See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/280528157

KARIŞTIRICI TANKLARDA FARKLI KANAT YAPILARININ SAYISAL

YÖNTEMLERLE İNCELENMESİ

Conference Paper · May 2008

CITATIONS READS

0 993

4 authors, including:

D. Engin Alnak Ali Pinarbasi

Sivas Cumhuriyet University Yildiz Technical University
13 PUBLICATIONS   24 CITATIONS    50 PUBLICATIONS   239 CITATIONS   

SEE PROFILE SEE PROFILE

Coskun Ozalp
Osmaniye Korkut Ata university
60 PUBLICATIONS   143 CITATIONS   

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Arcelik Company View project

PhD study in Liverpool University View project

All content following this page was uploaded by Coskun Ozalp on 28 July 2015.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 IV. EGE ENERJİ SEMPOZYUMU 21-22-23 MAYIS 2008 İZMİR

KARIŞTIRICI TANKLARDA FARKLI KANAT YAPILARININ SAYISAL

YÖNTEMLERLE İNCELENMESİ

Doğan Engin Alnak**, Adnan Öztürk*, Ali Pınarbaşı*, Coşkun Özalp**

Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü, 58140 SİVAS

Cumhuriyet Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Makine Eğitimi Bölümü, 58140 SİVAS

dealnak@cumhuriyet.edu.tr, aozturk@cumhuriyet.edu.tr, alipinarbasi@cumhuriyet.edu.tr,

cozalp@cumhuriyet.edu.tr

ÖZET

Genel anlamda karıştırıcı tanklar; iki veya daha fazla malzemeden meydana gelen bir
bileşimi hazırlamak için gazlar, sıvılar veya katıların birbiri ile karıştırıldığı kapalı kaplardır.
Karıştırma kapsamına giren alanlarda çok sayıda ve değişik tipte cihazlar kullanılmaktadır.
Karıştırıcının mekanik dönüş hareketini sağlamak için elektrik enerjisine ihtiyaç vardır.
Karıştırılan ortamın yoğunluğu ve viskozitesi yükseldikçe, karıştırma işlemi de
zorlaşacağından, daha fazla enerjiye gerek duyulur. Karıştırma işleminin daha verimli
olmasını sağlamak, tank içinde durgun kısım kalmaması ve girdap oluşumunu önlemek için
karıştırıcı tank tasarımına dikkat etmek gerekir. Uygulama sahası geniş olan karıştırıcı
tanklar üzerindeki çalışmalar özellikle kanat bölgesinde yoğunlaşmıştır. Çünkü karıştırıcı
tank tasarımında, en önemli rolü kanatlar üstlenmektedir. Kanat tasarımında öncelikle
yapılması gereken kanat profilinin tasarımı ve kanat sayısı seçimidir. Genelde 3 ve 4 kanatlı
tanklar yoğunlukta olup, kanat profilinin verime olan etkisi önem arz etmektedir. Bu
çalışmada karıştırıcı tanklarda kullanılan kanat yapısı geometrilerinin, karışıma olan etkisi
nümerik olarak incelenmiştir. Kullanılan yöntem, kararlı, sıkıştırılamaz ve viskoz akış
kabulüyle, 3-boyutlu Navier-Stokes denklemlerinin Fluent paket programı ile çözülmesini
içermektedir. Çalışmada kullanılan kanatların çalışma hızı 300 rpm ve kanat çapı 0,35m’dir.
o
Bu amaca yönelik üç-boyutlu olarak, düz, 45 eğimli, geriye dönük ve radyal kanat yapıları
modellenmiştir.Uygun kanat geometrisi, harcanan güç ve elde edilen karışım özellikleri
açısından akış yapısı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Karıştırıcı Tank, Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği (HAD)

1. GİRİŞ

Karıştırıcı cihazlar; tanklardan, karıştırıcı çarklardan ve tahrik mekanizmalarından oluşmuş karmaşık

