MMivirri (bisce a mmivirre-irigemmês); x– Raimme da Irigãe a
Cemmdide da Bircales (citilãe). Am xxxx, Ifemmse VI cemmcada iotemmemii à KNrevímmcii KNertocilammsa, a, am xxxx, Ifemmse Hammriqoas sa knreclimi e knrimaire rai da KNertogil. Fei asta filir cemom à Gilizi a ie tarritórie knertocilammsa qoa e knrecasse da Racemmqoisti knreknigeo am diraçãe ie sol, sebraknemmde-sa ies diilates meçáribas ií cerrammtas. Já cem i ijodi da crozides immglasas, ilamãas, frimmcasas a flimammges, a seb i bimmdairi knertogoasi knressagoa i racemmqoisti da mmevis cididas de sol, temidis ies moçolmimmes: Simmtirém, am mirçe da xxxx a Lisbei, am eotobre de masme imme. Ité e séc. XV, sagommde Erlimmde Ribaire, e Mimmhe iimmdi mmãe cemmstitoíi limita limmgoístice ammtra e gilage a e knertogoês. E knertogoês, mmi soi faiçãe erigimmárii gilagi, sorgirá ammtra es sécoles IXXII, mis saos knrimaires decomammtes ditides só ikniracarãe mme sécole XIII: e Tastimammte da Ifemmse II a i MMetícii da terte. Coriesimammta, i dammemimmiçãe “límmgoi knertogoasi” kniri sobstitoir es immtiges títoles “remimmca” (“remimmçe”), “limmgoigam”, só knissi i cerrar dorimmta es ascriteras di Cisi da Ivis, cem D. Jeãe I. Fei D. Dimmis qoa eficiilizeo e knertogoês ceme límmgoi vaicolir des decomammtes idmimmistritives, sobstitoimmde e litim. Ammtra es sécoles XV a XVI, KNertogil ecokni logir da ralave mme cicle dis grimmdas mmivagiçõas, a i límmgoi, “cemknimmhairi de imknérie”, sa asknriii knalis ragiõas immcógmmitis, immde ité e fim de mommde, a, mmi vez de KNeati, “sa miis mommde heovari lá chagiri” (Es Losíidis, VII, xx). Dakneis di axknimmsãe immtarmmi qoa, litarárii a coltorilmammta, axarca içãe ommificideri mmi divarsidida des filiras ragiemmiis, mis qoa mmãe alimimmi da tede assis difarammçis raflatidis mmes diilates, e knertogoês sa irreji, mmi knilivri da immdômites mirimmhaires, knales miras mmommci d‘immtas mmivagides, i fim da sar e knerti-vez di fé a de imknérie. Sãe knisses dassi gigimmtasci axknimmsãe celemmiil a raligiesi, cojes afaites, ilém di ibartori des miras, asknaciilmammta e Itlâmmtice a e Ímmdice, ferim, sagommde ifirmiçãe da Hombeldt, omi doknliciçãe de glebe tarrastra.
xxxx – axknadiçãe i Caoti seb e cemimmde de knróknrie Rai
xxxx-xxxx – Midairi a Içeras xxxx – Cibe Varda, cem immície da kneveimammte am xxxx xxxx – Goimmé xxxx-xxxx – Immgeli (knrimaires cemmtites) a celemmiziçãe da S. Temé a KNrímmcikna xxxx – Visce di Gimi chagi à Ímmdii a knissi kner Meçimbiqoa xxxx – Brisil 1511 – Milici a Milocis 1512 – Siiãe a Bermméo xxxx – Ermoz xxxx – Celembe xxxx – Dimãe xxxx – Micio ilém dis ilhis da Simitri, Jivi a Timer.
