NERAZORNA ISPITIVANJA 5.

laboratorijska vježba

ISPITIVANJE OČVRSNULOG BETONA METODAMA

BAZIRANIM NA ŠIRENJU ZVUČNIH I ULTRAZVUČNIH
VALOVA

Cilj ove vježbe je upoznati studente s primjenom metoda baziranih na širenju mehaničkih
valova kroz materijal. U vježbama će se prikazati 3 metode ispitivanja koje se koriste za
ispitivanje betonskih i armiranobetonskih konstrukcija. Te metode su:
1. Određivanje brzine ultrazvučnog impulsa koji se širi kroz beton
2. Metoda odgovora na udar (Impulse responce metoda)
3. Metoda udara i odjeka (Impact echo metoda)

1. Određivanje brzine ultrazvučnog impulsa koji se širi kroz beton

Određivanjem brzine prolaza ultrazvučnog vala kroz očvrsnuli beton može se:
a) Ocjeniti homogenost betona
b) Odrediti dinamički modul elastičnosti
c) Ocjeniti tlačna čvrstoća
d) Odrediti dubina pukotina vidljivih na površini betonskih elemenata

Određivanje dubine pukotine

Potrebno je odrediti dubinu pukotine (zareza) na betonskoj prizmi dimenzija 150x150x600
mm. Dubina pukotine će se odrediti koristeći 2 postupka.
I. postupak – TS - TC metoda
Na slici 1 skiciran je postupak određivanja dubine pukotine TS – TC metodom. Odašiljačka
sonda i prijemna sonda se postave na uzorak na jednakim razmacima od pukotine (x) te se
izmjeri vrijeme prolaza ultrazvuka TC. Mjerenje se ponovi na dijelu prizme bez oštećenja sa
jednakim razmakom između sondi te se izmjeri vrijeme prolaza TS.

Slika 1 – Određivanje dubine pukotne TS – TC metodom

Ako je udaljenost sondi na dijelu bez pukotine jednaka = 2x

1
NERAZORNA ISPITIVANJA 5. laboratorijska vježba

tada je udaljenost sondi oko pukotine  2 x 2  h 2

2 x
Vrijeme prolaza vala bez pukotine =   TS
V

2 x2  h2
Vrijeme prolaza oko pukotine iznosi   TC
V

TC   1
2

Dubina pukotine h  x 
TS 
2

Potrebno je provesti 2 mjerenja sa različitim udaljenostima sondi te rezultate upisati u tablicu

1.

Tablica 1 – Dubina pukotine određena TS-TC metodom.

R.b. Udaljenost TS, (µs) TC, (µs) Dubina pukotina, h

mjerenja sondi, 2x (mm) (mm)

II. postupak - T metoda

T metoda sastoji se od promijene položaja, tj. udaljenosti prijemne sonde od odašiljačke
sonde i određivanja zavisnosti udaljenost – vrijeme prolaza (slika 2 i slika 3).

Slika 2 - Određivanje dubine pukotne T metodom

2
NERAZORNA ISPITIVANJA 5. laboratorijska vježba

Slika 3 – Zavisnost udaljenost sondi – vrijeme prolaza

L  T 2 T1 
Dubina pukotine se određuje prema h    
2  T1 T 2 

2. Metoda odgovora na udar (Impulse responce metoda)

Ova metoda primjenjuje se za određivanje dubine pilota i identificiranje oštećenja u
betonskim elementima (šupljine, raslojavanje, odlamanje,…). Prikazat će se postupak
ispitivanja metodom odgovora na udar. Prikazat će se oprema potrebna za provođenje
ispitivanja te način na koji se ispitivanje provodi.

3. Metoda udara i odjeka (Impact echo metoda)

Metoda udarca i odjeka primijenit će se za određivanje brzine širenja valova kroz beton te za
određivanje rezonantne frekvencije uzorka. Shematski prikaz ispitivanja prikazan je na slici 4.

Slika 4 – Shematski prikaz ispitivanja metodom udara i odjeka

3
NERAZORNA ISPITIVANJA 5. laboratorijska vježba

Rezultati ispitivanja brzine širenja valova upisat će se u tablicu 3, a rezultati ispitivanja će se

usporediti s rezultatima dobivenim mjerenjem brzine prolaza ultrazvuka kroz beton.
Tablica 3 – Brzina širenja vala izmjerena metodom udara i odjeka

Frekvencija najveće Brzina vala (m/s) Srednja brzina vala

R.b. mjerenja
amplitude, fr (Hz) (m/s)

Brzina ultrazvuka (m/s)

Vrijeme prolaza (µs) Srednja brzina vala

Brzina vala (m/s)
(m/s)

Na temelju analize frekvencijskog spektra vala koji se širi kroz beton određuje se debljina
elemenata ili dubina na kojoj se nalaze defekti u betonu.

3.1 Određivanje rezonantne frekvencije uzorka - Udarna rezonantna metoda

Kod udarne rezonantne metode, uzorak koji se nalazi na ležaju udara se malim
čekićem i zatim se odgovor uzorka bilježi akcelerometrom male težine koji se nalazi na
površini uzorka. Osnovne rezonantne frekvencija za tri različita vrste vibracija (longitudinalnu,
transverzalnu i torzionu) prikupljaju su pravilnim odabirom mjesta udara čekića i odabirom
pravilnog položaja akcelerometra u odnosu na uzorak. Ova metoda se prvenstveno koristiti
za određivanje značajnih promjena u dinamičkom modulu elastičnosti na laboratorijskim ili in-
situ ispitnim uzorcima koji su izloženi vremenskim ili drugim utjecajima koji vode do oštećenja
u betonu.

4
NERAZORNA ISPITIVANJA 5. laboratorijska vježba

Shematski prikaz
određivanja
transverzalne
frekvencije

Shematski prikaz
određivanja
longitudinalne
frekvencije

Shematski prikaz
određivanja torzione
frekvencije

Za određivanje rezonantne (longitudinalne, torzione i transverzalne) frekvencije potrebno je

mjerenje ponoviti tri puta i zapisati srednju vrijednost rezonantne frekvencije.
Dinamički modul elastičnosti, modul posmika i Poissonov omjer se može odrediti
pomoću osnovne longitudinalne, torzione ili transverzalne rezonantne frekvencije vibriranja
pomoću slijedećih jednadžbi:
 
4L
 Dm f D
2
E   (za prizme)   
din ,L L
b t
L T
3
C m f
2
E   C  1,9464  (za prizme)  T- faktor korekcije 
din,T T 4
d
4L  R R –faktor oblika 1,183 za 
G  Bm f 2
  B   prizmu kvadratičnog 
din tor
A presjeka 


din ,L

 E
din
/ 2G
din
  1