STARA SRPSKA KNJIžEVNOST

Vezbe I nedelja
Ćirilo i Metodije i slovensko pismo
Ćirilo i Metodije su bili misionari, pripadali su sloju koji je bio obrayovan
851. Arapska misija
Konstantin Filozof je dobio taj nadimak jer je bio izrazito učen čovek (profesor), bio je blizak dvorskim
krugovima i zbog toga bi bio neko koga bi poslali u neku misiju. Krenuo je sam u Arapsku misiju a sve iz
nje je zapisano u njegovom žitiju.
860. Hazarska misija
863. Moravska misija – na teritoriji današnje Češke
Prvo slovensko pismo je bilo glagoljica koja je nastala po ugledu na grčko minuskulno pismo, a
staroslovenski je bio prvi književni jezik svih Slovena
Ćirilica je kasnije nastala po ugledu na grčko majuskulno pismo
Ćirilo se smatra tvorcem glagoljice. Zajedno sa Metodijem su morali da prevodu deo biblijskih knjiga da bi
mogli da šire hrišćanstvo.
1. Aprakos (deo jevanđelja po Jovanu)
2. Apostol (Novozavetna knjiga i dolazi posle četvorojevanđelja, ali nisu celog)
3. Psaltir ceo (stari zavet 150 psalama; starozavetna poezija, himne posvecene Bogu)
4. Parimeja (knjiga koja sadrži izbor iz tekstova Starog zaveta)
5. Crkvene službe (liturgija; izborne crkvene službe, najznačajnije posebne službe koje se pevaju na
velike praznike)
Patrijarh Fotije je vodio i osnovao Veliku biblioteku (Sv. Sofija)
869. Dobili su od pape činove sveštenstva
863. doneli su mošti Sv. Klimenta Rimskog
869. 40. dana posle dolaska u Rim Ćirilo se zamonašuje i umire
Venecija – trojezičnici koji su osporavali ono što je papa uradio. Zalagali su se za stav da se bogosluženje
može vršiti samo na tri jezika
815-885. kraj Moravske misije, kada umire Metodije (do kraja svog zivora je prevodio)
885. godina sloma Moravske misije ali i godina jednog novog početka – širenje hrišćanstva na jugu Evrope
Gorazd, Sava, Angar, Naum i Kliment – učenici Ćirila i Metodija. Naum i Kliment idu ka jugu i dolaze do
Bugarske kada vlada knez Boris (prednemanjićki period), a ostalim učenicima se gubi trag
Car Simeon – sin kneza Borisa, prvi bugarski car; tražio je jednostavnije pismo za pisanje
Preslav – glavni grad Bugarske, tu se učenici zadržavaju.
Konstantin Preslavski, izuzetno obrazovan, stvorio je ćirilicu po uzoru na grčko majuskulno pismo (čirilica-
tri decenije mlađe pismo). Tu se otvaara Preslavska škola. Ćirilo je stvorio 14 novih slova, a Konstantin
Preslavski je pojednostavljivao oblike iz glagoljice.
Kliment i Naum – odlaze u Ohrid (najjužnija tačka njihovog putovanja) i tu osnivaju Ohridsku školu gde se
neguje glagoljica (do XIII/XIV v.)
Treći tok učenika se zadržao u drugi deo Češke, u XIV veku kada je nemački kralj osnovao Praški
univerzitet, delaju glagoljaši.

Predavanja I nedelja
Književno delo Svetog Save
Srednjovekovna književnost – svojom poetikom obuhvata veliki period – od IX do XVI/XVII veka
Poetičke odlike: sabira bogato nasleđe koje traje milenijumima
Sazdana je na poetici i književnoj tradiciji starih književnosti
Biblija je njen dom
Vizantijska književnost – uzor po kojem se razvijala književnost slovenskih naroda, majka književnosti svim
pravoislavnim književnostima. Nastala je na širokom prostoru Vizantije, na grčkom jeziku, ali i na sirijskom
jeziku.
Odnos prema tradiciji, svetom predanju, je njena osnova. Srednjovekovni pisac se odnosi prema svetom
tekstu da bi prosvetlio nekoga o kome piše. On želi da stvori tekst koji će se pevati u crkvi i veličati život
nekog