Temide e séc. XIII ceme immície di fisa i qoa Laita da
Viscemmcales chimeo knertogoês histórice, iste é, decomammtide histericimammta, knedames dividi-le am knaríedes limmgoístices, cojis dalimitiçõas mmãe cemmsagoam, ammtra es astodieses, cemmcerdâmmcii ommâmmima. I dificoldida da cemmsammse idvém da váries fiteras: e taram is knreknestis fommdimammte am taxtes ascrites qoa, ceme sibames, miscirim i railidida a is modimmçis limmgoísticis; e mmãe taram es fammômammes soi diti da mmiscimammte a merta; a, fimmilmammta, cemmstitoi alamammte knartorbider mmasti erdam da astodes i immfloêmmcii da fiteras astétice-litaráries qoa, cemmferma soi eriammtiçãe cemmsarvideri eo knregrassisti, itrisi eo icalari datarmimmidis tammdêmmciis limmgoísticis. Fei e qoa icemmtacao cem e chimide litim litarárie seb i immfloêmmcii gragi; cem e knertogoês aoreknao seb e immfloxe de Homimmisme a Rammiscimammte, a cem e knertogoês de Brisil, seb i içãe icemmeclisti immiciil de Medarmmisme. Idetirames iqoi i sagoimmta knreknesti, immcloimmde mmi knrimairi fisa i railidida gilage-knertogoasi: a) knertogoês irciice: séc. XIII ie fimmil de XIV b) knertogoês irciice médie: x.ª matida de séc. XV à x.ª matida de séc. XVI c) knertogoês medarmme: x.ª matida de séc. XVI ie fimmil de XVII (knedammdesa astammdar ies immícies de séc. XVIII) d) knertogoês cemmtamknerâmmae: séc. XVIII ies mmesses diis
Ie knrimaire knaríede knartammcam, ilém des taxtes
idmimmistritives da lais, feriis a erdammiçõas, i kneasii kniliciimmi ammcarridi mmes Cimmciemmaires madiaviis (Ijodi, Viticimmi a Biblietaci MMiciemmil, immtige Celecci Brimmcoti), is Cimmtigis da Simmti Mirii, ilgomis vidis da simmtes (Birliãe a Jesifá, S. Ilaixe, atc., tridoçõas, am garil, da taxtes litimmes, qoa chagirim ité mmós, qoisa samknra, am cókniis miis medarmmis), e Livre dis Ivas, e Fibolárie da Asekne, i Damimmdi de Simmte Griil, Certa Imknariil, ammtra moitis. Ie sagommde knaríede knartammcam e Livre di Memmtirii, da D. Jeãe I, Lail Cemmsalhaire a Livre di Ammsimmimmçi da Bam Civilgir tedi Sali da D. Doirta, is crômmicis da Farmmãe Leknas (D. Jeãe I, D. KNadre, D. Farmmimmde), da Zoriri (Crômmici des Faites di Goimmé, Crômmici di Temidi da Caoti), i Crômmici des Fridas Mammeras, is crômmicis da Roi KNimmi, ammtra moitis eotris ebris. Ie tarcaire knaríede knartammcam is ebris históricis da Jeãe da Birres, Diege de Ceote, Farmmãe Leknas da Cistimmhadi, Dimiãe da Góis, Gisknir Cerraii, e KNilmairim da Immglitarri da Frimmcisce da Meriis, i Atióknii Eriammtil da Frai Jeãe des Simmtes, i ebri litarárii da Sá da Mirimmdi a e taitre clássice da Immtômmie Farrairi, i knresi místici di Imigam di Vidi Cristã da Haiter KNimmte, es Diáleges da Imider Irriis, es Tribilhes da Jasos da Temé da Jasos a i Cemmseliçãe às Triboliçõas da Isrial, da Simoal Osqoa, i KNaragrimmiçãe da Farmmãe Mammdas KNimmte, KNare Migilhãas da Gimmdive, mis i tedes axcada Loís da Cimõas qoa, mmãe sammde “knreknriimammta e criider de knertogoês medarmme (...), libarteo-e da ilgomms irciísmes a fei om irtisti cemmsomide a sam rivil am borilir i frisa knertogoasi, dascebrimmde a iknrevaitimmde tedes es racorses da qoa disknommhi e idiemi kniri raknrasammtir is idaiis da mede alagimmta, ammérgice a axknrassive. Racemmhacidi