323

EDITOIUS xlIOMTL3I.

L . oJuuniis (liaconi neapolilani ,

qui circa anuiim CJuiJi

DCCCCIlf. cognoscebatur non indili^enlem ^ notiliani, si mi-

uus acLuuni ct morum , ceric scriptorum ah co librorum ,

iradit apud Fabricii bibliolhecam D. Mansiiis. Sunt euini

eius scripta dieto in loco enumerata I. f'ilae epiicoporum

neapolilanorum apud Murator. II. 1. S. Tom. f^ I. 11. Vila

loJuuuiis episcopi neap, apiid BoIIandum i. april. Nec non

lll. apud cundem j. ianuar» de translalione rcliquiaruni

S. Severini Jnsuper IV. apud piacdicium Bolland. i o. mart.

umrtjrium SS.XL. Scbastenorum Deniquc l\ apud Muratu-

rium iom. cit. martjrium S. Procopii episcopi lauromenila-
iii. Magnus vero Baronius in aduotal. ad Marljrologium (>.

(lecembr. de S. iSicoIao mjrensi a^^cns , ita scribit : (( Ua -

» bemus in nostra bibliotiieca [vallicelliaua) S. JSicoIai acla

» a lohanne diacono conscripta ,

quem putamus eumdeni
M cum co (jui etiam S. Gre^orii papae vilam scriplis mau'
» davit\ in his enim copiosus fuit. E.\l eius pracfalionis cxor-

» dium : sicut omnis maceries * si ab imperfccto ariifce eic. * coil. nia-

» Testaiur auclor eadem acta Juisse conscriplu a S. Mclho-

» dio apiseopo conslauiinopolitano. » Kijuidem non adseu-
iior Baronio de loJumue gregorian(ic vitac scripiore ,
qucin
romanum polms fuisse uon dubito ; aiiainen (pua lohannis

iieapolilaui praedictani laeubraiionem comperi de S. AVco-

lao myrensi in aulupio codice vaiicano , haiic non iudi^uam
luce iudicaU , ium propler aucloris anliquiiatem , cuius ci
(dia scnpta a doclis viris suut edita , tum prcpter prologuni
erudiium , ea: qno eliam cogno.sclnuis , (juinto actatis suae
luslro Juuic S. JSicolai vitam scripsisse loJuuuicm.
 324
INCIPIT PROLOCLS IN V17Air

S. iNICOLAl EPISCOPI LT CONFPSSORIS.

C
k-/icut omms malenes si ab imperlto artifice constructa
fuerit , non solum clcfoimitatls verum etiam aerumpnae
dampna patitur ; itn scripturarum series si a viro indo-
cto promtula verLositate ordinata fuerit , non a venusti
tantum facundia sermonis , sed etiam al> intellectus cor-
ruet altitudine. Quod ego lohannes indignus diaoonus
servus sancti lanuarii multum devitans, tihi me saepius
roganti , frater Alhanasi , rustioitatis ol)staculum oppo-
ncbam. Sed dum mihi crebris precibus illud apostolicum
ingercrcs , caritas omnia vincit ; tandem aliquando as-
sensum praebui , ut propter devotionem quam te erga

sanclissimum Dci famulum Micolaum a progeniloribus

habere gaudebas , nativitatem et vitam atque miracula

quac per eum Dominus gessit , latinis explicarem scr-
monibus. Verum quia sclo me penes liberalissimos ma-
gistros incfficacis esse sermonls , ideo deprccor omnes
qui huius operis studlosi lectores accesscrint , ut non
facilHmam prorumpaiit In clamationem ; ct me indoctum
raeque inertcm iudicare incipiant. Dent ergo veniam ae-
tati , dent ct naturae ; enlmvero quinlum pcrcurrens
lustrum , natura fragdior ,
plus discere quam scribere

aliquid appctebam
Sane ortum sancti huius ct vitam et laudem ,
quam
Methodius patriarcha argollco stilo cuidam primicerio
Theodoro nomine, se roganti de co est prosecutus, sum-
niatim breviterque studuimus carpere Cetcra quoque
miracula cius ex aliis doctoribus suinentes , magls sen-
sum quam verba protulimus. Si cui fortc displicet hacc
 ,

