ENGLISH

WIKA LANGUAGE
ARTS

MGA FINE
AGHAM
PROBLEMA ARTS
SA DAIGDIG

MATEMATIKA HEALTH
EDUCATION
 DISIPLINARYO MULTIDISIPLINARYO

INTERDISIPLINARYO TRANSDISIPLINARYO
 Ang INTERDISIPLINARYO ay pagsasama ng dalawang
akademikong disiplina sa isang aktibidad. (Halimbawa
ay ang paggawa ng isang interdisiplinaryong
pananaliksik.)
 Ito ay paggawa ng bagong ideolohiya sa pamamagitan ng
crossing boundaries. Ito ay maiuugnay sa isang
interdisiplina o interdisciplinary field.
 Ang INTERDISIPLINARYO ay kasama ang mga
mananaliksik, mag-aaral at mga guro na layunin na
magkaroon ng pag-uugnay sa iba’t ibang pananaw sa
akademik, propesyon at teknolohiya tungo sa isang
ispisipikong perspektibo para sa isang hangarin.
Ang multidisiplinaryo ay pag-aaral
mula sa iba’t ibang disiplina o
multiple discipline;
Ito ay pagsilip sa ibang pananaw
panlabas upang higit na maunawaan
ang kompleks ng isang sitwasyon.
 Ang paggawa ng istratehiyang pananaliksik
na pumapasok sa iba’t ibang larang o
disiplina para sa holistikong pananaw;
 Isang pananaw sa isang larangan na nabuo
sa pamamagitan ng ibang disiplina na
muling ginagamit sa ibang disiplina.
(Halimbawa ay ethnograpiya na orihinal sa
antropolohiya na nagagamit na rin sa ibang
larang.)
Interdisiplinaryo ;
Magamit ang wikang Filipino
sa iba’t ibang larangan at sa
pananaliksik ;
Maituro ang Filipino bilang
hiwalay na Asignatura ;
 Kasanayan sa paggamit ng iba’t ibang
tradisyonal at modernong midya na
makabuluhan sa kontekstong Pilipino sa
iba’t ibang antas at larangan;
 Praktikal na kursong nagpapalawak at
nagpapalalim sa kontekstwalisadong
komunikasyon sa wikang Filipino ng mga
mamamayang Pilipino sa kani-kanilang
mga komunidad.
 KOMFIL (Kontektstwalisadong
Komunikasyon sa Filipino);
 FILDIS (Filipino sa Iba't Ibang Disiplina);
 DALUMATFIL (Dalumat ng/sa Filipino);
 SOSLIT (Sosyedad at Literatura/
Panitikang Panlipunan) at;
 SINESOS (SineSosyedad/Pelikulang
Panlipunan).
 Ang FILDIS ay isang praktikal na kursong
nagpapalawak at nagpapalalim sa kasanayan sa
malalim at mapanuring pagbasa, pagsulat, at
pananaliksik sa wikang Filipino sa iba’t ibang
larangan, sa konteksto ng kontemporaryong
sitwasyon at mga pangangailangan ng bansa at
ng mga mamamayang Pilipino. Nakatuon ang
kursong ito sa makrong kasanayan pagbasa at
pagsulat.
 Gamit ang mga makabuluhang interdisiplinaryong
pananaliksik sa wikang Filipino, bilang lunsaran ng
pagsasagawa ng pananaliksik na ito (mula sa
pangangalap ng datos at pagsulat ng borador ng
pananaliksik hanggang sa publikasyon at/o
presentasyon nito) na nakaugat sa mga suliranin at
realidad ng mga komunidad ng mga mamamayan sa
bansa at maging sa komunidad ng mga Pilipino sa iba
pang bansa. Saklaw rin ng kursong ito ang paglinang
sa kasanayang pagsasalita, partikular sa presentasyon
ng interdisiplinaryong pananaliksik sa iba’t ibang
porma at venue.”
 Filipino Bilang Larangan at Filipino sa
Iba’t Ibang Larangan
(Pokus nito ang pasaklaw na pagtalakay
sa naabot na at sa possible pang
direksyon o ekspansyon ng unique na
diskurso sa Filipino bilang larangan at
sa Filipino sa iba’t ibang larangan)
 Filipino sa Humanidades, Agham Panlipunan at Iba
Pang Kaugnay na Larangan
(Pokus nito ang pagbasa ng piling tekstong Filipino sa
Humanidades, Agham Panlipunan at iba pang kaugnay
na larangan, bilang lunsaran ng paglinang sa kasanayan
sa pagsulat ng pananaliksik sa Filipino sa iba’t ibang
larangan. Ang lahat ng estudyante – kahit ang mga NON-
HUSOCOM ang kurso – ay kailangang masanay na
makipagdiskurso sa Filipino sa Humanidades, Agham
Panlipunan at iba pang kaugnay na larangan, alinsunod
na rin sa layunin ng kompleto o holistikong General
Education/GE.)
 Filipino sa Siyensya, Teknolohiya, Inhenyeriya,
Matematika At Iba Pang Kaugnay na Larangan
(Pokus nito ang pagbasa ng piling tekstong Filipino sa
Siyensya, Teknolohiya, Inhenyeriya, Matematika at iba
pang kaugnay na larangan, bilang lunsaran ng paglinang
sa kasanayan sa pagsulat ng pananaliksik sa Filipino sa
iba’t ibang larangan. Ang lahat ng estudyante – kahit ang
mga HUSOCOM ang kurso – ay kailangang masanay na
makipagdiskurso sa Filipino sa Siyensya, Teknolohiya,
Inhenyeriya, Matematika at iba pang kaugnay na
larangan, alinsunod na rin sa layunin ng kompleto o
holistikong General Education/GE.)
 ARALIN 2:
Filipino Bilang Wikang
Pambansa; Filipino bilang
Wika ng Bayan
Kasaysayan ng Pag-unlad
ng Wikang Pambansa
 Ang Wikang Pambansa ay ang wikang
pagkakakilanlan ng mamamayan ng isang
bansa. Ang Pilipinas bilang isang
multilinggwal na bansa ay nararapat na
may wikang magsisilbing bigkis na
magbubuklod sa isang lahi. Ang Filipino
bilang Wikang Pambansa ay maraming
pinagdaanan upang maabot ang
katawagang ito.
Ano ang
pagkakatulad
ng ID sa wika? Wika
 Ang kasaysayan nang pagkakaroon ng
Wikang Pambansa sa Pilipinas ay dumaan sa
ilang mga pagbabago - ang Pilipino na
nagmula sa Tagalog na pagkaraa’y naging
Filipino.
 Kasalukuyang gumagamit ng 87 na iba’t
ibang wika.
 Kabilang sa mga pangunahing wika ay
Tagalog, Cebuano, Ilocano, Pampanga, Bicol,
Pangasinan, Hiligaynon, Waray at Maranao.
 Nang dumating ang mga Kastila sa ating
bansa, hinangad nilang mapalaganap ang
Kristiyanismo, kaya’t minabuti ng mga
prayle na mag-aral ng iba’t ibang wikain sa
Pilipinas sa halip na ituro ang kanilang wika
sa mga katutubo.
 Sa ganitong paraan, nakapag-ambag sa wika
ang mga mananakop ng Kastila dahil sa
pagkakasulat nila ng aklat gramatika ng
iba’t ibang wikain sa Pilipinas.
