magniûdo.pefto-^
ris9 $i45i infignion Quibus uton cognits^
folum, fed et ipforuin caulfa non indigentia
prQbationibus quum inOnt principia; hi&
nunc trrtnist ûod aiunt verbis^ aotomnin^'
vcl vnico, inllruit, quafi immotis ibndd-»
mentîs fuara perfualionem breuiflimis, nunc
pro diiierfa obie£torum fuonim perfonsK
lium conditionc, §. 289^-294. tot pondera^ -
cax iiencentias , tot iirinamenta congeric

in certiui reddendum fuum thema > non iila
trita j fcdmagni quid femper fpirantia, .
vc aiîcj(r^ .sî\inv plcniiHme perfui^deanigur).

minores dbruantur, et ad prudentifficnum»
quod ab ipfis fper^ri poteftjt ad lilentium
QOippcilgOtMJCt,
Digitized by Google
"'
.
'
•.
S. 306»
.
Exemplum perfuafibnis , et eius quidem
cfficacijnrimae, per vnam vocem liabet Sue-
tonius in Cisie(are. 70* Dectimdnof Rdmae cum
ingmtibus fhinis^ fmnmoqiie etiam vrbis peri-'
cuIq , mijfiomm et praemia Jlagitantes^ ardente
.
tunc M JJrica MJd y tw adirc ctmdatUs jefi

quanqnam deterrentibus amicis , ?ieg^':e diniittC'
re. ^Sed una voc&^ qua Qiiirites cas.pro miUti"
bus Qppettdraty tanifactk circumeoit et flexit^
Vfetmilites ejfe confejiim rcfpoiidcruit^ et qimm-
uis 7'ecufantem vltro in AJfticani Jint fequuti.
PauUo fqiius perfuant idem Caefar, verae
inetum iin-.
fublimitatis aeftheticae peritus,
mineotis hofUs fuos dejponere ampUJicando
memiendoque copiarum eius mimerum] 6(S.
* • • '
pdrum integraveritate com-

Pottio AJinius
fofiti)s putat co?nmcntarios Catjaris, s6. quan-
4:umtamien inell pierisqiae, quae fecibit, perr
iTuafionis? .Potares eps legens reaiffinae fe-
cilTe, qui;, CatuUo fi fidc? e^, nihii pocuit,
Niji Vfi3a'deuordre patrimo;:ia.

Non deterreor cox^m opinione» qui hos
commcntarios humiles Tuciic^nt, quo minus
garum heic menLionem ladam. Quoniam .
corum yerba et pueri capjun-c et ali-

fatis
quem fe)i(iim, quafitum pofTunt pro aetate,
HOnfuQt ideo humiles^ non tenue cogitandi
'
M S genus
* •
#
genus demonftrantf ^t^ ni(i omnem tibi bU

ftoriam place^tt medium cogitandi genus am-5
plefti debere, §. 267. nullus dubito, quin
iplis aequabile quidem cogitaiidi genus,
2^7/268. et tempefatum §. 270. adfcnbam,
et, cumCicerone, nudum^ retlum^ ac omni
ornattrprationisy tmûam vejle detraffa j venu-
Jlumy itatamen, quares, fublime, vt, dum
voliut (aucyelle fimulûit) alios habere para*
ia^ vnde fumerent ^ qiii veUeiit fcribere hijio^'
riamj ineptis gratim foriajfe fecerit^ qui illa
volunt calamiftris inurere^Janoi quicUm liomiy
^
nes a fcribendo deterruirît^
6) Sublime genus cogitationum in eo

regnac. vcaninio^, fed generofioris impetu^
capaciores, §. 289-294. nun? in fumfmam in-
flammationcm et diuiiium paene furorem in-
citarq, nuac a turbulentiirimis ^nimi com^
mocionibus ex re quapiam minutula ortis re-
trahere decoram ad fercnitatem et altioris
fpiritus tranquillitatem yHtztt 288- prp
vti, vel hic, vel ille ftatus animoruin heroi-.
'
busîl (onueqien;i.Qr. 213*.
309-
Aeneas> 1, IL fruftra dilfuadente HeQoi:<^
in fomnis, v. ?95. ifrtna amens capity
furgr iraquf meiuem
Prae^
Digitized by
SVAi.IM£ CQGI.TAM)! GEIIVS. I87
Jw^cipitani , putcrumque mori^Jkmirfie
" ^ " ' in annis^ V. 3i^-
•
'
Otriadc^ diai/ in^minai eHn arma ferhik

•
/ ' qno tnf!:s E rynntSj
• •
'
.Qtio fremituf mat^ ft fublatia ad aethera

'
t/afnor. y. 333.
Mdentes/e/ociQS j pcr {unam qifl^tgs ^ allor
'
. V quitur.
: iûemm furor addUus^ v-^55.
Sic animis
hd!lxw /uriat0 mente/ertur Aencas V. jgs.

.
• ell ^
.
wW/V^ nfi^w/,
pium heroa a defeiafiQne pacriae recrahere.
Enl adeftdeus/inater, dextra^prehendens,
et orationem fuam, animum peftiisque filii
muicentem, cclUaca yilioae corroborans.
'
V* T89-6J5. .
S E C T I O XXII.
"VITIA SVBLIMI OPPOSITA. -
310. -
. .
.
§^
cogit$nda granrfi mareria cauendum
In efl: *
Lqvartvm BAeors (manifefli) g e-
Nvs, itk quD ftatin^ appareat maghitudine
obiedonun comparatiua et generice maxi-
«la, §. 2o;f.. xninores ei; inferipre^ eifc '"ei^ce
. forina-
I
lS8 fAltS I. CAtk U 5£CT« XXtl. .
formatas cogitatiouejiy 217. la quo 4 de«

nuo fpecies fisMîli negotio detegas: i)(ri]i
maximis generice denuo excellentia cogi-
tentur quidem maximis generatim fattis apta
'
dignaqiie ratione^ fednon aded exceliente>
ac ipfa. chematamereri videantur, 2) fi filuae
arbuftis, 3) G fiiuae myricis exaequentur
4) fi fumma deprimantur omifino humum
vsque et in meras nugas intra animum ve*
nuftey fi dris placet» cogitaturi redigantur^'
Vkima fêcies tertiam claifem nugatorum ia
re feria conftituet, et eam quidem.^ turpifli*
mam^ $^245«.
§• 311-
Ad primam fii^sc huc pertinentis fpe«
ciem referamus cogitandi rationem, quam in
JHomero iam reprchenditLonginus,S. VIIIL
qua Wltex hofHinibuf^ qni retiif IHacis inêr*
fuerunt, guajjtiim potoji^ deos dum facit^ ex
diis facic Jwmines^ quorum vulnera^ dijjidia^
immor"
vltionesj iac9iimaf^ vinctUay et infelitem
taiilatem caiiacConrra hoc vitium dirigi vi-
detur Horacii praecept^m
Intererit muttum Diuusne toquatur^ an heros^
A. P. 114.
Ex hoc enn» vcrfu cum Bentleio Dauum ex-
fulare iubeo. Ad eandcm fpeciem deprimen-
tisle nonnihil infra fuammaieilatemluhlimlSf:
3 o. pertinet Homeri ab codem Longino
1
Oi^ViilL obfeiuata dsclinauoablUadeinOdyf-

feank
«
Digitizedby
w
yiT.lJlL SVBhlMl OFPOSITA. Î80
Jiae amoremfabulaium. Ob quem Hdmerun)

in odyflea.companic oaiidennJblU cuiuijine in
ienjione caloris et virium maneat §. iipB 309. —
fnagniiudo, . Non eife^ ait, icov rom Humeri ia
ôdyfieayac Jn Iliadct 0c/^ iôa/uLctJM-fieydTa^ v%J/9i
xocf i^yjfictrct /LifiêifASf Aa/Ltêtmra, , breuiter,
JeneStaem^/eiifeneautem -
Seeundae fpeciei 310. exemplum lic

TimabusapiidLonginum S. UIL qui Akxan-
dnm magnum ait intra paucioi-ef ttnnos totam
^fiam Jubmjjc^ quam intra quos panegyricam
wationem ue beUo cohriâ perfas Ifocrates con^
fcripferit. Egregia fcilicet Macedoms iUius
iCMm Sophijta comparqtio. fîncit Jtrenuitoit
iMceehmiof Ifoeratet. iHtt triginta unnof 4m
expugnanda Mejfene terunt^ hic in confcribenda
watione. panegyrica tantuen ckcetn. Huc •ec^
praeter <:omparatipfie^> traherem fMblimitam,
ni/i tenues, medias certe j)artes et varia^ cir-
tumftantias dicunc» esCtecnay praefeftim fi
minus neceflaria earundem commemon^tio)
nec breuiffima videatur, An magnus inter-
^ttm ec Maro dormicac? e. g. Ai^n,Ki77.
Jlc primum filicis fcintittam excudit Achatet^
Sufcepitque ignem fotiis ^ atque arida circum
Nutiimffifa d^dit^ .rajûitque in,fomixc Jcmh
5- 314,
Digitized by Google
ipO fAnS U CATit. SSCT. XXII.
'•
•313. •
.
'
.
Ad. t?rtiam iufto fubipiilioris

de fublimi;
bus. cogittindi generis fpeciem 310, non-
dum audeo relerre omnes heroum cum be-
ftiis
, animantihusque^ jcomparatipnes. Jn'' ,
terim'tamen noftro, ^quod viuimus^ faeculo

folos reor lebnes et aquilas adhuc in raaiori ,
theatrofuum locum;tueri, praefertim auxi-

Ki /erepte we, quanj heraldicam. blafoni*
camque dicunt. Reliqua tantum non omnia
loco graduquQ niQta^difparuerunjt in heroi-
cis, quando laus inteiiditur, animantia, dum
philofophi, fintne machinae, fintnQ fpiritus>
euidentius inter fe con^tituerint. Homeri
adhuchetdes» vt canes, jhifi latrant, tamen
pugnant. Virgilii lieroes, ên. U. 3,55..
'
.
'
litpi teu .»
Raptoresxatra mnehulajquos fmproha ventris

\ Exegit iaee&s rabksy catuHque retini
^--Faucibus exfpeUmtficcis: per iela^ perhqftes
Agnofcas mter arma Yirosque Tityruni.9 «c»

pertum qwini.' fit .
•
^
'
pijU lupus Jiabulis, \. , ,
•••• '
§.^ 3^4-' ' • •
Hdrdttiiviam Drufus, IV. dd. 4. cbmpara^'

tur lautius i) aquilae, quam non improba
vmmsrc(bies^ ^>. 3i3*fed
^ .
filim
Digitized by.Google
iVWa taborum propuHt infcium. fi*
'
Sed an fatis digaum eft , illi ' «
. •
^ Quod
Pennijitj expertus fidelem\ * '
/
LeoojV Tranfcat.r Sed an funt etiam :
Rhaetif fub Alpibus rindÛcorum^^Qbarmatae

•Amazfimsfuuribus dextrae^
diuque^
Lateque viSriM cdijeruae
* '
^ '
Jwis^caprea^pafcuif/
Intenta? *
^
. ^ .\
Si funt, an eoûm in poena mîi^ft J)ru(i
'
, ,
habet viaoria iaudem?-
OA^/ iam fatis ejlj ohe! i>oeta!

pjwedis adhuC > , /r^ quaeris. f /
0
,
Maiores aquilis leonibusque .
-^/
,
.2ôilir>&iaximef CQnmparationes?
Comparat principes iiiuentutis romanae>
ûosAiâftuSf filionHiiinftar> habuity. >
3) iuuencis: * •
^ •
.
'
\
'
.
EJi in iuuenciSf ejl tti equis patrum

rtrm. . ,
^ : Hoc
Digitized by Google
ipa -FAis I. CAP; I. SKCT. xxti;'
Hoc et in & deprehendetur exejnplum ec
Magna modif ifnuare paruisy

.
et, quanquam non Igfloro boues oUm maio- .
ri ifi reuerentia habitos, ac nunc, tamen, non

Horatii carpendi gratia, fed amore veri, iS<ft- ,
iudico/ in quod ii quis nunc fimili in oc«

cafione prolabetur,nili Rofnanij 212. certe
Germatij foiknt equiies peditesque cachinminh
et vairesj quos Bentleius peditibus fublUtuit.
'
Quartam fpecienx §4 ,310. memorati vitii

ometvetusiUiid:
Juppiiet; interea cana niue confpuit Atpes.
'
et recentius : emunSioris nartsfnortaUSf quan"^

. do placet facetos et elegantes
Grandifonis pompare modisy tragicoquebomu^
Transmittatur enim emunSae naris homo H6»
•
ratii, « .
madidique infaîa naji

apud luuenalem cum rutlantibus eorundem ,
perfoniS) quoniam tunc fublimia fcribere non

cogitarunt. \ 3iO- HuC potius Hefiodi^ vel
quisquis poematis fcutiim difti fit aufiory
quam JUinginus S« VIIIL reprehendic t Tri^
Jlitiay cuius ex naribus humores fiuebarit.
Tu grauis es nobis^ etfaepe emungeris^ exi
Oeius et propertt. Sicco vmt akera nafo.
r- '
itongi-
' ' ' ^

«
" •
^
* «
" Digitized by Googl
VITIA SVBLIMI OPPOStTA;
193
I^flglnus eiusdem yitii icoAt Pfytonem &
JUnepJwttteM immuufuam Sio. ra. tnut uutu.
Xfifnfut metipforum obUuifcmet
, «uSmum
•^^fij^ P<^<^fira.
fhan tk
e. g. tunc, VbiT.r
rtfMbi. Laced. fcribeiu pupiUas
fum tn oculuy. verectmdat virgauttHau, , mm
.
• 317... •
.
•
'j u
O^^^^
harum depreriius iufto de
eraii-
dibus cogicandi rationum
gnidus remper tt^-
wores mquibus non magniiudo fokm
funt,
Ibrce n«u«Iis, fed edam /inful
•
fc magnis neceflarius xîdae
dignit^ S
honeftacis ec
AuenorjwrirtutisamorlaediturperriLE
• VBLIJIIBVS COGITANDI GENVSe.^"
loni^dfcriptumpraemium nefiindi
l«ôcinil
^.314. e€magna))ars metamorphofeon
dii, eo.procedens aJiquando
Oui-
dedecorum,' ve
r/^"
Aut meaft vejirat mukebunt
peOora menteti
'"'^' f''''''^'^ nec credUt
ReMme -ûilfimeqtie. cauet H^ratius,
V»ia«iia* adhibeHtur
Ef"*"*
•
• ... • N -
• •
Rir
.rA»S I. CAP. I. «ECTi XiHlU
V
194
Regati «mfpeBus in auro nuper & ojiro^
taitmaf,
Migret in obfcurat 'haMti ferrmme
H«c herouna muwa conuicia, quorum exem-
non opus eft in Homero quaerefc, quum
pla
adhuc in rcripti*
-^te pauca faecula publicis
iUuftjium prindpum vel ipfps
iam titulQS,
macularent.
'
$. 318. , .
Pergens 1. c. Horatius;
',
Net dam vitat huiium^ nubet et iifania
caj>teti
eogitaturis fu-
hos dedodt ad vitium maiora
•
. giendum Ih qvartvm- tvmohi» ce-
inam fublimi-
'Svs* resexcellentermagnas
tatis in Cogitand©
fpecie nequicquam muol-
uens.Cuius meteoris quomam vere m»te-
ria « obieaum non exaequetur,
liluAre
p*d»s Kfu-
omnis tumor huius generis eiit
217, 310. Potiores «us fpecies,
, TTiôv, f videbimus, fi praeci-
velut in ipfo fuo fonte
inemoreî fal-
puarum^de ftibUmi veritatum
•
hmc^detorfionera,
femearum conuerfionem,
•hinclaruametvmbram fublimitatis attende-
mus in ampleftentibus tumidam ec

^ fufllat^,
nubem pro lunone* '

.
-
•
I. SubUme cogitandi genus eft admodtUli
'
^cmm. Hocveriffimum, §.
Digitized by Gopgle 1
-inferaiitoip mate co*«v>ir6c^ Quicqtiid pul-
•
-cnuftreddendiim illud fubliniandura
,
eft'
VndQ tuiiKwum genera, huc u^qiie tonfide*^
*atty»>p61i»ito'ce «bintuhac venuftuia
erunt
ioblinau. Hic prinius fons, primam tumaris '
nunc confiderandi fpeciem dabk,

,
^.^«rg' A
pulcritu4inis ftodio, fucos
-
omnca
floffulos, et quicquid eft '
vbique-pie-
taentofum .ornatus , . p^dp^P^ qiiSuis .
» argatas ahtithefes,
ec
ipfas diaionis figuras ad naufcam
vsque con- '
gerent^S,-^ fubiimiter^fc fcripiiire

fooiniant,
II. Sublimia nonnunquam

«dJnodum bre-
iua> nonnunq4;am.f?j^jp,ileBter
.
copiofa amc
et:îi^ntia, $. 398.;. Hinc
couMertendo
peffime torquentur;_i,) quo br?«o^
a) 0^,^ ,
«lilfufip^.ens, hoc ?ri* ,fiîimior. ^

Vnde du*
fublqnis videtyr, cujys / . .
;
•^W/rîr »«» liifctepuit fmuntia
Dtlphis.
f«isfubHmis....J^^^^^^
ratTty Huc autem propius

perdneti^ fi qui»
«(poRClidftiêa^vaet, fi qui^l f^biimis co^

N a .
•
. gicar*
r' Digitized by Google

cogidtfte VcUety adhibtt trituin iiiud: D$
hoc praejlai mhil^ quam pamca dicere , adeo-
, nec pauca ,
que ncc nihil nec multa j nec
magna* Im^rini iibi pkudit» ac.iimuknar
•
Ouid eniml IS^nse brcuiiSme perafhi fmr
onuua t .
• .
.
'
•
' '
S- 321. *
3) Qtta alius tunc fibi fublimis videtUTf

quando omnia ita circumfcribity vt riec gal*
lum quidem gallinaceum , fatis Ipngam yo*
cem putetyfed praeferac iiludluuens^s:
Quo^mordetur gallitia marito
Huc magis pertinet exemplvm frigotis s
Volfio aliatum, Sex- Rufus habet: per D. ^
'
Brunim Hijfpamai obiittuimuXi et vs<pu od Ga^
4$s et Oceanum pirmnimus. Uemîta tnmen^
-Florus narrat: D. Brutus atiquanto tatius
GaUoiCoSf aique omnes GaUaeciae populos^ f^T^:!'
datumque inUUiturfiumm oblmiQnis , peragri-
ioquc viSor Oceani littore , non prius Jtgna con^
ueriiij quam cadentcf^ in maria /olem , oBru^.
iumque aquis iffumy fim mn fUoSam/acriî
•
c
mctu ci horrorc dcprebenaitn . :
'
:
*
UL Sublime cogitandi genus ita maam«
(genericet) cogitacy vtadminucaf (omnim»-
Situdine aefthetica deftituta,) nunquam de- ,
)atur9 §- 299'Hinc cpnue?titur prind-

pium ; Qoi ergo de re quapiaiQf tanquittt de •
/. • - ' pptima .
'Digitized byGoogle
VITJA _^VBX1M|[- I97
c^ptfilmsqvdinay qua^ vnquam eft, fuity erif^
ita cogitat, vt et omnia eam ambientia, cir^
cumft^cia^ .etvlUracione coiiGernentig, eol
vsque eieueti vnde non datur vel imagina*
tioni plus vltra , fublimiter ille , profeftOf
cogitabit. Habes quartam tumoris huc per-
tiiieAtisY f 3189 fpeciem» Hic eft ille /umar^
'
qui fecundum Longinum. S. IIL altius tn-*
furgirevulij quam /uhtimiOf pêrifi/ ausem
mmtno fublimUms loppmimr^ f 3 1 8. Exem» •
plum dabit tempeftatis defcriptio in Aen. 1. J,

"Comparataeaf quam jLucanus flo&ibus fuia
iieque tunientem habeti L V. in qua
(Neptuni) regno aecelfit terruficmdoi^
Quum^mare conuoluit getueSf
. quum tiuora
Tethys -
Ni^tuit vltapatij caeh contenta teneri.

Tunc quoqut tanta maris moks crcuiffit fn^
'
- qflra, •
\
Nifupirum reapr prejfijfct mtbibus mUks.
JtuOus in nubibus accipit imbrem. e. c
' rV. Sublimiaquorundam lidem fuperant,

Hincy qua confequentia? ta-
301, 28(?.
meninfertur: Omhem fldem fuperantia quo
largius congeres, hoc fublimius cogitabis.
Haec quinta tumoris, dequonunc, j. 318.
fpedes in inoredlfciUtMe jualicunque fobli-
mitatem q[uaeientium. Hia femetipfum^
. N ^ . • traosf
t$S f ARS I. CAB. 1. .5<£CT. XXII.''
«
trdnscendefo vi4ebicur £NsidmS| ;îuiQdo ait

M^:. VIL 104: t: ^ • •
.
'
Em ! TtdSfkiinteif Vnkamm naribui epaiit

Acriêdes tmn: tuilaeque vapoi ibus herba^
*
Jrdeh^^vt^jle fohmi pfe^^
Pctlora fu i/uus claufas vQluetUiaJlatnunafp
Giitturaque vjla fonant ^
•
Hos fubliitiei» Petr6hios iideii qm ^nihU ^jr.

ff/, ^rffl'^ tyi^ habemits audiunt^ et vident^fed
tyraniios ediita fribefitfs^qnibur imperent fiUis^
i^patrumfiiifruincap^^
/ . < V
% 324. •
'
V. Sublknit aon .cteinibiis omnia-iu^t^ -
30J. Hinc inepte conchiditur: Qno ob-

fcuriusl^hpc. (ublimiu^. Habes fexcam tu-
xnoris et irieptae fubUiiiitatis, 3i8> fpe-
cfcm. Huius amicis Tacitus Liuio, Lucanus -
et Statius Virgilio.praeftant) qua fublimita-

tem quoniam intelle6lu fa^pe difficiHofe&
,
fant. V deanius exemplum. VirgiliusAu- •

.
gufto: .
.
^
lam pridem nobis caetije regia^ CaefaVf

atqm htminim queritur ciirar^ trir,
Inuidet^
'•\ Georg. Kjpi-
Statiustihuentionts gle^jun habere iquia |K>q
porell , ob obrcuricarem tamen fautoribu^
huius palmam fubiimîj^gci^^sr/puiife vid^l^tuir
Vifgiiio, fic Xitum aHoQUfifisi
'
,
" . / Qt
. Digitizecl by Google
VITIA SVB|«IMt O.FPOSITA. I99
*
' - '
' Oi^LMiai decuf.addite favml

Qtiem noua maturi fubeuntem exorfa pa-
^ remis
. .
Apjernmn f%bi ^ftoma cuvit: licet arSior
omne/ .
,
,^ Limes agat Jlettcu^ et te ptaga, tucida, caeli .
Plciadimy Borme^ etîutcifutminis experi

Sol/icifet: ticef ignipedum fiâencuor equorum
^lffttmsaki^rwHamemcrimlnuetrtum
IfHprimat j aut magfu cedai tibi luppitcr
aequa^ *
•
Partc pol^y motteas hominim comentus ha^

benis
yndaKum terraeque potens^ et Jidcra dones^
,
UaeyaStatianayirgilii periphraiis in bac
tninom fpede nouainr mihi modificacionein
reuocat in mentem , quando tumidum cogi-
tanîgenus qjisUi obfcurum, §. 303^ explicat
fiervere obficurfiln et limul iâtico» nefcio
quo, apparatu omnem fublimitatem oppri-
mit. Si Jaautat cui. timen ti proceJiam Caefar:
Bonoj tit^ ammo eflo. Cacfarem vchis^ noi^ in-
tellexit Caefarem, ,de quo non pugnabo>
quaeriturâaLucani Cae£MreminteiIexifle cre*.
dibiie fit, quandoilteiane.ymbofi]s*adreSo^
rem nauis : 1. V.
'
Spemcmnast isuiiutf pclagitAWUoquc fureiui
N4 ,
Trar
200 PARS I. CAP.,!* S'^CT* XXIL-
. Trade Jimm. Itaiiam Ji caeto aiUlore re-

V
$ufjaij .
life pete. Soh $ibi tmjfa haec ijl iufid ti^ \
r
'
morif . i
'
fêSorem non mjfe mm^ qum mminm
^
nunquam i
Dejlituunt » de quo mak tunc fortuna me^

.
il^
returf
Quum pojl vota venit. '
J
Ica Lucani Caefar verom in Caefimia adhuc

per decem verfus fubobfcure conimcittatur,
ec caooiea fuccenfec fuo paene Caefari poeca
non plura loquuio : .
yi. Sublimia adeo perfuadenc» |o8*

vc poctus extra fe^rapere^ ec vim ac impetum .
inexpugnabilem afferentia fe fupra omnem au^

ditorem eri^rcj quaoi perfuadere dicancur
Longinoi&.L Hinc pradudiciuin: Magna
de magnis fi tollam argumenta , magnis de
imagnis eqMiC maxime perfuafibilia. £x quo '
denuo feptima tumoris, de quo 318. fpe-

cies, fe exferens nunc vafta perfuaforiorum
CQpia^ quando. paene nuUis bpua fuiiieCf .
nunc aitiflime petito^rum entliymematum fyr-

'
mate> nunc praefercim inani magnitudinis
vinbrain ipfts argumencis re ipfacriciifimis.
Huc certicudinis omnino nihii haibentia fimi-
liaf modo a Phoebo f in$i€Lf grandinet e^,
quic#'
Digitizeb by Google
I
1 I — •
' • •
'
- . . \
VITIA SVBL|,lfI OPPOUX^* CÔl \

- y * "
.
' • • • i
quicquid eftvbique fneteororam » defiimtt

fint. Huc exempla, licet vere nihil proban-
tia» Cambyfen et Epaminondam» Ale-
faltim ^ ,
>
xanc^niin Magnottf Xarxm^ Pirfarmn i&^

uerth atque Scipiones crepent. Huc tefti-
monia Stagyricaei renati Euphorbi, lusciniae
Attica^ Veaufini oloris t Biibilttani vatist .
grgni Mantuani, philofophi Ketr eâx^f^f îut-. .
hriftiiKief virginis roiium contemnete do-

^
fitae e* c. qiiaii& defimforibiift iUis tempHS

iion eget.
- $. 327.
Vfl. Q;iaedam fublimia mouent vehe-

mentiflime» 308- Hinc peflima conuerfio;
Quo feraentius bacchaiêHSf hoc fablimius
cogitabis. Vnde oftaua tumoris, de quo 1
$•318* fpecieSf qua fublimia cog|taturiis re*

p^nte iii parenthyrfujn inddas, qui, quando
in fublimibus aliquem, veluti vertigo Phae-
tontemt abripit^ aIx>ngino S. II. poftTheo«
dortim, defcribitwt affeSur imempejliuui ^ ef
. inanisj vbi affeUu non opus ejl^ aut immodicus^ .
'
vbi mediocri opus ejl. Saepe eninh veUu ebrieta^ '
iifviy quidam ad affeSusj qui non in re poftti

funt , fibi proprios et Jcholaflicos abripiuntur.
DeinJe merito igmminiae notam fubeunt^ .
ram auditbribus nihtl omnino commotis. JDum

'
funt in ecftctfi coram nihilfimik paffis.
-.
•
'
N 5 . 328.
^ ^
• »
. Digitized by Google
L
4 <
328» .
,
- Augetur huius tumoris turpitudo, fi nec

intenipQitiiius quidem ec nimius affedus, qua'
decee mttdne^ cGnctpicitr 9 ica vtjfllffljr Jhiim^
itolisj periQdif pojlulesy ec in fummo horrore
puefilicer arguceris. Quo tumidae elaborar.

tiones chie.matum a PelToilio cdmmeriiorato-*
ruim: pirataecum catenis in tittore Jlantes^ et
viffpofîk inpîHmtia data > vt vir^mr tra aut^
plnrit hntnokntur. Jam finge tibi iMenem^
inflatis declamationibus eiusmodi contricumt ^
etomnes has tumcns fpeties in vnum the*

mS) veluti iura coqui, confundere inftitu*
tum, et deprehendes tepidum Petronii
di&unl : Qui imer haec nuiriunmrf hon niagir .
fapere pejjunt , quam bene okre , qiii in futind

habitam.
Digitized by
t I
••• • •;!l • « • • • •• • •
. sECTio xxni.
'
§. 329- •*
f .
'
.
•
>
ARaVJNLfNXA A V G EN T 1 A. dicamUS,
vel vnioii^ /Vel pociocf Voiownc
c]uorttiii
jnaxirae a rendenda vis bft» ^^. 143. vt- cpn-
gruemeni. cum cogitandi$; magoitudinem co*^
ginicioiiibtis noftris condlienc 9
i
Liceat enim hic augmenta tantum vere taliay

vere pulcrai nomiae augentium in|igQirey
qttum argumenu tuttoris iam m£ t £ o^n or:
RVM nomen nafta fint, et argvmenta
.©* y R l M N TIA dici pofliQt, A^quir
bus EXT EN V AK TiA dillinguot \,mi&- .
minorem cogitandorum magnitudi*

tantia ad
siem mei^ce formandam , ac primp vifa efitt
liaeeenimy verifimilia et ica€teroqii)n pulcra,*
dico augentia, fanenonthema, fed magni-
mdinem et dignitatem cogitationum , cuius
vdque intereft/ vt iufto. 'meciii JGingula pede
mediutus videatun V
<
•
Jn^figaris augepcibus §. 26.eft edam
augmencum
mv^fiTi^y vel inccementiun i ca-
iustamen vagus eft fignificatus. Longtnu»
eam priuM ica.defcribiti vt cum figurai
quam mifie ciunaceia qttidam> .

alii gradacio*
nem
204 P ABS I. CAF. L SECT. XXIII.
nem yocant, figura fane augente, $1.319. coia«

cidat^ dein autem reiicit definitioBem ui/^tf-
a-ict^g^ quam concedit efle fcriptoruni <trtis,
fecundum quam omiie afgumen-

KetfJtepoif ',
tum augens pulcrius ex fignificatu, §. 329.

diceiem auxefin, f. augmencum. §^26. Tmr
dem Av^^w ipfedefinitt vt, quamum^bil^
co per lacunam corrupto colligi poteft, ei^
dem ?id^ttr comple£ti velle 9 quicquid elt
i^vpc7r4tHP rfi nrifLmfi^ q ur cquid dioiius inhae-
rendo certae materiae vira ?ius et cogitatio-
Biim.deeadeni intâdiCf. fiue verilimilitudi-
nem, fiue lucem, fiue perfuafioiiemf (iue -vi*
femqii^ tantum cogitandi de data matena ra- ^
tionem promoueat. §. 172. Faciie apparet \
yldimum fignificatnm efie lacifidmum^ et pae-

ne cbincidefe» cum notione argumenti lon-*^
gioris generatim, inedium iatiorem, primum
ftri^tiorem. Si vocabulo opus haberem, eli-
gerem figendum fignificatum medium cum ^
».. •
-
S-
•
.
;33i-
Quemadmoduni Longinus artera fubli*
mis ^^»^ xixffff S. II. adliuc vocati qua rar
tiiine caelum profuinduiii dicitur: itaidem
.adhuc confulit (poijS^t^w rjrr hoyng in fubli-
ipiibiis S* VIIL et in primara fublipuMra in«
geniomm clatfem refert ^«i^SM-udrr 2UIL
Digitized by Googl
AHGVAIENTA AVOfiNTI^ 205
* ' •
£x eo autem fioQQg oppofitum fubliini vel

maxinfQ vkiuai 9 §. 217* fignificat ex vfii lo-
quendi frequeritiffimo, et Antilongini recen-
tiofisar/r^tfîroaicahunc.fatiafixit^ Pa«
ritadoii^ qufnquani de Phoeba meteoris
naturae loqui non turpiter in vere etiam fub-
^ limibus aiiquando licet» i26. tamen tuQiir
de irigideqiie ineceora vbique, quaii deimi
ex machina 9 vocantes in fubfidium 9 fi quan*
dotoilere Jimno fe plumbei audebant^êd
rem deduxenmty vt iamiionginiis S. IIL êit
vfu loquendi , quo taies meteororum prae- !
^
cones f qualem 202. viîmus f fMrwpeXo^
yph inmo fUTfmpoXi^My dicebantury ikbli* ^ .
^
mia meteoris opponatr et nunc Phoebus et
<PoifioA9yiw in eundem yitiofum 4ignificatum
vehcrit. •
-
'
-
•
\ 332- - S-
In argumentis augentibus mo-
figuris et
jnemum» quodliabent ad magokudinem abr •
,
foiucamf indagemus folum generatim* Vn«

de per fe patebitf quomodo fe relatiuam
eciamad magnitudinemfet tenuitateiQf mecUo-
critatem» et fublunitAtem habe«nt. Adbanc
facere dicit Longinus S. XV. imagincmf
quam hypotypofin dicimus» quae tamen eft
potius Jttcis fubJimicatenr potilfimum am«
.
bientiSf $. 303. argunientum et figura, quam

-Vt immediatef yei potiflimum magnitudinem
COfitttionumdc^requapiam augeatf §. 329.
• "
-
' '
172. „
'
^
Digitized by Google
a06 FARS L CAP. I. S£CT. XXIII.
.
172» cf. Longini S. XVII. Pari rationepu*
tarem n^riipgatioiiemf de qw Lonîis S»
XVIIL potius adperfuafionem facere^ tan^
taiti etiami quantam fublimis meditatio po*
ituUuc^ §« quam ad ipiam immediace mt» •
gnicudinem augendam. Nec afyndetdn»

de quo Loncinus .S4 XlX. negauerim ad
vbertatem et fyqatbroisraiim queodanrmagis
fpeftare fublimia decentem cum decora bre- .
liicate) §. 295» 148* .quam ad intendendaoi . .
propiubjetimmediafeiDagnitadifian.^.3!29. ' .
, . » . ; . * • -
• « 1 • • .
I . .
^ I
t $ 333» * • • '
Rcpetitionem autem, de qua Longinus

S. XXI. huc
vtique fao lure y6co; 'quoties ^
iijura eft/ §. 26, quanquam enim et ad per-

fuadendum et ad incitaudum aliquando fuam ,
etiam ejdmiam exferere. poifit efficaciam»

prinio tamen id femperefficit, quod nunc in
primis att^ndimus, vt maius illud aliquid) ec
'
digaius aniinadueriiohe noftraff n\ultUmque .
ponderis in fe habens cenfeatur , qubd di- ' •
'
gnum vifum eft it^rum iterumque reuocari
in animum itftiquje veiut ob oculois plus vicef
fimplici. Exemplum videbis in Longino. .
i$ed nolo tantum argumenta fublimium»

S32.- Huc in tenuibiis repeticum iliud:
Po^tuncue /i^mx. ,Virg. ecLi* . ! / v
'^' -^' -^^ •• •

* *
^ ' • *
.
*
Digitized by Googli
#
7
ab eo, qui dixcwt ; : .
Nqu equiikflii wuideoi ^n^roi^ jnagif.

item iilud ecL 4. venieacis icerum ad fe ip*
fttm ek carpi fatis t^hfi *
! Corydon ^ Corydon ! quae
.
te dementia
'
cepit!
Daphninquf tuum tolkmus ad aftra^

Dii6ifihm»wie^r§ fermus^ anmiifw qua^
Hyperbaton, de quo Longinus S. XXII.

pocius ad vitam et pathecica 9 praefercim /
quanta fublimibus cbnCieniuntt §. 308. qiiam .
immcdiate et propius ad magnitudinem, §.

329. . £x iis y quaru|n Lpnginus S. XXlli. t
mentibhem iniicit»' figuris hiic priefertim

climax et gradatio, dc qua iam 330. quan-
do fciliceC) vel mirabilius magnificenciusquef
vei faltim aliquo modb augendi aliquid or^
tiandique gratia cum eleuatione nonnuHa, id
primum cogicacufy quod datae materiei con*
iieniatf veluti in grada poiitiuo cbnfideratae»
illudque tanquam vnum et menfura fi acce*
pcum eily ftacim addicpr maius 9 hincdeouo
maiu$9 et ficpoirb; doneiii nfndem maxi-
mum ipfis his praGmillis, debilioribus vti toc
luminibuSY illuftratuni in omni fua amplicu-
dine percipiatur. VniimMeJcemplaniY etiam
'
' • .
•'•'^ ' •
ab .
,
.Digitized by Google
obalia) adfcribam: 0/ tempora! o! moref!
conful vidrt. Hic ta-^
Senatiif haec intelligit^
mmfriuit: yiuit? §«333«' immo vero etiam m
fehatum veiiit^ fit publici conjitii particepfj notat
04 de^gnat ocutif ad caedem mmmquemque nor
§•335.
» Huie oppofitom vitiom 9 ma^tim iSet^^c
incremtjntum, quod arf rependi vocat anticti'
jMeemf veliementer caueQdumeft^ q^ci Aic«
cederent in pulcrd cogitandis pbft maibrat
1
autem) mihos aliquid ^ leuius aut indignius
iis, quae antccefleruntj inuoiucntia, Lon-
ginos S. XLIII* huius vitii fatis lepidum ex«
emplumex Tlieoporiipo, §. 174, comme-
morans eum inter. alia reprehenditi qui. ex
foblimioribus^ in humiiiora decufât^ quum
e con trari o debuiflet uv^fja-iv facere. Hic de-
nuo Longinus» non ex iua ipfius notionef
n^c »definitione rcriptorum artisi fedft^lr
'
(Uus vocem adliibet. 339«
Argumenta, quac Longinus S.XXIIII.-'

XXVIIIL percuririty oninia mediate potius
augent, per vmun reliquanim cardinaiiumi
meditationis elegantiarum, §. 22. quam vt im-
mcdiace propius pondus ac nagnitudinein
conci-
Digitized by Googl
toncilient. Metaphorae autem, de quibus
JLongiiiu^. S* XXXIT. fimilia et comparô*
Tiesj dequibus idenirS. XXXVIL '({iiainqtiam
bellae plerumque limul aliam vim et effi-
taciam habentj .^42', tamen et hac
,
tra-
"bendae fufiti quar^lis tfpud catds' iuftores
virgularum menforiarum fimul vices fubeunt,
tfuasidea fubmjniftfantf vt ex ânim nofia
Tnagnitudine ac d^ta fl^rtWicaft»- iimproprii
,^
compar/itique thematis magnit udinem digni-

^tatem iac pondusjt fprfan adhuc mhlus tibi co«
gnita , Mcicus tecuitt^^^nieriaris: §. 329. Dic
Siquem malum ciu^m quantitas adliuc inde- !
Di.c eundem pefl;em reipubli-

terminiata efl;.
Tae. Nonne graduS'^*talamititis p bficae,
quemelfe in pelliientia notumeft,v augetfi-
Ikml firaultatem et det#iiiietttum ix^ fignlicatu
improptio publicuiii) antea minus cogni-
'
'
tum? * .
• '\ '
VlrgUius fpeci^s ii^bbrum enumerare dif-

licile Oogitans, gradum difficultâtis, quam
Uefthetiais pro impoflibUitate habet phyfica,
<l;uamai6 fit, comparandD pingit Georg. II.
' 'lo^ . tÛMerUlny mquiens, ei nomina fpecierum
Si guisJHrj velityLybici vetit aeqmrit idem
^
•
Difcere qticm imhue Zephyro turiemur
'
' - arenaej .
* •
- Jlutj vbi nauigiis vi^tentier viciiUtEurwj

"Nofe^ qU9t Joriii veniam dd HttoraJluBtti. •
iio p A»s I. €"ap. i. s I c xi xx itt:
'
'
•
. 338.
•
, S. ,
'
'Eademautemhaecafgumentaaugentia 33^.
hoc caiiûs adhibeiula funCf quo certius
'
ma-
thematlca cognitip «tibnis analogo' '
'
^
Pmculofae pkmm Ofus oleae ejly

/
ri&t vel <^,cuvofA»u( dtiani) erres in cal-

culp 1 .qup fafto ex iisdem fontibus et larga
feges argaiaentoruin deprimentium, §. îSt,-
315. etmeteoromm. §. jap. QuQrum ne-
fcio> ÛLnon Plato quaedam exempla dede-
'
liein.aiecaphpirica defcrlptione corporis hu-
mani, quam ex dialogo , qui Timaeus dici-
in qua
mr,. partim Longinus fuis inferit, et
ian< circulationem ianguinis Piato docuiflc
'
perhibetur, cor dicens fpntem ra Tept(p£f o-
UMHt ôifiUS eUfMTOf )CrtT<* TTctvTet, Ttb fxeAff.
•
An fine tumore cpilum diqitur IjUimus inter

arcem capitis et penuf? An eAranC, qui
in
coropKttione reipublicae cum poculo, in quo
deus furens per deumffibriixm
(aquam) cafliga'
ct manifeftum, ec crypticum, cu-
i«r, jS«ôf.
'
morem, dieprehendere iibi videntur ? §. 3 10. ,
' V. . 339- S.. ' '
Argumentnm augens, et huc primario

pertinens, eft in Longino S. XXXViH. hy-'
perbole tam in cogitando quopiam, vt ma-
ut pafuo,.li-
gno, quaiii in cogitando alio,
vere «C figur»
mites ordinarios transgreffa,
.
fi
« 16 Pofterior, diafyrmus, eft argumen-

3^9r n«l..fiKi» al»<iwbus
\\m exteouans,
Digitized by Google
^ VrGVMENTA AVGENTIA.
«
2H
:apte Tapinofis di&Zy t]uae potius pro graeca
4eiiaininatioiie ononis acgiunenti deprimen*
tis/faltim in vitiis, habenda eft. Huc vo-
jicaui hyperboleQ». quae figura iit. Jam fae-
pius enim prae me tuU phaenomeria Ula i in
pulcre cogitatis diftisue obferuata et graecis
plerumque denoiuinacioQiUus ornatai quae
pueri difcimustvt figurasttunc demum hocti-
ûlo digna me iudicare, fi cum ratione fufficien-
te locata deprehenduntur^ et infigne quid iiK
focum pulcritadkiistAia edam ex partexrOn*
•ferant. HincLongino hyperbolae crypticae
'âxime piaceQt^ •ita ticnkes akicudinis pro-
ifonditatisque tran^redae^ v^ tamen ne iliud
•quidemfaftum videatar. Exemplum incom-
muni germaoorum phrafi djeprehendo ; quan-
>do venementer ex vnlnere fub cnientatum
411 fuo nacare fanguiiie dicunc
•
S 340.
êc ego, fecundum aeftheticorum vir-'
Igulam menforiam reiicerem hyperbolen-He-
•rodoti^ qua dicit in Thermopiiis pugnantes
graecos harbai oi um taciilis fepultos ^ nec co-
•micum illud: agrumM^bet^ cuiits terra^minor
ejl epijiola LaconUa, Multo iam fequior eft
diafyrmus, ra7r€iVQrr\rog av^fiin^^t quem Ci-
ceroni Quintilianu$ adfcribit^ Vlll. 6
Pundum fârro vocat^ quim pojfum miMr$
* ^ Junda,
Ni iamm exciderU^ gua tiftia fwida patct.
0.2 01 me-
Digitized by Google
"112 fARS i. CAP. I. IBCT. XXllt.
O! mediocrem poetam Tullium! ElTet for^

jhalic^r veouftior diafyrmus Catuili in Furii
paupertatem c. 23* al 16. fi vel fimplidter
honeltorum morum rationem '
per. omnia ma^
iorem liabuiffetauaor: ^ .
Furif cui nequeferuus eftj nee arca%

^Nec cimx^ mcaraneusy mc ignis. .
Dintef vet JilicefA cdmejfe prûnjf.

