Aeneas in Ītaliā costituit

Ōlim in Asiā erat urbs antīqua, quae Troia appellāta est. Eam urbem
Graecī decem annōs obsēdērunt tandemque cēpērunt. Priamō rēge
fīliīsque interfectīs, urbem dēlēvērunt. Sed Aenēās, quī inter
clārissimōs dēfensōrēs urbis fuerat, cum paucīs comitibus ex urbe
effūgit; cum profugōs ex omnibus partibus coēgisset, in Ītaliam 5
migrāre constituit.
Post septem annōs vēnit in eam partem Ītaliae ubi erat urbs
Laurentum. Ibi cum Troiānī praedam ex agrīs agerent, Latīnus rēx
Aborīginēsque, quī ea loca tenēbant, agrōs dēfendere parāvērunt. Sed
Latīnus, postquam in colloquiō orīginem multitūdinis ducisque 10
cognōvit, pācem cum Aenēā fēcit atque posteā eī Lāvīniam fīliam in
mātrimōnium dedit. Troiānī urbem condidērunt, quam Aenēās ab
nōmine uxōris Lāvīnium appellāvit. Deinde Turnus, rēx Rutulōrum,
cui Lāvīnia ante adventum Aenēae dēspōnsa erat, bellō Latīnum
Troiānōsque aggressus est. 15
Victī sunt Rutulī, sed victōrēs ducem Latīnum āmīsērunt.
Inde Turnus auxilium petiit ab Etrūscīs, quī tōtam Italiam fāmā
nōminis suī implēverant; illī metuentēs novam urbem multitūdine et
opibus crescentem laetī auxilium tulērunt. Aenēās in tantō
discrīmine, ut Aborīginēs Troiānōsque sub eōdem iūre atque nōmine 20
habēret, Latīnōs utramque gentem appellāvit. Cum adversus Etrūscōs
sē moenibus dēfendere posset, tamen in aciem copiās ēdūxit. Etrūscī
victī sunt; victōrēs tamen ducem ut anteā āmīsērunt; post pugnam
enim Aenēam reperīre nōn potuērunt; multī igitur eum ad does
trānsīsse crēdidērunt. 25
Aborīginēs, -um m.: Aborígenes, 2
adventus, -ūs m.: llegada, advenimiento, 2
aggredior, -ī, -gressus: ir a, atacar 3
antīquus, -a, -um: antiguo, 1
cognōscō, -ere, -nōvī, -nitum: conocer 4
colloquium, -ī n.: conversación, reunión, 4
comes, -itis m. f.: companion, comrade, 3
cōpia, -ae f.: abundance, supply; troops, 5
crescō, -ere, crēvī, crētum: grow, increase, 4
decem: ten, 2
dēfensor, -ōris m.: defender, 1
deleō, -ēre, -ēvī, delētum: to destroy, 1
dēspondō, -ere, -spondī: to betroth, 3
discrīmen, -crīminis n.: crisis, peril, 5
ēdūcō, -ere, -dūxī, -ductum: lead out,draw, 1
effugiō, -ere, -fūgī: flee away, escape, 2
Graecus, -a, -um: Greek, 4
impleō, -ēre, -ēvī, implētum: to fill , 3
laetus, -a, -um: happy, joyful, glad, 4
Laurentēs, -um m.: Laurentines, 2
Lāvīnia, -ae f.: Lavinia, 3
Lāvīnium, -ī n.: Lavinium , 2
metuō, -ere, -uī: to fear, dread, 3
migrō (1): to travel, migrate, 3
moenia, -ōrum n.: walls, 2
obsideō, -ēre, -sēdī, -sessum: beset, besiege5
ōlim: once, formerly, 3
orīgō, orīginis f.: origin, 1
Priamus, -ī m.: Priam, 1
profugus, -ī m.: a fugitive, refugee, 2
reperiō -īre -pperī -pertum: find, discover, 3
Rutulus, -ī m.: Rutulians, 3
septem: seven, 4
sex: six, 1
Troia, -ae f.: Troy, 1
Troiānī, -ōrum m.: Trojans, 4

2. decem annōs: Ac. de tiempo

Priamō rēge fīliīsque interfectīs: abl. absoluto.
5. cum… coēgisset: or. temp.; entiéndase en indicativo
8. Laurentum: en aposición a urbs.
cum… agerent: or. temp.
11. eī: dat. de int. (le),
Lāvīniam… in mātrimōnium dedit: lit. dar(le) a Lavinia para su matrimonio. Es decir:
prometerla para su futuro casamiento con Eneas.
12. quam… Lāvīnium appellāvit: a los que nombró Lavinios; appellō rige doble acusativo,
i. e.: nombrar a alguien de alguna forma
16. Victī sunt Rotulī: pf. pas. de vincō; los Rotulos fueron vencidos.
18. multitūdine et opibus: son abl. de relación, por lo que especifican o clarifican al participio
crescentem: crecientes en cuanto a su multitud y a sus riquezas.
20. ut…habēret: or. causal: para que tuvieran…
Aborīginēs: es decir habitantes nativos de Italia, en contraposición a los venidos de Troya.
21. appellāvit: ver la nota en 12