Printed: 3/19/2018 10:08 AM

" HARVARD
LIBRARY

Borrower:
Regular
Lending String: *HLS,GEBAY Call #: HN9Y7I
Patron: Location: WID
Journal Title: Poceci hrvatskog krscanskog i We send our documents electronically using
drustvenog zivota od VII. do kraja IX. stoljeca : Odyssey. ILLiad libraries can enable Odyssey
radovi Drugog medunarodnog simpozija 0 for receiving documents seamlessly. Non~
hrvatskojcrkvenoj idrus ILLiad libraries can download Odyssey stand
alone for FREE. Check it out at:
Volume: Issue: http://www.atlas-sys.com/Odyssey.htm I
Month/Year: 1990 Pages: 55-60
Charge
Maxcost: 65.001FM
Article Author: Medunarodni simpozij 0 Billing Category
hrvatskoj crkvenoj i drustvenoj povijesti Duro
Basler Borrowing Library:
Document Supply service - Macquarie University
Article Title: Tragovi krscanstva od VII. do IX. Library
stoljeca u zalecu Dalmacije
Email: ill@library.mq.edu.au
Imprint: Split: Crkva u svijetu, 1990.
Notes: Borrowing Notes: NB: ATNMQ No longer
Special Instructions: uses Ariel
55-60 Transaction Date:3/19/2018 9:39:42 AM
Borrowing Notes: NB: ATNMQ No longer OCLC In Process Date: 20180318
uses Ariel

ILLNumber: 186574712 Processing Notes:

1111111111111111111111111111111111111 11111 11111 11111111
o Not on Shelf
o Other problem
(please explain why below)
Other Notes:
D Not as cited
D Duplicate
D Multiple articles
Initials: _ D Exceeds 10% of work
D Not on shelf
D On Reserve
D Too fragile
D Checked out/on hold
D Exceeds 100 pages
 m
~
HARVARD
LIBRARY
Resource Sharing - Scan&Deliver
ILL@HARVARD.EDU

.Scan fulfilled as requested D Best copy available

D Bibliography exceeds page D NoTable of Contents

scan limit available

D No accompanying notes D No accompanying

available images/plates or unable to
locate

D No bibliography D Item has tight binding

DOther:

Copyright statement:

In providing the Scan & Deliver service, the Harvard University Libraries will responsibly administer Section
108(d) ofTitle 17, United States Code, and related subsections, including Sections 108(a) and (g).

Scan & Deliver requests should be for no more than:

• One article or other contribution to a periodical issue or copyrighted collection;

• One chapter or other small part of any other copyrighted work.

Consistent with Section 108, the purpose of the service is to provide a patron a copy of the requested material
for private study, scholarship, or research. The service applies only to the isolated and unrelated reproduction of a
single copy of the same material on separate occasions. It does not apply to the related or concerted reproduction
of multiple copies ofthe same material (whether made at one time or over a period of time, and whether for use by
one person or multiple people). Nor does it apply to the systematic reproduction of single or multiple copies.

THIS SCAN MAY NOT BE USED FOR COURSE MATERIALS, INCLUDING COURSE RESERVES.

Scanned by: Date:

 BURO BASLER

Sarajevo

TRAGOVI KRSCANSTV A OD VII. DO IX. STOLJECA

U ZALEDU DALMACIJE*

Dvad

Istrazivanje spomenika iz prvih stoljeca srednjeg vijeka u zaledu stare

rimske provincije Dalmacije slicno je tumaranju u sumraku u kojern se objekti
vise naziru no sto bi se [asno ocrtavali. To zalede naslo se, naime, u VII.
stoljecu u procijepu izrnedu umiruceg Rimskog Carstva i Evrope u nastajanju,
au zagrljaju novih naroda, osobito Avara i Slavena, koji se, bar u tom ranom
razdob lju, nisu pokazali osobito skloni prihvatiti i dalje razvijati anucku,
zapravo vee pr-ilidno baebarizlr-anu civilizaciju.
Potrebno je razumjeti psihclosko raspclozenje kod novopridoslih ljudi
koji su se, porijeklom iz sirokih i mekih kontlnentalnih ravnica istocnog
dijela Srednje Evrope, nasli u sasvim nOVOID ekoloSkom ambijentu - u
krsevitim planinama s potpuno razlicitom klimom i privrednom strukturom.
Prtdoslice zive u zemunicama akc se nisu mogli okoristiti rusevlnarna
rimskih gradevina i u njima izgraditi ognfiste i pr-imltivno natkrovlje. U
prvom naletu, nairne, sve su zgrade bile srusene, [ednako kuce kao i crkve;
takvo stanje moglo je potrajati citavu jednu ili dvije ljudske generacije.
Stari kulturni centri, rimski municipiji, a s njima i biskupska sjedista,
ugasili su se. Zivot je bio zaustavljen. Ljudi antike bili su ocito zbunjeni
prisustv<Jm novih doselj€mika medu kojiima· su se oeSta jaee isticali Avari.
Nalazi strelica avarskog tipa u rusevinama gradava i gradevina, dakle i krsean-
skih bazilika, mazda su najbolji dakazi za prilike u kakve je zapala zemlja
u osvitu VII. stoIjeca.
Romansko stanovnistvo ovih krajeva nije bilo potpuno unisteno, 0 tome
ima dosta dokaza, np ipak je bila onemoguceno da bilo sto poduzme za
poboIjsanje prilika. Ono je te nove gospodare sacekalo :s rezignacijom, ali i
* Pad pojmom zaleda rimske provincije Dalmacije u ovom se radu podrazumijeva
teritorij koji je nakan beckog rata (1683-1699) ostao pod vlascu Turaka sve do
Berlinskog kongresa 1879. godine. U tomu vremenu organizirane su tu dvije upravne
jedinice, dva turska pasaluka (Bosna i Hercegovina), ali je misao 0 jedinstvu teri-
tarija, ujedinjenog jos u prvoj polovdci XIV. stoljeca pod banom Stjepanom II. Ko-
tromanicem, ostala u svijesti Ijudi sve do danas.
Ime zemlje Bosne zabiljezio je prvi bizantski car Konstantin Porfiirogenet u
sredini X. stoljeca. Biskupija Bosna osnovana je pedesetih godina XI. stoljeca (mazda
1054) kao sufraganska biskupija splitske metropolije. Na tom podrucju odrZan je
veliki crkveno-drZavni sabor, poznat pod nazivom Duvanjski sabor, koji se datira
oko 885/6, godine ciji se zakljucci odnose sarno na zapadni dio zemlje.
 DURO BASLER
56

s pretpostavkom da Rimsko Carstvo ; nadalje negdje postoji i da ce u povolj-

nom trenutku doci i osloboditi dh. Ipak, ovoga puta ta nada je hila isprazna:
Carstvo se i sarno s velikom mukom othrvavaIo neprijateljima koji Btl ga
pritiskivali sa svih strana: Saraceni iz Male Azije, Bugat-i iz Tracije, a Avari
pod samim zidovima prijestolnice. Istoenorimsko Carstvo polagano se pretvaralo
u bizantsko.
PokuSajmo vidjeti sto govore sacuvani spomenici iz prva tri stoljeca
srednjeg vijeka, ciji pocetak U ovim krajevima pada otprilike u 600. godinu
poslije Krista.