 Nang panahon ng himagsikan ng sumibol sa
mga manghihimagsik na Pilipino laban sa
mga Kastila. Kaya nga’t pinili nila ang
Tagalog na siyang wikang tagalog sa
panahon ng propaganda - mga sanaysay,
tula, kuwento, liham at mga talumpati na
punung-puno sa damdaming bayan.
 Nang dumating ang mga Amerikano, biglang
naunsyami ang mithiin ng mga Pilipino ng
itakda ng pamahalaan na ang wikang Ingles
ang gawing opisyal na wikang panturo sa mga
paaralan. Ipinagbawal ang paggamit ng
bernakular sa paaralan at sa tanggapan nito. Ito
ang dahilan kung bakit simula noong
pananakop ng mga Amerikano hanggang bago
sumiklab ang pangalawang digmaang
pandaigdigan , hindi umunlad ang ating wika.
 Ang ating mga lider na makabayan tulad nina
Lope K. Santos, Cecilio Lopez, Teodoro Kalaw
at iba pa ay nagtatag ng kilusan nakung saan
sila ay naging masigasig sa pagkakaroon ng
Wikang Pambansa. Nagharap ng panukula si
Manuel Gillego na gawing Wikang Pambansa at
Wikang Opisyal ang Tagalog subalit patuloy pa
ring namayani ang wikang Ingles.
 Nang itatag ang Komonwelt, nagkaroon ng malaking
hakbang tungo sa pagkakaroon ng isang wikang
pambansa. Ito ay utang natin sa naging Pangulong
Manuel L. Quezon, ang tinaguriang "Ama ng Wikang
Pambansa."
 Noong 1934, isang Kombensyong Konstitusyonal ang
binuo ng Pamahalaang Komonwelt upang
maisakatuparan ang pangarap ni Quezon. At upang
ipaalala ang kahalagahan ng wika, isang probisyon
tungkol sa Wika ang isinama sa ating Saligang Batas.
Ito’y napapaloob sa Artikulo XIV, Seksyon 3 ng
Konstitusyon noong Pebrero 8, 1935.
 “Ang Pambansang Kapulungan ay
magsasagawa ng mga hakbangin tungo sa
paglinang at paggamit ng pambansang
wikang batay sa isa sa umiiral na
katutubong mga wika. Samantalang hindi
pa itintadhana ng batas ng Ingles at
Kastila ay patuloy na mga Wikang
Opisyal.”
 Naitatag ang Surian ng Wikang Pambansa, binuo ng
mga kinatawang nagmula sa mahahalagang mga
rehiyon sa Pilipinas bilang mga kasapi. Pagkatapos ng
puspusang pag-aaral ng iba’t ibang wika sa Pilipinas,
ipinasya ng Surian na Tagalog ang siyang dapat
pagbatayan ng Wikang Pambansa pagkat ito’y
nagtataglay ng nalinang nang panitikan at wikang
sinasalita ng nakahihigit ng dami ng mga Pilipino.
Kaya, noong Disyembre 30, 1937, inihayag ni
Pangulong Quezon na ang Wikang Pambansa ng
Pilipinas ay Tagalog.
 Nobyembre 1936- Inaprobahan ng Kongreso ang Batas
Komonwelt Bilang 184 na lumikha ng Surian ng Wikang
Pambansa na naatasang gumawa ng pag-aaral ng mga
katutubong wika at pumili ng isa na magiging batayan ng
Wikang Pambansa.
 Disyembre 30, 1937 - Sa pamamagitan ng Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 134 ng Pangulong Quezon, ang Wikang
Pambansa ay ibabatay sa Tagalog.
 Abril 1, 1940 - Ipinalabas ang Kautusang Tagapagpaganap na
nagtadhana ng paglilimbag ng isang balarila at isang
diksyunaryo sa Wikang Pambansa. Ipinahayag pa ring ituturo
ang Wikang Pambansa sa mga paaralan sa buong Pilipinas na
nagsimula noong Hunyo 19, 1940.
 Hunyo 7, 1940 - Pinagtibay ng Batas-Komonwelt Blg. 570
na nagtadhana na simula sa Hulyo 4, 1946. Ang Wikang
Pambansa ay isa sa mga opisyal na wika ng bansa.
 Marso 26, 1954 - Nagpalabas ng isang kautusan ang
Pangulong Ramon Magsaysay sa taunang pagdiriwang ng
Linggo ng Wikang Pambansa mula sa Marso 29 - Abril 4.
Subalit ang petsa ng pagdiriwang ay inilipat sa Agosto 13-
19 tuwing taon.
 Agosto 12, 1959- Tinawag na Pilipino ang Wikang Pambansa
ng lagdaan ni Kalihim Jose Romero ng Kagawaran ng
Edukasyon ang Kautusang Blg 7. Ayon sa kautusang ito,
kaylaman at tutukuyin ang pambansang wika ay Pilipino
ang gagamitin.
 Oktubre 24,1967- Nilagdaan ni Pangulong Marcos ang isang
kautusang nagtatadhana na ang lahat ng mga gusali at mga
tanggapan ng pamahalaan ay panganlan sa Pilipino.
 Marso, 1968 - Ipinalabas ni Kalihim Tagapagpaganap,
Rafael Salas, ang isang kautusan na ang lahat ng
pamuhatan ng liham ng mga kagawaran, tanggapan at
mga sangay nito ay maisulat sa Pilipino.

 Agosto 7, 1973- Nilikha ng Pambansang Lupon ng

Edukasyon ang resolusyong nagsasaad na gagamiting
midyum ng pagtuturo mula sa antas elementarya
hanggang tersyarya sa lahat ng paaralang pambayan o
pribado at pasisimula sa taong panuruan 1974--75.

 Hunyo 19, 1974 - Nilagdaan ni Kalihim Juan Manuel ng

Kagawaran ng Edukasyon at Kultura ang Kautusang
Pangkagawaran Blg.25 para sa pagpapatupad ng
edukasyong bilingwal sa lahat ng kolehiyo at
pamantasan.
 Pagkatapos ng Rebolusyon ng Edsa,
bumuo muli ang pamahalaang
rebolusyonaryo ng Komisyong
Konstitusyonal na pinamunuan ni Cecilia
Muñoz Palma. Pinagtibay ng Komisyon
ang Konstitusyon at dito’y nagkaroon
muli ng pitak ang tungkol sa Wika:
 Sek. 6 - Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay
Filipino. Samantalang nalilinang, ito ay dapat
payabungin at pagyamanin pa ang salig sa mga
umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.
Alinsunod sa mga tadhana ng Batas at sang-ayon sa
nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso, dapat
magsagawa ng mga hakbangin ang Pamahalaan upang
ibunsad at paspasang itaguyod ang paggamit ng
Pilipinas bilang midyum na opisyal na Komunikasyon
at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-
edukasyon.
 Sek. 7 -Ukol sa mga layunin ng Komunikasyon at
pagtuturo, ang mga Wikang Opisyal ng Pilipinas ay
Filipino at , hanggat walang itinatadhana ang batas,
Ingles. Ang mga Wikang Panrelihiyon ay pantulong ng
mga wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbi na
pantulong sa mga wikang panturo roon. Dapat
itaguyod ng kusa at opsyonal ang Kastila at Arabic.