'
"«k • « X
Jlieûi corporajiccicracormij
Aut Ji quid tnagis, ariduM ejli habetii
'Sok cLfrigore et e/uritiomf Q. c. .
Neccxcufarc audeo hyiperbolenlfocratii

'^cedentem) i)ua i) ftatim tn exordio l)
orationis, non pocmatis, 3)in qua veram
Athenarum prae Spartis eminentiam in be-
tieficiis Graeciae coilatis jpromititebat often^
dere, fuo fe gladio petens, et admonens au-
ditorem contra fe ipfe , verbis tantam vim tri-
'
buit, 1/1 pojjls iisdem et res magnas humites ef^
ficere^ et paruasniagnitudine v^JUre^ e. c. Quid
enim, Sopbifta, proficies tale quid auiu^
verbis vnice , liifi vt vel repas , Vei tumeas?
Praeferamus hyperbolen Juucnalis, cui quae-
4am, Sat. VI. r .
, .
-
,
Tot j>remit ordinibus^ adhue cmpagiiut \

iot
altum
Medijicat caput. Andromachen a fronte vi^
debiSf
Pojl
. • *
* • Digitized by GoogI(
JkRGVMEMTA AY^GXNTIA. 2X3
Pofi ndmr^fi. Credas aHam^

breuiorque videtur <
V
f^rîne Pygraaak nuttis adiuta cothunîs.
Quam
in argumentis augentibus paene
/ primam leeimus, Venufta repeti€io> §. 333*
nmltas fub fe comprehendit figurarum
<
(pecies, quae in figuris didionjs habentur

onlinarip» ec tunc quaadp vere fupra inemQ*.
tacam repeticionis vim habent, fiunt fimul fi«
gurae fententiaey ^,20. Repecitio eft vel co*
talis^ vel parcialis, e. g. muucis falcim relar.
, tionibus refpeftibusque, quos cafus fignifi-
Care folent, vnde polypcocony cuius ec Lon-
ginus S< XXIIL mehtioneni iniidt, et ad '
quam fiûram audaci, led vera, philofophia

yoflTuis .ec repeticionem variacis numeri^»
gtadibUSY generibisis, modis 9 temporibu^ et
^
perfonis retulit. Huc iUud Calui: FaStm

Tt ambitum omnes fcitis.y
et vos hoc fcire omnes
iiunti Alia ratipne repetitio diuiditur in
immediatam et CQniundam> ac in mediatam
. Q^4jisiun^mv
's ^
343-
Bepetitio disiun^âi totalis eft anaphorat
4. 342. figura, fi ponderofior res ipfa figni
fepecitiope pjrimum in locum collocati ite*
. ûm iterumque infigicur aitamehte reponen«
vnde {tvct,Beuffj(ng vere fpcrari poflit.
: '
0 3 Talis
Digitized by Google
FARS L CAP. I. SECT. XXIIl.
Taliseft figuray fane non .di£tionis tantuniy.
in anathematc Mofis et tutKttpia- fJLCti ChriftK
Repetamus eêmplum ex LucUio pgft L^-
fiantium:
fîrtiU} AtbUiey ejl pretiunk perfqluere verunty
•
jQmk in verfamur^ queis viuimu\ retu**
potejfe.
'
yirtui eft haminij fdire idi qmd que^que ha^
'
tedi ref.
' f^trtm fiix^ kmiiU reUumi vtik^ quid Jit
honejhm^
Quae bona^ quae mala ium^ quid inutile^
ptj inhonejlumy
Virtus r quaerendae rei fnem fcire ffioduw^
_ §• 344.
,
maioremi rim habet in fin^

l^ndemi nifi
repetens, quae commendare vult akiori per-
,
penfionii epiftrophei vel epiphorai fi verc:
iit figurai §. 342* Qualis Plauti
Qui omnia f^ ftmulant fcire , nec quiaquank
jiium% f
Qtiod quijquc in animo habet , aiit habitury^

-ejivfciuntf /
Idquej quod in aurem rex 7'egiuae dixerit^

Sciuntf quod lunafabutata efl cum loWf
Quae neque futura X neque fatlafmUy tamen
im
Digrlized by Google
ARGVM£NTA ATGENTIA. 915
Tam tnaior eft apud Qcergnem > II. philipp.
Doleiir tret exerdnu popuU Ramani imtrjk^
Sos ? interfecit Antonius. Deftdcratis clarijji-
tnos ciues? Eos quoque eripuit vobis Antonius.
jluSoriia/ huiuf ordinif ofJliM efii afjlixit
'
Antonius. Peflimi fuit ominis in Maximinum

epiphora^ quae inerat verflbus graecis, quos
in eum 4iôs narrae lulius CapitoUnus in
hanc fententiam : Qiii abvno 7ion poteji^ a mut-
tis occiditur. Elephas grandis ejl ^ etocciditur^
Leo fartis efl^ et oedditur. Tygris fortis efty
tt occiditur. Cam muUofyJi Jingulos non tims.
Symploce/epanalepfis, anadiplofis, plo-

ce, epfzeuxis , rcpetitorum pofitu difFeren-
tesy quem ego panipi curauerim in rebus,

in hoc conueniunt figurac vt venufte repe-
,
tant, pe;nitius conlidcranda, §. 333- ,

Eft
ciusmodi eleganda inOu» Faft. IL
.
^
la dies Fabios ad beUum miferat omne/f
Ad jbetlum miffos perdidit vna dies

In tenui prêfertim genere cogitandi i ii qua
tamen comparatiue prae reliquis efle aliquid
iudicandum ed , adhiberi folcnt cum imita-
tione fuaui morum per iimpiex viuendi.co-
gitandique genus vfitsLtordih, quoniam eius-
modi homines, raro cogitant, quae non fibi-
met ipfi faltim adeoque grauius fibi
dicant,
vifum itenim iterumque cogitances iterum
O 4 - c«iam
2l6 PARS 1. CAP. I. SECT- xxin,
diiin kerumque fignifiant. Hinc hae figttJ

faetam crehne inbvteoHciSj CztjMi}^^^^
'
cafyllabis, anacreonticis e. c. c **"
Surgamus. SoUt e//e gfitutx \ cMYamibui
imiftrji graui/ vmhra * nocent et friigibu^

•
mirae., .
.
^ ^ . . .
^ Quam gradadonîn r quod ioêmei|tuii|

.
cUmacb fubnomine iam numelauimifs cun%

Longino in argumenti-> ac figuris augentibusTi
$. 334. eiusaUquam ipeciem atiqui climitci^
iiomine donantes in figuris etiam diOionfsi
habent, incrcmcnto recte ad figuâs. fgntenn
tiaci relatt>. Tunc Climax ftriîii; dicit^r^
quando minus illud, duin ab eodem ad ma-.
iora fcandimus,iimul rep.etitur, $- 333- Vi-i.
deamus exemplum exEpicWoio ^piid Atbeî
meum ex verfione VofTii, quia fimul, vti le-.
gitur> ia vltimis anticiimaci& reiiqua d^tur-i
pantis 335* exemplum exbibet; JEx fa^.
crifcio epiiliim, ex epido compotatiOy quod fejii^
,uum mihi vifum 9 e^ compQt^tiom petu^
qiiidenk
ians C9me£atidj ex comejfatiomfurw^ ex furtH
re Hs apud iudicem^ e^ lite ac iudicio condemna*
tio^ ex condemnatiqiie (ompedesy gangrg^na^ v.ei
JivleratiOf etmulaa.
§t 347^
Digitized by Googl
Quanquam omnes feîtentiaeVoR
figuras
fiusdicit inrel>us.ipfis. quandam habere di-

gnitacem: noii tarneii onines Jiuc traho, nec
plurimas , fcd eas potiffimum , quas' ex me- .
4iQ fignificatu vqcis, 33Q- ctv^^Jêi^ 4icas, $.

329. iêc enttn opDs eft incrementuiti, fiec
•
minoresm, fatis adhuc verifimilem, hyperbo-

Jen fynecdoijhice tantum îuxefm ^c^re, nec
fupeflîtiQiietn fJLetariKfiP catachreftice tapiito-!
fin, §.^339- ^ Interim incrementi,
§. 334-
quod ciims» ftrifte npii 346. breue *d-

fit, §.
}iuc videamus exefrtpium exSeneca, qui /«r-

fiffimam ex negligentia iaauram
eorum dolet,
quorumr/ tô/i'^^/ magna vitae pars;
(labitur mate agentibus, mojîma nikil agenfi-^

dW^ , tota aliud agentibus^ " . .
iSyti*thrQismum, qu^m aliqui congeriem

dicun t , iam iri ?irgumentis locupletantibus.
yidimus, f 148. et in augentibus ad fubU-
trtit?itcm vfque, f
298. Valet cnin^ et in
tfenuh etirt medio togiiandi genere ooipple-
35US îusmodi, quo congeftorum veluti totum
nnimis offerturY magnam abfolute» qu^nt^que.
Tîatiua quaeritur, perceptionem.
e^^citare
Ita QicerQ oro iege Maniiia Qiiod deniqiie
:
iieUi genus eje pQteJi , in quo eum

(Pompeium)
Xion exercuerit fortuna reipiiblicae?
CiuiU^
^/tmnum, Tranfalpinum . Hifpanienf^
j7um ex ciuUaHbus atqtte ex betUcaftsJtmis natitH
nibus^ feruih^^ nauale beUjum^ varia et diuirfc^
genera beltQrum et hojlium^ wm
folum gejla ah,
•
hoc vno^ fed etiam confethx. Congeries maior^
'
ixinc ec celerior ^ huc etiam pertiêt. epicrp'^
, cbaamus» Virg. Aien. IV.
faces itt cq/lra tutijjemf .
^mptejfemqtie foros Jlammisj natunê pa^

tf^mque
Cum gtwtre ixtinxm^ memt/uper ipfa de^
diffm.^ .
In augentibus fine dubio habeamus Par-

rhefian> impUcite vel explicite oltenden-
teni)i vceerumeditad&nieditttimiisue figni*^
ficatio decemeretur, opus nobis infignlfuifle:.
libertatis nifu» uon nifi poft luctam aliquam
viciiTe tamen in animo melforem cauflanK
Poft eiusmodi enim prologum, vel tacitanj
iniinuationemi fane non vulgaria folent ex* c
fpe£iart ac trita. Hoc argumentum an iiguni
dicatur femper, an nunquam rhetoribus, mi-
'
hi perin4e eft. Vtitur eodem cum effediiir
Sinon apud Virgilium, quando* inter prae*
mifla iam huc pertinentia, Aen- II> 77
Cunatf tqMidm tibi^ rexj fuerint queiecum^

'
qucy fqtebor . \
y$r(h tnauitt neque me ArgoHat tk gentt im>-
Hoc
,
Digitized by Google
ARGYMENTA AVGENTIA. 2lO
,
Hoc[ primum. N0C % fi miferum fmuiu '
*
Sinonem; • • .
^
*
/,
fittxitt vamm ^Ham "

puwiacmijuf .mproia
.fiuget.
•
§. 350. »
donec attentionenr afcuifle fe facis putat.

Tum vero iuccam intra animum denuo &m\i^
lat. 101.;
Sed quid ega haec mtm ^nequicquam irigrata
reuqluo? Cn c.
quoeffeSxil
Tum vero ardentus fcitari et quaerere
caujfasr
Igndri fceterum tantorum arttsque Petasgae

Profequitur pauitant.
Quum ûtem rem iam acu paene tangeret,
coius gratia onmis ludebatur ^bula, non ver^
bulum prius, quarn
Suftulit cjcutas vinctis adfidera palmas
fôs aeterni tgnesy , et non viotabile vsfrum
Tejior numm^ aiU vos arae^ enfesque ne^
' ' fandi^
V * .
Quosfugi j vittaeque deum , quas hojlia ge£i.

Fas mihi Graiorum facrata refotuere iura. • m
Fas, odijje viros^ atque omniaferrefubûrdsr ,
^ '
qffa tt^nt^
'
teneor patrtac nectegibus
^ vUii. .
Tu
Digitized by Google
120 PARS I. CAl'. I. SECT. XXIIJ. -
.Tu modo promijjlis maneasyferuaiaqw/eruei^ 1

Troiq^ fidemy Ji vera feram^ f% magtia re^J
*
peiulam.
Euentus docuit, quanti haec habitaîic p^r*.
rheiia» et narrati^ hmi ift^Qi^ta.
• Figurarum augentium agmen claudat exî

clamatiO) non ea tantum» qua taliacogit^ncuri^
«qiiae eloquenter legendo cum aliqua vocis
intenfione proferendafunt, proptermagnitu-. ^
dinem> fed et iila» quae cryptice defignat^

non line adiqiratione talia menti libftrae ob«
uerfari, quae iam cogitamus. Quoniam enira.
parua ac proleisuria %pa,folent in admiration
nem fui ripere^ denotatur ep ipfo, quod ptil-
cre cogitantem fubit mirari, magnum aliqui^
effe,quod animq. YOluit^ Quan^Q legis,
apud TerentiuiQ
D. Hei .mihil quid faciam? quid agam^^
quid clqmem, aia qne?'ar?
O/ caeHI O/ terra! o! maria Neptuml
M. hem tibil A^. ¥,3.
nofine aunice falttm magna exfpe£tas , quae
refciuerit clamans? Eiusdem fcrip.torisinAn- .
dria Pamphilus ita quafi genefm paullo poft

lutnrae exclamationis defcribit
yixfum apud me. Ita ammus commotut efi
'^^
'
metiif
Digttized by Google
JlRGVMEKTA
•
AVGENTIA.
• •
. 221 •
'
Spifgatidioj mirando hoc iamo^ tmi npmii^
Jamque non parua laetari videbiturpofipau'^

ca concludens
0 1 faujlum ctfclicm hunc diem J
5 E CT I O XXIIII.
^kAYITAfi; AESTHETICA ABSOLyTA.
' • '
•
• •
uanta qnanta ifit in materiis acfthetica ma-

v3l gnitudo,neque tamen iiiam affequatur,
iiifi furbiefiiua^ fimul magnitudinis capax>
quam rtfiiagnanirtitatem et grauitateni aelthe-
ticaradiximus, 189. Haec erit abfoluta
Inagnitudo ingenii et jpe&oris, §. 45, fed
hon conriata foium , verum etiam innutrita
cxercitiisyvfu, §. 51. ac difciplina, §. 63. non
leainbttaa» fed pleîsâppetidonibus eiicien-
• dis fufficiens, quanfam omniamagnitudinem>
hinc et dignitatem; abfolutani aeilheticam
liabii^ pulcre cogitahdi re^ §. i/g.
353. ^ §. '
^ Quando itaque nunc in omni pulcre co-

taturo magnum animum poscimusi.nonfedet
animo Cicerpnis ilia hoidoy quae forfah 19
^
, - jpfo
222 FAKS I. OAT. I. SEjCT. XXIIIt.
ipfo feuerioris horiiorite rationis ac puriorls

exaggerâ nimium ac iufto auguftior proba-
ri polfet, vin Quaeft. Tusc. IV^^x: Conjlan"
teniy ait, volmmu
queirdamy fedatum^ grauem^
'
hufîDma Bmnia prementem illum ejfe , quem ma^

gnanimum atque fottem virum dicimUf^ Talis
autem nec ??ioerensy nec iimens-^ nec cupiens^ 7iec
gt/lietu ijffe quisquam volejh Eorum enim haec
funty qui euentUf numanos fuperioresj quam
fuos animos ejje ducutit. Catone maioris comi-
ca^ et humanitatis.eriipysbîccontenti, mo-«
do polTit ac velit abfolute magna fc&hu ab-
llincr^ ab ineptiis, viiibus, ac bumiilimis,
'
"
'., -
§. .354.;/': •
Neque quaerimus in pulcre^ cogitaturo .
quouis virum probata fic . , .
^ gravem ac meritis
.
•
pietate
vetierftbilemi vtveifoio nutu iileptium tu«

multuantibtts imponere vaieat) multo minua
faominem qui fronte graui trijiique fuperciUo
fuas opimonesaliis^/tm/»ai:i/^r obcrudat>mi^
nime omnium vnum e* iis, qui . ^
ignauk mqueunt grauitatemmeru •
Nobis fufficit animus ablolute magn.oruni,

adeoque dignorum etiam, et potens et con-»
ftanter auidus, feduloque cauturus, quae iant
reprehcndit Lucilius, ^
. Dwn ridet verfus JEnm grquitatf minores^
Digitized bi Google
'
«RAVITAS AC$TH£TICA ABSOLVTA» 223
9
S- 355.
Hanc ingcnU pe£lorisque magnitudinem
et potentialem optamusY partem chara£leris
generalis in felici aeftlietico, S. H-VI. et
cunCf quandp ad pulcre cogitjoidum accedit,
«6tualem9 qua non «lio folun^ tempore forfan
et aliis occafionibus, fed et nunc, et ea ratio-
ae» quaiam res egeti pofTit, non velit fo-
lum antecedenter incompletis ex folicitatio-*
nibus, fed etiam efficienter decernat, magna
abfolute, hinc et 4igna, quibus nihil iniit pu-
fiUi, nihil hiimilis ,et abiefli» mente» prae-
cordiisquc concipcre. Regnet in eiusdem
perfona>quam Cicero defcribit delnu.llf I6l5.
dignitas (fubieftiua) , honejla nempe, it ctiltUf
$t homr§y et vencundia, digna auHoritus.
Si quibus pulcre cogitaturis a£iualis deeft

îbfolota magnitudo animi) dignitasque per-
•fonae , quam huc vsque vidimus , funt ilii
PVLCELLf L£VlCVLlQVfi MICROLO*

oi. (leptblogi.)
Animasque kues vt nofare poffiSf
magnulm allaspoetam Lucrctium ibi lege,
vbi L. III. rem vnam ex maximis et grauisli-
jnis hoc eleuat exojrdio: ^ .
Nunt age, natitios animantibus et mortaki •
Effi animot f ammasque ku^s^ vt nofceri

224 p AR s i. c A p. 1[. >*^c t: afJc tlt t*
j
'
Conquijtta diu^ dutciquoreperta labore^

Digna iua pergatn di/ponere imilnivltf Vhi i
•
.
ie* c- " - •
Huiis vituYco]piiius Vw tsintabitur^ noil tdf^' \
.lum infra horizontem aeftheticum pofita fibi

theinata lêntibUS) fed etiam fujpra eundeitt
conftituta, quoties haec hihilolnintis cum fe»» ^ ,|
.ftiua quadam vrbanitate non fine falibus aC

lods exponere labQrant. §^ji209 k2ii . :
. .
|
Interim non nifi abroiutam leuitatem it\

'oirihi pulcre cogitaturo culpari volo. §. 355^
.3 ^5' Poteft aliquatido peCtuS ingeniuttiqufc
fanemagnum, quantuiti Virgilii, , .
intohfbi grQUttate iocum iefitarsj /
'poteft idem ferrPin comparatiue minus ml^.

gna etdigna,quê tskinen abfolute fint, §. 198,
2GI. hiuc ab ipfo auctore dicantur leuia fe- '
euiidiim ^./179« interpretando. Huc exoi^

dium meilificii) Georg. IV, 4. * .
•
-
'
jtdmiranda tibi tiuium fpeSlacula reruin^
Magnaiiimosque duces^ totiusque ordine gentis
M(^reii etfiuiia^ et popuks^ et praeiiu^cafA.
'
•
§. .358. •• -
. . ^
in medio relinquanius, iiitnc aefthetici, fta«.

tum animi in Demofthenej quem damnat Ci-
tero) in quaeit cusc» V> i03« iam tion popu^
/
-
lari .
Digmzca by,LiU0^1t;
GRAVIT^S A£STH£T1CA ABSOLVTA. 225 ' !
- I > •
. lari quadam trotina^ fed aurificis ftacera ex-

aminaturus, quae probet, § 250. quando:
Letdciitiu Jane noJler\ inquit, DfmQjilieueS', qui
iUofufiirrodekSdrifedicebat^ aquamferenHs
mzi/ierculae^ vt mos in Graecia ejU irfufirran"
'
iisque alteri: fiie eji ille JUemoJihenes. Qiiid

hocieuitu? At qiiannu jorator. Sedapudalios ^
'
loqui videlicet didiceratjuon mulium ipfefecum^
. S. 359. ' 0
' Pukelli habitualiter micrologi ,Îeuiculi- '

*
que minuciaruin fe^cores iinc iili pygmaei

iiELicoNfs^ Pamaflique repciiia. Paruulas
in his animulas natura tales, numarios poe- -
taftros^ ec hocgenus ooineY ridences fuo ab«

undare ingenio iubeamuS) hilafesque eo ab«
'
^ J,egemus ad fuâs imagines, '

»
J^H eouicohorspede mn ejl dtior. mo.

'
Vni illi doient, honeftamque merentur mi-
. fericordiam» quos iniuriae temporumf bar-
^ ,
bariesque locorum 9 in quibus vixerunt, fa*
porque deprauatus aequalium, vel honora-
tinimorumy eocompuiic^ vc animarum iic fa-
^ tis magnstfum friuole prodigi vel in nugis ac
vel omnino humillimis turpitudini-
"
ifiepciis,
bus, otiunf cererenCy aujc confpurcaco pefto-
iiinul ingenium deturparent .
§• 360^ .
Abfolutam, quam huc vsque conlldera-

•
uimuS) animi» ingenii pedorisque magnicu- , .
P dinen^f
' ' * ' \ Digitized by Google

226 PARS I. CAP. I. SECT. XXIIII.
dinem» praeTertim eani» quae nonnunquam
etiam comparatiiieiBaximis proportionate ta«
meh pingendis, fine dedecore, pulcre fufficiat,
probe concempiaiiti patebitmoralisillanecer-
litasetpulcrae eruditionisêt monim laqdabi-
lium in felici aefthetico, quae nonnunquam
dodores artis iniigniter pulcrae eo abripuit» vt
generatim ioquendb rcgulapi conftituerent;»
quae iullo durior aliis eit vifay iuftoque
latior. I
V
§. 361.
Conceditur Hbratii lex : A. P. 309.
Scnbmdi reêfapereejlet principiumeifonf^,
Quanô autem contextum et fequentia con*
ferentes fapere heic interpretamur philofo*
phiae pratticae praftice peritum effe: tum^
multis iufto plura poftulaffe videbimun Pari *
in culpa cenfctur elfe Cicero, qui id ponit iri

primis , Jine philofophia non pojje ejjici , qmm
quaerimiis^ etoqtientem^ feque fatetur oratth
rcm^ Ji niodo fit^ von ex rhctorum o!pci)iif, fed .
ex acadcmiac fpatiis exjiitiffei tanaem orato-^

refn defcribit virum bomm
dicendi peritum.
Ncc Qiiintilianus notam
elfugiet, qui adhuc
expreffius; NonpoteJieJfeQraiorîvfi virbomif.
Sit vir talifj quatis verefapiem appcllari pojfity
nec moribuf'modo perfchus^ fcd etioin fcicntia^
it omni:facultate dicendi.
'Quid autem? Quemadmodum eruditio

male
' * Digitized by Google^

OIIAVITAS AESTHJETICA ABSOLVTA. 2^7
nale fimulatiir coitm etaditis: ita ^ boni

mores coram moratioribus. Quam primum
ibi non nihil fapinae ignorandae» hic incon« .
ditoruiii momm fub vuipe latendum pellu^

cet: perafta res eft, et ex iudicum maxime
competentium fententia turpitudinem tur-
pius tegehs condemnaris!» Quoniam itaque
iam extra dubitationem pofitum eft^nihil pu-
dendae ignorantiae» nihiiabiedi piebeiiqu^
debere phaenomenon fieri in pulcre' cogt-
'tandis:primo quaeritur, an difTimulari fatiiS
apte poflit animus vtrinque laeuusy deinde
quam aperto pe8:ore
difficilius.id faltim erit,
talem et ingenio et moribus te (iftere, qualis
esy dofiorum autem eft reguiaSf. qua^ pof*
fuiitf fadliimas praefcribere; tandem, fi de-
turaliquem, ingenrcm firaulandi per habi-
cum , poiFe virum bonum ita mentiri , vt ne ,
minima quidem in eius cogitandi ratione

transpareat mentis animique praujtas, quis
vetaty eum virum bonum aefthetice veriii«
miiiterquef dicere , donec codftet coiitra*
rium? §. if, i6i 211. . .
'
Nunc itaque licebit , tiuam poftulauimus

§• 45. connatamy exercitiis, §. 50. et difci-
plina, §. 63. corroboratanranimi magnitudi*
nem determinare paullo curatius abfoiutamy
ariimum non honeftum folum, fed etiam no-
biiem,$.2i3. qui confuetudine fimui, altera,
P Z ^ patu-
'
Digitized by Google
•
228 PARS I. CAP. I. SECTi XXIIII..
xiatura, politius/ viuere nouerit»^ co|^mtiQ«

nemque tali virorum bonbrum genen ordi-
nariam familiarem etiam fibi facilemque con-
,
fequutus iit. Hic enim et mores fimpiiciter
honeftos et his proportionatam eogitandi ra«
tionem expriraere fufficiet, vires fuas non-
leprimendo 9 ec heroicam viuendi ra*
xiihil
tionem eiusque maieftatem attingere , fi vo«
lec, et pmnes animi neruos in eximia quae-
dam dignis repraefentanda modis aditringet.
SECTIO XXV.
, iÂGN.ANIMITAS AKSTUETICA COM-..
§. 264: - '
Vera magnitudo animi quoniam tumori

non minus,ac humili repentique rationi
cogitatioiium ac vitae inimica eft, §. 363.
tenuia cogitaturum docebit non fua folum
forte contentum efle, fi vei ipfe fimpiiciter
honeftum vitae genus affequi tantum poflit,
fed eC nobiiitate morum
ac ingenii confpi-
cuum( et ipfos heroas, neque res de themate.
concipiendas, neque cogitandi modum aG
racionem auguftius informare» ac res» de qua
potiflimum agendum efl:, permiferic. In te-
.
nui li fueric iabor^ omnis maior- jgiobiiitas ec
herois-
Digitized by GoOgle
0r
MAGyAMIf IT. AESTHET. COMPARAT. 220
heroismus ipfe velut exuendus eft, ad
hoc vnuiQ vîeS) Art^ quo majores funt in
aliqoOy hpc ilii facilius Ht, ita tenuitatis fer-
vare terminos , ne in abie£U et ipina^ pro
myricis êprimatur ^ vei fmiifais auibus incu*
mefcat cogitatip. 245 263. >
.
% 365.
Ad veram ct naturalem tenuium magni-^
tudinem exprimendam fuiiicit quidem inge*
nium et pe^s in puicris. vnum ex.minimis»
neque tamen neceffarium eft, quoniam, ma-
iora^quae poirdnt> et minoribus apta funt»
fuis parcere dofâ viribus. 3^9. Habes
nouam inter cpgitandi genus in aeftheticis
tenue et meditandi rationes logicasy et con*
dlaSf eamque fubie£iiuam diSerentiam/ Pot*
eft mcns animusque infigniter philofophus, r »
nifipulcra male contemnat» tenue cogitandi -

genus expnmere, neque tamen huic fatis
magna^ laudi mens omnis ad philofophicam
ineditandi rationem aifurgere. Potuit Leib-*
nitius excogitare fabellas, non poteft fabel-
lis vnice. commodum ingenium ac animus
caiculuto eius differentialem clemonftrare.
§. _36(5.
Tenues venas anfimumque fua tenuitate^

fed honefte, contentum ne confundamus
cum leuicuiis ParBafli reptiiibus, §. 3569 359-
quidem elegaatiis in cogi*
*
In jpfis tenuibus
E 3
'
tando
Digitized by Google
"
\PARS I. CAP. I. SECT. XXV.
. tando difficiiis eiusmpdi ingenio eric» qjaan«
'
^
tacunqoe requtratur^ nTrttpTig^ §• 135: taif^
tum tamen in pygtnaeis Heliconis caput»ef*
ferec» quancum Jiumo myrieae furgune.
igp, 195; foltciteque grôicatis magnammi^
tatisque, quae datur in aefthetieis^ abfoiutae
ftudiofum. S. XXIIII. eiusdeai comparacii^
nae/ minimum licet, aliqiiem UQien gradan
tuebicur. x85.
Vcl tenuibus fatis magnus laudibitiunk

aefth^cicorum antmusi et ingenio regttur
^
fubtili , licet non fit fubtiliflimum, §, 2 eC
facetiis iltud ac hopefta vrbanitate cpndire^
di£tisque dicendis ac falihus et iods hibenter
affuefcit fuo tempore* §. 237. fcd ex vere
venuftis anciquorum e:i(emplis , non ex iJ^
•
ridicula recentium quorunda^ formula, quam
cc autloritatibus et rationibus oilend^c fâ^ -
.
wjfor^ de tudicra diSioWj

/r^ pramfMm in futum, §,195. jier CQfut^
^wfedesquc^
'
. §. 368.
Animus (blis tenqibus venufte cogitandisi
aptus ec accommodatus faciliuS) maioribus
aucem nec impar difficilius, vterque ta-
, , men fuam operam eciam in id bene loca-
^
bunt) ne Ihrgant attius, vel cognofcendo vel
pQteudoi ac fphi&era cogicationuni ac mo«
lum
-
• •
* »
. . Digitized by GooÎe
MAGNAKlMI/r. AESTHKT. COMPARAT. .
rum tenuibus definita protenditur. §. 364. *

.
m
Adnurabil^s fuo gemre Theocriiuf. SedMu-.
fa itta rujlica et pajloratir non forwn modqi
^verum ipfam etiamvrbem reformidat. Quint.
X. I. ita» vt pari cum incommodo forami et
vrbem etiam^ ea cogitahdi rationey qoa
Theocritus vfus eft, cogitare finêres, ct bu-
colica ex ea notitiaram votoi;umque fphaeni
defcribercs, qua gaudere folent in vrbe, im-
jno in ipfo foro nucritii ac verfantcs alTidue.
§. 369. ,
'
-
Rede Seruius eundem Theocritum laudat

vbtqiie JimpHcem perfonas addens 171 bucoticis
,
^Jfe rtîicas et Jimplicitate gaudentesj 213.

fcilicet a quihus nihil altum^ nihil vrbanum^
fiihil declamatorium, pîrgilii figuras aliquas
necejfitate excufat. Fallitamen, qui ornatus.
omnes, figuras omnes ideo vitard iubent te-
nuibus proportionate cogitaturum, §. 237.
.Velipfum Theocriti profa^t exemplum^ in
quo fane 9 n quis vnquam , pofitmum etiam
flQrog (iiiKoXiicQy^ §• 194. tuetur. Id.l.76^:
• A^v Se fJLo<rxfis yeLffJireuj aSu Se x^l^^ff
et tamen .habet ornatum * figuraniy anapho*

jram.§. 343? 345.Quot idem plenus eft com-
parûonibus b^ne agreftibusi hguris tamen 1
Digitized by Google
PAR8 I. CAP. 1« SECT. XXV.
Hanc extehuationein virium et par(iniD

niam in eclogfs, §.368 adeo llrenue feriiajfle
dicunt Virgiliuin, vt duas tantum fententias
habeatin omnibus, et fimul fumtis, quarum
vna tamen non effugit criticorumfeueritatemt
ac fi iuilo noaior eflec iu ore paftoris. Quos
falli docet ipfa
D ahitfua quemqu^ wtuptas. .
Ciir enim non aliquem paftorum fua fenten*

tiarum voluptas traheret, quos Ariiloteies
~
generatim yvi»iMrv7ntg dicit) congruente Cer«
'
uantis Sanchone Panfa mirabiUter?
Equidem non fententias folum > fed ct

bene multa alia phaenomenat ^quae figura-
rum hab6nt apud rhetores nomina, in vuU
garibus maxime hominum in honeitis infi**
morum ferinocinationibus obferuaui, me-> /
*
cunique plures, quae figuras non nomina-

muS) quia non funt pulcrae cogitationis par*-
tesy et circumftantibus neglefikis^ turpiufcu*
lisque fic obfcurantur , vt in iisdem peculia-
ris non detegatur elegantia^ cafui potius im-*
'
putentur, inltar flofculorum in pratis et acl
triuia fponte nafcentium. 26, Quod ta*'
men ideo monecurf vt hoc certius perfua-
deamur non peccare in verifimilitiidineiln
V^fr fi quls teauibus etiam» quafi aliud
\ agendOf
> •
,
DigitizecJ by Google
/
MAGVANIMIT. AESTHET. COMPARAT. %3i

ageQdo, non quaeiicos» obuios tamen im-
milcet ornacus eiusAiodi^ qui poifunc figura*
rum tritis nominibus infigniri, nec ideo ta-
lem fuam tenuitacis fphaeram tranfcendere.
4. Et Terentius feruit dat fUmmqui
prndentifjimaf fententias (juidemy fed quae fe.
'per naturam efferunt cunîs: vt: Ne quiii Wr
mv, Seruiu5adAen.,X.
- %' 372-
Singulare documencutn animi magni in
tenuibus ell quaedam erudicionis abneâciOf
ii daca opera majoris ingenii^ cognicionis»
ac animi vir cenuia tamen exprefTurus, ne

verifimiiicudinem laedaCi in ejus perfona»
quem fimulacy erirorem commictic. Huc poil
Thepcritum, Virgilius inexemplum vocatur,
.
quiuido fcribic / ^
Amphion Ulircaew in jfffaeo Aracynthoy
/.
A£bieumque Accicum incerpretantur, non ac

fiAracynchus fueric m
Actica^ fed quafi fi«
muiaric VirgiUus paftoris ignorantiam geo-
graphicam:
//, Pc^n Scythiam et rapidum Cretae venie^
mus Oaxeny .
nec confixuftiones de populiS) terris» flu-

uiis, td quos veniamus, confuecas adhibett
nep Cretae flumen adfcribiC) quod habeac,
quoniaii) Oaxen hi quaemnc in Scjrchiai illi
in Mefopocamia. Quos p&nes verum fiC|
noiTe pallori iicec cum ignariiTunis;
§. 373.
Digitized by Google
234 FARS 1. fiAJtÛ SECt. XXV.
«
Quam Longinus S. XXXXIIII. forfan

animi fuifencenciam pliilofophi, nefcio cu-
'
lus, quem ioquentem ab inicio fingit, ex
perfona prodens principem cauflam indictt,
cur fuis cemporibus iic vniuerfaiis adeo fub-
limiuih ec magniflcorum ingeniorQm penu-
tia, feruitutem, die dimidium virtutis aufe-
rentem: ea» iivel pienaria fuehCy praecor-» -
diis in iibeitate maiora aufuris tantum falcimi

•
-reiinquit magnitudinis relatiuae, quantuî ad
cenuia pulcre cogicanda iacis eit '
Seruuuf obnoxia^
QuiOj quae mkba$t ûm audebat dicerty
Affeûs propios.. in fabellas tranjlulitj
Cahmmamque fiOisUufie iocis. Phaedr..l..IlI»
Quam apoiogorum geneiin egregie confir*

mat, prima, fuperftiCQmy lochami fabula de ar«
boribus regem quaerentibus, licet adhuc ma*
ins aiiquid ec fublimius applicando fpirans^
ac feriores mandpîorum. ac libertorum £si«
beilae aefopicae.
$• 374-
Magnitudo animi relatiue minima, vel
cantum » vei faitim a3:uaiis
|iotentiaiis etiam
m elaborandis tenuibus nunc occupatorum
eft ingenium ac propenilo fimpliciter hone-
*
llam viuendi racionem modumque cogitandi
huic congruentcm^ et negaciuei etpofitiuet
fequi •
^ ^ Blgitized kjy Google

MAGNANIMIi;* A£STHET. COMPARAT. 235
ftqui aptum et cupida, §• 2x3» Z14. obieda

nan niediae fblum 9 fed et maxiinae menfiH
rae capacia iimul, ex lateribus fuiS} abfolute.
quidem magais et dignis^ borum tamen mi*-.
noribus) contuenda fiftere, 215. â&oviiy
§. 217. et primum, §. 221. ;et fecundumge:
nusy 245. tumorisy et primum> ^
222. et^lecundum genus, §,253- effugcrepot-
eO^ tendit et fouet. *- ^
. .
'
/
375* •
\
Eadem adeo genus cogitandi fatis abfolu-

te magnum 9 praefertim abfoiute dtgnumf
§.223» exhibere , vile de abieftis, 224.
veietiam4etenuibus cogitandi genus,§«262.
cstoere, quaerere genus cogitandt abfolute mo-
ratum,vtlatius,§.226, ita ftriftius, §. 228) ma-
le moraûm vtrumque vitare, §«228> gradus
etiam et intercapedines in ipiis tenuibus bel-
le metiri, §
233. data occalione inter /3«â-
^Xl^f fcurriiiutem omni mpdo rifui inbian*
tem, et Aypo^ma^y feritatiem omnibus haturali*
ter afperi, medium tcnere, quod nvTpATreKia.^
,
aiiquando non)ine fignificatur 9 in ludg iocis^
que cancinne fe et decenHv germtium} et amat}
^t pgtett, 6. 237*
Mfnpeiê^^ mentionem iniicerenon pof-*

liim 9 quin veniat forfan^ aiiquibus eius in
wentem, cûodEpET. V>4* illa onuiino Chri^,
^ " ^ ftianis
, . . .
2^6 PAR8 L C Jtr. l. tll/CT. XXIIL
ftianis prohibita cenfeatur. Non inquiram
heic in id, an. omnia per iidem Xan&isfinuuii
illicita poffiM etiam, vt V6tita, confiderari per
folas aeflhetices regulas phiiofophicas :dabQ
modo obiter interp^retationem^lociy quam
ego veriflimam habeo : Ne audiatur quidem
inter vos turpittido et obfcenitas^ nec morplogi(h '
> Sijautem quaeratist <iiiid morologias ample-

'
fHr titulo, eft iila ivr pctTriXug, (kato) ret quk
a»nKO¥ra,j omnis illa cogitandi. agendique ratio^
quam vrbanitatis feJHuitatisque iitutis tegunt^
quae vere tamen decoro y eoûe Cf^njiiano | CQH^
traf ia eji^ -
.
"
% 377-' •
'
Diffidllimum vtique vel pfychologice tan^

tum rem confiderantibus haberi debet^ ita in^
genium deliberato confilio verfatile redderef
moresque toties amabiiiter variare femper
'
tamen rtStos et vere beUos^ vt
tmnistedefiecucolorêtfiatus^jetreSf
neque naufragium facias vnquam in fcopulos
dicaciumi obfcenitatem, maledicentiamy vel
omnino refum caeleftium profanationem»
nec diftum tuum vllum, vUum ridiculura,
fuaforeCicerone, vel fit nimis freq[uens, quia
fcufrae hoceftyvel fiibobfcenum, quiaeftmimif
veJL petulans, quia improbi hominis, nec in
calamitofos, quia iuhumanum> nec \p. facino*
rofos, quia leue id fupplicium , neque quae* ,
iitum ec domo ailatum j quia frigidum > nec

ferc
"Digitized by
inAGIfANIMIT» AE^TQET- COMFARAT. 237
fere ad laceflendumi quia refpoqiietttr in- &

geniofius et humahiusy nec in caros vel fio-
ftroS) vel multorum, quia odiofurh, nec in
potentes et digni(ate praeditos> quia praQCer
debitam yeneraQonem et obferuahtram 9 nec
'
atrox et contumelioiius in quehquam » quia
infanabile* ^
378.
Eideni Ciceroni off. L faciiii eft diftii0io
ingenui ( elegantis^ vrbanij ingenioji^ faceti) et
illiberalis ioci. PtiottemporeJit acremifjo ani-
mo tibero digniUy eique Juut incipiendi ratio eft^
ita definendi modus. Verum lit facilis in theo-
ria ec inabilraîO) quod aiunt, faciiis fic ih.
Ikiultis, ex vna^parte liberaiioribusy ex aitert ,
ad iiifimam humilitatem et faccem vergenti-

bus, indar piumbi ^ fit facilis animo ferenOf
quietOf lente feftinantt^ extraque teii iaftum
immo extra ipfas partes politOv velut iudex
litem fuam non faciens. Disparebic camen
facilitas, fi iam iamque difhim.diûrus, quod
iubito occurrens iam in primo ore habeas,
citifTime tranfituraopporcunicace, concipiaris»
quod honefti maleque morati
*
circa cenjinia ludat^
noiilnihiianimo commotior, et in quendam
iocandi yQ\ux.€vîi(na<rfA.ov delatus, S. V. vel
fi didum examincis alterius te vei ipfumi vei
. tuos petencis» vel a quo cerce cimeas* e.c..
1 ./ S- 379. »
Digitized
I
'
. I - . .
238 PAks I. CAP. 1« 8l£CT«

