Surface Irrigation Systems

‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺳﻄﺤﯽ‬

Ansari H.

‫ﺣﺴﯿﻦ اﻧﺼﺎري‬

Assistant Professor of Water Engineering Department

«4 ‫»ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻤﺎره‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺳﻄﺤﯽ‬

87 ‫ﻣﻬﺮ ﻣﺎه‬
 ‫‪Surface Irrigatio n Systems Desig n‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺳﻄﺤﯽ‬

‫»ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ«‬

‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬
‫‪3‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺳﻄﺤﯽ‬
‫‪3‬‬ ‫داﻣﻨﻪ و ﻫﺪف ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري‬
‫‪3‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻃﺮاﺣﯽ‬
‫‪4‬‬ ‫ﻣﺘﻐﯿﯿﺮﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻃﺮاﺣﯽ‬
‫‪6‬‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﺑﺎ ﻧﻬﺮﻫﺎي ﻫﻢﺗﺮاز‬
‫‪7‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺑﺎ ﻧﻬﺮﻫﺎي ﻫﻢﺗﺮاز‬
‫‪8‬‬ ‫اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺳﺮاب‬
‫‪8‬‬ ‫آﺑﯿﺎري ﮐﺮﺗﯽ‬
‫‪8‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﮐﺮﺗﯽ‬
‫‪9‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ‬
‫‪10‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﮐﺮﺗﯽ‬
‫‪11‬‬ ‫ﭼﺎرﺗﻬﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﮐﺮﺗﯽ‬
‫‪13‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﮐﺮﺗﯽ ﺑﻪ روش ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﻮﻫﺮ‬
‫‪14‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺳﺮاب‬
‫‪14‬‬ ‫ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ‬
‫‪15‬‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎي ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ‬
‫‪15‬‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎي ﻟﻮﻟﻪاي‬
‫‪15‬‬ ‫ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ‬
‫‪15‬‬ ‫ﻣﺤﻞ ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪16‬‬ ‫آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري‬
‫‪17‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري‬
‫‪18‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري‬
‫‪20‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري‬
‫‪28‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري ﺑﻪ روش ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﻮﻫﺮ‬
‫‪30‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺳﺮاب‬
‫‪31‬‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎي ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ‬
‫‪31‬‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎي ﻟﻮﻟﻪاي‬
‫‪31‬‬ ‫ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ‬
‫‪31‬‬ ‫ﻣﺤﻞ ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪31‬‬ ‫آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري‬
‫‪33‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري‬
‫‪33‬‬ ‫ﻓﺮﺿﯿﺎت ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري‬
‫‪33‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري‬
‫‪34‬‬ ‫اﺻﻮل ﮐﻨﺘﺮل آب ورودي ﺑﻪ ﺷﯿﺎر‬
‫‪34‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري‬
‫‪40‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﺷﯿﺒﺪار ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫‪44‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﻣﺴﻄﺢ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ‬
‫‪47‬‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ رواﺑﻂ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ در ﺷﯿﺎر‬
‫‪49‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺳﺮاب‬
‫‪49‬‬ ‫ﻧﻬﺮ ﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ‬
‫‪50‬‬ ‫ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻮزﯾﻊ‬
‫‪50‬‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ‬
‫‪50‬‬ ‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي درﯾﭽﻪدار‬
‫‪52‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺎﺧﺬ‬
 ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺳﻄﺤﯽ ‪: Surface irrigation design‬‬

‫‪- Objective and scope of design‬‬

‫‪- Furrow irrigation flow rates, cutoff times, and field layouts‬‬
‫‪- Border irrigation design‬‬
‫‪- Basin irrigation design‬‬
‫داﻣﻨﻪ و ﻫﺪف ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري‪:‬‬
‫ﻫﺪف ﮐﺎرﺑﺮدي ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﺗﺎﻣﯿﻦ ‪ Zreq‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﺎدل رﻃﻮﺑﺖ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷـﺪه از ﻣﻨﻄﻘـﻪ رﯾﺸـﻪ ﺑﻮﺳـﯿﻠﻪ ﮔﯿـﺎه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺎ آﻧﺎﻟﯿﺰﻫﺎي ﺳﻌﯽ و ﺧﻄﺎﺋﯽ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻃﻮﻟﻬﺎ‪ ،‬ﺷﯿﺒﻬﺎ‪ ،‬ﺷـﺪﺗﻬﺎي ﺟﺮﯾـﺎن در ﻣﺰرﻋـﻪ‪ ،‬و ﺗﻌﯿـﯿﻦ زﻣـﺎن ﻗﻄـﻊ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﻧﻤﻮدن راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد اﻗﺪام ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﻣﻼﺣﻈﺎﺗﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ و ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ آب ﺑﺼﻮرت ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎﯾﯽ در روش ﻃﺮاﺣﯽ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﻧﻤﻮدن راﻧﺪﻣﺎﻧﻬﺎي ﮐﺎرﺑﺮد‪ ،‬ﻫﺪف ﺻﺮﯾﺢ و ﻣﺸﺨﺺ ﻃﺮاﺣﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺗﻔﺎق زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮوز ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد ﮐـﻪ ﻧـﻮاﺣﯽ ﺑـﺎ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ آﺑﯿﺎري در ﻣﺰرﻋﻪ‪ ،‬ﻣﺠﺪداً ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﭘﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﯽﻧﯿﻤﻢ ﻧﻤﻮدن ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻓﺮﺻـﺖ زﻣـﺎن‬
‫ﻧﻔﻮذ و ﺳﭙﺲ اﺗﻤﺎم ﯾﺎ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺟﺮﯾﺎن ورودي در زﻣﺎن ﻣﻘﺮر‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ ﻫﻢ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﮐﻨﺘـﺮل ﺷـﺪه‬
‫ﯾﺎ ﻣﺠﺪداً ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﻃﺮاﺣﯽ از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪z req  kt req‬‬ ‫‪ f 0t req‬‬
‫ﮐﻪ ‪ :Zreq‬ﺣﺠﻢ ﻧﻔﻮذ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮ واﺣﺪ ﻃﻮل و واﺣﺪ ﻋﺮض)ﻣﻌﺎدل ﮐﻤﺒﻮد رﻃﻮﺑﺖ( ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﻋﺮض ﻓـﺎرو ﺗﻘﺴـﯿﻢ ﺷـﻮد‪ .‬و‬
‫‪ :treq‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﻃﺮاﺣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻫﺪف اﺻﻠﯽ از ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﺗﺎﻣﯿﻦ ‪ Zreq‬و اﻓﺰاﯾﺶ راﻧﺪﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا در ﺻـﻮرت ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ راﻧـﺪﻣﺎن‬
‫دارﯾﻢ‪:‬‬
‫)‪Ea=Zreq*L/(Q0*Tco‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ آﯾﺘﻢﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ دﺑﯽ‪ ،‬زﻣﺎن آﺑﯿﺎري و ﻃﻮل ﻣﺰرﻋﻪ ﺑﻮده و ﻧﯿﺎز آﺑـﯽ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﻃـﺮاح‬
‫ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﮐﺜﺮ ﻣﻮارد ﻃﻮل ﻫﻢ از ﻃﺮف ﮐﺸﺎورز دﯾﮑﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﻪ او ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﮐـﺎﻫﺶ ﻣﯿـﺰان اﻧـﺮژي‬
‫ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺑﻮده و دوﺳﺖ دارد ﺗﺎ ﻣﺰرﻋﻪاش ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن ﺗﮑﻪ ﭘﺎره ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻋﻤﺪه ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺎﯾﺪ روي دﺑﯽ اﻋﻤﺎل ﺷـﻮد ‪ ،‬ﭼـﻮن‬
‫زﻣﺎن آﺑﯿﺎري ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ دﺑﯽ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻃﺮاﺣﯽ )‪:(Walker and Skogerboe, 1987‬‬
‫‪ -1‬ﻃﺒﻌﯿﺖ ﻋﺮﺿﻪ آب آﺑﯿﺎري‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺳﺎﻻﻧﻪ‪ ،‬روش اﻧﺘﻘﺎل و ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬دﺑﯽ و ﺗﺪوام‪ ،‬ﺗﮑﺮار)دور(‪ ،‬ﮐﯿﻔﯿﺖ و ‪. ....‬‬
‫‪ -2‬ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ زﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ وﯾﮋه ﺑﺮ ﺷﯿﺐ ﻫﺎي ﻋﻤﺪه‪ ،‬ﭘﺴﺘﯽ و ﺑﻠﻨﺪﯾﻬﺎي ﺳﻄﺤﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل آب و ﺧﺮوﺟـﯽ زﻫﮑـﺶ‬
‫ﺳﻄﺤﯽ و ‪. ...‬‬
‫‪ -3‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺧﺎك‪ ،‬ﺑﻮﯾﮋه ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻧﻔﻮذ‪ ،‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻧﮕﻬـﺪاري رﻃﻮﺑـﺖ‪ ،‬ﺷـﻮري و ﺷـﺮاﯾﻂ زﻫﮑﺸـﯽ‬
‫داﺧﻠﯽ ﯾﺎ دروﻧﯽ ﺧﺎك‪.‬‬
‫‪ -4‬اﻟﮕﻮي ﮐﺎﺷﺖ‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻫﺎي آﺑﯽ آﻧﻬﺎ‪ ،‬و ﻣﻼﺣﻈﺎت وﯾﮋه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﯾﻨﮑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﻗﺎﺑﻠﯿـﺖ ﺑـﺮآورده ﺳـﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺎﺷﺖ‪ ،‬داﺷﺖ‪ ،‬دوره ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ و دوره رﺷﺪ ﺑﺤﺮاﻧﯽ را داراﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎزار در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﻮﺟﻮدﯾـﺖ و ﻗﺎﺑﻠﯿـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده و ﻣﻬﺎرﺗﻬـﺎي ﻓﻨـﯽ‪ ،‬ﻧﮕﻬـﺪاري و ﺳﺮوﯾﺴـﻬﺎي ﺗﻌـﻮﯾﺾ و‬
‫ﮔﺎراﻧﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ ،‬اﻧﺮژي‪ ،‬ﮐﻮددﻫﯽ‪ ،‬ﺑﺬور‪ ،‬ﻋﻠﻒﮐﺶﻫﺎ و ﻏﯿﺮه ‪.‬‬
‫‪ -6‬ﻋﻤﻠﯿﺎت زراﻋﯽ ﺑﮑﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮﯾﮋه در ﺟﺎﺋﯽ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن دارد ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ از اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ را ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻐﯿﯿﺮﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻃﺮاﺣﯽ‬
‫‪ -1‬ﻋﻤﻖ آب ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ‪ :‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﯿﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﻋﻤﻖ ﮐﺎرﺑﺮد آب اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﻣﻌﻤﻮﻻٌ ﺑﺼﻮرت ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻣﻨﺒﻊ ذﺧﯿﺮه اي آب در ﺧﺎك در ﮐﻞ ﻣﺰرﻋﻪ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﯾﺎ آب ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ ﺧﺎك در اﺛﺮ ﯾﮏ آﺑﯿﺎري ﺑﻄـﻮر‬
‫ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ در ﻣﺰرع ﭘﺨﺶ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺳﻄﺤﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻤـﻪ ﺧﺸـﮏ ﺑـﺮاي اﻓـﺰاﯾﺶ‬
‫ﺣﺠﻢ آب ﺧﺎك در ﻣﻨﻄﻘﻪ رﯾﺸﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻇﺮﻓﯿﺖ زراﻋﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻣﻘﺪار زﯾـﺎدي آب ﻫـﺪر ﺑـﺮود‪ .‬اﯾـﻦ اﻗـﺪام‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺣﺪاﮐﺜﺮ اﺳﺘﻔﺎده از آب را زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ آب ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻧﯿﺎز ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم داد ﺗﺎ ﺗﻌﺪاد‬
‫آﺑﯿﺎري ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن ﻧﯿﺮوي ﮐﺎرﮔﺮي ﻧﯿﺰ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﻓﺎرو ﺑﻄﻮر ﻣﺸﺨﺺ زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‬
‫و ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ رﯾﺸﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﻘﻄﻌﯽ ﭘﺮ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧـﻮاﺣﯽ آﺑﯿـﺎري‪ ،‬در ﺑﻌﻀـﯽ از ﻣﻮاﻗـﻊ‪ ،‬ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻋﻤﻖ آﺑﯿﺎري ﺑﯿﺶ از ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻣﺼﺮف ﺑﻮده‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﺸـﻮي ﺧﺎﮐﻬـﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻣﺘﻐﯿﯿﺮﻫﺎي ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪ :‬در ﺳﯿﺴـﺘﻢ آﺑﯿـﺎري ﺳـﻄﺤﯽ‪ ،‬ﺟﺮﯾـﺎن از ﻧـﻮع ﺟﺮﯾـﺎن ﻏﯿﺮﮐﻨﻮاﺧـﺖ ﻏﯿـﺮ ﻣﺎﻧـﺪﮔﺎر اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻐﯿﯿﺮﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺷﯿﺐ ﻣﺰرﻋﻪ و زﺑﺮي‪ ،‬ﮐﻪ ﻫﺮ دو ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﻣﺰرﻋـﻪ ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈـﻪ‬
‫دﯾﮕﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎك ﺑﻮده‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎي ورودي ﺑﻪ ﻣﺰرﻋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ‪ :‬ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ ﯾﮏ ﻣﺰرﻋﻪ‪ ،‬اﻧﻮاع ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫـﺎي را ﮐـﻪ ﻣـﯽﺗـﻮان اﺳـﺘﻔﺎده ﮐـﺮد‪ ،‬ﻣﺤـﺪود‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻋﻮارض زﯾﺎد‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ و ﺧﺎﮐﻬﺎي ﮐﻢ ﻋﻤﻖ دارﻧﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳـﻄﺤﯽ‬
‫ﻣﺸﮑﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺳﻄﺤﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻧﻮاع ﺧﯿﻠﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪهاي ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑـﻮد و‬
‫داراي راﻧﺪﻣﺎن ﻧﺴﺒﺘﺎٌ ﮐﻢ و ﺗﻮزﯾﻊ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﭘﺎﺋﯿﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺰرﻋﻪ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت دﯾﮕـﺮ‬
‫ﻋﻮارض ﻣﺸﻄﺢ‪ ،‬ﻣﺰارع ﺑﺎ ﺷﮑﻞ ﻣﻨﻈﻢ و ﺧﺎﮐﻬﺎي ﻋﻤﯿﻖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺧﻮﺑﯽ ﺑـﺎ رﻧـﺞ وﺳـﯿﻌﯽ از ﺳﯿﺴـﺘﻢﻫـﺎي آﺑﯿـﺎري‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴﻞ داﺷﺘﻦ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ و ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﺗﻮزﯾﻊ را دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﺎﯾﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺤـﺖ ﻣﻼﺣﻈـﺎﺗﯽ‬
‫ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﺳﻄﺤﯽ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻧﻘﺸﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺮزﻫﺎي زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ارﺗﻔﺎﻋﯽ زﻣـﯿﻦ‪ ،‬و ﻋﻤـﻖ ﺧﺎﮐﻬـﺎ و ﺑﺎﻓـﺖ ﺧـﺎك‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺷﯿﺐﻫﺎ و اﺷﮑﺎل ﻣﺰرﻋﻪاي را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽدﻫـﺪ‪ .‬آن ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﮐﻤـﮏ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﻣﻌﯿﻦ ﺷﻮد ﮐﻪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار آب ﺑﺮاي ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻌﻀﯽ ﺣﺎﻻت ﻣﯽﻧﯿﻤﻮم ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺸﯽ ﻧﯿﺎز ﺑـﻮده و در ﺑﺮﺧـﯽ‬
‫ﺣﺎﻻت ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت زﯾﺎد ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻧﻔﻮذ‪ :‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻧﻔﻮذ ﺧﺎك در ﻫﺮ آﺑﯿﺎري ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﯿﺮ ورودي اوﻟﯿﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺎ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻌﻤﻮل ﻧﯿﺴﺖ ﺗﺎ ‪) 10‬ﻣﻮد ﯾﺎ ﻻﯾﻪ ‪ (Fold‬ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺷﺪتﻫﺎي ﻧﻔـﻮذ در ﮐـﻞ ﻣﺰرﻋـﻪ وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﭼﻨـﯿﻦ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺳﺨﺖ ﺑﻮده ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫روﺷﻬﺎي ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ از ﺳﺮوﯾﺲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺧﺎك ) ‪ (USDA, 1979‬ﭘﯿـﺮوي ﻣـﯽﮐﻨـﺪ و روش ﺗﻮﺻـﯿﻒ ﺷـﺪه در زﯾـﺮ از‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﻔﻮذ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﭘﯿﺮوي ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﺳﺎس ﻃﺮاﺣﯽ ‪ SCS‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺧﺎﮐﻬﺎ ﺑﻪ ﺧـﺎﻧﻮادهﻫـﺎي ﻧﻔـﻮذ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟـﻪ‬
 ‫اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪F=at^b+c‬‬
‫ﮐﻪ در آن‪ : F ،‬ﻧﻔﻮذ ﺗﺠﻤﻌﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ‪ :T ،‬زﻣﺎن ﺗﻤﺎس آب ﺑﺎ ﺧﺎك ﺑـﻪ دﻗﯿﻘـﻪ و ‪ a, b , c‬ﺛﻮاﺑـﺖ واﺣـﺪي ﺑـﺮاي ﻫﺮﯾـﮏ از‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﻧﻔﻮذ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺛﺎﺑﺖ در ﺟﺪول داده ﺷﺪه و ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﻧﻔﻮذ در ﺷﮑﻞ ﭘﻼت ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﻔﻮذ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧـﺎك‪ ،‬ﺑﻠﮑـﻪ ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﺑـﻪ روش آﺑﯿـﺎري واﺑﺴـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻧﺘﺨـﺎب ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺮاﺳـﺎس‬
‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮيﻫﺎي ﻣﺰرﻋﻪاي اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﮐﻪ ﻧﻔﻮذ آﻧﻬﺎ در اﺑﺘـﺪا در ﯾـﮏ ﺳـﻄﺢ اﻓﻘـﯽ ﻣﺴـﻄﺢ اﺳـﺖ‬
‫)ﻧﻮاري ‪ ،‬ﮐﺮﺗﯽ و ﻏﯿﺮه( ﻧﻔﻮذﺳﻨﺞﻫﺎي ﺣﻠﻘﻪاي ﯾﺎ اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي اﯾﺴﺖ آﺑﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻔﻮذ ﺗﺠﻤﻌـﯽ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﻧﻤﻮداري ﺑﺮ روي ﭘﻼت ﻣﻮﺟﻮد ﻗﺮار داده ﺷﺪه و ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﻔﻮذي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﭘـﻼت ﺷـﺪه در ﺷـﮑﻞ ﻧﺰدﯾـﮏ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ‪ F ،‬ﮐﻪ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﻧﻔﻮذ آب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﯿﺴﺖﻣﻬﺎي ﻓﺎرو ﯾﮏ روش ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺗﺴﺖ ورودي ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﺟﺮا ﺷﻮد و ﺧﺎﻧﻮاده ﺑـﺎ روش ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎﺗﯽ‬
‫ﺧﺎص آن اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ F ،‬ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق‪ ،‬ﻣﻌﺎدل ﻋﻤﻖ ﻧﻔﻮذ ﻧﯿﺴـﺖ‪ .‬ﭘـﺲ در ﺳـﻤﺖ ﭼـﭗ ﻣﻌﺎدﻟـﻪ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺎﮐﺘﻮري ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺮﻃﻮب ﻓﺎرو ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﺎروﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﮑﺎر رود‪ .‬ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﯾﮏ ﺧﺎك ﻣﺸﺨﺺ در ﺣﺎﻟﺖ ﮐﻠﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺎك ﺑﻪ ﺧـﺎﻧﻮادهﻫـﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑـﺮاي اﻧـﻮاع ﺳﯿﺴـﺘﻢﻫـﺎي ﺳـﻄﺤﯽ ﮐﺮﺗـﯽ و ﻓـﺎرو‬
‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫آﺑﯿﺎري ﺑﺎ ﻧﻬﺮﻫﺎي ﻫﻢ ﺗﺮاز ‪:Contour Ditch Irrigation‬‬

‫ﺗﻮﺻﯿﻒ‪ :‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺼﻮرت آﺑﯿﺎري ﺳﯿﻼﺑﯽ وﺣﺸﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﯾﮏ ﺳﺮي از ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 25‬ﺗـﺎ‬
‫‪ 100‬ﻣﺘﺮ ﺑﺼﻮرت ﻣﺠﺰا را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺳﺮاب ﯾﮏ ﺷﯿﺐ ﻣﻼﯾﻤﯽ دارﻧﺪ‪ .‬آب از ﻧﻬﺮﻫﺎ رﻫﺎ ﺷﺪه و ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﯾـﮏ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﺋﯿﻦ دﺳﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺎﻧﻌﯽ در ﺳﺮ راه وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﻣﺤﻞﻫﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﻮاﻧﻌﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺌﻮري آب ﺑﺼﻮرت ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﺣﺮﮐـﺖ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ در‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬آب ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ زﻧﺪ و ﺑﻄﻮر ﻏﯿﺮﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﭘﺨﺶ ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬در ﺑﺮﺧـﯽ ﺣـﺎﻻت ﺳـﯿﻔﻮنﻫـﺎ ﺑـﺮاي‬
‫رﻫﺎﺳﺎزي آب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ اﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﻌﻤﻮل ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻮﯾﮋه زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ زﻣﯿﻦ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ ﯾﺎ ﮔﯿﺎﻫﺎﻧﯽ ﮐـﻪ رﺷـﺪ ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪،‬‬
‫ارزش ﮐﻤﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد‪ :‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﺷﯿﺐﻫﺎي ‪ 0,5‬ﺗﺎ ‪ 15‬درﺻﺪ ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﺎكﻫﺎي ﺑـﺎ ﭘﺮوﻓﯿـﻞ ﻻﯾـﻪاي در‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﭙﻪ ﻣﺎﻫﻮر ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮐﻢ ‪ 0,3‬ﺗﺎ ‪ 0,6‬ﻣﺘﺮ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ اﺟﺎزه ﺗﻮزﯾـﻊ ﻣﺠـﺪد آب‬
‫ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ را در داﺧﻞ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺧﺎك ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﺮروي ﺧﺎﮐﻬﺎي ﺷﻨﯽ ﻋﻤﯿﻖ ﺑـﺎ ﺷـﺪت ﻧﻔﻮذﻫـﺎي‬
‫ﺑﺎﻻ ﯾﺎ ﺧﺎﮐﻬﺎي ﺑﺪون رس ﮐﻪ در اﺛﺮ ﺧﺸﮑﯽ ﺗﺮك ﺧﻮردهاﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺳـﺮوﯾﺲ ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﺧـﺎك ‪ USDA‬ﭘﯿﺸـﻨﻬﺎد‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺧﺎكﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﻤﺎره ﻣﻨﺤﯽ ﻧﻔﻮذ ‪ 0,1‬ﺗﺎ ‪ 0,3‬ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ (2-4‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﻧﻬﺮﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﯽ در اراﺿﯽ ﻧﺎﻫﻤﻮار و ﺷﯿﺒﺪار ﺑﻪ ﻣﺘﺮ‬

