MSU – ILIGAN INSTITUTE OF
TECHNOLOGY
COLLEGE OF NURSING
UNSA ANG KANSER?
 Ang kanser (ingles: cancer) na nailhan sa
medisina nga malignante nga neoplasma kay
usa ka grupo nga mga lain laing sakit na ang
hinungdan sa tanan kay ang dili insakto na
pagtubo sa selula (ingles: cells) sa lawas.
Sa kanser, abnormal ang pagtungatunga og dili makontrol ang
pagkalat sa selula na mahimong tumor sa atong lawas.
 Naa’y mga tumor na kusang maayo ug mawala uban pang komon na kanser sa parehong babae og
ug naa pud uban na mutubo ug mukalat na lalaki.
mahimong hinungdan sa sakit.
5 NA PANGUNANG KATEGORYA SA
Kini kay mahimo KANSER
pud mukalat na
ginatawag ug
metastasis sa mas
layo pa nga parte
sa atong kalawasan
pinaagi sa limpatiko
na sistema o dagan
sa dugo.
Ang kanser kay usa sakit nga makaapekto sa lain-laing
parte sa kalawasan. Kung matambalan og maagapan,
mawala ang mga kanser cells sulod sa lawas pero kung
ang kanser kay mapabayaan, posible nga kini
ikamatay.
 Carcinoma – magsugod sa panit o mga tisyu na
naglinya sa mga internal na organ.
UNSA ANG MGA KLASE SA KANSER?  Sarcoma – mutubo sa bukog, cartilage, tambok,
unod o uban pang mga konektive tisyu.
 Leukemia – magsugod sa dugo ug bone marrow.
 Lymphoma – magsugod sa immune system.
 Central nervous system na kansers – mutubo sa
utok ug spinal cord.
WARNING SIGNS SA KANSER
Ang kanser kay mahitabo bisan asa na parte sa
atong lawas. Sa mga babae, kanser sa sa suso ang
pinakakomon. Sa mga lalaki, mao kini ang kanser sa
prostate. Kolorektal kanser ug kanser sa baga ang
 PAGDIAGNOSE SA KANSER
 PISIKAL NA EXAM
 LABORATORY TESTS
 IMAGING TESTS
 BIOPSY
STAGING SA KANSER
Pag ma diagnose na ang kanser, ang doktor ang
mu determina sa stage sa kanser. Importante ni para
makahibalo unsaon pagtambal ug pila ang chansa sa
kaayohan. Mga apil na test ug prosedyur sa staging kay
ang pag scan sa bukog o x-ray para tan-awon kung ang
kanser kay nikalat sa ubang parte sa lawas.
UNSAON PAGTAMBAL SA KANSER?
Ang pagtambal kay nagdepende sa klase, sa stage, sa
pagkalat sa kanser sa imong lawas ug imong estado sa
panglawas. Ang tumong sa pagtambal kay para
makapatay sa mga kanseros na cells mintras igamay
ang pagkadaot sa mga duol na normal cells.
Ang tulo ka importanteng pinaagi sa pagtambal kay:
 Surgery – pagtanggal sa tumor.
 Chemotherapy – paggamit ug kemikal para pagdumala sa stress na mga teknik ug mga
mapatay ang kanser cells. support group.
 Radiation therapy – paggamit ug xrays para
mapatay ang kanser cells. KINSA ANG ADUANAY PELIGRO SA
KANSER?
UNSA ANG ANGAY BUHATON ARON
UNSA ANG ANGAY BUHATON ARON MALIKAYAN ANG KANSER?
MAKONTROL ANG MGA SIDE EFFECT SA
TAMBAL PARA SA KANSER?
Ang pagtambal sa kanser gakinahanglan ug pagpokus
dili lang sa sakit; apil na pud ang paghatag ug
importansya sa sakit, kakapoy, depresyon ug lain pang
side effects sa kanser.
Mga pang suportang pag-atiman na serbisyo kay apil
na ang:
 Nutrition therapy – makatabang sa paglikay sa
malnutrisyon.
 Naturopathic medicine – mugamit ug mga
natural na remedya para makahatag ug
enerhiya.
 Oncology rehabilitation – paghatag ug usab ug REFERENCE
kusog ug para ibuntog ang ubang pisikal na https://tl.wikipedia.org/wiki/Kanser
http://www.uridu.com/fil/question/01-14-01.html
epekto sa tambal. https://www.cancercenter.com/what-is-cancer/
 Mind-body medicine – aron mulambo ang https://www.picmonic.com/pathways/nursing/courses/standard/medical-
surgical-nursing-296/skin-cancer-1454/cancer-warning-signs-caution_1756
emosyonal na kaayohan pinaagi sa pagkawnsel, https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/what-is-cancer
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cancer/diagnosis-treatment/drc-
20370594