 Sek. 8 - Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa

Filipino at Ingles at dapat isalin sa mga pangunahing
Wikang Panrehiyon, Arabic at Kastila.
 Sek. 9 - Dapat magtatag ag Kongreso ng
isang Komisyon ng Wikang Pambansa na
binubuo ng mga kinatawan ng iba’t ibang
mga rehiyon at mga disiplina na
magsasagawa, mag-uugnay at
magtataguyod ng mga pananaliksik sa
Filipino at iba pang mga wika para sa
kanilang pagpapaunlad, pagpapalaganap at
pagpapanitili.
 1987 –Atas Tagapagganap Blg 117. Nilagdaan ng
Pangulong Corazon Aquino ang paglikha ng Linangan ng
mga Wika sa Pilipinas LWP bilang pamalit sa dating SWP
at makatugon sa panibagong iniatas na gawain nitong
patuloy na pagsasaliksik at pagpapaunlad ng wikang
pambansa.
 Agosto 25, 1988 - Ang Kautusang Tagapagpaganap Blg.
335 ay ipinalabas at nilagdaan ni Pangulong Corazon
Aquino na nagtatadhana ng paglikha ng Komisyong
Pangwika na siyang magpapatuloy ng pag-aaral ng
Filipino. Gayon din, pinagtibay ang paggamit ng Filipino
bilang midyum ng pagtuturo sa mga paaralan sa mga
piling asignatura.
 1991 -Batas Republika 7104 .Itinatag ang Komisyon sa
Wikang Filipino (KWF), bilang pagsunod sa itinatadhana ng
Saligang Batas ng 1987, Seksiyon 9. Ito rin ay pamalit sa
dating SWP at LWP.Ang pagtatalaga ngtauang pagdiriwang
ng Buwan ng Wikang Pambansa, Agosto 1-31. Nilagdaan ito
ni Pangulong Fidel Ramos Isinainstitusyon ang gamit ng
Inang Wika sa Elementarya O Multiligual Language
Education (MLE). Nauna rito, may inilahad nang bersyon
ang ikalabing-apat na kongreso ng mababang Kapulungan
na House Bill No. 3719- An act Establishing a Multi-
Lingual Education and Literacy Program and for other
Purpose sa pamamagitan ni hon. Magtanggol T.
Gunigundo.
 Ayon sa ipinalabas na Resolusyon Blg. 1-92 (Mayo 13,
1992) na sinusugan ng Resolusyon Blg. 1-96 (Agosto,
1996) ng Komisyon sa Wikang Filipino, ang depinisyon
ng Filipino ay.. “ang katutubong wika na ginagamit s
buong Pilipinas bilang wika ng komunikasyon ng mga
etnikong grupo. Katulad ng iba pang wikang buhay, ang
Filipino ay dumaraan sa proseso ng paglinang sa
pamamagitan ng mga paghihiram sa mga wika ng
Pilipinas at mga di- katutubong wika at sa ebolusyon ng
iba’t ibang salitang barayti ng wika para sa iba’t ibang
sitwasyon, sa mga nagsasalita nito na may iba’t ibang
salitang sosyal, at para sa mga paksa ng talakayan at
iskolarling pagpapahayag.”
 Sa panayam na ibinigay ni Komisyoner Ricardo Ma.
Duran Nolasco (ng KWF, 2007) sa Mariano Marcos
State University, aniya ang kasalukuyang Filipino ay
dating wika ng katagalugan na naging Wikang
Pambansa bunga ng kombinasyon ng mga pangyayari
historikal, ekonomikal, at sosyopolitikal, kayat naging
pambansang lingua franca ng magkakaibang
etnolingguwistikong grupo sa bansa.
 Nagpapatibay sa alpabeto at patnubay sa ispeling ng
wikang Filipino, kasabay ng tuwirang pagtukoy ng
Konstitusyon ng 1987 sa Wikang Pambansa.
 Ang pagbaybay ay patitik at bibigkasin ayon sa tawa-
Ingles maliban sa n (enye) na tawag-kastila (ey, bi, di,
i, ef, eych, ay, key, el, em en, enye, endyi, o, pi, kyu,
ar, es, ti ,yu, vi, dobol, yu, eks, way, zi. A, B, C, D, E,
F, G, H, I, J, K, L, M, N, Ñ, NG, O, P, Q, R, S, T, U, V,
W, X, Y, Z,.
 May 28 letra pa rin sa 2001 alpabeto, walang
idinagdag, walang ibinawas at gumaganap bilang
pagpapatuloy ng 1987 patnubay Ang binago ay mga
tuntunin saa paggamit ng walong dagdag letra na
pinagmulan ng maraming kalituhan simula nang
pormal na ipinasok sa alpabeto ng 1976.
 Pansamantalang nagpapatigil sa implementasyon ng
2001 Rebisyon sa Alpabeto at Patnubay sa ispeling ng
wikang Filipino.
 Kailangan ang MLE. Matagal na itong sinabi ni Najib
Saleeby noong 1924 nang suportahan niya ang ulat ng
Monroe Commission, na bigo ang paggamit ng
monolingguwal na edukasyon sa Ingles. Higit na
mabilis na matututo ang batàng Filipino kung wika
nila ang gagamitin sa pag-aaral. Ito rin ang batayan ng
1935 Kumbensiyong Konstitusyonal sa pagpilì ng
isang wika batay sa isang katutubong wika bilang
wikang pambansa sa halip na Ingles.
 14 Hulyo 2009, inilabas ang DepEd Order No. 74 na may
pamagat na “Institutionalizing Mother Tongue-Based
Multilingual Education (MLE).” ang pagkilála sa Mother Tongue-
Based Multilingual Education bilang “Fundamental Educational
Policy and Program” ng Kagawaran sa buong panahon ng
edukasyong pormal kasama ang pre-school at ang Alternative
Learning System (ALS).Iniaatas sa unang tatlong taon ang
implementasyon ng tinatawag na MLE Bridging Plan, isang
plano para sa pagbuo at produksiyon ng mga kagamitang
panturo sa mga itinakdang wika ng paaralan, dibisyon, at
rehiyon, lalo na sa panimulang pagbabasá at panitikang
pambatà, at ang paggamit ng unang wika ng mga mag-aaral
bilang pangunahing wikang panturo (MOI) mula pre-school
hanggang Grade 3.
 Sa antas sekundarya, bumalik sa Patakarang Bilingguwal dahil
Filipino at Ingles ang magiging pangunahing wikang panturo.
Patuloy na gagamitin ang unang wika bilang auxiliary medium
of instruction. Resulta sa eksperimento ng DepEd, ng SIL, at ni
Dr Nolasco ipinakita diumano ng eksperimento na higit na
mabilis natuto ang mga batà ginamit ang kanilang unang wika
sa pagtuturo. Sa ilalim ng simulaing unang wika, at upang ganap
na maging epektibo ang MLE, kailangang gamitin ang 150 wika’t
wikaing ito sa mga paaralan ng bansa.
 Kailangang maghanda ng mga kasangkapang panturo sa 150
wika’t wikain. Kailangang magdeploy ng mga guro sa buong
bansa na may kahandaan ang bawat isa sa isa sa 150 wika’t
wikain. Kailangan din pagkuwan na maghanda ng mga test sa
150 wika’t wikain.
