Karadeniz Teknik Üniversitesi MET406

Mühendislik Fakültesi MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ

Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Arasınav – 04.04.2016: 08.30
Yrd.Doç.Dr. Kemal ÜÇÜNCÜ Süre: 90 dak.

Öğrenci No: İmza Program

Adı Soyadı: NÖ  İÖ 

SORU 1.
Arz-talep grafiğini çizerek;
a) Arz ve talepteki değişmenin fiyatı nasıl etkilediğini yazınız.
b) Arz ve talebin hangi faktörlerden ve nasıl etkilendiğini yazınız.
c) Arz ve talep ile istihdam arasında nasıl bir ilişki vardır, açıklayınız.
SORU 2.
Karar verme sürecinde etkili olan olası durumları tanımlayarak;
a) Girişimci olsaydınız karar ortamının nasıl olmasını arzu ederdiniz, niçin?
b) Yatırım yapabileceğiniz iki ayrı ülke sözkonusu olup, bu ülkelerin birindeki yatırım ortamının belirsiz
diğerinde ise riskli olduğu bilinmektedir. Diğer koşulların aynı olması halinde hangi ülkede yatırım
yapmayı düşünürsünüz, niçin?
SORU 3.
Bir girişimci bakır hediyelik eşya üretim tesisi kurmayı hedefleyerek bir talep araştırması yaptırır. Yapılan talep
araştırmasına ilişkin veriler aşağıdaki gibidir.
Yıllar Talep(ad)
2005 120000
2006 135000
2007 130000
2008 150000
2009 130000
2010 150000
2011 165000
2012 170000
2013 190000
2014 200000
a) Regresyon denklemini belirleyiniz, tahmini değerleri hesaplayınız ve grafiği çiziniz.
b) Korelasyon katsayısını belirleyiniz.
c) İşletme kapasitesinin 2018 yılı talebini karşılaması için kapasitenin ne olması gerektiğini belirleyiniz,
güvenilirliğini tartışınız.
SORU 4.
Bir girişimci nominal faizin (reel getiri oranı) % 10, enflasyonun % 12 olarak uygulandığı koşullarda bir
bankadan 5 yıllığına 600000 TL kredi kullanmıştır.
a) Girişimcinin vade sonunda ödemesi gereken toplam borcunu hesaplayınız.
b) Girişimcinin vade sonunda ödediği borcunun bugünkü değerinin hesaplayınız.
c) Girişimci borcunu 5 yıl boyunca eşit taksitlerle ödeseydi yıllık taksit tutarı ne olurdu?
d) Enflasyonun olmadığı koşullarda girişimcinin vade sonunda ödeyeceği borç toplamı ne olurdu?
e) Enflasyonun olmadığı koşullarda girişimci borcunu 5 yıl boyunca eşit taksitlerle ödeseydi yıllık taksit
tutarı ne olurdu?
SORU 5.
Bir girişimci yılsonları itibariyle birinci yıl 200000 TL, ikinci yıl 150000 TL, üçüncü yıl 300000 TL, dördüncü
yıl 350000 TL ve beşinci yıl 400000 TL harcayarak bir tesis kurmayı planlamıştır. Sermaye maliyeti (kredi faizi)
% 12’dir. Nakit akım şemasını çizerek yatırımın gelecek ve bugünkü değerini hesaplayınız.

Soru No 1 2 3 4 5
Puan 10 10 30 30 20
Program Çıktısı 1,4 1,4 1,2,4 1,4,11 1,4
 Karadeniz Teknik Üniversitesi MET406
Mühendislik Fakültesi MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Arasınav – 04.04.2016: 08.30
Yrd.Doç.Dr. Kemal ÜÇÜNCÜ Süre: 90 dak.

Öğrenci No: İmza Program

Adı Soyadı: NÖ  İÖ 

CEVAP ANAHTARI
SORU 1.
Arz-talep grafiğini çizerek;
a) Arz ve talepteki değişmenin fiyatı nasıl etkilediğini yazınız.
b) Arz ve talebin hangi faktörlerden ve nasıl etkilendiğini yazınız.
c) Arz ve talep ile istihdam arasında nasıl bir ilişki vardır, açıklayınız.

Arz – talep dengesi

a) Arz artarsa (yani bir maldan pazara çokça üretilirse ) fiyatı düşer talep artarsa, yani malı satın almak
isteyenler çoğalırsa fiyat artar. Arz ve talep dengeliyse fiyat da dengede olur. Yani ürünü alan sayısı ile
satışa sürülen ürün sayısı bir dengedeyse fiyat değişmez. Bu çıkarımlar diğer etkenlerin normal olduğu
varsayılarak ifade edilebilir.
b) Talep reklam, gösteri, konuşma ve tanıtımla artırılabilir. Bir malın fiyatı arttıkça, o malı satın almak
isteyenler azalacak yani talep düşecektir. Bir malın fiyatı düştükçe, o malı satın almak isteyenler artacak
yani talep yükselecektir. Bir mala olan talep sadece o malın fiyatı ile ilişkili değildir. Toplumdaki
ortalama gelir, gelir dağılımı, rakip ve diğer malların fiyatları, psikolojik etkenler, reklamlar, toplum
idollerinin davranışları da ürüne olan talep miktarını etkiler.
c) Talep artarsa arz artar, arz üretim demektir. Üretim artarsa istihdam artar. Aksine talep düşerse arz da
azalacağından istihdam olumsuz etkilenir.