Arhitektura

U Zavali na Popovu polju postojala je crkva Cija je skulpturska oprema,

a prije svega oltarska pregrada, bila izvedena na nacin istovjetan s dekora-
cijom Gaspe od Luzina u Stonu. Moguce je da je ta gradevina stajala na mje-
stu zvanom Mihalje sto je indikativan toponim na kojemu se danas nalazi
neko staro groblje. Sudeci po uvjetima nalaza, ovi spomenlci su znatno stariji
od opreme crkve sv. Petra na Petkovici, takoder u Zavali, Cija oprema datira
iz XI. stoljeca. S obzirom da crkveni namjestaj s Mihalja nije izveden u
klasicnom pleternorn ornamentu IX. i X. stoljeca, mogucc ga je datirati jedino
u nesto stariji period, a to znaci okvirno u VIII. stoljece ~ tim prije sto
slicni, ali brojnije zastupljeni namjestaj iz Gospe od Luzina pokazuje svjeze
reminiscencije na opremu starokrscenskfh crkava V. i VI. stoljeca u Hercegovini
i Bosni.
Zavala je ponesto izuzetan lokalitet za prilrke u zaledu Dalmacije u ranom
srednjem vijeku. Dna je ne sarno blizu, nego i neposredno vezana za nasta-
juce gradove kao sto. su··bili Dubrovnik i Ston, odakle su mogli prlstizati
impulsi nezavisno 0 prllikama koje su u ranom srednjem vijeku vladale u
transdinarskom podrucju.
Jas dva nalazista, smje;-tena ..u zapadnoj Bosili, dozvo~javaju moguCnost
pretpostavke da potjecu iz vrlo ranih odsjeka povijesti Evrope. To su pluteji
oltarskih pregrada iz "Doca na GlamoCkom polju i Grudina u CipuljiCima kad
Bugojna, starog biskupskog sjedis,ta Bistue Vetus. Ukrasi na tim plocama -
izvedeni u dubarezu, pa djeluju vise kao gravure, nego reljefi - doimlju se
kao barba'rizirani derivati Imsne antike, po cernu ih je, cum grana salis,
moguce datirati u VII. iIi pak u VIII. stoljece. Direktnih oslonaca za bliie
odredivanje: starosti tih objekata na samom mjestu nalaza nema, orne S'.1
otkrivene u sekundarnom polozaju i upotrebi, a izuzetne su kao pojava.
Razlika u' odnosu na Mihalje u Zavali je ma-una, aLi i iopravdana geograf-
skim razdalj~na,ma' i politickim prrilikama: ·Zavala se naslanja na gradove u
kojima se duh antickog civiteta pokusava "re~italizirati, dok se Dalac i Gru-
dine guse u poplavi barbarstva. Oni su, bez dvojbe, proizvod ranog srednjeg
vijeka, nastaIi medu dbmorodackim stanovnistvom' kaje je preZivjelo invaziju
barbara, pa se bez osabite pom9C1 izva,na pokuSavaju oporaviti sjeeajuci se
porusenih crKa:v:a.·.Stare' rimsK~ "ceste. Salona-Servitium i Salona-Delminium-
-Bistue Vetus, na kojima "s'e'nala~e ova dva nalazi~ta,. lTfozda su zadrlale neki
prometni kontinuitet, pa su ,Janke veze 'Sa starim: municipij:i:ma i u ovom slu-
eaju odigralesvojuulogu. ."
_ Dalje prema -unutrasnjosti zemlje' do sada nisu ot.kriveru. slieni spomerucl,
it 'proctor krjstijanizacije dalje prema istoku usJijedit ce tek stotinjak lli
vise godina kasnije, pa ce u' IX. stoljeeu stici do na obalu tijeke Bosne.
TRAGOVr KRSCANSTVA •.• 57