325
noslra hrcvls narralio, miltimus eum ad Graecorum pha-
lcrata commenta ,
quac tanto largius de co edisserunt ,

fjuanto iUI ct in gcnere ct in scrmone congruunt. Exccs-

sum vcro eius qualltcr a sacculo al)ierit, ideo non scri-»

pslmus ,
qula riusquam ilium invcnire potuimus. Sed
cur elus fmis obstinatius inquiritur , cum tantae virtu-
tis operationcs indiccnt cum post vincula carnis ,
post-
que luteam domum liherum volasse ad acthera , et in

aedc caelesti cum Chrlsto triumphare pcrenniter? His ita

praemissls, rogamus tc, monache Dcl, cunctam postula-
rc congregatlonem , ut fusls precibus paritcr obtincatls
a Domlno, qualinus imperito scribendi tribuat faculta-
tem ,
qui cum voluerlt non tantum llnguas infantlum
faclt disertas , sed et brutorum anlmalium ora resolvit
in Ycrba loquentlum. Tu deinde, frater mi , speciallter
huius sancti patrocinlum pro nobls pctcre non desi-
stas , ut ea quac dc Illo scrlbcre pracsumimus , non
humano sed divlno slnt approbata iudicio. Et sicut mul-
tos ex eius protectione gavlsos legimus , ita nos merltis
illlus ex antlquo hostc ereptos , et ab inimicis tutos
fore lactcmur.

Explicit prologus , inclpit vita.

Mlcolaus itaquc es illustri prosapia ortus , civis fult

Patarae urbls ,
quae una ex noblllsslmis Lyciae provin-
clae civitatibus tanto quondam famosisslma rutllabat
quanto et populoso frequentabatur acccssu ; modo pec-
catjs exigentibus parvisslmi ad instar rcdacta oppidi ,

raro Incolltur habltatorc . Praefata vcro urbc adhuc

multarum plebium gcncrositato rcfcrta ,
parentes eius
inter catervas potentum quanto honorificentia celebra*
 320
hanliir, lanto snpornae jialrlae acornsl deslilcrio, magls

<{iiam terrenae iH^nltatis glorlarTi appetcbant. Kt minini

In modum cum In prlmaevo iuventutls Hore hnne soliini

ironulssent filium , cunctis se vo!uplali!)ns alxlioarunt ,

i'l inler snas preces quas frequcnter in tcmplo Domi-

ui funclc])ant , hunc soKim supcrstilem , liunc non tan-
tum cllvitlarum quantum ct morum flagllal)ant licrcdem.

Quoriim vota 13eus ex alto prospcctans , non pctilioni

eorum defult ; nlmirum qualis futurus c.sset pucr in
ipso ut ila dicam prlmordio natlvllatls cius monstrare
dl^^natus est. Enimvero cum matrls adhuo lacte alcrc-

tur, coepit hinis in hebdomada diehus, quarta scilloet et

sexta fcrla , semcl hlhere mammas ; et hac vlce contcn-

tus, tota die slc permane])at. Quis, inmcnsc Dcus ,
qnis
umquam mortalium audlvit talla ? qui vocat ea quao
non snnt , tamquam ea quae sunt. Eccc novi Zacliariao

vatis et Elisa])eth fdius. Ille teneris in memhrls Immo

in utero malris splritu sancto est replctus ; hlc fas( ia

involulus ,
qulhus valchat impensis inclioahat icinniis
elusdcm splrilus sancti templum aedliicare. Puerllihus
igltur annis non solum ecciosiarum lereljat limlna , ve.

rum etlam scripturas sacras condehat armariolo pecto-

ris. Uhl autem utroquc parcnte orhatus est, coeplt spar-
gere in populis ,
quicquld clauserat lllteris mentls. Sae-

pius vero illud evangellcum ante suae mentis oculos

ducehat : nisi quls renuntiaverit omnihus quae possidet,
non potest meus esse discipulus.
Talla eo cogitante , accidlt ut quldam convicaneus
eius nimlum locuplts ad tantam venlret inopiam ,
quod
uec etia.m necessaria vitac haheret. Quid plura ? fn-
gruente inedia , tres virgines quas hahehat filias ,
qua-
rum nuptias etlam Ignol)iles spernehanl vlri ,
fornicari
 327
constitiilt , ut carjirn saltcm Inraml commerclo infelicem
flgeret vitam. Qiiod uhi vlr sanctiis comperlt ,
condoluit
niiscnimo homini earumque vlrginum cxecrans stu-
;

pruin , decrevit omnino cx suis haljundantiis, earum suj>*

plere inopiam , ne pueilae nobilibus ortae natalibus, lu-

panaris macularentur infamiis. Notata igitur cuiusdam

noetis hora , sumens non modlcum aurum ligansf[ue in

panno, perrexit ad domum vlrl ;

quam undlque clrcum-
spiciens ,
per fenestram quae competens videbatur clam
intro proiecit , clamquc discesslt. Manc itaque facto ,

cum surrexisset homo, aurumque reperlssct illud , diri-

guit prlmum , ac tunc quanto gestlvlt gaudio quantas-

que grallas eglt Dco , si quis velit , ex obortls elus la-

crimls advertere potest. Tradldlt itaque per provlden-

tiam sanctlsslmi viri marlto priorem fdlam ,
quam an-
tea conatus tradere voluit infelici stupro. Celebratis igi-
tur ex more prlmogenltae filiae suae nuptlis , coeplt ho-
rao dlllgenter inqulrere ,
quls csset qni inoplae illlus

tantam praestitisset humanltatem.