SORU 2.
Karar verme sürecinde etkili olan olası durumları tanımlayarak;
a) Girişimci olsaydınız karar ortamının nasıl olmasını arzu ederdiniz, niçin?
b) Yatırım yapabileceğiniz iki ayrı ülke sözkonusu olup, bu ülkelerin birindeki yatırım ortamının belirsiz
diğerinde ise riskli olduğu bilinmektedir. Diğer koşulların aynı olması halinde hangi ülkede yatırım
yapmayı düşünürsünüz, niçin?
Karar verme sürecinde üç olası durum sözkonusudur:
1) Belirlilik: Belirlilik, karar ortamı ile ilgili parametreler bilinen değerlere sahiptir
2) Belirsizlik: Belirsizlik, gelecekte beklenen ekonomik büyüklüklerden yani ortalama değerlerden daha farklı
sonuçlar doğmasına yol açan ve sapmaya neden olan tüm bilinmezlikleri kapsar. Belirsizlik, olasılık
dağılımı ile bile ifade edilemeyen durumlar için kullanılır. Karar ortamında gelecekteki olayların
olasılıklarını belirlenmesi imkansızdır.
3) Risk: Risk, gerçekte oluşan değerlerin önceden tahminlenen, planlanan değerlerden ve ortalamalardan
sapma göstermesi olasılığını ifade eder. Parametrelerin alabilecekleri olasılık değerleri biliniyor. Bilinen bir
olasılık düzeyinde belirlilik gösterir.
Soru No 1 2 3 4 5
Puan 10 10 30 30 20
Program Çıktısı 1,4 1,4 1,2,4 1,4,11 1,4
 Karadeniz Teknik Üniversitesi MET406
Mühendislik Fakültesi MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Arasınav – 04.04.2016: 08.30
Yrd.Doç.Dr. Kemal ÜÇÜNCÜ Süre: 90 dak.

Öğrenci No: İmza Program

Adı Soyadı: NÖ  İÖ 

a) Girişimcinin “belirli ortamda” yatırım yapması arzulanır. Çünkü böyle bir durumda geleceğin
planlanması ve hedeflere ulaşılması daha belirgin ve kolaydır.
b) Belirsiz ortamlar hakkında geleceğe dair herhangi bir fikir yürütülemez. Riskli ortamlarda ise belirli
olasılıkla fikir yürütmek mümkündür. Böyle ortamlar kazanımları artıran ortamlar olup, iyi planlama ile
yatırım yapılması belirsiz ortama göre daha avantajlıdır.

SORU 3.
Bir girişimci bakır hediyelik eşya üretim tesisi kurmayı hedefleyerek bir talep araştırması yaptırır. Yapılan talep
araştırmasına ilişkin veriler aşağıdaki gibidir.
Yıllar Talep (ad)
2005 120000
2006 135000
2007 130000
2008 150000
2009 130000
2010 150000
2011 165000
2012 170000
2013 190000
2014 200000
a) Regresyon denklemini belirleyiniz, tahmini değerleri hesaplayınız ve grafiği çiziniz.
b) Korelasyon katsayısını belirleyiniz.
c) İşletme kapasitesinin 2018 yılı talebini karşılaması için kapasitenin ne olması gerektiğini belirleyiniz,
güvenilirliğini tartışınız.

a) Regresyon denklemi (Yi/1000)

Yıllar SN (Xi) Talep (Yi) XiYi Xi2 Yi2 DX (DX)2 DY (DY)2 DXDY
2005 1 120 120 1 14.400 -4,5 20,25 -40 1.560 177,75
2006 2 135 270 4 18.225 -3,5 12,25 -25 600 85,75
2007 3 130 390 9 16.900 -2,5 6,25 -30 870 73,75
2008 4 150 600 16 22.500 -1,5 2,25 -10 90 14,25
2009 5 130 650 25 16.900 -0,5 0,25 -30 870 14,75
2010 6 150 900 36 22.500 0,5 0,25 -10 90 -4,75
2011 7 170 1.190 49 28.900 1,5 2,25 11 110 15,75
2012 8 190 1.520 64 36.100 2,5 6,25 31 930 76,25
2013 9 200 1.800 81 40.000 3,5 12,25 41 1.640 141,75
2014 10 220 2.200 100 48.400 4,5 20,25 61 3.660 272,25
TOP 55 1.595 9.640 385 264.825 0 82,50 0 10.423 868
ORT 5,5 159.5

Soru No 1 2 3 4 5
Puan 10 10 30 30 20
Program Çıktısı 1,4 1,4 1,2,4 1,4,11 1,4
 Karadeniz Teknik Üniversitesi MET406
Mühendislik Fakültesi MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Arasınav – 04.04.2016: 08.30
Yrd.Doç.Dr. Kemal ÜÇÜNCÜ Süre: 90 dak.

