Örtüalt Biber Yeti tiricili i

Ramazan ÖZALP1 brahim ÇEL K1 Ahmet CO KUN1

1. Anavatan ve Üretim Pay mineral ve vitaminler yan nda,

Biber, Solanaceae familyas ndan ve antioksidant özellikte olan, ac ve yak
Capsicum cinsine ait Capsicum anuum L. tad veren capsaicin alkoloidini içerir.
türüdür. Biberin anavatan n Brezilya, 100 gr taze biberde; 1,5 gr protein, 5,4 gr
ili, Meksika ve Peru’nun bulundu u karbonhidrat, 1 gr ya , 38 kalori,
Güney Amerika oldu u bildirilmektedir. 338 a. .u vitamini, 0,053 B1 thiamin,
Dünyada 24 milyon ton biber 0,035 B2 riboflavin, 111,4 ascorbik asid,
üretilmekte olup; Türkiye, Çin ve 0,303 mg niacin, 4 mg Ca, 15 mg P,
Meksika’dan sonra 1.76 milyon ton 0,88 mg Fe, içermektedir. Görüldü ü
üretim ile 3. s rada yer almaktad r. gibi C vitamini yönünden çok zengindir.
Ülkemiz 2003 y örtüalt biber üretimi
315108 tondur. Antalya’da ise 2004 y 3. Çe it Seçimi
itibariyle 54000 tonu aç kta, 127 000 Yurt içi tüketime uygun, en fazla
tonu örtüalt nda (20 844 ha alanda) üretilen geleneksel biber tipleri sivri,
olmak üzere toplamda 181000 ton üretim çarliston, dolma ve kapya (ya k biber)
ile ülke biber üretimine katk % 11 tiplerdir.
civar ndad r. limizde en fazla Kumluca
hracat amaçl üretimde; bilhassa
ve Demre’de yeti tirilmektedir. Biber
Avrupa taraf ndan sar , beyaz ms macar
tar n toplam sera sebzecili i
tipleri ve iri blok dolma biberler tercih
içindeki pay % 15 civar ndad r.
edilmektedir. Çe it seçiminde aranan
Biber yeti tiricili inde; ekolojik
kriterler; verimli ve kaliteli, hastal k ve
isteklerin sa lanmas , k n tma
zararl lara dayan kl , dü ük s cakl klara
yap lmas ve verimli hibrit çe itler
tolerant, erkenci, pazar isteklerine
kullan lmas yla elde edilen gelir oran
uygun, yeti tiricili i yap lan ürün
di er türlere göre daha yüksek olmakta
dönemine uygun olmal r. De ik
ve gelir/maliyet oran % 60’lara
iklim ve toprak ko ullar na adaptasyon
kabilmektedir. hracat potansiyeli
yetene i fazla, sertifikal veya hibrit
domatesten sonra en yüksek türdür.
çe itler kullan lmal r. 2005 itibariyle
ticari kayda al nm 105 standart ve
2. Beslenme ve nsan Sa çin
hibrit biber çe idi vard r. Üretimde
Önemi
ba ar ; do ru çe it seçimi, teknik bilgi ve
Biber, meyvesi yenen sebzeler
beceri ile üreticiye ba r.
aras nda farkl ekillerde en çok
tüketilenlerden birisidir. Taze, tur u,
4. Botanik Özellikleri
zartma, dondurulmu ürünler, sos,
Ba lang çtaki kaz k kök yap
salça, toz biber, konserve, biber suyu,
zamanla yan köklerin ç kmas yla
baharat olarak kullan n yan nda ilaç
bütünlük kazan r. Dallar narin ve k lgan
ve boya yap nda da
bir yap ya sahiptir. Biber bitkisi 50–200
yararlan lmaktad r. Sa k aç ndan;
cm aras nda boylanabilir. Gövde ve
sinir, mide ve salg bezlerine iyi gelir.
meyvelerde antosiyanin maddesi etkisiyle
tah açar, sindirimi kolayla r. Adale
mor renk görülebilir. Yaprak koltuklar
ve romatizma için kullan r. Kan
veya dal koltuklar nda, bir ya da birden
dola ve bas nc düzenler. De ik
fazla çiçek bulunabilir. Çiçekler erselik
yap dad r. Tohumun en uygun çimlenme
cakl 26–30 ºC, minimum s cakl k 8–
10 ºC olup, çimlenme gücünü 3–4 y l
sürdürebilmektedir. 1 gram nda 130–200
adet tohum bulunur.