‫ﺷﯿﺐ ﺑﻪ درﺻﺪ‬
‫ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك‬
‫‪8-12‬‬ ‫‪4-8‬‬ ‫‪2-4‬‬ ‫‪1-2‬‬

‫‪30‬‬ ‫‪37,5‬‬ ‫‪52,5‬‬ ‫‪60‬‬ ‫رﺳﯽ ﺷﻨﯽ رس ﻻي دار رس‬

‫‪22,5‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪52,5‬‬ ‫ﻟﻮم رﺳﯽ ﺷﻦدار‪ -‬ﻟﻮم رﺳﯽ‪ -‬ﻟﻮم رﺳﯽ ﻻيدار‬

‫‪-‬‬ ‫‪22,5‬‬ ‫‪37,5‬‬ ‫‪52,5‬‬ ‫ﻟﻮم ﺷﻨﯽ رﯾﺰ ﻟﻮم ﻟﻮم ﻻيدار‬

‫‪-‬‬ ‫‪22,5‬‬ ‫‪37,5‬‬ ‫‪52,5‬‬ ‫ﻟﻮم ﺷﻨﯽ درﺷﺖ‪ -‬ﻟﻮم ﺷﻨﯽ رﯾﺰ‬

‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪45‬‬ ‫ﻟﻮم ﺷﻨﯽ ﺧﯿﻠﯽ درﺷﺖ‪ -‬ﺷﻦ ﻟﻮﻣﯽ‬

‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪22,5‬‬ ‫‪37,5‬‬ ‫ﺷﻦ ﺧﯿﻠﯽ درﺷﺖ‪ -‬ﺷﻦ رﯾﺰ‬

‫ﻣﺰﯾﺘﻬﺎ‪ :‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﯾﮏ ﻣﺰﯾﺖ وﯾﮋه دارد و آن ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﻢ آن در اﺑﺘﺪا اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ ﻋﻤﻠﯿـﺎت آﻣـﺎده‬
‫ﺳﺎزي زﻣﯿﻦ و ﻧﻬﺮﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪه در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻌﻤﻮل ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺰرﻋﻪ داراي ﺳﺮازﯾﺮي )ﺷﯿﺐ ﻣﺜﺒﺖ( ﺑـﻮده و ﺧﺎﮐﻬـﺎ‬
‫ﻫﻢ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﻧﻔﻮذ‪ ،‬ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ زﻫﮑﺸﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ راﻧﺪﻣﺎنﻫﺎي ﮐﺎرﺑﺮد آب ﺑﻄﻮر ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﺳﯿﺴﺘﻢﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ در‬
‫اﺑﺘﺪا اﺟﺮا ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ .‬ﻧﻬﺮﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮوي ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﺋﯿﻦ دﺳﺖ‪ ،‬در اﺑﺘﺪا رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ را ﺟﻤﻊ آوري ﮐـﺮده و ﺳـﭙﺲ‬
‫آب را در ﺑﺨﺸﻬﺎي ﮐﻮﭼﮏﺗﺮي از ﻣﺰرﻋﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎ‪ :‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺤﺪوده ﺷﯿﺐﻫﺎي داده ﺷﺪه ﺑﻄﻮر ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﺮﺳـﺎﯾﺶ وﺟـﻮد‬
‫دارد‪ .‬اﮔﺮ اﻣﮑﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ رواﻧﺎب ﺑﺎران وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﭘﺲ ﺷﯿﺐ ‪ 4‬درﺻﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺧﺎكﻫـﺎي ﺑـﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿـﺖ ﻓﺮﺳـﺎﯾﺶ‬
‫ﭘﺬﯾﺮي ﺑﺎﻻ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ را ﺑﺎ آﺑﯿﺎري ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﮔﯿﺎه ‪) Sod – forming‬ﭼﻤﻨﺰار( ﮐﺎﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫راﻧﺪﻣﺎنﻫﺎي ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎﻫﺘﺮي ﻧﯿﺎز دارد ﮐﻪ ﻧﯿـﺮوي ﮐـﺎرﮔﺮي ﺑﯿﺸـﺘﺮي را ﻣـﯽﻃﻠﺒـﺪ و ﯾـﺎ ﯾـﮏ ﻫﺰﯾﻨـﻪ‬
‫اﻓﺰاﯾﺸﯽ را ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﯿﺰات اﺗﻮﻣﺎﺳﯿﻮن ﻧﯿﺎز دارد‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺑﺎ ﻧﻬﺮﻫﺎي ﻫﻢ ﺗﺮاز‪:‬‬
‫اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺼﻮرت ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دو ﻧﻮع ﮐﻠﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐـﻪ‬
‫از ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎي ﻣﺘﻨـﺎوب )‪ ( intermittent‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎي ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ )‪ Booher(1974‬ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن در ﺣﺪود ‪ 0,7‬ﺗﺎ ‪ 1‬ﻟﯿﺘﺮ در ﺛﺎﻧﯿﻪ در ﻫﮑﺘﺎر)‪ 4,5‬ﺗﺎ ‪ 6,5‬ﮔﺎﻟﻦ ﺑﺮ اﯾﮑﺮ(‬
‫را ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻌﺎدل ‪ 7,4‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ در روز)‪ 0,29‬اﯾﻨﭻ در روز( اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻨـﺎوب ﺳـﺎزﻣﺎن‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺧﺎك )‪ (1976‬ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن در ﺣﺪود ‪ 0,028‬ﻣﺘﺮﻣﮑﻌﺐ در ﺛﺎﻧﯿﻪ)‪ 1‬ﻓﻮت ﻣﮑﻌﺐ در ﺛﺎﻧﯿﻪ( را ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﯾﺎ ﻧـﻮار ﺑـﻪ‬
‫ﻋﺮض ‪ 30‬ﻣﺘﺮ)‪ 100‬ﻓﻮت( ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺳﺮاب ﯾﺎ ﺑﯿﻦ ﯾﮏ ﻧﻬﺮ ﺳﺮاب و اوﻟﯿﻦ ﻧﻬﺮ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪه در ﺣـﺪود ‪ 24‬ﺗـﺎ ‪ 90‬ﻣﺘـﺮ)‪ 80‬ﺗـﺎ ‪ 300‬ﻓـﻮت( ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯿﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺳﺮاب‪:‬‬
‫ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺳﺮاب ﺧﺎﮐﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻًٌ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺳﯿﻤﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ در ﺧـﺎك ﻫـﺎي ﻓﺮﺳـﺎﯾﺶ ﭘـﺬﯾﺮ ﯾـﺎ ﻧﻔـﻮذ ﭘـﺬﯾﺮ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﻧﻬﺮﻫﺎي ‪ Pickup‬ﺑﺮاي ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺠﺪد آب در ﭘﺎﺋﯿﻦ دﺳﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺧﺎﮐﯽاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺮووﺟﯽﻫﺎ در ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺳﺮاب ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ‪ ، Sod‬ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺎ ﺧﺎك و ﭼﻤﻦ و ﯾﺎ ﺳﻨﮓ ﭘﺎﯾﺪار ﺷﺪه و ﺑﺮﺧـﯽ ﻣﻮاﻗـﻊ از ﺳـﺮرﯾﺰﻫﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﯿﻔﻮنﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺧﺎﮐﯽ ﯾﺎ ﺳﯿﻤﺎﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﯾﺰ ﻧﻬﺮﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدت ﺟﺪول ‪ 1-4‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﯿﺐ ﻧﻬﺮﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﻦ ‪ 0,0005‬ﺗـﺎ ‪ 0,001‬ﻣﺘـﺮ در ﻫـﺮ‬
‫ﻣﺘﺮ ﻣﺘﻐﯿﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﻮﻫﺮ ‪ 1974‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫آﺑﯿﺎري ﮐﺮﺗﯽ ‪:Basin Irrigation‬‬

‫ﺗﻮﺻﯿﻒ‪ :‬ﻣﺰرﻋﻪ ﺗﺤﺖ آﺑﯿﺎري ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺴﻄﺢ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮزﻫﺎ ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬آب از ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄـﻪ‬
‫ورودي ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺮت ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﺣﺠﻢ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ آب ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﯾـﺪ ﺑـﻪ ﺣـﺪ ﮐـﺎﻓﯽ ﺑـﺰرگ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﮐﻞ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﮐﺮت را در زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻌﺎدل ‪ 60‬ﺗﺎ ‪ 75‬درﺻـﺪ زﻣـﺎن ﻣـﻮرد ﻧﯿـﺎز ﺑـﺮاي ﺟـﺬب ﻣﻘـﺪار ﻣﻨﺎﺳـﺐ آب‪،‬‬
‫ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬آب ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺼﻮرت اﺳﺘﺨﺮي ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﺎك ﻧﻔﻮذ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد‪ :‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺮاي اﮐﺜﺮاً ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﻻ ﺑﺠﺰ آﻧﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳـﺐ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺜـﻞ‬
‫ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻋﻠﻮﻓﻪاي‪ ،‬ﮔﯿﺎﻫﺎن رﯾﺰ داﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻌﻨﺎع‪ ،‬ﺑﺮﻧﺞ‪ ،‬ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨـﺪ‪ ،‬ذرت‪ ،‬ﺳـﻮرﮔﻮم داﻧـﻪاي ‪،‬ﭘﻨﺒـﻪ و ﮔﯿﺎﻫـﺎن درﺧﺘـﯽ‪ ،‬ﺗﺎﮐﺴـﺘﺎﻧﻬﺎ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺗﺴﺘﺎﻧﻬﺎ و ‪. ...‬‬
‫اﯾﻦ روش آﺑﯿﺎري ﺑﺮاي ﺧﺎﮐﻬﺎي ﺑﺎ ﺷﺪت ﻧﻔﻮذ ﮐﻢ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻣﻨﺎﺳـﺐ)‪ 50‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘـﺮ در ﺳـﺎﻋﺖ و ﮐﻤﺘـﺮ( اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ روش‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ روش ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﺧﺎﮐﻬﺎي ﺑﺎ ﺷﺪت ﻧﻔﻮذ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑـﺎﻻ ﯾـﺎ ﺑـﺎﻻ ﻧﯿـﺰ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد اﻣـﺎ ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﮐﺮﺗﻬﺎ ﮐﻮﭼﮏ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ .‬آﺑﯿﺎري ﮐﺮﺗﯽ ﺑﺮاي زﻣﯿﻦﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﮐﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺰﯾﺘﻬﺎ‪ :‬راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﻢ ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ روش آﺑﯿﺎري ﺑﺎ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑـﺎ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﮐـﻢ‬
‫ﻫﻢ ﺑﻄﻮر ﻣﻮﺛﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم ﺑﻮده و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺗﻮﻣﺎﺳﯿﻮن ﻫﻢ دارد‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺮﺗﻬﺎ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻟﯿﺰري ﺗﺴﻄﯿﺢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺗﺎ ‪ 16‬ﻫﮑﺘﺎر را دارا ﺑﺎﺷﻨﺪ) ‪ .(Erie and Dedrick , 1979‬اﻧﻮاع ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔـﺎوﺗﯽ از ﮔﯿﺎﻫـﺎن ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺗﻨـﺎوب و‬
‫ﺑ ﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭼﻨﺪاﻧﯽ در ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﭘﻼن‪ ،‬ﯾﺎ روشﻫﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري در اﯾﻦ روش ﮐﺎﺷﺖ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ روش ﻫـﯿﭻ رواﻧـﺎﺑﯽ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از آﺑﯿﺎري وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﮐﻤﯽ ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺑﯿﺶ آﺑﯿـﺎري اﻧﺠـﺎم ﻧﺸـﻮﻧﺪ و ﺣـﺪاﮐﺜﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎران ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬آﺑﺸﻮﺋﯽ ﻫﻢ ﺑﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﭘﻼن و ﻧﺤﻮة ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎ‪ :‬ﺗﺴﻄﯿﺢ دﻗﯿﻖ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﺮزﻫﺎي ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي ﺧﺎكﻫﺎي ﺷﻨﯽ ﯾـﺎ ﺧـﺎكﻫـﺎي رﯾـﺰ داﻧـﻪ ﮐـﻪ‬
‫داراي درز و ﺗﺮك در زﻣﺎن ﺧﺸﮏ ﺷﺪن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺿﻌﯿﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮوز ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺎﻧﺪاﺑﯽ و‬
‫ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﮔﯿﺎه ﺣﺘﻤﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻮاﺣﯽ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺪارﮐﺎت ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮاي زﻫﮑﺸﯽ ﺳﻄﺤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎزه ﻫﺎي رﯾﺰش‪ ،‬ﻧﻬﺮﻫﺎي ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪه‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل آب ﺑﺮروي ﺷﯿﺐﻫﺎي ﺗﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧﺼـﻮص در ﺟـﺎﺋﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ آب ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺑﻮده‪ ،‬ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮاي ﮐﺮتﻫﺎ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻫـﻢ‬
‫ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺳﺎزهﻫﺎي ﺧﺎص اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﮐﺮﺗﯽ‪:‬‬
‫ﺑﺮاي دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ‪ ،‬آب ﺑﺎﯾﺪ در ﯾﮏ ﺷﺪت ﻣﻌﯿﻦ ﺑﺮ روي ﺳﻄﺤﯽ ﭘﯿﺸﺮوي ﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮي ﮐـﻪ در ﯾـﮏ زﻣـﺎن‬
 ‫ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻪ ﮐﺴﺮي از زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ آب ﺑﻮده‪ ،‬ﭘﯿﺸﺮوي ﮐﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ آب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺣﺠﻢ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﻧﻘـﺎط در ﮐـﺮت ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﯾﺎ ﻣﻌﺎدل ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ﺑﻪ داﺧﻞ ﺧﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻃﻮﻻﻧﯽﺗـﺮﯾﻦ ﻓﺮﺻـﺖ ﻧﻔـﻮذ در ﻫـﺮ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ از ﻣﺴﺎﺣﺖ ﮐﺮت ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺣﺪ ﮐﺎﻓﯽ ﮐﻮﺗﺎه ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ)‪ (Scalding‬و ﻧﯿﺰ ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ زﯾﺎد ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺷـﻮد‪ .‬ﻣـﺮز‬
‫ﮐﺮتﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن را در ﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ‪:‬‬
‫در ﺗﺌﻮري‪ ،‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﻫﺮدو در ﺟﺎﺋﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ ﮐﻪ آب ﺑﻪ ﮐﺮت وارد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬
‫اﯾﻦ ﻣﺤﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﻧﻮار ﺑﺎ ﻋﺮض واﺣﺪ ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺷﺮاﯾﻄﯽ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻣﻘﺪار ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺷﺪت ﺟﺮﯾـﺎن در واﺣـﺪ ﻋـﺮض ﻧـﻮار )ﺑﺎرﯾﮑـﻪ( ﮐـﺮت ﺗﻐﯿﯿـﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺤﺪودﯾﺘﯽ در اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺑـﺎ ﮐﻮﺗـﺎه ﮐـﺮدن ﻃـﻮل‬
‫ﺑﺎرﯾﮑﻪ ﮐﺮت ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن و ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﻫﺮدو وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﭘـﺲ ﻣﺤـﺪودﯾﺖ ﻃﺮاﺣـﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﻃﻮل ﮐﺮت ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻌﯿﻦ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ارﺗﻔﺎع ﺑﺮاي ﻧﻮارﻫﺎي ﮐﺮت‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫ﻣﺮز ﮐﺮت دارد‪.‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ) ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ و ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ( ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ ﺷـﺮاﯾﻂ ﻧﻔـﻮذ ﻋﻤﻘـﯽ زﯾـﺎد ﻣﺸـﮑﻼت‬
‫زﻫﮑﺸﯽ ﺣﺎد را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ .‬ﺑﺮاي اﺟﺘﻨﺎب از اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ‪ ،‬راﻧﺪﻣﺎن ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮐﻤﺘﺮ از ﺣـﺪود ‪ %80‬ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﺮوي آب و ﭘﻮﺷﺶ ﮐﺮت ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ %60‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔـﻮذ ﻋﻤـﻖ‬
‫ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ﺑﻪ داﺧﻞ ﺧﺎك ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ راﻧﺪﻣﺎن آﺑﯿﺎري ﮐﻤﺘﺮ از ‪ %70‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺧﺎكﻫﺎﯾﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻼت زﻫﮑﺸﯽ زﯾﺎدي دارﻧﺪ‪ .‬در ﻣﮑﺎنﻫﺎﯾﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ آب دﭼﺎر ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺑﻮده ﯾﺎ آب داراي ارزش ﺑﺎﻻﯾﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ﺟﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻼت زﻫﮑﺸﯽ ﺣﺎد وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﯾﺎ ﮔﯿﺎﻫـﺎن‬
‫ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان راﻧﺪﻣﺎن ﻃﺮاﺣﯽ را ﺑﺼﻮرت ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﺶ از ‪ %90‬رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ راﻧـﺪﻣﺎﻧﻬﺎ‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﺗﺴﻄﯿﺢ ﻟﯿﺰري اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ اﺳﺖ)‪.(Erie and Dedrick , 1979‬‬
‫ﺑﺎرﯾﮑﻪ ﻫﺎي ﮐﺮت ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺼﻮرت ﻣﺴﻄﺢ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻣﻼﯾﻢ در ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن آب‬
‫ﻧﯿﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺷﯿﺐ ﻣﻼﯾﻢ اﺛﺮات ﻣﻌﮑﻮس ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﮔـﻮدالﻫـﺎي‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﯾﺎ ﺷﯿﺐﻫﺎي ﻣﻌﮑﻮس ﮐﻪ ﺷﺪت ﮐﻤﺘﺮ ﭘﯿﺸﺮوي را ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﺪه‪ ،‬راﻧـﺪﻣﺎن را ﮐـﺎﻫﺶ و ﻧﻔـﻮذ‬
‫ﻋﻤﻘﯽ را اﻓﺰاﯾﺶ داده ﯾﺎ ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ ﺷﺪن را ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮ ﮐﺮده ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﮔﯿﺎه ﻫﻢ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﻞ ﭘﺎﺋﯿﻦ اﻓﺘـﺎدﮔﯽ‬
‫در ﻃﻮل ﺑﺎرﯾﮑﻪ ﮐﺮت ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﻧﺼﻒ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ﮐﻪ ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﻃﺮاﺣﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﯿﭻ ﺗﻨﻈـﯿﻢ‬
‫در ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮاي ﺟﺒﺮان اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﯿﺐﻫﺎي آراﻣﯽ اﯾﺠﺎد ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﮑﺎﻧﺎت زﻫﮑﺸﯽ ﺑﺮاي ﺣﺬف آب اﺿﺎﻓﯽ از ﮐﺮت ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﯾﮏ ﺑﯿﺶ آﺑﯿﺎري ﯾﺎ ﺑﺎرﻧـﺪﮔﯽ ﺑـﻮده‪ ،‬ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ ﻧﯿـﺎز ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ اﺛﺮات ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﯾﺎ آﺑﯿﺎري ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮐﺮتﻫﺎي ﺷﯿﺒﺪار ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎز ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﺮﺗﻬﺎ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ آب ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮروي ﺳﻄﺢ ﭘﺨﺶ ﺷﺪه و ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن و ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ در ﻧﻘﺎط ﻧﺰدﯾﮏ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ورودي ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﻣﮑﺎﻧﺎت زﻫﮑﺸﯽ ﺳﻄﺤﯽ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاي ﮐﺮﺗﻬﺎي ﺑـﺎ ﺧـﺎك ﺑـﺎ ﺷـﺪت ﻧﻔـﻮذ ﮐـﻢ‪ ،‬و در‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ زﯾﺎد ﺑﺮاي ﺧﺎﮐﻬﺎي ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺮزﻫﺎي ﮐﺮت ﯾﺎ دﯾﻮاره ﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻋﺮض ﺑﺎﻻﯾﯽ آن ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ارﺗﻔﺎع ﻣﺮز ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ارﺗﻔـﺎع ﭘﺸـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻌﺎدل ﯾﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از )اﻟﻒ( ﻋﻤﻖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري‪ ،‬ﯾﺎ )ب( ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻌﻼوه ﯾﮏ ارﺗﻔـﺎع آزاد ﻣﻌـﺎدل ‪25‬‬
‫درﺻﺪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﮐﺮﺗﯽ‪:‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ‪:‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ﺑﺎ ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﻔﻮذ ﺗﺠﻤﻌﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺨﻤﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Tn  Fn  c  / a ‬‬
‫‪1/ b‬‬

‫ﮐﻪ‪ :Tn ،‬زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ﺑﻮده ﮐﻪ ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﺧﺎﻟﺺ ﻧﻔﻮذ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد )دﻗﯿﻘﻪ( و‬
‫‪:‬‬
‫‪ Fn‬ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري )ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ( اﺳﺖ‪.‬‬

‫زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي‪:‬‬
‫زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي ‪ ، Tt ،‬زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﺮوي آب ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎ ﭘﺎﺋﯿﻦ دﺳﺖ ﮐﺮت ﺑﻪ ازاي ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن واﺣﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﻫﺮ راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﺧﺎﻟﺺ ‪ ، Tn ،‬در ﻧﺴﺒﺖ ﭘﯿﺸﺮوي ﻣﻮﺛﺮ‬
‫‪ ، R ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد )ﺟﺪول ‪.(3-4‬‬
‫‪Tt  R * Tn‬‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺼﻮرت ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ‪ ، Fn ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ‪ ، Fg ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ درﺻﺪ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪Fn‬‬
‫‪AE  100‬‬
‫‪Fg‬‬

‫ﺟﺪول ‪ (3-4‬راﻧﺪﻣﺎن ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﯽ از ﻧﺴﺒﺖ ﭘﯿﺸﺮوي ﻣﻮﺛﺮ)‪(R=TT/Tn‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﭘﯿﺸﺮوي ﻣﻮﺛﺮ ‪R‬‬ ‫راﻧﺪﻣﺎن ‪)E‬درﺻﺪ(‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﭘﯿﺸﺮوي ﻣﻮﺛﺮ ‪R‬‬ ‫راﻧﺪﻣﺎن ‪) E‬درﺻﺪ(‬

‫‪1/08‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪0/16‬‬ ‫‪95‬‬

‫‪1/45‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪0/28‬‬ ‫‪90‬‬
‫‪1/90‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪0/40‬‬ ‫‪85‬‬
‫‪2/45‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪0/58‬‬ ‫‪80‬‬
‫‪3/20‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪0/80‬‬ ‫‪75‬‬

‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي و ﻃﻮل ﮐﺮت‪:‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﯿﻼن ﺟﺮﻣﯽ زﯾﺮ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻃﻮل ﻧﻮاري از ﮐﺮت ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﯽ از ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن واﺣﺪ ورودي ‪ ، Qu ،‬و زﻣﺎن‬
‫ﭘﯿﺸﺮوي ‪ ، Tt ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪:‬‬
 ‫‪6 *10 4 QuTt‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪aTt‬‬ ‫‪9 / 16‬‬ ‫‪3 / 16‬‬
‫‪ c  1798 * n 3 / 8 * Qu * Tt‬‬
‫‪1 b‬‬
‫ﮐﻪ‪ :L ،‬ﻃﻮل )ﻣﺘﺮ(؛ ‪ :Qu‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن در واﺣﺪ ﻋﺮض)ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ(؛ ‪ :Tt‬زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي ﺑﺮاي راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ )دﻗﯿﻘﻪ(؛ ‪ b ،a‬و ‪ c‬ﺛﻮاﺑﺖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﻔﻮذ؛ و ‪ :n‬ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﻮل ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻮاري از ﮐﺮت را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬راﻧﺪﻣﺎن اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ و زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن و ﺑﺎ ﺣﻞ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 4-4‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ واﺑﺴﺘﮕﯽ داﺧﻠﯽ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻃﻮل ﮐﺮت)در دو ﻃﺮف‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ(‪ ،‬ﯾﮏ روش ﺳﺎده ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻃﻮل در ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن واﺣﺪ و راﻧﺪﻣﺎن اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ از‬
‫ﯾﮏ روش ﺳﻌﯽ و ﺧﻄﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن )زﻣﺎن آﺑﯿﺎري(‪:‬‬