»
XXV«
*
Secundum nos iudicaturum reort qoi

porro perpenderit, an exempla iocorum
'
eiegantium ab ipro Cicerone generatim difta
ea vere omnia.
X. G. iint \)\ Phutus nojier^
262. de quo ts(men denuo generitimetln-
delinite Horatius A. P. 270: *.
At vejiri proaui Ptautinos et numerosj et
Laudauere JaUs^. nimium patienter vtrum^

^
que
Ne dicamJiulte^ miratijji modo ego et vos
Scimus i7iiii'kamim lepido feiungcre di£lo,
.
^
Atticorum antiqua cwnoedia^ cuius tamen»
auftore Horatio 1. c. 28?. dicacitatis yitio re-
'primendo lege opus fuit.
Lex ejl acceptaj chorusque.
'
Xurpiterobticuit^fublatoiurenocendi^
a) philofophi Socraiicij quorum tamen ipfe

dux j ab oracuio fapientiilimus mortalium
deciaratus effugere non potoit) quin» refe*
rente ipfo Ciceronc^ a Zcnone Stoico fciir*
ra atticus nominaretur. Addamus» veiut ar^-
'
gumentum ad hominemy et eorum diCûmi
qui Ciceronem hunc ipfum fcurram confula-
rmfalutarunt iniuria, praeeuntem fequuti Ca* *
tonemi quando ille fubridens aliquando:

'
QiLam ridicuUmh inquit de Ciceronc loquens,
habmus CQnfukm.
. S. 380.
Digitized by Google
MA.GNANIMIT. A£STH£T. CpiyiPARAT. ^39
§• 380. .
-
Quorfum autem ifta? $77-379. Vt non

aflentiamur folum Cicerodiy quando ille I. c.
Titrpeeflj ait, valdeqne vitiofum in re feuera
.
conuiuii diaay aut delicatum inferre fermonem:
fed.et in ipfis tenuibus et remiffius fuo quo-
dam- merito cogitandis evxctpi^riuy malimus,
€x fanfiiflimo C9nlilio,coraicatem et gratiam
a&bilem, non fine falet feaari, quam aut
IMf^Xcyiac valde fufpeftam, aut periculis
vndiqne feptam iuTfMi?âm 9 eo cautiores>
quo certius
'
'
Kifu ejl impto res ineptior nuUat 375. 19.1..
381.
Eo promtius
natio foiatium inueniet, ca-
ius forte genius aptus quidem et tenuibus
cumdignitate quadam excogitandis et iplis ^ ^
cum lepore iaciendis eft, graci*

iocis ac diftis
litate tamen et fubtilitate nefcio qua, per
quam amabili^vinci dicitur avicinis aliquibus,
quoniam ingenia pulaa foli Iiuic cjiaraaeri
forfan nata plura^ numeret gens quaedam in
^
ciuibus fuis, mirum non elt, ea ii artem,

quam folam pplTunt alFequi^ colunt feii-
cius, ac vicini,
quoruih et altius furgere plu-
ra grauioresque fimul perfonas. induere
va-
lent et defiderant ingenia ac praecordiorum
• ingentes impetus, §. 249. His enim
. »
.
facilis iaaura pocorum eji^
. > ' . 384-
Digitized by Google
240 rARS I. CAP. I. S£CT. XXY.. ^
/• §. 382.
Magnum ad cenuia proportionate
fatis
cogitanda pedus ac ingeniunif et poteft 9 ec

arder hoc magis pura a fordibus et rerum
'
ec fignificacionis eloquucionisue fua et inca^^

minata feruare»quo fe meminitplebt vicirimst
quo hinc facilius poflet turbae inuolui, quam
tamen non minus abhorret, ac iliud fublime; .
Odi profanum vutgus et arceo^ 243. ^
Idem in abfolute magnis vel minimus,vel nunc
.faltim, ac vnum ex minimiSy fe gerens animus,
non .feflatur paradoxa honeftts Quitum fion
omnibus ex viuendi formula, led
finjpliciori
fatagitrerum fuariim^ fi iisdem probare fuat.
fi iisdem fine falebris ac fpinis jnentem eui- -
''dcnter declarare, fi poteft eosdem eius cer-

tiores reddQie^ quod perfuadere volebat bof^
nis) idque (ine ambagibus 9 quas paud ca«
pianc acqualiumj 244«
.
§. 383. '
.
.
Magnus in eenuibus laborans elegtnter

aniinus mauult aliquam ficcicatem', qu^m
tumidis veiinanibus emboiiis lasciuire^ giia-
rus odiofam eife circenfibus pompam, §. 3^1^
284. exiJitatem quai>dam, 249. praefe-
rec lutuleiaCQ cuiuis iluminj, quaie JLuciiii» fi
in hora facpc duccntofj
f^t magnumj tferfus diSabat Jians pede in vno.
aridum autcm, §. 255 7 exfangue, 25-8» et
ieiunum
Digitized by Googl<
/
MAGNANIMIT. AESTHET. R£LATIVA. 2^1 .
ieiunuoi cogitandi genusi 2^9. aeque ab*

fcorrebic, ac friuolumy 26i^; omnia denique
cogicabit, volet, aget, ex veteri prudentum
fomiuLa : fîi bem int^ ionQs ctgier conumii.
Magnitudinem animi aeftheticam huc vs-

que faepius defcripcam relatiuam ad tûia fi
placeret breuius simplicem aesthe^.
TicoRVM HONESTATEM appeilare
mediis rebus medioque
cogitandi generi
*
vei tantum fuflScientem, vel ad hoc ta-

jnen vnice iam requiriiam n obilit a>teac
AMiMi aestheticam diceTe licereH
grauitatem et magnanimitatem materiem ali-
quam mpdiam in exaequantecogitatioaumet '
4igna magnitudine yenufte iiftendi pb 0ca«

los, §. i8i).
S. 3S5. ^
In hac concipienda neutlquam excludo
nobititatem generis,quam aiicubi blandam Ci-
ctto conciliatnculam dicit opinioni hominum
non parum eommmdantmy ^yxtk tamen ingenii '
peftohsque tum naturalem habitum, tumve--

ro ftatum praefentem et exfifteutem co[-* d
Vpio 9 quem nobili ioco nanis arnple^.
Ni caram Lepidis maU 'â^ P* '
viuitur
jintcûmantinos nifi iuditur. liu ;. bac VJW.
,
* ' . ' Digitized by Google
242 FARS i. CAB. I. SECT.. XXV.
Ji potius 'animus digttus iUuftti maiorum fe-

"
lie» altae
'
'
*
'
Indicium, moret, ru>biiitiUis haiet. Oo.
'
. Faft,lll,2. '
.
aut omnino, quod

adhuc maius cft,
l
nmnimbut quum ftt gemrQftu auitif,
Exfuferat morutn nobiUtate genw ^ Trift..
•
- IV, 4. •
,
'
< * ' *
.
Qifiincrepitusa quodamj qitodincUiefnehu*

'
dus defcenderet j pugnare non fugere yoio^ re^ "

ypondejis Spartanus refpohdifle diciturValerid |
; : , Maximo nobiltter, 111. 7. cx noftra nunc no-

nec in eiusdem refponfo. fimplicem
tion/?9
jnodo honeftatem deprehendcs, neque ma-:
, ieftatem c contrario fingularcm , fed mcdium .
quid inter vtramquc, quodillud ipfum eft

^
- quod nuliC volulnusr, quod vtiq\rie
accurate,
iaminfe magisarduum, ac magnus fatis te-'
bene na^tis obtine-
iiuibus animus, 'faciiius a
tur, quando ad ereftiorem cogitandi ratio-
nem politioresque viuendi mores a tenerrs, .
quodaiunt, vnguiculis, veiuti manu, ducun-

tur, plusiam ditKcuItatis habet, vteoferius
^
demum elcuentur animi, neque tamen omni-
no fieri nequit, fi gnauiter exercearis in lau- . 7
dabili vere nobilium confuetudtne, difcipii-

nis ac vftt, vehcmenterque deipidas, quic-
, ^ \ qui4
Digitized by Google
llAOtf AKIMIT. A&ST0ET. R£LATIVA. 243
qukleftififf^locumiûo tendisi, vbique nuga-

rura, §. 131-
Aniraus ad ttiediura in pulcre cogitandis

Senifs. fatis habieuf us nobilitatiSf 4* 383« non
*
'
abfoWtac foium dignitatis menior eft et tena-

ciqr^ 193. qupniam amicam iuto fuera no»
bilem nemo dixerit j fed eius etiam compa*
ratiuacf quam ftudia morcsque verae nobi-
^tatis poitulant9 ^ 213» i)nâtiu;in[i% Hinc
poterit et volet oranem) etiara loiiga manu^
moucre lapidem , quid ignorantiae, ne
quiderroris, ne quid prauae confuetudiniy
ec'4iegritudinis^ animorum deprehendktur in
cogitandis a fe venullius, quod, etiamfibene
conuenire cum fimplici fintis honeftate potrit^
maiorem tamen perfonarum ac rerum dede^
€eatordinem.noniine tufpitudine* ,
§. 388.
Thrpe fui t oiim mbHi ius igmran , in quo
'
tferfetur f forfan et erit iterum aliquando.

Hinc luuenalis fihi videtur abfurdi quki re-
tui\Se^dum:Facimdusfi\taliquiJt ima depUbe[qUI
defendere^cauffai
Nolnlis iiidoilh vemet de ^kbe iogaiay
•
Qtii iurif ncdof et Ugumaemgmata foluai^
Turpe fttit alicubi nobilem non ^^^^^
W T•
*
Q.a ' *
rlmc
Digitized by Google
a44 'AIIS I. CAF. I. SJBCT. XXV,'*
Hinc idem luutnalis arbicr^tttr, fe rem abfur-

damacutetigiffe, quandopergit:
fiic vetit Eufhraten iuuaufr domtique ô-

taui
^ Cujlodes aquilasy armis indujirius^ atm
Nil, niji Ocropiihs ^ truncoque fimttinm
Hermae.
In his turpitudinibus/etvere tales, cteae ve-

niunt in ceafum, quac maiorum inftitutis iu-
dicantar, §. ai^
^
'
389-' '
Aninitis ad res mcdias pukre cogitandas

fatis nobilis dignitatcm
porro comparatiuain
ct ftudiis vitacque nobilium conuenientem
drcumîciet a) pofitiuam, vt ea didicerit> et
id qaidem fatis exafte, vt ea et nouerit ad fi-

nfem petducere, et animo conftanti decernat,
quac nolfe, velle, vellc conftanter, et agerc^
iimplex forfan honeftas non poteft, aut im-
heciUitate .fuafacilius excufatur, fi peccaue-
rit, quae vero fi cum dec<ire poflint exhibe-
ri, perfeâque fiftantur
antea dubitantium
oculis, tum vero non aippiius incertum re-, -
linquunt, cfTe, qui talis fit, non vnum ex mu^

tis,fedeximiis ingenii, virtutis, ac animidot ;
tibus confpicuum.
> ^ ' Digitized by Google

- MAGNAIllf IT. A£STH£T. R£LATIVA. 245
' 390. . ,
.
Breuicas noA patitur ad hanc dignicatein

^
pertinentui congereK» vel omnlat vel piera-

que, id eft omnem paene philofophiam pra-
îcam excucere» eamque mathemacicam? ec
limul in late pitentem morum in gendbus •
aetatibusqUe diuerforum prouehi oceanum,

j
§«212. Inadaequatamnoitris iinibus,aiiquani: .
tamen eius^ imagjnem exhibenc luaenaiis ,
confilia : .
EJio honuf mikff tutwbotm^ arbiieridem

integfry ambiguaeJi quando citabere tejiis
Ineertaeque reij Phaiarif l(cet imperet ^ vtJis

FalfuSf et admoto diSet periuria tauro^
'
Summum crede nefas animam praeferre

pudorh , . . ^ .
£"/ profter vitam viuendi perdere caujfas. .
ProUincia quum te
Refforem accipiet^ pone irae fraena modum^
que^
. Pone et auaritiae^ miferere inopumfociorum^
'
Kefpicej quid mofUfmt kges^ quid euri0
mandety .
'
»
*
^
Proijmia quahta bonos maneant > quam fuU
mine iujlo
^t Capitq et Numitor^ ruerintj damiante

fenatu.
Q3 ' ^'^91^
Digitized by Google
NobilitaS) qua nunclbquimuf) §• *
^fpeinatur huixiiUimaq[uaeui$ et abie£ita,§. 195:«
Turpia ferdoniy Fotefos Brutumqui decekuntf

Sed et 111^9 quaie iimplici fQrfanlioneftatl noa :
repugnant, ex abftrafta phiiofophoruai. for^

.inuâ, 4etj:4hun(; qamQ^ ex Qpi;uone inori-
busque hominunii quorum iudiciis ftê»
nobilisj exitlirriatlo debeat, aliquid illius di-
dum jpaedia eil>nou mimmae, §<2i%t'
gîcatis, -
*
. quam ferre in oculis, et a qua ne htum qui-

dem vngucm recedcre, fecum conftituit co^
gitando deccrnendoque» quem launc anima
\fornaamuB^. aefthef ieus medias res vetiuftQpi*/
flurus. Quara durus cenfor eft poeta?
ludke me^ di^nus vera cruc^^'
Animus eleganter nobilis incaUbusetiam

materiis^ quae tenuicer poflcnt, poflent fuh- '
/
^limius cogit^rif iingulare quaeret areificium

declarare, non medttitus foium ^ quae pro^
ferat, fed et quae omittat, quando catus eC .
harum rerum peritiis fpefilatoripfe libi tradeC

multa, nunc ob t^nuitatem, nunc ob fublimi*<
tatem quae non exhibita deprehendet/ de-
,
•
prehendec nihiigmiaus auôri venifte in meu^
Digitized byXÔOgl
t«m, fed eum non remififle Vires, et fimul
iisdem belle peperciiTei §. 21SJ
< t
. < 393-
Nobilicas animi » quam nunc volumuSf *
fit$lîffy§.3 1 7. praef^rtira genustertium, §. 27^»

tertium tumoris§.2i7. genus fibi cauendum
putaty ^4 279. fequitur potius bene moratam
cogicandirationem, quatenus etrelatiue non
omne folum decorum,fed ec eius gradum in no-
biiiorelioniinum confuetudinepaenefolarcg*'
nantem bbferuat,$.228. praeftabitaliquam qui^
dem remifilônem cogicacionvim eleuationem-
que, praefertim in opere longiori, §. 2739 fed
vtilatiusaequabilem femper,$.268jitaec ple-
lumque iimul ftriftius talem, §. 267» praefe*
ret aiiquam-mediocritatemi 269. mediis
etiam ftriftius attemperatam, §. 270, 271- et
pro themapbus ele^taque femel eafignificafi-
di formula, nunc altiorem, nunc minns, 279.
fpeftatori nobilitatem cogirantis animis ae-
qualefju circicer afferenti facilem ac fbauemt
$• 274* non abie£iis folum de mediy re cogi-
tandi rationibus, §. 278, fed eciam fluftuan-
|ibus,ecincertiS| §. 2Sq.
S E C TI O
Digitized by Google
'
•
• • ' .
S E C T I O XXVL ' '
MAGNANIMITAS A£STH£TICIS
G£^£R£ MAXIMA.
/ . ,
• •
'
394» .
ReftatMAGNANIMITAS AESTH^BTICA
PER EMINENTIAAI SIC DlCTA,
fuperius ingeiiium opumis genere maximis'*
que cultiim, etimmortaiitati natum^ viuens-
'
que mortaii iam in corporc peftus generice
maximis fua pro maieiUte cogitandis et par»
et inuigilansy omhi opera; quocl
Hinc faepe infuetjim miraiur Itmen Otympi^ ,
^Sub pedibusque videt iinies^. 31^. et Jidera^

Saepe deum vitamy S* V. 206. accipietj di^
uifque viaebit
395. .
^7/idem futgorefuoy^quas prqegrauqty(if(e^

Infrafe pojitas
non eas nugatori^s folum, §. Jipi^
'
Faftiîofo qucu pede prqruity

fedetiam magnos fads tenuibus, immome^
diisy animorum habitus^ qui coqsp^^rati cum
,
*
. Iiac
'
.... ^ • ^ •
•
'
t
' *
Digitized by Googl
MA6MAMIMIT. ABSTHSTICAS. MAStlMA. 34»
» •
_ . » <
hac magnaniniitate fuis non raro titulis exci-

dere videncur» qûos opcimo tamen iure ha«
bent extra mecum comparationis conftituti..
Cum dignitate quadam aefthetica , §. 193:
quae cogitaueris » func ilia quidem omnif .
rtfcwf cogitatar comparace veiro Plinius IL

ep. i i Refpondit, inquit, Corn. Tacitus eloqwnr
'
iijfmus^ quod eximinm eius oraiioni inejl^

etj
r€fivWy quafifublimemTacici grauitatemnon

«ccingentes re;fpQadere nop {>ocuiifenc«
§. 39«. .
A vilibu§ et ^hlpQis nqn aqpgiC 195*

liaec mo4;o
fîrtus^ refluderis immeritis mori
âelum^ negata tentat iter victy
'Qoetiisqw mlgares et
'
vdam .
.
i^4rni( huxnum fugiente penna:

Ifed nec contenta quidem eft abfoJuta magni-
tudine ac dignitac^ rerun» ec cogiucionum».
1981 201. alcius ôfi^^Tim liltûtndo pa^
fentum Jhriguinem
f^m vfitata ne€ tepiui x^fi%
Fenna^ ,
yvnef in terr\s quidem hngius mretut y et

' jpfas vrbes reUnquat ^ muidiaque fnai^r pev A'-
quidum aet/ierq furfuni /^rattiTn
Q5 f 3^7..
0
Digitized by Google
^ §• 397'
Magna/ni^tas haee acfthetlcarum generi*^

Ct maxima virtutem direfto fibi furaifi ia
*
omni fua maieftate pin gendasn.
yirtus^ repulfac 7jef(iafordidae^ v
iMamimtis futget honoritus^ . ,
iêtfumit aut ponitfecures

/ . 4rbitrio poputarii aurcte^ Hor. 111;
od- 2.
od. 3. Per indireftum efiiisdem eft animo*-
tf.
yum magnitudinis vitia publica, velut epide-»

îcas aiiquas pefteSi abominariy 203^%
foecuxida iulpae fmula nuptiafi

Primum inquimwrey etgenus^ iidomo^k
Hoc fotM. deriuatck ciades
Inque patres populumque Jktxit. c. c
od«. 6[»
cf^ 11« Qd« I s, t8- in. li 74*. Epod. 7« §> 204»/
$. 398.
Animorum excellenter magnorum inge-
nium fuperius non admittit, vt praftici prag-
matkiquis fint cum negieAutheoriae^ quant
tune etiam amant et amplefûntur, quando in
maximarum naturaliter rerum contemplatio-
ne fic haerere fixa videturi vf;fubito hon appa-
reat % quid eiusmodi confideratiQ faciat ad
Qigitized by
MAGNANIMIT. ABST^TICAR. MAXIMA« 151
mores vitai9 beatani* 205. -Ita in hox^
TBine verioribus facris non imbuô non, niii
Wagnus eminenteri jmiinus haec effa.tur:
Nif maiuf generaiiir ipfo (Parenfe)
.
' Nec viga quicquamfmik cmt fuundumr
Proximv illi tamen occupauit
JâUashonorefyQ.cHo^XQd. 124
§• 399.
In rebus magnitudine naturaliconfpicuis^
generice.maxiihis,. fpedfice etiam' maxiqfio-
rum mentionem in exemplis inieci, diuino-
Tum, uij for£^ animos generic^ majumos
iibi fofmaeurus animo 'Polypliemos aliqubs
Enceladosue vel contemtores deorum Mc'-
2Lentios fecum fabricetur, non eos vere ma-
gnos ahimorumy fed tumide fuperbos. Prf-
ma pocius dignitatis pofitiuae per fublimia
lex eft: humana quaecunque, vel fpecifico
. maxima^ ditiinis fiibiidto, 206.
Jlegum timendorum in propriqs.giygesi ^
fieger in ipfos imperiun^ ejl louitt
Qtari giganteo triumphq^
Cunlia fupercitio mouenfis^ .
: . §^ 400..
Ex qua formula êfiyîff Horatius I. od. iz*
Qmiis Immnae pater atqne cujlos^
tu fecundo
Cciefare regnei
7i
Digitized by Google
iS2 PARS I. CAF. I. S^CT. XXVI. /
Te minor latum regtt aequus orbem^
Tu graui curru quatier otympm^ •
Tu parum cafiis inimica mittei ,
'
Fuhnina hicif.
Idem de Ronâno populO) qiio maius aliquid •
in humanis Romanus ignorabat. III. od. 6,

Diif te minorem quod geriir imperas, ':
fjinc omne principium^ huc refc^' exitum^

Dii fnuka negteOi didere
. Hefperio^ ipgkla luôJ(lf%

Dum auteni od^^ 5- *
Caeto^ ait, ionamem credidimUs youem *
!
êgnare : praefens JDiuui Meîtuf
AugiiJluT^
iam feruitups, iuftiflipiae , faltim accep*^

tifliinaey videtur expertus ,effe&um 9 (ie quo
§. 3737
quoque iecundum philofophum,
quem Longinus citaC) nihii euadimuS| i»Sx
ûlatores ^fyÂo^w^t
§. 401, .
\
iVlagnanimitas , cuius fublimia Longinus
Echo dicit> et de qua.nunc ioquimur» non
omnino quidem transcenît horiatontem ae-
ftheticum, neque res ita fibi tantumconcipiti
vti pura pbiiofopbiae fcientia , maximis ta-
men generice inter obferuabiiia quia potifliip
mum et paene foiis inbaeretx verfatur in iis
inate*
I - m
Digitized,by Google
1
HAGMANIMIT. AE^THETICAR, MAXIMA. i:^53
inateriis, .quae funt horizonti rationislogico

teftbeticoque coromunesr et hiiict ac finral
aiiis ex cauffis, plus rationis admixtum habet
eiusdem analogOt plus diftinônis etiam
mathematicae) propcereaque gradus ipfis
^
generice maximis, vt ita dicam, fpecificos
mecicur obferuatque curatius, A.cmagni, de
quibus S. XXV. animi. §. 207* Principum ^ -
cft et regum vere magnorum, ingenti cuna ,
ficilicatey fuum tamen in omni coi^Mecudine

cuiquc tribuere, veliniis, quae minora vi-
deanûri et gradus honorum dignitatumque
potiorum» velfinfra» yel luxta fe pofitaruni
apprime tenere, et fecundum hanc velati fca-
lam cuiuis reddere perfonae conueniencia.
Ilinc ne nobili quidem cogitandi viueii««

dique generi fuifidens animus non foium ad
'
hanc concipiendam magnanimitatem inhabi-

lis eftf fed.eriam illi falJlunturi qui in hts ge-
nerice maximis fpedfice libi maxima femper
legentes transuolant in his minora ac media»
quibus fatencur fe puicre cogicandis impa-
res effe, grandium interim maxima belle fe
pofle defcribere fecum oppido certi funt>
§. 209« Vires func potius praecencandae in
*
granaibus,quofumaIia in occafione negleftus

ipfe adhucfubiimior erit) in grandibus,. qui-
bus adhuc facis mulcum pbmpae > Cerimonia* ;
rum> aurique et oflfi regalis extrinfdcus ac- •

,
cedit.
Digitized by Coogle
254 PARf.I. CAP. I. SECT* X3^VJ.
tedit, vt tandem vel nudam maiefl;atem,,ma'
ieftatem» inquam, -herois vnam ex^miaimis^
vel pbriora facra, dum intra mentem pera-
guntur vnice, ffublimius effingerc fufficias.
lUa wro dcridenda arrogantia eji in fninoribus
nauigiif rudetti ejfe fe confiteri , quinqueremes rf-
aiu etiam tnaiores^ gubernare didicijfe. Qic.
de Or. L
'
Quanquam fatis magnus fublimibus ani-
ttius non ell fapiens ille iloicusi quemy
'
Sifradus illabatur orbiSf / • . ^
Impauidum feriant ruinae^ \. 3f 3»
non leuioribus tamen ille curis afficitur, nec

ex tranciuiila fuperum vitam imitante fe<-
renitate deturbatur. Mir&m^ non cnrat ad^
iriodum, neque mouetur vehementius,fiqua
Parnaffi reptiiia, cenfores vitio creati> ieui-^
culam^ in eius amt6hi maculam, non quod
pueri in faba, reperiffe fc gloriantur, audaci
potius inmpetu fuum putat, in Vera reguia*
rum collifione, dum fortiffimas et Pygraeis
ne cognicas quidcm leges eleuatiori itrenue
fequitur orbica, ita rationcs fuas fubducere>
vt ieuioribus ammulis artis fusiielpufillae, quam
Tnîce norunt, fandiffinias, fi diis placet, re*
gulas; vei;e minores et debiiiores, fpernere»
peifundare, proculcare videatur^ npn fine
put
' '
• Dioiitizedby
«
MAiOH^ ANIMIT. ASSTHETICAII. MAXIMA* 15^ ^
pulceUorum ardeiionum lacrimula) veiteti*

meB excepdohe iionîneleganti. aio.- ^ •
T V
; .404- ^
•
.
Grauitatcmabfolutam Jleftheticaminanimis j .
nobiiibus coliocauimus 363., vti Cice^

,
lîkxm.modirMorm ingeniorum ad magna ni«
tentrum defcribi t, non vt quendam magijirum at* '
^
qmartificem^fed qiiaft vnumje togatfirum nume^
ro atque0xformfi vfu^ hominem mediocremy tiec
' cmnino nidem. Quod fi vcro nobilis cius, :
modi animus aftu veiit ad grandia cogitanda

accederey; quafi fuimet ipfius et brdinarii fui
ftatus oblitus, excitandus eft, et veiut
extra
fe rapiendus inmaiu$ theatrum, quam in quo
quotidieperfohaAi agit, et ita diuis hcroi-
busque mifcendus, vt extelfam aliquam cum
iisdem familiaritatem. contraxife^ nectan-
quam in aiienum orbem delatus, fed in eius-
modi confortio dudum liabitans appareaty 6.
îiditis? anme luditamabiUs '

" :
Infania ? audire et videor pioe .

.
Errareper lucos^ amoenae ^

Qluos et aquae fubeunt et aurat. Hon-
IILod*4.
'
. i 405/
Quam nunc quaerimus , magnanimitaa " '
«on magna folum themata> fed ex ea etiam .
'.^ •
. .
-
.
^ Digitized by Google
a0 PARS I. CAP. I. SECT. XXVI.
palrtecbhfiderarcg€ftit> qua inaiora et Kran-

dia apparent. §. ai5. Mcmento Didonii .
l)' in ekganti illo epigrammace Aufonii:

Infetix Dido^ nuUi bene iunaa thariio !
Hocpereunte fugih hocfugiente ferit.
pingit hoc
a) quara Ouidius her. ep., VII.
epitaphioi
Praebiiit Aenec^s et canjjam mortis et enfem^ .
tffafua Dido conciuU vfa manu.

3)' iUam Virgilii fic ipfam fibiparentantem a4
rofjum Iliacis Veftibul et noto cubili exftru«*
aum: IV. Aen. 651.
DuUes^ exuuiaify dum fata deusque fimbanh
Accif ite hatu animam , meque his exfoluitt
'
curif,
^jti 9 et > qtie?n dederat curfum Jortuna$

-
peregij^
Et nunc magna mei fub terras ibit imago^
yrhem praeclaram /latuij mea moenia tridi.
' yUa virum poenas inimico a frati e recepif
FeliXj he^J nimium felixy fi tiitora tantum
Nunqâm Dardaniae fetigijfent' mfira .
/ - carinae, .
Quam Didontm malic magnanimitas hc*

roici ti^âm a fe^^ £quidem iiihii hdentana
Diao«
Digiti2©dby.GoogIe
I
/ • •
I
•
• V
- MAOVANlMtfi-.AIStKITIC. UAXlAA. 257
Didonem Virgilii nomino. Hadonem quaei
ris?Mecire prêdicaca. Primum etinCiga#
tonun aiiqoam quadrafe pdteft mujjercu<^
'
lam, quae primo marito ob crimen in fur-
'
cam aô fuga fibi coqfuluit, quum autem cutn
'
altero marico furfuns^ciusdena atrox denuo
'
crimen patraflet, hoc mapibus liftorum elap*
fO) cpmmuni^ fceleris poenas morte dedit*
*
SecunduiA conoeniet et vxori cuiusui^ mili<>
tis gregarii, qui fuftibus eam in taiem for-
tunae coniugîs defperacionem computeritf '
I
'
vtt hoe abfentet eius gladio libi iugnlum fo lue**
rit» Apud Virgilium autem non folum excel* '
lenter magnaeftt de qua fermoeft» f^d ea

ttiaini quae de eadem prdedicantun 405»
Noftra nunc4nagnanimicas omni opera ca«

uebitêt $^^&n^ genus quartum et ottine^
Cius fpecies pro gfadu turpitudinis > §. 310.
'
Dii Virgilii iam &$6irpe^c^tepeo^ loquuntuTf
•
'
aguntf p^duntuff ac Dii Homeri« $« 3it^

Virago Vlrgilii de rebuS ad fe pertinentibus
commentatur auguftius» ^»408« quam Dido
Ouidii: •
Duroi in Mtrmum^ Mtaeque noui^mam^
Prq/equtturfath qui fuit ante^ teHor^

. £n! queirulaffi de perpetua ealamitftte mtt* ,
^ lie<:em ordinariaml Virgiiii Dido fe feli^
Digitizcd by Google
458 PAR» I. CAP. I. SlCl. XXVI»-
fortioc.
cetAi «xcepta nouiplima calamitace)
pracdicac.
.1 Occidit itttenm coniux tnaaatut
ad ataty
Etfcekrit tanti praemia frater habet.

Haec 'queritar multis virum, inuitum ei fica-
habentem;
rium impunem immo praemia
il-
Ubreuibus fibi viri vltioncm fratisque poe-

Prius eft.cuiusuis toeminae.
Ms gratalatiir.
Exfutigori cineresque viri patriamqui m
, . .
.• . linquo,. .
.
Et feror in durat hojle fequenU itiai*
JlfpUcer ignetisy fratrique elapfa fretoque,

;
Quod tibi donauit pef^de, tittus em.

Quid haaenus legimBs inOuidio, quod
noft
militanseuemre
cuiuis praefefti cuiuscunque
poffitcoiuugi ?,§. 314. ^ .
^ .
grauitas nationis germanicae

per
Habeat
de-
omnes gradus magnorum. cum decore
vl*
currens, quae regerat fuam gracilitafem
Fuit mter
tfa modum efferentibus
vicinis.
eos, quo dicam homuncionem nomme ? qui
cruciatushominis optimi maximi genus hu- ,
manum infinitis malis eximentes ludicris u* -

profcin-
lis nouorum gelafimorum verficulis
etChriftianus tamen itt regno Chri-.
deret,
vellec. Cehtum ciuibu» ipra
ftianismi videri
potius. darec in tenuibus
pec-
iBftitia Teniam
canat
Digitizod by Google
HAGNANIMIT» AESTSSTi» SIAXiMA. 259 •
candi grauiterY quam hvic vni ii^ vna re^pro-^

ieiSto 9 grauiifima inlt cogitancU genua ieui^
fiiBe adhibenti^
^
317-
• • I.
^
Grandis illa magnanimitaSt vnde ful^limia
vereiîaQi poflunti itaaueria eft&bomni
amore, quaito dus-genere > et Imlus fpe*
ciebus, $«318. vti) ii eHet alterutrum ne*
ceffitfiumf in manifefiumi prius /SctSop delabif
quam crypdcis puerilium humilttadbus intri-
cari mallet. Hinc illius in optimis auôri-
tras adhuc minusirara fuot exem^la» ac liarum
inepdarum» quibus Martianus Capella» Ter^
cullianusy Sedulius, et liis aequaLesy aSatim
fuigeiic. Procui hinc magnidica. mendaciay
ctqujcquid eftinfulfae magniloquentiael
Animus in aeftheticis generice maximus

fanitationem grandium ab UoradO) Cicerone^
Longino » ab ipft ratione per do6kinam de
exfpeQ:atione cafuum îmilium pfychologi'*
cami ita habtt fibi commendatami vt noa
txmfiar^ folum rublimium rciiptorumi pi^
ftorum e. c.
NoaurMêr/an mam^ vi^fpre diurnxh
Ted et illuftrium per omnes aetates virorum
fada di^laquey velut in fpeculum» intu^rif
moresque tum ftios ipfe» quantuti)i licet» tum ^
i fe cogitwdo exprimendos ad hoium fimi-

'
R2 litudi-
.
- . I • . -
260 ÂRS I. CAP. I. S£Ct. 3tXVI. *
. litudinem componere gaudeat« §• 185* Ne^

haerebit in folis clarioribusv eruere miuora
quaeuis e tenebris, ab obliuionis iniuria vin'»
dicarci et, in ipfo hofte fi fint^ laudaret pro
ûiiae ineritis 9 non .^rubefcit
Animus in di£to faepe gradu AiagMitf»

non fufpicax eft et increduius, fi quid egre*
giietêminQHtisaudire iibi» vel omninovi-»
dere videturv itu quahqnatn aera lnpinta di'»
*
ftinguere dudum didicit, fuo tamen experi-
mento nouit» no^ ardua quaeuis et finguiari
ex Vircate tantnm fluetitia) iam eo ipib na«
meranda effe, propter dedecus noftri gcne-^
ris,in abfolute incredibiiibus » ^g6. 301«
Sicot enndem ^paruae quaedaai occafiones
parum mouent dignum cedris ad impetum,
S.V. iu peculiarem aliis fortius incitationem
aliquandb fentit^ <}uofiiami et ipfius iodiCioi .
^ PauUim fepuUae difiat immai

*
Celata virtiUr
ii quando dUenda Mujts nraetiaf fi heroicum
amorem patriae, fi praeciaram detegit inmuN
viue morumque fan£iimoniam 9 ac
cis ilJi
«meji -
omnes ittacrimabiles
i^rgentur ignotique knga
Noê^ carent quia vate facro.
aut tiuidU QbtiuÛnu
^ non ita miilto poft
'
•
» carpm^
•Digitized by Qpogle
. llAGNAf(|]T« 4^ST«ET. MAXIMA* 2(^1
earpentH vi4ientatt ipfe flfai «os(fm inor-

mtos, itQr» iY» o4- Pr ,
MagDanimitatis huius vcique natura ben.e *
^îfr^v vti Longinus S. II. liberaliter

concedit» non ea folum, quae in ingeniis di*
niqi^ ec praecQrdtb «d beroica fola paene
natis, fed oppido paucis , eft avjovoiJ^f fed '
C( iUa natura^ nobilium animorumf §.404.

quae Qon or4iii«riis fuis <|iii4ein viribusy vi*
uis iis et bona per confilia direftis in
tamen /
«itiusquid atque fublimiusy per exempla
grandia validius inqtati^ eo poteftêc decer*
W.taffurgere.. S-JJ^ *^
S 413; '
\
{feûe. vero (o.lam n.aturam9 quatenus
COi]inafci,turr heic certe? paginatn vtramqae
facercN, vel binc qflScere mihi pofle videor,
ûod experienti^ cQnfirnoiatf optimas maxi*
masy auc faltim botm exceUenter naturaSf
§.412. b.arbarie faeculorum ac aecatis fuae,
prauis exemplis , piâeconcepcis magnatum
opinionibu&9 feniirate^ vti apudLonginitm
eu. S. XLIV. quafi quadam ofiimi arciita et
. fitbUco carcere poflfe deprimi conftringi, im-
minU], §. 559, quemadmoûm arctitae ^ {fi^^^
ra ftt fama) in^ quibus nani^ vocati Pygmoeij
. mtritmtur > tion folum imfedfuni incrementa
R3 inclu-
Digitized by Google
I I
huluforum^ fid eiiam contrahmu eoi iiricump^
Si quft Hbertatis externae fraentt fi -

qm
ferui(us excerna deprimendis .animis retu]t>«
deiHlisque maxiinia quibusms ec ftudiis et ib^
ettatiionibus apprinie £si£i:a fufit, quod nullus
nego ; nec extra oleas. vagari mihi videar^. fip
fqropter oppoiiconim bppoiicas ratioiiea.) in
'primis auxUiis ammorum ad vere excelfale-
uaadQrum numerjsm incimoiB perfuafionem
de copipfo^maximonira eueiituutti fyftema*
te^ non praeteritorum fotum et praefentium^
, fedeciam maxima.ex parte adhu^ exfpe£tan-
doruni> non optima folumea mtxkna^ fubjy^
mitatis ac venerandae virtutis exempla fim-
.pliciter adimitandum prcônencey fed etiaiii
£duberrima proferendi in femiet i^fimn* imK
perii, fugiendae feruitutis moralis omnis in-
ternaet vl^korifieqae in femec ipfum obdnen^
dafe reraedia confiliis ettidentii1iilii& fiibmini^
ftrante , perfuafionem , inquam , de veris
eiusmodi rebus et geftis et gerendis y guae
limul eami animalius vim largiatur ac pocen-
tiam diuinitus, vt ne mortis quidem metu
1|
J2 c
pofcens deftinauerit^ fiipematurale iibercatis

internae pfychologicaeque com|>lementum
ac fupplemencum.
. 5- 415,
ijiyuized by Godgle
\
aiACNAKIlUt. A£»HETICAR« JUÎMA. 26$
-.•'* '
• '
§• ,415.. '
'
.
P^rgit Longinw, i. c. cauiras penuriae .
fublimium temporibus ingeniorum enar-

fuis
rare 2) pacem vmu^rfi orbis^ cui tamcn caylr
fae et ipfe paruni fidit^ et fatts profpexit
Difcordia fratrum , ne diu poflit egeftas he- .
Toum imputari » et imputaretur eadem falfo^

fi quandio fperare liceret ^cem orbis habi-
tabilis vniuerfaiem diuturnam» hominesque

fimul«difcerent excelfas pacis artes^ quibus
pater patriae fommos etiam regnorum gcn-
tiumque doraitores tranfcendit, ^)Infinitum
detinms cupiditat^jnQfira/keUuvh de quO| quale
fit» ^terf^qtes^difputauit» . \ »
Magnanimitads excellentis ftatus ordina«;

I rius eft ftatns.tranquiliiutis> £.-§. 44^. fupra
perturbaddnes apimi vulgares. et tumultus
mentis intemos pofitae. Per altam rationis
et inferiorum cognofcendi iacult9tum> vo-
lumaitis et inferioram a^petendi facultatamt *
harmoniam, quae faepe apud eminenter ma-

gnosyiro3 reftatf edamfi vekemendus 9 nec
iine affie£iioiiibu6 9. quoniam homines ibntf
commoveantur. Abripiuntur in ^ctBcg ev*
id^cna^Mat^f fi fen^ occafio , fed probante ra-
tionet radonalique confcientiay tum ant;ecer.
4)5nte, tum concomitantct et confequentis.
^
HaftiMiUinihileltinternidiflidiL- Siquata- ^
R 4 meji
•
.
. 1
^
' '
,
Digitized by Google
ên aliquaudQ lu£bi caoleftibus in apimis
loeiim babet) non eft ct fenfiduanim tah^m
cupiditatum in alias non nifi fenlltiuas» 7r<g,^
w
Tra^ni fed decretorumi quibus ^d^*
inixtum (it aliquid fenfitiui» pugnantium in
meras appeutiones fenfitiuas, necdiu, nec
ininfinicumi fed plerumque vincence parce
melioiif cuiua viQeria profundam iteruni
pacem et antiquam tranquiUia animis fereni»,
ucem redudt: M. 693.
Cum boc (htu confer (latum beftialitatisi

£• 434.^ NuUa quies huic y nuHa tranquil-
litas, nulla fopitae rationis et afFeftuum, et
infti|i£luum9 nec borum inc^r fe» coacinen»
Iiarmonia. Crederes nunc
. Nimhrum patrim hca foeta fureiuibw due^
qui totum hominem

Qjdff/f fetam rapidi fmm verrantque per
^ '
aurar. •
; . .
Faileris tamen. Non ita muito poft

f^na Eurusqw Notusque ruunt , oeberqw ^
proceUif
jfffricusy
et fuum cuique facinus. Ponat femitusL

terna non nihil iisdem fepaguli,
//// indigmntes magno.cum^ murmure cirfum
Ciauflra frfmunt^
Djgitized by
MAQtÂNJIMITs A£S1U»T;, MAXIMA^ 26s
iuSantis iQtus.continaoi et ad primam iterom

. ppporturiitatemi
Qua data porta^ ruunt^

Ita. mifer^ uiia «îmus nuoc auri facra famey
fiunc ambitione et faftu, nunc Voluptatum
turbine> nuncdeOdia, nunc aliquibus» num:
omnihttSt' inter fe dilTentientibuSy agitatiin
Hoceft iilud infinitum bellum, f 415. ma-
gnaniruicaci fubUioiaia foetac iainpiiciflimumy
$41 tf.
%. 4ta. .
lam vna di^rum teropeflatum tnfringit

fatia animum. Ke£te Louginus in cauflis.de-
ficientls egregii ac (bblimis narrat 4^ îAo^piy*
appelians venufte ^^?<ce.pyvptctv ¥90-91*
fAÂTictvj
^
^
UA fjLiKpQirom . eiusque cum. magno

liimti!i'(Samtooutate) iiberos fingitFaihim
et Luxuriam , cx quibus fane non degeneres
denuo CQatumÛa» Iniuftitia. ec
I;eoerciitur
mpudcinttay quam inter progeniem coiita-
'
befcanc et ensiarqcfcwC ^nimorum. oiagnitu*
dine«t -
^tit haee ammof aerugty (t cura petuUi

• Quum femet imbueritîfperamuscarmmfngi
PoJJe UnemfO' ce4r9 et teui fevumia euftô l
A, P, 330.
R 5 . . Negtft
FAItS I. CAP. 1« SECT; XXVf*
•
< .
/ '
Negat ipfe Phaedirus de fiibelHs^ quales SaAn

pfit, aut fcripfilTe dicitur. lll.froL Nauen
artiim i quamim curanr •
habendipenitiis cordteraferitay
Et Imuttimita inhanc^ vitam ipculmrim^
Fajiidiofe tavien in coetum frcipior. i
Quid credis .itii accickre f qui magna^ afep