5. klim ve Toprak stekleri
Biberin büyümesi için elveri li
cakl klar 15–35ºC aras r. Optimum
cakl k iste i 20–30ºC ve 5ºC’ye kadar
hayati fonksiyonlar devam ettirir.
35ºC’nin üzerinde geli me yava lar,
45ºC’nin üzerinde durur. Yüksek
cakl klarda meyvelerde ac k oran
artar. Uygun kök bölgesi s cakl 18–
20ºC’dir. S cakl n 0ºC’nin alt na
dü mesi durumunda ölüm görülür. I k
iste i nötrdür. K smen k iddetinden
ho lan r. I k iddeti meyve tutumunu
art r. I klanma süresinin 12 saat
olmas uygundur. Uygun hava nemi
% 65–75 aras ndad r. Daha fazla nem
miktar fungal hastal k riskini artt r.
15–17ºC gece s cakl klar nda meyveler
iyi geli im gösterirler. Dü ük s cakl klar
nedeniyle geli ip büyümemi ,
partenokarp, kötü ekilli takoz olarak
tabir edilen meyveler olu ur. So uk
dönemde tma yap lmas , büyüme ve
geli meyi artt racakt r. Ancak,
ülkemizde sadece bitkiyi dondan
koruyucu tedbirler al nmaktad r.
Toprak iste i bak ndan biber;
kumlu t nl , hafif killi ve organik
maddece zengin topraklardan ho lan r.
Toprak asitli i ve tuzlulu u bilinmelidir.
r, killi, havas z ve su tutma kapasitesi
yüksek topraklardan ho lanmaz. pH
5,5–6,8 aras ndad r.
6. Yeti tirme Tekni i
Örtüalt nda biber tar genel
olarak Tek Ürün Dönemi olarak
yap lmakta ancak, lkbahar ve Sonbahar
dönemlerinde de yap labilmektedir. Tek
Ürün ve Sonbahar Dönemi için Tohum
ekim tarihi 10 Temmuz–10 Eylül
aras ndad r. lkbahar Dönemi için; 15
Kas m–30 Aral k aras nda
yap lmaktad r.
6.1. Tohum Ekimi ve Fide Yeti tirme
Tohumlar, fazla derin veya çok
yüzeysel ekilmemelidir. Çimlenme 7–14
gün içinde tamamlan r.
Kotiledon yapraklar tam irili ini
ald nda ve ilk gerçek yaprak
görüldükten sonra içinde torf, perlit ve
besin maddesi kar bulunan çok
gözlü fide kaplar na rt rlar. Dikime
gelmi fideler; homojen, sa kl , pi kin
ve kök sistemi güçlü olmal r.
Günümüzde yayg n olarak haz r fide
kullan lmaktad r.
6.2. Toprak Haz rl ve Seraya Dikim
Dikimden önce sera topra çok iyi
lenmeli ve toprak analizi için örnek
al nmal r. Toprak i lemeden önce
dekara 4–6 ton yanm çiftlik gübresi
verilmeli ve sera topra na iyice
kar lmal r. Dikim mesafeleri, tek
ra dikim sistemine göre; 100x40 cm ise
dekara 2500 bitki, 90x40 cm’de dekara
yakla k 2800 bitki dikilebilir. Çift s ra
dikim sisteminde ise, s ralar aras 90 cm,
ra aras ve s ra üzeri ise 50x50 cm’de
dekara yakla k 2900 bitki dikilebilir.