‫زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن ‪ ، Ta ،‬زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﮐﺎرﺑﺮد ﻋﻤﻖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري در ﻧﻮاري از ﮐﺮت اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪Fn * L‬‬
‫‪Ta ‬‬
‫‪600Qu E‬‬

‫ﮐﻪ‪ :Ta ،‬زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن )دﻗﯿﻘﻪ( ﺑﺮاي ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن واﺣﺪ ‪ ، Qu(m2/s) ،‬ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ‪ ، Fn ،‬در ﯾﮏ ﻧﻮاري از ﮐﺮت‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﻌﯿﻦ ‪ ، L(m) ،‬در ﯾﮏ راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﺸﺨﺺ ‪ ، E(%) ،‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‪:‬‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن از ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺨﻤﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪9 / 16‬‬ ‫‪3.16‬‬
‫‪d  2250n 3 / 8 * Qu‬‬ ‫‪Ta‬‬

‫ﮐﻪ‪ :d ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ورودي ﻧﻮاري از ﮐﺮت )ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ( اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي ‪ ، T t ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ از زﻣﺎن آﺑﯿﺎري ‪، Ta ،‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 6-4‬از ‪ T t‬ﺑﺠﺎي ‪ Ta‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﺮاي ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﯾﮏ روش ﺳﻌﯽ و ﺧﻄﺎ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭼﺎرتﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﮐﺮﺗﯽ ‪:‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﺎرتﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﯾﮏ روش ﺳﺎده‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ را اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﯾﮏ ﭼﺎرت ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﻫﺮ ﺗﺮﮐﯿﺐ از ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﻧﻔﻮذ ﺗﺠﻤﻌﯽ‪ ،‬و ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﭼﺎرﺗﯽ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻃﻮل‪ ،‬زﻣﺎن‬
‫ورود ﺟﺮﯾﺎن ‪ ،‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي و ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮاي راﻧﺪﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﻌﯿﻦ را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﯾﮏ ﭼﺎرت ﻣﻨﺘﺨﺐ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي راﻧﺪﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و اﻋﻤﺎق ﮐﺎرﺑﺮد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﺘﻔﺎوت اراﺋﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ‪ :‬اﻃﻼﻋﺎت زﯾﺮ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﻣﺰرﻋﻪ در دﺳﺖ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ‬
‫‪%80‬‬ ‫راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪، E ،‬‬
 ‫‪ 0/005‬ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ‬ ‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن واﺣﺪ ورودي ‪، Q u ،‬‬
‫‪ 100‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﺎرﺑﺮد ‪، Fn ،‬‬
‫‪0/15‬‬ ‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ‪، n ،‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي زﯾﺮ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ؟‬

‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ‪، T n ،‬‬

‫ﻃﻮل ﮐﺮت ‪، L ،‬‬
‫زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن ‪، T a ،‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ‪، d ،‬‬

‫ﺣﻞ‪:‬‬

‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ‪:‬‬

‫‪Tn  100  7.0 / 1.196‬‬

‫‪1 / 0.748‬‬
‫‪ 337 min‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ Tt /Tn‬در راﻧﺪﻣﺎن ‪ 80‬درﺻﺪ از ﺟﺪول ‪ 3-4‬ﻣﻌﺎدل ‪ 0/58‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﭘﺲ زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي ﻋﺒﺎرت‬
‫اﺳﺖ از‪:‬‬

‫‪Tt  0.58337   195 min‬‬

‫ﻃﻮل ﮐﺮت‪:‬‬

‫‪6 *10 4 * 0.005 *195‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪ 359m‬‬
‫‪1.196 *1950.748 b‬‬
‫‪ 7.0  1798 * 0.153 / 8 * 0.0059 /16 *1953 /16‬‬
‫‪1  0.748‬‬
‫زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن ‪:‬‬
‫‪100 * 359‬‬
‫‪Ta ‬‬ ‫‪ 150 min‬‬
‫‪600 * 0.005 * 80‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‪:‬‬
‫‪3.16‬‬
‫) ‪d  2250 * 0.153 / 8 * 0.0059 /16195(Ta Tt‬‬ ‫‪ 151 min‬‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﮐﺮﺗﯽ ﺑﻪ روش ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﻮﻫﺮ ) ‪(1974‬‬

‫اﻧﺪازهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺮت ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﺧﺎكﻫﺎ و ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻮﻫﺮ در ﺳﺎل ‪ 1974‬ﻣﯿﻼدي ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺟﺪول ‪ 4-4‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ (4-4‬ﻣﺴﺎﺣﺖﻫﺎي ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﮐﺮﺗﻬﺎ ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﺧﺎﮐﻬﺎ و ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻧﻮع ﺧﺎك‬

‫رس‬ ‫ﻟﻮم رﺳﯽ‬ ‫ﻟﻮم ﺷﻨﯽ‬ ‫ﺷﻦ‬

‫ﻣﺴﺎﺣﺖ واﺣﺪ ﮐﺮت ﺑﻪ ازاي دﺑﯽ ‪ 100‬ﻟﯿﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ‬

‫‪0/67‬‬ ‫‪0/40‬‬ ‫‪0/20‬‬ ‫‪0/067‬‬

‫ﻣﺴﺎﺣﺖﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 4-4‬را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ راﻫﻨﻤﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪ .‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﮐﺮت در‬
‫ﺧﺎكﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﺪتﻫﺎي ﻧﻔﻮذ ﺑﺎﻻ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎك ﻫﺎي ﺷﻨﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺤﺪود و ﮐﻮﭼﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﺑﺎﻻﯾﯽ از آب ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﺮتﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﺧﺎكﻫﺎي رﺳﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺰرگ ﯾﺎ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﭼﻘﺪر اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف در اﻧﺘﺨﺎب اﻧﺪازه ﮐﺮت اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آب ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﻌﯿﻦ ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﺸﺨﺺ‬
‫را در زﻣﺎن ﻣﻌﯿﻦ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻋﻤﻖ ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﺮﻃﻮب ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﻪ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﺗﻮزﯾﻊ ﺑﺎﻻﯾﯽ در ﮐﻞ ﮐﺮت ﺑﺪﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺳﺮاب‪:‬‬

‫آب ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﮐﺮت ﻫﺎ در ﻧﻬﺮﻫﺎي ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪه ﯾﺎ ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه در رو ﯾﺎ زﯾﺮ زﻣﯿﻦ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻟﺬا ﺳﺎزهﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﯾﺪ در ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺟﺮﯾﺎن آب ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎزهﻫﺎﯾﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎزه ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﺷﯿﺮﻓﻠﮑﻪﻫﺎ‪ ،‬ﯾﺎ درﯾﭽﻪﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺎزه ﻫﺎي ﺗﻨﻈﯿﻢ دﺑﯽ ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪت‬
‫ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺘﻘﺎل آب ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ آﺑﯿﺎري ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ‪: 1‬‬

‫ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﻃﺮاﺣﯽ را ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﮐﺮت‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﻌﺪادي از ﮐﺮتﻫﺎ ﮐﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن آﺑﯿﺎري‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ آب در ﻧﻬﺮﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ورودي آب ﺑﻪ ﮐﺮت ﺑﺎﯾﺪ ‪ 0/15‬ﺗﺎ ‪ 0/3‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ‬
‫ﺧﺎك در ﮐﺮت ﺗﺴﻄﯿﺢ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن در ﺟﺎﺋﯽ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن دارد ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ‪ %0/1‬ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺎزهﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل و ﻧﯿﺮوي ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻬﺮﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ ا ﺳﺖ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ آب داﺧﻞ ﮐﺎﻧﺎل ﯾﺎ ﻧﻬﺮ ﭘﺎﺋﯿﻦﺗﺮ از ﺗﺮاز ﺳﻄﺢ‬
‫زﻣﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬا در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﭘﻤﭗﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﮐﻢ و دﺑﯽ زﯾﺎد ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل آب ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺮت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪- Supply ditches‬‬
 ‫ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎي ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ‪:‬‬

‫ﺧﺮوﺟﯽ ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ ﮐﻪ آب را از ﻧﻬﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺮت ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻧﻮاع ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎي ذوزﻧﻘﻪاي ﯾﺎ ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ درﯾﭽﻪدار ﮐﻪ در ﺑﺪﻧﻪاي از ﮐﺎﻧﺎل ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ آب را ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺮت ﺗﺨﻠﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺼﺐ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎي روزﻧﻪاي درﯾﭽﻪدار زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﮐﺮت ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن آﺑﯿﺎري ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﮐﺮدن اﺛﺮات اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﺑﺮ دﺑﯽ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﭘﺎﺋﯿﻨﯽ ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ‬
‫ﯾﺎ ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ آب در ﮐﺎﻧﺎل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬درﯾﭽﻪﻫﺎي ﺧﺮوﺟﯽ ﻧﯿﺎز ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺳﺎزهﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﺳﻄﺢ‬
‫آب در ﮐﺎﻧﺎل ﯾﺎ ﻧﻬﺮ ﺑﺎﻻ آﻣﺪه و ﺟﺮﯾﺎن آب از ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺮت ﺗﺨﻠﯿﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﺳﯿﻔﻮﻧﯽ ﺑﺰرگ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل آب از ﻧﻬﺮ ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺮت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻇﺮﻓﯿﺖ‬
‫اﯾﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺎﯾﺰ ﻟﻮﻟﻪ و اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع آب ﺑﯿﻦ ﺳﻄﺢ آب در ﮐﺎﻧﺎل و داﺧﻞ ﮐﺮت‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﯾﮏ درﯾﭽﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﯿﻢ در اﻧﺘﻬﺎ ﺳﯿﻔﻮن ﺑﺮاي ﺗﺨﻠﯿﻪ‪ ،‬ﯾﮏ ﭘﻤﭗ ﮐﻮﭼﮏ ﺧﻼً )ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺬف( و ﺷﯿﺮﻓﻠﮑﻪ ﺑﺮاي ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻫﻮا از ﻟﻮﻟﻪ در اﺑﺘﺪاي‬
‫ورودي ﺟﺮﯾﺎن در ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎي ﻟﻮﻟﻪاي‪:‬‬

‫در ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل آب ﺑﻪ ﮐﺮت ﯾﮏ ﺳﺎزه ﺧﺮوﺟﯽ ﯾﺎ ﻫﯿﺪراﻧﺖ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺨﻠﯿﻪ دﺑﯽ ﯾﮏ ﺷﯿﺮﻓﻠﮑﻪ ﯾﺎ‬
‫درﯾﭽﻪ ﺑﺮ روي راﯾﺰر ﻋﻤﻮدي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﯾﺎ ﺑﺮ روي ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻧﺼﺐ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﯿﺮﻓﻠﮑﻪﻫﺎي آﻟﻔﺎﻟﻔﺎ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﯿﺮﻓﻠﮑﻪﻫﺎ از ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻣﯿﻠﻪ رزوهاي ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺶ دﺳﺘﮕﯿﺮه و ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﺋﯿﻦ رﻓﺘﻦ آن‪ ،‬دﺑﯽ ﺧﺮوﺟﯽ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪.،‬‬

‫ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ و اﯾﺠﺎد ﺣﻔﺮه در ﻣﺤﻞ ﺧﺮوﺟﯽ آﺑﮕﯿﺮ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن آب ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺮت ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﺎزهﻫﺎي آﺑﮕﯿﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﮐﺎﻫﺶ اﻧﺮژي ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﺤﺪود‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺤﻞ ﺧﺮوﺟﯽ‪:‬‬

‫ﺗﻌﺪاد و ﻣﺤﻞ ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺨﻠﯿﻪ آب ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺮت ﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن و ﻋﺮض ﮐﺮت ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﻋﺮضﻫﺎي ﮐﺮت ﺗﺎ ‪ 60‬ﻣﺘﺮ و ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎي ﺗﺎ ‪ 0/4‬ﻣﺘﺮﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﮐﺮدن ﺗﻌﺪاد ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺎرﮔﺮي و ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮلﻫﺎي اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ رﻋﺎﯾﺖ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﯿﻦ‬
‫ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎ در ﻃﻮل ﻋﺮض ﮐﺮت‪ ،‬ﺗﻮزﯾﻊ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮي را در اﺑﺘﺪاي ﮐﺮت ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري )‪:Border Irrigation(USDA, 1974‬‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻒ‪ :‬در ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري ﻣﺰرﻋﻪ ﺑﻪ ﻧﻮارﻫﺎي ﺷﯿﺒﺪاري ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻮارﻫﺎ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﺮز ﺑﯿﻦ ﻧﻮارﻫـﺎ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺼﻮرت ﻣﻮازي اﯾﺠﺎد ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬از ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﻬﺎي ﻧﻮار ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎز ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬آب از اﺑﺘـﺪاي‬
‫ﺑﺎﻻدﺳﺖ وارده ﻧﻮار ﺷﺪه و ﺑﺼﻮرت ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺷﯿﺖ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﺋﯿﻦ دﺳﺖ ﺣﺮﮐـﺖ ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﻪ ﻧﻮار ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺣﺪي ﺑﻮده ﮐﻪ ﺣﺠﻢ آب اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﻮار در ﻃﻮل زﻣﺎن ﻣﻌﺎدل ﯾﺎ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫آب ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﺟﺬب ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯿﮑﻪ ﺣﺠﻢ آب ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻧﻮار وارد ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﻗﻄـﻊ ﻣـﯽَﺷـﻮد‪.‬‬
‫آﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﻧﻔﻮذ ﻧﮑﺮده ﺑﺼﻮرت ﻣﻮﻗﺘﯽ در ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﺋﯿﻦ دﺳﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ آﺑﯿـﺎري‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪ .‬از ﺧﺮوج ﺟﺮﯾﺎن از ﻧﻮار ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺪود ﮐﺮدن اﻧﺘﻬﺎي ﻧﻮار ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا در اﯾﻦ ﺣﺎﻟـﺖ ﺑﺨﺸـﯽ از‬
‫آب در اﻧﺘﻬﺎي ﻧﻮار ﺑﺼﻮرت اﺳﺘﺨﺮ ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه و ﮐﻢ ﮐﻢ ﺑﻪ داﺧﻞ زﻣﯿﻦ ﻧﻔﻮذ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺤﺚ اراﺋﻪ ﺷﺪه در اﯾﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬
‫ﻣﺘﻮن اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮوﯾﺲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺧﺎك آﻣﺮﯾﮑﺎ اﺳﺖ)‪0(USDA, 1974‬‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد‪ :‬ﮔﯿﺎه‪ :‬آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﺎ دوره رﺷﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ زراﻋﯽ‪ ،‬ﮔﯿﺎﻫﺎن داﻧﻪاي و ردﯾﻔﯽ)‪ :drilled‬ﮔﯿﺎﻫـﺎن‬
‫ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه روي ردﯾﻔﻬﺎ( ﺑﺠﺰ ﺑﺮﻧﺞ و ﮔﯿﺎﻫﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻋﻠﻮﻓﻪاي‪ ،‬ﭼﻤﻨﯽ‪ ،‬داﻧﻪ‬
‫رﯾﺰ و ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﻌﻨﺎع ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ اﯾﻦ روش آﺑﯿﺎري ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ روش ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﺑﺎﻏﺎت و ﺗﺎﮐﺴﺘﺎﻧﻬﺎ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺧﺎك‪ :‬آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﺗﻤﺎم ﺧﺎﮐﻬﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل آن ﺑﺮاي ﺧﺎﮐﻬﺎي ﺑـﺎ ﺷـﺪت ﻧﻔـﻮذ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﻻ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬آن ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﺮاي ﺧﺎﮐﻬﺎي ﺷﻨﯽ درﺷﺖ ﯾﺎ ﺑﺎ ﺷﺪت ﻧﻔﻮذ ﺑـﺎﻻ‪ ،‬ﮐـﻪ ﻧﻔـﻮذ ﻋﻤﻘـﯽ‬
‫ﺑﺎﻻﯾﯽ را در اﺑﺘﺪا ﻧﻮار ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﻃﻮل ﻧﻮار ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻮﺗﺎه ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ اﯾـﻦ روش‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺎﮐﻬﺎي ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﺧﯿﻠﯽ ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻧﯿﺰﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴـﺖ زﯾـﺮا اﻓـﺰاﯾﺶ رواﻧـﺎب ﺳـﻄﺤﯽ را ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه دارد‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺑﺮوز رواﻧﺎب ﻧﺎﺷﯽ از ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺑﻮدن ﺷﺪت ﻧﻔﻮذ آب در ﺧﺎك‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن وروردي ﺑﻪ ﻧﻮار را ﮐﺎﻫﺶ داد‪.‬‬
‫ﺷﯿﺐ‪ :‬آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري ﺑﺮاي ﺷﯿﺒﻬﺎي ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 0,5‬درﺻﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬آن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺷـﯿﺒﻬﺎي ﺗـﺎ دو درﺻـﺪ در ﺟﺎﺋﯿﮑـﻪ‬
‫ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻏﯿﺮﭼﻤﻨﯽ رﺷﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﺎ ﺷﯿﻬﺎ ﺗﺎ ‪ 4‬درﺻﺪ ﯾﺎ ﺗﻨﺪﺗﺮ در ﺟﺎﺋﯿﮑﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﭼﻤﻨﯽ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬
‫ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺧﻄﺮ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺮوز رواﻧﺎب در ﻧﻮارﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﯿﺒﻬﺎ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻣﻨﺎﺳـﺐ آن ﻣـﺪﻧﻈﺮ‬
‫ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺰﯾﺘﻬﺎ‪ :‬راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد در اﯾﻦ روش ﺧﻮب ﺗﺎ ﻋﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص اﮔﺮ ﻧﻮارﻫﺎ ﺑﻄـﻮر ﻣﻨﺎﺳـﺒﯽ ﻃﺮاﺣـﯽ ﺷـﺪه و اﺟـﺮا ﺷـﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آﺑﯿﺎري آن ﻧﯿﺰ ﻋﺎﻟﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي در اﯾﻦ روش ﮐﻢ ﺑﻮده‪ ،‬و اﺑﻌﺎد ﻧـﻮار ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮي‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ ﻣﺎﺷﯿﻦ آﻻت را ﺑﻬﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ روش ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﯾﺮ ﮐﺎﺑﺮد ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ ﻣﺎﺷـﯿﻦ آﻻت ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ آﺑﯿﺎري ﮐﺮﺗﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺗﺴﻄﯿﺢ در اﯾﻦ روش در زﻣﯿﻨﻬﺎي ﺷـﯿﺒﺪار ﮐﻤﺘـﺮ از آﺑﯿـﺎري ﮐﺮﺗـﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻮاﺣﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻼت زﻫﮑﺸﯽ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻧﻮارﻫﺎ ﮐﺎرﺑﺮد ﻋﺎﻟﯽ در ﺣﺬف رواﻧﺎﺑﻬـﺎي اﺿـﺎﻓﯽ از ﺳـﻄﺢ زﻣـﯿﻦ دارد‪ .‬در‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﮑﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺴﺘﻪ ﻧﻮارﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺣﺪودي رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ را ﮐﺎﻫﺶ داده ﯾﺎ آن را ﮐﺎﻣﻼً ﺣﺬف ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎ‪:‬‬
‫ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺧﺎك ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺣﺬف ﺷﯿﺐ ﻋﺮﺿﯽ در ﻧﻮارﻫﺎ و اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺷﯿﺐ ﻣﻼﯾﻢ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ در ﻃﻮل ﻧـﻮار‬
‫را ﻣﺎﻧﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎي ﮐﻢ ﺑﺮاي ﺧﺎﮐﻬﺎي ﺑﺎ ﺷﺪت ﻧﻔﻮذ ﮐﻢ ﯾﺎ ﺷﯿﺒﻬﺎي ﺗﻨﺪﺗﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣـﺬف ﮐﺎﻣـﻞ ﺷـﯿﺐ ﻋﺮﺿـﯽ‪،‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري‪:‬‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﻣﺘﻌﺎدل ﺳﺎزي ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮوي و ﭘﺴﺮوي آب ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از ﻧﻮار ﺑﻨﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم درﺳﺖ آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري ﺑﺎﯾﺪ زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي و ﭘﺴﺮوي آب ﺑﻄﻮر‬
‫ﺻﺤﯿﺤﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ و اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ زﻣﺎﻧﯽ اﺗﻔﺎق ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد ﮐﻪ دو ﺷﺮط زﯾﺮ ﺑﺮآورده ﺷﻮد )‪ (a‬ﺣﺠﻢ آب ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﻮار ﺑﺮاي ﺑﺮآوردن ﻋﻤﻖ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺎدل ﻋﻤﻖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري‪ ،‬ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ (b) ،‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ در‬
‫اﺑﺘﺪاي ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻧﻮار ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﺟﺬب ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻧﻔﻮذ ﺧﺎك‪:‬‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻮار ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻧﻔﻮذ آب ﺑﻪ داﺧﻞ ﺧﺎك ﻧﯿﺎز دارد‪ .‬ﺑﺮاي دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯽﺗﻮان از‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻧﻔﻮذ ﺗﺠﻤﻌﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﻔﻮذ ﮐﻮﺳﺘﯿﺎﮐﻮف‪ ،‬ﮐﻮﺳﺘﯿﺎﮐﻮف ﻟﻮﺋﯿﺲ‪ ،‬ﮐﻮﺳﺘﯿﺎﮐﻮف ‪ ، SCS‬و دﯾﮕﺮ ﻣﻌﺎدﻻت‬
‫اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻔﻮذ ﺗﺠﻤﻌﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺎ اﻧﺪازهﮔﯿﺮيﻫﺎي ﻣﯿﺪاﻧﯽ و ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫واﻗﻌﯽ در ﻣﺰرﻋﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪:‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻮار ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺎﻧﯿﻨﯿﮓ ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎده ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ در آن از ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺎﻧﯿﻨﯿﮓ ‪، n ،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺿﺮﯾﺐ ﮐﻪ ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪه اﺛﺮات ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزي ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﻮع‬
‫ﮔﯿﺎه‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪ ﮔﯿﺎه‪ ،‬و درﺟﻪ زﺑﺮي ﺧﺎك ﺳﻄﺤﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ (5-4‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻃﺮاﺣﯽ آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري‬
‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺰرﻋﻪ‬
‫‪0/04‬‬ ‫ﺳﻄﻮح ﺻﺎف‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﺧﺎك ﻟﺨﺖ ﺷﺨﻢ ﻧﺨﻮرده‪ ،‬ﺳﻄﻮح ﻣﺎﻟﭻدار ﺑﺎﻏﺎت‬
‫‪0/1‬‬ ‫ﻏﻼت داﻧﻪ رﯾﺰ‪ ،‬ﮐﺸﺖ ردﯾﻔﯽ در اﻣﺘﺪاد ﻧﻮار‬
‫‪0/15‬‬ ‫ﯾﻮﻧﺠﻪ‪ ،‬ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ‪ ،‬ﻏﻼت داﻧﻪ رﯾﺰ ﭘﺨﺶ ﺷﺪه در ﺳﻄﺢ و ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫‪0/25‬‬ ‫ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﺘﺮاﮐﻢ‪ ،‬ﻏﻼت داﻧﻪ رﯾﺰ ﮐﻪ ردﯾﻒ ﮐﺸﺖ آﻧﻬﺎ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﻃﻮل ﻧﻮار اﺳﺖ‬
‫در ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺎﻻي ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ را ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﮐﻢ اﯾﻦ ﺿﺮﯾﺐ را ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎراﻧﻪاي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري‪:‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن‪:‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن در واﺣﺪ ﻋﺮض ﻧﻮار ‪ ، Qu (m2 /s) ،‬ﺑﺎ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮادادن ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ﻣﻌﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪0.00167 Fn L‬‬
‫‪Qu ‬‬
‫‪(Tn  TL ) E‬‬
‫ﮐﻪ‪ :Fn ،‬ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ )ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ( ؛ ‪ :L‬ﻃﻮل ﻧﻮار )ﻣﺘﺮ( ؛ ‪ :Tn‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ )دﻗﯿﻘﻪ( ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﻋﻤﻖ آﺑﯿﺎري‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ؛ ‪ :TL‬زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ )دﻗﯿﻘﻪ(‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ آب ﺑﻌﺪ از ﻗﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮروي ﺳﻄﺢ اﺑﺘﺪاي ﻧﻮار ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ؛ و ‪ :E‬راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد‬
‫آب )درﺻﺪ(‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎﺋﯽ ﮐﻪ زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﺎﺑﻌﯽ از ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻮده‪ ،‬ﺣﻞ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺷﯿﺐ ﺑﯿﺶ از ‪ %0/4‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻘﺪار زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ ﻣﻌﻨﯽ دار ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﯿﺐ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 0/4‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪ ،‬از روش ﺳﻌﯽ و ﺧﻄﺎ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ در ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻧﻮار در ﺷﯿﺐﻫﺎي ﺗﻨﺪ ﮐﻪ زﻣﺎن ﭘﺒﺸﺮوي ﮐﻮﺗﺎه ﺗﺮي دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪﺗﺮ از ‪ 0/4‬درﺻﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺑﺮاي ﻧﻮارﻫﺎي‬
‫ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮآورد اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪Q n1.2‬‬
‫‪TL  u 1.6‬‬
‫‪120S 0‬‬
‫ﮐﻪ‪ :T L ،‬زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ در اﺑﺘﺪاي ﻧﻮار )دﻗﯿﻘﻪ(‪ :n ،‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪ :S0 ،‬ﺷﯿﺐ ﻧﻮار )ﻣﺘﺮ در ﻣﺘﺮ(‪ ،‬و ‪ :Qu‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي‬
‫در ﻋﺮض واﺣﺪ )ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ( اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ در ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﮐﻢ‪:‬‬
‫زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ در ﺷﯿﺐﻫﺎي ‪ 0/4‬درﺻﺪ و ﮐﻤﺘﺮ ﮐﻪ در آﻧﻬﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮐﻢ ﺑﻮدن ﺷﯿﺐ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﻧﺮﺳﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻨﯽدار ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺑﺮاي ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﮐﻢ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪Qu n1.2‬‬
‫‪TL ‬‬ ‫‪1.6‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0.0094nQu 0.175 ‬‬
‫‪120 S 0  ‬‬ ‫‪0.88‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ Tn S 0‬‬ ‫‪‬‬
‫ﮐﻪ‪ :T L ،‬زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ در اﺑﺘﺪاي ﻧﻮار )دﻗﯿﻘﻪ(‪ :n ،‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪ :S0 ،‬ﺷﯿﺐ ﻧﻮار )ﻣﺘﺮ در ﻣﺘﺮ(‪ ،‬و ‪ :Qu‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي‬
‫در ﻋﺮض واﺣﺪ )ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ(‪ ،‬و ‪ :Tn‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ )دﻗﯿﻘﻪ( ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻖ ﻣﻨﺎﺳﺐ آﺑﯿﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪9-4‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﻄﺢ آب و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺷﯿﺐ ﻧﻮار‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ و ﻋﻤﻖ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺪول ‪ 6-4‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺮﯾﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ (6-4‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ ‪) ،‬دﻗﯿﻘﻪ( ‪ ، TL‬در ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﮐﻢ‬
‫ﺷﯿﺐ ﻧﻮار ‪، S0 (m/m) ،‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ‬ ‫‪0.005‬‬ ‫‪0.001‬‬ ‫‪0.002‬‬ ‫‪0.004‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ‪، Qu (m2/s) ،‬‬ ‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ‪، Qu (m2/s) ،‬‬ ‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ‪، Qu (m2/s) ،‬‬ ‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ‪، Qu (m2/s) ،‬‬
‫‪، Tn (mm) ،‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪n=0/04‬‬ ‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‬