cihazlardır. Maddelerin özelliğine göre değişebilen bu mekanizmalarda, Newtonien akışkanlar için
oldukça kesin kıstaslar ortaya konulmuştur. Farklı özelliklere sahip katı maddelerin karıştırılmasında
aynı tip mekanizmaların kullanılamaması çok sayıda karıştırıcı tasarımının ortaya çıkmasına neden
olmuştur. Bu nedenle daha geniş bir uygulama alanına sahip tasarımların araştırılması gerekliliği
ortaya çıkmıştır. Gazların karışımı ise katı maddelere göre daha kolay olmaktadır. Bu nedenle bu
alanda yapılan çalışmalar genellikle sıvılar üzerine yoğunlaşmıştır. Verimli karıştırmanın amacı,
karışımın istenilen homojenliğinin, en kısa zamanda, en az güç sarfiyatı ile elde edilmesidir.
Maddelerin fiziksel özellikleri ve miktarları bu durumda önem kazanmaktadır. Tabiatta bulunan katı,
sıvı ve gaz maddelerinin karıştırılmaları, daima araştırma konusu olmuş ve standart haline getirilmeye
çalışılmıştır.

Karıştırıcı tanklar; genel olarak, kimyasal, ilaç, yiyecek, metalürjik işlem endüstrisinde ve ayrıca
belediye ve endüstriyel atık su çözüm merkezlerinde kullanılmaktadır. Bu işlemde, karıştırma

379
 IV. EGE ENERJİ SEMPOZYUMU 21-22-23 MAYIS 2008 İZMİR

çeşitliliği geniştir. Bu durum düşük sıvı viskozitesi, yüksek sıvı viskozitesi veya yüksek sıvı
viskozitesiyle düşük sıvı viskozitesi, katı-katı karıştırma vs. yi içerir. Karıştırmanın kalitesi türbülans
kinetik enerjinin düzenli olarak dağılımına bağlıdır.

Geliştirilmiş kanat tasarımı isteği genellikle endüstriyel karıştırıcı elemanları kullanıcılarından

gelmektedir. Yeni alanlar ve gelişme için dizayn edilen tanklar daha iyi kalite, kapasite, proses
verimliliği ve enerji verimliliği için istenmektedir. Bunlar için akış modeli ve dizaynı arasındaki
ilişkinin iyi anlaşılması gereklidir. Kanattaki akış verimliliğini etkileyen akış karakteristiklerinden biri
kanat ucunda oluşan girdap sürüklenmesidir. Akışkan Mekaniği alanında çeşitli deneysel akış
inceleme teknikleri yanında bu alanda yapılan hesaplamalı akışkanlar dinamiği ile yapılan çalışmalar
oldukça büyük ilgi çekmektedir.

Firoz ve ark. yaptıkları çalışmada, vorticity haritasını kullanarak 4 kanatlı 45o eğimli tankta
sürüklenen girdap yapısının etkisini incelemişler, girdap genişliğini azaltmanın mümkün olduğunu ve
kanat şeklinin doğru dizaynı ile kanattaki eksenel akış verimliliğinin artırılabilir olduğunu
vurgulamışlardır [1]. Schafer ve ark. 4 kanat bulunan bir tank üzerinde çalışmış olup eğimli kanatların
daha verimli olduğunu belirtmişlerdir. Eğimli kanatların akış üzerinde önemli etkisi bulunduğunu
açıklamışlardır [2]. Ranade ve Joshi çalışmalarında, 30o , 45o , 60o eğimli kanatların akış yapısı
üzerine etkilerini araştırmışlar ve eğimli türbinlerdeki kanat açılarının akış karakteristiğini büyük
ölçüde etkilediğini gözlemlemişlerdir. Ancak kanat kalınlığı radyal akışlı disk türbinleri için önemli
bir faktör olduğunu belirtmişlerdir [3]. Fan ve ark. çalışmalarında Large Eddy simülasyonu ve
k − ε modelini kullanarak elde ettikleri sonuçların, Particle Image Velocimetry (PIV) sonuçlarıyla
oldukça uyumlu olduğunu göstermişlerdir [4].