Ang Sikolohiyang Pilipino ay sikolohiyang bunga ng
karanasan, kaisipan, at oryentasyong Pilipino. Ito ay
para mas higit na mauunawaan ng isang Pilipino ang
kanyang sarili upang sa gayon ay mapaunlad niya ang
kanyang buhay. Isang alternatibong perspektibo
kung paano ipapaliwanagnag pag-iisip, pagkilos at
damdaming Pilipino, na malaki ang kaibahan sa mga
pananaw ng iba pang anyo ng sikolohiya sa Pilipinas.
Noong 1960’s pa lamang ay tinuturo na ang sikolohiya sa mga
paaralan na may bahid ng mga Kanluranin. Sinabi ni Dr. Rogelia
Pe-Pua na kahit na ang mga illustrados na pinagpalang mag-aral ng
sikolohiya noong nasa ilalim pa ng mga Kastila, gaya ng ating mga
pambansang bayaning sina Dr. Jose Rizal at Apolinario Mabini, ay
nagpahayag ng pagkadismaya sa paraan ng pagkakatuto nito.
Nakita noon ng tagapangulo noon ng Departamento ng
Sikolohiya sa Unibersidad ng Pilipinas, Diliman , na si Dr.
Virgilio Enriquez na may kailangang baguhin para mas madaling
maunawaan ito ng mga Pilipino.
Ayon kay Dr. Virgilio Enriquez,
mayroong tatlong anyo ang Sikolohiyang
Pilipino:
1. Sikolohiya sa Pilipinas
2. Sikolohiya ng Pilipino
3. Sikolohiyang Pilipino
 Ang Sikolohiya sa Pilipinas ay tumutukoy sa lahat ng
mga pag-aaral, libro, at sikolohiyang makikita sa
Pilipinas, banyaga man o maka-Pilipino.
 Ang Sikolohiya ng Pilipino naman ay tumutukoy sa
lahat ng mga pag-aaral, pananaliksik at mga konsepto sa
sikolohiya na may kinalaman sa mga Pilipino.
 Ang panghuling anyo ng Sikolohiyang Pilipino ay
walang iba kundi ang Sikolohiyang Pilipino, mismo.
Ayon dito, ang Sikolohiyang Pilipino ay bunga ng
karanasan, kaisipan at oryentasyon ng sa Pilipinas.
Samakatuwid, mga Pilipino lamang ang makakasulat
tungkol dito.
Sa maikling salita, Ang sikolohiya
sa Pilipinas ay "bisita sa bahay",
Sikolohiya ng mga Pilipino ay "tao
sa bahay, at Sikolohiyang Pilipino
ay "ang maybahay"
Kinikilala ng maraming sikolohista sa
akademiya na mayroong pangangailangang
isalin ang ibang mga salita sa Filipino upang
mas maigi silang talakayin. Ang anim na
konsepto ng Sikolohiyang Pilipino ay ang
mga sumusunod:
 Ang Katutubong konsepto ng Sikolohiyang Pilipino ay
tumutukoy sa mga salitang galing at ginagamit sa Pilipinas.
Ang kahulugan din nito ay kinuha mula sa mga Pilipino.
 Ang sumunod na lebel sa mga konsepto ng Sikolohiyang
Pilipino ay ang pagtatakda ng kahulugan. Dito naman, ang
salitang ginagamit ay galing sa Pilipinas, habang ang
kahulugan nito ay banyaga. Mga halimbawa nito ay ang
pagsasalin ng mga salitang alaala at gunitain sa mga salitang
“memory” at “recall” upang mas mabuting maintindihan ng
mga mambabasa ang ibig sabihin ng mananaliksik. Kasali rin
dito ang lahat ng mga Pilipinong salita na binigyan ng
kahulugan sa Ingles upang hindi maguluhan ang mga tao sa
saliksik.
 Ang Pagaandukha na konsepto ng Sikolohiyang
Pilipino ay ang pagkukuha ng salitang dayuhan at
baguhin ang kanyang anyo hangga’t magkaroon
siya ng Pilipinong kahulugan. Isang halimbawa
nito ay ang tambay na nanggaling sa salitang
standby. Ang ibig sabihin ng standby sa Ingles ay
paghihintay ngunit dahil sa pag-iiba ng anyo at
kahulugan nito sa Pilipino naging tambay ang
salita kung saan ang ibig sabihin nito ay walang
ginagawa at mayroong negatibong konteksto.
 Ang konsepto ng Pagbibinyag sa Sikolohiyang
Pilipino ay madali lang intindihan sapagkat
ang ibig sabihin nito ay ang paglalagay ng mga
dayuhan ng kanilang mga sariling kahulugan sa
mga salitang Pilipino. Tingnan ang salitang
hiya kung sa Pilipino ay napaka-lalim ang
kahulugan habang sa Ingles ay ibig sabihin
lang ay shame. Gayunman, alam ng bawat
Pilipino na hindi lamang shame ang ibig
sabihin ng hiya.
Ang pangalawa sa huling konsepto ng
Sikolohiyang Pilipino ay ang Paimbabaw
na Asimilasyon. Sa Paimbabaw na
Asimilasyon pinag-uusapan ang mga
salitang banyaga na ginagamit sa Pilipinas
ngunit mahirap isalin sapagkat iiba ang
kahulugan nito.
 Ang pinakahuling konsepto ng Sikolohiyang
Pilipino ay ang Ligaw/Banyaga na mga salita.
Tumutukoy ito sa mga salita o konsepto na
hindi ginagamit sa Pilipinas, kaya’t walang
Pilipinong katapat ito. Isang halimbawa nito ay
ang konsepto ng home for the aged na walang
katumbas na Pilipinong salita dahil hindi
naman uso, o katanggap-tanggap, na iiwanan
lamang ang mga magulang sa isang home for
the aged sa kulturang Pilipino.
Sikolohiyang
Ayon kay
Sikolohiyang
Sistemang Zeus
Katutubo: Akademiko-Siyentipiko:
Akademiko-Pilosopikal:
Salazar, mayroong
Ang sikolohiyang
Sikomedikal at katutuboapat na
ay hindi
Relihiyon:
nagsimula
piliyasyon,sa isang
Nagsimula oito
rin unibersidad
sa ito
filiationpanahon katulad
sa Ingles,
sa UPng at ng
angnauunang
mga hinikayat dalawa
Amerikano
Sikolohiyang ng
Nagsimula
dahil dati pa itong ito
Pilipino:
sa
piliyasyong
Unibersidad ito ang
ng mula
pinapraktis ng mgasa
Pilipinas,
mga akademiko
ngunit medikong
katutubong Pilipino.
malaki
na ituring
rin
Nahahati ito sa dalawa: ang Katutubong Sikolohiya at
relihiyosong

ang Sikolohiyang
papel
pananaliksik
Kinagisnang gawa
ng Unibersidad
Sikolohiya. ngng
bilang
Tinutukoy ng mga
Akademiko-Pilosopikal
Santo naunang
importante
katutubong Tomas sa
at
sikolohiya

ang Sikolohiyang
babaylan
Unibersidad
sikolohiya. Dito
mga paniniwala Akademiko-Siyentipiko
atngkatalonan.Tinatalakay
atrin
Sannaging
Carlos
karanasan nguso
mgaang
sa pag-aaral
pagnanais
katutubong rito
ng
Pilipino,
habang
 sakop
Sikolohiyang naman ng kinagisnang
Katutubo sikolohiya ang wika,
ganitong
mga
ang sikolohista
kultura,iba’t
klaseng
ibang
at sining
na magkaroon
ng mgasistema
sikolohiya. ng Madalas
mga
Pilipino. ng paniniwala.
resulta
ay
 Sistemang
pilosopikal
na empirikal. Sikomedikal
at teolohikal angatpiliyasyon
Relihiyonna ito.
