Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
Punjab Times, Vol 20, Issue 4, January 26, 2019 20451 N. Plum Grove Rd., Palatine, IL 60074 Ph:847-359-0746, Fax:847-705-9388
Ph:510-841-4582
39803 Paseo Padre Pkwy, Suite A,
Fremont, CA 94538
Regd. & Bonded
Legal Document Assistant Fax:510-217-6847
(Not an attorney) Email: manpreet@gahralaw.com
Punjab Times Vol 20, Issue 4; January 26, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 4; 26 jnvrI 2019 (2)
ÈRm
o xI akflI dl vwlNo lok sBf coxF leI srgrmIaF qyË
aMimRqsr: lok sBf coxF nyVy vyK akflI vrkrF nfl mulfkfq krky AunHF BfrI roh hY. AunHF pMcfieqI coxF dOrfn ies qoN pihlF pfrtI dy jnrl
ÈRomxI akflI dl vwloN vrkrF ƒ dIaF muÈklF vI suxIaF. AunHF ies hlky DwkyÈfhI df doÈ lfAuNidaF afiKaf ik skwqr aqy sfbkf mMqrI ibkrm isMG ZINzsf ny sMgrUr qoN
srgrm krn leI muihMm ivwZ idwqI geI dI iËMmyvfrI ibkrm isMG mjITIaf qy kFgrs srkfr ny BfvyN vwzI igxqI ‘c mjITIaf ny afiKaf ik Auh rxjIq isMG lok sBf cox lVn qoN
hY. akflI dl dy pRDfn suKbIr isMG ÈRomxI kmytI mYNbr joD isMG smrf ƒ akflI AumIdvfrF dy nfmËdgI pwqr rwd bRhmpurf qy zf[ rqn isMG ajnflf dovF
bfdl ny ÈRomxI akflI dl tksflI sONpI hY. krvf idwqy sn pr Aus dy bfvjUd akflI df idloN siqkfr krdy hn. pr swcfeI kIqf ienkfr
pMc srpMc vwzI igxqI ivc ijwqy hn. ieh hY ik AunHF ƒ pfrtI ny itkt idwqI qy sMdV
O : sfbkf KËfnf mMqrI aqy
akflI dl tksflI bxfAux vfly lokF ny ijwq idvfeI. AunHF afiKaf ik lihrfgfgf qoN ivDfiek primMdr isMG
sInIar akflI afgUaF df nF ley ibnF pfrtI qoN vwK ho ky aqy muwK Dfrf qoN bfhr ZINzsf ny
AunHF doÈ lfieaf ik kuJ afgU afpxy inwjI jf ky koeI hoNd nhIN hY. ies mfmly ivc spwÈt kIqf ik
ihwqF kfrn pfrtI ƒ ipwT idKf ky gey AunHF pRym isMG lflpurf, jQydfr gurcrn Auh afgfmI
hn pr ies dy bfvjUd akflI kfrkunF isMG tOhVf, quV pirvfr qy hornF df lok sBf cox
ivc pUrf AuqÈfh aqy iekjuwtqf hY. AunHF hvflf vI idwqf. AunHF pMjfb eykqf pfrtI lVn dy ieCuwk
afiKaf ik hr hlky ‘c vrkr mIitMg dy muKI suKpfl isMG Kihrf qy hornF ‘qy nhIN hn aqy
mgroN vwzIaF rYlIaF kIqIaF jfxgIaF. vI kFgrs dy hwQ Toky hox dy doÈ lfey. nf hI AunHF dy
pirvfr ‘coN
pitaflf ‘c iksy bfdl ƒ mYdfn ‘c koeI hor ÈÉs cox lVnf cfhuMdf hY.
sRI ZINzsf ny ipMz kuTflf ‘c ieh gwl
Auqfr skdY akflI dl ipCly kuJ idnF qoN AunHF dy hlkf
sMgrUr qoN bqOr akflI AumIdvfr
cMzIgVH: lok sBf coxF ivc pMjfb cuwkI hY. pitaflf lok sBf hlkf ijQoN
bxn dI cwl rhIaF crcfvF dy jvfb
ivc ÈRomxI akflI dl bfdl ny pRmuwK kFgrs vloN muwK mMqrI kYptn amirMdr
ivc khI. AunHF ikhf ik jy pfrtI
hlikaF ivc kFgrs iKlfÌ afpxy mohrI dI pqnI pRnIq kOr ƒ itkt dyx dI
bxfAux vfly sfbkf sMsd mYNbr aqy ies mOky AunHF ikhf ik Auh hux qwk hfeIkmfn AunHF ƒ cox lVn leI hukm
afgUaF ƒ mYdfn ivc Auqfrn dI rxnIqI sMBfvnf hY, qoN akflI dl bfdl pirvfr
sfbkf ivDfiek rqn isMG ajnflf dy 30 qoN vwD ivDfn sBf hlikaF ivc jf idMdI hY qF Auh ies sbMDI pfrtI
bxfeI hY. dy iksy jIa ƒ Auqfr skdf hY. ies qrF
hlky ajnflf dy ipMz dflm qoN pfrtI cuwky hn. hr hlky ivc akflI kfrkunF afgUaF nfl gwlbfq krngy pr hfly
sUqrF ny dwisaf ik Gwto Gwt do gurdfspur hlky ijQoN pMjfb kFgrs
vrkrF qy afgU a F nfl mIitM g F df ivc pUrf AuqÈfh hY. AunHF ikhf ik kFgrs qwk sMgrUr qoN AumIdvfr dI cox ƒ
ivDfiekF ƒ lok sBf cox lVfeI jf skdI pRDfn swjx kumfr jfKV numfieMdgI krdy
islslf ÈurU krky lok sBf coxF dIaF ny lokF nfl kIqy vfady pUry nhIN kIqy lY ky pfrtI pwDr ‘qy koeI vI gwlbfq
hY. akflI dl dy pRDfn suKbIr isMG bfdl hn, qoN vI iesy qrHF dI rxnIqI aKiqafr
iqafrIaF ivwZ idwqIaF hn. ies mOky AunHF hn, ijs kfrn lokF ivc kFgrs pRqI nhIN hoeI hY.
ny dwisaf ik pfrtI dI rxnIqI iqafr ho kIqI jf skdI hY.
akflI dl qy Bfjpf vwlNo sMsdI sItF bdlx dI sMBfvnf bRhmpurf ny bfdlF qoN tksflI hox
aMimRqsr: afAuNdIaF lok sBf dy sInIar afgUaF dy ivcfr aDIn hY. hY, ijnHF ivcoN ds sItF akflI dl qy df sbUq mMigaf
coxF ivc ÈRomxI akflI dl-Bfjpf AunHF mMinaf ik jykr aMimRqsr sMsdI iqMn Bfjpf dy Kfqy ivc hn. Bfjpf kol
bMgf: ÈRomxI akflI dl (tksflI) dy pRDfn jQydfr rxjIq isMG bRhmpurf ny
gwTjoV vwloN aMimRqsr-luiDafxf aqy sIt ÈRomxI akflI dl kol afAuNdI hY qF aMimRqsr, gurdfspur qy huiÈafrpur bfdlF ‘qy sUby dy ihwqF ƒ awKoN-proKy kr ky mulfhËydfrIaF pugfAux df doÈ lfieaf.
jlMDr-huiÈafrpur lok sBf sItF ies df dovF iDrF ƒ lfB hovygf. ies sItF hn. aMimRqsr-luiDafxf sMsdI AunHF bfdlF ƒ pfrtI df nF bdl ky suKbIr aYNz mjITIaf kMpnI rwKx dI slfh
afps ivc bdly jfx dI sMBfvnf hY. sMsdI hlky ivc Èihr dy pMj ivDfn sBf hlky dy bdlfa bfry pihlF vI gwTjoV idwqI. AunHF ikhf ik akflI-Bfjpf kfrjkfl dOrfn zyrf isrsf muKI ƒ muafP krn,
ies mfmly ‘qy do v F pfrtIaF dI hlikaF ivcoN 4 hlky Bfjpf kol hn qy ivc crcf rhI hY. aMimRqsr sMsdI akfl qKq dI mirafdf BMg krn, gurU gRMQ sfihb dI byadbI qy brgfVI vrgy kFzF
hfeIkmFz ivcfr crcf kr rhI hY. ies iek hlkf ÈRomxI akflI dl kol hY jdik hlky ivc vDyry iswK votr hn aqy leI lok kdy vI bfdl pirvfr ƒ muafP nhIN krngy. bfdl pirvfr ƒ tksflI hox
dI puÈtI ÈRomxI akflI dl dy jnrl idhfqI cfr hlky sfry hI ÈRomxI akflI ÈRomxI akflI dl df dfavf hY ik vDyry df sbUq dyx leI afKidaF jQydfr bRhmpurf ny ikhf ik kOm, vqn qy ivrsfpRsqI dy
skw q r ibkrm isM G mjITIaf ny dl kol hn. akflI dl-Bfjpf gwTjoV iswK votr vflf ieh sMsdI hlkf ÈRomxI imÈn apxfAux vfilaF ƒ hI tksflI khfAux df hwk hY, nf ik dUijaF dy hwk mfr
kridaF afiKaf ik ieh mfmlf pfrtI sUby dIaF 13 sMsdI sItF qoN cox lVdf akflI dl leI lfhyvMd ho skdf hY. ky afpxy boJy Brn vfilaF ƒ hY.
Punjab Times Vol 20, Issue 4; January 26, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 4; 26 jnvrI 2019 (3)
zyrf isrsf muKI dy bcfa leI puils qy adflqI PYslf sux ky sunM hoieaf
isafsqdfnF ny hr hIlf vriqaf zyrf muKI df jwdI ipMz
biTMzf: zyrf isrsf muKI dy jwdI AunHF dwisaf ik pYrokfrF kol hux GrF
mogf: hirafxf puils pwqrkfr pwqr iqafr kr ky 10 dsMbr 2002 ƒ idwqf aqy sI[bI[afeI[ ny zyrf muKI ipMz gurUsr mozIaf (hnUmfngVH) ‘c ivc bYTx qoN isvfey hor kI bicaf hY.
rfm cMdr CqrpqI kql kys ‘c zyrf KyqrI mYijstRyt, isrsf dI adflq ivc gurmIq rfm rhIm ƒ vI jFc dy Gyry ivc sMnftf Cfieaf irhf. zyrf muKI ƒ Aumr suxn ivc afieaf ik lokF ny ies mfmly
muKI gurmIq rfm rhIm iKlfP kfrvfeI pyÈ kIqf sI. hirafxf puils dI qPqIÈ lY ilaf. sI[bI[afeI[ ny sb-ieMspYktr kYd dI sËf sbMDI adflqI PYsly dI Kbr ‘qy cuwp hI vwtI rwKI. hnUmfngVH dI puils
nhIN krnf cfhuMdI sI. hirafxf puils ny ‘c Kulfsf hoieaf ik pwqrkfr CqrpqI rfm cMdr df do vfr pOlIgRfP tYst vI ijvyN hI ipMz puwjI qF lok afpo afpxy pfrtI ny dupihr vkq ipMz ivc gÈq
sI[bI[afeI[ ƒ kys qbdIl hox qoN pihlF dI hwiqaf leI vriqaf 32 bor irvflvr krvfieaf sI. GrF ivc cly gey. gurUsr mozIaf ivc kIqI pr ipMz ivc ikDry vI koeI puils
10 dsMbr 2002 ƒ zyrf muKI ƒ Cwz ky zy r f pR b M D k mu l Ëm ikR È n lfl df ies kys dI suxvfeI pUrI hox aqy bxy zyry ivc do drjn pYrokfr hfËr sn pihrf nhIN sI.
bfkI iqMnF mulËmF iKlfP adflq ‘c doÈ lfiesY N s I sI. ieh kql ky s Ky q rI PYsly mOky zyrf muKI ny sPfeI idwqI ik ijnHF vwloN tIvI dIaF KbrF ‘qy nËr rwKI pqf lwgf hY ik gurUsr mozIaf dy
pwqr dfier kr idwqf sI. sI[bI[afeI[ dy mYijstRyt ny 13 jnvrI 2003 ƒ suxvfeI Aus ny 1991 ‘c zyrf muKI bxn mgroN jf rhI sI. zyrf muKI df jo jwdI Gr hY, zyry ivc pMj jnvrI qoN nfm crcf bMd
ivÈyÈ jwj jgdIp isMG dI adflq ny ies leI sYÈn jwj dI adflq ‘c Byj idwqf. mfnvqf dI BlfeI aqy niÈaF qy hor Auh hux zyry ivc qbdIl kIqf hoieaf hY kr idwqI geI hY. iesy qrHF hI zyrf isrsf
PYsly dI 178 pMinaF dI jwjmYNt ilKI hY. ies dOrfn mrhUm pwqrkfr rfm cMdr smfijk kurIqIaF iKlfP qkrIbn 6 aqy AunHF df vwKrf Gr Kyq ivc vI hY. dy pMjfb ivcly slfbqpurf zyry ivc vI
ies jwjmYNt ‘c keI aihm vyrvy hn. CqrpqI dy vwzy puwq aMÈul CqrpqI ny kroV lokF ƒ jfgrUk kIqf. pihly kys zyrf muKI df pUrf pirvfr hux isrsf zyrf suMnsfn hI psrI rhI. zyrf afgUaF ny
ies kys dI suxvfeI dOrfn vwK vwK hirafxf puils dI qPqIÈ ‘qy svfl ivc vI kYd dOrfn jylH ivBfg vwloN Aus ivc rih irhf hY. jwdI ipMz ivc zyrf muKI pihlF hI pYrokfrF ƒ zyry ivc afAux qoN
aKbfrF dy pwqrkfrF smyq 46 srkfrI AuTfAuNdy hoey pMjfb aqy hirafxf hfeI iKlfP koeI iÈkfieq nhIN hY qy Aus df df pirvfr afKrI vfr rfjsQfn ivDfn roikaf hoieaf sI. biTMzf puils ny iËlHy
qy bcfa pwK vwloN 21 gvfh adflq ‘c kort ivc ieh kys sI[bI[afeI[ ƒ qbdIl jylH ‘c ivvhfr cMgf hY. ies qrHF dUjy sBf dIaF coxF mOky votF pfAux vfsqy ivcly zyiraF ivc puils pihrf lfieaf
Bugqy. hirafxf puils ny qPqIÈ mukMml krn dI ptIÈn dfier kr idwqI qy pMjfb mulËmF ny sPfeI idMdy hoey ikhf ik AunHF afieaf sI. hoieaf sI aqy slfbqpurf ivc vI krIb
kr ky 5 dsMbr 2002 ƒ kuldIp isMG, aqy hirafxf hfeI kort ny 10 nvMbr df koeI ipClf aprfiDk irkfrz nhIN gurUsr mozIaf dy zyrf dy ieMcfrj do drjn puils mulfËm qfienfq sn.
inrml isMG qy ikRÈn lfl iKlfP doÈ 2003 ƒ ieh kys sI[bI[afeI[ ƒ sONp hY. dwsxXog hY ik pwqrkfr rfm cMdr nvjoq isMG df kihxf sI ik asl ivc
CqrpqI ‘pUrf swc‘ aKbfr dy sMpfdk ieh mfmlf hux isafsI rMgq lY cuwkf hY DoKybfË aYn[afr[afeI[
sn qy AunHF ny 30 meI 2002 ƒ aqy 4 aqy mfmly ivwc koeI scfeI nhIN hY. AunHF
smJOqy leI keI isafsqdfnF ny jUn 2002 ƒ sfDvIaF dy ÈoÈx afid bfry afiKaf ik afKr swc sfhmxy af jfvygf.
lfiVaF bfry kYnyzf
KbrF CfpIaF sn. pwqrkfr CqrpqI ƒ srkfr qoN mdd mMgI
dbfa bxfieaf: aMÈlu 24 akqUbr 2002 ƒ rfq dy qkrIbn 8
zyrf muKI dy GrF nyVly bËurg srdUl
isMG ny ikhf ik zyrf muKI ivc kdy vI jlMDr: izptI kimÈnr virMdr
isrsf: pwqrkfr rfm cMdr CqrpqI kql mfmly ivc zyrf isrsf muKI vjy AunHF dy Gr nyVy golIaF mfrI idwqIaF koeI aijhI gwl nhIN idKI aqy scfeI kumfr Èrmf ny kYnyzf srkfr qoN
gurmIq rfm rhIm smyq cfr mulËmF ƒ Aumr kYd suxfey jfx ƒ inaF dI ijwq geIaF sn aqy 21 nvMbr 2002 ƒ AunHF Aus mflk ƒ pqf hY. AunHF dwisaf ik aYn[afr[afeI[ lfiVaF dy DoKy df iÈkfr
krfr idMidaF aMÈul CqrpqI ny Kulfsf kIqf ik hirafxf dy iek sfbkf muwK hspqfl ‘c dm qoV idwqf sI. ipMz ƒ awj dUjI vfr vwzf sdmf lwgf hY. hoeIaF aOrqF dy ihwqF dI rfKI leI
shfieqf mMgI hY. kYnyzf dI kONsl jnrl
Dfrimk qsvIr vfly kwp ‘c mIaf Xyn nfl mIitMg dOrfn izptI
kimÈnr vwloN aYn[afr[afeI[ lfiVaF
cfh pI ky Psy sFplf vwloN DoKy df iÈkfr hoeIaF pqnIaF sbMDI
ivsQfr nfl jfxkfrI muhweIaf krvfeI
huiÈafrpur: kyNdrI mMqrI aqy dI Èrq ‘qy ies gwl dI inMdf kIqI hY. geI.
huiÈafrpur qoN lok sBf mYNbr ivjY sFplf iËkrXog hY ik sRI sFplf iek vfr iPr AunHF ikhf ik aijhIaF aOrqF ƒ
ksUqI siQqI ivc Ps gey, jdoN gurU gRMQ huiÈafrpur hlky qoN Bfjpf dI itkt dy iek srgrm mMc aqy ivvsQf pRdfn
sfihb dy srUp aqy gurduafry dI Poto dfavydfr mMny jf rhy hn. krnI cfhIdI hY ijQy Auh afpxIaF
vfly kwp ivc cfh pINidaF dI AunHF dI kFgrs dI sfbkf kyNdrI mMqrI iÈkfieqF drj krvf skx aqy AunHF ƒ
qsvIr soÈl mIzIaf ‘qy vfierl ho geI. sM q o È cO D rI ny ikhf ik afgU a F ƒ ibnF iksy dyrI dy iensfP iml sky. sRI
Poto ivc sRI sFplf afpxy Gr iksy nfl aijhIaF gwlF pRqI vDyry sucyq hoxf Èrmf vwloN gYrkfƒnI trYvl eyjMtF bfry
gwlbfq kridaF ies ivvfdq kwp nfl cfhIdf hY aqy aijhI iksy vI kfrvfeI vI dwisaf igaf jo nOjvfnF ƒ guMmrfh
cfh pINdy nËr af rhy hn. qoN guryË krnf cfhIdf hY ijs nfl iksy kr rhy hn aqy pMjfb srkfr vwloN ienHF
mMqrI qy pMjfb dy iek sfbkf kYbint mMqrI ny zyrf muKI nfl smJOqf krn leI sRI sFplf ny ies ƒ byiDafnI nfl dI Bfvnf ƒ Tys phuMcy. sRI sFplf dy iKlfP pihlF hI sKq kfrvfeI kIqI jf
dbfa bxfieaf sI. hoeI Gtnf dwsidaF ies ƒ qUl nf idwqy krIbI Bfjpf afgU sMjIv qlvfV ny AunHF rhI hY.
AunHF ikhf ik inaF pRfpq krn leI AunHF ƒ lMmf sMGrÈ krnf ipaf. ies jfx dI gwl afKI hY pr ivroDI ies dy hvfly nfl ikhf ik sbMDq kwp iksy izptI kimÈnr ny ikhf ik DoKfDVI
dOrfn AunHF ƒ kfPI aOkVF df sfhmxf vI krnf ipaf. AunHF dI lVfeI iek axgihlI leI AunHF dI kfPI nukqfcInI vwloN AunHF ƒ qohPf idwqf igaf hovygf. dy kysF dI rokQfm leI hux pMjfb srkfr
qfkqvr ivakqI nfl sI ijs dI phuMc rfjsI afgUaF qwk sI. AunHF dwisaf hY kr rhy hn. ieQoN qwk ik BfrqI jnqf AunHF ikhf ik jykr Auh ieh Poto dyK vwloN trYvl eyjMtF ƒ rijstrz kIqf jf
ik zyrf muKI nfl smJOqf krn leI AunHF ‘qy keI pfisaF qoN dbfa irhf hY. pfrtI dy kuJ afgUaF ny vI nfm nf Cfpx lYNdy qF kdI vI ies dI vrqoN nf krdy. irhf hY.
Punjab Times Vol 20, Issue 4; January 26, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 4; 26 jnvrI 2019 (5)
lok sBf coxF df aYlfn mfrc dy pihly hPqy idwlI dy muwK mMqrI vjoN iËMmyvfrI inBfAux
vflI kFgrs dI sInIar afgU ÈIlf
dIkÈq ny idwlI kFgrs dy pRDfn vjoN
ho jFdf hY ik AunHF dy mn ivc iswK pIVqF
leI koeI Bfvnf nhIN hY.
hrismrq kOr bfdl ny ikhf ik
nvIN idwlI: sUqrF ny sMkyq idwqf krygI. afm hflfq ivc jMmU qy kÈmIr ahudy df kfrjBfr sMBfl ilaf, pr ies ieMdrf gFDI qoN lY ky rfjIv gFDI qy rfhul
ik lok sBf coxF leI qrIkF df aYlfn eI[ vI[ aYm[ hY ‘cor ivDfn sBf dI 6 sfl dI imafd 16 mfrc pRogrfm ‘c 1984 iswK kqlyafm dy muwK gFDI qwk tfeItlr AunHF sfiraF df byhwd
mfrc dy pihly hPqy kIqy jfx dI sMBfvnf 2021 ƒ Kqm hoxI sI. dUsry rfjF dIaF
hY. mOjUdf lok sBf dI imafd 3 jUn ƒ
mÈIn`: PfrUk ivDfn sBfvF aqy lok sBf df kfrjkfl
doÈI mMny jfx vfly jgdIÈ tfeItlr dI krIbI irhf hY, ieh iswKF dy leI spwÈt
Kqm hoxI hY. AunHF dwisaf ik cox kimÈn kolkfqf: nYÈnl kfnPrMs dy pMj sfl huMdf hY.
cox pVfvF aqy mhIinaF ijnHF ivc coxF afgU PfrUk abduwlf ny eI[vI[aYm[ ƒ iswkm ivDfn sBf dI imafd 27 meI
krvfeIaF jfxIaF hn, dI igxqI bfry ‘cor mÈIn` dwsidaF mMg kIqI ik 2019, aFDrf pRdyÈ, AuVIsf aqy
PYslf krn ivc lwgf hoieaf hY. sUqrF bYlyt pypr dI pRikiraf muV ÈurU kIqI aruxfcl pRdyÈ ivDfn sBfvF dI imafd
ny dwisaf ik coxF dy pVfa surwiKaf blF jfxI cfhIdI hY. ivroDI pfrtIaF dI kRmvfr 18 jUn, 11 jUn aqy iek jUn ƒ
dI AuplwbDqf qy dUsrIaF loVF ‘qy inrBr rYlI ƒ sMboDn kridaF AunHF ikhf, Kqm hoxI hY. 2004 ivc cox kimÈn ny
krngy qy coxF krvfAux df aYlfn mfrc ‘’ieh isrP iksy iek ivakqI (modI) 29 PrvrI ƒ cfr pVfvF ivc lok sBf
dy pihly hPqy kIqy jfx dI sMBfvnf hY. ƒ bfhr krn df svfl nhIN hY blik coxF krvfAux df aYlfn kIqf sI. coxF
ies gwl dI sMBfvnf hY ik cox ieh dyÈ ƒ bcfAux qy AunHF lokF df dI pihlI qrIk 20 aprYl aqy afKrI
kimÈn koeI imsfl kfiem kry aqy mfx bxfey rwKx df mslf hY ijnHF 10 meI sI. 2009 ivc cox kimÈn ny 2
aFDrf pRdyÈ, AuVIsf, iswkm aqy dy È dI afËfdI leI ku r bfnIaF mfrc ƒ coxF krvfAux df aYlfn kIqf
aruxfcl pRdyÈ ivc ivDfn sBf coxF lok idwqIaF.`` sI. pMj pVfvI coxF 16 aprYl qoN ÈurU ho
sBf coxF dy nfl hI krvf dyvy. jMmU qy ky 13 meI ƒ Kqm hoeIaF sn. 2014 mOjUdgI kfrn ÈIlf df qfjpoÈI smfgm sMkyq hY. idwlI kmytI dy jnrl skwqr
kÈmIr dI ivDfn sBf BMg kIqy jfx kfrn hY. cox kimÈn lok sBf coxF dy nfl ivc coxF kimÈn ny 5 mfrc ƒ cox qrIkF ivvfdF ‘c iGr igaf. mnijMdr isMG isrsf ny ikhf ik iswK
AuQy vI 6 mhIinaF dy aMdr aMdr coxF jMmU qy kÈmIr ivDfn sBf dIaF coxF vI df aYlfn kIqf sI aqy 9 pVfvI coxF ies msly ‘qy kyNdrI mMqrI kqlyafm dy doÈI tfeItlr ƒ ÈIlf
krvfAuxf lfËmI hY. ieh ivDfn sBf krvf skdf hY. AunHF ikhf ik ieh pihlF aprYl qy meI ivc krvfeIaF sn. coxF hrismrq kOr bfdl ny kFgrs pRDfn dIkÈq dy qfjpoÈI smfgm ‘c pihlI
nvMbr 2018 ivc BMg kIqI geI sI aqy vI krvfeIaF jf skdIaF hn pr bhuqI df pihlf pVfa 7 aprYl sI jdik afKrI rfhul gFDI Auqy inÈfnf sfDdy hoey ikhf kqfr ivc ibTf ky kFgrs 1984
ies dI smyN dI hwd meI ivc Kqm hoxI gwl guMJldfr surwiKaf siQqI ‘qy inrBr pVfa 12 meI sI. ik rfhul vI afpxy pirvfr dI prMprf ƒ kqlyafm dy pIVqF ƒ zrfAuxf qy ieh
sunyhf dyxf cfhuMdI hY ik koeI vI pIVq
Punjab Times
Established in 2000
2014 dIaF afm coxF ivc BfrqI arbpqIaF dI dOlq
20th Year in Publication
REGISTRATION SERVICES
trwikMg nfl sbMDq hr qrHF dy primt ijvyN IFTA,
Grand Opening CA#, MCP, 2290, ICC, BOC III, NM & Kentucky
or Truc
Special Price ffor k Wash
uck Permit, DOT Fuel Tax, Corporation Filling aqy
trwkF dIaF lfiesYNs plytF Same Day Service vI
Ph: 209.982.9996
globl mltI srivisË dI idMdy hF. qusIN sfzy koloN plytF lY ky afpxf kMm qurMq
nvIN lokyÈn STOCKTON ivc ÈurU kr skdy ho. asIN DOT Compliance, DOT
HIGHWAY 4 dy iblkul nËdIk Audit ivc vI trwikMg kMpnIaF dI mdd krdy hF.