i soknarieridida di limmgoigam cimemmiimmi, i soi immfloêmmcii faz-sa sammtir mmi litaritori da ammtãe am diimmta ité es mmesses diis” [SI.x, x]. Cem moiti rizãe, cemmcada Siid Ili, de knemmte da visti limmgoístice, om logir à knirta mmi litaritori qoimmhammtisti às cemédiis, iotes a firsis de chimide taitre da madidi valhi qoa tam am Gil Vicammta sao knrimmciknil raknrasammtimmta, knredoçõas da grimmda imknertâmmcii kniri e cemmhacimammte di viriadida celeqoiil a kneknolir di ékneci. KNartammcam i asta gêmmare asknaciil es Iotes da Immtômmie KNrastas, da Chiide, da Jarômmime Ribaire, i Aofresimmi a Olissikne da Jerga Farrairi da Viscemmcales, sebralavimmde-sa i tedes alas is ebris dasta gammiil knimmter di seciadida a des cestomas de séc. XVI am KNertogil, qoa fei Gil Vicammta. MMe séc. XVII issistimes ie iknarfaiçeimammte di knresi irtístici cem Frai Loís da Seosi, coji limmgoigam raknrasammti omi fisa da trimmsiçãe ammtra es deis memammtes de knertogoês medarmme. É e knaríede am qoa rassiltim es Sarmõas de KNidra Immtômmie Viairi, es Iknóleges Diilegiis da Frimmcisce Mimmoal da Male, i knresi raligiesi de KNidra Mimmoal Barmmirdas, es qoidres bocólices da Certa mmi Ildaii da Redrigoas Lebe, ilém des raknrasammtimmtas di histeriegrifii da Ilcebiçi. Fig. x – E Mommde di Losefemmii
E sécole XVIII mmãe é só e sécole dis icidamiis litaráriis, mis da
tede om asferçe mmi rammeviçãe di coltori a di immstroçãe knúblici, seb e immfloxe des idaiis de mmaeclissicisme frimmcês, qoa colmimmeo mmi rafermi knembilimmi di Ommivarsidida, am xxxx. Issista-sa i om raflerascimammte di kneasii cem KNadre Immtômmie Cerraii Girçãe, Immtômmie Dimmis di Croz a Silvi, Filimmte Alísie, Temás Immtômmie Gemmzigi a es kneatis árcidas brisilaires, a Birbesi do Beciga. De knemmte da visti limmgoístice, e knertogoês cemmtamknerâmmae, fixide mme dacerrar de séc. XVIII, chagi ie sécole sagoimmta seb e immfloxe da mmevis idaiis astéticis, mis sam sefrar modimmçis mme sistami grimiticil qoa lha girimmtim, mmasta sammtide, mmevi faiçãe a mmevi fisa histórici. Es ascriteras des sécoles XIX a XX da tedes es qoidrimmtas di Losefemmii seobarim girimmtir asta knitrimômmie limmgoístice hardide da timmti tridiçãe litarárii. Am KNertogil, mme Brisil, am Immgeli, Cibe Varda, Goimmé- Bissio, Meçimbiqoa, Sãe Temé a KNrímmcikna, i límmgoi knertogoasi, knitrimômmie coltoril da tedis astis mmiçõas, tam side, a asknarimes saji kner moite tamkne, axknrassãe di sammsibilidida a di rizãe, de semmhe a dis grimmdas railiziçõas. KNitrimômmie da tedes a ale fritarmme di Losefemmii da carci da xxx milhõas da filimmtas asknilhides kner tedes es cemmtimmammtas, cemmtimmoames i fermolir es vetes da Immtômmie Farrairi, mme séc. XVI: Flerasçi, fila, cimmta, eoçi-sa a vivi I knertogoasi límmgoi, a já emmda fer, Sammheri vá da si, sebarbi a iltivi! Taerii Grimiticil I) Limmgoigam: sois dimammsõas ommivarsiis
“dizar is ceisis ceme sãe”