 PAKIKIPAGKAPWA-TAO
Ibang-iba ang konsepto ng kapwa sa salitang
Ingles na others sapagkat ang kapwa ay ang
pagkakaisa ng sarili at ng ibang tao. Ito ang
pagtatanggap sa ibang tao bilang kapantay, at
katulad. Nakikitungo ang Pilipino sa kapwa na
may respeto at dignidad bilang isang tao rin.
 PAGIGING MALAPIT SA PAMILYA
Sa mga kanluraning kultura, inaasahang umalis na sa bahay
ng magulang, mamuhay at suportahan ang sarili kapag may edad
ng 18 ang isang tao. Iba ang kaugaliang Pilipino: kahit may edad
na ang isang Pilipino, namumuhay pa rin siya sa bahay ng kanyang
magulang hanggang handang-handa na siyang magkaroon na siya
ng sariling pamilya. Kapag matanda na ang magulang at hindi na
maalagaan ang sarili, inaasahang sa mga anak na mag-alaga sa
kanila, bihira ang "Tahanan para sa mga Matatanda" sa Pilipinas
na nakikita sa mga kanluraning lipunan at kultura. Hindi rin
pambihira sa kulturang Pilipino ang mga pagtitipon at kainan
kasama ang buong angkan. Napakahalaga sa mga Pilipino ang
pagiging malapit sa pamilya.
 BIRO
Marunong magbiro ang mga Pilipino sa
kahit anong situwasyon. Kahit hindi angkop
sa situwasyon ang pagbibiruan, sinasalamin
nito ang pagiging maasahin at determinado ng
mga Pilipino sa harap ng kahirapan.
Ginagamit rin ang biro upang maiwasan ang
hiya kapag napahiya o may nagawang
nakakahiya o kinahihiyaan.
 PAKIKIBAGAY SA SITWASYON
Organiko at likas ang konsepto ng oras ng mga Pilipino,
ginagawa nila ang mga bagay kapag nararamdaman nila na
tamang-tama na ang panahon upang gawin iyon. Hindi sila
nakatali sa mga mahigpit sa itinakda (schedule), at nakatuon sila
sa kasalukuyan, hindi sa kinabukasan. Nakikibagay ang mga
Pilipino sa kanyang situwasyon, kapag may oras para huminga,
hihinga siya, at kung kailangan nang magtrabaho, magtatrabaho
na siya. Hindi sila mag-aalala sa mga bagay na hindi pa
nangyayari, dahil alam nila na kapag dumating na ang oras,
makikibagay sila. Mabilis mag-isip ang mga Pilipino at magaling
maghanap ng solusyon sa mga problema kahit hinaharap na nila
ito.
 PANANAMPALATAYA AT RELIHIYON
Napakahalaga sa mga Pilipino ang kanilang
pananampalataya at relihiyon. Kristiyano ang mga
85% ng populasyon sa Pilipinas, at makikita at
kahalagahan nitong relihiyon sa dami ng mga pista
opisyal, sa siksikan sa mga simbahan tuwing Linggo,
hilig ng mga Pilipino sa dasal at Novena, moralidad
ng mga Pilipino, mga pista para sa imahe (katulad ng
Sto. Nino at mga Santo), at mga malalang ritwal
tuwing Semana Santa.
 TIBAY AT LAKAS
Mayaman sa kabiguan at kahirapan ang
kasaysayan ng Pilipinas, ngunit nagtagumpay pa
rin ang mga Pilipino sa harap ng mga ito. Sinakop
na ng ibang bansa, nawasak ng giyera,
napasailalim sa batas militar, pinamahalaan ng
mangungurakot, nawasak ng bagyo, at kahit ano
pa, hindi sumuko at hindi susuko ang mga
Pilipino, at magsusumikap hanggang may
mahanap na solusyon sa problema.
 KASIPAGAN
Masipag at matiyaga ang mga Pilipino sa mga
gawaing determinado nilang tapusin. Makikita ito ong
kaugaliang Pilipino sa kanilang mga sakahan. Kahit laos
na ang mga teknolohiya at kagamitan ng mga magsasaka,
at madalas na nawawasak ang mga bukid dahil sa mga
bagyo nagpupursigi pa rin sila para para mamuhay.
Malapit sa kamalayang Pilipino ang konsepto ng OFW
o Overseas Pilipino Worker na nagsasakrapisyo upang
matulungan at masuportahan ang kanilang mga pamilya.
 PAGGALANG
Napakahalaga sa mga Pilipino ang paggalang, at
makikita ito sa kanilang paggamit ng "po" at "opo". Ang
mga bata ay inaasahang makinig at sumunod palagi sa
magulang at mas nakatatanda. Inaasahan din silang
magmano sa mga mas nakatatanda. At kahit may sapat
na gulang na ang isang Pilipino, iginagalang pa rin nila
ang mga mungkahi, nais at gusto ng kanyang mga
magulang, naiimpluwensiya pa rin ng mga magulang
ang mga pasya ng kanilang mga anak.
Ayon kay Henry Gleason, “ang wika ay
masistemang balangkas na sinasalitang
tunog na pinili sa paraang arbitraryo upang
magamit ng taong kabilang sa isang kultura.”
Mula sa kaniyang depinisyon ay maiisa-isa
ang katangian ng wika;
 Masistemang balangkas
 Sinasalitang tunog
 Paraang arbitraryo
 Kabilang sa isang kultura
2. Wika ang nagpapahayag ng diwa mismo ng
 Sa
1.
3.
4.
6. Alinmang
Wika pahayag
Wika ang
ang wika
bukod ay
tanging
ay impukan-kuhanan
daluyan ekspresyon,
na itodinipinapakitang isangng
pagtanaw at imbakan-
wika Dito
ang
pagsasaayos
ng kultura/pagsasakultura,
kultura.
kinaukulang
hanguan
ng reyalidad
sarili
natitipon
mang at kultura,
agusan
upang
kultura
ang ngang
ang wika
kultura
pag-uugali,
o isang
hindi. hindi
isip
Sa ng lamang
isang
kultura
huli
at damdamin
ang grupo
ay tangi
ng
umiral at
pagkawika-at-
ng di
tao,
isangat
kaugnayan
maiiwasang niya
kasangkapan sa
sa kultura.
pakikiugali Sa
sa pag-aaral
loob ng isang
magkaroon
maliit man o malaki, na may sarili at likas Ang
kultura
grupo ay
ng ng kakayahang
tao;
isang kabuuang gumawahindi at lumikha.
maihahati nao
nga
kabuuang
daigdig
katangian.