‫‪‬‬ ‫‪1 /9‬‬ ‫‪2/2‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫‪1/1‬‬ ‫‪1 /5‬‬ ‫‪1/9‬‬ ‫‪2 /0‬‬ ‫‪1/1‬‬ ‫‪1/1‬‬ ‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ‬
‫‪‬‬ ‫‪3 /1‬‬ ‫‪4/0‬‬ ‫‪4/8‬‬ ‫‪5/1‬‬ ‫‪1/4‬‬ ‫‪2 /0‬‬ ‫‪2/8‬‬ ‫‪3 /1‬‬ ‫‪1/2‬‬ ‫‪1/4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3 /9‬‬ ‫‪5/4‬‬ ‫‪7/1‬‬ ‫‪7/7‬‬ ‫‪1/6‬‬ ‫‪2 /3‬‬ ‫‪3/4‬‬ ‫‪3 /8‬‬ ‫‪1/4‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫دﻗﯿﻘﻪ در ﺟﺪول اراﺋﻪ‬
‫‪‬‬ ‫‪4 /4‬‬ ‫‪6/5‬‬ ‫‪9/2‬‬ ‫‪10/1‬‬ ‫‪1/6‬‬ ‫‪2 /5‬‬ ‫‪3/8‬‬ ‫‪4 /3‬‬ ‫‪1/4‬‬ ‫‪1/6‬‬ ‫ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا در‬
‫‪4 /8‬‬ ‫‪7/3‬‬ ‫‪10/8 12/1‬‬ ‫‪1/7‬‬ ‫‪2 /6‬‬ ‫‪4/1‬‬ ‫‪4 /6‬‬ ‫‪1/4‬‬ ‫‪1/6‬‬
‫‪‬‬
‫ﺳﻠﻮلﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫‪‬‬ ‫‪5 /1‬‬ ‫‪7/9‬‬ ‫‪12/1 13/7‬‬ ‫‪1/7‬‬ ‫‪2 /7‬‬ ‫‪4/2‬‬ ‫‪4 /9‬‬ ‫‪1/4‬‬ ‫‪1/6‬‬
‫‪‬‬ ‫‪5 /2‬‬ ‫‪8/1‬‬ ‫‪12/6 14/4‬‬ ‫‪1/7‬‬ ‫‪2 /7‬‬ ‫‪4/3‬‬ ‫‪4 /9‬‬ ‫‪1/4‬‬ ‫‪1/7‬‬ ‫ﯾﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺪدي‬
‫‪‬‬ ‫‪5 /2‬‬ ‫‪8/2‬‬ ‫‪12/9 14/8‬‬ ‫‪1/7‬‬ ‫‪2 /8‬‬ ‫‪4/4‬‬ ‫‪5 /0‬‬ ‫‪1/4‬‬ ‫‪1/7‬‬ ‫ﺛﺒﺖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪n=0/15‬‬ ‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‬
‫‪‬‬ ‫‪2/4‬‬ ‫‪2/2‬‬ ‫‪1 /2‬‬ ‫‪2/5‬‬ ‫‪2 /7‬‬ ‫‪2/7‬‬ ‫‪2 /7‬‬ ‫‪1/6‬‬ ‫‪2/5‬‬ ‫‪2/6‬‬ ‫‪1/1‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪1/6‬‬
‫‪‬‬ ‫‪6/ 3‬‬ ‫‪6 /3‬‬ ‫‪6 /2‬‬ ‫‪4/4‬‬ ‫‪5 /4‬‬ ‫‪6/ 2‬‬ ‫‪6 /4‬‬ ‫‪2/2‬‬ ‫‪3 /0‬‬ ‫‪4 /4‬‬ ‫‪1/3‬‬ ‫‪1/9‬‬ ‫‪2/1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪11/6‬‬ ‫‪12/5‬‬ ‫‪12/7‬‬ ‫‪5/7‬‬ ‫‪7 /7‬‬ ‫‪9/8‬‬ ‫‪10/4‬‬ ‫‪2/4‬‬ ‫‪3 /6‬‬ ‫‪5/1‬‬ ‫‪5 /7‬‬ ‫‪1/4‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪2/3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪18/4‬‬ ‫‪12/9‬‬ ‫‪22/7‬‬ ‫‪6 /8‬‬ ‫‪9 /7‬‬ ‫‪13/4‬‬ ‫‪14/6‬‬ ‫‪2/6‬‬ ‫‪3 /9‬‬ ‫‪5/9‬‬ ‫‪6 /6‬‬ ‫‪1/4‬‬ ‫‪2/2‬‬ ‫‪2/5‬‬
‫‪‬‬ ‫‪25/3‬‬ ‫‪32/9‬‬ ‫‪35/2‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪11/2‬‬ ‫‪16/3‬‬ ‫‪18/1‬‬ ‫‪2/7‬‬ ‫‪4 /2‬‬ ‫‪6/ 4‬‬ ‫‪7 /3‬‬ ‫‪1/4‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫‪2/6‬‬
‫‪‬‬ ‫‪32/5‬‬ ‫‪46/3‬‬ ‫‪51/2‬‬ ‫‪8/1‬‬ ‫‪12/4‬‬ ‫‪18/9‬‬ ‫‪21/4‬‬ ‫‪2/8‬‬ ‫‪4 /3‬‬ ‫‪6/ 8‬‬ ‫‪7 /7‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫‪2/6‬‬
‫‪‬‬ ‫‪36 /0‬‬ ‫‪53/6‬‬ ‫‪60/2‬‬ ‫‪8/3‬‬ ‫‪12/9‬‬ ‫‪20/0‬‬ ‫‪22/8‬‬ ‫‪2/8‬‬ ‫‪4 /4‬‬ ‫‪6/ 9‬‬ ‫‪7 /9‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫‪2/7‬‬
‫‪‬‬ ‫‪38/2‬‬ ‫‪58/4‬‬ ‫‪66 /2‬‬ ‫‪8/4‬‬ ‫‪13/2‬‬ ‫‪20/7‬‬ ‫‪23/6‬‬ ‫‪2/8‬‬ ‫‪4 /4‬‬ ‫‪7/0‬‬ ‫‪8 /0‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫‪2/7‬‬
‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ‪n=0/25‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2/2‬‬ ‫‪1/9‬‬ ‫‪1 /8‬‬ ‫‪2/8‬‬ ‫‪2 /8‬‬ ‫‪2/7‬‬ ‫‪2 /6‬‬ ‫‪2/2‬‬ ‫‪2 /7‬‬ ‫‪2/9‬‬ ‫‪3 /0‬‬ ‫‪1/2‬‬ ‫‪1/7‬‬ ‫‪2/3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪6/ 4‬‬ ‫‪6 /0‬‬ ‫‪5 /8‬‬ ‫‪5/8‬‬ ‫‪6 /6‬‬ ‫‪7/0‬‬ ‫‪7 /1‬‬ ‫‪3/4‬‬ ‫‪4 /4‬‬ ‫‪5/6‬‬ ‫‪6 /0‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪3/0‬‬ ‫‪3/4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪12/3‬‬ ‫‪13/1‬‬ ‫‪12/9‬‬ ‫‪8/5‬‬ ‫‪10/6‬‬ ‫‪12/5‬‬ ‫‪12/9‬‬ ‫‪4/1‬‬ ‫‪5 /8‬‬ ‫‪7/9‬‬ ‫‪8 /5‬‬ ‫‪1/6‬‬ ‫‪2/4‬‬ ‫‪3/5‬‬ ‫‪4/0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪19/9‬‬ ‫‪25/6‬‬ ‫‪26 /0‬‬ ‫‪10/9‬‬ ‫‪14/9‬‬ ‫‪19/1‬‬ ‫‪20/4‬‬ ‫‪4/5‬‬ ‫‪6 /7‬‬ ‫‪9/7‬‬ ‫‪10/8‬‬ ‫‪1/6‬‬ ‫‪2/5‬‬ ‫‪3/9‬‬ ‫‪4/4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪28/1‬‬ ‫‪43/5‬‬ ‫‪45/5‬‬ ‫‪12/8‬‬ ‫‪18/5‬‬ ‫‪25/6‬‬ ‫‪28/1‬‬ ‫‪4/8‬‬ ‫‪4 /7‬‬ ‫‪11/1‬‬ ‫‪12/4‬‬ ‫‪1/7‬‬ ‫‪2/6‬‬ ‫‪4/1‬‬ ‫‪4/6‬‬
‫‪‬‬ ‫‪36 /9‬‬ ‫‪70/5‬‬ ‫‪76 /5‬‬ ‫‪14/3‬‬ ‫‪21/7‬‬ ‫‪32/2‬‬ ‫‪36 /0‬‬ ‫‪5/0‬‬ ‫‪7 /8‬‬ ‫‪12/1‬‬ ‫‪13/8‬‬ ‫‪1/7‬‬ ‫‪2/7‬‬ ‫‪4/2‬‬ ‫‪4/8‬‬
‫‪‬‬ ‫‪41/3‬‬ ‫‪88/0‬‬ ‫‪97/5‬‬ ‫‪15/0‬‬ ‫‪23/1‬‬ ‫‪35/3‬‬ ‫‪39/9‬‬ ‫‪5/1‬‬ ‫‪8 /0‬‬ ‫‪12/5‬‬ ‫‪14/3‬‬ ‫‪1/7‬‬ ‫‪2/7‬‬ ‫‪4/3‬‬ ‫‪4/9‬‬
‫‪‬‬ ‫‪44/1 100/7 113/ 33 15/3‬‬ ‫‪24/0‬‬ ‫‪37/2‬‬ ‫‪42/4‬‬ ‫‪5/2‬‬ ‫‪8 /1‬‬ ‫‪12/8‬‬ ‫‪14/6‬‬ ‫‪1/7‬‬ ‫‪2/7‬‬ ‫‪4/3‬‬ ‫‪4/9‬‬

‫زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن)زﻣﺎن ﻗﻄﻊ آﺑﯿﺎري(‪:‬‬

‫زﻣﺎن ورود آب ﺑﻪ ﻧﻮار ‪ ، Ta ،‬ﻣﻌﺎدل اﺧﺘﻼف زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ ‪ ، TL ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ‪ ، Qu ،‬ﺷﯿﺐ ﻧﻮار ‪ ، S0،‬و ﺿﺮﯾﺐ‬
‫زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ‪ ، n ،‬ﻣﻌﯿﻦ و ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ ، Fn ،‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮآورد اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Ta  Tn  TL‬‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﻃﺮاﺣﯽ‪:‬‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺮاح ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﻮد‪ .‬از ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازه راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮداري ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﯾﮏ‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﻞ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﻌﻨﯽ داري ﺑﺮروي راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ در آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري دارد‪ .‬در ﺷﯿﺐ‬
‫ﻣﻼﯾﻢﺗﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ و ﺑﺮاي ﺧﺎكﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﺪت ﻧﻔﻮذ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﻻ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺎكﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﺪت ﻧﻔﻮذ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﯾﺎ‬
‫ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺎﻻ در آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﮐﻪ راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺑﺪﺳﺖ آﯾﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ 7-4‬راﻧﺪﻣﺎنﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﯽ آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري را اراﺋﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺟﺪول راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد آب در آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﯿﺐ‪،‬‬
‫ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي ﺧﺎك و ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آب آﺑﯿﺎري ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ (7-4‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﯿﺐ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آب و ﺷﻤﺎره ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ‬
‫ﺷﻤﺎره ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ‬
‫‪0/3‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1/0‬‬ ‫‪1/5‬‬
‫ﺷﯿﺐ‬
‫ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آب آﺑﯿﺎري )‪(mm‬‬
‫)‪(%‬‬
‫‪25 50 75 100 25 50 75 100 125 125 25 50 75 100 25 50 75 100 125‬‬
‫‪0/0005‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70 65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70 75‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪80 75‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪80‬‬
‫‪0/001‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70 70‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪75 75‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪80‬‬
‫‪0/002‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪50 65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70 65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70 70‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪75‬‬
‫‪0/003‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65 65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70 65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70‬‬
‫‪0/004‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪55 60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70‬‬
‫‪0/005‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪50 60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70‬‬
‫‪0/0075‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪65‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬
‫‪0/015‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪50 60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬
‫‪0/025‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬
‫‪0/03‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬
‫‪0/04‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪55‬‬
‫‪0/05‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪50‬‬
‫‪0/06‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪55‬‬

‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري‪:‬‬

‫در ﻃﺮاﺣﯽ آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي زﯾﺮ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺷﯿﺐ و ﻃﻮل ﻧﻮار ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺪاﮐﺜﺮ‪:‬‬
‫در آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶﭘﺬﯾﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮ واﺣﺪ ﻋﺮض ﻧﻮار ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶ از ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ زﯾﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺮاي ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻏﯿﺮﭼﻤﻨﯽ )‪ ،(Non Sod-forming crops‬از ﻗﺒﯿﻞ ﯾﻮﻧﺠﻪ‪:‬‬
 ‫‪0.75‬‬
‫‪Qu max  (1.765 *104 ) S 0‬‬
‫ﺑﺮاي ﮔﯿﺎﻫﺎﻧﯽ ﭼﻤﻨﯽ ﻣﺘﺮاﮐﻢ)‪ (Sod-forming crops‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﮐﺎﺷﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪0.75‬‬
‫‪Qu max  (3.53 *10 ) S 0‬‬
‫ﮐﻪ‪ : Qu ،‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي )ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ(؛ و ‪ : S0‬ﺷﯿﺐ ﻧﻮار )ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ( اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﺮاي ﺷﯿﺐﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻮار و ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺘﻔﺎوت ﮐﺎﺷﺖ در ﺟﺪول ‪ 8-4‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ (8-4‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ‪ ، Qu ،‬ﺑﺮاي ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﺘﺮاﮐﻢ و ﻏﯿﺮﻣﺘﺮاﮐﻢ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل‬

‫ﺷﯿﺐ ﻧﻮار‬ ‫ﻏﯿﺮﭼﻤﻨﯽ‬ ‫ﭼﻤﻨﯽ ﻣﺘﺮاﮐﻢ‬

‫‪-3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪10 m /s‬‬ ‫‪10 -3 m2/s‬‬
‫‪0/0005‬‬ ‫‪52/8‬‬ ‫‪106‬‬
‫‪0/001‬‬ ‫‪31/4‬‬ ‫‪62/8‬‬
‫‪0/002‬‬ ‫‪18/7‬‬ ‫‪37/3‬‬
‫‪0/003‬‬ ‫‪13/8‬‬ ‫‪27/5‬‬
‫‪0/004‬‬ ‫‪11/1‬‬ ‫‪22/2‬‬
‫‪0/005‬‬ ‫‪9/39‬‬ ‫‪18/8‬‬
‫‪0/0075‬‬ ‫‪6/93‬‬ ‫‪13/9‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪5/58‬‬ ‫‪11/2‬‬
‫‪0/015‬‬ ‫‪4/12‬‬ ‫‪8/24‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪3/32‬‬ ‫‪6/64‬‬
‫‪0/025‬‬ ‫‪2/81‬‬ ‫‪5/62‬‬
‫‪0/03‬‬ ‫‪2/45‬‬ ‫‪4/90‬‬
‫‪0/04‬‬ ‫‪1/97‬‬ ‫‪3/95‬‬
‫‪0/05‬‬ ‫‪1/67‬‬ ‫‪3/34‬‬
‫‪0/06‬‬ ‫‪1/46‬‬ ‫‪2/91‬‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن‪:‬‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در اﺑﺘﺪاي ﻧﻮار ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶ از ارﺗﻔﺎع ﻣﺮز ﻧﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ %25‬ارﺗﻔﺎع آزاد ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫ارﺗﻔﺎع ﻣﺮز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶ از ‪ 150‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻤﻖ ﺑﺰرگﺗﺮ در ﺑﻌﻀﯽ از‬
‫ﺧﺎكﻫﺎ ﻣﯿﺴﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﯿﺶ از ‪ 200‬ﯾﺎ ‪ 250‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﺑﻨﺪرت ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺟﺮﯾﺎن در اﺑﺘﺪاي ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻧﻮار ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪﺗﺮ از ‪ %0/4‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪0.6‬‬
‫‪d  1000Qu n 0.6 S 00.3‬‬
‫ﮐﻪ‪ : d n ،‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺟﺮﯾﺎن )ﻣﺘﺮ(؛ ‪ :Qu‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﺮ واﺣﺪ ﻋﺮض ﻧﻮار )ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ(؛ و ‪ :S0‬ﺷﯿﺐ ﻧﻮار )ﻣﺘﺮ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺘﺮ( اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از ﺟﺪول ‪ 9-4‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮآورد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ (9-4‬ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺟﺮﯾﺎن در اﺑﺘﺪاي ﻧﻮار ﺑﺮاي ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﻨﺪ‬
‫ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺟﺮﯾﺎن ‪، dn (mm) ،‬‬
‫ﺷﯿﺐ ﻧﻮار‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‬
‫‪، S0 (m/m) ،‬‬
‫‪، Qu (m2/s) ،‬‬ ‫‪0/04‬‬ ‫‪0/15‬‬ ‫‪0/25‬‬
‫‪0/0005‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪166/4‬‬ ‫‪22/3‬‬
‫‪0/001‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪24/9‬‬ ‫‪33/8‬‬
‫‪0/005‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪44/8‬‬ ‫‪99/1‬‬ ‫‪134/6‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪67/9‬‬ ‫‪150/2‬‬ ‫‪240‬‬
‫‪0/0005‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪14/5‬‬ ‫‪19/8‬‬
‫‪0/001‬‬ ‫‪39/7‬‬ ‫‪22/0‬‬ ‫‪29/9‬‬
‫‪0/0075‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪60/2‬‬ ‫‪87/7‬‬ ‫‪119/2‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪133‬‬ ‫‪180/7‬‬
‫‪0/0005‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪13/3‬‬ ‫‪18/1‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪0/001‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪20/2‬‬ ‫‪27/5‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪36/4‬‬ ‫‪80/5‬‬ ‫‪109/3‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪55/2‬‬ ‫‪122‬‬ ‫‪165/7‬‬
‫‪0/0005‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪11/8‬‬ ‫‪16/0‬‬
‫‪0/015‬‬ ‫‪0/001‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪17/9‬‬ ‫‪24/3‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪32/2‬‬ ‫‪71/3‬‬ ‫‪96/8‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪48/9‬‬ ‫‪108‬‬ ‫‪146/7‬‬
‫‪0/0005‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪14/7‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪0/001‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪16/4‬‬ ‫‪22/3‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪29/6‬‬ ‫‪65/4‬‬ ‫‪88/8‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪44/8‬‬ ‫‪99/1‬‬ ‫‪134/6‬‬
‫‪0/0005‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪13/8‬‬
‫‪0/001‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪15/4‬‬ ‫‪20/9‬‬
‫‪0/025‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪27/7‬‬ ‫‪61/1‬‬ ‫‪83/1‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪41/9‬‬ ‫‪92/7‬‬ ‫‪125/9‬‬
‫‪0/0005‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪13/0‬‬
‫‪0/001‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪14/5‬‬ ‫‪19/7‬‬
‫‪0/03‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪26/2‬‬ ‫‪57/9‬‬ ‫‪78/6‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪39/7‬‬ ‫‪87/7‬‬ ‫‪119/2‬‬
‫‪0/0005‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪12/0‬‬
‫‪0/001‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪13/3‬‬ ‫‪18/1‬‬
‫‪0/04‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪24/0‬‬ ‫‪53/1‬‬ ‫‪72/1‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪36/4‬‬ ‫‪80/5‬‬ ‫‪109/3‬‬
‫‪0/0005‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪----‬‬
‫‪0/001‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪12/5‬‬ ‫‪16/9‬‬
‫‪0/05‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪22/5‬‬ ‫‪49/7‬‬ ‫‪67/5‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪34/1‬‬ ‫‪75/3‬‬ ‫‪102/3‬‬
‫‪0/0005‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪----‬‬
‫‪0/001‬‬ ‫‪----‬‬ ‫‪11/8‬‬ ‫‪16/0‬‬
‫‪0/06‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪21/3‬‬ ‫‪47/0‬‬ ‫‪63/0‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪32/2‬‬ ‫‪71/3‬‬ ‫‪96/8‬‬
 :‫ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﮐﻢ‬
.‫ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺮﯾﺐ اﺳﺖ‬10-4 ‫ ﯾﺎ ﺟﺪول‬14-4 ‫ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬%0/4 ‫ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در اﺑﺘﺪاي ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻧﻮار ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻣﻌﺎدل‬
3 / 16 9 / 16
d  2454TL Qu n 3 / 8
‫ ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي‬:n ‫ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي )ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ(؛ و‬:Qu ‫ زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ )دﻗﯿﻘﻪ(؛‬:TL ‫ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن )ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ(؛‬:d ،‫ﮐﻪ‬
.‫ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ اﺳﺖ‬
‫ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ و ﻓﺮﺻﺖ‬،‫ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي‬،‫ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﯿﺐ‬10-4 ‫ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﻧﻮار ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻣﻼﯾﻢ در ﺟﺪول‬
.‫زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫( ﻋﻤﻖ ﻧﺮﻣﺎل ﺟﺮﯾﺎن در اﺑﺘﺪاي ﻧﻮار ﺑﺮاي ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﮐﻢ‬10-4 ‫ﺟﺪول‬
، S0 (m/m) ، ‫ﺷﯿﺐ ﻧﻮار‬
‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ‬ 0/005 0/001 0/002 0/004
، Qu (m2/s) ، ‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن‬ ، Qu (m2/s) ، ‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن‬ ، Qu (m2/s) ، ‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن‬ ، Qu (m2/s) ، ‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن‬
، Tn (mm) ،                

n=0/04 ‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‬

                
                