Exaggerare quaerit omni vigiiidy
DoOa: labari ckiJke prasptmemJkcm^ ,
cf. Horvod^c IL is> 18* IIL 29.24..
locemperaiiik deliciacmn extemarum defide<«

rium ea vsque mores emollit> vt tandem ni- .
hUomniiio mafculi . iôboris auimo fuperiict »
et nQitiime tanCttm , quancum valpri« grandit

requiruxjt,.
'
,
'
f^de^j vepcdHAiitmmii'
Coena defurgat.dubia? Quin carpux oûfium,
ffeJlemiTvitiis* animum fwjue praegraua^
Atâdpgithufna4iuinaepariieubmaurat*
Hor. Serm. II. 2. quae tota paene huc perti-»
net iatura. Numera modo difpendia tem-
poris, quod infumenchim eft acquirendae
theoriae, eiusque empiricae, crebrius repe-
titis experimentis ad eam €ertitttdinem. eue«
âe^ quaedecet arbitrum.elegantiarum eius-^
\ ' Digiti2;ed by Google

IfAAKANIlUT. AMTJitT^ MAXiUA. 26^
jDodi 9v et miniberis fupeifuiffet nQnnihtl otiif

. grauioribus concedcndi» / .
'
d) Dendiam tandem Longinus in cauflis ,
'
attimonim parom aucnihil in fublime fiurgen««
tium numeraty Qua dum tncermictunturex*
> ercitia, non crefcit habitus, ac eo ipfo aefcic
. 4efaecudo Ijiabicui oppofim» id eft difficulcaSf
in yeram denique degenerans impocentiam.
Inuidiam placar^para$i vinua nttî
Contemmre > mi/it:. Ftfanda iji .
improba
V . ^ Sirm
Dtfidia, au0j quicquid vita tnetioriy parafli
Pmeadtfm oiquo animo. n
.
Hor. Serm. IL 3> v. 1 3>

*
Ambidonem fiq^rbiaeque fidloiiiy natorales

tumoris parentes, Longinus omifit, forfan a
/ laudabili philotimia non fatis haec vitia di- .
ftinguens» aut veiicaSf more moltorum > lie

funditus his euerfis illa fimut enecetu^, aut
falcim eqeiûecur. Sanioris autem echices
peritus racione {lerfpiciCf quod experiencia
fati& ac hiftoria confirmant, vti feparari probe
poifonc ec debenCf icafaecuiis locisque> qui«
DUSLveri honoris miori fobftifuca fuic amb^-
tiofa faftus fuperbia uon foblimitatis flo-
ruilTe regnunii Spd cumori& 4nfaniuiAe cyraa^
nidem.
Digitized by Google .
. 268. rA»« I» CAf» $*CT^ JtJtVfc
' •
§V 42?..
, Ver^m atnans in cogitando pulcriowU*
nem, vt poflTis magfia> S. XV. abroiatey 5^
'
'
XVL. pro reUtiua fu^ magnitudine, S. XVHi

proporciQnatis mat^riae cogitatioiiibuS)
XVIII. vel tenui, S. XVIIIL vel medib , S,
XX. v^l fublimi CQgitandi genere, S. XXI.
jfine yitiis» quae in msximis efle folent maxin
me confpicua, S. XXtl. augerc: S. XXIH^

connatam peftoris tui magnitudinem quan\ ,
âbeas ali<}ttam oôrt^tf f. 45. et ad abfola*^

t^m grauitatend compone, S. XXIIII. et eri* /
ge, quousque furgere poteriti S^XXV. fe-«.

lix t fi f^btiniitatibiUl «ttingeadis
«prit. §. XXVL
J^gny ft priorei Mamius tmt.
'
$e^s Homerusr Pindaricae tatmt,
Q0eqw €t Alî vîmesx

*
-
, Sêjchorique grauesy campeîfei
Non^ Ji quid ottm tujit Anacreon^^ <
'
Dikuit ae^v^ Hojr, IV^^j «4^ >
Digitized by,GoogIe
VJUIITAs' AESTHETIGA; 2SjSf
«•4^,« «I •• «.«f ••••••«

*
S£CTIO XXVII. * *
*
t
• »
'
VERrTAS AfcSTHETICA.
•"
' . " »
'
Tmiti dm fitin tebys elegantcr cogitan-

dis^ §. 115, 177. VERITAS,. »1,^,51^^
Jed s T H £ Tic A I kt. li^rjtas, qua-
tems». êtifkiiie cognoTcendaeft. Veri tatem
obieftorum inecaphyiicam nouimus conue-!
nientiani edruiidem cum.vttiiier£ilii)U8 maxi*
ine principiis, M* §. 92. et indeLeibnitium
inteliigimus ^ qui Theodicaeae IL p. m^
Poiifii inqmu di^ aHqm ratime prmi-^
piim imatdiaioni/ et rationisfufficientis inclu^
jum deflmtioni veri et jatj. Nam repraefen-»
tatia Veri in aliqno obieao tnetapby fid^ qua-
tenus intra animam certi fubiefti peragitur,
e(t ea conuenientia xepraerentationum cum
obiediSf quam plerlque veritatem logicamtkO'*
ttiinant, alii mentateiny afficientiae, correfpon'*
ilentiae et conformitatis^ dum metaphyficam
veritat«m micerialem appeUant«
Po(fet metaphyfica veritas obieftiua, ob^

ieftiue yerorum repraefentatio in data aninm
srBiECTiVA dici VERiTAS» vel etiam
VWHa fiuîifs /îîzkffâdejm dicamus cum
in
> • . . / plufi-
270 ÂRS I. CAP. I. SBCT.XXVII»
plurimis, (cA latiusj vt in re conueniamutfi
ctiius potiflltnium caufla faaec repecuntur ali*
quantulum altius. lam enim reor liquidum •
effe V E R I T A T «M, metaphyficaii) , vel

'
' obie£Huam quum dixeris, vt lubet, in animt
'data rcpraefentatam, vt det in (jadem ve*
fic
ritatem logicam iadu$ di£hun, vel mentalem'

^ fubiefHuam^ nunc bbuerfari intelieî ^
potiiTunum in fpiritu , dum eft in diftin&e
perceptis ab eodemy^LotiiCAM stei*
CT ivs l>iCTi!^M^ nunc obuerfari analogb
rationis et faci^ltatibus cognofeendi inferio*
ribus^ vei vnicci vel pociffimumi a^het^
cam. $. 433.
'
'
i . 425. .
Lege, fis, confilium, quodChremes in

Terentii Heaut. IIL f i. iVIenedemo fup* a
peditat^ et honc deprehendes de veritattt
ûadam aelthecica loqui regerentem
Fidere verumj eaque Ua^ vH res efi^ dkere.
Memento faturarum, quandô verUatem^ odiumi .
laepe partentemf exponere non dubican^

neque ' T *
tenera^ mordaci radere ttera

AuricijdaSf '
^
fiio tBtae quafi priuilegio ^

quanquam ridetuemf dicere verum
Quif vetatf ^
easqûe coofer cum^niftidst eiusdem qoae
videan?.
Digitizcd by G
videantur argumend, confiliis ethici aiius-
tdam philofophi curatius fua de]noa.flrands ac
: ec deprehendes in exeroplo diiT*-
ferenciam veritacis aefthedcaea et il|i£liu9 Ir

toi^cae. ^ 42^ ' * /
Cbni&iunis eft logicis aeftheticisque me-

.^tationilpus 9 quam Cicero off. II. paene
genetice defcribit^ vinuf^ quae vertitur in
perfpicieiidoy quid in quaqm re verum Jincerimh^
^ Ji^ 9 ûid confentaneum ctiique (conuenieq*
itiam caip principio contradiônis), qnid
(conuenientiam cum principio ratio-
nati» M. $. 230 qnaeque giffiamur^
qua9 êuiufque rei fit\€att[faj (connenientiaflt
cnm principiis rationis, M. §. 20. et rationis
fufficientiSi M. Verum quando
tuhtur iliae diftindam et inteiieOualem ad
harum rerum perfpicientiam hae fubfiften»
,
.tes intra fuum horizontem » easdem fenfibua

et analogo radohis elegauter' intueri fati|«
gunt §.424.
Si VERiTATEM mentalem et fubicfti*

mm 9 vetitatem repraefeotatk>num omnemf
ûae huc vsque logica tahtum di£^ eft, dica*
mus a£8TH£Ticologicam: non ea
diftingaentium eft fententia» ac li i) iiefthe*
tice vera quaedam> immo multa» noo eflbn^
. iimul
Digitized by Google
272 PARSI. CAt. Ii SVCT. XXVtU
limul logice vera, quod lubenter concedi-
mus. In ea Naturae alioquutione ad mori
detre^ntem ; quam Lucretius fingia.
"
9^7* cuiquc vere fatis fubiicit
Quid reffmdeamuiy vifi iuftamiiuiudere titem
Naturanii et veram verbis exponere caujp/k K
funt omnia fere fimul logior verai 36^«
* «
Neque negamus» neque nefdmu^y l)ve«

ritatem aeftheticam in pulcre pingendis paf*
tibi^S (aepe dare veritatem totius iogicam) ec
Vlx alicer fieri poflei fi parcium abfoluator et
ad finem perducaturenumeratio. Hoc vnum
obferuamus 9 veritatem ab aedheticO) qua^*
tetiys inteiiedualis eft^ non diredo intendi»
'
fi per indareftutti ex veritatibus aeftheticis

jpiuribus vna prodeat ^ auc cum aeftbetice
vero coineidac» de illo fibi graculan aefthe<<>
ticum rationalem, §. 38* neque tamen illud
efle, Quod Aunc potiilimum quaerebacuri
^-^•443. •
'
'
§. 429. •
Si qua vero fit veritas logica, ftriîias di*

â fciiicet,§. 424. non nifi per inteiie&um
cogitanda; vei illi fubjeAoi quod pulcre Co»
gitaturum fupponitur, vel iis obieftis pcrfo-^
ludibos» quorum gracia potiifimum cogicaaf
V, .
• '
Ut
Digitiêd by
V£RITAS A£S,THETICA* 473
cit nramque dMuOvvel remper , vel certls'
nunc fanefebus circunjftantibus : eft ea fu-
pra horizoncem aeftheticum conft:ituta^ .et
refte , faltim pratefens in tempus, omittitur.
15» 121- Eclipfin annularem anni prae- #
terlapfi cogita tecum aftronomus, noi;i j)hjr-
ificusfolum, fed et mathemkticqs , aut cum
aftronomis, eandem autenri cogita paftor,
vel
fodalibus , vgl tuae Neaerae : ohel quotve- '
'
'
ra cogitafti prius , nunc omnino praetermit-

tendal »
430.
Sunt vericates quaed^m adeaparuae, ve'
eas fe£lari vel commcmorare fit infra hori-
zonteni aeftheticum, faltim infra pulcraiji
magnitudinem , nunc abfolu^n^ omnino/
nunc relatiuam certe. 4^120,178. Has ve- •
ritates infinite paruas non curat aeftheticus.

§• ipi, 221. Nec hiftorico quidem feueram
hanc fihe exceprione leg«m fcriptam putat:
Ne ûid veri mn dicat^ ipfe legens Aen. Yl.
Juuenummanus emicatar.dens
*
Littus in He/perium. - - -
' Jlt pius Aeneas arces^ quibus attus Apollo

Praefidet^horrendaeqaeftmulfecretaSibyUae ,
*
/ ^ntrum immane-, petit. .
'
nec curat, nec cogitat, quo pede primum

'
Aeneas Italiam tecigerit, et veriflimum interim
\ '.
,
> Digitized by Google
274 FA&^ I. CAP. 1. S£CT. XXVII.
"
efkj aut fifiiftros aut des^tro^ nifi vtroquC)
quod minus decorum« ^ ^
S. 431«
Veritas aefthetica poftulat obiedorui^/
elegamer cogitandorum 1. poflibilitatem
4?6. i) abfolutam, JVL §. if, 90. quatenus
fenfitiue cognofcenda eft. 4:^3. i. e. ne
in obiefto , dum illud vel in fe fpeftare pla-
cet> iam aliquid notarum fibi inuicem con-
tradicentium» vel a fenfibus et analogo ratio-
nis» obferuetur. M.^.g. Quaedam peccato*
rum inaequalitas habec hanc poflibilitatem,
et hific etiam aefthetice veraefl:^ §. 272«
E contrario " -
QuHlpariaeffifere^ptacuitpeccaiaflaborantf
Qiaim vefUiwi ad verum eJL Senfns moreS'^
;
'
que Npugnatitj
'
'
Aiqtte ipfa vtititas^ iufli prope fnater et aequi[
Hor. Serm< L 3.
432. .
Veritn^ aefthetica pofcit pbflTibilifatefai

obieftorum fuorum , §. 431. 2) hypotheti-
cam, f 4^6. M. §. i6. et h^c quidemde^
niio A.)naturalem, M. 4^9. quatenus cvhn
ccn3, libertare propius non conneftitur,êt
ab analogo rationis diiudicari poteft^ $*423«
Hanc deprehenda in Aen. IX. 100* ^ .
i Tum
. TERITAS AE8TH£T|CA«. 275
*
Tnm paUr omnipotens ^ reriim cuifumm^

^ -
• potejlas^ .
Infit. Eo diceme, deum domur aita filefcity .

'
'
Et tr^meja£kt folo teUu/j fiki arduus auhen

'
S- 433-
Veritas aefthetica requirit poflfibilitatem
in obiedis fuis B..) moralem a) lacius ditiuniy
M. 7^* vt non nifi la libertate deriuanda»
talia etiam et tanta fint, qualia et quantacx
data libertate) d^ta perfona ec chara&ere e. g«
hominis certi morali fluere videantur analo<^
go racionis. Hoc eft illud ad veritatem vitae
propiui accedere^ fecunduin quod faae non
perinde eft» - ' " >
Maturusnefenex^ an adfiuc fiorente juuenta

FeruidHS) et matrona pottns^ an fedvAa nutrix
Mercatorne vagusy cultorne virentis ageUif
'
Cokbus^ an JJJyriiiSf ^Thcbis nutritus^ an
Argis
loquatur, aut bbieftum occupatioijisjautper-
fonale fit. Hor. A. 1 15.
Tih qnid tgo tt popiUus mecum' defidiru^ andi t

Sifautoris egesi autaea manmtis^ et vsque
Sejfuri donec tantor : vos ptaudite^ dicdt:

Attatls cuiusque notandi funt tibi mores^
2y6 PARS I«.,C4^P. I. S£CT. XXVII.
MobiUbutque detor nitturit damlui et icnmu.
•
' •
•
. •'
- . 153.
Semper in adiunSi/ aeuoque moratimur ajh
tisj 178-
Hinc Horadus CQmmendabat ec philofo^
phiam prafticam, vc ita dicam, applicatam
i26..i6i. H2. quiaeam probe cenens
iUe^ profeHoy
-JReddere per/onae /cie conuenientia cuique.

$•433.
et artis auc no(;itiae illius i quam Theophrajii
ehdraSerex momm inchoarunCi ec Gailicus
pofthinc Theophraftus locupletauit, vfilita-.
tem fuo tempore iam perlpioienSy ,
Refpicere exemplar vitae Tnorumque iubebai

y. 317.
DoOum imitatoremj et veras hinc ducere vocer.
•
435^ ,
Veritas aefthetica requirit pofTibiUtatera ,
moralem b) ftriftius diftam, M. §.723. in

cogicance non folum ipfo, S. XXIIil-XXVI.
fed et obieftis explicite vel impHcite pro-
bandis abeodem, breuius, in pulcris cogi*
tacionibusV fi vel Acherdnca deijcribanc»
422. fed eam tanrum, quae cadat in lenfus et
anaiogi rationis fub trutinam. 21 c • Haec
eft illa VERiTAS moralis^ qua» fedin*
dum Hdratium,
Metirife quemquefuo moduto acpede verum efi. ^
/. Quem-
VERITAS AESTHETICA. 277
Qaemadmodum $.,433» 434* poftulatam ego
ciicerem veiitatem moralbm tATivs
'
'
•
nicTAM) fic hand lubentius strictivs »
BicTAM) appeliarem veritatem moralemt

ac illam sTRiCTissiME orcTAMt con« *
ucnientiam fignorum cum mentenoflxa, quae ^
fi virtua fity iam liabet finceritatis titulum , li
vidun} lit9 iam fecum fert rimoficatis igno-

*
miniam. £. 33j^.
Huius verltatis moralis , fed aeftheticaCf

huius digaitatis in cogitando venuftius»
^
43 f> i82* limites acftheticos beile ihonftrat
-
Cicero proMur, quando 74. enim (zg/7,in- .

^
^
quity mecum aujiere ei SiqUe Ccuoj negal verum^
. tjfe^ aUiti bhuuotentiam ciboj t. c. et pro veri*
tate aefthetica morum, in quos inueftus erat

Cato» velut in ambitum» refpondet: Horri-^
tiilif dratioy fed eam moref ^ ciuitar
vfufj vitaj ,
ipfa refpuit. e. c 75 Quare natij Calo , ma*

.
iortm in/lituiOi quaeresipfapubtica^quaediu:-

turnitas imperii comprobat nimium feuerct
oratione reprehendere. Q^c^T^* Quodaifi Nul^
ta re altici ttominum mente/ oportere ad magt*
fratuf mandandum niji dignitate (quatenus
intelleftualiter vnice concipitur a philofo-
,
fltixs^ Zii^^li^.y: hoctu ipfeî in quofum^
ma ejl dignitaf ^ non feruat, Cur enim qneti- ^
S 3 .
i^^^^^h
Digitized by Google
«
• N
quamy vtfiudeat tikh vt te adiuuet'i rogasl ^

77t Qîial quod habes t}omenclatorem.
% 437.
Vericas aeiUietica requirit obie£loruin
^
pulcre cogitandoruni 9 II. nexuiii,cuni ratio»

nibus €t rationatis 426, 431. quatenus ille
fenfitiuecognolcendu& eft, §. 423t M. 24.
per analogon ratibnis, M. 640. Ekeni^
plum efto Corioianus Liuii. 11. ipfius noml-
.nis,etfuftoritatis pîmae r^tio eit> c. 33* binî
aitiows cribunidam poteftfitemY e>
fpiritus in
^4. vnde plebrs ira, ex hac exfiliura Corio- ^
lani ) et holliiis eum ad VoifcoS) non fine ra^
ttbne ex antecedentibus manifefta) iâpienq;
animus, comniunicata hinc cum hofpite TuU
in rgmanos, c. 3T- borum
lo, confilia beiii
<
confe£^rium callidum Tulii: artiiicium 9 et( ^
noua Voifcê plebjs indignvw in rojn^LEioSj

c- 37. .
'
: - .
Hinc decernitur beUuni» duees Tullus e<

. Marciusy Coriolanus noft^r, exful romanus^
Ob liuius fortitudiuem profperum Volfci^
initium, plebis Romaniie trepidatio» binc pri* ^
ma romanorum legatio , atrox refponjum
quae retulit, reucrfo jid boftem non refipi*
tur. Hinc* facerdotes fupplices. Quoniam .
et hi fruftra, iam paene muliebris timor per*

ttadit Romam> c. }9r Mater^ coQivx> eetur*^
Digitized by C5lOgl
ba mulieruni tandem mouent durura ani-
^
nium^quod ne finexatione fieri videatury iiii^
girmatria orationem fane ptftheticam' hifto- / .
•
ricus.Hinc caftra hoftilia retro mouenpii^
nequetamen difparetCoriolamis»nifi poft ali«
quam reliquorum eius fatorum mentioneAi»
j|omae autem exigitur Fortunae muliebris
nonuiQentum. c.40. Quantaiiihisharmonia
toncinit alendo recreandoque -legentiunu
asialogo faltim rationis? 437« .
§. 439.
Veritas aefthetica pofcit poHibilitatem
obie&orum et abfolutam et hypotheticam»
'qua fenfitiue perfpicitur, §.431-436. omnis .
.poifibilitas.poftulat vnitatem, M. §. 73- abfo*

luta abfolutam» hypothetica hypotheticamf ^
M. §. 76. Hinc ec vcritas aefthetica vtram-

que pofcit vnitatemincogitandisfuis, qiia*
. tenus fenfitiue depfehendi poteft» infepara-
biiitatem dcterminationum in cogitandis,
falua perceptionis^totalis pulaitudine. $-73*
Erit liaec pbieQorum vnitas, quatemis
phaenomenon fit, aesthetica, vel de* ,
. terminationum internarum, M. §• 37* quo

vnitas a ct i on 1 s , fi obie£him pulcrae me-
iditationis aftio lit, vel externarum et re-
^ latioiium, M.^* 37. circumftantium,M..f 323.
quo vnitas Lpci et temforis, M. $.
325. ^81.
Sih quod visjjimplex duniaxai et vnum,
'
. \
'-^
\ . 5 4 '
m \
Digitized by Google
aSO PARS I. CAP.J. SECT. ixVII.
* ^
et placentern fimul rotundam iilam breuita-

tem S. Xlll. XIV. ct jiiulcrani obtinebis co-
haerentiam, §.437. Hinc Auguftino placuit
aileo vnitas^ vt eam Qinms fuUritudinis for"
'
. fmi» cticeret.
4%' :
'
" %' -
-
;
•
VERITAS AESTHETICOLOGIC
424« vel ^ft vniuerfaiium ec notionum, iudi-
ciorumque generalimm, vel fingularium etf -
idearum M. , 148. illa g e n e r a l i s.

Haec siNGVL^Ris efto, Veritatis gene-
ralis iti obieElo nunquam tantum vefitattfi
'
metaphyficae detegicur, praefertim fenficiue»
quantum in obie£ko veritatis fingularis, M.
'
184* Quoque generaliot eft veritas kefthc*
ticologica hoc minus veritatis mecaphyficae
in eiusdem obie^lo^ etomnino, etpraefer-
tiraanalogo rationis, repraefentatur,' M.
150, 184. Habes rationem vnam, ob quam
êftheticqs veritatis 9 quam obferuare poffiti
maximae ftudiofus, §. 2.1, vcricatibus gene-
ralioribus> abilraftiflimis et maxime vniuer-
faiibus, determinatiores , minus generalesi
'
minus abftraftas, ec generalibus omnibus fin-
gulares praeferat, quantum, poteft. Idem..
vbertas fuadet ^. 115* quia quo magis deter*
minatum habes obieftum,- hoc plures fimul
diiferentiaSyM.^. i5i.hocitaque plura puicre
cogitare de eodem conceditun Idem ma»
gnitudo, ec nacuraiis, ec dignitas aefthetica
X
{ , iui)et,
\ _ y , >
y Google
VEHITAS 'a£STH£XICA. 18J
iabet ^ liconnumeriss ad magnitudinem vni-
uerfalis quamcunque accedens in eius infe-
riori differepciae iimui pondus» grauitacem»
'
fQecundicacem, 177.'
S« 441'
VeHtas aefthedcologica generis eft per-
ceptio magnae veritatis metaphyficae, veritas
aeftheticologica fpeciei eftpercepciomaioriSf
vdricas indiuidui,feu fingularisâeftheticologi-
ca eft perceptio maxiniae, qua genus, verica-
tis mecaphyficae. Prima veri , fecunda ve-
rioris, cercia veriffimi. §* 440. Vericas fin-
gularis vei eft internorum entis optimi maxi-
mii vel abfolute conttngentium» Qpntin-\
gentia non repraefentantur, vt fingularia, ni-
vc pofllbiiia incegri alicuius vniuerli. Hinc
vericas fingularis de contingenribus aut ea fi-^
ftit,vt poflibilia et partes huius vniuerfi, M.
§• 377- ec haec vericas cum vexitace abfoluce
neceflariorum maxima dicicur strictis»
SIME, popularique fermone fimplicicer, ve-
RITAS9 aut vt poflibilia alterius vniuerfi,
eiusque partes, cogmtioni hominum ihediaei
M. 876. VERXTAS HETEROCOSMIQA.
442.
Jêritas ftriftiffimc difta §. 441. ejij^ quam
defcribit Cicero de Inu.IL i6a. per quam im"
mutata (non mutata) ea^ quae funt^ aut ante
fuciunti autfutura/iintj dtcuutur (percipiun-
S 5. tur),
I
'
f \ '
$ Digitized
2Bi F s I. eAp. I. s E.eT« x x v 1 1.
tur), quamque conferre videtur cum verita-i»' .
^
tibus minoribus Quaeit. Tufc. V. 1 3. Chorui
f//(? ifirtutumy ifiîens , (confidntia^ grauitaf^
.forlitudoi fapientia-, retiquaej in equuleim
im-
poftuf (veritate yei generaii ec abftra(^,' vtt
Stoicorum ijla gujlafa magifj qudm potata, dete-*
Bant^ vel heterocosmicay ^.441^440.) ipia-
gines confiituit ante ocutdf cum oihptiffimd di^
gnitate-,S. XXI. vt ad ecu curfim perreSuray
tUCs ms afe beatOi^ uita defertas^ fctffura videdtur,
(cognidoni mediae 441. > Quum auiem^
'
animmn ab ifia pi&ura imaginibiuque virtu-
tum (vei generalibus et abftraftis,. vel hete-
focbsmicis) ad rem veritatemque (ftri&iifi-^
mam) traduxerif: hoc nudum (heterocosmi-
cis mediae CQgnitionis obiedis fpoiiatum ee
, ab iis ommbus feparatum) reUnquiturj 'poffitne^ .
*'
(in hoc vniuerfo fingulariter et in concreto ,
mmtxiQo) ûis beiityis efje^ ûam diu tarquect^
5- 443. •
Veritatum aefiheticologicarum genera^

lium eae tantum aeftheticae funt, quae eC
quattenus analogo riidQiiiSy falua venuftate»
fenfitjue repraefentati polTunt, §.440, 42j,
. vel manifefto, et êxpiicite» vel cryptice in
pmiili^ enthymematum enqndadonibus> vel -
in exemplis, in quibus, tanquam concretis,
haec abftra£ia dpprehendantur, Hac ratione
ipfqm identicads principiun)) M. ii. eft iit
- ^ '
Plauti,
Digiiizca by LiUO^lt;
ViBRITAS AESTRETICA. 28S
ftauti, qais crederet? prologo captiu
Hai'^ ^qm/ vi^tisfian Mc^ capnubs duej^ .
'
Itlii adjlantî hijlant qmboy non fcdent^ ,
f^/, vof mihi te/Ies efiis me verum hqui*
Striftiflime verorum eatenus eft^yeritas

siefUietica,quatenas ea feniitiue percipiuntur
vent) feniatiofiibus vel imaginationibus^ vel
etiam praquifionibus non fine praefagio, nec
^mplius, ^t fub Qftdeni iiypotheii veritates
heterocosmicsie font veritates^ aefthedcae^
neque plures, neque pauciores, quam ana»
Ipgo ratipais percipiendae^^. 441. Leib-!
nitianam putas diftin^tionem ^ iam eftTibult
ii, qui inêlTallae pan. L.IV. i. de erroribusi
Viyffis muita n^rrarat» im ea .finiens, y • 80 ; -
^tque haec feii nojlras interfnnt cognita ter^

rasj (ftri^tiiTime vera,
442.)
FabulaJiue nouum dedit his erroribus orbeml
. , (Ji$teôwsJ»it« v«ra, 44,1^)
5ECTI0
284. f^*^^ I* ^^^' '* <ECT>XXVIII.
S EO XXVIII.
CT I
FALSITAS AESTHETICA. t
FALsiTAS AEsTHETiCA eft falfitas fub«

leGdw et disconuenientia cogitationum
cum veritate rerum cogitandarum quatenus ,
iila fenfitiue percipi po.telt* 423^ 426.

PptimeCicero : Falfum ejfjin qito perfpku^
ejl mendaciim^ fi de aefthetica falfitate intelli-»
gatur^ et perfpicuitasfenfitiua cogitetur. M,
^.^31. Quando autem exemplo vult notio-
-
'
nefn fuam illuftrare num illud ad rem pro-

*
bef faciat> noftrorum fapi^ntes temporum vi-

derini;*' Hoe, fnoao: Non potejlejfe fa^
piens'^ qui pecuniam negligau '
h
§^ 44^-
Nwi qui Sidonio contendere taUidw ojlro
Nefcit Aquinatem potamia velUra fwum^
Certius accipiet damnum^propiusque medullis^
^mm quinon poteritvero dijlinguere fcUftm.
Hor. ep. 10. 26.
§. 423, 448.
1.
Neque tamen huc dmnis fubieOiua faifitas §•

^424. pertinet, fed qualera pingic Horatius
ad caput arcis poeticae
Huma^
Digitized by Google
FALSITAS AESTHETICA. 289
Humano capiti cerukm piSer equinam

AddereJi vetity et vartQS Hnducere ptumar
yhdiqmcoUcuismembris^vtturpiteratmm
Dejinat in pifcem miUier formofa fuperne^
Spetbmm admijfi rifum teneatiSf amici?
^
Credite^ Pyhneif illi tabulae fore librun^

. Perjimilem^ cujus^ velut aegri fomnia^ vanae
fingunturfpecies^ vt nee per^ nec caput vni
^ Reddatur formae* ^
.
'
•
§. 447.
^
Noil ab oitOyfed a falfis orditur Horatiusy
quodque lepidum videatur, ab iisdem An-
tonius apud Ciceronem de or.lL 30. II le
tamen ab aefthetico, § 44^,445. Hic ab
aeftheticologico generatim, f 427, quoniam^
in cauifarum patronist quales CraiTus et ipfe^
afiirmat aliquahdo necejfarium effe atterutri '
falfum dicere^ et vtriimque eorundevi eadem de

realias cUiud defendercj ûum plus vno verum
(in fe, et obieftiue, et ftriaiffime) e£e non pof
Jit^ Hinc concedic omrlem bene differendi
in foro rm menddcio hixamj neque male fert
Catulum dum exagitantera, quod non nmgis
glorioje putarit a witate ordiriy quam a ne/cio^
'
qua dignitate. .
.
448.
Sint quaedao) aeitheticolqgice £dfa> §*4^7.
'
immo
Digitized
286 PARS I. CAP, I. SEdT.XXVIII.
'
• < -
!
immo etiam hocjfjgnificatu mendacia, $.447.

tunc tamen ^runt demum
aefthecice falfa^ fi
fint ipfi analogo rationis peffpicue mendacia,
$• 44^- ylixempli
loco fit ipfa de veritate
difputatioT «Contendant inter fig philofopfai ]
dogmatici ex hac, academici fcepticique ex

alteraparte fabtilicer, de v^ro et falfo (Ipgicc
er metaphvfice) //^ eius reguta ct ,'criterip I
(primo, abftrafto et fcientifico) de notione ,
vtriusque, qtia pojpnt internofci (diflinae,

xomplete^ lcientince) Digrediantur in idf
quod interejl inter reilum et prauum (vniuerfa- - ^
liu.s et logice conceptum) Redeant ad catho^'- >
licam et prtmam êriiatifndtamf etlogicum .

\
iudicium. Pone partem vtramque, quam fie- j
ri poteft? curatiilime fuam defendere fen*

t&ntiam. Ambo$jinalogon rationis fufpiciet
attonitum nonnihil, veiuti tacitus fpeQator, •
'
I
nifi forfan aliquando fcepticbrum appiaudat i
: ingenio verfatili. Finge tamen adidemico*

rum aliquos eo tandem procedere, vt omni* ^
no iollant) vt quicquam pojfit ita videri , vt non

eodeni modo{et gradu euidentiae) falfum ekqm
Tunc forfan cum durius iu-
ita pojjit videri. !
fto iam commotis dogmaticis concinet: /o*

ciunt pueriliter. Cic. quaeft.- ac. I V. 3 3 Vlti-.
mum eniui eft et aeftliecice faifum. §. 445.*-
§• 449-
^
(âere exLucretiq, 448* ' - '
JSIotitiam m-i quae res falfiqm (rforih \^

^ I
Digitized by Google
FALSITA3 AESTHETICA^ 2^87
•
\
dubium certo quae ns differre probarif.

^
.
. III. 477* '
^
r^fpondebit> aefthetice veruniy . 423*
§•
Iniienies primis afenjibus effe creatam
'
Notisiam verii mque fenfus poffe refelli^
Sfîtefua veris qiiod pofjint vincere falfok ,
An ab fenfu faffo ratio orta palebie
^
Dicerê eos coiura^ quae tota afenfibus orta eji 7
Qui nijt Jint vert^ rdtio quoquefatfaJit omnif»
'
et cqntrarittin oiêndec aefthetice faUiiin^ ^
44f : Senfui diflSdere

£/i maniifu/ tmmifejla juis mittert quae-
•
quam,
Et violareJidem primam^ et conueUere tofa
Fundajnentay quibus nixatur vit.q falnsque^
Non §hodo, enim ratlo ruat-vmnis: vita quo-

*
.
. queipfa
. .
.
Concidat extmptoy niji crederefenftbus

aufis^
Praecipitesqw locos vitare* e:c* 511.
'•
Sl cui mirum videatur, non omne faifum

in aeftheticis falfum eiTe, 6. 448. defmet for-
te mirarit fi multo reftridiorem. adhuc falfi
fignificationem iurie, ijuod perf$£tilTimr.m
fertur,
PARS I. CAP. I. SECT- XXVIII.
' >
,
fertur,comprobatam legerit, D. tit. de L.Corn. *
de falfis, 1. 23 : Quidju Jalfum quaerUur ? et

videtiir id ,
fi quis alienum chirograpkum
ejfe
. imitetur, aiit libellum , vel rationes intercidatf *
to/ defcribat y non^ qtii alias in computationv^
vel inratione^ mentiunturi Enl aeftheticum

1
5-. in diiudicandis falfis tamen ipfo Paulio
lCto feueriorem l ^44*.
\ §. 451-
Interim fub tutela luftitiae Romanae nu-
mero falforum ab aefthecieoy qua tali^, fu-,
gtendorum exinio^ quae puriori quidem in*
telleftui patent falfa elTe, fed tunc demum, .
quando eriguntur fupra horizontem aftheti-^

cum, §^ 16, 121. niii tandi rationis impih»
gnencur quaedam ex iis euidentia, quae
omnem eorundem feniKtiuani perceptionemt
ceu iumenmaius, lion iblum dbfcuret, fed
etiam disiiciat omnino deprimatque, veluti .
nebuiam aiiquam alciore Ibie diiparentem.

*
s. 452.
duabus pulcre cogitandi mate^
'
Pone in
riis analogo '
rationis^ foli ac fibi relifto nihil
peliucere et abfurditatis^ vcrasque
fallitatis .
tamen logice faifas.

elfe lam Iocus,et aetast
in quibus, ec obiefta perfonalia, quibus po-
tiflTimum cogitas, penitius infpicienda funt,
Prima datarum maceriarum iu logice falfa fft,
. " fed
, » «Digitized by Google ,
t
% *
^yc ibi, vMf-:ViufS, turs temportbus, et ii^'

quorum maxime gratia cogitas, vel incogni-
taomnino praefumi ppilic faifitatis dunion'-* '
ftratio vel cos faltim tua pulcre meditando

,
non admodum eandera auimo. pra^^fentem

Jiabitoros eSc. Haec cbgitari poceftiinetfal*
fitacis aeftheticae macula> $.451«
•.
'
V
- 453*
. .
•
S^-
Secunda fumendarum 4^2. materia.fit

ttpud muUos plua per faecuia fenfittuis ani-
titarum facultatibiis Vifa vera: tunc autem
etibi, vbi viuis, iisque, quibus inprimis tua
probare veiis> fit.iam eius faifitas racionis»
ttiarti iiluminatac) viribus) ita patens, ec
ttanifefta, vt ncc eius oblituros elie fuae cer%
titudinis radonalis, dun;) jexaminant ttta^ fpe*
isare poflis, fed pbtius metuendum fit, ne
omni tuo conatu iisdem, piaufus inllar, eXz '
tprq6eas acclamationem fimilem illi : '

,
* Maxima de nihHo nafcitur hijhria,

Haec fecunda materia faifitate labprat^ etbmf
a^fthetica* quia ratio impedit, quicquid illi
forfan adhuc infit ueri, nunc infinite parui, §»
,430. fenfitiue cum aiiqua vi et deieOAtione
perdpefe. §. 4^3*4^^-
f .
^
• '
454r .
^
Sunt i^Kitates quaedam adeo parufte, VC

/
earum caucio fit infra horizontem aeftheti-

Cumi $4 120^ Hae an irrepant aiiquahdb co^
- ^ .
^ gltatio-
. T
Digitized by Google
290 PARSI. CAP.J. S£CT« XXVin. •
'
gicaciones inter elegantioresy nec ne> non cu^

rat aefthettcus, §. 191. In defaipdone no-
ftis apud Virg. Aen. IV. 522
^ , Nojp^ iratj it ptacidum carptbant fejfa fs^

porem>
^
, . Corpora per terras% Jiluaequi et faeua quii^
^ '
rant '
Aequora^ quum medio voluuntur fidera lapfu^ -
Qtium tflcet omnis ager^ pecudes^ piaaequcf

*
' '
)
•
' ' volucres^ •
Quaequc tacus iate iiquidosj quaeque afpera

*
dumify
Hura tenent fomno^ pofttae fub no3eJtUmi,^
Lenibani curas ft cordd oblita hborum.
'Cauitpoeta^ neferasipfi per no£iem ina|u*
me vagantes obiiceres» determinacione gc-
neruni in aniniantibus , de quibus velit intel-
ligi. Si vero pergeres iniillere quafi fcriOf -
indefinitef adeoqoe vniuerfalicerloquiMa*

ronem, probabiliter tanien excipiendos elfe
quosdam aegrotos vel vnam aiiquam lufci* ,
niam, vix te^ credo, refponfione dignaretaiî .
fi viuer^t- »
, ,
s. 455. -
Sic, quod elegantcr cogitare aggrederiSf

fomniiim obie£tiue»fumtaiii, M. ^ 91. cuius
iam intus ec in cuce larec deftruftura illud fe-
xius auc cicius abfoluca contradiÛO} M.
auc expluribus eiusmodi yaois rerum fpe«
ciebus^
Digitized by Google
. «ALSITAS ABSTBETlCil» ^pl
tiebuS) aut ex verts in fe Tanus tamen et ftru*

ftura incompofribilium laborans animo tibi
furgat mundus fabulofus,
.
$-9f» 'lllud M
autetifi,vei hiC etiarti, ita fe habeat, vt i) im*
poffibiiitatis interaae vitium prorfus non pa-
t^t anaiogo rationis 2) rationi ac inteiie^tui^
Cjuas in te fpeftatoribusque tuls praedpuis
praefumere dt;bes , vel etiam iateat, velfal-
tim ea non obuerfetur euidentia, quae totam'
pulcre placituf i operis febricara , velut ara-
nearum teias, disieftura fpefari debeat: HoC
fomnium> hic mundus fabuiofus per tribu^
nal aeitheticum non annihilatur. §. 45^.
Sic vnum JeSantvr ttetj tt inania rerum
. . SQmma ,
concifiuut; et Homcrus ct accr ApcU
Pxud»'
3oinuium eiusmddi, vel mun^tis fabulo^

fus, §1455. vei i) ipfi rationis analogo liilaC
iam pugnantia, fe mutuo toiicncia, abfur*

4a, vel 2) r)ationiset intelie^lus^ apud tuoS
fpeftatores, toties iam nigrum theta inu**
(lum .hat>eat9 vt contra omnem jrationemi
Dunc etiam, quae Cogitas, tecogitare illos
iudicacuros cercu|5 efle poflTis, et eiusmodi
fomnia'f muhdi eiusmodi^^fabuibiiîQbfaifita*
tem etiam aeftheticam, ex campo meditatio*
^
iûin veimilarum exfuient. 453, 431*
§.
*
PiSoribus atque pOetis^

T 2 . Quid^
:2J>2 rARSI. CAP. !• SECT.XXnil«
, Quidlibet aud$ndifemper fuit aequa fHaeflat^
Sed no)h vi placidis coeant immitiaj non^ v0
Serpentes auibus geminemurj tigribus agnu

'
5. 457-
Eft ingeniis excitatioribusquaedam dyna-
ifOM£TRiA NAXVRALiSi et menfura viriuiii
adfenfuni, quemaiunti communem relata, ra- *
tionis knalogon ingenio proportionem inter

cauffam et effeftum fehfitiuo pohderans. Sit
'
itaque eiFeftiis a te viribus cauflae^ qiiibus ad-

fcribitur, viuis maior vel minori hinc natura-- .
iiter imppflibilis» ifed ita^ vt.nec defcripta^

nunc viriunt notitiae mathematicafe, nec ra*
tioni iam intellt fluique per fummam euiden?
dam patefcat diQadispropordOf etcfenforem
aeftheticum finc nota turpitudinis eiusmodi •
naturalicer impoiribile^praeteruebecur, vcluc

Atlas olimj. duf caelum tulerat#
Si deus interHt^ vbi nodujj faflto vindicr

dignus uon appareat , ii quid per rerum na«*
turam iieri non pofleî vel analogo rationiif
de quo $. 457. ve[ intelleftui, nunc etiam,
quando cogicandum iliud eft^ euidentiilimc
manifeftum /tty taiis cogitatio ex puicfts ex«,
/ulet. §. ^1%. 453.
Ne^ quodcunque votet^ pofcatfbifabuta etedU
'
, Niu
• '
V
Digilized by G
» »
VALSITAS. ABSTHlXlCiU 25$:
. iViw pranffie Lmniae ifimm pumun ixtra^

hat aluo. '
,
Cinturictt fenimm agitant expertia frugis
S. 459-
Difficile erit naturali» de
dynamometriae
qua $.457. non Homeri folum, fed et Virgilii
clipeum animp fibi formare, etiaihfi meminerit
dei artificis. i) Quomodo in definito huma*
nam per ftaturam> licet lieroicam, clipeo toc
piduraev y\ 6%6'72^. locum habuerinty tan^
tum quaelibet, vt humanis oculis difcerni
potuerint, et inter alia 2) quomodo per
Mfidem piCluram Cieopatra
Regina in me4iis patrw vocat agmina Jijiro^
nauibus Augufto holtis obuiam ye£la9 etta«
men
lilam inter c4edes pallentem morte futura
Fecerat ignipotens ventis et lapyge ferri ? ^
Si dicas ipfam cum omni orientis exercitu.