1950 E Miner Ave. FAX: 209.982.9997 TEL: 209.982.9996
Stockton, CA 95205 www.globalmultiservices.com info@globalmultiservices.com FAX: 209.982.9997
Punjab Times Vol 20, Issue 4; January 26, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 4; 26 jnvrI 2019 (8)
pMjfbI BfÈf `c sUby dy srkfrI skUlF ny mwlF mfrIaF AuqrfKMz srkfr vwlNo gurduafrf igafn
mohflI: pMjfb dy srkfrI skUlF dy bfkI sUibaF nfloN vwD cMgf pRdrÈn df 71[6 aqy dyÈ df 50[3 PIsdI hY. godVI leI ËmIn bfry PYsly qoN tflf
dy ividafrQIaF ny mfq BfÈf ivc Bfrq kIqf. asr-2018 dI irport anusfr Bfrq ivc awTvIN jmfq dy pMjfbI BfÈf ƒ aMimRqsr: AuWqrfKMz dy muwK mMqrI AunHF afiKaf ik sRI hirmMdr sfihb
dy bfkI sUibaF nfloN vDIaf pRdrÈn kIqf qIjI jmfq ivc pMjfb df ieh aMkVf pVHn vfly bwicaF dI igxqI 728 PIsdI iqRvyNdr rfvq ny hirduafr siQq gMgf nqmsqk hox dI AunHF dI icrokxI iewCf
hY. ies df Kulfsf iswiKaf dy Kyqr ivc 39[4 PIsdI irhf jdik dyÈ Br ‘c qIjI rhI jdik pMjfb dy bwcy 12[3 PIsdI vwD kMZy gurduafrf igafn godVI bfry ËmIn sI, jo awj pUrI hoeI hY. AunHF ieQy gurU
ivÈlyÈx krdI irport aYnUal styts jmfq df BfÈf ƒ pVHn df aMkVf 27[2 Bfv 85[1 PIsdI rhI hY. qfËf irport dyx sbMDI iswK BfeIcfry dI mMg ‘qy Gr ivc mwQf tyikaf aqy BfeIcfrk sFJ
afP aYjUkyÈn irport (asr)-2018 PIsdI sfhmxy afieaf hY. pMjvIN jmfq ivc ieh vI sfhmxy afieaf hY ik qIjI iPlhfl sihmqI nhIN idwqI hY. AunHF ies mËbUq bxfAux dI ardfs kIqI hY.
ivc hoieaf hY. irport muqfbk lgBg ivc pMjfb df aMkVf Bfrq dy aMkVy qoN aqy pMjvIN dy bwicaF df vI pVHn df pwDr
3[55 lwK skUlI bwicaF dy Gro-GrIN kIqy 20[7 PIsdI vwD irhf hY, ijs ivc pMjfb lgfqfr vD irhf hY.
srvyKx ƒ ipCly idnIN jnqk kIqf igaf
hY. dyÈ dy 596 iËilHaF ivc ieh srvyKx
kIqf igaf. ies ivc pMjfb dy 20 iËilHaF
vfqfvrx anukUl kfgË ‘qy ikqfbF Cfpygf
ƒ Èfml kIqf igaf sI aqy krIb 1200 pMjfb skUl iswiKaf borz
vflMtIarF ny ieh srvyKx ‘pRQm` gYr mohflI: pMjfb skUl iswiKaf borz ny do sfl dy vkPy mgroN muV vfqfvrx
srkfrI sMsQf vwloN krky irport iqafr anukUl kfÊË dI vrqoN vwl muhfrF moV leIaF hn aqy kyNdrI gRIn itRibAUnl ny
kIqI geI. borz dy ies PYsly df svfgq vI kIqf hY. ies sbMDI borz dy cyarmYn mnohr
pMjfb dy 3 qoN 16 sfl qwk dy 13 kFq klohIaf ny dwisaf ik rfj srkfr vwloN vI spwÈt qOr ‘qy ikhf igaf sI ik
hËfr qoN vwD skUlI bwicaF ƒ pMjfbI pVHn pfT pusqkF CpfAux leI vriqaf jfx vflf kfgË ividafrQIaF dI ishq nfl
dy ruJfn dI pVcol kIqI geI hY. jFc iKlvfV krn vflf nhIN hoxf cfhIdf. AunHF dwisaf ik borz vloN skUl muKIaF ƒ
pwqr ivc awKr pCfx (pYNqI awKrI), do ies gwl leI AuqÈfihq krn ‘qy ivcfr kIqI jf rhI hY ik Auh ies vrHy pfs ho
awKrI Èbd mfqrfvF vfly, cfr vfkF df rhy ividafrQIaF dIaF cMgI hflq vflIaF pfT-pusqkF agly vrHy dy ividafrQIaF
sfDfrn pYrHf qy sfDfrn khfxI (dUjI ƒ dyx leI rKvf lYx, ijs nfl nvIaF ikqfbF dI mMg Gwt skygI. klohIaf ny sbMDI afiKaf ik jdoN iswK iekmwq hoxgy aXuwiDaf ‘c rfm mMidr dI AusfrI bfry
jmfq dy pwDr vflI) pVHn ƒ idwqI geI. ikhf ik ieh kfrvfeI nf isrP kfÊË dI Kpq GtfeygI, sgoN kOmI nuksfn Gwt qF hI ies sbMDI PYslf kIqf jfvygf. AunHF afiKaf ik rfm mMidr Bfjpf vwloN
srvy anusfr pMjfb ny qIjI, pMjvIN qy krn ‘c vI shfeI iswD hovygI. Auh ieQy sRI hirmMdr sfihb nqmsqk hI bxfieaf jfvygf. AunHF 2019 dIaF
awTvIN klfs dy smUh aMkiVaF ivwc dyÈ hox leI afey sn. sMsdI coxF ivc Bfjpf dI ijwq df dfavf
muwK mMqrI ny dwisaf ik gurU nfnk kIqf. AuWqrfKMz dy kfÈIpur ‘c iswK
hvfrf ‘qy hmly dI
izjItl Bugqfn: dyÈ Br ‘c koiÈÈ krn vfly iÈv
dy v dy 550 sflf pR k fÈ pu r b mO k y
AuWqrfKMz srkfr vwloN gurduafrf nfnk
iksfnF dIaF ËmInF dy mfmly bfry AunHF
afiKaf ik iswKF ƒ AuDr koeI smwisaf
dI mdd nfl Bfrq ny afstrylIaf ƒ kr idwqf. ies qoN ielfvf Bfrq aijhf kbwzI bhfny kYnz
y f dy nËfry lut
w x vfilaF dI Kul
w IH pol
mYlborn iek idnF mYc ‘c 7 ivktF nfl pihlf dyÈ bx igaf hY jo afstrylIafeI cMzIgVH: kbwzI isrP Kyz hI nhIN ivcoN 47 PIsdI ny vfps Bfrq prq ky AuWQy Kyzx leI bulfAuNdIaF hn. aMkVy
hrf ky iqMn mYcF dI lVI 2-1 nfl afpxy ËmIn ‘qy koeI vI lVI hfrn qoN bgYr rhI, blik ieh hux motf pYsf kmfAux cMzIgVH siQq prvfs kyNdr ‘c sUicq dwsdy hn ik cfr ivcoN do kbwzI PYzryÈnË
vqn priqaf hY. dwsxXog hY ik Bfrq df sfDn bx geI hY. ies dy nfl hI nhIN kIqf. bfkIaF ‘coN 26 PIsdI ny vwloN swdy gey iKzfrIaF ivcoN 29 PIsdI
kmlf hYirs vwloN ny tYst lVI 2-1 nfl ijwqI sI jdik kbwzI ny pMjfbIaF leI ivdyÈF dy bUhy vI kYnyzf ivc kMmkfjI vIËy (vrk primt) hI vfps jFdy hn. cMzIgVH siQq vIËf
rfÈtrpqI dy ahudy tI-20 lVI 1-1 nfl brfbr rhI sI.
qIsry qy afKrI iek idnF mYc ‘c
KolH idwqy, ijs df keIaF ny nfjfieË
Pfiedf vI cuwikaf hY. ies gwl df Kulfsf
qy iek PIsdI ny irPIAUjI hox df dfavf
kIqf. irport muqfbk ienHF sflF ivc
dPqr muqfbk vwzI igxqI ivc kbwzI
iKzfrI kYnyzf jfx leI ibnY krdy hn,
leI dfavydfrI pyÈ Bfrq ny tfs ijwq ky afstrylIaf ƒ kYnyzf srkfr dI KuPIaf irport ivc iKzfrIaF dy vfps afpxy dyÈ prqx dI ijnHF ivcoN iËafdfqr byruËgfr axivafhy
vfiÈMgtn: BfrqI mUl dI pihlI bwlybfËI krn df swdf idwqf. XujvyNdr hoieaf hY. kbwzI bhfny AunHF dy dyÈ afAux dr vDI hY XfnI sfl 2015 ‘c 42 PIsdI purÈ huMdy hn ijnHF kol koeI Kfs afrQk
sYnytr kmlf hYirs ny rfÈtrpqI zonlz cihl dIaF 6 ivktF dI bdOlq Bfrq ny vfly nOjvfnF ivcoN awDy hI vfps prqdy iKzfrI hI Bfrq prqy sn pr sfl 2017 vsIly vI nhIN huMdy.
trMp ƒ twkr dyx leI 2020 `c hox myËbfn tIm ƒ 48[4 EvrF ‘c 230 dOVF hn. ‘c 62 PIsdI iKzfrI kYnyzf Cwz gey. irport ivc ieh vI drsfieaf igaf
vflI rfÈtrpqI dI cox leI afpxI ‘qy afl afAUt kr idwqf. jvfb ‘c BfrqI irport ivc dwisaf igaf hY ik AuDr, afpxy pyÈy dy Ault kMmkfjI vIËy hY ik glqibafnI, DoKfDVI qy jfalI
dfavydfrI dI muihMm ivwZ idwqI hY. kmlf tIm ny 49[2 EvrF ivc 231 dOVF bxf qkrIbn 47 PIsdI nOjvfn jo kYnyzf ivc hfsl krn vfly iKzfrIaF dI igxqI vI dsqfvyËF ijvyN ik tUrnfmYNt dy jfalI
ny ikhf ik Aus ƒ awj Aus idn afpxI ky mYc aqy lVI afpxy nF kr leI. kbwzI Kyzx afAuNdy hn, vfps nhIN 21 qoN 30 PIsdI qwk vDI hY. sbUq qy PotogRfP afid nfl kbwzI Kyzx
dfavydfrI pyÈ krn df mfx hY ijs idn afstrylIafeI gyNdbfËF ny ÈurU qoN hI prqdy. irport ivc dwisaf igaf hY ik kYnyzf aDfrq cfr vwzIaF kbwzI leI vIËf hfsl kIqy jf rhy hn. ieh
mfxmwqy mfritn lUQr ikMg jUnIar ny Bfrq Auqy dbfa bxfeI rwiKaf. roihq sfl 2015, 2016 qy 2017 ivc 261 PYzryÈnË ienHF iKzfrIaF ƒ vwzI igxqI irport kYnyzf srkfr kol hY qy ies ‘qy
mhfqmf gFDI qoN pRyrnf leI sI. Èrmf 17 gyNdF Auqy 9 dOVF bxf ky afAUt kbwzI iKzfrIaF ƒ vIËf jfrI hoey, ijnHF ivc mOjUd BfrqI lokF dy mnorMjn leI jld kfrvfeI kIqy jfx dI sMBfvnf hY.
suKdyv isMG, Pon: 832-724-1635 Saturday 9:30AM and Sunday 4PM (Pacific Time) Email:
Homeomedicine@yahoo.com
4-
7021 Village Park Way, Dublin, CA 94568
*trwk zrfieivMg skUl srkfr qoN mfnqf pRfpq hY Call For Special Price
*lfiesYNs lYx AuprMq kMm/jOb dI gfrMtI Kashmir S. Thandi
*irhfiesL aqy eyarport qoN cuwkx qy Cwzx df Kfs pRbMD Office: (866) 933-3038
*2-3 hPiqaF ivc pRoPYsLnl trwk zrfievr bxo Balhar S. Ranu Cell:916-502-7733
Punjab Times Vol 20, Issue 4; January 26, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 4; 26 jnvrI 2019 (10)
diraf PfrsI BfÈf df Èbd hY, ijs bcfE’; asIN Aus nUM nhIN bcfieaf; hux
df arQ hY, vgdf hoieaf pfxI. KVHy pfxI
dI insbq vgdf pfxI ÈuwD huMdf hY.
diraf sfzI swiBaqf hY. ieh sfzy
muhfviraF ‘c vI rimaf hoieaf hY.
iqnf drIafvf isAu dosqI Auh guhfrF pf irhf hY ik ‘mYQoN bco..
hux vI jy asIN nf suxIey; iPr mrIey
KpIey! hrmn hYs dy nfvl ‘isDfrQ’ ivc
diraf boldy hn, gwlF krdy hn qy buwD
‘diraf-idl’ hoxf bhuq mhfn aqy kihx nUM nvIN siBaqf ny sfnUM bhuq kuJ idwqf hY pr asl ivc ies ny sfzy dirafvF, purÈ AunHF nUM suxdy hn. Aus nfvl ivc
ivÈfl-icwq hoxf hY. dirafvF nfl muhwbq sfzy vfqfvrx qy sfzI ijLMdgI nUM plIq hI kIqf hY. hvf plIq ho cukI hY. ies hflfq Auqy isDfrQ nUM anpVH pr anuBvI mlfh
krn vfly diraf-idl hox vwl vDdy hn. slfh idMdf hY ik diraf sfzy mhfn gurU
diraf iËMdgI df pRqIk hY. dUjy pfqÈfh
rudn kridaF avqfr isMG ny ies lyK ivc swdf idwqf hY, afAu afpxy dirafvF nfl hn, ienHF nUM suxo, ieh sfnUM kI kihMdy
gurU aMgd dyv jI df Purmfn hY: iËMdgI df nfqf joVIey qy afpxI tuwtI gMZIey. dirafvF bfJoN jIxf, kfhdf jIxf! -sMpfdk hn, “jIBY bfJhu bolxf” [[[ “ivxu kMnf
cAuQY phir sbfh kY sunxf.”
suriqaf AupjY cfAu] hI tuwt cukI hY; qVwk krky nhIN; sfnUM dI qihjIb ny nhIN mfiraf. sfnUM mfiraf kr idwqf hY. dirafvF qoN dUr ho ky, asIN Aus
iqnf drIafvf isAu dosqI pqf hI nf lwgf kdoN tuwt geI. pvx, pfxI hY ‘aOzomfs’, ‘guwz nfeIt’, ‘afl afAUt’ myry imwqr ny dwisaf ik Aus df bfbf moV ‘qy puwj gey hF, ijwQoN sfnUM hux socxf
min muiK scf nfAu] aqy DrqI hux rfkÈF vFg mUMh awzI Kloqy qy ‘Pyar aYNz lvlI’ ny. sfnUM gwizaF dI KyqF ivc Kfd nhIN sI pfAux idMdf; aKy pY irhf hY ik jfeIey qF jfeIey ikwQy! nf
rfq dy cOQy hn qy mnuwK nUM ingl jfx leI iqafr nhIN, gwzIaF dI mfr peI hY. aigafn ieh KyqF nUM lwg jfvygI; ijvyN bMdy nUM nÈf bUhf, nf bfrI, nf koeI bnyrf, dIvf jgf
pihr surq vfly br iqafr hn. nhIN, alp igafn sfzy hwzIN bih igaf lwg jFdf hY. Aus ny dwisaf ik Auh afpxy ky vI rwKFgy ikwQy!
lokF dy mn ivc jdoN df sfzI swiBaqf ny dirafvF hY. bfby dIaF gwlF ‘qy hws Cwzdy sn; smJdy kihMdy hn, ‘idl diraf smuMdroN
cfa Aupjdf hY. nfloN qoV ivCoVf kIqf hY, asIN AudoN dI sfnUM mihMgfeI ny nhIN, amIrI ny sn ik ieh bUJV igafn hY. asl ivc zUMGy, kOx idlF dIaF jfxy.’ swcmuc
Auh dirafvF dy dirafvF pRqI byruKI apnfeI hoeI hY. sfzy mfiraf; PIm ny nhIN, icwty ny Kf ilaf; Auh lok qF swcy sn jo byËubfn jmIn dI dirafvF ijhy zUMGy idlF dy drd kOx jfx
dosq huMdy hn; diraf Audfs hn qy sfzy ipafr nUM qrsdy skdf hY! kvI mn hI dirafvF dy drd
AunHF dy mn ivc hn. Auh sfnUM Kfxf nhIN cfhuMdy; asIN jfx skdy hn; drasl kivqf dirafvF
AunHF nUM mjbUr kr rhy hF. asIN nf gurU ijhy idlF dI dfsqF hI huMdI hY. ies vfr
avqfr isMG (pRo[) dy sky rhy hF, nf ipE dy qy nf mF dy, luiDafxy dy buwZy diraf df drd vI kivqf
Pon: 91-94175-18384 “pfp kmfvidaf qyrf koie n bylI rfm]” ny suixaf hY qy ies df gm dUr krn dI
pwCmI swiBaqf ny sfnUM ÈuwDqf dI guhfr pfeI hY. afAu afpxy dirafvF nfl
ipafry dI Xfd aqy muwK ‘qy Aus df nfm ibmfrI cmyV idwqI hY. asIN ÈuwD huMdy huMdy iËMdgI df nfqf joVIey qy afpxI tuwtI
huMdf hY. Gor aÈuwDqf ivc grk ho gey hF. asIN gMZIey. dirafvF bfJoN jIxf, kfhdf jIxf!
ieÈnfn krnf sw i Bak ho x dI afpxI qrwkI dI sfrI mYl dirafvF dy diraf sfzy ieiqhfs dy AusrweIey
inÈfnI hY. purfqn swiBaqfvF dirafvF hvfly kr idwqI hY. aMimRq dy cÈimaF nUM hn; sfzI swiBaqf dy pflxhfry hn; ieh
dy kMiZaF ‘qy AusrIaF aqy dirafvF dy asIN jLihrIly nfg bxf idwqf hY. sfzy sfzI ijMd jfn hn; sfzy ‘qy ienHF df mxF
nF nfl hI jfxIaF geIaF. diraf iksy jIvn somy sfzI mOq dy kfrn bx gey mUMhI krË hY; asIN ienHF dy dyxdfr hF;
vyly mnuwK dy Bly dosq huMdy sn. hn. sfzy diraf byjLubfn hn; Auh dws ieh sfzy lihxydfr hn. gurU nfnk
pMjfb df arQ hY, pMc-ap, arQfq nhIN skdy, bol nhIN skdy. luiDafxy nyVy vgdf buwZf diraf, jo PYktrIaF dy gMd-mMd nfl plIq pfqÈfh dy lihxydfr BfeI lihxy dy vfirs
pMj-afb, arQfq pMj diraf. asIN pMjfbI iksy vlYqIey ny iÈkfieq kIqI ik ho cukf hY aqy ijs nUM sfP krn leI 27 jnvrI nUM smfgm ho irhf hY aqy dirafvF dy drdmMd ieh guhfr sux
pMj dirafvF dy dosq hF. diraf sfzI sfzy iewQy gMdgI bhuq hY. myry dosq ny Èrfb ny nhIN, kok ny pI ilaf; koiTaF ny Ëubfn vI smJdy sn. asIN qF Ëubfn rhy hn.
pCfx hn. ivdyÈI hmlfvr vI sfnUM Aus nUM afiKaf ik ieh gMdgI quhfzI dyx nhIN, sfnUM koTIaF ny Tfr ky aqy sfV ky vfilaF dI Ëubfn vI nhIN smJdy. pMjF dirafvF dy DrmI puwqr afpxy
dirafvF nfl joV ky dyKdy sn. ihMdU Èbd hY. Auh bVf hYrfn hoieaf. myry dosq ny rwK idwqf hY. anpVHF ny nhIN, pfiVHaF ny vrdfn smJI jFdI qknflojI ny nvF ipqrF ijhy dirafvF dI sfr ËrUr lYxgy.
df sbMD vI isMD diraf nfl joiVaf jFdf dw i saf ik vlY q I hfeIjIn ny sfzy sfzI surq mfr idwqI hY; sfzI Kbrsfr kUVf eIjfd kr idwqf hY, ijs df koeI hwl ies vfr luiDafxy dy buwZy diraf df krË
hY. isMDI lok afpxy afp nUM asl pMjfbI vfqfvrx nUM ikvyN BRÈt aqy nÈt kIqf nUM aKbfr ny hVwp ilaf hY; ruwKF nUM pwKy hI nhIN. sfzf kUVf qF psUaF dI Kurfk Auqfrn dI vfrI hY. afAu, 27 jnvrI nUM
mMndy hn. hY; ikvyN vlYqI ÈYNpU, srPF, hYNzvfÈ, Pfst Kf gey hn qy pwiKaF nUM ey[ sI[ ingl bxdf sI qy rUVI bx PslF dy kMm afAuNdf syvf-sdBfv dy ies mhF kuMB ivc hfjrI
gurU nfnk pfqÈfh ny pvx nUM gurU PUz aqy PIz dy ruJfn ny sfzI pOÈitkqf igaf hY. sfnUM aMdrlI ksr ny nhIN, sI. ieh afDuink kUVf sfzI jfn df KAu BrIey aqy buwZy diraf nUM muV Aus dI
ikhf, pfxI nUM ipqf aqy DrqI nUM mfqf df hrn kr leI hY. bfhrly JoiraF ny Kqm kr idwqf hY; pUrbI bx igaf hY. iksy vyly sfzf vfqfvrx juafnI ‘c lY afeIey. gurmuiK buwZy kdy
drjf idwqf. pr sfzI pRIq ienHF iqMnF nfl sfnUM mwCrdfnIaF jF surmydfnIaF sMjm aqy sihj nUM pwCmI asihj ny ctm hfl-pfhiraf mcf irhf sI ik ‘mYnUM nfhI[[[.
Punjab Times Vol 20, Issue 4; January 26, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 4; 26 jnvrI 2019 (12)
ihMdv
U fdI lIzrF dy gYr ivigafnk ibafn
Bfrq keI BfÈfvF, sMsikRqIaF qy mMqrI mnohr prIkr qy BfvyN kyNdrI mMqrI vjoN afpxy BfÈn ivc ikhf: “mnuwKF dI iqRpurf dy muwK mMqrI ibplb kumfr huxy huxy PgvfVy kol lvlI
DrmF vflf mulk hY aqy ies dy nyqfvF suÈmf svrfj. ielfj vfsqy sB eymË AuqpqI bfry zfrivn dI iQAUrI ivigafink dyb ny afDuink tYknflojI qy sMcfr-qMqr XUnIvristI ivc hoeI 106vIN ieMzIan
ƒ rol-mfzl hoxf cfhIdf hY pr afpxy nvIN idwlI jF amrIkf dy hspqflF ‘c hI qOr ‘qy Êlq hY, ies ƒ skUlF qy kfljF ƒ nvyN hI ZMg nfl pyÈ kIqf aqy ikhf ik sfieMs kfnPrMs ijs df AudGftn pRDfn
mulk dy sMivDfn ƒ mMnx vfly aqy ies jFdy hn. kdI nhIN suixaf ik iksy ny gF dy islybs ivcoN kwZ dyxf cfhIdf hY, ‘ieMtrnYt mhFBfrq vyly vI sI.” ies df mMqrI ny kIqf sI, ivc aFDrf XnIvristI
dI shuM cuwk ky afhudy pRfpq krn vfly dy gohy jF ipÈfb nfl jF bfbf rfmdyv dy ikAuNik iksy ny vI bFdr qoN bMdf bxdf ivsQfr sihq vrnx kridaF AunHF ikhf, dy vfeIs cFslr jI[ nfgyÈvr rfE ny vI
hI sMivDfn ƒ nhIN mMndy. vwzy-vwzy mMcF PfrmUilaF nfl ielfj krvfieaf hovy! nhIN vyiKaf.” cfrls zfrivn (1809- “kurUkÈyqr dy aTfrF idnF dy XuwD ƒ sMjY aijhIaF gY r ivigafnk gw l F kr
Auqy afp-hudrIaF, gYr vfjb qy gYr imiQhfs nf qF ieiqhfs huMdf hY qy 1882) bfry mMqrI dy ies kQn df ny ieMtrnYt rfhIN hI qF 50 iklomItr idwqIaF. Aus ny ikhf, “kOrv ‘tYst itAUb
ivigafnk gwlF krI jFdy hn. nf hI ivigafn. smuMdrF ‘qy pul bxfAux sfieMsdfnF qy KojkfrF ny gMBIr noits dUr bYTy idÈRtIhIx rfjy iDRqrfÈtr qwk bybI’ ivDI nfl pYdf hoey sn qy rfvx
kYNsr dy ielfj sbMDI ieMzIan kONsl vfly plYnrË qy ieMjnIarF ƒ pqf hY ik ilaf sI. ieMzIan nYÈnl sfieMs akYzmI phuMcfieaf sI. ieh tYknflojI qF hËfr kol hvfeI jhfË sn.” hfËr sfieMsdfnF
afP mYzIkl irsrc nvIN idlI, nYÈnl ieh ikvyN bxdy hn. rfmyÈvrm qoN sRIlMkf ny ieh kihMidaF ros vI Ëfihr kIqf sI qoN vI vD sfl pihlF Koj leI geI sI.” ny ies df gMBIr noits ilaf qy ieMzIan
kYNsr rijstrI bMglOr, afl ieMzIaf dy mnfV drimafn ‘rfm syqU’ jF ‘aYzmË qy ptIÈn vI pfeI sI ik ies mMqrI ny bfrzr qoN cIn dIaF POjF BjfAux bfry nYÈnl sfieMs dI kfrjkfrnI,
ieMstIicAUt afP mYzIkl sfieMsË idwlI, ibRj’ imiQhfsk kQf anusfr rfm dI Bfrq df aks Krfb kr idqf hY. rfÈtrI svYmsyvk sMG ny ikhf hY: “jy aÊËYkitv kONsl qy jnrl bfzI ny
ijpmr pu z U c y r I qy Bfrq dIaF ho r ÈkqI nfl hnUMmfn dI vfnr sYnf ny ieh gwl jwg Ëfihr hY ik Bfrq ny sfry BfrqI roË pMj vfr cIn dy iKlfP srbsMmqI nfl mqf pfs krky aYlfn
sMsQfvF smyq pUrI dunIaf ivc, ijvyN bxfieaf sI. ctfnF qy pwQrF df bixaf 1974 qy bfad ivc 1998 ivc prmfxU mMqr pVHn qF zrYgn (cIn) ƒ bfrzr qoN kIqf hY ik agFh qoN ijhVf vI ies qrHF
hoieaf ieh qkrIbn pMjfh iklomItr tYst kIqy pr sMsd mYNbr rmyÈ inÈFk KdyiVaf jf skdf hY. dI gYr ivigafnk gwl krygf, Auhƒ styj
zf[ mnjIq isMG bwl lMmf kudrqI lFGf (puÜ) hY. ies jgfH df kihxf hY, “ijhVy prmfxU tYst dI hor qF hor, pRDfn mMqrI nirMdr qoN lfh idqf jfvygf. sMboDn krn vfly
Pon: +91-83508-00237 ‘qy smMdr dI zUMGfeI bhuq Gwt hY, so asIN awj gwl krdy hF, irÈI knfz ny modI vI aijhIaF gwlF qoN nhIN KuMJdy. hr bMdy ƒ afpxy lYkcr dI kfpI pRbMDkF
jhfË nhIN lMG skdy. jhfË lMGfAux leI ieh tYst bhuq vrHy pihlF kIqf sI.” mYzIkl sfieMs dy aiq muhfrq vfly ivÈy ƒ dyxI pvygI qF ik ivigafnk kfnPrMs
vrlz hYlQ afrgynfeIËyÈn bhu-kroVI ‘syqU smuMdrm’ nF df pRfjYkt knfz irÈI dUjI sdI ‘c hoieaf dwisaf plfsitk srjrI bfry Auh kihMdy hn, dy mMc qoN gYr ivigafnk gwlF nf hox.”