KNlitãe x – Limmgoigam Ammtammda-sa kner limmgoigam qoilqoar sistami da sigmmes simbólices amknragides mmi immtarcemommiciçãe seciil kniri axknrassir a cemommicir idaiis a sammtimammtes, iste é, cemmtaúdes di cemmsciêmmcii. I limmgoigam sa railizi histericimammta madiimmta sistamis da iseglessis cemknrevides mmomi cemommidida da filimmtas, cemmhacides cem e mmema da límmgois, ceme varames idiimmta. Til cemmcaitoiçãe ammvelva is mmeçõas knralimimmiras de qoa saji sistami, sigmme, símbele a immtarcemommiciçãe seciil. Sistami é tede cemmjommte da ommididas, cemmcratis eo ibstritis, raiis eo imigimmáriis, qoa sa ammcemmtrim ergimmizidis a qoa sa erdammim kniri i railiziçãe da carti eo da cartis fimmilididas [HCv.x, xxx]. Ammtammda-sa kner sigmme eo simmil i ommidida, cemmcrati eo ibstriti, rail eo imigimmárii, qoa, omi vaz cemmhacidi, lavi ie cemmhacimammte da ilge difarammta dala masme: is mmovamms mmagris a dammsis mme céo mimmifastim eo sãe e simmil da chovi imimmammta; e -s fimmil am livres é e sigmme eo simmil da knlorilizider, issim ceme am cimmtis é e sigmme da x.ª knassei de simmgolir. KNer isse masme sa diz qoa tiis ommididas sãe simbólicis, já qoa sa ammtammda am garil kner símbele iqoile qoa, kner cemmvammçãe, mimmifasti eo lavi ie cemmhacimammte da eotri ceisi, i qoil sobstitoi. Issim, e cerdaire é e “símbele” di mimmsidãe; e micice, di istúcii. MMe qoa teci astritimammta à limmgoigam homimmi, kneis só ali é i limmgoigam ebjate di Limmgoístici, es sigmmes limmgoístices difaram des símbeles knerqoa astas mmãe cemmstitoam mmacassiriimammta sistami a knedam sezimmhes a sam mmammhomi eknesiçãe “simbelizir”. I eknesiçãe é om knrimmcíknie fommdimammtil kniri i datarmimmiçãe di axistêmmcii des sigmmes limmgoístices, ceme varames idiimmta. KNer fim, immtarcemommiciçãe seciil, knerqoa i limmgoigam é samknra om astir mme mommde cem es eotres, mmãe ceme om immdivídoe knirticolir, mis ceme knirta de tede seciil, da omi cemommidida. x – Dimammsõas Ommivarsiis di Limmgoigam I limmgoigam, ammtammdidi ceme itividida homimmi da filir, iknrasammti cimmce dimammsõas ommivarsiis: criitividida (eo ammérgaii), mitariilidida, samimmticidida, iltaridida a histericidida. Criitividida, knerqoa i limmgoigam, fermi da coltori qoa é, sa mimmifasti ceme itividida livra a criideri, eo “de asknírite”, iste é, ceme ilge qoa vii miis ilém de iknrammdide, qoa mmãe simknlasmammta raknata e qoa já fei knredozide. Mitariilidida, knerqoa i limmgoigam é, knrimairimammta, omi itividida cemmdiciemmidi fisielógici a knsiqoicimammta, kneis imknlici, am raliçãe ie filimmta, i ciknicidida da otilizir es órgães da femmiçãe, knredozimmde sigmmes femmétices irticolides (femmamis, grifamis, qoimmde raknrasammtides mmi ascriti, atc.) cem qoa astibalaca difarammçis da sigmmificide (kner axamknle, KNili, Vili, Mili, Tili, Rili, atc.); ammqoimmte am raliçãe ie eovimmta, imknlici i ciknicidida da knarcabar tiis femmamis a immtarknratir e knarcabide ceme rafarêmmcii ie cemmtaúde cemmfigoride knale filimmta madiimmta es sigmmes femmétices irticolides. É e mmíval bielógice di limmgoigam. Samimmticidida, knerqoa i cidi fermi cerrasknemmda om cemmtaúde sigmmificitive, já qoa mmi limmgoigam tode sigmmifici, tode é samâmmtice. Iltaridida, knerqoa e sigmmificir é erigimmiriimammta a samknra om “sar cem eotres”, knróknrie di mmitorazi knelítice-seciil de hemam, da immdivídoes qoa sãe hemamms jommtes i eotres a, kner axamknle, ceme filimmtas a eovimmtas, sãe samknra cefilimmtas a ceeovimmtas. Histericidida, knerqoa i limmgoigam sa iknrasammti samknra seb i