Metal Alaşımlarının Sınıflandırılması

Metal Alaşımları

Demir alaşımları Demir dışı alaşımlar

Çelikler
Steels Dökme
Cast Ironsdemirler
<1.4 wt% C
<1.4wt%C 3-4.5 wt%C
3-4.5 wt% C

T(ºC) mikroyapı: ferrit,

1600 grafit/sementit
δ
1400 L
γ+L
1200 γ 1148ºC L+Fe3C
östenit Ötektik:
1000 4.30

γ+Fe3C
α800 727ºC Fe3C
ferrit Ötektoid: sementit
600 0.76 α+Fe3C
400
0 1 2 3 4 5 6 6.7
(Fe)
Co , w% C 53
 Dökme Demirler
• Demir alaşımları > 2.1 w% C
– Genellikle 3 - 4.5 wt% C
• Düşük ergime sıcaklığı – döküm kolaylığı
• Genellikle “gevrek”

• Sementit, ferrit ve grafite ayrışır:

Fe3C 3 Fe (α) + C (grafit)

– genellikle yavaş bir süreçtir….

54
 Gerçek Fe-C Denge Diyagramı
T(ºC)
1600
Grafit oluşumu aşağıdaki
1400 L Sıvı+
etkenler ile sağlanır:
γ +L Grafit
• Si > 1% 1200 γ 1153ºC
Östenit 4.2 wt% C
• yavaş soğuma 1000
α+γ γ + Grafit
800
740ºC

0.65
600
α + Grafit
400
0 1 2 3 4 90 100
(Fe) C, %C

55
 Dökme Demir Üretimi

Beyaz Perlitik Kır Ferritik Kır Perlitik Ferritik

Dökme Dökme Dökme Sfero Sfero
Perlitik Ferritik Demir Demir Demir Dökme Dökme
Dövme Demir Dövme Demir Demir
56
Demir
 Dökme Demir Türleri
Kır Dökme Demir
• %2,5 < C < %4,5
• %1 < Si < %3
• grafit tabakaları/plakaları
• çekmede zayıf & gevrek
• basınçta güçlü
• titreşim sönümlemede
mükemmel !!!_Yüksek titreşime maruz
makine temelleri….

• aşınma dayanımı yüksek

• Sıvı durumda yüksek akışkan
özellik_döküm kolaylığı
• Ucuz 57
Kır Dökme Demir
• “Silisyum” içeriğinin
azaltılması ve “soğuma
hızının” hızlandırılması
ile sementit’in tamamen
grafite ayrışması
engellenebilir ve farklı iç
yapılar elde edilebilir:
“Perlitik Kır Dökme
Demir”

58
Dökme Demir Türleri
Sfero (Düktil) Dökme Demir
• Mg ve/veya Ce (cerium)
• Grafit plakalar halinde değil,
küresel olarak çökelir
• Uygulanan ısıl işleme göre
grafiti saran matris
genelllikle perlit veta ferrittir.
• Kır dökme demire göre
daha yüksek dayanımlı ve
çok daha sünek yapıdadır.

59
Kır Dökme ve Sfero Dökme Demirlerin
Mekanik Özelllikler Bakımından
Karşılaştırılması

60
Dökme Demir Türleri
Beyaz Dökme Demir
• Si < %1 + hızlı soğuma
• perlit + “sementit”
• çok sert ve gevrek
• işlenmesi çok zordur,
neredeyse imkansızdır
• kırılma yüzeyi beyaz
renklidir
Sementit
• “Dövme demirin” üretimi için
bir ara aşama olarak Kabul
edilebilir Perlit

61
Dökme Demir Türleri
Dövme Demir
• “Beyaz dökme demir” 800-900ºC
sıcaklıklarda uzun süre ısıtılırsa:
• “sementit” ayrışır ve rozetler 800 ~
900ºC
şeklinde “grafit” çökelir.
• tatmin edici düzeyde dayanıma ve
sünekliğe sahiptir.

62
 “Kır Dökme”, “Sfero döküm” ve “Dövme
Demirler”in Mekanik Özelllikler Bakımından
Karşılaştırılması

63