fuifie bis pidam, non fine fubtili et artificio«
fijiquadam intercapediney i)(ignum pugnac
dancem z) fugientemi augetur difficuitas
prima. / >
^ ,
s. 460.
Non irrltabo vaticinantes Achillis cquoi
apud Homerum. Praeftat ire in Scatiam.
UtticTheb. XI. 494. Thebarum ,
^
) «
Digitized by Google
^4 ^^^^ ^ ^^^* ^« SBCT« XXVIIi«
Qmnquagmfu aitu fumhnpuc in ' qrdiM^

<^ '
portis
Maê animiytantif dignus qui crederis etrmt%

*
et a tanto quidem poeta, acStatius eft, qui *
"
hunûacD maioTâyero ceciqit I Tydjea in infi- . .
diis exlpeftam, nec aiioriuntbr tamep, nift

a folo prouoâti. Quum adfunt landeio vn^
dique ab vno hofte euoUti 9 patiuntur eura
vncismanib isinSphynps rcopiilum euader^
fine telif velynius i^îum» fîyuoi QtincO'-.
lumem. Vno Upide' iaox qufLtaor lio(tesi
primas. Decs^ti et in his '
*
^ ^ .
/uUttineus Doryl^s^ quem rigilmj^ arden^

Mequabat mrtus^ ^
licet cqm 49'. nqCûnus. praedofijtoa vQum

lcgatum aggrefTus fit. Reftant vltra 40. Iiv
|ios^ ^pUyngis fpoûlo 4efiiit Xy.dû^ .
praeccps^ ileque prius, qu^m clipô g%leaquQ

* '
fe hoftis armauit, iili *
.
" ,^ munk^
'
denft giomerantttr in
Nunc hic enfem trahitj et omnibus inexÛy
'
^ncd>ilM. o^Jiffh yt Briareiis^ diis pm.nibus, \
quum ma neqtiicquam obfejfiis Ojîujjci ^
^ ûfritur êjjare manus. \. <^
% 461.
pumrefpir^mus , iam mutti mera kÛt
vulnera» vnus in ipfe lingust^ ac.ceperunt
V ' • -
'
. * [j(igitized tjy Googl
^ VALSlirAS AkiTHETlCA. tgs
faepe afptrdpajjuf
yulmra^ fed nuilum vitae in fecreta rece-^
. ptum eji. V ^
-
lamque fupereft hoftium vltimvis vnus. Ne

Tiftdr Tydeus Thebas inimicas adhuc ouanif
Shgrediacur^ opus eft difluadente per vifio^*
iiem Pallade. Vlî"^^ vita et mandata ad
Thebanos dancur, ipfe e)c omnibus 49. cada^
uerum armls trophemn erigere vires 6tium«
que toties vulneratus habet, et refuitante iu^
gorum longorumEcho precibus iUudMiner^
uae dedicare 25. veffibus,
Si libertati generatim, aut fpeciatim cer-'

tae perfonae, cerci charaderis» quem femei
alicui tribuifti^ non conueniret non eiTe pet
eandem poffibile, vel viribus eius viuis ma-
ios minusue» per nôraiem analogi ratiopis
dynamometrian» de qua f 457. percipi iu-
dicarique poteft,quod illi tamen adfcribitur,
uouam dabit iilud falfiutis aeftheticae vitaa<^
'
dae fp^ciem, §. 458) 433.
Ne foru feniles
Mandentw iuueni pctriex ^ pueroque inrikf^,
-
f^t nihil interfit Dauusne loquatur^ et auJaX
Pyihiar tmunOo kicrcua Sinone talentumf
'
cujlos famuiusque dei Silenus alumn^*
T 4 . f 4<f3.
> S# 4^3*
A V.
-,.
'
Sit aliquid per cercam libertatem vere

^vmro¥i feiiiiaec ^ralis impotentiai «par^,
tim foli jutellefûi ettationf pateat', et huiiisr '
accuratiori iiynaipomecriae, partim nec ei-

4^919 nuiic ^tim» et apud fpe&a);pre$y qtoos;
*
tibi conciliare pra^fercim optas , adeo eui-

dencer obuqrfatura praefumi poteft* ;Vt difr
cutifit . omnem \i^Dalogo rationis apparentem
poflibilicatcm moralem, .Eciamfi moraliter
îusmoî impoiribilQ tuis immlfceai:ur..ôgi<*;^
tationibus ad eiegantiae regulas componen^
dis: non tamcn elt, quod tx aefthecicis feO'
tentiis falii reus agi metyasj
> •
'
464; §. ,
Quanquam forum aeftbeticum falfitatia

fuam moralis reprehehfionem et illiciti dire»'
fto non vicra fenfitiui horizoncis cerminos
^ i^^tendat; nec hinc immediate falfitati» accu*
^ fet aeftheticae cogicaciones ad clegantiarum
lydium iapidem exigendas , nifi quae coutra
licttuini pium^» lôneftuncu decorum iilud imr
pingunt? <]uod etanalogo rarionis tale pacet;
ppne tamen aiiquem moralit^r malam aîo-*
9)em adeo caMide texiire^ vc ana(ogo rationis *
primum jndifferens, vel omnino bona vifa .
'fit; fed fuiiie dignicacis in eodem puicraei

abftinere ab eiusmodi fraudibus^ qtri, ^îili in^
iignicer bonus, vir camen bonus haberi vo»
lucrit; poue fraudes ipfas noQ d«tegere ana«
logpn
,
Dlgitizcd by G
.VAXSXTAS AESTRETICiu 297^'
logon rationis, nifi huius auxilio, fed dete-

îs etiam fet)/ltiae nxanifeitifTunum
fallaciis»
eSey dedecere easdem talem pepfonam, quam^
cogitaturus in fe fufceperat: eiusmodi fub-
tiie vitiorum venenum popinare, & non di*.
redo propter falOtatem cogitationum ipfam
aeftheticam, tamen propter turpem defe-
&um dignitatis StXV. in lucatis maiorum le-
iioaniis -tarpicudinis damnabit: ipfum forum
•
aeftbcticumt §. ^jfj^^^^. •
§• 465.
^Sune tamen
et aefthetice fugienda contra
jnoraiem ftridjus diâm pulcre cogitando*
rum poflfibiiitatem pugnantia, ^.435. direfto
quae coniungic Ciaiidianus de iUI. coAf.
Hon. ^78.
Niu dubh/ufpeSus agoff neu fatfw mUu^
l) Ne per omnem tuam, veriuftam quam ve*
liSf mediutiQnem ambiguus c^ca opera vi-
. dearLst intejr virtutem et vitinm» vt fpe^to^
tis analogon rationis fatis pro fuis viri-
bus attendens determinare |ibi fatisfacien-^
do» faltim in fine^ tameh non pollit, quarum
fis partium, an earum, quae bonos, qui cen*
fentur mores ordinario, tuerit an earumt
iquae malos ordinario habitos commendare
nituntur, Sic cnim dubie fufpeftus boni^s,
4abie pUcens malis, ne horum (juidem cal«
culum feres. Quibus ergo pulcer es ?
ty Ne crafluSf quem dicunt» fimulatot
virtucislaruam itaprae teferas, vtvelfflial&go
radonis tranfpareant animi fub vulpe laten*
^ tes. Verbi gratia turpe eft amicitiam fingu-
larem fimulare,fiue faifiim adeo rmideant iiX*
quif vt Vel primo obcutu,
r^peHamur falft falfimmitr
s Quijc quumjrujirantur^ fruftrari aliosjk^
/ \ lidi ex0imentj
*
Lingua failiojij inerte/ opei at fubtefla fide^
lne alii calUdius agant reiti txxim^ et tonMie*

xAxxmi quando bonum alicuius analogon ra«
tioniSf c;onfi4entius aedulum» inique induxe^^
.
rUnt animem tradere^ quaji tuia omnia forenty

Tum retrahufUfeâcfua diaa omnia faaaqui
fêntQs irritfl ferre oc nebuhs aertat finme^
' ,
'
S- 4<57- '^, . .
Heic erit forte locus conuenicntiflimus

femel ftxprdBe affirmandi 9 rogandique fic il--
lud fibi diftum putet, fi quis ad pukre cogi^
tanda vclit liis leftis accedere, ac li cuiuis ad^
jR:riptum cfiet paginaCfquae falfa nuQcacfthe*-
tice iicita direfto diccmus » ea per indire*
ûmi non eife iicita, vel aeflheticei §. 46/^
inuko minus ex:grauioribus boftae inentis
rcgulis, quam primum iisdem ad detrimen-»
tum veaerandae viauus et perdendas ani^
Digitized |?y GoQgle

nits tbatirfa. Httius regulae, praxeosue
dem camen concrariae v
îtôbHmfSy at (Himminerum^ fneminit
Qucieu^ vl fomit^î pojl modo faOiy fdcieti

' '
. tui, Cat. :
Immifceantur pula /cogitatis, quaenoi^

babeant rationeni et corollaria« qbae^^qualiat
qiu^nta piiilofophus iure poftulau^rit, quibusi
tamen qexus vtrimqug non deiiCt qu^leni
quantufnue poftulare folet analogan rationia
eorum, quorum potiflimum gratia fcribis:
irfacionaiitas eiusmodi inconnexorum POQ
argiietur faUitacia iêlUieticaey §. 445* Pefi^
tferetur autem et ille nexus, ea cohaer^ntia^
qualem et quancam defiderat analogon raticH
pis in iiS) quae probat^ damnab^ri^ Conife^
(lim faKitatia aefthejLicae 437.
Neu qmd mediot intereinoi aStuf^
Quod propojito conducat ^ (i^rtdt aptin ;
Vmtatefl^materiarQm iazpixa ^tabfQlu*

tam et hypotheticami fola metaphyficbrum
ncione perfpicie^dam parutn cur%c aeitheci^
cu^t admbdum fpcurus eadem infuper babita,
M
fe non male excepcum iri, quafi aefthecicQ
cogitftU9riC| » iudice copipecente. Si
t
SOO FAES I. CAPÎ. SECT. XXVIIL
rlt ipfius etiam loci

autem esun vnitatem 9
tantum vel temporis , ^ qualii fert iimdl ni
ocuiis analogon rationis, §.439- ôn fine pu-
dore ad iilum relegatur aefthecicae faiatatis
'
reus, §.445-
/ Qiii mriare \olens rem prodigiatiier vmm
Deiphinum filuis appingit^JlueHbus aprum.
generales omnjes , quatenuf

Falfitates ,
fenfTbus et analogo raddnis percipi pofiuntf

fuijt eriam aeftheticae, §. 440,445. Quas au-
tem eiTe tales fola rano et intelieflus purior
detexerit, aeftheticae ftUitatis notam noii* \
ferent, nili vei propinentur, quorum con-
ijs
uifla de cbntrario penitus ratio difcutiatre^

pente fpeciem veri, quaefupereft, omnemy
vel comitante dignitads probitatisque defe-
€bi deturpentur» §-^4549 467. Quo grauiqr
et periculofior eft error in notionibus iisaue»
'
quae multis applicari temere poffunt, hoc

magis ferio fibi ptofpidat in generalibu9
etiam aeftheticus, ne tacitas preces fecum
ante puiaam meditationem fucUffe videatur
Pukra Jâuernay
/ J)k mihi faUere^ da iujio fanOoque videfif
JHoSlm pcccatii et fraudibus obiiee nubem..
.Hor. ep. L i6| 60«
Digitized by Godgle
. VALSITAS AES.THEflCA* 30l
Quid autem illud eft ambigt|itat]s ? Nunc

falfa conceduntur , nunc denuo dilTuadentur
aefthficico? Dic fententiam explicite. Vd
dixi nucusque nbn iine neceiTariis determi-
nationibuS) ita pergam. ^tridilliine veri^
pppofiea quoniodocunque i vel etiam ea fo<^
lumy quae videntur iisdem oppofita> dicun*
tur Latissime falsa» ec fimpliciter
in populari rermone* Hinc qoidquid in hoc
vniuerfo nec fuit, neceft, nec erit, falfum
illud omne v,ulgo perhibetur, et, quam pri*
iBum irafbacufy falfiirimum« Sit pulcrius co^
gitandum finitum ) in fe poflibile, fit natura-
liter, ficmoraliter, iatius, ftriaius, etratio- .
Dia ec analogi racionis ex.exa&iflimo iudiciOt

ncque tamen fic huius Vniuerfi poflibile, eric
illud latiffime falfum et ex vulgari loquendi
formula falfum fimplicicen
»
Tamum eft bene ftudium veriâtis, § 42i»

pulcre cogitaturo, Vt ne iu ftri£lifliman)i qui*
dem veritaccm impingcre veiit, fine pulcra
Mceffitate, nec fine eadem vel latiflime fa^fa
medieari, $« 471« Hinc eiegances fibi prae<'
fertim diftum putant hiftorici: Ne qtiid falji
(i. e. quod non fic ftriftiflime veruni). Taci-
tos ftri£kiffime veram' fibi vifam hifi;oriam de
Orufi moitc quum narraiTcCi addic rumorem
'
•
.
dc
Digitized
'902 PAK^ 1« CAP^ 1.. S£CT. XXVIIL f
de eadem fuae narr^tioni concrariuin^ An&

IV, M. Mihi^ pergehs, ti-hdendi arguendique
ruitiOris caujpx fiiit^ vt claro exertiplo falfas au*
ditiones depetieremj peterenUfue ab iir^ quorum
^
tn manus cura noflra veneritj ne diuufgata et
incredibUia ^ auide accepta, veris^ suque inmi*
ratulifm corruptiSi ante habeant.
•
§. 473v
Hanc ob
cauiTam fane noft fefeitar a ho*
tliselegantiarum arbitris inter Veneres cogi-
^
tadonum, eaedem H nequicquam et nuTla
bbferuabili ex neceflitate contradicunt rigi-
dae ac feuerae hiftoriae, genealogiae, geo-
ghphiae» clironoiogiae , rcliquisquc difci*
^linis, quae verfdntur ift ftri£ii(rime veris*
Quocies ipfe culpatus eft Virgiliua caftam.
forfan Didonem cum duce Troiano ift ean*
dem fpelurtcam deducens;' reclaflîante chro- ^
nologia, ab iis, qui neceffitatem falfi nori
ohferuare iibi vifi funt? In declamatipneJPy»
thagorae apudOuidium hi.verfus:
Clara fuit Sparje^ magnae viguere Mycenae
*
JSecnon Cccropiaey nec nonj^mphionis arcet^ ^
yUe fohm SpartCh ejt^ altae cecidere Mycenat.
Oedipodiomae quidjimtj nifl nominaj 1 hebaei
QutctPandioniae rejiantj niji nomeuy Athenae t
quoaiam tine aeceliitace venufta pugnant in
dhronologiam» multis hahiti funt in gioife^
'
matibus* v
$•474.
Digitized by Googl
>ALSIT&0 AtSTHBTlCA. 303
'
% 474. .
' .
»
/
'
Quicquid eft anachronismorum et cewfa-
fiflwî cicra necefficatem in pulcre cogitan-
dum illatorum t pertinet illud oftine dd falfi*
. tates etiam aeftheticas, quara primum analo-

go rationis vitium appareat* §• 473 > -445*
^
Huc tHremeiW\tg\iil\ nifi fubtiliter facecMS

data opera Chimaeravi dicic, L..V. ii8*
. FtbU opuiy iriplici fnMbes quam Dardana 1.
vtrfu V - .
,
* ImptUmt^ jehw rnifurgHfU ordine remi. '
êraias faltini teius puppes ideo nbn poflu-

Aius in ejdiiium ex hoc vîuerfo reJegare,
quia roftra fiint inuenta, poft heroica tempo-
ra. Plautum caftiget, qui volet, quando
eius nonSofias , fed et Merjcurius ipfe cre- ,
brum //^ra//? iurant in

AraphltryQne, qui fu-
turus erat demuta Herculis paterj qiiem iuftae
nuptiae eMirant.
•
4,75*
"\ Sed fit aliquando puiae. cogicaturo qoaQ'-
r dam neceffitasj feciindam quam falua pulcriv •
tudinetotius non poffit in hoc vniiierfo mp-

rari longius, exfpatiandwn potius
eius ingc-
nia per alios mundos poffibiles, quam
'
)>rimum in eiusmodi itinere commoratur , -

regiones muTiî fiibulofi, $.456. de-
circa.
uript^, eftin eius cogitacis falfieas hecei-o-
'fiosiiiica aeftheaca.eciajji^ fijo vltta Aipites, §. .
Digitized by Google
•
' ' *
I V
'
'
/ •
.
304 FAKS !• C!AP. I. SECT, XXVlIL

*
455. defcriptos non profiliat, iure npn accu-
/ ^
lacut faifiucis ia hecerocosimcis aeithecicaer
M- Epaphus forte ftriaiflime y^^-
§. 445- .
rum JPhaetontidixcrac, Ou.Mec. L 752;

X Matri omiia demerU
Credii a e/ tumidui genitoris imagme falji*
§. 476.
In fflohdd tameti mecamorphofemi ouh
'
•
dianarum eft, perpreces Phaetontis, 1. IL 35*
O t iux immetyi publica mundii
ftriftiflime vexum, et fimul heterocosmicei
nminis vfim^
Phoebei pnterj Ji das huiut mihi . \
hecerocosmice Yerum» §• 441. licec ex mun^

V' ido fabulofo Jbmnium % tamen iis » quibus vi«
xiti Ouidius locis et temporibus, quibusque
praefertim fcripiic perfonis» non laifum ae«
fthecice §.45^. ^
Ifet falfa Clymme culpam fub imagine ceiat^ ,
. hoc in di£io Ouidii mundo faifum fuifleei

fuppoilta Phactopcis fatûia» eciano^ aefthe-^
ticum; . i •
Pignora 4ia^ genitoTy per quoi tua vera pro^

. '
pago*
'
Credar^ et hunc animis ef-rorem cktrahe^
*
'
KnoJiriSi '
Verum habes hecerocosmicum , quod neC

a^fthetice tunc falfum erat etiis^ quiim et
'
quibus Ouidius potiiTimum fcribebac. ' '
f 477#
.
Digitized by Geogle
tALSITAS AESTHBVXCA. 30f
S- 477-- '
lamquc reor aiiqua ex parte manifeAuqi

efle.pulcre cogicacuramvericads amic im elfe
quidem fqmper, S. XXVI. neq'je r^-nen
vel iilius abftradinimae de vniuerjîibuSf
440. vel iiiius Ari£li(fimae feruum eflet
^
§. 441-
Ejni ittimmenfum foetunda liemHa vatumf
Obligat hyiorica mc fua verba fde. Oo.
/ Am. III. r2.
vbi mulca exempla congeruntur confirmatU'"

la fentemiam fauc facientem
NWjVt tefies^mos efi audire poetar^
Vt enim tandem omnibus videar perlpicue
&riberef ^.471. venuftius ingenium,
Qiitindo ita mentini)', Jic veris falfa remifcttf
1. Primo m mediumj medio md^crepet imum^
iliius Mufamemor §-467^ cenforibus aeJlIie-
ticiseft «
*
Spkndide mendax , et in omne virgo y
Nobiiis aeuum^
•
y SECTIO
306 PARS I. CAP. I. S£CT. XXVIIIX.
S E CT I O XXVIHL
VERISIMILITVDO AESTHETICA.
Quem adfimm fefe ejffraenata ia£labit audacia f

Tune vero magiller veritatis logicae ac ethi-
cae publice conftitutus mendacia commen-
deS) yelut aiiquando fplendida^ et falfa veris
milcere, tanquam oper^m maximopere no-
bilem? Uac ego circiter ratione yldepr audi?
re mihi quosdam obloquences ex fcholtf-
quam pinxi, §. 279. Sed fedatis animis,
boni viri> reuercamur adnoftrum» quodvos>
nonnunquam mate habet^ phlegma philofo-
phicum. De falute Graeciae res non agitun
•
§• 479.
Adeone (acile putatis,
ac Claodiani pa«
negyris Honorio, rationis etiam analogo^
^
Merfum tatebris educere verum ? v. f13
Vt ego vobiscum magnis au£toritatibus
ec
agam> nonne meminiftis vericatem efle De-
mocrico
^ VERISIMIUTVOO AESTHETICA. 307;
IDOcrito (itam in funcô» vnde diificulterpro* -
tradiatur? Audietis certe Ciceronemy quiy

dum plura dicit, ac ego probauerim, illud
tîpen illuitrabit, de quo nunc quaeritur in
fine l.,de Or : Nu
in hac modo re (de oratore»
hinc et aefthetico) quae ad vidgi ajjenfum fpe^,
ilah if ad aurium voliwtatern (ecanalogi ratio-
nisyquares) quaeauo funt adiudicandumh^
uijjima :^ fed ne in
maximis quidem rebus quic^ *
quam inuenijirmiusy quod temremj aut quoiu*

dicium meum dirigerem j quaffîdj quodcunque
mihi quamftmillimim veri videretur ^ quum ilr
tud ipfum vemm in occulto kterct*
,
§. 480.
'
Non folum aduerfus Ciceronem , §. 479»
et fcepticos academicosque^ vel veteres, vel
recentes, lubenter admitto dari rattoni et
intelleftui puriori ac diftinftiori per fcientias
aiTyrgere nonnunquam vltra verifimiiitudi-:
nem, non ad plenam quidem et pmnibus nu«
meris abfolutiflimam , completam tamen et
eam 9 quae omnemôppofiti formidinem ex*
clud^t, veri notitiam et perfpicientiam : fed.
id etiam addo, quod pauci recentiorum dog-
maticorum forte concedant > ineife iam ipfi^
fenfitiuis et confuiis animae perceptionibus
nonnihil compli^taiev tamen cettitudiniS) et
confcientiae vera qijaedam ab Qmnibua faifis
diftinguendi fufficicntiam.
V 2 §. 48i*
i
308 FARf f. jCAP. SE.CT. XXVIIII. ^
^ t
'
§f 481. \
Verittf qiiaedaihyetiain aeftb^ca^ §.413*«
(amen complece cognofcatur ab analogo ra-
tionis, vttalis^ 480. id e(l completacum .
cerritodine ec perluafioney M. §. 53 f« Sed

quaenam haec erit? i)prima ct maximc vni-
quaedam cognitionis humanae prin'*
uerfalia
cipia, quae ficinfeuit iam ingeniis tantOm
xion omnibus natura, metaphylicis naturaii-
buS| M. §• 3« vt ea fenfus Gommunis aliquan-^,
do titulo condecorata fatis fuêrque fint eui'-
dentîa,M. §. 531. Sed ob banc ipfam fuara
eiiidentiapi > quae per fe patere cuilibet
'
dentur^ eadem vberius, non fine ponderi-
buS) in omni vericatis fuae luce) multis cum
argumenti^ et foliciutionibus ad aifenfum ea
cogitare exprelfe et manifefto, vel raro licet,
vel nunquam. Plerumque fupponuntur»
quod aiuntf et omifla per venuftum enthy*
mema relinquuntur fpeftatori inter ea> quac
ipfe iibi tradat^
§. 482.
-
. 2) Pauciflima illa intuitiua vere talia>
quae immediate fendmos nullis fubrepdo*
num vitiis temerata. Strifte diftam expe- •
riendam liuc vnam voco » non iilani late dic*

tam, complexum omnis c^gnitionis, cui ali-
quid ineft fenfationum, quamque parum ha-
bere cerdtudiais vel ii probanc t qui fibi ve*
re repugântes ad candem tamen vterque
-\ confi-
confidenter prouoqant. Experientia ftrifte
difla muicis r^liquarum anvua^ faculutum
infenordm pelrteptionibus praeter ^hfatip-
nes aliiseft interftinguenda> fi pulcrius ali-
quid excogitare (it anintiu3| i^p. I^^tt ,
ipfa, quae confceJfi elTe poffe^ compTete certi

rationis etiam analogo % non funt ilia femper
eit Pmnibus, fed fides eommifaepe prbrfus
nftn 'aetenditur,/ aliûando ^phisnisttiHusêC

argutacionibusi tice( inanitûs > labefa£latur
tamen et paenie (fonuelUcur; !iiifi i-ktidni^ et
intelieftus notipijibus cbnfiimetur. \
* •««•...«,
. .
- . •§< 483* - ;..
Jam aperdffiffio pucanerini calculd coq^

ftare plurimainter venufte cogitandum ap^
percipienda» noa eJSfe complete certa, neque
luce completa vericacem eonim confpici^
481748^. Nec in vllo tamen falfitatis ali-
quid ienfitHiae deprehendi poteft fine turpi*
tudine, S.XXVIiL Taita tiif^t de qui-
bus non compiete qiiidem cercifumus, ne- .
que tamen falfitatem aliquam iiîisdem ap-

percipimus, funt VERi$iMttt*A.:. Eft ergo
veritas aefthetiGa S. XXVII. a potiori difta .
V£RisiMiLiTVDo, ille veritatis gradus»

qui, etiamfi non eueûs (it ad complecam
certitudinem, tamen niliil contineat falfitatis
obfcruabilis.
; : . .
-
. V 3 f484-
4io pii8.'i;'CAv. r. ^srcT* xxtiiii.
'
• Sv 484... *
'
•
Cuiuf habent fpeftatores auditoreme tntra .
Mimumj quuin videiit aydiuotue) quasdam an-- j

ticipationeSy,iiUQd plerumque fit^ quodfierifoki^
'!
jwo^ in opinione pojitufh ejl , qiiod habet aahaec >
fe quandam Jimilitudinemy fiue id faljunh

(logice9,ec,lati({iroe,) ftue verum ftt. (1q-
gice et ftriftiflime ) quod non ftt facile a rid^
^ris fenjibus abhqrrejis : hoc illud eft fiJM^ et 1
'
yeriiimiiet ^Qupdf Ariftotele et Cicerone af-

*
fentiente, feftctur aeftheticus, 483. In
rebus enim eiusmodi non folet analogon ra* ^
tionis quicquam falGtatis obferuare) licet non

omnino de veritate eorundem conuiftum fit.
Hinc Ciceroni defaibitur inuetuio excogitatio
rmm verarum uutmrijimilium , quae caiijpm
probabikm {jaiQOLheticG) reddant.
i • *
» . ;
. V '5. 48J. ' •' .
- (
Erunt itaque aefthetice vera, ideft, ve-

484. i) fenfuiue et intelle&uali^
Tifimilia9_§«
ter coinplete ^rta , qua funt prius^ 480-
482. 2) fenfitiue tantum complete certa
482. in quibus adbuc intelle^&us fuam npa
exercuit operam 9 3) logice et aefthetice
probabiiia, qua funt pofterius. p robabi-
jui A quoniam funt, quibus ad dandum êa-
fum pius rationis eft, quam ad denegandum;
et IMPROBABILIA, quibus ad denegan-
dum aflenfum plus rationis efti quam ad dan«
dum:
Digitized by Google
^ VERISIMIUtIdO 'AE2iTH£TlCA. 3^1
dum: quando rationes dubicfmdi et deciden-

^di) pro eund^\ diftihd»
afTenfu.et contra
'
cognofcuntur, oritur probabilitas lo-

*
Gic A , fi fenfitiue» a £ s x h e t i c a. A po-

dori defumitar denojninado^ quoties efli.
quaedam probabilitas aeftheticoiogica. Par
^
eft ratio impjrobabiUtatis. Patent ergo ve-
i:iiimilitudin,um campi latius , quam pfoba*>
bilitatis territorium , etiamfi fit omne pfo-
babiie iimui verifimiie. §. 483.
§. ,486.
'
Verifimiiia aeitiietica eront 4) logice for-
tc dubia, immo improbabilia, modo fint
aefthetice probabiiia 48f. s) aefthetice
edam dubia el improbabiiia, non aliis foluniy
quam quibus potiffimum venufte cogites, fed
etiam his ipfis forfan aiias , quando radones
contra aifenfiim largius imbiberint^ modo*
nunc et inter medicationis tuae feriem vel
habe^t» de iis, quae propinas, aut proba*
bilitatem aeftheticaita) aut falrim in oppoii-
tum fuperponderantes rationes non habeant
animo fatis^ praefentesy vt obfcurent id
dmne, quod tuis fupereft elegantis verifimi^
litudinis. 484/ /
§• 487-
Conferamus confiiium Ciceronis accufa-
.
ôribus datum or. pro Rofc. Am. 57- Maxi-^

.
Pif (kbsiis in cos impet^m facere > qui merentur

V 4 (quofum'
Digitized
(quorum crimen eft complete certum, logice
et ftytiiifiinc verum,auc ciiam logice proba-
bile et aellhetice). Hoc populo gratijjimum
ejl. Dcinde^ fi voletis^ etiam tum qmnn verh- ,
Jimik ahquem commijij/e y in fufpiciom la^

erit
troiote. (Eciamn non complece ceitum nec
logice probabile fit crinien, nec bmnibus
aefthedce > oeque tamen iis improbabiie
aefthetice, quibus grati efle praeferttm vul«
tis). Id quoque concedi poieji. Sin autem fic
agatisy vt altquem arguatts patrem occidiffef nit^
que dicere poffitis y autquarej aut quomodoy ae
tantumniodo Jine fufpicione ( verifimilitudine -
Qualicunque aefthctica) latrabitis: crura qui^

Ofm nemo vobis fuff^ringet j fed fi ego hos bene
noui, litteram illanh cui vos vsque eo inimici ejlis%
vtetiam eas miifjes oderitisn ita vehemmterad

caput affigent , vt pojiea neminem atium , niji
forfuncu vejiras ^ accufarepoj/itif»
488.
Altad exemphim dabic Cicero phiiofo*
phus de nat. Deorum I. 65: Haec^ inqui-
1.
ens> egp nunc phyficorum oracula ( nutlum ejfe

inane) fundo-, vera^ an falfa nefcio. (Com-
^plete certa logice, neque tamcn aqalogo ra-
tionis^ 482.) 66. Sed vcri tamen Jimiliorat
fuatn vejira. IJia enim ftagitia Democriti, Jiue
itiam ante Leucipptj efje quaedam corpufcutaj
'
quaejiam laeuia^ alia ajpera^ rotunda alta, pat^
Hmangutataf euruata quaeda^f etquajiadm^
' " • Diîtizedby

• YERlSlMIljrVDO AESTHETIC^. 313
Uh ^ his.effeûm effe cadum atque ti Vras^ nul-

hiogme natura^feiamfutfu qutHkmfortuita^
(Haecilagitiailluflxabunt §. 486} ^
lamilniul per rationem oppolitorum op-

pofitam reor patere falfum aeftbeticum, S*
XXVIII. apocioridenoinmandum efle faifiii-
•
483- de cuius faUitate quidem non com-
inile, §.
pietecerti fimuSj ex quo tamen nihil omnino
ventads infigniter elucefcat. Sitaliquid^com*
plete certum intelleftui, fic eidem probabile
aliud : vtraque taAien aefthe tice fint dubia» vel
*
iraprobabilia^vel omnino nihit argumentorum
pro veritate fui fuggerant analogo rationis
eorumf quibus praecipue piacere velis, licet
. nec eidem ebrum liqueat falfitas^ tannen ae-
ithetica verifimilitudine deftituta> deftituta
anticipationibus intra nientem ohieôrum
tuorum perfonalium , quoniam infoiita vi-
denti^r his faltim, §«484- abilrahendum eft
. Usdem> falii iimilibus. §. 4859 48<S« «
§. 490-.
NpOumof UmureS f pQrtentaqui. Tkeffala
rident )
aliqui^ Anfciant» quare» an neiictanty non

curabitaeftheticus. Sufficietipfi fpeftatoribus
eius^nodi , quicquid eft vtique fpeftrorum
«rtiumque > quas male magicaa dicunt, adeo.
ridiculum videri per analogon ratio©is, vt in
V f
'
.
viii^^'
" ,
•
uiyiiized by Google
314 PARS I. CAP. I. SECT^XXVIIII^ .
vifionibus eiusmodi nihil apudeosdem reftet

elegantis verifimiiitudtniSy hinc ob hoc fo*^
luiu remouebit ex oculis talia omnia faifi fi-
miiiaiis» quorum maxime caufia fcribic Si
cales fuiflent Virgiiio , aftrologiam iudida*
riam> vci nunc plures , fusque deque haben*
teSf nonille» prole&o> fctipfiflet.
Solem quis dicere falfum

Audeat? lUe etiam taeôsHnftare tumuttus .
Saepe moneh fraudemque et operta tumefcera

bella.
Georg. 1.L 463. veritus^ ne quis eorum re-

gerecet) non foiem faifum dtcimus^ fed te
ûm ex eiusdem colore veraculum. §.489» r
»
§• 491- .
Aiiquatn neceffitatem aeftheticam iam

aliquando fubinnuimus non ea folum exhi-
bendi> quac compieta cercicudine vera finc
et ftri&iffime. Nunc iocus eft quasdain ha*
rum neceflitatum commemorare. i) Sit co-
gitandum aefthedcO) qui panfoplius efle non
obiigatur» multo minus omnifcius, de re-
bus quarum veritatem metaphyficam com-
,
piece non nouiCy $*423< 2) Obueniant ipfi

cogitanda , quorum veritatem ftriftius logi-
cam demonftrare rigide nequeat. §. 424.
3) Occurrantf de quibus ne aefthetice qui-
.dem fit complete certus, §. 427* 4) Incidat
in cogitanda taliaj quorMim exa^ veritasho*
rizoil*
VBRISXMILITVDO AfiSTH£TICA. 315 <
rizantem diftinfônis n^D egrediatur) quo

melius ipfl cognica eft^ hoc certior, eam non
êcaptui eprum commodam,()uibus potiili^
jiminfdDgittit. 429: in his^cafibus omn^
•
bus confugiendura erit ad aliquam verifimili-
tudinem. $^479- "
.
* « •
. . %* 492. 'v
In cafu primo romani paene omneSf

erani;
fi-ad illbs dirigebatur quaeftio
Partmm ejl^ quod /cire laboro.
Dejouequid fentis?
In fecundp putauerim lopam fuifle canen-
^
tem; Aen. i.748-
.
Qûid tafiipm Oceqm vroperetu Je tingm

. s . foUs '
Hibernit vel quae tardis mora noSibus objlet.

In tertio.fuit iila Virgilii) quae eci. Vlllt 106.
'
Adfpice 9 ait 9 corripuit tremiilis aUaria
'
flammis
Sponte fua^ dum ferre moror^ cinis ipfe^ bq-
num ftty
Nefcio quidj certtejlj et Hyia^sfn Hmim
tcstrat.
Cndimusl any qui amant^ ipfi ftbi fomnia

'
\ jingunti ^
.
In cafu quarto erit philofophus accuratior

'faepiuseathemata moralia traftans, aeftfaieti-
ê> quae exUoraiiu adduxi ^.i25r : \ .
'
Jltf PARS U. CAP- 1. SECT. XXVIIII.
"
• • . §• 493. •
• •
NecelTitas a veritate ^complete 'Oertti cC

ftriaiflima recedendi erit aefthetica pulcre ^
cogitaturoi 5) quando ^nti nan eft»ty t examir

netur, quod ponendum efty, aii accurate ve-
rura, an untumfitverifunile ^.430.454. 6)
Quando venit in meiitem rei 9 quae num ii^
'
fe lit poflTibilis, necne, parum liqueat,
. 431. iliud tamen liqueap, pulcre rem eam
meditanti rationis analogp tiihii abfurditatis
aflFcrri, ^ 4317 455. 7 J Cogitando incidas
ineu.entum» de qup dynamometria tuanoa
exadte decidat, an viribus caufraram viuis
plenus accurate fit aequalis, neque tamen
dynamonaetriae naturaii videatur (ognitis
feniitiue viribus vUa rattone> yel turpiter mi'^
^^-
nor, vel maior, 432. 457. *
: § 494*
In cafu quinto Virgilius Aen. 1. 706. ca*
Qiiinquaginta intus famutaey quibus ordiue

ion^Q
Curd penum firmre. et flammis adolere pe^
nates.
Centum olitH^ totidemque paret aetate mi-
' '
nijlriy
.
> Quidapibusmenfasonerlntêtpocuiqponant.
'
X • * nume^-
V Digitized I:
I /
*
> iiumeris rotundis c$)ntentus errore calculi
faluo. Incafufexeo faitAeneas, quando:
01 quanif zity UMemorenii virgo? namqw'
kmdHbimims
Mortalesy nec vox huminem fonat. 0! dea
Avt Phoebi^ foror^ aut nympharum fangui-^

^
'
Mt vnat *
.
In cafu feptimo Virgilium lege, quando ipfi

, Nifus et Euryalus 1. IK. iy6 - 4^0. defcriburi-
tur, Vt huius.verifiiiiilitudo, iuxta Statii falfii-
' mem pofita» 460, 461. magis elucefcat.
'
§. 495-
•
Neceffitas aefthetica a veritate) complete

certa, et ftriftiflimar faepius deueniendi ad
veriiimiiitudinem erit, 8) quando morato la-
tius cogitandi genere 226. iam nouam ffQ-w
fpeciem, 193. obferuaturus, §. 433. irici-
dat in pingendum eucntum cum moralibus
perfonarum feniei conftitutarum chara£leri-
bus, moribus maiorum, et conruetudinibuSi '
aetate» patria e.c. apprime confpirare vifum»

§. 434. nec vlla ratione male qui habeat mo«
ralem analogi rationis dynamometrian,
*.
462. cuius taipen euentus non complete cer^
ta fit ftri^lifllima veritas. In hoc cafu Virî-
lius fuit Aenean armis indueps pro |>atria v\
^
Troi^. 1. 11. §t 309.
» • ^
' .
, .
•f
» s. . ,
• ' Digitized by Google
118 FAIIS U CAF. I<r Sf CT* XXyilll.
$. 496-
Neceflitas verifimilitudinis pro eji^Gte
cognita veritate ampleêndae aefthetica erit
9) quaudo, qiiid in certis virum bonum cir-
cumftantibus rede agendi occafionibus, iUe^ .
vel fimpliciter honeftus, vel nobilis, vel

omnino heros vere egerir, tacet hiftoria, ta-
cet experienda) fed tfSog docet et moratum
'
ftriftiuscogitandigenus,quid agere debuerit,
tunc enim ad hanc veritatem moralem^ licec
veri tantuni (imilem, $.435. caute confugien*
dum eft, §. 463 - 467. In hoc calu Virgilius
erat defcripturus, quid Aeneas in Pallantis
funere dixerjt egeritue, I. XI. 25.-- lOO- ct
omnes paene veteres hiftorici, quando fuis
inferunt habicas oraciones.
§• 497-
10.) Quando verae Itriftiffime et com-i
pleta cu,iii certitudine ratiohes pulcre cogi^
tandi, ec vera eiusmodi confectaria, vel igno-
rantur, vel fupra horizoncem aeftheticum ^
poiita funtf vel ob alias cauflas e. g. dignita-
cem et decorum, afFerri non poflunc, neque
tamen hiacus turpis, aut aliquidômnino fru-
ftra faûm fehfibus analogoque rationis obii-
cienda func. 436. 468. In hoc cafu Vir-
^
gilius fuic, videns exercendae fortitudini^
heroi fuo fe multas et magnas rationes fup-* -
peditare debere, multos et magnos hoftesi
Pan-
s
Digitized by Google
yUISIMlLITpO AESTHETICA. 31$^
, Paxuiiu nunc HelicQm^^ deae.f caûfûe

moueiej
Qui beUo exciti regesy quae /juemque /e^
fuuiae
Complerittt^campqs aeies j quibus Itaiaîam
ium^
Floruerit terra ahna virisy quibus arferit
armisj ^
memittijiis enim > Diuae , et memorarit
potejlisj
Adnos vix tenuis Jamae perlabitur aura.

*
»
% 49a*
II) Quando, quaedam ob ipfain forTan
veritatem ftriftifli maixi 9 vcl cb faiTiam faltim»
ec quoniam eorum iam elt nonnuUa in fpue*
dacorum animisancicipacio , pulcre cogitan*
da funt, quae tamen in vnitaccm aeftheti-
cam grauius .ofFepdere videri poflenc, $.439..
469. Tunc enim nmlca opus eft verilimiii-
tudine, ne iunxifle turpiter cenfearis infocia-
bilia. Accedens ad implemencum paradoxi,
iec inexfpe^ci oraculi : ' '
via prima falutisy

Quodminime reris^ Graia pandettir ab vrbe^
VI. 96.
delcribendum Virgilius, ne male coafJafub
vnum ducem arma &;raeca ec croiana, vel
aaalpgo racionis^ iudicencur, quanca oper»
*
mitefcere
320 PARS I. CAP. I. SECT.^XXVIUI*
mitefcere (uratinopinatumeuentum. LVUL
Deus, intereft) qoomam nodus eo vindice. di*
^
gnus aoeft, Tiberinus pater, qui cpnlilium

det Arcades adeundi,
Qid bdlum ajfidue ducmt aimgmte tatina.
Aeneas ipfe proficiscituft non oratores init*

tit, nec fe modo Troiugenas memorat> fed
»
ctftatim;.
teta immica latinif^ ii7.e. c
\ ^ %. 499. /'
12) Quando de gencralibus et per ab-
ftraftam notionum legionemt veritas logt-
ca, vel ita latetin fundo^ vt ne pef inteile-
ftum quidem et rationem pulcre cogitaturi^
inde erui poflit» aut altius longiusque petita
faitim aiis praecipuis obieftis perfonalibus
videbituTi nifi omnino faifa^ quoniam ea
non continet, quae fieri folent, etquorum .
habent intra mentcm anticipationes; altera

autem opinio de iisdem geneialibus, quae
cum priori fententia fimul effe vera non pot- ,
eft, innocuis tamen rationibus, ^t absque

doiomalo, iiue fraude nefanda, commen-
dari poteft, 470. popularior et yeri mar
ioris aliquid fpirans, §. 440.'e-g. Quan-
quam logice verum eft aliquam faiutem pu-
blicam non fine bdlo et per arma veê pa«
rari: tamen '
.
Uulla Jalus bellQ.