ni
at reyalidad
mapaghahati. Wika
Zeus
kultural
Dagdagkundi
bilang
ang
Salazar
ang
pa karanasan
niya walang
ekspresyong
(1996),
pinakabalangkas
maipapahiwatig isang
parin
kulturang hindi
kakikilanlan ng
ng
pagkakaunawa
historyador,
bawat isaisang nito
aysasapagkat
kaniyang sa
kritiko,reyalidad-kung
kapwa dinat ng manunulat,
atkakulturapaano
5.
dala
isangWika
ang
kultura, impukan
wika, naito
kuhanan
bilang
ang saligan
nagbibigay-anyo rito ay
kaluluwa,
nakaraan at
sa
nadarama,inuuri,
nakapapaloob at isinasaayos
nakabalangkas at sanatatarok
wika ng upang
isang
itinampok
siyang
labas,
hubugin
kaalaman
bumubuo,
ang
ng
siyang
isang
niya
ng isang
humuhubog
nagtatakda
kultura
ang
kultura;
ang
mga
ng at
pagkakaiba
mga
sumusunod
nagbibigay at diwa
katotohanan,
sa
sariling
ang
kabuuang
kulturang
uri nito-ng kultural;
ito.
kaniyang pagbubukod sa kultura;
higgil
lahat ng bagay; sa ugnayan ng wika sa kultura;
 “Ayon kay Ronald Wardhaugh (1986), “ang
“Ayon sa
sosyolinggwistik pagtinginsa ni
ay nababahala Hudson,hinggil
imbestigasyon “ang
sa
uganayan sa pagitan ng wika at lipunan na
sosyolinggwistik ay ang pag-aaral ng wika sa may layunin ng
isang mas mahusay na-unawa ng istraktura ng wika at kung
kaugnayan sa lipunan samantalang
paano ang function/gamit ng wika sa komunikasyon. ang
sosyolohiya
Samantalang ang ng katumbas
wika ay naanglayunin
pag-aaral ng lipunan
sa sosyolohiya ng
sa kaugnayan
wika sa wika.” kung paano ang panlipunang
ay upang matuklasan
istraktura ay maaaring mas mahusay na maunawaan sa
pamamagitan ng pag-aaral ng wika.”
Ang Speech Community ay “isang grupo ng mga tao na
ibinabahagi ang isang hanay ng mga kaugalian at mga inaasahan
tungkol sa paggamit ng wika”.
“Ibinabahagi ang isang tiyak na hanay ng mga kaugalian para sa
paggamit ng wika sa pamamagitan ng pamumuhay at pakikipag-
ugnayan sa isa’t isa. Samakatuwid lumabas sa lahat ng mga grupo
na madalas na nakikipag-ugnayan at ibahagi ang ilang mga
kaugalian at ideyolohiya tulad ng mga grupo sa isang partikular na
lugar, bansa, pampulitika o propesyonal na mga komunidad, mga
komunidad na nagbahagi ng mga interes, libangan, o mga
lifestyles, o kahit lamang ang grupo ng mga kaibigan.
Ang Speech Community ay maaaring ibahagi
ang parehong mga partikular na hanay ng
bokabularyo (set of vocabulary) at gramar, pati
na rin ang estilo ng pagsasalita (speech style) at
genres, at gayundin ang kaugalian para sa kung
paano at kailan makikipag-usap sa isang
partikular na paraan.
ANG KATEGORISASYON NG MGA SALITA
Salitang may pag-aangkop sa wikang ingles
Ang mga salitang ginagamit sa lugar na ito ng mga
manginginom ay karamihan nagmula sa wikang Ingles o
mismong wikang ingles. Ang mga salitang ito na mula sa
wikang Ingles ay nagiging wikang Filipino tulad ng salitang
alkohol, alkoholiko, alkoholismo, solb na. Samantalang ang
mga salitang Ingles na mismo na inangkin na natin mga
Pilipino at inugnay sa pag-iinom ng alak ay ang mga salitang
tulad ng black-out, bottom’s up, far-out, hard, heavy drinker,
hapi-hapi, lights, runner, school bus, shot, sour, tipsy, volt-
in.
 ALKOHOL- isang likido na madaling sumiklab;
hinahalo sa mga inuming nakalalasing.
 ALKO HOLIKO- tao na nagumon sa alkohol.
 ALKOHOLISMO-pagkagumon sa mga inuming may
alkohol.
 SOLB NA- isang pakiramdam na natamo na ng tao ang
kagustuhan niya na malasing.
 BLACK-OUT- sa sobrang pagkalasing ay hindi na alam
ang ginagawa ;labis na hindi nakayanan ng katawan ang
alak na ininom.
 BOTTOM’S UP- pag-ubos sa pag-inom ng alak sa baso.
 FAR-OUT- kainumang malayo ang intindi sa pinag-
uusapan.
 HARD- alak na malakas magpalasing;may mataas na
alcohol content.
 HAPI-HAPI- sama-samang nagsasaya habang nag-
iinom.
 HEAVY DRINKER- taong malakas uminom.
 LIGHTS- inuming hindi gaanong nakalalasing; mababa
ang alcohol content.
 RUNNER- utusan sa inuman; siya ang tagabili sa
tindahan ng inumin o pulutan.
SCHOOL BUS- pagsundo ng isang
kainuman at ito ay hindi deretsong tumutukoy
sa asawa.
SHOT- pag-inom ng alak.
SOUR- pagtukoy sa kalamansi.
TIPSY-kondisyon ng naka-inom na hindi
naman masyadong lasing.
VOLT-IN-pag-anyaya sa mga kasamahan
para sa pagpapasimula ng inuman.
Salitang may pag-aangkop sa wikang Espanyol
Ang wikang Espanyol ay ang wikang may malaking ambag ngayon
sa ating wikang Filipino at ilan sa mga salita ng mga manginginom
ay nagmula dito tulad ng salitang gusar, lasengero/a, pwesto na,
tanggero/a, toma, tomador.
 GUSAR- kainumang manlilibre ng inuming alak.
 LASENGGERO/A- pala-inom ng alak o mahilig maglasing.
 PWESTO NA- pagpapasimula sa sesyon ng inuman.
 TOMA- pag-inom ng alak.
 TOMADOR- adik sa pag-iinom at laging nandyan kung may
inuman.
 TANGGERO/A-mula sa salitang ugat na tungga na tumutukoy
sa kasarian ng umiinom. Namamahala sa pag-ikot ng baso.
Salitang may pag-aangkop sa wikang Hapon
Isa sa mga salitang ginagamit ng mga
manginginom sa pag-aaral na ito ay mula sa
wikang hapon at inangkin na nating atin
tulad ng salitang kampay.
KAMPAY-pag-inom ng alak.
Pagiging matalinghaga ng mga salita
Ang mga salitang ito ng mga manginginom ay
nagpapakita ng pagiging matalinghaga o mga salitang
may konotatibong kahulugan o mga salitang binigyan ng
ibang anyo o kulay upang maging kaaya-aya at hindi
nagpapakita ng direktang tinutukoy nito. Ang mga
salitang ito na itinuturing na matalinghaga sa wika ng
mga manginginom ay tulad ng inuugat na ang baso,
magtira ng pang-uwi, nanakawan tayo, nangangain ng
lamesa, punit ka na, punta tayo sa lamay, takusa ka
pala, tumatawag ng uwak at warat na.
 INUUGAT NA ANG BASO- mabagal ang umiinom
kaya napapabagal ang pag-ikot ng inumin.