                
                
                
                
                
                

n=0/15 ‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‬

                
                
                
                
                
                
                
                

n=0/25 ‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‬

                
                
                
                
                
                
                
                
 ‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺪاﻗﻞ‪:‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻘﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﮐﻞ ﻋﺮض ﻧﻮار ﭘﺨﺶ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻮارﻫﺎي زﺑﺮﺗﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮارﻫﺎي ﺻﺎفﺗﺮ و‬
‫ﮐﺎﻣﻼً ﺷﯿﺐﺑﻨﺪي ﺷﺪه‪ ،‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻮﭼﮏﺗﺮي ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮ واﺣﺪ ﻋﺮض را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫‪ 15-4‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪Qu min  (5.95 *106 L * S 0 ) / n‬‬
‫ﮐﻪ‪ :L ،‬ﻃﻮل ﻧﻮار )ﻣﺘﺮ(؛ ‪ :S0‬ﺷﯿﺐ ﻧﻮار )ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ(؛ ‪ :Qumin‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺣﺪاﻗﻞ )ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ(؛ و ‪ :n‬ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي‬
‫ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﺪول ‪ 11-4‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ Q u /L‬ﺑﺮاي ﺷﯿﺐﻫﺎ و ﺿﺮاﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﻣﺨﺘﻠﻒ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ (11-4‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ Qu /L‬ﺑﺮاي ﺷﯿﺐﻫﺎ و ﺿﺮاﯾﺐ ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‬
‫ﺷﯿﺐ ﻧﻮار‬ ‫‪0.04‬‬ ‫‪0.15‬‬ ‫‪0.25‬‬
‫‪، S0 (m/m) ،‬‬ ‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ‪، Qu (m /s) ،‬‬
‫‪2‬‬

‫‪10-5 m2/s‬‬ ‫‪10 -5 m2/s‬‬ ‫‪10-5 m2/s‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫ﺷﯿﺐ ﺣﺪاﮐﺜﺮ‪:‬‬
‫ﺷﯿﺐ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﺠﺎز ﺑﺮاي ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد‪ ،‬راﻧﺪﻣﺎن و ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎي ﻧﻔﻮذ داده ﺷﺪه را ﻣﯽﺗﻮان از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 16-4‬ﯾﺎ ﺟﺪول ‪12-4‬‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورد‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪n * Fn‬‬ ‫‪‬‬
‫‪S 0 max‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0‬‬‫‪.‬‬ ‫‪0117‬‬ ‫‪E‬‬ ‫*‬ ‫‪T‬‬‫‪n‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 16-4‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻌﯿﺎر ﺣﺪاﻗﻞ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻨﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﯿﺐ ﻧﻮار ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺧﻄﺮات‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺟﺪول ‪ 12-4‬از ﻧﻈﺮ ﺗﺌﻮري اﻣﮑﺎن اﻧﺠﺎم‬
‫آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري در ﺷﯿﺐﻫﺎي ﺧﯿﻠﯽ ﺗﻨﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ از ﺷﯿﺐﻫﺎي ﻣﻼﯾﻢﺗﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﯿﺐﻫﺎي ﺗﻨﺪﺗﺮ‬
‫از ‪ 4‬درﺻﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﯾﮏ ﺧﻄﺮ ﺟﺪي اﺳﺖ و اﺳﺘﻔﺎده از آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري در ﺷﯿﺐﻫﺎي ﺗﻨﺪﺗﺮ از ‪ %6‬ﺧﯿﻠﯽ اﺑﻬﺎم آﻣﯿﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ (12-4‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺷﯿﺐ ‪ ، S0max ،‬ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﯾﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻃﻮل‬
‫ﻧﻮار ‪ 30‬ﻣﺘﺮ ﻣﺤﺪود ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‬
‫ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﺷﻤﺎره‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫آب آﺑﯿﺎري‬
‫ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ‬ ‫راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد آب ‪،  ،‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻃﻮل ﻧﻮار‪:‬‬

‫ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻃﻮل ﺗﺌﻮرﯾﮑﯽ ﺑﺮاي ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎز ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺠﺎز ي اﻋﻤﺎل ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ در ﺷﯿﺐﻫﺎي ﺗﻨﺪ و ﯾﺎ ﻋﻤﻖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﺮﯾﺎن در ﺷﯿﺐﻫﺎي ﮐﻢ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺴﻄﺢ ﻣﺤﺪود ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻮل ﻧﻮار‬
‫ﻣﺠﺎز در ﺧﺎكﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﺪت ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي ﮐﻢ و ﺷﯿﺐﻫﺎي ﮐﻢ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 17-4‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي اﺟﺮاﯾﯽ زﯾﺎد را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﭘﯿﻤﻮدن ﻣﺴﯿﺮﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﯽ و ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺟﺮاي اﯾﻦ ﻃﻮلﻫﺎ را ﻏﯿﺮ ﻋﻤﻠﯽ ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬ﻃﻮل ﻧﻮار ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﻪ ﺑﯿﺶ از ‪ 400‬ﻣﺘﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬
‫) ‪Q * E (Tn  TL‬‬
‫‪Lmax  u‬‬
‫‪0.00167 Fn‬‬
‫ﮐﻪ‪ :Qu ،‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺪاﮐﺜﺮ )ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ( ﺑﻮده ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻻت ‪ 14-4‬ﯾﺎ ‪ 15-4‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮآورد اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺪون رواﻧﺎب‪:‬‬
‫ﺑﺎ اﻧﺠﺎم اﺻﻼﺣﺎﺗﯽ در ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻮار‪ ،‬راﻧﺪﻣﺎنﻫﺎي ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﺣﺬف رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺻﻼﺣﺎت ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ‬
‫اﻧﺘﻬﺎي ﻧﻮار و ﮐﺎﻫﺶ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي‪ ،‬ﯾﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻃﻮل ﻧﻮار و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﯾﺠﺎد ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻧﻮار ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻧﻮار‪:‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻃﻮل ﻧﻮار ﺑﻪ ﻣﻘﺪاري ﮐﻤﺘﺮ از دو ﻣﻮرد زﯾﺮ ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻃﻮل ‪) Le‬ﻣﺘﺮ(‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ و ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ﻣﻌﺎدل ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻖ در ﻧﻮار ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Fn‬‬
‫‪Le ‬‬
‫‪1000S 0‬‬
‫ﮐﻪ‪: F n ،‬ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري )ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ( و ‪ : S0‬ﺷﯿﺐ ﻧﻮار )ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ( اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﺬف ﺗﻤﺎم ﯾﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﺷﯿﺐ در اﻧﺘﻬﺎي ﭘﺎﺋﯿﻦ‬
‫دﺳﺖ ﻧﻮار و ﺑﺎ ﺗﺴﻄﯿﺢ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻃﻮل ﻣﺤﺪود ﺷﺪه ﺑﺎ ﺷﯿﺐ‪ ،‬را اﻓﺰاﯾﺶ داد‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻃﻮل ﻣﻌﺎدﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ آب ﺣﺎﺻﻞ از رواﻧﺎب ﭘﺎﯾﺎب‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ آﺑﯿﺎري اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Le  1 E / 100ri * rn * L‬‬
‫ﮐﻪ‪ :Le ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻃﻮل ﻣﺠﺎز در ﻧﻮار ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺴﺘﻪ )ﻣﺘﺮ(؛ ‪ :E‬راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد آب )درﺻﺪ(؛ ‪ ri‬و ‪ :rn‬ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي ﺑﯿﺎن اﺛﺮات ﻧﻔﻮذ‬
‫و زﺑﺮي ﺑﺮ روي رواﻧﺎب؛ و ‪ :L‬ﻃﻮل ﻧﺮﻣﺎل ﺣﺎﺻﻞ از ﻃﺮاﺣﯽ )ﻣﺘﺮ( اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺮاي ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي ‪ ri‬و ‪ rn‬در ﺟﺪول ‪13-4‬‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺴﺘﻪ)ﺑﺪون ﮔﺴﺘﺮش(‪:‬‬
‫در ﻣﺰراﻋﯽ ﮐﻪ ﻃﻮل ﻧﻮار ﺛﺎﺑﺖ ا ﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺴﺘﻪ و ﺣﺬف رواﻧﺎب ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﻣﯿﺴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺪت‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ را ﻣﯽﺗﻮان از ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﺗﺨﻤﯿﻦ زد‪:‬‬
‫‪Qu‬‬
‫‪Que ‬‬
‫)‪1  ri * rn (1  E / 100‬‬
‫ﮐﻪ؛ ‪ : Que‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﺮ واﺣﺪ ﻋﺮض ﻧﻮار ﺑﺮاي ﻧﻮار ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺴﺘﻪ )ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ(‪ : Qu ،‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﺮاي‬
‫ﻧﻮار ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎز )ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ(‪ :E ،‬راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد )درﺻﺪ(‪ ،‬و ‪ ri‬و ‪ :rn‬ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﯽ ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 13-4‬داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 20-4‬ﻓﺮض ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺰرگ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻌﻨﯽداري در‬
‫زﻣﺎنﻫﺎي ﺗﺎﺧﯿﺮ و ﭘﺴﺮوي ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ (13-4‬ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي زﺑﺮي و ﻧﻔﻮذ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﯿﻦ رواﻧﺎب ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ‬
‫ﻓﺎﮐﺘﻮر زﺑﺮي ‪ ) ، rn ،‬ﺑﯽ ﺑﻌﺪ(‬ ‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي‬ ‫ﻓﺎﮐﺘﻮر ﻧﻔﻮذ ‪ ) ، ri ،‬ﺑﯽ ﺑﻌﺪ(‬ ‫ﺷﻤﺎره ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ‬
‫‪0/80‬‬ ‫‪0/10‬‬ ‫‪0/90‬‬ ‫‪0/3‬‬
‫‪0/75‬‬ ‫‪0/15‬‬ ‫‪0/80‬‬ ‫‪0/5‬‬
‫‪0/70‬‬ ‫‪0/20‬‬ ‫‪0/70‬‬ ‫‪1/0‬‬
‫‪0/65‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/65‬‬ ‫‪1/5‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪0/60‬‬ ‫‪2/0‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪0/50‬‬ ‫‪3/0‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪0/40‬‬ ‫‪4/0‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ‪:‬‬
 ‫دادهﻫﺎ‪:‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ‬
‫‪ 100‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري )‪(Fn‬‬
‫‪ 0/001‬ﻣﺘﺮ در ﻣﺘﺮ‬ ‫ﺷﯿﺐ ﻧﻮار )‪(S0‬‬
‫‪0/15‬‬ ‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ )‪(n‬‬
‫‪ 70‬درﺻﺪ‬ ‫راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد )‪(E‬‬
‫‪ 150‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﻣﺠﺎز ﺟﺮﯾﺎن‬
‫‪ 250‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻃﻮل ﻧﻮار)‪(L‬‬
‫ﯾﻮﻧﺠﻪ‬ ‫ﮔﯿﺎه‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ )‪(Tn‬‬
‫زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ )‪(T L‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﻃﺮاﺣﯽ )‪(Qu‬‬
‫زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ورود ﺟﺮﯾﺎن )‪(T a‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺠﺎز ﻃﻮل در ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ در ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺴﺘﻪ )‪(Que‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺪاﮐﺜﺮ )‪(Qumax‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن )‪(d‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺪاﻗﻞ )‪(Qumin‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺷﯿﺐ )‪(S0max‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻃﻮل ﻧﻮار در ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎز‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪1/ 0.748‬‬
‫‪ 100  7.0 ‬‬
‫‪Tn  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 337 mm‬‬
‫‪ 1.196 ‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺟﺪول‪ ،‬زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﯿﻦ ‪ 7/5‬ﺗﺎ ‪ 21/4‬دﻗﯿﻘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اوﻟﯿﻦ ﺣﺪس زﻣﺎن‬
‫ﺗﺎﺧﯿﺮ ﻣﻌﺎدل ‪ 17‬دﻗﯿﻘﻪ ﻓﺮض ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ‪:‬‬
‫)‪(0.00167)(100)(250‬‬
‫‪Qu ‬‬ ‫‪ 0.00186m 2 / s‬‬
‫)‪(337  17)(70‬‬
‫ﺑﺮاي ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯿﺎنﯾﺎﺑﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﮐﻪ زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ 13‬دﻗﯿﻘﻪ‬
‫اﺻﻼح ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﻘﺪار ﺟﺮﯾﺎن ورودي اﺻﻼﺣﯽ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
 ‫)‪(0.00167)(100)(250‬‬
‫‪Qu ‬‬ ‫‪ 0.00184m 2 / s‬‬
‫)‪(337  13)(70‬‬
‫زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ را ﭼﮏ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫‪(0.15)1.2 (0.00184) 0.2‬‬
‫‪TL ‬‬ ‫‪1.6‬‬
‫‪ 13.4 min  13 min‬‬
‫‪‬‬ ‫‪(0.0094)(0.15)(0.00184) 0.175 ‬‬
‫‪120 0.001 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪(337) 0.88 (0.001) 0.5‬‬ ‫‪‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ‪ ،‬زﻣﺎن آﺑﯿﺎري ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪Ta  337  13  324 min‬‬
‫ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮاي ﻧﻮارﻫﺎي ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺴﺘﻪ و ﺑﺪون ﮔﺴﺘﺮش ﻃﻮل‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن اﺻﻼﺣﯽ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪0.00184‬‬
‫‪Que ‬‬ ‫‪ 0.00156m 2 / s‬‬
‫)‪1  (0.80)(0.75)(1  0.70‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻮارﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﻧﻮار ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻃﻮل اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ﻣﻌﺎدل اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Le  ‬‬ ‫‪  100m based‬‬ ‫‪on slope‬‬
‫‪ (1000)(0.001) ‬‬
‫‪Le  (1  0.70)(0.80)(0.75)(250)  45m based on runoff‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻓﻮق‪ ،‬ﻃﻮل ﺟﺪﯾﺪ ﻧﻮار ﮐﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﻃﻮل آن ﺑﺎ رواﻧﺎب ﻣﺤﺪود ﺷﺪه ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪L  250  45  295m‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮاي ﻣﺰرﻋﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Qu max  (1.765 *104 )(0.001) 0.75  0.031  0.00184‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮاي ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪d  (2454)(13)3 /16 (0.00184)9 /16 (0.15)3 / 8  56mm  150mm‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺷﯿﺐ‪ ،‬ﻃﻮل ﻧﻮار و ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ‪ ،‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺨﻤﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪6‬‬
‫)‪Qu min  (5.95 *10 )(250)(0.001‬‬
‫‪0 .5‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0.00031  0.00184m 2 / s‬‬
‫‪0.15‬‬
‫ﺷﯿﺐ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮاي دادهﻫﺎي ﻣﺰرﻋﻪ ﻓﻮق ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ‪:‬‬

‫)‪S 0 max  (0.15)(100‬‬ ‫‪  0.0030m / m which is  0.001m / m‬‬

‫‪‬‬ ‫‪(0.0117 )(70)(337)‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻃﻮل ﺑﺮاي ﻧﻮار ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎز ﻧﯿﺰﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫)‪Lmax  (0.031)(70)(337  13‬‬ ‫‪  4210m  250m‬‬

‫‪‬‬ ‫‪(0.00167)(100)‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري ﺑﻪ روش ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﻮﻫﺮ)‪(1974‬‬
‫اﻧﺪازه و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﻮارﻫﺎي ﺷﯿﺒﺪار ﺑﺮاي زراﻋﺖﻫﺎي ﺑﺎ رﯾﺸﻪ ﺳﻄﺤﯽ و ﻋﻤﯿﻖ و اﻧﻮاع ﺧﺎكﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻮﻫﺮ در ﺳﺎل‬
 ‫‪ 1974‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺬﮐﻮر را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺨﻤﯿﻦ اوﻟﯿﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ (14-4‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري در ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﺎ رﯾﺸﻪ ﺳﻄﺤﯽ‬
‫دﺑﯽ در واﺣﺪ‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﻤﻖ‬
‫درﺻﺪ ﺷﯿﺐ‬ ‫ﻧﻮار آﺑﯿﺎري‬
‫ﻋﺮض ﻧﻮار‬ ‫آب داده ﺷﺪه‬ ‫ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺧﺎك‬
‫ﻣﺘﺮ در ‪ 100‬ﻣﺘﺮ‬
‫)ﻟﯿﺘﺮ در ﺛﺎﻧﯿﻪ(‬ ‫)ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ(‬ ‫ﻋﺮض )ﻣﺘﺮ (‬ ‫ﻃﻮل )ﻣﺘﺮ (‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻟﻮم رﺳﯽ‪ :‬ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪60‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺑﺮ روي ﺧﺎك‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺗﺤﺖ اﻻرﺿﯽ ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮ‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫رس‪ :‬ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪60‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺑﺮ روي ﺧﺎك‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺗﺤﺖ اﻻرﺿﯽ ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮ‬

‫ﻟﻮم‪ :‬ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ‪ 15‬ﺗﺎ ‪45‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺑﺮ روي ﻻﯾﻪ‬
‫ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻔﻮذ‬