2. TEORİK MODEL

Karıştırıcı tanklarda karıştırma etkili olabilmesi için boyutların birbiriyle orantılı olması gereklidir. Bu
çalışmada kullanılan karıştırıcı tank boyutları şekil 2.1’deki ölçüler esas alınarak modellenmiştir.
Tankın boyutlandırılmasında, Alexopoulos ve arkadaşlarının çalışmalarında kullandıkları tank
boyutları esas alınmıştır [5]. Öncelikle düz kanat modeli oluşturulmuş, daha sonra kanat yapıları
değiştirilerek elde edilen sonuçlar karşılaştırılmıştır. Oluşturulan diğer modellerde kullanılan kanatlar,
aynı ölçülere sahip ancak kanat yapısı 45o eğimli, geriye dönük ve radyal kanattan oluşan modellerdir.
Karıştırıcı tankta kullanılan çark 0,35 m çapında, 4 kanatlı ve 360 d/d ile dönmektedir. Çark geometrisi
standartlara uygun olarak modellenmiş ve modele uygun ağ yapısı tanımlanmıştır. Karıştırıcı tankta
meydana gelen girdabı engellemek için tank kenarlarına akım kırıcı denilen engeller yerleştirilmektir.
Çok geniş kaplar hariç, girdaba engel olmak için 4 akım kırıcı yeterli olmaktadır. Türbinler için
kullanılacak engellerin genişliği kap çapının 1/12’sinden geniş olmamalıdır, pervaneler için bu değer
kap çapının 1/18’inden fazla olmamalıdır. Girdaba engel olmak için diğer metodlar ise; küçük
kaplarda karıştırıcı, kap merkezinin dışında bir yere yerleştirilerek girdabın oluşması önlenir. Büyük
kaplarda karıştırıcı kabın yan tarafına yerleştirilir. Mil yatay durumda, fakat yarıçapla bir açı yapacak
şekildedir. Bu şekilde girdabın oluşmaması sağlanır.

Tank çapı 1m
Kanat çapı 0.35m
Tank yüksekliği 1.1m
Kanat sayısı 4
Kanat yüksekliği 0.14m
Devir sayısı 300 d/d
Şaft çapı 0.04m

Şekil 2.1. Oluşturulan sayısal model ve boyutlar

380
 IV. EGE ENERJİ SEMPOZYUMU 21-22-23 MAYIS 2008 İZMİR

2.1. Model ve Ağ Yapısı ve Sınır Koşulları

Çalışmada kullanılan karıştırıcı tank modeli, tank, tankın ortasına yerleştirilmiş mil, mile bağlı kanat
ve tankın çevresine yerleştirilmiş 4 adet kırıcıdan oluşmaktadır. Bu çalışmada farklı kanat yapılarının
akış üzerine olan etkileri incelenmiştir. Geometrik özellikleri şekil 2.1’de verilen modeller, GAMBIT
programı kullanılarak üç boyutlu olarak oluşturulmuştur. Tüm modeller, tank boyutları
değiştirilmemiş ancak kullanılan kanat yapıları düz kanat, 450 eğimli kanat, geriye dönük kanat ve
radyal kanat olarak modellenmişlerdir. Karıştırıcı çarklarının dönüşü Moving Reference Frame (MRF)
yöntemi kullanılarak modellenmiştir. Bu yöntemde kanatın dönme hızı ve dönüş ekseni verilerek
dönme etkileri modellenebilmektedir. Kullanılan yöntem, kararlı, sıkıştırılamaz ve viskoz akış
kabulüyle, 3-boyutlu Navier-Stokes denklemlerinin FLUENT paket programı ile çözülmesini
içermektedir. Çalışmada modellenen tank ve kanat modeli, bu katı yüzeyler arasında akış alanı
olduğundan dolayı, akışkan hacmini sınırlayan bu yüzeylere katı duvar sınır şartı uygulanmıştır. Bu sınır
şartının uygulandığı yüzeyler; kanata ait kanat yüzeyleri ile örtü ve göbek katı duvar sınır şartına
sahiptirler. Katı duvarlarda ise kaymama sınır şartı mevcuttur. Sayısal modele ait tank içerisinde akışkan
olarak suyun 25°C’deki özellikleri kullanılmıştır.

Ağ Yapısı ve Ağ Yapısından Bağımsızlık

Dört farklı model ve bu modeller için Gambit programı kullanılarak oluşturulan ağ (grid) yapısı şekil
2.2’de gösterilmiştir. Tüm yüzey durumlarına uygulanabilirliği, kolay oluşturulabilmesi ve
çözümlenebilmesi gibi özelliklerinden dolayı ağ yapısı olarak, yapısal olmayan üçgen piramit
elemanlar kullanılmıştır.