Sa kl bir yeti tiricilik için daha s k
dikim yap lmamal r. Bitki besleme ve
hastal klarla mücadele bak ndan ayn
alanda önceki dönemde biber
yeti tirilmemi olmas na dikkat
edilmelidir. Dikim s ralar kuzey-güney
istikametinde olmal r. Dikim esnas nda
toprak tav nda olmal ve s rta dikim
yap lmal r. Kökbo az yan kl
hastal na kar , fide kök bo az
seviyesi toprak alt nda kalmamal r.
Dikim, günün s cak saatleri d nda
yap lmal ve dikimden sonra can suyu
verilmelidir.
6.3. Sulama ve Bitki Besleme
Can suyundan sonra toprak iyice
kurumaya b rak lmal ve tekrarlanarak
çapa i lemi yap lmal r. Sulama suyu
temiz olmal r. Yüksek verim ve kaliteli
ürün için damla sulama uygulanmal r.
Biber bitkisi yeti tirme dönemine ba
olarak y ll k ortalama 400–450 mm su
tüketmektedir.Bitkiler susuz
rak lmamal ve a sulamadan
kaç lmal r. Yüksek veya dü ük su
miktar strese neden olarak çiçek ve
küçük meyve dökümüne neden olabilir.
Genel olarak makro ve mikro
elementler eksiksiz verilmelidir. Toprak-
yaprak analizi ve bitkinin ihtiyac na göre
gübreleme program uygulanmal r.
Suda kolay eriyebilen kimyasal gübreler
kullan lmal r. 4 tonluk verim için
dekara 18 kg N, 6 kg P, 18 kg K, 16 kg
Ca ve 5 kg Mg verilebilir. Sulama
suyunda bulunacak bitki besin maddesi
seviyesi; 130–170 ppm N, 30–50 ppm P
ve 150–200 ppm K aras nda olmal r.
6.4. Budama, ekil Verme ve pe Alma
Budama, filiz ve yaprak alma
eklinde yap r. Dallanma olu ana dek
gövde üzerinde ç kan filizler elle
kopart r ve 2–4 ana dal b rak larak ekil
olu turulur. Budamada bitkiler
rpalanmamal r. leriki dönemlerde
z, içe bakan, havalanma ve
klanmay engelleyen yan sürgünler
temizlenir. yi bir havalanma ve hastal k
mücadelesi için alttan itibaren ya
yapraklar temizlenir. Örtüalt tar nda
bu ana dallar ip ile ba lanarak ask ya
al r, böylece dallar n sarkmas
önlenmi olur .
lk çataldaki 1. çiçek (kral çiçek)
di er meyvelerin iyi geli ebilmesi için
kopart r. z ve kalitesiz büyüyen
meyveler büyütülmeden al nmal r.
Yeti tirme periyodunda bitkiler yak ndan
takip edilmelidir. effaf plastik sera
yanlar na ve bitki ask tellerinin üzerine
çekilerek Is Perdesi olarak kullan r.
6.5. Malçlama
Hava s cakl n dü tü ü
dönemde, toprak s cakl art rmak
amac yla toprak yüzeyini effaf PE örtü
ile örterek malçlama yap lmal r.
Malçlama ayn zamanda su kayb
önler, verim art ve erkencilikte fayda
sa lar .
7. Olgunla ma ve Hasat
Hasat zaman çe ide (erkenci-
geçci), bölge ve yeti tirme artlar na
göre de mekle birlikte dikimden 45–70
gün sonra gerçekle ir. Hasat için, meyve
tipine göre yeterli büyüklük ve rengin
olu mas beklenmelidir. Meyve sap yla
birlikte kopart lmal r. Kapya tip
meyveler bitki üzerinde k zart ld ktan
sonra da hasat edilebilir. Sonbahar
döneminde hasat Kas m ay nda ba lar ve
Ocak ay sonuna kadar sürer, Haziran
ay na kadar sürdürülmesiyle Tek Ürün
yeti tiricili i yap lm olur. Hasat sabah
erken saatlerde veya ö leden sonra
yap lmal r. Meyvelerin körpe olarak
toplanmamas gereklidir. Aksi halde
pörsüme nedeniyle kalite kay plar olur.