Cumque dlu talla moliretur , Nieolaus Icsu Chrlsti
famulus, haud multo post simllc opus prlori pereglt. Ubi
vero terris est reddita dlcs , ct homo prosillvit de stratu
suo , invenit(]ue fulvi pondus mctalli ,
prioris aequale;

tanto exultavit gaudlo , ut sl Homcrl seu Maronis ades-

set facunda loquacltas , in tantarum magnltudlne lau-
dum exprimenda puto succubulsset. Oravlt autem slc :

benigne domlne Deus omnlpotcns, dcprecor ineffabllem

clcmentiam tuam , ut tu qui omnla nosti , ostendcrc di-
gneris mlhi pcccatori quls slt illc qui tanta bona erga
me exhlbcre non desinlt. Talibus ora!)at dlclls , talibus-
que se hortabatur sermonlbus : auferam certe somnuni
ab oculis meis, cxcubabo solHcItus, vlgllansquc pernoc-
 t » -w o

tiiho ; rursilnn osleiulct mihi Dominiis servuni suum,

Inlcrea paucis a«lino(lum evolutis diebus , eecc cultor
Trinitatis atlvcnit Nicolaus , triniiin supplere cupiens
numerum , aequale cluorum iactavit talentum. Guius so-
nitu excilatus Ijonio , statim egrcssus iam evadentcm
iamrjuc fugientem tali suhsequehatur voce : sistc gra-
dum, cxpecta carissime, olim te vidcre concupivi , olim
le desideravi cernere. Sic fatus, velocius advolat , spa-
tioque correplo, Nicolaum agnovit per umhras. Mo\ hu-
mi prostratus oscuhni satagehat pedes eius ;
quod yir
sanclus pio ut erat pectore ,
prohihuit fieri ; sed hreviter
allocutus , exegit ah eo ne cuiquam Nicohium huius rei

indlcaret auctorcm.
His ita transactis , Mvraea metropohs oivitas orhala
est suo anlistite. (luius ohitum non mediocriter adiacen-
tium parocliiarum condolentes episcopi , fuerat enim
bene rcllgiosus, convenerunt in unum cum clericis cunc-
tis , ut annuente Domino providerent iili eccleslae se-
cundum scita canonum idoneum praesulem. Contione
itaque facta, intererat quidam pontifex magnac auctori-
tatis , ad cuius intuitum omnium pendcljat senlentia ,

ul quem ille eligeret , hunc procul duhio laudarent uni-

versi. Hic ergo per omnia sequens apostolorum vcstigia,

cunctos ieiuniis et devotissimis precibus hortatus est in-

sistere ,
quatinus ille qui Matthiam indidit , numerum
supplere apostolorum,ipse sohta clementia panderc digna-
retur ,
quem veliet fungi tanto sacerdotio. Tunc omnes
quasi caclesti commonerentur oraculo,conversi ad Deum
flagitahant ex intimis praecordiis , ut pastor aeternus
utillimum suarum ovium pastorem ostendere dignaretur.
IUis quippe summa cum devotione orantihus , vocem
de caelo audivit dicentem sibi praedictus pontifex , ut
 :V29

pgrei.llens antc portas ecclesiac slarct , et qiicm prlmum

hora matutlnali vcnirc conspiccret , Ipsuni consecrarent

antistitem , adiungens ctiam quod Nicolaus vocaretur.