Öğrenci No: İmza Program

Adı Soyadı: NÖ  İÖ 

Regresyon denklemi yazılırken, hesaplamada (tabloda) değerler binde olarak alındığı için, katsayılar 1000 ile
çarpılarak yazılmıştır.
b = 10500
a = 101667

Y = 101667 + 10515.2 X

Yıllar SN (X) Talep (Y)/1000 Tahmin (Y')/1000

2005 1 120 112
2006 2 135 123
2007 3 130 133
2008 4 150 144
2009 5 130 154
2010 6 150 165
2011 7 170 175
2012 8 190 186
2013 9 200 196
2014 10 220 207
2015 11 217
2016 12 228
2017 13 238
2018 14 249

300

250
Talep (adet)

200

150

100
Kar (Y)
50

0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018

Yıllar

b) Korelasyon katsayısı

Soru No 1 2 3 4 5
Puan 10 10 30 30 20
Program Çıktısı 1,4 1,4 1,2,4 1,4,11 1,4
 Karadeniz Teknik Üniversitesi MET406
Mühendislik Fakültesi MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Arasınav – 04.04.2016: 08.30
Yrd.Doç.Dr. Kemal ÜÇÜNCÜ Süre: 90 dak.

Öğrenci No: İmza Program

Adı Soyadı: NÖ  İÖ 

c) 2018 yılı talebi (X2018=14)

Y = 101667 + 10515.2 X2014

Korelasyon katsayısı yüksek (r = 0.94) olup, güvenilir değerdir.

SORU 4.
Bir girişimci nominal faizin (reel getiri oranı) % 10, enflasyonun % 12 olarak uygulandığı koşullarda bir
bankadan 5 yıllığına 600000 TL kredi kullanmıştır.
a) Girişimcinin vade sonunda ödemesi gereken toplam borcunu hesaplayınız.
b) Girişimcinin vade sonunda ödediği borcunun bugünkü değerinin hesaplayınız.
c) Girişimci borcunu 5 yıl boyunca eşit taksitlerle ödeseydi yıllık taksit tutarı ne olurdu?
d) Enflasyonun olmadığı koşullarda girişimcinin vade sonunda ödeyeceği borç toplamı ne olurdu?
e) Enflasyonun olmadığı koşullarda girişimci borcunu 5 yıl boyunca eşit taksitlerle ödeseydi yıllık taksit
tutarı ne olurdu?

Önce yıllık getiri oranı hesaplanır.

( )( )

a) Vade sonu toplam ödeme miktarı

( )
( )

b) Vade sonunda ödenen toplam tutarın bugünkü değeri

( )

( )

c) Eşit taksit tutarı

( )
( )

d) Enflasyonsuz vade sonu toplam ödeme tutarı

( )
( )

Soru No 1 2 3 4 5
Puan 10 10 30 30 20
Program Çıktısı 1,4 1,4 1,2,4 1,4,11 1,4
 Karadeniz Teknik Üniversitesi MET406
Mühendislik Fakültesi MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Arasınav – 04.04.2016: 08.30
Yrd.Doç.Dr. Kemal ÜÇÜNCÜ Süre: 90 dak.

Öğrenci No: İmza Program

Adı Soyadı: NÖ  İÖ 

e) Enflasyonsuz eşit taksit tutarı

( )
( )
( )
( )

SORU 5.
Bir girişimci yılsonları itibariyle birinci yıl 200000 TL, ikinci yıl 150000 TL, üçüncü yıl 300000 TL, dördüncü
yıl 350000 TL ve beşinci yıl 400000 TL harcayarak bir tesis kurmayı planlamıştır. Sermaye maliyeti (kredi faizi)
% 12’dir. Nakit akım şemasını çizerek yatırımın gelecek ve bugünkü değerini hesaplayınız.

Yatırımın gelecek değeri (F):

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 3
( ) ( ) ( ) ( )
( )

Yatırımın bugünkü değeri (P):

İki şekilde hesaplanabilir:
a) Genel

( ) ( ) ( ) ( ) ( )

( ) ( ) ( ) ( ) ( )

b) Gelecek değerden

( )

( )

Her iki durumda (a) ve (b) aynı değer (P) bulunur.

Soru No 1 2 3 4 5
Puan 10 10 30 30 20
Program Çıktısı 1,4 1,4 1,2,4 1,4,11 1,4