ბოლო დამუშავება: 15 მარტი, 2016

მუხლი 805. დაზღვევის აგენტის უფლებები

1. თუ დაზღვევის აგენტი (წარმომადგენელი) უფლებამოსილია დადოს დაზღვევის

ხელშეკრულება, მას ასევე შეუძლია შეცვალოს ხელშეკრულების პირობები,
გააგრძელოს მისი მოქმედების ვადა ან მოშალოს იგი.
2. დაზღვევის აგენტს, რომელიც ასრულებს შუამავლის ფუნქციას დაზღვევის
ხელშეკრულების დადებისას, უფლება აქვს დადოს ასეთი ხელშეკრულება.

I. ნორმის მიზანი ................................................................................................................................................. 1

II. დაზღვევის აგენტის უფლებამოსილების ფარგლები .............................................................................. 1
III. დაზღვევის აგენტის სამართლებრივი სტატუსი ..................................................................................... 2
IV. დაზღვევის აგენტის მიერ შუამავლის ფუნქციის შესრულება .............................................................. 3

I. ნორმის მიზანი
805 აწესრიგებს დაზღვევის აგენტის უფლებამოსილებასთან დაკავშირებულ 1
საკითხებს. საგულისხმოა, რომ ამ თვალსაზრისით 805 ახალ რეგულირებას არ
ითვალისწინებს და მისი არარსებობის პირობებშიც აგენტის ხელშეკრულება
ანალოგიურად მოწესრიგდება სკ-ს წარმომადგენლობითი უფლებამოსილებისა
(103-114) და დავალების ხელშეკრულების (709-723) მარეგულირებელი ნორმებით.

II. დაზღვევის აგენტის უფლებამოსილების ფარგლები

სადაზღვევო საქმიანობის განხორციელების პროცესში დიდ როლს ასრულებენ 2
დაზღვევის აგენტები და ბროკერები,1 რომლებსაც ერთგვარი შუამავლობის
ფუნქცია ეკისრებათ დაზღვევის ხელშეკრულების მხარეებს შორის. თუმცა,
აგენტის საქმიანობა ემიჯნება შუამავლობას მის მიერ წარმომადგენლობითი
უფლებამოსილების განხორციელების გამო.2

805 I-ის მიხედვით, დაზღვევის აგენტი აღიჭურვება წარმომადგენლობითი 3

უფლებამოსილებით, რომელიც მას დაზღვევის ხელშეკრულების დადების,
შეცვლის, მოქმედების ვადის გაგრძელებისა და მოშლის უფლებას ანიჭებს.
დაზღვევის აგენტი მზღვეველის წარმომადგენელია. აგენტის მიერ
განხორციელებული ქმედების სამართლებრივი შედეგების ადრესატს კი
მზღვეველი წარმოადგენს (იხ. სკ 104 I). მზღვეველს ლოგიკურად აქვს აგენტის
მიერ განხორცილებული საქმიანობის კონტროლის უფლება. მზღვეველის მიერ
აგენტისათვის წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების გადაცემა დავალების
ხელშეკრულების საფუძველზე ხდება (იხ. სკ 103 I/სკ 709). თუ აგენტის მხრიდან
ადგილი ექნება წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების გადამეტებას,
ხელშეკრულების ნამდვილობა წარმოდგენილი პირის თანხმობაზე იქნება
დამოკიდებული. (იხ. სკ 111 I).

1 სადაზღვევო ბროკერის სამართლებრივი სტატუსი განისაზღვრება საქართველოს კანონით „დაზღვევის

შესახებ“, მუხლი 2.
2 ცისკაძე, სკ-ის კომენტარი, წიგნი IV, ტ. II, 2001, მუხ. 805, გვ. 124.

1
ქეთევან ირემაშვილი
 ბოლო დამუშავება: 15 მარტი, 2016

4 805 I-ით დადგენილი აგენტის უფლებების მოცულობა და შინაარსი

განისაზღვრება მზღვეველის, როგორც მარწმუნებლის, ინტერესებიდან
გამომდინარე. შესაბამისად, აგენტის უფლებები ხელშეკრულების დადების,
შეცვლის, მისი მოქმედების გაგრძელებისა და მოშლის თაობაზე უნდა
განხორციელდეს მარწმუნებლის საუკეთესო ინტერესის გათვალისწინებით. 712 I
ითვალისწინებს მარწმუნებლის მითითების შესრულების ვალდებულებას.
რწმუნებულს მხოლოდ განსაკუთრებულ შემთხვევებში შეუძლია მარწმუნებლის
მითითებებიდან გადახვევა (იხ. სკ-ს 712 II). რწმუნებული ასევე ვალდებულია
მოაწოდოს მარწმუნებელს ცნობები დავალების შესრულების მიმდინარეობის
შესახებ (იხ. სკ-ს 713 I). მოყვანილი ფორმულირებების შინაარსის
გათვალისწინებით, დაზღვევის აგენტმა მისთვის 805 I-ით მინიჭებული
უფლებების რეალიზაცია უნდა განახორციელოს მზღვეველთან მჭიდრო
კონსულტაციების პარალელურად. აგენტის უფლებამოსილების ფარგლების
განსაზღვრისას მოსამართლე აგენტსა და მზღვეველს შორის დადებული ეყრდნობა
ხელშეკრულების შინაარსს. ამიტომ, სადაზღვევო პრაქტიკაში აგენტის
უფლებამოსილების დეტალურ გაწერას განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება.3