Şekil 2.2. Karıştırıcı tanka ait ağ yapısının görünümü

Ağ yapısının düzgün ve kaliteli olması, sayısal analiz sonuçlarının hassasiyeti üzerinde önemli rol
oynar. Üçgen piramit elamanların dağılımı, düzgünlüğü, çarpıklığı ağ yapısının kalitesini etkileyen
önemli parametrelerdir. Yukarıda bahsedilen modeller için ağ yapıları, bu parametreler göz önüne
alınarak oluşturulmuştur. Katı yüzey yakınlarında oluşan sınır tabakaları büyük gradyan bölgeleri
oluşturduğundan dolayı, hücreden hücreye geçişlerde, akışkan değişkenlerindeki değişimi minimize
edecek şekilde ağ yapısı oluşturulmuştur. Çözümün ağ yapısından bağımsızlığını göstermek üzere 3
farklı ağ yapısı oluşturulmuş, karşılaştırma için, elde edilen x yönündeki radyal hız değişimleri şekil
2.3’de, x yönündeki türbülans kinetik enerji değişimleri ise şekil 2.4’de verilmiştir. Modellere ait radyal
hız değişimleri incelendiğinde, tüm kanat modellerinde hız dağılımlarının eşit olduğu görülmektedir.
Bunun sonucunda kullanılan sınır şartları altında, farklı ağ yapılarının radyal hız dağılımlarına etkisi
olmadığı söylenebilir.

381
 IV. EGE ENERJİ SEMPOZYUMU 21-22-23 MAYIS 2008 İZMİR

Şekil 2.3. Farklı ağ yapılarına ait Ux hız değişimi

Modellere ait radyal yöndeki türbülans kinetik enerji değişimleri incelendiğinde (Şekil 2.4), tüm kanat
modellerinde türbülans kinetik enerji dağılımlarının eşit olduğu ancak grid 1’de kanada yakın bölgelerdeki
değişimlerin biraz yüksek çıktığı görülmektedir. Bunun sonucunda kullanılan sınır şartları altında, grid
değişiminin türbülans kinetik enerji değişimlerine bir miktar etkisinin olduğu söylenebilir.

Şekil 2.4. Farklı ağ yapılarına ait Radyal yöndeki Türbülans Kinetik Enerji değişimi

382
 IV. EGE ENERJİ SEMPOZYUMU 21-22-23 MAYIS 2008 İZMİR

3. MODELLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

Karışma etkisinin karşılaştırılması açısından x yönündeki radyal hızın ve z yönündeki eksenel hızın
değişimleri önemli rol oynamaktadır. Bu amaçla basınç ve hız konturları, hız vektörleri ve türbülans
kinetik enerji konturları elde edilmiştir. Ancak bu çalışmada karıştırma etkisini inceleme yönünden radyal
ve eksenel hızlardaki değişimin verilmesi uygun görülmüştür. Karşılaştırma için 4 farklı kanat yapısının
karşılaştırılmasında, x yönündeki hız değişimleri şekil 3.1’de, türbülans kinetik enerji değişimleri şekil
3.2’de, z yönündeki hız değişimleri şekil 3.3’de, türbülans kinetik enerji değişimleri ise şekil 3.4’de
verilmiştir.

Kanatlara ait x yönündeki hız değişimleri incelendiğinde, geriye dönük kanat modelinde kanadın
özelliğinden dolayı radyal yöndeki hızın diğer kanat modellerine oldukça yüksek olduğu görülmektedir.
Diğer üç kanat modelinde ise hızdaki değişimlerinin birbirine daha yakın olduğu görülmektedir. Geriye
dönük kanat modelinde maksimum hız değerini yaklaşık 3,5 m/s civarında olduğu söylenebilir.

Şekil 3.1. Üç farklı modele ait Ux hız değişimi

Radyal yöndeki türbülans kinetik enerji değişimleri incelendiğinde, geriye dönük kanat ve radyal kanat
modellerinde diğer iki kanat modeline göre oldukça yüksek miktarda türbülans kinetik enerjinin varlığı
dikkat çekmektedir. Maksimum türbülans kinetik enerji değerlerine bakılır ise geriye dönük kanat
modelinin yaklaşık 1,40 m2/s2, radyal kanat modelinin 1,40 m2/s2, düz kanat modelinin 0,6 m2/s2 ve
45o eğimli kanat modelinde ise 0,2 m2/s2 olduğu görülmektedir. Gerek radyal hızdaki artış gerekse
türbülans kinetik enerjilerdeki yoğunluk kanat bölgesine yaklaşıldıkça artmakta kanat bölgesinden
uzaklaşıldıkça kanat etkisi azaldığından azalmaktadır.

