Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
JSTOR is a not-for-profit service that helps scholars, researchers, and students discover, use, and build upon a wide range of content in a trusted
digital archive. We use information technology and tools to increase productivity and facilitate new forms of scholarship. For more information about
JSTOR, please contact support@jstor.org.
Your use of the JSTOR archive indicates your acceptance of the Terms & Conditions of Use, available at
http://about.jstor.org/terms
Revista Portuguesa de Filosofia is collaborating with JSTOR to digitize, preserve and extend access to
Revista Portuguesa de Filosofia
This content downloaded from 142.109.1.196 on Fri, 30 Sep 2016 08:11:31 UTC
All use subject to http://about.jstor.org/terms
Fonseca e a Ciencia
Media
I IMA das questOes mais drduas e que mais tinta fizeram cor-
^-^ rer na Escoldstica, foi, sem duvida, a da conciliate) da
ciencia divina com a liberdade humana.
O homem 6 livre, autodeterminando-se livremente, tanto no
exerefcio da liberdade, como na escolha do objecto em que esse
exercicio se finaliza.
Mas se Deus tudo conhece e tudo conhece infalivelmente e
ab aeterno, nem pode deixar de o n3o conhecer, Deus ab aeterno
e infalivelmente sabe o que amanhfi escolherei.
Como 6 isto possivel ?
Esta cifencia infalfvel de Deus nflo vem precisamente des-
truir a minha liberdade? Se sou livre e determino livremente na
ocasido a minha escolha, como 6 possivel que Deus conhe(;a ab
aeterno aquilo que depende de urn acto livre da minha parte, acto
que posso p6r ou n3o por, que posso fa/er terminar livremente
neste ou naquele objecto? Ou Deus tudo conhece de antemSo e o
homem n8o 6 livre, ou o homem e livre e Deus, para conhecer,
aguarda a minha escolha, o uso iivre da minha vontade.
Na resolugdo deste intrincado problerna se debateram e con-
tinuam a debater-se duas correntes fiiosoficas, dentro da EscoISs-
tica: o bafiezianismo e o molinisnio.
O bafiezianismo pretende tudo resolver com admitir em Deus
duas esp£cies de ciSncia : a de simples inteligencia e a de vis^lo.
Pela primeira, Deus conhece todas as coisas no sou estado de
mera possibilidade; pela segunda, Deus ve as coisas futuras
absolutas. As coisas passam do estado de pura possibilidade ao
de futuro absoluto por urn decreto predeterminante da parte de
Deus, ao qual o homem ndo pode resistir. Como esse decreto
predeterminante e m-cessano ao homem parj agir, e como e ninna
This content downloaded from 142.109.1.196 on Fri, 30 Sep 2016 08:11:31 UTC
All use subject to http://about.jstor.org/terms
S. TAVARES-FONSECA E A ClfcNCIA MEDIA 419
This content downloaded from 142.109.1.196 on Fri, 30 Sep 2016 08:11:31 UTC
All use subject to http://about.jstor.org/terms
420 REVISTA PORTUGUESA DE FILOSOFIA
This content downloaded from 142.109.1.196 on Fri, 30 Sep 2016 08:11:31 UTC
All use subject to http://about.jstor.org/terms
S. TAVARES-FONSECA E A ClfcNCIA MEDIA 421
(*) c Ante annos triginta quam haec scriberemus ( sciihimus uutem anno Do-
mini nonagesimo sexto supra millesimum et quingentesimum ), cum materiam de pro
videntia divina, et praedestinatione in publicis lectionibus essemus mgressi; multaeque,
ac graves difficultutes, quae in ea occurrunt se nobis obiiceient. nulla laciliuri via, et
ratione putabamus explioah umnes posse, quam oonstituenda distiuctione, quam puulo
ante fecimus duplicis status eorum contingent ium, quae revcra futuru sunt, absoluti so
et conditionati, asserendaque certitudine divinae cognitionis circa ilia in utroque statu ;
prius quidem in conditionato, deinde vero in absoluto » Commcntarioivm Petti bon
secac Lvsitani, ex Proensa /Vava, 1). Theologi Societatis lesv. In lib? os Metafhxsuc-
*vm Aristoielis Slagirilae, Toinvs III. Eborae, Anno Domini 1O04, 1.. \ I. c. II. q. IV,
s VIII, p. 138.