sivtËrlYNz, amrIkf, XUrop, cwÜ irhf hY ijs vfsqy ‘rfm syqU’ dy jFdf hY. iek hor ibafn ivc Auh kihMdy “plfsitk srjrI dI ÈurUafq sRI gxyÈ keI ivigafnIaF ny ies gwl ‘qy aPsos
afstRylIaf, isMgfpur, mwD pUrb afid rsqy ‘c qbdIlI krky ies ƒ zUMGf kIqf hn: “hsq ryKf qy kuMzlIaF dI sfieMs jI dy Ëmfny ivc hI hoeI sI. Aus smyN vI pRgt kridaF ikhf hY ik vfies cFslr
mulkF ivc KojF ho rhIaF hn ijs ‘qy jfxf hY pr kuJ Dfrimk jQybMdIaF ies qoN vwzI hor koeI sfieMs nhIN. sfƒ cfhIdf koeI aYsf mfihr plfsitk srjn hovygf jo Ku d bfieElo i jst hY , aY s I gY r
arbF-KrbF zflr Krc kIqy jf rhy hn df ivroD kr rhIaF hn. hY ik asIN ies ƒ hwlfÈyrI dyeIey.” ijs ny mnuwK dy DV `qy hfQI df isr lgf ivigafnk qy iblkul hI nf-mMnxXog
pr gujrfq qoN sMsd mYNbr ÈMkr BfeI BfrqI purfqwqv ny suprIm kort gRih mMqrI rfjnfQ isMG vI sfieMs idwqf sI.” aYzvFs jYnyitk ieMjnIairMg gwl ikvyN kr skdf hY?
vygfz df kihxf hY ik gF dy ipÈfb qy ivc hlPnfmf dy ky ikhf hY ik ieh pul bfry bolx qoN nhIN rih sky, kihMdy hn, bfry aYsf hI gYr ivigafnk ibafn hY, nyqfvF qy pVHy-ilKy bMidaF ƒ afpxI
gohy nfl kYNsr iblkul TIk ho jFdf hY. kudrqI qOr ‘qy hI ctfnF qy pwQrF nfl “amrIkf dy Kojkfr sUrj qy cMdr “mhFBfrq bfry sfƒ pqf hY ik krn mF buwDI anusfr qwQF aqy ivigafnk KojF dy
AunHF ny pqf nhIN ikhVI Koj dy afDfr ‘qy bixaf hoieaf hY. dUjy pfsy gujrfq dy gRihxF dIaF qrIkF bfry dwsdy hn pr dy pyt ‘coN nhIN sI jnimaf; Auhdf jnm afDfr ‘qy ibafn dyxy cfhIdy hn. awj
ieh ibafn idwqf hY? smJ nhIN lgdI ik muwK mMqrI ivjY rUpfxI kihMdy hn, “Ërf afpxy Bfrq ‘c iksy vI pMizq ƒ puwC inXogf ivDI nfl hoieaf sI qy asl ivc klH dI agFh-vDU tYknflojI nfl ivÈyÈ
jnqf duafrf cuxy hoey nyqf ies qrHF dy soco, sRI rfm jI kol ikMny mfihr lE, Auh pcFg KolHygf qy Pwt dws dyvygf ieh byhwd aYzvFs jYnyitk ieMjnIairMg ivakqIaF (nyqfvF) dy muKfribMd ‘coN
hfso-hIxy ibafn dy ky sfrI dunIaF ‘c ieMjnIar hoxgy ijnHF ny Bfrq qy sRIlMkf ik kdoN gRihx lgxf hY.” rfjsQfn dy dI khfxI hY.” tYlIivËn bfry AunHF df inklI CotI qoN CotI gwl sikMtF ivc hI
Bfrq df mKOl ikAuN AuzfAuNdy hn? ishq drimafn rfm syqU bxvfieaf.” isiKaf mMqrI vfsUdyv dyvnfxI ny ikhf ivcfr dyKo: “sfzy Bfrq vrÈ dy irÈI sfrI dunIaF ivc PYl jFdI hY. Êlq qy
TIk rwKx vfsqy vriËÈ, Xog, afXUÈ kyNdr srkfr ivc mnuwKI soimaF dy hY; “gfvF afpxy sfh nfl afksIjn munI, Xog dI ividaf nfl idvXf idRÈtI, gYr ivigafnk ibafnF nfl nyqf aqy
vÊYrf pUrI dunIaf ivc pRcilq hn. jd rfj mMqrI siqaf pfl isMG ny iesy sfl kwZdIaF hn ijhdy nfl mnuwK sfh lYNdf Xfin dUr-idRÈtI hfsl kr lYNdy sI, so mulk df sfrI dunIaf ivc mKOl bx jFdf
ibmfrI afAuNdI hY qF Auh iksy ƒ nhIN jnvrI ivc mhfrfÈtr dI ivigafnk hY.” sfieMsdfnF qy KojkfrF dI smJ qoN iehdy ivc koeI Èwk nhIN ik tYlIivËn dI hY. isafxy nyqfvF ƒ aYsIaF gwlF qoN pRhyË
bKÈdI; arux jyqlI hovy, goaf df muwK kfnPrMs dy smfgm mOky muwK mihmfn bfhr hY ik ieh Blf ikhVI iQAUrI hoeI? kfZ ipwCy iesy df hI hwQ hY.” krnf cfhIdf hY.
ivigafn, ivigafnk soc qy PrËI dfavy mnuwK duafrf bxfieaf nhIN mMinaf jFdf.
ieh sMpUrn mMinaf jFdf hY qy ies ivc
bdlfE vI sMBv nhIN hY. ies leI ienHF
BfrqI ivigafn kFgrs aYsosIeyÈn leI syD lYx afAuNdy sn. hux Aultf ho kdI zfrivn dy isDFq ƒ ies leI glq qrIkfkfr mOjUd hn ijnHF duafrf asIN do iksm dy igafnF df sumyl sMBv nhIN.
df mksd Bfrq ivc ivigafn ƒ awgy irhf hY. hux isafsI afgU ivigafn ƒ ikhf jf irhf hY ik sfzy puriKaF ny bFdr purfqn siBafqfvF ivc ajoky ivigafn ivigafn ƒ shUlqF pYdf krn leI
vDfAuxf aqy AuqÈfihq krnf hY. ieh pRBfivq krn, ivigafn bfry dfavy krn qoN mnuwK bxdf nhIN vyiKaf, kdI inAUtn dy mOjUd hox bfry dfaivaF df ivigafnk vsqUaF dy inrmfx dy sfDn qwk sIimq
aYsosIeyÈn 1914 ivc hoNd ivc afeI aqy aqy ivigafnIaF ƒ ivigafn df eyjMzf qy afieMstfeIn dy isDFqF ƒ glq disaf qrk nfl nrIKx kr skdy hF qy jfx rwK ky hI nhIN vyKxf cfhIdf sgoN ies ƒ
Ausy sfl qoN hI ieh BfrqI ivigafn dwsx afAuNdy jfpdy hn. dUjy pfsy, dyÈ dy jFdf hY. bdiksmqI nfl 106vIN sfieMs skdy hF ik ienHF ivc ikMnf ku swc hY. socx qy ijAUx dy qrIky dy qOr ‘qy smJxf
kFgrs kr rhI hY. 1947 ivc pRDfn ivigafnI ies qoN prF htdy jf rhy hn. kFgrs jo ies sfl jlMDr ivc hoeI, hux qwk tYst itAUb bwcy, imËfeIlF, cfhIdf hY. ivigafn df qrIkf mnuwK ƒ
mMqrI jvfhr lfl nihrU ny ies bhuq sfry ivigafnI qF ies ivc Èfiml ivc gY r ivigafnk gw l F skU l dy plfsitk srjrI afid dy purfqn Bfrq iËMdgI dy bhuq sfry hflfq ivc ivigafnk
aYsosIeyÈn dy kMm ƒ ivigafn afDfirq hox qoN vI kqrfAuNdy hn. ieh isrP ivc hox bfry koeI ieiqhfsk qwQ nhIN qrk dy afDfr qy ivÈlyÈx krn dI
kO m I ey j M z y aqy BfrqI sM i vDfn dI ieqPfk nhIN ik BfrqI mUl dy nobyl imldy. iPr vI ienHF dy purfqn Bfrq smrwQf idMdf hY. ivigafn df ieh aihm
ivigafnk soc pRqI vcnbwDqf nfl joV ienfm ivjyqf vYNktfrfmn rfmikRÈnn ivc mOjUd hox df iËkr ivigafn pwK ivigafn dI isiKaf, ivigafn dI
ky ies muhfË ƒ nvF moV idwqf. 1976 ny ies kFgrs ƒ srks ikhf hY. kfgrsF qy hor mMcF Auqy vfr vfr nIqI qy keI vfr ivigafnIaF dI afpxI
ivc ivigafn aqy qknflojI nfl juVy bhuqy ivigafnIaF ƒ lgdf hY ik ijs hoieaf hY. soc ivc vI shI rUp ivc Aujfgr nhIN
ZMg nfl ieh kFgrs krvfeI jf rhI iesy qrHF jdoN Dfrimk gRMQF ivc huMdf aqy axgOilaf rih jFdf hY. asl
arivMd hY, AunHF leI ies nfl arQpUrvk ajokf ivigafn drj hox bfry ikhf ivc ieh kMm loVINdI sMjIdgI nfl nhIN
Pon: +91-98885-64456 juVnf muÈikl hY aqy ieh kFgrs jFdf hY qF ieh dwsxf ËrUrI hY ik ho irhf. Bfrq ivc awj vI aMD-ivÈvfs
ivigafnk iekwT hox dI QF mihË asIN iks ivigafn dI gwl kr rhy qy ÊYr-ivigafnk soc df bolbflf hY.
kOmI muwidaF bfry crcf ƒ ivigafn srkfrI pRdrÈnI bx ky rih geI hF? ivigafn bdldf rihMdf hY qy ienHF hflfq ƒ bdlx dI loV hY.
kFgrs dy muwK eyjMzy ivc ilaFdf igaf. hY. vYsy vI iËafdfqr BfrqI bhuq sfry isDFq jo pihlF ivigafn ivigafn kFgrs dy pRbMDkF ƒ ieh
bfad ivc hor ihwsy, ijvyN ivigafn ivigafnIaF ivc afm lokF nfl juVn dy isDFq mMny jFdy sn, hux nvyN XkInI bxfAuxf cfhIdf hY ik ivigafn
sMcfrkF dI goÈtI, skUlI ividafrQIaF df ruJfn Gwt hY aqy Auh afpxy ivÈy ivigafnk isDFqF nfl bdl idqy gey kFgrs shI ivigafnk soc nfl juV ky
leI ivigafn, ivigafn ivc aOrqF dI aqy krIar vwl vDyry kyNdrq rihMdy hn. ividafrQIaF leI krvfey pRogrfm ivc hn. inAUtn dy gqI dy inXm pihlF cly. koiÈÈ krnI cfhIdI hY ik dyÈ dy
ÈmUlIaq afid ivigafn kFgrs dy bhuq Gwt BfrqI ivigafnI afm lokF nfl hoeIaF jo ividafrQIaF ƒ ivigafn bfry ivafpk scfeI dy rUp ivc mMny jFdy sn AuGy ivigafnI ies ivc sMjIdgI nfl
pRogrfmF ivc joVy gey. BfrqI ivigafnIaF juV ky, smfj ivc ivigafn qy ivigafnk guMmrfh kr skdIaF hn. pr vIhvIN sdI dy ÈurU ivc ieh pqf lwgf Bfg lYx. srkfr dI ÈmUlIaq shUlqF
dIaF pRfpqIaF df pRdrÈn vI ivigafn soc dy pRcfr dy kMm leI smF kwZx leI muwZ kdIm qoN hI siBafqfvF ny ik jdoN koeI vsqU bhuq qyË cldI hY qy muhweIaf krn aqy ivigafn ƒ hwlfÈyrI
kFgrfs dy AudyÈF ivc Èfiml hY. ipCly iqafr huMdy hn. igafn bxfieaf hY qy ies ƒ sUqrbwD vI Aus df vyg pRkfÈ dy vyg dy nyVy phuMc dyx dy rUp ivc hovy, nf ik srkfrI eyjMzf
sflF ivc AuGy kOmFqrI ivigafnIaF ƒ ienHF hflfq ivc, ivigafn kFgrs kIqf hY. ies igafn dy keI ihisaF ƒ jFdf hY qF sfƒ inAUtn dy inXmF ƒ kFgrs Aupr lwdx dI mnÈf nfl. ieh
kFgrs ivc swidaf jf irhf hY. ivigafn duafrf muhweIaf krvfey mMc ƒ gYr Aus smyN df ivigafn kihxf vI iblkul bdlxf pYNdf hY. ijvyN-ijvyN ivigafnk XkInI bxfieaf jfvy ik BfÈn AunHF ÈÉsF
kFgrs ivc isafsI afgUaF dI ÈmUlIaq ivigafnk lokF ny vrqxf ÈurU kr idqf vfjb hY pr ieh kihxf ik sfrf ajokf smJ df nvInIkrn huMdf hY, ivigafn dy hox ijnHF dI afpxy ivÈy ivc pCfx hY,
ies ivcfr nfl kIqI geI sI ik Auh hY. ivigafn kFgrs dy mMc qoN qwQhIx ivigafn purfqn BfrqI siBaqf kol dIaF DfrnfvF vI bdldIaF rihMdIaF hn. qy Auh afpxy ivÈy bfry hI crcf krn.
ies ivcly ivigafnk ivcfr-vtFdiraF gwlF hox lgIaF hn ijs ivc purfqn mOjUd sI, aYn vwKrI gwl hY. iewdF dI iPr ikhVf ivigafn asIN Dfrimk ivigafn akfdmIaF ies ivc pRbMDkF
qoN dyÈ dI qrwkI sbMDI sMkyq lYxgy qF jo Bfrq ivc ajokf ivigafn qy Dfrimk ibafnbfËI purfqn siBaqf dy igafn qy pusqkF nfl joVFgy? kI asIN pivqr gRMQF dI shfieqf kr skdIaF hn. ivigafn
dyÈ ivigafnk lIhF Auqy awgy vD sky. gRMQF ivc ivigafn bfry anykF dfavy ajoky ivigafn, dohF nfl iËafdqI hY. ƒ vI qbdIl krFgy? ieh kuPr igixaf df ieiqhfs qy purfqn BfrqI siBaqf dI
ipCly sflF dOrfn ijs ZMg nfl Èfiml hn. ienHF dfaivaF qy ivigan purfqn siBafqfvF ivcly igafn dI jfvygf. ivigafn ƒ dyx, qy ies dy mulMkx ƒ
ivigafn kFgrs krvfeI jf rhI hY, ies bfry glq DfrnfvF df islislf dyÈ ivc qsdIk qy ies dy ieiqhfs Aupr ivigafn ivigafnk qy Dfrimk igafn ivclf ivigafn dy ieiqhfskfrF qy Cwz idwqf
qoN sfP Ëfihr hY ik ivigafn kFgrs hor QfvF Auqy vI cwl irhf hY. PrËI dy ieiqhfskfr Koj krdy hn qy ies qrHF vKryvF hor vI zUMGf hY. ivigafn mnuwK jfvy. ieAuN ivigafn kFgrs ƒ vfips
afpxy mksd qoN Btk cuwkI hY. afËfdI ivigafn dy dfavydfrF vfsqy ivigafn dI coKI Koj ho vI cuwkI hY. ieh ivÈf duafrf ivigafnk qrIky vrq ky bxfieaf lIh Auqy ilaFdf jf skdf hY qy ieh
qoN bfad dy sflF ivc isafsI afgU kFgrs afpxy ivcfrF rfhIN lokF ƒ ivigafn df nhIN, ivigafn dy ieiqhfs igaf igafn hY ijs dIaF DfrnfvF smyN ivigafn ƒ afm lokF nfl joVn dy kMm
ivigafn kFgrs ivc ivigafn qoN dyÈ guMmrfh krn df mihË iek hor mMc hY. df hY . ieiqhfs dI Ko j dy sQfpq nfl bdldIaF rihMdIaF hn. aiDafqimk ivc aihm Xogdfn pf skdI hY.
Punjab Times Vol 20, Issue 4; January 26, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 4; 26 jnvrI 2019 (14)
nvyN pMjfb puils muKI leI gurduafrf sYn hojy ‘c crnjIq isMG pMnU
iKwcq
o fx muV vDI dI pusqk ‘imwtI dI mihk’ lok aripq
cMzIgVH: pMjfb puils dy muKI suryÈ puils muKI dI inXukqI kIqI jf skdI
aroVf df jfnÈIn bxn leI zI[jI[pI[ hY. sYn hojy (ibAUro): s[ crnjIq huMdf hY. lihMdy qy cVHdy-dohF pMjfbF dy AuplbDIaF dIaF jVHF pfiksqfn ivc
rYNk dy sInIar aiDkfrIaF drimafn gRih ivBfg nfl sbMDq sUqrF ny isMG pMnU df pfiksqfn sPrnfmf ‘imwtI bfiÈMidaF dI afpsI imlvrqx dI qFG hn. ly K k ies bfry hY r fnI qy rM j
cwl rhI iKwcoqfx kfrn puils ivBfg ieh vI dwisaf ik modI srkfr vwloN suryÈ dI mihk` ieQy gurduafrf sYn hojy ivKy bhuq ivafkl rUp ivc ivakq huMdI hY. pRgtfAuNdf hY ik pfiksqfn bxn vyly
aMdr gRih XuwD vflI siQqI bxI hoeI hY. aroVf ƒ ahudy ‘qy bxfeI rwKx jF iPr lMGy aYqvfr lok aripq kIqf igaf. pfTk afp lyKk dy nfl cwldf pfiksqfn 1947 ivc sfzy lIzrF nUM ikhVI mjbUrI
sUqrF muqfbk sInIar puils aiDkfrI 1987 bYc dy aiDkfrI idnkr gupqf ƒ ies mOky bolidaF gurduafrf pRbMDk df nËfrf vyKdf rihMdf hY. pY geI ik Auh afpxy jfqI muPfd kfrn
XU[pI[aYs[sI[ vwloN rfj srkfr ƒ Byjy zI[jI[pI[ lfAux leI Ëor aËmfeI kIqI kmytI dy pRDfn s[ BuipMdr isMG iZwloN ny lMzn qoN pRiswD kQfvfck qy keI gurDfm qy ivrsf ipwCy Cwz ky cuwp cupIqy
jfx vfly moVvyN pYnl ivc nfm pvfAux jf rhI hY. sRI aroVf df syvfkfl BfvyN ikhf ik pfiksqfn `c iswKF dy qIrQ Dfrmk pusqkF dy rcYqf BfeI gurbKÈ loQF lY ky vfhgy qoN pfr twp gey.
leI hr qrHF df dfa Kyz rhy hn. 30 sqMbr qwk vDf idwqf igaf hY pr asQfnF, ieiqhfs, rfjnIqI, Drm qy isMG gulÈn ny ikhf ik iswKF df ieiqhfs, jnrl skw q r s[ pR I qm isM G
sUbf srkfr vwloN 1984, 1985, sUqrF ny ikhf ik muwK mMqrI kYptn ivrsy nUM s[ pMnU ny bVI idlcspI nfl Drm qy ivrsf bVI socI smJI sfiËÈ gryvfl, cyarmYn hrydv isMG qwKr,
1986 aqy 1987 bYc ivc Èfml zI[jI[pI[ amirMdr isMG rfjsI qOr ‘qy ley gey
kyNdr srkfr dy ies PYsly qoN
KuÈ nhIN hn. jfxkfrI anusfr
rfj srkfr vwloN pYnl dy nfl
suryÈ aroVf vwloN muwK mMqrI ƒ
ilKI geI icwTI vI lgf idwqI
geI hY qF jo XU[pI[aYs[sI[ ƒ
PYslf krn smyN siQqI spwÈt
ho jfvy ik sRI aroVf ies ahudy
‘qy hux nhIN rihxf cfhuMdy hn.
pMjfb kfzr nfl sbMDq
1984 bYc dy puils aiDkfrI
sfmMq goiel qF lMby smyN qoN
kyNdr srkfr dI ÉuPIaf eyjMsI vyiKaf, jficaf qy ies nUM pusqk df rUp aDIn ivgfiVaf qy ilqfiVaf jf irhf hY. nirMdrpfl isMG, ikrpfl isMG atvfl,
rYNk dy 9 aiDkfrIaF aqy 1988 bYc nfl ‘rfa` ivc qfienfq hn. ies leI 1985 idwqf hY. AunHF ikhf ik ieh hvflf pusqk ies dI mOilkqf pwQrF hyT dwbI ZkI jf inrml isMG atvfl, surjIq isMG bYNs,
sbMDq vDIk zI[jI[pI[ rYNk dy 3 bYc dy muhMmd musqÌf aqy 1987 bYc dy pfiksqfn jfx vfly hr XfqrI nUM aqy rhI hY, jy ies qrHF cwldf irhf qF sfzy gurbKÈ isMG, zf[ dlvIr pMnU, gurÈfn
aiDkfrIaF dy nfm sMG lok syvf kimÈn idnkr gupqf drimafn hI zI[jI[pI[ nf jfx vfly hr jigafsU nUM pVH ky lyKk kol sfzy bwicaF nUM idKfAux/drsfAux pMnU, sUrq isMG, aYzvokyt hrbMs isMG
ƒ Byjy gey hn. sUqrF ny ikhf ik sUbf ahudy dI dOV lwgI hoeI hY. sRI musqÌf dI hOslf aPËfeI krnI cfhIdI hY. leI kuJ nhIN bcygf. AunHF ikhf ik nvIN lONgIaf, igafnI mnmohx isMG, jgjIq
srkfr dy numfieMdy ny sInIar puils ies smyN ivÈyÈ tfsk Pors dy muKI hn ies qoN pihlF styj skwqr s[ pnIrI nUM ies bfry igafn dyx leI s[ isMG CfbVf qy pRbMDk kmytI dy hor mYNbrF
aiDkfrIaF dy nFvF vflf pYnl jdik sRI gupqf zI[jI[pI[ (ieMtYlIjYNs) rfijMdr isMG mMgr ny ies sPrnfmy nUM pMnU ijhy lyKkF dIaF aijhIaF pusqkF qy sInIar aYsosIeyÈn dy mYNbrF ny rl
XU[pI[aYs[sI[ dy aiDkfrIaF ƒ sONp idwqf vjoN syvfvF inBf rhy hn. ies aiDkfrI igafn df BMzfr dwsidaF ikhf ik s[ pMnU pVHn qy horF pVHfAux dI loV hY. lyKk ny ky s[ pMnU nUM mfx snmfn nfl invfijaf.
hY aqy pMjfb dy zI[jI[pI[ dy ahudy leI ƒ kOmI surwiKaf slfhkfr ajIq zovfl ny bVI bfrIkI qy bybfkI nfl iswK ieiqhfs bhuq imhnq nfl ies pusqk rfhIN pfTkF s[ pMnU ny gurduafrf kmytI df
ienHF aiDkfrIaF ivcoN hI ‘Xog` df krIbI vI mMinaf jFdf hY. muhMmd dIaF pYVF nwpx dI koiÈÈ kIqI hY. nUM jfgrUk kIqf hY. AunHF ikhf ik lfhOr, DMnvfd kIqf ik AunHF bhuq ruJyivaF Bry
aiDkfrIaF dy nfm suJfAux leI kimÈn musqPf dy sbMD sInIar kFgrsI nyqfvF s[ suKdyv isMG bYnIvfl ny ies nnkfxf sfihb, krqfrpur, pMjf sfihb pRogrfmF ivc Coty ijhy noits ivc pusqk
vwloN ies mhIny dy aMqly idnF dOrfn nfl hox kr ky hI ies vwkfrI ahudy dy pusqk nUM s[ pMnU dI invyklI pRfpqI qy hor bhuq sfry gurduafry qy iswK Dfm dI muwK idKfeI krvfeI hY. lyKk ny pMj
mIitMg kIqy jfx dy afsfr hn. sInIar dfavydfrF `c Auh Èfml hn. sUqrF dwisaf. AunHF ikhf ik pusqk pVHidaF pfiksqfn ivc rih gey. Bfrq dI afjLfdI ikqfbF gurduafrf lfiebryrI nUM Byt
aiDkfrIaF df kihxf hY ik jykr kimÈn anusfr muwK mMqrI sfmMq goiel ƒ zI[ BfeI mnI isMG, BfeI qfrU isMG, toty krvf df hIro ÈhId Bgq isMG qy dUr qwk Dfk kIqIaF. pusqk dI Byt vIh zflr hY, jo
vwloN smyN isr mIitMg kr ky aPsrF dy jI[ pI[ lfAuxf cfhuMdy hn pr ajIq zovfl ky JolI ‘c pvfAuNdIaF mFvF smyq iswKF phuMcfAux vflf iswK rfj dy mhFblI Pon: 408-608-4961 rfhIN afrzr
nfm Byj idwqy jFdy hn qF PrvrI `c nvyN vwloN hrI JMzI nhIN idwqI jf rhI hY. df kurbfnIaF Biraf ieiqhfs Aujfgr mhfrfjf rxjIq isMG dIaF pRfpqIaF qy kIqI jf skdI hY.
Punjab Times Vol 20, Issue 4; January 26, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 4; 26 jnvrI 2019 (15)
KfVkU nrfiex isMG cOVf sbUqF dI bfbf POjf isMG aqy nYxdIp cMn df snmfn
Gft kfrn brI
rUpngr: adflq ny KfVkU nrfiex isMG cOVf ƒ sbUqF dI Gft kfrn brI kr
idwqf. dwsxXog hY ik sfl 2013 ivc kurflI puils vwloN nrfiex isMG cOVf koloN ipMz
bMnmfjrf ‘coN ivsPotk pdfrQ aqy hiQafr brfmd kIqy gey sn, ijs dy qihq
nrfiex isMG cOVf aqy pfl isMG PrFs ‘qy ivsPotk inroDk aYkt aqy afrmË
aYkt dy aDIn mfmlf drj kIqf igaf sI.
ies mfmly ivc pfl isMG PrFs ƒ pihlF hI doÈ mukq kIqf jf cuwikaf hY.
adflq ny nrfiex isMG cOVf ƒ vI sbUqF dI Gft kfrn brI kr idwqf hY.