‫ﺟﺪول ‪ (15-4‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﻧﻮاري در ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﺎ رﯾﺸﻪ ﻋﻤﯿﻖ‬
‫دﺑﯽ در واﺣﺪ‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﻤﻖ‬
‫درﺻﺪ ﺷﯿﺐ‬ ‫ﻧﻮار آﺑﯿﺎري‬
‫ﻋﺮض ﻧﻮار‬ ‫آب داده ﺷﺪه‬ ‫ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺧﺎك‬
‫ﻣﺘﺮ در ‪ 100‬ﻣﺘﺮ‬
‫)ﻟﯿﺘﺮ در ﺛﺎﻧﯿﻪ(‬ ‫)ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ(‬ ‫ﻋﺮض )ﻣﺘﺮ (‬ ‫ﻃﻮل )ﻣﺘﺮ (‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺷﻨﯽ‪ :‬ﺑﺎ ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي ﺑﯿﺶ‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫از ‪ 2,5‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ در ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺷﻦ ﻟﻮﻣﯽ‪ :‬ﺑﺎ ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2,5‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ در ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻟﻮم ﺷﻨﯽ‪ :‬ﺑﺎ ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 1,2‬ﺗﺎ ‪ 1,8‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ در‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻟﻮم رﺳﯽ‪ :‬ﺑﺎ ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 0,6‬ﺗﺎ ‪ 0,8‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ در‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ‬
‫رس‪ :‬ﺑﺎ ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي ‪0,25‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ﺗﺎ ‪ 0,6‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ در ﺳﺎﻋﺖ‬
 ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺳﺮاب‪:‬‬
‫آب ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﮐﺮﺗﻬﺎ در ﻧﻬﺮﻫﺎي ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪه ﯾﺎ ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه در رو ﯾﺎ زﯾﺮ زﻣﯿﻦ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺮدد‪ .‬ﺳﺎزه ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﯾﺪ در ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺟﺮﯾﺎن آب ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ)‪: (Supply ditches‬‬
‫ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﻃﺮاﺣﯽ را ﺑﺮاي ﯾﮏ ﮐﺮت‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﻌﺪادي از ﮐﺮﺗﻬﺎ ﮐﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن آﺑﯿﺎري ﻣﯽﺷﻮﻧﺪف ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ آب در ﻧﻬﺮﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ورودي آب ﺑﻪ ﮐﺮت ﺑﺎﯾﺪ ‪ 0/15‬ﺗﺎ ‪ 0/3‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از‬
‫ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻣﺴﻄﺢ ﮐﺮت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن در ﺟﺎﺋﯿﮑﻪ اﻣﮑﺎن دارد ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺮﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ‪ %0/1‬ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﮏ دﻣﻬﺎ و ﻧﯿﺮوي ﮐﺎﮔﺮي ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
 ‫ﺧﺮوﺟﯿﻬﺎي ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ‪:‬‬
‫ﺧﺮوﺟﯿﻬﺎي ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ ﮐﻪ آب را از ﻧﻬﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺮت ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻧﻮاع ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺮوﺟﯿﻬﺎي ذوزﻧﻘﻪاي ﯾﺎ ﻣﺴﺘﻄﻠﯿﻠﯽ درﯾﭽﻪدار ﮐﻪ در ﯾﮏ ﺑﺪﻧﻪ ﮐﺎﻧﺎل در ﺟﺎﺋﯿﮑﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ آب ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺮت‬
‫ﺗﺨﻠﯿﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺮوﺟﯿﻬﺎي روزﻧﻪاي درﯾﭽﻪدار زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻧﻬﺮ ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن آﺑﯿﺎري‬
‫ﺷﻮد ﺑﺮاي ﻣﯽﻧﯿﻤﻮم ﺳﺎزي اﺛﺮات اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﺑﺮ دﺑﯽ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺧﺮوﺟﯿﻬﺎي ﻟﻮﻟﻪاي‪:‬‬
‫ﯾﮏ ﺳﺎزه ﺧﺮوﺟﯽ ﯾﺎ ﻫﯿﺪراﻧﺖ در ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل آب ﺑﻪ ﮐﺮت ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ‪:‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن آب ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺮت ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ و اﯾﺠﺎد ﺣﻔﺮه در ﻣﺤﻞ ﺧﺮوﺟﯽ آﺑﮕﯿﺮ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﺎزه ﻫﺎي آﺑﮕﯿﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﮐﺎﻫﺶ اﻧﺮژي ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻮﻧﺪف ﺗﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺨﻠﯿﻪ‬
‫ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﻞ ﺧﺮوﺟﯽ‪:‬‬
‫ﺗﻌﺪاد و ﻣﺤﻞ ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺨﻠﯿﻪ آب ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺮﺗﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز و ﻋﺮض ﮐﺮت ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﻬﺎي ﮐﺮت ﺗﺎ ‪ 60‬ﻣﺘﺮ و ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎي ﺗﺎ ‪ 0/4‬ﻣﺘﺮﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري )‪Furrow and Corrugation Irrigation (USDA, 1979‬‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻒ‪ :‬در اﯾﻦ روش ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎي ﮐﻢ ﻋﻤﻖ‪ ،‬ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺎ ﻓﻮاﺻﻞ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺮروي ﺷﯿﺐ ﻋﺮﺿﯽ و ﻃﻮﻟﯽ ﻣﺰرﻋﻪ ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻋﻤﻞ آﺑﯿﺎري ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬آب از اﺑﺘﺪاي ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻓﺎرو ﺑﻪ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﮔﯿﺎﻫﺎن ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ﻣﺠﺎورت‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﯾﺎ ﺑﯿﻦ ﻓﺎروﻫﺎ وارد ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﺋﯿﻦ دﺳﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آب ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﻋﻤﻖ ﮐﺎرﺑﺮد و ﻧﻔﻮذ اﻓﻘﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﯿﺎر وارد ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫روش آﺑﯿﺎري در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺑﻪ روش ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻧﻮاع ﮔﯿﺎﻫﺎن و ﺳﺎﯾﺰ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎي آﺑﯿﺎري اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺑﯿﺎري ﻓﺎرو ﯾﺎ ﺷﯿﺎري ﺑﺮاي ﮔﯿﺎﻫﺎن ردﯾﻔﯽ ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮرار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ آﺑﯿﺎري ﻧﺸﺘﯽ‬
‫)‪(Corrugation irrigation‬ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻮازي و ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮروي ﺷﯿﺒﻬﺎي ﺗﻨﺪ در ﻣﺰرﻋﻪ‬
‫اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﮔﯿﺎﻫﺎن ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﻻ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬در آﺑﯿﺎري ﻧﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺟﻮﯾﭽﻪ ﻫﺎ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﺑﺬر ﭘﺎﺷﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﺮاي ﮔﯿﺎﻫﺎن ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ‪ ،‬ﺷﮑﻞﺑﻨﺪي ﻓﺎروﻫﺎ ﻣﺠﺪداً ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﺻﻮل ﮐﺎرﺑﺮد آب در آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري و ﻧﺸﺘﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎي اوﻟﯿﻪ در اﯾﻦ دو روش ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺰ‬
‫ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ‪ ،‬ﺷﮑﻞ و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻨﺪي آﻧﻬﺎ و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﯾﺰ و ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ در دو روش آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري و ﻧﺸﺘﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺎروﻫﺎ در ﮔﯿﺎﻫﺎن ردﯾﻔﯽ داراي ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‬
‫ﺳﻬﻤﻮي ﺑﻮده ﮐﻪ ﮐﻒ ﺻﺎف و ﺷﯿﺐ دﯾﻮاره ‪ 2‬ﺑﻪ ‪ 1‬دارﻧﺪ‪ .‬ﺟﻮﯾﭽﻪﻫﺎي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﺸﺘﯽ داراي ﻋﺮض ﮐﻒ ‪ 60‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ و ﺷﯿﺐ‬
‫دﯾﻮاره ‪ 1‬ﺑﻪ ‪ 1‬ﺑﻮده ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ در اﯾﻦ روش ﺣﺪود ‪ 100‬ﺗﺎ ‪ 150‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد‪ :‬اﮐﺜﺮﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﺰروﻋﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﭘﯿﺎري ﯾﺎ ﻧﺸﺘﯽ آﺑﯿﺎري ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺠﺰ ﮔﯿﺎﻫﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ را‬
‫ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ ﻣﺜﻞ ﺑﺮﻧﺞ‪ .‬روش ﺷﯿﺎري ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮔﯿﺎﻫﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﯿﺲ ﺷﺪﮔﯽ ﺳﺎﻗﻪ ﯾﺎ آﺳﻤﺎﻧﻪ ﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا‬
‫در اﯾﻦ روش ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻋﻤﻮﻣﺎً روي ﭘﺸﺘﻪﻫﺎ و ﺑﯿﻦ ﺷﯿﺎرﻫﺎ ﮐﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ روش آﺑﯿﺎري ﺑﺮاي ﺧﺎﮐﻬﺎي ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً رﯾﺰ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐﻪ داراي ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻧﮕﻬﺪاري و ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﺎﻻﯾﯽ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮده زﯾﺮا ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ آب در دو ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻮد و اﻓﻖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ روش ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﺧﺎﮐﻬﺎي‬
‫ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﺧﯿﻠﯽ رﯾﺰ داﻧﻪ ﮐﻪ در آﻧﻬﺎ ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد و آب ﺑﺼﻮرت ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ در ﻧﻤﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺷﯿﺐ در زﻣﯿﻦ‪ ،‬رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ زﯾﺎد اﺗﻔﺎق ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﺧﺎﮐﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎي آﺑﯽ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﺑﺮاي دورهﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻧﯿﺎز دارد ﺗﺎ ﻧﻔﻮذ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺮﮐﺖ آب آﺑﯿﺎري در ﻓﺎروﻫﺎ ﯾﺎ ﺟﻮﯾﭽﻪﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﻧﺸﺘﯽ در ﺧﺎﮐﻬﺎي ﺷﻨﯽ ﯾﺎ ﻟﻮﻣﯽ ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﺒﮏ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻨﺪ ﺑﻮده و ﻧﻔﻮذ‬
‫اﻓﻘﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬آﺑﯿﺎري ﻧﺸﺘﯽ ﯾﺎ آﺑﯿﺎري ﻓﺎرو ﻣﻮﺛﺮ در اﯾﻦ ﺧﺎﮐﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎي ﮐﻮﺗﺎه‪ ،‬زﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﮐﻮﭼﮏ‪،‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﮐﺎﻧﺎﻟﻬﺎ و ﻋﻤﻖ ﮐﻢ ﮐﺎرﺑﺮد آب ﻧﯿﺎز دارد‪.‬‬
‫ﺷﯿﺐ ﺑﻨﺪي ﻓﺎروﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻣﺤﺪود ﺷﻮد ﮐﻪ رواﻧﺎب ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ و آﺑﯿﺎري در ﻣﺤﺪود ﻣﺠﺎز ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺷﯿﺐ ﻓﺎروﻫﺎ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 1‬درﺻﺪ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﯿﺐ ﺗﺎ ﺣﺪود ‪ %3‬در ﻧﻮاﺣﯽ ﺧﺸﮏ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ را ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﺮﻃﻮب ﺷﯿﺐ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 3‬درﺻﺪ ﺑﻮده‪ ،‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﯾﮏ‬
‫ﺷﯿﺐ ‪ 0/5‬درﺻﺪ ﯾﮏ ﺷﯿﺐ اﯾﺪهال اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﺮط اﯾﻨﮑﻪ ﻃﻮل ﻓﺎرو ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻮﺗﺎه ﻧﺸﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﺷﯿﺐ ‪ 0/03‬ﺗﺎ ‪ 0/05‬درﺻﺪ در‬
‫ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﺮﻃﻮب و ﻧﯿﻤﻪ ﻣﺮﻃﻮب ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ از اﻧﺠﺎم زﻫﮑﺸﯽ ﺳﻄﺤﯽ ﺑﻪ ﺣﺪ ﮐﻔﺎﯾﺖ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﯾﺪ‪ .‬ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﺷﯿﺐ ﻓﺎرو‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺎﮐﻬﺎي ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﭘﺬﯾﺮ را ﻣﯽﺗﻮان از ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﺗﻘﺮﯾﺐ ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪Smax  67 /( P30 )1.3‬‬

‫ﮐﻪ ‪ :P30‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ‪ 30‬دﻗﯿﻘﻪاي ﺑﻪ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﺑﺎ دوره ﺑﺮﮔﺸﺖ دو ﺳﺎﻟﻪ و ‪ :Smax‬ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﺷﯿﺐ ﻣﺠﺎز ﻓﺎرو ﺑﻪ درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﯿﺒﻬﺎ‬
‫در ﺧﺎﮐﻬﺎي ﻏﯿﺮ ﻓﺮﺳﺎﯾﺸﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﭼﻬﺎر ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﯿﺐﻫﺎي ﻋﺮﺿﯽ ﺑﺮاي ﻣﺰارع ﻓﺎرو ﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺷﯿﺒﻬﺎي ‪ 0/5‬درﺻﺪ ﯾﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮ آﺑﯿﺎري ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻄﻮر ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻪ ‪ 1/0‬درﺻﺪ و ﺑﺮاي ﺷﯿﺐ ﻫﺎي ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ‪ 0/5‬درﺻﺪ‬
‫ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪ .‬در ﻫﺮﺣﺎل از ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﯿﺐ ﻓﺎرو ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻮﯾﭽﻪ ﻫﺎي ﻧﺸﺘﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺷﯿﺐﻫﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ 1‬درﺻﺪ و ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 4‬درﺻﺪ ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ روش ﻣﻌﻤﻮﻻًٌ ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫ﻣﺮﻃﻮب ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ ﮐﻪ ﺧﻄﺮات ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺰﯾﺘﻬﺎ‪ :‬راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎ زﯾﺎد ﺑﻪ راﺣﺘﯽ در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ اﺳﺖ اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫در ﻣﺰرﻋﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و زﯾﻤﻨﻬﺎ ﺑﺼﻮرت ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ آﻣﺎده ﺳﺎزي ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي از ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﮑﺮار در‬
‫اﯾﻦ روش رﺷﺪ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات زﯾﺎدي در ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﭘﻼن‪ ،‬ﯾﺎ روﺷﻬﺎي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري اوﻟﯿﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ در اﯾﻦ روش ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮده اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي آﻣﺎده ﺳﺎزي ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻧﯿﺎز ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻓﺎروﻫﺎ ﯾﺎ ﺟﻮﯾﭽﻪ ﻫﺎي ﻧﺸﺘﯽ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم‬
‫دﯾﮕﺮ ﻋﻤﻠﯿﺎت زراﻋﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﮐﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺧﺖ ﺳﻄﺤﯽ در آﻧﻬﺎ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﺳﯿﻼﺑﯽ ﻣﯿﺶ‬
‫وﻧﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ آﺑﯿﺎري ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا آب ﺑﺼﻮرت اﻓﻘﯽ زﯾﺮ ﺳﻄﺢ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ آب در ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺎﻗﻪ ﮔﯿﺎه ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﻧﺎﺷﯽ از آﺑﯿﺎري اﺗﻔﺎق ﻧﺨﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‪ .‬در اﯾﻦ روش آﺑﯿﺎري زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﻓﺎروﻫﺎ داراي ﺷﯿﺐ ﮐﺎﻓﯽ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﻪ ﺣﺪ ﮐﻔﺎﯾﻨﺖ وﺟﻮد دارد‪ ،‬زﻫﮑﺸﯽ ﺳﻄﺤﯽ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫ﺑﺎران‪ ،‬ﺑﺎ آﺑﯿﺎري ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در اﯾﻦ روش وﺟﻮد دارد‪ ،‬زﯾﺮا ﻇﺮﻓﯿﺖ ذﺧﯿﺮه آب ﻣﻮﺟﻮد ﺧﺎك ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻣﻘﺪار رﻃﻮﺑﺘﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻓﺎرو در زﻣﺎن آﺑﯿﺎري ﮐﺴﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎ‪ :‬ﺧﻄﺮات ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ در ﺷﯿﺒﻬﺎي ﺗﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ روش در ﻧﻮاﺣﯽ ﮐﻪ ﺷﺪتﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ وﺟﻮد دارد‪ ،‬را‬
 ‫ﻣﺤﺪود ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬زﯾﺮا ﺷﺪت‬
‫ﺑﺎﻻي ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ ﺷﺪه ﮐﻪ اﯾﻦ رواﻧﺎب ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﻓﺎروﻫﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺧﻄﺮات ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎك و‬
‫ﺧﻄﺮات ﻧﺎﺷﯽ از ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ ﺷﺪن ﮔﯿﺎه را اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﺪ‪ .‬رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ ﺑﺠﺰ در زﻣﯿﻨﻬﺎي ﻣﺴﻄﺢ و ﺟﺎﺋﯿﮑﻪ ﺑﺪون ذﺧﯿﺮه ﺳﻄﺤﯽ‬
‫آب ﺳﺮﯾﻌﺎٌ ﻧﻔﻮذ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ دﻗﺖ ﺑﺎﻻﺋﯽ ﺑﺮاي دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ آب‬
‫ﺑﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﮑﻬﺎي ﻧﺎﺷﯽ از ﺧﺎك ﯾﺎ آب آﺑﯿﺎري ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﻟﺒﻪ ﺟﻮﯾﭽﻪ ﻫﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز ﺗﻨﺶ در ﮔﯿﺎه‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺨﺶ اﻓﻘﯽ آب در ﺧﺎﮐﻬﺎي درﺷﺖ داﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺪ ﮐﻔﺎﯾﺖ ﺑﺮاي ﻣﺮﻃﻮب ﮐﺮدن ﺑﯿﻦ ﻓﺎروﻫﺎ اﺗﻔﺎق ﻧﯿﺎﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺴﻄﯿﺢ زﻣﯿﻦ ﺑﻄﻮر ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺮاي ﺷﯿﺐﺑﻨﺪي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻓﺎروﻫﺎ ﯾﺎ ﺟﻮﯾﭽﻪﻫﺎي ﻧﺸﺘﯽ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري‪:‬‬
‫ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري ﯾﺎ ﻧﺸﺘﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﺪ از ﺟﻤﻊآوري اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺎك ﻣﺰرﻋﻪ‪ ،‬ﮔﯿﺎﻫﺎن‪ ،‬ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ‪،‬‬
‫ﺳﺎﯾﺰ و ﺷﮑﻞ ﻧﻮاﺣﯽ ﺗﺤﺖ آﺑﯿﺎري ‪ ،‬ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺰرﻋﻪ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﮐﺸﺎورز‪ ،‬و ﺗﺮﺟﯿﺤﺎت ﺷﺨﺼﯽ ﮐﺸﺎورز‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻮاﺣﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻃﺮاح ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻧﻔﻮذ و ﻇﺮﻓﯿﺘﻬﺎي ذﺧﯿﺮه آب ﺧﺎﮐﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ‬
‫ﮔﯿﺎﻫﯽ ﮐﻪ رﺷﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ ،‬را ﺑﺪاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻋﻤﻖ ﮐﺎرﺑﺮد آب و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﯿﺎرﻫﺎ و ﺟﻮﯾﭽﻪ ﻫﺎ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ ﺟﻬﺖ و ﺷﯿﺐ ﻓﺎروﻫﺎ و ﻃﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺰرﻫﺎي ﻣﻌﯿﻦ و ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﯾﺪ اﺟﺮا ﺷﻮﻧﺪ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺗﺠﻬﯿﺰات و ﺗﺪارﮐﺎت در اﺧﺘﯿﺎر زارع ﻓﺎﺻﻠﻪ و ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺷﯿﺎرﻫﺎ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﮐﺸﺎورز‬
‫ﻧﻮع ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﺸﺘﯽ و ﺷﯿﺎري ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي آﺑﯿﺎري ﮐﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن اراﺋﻪ ﻣﯽﮔﺮدد را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺷﯿﺎر و زﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﻫﺮ دو ﺗﻮﺳﻂ روﺷﯽ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣﯽﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس آﺑﯿﺎري ﻧﺮﻣﺎل و ﺗﻨﻈﯿﻤﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﻋﻤﻖ‪ ،‬زﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد‪ ،‬و ﺷﺪت‬
‫ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎي ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﺮاي آﺑﯿﺎرﯾﻬﺎي ﻣﺸﺨﺺ در ﻃﯽ ﻓﺼﻞ رﺷﺪ اراﺋﻪ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ و ﮐﻔﺎﯾﺖ ﮐﺎرﺑﺮد ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ آب در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻌﺎدل ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻖ‬
‫ﺧﺎﻟﺺ آب ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ زﻣﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﻣﺤﺪود ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎن آﺑﯿﺎري در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﯿﻦ ﭘﯿﺸﺮوي و ﭘﺴﺮوي آب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺿﯿﺎت ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري ‪:‬‬
‫اراﺋﻪ رواﺑﻂ ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻓﺮﺿﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ در ﻣﻘﺎﺑﻞ زﻣﺎن‪ ،‬ﺷﺪﺗﻬﺎي ﭘﯿﺸﺮوي و ﭘﺴﺮوي‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬و ﻧﻔﻮذ ﻣﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﺑﺎ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺮﻃﻮب دارد‪ .‬ﻓﺮض ﺷﺪه ﮐﻪ ﺷﺪت ﭘﯿﺸﺮوي ﺗﺎﺑﻌﯽ از ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻧﻔﻮذ ﺧﺎك‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﺷﯿﺎر‪ ،‬ﺷﯿﺐ‪،‬‬
‫ﻃﻮل‪ ،‬و زﺑﺮي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري‪:‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﻫﺎي ورودي ﺑﻪ ﺷﯿﺎر ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻇﺮﻓﯿﺖ ﮐﺎﻧﺎل ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﮑﻞ و ﺳﺎﯾﺰ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‪ ،‬ﺷﯿﺐ‪ ،‬و زﺑﺮي ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬
‫ﻣﺤﺪود ﺷﺪه‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ رود‪ .‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازهاي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺮوي آب در ﺷﯿﺎر‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ‬
‫را در ﮐﻞ ﻃﻮل ﺷﯿﺎر ﺑﺪﺳﺖ دﻫﺪ‪ .‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎي ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﻓﺮﺳﺎﯾﺸﯽ ﻣﺤﺪود ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺎكﻫﺎي‬
‫ﻓﺮﺳﺎﯾﺶﭘﺬﯾﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﯿﺶ از ‪ 0/15‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ زﯾﺎدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺎكﻫﺎي‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶﭘﺬﯾﺮي ﮐﻤﺘﺮ ﺗﺎ ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ‪ 0/18‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ و ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ و‬
‫ﺷﯿﺐ ﻣﻌﯿﻦ در ﺷﯿﺎر ﺑﻪ زﺑﺮي ﯾﺎ ﻧﺎﻫﻤﻮاريﻫﺎي ﺳﻄﺢ ﺷﯿﺎر واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮاﯾﺐ زﺑﺮي ‪ 0/04‬در آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري و ‪ 0/10‬در‬
‫آﺑﯿﺎري ﻧﺸﺘﯽ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
 ‫زﻣﺎن ﭘﺴﺮوي‪ ،‬زﻣﺎن ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﺷﺪن آب در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻌﺪ از ورود آب ﺑﻪ آن ﻧﻘﻄﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺷﮑﻞ‪ ،‬و ﺷﯿﺐ‬
‫ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺧﺎك ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎن ﭘﺴﺮوي‪ ،‬ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻮﺗﺎه و ﻓﺎﺑﻞ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮدن اﺳﺖ ﺑﺨﺼﻮص زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﺷﯿﺐ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً‬
‫ﺑﯿﺶ از ‪ 0/05‬درﺻﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﭘﺴﺮوي‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻬﻤﯽ را از ﻓﺮﺻﺖ ﻧﻔﻮذ در ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﮐﻢ )ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 0/5‬درﺻﺪ( و‬
‫ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﻣﺴﻄﺢ‪ ،‬را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ زﯾﺎد‪ ،‬ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﻻزم ﺑﺬﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶ از ‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 25‬درﺻﺪ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺻﻮل ﮐﻨﺘﺮل آب ورودي ﺑﻪ ﺷﯿﺎر‪:‬‬
‫ﺳﻪ اﺻﻞ ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل آب ورودي ﺑﻪ ﺷﯿﺎر وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻧﻮع ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺻﻮل ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ‬
‫از‪ (a :‬ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ورودي در ﮐﻞ زﻣﺎن آﺑﯿﺎري ﺑﺮاي ﺷﯿﺎر ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎز‪ ،‬ﮐﻪ رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ آن ﺟﻤﻊآوري‬
‫ﺷﺪه و ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد؛ ‪ (b‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن در ﺷﯿﺎر ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎز‪ ،‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻓﺎز ﭘﯿﺸﺮوي ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺗﺎ زﻣﺎن ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ﺑﻄﻮر ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮐﺎﻫﺸﯿﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﯿﺎر ﻋﺮﺿﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد؛ ‪ (c‬ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﻣﺴﻄﺢ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﺣﺬف رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ در اﻧﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ‬
‫ﻧﻔﻮذ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪه‪ ،‬در ﺷﯿﺎر وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﺻﻞ ﺳﻮم ﺑﺮاي ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﻣﺴﻄﺢ ﯾﺎ ﺟﺎﻫﺎﺋﯿﮑﻪ در ﮐﻞ ﻃﻮل ﺷﯿﺎر ﻋﻤﻖ آب‬
‫ﮐﻤﺘﺮ از ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري‪:‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮاي ﺳﯿﺴﺘﻢ آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري و ﻧﺸﺘﯽ رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﻃﻮل‪ ،‬زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ‪ ،‬رواﻧﺎب و راﻧﺪﻣﺎن‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﺰرﻋﻪ را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻃﺮاﺣﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻋﻤﻖ ﮐﺎرﺑﺮد‪ ،‬ﺷﺪت ﻧﻔﻮذ ﺧﺎك‪ ،‬ﺷﯿﺐ و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﯿﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫روﺷﻬﺎ و ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺠﺰا و ﻣﻌﯿﻨﯽ ﺑﺮاي ﻫﺮﯾﮏ از ﺳﻪ روش)ﺳﻪ اﺻﻞ ﮐﻨﺘﺮل ﺟﺮﯾﺎن( اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻋﻤﻖﻫﺎ ﺑﺼﻮرت‬
‫اﻋﻤﺎق ﻣﻌﺎدل در ﮐﻞ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﺷﯿﺎرﻫﺎ و ﻃﻮل واﺣﺪ آن ﺑﺮاي دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه در دﯾﮕﺮ روﺷﻬﺎي آﺑﯿﺎري‬
‫ﮐﻪ در آﻧﻬﺎ ﮐﻞ ﺳﻄﺢ ﻏﺮﻗﺎب ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻔﻮذ آب در واﺣﺪ ﻃﻮل ﺷﯿﺎر ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺧﺎﮐﯽ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ‬
‫آب اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺮﻃﻮب ارﺗﺒﺎط دارد‪ .‬ﻧﻔﻮذ در ﻫﺮ ﺣﺎل در ﻫﺮ دو ﺟﻬﺖ اﻓﻘﯽ و ﻋﻤﻮدي وﺟﻮد دارد در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ در‬
‫آﺑﯿﺎري ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ و ﺑﺎراﻧﯽ ﻧﻔﻮذ ﺗﻨﻬﺎ در ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺮﻃﻮب ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﺪت ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮادﯾﺎن‬
‫رﻃﻮﺑﺘﯽ ﺧﺎك ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺮاي ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺮﻃﻮب در ﺷﯿﺎرﻫﺎي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫) ‪P(m)  0.265 Qn( L / s ) / S 0.5(m / m‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0.425‬‬
‫‪ 0.227‬‬