Tunc prafisul ille ccteris coepiscopls hanc Insinuans reve-
lationem, adiccit: vobis in orationc positls, cgo forinsecus
excubabo. Gredo enlm quod non privemur proraisslone
Dei. Sic ait : et valvas ecclesiae sancta caliidltate obser-

vabat.
Mirum in modum matutlnali hora, quasi a Deo mlssus
antc omnes sc agebat Nicolaus. Cumque ad ecclesiac
ianuas proplnquasset , inlecta manu eum apprehendit
episcopus, blandlterquc sciscltatus est diccns: quale no-
men habes ? IIIc maxima ut erat simplicitate , incllnato

capitc , Nlcolaus inquit servus vestrae sanctitatis. Cui

protinus praesul pabnis innexis ait : fill veni mecum ;

est aliquld sccrcti ,

quod tibi pandcre debco. Mox intro-
gressus , cn, fratres, proclamat; vcre altDominus: quod-
cum([ue pellerltls in nomine mco , crcdite quia accipie-
tls, ct fict vobls. En, inquam, quod pclivimus, acccpimus.
En adest de quo vcstra flagltavit carltas. Quo viso , in-
gcntem omnes tulcre clamorcm ad caclum , Salvatoris
laudantcs magnaila. At illi omncs pari consllio cum
clero ct populo cllgunt in sacerdotli gradum- Quld mul*
tis niororPLicet plurimum rcnltens obstlterit, plurimura-
que repugnaverit, inthronizatus , ilico sicut mos exigebat
regionis illius pontificalcm acccpit infulam.
Hinc iam quae in episcopatu gcssit , claro stilo loqui
incipiamus.Pontificali igitur cathedra sublimatusjeamdcm
morum gravilatem ,
quam prius, eamdemque sectabatur
humilitatem. Alacer erat in exhorlando, severus in corri-
picndo. Viduarum orphanorum atque oppressorum ne-
et
gotla sic curabal, ac si propria csscnt. Hnpinam cxecraba-
 O r» i\

lur j)otentu:ii5 arguel^at viulcntos. Crcsr;cl)at colldle fama

l)onltatis eius, f|iiae ubiqne laudem ferebat Nicolai.Gnude-
I>at populus cunotus detanto pontificc , ({ui ita se an» tori-

tate et gratia plenum exhibehat , ut omnium gerert t cu-

ram , et episcopi dignitatem npn amitterct. Cum igltur

omnium charismatum virtule corrohorarctur Nicolaus ,

ct nlliil sil)i scd totum Dei gratiae trihueret , cocplt ita

coruscare mlraculis , ut non tantum sui , scd etiam
alieni qulhuslihet angustiis oppressi , invocato nomlne
rius , starlm sentirent levamcn.
Quadam vero die cum quidam nautae suhita marls
temjiestalc j>cric!itarcntiir , dissolutis frigorc mem])ris
clamitahant : Nicolae famulc Dei , sl vcra sunt quac de
te audivimus, llhera nos a tempestate huius marls , ut
tlhi grallas reddamus. Haec illis clamantihus , appa-
ruit quldam vir dicens eis : vocastls me etenim , ec-

ce adsum. Et suhito cessavlt fragor tempeslatls ; ct coe-

pit adiuvare illos antennis , alilsque novis armamcntis.

Cum autem ipsi vcllent eum aspiccre , ah oculis eo-
rum clapsus est. Tuuc lacli nautae sulcantes acquora ,

optatum subeunt portum. Qui egressi sciseltahantur quo

Nicolaus esset. Cum autcm introgrederentur ccclesiam ,

mira res! sine indlce cognoverunt quem numquam vide-

rant. Mox prostrati pcdihus eius , cocperunt gratias ei

agere , dlcentes qualiter de confinlo mortis ipso adiu-

vaute liberati essent. Qulhus sanclus , non me.i Inquit
virtus sed Domitii fuit voluritas , ut vos liheraret a
poenis. Solita Dei esl misericordia ,
qul non proptcr
me indlgnum famulum suum , sed proptcr fidem ve-
stram vos liberare dignatus cst. Discilc ergo quanlum
valeat apud Dominum fides j)ura , et pctltio non fi-

cta. Propter pecoata enlm nostra cotidie flagellamur.

Tamen sl ex toto corde ad Deum convcrsl fnerimus ,

viscera miserlcordiae suae ilico su[)er nos commovehlt ,

ct cripiet cle imminentibus perlculls. Icclrco, fralres, non

pigeat vos bene facere , lll)cntcr paupcrihus succurrltc.
Crecllte meae parviiati,quocl ex quo homo in linlus mundi
voragiiiem proptcr dellcta sua dcicctusest,nullum elus bo«
num Dcus approbare lcgltur sicut elecmosynam si
slc , ,

tamen non ob mundi gratiam fiat. HIs alllsquc Idlibus

instrucll , admirantes humllitalem elus , habitus vilita-
tcm, sermonls facundiam , atquc magniludlnem virlutis
cius , discesserunt.
Ouodam itaquc tempore cum eandem Lyciam regionem
accolarum mcrilis perniciosa fames opprcssissct , subito
in portu adrlatlco naves adessc nuntlantur. Quo velox
advcnlens Nicolaus , nautas hortatus cst , ut populum
diuturna fame laborantem consolarentur supcr inoplara
panls. At illi dixcrunt: non audemus facere, sancte Dcl,
qula publica taxatione angaiiati Alexandriam perrexi-
mus et inde hoc trlticum dcfcrimus per ministrorum
,