: Buducem vremenu, IX. 'st6ij"e6u;-":rt1~ Be pripisati fragmenti: cltk(jenog

narnjes'taja na nekohko-mjesta u ' Llvanjskom i Glamockom polju, tako, tegurij
ukrasen rakovicama i latinskim t-natpisom sa Rapcvina ked Livna. Sacuvani
dio natpisa glasi: FERRE DIGNATUS EST AT HONOREM BEATI PETRI
APOSTOLI PRO REMEDIO" ANJME,SUE,i., te ocito govori 0 uspostavljenoj
i vee 'cvrstoj vezi ovog kraja s gradovimanna moru, osobito sa Splitom. Drugi
pr-imjerak-vtegur-ija potjece iz samog.rgrade .Livna, a 'treci je otkriven u Vrbi
na Glamockom polju. S drugih nalazlsta na tom polju potjeee jos nekoliko
slicno or-namerrtiranih Iapida koje je;" prema tome, moguce datirati u isto
vr-ijeme. Vremenu IX>Ili ranog X. stolry<,capl'ilpadaju i nalazi sa starog groblja
u selu Gorka kod Imotskog i iz Vrutaka na vrelu Boone kod Sarajeva. Vrutci
su, kako je do sada poznato; najdalje prema istoku polozeno nalaziste sa
pleternom ornamentikom kasnog IX. iIi iz prvih decenija X. stoljeca. Oni
rjeCito govore za karolinske izvore kristijanizacije zapadne i dijela srednje
Bosne.

Primijenjena umjetnost

Medu nalazima predmeta primijenjene umjetnosti posebno su znacajna

dva nalazista iz ranokarolinskog vremena. To je kastel u Vrbljanima kod
Kljuca u zapadnoj Bosnt i kasnoanticka palaca Mogorjelo kod Capljine u Her-
cegovini. Nalaz iz Vrbljana je osobito zanimljiv jer vjerojabno potjeee ad
franackih misionara, benediktinaca koji su medu lUsevinama kasnoantickog
utvrdenja osnovali pod konac VIII. stoljeca svoju rezidenciju. Mjesto je to
zanimljivije sto je vee sv. Benedikt dobio cetrdesetih godina VI. stoljeca od
cara Justinijana 1. posjed u mjestu Baloie koje se nalazilo upravo u ovorn
kraju. Misionari su se, bez sumnje, kretaU starom rimskom cestom prema
Servitiumu oa Savio
U Vrbljanima je, prije svega, znaeajan nalaz kopce od opasaca, bakrene
pa pozlacene, koja je bila ·ukrasena reljefima u insularnom Zivotinjs-kom stilu,
te s apliciranim siglama na gornjoj plohi, koje se mogu rdesifrirati kao
liturgiCka aklamacija': SANCTUS, SANCTUS, SANCTUS DOMINUS SA-
BAOTH, dok"se "na'dimjoj pichi potpisao sam autor': TETGIS FABER ME
FECIT. rme majst-ora je zapadnofrana"ckog podrijetla, a sarna kopca cini se
cia je proizvedena negdje na Rajni.
Na istom lokalitetu su nadene i mamuze iz istog doba, sto je bio pribor
jahaca, mazda i samoga misionara. Nalaz potjece iz vremena kada je Karlo
Veliki ucvrstio svoju vIast na isto-enaj granici Franacke drzave, a snagom
svoje organizacije zraCio kulturu i na susjedne oblasti koje nisu bile neposredno
inkorporirane u carstvo.
Pojasna garnitura, vjerojatno iz jednog groba na Mogorjelu kod Capljine.
stilski i vremenski je vrlo bliska nalazu iz Vrbljana. Razlika je sam a u tomu
sto je nekadasnji vlasnik te opreme mogao biti Iaicko lice. Ime nalaziSta
(Mogorjelo) je posebno zanimljivD zato sOOje vezano za akvilejskog patrona
sv. Hermagora, hrvatskog Mogora a slovenskog Mohora. Moguce je pretpo-
staviti da su misije U OVOID kraju, na donjoj Neretvi, bile vodene iz franaeke
Aquileje, jer inaee kult avog prvobitno panonskog mucenika nije mogao dru-
gim putem dospjeti tako daleko na jug.
 DURO BASLER
58