‫ﮐﻪ ‪ : P‬ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺮﻃﻮب ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه )‪ : Q ،(m‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي )‪ : S ،(L/s‬ﺷﯿﺐ ﯾﺎ ﮔﺮادﯾﺎن ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ )‪ (m/m‬و ‪:n‬‬
‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ﻣﺎﻧﯿﻨﮓ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ P‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﺶ از ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﺎروﻫﺎ‪ ، W ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﺮوي در ﮐﻞ ﻃﻮل ﺷﯿﺎر‪ ،‬از ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ رﮔﺮﺳﯿﻮﻧﯽ اﻧﺪازهﮔﯿﺮيﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت‬
‫رواﺑﻂ ﻧﯿﻤﻪ ﻟﮕﺎرﯾﺘﻤﯽ ﻃﻮل‪ ،‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي و ﺷﯿﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮآورد اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪x ‬‬
‫‪TT ‬‬ ‫‪e‬‬
‫‪f‬‬

‫‪gx‬‬
‫‪‬‬
‫‪Q S‬‬
‫ﮐﻪ ‪ :Tt‬زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي )‪ : x ، (mm‬ﻓﺎﺻﻠﻪ )‪ (m‬از ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺷﯿﺎر ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ ‪) x‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻘﺪار ‪ X‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻃﻮل ﺷﯿﺎر ﯾﻌﻨﯽ ‪ L‬ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد( ‪ : Q ،‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي)‪ : S ،(L/s‬ﺷﯿﺐ ﺷﯿﺎر )‪ f ،(m/m‬و ‪ : g‬ﻧﯿﺰ ﺿﺮاﯾﺒﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺤﯽﻫﺎي ﻧﻔﻮذ و ﺿﺮاﯾﺐ در ﺟﺪول زﯾﺮ ﻟﯿﺴﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﯿﺸﺮوي ﺣﺪاﮐﺜﺮ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺪت ﻧﻔﻮذ در ﮐﻞ ﻃﻮل ﻓﺎرو ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﺋﯿﮑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﺧﺎك ﻣﺮﺗﺒﺎً ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪،‬‬
‫اﯾﻦ ﺷﺮط ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺑﻄﻮر ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮآورد ﺑﻮده و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻃﻮل ﭘﯿﺸﺮوي ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﺑﯿﺎﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ در ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﺷﯿﺒﺪار ‪:‬‬

‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ آب در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ در ﻃﻮل ﺷﯿﺎر ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻨﻬﺎي زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﺮوي آب‬
‫ﺑﻪ آن ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻌﻼوه زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻃﻮل ﻣﯽﮐﺸﺪ ﺗﺎ آب از آن ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻌﺪ از ﻗﻄﻊ ورود ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻣﺤﻮ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪T0  T1  TT  Tr‬‬
‫ﮐﻪ ‪ :To‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ :T1 . x‬زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮاي ﯾﮏ آﺑﯿﺎري ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار آن ﺛﺎﺑﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ :TT .‬زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ورودي ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﺋﯿﻦ دﺳﺖ ﺷﯿﺎر اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ‪ :Tr‬زﻣﺎن‬
‫ﭘﺴﺮوي‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﺷﯿﺒﺪار ﺑﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎز و ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﺻﻔﺮ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض و‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 25-4‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﺑﺮاي ﺷﯿﺎر ﺷﯿﺒﺪار ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪x ‬‬
‫‪T0  T1 ‬‬ ‫‪e‬‬
‫‪f‬‬
‫در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق‪ T0 ،‬و ‪ T1‬ﺑﻪ دﻗﯿﻘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن ‪ ، T1 ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮع زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎ ﺑﻌﻼوه زﻣﺎن ﻣﻮرد‬
‫ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﭘﺮﮐﺮدن ﻣﻨﻄﻘﻪ رﯾﺸﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻔﻮذ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﻧﺘﮕﺮال ﮔﯿﺮي از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 26-4‬ﺑﯿﻦ ﺣﺪود ‪ 0‬و‬
‫‪ x‬و ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺮ ‪ x‬ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪:‬‬
 ‫‪0.0929‬‬
‫‪T( 0  x )  T1 ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪( 1)e‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 0.305 ‬‬
‫‪fx ‬‬
‫‪ x ‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮاي ﮐﻞ ﺷﯿﺎر ‪ ،T(0-L) ،‬از‬ ‫‪x‬‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﻣﺘﻮﺳﻂ )‪ (mm‬در ﮐﻞ ﻃﻮل‬ ‫)‪T(0-x‬‬ ‫ﮐﻪ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 27-4‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاري ‪ x=L‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﻋﻤﻖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﯿﺰ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪60QT1‬‬
‫‪Fg ‬‬
‫‪WL‬‬
‫ﮐﻪ ‪ : Fg‬ﻋﻤﻖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ آﺑﯿﺎري ﺑﻪ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ‪ ،‬و ‪ : W‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﯿﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻔﻮذ ﺗﺠﻤﻌﯽ ﺑﺼﻮرت ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﻣﻌﺎدل در‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﻓﺎروﻫﺎ و ﻃﻮل واﺣﺪ ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪F( 0  x )  ( aT(b0 x )  c) P / W‬‬
‫ﮐﻪ )‪ : F(0-x‬ﻋﻤﻖ ﻧﻔﻮذ ﻣﻌﺎدل ﺑﻪ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ : T(0-x) ،‬زﻣﺎن ﺑﻪ دﻗﯿﻘﻪ‪ ،‬و ‪ b ، a‬و ‪ c‬ﺿﺮاﯾﺐ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺟﺪول‬
‫‪ ،‬را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 29-4‬ﺑﻪ‬ ‫‪Fn‬‬ ‫‪ 16-4‬اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه‪،‬‬
‫ﺷﮑﻞ زﯾﺮ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺐ ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪1/ b‬‬
‫‪ W‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Tn  ( Fn  c) / a ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ،F(0-L) ،‬ﺑﺮاي ﮐﻞ ﻃﻮل ﻓﺎرو ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 29-4‬ﺑﺎ زﻣﺎن ‪ T‬ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻘﺮﯾﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﯽ از ﺷﯿﺎر ﺷﯿﺒﺪار را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﻋﻤﻖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد ‪ ، Fg ،‬و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻔﻮذ ‪ ، F(0-L) ،‬ﯾﺎ‬
‫ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﺗﻘﺮﯾﺐ ﮐﺮد‪:‬‬
‫) ‪RO  Fg  F( 0 L‬‬
‫ﮐﻪ ‪ RO‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﻤﻖ رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﻣﻌﺎدل ﻋﻤﻖ ﻧﻔﻮذي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﻋﻤﻖ ﻧﻔﻮذ ﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎك ﻧﻘﻮذ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ،F(0-L) ،‬ﺑﺮاي ﮐﻞ ﻃﻮل ﻓﺎرو ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 29-4‬ﺑﺎ زﻣﺎن ‪ T‬ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻘﺮﯾﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﯽ از ﺷﯿﺎر ﺷﯿﺒﺪار را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﻋﻤﻖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد ‪ ، Fg ،‬و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻔﻮذ ‪ ، F(0-L) ،‬ﯾﺎ‬
‫ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﺗﻘﺮﯾﺐ ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪DP  F(0  L )  Fn‬‬
‫ﮐﻪ ‪ DP‬ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯿﮑﻪ ﻋﻤﻖ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻃﺮاح‪ ،‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ x‬ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﻃﻮل ﺷﯿﺎر‪ ، L ،‬ﺑﻮده‬
‫اﺗﻔﺎق ﺑﯿﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻘﺮﯾﺐ ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪x‬‬
‫) ‪DP  ( F( 0  x)  Fn‬‬
‫‪L‬‬
‫ﮐﻪ )‪ F(0-x‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻔﻮذ درﮐﻞ ﻃﻮل ﺷﯿﺎر )‪ (mm‬اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 27-4‬و ‪ 29-4‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Fn‬‬
‫‪AE  100‬‬
‫‪Fg‬‬
‫ﮐﻪ‬ ‫‪x‬‬ ‫راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﻪ درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ راﻧﺪﻣﺎن زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﻋﻤﻖ ﮐﺎرﺑﺮد در ﻓﺎﺻﻠﻪ‬ ‫‪AE‬‬ ‫ﮐﻪ‬
 ‫ﮐﻤﺘﺮاز ﻃﻮل ﻓﺎرو ﺑﻮده‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﺑﯿﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫)‪( F( 0  x )  DP‬‬
‫‪AE  100‬‬
‫‪Fg‬‬
‫روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﺷﯿﺒﺪار و ﺟﻮﯾﭽﻪ ﻫﺎي ﻧﺸﺘﯽ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﭼﺎرﺗﻬﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﺎرﺗﻬﺎي ﻣﺠﺰا‬
‫ازﻗﺒﯿﻞ ﭼﺎرﺗﻬﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺷﮑﻞﻫﺎي ‪ 5-4‬و ‪ 6-4‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي‪ ،‬رواﺑﻂ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ‪،‬ﻋﻤﻖ‬
‫ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد ‪ ،‬و ﺷﯿﺐ ﺷﯿﺎر اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﺎرت رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﻃﻮل ‪ ،‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن ‪ ،‬رواﻧﺎب‪ ،‬ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ‪،‬‬
‫و راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪ (5-4‬ﮔﺮافﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮاي ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﺷﯿﺒﺪار‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ (6-4‬ﮔﺮافﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮاي ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﺷﯿﺒﺪار‬

 ‫ﻣﺜﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﺷﯿﺒﺪار‪:‬‬
‫دادهﻫﺎ‪:‬‬
‫‪0,3‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ‬
‫‪If‬‬
‫‪ 275‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻃﻮل ‪L‬‬
‫‪ 0,004‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ‬ ‫ﺷﯿﺐ ‪S‬‬
‫‪ 0,75‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﺎروﻫﺎ ‪w‬‬
‫‪0,04‬‬ ‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ‪n‬‬
‫‪ 75‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﮐﺎرﺑﺮد ﻃﺮاﺣﯽ ‪)Fn‬ﺑﺮاي ﮐﻞ ﻃﻮل(‬
‫‪ 0,6‬ﻟﯿﺘﺮ در ﺛﺎﻧﯿﻪ‬ ‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ‪Q‬‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ورود ﺟﺮﯾﺎن ‪T1 ،‬‬
‫رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ‪RO ،‬‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ‪DP ،‬‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد‪AE ،‬‬ ‫راﻧﺪﻣﺎن‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎره ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪:If = 0.3‬‬
‫‪a  0.925‬‬ ‫‪b  0.720‬‬ ‫‪c  7.0‬‬
‫‪4‬‬
‫‪f  7.61‬‬ ‫‪g  1.904 *10‬‬

‫زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي‪:‬‬
‫‪(1.904 *10 4 ) * 275‬‬ ‫‪275 1.38‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 1.38‬‬ ‫‪TT ‬‬ ‫‪e  143.6 min‬‬
‫‪0.6 0.004‬‬ ‫‪7.61‬‬

‫ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺮﻃﻮب ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه‪:‬‬

‫‪P  0.265(0.6 * 0.04 / 0.004 ) 0.425  0.227  0.40m‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﺧﺎﻟﺺ ﻧﻔﻮذ‪:‬‬
‫‪Tn  (75 * 0.75 / 0.40)  7.0 / 0.925‬‬
‫‪1/ 0.720‬‬
‫‪ 999 min‬‬
‫زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن)زﻣﺎن آﺑﯿﺎري(‪:‬‬
‫‪T1  143.6  999  1143 min‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‪:‬‬
‫)‪60(0.6)(1143‬‬
‫‪Fg ‬‬ ‫‪ 200mm‬‬
‫)‪(0.75)( 275‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﻧﻔﻮذ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪:‬‬
 ‫‪0.092‬‬
‫‪T(0  L )  1143 ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪(1.38  1)e‬‬ ‫‪1.38‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 1  1143  47.6  1095 min‬‬
‫)‪7.61(275) (0.305)(1.38‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪275 ‬‬

‫ﻣﯿﺰان ﻧﻔﻮذ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪:‬‬

‫‪‬‬
‫‪F( 0 L )  0.925(1095) 0.720  7.0‬‬ ‫‪00..40‬‬
‫‪75‬‬
‫‪ 80mm‬‬

‫رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ‪:‬‬
‫‪RO  200  80  120mm‬‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ‪:‬‬
‫‪DP  80  75  5mm‬‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد‪:‬‬
‫)‪(100)(75‬‬
‫‪AE ‬‬ ‫‪ 37.5%‬‬
‫‪200‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﺷﯿﺒﺪار ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ‪:‬‬
‫ﺣﺠﻢ رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ ﻧﺎﺷﯽ از آﺑﯿﺎري ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬و راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺼﻮرت‬
‫ﻣﻌﻨﯽ داري اﺻﻼح ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي را ﺑﺘﻮان در ﺑﺨﺸﯽ از زﻣﺎن ﮐﻞ ﮐﺎرﺑﺮد ﮐﺎﻫﺶ داد‪ .‬اﯾﻦ اﻗﺪام ﺑﻄﻮر واﻗﻌﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺎﮐﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 1,0‬را دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯿﮑﻪ دﯾﺪﮔﺎه ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده از رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ اﺳﺖ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از روش ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬زﯾﺮا ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯿﻬﺎﯾﯽ در ﺗﻨﻈﯿﻢ دﺑﯽ ورودي و اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﯿﺮوي ﮐﺎرﮔﺮي‬
‫ﺑﺮوزﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫درﺟﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي و زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻃﺮاح اﺳﺖ‪ .‬رواﺑﻂ زﯾﺮ ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﻪ ﻧﺼﻒ در زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺷﯿﺎر ﺑﺎز ﭘﯿﺸﺮوي ﮐﺮده ﺑﻨﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي )ﯾﺎ زﻣﺎن ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن (از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 24-4‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ‪ Q‬ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺮﻃﻮب ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه ‪، P1 ،‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﺣﺮﯾﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 23-4‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ Q/2‬ﺑﻌﻨﻮان ﺷﺪت ﺣﺮﯾﺎن ورودي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد‪ ، Fn ،‬در ﻃﻮل ‪ L‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 30-4‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻨﻈﯿﻢ ‪ P1‬ﺑﺮاي ‪ P‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮآورد اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎن ﮐﻞ ورود‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ‪ ،T1 ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮع ‪ Tn‬و ‪ TT‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ )‪ (Tavg‬ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ در ﻃﯽ ﻓﺎز ﭘﯿﺸﺮوي ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﺗﺮم دوم ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 27-4‬ﺑﺎ ‪ x=L‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻔﻮذ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮع ﻧﻔﻮذ در ﻃﯽ ﻓﺎز ﭘﯿﺸﺮوي‬
‫و ﻧﻔﻮذ در ﻃﯽ زﻣﺎن ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه از زﻣﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺎ زﻣﺎن ﻗﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن ورودي اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ در آن دﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺼﻒ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪0.0929‬‬
‫‪T( 0  x )  T1 ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪( 1)e‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 0.305 ‬‬
‫‪fx ‬‬
‫‪ x ‬‬

‫ﻋﻤﻖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺮاي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
 ‫‪0.0929‬‬
‫‪T( 0 avg ) ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪(  1)e‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 0.305  ‬‬
‫‪fx ‬‬
‫‪ x ‬‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ ‪ ،‬ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ‪ ،‬و راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد از ﻫﻤﺎن ﻣﻌﺎدﻻت اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﯿﺮ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺟﺪاول ﯾﺎ ﭼﺎرﺗﻬﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮاي ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ‬
‫‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد ‪ ،‬ﺷﯿﺐ‪ ،‬زﺑﺮي و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﺎرو ﻗﺎﺑﻞ اراﺋﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎ ﯾﺎ ﭼﺎرﺗﻬﺎ ﺳﭙﺲ زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬زﻣﺎن‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ‪ ،‬رواﻧﺎب ‪ ،‬ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ‪ ،‬و راﻧﺪﻣﺎن را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﻃﻮل و ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺷﯿﺎر ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 7-4‬ﯾﮏ ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﯾﮏ ﭼﺎرت ﻃﺮاﺣﯽ آﺑﯿﺎري ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻔﻮذ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮع ﻧﻔﻮذ در ﻃﯽ ﻓﺎز ﭘﯿﺸﺮوي و ﻧﻔﻮذ در ﻃﯽ زﻣﺎن ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه از زﻣﺎن‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺎ زﻣﺎن ﻗﻄﻊ ﺟﺮﯾﺎن ورودي اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ در آن دﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺼﻒ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪P  P1‬‬
‫) ‪F( 0 L‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪W‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪ a(T1  T0 avg ) b  c 1  aT0 avg  c‬‬ ‫‪‬‬‫‪W‬‬
‫‪‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺮاي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪Fg ‬‬ ‫) ‪(QTT  Tn‬‬
‫‪WL‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ ‪ ،‬ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ‪ ،‬و راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد از ﻫﻤﺎن ﻣﻌﺎدﻻت اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﯿﺮ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺟﺪاول ﯾﺎ ﭼﺎرﺗﻬﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮاي ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ‬
‫‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد ‪ ،‬ﺷﯿﺐ‪ ،‬زﺑﺮي و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﺎرو ﻗﺎﺑﻞ اراﺋﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎ ﯾﺎ ﭼﺎرﺗﻬﺎ ﺳﭙﺲ زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬زﻣﺎن‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ‪ ،‬رواﻧﺎب ‪ ،‬ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ‪ ،‬و راﻧﺪﻣﺎن را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﻃﻮل و ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺷﯿﺎر ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 7-4‬ﯾﮏ ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﯾﮏ ﭼﺎرت ﻃﺮاﺣﯽ آﺑﯿﺎري ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﺷﯿﺒﺪار ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن‪:‬‬
‫دادهﻫﺎ‪:‬‬
‫‪0,3‬‬ ‫‪If‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ‬
‫‪ 275‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻃﻮل ‪L‬‬
‫‪ 0,004‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ‬ ‫‪S‬‬ ‫ﺷﯿﺐ‬
‫‪ 0,75‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﺎروﻫﺎ ‪w‬‬
‫‪0,04‬‬ ‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ‪n‬‬
‫‪ 75‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﮐﺎرﺑﺮد ﻃﺮاﺣﯽ ‪)Fn‬ﺑﺮاي ﮐﻞ ﻃﻮل(‬
‫‪ 0,6‬ﻟﯿﺘﺮ در ﺛﺎﻧﯿﻪ‬ ‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ‪Q‬‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ورود ﺟﺮﯾﺎن ‪T1 ،‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن‪TT ،‬‬ ‫زﻣﺎن ﮐﺎﻫﺶ‬
 ‫‪RO‬‬ ‫رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ‪،‬‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ‪DP ،‬‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد‪AE ،‬‬ ‫راﻧﺪﻣﺎن‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ (7-4‬ﮔﺮاف ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮ آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎري ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن‬