‘pMjfb lok rMg’ dI tIm gurduafrf aYl sbrFty dI pRbMDk kmytI nfl.
Punjab Times Vol 20, Issue 4; January 26, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 4; 26 jnvrI 2019 (16)
dsqfr leI jUJx vfly guirMdr isMG Kflsf nUM vwkfrI snmfn
ieMzIanaYpoils, ieMzIafnf: ‘qy mOjUd surwiKaf mulfËmF nfl hwQopfeI iesy qrHF Kflsf dI ptIÈn ƒ lokF df cYikMg smyN dsqfr Auqfrn dI loV nhIN. BfeIcfry ƒ smripq kridaF ikhf ik
BfrqI-amrIkI AuWdmI qy smfj syvI vI hoeI sI. ies ipwCoN Kflsf ny smrQn imlx ipwCoN mfmlf amrIkI Kflsf ijhVy ieM z Ian isw K rfjsI BfeIcfry dy smrQn ibnf ieh qbdIlI
guirMdr isMG Kflsf ƒ vwkfrI ‘rosf pfrk rfÈtrivafpI ptIÈn ÈurU kIqI, ijs ƒ kFgrs kol igaf ijs ny trFsport aqy mfmilaF bfry kmytI dy muKI vI hn, ny sMBv nhIN sI. AunHF ikhf, “mYN ieh
trylblyËr aYvfrz` nfl snmfinq kIqf ikhf ik AunHF ƒ jhfj ‘qy svfr hox qoN purskfr smuwcy amrIkf dy vwK vwK KyqrF
igaf hY. Kflsf vwloN dsqfr bfry clfeI roikaf igaf sI ikAuNik AunHF ny afpxI dy 67 hËfr qoN vI vwD ivakqIaF ƒ
muihMm ny amrIkI aQfirtI ƒ ies sbMDI dsqfr Auqfrn qoN ienkfr kr idwqf sI. smripq krdf hF, ijnHF ny myrI ptIÈn
afpxIaF nIqIaF bdlx leI mjbUr kr
idwqf sI.
ijLkrXog hY ik ieMzIanaYpoils dy
rihx vfly guirMdr isMG Kflsf (45) ƒ
ieh snmfn AunHF dy hOsly qy idRVH ierfdy
leI idwqf igaf hY. sMn 2007 ivc Kflsf
ny hvfeI jhfj `c svfr hox qoN pihlF
jFc leI dsqfr lfhux qoN ienkfr kr
idwqf sI. ies qoN bfad AunHF Dfrimk
akIdy dI afËfdI sbMDI ptIÈn muihMm
clfeI qy amrIkI sMsd ƒ nym bdlx
leI mjbUr kr idwqf. 67 hËfr qoN vI vwD lokF df smrQn surwiKaf pRÈfsn ƒ iswK BfeIcfry dI
hvfeI awzy dy aiDkfrIaF ny Kflsf imilaf. amrIkf ivc iksy ptIÈn ƒ dsqfr pRqI afpxI nIqI ivc qbdIlI
ƒ jhfj ‘qy cVHn qoN pihlF dsqfr Auqfrn afnlfeIn 20 hËfr qoN vwD ivakqIaF krn leI mjbUr kr idwqf. AunHF ny AunHF lokF leI stYNz ilaf, jo df smrQn kIqf.” ienHF ivcoN iswKF dy
leI ikhf sI pr AunHF aijhf krn qoN df smrQn imlx ipwCoN srkfr ƒ Aus ies qbdIlI dy iswty vjoN hux iswKF Dfrimk afËfdI aqy Drm dI afËfdI ivc hwkF dI afvfË AuTfAux vflf iek grup
ienkfr kr idwqf. AunHF dI hvfeI awzy muwdy ‘qy koeI nf koeI PYslf lYxf pYNdf hY. ƒ amrIkI hvfeI awizaF ‘qy surwiKaf Brosf rwKdy hn. Kflsf ny purskfr iswK iswK kulIÈn hY.
qflfbMdI dy sqfey amrIkIaF jdoN brgr leI kqfr ‘c lwgf ibwl gyts
leI iswKF ny lfieaf lMgr vfiÈMgtn: dunIaF df dUjf sB qoN
amIr ivakqI ibwl gyts dI sfdgI dy
ihAUstn: tYkss dy sYn aYntonIE sfry sMGI mulfËmF jF afrËI qflfbMdI ikwsy sfhmxy afAuNdy rihMdy hn.
ivc rihMdy iswK BfeIcfry ny iek invykly kr ky Prlo mfrn vfly mulfËmF df lMgrF mfeIkRosfPt kMpnI dy mulfËm vI keI
AuWdm qihq lMgr lgf ky iqMn idn rfhIN iZwz Biraf. iswK BfeIcfry ny lMgr vfr ibwl ƒ dunIaF df sB qoN cMgf bOs
amrIkI srkfr dy mulfËmF df iZwz leI gurduafry dy mInU muqfbk vsqF ijvyN dws cuwky hn.
Biraf. ieh sYNkVy mulfËm, amrIkI msrF dI dfl, sbËIaF, cOl qy prÈfdy hux soÈl mIzIaf ‘qy vfierl ho
rhI ibwl gyts dI qfËf qsvIr AunHF dI
sfdgI dy dfavy swc sfbq kr rhI hY.
ies Poto ivc ibwl gyts isaftl dy Pfst
PUz rysqrF dy bfhr mihË 8 zflr (500
rupey) dy brgr PRfeI qy kok lYx leI
kqfr `c KVHy nËr af rhy hn.
ies Poto ƒ ibwl dI kMpnI dy sfbkf
mulfËm mfeIk gylos ny Pysbuwk ‘qy Èyar
kIqf hY. ies ivc lfl rMg dI svYtr qoN Auh awj vI brgr Kfx jFdy hn. ibwl afdmI dy qOr ‘qy Auh iksy vI vwzy rysqrF
pfeI hoey ibwl topI vfly muMzy ipwCy KVHy gyts ny iek ieMtrivAU ivc ikhf sI ik ivc Kfxf Kf sk dy hn, pr AunHF ikhf
idws rhy hn. dwisaf jFdf hY ik ibwl AunHF ƒ Kud ƒ Kfs afdmI vjoN idKfAux ik iek smyN bfad Cotf-vwzf sB iek
brgr Kfx dy ÈOkIn hn. iek Kfs dukfn df ÈOk nhIN. dunIaF dy sB qoN amIr smfn ho jFdf hY.
ikvyN hud
M I aY ieÈiqhfrF rfhIN pfTkF dI lut
w kuJ
w swcIaF
rojL aKbfrF `c Cpdy ieÈiqhfrF `c pVH y - ilKy by r u Ë gfrF nU M Au n H F dy ky Aus dI PfeIl bfry gwl kIqI qF Auh iksy hor nF ‘qy inkl igaf qy hux kuVI dwisaf ik mYN vI Pfrm Br afieaf qy
kfrn pqf nhIN ikMny lok ienHF df iÈkfr srtIiPkyt qy 25,000 rupey qoN 40 lwK koeI qswlIbKÈ jvfb nf dy sikaf. mYN hr smyN mfnisk dbfa ivc rihMdI hY. Auh kihMdy, quhfnUM asIN Pon krky bulfvFgy
huMdy hn. jy koeI sB qoN vwD ÈoiÈq ho qwk df lon idMdf hY, qy PfeIl Krc 15 Aus nUM vwK vwK bYNkF dIaF krjf skImF pr kdy iksy nUM kuJ dwsdI nhIN. qy mYN af ky iqMn cfr muMizaf dy hor Pfrm
irhf hY qF Auh hY, nOjvfn vrg. vwD rhI hjLfr rupey afvygf. nfl hI Aus ny koeI dy hvfly dy ky puwiCaf ik aijhf ikhVf myrf ies lyK ivc Aus kuVI nfl Brvf idwqy. aKIr jdoN mhIny qoN vwD smF
byruËgfrI kfrn aksr nOjvfn keI vYbsfeIt dwsI ik qusIN cYk kr lvo. kuJ bYNk aY ijs dI lon dI PfeIl ‘qy 35,000 hoeI bIqI ilKx df mksd hor muMzy- bIq jfx ‘qy AunHF df koeI Pon nf afieaf
glq PYsly kr idn ipCoN lVkI ny mYnUM Pon `qy sfrI rupey Krcf afAuNdf hovy qF Auh kuJ AulJ kuVIaF nUM aijhy ieÈiqhfrF dy cwkr ivc qF Auh sfry AunHF dy dPqr gey. AuQy ibwly
bYTdy hn. gwlbfq dwsI qy puwiCaf ik dwso ikvyN krF? igaf qy boilaf, dyKIey BfeI sfihb myry Psx pRqI sucyq krnf hY qF jo Auh afpxI dy isr ijwzy ijMdry lwgy pey sn qy jdoN
keIaF nfl ieh mYN afdq anusfr ikhf ik ieho ijhy ko nhIN mflUm ik afp kf Aus lVkI sy afriQk qy mfnisk luwt nf krvfAux. AunHF dy idwqy nMbr lfey qF sfry bMd.
sB bIq cukf hY kMmF ivc DoKf hI huMdf hY, qF Auh bolI, ikaf irÈqf hY pr agr lon pfs krvfnf ieMnf hI nhIN sgoN ‘nOkrIaF hI nOkrIaF` Auh qy hor pqf nhIN ikMny ku jxy
pr Auh iksy qusIN qF hr gwl df Aultf hI socxf huMdf hY qo afp ko 20,000 kI rkm myry Kfqy vfly ieÈiqhfrF rfhIN vI sfzI byruËgfr AunHF df iÈkfr bxy hoxgy. hux ieh sfzf
sfhmxy kuJ hY. Auh vYbsfeIt vI cYk kIqI aY ik myN jmHf krvfnI hogI. mYN aBI ibjI hUM, nOjvfn pIVHI nUM byvkUP bxfieaf jf irhf lyK pVH ky bhuqy qF kihxgy ik ies lyK
kihx qoN zrdy sfrf kuwJ TIk Tfk hY. mYN ikhf, ho skdf afp myry ko bfd my Pon krnf. hY. ies dI vI iewk qfjf Gtnf pfTkF ivc nukqfcInI hI kIqI hY, qF mYN dwsxf
hn ikAuNik AunHF Aus ny vYbsfeIt koeI hor dwsI hovy qswlI aYnf kih ky Auh Pon kwt igaf. mYN nfl sFJI krnf cfhFgf. cfhFgf myrf mksd iksy vI aKbfr dI
vfsqy pr ivcoN kuJ hor hI inkly qF Auh qurMq hI afpxI dosq nUM Pon krky ikhf my r y ipM z dy iew k mu M z y ny ikqy kfrgujfrI ‘qy koeI Èwk krnf nhIN sgoN
kuldIp isMG iZwloN bolI, nhIN jI, ieMj nhIN huMdf. mYN puwiCaf, ik Auh koeI aPsr nhIN, bws iewk Twg ieÈiqhfr pVH ilaf ik pVHy-ilKy nOjvfnF Boly pfTkF nUM idno idn ho rhIaF TwgIaF
Pon: 91-98559-64276 qUM lon lY ky kI krnf aYnf? pVHI-ilKI aY qy ijhVf 15,000 igaf Auh qF igaf, leI nOkrI df vDIaf mOkf. aKbfrF ivc qoN jfxUM krvfAuxf hY. hflfik ienHF
aY, koeI nOkrI imljU. pr Auh ijwd ‘qy hux hor Aus dy Kfqy ivc jmHf nf krvfeIN, ilKx krky mYnUM ipMz ivc pwqrkfr kih aKbfrF ivc Cpy ieÈiqhfrF sbMDI adfry
nUM zr hY ik lok AunHF df mKOl AuzfAuxgy. kfiem rhI ik mYN qF 5 lwK df lon lY ky jy krvf idwqy qF Ausy idn hI Aus df idMdy hn. iek idn muMzf myry kol afieaf vwloN iliKaf huMdf hY ik AunHF ‘qy koeI
gwl krIey ‘krjy hI krjy’ vfly afpxf vDIaf kMipAUtr sYNtr clfAuxf. nMbr bMd ho jfxf. pr Aus kuVI ny myrf ik pwqrkfrf, afh gwl aY, qYQoN rfey lYxI kfrvfeI krn qoN pihlF pfTk afpxI
ieÈiqhfrF dI. bIqy idnIN iesy qrHF dy iewk so Aus kuVI ny Aus afdmI dy dwsy kihxf nf mMn ky 20,000 rupey ivafjU sI. mYN ikhf ik myrI mMnxI ey qF koeI qswlI kr lYx, adfrf iksy qrHF dy
ieÈiqhfr kfrn myrI dosq iewk kuVI Kfqy ivc 15,000 rupey jmf krvf idwqy lY ky Aus dy Kfqy ivc jmHf krvf idwqy. pMgf nf lY, bfkI qyrI mrjI bfeI, qy nfl nuksfn df ijMmyvfr nhIN hovygf.
35,000 rupey df nuksfn krvf bYTI. qF qIjy idn mYnUM Aus ny iPr Pon kIqf ik bws, iPr ÈurU hoieaf Aus aKOqI hI lyK ivc ipwCy ilKI sfrI khfxI vI myrI ies lyK rfhIN pfTkF nUM bynqI
Aus ny iksy aKbfr ivc ieÈiqhfr piVHaf Auh lon vflf aPsr kihMdf, quhfzI aPsr dy lfiraF df dOr ik mYN afj suxf idwqI. Auh cuwp-cfp clf igaf qy aY ik adfrf qF ieÈiqhfrF sbMDI qwQF
ik srtIiPkyt lon isrP 7 idnF aMdr, PfeIl iqafr ho geI qy 20,000 rupey afAUNgf-kwl afAUNgf, qy aKIr 3 ku idnF iPr mYnUM Auh koeI pMdrF-vIh ku idnF dI puÈtI kih ky afpxf pwlf JfV lYNdf
CyqI Pon kro qy CyqI lon pfAu. Aus ny hor Byjo, 5 lwK df zrfPt 5 qrIk nUM mYN bfad Aus df Pon bMd ho igaf. Aus qoN bfad imilaf. mYN puwC ilaf ik kI bixaf hY, pr sfnUM sucyq hox dI loV hY. asIN
Aus ieÈiqhfr dy hyT idwqy nMbr `qy Pon Kud af ky dy jfvFgf. bfad Aus kuVI kol isvfey pCqfvy qy qF Auh inMmoJUxf ijhf kihMdf ik mYN AunHF aksr hI aijhIaF TwgIaF bfry pVHdy
kr ilaf. awgoN gwl krn vfly afdmI ny mYN ikhf, mYnUM Aus afdmI df nMbr rox qoN kuJ nf irhf. jd Aus ny Aus bYNk dy dPqr igaf, ijwQy muMzy kuVIaF dI BIV suxdy hF, pr iPr vI pqf nhIN ikAuN glqI
afpxy afp nUM iewk gËitz aPsr dwisaf idE, mYN gwl krky dyKdf hF. mYN nMbr lY ivc jf ky ijhVy bYNk df Kfqf nMbr Aus jmf sI. qy Auh hr iewk qoN 500-500 kr bYTdy hF. mYnUM afs hY ik pfTk jrUr
qy ikhf ik sfzf izpfrtmYNt pUry Bfrq ky jdoN Pon kIqf aqy Aus kuVI df nfm lY afdmI ny idwqf sI, pqf kIqf, Auh Kfqf rupey lY ky Pfrm Brvf rhy sn. Auhny aijhIaF gwlF qoN sucyq hoxgy.
Punjab Times Vol 20, Issue 4; January 26, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 4; 26 jnvrI 2019 (21)
Cotf GwlG
U frf: kfhnMv
U fn
Aus smyN dy isMG jy ihMmq nf krdy
qF awj asIN krm dIn qy muhMmd alI ho
ky msIqF ivcoN kuwqy moVdy. iswK ieiqhfs
gurdfspur dI pivwqr DrqI ÈhId
isMGF dy KUn nfl rMgI hoeI hY. ies DrqI rsd aqy Gfh lY ky mIr kot dI iJVI
`qy gurdfs nMgl ivc iek 1706 eIsvI inwky do jQy af gey. jspq rfey ny afK jLulm nf kro, isMG vI afpxy hI BfeI lVdy-iBVdy ijs smyN isMG ivc lMgr iqafr kIqf. ajy lMgr Cikaf
‘c aqy kfhnMUvfn dy CMb dy jMgl ivc do Byijaf, “qusI ieQy Tihrogy qF mYQoN burf aqy ihMdU Drm dy rfKy hn. jy ieh ihMmq pTfnkot dy nyVy phuMc gey qF awgy phfVI nhIN sI, iejy KF jo eIjfpur ipMz ivc sI,
GwlUGfry-pihlf 1727 qy dUjf 1746 koeI nhIN.” isMGF ny Auqr idwqf, “awj nf krdy, qF awj asF krm dIn qy muhMmd rfijaF ny afpxIaF POjF nfl Gft roky POj lY ky af igaf. ies nMU qF isMG cxy
eIsvI ‘c vfpr cuky hn. kfhnUMvfn dy dI rfq BgqI krFgy, svyry cly jfvFgy, alI ho ky msIqF ivc kuwqy moVdy huMdy.” hoey sn. ienHF ieh nf soicaf ik isMG qF cbfAuNdy, ieMny nMU adInf byg vI POj lY ky
dovyN GwlUGfry iek ihMdU rfjy lKpq rfey iksy nMU kuJ nhIN afKFgy.” bQyrf smJfieaf, pr Auh pfpI nf ihMdU Drm dI rfKI leI lVdy hn. “zogry af igaf. isMG lVdy-iBVdy alIvfl dy
ny kIqy qy gurdfs nMgl dy GwlUGfry smyN iPr ispfhI Byjy gey pr isMG nf mMinaf. aYsI mUrK mwq kIqI, gurbfxI mIq iks ky, Bfq KfeI aOr iKsky.” pwqxoN mflvy cly gey. keI isMG afpxy
bfbf bMdf isMG nMU igRPqfr krn afeI POj AuTy. lgBg 100 POjI lY ky afp hfQI dIaF poQIaF lwB lwB sfV idwqIaF, keI hfV dI Duwp, dUjy BuwK aqy ipafs- GrIN cly gey, keIaF dI mflvy dy isMGF
dI mdd gurdfspur dy mhMq ny kIqI sI. Auqy cVH ky af ky isMGF nMU burf-Blf kihx gurduafry vI sfV idwqy. ZMzorf Pyr idwqf, iek pfsy diraf ibafs, awgy phfVI POjF, ny syvf kIqI.
lfhOr dy sUbydfr jLkrIaf Kfn ny 8 lwg ipaf. kihMdf, “quhfzy nfl bhuq burf “koeI gurU df iswK sdvfeygf jF isMGF nMU ipCy sUby dIaF POjF. isMGF Auqy bVI ibpqf isMGF df jlUs kwZxf: gwizaF
jUn 1745 nMU BfeI qfrU isMG dI KoprI slUk kIqf jfeygf.” cVHq isMG ny Auqr sLrn dyvygf, sjLf pfeygf. guV nMU roVI df smF sI. awlf hU aqy jY mfqf dy nfary `qy lwd ky kYdI isMG aqy POj lY ky dwsx
luhfeI sI. 11 jUn nMU Aus df bytf ibjy KF idwqf, “krfVf! ikAuN mOq nMU afvfjLF mfrdf afKo.” isMGF nMU PVn leI POj cfVH idwqI. lwg rhy sn. ies lVfeI ivc jspq df leI ik asIN sB isMG Kqm kr idwqy hn,
eyN. ihMdUaF dI rfKI krn vfly isMGF nMU kfhnMUvfn df XuwD: Kbr sux ky bytf hrBj rfey, ibjy KF df bytf nfhr Zol Zmwky nfl lKpq rfey lfhOr dy
inrml isMG kfhloN, isznI burf Blf bolI jfnF?” nvfb kpUr isMG ny sfry jQydfrF nMU KF, POjdfr sYP alI KF aqy keI POjdfr sUbydfr XfhIaf Kfn kol igaf. XfhIaf
Pon: +0468395922 sux ky iek KwqrI ny ispfhIaF nMU kfhnUMvfn CMb dy jMgl ivc afpxy jQy vI mfry gey. iqMn pihr bVy Gmsfx df Kfn ny kYdI isMGF nMU KoiqaF `qy cfVH ky
hukm idwqf, “PV lvo jwt nMU.” ispfhI smyq iekwqr hox leI sunyhy Byjy. 15 XuD hoieaf. 3-4 koh ivc POj nMU cIr ky lfhOr dy bfjLfrF ivc jlUs kwiZaf. inKfs
isLkfr Kyzx igaf, GOVy qoN izwg ky pYr isMG vl vDy, isMG ny ikrpfn iKwc ky jUn 1746 (pihlI hfV 1807, keI 23 isMG iek pfsy inkl gey. lgBg 7,000 cONk `c iljf ky sfry isMG sLhId kr idwqy.
rkfb ivc Ps ky GVIs huMdf mr igaf. pMj ispfhI Jtkf idwqy aqy 20 ispfhI meI ilKdy hn) qwk aftf, dfxy aqy Gfh isMG sLhId ho gey aqy 1,000 qoN vwD ies QF gurduafrf sLhIdgMj hY.
23 jUn nMU jLkrIaf Kfn nMU bMn pY igaf dUjy isMGF ny Jtkf idwqy. BfeI mnI isMG lY ky koeI 15,000 isMG kfhnUMvfn dy kYd ho gey. rfq pY geI aqy QwkI tuwtI pfpI nMU sjLf imlI: aprYl 1748
qy qfrU isMG dI juwqI afpxy isr ivc KFdf sLhId dy BqIjy aGV isMG ny brCf mfr jMgl ivc phuMc gey. lKpq rfey ny vI POj nMU jrnYlF ny rok ilaf. AuQy hI KyqF nMU mMnU ny abdflI nMU hrf ky srihMd aqy
pihlI julfeI 1745 nMU mr igaf. Kbr ky jspq nMU jmIn Auqy suwt idwqf. cVHq qopF qy bMdUkF nfl lYs ho ky vwzI POj ivc POj sON geI aqy 4-5 mIl dI dUrI lfhOr df sUbydfr bx ky kOVf mwl nMU
sux ky qfrU isMG ny vI pRfx iqafg idwqy. isMG ny afiKaf, “Kflsf jI, DOly ikhVI aqy DfVvIaF nfl kfhnMUvfn dy jMgl nMU Auqy isMG vI inkl gey. afpxf dIvfn bxf ilaf. kOVf mwl ny
jLkrIaf Kfn dI mOq ipCoN ies df bytf ruwqy bIjIdy ny. jo hoxf sI ho igaf, hux Gyrf pf ky golIaF qy goly dfg idwqy. keI isMGF df Cfpf: nvfb kpUr isMG, bdlf lYx leI lKpq nMU 6 lwK rupey
XfhIaf KF lfhOr df sUbydfr bx igaf. kMm sfP kro.” isMGF ny ‘siq sRI akfl’ idn morcy lwgy rhy. idny qF isMG iPrdy srdfr Èfm isMG aqy hor jQydfrF ny jurmfnf kr idwqf. lKpq jurmfnf nf dy
mfrc 1747 nMU XfhIaf KF nMU kYd krky df jYkfrf Cwizaf, POj dOV geI. isMG qy rihMdy aqy rfq nMU keI QF POj Auqy hmlf gurmqf krky afvfËf idwqf, “Kflsf jI, sikaf. kOVf mwl ny lKpq nMU kYd krky
sLfh nvfjL lfhOr df sUbydfr bx igaf. lok vI Èihr `c luwt mfr krn jf vVy. krky keI POjI mfr ky kwcI pwkI lY vYrIaF nMU hwQ idKfAux df hux vylf hY, isMGF nMU dy idwqf. isMGF ny lKpq nUM iek
jLkrIaf Kfn dy 4 byty sn. Aus ny afpxy Brf dI mOq dI Kbr sux ky afAuNdy. isMGF kol aftf, dfxy aqy Gfh ikAuNik kuJ qF AunHF nMU nINd ny dboicaf burj ivc kYd kr idwqf. lok iewQy pfKfnf
afpxy byty ibjy KF nMU lfhOr, iejy KF nMU lKpq rfey sUbydfr XfhIaf KF pfs jf Kqm ho igaf aqy brsfq df mOsm vI hoieaf hY, kuJ qusIN jf dwbo.” ieh gwl krdy sn. nrk df 6 mhIny ksLt Bog ky
jlMDr aqy XfhIaf KF nMU mulqfn df hfkm ky roieaf aqy afpxI pwg jmIn Auqy sut nyVy af irhf sI. jQydfrF ny ieQoN cly Kflsy ny mMn ky vfgF PV leIaF. kuwkV lKpq rfey mr igaf.