Nalaz na Mogorjelu je jedan od najatar-ijih srednjovjekovnih spomenlka

u Bosni i Hercegovtnt, a privrzenost krscanstvu osobe koja ga je nosila ne hi
trebalo dovoditi u pitanje; on je otkriven gotovo u sjeni rusevina starokrscan-
ske bazilike.
Uz baziliku na Grudinama u Cipuljicu kod Bugojna, za koju se realno
pretpostavlja da je bila rezidencijalna katedrala bestoenskog biskupa Andrije,
pozna tog sa sabora u Saloni 530. i 533. godine, vrsen je dugo vremena ukop
okolnog stanovnistva. Nalazima dati rani grobovi govore, medutim, za ncsto
mlade vrijeme nego sto je Mcgorjelo ; oni, naime, pripadaju vee starohrvat-
skarn kulturnom krugu kasnog IX. i iducih stoljeca, Teske bi se, rnedutim,
moglo pomisliti da je na tome lokalitetu zivot bio prekinut u VII. i VIII.
stoljecu, za sto govori i ramije spomenuta parapetna ploea, ali je moguce da
u tome vremenu ukopanim osobama nisu pralagani darovi. Okolni narod vee
je u VI. stcljecu bio sirornasan, sto je i sam biskup Andrija izjavio na saboru
u Saloni.
Ukopavanja mrtvaca u rusevinama bazilike u Nerezima kod Capljine
vrsena SU, sudect po nalazima keramickih posuda, u VII. i VIII. stoljecu, no
upravo einjenica da su mrtvacima polagane u grab posude s hranom, isklju-
cuje krscanski karakter pokopalista na ovom svetom mjestu, a takvih je u
Basni i Hercegovini bila na vise strana.
Kurioziteta raw treba spomenuti slucaj groba sa spaljenim pokojnikom
u jednom tumulusu kod Sultiea nedaleko Konjica, datiranom u kasno VIIi.
stoljece. Pokojnik ocito nije bio clan krscanske za.lednice. Razlog je, mazda,
poloza.l mjesta medu planinama kroz koje nije vodio neki frekventmiji put,
ali se ne smije smetnuti s uma ni podatak cara Konstantina Porfirogeneta koji
tvrdi da je narod u dolini Neretve bio .los u X. stoljecu nepokrSten.
To bi, priblizno, bio izbor relevantnih spomenika iz strogo limitiranog
podrucja i vremena. U pitanju .le, aka mislimo sarno na krscane, zapravo sarno
VIII. i IX. stoljece, makar bi neki od objekata mogao realno pripadati i kasni-
jem vremenu - prvim decenjima X. stoljeca. Dva slucaja, Nerezi i Sultici,
ne ohrabruju: tako uporno inzistiranje na poganstvu moze imati neke svoje
specificne razloge.
Uostalom, Ijudi iz podrucja Sultica .los su U sredini XV. stoljeca uprilic:Ii
pljackaski pohod na franjevacki samostan sv. Nikole u Visokom, a pod izh-
korn vjerske nesnosljivosti. Oni su, nairne, bili pripadnici hereticke Crkve
bosanske Ciji clanovi nisu bili krnteni vodom, nego su sarno »savrSeni« medu
n.lima, a tih je bilo vrlo malQ, primali tzv. duhovno krstenje.
TRAGOVI KRSCANSTVA ... 59