manus in augustalium stlpendia mensuratum. Quibus

sanctus: audlte me inquit et ne amplius hic attcnuc-
, ,

tur populus frumenti penuria pcr unamquamquo ra- ,

tem saltem centum mihi pracbete modios , et ego in

Dei raei eui scrvio virtute spondeo, polliceor, promitto,
quod nullam minorationem habebitis apud regium exac^
torem. Tandem rogante , praesule, ex slneulls pupplbus
centum numeraverunt modios , et illi praebuerunt. Et
confestim levantes vela ,
portum rellnquunt ; atque spi-
rantibus auris veloci cursu Byzantium applicuerunt ad
urbem. Cura integram mcnsuram quain Alcxandriae su-
sccperant ministri impcratoris invcnisscnt ,
prac admi-
ratione serlatlm cuncta omnlbus narraverunt, Tunc
 332
sancti Nicolal virtutem cognosccntes , omnes pailLer lau-

daverunt Deiim. Vir autem Domini accepto fiumcnto

sic per industriam illud partiri studuit , sicut unum-
quemque noverat indigere. Mlranclis plus miranda suc-
oedunt. Tanta enlm omnipotentis Dei largitatc hoc ipsum
parum tritici quod sanctus dlslribuit auctum est, ut non
tantum eodcm , sed etiam altero paene exacto anno ,
ad
victura singulis sufnoeret.
Igitur idololatricis mullls Dlanae addlctl populi sacrifi-

ciis , nuntiant Nicolao ; ct ille vir Dei tanta persecutus

cst instantia , ut divino adminlculo penitus ex illis fini-

bus obscenas culturas pelleret. Verum diabolus malltio-

sus vldcns se superatu.n , magna contra Nicolaum Dci
famulum in ira succensus ,
quid illi faceret cogltavlt.

Viris autem religiosis in mari navigantibus, quasi alio

limbo illis properans apparult. Eis autem properantibus ,

dacraon ad nocendum transformavlt se in formam femi-

nae religlosae, et ait illis: viri fratres ,
quo tenditls, aut

cuius terrae spaclo navlgatis.'* At illl: proficlsci ad dom-

num Nicolaum cuplmus , benedlctlonem sacram auditu-
ri. Rogo vos ait : ut raeae parvitatis oleum ob memo-
rlam recordationis meae ad eccleslam Myraeorum fera-

tis , et inde parietes ipsius aulae iinialis- Illi autem ac-

cipiunt in navim , et cum magna veneratione ibi po-
nunt , et marls navigant sinum. Tum illa in forma um-
brae velut tenuls veloci evanuit remiglo.
Sed Dei providentIa,qui auctor est pletatis, navis quae-
dam honestissima illis apparult, in qua sanctus Nicolaus
est visus, et quasi sagenula cum iliis referta hominibus,ct
obloquitur eis. Heus, inquit, quae mulier illa locuta est,
aut quid vobis obtullt? Al vcro illi conspicientes eius vul-
tum , olcum ostendunt , cl illi pcrcunctanti omnia nar-
 333
rant. Qulhiis illc : vultis evldentliis sapcrc quae fuit

icmina illa r' Haec enlm est Illa impudica Diana ; et ut

n)e certum diccre comproljetls , lu)c vasculum execran-

di olei istls prolclte in fluctibus. Qul prollnus dum fe-

cissent iussa , mox uhi olcum illud acquoreas tetii.';it

aquas, mirabiie dictu ! ilico acccnsus est ignis , et conlra

naturam elcmenti visa est aqua ardere. Haec nautac durn
viderunt , clara vocg laudaverunt Dcum. Et slatlm iiils
navigantiljus , subito ante oculos corum elapsus est. Ve-
nienles autem ad servum Dei aiebant : verc tu es ille ,

qui nobis in pelago ostcndlstl tam magnum prodiglum.

Et per ordlnem narrantibus , illco admonuit , ut ab

opcre dlaboli recederent.