Qfipaf hoieaf sI. sLfh nvfjL idwlI ky boilaf, “myrI pwg bMnfEgy qF bMnFgf, jfxf hI TIk smJ ky phfV vwl jfx df dI bFg qoN pihlF, isMG suwqy vYrIaF Auqy keI ilKdy hn ik isMG jfnvr mfr
drbfr `c cfcy kmr dIn kol rihMdf sI. pr isMGF df Kurf Koj imtf ky hI bMnFgf.” gurmqf pfs krky cfly pf idwqy. awgy jf pey. Jwt pwt byÈumfr vYrIaF nMU kwt ky KFdy sn. morcy 3 mhIny lwgy rhy aqy
GwlUGfry df kfrn: lfhOr dy XfhIaf KF ny afiKaf, “mYN qF ies Kfqr awgy isMG qy ipwCy ipwCy byEVkI POj lY ky kuwt ky sLsqr, bsqr aqy cMgy GoVy, POj ny jMgl nMU awg lf idwqI, pr ies
dIvfn lKpq rfey df Brf jspq rfey suKxf suKdf hF, jo cfhIdf hY, lY lvo.” lKpq rfey qIrF aqy golIaF df mINh vrHf ijwQoN qFeIN hwQ mfiraf igaf, mfr ky muV qrHF nhIN ho skdf. ikAuNik golIaF dI
eymnfbfd ivc afpxI jgIr ivc ikly pihly idn lKpq rfey ny lfhOr dy irhf sI. guridafl isMG, bhfdr isMG gey. hirgoibMdpur vwl cfly pf ky diraf afvfjL sux ky jfnvr dOV jFdy hn. sOx-
aMdr rihMdf sI. Aus ny keI isMG lfhOr isMGF nMU kql krvfieaf. dUjy idn dIvfn aqy keI hor isMG vI GoiVaF sxy diraf ibafs jf phuMcy. mlfhF ny byVIaF iKwc BfdroN dI brsfq ivc ibnf Cwq, igwly
dy sUbydfr nMU PVf ky ienfm pRfpq kIqy kOVf ml, rfey sUrq isMG, lwCI rfm, ibafs ivc zuwb gey. leIaF. adInf byg sYnf lY ky af igaf, bflx nfl isMG iks qrHF 15,000 isMGF
sn. 1746 dI ivsfKI vfly idn (keI 8 cODrI jvfhr ml aqy pMizq sUrq rfm srdfr jwsf isMG aqy nvfb kpUr pr gurU dy Brosy isMG diraf lMG gey. leI lMgr iqafr kr skdy sn, ikwQy
mfrc 1746 ilKdy hn) ey m nfbfd afid ny lKpq rfey kol jf ky afiKaf, isMG ny afiKaf, “Kflsf jI, zuwb ky mrn duafby aqy mflvy jfxf: keI rsd rKdy sn aqy nf hI brsfq ivc
gurduafrf roVI sfihb ivc isMGF dy inwky “jo hoxf sI ho igaf, inrdosLy isMGF Auqy nfloN lV ky mrnf cMgf hY.” idnF dy BuwKy isMGF ny duafby dy ipMzF ivcoN jMgl nMU awg lwg skdI hY?
gurU Èbd hY
gurU qoN kI Bfv hY? ivdvfnF anusfr AunHF ny lokF dI vwzI igxqI nUM iksy vI
gurU do ÈbdF dy myl qoN bixaf hY, ijs
ivc guh df Bfv hnyrf aqy rUa df Bfv
qrHF dI ividaf pRfpqI qoN pUrI qrHF mnHf
kIqf hoieaf sI aqy dUjy ienHF gRMQF dI Drm-krm
cfnx hY. ies qrHF gurU df arQ hnyry qoN BfÈf aijhI rwKI hoeI sI, jo isrP Auc
cfnx vwl jfxf bxdf hY. asIN jfxdy hF isiKaf pRfpq lok hI smJ skdy sn. ies qrHF hfkmF qy pujfrIaF ny hmyÈf
ik aigafn nUM hnyry aqy igafn nUM cfnx jdoN vI iksy jfgdI jLmIr vfly ny lokF nUM swc dI afvfjL bMd krn dI hr vfh lfeI
nfl pRgt kIqf jFdf hY. kih skdy hF ik igafn dyx vfsqy ienHF gRMQF df qrjmf hY, kdy swc dI afvfjL bulMd krn vfilaF
jo vI sfnUM aigafn qoN igafn vwl iljFdf afm lokF dI BfÈf ivc krn df Auprflf nUM bdnfm krky, kdy Drm ‘coN Cyk ky,
hY, Auh hI gurU hY. ies ilKq rfhIN iksy isRsLtI df ivkfs hOlI hOlI hoieaf hY. DrmF dy pujfrIaF kIqf jF afpxy vloN lokF dI BfÈf ivc dyÈ inkflf dy ky, jylHF ivc suwt ky, hwz
aMDivÈvfs dy mgr lwgx dI QF qfrikk qy TykydfrF ny isRsLtI dI rcnf dI ivafiKaf afpo afpxy gRMQ rcy qF AunHF nUM anykF akih qy asih pYr qoV ky jF aKIr jfnoN mfr ky vI. pr
ivcfr jF ibbyk dI mdd nfl gurU bfry ËulmF df iÈkfr hoxf ipaf.
smJx df Xqn kIqf igaf hY.
ihwqF nUM muwK rwK ky kIqI hY. qrk dy afDfr ‘qy gwl krn ieiqhfs ivc aijhIaF any k F
swc dI afvfjL nUM kdy vI pUrI qrHF bMd
vfilaF nUM hmysLf julmF df isLkfr hoxf ipaf hY. dunIaF dy nhIN kIqf jf sikaf. Pyr Auh hor ZMg
Èbd qoN kI Bfv hY? ieh smuwcf imsflF hn pr ies sbMDI isrP do mhfn lwB lYNdy hn. Auh swc dy prvfinaF aqy
bRihmMz awj qoN koeI pOxy cOdF iblIan krIb hr Drm ivc hI iesy qrHF hoieaf hY. pujfrIaF ny purÈF df iËkr krdy hF. mhFrfÈtr ivc AunHF vloN rcIaF ilKqF aqy gRMQF nUM pUjx
sfl pihlF hoNd ivc afieaf aqy DrqI lokF nUM hmysLf krm kFz ivc Psf ky rwiKaf hY. iswK gurU iek sMq igafnyÈvr hoey hn, jo Auc kotI Xog bxf ky aqy lokF dI iswDI phuMc qoN
Aus qoN krIb awT iblIan sfl ipwCoN bxI. sfihbfn ny sfnUM ienHF qoN dUr rihx dI iswiKaf idwqI, pr dy ivdvfn kvI qy iPlfsPr sn. Auh dUr krky, AunHF nUM afpxI kmfeI df sfDn
jy mnuwK dI gwl krIey qF sB qoN pihlF Bgq nfmdyv dy smkflI sn. AunHF df
do pYrF ‘qy clx vfly pRfxI dI ies DrqI
aPsos awj iswKF ivc vI ieh sB kuJ BfrU huMdf jf irhf jnm Bgq jI dy jnm qoN kuJ smF ipwCoN
bxf lYNdy hn.
hY. afpxy ies lyK ivc nMd isMG brfV ny kuJ gMBIr asIN dyKdy rhy hF ik jdoN koeI
‘qy hoNd awj qoN ds lwK sfl qoN vwD nhIN aqy mOq isrP 21 sfl dI Aumr Bog ky, afpxI smwisaf lY ky ihMdU pujfrI kol
sI hoeI. awj dy mnuwK dy ieh vwzy vzyry itwpxIaF kIqIaF hn. -sMpfdk Bgq nfmdyv jI qoN kfPI smF pihlF ho jFdf hY qF Auh Aus nUM iksy Dfrmk gRMQ
lwKF sflF qwk dUjy pRfxIaF vFg Bfv geI sI. ieMnI CotI Aumry sMq jI ny do ivcoN koeI iek Èbd jF kuJ qukF kfgj dy
dI kdy pRvfh nhIN krdy, AuQy hI hr dOr aqy iksy vyly cMd gRihx lwgygf. mhfn gRMQF dI rcnf kIqI. pihlI rcnf tukVy ‘qy ilK ky dy idMdf hY aqy kihMdf
nMd isMG brfV ivc jfgdI ËmIr vfly lok vI pYdf huMdy lokF nUM aijhy igafn dI pRfpqI nfl ‘igafnyÈvrI’ ivc AunHF Bgvq gIqf df hY ik ieh qyrI smwisaf vfsqy mMqr hY.
Pon: 916-501-3974 rhy hn, jo smuwcI mnuwKqf dI BlfeI vfsqy pujfrIaF vloN AunHF nUM gRihxF sbMDI anykF AulwQf mrfTI ivc kivqf dy rUp ivc kIqf. ies nUM pUrI ÈrDf aqy ivDI nfl aYny
socdy aqy Xqn krdy rhy hn. ieh jfgdI zrfvy dy ky AunHF dI luwt df prdf PfÈ ho dU s rI Au n H F dI afpxI mO i lk rcnf vfr (igxqI smwisaf dI gMBIrqf
psUaF dI ijLMdgI hI ijAuNdy rhy, jdoN qwk jLmIr vfly ivakqI hmyÈf ibbyk buwDI dy jfxf sI. ies dy pRBfv qoN afpxy afp nUM ‘amruqnBvf’ vI mrfTI ivc kfiv rUp muqfbk) jpxf hY. bhuqI vfr mMqr
ik ienHF ny bolx dI jfc nhIN iswKI. bolx mflk aqy qfrikk ivcfrF dy DfrnI rhy bcfAux leI pujfrIaF ny Aus dIaF ienHF ivc hY. ieh dovyN rcnfvF awj qwk dIaF sMsikRq ivc huMdf hY, jo afm bMdy dy smJ
dI jfc ny ienHF dy jIvn ivc bhuq qbdIlI hn, Bfv Auh mnuwK nfl sbMDq aqy Aus KojF df pUrf mjfk bxfieaf ik jy DrqI mrfTI sfihq dIaF sB qoN purfxIaF qy nhIN afAuNdf, ies vfsqy Auh afm qOr
ilaFdI. hux ieh afpxy qËrby dUijaF dy afly duafly (kudrq ivc) huMdIaF gol hY qF ies dy pfisaF ‘qy rihx vfly mIl pwQr rcnfvF hn, pr pujfrIaF aqy ‘qy ieh suJfa vI dyvygf ik ho skdf hY
nUM bol ky dws skdy sn, ijs nfl Auh GtnfvF aqy qbdIlIaF nUM hmyÈf ibbyk iqlk ky izgdy ikAuN nhIN? kI DrqI dy hfkmF nUM ieh ikQy hjm ho skdf sI? qYQoN pUrI ÈrDf qy rihq nf rwKI jfvy,
ienHF qoN iswK ky qrwkI krdy gey. qËrby buwDI nfl vyK-prK ky swcfeI dy nyVy qoN Ault vfly pfsy dy lok Qwly nf izwg AunHF sMq jI nUM iekwly Drm ivcoN hI nhIN ies leI mYN hI qyry leI pUrn ivDI nfl
iekwTy hox nfl AunHF dy igafn ivc vfDf nyVy phuMcdy hn aqy ienHF rfhIN afm pYxgy? iesy qrHF DrqI dy gqI ivc hox Cyikaf sgoN smuwcy smfj ivcoN alwg Qlwg kr dyvFgf, qy afpxI Bytf vI ds dyvygf.
huMdf igaf. dUjy pRfxI iksy vI qrHF dI mnwuKF nUM jfgrUk krky aMDivÈvfsF qy dy vI keI mjfk bxfey gey. Aus vyly qk krky isrP 21 sfl dI CotI Aumry hI jy koeI afpxI musIbq lY ky afpxy
bolI ivkisq nf kr sky. ieMj mnuwK dy krfmfqF dy cuMgl ivcoN kwZx df hr sMBv grUqf sbMDI koeI jfxkfrI nf hox kfrn rul Kul ky mrn leI mjbUr kr idwqf. muslmfn pujfrI kol jfvygf qF Auh Aus
mukfbly Auh bhuq pwCV gey. Xqn krdy rhy hn. mfnvqf dI BlfeI afrIaf Bwt ienHF df koeI qswlIbKÈ jvfb gurU arjn dyv jI ny 1604 eIsvI nUM muslmfn Drm anusfr mMqr, ijs nUM
hOlI hOlI mnuwK ny igafn nfl afpxI vfsqy AunHF dI dyx isrP Drm vfsqy hI nf dy sky, ijs krky AunHF dIaF KojF nUM ivc afm lokF dI BfÈf ivc afpxI, afpxy Auh iËkr kihMdy hn, dy dyvygf. ieh TIk
bolI nUM ilKx dy ZMg vI iswK ley. bolI nhIN, sgoN sfzy jIvn dy hr Kyqr ivc hY. pUrf mhwqv nf iml sikaf. qoN pihly gurU sfihbfn smyq kul cOvI hY ik vwK vwK DrmF anusfr ienHF mMqrF
ilKx Bfv BfÈf dI Koj ny mnuwK dy ivkfs hfkmF aqy pu j frI lo k F vfsqy iesy qrHF pujfrIaF dy koJy hQkMzy mhFpurÈF dI bfxI df sMpfdn krky iek jF ÈbdF dy nF vwK vwK huMdy hn, pr
ivc vwzf ienklfb ilaFdf. ilKx dI Koj aMDivÈvfsF aqy krfmfqF dy iÈkfr lok ies aqy aijhIaF hor agFhvDU qy poQI dI rcnf kIqI, ijs nUM hux asIN pujfrIaF df qrIkf lgBg Ausy qrHF df
qoN pihlF koeI vI mnuwK isrP dUjy ijAuNdy AunHF dI kImqI jfiedfd huMdy hn. iesy igafn BrpUr KojF nUM inrAuqÈfihq krn siqkfr nfl ‘afid gRMQ’ kihMdy hF. huMdf hY.
mnuwKF dy qËrby qoN hI iswK skdf sI, pr krky ieh iksy vI qrHF dy aMDivÈvfs nUM ivc kfmXfb huMdy rhy, pr jdoN gRihx df gurbfxI ivc lokF dI afpxI bolI ivc iswK isDFqF ivc aijhy aMDivÈvfsF
hux Auh afpxy qoN sYNkVy jF hËfrF sfl dUr krn vfilaF dy rfh ivc sB qoN vwzy smF inÈicq krn df qrIkf shI sfibq swc dy rfh df AupdyÈ dyx dy nfl nfl dI koeI QF nhIN hY, pr duwK huMdf hY jdoN
pihlF hoey mnuwKF dIaF ilKqF qoN vI aiVwky bxdy rhy hn. jdoN jfgdI ËmIr ho igaf qF pujfrIaF ny ies df Pfiedf pujfrIaF vloN lokF nUM aMDivÈvfsF aqy zyrydfr qy pujfrI bfkI pujfrIaF qoN ipwCy
igafn pRfpq kr skdf sI. ies qrHF vfly lokF vloN asl swcfeI dws ky AuTfAux df hor rfh Bfl ilaf. pihlF JUTy krm kFzF ivc Psf ky AunHF dI huMdI rihx dI gwl qF dUr sgoN keI qrHF nfl
ilKqI BfÈf ny mnuwK dI qrwkI aqy igafn aMDivÈvfs dUr krn df Xqn kIqf jFdf qF gRihx lwgx vyly hI pqf cldf sI qy luwt qy kuwt nUM bVy spÈt ÈbdF ivc awgy lMG gey jfpdy hn. Auh ÈrDflU nUM
ivc aMqF df vfDf kIqf hY. hY qF ieh pihlF qoN cldIaF mnOqF nUM isrP AudoN hI dfn dKÈxf df kMm ÈurU ho smJfieaf igaf hY aqy ieh vI disaf gurU gRMQ sfihb ivcoN koeI iek Èbd jF
sfrI DrqI ‘qy mnuwK dUr dUr vwK afDfr bxf ky jfigRqI ilafAux vfilaF skdf sI. hux gRihx dy pwky smyN df pqf igaf hY ik Brf mfrU jMg aqy AujfVy df bfxI dIaF kuJ qukF kwZ ky iek Èbd dy
vwK grupF ivc ivkisq hoieaf, ijs krky nUM Drm iBRÈt krn vfly aqy smfj nUM hox krky dfn dKÈxf df kMm keI idn kfrn vI ieh pujfrI bxdy hn. idMdy hn (iswK ÈrDflUaF vfsqy mMqr df
AunHF dI bolI aqy BfÈf vI vwK vwK ivkisq ivgfVn vfly dws ky bdnfm krdy hn. pihlF qoN ÈurU kIqf jf skdf sI. gurbfxI dI isiKaf rfhIN lokF ivc nF Èbd huMdf hY). gurU gRMQ sfihb dI bfxI
hoey, pr Pyr vI vwK vwK BfÈfvF ivc iek afm lo k F ‘qy pu j frIaF df Dfrmk ies qrHF asIN pujfrIaF dI ikrpf jfigRqI afAuxI pujfrIaF nUM afpxI XugF afm lokF dI BfÈf ivc hY aqy Auh Aus nUM
sFJ hY ik hr BfÈf ÈbdF df smUh huMdI ivakqIaF vjoN zUMGI ÈrDf vflf pRBfv nfl ivigafn pwKoN ipwCy hI ipwCy huMdy gey qoN clI afAuNdI ipqf purKI aMnI kmfeI smJ skdy hn. ies vfsqy pujfrIaF ny
hY Bfv Èbd hr BfÈf dI Auh CotI qoN CotI bixaf huMdf hY. ies krky AunHF df aqy pwCmI mulk, ijQy pihlI XUnIvristI aqy ÈfhI TfT bfT vflI ijLMdgI Kqm huMdI kuJ Èbd (mMqr) aijhy sQfpq kr idwqy
iekfeI huMdf hY ijs qoN iksy cIj, QF, smrQn vI pujfrIaF nfl hI rihMdf hY. sfQoN Gwto Gwt iqMn sdIaF ipwCoN hoNd ivc jfpx lwgI. ies leI muslmfn aqy ihMdU hn, ijnHF df Aucfrn ÈrDflU dI smwisaf
Gtnf, ivhfr afid df igafn huMdf hY. keI vfr qF AunHF dIaF swcfeIaF aqy afeI, sfQoN awgy qoN awgy lMGdy gey. ies pujfrIaF ny iewkjuwt ho ky (AuNj aMdrKfqy hwl krn vflf jF iewCf pUrqI vflf pRqIq
ies qrHF Èbd sfzy vfsqy ividaf aqy nvIaF lwBqF df mKOl vI Auzfieaf jFdf sbMD ivc AuGy pwqrkfr jiqMdr pnUM dI qF Auh hmyÈf iekwTy hI huMdy hn) gurU huMdf hY.
igafn pRfpq krn dI iekfeI jF muwZ hY hY, pr AuhI lwBqF jdoN swcIaF sfbq huMdIaF kfPI smF pihlF kIqI iek itwpxI swcfeI arjn dyv jI ivruwD akbr bfdÈfh nUM keIaF ny qF ies qrHF dy Èbd iekwTy
Bfv Èbd hI sfzf gurU hY. pr aPsos ik hn qF Pyr AuhI pujfrI AunHF hI lwBqF nUM dy bhuq nyVy hY. mYN muafPI cfhuMdf hF ik BVkfAux dI pUrI koiÈÈ kIqI ik iks krky pusqkF vI Cfp idwqIaF hn. ies
kdy aiDafqmvfd nfl joV ky, kdy krm afpxy ZMg nfl afpxy Pfiedy vfsqy Auh itwpxI myry awKr awKr Xfd nhIN pr qrHF Auh afpxI poQI ivc bfdÈfh ivruwD qoN ibnf AunHF vloN keI qrHF dy pfT vI
kFzF dy cwkrF ivc pf ky aqy aMDivÈvfsF vrqx df koeI nvF rfh lwB lYNdy hn. AunHF lgBg ieAuN ikhf sI ik jdoN XUrp apmfn Bry Èbd vrq ky lokF nUM guMmrfh inrDfrq kr idwqy gey hn ijvyN sfDfrn
dI puwT cfVH ky Èbd dI swcI suwcI mhfnqf imsfl vjoN iek Koj dI gwl krdy hF. dy lok ajy kwCf pfAux nhIN sI iswKy, kr irhf hY. pr AunHF dI dfl nf gl skI pfT, spqfihk pfT, aKMz pfT, sMpt
nUM rol ky rwK idwqf igaf hY. Bfrq ‘c nflMdf ivKy iek ividaf Bfv ajy jMglF ivc Btkdy iPrdy sn, ikAuNik akbr iek cusq aqy pfT aqy ienHF nUM krn dIaF ivDIaF vI
mnuwK df smuwcf ieiqhfs vficaF df kyNdr, ijs nUM awj dI BfÈf anusfr AudoN sfzy mulk dy ivigafnIaF ny bRihmMzI afqmivÈvfsI pRbMDk sI, jo CyqI kIqy inrDfrq hn. ÈrDflUaF nUM ieh vI
spsLt huMdf hY ik lgBg sfry mnuwK XUnIvristI ikhf jf skdf hY, pMjvIN sdI dUrIaF qy gqIaF vI mfp leIaF sn. hux iksy dI khI khfeI gwl ‘qy kfrvfeI nhIN insLicq krfieaf jFdf hY ik ienHF pfTF
afpo-afpxy kfr ivhfr ivc aqy afpxy ivc sQfpq hoieaf sI. ies dy iek ieh XUrp vfly ivigafn dy Kyqr ivc sI krdf. kuJ hI smyN bfad akbr dI df Pl qF hI pRfpq huMdf hY, jy ienHF nUM
pirvfr dI dyK-Bfl ivc pUrI qrHF ruwJy ivdvfn afrIaf Bwt ny pMjvIN sdI dy ikqy dI ikqy phuMc gey hn aqy ieQoN qwk mOq ipCoN jhFgIr nUM rfj gwdI ‘qy kfbj sMpUrn ivDI rfhIN sMpMn krvfieaf jfvy.
rihM d y hn. ienH F ivco N bhu i qaF dy aKIr ivc do ikqfbF ilKIaF, ijnHF ivc ik XUrp dI afm jnqf ivc vI ivigafnk hox leI mulfixaF aqy pujfrIaF dI mdd ies sfry kuJ nUM Èbd gurU krky pRcfiraf
krfmfqF, krm-kFzF aqy aMDivÈvfsF AunHF afpxIaF anykF KojF bfry ivsQfr njLrIey df bhuq ivkfs ho cukf hY, pr dI loV peI. Pyr EhI kuJ hoieaf, jo Auh jFdf hY.
dy cuMgl df iÈkfr hox dI sMBfvnf bxI pUrvk iliKaf. ienHF KojF ivcoN iek DrqI, asIN ivigafnk KojF ivc qF ipCy rhy hI cfhuMdy sn. ies sfry kuJ qoN Èbd nUM asIN do
rihMdI hY. ienHF dy ies Bolypn df Pfiedf cMd, sUrj aqy bRihmMz bfry sI, ijs ivc hF, ivigafnk njLrIey pwKoN vI hfkmF aqy srkfr vloN gurU jI nUM igRPqfr krky arQF ivc lY skdy hF. pihlf Èbd
AuTfAux vfly kuJ iek cusq aqy clfk Aus ny disaf ik DrqI gol hY aqy ieh pujfrIaF dI ikrpf krky pCVy rhy hF qy ‘sbk’ isKfAux, AunHF df sfrf mfl (pMjfbI, ihMdI, sMsikRq ivc Èbd; AurdU
lok vI huMdy hn, jo ienHF nUM aMDivÈvfsF afpxy Dury duafly GuMmdI hY, ijs krky ajy vI pCVdy hI jf rhy hF. asbfb srkfrI kbjy ivc krn aqy ivc lPË aqy aMgryËI ivc vrz) Auh
aqy krfmfqF dy jfl ivc Psf ky ienHF dI idn qy rfq bxdy hn. Aus ny ieh vI igafn qy ivigafn qF dUr dI gwl bfkI sB kuJ qihs-nihs krn df sKq hY, jo iksy vI BfÈf dI CotI qoN CotI iekfeI
dsF nhuMaF dI kmfeI lutdy qy aYÈ krdy dwisaf ik ieh sUrj duafly vI GuMmdI hY, sgoN swcfeI qF ieh hY ik afm lokF hukm jfrI ho igaf. asIN sfry jfxdy hF huMdf hY. ienHF ÈbdF qoN hI smuwcI BfÈf df
hn. ieh lutyry iksmF dy lok-hfkm aqy hY, ijs nfl ruwqF bxdIaF hn. cMd DrqI df iekwly awKrF df igafn vI hfkmF aqy ik srkfr ny iks qrHF gurU jI nUM akih inrmfx huMdf hY, ijs qoN asIN hr qrHF
pujfrI ivKfvy df ZONg ies qrHF krdy hn, duafly GuMmdf hY aqy cMd df afpxf koeI pujfrIaF nUM pUrI qrHF awKrdf irhf hY. qy asih qÈwdd dy ky ÈhId kr idwqf, df igafn pRfpq kr skdy hF. dUsrf
ijvyN ieh AunHF dy sB qoN vwzy hmdrd cfnx vI nhIN huMdf sgoN ieh sUrj dI 18vIN-19vIN sdI qoN pihlF sfry iviÈaF pr DMn sn gurU jI, jo afpxy akIdy qoN Èbd Auh hY, jo sfnUM vwK vwK DrmF dy
aqy rKvfly hox. asl ivc ienHF nUM sB roÈnI krky cmkdf hY. iehI nhIN, Aus df igafn ijvyN Drm, arQ sLfsqr, nf zoly. gurU hrgoibMd sfihb aqy AunHF pujfrI pRdfn krdy hn. ijs df vfr vfr
qoN vwzy aikRqGx ikhf jf skdf hY ikAuNik ny DrqI aqy cMd dIaF gqIaF inrDfrq rfjnIqI sL f sqr, zfktrI, sL s qr dy iswK vI DMn sn, ijnHF aYnIaF sKqIaF jfp krky jF jfp krvf ky asIN afpxIaF
ieh ijnHF lokF dI kmfeI ‘qy pldy hn, kIqIaF aqy awgy qoN afAux vfly Auh smyN ividaf afid sbMDI hr qrHF df igafn dy bfvjUd poQI sfihb duÈmxF dy hwQ nf smwisafvF df hwl lwBdy hF jF afpxI
AunHF nUM hI lutdy aqy kuwtdy rhy ny. vI inrDfrq kIqy, jdoN GuMmdy GuMmdy DrqI Dfrmk gRMQF rfhIN Dfrmk kyNdrF rfhIN lwgx idwqI, jo awj gurU gRMQ sfihb dy iewCf pUrqI df hwl lwBdy hF. hux inrxf
ijQy smfj ivc ies qrHF dy qy cMd aqy sUrj iek syD ivc af jfieaf hI pRfpq kIqf jFdf sI. afm lokF nUM srUp ivc mnuwKqf nUM swc df rfh idKfAux asIN afpxI sfDfrn buwDI nfl afp krnf
aikRqGx lok huMdy hn, jo afpxI ËmIr krngy, ijs krky iksy vyly sUrj gRihx ividaf pRfpq krn qoN dUr rwKx vfsqy vfsqy mOjUd hY. hY ik asIN iks Èbd nUM gurU smJxf hY!
Punjab Times Vol 20, Issue 4; January 26, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 4; 26 jnvrI 2019 (24)
nfl quhfzy rl ky duÈmx ho geI qUM muitafr nI kuVIey. bwcf nfVU ibnF, iksy kMm dy nhIN. ijhVIaF vI ieh gwlF krIaF.
kfiv-jgq mOq df klmf pVHn lwgy ny. qyrIaF guwzIaF aqy ptoly rfhul mMmI ibnF, Zfrf QMmHI ibnF, blI dfj dI ikMnIaF cVHIaF
vsdy rsdy GrF dy aMdr KVH gey ny kMDF dy Ehly. brP jMmI ibnF, iksy kMm dy nhIN. ikMnIaF kuwKF dy ivc mrIaF.
nf lfÈF dy Zyr lfieE, corI corI qwkdy jd qUM suwKf gwp ibnF, jogI swp ibnF,
awj df pMjfb ajy qF lokI Buwl ky pIVF krdI hfr iÈMgfr nI kuVIey. ivafh Kwp ibnF, iksy kMm dy nhIN. rwb dy jIa ieh ivcfry
lwgdY iPr pMjfb dy Auqy hOlI hOlI KVHn lwgy ny. inwky inwky gIty buVHkfAuxf ikMny blI dfj dI cfVH idwqy.
jLulm dy bwdl cVHn lwgy ny. sKIaF dy isr bfjy cVHfAuxf. mjITIaf jIjy ibnF, mym pIjLy ibnF, axigxq bQyry jMmx qoN pihlF
lwgdf ey pMjfb dy duÈmx nf Auglo vy Ëihr ËubfnoN sfrf kuwJ qUM ipwCy Cwz ky Ëflm psIjy ibnF, iksy kMm dy nhIN. kuwKF dy ivc mfr idwqy.
iPr pMjfb ‘c vVn lwgy ny. bMd kro ieh bMb Dmfky, af geI smuMdroN pfr nI kuVIey. mwkV golk ibnF, syb Polk ibnF, kwcIaF krUMblF ijhVIaF tuwtIaF
ikAuN DrmF dy nF ‘qy lokIN cUVIaF lih ky pY igaf cUVf gIq Zolk ibnF, iksy kMm dy nhIN. iPr kdy nf hoeIaF hrIaF[[[.