Stovanje svetaca

Za kont.nuitet krscanstva iz kasnoanttckih vremena do u rani srednji

vijek gavore specificni nazi vi nekih Iokaliteta kao sto je Sutlna u Mostaru, .los
jedna na Rakitnom polj u ked Posusja, zatim kod Vira, pa Sutivan u Brotnju,
Jurjevica u Ljubuskorn, Mihalje u Zavali i drugi. Tradlcija patrona davno
porusenih crkava, oko kojih. se u doba dolaska Slavena gotovo abavezno
fcrmiralo pokopaltste, sacuvala se je u narodu sve do danas i bila obicno
razlogom za okupljanje vjernika, U novije doba na tim mjestima se otkrivaju
stare bazilike.
Sto se stovanja svetaca tice, jedan Iokalni delmlnijskl mucentk iz Ill.
stoljeca bio je u kasnoj antici opcentto stovall', ali [e u tosu srednjeg vijeka
ostao zaborevljen. To je sv. Venancij, biskup iIi prezblter iz Narone, koji je
u misijama ked Dalma ta nastradao eke 270. godine. N[egove relikvije BU rano
dospjele u Salonu, a 641. godine bile su prenesene iz bazilike u Marusincu u
kansignatorij latcranskog baptisterija koji je od tada nazvan njegovim ime-
nom. Njegov kult su u Splitu vremenom zasjenili lokalni salonitanski mucenlci
iz Dioklecijanovog vremena, a delminijska i naronitanska Crkva potpuno su
se u poplavi Slavena ugasile. Cuvara Venancijeva kulta u uzoj domovini, da_de,
nije bila, a pogotovo ne u XI. stoljecu kada je pisana veCina legendi. Sheno
su prosli i drugi mueenici iz ovih krajeva, pa je sv. Martin, pohozni vojnik
s limesa na Dunavu, proglasen prvim biskupom grada Taursa, sv. Her,magor,
lektor Crkve u Singidunumu, ucell'ikom sv. Petra i prvim biskupom Aquileje,
sv. Dimitrije, dakon Crkve u Sirmiumu, promoviran je u grekog aristokrata i
vojnika, a sveta Anastazija, pobozna zena iz Sirmija, proglasena je plemeni-
tom RimljaIllkom. Uspomenu na sv. Venancija cuvaju danas Crkve u Camerinu
i Toledu.
Ovako tragienu emigraciju svetaca iz Panonije i Dalmacije prouzrokavale
su provale barbara; oso-bito Hunat a poslije i Avara koji SU, zbog odbojnosti
prema antickoj kulturi, zatrli i velike Crkve u Panoniji i Dalmaciji, te po-
sebno metropolitanski Syrmium. Tako je i Venanclje iz dalmatinskog zaleda
izgubio svoje korijene u domovini, da bi se proslavio u Rimu, ltaliji i 5panjol-
skoj.
 DURO BASLER'
60

DES TRACES ARCHEOLOGIQUES DUTHRISTIANISME AUX 7e_ge

SIECLES EN DALMATIE INTERIEURE ,.. ,,..
-'-
e,._
. I,'

R~sume c
". .'l .r .
~.; , -

./ .,' ,

Dans cet article on tra:ite des restes des egllses et des monuments sacrals
dans la region de Ia Dalmatie interieure aux :z.e;-ge siecles, 11 s'agit de plu-
sieurs Alocalites', 'paroisses, sieges des ev~ques,
'-~~estesdes basiliques etc. dans
des regions qui se trouvent aujourd'hui ell Hercegoivine et en Bosnie d'ouest
(Zavala-Petrovo Polje, Mogorjelo, Dolac-s-Glamocko polje, Capuljic, Vrblja-
ni, Zenica, etc.).

Literatura
P. Andelic, Dva srednjovjekovna nalaza Iz Sultlca kod Konjica, GZMns XIV, Sa-
rajevo, 1959, str. 203-209.
P. Andelic, Slavenska keramika sa Crkvine u Nerezima kod Capljine, GZMns XIV,
Sarajevo, 1959, str. 175-177.
A. Dracevac, Pleterna skulptura u Lapidartju u Stonu, Vjesnik za arheol. i hist.
dalmatinsku, LXXV, Split, 1981, str. 137-155.
M. Gavrtlovic, Kamena ploda sa predromantekoen ornamentrkom Iz sela Dolac ked
Glamoca, GZMns XXXII!I977, Sarajevo, 1978, str. 345-348.
T. Glavas, Orn:amentirana kamena ptoca Iz predromanfcke crkve u Cipuljicu (Bu-
gojno), GZMns/1977, Sarajevo, 1978, str. 349-352.
T. Glavas, Iskopavanje preromantcke crkve -u Vrutcima kod vrela Bosne, GZMns
XXXVII, Sarajevo, 1982, str. 93-122.
N. Miletic, Rani srednil vijek, Kulturna istorija Bosne i Hercegovine, Sarajevo, 1981,
str. 375-423.
M. Vega, Arheolosko Iskopavanje u Zavali. .GZMns XIV, Sarajevo, 1959, str. 179-20l.
Z. Vinski, Novi ranokar-olinski nalazi u Jugoslaviji, Vjesnik Arheol. muzeja Zagreb,
ser, 3, sv. X-XI, Zagreb 1977/78,str. 143-165.
 VINKO FORETIC
Dubrovnik