 MAGTIRA NG PANG-UWI- huwag masyadong
magpakalasing.
 NANAKAWAN TAYO- isang ekspresyon na
tumutukoy sa baso na nawawala dahil sa mabagal na pag-
iinom at dahilan ng mabagal na pag-ikot ng baso.
 NANGANGAIN NG LAMESA- nakakatulog sa
inuman/lamesa sa sobrang dami ng nainom na alak.
 PUNIT KA NA- katumbas ng lasing kana.
 PUNTA TAYO SA LAMAY–pag-ayaya o paghikayat sa
ibang mga kainuman na magpunta sa disco o kaya sa
beerhouse.
 TAKUSA KA PALA-kainumang takot sa asawang babae
kung kaya’t sa tuwing susunduin na ito para umuwi ay
susunod agad.
 TUMATAWAG NG UWAK- pagsuka dahil sa sobrang
pagkalasing at naparami ang nainom.
 WARAT NA-kondisyon ng katawan dahil sa sobrang
kalasingan; hindi na kayang bumangon dahil sa dami ng
ininom.
Pinaiksing salita
Isa sa mga katangian ng wika ng mga manginginom ang mga
salitang pinaiksi . Ito ang mga salita na hinati o pinutol upang
mapaiksi, ang pagpuputol na ito ay ang lumikha sa sariling salita
na ito sa pamamagitan ng paggamit ng mga tao upang
magkaroon ng estado ng pagiging isang salita at ito nga ay nakita
sa ilan sa mga salitang ginagamit ng mga manginginom. Ilan sa
mga salitang ito ay binigyan ng ibang anyo sa pamamagitan ng
pagpapalit ng ilang letra mula sa salitang pinutol o kaya ay
binaligtag, pagdaragdag ng pantig sa mga pinutol na salita at
marami pang iba. Ilan sa mga salitang ito ay dizon, ekspi, empi,
granma, mamu, nomo, pata, patsam, usa, upak at yosi.
 DIZON- bansag sa mga kainumang kadalasang tinatawag
ng asawa; mula sa salitang disundo.
 EKSPI- pinaiksing katawagan sa eksperimental na
pinaghalu-halong alak.
 EMPI- pinaiksing katawagan sa emperador ng mga
manginginom.
 GRANMA- pinaiksing katawagan sa alak na gran
matador.
 MAMU-matakaw sa pulutan; mula sa salitang kung
mamulutan; ma+pulutan.
 NOMO- pag-inom ng alak; mula sa salitang i+nom,
dinagdagan ng o.
 PATA- patagalan ng kuwento; mula sa salitang patagalan.
 PATSAM- eksperimentong luto sa pulutan; mula sa
salitang pa+tsamba.
 USA- pinaiksing salita ng usapan, kuwentuhan ng mga
lasenggero sa tuwing may inuman sesyon.
 UPAK-kalimitang ginagamit na nagsasaad ng sitwasyong
pagkalasing ng lasenggero; sagad na; mula sa salitang
upakan.
 YOSI- tawag sa sigarilyong kalimitang ginagamit ng mga
manginginom na isinasabay sa pag-inom ng alak; mula sa
salitang si garil yo, magkabilaang pantig at binaligtad.
Pagbabaligtad ng mga salita
Ilan sa mga salita ng mga manginginom ay binaligtad tulad
ng salita amats, nomo, tampulot at yosi. Ngunit ilan sa mga ito ay
may pagdaragdag.
 AMATS- katamtamang pagkalango; mula sa salitang tama at
dinagdagan ng letrang s.
 NOMO- pag-inom ng alak; mula sa salitang i+nom, dinagdagan
ng o.
 TAMPULOTS- pagkain na makikita sa inuman; mula sa
salitang pulutan at dinagdagan ng letrang s.
 YOSI- tawag sa sigarilyong kalimitang ginagamit ng mga
manginginom na isinasabay sa pag-inom ng alak; mula sa
salitang si garil yo, magkabilaang pantig at binaligtad.
Pagsasama ng dalawang salita o kumbinasyon
Isa sa mga katangian ng wika ng mga manginginom
ang pagsasama ng dalawang salita. Karamihan ang
pagsasama ng mga salitang ito ay ugnay o konektado sa
isa’t isa. Halimbawa nito ang salitang bangkiki at uwihi.
 BANGKIKI-nagsisilbing bida sa kaingayan at kwento sa
inuman tinatawag na bangka sa kadaldalan; mula sa mga
salitang bangka at kiki.
 UWIHI-pag-alis sa inuman na walang paalam na tila
nagkunwaring pupunta sa isang lugar para umihi; mula
sa mga salitang uwi at ihi.
Pangalan ng mga alak
Ang mga pangalan ng alak na ito ay ang mga
karaniwang alak na iniinom ng mga tao sa pag-
aaral na ito. Ilan sa mga ito ay ang beer,
boracay, gin bulag, serbesa, empi, granma. Ang
mga ito ay kabahagi ng wika ng mga
manginginom at ang pagpapangalan ng mga ito
ay may salik na epekto o kaya’y depende sa
kalikasan nito.
 BEER- serbesa; karaniwang tawag ng mga kabataan.
 BORACAY- isang inuming alak na pinaghalong gin, kopiko
brown at melon juice; pagiging makulay nito at yun sarap ng
pakiramdam ng nasa boracay ka.
 GIN BULAG- karaniwang tawag sa alak na ginebra; mula sa
karanasan ng mga taong umiinom nito na habang tumatagal ay
nanlalabo ang iyong paningin sa kalasingan halintulad ng
pagkabulag.
 SERBESA- isang uri ng alak, tinatawag ding beer; karaniwang
tawag ng matatanda.
 EMPI- pinaiksing katawagan sa emperador ng mga
manginginom.
 GRANMA- pinaiksing katawagan sa alak na gran matador.
Salitang may ibang kahulugan at inugnay sa pag-iinom ng alak
Kabahagi ng wika ng mga manginginom sa pag-aaral na ito ay ang mga salitang
may kahulugan na ngunit ang mga ito ay inugnay sa pag-iinom ng alak sa
kalikasan at danas upang mabigyan ulit ng kahulugan ang mga ito na kabilang sa
wika ng pag-iinom ng alak. Ang mga salitang ito ay banlaw, hilamos, sundot,
patak-patak,tiki-tiki at tinitira.
 BANLAW-karaniwang pag-iinom ng beer pagkatapos uminom ng isang hard
na inumin.
 HILAMOS- pag-inom muli ng isang bote ng alak pagkatapos maubos ang
naunang alak.
 SUNDOT- pag-inom ng alak kinabukasan para mawala ang hilo.
 PATAK-PATAK- ambagan ng bawat kasama sa inuman upang makabili ng
serbesa; kanya- kanyang bigay ng halaga upang makabuo ng sapat na salaping
pambili ng inuming alak.
 TIKI-TIKI- kaunting pag-inom na alak; mula sa pambatang gamut na tiki-tiki.
 TINITIRA- katumbas ng iniinum.
Salitang ugnay sa pagkalalake
Ang mga salitang ito ay tumutukoy sa dikta ng lipunan na
dapat ang isang lalake ay nagagawa ang kaniyang naisin higit sa
lahat ang kalayaan niyang uminom at hindi basta-basta
mapipigilan ng kahit sinuman higit sa lahat ng kaniyang asawa.