DrmI aqy isafsq dovyN afps dy ivc lVn lwgy ny? ciVHaf rMg mihMdI df gUVHf. inqIÈ lflU ibnF, vhutI sflU ibnF,
juwqm juwqI hoeI jFdy, ‘nirMdr’ dI ardfs ieho mdfrI BflU ibnF, iksy kMm dy nhIN. koeI shuiraF dy vws pY ky mrdI
Èfqr lok ‘kwiTaF ho ky ieko Gr dy jMmy jfey qyrf suKI vsy sMsfr nI kuVIey. (Twg) nyqf DoKy ibnF, iksy dy mfpy bx jFdy vYrI.
nvIN isafsq GVn lwgy ny. iek QflI ivc Kfvx vfly, -nirMdr kOr cOkIdfr hoky ibnF, smfj dy vwzy Tykydfr bxy jo
iek dUjy nUM mfrn dy leI --- cfh KoKy ibnF, iksy kMm dy nhIN. DIaF ‘qy sdf awK rwKdy gihrI.
cMgf Blf pMjfb vsyNdf doÈ isrF ‘qy mVHn lwgy ny. ivaMg vpfrI luwtx ibnF, awj dy Xuwg ivc iesy leI qF
myry siqgur jI dy nF ‘qy, pulsIaf kuwtx ibnF, DIaF rihMdIaF sihmIaF zrIaF[[[.
iqMny iksy kMm dy nhIN
kuJ afpxy, kuJ mulk gvFZI awvl awlHf nUr Aupfieaf suPny tuwtx ibnF, iksy kMm dy nhIN.
kYptn KUMzy ibnF, lUx cUMzy ibnF,
vyK vyK ky sVn lwgy ny. kudrq dy sB bMdy eyQy, ‘igwl` ivaMg ibnF, rFJf JMg ibnF bs kro hux qF bhuq ho igaf
ctxI kUMzy ibnF, iksy kMm dy nhIN.
ikAuN ‘surjIq’ ieh ËulmI lok kYdo lMg ibnF, iksy kMm df nhIN. ienHF ‘qy QoVf qrs kro.
modI ivdyÈ ibnF,
DrmI vIro Drm dy nF ‘qy dojK dy ivc vVn lwgy ny? -jugrfj isMG igwl, XOrk kI lyKf idAugy swcy rwb nUM
mihmfn ivÈyÈ ibnF,
mfnvqf df KUn kro nf, -bIbI surjIq kOr sYkrfmYNto Pon: 704-257-6693 jflmo Auhdy kihr qoN vI zro.
bihrUpIaf Bys ibnF,
lok quhfzy nFvF dy nfl --- --- kd suwK dI ijLMdgI ijAuxI
iksy kMm dy nhIN.
Èbd kuQFvyN jVn lwgy ny. Kyzx dy idn cfr Bfjpf aMbfnI ibnF, ikMnIaF kuwKF `c mrIaF DIaF bhuq musIbqF jrIaF.
Kyzx dy idn cfr nI kuVIey ikMnIaF mfsUm jfnF geIaF ikMnIaF kuwKF dy ivc mrIaF.
husn jvfnI ibnF,
bfhr bYiTE vwsx idE vy gey AuzfrI mfr nI kuVIey. dohqf nfnI ibnF, iksy kMm dy nhIN. ikMnIaF hux vI jKmI peIaF. -kuldIp isMG iZwloN
nf pMjfb nUM awgF lfvo, nfl gubfiraF gwlF krdI kyjrIvfl JfVU ibnF, cfkU GfVU ibnF, byÈwk kOVIaF lwgx iksy nUM Pon: 91-98559-64276
Punjab Times Vol 20, Issue 4; January 26, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 4; 26 jnvrI 2019 (25)
krky Aus ƒ igRPqfr kr ilaf. pfrtI XuwD iCV jfx df pqf lwgf. dUsry smuMdr hoieaf qF brqfnIaf srkfr iKlfP sfQIaF ‘qy mukwdmf clfAux leI AunHF nMU kIqf. ieh sB ies AudyÈ leI sI ik
ny iek hËfr zflr nkd Ëmfnq dy ky ivc jrmnI dy jMgI jhfj, ijs ƒ aYzmn bgfvq krn dy jurm ivc 24 dyÈ BgqF lfhOr sYNtrl jylH ilaFdf. AuQy keI vfrI brqfnIaf srkfr ƒ pqf lwg jfvy ik
aglI pyÈI qk irhf krvf ilaf. gdr kihMdy sn, ny pihly hwly ivc hI ƒ PFsI qy bfkIaF nMU kYd dIaF vwK-vwK sohn isMG ƒ Bgq isMG nfl gwl krn ihMdusqfnI nOjvfn qy afvfm hux bhuqI
pfrtI ny bVI huiÈafrI nfl qy KuPIaf brqfnIaf dy keI jhfj smuMdr ivc grk sËfvF suxfeIaF geIaF. aKbfrF ny ies df mOkf iml jFdf. iek idn sohn isMG dyr quhfzI gulfmI brdfÈq nhIN krngy.
qrIky nfl lflf hridafl ƒ kr idwqy. sohn isMG ƒ zr sI ik ikqy PYsly iKlfP bhuq kuJ iliKaf qy srkfr ny Bgq isMG ƒ puwC ilaf ik nOjvfnf! sohn isMG Bknf ilKdy hn ik Bgq
sivtËrlYNz Byj idwqf qy Ëmfnq Ëbq kfmfgftfmfrU jhfj, jo klkwqy jf irhf iKlfP mulk ivc jlsy jlUs kwZy gey. qyrI Aumr pVHn-ilKx qy mOj-msqI isMG 6 Puwt Aucf gwBrU nOjvfn, dunIaF
krvf leI. dPqr df kMmkfr iPr BfeI hY, ƒ ieh zubkxI nf vwj jfvy. gdr vfiesrfey ihMd ny 7 dyÈ BgqF ƒ PFsI vflI sI, qUM ieDr iks qrHF af igaf? Br dI ips rhI grIb jnqf df drd Aus
sMqoK isMG ny sMBfl ilaf. pfrtI df jrmn srkfr nfl golI-iswky aqy bfkI 17 ƒ hor sËfvF ivc qbdIl Bgq isMG ny hws ky jvfb idwqf, ieh dy idl ivc vyiKaf jf skdf sI.
gdr pfrtI ny PYslf kIqf ik df KuPIaf smJOqf ho cukf sI. Aus df s[ Bknf gdr pfrtI dy pihly idnoN
kfmfgftfmfrU jhfj dI vfpsI ‘qy jfpfn koz vrz gdr pfrtI dy isrP iqMn pRDfn cuxy gey aqy afKrI vkq qk pRDfn
dI bMdrgfh Xokohomf musfPrF ƒ imilaf KuPIaf gdrIaF ƒ hI pqf sI. ies ivcoN vjoN afpxIaF iËMmyvfrIaF pUrI krdy rhy.
jfvy qy gdr pfrtI vflI ienklfbI iek sohn isMG Bknf, pRDfn gdr pfrtI aMzymfn dI jylH ivc, mdrfs aqy pMjfb
lfeIn smJfeI jfvy qF jo Auh ihMdusqfn vI sn. sohn isMG jfpfn ivc jrmn dIaF vwK-vwK jylHF ivc bypnfh qÈwdd
jf ky gdr pfrtI df pRcfr krn. dUsry kONslr ƒ jfpfnI nOkr nfl imlfAux shfrdy rfjsI kYdIaF dy hwkF Kfqr Cy
Xokohomf ivc iek pytI 200 ipsqOl aqy ivc kfmXfb ho igaf. afpxf koz vrz lMmIaF BuwK hVqflF kIqIaF. ieQy hI bws
pytI ivc 2000 golIaF AunHF ƒ PVf dws ky ikhf ik ieh kfmfgftfmfrU jhfj, nhIN, afËfd hoey dyÈ vyly vI Xol kYNp
idwqIaF jfx. BfeI Bgvfn isMG qy krqfr jo klwkqy jf irhf hY, Aus ivc sfry hI jylH ivc hwk bhflI leI swqvIN lMmI BuwK
isMG srfBf ny ies asly df bMdobsq dyÈ Bgq ienklfbI ieMzIaf jf rhy hn. hVqfl kIqI. buZfpy kfrn AunHF dI kmr
kIqf. smuMdrI jhfj sYn PrFissko qoN aYzmn ƒ afgfh kr idwqf jfey. jrmn tyZI ho geI. AunHF dy jIvn dI iek hor
Xokohomf jf irhf sI. Aus ivc iek kmrf kONslr ny qurMq ies df bMdobsq kr Gtnf df iËkr krnf cfhFgf. afËfdI qoN
sohn isMG dy nF `qy buwk krvf idwqf. idwqf. ieh sfrI gwlbfq kfmfgftfmfrU bfad pMizq nihrU jlMDr kFgrs kmytI
jhfj clx qoN GMtf pihlF ieh do pytIaF, jhfj dy lIzrF nfl sohn isMG ny sFJI dy dPqr afey. bfbf Bknf kuJ dyÈ Bgq
smfn vjoN sohn isMG vfly kmry ivc kr leI. jfpfn sYl dI mdd nfl hI Auh sfQIaF nfl kFgrs dy dPqr nihrU ƒ
rKvf idwqIaF aqy afp ieDr-AuDr sfrf kMmkfj isry ciVHaf. bfbf sohx isMG Bknf gdr pfrtI, aMimRqsr dy afjLfdI sMgrfmIey imlx gey aqy iek icwTI nfl lY gey.
GuMmdy rhy. sohn isMG XugFqr afÈrm sohn isMG Bknf iksy hor jhfj sfQIaF nfl iliKaf sI, pMizq jI, qusIN qF rfj Bfg
dPqr qoN cwilaf qy rsqy ivc kfr bdl ivc ÈMGfeI, iPr hFgkFg qoN dUsry jhfj kr idwqf igaf. sohn isMG Bknf Aumr myrf ksUr nhIN, quhfzf hY. sohn isMG ny dy mflk bx gey, afËfd hoey dyÈ ivc vI
leI aqy isrP jhfj cwlx qoN 15 imMt nfmsuMg ivc svfr ho ky isMgfpur, iPr kYd vfilaF ivc sI. ies ƒ aMzymfn vflI ikhf, ieh iks qrHF? Bgq isMG kihx myrf aËIË sfQI qyjf isMG suqMqr kwZy
pihlF bMdrgfh `qy phuMc gey. krqfr pnFg phuMc igaf. pnFg ivc hI klkwqy jylH Byj idqf. lwgy, jy krqfr isMG srfBf ihMdosqfn hoey vfrMtF kfrn QF-QF Btk irhf hY.
isMG srfBf ƒ vfps muV jfx df ieÈfrf bjbj Gft ‘qy hoey KUnI sfky df pqf ies jylH ivc gdrI dyÈ BgqF ‘qy dI afËfdI Kfqr hws ky PFsI nf cVHdf qy Aus df ksUr ieh hY ik Aus ny dyÈ ƒ
krky afpxy kmry ivc bYT gey. jhfj lwgf. jdoN ieh jhfj vI klkwqy dI qÈwdd kIqf jFdf sI. ies iKlfP dyÈ qusIN gdrI kuMBI nrk khI jfx vflI afËfd krvfAux leI afpxy ZMg-qrIky
smyN isr cl ipaf. bMdrgfh ‘qy lwgf qF sfry musfiPrF ƒ BgqF ny BuwK hVqflF kIqIaF. sfry dyÈ aMzymfn jylH nf jFdy, qÈwdd nf shfrdy nfl sMGrÈ liVaf. pMizq nihrU ny icwTI
pRoPYsr mOlfnf muhMmd brkq Aulf puils dI ingrfnI hyT luiDafxf ilaFdf ivc mujfhry hoey. srkfr ƒ Jukxf ipaf qy sfbq-sbUq ijAuNdy bfhr nf afAuNdy siqkfr nfl bfbf Bknf qoN leI aqy
ny jfpfn rihx dOrfn jo sYl kfiem kIqf igaf. Au Q y pu C -pVqfl krky Èw k I qy 1921 ivc sfry dyÈ Bgq gdrIaF ƒ qF Èfied asIN vI ieDr nf afAuNdy. agly idn idwlI jf ky qyjf isMG suqMqr
sI, jfpfn qfr dy ky afpxy sfQIaF ƒ musfPrF ƒ judf do jylHF ivc Byj idwqf. sUbf mdrfs dI sYNtrl jylH ilaFdf, iPr sohn isMG Bknf ilKdy hn, mYN dy vfrMt mnsUK krvf idwqy. bfbf jI df
sohn isMG bfry ieqlfh dy ky pUrI mdd sohn isMG Bknf ƒ mulqfn jylH ivc pMjfb dIaF jylHF ivc qbdIl kr idwqy puiCaf, Bgq isMG sFzrs ƒ golI ikAuN afpxy sfQIaF pRqI ieh nyk ivhfr sI.
krn leI ikhf. Xokohom vfly sYl ny dovyN Byijaf igaf. gey. sohn isMG nMU 1928 ivc srdIaF mfrI? Bgq isMG kihx lwgf, 1914- afËfdI GulftIey bfbf sohn isMG
pytIaF sMBfl leIaF qy sohn isMG ƒ pihlF lfhOr sfiËÈ kys cwilaf. dy mOsm ivc lfhOr sYNtrl jylH qbdIl 15 ivc gdr pfrtI ny dyÈ ƒ afËfd Bknf 98 sfl 6 mhIny df sMGrÈI jIvn
hotl ivc Tihrf idwqf. gdrI dyÈ BgqF ƒ vwK-vwK jylHF qoN lfhOr kr idwqf. krfAux leI JMzf cuikaf. asIN sFzrs guËfr ky 21 dsMbr 1968 nMU ies PfnI
sohn isMG ƒ jfpfn ivc hI sMsfr sYNtrl jylH ilaFdf igaf. mukwdmf ÈurU ÈhId-ey-afËm Bgq isMG aqy ƒ mfiraf qy pfrlImYNt ivc bMb Dmfkf sMsfr ƒ hmyÈf leI alivdf kih gey.
kOzI dI kImq
awj svyr qoN hI Gr ivc kfPI rOxk mihmfnF dy mUhry nf afAuNdy pr kbfV
hY. rwKx vflI koTVI ivc qF bYT hI skdy
mixkf ƒ vyKx leI iek pirvfr sn. hMkfrI byty ƒ buwZy ipAu df Gr ivc
af irhf hY. pUry Gr ivc vwzI KuÈKbrI rukxf vfjb nf lwgf. vfjb qF Aus
hY ieh. iksy ƒ XkIn nhIN af irhf ik aOrMgËyb leI ipAu dy sfhF df clxf vI
inwkI ijhI mxI ieMnI vwzI ho geI ik AuhdI nhIN hY pr afpxy hwQIN glf nf Guwt skx
ÈfdI dI crcf ÈurU ho geI. ivafh dI ihMdI khfxIkfr AUÈf Xfdv ny ‘kfhy rI nilnI’, dI byvsI kfrn ies Èfh jhfn ƒ shfr
pyÈkÈ Kud muMzy vfilaF vloN afeI hY aqy ‘pRkfÈ kI Er’, ‘eyk aOr aihwilaf’ vrgy nfvl irhf hY. AunHF ny AudfsI ivc soicaf. mx- rukxf asMBv hI sI. lVkI vyKx ivc
AunHF ny lVkI vyKx dI iewCf pRgtfeI hY. aqy ‘tukVy-tukVy suK’, ‘spnoN kf ieMdrDnuÈ’, mx Br dy pYr iek vfr Pyr mMidr dy smF hI ikMnf lwgf hoAU? Aus ipCoN cfh-
Gr-vr ƒ lY ky ieQy iksy dy mn ivc ‘jfny ikqny kYkts’, ‘cFdI kI hMslI’ vrgy khfxI cbUqry vwl AunHF dy buwZy srIr ƒ GVIsdy pfxI ivc jy GMtf-zyZ GMtf vI lg igaf
koeI ÈMkf nhIN hY. brfdrI df AuGf pirvfr iljfx lwgy. AuQy vI bykfr bYTy rihxf hovy qF igafrF vjy qk AunHF ƒ vfps
hY aqy hfl hI ivc lVky dI izptI sMigRh ilK ny nfmxf Kwitaf hY. khfxI ‘kOzI dI cuBygf-Auh jfxdy sn, pr byvs sn. cly jfxf cfhIdf sI. qy hux qF dupihr
klYktr dy ahudy leI cox hoeI hY. Auhdy kImq’ ivc Aus ny GrF ivc bjurgF df hfl bhuq dupihry bfrF vjy dI afrqI ipCoN bfrF vjy mMidr dy drvfjy bMd ho jfx
tRyinMg ‘qy jfx qoN pihlF hI Auh irÈqf Bfvuk aMdfË ivc ibafn kIqf hY. khfxI df anuvfd pujfrI mMidr dy drvfjy bMd krky Gr ipCoN vI GMty Br qoN vwD smF bIq igaf
pwkf kr dyxf cfhuMdy hn. nvsMgIq isMG ny kIqf hY. -sMpfdk clf igaf. hux ÈfmIN pMj vjy muVygf, sI. iek-zyZ vjy qk AunHF df ruky rihxf
swc qF ieh hY ik hIry vrgy vr ‘qy dIp cMd ƒ pqf sI. ies dOrfn isrP lo sMBv nhIN hY. iesy leI zrfieMg rUm ivc
moihq hox dI ies Gr dI aOkfq hI nhIN dIp cMd cly ËrUr gey, pr AunHF df vrgy pyNzU bMdy GVy dy pfxI ƒ qrs jFdy dy QpyVy hI AunHF dy sMgI-sfQI bxngy, KfmoÈI sI. koeI avfË nhIN af rhI[[[qy
sI. dfj dI koeI crcf nf krky AunHF ny mn Gr ivc hI lwgf irhf. mxI AunHF dI ny.” ieh vI jfhr sI. isrP axjfx sI, AunHF hF, koTI dy sfhmxy koeI gwzI vI nhIN
pUrf rhws lok hI isrj idwqf hY. jy irÈqf lfzlI poqI hI nhIN, awKF df qfrf vI hY, “afE bfbU jI! KuÈI nfl pfxI pIE leI afpxy phuMcx df smF aqy ieh pIV sI. ibÈMBr dI gwzI gYrfj ivc hY. inÈcy
juV igaf qF ieho AuhdI ÈfdI dy pRsMg qoN Kud ƒ prHy rwKxf pr grIb afdmI dy Gry quhfƒ pfxI nfl CotI nhIN sI. hI afpxI gwzI ivc afey Auh lok muV
smiJaf jfvygf ik AunHF dy idl ƒ ikvyN cMgf lwg skdf sI? guV dI zlI hI imlygI. imTfeI qF Kuaf acfnk dIp cMd KuÈ ho AuTy. AunHF cuky hn.
lVkI dI iksmq ies leI mMidr dIaF pOVIaF ‘qy bYTx nhIN skFgf.” ƒ lwgf, lVkI vyK ky mihmfn hux qwk dIp cMd ny Kud ƒ sMBfilaf. mwQy
ivc rfj rfxI ipCoN vI Auh icMqq hI rhy. nhIN pqf lf “myry leI Auh guV dI zlI iksy cly gey hoxgy, AunHF ƒ vI Gry cly jfxf ‘qy cmkdIaF muVHky dIaF bUMdF pUMJIaF
bxn df Xog sI. sky ik AunHF dI gYr hfËrI ivc izptI myvy-imTfeI qoN Gwt nhIN hovygI Brfvf!” cfhIdf hY. eyQy bYTy rihx ‘qy ibÈMBr aqy idl mËbUq krky zrfieMg rUm df
iqafrIaF dy kulYktr lVkf kdoN afpxy mfqf-ipqf kihMidaF dIp cMd dI afvfË lrË geI. guwrfey ibnf nhIN rhygf, “GoVf-gwzI Byjy prdf htf ky aMdr kdm rwiKaf. pr ieh
ruJyivaF ivc mxI nfl afieaf. kdoN cfh-pfxI dOrfn lVky awKF ivc iek vfr iPr hMJU Br afey pr jfx dI AuzIk kr irhf sYN? bhU-bytI kI? sfhmxy iksy grjdy Èyr ƒ KVHy vyK
dy ipqf ny ibÈMBr qoN puwiCaf, “quhfzy aYqkIN vI Auh afpxI pIV ƒ pI gey. Bojn leI qYƒ AuzIkdIaF Èfm qwk bYTIaF ky hI Auh ieMnf nf zrdy, ijMnf sfhmxy
AUÈf Xfdv ipqf jI ikQy ny? nËr nhIN afey.” mohn Bog qoN imwTf guV dI zlI df rihxgIaF, vwzf lft sfihb?” soPy ‘qy bYTy iksy amIr bMdy ƒ vyK ky
“Auh ÈihroN bfhr gey hn.” AunHF suafd. Auhdy nfl lotf-Br TMZf pfxI. glqI df aihsfs huMidaF hI dIp BYBIq ho gey. kmry ivc kuJ hor lokF dI
dy ipqf ibÈMBr ƒ afpxy ipAu dIp cMd df ƒ jvfb imilaf hY. dIp cMd ƒ kuJ skUn imilaf. mflI dI cMd Gbrf ky AuT KVHy hoey. hflFik qyË hfËrI df anuBv hoieaf pr Auh kI kr
cyqf afieaf. iekdm ihtlrI aMdfË ivc “kdoN qk afAuxgy? jy nyVy-qyVy hI koTVI sfhmxy inMm df sMGxf ruwK sI. Duwp krky pYdl qurnf muÈikl sI pr skdy hn, jfxn dI suD dIp cMd ƒ nf
Auhny ipAu ƒ cbUqry ‘qy jf PiVaf, hn qF Pon krky swd lE. AunHF ƒ mYN AuhdI CF hyT mMjf ipaf sI. hvf dy Gr phuMcx dI KuÈI nfl pYrF nMU KMB lg rhI. hF, soPy ‘qy bYTy bMdy dy nyVy bYTf
“buiVHaf, qyry kMn mqlb dI gwl suxn Kfs qOr `qy imlxf cfhuMdf hF.” buwilHaF nfl ihwldIaF pwqIaF aqy Auh gey sn. joÈ-joÈ ivc byty dI aflIÈfn ibÈMBr ËrUr nËr af igaf.
nUM bhuq qyË hn. hux qwk qYƒ ËrUr pqf “ipMz gey hn. iqMn-cfr idnF ipCoN mMjf dIp cMd ƒ GMtf-awDf GMtf AuQy hI koTI qk qF phuMc gey pr gyt ‘qy KVHy ho dIp cMd ny soicaf ik ibnf koeI
lwg igaf hoAU ik mxI ƒ vyKx kuJ lok afAuxgy. AuQy pCVy ielfky ivc isgnl lyt ky afrfm krn df swdf dyx lwgy pr ky pYr iPr mx-mx Br dy ho gey. KVkf kIiqaF Auh vfps muVn aqy kmry
af rhy hn.” nf hox krky Pon nhIN cldf.” qoN bfhr inkl jfx. prdf pihlF vFg
dIp cMd KfmoÈ rhy. afpxy ies mUMh “hYN, ipMz?” mihmfn df ichrf ieh lihrfAux lwgy qF Èfied iksy nUM AunHF df
Pt byty qoN zrdy sn Auh. awj qoN nhIN, sux ky gMBIr ho igaf hY. eyQy afAux df pqf nf lwgy, pr AunHF dy
virHaF qoN. kuJ bolx df mqlb afpxI jo vI hY, ies gwlbfq qoN axjfx kdm ipCy htx qoN pihlF hI mihmfn dy
byiewjqI krfAuxf hY, Auh jfxdy hn. ies rihx ‘qy vI dIp cMd afpxy iZwz dI BuwK mUMhoN suxfeI idwqf, “ibÈMBr bfbU, Ërf
leI hux vI byty dI gwl df jvfb dyxf qoN axjfx nhIN sn. ho skdf hY ik jy dyKxf, kOx afey ny?”
AunHF vfjb nf smiJaf, pr AunHF dI ies kMm ivc ruJy huMdy qF vfr-vfr ies pfsy ieh Èbd kMnIN pYNidaF hI dIp cMd
hukm-adUlI ‘qy ibÈMBr dIaF awKF lfl iDafn nf jFdf pr KflI bYTy rihx kfrn aihl pwQr dI mUrqI ivc bdl gey. AunHF
ho geIaF, “ieAuN guMgf bx ky kI dwsxf mn GuMm-iPr ky Ausy ibMdU ‘qy phuMc jFdf, dy ichry df rMg Pwk ho igaf. hux bfhr
cfhuMdf hYN qUM? jwlfd hF mYN, PFsI tMg ibÈMBr ny nfÈqf vI nhIN krn idwqf. inklxf PËUl sI. AunHF dy afAux df pqf
dAUN qYƒ?” pUjf dI QflI aqy pfxI df Biraf lwg igaf sI. AunHF Auqy ibjlI izgygI,
dIp cM d ƒ mU M h Ko l H x f ipaf, lotf lY ky mMidr afAux vflIaF kflonI ieh inÈicq sI. iks rUp ivc izgygI,
“swcmuc sfzy leI bVI KuÈI aqy PKr dI dIaF aOrqF ƒ jdoN afpxy kfrn aOK huMdI ieh nhIN sI pqf.
gwl hY ik brfdrI dI nwk smJy jfx vfly vyKI qF dIp cMd pOVIaF qoN AuT KVHy hoey. ibÈMBr Èfied isr JukfeI kuJ pVH
pirvfr ny Kud sfzI mxI df hwQ mMigaf AunHF dy kdm pfrk vl vD gey. svyr irhf sI. nyVy bYTy mihmfn dI afvfË sux
hY.” df smF huMdf qF AuQy aksr sYr krn ky qRBikaf aqy isr cuk ky vyiKaf.
“Èukr hY, Ëbfn qF KuwlHI!” ibÈMBr vfilaF dI BIV huMdI. do-cfr sMgI-sfQI sfhmxy KVHy dIp cMd ƒ vyK ky Auhdy isr
ny mUMh bxfieaf, “hux kMn KolH ky sux vI kuJ icr gwlbfq krn ƒ iml jFdy. ‘qy BUq svfr ho igaf. Kud ƒ rokidaF
lY, jdoN qwk Auh lok eyQy hoxgy, qUM pfrk roË Xog krn vfilaF dIaF ksrqF hI vI gly ‘coN afvfË inklI, “qYƒ afAux
jF mMidr dy cbUqry `qy rhIN. Buwl ky vI kuJ icr vyKIaF jf skdIaF sn pr ies ƒ mnHF kIqf sI nf? cl vfps jfh.”