'
, •
Qoaflh.-
• . t
Digitized by Google
.QuanâiQ. Amt^ qni pmoia borr«iu;i praeter
ignûufn Qtiuiiit et omtiia, quae «fiipra fe de-
prehendunt» nibil ad fe percincre iudicafUf,
CEKaninu fementiai tamen
Nil mortatibus arduum ejff . .
Caetum ipfum petimurjiukitia. a

'
t ^ * • • •
X 3^ Ipfum veritatia . ftudium' « quod efle

poceU) maximum mentiri nonnunquam^ i«e«
ladiQme autea cogitare cogit, quae
falfa 9
smm logice Ariîifimeque lint oinnino Verar

ipfenefcit, aeftheticum. Pone eum exafte >
/
cognitum verum cogicare poffe admodum
iabftraClumi genetaiet et vniaerfalef 31. cir^
citer 10^. Pone ipfi venire in mentem de-
terminatioris^ minus generalis, minus ab- .
lfa:aai; quod ialua reliqoa puloituîne pol^

fetpriori fubftitaere. Sint in hoc 40 varia.
De decem ex aut dubitett an omni modo
iis
vera fint, aut omnino videat ea non eife pa«

rioris ad rationis examen defendenda, licet..
non dent falftucem aellhecicam, S. XXVIIL '
,
. Ileliqua 30 probe confpirent ad principia ve*-.

ri catiiolica,praefertim quatenus analogo ratio-
nispatent, eciimui maioremi acprius» vberta-

tem, dignitatemi loceme. c dent tbemacitaa
prius logice verum et complete certumy
— .
IQ^. ,
Ifi hoc cafu prius eligeps dabis verum
^
zz. 30^. Pofterius i^raeferens exbibes ve»
Tum,!ad minimum ~
40° lo^ jo?* =
•
Hinc ipfum vericatis^ftudium ad pofterius
îiaUum priori vero praepoacndum impeliert
poteft,J.44i- . ;
. ,
:^
i. . 501. ^ .
'
Eft veritas generalis : Vir bonos iniquts
^
etiam fuspicionibus eorum, quosamat, ali-
'
quando cedit. /Nonne autem iUa maior ap-
paret analogo rationis aptid legentesLlu. II;
6. hi Vâkrhim Confukm^ noniHuidiam folum^
,fulfufpicumm efidfh^ cum (Uroci^ crimim^ or^
tanh eim regnum affeHore^ quia aedificabat itf
fumma Jêlia ? Ibi alio et munitQ loco arcem in-
'ejcpugnabilem fore. Conuocaiif auteni in uinci^
lium populo tnnc Valerium in aliis dixifie :
*
Ncn objMbunt P. âkrii aedes libertati vcjl^-ae^
'
Qinrites. iMta-^bif erii fêlia. Deferam
?2on hi plaiunn nicdo acdcs^ fcd colli etiam fub-
^
iicianiy vt los fupra fufpectim me ciuefn habi-^
tetit. In Veiia atdificm-i quibutmiUui^qxtam
Vahrio^ libertas cnditur. Dchtam podea con- .
f^Jlim eliie materiam omnem infra VeUam-, et in

it^mo cHuo domum atdificîtam. Hinc opinio- >
-
nes ita /// contrarium vcffasefTe^ ytpopu/arif

abiiinc fit tiabitus , vnde cognomen Publicdhf.
Si maior baec Liuiana veritas refte iu-
dicatur aliquo re.rpettu, ac generalis ilia;.
meminerimus oratioaem emeoiiciim elTe Lir •
Digitfeed by Google
ynfsiMiLitvoo ?ABST|irri(CA, 323
. 14) Sit Hriaiflime verum aliquandoiqqq^

jumjt^mo ôntii?git> h^c rationc <:amparv
tunif y.t non ex opinione vulgi tantum, fed
,
criam bonis faaorum critici«-jî]^ iiugiUariter

n«que tameq vires locusue
lineyepufte cogitacuro multis eius vindicare
verifimilitudinem , auc deftituatur,
quafltum
iUudi;ognofcitur,.iequilitt pulcritudini cogt-
tatorWQtvbertitce, dignitatc, luce, e.c.^.aj,
folum .ri fit, et nuUis cxornatum latiiTuiio'
âlfis.^ HabestQ vnum cootraQos multos ca-
fus, in quibus veris heterocosmicis, quag
Ariaiflime vero vel fubftituantur, yel
im»
misveaijtur, opiw eflTe videstw,
444, 475,
503,
Quoniam
itaque tot tneceffitatibua vrgc»
tur pulcre cdgitaturqar a veritate , quam di*
tunt, tranfeundi ad folam aiiquamverifimiU»'
'
Poeta, tabulQ/ quum cejpitfi(}i^ •
-
Quamif quod nuffuam ejl genfiumf rnmit

• '
tameriy '
F(tch iUud veri fmite , quod fneftdamm ejl,

Plaut, Pfcud, K 4. v,
Aefthetlcus aufem vejritatem metapbyfl»
«am ct aefthedcologicam' diilmguens, vc
flbieftum et p,erceptionem,êiw$dep), yti
'
•
I
' ' / niniti?

rcm, ct c6iiccptum de ro;. hanc aefthetico-
'
Idgicam notat effe vel complcte daram, vcl
niinus. Priorem vcfitatem dicunt, pofte-
^
rioremverifimiiitadinem. Phitofophra prio»
'
rcm completam certitudinem diciti alteWm
•
veritatcm in incertis, probabilibus, dubiis^
improbabilibus, Hinc aeftheticusfuadetnon
in folis complete certis pulcre verum quae-
rcre,fed idem rimari fimul per inceru , pro-
babilium, dubionim, impfohibiHum, quam-
diu fem^t ipfum non fubducit amatbris ocur
lis in .turpem falfi fimiiitudinem ,
vel ipfam
/' jfalfi turpitudinem definens* S.,XXyilL
•
.
' $. 504.',
•
'
Pulcre cogitaturus confilium, f03.pro-

feauitur, ciroumftrepentibus faifi rumoribus,
-
*
vnam vcritatcm, plerumqtjeperincerta, fe-
pojputumqug faffis
Dedocetvti
vocilmhXfi mendacioramque, aut jn verbis
faciiis de rerum et vitae veritate fibi gratulatur
in finu, quando nonnunquam permediam,
quam Faificati s et M
ei^daciorum aiunc % filuam
'
in plena Xefe rcfulgens ofFert luce
jPttiflfor, et Jujlitiaeforor ^
^
^'^
. buorrupta Fides^ nudaque J^êritaSj^
.' *
' .-
'
SECTIO
Digitized by Google
SECTIO XXX.
FICTIONES.
. §. 505. •
: . .
•
Qine tion totidem ideis feniiini»), quot

denuo cogitamus, quaeque tameri fen-
liciueGpgnoscendsKfunc 9 funt fingenda)
|. 589- Htnc Fi*?TionEs lativs mcTAE;
•
m. §. 590. perceptiones combinando praefcin-

dendoque phancasmata formacae^ longema»^
imm 'ptttoe cogitandonim partem c6n««
itituunt. . .
'
,
\Fi3a votuptatit caujpt fint proxima verii^;
;
- •
• • §. 506; . » ,
i
Non proxima folum veris, fed et ipia'

ftri&iOime vera plurimat non *|iifi fi£tionibns|
latius difitis pulcre cogitari fcnfitiueque pos-.
fint. Quot ea func Qbied:oi*um pulcre co*.
,
gitaturi» de quibus iile poflit dicere : quac
'
ipse vidii
Etquorumfiarinv^nafui? \
Nec in hts£^nttm^ aarentî nili- operien/

tiae ftrifile difâey fi narrentw omnino pure'
nudeque. Reliqualiuius vniuerfi vei prae-:
WAtB$ fi.narrdm fecuuidum fidem hiftoincam^
neque tamen.^ftriae expertus> yel prtiefenciaf
V '
Digitized by Google
ti^mpore^ fi percipiam abfentia loco fenfiti^-
ue> vel fucura, etiamO tandcm exmeapract
concepcione &nt in Hod vhiuerfo, vt turris
ex anticipatioac architefti , tamen func
)piCTioN£s (htius diaae> quas di*
tere liceatsxRiCTissiM£ V£rA4(.
507. . . .
•
.5
Eruntitaquefiftiones,ficuti veritates,falfitai-> .
tesetverifimiiitudinesi velgeneraipsi veliiQ-V

galafesy et hae vei liuius vniuerfi cbgnitioneipi:
ingredientur,vel erunthccerocosmicae,§.445>
•441. Generales liabent fuj^^regulas S*^
XXVIIIL Singulares, pafs cognitionis de^
hoc vniuerfo venuftaer aut erunt ftriftiflime
verae» fo6, res fad:it veieuentuspraefen^
tes, vel f fteilte^ , quae tama^
vere fiitura '
ipfe cogitans non ftriftc expertus eft, autmi-»

nus.. Quae cognipone luiius yniuerfi perci-v
piuntur, heque tartien' accbme intuitiuai^
hinc fiftiones latius ,di£lae, §. ^05. funt f 1*.
CTtONfiS HlSTORICAfi LATfi
^
C T A E. •
» . -
•'...••«
- .
•
.•
•.
- • *»
•
$. 508.. '•
Troianas romanorum origines narrant

. .
Virgiiius ec JUui^. Lx* vterque non exper-^

tus 9 hinc vteropiB: per fiftionem hiftoricaiit
late diftam, §. ^07. Ille Aenean narrat in-
(iciis Graiis ec boftibus per fugam elapfuflly
hic iii^nimt ec ob m^fium hoffitii\ im ^
Digitized by Googl
fueraiy nuilum Uu MUi Achiuos exeraiifle*.
Ille Aenean primo ducic in Thraciam, hic in
MacQiloniam. Aduencum Aeneae in Italiam
proxime fequuca vcerque diuerfim mente
.
^concipiunt. Illi Ascaniiis, âc lulus idem

Creufae filios*. Huic Aicanius ejlr Lauinut
natus^ addenci camen; Haud nihil ambigam
(quisenim rem tamveserem pro certo afjirmei 1J,

Hiccine futrit Ascanius^ an fnaiory quam hiCf
Creufa natur matjê^ Itto incohmt^ comesque in-\
depaternae fugc^c^ quem lulum ewidem lulia
gens auctorem nominis fuinuncupat. FbicuA-»
que et quacunque matre genitusj cej'te natum Ae^'
nea coa/iat. V^bicunque et quocunque. pa^*
Xre geni^ fic fi£îo ftrifkiilime vera> §. sos..
âmborum hae, practer alias,funt fiftiones hi«^
ftoricae late diftaei 507. A^canius in

§. AeW
neide eft perfona veriflmilis, S. XXVUIL
FifKones hiftoricae late diftae omnem

coignitionem huius vniuerfi apud pulcre co-
gicaiifibm'c0mpjexaei c|uam.ipf(b non exper^
tus eft, aut fiftunt faltim inexperto ftrittifli-
me veros euentus huius vniuerfi fifcîones
IBTsSifltmeVerae, $. 90tf> aut taiiat quiefup*»
pofitis omnibus in hoc vniuerfo nobis fenfi-
tiue aocis euentibus ec momeBtia eneneum
"eircumfbahcibus % tame» fieri potuiirent wt
{K)i£eati .ec. eiulit Fi.CTi0Ni;&> eciâifi a
X4 poa-
V
poe.cis cogitentui» STRicxjVS his«
TOR I C £•
'
. S- 510. - •
Turnus Virgilii Aeneae tantum, Turnut

Liuii Aetieae liaumqiie fimul bclhvi infert^ ejC •
hic eo eventu, ,vc Aborlgines Troiahique du^

€em Latimir^ victores amittant. Mezentiux
Virgilii ab Acnea. occiditur. , Mezentius
Liuii ab vincitur quidem , fed ope-^
Aenea '
rum mortaliiun hoc vliimo patrato Aeneas fe- ,
pelitur, Mezentio fuperftite* -

Vniun horuni
au£%orem folum legenti tantum abeft) vt fi-
îonum vei ftriflius hiftoricarum iplius nar*
rationes fufpeftae efie poifent^ Vt eas potiusf
in fiftionibus ftriaiflime vcrishaberet, §.506,
Conferenti tamen vtrumque non licet per .
audoritatem Liuii Virgilianas fabulas nume*

'
iare in fiftignibus ftriftius hiftoricis, f 09.
«f^# .* ttr^» #•#•*'««#«.*#•• • .
S E C T I O XXXL , ,
flCTlONES Pa£TlCA&
§» '511.
• I
Si fingantur taliat quae ob mtfam et c6gi« .
tanti et cogitaturis ipfo duce, ficuti prae*

fumi dehetj circumftantiam^ et hypQttxeiia
eu^ncumque huius mundi certom^ in eodem
hoc vniverfo locum nonhabeanî vt eiusdem
Digitized by.Google
paflibiliaV fuppbfica^ ,taaien alia '
qokdam
hypothefi, quae non efl: poflibile huiiis
vniaer0» fieri pulae potuiiTent aut pof-
fenCy vei turpiter» cognitipnem me«
diam : talcs fictiones
heterocos-
ihicaef §• 441, quia inuentor earum 9 cûafi
nbuiuii creac o!rbem fingendQy fivel maxime

ab ihiflorico proferantur , dicuntur >p o
% 512. •
h» lononis Aen. L 19 - 85. eit &Sdo poe*.

tempeftas — 127. hiftorica. Neptunus
tica,
aeqaonup pacator poctica - 1 60. Troia-;
norum defcenfus in Afnc^ hiftqrica 227,
nifi qerui dubiunji nijPUeant.
'
Gojloquium
Ibuis ec VenenSf kgacioi|uet Ipiercurii
'
dk
^ftiO ppeiica, V. 308. .... ,
'
j^t pitif Aeneai per noam ptuH^M wbmti
.
^ primum Ituc atma data eji^ ejcire^ lo-
^ ' Exptpran notwsy quas vento accejferit orasy
Quaeritt fion/iiimtijMirque MoSarsfenw

• - <
eft fiaio hiftorka. Hinc ihdpit po^dcsi de

Didone fiaio vltra 1. I-V. pôtchfa,
Digitized
'
t
jCooipleijum et fatisi mtle cohaerensiyite*

mafiflionum omniil^ generis iam a pluribus
eiegancioribus ingeniis adofucarum ec fup-,
poiicarum fynecdochice dicami:^ ifVMffVic
FOETARVM. Hic enim cosmogoniae phi-
lofophorum pleraecjûe» ne excepca quideat
Car^fiaha» non minus locum hiueniuntt ac
theogoniae veterum theologorum, ec quic-
quid eft mychologiae» ^non notioris iilius
falom, graecae ac romanae t fed et per alias
gentes ab Indis ad Eddam 7rctrpo7rst.pahr^
Huc a£ia fanfiorum ex omni fua parce, quae
vel hiftorite) vel poetice fifta fic ipfa figna
,
illorum, dudhis, pofitusque, quibus pingi

(culpique foient. Huius terra quaedam no*
na eft nmndns cabbaliftrcult cum fuis quatupr
elemencorum incolis, olim admodum in obr
fcuro' qui habitauiertot* e.
In nrundo poetarum eft quaedam admor.

pacens regio «^hsiiiaerania^ AQio'^
iiofli iate^
nuin omni Veritite metaphyfica quae fuisi;
,
abie£iis ineflêc» defticucarum , quam mundi

poetarum dicamus V3 o p i a m. Magna pars^
xnundi &bulofi poftquam eft ingre^ mun!-
ûm poecarum, iUum non caujgêc vltra hmir
tes^ f 45d. jpulcre cbgitaairusl. Conti-ahainc
.
;ûiafli impingont^ 1} qui nunc aeque fibl
Digitized by Google
pQcant ex myt|iol^gia veteruin mul*
ta nugari, ac illud lidtum olim graccis ro-
inanisqa^ûj£» quoxum ipe^cores praeci-^
pm per âlogon rationis eiusdqm .abfurda^
non eo vsque penetrauerant^. acnunc omnesi
ûi vix aere Uuancur* ] ,
Qui onmino nugas «iusiaodi fyftefliiî

ti optimo maximo veriflimae religionis im-
miscent>:au(.iis auditoribus opciuunCf qui^^;
bos ferpencea non auibus^ fed angelisy aut:
certe columbis, geminare videantur, fi vel
ex fplo fue (ap^r^ noa
fcoiiiiuo iu.dicio
p^blico quidem, prot>e tam#p maturo^ pes«.
fime cohaerencem eiusmodi lucis ec tener
brarum coagmentacionem examinent
41 f .Ipfe Virgilins tduocans in auxiiiumy
quicquid eft, vbique.^ numinum riÎticofum
Gôrg* L \ ,
diique deaeque omnes , Jludium quibus ariia
Quique nouc^ atitis nomiutlo fmine fruj^s^
probe tauet,ne qtierti detoniAi^fuis irtimlsefikt,

quos venerantur untum fauciae gmtesj ^ ^
'
\', quibuj hae^ nafcuntur inhohis
'
'
luu. jiv, ^
Digitizi
poeddy $.ft39non tAngemmTpitavtopimh
514» f iT- cuidam ex eodem parti confor-
miceri eciam poiitiuef i. e. ita concipiec fuum .
orbem, qu^ creathecerocosmice fingendo»

vt hic bene cohaereat, quantum aefthetice'
fuos praecipuos «audicares rem fcrutaturos
debetêtbmere/ p]trt>e<x>gnitaeparti mun«
di poetarum, ex eius anticipationibns mence
forinaFi pofliti ita euentus fuos fiftati vti fo*
litam eftf in regione mundi poetici data»
^habeat cum eadem vnicacem êftheticam^
€t ex eaêm fuam mntdo verifimilitadineni
^ccipiat. *
Eiusmodi ficmentvm poe^
TicvM dicamus analogicvm. .
S- 517*
Harum fiftionum praeceptum eftHoratiit
fecundum S. XXVIIII.
Scriptori hmu>r(Uum Ji Jorte\repohu Achit^
temf
Impigerf iracundusiJnexorabilifj aceTf
lura jieg^t ftbi natay nihil.no.n
armisj
Perfidus Ixidn^ lo vaga^ triflit Orefieu
Digitized by pOOgle
merium qim Bentleioiesere, licet rationem
, videam» cur hoBonicus AchiUes dlQiis ficycui
fummus et Alexandro eciam Magno inuiden-
dus honor condgeriti ab optimo poecisirufli
êternitati confecrari. In his paene folis .
fiÛpnibus pQetids acquieuit VirgiUus.

• "
• • • •
518.' ?
IPICTLO FOETiCA nouum ita creans

orbem> vt eiim nec caidam ex fhundapoetlca
regioni faciat admodum fimiiem, auccondu- ,
cencem> et aptius haeientem 9 elt p^rorsvs ^
iGfioTA^' Hiiic quoniao nofi foccurric

iam fupponenda in fpeftatoribus verifimili- ,
cudo mundi poetici, |. 512. quoniam defMUC

anticipationes in iisdem bene multae, quas
iara reperilFec analogica fiftio , §. 516. quo-
niam per ipfum mundum poeticum infoiita
eft, nec in hoc vniuerfo fieri potuit, §. yir.
adeoqne muitis omnina falfi firaiiis vidobitur,
489. inf^gnem habeat^ oporteCt verifimili*
'
tudinem internam, fingularem venuftiuscon-
iuo&orum ordinem) fucceifiuorura iiarmo*
niam ec conuenientiam ocuios multa curii
luce ferientem, notabiliorem vnitatem , et
genera(im venuftacera omnino finguiarerat
fi reSto nihilQminus talo ftare debeat, fatts«
qu4 punûrura ferrei S, XXVII.
Digitized by Google
'
' Hinc Horatius ex poematc tantae famact
ac Usas cft^ re.£iius puat parcicolam aiiquam
.'
'*''
fiidacere, Â. P. 1^0, '
•
Quam fi proferrei igmta indicmûe primut^

Hinc denominationem fumfi fiQionum, de
quibus 5i8. Quaips ii quis tamcn audeat»
illura mjonet: .
i Si quid, im^pertumfceme cmnHt$iSf et^mhf^

Peffofiam formare nouamj ferumr ad
r i imumf y •
\
.
•
•
Qtiatis ab imepto procejferit et fibi coufet,
:
Difficiie ef proprie cdmnittnit^^ \
quodmihi videor refte interpretari: Vc-'
iic
ritates 'generales , quas nemo fibi videtut*

"igoorare, primum in cxcmplo aliquo fingu-
lari fiftcrei fatis pulcras, quod uemQ adhuc.
ante nofj cx partevcnuftius pinxerit> pror*
fus adhuc ignotum: illud verp maiori^ cft
diffiûltatiSf acmuUis vide»tur,
FiftiO poetica, quae prae fe quldem f^r^
aiialogiam»nefcioquam, cumjnur/tiopoctico,
neque tamen ibulco poft contâ «andemi
quam fuam raundi illius Tegionem.
fecerat,
. grauiter impingitrCidem contradiccntia afiSr-t
tnivss, contraeius nBts piignantia, quac fie-i
renc in eod(?m per f^fum purum, quaefruftr^
Digitizea by
fierettt^ ôoe liBiiutigQnt per eu&dem infepa^f
rabilia, fpeftatoribus obiiciens,erittalisfidio
l?jaM£NTYM ANQMALON.
Figmentum anomalon quum nec in hoe

vniuerfo fieri poflk, hec in iilo poetkoY nec
iuCierne poflit elTe fingulariter verifimile,quia
iam quafi recepit in fin«m » quibus nitiilo
fecius contradicat, vndc gentium accipiat
adeo neceflariam eleântiac Vel veritatem, vel
omnino. verilimilitudinem ? S* XXVlly ^
XXVIIIl. Vide, qtianto iilud opere caueat

Liuius, 2. ne de mortc Aeneae famam poe-^
1.
tiâe fi£tionis infiringat» quoniam ftriiiiifime

veram fi£tionem promerej aut non voluit,
autnoiipotuit: Siius ejlj îty qucmcwnque eum
dicliu/que fasque e/U fuper Numicium fiumen :
louem iiidigetein appdlant.
'
f m m
'5- 522,,
•
Ad eiusmodi taraen anomala figmenta
ne trah^.ntury i}fi diirenfus efi; inter hillorico^
veraiet poetas heterocosmicafin^
ftfi£tiflime
gere fupponendos,^. 519. Hinchucnonper-
tioiit:Idnmuiuerit Didun Aeneas^ -de qua
quaefiione peculiarem iibrum edidiiTe dici* '
tur AtceJus philologus, quia Iufl;inus poft

Vfirgiiiumy huic contrariusy narrat eaSm voi*
uiram et castisfimaml. XVIIL iufiinoque ra*
times chronoiogicae ûent. Aufoniu^ hic
p^*
33<J rABS.i. Âr. I. sicT. XXXI.
potius et SiUi» liberum.faabyeouiitt qiKm

fequi veline mufidumj huDtc^ podciaim* m '
Vnde Aufonius vtrumque fequutus^ft in di-

uerfis epigrammaubuS) fane non graui cui-
'
pa. Poeticum epigrdtuttatei de quo$.4o8.

Hunc e]^. 1 1 r .
'^
'^
, fôr magi/ hijlarmfj Uaorifi crediu^di^
Quam qui furta deum coiicubitusque ca-
Fatfiloqui vates^ temerant qui carminevc^

'
, rumf
flumanisque deps ajpmilant vitiis^^ .
;
, "S. • 523.' • '
autem fcquutus cft^ mundum Vir-

Silius
gili] poettcum, non tamen (ine libertate poft'^
tica, L.V1II. Apud hunc diftrahuntur, apud
Virgilium maiore cum ynitate fe propius<?x-
cipientia. Tandem pidotnoritura,
• Dii h^S^, maiSf quorum iam numina
mbif ;
\Mors injlam fnaiorafacitf precorf inquitf,

adejlcj . s • '
>
\
. £t placidi victos ardore admittite manes» r-
•
Jeneae aoniuXi Fmmf mruff vl^ mtni-
Pîjfi conjlruaof nofirm Carthaginif arWf .
Nunc ad vos magni defcendet corporis vmbrq^ \
, 1
'.
'• *•
V ' , Digitized by Google
*
FIC>7I0N£S POETrCAE. S37
Me qupque fors dutci quondam vir ngtus
\ \
'
amor$
Exfpectat^ ctiras cupiens aequare prioresy
CoDfer 405> 406. et hancJ>idonem SiliU
ttifi quantum poftpones Virgilii Di-
fellor,
doni> taatum tamenadhuc antepones Ouidii^
£>idoni:. licut Aufoniwft Dido> de qua
S20j maior eft> ac Dido Aufonii; de ûa
S. '524.
1) Si diflenfus ab antecedente nos muri*
do poetico tantillus fuerit, vt inde oriri vi-
fafaKitastantiilaijCy quae for&n ad §. 454.
referri poffe iure cenfeatur. * Huc aequus
(:enfor referet Aefchyli feceffum a mundo
Homeri pQ^dco^ dum in hoc Patrocius ae-
tate maior eft, ac Achilles, Aefchylus Pa-
trocium tamen iuniorenxfingiCy ideo a Pla-
tonby ihagno poetarum inimicot male habiV
tus. Hinc nec deterritus eft auftoritate tan-
ti philofophi Martialis, quin Aefchylum po*
tius, quam Honiierum fequeretur1XI.ep.44.
necStatiusfibi temperauit, quinomninorne-
dium velut iter iibi nouum legeretf cuius ii)
Achiiieide Patroclus Achiiii

farJiudiis aeuique modis^
f 525.
Regerat aliquis : Has certe fiftipnes con-
cedes eff(B mendada. Cur itaque definiS) il-
y ,
^ luftras,
32S rAKs 1. exr.i. sict. xxstt. .
luftras, d>ftinguis, et analogica faltim com-

mendare videris ? §.516. £quidem ipfei de«.
fpero popuiumfatjis vocibus vii dedocere^ 504,
hinc ex eius loquendi modo dixi fententiam
aperte» $«^477* Forfan tamenS. Auguftinus
me felicior eft , quando ilie 1. IL quaeft. eu.
Non omne^^ inquity quod Jingimusy men^
f i:
dmium ejl^ fed quando idfingimtUj quod nihU
fignijicat : (quod Ruilius veritatis cft, fed nofi
folum laliitatis aeftbeticae) verum etiammora-
list foetus etturpe fignum) tunc tft mmda^
autem fictio nofira refertur ad
aliquamJtgnijicatiommy ( vt in aliquo compa-
ratiuoy cuius perceptio fatis diigna eft, veri*
tatcm fi complete ccrtam non polTumus, fal-
tem incomplete taiem^ il maximam aliquam
non polTumus^ ei tamen proximam verits-
trm candido peftore, purisque manibus ex-
hibeamus)9 non ejl mendaciumjjid aliquajigu^
ra veritatisj §. 26. jdtioquin omnia , quae a
fapientibus etiam ab ipfo do^
et fanctis viris^ vet
minOf figurate dicta fmu^ deputabuntur men*

dacia^ quia feeundum vfitatum intetlectum (ve-
ritatis ftriflifTime di£lae) veritfts non fubjiftit
in tatibus dictis. - - r FictiOf quae adâtiquam
veritatem rejertur (haec autefn elfe etiam pot-
eft poetica) figura efi^ quac nBnrcfertur^ mea^,
dacium efi.
SECTIO ^
Qjgitized by Google
•
) P.( ^ ' •'

,33?
I I
r •
S £ CT I O X^XIL
,
' '
'
S. 52tS.
Iadidum generale, s. DoaMA, vel cft

theoreticumy vel prafitcuni, Dogma pra*
fiiciia aefthetke cogitatum eft SKNTEtnriA^
Conceptus inferior fuom fuperiorenj , fub
quo. continetm:» D£f;LARANs, s. clari#«.
TCffl reddenSyeftfiXEMPLVM. JExempluni
fententiae ftri£le ftftum, §. 506. eft fabvla.
Quaoquam enim quaeuis, etiam ftri(liflime
vem^ narritaiinoila, quoniameuadopleram*
que crcfcit et fpurias ex adieftionibus fiftig
vifes i^quirit^ iK>i>nunqu«n fabula dicitui
latius, Y€ ance f«iiim ^Ûem ob; tuxuriam mor«
cuus aliquis
luu. Sat. h
tamen ftrifiiiis nobts vtendum erk vocabulo
fimpliciter9 vt ftri^lillime verijS opponatur
lurratioiubus.
§. 527, »
»
»
Fabula crit vel iîCTio bistohica

STRiGTivs, 52^» 509. quae nullis inter-;
ftiBd»fi4lioail>iiSPoecicis, 511, «nrLKX
Digitized by Google
340 FARSI. CAP. 1., SECT. XXXIJ. .
diciturt.vcl fiftio poetica, §. 511. vel ex

hiftoricis poecicisque fifHonibus iriixta. •
Fiaiones generis fecundi et tertii fabv-

LasAE diciintur. Nobis ad a.nalo£iam 6r
ftionum f a b v l a s primi generis h i s t o-
BiCsAs, §.5i6i fipcundi autem et tertii ge-
; neris fabulas dicere liceat r o £ t i c a s.
Fabulae hiftoricae f 27* iUae funtt quae.

inediis alicjuando fabellis interpofitae tamen
narrationumy immohiitoriarum,nomen acci^
piunt: poeticaeautem funt» de quibus Ci^
cero de Inu. 1. 27? tanquam dcgenere narratio- ,
'num rmoto a ciutUbus cuuffis^ quod delectatio^

fiis caiijffa hon inuHH cum exercitatione dicatur '
et fcribatur Xôgxtttat
venuftius) loquutus
easdem defcribity eas (narrattones) quae nec
(ftriaiflime) veras^ nec (ftriaiflime) verijimi^
Us rcs contincanty cuiusmodi Jit:
Angues ingehtesaHteSfiunctiiugp. \
Quwitilianus, 1. 4. narratiomm tres enu-

inerat fpecies i)/ii/Ionam (veram ftriftiflime,
faitim a podori ) 2) fabutami quae verfatur in
tragoediis atque carminibus^ non a veritate mo-
do (ftjriftiflime di£la), fedetiam aformaveri-
Jatis (ftriaiflimae ) remota, 3 ) argumentumf
qiLod (latiffinie) falfum^ fed veri (ftriftiflime
ttlis) fimk comoediae fingunt. Hinc etiam
fabeUa
.
• " .
'
Digitized 6y GooqIc
P A P V I. A e/ ^ 34.1
fabella eft fabula nobis poeuca, §. ^26^

Qjaamque fabuiam argumentum dicit» eam
vcrc efle fabulam omnes concedunt comici,
'
plerumque tamen argumentum Cqmoediaef
et re£i:e quidem'9 eft fpedes fabuiarum/ quas
hiftoricas vocauimus; §. |Z7i ,EnI primuna
Terentii prologum ; ^
Poeia quumjfrimum animiim ad fcribendum - • .

•
appulitj,
'
Idfibi negotii crediditfolum dari^ '

;
^
Poputo vt placermh ficijfet^ fabuUu.
^ Sicut itaque veritas vci ftri£liffime difta

eft fingulariSy (biftorica) vet heterocosmicai
poetica, §• 441. ita eft etiam verifimilitudo
aefthetiea, §.483« dospulcre cogitandorum
1 vniiierfalis, %. 22. vei ea,' in qua ne latiffi- ^
s mk quidem difta falfitas appercipitur» v e R i-
SIMILITVDO STRICTISSIM E DI^CTA
(hiftorica) vel ea» in qua latiflime quidenpi
fic difta deprehenditur falfitas, fpeftatofibus
Came^ amabili vJgilancium fomnio. femel in

atienum orbem delatis per elegântem cogni-
tioncm mediam, fic fatis poffibilibusalterius
illius mundi femel fuppoiitis, omnia bene et
apte cohaerent) fine viuidios notabitt irepu* ^
gnantia, hiatu, faltu, e.c. HaeccftvERi-
8IM IIjÎT VDO HCTERacossiiCArpoe*
tica). Prior eft fiftionum ct fabularum Hifto*
.y 3 - xica-
'
• • •
•
' - < '
* Digitized by Google
I
ricarum » po6dcahmi polterior > 5 o 9>
In iureiurandO) quod habet Ouidius Met» .
111.657:
'Pfr /iî (Pcntheu) mmcip/umy (BaGchum^
mc mim prae/entior iiljQ
Ejl deuXi adiuroy tam me tibi vera rejerrc^ •
Quamveri maiora fide^

iaquo complcte certo videt nihri iura-^
racio
rir ritionistnalogon. videbit verifimititudi'-^
nem hiftoricam, potuifle aliquem bonum et
pauperem piscatorem a primis vnguiculis
aquae potorem^ qûaHs Acoetes iuranii ptn»
gitur, orgiis ec omni Bacchico apparatu in
eum enthuiiasmum rapir vt taiia bona fide iu-
. fet. Poeticam autensi verifimiiitudinem tah*
um in fequentibu3 > fi fiftionibus hetero-
cosmicis amabliia vigiiantium fpmnia fe-
qtiariS) fecundum anatogiam mythoiogiae
graecoromanae, mutatos reliquos, Bacchi rap-
tores in deiphinas^ foium Acoeten a Peur
tbeo nunc in vincnla eoniedum 9 fed '
SpomeJua piituijefores^ tapfasqm lacertU

Spontefua^ (famaeJijJnuUafolmnte^cateim^^
"Digitizedby doogle
F A B V .L A S. 34$
532.
Hinc et concipi poteft fatis vfitata fabu*
larum diuifio' in probabiles ec impiobabilefl*
'
Fone enira analogon rationis qualicunque •
fabulae veriiinulitudine amm^^duerfai $*^3o.

veiuc excitari ad curatiores rationuin in aiTeh-'
fum vei diflenfum ponderationes,in rationibus
aifenfus folas eas numerare» quae probenc ^
v
/ veritatem ftridiiffime didani, reliquas verita«

'
tis cuiuscunque rationes negligendo, tunc
^
paene folae fabulae liiiôricae. reftabunt in
bifaince probabiliumireUq.uasomnesiaLuttan*
tum non omnes furfum tollet improbabiiium
leuitas. Hinc fabvLuA strictivs
^^KOBABiLis eritiad quam fiatuendam;
'
polTibile huius mundi plus videtur rationis

-
etTeyquam ad id^ ve ea mittatur in exiilium.
ex hoc mundo in heterocosmica, vel omni«
no in mundum fabuiofum. f a b v a autem «
STRicTivs im6r'oâbiljs crit, ad

quam non habendam in poflibiitbus huios
mundi plus rationis eiTe vici^turjt quamad
oppofitam» (.485948<^»
$.533- -
Eodem itaque, quo veritates, fiftionesi

fabulas» verifimilitudines» p r o b a b x l i t a-
TES etiam AESTHETrGAs diilitaguemtts
in H I s T o R I c A s , aut ftrifliflimae veritatis
Ibperponderantes indiceSf et poeticas,
lliperp(Hidift veritatb heterocosmicae. §• 44 <
. .
Y 4 . A09^
Digitized by Google
34f FAE« I. GAP.I. SECT.XXXII^
5b9, 51 1> 517» 530. Fabula improbabilis
(hiftorice et in hoc vniuerfo) non deftituitur
emnis probabilitate omni aellhetica (etiam^
heterocbsmica) §. f 31^ latiflime faififimiliSf
^.4891 poteft nihilominus multum veritatis
aeftheticae cootinere> §.4419423.
^
- > - $. 534- ^
l^rima iphaedri' fabula eft improbabilis
§. 532. quanquam eadem nihil efle
ftriftius,
faepe vcrius probent ita mores faeculi, vt^
demonftradionibus Spinozae {uperfedere
poilimus, L. autem 111. rabu|a X. qua prac^
feta, ^ ,
E/cpIoranda eji veriias miiUum pt;ius^ •
Quam Jluka praue uuiiceifmtentiaj

poit maccriem narrationis probe penntataoi
non defticuetur fua probabiiicate^ hiftorica»
§• 533^ quanquam inuficatius eft, talia con*
xingere? quae aarrat» quam quae prima fin*
guotur fai>ula.
§. 535.
Subiungamus fabularum aliquas fpecies,
êtiamfi.propius^non fpe^leat veriiimilitudi-
nem, vt compleantur ea, in quibus fedulo
curanda pulcre cogit^turis eft verifimilitudo-
in fabulis mfignis commu^tatio infelicitatis iii
feiicitatem nodvs eft (wepiTreretA) j quem
quaejicoutiixent I funt âe fabvla£ iMr\
Digitized by Gbogle
\
PLTCiTAEet connexae quamm partes ,
et coLLiGAîOf^ iJ^€r€i(iiia-i^ ec
ie^fS
A N s I T V Sy ac taridem hwi4^ s o t y t i o.
S. 536. ' X
.
. Quis nefcit* draniAtump fabulsis implicita-

rum eiusmodi fabularum exempla, nunc co-
mica, nunc tragica? Qucmadmodum interioi
non itajelicem fucceflum' experti funt tra-
goedias euentus adorti fingere; fic
felicis
nec ilii rem fuam agerent bene, quibus veni-
rtt ih menteni comoediis vere triftem exi-
tum affingere. Rationes ex cuiusvis poe-
matis propria forma pulcrius erui poflunt^
Nunc fufficiat adnotare , non eire folas dra«
maticas fabulas vt eas cogitandas, quae no-
dum habeant. In ipfis epicis muLtae plures-
ûe, quae funt in iisdem, velut epifodia,
huc pertinent* Immo aefopicarum fi piace-
liet aliqiiks diducere, huc tranfirent non pau-
cae, qustrum^nunc nodus in fcirpo qûaere-
letur. V .
Exempla fabularum vei funtratione prae-

idita, quorum fabvlae ratjonales
iippeilantnr^ vel quae cenfentur ratione de-
ftituta, et horum fa b v l a b moratae quibus-
dam> aliisFiCT A£, apologi, aeni, ai<rm*
9ro0r0i9r A VOcantUTf velpardm expriinajpar-
•
' Y 5 tim
' 'l
146 PAJtS !• CAF. SECT, XXXII,
cim ex fecunda dttte comunfk^x quorum rjL^

8VLAE MIXTAR fuilt^ '
v ,
*
,
. > ... /
Rationalium ^ddamus tre« fpccies, vdl

ordines pocius inferiorcs , cxempli gratia.
l) Exempla diuinavel diuinorum,
rationalia
tamen, fi quibuslunt, funt eae fabvlai^
THEOLOG.iCAE,etXtri^tiusmythologicae.
'
2) Exempla amoris, quorum

fabvlak;
'
funt M I L E s I A E , et romanenfes ftriftius»

quae latius cum fiSionibus poeticis coinci-
dunt. 3) Exempla virtutis fiiblimis et rio-
riam promeritae ,
quorum fabulae fuBttte--
.Vaicae; Queraadmodum his addi fpeqies or*
dinesuc fôffent aliiv fic maior quaedam fa-
bula e. g. epica nonnunquam eosomnes am-
pteOitur funul, quando per amtages deonm*
que miniJieriU a fabutofum fentmiarum tor^-^ /
mennm tibenm fpiritum, vt potius^

praecipitat .
fkrmis' animi vatidnatio j de caftis heroum

amoribus, appareat, quaOL retigiofac orotiomr
^
ftdf titjiûsJides. Petr^
) .
Digitizedijy Google
I
' -
* ) P ( * 347
-mm % m,m m mmmmmmmmmm #«^* m
SECTIO XXXIII. .
A R G VM£NTA P R O B A N t lA:
S- ^39-
ARGVMENTA PROBANTIA ItlUnC ae-

nobis funt, quorum vel vnica,
ftheticis
vcl potxor, vel certe iam potiflimum conii-
deranda vis efty 1489 exhibere cogitandis
et quafi circumdare pulcram verifimilitudi-
nem»; et eam veritatemy quae quantacunque
Stj quotcunque /alfis videitur inuoluta y fe
probet tamen et iucundam ac facilem prae-
beat bonis omnibus liaec veritaos viridaria
peinetraire âris*
- %
S. 540.
'
Velut omnibus aptum argumentis eius»
modi legimus exordium %apud
. I^cretiunA,,
L* II*. • •
*
,
Nune mimum nobii adhibe veram ad ratiih

'
nem. - - -
«
^ Dejine quapropter nouitate exterritui ipfd-

Exfpitere ex animo rationemj fed magisacri
^ ludicio perpende^ etj Ji tibi vera videtur^
Uede manusy aut^ f% falfa eft^ ptcinger^
eantra. -
Digitized by Google
34S FAR/ I. CAF* I. SECT. XXXIIX.
Quaerit enitp ratiomm ammui.
Nectamenonniia? quanquam necnihiU dicit
poil tantum prologum non ita paruus pro«
xniflbiry de mundoruin mulcitudine.
' Quin*
tilianus huc facientium argumentorum ma*
gnam Qongerieni conlcribensy V. lo. vocem
^rgumenci quidem probantibus perfuadem
tibusque folis fignificandis nunc adhibet,ipfe
camen monec omnem adfcribendum ddiimtam
materiem dici pofle argumentum.' Ei^go ec
oninis adcogitandum raateries,ratio alcerius
perceptionis, perceptio» 26.
$. 541-
lam obferuaui Quintilianum non diftin*^
guere probantia arguinenta aperfuadentibus.
Hinc ad probationes^2<//i]/i»ma/a, epicAerema^
ta et apodixes omnes refert 9 euidentei proha^
tionesj vti apud Geumetras. Sed infra pate«
hit vberiusy cur nunc ab iisdem abftineam.
Aliud eft argumentum veritatis aeftheticae,
aliud argumentum illuftrans. Haec compo-
ne^^t cunc demum habebis argumencum per«
fuadens. Omne perfuadens probat,fcd non
oqine probans perfuadet^ 22> f 39- Ve-
rum perfuadeac eciam» nunc camen vnice ac«
tenditnri vtprobans.
'
*'
542.' .
Acquiescamos in defcriptione apud Quin*

tilia*
Digitized
ARaVM£NTA FROBANTIA. 349
tiiianum 1. c. quandot argumentumjmi (pro-
bans) f/? ratio probationm praejtaus^ qua coU
iigitur a(iquid per aliudj et .quae, quod cjl du--
.
hiumj per idy quod dubmm mh ejl^ cof^rmai^
Verum ohel quae quanta pofl:uIat?pergens:
JOebet nota ejfe^ rute argumenta tractaturq^ m
H Mtura *omnium rerums et qiiid quaeque ea^
rum plcrumque ejjiciat. Hinc enim funt^ qtia^
€iK9TA diMntur. Verum incerpretem^r nota
êftheeice et res omner^ de quibus puicre co-
gitareinftituas. Generatim enim fuo pQftu*
lato fatisfacere concedit ip(Q totigtmj mpojji»
JbiUf aut potiuf infinittm ejje.
•
•
- S. ^543v '
.
Sed veniamus ad quaedam eiusmodi fpe^

cies argumentorum, non excuflis denuo to-
picisy de quibus iam fupra fic fatis t S. X. *
Habent in figuris diftionis Pavegmenon, qua

xadicibus et origine cognata coniunguntur
vocabula. e. g. Ou. de Ponto>iL
Tu quoûe Pieridumjludioj fiudiofe^ tenerir^
Ingenioquefaues^ ingeniofe^ meo. f -
Haeo quones fit argum^ntum probaKs^ vel
eK fnitioneperetymo/ogiamj quam Quintilia-

nus dicity aut ex mfiArpXoytcc defumtpm» vel
illud de coniugatis^ quod ridieutumputajjety nifi
eo Qcero vteretur^ fit figjura fenteuciaej multa
nonnunquam cum Tjî|aiilicudine- adtiiben*
Digitized
'
. '
'
§• 544-
Nec enim defunt in plerisque fpbctato-
cogitaturus, an-
•rum,' quos fuos vult venufte
ticipationesfcuiysmodi: i)Cor4atinoftrinia-
iores vocabulis fimilibtis ct cognatis et co-
gnat^s fimiiesque, profefto, res fjgnificare
voluenmt. a) Propolitiones tautologicae^ vel^
totaliter, vel maximam partem , funtetiam
identicae. Fundamenta argumenti et etymo-
logici, et a coniugatis eleganter petendi, §.
543. Sic Cicero ex vocabulo contUuii prae-
/latograecprum cvfMrovûs nync vel ipfis
germanis noftris verifimile redderet, fi vel-
effe in conuiuiis,
let, viuendura potius vna
Auam vna bibendum. Neque apud germa-
nos fuae linguae feutores nuUu^ erit argii-
jnentum, ex eorum effentiali vocabulo, quo
Jelidmeradefignant, iplis aeftlietice proba-
turi, virtutem eo beatitudincmque
non mi-
tius,acfortunam, pertinere, fi quisidartifi-
ds mantt tQniare didicerit, nefcholamlapiafc
'
S- 545.
In fentendae quae numerantur,
figuris
carum aetiolooian huc eo fuo iure
primam dto, vt eandem omne venuftiuS
probans arguroentum audeam definire, et
qut
c o L o R E M , aetiologian ftria» fiaam,
umen non confundendus eft cum colonbus,
4e quibBS jnfra»fiqit ciua quaedwiUudatur,
Digltized b^Coogle
-
v AtaVMENTA PIOBAMTIA. ' 3fl
curae vituperantur omnes fatis commode.
lEft eiusmodi multiplicata aetiologia apuci
Ciceronem pro Plancio : Qtiis efti qui negety
ordinis eiu/j (publicanorum) Jludium fuijfe in
honore Ptancii Jifigularel Neque iniuriay vel.
quod eratpater is, qui ejl prineep/ iam diu pu^
mieaHoruniy velquoaisabfeciisvnice diligebaturf
Vit quod diiigentijfme rogabat^ vetquiaproJitio
fufplicahat^ vel quia huiuf^ in ittum ordinem
Jumma officia quaeflurae tribunatusque confich
bani^ Mquod itli in hoc omando ordinemfe or^
nare 9 ct coufulere liberisfuis arbitrabantur.
«
Coloris exemplum habet luuenalis Sae.