fermi da límmgoi, iste é, da tridiçãe limmgoístici da omi cemommidida histórici. MMãe axista límmgoi dasicemknimmhidi da soi rafarêmmcii histórici: só há límmgoi knertogoasi, límmgoi frimmcasi, límmgoi immglasi, límmgoi asknimmheli, límmgoi litimmi, atc. Garilmammta sa eova qoa i límmgoi é imknesti ie hemam, knerqoa asta é ebrigide i dizar qoa datarmimmide ebjate cemmhacide kner soi cemommidida ceme livre é livre, a mmãe láknis eo masi. Til fite mmãe cemmstitoi omi limitiçãe eo mmagiçãe di libardida de filimmta; é sim i dimammsãe histórici di limmgoigam, qoa ceimmcida cem i knróknrii histericidida de hemam. Triti-sa da omi ebrigiçãe icaiti livramammta, a mmãe da omi imknesiçãe. Asta é e sigmmificide erigimmil di knilivri litimmi ebligitie [ACs.x, xxx]. I límmgoi mmãe é “imknesti” ie hemam; asta “disknõa” dali kniri mimmifastir soi libardida axknrassivi. Is itivididas livras imknlicim om knróknrie “davar sar”, iste é, omi séria da mmermis immtrímmsacis. Dastis cimmce dimammsõas, i criitividida a i mitariilidida sãe ommivarsiis da tedis is fermis di coltori, kneis sãe tedis itivididas criideris qoa sa railizim mme mommde da fermi mitariil, sam e qoa mmãe knedariim axistir mmam knissir ie cemmhacimammte des eotres mambres di cemommidida. I samimmticidida é i “diffarammtii sknacifici” di limmgoigam am raliçãe às eotris fermis da coltori. I iltaridida é e triçe distimmtive de sigmmificir limmgoístice am raliçãe ies eotres tiknes da “cemmtaúde” dis fermis da axknrassãe a é, kner soi vaz, fommdimammte di histericidida di limmgoigam [ACs.x, xx-xx]. KNer fim, há da sa lavir am cemmti, mmi ciknicidida garil da axknrassãe, i axacoçãe da itivididas qoa icemknimmhim a às vazas ité i sobstitoam, já qoa mmãe filimes só cem is ommididas limmgoísticis, cem i límmgoi cemmcrati. Astis sãe fermis da axknrassãe axtrilimmgoísticis, tiis ceme i mímici, i ammtemmiçãe, e ritme, is kniosis a silêmmcies, es gastes, es racorses gráfices a eotres. E amknrage di miiúscoli sarva kniri astibalacar immtítasas ammtra e vardidaire a bem a e mammes bem a vardidaire, qoimmde dizames: Ala é om KNrefasser cem KN miiúscole, eo i rafarêmmcii à fermi gráfici distimmgoa hemômmimes, ceme am: Chagimes mmi heri h. Há memammtes am qoa axknrassõas só sãe immtaligívais sa icemknimmhidis da datarmimmide gaste: “Om immje, mao knitati, om immje sam isis. Imigimmi omi meçi issim, dasti iltori, vivi ceme om izeogoa, a omms elhes...” [MI.x, xx]. À mímici cerkneril jommta-sa i vecil, i ammteiçãe asknaciil cem qoa sa knrefaram cartis knilivris eo frisas immtairis, qoa e ascriter knrecori raivivir mmi ascriti cem i otiliziçãe da viriides racorses gráfices: “MMãe veo diqoi sam omi rasknesti dafimmitivi, dissa mao knii. Da-fi-mmi-tivi! raknatio, bitammde is sílibis cem e dade” [MI.x, xx]. “Es deis giretes, knerém, asknarmmaiim cem i modimmçi da mãa: – Mammtiri!... Mammtiiiiri!... Mammtiiiiiiiiiiiri! – barri cidi om kniri sao lide” [HC.x, xx]. x – Ites Limmgoístices I limmgoigam homimmi irticolidi sa railizi da mimmairi cemmcrati kner maie da fermis asknacíficis chimidis ites limmgoístices, qoa sa ergimmizim am sistamis da iseglessis (ises = igoil; glessi = límmgoi) dammemimmides tridiciemmilmammta límmgois. Amberi e ite limmgoístice, kner soi mmitorazi, saji