Praelerca cum in Pbrygiae partibus Constantlnus im-
perator tres miiltes stratilales mlsisset ad quamdam gen-
tem aceplialam vindicandi causa ,
quod praedati es-

sent illorum affines , Nepotianum videllcet Ursum et

Aspillonem , mlslt ad debellandum rebelles. Armala ita-

que navi egressi sunt urbe Conslantinopoli , ac per

aequora navigare coepcrunt. Tunc, cum mira tempcstate
in finlbus Myraeorum Lyelae fractls anclioris appliculs-

scnt , et ad portum adrlatlcura per vim venti fluctuas-

sent , vir Domini conimotus advenit festinus ; iblque
repertis prlnclpibus illls ,
post salutalionls officium, eos
osculalus est •, ac deinde percunctatus cst eos dicens : qui
estis , aut undc ? pacem ne liuc fertis , an arma? At illi :

pater inqulunt sanctc ,

paclfici sumus , et tempcstas
nos veslrls appullt oris. lussu regls Imperantls veni-
mus , ut illos qui rebellcs fuerunt praedantesque pro~
vincias , tres nostros iuvenes captivantes decapltari cu-
])Iunt. Tunc praesul alacrlter eis conlociilus , invitavit
ut pariter ad uibem proficiscentes , iuvenum cl ostendc-
 33/f .

rcnt neccm. Quo peraclo spallo, iam practlicli atlolcscen-

tcs llcxis poplltihus iussU regis plcctendi erant in pla-
tea. Mox aJvcnlt Dci servus Nicolaus, iani gladiunn car-
nifex dextra lcvaverat , lacva quoque comam capltis te-

ncbat. Tunc Dei famuius retro gladlum sumpslt , et in

cius oculls mlnans , libcravit cos. Carnlfex autem admi-

rans , nil contra eum ausus agltarc, principi suo cuncta

narravlt- IHs ille auditls , mlrahalur quomodo vir Dei

advenlret Nicolaus. Nicolaus autem pacifice secum iuve-
nes raorari praeccpit , et principes iam supradlctos ala-
cri mentc coepit admonorc , ut diligenter sui prlncipis

jussa complcrcnt, ut omnihus benc peraclis cum gaudlo

ad eum redire valerent. Stratllates vcro Illi post cclebra-
tum convlvium pontificis bcnedijllonc aucti laetanter
, ,

soclos classemque revisuut. Inde coeptum iter ag;zressi ,

flallbus adluti secundis, velocitcr Phrygiam pervenerunt.

Quam cum sagacltcr , ablalis seditlonls faulorihus , sub
imperii iura redegisscnt , constantinopoleam repcdarunt
ad urbem. Quibus non solum gratulahundus occurrit
populus , sed procerum mulli , iniperator ctiam ob su-

bactos sine sanguine hostcs gestiens gaudio , triumpha-

liter eos in suo reccpit palatio.
Sed haec non aequis ocubs ille antiquus humanae sa-

lutis inimicus aspiciens , non in longum quicvlt. Tam-

diu enim se formas vertit in omnes ,
quousque invidos
quosdam stimulis agltaret amaris ;
qui eorum principum
dlgnitatem zelantes , aut dedecus , aut nccem conlra
illos mollrenlur. Quld plura ? Accedentes quldam dolo-
si ad quemdam praefectum nomine Eparchum, in multis

eos accusabant praesertim contra Augustum

,
eos nite-

bantur ostendere conspiratores.Extemj)lo corruptus Epar-

chus imraensitate maxime fulvi mctalli sibi promlssi ,
inlravit ad Augutetinti, ct slc furl cvor.^ns Ci-i : o\cellt'nti8-

slmc Domine , cuius moclcraminc toLus mun«Uis naoa-

tus quicscJt, cccc inviclia diaholi, a (|iio ornnis nequitiac
seminarlum orltur , inlesllnos conlra nos suscltavit iul-

mlcos. Revcra cnlm stratllatcs , ciuos duclur.i lMirv""iarri

vestra mislt subllmilas , Insidias machinan! ur dominu

meo ; nani convcnticula crcbra agcntes, promJltvH^t con-
locdei'atos suos ditare opibus, et magnls extollcrc dignita-
til)us. Jioc ego pro certo sciens , ideo coram tua veni
narrare praescntia, ne divinum iudicium et imperialcm
incurram iram ;
quandoquldem non solum rci sunt qul
male faelunt , sed el qul consentlunt faeicnlil)us ; maxi-
me cum liacc procul duliio a sociis eorum didicissem.
Undc caelitus voLis collata provideat sagacitas ,
quld
laclo opus slt.