Modellere ait z yönündeki eksenel hız değişimleri incelendiğinde, radyal kanat modelinde yüksek hız
dağılımının varlığı dikkat çekmektedir. Diğer üç kanat modelinde ise hız değişimlerinin daha az olduğu
görülmektedir. Maksimum hız değerlerine bakıldığında radyal kanat modelinin yaklaşık 3,75 m/s, geriye
dönük kanat modelinin 3 m/s, düz kanat modelinin 2,25 m/s ve 45o eğimli kanat modelinde ise 1,50 m/s
olduğu görülmektedir. Kanat uçlarında kanat izi etkisinden dolayı maksimum hızların meydana geldiği
açıkça görülmektedir. Tankın üst kısımlarına doğru gidildikçe bütün modellerde hızın azaldığı
görülmektedir. Kanatlara ait z yönündeki türbülans kinetik enerji değişimleri incelendiğinde, radyal kanat
modellerinde yüksek yoğunlukta türbülans kinetik enerjinin varlığı dikkat çekmektedir. Diğer üç kanat
modelinde ise türbülans kinetik enerji dağılımlarının az olduğu görülmektedir. 45o eğimli kanat
modelinde türbülans kinetik enerji değiminin diğer kanat modellerine nazaran çok az olduğu dikkati

383
 IV. EGE ENERJİ SEMPOZYUMU 21-22-23 MAYIS 2008 İZMİR

çekmektedir. Maksimum türbülans kinetik enerjileri değerlerine bakılır ise radyal kanat modelinin
yaklaşık 2,25 m2/s2, geriye dönük kanat modelinin 1 m2/s2, düz kanat modelinin 0,25 m2/s2 ve 45o eğimli
kanat modelinde ise 0,1 m2/s2 olduğu kanat uçlarında maksimum değerlere ulaştığı görülmektedir.
görülmektedir. Tankın alt ve üst kısımlarında durgun bölgeler oluştuğundan bu bölgelerde türbülans
kinetik enerji yoğunluğunun çok az olduğu söylenebilir.

Şekil 3.2. Üç farklı modele ait Türbülans Kinetik Enerji değişimleri

Şekil 3.3. Modellere ait Uz hız değişimi

384
 IV. EGE ENERJİ SEMPOZYUMU 21-22-23 MAYIS 2008 İZMİR

Şekil 3.4. Modellere ait z yönündeki Türbülans Kinetik Enerji değişimi

4. SONUÇ

Bu çalışmada ilk olarak düz kanat yapısı daha sonra 45o eğimli kanat, geriye dönük kanat ve radyal
kanat yapısı incelenmiştir. 4 farklı kanat yapısının x yönündeki hız değişimlerine bakıldığında en
yüksek hız değerinin geriye dönük kanat yapısında meydana geldiği, x yönündeki türbülans kinetik
enerji değişimine bakıldığında ise en yüksek değerin radyal kanat modelinde meydana geldiği
görülmektedir. Z yönündeki hız değişimlerine bakıldığında en yüksek hız değerinin radyal kanat
modelinde ve aynı şekilde en yüksek türbülans kinetik enerji değerinin de bu kanat modelinde
meydana geldiği söylenebilir. Yapılan çalışmada hız ve türbülans kinetik enerji dağılımlarında
bakıldığında bu tank modeli ve bu akışkan için en iyi karıştırma etkisine sahip kanat yapısının radyal
kanat olduğu görülmektedir.

5. KAYNAKLAR

[1] Firoz R.K., Chris D.R., Grahan K.H., A Multi-Block Approach to Obtain Angle Resolved PIV
Measurements of the Mean Flow and Turbulence Fields in a Stirred Vessel, Chem. Eng. Technol.
27, 264–269, 2004
o
[2] Schafer M., Yianneskis M., Wachter P., Durst F., Trailing Vortices Around a 45 Pitched Blade
Impeller, AI Chem. Eng. Jou., 44, 1233–1265, 1998
[3] Fasano, J.B., Bakker, A., Penney, W.R., Advanced Impeller Geometry Boosts Liquid Agitation,
Chem. Eng., 110–116, 1994
[4] Fan J., Wang Y., Fei W., Large Eddy Simulations of Flow Instabilies in a Stirred Tank Generated
by a Rushton Turbine, 15(2), 200-208, 2007
[5] Alexopoulos, A. H., Maggioris D., Kiparissides C., CFD Analysis of Turbulence Non-
Homogeneity in Mixing Vessels – A Two-Compartment Model, 57, 1735-1752, 2002

385

View publication stats