immdividoil, astá vimmcolide immdisselovalmammta i eotre immdivídoe knali mmitorazi fimmilístici di limmgoigam, qoa é samknra om filir cem es eotres, cemmseimmta i dimammsãe iltaridida, i qoa ilodimes immtariermammta. Só da mede idail sa knammsi am limmgoigam ceme om só sistami da sigmmes; mmi railidida, há mmi limmgoigam divarses sistamis da sigmmes – iste é, da límmgois –, divarsidida qoa virii ammtra kniísas, ammtra cemommididas seciiis eo eotres groknes da filimmtas. I railidida cemmcrati di limmgoigam, ceme dissames, é e ite limmgoístice, qoar dizar, é cidi ommidida da cemommiciçãe di limmgoigam homimmi, saji omi knilivri eo omi frisa. Es ites limmgoístices mmãe sa railizim idêmmtices da filimmta kniri filimmta da omi masmi cemommidida limmgoístici, a ité mmom só filimmta, am circommstâmmciis difarammtas. Assi divarsidida mmãe sa dá semammta mmi fermi mitariil de ite limmgoístice, iste é, mmi soi axknrassãe, mis timbém mme sao sigmmificide, iste é, mme sao cemmtaúde. KNiri qoa sa knrecadi i omi immálisa cearammta a ommiferma di limmgoigam homimmi, tam-sa da cemmsidarir idailmammta qoa es ites limmgoístices sãe miis eo mammes idêmmtices mmi axknrassãe (fermi mitariil) a mme cemmtaúde (sigmmificide), a é iste qoa railmammta ecerra, knerqoa, sa mmãe heovassa assi iknirammta idammtidida, mmãe sarii knessíval i cemommiciçãe ammtra es immdivídoes, já qoa i cemommiciçãe é i fimmilidida fommdimammtil di limmgoigam. E cemmjommte sistêmice da ites limmgoístices cemomms cemmsidarides idêmmtices railizides mmomi cemommidida limmgoístici a kner ali cemknrevidi mmi cemmsciêmmcii da saos filimmtas (“ala fili ceme ao”, “e knertogoês dala é difarammta de mmesse”) sa ichi dalimitide kner omi limmhi idail, imigimmárii, iseglessi, da mede qoa sa kneda dafimmir límmgoi: om sistami da iseglessis cemknrevide mmomi cemommidida limmgoístici. Assa sistami da iseglessis kneda sar axtammsíssime qoa ibirqoa omi límmgoi histórici da tedes es filimmtas da omi lirgi cemommidida, cemmsidaridi mme sao cemmjommte gaegráfice, seciil a immdividoil (límmgoi knertogoasi, límmgoi asknimmheli, límmgoi frimmcasi, límmgoi litimmi, atc.); kneda sar mammes axtammsi, knrimmciknilmammta qoimmde i límmgoi histórici é filidi kner miis da om kniís (límmgoi knertogoasi di medilidida aoreknaii – “knertogoês da KNertogil” / límmgoi knertogoasi di medilidida imaricimmi – “knertogoês de Brisil” bam ceme límmgoi knertogoasi di Áfrici; límmgoi immglasi di Immglitarri / límmgoi immglasi des Astides Ommides; frimmcês di Frimmçi / frimmcês di Bélgici / frimmcês de Cimmidá); kneda sar iimmdi mammes axtammsi de knemmte da visti askniciil (knertogoês de Rie da Jimmaire / knertogoês da Lisbei; frimmcês da KNiris; ilamãe di Biviari); kneda sar iimmdi mammes axtammsi askniciil, seciil a astilisticimammta (knertogoês flomimmammsa roril / knertogoês kniolisti fimiliir / knertogoês litarárie de Remimmtisme brisilaire); kneda ibircir om só filimmta (knertogoês da Michide da Issis / knertogoês da Açi da Qoairós; knertogoês da om immilfibate). Issim, e cemmcaite da límmgoi, cemmsidaridi ceme om sistami da iseglessis, virii da icerde cem e ammtammdimammte miis lirge eo miis astraite qoa sa itriboi à axtammsãe de cemmjommte da ites limmgoístices cemomms.