Credidlt itaque Augustus fallaclis eius , utpote prae-

fccti sui ; et Iratus, e vcsligio comprehcndi eos iussit, et

in carc ercm trudl. lllls vcro carceralihus custodlis man-

cipatls , accidlt ut reor non sine nutu divino , ut impc-
rator in summls rcl publlcae praeoccupatus negoliis lio-

rum protclaret capltalcm sententiam. Cum autem diu

multumque ibi gemerent Nepotlanus unus ex cis recor- ,

datus est qualiter sanctus INicolaus liium iuvenum mira-

bilis liberator fuisset , suspirans itcrum atcjue iterum
tandem hanc precem fudit : rex Deus cxcclse succur-

re mlscris , succurre periturls meamque hutullllmain

dcprccationcm non nostrls sed servi tui Nlcolal meritls
dignanter attcndas ,
quatinus sicut eius instantla trcs

illos erutos a morte conspexlmus , ita nos per eius ifji-

tercessioncm ab instanti eripiamur sententia; quandoqui-

<lcni], 5>i non adest corporallter , credimus tamen illum
spcciaUlcr oninlum coinpatl neocssltalibiis ,
j)roque cls
 33G
tlbi saepius supplicare. Tu ergo, Domine, lu qui volunla-
tcm tlmontiuni te facis ,
proptcr orationem eius libera
nos. Sic Nepotianus, sic supplicabant ct comltes , atque
simul uno ore clamal)ant : sanctc Nicolae adiuva nos ,

serve Dei licet absens interveni pro nobis , ut eruti a

praesenti iugulo tuam devoti faciem videre , tuosquc

sacratissimos osculari mcrcamur pedes. O clemens pie-
tas creatoris ! o clemens benignitas salvatoris ! Quis
umquam quaesivit puro corde , et non invenit ? Quis
petivit a!) eo misericordiam , et non accepit ? Ipse enim
se obligavit dlccns ,
quodcumquc pcticritis patrem in

nomine meo , fict vobis. Huius enim sponsionera verita-

tis , inter angustias hii tres mirabiliter sunt experti.
Nam vir Domini vitam adhuc carpebat praesentem , et

honus Dominus sic praedictorum supplieum preces au-

dire dignatus est , ac si sanctus Nicolaus interventor
in supcriori rcgno penes eura fuisset.

Noete igitur insecuta qua plcelendi erant stratilates

illi , cum se imperator et Eparchus sopori dedissent, si-

millima viderunt somnia. Apparult quaedam cfti^ics

sancti Nicolai Caesari dicens: Constantine , cur strati-

lates illos iniuste compreliendi fecisti ? Cur sine crirai-

nc raorti addicasti ? Surge celeriter , eosque dimitli

quantocius iubcto. Quod si fortassis me spreto alia face-
i'e volueris , caelcstera deprecor regem , ut contemplus
mei ullor existens , tibi indurato bellum sinat insurgerc,
et te ihi perempto, caro tua hestiis avibusque sit cibus.
Cul Auguslus : quis aut cuius auctoritatis es tu , ut hac
hora palatium meura ingressus , talia audeas loqui ? Et
ille: ego sum peccator Nicolaus , Myraeae metropolis
cpiscopus. Haec dicens abiit , et Eparchura sic territat

ipsura. Eparche vecors raentc ct sensu perditc ,

quae no-
 33 T
ccssilas incu!)uil , ut oljslinatus innoccntium ficrcs dc-
lalor ;* Pcrgo vclocitcr , illosquc contiuuo cs. carccrc
produci facito. Sin alitcr facics, impcratoris actcrni ma-
icstatem ohlinco , ut totum corpus tuum scaturiat ver-
mibus , ct tlomus tua quantocius tllrij)iatur. Ad qucm
praefcctus turbatus dixit : tu vcro quis es qui nohis
lanta minaris ? Cui illc : scito me cssc Nicoiaum , my-
rensem antislitcm. Dixit , et procul in tenucm cvanuit
auram. Talihus igitur Cacsar ct Eparchus pcrterriti visio-

nihus, excutiuntur somno, ct maturato ofticio quac quis-

que vidcrat , cclcritcr remiserunt diccndo sihi.

Dcinde uhi prima stella auroram fugavit , c vesii^io

imperator, arcorsitis magnatihus suis, et eodcni Eparcho,

fecit sihi atralilates illos pracsenlari. Quihus astantihus ,

torvo aspectu ita exorsus est loqui ad eos : quas magi-

cas nostis artes, ut tantis nos illudatis phantasiis, tanlis-
que exagitctis somniis ? llli attoniti , ct nimia trcpida-
tione pavoris lurhati , nullum poluerunt dare respon-
sum. Et dcnuo Augustus: dicite nohis ,
quac sunt malc-
ficia vestra ? Ad quem Nepolianus pro cunctis sic pavi-