{■>) « Neque einni quisquam erat, qui hoc pacto itbertaiem aibitm nostri cuir
Jiviiia pruescientia, aut providentia apcrte, et ( ut dicitui ) in tertmnis coiKiiias^et »,
ibid. p. 138.
This content downloaded from 142.109.1.196 on Fri, 30 Sep 2016 08:11:31 UTC
All use subject to http://about.jstor.org/terms
422 REVISTA PORTUQUESA DE FILOSOFIA
(6) «Longior iui in hac dispatatione C|Uam optanun vereor ^ue ne aliquarum
rerum repetitio lectori molestiam uttulmt. (^uia tamen ies est manni momenti ac valdc
lubrica et haec nostra ratio concilianJi libertatem arbittii cum divina pruedestinattone a
nemine quern viderirn hucusque tradita. ideo satius haec Juxi paulo fusius explicare, ne
lorte eorum pressior cxplicatio efljceret, quorninus inens nostra ab his qui minus inge-
nio pollent peiviperetur», Concerdia, q. 23, a. 4 e 5, d:^p. 1, memb ull. p. 4Q2.
(7) <A triginta anni< in privatis et publiois di^putationibus, a viginti vero jm
nostris ad primam pattern connnentariis earn sub nomine scienfiae natuialis idcirco tr:>
diderimus, quod libera in Duo non sit omnemque divinae voluntatis liberum actum mi;
tecedat. novissirne autem «x:ictius quarn unquain antea .^ub nomine scientiae mediae
eandern in nostra docuerimus Concordia, necno sane potent iure id nobis vitio vertere*,
CommdUaria in Primam Divt Thorn ae Par tern, in dvos iowos divisa. Autore Ludovico
Molina, e Societate lesv. Lvgdvni, svmptibvs loannis Baptistae Bvysson. M. I). XCI1I,
q. X11II, a. XIII, disp. Will, memb II, p. 241a.
This content downloaded from 142.109.1.196 on Fri, 30 Sep 2016 08:11:31 UTC
All use subject to http://about.jstor.org/terms
S. TAVARES-FONSECA E A ClfiNCIA MEDIA 423
This content downloaded from 142.109.1.196 on Fri, 30 Sep 2016 08:11:31 UTC
All use subject to http://about.jstor.org/terms
424 REVISTA PORTUGUESA DE FILOSOFIA
This content downloaded from 142.109.1.196 on Fri, 30 Sep 2016 08:11:31 UTC
All use subject to http://about.jstor.org/terms
S. TAVARES - FONSECA E A ClfcNCIA MfiDIA 425
This content downloaded from 142.109.1.196 on Fri, 30 Sep 2016 08:11:31 UTC
All use subject to http://about.jstor.org/terms
426 REVISTA PORTUGUESA DE PILOSOFIA
This content downloaded from 142.109.1.196 on Fri, 30 Sep 2016 08:11:31 UTC
All use subject to http://about.jstor.org/terms
S. TAVARES - FONSECA E A ClfiNCIA MEDIA 427
This content downloaded from 142.109.1.196 on Fri, 30 Sep 2016 08:11:31 UTC
All use subject to http://about.jstor.org/terms
428 REVISTA PORTUGUESA DE FILOSOFIA
This content downloaded from 142.109.1.196 on Fri, 30 Sep 2016 08:11:31 UTC
All use subject to http://about.jstor.org/terms
S. TAVARES-FONSECA E A ClfcNCIA MEDIA 429
St:VERIANO T AY ARES
<*0| Ibid.
c*i » John V, X. Mt'Ki'in. FoHSfca, Pedro da. em « I he ("athn'.ic FncycloreJi.f.
\\>\ VI, New York, IQ13.
This content downloaded from 142.109.1.196 on Fri, 30 Sep 2016 08:11:31 UTC
All use subject to http://about.jstor.org/terms