VJ.^ 119. quod fallor? an eft alicubi gentium
ftriftiflime vcrum? ,
Sed (vxor) iacec in fcrui comptexibus^ aut

» equitis. DtCy
, Dic atiipumy foder j tieic^ Quintitiane^ cpla^
remj 545*. ^
,
'
Uaet-emm. Die ipfa: Otim conumeratf

inquitj
Vt fitceres tUy quodveltes^ nec non ego pojjem

Indutgere mihi. ^ Ctames ticet^ et mare caeto
Confundasf homo fum.^ Nihit eji audacha
Deprenfis^ Iram atque amenos a crimpo

Jumunu
Digitized by Google
ZS* FARSI. CAP. I. S£CT. XXXIII.
Ipfa illa decantata Virgilii fententia , §. 499.

non nifi color eft, quo Aeij. L. Drances XL
infenfus^ quemgtoria Turni
ObUqua inuidiafiirhutisqi^ agitabat afoariSf
feditiom potentem animum tegic, v. 3<$2« gra«

uiter reprehenfus a Tumo : v. 399« .
Nulla falus beUol Capiti canc tatia dement^
Oardanioi rebusquetuis.
'
; Sr 547.
»
laim <li€lam de omm'' et nullo docetf

*
quanto huc«;iure pertineac fententia, §.
quoniam ex generalibus colligi iingulai;ium .
et inferiorum fub iUis concentorum veiritas

*
folet. Erit autem fententia probans etiam
vel aetlologia, nunc complece certat nunc
aefthe|:ice probabilis^ vel color, f 545« Pri-
mae cxemplum efto Saluftii iotroitus:
, Omnes homincs^ ^^^fef^fludent praefidre cae-
teris animatibus fumma ope niti decety ne vitam
Jiteiitio tranfcant^ veluti pecora , quae natura
prona atque ventri obedientia fnxit. Seciin-
dae : Mihi rectius videtur ingenii, quam virium
opibusj gloriam quaerere^ et^ quoniam vita ipfaf
quafpiimur^ breuis efl^ memoriam noftri quifm
'
maxime /ongam eJjficerCf
0 , , Digitized by Google
. AftGyMJKN]|[TA FROBANTiA* 353
S- 548-
Sentcntiam, quae color eft, 546. op^
iSme morati cunc m>n raro Aiis int«rferunt,
.
ûando improbe feaorxim veTifimiiicudinem

eorum promere
praeilituri ccîintur aliquid
prindpioram pradicorum^ ex quorum per-
'uerfa opinionc mali animi pclfime egerint.
^
Huc feptentia Evripirfis, fedcxaltcrius fenfu
prolata, t|UM»^Cicera vertit, Caefky fuam
foties fecit: *
.
Sivioiandum €jl iusj regmindi gratia ^
: yiolaiidiau eji^ aGis rebus piemtem CQlax^

Muitatamen opus in his erit caiitione, par-.
tim vt fatis conftet ex mente ftelerati taiit
proferri, partim netantum habean€amBigui-
tatis, aut adco lepidae et venuftae concipian-
ti^, vt, plus aequo ne placeantf meri»»
iBciidum fit, 4(5f , 467.
S. 549-
Nec iniatiliter s £ N T fi N T I A Ediftingaun*
nir in prolatas i>£ f a c Tti et eas^ quae t>r
IV RE, aequo, concipiuntur. Prio-
iufto et
, tfis rem qnandam moralem generatim fiftunt^
ob oculos Vti plerumque fe folet habere,'
Vti folet cpntingcre, non eo detorquendae,
Suafi probaretur et commendaretur imitaz^

umi gûod meditationis argumentum eft*
Juri
Digitized by Google
, 3.^4 P * I* P^f* I. S t CT. ]l X X 1 1 1.
jluri/acrafme/f qm mm mr^ktia cogif
PeSora! /
Pofteriores itt generalia quaedtm td morei

pertinentia exhibent, vt fimul oftendantt
quid in iisdem verum et laudafaiie ponac at-
firmans:
Disciu moniti^ et non temner^
iiiJUtiam
Diuos.
, Hic adhibebiOir bene cautio 9 de qua f 547^ .
quo crebrius ea confundi, quae fiunt, quae-

qpe debent fieri>quotidiana docet experientia»
Qiiatocuique eetdem honejiatis cura fecreto^ quae
j)atam?Multifamam^confcicntiam pauci verentur.
Piin. ep. 10. Tandem meminerimus itt ftn«
tentiis i74i ttec eas temere cumuiemus>
vbicunque viuendi praeceptores videri nolu-
mu8| ne quaiido nobis forte videmur graoifli*'
mi, tenues yvwpLorvrm» venas imitari vid^«
mur> de quibus^ 370.
/$. 550.
Philofophi poft geometras accurati noue-
'
nxkty quantum ad eruendam veritatem valeat

veradefinidO) praefertim genetica. Haee^
de multis pulcre cogitandis in logico etiam
rigore concepta fi cognita fuerit elegantef
meditaturo) etiailifi nda ip(a totidem fyllabitf
ct notis exprimatur, quot eam intellectus
diftin£le cognouit, fedveiomittaturomnino»
vel pluribus interftinOa ndtis et chara€berl«
bus in pleniorem analogoqiue lauoais rotun*
diortm
diorem diluaturdefcriptioneni^ vel nomina-
lem, vqi realem» unoen notionis diredricis
'
inilarf vti plwes ad elegaatias viam Henietf
ita foedam impoflibihtatem internam fig-
menti vcopici cauebit^ praebebk internanot
nocmiHiquafn «tiam externamy pofiibilitatera
defcripti , primam eius vnitatem , nexum
cum caufGs et prima confeÛria, faeiii aiego*
tk>€XTegttliaarti8 aeilhetices €xornanda m
veritatem aeftheticam^ S. XXv^lI. Hinc
êfinicionem nunc non poi&im non legere ia
argumentis probantitius^ velomiflam, feu
non explicite cogitatam, vel transformatam
u iadaj»eUam4dQriptiiw^ ^3j^
§. 551.
^
De definitaonibus et êfcriptlonTbas «e*
ftheticis eft fpecialis in noftra difciplina tra-
fiandi locus. Hic€arum cantuQ) attendenda
eft in pukre iprobanclo vis-et «fiicacia, §. 550,
'
Quemadmodum olira graeci oceano fe fua-
que tradentes ad curfum vrfae maioris» velut
«d ducem vis^ fufpiciebtnt, phoenkes ante^n
ad Cynofuram direftius gubernabant; ita
,
quo vertor^ quo^xadior erit de puicre cogi«
tandismenteconceptadefinitiOfôcomms^ve-
nuftae meditationis<iecurfus erit veriiilniiiorf
verioricertiori quo vero cra(rior,quo pluribus
iam conceptibas adhaerentibus erroneis fca«
tens primus eiegantercogiiandi fitconceptuSf
hoc £iciJliar ent in ip&m êftheticam falfita-
Z 2 tem
I
tem declinajdQ. Finge de cafu» forcunai &^

ma, honore, diurais, amicida, negotiis pu**
]3liciS) e- c. pulcre cogitaturum, qui, quid
ea finc» naturafua) non melius nottdriCy
omnes folentf qui fibi nihil eiTe magis pet^
5 fpe^lum ptitant, dum fciunt cum ignariilimis»
'
,
Hinc faUae fencenciae» cot imaginum
iliae coc
deturpationes, ne verifimiles quidcm, toc
verborum amtâges i quibus omnino nihil
dicitur.
bus probationum argumentis epanorthofin> .
quid verum et exaftum , in quo limaciir ipfa

veritas, vtique difFerant. M.
51 5. Hinc
inferamus; Sicuc veritas quaiiscunque non
eft exa£ia, fic cogitari eciam poteft a st h e-
TiCA VERiTAS ct verifimilitudo cras- .
s A qua€dam et nimis popularist immo pae«>

ne plebeia;' poteft eadem ad lapidem ly- -
dium, nifi purioris rationis et intelledus 9 vt

ita dicam» fciencificiy camen delicacioris fapo-'^
ris et maturi iudicii , etiamfi fenfitiui, qua
parcem potiorem, exigi. PoITunc ex eadem
•
poliendo colli conceptus adhaerences, niili
falfiomnes, ii tamen, quos nonnihiljfalfitatis
'
eciam aellhecicae cuis maceriis illaturos ve«
rearis. Haec eft ve r i t a'8 et Terifimilictt-
dOAESXHETICA EXACTA.
S- 553-
I
Digitized by Google
$. 553-
Studium illud apprime commendandum»
S. VL$«ct2>4ai. vel priiiô itacim cogitsiticH ^
num imipetu quafi fufasideas rerum et fenten-^

tiarum generaiiumque aliorum notiones
€sz6tis drailis omnino foppreifis fubftituitt
vel harum praefumens in fuis praecipuis fpe- ' »
3atpabu3 antidpatioaes ^ asdem primo mlt*

<pcof expreffp cogitaty quaies eile folent^dein
autem corrigemio exasciat, et purgata falfita-
tum edaoi aeftlieticarumi etiamii minorum» .
fordibus. Haec eft epanorthofis. e. g. Fin*

ge eum Horatio Serm.JL 6. luter conuiuas
'
yenufte laet;iores«. . .
Sn-mo critur^ UQn <k ttijlMf domibusue alienif^
\J^bc mahy mtne tepos fak$$. Sedfqufid

magii ad nor
ftrtmt^ 0t nejiirt matum ejl, agitamutr . \ -
vtrumne . .
'
lîukiis, kominef^ anJnt nirtuttj beatit -
Qui(&ie ad amicitias:^ vfus reSumne^ trahu .
^
. noh \ '
Et 'quae Jftnatura boni^ fuwmumque quid

eius^
-
Eti l epanorthofin crypticam coUoquiorumj
. iii>£UiiUiaribus etiamy verius venuftorum , et
«xemplum in. aefthettce vemiQ exaOjus in*
ûirejQCium >, quqniam
Z i Cer-
Digitized by Google
358 **it« !• CAF. I. SECt. XXXIII.
Ceruiuf haH inur vkinus garrit aniUs
% 5S4—
Fruftum ciusmodi confabulationum ex-^ ;
aftioris in aeftbeciciis imi ftudiofaram 9 pro^ -
feaor bellum leges, noyam-riatis yfitatae? j
correaionem opinioBis, IV. od, 9*

NonpoJJldentemmuhavoeamrit
ReOe beatum. RetHus occupat -
j
^Nomen beatiy qtii deorum

'
\ Munsribus fapenter vtif '
Duramque cfiUet pauperiem patip '
, ,
I
Peittsque ieto jlaîtium^ timH^. .

^ ^ 1
Non.iUe.pra faris amidsj .

.
'
|
Aut.patria timidus perire.

'
Hue artificittm ki natione quadam e. g»opum» ^
crafliuscula (jonceptus adhaerentes falfoSy*

quos plerique habent infinite paruosr per
hyperboten ironicam actoUeiidi vel (teiici- . :
endi potius in manifeftam falfitatem» etiami,

'
aeftheticam,^ S. XXVIUi. e. g.. Hor.

'
Serm^ ,
V. p4.' Omnis reSf^ x
fîrttu- f fama , deauy dmna bumanaqm

'
pukrit
Dinitns parmtt qitas qui coiiflriixerit, ille \
Ciarus eri/i fortUi it^lut. Sapimsiu ?. Et-

iaiih et rexr •
Et
'
quicqitid vokt.^ , .
SECTIO
Digitized by Google
SECTIO XXXIIII.
STVDIVM. VERITATIS AE^THETI*
VYtt ABSOLVTVM.
% 55^5. ,
Quo maiore(tae(Uiedce.ve]:onm,yeri
lium^ fi(lionuin?fabuIarumque/]lua, per
quam' errare poceit pulcre ccgitacurus» ne
yagetor in eidem licenteft omnes potinsfut
peccata falfitate deturpantia vifuros putet, in
eieganti talis ingenii pe£i;orisque perfQuaiam
feparatim attendi debet finguian? veritatis^
STVDiVM, quo nomine complefti liceat,
non ingenium folumaptum^ /ed et multo la-
tk>re exerckatim et adfuetum perfpid^
veritatibus aeftheticologicis , neque quaiem-
cunque propenfionem ^ fed iirmum animi
\propofitum inferendi fius meditationibus ve*
xitatem)quam admittant falua totius pulcri-
tudinet maximam. Hunc animi €hara3:e«
temi quoniam omnibus vniver^ belie co*
gitandis neceflarium iudico> 12, dicamus
S.TVDIVM VERITATLS ABSOLVXVli
et, vniiêrMe > f. 29, 45.
Pctffec id,ein ex grauitate «bfoloa demoa- '
Z4 ; .
ftrari, S- XXIII. iis^ qui norunt omnem vIf*
*
tucem a mukis non ioepcis pbHofophis ia

amore vefitatis con&itui. Vnus ex Aimiiiis
elegantiarum arbitris inter Anglos, omnem
'
*
.
pulcrUuduum vcritatem elTc decernit» in ipja

Poeji , vbi mknia fobulae Jint veritatm iameu
doviinari^ et efjicere perfetlioncm totius. Prae-
fiabic autem feuerioribus
vericacis faatoribus
teftheticologicaegradils altius aonnihilrepe- .
tere. Minima minima perceptio verica^

eft
tis metaphyficae minimae. Hinc i^cpio. vbe«»
rior,2.) quomaioret dignior, 3) quoexaftior>.
4) quo ciarior et diftin^tipry 5) quo cercior

et folidtory 6) quo ardetatior eft percepda
obiefti, 7) quo hoc plura^ 8) quo maiora ac
giauiora» 9) quo £ortioribuS;regulis> io)quoi
eonoenientiora eomple&itur, hoc maior eft '
'
veritas acIlliecicologica> 437. M. ,
Non putauerim nunc opus elTe demoRr

'ftâtione i) nullam veritatem maximam eiTe
^^ftheticologicam , fed ftri£tius logicam, ^ i
424, 2) taiem veritacem nuliam in homineni

âdere y nuUam rem in vericate iogica ma»-'
ma ab vllo hominum inteHeftu cognosci^
quoniam qui vnamicacognofcic» omnes no«
uit. Hinc omnis veritads^ apud hominem
aeftheticologicae, nialum metaphyficum, de-
feftus yeritacis fummae logicae in omiit*
Jcientia tantum obuiae inlnice magûs.
Digitized by Google
ttVDIVM KBItA«l& ABSQLTTyif. .Z6S
Adeoque. mcntis bene fanae ftudium veri

aniaauiriimim quoniam £ern tamen non poc;-
cftin ea, qiiac noffe peiieft noh poflefieriy
nec omnino ni^hil relle> quam primum fe
Bon pofle nancisct omnia cognouerit ; cckl*
tentufn efle debetr parte veritacis logicae
fumtae fummae infinite jparuai.
latius. eardli-'
€tU quam adiipisci poteft» §« 5564
PerfeQTOoem veritati logicae tatius fom-

tae, 556. n. 1-6. formafem^ n. 7-10. raa-
terialera coQciliant. Hipc humanum veritar
tia ftadium nmc foniiaV^m podffimum la-
tendit» quodfieri non poteli rine difpcndio
materialist nunc niêrialem pdiiffimiiHi am-
ple£îtur, neque poteft idemt nifi cumdetn-
mento formalis, 557- Tribuitur alieui»
fion eopiofa lbium>> fed et completa^ noa
latis magna folum, fed et obieftum fuum
exaequanS) eique adaequata, non vera foliim»
fed etexa&a> cuinihilinlttramnino falfiynon
clara foium, fed et complete clara, fufficiens.
ad diftinguendumobie^kunx ab omnibus, fedet
diftin3;a> eîus omnes notae darae fuat, non
raro pcr plures gradus, non certa folum, fed
ec complete cert4, rigorofe demonftrabiiiSi^
et omnem fbrmidinem oppoiid exchidens»
non mouens folumy fed et cogeos ad aflen-
fum, extorquensapprcdbiationeai, etaliquami
voluptatem appecionemque necd&riam* cor-
^nitio» ' Z s ii^
Digitized by Google
362 PARS I. CAP. I. SECT. XXXIIIl. j
'1. 559* ' / •

'
^
Haec ojnnia bene fe habent^ Sed quate
eft illud obiefbm, quod homo taiti perfe£l2
, ratione contemplatur? Vniuerfale quoddam .
indiuidiMs plarima maxima.» fortiilimis } «
reguiis conuenieneiflima , pro fuo quaeuis

modul(59 confple£lentibus, ceu.nota& differea-
tiarum ad ûmericam vsque plurimarum» ki*
'
nnmerast itaortum, vtin his, in quibus ve-
ricas metapbjîica deceuninatiflima. folis iit^ ,
'
quacqHeperêptionlhinc perfeiQtionem ma-

terialem generice maximam conciliarent fi
perciperenturf vt indiuidua» i). abundantia^

vltra percepidonemv quae conipletafitt ah*
ftraliantur, 2) maiora ac grauiora, quam gra-
duseit» quiincognitione ponebatur^ obie-
dum exaeqpante» abftrabantur 3) ea* dequi- '
bus data exafta cognitro non fatis perfpicit,, -
lanverannt, necne, ne quid fuperfic.cugni« ,
llom £3tlj|itatis9'^ abftrahantur^ 4) ea, quibus«

non opus ad diftinguendum, cum iis»
eft '
quae clarai datoîUbie£Ux refugiunt,. ah^

fierl
j
firahantur, 5) ea, quae dato fiibiedo non-^ ^ j
dum funt complete certa, non (lemonftrabi-

lia rigorofe, in quibus.fupereft formido op*
pofiti) abftrahantur, 6) ea, quae mouere ia
contrarium,aifenfum reuocare, taedium.etiaai.
foffan creare poflenti abilrahantur.
^ • ^ ,j iûd by Google
ITVDIVM VERITATIS ABSOLVTVM. »
, mantrum obie&is» vniuerfalibus, 559. vci-

'
que perfe£la9 faepe pulcra, connafcicur in
animis folide do£lpruni vericas t eciam ftri-
Qlus logica. lam aucem quaericuft an cali
.
. vniuerfali fit aequalis veritas metaphynca, ac .
eft huius indiuiduO) quod fub eodem conti- •
netur? £quidem arbicror |>hilofophis aper- t

' tiflimuTn efle iam pofle , cum iaftura multae - ^
magnaeque perfe£lionis in cognitione et ve-

ritate logica macerialis emendum fuii]e, quic- ,
qyid ipfi perfeftionis formalis ineft praeci-

pnae. Qaid enim eft abftrafUo, fi ia£tura
non eft? Pari ratione ex marmore irregularis
figurae non efficias globum marmoreum, nifi
€um unto faltim materiae detrimenco, quan«
logicae Itudium aliquando ferri praefercim

' in perfe£tioiiem etusdem materialemy §•
f y8» et hinc amptefti obiefta veritatis me- '
taphydcae, qua^ poteft, decerminaciilimae.

Hic intentio ncm eft dato confilio ampu*
'
tare pcr abftraftionem euiuscunque^ ro-

'
tundicatis impedimenta , neque camen eft

^
opis humanae determfnationis omnimodae

latiflimum ambitum fibi complete fignare;
daca opera nou pracfandunturmagniLudinen»
in-
Digitized by Google
3^4 ^^^^ ^ CAT. h SCCT. XXXIliK
inteUectionis nofljrae fuperantia, neqiê tamen
emmt detenniBanuii rcrum et paene vel omr
nino aftualium pondcra aflequl et iuftiiinio*^
stienti&cxaeqju^remens humana potell. Noa
€onftkuimus pnie(bi]idere^ qiiicquid vUa n-^
tione falfi fpeciem poflet induercr neque ta-^
men in «adefinitis eiusmoî obie^li tantum^
ooQ finguiari» momentis verum vbique lir
quet. Non eft confiiium omittere et pror-i
fus in voiuutarias tenebras relegare, quae re«
quifitann^ aliquam claritatemi non babent, ct
tamen ad eandem fingula momenta obiefti
toUere vires>^ locus, tempus noo permittuut»
Nbn ammus efi.aliquantulum incerta proifus;:
omittere, nequc tamen omnia cogitans rigo-^
sofe êmooftrare potefti quae obie&o detef«
minatiflimae veritatts conucnkint. Multa»,
quae piaceant> aut odio fint^ praefcinderc
Bon oonftituimusf ^neque tamen vires fufiin
ciunt ad onrmta fic exhibenda) vt efficaciteth
appetere» vel auerfari certis delibeotMque de^
«ceds.ea. meditatus poflSt^
§. 562.
Uabes perfe£lionem vieritatiis atfthaedcoF^
iDgicae compofitam, §t.556y vides exceptio-^
aes ineuitabiles, vtramque fi velisaflequi vrej^
medioeriterv $60. 56]^. InteUefhis et xar

tio purior feueriorum veritatis amicorumi.
ler accuratas fciencias ita formaleni fequituri
5flo> defcripum 9 vt complemeota ac fup-
plgmenca veritatis. matecialitei pcifeflae^.
£uii.
Digitized by Googl
\
STVDIVM Y£Rt1ÂTn ABSOLVTVM»

fuis VAiueriaiibuK^t abltradiimbus foma^
. lem rdencificohifn perfeftionem deduftis,ad-
iiqere pro viribus reliQquat aaalogo ratibnis
et cognii^ ontbw ûckrusqub gradu &iifiti«us»
Verum amicus veriutis non minus Itre-

Aiius> fequitur eandem analogo rationi^
t[xxi
non habet denuo facultatem fenfitiuam infe-

rioremi cui reli&a a fe et omiffa cominendctf
ob veritaris inateriaiem perfe£tiotiem tiifneit
ca, quae multum liabent in fe veritatis meta-
pbyilcac determinatiirimae negligere onmino
non audet» Hinic fatuc magis necefiarium eft
nonnunquam excipere a regulisfummaeper-
fe&ionis, fbrmaiis in indaganda vfritate ae^
fthetica, ne nimium detrimcnti îat vcri-
tatis eiusdcm |>cr|e£tio materialis^ ssS? /
• • •
^
S* '5^4-
Vniu^rfalidimis , abftra^tiflimis^ et per
artemy 4- 559- defcripcam ad perfc£iionem
veritatisfotinaleaijab bominibus obrinenda«
rum fummam euehendis partim omnino re-
l\&is horizonti logico^ partim ex eodem de**
trafiis et inuohitisdenuo nonniiiil in non ita
paucas, a quibus abftraxerat ratio , differen-
tias determinatiores» praeferdqi autem per»
fe£tionem materiaiem veritatis aeftheticolo*
gicae viaxiaaia c^liibentibus iiojgularlbus»
Digitized by Google
0
%66 rARS I. CAFÎ. SECT. XXXIIII» /

indiuiduisy et decermiiiatiflimis firuicur hori*
z6n aeftheticus, fua filua, Chao, et materia,
/ $. 12^. ex quibus vericacem aeftbecicam acl
formam^ nifi perfedam omnino, pulcrant
tamen, §. 558?i+- ita exfculpat, vt inter
elaborandum» quam fieri poceft minimum
veritacis materialiter perfe£lae pereac et elc-
ganciae cauiTapoliendo deceratur, 563.
Sumat itaqje pulcre cogitaturus fibima-

teriam yel determinaciorem» vnam ex gene->
ribus inferioribus aut omtiino fpeciebus re«
rum, vei fi altius videatur in generafuperio-
ra adfcenderei ceneacur camen eadem veftire
multis, quas omictit purior fcienda 9 notis ec
1 charafteribus, vel tandem fingulariafibi legat
themataf in ouibus regnec perfedio vericacisi
materialis. Circumfundatur notarum ingen-
ti multitudine. Reiecerit, quas non admit-
tit pulcra forma. Reftent^ quarum vix vnam
defiderari breuis, fed eleganter plena, -
rotunditas 9 venufta dignicas 9 cum abfo"

luu 9 tum Telatiua, veritatb ipfius mate« .
rialis.perfcftio, elegans viuiditas et ne-

celTariusmedicacioni nitor^ intrma perfua<*
i}o9 vicapraefercim et ad dele£landum ac
mouendum eflScacia patiatur. In his autem -
nocis bene muicis non iit mediunci veric^s

metaphylica complecam ad lucem vsqueper«
fpcfta, licet nihii falfi turpioris iisdem infit.
laiB pucauerim ad generakm aliquam formu-
*
_ lam
Digifized by GoogI<
STVDIYM VfiBITATlS .ABSOLVTVM. 3^7
lam redegUTe neceflitates aeitketicas^ quarum
ali«ûos fpedaleftcafuseimmecaui)^$i4î-502t
in coUifione regularumperfeftionisincogno-
fcendo vero , excipiendi a veritatis forma
perfe&iori? ob veritateai materiaiiter peife«
fiiorem inuoluendam amabiliori formae ve*
^
riiimilitttdiiuSf §v48j« .
O XXXV-
S E CT I
JSTVDIVM VERITATiS
C O M ? AH A X 1 V V M«
Studium veritatis abfoltitum, fed aefthe*

dcumt $. comparate fefe exferec
pro triplici veritatum fpecic, et materialiter
ciifimum» Smntelusdem materiae i) gene^

ralia,2) a£tiialia huius mundi, 3) heterocos-
mica* GfiNVS cooiTtfLNHi generaiia'
fed eieganteraxprimens eftAcsTHETico^
DOGMATicvM, mundi ve^
a£luaiia huius
. nufte piogeniBf ob exigoum fdturorum itrt«
&4(fima in veritate fiftendorum numerura>
dicamus A£Sth£TiCohistori.cvm»
GcQus taadem elegaqter heterocosmica me*
4itandi nomiuemus ott uoutm aiiquam fy*
368 FAmS l. CAP. I- SC€T. XXXV.
iiecdocben tunc edara , quando iwm expri- /
mitur carminibus, ttfEKVS cogitandi

O E T 1 C,V
*
Geni» co^Cahdi aefthetioodoginatki^
quoniam i) a materiarum per difcipiinas tor-
dinibus denominatum theologicum,
pliilo-
lofophicum, e. c eoininune nomen habet -
cum genieife cogitandi thcologica , philofo-

phica, e. c. fciencifico et ac/oamatico, 2) al-
tius adfccndendo faopius horieoqd lo«co et

aefthetico communia contemplatur, 3) refte
priitiaria fiia cîca et nieditationis
momenu
praecipua exhibet intelleaui pul«o per di-
ftinîOnem extenfwam : plerumque confuii-
VUtus cum gen^re cogitandi.fcientifico,
,ct,,
formaliter philofophico, faepe cum eodera,

non inepte combinatur, femper tamen, vti'
vere diueifum cft, fingularibus cum
fdentia-
rum non minus, quam elegantiarum, enKda-

jnentis »b «odcm diftinguitur. s66, ,
568.
"
Ex coiifiifione dupliciura dogmatica co-

gitandi generum, logici et aefthetid,
duplex
qui
dominatur praeiudicata opinio i)eorum,
tbnc etiam, quando .de rigidiori primorum
cognitionis alicuius vniuerfalis prindpioruin
intelleOwali acrationali theoria
agitur, quam
folidiffi-
fieri poteft exaaiaune,diftiAîflime>
Oigitized by GoogI(
I
* *
meque pemaaaoda, fubfiftwnt in diljuta, nee

0llint«o ieui) .verifimili, 'fatis perfpicua,
quantulumcunque certa, veritatis expo/jcio-
lje,nEiqdo.p|,acea(; .jUa fatis auribus, oculisue,
rationisque videatur ferre, vere ferat analogi
potius rationis calculum. 2) Eorum,
qui
,
doginaquoddam adcaptutommusexeracato^
runiinfdendis^ vet omoino popularcm in-
^
telligentiam, et viua quidem voce , propo*
nen\lum cogitantt idque tamen breuiilimi^
defin^tionibus, exaftiffimis axiomatibus,
di-
ftinftiflimisnotionum refolutionil^s , de-
jnonftrationibusquc complete certis exorna»
re nequicqttam iaborant* §.567.
•
%. 569. .
• Genus
cogitandi logicodogmaricom et
aefthecicodogmacicum, a potiori defumtis
denominationibus, non forma folum
interfc -
differunt, fcdêtiam materiis, quibusconbe*

nire vel maxime prima fronte videbantun
' Prius vti thematis fui principia potiirimuna
fequitur, ita pofterius principiata^ct
confe^
£btria. Prius vti potiffimqm eruit vniuerfa-
lia,fubquibus thcma fuum continetur,
ica
. eiusdem tbematis inferiores tonce*'
pofteriujs
ptosattendit potidimum, quos fub fe conti-
net. Etiamfi materiae a tota difciplina no-
,
men acceperint> lunt tamen in^quauis difci*
plina prima quaedam ordlne, quaedam in
merfiodo fynthetica velut vltima., llia po-
^
• Aa tiflS-
Digitized by Google
I
370 PARSi. CAP. 1« SECT. xxxy.
. .tiflimuin logicum^ haec aeftheticum ita fe&a-

tur per diflplinaa cogitandi genus, vt did
circiter in qualibet poflit, vbi definit logi*
cum 9 aefthetioun cogicandi genus incipere.
%.^6s. •
-
\: .
- •••• •
Qui res interius perfpexerunt, probe

vident inter ea rerum genera, de quibus
icientiae hik vsque ftride diê culcae funt^
et indiuidua? interiacere adhuc magnam in«
feriorum generum» ecfpecierum intercape*
dinem 9 in cuius raro territorium^demonmra*
tores defcendant, in quod experimentato-
res et obferuacores accurati raro feliciter ad*
fcendant. Hoc eft iilud maxime ftadium in
quo cogitandi genus aefthcticodogmaticum
ilecurrat. Hinc yei ipfuRi fibi tbema iegif
.
optime, vel tbema etiam altiui peticum ep

tamen vsque detrahit, ad maiorem veritatem
materialem» §• 44p. eti am li iiat eo ipfo formali^
ter pauHo minvisex8&a,fecundum logicordm
trutinam fcientificam, i. e. ekgantcra .ad.ve-r
lifimiiitudinem. 5<Sf • • i*
571-
Studium veritacis in genere cogicandi zc^ .
ftheticodogmatico ciimparaciuum, 566\

i) veritatem edam ftriftius logicam de ipfa
materia^ (i fuerit horizontis aefthecicorlogiti^ '
vel de eius generibus notionibusque fuper*

^ riorl-
Dlgitizcd by G
StVDlVM V£ltlTATlS C0MFARA¥«. 37
riojrjbusfoUidte quaeret, etiamfi non expri-*
mendaiii icroamaciqe» tmen vt dineQricem
.ntplicite cogitandae verifimilicudinis in ge-
neralibus et adoptandis notionibus*
^29,
4^4« 2) Ndtio«6S| in quflbus aliqvid con^
tradiftionlsad abfurdicatem vsque, vel pae-
ne eo vsque^ iam detexit intelleftus ct ratio<
cauebit hoc curatius^ quo probabiUus eft^
tales etiam fpeftatores e. c* fore meditationi
eiusmodi aeftheticodogmaticaet qui laten^
tem inconuenientiam et ipfi ratione certifl1«
meperfpicere pdflint, etaliis in fpeftandOf
legendo e« c. focii$ aeftbetice fatis oftendere«
'
Studiiim writatls in aeftheticodogmati*
jd praefertim incumbet) vtnexum
Cis 3) in
materiae fuae ) brtuiua cum principiis 5 vbe«
rioscom grauif&mis^confeftariis, verofiiniili-
mum viuidiffime pingat, non fine defidera»
bili^ vel taediorum ex auerfando haurien«
doruffl ferad perfiiafione, f 437* 4) Si quid
ctiam progredi tentet in inferiora) a£ ratio
immediace praeiuceatf fupplemenca tameft
fua ad certitudine completa cogtiofcendum
cum hoc infeparabiliter coniun^la fiftere ffiO«
uebit.ojnnem lapidemt § 439^
.
573.
Sûdlum vcritatis ih aeflhetitodogfnati»
Aa 4 oMf
cis, 5) ea exponet, quae
lubentiflinie fuis
cogitacurus etiam certo nouit logice ye*
TZy §.571. pet .harmoniam facaltacum co«
gnofcitiuarum inferiorum et fuperiorum,
iiunc exbibenda aefthetice vera; fi hoc
noa conceditur praeferet logice fibi pro*
babilia» fibi logice improbabilibus, §. 4Sf*
ob eandem harmoniam; *
Haec auc iudi-
cabit fuia. praecipiiis fpeftatoribus iam
etiam fore verifimiiia, et in iisdem fecqrus
acquiefcic ; aut fufpicabicur, ea parum habicura
apud hos veriilimilitudinis^ In vltimo cafli
^ aut habet occaflonem ad dandam fuisverifi*
milicudinem argumencis venufte probanci*
bus , nec flinc lacum vnguem auellituf a ve-
ro, quod ipfi videtur, et fuos potius ad fuam
fencenciam accrahdre laborac» quam vc cum
iiscontraria fentiac, auc conciliare fibi pra-
babilibus, fuis quae finc.iine dubio fatis im-
probabiiiaf verifimilicudiuem tocus ec cempu^
non permittunc.
S. 574-
Si pulcre cogitaturus incidat in dogma
iibi probabiie^ quod nec eHe fuis veriiimile,
ned a
fe iam tale reddi iisdem poife perfpicit
§. 573* amicus veritatis aut nec hoc, nec op-
pofitum, fpedatoribus verilimiiey poneCyjf
licetab vtroque abftrahere, aut^ 6 ponen-
dum eft aefthetica neceflitate alterutrum,
mulca cum grauiuce perpendic^ an Ijpeâto-
'
> , rlbus -
r
STVDIVM VERITATIS COMPARAT. 373
ribus Tuis praecipue actendendis verifimiler
ficforfan error» communis qmdemy oppido
tamen innocens, an periculofiory et cuius
fautores rei falfitatis moialis vei per indire-
Stuni agi poflint ex merito./ §. 470, 467. In
priori cafu vtetur opinione fuorum, ficuti
philofophi mathematicique fidionibus fuis
neurifticis 9 in pofteriori lattflime potius fal-
liim errans cogitalfe videri voiet, §. 471.
quam vt confcientiam vel famam fu^m ex^
.
ponae faturo falfitacis moralis oi^robriot
§. 575-
Scudiom veriutis in aeftbecicodogmaci*
iisr 6) non folii» illuftradonis gratia, fed
etiam ob ^.5721 569. multum in exemplis
(iiae macenae vierfabitur, 526. in iisquefin-
gularia praeferet vniuerfaiibus , ideas nodo*
nibus , vera heterocosmids et fa«
ftri£iilfime
bulofis, ad haec quando venoftt
47^. aiit
voeauerit neceflitas , ea non diflimulabit cfle
fabulas» §. 565* autictiones aeftheuce heu<-
rifiicut ^.574.
OENVS COGITANDI AESTHETICO-

/DOGMATicvM vel thcma habet propiuSy
^qoid agendum» ftl omf ctendum fit > enon-
cians, vel minus. Hoc eft theoreti-
cV M } illud r R A c T I c v M. Pra£îcum de-
Aa 3 nuo
Buo vcl habet thema commendatidum , pa^
RAKNfiTicvM, vel diiTuadeiidumy slkno
CTicvM. QueiAadmodum Qceronis tt
rhetorica et philofophica fcripta funt exem-
pla generis cogitandi aeilheticodogmatici»
ita officia praeferdin praftici.' Lucredns eft
cxemplum cogitandi generis aeftheticothco-^
recici* Satufae elehaici^ In his luuenalis,
quaiii omnino fiOa promiccat exemplay 1M\
vult ^^fmri^ - .
>
qnid d^medamr in
QuQrum Flaminia Hgitur cinis atû^Lifltimt^
. 577.;.
'
Scudium vericatis in aefthecicodogmadda
cuittscanque geêrist f 76. 7) R vel maxi»
'ine complete certo cognofcenda traftet, ca-^
men nunc non adfcendet vltra v£&isiMi«
M
fi I Tv D I N E aliquam^ quam dicerous noe^
'
M ATiCAM, qua dogma non quidem com«
plece certum reddicur» neque lamen vlia in
eodeim falfitas, repugnsBda inceniat vel con«
cum complete certis, aut hoc faltim
tradiftio
dpgmace cerdoribus , nulia incc aerenipE.
cum principiis, vnde dedpcendum foret» tat

cum inde deriuandis eonfeftariis totalis, e. c, .
aec i^ceUoftui n^c raciQnet hqc r«LuqniA anat

jogo, quantae luie &coltates ia praecipoi&
^
obieftis perfonalibus fuppQJCieud*^ (wî
percipiacuT;^ $^4»^ .
'Digitizedby GoQgle
5TVDIVM V£11ITATII COMPARAT. 37C
578-
Nam definitiones ftatiniy quando non ex-
aTdancur adiogicacârcis feuecas regulas» aut
fai defcripcionfea itenim pulccas affabre refol*
uuntur, propo(itiones generales fi cnthyme-

matice omiffis iudiciis intuiciuiSf ex quibus for^
inatae fuoti camen exhibentuT) vt experien*
tiae, non axiomata folum et poftulata fe-
cundariamifcencur primariisy fedettheore*
mata multa et problemata indemonftrabili-
'
ura inftar fumtintur, aut probantur faltibus

logice iilegitimis» edamli pulaiSf fonnis
crypticis, de quibuii GonufoceAdil^ tion fit
compiete cûs> interim elegantibus et ora-
toriia» fchoiia fi regnant^ ab«
.et pljyrimiim
forttent ioci : quid aiiud ex
meditatione»
tali
. fi vel maxime conipiete certum theraa ha-
be^tt nunc prodibit» nifi dc^^matica verifijDUr

licudo? §. f 77*
'
: 579.
Si locus permitteret, vberius ex hiftoria -
. phiiofophica po4et pftendi confufionem hu-

lus ôgmata cogitandfgeneris et accurate lo-
giciac mtellefiualis 568« fontemefley ex;
qao i) philofophi et omnes piene reliqni
cnidici tot per faecula ibliditate et certitudi-
ne fup^raci finc a mathemacicis, quibus fua
fuis ê^qponendb êinper Ven»m fuit intelie»
ftum etrationem praefercim inftruere, non
promittendo folum^ fed et pracftando. 2)
Piatonisi ha«c^M6 cogittMli gencn femper .
• i* Aa 4 com-
r
,
f Digitized by Google
rnmbinantisy ne dicam cohfundentisy di(cK
puM, in tfafatamfapfi funt ino^flidtnenl, ex-
ceptis AridoteliciSvquorura praeceptor acro-
^maticis fui&.feripciS' ofteiKliCf quancum.ipT
terlit inter logioe verum, et aefthetice verifi-'
mWQj fi philofopbemun 3) Aeternae dog-
xniidcorum vfcepcicorumque> et nunc hiSf
nunc illisvidmorum^ lites. §.9.
' Studium veritatis aeftheticum abfolutuni

XXXlUi. :£q jcomparatiue ,exferet in fum^
mo foo ^radmpiecfie&ieoifitetiaili matertali^
maxime curiofum in gciiere cogitandi ae-
fthetica hiftoqicQi^ 466» cuius i) genus ma-?
xiiiw-^nilnirttBti eftt res fa£ti 9 fingulam •
praere rita, dcfcribens, 2) non negligenduniy

jmimi praefeoce&i exprir
a^^ftbecico iiacugi
menSf non ica crebro, faepius .tafBeit 1 aC
3)
videtur , obferuandum futura praeuidens.
JMpdium,0 4iPts enipiricum^ t^rtiym manti*
.cum cogYtandi genus : g'e n v s c o g i t a h-
U A E.S T H E T C O H S T O R C V M criC
I I 1 1
.vî STR^^CTiys hilloricumj vel £MPifti-

.CVM, Vei MAji TIC VM. / •
a
.
.r^, $• ,581% > i
,
]Exempla func.igeaeris elegaiitqr

|^<i9ii.
cogirandU. d^ qim $..58a cfar) fcriptorehqui-
bits velerif poyuH Romani profpera veladuerfa
Digitized by Google
stvihvjm;; vfiRiTA^riff coMpiiiAr: J77
^
<
paucae; qnas Cicera, «t PiifiiQsde rebus ad

fe pertinentibus tunc, quum eae fierent, per-
tum carmina inter amandum do-
fcripfenHit ,
lendumue fcripta de amoi^ vel triftitia.
: Ferbamy$rfrtyiranitprQîm^
^F/^ gratiisfpargunt grajpquentii aquae

' '
jSeiJiati aedtHmiUi necfpet^ nifi vanajfatutity

Dicmque toquorj vultus obruit mda,meos,
'
Hei mihif quam celeri micuerunt nubita '
' " '\ ^ Jlammai -
(^nmt al^mherio perfonat axefragor !

e» c* •
'Cogitandl gemis aeftheticomanticum no-

lim
in lolis vaticiniis veris fiaisue quaeri> e.
g. ecl. Virg. IIIL fed praeftat illud intermix-
.TOin aliis bbferuare, quoties in futura diri-
gqndus praefendbus, vel praeteritis, vel
jBX
pmninb generaUbus eft / citra dininationem
etiamomiicm excraordinariam,animus. e. g.
Forfdii et haec olim meminijje iuuabit. ^ •
0 pap grauiora ! deus dabit his quoquefinem.