tanti voce rcspondit : exccllcnlissime imperator, cui Dcus

regni commisit hahenas , al)sit ut nos documentis ncfa-
riae artis simus instructi. Numquam cnim tali magistc-
ria, numquam tahhus vacavimus illusionihus. Tunc Au-
gustus : noslis in([uit hominem , cui nomen sit Nico-
laus ? Mox illi audito taiUo nominc , tcndcntcs ad cac-
lum manus ulrasque, vocc magna dicehant: hencdictus
es domine Dcus sancti Nicolai, qui non ilcrclinquis spc-

ranlcs in tc , ct dc tiia miscricordia |iracsumcnlcs ; hc-

ncdictus cs ct laudahilis in saccuhi , ([ui clcmcnlcr iafc-
licium scrvornm tuorum dlgnatus cs inlucri acrumpnas.
ht nunc domiac Dcus, proptcr fanmluiu tuum Nicolaum

32
 338
crlpc nos al) hac falsa proclltlone , sicut erepti sunt
tres virl illl a pcrnicioso iugulo.
Auguslus vos ardens tlesiclerlo Ulius, narravit ordinera

rcl, qualla illi ciicerct in noctis crcpusculo. Mox Nepotia-

nus hoc firmatus oraculo alt: iste cst vere per omnia san-
ctus , cuius nos meritis credlmus crui alj instanti exitio.

Iste cst (juem in nostra invocavimus proditlone , ct ecce

ut cernlmus alacrcm sentimus adlutorem. Vere enim di-
gnum Dei crcdimus illum scrvum ; oh quem tantis li-

cet terrarum sepositum spatiis , sub uno noctis momen-

to Christus nos exaudire dignatus est. Haec dixit , et

contlnuo prosequens narravit qualis quantae humilitatis

quantaecjue essct bonitatis. Nam et crcptionem iuvenum
totiens memoralam , sicut pcrscrlpta est ,
per ordinera
pandil.
His Gaesar audilis ,
plurlmum miratus est , et pro
tanta viri honitate Deum vencrans , itc inquit, et famu-

lo Dei gratias agite immo Deo qui

, vos per eum libera-

vit. Ex conslantinis autem donarils munuscuJa , nec non

ct apices nostros ferte vobiscum ; hunc sciUcct evange-
lii codlccUum mirifice auro contextum ; simul ct duo
ex auro ccraptata ; vascj[ue hoc allud aurcum gemmls
preciosissimis decoratuni : eique dicite , ut dignantcr
ista suscipiat , ct mlhi llbentissime praeceptis eius obe-
dlenti non irasci , sed orare pro me studeat , atque pro
pace rcgni nostri , magis totius orbis , Dominum po-
scat.

Post paucos igltur dies stratilates praedioli , acceptis

apicibus augustalibusque muneribus , ad servum Dei
uti devoverant, ire coeperunt. Qui venientcs , Nicolaum-
quc videntcs , ilico consternati solo ,
pedes cius oscula-

bantur , ct prae magnitudinc lacliciac claris rcpctcbant

/
 339
vociI)US : vcre (lllcctissimus Dcl cs faniulus, vcrc cultor
ct amator Christi , vcre tu omnium orc lautlandus, pro-

ptcr qucm mirabilitcr a mortc liberati sumus. Haec ct

alia cliutissimc conclamantes , tanclcm cunetam deditio-

nis scriem rctulerunt , atque offerentes ci muncra ncc

noa ct impcrialcs littcras , indicia ostendere suae liiiera-

tlonis- IMox cloctor cgrcgius , clevatis ad caelum bra

chiis dominum coUaudabat salvatorcm, dicens magnus
, :

es domine Dcus noster magnus ct mirabllis culus , ,

magnitudinis non est finls. Tu es cnim dominus dives

in omnibus qui facis mirabilia magna solus. His di-
,

ctis , conversus ad illos , tantis eos irrigavit scriptura-

rum fluminibus , ut plurima de rebus propriis largiren-

tur egenis. Dehinc sicuti saccularium moris est , tanto

gcstlerunt gaudio , ut sibi tonderent quos in carceie
miserant crines. Exacto itaque apud servum Dei ali-

quanto tcmporc , cum ingcnti laeticia instructi doctrinis

clus , ct aucti benedictione , remcarunt ad propria , ma-
gnificantes dominum nostrum lesum Christum ,
qui re-
gnat cum patrc et spiritu sancto unus Deus aequidl
maiestalc , aequali potcstate ,
pcr omnia saccula saecu-
lorum. Amen.

Sequehatur in codlce hrevc addltamentum dc s. JSicolai

ohitu elc, quod non esse lohannis hislorici , cognoscimus
ex pag. 32 5.