‫ﻣﺜﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﺷﯿﺒﺪار ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن‪:‬‬
‫دادهﻫﺎ‪:‬‬
‫‪0,3‬‬ ‫‪If‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ‬
‫‪ 275‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻃﻮل ‪L‬‬
 ‫‪ 0,004‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ‬ ‫ﺷﯿﺐ‬
‫‪S‬‬
‫‪ 0,75‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﺎروﻫﺎ ‪w‬‬
‫‪0,04‬‬ ‫زﺑﺮي ‪n‬‬
‫ﺿﺮﯾﺐ‬
‫‪ 75‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﮐﺎرﺑﺮد ﻃﺮاﺣﯽ ‪)Fn‬ﺑﺮاي ﮐﻞ ﻃﻮل(‬
‫‪ 0,6‬ﻟﯿﺘﺮ در ﺛﺎﻧﯿﻪ‬ ‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ‪Q‬‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫‪T1 ،‬‬ ‫زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ورود ﺟﺮﯾﺎن‬
‫زﻣﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن‪TT ،‬‬
‫رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ‪RO ،‬‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ‪DP ،‬‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد‪AE ،‬‬ ‫راﻧﺪﻣﺎن‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎره ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪:If = 0.3‬‬
‫‪a  0.925‬‬ ‫‪b  0.720‬‬ ‫‪c  7.0‬‬
‫‪f  7.61‬‬ ‫‪g  1.904 *10  4‬‬
‫زﻣﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي در دﺑﯽ اوﻟﯿﻪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ‪:‬‬
‫‪(1.904 *10 4 ) * 275‬‬ ‫‪275 1.38‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 1.38‬‬ ‫‪TT ‬‬ ‫‪e  143.6 min‬‬
‫‪0.6 0.004‬‬ ‫‪7.61‬‬
‫ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺮﻃﻮب ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه ﺑﺮاي دﺑﯽ ‪:Q‬‬
‫‪P  0.265(0.6 * 0.04 / 0.004 ) 0.425  0.227  0.40m‬‬
‫ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺮﻃﻮب ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه ﺑﺮاي دﺑﯽ‪:Q /2‬‬
‫‪P1  0.265(0.3 * 0.04 / 0.004 ) 0.425  0.227  0.36m‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﺧﺎﻟﺺ ﻧﻔﻮذ‪ ،‬در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ دﺑﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ‪:‬‬
‫‪Tn  (75 * 0.75 / 0.36)  7.0 / 0.925‬‬
‫‪1/ 0.720‬‬
‫‪ 1165 min‬‬
‫زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن)زﻣﺎن آﺑﯿﺎري(‪:‬‬
‫‪T1  143.6  1165  1309 min‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﻧﻔﻮذ ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻃﯽ ﻓﺎز ﭘﯿﺸﺮوي‪:‬‬
‫‪0.092‬‬
‫‪T0 avg ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪(1.38  1)e‬‬
‫‪1.38‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 1  47.6 min‬‬
‫)‪7.61(275) (0.305)(1.38‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪275 ‬‬
‫ﻣﯿﺰان ﻧﻔﻮذ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪F( 0  L )  0.925(1309  47.6) 0.720  7.0‬‬ ‫‪ 00..36‬‬
‫‪75‬‬
‫)‪ 0.925(47.6‬‬ ‫‪0.720‬‬
‫‪ 7.0‬‬ ‫‪ (0.400.750.36)  80mm‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد‪:‬‬
 ‫‪60‬‬
‫‪Fg ‬‬ ‫‪(0.6)(144)  (0.6 / 2)(1165)  127mm‬‬
‫)‪(0.75)(275‬‬
‫رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ‪:‬‬
‫‪RO  127  80  47mm‬‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ‪:‬‬
‫‪DP  80  75  5mm‬‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد‪:‬‬
‫)‪(100)(75‬‬
‫‪AE ‬‬ ‫‪ 59%‬‬
‫‪127‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﻣﺴﻄﺢ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ ‪:‬‬
‫رواﻧﺎب ﺳﻄﺤﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺴﻄﺢ ﺑﺎ دﯾﻮارﻫﺎي اﻧﺘﻬﺎي ﺣﺬف ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬آب از اﺑﺘﺪاي ﺷﯿﺎر ﺑﺎ ﺷﺪت وارد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ در زﻣﺎن ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﮐﻞ ﻃﻮل ﺷﯿﺎر را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬آب ﺳﭙﺲ ﺑﺼﻮرت ذﺧﯿﺮه اﺳﺘﺨﺮي )ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ( درآﻣﺪه ﺗﺎ ﻧﻔﻮذ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺪت‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎي ﺷﯿﺎر ﭘﯿﺸﺮوي ﮐﻨﺪ ﺑﺼﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺮوي ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 1/5‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻣﻮردﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﻃﻮل ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫ﻣﻘﺪار ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺷﯿﺎر ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫رواﺑﻂ ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮاي ﻓﺎروﻫﺎي ﻣﺴﻄﺢ ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﺮﺿﯿﺎت زﯾﺮ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﺣﺠﻢ آب ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺷﯿﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻔﻮذ درﮐﻞ ﻃﻮل ﺷﯿﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ در آﺧﺮﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﭘﻮﺷﺶ داده ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎرﺑﺮد آب ﺑﻪ داﺧﻞ‬
‫ﺧﺎك اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ در ﻃﻮل ﺷﯿﺎر ﺑﻪ ﻧﺤﻮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ (4‬اﻧﺘﻬﺎي ﺷﯿﺎر ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﯾﺎ ﻣﺮزي ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺧﺮوج ﺟﺮﯾﺎن آﺑﯿﺎري اﯾﺠﺎد ﺷﺪه‪ ،‬و ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻣﻘﺪاري‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ در داﺧﻞ ﺷﯿﺎر ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻋﻤﺎق ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﺮاي ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﻣﺴﻄﺢ ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺮﯾﺐ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪inf low depth  0.0875Q 0.342‬‬
‫ﺷﯿﺐ ﮔﺮادﯾﺎن ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪S‬‬ ‫) ‪(0.0875Q 0.342‬‬
‫‪L‬‬
‫‪ ،‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 30-4‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮآورد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Tn‬‬ ‫ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺮﻃﻮب ‪ ، P ،‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 23-4‬و ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﺧﺎﻟﺺ ‪،‬‬
‫‪‬‬
‫) ‪P (m )  0.265 Qn ( L / s ) / S 0.5 ( m / m‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0 .425‬‬
‫‪ 0.227‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﯿﺰ ﻣﻌﺎدل ﻣﺘﻮﺳﻂ زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي ﺑﻌﻼوه ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﺧﺎﻟﺺ اﺳﺖ ﯾﺎ ‪:‬‬
‫‪0.0929‬‬
‫‪T0 avg  Tn ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪( 1)e‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ 0.305 ‬‬
‫‪fL ‬‬
‫‪ L ‬‬
‫زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن ‪ ، T1 ،‬ﺑﺎ ﺑﺮآوردن ﻓﺮﺿﯿﺎت ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
 ‫‪PL‬‬
‫‪T1 ‬‬
‫‪60 Q‬‬
‫‪‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪aT 0 avg  c‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 28-4‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮآورد اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﺑﺼﻮرت ﯾﮏ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ در ﻃﻮل و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﯿﺎر ﺑﺎ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ‬
‫ﻋﻤﻖ ﺧﺎﻟﺺ و ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮآورد اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪DP  Fg  Fn‬‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 46-4‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺮﯾﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Fn‬‬
‫‪AE  100‬‬
‫‪Fg‬‬
‫ﭼﺎرﺗﻬﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮاي ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﻣﺴﻄﺢ ﻗﺎﺑﻞ اراﺋﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ 8-4‬ﯾﮏ ﭼﺎرت ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮاي ﺷﯿﺎر ﻣﺴﻄﺢ را‬
‫اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ (8-4‬ﮔﺮافﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮاي ﺷﯿﺎر ﻣﺴﻄﺢ‬

 ‫ﻣﺜﺎل ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﻣﺴﻄﺢ‪:‬‬
‫دادهﻫﺎ‪:‬‬
‫‪0,3‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ‬
‫‪If‬‬
‫‪ 275‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻃﻮل ‪L‬‬
‫‪ 0,75‬ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﺎروﻫﺎ ‪w‬‬
‫‪0,04‬‬ ‫ﺿﺮﯾﺐ زﺑﺮي ‪n‬‬
‫‪ 75‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﮐﺎرﺑﺮد ﻃﺮاﺣﯽ ‪)Fn‬ﺑﺮاي ﮐﻞ ﻃﻮل(‬
‫‪ 1,25‬ﻟﯿﺘﺮ در ﺛﺎﻧﯿﻪ‬ ‫ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ‪Q‬‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫‪T1 ،‬‬ ‫زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ورود ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ‪DP ،‬‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد‪AE ،‬‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫ﺷﯿﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪:‬‬
‫‪0.0875‬‬
‫‪S‬‬ ‫‪(1.25) 0.342  3.43 *10 4 m / m‬‬
‫‪275‬‬
‫ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺮﻃﻮب ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه‪:‬‬
‫‪P  0.265(0.6 * 0.04 / 3.43 *10 4 ) 0.425  0.227  0.63m‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﺧﺎﻟﺺ ﻧﻔﻮذ‪:‬‬
‫‪Tn  (75 * 0.75 / 0.63)  7.0 / 0.925‬‬
‫‪1/ 0.720‬‬
‫‪ 510 min‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﻧﻔﻮذ‪:‬‬
‫‪4‬‬
‫‪(1.904 *10 ) * 275‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 2.262‬‬
‫‪0.6 3.43 *10 4‬‬
‫‪0.092‬‬
‫‪T0 avg  510 ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪(2.262  1)e‬‬ ‫‪2 .262‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 1  603 min‬‬
‫)‪7.61( 275) (0.305)(2.262‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪275 ‬‬
‫زﻣﺎن ورود ﺟﺮﯾﺎن)زﻣﺎن آﺑﯿﺎري(‪:‬‬
‫)‪(0.63)( 275‬‬
‫‪T1 ‬‬
‫)‪(60)(1.25‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪(0.925)(604) 0.720  7.0  231 min‬‬

‫ﻋﻤﻖ ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‪:‬‬

‫)‪60(1.25)( 231‬‬
‫‪Fg ‬‬ ‫‪ 84mm‬‬
‫)‪(0.75)( 275‬‬
‫ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪:‬‬
‫‪DP  80  75  5mm‬‬
 ‫راﻧﺪﻣﺎن ﮐﺎرﺑﺮد‪:‬‬
‫)‪(100)(75‬‬
‫‪AE ‬‬ ‫‪ 37.5%‬‬
‫‪200‬‬
‫‪ ،‬و ﻧﺴﺒﺖ )‪ (TT/Tn‬ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫‪TT‬‬ ‫اﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ )‪ (TT/Tn‬ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﺣﺪ ‪ 1/5‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي‪،‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪(275) 2.262‬‬
‫‪TT ‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪ 347 min‬‬
‫)‪(7.61‬‬
‫‪TT‬‬ ‫)‪(347‬‬
‫‪Tn (510)  0.68  1.5, the ratio is acceptable‬‬
‫‪‬‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ رواﺑﻂ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ در ﺷﯿﺎر ‪:‬‬

‫ﻧﻔﻮذ در ﯾﮏ ﻓﺎرو ﯾﺎ ﺟﻮﯾﭽﻪ ‪ ،‬ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي آﺑﯿﺎرﯾﺴﻄﺤﯽ ﺗﻔﺎوت دارد ‪ .‬زﯾﺮا در اﯾﻦ روش آﺑﯿﺎري ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺑﺼﻮرت‬
‫ﺑﺨﺸﯽ ﻣﺮﻃﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪.‬اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺮﻃﻮﺑﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺗﺰ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﻓﺎروﻫﺎﺳﺖ ﻣﺤﺪود ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮﯾﻬﺎي ﻣﺰرﻋﻪاي ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ رواﺑﻂ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﻃﺎﺣﯽ ﺷﯿﺎر ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺸﻬﺎي‬
‫ﻣﺰرﻋﻪاي ﻧﺸﺎن داده ﮐﻪ رواﺑﻂ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﯾﻬﺎي ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﯾﺎ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎي زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﻣﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎ در ﺷﮑﻞ ‪ 1-4‬و ﺿﺮاﯾﺐ آﻧﻬﺎ در ﺟﺪول ‪ 1-4‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯿﮑﻪ آزﻣﺎﯾﺸﻬﺎي ﻣﺰرﻋﻪاي ﺑﺎ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ ﻧﺪارد ﺑﺎﯾﺪ از رواﺑﻂ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از آزﻣﺎﯾﺸﻬﺎي ﻣﺰرﻋﻪاي ﺑﺮاي رواﺑﻂ ﻧﻔﻮذ در ﻣﻘﺎﺑﻞ زﻣﺎن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ارزﯾﺎﺑﯿﻬﺎي ﻣﺰرﻋﻪاي رواﺑﻂ ﻧﻔﻮذ‪ -‬در ﺷﯿﺎر ﺑﻪ ﻫﯿﺪروﮔﺮاف ﺟﺮﯾﺎن ورودي و ﺧﺮوﺟﯽ ﺷﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻃﻮل ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫‪ 60‬ﺗﺎ ‪ 90‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮاي ﺷﺪت ﻧﻔﻮذﻫﺎي ﺑﺎﻻ و ‪ 150‬ﺗﺎ ‪ 180‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮاي ﺷﺪت ﻧﻔﻮذﻫﺎي ﮐﻢ ﻧﯿﺎز دارد‪ .‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺷﯿﺎر و ﺷﯿﺐ‬
‫ﺑﯿﻦ ﻧﻘﺎط ورود و ﺧﺮوج ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬وﺿﻌﯿﺖ آب ﺧﺎك ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺷﺪه و آزﻣﺎﯾﺸﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﺳﻄﺤﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻋﻤﻖ ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﺮﻣﺎل آﺑﯿﺎري را ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪ ،‬اداﻣﻪ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺸﺖ و ﮐﺎر ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ و ﻗﺒﻞ و ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎﮐﯽ ﮐﻪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري زراﻋﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺛﺒﺖ ﺷﻮد ﭘﺎﯾﺶ ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﺎﻣﻞ آﺑﯿﺎري ﻧﯿﺎز اﺳﺖ؛ ﺑﻬﺮﺣﺎل ﯾﮏ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬
‫ﭘﺎﯾﺶ ﯾﮏ ﭼﻬﺎرم اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺗﺎ ﻧﺼﻒ ﮐﻞ آﺑﯿﺎري اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺠﺎم ﮐﻞ ﺟﺮﯾﺎن ورودي و ﺧﺮوﺟﯽ در ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻪ زﻣﺎن را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻔﻮذ ﺗﺠﻤﻌﯽ ‪ ، F(0-L) ،‬ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪f ( 0 L ) ‬‬ ‫) ‪(Vin  Vout  VS‬‬
‫‪LP‬‬

‫ﮐﻪ ‪ : L‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ وروردي ﺟﺮﯾﺎن و ﻧﻘﺎط ﺧﺮوﺟﯽ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي )‪ :P ، (m‬ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺮﻃﻮب ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪،23-4‬‬
‫‪ Vin‬و ‪ :Vout‬اﺣﺠﺎم آب ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ )‪ (L‬و ‪ :Vs‬ﺣﺠﻢ آب ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ در ﮐﺎﻧﺎل ذﺧﯿﺮه)‪ (L‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﮐﺎﻧﺎل ‪ ، Vs ،‬در اﻧﻨﺘﻬﺎي آﺑﯿﺎري ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﺧﺎﺗﻤﻪ ‪ Vs ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺷﺪه ﯾﺎ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺐ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫‪L‬‬
‫‪VS ‬‬
‫‪0.305‬‬
‫‪‬‬
‫‪2.947(Qin n / S 0.5 ) 0.753  0.0217‬‬ ‫‪‬‬
‫ﮐﻪ ‪ :Qin‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي ﺑﻪ ‪ L/S‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎن ﻧﻔﻮذ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪T(0-L) ،‬را ﺑﺮاي آب ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ از زﻣﺎﻧﻬﺎي ورود و ﺧﺮوج ﺟﺮﯾﺎن زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﭘﯿﺸﺮوي ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺧﻄﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﺟﺎﺋﯿﮑﻪ راﺑﻄﻪ ﭘﯿﺸﺮوي ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺷﮑﻞ اﺳﺖ )‪ ،T(0-L‬را ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮔﯿﺮي از ﭼﻨﺪﯾﻦ داده ﮐﻪ از ﻧﻘﺎط ﻣﯿﺎﻧﯽ در ﻃﻮل ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آﻣﺪه‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺎ اﻧﺘﮕﺮال ﮔﯿﺮي از ﻣﻨﺤﻨﯽ زﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮوي و ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺮ ﻃﻮل و ﻧﯿﺰ ﮐﺴﺮ زﻣﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از‬
‫زﻣﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﺴﺮوي آن را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ 9-4‬ﯾﮏ ﭘﻼت از ‪ 4‬ﻧﻘﻄﻪ ﮐﻪ اراﺋﻪ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻔﻮذ ﺗﺠﻤﻌﯽ و ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻧﻔﻮذ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن اﺳﺖ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪-4‬‬
‫‪ 10‬ﻧﻔﻮذ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ورودي و ﺧﺮوﺟﯽ ﺗﺠﻤﻌﯽ را ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ‪ ،‬اﺣﺠﺎم ﻧﻔﻮذ را در ﻋﺮض ﭘﯿﺮاﻣﻮن‬
‫ﻣﺮﻃﻮب ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه و ﻃﻮل واﺣﺪ اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻋﻤﻖ ﻣﻌﺎدل ﺑﺮاي ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﯿﺎر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺿﺮب در ‪ p‬و ﺗﻘﺴﯿﻢ‬
‫ﺑﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﯿﺎر ‪ w‬ﺑﺪﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﯾﮏ ﭘﻼت از ‪ 4‬ﻧﻘﻄﻪ ﮐﻪ اراﺋﻪ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻔﻮذ ﺗﺠﻤﻌﯽ و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻧﻔﻮذ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن اﺳﺖ را‬
‫ﺑﻬﻤﺮاه ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﻧﻔﻮذ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ورودي و ﺧﺮوﺟﯽ ﺗﺠﻤﻌﯽ را ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ‪ ،‬اﺣﺠﺎم ﻧﻔﻮذ را در ﻋﺮض ﭘﯿﺮاﻣﻮن‬
‫ﻣﺮﻃﻮب ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه و ﻃﻮل واﺣﺪ اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻋﻤﻖ ﻣﻌﺎدل ﺑﺮاي ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﯿﺎر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺿﺮب در ‪ p‬و ﺗﻘﺴﯿﻢ‬
‫ﺑﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﯿﺎر ‪ w‬ﺑﺪﺳﺖ آﯾﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺳﺮاب‬

‫آب ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻬﺮﻫﺎي ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪه ﯾﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﻧﺸﺪه‪ ،‬و ﯾﺎ ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪاي ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در روي ﺑﺎ زﯾﺮ زﻣﯿﻦ‬
‫ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﯾﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺰارع ﺗﺤﺖ آﺑﯿﺎري ﺷﯿﺎر ي ﯾﺎ ﻧﺸﺘﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎزه ﻫﺎي ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﯾﺪ در ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل آب ﺑﺮاي‬
‫ﮐﻨﺘﺮل و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺟﺮﯾﺎن آب ﺗﺪارك دﯾﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎزهﻫﺎﯾﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت اﻧﺤﺮاف آب‪ ،‬ﺷﯿﺐﺷﮑﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺳﯿﻔﻮﻧﻬﺎي‬
‫ﻣﻌﮑﻮس‪ ،‬ﻓﻠﻮﻣﻬﺎ‪ ،‬ﺷﯿﺮﻓﻠﮑﻪﻫﺎ‪ ،‬و درﯾﭽﻪﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﮑﺎﻧﺎت اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ آﺑﯿﺎري ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺮ ﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ‪:‬‬
‫ﻧﻬﺮ ﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﻧﺘﻘﺎل ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﻃﺮاﺣﯽ را ﺑﺮاي ﺗﻌﺪادي از ﺷﯿﺎرﻫﺎ ﮐﻪ ﻗﺮاراﺳﺖ ﻫﻤﺰﻣﺎن آﺑﯿﺎري ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬را‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ آب در اﯾﻦ ﻧﻬﺮﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ‪ 0/15‬ﺗﺎ ‪ 0/30‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ ﻣﺰرﻋﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬در ﻣﺤﻞﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن دارد‪ ،‬ﻧﻬﺮﻫﺎ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﯿﺐ ‪ 0/1‬درﺻﺪي ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺮاي ﻣﯽﻧﯿﻤﻢ ﮐﺮدن ﺗﻌﺪاد آبﺑﻨﺪﻫﺎ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪه ﺳﻄﺢ آب ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻮزﯾﻊ‪:‬‬

‫ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻮزﯾﻊ آب ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺗﻮزﯾﻊ دارﻧﺪ‪ .‬ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً در زﯾﺮزﻣﯿﻦ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﯾﺎ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﻫﻮاﮐﺸﻬﺎﯾﯽ ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﻄﻮط ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ آب در ﺑﺎﻻي‬
‫ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺎط اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺤﻮﯾﻞ دﻫﻨﺪ ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻘﺎط ﺟﺮوﺟﯽ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﭘﻤﭙﺎژ آب را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺪون‬
‫ﻫﻮاﮐﺶ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺸﺎر ﮐﺎﻓﯽ را ﺑﺮاي آزاد ﺳﺎزي ﺧﻼ‪ ،‬و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي زﻫﮑﺸﯽ را دارا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﯾﺰ ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ 1/5‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮﺛﺎﻧﯿﻪ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﻟﻮﻟﻪاي ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ‬
‫از ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ زﯾﺮ زﻣﯿﻨﯽ و ﺳﻄﺤﯽ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺮوﺟﯿﻬﺎي ﺗﻮزﯾﻊ‪:‬‬
‫وﺳﺎﯾﻞ ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺮاي آزادﺳﺎزي آب در داﺧﻞ ﻫﺮ ﺷﯿﺎر ﯾﺎ ﺟﻮﯾﭽﻪ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﺸﺘﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺮوﺟﯿﻬﺎي ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺰ و ﻫﺪ ﯾﮑﺴﺎن ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ و ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ را ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﺷﯿﺎرﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺷﺪه در ﯾﮏ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎي ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺎﯾﺰ ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﻌﺪاد ﺧﺮوﺟﯿﻬﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻫﺪ‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬اﻧﻮاع ﻣﻌﻤﻮل ﺧﺮوﺟﯿﻬﺎ از ﻧﻬﺮﻫﺎ ﻫﻤﺎن ﺗﯿﻮﭘﻬﺎي ﺳﯿﻔﻮﻧﯽ‪ ،‬روزﻧﻪﻫﺎ و ﺳﺮرﯾﺰﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬روزﻧﻪ‬
‫ﻫﺎي درﯾﭽﻪدار ﺗﻨﻈﯿﻤﯽ اﺛﺮات ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻔﺎوت در ﻫﺪ ﻓﺸﺎري ﺑﺮ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺧﺮوﺟﯽ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬روزﻧﻪ ﻫﺎي‬
‫ﺑﺪون درﯾﭽﻪ و ﺳﺮرﯾﺰﻫﺎ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻي ﺳﻄﺢ ﻧﺮﻣﺎل آب در ﻧﻬﺮﻫﺎ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﻬﺮﻫﺎي ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﻓﯽ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻧﻬﺮﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺎره ﻫﺎي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺳﻄﺢ آب‪ ،‬ﺑﺎﻻ آﻣﺪن ﺳﻄﺢ آب ﺗﺎ ارﺗﻔﺎع ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﺎﻻي‬
‫دﻫﺎﻧﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﮐﻨﺘﺮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺮوﺟﯿﻬﺎ در ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰاﺗﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻫﯿﺪراﻧﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺷﯿﺮﻓﻠﮑﻪﻫﺎ و راﯾﺰرﻫﺎي ﻋﻤﻮدي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﯿﺪراﻧﺘﻬﺎ و راﯾﺰرﻫﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺨﻠﯿﻪ دﺑﯽ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي درﯾﭽﻪ دار ﯾﺎ ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺮاي آﺑﯿﺎري ﺗﻌﺪاد ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺷﯿﺎر ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﯿﺮﻓﻠﮑﻪ ﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن آب ﺑﻪ داﺧﻞ ﭼﻨﺪ ﺷﯿﺎر ﯾﺎ ﺟﻮﯾﭽﻪ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي درﯾﭽﻪدار‪:‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي درﯾﭽﻪدار‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﯾﺎ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺮوﺟﯿﻬﺎي درﯾﭽﻪدار ﻗﺎﺑﻞ ﮐﻨﺘﺮل و ﺑﺎ ﻓﻮاﺻﻞ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬
‫را دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﻈﯿﻢ درﯾﭽﻪ دﺑﯽ ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﻪ ﺷﯿﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﯿﻢ اﺳﺖ‪ .‬آﺳﺘﯿﻦ ﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎﻓﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺷﯿﺎر ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﻬﻼك اﻧﺮژي و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻟﻮﻟﻪ‬
‫درﯾﭽﻪدار‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل در ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻣﺰرﻋﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ ﻃﻮل ﺷﯿﺎر در ﻣﺤﻞﻫﺎﯾﯽ در وﺳﻂ‬
‫ﻣﺰرﻋﻪ ﻧﯿﺰ ﺗﻌﺒﯿﯿﻪ ﺷﻮد‪ ،‬و ﯾﺎ ﺑﺮاي ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺧﺮوﺟﯽ آب از ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺑﺎﻻدﺳﺘﯽ ﺑﺮاي ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ آب ﺑﻪ ﺷﯿﺎرﻫﺎي ﺑﺨﺶ‬
‫ﺑﻌﺪي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺳﯿﻤﺎﻧﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎي ﺗﺮدد ﺑﺼﻮرت‬
‫ﻣﻮﻗﺘﯽ ﺟﻤﻊآوري ﺷﻮد‪.‬‬
 (a) Furrow ditch gates

(b) Siphon tubes

FIG 4.11 Two methods of supplying water to furrows

 FIG 4.12 Gate pipe options for furrow irrigation

:‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺎﺧﺬ‬

‫ اﻧﺘﺸﺎرات‬،‫ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬،‫ اﺻﻮل ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺳﻄﺤﯽ‬.(1384) ،.‫ ز‬،‫ و ﭘﺎﯾﺪار‬.‫ ت‬،‫ ﺳﻬﺮاﺑﯽ‬-1
.405 :‫ ص‬،‫داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬
،‫ ﭼﺎپ داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم رﺿﺎ‬،‫ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﯽ ﻣﺸﻬﺪ‬،‫ ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي آﺑﯿﺎري ﺳﻄﺤﯽ‬.(1385) ،.‫ ا‬،‫ ﻋﻠﯿﺰاده‬-2
.450 :‫ص‬
3- Jensen M.E., (1983). Design and operation of farm irrigation systems. ASCE.
4- USDA, (2006). National Engineering Handbook. Part 623, surafe irrigation. Chapter 4.
5- Walker, W. R. and G. V. Skogerboe (1987). Surface Irrigation: Theory and Practice, Prentice-Hall,
Inc., EnglewoodCliffs, NJ.