Gr ivc pYr rwiKaf qF mYQoN burf koeI vyly mflI KurpI nfl ikafrIaF dI gozI dIp cMd afpxf BMqiraf isr qy
nhIN.” kr irhf sI aqy qyË Duwp cfry pfsy psrI lVKVfAuNdy kdm lY ky ipCy muVy aqy bfhr
“TIk hY!” dIp cMd ny hfmI BrI. hoeI sI. inkl ky KuwlHy drvfjy qoN kuJ pry ho ky
ivroD df nqIjf jfxdy sn. byty ny afp dIp cMd ƒ vyK ky mflI ny afpxy KVHy ho gey. sfh TIk krn ipCoN hI AunHF
hI kfrn dws idwqf, “drasl qUM hYN pfgl mwQy df muVHkf pUMJidaF ikhf, “bfbU jI, ivcoN AuQoN jfx dI qfkq af skdI sI.
bMdf! kdoN, iksy dy sfhmxy kI bkvfs ieh vylf pfrk ivc GuMmx df QoVHy hY? mOjUdf srIrk-mfnisk hflq ivc AunHF
krn lwg peyN, iehdf mYƒ Brosf nhIN. pMj imMt ivc hI qusIN psIinE psInf ho leI do kdm cwlxf vI aOKf sI. isrP
ibhqr hY, prCfvF vI qyrf eyQy nf pvy. jfEgy.” ieho nMgI qlvfr AunHF dI DOx ‘qy ltk
qyrI iksy GtIaf hrkq nfl mYN AunHF “jfxdF Brfvf!” dIp cMd ivaMg rhI sI, kmry ivc pYr rwKx dy aprfD
lokF sfhmxy ÈrimMdf nhIN hoxf cfhuMdf.” nfl muskrfey, “Koty iswky qoN sfry ieAuN df iswtf kI hovygf? ijs hulIey ivc Auh
dIp cMd dy ichry ‘qy iplwqx Cf hI byruKI nfl mUMh Pyr lYNdy hn. vyK, ieh qF AuNgl PV ky pONcf PVn vrgI socx lwgy, isriPry bMdy df kI ibÈMBr dy Kfs mihmfn dy sfhmxy af
geI. qYƒ myrf ieQy GVI Br KVHnf vI cuB gwl ho jFdI. svyr df Qwikaf-hfiraf Brosf? ibÈMBr ikqy Auhdf ichrf vyK ky phuMcy sn, kI AunHF df guwsyKor bytf iehƒ
“hux KVHf-KVHf myrf mUMh kI vyKI igaf.” mflI vI kMm-DMdf krky ies mMjy ‘qy pY hI guwsy ivc lfl-pIlf nf ho jfvy? pr brdfÈq kr lAU?
jfnYN?” ibÈMBr cIikaf, “dPf ho jf mflI ny dMdF hyTF jIB dbfeI aqy ky afrfm krnf cfhygf; ieMnI smJ AunHF jdoN gyt qwk af hI gey qF soicaf, AuKlI dIp cMd dI nËr afpxy pihrfvy ‘qy
eyQoN!” dovyN hwQ joVy, “qusIN kI kih rhy ho bfbU nMU sI. ivc isr idwqf qF mohilaF qoN kI zr? jo geI-pYrF ivc byty dIaF suwtIaF purfxIaF
mfr-KfDy kuwqy vFg dIp cMd AuQoN jI! mYƒ Blf quhfzy eyQy afAux `qy ikAuN pfxI pI ky kuJ Audfs afvfË ivc hoAU, vyKI jfAU. cwplF, mYlI-kucYlI DoqI aqy ipMzy awDI
cwl pey. ieMnf kihx dI ihMmq vI nf kr ieqrfË hovygf? Auh qF qyË Duwp vyK ky boly, “hux cldF.” dIp cMd ny koTI df gyt ieMnI hOlI bFh vflI bunYx. isr ‘qy iKlry hoey vfl.
sky ik iZwz ivc kuJ byhI, bcI-KucI pf mYN kih idwqf. mYN vI hux Gry jfnF, Gr “hF bfbU jI, iswDy Gr jfE. hux KoilHaf ik aMdr afvfË nf jfey. qMg rfh ichry ‘qy vDI hoeI iKcVI dfVHI. vyKx ƒ
lYx dy. BuwKy iZwz bYT ky qpwisaf krn vflI rfh vyK rhI hoAU. hor lyt ho igaf sfzI quhfzI muMizaF-KuMizaF vflI Aumr pfr krky vrFzy ivc jf KVHy hoey. zrfieMg mMgqy dI Èkl. ieh hflq AudoN sI, jdoN
dI ies ijsm ivc ihMmq nhIN hY. awKF qF awKF kwZdI eyQy hI af vwjU. AuqoN do- QoVHy hY jo bfirÈ, Duwp jF srdI dI mfr rUm df drvfjf KuwilHaf qF prdf lihrf sfry Gr dy kwpVy vfiÈMg mÈIn ivc Doqy
ËrUr nm ho geIaF. ienHF ƒ hr sMBv cfr KrIaF-KotIaF vI suxfAU.” sih sky.” irhf sI. mn ivc ÈMkf hoieaf, ikqy jFdy sn. AunHF nUM sfbx dI itwkI pwcI
koiÈÈ krky Auh byty dIaF nËrF qoN dIp cMd ƒ pqf sI ik mflI dI CotI “TIk afKdYN Brfvf.” dIp cMd BfrI mihmfn ajy ieQy hI nf hox? jy kmry vfr Pirafd krn ipCoN imldI.
CupfAuxf cfhuMdy sn. nhIN qF Auh iPr ijhI JONpVI pfrk dy ipCy hI hY. Auhƒ afvfË ivc boly aqy cwl pey. ivc hoey qF qUPfn af jfAU. pr byty dI adflq ivc sPfeI dyx
cfbk mfrdf, “qUM bMdf hYN ik jfnvr? AuT ky jFidaF vyK Kud vI nfl qur pey, mflI ny AunHF ƒ iswDf Gr jfx dI pr do-iqMn imMt iBxk lYx dI df AunHF ƒ mOkf hI kdoN imlygf? hMkfr
Gr ivc mMgl-kfrj dI ÈurUafq hoeI “socdF jdoN ieQoN qwk af hI igaF qF qyry nsIhq idwqI sI, pr AunHF ƒ pqf sI ik koiÈÈ ipCoN vI KfmoÈI CfeI rhI. gwlbfq dy nÈy ivc cUr AunHF dy byty ny iensfnIaq
nhIN ik qUM roxf-Doxf ÈurU krky bysLgnI koloN GVy `coN pfxI df glfs hI pINdf jfvF. ies vyly Gr df bUhf AunHF leI bMd hY. dI koeI afvfË kMnIN nf peI. AuNj vI svyry df pfT piVHaf hI kdoN hY? ijvyN nmUnf
krn bih igaF.” hux qF Gr-Gr Pirj af gey ny! myry TIk hY, ibÈMBr dI iewCf anusfr Auh awT vjy dy afey mihmfnF df hux qk
(agly sPy `qy jfrI)
Punjab Times Vol 20, Issue 4; January 26, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 4; 26 jnvrI 2019 (29)
bx ky Auh zrfieMg rUm dy drvfjy ‘qy ivc mMidr qk jfx dI klpnf nfl dIp sI, iesy leI tfeIm lg igaf pr hux buwZy ivc aijhf kI hY? ijhdy mUhry isjdf pRiqBfÈflI bwicaF krky mYƒ vI brfdrI
KVHy ho gey sn, Auhƒ nvIN irÈqydfrI cMd df isr ckrf igaf. mkYink ny purËf bdl idwqf hY. vfpsI krky ieh KuÈhfl pirvfr Bwjf afieaf? ivc jfixaf jfx lwg ipaf hY, ies leI
juVdy smyN sihaf nhIN jfvygf. ibÈMBr pr afkfÈ qoN vrHdI awg nfloN pyt vyly gwzI sfƒ pRyÈfn nhIN krygI. mYN bs, mihmfn ny myËbfn dy ichry dy Bfv mYN purfxI dosqI ƒ sQfeI bxfAux leI
ies glqI leI AunHF ƒ kdy muafP nhIN ivc AuTdI awg kI Gwt iBafnk sI. Duwp ds imMtF ivc phuMc jfvFgf.” AuDroN jvfb pVHy aqy rhws qoN prdf cukidaF boly, dohF pirvfrF ivcfly ivafh-sbMD joVn
krygf. iek vfrI shfrI jf skdI sI pr BuwK imilaf. “drasl, bfbU jI myry ipqf dy bcpn dy dI ivAuNq bxfeI. iesy krky myrf pirvfr
AudoN hI AunHF dy kMnIN kmry ivcoN shfrnI muÈikl sI. mihmfn ny mobfiel bMd krky ikhf, dosq hn. dohF ny iekwiTaF ipMz dy awj quhfzy kol mOjUd hY pr qusIN afp hI
mihmfn dI afvfË peI, “kOx sn Auh dIp cMd ny inrfÈf nfl hwQ mly. “ibÈMBr bfbU, sfzI gwzI TIk ho geI hY. pRfiemrI skUl qoN muwZlI pVHfeI pUrI kIqI dwso, kI bfbU jI dI gYr hfËrI ivc sfzy
swjx? jy imlxf ËrUrI hovy qF qusIN AunHF AudoN hI kyly dI ryhVI vflf nyiVEN zrfeIvr ds imMtF ivc af irhf hY. sfƒ sI. Aus vyly myry ipqf dI iËMdgI bVI leI ÈfdI pwkI krnI TIk hovygI?”
ƒ bulf lE. ajy eyQy hI hoxgy.” lMiGaf. BuwK nfl byhfl dIp cMd dy mn jfx dI afigaf idE.” muÈiklF vflI sI. mfqf-ipqf nhIN rhy KfmoÈI ijhI Cf geI. Aus acyq
“BfeI sfihb, qusIN ajy qk Aus ivc afieaf, imMnq krky kylf mMg lYx “drasl mYN cfhuMdf sF ik jy quhfƒ sn. cfcf-cfcI dy ËulmF krky BivK avsQf ivc ibÈMBr dy idl dI vDI DVkx
bykfr bMdy bfry hI soc rhy ho.” ibÈMBr pr ies iBKfrIpuxy ƒ AunHF dy Kuwdfr idl sfzI mixkf psMd hY qF ikAuN nf awj hI hnyry vflf sI. AudoN quhfzy ipqf jI ny sfP suxI jf skdI sI. ijs bMdy pRqI
dI AucI afvfË gUMjI, “Auh qF sfzf mflI ny pRvfn nf kIqf. awKF ivc PYlI BuwK ƒ gwl pwkI kr leIey.” ibÈMBr ny bynqI AunHF ƒ isrP awgy vDx df hONslf hI Èukrfnf krn leI ieh pirvfr Auhdy Gr
hY. Ërf isr-iPiraf aqy pfgl iksm Èfied ieko nËr nfl hI Aus mfmUlI ryhVI kIqI. nhIN idwqf, sgoN myry mfqf-ipqf dI inrMqr afieaf, Ausy dI Auhny ‘mflI` kih ky
df buVHf hY, pr mYN qrs Kf ky kMm `qy vfly ny pVH ilaf sI. ryhVI rok ky “vyKo, sfƒ quhfzI bytI iblkul imMnq krky pYsy nfl vI bhuq mdd kIqI. jfxkfrI idwqI hY. ieh swc hY ik buVHy[[[nf
lfieaf hoieaY. ivcfrf dunIaF ivc iekwlf hmdrdI nfl Auh boilaf, “BUKy ho bfbf, psMd hY pr asIN ÈfdI qF hI pwkI krFgy, afpxy aËIË dosq dIp cMd dI vjHf krky nf, ipqf jI df hulIaf Aus smyN aijhf
hY. iksy hor bMgly ivc qF iehƒ kMm kylf KfEgy?” jdoN quhfzy ipqf jI af jfxgy.” hI myry ipqf df hONslf nhIN izigaf aqy nhIN sI ik KfndfnI pirvfr nfl jfx-
imlxf nhIN. sfzy eyQy lwgf rihx `qy “nhIN bytf, rwb qyrf Blf kry.” dIp “AunHF dI gYrhfËrI ivc vI gwl pwkI Auh srkfrI nOkrI lYx ivc kfmXfb hoey. pCfx krvfeI jf skdI pr AunHF dI ies
Gwto-Gwt BuwKf qF nhIN mrygf.” cM d iQVkdI afvfË ivc bo l y . Bu w K kIqI jf skdI hY. poqI dI ÈfdI qYa hox iksmq nfl AunHF df mnorQ sPl hoieaf hflq df iËMmyvfr kOx hY? AunHF cfxcwk
“TIk kihMdy ho qusIN!” kih ky drsfAux vflIaF awKF dI cuglI ‘qy AunHF dI Kbr sux ky Auh kfPI KuÈ hoxgy.” aqy AunHF ƒ kyNdr srkfr dy zfk ivBfg plF ivc Aus ƒ isrP afpxI pCfx
mihmfn ny gwl Kqm kr idwqI. ƒ guwsf afieaf pr byvs sn. drasl “TIk hY pr sfzy pirvfr dI KuÈI ivc Aucf ahudf iml igaf pr trFsPr bcfAux df iKafl idmfg ivc afieaf
“qusIN vyiKaY ik Auh idmfgI qOr kwlH ÈfmIN vI AunHF ƒ BuwKy rihxf ipaf aDUrI rhygI.” Auh gMBIr ho ky boly. vflI nOkrI sI, nOkrI dIaF mjbUrIaF sI. soicaf sI, iksy bMdy dI QoVHI aqy
`qy ikMnf kmËor hY. ieh vylf koeI ruwK- sI. ibÈMBr afpxy pirvfr smyq ikqy “Auh ikvyN?” ibÈMBr ny hYrfnI nfl sn, cfhuMdy hoey vI ipMz af ky afpxy Auh vI mUk idK lokF ƒ ikQy Xfd rihMdI
bUitaF dI sfr-sMBfl df hY? mYN keI vfr bfhr igaf sI aqy AudoN Auh sfry Kf-pI mihmfn dy ichry vwl vyiKaf. bcpn dy dosq ƒ Auh nf iml sky. dohF hY? ÈfdI vyly kMinaF dy dfdy ƒ Auh ieMnI
smJfieaY ik ies iBafnk grmI ivc ky afey sn. buwZy ipAu dy pyt dI pihlF AunHF gwl spÈt kIqI, “ieh qF qusIN ivc kfPI icr icwTI-pwqr cldf irhf, sjDj nfl pyÈ krygf ik asmfn dy
isrP svyry-Èfm hI bgIcy dI dyKBfl kdoN iksy ny icMqf kIqI sI jo kwlH krdy! vI mMndy hovogy ik quhfzy Gr afpxy vloN iPr pirvfrk iËMmyvfrIaF krky Auh vI PirÈqy vI mflI nfl Aus dI qulnf nhIN
kiraf kry pr pfgl hY nf, kuJ smJdf zwby ivc svyr dIaF do byhIaF rotIaF pihl krky sfzf ÈfdI df suJfa Byjx qoN bMd ho igaf pr afpxy bcpn dy ipafry kr skxgy pr ies nvyN rhws qoN prdf
hI nhIN. iesy leI vfps Byjxf ipaf.” peIaF vI hoxgIaF, jo AunHF ny buwZy ƒ jfhr huMdf hY ik asIN quhfzI bytI nfl dosq dy aihsfnF ƒ myry ipqf jI afKrI AuTx ipCoN[[[.
isrP gMBIr ‘hUM` Aus mihmfn dy dyx dI QF kuwqy mUhry suwtxIaF ibhqr afpxy byty dI ÈfdI krn dy iewCuk hF.” smyN qk nhIN Buwly. mrdy smyN AunHF ny “TIk hY iPr, asIN cldy hF.”
gly `coN inklI. smiJaf hovygf. Auh vI ieh soc ky sbr “jI hF.” ibÈMBr iJjikaf. mYƒ quhfzy ipMz df pUrf pqf dwsidaF ikhf kihMidaF mihmfn AuT KVHy hoey aqy AunHF
kMD dy Ehly KVHy dIp cMd ny sfrI kr gey sn ik iek zMg nf Kfx nfl pyt “ieh koeI CotI gwl nhIN hY. koeI sI ik mYN AunHF dy bcpn dy dosq dI Bfl dy pirvfr vfly vI nfl hI AuT KVHy hoey.
gwlbfq suxI. AunHF ƒ lwgf ijvyN iksy ny ƒ arfm hI imlygf. kI pqf sI, agly kfrn qF ies dy mUl ivc ËrUr hovygf.” krF aqy iksy nf iksy ZMg nfl Aus AudoN hI gyt ‘qy dsqk hoeI,
ipGilaf kwc kMnF ivc Aultf idwqf hovy. idn iPr vrq dI nObq af jfvygI. ibÈMBr “jI hF.” ibÈMBr ƒ iPr svIkfr aihsfn df Gwt hI shI, bdlf cukfvF.” “kOx?” ibÈMBr ny puwiCaf.
kI koeI bytf afpxy ipqf leI[[[. dy ihtlrI hukm `qy aml krn qoN pihlF krnf ipaf. kmry df mfhOl BfrI ho igaf sI. kflonI dy iksy jfxkfr muMzy ny aMdr
agly hI pl AunHF ƒ jfipaf, AuQy jyb ivc ds-vIh rupey pfAux df hI jy “qF suxo. ies df kfrn quhfzy ipqf ibÈMBr dy mUMhoN koeI afvfË nf inklI. af ky gMBIr afvfË ivc dwisaf, “CyqI
KVHy rih ky Auh afpxy gunfhF ivc hor iDafn af jFdf qF ieAuN BuwK nfl kuÈqI jI hn. isrP iesy leI asIN quhfzy Gr mihmfn ny lMmI gwlbfq dOrfn kuJ cwlo, quhfzy ipqf jI df mMidr dIaF pOVIaF
vfDf kr rhy hn. jy iksy kfrn koeI nf lVnI pYNdI pr hux qF[[[. dI bytI ƒ afpxI vhutI bxfAuxf cfhuMdy rukx leI myj ‘qy pey pfxI dy glfs `qy bYTy-bYTy idhFq ho igaf hY.” ibÈMBr
jxf zrfieMg rUm ‘coN inkl afieaf qF kyly vfly dy dUjy pfsy cly jfx ipCoN hF, ikAuNik Auh bfbU dIp cMd dI poqI hY. ivcoN kuJ pfxI pIqf aqy iPr gwl dI lVI ƒ lwgf, Auh byhoÈ ho jfvygf. mihmfn dI
hox vfly anrQ dI klpnf qoN Auh kMb Auh nMgy pYr qpdI sVk ‘qy qurn lwgy. ies qoN ielfvf quhfzy pirvfr ivc sfzI joVI, “ies koisLsL ivc mYN sB qoN pihlF ijvyN sYNkVy mIl dUroN afAuNdI afvfË Auhdy
gey. ikvyN nf ikvyN qfkq iekwTI krky mMiËl sI, AuhI durgf mMidr, pr AunHF idlcspI dI koeI hor vjHf nhIN hY.” ipMz ivc hI bfbU jI ƒ lwiBaf. pqf lwgf kMnF ivc pY rhI sI, “bfbU jI dy ies rUp
AuQoN cly gey. iek vfr Pyr sfvDfnI nfl dI QoVH-icrI mOjUdgI nfl hI koTI dy ibÈMBr qRBk igaf. ik Auh afpxI sfrI jfiedfd vyc ky iksy ivc drÈn krn dI myrI bdiksmqI hY,
ibnf KVkf kIiqaF koTI df gyt KoilHaf zrfieMg rUm df KuÈnumf mfhOl ijvyN iksy Èbd nhIN, ijvyN koeI jfdU Auhdy Èihr ivc vws gey hn. ikAuNik Èihr df kI pqf sI?”
aqy bfhr inkl ky bMd krn ipCoN awg bdbo nfl Br igaf sI. mihmfn swjx ny sfhmxy Cf igaf sI. Auhƒ lwgf, ies nF aqy inÈicq pqf-itkfxf koeI nhIN pqf qF Auhƒ vI nhIN sI ik iks
vrHfAuNdI sVk ‘qy af gey. AubfsI lYNidaF afpxI jyb ‘coN mobfiel jfdU df tuwtxf ËrUrI hY, nhIN qF Auh pfgl dws sikaf, iPr vI hnyry ivc myrI Bfl gYbI qfkq nfl Kud ƒ lop krky ies
Kwby pYr dI cwpl vI iesy smyN tuwtxI kw i Zaf aqy nM b r imlf ky pu w i Caf, ho jfvygf. ijs buwZy ipAu ƒ Auhny kOzI qoN brfbr cldI rhI. huxy ipCy ijhy mYƒ pirvfr ƒ mUMh ivKfAux qoN bc sky. Auhny
sI. ies Xog nf rhI ik pf ky do kdm vI “idvfkr, gwzI TIk ho geI?” vwD drjf nhIN idwqf, Aus kOzI dI kImq AunHF dy Gr-pirvfr bfry pUrI jfxkfrI dohF hwQF nfl afpxf mwQf PV ilaf aqy
quiraf jf sky. nMgy pYrIN ies lUMhdI Duwp “jI sr! srivs sYNtr kfPI dUr ieMnI vwD ikvyN ho skdI hY? afKr Aus imlI. rwb dI ikrpf nfl afpxy aspÈt duKI afvfË gly ‘coN inklI.
ruq
w iPrI[[[
pMjfbI dy afid kvI ny ruwq dy bdlx sMsikRq ivc iewk anyk-arQI
bfry ikMnf sohxf iliKaf hY, sLbd hY, irq. pr ies dy sfry arQ inXm
PrIdf ruiq iPrI vxu kMibaf
pq JVy JiV pfih.
duafly hI GuMmdy hn. dfrsLink pRsMg
ivc ieh sLbd isRsLtI dy ivafpk inXmF sLbd
cfry kuMzf ZUMZIaF leI vriqaf jFdf hY. arQ pwKoN irq dy
rhxu ikQfAU nfih.
buwly sLLfh ny vI ruwq iPrn dI gwl ieh qbdIlI sfzy ivc rumfnI ijhy rFgly sLbd dy mfany hor AuGVdy hn. rIq dy
lMmy cOVy afr-pirvfr qoN pqf lgdf hY
ik ikvyN iewk sLbd df psfrf huMdf cilaf
JroKf
kIqI hY, Bfv AuqpMn krdI hY. ruwqF bfry Zyr sfrf arQ cwj, ZMg-qrIkf vI ho jFdy hn, jFdf hY. bljIq bfsI
iPrI ruwq ÈgUiPaF vflI sfihq ricaf igaf hY. rfg rfmklI ivc ‘afvY nfhI kCU rIiq]’ (gurU arjn dyv) idlcsp gwl hY ik sB afsLy sLuB
icVIaF cugx nUM afeIaF. gurU arjn dyv ny Cy ruwqF df vrxn kIqf jd asIN rIq qoN Ault jFdy hF qF asIN sLuB, sfkfrfqmk hn. kuJ ivsLysLxvfcI Pon: 734-259-9353
ieknf nUM juiraF lY KfDf hY. dyKo vfrs sLfh qy isLv kumfr ny ruwq kurIq krn lgdy hF. ‘nih kuC mihmf aqy nFvvfcI arQ igxfAuNdy hF: bhfdr,
ieknf nUM PfhIaF lfeIaF. nUM ikvyN vizafieaf hY, lKih qumfrI. jfmin bsin kurIq AucfrI.’ pR k fsL m fn, Zu k vF, Au i cq, anu k U l , ‘qy ies ‘ir’ qoN hI bxy hn. ies DfqU
ruwq iek cwkrmeI vrqfrf hY, jo BfbI iKËF dI ruwq jF afn puMnI (sRI gur pRqfp sUrj) sfjLgfr, Xog, iPwt; swcf; eImfndfr; ivc afAux jfx, GuMmx, pfAux, rsfeI
Bfrq ivc Cy vfr iPrdf hY. ies nUM Ktirqu BOr afsry qy pey jfldy nI. ruwq asl ivc sMsikRq dy irqU sLbd mfxXo g ; TIk, shI; sU r j; sw c feI, krn dy muwK Bfv hn. ruwqF df gyV iewk
(Kt=Cy) vI ikhf jFdf hY. moty qOr ‘qy syvn bulbulF bUitaF suwikaF nUM df pMjfbI rUp hY. AurdU aqy mrfTI ivc isdk; Dn dOlq; pRQf, dsqUr, mirafdf; cwkrI prpMc hY, jo afAuNdIaF-jFdIaF
hr ruwq do mhIny ivcrdI hY, jo do-do Pyr Pul lwgx nfl zfl dy nI. vI ruwq ijhf hI sLbd hY, pr ihMdI ivc inscf, afsQf; blI; iekrfr, pRiqigaf, hn. lyK dy sLurU ivc ikhf igaf sI ik
dysI mhIinaF dy nFvF nfl iewk sLbd —- irqU hI hY. sMsikRq ivc ies sLbd dy krqwv afid. isafxy pfTk sB arQF ruwq iPrn vflf vrqfrf hY.
juwt vjoN drsfeI jFdI hY ijvyN jyT-hfV, sfnUM Auh ruwq lY deIN muwl anykF arQ hn, ijnHF ivc bfrMbfrqf df ivckfr qfl-myl ibTf skdy hn. kihxf koeI sLuB kfrj arMB krn leI
sOx-BfdoN afid. ivigafnk qOr ‘qy ruwq vy DrmI bfblf Bfv hY. mOsm qoN ielfvf kuJ arQ dyKIey: hovygf ik ies sLbd dy pMjfbI aqy hor pMizqF qoN ZukvyN smyN dI ivDIvq jfxkfrI
bdlx df sbMD DrqI dy sUrj duafly jd pYx kpfhIN Puwl leI jFdI hY. ies mMglmeI smyN nUM
pirkrmf-pMD dy bdlx nfl hY, ‘sUrj vy DrmI bfblf. muhUrq/mhUrq ikhf jFdf hY. gurU arjn
eyko ruiq anyk]’ (gurU nfnk dyv). AuNj iek idn mYN qy gIq myry dyv anusfr “ismir smrQ pl mhUrq
sfl dy arQF vfly sLbd ‘vrHf’ ivc vI ies tUxyhfrI ruwqy pRB iDafnu shj smfiD]” gurU gRMQ
duhrfeI df Bfv hY, vrHf vrKf nfl juiVaf idlF dI DrqI vfhI gozI sfihb ivc ies df sMkucq rUp ‘muhq’
hoieaf sLbd hY. vrHf hY, iek vrKf ruwq bIjy supny suwcy[[[. vI afieaf hY, “GVI muhq kf pfhuxf kfj
ipwCoN dUjI vrKf ruwq jF do brsfqF pihlF sMkyq kIqf igaf hY ik ruwq svfrxhfru.” muhUrq sLbd df awKrI
drimafn df arsf. nym nfl Gtx vflf, rIqIbD vrqfrf hY. arQ alpkfl jF QoVHy pl hY. idn rfq
ruwq leI asIN mOsm sLbd vI vrqdy swcI gwl hY ik ruwq ivc rIqI/rIq df Bfv dIaF qIh GVIaF mMn ky muhUrq do GVIaF
hF, jo arbI vloN afieaf hY. ies bfry hI nhIN sgoN ieh Bfv iesy sLbd nfl df vkPf hY. GMty-imMtF dy ihsfb nfl
ivsQfr ivc crcf pihlF ho cukI hY. juiVaf hoieaf hY. rIqI jF rIq kI hY? ieh 48 imMt df smF bxdf hY. idn rfq
sfzIaF BfsLfvF ivc af ky mOsm sLbd ny iek aijhI srgrmI, jo asIN nym nfl dIaF qIh GVIaF `c qIh hI muhUrq hn,
do arQ Dfry hn: pihlf, sfl ‘c lMmy vfr vfr Ausy qrHF inBfAuNdy hF, jo pRfcIn ijnHF dy nF dyviqaF dy nF `qy rwKy gey
smyN leI itikaf rihMdf lgBg ieko ijhy smyN qoN clI afeI hY, jo mirafdf jF hn. ienHF ivcoN keI muhUrq sLuB qy keI
vfqfvrx vflf smF, ijs nUM aMgryjLI ivc dsqUr bx cukI hY, ‘hir myrI pRIiq rIiq asLuB mMny gey hn. awj muhUrq df arQ
sIjLn ikhf jFdf hY aqy dUjf, vwD-Gwt hY hir myrI, hir myrI kQf khfxI jI.’ kuJ krn leI koeI insLicq jF TIk smF; afDuink BfsLfvF ivc ieMny sfry arQ ‘do GVI’ hI ilaf jFdf hY.