LE FONTI STORICHE SUL BATTESIMO DEI CROATI

La fonte irnportante sulla rnigrazione e il battesimo dei Croati e l' impe-

ratore bizantino scrittore nel seeolo decimo Costantino Porflrogenlto. Egli e
gia fonte tarda, rna parlando sui Croati del suo tempo, cioe del secolo decimo,
dunque come la fonte contemporanea porta qualcuna inforrnazione, che Iancia
la luce sicura anche ai tempi anteriora. Le segventi molto tarde fonti sonc
Cronaca di Docleate dalla seconda meta del seeolo dodiceslmo e Tommaso
Arcidiacono Spalatense del secolo tredicesimo, Per le ragioni speciali non
prenderc in considerazione Docleate, rna sara utile oonfrontare 10 scrdvere di
Porfirogenito e Arcidiacono, due fonti tra se indipendenti, che in qualche
riguardo differiscono, rna anche molto ccncordano. Nella letteratura storden
straniera e domestica alcuni guardando .-nell' opera di Porf'irogenito certe
contraddizioni pensano, che il capitola 31 dell' opera chiamata nella scienza
»De administrando imperio- abbia intromesso uno scrittore tardive, e aleuni
soatengono 10 stesso per I capitoli 29 e 30. Naturalmente, e i1 problema storico
importante di cio trattare, rna in certo qual modo si risolverebbe, i capitoli
rispettivi sono anche fonti storiche, che dobbiamo badare nella questione suI
battesimo dei Croati. L' opera De administrando imperio nella forma censer-
vata non ha a dir vero una composizione compatta, rna i capitoli 29, 30 e 31
non sono molto contradittcri! e in sostanza reciprocamente eoncordano.
Non entrando dunque in questione, se nell' opera di Porfirogenito fossero
stati interpolati taluni frarnmenti, per la semplicita dell' esprimermi, quest'
opera brevemente chiamerc »Porfirogenlto«, rna menzicnero anche H . suo
lavoro sopra l'imperatore Basilio I. Tengo Porfirogenito nella conformazione
conservata come la fonte degrta di fede, rna 10 si deve oorrettamente'interpre-
tare in concordanza call' altre fonti.
Secondo Porfirogenito erano nel secolo setrnmo due migrazioni degli Sla vi
Meridionali, e cio Ia prima sotta la dominazione degli Avari -col nome generale
slavo e seconda dei Croati e Serbi sotto Ie lora particolari d"enominazioni nazio-
naiL I Croati hanno battuto porere avare nella parte occidentale della Penisola
Balcanica, e qualche tempo piu tardi a oriente dei Croati fissarono dimora i
Serbi. I Croati e i Serb; gill nel'secolo settimo oostituirono propril'stati, rna
su lora esisteva la predaminazione dell'Impero Bizantino. Sotto il diretto do-
minio bizantino restarono Ie citta romaniche, con lora perimetro comunale,
appartendo alIa ristretta e diminuita provincia Dalmazia, e questa erano
Veglla (Krk), Arbe (Rab), Ossero(Osor), Zara (Zadar), Trail (Trogir), Spalato
(Split), Ragusa (Dubrovnik), Cattam (Kotor), Rose e Budua (Budva). Rose
emtro dopa nel territorio cOmunale di Cattaro e Budua si stacco.