5 დაზღვევის აგენტსა და მზღვეველს შორის არსებული სამართლებრივი

ურთიერთობა ფიდუციურ ურთიერთობათა რიცხვს მიეკუთვნება, რაც აგენტს
მზღვეველის ინტერესების დაცვის პროცესში განსაკუთრებულ გულისხმიერებას
აკისრებს. ფიდუციურად მიიჩნევა განსაკუთრებულ ნდობაზე დაფუძნებული
სამართალურთიერთობა, რომელიც ხელშეკრულების ერთ მხარეს მეორის
ინტერესებზე განსაკუთრებული ზრუნვის ვალდებულებას აკისრებს.4

III. დაზღვევის აგენტის სამართლებრივი სტატუსი

6 სადაზღვევო პრაქტიკაში აქტუალურია დაზღვევის აგენტის სამართლებრივი
სტატუსის ზუსტი რეგლამენტაცია. როგორც წესი, დაზღვევის აგენტსა და
სადაზღვევო კომპანიას შორის ფორმდება აგენტის ხელშეკრულება, რომელიც
განსაზღვრავს აგენტის უფლებამოსილების ფარგლებსა და პასუხისმგებლობას მის
მიერ ნაკისრი ვალდებულებების შეუსრულებლობისთვის. ამის მიუხედავად,
სასამართლო პრაქტიკა იცნობს ისეთ შემთხვევას, როდესაც დაზღვევის აგენტი
მოპასუხისადმი წაყენებული მოთხოვნის უფლების საფუძვლად
შრომითსამართლებრივ ურთიერთობაზეც მიუთითებს და, შესაბამისად,
დაყოვნებულ საკომისიოზე საქართველოს შრომის კოდექსით დადგენილი 0.07%-
ის ოდენობის ანაზღაურების გადახდას ითხოვს (შრომის კოდექსის 31 III მუხლი).
შედეგად, სასამართლო სადაზღვევო კომპანიას სახელფასო და საკომისიო
დავალიანებასთან ერთად დაყოვნებული თანხის 0,07%-ის გადახდაც აკისრებს.5

3 Jerry/Richmond, Understanding Insurance Law, 2007, p. 235.

4 Garner (Editor), Black’s Law Dictionary, Eight Edition, 2004, p. 658.
5 თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2013 წლის 28 თებერვლის N 2/14209-12 გადაწყვეტილება.
2
ქეთევან ირემაშვილი
ბოლო დამუშავება: 15 მარტი, 2016

მსგავსი ტიპის დავაზე გადაწყვეტილების მიღებისას მოსამართლემ უნდა 7

გაითვალისწინოს არაერთი გარემოება. მოსამართლემ მხედველობაში უნდა
მიიღოს განსხვავებული სამართლებრივი შედეგები, რამდენადაც დასაქმებულსა
და დამოუკიდებელ კონტრაქტორზე განსხვავებული სამართლებრივი რეჟიმები
ვრცელდება. ამ შემთხვევაში გადამწყვეტია არა შრომის სამართლით დადგენილი
უფლებები და გარანტიები,6 არამედ შკ-ით გათვალისწინებული ცალკეული
მოთხოვნის უფლება, როგორიცაა, მაგალითად, 0.07%-ის ოდენობის ანაზღაურების
გადახდა ვადაგადაცილებულ დღეზე. მოცემულ მაგალითში დაზღვევის აგენტის
დათხოვნა განხორციელდა დამსაქმებლის მიერ ხელშეკრულების მოშლის
თაობაზე ცალმხრივი ნების გამოვლენით, სამსახურიდან გათავისუფლებით.
დაზღვევის აგენტმა კი დააყენა როგორც გადაუხდელი საკომისიოების, ისე 0.07%-
ის ოდენობის ანაზღაურების გადახდის მოთხოვნა. აგენტი იყო ფიზიკური პირი.

დაზღვევის აგენტის დასაქმებულისგან გამიჯვნის მიზნებისათვის სასამართლომ 8

ყურადღება უნდა გაამახვილოს ისეთ გარემოებებზე, როგორიცაა: ქვემდებარეობის
შემადგენელი ელემენტების არსებობა,7 ხელშეკრულების სახელწოდება და მისი
პრაქტიკული გამოყენება,8 მხარეთა მიერ კონტრაჰირებისას გამოვლენილი ნების
შინაარსი, საკანონმდებლო წესით განმტკიცებული შრომითსამართლებრივი
ურთიერთობის დეფინიციის ელემენტები9 და სხვ.

IV. დაზღვევის აგენტის მიერ შუამავლის ფუნქციის შესრულება

805-ს მიხედვით, თუ დაზღვევის აგენტი ასრულებს შუამავლის ფუნქციას, მას 9
უფლება აქვს დადოს დაზღვევის ხელშეკრულება. ასეთი მოწესრიგებით
კანონმდებელი აგენტის უფლებამოსილებაში მოიაზრებს შუამავლის ფუნქციის
შესრულებასაც, თუმცა მას სამართლებრივი შედეგის განსაზღვრისას გადამწყვეტი
მნიშვნელობა არ ენიჭება. ნორმა მოცემულ შემთხვევაშიც აგენტს ხელშეკრულების
დადების უფლებას ანიჭებს, რაც მისი მხრიდან წარმომადგენლობითი
უფლებამოსილების რეალიზაციის შედეგია.

6 შველიძე, საქართველოს შრომის კოდექსით გათვალისწინებული სამართლებრივი სტატუსის

მახასიათებლები, შრომის სამართალი I (სტატიათა კრებული), 2011, გვ. 133.
7 იქვე, 90.

8 იქვე, 99.

9 იქვე, 109.

3
ქეთევან ირემაშვილი