inwq bdldf vfqfvrx, ijs nUM aMgryjLI pRIq dI rIq inBfAuxf swcf isdk mMinaf Cy (ikAuNik ruwqF Cy mMnIaF geIaF hn); AuplBd nhIN. drasl rIqI sLbd ies eIsf pUrv dsvIN sdI dy pRiswD
ivc vYdr ikhf jFdf hY. iDafnXog hY ik igaf hY. vfrs dI hIr ny ies leI shuM iesqrIaF dI mfhvfrI, ies leI irqU irq df hI pMjfbI rupFqr hY. inrukq-sLfsqrI Xfsk anusfr muhUrq
pihly arQ leI asIN dysI sLbd ruwq vI KfDI, Drm vI cldf hY; ies smyN kIqf jfx pfTk jfxdy hoxgy ik sMsikRq ivc bixaf hY, muh+irqU qoN. ies df mqlb
vrqdy hF, pr vYdr dy arQF ivc ruwq jf iKËr ‘qy bYT ky ksm KfDI vflf sMBog; inXm, ivDfn, asUl. iek svr hY, ijs nUM dyvnfgrI dy iewk hY, Auh kfl jo CyqI bIq jFdf hY. ‘muh’
sLfied hI kdy vriqaf jFdf hY. iewk Kfs QIvF sUr jy pRIq dI rIq qoVF. gurbfxI `c ruq aqy ruiq sLbd imldy aijhy kuZwby ijhy awKr nfl jfhr kIqf DfqU ivc murJfAux, mUriCq hox dy Bfv
smyN ipCoN hox vfly vrqfry leI ruwq sLbd kuhVI ho ky nYx prfx jfvx hn. ikDry ikDry irq vI imldf hY, jFdf hY, jo skUlI idnF ‘c mhfqV smyq hn. mUVH, mUrK, mUriCq sLbd iesy DfqU
dI lfKixk vrqoN vI huMdI hY qy muhfvreI qyry bfJ jy kONq mYN hor loVF. ‘sXfm snY suKdfiek QI irq sXfm ibnf bhuiqaF dy gyV ivc nhIN sI afAuNdf. ieh qoN bxy hn, ikAuNik aijhy gux vfly lokF
vI. ijvyN jobn ruwq, ‘asF qF jobn ruwqy hor dyKo, aiq BI duKdfeI.’ (dsm gRMQ) arQfq awKr dyvnfgrI ivc ilKy ‘irsLI’ sLbd dI bwuDI murJf jFdI hY. ies qrHF muhUrq
mrnf[[[’ (isLv kumfr btflvI); ivDvf pihly cyilaF nUM cf hIË krIey ikRsLn nfl ibqfieaf smF suKdfeI sI, dy arMB ivc afAuNdf hY, ijs nUM ‘ir’ ijhf sLbd ivcly CyqI bIq jfx df Bfv bfad
ruwq, qIaF dI ruwq, ruwq ruwq df myvf. ipwCoN jog dI rIq bqfeIey jI. Aus qoN ibnf duKdfeI hY. ies nUM mfhvfrI Aucfiraf jFdf hY. afDuink BfrqI BfsLfvF ivc sLuB smyN leI rUV ho igaf. ‘ir’ DfqU
mnuwK hmysLf ijLMdgI ivc qbdIlI iewk vfr jo dwsxf dws Cwzo dy arQF ivc vI ilaf jFdf hY. ‘mhfn ivc ies df Aucfrn ‘r’ DunI ijhf ho qoN anykF jfxy-pCfxy sLbd bxy hn, ijnHF
qFGdf hY. ruwq sfzy cOigrdy qy sfzI GVI GVI nf gurU akfeIey jI. kosL’ anusfr “lokF ivc hYË (hYjLf?) df igaf hY. ieh ‘ir’ asl ivc iek DfqU dI ivafiKaf sLuB muhUrq kwZ ky huMdI
ijLMdgI ivc nftkI qbdIlI ilafAuNdI hY. rIqI-irvfj sLbd juwt ivc ies nfm BI irqu pRiswD ho igaf hY.” vI hY. pUrv vrixq sfry sLbd aMqm qOr rhygI!
sMbD
o nI Èbd (DrmF dy)
jdoN vI koeI iksy nUM imldf/imldy
hn, Auh afpxy Drm muqfbk, sMsQf Èbd gurU goibMd isMG ny Kflsy dI sfjnf
mu q fbk, siBafcfr jF dy È mu q fbk smyN Kflsy dI JolI pfieaf. ieh Piqh
sMboDn krdf/krdy hn. df Èbd sB qoN vwKrf ies krky hY ik
eIsfeI (Christian) Drm: eIsf iewQy pihlf dUjf koeI nhIN, pihl dy
nUM mMnx vfly smyN (Time) nUM muwK rwK ky (A) rfm rfm: iek kihMdf hY, krdf sI. iËMdgI df iek vfikaf sFJf dOrfn ijwQy vI gey, sMgqF nUM ikhf, “bolo afDfr ‘qy iekwTy hI boldy hn, “vfihgurU
iek dUjy nUM sMboDn krdy/imldy hn. svyr rfm rfm. dUjf vI jvfb ivc kihMdf hY, krn lwgF. 1967-68 dI gwl hY, CuwtI BfeI jI, siq krqfr.” bfby nfnk bfry jI kf Kflsf, vfihgurU jI kI Piqh.”
vyly imlx qF kihMdy hn, Good hF BeI rfm rfm. mMidrF ivc jYkfrf vfly idn jF dupihr bfad eI[ aYm[ eI[ jnm sfKIaF ies dI gvfhI BrdIaF hn. mqlb Kflsf prmfqmf df hY aqy Kflsy
Morning Bfv svyr df vkq ÈuB hovy, boilaf jFdf hY, bolo ‘sIXf rfm cMdR kI skUl vdodrf styzIam ivc sMqrI vjoN awj vI bfby nfnk dy Èbd siq krqfr dy dIaF AuplBdIaF, pRfpqIaF, ijwqF vI
BfgF Biraf hovy. awgoN dUjy df jvfb, afp jY.’ ‘sIqf mfqf kI jY.’ gurU gRMQ sfihb izAUtI huMdI. iek krnl sfihb sYr krn nfm siqkrqfrIaF dI sMsQf keI QF cwl prmfqmf dIaF hI hn. pMjfb dIaF
vfsqy vI svyr cMgI hovy. ivc ‘rfm’ Èbd 2100 qoN vwD vfr afAuNdf afAuNdy, mYN iKwc ky slUt mfrdf aqy joÈ rhI hY. bfby nfnk ny krqfrpur krqfr, isafsI pfrtIaF vI iesy sMboDnI Èbd
hY. rfm df mqlb hY, prmfqmf, vfihgurU, nfl kihMdf, “jY ihMd sfihb.” awgoN Aus prmfqmf dy nF `qy vsfieaf. nUM styjF qoN boldIaF hn.
Bjn isMG rwb jF awlf; nf ik rfjf rfm cMdR. gurbfxI jft krnl sfihb df jvfb huMdf, “siq (a) boly so inhfl, siq sRI bfby nfnk dI PulvfVI: (A)
Pon: 513-498-3907 vI ÈMkf dUr krdI hY, “eyk rfm Gt Gt ÈRI akfl BeI siq ÈRI akfl.” ies dI akfl: koeI vI kfrj ÈurU krnf hovy, inrMkfrI sMsQf vfly vI sMboDnI Èbd ‘DMn
myN lytf] eyk rfm dÈrQ kf bytf]” smJ bhuq dyr bfad afeI qF sMboDnI iksy vI kM m `c sPlqf imly , hr inrMkfr’ dI vrqoN krdy hn, jo inrMkfrI
iesy qrHF dupihr nUM imlx qF Good (a) keI boldy hn, “hry rfmf hry ÈbdF bfry ilK irhf hF. ardfs-cfhy KuÈI dI hovy jF sog dI, aKIr nfnk df bol hY. mqlb Auh prmfqmf,
Noon, dupihr bfad Good Afternoon ikRÈnf.” (k) nmsqy: ieh sMboDnI Èbd ‘qy iswK jYkfrf Cwzdy hn. iek iswK pUry jo afkfr qoN rihq inr afkfr hY.
aqy jy Èfm hovy qF Good Evening. rfq (e) keIaF df sMboDnI Èbd hY, vI afm hI BfrqIaF vloN vriqaf jFdf Ëor nfl boldf hY, ‘boly so inhfl.’ pUrI (a) zyrf ibafs vfly siqsMg ivc
df smF hovy jF iek dUjy qoN ivCVn qF “jY hnUmfn kI.”, “jY bjrMg blI kI.” hY. muslmfnF dI ‘slfm-ey-lykm’ qy sMgq boldI hY, ‘siq sRI akfl.’ mqlb qF gurU gRMQ sfihb/gurUaF dI bfxI dI
kihMdy hn, Good Night. cwl rhy vkq hnUmfn jI dy bhuq mMidr hn. ihMdUaF dI ‘nmsqy’ df Bfv arQ iek hI hY jo vI iek akfl purK nUM hmyÈf rihx kQf krdy hn, pr sMboDnI Èbd ‘rfDf
muqfbk sLuB iewCfvF dyxIaF cMgf sMdyÈ hY. (s) jY mfqf dI: ihMdosqfn ivc keI hY. Prk isrP ieMnf hY ik ihMdU dovyN hwQ vflf kbUlygf, hmyÈf cVHdI klf `c rhygf. svfmI’ boldy hn. puwCo qF jvfb imldf
ieslfm Drm: jdoN koeI muslmfn mfqf(vF) dy mMidr hn. lok afpo-afpxI joVdy hn qy muslmfn iek hwQ (swjy) siq sRI akfl: iswKF ny jYkfry hY, “rfDf df mqlb bMdy dI rUh aqy
dUjy muslmfn nUM imldf hY qF pihlf kihMdf afsQf muqfbk pUjf krdy qy jY pukfrdy nfl adb/afdfb kihMdy hn. gurU goibMd df dUjf Bfg hI sMboDnI Èbd vjoN vrqoN svfmI df mqlb mflk, prmfqmf.”
hY, slfm-ey-lykm. awgoN dUjf jvfb idMdf hn, ijvyN jY mfqf ÈyrF vflI dI, jY mfqf isMG ny jfpu sfihb dI bfxI ivc sYNkVy ivc lY aFdf hY. smyN dI vMz-BUq kfl, afgry siQq idafl jI mhfrfj dy zyry
hY, vf-lykm slfm. mqlb pihlf kihMdf phfVF vflI dI, jY durgy mF, jY kflI vfr ‘nmsqy’ Èbd dI vrqoN kIqI hY, pr vrqmfn kfl qy BivK kfl-iqMnF kflF `c svfmI jI aqy svfmI jI dI pqnI
hY, mYN adb nfl afp awgy afpxf msqk/ mfqf dI afid. pihlI vfr 1980 ivc dsm pfiqsLfh iek akfl purK, qoN Aupr hY, akfl, ijs df iewQy iËkr dIaF smfDIaF hn.
isr JukfAuNdf hF. dUjf kihMdf, hF jI kbUl hirduafr iek mMidr ivc ieMzIaf dy nkÈy prmfqmf, rwb, vfihgurU, rfm awgy hI hY. jdoN pihlf iswK boldf hY, “siq sRI ËrUrI bynqIaF: (1) soc ivcfr
hY, mYN vI adb nfl afp jI awgy afpxf Aupr dyvI df skYc qy hwQ ivc iqrMgf afpxf sIs JukfAuNdy hn, nf ik iensfnF akfl.” awgoN dUjf jvfb idMdf hF, “BeI ky inrxf kro ik iswKF dy sMboDnI Èbd
msqk/sIs JukfAuNdf hF. dohF df iek JMzf vyiKaf. Qwly iliKaf sI, jY Bfrq awgy. imsfl vjoN, siq sRI akfl.” mqlb iek ny ikhf, ikMny inrpwK, mfnvvfdI, kul dunIaF dy
dUjy awgy Juk jfxf vDIaf gwl hY. mfqf dI. hux qF ‘ihMdosqfnIaF’ df nfhrf nmsqÍM akfly] nmsqÍM ikRpfly] “prmfqmf swcf qy sdIvI hY.” dUjy ny iensfnF vfsqy ZukvyN hn, ik nhIN!
snfqn Drm: Bfrq ivc avqfrF, hI hY, ‘jY Bfrq mfqf dI.’ nmsqM rhImy] nmsqM krImy] jvfb idwqf, “hF BeI vfihgurU hI swcf (2) sMboDnI ÈbdF df ÈuD Aucfrn
dyviqaF, dyvIaF aqy afpxy dyÈ pwKI keI (h) jY ihMd: ieh vI afm vrqoN iswK Drm: (A) siq krqfr: aqy hmyÈf rihx vflf hY.” krnf jrUrI hY. keI siq sRI akfl nUM
qrHF dy sMboDnI Èbd vrqy jFdy hn, ijvyN: vflf sMboDnI Èbd hY. mYN vI ies dI vrqoN gurU nfnk dyv jI afpxIaF XfqrfvF (e) vfihgurU jI kf Kflsf, ‘sfsrI kfl’ kih idMdy hn.
Punjab Times Vol 20, Issue 4; January 26, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 4; 26 jnvrI 2019 (31)
mnuK
w qf df pujfrI imRxfl syn
imRxfl syn bMgflI isnmy dI Aus iPlm sI sgoN ies ny syn dy bybfk aMdfË
mMnI-pRmMnI iqwkVI df ihwsf sn, ijs ivc ƒ vI jfrI rwiKaf.
AunHF dy do smkflI kwdfvr iPlmsfË syn ny afpxy iPlmI kYrIar dI
swiqafjIq rya qy irqivk Gtk vI Èfml ÈurUafq 1955 ivc iPlm ‘rfq Bory’ nfl
sn. imRxfl syn bIqI 30 dsMbr ƒ 95 dy mukfbly keI drjy Aucf AuTfieaf, Auh ijs ƒ ies dI kMmkfjI DI dy iek idn iPlm ‘prÈUrfm’ (1978) ivc iek kIqI. ies iPlm dy muwK adfkfrF ivc
sfl dI Aumr Bog ky afpxy Gr, kolkfqf sI afpxy-afp hI sB kuJ jfxdy qy sfry Gry nf prqx kfrn duÈvfrIaF df hor kOmI aYvfrz jyqU adfkfr Bfv arux Auqm kumfr vI Èfml sI, jo AudoN bMgflI
ivKy clfxf kr gey. hwl dwsx vfly df rUp Dfrn qoN ibnf iek sfhmxf krnf pYNdf hY. muKrjI ny muwK ikrdfr inBfieaf. iPlm isnymf df supr stfr nhIN sI bixaf.
imRxfl syn ny krIb zyZ dhfkf ieiqhfskfr qy smIiKakfr bx skx imRxfl syn Bfrq dy smfnMqr isnymf df nfiek iek py N z U prvfsI hY , jo Auqm kumfr nfl AunHF dI ieh pihlI qy
pihlF afpxI afKrI iPlm ‘afmfr dI AunHF dI smrwQf. AunHF dIaF afpxy dy AuGy iPlmsfË sn. AunHF ny QuVHF mfry kbirsqfn ivc rihx vfly mMgqy nfl afKrI iPlm sI. dUjy pfsy bMgflI iPlmF
BUbon’ (ieh myrI jmIn) bxfeI sI. ies siBafcfr ivc bVIaF zUMGIaF jVHF sn. asMquÈt nOjvfnF aqy ÈihrI mwDvrg JuwgI ivc rihMdf hY. ies iPlm ivc vwzy dy iek ho r stfr adfkfr ÈO i mqr
ivdrohI iksm dy lyKk-inrdyÈk dI Auh afpxy Èihr dy sucyq ingrfn aqy dIaF vwK vwK sdfcfrk qy nYiqk duicwqIaF ÈihrF ‘c hfÈIey vflI iËMdgI ijAux vfly cYtrjI, ijs ƒ swiqafjIq rya dy gUVHy
smuwcI iPlmkfrI (swq PIcr iPlmF, pMj nfl hI bVy imlxsfr sn. Auh kdy vI ‘qy afDfrq sMvydnÈIl iviÈaF ‘qy iPlmF lokF dy iBafnk ieklfpy aqy AunHF dy dosq vjoN cyqy kIqf jFdf hY, nfl AunHF dI
dsqfvyËI qy 14 inwkIaF iPlmF) hfly vI mwDvrg dI aflocnf krn pwKoN smJOqf bxfeIaF. isafsI qOr ‘qy cyqMn ies asih axmnuwKI hflfq df icqrx kIqf sFJ lMbf icr rhI. syn ny ÈOimqr ƒ
nvyN iPlmkfrF ƒ pRyirq krdI hY, Kfs nhIN sn krdy. iPlmsfË dI sur sdf bfgIafnf rhI. igaf hY. jdoN syn ny iPlm ‘imRgXf’ bxfeI pihlI vfr 1961 ivc ‘punfÈcf’ (muV
kr Auh, jo smJdy hn ik isnymf mihj syn dIaF ÈurUafqI iPlmF ivcoN iek imRxfl syn aksr hI afpxy mOky qF Auh pihlF hI iPlmsfËI dy ipV ivc qo N ) ivc ilaf aqy iPr ‘pR q IinDI’
mnpRcfvy df hI sfDn nhIN, sgoN ies qoN sI ‘nIl akÈr nIcy’ (nIly aMbr dy Qwly) dy Gyry qoN bfhr cly jFdy qF ik Auh smfj krIb do dhfikaF qoN vwD smF lf cuky (nu m fieM d f, 1964), ‘afkfÈ ku s u m ’
vD ky hY. jo ihMdI lyiKkf mhfdyvI vrmf dI khfxI dy iblkul hyTly vrgF ƒ pyÈ muÈiklF sn. ies smyN dOrfn AunHF afpxy afp ƒ (bwdlF ivc, 1965) aqy ‘mhfpRiQbI’
kOmI aYvfrz jyqU iPlmsfË ÈyKr Auqy afDfrq sI. ies ny AunHF dI GoK skx. imsfl vjoN iPlm ‘imRgXf’ iek aijhI mohrI qy bulMd isnymfeI afvfË (mhF srbÈkqImfn, 1991) ivc ilaf.
kpUr, jo syn qoN bfad vflI pIVHI dI kO m FqrIvfd mu K I so c , pIVqF pR q I (ÈfhI iÈkfr, 1976) aijhI khfxI hY, vjoN sQfpq kr ilaf sI, jo AunHF ivgfVF syn dIaF sB qoN vwD mÈhUr hoeIaF
numfieMdgI krdy hn, df kihxf sI, “AunHF hmdrdI aqy isafsI Jukfa ƒ jwg jfhr iPlmF ivc ‘akflr ÈFDXfnXy’ (kfl dI
(syn) df sB qoN vDIaf pwK hY, AunHF dI kIqf. ieh iPlm iek PyrI vfly cInI Bfl ivc, 1980) vI aihm hY. ieh iPlm,
inmrqf, ijs ivcoN Audfrqf JlkdI hY.” ryÈmProÈ dI khfxI Auqy afDfrq hY, jo iPlmF bxfAux vflI iek aijhI mMzlI
Au h nfl hI afKdy hn, “imR x fldf kolkfqf dIaF sVkF-glIaF ‘c afpxf dI khfxI Auqy afDfrq hY, jo dUjI sMsfr
(imRxfl dfdf) hmyÈf afpxy jUnIarF dI sfmfn vycdf hY. ies dOrfn bMgflI lokF jMg dOrfn iensfn vwloN isrjI afPq Bfv
gwl suxn aqy AunHF ƒ shI rfhy pfAux nfl Aus dI sFJ vDdI jFdI hY. ieh iPlm 1942-43 ivc bMgfl ‘c pey iBafnk
leI iqafr rihMdy sn.” 1930ivaF dy smyN nfl sbMDq hY, jdoN kfl bfry iPlm bxfAux leI iek ipMz
isafsI qOr ‘qy pUry cyqMn aqy hmyÈf Bfrq ivc brqfnvI sfmrfj afpxy afKrI phuMcdI hY. jdoN kMm awgy vDxf ÈurU huMdf
smyN dy hfxI rhy syn ny sQfpqI dIaF dOr ivc sI aqy dUjy pfsy sfmrfjvfdI hY qF iPlm bxfAux vflI mMzlI dy lokF
burfeIaF ƒ PiVaf aqy AunHF ZFicaF `qy jfpfn vwloN cIn `qy hmly kIqy jf rhy sn. dy mnF ‘qy Auh afrfmpRsqI BfrU pYx
svfl KVHy kIqy, jo qbdIlI dy rfh ivc iPlm `c Ku w l H ky isafsI itw p xIaF lwgdI hY, ijs dI AunHF ƒ afdq pY cukI
rukfvt bxdy sn. Auh bVy sMskfrI bfgI kIqIaF geIaF. afËfd Bfrq ivc ieh hY aqy vrqmfn akfl ijhI iBafnk
sn. Auh AudoN kdy vI afpxI isnymfeI pihlI iPlm sI ijs ‘qy pfbMdI lfeI geI. siQqI sfhmxy Auh zfvFzol ho jFdy hn.
afvfË bulMd krn qoN ipwCy nf rhy, jdoN afpxy isnymfeI ÈfhkfrF ivcly syn dIaF jVHF BfvyN klkwqf ivc
vI AunHF ies dI loV mihsUs kIqI. bhuqy ikrdfrF vFg, syn Kud vI lokF ƒ zUMGIaF smfeIaF hoeIaF sn, pr aksr
afpxI cVHq dy idnIN syn ieko vyly kuJ kr guËrn leI AuksfAux vfly sn Auh rcnfqmk pRyrnf dI qlfÈ ‘c bMgfl
buwqiÈkn vI sn qy mnuwKqfvfdI vI. Auh jo bMgflI aqy iPr agFh BfrqI smfj aqy ies dIaF BfÈfeI srhwdF qoN ikqy
nfl hI Bfrq dy iek qrHF sB qoN vwzy ivclI ivafpk nfbrfbrI qy byiensfPIaF jo mwD Bfrq dy jMglF ivc rihMdy afm sbMDI srokfrF bfry spÈt ZMg nfl boldI dUr cly jFdy, jo vwKo-vwKry swiBafcfrF
isafsI iPlmsfË sn. Auh aksr hI iKlfP Ëordfr afvfË bulMd krdy. Auc kbfielIaF dI iËMdgI Auqy aMgryË hkUmq sI, jo kuJ smF pihlF hI afËfd hoey ƒ aMgIkfr kr skx dI AunHF dI smrwQf
QuVHF dy mfry qy asMquÈt nOjvfnF aqy smfjk jmfq, ijs nfl Auh Kud sbMDq dy pey asr dI gwl krdI hY. iPlm iek iek mulk dI gqIÈIlqf Auqy burf asr df iek hor sbUq sI. AunHF kuwl imlf ky
ÈihrI mwDvrg dIaF sdfcfrk qy nYiqk sn, sB qoN vwD AunHF dy inÈfny Auqy rihMdI. bsqIvfdI hfkm qy kbfielI iÈkfrI (ieh pfAuNdy sn. AunHF sQfipq pRbMD ƒ dwb ky Cy ihMdI iPlmF ‘Buvn Èomy’ (1969), ‘eyk
duicqIaF ‘qy afDfrq sMvydnÈIl iviÈaF aijhf Kfskr AunHF dIaF iPlmF ‘Kfirj’ ikrdfr imQun cwkrvrqI ny inBfieaf cuxOqI idwqI. aDUrI khfnI’ (1971), ‘eyk idn
ƒ lY ky iPlmF bxfAuNdy. AunHF df isnymf (kys rwd, 1982) qy ‘eyk idn pRqIidn’ sI, jo Aus dy kYrIar dI pihlI iPlm ‘imRgXf’, syn dI bhuq hI isafsI pRqIidn’ (1979), ‘KMzhr’ (1983),
roh qy Auksfht df isnymf sI. AunHF dIaF (iek idn roËfnf, 1979) qoN jfhr huMdf sI) ivckfr BrpUr irÈiqaF ƒ GoKdI ibafn vflI aËmfieÈI kolkfqf iPlm- ‘jYnyiss’ (1986), aqy ‘imRgXf’
bhuqIaF iPlmF kuJ kr guËrn df swdf hY. ‘Kfirj’ aijhI khfxI hY, ijs ivc hY, pr kulIn vrg dI nËr qoN nhIN sgoN iqwkVI Bfv ‘ieMtrivAU’ (1970), bxfeIaF. AunHF qYlgU (‘Ekf AUrI kQf’
idMdIaF hn. AunHF vloN vwzy prdy Auqy pyÈ grIb nOkr dy bwcy dI dm Gutx nfl gulfm bxfey gey kbfielI lokF dI nËr ‘klkwqf 71’ (1972) aqy ‘pdfiqk’ jo munÈI pRym cMd dI khfxI Auqy afDfrq
bhuqIaF khfxIaF inqfixaF qy mËlUmF hoeI mOq iek amIr pr rUVHIvfdI pirvfr qoN. ies iPlm ivc Èfndfr kfrguËfrI (pYdl POj, 1973) qoN bfad afeI sI. sI) aqy AuVIaf (‘mYiqrf mfinÈf’) BfÈfvF
pRqI zUMGI hmdrdI jgfAuNdIaF hn. ƒ aÈFq kr idMdI hY. iesy qrHF ‘eyk idn sdkf imQu n ƒ kO m I aY v frz hfsl ies iqwkVI qoN bfad afeI iek hor iPlm ivc vI iek-iek iPlm bxfeI.
ijs cIË ny AunHF dy isnymf ƒ afm pRqIidn’ aijhy pirvfr dI khfxI hY, hoieaf. ‘kors’ (1974) nf isrP bhuq hI isafsI -sfiebl cYtrjI
KusK
L brI! KusK
L brI! KusK
L brI!
Pon: 317-518-3388 3-