Hasad n gecikmesi de meyvede renk
de imi ve güne yan kl klar na neden
olabilir .
8. Hastal k Ve Zararl larla Mücadele
Yeti tiricili i süresince biber bitkisi
çok çe itli hastal k ve zararl larla
kar la maktad r. Bunlar Çökerten
(Fusarium spp. Phythium spp.,
Rhizoctonia solani, Alternaria spp.,
Sclerotinia spp., Verticillium spp.),
Kökbo az Yan kl (Phytophthora
capsici), Külleme (Leveillula taurica),
Beyaz Çürüklük (Sclerotinia
sclerotiorum), Kur uni Küf (Botrytis
cinerea) gibi fungal hastal klard r. .
Çökerten hastal n kontrolü için
tohum veya fidelik materyalleri maneb,
mancozeb, thiram, captan, propineb’li
ilaçlar ile ilaçlanmal r. Kökbo az
yan kl (Phytophthora capsici) için ile kapat lmal r. Mekanik zararlardan
tavsiye edilen kimyasal mücadele ilac kaç lmal ve b çak ve makaslar
yoktur. Ancak, hastal n görüldü ü dezenfektan maddelerle temizlenmelidir.
yerler iyi havalanmal , fazla su Zararl lar için cezbedici tuzaklar
verilmemeli, a azot uygulanmamal kullan lmal r. Kimyasal ilaç
ve erken dikimden kaç lmal r. kullan nda zamanlama ve dozlara
Külleme (Leveillula taurica), Beyaz dikkat edilmelidir. Sera içinde ve
Çürüklük (Sclerotinia sclerotiorum), çevresindeki yabanc otlar
Kur uni Küf (Botrytis cinerea) için temizlenmelidir. Havalanma yeterli
Fenhexamide, captan, pyrimethanil etkili olmal r. Seralarda solarizasyon i lemi
maddeli ilaçlar tavsiye edilebilir. mutlaka yap lmal r.
Yayg n olarak görülen virüs
hastal klar ; Tütün mozaik virüsü KAYNAKLAR:
(TMV), H yar mozaik virüsü (CMV), Yay n Kurulundad r.
Patates Y virüsü (PVY)’dür. Virüs
hastal klar na kar tavsiye edilen
kimyasal bir mücadele yöntemi
bulunmamaktad r. Virüs hastal klar ndan
korunmak için kültürel tedbirler
önemlidir.
k görülen zararl lar hususunda;
Yaprak Bitleri için pymetrozine; Beyaz
Sinek (Bemisia tabaci) için pymetrozine;
rm Örümcek için tetradifon ve
bromophos; Thripsler için spinosad;
Akarlar için kükürt; Ye il Kurt
(Heliothis armigera) için carbaryl ve
malathion; Bozkurt (Agrotis spp.) için
trichlorfon ve endosülfan ve Kök Ur
Nematodlar (Meloidogyne spp.) için
bo saha ilaçlamas olarak dazomet ve
dichloropropene etkili maddeli ilaçlar
kullan labilir.
yi bir mücadele için öncelikle
dayan kl çe itler yeti tirilmelidir.
Kültürel tedbirlerin uygulanmas na önem
verilmelidir. Temiz tohum, harç ve fide
kullan lmal r. Sulama suyu temiz
olmal ve a sulamadan kaç lmal r.
Dengeli sulama ve gübreleme
yap lmal r. Toprak, iyi yanm çiftlik
gübresi uygulamas ile organik madde
yönünden zenginle tirilmelidir. Kar k
rt na dikim yap lmal r. Virüs ta
zararl larla zaman nda kimyasal
mücadele yap lmal ve virüsle bula k
bitkiler sökülerek uzakla lmal r.
Sera giri leri ve havalanma aç kl klar tül