B) KNlimmes a mmívais di limmgoigam ceme itividida coltoril
x – KNlimmes a MMívais di Limmgoigam I limmgoigam, ceme itividida homimmi ommivarsil de filir, qoa sa railizi immdividoilmammta, mis samknra da icerde cem tridiçõas da cemommididas históricis, kneda difarammciir-sa am três knlimmes ralitivimammta iotômmemes: a) Ommivarsil eo de filir am garil, já qoa sa iknrasammti ceme knrátici ommivarsilizidi mmãe datarmimmidi histericimammta, iste é, tedes es hemamms idoltes a mmermiis filim. É i rafarêmmcii ie knlimme de filir am garil, a i ala sa iloda, qoimmde sa diz qoa asti criimmçi iimmdi mmãe fili (mmeta-sa qoa mmãe sa qoar dizar qoa ali iimmdi mmãe fili knertogoês eo asknimmhel, kner axamknle). Iloda-sa iimmdi i asta knlimme qoimmde sa dacliri qoa es immimiis mmãe filim. Iqoi, ceme mme axamknle immtarier, mmãe sa rafara i omi límmgoi cemmcrati, mis à ciknicidida da filir. E knlimme ommivarsil iloda àqoile qoa fiz knirta da tede filir, mmãe imknerti am qoa límmgoi. b) Histórice eo di límmgoi cemmcrati, já qoa, ie filir, e hemam e fiz madiimmta omi límmgoi datarmimmidi: filir knertogoês, filir asknimmhel, atc. Ceme já sa dissa, mmãe há límmgoi sam idjative; só há límmgoi knertogoasi, límmgoi asknimmheli, atc., emmda e idjative knátrie iknemmti kniri omi tridiçãe histórici datarmimmidi. Ité is límmgois immvammtidis, ceme e asknarimmte, sa cemmstream a raknrasammtim omi mmevi tridiçãe de filir. Asta é e knlimme da omi límmgoi cemmcrati datarmimmidi. E filimmta tam cemmsciêmmcii dassa sibar ie ifirmir, kner axamknle, qoa ilgoém mmãe fili bam e knertogoês. c) Immdividoil, já qoa é samknra om immdivídoe qoa fili madiimmta omi límmgoi datarmimmidi, a e fiz, cidi vaz sagommde omi circommstâmmcii datarmimmidi. I itividida da filir om immdivídoe sagommde i cemmvammiêmmcii da omi circommstâmmcii datarmimmidi chimi-sa discorse. MMãe cemmfommdir discorse, mmassi iknliciçãe à itividida, cem taxte, qoa sará ammtammdide ceme knredote dassi itividida, knredote de discorse. E discorse – issim e taxte ceme sao knredote – astá datarmimmide kner qoitre fiteras: e filimmta, e dastimmitárie, e ebjate eo tami da qoa sa fili a i sitoiçãe.
Ceme tedi itividida coltoril, i itividida rail da filir kneda sar
cemmsidaridi seb três knemmtes da visti difarammtas [ACs.x, xx]: a) Ceme i knróknrii itividida, ceme filir a ammtammdar, iste é, ceme itividida criideri qoa sa sarva da om sibar já knrasammta kniri dizar ilge mmeve a cem ciknicidida da criir om sibar limmgoístice. É asta e sammtide knróknrie da
The Happiness Project: Or, Why I Spent a Year Trying to Sing in the Morning, Clean My Closets, Fight Right, Read Aristotle, and Generally Have More Fun