Virg.
Qtio nofcunqueferetmetior fortuna parente^
t^'»' ' Ibimus. O! focii comitesque -••y
tm
OI fortes peioraque paffi
% I
^ . Mtemi fdem viriymminM peUitett&ar,

Kz5 Crat
\ .
Digitized by Google
Cras ingeiu iter^Himu i»fmr. Hor. L
od. 7-
§. 583.
Genus pulcre cogitaiidi ftri£tius hiftori*
cum, et in acftheticis tam empiricum, quam
manticum^ diiFerunt i) a logica et critica fe*
ueriod cura hiftorid f &kpm bene praeltmi*
nari, qua per memoriara ct iudicium intellc-
&ualef multumque rationis vfum fuam |ibi
materiemexmagnatraditiiHiumt rumorumt
hmzGf calumniarum, fi6îonum, fabuiarum
e. c» farragine feligit> ante>quanv eiegantif
quae^ placuerunc» contexat iucundae narrado*
nis tela, z) a logica experimentatorum et
obferuatorum veri nominis inter pbiU>fo«
phos foUcitudine, qua rem fenfam iudiciif
intuitiuis et experientiis ftri£ie di£tis ita fi^
ilunt inteUe£lui f v( vitium fubrepdonis pro

:
viriii caueatur^ et enthymematice omilfae'

maiore^f opinioues praeconcepcae : 2) a lo*
gica et ratiqnali proiiidentia» qua polidcus
e.g. futurum fuae reipublicae ftatum i quafi
aliqua fpecula^ medtujr,
§• 584.
• • • '
Studium hoc veri in aefthedcohiftoridSf

quoniam majidmam partem infenonbus ani*
mi &cul€adbus eacercetar, $. f 83« non fi£lio-
mb,u$ (ojûm latius di£Usi.$.5oj. mdigec^ fed
Digitized by Goc\^l
STVBIYM VERITATIS GOMPARAT. 379
Iii edam paululam^xtenrfen*
medicttipiiifaus
dis interferet complete certo afe cognitisi
vt itri£tifliine vera^ tiun generalia ounus cer«
ta, tuin finguiaria, quae num vereint huiui
vniuerfi poffibilia, complete conuiftum non
eft. 507« Uinc neque hoc veti ftudiun^
aflurget vltni verifimilitudinem, $. 4S3- ne^
que tamen qualemcunque fataget attingere,
fedficuc in interfperfis fuis generalibus dog«
maticare, $. ^77* ampledetur^ fic in* ideis
ftriftiffime diftam, §. 530. ne ftriftius qui-
dem didas fiônes hiftoricas Qnmes refu-,
gientem, 509, tamenet in lusauerfamâb
omnibus, quae falfttacis moralis , ieuis par-
tium ftodit f credulitatiaue iure poffent accu^
fari) et poeticarum omniuiq fidjofium 9 et
vtopiam et mundos, praeterhunC) opdmos,
quoci^ hiflxiricaj fide fiws cogttaciones Qbli-
' '
gat, ' i •
•#• # • ••'•
S E C T I O «XXVL
'
STVOIVM .yt:Rt..P06TI<?yM.-
•
$«
-
585,
Aeftheticum abfolutura, S.
veri ftudium
XXXIIII. in aliis iam i«dicatis ntioni-
bus poteft moueri f d genusjcositaocti pocti-
SSHV^t <lu^do 1} venufta^ pknitudi-
• '
.* ffU
I
380 PARS I. CAP. U S£CT.XXXVI.

•
ni requi^corum xion fatis hiftoria porrigit» et

aperte laauult vir bonos hiocinentiri copiam
pulcriorem excogitans, quam callide fidem
hiftoricam cocrumpere. 2) Quando plus -
dignitatis 9 vel etiam maieftatis dabui^tt fida

exempla heterocofmica, quam hiftorica, fem-
.
per aliquid humani paiTa , quod fupprimere
iaepe 'penAittit ne ftriftiflime quidem diAa
verilimilitudo, §. y84- 3) Quando moralis
plus veritatis 9 charaêrumy loci ; temporis
maior vnitasfperari poteft^ et obfisruabiiior
ac, vt ita dicam, contraftior ncxus, ex he-
terocofmiciS) quam ex rebus in hoc vniuerfo
proptqr rattones fupmdlres diftra&ioribnsy
auc propter imbecillitatem humanam incon-
flantioribns. 4) Quando ob anticipatiories
fuottmi ; pcMtiorom in fpedatoribus fperare
poteft nocius ipds hecerocofmicum fore^
quam euencum huius. mundiy fed in parte
eiusdem his admodum incognita fitum. Sunt
4n mundoiabularum miiefiarum) aut fabella-
ruih aefopicarum fatis verfati multi hofpites ^
in hiftoricis. 5) Quando fiftiombus fadlio-

rem.fidem fperat > qua^p ftri£tiffime yeris.
Hdc Tioa It^ rafcr pdlle fp'erari fidem inufenicit
apud eos, qui nouerint, quoties, quot ho*
/quando ^ritas îfiaifinie diCla praei^detur

•sliaomnia, quam eam habitura vicam} quae
^potiiiimum intenditur. ^*56u
S. 58<S.
Digitized by Google
m
• • I
STVDiVM V£Rl POEXICVAI^ 38X
•
Quodfi ftudium veri abfolutum impule-
rit pulcre .Gogitacttrtim ad hecerocofmica iin^
genda, §. 58$. ntn transmucatur in ftudiutn
verifimilitudinis poeticae» $.530. quae tan-
tumabeft» vt eadem fit cum yerifimiiitudine
hiftorica, etftriftiflime difta, vt, fi ad alter-
ucram, vel dogmaticam i 5-^77. vel ftridif-
iime di£faim eam refiSrre necefiarium efTet)
. poetarum ad dogmaticam potius refer- ,
rem» fauence fatis Ariitotelei qui hijioricinn
iubety quae faaafunty poetamy quatiafi$ride'
^bent > referre , et inde poefin meliorem et magis
philofophUam iaudat, quam hifloriam^ quia
magir vniuerfaUa dicat^ hifioria avtem fmgula^
ria, y^niuerfale enim effe ^ contingit talemta^
, liadicere aut facere^ fecundum n^cejljarium aut
-
verifimiUj fngutare autem , quid Akibittdes fe*
ceritf aut pafjus ft. •
•
Falluntur hinc critici quidam minus in-

ftrudi veriiimiiitudinem ppecicam ad hiftori-
cae ieges examiiiantes , quando poetami. e.
nunc fingencem heterocofmica itatim con-
demoaac peccaci in verifimiiicudinem» qoan-
do tuncec ibi fingit aliquem pccidi, quando
et vbi vixiire cundem adhuc hirtorice vel
. verifimiiei vel omnino ccrcum fit 9 itullis vl«
teriiis auditis rei excepcionibus. Falluncur
au£iQreai qui vere uouum mundum creantes
^ de
Digitized by Google
381 FAAS L CAP. I. S£CT. XXXVL
> de materiis^ etiam grauioribus in ibli^ tamea
fid:ionibu8 hiftbricis fubfiftont^ et tunc rem
fuam optime fe gefliiTe putant, quando bo*,
num (aliquem hominem eo ipduxerunti vc
nihil fraudis fubefle cogitationibus fenferitf
habens, quicquid iili fingunt, .pro flxiaillime
veris 9 et anecdotis forfitan aurd quouis ca*»
rioribus. Hocartifidum videtur habere fal-
fitatis aliquid per indireftum ^ciam aeilheci*
cae.^. 464. '
'
«
,S/ 588. .
Nec ponenda praefertim eft verifimilitu*

do poetica in probabilitate, vel logica ec
dirciplinarl)vei hiftorica.ee ih:i£i:iflime diQz
illiushypothefeoSf fub qua venuftae cbgni*
tionis mediae obiefta, perfiftionem poeci-
cam fieri forte potuifient etiam in hoc vni-
uerfoy quaeque noui ntmdi quafi bafi* ee
fundamentum eft. §. îi. Nec eft analogi
rationisordinario primas vniuerii caaiFas,
elementa et ftamina prima penitiua exami« /
nare, dum haeret in effeftis phaenomenis#

Ouando vero figmentum analogicum omni-
no talia illi ponit ob oeiiios, §. st6. qportim
iam habet intra fe quasdam anticipationes ex -
du4un) fibi cognito mundo poetarumt ^«573«

hypotheiSn qualemcunque , lemmatis inftar,
arripit, per eandem, velutnotum aliquem
pontem , ia nouum tuum muiidum /(Uirf pa*
raium hatch mc v^wur
\ Crura
'
^ * .
' '
Oigitized by Google
' STVJDIVM VWJI P0£TI<:VM. 383
CrurapomUulifaxuIifJian$iSfirrediuiuux
Nefupinui iot ^ cauaqw in palude rccumbai. ^
iCtt.
*
I 1 .
'
'•
'
, •
S. 589v ;
* Ouumgenus cogitandi poeticum ^go.

non venufta quaedam, faltim noiji in-^
fit^ nifi ..
elegans, exceptioi §»£Sf.25. omnis eius*^

dem verifimilitado in eo conilftit, vt vei ra- '
tionis etiam analogo pateat , eiTe» quae falua

tQtius pulaitudine ppcuitt minima» velcer*
te ne pateat eidem contrarium, ne quid ci-
tra neceflitatem aqftlieticam, 491-503,
565 ii&xm vere did pofle videatur.
. Primam
dicereverisimilitvdinem liceat po e-
TI^CAAt .POSITIVAM9 NEGAT1V.AM al«
'
tefam. '
^ §. 590.
Primergo quaeftioforetin diiudicanda gc-
neris cogitationum poetici verifimilitudine,
an omnino illu d eiigere fudrit aeithetice necef- .
farium, an forfanetiam analogo rationis bel-

le inftruao pateat contrarium.
'
Sic Quinti-^ .
. lianus hijioricii graecis refte tunc obiicit poe^

iicam ticentiamj quoties poetice quantumcun-
que verifinîlia fuis immifcent, quoniam hia
per hiftorias omnino locus non eft, 584»*
"
Hanc verifimilitudinem, vtitadicam, exter-
nam et refpe£tiuam ad condicionem au&oris
. ,
' Digitized by Google
384 PARS I. CAP*t; SECT. xxx\u
et dignitatem operis aut totius, cui immi-
fceadumeftpoecicevenfimik^ ec difpoiicio»
nes praecipuorum^ quibus placere velis»
fpe£latorum, pJerumque fupponimus ex de^
finicione reftri£tioris cogitandi generis, quod
aliquis femelelegit, poftulati inftar, hypo*
cbetice deûcendam.
9
§• 591- •
Epopoeiam decent fabulae tbeologicae

ec heroicae» . genus cdgitahdi
fi£las fabellas
poecicum, et hinc peculiaris verifimilitudo. ^
e, c. Haeq patenc axiomatice. Vnde po-

ftulata: Epopoeusy Aefopus e. ceffe qui
veMt, hanc quaerat verilimilitudinem. VI- •
terius ipfius meditacionis diiudicatio vix ad--

fcendet aeftbetica. An auôr bene 9 iapien-
cer, et fe fuisque fperandis praefertim audi-
coribus conuenienter decreuerit epopoeuSf
Aefopus e. c. ailiquis fieri verifimilicudinem
et hinc pulcritudinem meditauoois incernam
diredo noncangic. .
'
.
Secunda quaeftip eric: An nouus ille

mundus, in quem poeta, fiue profaicus fcri-^
pcor^ fiue mecricus» fiue pidor, fiue fcul- ^

pcor, e. c.fuerit, nos introdu£hirus eft, fic'
ex ipfius intentionibus eleganter exfequen-
dis mundus, poft bunc, optimus? immoan
thema poffic in eodem vere pcrfe3:ius ele-
gautius-
• Digitized by Goog
1
38r
gaitt;{iiê (}1U iuomifla cuidain> vigilantami
fomnio, acin hoc illud mundo cogicari po-
«tuifft:t? mojnencis ad iinem
in his folis <
venjjftgm faciencibus roundus nouus a noftro

* differac> an eciam fruftra ponancur in eodem
mulca alia ec diu^fa? Ouidius opciipun^ ali-
querrl maxtmum poetaruin muridum^ defcri*
i
pcurus in fuis mccamorphofeon: camen ali-

quam vulc obferuare cun) hoc vniiierfQ con-
fpirancem chrohologlam
. prifhaque ab origine mundi >
fua perpetuum deducere tempora carmen.

«
$. . 593. ;
Poecice fi£lurus ) quancum vUus^vnquam

-poeca mentiri potuit, orditur tamen abiftis .
-
hjltoriisi quas non paqci dogmacice veras
'omnino, plerasque omnes veriflmiles con-
cedanc iisque primum non nifi fiftiones m-
,
tcireric, quas hilloricarum limices cransgredi

veijnemo y vei cerce pociflimum actendendi ^
eiusli clores hariolari non poceranc. En!
primumChaos. v. 5 -ô.
tibi
Hanc deuf ct ihetior titem naturd diremit.

lamque feparancui: ignis» aqua» cerra^ aer,
qui^ quanto ejl pondere terrae
Ponduf aquae Uuiuxj tamo ejl onerofior igni.
'
^ " '53.
Aii ergo grauicacem aeris andia demum inue-
. / Bb '
nic?
Digitized by Google
385 rAia.i. CAP. I. SBcy.xxvvif
.iiit? Incerim ofnnk fiiiiu;, Tsquo mI aiiiat«
*lia-7f« • -
Sanîus hU animaly nmtisqm capaciui aUae$

^
Darat adhuc^ ei quod dominari in cactera '
poj/it.
/
Watux homo eji. Siue hunc diuinp femiw
\ *
fecit
Itte opifex rerumf, mundi mUarir origOf

Siue recem tettus
fuit, quam Promethcus

Finxitin effigiem moderaniumcunSladeQriim^ .
'
Aurea prima fata eftaetas^ quae vindice nutloj
Spontefuafimtege Jidm re&umqmcolebat. 90.
^^^^^
Protirius irrumpii venae peiaris in aeuum^

Omm mfaSf fugere Pudor Kcrumque^ Fi-^
desqucj
In quorum/ubiere tocum Frauctesque^ Uotique
Infdiaeque et Vis et Amorfceteratus habendi.
130.
« • * . •
In facinus iurajfe putes. Dentocius omnesj

Qiias meruere patiy Jic Jiat fentemich poenas^
\ . .
•
^43. '
.
£f nmenAumatdgenerisuilhtra detori.z^^
KexfuperumtrfpidarevttMifabolmqiie priori
£>ifh ,
Iaiiit)Qerads!(%iftri3îne veri verifiimiiKsque ^
3;iftorici propinalTe vates videtur 7 vc im-
frrudeuxes reniim liac omnino vûerfi»
rapti , qusfi pef^mmmih ecrm miinduni
deferantur, vbihorhinesexfaxis, exDaphnc^
lauruS) ^ ioneiuuenca^
--^
^ muencalo» êtî
4ui itM aBa,
'
•$•595-
Hae quaeftioBCs .590. rmti Timt fo*
laeiy fiecfrritnariae» f8^- £88« 'Sttneceflii^
rium hecerocosiTiica pouer^, fit eorunixioHi
«âior^âc iiecîiariav differeQciaf^^^lroc^
inm 'terdum <]âaerrcar : hn *ei totmi
inundo poecarura^t cius regionibus vberio-
a^bust dîîorilius^ verifoiliori^busiy i^ôtio*
ribus^ e. c. 22. nooain wsfn irbtiQs defitm^
feris iidioneru><]uanti vc m
>gnotas fabuiarum
an&agesy fihe tiiecd&txte aêflllefeiic^ toos ia^
'
duxeris IiofjHtesl An hoc^witrafiuin per*
fe£îî poilit eciatsia ab amlogo rationis de-
pfe1ierdi.l. ^5i3i 51^ Habîiieatfmlib*
xaiii praecqptucn:
. Bb » * '
Ex
S88 r A«$:<. GAP. I. sEer.xxzvf..
Bx mtofiOum ernmn/equdr. '
Fiftionis poetica verifimilitudo praefertim

poftalac» vC/iriundo poedrom in iisy in ifui-
hus recedit ab hoc vniuerfo , fit adeo finjilis
et coofei^taneat ac iliiucl fnujkricuclo Ciftiua

pennittit, qu^dcogitas, $.484.
'S. 596..
Hinc neceflitas (hidii my thologici non il-
lius graeci romanique cancumy .fed .omnium

temponuBeclocoruroy quorumfama, cabba?
la, traditiones dare poterunt regionem mun-
' di poecici aiicui cogitanti certorum gra?
ciam de certo themace praefercim commenv
dabilem, §. ^94. Necobiicias diffenfus ve*
Cerum in ipfo hoc mundo poetarum, fi chaos
eius' primitiuum a deriuatiuo fenfim ilUto .
mundo ac decore diftinguas, tecumquecogi-

ces diificultatem, inqua.iion ita longe tem*
pore inter fe dlfltantes poetde quondarki veu
fabantur ngtum fibi reddendi vix ance fe na-
cumlocupletacumuemunduni poeticum, quae
nunc bmnis paenexiisparuit. Probeperpen*
dendum eft argumentum Ouidii prob^msy
qândoiam in heterocosmica mergitur alttus:^
^ QuuAoTC cndai^ nifi ftt pro tejic vctujias?^
Met. 1, 400.
Cui confentit illud Virgilii de .nauibus in
nymphas mutatis:
Prisca Jidcsfactay f J Jamq pereunis.
I
«TvoivM v%ii «oETiqtM; .

189
597-
Quartum quaeritur: An poetice fingent
ûndi poedd vtopiam tetigerit ingrelTiisqu^
jGtt vlcra $.4^6, iimites, et ita quidem, vt
deprehendi poflic in bidentali per ipfumaiUt*.

logon ratiohia, an dmnino' ttiftes eiusmodf
campos vitris fraftis iperorumquc fpmnio-
.rum in cerprecamencis auxeric ? 574. Mul*
tb venuftius prfnceps Galiorum epicus vaces
eremicam fatidicui^ 9 fanacicismi daemonem»
Ludouicum fanftum ducem^Henrid magni
per caelos ec inferos fingitt fi' deos maio*
rum.minorumque gencium ex vcopicis gracr

corum vdl iromanOTum intenpunîis reuo*
f^CC .
. ,
•
598. % ; .
'
Quinta fit quaeftio An poeta non :ea con-

iunxerit, quae febrfim quidem fic fe bene
fatis habere 9 qua poflibiiitateitt aefthetice
perfpiciendam, poiTenty fint tamen in vnum
cbnflata incompoflTibilia,? Hoctribus potiifi-
mum contingere pblfet rationibu^, i) fi re-
Jîones niundi poecici per aeternas inimicicias
eiunOae confiinderentur^' cuivs' cafus exem»
plum eft, §. 515. Mundus enim poetarum
habe( fuas infuias et peninfulas, neque vatum
Nequicquim deut abfiidit
Pruden^sQimm dijfociabiki * .
Terras
•
^ .
Bb 3 ;
Q«i-
Digitized by Google
3J0 PA,||> It .CAl^l» /SJ^CT. XXXVI.
(^tbus interief^ vadd tam bene tKanftliun^
tury a)fimundo poetarum affingitur aliquid»
quod in fenihil implicac coiuradictionis ae--
^heticae» famtae camen iam femel mundj

poetici portioni fic repugnareti fieret Rg^
JUent^manopoatoniineneceiritate^ §.520»
•
y 599'
?) Si femel transgreffis in heterocosmi-
ca nobis tatia huius vniuerii phaenomena, et
ea ftriftiflime vera denuo non opinantibirs
CxponercnjtiMr^.fluibus, qôniam itare cum
nundo iiQo non poffunt) velut expergefa.-^
fii ex fomnio yigilancium fpontaneo coge-
yemur forfan fubinuiti tunc^ quando nondumt
tempus eft? agnbfcere fida efley et qiiidem
itrf£iiust omnia? quae, (anquam praefentia»
praeftigiis poetae lubeoter cedences adauêa
vsqoe volebamus intueri» Ob ^hoc vitfum
vicandum iî&oteks fatis lepide poetam ex-
cufattone digpum iudtcauit ^ /afia pangat^
ct ftriftifHme vera fcribat, quam tamen ipfi
nofn concediti nifi quando et in quancum fmt
..verifimiiist» quod hic interpretor in omnl iua
ambitu, vt habeant etiam verifimilitudinem
poecicamf vt in nouo illo inuudo.9 qiêii)
nngimusy aeque. tocum babeantf aciii.j^qcv
Tunc cnim, vt illius, non vt huiusportiones
^
fpe£htae fponcaneum voluptatis cau||^ fo*
mnium temert non interrumpent; ^ ^ ' '
Digitfeed by
•
-.tXVDIVM VERI POfiTICVM. 35I
'
60(5,
Sextum qtiaericur ; An poeta mundumf .
prtelterhunCf optimum fiiis iinibus legeoSf

§ T9i> figmcntum ûum bene analogicum,
jxtfy 595« conformauerit mundi poetici in«
*
cer portiones inrociabileSf 598« Uli pocis»

limum parti ac regioni, quae iisdem poetae
finibus eft bptima ? Ijiabenf; omnes paen^ re^ ^
ligiones aliqnam fuam partem inmundo pde^

tarum. Quaeuis paene rerum publicarum
hiftOTia» fi furgere velis in prima ditionum
temporai fiftionum et incercae fads ftmae
cafvu inur nufnla condit. , 1
^
Hinc vtique peccaret in verifimilitudinemf

euam poeticaî » qui Turcae e. g. myfteria
vetimim aegypttorum affingeretf Sinenfi*
bus Gothorum my thologias. Illi autem non
.j>eccarent> qui Chriftiani de Chrijftiano Chri*
-ftianorum gratia nonnihil fingentes femper et
vbiquemundum fuperftitionumgraecorum et
romanorum habitanc ? Miiconi mundu$ ^
vetifimitior/ /
Septima fit quaeftio Si figmentum pror« :
ignocum anfus aiiquis eft afferre» et ofia*'

fns
'ua: fi quis omnino figmentum anomalon for-
tnaueritf an vtrumque fatis habeat internae
yerifimilicadinis f qua compenfatri poflfiCf
quicqui4pnmo faifi fimile talibus io fi£tioni-
Bb 4 bus
* * •
'•
•
. \ •
,
Digitized by Google
lus videbatur, vt vltiipa tardem fftio corre-
6io potius haberi poiTit mundi poccicit quam *
ttrp s in todem anomaiia. $. 5189516. Nq«

na: An fabularum fententia, § 526yde fafto
verifimiiicudinem dogmaticani iDoralem latius
d fbmi $.577. de iure» fimul ftrifiius di£âni
habeat? 433, 43^. An fatis ex fabulae '
.euencu paceac» velicne fentenciam au£tor de .
fa£l6 tantum, an ethm de iure veram inc^l*

ligi?J. 548- •
i
602.
^
Phaedri 1/ II. f i. veram habec fenten-
tiam de iore^cuius^xempfum eft lep parcem
praedae praedoni denegatam innpxio viaco-
ri relinquens. ^
•
Exmpium egregiutn prorfiu et laudabite

ywum tfi auidii0s diueiy et pauper pudor. '
F. fententiam de fa£lo tantum int^lligen-

2.
dam docec curpis viri caiuicies vxorii
^
foeminis vtcunque fpoliari virosj
JmeMj amenmrfnempe exempHs difdmkr.
L. III. f. 5. vcro quoniara maîme pronam ^
.
hanc dar^c fencenriam : prudens aliquando

fcrt iniuriasagendo gratias et incitando in po-
tentiorem vindicem, quae, fane, vix fuilTet
ftriftius vera moraiiter fententia : febola qui^
'dem narratur, verior autcm adfcribicur fen-^
tentia; licet nimisgeneralis: ^ '
Succejfus ad perniciem multos deuoeat, •

i
•
; ^ 603.
i
Digitized by Google
ITVDIVM. VERI PQETICVAI. , . SjJ^^
%. 603. ;. . /
Haec fententiae veritas moralis primirinm

eft,quod in fabularumverHimilicudine licat-
^
fendendumi ' §• ôo. vî iungi tamen fecun-
dariae polTunt decima quacitio: An fabula,
quae n^rracionis titulp itf.i^tiu^ orinaca non /
vltra fiftiones hiftoricas progredi debeat/i in-
cidat nihilominus in licentiam poeticam? An
eadem leges fidionum hiltoricarum a&hre
feruans poffit iu re grauiori eo vsque fallere>
vc pro ftriftiF''ê vero habearur a mulcis nim
notabili ipr<.# d decriniento? 5271 587-
Exempium fabulae, cui et veritasdogmacicar
§.601. defit, et vtrumque vicium inhaereat,
quod iam indicauimus, .efle poteft Pbiloftra-
tus in fua de Apollonio Tyaneo fabula.
^ Vndecima quatllio: An fabula, poetica

etiam, 527» fi opus fuiiie videatur, nou
potueptt aeque bene veritatem fententiae dc-^
graaticam exprimere ftriftius probabilis, ac
ftridiius improbabilis? §t532/ Aequalishic
bonttas eft aequaiis totiu$ pulcritudo , quam
non femper obtinebunt, probabilitate hiflo-
rica gaudcntes praein quibus verifimilior
ii$,
probabilitas poetica tantum , fulgcc.

, licet
§. 5,33. An fabula, etiam improbabiiis belle ' /
, etrie£le, nihil tanTeri improbabilium qontin

neat, nifi quot et qualia requirimtur ad il-
luftrandam fuilicienter fententiami 589-
'
Bb 5 Haee -
Digitized by Google
394 PARS L c Ap. i. SECT. xxxvn
Haec videtur illafuitTe cauiTiy ob quamJLon-
ginust non lliadi 9 £iliulae non minus poed-
cae, ct meo fenfu ftriftius etiam impro-
cx
babiliy fed Odyfleae catneni fabuiarum amo-
rcm vitio vertic» §.311- '
$. 605.
Duodecima quaeftio non in eo confiftetf
potiflimumy an fabula quaedam poetica» et
fiftlo fabulofa, .reftius rationalis fit, ac fiftus
aliquis.apologuS) atque pulcrius, praefertim
hac aetate noftia, qua animalil^^ edam praer ;
teriiomincm aliis denuo nonnihil inteilcftus
ac racionis vericate fic fatis aellhetica cribui-
tur, an tandem reîus mere rationalis, quam
mixta, §. 537. Haec potius fit: An fiftis
perfonisyiis eciam,quas klw bruta cenfemus»
immo vegetabiiia, fuum tamen ti&oc verifimi*
ie tribuatur, quod aut ex analogia mundi
poecici^ aut ex infufBcientibus hiftoriae na*
turalis traditionibus, aut ex opinionibus eo-
rum, quorum potiflimum gracia fcribimusî
ipfis conueiiiat? 497»
<
- ; 606.
In fabula Aeneidos rationali piusAeneas
perfonae» qu^m ipfi femel impofuit poe«
ta^ fuilinen^ ita primum prbdit in fcencmt •
Dlgltized by G
i Vfty^lVM TEU rOETICVMk *.
'
'
Ingemi ii duptifief inndntf adfiêra patmas

\ Tatia voce refm: QUerque ptaeerque beaei,
,
Qim ai^\- orapatrum, TrQiaefub moenibus
^
•
/ ^ .
attis^, » .
^
Contigtt oppeiere ! .
.
iitpoAremani fceoafn c?oncIudit, vt vel ih

hoftem Turnuin lenis elTe inciperet, huius
'r infetix humero qautn apparuit^/to
' JBatteuft et notis fulferunt tingulq
bullit
,
Pallantis fueri^ vicium quem vutnere Tur^
. nus \
Strauerat ^ atquer humeris inimicum
itifigm
' • ' gsrebat. ' ^
'Itte ocutisfojtquofnfaeui monumenta dotoris

Exuuiasqti&haufty fnriis accenfus et ira
Terribitis: Tune hinc fpotiis indute meorum
Eripiare milii ?. Pallas te hoc vulnerey Pattas
Immfati qc poenam fceterato ex fqnguine^
ftmit.
'
Hoedkens ferrum adnirfo fub pectore condie
Feruidus: aji ittifokiUfitur frigore membrai
.
" yîtaque cum gemitu fugit indignata fub vm^
Gemitusetfrigore foJuta rttembra incipientis

Aenew;^7fitiientis. m
4icv(fae fnnc^ phisîîicem
ifi deos, patritm^ fuos;Aeneas iibi conftaos
*
'
607.
Quaeftio decima ccrcia: An in febuliSf
quae vel huic (implicicer e; per emineadam
connexae did videantur, implicicis, §. 535»
^venuftus illc nexus obferusttur, quo.praepar
ramurin ipfa iam coUigacione remocius, iq.
trarifitu propius omnia (rataftrophae ec toUst
fic inferendo praetericum, vt vel inopinatum

maxime 9. nacum tamen indefuturum appa*
reaC) eaqxie omnia feruenc iucundam illam^
vnitatem, qua nihil Gogitatorum deeflfe, poft-
que factam lolutionem nihil ampiitis defide«
lari pofle videacur? 437» 439* Neciiic
minor cura verifimiiitudinis moralis, ^ 604.
ec cuiusdam analogiae t ia ipfia ipppoeadi^
nominibusy §. ^94.
Qtiod ft perfonif iudem vti aUif non lice$t
Qfii magif Jicet cnrrentef /eruofferibere^
Bunas matronas facere^ meretrices malaff
Parajiium edacem^ ghriofum mitiiem^
* Puertm fupponit falli per ferwm fenem^
Arnarey odijfe^ fufpicari? Ter. Eun. prol.
ImmQvero, non licet folanii fed et opor^
cec faepe numeroy 433*
§; 608.
.Quaeftio decima qUaru : Aq fentbncia fa^
tis gi audis edb» yc jefdem fioe tnthropomor^
phi&mo, .qui vd aoaiogo racioois cali^ efl'^
..' •j h ^
/
*
vi*
*
Digitized by Googl
Videatiir5 craflb pofTint exemplk diuim
fubfumi? an exempia diuinoruip ita fe ge-
lanty vt ex iis per argumentum a mi-
noriadmaius, diuina pulcre per analogor^
racionis^coUiî poiTtnt? An inwtrisqu^ cafi-
bos omnia êre fe liabeant^ fecondum ex-
aftum analogi rationis iudicium, Be^TrpeTrag,,
435i 399- In Pliaedri i. 111. f, 17. pri-
mum licet quairere, ^n kefdpicis diaina fa-
buijs mifcere conueniat? Sed tioc mittamus.'
Deind^ Mineruae admirand, quar€ Dim jibi
fitrikr Mrbora tegerent^ ,
\
Olim quas vdUnt ejfe in tiiteia fua^f *
'
, caiiffam dixit luppiter:

fhfwre frulhifh ne vidcamur vendere,
JMinerua oiiiiam propier frutium praefert,-
Ct corrigit:fentenqam fuam> iamque fic fentit
Dsorunt genilor atque htmimmi fator:
Wft vtile ejl^ qmd facimusy jiiUta sjl gloria.
^
^
§. 609.
Sententia «dicitur diitae fabuiae
'Nihilagerey qtiod non prbfn^ fabella ad-
'
rnonet, .
•
lam e^go quaeritur^ an declaretur lixemplo

fifto alicer,quamfupponendo,per ipfas Jouis
cura^ poAerioresituUani fuilie gloiiaro ; dum
Quercus Joui
Et myrthus' fêneti ptatuit^ Photbo laurea^
'Piniij LybcUac^ popitlus cetfa Hcrculi
et inanem colorem fuilTe» grandeip iilam

caulTanf et aeciologiam , quam primQ aduu-
" -* • . xerac>
Digitized by Google
xerac, lupiter, quae fane tanta eft,v t eam muld
iacerpretum ne aUequuci quiUein (iotf ec ie^
dionemmutare nequicquam labbrannc : ideo
lleriles noftras faciniusY reiinquendo jnorta^
libus frugiferastueliis prodiuiDo nohisrpnieT
flando cultu frufium vendere videamur. In*
terim fuuc cameji narr^cae ^rbores iu CMte^
diuorum j qui membrancur « per mundum -
poeticum, ad hunc vsque dicm. Quot fi-

mul obferuancur deeife verifimilicuiiines ?
^.6o8«N Verum vbi' non detegas turpitqdines
eiusmodi, quam priipum a vera religiona
recefleris? .
§• 6io.
*
Decimum quincum quaeritur» anpraeter

. veriiimilituctincs fibi fnm aliis cbmmunes fa«
biilis, Milefia praefertim amoris, nunc caeci,
n^nc probe perlpicads, vericatem veriiimi-
'
litttdinemquet pnecipue moraiemi latius di-
aamivbique feruaric, $.433549^? An fen-
tentiaS} quas illuftratumiCi laudabilium efTa-
ta,et de hGto tantum enunciantes tiiquidf

quod foiet contingere iliii qui amoref
Am tneiuaf dntees^ aui experiatur amaroff
facis vel implicice per decurfum fidae narra«
tionis et tpfum euentum) et charaderes per^
fonarum» quae iisdem vtuntur, ceu princi-
piispra^cis, fuiiiciencer difcreueric? ^-549.
.
611.
§.
Sententiae fabuiarumMilefianim venuftins
prafticae.
Digitized by Google
«XVDIVSI VMI rOETICVM., 395,
praaioe, 6to. iilae fcilicet, quae fihis
vZ^
timiis eticopus funt totius
operis, redeunt
ad duas has generales mfodm
fotqmlas, vcl
,
Ntmc amet^ mmquam amauit j qumif
qui
amauit , nune atttet
vel hanc de bene jnultis amoribus
non minus
V^ram, etiara aefthctice;
Nonamet, qui nondum amauit , quldue
„,
"
amauitrnon amet, "
fi^?"VP""'i"^"*^'f"» elenaicaiii
fuam fibi fumfit auftor primariam
fei^tentiam,
!:-^
: moralem ftriaius.
ctiam diftara, §. 435. obferuare fencte
debet,
ne quid commendet, bonis moribus
reou-
in exemplodocen^s.
quod v.rtus ex §. 211. î^.
confiderata,
veLommno poftuiet vel certe non. nifi
morpfa, reprehenaat,
§. 467, 470.
S. 612:
An
An f kTJ
fabula
'^'^"'^*^
hefoica, praieter verifimilitodinem
quaeftio': .
fibi cum ,aiu8

febulisrcommunem , hanc fibi
qua perfona iierois
praeapui femper eadem fibi conftet,
et
Mtr» quidem et aliquam remiffionem vna. ^
ali-
quando palTa , fublirais tamen
vei in eo» vt
fpontecolligatur^t eleuetur denuo
priftinum
ct exiimum m decus. S. XXI XXVI. §,433.
538. Aencas Cartagine videbatur
ipfi Iq.
Dlgitized by Google
40O PARS I. CAP. \. SECT. X^fkVl. CtC.
• • •
Quem 72til/a accenait magnarum {^îoria re-

- . '
• •
" runii ••
'
'
Necfnper ipfe fua rtivtitur laude tahorem^
tamen liaud ita multo poft adeo foporem

ipfe denuo fuis excuflerat oculis, vt magni-
fice, neque tamen
magniloquentâe crimen
incurrcns, hortari polfet Ascanium 1. XII.
435: .
...
puer virtutcm ex me verumque labo*
Disce^
... rem . :
'
Fortunam ex aliis. ;
' .
Te pater Aeneas et auuncutus excitet Hector^
613.
•
• '
'
Ventatem aeftheticam XXVII probe .
diftinguens ^ faKitate aefthetica, XXVIIL

venuftius exhibens in verifimilitudinibus, S,
XXVIIII. per fiftioncs varias, S. XXX, et
ipfas aliquando poeticas, S. XXXI. non fine
fabulis: S. XXXII. quae narrat,-fingit, immo
fabulari cenfetur,vbi probationibus indigent,
fi belle probat, S.XXXIII, vti fuum vbique
vcritatis ftudium, S. XXXIIII. quamcunque
fequatnr vcrifimilitudinis fpeciem,S.XXXV.
tunc etiam, quando fit poeta, S. XXXVI.
vcanufte prodit: erit ille,
ludice vie, non fordidus auflar
Naturae verique^ §. 104. Hor.

Baumgarten Aesthetica

Загружено:

Сведения о документе

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Baumgarten Aesthetica

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

AESTHETICA

(oL I uum A, 1742, roga-

acroafin, exponere: '

ornata. fingulari cum iuciui»

mecum gratulor, anno prae*

gondis excipientium dextrls

abfoluere fcfibendo licuit,

mum, quod nancilcar, otium

multum adiumenti roihiattu-

Hant, mihi certe

CE) racLo cogit&(« admaterias^.

" 1) fiacura, S JCXI. f

' $>) argumenta augentia, S<

/S) pcrfonae, grauitas etma*

95) comparatiua meditaturt

55) fpeciatim in ' ^

II) Aefthetica pra£Hca P. IL

MltMtijh fatultkutt C(T|fto'fcititt1^^

tawjln doerateMi let vtenteiBv

4) boaa priiidpia ftudiis omnibus imnruettO^

^ Hinc vFus rpeciai«, i) philologicus, i^)

nimislate patere^ quam vt vno libello, vna

felicius colat. 3) Eandem eife cum aitica»

Obi. 6) CognitiO diftin£b praeftat*

Obi. 7) Per cultura analogi rationisj ve*

Obi. 8) Aefthetica ars eft> ildn feientla»

Obi. 9) Aefthetici nafcuntury fton fiuH^ vti

tfaeoria compledo^,rai;ionisauAor4^a{;e com-

nObil \d} Faculcatds (itfeiA^fcbt^Ea&^klA

hoc, quatepus natumlit^r iinpetr^ri poteft,

p 1 A c T I c A 9 vten9> fpec^lis* P JL Vtrimque

Si^iaque poftreoao terda cah loco. .f

••• «L t.» • • • • • •:• •••••••• ^

AcAhtlicM 4ms feft perfeftio cogaitioiiii

Perfeftioiieft cogaitioiiis fenfitiuie a4eo

Impccfe^^ipQcs cogmtioms ieafitinae*

finc d6cegi | non curat Jteftheticusi qiia tiUs»

COGNITIO SENSITIVA cft a pOtio-r

cu^iQtm vu: eiegantiani? d^ofmitatemijefor '

lamf $. 159 16. firaul veUemiiis intelligenda

' ?^ . ^ \- §. 18. '

Pulcntudo cognitionisfenfiduae eric vni*

Digitized b'y Google

4iftinguenda a pukrittidiqe cognitiQnis^

« Pttlerfcude eognitioiiBBi feaficfuw^ viiiv^'

vAl^m 4QmAiQ£fcioHj9* fJU^^ cogitatoFumt

•V VberttiSrmagnitudo, vericaS) claricaS) eer^

yitami quatens varia cognficionis alia,§. i

QQfi^f nobUitaa, veri certa roouentisi

int^Q^m^^^ihWnt omnis cognidonifi irnpe^

nes cbuii^Htae, 1$-!^ etitiQ^imw9>

quod nuUa perfe&io fimplex mhis 6t phae-

pei^efMio <q«iaiMmM eft tsEd^d cft ai gy*

M E ^4 T V M. Sunt ergo argtrmenta iocuple*

> FttlffkiHlo cqipi^onisi 14. quum At ef-

< • K • «wia I»». • ^

Adfimponendo «ftsraQerein feMcia a^fthetici genetalen^

|;oNNATA, §.2. (*vfftty nacura» cv^vmi»

Adiiaie\H:a;Bir 4^ qua ^29«^ i) i n g ii^i vm

xvMi ingenium latius '

Ad ingenium venuftum 9 de quo 29^.

lur prii]iaiii:piikre do^catitfl maeefiam VbifflM

venufto, quafe nbn^emper fuia n

Tn^v r^.t r^f^ •'f'hhA