 DIZON- bansag sa mga kainumang kadalasang tinatawag ng
asawa; mula sa salitang disundo.
 SCHOOL BUS- pagsundo ng isang kainuman at ito ay hindi
deretsong tumutukoy sa asawa.
 TAKUSA KA PALA-kainumang takot sa asawang babae
kung kaya’t sa tuwing susunduin na ito para umuwi ay
susunod agad.
Iba pang mga salita
Ang mga salitang ito ay ilan pa sa
mga ginagamit ng mga manginginom sa
pag-aaral na ito. Tulad ng salitang alak,
bangag, bangenge,ikot, inom, inuman,
inumin, itumba, kainuman, kondisyon,
lakas ng tama, longsi, pulutan, tagayat
tungga.
 ALAK- anumang inuming nakakalasing.
 BANGAG- epekto nang pag-inom na high na high
sa kalasingan.
 BANGENGE-naiibang pakiramdam ng taong
tinamaan ng kalasingan tulad rin ng lasing at bangag.
 IKOT- tumutukoy sa pagkasunod-sunod ng iinom.
 INOM- toma, tungga o paglagok ng anumang uri ng
alak.
 INUMAN-pwesto; pagsasama-sama upang uminom
ng alak; gamit sa pag-iinom gaya ng baso at iba pa.
 INUMIN- iba’t ibang uri ng alak. Ito ay maaaring
brandi, gin, vodka at iba pa.
 ITUMBA- pag-ubos sa inilaang alak para sa sesyon ng
inuman.
 KAINUMAN- pagtukoy sa bawat indibidwal na kasama
sa pag-iinom ng alak.
 KONDISYON- ang pangangatawan ay nakahanda sa
pag-iinom at kaya ito ay hindi madaling malasing.
 LAKAS NG TAMA- may impluwensiya o epekto ng
alkohol.
 LONGSI-pagtukoy sa taong lasing o nakainum ng alak;
mula sa salitang lasing.
 PULUTAN- inihandang pagkain para pangkutkot
habang umiinom ng alak; tinatawag ding tampulots;
mula sa salitang pulot.
 TAGAY- pagbati o pagpupugay na ipinahahayag bago
lumagok o sumimsim ng alak; sabay-sabay na pagtataas
ng baso sa isang inuman; paanyaya upang uminon; ang
alak na ginagamit sa gayong pag-iinom; pag-iinom na
gumagamit ng isang basong ipinapasa sa lahat ng
kalahok; sukat ng alak sa baso.
 TUNGGA-lagok, pag-inom ng alak.
Taong 2016 ng nagkaroon ng bagong programa sa
edukasyong ng Pilipino ang K to 12 program, layunin nito na
makaagapay sa pandaigdigang batayan sa edukasyon. Bunga
ng ganitong pangyayari ay ang pagbabago sa kurikulum sa
antas ng kolehiyo. Ang mga asignaturang GENED o General
Education gaya ng mga asignaturang English, Biology,
Chemistry, Physics, Algebra at Filipino ay nailipat sa Senior
High School bilang mga asignatura. Dahil dito ang mga
asignatura sa kolehiyo tulad ng Filipino ay nawala.
Sa pangyayaring ito ay kumalat ang balita ng
pagtanggal ng asignaturang Filipino sa kolehiyo, kaya
sa pangunguna ng iba’t ibang unibersidad tulad ng
UP, La Salle, PUP at pakikibahagi ng OLFU sa mga
aktibidad sa pagtatanggol sa Filipino bilang
asignatura sa antas ng kolehiyo ay napagtagumpayan
ng Tanggol Wika ang pagtatanggol sa pagbabalik ng
asignaturang Filipino sa kolehiyo.
 Ilan sa mga mungkahing asignatura na kinukuha na ng mga
mag-aaral simula 2018 ay ang KOMFIL o Kontekstwalisadong
Komunikasyon sa Filipino, FILDIS o Filipino sa Iba’t Ibang
Disiplina, SOSYOLIT o Sosyedad at Literatura at DALFIL o
Dalumat ng Filipino. Ang ganitong hakbangin ang patuloy na
pagtuturo ng asignaturang Filipino bilang asginatura sa kolehiyo at
pagsunod sa kontitusyon na dapat na patuloy na payamanin at
ituro sa lahat ng anta sang wikang Filipino.
Ang wika ay salamin ng kultura at pagkakakilanlan ng mga
Pilipino. Ang wika ng ating karunungan at pagkatuto.
Ang literasi ay mahalagang iugnay sa wika lalo na kung susuriin ito
bilang mahalagang aspekto ng edukasyon, pulitika at ekonomiya
ng bansa. Ang literasi ay hindi lamang pagkatuto kundi pagkatuto
sa wika upang maging kapakipakinabang ang mamamayan sa
lipunan. Ang isang bansang may problemang ekonomiko ay
siguradong mababa o di malawak ang literasi ng mamamayan.
Dahil dito ang kanilang pagsangkot sa mga prosesong pulitikal ay
mahina rin. Dahil din dito, ang eksploytasyon at pagdodomina sa
kanila ay lalong naging malalim at masidhi. Ayon nga kay Gunnar
Myrdal (1970:1983)
Anumang pagtatangkang bumuo ng isang bagay na may pag
uugnayan at may malawak na pakikisangkot ng mga mamamayan
ay nangangailangan ng mas malawak na literasi. Malinaw na ito rin
ang kailangan para magkaroon ng epektibong demokrasyang
pulitikal. (salin)
1. Sa Pilipinas, ang lumalalang problemang ekonomiko ay
nakakaapekto nang malaki sa literasi ng bansa. Ayon sa World
Health Development Report noong 1986, noong 1973-1974 ang
Pilipinas ang may pinaka- mababang porsyento ng pag-unlad sa
mga bansang ASEAN.
Ang kahirapan ay may malaking impak sa literasi dahil sa
pagdami ng drop-outs kayat hindi dapat magulat at magtaka
ang marami kung bakit ngayong madaling bilhin ang boto
ng mga botante at kung bakit alyenado, walang alam at
walang interes ang mga karaniwang mga mamamayan.
Makakatulong ang paggamit ng katutubong wika (maaaring
ang wika sa rehiyon o kaya wikang pambansa) upang
magkaroon ng minimum functional literacy ( o iyong
kaalaman sa wika para sa mga praktikal na
pangangailangan) ang mga naka raraming mamamayan sa
Pilipinas at nang sa gayoy maging kapaki pakinabang sila sa
lipunan.
Ang kapakinabangan ito naman ang siyang tutulong upang
magkaroon ng kapakinabangang sosyal at panlipunang
pakikisangot ang mga mamamayan. Ang pakiisangkot na ito
ay tutulong naman upang magkaroon ng kultural na
pagbabago at pagkakaisa, Tutulong lalo ito para ang bawat
mamamayan ay hindi maging kaaway ng lipunan at
gobyerno sa halip ay maging kasama nga mga ito tungo sa
pag unlad ng bansa.
Mula sa Wika Bilang Kasangkapang Panlipunan: Wikang
Pambansa Tungo sa Pangkaisipan at Pang-ekonomikong
Kaunlaran ni Pamela C. Constantino